ژماره‌ 507

‫ریکالم‬

‫جه‌نگه‌ڵه‌كانی‌ بولگاریا‬ ‫مه‌ترسیدارترین ده‌روازه‌ی‌‬ ‫گه‌یشتنی کورد‌ به‌ئه‌وروپا‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)507‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/12/15‬‬

‫كوردستان ده‌توانێت‬ ‫پارتی ‪:‬‬ ‫ی گازی‌ رسوشتی‌‬ ‫هیچ مه‌رجێکامن نییه‌ جێگه‌ ‌‬ ‫روسیا بۆ واڵتی‌ توركیا‬ ‫بۆ کۆبونه‌وه‌‬ ‫بگرێته‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆڕان‬

‫‪2‬‬

‫ره‌مزی كارتاڵ‪:‬‬

‫‪9‬‬

‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی‪:‬‬ ‫ی سلێامنی‌‪:‬‬ ‫پارێزگار ‌‬ ‫"‪ 300‬هه‌زار كه‌س‬ ‫خه‌ڵكامن تێدایه‌‬ ‫له‌‪2016‬دا قه‌یرانه‌كان‬ ‫بون به‌زه‌رده‌شتی‌‬ ‫له‌هه‌رێم ‌ی كوردستان" الیه‌نگری دروستکردنی قوڵرت ده‌بنه‌وه‌‬ ‫‌هێزی چه‌كداره‌‌‬

‫‪9‬‬

‫‪7‬‬

‫‪3‬‬

‫‪18‬‬

‫پارتی‪ ،‬كوردستانی ته‌سلیم به‌ده‌وڵه‌تی تورك كردوه‌‬

‫ره‌مزی كارتاڵ هاوس���ه‌رۆكی كۆنگره‌ی تورك كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬برۆكس���ل‪ :‬ره‌م���زی كارتاڵ‬ ‫گه‌ل ئاماژه‌ به‌و‌ه ده‌كات كه‌ رێككه‌وتنی‬ ‫نێ���وان پارتی‌و ئاكه‌پ��� ‌ه زیانی گه‌ور‌ه له‌لێدوانێك���ی تایبه‌ت���دا ب���ۆ ئاوێن��� ‌ه‬ ‫له‌بزوتن���ه‌وه‌ی ك���ورد ده‌دات له‌ه���ه‌ر رایگه‌یان���د ك��� ‌ه "به‌كورت���ی‌و كوردی‬ ‫چوار پارچه‌ی كوردستان‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت پارتی‪ ،‬كوردستانی ته‌سلیمی ده‌وڵه‌تی‬ ‫"پارتی كوردستانی ته‌سلیم به‌ده‌وڵه‌تی تورك‌و ئاكه‌په‌ كردو‌ه له‌پێناو پاراستنی‬

‫خۆی‌و ده‌س���تكه‌وتی زیاتری ماددی بۆ‬ ‫حیزبه‌كه‌ی"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و وتی‌ "رابردوی پارتی دیموكرات ‌‬ ‫كوردستان له‌هێنانی هێز بۆ ناو باشوری‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬رابردویه‌كی پاك‌و جوان‬ ‫ی‬ ‫ی له‌مێژ‌ه له‌بر ‌‬ ‫ی "پارت��� ‌‬ ‫نیه‌"‪ ،‬وتیش��� ‌‬

‫ی سیاس���ی‌و ئابوریی هیچ مه‌به‌س���تێكی‬ ‫پشتبه‌س���تن به‌گه‌ل‪ ،‬پش���تی‌ به‌هێز ‌‬ ‫ده‌ره‌كی‌ به‌س���توه‌‪ ،‬جارێك هێزه‌كانی تری نیه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌چه‌ن���د رۆژی‌ رابردودا باڵوبونه‌وه‌ ‌‬ ‫عێ���راق‌و چه‌ند جارێكیش هێزی توركی‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رباز ‌‬ ‫ی هێزێك ‌‬ ‫هه‌واڵی‌ جێگیركردن ‌‬ ‫هێناوه‌ته‌ ناو كوردستان"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی جیاواز ‌‬ ‫ی له‌وه‌ش كرد كه‌ هاتنی توركیا له‌باشیك‪ ،‬كاردانه‌و‌ه ‌‬ ‫كارتال جه‌غت ‌‬ ‫س���وپای ت���ورك جگ��� ‌ه له‌داگیركاریی لێكه‌وتوه‌ت���ه‌وه‌‌و به‌ش���ێك له‌هێ���ز‌ه‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌م هێزه‌ ‌‬ ‫كوردییه‌كان هاتن ‌ه ناوه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ده‌زانن بۆ س���ه‌ر‬ ‫توركیا به‌مه‌ترس���ی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌ درێژخایه‌كان ‌‬ ‫كوردستان‪.‬‬

‫نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم له‌تاران‪:‬‬

‫"به‌شێكی زۆری‬ ‫داهاتی‌ یه‌كێت ‌ی‬ ‫الی دلێری‬ ‫سه‌یدمه‌جیده‌"‬

‫ئێران داوای ڕونكردنه‌وه‌ی له‌پارتی کردوە‬ ‫‌ده‌رباره‌ی سه‌فه‌ره‌کانی بارزانی‬ ‫‌ن���ازم ده‌باغ نوێن���ه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان له‌تاران ده‌ڵێت "ئێران له‌ڕێگه‌ی‬ ‫تایبه‌ت���ه‌وه‌داوای ڕونكردن���ه‌وه‌ی لەپارت ‌ی‬ ‫كردوە له‌باره‌ی سه‌فه‌ره‌كه‌ی بارزانیەوە بۆ‬ ‫سعودیەو توركیا‌‌"‪.‬‬ ‫تایب���ەت بەئاوێن���ه‌‪ :‬ن���ازم ده‌ب���اغ‬ ‫لەچاوپێکەوتنێک���ی تایب���ەت بەئاوێن���ەی‬ ‫راگەیاند كە "ئه‌وەندە‌ی زانیاریم وه‌رگرتبێت‬ ‫له‌میدیاكانی‌ ئێرانەوە‌ سه‌فه‌ره‌كەی‌ بارزان ‌ی‬ ‫ب���ۆ س���عودیەو توركی���ا ‌كه‌وتوەت���ه ‌ژێر‬ ‫پرسیاره‌وه‌و لێكدانه‌وه‌ی جیاوازی بۆ كراو‌ه‬ ‫به‌پێی بارودۆخی ئه‌مڕۆی عێراق"‪.‬‬

‫ئ���ەو وت ‌ی "ئێران ده‌كرێت له‌كه‌س���ایه‌تی‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم���ی كوردس���تان نیگه‌ران‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌و به‌رنامه‌سیاس���یه‌ی‬ ‫له‌پش���تی په‌رده‌وه‌ لێكدانه‌وه‌ی بۆ ده‌كرێت‬ ‫بۆ دژایه‌تیكردنی ده‌سه‌اڵتی شیع ‌ه له‌عێراق‬ ‫بۆ هاوپه‌یمانی كوردو شیعه‌له‌عێراق له‌گه‌ڵ‬ ‫هێزه ‌په‌رشوباڵوه‌كانی سوننه ‌نیگه‌رانییان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌دواداچون‌و لێكدان���ه‌وه‌بۆ ئه‌وه‬ ‫‌ده‌كه‌ن ئایا كورد ده‌خرێته‌‌ چوارچێوه‌یه‌كه‌وه‬ ‫‌كه‌دژایه‌تی شیعه‌بكات؟"‬

‫‪4‬‬

‫‪3‬‬

‫ئه‌ندام���ی ئه‌نجومه‌نی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان‪ ،‬شااڵو ‌‬ ‫ی ئاماژه‌ به‌و‌ه ده‌كات‬ ‫عه‌لی‌ عه‌س���كه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه دژی هه‌ر رێكه‌وتنێكی س���تراتیژی ‌‬ ‫یه‌كێتیی ‌ه له‌گ���ه‌ڵ كۆمه‌ڵ‌‌و یه‌كگرتودا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت "به‌ش���ێكی زۆری داهات ‌‬ ‫ی الی دلێری سه‌یدمه‌جیده‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عه‌ل ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬ش���ااڵو ‌‬ ‫عه‌س���كه‌ری‌ له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌ئاوێنه‌دا رایگه‌یاند ك ‌ه "ئاخر جار بوم‬ ‫ب ‌ه به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی گه‌رمیان‪ ،‬مه‌ال‬ ‫به‌ختیار زۆر ته‌ده‌خولی له‌ئیش���ه‌كانمدا‬ ‫ی ده‌ك���رد به‌بێ‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬كۆبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئ���اگاداری مه‌ڵبه‌ندی گه‌رمی���ان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫داودئۆغلۆو بارزانی له‌ئه‌نقه‌ره‌‬ ‫ی "له‌ئه‌نجامی ده‌مه‌قاڵه‌یه‌ك له‌نێوان‬ ‫وت ‌‬ ‫ی‬ ‫من‌و م���ه‌ال به‌ختی���ار له‌كۆبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‪ ،‬به‌رپرس���ی مه‌كته‌بی‬ ‫رێكخس���تن وتی‪ :‬پێم باشه‌ وازبهێنێت‪.‬‬ ‫منیش وتم‪ :‬باشه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هیچ كه‌س���ێك حه‌دی نی ‌ه‬ ‫المببات ته‌نه���ا خودی جه‌الل تاڵه‌بانی‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬ك���ه‌س حه‌دی نی��� ‌ه المببات‌و‬ ‫دروس����تكردنی‌ هێزی‌ چەكداری‌ گۆڕان‪ ،‬ئەو دامبنێ���ت‪ ،‬م���ه‌ال به‌ختی���ار ناتوانێت‬ ‫وتی‌ "گۆڕان هێز دروستناكات‌و كاردانه‌وه‌ی المبب���ات‪ ،‬له‌دوای ئ���ه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ی‬ ‫باس���مكرد‪ ،‬به‌رپرس���ی مه‌كته‌ب���ی‬ ‫ئێمه‌ش هیچ نابێت"‪.‬‬ ‫رێكخس���تن وتی واز بهێن ‌ه وتم باش���ه‌‪،‬‬ ‫ی په‌شیمان بۆوه‌و وتم‬ ‫دواتر له‌قسه‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌ر نایكه‌م"‪.‬‬

‫مه‌حمود سه‌نگاوی‌‪ :‬بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ‪ 18‬هه‌زار چه‌كداری هه‌یه‌‬ ‫مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی ئه‌ندام����ی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس����ی یه‌كێتی ئاماژە ب����ەوە دەكات كە‬ ‫ئه‌وه‌ی گۆڕانه‌ له‌ماڵی خۆی تفه‌نگی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئەو دەڵێت "بزوتن����ه‌وه‌ی گۆڕان ‪ 18‬هه‌زار‬ ‫چه‌كداری هه‌یه‌"‪.‬‬

‫ئاوێنە‪ ،‬س����لێمانی‪ :‬مه‌حمود س����ه‌نگاوی‬ ‫بەئاوێن����ەی ڕاگەیاند کە له‌و ب����اوه‌ڕەدا نیه‌‬ ‫گۆڕان بچێته‌ ژێرباری دروستكردنی هێزه‌وه‪،‬‬ ‫چونكه‌ دروستكردنی هێزی چه‌كدار قورسه‌و‬ ‫توان����ای ماددی ده‌وێت‪ ،‬ئ����ەو وتی‌ "گۆڕان‬

‫هێزی هه‌یه‌‪ 18 ،‬هه‌زار كه‌س له‌ناو هێزه‌كانی‬ ‫ئێمه‌دا ده‌نگی����ان به‌گۆڕان داوه‌ ئه‌ی ئه‌وان ‌ه‬ ‫هێزی كێن؟"‬ ‫وتیش����ی" ئه‌وه‌ی گۆڕان����ه‌ له‌ماڵی خۆی‬ ‫تفه‌نگی هه‌یه‌"‪.‬‬

‫س����ەنگاوی‌ ئه‌وه‌ش����ی‌ ڕون ك����ردەوە كە‬ ‫هه‌ركاتێك گۆڕان ب����وه‌ خاوه‌نی بودجه‌یه‌ك‬ ‫وه‌ك����و الیه‌نه‌كان����ی ت����ر ئ����ه‌وكات بی����ر‬ ‫لەدروس����تكردنی‌ هێ����زی‌ چەكداربكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی كاردان����ه‌وه‌ی یەکێتی����ش ب����ۆ‬

‫‪3‬‬

‫به‌رزان ئه‌حمه‌د كورده‌‪ :‬زۆربه‌ی بڕیاره‌كانی‌ ئێستای‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬بڕیاری‌ مه‌كته‌بی سیاسی نین‬ ‫به‌رزان ئه‌حمه‌د كورده‌ ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌ن ‌ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك ‌ه تاڵه‌بان��� ‌ی وا په‌روه‌رده‌ی كردون ك ‌ه‬ ‫حزبی بنه‌ماڵه‌ نه‌بن‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "زۆربه‌ی‬ ‫بڕیاره‌كانی‌ ئێس���تا ‌ی یه‌كێت���ی‌‪ ،‬بڕیار ‌ی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی نین"‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬ب���ه‌رزان ئه‌حمه‌د بو بۆ كۆكردن���ه‌وه‌ی ده‌نگه‌ ناڕازیه‌كان‪،‬‬ ‫ك���ورده‌ له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ تایب���ه‌ت به‌اڵم كه‌ مام جه‌الل نه‌خۆش���كه‌وت ئیتر‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌دا رایگه‌یاند ك ‌ه ت���ا تاڵه‌بان ‌ی كێش���ه‌كان به‌ده‌ركه‌وتن‌و گه‌وره‌ش بون‬ ‫له‌كایه‌كه‌دا بو ب���اڵ كه‌مترو الوازتربون‪ ،‬چونك ‌ه سه‌ری یه‌كێتی دیارنیه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی‬ ‫به‌اڵم كه‌موكورتی هه‌بو ناعه‌داله‌تی كه‌متر "بڕیاره‌كانی یه‌كێت���ی ده‌بێ به‌كۆده‌نگی‬ ‫به‌یه‌كێتیه‌وه‌ دیاربو‪ ،‬تاڵه‌بانی‌ هۆكارێك بێت نابێ‌ تاكالیه‌نه‌و میزاجی تاكه‌كه‌سی‬

‫وتیشی‌ "بڕیاری په‌یوه‌ندیه‌كان هێرۆخان‬ ‫ب���ن‪ ،‬ده‌بێ بڕیاره‌كان بڕی���اری مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس���ی بن‪ ،‬به‌گوێره‌ی په‌یڕه‌وی ناوخۆ ده‌ی���دات‪ ،‬ل���ه‌ په‌یوه‌ندی���ه‌ ناوخۆی���ی‌‌و‬ ‫كه‌ هه‌مو شته‌كان دیاریكراون‪ ،‬به‌داخه‌و‌ه ده‌ره‌كیه‌كانیشماندا له‌پاشه‌كشێداین"‪.‬‬ ‫ئێستا په‌یڕه‌و حسابی بۆناكرێت‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫ل���ه‌الدان له‌فه‌لس���ه‌فه‌ی حزبایه‌تی ئیش‬ ‫نه‌كردنه‌ به‌په‌یڕه‌و"‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫به‌هرۆز گه‌اڵڵی‌‪ :‬له‌ڕوی ستراتیژه‌وه‌ سه‌ردان‌و هه‌ڵوێسته‌كانی بارزانی به‌هه‌ڵه‌ ده‌زانم‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫‪2‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪4‬‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫ره‌مزی كارتاڵ‪ :‬پارتی‬ ‫كوردستانی ته‌سلیم به‌ده‌وڵه‌تی تورك كردوه‌‬ ‫ئا‪ :‬فه‌رمان خێاڵنی‌ ‪ -‬به‌لجیكا‬ ‫ره‌مزی كارتاڵ هاوسه‌رۆكی كۆنگره‌ی‬ ‫گه‌ل ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ رێككه‌وتنی‬ ‫نێوان پارتی‌و ئاكه‌په‌ زیانی گه‌وره‌‬ ‫له‌بزوتنه‌وه‌ی كورد ده‌دات له‌هه‌ر چوار‬ ‫پارچه‌ی كوردستان‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "پارتی‬ ‫كوردستانی ته‌سلیم به‌ده‌وڵه‌تی تورك‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫كاردان����ه‌وه‌ی‌ كه‌س����ایه‌تی‌‌و الیه‌ن����ه‌كان‬ ‫سه‌باره‌ت به‌هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌ توركیا‬ ‫بۆ خاكی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان به‌رده‌وامه‌‪،‬‬ ‫ره‌مزی كارتاڵ هاوسه‌رۆكی كۆنگره‌ی گه‌ل‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ پێش����وی‌ په‌رله‌مانی‌ توركیا‬ ‫له‌لێدوانێكی تایبه‌ت����دا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫كه‌ "به‌كورتی‌و كوردی‪ ،‬پارتی كوردستانی‬ ‫ته‌س����لیمی ده‌وڵه‌تی تورك‌و ئاكه‌په‌ كردوه‌‬ ‫له‌پێناو پاراس����تنی خۆی‌و ده‌س����تكه‌وتی‬ ‫زیاتری ماددی بۆ حیزبه‌كه‌ی"‪.‬‬ ‫كارت����ال ئاماژه‌ی به‌وه‌ كرد كه‌ "رابردوی‬ ‫پارتی دیموكراتی‌ كوردستان له‌هێنانی هێز‬ ‫بۆ ناو باش����وری كوردس����تان‪ ،‬رابردویه‌كی‬

‫پاك‌و جوان نیه‌"‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "پارتی‌ له‌مێژ‌ه‬ ‫له‌بری‌ پشتبه‌س����تن به‌گه‌ل‪ ،‬پشتی‌ به‌هێزی‌‬ ‫ده‌ره‌كی‌ به‌ستوه‌‪ ،‬جارێك هێزه‌كانی عێراق‌و‬ ‫چه‌ند جارێكیش هێزی توركی هێناوه‌ته‌ ناو‬ ‫كوردستان"‪.‬‬ ‫كارت����ال جه‌غت����ی‌ ل����ه‌وه‌ش ك����رد كه‌‬ ‫"رێككه‌وتنی نێ����وان پارتی‌و ئاكه‌په‌ زیانی‬ ‫گ����ه‌وره‌ له‌بزوتنه‌وه‌ی ك����ورد ده‌دات له‌هه‌ر‬ ‫چوار پارچه‌ی كوردستان"‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌گه‌ر‬ ‫هێ����زی تورك ناچار به‌گه‌ڕان����ه‌وه‌ نه‌كرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وكات ته‌نها به‌موس����ڵه‌وه‌ ناوه‌ستێت‌و رو‬ ‫له‌ناوچه‌كانی تری كوردس����تان‌و عێراقیش‬ ‫ده‌كات‪ ،‬چونك����ه‌ هاتن����ی س����وپای تورك‬ ‫جگه‌ له‌داگیركاریی سیاس����ی‌و ئابوریی هیچ‬ ‫مه‌به‌ستێكی تری نیه‌"‪.‬‬ ‫كارت����ال له‌درێ����ژه‌ی لێدوانه‌كه‌ی����دا‬ ‫رونیكرده‌وه‌ كه‌ هاتنی سوپای تورك بۆ ناو‬ ‫خاكی كوردس����تان درێژكراوه‌ی سیاسه‌تی‬ ‫جه‌مسه‌ری‌ س����وننه‌یه‌ له‌ڕۆژهه‌اڵتی ناوین"‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی "پێش����تریش قه‌ته‌رو س����عودیه‌و‬ ‫توركی����او پارتی ئ����اگاداری دروس����تبونی‬ ‫داعش بون‌و ئێس����تاش ك����ه‌ ده‌زانن داعش‬ ‫له‌ناوده‌چێت‌و نامێنێت‪ ،‬وه‌ك ئه‌ڵته‌رناتیڤی‬

‫داعش ده‌یانه‌وێت مه‌رامه‌كانی جه‌مس����ه‌ری‌‬ ‫س����وننه‌ به‌و هێزه‌ی ت����ورك‌و هێزی پارتی‬ ‫به‌دیبهێن����ن‪ ،‬ك����ه‌ نه‌یانتوان����ی به‌داع����ش‬ ‫به‌ده‌ستیبهێنن له‌ناوچه‌كه‌دا"‪.‬‬ ‫ره‌مزی كارت����ال س����ه‌باره‌ت به‌ئه‌جنداو‬ ‫ئامانجی‌ جه‌مس����ه‌ری‌ سوننی له‌ناوچه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫وت����ی‌ "مه‌به‌س����تی جه‌مس����ه‌ری‌ س����وننه‌‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی ناوین به‌هێزكردنی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫خۆیان‌و به‌هێزكردنی الیه‌نی ئابوریانه‌"‪.‬‬ ‫هاوس����ه‌رۆكی كۆنگ����ره‌ی گه‌ل‪ ،‬باس����ی‌‬ ‫له‌گرنگی‌ پرس����ی نه‌وتیش ك����رد له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‌و وتی‌ "پێویس����ته‌ گه‌لی باشور‬ ‫بزان����ن پاره‌ی هه‌ن����ارده‌ی نه‌وت����ی هه‌رێم‬ ‫چی لێدێت‌و چۆن س����ه‌رف ده‌كرێت‌و چه‌ند‬ ‫هه‌نارده‌ ده‌كرێت‌و چه‌ن����د وه‌رده‌گیرێت بۆ‬ ‫ئه‌و نه‌وته‌ی هه‌نارده‌ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫كارت����اڵ دوپاتی ك����رده‌وه‌ ك����ه‌ به‌هیچ‬ ‫ش����ێوه‌یه‌ك جێگیركردن����ی هێ����زی تورك‬ ‫له‌كوردس����تان مایه‌ی قبوڵ نیه‌و داوایشی‬ ‫له‌گ����ه‌ل‌و هێزه‌ سیاس����یه‌كانی‌ باش����وری‬ ‫كوردس����تان كرد كه‌ زۆر به‌توندی روبه‌ڕوی‬ ‫پارتی ببنه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی هێزی تورك ناچار‬ ‫به‌گه‌ڕانه‌وه‌ بكه‌ن بۆ توركیا‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫رابردوی پارتی‬ ‫دیموكراتی‌‬ ‫كوردستان له‌هێنانی‬ ‫هێز بۆ ناو باشوری‬ ‫كوردستان‪،‬‬ ‫رابردویه‌كی پاك‌و‬ ‫جوان نیه‌‬ ‫ره‌مزی كارتاڵ‬

‫گۆڕان هێز دروستناکات‬

‫مه‌حمود سه‌نگاوی‪ :‬بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ‪ 18‬هه‌زار چه‌كداری هه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬

‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی‪:‬‬ ‫خه‌ڵكمان تێدایه‌‬ ‫الیه‌نگری‬ ‫دروستکردنی‌هێزی‬ ‫چه‌كداره‌‌‬

‫هه‌رچه‌نده‌ دوا ڕاگه‌یه‌ندراوی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان له‌باره‌ی دروستكردنی هێزی‬ ‫چه‌كداره‌وه‌ جه‌ختی له‌سه‌ر پرنسیپی‬ ‫به‌نیشتمانیكردنی هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌‬ ‫كرده‌وه‌ به‌اڵم پێناچێت ئه‌مه‌ كۆتایی‬ ‫به‌و كه‌ڵكه‌‌ڵه‌یه‌ هێنابێت له‌ناو‬ ‫ئه‌و بزوتنه‌وه‌یه‌ دروستبوه‌و داوای‬ ‫ئه‌وه‌ده‌كات گۆڕانیش وه‌كو پارتی‌و‬ ‫یه‌كێتی هێزی چه‌كداری هه‌بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌و پڕۆسه‌یه‌ به‌جۆرێك دروستبوه‌‬ ‫ته‌نها كۆنگره‌یه‌كی ناوخۆیی تایبه‌ت به‌و‬ ‫پرسه‌ یه‌كالیی ده‌كاته‌وه‌ كه‌ هه‌ڵسوڕاوه‌‬ ‫دیاریه‌كانی ناتوانن واده‌كه‌ی ده‌ستنیشان‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫دالوه‌ری حاجی عوس���مان یه‌كێك بوه‌‬ ‫له‌و به‌رپرس���ه‌ س���ه‌ربازیانه‌ی گۆڕان كه‬ ‫چه‌‌ندین جار قسه‌ی له‌باره‌ی دروستكردنی‬ ‫هێزه‌وه‌ك���ردوه‪ ‌،‬ئه‌و زانیاری به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫كه‌ دروستكردنی هێزی چه‌كدار نه‌چوەته‌‬ ‫ب���واری فه‌رمیی���ه‌وه‌و ه���ه‌ردو جڤات���ی‬ ‫نیشتمانی‌و گش���تی كۆده‌بنه‌وه‌و پاشان‬ ‫ڕاپۆرت به‌رزده‌كه‌نه‌وه‌ رێكخه‌ری گش���تی‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ بڕیار ده‌دات‪ ،‬ئه‌و به‌رپرسه‌ی‬ ‫گۆران نایشارێته‌وه‌ له‌ناو گۆڕان‌و ده‌ره‌وه‌ش‬ ‫خواس���تێكی زۆر هه‌یه‌ بۆ دروستكردنی‬ ‫ئه‌و هێزەو س���ه‌باره‌ت به‌ئامانجه‌كه‌ش���ی‬ ‫وتی"چ���ه‌ك بۆیه‌ هه‌ڵده‌گری���ن بۆئه‌وه‌ی‬ ‫دیموكراتیه‌ت هه‌تك نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫دروستبونی ئه‌م بیرۆكه‌یه‌ی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان پ���اش ئه‌وه‌هات پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تان له‌‪12‬ی ئۆكتۆبه‌ری ئه‌مساڵ‬ ‫هێزێكی زۆری سه‌ربازی له‌بازگه‌ی دێگه‌ڵه‬ ‫‌كۆكرده‌وه‌و نه‌یهێشت سه‌رۆكی په‌رله‌مان‬ ‫بڕواته‌ هه‌ولێرو وه‌زیره‌كانیش���ی ده‌ركرد‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش وایكرد بیرۆكه‌یه‌كی له‌و شێوه‌یه‌‬ ‫له‌ناو گۆڕان دروستبێت‪.‬‬ ‫دالوه‌ر حاجی عوس���مان كه‌ پێش���تر‬ ‫فه‌رمان���ده‌ی پێش���مه‌رگه‌ی یه‌كێت���ی‌ بو‬ ‫داخ ب���ۆ ئه‌و ڕۆژانه‌ ده‌خ���وات كه‌ پارتی‬ ‫ته‌نه���ا له‌ده‌ڤه‌ری بادینان بوه‌ نه‌یتوانیوه‌‬ ‫وه‌كو ئێستا به‌وته‌ی ئه‌و"كوده‌تا"بكات‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت به‌فی���زای یه‌كێت���ی هاتوه‌ته‌‬ ‫هه‌ولێرو سلێمانی‌و كه‌ركوك‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"ئ���ه‌وه‌ دوا بژارده‌مان���ه‌و ئه‌گ���ه‌ر پارتی‬ ‫بیه‌وێت دیكتاتۆریه‌ت بسه‌پێنێت به‌چه‌ك‬ ‫پێمان بكرێت الیده‌به‌ین‪ ،‬و‌ منیش ئاماده‌م‬ ‫شه‌ڕی پارتی بكه‌م"‪.‬‬ ‫دالوه‌ری حاج���ی عوس���مان له‌ب���اره‌ی‬ ‫ئاماده‌یی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانیشه‌وه‌ جه‌ختی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ك���رده‌وه‌ ئ���ه‌وان چه‌ندین‬ ‫س���ه‌ركرده‌ی مه‌یدانیان هه‌ی���ه‌و ده‌توانن‬ ‫سه‌رپه‌رشی چه‌ندین میحوه‌ری شه‌ڕ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی له‌ئاوێنه‌ نه‌شارده‌وه ‌"ئه‌گه‌ری‬ ‫شه‌ڕی ناوخۆ ئه‌وكاته‌ دێته‌ئارا پارتی مل‬

‫وێنه‌ی چه‌ند چه‌کدارێکی گۆڕان که‌ له‌په‌یجی عه‌بدواڵی کوێخا موباره‌ک ئه‌ندامی جڤاتی گۆڕان باڵوبۆته‌وه‌‬ ‫بۆ داخوزایه‌كانی ئه‌وان نه‌دات"‪.‬‬ ‫ته‌نها ئه‌م به‌رپرسه‌ سه‌ربازییه‌ی گۆڕان‬ ‫نیه‌ بیرۆكه‌ی هێزی چه‌كدار به‌مێش���كیدا‬ ‫هات���وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئێس���تا ئه‌وان���ه‌ی له‌ناو‬ ‫گۆڕان به‌خاوه‌ن قه‌ڵ���ه‌م‌و فیكر ده‌زانرێن‬ ‫هه‌مان بیرۆكه‌یان هه‌یه‌ ته‌نه‌نات بیرۆكه‌ی‬ ‫چه‌كهه‌ڵگرتن له‌الی���ه‌ن ئه‌وانه‌وه‌ ورژێنراو‬ ‫پاڵپش���تیكرا له‌وێنه‌ی بابه‌كر دڕه‌یی كه‌‬ ‫پێشتر به‌رپرسی میدیای گۆڕان بو‪.‬‬

‫دالوه‌ری حاجی‬ ‫عوسمان‪ :‬ئه‌گه‌ر پارتی‬ ‫بیه‌وێت دیكتاتۆریه‌ت‬ ‫بسه‌پێنێت به‌چه‌ك‬ ‫پێمان بكرێت الیده‌به‌ی ‌ن‬ ‫منیش ئاماده‌م شه‌ڕی‬ ‫پارتی بكه‌م‬

‫ئه‌و الیه‌نگری ئ���ه‌و بیرۆكه‌یه‌ ده‌كات‌و‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی نه‌ش���ارده‌وه‌ ئێس���تا كۆمه‌ڵێك‬ ‫هه‌ڵس���وڕاوی دی���ار له‌ن���او بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان خاوه‌نی ئه‌و بیرۆكه‌یه‌ن و ئه‌وه‌ش‬ ‫پاش دیراس���یه‌كی قوڵ هاتوه‌ بۆ دۆخی‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌و گه‌یش���تونه‌ته‌ ئ���ه‌و ڕایه‌ی‬ ‫مه‌ترسیه‌كانی س���ه‌ر هه‌رێم زیاتر ده‌بن‌و‬ ‫پاشه‌كشه‌ی دیموكراتی زیاتر له‌ئارادایه‌‪،‬‬ ‫وت���ی" خوێندن���ه‌وه‌ی ئێمه‌ وای���ه‌ ڕه‌نگه‌‬ ‫دۆخه‌كه‌ به‌ره‌و خراپتر بڕوات‌و س���وپای‬ ‫توركیا بێت‌و حه‌ش���دی شه‌عبیش هێرش‬ ‫بهێنێت بۆیه‌ ده‌بێت ئێمه‌ به‌رگری له‌خاكی‬ ‫كوردستان بكه‌ین‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌مه‌ترسی‬ ‫پاشه‌كش���ه‌ی زیاتری دیموكراتی به‌هۆی‬ ‫ئه‌و‌ ده‌س���تبه‌ڕونانه‌ی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫وه‌كو هێزێكی دیموكرات"‪.‬‬ ‫د‌ڕه‌یی ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه‌ش‌ ڕونكرده‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ورژاوه‌ ته‌نها ڕای���ه‌و فه‌رمیه‌تی‬ ‫وه‌رنه‌گرتوه‪ ‌،‬ئ���ه‌وان هه‌ڵگری ئه‌و ڕایه‌ن‬ ‫هه‌رگیز ڕازی نابن به‌ش���تی نادیسپلینی‬ ‫حیزب���ی‌و پاڵپش���تی له‌جۆره‌ ش���تێكی‬ ‫واناكه‌ن‪.‬‬

‫س���ه‌ركۆ عوس���مان س���ه‌رده‌مانێك‬ ‫هه‌ڵسوڕاوێكی چاالك‌و دیاری بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان بوه‌و له‌س���ه‌ره‌تای بزوتنه‌وه‌كه‌وه‌‬ ‫چاالكانه‌ كاریكردوه‌ به‌اڵم ئێستا له‌ماڵه‌كه‌ی‬ ‫دانیشتوه‌ په‌یوه‌ندی به‌گۆڕانه‌وه‌ نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و له‌باره‌ی ئ���ه‌و ڕایه‌ی له‌ن���او گۆڕان‬ ‫دروس���تبوه ‌به‌پێچه‌وان���ه‌ی بنه‌ماكان���ی‬ ‫دروس���تبونی گۆڕانی ده‌زانێ���ت‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"یه‌كنه‌خستنی هێزه‌كان بۆخۆی مه‌ترسی‬ ‫به‌رده‌وامی دروستبونی شه‌ڕی ناوخۆن چ‬ ‫جای دروستبونی هێزێكی تر"‪.‬‬

‫له‌ن���او بزوتنه‌وه‌ی گ���ۆڕان‌و ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫گۆڕانی���ش ده‌نگێ���ك دژی ئ���ه‌و ڕای��� ‌ه‬ ‫به‌رزبوه‌ت���ه‌وه‌ كه‌ده‌یه‌وێ���ت بزوتنه‌وه‌كه‌‬ ‫ئاڕاس���ته‌یه‌كی س���ه‌ربازی وه‌ربگرێ���ت‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ پێیانوای���ه‌ "ئ���ه‌وه‌ پێچه‌وانه‌ی‬

‫پارت����ی دیموكرات����ی كوردس����تانیش‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ به‌فه‌رم����ی وه‌اڵم����ی بۆ ئه‌م‬ ‫هه‌وڵ����ه‌ی گۆڕان نی����ه‌ ب����ه‌اڵم پێناچێت‬ ‫هه‌ر ئ����ه‌وا قبوڵی بكات ك����ه‌ هێزێكی تر‬ ‫له‌ناوچه‌ك����ه‌ دروس����تبێت‪ ،‬به‌رپرس����انی‬

‫ئه‌و پرنس���پانه‌یه‌ ك���ه‌ گۆڕانی له‌س���ه‌ر‬ ‫دروستبوه‌"‪.‬‬

‫س����ه‌ربازی یه‌كێتیش له‌ وێنه‌ی مه‌حمود‬ ‫س����ه‌نگاوی ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس����ی‬ ‫یه‌كێتی‌و به‌رپرس����ی میحوه‌ری گه‌رمه‌سێر‬ ‫باوه‌ڕی وانیه‌ گۆڕان هێز دروستبكات‪.‬‬ ‫س����ه‌نگاوی له‌وباوه‌ڕدانیه‌ گۆڕان بچێته‌‬ ‫ژێرباری دروس����تكردنی هێ����زه‌وه‌ چونك ‌ه‬ ‫دروس����تكردنی هێزی چه‌كدار قورس����ه‌و‬ ‫توانای ماددی ده‌وێت‪ ،‬پێشی وانیه‌ به‌‪15‬‬ ‫كه‌س����ه‌وه‌ هێز دروس����تبكرێت‪ ،‬ده‌ڵێت "‬ ‫گۆڕان هێزی هه‌یه‌و ‪ 18‬هه‌زار كه‌س له‌ناو‬ ‫هێزه‌كان����ی ئێمه‌دا ده‌نگیان به‌گۆڕان داوه‌‬ ‫ئه‌ی ئه‌وانه‌ هێزی كێن؟"‪ ،‬وتیشی " ئه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕانه‌ له‌ماڵی خۆی تفه‌نگی هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌رپرسه‌ سه‌ربازیه‌ی یه‌كێتی ئه‌وه‌ش‬ ‫ڕونده‌كاته‌وه‌ هه‌ركاتێك گۆڕان بوه‌ خاوه‌نی‬ ‫بودجه‌یه‌ك وه‌ك����و الیه‌نه‌كانی تر ئه‌وكات‬ ‫بی����ری لێبكاته‌وه‌‪ ،‬له‌ب����اره‌ی كاردانه‌وه‌ی‬ ‫حیزبه‌كه‌ش����ی ئاماژه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ده‌كات كه‌‬ ‫ئه‌وان كۆنه‌بونه‌ت����ه‌وه‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‬ ‫" گۆڕان هێز دروس����تناكات‌و كاردانه‌وه‌ی‬ ‫ئێمه‌ش هیچ نابێت"‪.‬‬ ‫ڕای فه‌رم����ی پارت����ی دیموكرات����ی‬ ‫كوردس����تانیش هه‌رچه‌ن����ده‌ دیارنی���� ‌ه‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ڵۆی ئه‌حمه‌د كورده‌‬ ‫ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی ئه‌و حیزبه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌نیه‌ كه‌س هێزی چه‌كدار دروستبكات‬ ‫چونك����ه‌ وه‌زاره‌ت����ی پێش����مه‌رگه‌ هه‌ی����ه‬ ‫هه‌ركه‌س����ێك حه‌زی له‌به‌رگری����ه‌ بابڕوات‬ ‫هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی پێش����مه‌رگه‌‬ ‫بكات‪ ،‬ڕه‌تیشی ده‌كاته‌وه‌پارتی به‌و هه‌مو‬ ‫هێز‌و ده‌سه‌اڵته‌وه‌ له‌كه‌س بترسێت‪ ،‬وتی‬ ‫"هێ����زی تر باهه‌بێت به‌اڵم یاس����ایی نیه‌و‬ ‫له‌جێگه‌ی خۆیدا نیه‌"‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌تی پێش����مه‌رگه‌ش دروستكردنی‬ ‫هێزه‌كه‌ی گۆڕان به‌ده‌نگ����ۆ ناوده‌با بۆیه‌‬

‫ئاماده‌نین قسه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ بكه‌ن چونكه‌‬ ‫شته‌كه‌ نه‌چوه‌ته‌ بواری فه‌رمیه‌وه‌‪.‬‬ ‫جه‌بار یاوه‌ر ئه‌مینداری گشتی هێزه‌كانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ هه‌رچه‌نده‌ ڕه‌تیكرده‌وه‌ لێدوان‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ بدات به‌اڵم چه‌ند زانیاریه‌كی‬ ‫كه‌می ب����ۆ ئاوێنه‌ دركان����د‪ ،‬وتی"ئه‌وان‬ ‫سه‌رقاڵی یه‌كخستنه‌وه‌ی هێزه‌كانن‌و هێزی‬ ‫تریش دورست نابێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌نگۆیانه‌ی له‌س����ه‌ر دروستكردنی‬ ‫هێزه‌ك����ه‌ی گ����ۆڕان كه‌له‌ناوخۆی����ی ئه‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی����ه‌ دروس����تبووه‌ ئه‌ندامه‌كان����ی‬ ‫ئه‌وبزوتن����ه‌وه‌ی به‌س����ه‌ر دوبۆچ����ون‬ ‫دا‌به‌ش����كردووه‌ هه‌ندێكێان ده‌ستده‌گردن‬ ‫به‌سه‌ر پرنس����یپه‌كانی دورتسبونی گۆڕان‬ ‫ك����ه‌ مه‌ده‌نین و هه‌ندێكیش����ان پێیانوایه‌‬ ‫ل����ه‌م جه‌نجاڵیه‌دا به‌بێ چ����ه‌ك هه‌ڵگرتن‬ ‫ژیانی گ����ۆڕان قورس ده‌بێ����ت‌‪ ،‬یه‌كالیی‬ ‫بونه‌وه‌ی ئه‌م پڕۆسه‌یه‌ش بۆ گۆڕان واتای‬ ‫یه‌كالیی بوونه‌وه‌ی گۆڕانه‌ بۆ مامه‌ڵكردنی‬ ‫له‌گه‌ڵ پرۆس����ه‌یه‌كی درێژخایه‌نی سیاسی‬ ‫كه‌ له‌ئاینده‌ی هه‌رێمی كوردس����تان دێته‌‬ ‫پێش‪.‬‬

‫یه‌كنه‌خستنی هێزه‌كان‬ ‫بۆخۆی مه‌ترسی‬ ‫به‌رده‌وامی دروستبونی‬ ‫شه‌ڕی ناوخۆن چ جای‬ ‫دروستبونی هێزێكی تر‬

‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی كوردستان‬ ‫هی����چ ئه‌گه‌رێك����ی له‌ب����اره‌ی‬ ‫هه‌ڵگرتن����ی چه‌ك����ه‌و‌ه تاوتوێ‬ ‫نه‌كردوه‌و داوا له‌یه‌كێتی‌و پارتی‬ ‫ده‌كات كۆشش بكه‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫الیه‌نه‌كانی تر هێز دروستنه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫هاوكات ناشیش����ارێته‌وه‌ له‌ناو‬ ‫كۆمه‌ڵ����ی ئیس��ل�امیش خه‌ڵك‬ ‫هه‌یه‌ حه‌ز له‌دروس����تكردنی هێز‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫یاس����ین حه‌س����ه‌ن ئه‌ندام����ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی كۆمه‌ڵی ئیسالمی‬ ‫ب���� ‌ه ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یان����د "ئه‌گه‌ر‬ ‫بكه‌وێت����ه‌ ئ����ه‌وه‌ی هه‌رك����ه‌س‬ ‫بۆخۆی هێز دروستبكات ئاژاو‌ه‬ ‫دروست ده‌بێت بۆی ‌ه داوا له‌هه‌مو‬ ‫الیه‌ن����ه‌كان به‌تایب����ه‌ت پارتی‬ ‫دیموكرات‌و یه‌كێتی نیش����تمانی‬ ‫ده‌كات هه‌وڵبده‌ن الیه‌نه‌كانی تر‬ ‫هێز دروستنه‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ڕای حیزبه‌كه‌شی‬ ‫له‌ب����اره‌ی دروس����تكردنی هێزی‬ ‫چه‌ك����داره‌وه‌ ئ����ه‌و ئه‌ندام����ه‌ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی كۆمه‌ڵ ئه‌وه‌شی‬ ‫ڕونك����رده‌وه ئه‌وان تا ئێس����تا‬ ‫قس����ه‌یان له‌باره‌ی ئه‌و پرسه‌و‌ه‬ ‫نه‌ك����ردوه‪ ‌،‬وتی "من وه‌كو خۆم‬ ‫بڕوام به‌هێزی چه‌كدار نیه به‌اڵم‬ ‫ب����ه‌دوری نازان����م خه‌ڵكێكمان‬ ‫هه‌بێت حه‌زی له‌هێزی چه‌كداری‬ ‫هه‌بێ����ت‪ ،‬دواجار بڕی����ار له‌ناو‬ ‫كۆمه‌ڵ����ی ئیس��ل�امی به‌كۆمه‌ڵ‬ ‫ده‌درێت"‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی كوردستان‬ ‫تاپێش هاتنی سوپای ئه‌مریكا‬ ‫ب����ۆ عێ����راق یه‌كێكب����و له‌هێز‌ه‬ ‫چه‌كدارییه‌كان به‌اڵم دواتر له‌ژێر‬ ‫فش����اری ئه‌مریكادا چه‌كی دانا‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌ند پێش����تر چه‌ند جارێك‬ ‫به‌گوێی به‌رپرس����انی هه‌رێمیان‬ ‫داوه‌ ك���� ‌ه ده‌توان����ن هاوكاربن‬ ‫له‌ش����ه‌ڕی داعش به‌اڵم تائێستا‬ ‫ڕێگه‌یان پێنه‌دراوه‌‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫ئه‌ندامێکی مه‌کته‌بی سیاسی پارتی‪:‬‬ ‫هیچ مه‌رجێكمان نی ‌ه بۆ كۆبونه‌وه‌ له‌گه‌ڵ گۆڕان‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان‪ ،‬كاكه‌مین‬ ‫نه‌جار ده‌ڵێت "دروستكردنی ده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردی به‌ته‌نیا به‌پارتی ناكرێت "‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پارتی دیموكراتی كوردستان‬ ‫چ پرۆژه‌یه‌كی هه‌یه‌ بۆ به‌گه‌ڕخستنه‌وه‌ی‬ ‫كۆبونه‌وه‌ پێنج قۆڵییه‌كان؟‬ ‫كاكه‌مین نه‌جار‪ :‬ئێمه‌ ش���ه‌رت نیه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ پێنج قۆڵی بین‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌گ���ه‌ڵ ئه‌كتی���ڤ كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانی���ن‪ ،‬دانیش���تن ئه‌نجامبده‌ین‬ ‫له‌گه‌ڵ پارته‌ سیاسییه‌كان‪ ،‬یه‌ك قۆڵی‌و‬ ‫دوقۆڵی به‌هه‌ر شێوه‌یه‌ك بێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌ته‌نها ئه‌و پێن���ج حزبه‌ بڕیارده‌رنین‬ ‫له‌كوردس���تان‪ ،‬پارتی سیاسیی تریش‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬توركم���ان‌و مه‌س���یحی هه‌یه‌‪،‬‬

‫ئ���ه‌و واڵته‌ هی هه‌م���و الیه‌كه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫په‌یوه‌ن���دی به‌بابه‌ت���ی گش���تییه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ پێمانباشه‌ س���ه‌رجه‌م حزبه‌كان‬ ‫به‌ش���داری كۆبونه‌وه‌كان بكه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫په‌یوه‌ندی له‌نێوان دو حزبیشدا هه‌بێت‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی خۆیان هه‌بێت ئه‌وه‌ شتێكی‬ ‫تره‌‪ ،‬ه���ه‌وڵ ده‌ده‌ین له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كان‬ ‫كۆبونه‌وه‌ بكه‌ی���ن به‌تایبه‌تیش له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كێتی‪ ،‬هه‌رچییه‌ك له‌ده‌ستمان بێت‬ ‫ده‌یكه‌ین ب���ۆ چاالكبونه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌ڕێكه‌وتن ئه‌نجامیده‌ده‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان مه‌رجی‬ ‫هه‌یه‌ بۆ دانیشتن له‌گه‌ڵ پارتی ئه‌ویش‬ ‫گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ دۆخه‌كه‌یه‌ بۆ پێش ‪12‬ی‬ ‫ئۆكتۆبه‌ر‪ ،‬پارتی رازییه‌ به‌و مه‌رجه‌؟‬ ‫كاكه‌مین نه‌جار‪ :‬هیچ دانیش���تنێك‬ ‫به‌مه‌رج نابێت‪ ،‬دانیش���تن دانوستانه‌‪،‬‬ ‫رێكه‌وت���ن‌و مناقه‌ش���ه‌یه‌‪ ،‬رێكه‌وت���ن‌و‬ ‫باوه‌ڕهێنان���ه‌ به‌یه‌كتری‪ ،‬نه‌ مه‌رجمان‬

‫هه‌یه‌ بۆ دانیش���تن له‌گ���ه‌ڵ گۆڕان نه‌‬ ‫مه‌رجی ئه‌وانیش قبوڵ ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پارتی قبوڵیه‌تی س���ه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مان‌و وه‌زیره‌كانی گۆڕان بچنه‌وه‌‬ ‫سه‌ر كاره‌كانیان؟‬ ‫كاكه‌می���ن نه‌جار‪ :‬داده‌نیش���ین بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی گفتوگ���ۆ بكه‌ی���ن‌و بگه‌ین���ه‌‬ ‫رێكه‌وتن‪ ،‬ناكرێت پێش دانیش���تنه‌كان‬ ‫بڕی���ار بده‌ین‪ ،‬ئه‌گه‌ر پێش دانیش���تن‬ ‫مه‌رج���ت داناو ب���ه‌و مه‌رج���ه‌ هاتیته‌‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وكاته‌ دانیش���تن هیچ‬ ‫مانایه‌كی نابێت‪ ،‬ئه‌وه‌ بۆ كاتی گفتوگۆ‬ ‫به‌جێ ده‌هێڵین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆرێك له‌الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن پارتی له‌په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫ده‌ره‌كیی‌و دیپلۆماسییه‌كان تاكڕه‌وانه‌‬ ‫بڕی���ار ده‌دات‪ ،‬یه‌كێتی���ش ده‌ڵێ���ت‬ ‫ن���ه‌ پرس���مان پێده‌كرێت ن���ه‌ ئاگادار‬ ‫ده‌كرێینه‌وه‌‪ ،‬بۆچی‌؟‬

‫كاكه‌می���ن نه‌ج���ار‪ :‬په‌یوه‌ن���دی پێناكرێت ده‌توانێت داوای رونكردنه‌وه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی كۆمه‌ڵێ���ك پرۆتۆكۆالت‌و له‌سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سه‌ردانی بارزانی بۆ سعودیه‌و‬ ‫یاس���ای هه‌یه‌‪ ،‬بارزانی وه‌ك سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم داوه‌تی ئه‌و واڵتانه‌ كراوه‌‪ ،‬ره‌نگه‌ توركی���ا به‌مان���ای یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫چه‌ن���د براده‌رێك بچ���ن له‌گه‌ڵی وه‌كو پارتی نیه‌ بۆ میحوه‌ری سوننه‌كان؟‬ ‫كاكه‌مین نه‌ج���ار‪ :‬هه‌ركه‌س به‌دوای‬ ‫هاوكار ده‌چن نه‌ك وه‌ك وه‌فد‪ ،‬ده‌ڵێن‬ ‫ب���ۆ بارزانی به‌ته‌نها چ���وه‌و نوێنه‌ری به‌رژه‌وه‌ن���دی خۆیه‌وه‌یه‌تی‌و ده‌یه‌وێت‬ ‫حیزب���ه‌ سیاس���ییه‌كانی نه‌بردوه‌‪ ،‬خۆ پێگه‌ی سیاس���یی خۆی به‌هێز بكات‪،‬‬ ‫حزب داوه‌ت نه‌كراوه‌ ته‌نها س���ه‌رۆكی س���ه‌ردانی س���عودیه‌ش ده‌كه‌ی���ن‪،‬‬ ‫هه‌رێم داوه‌ت كراوه‌‪ ،‬بڕوام نیه‌ بارزانی س���ه‌ردانی توركیاو ئێرانیش ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫به‌تاكڕه‌وی بڕیار ب���دات‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر ناكرێ���ت میحوه‌رێكی گ���ه‌وره‌ په‌راوێز‬ ‫جارێك بابه‌تێك په‌یوه‌ندی به‌گشتییه‌وه‌ بخه‌ی���ن‪ ،‬ناكرێ���ت واڵتان���ی زلهێزی‬ ‫هه‌بوبێت له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كان ناوچه‌ك���ه‌ پش���تگوێ بخه‌ی���ن‪ ،‬هیچ‬ ‫دانیش���توه‌و پێش ئه‌وه‌ی‌ سه‌فه‌ره‌كه‌ی‌ زه‌ره‌رێ���ك ل���ه‌و س���ه‌ردانانه‌ ناكه‌ین‪،‬‬ ‫بكات كۆبۆت���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵیان‪ ،‬پارتیش مه‌یلی پارتیش به‌الی س���وننه‌دا نیه‌‪،‬‬ ‫هی���چ بڕیاڕێ���ك به‌ته‌نها ن���ادات‪ ،‬ئه‌و سه‌ردانی ئێرانیش���مان كردوه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫بڕیارانه‌ی‌ په‌یوه‌ندی به‌كوردس���تانه‌وه‌ هه‌وڵی یه‌كپارچه‌یی كورد بده‌ین‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هه‌ی ‌ه كۆبونه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر كراوه‌‪ ،‬یه‌كێتی ده‌بێت په‌یوه‌ندییه‌كان له‌گه‌ڵ سوننه‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر زۆر مه‌به‌س���تیه‌تی بۆ پرس���ی ش���یعه‌ باش بكه‌ین‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌و دو‬

‫جه‌مس���ه‌ربه‌ندییه‌ گه‌وره‌ن‪ ،‬ملمالنێی‬ ‫ئه‌وان كێشه‌ی‌ ئێمه‌ نیه‌‪ ،‬ده‌بێت خۆمان‬ ‫له‌وان‌و كێشه‌كانیان به‌دور بگرین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئێران داوای رونكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ك���ردوه‌ س���ه‌باره‌ت به‌س���ه‌ردانه‌كانی‌‬ ‫ئه‌مدواییه‌ی‌ بارزان���ی‌و هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی‌‬ ‫هێزی توركیا بۆ باشیك؟‬ ‫كاكه‌می���ن نه‌ج���ار‪ :‬ئ���اگام ل���ه‌و‬ ‫رونكردنه‌وه‌یه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ش���یرین ئامێ���دی ئه‌ندامی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی پارت���ی ده‌ڵێت پارتی‬ ‫س���وپرایزێكی گه‌وره‌ی به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و سوپرایزه‌ چییه‌؟‬ ‫كاكه‌مین نه‌جار‪ :‬ئاگام له‌سوپرایزه‌كه‌ی‌‬ ‫ش���یرین ئامێدی نیه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستی‬ ‫ده‌وڵه‌تی ك���وردی بێت‪ ،‬ئه‌وا ده‌وڵه‌تی‬ ‫ك���وردی‌و راگه‌یاندنی به‌ته‌نها به‌پارتی‬ ‫ناكرێت‪ ،‬چونكه‌ ئیش���كردنی ده‌وێت‌و‬ ‫هه‌روا ئاسان نیه‌‪.‬‬

‫شااڵوی عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬به‌شێکی زۆری داهاتی یه‌کێتی الی دلێری سه‌ید مه‌جیده‌‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫ئه‌ندامێكی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان ره‌تیده‌كاته‌وه‌‬ ‫هیچ رێكه‌وتنێكی سیاسیی یا‬ ‫یه‌كێتی‌و‬ ‫ستراتیژی له‌نێوان‬ ‫گۆڕاندا هه‌بێت‪ ،‬ده‌شڵێت "به‌بونی‬ ‫هه‌رپرۆژه‌یه‌ك له‌نێوان یه‌كێتی‌و‬ ‫یه‌كگرتو و كۆمه‌ڵ‪ ،‬به‌مه‌رگی‬ ‫سیاسیی یه‌كێتی كۆتایی دێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس له‌داهات‌و هێز ده‌كرێت‬ ‫له‌ن����او یه‌كێتییدا‪ ،‬داهات الی باڵێكه‌و‬ ‫هێزیش الی باڵێكی تره‌ ؟‬ ‫شااڵو عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬شتی وانیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ حاڵه‌تێكی تازه‌یه‌ كه‌ باسی لێوه‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬هه‌بونی باڵ له‌ناو یه‌كێتی‌و‬ ‫له‌ناو مه‌كته‌بی سیاس����یی بونی هه‌یه‌‬ ‫ئه‌وه‌ راس����تییه‌‪ ،‬خیالفاتیان له‌نێواندا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆچون����ی جیاوازی����ان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆ دابه‌ش����بونی هێزو پاره‌ نیه‌‪،‬‬ ‫كێشه‌یان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ دابه‌شكردن‬ ‫نیه‌‪ ،‬یه‌كێتی بوه‌ته‌ دوباڵی راسته‌قینه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌و جۆره‌ نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬كه‌وات����ه‌ ئ����ه‌و داهاته‌ی‌‬

‫یه‌كێت����ی هه‌یه‌ت����ی الی كێیه‌و چۆن‬ ‫س����ه‌رفده‌كرێت‌و له‌كوێوه‌ سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫گرتوه‌؟‬ ‫شااڵو عه‌لی عه‌س����كه‌ری‪ :‬به‌شێكی‬ ‫زۆری داهات����ی یه‌کێت����ی الی دلێری‬ ‫سه‌ید مه‌جیده‌‪ ،‬به‌شێكی تری نادیاره‌‪،‬‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسیی ده‌زانێت له‌كوێیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬پرۆژه‌ك����ه‌ی‌ یه‌كێت����ی بۆ‬ ‫كۆكردن����ه‌وه‌ی‌ ده‌نگ����ه‌ ناڕازییه‌كان‬ ‫به‌كوێ گه‌یشتوه‌؟‬ ‫ش����ااڵو عه‌ل����ی عه‌س����كه‌ری‪ :‬هیچ‬ ‫پرۆژه‌یه‌ك نیه‌ بۆ قس����ه‌كردن له‌سه‌ر‬ ‫ده‌نگ����ی ناڕازی‪ ،‬یه‌كێت����ی دوباڵ ‌ه دو‬ ‫بۆچونه‌ دو ئاڕاس����ته‌یه‌‪ ،‬له‌س����ه‌ر زۆر‬ ‫بابه‌ت دو ئاڕاس����ته‌یه‌‪ ،‬ده‌بێت ئه‌و دو‬ ‫الیه‌نه‌ دابنیش����ن كێش ‌ه به‌كێشه‌ بچنه‌‬ ‫ناوییه‌و چاره‌سه‌ری بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌‬ ‫نیه‌ الیه‌ك ناڕازی بێت و هه‌وڵ بدرێت‬ ‫ئه‌و الیه‌نه‌ ناڕازییه‌ رازی بكرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌م نه‌بیستوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬رێكه‌وتنێكی سیاس����یی‬ ‫هه‌یه‌ له‌نێوان گ����ۆڕان‌و یه‌كێتی‪ ،‬ئه‌و‬ ‫رێككه‌وتنه‌ له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌كه‌؟‬ ‫ش����ااڵو عه‌ل����ی عه‌س����كه‌ری‪ :‬ئه‌مه‌‬ ‫یه‌كه‌مجاره‌ ئه‌و رێكه‌وتنه‌ ببیس����تم‪،‬‬

‫له‌وانه‌یه‌ له‌هه‌ندێك كۆبونه‌وه‌ قس����ه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر چه‌ندی����ن باب����ه‌ت بكرێت‌و‬ ‫تێگه‌یش����تن هه‌بێت له‌نێواندا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌ رێكه‌وتنی سیاسیی‌و نه‌ رێكه‌وتنی‬ ‫ستراتیژی له‌نێوانماندا هه‌یه‌‪ ،‬رێكه‌وتن‬ ‫مان����ای ئه‌وه‌یه‌ دو الی����ه‌ن رێكه‌وتون‬ ‫له‌سه‌ر دو ته‌وه‌رو چه‌ند خاڵێك‪ ،‬ئیمزا‬ ‫كراوه‌ له‌سه‌ری‪ ،‬ئه‌و شته‌ له‌نێوانماندا‬ ‫نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پرۆس����ه‌ی‌ بڕی����اردان له‌ناو‬ ‫یه‌كێت����ی نیش����تیمانی كوردس����تان‬ ‫به‌ده‌ست كێیه‌؟‬ ‫ش����ااڵو عه‌ل����ی عه‌س����كه‌ری‪ :‬هیچ‬ ‫شااڵو عه‌لی عه‌سكه‌ری‬ ‫باڵێكی به‌هێز له‌ن����او یه‌كێتیدا بونی‬ ‫نی����ه‌‪ ،‬وه‌ك����و پرۆتۆكۆل پێویس����ته‌‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ت����ۆ ته‌جمی����د كراویت‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی البراویت؟‬ ‫گه‌وره‌ترین ده‌سه‌اڵت بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌‬ ‫شااڵو عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬ئه‌وه‌ دوره‌‬ ‫ئێستا هه‌ردو باڵه‌كه‌ بۆچونی خۆیان له‌راس����تییه‌وه‌‪ ،‬ئاخر جار كه‌ بوم به‌‬ ‫له‌ بڕیاره‌كان ده‌ده‌ن‪ ،‬هیچ پرس����ێكی به‌رپرس����ی مه‌ڵبه‌ندی گه‌رمیان‪ ،‬مه‌ال‬ ‫چاره‌نوسسازی وه‌ها نه‌هاتۆته‌ پێش به‌ختیار زۆر ته‌داخولی له‌ ئیشه‌كانمدا‬ ‫كه‌ ك����ێ دابنرێت‌و كێ بڕی����ار بدات‪ ،‬ده‌ك����رد‪ ،‬كۆبونه‌وه‌ی‌ ده‌ك����رد به‌بێ‬ ‫به‌اڵم به‌و حوكمه‌ی‌ كه‌ قوباد تاڵه‌بانی ئ����اگاداری مه‌ڵبه‌ن����دی گه‌رمی����ان‪،‬‬ ‫جێگری سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانه‌‪ ،‬له‌ئه‌نجام����ی ده‌مه‌قاڵێی����ه‌ك له‌نێوان‬ ‫كۆبونه‌وه‌كانی حكوم ‌هت‌و نوێنه‌ره‌كان م����ن‌و م����ه‌ال به‌ختی����ار له‌كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫باڵی هێرۆخان دایده‌نێت‪.‬‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی‪ ،‬به‌پرس����ی مه‌كته‌بی‬

‫رێكخستن وتی پێم باشه‌ وازبهێنێت‪،‬‬ ‫منیش وتم باشه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬پێ����ت وانیه‌ ئ����ه‌م دانان‌و‬ ‫البردنه‌ت به‌هۆی قسه‌كانته‌وه‌یه‌؟‬ ‫شااڵو عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬هیچ كه‌سێك‬ ‫حه‌دی نی����ه‌ المبب����ات ته‌نها خودی‬ ‫جه‌الل تاڵه‌بانی نه‌بێت‪ ،‬كه‌س حه‌دی‬ ‫نیه‌ المببات‌و دامبنێت‪ ،‬به‌ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫ئیش ده‌كه‌م كه‌ س����ه‌اڵحیاتم هه‌بێت‪،‬‬ ‫مه‌البه‌ختی����ار ناتوانێ����ت المبب����ات‪،‬‬ ‫له‌دوای ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ی باس����مكرد‪،‬‬ ‫به‌رپرس����ی مه‌كته‌بی رێكخستن وتی‬ ‫واز بهێنه‌ وتم باشه‌‪ ،‬دواتر له‌قسه‌كه‌ی‌‬ ‫په‌شیمان بۆوه‌و وتم هه‌ر نایكه‌م‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێش����بینی ئ����ه‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فاو بارزانی دانیشتن‬ ‫بكه‌نه‌وه‌؟‬ ‫شااڵو عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬له‌سیاسه‌تدا‬ ‫نابێ���ت نی���ه‌‪ ،‬ج���اران به‌ئێم����ه‌و‬ ‫پارتیی����ان ده‌وت براكوژییان كردوه‌‪،‬‬ ‫خوشككوژیش����مان ك����ردو رێكه‌وتنی‬ ‫ستراتیژیش����مان كرد‪ ،‬چ����ۆن له‌كاتی‬ ‫دروس����تكردنی حكوم����ه‌ت گ����ۆڕان‬ ‫پێش ئێمه‌ كه‌وت بۆ به‌ش����داریكردن‬ ‫له‌حكومه‌ت����دا‪ ،‬هیچ ب����ه‌دور نازانرێت‬

‫جارێكی تر گۆڕان پێشمان بكه‌وێته‌وه‌‬ ‫بۆ رێكه‌وتن له‌گه‌ڵ پارتی‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬یه‌كێتی‌و یه‌كگرتو و كۆمه‌ڵ‬ ‫هیچ پڕۆژه‌یه‌كی هاوبه‌شیان هه‌یه‌ بۆ‬ ‫بارودۆخه‌كه‌؟‬ ‫شااڵو عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬ئێمه‌و ئه‌و‬ ‫دوالیه‌نه‌ سیاسییه‌ دو عه‌قڵیه‌تی زۆر‬ ‫جیاوازین‪ ،‬ئه‌وان ئیس��ل�امین‪ ،‬به‌یانی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت په‌ی����دا بك����ه‌ن ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئیسالمییان ده‌وێت‪ ،‬له‌وه‌ گرنگتریش‬ ‫ره‌نگ����ه‌ ببن����ه‌ خه‌لیفه‌ی‌ ئیس��ل�امی‪،‬‬ ‫ئه‌وان ئه‌وه‌یان ده‌وێت‪ ،‬هه‌ر یه‌كێتی‌و‬ ‫الیه‌نه‌ ئیسالمییه‌كان به‌دو ئاڕاسته‌ی‌‬ ‫زۆر جی����ا ده‌ڕۆن‪ ،‬من وه‌ك خۆم دژی‬ ‫هه‌مو رێكه‌وتنێكی ستراتیژیم له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و دوالیه‌نه‌ سیاس����ییه‌دا كه‌ یه‌كێتی‬ ‫بیكات قه‌برهه‌ڵكه‌ندنی خۆیه‌تی‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هێش����تا یه‌كێتی كۆسره‌ت‬ ‫ره‌سوڵ وه‌ك جێگری سه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫ده‌ناسێنێت؟‬ ‫شااڵو عه‌لی عه‌سكه‌ری‪ :‬له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك‬ ‫له‌گه‌ڵ پارتی‪ ،‬مه‌البه‌ختیار له‌كۆنگره‌یه‌كی‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ی وت���ی له‌ماڵ���ی جێگری‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م‌و جێگ���ری یه‌كه‌می‬ ‫سكرتێری گشتی كۆبونه‌وه‌مان كردوه‌‪.‬‬

‫پیاو‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫ژ‬ ‫زیندانی‬ ‫‪2756‬‬ ‫له‌سه‌ر پاره‌ی خوێندن‬ ‫له‌هه‌رێمدا هه‌یه‌و ‪286‬‬ ‫كێش ‌ه ده‌كه‌وێت ‌ه نێوان خوێندكاران‌و زانكۆی كۆیه‌‬ ‫نه‌وجه‌وانیش گیراون‬ ‫به‌پێ����ی ئامارێك كه‌ ده‌س����ت ئاوێنه‌ ئاش����كرایكرد " له‌چاكس����ازی گه‌وران‬ ‫كه‌وتوه‌ "له‌هه‌ر سێ شاره‌كه‌ی‌ هه‌رێمی ‪ 799‬به‌ندكراو هه‌ی����ه‌‪ ،‬له‌نه‌وجه‌وانان‬ ‫كوردس����تان ‪ 2756‬زیندانی هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ( نێ����ر ‪ )57‬رێ����ژه‌ی‌ م����ێ (‪)31‬‬ ‫ژن‌و پیاو له‌خ����ۆی ده‌گرێت‪ ،‬نزیكه‌ی نه‌وجه‌وانه‌"‪.‬‬ ‫باسی له‌وه‌ش����كرد "له‌شاری دهۆك‬ ‫س����ێ س����ه‌د نه‌وجه‌وانی����ش له‌هه‌ردو‬ ‫له‌چاكس����ازی گ����ه‌وران ‪ 934‬ك����ه‌س‬ ‫ره‌گه‌ز گیراون"‪.‬‬ ‫بنار هیدایه‌ت‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬سه‌رچاوه‌یه‌ك به‌ندك����راون‌و له‌نه‌وجه‌وانانی����ش (نێر‬ ‫له‌به‌ڕێوبه‌رایه‌تی گش����تی چاكس����ازی ‪)74‬و (مێ ‪ )40‬نه‌وجه‌وان ده‌س����تگیر‬ ‫گه‌ورانی هه‌رێم به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "له‌ كراون"‪.‬‬ ‫پێش����تریش ئه‌ندامێك����ی لیژن����ه‌ی‌‬ ‫شاری سلێمانی ‪ 1032‬كه‌س گیراون‪،‬‬ ‫نه‌وجه‌وانانیش رێژه‌كه‌یان ( نێر ‪ )50‬مافی مرۆڤ له‌په‌رله‌مانی كوردس����تان‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند "ئه‌مس����اڵ هیچ‬ ‫گیراو و (مێ ‪ )34‬نه‌وجه‌وانه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ش����اری هه‌ولێ����ر جۆره‌ لێبوردنێكی گشتی نیه‌"‪.‬‬

‫زانك���ۆی كۆی��� ‌ه داوای ‪2‬ملیۆن دینار‬ ‫كرێی ‌خوێندن له‌خوێندكارانی به‌شی‬ ‫یاسای ئێوارانی زانكۆكه‌یان ده‌كات‪،‬‬ ‫خوێندكارانی���ش ڕه‌تیده‌كه‌ن���ه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وپاره‌ی��� ‌ه بده‌ن‌وده‌ڵی���ن "ن��� ‌ه‬ ‫له‌زانكۆالین‌و ن���ه‌ له‌كتێبی ڕێــبه‌ری‬ ‫وه‌رگــرت���ن‪ ،‬ئاماژه‌ب���ه‌و‌ه نه‌ك���راو‌ه‬ ‫خوێندن له‌وبه‌شه‌ به‌پاره‌یه‌"‪.‬‬ ‫وریا جه‌مال‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬زه‌رده‌شت عومه‌ر‬ ‫كه‌ یه‌كێك ‌ه له‌وخوێندكارانه‌ی له‌به‌شی‬ ‫یاس���ایی ئێوارانی زانكۆی كۆی ‌ه ناوی‬ ‫گه‌ڕاوه‌ت���ه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی ڕاگه‌یاند"‬ ‫پێش���تر ئێمه‌ نه‌مان زانیو‌ه خوێندن‬ ‫به‌پاره‌ی ‌ه له‌به‌شی یاس���ای ئێوارانی‬

‫زانك���ۆی كۆیه‌‪ ،‬ن���ه‌ له‌زانكۆالین‌و ن ‌ه خوێندنی ب���ااڵ پێی���ان ڕاگه‌یاندوین‬ ‫له‌كتێبی ڕێــبه‌ری وه‌رگــرتن‪ ،‬ئاماژ‌ه ئه‌وكار‌ه نایاساییه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و كێشه‌یه‌ د‪ .‬وه‌لی‬ ‫به‌وه‌نه‌ك���راوه‌ خوێن���دن له‌و به‌ش��� ‌ه‬ ‫مه‌حم���ود س���ه‌رۆكی زانك���ۆی كۆی ‌ه‬ ‫به‌پاره‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ژماره‌مان ‪140‬خوێندكار‌ه به‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند" هه‌مو زانكۆكانی‬ ‫ل���ه‌و به‌ش��� ‌ه وه‌رگیراوی���ن‪ ،‬كاتێك هه‌رێمی كوردس���تان ته‌نیا خوێندنی‬ ‫ویس���تمان په‌یوه‌ن���دی بكه‌ی���ن به‌و به‌یانی���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌مس���اڵ ئێم��� ‌ه‬ ‫زانكۆیه‌و‌ه وتیان خوێندن له‌وبه‌ش��� ‌ه پالنێكم���ان ئاڕاس���ته‌ی وه‌زاره‌تكرد‪،‬‬ ‫به‌پاره‌یه‌ س���اڵی ب ‌ه ‪2‬ملیۆن دیناره‌‪ ،‬ئاماژه‌م���ان به‌وه‌كردب���و ك��� ‌ه ئێمه‌‬ ‫له‌كاتێكدا نمره‌ی به‌ش���ێكی زۆرمان ده‌توانی���ن له‌ئێ���واران خوێن���دكار‬ ‫وه‌ربگری���ن به‌پ���اره‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی���ش‬ ‫له‌‪ 82‬به‌رزتره‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وخوێندكار‌ه ئاماژه‌ی بۆئه‌وه‌شكرد" ڕه‌زامه‌ندی نیشاندا"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی بۆچ���ی ل��� ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ی ئێمه‌ په‌یوه‌ندیمان به‌چه‌ند‬ ‫الیه‌نێك���ه‌وه‌ ك���ردوه‌‪ ،‬له‌وه‌زاره‌ت���ی ڕێــبه‌ری وه‌رگــرتن���ی‌ خویندكاراندا‬

‫ئاماژ‌ه به‌وه‌نه‌كراوه‌ دكتۆر وه‌لی وتی"‬ ‫له‌كات���ی چاپكردنی رێب���ه‌ردا پرس‬ ‫به‌ئێم ‌ه نه‌ك���راوه‌‪ ،‬هه‌ڵه‌كه‌ش له‌كاتی‬ ‫چاپكردندا دروستبوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی زانكۆی كۆی ‌ه ده‌رباره‌ی‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی كێش���ه‌ی ئ���ه‌و‬ ‫خوێندكاران���ه‌ ئام���اژه‌ی بۆ ئه‌وه‌كرد‬ ‫"ئ���ه‌و خوێندكاران���ه‌ی نمره‌كانی���ان‬ ‫ل���ه‌‪ 82‬زیاتر‌ه ئه‌توانن بچن ‌ه به‌ش���ی‬ ‫یاسایی به‌یانیان‌و ئه‌وانه‌ی له‌ونمره‌ی ‌ه‬ ‫كه‌متر‌ه ئه‌توانن به‌رده‌وامبن ئێمه‌ش‬ ‫له‌هه‌وڵدای���ن بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی نرخی‬ ‫خوێن���دن له‌دوملیۆن���ه‌و‌ه بۆ ملیۆن‌و‬ ‫نیوێك"‪.‬‬

‫"ئه‌نجومه‌نی بااڵی نه‌وت‌و گاز ‪ 9‬ملیار دۆالری نه‌وت به‌نایاسایی خه‌رجده‌كات"‬ ‫ئەندامێك���ی پەرلەمانی كوردس���تان‬ ‫لەفراكسیۆنی گۆڕان ئاشكرایده‌كات‬ ‫" ئەنجومەن���ی بااڵی هەرێمی نەو‌ت‌و‬ ‫گاز لەماوه‌ی ‪ 6‬ساڵدا نزیكەی ‪9‬ملیار‬ ‫دۆالری له‌ده‌ره‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتی خۆی‬ ‫خه‌رجكردوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬تایب���ه‌ت‪ :‬د‪.‬ش���ێركۆ‬ ‫حەمەئەمی���ن ئەندام���ی پەرلەمانی‬ ‫كوردس���تان لەفراكس���یۆنی گۆڕان‬ ‫بەئاوێن���ەی ڕاگەیان���د " داوایەك���م‬

‫ئاڕاس���تەی داواكاری گشتی كردوە‬ ‫بۆ ئەوەی س���كااڵ دژی ئەنجومەنی‬ ‫هەێمی ن���ەوت‌وگاز بجوڵێنن چونكه‌‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ده‌س���ه‌اڵتی خۆی���ان‌و‬ ‫بودجەی س���ااڵنە پ���ارەی نەوتیان‬ ‫س���ەرفكردوە‪ ،‬ئەو ئەنجومەنە زیاتر‬ ‫كاری ئەوەیە پالنێكی ستراتیجی بۆ‬ ‫پەرەپێدانی نەوت‌‌و وزە بەشێوەیەكی‬ ‫گش���تی دابنێت‪ ،‬كە بەپێی‌ یاس���ای‬ ‫ژمارە‪ 22‬س���اڵی‪ 2007‬ن���ەوت‌و گاز‬

‫دروست بوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئ���ه‌م ئه‌نجومه‌ن��� ‌ه‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتیدا نیه‌ فه‌رمانی خه‌رجكردن‬ ‫ده‌رب���كات‌و بەتایبەت���ی لەدەرەوەی‬ ‫بودجەی س���ااڵنە‪ ،‬كه‌ به‌پێی یاس���ا‬ ‫ده‌بێت وەزارەتی دارایی پاره‌ خه‌رج‬ ‫بكات ئه‌وه‌ش ده‌بێت لەناو بودجەی‬ ‫سااڵنەدا باسكرابێت"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی گۆڕان ئه‌وه‌شی‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌ ئاش���كراكرد "‬

‫لەس���اڵی ‪ 2007‬ب���ۆ ‪ 2013‬ئ���ەم‬ ‫ئەنجومەنە نزیك���ەی ‪9‬ملیار دۆالری‬ ‫خه‌رجك���ردوە بەبێ‌ ئ���ەوەی هیچی‬ ‫لەناو بودجەی سااڵنەدا هەبێت‪ ،‬هیچ‬ ‫یاس���ایەك نیە رێگە بەم ئەنجومەنە‬ ‫بدات لەدەرەوەی بودجەی گش���تی‬ ‫پارە خه‌رج بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ناوبراو دەشڵێت" ئەبێت پەرلەمان‬ ‫چاودێری ئ���ەم ئەنجومەن���ە بكات‬

‫ئەویش ی���ا دەبێ���ت بانگهێش���تی‬ ‫پەرلەمانی بكەیت یاخود ئاراستەی‬ ‫دیوانی چاودێری دەكەیت بۆئەوەی‬ ‫لێیبكۆڵیت���ەوە رێگە نادرێت دیوانی‬ ‫چاودێ���ری دارایی بەهی���چ جۆرێك‬ ‫چاودێری حساباتی وەزارەتی سامانە‬ ‫سروشتیەكان بكات"‪.‬‬ ‫دكت���ۆر ش���ێركۆ حەمه‌ئه‌می���ن‬ ‫وتیش���ی"هەمو ئەمانە پێمان دەڵێن‬ ‫پڕۆس���ەی ن���ەوت زۆر ناش���ەفافە‬

‫نەتوان���راوە بخرێت���ە خزم���ەت‬ ‫بوژاندنەوەی هەرێم‪ ،‬ئەم ئەنجومەنی‬ ‫هەرێمیە ئەبوایە پەیڕەوی هەبوایە‪،‬‬ ‫بەاڵم تاكو ئێستا نیانە"‪.‬‬ ‫ئەنجومەنی هەرێم���ی نەوت‌و گاز‬ ‫پێكهات���وە لەس���ەرۆكی ئەنجومەنی‬ ‫وەزی���ران‌و جێگ���ری ئەنجومەن���ی‬ ‫وەزی���ران‌و وەزی���ری س���امانە‬ ‫سروش���تیەكان‌و وەزی���ری دارایی‌و‬ ‫وەزیری پالندانان‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫‪5‬‬

‫به‌رزان ئه‌حمه‌د كورده‌‪:‬‬ ‫زۆربه‌ی بڕیاره‌كانی‌ ئێستای‌ یه‌كێتی‌ بڕیاری‌ مه‌كته‌بی سیاسی نین‬ ‫ئا‪ :‬عه‌بدواڵ گۆران‬ ‫به‌رزان ئه‌حمه‌د كورده‌ ئه‌ندامی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی له‌م گفتوگۆیه‌ ‌ی‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "مام جه‌الل وا په‌روه‌رده‌ی‬ ‫كردوین یان وا زاخاوی داوین كه‌ حزبی‬ ‫بنه‌ماڵه‌ نه‌بین"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چه‌ند س���اڵێك له‌مه‌وبه‌ر كرایت‬ ‫به‌لێپرسراوی مه‌ڵبه‌ندی یه‌كی سلێمانی‪ ،‬ئایا‬ ‫له‌س���ه‌ر چ بنه‌مایه‌ك تۆ دانرایت‪ ،‬نزیكیت بو‬ ‫له‌مام جه‌الل یان كاریگه‌ریی بنه‌ماڵه‌كه‌ت؟‬ ‫به‌رزان ئه‌حمه‌د‪ :‬ش���انازی به‌بنه‌ماڵه‌كه‌م‌و‬ ‫باوكمه‌وه‌ ده‌كه‌م كه‌ تێكۆش���ه‌ریكی رێگه‌ی‬ ‫كوردایه‌ت���ی ب���و‪ ،‬ك���ه‌ هاتم���ه‌ مه‌ڵبه‌ندی‬ ‫س���لێمانی به‌نوێنه‌رایه‌تی هه‌ڤاڵ مام جه‌الل‬ ‫ئه‌وكاته‌ ناكۆكیه‌كی توند هه‌بو له‌نێوان باڵی‬ ‫خه‌تی گش���تی‌و باڵی ریفۆرم‪ .‬مام جه‌الل بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ناردم رێگری بك���ه‌م له‌تێكچون یان‬ ‫ترازان‪ ،‬ئه‌وكات پرۆژه‌یه‌ك هه‌بو س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌م���ام جه‌الل من���ی بۆ ئه‌وه‌ ن���ارد تاوه‌كو‬ ‫باڵی خه‌تی گش���تی به‌هێز بكه‌م له‌مه‌ڵبه‌ندا‪،‬‬ ‫توانیم به‌پشتیوانی كادیرو بونی بنه‌ماڵه‌كه‌م‌و‬ ‫پش���تیوانی مام جه‌الل باڵی گش���تی به‌هێز‬ ‫بكه‌ین‌و س���ه‌ربكه‌وین‪ ،‬به‌هیمه‌ت���ی هه‌موان‬ ‫سه‌ركه‌وتنمان به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌و به‌رنام���ه‌و كاره‌ چیی بو‬ ‫ك���ه‌ ئه‌نجامتدا ی���ان كارت له‌س���ه‌ر كرد بۆ‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن به‌س���ه‌ر باڵی ریفۆرم له‌وكاته‌دا‬ ‫كه‌ باڵی ریفۆرم هه‌یمه‌نه‌ی به‌سه‌ر سلێمانیدا‬ ‫هه‌بو؟‬ ‫ب���ه‌رزان ئه‌حمه‌د‪ :‬یه‌كه‌مج���ار به‌ره‌نگاری‬ ‫ئه‌و ده‌س���ه‌اڵته‌ بوم له‌مه‌ڵبه‌ن���دا كه‌ به‌دڵی‬ ‫كادیره‌كان���ی باڵ���ی گش���تی نه‌بو‪ ،‬س���ودم‬ ‫له‌كه‌موكورت���ی‌و به‌رامبه‌ر وه‌رگرت‌و هه‌وڵمدا‬ ‫هه‌ڵه‌كانی ئه‌وان به‌س���ه‌رمندا تێپه‌ڕنه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ده‌رگام خسته‌ سه‌رپش���ت بۆ كادیره‌كان بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌نزیكه‌وه‌ گوێیان لێبگرم‌و چاره‌سه‌ری‬ ‫كێش���ه‌و كه‌موكورتیه‌كانی���ان ب���ۆ بك���ه‌م‪،‬‬ ‫به‌ش���ه‌فافانه‌ كارم ده‌كرد‪ ،‬هاوكاری له‌سه‌دا‬ ‫ن���ه‌وه‌دی كادیره‌كانمان كرد به‌ به‌رنامه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫رێزم له‌كادیره‌كانی باڵی ریفۆرم ده‌گرت‌و گوێم‬ ‫له‌دیده‌كانی���ان ده‌گرت‌و رێزی بۆچونه‌كانیانم‬ ‫ده‌گرت‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵتی خ���ۆم به‌كارنه‌ده‌هێنا‬ ‫بۆ ش���كاندن‌و دژایه‌ت���ی به‌پێچه‌وانه‌وه‌ رێزی‬ ‫به‌رپرس���یاریه‌تیم لێده‌گرت���ن‪ ،‬خ���ۆم زوڵمم‬ ‫لێكراب���و موعاناتم هه‌بو كارم كرد بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئ���ه‌و مۆدێله‌ دوباره‌ نه‌كرێته‌وه‌‪ ،‬له‌و هه‌ڤااڵنه‌‬ ‫بپرس���یت ئێس���تا له‌بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانن ئه‌و‬ ‫شاهیدیه‌م بۆ ده‌ده‌ن‪ ،‬بۆیه‌ سه‌ركه‌وتو بوم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هۆكار چیه‌ یه‌كێتی له‌دروستبونیه‌وه‌‬ ‫پ���ڕه‌ له‌جی���اوازی یان باڵباڵێ���ن‪ ،‬ئایا ئه‌مه‌‬ ‫سروش���تی ناوچه‌كه‌یه‌ت���ی ی���ان یه‌كێت���ی‬ ‫به‌مینب���ه‌ری زۆر دروس���تبوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێس���تا‬ ‫حاڵی وایه‌؟‬ ‫به‌رزان ئه‌حمه‌د‪ :‬له‌كوردستان بیروبۆچونی‬ ‫فره‌ره‌هه‌ن���د بون���ی هه‌ب���وه‌ له‌وان���ه‌ بیری‬ ‫نه‌ته‌وایه‌ت���ی‌و بیری كۆمۆنیس���تی‪ ،‬له‌دوای‬ ‫هه‌ره‌س بیری نه‌ته‌وایه‌تی فه‌ش���ه‌لی هێنابو‪،‬‬ ‫رێكخراوێك هه‌بو به‌ناوی رێكخراوی كۆمه‌ڵه‌ی‬ ‫ره‌نجده‌ران به‌بیری مارك���س‌و لینینی زاخاو‬ ‫درابو‪ ،‬حزبی ش���یوعیش له‌پاشه‌كشێدا بو‪،‬‬

‫بڕیاری په‌یوه‌ندیه‌كان‬ ‫هێرۆخان دیدات‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیه‌كانماندا‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌مو الیه‌ک‬ ‫له‌پاشه‌كشێداین‬

‫پێمان وایه‌‬ ‫یه‌كێتی‬ ‫نیشتیمانی‬ ‫نه‌خۆشه‌و‌ ئه‌بێت‬ ‫چاره‌سه‌ربكرێت‬ ‫به‌رزان ئه‌حمه‌د‬ ‫ده‌بێ بڕیاره‌كان بڕیاری مه‌كته‌بی سیاس���ی‬ ‫ب���ن‪ ،‬به‌گوێره‌ی په‌ی���ڕه‌وی ناوخۆ كه‌ هه‌مو‬ ‫ش���ته‌كان دیاریك���راون‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ ئێس���تا‬ ‫به‌په‌یڕه‌و حسابی بۆناكرێت‪ ،‬یه‌كێك له‌الدان‬ ‫له‌فه‌لس���ه‌فه‌ی حزبایه‌ت���ی ئی���ش نه‌كردنه‌‬ ‫به‌په‌یڕه‌و‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا ئه‌توانی بڵێن له‌ئێس���تادا‬ ‫بڕیاره‌كان���ی بڕی���اری مه‌كته‌بی سیاس���ی‌و‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یان كۆده‌نگی له‌سه‌ر بڕیاره‌كان‬ ‫نیه‌؟‬ ‫ب���ه‌رزان ئه‌حم���ه‌د‪ :‬نه‌خێ���ر‪ ،‬زۆرب���ه‌ی‬ ‫بڕیاره‌كانی ئێس���تا بڕیاری مه‌كته‌بی سیاسی‬ ‫نین‌و مه‌كته‌بی سیاسی ئاگادار نین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات���ه‌ كێ���ن ئه‌و كه‌س���انه‌ی‬ ‫بڕیار له‌سه‌ر سیاس���ه‌ت‌و كاره‌كانی یه‌كێتی‬ ‫ده‌ده‌ن؟‬ ‫ب���ه‌رزان ئه‌حمه‌د‪ :‬بڕی���اری په‌یوه‌ندیه‌كان‬ ‫هێرۆخان دیدات‪ ،‬دوای مام جه‌الل سیاسه‌تمان‬ ‫به‌ره‌و ك���وێ ب���ردوه‌‪ ،‬ل���ه‌ په‌یوه‌ندیه‌كاندا‬ ‫له‌پاشه‌كش���ێداین له‌گه‌ڵ به‌غ���دا په‌یوه‌ندی‬ ‫ناوخ���ۆی‌و ده‌ره‌وه‌م���ان له‌پاشه‌كش���ێدایه‌‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت له‌گه‌ڵ پارتیش���دا وه‌ك كاتی مام‬ ‫جه‌الل په‌یوه‌ندیه‌كانمان ب���اش نین‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕانیش ئه‌وكات���ه‌ خه‌ریك بو‬ ‫پێ���ك ئه‌هاتینه‌وه‌ ئێس���تا په‌یوه‌ندیه‌كانمان‬ ‫به‌و ش���ێوه‌یه‌ نیه‌‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ چه‌ند كه‌س���ێك‬ ‫ئاگای���ان لێبێت‌و چه‌ندین كه‌س���یش ئاگایان‬ ‫لێی نه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌وه‌ن���دی له‌ناو یه‌كێتیدا دژایه‌تی‬ ‫به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د ساڵح ده‌كرێت‪ ،‬نه‌یاره‌كانتان‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی یه‌كێتی ئه‌وه‌نده‌ دژتان نین یان‬ ‫هه‌وڵی ش���كاندنتان ناده‌ن‪ ،‬ه���ۆكاری ئه‌مه‌‬ ‫چیه‌؟‬ ‫ب���ه‌رزان ئه‌حم���ه‌د‪ :‬به‌ره���ه‌م س���اڵه‌ح‬ ‫ئه‌ستێره‌یه‌كی گه‌شه‌ بۆ كوردستان به‌تایبه‌تی‬ ‫بۆ یه‌كێت���ی‪ ،‬پیاوێك���ی به‌هێ���زو به‌تواناو‬ ‫دیبلۆماته‌‪ ،‬س���ه‌رجه‌م یه‌كێتیه‌كان پێویسته‌‬ ‫شانازی پێوه‌ بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م پیاوه‌ له‌ناو‬ ‫خه‌ڵكدا به‌گش���تی خۆشه‌ویسته‌و ناسراوێكی‬

‫كۆمه‌ڵه‌ی ره‌نج���ده‌ران به‌تێكه‌ڵكراوی بیری‬ ‫ماركس‌و لینین‌و نه‌ته‌وایه‌تی‌و مۆدێلێكی نوێ‬ ‫بو بۆیه‌ خه‌ڵكی به‌گوڕوتینه‌وه‌ پێش���وازیان‬ ‫لێكرد‪ ،‬باڵی به‌هێزی ناو یه‌كێتی نیشتیمانی‬ ‫بو‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی سۆشیالیس���تیش بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫نیشتیمانی‌و نه‌ته‌وایه‌تی بو دیدوبۆچونیشیان‬ ‫جیاوازبو له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵ���ه‌دا‪ ،‬باڵی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسیش كه‌ خه‌تی گشتی بو پێیانده‌گوترا‬ ‫باڵ���ی جه‌اللی���ه‌كان ئه‌مانه‌ هه‌موی���ان له‌ناو‬ ‫هێزێكدا ئاوێته‌ بون‌و دیدگایان بۆ مه‌س���ه‌له‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌و نیش���تیمانیه‌كان هه‌ب���و‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫به‌رده‌وام جیاوازیه‌كان له‌ناو یه‌كێتیدا بونیان‬ ‫هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هۆكاری چی بو به‌باڵی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی كه‌ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د سه‌رپه‌رشتیارو‬ ‫گه‌وره‌ی���ان بوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم پێیگوت���راوه‌ باڵی‬ ‫جه‌اللی؟‬ ‫به‌رزان ئه‌حمه‌د‪ :‬مام جه‌الل گه‌نجێكی پڕ‬ ‫هێزو جوڵه‌ بو بۆیه‌‪ ،‬به‌اڵم مامۆستا ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حم���ه‌د وه‌ك دامه‌زرێن���ه‌رو بیرمه‌ندێ���ك‬ ‫وه‌ها بوه‌ له‌كایه‌ سیاس���یه‌كه‌دا‪ ،‬مام جه‌الل‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی ده‌س���تی مامۆس���تا ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌د بوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كردارو شۆڕش���دا زیاتر‬ ‫م���ام جه‌الل هه‌ڵس���وڕاوه‌ بۆی���ه‌ زیاتر ناوی‬ ‫جه‌اللی لێنراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌نه‌مانی چه‌تری یه‌كێتی كه‌ مام‬ ‫جه‌الل بو‪ ،‬كێشه‌و باڵه‌كان زیاتر به‌ده‌ركه‌وتن‬ ‫یان دوای ئه‌و سه‌ریانهه‌ڵداوه‌و پێشتر نه‌بون‪،‬‬ ‫یان كه‌س���ی به‌هێز نیه‌ له‌ئێس���تادا یه‌كێتی‬ ‫كۆبكاته‌وه‌؟‬ ‫به‌رزان ئه‌حمه‌د‪ :‬مام جه‌الل له‌كایه‌كه‌دا بو‬ ‫باڵ كه‌مترو الوازترب���ون‪ ،‬به‌اڵم كه‌موكورتی‬ ‫هه‌بو ناعه‌داله‌تی كه‌متر به‌یه‌كێتیه‌وه‌ دیاربو‬ ‫مام ج���ه‌الل هۆكاریك بو ب���ۆ كۆكردنه‌وه‌ی‬ ‫ده‌نگ���ه‌ ناڕازی���ه‌كان‪ ،‬به‌اڵم ك���ه‌ مام جه‌الل‬ ‫نه‌خۆشكه‌وت ئیتر كیش���ه‌كان به‌ده‌ركه‌وتن‌و‬ ‫گه‌وره‌ش بون چونكه‌ سه‌ری یه‌كێتی دیارنیه‌و‬ ‫بڕیاره‌كانی یه‌كێت���ی ده‌بێ به‌كۆده‌نگی بێت‬ ‫ناب���ێ‌ تاكالیه‌نه‌و میزاجی تاكه‌كه‌س���ی بن‪،‬‬

‫ناوخ���ۆو جیهانیه‌‪ ،‬الی م���ن حزبایه‌تی یانی‬ ‫خۆشه‌ویستی‌و یه‌كتر قبوڵكردن‌و كۆك بون‌و‬ ‫پێكهاتنه‌ له‌پێناوی به‌رنامه‌یه‌كدا كه‌ ئاوات‌و‬ ‫ئامانجی حزبه‌كه‌ی تێدا دیاری كرابێت‪ ،‬كۆی‬ ‫ئه‌ندامان بۆ ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ تێبكۆشن‪ ،‬راسته‌‬ ‫ناكۆكی‌و فره‌ره‌هه‌ندی له‌هه‌مو حزبێكدا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم نابێ���ت بگاته‌ یه‌كترش���كاندن‌و بوغزو‬ ‫كین���ه‌و دژایه‌تی یه‌كتركردن به‌ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫ناشارستانیانه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئه‌وه‌ راس���ته‌ له‌ئێستادا هه‌ر‬ ‫باڵه‌و بۆ راكێشانی كادیرو جه‌ماوه‌ر ئیش بۆ‬ ‫خۆی ده‌كات‪ ،‬هیچ الیه‌كیان یه‌كێتی‌و مێژو و‬ ‫كاره‌حزبیه‌كانی به‌الوه‌ گرنگ نیه‌؟‬ ‫به‌رزان ئه‌حم���ه‌د‪ :‬ئێمه‌ به‌پ���رۆژه‌ داوای‬ ‫ئه‌وه‌م���ان ك���ردوه‌ دارای���ی یه‌كێت���ی له‌ژێر‬ ‫ده‌س���تی مه‌كته‌بی سیاس���ی بێت بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫بزانین سه‌روه‌ت‌و س���امانی یه‌كێتی چه‌نده‌‪،‬‬ ‫راگه‌یاندن���ی یه‌كێت���ی ه���ی یه‌كێت���ی بێت‬ ‫به‌ك���ردارو ئی���ش‪ ،‬دام���وده‌زگا ئه‌منیه‌كان‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌یه‌‪ ،‬سه‌روماڵی هه‌مومان وه‌ك‬ ‫یه‌ك ناپارێزرێت‪ ،‬ناعه‌داله‌تی زۆر هه‌یه‌ له‌ناو‬ ‫یه‌كێتی���دا‪ ،‬پرۆژه‌كه‌ی ئێمه‌ ب���ۆ گۆڕانكاریه‌‬ ‫له‌ئۆرگانه‌كان���دا له‌پێن���او یه‌كێتی���دا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫الیه‌نی به‌رامبه‌ر نایانه‌وێت گۆڕانكاری ئه‌وان‬ ‫بگرێته‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ هه‌مومان یه‌كێتی‌و كوڕی مام‬ ‫جه‌اللین بۆچ���ی بۆ هه‌ندێ كه‌س گۆڕانكاری‬ ‫نه‌یانگرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌گوترێت پرۆژه‌كه‌ی گروپه‌كه‌ی‬ ‫به‌رهه‌م س���اڵح س���ڕینه‌وه‌ی به‌رامبه‌ره‌ نه‌ك‬ ‫چاككردن���ی یه‌كێت���ی بۆیه‌ ئ���ه‌وان قبوڵی‬ ‫ناكه‌ن؟‬ ‫ب���ه‌رزان ئه‌حم���ه‌د‪ :‬ئێم���ه‌ گوتومان���ه‌ با‬ ‫له‌ئێمه‌وه‌ ده‌س���تپێبكرێت‪ ،‬وات���ه‌ له‌جه‌نابی‬ ‫كاك كۆس���ره‌ت‌و دواتر ل���ه‌كاك به‌رهه‌مه‌وه‌‬ ‫ده‌س���تپێبكرێت له‌پێن���اوی یه‌كێتیدا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دواتری���ش الیه‌ن���ی به‌رامبه‌ری���ش ئاماده‌ی‬ ‫چاكس���ازی هه‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئ���ه‌و پرۆژه‌یه‌‬ ‫كرچ‌وكاڵ‌و كه‌موكورتی هه‌یه‌ باالیه‌نی به‌رامبه‌ر‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی باشتر پێكه‌ش بكه‌ن‪ ،‬پرۆژه‌یه‌ك‬

‫بۆ چاككردنی یه‌كێتی بێت‪ ،‬بۆخۆم ئاماده‌م‬ ‫به‌هه‌ر ده‌ په‌نجه‌كه‌م ئیمزای بۆ بكه‌م‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس ل���ه‌وه‌ ده‌كرێت پرۆژه‌كانتان‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی پارتیه‌ نه‌ك یه‌كێتی‌و نێوخۆی‬ ‫یه‌كێت���ی بۆیه‌ باڵ���ی ده‌ستڕۆیش���توی نێو‬ ‫یه‌كێتی قبوڵی پرۆژه‌كه‌تان ناكه‌ن‪ ،‬ئایا ئه‌مه‌‬ ‫راسته‌؟‬ ‫به‌رزان ئه‌حم���ه‌د‪ ":‬حكومه‌تی بنكه‌فراوان‬ ‫كاك به‌رهه‌م هێنایه‌ ئاراوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا پێشنیار‬ ‫هه‌ب���و حكومه‌ت پێك بهێنی���ن به‌ دو الیه‌نه‌‬ ‫ئێمه‌ پێم���ان باش نه‌بو‪ ،‬ئێم���ه‌ پێمان وایه‌‬ ‫فه‌رامۆش���كردنی هه‌ر حزبێك هه‌ڵه‌یه‌ ده‌بێت‬ ‫هه‌م���و حزبێك به‌ پێی قورس���ایی و ئه‌دای‬ ‫خ���ۆی كاری له‌گه‌ڵ بكرێ���ت‪ ،‬ئێمه‌ هێزێكین‬ ‫مێ���ژوی خۆمانمان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر زیاترمان‬ ‫نه‌كردبێت كه‌مترمان نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ گوته‌كانی تۆدا وا ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫له‌ ئێستادا یه‌كێتی له‌حزبی بنه‌ماڵه‌ ده‌چێت‬ ‫نه‌ك ئه‌و یه‌كێتیه‌ی كه‌ هه‌بو؟‬ ‫به‌رزان ئه‌حمه‌د‪ :‬ده‌گوترێت به‌اڵم به‌و شێوه‌‬ ‫زۆر دیاره‌ نیه‌‪ ،‬به‌اڵم مام جه‌الل وا په‌روه‌رده‌ی‬ ‫كروین یا وا زاخاوی داوین كه‌ حزبی بنه‌ماڵه‌‬ ‫نه‌بین‪ ،‬ئێمه‌ كاتێ دروس���ت به‌شێوازی نوێ‌و‬ ‫كاری نه‌ته‌وایه‌تی‌و نیشتیمانی تازه‌وه‌ هاتینه‌‬ ‫گۆڕه‌پانی خه‌باته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌وه‌نده‌ خۆشه‌ویس���تیتان بۆ مام‬ ‫ج���ه‌الل هه‌یه‌ له‌قس���ه‌كانتا بۆچی پرۆژه‌تان‬ ‫پێش���كه‌ش كردوه‌ بۆ هه‌ڵبژاردنی سكرتێری‬ ‫گش���تی كه‌ له‌ئێس���تادا له‌ژیاندای���ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ی قسه‌كانتان نیه‌؟‬ ‫ب���ه‌رزان ئه‌حم���ه‌د‪ ":‬پرۆژه‌كه‌مان باس���ی‬ ‫س���كرتێری گش���تی تێدانیه‌‪ ،‬تا مام جه‌الل‬ ‫له‌ژیاندا مابێت باس له‌س���كرتێری گش���تی‬ ‫ناكه‌ی���ن‌و پێم وانیه‌ كه‌س���یش جێگه‌ی مام‬ ‫جه‌الل بگرێته‌وه‌‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كه‌ین كه‌سێك‬ ‫قه‌رار له‌س���ه‌ر سیاس���ه‌تی یه‌كێت���ی بدات‬ ‫له‌فه‌راغ���ی ئه‌وه‌ی مام جه‌الل نه‌خۆش���ه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌م پاشاگه‌ردانیه‌ی تێدانه‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێی په‌یڕه‌وی ناوخۆ جێگره‌كان‬

‫ده‌س���ه‌اڵتی بڕیاردانیان نیه‌‪ ،‬كه‌ بڕیار ناده‌ن‬ ‫الوازیی���ان نیه‌ له‌كاری سیاس���یدا به‌تایبه‌تی‬ ‫له‌ناو یه‌كێتیدا؟‬ ‫به‌رزان ئه‌حمه‌د‪ ":‬كاك كۆسره‌ت موراعاتی‬ ‫باری سیاس���ی ناوخۆی یه‌كێتی لێكداوه‌ته‌وه‌‬ ‫بۆی���ه‌ تاوه‌ك���و ئێس���تا ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‬ ‫خ���ۆی به‌كارنه‌هێن���اوه‌ ره‌نگ���ه‌ له‌ئاینده‌دا‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كانی به‌كاربهێنێت‪ ،‬الیه‌نی تر ئه‌مه‌ی‬ ‫قۆس���توه‌ته‌وه‌‪ ،‬دو جێگره‌كه‌ له‌خه‌مخۆریانه‌‬ ‫بۆ یه‌كێتی‌و نایانه‌وێت كێش���ه‌كان بگه‌یه‌ننه‌‬ ‫بنبه‌ست‪ ،‬الیه‌نی به‌رامبه‌ر هه‌ندێ ده‌سه‌اڵت‬ ‫هی ئه‌وان نیه‌ به‌كاریان هێناوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باڵه‌كه‌ی ئێوه‌ ناوی خۆتانتان ناوه‌‬ ‫باڵی چاكس���ازی ناو یه‌كێتی‪ ،‬به‌اڵم زۆربه‌ی‬ ‫خه‌ڵكه‌ سه‌ربازی‌و تونده‌كان الی ئێوه‌ن چۆن‬ ‫ئه‌توانن به‌و پیاوانه‌ چاكسازی بكه‌ن؟‬ ‫به‌رزان ئه‌حمه‌د‪ :‬ئێمه‌ باڵ نین‪ ،‬كۆمه‌ڵێك‬ ‫خه‌ڵك���ی هاوموعاناتی���ن ك���ه‌ پرۆژه‌یه‌كمان‬ ‫هه‌ب���وه‌و ته‌به‌نی ئه‌و پرۆژه‌یه‌م���ان كردوه‌‪،‬‬ ‫پێمان وایه‌ یه‌كێتی نیش���تیمانی نه‌خۆش���ه‌‬ ‫ئه‌بێ���ت چاره‌س���ه‌ربكرێت‪ ،‬ئ���ه‌و هه‌ڤااڵنه‌ی‬ ‫باسیان ده‌كه‌یت كه‌ س���ه‌ربازین وه‌كو ئێمه‌‬ ‫بی���ر ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانی���ش ئاماده‌ن له‌پێش‬ ‫هه‌مو كه‌س���ێكه‌وه‌ ئه‌گه‌ر لێپێچینه‌وه‌ هه‌بێت‬ ‫له‌وان���ه‌وه‌ ده‌س���ت پێبكرێ���ت وه‌ك چ���ۆن‬ ‫له‌ئێس���تادا له‌به‌ره‌كانی جه‌نگدا له‌پێشه‌وه‌ن‬ ‫بۆ به‌رگریكردن له‌خاكی كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا كۆس���ره‌ت ره‌سوڵ و به‌رهه‌م‬ ‫ئه‌حم���ه‌د ده‌بن���ه‌ پزیش���كی چاره‌س���ه‌ری‬ ‫نه‌خۆشیه‌كانی یه‌كێتی ؟‬ ‫ب���ه‌رزان ئه‌حم���ه‌د‪ :‬پرۆژه‌كه‌ی���ان ده‌بێته‌‬ ‫پزیشكی چاره‌سه‌ر بۆ یه‌كێتی ئه‌گه‌ر بهێڵرێت‬ ‫جێبه‌جێ بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تاچه‌ن���د ئ���اگاداری رێكه‌وتنی‬ ‫یه‌كێت���ی‌و بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕانن‪ ،‬ی���ان ئه‌وه‌‬ ‫رێكه‌وتنی باڵی ده‌ستڕۆیشتوی نێو یه‌كێتی‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانه‌؟‬ ‫به‌رزان ئه‌حمه‌د‪ :‬ئێمه‌ بڕوامان به‌رێكه‌وتنی‬ ‫سیاسی هه‌یه‌ نه‌ك ته‌س���لیم بون یان چونه‌‬ ‫ناو یه‌كتری‪ ،‬به‌اڵم ئ���اگاداری رێكه‌وتنی له‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ نین چۆن كراوه‌و یان ئه‌گه‌ر نه‌كراوه‌‬ ‫چ���ۆن بكرێت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ رێكه‌وتن���ی یه‌كێتی‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئه‌وه‌ راس���ته‌ باسی رێكه‌وتنی‬ ‫ئێ���وه‌و پارت���ی ده‌كرێ���ت له‌س���ه‌ر دوباره‌‬ ‫پێكهێنانه‌وه‌ی حكوم���ه‌ت به‌بێ بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان‌و كۆمه‌ڵی ئیسالمی؟‬ ‫به‌رزان ئه‌حمه‌د‪ :‬ئه‌وه‌ راس���تی تێدا نیه‌‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ رێكه‌وتن ناكه‌ین له‌گ���ه‌ڵ پارتی به‌بێ‬ ‫گۆڕان‪ ،‬ناكرێت حكومه‌تێك پێك بهێنین كه‌‬ ‫گۆڕانی تێدا نه‌بێت كه‌ گۆڕان ژماره‌یه‌كی زۆر‬ ‫ده‌نگی هێنابێ���ت به‌حزبه‌كانی تریش نابێت‪،‬‬ ‫حكومه‌تی بنكه‌فراوان بیرۆكه‌ی كاك به‌رهه‌م‌و‬ ‫كاك كۆسره‌ت بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچ���ی یه‌كێتی له‌كێش���ه‌كانی‬ ‫نه‌وت‌و غ���ازی كوردس���تاندا بێده‌نگه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت ش���ه‌ریك بن له‌گه‌ڵ پارتی‬ ‫له‌فرۆشتن‌و داهاتیدا؟‬ ‫به‌رزان ئه‌حم���ه‌د‪ :‬كاك قوب���اد نوێنه‌ری‬ ‫ئێمه‌یه‌ له‌حكومه‌ت ئه‌ڵێت ئاگامان لێیه‌تیی‌‌و‬ ‫شه‌ریكین له‌داهاتی نه‌وت و غازدا‪.‬‬

‫بازاڕی‌ چه‌ك ڕو له‌كزیی ‌ه‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و عێراق‬ ‫به‌گشتی‌ به‌بارودۆخی‌ شه‌ڕ‌و له‌هه‌ندێك‬ ‫شوێن بۆشایی‌ ئه‌منیدا تێده‌په‌ڕێت‬ ‫به‌اڵم بازاڕی‌ چ ‌هك‌و چه‌كفرۆشتن رو‬ ‫له‌كزییه‌‌و بازرگانه‌كانی‌ چه‌ك به‌ده‌ست بێ‌‬ ‫بازاڕییه‌وه‌ ده‌ناڵێنن‪.‬‬ ‫له‌به‌دواداچونێكی‌ ئاوێنه‌ بۆ بازاڕی‌ چه‌ك‬ ‫له‌ش���اری‌ سلێمانی‌ چه‌ند بازرگانێكی‌ چه‌ك‬ ‫رایانگه‌یان���د كه‌ "بازاڕی‌ چ���ه‌ك كزه‌‌و بێ‌‬ ‫بازاڕییه‌‌و دۆخی‌ خراپی‌ ئابوری‌ كاریگه‌ریی‌‬ ‫له‌سه‌ر فرۆشتنی‌ چه‌كیش كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وت���ی‌ "نرخی‌ هه‌مو جۆره‌ چه‌كه‌كان‬ ‫دابه‌زیوه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ قس���ه‌ی‌ ئ���ه‌و بازرگانانه‌ چه‌ك‬ ‫له‌نێوخۆدا ده‌كڕدرێت‌و له‌ن���اوه‌وه‌ نای ‌هت‌و‬ ‫چه‌كی���ش ته‌نها به‌دانیش���توانی‌ ش���اری‌‬ ‫سلێمانی‌ ده‌فرۆشن‪.‬‬ ‫جه‌ختیش���یان له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫چه‌ك به‌عه‌ره‌ب‌و خه‌ڵكی‌ بیانی‌ غه‌یره‌كورد‬ ‫نافرۆشن‌و له‌كاتی‌ چه‌ك كڕیندا ناسنامه‌ی‌‬ ‫باری‌ شارس���تانێتی‌‌و ژم���اره‌ی‌ ته‌له‌فۆنی‌‬

‫كڕی���ار وه‌رده‌گیرێت‌و ده‌درێته‌ ئاسایش���ی‌‬ ‫سلێمانی‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌گرانترین چه‌ك له‌نێو بازاڕی‌‬ ‫چه‌كفرۆشانی‌ سلێمانی‌ ئاماژه‌یان بۆ ئه‌وه‌‬ ‫كرد كه‌ چه‌كی‌ (ئێم ‪)4‬ی‌ ئه‌مریكی‌ گرانترین‬ ‫جۆری‌ چه‌كه‌‌و له‌ئێستادا به‌نزیكه‌ی‌ ‪ 7‬هه‌زار‬ ‫دۆالر ده‌فرۆشرێت‌و پێشتر ئه‌مجۆره‌ چه‌كه‌‬ ‫به‌ ‪ 10‬هه‌زار دۆالر زیاتر بوه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌بون���ی‌ ئ���ه‌و چه‌ك���ه‌‬ ‫ئه‌مریكیانه‌ش له‌بازاڕه‌كانی‌ سلێمانی‌ وتیان‬ ‫ك���ه‌ "ئه‌و چه‌كه‌ ئه‌مریكیانه‌ كاتی‌ خۆی‌ كه‌‬ ‫ئه‌مریكیه‌كان هاتنه‌ عێراق سه‌ربازه‌كانیان‬ ‫له‌بازاڕی‌ ره‌ش���دا فرۆش���تویانه‌‌و ده‌ستا‌و‬ ‫ده‌ستی‌ پێوه‌ كراوه‌‪".‬‬ ‫بازرگان���ه‌كان ئاماژه‌یان ب���ۆ ئه‌وه‌ كرد‬ ‫كه‌ بازاڕی‌ چه‌كفرۆش���تن له‌ته‌واوی‌ ش���ار‌و‬ ‫شارۆچكه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‌و عێراق‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و چه‌ند رۆژه‌ی‌ كه‌ له‌هه‌ندێك‬ ‫مه‌ك���ۆی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان���ه‌وه‌ هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫چه‌ك كۆكردنه‌وه‌ له‌ئارادابو ئه‌وان ئاماژه‌یان‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌كرد كه‌ ئه‌و ده‌نگۆیانه‌ راس���ت‬ ‫نه‌بون چونكه‌ نه‌بوه‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ جوڵه‌یه‌ك‬ ‫به‌بازاڕی‌ چه‌ك بدات‪.‬‬

‫ده‌نگۆی‬ ‫دروستکردنی هێزی‬ ‫چه‌کداری بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان‌ راست نه‌بو‬ ‫چونكه‌ نه‌بوه‌ هۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ جوڵه‌یه‌ك‬ ‫به‌بازاڕی‌ چه‌ك بدات‬ ‫دوکانێکی چه‌ک فرۆشتن له‌سلێمانی‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌ئێران‪:‬‬

‫ئێران داوای ڕونكردنه‌وه‌ی له‌پارتی كردوه‌ ده‌رباره‌ی سه‌فه‌ره‌کانی بارزانی‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬

‫نازم ده‌باغ نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان له‌تاران له‌م گفتوگۆیه‌ی‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئێران له‌ڕێگه‌ی‬ ‫تایبه‌ته‌وه‌ داوای ڕونكردنه‌وه‌ی له‌باره‌ی‬ ‫سه‌فه‌ره‌كه‌ی بارزانی كردوه‌‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬میدیاكانی ئێران كاردانه‌وه‌ی‬ ‫جۆراوجۆریان هه‌بوه‌ له‌سه‌ر سه‌ردانه‌كه‌ی‬ ‫بارزانی بۆ سعودیه‌و توركیا؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬هه‌رچه‌نده‌چاوێری وردی‬ ‫كاردنه‌وه‌كانم نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫زانیاری���م وه‌رگرتبێ���ت له‌میدیاكانه‌وه‌‬ ‫س���ه‌فه‌ره‌كه‌ كه‌وتوەته‌ژێر پرسیاره‌وه‌و‬ ‫لێكدانه‌وه‌ی جی���اوازی بۆ كراوه‌ به‌پێی‬ ‫بارودۆخی ئه‌مڕۆی عێراق‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪‌:‬ئێران تاچه‌ند له‌م جموجواڵنه‌ی‬ ‫بارزانی نیگه‌رانه‌؟‬ ‫ن���ازم ده‌ب���اغ‪ :‬ئێ���ران ده‌كرێ���ت‬ ‫له‌كه‌س���ایه‌تی س���ه‌رۆكی هه‌رێم���ی‬ ‫كوردس���تان نیگ���ه‌ران نه‌بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌و به‌رنام���ه‌ سیاس���یه‌ی له‌پش���تی‬ ‫پ���ه‌رده‌وه‌ لێكدانه‌وه‌ی ب���ۆ ده‌كرێت بۆ‬ ‫دژایه‌تیكردنی ده‌سه‌اڵتی شیعه‌ له‌عێراق‬ ‫بۆ هاوپه‌یمانی كوردو ش���یعه ‌له‌عێراق‬ ‫له‌گه‌ڵ هێزه ‌په‌رش���وباڵوه‌كانی سوننه‬ ‫‌نیگه‌رانیی���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌دواداچ���ون‌و‬

‫لێكدانه‌وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن ئایا كورد‬ ‫ده‌خرێته‌‌ چوارچێوه‌یه‌كه‌وه‌ كه‌دژایه‌تی‬ ‫ش���یعه‌بكات؟ ب���ه‌اڵم به‌ب���ڕوای خۆم‬ ‫كورد هه‌میش���ه‌ گرنگی به‌هه‌مو چین‌و‬ ‫توێژه‌كانی عێراق داوه‌ بۆیه‌پێم ئاسان‬ ‫نیه كورد بكه‌وێته‌ ن���او ئه‌و یارییه‌وه‌و‬ ‫‌به‌پێی ئه‌و هه‌وااڵنه‌ش���ی بیس���تومانه‌‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م جه‌خت���ی ل���ه‌وه‬ ‫‌كردوه‌ته‌وه‌ نه‌كه‌ون���ه‌دژایه‌تی الیه‌نێك‬ ‫دژی الیه‌نێكی تر به‌پێچه‌وانه‌وه‌ هه‌وڵی‬ ‫یه‌كخستنی هێزه‌كان بده‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئێران داوای ڕونكردنه‌وه‌ی‬ ‫‌ك���ردوه ‌له‌س���ه‌ر ئ���ه‌م س���ه‌ردانانه‌ی‬ ‫بارزانی؟‬ ‫ن���ازم ده‌ب���اغ‪ :‬ئه‌وه‌ن���ده‌ی م���ن‬ ‫ئ���اگادارم له‌ڕێگه‌ی تایبه‌ت���ه‌وه داوای‬ ‫ڕونكردنه‌وه‌ی���ان ك���ردوه‌چونك���ه‌ئه‌و‬ ‫نیگه‌رانیان���ه‌پێویس���تی به‌ڕونكردنه‌وه‬ ‫‌هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی بڕه‌وێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌م دو س���ه‌ردانه‌ی بارزانی‬ ‫واتای ئه‌وه‌نیه هه‌رێم‌پش���تی له‌ئێران‬ ‫كردوه‌؟‬ ‫نازم ده‌ب���اغ‪ :‬نه‌خێ���ر چونكه ‌ئه‌مه‬ ‫‌یه‌ك���ه‌م س���ه‌ردان نیه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌پێی‬ ‫قۆناغه‌ سیاس���یه‌كه ‌جی���اوازه‪ ‌،‬جاری‬ ‫واهه‌یه‌ س���ه‌فه‌رێك پێش���ده‌كه‌وێت یان‬ ‫دواده‌كه‌وێت یان واڵتێك له‌ڕوی میدیاو‬ ‫‌له‌ڕوی سیاسه‌ت‌و به‌رژه‌وه‌ندی خۆیه‌وه‬

‫‌گرنگ���ی به‌س���ه‌فه‌ره‌كه ده‌دات‪ ،‬خ���ۆ‬ ‫هه‌موی مانگێ���ك نابێت كاك نێچیرڤان‬ ‫سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫له‌تاران بو‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێس���تا زۆر باس���ی ئه‌وه‬ ‫‌ده‌كرێ���ت هاتنی ئه‌و هێ���زه‌ توركیه‌ بۆ‬ ‫س���ه‌ر خاكی كوردس���تان‪ ،‬ئێرانی زۆر‬ ‫نیگه‌ران كردوه‌؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬هاتنی ئه‌و هێزه‌ توركییه‌‬ ‫پێش هه‌م���و كه‌س عێراق���ی نیگه‌ران‬ ‫ك���ردوه‌ دیاره‌ ئه‌وانی���ش نیگه‌ران بون‬ ‫دۆسته‌كانیش���یان نیگ���ه‌ران ده‌ب���ن‪،‬‬ ‫بۆی���ه ‌ئه‌وانیش ده‌بێ���ت بزانن كاتێك‬ ‫هێزی س���ه‌ربازی دێ���ت له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫ڕێكه‌وتنەكه‌ی���ان پڕۆس���ه‌یه‌كه ‌ك���ه‬ ‫‌داخوازیان ك���ردوه‪‌،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌نه‌بێت‬ ‫هه‌مو الی���ه‌ك له‌پێناو به‌رژوه‌ندییه‌كانی‬ ‫خ���ۆی به‌دواداچ���ون ده‌كات‌و نیگه‌ران‬ ‫ده‌بێت وه‌كو خۆتان ده‌زانن پشیوانی‌و‬ ‫دژایه‌ت���ی جۆراوجۆر له‌هاتنی ئه‌و هێزه‬ ‫‌توركییه‌ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێ���ران داوای ڕونكردنه‌وه‌ی‬ ‫له‌ئێوه‌نه‌كردوه‌ سه‌باره‌ت به‌هاتنی ئه‌و‬ ‫هێزه‌؟‬ ‫ن���ازم ده‌باغ‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬ئ���ه‌م بابه‌تانه‬ ‫‌له‌ڕێگ���ه‌ی باڵی���ۆزی ئێ���ران له‌عێراق‌و‬ ‫قونس���وڵی ئێران له‌هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ده‌بێت چونك���ه‌ پێویس���تی به‌وه‌اڵمی‬

‫ده‌ستبه‌جێ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆرب���اس له‌وه‌ده‌كرێت ئێران‬ ‫ئێستا كارته‌كانی له‌هه‌رێمی كوردستان‬ ‫خستوه‌ته‌ گه‌ڕ به‌تایبه‌ت دژ به‌پارتی؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬پێمخۆشه ‌ئه‌مه ‌به‌وردی‬ ‫ب���گات‪ ،‬چونك���ه‌لێكدان���ه‌وه‌له‌س���ه‌ر‬ ‫كارته‌ دژه‌كان نیه‌و لێكدانه‌وه‌‌له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاستی په‌یوه‌ندییه‌كان هه‌یه ‌به‌جۆرێك‬ ‫الیه‌نێ���ك به‌رژه‌وه‌ن���دی زیاتری هه‌یه‌و‬ ‫الیه‌نێك په‌یوه‌ن���دی زیاتری هه‌یه‌ یان‬ ‫الیه‌نێك ته‌نه���ا به‌رژوه‌ندی سیاس���ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬س���وپاس بۆ خوا نه‌گه‌یشتوه‌ته‬ ‫ئه‌و‌ بابه‌تهو‌ ئه‌وه‌ن���ده‌ قوڵ نه‌بوه‌ته‌وه‬ ‫‌ب���گات به‌وه‌ی ئێران بی���ر له‌وەبكاته‌وه‬ ‫‌الیه‌نێك���ی سیاس���ی دژی الیه‌نێكی تر‬ ‫به‌كاربهێنێ���ت‌و پ���ڕۆژه‌ی الیه‌ن���ه‌كان‬ ‫تێكبدات‪ ،‬ئه‌وه‌ی به‌ئێمه‌گەیشتوه‌وه‌كو‬ ‫نوێنه‌رایه‌ت���ی حكومه‌تی هه‌رێم له‌تاران‬ ‫حكوم���ه‌ت له‌چوارچێ���وه‌ی دامه‌زراندن‬ ‫ی���ان گه‌ش���ه‌پێدانی په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‬ ‫هه‌ڵوێس���تی ده‌بێ���ت‪ ،‬باقیه‌ك���ه‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندیی به‌شه‌ریكه‌كانی پارتیه‌وه‌یه‬ ‫‌له‌حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪‌:‬كه‌واته‌ئێران ئێس���تا چۆن‬ ‫مامه‌ڵ���ه ‌ده‌كات له‌گ���ه‌ڵ ‌هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستان؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬س���ه‌رقاڵی گه‌شه‌پێدانی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانیه‌ت���ی له‌گه‌ڵ حكومه‌ت‌و‬

‫الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان‪ ،‬تائێس���تاش من‬ ‫له‌الیه‌ن���ی ئێرانی���ه‌وه ‌بان���گ نه‌كراوم‬ ‫پرس���یارم له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌م ڕوداوانه‌وه‬ ‫‌لێبكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بڕیانی���ه‌ هی���چ وه‌فدێكی‬ ‫ت���اران س���ه‌ردانی هه‌رێم ب���كات‪ ،‬یان‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬هه‌میش���ه‌ بڕی���ار هه‌یه‌‬ ‫وه‌فدی تاران س���ه‌ردانی هه‌رێم بكات‌و‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌به‌اڵم ئه‌وه‌ به‌س���تراوه‬ ‫‌به‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تاچه‌ند گرنگ���ه‌ حكومه‌ت‬ ‫سیاسه‌تێكی هاوسه‌نگ په‌یڕه‌و بكات؟‬ ‫نازم ده‌باغ‪ :‬م���ن پێموایه‌ حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێ���م وه‌ك���و پێش���و هاوس���ه‌نگی‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیی���ه‌كان ڕابگرێ���ت‪ ،‬جه‌نابی‬ ‫كاك مه‌س���عودیش له‌كۆنفرانس���ه‬ ‫ڕۆژنامه‌نوسیه‌كه ‌جه‌ختی له‌وه‌ كرده‌وه‬ ‫‌كاتێ���ك ده‌چینه‌ ئێ���ران نابێت توركیا‬ ‫نێگه‌ران بێت به‌پێچه‌وانەوە‌ش‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌ڵگه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی كورد له‌هه‌وڵی‬ ‫ڕاگرتنی هاوسه‌نگی په‌یوه‌ندییه‌كاندان‌و‬ ‫ڕاس���ترین سیاس���یه‌تیش ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‬ ‫‌واڵتانی دراوس���ێ به‌هاوپه‌یمان‌و دۆست‬ ‫بزانی���ن‌و نیگه‌رانیه‌كان وه‌النێین‌و وه‌كو‬ ‫ك���ورده‌واری خۆش���مان ده‌ڵێت "كوڕی‬ ‫خۆم���ان به‌قوریان���ی كچ���ی خه‌ڵ���ك‬ ‫نه‌كه‌ین"‪.‬‬

‫نازم ده‌باغ‬

‫ئێرانییه‌کان‬ ‫به‌دواداچون‌و لێكدانه‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ئایا كورد ده‌خرێته‌‌‬ ‫چوارچێوه‌یه‌كه‌وه‌ كه‬ ‫‌دژایه‌تی شیعه‌بكات؟‬

‫نوێنه‌ر ‌ی یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان له‌توركیا‪ :‬پارتی له‌شته‌ گرنگه‌كانیش پرس به‌یه‌كێتی ناكا‬

‫له‌ڕوی ستراتیژه‌و‌ه سه‌ردان‌و هه‌ڵوێسته‌كانی بارزانی به‌هه‌ڵ ‌ه ده‌زانم‬ ‫ئا‪ :‬وریا جه‌مال‬

‫به‌هرۆز گه‌اڵڵی نوێنه‌ری‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ كوردستان له‌توركیا له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "پارتی‬ ‫ئیستیغاللی‌ ئاماده‌نه‌بونی‌ مام جه‌اللی‌‬ ‫كردوه‌و ئینفیرادی كردوه‌ له‌سیاسه‌تداو‬ ‫سیاسه‌تی خودی پارتی كردۆته‌‬ ‫سیاسه‌تی هه‌رێم"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئامانج����ی س����ه‌ره‌كی له‌هاتنه‌‬ ‫ن����اوه‌وه‌ی هێزه‌كانی توركی����ا بۆ هه‌رێمی‬ ‫كوردستان چییه‌؟‬ ‫به‌ه����رۆز گه‌اڵڵ����ی‪ :‬توركی����ا م����اوه‌ی‬ ‫س����اڵ‌ونیوێكه‌ له‌الی����ه‌ن كۆمه‌ڵ����گای‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌وه‌ به‌به‌رده‌وامی له‌كه‌دارده‌كرێ‬ ‫كه‌ ه����اوكاری لوجیس����تی داعش ده‌كات‪،‬‬ ‫دوای لێدان‌و خس����تنه‌ خ����واره‌وه‌ی فڕوكه‌‬ ‫ڕوس����ییه‌كه‌ش له‌الیه‌ن توركیاوه‌! جۆرێك‬ ‫له‌هاوس����ۆزی له‌الیه‌ن هه‌ندێ له‌ئه‌ندامانی‌‬ ‫په‌یمان����ی نات����ۆوه‌ بۆ توركی����ا گه‌ڕایه‌وه‌‪.‬‬ ‫بێگوم����ان حكومه‌ت����ی‌ توركی����ا ئێس����تا‬ ‫ده‌یه‌وێ به‌مجۆره‌ پش����تیوانیه‌‪ ،‬واپیشان‬ ‫ب����دات‪ ،‬كه‌ توركیا دژی‌ ڕێكخراوی داعش‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی كارده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ توركیا‬ ‫ئه‌و هه‌ل‌و فرس����ه‌ته‌ی‌ قۆزته‌وه‌ پیش����انی‬ ‫هاوپه‌یمانه‌كان����ی‌ بدات كه‌ دژایه‌تی داعش‬ ‫ده‌كات‌و گوایه‌ بۆ ئه‌م مه‌به‌س����ته‌ش ده‌بێ‬ ‫بێته‌ ن����او خاكی عێراق بۆ لێدانی داعش؟‬ ‫گه‌رچ����ی‌ ده‌مێكه‌ توركی����ا خه‌ونی ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌بو فرسه‌تێك بدۆزێته‌وه‌ بۆ هاتنه‌ناوه‌وه‌‌و‬ ‫به‌هێزكردن‌و پته‌وكردنی‌ جێپێی خۆی زیاتر‬ ‫له‌ناو خاكی هه‌رێم‪ .‬به‌تایبه‌تیش كاتی خۆی‬ ‫ویس����تیان له‌پرۆسه‌ی‌ رزگاركردنی‌ عێراقدا‬ ‫بێ����ن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌بو په‌رله‌مان����ی‌ توركیا‬ ‫ڕه‌زامه‌ندی هاتن����ی هێزه‌كانی ئه‌مه‌ریكای‬ ‫ن����ه‌دا كه‌ پێكه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‌ س����وپای توركیا‬ ‫بێن داخڵی عێ����راق بن‪ .‬توركی����ا ماوه‌ی‌‬ ‫دوساڵێكه‌ كاتێ‌ فرسه‌تی ئه‌وه‌یان بۆ هاته‌‬ ‫پێشه‌وه‌ به‌تایبه‌تی‌ له‌گه‌ڵ به‌رێز بارزانی‌و‬ ‫پارتی‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ بازرگانی‌‌و ئابوری‌‌و‬ ‫ئه‌منی نێوانیان به‌هێزترو پته‌وتر بكه‌ن كه‌‬ ‫هه‌ردوالش ئێس����تا له‌گه‌ڵ سعودیه‌و قه‌ته‌ر‬ ‫له‌ی����ه‌ك نزیك����ن! ئه‌وه‌بو ئه‌و فرس����ه‌ته‌ی‬ ‫قۆس����ته‌وه‌و به‌هێزێك����ی زیات����ر ل����ه‌ ‪600‬‬ ‫شه‌ش س����ه‌د كوماندۆی‌ مودێرن‪ ،‬به‌ناوی‌‬ ‫ڕاهێنانه‌وه‌ هاتنه‌ ناوچه‌ی باشیك‌و هه‌رێم‌و‬ ‫عێراق‪ .‬دیاره‌ له‌بنچینه‌دا هاتنی س����وپای‌‬ ‫توركیا بۆ كوردس����تان چه‌ن����د ئامانجێكی‬ ‫ش����اراوه‌و گرنگی‌ له‌پشته‌وه‌ هه‌یه‌‪ :‬یه‌كه‌م‬ ‫هێشتا توركیا ویالیه‌تی موسڵی سه‌رده‌می‬ ‫عوسمانلی له‌یادنه‌چوه‌‪ .‬دوه‌م بۆ دژایه‌تی‬ ‫ڕۆژئ����اواو په‌ی����ه‌ده‌و په‌كه‌ك����ه‌ هاتوه‌ت����ه‌‬ ‫ناوچه‌كانی‌ باش����یك‪ .‬س����ێیه‌م چاودێری‬ ‫بارودۆخی‌ سیاسی سوریا ده‌كات‪ ،‬كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫س����وریا به‌جۆرێك كێشه‌كه‌ی چاره‌سه‌ركرا‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی كوردی سوریا (ڕۆژئاوادا)‬

‫ته‌واوبێ‌‪ ،‬ئه‌وا به‌هۆی‌ ئه‌و س����وپایه‌ی ك ‌ه‬ ‫هێناویه‌تیه‌ كوردس����تانی‌ عێراق یه‌كس����ه‌ر‬ ‫ته‌داخول ده‌كات‌و تا بۆی بكری لێناگه‌ڕێ‬ ‫كوردی ڕۆژئاوا ده‌س����كه‌وتێكی‌ سیاس����ی‬ ‫گه‌وره‌ به‌ده‌س����تبهێنن‌و شێوه‌ سیستمێكی‬ ‫وه‌كو كوردس����تانی‌ عێ����راق له‌ڕۆژئاوادا بۆ‬ ‫كورد دروس����تبكرێ‌‪ .‬چ����واره‌م له‌حاڵه‌تی‬ ‫تێكچونی بارودۆخی سیاس����ی‌و جوگرافی‬ ‫یه‌كێت����ی خاك����ی عێراق ئه‌وا پش����تیوانی‬ ‫ده‌كات له‌توركمان����ه‌كان ئه‌گ����ه‌ر ب����ۆی‌‬ ‫بكرێ‌ هه‌رێمێك����ی توركمانیان له‌ته‌له‌عفه‌ر‬ ‫ب����ۆ دروس����ت ده‌كات‪ .‬پێنج����ه‌م هاتنیان‬ ‫بۆكوردستان‌و موس����ڵ‌ بۆ پشتیوانیكردنه‌‬ ‫له‌س����ونه‌ی عێ����راق‌و له‌گ����ه‌ڵ‌ ئه‌س����یل‬ ‫نوجه‌یفی‌و تاریق هاشمی‌‌و الیه‌نه‌كانی‌ تری‬ ‫سونه‌ په‌یوه‌ندییان باشه‌‪ .‬له‌بیرمان نه‌چێ‬ ‫توركیا له‌گه‌ڵ سعودیه‌و قه‌ته‌رو پارتی‌ زۆر‬ ‫لێكنزیكن‪ .‬هامشۆو ته‌گبیر له‌گه‌ڵ‌ یه‌كتری‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬له‌كێش����ه‌ سیاس����یه‌كانی سوریاو‬ ‫عێ����راق به‌تایبه‌تی‌ بێ‌ ئ����اگاداری‌ یه‌كتری‬ ‫ناجوڵێنه‌وه‌‪ ،‬بێگوم����ان توركیا ئه‌جیندای‬ ‫تایبه‌تی خ����ۆی هه‌یه‌‪ .‬به‌داخه‌وه‌ الیه‌نیش‬ ‫هه‌یه‌ ب����ۆ به‌رژوه‌ندی شه‌خس����ی‌و حزبی‬ ‫چوه‌ته‌ ناو ئه‌و یارییه‌وه‌‪ .‬ئه‌م سیاسه‌ته‌ی‬ ‫توركیاو هاوپه‌یمانه‌كانی‌ سیاسه‌تێكی زۆر‬ ‫مه‌ترس����یدارو دژایه‌تیكردنێك����ی گه‌وره‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌ س����تراتیژی‌‌و سیاسییه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‌و حزب‌و الیه‌نه‌كانیه‌تی‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ به‌داخه‌وه‌ به‌تایبه‌تی‌ ئه‌و سیاس����ه‌ته‌‬ ‫تاكڕه‌ویی����ه‌ی پارتی‌‪ ،‬كه‌ به‌ن����اوی هه‌رێم‬ ‫ئه‌نجام����ی ده‌دات ته‌نی����ا خۆی����ان لێ����ی‬ ‫به‌رپرس����یارن‌و به‌بیروڕای م����ن مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس����ی یه‌كێتی نیش����تمانی‌ كوردستان‬ ‫ته‌نان����ه‌ت حزب‌و الیه‌نه‌كان����ی تریش لێی‬ ‫بێئاگان‌و پرس����یان پێنه‌كراوه‌‌و دواڕۆژیش‬ ‫لێی به‌رپرسیار نابین‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬الیه‌نه‌ ب����اش‌و خراپه‌كانی ئه‌م‬ ‫هاتنه‌ ناوه‌وه‌یه‌ بۆ كورد له‌چیدایه‌؟‬ ‫به‌هرۆز گه‌اڵڵی‪ :‬پێشتر الیه‌نه‌ خراپه‌كانیم‬ ‫باس كرد‪ ،‬هه‌رگیز هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی‌ سوپای‬ ‫واڵتێكی هاوس����ێ بۆ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫الیه‌نی باش����ی ناب����ێ! ك����ورد ده‌بێ وریا‬ ‫بێ‪ ،‬خۆی‌ توشی ش����ه‌ڕێكی كوردو كورد‬ ‫نه‌كاته‌وه‌‪ ،‬مه‌به‌ستم ش����ه‌ڕی پارچه‌یه‌ك‌و‬ ‫پارچه‌یه‌كیت����ره‌‪ .‬یه‌كێت����ی‌و گ����ۆڕان‌و‬ ‫یه‌كگرتو‌و كۆمه‌ڵ‌و هه‌مو حزب‌و الیه‌نه‌كانی‬ ‫تر پێویس����ته‌ به‌یه‌كه‌وه‌ دابنیشن‌و پرسی‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم چاره‌س����ه‌ر بكه‌ین‌و‬ ‫په‌رله‌م����ان‌و حكومه‌ت ڕێ����ك بخه‌ینه‌وه‌و‬ ‫بكه‌ونه‌وه‌ ئیش‪ ،‬كارو هه‌نگاوی‌ تاكڕه‌ویش‬ ‫له‌هیچ كه‌س‌و حزبێ����ك قه‌بوڵنه‌كرێ‪ .‬خۆ‬ ‫ئه‌گه‌ر ڕێگه‌ نه‌درا كێش����ه‌كانی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌تی����ش چاره‌س����ه‌ربكرێن‪ ،‬ئه‌وكاته‌‬ ‫بۆم����ان ده‌رده‌كه‌وێ����ت ك����ه‌ له‌ته‌جروبه‌ی‬ ‫حكوم����ه‌ت‌و په‌رله‌ماندا فه‌ش����ه‌لمان هێنا‪،‬‬ ‫ل����ه‌و حاڵه‌ته‌ش����دا دو پێش����نیارم هه‌یه‌‪.‬‬ ‫یه‌كه‌میان په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت حه‌لبكرێ‪،‬‬

‫په‌یوه‌ندیه‌کانی ئێستای‬ ‫بارزانی تاكڕه‌‌وانه‌‬ ‫ئه‌نجامده‌درێ‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌دواڕۆژدا زیانی‌ گه‌وره‌‬ ‫به‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌ بااڵكانی‬ ‫گه‌لی كورد ده‌گه‌یه‌نێ‬ ‫به‌هرۆز گه‌اڵڵی‬ ‫ده‌كرێ‌ ده‌س����تورێكی ڕێكوپێك بۆ هه‌رێم‬ ‫دابنێین‪ ،‬یاس����ایه‌كی تازه‌ش بۆ پێكهاته‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌و چۆنیه‌تی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم دابڕێژینه‌وه‌‪ ،‬له‌پارێزگاكان‬ ‫ه����ه‌ر ‪ 4‬چوارس����اڵ ج����ارێ هه‌ڵب����ژاردن‬ ‫ئه‌نجام بدرێ‌‪ ،‬هه‌ر پێن����ج پارێزگاكانیش‬ ‫له‌ڕوی سیاسییه‌وه‌ به‌سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫ببه‌س����ترێنه‌وه‌‪ .‬پارێزگاكان دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ محه‌لی‌ خۆی����ان هه‌ڵبژارد هه‌ر‬ ‫پارێزگایه‌ك حكومه‌تی خۆی هه‌بێ‌‪ .‬له‌ڕوی‌‬ ‫دارایی‌و ئیدارییه‌وه‌ ئیستیقاللیه‌تی خۆیان‬ ‫وه‌ربگرن‪ ،‬كه‌س نه‌توانێ ته‌داخول له‌ئیش‌و‬ ‫كاره‌كانی����ان ب����كا‪ ،‬ئه‌مه‌ پێش����نیارێكیان‬ ‫ب����و‪ ،‬پێش����نیاری‌ دوه‌مم ده‌مێك����ه‌ وتومه‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم ده‌زگایه‌كی زیاده‌یه‌و‬ ‫هه‌ڵبگیرێت‪ ،‬ته‌نیا حكومه‌ت‌و په‌رله‌مانێكی‬ ‫پته‌وم����ان هه‌ب����ێ‪ ،‬كه‌س����ی یه‌كه‌م����ی‬ ‫حزبه‌كان بێنه‌ ن����او په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت‪،‬‬ ‫كه‌س����یش خۆی به‌گه‌وره‌تر له‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكوم����ه‌ت نه‌زانێ‌‪ ،‬ئه‌وكات����ه‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌مانه‌كه‌مان ده‌بنه‌ دو ده‌زگای به‌هێزو‬ ‫پته‌و و شه‌رعی‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬به‌ب����ڕوای ت����ۆ ك����ورد‬ ‫له‌جه‌مس����ه‌ربه‌ندییه‌كانی ئ����ه‌م ناوچه‌یه‌دا‬ ‫له‌گه‌ڵ توركی����ا بوه‌س����تێت به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫مسۆگه‌ره‌ یاخود ئێران؟‬ ‫به‌ه����رۆز گه‌اڵڵی‪ :‬به‌بی����روڕای من كورد‬ ‫ده‌بێ خۆی نه‌خاته‌ ناو جه‌مسه‌ربه‌ندییه‌كی‬ ‫دیاریك����راو‪ ،‬له‌هی����چ جه‌مس����ه‌ربه‌ندیه‌كی‬ ‫توركی����ا‌و ئێراندا نه‌بێ‪ ،‬ئێمه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كین‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن����دی خۆم����ان هه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌پێ����ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیی����ه‌ سیاس����یی‌‌و ئاب����وری‌و‬ ‫ئه‌منییه‌كانی‌ خۆمان هه‌ن����گاوی‌ زیره‌كانه‌‬ ‫بنێی����ن‌و نابێ‌ خۆمان له‌ع����ه‌ره‌ب‌و تورك‌و‬ ‫فارس به‌كه‌متر بزانین‪ .‬ده‌كرێ هه‌وڵبده‌ین‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانم����ان له‌گه‌ڵی����ان له‌س����ه‌ر‬

‫بنچینه‌ی به‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌ش‌و توندوتۆڵ‬ ‫بێ‌‪ ،‬به‌اڵم نابێ ئه‌و به‌رژه‌وه‌ندییه‌ هاوبه‌شه‌‬ ‫دژی كوردی پارچه‌یه‌كی تر بێ‌و له‌س����ه‌ر‬ ‫حیسابی‌ ئه‌وان بێ‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئایا ك����ورد ده‌توانێت بێالیه‌ن‬ ‫بێ����ت‌و به‌ی����ه‌ك م����ه‌ودا له‌هه‌ردوكیانه‌وه‌‬ ‫دوربێت؟‬ ‫به‌هرۆز گه‌اڵڵی‪ :‬به‌بیروڕای به‌نده‌ به‌ڵێ‌‪.‬‬ ‫چۆن ئ����ه‌و واڵتانه‌ ب����ۆ به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫خۆی����ان كارده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌ی بۆ كورد نه‌توانێ‬ ‫ئه‌م هاوس����ه‌نگییه‌ ڕابگرێ‌‪ ،‬به‌بیروڕای من‬ ‫ئه‌گه‌ر گوتاری سیاسی خۆمان یه‌كبخه‌ین‌و‬ ‫دوركه‌وینه‌وه‌ له‌ئه‌نانی ‌هت‌و تاكپه‌رس����تی‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن����دی ته‌س����كی حزبایه‌تی! به‌ڵێ‌‬ ‫ده‌توانین‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬بارزانی چ رۆڵێ����ك ده‌بینێت‬ ‫له‌م جه‌مس����ه‌ربه‌ندیانه‌دا؟ ئایا س����ه‌ردان‌و‬ ‫هه‌ڵوێس����ته‌كانی بارزان����ی ده‌توان����ن‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن����دی ئاین����ده‌ی كورد مس����ۆگه‌ر‬ ‫بكه‌ن؟‬ ‫به‌هرۆز گه‌اڵڵ����ی‪ :‬ئ����ه‌و په‌یوه‌ندیانه‌ی‬ ‫كه‌ ئێس����تا به‌كردار ده‌بین����رێ‪ ،‬تاكڕه‌‌وانه‌‬ ‫ئه‌نجام����ده‌درێ‌‪ ،‬بۆیه‌ ل����ه‌دواڕۆژدا زیانی‌‬ ‫گه‌وره‌ به‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌ بااڵكانی گه‌لی كورد‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێ‌و له‌ڕوی ستراتیژه‌وه‌ به‌هه‌ڵه‌یان‬ ‫ده‌زانم‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئای����ا یه‌كێتی ئ����اگاداری ئه‌و‬ ‫سه‌ردان‌و ڕێكه‌وتنانه‌یه‌ كه‌ بارزانی ده‌یكات‬ ‫به‌تایبه‌تی له‌گه‌ڵ سعودیه‌و توركیا؟‬ ‫به‌ه����رۆز گه‌اڵڵی‪ :‬یه‌كێتی واته‌ مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی‌و سه‌ركردایه‌تی‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی به‌نده‌‬ ‫ئاگادار بێ‌! نه‌خێر‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئای����ا هه‌س����ت ناك����ه‌ن ك����ه‌‬ ‫یه‌كێت����ی نیش����تمانی كوردس����تان له‌ڕوی‬ ‫دیبلۆماس����ییه‌وه‌ له‌پاشه‌كشه‌دایه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫رۆڵی سه‌ره‌كی له‌په‌یوه‌ندییه‌ ده‌ره‌كیه‌كانی‬

‫هه‌رێمدا ده‌بینێت‪ ،‬پارتی‌و بارزانییه‌؟‬ ‫به‌هرۆز گه‌اڵڵی‪ :‬به‌ڵ����ێ‌ وایه‌ به‌داخه‌و‌ه‬ ‫دوای نه‌خۆش����كه‌وتنی جه‌نابی مام جه‌الل‬ ‫بۆش����اییه‌كی گه‌وره‌ دروس����ت ب����وه‌و پڕ‬ ‫نه‌كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬قه‌تیش پڕ ناكرێته‌وه‌‪ ،‬له‌ناو‬ ‫كوردیش یه‌ك مام جه‌الل هه‌یه‌‪ ،‬كه‌س����ی‬ ‫تر شوێنی مامی‌ پێناگیرێته‌وه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫پارتی����ش ئیس����تیغاللی‌ ئاماده‌نه‌بون����ی‌‬ ‫مام جه‌الل����ی‌ كردوه‌و ئینفی����رادی كردوه‌‬ ‫له‌سیاس����ه‌تداو سیاس����ه‌تی خودی پارتی‬ ‫كردۆته‌ سیاس����ه‌تی هه‌رێم‪ ،‬كه‌ سیاسه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمیش نیه‌‪ ،‬له‌ش����ته‌ گرنگه‌كانیش هیچ‬ ‫پرس به‌یه‌كێتی نیش����تمانی كوردس����تان‬ ‫ناكا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێشتر تۆ نامه‌یه‌كت ئاراسته‌ی‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی حزبه‌ك����ه‌ت ك����ردو داوات‬ ‫لێكردن كه‌ هه‌ڵسن له‌خه‌و كاتی ئه‌وه‌ هاتوه‌‬ ‫به‌ڕاستی یه‌كێتیی نیشتمانیی كوردستان‬ ‫له‌م ئابڵوقه‌ سیاس����ییه‌ خۆی ده‌ربهێنێ‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت����ی له‌په‌یوه‌ندیی����ان له‌گه‌ڵ هێزه‌‬ ‫ش����یعییه‌كان‪ ،‬به‌ڕای تۆ هۆكاری چییه‌ كه‌‬ ‫یه‌كێتی ئێستا ناتوانێت ئه‌و رۆڵ ‌ه ببینێت‌و‬ ‫ئ����ه‌م كه‌موكورتییه‌ ده‌كه‌وێته‌ ئه‌س����تۆی‬ ‫كێ‌؟‬ ‫به‌ه����رۆز گه‌اڵڵ����ی‪ :‬به‌داخ����ه‌وه‌ دوای‬ ‫نه‌خۆشكه‌وتنی جه‌نابی مام جه‌الل هه‌ندێ‬ ‫له‌هه‌ڤااڵنم����ان نه‌مانتوانی����وه‌ ته‌ج����اوزی‬ ‫هه‌ن����دێ ملمالنێ����ی نێوخۆی شه‌خس����ی‬ ‫بكه‌ین‪ .‬هه‌ندێ ل����ه‌ له‌الیه‌ن‌و حه‌لیفه‌كانی‌‬ ‫خۆمانمان فه‌رامۆش����كردبو‪ ،‬تاڕاده‌یه‌كیش‬ ‫ش����لبوین له‌به‌رانبه‌ر هه‌ندێ له‌سیاسه‌ت‌و‬ ‫له‌ئاس����ت هه‌ڵه‌كانی‌ سیاس����ه‌تی‌ پارتی‌و‬ ‫بێده‌نگیمان هه‌ڵبژاردوه‌‪ .‬بێگومان ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌زه‌ره‌ری یه‌كێتی نیش����تمانی‌ كوردستان‬ ‫ته‌واوبوه‌‪ .‬س����ه‌یری ئه‌و وه‌فدانه‌ بكه‌ن كه‌‬ ‫دێن بۆكوردستان! یه‌كێتی به‌پله‌ی یه‌كه‌م‬

‫خوێن‌و ش����ه‌هیدو فی����داكاری ده‌كا‪ ،‬كێش‬ ‫له‌پێشوازی میوانداندایه‌؟ ئێستا خه‌ریكین‬ ‫ئ����ه‌م كه‌موكوڕیان����ه‌ی ه����ه‌ن‪ ،‬ورده‌ ورده‌‬ ‫ڕاستیان بكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك ش����اره‌زایه‌ك له‌كاروباری‬ ‫توركی����ادا چی له‌س����ه‌ر س����ه‌ركردایه‌تی‬ ‫سیاس����ی ك����وردو په‌كه‌ك����ه‌و ده‌وڵه‌ت����ی‬ ‫توركیاو هێزه‌ نێوده‌وڵه‌تیه‌كان پێویس����ته‌‬ ‫ب����ۆ ئه‌وه‌ی پرۆس����ه‌ی ئاش����تی له‌توركیا‬ ‫ده‌ستپێبكاته‌وه‌؟‬ ‫به‌هرۆز گه‌اڵڵی‪ :‬پێویسته‌ هه‌م په‌كه‌كه‌و‬ ‫هه‌می����ش توركیا ئ����ه‌و ش����ه‌ڕه‌ ڕابگرن‪.‬‬ ‫ئاگربه‌س����تێكی درێژخایه‌ن ڕابگه‌یه‌نرێت‪،‬‬ ‫بوار بڕه‌خس����ێ ب����ۆ پارت����ی دیموكراتی‬ ‫گ����ه‌الن (هه‌ده‌په‌) كه‌ بتوان����ێ به‌ئازادانه‌‬ ‫خه‌باتی په‌رله‌مانی‌ ئه‌نجام بدات‌و ئێمه‌ش‌و‬ ‫هه‌مو ح����زب‌و الیه‌نه‌كانی كوردس����تانیش‬ ‫یارمه‌تیده‌ربین بۆ هێنانه‌كایه‌وه‌ی‌ جه‌وێكی‬ ‫گونج����او بۆگه‌ڕانه‌وه‌ ب����ۆ گفتوگۆو مێزی‌‬ ‫دیال����ۆگ له‌نێوان توركی����ا‌و كورد‪ ،‬ده‌كرێ‬ ‫واڵتانی‌ ئه‌وروپ����او ئه‌مه‌ریكاش ڕۆڵ ببین‬ ‫بۆ پشتیوانیكردن له‌پرۆسه‌ی چاره‌سه‌ری‌و‬ ‫ئاش����تی‪ ،‬ئه‌مڕۆ كورد ده‌بێ زیاتر ته‌ركیز‬ ‫بكاته‌ س����ه‌ر ڕۆژئاوا‪ ،‬گه‌لی باكور ماندوه‌و‬ ‫پێویست ‌ی به‌ئاشتی هه‌یه‌‌و ئاشتی ده‌وێ‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هاتنی روسه‌كان بۆ نێو هاوكێشه‌‬ ‫سیاس����یه‌كانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست به‌و‬ ‫شێوه‌ كاریگه‌ره‌‪ ،‬چ زیانێك یاخود سودێك‬ ‫به‌كورد ده‌گه‌یه‌نێت‌و كورد چۆن ده‌توانێت‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی خۆی به‌كاریبهێنێت؟‬ ‫به‌ه���رۆز گه‌اڵڵ���ی‪ :‬دی���اره‌ ڕوس���یا‬ ‫ئه‌جیندای تایبه‌تی خۆی هه‌یه‌‌و نایه‌وێت‬ ‫ڕژێمی به‌شارئه‌سه‌د بكه‌وێ‌و دژی داعش‬ ‫خه‌بات ده‌كات‪ ،‬ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫گۆڕانی نوێ به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێ‪ ،‬ڕوس���یا‬ ‫ده‌یه‌وێ‌ ل���ه‌م گۆڕانكاریان���ه‌ ئاماده‌گی‬ ‫هه‌ب���ێ‌و ڕاو هه‌ڵوێس���ت‌و به‌رژه‌وه‌ندییه‌‬ ‫ئه‌من���ی‌‌و ئاب���وری‌و سیاس���یه‌كانی‬ ‫پارێزراوب���ێ‪ .‬ڕوس���یا دژی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫س���عودیه‌و قه‌ت���ه‌رو توركیای���ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێران‌و عێراق‌و س���وریاو چی���ن پێكه‌وه‌‬ ‫كارده‌كه‌ن‪ .‬كوردیش له‌م چوارچێوه‌یه‌دا‬ ‫ده‌كرێ س���ودی زۆر له‌ڕوسیا وه‌ربگرێ‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی كوردانی ڕۆژئ���اواو په‌یه‌ده‌‪.‬‬ ‫پێش���موایه‌ په‌یوه‌ندیه‌كانیان زۆرباشه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌م هیوایه‌ی هه‌موالیه‌كمان له‌ئاس���تی‬ ‫مه‌س���ئولیه‌تی مێژوی���ی خۆماندابی���ن‌و‬ ‫نه‌یارانی گه‌له‌كه‌مان‌و دوژمنانمان نه‌توانن‬ ‫زه‌فه‌رم���ان پ���ێ بب���ه‌ن‌و به‌ئیمتیازاتی‬ ‫مادی‌و كورسی‌و هه‌ندێ ده‌سه‌اڵتی كاتی‬ ‫توشی له‌خۆبایی بون‌و توشی‌ یه‌كترمان‬ ‫نه‌كه‌ن‌و ش���ه‌ڕ بهێننه‌وه‌ نێوماڵی كورد‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ هه‌مومان به‌یه‌ك���ه‌وه‌ جوانین‪،‬‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ ده‌توانین ده‌س���تكه‌وته‌كانمان‬ ‫به‌ده‌س���تبهێنین‪ ،‬باوازی���ش بێنی���ن‬ ‫له‌سیاسه‌تی خۆبه‌گه‌وره‌ زانین‌و تاكڕه‌وی‌و‬ ‫نه‌خوێندنه‌وه‌ی یه‌كتری‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫ئه‌سیل نوجه‌یفی‌‪ :‬به‌بارزانیمان راگه‌یاند كه‌ پێویسته‌ هه‌ماهه‌نگییه‌ك‬ ‫له‌نێوان حه‌شد ‌ی نیشتمانی‌‌و پێشمه‌رگه‌دا هه‌بێت بۆ ئازادكردنی‌ موسڵ‬ ‫ئا‪ :‬شیار محه‌مه‌د‬ ‫هاتنه‌ ناوه‌وه‌ی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫توركیا بۆ باشیك‌و ئاماده‌كار ‌‬ ‫ی‬ ‫هێزه‌كانی‌ حه‌شدی‌ نیشتمانی‌ سه‌ر‬ ‫به‌سوننه‌كان‪ ،‬كێشمه‌كێشێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ له‌عێراقدا لێكه‌وتوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌سیل نوجه‌یفی‌ پارێزگاری‌ پێشوی‌‬ ‫نه‌ینه‌وا ده‌ڵێت "به‌بارزانیمان‬ ‫راگه‌یاندوه‌ كه‌ پێویسته‌ هه‌ماهه‌نگی‬ ‫له‌نێوان حه‌شدی‌ نیشتیمانی‌‌و‬ ‫پێشمه‌رگه‌ هه‌بێت بۆ ئازادكردنی‌‬ ‫موسڵ"‬ ‫كێشمه‌كێشی‌ نێوان شیعه‌و سوننه‌‪،‬‬ ‫س����عودیه‌و توركیا‌و قه‌ته‌ر له‌الی ‌هك‌و‬ ‫ئێ����ران‌و رژێمی‌ س����وریا‌و حه‌ش����دی‌‬ ‫ش����ه‌عبی‌ له‌الیه‌كی‌ دیكه‌‪ ،‬زۆرانبازیی‌‬ ‫ئاش����كراو ش����اراوه‌ی‌ روس����ه‌كان‌و‬ ‫ئه‌مه‌ری����كا‪ ،‬ملمالنێكان����ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس����تیان گه‌رمتر‌و درێژخایه‌نتر‌و‬ ‫توندوتیژتر كردوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئ����ه‌و زانیاریان����ه‌ی‌ له‌میدیا‬ ‫ئه‌وروپی‌‌و عه‌ره‌بیه‌كانه‌وه‌ باڵوده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫واڵتانی‌ كه‌نداو ناڕه‌زایی‌ توندی‌ خۆیان‬ ‫گه‌یاندوه‌ به‌كاربه‌ده‌س����تانی‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا كه‌ نابێت حه‌شدی‌ شه‌عبی‌‬ ‫به‌شداری‌ له‌كۆنتڕۆڵكردنه‌وه‌ی‌ موسڵ‌‌و‬ ‫ئه‌و ناوچه‌ سونییانه‌دا بكات كه‌ ئێستا‬ ‫به‌ده‌س����ت داعش����ه‌وه‌ن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫حه‌ش����دی‌ ش����ه‌عبی‌ وه‌ك ئامڕازێكی‌‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ سیاسه‌ته‌كانی‌ كۆماری‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێران له‌عێراقدا ده‌بینن كه‌‬

‫كار بۆ تێكش����كاندنی‌ هێ����زو توانا ‌‬ ‫ی‬ ‫س����وننه‌كان‌و گۆڕین����ی‌ دیمۆگرافیای‌‬ ‫ناوچه‌كانی����ان ده‌دات‪ ،‬به‌تایبه‌ت����ی‌‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ له‌كۆنتڕۆڵكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫شاری‌ تكریتدا به‌گیانی‌ تۆڵه‌ كردنه‌وه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ‌ سوننه‌كان كرد‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌م روانگه‌یه‌شه‌وه‌یه‌ كه‌ تائێستا‬ ‫ئه‌مه‌ریكی����ه‌كان كاری‌ لێبڕاوانه‌ی����ان‬ ‫نه‌كردوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ رومادی‌‌و فه‌لوجه‌‬ ‫س����ه‌ڕه‌رای‌ ئ����ه‌و هێرش����ه‌ گ����ه‌وره‌و‬ ‫به‌رده‌وامانه‌ی‌ كه‌ كراوه‌ته‌ س����ه‌ریان‬ ‫له‌الیه‌ن س����وپای‌ عێراق‌و حه‌ش����دی‌‬ ‫شه‌عبییه‌وه‌ ئامانجه‌كانی‌ نه‌پێكێ‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكاو واڵتانی‌ كه‌نداو س����ورن‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ له‌كۆنتڕۆڵكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫موسڵیشدا‪ ،‬پێش����مه‌رگه‌و سه‌ربازانی‌‬ ‫توركیا به‌شداری‌ بكه‌ن‪ ،‬نه‌ك حه‌شدی‌‬ ‫شه‌عبی‌‌و سوپای‌ پاسدارانی‌ ئێران‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ سنورێك بۆ به‌رفراوانبونه‌وه‌ی‌‬ ‫نف����وزی‌ ش����یعه‌و ئێ����ران له‌عێراقدا‬ ‫دابنرێت‪.‬‬ ‫ئه‌س����یل نوجه‌یف����ی‌ پارێ����زگاری‌‬ ‫پێش����وی‌ نه‌ین����ه‌وا له‌لێدوانێك����ی‌ بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ جه‌ختی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ "ئاماده‌كارییه‌كان بۆ ئازادكردنی‌‬ ‫موس����ڵ كۆتایی‌ هاتوه‌"‪ .‬راشیگه‌یاند‬ ‫"هه‌ماهه‌نگییه‌كی‌ ته‌واوه‌تییان له‌گه‌ڵ‬ ‫پێشمه‌رگه‌‌و هاوپه‌یمانی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ ئه‌و كاره‌"‪.‬‬ ‫ئه‌س����یل نوجه‌یف����ی‌ پارێ����زگاری‌‬ ‫پێش����وی‌ نه‌ین����ه‌وا رایگه‌یان����د‬ ‫"هێزه‌كان����ی‌ حه‌ش����دی‌ نیش����تیمانی‌‬ ‫هه‌ماهه‌نگییه‌ك����ی‌ ته‌واوه‌تییان له‌گه‌ڵ‬

‫‌به‌شداریكردن ‌ی‬ ‫هێزه‌كانی‌ حه‌شدی‌‬ ‫شه‌عبی گرژی‌ له‌الی‌‬ ‫دانیشتوانی‌ پارێزگای‬ ‫موسڵ‌ دروستده‌كات‬ ‫چونكه‌ دانیشتوانی‌‬ ‫شاره‌كه‌ به‌ته‌واوی‌‬ ‫سوننه‌ مه‌زهه‌بن‬ ‫ئه‌سیل نوجه‌یفی‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ پێش����مه‌رگه‌‌و هاوپه‌یمانی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ هه‌یه‌"‪ ،‬رونیشی‌ كرده‌و‌ه‬ ‫"ئاماده‌كاریی����ه‌كان بۆ ئۆپراس����یۆنی‌‬ ‫ئازادكردن����ی‌ موس����ڵ ت����ه‌واو ب����وه‌‬ ‫به‌اڵم هێش����تا كاتی‌ ده‌س����تپێكردنی‌‬ ‫ئۆپراسیۆنه‌كه‌ دیاری‌ نه‌كراوه‌"‪.‬‬

‫نوجه‌یفی‌ وتی‌ "ئێمه‌ وه‌ك حه‌شدی‌‬ ‫نیش����تیمانی‌ پێش����وازی‌ له‌س����وپا ‌‬ ‫ی‬ ‫عێ����راق ده‌كه‌ین بۆ به‌ش����داریكردنی‌‬ ‫له‌پرۆسه‌ی‌ ئازادكردنی‌ موسڵ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌باره‌ت به‌به‌شداریكردنی‌ هێزه‌كانی‌‬ ‫حه‌ش����دی‌ ش����ه‌عبی ئ����ه‌وا پێمانوایه‌‬

‫كه‌ به‌ش����داریكردنیان گ����رژی‌ له‌الی‌‬ ‫دانیشتوانی‌ پارێزگاكه‌ دروستده‌كات‪،‬‬ ‫چونكه‌ دانیشتوانی‌ شاره‌كه‌ به‌ته‌واوی‌‬ ‫سوننه‌ مه‌زهه‌بن"‪.‬‬ ‫جه‌ختی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ش كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫"هیچ هه‌ماهه‌نگیه‌ك له‌نێوان حه‌شدی‌‬

‫‪7‬‬

‫نیش����تیمانی‌‌و حه‌ش����دی‌ ش����ه‌عبیدا‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫نوجه‌یفی‌ راش����یگه‌یاند "حه‌ش����دی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ چاویان به‌مه‌سعود بارزانی‌‬ ‫كه‌وت����وه‌‌و ئه‌وه‌یان پێ راگه‌یاندوه‌ كه‌‬ ‫پێویس����ته‌ هه‌ماهه‌نگییه‌كی‌ ته‌واوه‌تی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هێزه‌كانی‌ پێش����مه‌رگه‌ هه‌بێت‬ ‫ب����ۆ ئازادكردن����ی‌ موس����ڵ به‌وپێیه‌ی‌‬ ‫هێزه‌كانی‌ حه‌شدی‌ نیشتیمانی‌ له‌سه‌ر‬ ‫خاكێك����ن كه‌ پێش����مه‌رگه‌ پارێزگاری‌‬ ‫لێده‌كات‌و پێویسته‌ به‌و شێوه‌یه‌ كاری‌‬ ‫ب����ۆ بكرێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌پرۆس����ه‌كه‌دا‬ ‫هیچ هه‌ڵه‌یه‌ك رونه‌دات"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ بونی‌ س����ه‌ربازی‌ توركیا‬ ‫له‌نزی����ك ش����اری‌ موس����ڵ نوجه‌یفی‌‬ ‫جه‌ختی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ك����رده‌وه‌ كه‌‬ ‫"ئه‌مه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌س����ه‌روه‌ری‌ خاكی‌‬ ‫عێراق����ه‌وه‌ هه‌ی����ه‌‌و به‌غ����دا‌و ئه‌نقه‌ره‌‬ ‫به‌لێكتێگه‌یش����تن له‌نێ����وان خۆیان‌و‬ ‫به‌هاوكاری‌ هاوپه‌یمانێتی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌و بڕوایه‌دام سه‌ردانه‌كه‌ی‌‬ ‫مه‌س����عود بارزانی‌ بۆ توركیا هاوكار‬ ‫ده‌بێت له‌هێمنكردنه‌وه‌ی‌ گرژییه‌كانی‌‬ ‫نێ����وان ئه‌نق����ه‌ره‌‌و به‌غدا‌و ه����ۆكاری‌‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌ س����ه‌باره‌ت به‌بونی‌ هێزه‌‬ ‫سه‌ربازییه‌كانی‌ توركیا له‌و ناوچه‌یه‌دا‬ ‫به‌حكومه‌تی‌ ئیتیحادی‌ ده‌گه‌یه‌نێت"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش����دا "سه‌ردانیكردنی‌‬ ‫وه‌فدی‌ توركیاش بۆ عێراق به‌هه‌مان‬ ‫ش����ێوه‌ ده‌چێته‌ خانه‌ی‌ ئ����ه‌و هه‌وڵه‌‬ ‫دبلۆماسیانه‌ی‌ كه‌ بۆ هێمنكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دۆخه‌ك ‌ه ده‌درێت"‪.‬‬

‫د‪.‬قه‌یوان سیوه‌یلی‌‪:‬‬ ‫كوردستان ده‌توانێت جێگه‌ ‌ی گاز ‌ی سروشت ‌ی روسیا بۆ واڵت ‌ی توركیا بگرێته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫د‪.‬قه‌یوان سیوه‌یلی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ توركیا بازاڕێكی‌ زۆر باش ‌ه‬ ‫بۆ ساغكردنه‌وه‌‌و فرۆشتنی‌ سه‌رچاوه‌‬ ‫سروشتیه‌كانی‌ هه‌رێم‌و یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و واڵتانه‌ی‌ كه‌ تینوی‌ سه‌رچاوه‌‬ ‫سروشتیه‌كانه‌ـ ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر‬ ‫ئێمه‌ بتوانین بازاڕی‌ تینوی‌ سه‌رچاوه‌‬ ‫سروشتیه‌كانی‌ توركیا به‌قازانجی‌‬ ‫خۆمان بقۆزینه‌وه‌ ئه‌وا كارێكی‌ زۆر‬ ‫زۆر باشمان كردوه‌"‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر ئێم ‌ه‬ ‫بتوانین بازاڕ ‌ی‬ ‫تینو ‌ی سه‌رچاو‌ه‬ ‫سروشتیه‌كان ‌ی‬ ‫توركیا به‌قازانج ‌ی‬ ‫خۆمان بقۆزینه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وا كارێكی‌ زۆر‬ ‫باشمان كردوه‬

‫س���ه‌باره‌ت به‌دابه‌زین���ی‌ زیات���ر ‌‬ ‫ی‬ ‫نرخی‌ ن���ه‌وت له‌بازاڕه‌كان���ی‌ جیهان‌و‬ ‫كاریگه‌رییه‌كان���ی‌ له‌س���ه‌ر دۆخ���ی‌‬ ‫ئابوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬د‪.‬قه‌یوان‬ ‫س���یوه‌یلی‌ پسپۆڕی‌ بواری‌ نه‌وت‌و غاز‬ ‫له‌لێدوانێكی���دا به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"بۆ ئ���ه‌و واڵتان���ه‌ی‌ داهات���ی‌ رۆژانه‌‬ ‫یان س���ااڵنه‌یان ته‌نها به‌ستراوه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌س���امانی‌ سروش���تی‌ نه‌وت���ه‌وه‌‬ ‫بچوكتری���ن گۆڕانكاری‌ له‌نرخی‌ نه‌وتدا‬ ‫راس���ته‌وخۆ كاریگه‌ری‌ ئابوری‌ ده‌كاته‌ له‌ب���واری‌ نه‌وت���دا‌و له‌په‌ره‌پێدان���ی‌ ك���ه‌ ن���ه‌وت هه‌میش���ه‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫سه‌ر واڵته‌كه‌یان كه‌ ئێمه‌ش یه‌كێكین كێڵگه‌كانیاندا‌و له‌و باره‌یه‌ش���ه‌وه‌ وتی‌ ناوه‌ڕاس���ته‌وه‌ فرۆش���راوه‌ به‌واڵت���ه‌‬ ‫له‌و واڵتانه‌ وه‌كو عێ���راق‌و به‌تایبه‌تی‌ "ئه‌وه‌ كاریگه‌ری‌ خراپی‌ ده‌بێت له‌سه‌ر ئه‌وروپیه‌كان‌و ئه‌مری���كا‌و پترۆ دۆالر‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان كه‌ ‪ 95%‬داهاتی‌ ئاین���د‌هی‌ ئاب���وری‌ ن���ه‌وت له‌هه‌رێمی‌ له‌ئه‌مریكا‌و واڵته‌ ئه‌وروپیه‌كانه‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫رۆژانه‌مان له‌ئه‌نجامی‌ فڕۆشتنی‌ نه‌وتی‌ كوردستاندا به‌تایبه‌تی‌ له‌سه‌رانسه‌ری‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫دونیاشدا ئه‌گه‌ر نرخی‌ نه‌وت له‌ژێره‌وه‌ له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ وتی‌ "ئه‌م جوڵه‌ی‌ نه‌وته‌‬ ‫خاوه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ ده‌گرێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "بۆیه‌ دابه‌زینی‌ نرخی‌ نه‌وت بێت كه‌واته‌ س���ه‌رمایه‌گوزاری‌ له‌بواری‌ گۆڕانكاری‌ به‌س���ه‌ردا هاتوه‌‌و ئێس���تا‬ ‫به‌داخه‌وه‌ راسته‌وخۆ كاریگه‌ری‌ ده‌كاته‌ نه‌وت‌و په‌ره‌پێدانی‌ كێڵگه‌ نه‌وتیه‌كان واڵتانی‌ ئه‌وروپا‌و ئه‌مریكا پێویستیان‬ ‫كه‌مده‌بێت���ه‌وه‌‌و ئه‌م���ه‌ش كاریگه‌ری‌ به‌نه‌وت���ی‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت‬ ‫سه‌ر ئابوری‌ واڵته‌كه‌مان"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ كاریگه‌ری‌ دابه‌زینی‌ نرخی‌ خراپ���ی‌ ده‌بێ���ت له‌س���ه‌ر ئاین���ده‌ی‌ نه‌م���اوه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ خۆی���ان نه‌وت‬ ‫به‌رهه‌مده‌هێنن"‪.‬‬ ‫ن���ه‌وت له‌س���ه‌ر ماف���ه‌ داراییه‌كان���ی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ نه‌وت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌مه‌ یه‌كێكه‌ له‌گۆڕانكارییه‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئاینده‌ی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫كۆمپانیاكان���ی‌ ن���ه‌وت‪ ،‬د‪.‬قه‌ی���وان‬ ‫س���یوه‌یلی‌ وتی‌ "له‌هه‌م���و دونیادا كه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ ئایا نه‌وت���ی‌ هه‌رێم بوه‌ته‌ گه‌وره‌كانی‌ فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ ئابوری‌ نه‌وت‬ ‫نرخی‌ نه‌وت داده‌به‌زێت رێژه‌ی‌ قازانج پۆینتێك كه‌ كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر نرخی‌ یاخود بازاڕی‌ نه‌وت‌و ئه‌مه‌ بوه‌ته‌ هۆی‌‬ ‫زۆر زۆر كه‌مده‌بێت���ه‌وه‌‌و ئه‌گه‌ر نه‌وت ن���ه‌وت له‌جیهاندا دابنێ���ت‪ ،‬د‪.‬قه‌یوان ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ن���رخ داده‌به‌زێت‌و نرخیش‬ ‫به‌نرخێكی‌ به‌رزتر بفرۆش���رێت رێژه‌ی‌ سیوه‌یلی‌ وتی‌ "به‌داخه‌وه‌ فه‌لسه‌فه‌ی‌ به‌رده‌وام له‌دابه‌زیندا ده‌بێت"‪.‬‬ ‫د‪.‬قه‌یوان له‌و باوه‌ڕه‌دایه‌ كه‌ "ده‌بێت‬ ‫قازانجی‌ نێ���وان كۆمپانیا نه‌وتیه‌كان‌و ئابوری‌ ن���ه‌وت گۆڕانكاری‌ به‌س���ه‌ردا‬ ‫ی له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫هاتوه‌ پێگ���ه‌ی‌ جوگرافیای‌ رۆهه‌اڵتی‌ به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم به‌رزده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌واتای‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌دابه‌زینی‌ ناوه‌ڕاست‌و ئه‌و واڵتانه‌ی‌ خاوه‌نی‌ نه‌وتن كوردس���تانه‌وه‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ زیاتر‬ ‫نرخی‌ نه‌وتدا ئه‌و رێ���ژه‌ی قازانجه‌ش كاریگ���ه‌ری‌ ئه‌وتۆیان له‌س���ه‌ر بازاڕی‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ ئه‌نجام بدرێت چونكه‌ ئه‌م‬ ‫گۆڕانكارییه‌ شتێكی‌ نوێیه‌"‪.‬‬ ‫نه‌وت نه‌ماوه‌ یاخود كه‌مبۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫داده‌به‌زێ‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌و‌هی‌ تاچه‌ن���د ده‌كرێ‌‬ ‫وتیشی‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ جوڵه‌ی‌ نه‌وت‬ ‫س���یوه‌یلی‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫هه‌نارده‌كردنی‌ نه‌وت‌و غازی‌ هه‌رێم بۆ‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری زۆر زۆر نیی���ه‌ كۆمپانیاكان گۆڕانكاری‌ به‌سه‌ردا هاتوه‌"‪.‬‬ ‫س���یوه‌یلی‌ ئاماژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات واڵتی‌ توركیا بكرێته‌ به‌دیلی‌ روس���یا‌و‬ ‫بتوانن به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ زۆر له‌س���ااڵنی‌‬ ‫ئاین���ده‌دا س���ه‌رمایه‌گوزاری‌ بك���ه‌ن كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ كالسیكی‌ بیستومانه‌ تاچه‌ند ئه‌و زه‌مینه‌یه‌ له‌باره‌‪ ،‬د‪.‬قه‌یوان‬

‫دابه‌زینی‌ نرخی‌ نه‌وت مه‌ترسی‌ گه‌ور‌ه‬ ‫له‌سه‌ر هه‌رێمی‌ كوردستان دروستده‌كات‬

‫کێڵگه‌یه‌کی غاز له‌هه‌رێمی کوردستان‬ ‫سیوه‌یلی‌ وتی‌ "به‌ڵێ‌ توركیا بازاڕێكی‌‬ ‫زۆر زۆر باش���ه‌‌و توركی���ا یه‌كێك��� ‌ه‬ ‫ل���ه‌و واڵتانه‌ی‌ كه‌ تینوی‌ س���ه‌رچاوه‌‬ ‫سروش���تیه‌كانه‌‌و توركی���ا خاوه‌ن���ی‌‬ ‫بازاڕێكی‌ پیشه‌س���ازی‌ زۆر گه‌وره‌یه‌‌و‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌دراوسێ‌ گه‌وره‌كانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌گه‌ر ئێمه‌ بتوانین بازاڕی‌‬ ‫تین���وی‌ س���ه‌رچاوه‌ سروش���تیه‌كانی‌‬ ‫توركیا به‌قازانج���ی‌ خۆمان بقۆزینه‌وه‌‬ ‫ئه‌وا كارێكی‌ زۆر زۆر باشمان كردوه‌‌و‬ ‫ده‌رفه‌تێكی‌ زێڕین���ه‌ كه‌ ئێمه‌ بتوانین‬ ‫كارێك بكه‌ین جێگه‌ی‌ گازی‌ سروشتی‌‬ ‫روسیا بگرینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬قه‌یوان له‌و باوه‌ڕه‌دایه‌ كه‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان ده‌توانێت جێگه‌ی‌ گازی‌‬ ‫سروش����تی‌ روس����یا بۆ واڵتی‌ توركیا‬ ‫بگرێته‌وه‌‌و له‌و باره‌یه‌وه‌ وتی‌ "یه‌ده‌كی‌‬ ‫گازی‌ سروش����تیمان به‌و توانایه‌ هه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ بتوانین ئه‌و جێگه‌ی����ه‌ بگرینه‌وه‌‬ ‫به‌اڵم بۆ ئه‌م كاره‌ ده‌یان ساڵ كاری‌‬ ‫ش����ه‌و‌و رۆژی‌ ئه‌وێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ بگه‌ین‬ ‫به‌و ئامانجه‌‌و پێویس����تمان به‌هه‌وڵ‌و‬ ‫كارێكی‌ زۆر زۆر‌و درێژخایه‌ن‌و گه‌وره‌‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬

‫شه‌ش مانگ ئیداره‌دانی‌ ده‌وڵه‌ت بكات‪،‬‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬ ‫ئه‌و ئیحتیاته‌ نه‌قدی���ه‌ ‌ی عێراق ئه‌گه‌ر‬ ‫بڕیارده‌ر ‌ی لیژنه‌ی‌ دارایی‌ له‌ئه‌نجومه‌ن ‌ی دابه‌ش��� ‌ی بكه‌ین به‌سه‌ر س���ێدا به‌ش ‌ی‬ ‫بیس���ت مانگ��� ‌ی ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك‬ ‫نوێنه‌رانی‌ عێراق ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی ئێس���تا نه‌وت بفرۆشێت عێراق‬ ‫ده‌كات كه‌ دابه‌زین ‌ی نرخی‌ نه‌وت‪،‬‬ ‫دۆخی‌ زۆر له‌خه‌ته‌ردایه‌"‪.‬‬ ‫به‌رزبونه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌ هه‌ژاری‌‌و تاوان‬ ‫هه‌روه‌ه���ا باس���ی‌ له‌وه‌ش ك���رد ك ‌ه‬ ‫له‌كوردستان‌و عێراقدا به‌دوای‌ خۆیدا‬ ‫دۆخه‌كه‌ زۆر له‌ئێس���تا خراپتر ده‌بێت‌و‬ ‫ده‌هێنێت‪.‬‬ ‫ناتوانێت موچه‌ ‌ی فه‌رمانبه‌رانیش دابین‬ ‫ئه‌حمه‌دی‌ حاجی‌ ره‌شید‪ ،‬بڕیارده‌ر ‌ی بكات‪ ،‬ئه‌وه‌ش ه���ۆكار ‌ی به‌رزبونه‌وه‌ ‌ی‬ ‫لیژنه‌ ‌ی دارایی‌ له‌ئه‌نجومه‌ن ‌ی نوێنه‌ران ‌ی ئاستی‌ هه‌ژاری‌‌و تاوان‌و رێژه‌ ‌ی بێكاری‌‪،‬‬ ‫عێراق بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند " س���ێ‌ جۆر ئه‌وه‌ش��� ‌ی ك���ه‌ په‌یوه‌ن���د ‌ی به‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫تێچوم���ان هه‌یه‌ كه‌ هه‌ندێ���ك باس ل ‌ه كوردس���تانه‌و‌ه هه‌بێ���ت ئه‌حم���ه‌د ‌ی‬ ‫‪ 10‬دۆالر ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬هه‌ندێك باس ل ‌ه ‪ 15‬حاجی‌ ره‌ش���ید وت ‌ی " ده‌بێت بپرسین‬ ‫دۆالر ده‌ك���ه‌ن وه‌ هه‌ندێكیش باس له‌ ئای���ا حكومه‌ت ‌ی هه‌رێ���م پابه‌ند ده‌بێت‬ ‫‪ 22‬دۆالر ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬م���ن تێكڕاییه‌كه‌یم به‌بڕیاری‌ ناردنی‌ ‪ 550‬هه‌زار به‌رمیل یان‬ ‫وه‌رگ���رت نزیك���ه‌ ‌ی ‪ 20‬دۆالر ده‌كات‪ ،‬ن���ا؟ ئه‌گه‌ر بڕیار بدات به‌ڵێ‌ كاریگه‌ر ‌ی‬ ‫ئێم���ه‌ پ���اره‌ ده‌ده‌ین���ه‌ كۆمپانیاكان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بڕیاریش نه‌دات بێگومان‬ ‫تاوه‌كو ن���ه‌وت ده‌ربهێنن‪ ،‬تێچو ‌ی هه‌ر عێراق به‌چه‌ند نه‌وت بفرۆش���ێت هه‌رێم‬ ‫به‌رمیلێك نزیك���ه‌ی‌ ئه‌و پاره‌ی ‌ه ده‌كات دو دۆالر كه‌متر ده‌یفرۆش���ێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫كه‌وات��� ‌ه هه‌مو به‌رمیلێ���ك ‪ 9‬دۆالرمان ریسكی‌ عقود ‌ی نه‌وتی‌ خراپتره‌ له‌به‌غدا‪،‬‬ ‫بۆ ده‌مێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر س��� ‌ێ میلۆن ئه‌م���ه‌ش وه‌ها ده‌كات ك ‌ه دۆخی‌ هه‌رێم‬ ‫به‌رمی���ل ب ‌ه ‪ 9‬دۆالر بێ���ت نزیكه‌ ‌ی ‪ 30‬خراپتر ببێت له‌دۆخ ‌ی عێراق"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر بڕین���ی‌ موچ���ه‌ ‌ی‬ ‫میلۆن دۆالر ده‌كات رۆژانه‌‪ ،‬مانگ ‌ی ‪900‬‬ ‫ملیۆن دۆالرمان ده‌س���ت ده‌كه‌وێت‪ ،‬ك ‌ه فه‌رمانبه‌ران بۆ موچه‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌و‬ ‫مانگ ‌ی ‪ 900‬ملیۆنمان ده‌ست ده‌كه‌وێت‪ ،‬حه‌شدی‌ ش���ه‌عبی‌‌و نازحین‪ ،‬ده‌ڵێت "‬ ‫تۆ بڵێ‌ ملیارێكیشمان ده‌ست ده‌كه‌وێت ئێمه‌ له‌راپۆرتی‌ لیژنه‌ی‌ داراییدا یه‌كێك‬ ‫به‌اڵم عێراق پێویسی‌ به‌س ‌ێ ملیارو ‪ 200‬له‌بڕگه‌كان بریتیه‌ له‌ده‌عم ‌ی پشتیوان ‌ی‬ ‫حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عب ‌ی له‌گ���ه‌ڵ نازحین‌و‬ ‫ملیۆن دۆالر هه‌یه‌ به‌س بۆ موچه‌"‪.‬‬ ‫بڕیارده‌ری‌ لیژن���ه‌ی‌ دارای ‌ی ئاماژه‌ ‌ی پێشمه‌رگه‌‪،‬كه‌ هاتین بۆ ته‌سدیقی‌ ئه‌م‬ ‫به‌وه‌ش���دا كه‌ دو ملیارو دوس���ه‌د له‌و بڕگه‌ی ‌ه شوێنێكیان ده‌ست نه‌كه‌وت ك ‌ه‬ ‫پاره‌یه‌ كورت ده‌هێنێ���ت ئه‌گه‌ر نرخ ‌ی پاره‌ ‌ی لێ به‌ده‌س���ت بهێنن بڕیاریاندا‬ ‫ن���ه‌وت وه‌ه���ا بمێنێته‌وه‌‪ ،‬وتیش���ی‌ " كه‌ له‌موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ عێراق ‪%3‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ب���ه‌وه‌ چاره‌س���ه‌ر ده‌بێت ك ‌ه ببڕن‪ ،‬ئێم���ه‌ش داوامانكرد ك ‌ه ‪%3‬كه‌ ‌ی‬ ‫عێ���راق ئیحتیاتیه‌ك���ی‌ نه‌ق���دی‌ هه‌یه‌ فه‌رمانبه‌ران ك ‌ه ده‌یبڕن دابین بكرێت بۆ‬ ‫ك���ه‌ بریتیه‌ له‌‪ 60‬ملی���ار‪ ،‬پێوانه‌ی‌ نێو پێشمه‌رگه‌ی‌ خۆمان بۆیه‌ ئه‌و پاره‌یه‌ ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ بۆ ئیحتیاتات ‌ی نه‌قد ‌ی ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌ دێت بۆ هه‌رێ���م بۆ موچ ‌ه ‪ %3‬هه‌ر‬ ‫كه‌ ئه‌و ئیحتیات ‌ه ته‌ندروس���ت به‌ش��� ‌ی له‌هه‌رێم لێیده‌بڕێت بۆ پێشمه‌رگه‌"‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫‪ 23‬ساڵ ‌ه هه‌رێم به‌ژان ‌ی له‌دایكبون ‌ی ده‌ستوره‌وه‌‌ی ‌ه‬

‫په‌رله‌مان‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫ئا‪ :‬وریا جه‌مال‬ ‫له‌ساڵی‌‪1992‬ه‌وه‌ تا ئێستا په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان خه‌ونی‌ بون‬ ‫به‌خاوه‌نی‌ ده‌ستور ده‌بینن‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫هه‌وڵه‌كان مایه‌پوچن‪.‬‬ ‫له‌مانگ���ی‌ ئایاری‌ ئه‌مس���اڵدا‪ ،‬لیژنه‌یه‌كی‌ ‪21‬‬ ‫كه‌س���ی بۆ ئاماده‌كردنی ده‌ستوری كوردستان‬ ‫بۆ راپرس���ی پێكهێن���راو یه‌ك���ه‌م كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫خ���ۆی ئه‌نجامدا‪ ،‬ب���ه‌اڵم دوای‌ ‪ 90‬ڕۆژ كه‌ بۆی‌‬ ‫دیاریكرابو نه‌یانتوانی‌ كاره‌كانی‌ ئاماده‌كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پرۆژه‌یاسای‌ ده‌ستور ته‌واو بكات‪ ،‬ئه‌م هه‌وڵه‌ش‬ ‫شكستیهێنا‪.‬‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ لیژنه‌ی ئاماده‌كردنی ده‌س���توری‬ ‫كوردس���تان بۆ راپرس���ی له‌پش���كی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت "ملمالنێ���ی‌ سیاس���ی‌‌و بونی‌‬ ‫تێڕوانینی‌ جیاواز له‌نێوان هێزه‌ سیاس���یه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم له‌س���ه‌ر سیستمی‌ سیاس���ی‌‌و چۆنیه‌تی‌‬ ‫به‌رێوه‌به‌ردن���ی‌ ده‌وڵ���ه‌ت‪ ،‬یه‌كێ���ك ب���وه‌‬ ‫له‌هۆكاره‌كان���ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫نه‌بێته‌ خاوه‌نی‌ ده‌ستور"‪.‬‬ ‫چێن���ه‌ر عه‌ل���ی‌ ج���ۆاڵ‪ ،‬ئه‌ندام���ی‌ لیژنه‌ی‬ ‫ئاماده‌كردنی ده‌ستوری كوردستان بۆ راپرسی‬ ‫له‌پش���كی‌ یه‌كێتی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند كه‌ "له‌و‬ ‫‌ماوه‌ی‌ بۆم���ان دیاریكرابو‪ ،‬توانرا دو ده‌روازه‌و‬ ‫زیاتر له‌‪ 75‬م���اده‌ ئاماده‌ بكرێت‪ ،‬ئه‌مه‌كارێكی‌‬ ‫باش ب���و لیژنه‌كه‌ كردی‌ به‌اڵم نه‌مانتوانی‌ كۆی‌‬ ‫پڕۆژه‌ی‌ ده‌س���توره‌كه‌ ئام���اده‌ بكه‌ین ئه‌مه‌ش له‌وه‌ی‌ له‌سه‌ره‌تاوه‌ ده‌ستوره‌كه‌ بنوسینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌"دو تێڕوانی���ن هه‌یه‌ بۆ ده‌س���توری‌‬ ‫به‌شێكی‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌یاس���اكه‌وه‌ هه‌بو كه‌ دو‬ ‫ی ده‌یه‌وێت ده‌س���تورێك بنوس���ێت‬ ‫هه‌رێم پارت ‌‬ ‫كه‌موكورتی‌ تێدابو"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ملمالنێ له‌نێوان الیه‌نه‌ سیاسیه‌كاندا‌و بۆ بنه‌ماڵه‌‌و پارتی‌ بێت‪ ،‬تێڕوانینێكی دیكه‌ش‬ ‫الیه‌نی‌ ته‌كنیك���ی‌ یه‌كێكیتر بوه‌ له‌هۆكاره‌كانی‌ ده‌یه‌وێت ده‌س���تور بۆ خه‌ڵك بنوسرێت‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫ته‌واونه‌كردنی‌ ره‌شنوسی‌ ده‌ستور له‌ماوه‌ی‌ ئه‌و هۆكاری‌ دروس���تبونی‌ ملمالنێكانه‌‪ ،‬تاكو ئێستا‬ ‫هه‌رێم نه‌یتوانیوه‌ ببێته‌ خاوه‌نی‌ ده‌ستور"‪.‬‬ ‫‪ 90‬ڕۆژه‌دا"‪.‬‬ ‫ئه‌وئه‌ندامه‌ی‌ لیژنه‌ی ئاماده‌كردنی ده‌ستوری‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ دو بابه‌ت���ی‌ گرنگ هه‌بو‬ ‫له‌ده‌س���توردا ئه‌ویش ئایین‌و ده‌سه‌اڵته‌كان كه‌ كوردستان بۆ راپرس���ی ئاماژه‌ی‌ بۆئه‌وه‌شكرد‬ ‫باس نه‌كران ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ش كرد‪" ،‬ده‌ستور "له‌سه‌ره‌تای‌ كاركردنمانه‌وه‌ له‌ولیژنه‌یه‌دا گروپی‌‬ ‫هه‌موی‌ گرنگه‌ بۆیه‌ ئێمه‌ به‌گرنگیه‌وه‌ باس���مان پارتی‌ ڕێگریان دروست ده‌كرد‪ ،‬ئێمه‌ پێمانوتن‬ ‫له‌هه‌مو ده‌س���توره‌كه‌ كردوه‌‪ ،‬بابه‌تی‌ ئاین زۆر چه‌ندجارێ���ك كه‌ ئێ���وه‌ ناتانه‌وێت ده‌س���تور‬ ‫گرنگه‌ قسه‌مان له‌س���ه‌ر كرد تێڕوانینی‌ جیاواز بنوس���رێته‌وه‌ كاره‌كان ته‌واوبێ���ت‪ ،‬رێگری���ان‬ ‫هه‌بو نه‌مانتوانی‌ له‌و ماوه‌یه‌دا بگه‌ینه‌ ئه‌نجام‪ ،‬دروس���ت ده‌كرد‪ ،‬پارت���ی‌ نایه‌وێ���ت هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌شگه‌یشتبوینه‌ ده‌روازه‌ی‌ ده‌سه‌اڵته‌كان بۆیه‌ كوردستان ببێته‌ خاوه‌نی‌ ده‌ستور بۆیه‌ له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 1992‬هه‌رێمی‌ نه‌بۆته‌ خاوه‌نی‌ ده‌ستور"‪.‬‬ ‫قسه‌مان له‌سه‌ر نه‌كرد"‪.‬‬ ‫هاوكات دانا دارا ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی ئاماده‌كردنی‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ لیژنه‌ی ئاماده‌كردنی ده‌ستوری‬ ‫كوردس���تان بۆ راپرس���ی وتیش���ی‌ "هه‌رێمی‌ ده‌س���توری كوردستان بۆ راپرس���ی له‌پشكی‌‬ ‫كوردس���تان ده‌بوایه‌ له‌مێژه‌ خاوه‌نی‌ ده‌ستور كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "ماوه‌ی‌‬ ‫بوایه‌‪ ،‬ملمالنێی‌ سیاسی‌‌و بونی‌ تێڕوانینی‌ جیاواز ‪ 90‬ڕۆژ دیاریكرابو به‌هه‌مو پشوه‌كانه‌وه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫له‌نێوانیاندا له‌سه‌ر سیستمی‌ سیاسی‌‌و چۆنیه‌تی‌ هه‌ڵه‌بو‪ ،‬زیاتر ل���ه‌‪ %50‬كاره‌كانمان ته‌واوكرد‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ ده‌وڵ���ه‌ت‌و تێپه‌ڕین���ی‌ هه‌رێمی‌ دو بڕگه‌ی‌ س���ه‌ره‌كی‌ وه‌ك جومگه‌ی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫كوردس���تان به‌كۆمه‌ڵێ���ك قۆناغ���ی‌ جیاوازدا‪ ،‬نوس���ینه‌وه‌ی‌ ده‌ستور ئه‌ویش یه‌كالیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫یارمه‌تی‌ نه‌داوین بۆئه‌وه‌ی‌ ده‌ستور بنوسرێته‌وه‌‪ ،‬پێگه‌ی‌ ئای���ن‌و له‌گه‌ڵ ده‌س���ه‌اڵته‌كان‪ ،‬داوای‌‬ ‫ئێستا زه‌مینه‌یه‌ك هاتۆته‌ پێشه‌وه‌ ئه‌گه‌ر هێزو نوێكردنه‌وه‌ی‌ ماوه‌كه‌مان ك���رد‪ ،‬پێش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان ئیراده‌یان هه‌بێت ئه‌توانین په‌رله‌م���ان له‌كاربكه‌وێ���ت ئێمه‌ ئیش���ه‌كانمان‬ ‫له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ كه‌م���دا ده‌س���تور ئاماده‌بكه‌ین‪ ،‬وه‌ستا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "وه‌ك ئیسالمیه‌كان زۆر جدی‌ بوین‬ ‫ئه‌گه‌ر پێشتر ده‌ستورمان هه‌بوایه‌ ئه‌م دۆخه‌ی‌‬ ‫ئێستا ڕوی‌ نه‌ئه‌دا پێویسته‌ الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان له‌نوس���ینه‌وه‌ی‌ ده‌س���توردا له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ده‌قی‌‬ ‫زۆر به‌جدی‌ كێشه‌كان چاره‌سه‌ربكه‌ن‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ یاس���ایی‌ هه‌میش���ه‌ پارێزگاری‌ له‌ئێمه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫چیت���ر روبه‌ڕوی‌ ئ���ه‌و قه‌یرانان���ه‌ نه‌بینه‌وه‌ كه‌ پێم���ان واب���و هه‌رێ���م خاوه‌نی‌ ده‌س���تورێكی‌‬ ‫ناباش���یش بێت باش���تره‌ له‌وه‌ی‌ خاوه‌نی‌ هیچ‬ ‫ئاینده‌ی‌ هه‌رێم ده‌خاته‌ به‌ر مه‌ترسی‌"‪.‬‬ ‫كوێس���تان محه‌م���ه‌د ئه‌ندام���ی‌ لیژن���ه‌ی نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ له‌ده‌سه‌اڵتن ڕه‌نگه‌ زۆر حه‌زیان‬ ‫ئاماده‌كردنی ده‌ستوری كوردستان بۆ راپرسی له‌ده‌ستور نه‌بێت چونكه‌ ده‌بێت دواتر پابه‌ندبن‬ ‫له‌پشکی گۆڕان‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "بۆ ماوه‌ی‌ پێیه‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ بۆ په‌رله‌م���ان كاته‌كه‌ی‌‬ ‫سێ‌ مانگ ئێمه‌ كارمان له‌ده‌ستوردا كرد به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی‌ ته‌واوبونی‌ م���اوه‌ی‌ كاركردنی‌ لیژنه‌كه‌ بۆ ن���وێ نه‌كردنه‌وه‌ وتی‌" ئه‌وه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫نه‌مانتوانی‌ به‌رده‌وام بین‪ ،‬ئاسانتربو ئه‌گه‌ر ئێمه‌ په‌رله‌مان ده‌زانێت‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ ئه‌وكاته‌ هاوكات‬ ‫ڕه‌شنوسی‌ پێشومان به‌بنه‌ما وه‌ربگرتایه‌ وه‌ك بو له‌گه‌ڵ ملمالنێی الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان له‌سه‌ر‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ته‌ په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫كاره‌بای‌ كوردستان‬ ‫بۆ چاك نابێت؟‬ ‫د‪ .‬عیزه‌ت سابیر ئیسماعیل‬

‫په‌رله‌مانی کوردستان‬

‫وه‌ك ئیسالمیه‌كان‬ ‫زۆر جدی‌ بوین‬ ‫ی‬ ‫له‌نوسینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستوردا له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی هه‌میش ‌ه‬ ‫ده‌قی‌ یاسای ‌‬ ‫پارێزگاری‌ له‌ئێم ‌ه‬ ‫ده‌كات‬ ‫دیاریكردن���ی‌ سیس���تمی‌ سیاس���ی‌‌و چۆنیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێ���م‪ ،‬چونكه‌ دواتر‬ ‫كێش���ه‌كه‌ ده‌هات���ه‌وه‌ لیژنه‌ك���ه‌‌و ئه‌ندامه‌كانی‌‬ ‫له‌الیه‌نه‌ جیاوازه‌كان پێكهاتبون‪ ،‬ڕایه‌كیش هه‌بو‬ ‫ئه‌م لیژنه‌یه‌ كاره‌كانی‌ كاتێك ده‌ست پێبكاته‌وه‌‬ ‫كه‌ الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان بگه‌نه‌ ڕێكه‌وتن"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ لیژنه‌ی ئاماده‌كردنی ده‌ستوری‬ ‫كوردس���تان بۆ راپرسی ئاماژه‌ی‌ بۆئه‌وه‌شكرد"‬ ‫به‌داخه‌وه‌ دو س���اڵه‌كه‌ی‌ هه‌مواری‌ ده‌س���توری‌‬ ‫هه‌رێم ته‌واوبو ئێمه‌ نه‌بوینه‌ خاوه‌نی‌ ده‌ستور‪،‬‬ ‫چ���اوه‌ڕوان ده‌كه‌ین بۆئ���ه‌وه‌ی‌ الیه‌نه‌كان ڕێك‬ ‫بكه‌ون ئێمه‌ش وه‌ك لیژنه‌ ده‌ست به‌كاربینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بارودۆخی‌ هه‌رێم ئاس���ایی‌ نه‌بێته‌وه‌‪،‬‬

‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ ناتوانین ببینه‌ خاوه‌نی‌ ده‌ستور‪،‬‬ ‫هه‌رێم پێوستی‌ به‌وه‌یه‌ ببێته‌ خاوه‌نی‌ ده‌ستور‪،‬‬ ‫باوه‌ڕم وایه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ لیژنه‌كه‌ بریاری‌ سیاسی‌‬ ‫ده‌وێت‪ ،‬هیوادارم سیاس���یه‌كان ئه‌و خه‌ونه‌یان‬ ‫هه‌بێت هه‌رێم بێ‌ ده‌ستور نه‌بێت"‪.‬‬ ‫دكتۆر فرس���ه‌ت س���ۆفی‌ ئه‌ندام���ی‌ لیژنه‌ی‬ ‫ئاماده‌كردنی ده‌ستوری كوردستان بۆ راپرسی‬ ‫له‌پشکی پارتی‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند"كاره‌كانی‌‬ ‫لیژنه‌كه‌ باش ده‌ڕۆیشت به‌اڵم ئه‌وكاته‌ی‌ بۆمان‬ ‫دیاریكرابو كه‌م ب���و‪ ،‬ئه‌گه‌ر كاته‌كه‌ش هه‌بوایه‌‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ئه‌و بارودۆخه‌ سیاس���یه‌ی‌ له‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان له‌نێوان الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان دروست‬ ‫بو‪ ،‬نه‌مانده‌توانی‌ كاره‌كانی‌ ته‌واو بكه‌ین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌"یه‌كێك له‌و كه‌موكوڕی‌و بۆشاییانه‌ی‌‬ ‫له‌هه‌رێ���م هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئێمه‌ ده‌س���تورمان‬ ‫نه‌ب���وه‌‪ ،‬ل���ه‌‪ 2009‬خه‌ریك بو ببین���ه‌ خاوه‌نی‌‬ ‫ده‌س���تور ئه‌وكاته‌ش كێش���ه‌ی‌ ئه‌وتۆی‌ له‌سه‌ر‬ ‫نه‌ب���و‪ ،‬به‌هۆی‌ ته‌داخولكردن���ی‌ چه‌ند الیه‌نێك‬ ‫نه‌توان���را بیخه‌نه‌ راپرس���یه‌وه‌‪ ،‬له‌مه‌س���ه‌له‌ی‌‬ ‫سیس���تمی‌ سیاس���ی‌‌و ده‌س���ه‌اڵته‌كان كێشه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌ دروس���تبو له‌نێوان الیه‌نه‌كاندا ئه‌وه‌ بو‬ ‫گه‌یشتینه‌ ئه‌م قۆناغه‌ كه‌ ده‌بو نه‌گه‌ین"‪.‬‬ ‫س���ۆفی‌ ئاماژه‌ی‌ بۆئه‌وه‌ش���كرد "ناتوانرێت‬ ‫بڵێی���ن الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان ویس���تیان نیه‌‪،‬‬ ‫هه‌مویان ده‌ڵین باده‌ستورمان هه‌بێت به‌س ڕێك‬ ‫ناكه‌وین‪ ،‬نه‌بونی‌ ده‌س���توریش به‌رپرسیاریه‌تی‌‬ ‫یه‌كه‌م ده‌كه‌وێته‌ س���ه‌ر الیه‌نه‌ سیاس���یه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌و واڵتانه‌ی‌ ده‌ستوریش���یان هه‌یه‌‪ ،‬توش���ی‌‬ ‫كێش���ه‌ ده‌بن به‌اڵم ده‌س���تورمان هه‌بوایه‌ زۆر‬ ‫له‌كێش���ه‌كانی‌ وه‌اڵم ئه‌دای���ه‌وه‌ شایس���ته‌ی‌‬ ‫ش���یكردنه‌وه‌و لێكدانه‌وه‌ نه‌ده‌ب���ون بۆیه‌ بونی‌‬ ‫ده‌ستور بۆ ئێمه‌ زۆرگرنگ بو"‪.‬‬ ‫ڕه‌شنوس���ی ده‌س���توری هه‌رێمی كوردستان‬ ‫له‌كۆتاییه‌كان���ی خول���ی دوه‌م���ی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان له‌س���اڵی ‪2009‬دا په‌س���ه‌ند كرا‌و‬ ‫تائێس���تاش نه‌خراوه‌ته‌ راپرسیه‌وه‌ ئه‌مه‌ش بۆ‬ ‫ناكۆكی الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانی هه‌رێم ده‌گه‌ڕیته‌وه‌‬ ‫له‌باره‌ی جیاوازییان له‌چه‌ند بڕگه‌و مادده‌یه‌كی‬ ‫ئه‌و ده‌ستوره‌دا‪.‬‬

‫دو په‌رله‌مانتار پرۆژه‌یان هه‌ی ‌ه بۆ چاکسازی حکومه‌ت‬ ‫ئا‪ :‬وریا‬ ‫تاكو ئێستا چه‌ندین پڕۆژه‌ پێشكه‌ش‬ ‫كراوه‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬به‌اڵم تاكو ئێستا‬ ‫هیچ یه‌كێك له‌وپڕۆژانه‌ نه‌چونه‌ته‌ بواری‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ كردنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ندامێكی‌ په‌رله‌مانیش‬ ‫ڕایده‌گه‌یه‌نێت" به‌م شێوه‌یه‌ی ئێستا ئه‌م‬ ‫حكومه‌ته‌ ناتوانێ‌ له‌ڕوی‌ داراییه‌وه‌ به‌رده‌وام‬ ‫بێت"‪.‬‬

‫له‌سه‌ربكه‌ن بۆئه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك بڕیارده‌ربكه‌ن‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ زیادكردنی‌ داهات‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫خه‌رجییه‌كان"‪.‬‬

‫ئه‌وپه‌رله‌مانت���اره‌ ئام���اژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ش���كرد‬ ‫"تێبینیمان له‌س���ه‌ر هه‌ندێ پێش���نیارو بڕیاری‬ ‫حكومه‌ت هه‌بوه‌‌و له‌ش���وێنی خۆیدا قس���ه‌مان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬بنه‌مای پێشنیاره‌كانی ئێمه‌ چه‌سپاندنی‬ ‫ش���ه‌فافیه‌ته‌ له‌داه���ات به‌گش���تی‌و به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌ب���واری نه‌وت‪ ،‬دادپه‌روه‌ری له‌دابه‌ش���كردنی‬ ‫داهات‪ ،‬ڕێگری له‌به‌هه‌ده‌ردان‌و گه‌نده‌ڵی"‪.‬‬ ‫ناوب���راو جه‌ختی‌ له‌س���ه‌رئه‌وه‌ش ك���رده‌وه‌‬ ‫گۆران ئازاد ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌فراكس���یۆنی‌ یه‌كێتی‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند" "چاكسازی ئابوری‌و دارایی ڕیشه‌یی پێویستی‌‬ ‫ئێمه‌ له‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵێك سێكته‌ر كارمانكردوه‌‪ ،‬به‌ئاش���ته‌وایی سیاس���ی‌و چاالكبونی په‌رله‌مان‬ ‫چۆن بتوانین داهات بۆ حكومه‌ت زیاد بكه‌ین‌و هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ پێویس���تمان به‌هه‌مواری هه‌ندێ‬ ‫خه‌رجی���ه‌كان ك���ه‌م بكه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش یاساو ده‌ركردنی یاسای نوێ هه‌یه‌‪ ،‬پێویستمان‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ قه‌یرانێكی‌ قوڵی‌ دارای���ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌م به‌چاالك بون���ی حكومه‌ته‌ ئه‌م���ه‌ش له‌ڕێگای‬ ‫شێوه‌یه‌ ئه‌م حكومه‌ته‌ ناتوانێ‌ له‌ڕوی‌ داراییه‌وه‌ گفتوگۆو یه‌كترقبوڵ كردن‌و قوربانیدان ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ مه‌ترس���یه‌ ئابوری‌و سیاسیه‌كان‬ ‫به‌رده‌وام بێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "حكومه‌ت خۆیش���ی‌ پڕۆژه‌ی‌ هه‌یه‌ زۆرگه‌وره‌و جدین بۆ س���ه‌ر هه‌رێم هاوش���انی‬ ‫بۆچاكس���ازی‌ پێش���تریش وه‌زاره‌ت���ی‌ دارایی‌ گه‌وره‌یی ده‌رفه‌ته‌كان"‪.‬‬ ‫گۆران ئازاد ده‌ش���ڵێت "ئێمه‌ پاره‌مان نیه‌‌و‬ ‫پڕۆژه‌ی‌ هه‌ب���وه‌‪ ،‬بۆ ئ���ه‌م پڕۆژه‌یه‌ی ئێمه‌ش‬ ‫ی دارایی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر تۆ بتوانی‌ داهات‬ ‫حكوم���ه‌ت وه‌اڵمدان���ه‌وه‌ی‌ زۆرب���اش ب���وه‌‪ ،‬قه‌یران��� ‌‬ ‫ی به‌رزبكه‌یته‌وه‌ پڕۆسه‌ی‌ پێدانی‌ موچه‌ به‌رده‌وام‬ ‫به‌فه‌رم���ی‌ وه‌ریانگرت���وه‌‪ ،‬ئه‌بێ���ت گفتوگۆ ‌‬

‫ده‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ش نه‌كرێت ناتوانریت ئه‌م‬ ‫حكومه‌ته‌ به‌رده‌وام بێت‪ ،‬گرفتی‌ گه‌وره‌ دروست‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ی‌ ل���ه‌و پ���ڕۆژه‌ی‌ ئێوه‌دا‬ ‫چه‌ندێ���ك داهات بۆ هه‌رێم ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬گۆران‬ ‫وت���ی‌" ژماره‌یه‌كی‌ ته‌واوه‌تی‌ له‌ئارادا نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یه‌ك دونیا سێكته‌ر هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌توانی‌ داهاتی‌ پێ‌‬ ‫زیاد بكه‌یت‪ ،‬یه‌ك دونیا سێكته‌ر هه‌یه‌ داهاتی‌‬ ‫لێ‌ ده‌دزرێت‌و گه‌نده‌ڵی‌ تێداده‌كرێت‪ ،‬هه‌یش���ه‌‬ ‫داهات���ی‌ تێدا به‌ه���ه‌ده‌ر ده‌درێ���ت‪ ،‬ئه‌توانرێت‬ ‫كۆنتڕۆڵ���ی‌ بكه‌یت بۆیه‌ ئ���ه‌و پڕۆژه‌یه‌ی ئێمه‌‬ ‫ئه‌توان���ێ‌ داهاتی‌ هه‌رێم زیاد بكات‪ ،‬پڕۆژه‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ دارایی‌ وه‌ك خۆی‌ ته‌به‌نیمان كردوه‌‬ ‫به‌هه‌مو خاڵه‌كانیه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ئێستاش���دا باس له‌وه‌ده‌كرێ���ت نێچیرڤان‬ ‫بارزانی‌ له‌ماوه‌ی‌ ئاینده‌دا به‌پاڵپش���تی‌ پڕۆژه‌ی‌‬ ‫ئه‌و دو ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌ پڕۆژه‌یه‌ك بۆ چاكسازی‌‬ ‫حكومه‌ت راده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ رابردودا هه‌ریه‌ك���ه‌ له‌گۆران ئازادو‬ ‫فرس���ه‌ت س���ۆفی‌ پڕۆژه‌یه‌كی���ان ئاماده‌ك���رد‬ ‫به‌ناونیش���انی‌ "كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ خه‌رجییه‌كان‌و‬ ‫زیادكردنی‌ داهاته‌كان"‪ 12/12 ،‬ئه‌وپڕۆژه‌یه‌یان‬ ‫ڕاگه‌یاند‪ ،‬ده‌ستنیشانی‌ هه‌مو ئه‌و سێكته‌رانه‌یان‬ ‫كرده‌وه‌ كه‌ داهاتی‌ تێدا به‌فیڕۆ ئه‌درێت‪.‬‬

‫ی‬ ‫نێچیرڤان بارزان ‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ ئاینده‌دا‬ ‫به‌پاڵپشتی‌ پڕۆژه‌ی‬ ‫ئه‌و دو ئه‌ندام‬ ‫په‌رله‌مانه‌ پڕۆژه‌یه‌ك‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫بۆ چاكساز ‌‬ ‫راده‌گه‌یه‌نێت‬

‫ی‬ ‫‪ 10‬ساڵ پێش ئێستا س���ه‌رچاوه‌ی‌ سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان بریت ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ وز‌هی‌ كاره‌با ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دوكان‌و ده‌ربه‌ندیخان‪ ،‬دوا ‌‬ ‫بو له‌هه‌ردو به‌نداو ‌‬ ‫ی عێراق له‌دیكتاتۆری‌‌و‬ ‫ی ‪2003‬و ئازادكردن ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رمانبه‌ران‌و باش���تربون ‌‬ ‫زیادبونی‌ موچ���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژیانی‌ دانیشتوان‌و خێزانه‌كان‌و به‌ركاربون ‌‬ ‫بژێو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ن���ه‌وت‌و گاز ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان‌و یاس���ا ‌‬ ‫یاس���ا ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان خواست له‌سه‌ر به‌كارهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خانو ش���وقه‌و یه‌كه‌ ‌‬ ‫كاره‌با زۆر بو‪ ,‬ژمار‌ه ‌‬ ‫نیش���ته‌جێبون زۆر ب���و‪ ،‬دو پااڵوگ���ه‌ی‌ گه‌ور‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌كوردس���تان دام���ه‌زرا‪ .‬حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ی زۆر خراپ ‌‬ ‫كوردس���تان گرێبه‌س���تیك ‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندێك���ی‌ كوردس���تان ئیم���زا ك���رد بۆ‬ ‫ی كاره‌با‬ ‫ی به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫ی ‪ 3‬وێستگ ‌ه ‌‬ ‫دامه‌زراندن ‌‬ ‫به‌بڕی‌‪ 3000‬میگاوات له‌سلێمانی‌‌و هه‌ولێرو دهۆك‬ ‫ی به‌خۆڕایی‌ بده‌نێ‌‌و‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا س���وته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بده‌نێ‌‪ ،‬خراپ ‌‬ ‫ی ‪750‬ملیۆن دۆالر ‌‬ ‫س���ااڵن ‌ه بڕ ‌‬ ‫ئه‌م گرێبه‌س���ته‌ له‌وه‌دای ‌ه ك ‌ه ئه‌گه‌ر له‌ش���ه‌وو‬ ‫رۆژێكدا كه‌متر له‌‪ 24‬س���ه‌عات كاره‌باش به‌رهه‌م‬ ‫بهێنێ‌‌و خه‌تای‌ كۆمپانیاك ‌ه نه‌بێت له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫ی ‪ 24‬سه‌عات كاره‌با وه‌رده‌گرێت‬ ‫كۆمپانیا پاره‌ ‌‬ ‫له‌حكومه‌ت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ تائێس���تا س���ااڵن ‌ه وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی ‪ 2‬ملیار دۆالر‬ ‫س���امانه‌ سروش���تیه‌كان به‌ب���ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫گازوایل ده‌دات به‌و‪ 3‬وێستگه‌یه‌ بۆ به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌با ك ‌ه ده‌كات ‌ه ‪ %20‬ی‌ س���ه‌رجه‌م بودجه‌ ‌‬ ‫كوردستان ك ‌ه به‌هیچ واڵتیك ئه‌م خه‌رجی ‌ه دابین‬ ‫ناكرێ���ت‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌گه‌ر وه‌زاره‌تی‌ س���امان ‌ه‬ ‫سروشتیه‌كان توشی‌ كێش��� ‌هی‌ یاسایی‌ نه‌بوای ‌ه‬ ‫ی (دانه‌گاز) ده‌بو ئێس���تا ئه‌م‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆمپانیا ‌‬ ‫ی بكردایه‌و‬ ‫ی سروشتی‌ كار ‌‬ ‫‪ 3‬وێس���تگه‌یه‌ به‌گاز ‌‬ ‫ی كوردستانیش‬ ‫ی پێویستمان ده‌بو خه‌ڵك ‌‬ ‫كاره‌با ‌‬ ‫بێ‌ كاره‌با نه‌ده‌بو‪.‬‬ ‫ی كاره‌بادا هاتو‌ه‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫له‌راپۆرت���ی‌‪‌ 2014‬‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه به‌رهه‌مهێنانی‌‪ 1000‬میگاوات كاره‌با به‌گاز ‌‬ ‫ی تێچونه‌ك ‌هی‌‪ 120‬ملی���ۆن دۆالر بو‌ه‬ ‫سروش���ت ‌‬ ‫له‌س���اڵێكدا‌و له‌به‌رامب���ه‌ردا به‌رهه‌مهێنانی‌‪1000‬‬ ‫ی ‪2300‬‬ ‫میگاوات كاره‌ب���ا به‌گازوایل خه‌رجیه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ملیۆن دۆالر بو‌ه له‌ساڵیكدا‪ ،‬واته‌ به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌ب���ا به‌گازوایل خه‌رجیه‌ك���ه‌ی‌‪ 20‬ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫ی سروش���تی‌‪.‬‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی‌ كاره‌بای��� ‌ه به‌گاز ‌‬ ‫س���ه‌رده‌مێك لیت���ری‌ گاز ب��� ‌ه ‪ 800‬دین���ار بو‬ ‫ی سامانه‌ سروشتیه‌كان ده‌یكڕی به‌‪1200‬‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫دینار‪ ،‬لیتریك گاز ب���وه‌ به‌‪ 500‬دینار وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫سامانه‌ سروش���تیه‌كان ده‌یكڕێت ب ‌ه ‪ 800‬دینار‪،‬‬ ‫ی زۆری‌ بۆ كۆمه‌ڵێك‬ ‫ئه‌م پرۆس���ه‌یه‌ قازانجێك��� ‌‬ ‫ی نایاس���ایی‌ دروست كردوه‌‌و‬ ‫كۆمپانیا‌و پااڵوگ ‌ه ‌‬ ‫ی كارێكی‌ ئاسان نیه‌ بۆی ‌ه‬ ‫ده‌س���تبه‌رداربون لێ ‌‬ ‫ی كوردستان نابێت ‌ه گازی‌ سروشتی‌‌و بۆی ‌ه‬ ‫كاره‌با ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌بای‌ كوردس���تان چاك نابێت‪ .‬تا وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫س���امان ‌ه سروش���تیه‌كان گاز بۆ كاره‌با بكڕێت‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان چ���اك نابێت‪ ،‬تا كاره‌با ‌‬ ‫كاره‌با ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان یه‌ك ده‌وڵه‌مه‌ند دابینی‌ بكات كاره‌با ‌‬ ‫ی كاره‌با‬ ‫كوردستان چاك نابێت‪ ،‬تا وێستگه‌كان ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ی كاره‌با ‌‬ ‫ی سروش���ت ‌‬ ‫نه‌كرێت به‌گاز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان به‌خراپ ‌‬ ‫چاك نابێت‪ ،‬تا كاره‌با ‌‬ ‫ی كوردستان چاك نابێت‪.‬‬ ‫به‌كاربهێنریت كاره‌با ‌‬ ‫ی هه‌ولێر–به‌ستۆره‌‪-‬مه‌س���یف‪-‬‬ ‫له‌(رێ���گا ‌‬ ‫ی (سلێمانی‌‪-‬‬ ‫سه‌ری‌ ره‌ش‪-‬ش���ه‌قالوه‌)‪ ،‬له‌رێگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌باشان – س���یته‌ك ‪ -‬قه‌اڵچواالن)‪ ،‬له‌رێگا ‌‬ ‫ی‬ ‫(س���لێمانی‌–میرگه‌پان)‪ ،‬ڤیالكانی‌ ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫دهۆك‪ ،‬زۆرین���ه‌ی‌ خانو‌ه ته‌جاوزه‌كانی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی كاره‌بایان هه‌یه‌‌و ن ‌ه‬ ‫كوردس���تان ن ‌ه س���ه‌عات ‌‬ ‫ی‬ ‫پاره‌ی‌ كاره‌ب���ا ده‌ده‌ن‪ .‬كه‌واته‌ دابه‌ش���كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌بای‌ كوردستان خراپه‌و كۆكردنه‌وه‌ی‌ داهات ‌‬ ‫كاره‌باش خراپه‌‪.‬‬ ‫ی كاره‌با ده‌بیستین‬ ‫سه‌رباری‌ ئه‌م هه‌مو كێشان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك��� ‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫ی ته‌له‌فزیۆن ‌‬ ‫ێ كه‌ناڵ ‌‬ ‫له‌هه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان پرۆس���ه‌ی‌ هه‌نارده‌كردن ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ی توركیا ده‌ستپێكرد‪،‬‬ ‫ی بۆ واڵت ‌‬ ‫ی سروش���ت ‌‬ ‫گاز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ویس���تگه‌كان ‌‬ ‫ی سروش���ت ‌‬ ‫ی ب���ۆ گاز ‌‬ ‫ئ���ه‌ ‌‬ ‫ی كاره‌با چاره‌سه‌ر‬ ‫كاره‌با دابین ناكه‌ن كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی كوردس���تان چاك‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬ئاخ���ر بۆی ‌ه كاره‌با ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سروشت ‌‬ ‫ی هه‌رێم گاز ‌‬ ‫نابێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی توركیا بكات‌و نه‌یداته‌ وێس���تگه‌كان ‌‬ ‫هه‌نارده‌ ‌‬ ‫ی توركیا‬ ‫ی ئابور ‌‬ ‫كاره‌با مان���ای‌ وایه‌ زیاتر خه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌با ‌‬ ‫ی خه‌م ‌‬ ‫له‌كۆڵ ده‌گرێت له‌جیاتی‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كوردستان بخوات‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫جه‌نگه‌ڵه‌كان ‌ی بولگاریا‬ ‫مه‌ترسیدارترین ده‌روازه‌ ‌ی گه‌یشتن ‌ه ئه‌وروپا‬ ‫ئا‪ :‬جوتیار شه‌ریف ـ سۆفیا‬ ‫جه‌نگه‌ڵه‌كانی‌ بولگاریا یه‌كێكه‌‬ ‫له‌جه‌نگه‌ڵه‌ هه‌ره‌ گه‌وره‌كانی‌ باشوری‌‬ ‫ئه‌وروپا‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ رێكردن به‌م‬ ‫جه‌نگه‌ڵه‌ سامناكه‌دا قورس‌و ترسناك‌و‬ ‫زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬به‌اڵم به‌شێك له‌و كوردانه‌ی‌‬ ‫به‌قاچاخ روده‌كه‌نه‌ ئه‌وروپا به‌ناو‬ ‫ئه‌م جه‌نگه‌ڵه‌دا تێده‌په‌ڕن‌و ریسك‬ ‫به‌چاره‌نوس‌و ژیانی‌ خۆیان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌رس����یم كوڕێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 24‬س����اڵه‌و‬ ‫دوای‌ به‌سه‌ربردنی‌ چوار شه‌وو چوار رۆژ‬ ‫له‌جه‌نگه‌ڵه‌كانی‌ بولگاریادا له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫وه‌جبه‌یه‌كی‌ ‪ 25‬كه‌س����یدا گه‌یش����توه‌ته‌‬ ‫س����ۆفیای‌ پایته‌ختی‌ ئه‌و واڵته‌‪ .‬كاتێك‬ ‫ده‌رس����یم باس����ی‌ تێپه‌ڕین به‌و جه‌نگه‌ڵه‌‬ ‫ترس����ناكه‌ی‌ بولگاریا ده‌كات‪ ،‬س����امێكی‌‬ ‫لێده‌نیش����ێ‌‌و نازانێ‌ چۆن گوزارشت له‌و‬ ‫دیمه‌نه‌ ترس����ناك‌و وێنه‌ سامناكانه‌ بكات‬ ‫كه‌ مێشكیان پڕ كردوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "نازانم‬ ‫چۆن باسی‌ ئه‌وه‌ بكه‌م كه‌ دیم؟ ناڕه‌حه‌تی‌‬ ‫له‌باسكردن نایه‌ت‪ ،‬دڕك‌و داڵی‌ زه‌به‌الح‌و‬ ‫دره‌ختی‌ هه‌ڵواس����راو‪ ،‬نس����رم‌و شێ‌‪ ،‬بێ‌‬ ‫ئاوی����ی‌‌و قارچكی‌ ژه‌هراوی‌‪ ،‬تێپه‌ڕین به‌و‬ ‫جه‌نگه‌ڵه‌دا تێپه‌ڕین بو به‌دۆزه‌خدا"‪.‬‬ ‫ناوب����راو باس ل����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌رچه‌نده‌ قاچاخچییه‌كان درۆیان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ وه‌جبه‌كه‌یان ك����ردوه‌و پێیانوتن‬ ‫كه‌ كاتژمێرێك رێی‌ پێ����ی‌ تێدایه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مان����ه‌وه‌و تێپه‌ڕبونیان ب����ه‌و جه‌نگه‌ڵه‌دا‬ ‫زیاتر له‌ چوار رۆژ‌و شه‌وی‌ خایاندوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "مه‌ترس����یه‌كی‌ گه‌وره‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ ئ����ه‌و جه‌نگه‌ڵه‌ ئاوی‌ تی����ا نیه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫نه‌ف����ه‌ره‌و یه‌ك����ی‌ چوار ده‌ب����ه‌ زیاتر ئاو‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ خ����ۆی‌ ناهێنێ‌ له‌س����ه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫قس����ه‌ی‌ قاچاخچیی����ه‌كان ك����ه‌ ده‌ڵێ����ن‬ ‫كاتژمێرێك رێیه‌‪ ،‬به‌اڵم دواتر برسیه‌تی‌‌و‬ ‫تینویه‌تیه‌ك����ی‌ زۆر تین����ت بۆ ده‌هێنێت‪،‬‬ ‫له‌دنیاو هه‌مو شتێك دائه‌بڕێیت‌و كه‌سیش‬ ‫ناوێرێ����ت قارچك����ه‌ ژه‌هراویه‌كان����ی‌ ئه‌و‬ ‫جه‌نگه‌ڵه‌ بخوات كه‌ نه‌خۆشی‌ كوشنده‌ی‌‬ ‫به‌دواوه‌یه‌"‪.‬‬

‫به‌جێمان له‌و‬ ‫جه‌نگه‌ڵه‌ مردنی‌‬ ‫حه‌تمییه‌ كه‌ سه‌دان‬ ‫كاتژمێر رێگه‌یه‌و‬ ‫كه‌س ناتوانێت بگاته‌‬ ‫لێواره‌كانی‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫رێبه‌ره‌كانیش‬ ‫جی‌ پی‌ ئێس‬ ‫به‌كارده‌هێنن‬ ‫‪ 243‬كیلۆمه‌ت����ر هاوس����نوری‌ یه‌كت����رن‪،‬‬ ‫به‌ش����ێك له‌و كوردانه‌ی‌ ك����ه‌ له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تانه‌وه‌ به‌قاچاخ رێ����ی‌ ئه‌وروپا‬ ‫ده‌گرنه‌به‌ر‪ ،‬به‌جه‌نگه‌ڵه‌ ترس����ناكه‌كانی‌‬ ‫بولگاری����ادا تێده‌په‌ڕن‪ ،‬ك����ه‌ رێگه‌یه‌كی‌‬ ‫درێ����ژه‌و س����ه‌خته‌و ‪ 24‬كاتژمێ����ر له‌ژێر‬ ‫چاودێری‌ كامێرای‌ پۆلیسی‌ ئه‌و واڵته‌دایه‌‌و‬ ‫به‌بنكه‌ی‌ پۆلیس ته‌نیویه‌تی‌‪.‬‬

‫رێن����اس كوڕێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 27‬س����اڵه‌‌و‬ ‫به‌ڕێگ����ه‌ی‌ جه‌نگه‌ڵه‌ك����ه‌ی‌ بولگاری����ادا‬ ‫تێپه‌ڕیوه‌ تا به‌قاچاخ گه‌یشتوه‌ته‌ واڵتێكی‌‬ ‫ئه‌وروپا‪ ،‬به‌اڵم ئێستاش ترس‌و سامناكیی‬ ‫ئه‌و رێگایه‌ی‌ له‌به‌رچاوه‌‪ ،‬ئه‌و ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات جه‌نگه‌ڵه‌كه‌ی‌ بولگاریا ‪ 3‬كاتژمێر‬ ‫به‌ئوتومبێل له‌ئه‌سته‌نبوڵه‌وه‌ دوره‌‌و هه‌ر‬ ‫كه‌س����ێك كه‌ چ����وه‌ ناوی����ه‌وه‌ ئیتر خۆر‬ ‫نابینێت‪ ،‬ئه‌و وت����ی‌ "ته‌نانه‌ت به‌ڕۆژیش‬ ‫یه‌كپارچه‌ سێبه‌ری‌ سامناكه‌ به‌هۆی‌ داره‌‬ ‫بێبه‌ره‌ ئه‌ستور‌و ئێجگار به‌رزه‌كانیه‌وه‌ كه‌‬ ‫توركی����ا‌و بولگاریا‪ ،‬دو دراوس����ێن ك ‌ه نزیكه‌ی‌ ‪ 20‬مه‌تر به‌رزن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌شه‌وان زۆر ترسناك‌و تاریكه‌‪،‬‬ ‫مێژوی����ان پڕاوپ����ڕه‌ له‌دوژمنایه‌تی‌‌و رق‌و‬ ‫خوێنڕش����تن‪ ،‬ئه‌م د‌و واڵت����ه‌ به‌درێژایی‌ یه‌ك تۆز رۆشنایی‌ تیا نیه‌و بنی‌ داره‌كانی‌‬

‫وه‌جبه‌یه‌کی کورد له‌جه‌نگه‌ڵه‌کانی بولگاریا‬ ‫هه‌موی‌ شێیه‌و ده‌بێت به‌ناو دڕكیشدا رێ‌‬ ‫بكه‌ی����ت‪ ،‬دڕك له‌دره‌خته‌كانه‌وه‌ ئااڵون‌و‬ ‫زۆرج����ار نابینرێ����ن‌و ده‌موچ����او بریندار‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬باران لێت����ده‌دات‌و پێاڵوه‌كانت‬ ‫ده‌دڕێ‌‪ ،‬خه‌ڵ����ك هه‌ڵئه‌دێرێ����ت‌و قاچت‬ ‫هه‌ڵده‌خلیسكێت به‌رده‌بیته‌وه‌ ناو چاڵ‌‌و‬ ‫كه‌نده‌اڵن"‪.‬‬ ‫رێناس باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ رێبه‌ره‌كان‬ ‫ئاگاداریان كردونه‌ته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئاشكرا‬ ‫نه‌ب����ن‪ ،‬نابێت به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك الیت‌و‬ ‫مۆبای����ل به‌كاربهێن����ن‪ ،‬ئه‌و وت����ی‌ "له‌و‬ ‫شه‌وه‌زه‌نگه‌دا هه‌مو براده‌رانی‌ وه‌جبه‌كه‌‬ ‫ده‌س����ت ده‌گرن به‌جانتای‌ یه‌كتره‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌جێنه‌مێنن‪ ،‬چونكه‌ جێمان واته‌‬ ‫تیاچون‌و هیچ فریادڕه‌سێك شك نابه‌یت‬ ‫رزگارت بكات"‪.‬‬

‫لوره‌ی���ان ده‌هات ده‌یان���وت گورگه‌ یان‬ ‫ب���ه‌رازی‌ كێویی���ه‌‪ ،‬له‌هاوینیش���دا ماری‌‬ ‫گه‌وره‌یان تیا بینیوه‌"‪.‬‬ ‫رێن���اس ئام���اژه‌ به‌مه‌ترس���ییه‌كی‌‬ ‫دیكه‌ش ده‌كات ك���ه‌ ئه‌ویش ئه‌و چه‌ته‌و‬ ‫داربڕه‌ بولگاریان���ه‌ن كه‌ له‌و جه‌نگه‌ڵه‌دا‬ ‫كار ب���ۆ كۆمپانی���اكان ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"بولگاری���ا واڵتێك���ی‌ زۆر ترس���ناكه‌‪،‬‬ ‫ده‌بوایه‌ ئه‌وانه‌ی‌ له‌جه‌نگه‌ڵه‌كه‌دا داریان‬ ‫ده‌بڕی‌ بۆ كۆمپانی���اكان زۆر به‌وریایی‌‌و‬ ‫نهێنی‌ به‌الیاندا تێپه‌ڕی‌‪ ،‬ئه‌گینا پێش���تر‬ ‫كۆچبه‌ری���ان روتكردوه‌ت���ه‌وه‌و پ���اره‌و‬ ‫شته‌كانیان بردون‪ ،‬چونكه‌ چه‌كیان پێیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر پێن���ج نه‌فه‌ریش بن ‪ 25‬نه‌فه‌ریان‬ ‫پێڕوت ده‌كرێته‌وه‌"‪.‬‬

‫زۆرێك له‌وانه‌ی‌ شاره‌زای‌ ئه‌و رێگایه‌ن‪،‬‬ ‫وتیش���ی‌ "مه‌ترس���یه‌كی‌ ت���ری‌ ئ���ه‌و ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ رێ هه‌ڵه‌ كردن‌و‬ ‫جه‌نگه‌ڵه‌ ئاژه‌ڵ���ی‌ كێوییه‌‪ ،‬تا به‌كۆمه‌ڵ‌ خۆ ته‌س���لیم كردن به‌پۆلیسی‌ بولگاریا‬ ‫بی���ت‌و نزیكه‌ی‌ ‪ 20‬نه‌فه‌ر بن مه‌ترس���ی‌ بۆ نه‌فه‌ر زۆر مه‌ترسیداره‌ به‌تایبه‌تی‌ بۆ‬ ‫نیه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌و ئاژه‌ڵ��� ‌ه كێویانه‌ كه‌ ژن‌و ئه‌وانه‌ی‌ ژنی���ان له‌گه‌ڵدایه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫بۆنی‌ مرۆڤیان كرد‌و زانیان تاك‌و ته‌نهان پۆلیس���ی‌ بولگاریی‌ به‌ناوبانگه‌ به‌خراپ‬ ‫په‌الماری‌ ده‌ده‌ن‪ ،‬ش���ه‌وان ل���ه‌دوره‌وه‌ مامه‌ڵه‌ كردن له‌گه‌ڵ‌ كۆچبه‌ران‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬جوتیار‬

‫رێبین هێرش كه‌ خه‌ڵكی‌ س����لێمانیه‌و‬ ‫دو مان����گ له‌مه‌وب����ه‌ر ب����ه‌و جه‌نگه‌ڵه‌دا‬ ‫تێپه‌ڕی����وه‌و ئێس����تا له‌واڵت����ی‌ نه‌رویجه‌‪،‬‬ ‫ئام����اژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ته‌نانه‌ت رێبه‌ره‌‬ ‫ئه‌فغانیه‌كانیش����یان به‌ جی‌ پی‌ ئێس به‌و‬ ‫جه‌نگه‌ڵ����ه‌دا ده‌ڕۆن‌و چه‌ند جێگه‌یه‌كیان‬ ‫دیاریك����ردوه‌ ب����ۆ حه‌وانه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌‬ ‫"له‌ناو ئه‌و جه‌نگه‌اڵن����ه‌دا ته‌رم ده‌بینیت‬ ‫كه‌ كۆنن‪ ،‬رێبه‌ره‌كان ده‌ڵێن مه‌وه‌س����تن‬ ‫به‌خێراپ����ی‌ تێپه‌ڕن‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫جه‌نگه‌ڵ����ه‌ پڕیه‌تی‌ له‌مافیا‌و دزو جه‌رده‌و‬ ‫پیاوكوژ"‪.‬‬ ‫رێبی����ن باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫رێب����ه‌ره‌ ئه‌فغانیه‌كانی����ان له‌گه‌ڵدا باش‬ ‫ب����وه‌‪ ،‬ب����ه‌راورد به‌وه‌جبه‌كان����ی‌ پێ����ش‬ ‫ئه‌مان ك����ه‌ وه‌ك ده‌ڵێ����ن له‌وه‌جبه‌كانی‌‬ ‫تردا رێب����ه‌ره‌كان عه‌زێتیان داون‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌فه‌رێ����ك دواكه‌وتبێ����ت لێیان����داون‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و وت����ی‌ "له‌بولگاری����ا وه‌جبه‌یه‌كمان‬ ‫بین����ی‌ كه‌ وتی����ان چ����وار خێزانیان له‌و‬ ‫جه‌نگه‌ڵه‌دا به‌جێهێشتوه‌ كه‌ كورد بون‪،‬‬ ‫ش����ه‌ش منداڵیان پێب����وه‌‪ ،‬زۆرجار ئه‌و‬

‫‪9‬‬

‫نه‌فه‌رانه‌ی‌ ده‌توانن بڕۆن نه‌فه‌ره‌كانی‌ تر‬ ‫به‌جێده‌هێڵن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌جێمان له‌و جه‌نگه‌ڵه‌ مردنی‌‬ ‫حه‌تمیی����ه‌ كه‌ س����ه‌دان كاتژمێر رێگه‌یه‌و‬ ‫ك����ه‌س ناتوانێ����ت بگات����ه‌ لێواره‌كانی‌‪،‬‬ ‫ته‌نان����ه‌ت رێبه‌ره‌كانیش ج����ی‌ پی‌ ئێس‬ ‫به‌كارده‌هێن����ن‪ ،‬نه‌ف����ه‌ره‌كان ب����ه‌رۆژ‬ ‫ده‌وه‌س����تن‌و به‌ش����ه‌و ده‌ڕۆن‪ ،‬تێپه‌ڕینی‌‬ ‫هێنده‌ زه‌حمه‌ته‌ كه‌ مرۆڤ ده‌گاته‌ راده‌ی‌‬ ‫مردن"‪.‬‬ ‫ناوب����راو ب����اس ل����ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫له‌ئه‌س����ته‌نبوڵه‌وه‌ بۆ س����ۆفیا‪ ،‬نه‌فه‌ری‌‬ ‫‪ 25‬وه‌ره‌قه‌ی����ان له‌الی����ه‌ن قاچاخچیی����ه‌‬ ‫كورده‌كان����ه‌وه‌ لێس����ه‌ندراوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم بۆ‬ ‫نه‌فه‌ری‌ ته‌نها ‪ 1‬وه‌ره‌قه‌یان داوه‌ به‌رێبه‌ره‌‬ ‫ئه‌فغانیه‌كه‌‪.‬‬ ‫رێبین ب����اس له‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ له‌دوا‬ ‫خاڵی‌ جه‌نگه‌ڵه‌كه‌دا‪ ،‬رێبه‌ره‌ ئه‌فغانیه‌كان‬ ‫بردویاننه‌ت����ه‌ دارس����تانێكی‌ بچوك����ه‌وه‌و‬ ‫راده‌س����تی‌ قاچاغچی‌ بولگارییان كردون‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش دۆڵمشی‌ داخراو یان سه‌الجه‌ی‌‬ ‫كه‌بس یاخود شاحنه‌ ‌ی كه‌بس ده‌هێنن‌و ‪4‬‬ ‫كاتژمێر به‌خێرایی‌ ‪ 150‬تا ‪ 180‬كیلۆمه‌تر‬ ‫له‌كاتژمێرێك����دا لێده‌خ����وڕن‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر به‌و خێراییه‌ زۆره‌ نه‌ڕوات ده‌بێت‬ ‫‪ 8‬تا ‪ 9‬كاتژمێر له‌و دۆڵمشه‌ یان شاحنه‌‬ ‫كه‌بسه‌ بێ‌ هه‌وایه‌دا بمێنیته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ریی‌‬ ‫خنكان زۆره‌‪ ،‬له‌ناو ئه‌و دۆڵمش����ه‌دا بۆت‬ ‫نیه‌ كه‌ به‌چرپه‌ش قسه‌ بكه‌یت‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌پێش����ه‌وه‌ن له‌دۆڵمش����ه‌كه‌ ئه‌ده‌ن یان‬ ‫زه‌نگ لێده‌ده‌ن كه‌ بێده‌نگ بن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌رچه‌نده‌ ئێمه‌ الستیكه‌كانی‌‬ ‫دۆڵمشه‌كه‌مان لێكرده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم خۆم له‌ناو‬ ‫ئه‌و دۆڵمش���ه‌دا بورامه‌وه‌‪ ،‬هه‌بوه‌ پێشتر‬ ‫خۆی‌ به‌رداته‌وه‌ یان ده‌رگای‌ ش���احنه‌ی‌‬ ‫كه‌بس���یان ش���كاندوه‌و كاتێك كه‌ خۆیان‬ ‫به‌رداوه‌ت���ه‌وه‌ له‌به‌ر خێرایی‌ ئوتومبێله‌كه‌‬ ‫سه‌ریان ته‌قیوه‌و ده‌ستیان شكاوه‌‪ ،‬خه‌ڵك‬ ‫هه‌بوه‌ ته‌وری‌ خستوه‌ته‌ ناو جانتاكه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ دۆڵمشه‌كه‌ی‌ پێبشكێنێت"‪.‬‬ ‫پاش����ان باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌دوای‌‬ ‫ده‌رچ����ون له‌جه‌نگه‌ڵه‌كه‌ ته‌كس����یت بۆ‬ ‫ده‌هێنن‌و به‌قسه‌ی‌ قاچاغچییه‌كان ده‌برێنه‌‬ ‫ماڵی‌ ته‌س����ریف یان "قه‌ره‌جه‌كان"‪ ،‬بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ نه‌ف����ه‌ره‌كان ئام����اده‌ بكرێن بۆ‬ ‫قۆناغێكی‌ دیكه‌ی‌ به‌قاچاغ په‌ڕاندنه‌وه‌یان‬ ‫له‌سۆفیاوه‌ به‌ره‌و كرواتیا‪.‬‬

‫پیر لوقمان‪ ،‬سه‌رۆكی‌ ناوه‌ند ‌ی زه‌رده‌شتی‌‪:‬‬ ‫‪ 300‬هه‌زار كه‌س بون به‌زه‌رده‌شتی‌ له‌هه‌رێم ‌ی كوردستان‬ ‫ئا‪ :‬وریا جه‌مال‬ ‫نزیكه‌ی‌ چوار مانگ ده‌بێت یه‌كه‌مین‬ ‫ناوه‌ندی ئایینی زه‌رده‌شتی له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‌و له‌شاری‌ سلێمان ‌ی‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌وته‌ ‌ی سه‌رۆكی‌ ئه‌و‬ ‫ناوه‌نده‌ش ڕۆژ به‌ڕۆژ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆئاین ‌ی‬ ‫زه‌رده‌شی‌ له‌زیادبوندایه‌ ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"كورد بڕیاریداو‌ه بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ ئاین ‌ی‬ ‫خۆی‌"‪.‬‬ ‫پیر لوقمان كه‌ریم س���ه‌رۆك ‌ی ناوه‌ند ‌ی‬ ‫زه‌رده‌ش���تی‌ له‌ش���ار ‌ی س���لێمانی‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌رگ���ی‌ كورد ‌ی پۆش���یوه‌و فه‌قیانه‌كان ‌ی‬ ‫به‌رداوه‌ت���ه‌وه‌و ل���ه‌ژوره‌ تایبه‌ته‌كه‌ی���دا‬ ‫ك��� ‌ه وێنه‌یه‌ك���ی‌ گ���ه‌وره‌ ‌ی زه‌رده‌ش���ت‬ ‫به‌دیواره‌كه‌ی���دا هه‌ڵواس���راوه‌‪ ،‬ئام���اژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ دوای‌ خوێندنه‌وه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫زۆر‪ ،‬دوا ‌ی گه‌ڕانێك��� ‌ی زۆر گه‌یش���توه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌و بڕوایه‌ ‌ی فه‌رهه‌نگی‌ كورد پێویس���ت ‌ه‬ ‫ده‌س���تكاری‌ بكرێت‪ ،‬ئ���ه‌و وت ‌ی "ده‌بێت‬ ‫ویژدان���ی‌ ك���ورد ده‌س���تكار ‌ی بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌ویش به‌گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ خود‪ ،‬پێویس���ت ‌ه‬ ‫ئایینه‌كه‌م���ان بگێڕینه‌وه‌و تاك له‌س���ه‌ر‬ ‫بنه‌مای‌ مێژوی‌ خۆ ‌ی هه‌ڵده‌هێنجین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ خ���ود ‌ی ئه‌قڵ ‌ی‬ ‫كورد‪ ،‬ئه‌م ناوه‌ن���ده‌ی‌ لێكه‌وتۆته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌فه‌رمی‌ كارده‌كه‌ین‌و له‌وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقاف‬ ‫نوێنه‌رمان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك��� ‌ه‬ ‫ئ���ه‌وان كه‌س ل���ه‌ده‌وری‌ خۆی���ان به‌زۆر‬ ‫كۆناكه‌نه‌وه‌‌و به‌كه‌س���یش ناڵی���ن وه‌ر‌ه‬

‫بب��� ‌ه به‌زه‌رده‌ش���تی‌‪ ،‬پیر لوقم���ان وت ‌ی‬ ‫"خه‌ڵ���ك بۆ خۆ ‌ی دێت‪ ،‬له‌هه‌مو ش���ارو‬ ‫ش���ارۆچكه‌كان ئێم ‌ه ئه‌نجومه‌نمان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كۆڕو سیمینار ده‌كه‌ین‪ ،‬له‌گونده‌كان ماڵ‬ ‫به‌ماڵ ده‌گه‌ڕێین‌و ژماره‌یه‌ك ‌ی زۆر كادێری‬ ‫زه‌رده‌شت ‌ی پێگه‌یه‌ندراوه‌‪ ،‬ئێمه‌ بانگه‌ش ‌ه‬ ‫ناكه‌ین‪ ،‬ته‌نها باسی‌ ش���ته‌كان ‌ی خۆمان‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫پیر لوقمان ئ���ه‌وه‌ش ره‌تده‌كاته‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ئ���ه‌وان له‌الیه‌ن حزبه‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌و‌ه‬ ‫دروستكرابن‪ ،‬ناوبراو وتی‌ "ئه‌و كه‌سانه‌ ‌ی‬ ‫واده‌ڵین پێوس���ت ‌ه خۆیان له‌زه‌رده‌شتی ‌ی‬ ‫تێبگ���ه‌ن ك ‌ه چیه‌‪ ،‬رۆژان���ه‌ ده‌یان كه‌س‬ ‫له‌كچ‌و كوڕ پشتوێنیان بۆ ده‌به‌سترێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "خۆ پڕۆس���ه‌كه‌ ه���ه‌ر لێر‌ه‬ ‫نی��� ‌ه له‌ئه‌وروپ���اش هه‌ی���ه‌و ت���ه‌واو ‌ی‬ ‫كوردی‌ گرتۆت���ه‌وه‌ له‌هه‌ر چوار پارچه‌ ‌ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬وه‌ك زه‌رده‌ش���ت ده‌ڵێ���ت‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر تاریكیدا شمشیر هه‌ڵناكێشم‬ ‫چرایه‌ك داده‌گیرسێنم"‪.‬‬ ‫پی���ر لوقمان باس ل���ه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ئه‌وان دژی‌ س���ته‌مكارین‌و خۆشه‌ویستی‌‌و‬ ‫پێكه‌وه‌ژیانی‌ ئاش���تیانه‌یان ده‌وێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "ئێمه‌ كه‌ ده‌س���ت نابه‌ین بۆ كه‌س‪،‬‬ ‫كه‌س���یش بۆ ‌ی نی ‌ه ده‌س���ت ب���ۆ ئێم ‌ه‬ ‫به‌رێت"‪.‬‬ ‫سه‌رۆك ‌ی ناوه‌ندی‌ زه‌رده‌شتی‌ له‌سلێمان ‌ی‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ سه‌رچاوه‌ی‌ داراییان ئاماژ‌ه بۆ‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ده‌كات كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك هاوكار ‌ی‬ ‫دارایی‌ ناوه‌نده‌كه‌یان ده‌كات‪ ،‬له‌گه‌ڵ چه‌ند‬ ‫رێكخراوێكی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "تاكو‬ ‫ئێس���تا داوامان له‌هیچ حزب‌و رێكخراوێك‬

‫زۆرینه‌ی‌ ئه‌وانه‌ ‌ی‬ ‫دێن ده‌بن‬ ‫به‌زه‌رده‌شت ‌ی‬ ‫ژن‌و خوێنده‌وارو‬ ‫گه‌نجه‌كانن‬ ‫پیرلوقمان له‌ڕێوڕه‌سمی پشتوێن به‌ستنی زه‌رده‌شتیه‌کدا‬ ‫ناوب���راو هێم���ا ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات ك���رده‌وه‌ هیچ���ی‌ جێبه‌به‌ج��� ‌ێ نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫نه‌كردوه‌ ك���ه‌ هاوكاریمان بكات‪ ،‬داوامان‬ ‫ك���ه‌ بڕیاریانداوه‌ له‌ش���وێنه‌ مێژوییه‌كان ده‌توانین ش���ت بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم ده‌مانه‌وێت‬ ‫ته‌نیا له‌ده‌سه‌اڵتی‌ كوردی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ڕێ���ژه‌ی‌ ئاینداران��� ‌ی ئاته‌ش���گا نه‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌ر شتێك له‌رێگه‌ی‌ یاس���اییه‌وه‌ بێت‪ ،‬هیچ ناكه‌ین‬ ‫زه‌رده‌ش���تی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬پیر به‌رامبه‌ر ئاته‌ش���گاكه‌ بكرێ���ت زیان به‌ر له‌چوارچێوه‌ی‌ یاسادا نه‌بێت"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ ناوه‌ندی‌ زه‌رده‌شت ‌ی ئه‌وه‌ش‬ ‫لوقمان وتی‌ "رێژه‌ك���ه‌ زۆر زۆره‌‪ ،‬له‌هه‌ر ش���وێنه‌ مێژوییه‌كه‌ ده‌كه‌وێت‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی‬ ‫شارێك ‌ی باشور ‌ی كوردستان به‌النیكه‌مه‌و‌ه "داوامان له‌حكومه‌ت كردو‌ه له‌ش���وێنێكدا ره‌تده‌كاته‌وه‌ كه‌ زه‌رده‌شتی‌ ئاگرپه‌رست‬ ‫‪ 100‬هه‌زار ك���ه‌س بون به‌زه‌رده‌ش���تی‌‪ ،‬كه‌ خۆمان دیاریم���ان كردو‌ه دۆنمێكمان بن‪ ،‬به‌ڵك���و باوه‌ڕی���ان به‌پیرۆزیی‌ ئاوو‬ ‫خ���اك‌و ه���ه‌واو ئاگ���ره‌‪ ،‬نه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫رێژه‌ك���ه‌ هێند زۆره‌ ره‌نگ��� ‌ه خه‌ڵك بڕوا بداتێ‌‪ ،‬خۆمان ده‌یكه‌ین به‌ئاته‌شگا"‪.‬‬ ‫پیرلوقمان ره‌خن ‌ه له‌حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم‌و بیپه‌رس���تن‪ ،‬چونك ‌ه په‌رس���تش له‌دید ‌ی‬ ‫نه‌كات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "زۆرین���ه‌ی‌ ئه‌وان���ه‌ی‌ دێ���ن وه‌زاره‌ت���ی‌ ئه‌وقافی���ش ده‌گرێت ك ‌ه هیچ ئه‌وانه‌وه‌ كۆیالیه‌تییه‌‪.‬‬ ‫پیر لوقمان پێیوایه‌ ئه‌وه‌ چاوه‌ڕواننه‌كراو‬ ‫ده‌ب���ن به‌زه‌رده‌ش���تی‌‪ ،‬ژن‌و خوێنده‌وارو هاوكاریه‌ك���ی‌ نه‌ك���ردون‪ ،‬به‌ڵكو خۆیان‬ ‫گه‌نجه‌كان���ن‪ ،‬نزیك���ه‌ ‌ی ‪‌ %68‬ی ئه‌وانه‌ ‌ی داوای���ان ك���ردوه‌ نوێنه‌ری���ان هه‌بێ���ت‪ ،‬بو ك ‌ه به‌و شێوه‌یه‌ پێش���وازی‌ له‌ئایین ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "ئ���ه‌و ش���تانه‌ی‌ داواش���مان زه‌رده‌س���ت ‌ی بكرێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "س���ه‌ره‌تا‬ ‫ده‌بنه‌ زه‌رده‌شت ‌ی ژنن"‪.‬‬

‫وامده‌زانی‌ م���ن به‌ته‌نیام‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ ته‌نها‬ ‫یه‌ك مانگ���دا هه‌زاران ك���ه‌س كۆبونه‌و‌ه‬ ‫له‌ت���ه‌واوی‌ كوردس���تاندا‪ ،‬پ���ۆل پ���ۆل‬ ‫له‌به‌شه‌كانی‌ تری‌ كوردستانه‌و‌ه هاتون بۆ‬ ‫ئێره‌‪ ،‬ئه‌و‌ه چاوه‌ڕواننه‌كراو بو بۆ ئێمه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێمه‌ له‌سلێمان ‌ی له‌شوێنێك ‌ی‬ ‫پارێزراودای���ن‌و پارێ���زگار ‌ی له‌خۆم���ان‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‪ ،‬ت���ا ئێس���تا هی���چ حاڵه‌تێك‬ ‫روین���ه‌داوه‌‪ ،‬چونكه‌ ئێمه‌ هی���چ ناڵێین‬ ‫تاهیچ روب���دات‪ ،‬تۆ كاتێك س���وكایه‌ت ‌ی‬ ‫به‌كه‌س ناكه‌یت كه‌س���یش س���وكایه‌تیت‬ ‫پێناكات‪ ،‬خۆشه‌ویستی‌ ده‌به‌خشینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌زیادبونی‌ زیاتری‬ ‫زه‌رده‌ش���تیه‌كاندا چاوه‌ڕێ���ی كاردانه‌و‌ه‬ ‫ناك���ه‌ن‪ ،‬پیر لوقمان وت���ی‌ "باوه‌ڕ ناكه‌م‬ ‫زه‌رده‌ش���تیی‌ كێش���ه‌ دروس���ت ناكات‪،‬‬ ‫دژی‌ كه‌س قس��� ‌ه ناكه‌ین‪ ،‬مه‌گه‌ر به‌زۆر‬ ‫هه‌ڵبكوتنه‌ س���ه‌رمان‪ ،‬ئه‌وه‌ش ش���تێك ‌ی‬ ‫تره‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ بۆچ ‌ی تاكو ئێستا‬ ‫خۆی���ان ده‌رنه‌خس���توه‌ ك���ه‌ رێژه‌كه‌یان‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ زۆره‌؟ س���ه‌رۆكی‌ ناوه‌ن���د ‌ی‬ ‫زه‌رده‌ش���ت ‌ی له‌س���لێمانی‌ ده‌ڵێت "ئێم ‌ه‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ یه‌ك ش���ت ده‌كه‌ین ك ‌ه تایبه‌ت ‌ه‬ ‫به‌پرس��� ‌ی خاك به‌تایبه‌ت ‌ی له‌باش���ور ‌ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬چاوه‌ڕێ‌ ده‌كه‌ی���ن بزانین‬ ‫كێشه‌ی‌ خاك ئه‌وانه‌ی‌ داگیریان كرده‌و‌ه‬ ‫به‌شمشێر تائێستاش سه‌رمان ده‌په‌ڕێنن؟‬ ‫هه‌ڵوێس���ت ‌ی حكومه‌ت��� ‌ی هه‌رێ���م چی���ه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و خاكه‌؟ دوای‌ ئ���ه‌وه‌ بڕیار ‌ی‬ ‫خۆمان ئه‌ده‌ین‌و چاالكیه‌كانمان فراوانتر‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫"هه‌رێم هه‌وڵه‌كانی ده‌ستپێكردوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی ئاسمانه‌كه‌شی لەچنگی به‌غدا ده‌ربكات"‬

‫موشه‌كه‌ ڕوسیه‌كان ملیۆنه‌ها دۆالر زیانیان به‌هه‌رێمی كوردستان گه‌یاندوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫وه‌ستانی گه‌شته‌ ئاسمانیه‌كان به‌هۆی‬ ‫موشه‌كه‌ ڕوسیه‌كانه‌وه‌‌ زیانی ملیۆنه‌ها‬ ‫دۆالری به‌هه‌رێمی كوردستان گه‌یاندوه‌‌‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارانیش وایلێكده‌ده‌‌نه‌وه‌ داخستنی‬ ‫ئاسمانی هه‌رێمی كوردستان له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌سه‌اڵتی فڕۆكه‌وانی عێراقیه‌وه‌ وه‌كو‬ ‫كارتێكی فشار دژی كورد به‌كارده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫به‌كر تۆفیق به‌ڕێوه‌به‌ری گش����تی ئه‌زمه‌ڕ‬ ‫ئێرالین كۆمپانیاك����ه‌ی یه‌كێكه‌ له‌كۆمپانیا‬ ‫به‌ناوبانگه‌كان����ی گه‌ش����تكردنی ئاس����مانی‬ ‫هه‌رێمی كوردس����تان‌و كۆمپانیای سه‌ره‌كی‬ ‫فڕۆكه‌خانه‌ی نێوده‌وڵه‌تی سلێمانیەو خاوه‌نی‬ ‫‪ 500‬كارمه‌نده‌‌ له‌گه‌ڵ وه‌ستانی هه‌رجارێكی‬ ‫گه‌شته‌كان ئه‌وان ڕوبه‌ڕوی زیان ده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌پێی وته‌ی خۆیان تائێس����تا جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫نزیكه‌ی ‪ 150‬هه‌زار دۆالر زیانیان به‌ركه‌وتوه‌‬ ‫هاوكات زیانی مه‌عنه‌ویشیان پێگەیشتوه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "له‌گه‌ڵ وه‌س����تانی هه‌ر گه‌ش����تێك‬ ‫گه‌ش����تیاره‌كان نیگه‌رانیه‌كانیان ئاڕاسته‌ی‬ ‫ئه‌وان ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ته‌نه����ا له‌م����اوه‌ی ئ����ه‌م مانگ����ه‌دا زیاتر‬ ‫له‌جارێك به‌هۆی موش����ه‌كه‌ ڕوسیه‌كانه‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ به‌ئاس����مانی هه‌رێم����ی كوردس����تاندا‬ ‫تێپه‌ڕده‌بن ده‌س����ه‌اڵتی فڕۆكه‌وانی عێراقی‬ ‫گه‌شته‌ ئاس����مانیه‌كانی هه‌رێمی وه‌ستاندوه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش زیان����ی زۆری گه‌یاندوه‌ به‌كۆمپانیا‬ ‫گه‌شتیارییه‌كان‌و فڕۆكه‌خانه‌كان‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری ئه‌زمه‌ڕ ئێرالی����ن گومانی‬ ‫ئه‌وه‌ده‌كات ئه‌م وه‌س����تانه‌ سیاس����ی بێت‪،‬‬ ‫ئه‌و‌ده‌ڵێت "پێویس����ته‌ بی����ر له‌جێگره‌وه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی فڕۆكه‌وانی عێراقی بكرێته‌وه بۆ‬ ‫فڕین‌"‪.‬‬ ‫ه����ه‌ر به‌ته‌نها ئه‌و به‌ڕێوه‌ب����ه‌ره‌ نیه‌ بیر‬ ‫ل����ه‌وه‌ده‌كات����ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵك����و به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‬ ‫فڕۆكه‌خانه‌كانی����ش ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌كه‌ن‬ ‫زیانی ده‌یه‌ها هه‌زار دۆالریان وه‌كو خودی‬

‫چه‌ند گه‌شتیارێک له‌کاتی چاوه‌ڕوانیدا‬ ‫فڕۆكه‌خانه‌ به‌ركه‌وتوه كه‌ تائێستا به وردی‬ ‫نه‌یانخه‌ماڵندوه‌‪.‬‬ ‫تاهیر عه‌بدواڵ به‌ڕێوه‌به‌ری فڕۆكه‌خانه‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی س����لێمانی پێیوایه‌ له‌ئه‌نجامی‬ ‫وه‌ستانی گه‌ش����ته‌كانه‌وه‌ زیانی جۆراوجۆر‬ ‫به‌ركۆمپانی����اكان كه‌وت����وه‌ ك����ه‌ باجه‌كه‌ی‬ ‫كۆمپانیاكان‌و بازرگان����ه‌كان‌و بازاڕ ده‌یدات‬ ‫ئ����ه‌و وت����ی "ش����ته‌كان مه‌ركه‌زی����ن ئه‌وان‬ ‫وابه‌سته‌ن به‌یاس����ای فڕۆكه‌وانی عێراقی‌و‬ ‫ناتوانن به‌س����ه‌ربه‌خۆ گه‌ش����ته‌كان دیاریی‬ ‫بكه‌ن"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ عێراق ه����ۆكاری ڕاگرتنی‬ ‫گه‌شته‌ ئاس����مانیه‌كان نیه‌ به‌اڵم پێناچێت‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ی پێناخۆشبێت‪ ،‬چونكه‌ له‌الیه‌ك‬ ‫زیانێكی ئابوری له‌هه‌رێمی كورستان ده‌دات‬ ‫له‌الیه‌كی تریش پیش����انی هه‌رێمی ده‌دات‬ ‫هه‌ركاتێك بیانه‌وێت ئاسمان داده‌ده‌خه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم "عێراق بێسڵكردنه‌وه‌ ئه‌م كاره‌ ناكات‬ ‫چونك����ه‌ له‌كاردانه‌وه‌ی هه‌رێم ده‌ترس����ێت"‬ ‫به‌وته‌ی شاخه‌وان عه‌بدواڵ ئه‌ندامی لیژنه‌ی‬

‫ئاس����ایش‌و به‌گری له‌ئه‌نجومه‌نی نوێنه‌رانی مه‌ترسیه‌یان پێشتر له‌به‌رپرسان گه‌یاندو‌ه‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌ندازایار عومه‌ عینایه‌ت سه‌رۆكی‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و پێ����ی وای����ه‌" حكومه‌ت����ی عێراق لیژن����ه‌ی‌ ئاس����ەوار و‪ ،‬خزمه‌تگوزاریه‌كانی‌‬ ‫ترس����ی ئه‌وه‌ی����ه‌ س����یاده‌ی فڕینیش����ی شاره‌وانی‌‌و گواستنەوەو گەیاندن‌و گەشت‌و‬ ‫له‌ده‌س����ت ده‌رچێ����ت‪ ،‬چونك����ه‌ له‌ئه‌گه‌ری گوزار چه‌ند جارێك ڕاپۆرتی بۆ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫چاره‌سه‌نه‌كردنی ئه‌م كێشه‌یه‌ كورد ده‌نگ وه‌زیرانی هه‌رێم به‌رزكردوه‌ته‌وه‌ به‌اڵم ئه‌وان‬ ‫گوێیان نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫به‌رزده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫عوم����ه‌ر عینایه‌ت ئ����ه‌وه‌ی ب����ۆ ئاوێنه‌‬ ‫ئ����ه‌و ئه‌ندام����ه‌ ك����ورده‌ی ئه‌نجومه‌ن����ی‬ ‫نوێنه‌رانی عێراق زانیاری ئه‌وه‌ی به‌ ئاوێنه‌ دا ڕونكرده‌وه‌ حكومه‌ت����ی هه‌رێم توانیویه‌تی‬ ‫كه‌ ئێستا كورد كار بۆ ئه‌وه‌ده‌كات موڵه‌تی فڕۆكه‌خانه‌ دروس����تبكات‪ ،‬به‌اڵم نه‌یتوانیوه‌‬ ‫فڕۆكه‌وانی ڕاسته‌وخۆ وه‌ربگرێت‌و هه‌ندێك له‌ڕوی یاس����ایی‌و ئیدارییه‌وه‌ سه‌ربه‌خۆییان‬ ‫واڵتیش ئه‌و گه‌مارۆیه‌ی له‌سه‌ر كورد الداوه‌ بنیاتبنێ����ت‪ ،‬وتی"ده‌ك����را ئه‌وكاته‌ی كورد‬ ‫وتیشی "ئێمه‌ وه‌كو په‌رله‌مانتاره‌كانی عێراق له‌مانگ����ی هه‌نگوینی����دا بو له‌گ����ه‌ڵ عێراق‬ ‫له‌هه‌وڵ����ی هه‌مواركردنه‌وه‌ی پڕۆژه‌یاس����ای به‌رپرس����انی كورد هه‌وڵی����ان له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫فڕۆكه‌وان����ی عێراقیدای����ن به‌وپێیه‌ش‌ یان بدایه‌"‪.‬‬ ‫عینایه‌ت به‌وته‌ی خۆی چوارجار ڕاپۆرتی‬ ‫هه‌رێم ده‌سه‌اڵتی ڕه‌های ده‌بێت یان ده‌بێت‬ ‫وه‌ستاندنی گه‌ش����ته‌كان به‌ئاگاداری هه‌رێم له‌وباره‌یه‌وه‌ بۆ ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ناردوه‌‬ ‫كه‌ هاوپێچ بوه‌ له‌گه‌ڵ ڕاپۆرتی به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫چیرۆكه‌كه‌ له‌هه‌رێمی كوردستان جیاوازه‌‪ ،‬فڕۆكه‌خان����ه‌ی س����لێمانی ب����ه‌اڵم كاریان‬ ‫چونكه‌ په‌رله‌مانتاره‌كانی كوردس����تان ئه‌م له‌سه‌رنه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌و پێشی وایه‌" له‌ده‌ستور‬

‫ئێستا كورد كار بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ده‌كات موڵه‌تی‬ ‫فڕۆكه‌وانی ڕاسته‌وخۆ‬ ‫وه‌ربگرێت‌و هه‌ندێك‬ ‫واڵتیش ئه‌و‬ ‫گه‌مارۆیه‌ی له‌سه‌ر‬ ‫كورد الداوه‌‬

‫باس����ی مه‌ركه‌زیه‌تی ده‌سه‌اڵتی فڕۆكه‌وانی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران ده‌كات وتی"ده‌سه‌اڵتی‬ ‫عێڕاقی نه‌كراوه‌و له‌چه‌ند واڵتكێش نمونه‌ی فڕین له‌ده‌س����تی ئێمه‌ نیه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌‬ ‫المه‌ركه‌زیه‌ت����ی فڕین هه‌ی����ه‌ بۆیه‌ ده‌كرێت ئه‌نجومه‌ن����ی وه‌زی����ران ئ����ه‌و كێش����ه‌یه‌‬ ‫هه‌رێم‌و په‌رله‌مانتارانی عێراق كار له‌س����ه‌ر چاره‌سه‌ربكات"‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی ئێستا گه‌ش����ته‌كان ده‌ستیان‬ ‫ئه‌و دۆسیه‌یه‌ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان ئێس����تا پێكردوه‌ت����ه‌وه‪ ،‬ب����ه‌اڵم چه‌ندی����ن هێڵ����ی‬ ‫به‌چڕی هاتوه‌ته‌ سه‌ر هێڵ له‌سه‌ر ئه‌و بابه‌ته‌ به‌ناوبانگ به‌هۆی موش����ه‌كه‌ ڕوسیه‌كانه‌وه‌‬ ‫چونكه‌ له‌مه‌ترسیه‌كانی گەیشتوە‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ تائێستا گه‌ش����ته‌كانیان ده‌س����پێنه‌كردوه‌‬ ‫دوای بانگهێش����تكردنی قونس����وڵی ڕوسیا له‌وێن����ه‌ی (ف��ل�ای دوب����ه‌ی)‪ ،‬ه����اوكات‬ ‫له‌هه‌رێم هاوكات كه‌ناڵه‌ جیاوازه‌كانیش����ی به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ئه‌زمه‌ڕئیرالینیش ئه‌وه‌‬ ‫خستوه‌ته‌گه‌ڕ بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌م دۆخه‌ دوباره‌ ب����ۆ ئاوێنه‌ ده‌دركێنێ����ت" هێڵه‌كانی تریش‬ ‫نه‌بێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم دیاره‌ هه‌وڵه‌كان زۆربااڵن‌و ل����ه‌ دودڵێدان‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش زیان ب����ه‌ ئه‌وان‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌ئاستی وه‌زاره‌ته‌كانیش نیه‌ وه‌كو ده‌گه‌یه‌نێت كه‌ كۆمپانیایه‌كی سه‌ره‌كین‪.‬‬ ‫ش����ه‌ڕی ئاس����مانی نێوان هه‌رێم‌و به‌غدا‬ ‫وه‌زاره‌تی گواس����تنه‌وه‌و گه‌یاندن جه‌ختی‬ ‫كه‌ زیان����ی زۆری له‌كۆمپانی����اكان‌و بازاڕی‬ ‫له‌سه‌ركرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ئومێ����د محم����ه‌د وته‌بێ����ژی وه‌زاره‌ت����ی كار له‌هه‌رێم كوردس����تان گه‌یاندوه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫گواسته‌وه‌‌و گه‌یاندنی هه‌رێم جه‌خت له‌سه‌ر كۆتای����ی دێت هه‌رێ����م ده‌س����ه‌اڵتی فڕین‬ ‫ئه‌وه‌ده‌كات����ه‌وه‌ ئه‌و كێش����ه‌ی ‌ه له‌كێش����ه‌ی له‌به‌غ����داد وه‌ربگرێته‌وه‌ ئه‌وه‌ش ش����ه‌ڕێكه‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كه‌ی ئه‌وان گه‌وره‌تره‌و پێویس����ت له‌ئاینده‌دا وه‌كو نه‌وت‌و هه‌رێم هه‌ر ده‌بێت‬ ‫به‌ده‌س����توه‌ردانی س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ����م‌و بیكات‪.‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ری دیوانی وه‌زاره‌تی دارایی‪:‬‬

‫حكومه‌تی هه‌رێم مایه‌پوچ‌و قه‌رزارە‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬

‫یاسین واحید به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی دیوان‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی دارایی یه‌كێكبو له‌و ستافه‌ی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان له‌و وه‌زاره‌ته‌ داینا‪،‬‬ ‫ئه‌و له‌م دیداره‌ تایبه‌ته‌ی ئاوێنه‌دا باس‬ ‫له‌كاره‌كانی وه‌زاره‌تی دارایی ده‌كات‌و‬ ‫هاوكات باسی ئه‌و ورده‌كاریانه‌ش‬ ‫ده‌كات له‌سه‌رده‌می ئه‌ودا ڕویاندان‌و‬ ‫پێشیوایه‌"حكومه‌ت له‌خوار پله‌ی‬ ‫ئیفالسیه‌وه‌یه‪ ،‬ئێستا وه‌زاره‌ت له‌ژێر‬ ‫ده‌سه‌اڵتی پارتیدایه‌‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ك���ه‌ چویت ‌ه وه‌زاره‌ت���ی دارایی‬ ‫هه‌ست به‌چی ده‌كرد؟‬ ‫یاس���ین واحید‪ :‬هه‌س���تم ب���ه‌وه‌ ده‌كرد‬ ‫ئه‌ركێكی گران له‌سه‌رشانمه‌ چونكه‌ له‌نێوان‬ ‫قسه‌ی هه‌ڵسوڕاوانی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕاندابوم‬ ‫كه‌ پێشتر كردبویان له‌گه‌ڵ ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ی‬ ‫حكوم���ه‌ت هه‌ڵیگرتبو‪،‬كاتێكی���ش چومه‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی دارایی كۆمه‌ڵێ���ك فه‌رمانبه‌ری‬ ‫حكومی���م بینی كه‌ پابه‌ن���دی فه‌رمانه‌كان‬ ‫بون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬گ���ۆڕان چ ئامۆژگاریه‌كی كردن‬ ‫به‌تایبه‌ت خودی نه‌وشیروان موسته‌فا؟‬ ‫یاس���ین واحید‪ :‬ئامۆژگاری خودی كاك‬ ‫نه‌وش���یروان بۆ ئێمه‌ ئه‌وه‌بو به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫پیش���ه‌ییانه‌ی ناحیزبیان���ه‌‌ كاربكه‌ی���ن‪،‬‬ ‫وه‌ به‌تایبه‌ت���ی له‌وه‌زاره‌ت���ی دارای���ی‬ ‫به‌رپرس���یاریه‌تی ئه‌خالق���ی زۆر قورس���ه‌‬ ‫چونك���ه‌ ڕاس���ته‌وخۆ په‌یوه‌ن���دی به‌قوتی‬ ‫هاواڵتیان���ه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ زۆر جه‌ختی‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌كرده‌وه‌ ئێمه‌ دور له‌الیه‌نگیری‌و‬ ‫ناوچه‌گه‌ریه‌تی كاربكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌و كه‌شه‌ی له‌وه‌زاره‌تی دارایی‬ ‫بو بواریدا ئێوه‌ به‌مشێوه‌یه‌ كاربكه‌ن؟‬ ‫یاس���ین واحید‪ :‬ڕه‌نگ��� ‌ه خه‌ڵكی چاك‌و‬ ‫نیش���تمانپه‌روه‌ر له‌وه‌زاره‌تی دارایی هه‌بێت‬ ‫ب���ه‌اڵم ڕێنمای���ی‌و ته‌علیمات���ه‌كان رێگرن‬ ‫له‌گۆڕان���كاری ڕیش���ه‌یی‪ ،‬ه���ه‌ر بۆنمونه‌‬ ‫تائێس���تا حكومه‌ت ژماره‌ی پۆس���ته‌كانی‬ ‫خ���ۆی نازانێ���ت‌و په‌یكه‌رێك���ی كارگێڕی‬

‫یه‌كگرتوی پشتڕاس���تكراوه‌ی نی���ه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌هیچ ش���وێنێكی دونیانی���ه‌ به‌بێ زانینی‬ ‫پێداویستی حكومه‌ت خه‌ڵك دابمه‌زرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كاتێ���ك وه‌زاره‌ت���ی دارایتان‬ ‫وه‌ر‌گرت‪ ،‬حكومه‌ت پاره‌ی هه‌بو؟‬ ‫یاسین واحید‪ :‬كاتێك وه‌زاره‌تی داراییمان‬ ‫وه‌رگ���رت حكوم���ه‌ت دوموچ���ه‌ قه‌رزاربو‬ ‫كاتێكی���ش هاتین���ه‌ ده‌ره‌وه‌ ه���ه‌ر وه‌كو‬ ‫خۆیبو و هه‌وڵماندا له‌وڕێژه‌یه‌ زیاترنه‌بێت‪،‬‬ ‫‌قه‌رزه‌كانی حكوم���ه‌ت ئه‌وكات ‪ 13‬ترلیۆن‬ ‫بون زۆربه‌ی قه‌رزه‌كان هی پێش ئێمه‌بون‪،‬‬ ‫ئه‌وكات به‌ڕێز وه‌زی���ری دارایی له‌‪ 21‬ی ‪6‬‬ ‫ده‌س���تبه‌كاربو واته‌ ئێمه‌ ‪ 5‬مانگی ساڵی‬ ‫‪2014‬مان به‌رده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات���ه‌ ئێ���وه‌ چیتانك���ردوه‌‬ ‫له‌كاتێك���دا وه‌زاره‌ته‌كه‌‌ت���ان وه‌ك���و خۆی‬ ‫به‌جێهێشت؟‬ ‫یاس���ین واحید‪ :‬ش���ه‌ڕی داعش‌و هاتنی‬ ‫ئاواره‌كان به‌زیاده‌وه‌ بارگرانی سه‌رش���انی‬ ‫ئێم���ه‌ی قورس���كرد‪ ،‬ئه‌وبه‌رنامه‌یه‌ی ئێمه‌‬ ‫بۆ وه‌زاره‌تی دارایی هه‌مانبو دیراس���ه‌كراو‬ ‫و له‌به‌رچ���اوی خه‌ڵك دیارب���و‪ ،‬توانیمان‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان‌و هه‌یكه‌ل���ی ئیداری وه‌زاره‌ت‬ ‫یه‌كبخه‌ی���ن‌و ئاس���ه‌واری دوئیداره‌ی���ی‬ ‫نه‌هێڵی���ن‪ ،‬ئه‌وی���ش هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‬ ‫فه‌رمانگه‌ زیاده‌كان‌و بندیواره‌كان‌و هه‌ندێك‬ ‫فه‌رمانگه‌و پۆستی زیاده‌بون‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬جگ���ه‌ له‌وانه‌ی باس���تانكرد‪،‬‬ ‫ئه‌توانن بڵێن كه‌ چون���ه‌ وه‌زاره‌تی دارایی‬ ‫قاسه‌كه‌ به‌تاڵبو؟‬ ‫یاس���ین واحید‪ :‬ئێمه‌ ئه‌ڵێین قاس���ه‌كه‌‬ ‫قه‌رزارب���و‪ ،‬ئێس���تا هه‌ندێك ده‌س���ته‌واژه‌‬ ‫ده‌بیس���تم ده‌ڵێ���ن حكومه‌ت موفلیس���ه‪‌،‬‬ ‫موفلیس كه‌س���ێكه‌ هیچی نه‌بێت به‌اڵم ئه‌م‬ ‫حكومه‌ته‌ له‌ژیر هێڵی ئیفالس���ه‌وه‌یه‌ بۆیه‌‬ ‫ئێمه‌ كاتێك چوین قاس���ه‌یه‌كی قه‌رزارمان‬ ‫وه‌رگرت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬توانیت���ان داهات���ی ناوخۆیی‬ ‫زیادبكه‌ن؟‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‬ ‫واحی���د‪:‬‬ ‫یاس���ین‬ ‫به‌ئه‌لیكترۆنیكردن‌و به‌سیستمكردنی داهاته‌‬ ‫ناوخۆیی���ه‌كان تاڕاده‌یه‌ك���ی زۆر توانیمان‬

‫وه‌زیری دارایی‬ ‫نه‌یده‌توانی ڕاوێژكارێك‬ ‫بۆخۆی دابمه‌زرێنێت‬ ‫یان پله‌ی ڕاوێژكاری‬ ‫له‌كه‌سێك وه‌ربگرێته‌و‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش‬ ‫نه‌یده‌توانی به‌بێ پرسی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێكی گشتی‬ ‫بگوزاێته‌وه‬

‫سیس���تمی كۆكردنه‌وه‌ی‌ داهات ش���ه‌فاف‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وكات���ه‌ی ئێمه‌ له‌وه‌زاره‌ت‬ ‫بوی���ن هیچ دیارده‌یه‌ك���ی دیارنه‌مانی پاره‌‬ ‫ڕوین���ه‌دا ك���ه‌ پێش���تر هه‌ب���وه‌‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫نمونه‌ش���مان له‌به‌رده‌سته‌ كه‌ له‌بانك پاره‌‬ ‫دیارنه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬داهاتی ناوخۆیتان چه‌ندبو؟‬ ‫یاسین واحید‪ :‬به‌شێوه‌یه‌كی ناوه‌ندیه‌تی‬ ‫‪ 150‬ملیارب���و مانگ هه‌ب���وه‌ زۆرتر بو له‌و‬ ‫ڕێژه‌یه‌ مانگ هه‌بو كه‌متر بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ی داهاتی نه‌وت چه‌ندبو؟‬ ‫یاس���ین واحی���د‪ :‬وه‌زاره‌ت���ی س���امانه‌‬ ‫سروش���تیه‌كان پێی ده‌وتین ئه‌وه‌نده‌ پاره‌‬ ‫وه‌ربگ���رن ب���ۆ دابه‌ش���كردنی موچه‌ یان‬ ‫وتومانه‌ پێویس���تمان به‌وه‌ن���ده‌ پاره‌یه‌ بۆ‬ ‫دابه‌ش���كردنی موچه‌ ئه‌ویش به‌ڕێز وه‌زیری‬ ‫دارایی له‌س���ه‌ر خه‌تبوه‌ له‌گ���ه‌ڵ وه‌زیری‬ ‫س���امانه‌ سروش���تیه‌كان‪ ،‬به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌‬

‫یاسین واحید‬ ‫نه‌مانزانیوه‌ سامانه‌ سروش���تیه‌كان چه‌ند‬ ‫نه‌وت���ی فرۆش���توه‌ به‌چه‌ندی فرۆش���توه‌‬ ‫پاره‌كه‌ی ل���ه‌چ بانكێك هه‌ڵده‌گرێت‌و چه‌ند‬ ‫حساب بانكی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم خۆ وه‌زیری دارایی ئه‌ندامی‬ ‫‌ئه‌نجومه‌نی بااڵی نه‌وت‌و غازه؟‬ ‫یاس���ین واحید‪ :‬له‌به‌رئه‌وه‌ی س���ندوقی‬ ‫داهات���ه‌ نه‌وتی���ه‌كان له‌گ���ه‌ڵ كۆمپانی���ا‬ ‫نیش���تمانیه‌كانی نه‌وتی دروس���تنه‌كراون‬ ‫الیه‌نی جێبه‌جێكار له‌ده‌رهێنان‌و فرۆشتنی‬ ‫نه‌وت وه‌زاره‌تی س���امانه‌ سروش���تیه‌كان‬ ‫ب���وه‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ وه‌زی���ری دارایی ئاگای‬ ‫له‌ورده‌كارییه‌كان نه‌بو و هیچ كه‌س���ێكیش‬ ‫ئاگای لێنیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پارتی تاچه‌ند ده‌ستی ده‌خسته‌‬ ‫ناو كاروباره‌كانتان؟‬ ‫یاس���ین واحید‪ :‬ئیداره‌كه‌ خودی پارتی‬ ‫ته‌شکیلی كردوه‌ چونكه‌ پێشتر ئه‌وان له‌و‬

‫ئیداره‌یه‌بون بۆیه‌ پێویست به‌ده‌ستخستنه‌‬ ‫ن���او كاروب���اره‌كان ناكات‪ ،‬ه���اوكات ئه‌و‬ ‫الیه‌نانه‌ی ئێم���ه‌ مامه‌ڵه‌مان له‌گه‌ڵ كردون‬ ‫ئه‌ن���دام‌و كادیری پێش���كه‌وتوی پارتیبون‬ ‫سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی كه‌س���ی نیشتمانپه‌روه‌رو‬ ‫چاكیان تێداب���و‪ ،‬له‌كاتێكدا س���تافه‌كه‌ی‬ ‫خۆت بێت ده‌س���ت ده‌خه‌یته‌ كوێوه‌ وه‌كو‬ ‫وایه‌ ماڵی خۆتبێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زۆرجار باس���ی ئ���ه‌وه‌ ده‌كرا‬ ‫كادره‌كانی پارتی حیزبایه‌تیان كردوه‌ له‌ناو‬ ‫وه‌زاره‌تی دارایی؟‬ ‫یاس���ین واحید‪ :‬من خۆم گه‌یشتومه‌ته‌‬ ‫ئه‌و بڕوای���ه‌ی ئه‌و ‪ 10‬مانگ���ه‌ی وه‌زاره‌تی‬ ‫دارایی قورس���ترین قۆناغ���ی ژیانمانبوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم گرفتی ئێمه‌ زیاتر ئیداریبون چونكه‌‬ ‫وه‌زی���ری دارایی نه‌یده‌توان���ی ڕاوێژكارێك‬ ‫بۆخۆی دابمه‌زرێنێت یان پله‌ی ڕاوێژكاری‬ ‫له‌كه‌س���ێك وه‌ربگرێت���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش‬ ‫نه‌یده‌توان���ی به‌ب���ێ پرس���ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیران به‌ڕێوه‌به‌رێكی گش���تی بگوزاێته‌وه‌‬ ‫بۆیه‌ ئه‌و یاس���او ڕێنمایانه‌ی دانراوه‌ ئه‌ڵێی‬ ‫بۆمبی چێنراوی تێدایه‌ هه‌ركاتێك بته‌وێت‬ ‫ش���تێكی جدی بكه‌یت ده‌بێت بگه‌ڕێیته‌وه‌‬ ‫س���ه‌روی خۆت‪ ،‬به‌گریمان���ه‌ ئه‌گه‌ر تۆش‬ ‫بكرێیت به‌س���ه‌رۆك وه‌زیران‌و ستافه‌كه‌ش‬ ‫به‌دڵی خۆت بێت به‌هۆی خراپی سیستمی‬ ‫حكوم���ه‌ت ناتوانیت هی���چ بكه‌یت چونكه‌‬ ‫له‌حكومه‌ت���دا حی���زب بااڵتر س���ه‌یركراوه‌‬ ‫تانیشتمان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬نێچیرڤ���ان بارزان���ی هی���چ‬ ‫ته‌ده‌خولێكی له‌كاره‌كانتان ده‌كرد؟‬ ‫یاسین واحید‪ :‬په‌یوه‌ندییه‌كی توندوتۆڵ‬ ‫له‌نێوان سه‌رۆكی حكومه‌ت‌و وه‌زیری دارایی‬ ‫هه‌بو هه‌رش���تێكیش كرابێت به‌ته‌نس���یق‬ ‫بوه‌‪ ،‬ش���ته‌كانی نێچیرڤان بارزانی بۆئێمه‌‬ ‫ته‌داخ���وڵ نه‌بوه‌ فه‌رمانب���وه‌ چونكه‌ ئه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی له‌ئێمه‌ بااڵتربو‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ش���تێك هه‌ب���و ئێ���وه‌ی‬ ‫نیگه‌رانكردبێت؟‬ ‫یاسین واحید‪ :‬به‌حوکمی په‌یوه‌ندییه‌كه‌‬ ‫زیاتر وه‌زیری دارایی ئاگاداری ئه‌وه‌یه‌ به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی م���ن هه‌س���تمپێكرد له‌مدوایه‌دا كه‌‬

‫گرژیه‌كان دروستبون هه‌ندێك شتی سیاسی‬ ‫هاته‌ناوه‌وه‌ بۆنمونه‌ به‌فه‌رمانێك كه‌واژوی‬ ‫نێچیرڤان بارزانی له‌س���ه‌ربو گواستنه‌وه‌ی‬ ‫میالك���ی فه‌رمانبه‌رانی ڕێكخراوه‌كان ڕاگیرا‬ ‫له‌كاتێك���دا ئێمه‌ فه‌رمان���ی وه‌زاریمان بۆ‬ ‫ده‌ركردبو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس���ی ئه‌وكاته‌م���ان بۆ بكه‌ كه‌‬ ‫نه‌یانهێشت بچنه‌وه‌ وه‌زاره‌ت؟‬ ‫یاس���ین واحید‪ :‬هاوڕێیه‌ك���م ته‌له‌فۆنی‬ ‫بۆك���ردم وتی وه‌زی���ری دارای���ی پێیوتوم‬ ‫سبه‌ی ناچینه‌ وه‌زاره‌ت‪ ،‬منیش په‌یوه‌ندیم‬ ‫به‌وه‌زی���ره‌وه‌ك���ردو وت���ی له‌ماڵ���ی كاك‬ ‫موس���ته‌فای س���ه‌یدقادرین و كاك كه‌ریم‬ ‫س���نجاری هاتوه‌ بۆ ئ���ه‌وێ پێوتوین ئه‌مه‌‬ ‫بڕی���اری مه‌كته‌بی سیاس���ی پارتیه‌ پێمان‬ ‫باشنیه‌ وه‌زیره‌كان‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتیه‌كان‬ ‫بچنه‌وه‌ س���ه‌رده‌وامی خۆیان ب���ۆ ماوه‌ی‬ ‫چه‌ند ڕۆژێك‪ ،‬به‌یانیش سه‌رۆكی حكومه‌ت‬ ‫نیگه‌رانی ده‌ربڕیب���و له‌كۆبونه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫وه‌زیره‌كانی گۆڕان وتبوی بڕیاره‌كه‌ حكومی‬ ‫نیه‌و حیزبیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێس���تا وه‌زی���ری دارایی چی‬ ‫ده‌كات؟‬ ‫یاس���ین واحید‪ :‬ئیس���تا وه‌زیری داریی‬ ‫چاوه‌ڕوانی ئه‌و دۆخه‌ ده‌كات‌و هه‌روه‌زیره‌‬ ‫چونكه‌ حه‌س���انه‌ی یاس���ایی خۆیی هه‌یه‌و‬ ‫متمان���ه‌ی له‌په‌رله‌م���ان وه‌رگرتوه‌و‌منیش‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه چاوه‌ڕێ���م‌و موچ���ه‌ش‬ ‫وه‌رده‌گری���ن ب���ه‌اڵم دۆخه‌کە داس���ه‌پاوه‌‬ ‫به‌ملمانداو ناچارین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ی ئێستا وه‌زیری دارایی له‌ناو‬ ‫گۆڕان چی ده‌كات؟‬ ‫یاس���ین واحید‪ :‬كاری ڕاوێ���ژكاری یان‬ ‫هاوكاری بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌كو كۆتا پرس���یار‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫ڕوانگه‌ی تۆ بۆ حكومه‌ت‌و وه‌زاره‌تی دارایی‬ ‫چیه‌؟‬ ‫یاسین واحید‪ :‬حكومه‌ت ئیفلیجبوه ئه‌وه‌ی‬ ‫ئێم���ه‌ هه‌مانه‌ ده‌س���ه‌اڵته‌و حكومه‌ت نیه‌‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی دارایش له‌دۆخێكی زۆر خراپیدایه‬ ‫كاری سه‌ره‌كی بریتیه‌ له‌دابه‌شكردنی موچه‌‬ ‫به‌سه‌ر موچه‌خۆراندا‌‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫‪11‬‬

‫ئه‌كره‌م سلێامن ‪:‬‬ ‫وه‌ درامای كوردی متامنه‌ی خۆی الی بینه‌ر دروست نه‌كردوه‌ته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫هونه‌رمه‌ند ئه‌كره‌م سلێمان له‌سلێمان ‌ی‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 1969‬له‌دایك بوه‌‪ ،‬ده‌رچوی‌‬ ‫ئه‌كادیمیای‌ هونه‌ره‌جوانه‌كانی‌ به‌غدا‬ ‫به‌شی‌ شانۆیه‌‌و ده‌رچوی‌ به‌شی‌‬ ‫ده‌رهێنانی‌ فیلم‌و به‌شی‌ سیناریۆیه‌‬ ‫له‌ئه‌كایمیای‌ هونه‌ری هۆڵه‌ندا‪ .‬له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان چه‌ند شانۆگه‌رییه‌كی‌‬ ‫پێشكه‌ش كردوه‌و ئه‌وكاته‌ی‌ چوه‌ته‌‬ ‫واڵتی‌ هۆڵه‌ندا چه‌ندین شانۆگه‌ریی‌‌و‬ ‫فیلمی‌ ئه‌نجامداوه‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬مه‌زهه‌ر که‌ریم‬

‫س���ه‌باره‌ت به‌ئه‌زمون���ی‌ كاركردنی���ان‬ ‫له‌كوردس���تان‌و له‌لێدوانێك���ی‌ بۆ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫ئه‌كره‌م س���لێمان رایگه‌یان���د "زۆر جار‬ ‫هه‌ن���گاوه‌ س���ه‌ره‌تاییه‌كان س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌هونه‌رمه‌ند ده‌ورێكی گرنگ ده‌بینێت بۆ‬ ‫به‌رده‌وام���ی‌و په‌ره‌پێدان له‌هونه‌ره‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫به‌شبه‌حاڵی خۆم له‌سه‌ره‌تای كاره‌كانمه‌وه‌‬ ‫خۆش���به‌ختانه‌ له‌ڕوی نواندنه‌وه‌ زۆر زو‬ ‫فرسه‌تی باش���م وه‌رگرت به‌تایبه‌تی ئه‌و‬ ‫كاته‌ی كه‌ له‌قۆناغی ئاماده‌یدا بوم"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "راس���ته‌وخۆ له‌گه‌ڵ قوتابیانی‬ ‫په‌یمانگای هونه‌ره‌جوانه‌كانی س���لێمانی‬ ‫ڕۆڵم بینی‌و ڕوڵی سه‌ره‌كیشم هه‌بو‪ ،‬دواتر‬ ‫به‌شداربوم له‌فێستیڤاڵی شانۆیی ناوچه‌ی‬ ‫ئۆتۆنۆمی له‌س���اڵی‪١٩٨٥‬كه‌ له‌سلێمانی‬ ‫س���ازكرا‌و من خه‌اڵتی باشترین ئه‌كته‌ری‬ ‫ئ���ه‌و فێس���تیڤاڵه‌م وه‌رگ���رت به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌شداریكردنم له‌شانۆگه‌ری (گوڵی به‌هار‬ ‫هات) ك���ه‌ له‌ده‌رهێنانی خوالێخۆش���بو‬ ‫هونه‌رمه‌ند حسێن میسری بو"‪.‬‬ ‫راش���یگه‌یاند "بارودۆخ���ی ئ���ه‌و‬ ‫س���ه‌رده‌مه‌ش ئه‌وه‌ی ده‌ویست كه‌ هونه‌ر‬ ‫زۆرجار په‌یامێكی سیاسی هه‌بو بینه‌ریش‬

‫چاوه‌ڕوانی هونه‌رمه‌ندانی ده‌كرد كه‌ كار‬ ‫به‌م په‌یامه‌ بكه‌ن‌و هه‌ڵوێستیان هه‌بێت‌و‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ی من به‌بیرم بێت زۆربه‌ی كاره‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوه‌كان ئه‌وانه‌ بون كه‌ په‌یامی‬ ‫ناڕاسته‌وخۆی سیاسییان هه‌ڵگرتبو"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێم���ه‌ش وه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌ك‬ ‫چونكه‌ خاوه‌نی ن���ه‌ ته‌له‌فزیۆنی كوردی‬ ‫یان س���ینه‌ماین كه‌ له‌رۆحماندا بژی‪ ،‬یان‬ ‫خاوه‌ن جۆره‌ میدیایه‌كی تر نه‌بوین بۆیه‌‬ ‫هه‌مومان زیاتر بایه‌خمان به‌ش���انۆ ده‌داو‬ ‫له‌هۆڵه‌كانی شانۆدا كۆده‌بوینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ناوبردنی‌ س���ااڵنی‌ هه‌شتاكان‬ ‫به‌قۆناغ���ی‌ زێڕینی‌ ش���انۆی‌ ك���وردی‌‪،‬‬

‫ئه‌كره‌م سلێمان وتی‌ " سااڵنی هه‌شتاكان‬ ‫بۆ ش���انۆ رۆژگارێك‌و قۆناغێكی تایبه‌ت‬ ‫بو چونكه‌ بۆ هه‌مو چاالكییه‌كی ش���انۆ‬ ‫بین���ه‌ری باش هه‌بو‪ ،‬پاش���ان بۆچونمان‬ ‫بۆ كاركردن له‌ش���انۆدا له‌گه‌ڵ ئه‌مڕۆ زۆر‬ ‫جیاواز بو"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هونه‌رمه‌ندان وه‌ك ده‌ستكه‌وتی‬ ‫م���ادی كاری ش���انۆییان نه‌ده‌كرد‪ ،‬له‌و‬ ‫سه‌رده‌مه‌ش په‌یمانگای هونه‌ره‌جوانه‌كان‬ ‫دام���ه‌زراو ئه‌مه‌ش رۆڵی خۆی هه‌بو‪ ،‬ئه‌و‬ ‫قوتابیانه‌ی په‌یمانگاش به‌ڕاستی دڵسۆزی‬ ‫شانۆ بون به‌جدی كاریان ده‌كرد"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ده‌ركه‌وتنی‌ درامای‌ ته‌له‌فزیۆنی‌‬

‫له‌دوای‌ ڕاپه‌رین له‌كوردس���تان‪ ،‬ئه‌كره‌م‬ ‫س���لێمان وتی‌ "له‌هه‌وڵه‌ سه‌ره‌تاییه‌كانی‬ ‫بواری درامای ته‌له‌فزیۆنی له‌كوردس���تان‬ ‫ئه‌كتی���ڤ ب���وم‌و دو كاری درام���ای‬ ‫ته‌له‌فزیۆنیم به‌رهه‌مهێناوه‌‪ ،‬له‌سه‌ره‌تاوه‌‬ ‫پێش���وازی زۆر باش���ی لێك���را‌و خه‌ڵكی‬ ‫زۆر له‌ده‌وری���ان كۆده‌بۆوه‌‌و بۆ بینه‌ریش‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی كوردی خۆماڵی تازه‌بو"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ چونك���ه‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندان به‌گشتی پسپۆڕی ئه‌و بواره‌‬ ‫نه‌بون‌و له‌ش���انۆ هاتبوین كاری درامای‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی‌و فیلم ڤیدۆیی زۆر گۆڕانگاری‬ ‫هونه‌ری به‌س���ه‌ردا نه‌هات هه‌ر زو خۆی‬

‫دوباره‌ ده‌كرده‌وه‌‌و نزیك ده‌بۆوه‌ له‌شانۆ‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی چونكه‌ له‌كوردس���تاندا كه‌س‬ ‫پسپۆر نه‌بو له‌بواری دراماو فیلمسازیدا‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش وای كرد كاره‌كانیان له‌خواستی‬ ‫بین���ه‌ر داببه‌زێت‌و بین���ه‌ر هیچ چێژێكی‬ ‫هونه‌ری لێ نه‌بینێت"‪.‬‬ ‫ئه‌ك���ره‌م س���لێمان ئاماژه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ "زۆر له‌درام���ا‌و فیلم كرا كه‌‬ ‫هێنده‌ الوازب���ون تۆرانێك دروس���ت بو‬ ‫له‌نێ���وان هونه‌رمه‌ندان‌و جه‌ماوه‌ره‌كه‌یدا‪.‬‬ ‫چونك���ه‌ كاره‌كانیش هیچ په‌یامێكیش���ی‬ ‫نه‌ب���و‪ ،‬بارودۆخ���ی كوردس���تانیش زۆر‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌ خ���راپ تێكچ���وو حزبه‌كان‬ ‫هونه‌رمه‌ندانیشیان دابه‌شكرد كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌بڕوای من به‌گش���تی زۆر كه‌وت له‌سه‌ر‬ ‫هونه‌ر له‌هه‌مو بواره‌كاندا"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "بینه‌ریش دواتر ده‌رگای بۆ‬ ‫كرای���ه‌وه‌ له‌س���ه‌ته‌الیت‌و فیلم���ی بیانی‬ ‫ئیدی دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌كاره‌ كوردییه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌توانم بڵێم تائه‌مڕۆش كه‌م تازۆر درامای‬ ‫كوردی متمانه‌ی خۆی الی بینه‌ر دروست‬ ‫نه‌كردوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ تاچه‌ند ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ك���ورد‌و حكومه‌ت���ی كوردس���تان‬ ‫س���تراتیژیه‌تی بایه‌خ���دان به‌كه‌لت���ور‌و‬ ‫هونه‌ری‌ له‌ئه‌جندای كاركردندایه‌‪ ،‬ئه‌كره‌م‬ ‫س���لێمان وتی‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫كوردی ده‌س���ه‌اڵتێكی حزبیه‌ كه‌م تازۆر‬ ‫ب���ۆ خ���ودی به‌رژه‌وه‌ن���دی حزبه‌ك���ه‌ی‬ ‫خ���ۆی كاری ك���ردوه‌‪ ،‬زۆر كه‌مته‌رخه‌م‬ ‫ب���وه‌ ل���ه‌زۆر ڕوه‌وه‌ ت���ا ئێس���تا‌و هیچ‬ ‫ئه‌جندای���ه‌ك‌و بایه‌خدانێكی ئه‌وتۆی نییه‌‬ ‫به‌گش���تی به‌رامبه‌ر به‌ پێداویستی‌و مافه‌‬ ‫سه‌ره‌تاییه‌كانی كۆمه‌ڵگای كوردیمان جا‬ ‫چۆن س���تراتیژی‌و بایه‌خدانی بۆ هونه‌ر‌و‬ ‫كلتور ده‌بێت"‪.‬‬

‫وتیشی‌ "ئه‌مه‌ش مانای ئه‌وه‌ نییه‌ هیچ‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌پێی ئه‌و زه‌مه‌نه‌ زۆره‌ی‬ ‫كه‌ حكومه‌تی كوردستان ده‌سه‌اڵتی هه‌یه‌‬ ‫زۆر كه‌مته‌رخ���ه‌م بوه‌ چونكه‌ به‌ڕاس���تی‬ ‫ئێمه‌ به‌كلت���ور‌و هونه‌ره‌كه‌مانه‌وه‌ زۆر زو‬ ‫بون‌و پێناسه‌ی خۆمان له‌دنیای ده‌ره‌وه‌دا‬ ‫ئه‌س���ه‌لماند‪ ،‬ده‌سه‌اڵتێك به‌جدی كار بۆ‬ ‫كلت���ور‌و هون���ه‌ر نه‌كات هه‌رچ���ی بكات‬ ‫هێش���تا هیچی له‌هێڵه‌ گشتیه‌كانی بونی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یماندا نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌كره‌م سلێمان راشیگه‌یاند "زۆر جار‬ ‫كه‌سی شیاویان له‌شوێنی شیاو دانه‌ناوه‌!‬ ‫ئه‌ش���توانم بڵێم نه‌بونی پالن‌و سیست ‌هم‌و‬ ‫ده‌س���تتێوه‌ردانی حزب له‌ده‌سه‌اڵت بۆته‌‬ ‫گرفتێك���ی زۆر له‌كوردس���تان تائه‌م���ڕۆ‬ ‫نمون���ه‌ش پایته‌ختی رۆش���نبیریمانه‌ كه‌‬ ‫له‌روی ڕۆشنبیری‌و هونه‌رییه‌وه‌ وه‌زعێكی‬ ‫وێرانی هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌خه‌ونی‌ گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ بۆ‬ ‫كوردس���تانیش‪ ،‬ئه‌كره‌م س���لێمان وتی‌‬ ‫"ئ���ه‌وه‌ خه‌ون���ی هه‌مو تاكێك���ی كورده‌‬ ‫له‌تاراوگه‌ كه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ كوردس���تان‬ ‫كه‌ بتوانن خزمه‌ت به‌واڵته‌كه‌یان بكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ تاچه‌ن���د حكومه‌تی‌‬ ‫كوردستان پێشوازی‌ له‌و به‌هره‌ جوانانه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌كره‌م س���لێمان وتی‌ "به‌بڕوای‬ ‫م���ن زۆر به‌هره‌ی جوان هه‌ن كه‌ پالنیان‬ ‫داناوه‌‌و گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ بۆ كوردس���تان زۆر‬ ‫دڵس���ۆز بون‌و ویستویانه‌ خزمه‌ت بكه‌ن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم زۆر به‌داخه‌وه‌ كه‌س پاڵپش���تیان‬ ‫نه‌ب���وه‌‌و هی���چ هاوكارییه‌كی���ان نه‌كراوه‌‬ ‫به‌ڵكو سه‌ریش���یان لێ ش���ێواوه‌‌و ناچار‬ ‫گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ بۆ تاراوگه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "وابزانم حكومه‌تی كوردستان‬ ‫ئه‌و په‌نده‌یان به‌درۆ خستۆته‌وه‌ كه‌ ده‌ڵێت‬ ‫(به‌رد له‌شوێنی خۆی سه‌نگینه‌)"‪.‬‬

‫ی قادری‌‪ :‬مه‌الكان ناویاننابوین چاوه‌ش‬ ‫برایم ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬

‫ۆ‬

‫له‌شاری ساباڵغ له‌رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان‬ ‫چوینه‌ ماڵه‌ كه‌له‌پورییه‌كه‌ی هونه‌رمه‌ندی‬ ‫میلی‌ونه‌ته‌وه‌یی كوردستان (برایمی‬ ‫قادری) كه‌ به‌بۆچونی زۆرینه‌ی‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی شاره‌زا ئه‌م گۆرانیبێژه‌‬ ‫به‌نه‌وه‌ی‌ ماملێ‌و زیر‌هك‌و شارۆخی‌و‬ ‫ڕه‌زازی ئه‌ژمارده‌كرێت‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ژیننامه‌ی‌ خۆی‌‌و له‌لێدوانێك ‌ی‬ ‫ب���ۆ ئاوێن���ه‌‪ ،‬هونه‌رمه‌ند برایم���ی‌ قادری‌‬ ‫رایگه‌یاند "س���اڵی (‪ )١٩٣٤‬له‌موكریان كه‌‬ ‫الدێیه‌ك���ه‌ نزیكی س���اباڵغ‪ ،‬له‌دایك بوم‪.‬‬ ‫باوكم پیاوێكی ماڵئ���اوه‌دان‌و ده‌نگخۆش‌و‬ ‫ه���اوكاری‌ گه‌نجان بو‪ ،‬س���ێ برای له‌خۆم‬ ‫گه‌وره‌ترم هه‌بو به‌اڵم هه‌س���تمده‌كرد باوكم‬ ‫منی له‌وانی دی خۆشترده‌ویست"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "بیرمه‌ منداڵبوم یاریمان ده‌كرد‬ ‫گۆرانیم بۆ هاوڕێكانم ده‌وت باوكیشم زۆرجار‬ ‫میوانی ده‌هات بانگی ده‌كردم ده‌یگوت ده‌ی‬ ‫وه‌ره‌ گۆرانییه‌ك بۆ فاڵنه‌ كه‌س بڵێ منیش‬ ‫له‌دیوه‌خانه‌كه‌مان ڕاده‌وه‌ستام‌و گۆرانییه‌كم‬ ‫ده‌وت‌و ده‌چومه‌وه‌ ئه‌ودیو"‪.‬‬ ‫قادری‌ رایگه‌یاند "كه‌ ته‌مه‌نم بو به‌(‪)١٧‬‬ ‫س���اڵ باوكم كۆچی دوایی كرد‪ .‬دواتر پایز‬ ‫هات‌و كاروباری الدێمان ته‌واوبو هاوڕێیه‌كم‬ ‫هه‌بو كوڕی حاجی فه‌ره‌جی كاك محێدین‬ ‫ی���ادی به‌خێربێ وش���تریان هه‌ب���و‪ ،‬باری‬ ‫گه‌نمیان ده‌هێنا له‌ئاش���ه‌كان لێیانده‌كڕی‌‌و‬ ‫منیش كارم له‌گه‌ڵیان ده‌كرد"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ڕۆژێك هاوڕێیه‌كی���ان بانگی‬ ‫كردم داوه‌ت���ی كردم كه‌چ���وم تائه‌وكاته‌‬ ‫به‌فه‌رم���ی له‌هی���چ ش���وێنێك گۆرانی���م‬ ‫نه‌وتب���و دواتر ڕه‌حمانی مینه‌ش���یان هێنا‬ ‫شمشاڵژه‌نێكیشیان هێنا به‌ناوی (هه‌مزه‌ی‬ ‫حه‌س���ه‌نه‌پیری)دواتر ب���و به‌گۆرانیوت���ن‬ ‫به‌شمش���اڵ‌و جوزه‌ل���ه‌و زه‌رب‌و ده‌توان���م‬ ‫بڵێم ئ���ه‌و ده‌عوه‌ته‌ی س���اڵی(‪ )١٩٥١‬بو‬

‫پێش���تر‬ ‫اوده‌بات‌و‬ ‫یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ۆره‌كانه‌و‌ه‬ ‫ژه‌كان ك ‌ه‬ ‫ر شێواز‌ه‬ ‫ه‌ پڕۆڤه‌‌و‬ ‫كه‌ره‌ست ‌ه‬

‫كاركردنم ‌ه‬ ‫ست ساڵی‬ ‫ئێس���تا‬ ‫ه‌وانه‌ ببن ‌ه‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫پێویس����ته‌ له‌كات����ی‌ هه‌ڵبژاردن���� ‌‬ ‫ی‬ ‫هاوڕێ‌ زۆرتر وریابی����ت‪ ،‬دوربكه‌وه‌‬ ‫له‌وكه‌سانه‌ی‌ كه‌ ده‌بنه‌كێشه‌ بۆخۆت‌و‬ ‫بۆكاره‌كانت‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫دوربكه‌و‌ه له‌هه‌ركارێك ك ‌ه سه‌رئێش���ه‌ت‬ ‫بۆدروس���ت ده‌كات‪ ،‬له‌ڕوی‌ سۆزداریه‌و‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانت گه‌ڕاونه‌ته‌و‌ه سه‌ر دۆخ ‌ی‬ ‫ئاسایی‌‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ڕاس����تگۆ نه‌بویت له‌گه‌ڵ په‌یوه‌ندیه‌‬ ‫خۆشه‌ویس����تییه‌كه‌ت‪ ،‬هه‌رئه‌م����ه‌ش‬ ‫ب����و له‌وب����واره‌ س����ه‌رنه‌كه‌وتیت‌و‬ ‫دوركه‌وتیته‌وه‌‪.‬‬

‫به‌ده‌ستپێكی گۆرانیوتنی من"‪.‬‬ ‫برایمی‌ قادری‌ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫گۆرانی‌ وتن له‌و سه‌رده‌مه‌دا به‌الی‌ خه‌ڵكه‌وه‌‬ ‫س���ه‌یر‌و س���ه‌مه‌ره‌ بوه‌‌و له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‌‬ ‫"باوه‌ڕبك���ه‌ن س���ه‌رده‌مێك گۆرانیم ده‌وت‬ ‫عاجباتی بو الی خه‌ڵك‌و خه‌ڵك به‌ لۆتی‌و‬ ‫قه‌ش���مه‌ر ناویان ده‌بردی���ن‌و بگره‌ هه‌زار‬ ‫قسه‌ی نه‌شیاوتریان پێده‌وتین"‪.‬‬ ‫قادری باسی یه‌كه‌مین كاری تۆماركردنی‬ ‫گۆران���ی‌ ده‌كات‌وده‌ڵێ���ت "گۆرانیبێ���ژ‬ ‫(عه‌ل���ی خه‌ندان)خوای ل���ێ ڕازی بێت‬ ‫الی ئێم���ه‌ ناوناوبانگێك���ی به‌رفراوانی‬ ‫هه‌بو‪ ،‬گۆرانییه‌كی هه‌بو هه‌میش���ه‌ من‬ ‫ده‌مگوته‌وه‌ كه‌ ده‌ڵێ (ئۆخه‌ی ئۆخه‌ی‬ ‫خه‌زاڵ���ێ وه‌ی كابانی گ���ه‌وره‌ ماڵێ)‬ ‫سه‌ره‌تا من ئه‌و گۆرانییه‌م تۆمار كرد‌و‬ ‫دوای ئ���ه‌وه‌ له‌س���اڵی(‪ )١٩٧١‬الی ئێوه‌‌و‬ ‫الی ئێمه‌ له‌مه‌هاباد ڕادیۆ كرایه‌وه‌‌و منیش‬ ‫ئه‌وكات له‌فه‌رهه‌نگ‌و هونه‌ری بوم"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌توانم بڵێم ئه‌وكاته‌ ئه‌وپه‌ڕی‬ ‫توان���ای هون���ه‌ری م���ن بو دوات���ر چومه‌‬ ‫ڕادیۆو(‪)٢٥‬گۆرانی���م ب���ۆ تۆمارك���ردن‪.‬‬ ‫دوات���ر چومه‌ تاران ل���ه‌وێ‌ له‌نێو چه‌ندین‬ ‫هونه‌رمه‌نددا دبلۆم���ی ئیفتیخارم وه‌رگرت‬ ‫له‌كرماشانیش به‌هه‌مانشێوه‌"‪.‬‬ ‫قادری دێته‌ س���ه‌ر باسی هونه‌ری میلی‌و‬ ‫ڕیتمی خێرا‌و وتی‌"به‌ڕاستی هونه‌ری میلیش‬ ‫به‌شێكی سه‌ره‌كییه‌ له‌فه‌رهه‌نگ‌و كولتوری‬ ‫ئێمه‌‌و هه‌رچ���ی هونه‌رمه‌ندی كۆنیش هه‌یه‌‬ ‫كه‌ ئێس���تا ناوێكی گه‌وره‌ن له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫كوردستان له‌میلییه‌وه‌ ده‌ستان پێكردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ه���ه‌ر ئ���ه‌و ڕیتم���ه‌ش ب���وه‌‬ ‫به‌قوتابخانه‌یان"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌قۆناغه‌ هونه‌رییه‌كان‪ ،‬قادری‌‬ ‫وت���ی‌ "پێش ئێمه‌ س���ه‌ره‌تا ئ���ه‌م نه‌ریتی‬ ‫گۆرانی وتنی خێرایه‌ له‌توركیاو س���وریادا‬ ‫هه‌بو كه‌ ته‌رمێكیان بۆ ده‌هاته‌وه‌ به‌بااڵیاندا‬ ‫ده‌یانوت‌و دواتر ناوه‌كه‌ی گۆڕا كرا به‌الوك‬ ‫الی خۆمان‌و پاشان حه‌یران هات‌و دواتر بو‬

‫گیسک‬ ‫داوا له‌هاورێیه‌ك���ت یاخ���ود كه‌س���ێك ‌ی‬ ‫نزیك���ت بك���ه‌ باهاوكاریت ب���كات له‌و‬ ‫كارانه‌ی‌ كه‌ڵه‌ك ‌ه بون به‌سه‌رته‌و‌ه هیالك ‌ی‬ ‫كردوی‌‪.‬‬

‫به‌ده‌هۆڵ‌و زوڕناو خه‌ڵك له‌دوی ده‌كه‌وت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "دواتر مه‌الكان پێیان ده‌وتین‬ ‫كاری ئێ���وه‌ حه‌رام���ه‌‌و ئه‌مان���وت ب���ۆ؟‬ ‫ده‌یانوت ئه‌و زوڕنایه‌ی ئێوه‌ به‌كاری دێنن‬ ‫دوپیك���ی تیایه‌ نێره‌و مێی���ه‌ تێكه‌اڵوده‌بن‬ ‫ئ���ه‌وه‌ حه‌رامه‌‌و ئینجا هه‌ر مه‌ال ناومانی نا‬ ‫چاوه‌ش"‪.‬‬ ‫برایم���ی قادری دێته‌وه‌ س���ه‌ر باس���ی‬ ‫كاره‌كانی‌وده‌ڵێ "من پێش مامۆستا ماملێ‬ ‫گۆرانیم وتوه‌‌و ده‌توانم بڵێم به‌س���ێ ساڵ‬ ‫پ���اش من هاته‌ ڕیزی هونه‌ری‪ .‬به‌ڕاس���تی‬ ‫مامۆستا حه‌س���ه‌ن زیره‌كیش قاوه‌خانه‌ی‬ ‫هه‌بو دواتر كاك حه‌س���ه‌ن ‪١٣‬س���اڵ له‌من‬ ‫گه‌وره‌تر بو خودا بیبه‌خشێت جائه‌وكاتیش‬ ‫كاك حه‌س���ه‌نیش ده‌نگخ���ۆش بو گۆرانی‬ ‫ده‌وت بۆخۆی هێشتا نه‌ناسرابو"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌اڵم دواتر زیره‌ك بو به‌ناوێك‌و‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ هونه‌ره‌كه‌ی به‌رزبو به‌بۆچونی من‬ ‫به‌هیچ وه‌سفێك پێناسه‌ ناكرێت"‪.‬‬ ‫قادری‌ دواتر دێته‌ س���ه‌ر باس���ی ئه‌و دو‬ ‫گۆرانییه‌ شاده‌ی كه‌ له‌باشوری‌ كوردستان‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫له‌ئامۆژگاریه‌كان����ی‌‬ ‫س����ود‬ ‫ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت وه‌ربگ����ره‌ بۆ كار‌ه‬ ‫نوێیه‌كه‌ت‪ ،‬له‌ڕوی‌ داراییه‌وه‌ توشی‌‬ ‫كێشه‌یه‌ك ده‌بیت‪.‬‬

‫ناوبانگ���ی‌ پ���ێ‌ په‌یداك���رد‌و له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێ‌ "ڕاس���تی ئه‌و دو گۆرانییه‌ براده‌رێك‬ ‫هه‌ب���و به‌ناوی (محه‌م���ه‌دی كازمی) تاری‬ ‫لێده‌دا له‌گه‌ڵ زه‌ربژه‌نێ���ك من ڕێم كه‌وته‌‬ ‫هه‌ولێر س���ه‌ره‌تا به‌ه���ه‌ردو هونه‌رمه‌ندی‬ ‫گه‌وره‌(هۆمه‌ری دزه‌یی‪ ،‬ڕه‌س���وڵ گه‌ردی)‬ ‫ئاش���نابوم به‌هۆی گۆڕینی كه‌ش���وهه‌وای‬ ‫ساڵی(‪)١٩٧٤‬ساباڵغ بۆ هه‌ولێر من كه‌مێك‬ ‫نه‌خۆش كه‌وتم"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "كه‌چومه‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌ هه‌ولێر‬ ‫په‌رستارێكی‌ خه‌ڵكی كۆیه‌ له‌هه‌ولێر كه‌وه‌كو‬ ‫خ���ۆی وتی ماڵیان له‌كۆیه‌ بو به‌س���ه‌ردان‬ ‫هاتب���و بۆ هه‌ولێر بۆ ماڵی خاڵی‪ ،‬كه‌ منی‬ ‫بینی ناس���یمییه‌وه‌‌و لێتان ناشارمه‌وه‌ زۆر‬ ‫جوان ب���و داوای لێك���ردم گۆرانییه‌كی بۆ‬ ‫بڵێم منیش هه‌ر ل���ه‌وێ ئه‌و گۆرانییه‌م بۆ‬ ‫دانا كه‌ ده‌ڵێ (س���ه‌فه‌رم بۆ به‌غدایه‌ هه‌ی‬ ‫دكتۆر ی���ارم له‌گه‌ڵم نایه‌ هه‌ی دكتۆر یه‌اڵ‬ ‫دكتۆر) له‌خۆشه‌ویس���تی ئه‌وخانمه‌ جوانه‌‬ ‫ئه‌و گۆرانییه‌ له‌دایك بو دواتر منیشی پێ‬ ‫بوم به‌ناو له‌باشوری‌ كوردستان"‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ملمالنێكانی‌ ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت زۆرتر كارت‬ ‫تێده‌كه‌ن‌و ناڕه‌حه‌تی‌ زیاترت بۆدروست‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬له‌ڕو ‌ی ته‌ندروس���تیه‌وه‌ باش‬ ‫نابیت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ی الیك‬ ‫ری جوا شێخه‌ ‌‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر قژت لوله‌‬ ‫ی زانكۆی‌ سه‌رقاڵ كردو‬ ‫خوێندكاران ‌‬

‫به‌م شێوه‌یه‌ بیبڕه‌‬

‫ئارایشتگای مه‌که‌س بۆ رازاندنه‌وه‌ی خانمان‬ ‫عه‌قاری ـ به‌رامبه‌ر ئه‌من ‌ه سوره‌ک ‌ه‬ ‫كاتێ����ك ت����ۆی‌ خانم س����ه‌ردانی‌‬ ‫ئارایشتگا ده‌كه‌یت باشتر وایه‌ راوێژ‬ ‫به‌كه‌سانی‌ ئه‌و شوێنه‌ بكه‌یت كه‌ كام‬ ‫س����تایل له‌گه‌ڵ قژی‌ تۆده‌گونجێت‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ئه‌وان ده‌زانن كه‌ ش����ێوه‌ی‌‬ ‫قژبڕینه‌كه‌ بۆتۆ ده‌گونجێت یاخود نا‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ لێره‌دا باسی‌ لێوه‌ده‌كه‌ین‬ ‫ق����ژ بڕینه‌ بۆ ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌ قژیان‬ ‫لوله‌‪ .‬كاتێ����ك ده‌ته‌وێت قژت ببڕیت‬ ‫ئه‌وه‌ بیر له‌م خااڵنه‌ بكه‌ره‌وه‌‪:‬‬

‫تیل‪0533202790 :‬‬

‫‪facebook: makassalonsulaymaniah‬‬

‫‪ .1‬ئه‌گ����ه‌ر ق����ژت لول����ه‌ ئ����ه‌وه‌‬ ‫هه‌وڵبده‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ته‌دریج ‌‬ ‫ی‬ ‫تیانه‌كه‌ی����ت چونك����ه‌ لولیه‌ك����ه‌ی‌‬ ‫زیات����ر ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم كاتێك‬ ‫ده‌ته‌وێت كورتی‌ بكه‌یته‌ ئه‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫به‌جۆره‌ مه‌قه‌ستێك قژه‌كه‌ت ته‌نك‬ ‫بكه‌یته‌وه‌ دوات����ر ته‌دریجه‌كه‌ی‌ تێدا‬ ‫بكه‌‪ ،‬له‌م كاته‌ بژی����ی‌ قژه‌كه‌ت زۆر‬ ‫ده‌رناكه‌وێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬ئه‌گ����ه‌ر ده‌موچ����اوت خ����ڕه‌‬

‫یاخود قه‌ڵ����ه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ واجوانتره‌‬ ‫كه‌ ق����ژت به‌ڕێك نه‌بڕی����ت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫له‌وكاته‌ ده‌موچ����اوت زیاتر قه‌ڵه‌وتر‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫‪ .3‬ئه‌گه‌ر ده‌موچاوت الوازبو‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت به‌ش����ی‌ پێشه‌وه‌ی‌ یه‌ك تۆز‬ ‫ته‌دریجی‌ تێدا بكه‌یت یاخود كلۆشی‌‬ ‫بكه‌ی����ت چونكه‌ كڵۆش����ه‌كه‌ الوازیی‌‬ ‫ده‌موچاوه‌كه‌ ده‌شارێته‌وه‌و دواوه‌ش‬ ‫به‌شێوه‌ی‌ حه‌وتی‌ ببڕدرێت‪.‬‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫زانا كه‌مال ماوه‌ی‌ ‪ 10‬ساڵه‌ كاری‌‬ ‫چایچێتی‌ ده‌كات له‌زانكۆی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫زانای‌ چایچی‌ رایگه‌یاند "خوێندكارانی‌‬ ‫زانكۆ له‌دوای‌ ده‌رچونیشیان ناتوانن‬ ‫نه‌یه‌نه‌وه‌ بۆ الم‌و چا نه‌خۆنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كاره‌كه‌یی‌‌و له‌لێدوانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ ئاوێنه‌‪ ،‬زان���ا كه‌م���ال رایگه‌یاند‬ ‫"م���اوه‌ی‌ ده‌س���اڵ ده‌بێ���ت پیش���ه‌ی‌‬ ‫چایچێت���ی‌ ده‌ك���ه‌م‌و زۆر له‌كاره‌ك���ه‌م‬ ‫ڕازیم‌و خوێندكاران���ی‌ زانكۆش له‌دوای‌‬ ‫ده‌رچونی���ان له‌زانك���ۆ به‌ی���ادی‌ ئه‌و‬

‫ی سلێامنی‬ ‫ی كیك بۆكسینگ ‌‬ ‫ی راهێنه‌ران ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫له‌ف ‌ه ده‌فرۆشێت‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆسه‌ردار‬ ‫سه‌رۆكی‌ ده‌سته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی‬ ‫راهێنه‌رانی‌ كیك بۆكسینگی‌ سلێمانی‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "به‌رپرسه‌كان ئیشیان‬ ‫پێم نه‌ما بۆیه‌ ئێستاكاری‌ له‌فه‌فرۆش ‌ی‬ ‫ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫تاریق عه‌لی‌ محه‌مه‌د‪ ،‬ناسراو به‌ (تاریق‬ ‫پۆاڵ) كه‌ئێستا كاری‌ له‌فه‌فرۆشی ده‌كات‌و‬ ‫له‌هه‌مانكاتیش���دا س���ه‌رۆك ‌ی ده‌س���ته‌ ‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ راهێنه‌رانی‌ كیك بۆكس���ینگ ‌ی‬ ‫س���لێمانییه‌‪ ،‬له‌س���ااڵن ‌ی ‪ 1984‬بۆ ‪1986‬‬ ‫له‌ژێر ده‌ستی‌ مامۆستا كاوه‌ حه‌مه‌ره‌شید‬ ‫ش���انه‌ ده‌س���تی‌ به‌یاریكردن كردوه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌سااڵن ‌ی ‪ 90‬له‌ناو ‪120‬یاریزاندا كه‌ پشتێن‬ ‫قاوه‌یی‌ بوه‌ هه‌ڵبژێردراوه‌ بۆ هه‌ڵبژارده‌ ‌ی‬ ‫عێ���راق وه‌ك راهێنه‌ر ب���ه‌اڵم وه‌ك خۆ ‌ی‬ ‫ده‌ڵێت‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌كورد بو‌ه پێیان‬ ‫وتوه‌ به‌كه‌ڵك ‌ی راهێنه‌رایه‌تی‌ نایه‌ت چونك ‌ه‬ ‫ده‌بێت حزبی‌ بێت واتا به‌عسی‌‪.‬‬ ‫ئه‌و راهێنه‌ره‌ ‌ی چه‌ندین یاریزانی‌ كورد ‌ی‬ ‫پێگه‌یاندوه‌‪ ،‬ئێس���تاكه‌ كاری‌ له‌فه‌فرۆشی‬ ‫ده‌كات‌و به‌ ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "به‌رپرسه‌كان‬ ‫ئیش���یان پێم نه‌م���ا بۆیه‌ ئێس���تا كار ‌ی‬ ‫له‌فه‌فرۆش���ی‌ ده‌كه‌م‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ شاناز ‌ی‬ ‫به‌كاره‌كه‌ش���مه‌وه‌ ده‌ك���ه‌م"‪ .‬ده‌ش���ڵێت‬ ‫"پاڵه‌وان ئه‌وكه‌س���ه‌یه‌ ك ‌ه كه‌وت بتوانێت‬ ‫هه‌ڵبستێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫پ���ۆاڵ ئام���اژه‌ به‌وه‌ش���ده‌كات "هۆڵ ‌ی‬ ‫یاریكردنه‌ك���ه‌ ‌ی هه‌میش��� ‌ه ‪ 150‬ب���ۆ ‪200‬‬ ‫فێرخ���وازی‌ تێدابوه‌‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه جگه‌ له‌وه‌ ‌ی‬

‫کاوڕ‬ ‫ی‬ ‫خ���ۆت له‌گوش���اره‌كانی‌ مانگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پێش���و رزگارده‌كه‌ی���ت وكاتێك ‌‬ ‫خۆش له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت‬ ‫به‌سه‌رده‌به‌یت‪.‬‬

‫له‌ئێستاش���دا زۆرێ���ك ل���ه‌و راهێنه‌ران‌و‬ ‫یاریزانانه‌ ‌ی كه‌ ئێس���تاكه‌ له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌دا‬ ‫ناس���راون‪ ،‬له‌نێ���و هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫ته‌نان���ه‌ت واڵتان���ی‌ ده‌ره‌وه‌ش���دا خاوه‌ن ‌ی‬ ‫پێگه‌ی‌ خۆیانن فێرخواز ‌ی به‌رده‌ستی‌ ئه‌م‬ ‫بون‌و جێگ��� ‌ه په‌نجه‌ی‌ تاریق به‌توانایانه‌و‌ه‬ ‫دیاره‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌"خاوه‌نی‌ ش���ه‌ش پاڵه‌وانێت��� ‌ی‬ ‫عێراق‌و پێنچی‌ یاری‌ نه‌تیجه‌داری‌ هه‌رێم ‌ی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬جگ��� ‌ه له‌یارییه‌كان���ی‌ ده‌ره‌وه‌ ‌ی‬ ‫عێراق"‪ .‬باس���ی‌ له‌وه‌ش���كرد كه‌ "س���اڵ ‌ی‬ ‫‪1996‬و له‌س���ه‌روه‌خت ‌ی ‪31‬ی‌ ئابدا كاتێك‬ ‫ئاواره‌ی‌ باش���ماخ ده‌ب���ن ده‌چێته‌ واڵت ‌ی‬ ‫ئێران‌و له‌هه‌ریه‌كه‌ له‌ئه‌سفه‌هان‌و مه‌ریوان‌و‬ ‫س���نه‌ به‌شدار ‌ی یارییه‌كان ‌ی ئه‌وێی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫له‌ئه‌نجامی‌ به‌ش���داریكردنی‌ له‌یارییه‌كان ‌ی‬ ‫واڵتی‌ ئێراندا س���اڵ ‌ی ‪ 2000‬له‌فیدراسیۆن ‌ی‬

‫گا‬

‫عێراق له‌تاران بانگهێشت كراو‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫بچێت بۆ مالیزیا‪ ،‬به‌اڵم كه‌س���ێك ‌ی تریان‬ ‫خستۆت ‌ه شوێنه‌كه‌ی‌ ئه‌و"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌نازناوی‌ پۆاڵ وتی‌ "به‌ڕێز‬ ‫جه‌ب���ار فه‌رمان نازناو ‌ی پۆاڵی‌ لێناوم‪ ،‬من‬ ‫سه‌ركێش���ی‌ زۆرم كردوه‌‪ ،‬سه‌یاره‌ به‌سه‌ر‬ ‫گیان‌و ده‌ستمدا رۆشتوه‌‪ ،‬بزمارم به‌كه‌لل ‌ه‬ ‫داكوتیوه‌‪ ،‬ش���ایگه‌رم به‌ئاگره‌وه‌ به‌كه‌لل ‌ه‬ ‫شكاندوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها مامۆستا ‌ی مه‌شق بوم‬ ‫له‌سكرتاریه‌تی‌ به‌رێز مام جه‌الل"‪.‬‬ ‫تاری���ق س���ه‌باره‌ت ب���ه‌كاری‌ ئێس���تا‌و‬ ‫رابردوش���ی‌ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات "به‌هۆ ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نه‌یتوانیوه‌ ببێته‌ كه‌س���ێك ‌ی حزب ‌ی‬ ‫بۆی��� ‌ه گه‌یش���توه‌ ب���ه‌م رۆژه‌ هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫زو زوش به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ده‌وت "ش���انازی‌‬ ‫به‌كاره‌كه‌مه‌و‌ه ده‌ك���ه‌م چونك ‌ه نه‌بومه‌ت ‌ه‬ ‫كۆیله‌ی‌ كه‌س"‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫ی گوڕوتی���ن‌و ئاماده‌باش���ی‌ زۆرت ك���ردو‌ه‬ ‫مه‌هێڵ����ه‌ په‌یوه‌ندیه‌كان����ت درز ‌‬ ‫تێبكه‌وێ����ت‪ ،‬هه‌ركاتێ����ك رۆتی����ن‌و بۆئ���ه‌وه‌ی‌ روب���ه‌ڕوی‌ راب���ردو ببیته‌وه‌و‬ ‫كاره‌كان����ت زۆرب����ون ئ����اگاداری‌ ده‌س���ت بكه‌یت به‌كاری‌ نوێ‌‪ ،‬ده‌كه‌ویت ‌ه‬ ‫خۆشه‌ویستیه‌كی‌ تازه‌وه‌‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانت به‌‪.‬‬

‫هه‌روه‌ها وتی‌ "س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫ده‌بو ئێس���تا له‌فه‌ بفرۆش���م یان نا‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌بێت له‌به‌رپرس���انی‌ ئ���ه‌م واڵته‌ وه‌اڵم ‌ی‬ ‫ئه‌و پرسیاره‌ت ده‌ست بكه‌وێت‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫ئه‌و پرسیاره‌ له‌وان بكه‌یت‪ ،‬من له‌راستیدا‬ ‫زۆر هی�ل�اك بوم له‌گه‌ڵ وه‌رزش���ه‌كه‌مدا‌و‬ ‫زۆریش خزمه‌ت���ی‌ وه‌رزش���ه‌كه‌م كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و‌ه پێنه‌زانین ‌ی ده‌سه‌اڵت ‌ه به‌توانا ‌ی‬ ‫كاره‌كته‌ره‌كانی‌ ئه‌م واڵته‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "تاوه‌كو رۆژێك ئیش���یان پێم‬ ‫بو به‌رپرس��� ‌ی وه‌ها هه‌بو‌ه ب ‌ه به‌رپرس��� ‌ی‬ ‫یانه‌كه‌م��� ‌ی ده‌وت تاریق هه‌رچی‌ س���ه‌رف‬ ‫ده‌كات وه‌سڵه‌كه‌ی‌ بۆ من بنێرن‌و هه‌قتان‬ ‫نه‌بێت به‌س���ه‌ریه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆ ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ك ‌ه حزبی‌ نه‌بوم پشتیان تێكردم"‪.‬‬ ‫ئه‌و راهێن���ه‌ره‌ ده‌ڵێت "من هونه‌ره‌كه‌ ‌ی‬ ‫خۆمم خۆش ده‌وێت‪ ،‬به‌اڵم خۆت ده‌زانیت‬ ‫خزمه‌ت به‌خزمه‌ته‌وه‌یه‌‪ ،‬من بۆیه‌ ئێس���تا‬ ‫ناتوان���م خزمه‌ت���ی‌ بك���ه‌م چونكه‌ كه‌س‬ ‫نیی���ه‌ بتوانێ���ت خزمه‌تم بكات‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫س���ه‌رده‌مه‌كه‌ی‌ جی���اوازه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه من‬ ‫ئێستا س���ه‌رۆك ‌ی ده‌س���ته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی‬ ‫راهێنه‌رانی‌ سلێمانیم‪ ،‬ئێستاش كۆبونه‌و‌ه‬ ‫ده‌كرێت‌و به‌بێ‌ من هیچ بڕیارێك نادرێت"‪.‬‬ ‫راش���یگه‌یاند "به‌اڵم من هه‌ندێك ش���تم‬ ‫پ���ێ‌ قب���وڵ ناكرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌مه‌وێت‬ ‫به‌خۆشه‌ویستانم بڵێم (شێر پیریش بێت‬ ‫هه‌ر شێره‌)‪.‬‬ ‫پۆاڵ داواش���ده‌كات ك ‌ه هونه‌ر ‌ی كۆنفۆ‌و‬ ‫كیك بۆكسینگ تێكه‌ڵ به‌كاری‌ حزبایه‌ت ‌ی‬ ‫نه‌كرێت‪ ،‬چونكه‌ ئ���ه‌و هونه‌ر‌ه هونه‌رێك ‌ی‬ ‫بێگه‌رده‌‌و با تێك نه‌چێت‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫ڕۆژانه‌ی‌ خوێندكارب���ون‌و چایان له‌الم‬ ‫خواردۆته‌وه‌ ده‌س���ته‌ ده‌س���ته‌ دێنه‌وه‌‬ ‫زانكۆ بۆخواردنه‌ی‌ چا"‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ تێكردن‌و پێشكه‌شكردنی‌ هه‌ر‬ ‫چایه‌ك زان���ا ده‌ڵێ‌ الیكێكت بۆ بكه‌م‌و‬ ‫الیكت بك���ه‌م به‌و بۆنه‌ی���ه‌وه‌ ناونراوه‌‬ ‫به‌(شێخه‌ی‌ الیك)‪.‬‬ ‫زان���ای‌ چایچ���ی‌ راش���یگه‌یاند "زۆر‬ ‫له‌كاره‌ك���ه‌م ڕازی���م‌و له‌خێزانه‌كه‌ماندا‬ ‫ته‌نها م���ن كاری‌ چایچێت���ی ده‌كه‌م‌و‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ كه‌سێكی‌ نزیكمه‌وه‌ ئه‌م كاره‌م‬ ‫دۆزیی���ه‌وه‌‌و جگه‌ له‌زانك���ۆش له‌چه‌ند‬ ‫ش���وێنێكی‌ دیك���ه‌ش ه���ه‌ر چایچێتی‌‬ ‫ده‌كه‌م"‪.‬‬

‫زان���ا باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "زانكۆ‬ ‫بێب���ه‌ش نییه‌ له‌ڕه‌نگ���ه‌ جیاوازه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌و هه‌مو جۆره‌ كه‌س���ێك دێته‌‬ ‫الی‌ بۆ چاخواردنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ی���ادگاری‌ خ���ۆی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كاره‌كه‌ی���دا‪ ،‬زان���ا وتی‌ "خۆش���ترین‌و‬ ‫جوانترین ی���ادگاری‌ له‌كاره‌كه‌مدا ئه‌و‬ ‫كاته‌ب���و كه‌چ���ام بۆ هاوڕێك���ه‌م برد‌و‬ ‫به‌اڵم به‌رده‌ستی‌ كه‌وت‌و منیش داوای‌‬ ‫لێبوردن���م لێكرد‌و ئه‌وی���ش له‌وه‌اڵمدا‬ ‫وتی‌‪ :‬بیشمسوتێنی‌ هه‌ر قه‌ینا"‬ ‫زانا كه‌مال له‌س���اڵی‌ ‪ 1988‬له‌شاری‌‬ ‫س���لێمانی‌ له‌دایك بوه‌‌و س���ێ‌ براو دو‬ ‫خوشكی‌ هه‌یه‌‪.‬‬

‫له‌هه‌ولێر‬ ‫شه‌ره‌ف ده‌خرێته‌ سه‌ر شانۆ‬

‫ی‬ ‫ی (ش���ه‌ره‌ف) له‌نوس���ین‌و ده‌رهێنان ‌‬ ‫شانۆگه‌ری ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هونه‌ر ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫نیهاد جامی‌‌و له‌به‌رهه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���انۆ ‌‬ ‫ی توێژینه‌وه‌ ‌‬ ‫ش���انۆی‌ هه‌ولێر‌و نێوه‌ند ‌‬ ‫ی هه‌ولێر پێشكه‌شده‌كرێت‪.‬‬ ‫كولتوری‌ له‌شار ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ش���انۆگه‌رییه‌كه‌‌و له‌لێدوانێك ‌‬ ‫ی "له‌ڕاس���تیدا به‌دوای‬ ‫ی وت��� ‌‬ ‫ئاوێن��� ‌ه نیهاد جام ‌‬ ‫فۆڕمێكی تر ده‌گه‌ڕێین ك ‌ه جیاواز بێت‪ .‬جیاوازبون‬ ‫پڕۆس���ه‌یه‌كی ڕه‌خنه‌ییه‌ ن���ه‌ك به‌ته‌نیا بۆ كاری‬ ‫ئه‌ویت���ر‪ ،‬به‌ڵك���و خوێندنه‌وه‌یه‌ بۆ ت���ه‌واوی ئه‌و‬ ‫كارانه‌ی له‌ڕابردودا ئه‌نجامماندا"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌وكات ئێم ‌ه وه‌ك پڕۆژه‌ی شانۆیه‌كی‬ ‫ئه‌زمونگه‌ری كارمان ده‌كرد‪ ،‬ئێس���تا له‌ته‌واوبونی‬ ‫ئه‌زمون���ه‌كان ئه‌وان���ه‌ی پێی گه‌یش���تین ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌پڕۆژه‌ی گه‌ڕان‌و پشكنین به‌دوای ده‌گه‌ڕاین وه‌ك‬ ‫زانراوێك بۆ مه‌عریفه‌ی ش���انۆ كاری تیا ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌و‌ه ش���انۆیه‌كی ئه‌زمونی نیی���ه‌ له‌پێناو‬ ‫جه‌سته‌ یاخود پرۆژه‌یه‌كی ده‌نگ بێت"‪.‬‬ ‫ی ئاماژ‌ه بۆ ئه‌و‌ه ده‌كات كه‌ ئه‌وه‌ گه‌یشتن ‌ه‬ ‫جام ‌‬ ‫ی "تێكس���ت‬ ‫ب ‌ه فۆڕمێكی جیاواز له‌ش���انۆدا‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماده‌بونی هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم چۆنیه‌تی خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫تێكست پڕۆس���ه‌یه‌كی هه‌ڵكۆڵینه‌ تیایدا وێن ‌ه له‌و نه‌بێت"‪.‬‬ ‫جام���ی‌ كاركردن له‌گه‌ڵ دو ئه‌كته‌ر كه‌‬ ‫دیو وش���ه‌وه‌ كار ده‌كات‌و وش���ه‌كان ده‌بن ‌ه وێنه‌‌و‬ ‫ی نا‬ ‫وێنه‌كان ده‌بنه‌ ده‌نگ‪ ،‬له‌یه‌كه‌یه‌كی هیرمنیۆتیكیدا ئه‌زمونی‌ نواندنیان نه‌بێت به‌سه‌ركێش ‌‬ ‫ی "ئه‌وه‌ بۆ خۆی سه‌ركێشی‬ ‫له‌وباره‌یه‌و‌ه وت ‌‬ ‫به‌یه‌كدا ده‌چن"‪.‬‬ ‫ی شانۆگه‌رییه‌ك ‌ه رایگه‌یاند سه‌ره‌نجام ئه‌وان له‌ڕوبه‌رێكدان له‌ناو تیۆ‬ ‫ی ده‌رهێنه‌ر ‌‬ ‫نیهاد جام ‌‬ ‫"ئه‌م هه‌وڵه‌ نه‌هاتۆت ‌ه ناو پڕۆڤه‌ی شانۆییه‌و‌ه وه‌ك ده‌یان���ه‌وێ پراكتیك بكه‌ن‪ ،‬به‌پێ���ی ڕۆژ‬ ‫پڕۆسه‌ی مه‌شقكردن‪ ،‬مه‌شقكردن له‌تێكست بونی ناچنه‌ ناو پڕۆڤ ‌ه به‌اڵم مه‌ش���ق له‌س���ه‌ر‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬تێكس���ت ڕوبه‌ری گفتوگۆ ب���وه‌‪ ،‬به‌دوای ش���انۆییه‌كان ده‌كه‌ن‪ ،‬كاتێ���ك ده‌كه‌ونه‌‬ ‫گفتوگۆكان هاتوینه‌ت ‌ه س���ه‌ر شێواز‌ه جیاوازه‌كان دروستكردنی نمایش ئه‌وان ده‌زانن چۆن ك‬ ‫چ له‌ئاستی تیۆری یاخود پراكتیكی ك ‌ه ئه‌كته‌ر بۆ شانۆییه‌كانی خۆیان به‌كاردێنن"‪.‬‬ ‫ی "ئه‌وه‌ قۆناغێكی جیاوازی ك‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫خۆی به‌دوای تیۆره‌كانه‌و‌ه ده‌یه‌وێت له‌و شێوازان ‌ه‬ ‫له‌ش���انۆدا ك ‌ه چۆن ئه‌وه‌ی له‌ماوه‌ی بیس‬ ‫كار بكات"‪.‬‬ ‫ی "ئه‌وه‌ فراوانبونی خه‌یاڵ‌و متمانه‌كردن ‌ه ڕابردو وه‌ك ده‌رهێنه‌ر ئه‌زمونم تیاده‌كرد‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫سه‌ر تواناكانی خۆی‪ ،‬به‌تایبه‌ت كاتێك له‌گه‌ڵ دو گه‌یاندومیه‌تی ‌ه ئه‌و شوێن ‌ه كه‌ ده‌مه‌وێ ئ ‌ه‬ ‫ئه‌كته‌ر كار بكه‌یت كه‌ پێش���تر ئه‌زمونی نواندنیان ئه‌وه‌ی ك ‌ه له‌شانۆ ویستومه‌"‪.‬‬

‫شێر‬

‫ی ره‌نگه‌ پێویس����تت به‌وه‌رزش����كردن‬ ‫هه‌س����ت به‌باش����بونی‌ بارودۆخ���� ‌‬ ‫خۆت ئه‌كه‌یت و خ����ۆت ئاماده‌كردوه‌ بێت بۆئه‌وه‌ی‌ رزگارت بێت له‌ئازاری‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ زیاتر له‌گه‌ڵ هاوس����ه‌ره‌كه‌ت جه‌س����ته‌ت‪ ،‬چاودێری‌ زیاتری‌ خۆت‬ ‫بكه‌‪.‬‬ ‫بمێنیته‌وه‌‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫به‌ه����ۆی‌ هیالك����ی‌‌و ماندوبون����ت‬ ‫له‌كاره‌ك����ه‌ت به‌رپرس����ه‌كه‌ت زیاتر‬ ‫پاداشتت ده‌كات‌و ده‌بیته‌ جێباوه‌ری‌‬ ‫ئه‌و‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫پارت ‌ی گره‌و له‌بێده‌نگ ‌ی ك ‌ێ ده‌باته‌وه‌؟‬ ‫ی حه‌م ‌ه ساڵح‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫پارت����ی‌ دیموكراتی‌ كوردس����تان‪ ،‬هه‌مو‬ ‫رۆژێ����ك هه‌نگاوێك����ی‌ نو ‌ێ ده‌نێ����ت‪ ،‬ئه‌م‬ ‫هه‌نگاوان����ه‌ی‌ پارت����ی‌ لێوانلێ����وه‌ له‌غرورو‬ ‫بێمنه‌تی‌ دوایه‌مینی‌ هاتنی‌ س����وپای‌ توركیا‬ ‫ب����و‪ ،‬ئ����ه‌م بێمنه‌تییه‌ی‌ پارت����ی‌ له‌چییه‌وه‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ گرتوه‌؟ ئه‌م غروره‌ی‌ بۆ كوێمان‬ ‫ده‌بات؟‬ ‫پارتی‌‪ ،‬په‌رله‌مانی‌ په‌كخس����ت‌و خه‌ریكه‌‬ ‫بۆی‌ ده‌چێته‌ س����ه‌ر‪ ،‬پێیوایه‌ بون‌و نه‌بونی‌‬ ‫په‌رله‌م����ان وه‌ك یه‌كه‌و ته‌نان����ه‌ت زۆریان‬ ‫نه‌بونی‌ به‌باشتر ده‌زانن‪ ،‬ئه‌و وابیرده‌كاته‌وه‌‬ ‫هێزی‌ كاریگه‌ر جگه‌ له‌گۆڕان‪ ،‬یه‌كێتییه‌ كه‌‬ ‫چه‌كدارو پاره‌ی‌ هه‌یه‌‪،‬پارتی‌ وای‌ ده‌بینێت‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌مه‌ڕ ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی‌ پارتی‌ جگه‌‬ ‫له‌چه‌ند لێدوانێك ‌ی كه‌می‌ رۆژنامه‌وانی‌ هیچی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ نابێت‪ ،‬ئه‌م لێدوانانه‌ش بۆ رازیكردنی‌‬ ‫دڵ����ی‌ جه‌ماوه‌ره‌كه‌یه‌تی‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا یه‌كێتیش‬ ‫نیگه‌ران نییه‌ به‌په‌كخستنی‌ په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫پارتی‌‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی‌ وه‌زیره‌كانی‌ گۆڕانی‌‬ ‫ناردوه‌ته‌وه‌ بۆ ماڵ حكومه‌تێكی‌ په‌ككه‌وتوی‌‬ ‫‪ 24‬ملیار دۆالر قه‌رزاری‌‪ ،‬بێ خزمه‌تگوزاری‌‬ ‫ش����ه‌كه‌تی‌ هه‌یه‌‪ ،‬حكومه‌تێك ل����ه‌م هه‌مو‬ ‫قه‌ی����ران‌و لێ����واری‌ داڕوخان����ی‌ ئابورییه‌دا‬ ‫ش����ه‌ش مانگه‌ ی����ه‌ك كۆبون����ه‌وه‌ی‌ كردوه‌‪،‬‬

‫پارت ‌ی ئێستا‬ ‫وابیرده‌كاته‌وه‌ ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ به‌م شێوه‌ی ‌ه‬ ‫به‌رده‌وام بێت تاوه‌كو‬ ‫هه‌ڵبژاردنێكی‌ دیك ‌ه‬ ‫ته‌نانه‌ت تاوه‌كو‬ ‫بتوانێت هه‌وڵ ‌ی‬ ‫ئه‌نجامنه‌دان ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنیش ده‌دات‬ ‫له‌ پێناو به‌رده‌وام ‌ی‬ ‫دۆخه‌كه‌دا‬ ‫دیسانه‌وه‌ ئه‌و پێیوایه‌ یه‌كێتی‌ دۆستییه‌تی‌‬ ‫له‌نه‌كه‌وتنی‌ ئه‌م حكومه‌ته‌ شكستخواردوه‌دا‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌مه‌ش پارتی‌ ده‌ڵێت‪ :‬یه‌كێتی‌ گرفتێكی‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬پارێزه‌رو به‌رگری����كاری‌ حكومه‌ته‌كه‌‬ ‫جێگری‌ س����ه‌رۆكی‌ حكومه‌ته‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌م‬ ‫ئه‌زمه‌یه‌دا ده‌یه‌وێت ده‌رماڵه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران‬ ‫كه‌مبكاته‌وه‌ به‌ناوی‌ چاكسازی‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌ست‬

‫شه‌ڕو چاره‌نوس‬

‫بۆ داهاتی‌ نه‌وت‌و خاڵه‌ سنورییه‌كان نه‌بات‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش����یان به‌لیژنه‌ی����ه‌ك ده‌كات جێگری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت سه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كات‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ناڕه‌زایی بۆ حیزبه‌كه‌ی‌ خۆی‌ نه‌بێت‪،‬‬ ‫وه‌ك چۆن پێش����تر سه‌رۆكایه‌تی‌ دو لیژنه‌ی‌‬ ‫وه‌رگرتنی‌ ق����ه‌رزی‌ ده‌ره‌ك����ی‌ و زیاده‌ڕۆی‌‬ ‫شاره‌وانی‌ دا به‌جێگری‌ سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‪،‬‬ ‫كاری‌ هه‌ردو لیژنه‌ش بێ‌ به‌رهه‌م بو!‬ ‫ئێس����تا س����ه‌رۆكی‌ پارت����ی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬كاره‌كان����ی‌ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌كات‌و ب����ۆ ك����وێ‌ ده‌چێت‌و له‌گ����ه‌ڵ كێ‌‬ ‫كۆده‌بێته‌وه‌و چ����ی‌ ده‌كات‪ ،‬بێباكه‌ له‌هه‌مو‬ ‫هێ����زه‌كان‪ ،‬دیس����انه‌وه‌ پێیوای����ه‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ به‌مه‌ نیگه‌ران نییه‌و نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ "جێگری‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم"و جێگری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ حكومه‌ته‌‪ ،‬كه‌سیان هیچ شتێكیان‬ ‫نه‌وتوه‌‪ ،‬تاوه‌كو ئێس����تاش به‌ڕێز كۆسره‌ت‬ ‫ره‌س����وڵ نه‌یگوتوه‌ جێگری‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫نیم‪.‬‬ ‫كه‌ باس����ی‌ فه‌سادی‌ نه‌وت له‌گه‌ڵ پارتیدا‬ ‫ده‌كه‌م‪ ،‬ده‌ڵێن‪ :‬یه‌كێتیش ش����ه‌ریكمانه‌ بۆ‬ ‫باس����ی‌ ناكه‌یت‪ ،‬ده‌ڵێم‪ :‬چ����ۆن به‌ڵگه‌تان‬ ‫چییه‌؟ ده‌ڵێ����ن‪ :‬ئێمه‌ به‌ته‌نی����ا ده‌توانین‬ ‫نه‌وتی‌ كه‌ركوك‌و ته‌قته‌ق بفرۆشین‌و یه‌كێتی‌‬ ‫قسه‌نه‌كات‪ ،‬تۆ ژماره‌كانی‌ نه‌وتی‌ كه‌ركوكت‬ ‫باڵوكرده‌وه‌ كوا هه‌ڵوێستی‌ یه‌كێتی‌!‬ ‫ئێستا حاكمی‌ موتڵه‌ق له‌واڵتدا پارتییه‌‪،‬‬ ‫حوكمڕانی‌ مدیرناحیی����ه‌و قایمقام‌و گه‌نمی‬ ‫جوتی����ارو به‌ش����ه‌خۆراكی‌ مانگان����ه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫حوكمڕانی‌ په‌یوه‌ندی‌ ده‌ره‌وه‌یه‌و به‌ته‌واوی‌‬ ‫الی‌ پارتییه‌‪ ،‬حوكمڕانی‌ س����وپاو ئاسایش‌و‬ ‫هێزی‌ ناوخۆی����ه‌و لوتكه‌كانی‌ الی‌ پارتییه‌‪،‬‬ ‫حوكمڕان����ی‌ ئابورییه‌‪ ،‬ئابوری‌ كوردس����تان‬ ‫نه‌وته‌ ئه‌ویش الی‌ پارتییه‌‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتی دادوه‌ری‌و‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌نجومه‌نی‌‬

‫شوراش كه‌ سه‌ربه‌وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆییه‌ هه‌ر‬ ‫الی‌ پارتییه‌‪ .‬كێ‌ چی‌ الیه‌ بابیڵێت!‬ ‫پارتی‌ له‌رابردودا هه‌مو ئه‌م دامه‌زراوانه‌ی‌‬ ‫خس����توه‌ته‌ خزمه‌ت����ی‌ حیزب����ی‌ خۆیه‌وه‌و‬ ‫نه‌ش����توانراوه‌ رێگری‌ لێبگرێ����ت‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫دوایه‌مین جار هاتنی‌ س����وپای‌ توركیا بو‪،‬‬ ‫پارتی‌ وای‌ ده‌بینێت بۆ ئه‌مه‌شیان یه‌كێتی‌‬ ‫هه‌ڵوێس����ت‌و قسه‌ی‌ جدی‌ نابێت‌و ده‌توانێت‬ ‫له‌نێو الیه‌نه‌ ناكۆكه‌كانی‌ یه‌كێتیدا به‌جۆرێك‬ ‫كار ب����كات‪ ،‬یه‌كێت����ی‌ پش����تیوانی‌ هه‌م����و‬ ‫هه‌نگاوه‌كانی‌ بێت‪.‬‬ ‫پارتی‌ ئێس����تا وابیرده‌كاته‌وه‌ ئه‌م دۆخه‌‬ ‫ب����ه‌م ش����ێوه‌یه‌ ب����ه‌رده‌وام بێ����ت تاوه‌كو‬ ‫هه‌ڵبژاردنێك����ی‌ دیك����ه‌‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت تاوه‌كو‬ ‫بتوانێت هه‌وڵی‌ ئه‌نجامنه‌دانی‌ هه‌ڵبژاردنیش‬ ‫ده‌دات له‌ پێناو به‌رده‌وامی‌ دۆخه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫گۆڕان‪ ،‬ئێستا پێویستی‌ به‌وه‌یه‌ له‌و چه‌ند‬ ‫كارته‌ی‌ له‌به‌رده‌س����تییه‌تی‌ كارتێكی‌ نوێی‬ ‫فشار به‌كاربهینێت‪.‬‬ ‫یه‌كێت����ی‌‪ ،‬به‌رپرس����انێكی‌ یه‌كێتی‌ هه‌ن‬ ‫ره‌خنه‌ی‌ جدییان هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌م دۆخه‌ی‌‬ ‫حوكمڕانی‌ پارتی‌ و بێ‌ باكی‌ پارتی‌ و پێیان‬ ‫وایه‌ پارتی‌ نابێ����ت له‌ حه‌جمی‌ خۆی‌ زیاتر‬ ‫حوكمڕان بێت و ئاینده‌ی‌ كوردستان به‌ره‌و‬ ‫هه‌ڵدێر ده‌بات‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م به‌رپرس����انه‌‬ ‫جدین‪ ،‬به‌اڵم نه‌ی����ان توانیوه‌ بڕیاری‌ جدی‌‬ ‫بۆ یه‌كێتی‌ دروس����ت بكه‌ن‪ .‬ئێستا یه‌كێتی‌‬ ‫نیش����تیمانی‌‪ ،‬ی����ان ده‌بێت هه‌ڵوێس����تێكی‌‬ ‫جدی‌ نیش����تیمانی‌ هه‌بێت یاخود به‌فه‌رمی‌‬ ‫پش����تیوانی‌ هه‌م����و هه‌نگاوه‌كان����ی‌ پارتی‌‬ ‫ب����كات‪ ،‬چونكه‌ گ����ره‌وی‌ ئێس����تای‌ پارتی‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ بێده‌نگی‌ یه‌كێتیدایه‌‪ ،‬پارتی‌ پێوایه‌‬ ‫براوه‌ ده‌بێت‌و ئێم����ه‌ش ده‌بێت له‌هه‌نگاو و‬ ‫هه‌ڵوێس����ته‌كانی‌ یه‌كێت����ی‌ بڕوانین له‌چه‌ند‬ ‫رۆژی‌ ئاینده‌دا‪.‬‬

‫تێگه‌یشتنێكی ناخه‌كییانه‌ی دیارده‌ی شه‌ڕ له‌روانگه‌ی نیكۆاڵی بێردیایڤه‌وه‌‬

‫ئومێد حه‌مه‌عه‌لی‬ ‫م���رۆڤ هه‌میش���ه‌له‌ش���ه‌ڕدایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ی���ه‬ ‫‌حه‌قیقه‌ت���ی ژی���ان‪ .‬ئاش���تی‌و ئاس���وده‌یی‬ ‫له‌س���ه‌ركه‌وتن‌و راده‌س���تبوندایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ی���ه‬ ‫‌راس���ته‌قینه‌ی به‌خته‌وه‌ری‪ .‬پرس���یار لێره‌دا‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌میش���ه‌یبونی ش���ه‌ڕ تاچه‌ن���ده‬ ‫‌ده‌توانێ تێگه‌یش���تنێكی پته‌وبێ له‌په‌یوه‌ند‬ ‫به‌جیه���ان‌و ژیان���ی مرۆیی���ه‌وه‌؟ تاچه‌ن���د‬ ‫ده‌رگیربون له‌گ���ەڵ ش���ه‌ڕدا خۆلێالنه‌دراو‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت خه‌س���ڵه‌تێكی ئۆنتۆلۆژیانه‌ی بونی‬ ‫جیهانه‌؟ ره‌نگه‌ بتوانین به‌پرسێكی بنچینه‌یی‬ ‫وه‌اڵمێك���ی تائه‌ندازه‌یه‌ك ره‌وا به‌و چه‌ش���ن ‌ه‬ ‫پرسانه‌بده‌ینه‌وه‌‪ ،‬ئایا ده‌توانین سه‌رده‌مێكی‬ ‫مێژوی���ی ئاوێزانبو به‌ئاش���تی ده‌ستنیش���ان‬ ‫بكه‌ی���ن؟ ئایا چركه‌س���اتێكی مێژوی جیهان‬ ‫كه‌ئاش���تی به‌رقه‌راردەبێ ئاماده‌یی هه‌بوه‌؟‬ ‫له‌راس���تیدا‪ ،‬مێژو مێژوی ش���ه‌ڕه‌‪ ،‬ئاش���تی‬ ‫مێ���ژوی نییه‌‪ ،‬ته‌نها بیركردنه‌وه‌و خه‌یاڵكردن‬ ‫به‌ئاشتییه‌وه‌ئاماده‌یی مێژویی هه‌بوه‌و هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ش���ه‌ڕ بونیادێكی بونه‌وییان���ه‌ی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ئاماده‌بونێكی راس���ته‌قینه‌یان ناراسته‌قینه‌‪،‬‬ ‫ره‌سه‌ن یان ناره‌سه‌نانه‌ی مرۆڤ به‌جه‌وهه‌ری‬ ‫خۆی ش���ه‌ڕه‌و بێپێچوپه‌نا ئاماژه‌یه‌بۆ بونی‬ ‫شه‌ڕ‪ .‬ش���ه‌ڕ به‌ به‌رده‌وامی مرۆڤی به‌سه‌ر دو‬ ‫ئاراس���ته‌ی ئه‌خالقی‪ ،‬رۆحی‪ ،‬س���ایكۆلۆژی‌و‬ ‫فیزیكییانه‌دا كه‌رتكردوه‌‪ ،‬له‌نێوان خۆڕاگری‌و‬ ‫راده‌س���تبون‪ ،‬له‌نێ���وان مان���او بێمانابونداو‬ ‫له‌نێ���وان مان‌و نه‌مان���ی فیزیكی���دا؛ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌دیدێكی ئه‌خالقییانه‌ی ره‌سه‌نه‌وه‌ته‌ماشای‬ ‫هه‌ر یه‌كێك له‌و دۆخه‌دژبه‌رانه‌ی یه‌كتربكه‌ین‪،‬‬ ‫ناتوانن س���ه‌رچاوه‌ی متمانه‌پێكراوی ئارامی‌و‬ ‫ئاسوده‌یی بن‪ ،‬ناتوانن هه‌میشه‌یی بن‪ ،‬خۆیان‬ ‫به‌رهه‌می نائارامی‌و ش���ه‌ڕن‌و له‌جه‌وهه‌ریاندا‬ ‫هه‌مان نائارامی‌و ش���ه‌ڕ سه‌قامگیره‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر به‌ش���ێوه‌یه‌كی دیاریكراوی���ش خۆی‬ ‫نمایشنه‌كردبێ‪.‬‬ ‫دونیای ئه‌مڕۆ له‌كورتترین‌و گه‌وهه‌ریترین‬ ‫پێناسه‌یدا ش���ه‌ڕێكی ته‌واوه‌‪ ،‬له‌هیچ شوێن‌و‬ ‫كاتێك���ی جیه���ان‌و مێژوی هه‌نوك���ه‌دا جگه‬ ‫‌له‌ده‌ركه‌وته‌و هێماكانی ش���ه‌ڕو شه‌ڕی قوڵتر‬ ‫ناتوانی���ن به‌ریه‌ككه‌وتنم���ان له‌ته‌ك پێناس‌و‬ ‫شوناسێكی جیاوازی دیكه‌دا هه‌بێ‪ .‬ئه‌وه‌ی بۆ‬ ‫من گرینگه‌ئه‌وه‌یه‌بتوانین له‌وه‌تێبگه‌ین شه‌ڕ‬ ‫دۆخی نۆرماڵی مێژوه‌یان ئاش���تی؟ هه‌ڵبه‌ت‬ ‫غه‌مێك���ی بونه‌وییانه‌ی بنه‌ڕه‌تییه‌ كه‌ش���ه‌ڕ‬ ‫خه‌س���ڵه‌ته‌ خۆلێالنه‌دراو‌و پ���ڕ كاركرده‌كه‌ی‬ ‫مێژوی مرۆڤ‌و ته‌نان���ه‌ت هه‌ناوی جه‌وهه‌ری‬

‫په‌ره‌س���ه‌ندویه‌تی‪ ،‬گوزارش���ته‌له‌حه‌قیقه‌تی‬ ‫ژیان���ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ته‌واوی په‌یوه‌ندییه‌كانی‬ ‫داگیركردوه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر بۆ مێژوی گه‌ش���ه‌كردنی‬ ‫سروشتییانه‌ی مرۆڤ‌و كۆمه‌ڵگه ‌بگه‌ڕێینه‌وه‬ ‫‌ملمالن���ێ‌و ش���ه‌ڕ گه‌وه���ه‌ری راس���ته‌قینه‌ی‬ ‫پێكده‌هێنن‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر ئاوڕبده‌ینه‌وه‌له‌چیرۆكه‬ ‫‌ئه‌فس���انه‌یی‌و ئاینییه‌كانی���ش بۆم���ان‬ ‫رۆش���نده‌بێته‌وه‌ده‌س���تپێكی ئ���ه‌م مێ���ژوه‬ ‫‌جیهان���ی‌و مرۆییه‌له‌یاخیب���ون یان گوێڕایه‌ڵ‬ ‫نه‌بون���ی ئاده‌م‌و ح���ه‌واوه ‌س���ه‌رڕێكه‌وتوه‌و‬ ‫یه‌كه‌م شه‌ڕو كوش���تنیش له‌پێدادانی قابیل‌و‬ ‫هابیل���ه‌وه ‌به‌رجه‌س���ته‌بوه‌‪ ،‬ره‌نگ���ه‌ ئ���ه‌م‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یه‌م���ان ته‌نها له‌رواڵه‌تدا گه‌ڕانه‌وه‌بێ‬ ‫ب���ۆ راب���ردو له‌به‌رئه‌وه‌ی م���رۆڤ هه‌رچه‌نده‬ ‫‌ئالیی���ه‌ت‌و میكانیزمه‌كانی ژیان به‌گش���تی‌و‬ ‫ش���ه‌ڕو ملمالنێكانی گۆڕیبێ به‌اڵم نه‌یتوانیوه‬ ‫‌خ���ۆی له‌و جه‌وه���ه‌ره‌ مێژویی���ه‌ده‌ربازبكاو‬ ‫تێیپه‌ڕێنێ‪ ،‬نه‌یتوانیوه‌شوناس���ی شه‌ڕانیبون‬ ‫له‌مێژوه‌كه‌ی‌و له‌بونی خۆی بكاته‌وه‌‪ .‬ش���ه‌ڕ‬ ‫خراپه‌یه‌كی ئه‌به‌دیی���ه‌‪ .‬گه‌وره‌ترین كاركردی‬ ‫مرۆڤییانه‌ی ئاش���تیخوازانه ‌له‌سه‌ری به‌ته‌نها‬ ‫ده‌توانێ له‌گۆڕینی فۆرم‌و میكانیزمی ش���ه‌ڕدا‬ ‫به‌رجه‌سته‌ ببێ‪.‬‬ ‫له‌دۆخی ئێس���تادا ش���ه‌ڕ راس���ته‌وخۆ‬ ‫له‌ده‌رگای بون���ی هه‌ریه‌كه‌م���ان ده‌دا‪ ،‬بۆیه‬ ‫‌ته‌نها ئه‌زمونكردنی شه‌ڕ گرنگ نیی ‌ه له‌دۆخی‬ ‫ته‌واو ره‌وادا‪ ،‬به‌ڵكو تێگه‌یشتن له‌و دیارده‌یه‬ ‫‌بایه‌خێك���ی مه‌عریفی پت���ه‌وی بۆمان ده‌بێ‪.‬‬ ‫بۆ ده‌س���ته‌به‌ركردنی به‌شێك له‌و تێگه‌یشتنه‬ ‫‌پێویسته‌‪ ،‬روانگه‌ی فه‌لسه‌فییانه‌ی "نیكۆاڵی‬ ‫بێردیایڤ" ده‌توانێ رۆشناییه‌كی زێده‌تر له‌و‬ ‫بواره‌دا بخات���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌م بیریاره ‌ش���ه‌ڕ وه‌ك‬ ‫دیارده‌یه‌ك���ی نام���ۆی مێژویی ناناس���ێنێت‌و‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌تائه‌ندازه‌یه‌كی گه‌ور‌ه هه‌وڵیداو‌ه‬ ‫له‌ره‌وایه‌تی ش���ه‌ڕ بهێنێته‌ خ���واره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌حوكمی واقیعیه‌ته‌هه‌میشه‌ییه‌كه‌ی دیارده‌ی‬ ‫ش���ه‌ڕو ره‌گداكوتاوییه‌بونه‌وییه‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬دانی‬ ‫به‌وه‌دا ناوه‌شه‌ڕ ره‌وشی ئاسایی مێژوه‌نه‌ك‬ ‫ئاشتی‪ .‬بێردیایڤ كه‌س���ێتییه‌كه ‌هه‌ڵقواڵوی‬ ‫مێژوی ش���ه‌ڕی ئایدۆلۆژیاكان‌و خوێناویبونی‬ ‫جیهان���ه‌ تادوا ترۆپكی خ���ۆی‪ .‬له‌باره‌ی ئه‌و‬ ‫دیارده‌ی���ه‌وه ‌له‌په‌رتوكێك���دا "دیالێكتیك���ی‬ ‫خواوه‌ندێت���ی‌و‬ ‫ئێكزیستێنس���یالییانه‌ی‬ ‫مرۆڤاێتی" نوس���یویه‌تی‪ :‬شه‌ڕ دیارده‌یه‌كی‬ ‫بنه‌ڕه‌ت���ی بێكۆتاێت���ی جیهانییانه‌ی ئێمه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ته‌نها فاكتێكی مرۆییانه‌‪ ،‬سۆسیۆلۆژی‌و‬ ‫مێژوییانه‌ی ژیان نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو فاكتێكی ژیانی‬ ‫كۆسمۆسیانه‌ش���ه‌‪ .‬هیراكلیت ئێژێ‪ :‬ش���ه‌ڕ‬ ‫شوناسێكی گش���تییان ‌ه ئه‌هێنێ‌و هه‌مو شتێ‬ ‫رێگه‌پێده‌دا به‌هۆی جیاوازییه‌وه‌‪ .‬خاس���یه‌تی‬ ‫كۆسمۆس���ییانه‌ی ش���ه‌ڕ ل���ه‌وه‌وه‌هات���وه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌جیهان بریتیی���ه‌له‌جوڵ���ه‌و ئاگر‪ .‬هۆبز‬ ‫پێداگیری له‌سه‌ر سه‌ره‌تایبونی بنه‌ڕه‌تییانه‌ی‬ ‫دۆخی ش���ه‌ڕ كردۆته‌وه‌‪ .‬ش���ه‌ڕ ته‌نها له‌سه‌ر‬ ‫زه‌وی نیی���ه‌‪ ،‬له‌ئاسمانیش���ه‌‪ ،‬فریش���ته‌كان‌و‬ ‫ئه‌هریمه‌نه‌كان له‌ش���ه‌ڕدان‪ .‬مێ���ژوی جیهان‬ ‫‌له‌ئاس���تی ه���ه‌ره‌بااڵیدا پێكهاتوه‌له‌ش���ه‌ڕو‬

‫له‌دۆخی ئێستادا شه‌ڕ‬ ‫راسته‌وخۆ له‌ده‌رگای‬ ‫بونی هه‌ریه‌كه‌مان ده‌دا‬ ‫بۆیه‌ته‌نها ئه‌زمونكردنی‬ ‫شه‌ڕ گرنگ نیی ‌ه‬ ‫له‌دۆخی ته‌واو ره‌وادا‬ ‫به‌ڵكو تێگه‌یشتن له‌و‬ ‫دیارده‌یه‌بایه‌خێكی‬ ‫مه‌عریفی پته‌وی بۆمان‬ ‫ده‌بێ‬ ‫مێ���ژوی ش���ه‌ڕ ب���وه‌‪ .‬هه‌ندێك س���ه‌رده‌می‬ ‫ئاش���تییانه‌ی ك���ورت‪ ،‬جۆرێ���ك له‌پێوابونی‬ ‫درۆزنانه‌ی وه‌ه���ای خوڵقاندوه‌‪ ،‬كه‌وادیاربێ‬ ‫ئاش���تی دۆخ���ی نۆرماڵی مێ���ژو بێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫شه‌ڕ‪ .‬ئه‌گه‌ر ته‌ماشای روانینه‌بێردیایڤییه‌كه‬ ‫‌بكه‌ین كه‌له‌بنچینه‌دا ئێزیستێنس���یالییانه‌یه‌‪،‬‬ ‫ناته‌بای���ی‌و نكڵۆكییه‌كی س���ه‌ره‌تایی له‌ته‌ك‬ ‫جه‌وه���ه‌ره‌هه‌ره‌زاڵه‌كه‌ی فه‌لس���ه‌فه‌ی بوندا‬ ‫ئه‌دۆزینه‌وه‌‪ .‬مرۆڤ له‌م فه‌لس���ه‌فه‌یه‌دا به‌بێ‬ ‫خه‌س���ڵه‌ت‌و ناوه‌ڕۆك دێته‌بون‪ ،‬ئه‌و "هیچ"ه‌و‬ ‫هیچبونه‌كه‌ی ره‌هه‌ندی مه‌حكومبونه‌كه‌یه‌تی‬ ‫به‌ئ���ازادی‪ .‬م���رۆڤ مه‌حكوم���ه‌ به‌ئ���ازادی‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی بۆش���ایی‌و به‌تاڵیی���ه‌ك هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌ناچ���اری پڕیده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌م پڕكردنه‌وه‌یه‬ ‫‌ناچارێتی مرۆڤه‌به‌هه‌ڵبژاردن له‌نێوان "ئه‌مه‌"و‬ ‫"ئه‌ویدیكه‌" دا‪ .‬به‌اڵم كێش���ه‌ی گه‌وره‌ئه‌وه‌یه‬ ‫‌شه‌ڕ ش���وناس‌و ره‌وشێكی گش���تی ئه‌وتۆی‬ ‫هێناوه‌ت���ه ‌گۆڕێ ك���ه‌ نوقت���ه‌ی بنچینه‌یی‬ ‫مه‌حكومبونی مرۆڤ به‌ئ���ازادی پڕكردنه‌وه‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنی كۆنتڕۆڵكردوه‌‪ .‬یه‌كه‌مین كرده‌ی‬ ‫مرۆڤ له‌جیهان ره‌تكردنه‌وه‌یه‌‪ ،‬ره‌تكردنه‌وه‌ی‬ ‫بژارده‌یه‌كه ‌له‌بژارده‌كان‪ ،‬ش���ه‌ڕی ئه‌گه‌رێك ‌ه‬ ‫له‌پێن���اوی ده‌ستڕاگه‌یش���تن به‌ئه‌گه‌رێك���ی‬ ‫دیكه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ش���ه‌ڕ خه‌سڵه‌تێكی بونه‌وییانه‌و‬ ‫ئۆنتۆلۆژییان���ه‌ی بنه‌ڕه‌تی ب���ون نه‌بێ‪ ،‬ئه‌وه‬ ‫‌خاس���یه‌تێكه ‌له‌چركه‌س���اتی ده‌ركه‌وت���ن‌و‬ ‫سه‌رڕێكه‌وتنی پرۆژه‌ی بونی مرۆڤه‌وه‌به‌ڕوی‬ ‫بون���دا به‌بێ خۆلێ�ل�ادان ئ���اوه‌اڵ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ش���ه‌ڕ له‌جه‌وه���ه‌ری خۆیدا هاتن���ی مرۆڤ‌و‬ ‫ده‌ركه‌وتنیه‌تی له‌جیه���ان‪ .‬مرۆڤ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئازادبێ‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی هه‌ڵبژێرێ پێویسته‌ئه‌وه‬

‫‌قه‌بوڵبكات ك ‌ه ده‌بێ به‌رده‌وام بجه‌نگێت‪ .‬هه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌یه‌واده‌كات مرۆڤ له‌پاڵ ئه‌وه‌ی بونێكی‬ ‫مه‌حكومه‌به‌ئازادی ‪ ،‬مه‌حكومه‌ به‌شه‌ڕیش‪.‬‬ ‫ل���ه‌الی بێردیای���ڤ ش���ه‌ڕ خاوه‌ن���ی‬ ‫ره‌گوڕیش���ه‌یه‌كی میتافیزیكییانه‌ی���ه‌و ئ���ه‌م‬ ‫دیارده‌ی���ه ‌به‌ته‌نها ده‌ركه‌وته‌و راس���تییه‌كی‬ ‫ژیانی مرۆیی‪ ،‬سۆسیۆلۆژی‌و مێژوییانه‌نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو دیوێكی ئاسمانییانه‌و كۆسمۆسییانه‌ی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌م قواڵییه‌ی ش���ه‌ڕ هه‌یه‌تی له‌بوندا‬ ‫به‌گش���تی‪ ،‬یان قواڵیی میتافیزیكیانه‌ی شه‌ڕ‬ ‫وایك���ردوه ‌هێ���زو كاركرده‌كان���ی فراوانترو‬ ‫هه‌مه‌گیرتربن به‌جۆرێ زۆرجار جیهان له‌هه‌ر‬ ‫تۆو توخمێكی جیاواز له‌خۆی به‌تاڵده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هیراكلیتییان���ه ‌بڵێی���ن‪ ،‬جیه���ان‬ ‫جوڵه‌یه‌و تۆپێكی ئاگره‌‪ .‬ئ���ه‌م جیهانبینییه‬ ‫‌له‌خاس���یه‌ت ‌ه فیزیكییه‌كه‌ی داده‌ڕنین‌و وه‌ك‬ ‫باس���ێكی ره‌مزییانه‌ی دونی���ا وه‌ریده‌گرین‪.‬‬ ‫جوڵه‌و ئاگ���ر پێكهێنه‌ری جیهان���ن‪ ،‬جیهان‬ ‫ئه‌و رۆش���نه‌ پانتایی���ه‌ی ئاماده‌بونی مرۆڤ‬ ‫له‌خۆده‌گ���رێ‪ ،‬هه‌رئه‌مه‌یه‌یه‌كه‌م ش���وێنپێی‬ ‫م���رۆڤ ده‌كاته‌ئاگر‪ .‬جیهان‪ ،‬ئه‌و ش���وێنه‌ی‬ ‫پێویسته‌تیایدا ئاماده‌بین‪ ،‬له‌بنه‌ڕه‌تی خۆیدا‬ ‫ئاگرێكی هه‌اڵیس���اوه‌له‌روانینی فه‌یله‌س���وفه‬ ‫‌پێشس���وقراتییه‌كه‌مانه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌هاتنی مرۆڤ‬ ‫بۆ جیهان‪ ،‬یان فڕێدانی بۆ جیهان ده‌ركه‌وتنی‬ ‫ئه‌و نییه‌له‌ئارامیدا‪ ،‬یان له‌دۆخێكی بێجوڵه‌ی‬ ‫بێشناس���دا‪ ،‬به‌ڵكو ده‌ركه‌وت���ن‌و كه‌وتنه‌ناو‬ ‫ئاگ���ره‌‪ ،‬ئه‌مه‌ی���ه‌ تێوه‌گالندن���ی م���رۆڤ‬ ‫به‌ش���ه‌ڕه‌وه‌‪ .‬ئه‌م دیده‌ده‌مانباته‌وه‌الی ئه‌و‬ ‫راستییه‌ئۆنتۆلۆژییه‌ی كه ‌ئاماده‌بونی مرۆڤ‬ ‫له‌جیهان وه‌ك پێش���مه‌رجی ره‌سه‌ناێتی ئه‌و‬ ‫بونه‌داده‌ن���ێ‪ .‬لێ���ره‌وه‌و ‪ ،‬به‌رمه‌بنای ئه‌وه‌ی‬ ‫جیهان ئاگرێكی هه‌اڵیساوی شه‌ڕه‌‪ ،‬ئاماده‌بون‬ ‫له‌م ش���ه‌ڕه‌دا هه‌مان ئاماده‌بونه ‌له‌جیهان‌و‪،‬‬ ‫هه‌ڵگری حوكمی پێشمه‌رجه‌ ئۆنتۆلۆژییه‌كانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر شه‌ڕ خه‌س���ڵه‌تی بونه‌وییانه‌ی مرۆڤ‪،‬‬ ‫ی���ان تایبه‌تێت���ی بون���ی جیهان ب���ێ‪ ،‬هیچ‬ ‫دڕدۆنگی‌و سڵه‌مینه‌وه‌یه‌كمان بۆ پێشناهێنێ‬ ‫له‌ب���اره‌ی ده‌ركه‌وتن���ی ناچارییانه‌ی مرۆڤ‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌له‌ره‌وشی سه‌ره‌تایی‌و بنه‌ڕه‌تییانه‌ی‬ ‫شه‌ڕدا‪.‬‬ ‫بێردیایڤ سه‌باره‌ت به‌واقیعی ژیانی مرۆڤ‌و‬ ‫مێژوی سه‌قامگیری كه‌ناواخنێكی ئاشتییانه‌ی‬ ‫هه‌بێ پێیوای���ه‌‪ ،‬له‌جه‌وه���ه‌ردا ‪ ،‬هیچ كاتێ‬ ‫نه‌زم‌و ره‌وش���ێكی س���ه‌قامگیر بونی نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫هه‌میشه‌شه‌ڕێكی ناخه‌كییانه‌ئاماده‌بوه‌‪ .‬شه‌ڕ‬ ‫ترۆپكی گوزارش���تلێكردنی هه‌م���و رێگاكانی‬ ‫ریالیزه‌بونی ئامانجه‌كانه‌له‌رێگه‌ی هێزه‌وه‌‪ .‬شه‌ڕ‬ ‫هه‌یه‌له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی "ئه‌م ‌ه"‌و "ئه‌ویدیكه‌" هه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌م���و چاالكییه‌ك روبه‌ڕوی دژوه‌س���تانه‌وه‌و‬ ‫ركه‌به‌رێتی ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌دژوه‌ستانه‌وه‌و‬ ‫ركه‌به‌رێت���ی پێكهێن���ه‌ری جه‌وه���ه‌ری ژیانی‬ ‫جیهانن‪ .‬ئه‌گه‌ر سه‌قامگیری له‌هیچ زه‌مانێكا‬ ‫ده‌ركه‌وته‌یه‌كی حه‌قیقی نه‌بوبێ‪ ،‬كه‌واته‌دۆخی‬ ‫ئاماده‌بوی بنه‌ڕه‌تی پێچه‌وانه‌كه‌یه‌تی‪،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪13‬‬

‫لوسبونی کۆمەڵگا‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫ئێم����ە لەس����ەردەمێکدا دەژین کە زبریی‌و‬ ‫توندوتیژیی بوە بەخۆراکی ڕۆژانەمان‪ .‬زبریی‬ ‫زمان‌و توندوتیژیی پەیوەندییە کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫سیاسییەکان ئارامیی کۆمەڵگایان کوشتوە‪.‬‬ ‫چەندە کردە مرۆییەکان ڕو لەڕادیکاڵبونێکی‬ ‫مەترسیدار دەکەن‪ ،‬ھێندەش لێشاوێکی تری‬ ‫رادیکاڵبون����ی نوێ لەکۆمەڵ����گای مۆدێرندا‬ ‫س����ەریهه‌ڵداوە کە "بیون����گ ‪ -‬چول هان"ی‬ ‫فەیلەس����وفی کۆری ‪ -‬ئەڵمانی‪ ،‬بەپرۆسەی‬ ‫لوسبونی کۆمەڵگا ناوزەدیدەکات‪ .‬لوسبون‬ ‫دەبێت بەخەسڵەتێکی نوێی ناو پەیوەندییە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی‌و سیاسییەکانمان‌و دەستکاری‬ ‫ک����ۆی بەهاو چێژو تێڕوانینم����ان بۆ ھونەر‪،‬‬ ‫جوانی����ی‌و پەیوەندیی����ە کۆمەاڵیەتی����ی‌و‬ ‫سیاس����ییەکانمان دەکات‪ .‬بیون����گ ‪ -‬چول‬ ‫هان لەکتێبە نوێکەیدا‪ ،‬بەناوی "رزگارکردنی‬ ‫جوانیی" ئەم س����ەردەمەمان بە"سەردەمی‬ ‫لوس����یی" ناوزەددەکات‪ .‬س����ەردەمێک کە‬ ‫هه‌مو ش����تەکان ب����ەرەو لوس����بون دەڕۆن‪،‬‬ ‫کەرەستەکان‪ ،‬ھونەر‪ ،‬پەیوەندییە مرۆییەکان‪،‬‬ ‫سیاسەتکردن‌و جەستەو سێکس‪.‬‬ ‫مرۆڤی سەردەم‪ ،‬حەزێکی قوڵی لوسبونی‬ ‫تێدا بەرهه‌مھێنراوە کە بەشوختێکی بچوک‬ ‫لەس����ەر مۆبایلەکەی ی����ان ئۆتۆمبیلەکەی‬ ‫ناڕەحەت دەبێت‪ ،‬زبری مو لەسەر جەستەی‬ ‫هه‌راسانی دەکات‪ .‬ئەم دیاردە نوێیەش وای‬ ‫لێدەکات جەبری لوسیی ببێت بەپێوەرێکی‬ ‫ڕەها بۆ جوانیی کەرەستەکانی‪ ،‬بۆ جەستەو‬ ‫زمان����ی‪ .‬گەر کەرەس����تەیەکی ئ����ەم مرۆڤە‬ ‫ش����وختێکی بەس����ەرەوە بێت‪ ،‬هه‌راس����ان‬ ‫دەبێ����ت‌و دەیەوێ����ت دەس����تبەجێ بگۆڕێت‬ ‫یان بیب����ات ب����ۆ چاککردن����ەوە‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫خەس����ڵەتە لوس����ییەکەی ب����ۆ بگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫جەستەی لەمو پاکدەکاتەوە‪ ،‬چونکە زبریی‬ ‫چێژە سێکس����ییەکانی هه‌راساندەکات‪ .‬ئەم‬ ‫جەبرەی کولتوری لوسیی شۆڕدەبێتەوە ناو‬ ‫پەیوەندییە کۆمەاڵیەتیی‌و سیاس����ییەکانی‬ ‫مرۆڤ����ی س����ەردەم‪ .‬زمانلوس����یی جێگ����ە‬ ‫بەسیاس����ەتی ڕەخنەی����ی چۆڵ����دەکات‌و‬ ‫دەبێ����ت بەفۆرمی ب����او لەن����او پەیوەندییە‬ ‫کۆمەاڵیەتی����ی‌و سیاس����ییەکانی‪ ،‬چونک����ە‬ ‫ڕەخنە هاوت����ای ڕەقیی‌و بریندارکردنە‪ .‬ئەم‬ ‫ترسە لەزبریی‌و برینداربون‌و سەروەرکردنی‬ ‫کولت����وری لوس����ی‪ ،‬وادەکات ک����ە م����رۆڤ‬ ‫تەنانەت توانای خۆشەویستیشی نەمێنێت‪،‬‬ ‫ترس����ی لەخۆشەویس����تیی هه‌بێت‪ ،‬چونکە‬ ‫خۆشەویستی بریندارکەرە‪ .‬کۆمەڵگای لوس‬ ‫کولتورێکی خۆشەویستی بێبرینی دەوێت‪.‬‬ ‫هه‌م����و روب����ەرەکان بەرەو لوس����بونێکی‬ ‫مەترس����یدار دەڕۆن‪ .‬ئەم لوس����ییە تەعبیر‬ ‫لەنەرمیی ناوەوەی مرۆڤەکان ناکات‪ ،‬بەڵکو‬ ‫وەکو بیونگ ‪ -‬چول ه����ان دەڵێت‪ ،‬تەعبیر‬ ‫لەنەمانی "ھێزی بەرگریی" دەکات‪ .‬لوسبون‬ ‫بەرجەستەکەری "کۆمەڵگایەکی پۆزەتیڤ"ە‪،‬‬ ‫کۆمەڵگایەک کە نێگەتیڤبینیی هه‌راس����انی‬ ‫دەکات‌و دەیەوێت ته‌نها ش����تە پۆزەتیڤەکان‬ ‫ببینێت‪ ،‬چونکە بەش����تە ڕەق‌و بریندارەکان‬ ‫ناڕەحەت دەبێت‪ .‬ئەمە خەس����ڵەتێکی نوێی‬ ‫کۆمەڵ����گای مۆدێرنە کە بیونگ ‪ -‬چول هان‬ ‫لەلێکۆڵینەوەکەیدا بۆمان تاوتوێدەکات‪.‬‬ ‫کۆمەڵگای لوس جوانیی لەوەدا دەبینێت‬ ‫کە ته‌نها باس لەش����تە ناسک‌و سمارتەکان‬ ‫بکەین‪ ،‬هه‌روەکو چۆن س����مارتفۆنەکانمان‬ ‫لوس����ن‪ ،‬ئاوه����اش ئارەزویەک����ی قوڵم����ان‬ ‫الدروس����تدەکات کە حەز لەچوارگۆشەیی‌و‬ ‫س����وچیی تەنە ڕەقەکان نەکەین‪ ،‬رەخنەی‬ ‫ناشیرینییەکانی سیاس����ەت نەکەین‪ ،‬باسی‬ ‫جەنگ نەکەین‪ ،‬گەر باسیشمان کرد‪ ،‬دەبێت‬ ‫رەهه‌ندێک����ی ئیرۆتیک����ی یان ئێس����تێتیکی‬ ‫بدەینێ‪ ،‬تاوەکو زبریی‌و ناش����یرینییەکانمان‬ ‫بۆ هه‌رس بکرێت‪.‬‬ ‫بیونگ ‪ -‬چول هان کاتێک باس لەلوسبونی‬ ‫کۆمەڵ����گای خۆرئ����اوا دەکات‪ ،‬نمون����ەی‬ ‫س����مارتفۆنی‪ LG G Flex‬دەھێنێتەوە‪ .‬ئەم‬ ‫س����مارتفۆنە پێس����تێکی خۆچاککەرەوەی‬ ‫بەسەرەوەیە‪ .‬واتە پاش هه‌مو برینداربونێکی‪،‬‬ ‫روبەرەکەی خۆی خۆی چاکدەکاتەوە‪ .‬ئەمە‬ ‫دیوێکی بەرهه‌مھێنانی کولتوری لوس����بونە‪.‬‬ ‫دیوەک����ەی ت����ر بریتییە لەنەمانی گۆش����ەو‬ ‫ڕەقیی ی����ان تیژیی تەنی بەرهه‌مەکان‪ .‬واتە‬ ‫بەرهه‌مەکان هه‌مو بەرەو ئەوە دەڕۆن ساف‌و‬ ‫لوس����بن‪ .‬لەنمونەیەکی تردا باس لەھونەری‬ ‫ھونەرمەن����دی ئەمریک����ی (جێ����ف کون����ز)‬ ‫دەکات کە بەمایس����تەری ڕوبەری س����اف‌و‬ ‫لوس ناوزەدیدەکات‪ .‬ئەم لوسبونە لەھونەر‬ ‫"زەبرێکی هه‌س����ت"مان الدروستدەکات کە‬ ‫دیوی ئەودیوی بەرخۆرییکردنی سێکس����ە؛‬ ‫ح����ەز بەوەبکەی����ن دەس����تی لێبدەی����ن‪،‬‬ ‫بەس����افییەکەی سەرس����امبین‪ ،‬خواس����تی‬ ‫تامکردنی لەفۆرمی لێس����ینەوەو مژین الی‬ ‫بینەر دروستدەکات‪.‬‬ ‫دەش����ێت ب����ۆ کۆمەڵگای ئێم����ە نمونەی‬ ‫گۆرانییەک����ەی ھێلی لوڤ بۆ پێش����مەرگە‪،‬‬

‫رەهه‌ندی کولتوری سیاسەتی ھونەری لوسبون‬ ‫لەکۆمەڵگای کوردستاندابەرجەس����تەبکات‪.‬‬ ‫ئەم گۆرانییە کولتورێکی ھونەری سیاسیی‬ ‫نوێیە کە وێنای جەنگ سێکسوالیزەدەکات‌و‬ ‫رەهه‌ندێک����ی ئیرۆتیک����ی دەداتێ‪ ،‬بۆئەوەی‬ ‫ناڕەح����ەت نەبی����ن‪ ،‬هه‌س����ت بەوێرانەی����ی‬ ‫نەکەین‪ ،‬زبرییەکانمان بیربچێتەوە؛ چاومان‬ ‫لەن����او ئەو هه‌م����و ناش����رینییەدا ته‌نها ئەو‬ ‫شتانە ببینێت کە جوانیی‪ ،‬سافیی‌و لوسیی‬ ‫نماییش����دەکەن‪ .‬ئەم گوتارو ھونەرە نوێیە‬ ‫ترۆپکی لوس����بونی کۆمەڵ����گای ئێمەیە کە‬ ‫پەیامەکەی ئەوەیە باباس لەزبریی نەکەین‪،‬‬ ‫بەڵک����و نەرمییەکان ببینی����ن‪ ،‬بارەقییەکان‬ ‫نەرمیی����ەکان نەش����ارنەوە‪ .‬ل����ەو کلیپ����ە‬ ‫تەلەفیزیۆنییەدا جگ����ە لەھێلی لوڤ‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ئەکتەرەکانی تر س����اکاون‪ ،‬تەپوتۆزاویین‪،‬‬ ‫بریندار دەبن یان دەمرن‪ .‬بینینی هه‌مو ئەو‬ ‫خوێن‌و تەقینەوانە ناڕەحەتکەر نییە‪ ،‬چونکە‬ ‫لوس����یی گۆرانیبێژەکە هه‌مو ئەو رەهه‌ندە‬ ‫ناشرینییانەی ناو گۆرانییەکە دەشارێتەوە‪.‬‬ ‫فۆکەسی چاوی بینەر ناکەوێتە سەر خوێن‌و‬ ‫بری����ن‌و م����ردن‌و ماڵوێرانیی����ەکان‪ ،‬بەڵکو‬ ‫فۆکەسەکە لەسەر شەپۆلی ئیرۆتیکی قژی‬ ‫ش����ەرابیی‌و بریسکەی لێوی سورو خوماریی‬ ‫چاوی پڕ لەچێژی گۆرانیبێژەکەیە‪ ،‬نیگاکان‬ ‫لەس����ەر هه‌ن����گاوە نەرمەکان����ی پێکانێتی‬ ‫بەپێ��ڵ�اوە زەڕکەش����ەکەیەوە‪ ،‬بریس����کەو‬ ‫زڕەی ئاڵتونەکان����ی پێی بریس����کەو ناڵەی‬ ‫تەقینەوەکانم����ان لەبیردەبات����ەوە‪ .‬ئ����ەم‬ ‫گۆرانیی����ەی ھێڵ����ی لوڤ نمایش����کردنێکی‬ ‫پێرفێکتی لوسبونی کۆمەڵگای ئێمەیە لەناو‬ ‫زەبروزەنگدا‪.‬‬ ‫بەبۆچون����ی بیونگ‪ -‬چول ه����ان نەمانی‬ ‫تەن����ی ڕەق‪ ،‬مانای نەمان����ی ڕەقیی نییە‪،‬‬ ‫بەڵک����و نەمان����ی بەرگریی����ە‪ .‬لەکۆمەڵگای‬ ‫لوس����دا چوارگۆش����ەو س����وچی ڕەق بەرەو‬ ‫فەنابون دەڕۆن‪ ،‬چونکە لوسبونی گۆشەکان‬ ‫لەدوتوێی خڕبونیانەوە‪ ،‬جێگا بەگۆش����ەی‬ ‫ڕەق چۆڵدەک����ەن‪ .‬جەس����تەکان چی����دی‬ ‫ڕەق نی����ن‪ ،‬بەڵکو لوس‌و ناس����کن‪ ،‬نەرمن‌و‬ ‫شایس����تەی چەمان����ەوەن‪ ،‬بۆ ن����اوەوەو بۆ‬ ‫دەرەوە‪ ،‬وەکو لەو مۆدێلەی سمارتفۆنی ‪LG‬‬ ‫دا دەیبینین‪ .‬بەم چەشنە شوێنێک نییە کە‬ ‫تەن بەرگریی لەخۆی بکات‪ ،‬وەکو لەگۆشەی‬ ‫رەقدا دەیبینین‪ ،‬بەڵکو ئێستێتیکای لوسیی‬ ‫جێ����گای دەگرێتەوەو خ����ۆی لەگەڵ هه‌مو‬ ‫فشارەکاندا دەگونجێنێت‪.‬‬ ‫بیون����گ‪ -‬چول هان ڕای وایە کە لوس����ی‬ ‫ته‌نها لەجەستەی کەرەسەکانی پەیوەندییدا‬ ‫بەرجەس����تە نابێت‪ ،‬بەڵکو دەکش����ێتە ناو‬ ‫پەیوەندییە مرۆییەکانمانەوە‪ .‬چیدی شتێک‬ ‫نیی����ە نێگەتیڤ بێت‪ ،‬بەڵک����و مرۆڤ ته‌نها‬ ‫پۆزەتیڤەکان دەبینێت‌و حەزی بەنێگەتیڤ‬ ‫نیی����ە‪ .‬بەبۆچونی ئەو ک����ردەی الیککردن‌و‬ ‫ش����ەیرکردن لەجیهانی فەیس����بوکدا دیوی‬ ‫ئەودی����وی وێن����ەی لوس����بونی پەیوەندییە‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکانمان����ە‪ .‬وات����ە کۆمەڵ����گای‬ ‫فەیسبوک بژاردەی ئەوەمان لێدەسەنێتەوە‬ ‫کە ش����تێک بەخراپ ببینین‪ ،‬چونکە تەعبیر‬ ‫لەڕەقی����ی دەکات‪ .‬لێ����رەوە الیککردن یان‬ ‫جوانبینی����ی دەبێ����ت بەتاک����ە پێوەرێک بۆ‬ ‫پەیوەندیی‪ ،‬هه‌م����و نێگەتیڤبینییەک مانای‬ ‫دەرخس����تنی ناش����یرینییەکانە‪ ،‬ئەم����ەش‬ ‫شڵەژانێک لەپەیوەندییەکاندا دروستدەکات‪،‬‬ ‫چونک����ە زبری����ی دڵڕەقی����ی‌و دڵش����کان‬ ‫بەرهه‌مدەھێنێت‪.‬‬ ‫ئەم فەیلەس����وفە رەخنەی ھونەری لوس‬ ‫دەکات‌و بەھونەرێ����ک وەس����فی دەکات کە‬ ‫قواڵیی نییە‪ ،‬شتێکی ش����اراوەی تێدا نییە‬ ‫مرۆڤ کەش����فی بکات‪ ،‬بەڵک����و ڕوبەرێکی‬ ‫بێناوەڕۆک����ە‪ .‬ب����ەڕای ئ����ەو ھونەرێ����ک کە‬ ‫نێگەتیڤیتێتی تێدا نەبێت‪ ،‬بریندارکەر نییە‪.‬‬ ‫شتێکیش بریندارمان نەکات‪ ،‬وامان لێنەکات‬ ‫بیربکەین����ەوە‪ ،‬بەرگرییبکەی����ن‪ ،‬ناتوانێ����ت‬ ‫وش����یاریی گۆڕانم����ان تێدا دروس����تبکات‪،‬‬ ‫بۆئەوەی دونیا بگۆڕین‪ .‬شتی لوس‌و جوان‪،‬‬ ‫ته‌نها یەک هه‌ستمان الدروستدەکات کە پێی‬ ‫بڵێن "واو" کە جوان����ە‪ ،‬دوای ئەوە کۆتایی‬ ‫دێت‪ .‬هه‌روەک چۆن بۆن کۆتایی دێت‪ ،‬چۆن‬ ‫چێژی شتێک دوای تامکردنی کۆتایی دێت‌و‬ ‫وەک مژیین����ی نوقڵێک لەدەمدا دەتوێتەوە‪،‬‬ ‫ئاوه����اش ھون����ەری ل����وس کۆتای����ی دێت‪،‬‬ ‫بێئەوەی شتێک لەدوای خۆی بەجێبھێڵێت‪.‬‬ ‫ئەو لەدی����دی گادامێ����رەوە پێماندەڵێت کە‬ ‫ھونەر دەبێ����ت بریندارەک����ەر بێت‪ ،‬چونکە‬ ‫وەزیف����ەی س����ەرەکی نێگێتیڤیتێتی ھونەر‬ ‫لەبرینەکەیدای����ە‪ ،‬ن����ەک لەپۆزەتیڤیتێتی‪.‬‬ ‫ھونەری سەردەم لەناو لوسبونی خۆیدا ھیچ‬ ‫ڕاچڵەکینێکمان تێدا دروس����تناکات‪ ،‬هه‌مو‬ ‫برینداربونێکم����ان لێدەس����ەنێتەوە‪ .‬جوانیی‬ ‫لەکۆمەڵ����گای لوس����دا لەناو چوارگۆش����ەی‬ ‫"بەدڵمە"ی فەیس����بوکیدا گەمارۆ دەدرێت‌و‬ ‫ناتوانیت لێی دەرچیتە دەرەوەو شتێکی تر‬ ‫ببینیت‪.‬‬ ‫بابەت����ی داهاتومان لەس����ەر ئەوە دەبێت‬ ‫سیاسەت‌و زمان چۆن لوس دەبن‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫به‌ره‌و دیپلۆماسی نوێی‬ ‫کوردی!‬

‫سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫دیپلۆماسی کوردی بونی نیه‪ .‬ئه‌م ڕسته‌یه‬ ‫دڵته‌نگه به‌اڵم حاشاهه‌ڵنه‌گره‪ .‬به‌اڵم چۆن‬ ‫شتێکی وه‌ها بونی نیه؟ نه‌بونی دیپلۆماسی‬ ‫کوردی الی من بەمانای ئه‌وه‌دێت که هه‌‌تا‬ ‫ئێس���تا هیچ هێزێکی ک���وردی نه‌هاتوه‌ته‬ ‫بون که هه‌ڵگ���ری په‌یامی نه‌ته‌وه‌یه‌ک بێت‬ ‫که ناوی کوردەو هه‌وڵب���دات بزانێت چۆن‬ ‫لەدونیادا بتوانێت تراژیدیای ئه‌م نه‌ته‌وه‌یه‬ ‫بناسێنێت‌و کۆتایی پێبهێنێت‪.‬‬ ‫لەمێ���ژوی ک���ورددا هێ���زی ک���وردی‬ ‫لەپه‌یوه‌ندیدابون لەگ���ه‌ڵ ده‌ره‌وه‌دا‪ .‬به‌اڵم‬ ‫چونکه کورد زیات���ر لەهێزێکی هه‌بو‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫هه‌میشه هێزی کوردی وێنای دونیای کوردی‬ ‫لەهه‌ن���اوی ده‌زگاو روئیای���ی نیش���تمانی‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییدا نه‌ب���وه‪ ،‬به‌ڵکو زیاتر لەهه‌ناوی‬ ‫هێزه‌که‌دا قه‌تیس ماوه‪.‬‬ ‫به‌شێکی زۆری په‌یوه‌ندی هێزی کوردی‪،‬‬ ‫بۆ دابینکردنی پش���تیوانی بوه هه‌تا هێزه‬ ‫کوردیه‌كه‌ی تر تێبشکێنێت‪ .‬ئه‌مه زه‌مینه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی ڕه‌خس���اندوه که کورد هه‌رگیز وه‌ك‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ك لەدونیادا قس���ه نه‌کات‌و ئاماده‬ ‫نه‌بێت‪ .‬هیزه داگیرکه‌ره‌كانی کوردس���تان‬ ‫هه‌میش���ه درێژه‌پێده‌ری ئ���ه‌م ڕه‌وته بون‪،‬‬ ‫به‌اڵم هۆکاری سه‌ره‌كی ناوه‌كیه‪ .‬که هێزه‬ ‫کوردیه‌كان لەپه‌یوه‌ندی سڕینه‌و لەناوبردن‌و‬ ‫قڕکردن���ی یه‌كت���ردا بون‪ ،‬ئه‌وا هه‌میش���ه‬ ‫رێگریه‌ك���ی زۆر هه‌بوه هه‌تا ئ���ه‌م هێزانه‬ ‫بتوانن پێک���ه‌وه لەس���ه‌ر کۆمه‌ڵێک بنه‌ما‬ ‫رێکبکه‌ون‪.‬‬ ‫ک���ه رێککه‌وت���ن نه‌ب���وه ئ���ه‌وا ناکۆکی‬ ‫جۆری ب���ااڵی په‌یوه‌ندی بوەو ناکۆکی هه‌م‬ ‫زه‌مینەس���ازێن بوه بۆ هێزه ناوچه‌ییه‌کان‬ ‫هه‌تا ده‌س���توه‌ردان بک���ه‌ن‪ ،‬لەهه‌مانکاتدا‬ ‫هێزه کوردیه‌كانی ناچارکردوه په‌نا ببه‌ن‪.‬‬ ‫ل���ەروی ئاگایی���ه‌وه‪ ،‬ئه‌مه په‌یوه‌س���ته‬ ‫بەمۆدرێن نه‌بونی کورد‪ .‬کورد که بەگشتی‬ ‫عه‌قڵێکی خێڵه‌كی بەسه‌ریدا زاڵه ناتوانێت‬ ‫سازش بۆ کوردێکی تر بکات‪ ،‬به‌اڵم به‌الیه‌وه‬ ‫نه‌نگی نیه ک���ه بەه���ه‌ر ئامانجێک لەگه‌ڵ‬ ‫هێ���زه غه‌یره کورده‌كان���دا رێکک بکه‌وێت‪.‬‬ ‫ئه‌مه لەهه‌مانکات���دا دۆخی جۆره مرۆڤێکە‬ ‫که هه‌تا ئێس���تا تامی ئازادی نه‌چه‌شتوه‪.‬‬ ‫بۆیه شه‌ڕو ترس ته‌نها جۆری په‌یوه‌ندیه‌تی‬ ‫لەگه‌ڵ ئه‌ویتری نزیکیدا‪.‬‬ ‫س���ه‌رباری هه‌مو ئه‌مانه مرۆڤه کورد‪ ،‬که‬ ‫وه‌ك ئه‌ندام���ی نه‌ته‌وه‌یه‌ك هه‌ڵس���وکە‌وت‬ ‫ناکات ئه‌وا خاوه‌ن���ی خه‌یاڵێ نه‌ته‌وه نیەو‬ ‫نازانێت نیش���تمان چۆن بونی���اد ده‌نرێت‌و‬ ‫چۆن به‌ڕێوه ده‌چێت‪.‬‬ ‫ئا له‌م پاشخانه‌وه ده‌بێت زۆر بەخێرایی‬ ‫دیپلۆماسی کوردی پچرانێکی تیادا روبدات‪.‬‬ ‫پچڕانێکی مه‌عریفی‪ .‬لێره‌دا ئه‌م چه‌مکه‪ ،‬که‬ ‫سه‌ره‌تا لەالی باش�ل�ار داڕێژرا‪ ،‬به‌و مانایه‬ ‫به‌کاردەبە‌م که ساته‌وه‌ختی جیاکردنه‌وه‌ی‬ ‫زانسته لەغه‌یره‌زانست یان نازانست‪ .‬لەبواری‬ ‫دیپلۆماس���یدا‪ ،‬ئه‌گه‌ر پچڕانێکی مه‌‌عریفی‬ ‫بێته ئاراوه ئه‌‌وا بریتی ده‌بێت لەئێس���تێک‬ ‫که تیایدا هه‌وڵ ده‌درێت ئه‌وه‌ی که لەمێژودا‬ ‫رویداوەو خراوه‌ته خانه‌ی دیپلۆماسیه‌وه‪ ،‬که‬ ‫لەڕوی پیشه‌یی‌و زانستیه‌وه ناچێته خانه‌ی‬ ‫دیپلۆماس���یه‌وه جارێکی تر رێکبخرێته‌وه‪،‬‬ ‫هه‌تا چی���دی درێژه‌ی پێنه‌درێ���ت‌و نه‌‌بێته‬ ‫رێگرێک لەبه‌رده‌م گه‌ش���ه‌ی دیپلۆماس���ی‬ ‫زانس���تی‪ .‬ئێمه دیپلۆماس���ی زانستی به‌وه‬ ‫پێناس���ه ده‌كه‌ین که بریتیه لەهه‌وڵدان بۆ‬ ‫نوێنه‌رایه‌تیکردن���ی گه‌لێک‪ ،‬خه‌ڵکێک‪ ،‬یان‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ه‌ک ک���ه کورد لەگ���ه‌ڵ خه‌ڵكانی‬ ‫تردا لەس���ه‌ر خاک���ی کوردس���تان ده‌ژین‪.‬‬ ‫بۆیه دیپلۆماس���ی ده‌بێت کوردستانی بێت‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی نیش���تمانی بێت‪ .‬دیاره خه‌ڵکانی‬ ‫تر لەروی ئاینی‌و ئیتنیه‌وه که لەکوردستان‬ ‫ده‌ژین لەمیانه‌ی ئه‌م پرۆسه‌یه‌‌دا سه‌رمایه‌ی‬ ‫گه‌ورەو به‌سودن بۆ دیپلۆماسی کوردستانی‬ ‫چونکه زه‌مینه ده‌ڕه‌خس���ێنن بۆ کردنه‌وه‌ی‬ ‫ئاس���ۆی زیاترو ده‌ریچه‌ی جیاوازو خیتابی‬ ‫هه‌مه‌ڕه‌نگ‪.‬‬ ‫که‌‌واته ده‌بێت دیپلۆماس���ی نوێ چۆن‬ ‫بێت؟ ئ���ه‌و دیپلۆماس���یه‌تێک ک���ه پاش‬ ‫پچڕانێک���ی مه‌عریفی دێته ئ���اراوه؟ پێش‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی وه‌اڵم���ی پرس���یاره‌كه بده‌مه‌وه‪،‬‬ ‫ده‌مه‌وێت زیاتر لەپرس���ی پێداویستیبونی‬ ‫دیپلۆماسی بۆ کورد بدوێم‪ .‬کاتێک کورد دژ‬ ‫بەکورد لەپایته‌خته‌كانی تری دونیا ده‌دوێت‬ ‫ئه‌وا کورد ده‌بێته ئامرازێکی خواردنی کورد‪.‬‬ ‫چونکه وه‌ك رێسای یه‌كه‌می یاریه‌كه ئه‌گه‌ر‬

‫ئه‌وه‌ی لەدیپلۆماسی‬ ‫نوێی کوردیدا ده‌بێت‬ ‫بنه‌مای سه‌ره‌كی بێت‬ ‫خه‌ڵكه‪ .‬هه‌تا ئێستا‬ ‫خه‌ڵك بونه‌وه‌رێکی‬ ‫ونه لەدیپلۆماسی‬ ‫کوردیدا‪ .‬دیپلۆماسی‬ ‫کوردی بریتیه‬ ‫لەدیپلۆماسی نوخبه‬ ‫لەده‌وری مێزه‌ک���ه نه‌بێت ده‌بێته خواردنی‬ ‫س���ه‌ر مێزه‌كه‪ .‬کاتێ���ک کوردێک لەده‌وری‬ ‫مێزه‌كه‌یەو دانیش���تنه‌که‌ش ب���ۆ خواردنی‬ ‫کورده‌كانی تره‪ ،‬ئه‌وا کورد خۆی به‌ش���ێک‬ ‫ده‌بێ���ت لەخواردنی خ���ۆی‌و هاوکارده‌بێت‬ ‫له‌وه‌ی که ئه‌وانیتر بیخۆن‪.‬‬ ‫به‌م پێیه یه‌كه‌م خه‌سڵه‌تی دیپلۆماسی‬ ‫ک���وردی بریت���ی ده‌بێ���ت لەدروس���تبونی‬ ‫کوردبون‪ .‬ئه‌مه به‌مانای ئه‌وه نایه‌ت که ته‌نها‬ ‫یه‌ك ج���ۆر لەکوردبون بونی هه‌بێت به‌ڵکو‬ ‫بەمانای ئه‌وه دێت که گۆڕاو نه‌گۆڕ ده‌بێت‬ ‫بێته ئ���اراوه‪ .‬ئایا چی ده‌کرێت بگۆڕدرێت‌و‬ ‫چ���ی ناتوانرێت ی���ان نابێت ده‌س���تکاری‬ ‫بکرێ���ت‪ .‬ئێس���تا که دیپلۆماس���ی کوردی‬ ‫بونی نیه ئه‌وا هه‌مو ش���تێک بۆ مامه‌ڵه‌یه‬ ‫لەپێناو مانه‌وه‌ی الی ‌هن‌و هێزه‌كاندا‪ .‬لێره‌دا‬ ‫دیپلۆماس���ی بونی نامێنێت کاتێک دوالیه‌ن‬ ‫به‌یه‌ک ده‌گه‌ن الیه‌ک گۆڕاو و نه‌گۆڕی هه‌یەو‬ ‫الیه‌كه‌ی ت���ر که کورد هیچ نه‌گۆڕێکی نیه‪،‬‬ ‫لەئه‌نجامدا ئه‌وه هه‌میشه کورده که ده‌بێت‬ ‫هه‌مو ش���تێک بکات‪ ،‬چونکه هیچ رێگرێک‬ ‫لەبه‌رده‌م خۆیدا نابینێت کاتێک که خاوه‌ن‬ ‫هیچ نه‌گۆڕێک نیه‪.‬‬ ‫هه‌تا ئ���ه‌م پلەبه‌ندیی���ه‌ی نه‌گۆڕو گۆڕاو‬ ‫نه‌یه‌ته ئاراوه ئه‌وا ئه‌س���ته‌مه قسه لەسه‌ر‬ ‫دیپلۆماسی بکرێت‪ .‬داڕش���تنی په‌یوه‌ندی‬ ‫نێوان نه‌گ���ۆڕو گۆڕاو دیس���انه‌‌وه یه‌كێکه‬ ‫لەبنه‌ما س���ه‌ره‌كیه‌كان‪ .‬ش���ێوازی تاقانه‬ ‫لەپه‌یوه‌ن���دی نێوان نه‌گ���ۆڕو گۆڕاو بریتیه‬ ‫لەئ���ه‌وه‌ی ک���ه چ���ۆن گ���ۆڕاو لەخزمه‌تی‬ ‫نه‌گۆڕدابێ���ت‪ .‬چونک���ه نه‌گ���ۆڕ بریتی���ه‬ ‫لەبه‌رژه‌وه‌ندی بااڵ‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی لەدیپلۆماس���ی نوێ���ی کوردیدا‬ ‫ده‌بێت بنه‌مای سه‌ره‌كی بێت خه‌ڵكه‪ .‬هه‌تا‬ ‫ئێستا خه‌ڵك بونه‌وه‌رێکی ونه لەدیپلۆماسی‬ ‫کوردی���دا‪ .‬دیپلۆماس���ی ک���وردی بریتی���ه‬ ‫لەدیپلۆماس���ی نوخبه‪ .‬نوخب���ه‌ی کوردی‬ ‫مه‌رج نیه هه‌میشه به‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی لەگه‌ڵ‬ ‫خه‌ڵك���دا ته‌بابێت‪ .‬ئ���ه‌م ناته‌باییه له‌م دو‬ ‫ده‌یه‌ی ڕاب���وردودا زیاتر چڕبوه‌ته‌وه کاتێک‬ ‫ئابوری بوه‌ته به‌شێک لەسیاسه‌ت‪.‬‬ ‫ئه‌م���ڕۆ ئه‌وه‌ی ک���ه ڕۆڵی دیپلۆماس���ی‬ ‫کوردی ده‌بینێ���ت لەده‌ره‌وە‪ ،‬ب���ۆ نمونه‪،‬‬ ‫ب���اس لەبونی گه‌نده‌ڵی ن���اکات لەهه‌رێمی‬ ‫کوردس���تان‪ .‬چونک���ه وه‌ه���ا ده‌زانێ���ت‬ ‫دیپلۆماس���ی یانی جوانکردن‌و ڕازاندنه‌وه‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی که ناش���یرینه‪ .‬لەکاتێکدا ئه‌وه‌ی‬ ‫که لەهه‌موان زیاتر زیانی پێده‌گات لەبونی‬ ‫گه‌نده‌ڵی خه‌ڵكه که‌واته دیپلۆماسی کوردی‬ ‫پرۆس���ه‌ی گه‌یاندنی ئازارو کێشه‌ی مرۆڤی‬ ‫کوردنی���ه هه‌‌ت���ا بزانێت ی���ان بتوانێت که‬ ‫چۆن کێشه‌كانی چاره‌س���ه‌ر بکات‪ .‬به‌ڵکو‬ ‫لەڕاس���تیدا ئه‌م جۆره دیپلۆماسیه خه‌ڵک‬ ‫داده‌بڕێت لەدونیاو هێ���زی کوردی ده‌بێته‬ ‫به‌ربه‌ستێک لەنێوان خه‌ڵكی کوردو دونیا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م نمونه‌یه ب���ۆ س���ه‌رجه‌م دیارده‬ ‫ناشیرینه‌کانی تر ڕاسته‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر یه‌کێك لەبنه‌ما سه‌ره‌كیه‌كانی تری‬ ‫په‌یوه‌ن���دی ده‌ره‌وه بریتی���ه لەهه‌وڵدان بۆ‬ ‫خزمه‌تکردنی ناوه‌وه لەده‌ره‌وه‪ ،‬ئه‌وا ناوه‌وه‬ ‫ده‌بێت چ���ۆن رێکبخرێت هه‌ت���ا بتوانرێت‬ ‫لەده‌ره‌وه خزمه‌تی بکرێت‪.‬‬ ‫دیپلۆماس���ی نوێ���ی ک���وردی لەس���ه‌ر‬ ‫ده‌س���تی ئه‌م نوخبه سیاس���یه کوردیه‌ی‬ ‫ئێس���تا ناتوانرێت بهێنرێت���ه دی‪ ،‬چونکه‬ ‫ن���ه خه‌ون���ی ئ���ه‌وان ئه‌وه‌یەو ن���ه توانای‬ ‫مه‌عریفیان لەئاستێکدایه که بتوانن پچڕانی‬ ‫ئیپستمۆلۆژی بهێنێته ئاراوه‪.‬‬ ‫لەدونیای ئه‌مڕۆدا په‌یوه‌ندی ئاسانه به‌اڵم‬ ‫ئه‌م ئاسانیه مایه‌ی ئاڵۆزیه‪.‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫ئیخوانه‌كان ‌ی ناو گۆڕان‪،‬پاڵه‌وان ‌ه بێباكه‌كان!*‬ ‫ئازاد تۆفیق‬ ‫ئیخوانه‌كان���ی‌ ن���او گۆڕان‪،‬جومگه‌یه‌ك��� ‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ ناو ئه‌و حیزبه‌ سیاسیه‌ (هه‌جین)‬ ‫ه‌ پێكده‌هێنێت‪،‬كه‌ پێیده‌وترێت (بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان)‪ .‬ك ‌ه ده‌ڵێی���ن هه‌جین‪،‬دیاره‌ هێنده‌ی‌‬ ‫مه‌به‌س���تیان له‌ڕاس���تی‌ ڕاڤه‌كه‌مان���ه‌ ب���ۆ‬ ‫ده‌ستنیش���انكردنی‌ ناس���نامه‌و پێناس���ه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌‪،‬خوانه‌خواس���ته‌ نیو هێنده‌‬ ‫مه‌به‌س���تمان له‌پ�ل�ارو ته‌عن نی���ه‌! چونكه‌‬ ‫(هه‌جین) ئاماژه‌یه‌ بۆ غائیبی‌ ناس���نامه‌یه‌كی‌‬ ‫دیاریكراو و موش���ه‌خه‌س الی‌ ئ���ه‌و حیزبه‌و‬ ‫ئ���ه‌و تێكه‌ڵوپێكه‌ڵی���ه‌ ده‌گرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫به‌جۆرێك بوه‌ته‌ س���یمای‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪،‬‬ ‫كه‌ تاڕاده‌یه‌كی‌ هه‌س���تپێكراو هه‌ست به‌بونی‌‬ ‫ڕوئیایه‌كی‌ هاوبه‌ش ناكه‌ین‪ ،‬تابوبێته‌ هه‌وێن‌و‬ ‫تاكه‌كانی‌ ئه‌م حیزب���ه‌ قۆزاخه‌ی‌ خه‌ونه‌كانی‌‬ ‫خۆیان���ی‌ له‌ده‌ور هه‌ڵپێچن! یان پره‌نس���یپ‌و‬ ‫حیكایه‌تێكی‌ سیاسی‌ دیاریكراوی‌ نییه‌ – جگه‌‬ ‫له‌هه‌ندێ‌ هاتوهاواری‌ ئیعالمی‌ نه‌بێت‪ -‬كه‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫بتوانێ په‌یوه‌ستییه‌كی‌ زیاتر یان له‌حیمكردنی‌‬ ‫ڕایه‌ڵه‌كانی‌ نێ���وان جه‌مس���ه‌ره‌ ناكۆكه‌كانی‌‬ ‫ناو ئه‌م هێ���زه‌ی‌ لێبكه‌وێته‌وه‌‪،‬تابه‌مه‌ش ئه‌م‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی���ه‌ له‌به‌رده‌م هه‌ر هه‌زه‌و له‌رزه‌یه‌كی‌‬ ‫سیاسیدا خۆیڕاگرێ‌و یه‌ك ده‌م‌و یه‌ك ده‌ست‬ ‫لێیبێته‌ ده‌ره‌وه‌! له‌وانه‌یه‌ هه‌بێ ئێستا بڵێت‪:‬‬ ‫جا خۆ حاڵی‌ یه‌كێتی‌ نیش���تمانی‌ كوردستان‬ ‫له‌مڕوه‌وه‌ گه‌ر له‌حاڵی‌ گۆڕان خراپتر نه‌بێت‪،‬‬ ‫هه‌رگیز باشتر نیه‌!من بۆ خۆم پێی‌ لێده‌نێم‌و‬ ‫زۆر به‌ڕاش���كاوانه‌ ده‌ڵێم ئه‌شهه‌دوبیال ڕاسته‌و‬ ‫وای���ه‌! به‌اڵم جی���اوازی‌ نێوان ئێم���ه‌و گۆڕان‬ ‫له‌وه‌دایه‌ كه‌ ئێمه‌ ئه‌م ڕاس���تیه‌ ناشارینه‌وه‌و‬ ‫پڤ ناكه‌ینه‌ خۆم���ان‌و گه‌مه‌ی‌ بۆق‌و چێڵه‌كه‌‬ ‫ناكه‌ین‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌ دواجار قسه‌مان له‌ڕه‌فتارمان‬ ‫قه‌به‌تر نه‌بێ‌‌و نه‌ته‌قینه‌وه‌و هه‌پرون به‌هه‌پرون‬ ‫بی���ن! بۆی���ه‌ به‌ئاش���كرا دان���ی‌ پیاده‌نێین‌و‬ ‫ده‌ڵێین‪...‬غائیب���ی‌ جه‌نابی‌ (م���ام جه‌الل)‬ ‫له‌ناو ماڵی‌ یه‌كێتیدا به‌سیاسه‌ت‌و هه‌ڵوێست‌و‬ ‫پێگ���ه‌و توانامانه‌وه‌ تاس���ه‌ر ئێس���ك دیاره‌و‬

‫لوتیش���ی‌ داوین له‌به‌ردی‌ ئه‌لحه‌د! به‌اڵم ئه‌وه‌‬ ‫به‌نیسبه‌ت (گۆڕان)ه‌وه‌ ئه‌م ڕاستیه‌ قورسه‌و‬ ‫قب���وڵ ناكرێت! چونك���ه‌ ئ���ه‌وان عه‌یامێكه‌‬ ‫به‌قسه‌و سه‌فس���ه‌ته‌ی‌ سیاسی‌ خۆیان مكیاج‬ ‫كردوه‌و خۆیان به‌ فۆڕمێك���ی‌ جودا له‌فۆڕمه‌‬ ‫باوه‌كه‌ی‌ حیزبایه‌تی‌ له‌كوردس���تاندا ده‌زانن‌و‬ ‫پێیانوایه‌ ئه‌مان موئه‌سه‌ساتین‌و ده‌مێكه‌ بای‌‬ ‫بایان له‌كاریزما كردوه‌و كاریزما هیچ ڕۆڵێكی‌‬ ‫نیه‌و ئ���ۆرگان‌و ڕایه‌ڵه‌و بازن���ه‌و جڤاته‌كانیان‬ ‫بێبونی‌ كاریزمایش وه‌ك س���ه‌عات كارده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫بێئ���ه‌وه‌ی‌ چركه‌یه‌كیش دوا بك���ه‌ون! چونكه‌‬ ‫ئه‌م���ان مۆدێلێكی‌ وایان له‌كایه‌ی‌ حیزبایه‌تیدا‬ ‫به‌ره���ه‌م هێناوه‌‪،‬ك���ه‌ له‌مێ���ژوی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫حیزبایه‌تی‌ له‌كوردس���تاندا تائێس���تا وێنه‌ی‌‬ ‫نه‌بوه‌! وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ناوه‌كانی‌ (عه‌لی‌‌و عومه‌رو‬ ‫عوس���مان) له‌گرده‌كه‌و له‌كه‌لتوری‌ گۆڕاندا كه‌‬ ‫كورتده‌بێت���ه‌وه‌ نابێت به‌و ن���اوه‌ باوانه‌ی كه‌‬ ‫هه‌مومان ده‌یزانی���ن‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێت به‌(عه‌لی‌‬ ‫كۆف‌و عوسمانۆفسكی‌‌و فالدمیر عومه‌رۆف!)و‬ ‫تاكه‌كانی‌ ناو بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان هه‌مو عه‌یاره‌‬ ‫‪24‬و ب���ێ‌ غه‌ل‌و غ���ه‌ش‌و پێرفێكتن‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫بزوتنه‌وه‌كه‌یان���ی‌ كردوه‌ت���ه‌ بزوتنه‌وه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫هه‌ڵب���ژارده‌و تۆكمه‌و قفڵ���دراوی‌ وا‪،‬كه‌ كلیلی‌‬ ‫كۆده‌كان���ی‌ ئه‌م حیزب���ه‌ ته‌نه���ا له‌گیرفانی‬ ‫گۆڕانخوازه‌كاندایه‌و ب���ه‌س! بۆیه‌ ئه‌وه‌ گۆڕان‬ ‫نیه‌ هێنده‌ ده‌سته‌وس���تان بێت خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫دروس���تی‌ ب���ۆ ڕوداو و پێش���هاته‌كان نه‌بێ‌و‬ ‫بۆ هه‌مو ئه‌گ���ه‌ره‌كان چه‌ند س���یناریۆیه‌كی‌‬ ‫پێشوه‌ختی‌ ئاماده‌ نه‌كردبێ‌! كه‌چی‌ وانزیكه‌ی‌‬ ‫دو مانگه‌ ده‌بینین چۆن ئه‌و هه‌مو قسه‌ قه‌به‌و‬ ‫پڤدراوانه‌یان به‌گۆش���ه‌یه‌كی‌ س���ه‌دو هه‌شتا‬ ‫پله‌یی‌ له‌س���ه‌ر ئه‌رزی‌ واقیع پێچه‌وانه‌ بوه‌وه‌و‬ ‫هه‌مو ئه‌و ئیدیعایانه‌ی‌ كه‌ چه‌ند س���اڵه‌ گوێی‌‬ ‫خه‌ڵكیان پێكه‌ڕ كردوه‌‪ ،‬نه‌ك هه‌ر بوه‌ به‌ڵقی‌‬ ‫ئاو‪ ،‬بگره‌ ته‌نها به‌ده‌س���ت به‌رزكردنه‌وه‌یه‌ك‬ ‫لێیان‪ ،‬كۆشكی‌ شوشه‌یی‌‌و بلورینیان خه‌ریكه‌‬ ‫به‌ته‌واوی‌ هاڕه‌ ده‌كات‌و هه‌ره‌س ده‌هێنێت!‬ ‫جا به‌ڕای‌ من به‌رگه‌ نه‌گرتن‌و سه‌رلێشێواوی‌‬ ‫گ���ۆڕان له‌ڕوبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی‌ ڕوداوه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫دواییه‌دا‪،‬چه‌ن���ده‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ نه‌ناس���ینی‌‬ ‫خودی‌ خۆیان‌و شاره‌زا نه‌بون له‌هێزو پێگه‌ی‌‬ ‫به‌رامبه‌ره‌كه‌یان له‌هاوكێشه‌كه‌دا‪،‬دو هێنده‌ش‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌و هه‌جینی‌‌و تێكه‌ڵوپێكه‌ڵیه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ ئه‌مڕۆ بوه‌ته‌ ناس���نامه‌ی‌ ب���اوی گۆڕان‌و‬ ‫ئه‌م���ه‌ش ئ���ه‌م بزوتنه‌وه‌ی���ه‌ی‌ له‌ناوه‌ڕۆك���دا‬ ‫ناسه‌قامگیرو په‌رش‌و باڵوكردوه‌و له‌ڕواڵه‌تیشدا‬ ‫فۆڕمێك���ی‌ جیوه‌ی���ی وای‌ پێبه‌خش���یوه‌‪،‬كه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن له‌ته‌كیدا تاڕاده‌یه‌كی‌ زۆر قورس‌و‬ ‫گ���ران بێت! بۆیه‌ كاتێ‌ م���رۆڤ ڕوبه‌ڕوی‌ ئه‌م‬

‫ئه‌مانه‌ وه‌ك كوڕ ‌ی‬ ‫حیكایه‌ت هه‌ڵتۆقیون‌و‬ ‫له‌پڕێ‌ بون به‌كوڕێك‌و‬ ‫كه‌وتون به‌سه‌ر نازو‬ ‫نیعمه‌ت ‌ی ده‌سكه‌وته‌كان ‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتدا!‬

‫هێزه‌ ده‌بێته‌وه‌ نازانێ‌ به‌چ زمانێك تاكه‌كانی‌‬ ‫بدوێنێ‌‌و به‌ چ موفره‌داتێ‌ موخاته‌به‌یان بكات!‬ ‫چونكه‌ له‌ناو گۆڕاندا به‌هه‌رجۆرێ‌ قسه‌ بكه‌یت‌و‬ ‫بته‌وێ‌ هه‌ڵوێس���تێ‌ له‌س���ه‌ر هه‌ر دیارده‌یه‌كی‌‬ ‫(سیاس���ی‌‪،‬كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬فه‌رهه‌نگی‌) ده‌رببڕی‬ ‫‪،‬ئه‌وا دواجار هه‌رچۆن هه‌ندێك له‌تاكه‌كانی‌ ناو‬ ‫ئه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌ پێ���ی‌ دڵخۆش‌و ڕازی‌ ده‌بن‪،‬‬ ‫به‌ش���ی‌ ئه‌وه‌ش هه‌یه‌ كه‌ (خیش) بكات‌و بڵێ‌‬ ‫ئه‌رێ‌ ئێمه‌ كه‌ی‌ بۆ ئه‌مه‌مان كردو گۆڕان كه‌ی‌‬ ‫بۆ ئه‌م جۆره‌ سیاس���ه‌ت‌و بانگه‌شه‌یه‌ دروست‬ ‫بوه‌!‬ ‫ئاخ���ر خه‌ڵكین���ه‌ حزبێكی‌ سیاس��� ‌ی گه‌ر‬ ‫له‌كه‌س���انی‌ (كۆنه‌ كۆمۆنیس���ت‌و یه‌كگرتوو‬ ‫پاسۆك‌و حس���ك‌و شۆڕش���گێڕان‌و كۆمه‌ڵه‌و‬ ‫ش���یوعی‌‌و ئااڵی‌ شۆڕش)و دواجار نه‌واته‌كه‌ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ش���انی‌ یه‌كێتیه‌كان دروست بوبێت!‬ ‫پێم���ان ناڵێت (س���ه‌لیقه‌ی‌ س���ه‌فته‌كردنی‌‬ ‫ئه‌م س���ه‌رانه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ چ سیاس���ه‌تێك‌و‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنێك به‌ده‌س���ت ده‌هێنێ‌‪،‬جگ���ه‌ له‌‬ ‫سه‌رگه‌ردانی‌‌و سه‌رانگرێ‌ بون نه‌بێت!) دیاره‌‬ ‫هه‌ر ئه‌م ڕاستیه‌ش���ه‌‪ ،‬كه‌ وایكردوه‌ نه‌ك هه‌ر‬ ‫لێكۆڵیارێكی‌ سیاسی‌‪ ،‬بگره‌ ئه‌وه‌ی‌ شاره‌زایی‬

‫ته‌واویش���ی له‌ئه‌لفبێی‌ زانستی‌ سیاسه‌تیشدا‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬ناتوان���ێ‌ ن���ه‌ك هه‌ر ته‌شخیس��� ‌ی‬ ‫ناس���نامه‌ی‌ ئ���ه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌ ب���كات‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ناتوانێت خیتابی‌ سیاسی‌ ئه‌م حیزبه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ له‌دۆس���یه‌ گرنگ‌و هه‌س���تیاره‌كانی‬ ‫وه‌ك (فی���دراڵ‪ ،‬مافی‌ چاره‌ی خۆنوس���ین‪،‬‬ ‫یه‌كس���انی‌ ژن‌و پیاو‪،‬سیس���تمی‌ عه‌لمان���ی‌‪،‬‬ ‫پێگه‌ی‌ ئاین له‌ده‌وڵه‌ت‪ ،‬ئازادی‌ ویژدان‌و هتد)‬ ‫بزانێ‌‌و ئاگاداری‌ سیاسه‌تی‌ فه‌رمی‌ گۆڕان بێ‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م كه‌یس���انه‌دا! چونكه‌ هه‌رچۆن‬ ‫ئیخوانه‌كانی‌ ناو گۆڕان گاڵته‌یان به‌عه‌لمانیه‌ت‌و‬ ‫یه‌كسانی‌ ژن وپیاو دێ‌و پیاده‌كردنی‌ ئه‌م جۆره‌‬ ‫سیاسه‌ته‌ش به‌كوفرو ئیلحاد ده‌زانن‪،‬ئاوه‌هاش‬ ‫كۆمۆنیسته‌كانی‌ ناو گۆڕان بۆ به‌رجه‌سته‌بونی‌‬ ‫ئه‌م دو كه‌یسه‌ ئاو به‌ده‌میاندا دێته‌ خواره‌وه‌!‬ ‫هه‌رچۆن نه‌ته‌وه‌یی‌‌و كۆنه‌ پاس���ۆكه‌كانی‌ ناو‬ ‫گۆڕان فی���دراڵ‌و فیتپه‌مپ���ی الدایه‌ك به‌یه‌ك‬ ‫ناگۆڕنه‌وه‌‪،‬ئ���ه‌وا یه‌كێتیه‌كانی���ان ده‌ڵێن له‌م‬ ‫قۆناغه‌دا فیدراڵ باشترین چاره‌سه‌ره‌ بۆ دۆزی‌‬ ‫گه‌له‌كه‌مان! هه‌رچ���ۆن كۆنه‌ كۆمه‌ڵه‌كانی‌ ناو‬ ‫گۆڕان ئێس���تاش ملیان بۆ ئه‌و پره‌نسیپه‌ پڕ‬ ‫مۆڕاڵه‌ ملكه‌چ���ه‌‪ ،‬كه‌ پێیانوایه‌ ده‌بێ‌ له‌كاری‌‬ ‫حیزبایه‌تیدا هاوڕێیان ل���ه‌زه‌ره‌ردا یه‌ك ‌هم‌و له‌‬ ‫س���ودمه‌ندیدا دواكه‌س بن‪ ،‬ئه‌وا تیاشیاندایه‌‬ ‫وه‌ك ته‌له‌فون تاپاره‌یان تێنه‌كه‌ی‌ ئیش ناكه‌ن!‬ ‫هه‌رچۆن شۆڕشگێڕانه‌كان له‌ناو گۆڕاندا ده‌ڵێن‬ ‫هه‌رچی‌ به‌رامب���ه‌ر به‌یه‌كێتی‌ ده‌ڵێن‪ ،‬ئازادن‪،‬‬ ‫به‌اڵم جه‌نابی‌ (مام جه‌الل) هێڵی‌ سوره‌و نابێ‬ ‫هیچكه‌س له‌گوڵ كاڵتری‌ پێ‌ بڵێت! ئاوه‌هاش‬ ‫الی‌ هه‌ندێ���ك له‌كۆنه‌ ئااڵ عه‌قڵ ئیفلیجه‌كان‬ ‫(م���ام جه‌الل) هه‌ر هێڵ نیه‌ تا زه‌ردو س���ور‬ ‫بێت! ئه‌م���ه‌ش ئه‌وه‌م���ان ب���ۆ ده‌رده‌خات‪،‬‬ ‫كه‌ قس���ه‌كردن‌و هه‌ڵوێس���ت وه‌رگرتن له‌سه‌ر‬ ‫هه‌ریه‌كێ‌ له‌م جومگانه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ به‌جۆرێ‌‬ ‫ئه‌جێنداو ڕوئی���ای‌ جی���اواز به‌دیده‌كه‌ین‪،‬كه‌‬ ‫ده‌ڵێی‌ هه‌ر كاره‌كته‌رێكی‌ نێو ئه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌حیزبێكی‌ ت���رو له‌بزوتنه‌وه‌یه‌كی‌ سیاس���ی‌‬ ‫تردا كارده‌كات‪،‬كه‌ له‌گ���ه‌ڵ فیگه‌ره‌كه‌ی‌ تری‌‬ ‫هاوڕێیدا ئه‌رزو ئاس���مانیان به‌ینه‌! هه‌رچه‌نده‌‬ ‫س���ه‌رباری‌ ئه‌م هه‌جینیه‌و تێكه‌ڵ‌وپێكه‌ڵیه‌ی‌‬ ‫سه‌ره‌وه‌‪ ،‬ئیخوانه‌كانی‌ نێو ئه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌ی‌‬ ‫لێده‌رچ���ێ‌‪ ،‬كه‌ به‌رنامه‌و ڕوئیایه‌كی‌ س���ه‌راپا‬ ‫جیاوازتری���ان له‌بكه‌ره‌كانی‌ ت���ری‌ نێو گۆڕان‬ ‫هه‌یه‌‪،‬ئه‌وا به‌نیس���به‌ت فیگه‌ره‌كانی‌ تری‌ ناو‬ ‫ئه‌م حیزبه‌ سیاس���یه‌وه‌ هێش���تا شتێ‌ له‌یه‌ك‬ ‫ڕوئیایی‌‌و شتێ‌ له‌دونیابینی‌‪،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫كورد دناڤ به‌را حه‌شدا شیعه‌یان و حه‌شدا سونیان دا‬ ‫محمد عامر دێرشه‌وی‌*‬ ‫پێشه‌كی‌‪:‬‬ ‫پروفیس���ور دكتور ئندرێس س���ه‌یدایێ من‬ ‫ب���وو ل زانكویێ‪ ،‬ل وه‌رزه‌ك���ێ خواندنێ دا‬ ‫ده‌رسه‌ك دا مه‌ ل سه‌ربزاڤێن ئاینێ سیاس ‌ی‬ ‫ل روژهه‌التا ناڤه‌راس���ت و ئ���ه‌و ل دیڤ رهـ‬ ‫و ریش���الێن وان بزاڤ���ان دچ���وو و یه‌ك ب‬ ‫ی���ه‌ك‪ ،‬و ‌ی دگوت و په‌رت���وكا وی‌ ژ ‌ی هه‌یه‌‪:‬‬ ‫صوفیگه‌رایی پولێ (قوتبێ) ڤه‌ش���ارتی‌ ی ‌ه‬ ‫دناڤ بزاڤێن جیهنا ئیس�ل�امێ دا‪ .‬پروفیسور‬ ‫دكتور رایش���موت ئه‌و ژی‌ ماموس���تایێ من‬ ‫بوو‪ .‬دوه‌رزه‌ك���ێ دا په‌رتوكه‌كا خوه‌ یا دبارا‬ ‫صوفیتیات������ێ ل س���ه‌دا ‪ 16‬ێ دا ب���و مه‌ كر‬ ‫ده‌رس‪ .‬ئه‌ز هه‌یبه‌تگرتی‌ مام ده‌ما وی‌ گوت ‌ی‬ ‫ئیران و توركیا ئه‌ڤرو دوو ده‌وله‌تن ژ ئه‌نجاما‬ ‫ش���ه‌ره‌كێ دناڤ ب���ه‌را دوو ئالیێن تورك دا‪.‬‬ ‫ئالیه‌ك ش���یعه‌ بون و ته‌ریق���ه‌كا صوفی‌ ل‬ ‫پشت راوه‌ستابوو و بنه‌ماال شێخ صه‌فیه‌دین‬ ‫ده‌سته‌التدار و سه‌ركردێن وان بوون و ئالیێ‬ ‫دن یێ شه‌ر ‌ی ئه‌و ژی‌ تورك بوون لێ سون ‌ی‬ ‫و ته‌ریقه‌یا به‌كداشی‌ یا صوفیان لپشت بوو و‬ ‫سه‌ركردێن وان بنه‌ماال ئوصمان به‌گ بوون‪.‬‬ ‫ئه‌ڤ به‌ش ژ گوتنا سه‌یدایێ من بوو جهێ‬ ‫لێكولینه‌كا من ده‌ما ئه‌ز قوتابی‌‪ :‬شه‌رێ دناڤ‬ ‫ب���ه‌را ڤان هه‌ر دوو الیه‌نێن تورك ڤه‌كێش���ا‪.‬‬ ‫ئه‌و ئه‌ردێ كه‌فتی‌ بن ده‌س���تێ له‌ش���كه‌رێ‬ ‫ئینكش���ارییێ س���ونی‌ و ئوصمانی‌ و ته‌ریقا‬ ‫به‌كداشیان ئه‌ڤرو توركیا ژێ مایه‌(ئینكشار ‌ی‬ ‫عه‌ره‌ب��� ‌ی كرنا په‌یڤا توركی‌ ی���ه‌‌‪ :‬یێكیچیر ‌ی‬ ‫یان ‌ی له‌شكه‌رێ نوی‌)‪ .‬ئه‌و ئه‌ردێ كه‌فتی‌ بن‬ ‫ده‌ستێ له‌شكه‌رێ قزلباشێن شیع ‌ه و صوفیێن‬ ‫صه‌فه‌وی‌ (قزلباش په‌یڤه‌ك توركی‌ یه‌ یان ‌ی‬ ‫ك���والڤ صور) كا چه‌وان كه‌ڤنت���ر كه‌لتور و‬ ‫سیسته‌مێ حوكومداریا ساسانیێن پارس زال‬ ‫بوو ل سه‌ر عه‌باسیان‪ ،‬ل ڤی‌ ده‌می‌ ژی‌ هێد ‌ی‬ ‫هێد ‌ی ئه‌ڤ كه‌لتور‌ه و دگه‌ل زمانێ فارس��� ‌ی‬ ‫یێ ن���وی‌ جهێ خوه‌ گرت‪ ،‬بتایبه‌ت پش���ت ‌ی‬ ‫پایته‌ختا صه‌فوه‌یان ژ ته‌برێز و قه‌زوین هات ‌ی‬ ‫ڤه‌گوهاس���تن بو ئه‌صفه‌هانێ‪ ،‬و ئه‌ڤرو دبێژن‬ ‫وی‌ ئه‌ردی‌ ئیران‪.‬‬ ‫كوردستان و عیراق دناڤبه‌را دوو ده‌وله‌تێن‬ ‫شیع ‌ه و سونی‌ دا‪:‬‬ ‫پش���تی‌ چه‌ندین شه‌ران‪ ،‬كو جاران ئه‌نجام‬

‫قه‌ده‌را كوردان بیت یان‬ ‫ژ ‌ی بێ شه‌نسیا وان‬ ‫بیت‪ ،‬ئه‌ڤرو دوو حه‌شد‬ ‫ل عیراقێ په‌یدا بونه‌‪،‬‬ ‫یان ژی‌ دابێژین خه‌ریك ‌ه‬ ‫ببن دوو حه‌شد؛‬ ‫حه‌شده‌ك یا شیعه‌یان و‬ ‫حه‌شده‌ك بو سونیان‪،‬‬ ‫و هه‌ر حه‌شده‌كێ‬ ‫هێزه‌ك ناوچه‌ی ‌ی ل‬ ‫پشت دراوه‌ستیت‬ ‫(ئیران و توركیا)‬ ‫بو ئوصمانیێن س���ونی‌ ب���ون و جاران ژی‌ بو‬ ‫صه‌فه‌ویێن ش���یعه‌‪ ،‬و بتایبه‌ت پشت ‌ی شه‌رێ‬ ‫چالدێران ده‌ڤه‌ر دناڤب���ه‌را هه‌ردوو ئالیان دا‬ ‫بپه‌یمان هات دابه‌ش���كرن‪ .‬لێ هه‌ردوو ئالیان‬ ‫خو‌ه ژ بده‌س���تڤه‌ئینانا ده‌ڤ���ه‌رێ بێ ئومێد‬ ‫نه‌كر‪ ،‬نه‌ ل س���ه‌رده‌ما نادرشاهێ ئه‌فشاریان‬ ‫و نه‌ ژ ‌ی پشتی‌ ش���ه‌رێ ئێكێ یێ جیهان ‌ی و‬ ‫نه‌ژی‌ ئه‌ڤرو‪ ،‬ڤان هه‌ردوو ئالیان هیڤیێن خو‌ه‬ ‫یێن كه‌ڤن ژ بیر نه‌ كرنه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ڤا ئه‌ڤرو بو ده‌وله‌تا ش���یعه‌یان بده‌ست‬ ‫ڤه‌هات���ی‌ گه‌له‌كه‌‪ .‬بێژ‌ه هه‌ما ده‌س���ت دان ‌ی‬ ‫ی���ه‌ س���ه‌ر عیراق���ێ‪( ،‬راس���ته‌ ناكوكیه‌ك‬ ‫ڤه‌ش���ارت ‌ی هه‌یه‌ دناڤ به‌را حه‌وزا زانس���تێن‬ ‫شیعه‌گه‌راییێ ل نه‌جه‌ف‪ -‬ئایه‌تواله سیستان ‌ی‬ ‫ل پش���ت عه‌بادی‌ راوه‌ستایه‌‪ -‬و حه‌وزا قومێ‬

‫– ئایه‌تواله خامه‌نائی‌ و قوتابیێ و ‌ی قاس���م‬ ‫س���لێمانی‌ ل پش���ت مالكی‌ دراوه‌ستن‪ -‬به‌لێ‬ ‫ئه‌ڤه‌ ن ‌ه بابه‌تێ ڤ���ێ گوتارێ یه‌)‪ .‬ئه‌نجامێن‬ ‫مه‌یدانێ ئه‌ڤن‪ :‬ل عیراقێ ئایه‌تواله خامه‌نائ ‌ی‬ ‫و قاسم سوله‌یمانی‌ و مالكی‌ د ئاخڤن‪.‬‬ ‫توركیا پشتی‌ عه‌لمانیه‌تێ‪:‬‬ ‫ل توركیا پش���تی‌ عه‌لمانیه‌تێ ئیسالمیێن‬ ‫نو ‌ی ڤه‌گه‌ران‪ ،‬ڤێجارێ دگه‌ل پولێ ڤه‌شارت ‌ی‬ ‫فه‌قه‌ و م���ه‌ال هاریكار ب���ون‪ .‬چ دكومێنتێن‬ ‫ویكیلیكس بن ی���ان ژ ‌ی ژێده‌رێن دن گه‌له‌ك‬ ‫باس ژ هندێ دكن كو مسلمانێن توركیا نو ‌ی‬ ‫و بتایب���ه‌ت داوود ئوغلو گه‌ل���ه‌ك خه‌ونا ب‬ ‫ده‌وله‌ت���ا ئوصمانیان ڤه‌ دبین���ن‪ .‬ده‌ما ئوغلو‬ ‫دوه‌زا‌ره‌تا ده‌رڤ ‌ه یا توركیا درونشت سیاسه‌تا‬ ‫"بێ ئاریش���ه‌" (زیرو پروبلێم) دگه‌ل جیرانان‬ ‫دا به‌ر خوو‪ .‬راس���ته‌ هه‌رێما كوردستانێ مفا‬ ‫ژ ڤێ سیاسه‌تێ دیت و ئوغلو هات هه‌ولێرێ‬ ‫وئاالیێ كوردس���تانێ بلند‪ ،‬لێ ل سه‌ر ئاستێ‬ ‫ده‌وله‌تان سیاس���ه‌تا بێ ئاریش���ه‌ سه‌ر و بن‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫كوم���ه‌كا گوهه‌رینێن گرن���گ ل مه‌یدانێن‬ ‫سیاس ‌ی و له‌ش���كه‌ری‌ و ئابوری‌ ل روژهه‌التا‬ ‫ناڤه‌راس���ت په‌یدا ب���ون‪ ،‬روژان��� ‌ه ده‌زگایێن‬ ‫راگه‌هاندن���ێ ب���اس ژێ دكه‌ن‪ .‬پش���ت ‌ی دوو‬ ‫س���ه‌ره‌دانێن قاسم س���وله‌یمانی‌ بو موسكو‬ ‫ل حوزه‌یران و تیرمه‌ها بوری‌‪ ،‬س���وله‌یمان ‌ی‬ ‫باره‌گایێ خوه‌ ژ عیراقێ ڤه‌گوهاست سوریا و‬ ‫روسیا د دیڤ دا چوو‪.‬‬ ‫ئایا توركیا دێ بێ ده‌نگ مینیت؟‬ ‫ب���ه‌ر ‌ی چه‌ند روژه‌كا عوبه‌ید ره‌ش���اڤایی‌‪،‬‬ ‫په‌یامنێرێ روداو‪ ،‬پێشقه‌ده‌م بوو د راپورته‌كێ‬ ‫دا سه‌باره‌ت سه‌ربازگه‌هه‌كێ ل بنارێ چیایێ‬ ‫مه‌قبول‪.‬‬ ‫كورد دناڤ به‌را ئیران و توركیا دا‪:‬‬ ‫ی و ئوصمانی‌‪،‬‬ ‫كا چ���ه‌وا دوه ‌ی صه‌ف������ه‌و ‌‬ ‫س���ه‌ره‌رایی په‌یمانان دگه‌ل یه‌كتر‪ ،‬بێ هیڤ ‌ی‬ ‫نه‌ بوون كو خودان ده‌سته‌الت بن ل ده‌ڤه‌رێ‪،‬‬ ‫هه‌روه‌سا ئه‌ڤرو هه‌ر دوو ئالی‌ به‌رده‌وامن دڤێ‬ ‫ئومێدێدا‪ .‬ئیران ژ مێژ وه‌ره‌ حه‌ز دكه‌ت تبلیا‬ ‫وان دناڤ كوردێن باش���ورێ كوردس���تانێ دا‬ ‫گوه���دار هه‌ب���ن‪ 1964 :‬ت���ا ‪،1975 ،1966‬‬ ‫دامه‌زراندنا پارتێن كوردی‌ پش���ت ‌ی ‪1975‬ێ‪،‬‬ ‫ش���ه‌رێ ن���اڤ خ���و‪ ،‬به‌رده‌وامیا مه‌س���عود‬ ‫بارزانی‌ ل پوستێ س���ه‌روكێ هه‌رێمێدا دڤان‬ ‫كاودانێ���ن ته‌نگاڤێن كوردس���تانێ دا‪ .‬ژ الیێ‬

‫دیڤ ‌ه سیاس���ه‌تا توركیا یا كه‌ڤن‪" :‬بال دوست‬ ‫و دوژم���ن و چیا بزانب���ن‪ .‬مه‌زنێ ڤی‌ وه‌الت ‌ی‬ ‫توركه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س���ێ خوینا وی‌ نه‌ یا توركان‬ ‫بی���ت وی‌ د وه‌الت���ێ ت���وركان دا ته‌نها یه‌ك‬ ‫ماف هه‌یه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ژ ‌ی ئه‌وه‌ ببت خزمه‌تكار و‬ ‫كول���ه‌"‪ .‬د گه‌رما ئاریش���ێن توركیا و هه‌رێما‬ ‫كوردس���تانێ دا‪ ،‬و ل ده‌ما به‌رێز مه‌س���عود‬ ‫بارزانی‌ باره‌گایێ خو‌ه ڤه‌گوهاستی‌ فه‌رماندا‬ ‫دهوك و دگوت‪ :‬له‌ش���ه‌كه‌رێ ت���وركا هنگێ‬ ‫دهێت ناڤ خاكا كوردس���تانێ ئه‌گه‌ر د سه‌ر‬ ‫كه‌له‌خ���ێ م ‌ه را بهێت‪ .‬وی‌ ده‌می‌ نڤیس���ه‌رێ‬ ‫ڤ���ێ گوتارێ گوت���اره‌ك بو روژنام���ا ئه‌ڤرو‬ ‫نڤیس���ی‌‪" :‬ئه‌و وار‌ه به‌لێ بو ت���وركا نه‌ ئه‌و‬ ‫بوه���اره‌" و ئه‌گه‌ر ئه‌و گوتار نڤیس���ه‌ری‌ ڤان‬ ‫روژان نڤیس���یبا دا نڤیسیت‪ :‬ل بوهارا ئه‌ڤرو‬ ‫و ل دیوانا سه‌روكێ حكومه‌تا توركیا بارزان ‌ی‬ ‫مێهڤانه‌ و ئاالیێ كوردستانێ ل پشت سه‌رێ‬ ‫وی‌ بلنده‌‪.‬‬ ‫چاره‌؟‬ ‫قه‌ده‌را كوردان بیت یان ژی‌ بێ شه‌نس���یا‬ ‫وان بیت‪ ،‬ئه‌ڤرو دوو حه‌شد ل عیراقێ په‌یدا‬ ‫بون���ه‌‪ ،‬ی���ان ژ ‌ی دابێژین خه‌ریك��� ‌ه ببن دوو‬ ‫حه‌شد؛ حه‌ش���ده‌ك یا شیعه‌یان و حه‌شده‌ك‬ ‫بو س���ونیان‪ ،‬و ه���ه‌ر حه‌ش���ده‌كێ هێزه‌ك‬ ‫ناوچه‌ی���ی‌ ل پش���ت دراوه‌س���تیت (ئیران و‬ ‫توركی���ا) و هه‌ر دوو ده‌وله‌ت ژ بلی‌ دوعا هێز‬ ‫و ش���یانان بو ڤان حه‌ش���دان په‌یدا دكه‌ن‪ .‬و‬ ‫ئه‌م دزانین خاكا حه‌ش���دا سونیان دكه‌ڤیت‬ ‫دناڤ به‌را خاكا حه‌ش���دا ش���یعه‌یان و خاكا‬ ‫پێش���مه‌رگه‌یان‪ .‬هه‌روه‌‌سا‪ ،‬چ ئه‌گه‌ر هنده‌ك‬ ‫ك���وردان بڤێت یان ژ ‌ی نه‌ڤێ���ت‪ ،‬ئه‌م دزانین‬ ‫ئه‌ڤرو كورد به‌ش���ه‌كن ژ هه‌ڤپه‌یمانیه‌كا ناڤ‬ ‫ده‌وله‌تی‌‪ ،‬و هه‌ڤپه‌یمان���ان ژی‌ داخواز هه‌ن ‌ه‬ ‫ژ یه‌كتر‪.‬‬ ‫ئایا كورد خو بگرن تا حه‌ش���دا شیعه‌یان‬ ‫خاكا سونیان دادعیریت و پاشان ل سیاسه‌تا‬ ‫كه‌ڤ���ن‪ -‬نو ‌ی ڤه‌دگه‌ریت و ب���ه‌رێ خو دده‌ت ‌ه‬ ‫كوردستانێ؟‬ ‫ی���ان ژی‌ كورد هاریكار بن كو حه‌ش���ده‌ك‬ ‫بو س���ونیان ژ ‌ی هه‌بیت ئه‌گه‌ر چ نه‌بیت ئه‌ڤ‬ ‫حه‌ش���دا سونی‌ بشێت به‌ره‌ڤانیێ ژ خاكا خو‬ ‫بكه‌ت؟‬ ‫* ماجستێر ل روژهه‌الت ناسی‌ و زانستێن‬ ‫سیاسی‌‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫ئه‌م خواردنانه‌ له‌مه‌ترسی‌ شێرپه‌نجه‌ به‌دورت ده‌كات‪:‬‬ ‫قه‌رنابی����ت هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ناهێڵیت خانه‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌ییه‌كان زیاد بكه‌ن‪.‬‬

‫‪ .1‬ماسی‌‪ .‬به‌پێی لێكۆڵینه‌وه‌كان‬ ‫ئ����ه‌و كه‌س����انه‌ی‌ ماس����ی‌ ده‌خۆن‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ جۆری‌ تونه‌و س����ه‌له‌مۆن‬ ‫‪ .4‬ته‌مات����ه‌‪ .‬رێگ����ری‌ ده‌كات‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ توشبونیان به‌شێرپه‌نجه‌ی‌ له‌‬ ‫‪ % 14‬كه‌متره‌‪ .‬ئه‌مه‌ش ئه‌گه‌رێته‌وه‌ له‌گه‌شه‌ی‌ خانه‌ ش����ێرپه‌نجه‌یه‌كان‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ ترش����ی ئه‌مینی‌ س����یانی‌ به‌رێ����ژه‌ی‌ ‪ %20‬چونك����ه‌ م����ادده‌ی‌‬ ‫كه‌مچه‌وری‌ تێدایه‌‪ .‬كه‌ به‌رگری‌ له‌ش‌و كارۆتینی‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫بۆریه‌ خوێنه‌كان به‌هێز ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ .5‬به‌رهه‌مه‌كان����ی‌ ش����یر‪ .‬به‌پێ‌‬ ‫‪ .2‬ئه‌و خۆراكانه‌ی‌ ترشی‌ ئۆمیگا‪ 3‬لێكۆڵینه‌وه‌كان ئه‌گه‌ری‌ توش����بون‬ ‫تێدایه‌‪ .‬ئه‌مه‌ له‌ماسی‌‌و گوێزو سه‌وزه‌ به‌شێرپه‌نجه‌ كه‌م ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫گه‌اڵپانه‌كان وه‌ك س����پیناغ ده‌ست م����ادده‌ی‌ كالس����یۆم‌و ڤیتامین دی‌‬ ‫تێدایه‌‪.‬‬ ‫ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫‪ .3‬برۆكل����ی‌‪ .‬له‌ش����ێرپه‌نج ‌ه‬ ‫ده‌تپارێزێ����ت‪ ،‬چونك����ه‌ م����ادده‌ی‌‬ ‫س����ولفۆرینی‌ تێدایه‌ كه‌ ئه‌م ماده‌یه‌‬ ‫له‌هه‌م����و جۆره‌كان����ی‌ برۆكل����ی‌‌و‬

‫‪ .6‬ش����لیك‪ .‬زۆر به‌سوده‌ چونك ‌ه‬ ‫ناهێڵی����ت خانه‌ش����ێرپه‌نجه‌ییه‌كان‬ ‫دروست بێت له‌میزه‌ڵدان‌و سییه‌كان‌و‬ ‫مه‌مك‪.‬‬

‫ی میوه‌و‬ ‫ی هه‌وكردنی‌ چۆن منداڵه‌كه‌ت فێر ‌‬ ‫نیشانه‌كان ‌‬ ‫گوێی ناوه‌ڕاست بزان ‌ه سه‌وز ‌ه خواردن ده‌كه‌یت؟‬ ‫یه‌كێك له‌خۆراكه‌ سه‌ره‌كیه‌كان كه‌‬ ‫بۆمنداڵ پێویس����ته‌ سه‌وزه‌و میوه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌پێی ئامۆژگاری پزیش����كانی‌ بواری‌‬ ‫خۆراك ده‌بێت سێ‌ ژه‌مه‌ سه‌ره‌كیه‌كه‌ی‌‬ ‫من����داڵ س����ه‌وزه‌ی‌ تێدابێ����ت ئیت����ر‬ ‫هه‌رجۆرێكیان بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌نێوان‬ ‫ژه‌مه‌كانیش پێویس����ته‌ دوجار میوه‌‬ ‫بدرێت به‌منداڵ‪ .‬به‌اڵم زۆرجار دایكان‬ ‫گله‌یی‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ منداڵه‌كانیان‬ ‫سه‌وزه‌و میوه‌ناخۆن‪ ،‬بۆئه‌م حاڵه‌ته‌ش‬ ‫پێویس����ته‌ تۆی‌ دایك چه‌ند رێگه‌یه‌ك‬ ‫هه‌ڵبژێریت بۆئه‌وه‌ی‌ منداڵه‌كه‌ت حه‌ز‬

‫ی هه‌وكردن‬ ‫ێ به‌گش���تی‌ توش��� ‌‬ ‫گو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ناڕه‌حه‌تت ئ���ه‌كات‪ ،‬هه‌وكردنی‌ گوێی‬ ‫ناوه‌ڕاسته‌‪.‬‬ ‫هۆكاره‌كان���ی هه‌وكردن���ی‌ گوێ���ی‬ ‫ناوه‌ڕاست چیه‌؟‬ ‫گوێ‌ له‌ڕێگه‌ی‌ كه‌ناڵی‌ ئۆس���تاكیان‬ ‫ده‌به‌س���ترێته‌و‌ه به‌لوت���ه‌و‌ه به‌مه‌ش‬ ‫ی له‌ش رێكده‌كات‌و هه‌روه‌ها‬ ‫هاوسه‌نگ ‌‬ ‫ده‌ردراوه‌ زیاده‌كانی‌ گوێی ناوه‌ڕاست‬ ‫ی‬ ‫ف���ڕێ‌ ده‌دات���ه‌ ده‌ره‌و‌ه له‌رێگ���ه‌ ‌‬ ‫كونی‌ لوته‌وه‌‪.‬كاتێ���ك ده‌ردراوه‌كان‬ ‫كۆده‌بنه‌وه‌ له‌گوێی ناوه‌ڕاست به‌كتریا‬ ‫دروس���ت ده‌بێت‌و هه‌وكردن دروست‬ ‫ده‌بێت‪ .‬هه‌روه‌ه���ا له‌كاتی‌ هه‌اڵمه‌ت‬ ‫ڤایرۆس ده‌چێت بۆگوێی ناوه‌ڕاست‌و‬ ‫هه‌وكردنی‌ گوێی ناوه‌ڕاس���ت دروست‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫له‌میوه‌و سه‌وزه‌ بكات‪.‬‬ ‫ئه‌مانه‌ی‌ خواره‌وه‌ چه‌ند رێگه‌یه‌كن‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ منداڵه‌كه‌ت میوه‌ بخوات‪.‬‬ ‫‪ .1‬پێویس����ته‌ می����وه‌ به‌گه‌وره‌ی����ی‌‬ ‫نه‌درێت����ه‌ ده‌س����ت من����داڵ‪ ،‬به‌ڵك����و‬ ‫به‌ش����ێوه‌ی‌ پارچه‌ی‌ بچ����وك بچوك‬ ‫بدرێت به‌منداڵ‌و بۆئ����ه‌وه‌ی‌ بتوانێت‬ ‫به‌ده‌ستی‌ خۆی‌ بیگرێت‌و بیخوات‪.‬‬ ‫‪ .2‬ده‌كرێت ئه‌و میوه‌و س����ه‌وزانه‌ی‌‬ ‫ده‌درێت به‌منداڵ‪ ،‬به‌ش����ێوه‌ی‌ ئاژه‌ڵ‬ ‫یاخود گ����وڵ یاخود هه‌رش����تێك كه‌‬

‫منداڵه‌كه‌ت حه‌زی‌ لێده‌كات پارچه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بكه‌یت‌و ئه‌و ش����ێوانه‌ی‌ لێدروس����ت‬ ‫بكه‌ی����ت كه‌ ئ����ه‌و ح����ه‌زی‌ لێبكات‌و‬ ‫بیخوات‪.‬‬ ‫‪ .3‬ئه‌و قاپ‌و كه‌وچكانه‌ی‌ بۆ میوه‌و‬ ‫س����ه‌وزه‌ خواردن ب����ه‌كاری‌ ئه‌هێنیت‬ ‫باش����ێوه‌یان جوان بێ����ت‌و منداڵه‌كه‌‬ ‫حه‌زی‌ لێبكات‪.‬‬ ‫‪ .4‬ئه‌گ����ه‌ر منداڵه‌ك����ه‌ت ح����ه‌زی‌‬ ‫له‌شه‌ربه‌ت بو‪ ،‬ده‌توانیت ئه‌و میوانه‌ی‌‬ ‫بۆبكه‌یت به‌ش����ه‌ربه‌ت‌و له‌گه‌ڵ ژه‌مه‌‬ ‫نانخواردنه‌كان بیده‌یتێ‌‪.‬‬

‫ی گوێ���ی‬ ‫ی هه‌وكردن��� ‌‬ ‫نیش���انه‌كان ‌‬ ‫ناوه‌راست‬ ‫ی گوێت له‌ده‌نگ ده‌بێت‪،‬‬ ‫ به‌قورس��� ‌‬‫ی خواردنت نامێنێت‪ ،‬هه‌ست‬ ‫ئیش���تیها ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ده‌كه‌ی���ت به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫به‌ئازاری‌ گ���و ‌‬ ‫كاتێ���ك له‌س���ه‌ر پش���ت ئه‌خه‌وی���ت‪،‬‬ ‫ی له‌ش‪،‬‬ ‫ی گه‌رم��� ‌‬ ‫به‌رزبون���ه‌وه‌ی‌ پل���ه‌ ‌‬ ‫ێ زیاد‬ ‫ی گو ‌‬ ‫ی گوێ‌‪ ،‬ده‌ردراوه‌كان ‌‬ ‫خوران ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات و زۆرجار ده‌ردراوه‌كان بۆنێك ‌‬ ‫ناخۆش���یان هه‌یه‌‪ ،‬هه‌س���تكردن به‌گێژ‬ ‫ی‬ ‫ی هاوسه‌نگ ‌‬ ‫بون‌و دڵتێكه‌ڵ هاتن‌و نه‌مان ‌‬ ‫له‌ش‪ .‬هه‌ركات ئه‌م نیش���انانه‌ت هه‌بو‬ ‫ی پزیش���ك بكه‌یت‬ ‫پێویسته‌ س���ه‌ردان ‌‬ ‫چونكه‌ له‌وانه‌ی ‌ه ئ���ه‌و هه‌وكردن ‌ه ببێت ‌ه‬ ‫ی گوێ‌ و‬ ‫ی پ���ه‌رده‌ ‌‬ ‫ه���ۆی‌ كونكردن��� ‌‬ ‫دواتر كه‌ڕب���ون‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌وانه‌ی ‌ه ئه‌و‬ ‫ی مێشك ك ‌ه‬ ‫هه‌وكردن ‌ه بڕوات بۆخانه‌كان ‌‬ ‫نزیكن له‌گوێوه‌‬

‫‌ددان شۆردن‬

‫ئامۆژگاریی‌‬ ‫هه‌فته‌‬

‫ئه‌م هه‌ڵه‌ی ‌ه له‌ددان ش���ۆردندا مه‌كه‌‪.‬‬ ‫ی هه‌مو ژه‌مێك ددانه‌كانت‬ ‫پێویسته‌ دوا ‌‬ ‫به‌فڵچه‌ بشۆیت‪ ،‬به‌اڵم نابێت راسته‌وخۆ‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵك ‌ه باش���تر وای��� ‌ه ‪ 45‬خوله‌ك دوا ‌‬ ‫ی ئه‌گه‌ر‬ ‫نانخواردن بش���ۆرێت به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫میوه‌ت خوارد‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و ترش���ییه‌ ‌‬ ‫له‌میوه‌دا هه‌یه‌ پوك ناس���ك ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫كاتێكیش به‌فڵچه‌ده‌یشۆیت راسته‌وخۆ‬ ‫ی ن���ان یاخود میوه‌خ���واردن زیاتر‬ ‫دوا ‌‬ ‫ناسك ده‌بێته‌و‌ه ئازاری‌ پێده‌گات‪.‬‬

‫ی شیری دایک‬ ‫‌سوده‌كان ‌‬

‫ی‬ ‫ی دایك بۆكۆرپه‌له‌‪ .‬هه‌وكردن ‌‬ ‫له‌س���وده‌كانی‌ ش���یر ‌‬ ‫گه‌ده‌و ریخوڵه‌و س���كچون ناهێڵێت‪ ،‬ئه‌گه‌ری‌ توش���بون‬ ‫ی منداڵ‬ ‫ی س���ینگ‌و ره‌بۆ ناهێڵێت‪ ،‬مێش���ك ‌‬ ‫به‌هه‌وكردن ‌‬ ‫زی���ره‌ك ده‌كات‪ ،‬كێش���ه‌ی‌ قه‌ڵه‌وبون ك���ه‌م ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫كێشه‌كانی‌ ده‌موددان له‌منداڵدا كه‌م ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی شه‌كره‌و‬ ‫له‌دایكانیش���دا ئه‌گه‌ری‌ توش���بون به‌نه‌خۆش ‌‬ ‫ی مه‌مك زۆركه‌م ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫شێرپه‌نج ‌ه ‌‬

‫زیانی نیرگه‌له‌كێشان‬ ‫ی نیرگه‌له‌كێشان‬ ‫ئاگادار ‌‬ ‫ب���ه‌‪ .‬به‌پێ���ی نوێتری���ن‬ ‫لێكۆڵین���ه‌و‌ه ده‌ركه‌وتو‌ه‬ ‫ی نێرگه‌ل ‌ه‬ ‫ی خه‌ڵ���وز ‌‬ ‫گه‌رم ‌‬ ‫كارلێ���ك ده‌كات له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫توتنی‌ نێرگه‌ڵه‌و مادده‌یه‌ك ‌‬ ‫ژه‌هراوی‌ دروست ده‌كات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كه‌ هه‌ندێكیان مادده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی شێرپه‌نجه‌یان تێدای ‌ه‬ ‫زۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌ مه‌ترسیدارن‌و ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫زۆری‌ هه‌ی��� ‌ه ببێت��� ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ێرپه‌نج ‌ه به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی سییه‌كان‪.‬‬ ‫شێرپه‌نجه‌ ‌‬

‫‪15‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫بۆچی کوردستان‬ ‫یەکەم نیە؟‬

‫ل���ەم چەن���د رۆژەی دوایی���دا وەزیری‬ ‫تەندروستی لەمیانی کۆنفرانسێکدا دەڵێت‬ ‫کوردس���تان لەرۆژهەاڵت���ی ناوەڕاس���تدا‬ ‫یەکەمە بۆ چارەسەرکردنی شێرپەنجە‪.‬‬ ‫ئەم جۆرە لێدوانانە س���ەیر نابن ئەگەر‬ ‫تەواوەی سیاسەتی وەزارەتی تەندروستی‌و‬ ‫ئەم وەزیرەی ئێس���تای لەچەند س���اڵی‬ ‫ڕابردودا بێنینەوە یادی خۆمان‪ .‬وەزیری‬ ‫تەندروس���تی لەوەتەی دەس���تبەکاربوە‬ ‫دەس���تی بردوە بۆ کۆمەڵێ���ک تاکتیکی‬ ‫س���ەرپێی‪ .‬تاکتیکێک کە تەنها ئامانجی‬ ‫چەواش���ەکردنی خەڵ���ک‌و ش���اردنەوەی‬ ‫ڕاستیەکان‌و پێشاندانی کۆمەڵێک وەهمە‬ ‫ک���ە هی���چ پەیوەندییەکیان بەڕاس���تی‌و‬ ‫واقیع���ەوە نی���ە‪ .‬لەڕاس���تیدا زۆرج���ار‬ ‫قس���ەکانی وەزیرو وەزارەتەکەی ئەویان‬ ‫لەدرۆکردن نزیکردوەت���ەوە‪ .‬لێدوانەکانی‬ ‫وەزیر کتومت وەکو قس���ەکانی سەرۆکی‬ ‫هەرێمە لەسەر سەربەخۆیی لەکاتێکدا کە‬ ‫سیاسەتەکانی ئەوەی دوایی خەریکە ئەم‬ ‫هەرێمە بچووکەی خۆمان دەکاتە قوربانی‬ ‫کۆمەڵێک بەرژەوەندی تەس���کی تایبەت‬ ‫بەکورسی حکومڕانیەوە‪.‬‬ ‫قس���ەکانی وەزیر هیچێک لەو ڕاستیانە‬ ‫ناگۆڕن کە خەڵ���ک‌و هاواڵتیان‌و تەنانەت‬ ‫کارمەندان‌و پزیش���کان‌و زۆربەی ئەوانەی‬ ‫ک���ە لەن���او سیس���تمی تەندروس���تی‬ ‫کاردەک���ەن لەئ���ەدای وەزارەت‌و وەزی���ر‬ ‫ڕازی نی���ن‪ .‬ئ���ەم ناڕەزایەتیە ئەوەندەی‬ ‫پەیوەن���دی بەفاکتەرەکان���ی تایب���ەت‬ ‫بەوەزی���رو وەزارەتەکەی���ەوە هەی���ە‪،‬‬ ‫ئەوەن���دە پەیوەندییان بەدۆخی نالەباری‬ ‫کوردس���تانەوە نی���ە لەڕوی سیاس���ی‌و‬ ‫ئاس���ایش‌و ئابوریەوە‪ .‬قس���ەکانی وەزیر‬ ‫هیچێ���ک لەئازارەکانی خەڵک بەدەس���ت‬ ‫دۆخی خراپی دەرمان‌و کۆاڵیتی خزمەتی‬ ‫تەندروس���تی‌و ڕێزنەگرت���ن لەخەڵ���ک‌و‬ ‫پێنەدانی موچەی پزیشکان‌و کارمەندان‌و‬ ‫نەمانی ڕێزو حورمەت���ی ئەمانەی دوایی‬ ‫ناگ���ۆڕن‪ .‬هیچێک لەو ڕاس���تیە ناگۆڕن‬ ‫ک���ە خەڵ���ک ئەوەندەی پێ���ی بکرێت یا‬ ‫سەردانی نەخۆشخانەکانی وەزیر ناکات‌و‬ ‫پەن���ا دەبەن���ە دەرەوەو نەخۆش���خانەی‬ ‫تایب���ەت‪ ،‬یان ئەگەر س���ەردانیش بکەن‬ ‫متمانەیەکی ئەوتۆیان بەو خزمەتە نەماوە‬ ‫کە وەریدەگرن‪ .‬ئەم قس���انە هیچێک لەو‬ ‫ڕاستیە ناگۆڕن کە پزیشکان‌و کارمەندانی‬ ‫تەندروس���تی لەژێر س���ایەی سیاس���ەتە‬ ‫شکسستخواردوەکانی وەزیر‪ ،‬لەتوێژێکی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی س���ەنگین‌و خ���اوەن ڕێزو‬ ‫ش���کۆ بون بەکەرەس���تەی گاڵتەجاڕی‌و‬ ‫ئیهانەپێکردن‪.‬‬ ‫ئ���ەم ج���ۆرە لێدوانان���ە لەبچوکترین‌و‬ ‫س���ادەترین تاقیکردن���ەوەی زانس���تیش‬ ‫دەرناچ���ن‪ .‬نازانین جەناب���ی وەزیر ئەم‬ ‫جۆرە داتایانەی لەکوێوە هێناوە کە بواری‬ ‫پێب���دات بەدڵنیایەوە بڵێت کوردس���تان‬ ‫لەڕوی چارەس���ەرکردنی ش���ێرپەنجەوە‬ ‫یەکەم���ە‪ ،‬لەعێراقیش ن���ا بەڵکو لەهەمو‬ ‫رۆژهەاڵتی ناوەڕاس���تدا‪ .‬دیسانەوە ئەمە‬ ‫نمونەیەکە لەسەر دو ئەگەری یەک لەیەک‬ ‫خراپتر‪ .‬ی���ا ئەوەتا وەزیرو وەزارەتەکەی‬ ‫دات���اکان بەئ���ارەزوی خۆی���ان گەورەو‬ ‫بچوک دەکەن���ەوەو بەگوێرەی حەزەکانی‬ ‫خۆیان دەس���تکاریان دەک���ەن بۆ ئەوەی‬ ‫ڕوی خۆیانی پێ س���وور بکەن‪ .‬ئەمەش‬ ‫گەورەتری���ن تاوانی نەک تەنها زانس���تی‬ ‫بەڵکو ئەخالقیش���ە‪ .‬یان ئەوەتا وەزیرو‬ ‫وەزارەتەکەی بەهی���چ جۆرێک ئاگاداری‬ ‫دەوروب���ەری خۆی���ان نی���ن‌و نازانن چی‬ ‫لەدونی���ای دەرەوەدا ڕودەدات لەب���واری‬ ‫پزیشکی‌و تەندروس���تیدا‪ .‬تاوانی یەکەم‬ ‫لەنەزانینی دوەم گەورەترو ترس���ناکترە‪.‬‬ ‫ئەوەی وامان لێدەکات بڵێین کە ئەگەری‬ ‫یەکەم ڕاس���تترە ئەوەیە کە ئەم وەزیرو‬ ‫وەزارەت���ە پێش���تریش بەهەمان ش���ێوە‬ ‫داتاکانیان پڕ بەبااڵی خۆیان دوریوەتەوەو‬ ‫مەقەس���تیان لێداوەو ڕاس���تیەکانیان لێ‬ ‫شاردوینەتەوە‪.‬‬ ‫کاردان���ەوەی یەکاویەک���ی وەزی���رو‬ ‫وەزارەت بەرامب���ەر ئەم ڕەخنانە ئەوەیە‬ ‫کە ئێمەمانان چاومان بەسەرکەوتنەکانی‬ ‫کوردستان لەبواری تەندروستی‌و پزیشکی‬ ‫هەڵنای���ەت‪ .‬ئەمان���ەی ئێم���ە دەیڵێین‬ ‫قسەی دڵی خەڵکی ئاسایی‌و پزیشکان‌و‬ ‫کارمەندان���ە‪ .‬ئەمان���ە بەهی���چ جۆرێک‬ ‫مەبەس���ت لێیان دڵساردکرنەوەی خەڵک‬ ‫نی���ە‪ .‬کوردس���تان خاوەن���ی توانایەکی‬ ‫لەڕادەبەدەرو بێکۆتایی مرۆیی‌و زانستی‌و‬ ‫ئاکادیمیەو ئەگەر حیزبایەتی‌و تاکڕەوی‌و‬ ‫لەخۆبایبون���ە بێس���نورەکانی وەزی���رو‬ ‫وەزارەتەکەی بهێڵێت‪ ،‬بەڕاستی کوردستان‬ ‫دەتوانێ���ت ببێتە نمونەیەک���ی گەورەی‬ ‫سەرکەوتن لەبواری تەندروستیدا‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫که‌سک‌و سۆر ده‌وڵه‌تی‌ باشور ‌ی كوردستان‬ ‫وه‌ك چواچێوه‌یه‌ك بۆ چاره‌سه‌ر‬

‫گۆشه‌یه‌که دو هه‌فته‌ جارێک "شێرکۆ کرمانج" ده‌ینوسێت‬

‫نا بۆ چەک؟‬

‫لەوانەیە ئەوانەی لەناو گۆڕان بانگەشە‬ ‫بۆ دامەزراندنی یەکەی سەربازیی دەکەن‬ ‫مەبەستیان بەکارهێنانی هێزەکە بۆ کاری‬ ‫توندوتیژی���ی نەبێت‪ .‬بەاڵم دروس���تبونی‬ ‫یەکەی لەو ش���ێوەیە‪ ،‬ج���ا بەئارەزوبێت‬ ‫یان بەزۆرەملێ‪ ،‬ئەمڕۆ بێت یان س���بەی‪،‬‬ ‫ڕاستەوخۆ بێت یان ناڕاستەوخۆ‪ ،‬دەبێتە‬ ‫هۆکارێک ب���ۆ دروس���تبونی توندوتیژی‌و‬ ‫شەڕوپێکدادان‌‪ ،‬کە کاولبون‌و دابەشبونی‬ ‫کوردستانی لێدەکەوێتەوە‪ ،‬وەک سوریاو‬ ‫عێراق‌و یەمەن‪.‬‬ ‫لەتوێژینەوەیەک���دا بەناونیش���انی "بۆ‬ ‫بزوتنەوە مەدەنییەکان سەردەکەون" ماریا‬ ‫ستێفان‌و ئێریکە چێنوێس‪ ،‬کە لەگۆڤاری‬ ‫‪ International Security‬ل���ە ‪ ٢٠٠٨‬دا‬ ‫باڵوکراوەتەوە‪ ،‬بەراوردی ‪ ٣٢٣‬کەیس���یان‬ ‫لەسەرتاسەری جیهان‪ ،‬لە‪ ١٩٠٠‬تا ‪،٢٠٠٦‬‬ ‫ک���ردوە‪ .‬بۆیان دەرکەوت���وە کە ئەگەری‬ ‫س���ەرکەوتنی بزوتن���ەوە مەدەنیی���ەکان‬ ‫(‪ %٥٣ )nonviolent‬یە‪ ،‬کە دوبەرابەری‬ ‫ئەگەری سەرکەوتنی ئەو بزوتنەوانەیە کە‬ ‫توندوتیژیی بەکاردێنن‪ ،‬واتە ‪.%٢٦‬‬ ‫ئەم توێژینەوەیەو توێژینەوەکانی دیکە‬ ‫لەم ب���وارەدا هۆکارەکانی س���ەرکەوتنی‬ ‫بزوتن���ەوە مەدەنیی���ە ریفۆرمخ���وازە‬ ‫ئاش���تییەکان دەگێڕنەوە ب���ۆ کۆمەڵێک‬ ‫هۆکار‪ ،‬لەوانە‪:‬‬ ‫یەکەم‪ ،‬ئەو بزوتنەوانەی کە ڕێگەچارەی‬ ‫مەدەنیی‌و ئاش���تیانە دەگرنەبەر چاکترو‬ ‫ئاس���انترو زوتر ش���ەرعییەتی ناوخۆیی‌و‬ ‫نێودەوڵەت���ی وەردەگ���رن‪ .‬ئەم���ەش‬ ‫گردبونەوەی جەماوەری لێدەکەوێتەوە‪ ،‬کە‬ ‫هاوکات دەبێت بەفشار لەسەر دەسەاڵت‪.‬‬ ‫دوەم‪ ،‬کاتێ���ک دەس���ەاڵت توندوتیژی‬ ‫بەراب���ەر ئ���ەو الیەنان���ە بەکاردێنێت کە‬ ‫مەدەنییان���ەو ئاش���تییانە داواکانی���ان‬ ‫دەخەن���ەڕو‪ ،‬ئ���ەوە بک���ەرە ناوخۆی���ی‌و‬ ‫دەرەکییەکان زیاترو زەقتر دان بەمافەکانی‬ ‫گروپ‌و الیەنە ناڕەزایدەربڕەکان دەنێن‪.‬‬ ‫س���ێیەم‪ ،‬س���ەرکوتکردنی بزوتن���ەوە‬ ‫مەدەنیی���ەکان لەوانەی���ە دەرئەنجام���ی‬ ‫پێچەوانەی لێبکەوێت���ەوە لەوانە گۆڕینی‬ ‫سەنگەر لەالیەن ئەندامانی سوپاو پۆلیس‬ ‫لەسەنگەری دەس���ەاڵتەوە بۆ سەنگەری‬ ‫گەل‪ .‬بەپێچەوانەوە کاتێک چەک بەکاردێت‬ ‫لەدژی دەس���ەاڵت پۆلیس‌و س���وپا نەک‬ ‫هەر بەرگری لەدەس���ەاڵت دەکەن بەڵکو‬ ‫بەرگری لەخۆشیان دەکەن چونکە ئەوان‬ ‫دەبن بەقوربانی توندوتیژییەکان‪ ،‬ئەمەش‬ ‫شانسی سەنگەرگۆڕین زۆر کەمدەکاتەوە‪.‬‬ ‫چوارەم‪ ،‬خەڵک بەگش���تی پش���تیوانی‬ ‫لەبزوتن���ەوە مەدەنیی���ەکان دەکەن نەک‬ ‫چەکدارییەکان چونک���ە خەڵک بزوتنەوە‬ ‫مەدەنییەکان وەک هەڕەشە لەسەر ژیانی‬ ‫خۆیان‌و کاروکاسپیان نابینن‪.‬‬ ‫پێچەوان���ەی ئەم ڕاس���تیانە‪ ،‬داخۆ بۆ‬ ‫لەهەرێم هەندێک کەس داوای دامەزراندنی‬ ‫یەکەی سەربازی دەکەن؟ ئەوان پێیانوایە‬ ‫کە پارتی بەبێ بەکارهێنانی هێز وەاڵمی‬ ‫داواکان���ی خەڵک نادات���ەوە‪ .‬هۆکارێکی‬ ‫دیکە بێ س���ەبرو تەحەمولی‌و بێئومێدی‬ ‫ئەو کەس���انەیە کە لەپشت داوایەکی لەو‬ ‫شێوەیەن‪ .‬من پێموایە گۆڕان وەک چۆن‬ ‫هەڵپەی دەسەاڵتی کردو پێیوابو مانەوەی‬ ‫ل���ەدەرەوەی دەس���ەاڵت دەبێت���ە مایەی‬ ‫بێهێزب���ون‌و پوکانەوەی‪ .‬بەهەمانش���ێوە‬ ‫ئەوانەی کە پێیانوایە کە هێز تاکە ئامڕازە‬ ‫ب���ۆ یەکالیکردنەوەی پرس���ەکان لەگەڵ‬ ‫پارتی هەمان ترس���یان هەی���ەو هەڵپەی‬ ‫چەکداری دەکەن‪.‬‬ ‫ه���ەر حزبێ���ک ی���ان بزوتنەوەیەک���ی‬ ‫جەماوەری لەکوردستان ئەگەر پێیوابێت‬ ‫ک���ە گۆڕان���کاری لەش���ێوازو چۆنییەتی‬ ‫بەڕێوەبردن���ی دەوڵەت‪ ،‬ی���ان هەنگاونان‬ ‫بۆ چاکسازی‌و دیموکراسی‪ ،‬لەشەوڕۆژێک‬ ‫دێتەئارا ئەوە تێگەیش���تنێکی قوڵ نییە‪،‬‬ ‫ئەگەر نەڵێین هەڵەیە‪.‬‬ ‫کاتێ���ک ئەمری���کا ل���ە‪ ١٧٧٦‬دامەزرا‬ ‫ڕەشپێس���تەکان بەگش���تی کۆیل���ەی‬ ‫سپیپێس���تەکان ب���ون‪ .‬ل���ە ‪ ١٨٥٧‬دا‬ ‫بەش���ێکی زۆری���ان ئازادک���ران‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫ماف���ی هاواڵتیب���ون‌و دەنگدانی���ان نەبو‪.‬‬ ‫ل���ە ‪ ١٨٦٥‬بەهەموارکردن���ی دەس���تور‬ ‫کۆیلەیی قەدەغەکراو لە‪ ١٨٦٨‬یش مافی‬ ‫هاواڵتیبون درا بەڕەشپێستەکان‌و لە‪١٨٧٠‬‬ ‫مافی دەنگدان بەپیاوەکانیان ڕەوا بینرا‪.‬‬ ‫س���ەرەڕای ئەمانە‪ ،‬ل���ە‪ ١٨٨١‬ـەوە لەزۆر‬ ‫ویالی���ەت ڕەشپێس���تەکان قەدەغەکران‬ ‫لەش���وێنە گشتییەکان‪ .‬لە ‪ ١٨٩٨‬دادگای‬ ‫ب���ااڵی ئەمری���کا بەفەرمی ش���ەرعیەتی‬ ‫بەسیاس����ەتی هەاڵواردن ‪‌‌segregation‬دا‪.‬‬ ‫بەاڵم ل���ە‪ ١٩٣٦‬کاتێک جێس���ی ئۆنس‪،‬‬ ‫ڕەشپێس���تێکی ئەمریکی‪ ،‬سێ مێدالیای‬

‫زێڕی لەئۆلۆمپیادی‪ ١٩٣٦‬بەدەس���تهێنا‪،‬‬ ‫ئ���ەو ئارگیومێنت���ەی ک���ە هیتل���ەرو‬ ‫سپیپێستەکان لەمەڕ بااڵیی ‪supremacy‬‬ ‫سپی پێس���تەکان بەکاریاندەهێنا‪ ،‬کەوتە‬ ‫ژێر پرسیارەوە‪.‬‬ ‫لەس���اڵی‪ ١٩٥٥‬کاتێک ڕەشپێس���تێک‬ ‫بەن���اوی ڕۆزا پارکس لەن���او پاس جێگە‬ ‫بۆ سپیپێس���تێک چۆڵناکات‌‪ ،‬دەگیرێت‌و‬ ‫سزادەدرێت‪ ،‬لەئاکامدا ڕەشپێستەکان بۆ‬ ‫ماوەی ساڵێک لەویالیەتی ئەلباما بایکۆتی‬ ‫س���واربونی پاس دەکەن‪ .‬لەوئانوساتەدا‬ ‫مارت���ن لوس���ەر کین���گ وەک ڕاب���ەری‬ ‫بزوتنەوەی ڕەشپێستەکان دەردەکەوێت‌و‬ ‫توندوتیژیی وەک ئامرازێک ڕەتدەکاتەوەو‬ ‫خەباتی مەدەنی‌و ئاش���تیانە بۆ گەیشتن‬ ‫بەمافەکانی���ان پەی���ڕەودەکات‪ .‬لەئاکامی‬ ‫ناڕەزایی ڕەشپێستەکان کە لەناوەڕاستی‬ ‫پەنج���اکان چڕدەبێت���ەوە‪ ،‬دادگای ب���ااڵ‬ ‫سیاس���ەتی ه���ەاڵواردن لەقوتابخانەکان‬ ‫قەدەغ���ەدەکات‪ .‬لەس���اڵی‪ ١٩٦٠‬ئی���دی‬ ‫بزوتن���ەوەی مەدەنیی ئاش���تیخوازانەی‬ ‫ڕەشپێس���تەکان وردەوردە بۆ هەمو شارو‬ ‫ش���ارۆچکەیەک پەلدەهاوێ���ت‪ .‬بەم���ەش‬ ‫لەساڵی ‪ ١٩٦٣‬سەرۆک کێنەدی پشتیوانی‬ ‫خۆی بۆ بزوتنەوەکە دەردەبڕێت‌و لە‪١٩٦٤‬‬ ‫یاس���ای مافە مەدەنییەکان دەردەچێت‌و‬ ‫مارتن لوسەریش خەاڵتی نۆبڵ بۆ ئاشتی‬ ‫وەردەگرێت‪ .‬بەاڵم دوای چوار ساڵ مارتن‬ ‫لوس���ەر کینگ دەکوژرێت‌ کەچی خەباتی‬ ‫ڕەشپێس���تەکان بۆ یەکس���انیی بەردەوام‬ ‫دەبێت بەڕادەیەک ک���ە لە‪ ٢٠٠٨‬دا باراک‬ ‫ئۆباما‪ ،‬وەک ڕەشپێستێک‪ ،‬بو بەسەرۆکی‬ ‫ئەمریکا‪.‬‬ ‫ئەمریکا‪ ،‬ئ���ەو دەوڵەتەی کە لە‪١٧٧٦‬‬ ‫ـەوە بانگەش���ەی مافی یەکسان‌و ئازادی‬ ‫ب���ۆ هاواڵتییەکان���ی دەکات کەچ���ی بۆ‬ ‫س���ەدان س���اڵ مامەڵەی کۆیلەو هاواڵتی‬ ‫دەرەجە دوی لەگەڵ ڕەشپێستەکاندا کرد‪.‬‬ ‫ڕەشپێس���تەکان تابزوتنەوە جەماوەرییە‬ ‫سەرتاسەرییەکەی پەنجاکان‌و شەستەکانی‬ ‫س���ەدەی ڕابردوی���ان وەگەڕنەخس���ت‬ ‫نەیانتوان���ی بەمافەکان���ی خۆیان بگەن‪.‬‬ ‫ئێستا ڕەشپیس���تێک سەرۆکی ئەمریکایە‬ ‫ب���ەاڵم ئەمری���کا هێش���تا ڕێگەیەک���ی‬ ‫دوری لەپێش���ە تاوەکو ڕەشپێس���تەکان‬ ‫یەکس���انانە لەنێو کۆمەڵگەو لەدامودەزگا‬ ‫دەوڵەتییەکاندا مامەڵەی یەکس���انانەیان‬ ‫لەگەڵدا بکرێت‪.‬‬ ‫حکومەت���ی هەرێم���ی کوردس���تان‬ ‫لەس���اڵی‪ ١٩٩٢‬دام���ەزراوەو بزوتن���ەوە‬ ‫ناڕەزاییەکان لەدوای ‪‌٢٠٠٤‬ـەوە س���ەریان‬ ‫هەڵ���داوەو ل���ە‪ ٢٠١١‬و ‪ ٢٠١٥‬دا توانیان‬ ‫وەک بزوتنەوەیەکی جەماوەری دەرکەون‪،‬‬ ‫کەچی نەک هەر بەپێ���وەری بزوتنەوەی‬ ‫ڕەشپێستەکان لەئەمریکا بەڵکو بەبەراورد‬ ‫بەئەزمون���ی گەالنی دنی���ا زۆر هەنگاوی‬ ‫بۆ پێش���ەوە هاوێش���توە‪ .‬ئەگەر گۆڕان‬ ‫وەک بەش���ێک لەو بزوتنەوە جەماوەرییە‬ ‫تەماش���ابکەین ئەوە بردنەوەی ‪%٢٥-٢٤‬‬ ‫دەنگ���ەکان‌و کورس���ییەکانی پەرلەم���ان‬ ‫لەهەڵبژاردنەکان���ی ‪ ٢٠٠٩‬و ‪ ٢٠١٣‬دا‬ ‫دەس���تکەوتی گ���ەورەن ب���ۆ بزوتن���ەوە‬ ‫جەماوەرییەکە‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی لەکوردس���تان بزوتن���ەوە‬ ‫جەماوەرییەک���ە دەرگیریی ب���وە ئەوەیە‬ ‫ک���ە ه���ەوڵ‌و هەڵمەتەکان���ی بزوتن���ەوە‬ ‫جەماوەرییەک���ە زو بەسیاس���ییدەکرێن‪،‬‬ ‫ج���ا چ ئەوەی کە گ���ۆڕان وەک حزبێکی‬ ‫سیاس���ی خۆی لێ بەساحێب دەکات‪ ،‬چ‬ ‫ئەوەی دەسەاڵت بەئانقەست بۆ شکاندن‌و‬ ‫لەقاڵبدان‌و قەتیس���کردن‌و بچوکردنەوەی‬ ‫بزوتنەوەکە بەگۆڕانی دەبەستێتەوە‪.‬‬ ‫ه���اوکات بزوتنەوەک���ە لەهەوڵەکان���ی‬ ‫ب���ۆ بەسەرتاس���ەریی کردن���ی کارو‬ ‫چاالکییەکانی سەرکەوتو نەبوە‪ ،‬بەمەش‬ ‫بزوتنەوەکە قاڵبێکی ناوچەیی وەرگرتوە‪.‬‬ ‫لەبەرابەردا دەسەاڵت لەس���تراتیجییەتی‬ ‫بەناوچەی���ی هێش���تنەوەی بزوتنەوەک���ە‬ ‫تاڕادەیەک س���ەرکەوتو بوە‪ .‬لەحاڵەتێکی‬ ‫ئاوەهادا دەس���تبردن ب���ۆ چەک هێندەی‬ ‫دیک���ە بزوتنەوەک���ە بەناوچەیی دەکات‌و‬ ‫دەهێڵێتەوە‪.‬‬ ‫بۆی���ە ب���ۆ گەیش���تنی بزوتن���ەوە‬ ‫جەماوەرەییەکان بەئامانجەکانیان واچاکە‬ ‫پێش هەمو شتێک ڕابەرانیان کۆڵنەدەرو‬ ‫بەس���ەبرو بەتەحەمول‌ب���ن‪ .‬دواتری���ش‬ ‫دەبێ���ت بزوتن���ەوەکان لەبەحزبیکردن‌و‬ ‫بەناوچەییکردن ڕزگاربکرێن‪ .‬هەوڵدان بۆ‬ ‫ئەم ئامانجانە چاکت���رە لەهەڵپەکردن بۆ‬ ‫دەسەاڵت‌و بۆ چەک‪ .‬کاتێکیش دەڵێین نا‬ ‫بۆ چەک مەبەستمان نا بۆ چەکە بۆ هەمو‬ ‫هێزە سیاس���ی‌و مەدەنیی���ەکان لەهەرێم‪،‬‬ ‫بەیەکێتی‌و پارتیشەوە‪.‬‬

‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬ ‫هیچ كاتێك سه‌ربه‌خۆیی باشوری‌ كوردستان‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌ی‌ ئێستا ئامانجێكی‌ سیاسی‌ واقیعی‌‌و‬ ‫ئه‌گه‌رێكی‌ گونجاو نه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر جاران پرسی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی ئاوا پێخواس���تێكی‌ شاعیرانه‌ بو‬ ‫بێت‪ ،‬له‌ئێس���تادا ده‌كرێت بكرێت به‌دروش���می‌‬ ‫قۆناغه‌كه‌و خواس���تێكی‌ سیاسی‌‌و جه‌ماوه‌ری‌‌و‬ ‫كار بۆ به‌دیهێنانی‌ بكرێت‪ .‬گه‌ر هه‌ندێ‌ قسه‌ی‌‬ ‫ڕابردوشمان دوباره‌ بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ له‌واقیعی‌‬ ‫ئێستای‌ هه‌رێمدا گومان له‌سه‌ربه‌خۆیی دروست‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ڕه‌وش���ی‌ ناته‌ندروستی‌ ناوخۆو جۆری‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ نێوان هێزه‌كان‌و هۆكاری‌ خودی‌ یه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك دۆخه‌ بابه‌تییه‌كه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت هه‌رئه‌مه‌شه‌‬ ‫له‌پش���ت به‌ش���ێ‌ له‌گوتارێكی‌ سیاسییه‌وه‌ كه‌‬ ‫هه‌وڵ���ده‌دات بیخاته‌ ڕو‪ ،‬هێش���تا هه‌لومه‌رجی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی له‌بار نیه‌؟! دۆخ���ه‌ بابه‌تییه‌كه‌‬ ‫یارمه‌تیده‌ر نیی���ه‌‪ ،‬ناوه‌نده‌كانی‌ هێز له‌جیهاندا‬ ‫ڕێ���گا به‌هه‌نگاوێك���ی‌ له‌وجۆره‌ ن���اده‌ن‪ .‬واته‌‬ ‫له‌س���ۆنگه‌ی‌ نه‌بون���ی‌ پڕۆژه‌یه‌كی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫سازان له‌س���ه‌ركراو له‌مه‌ڕ پرسی‌ سه‌ربه‌خۆیی‌و‬ ‫دیاریكردن���ی‌ نه‌خش���ه‌ڕێگایه‌ك ب���ۆ چۆنیه‌تی‌‬ ‫پێگه‌یش���تن‌وبه‌دیهێنانی‌‪ .‬به‌ش���ێ‌ له‌ناوه‌ن���ده‌‬ ‫سیاس���یه‌كه‌ په‌ناده‌بات���ه‌ ب���ه‌ر میكانیزم���ی‌‬ ‫خ���ۆ ترس���اندن‌و گه‌وره‌كردن���ی‌ كێش���ه‌كان‌و‬ ‫بچوككردنه‌وه‌ی‌ خواسته‌كه‌و به‌هه‌ند نه‌گرتنی‌!‬ ‫ئه‌م به‌ش���ه‌ له‌ناوه‌نده‌ سیاس���ییه‌كه‌ ڕابردو‬ ‫به‌رهه‌م ده‌هێنێته‌وه‌و له‌ڕوانگه‌ی‌ خس���تنه‌ڕوی‌‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ مه‌بده‌ئ���ی‌‌و ئۆب���اڵ له‌ئه‌س���تۆی‌‬ ‫خۆكردن���ه‌وه‌وه‌ ده‌ڕوانێت���ه‌ مه‌س���ه‌له‌كه‌‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا پرسی‌ س���ه‌ربه‌خۆیی له‌م قۆناغه‌ی‌‬ ‫باش���وری‌ كوردس���تاندا‪ .‬بڕیارو نه‌خش���ه‌ڕێ‌‌و‬ ‫كاركردنی‌ مش���ورخۆرانه‌و پێداگریی له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانی‌ ده‌خوازێت‪ .‬به‌حوكمی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫قۆناغه‌ك���ه‌ ئه‌و زمانه‌ سیاس���ییه‌ی‌ تێپه‌ڕاندوه‌‬ ‫كه‌ به‌ش���ه‌رمنانه‌وه‌ ب���ه‌ده‌وری‌ ڕه‌وایه‌تی‌ ئه‌م‬ ‫ماف���ه‌ بۆ ك���ورد ده‌خوالی���ه‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌م‬ ‫جه‌ختكردن���ه‌وه‌ش له‌س���ه‌ر س���ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫فۆرمێك���ی‌ وه‌رزی‌ به‌خۆوه‌ گرتب���و‪ ،‬له‌هه‌ندێ‌‬ ‫بۆن���ه‌دا ئاماژه‌یه‌كی‌ كاڵ���ی‌ پێده‌كرا‪ .‬بێگومان‬ ‫پرسێكی‌ گه‌وره‌ی‌ وه‌كو ده‌وڵه‌ت‌و سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌هه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ك‌و له‌وانه‌ش گه‌لی‌‬ ‫باش���وری‌ كوردس���تان‪ ،‬ده‌بێت ببێته‌ خولگه‌ی‌‬ ‫كۆركردن���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌رجه‌م هێ���زو تواناكان‌و‬ ‫بابه‌تێك بۆ په‌یمانێكی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ نوێی‌ نێوان‬ ‫پێكهاته‌كانی‌ نه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم له‌واقیعی‌ ئێستای‌‬ ‫هه‌رێمدا ته‌نانه‌ت ئه‌م پرس���ه‌ش بۆته‌ بابه‌تێك‬ ‫بۆ ناكۆك���ی‌‌و ملمالنێی‌ سیاس���ی‌ نێوان هێزو‬ ‫پارت‌و ته‌وژمه‌كان‪ .‬پێشهاته‌كانی‌ چه‌ند مانگی‌‬ ‫ڕاب���ردوی‌ هه‌رێمیش هێنده‌ی‌ تر ئه‌م بابه‌ته‌یان‬ ‫زه‌قتر كردۆته‌وه‌و به‌شێ‌ له‌ناڕه‌زایه‌تی‌ سیاسی‌‬ ‫هێزه‌كان به‌رامبه‌ر به‌یه‌كتر له‌به‌رگی‌ قسه‌كردن‬ ‫له‌سه‌ر پرسی‌ سه‌ربه‌خۆیی ده‌خرێته‌ڕو‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫ل���ه‌م دواییه‌داو له‌ئێواره‌كۆڕێك���دا به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫ڕاپۆرتی‌ (تاسك ڤۆرس)ی‌ ئه‌مریكی‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌بونیادنانی‌ ده‌وڵه‌ت له‌كوردس���تانی‌ عێراقدا‬ ‫سازكرابو‪ ،‬له‌وه‌اڵمی‌ پرسیاێكی‌ ناوبراودا نیوه‌ی‌‬ ‫زیاتری‌ به‌شداربوان ده‌ستیان بۆ ئه‌وه‌ هه‌ڵئه‌بڕی‌‬ ‫كه‌ له‌گ���ه‌ڵ پرس���ی‌ بونیاتنان���ی‌ ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆدان بۆ كوردستانی‌ باشور ! كه‌ بوه‌‬ ‫جێی‌ سه‌رس���وڕمانی‌ مامۆس���تا ئه‌مریكییه‌كه‌و‬ ‫به‌شبه‌حاڵی‌ منیش ئه‌م دۆخه‌شه‌ سه‌باره‌ت به‌‬ ‫ئێمه‌ ڕونه‌‪ .‬له‌ئێستادا بابه‌تی‌ ده‌وڵه‌ت له‌الیه‌ن‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستانه‌وه‌ ده‌وروژێنرێت‪.‬‬ ‫پارتیش تۆمه‌تباره‌ به‌په‌كخس���تنی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫پاشه‌كشه‌ به‌پرۆسه‌ی‌ سیاس���ی‌‌و دیموكراسی‌‬ ‫له‌هه‌رێم‌و به‌حیزبی‌ كردنی‌ بابه‌تی‌ سه‌ربه‌خۆیی‪.‬‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ش ده‌س���تكاری‌ پرسیارو پرسه‌كانی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌س���ه‌ربه‌خۆیی‌و ده‌وڵه‌تی‌ باش���وری‌‬ ‫كوردس���تانی‌ ك���ردوه‌‪ .‬ب���ۆ نمونه‌ س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌هه‌ندێ‌ ناوه‌ند پرس���یاره‌كه‌ ئ���ه‌وه‌ نییه‌ كه‌‬ ‫داخۆ پرس���ی‌ سه‌ربه‌خۆیی ئه‌گه‌رێكی‌ واقیعییه‌‬ ‫له‌به‌رده‌ممان���دا یاخود ن���ا‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌وه‌یه‌ كێ‌‬ ‫هه‌ڵگری‌ ئه‌م دروشمه‌یه‌و خۆ به‌ڕێبه‌رو خاوه‌نی‌‬ ‫ده‌زانێت‌و ده‌خات���ه‌ ڕو ؟ ئه‌م واقیعه‌ش پێش‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئۆباڵی‌ له‌ئه‌ستۆی‌ به‌رامبه‌ره‌كاندا بێت‬ ‫له‌ئه‌س���تۆی‌ پارتیدای���ه‌ ‪ .‬كه‌تاكو ئێستاش���ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵدا بێت پڕۆژه‌یه‌كی‌ نیش���تمانی بۆ سازان‬ ‫له‌س���ه‌ركردن له‌گ���ه‌ڵ هێزه‌كانی‌ ت���ر له‌م ڕوه‌‬ ‫نه‌خس���تۆته‌ ڕو‪ ،‬به‌ڵكو خۆی‌ وا ده‌رده‌خات كه‌‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت پڕۆژه‌ی‌ ئ���ه‌وه‌و الیه‌نه‌كانی‌ تری‌ بۆ‬ ‫بانگهێشت ده‌كات!‬ ‫به‌اڵم سه‌ره‌ڕای‌ هه‌مو ئه‌وه‌ی وتمان به‌بڕوای‌‬ ‫ئێمه‌ بونی‌ دۆخێكی‌ له‌م جۆره‌ی‌ كوردس���تان‬ ‫پاس���او نییه‌ بۆ ده‌س���تبه‌رداربون له‌ئامانجی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی‪ ،‬به‌ڵكو به‌پێچه‌وانه‌وه‌ پاس���اوی‌‬ ‫زیاترو به‌هێزتر ده‌كات‪.‬‬ ‫ئێمه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ ده‌وڵه‌تمان پێویس���ته‌ بۆ‬

‫ئه‌وه‌ی‌ كێش���ه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كه‌مان به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫بنه‌ڕه‌ت���ی‌‌و به‌وج���ۆره‌ی‌ س���ه‌ره‌تای‌ ماف���ی‌‬ ‫چاره‌نوس���ی‌ گه‌الن‌و ناس���یۆنالیزم ده‌یخوازێت‬ ‫له‌م به‌ش���ه‌ی‌ كوردستانه‌ دابه‌ش���كراوه‌كه‌ماندا‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ببێت‪ ،‬پێویستیش���مانه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ببێت���ه‌ چوارچێوه‌یه‌كی‌ یاس���ایی‌‌و سیاس���ی‌‌و‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و دامه‌زراوه‌یی گونجاوتر بۆ چاره‌سه‌ری‌‬ ‫كێش���ه‌كانی‌ ئێس���تای‌ هه‌رێم‪ .‬چونكه‌ ڕیشه‌ی‌‬ ‫به‌شێ‌ له‌كێش���ه‌كانمان په‌یوه‌ندی‌ به‌پێكهاته‌ی‌‬ ‫ئێس���تای‌ هه‌رێم‌و جوگرافیای‌ سیاسی‌‌و دۆخی‌‬ ‫ناده‌وڵه‌ت���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬دۆخی‌ هه‌رێ���م له‌هه‌ندێ‌‬ ‫ڕوه‌وه‌ له‌دۆخ ‌ی فه‌له‌س���تین نزیكه‌‪ .‬كه‌ له‌نێوان‬ ‫واقیع���ی‌ ب���ێ‌ قه‌واره‌ی���ی‌‌و ده‌وڵه‌ت���دا دۆخی‌‬ ‫س���ێهه‌م پێكده‌هێنێت‪ .‬ئه‌م دۆخه‌ش له‌سایه‌ی‌‬ ‫داگی���ركاری‌ ئیس���رائیل بۆ فه‌له‌س���تینیه‌كان‌و‬ ‫نانیش���تمان بونی‌ عێراق‌و واقیعه‌ پاشاگه‌ردان‌و‬ ‫س���یخناخ له‌توندوتیژی‌‌و خوێ���ن‌و تایفه‌گه‌ری‌‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و پاش���كۆیی سیاس���ی‌ ئ���ه‌م‬ ‫واڵته‌دا‪ ،‬ڕێ���گا له‌به‌هێزبونی‌ دام���ه‌زراوه‌كان‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنی‌ دیموكراس���ی‌ ده‌گرێ���ت‌و ده‌رگا‬ ‫ب���ۆ گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و نالێپرس���راوێكی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫بێباك���ی‌‌و به‌بنه‌ڕه‌تمانه‌وه‌ی‌ بونیاده‌كانی‌ پێش‬ ‫دامه‌زراوه‌ی‌ نیشتمانی‌‪ ،‬كه‌ له‌حیزبه‌ شۆڕشگێڕه‌‬ ‫مێژوییه‌كان���دا به‌رجه‌س���ته‌ده‌بن‪ ،‬ده‌كات���ه‌وه‌‪.‬‬ ‫جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ بژارده‌كانی‌ ب���ه‌رده‌م جه‌ماوه‌ر‌و‬ ‫هێ���زه‌ ڕیفۆڕمخ���وازه‌كان س���نوردار ده‌كات‪.‬‬ ‫چونك���ه‌ كۆمه‌ڵگا به‌نیمچه‌ به‌رده‌وامی‌ له‌دۆخی‌‬ ‫له‌ناكاودا ده‌ژێ���ت‌و هه‌ندێ‌ جاریش بۆ مه‌رامی‌‬ ‫سیاس���ی‌و حیزبی‌ به‌وج���ۆره‌ مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ .‬هه‌ربۆیه‌ بونی‌ كێش���ه‌ جۆراوجۆرو‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌بوه‌كان له‌هه‌ندێ‌ ڕوه‌وه‌ ده‌بێت خواست‬ ‫له‌سه‌ر س���ه‌ربه‌خۆیی زیاتر بكات‪ ،‬به‌تایبه‌تیش‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌هێزه‌ ڕیفۆرمخوازو نوێكان‪ .‬واته‌‬ ‫ئ���ه‌و هێزانه‌ی‌ عه‌وداڵی‌ دوای‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫نوێ���ی‌ ڕه‌وایه‌تی‌ سیاس���ی‌‌و فۆڕم���ی‌ حیزبی‌‌و‬ ‫چاالككردنه‌وه‌ی‌ تواناكان���ی‌ گه‌ل‌و كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫به‌شداری‌ سیاسین‪.‬‬

‫له‌ده‌ستدانی‌ ده‌رفه‌ت ‌ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی یه‌كسان‬ ‫نیه‌ به‌ده‌ستكه‌وتنی‌‬ ‫دیموكراسی‌‌و‬ ‫چاكسازییه‌كی‌ زۆرتر‬ ‫به‌ڵكو به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫هه‌مو پێشڤه‌چونێكی‌‬ ‫ڕاسته‌قینه‌ له‌بواره‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌كه‌و‬ ‫سه‌ربه‌خۆبوندا ده‌بێته‌‬ ‫ئیزافه‌یه‌كی‌ مێژویی‌و‬ ‫ستراتیژی‌ بۆ پرسی‌‬ ‫چاكسازی‌‌و بیناكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫سیستمی‌ سیاسی‬ ‫له‌وس���ۆنگه‌یه‌وه‌ كه‌ كۆتایی هێنان به‌پرسی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و دامه‌زراندنی‌ قه‌واره‌ی‌ سه‌ربه‌خۆ‪ ،‬ئه‌م‬ ‫كارته‌ له‌ده‌س���ت هێزه‌ ناسیۆنالیسته‌ مێژویی‌‌و‬ ‫نه‌ریتییه‌كان ده‌سه‌نێته‌وه‌و پرسه‌كانی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌دیموكراس���ی‌‌و نان‌و ئازادی‌‌و به‌دامه‌زراوه‌یی‬ ‫كردن‌و خۆش���گوزه‌رانی‌‌و دادپ���ه‌روه‌ری‌ ده‌كات‬ ‫به‌بابه‌ت‌و ته‌وه‌ره‌ی‌ سه‌ره‌كی‌ چاالكی‌‌و كێبڕكێی‌‬ ‫سیاسی‌ نێوان هێزه‌كان‪ .‬به‌واتایه‌كی‌ تر گه‌رچی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ڕاسته‌وخۆ نابێته‌ هۆی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫كێش���ه‌كان ‪ .‬به‌اڵم چوارچێوه‌یه‌كی‌ سروشتی‌‬ ‫ترو گونجاوترمان بۆ چاكسازی‌‌و بیناكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫داموده‌زگاكان ده‌خاته‌ به‌رده‌ست‪ .‬ڕه‌وایه‌تییه‌كی‌‬ ‫زۆرتری���ش به‌خه‌باتی‌ ئه‌و هێزو گروپ‌و توێژانه‌‬ ‫ده‌به‌خش���ێت ك���ه‌ به‌ش���وێن به‌دیهێنانی‌ ئه‌و‬ ‫ئامانجان���ه‌وه‌ن‪ .‬هه‌ڵب���ه‌ت ئه‌مه‌ ب���ه‌و مانایه‌‬ ‫نای���ه‌ت به‌دی���ار دامه‌زراندن���ی‌ ده‌وڵه‌ته‌وه‌ واز‬ ‫له‌چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێش���ه‌كانی‌ ئێستا بهێنین‬ ‫به‌ڵك���و هاوكات له‌گه‌ڵ‌ ئ���ه‌م هه‌وڵه‌دا چاومان‬ ‫له‌سه‌ر قۆستنه‌وه‌ی‌ ده‌رفه‌ته‌كان بێت به‌قازانجی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی له‌پێن���او چاره‌س���ه‌ركردنێكی‌‬ ‫ریشه‌یی‌‌و بونیادی‌ ئه‌و كێشانه‌ی‌ هه‌رێم له‌(‪)20‬‬ ‫س���اڵی‌ رابوردوه‌وه‌ به‌ده‌س���تیانه‌وه‌ ده‌ناڵێنێ‌‪.‬‬ ‫ڕه‌نگه‌ لێره‌دا بۆ گومان دروس���تكردن له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌و به‌ره‌نجامگیرییه‌ی‌ پێشه‌وه‌ نمونه‌ به‌هه‌ندێ‌‬ ‫له‌ده‌وڵه‌تانی‌ ناوچه‌كه‌و جیهان بهێنرێته‌وه‌‪ .‬كه‌‬ ‫چوارچێوه‌ی‌ ده‌وڵه‌ت نه‌بۆته‌ هۆی‌ چاكسازی‌‌و‬

‫گه‌شه‌كردنی‌ سیاسی‌‪ .‬له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌مه‌دا سه‌رنج‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ڕاده‌كێش���ین ئه‌گه‌ر له‌هه‌ندێ‌ شوێن‌و‬ ‫بۆ هه‌ندێ‌ نه‌ته‌وه‌و واڵت ئه‌مه‌ ڕاس���ت بێت بۆ‬ ‫هه‌م���و واڵت‌و ئه‌زمونه‌كان ڕاس���ت نییه‌‪ .‬واته‌‬ ‫هه‌مو ئه‌زمون���ه‌ س���ه‌ركه‌وتوه‌كانی‌ حوكمڕانی‌‬ ‫له‌جیهان���دا له‌چوارچێ���وه‌ی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ نوێدا‬ ‫گه‌ش���ه‌یان كردوه‌و خه‌مڵیون‪ .‬واقیعی‌ فره‌یی‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‌و قۆناغ���ه‌ مێژوییه‌كه‌و‬ ‫كاریگه‌رییه‌كان���ی‌ جیهانگیری���ش ڕێ���گا له‌وه‌‬ ‫ده‌گ���رن‪ ،‬نمونه‌ی‌ ده‌وڵه‌تگه‌لێكی‌ وه‌كو عێراق‌و‬ ‫س���وریای‌ سایه‌ی‌ به‌عس���مان بۆ دروست بێت‪،‬‬ ‫كه‌ له‌چوارچێوه‌یدا هیچ شانس���ێ‌ بۆ ئاڵوگۆڕو‬ ‫گۆڕانكاری‌‌و به‌دیموكراتیزه‌بون بونی‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫له‌ڕویه‌كی‌ تره‌وه‌ به‌و ئه‌ندازه‌یه‌ی واڵتێك له‌م‬ ‫ڕوه‌وه‌ شكستی‌ خواردبێت‪ ،‬كێشه‌ له‌نه‌خه‌مڵینی‌‬ ‫ناوه‌ڕۆك���ی‌ چه‌مكی‌ ده‌وڵه‌تدای���ه‌ نه‌ك خودی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‪ .‬وه‌ك ڕونیش���ه‌ ده‌وڵه‌ت دو قۆناغی‌‬ ‫بیناكردن‌و دامه‌زراندنی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫قۆناغ���ی‌ یه‌ك���ه‌م ڕاگه‌یان���دن‌و دیاریكردنی‌‬ ‫س���نورو دانپیانان‌و بون به‌ئه‌ندامی‌ كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌‪ .‬قۆناغی‌ دوه‌میش دامه‌زراندن‌و‬ ‫بیناكردنی‌ دامه‌زراوه‌كان���ی‌ ده‌وڵه‌ته‌ به‌ئاقاری‌‬ ‫ناوخ���ۆدا‪ .‬مه‌رجیش نی���ه‌ هه‌م���ان نوخبه‌ی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و نه‌وه‌ توان���ای‌ به‌دیهێنانی‌ هاوكاتی‌‬ ‫ئ���ه‌م دو ئه‌ركه‌ی���ان هه‌بێ���ت‪ .‬ڕاس���تیش نیه‌‬ ‫به‌هۆی‌ نیگه‌رانی‌ له‌قۆناغی‌ دوه‌می‌ دامه‌زراندنی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت‪ ،‬قۆناغی‌ یه‌كه‌م ڕه‌تبكرێته‌وه‌و به‌هه‌ند‬ ‫وه‌رنه‌گیرێت‪.‬‬ ‫چونك���ه‌ ئه‌گه‌ر قۆناغی‌ ده‌وڵ���ه‌ت ده‌رفه‌تی‌‬ ‫مێژویی‌‌و هه‌ل‌ومه‌رج���ی‌ بابه‌تی‌ (تحكم)ی‌ تیا‬ ‫بكات‪ ،‬نه‌ته‌وه‌ بخاته‌ ناو مێژو‪ ،‬چوارچێوه‌یه‌كی‌‬ ‫یاسایی‌‌و سیاسی‌ دانپیانراویش بخاته‌ به‌رده‌ست‬ ‫هاواڵتی���ان‌و هێزه‌ ناڕازییه‌كان بۆ چاكس���ازی‌‌و‬ ‫خۆبیناك���ردن‪ ،‬ئ���ه‌وا له‌قۆناغ���ی‌ ناده‌وڵه‌ت‌و‬ ‫پێ���ش ده‌وڵه‌تدا‪ ،‬به‌دیهێنانی‌ ئه‌م خواس���تانه‌‬ ‫زۆر ق���ورس ده‌بن‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ ره‌نگه‌‬ ‫له‌هه‌ندێ‌ س���اته‌وه‌ختی‌ مێژودا‪ ،‬س���ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫وه‌ك خۆی‌ ببێت���ه‌ دیفاكتۆو خواس���تی‌ هێز‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تگه‌لی‌ ت���رو له‌ناوخۆش���دا هێزی‌ خۆی‌‬ ‫به‌خاوه‌ن���ی‌ بكات‌و س���ه‌ره‌نجام ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ئی���راده‌و پێخۆش���بون‌و ناخۆش���بونی‌ هه‌ندێ‌‬ ‫هێزه‌وه‌ دێته‌دی‌‪ .‬له‌دۆخێكی‌ له‌م جۆره‌شدا ئه‌و‬ ‫هێزانه‌ی‌ ڕه‌وایه‌تی‌ تێكۆشان بۆ سه‌ربه‌خۆییان‬ ‫نییه‌‪ ،‬یاخ���ود الوازه‌‪ ،‬پێگه‌یان له‌قۆناغی‌ دوای‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆبوندا‪ ،‬گه‌ر بۆ ماوه‌یه‌كیش بوه‌ الواز‬ ‫ده‌بێت‪ .‬دۆخی‌ عێراق له‌ئێستادا له‌مه‌وه‌ نزیكه‌‪.‬‬ ‫عێراق نیمچه‌ هه‌ڵوه‌شاوه‌یه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت خۆرهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‌و جوگرافیا سیاسییه‌كه‌ی‌ له‌هه‌ندێ‌‬ ‫به‌ش‌و ناوچه‌ی���دا له‌ب���ه‌رده‌م به‌له‌رزه‌كه‌وتن‌و‬ ‫نیمچه‌ هه‌ڵوه‌ش���انه‌وه‌و دوباره‌داڕشتنه‌وه‌دایه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌خوازێت سه‌ره‌ڕای‌ هه‌مو نائومێدی‌‌و‬ ‫دۆخ���ه‌ نه‌خوازراوه‌كه‌ی‌ هه‌رێم‪ ،‬خۆ به‌ده‌س���ت‬ ‫ش���ه‌پۆلێكی‌ بێباكی‌ سیاسییه‌وه‌ نه‌ده‌ین‪ ،‬به‌م‬ ‫بومه‌له‌رزه‌و گۆڕانكارییه‌ گه‌ورانه‌ هوشیار بین‌و‬ ‫هه‌وڵی‌ وه‌به‌رهێنانی‌ سیاسیان تیابده‌ین‪ .‬به‌ناوی‌‬ ‫ناهه‌مواری‌ دۆخی‌ هه‌رێم���ه‌وه‌ چاو له‌م واقیعه‌‬ ‫نه‌پۆش���ین‪ .‬چونكه‌ هه‌ندێ‌ جار هاتنه‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫له‌واقیع���ی‌ په‌نگخ���واردو نائومێدكه‌ری‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫له‌په‌یوه‌ن���دی‌ به‌هه‌ندێ‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌ ناوخۆیی‌و‬ ‫سیس���تمی‌ سیاس���ییه‌وه‌‪ .‬وه‌ بیركردن���ه‌وه‌و‬ ‫هه‌ناس���ه‌دان له‌فه‌زایه‌كی‌ كراوه‌ترو ئاسۆیه‌كی‌‬ ‫به‌رینترو دوباره‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ واقیعی‌ سیاس���ی‌‬ ‫ناوخۆمان‪ ،‬هه‌ست‌و هه‌ناسه‌و گیانێكی‌ نوێمان‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێش���ه‌ ناوخۆیه‌كانیشمان‬ ‫پێده‌به‌خش���ێت‪ .‬توان���ای‌ لێبورده‌ی���ی‌‌و‬ ‫سینه‌فراوانی‌‌و نه‌فه‌سدرێژی‌‌و قۆناغبه‌ندكردنی‌‬ ‫ئامانجه‌كان‌و به‌یه‌كه‌وه‌ كاركردن‌و ڕزگاربونمان‬ ‫له‌هه‌س���تی‌ ئه‌رێنی‌‌و كینه‌ی‌ مێژویی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌یه‌كتر گه‌وره‌تر ده‌كات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ لێ���ره‌دا به‌ش���ێوازی‌ جیاواز‬ ‫جه‌خت���ی‌ لێده‌كه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬به‌هه‌ندوه‌رگرتن���ی‌‬ ‫پرس���ی‌ س���ه‌ربه‌خۆییه‌ له‌الیه‌ن سه‌رجه‌م هێزو‬ ‫ته‌وژمه‌ سیاس���ییه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگاوه‌‪ ،‬نه‌ك هه‌ر‬ ‫له‌ڕوه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو بۆ باش���تركردنی‌‬ ‫هه‌لومه‌رجه‌ پێویس���ته‌كانی‌ چاره‌س���ه‌ركردنی‌‬ ‫ئ���ه‌و قه‌یرانه‌ فره‌ڕه‌هه‌نده‌ له‌ئێس���تادا به‌رۆكی‌‬ ‫گه‌لی‌ كوردس���تانی‌ باش���وری‌ گرتوه‌‪ .‬گه‌رچی‌‬ ‫ڕوانگه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌ ڕوته‌ك���ه‌ش له‌خودی‌ خۆیدا‬ ‫ش���ایانی‌ له‌سه‌روه‌س���تان‌و هه‌نگاونان‌و كاری‌‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ییه‌‪ .‬چونكه‌ سه‌ربه‌خۆیی مافی‌ گه‌لی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ باش���وره‌‪ ،‬هێزه‌ سیاسییه‌كانیش‬ ‫ده‌بێت ڕێز له‌م مافه‌ بگرن‌و هیچ شتێك نه‌كه‌ن‬ ‫به‌پاس���اوی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌هه‌ر ده‌رفه‌تێكی‌ ڕه‌خساو‬ ‫ڕه‌خس���ێنراودا نه‌توانێت له‌ڕێی‌ ڕاپرس���ییه‌كی‌‬ ‫گش���تییه‌وه‌ گوزارش���ت له‌خواس���تی‌ خۆی‌ بۆ‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی بكات‌و چاره‌نوسی‌ خۆی‌ دیاری‌‬ ‫ب���كات‪ .‬مافی‌ هی���چ هێزێك نییه‌ له‌س���ۆنگه‌ی‌‬ ‫له‌بارنه‌بون���ی‌ دۆخی‌ ناوخۆ پش���ت له‌م ئه‌ركه‌‬ ‫ب���كات‪ .‬به‌حوكم���ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌هره‌مه‌ندبونی‌‬ ‫گه‌لی‌ ئێمه‌ له‌م مافه‌ په‌یوه‌یس���ته‌ به‌ده‌رفه‌ته‌‬ ‫مێژوییه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێك���دا بیناكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫سیس���تم‌و قۆناغی‌ دوه‌می‌ ده‌وڵه‌ت‌و چاكسازی‌‬ ‫پرۆس���ه‌یه‌و له‌به‌رده‌م ده‌ستی‌ خۆماندا ده‌بێت‪.‬‬ ‫وات���ه‌ مه‌س���ه‌له‌كه‌ به‌و جۆره‌ نیی���ه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆییمان نه‌ك���رد به‌یه‌ك���ێ‌ له‌ئامانجه‌‬ ‫پێشینه‌كانی‌ ئه‌م قۆناغه‌ی‌ مێژوی‌ سیاسیمان‪،‬‬ ‫پرس���ی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێش���ه‌ی‌ ده‌سه‌اڵت‌و‬

‫بونی‌ دۆخێكی‌ له‌م‬ ‫جۆره‌ی‌ كوردستان‬ ‫پاساو نیی ‌ه بۆ‬ ‫ده‌ستبه‌رداربون‬ ‫له‌ئامانج ‌ی‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫پاساوی‌ زیاترو‬ ‫به‌هێزتر ده‌كات‬ ‫به‌دامه‌زراوه‌یی‌ كردنی‌‌و چاكسازی‌ وه‌رچه‌رخان ‌ی‬ ‫گ���ه‌وره‌ به‌خ���ۆوه‌ ده‌بین���ێ‌ گ���ه‌الن‌و واقیعی‌‬ ‫سیاس���ی‌ ئێستامان پشتڕاس���تی‌ ئه‌م بۆچون‌و‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌ ناكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ ه���ه‌ر وه‌ك ئاماژه‌م���ان‬ ‫پێك���رد ئه‌گ���ه‌ر خه‌باتمان له‌پێن���او ده‌وڵ ‌هت‌و‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆییدا به‌ری‌ گرت‪ ،‬ئه‌وكاته‌ ئه‌ركێكی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی گه‌وره‌م���ان له‌ك���ۆڵ ده‌كه‌وێته‌وه‌و‬ ‫دیموكراس���ی‌‌و خۆش���گوزه‌رانی‌‌و دادپه‌روه‌ری‌‌و‬ ‫به‌دامه‌زراوه‌ییك���ردن ده‌بنه‌ ته‌وه‌ره‌ی‌ ملمالنێی‌‬ ‫نێ���وان هێ���زه‌كان‪ .‬له‌ڕویه‌كی‌ ت���ره‌وه‌ بۆچی‌‬ ‫ئێمه‌ له‌هه‌مو ئاس���ته‌كاندا پاشه‌كش���ه‌ بكه‌ین‌و‬ ‫بێ‌ ده‌س���كه‌وت ده‌ربكه‌وین ؟ ئه‌گه‌ر ده‌رفه‌تی‌‬ ‫مێژویی له‌بار بۆ س���ه‌ربه‌خۆیی بێته‌ پێش���ه‌وه‌‬ ‫بۆچی‌ به‌هه‌مو توانامانه‌وه‌ به‌پیرییه‌وه‌ نه‌چین‌و‬ ‫نه‌یقۆزین���ه‌وه‌؟ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ النیكه‌م له‌ئاس���ته‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌ك���ه‌دا ببین���ه‌ خاوه‌ن ده‌س���تكه‌وتی‌‬ ‫مێژویی‪ .‬كه‌ هه‌ر ئه‌م هه‌سته‌ ده‌بێته‌ هۆی‌ دوباره‌‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی‌ متمانه‌به‌خۆبون‌و ڕه‌واندنه‌وه‌ی‌ ته‌می‌‬ ‫به‌ش���ێ‌ له‌نائومێدی‌ یه‌كان‌و به‌ده‌ستهێنانه‌وه‌ی‌‬ ‫توانای‌ ده‌ستپێش���خه‌ری‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌ به‌ستنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌م پرس���ه‌ به‌دۆخ���ی‌ ئێس���تای‌ هه‌رێمه‌كه‌وه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌ڕویه‌ك���ه‌وه‌ ڕه‌وابێت‪ ،‬له‌ڕویه‌كی‌ تری‌‌و‬ ‫تا س���ه‌رو له‌هه‌مو كاتێكدا ڕاس���ت نییه‌‪ .‬ڕوه‌‬ ‫ڕاسته‌كه‌ی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ئه‌م پرسه‌ له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ك���ی‌ نیش���تمانیی به‌رفراوان���دا‬ ‫ببه‌س���ترێته‌وه‌ به‌پرس���ی‌ دامه‌زراوه‌ییكردن���ی‌‬ ‫هێزه‌كان‌و دوباره‌بیناكردنه‌وه‌ی‌ دامه‌زراوه‌كان‌و‬ ‫خشته‌به‌ندییه‌كیشمان له‌م ڕوه‌وه‌ هه‌بێت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫پێداگرتن له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ده‌بێت ئه‌م پرس���ه‌‬ ‫به‌هه‌مو ئامانجه‌كانی‌ بگات ئه‌نجا بپه‌رژێینه‌ سه‌ر‬ ‫خواستی‌ سه‌ربه‌خۆیی به‌واقیعی‌ نازانم‪ .‬چونكه‌‬ ‫هه‌روه‌ك وتمان دۆخ���ی‌ ده‌وڵه‌ت چوارچێوه‌ی‌‬ ‫مێژوی���ی‌و سروش���تی‌ به‌دامه‌زراوه‌ی���ی كردنی‌‬ ‫هێزو به‌هێزكردنی‌ دامه‌زراوه‌كان‌و گه‌شه‌كردنی‌‬ ‫دیموكراس���ییه‌‪ .‬ترس���انیش ل���ه‌وه‌ی‌ باج���ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تبون گه‌وره‌یه‌و باری‌ ش���انی‌ گه‌لی‌ ئێمه‌‬ ‫قورس ده‌كات پاس���اوی‌ به‌هێزی‌ نیه‌‪ .‬چونكه‌‬ ‫ئێمه‌ له‌دوس���اڵی‌ ڕابردودا به‌ش���ێكی‌ به‌رچاو‬ ‫له‌باج���ی‌ ده‌وڵه‌تمان���دا بێئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌وڵه‌تمان‬ ‫هه‌بێ���ت؟ ئابڵۆق���ه‌ی‌ ئابوری‌ س���ه‌ر خه‌ڵك‌و‬ ‫هه‌ڵ���ه‌ سیاس���ییه‌كانی‌ خۆم���ان دۆخێكی‌ پڕ‬ ‫له‌ئازارو كێش���ه‌یان بۆ هاواڵتیان دروستكردوه‌‪،‬‬ ‫به‌بێئ���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌ربه‌خۆ بین‪ .‬گه‌ر كێش���ه‌ی‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و ناڕونی‌ كه‌رتی‌ وزه‌ی‌ كوردس���تانیش‬ ‫نه‌بوایه‌‪ ،‬ده‌كرا ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌م كه‌رته‌دا كراوه‌ به‌‬ ‫به‌شێ‌ له‌پێداویستییه‌كان‌و به‌زه‌مینه‌خۆشكردن‬ ‫به‌ره‌و س���ه‌ربه‌خۆیی سیاسی‌ له‌قه‌ڵه‌م بدرێت‪.‬‬ ‫لێره‌ش���ه‌وه‌ به‌ت���ه‌واوی‌ قه‌ناعه‌ت���ه‌وه‌ ده‌ڵێ���م‬ ‫درێژه‌كێش���انی‌ ئه‌م دۆخه‌ی‌ هه‌رێم له‌قازانجی‌‬ ‫چاكس���ازی‌‌و بونیادنانی‌ سیس���تمێكی‌ سیاسی‌‬ ‫پێگه‌یشتو پرۆسه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌و نیشتمان سازیدا‬ ‫نییه‌‪ .‬بۆئه‌وه‌ی‌ پارتیش پرسی‌ ده‌وڵه‌ت نه‌كات‬ ‫به‌كه‌ره‌سه‌ی‌ پڕوپاگه‌نده‌ی‌ سیاسی‌‌و جێگره‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌ركه‌ دیموكراسی‌‌و چاكسازییه‌كانی‌ له‌هه‌رێمدا‪،‬‬ ‫پێویسته‌ به‌رامبه‌ره‌كانی‌ به‌تایبه‌تیش یه‌كیه‌تی‌‌و‬ ‫گ���ۆڕان ئ���ه‌م پرس���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ دابه‌ش���كه‌ن‌و‬ ‫به‌ده‌نگێك���ی‌ زواڵڵت���ر‌و ب���ێ‌ په‌رده‌ت���ر ببنه‌‬ ‫به‌شێكی‌ كاریگه‌رتر له‌م ڕۆژه‌دا‪ ،‬كه‌ ڕۆژ به‌ڕۆژ‬ ‫گۆڕانكارییه‌كانی‌ ناوچه‌كه‌ ده‌یكه‌ن به‌ئه‌گه‌رێكی‌‬ ‫به‌رده‌ممان‪ .‬پارتیش بخه‌نه‌ به‌رده‌م لێپرسراوێتی‌‬ ‫مێژوی���ی‌و داوای‌ ڕێكه‌وتن���ی‌ له‌س���ه‌ر ك���ۆی‌‬ ‫پرسه‌كانی‌ ئه‌م قۆناغه‌و سه‌ربه‌خۆیی‌و قۆناغی‌‬ ‫بونیادنانی‌ ناوه‌وه‌ی‌ ده‌وڵه‌ت‌و راگوزه‌ری‌‌و‪...‬هتد‬ ‫له‌گه‌ڵدابكه‌ن‪ .‬چونكه‌ له‌ده‌س���تدانی‌ ده‌رفه‌تی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی یه‌كسان نیه‌ به‌ده‌س���تكه‌وتنی‌‬ ‫دیموكراس���ی‌‌و چاكس���ازییه‌كی‌ زۆرتر‪ .‬به‌ڵكو‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ هه‌مو پێشڤه‌چونێكی‌ ڕاسته‌قینه‌‬ ‫له‌بواره‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كه‌و س���ه‌ربه‌خۆبوندا ده‌بێته‌‬ ‫ئیزافه‌یه‌كی‌ مێژویی‌و س���تراتیژی‌ بۆ پرس���ی‌‬ ‫چاكسازی‌‌و بیناكردنه‌وه‌ی‌ سیستمی‌ سیاسی‌‪.‬‬

‫کتێب‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫کێشه‌ی کورد له‌په‌یوه‌ندیه‌کانی ئه‌مه‌ریکا ‪ -‬تورکیا‬

‫‪17‬‬

‫ئه‌مریكا هه‌رگیز الیه‌نگری‌ له‌دامه‌زراندن ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌تێك ‌ی كورد ‌ی ناكات‬ ‫ ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫توێژه‌رێكی‌ كورد له‌نامه‌ی‌ دكتۆراكه‌یدا‪،‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ پرسی‌ كورد له‌توركیا‪،‬‬ ‫ده‌نوسێت‪ :‬له‌و رۆژه‌وه‌ی‌ كۆماری‌ توركیا‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 1923‬دامه‌زراوه‌‪ ،‬سیاسه‌تی‌‬ ‫نكۆڵیكردن‌و پشتگوێخستن وه‌ك‬ ‫سیاسه‌تێكی‌ چه‌سپاو به‌رامبه‌ر كورد‬ ‫په‌یڕه‌وكراوه‌‪ .‬سه‌باره‌ت به‌هه‌ڵوێستی‌‬ ‫ئه‌مریكاش له‌هه‌مبه‌ر ئه‌و پرسه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ئه‌مریكا بۆ ماوه‌ی‌ چه‌ندین ده‌یه‌یه‌‬ ‫سیاسه‌تی‌ فه‌رمی‌ توركیا كه‌ دان‬ ‫به‌ناسنامه‌ی‌ جیاوازی‌ كورد له‌توركیا‬ ‫نانێت‪ ،‬گرتۆته‌به‌رو كورد به‌"توركانی‌ چیا"‬ ‫له‌قه‌ڵه‌م ده‌دات‪.‬‬

‫راستیه‌ك ‌ی حاشاهه‌ڵنه‌گر حكومه‌ت ‌ه یه‌كبه‌دوا ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه توركیا به‌ب ‌ێ یه‌كه‌كان ‌ی توركیا‬ ‫ته‌كنه‌لۆژیا ‌ی ئه‌مریك ‌ی جیاوازیان نه‌ده‌كرد‬ ‫ناتوانێت درێژ‌ه به‌جه‌نگ له‌نێوان جه‌نگاوه‌ران ‌ی‬ ‫په‌كه‌كه‌و ئه‌و‬ ‫له‌دژ ‌ی كورد بدات‪.‬‬ ‫هه‌مو گوندێك به‌هۆ ‌ی هاواڵتیانه‌ ‌ی داوا ‌ی‬ ‫ماف ‌ه رۆشنبیری‌‌و‬ ‫چه‌ك ‌ی ئه‌مریكیه‌و‌ه‬ ‫سیاسیه‌كانیان ده‌كرد‬ ‫سوتێنراوه‬

‫كتێبی‌ كێش����ه‌ی‌ كورد له‌په‌یوه‌ندییه‌كان ‌ی‬ ‫ئه‌مری����كا – توركی����ا‪ ،‬نام����ه‌ی‌ دكت����ۆرای‌‬ ‫بیار مس����ته‌فا س����ه‌یفه‌دینه‌و له‌ساڵی‌ ‪2009‬‬ ‫پێش����كه‌ش به‌زانكۆی‌ موس����ڵ كراوه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫نامه‌ی����ه‌ به‌تایبه‌تی‌ باس له‌پێگه‌ی‌ پرس����ی‌‬ ‫كورد له‌په‌یوه‌ندییه‌كان����ی‌ توركیا‌و ئه‌مریكا‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ سااڵنی‌‪ 1999 - 1991‬ده‌كات‪ .‬ئه‌م‬ ‫كتێب����ه‌ له‌الیه‌ن س����ه‌رمه‌د ئه‌حمه‌د كراوه‌ته‌‬ ‫ك����وردی‌‌و ده‌زگای‌ موكریانی‌ له‌دوتوێی‌ ‪390‬‬ ‫الپه‌ڕه‌دا چاپ‌و باڵوی‌ كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆ نوس����ینی‌ ئه‌م كتێبه‌‪ ،‬نوس����ه‌ر پشتی‌‬ ‫به‌نزیك����ه‌ی‌ ‪ 220‬س����ه‌رچاوه‌و راپ����ۆرت‌و‬ ‫توێژینه‌وه‌و نامه‌و تێزی‌ زانكۆیی‌ به‌عه‌ره‌بی‌‌و سه‌ربازییه‌كانی‌ ئه‌مریكا بۆ توركیا گه‌یشته‌‬ ‫ئینگلیزی‌‌و توركی‌‌و كوردی‌ به‌ستوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ‪ 4790‬ملی����ۆن دۆالر‪ ،‬ك����ه‌ ‪ 1768‬ملیۆنی‌‬ ‫چوارده‌ به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ باڵوكراوه‌ی‌ كۆنگرێسی‌ به‌شێوه‌ی‌ به‌خش����ین‌و ئه‌وه‌یتریشی‌ به‌قه‌رز‬ ‫ئه‌مریكی‌‌و ش����انزه‌ به‌ڵگه‌نام����ه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ ب����و‪ ...‬به‌درێژایی‌ نه‌وه‌ده‌كانیش واش����نتۆن‬ ‫س����ااڵنه‌ به‌تێكڕای����ی‌ ‪ 800‬ملی����ۆن دۆالرو‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مریكا‪.‬‬ ‫كتێبه‌ك����ه‌ له‌چوار ب����ه‌ش پێكهاتوه‌‪ ،‬به‌م به‌ڕێژه‌ی‌ ‪ ،%99‬چه‌ك‌و جبه‌خانه‌و پرۆگرامی‌‬ ‫ناونیشانه‌‪ :‬ئه‌مریكاو توركیا له‌هاوپه‌یمانیه‌وه‌ سه‌ربازی‌ خۆی‌ به‌توركیا داوه‌‪.‬‬ ‫بۆ هاوبه‌ش����ی‌‪ ،‬په‌ره‌س����ه‌ندنه‌كانی‌ كێشه‌ی‌‬ ‫جینۆسایدی‌ كورد له‌توركیا‬ ‫ك����ورد له‌توركی����ا‪ ،‬پاڵپش����تی‌ ئه‌مریكی‌ بۆ‬ ‫له‌به‌شێكی‌ دیكه‌ی‌ توێژینه‌وه‌كه‌یدا‪ ،‬نوسه‌ر‬ ‫توركیا بۆ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌ پارتی‌ كرێكاران‪،‬‬ ‫ره‌خنه‌كانی‌ ئه‌مریكا له‌هه‌مبه‌ر سیاسه‌ته‌كانی‌ ئاماژه‌ به‌راپه‌ڕین‌و بزوتنه‌وه‌ چه‌كدارییه‌كانی‌‬ ‫كوردی‌ توركیا له‌سه‌ده‌ی‌ بیسته‌مدا ده‌كات‪،‬‬ ‫توركیا به‌رامبه‌ر به‌كورد‪.‬‬ ‫پاشان كاردانه‌وه‌و هه‌ڵوێستی‌ حكومه‌ته‌كانی‌‬ ‫توركیاو ئه‌مریكا‪ :‬په‌یوه‌ندی‌‌و به‌رژه‌وه‌ندی‌ توركیاش ده‌خاته‌ڕو‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌نوسێت‪:‬‬ ‫له‌به‌ش����ی‌ یه‌كه‌م����دا نوس����ه‌ر مێ����ژوی‌ له‌سه‌رده‌می‌ كه‌مالیه‌كانه‌وه‌ هه‌ڵمه‌تی‌ به‌تورك‬ ‫دروستبونی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوان ئه‌مریكاو كردن ده‌س����تی‌ پێكرد‪ ،‬ناوی‌ كوردس����تان‬ ‫توركیا ده‌گێڕێته‌وه‌ بۆ ساڵی‌ ‪ ،1800‬كاتێك له‌هه‌مو كتێ����ب‌و ئه‌تڵه‌س����ه‌ جوگرافیه‌كان‬ ‫كه‌شتی‌ ئه‌مریكی‌ جۆرج واشنتۆن له‌به‌نده‌ری‌ البرا‪ ،‬ن����اوی‌ توركی‌ له‌بری‌ ن����اوه‌ كوردییه‌‬ ‫ئه‌س����تانبوڵ له‌نگه‌ر ده‌گرێت‪ ،‬لێره‌ش����ه‌وه‌ ره‌س����ه‌نه‌كه‌ دانرا‪ .‬پاش����ان زمانی‌ كوردی‌‬ ‫س����ه‌ره‌تای‌ په‌یوه‌ن����دی‌ بازرگان����ی‌ نێ����وان قه‌ده‌غه‌كرا‪ ،‬زه‌وی����وزاری‌ كوردان داگیركراو‬ ‫عوس����مانیه‌كان‌و ئه‌مریكا ده‌ست پێده‌كات‪ .‬به‌سه‌ر توركاندا دابه‌ش����كرا‌و كوردان به‌ره‌و‬ ‫به‌اڵم له‌ساڵی‌ ‪ 1917‬عوسمانیه‌كان په‌یوه‌ندی‌ ناوجه‌رگه‌ی‌ توركیا راگوێزران‌و له‌سییه‌كانی‌‬ ‫دیبلۆماسی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌مریكا ده‌پچڕن‪ ،‬دواترو س����ه‌ده‌ی‌ بیس����ته‌مه‌وه‌ كوردیان به‌"توركی‌‬ ‫دوای‌ راگه‌یاندنی‌ كۆماری‌ توركیا له‌س����اڵی‌ شاخاوی‌" ناودێركرد‪.‬‬ ‫نوس����ه‌ر رونیده‌كات����ه‌وه‌ ل����ه‌و رۆژه‌وه‌ی‌‬ ‫‪ ،1927‬په‌یوه‌ندییه‌كان ده‌ست پێده‌كه‌نه‌وه‌و‬ ‫یه‌كه‌م باڵێ����وزی‌ ئه‌مریكا به‌ناوی‌ (جۆزێف كۆماری‌ توركیا له‌س����اڵی‌ ‪ 1923‬دامه‌زراوه‌‪،‬‬ ‫سیاس����ه‌تی‌ نكۆڵیك����ردن‌و پشتگوێخس����تن‬ ‫سی‌ كرۆ) له‌توركیا ده‌ستبه‌كارده‌بێت‪.‬‬ ‫وه‌كو نوسه‌ر رونیده‌كاته‌وه‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ وه‌ك سیاس����ه‌تێكی‌ چه‌سپاو به‌رامبه‌ر كورد‬ ‫نێوان ئه‌مری����كاو توركیا به‌چه‌ندین قۆناغی‌ په‌یڕه‌وك����راوه‌‪ .‬به‌ده‌ق ده‌ڵێت‪ :‬سیاس����ه‌تی‌‬ ‫پڕ له‌هه‌ڵكشان‌و داكش����اندا گوزه‌ریكردوه‌‪ ،‬حكومه‌ته‌ توركیه‌كان له‌ساڵی‌ ‪1925‬ه‌وه‌ بۆ‬ ‫به‌جۆرێك له‌ساڵی‌ ‪ 1941‬ئه‌مریكا به‌نزیكه‌ی‌ جه‌نگێكی‌ به‌رده‌وام بۆ سه‌ر كورد گۆڕا‪.‬‬ ‫له‌م به‌شه‌دا نوسه‌ر قه‌باره‌ی‌ نه‌هامه‌تیه‌كانی‌‬ ‫‪ 950‬ملی����ۆن دۆالر یارمه‌ت����ی‌ س����ه‌ربازی‌‬ ‫پێشكه‌ش به‌توركیا كرد‪ .‬شه‌ش ساڵ دواتر كورد ده‌خاته‌ڕو‪ ،‬به‌جۆرێك له‌زستانی‌ ‪1926‬‬ ‫ئه‌مریكا سه‌د ملیۆن دۆالر یارمه‌تی‌ دارایی‌‌و ‪ 1927 -‬له‌گونده‌ كوردییه‌كان ‪ 13‬هه‌زار خانو‬ ‫سه‌ربازی‌ دیكه‌ی‌ به‌خشیه‌ توركیا‪ .‬له‌ماوه‌ی‌ روخێنران‪ .‬له‌‪ 1928 - 1925‬ده‌ هه‌زار خانو‬ ‫سااڵنی‌ ‪ 1952 -1949‬به‌ به‌های‌ ‪ 778‬ملیۆن روخێن����ران‌و پانزه‌ هه‌زار كه‌س كوژران‌و نیو‬ ‫دۆالر یارمه‌تی‌ توركیای‌ دا‪ ،‬كه‌ زیاتر له‌ ‪ 500‬ملیۆن كه‌س كۆچیان پێكراو ‪ 200‬هه‌زاریان‬ ‫مردن‪ .‬له‌م����اوه‌ی‌ ‪ 1938 -1925‬ده‌ره‌نجامی‌‬ ‫ملیۆنی‌ یارمه‌تی‌ سه‌ربازی‌ بو‪.‬‬ ‫له‌حه‌فتاكان����دا په‌یوه‌ندیی����ه‌كان به‌هۆی‌ سه‌ركوت‌و ملمالنێ‌‌و شۆڕش‌و راگواستن زیاتر‬ ‫قه‌یرانی‌ قوبرس����ه‌وه‌ گرژب����ون‌و ژماره‌یه‌ك له‌ملیۆن‌و نیوێك كورد كوژران‌و راگوێزران‪.‬‬ ‫رێكه‌وتنی‌ س����ه‌ربازی‌ نێوان ه����ه‌ردو واڵت هه‌م����و ئه‌و ناوچان����ه‌ی‌ كه‌وتونه‌ته‌ پش����ت‬ ‫هه‌ڵوه‌ش����ێنرانه‌وه‌‪ .‬له‌هه‌شتاكانیشدا دوای‌ روباری‌ فوراته‌وه‌‪ ،‬به‌ناوچه‌یه‌كی‌ قه‌ده‌غه‌كراو‬ ‫كوده‌تای‌ ژه‌نه‌راڵه‌كانی‌ سوپا‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كان تاس����اڵی‌ ‪ 1965‬بۆ بیابان دانراو تا س����اڵی‌‬ ‫جارێك����ی‌ دیكه‌ به‌ره‌و باش����بون‌و به‌هێزبون ‪ 1950‬له‌ژێر گه‌مارۆدا مایه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌نگاوی����ان ن����ا‪ ،‬له‌نه‌وه‌ده‌كانیش����دا زیاتر‬ ‫هه‌مو تیره‌كان كورد ده‌پێكن‬ ‫بره‌ویان سه‌ند‪.‬‬ ‫به‌پێ��� ‌ی گێڕانه‌وه‌كان ‌ی نوس���ه‌ر‪ ،‬كاتێك‬ ‫وه‌ك����و نیش����انه‌یه‌ك ب����ۆ پته‌وبون����ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان‪ ،‬نوس����ه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬له‌ماوه‌ی‌ له‌س���اڵ ‌ی ‪ 1976‬بومه‌له‌رزه‌یه‌ك��� ‌ی گه‌ور‌ه‬ ‫نێوان سااڵنی ‪ 1989 - 1980‬بڕی‌ یارمه‌تیه‌ كوردس���تان ‌ی توركی���ا ده‌هه‌ژێنێ���ت‪،‬‬

‫راستكردنه‌وه‌‬ ‫برای‌ به‌رێز سه‌رنوسه‌ری‌ روژنام ‌هی‌ ئاوێنه‌!‬

‫حكومه‌ته‌ك���ه‌ ‌ی س���لێمان دێمیرێ���ل تیم ‌ی‬ ‫به‌هاناوه‌چ���ون نانێرێ���ت‪ .‬ته‌نانه‌ت دو رۆژ‬ ‫دوا ‌ی كاره‌س���اته‌ك ‌ه حاكم��� ‌ی س���ه‌رباز ‌ی‬ ‫دیاربه‌كر‪ ،‬ده‌ڵێت‪ :‬لێگه‌ڕ ‌ێ ئه‌مان ‌ه با بمرن‪،‬‬ ‫ئه‌وان ‌ه دوا ‌ی هه‌مو شت ‌ێ كوردن‪.‬‬ ‫له‌كۆتای ‌ی حه‌فتاكان���دا پارت ‌ی كرێكاران ‌ی‬ ‫كوردس���تان داده‌مه‌زرێت‪ ،‬به‌مه‌ش خه‌بات ‌ی‬ ‫كوردان ‌ی توركیا ده‌چێت ‌ه قۆناغێك ‌ی نوێوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم وه‌كو نوس���ه‌ر ده‌ڵێ���ت "حكومه‌ت ‌ه‬ ‫یه‌كب���ه‌دوا ‌ی یه‌كه‌كان ‌ی توركی���ا جیاوازیان‬ ‫نه‌ده‌كرد له‌نێ���وان جه‌نگاوه‌ران ‌ی په‌كه‌كه‌و‬ ‫ئه‌و هاواڵتیانه‌ ‌ی داوا ‌ی ماف ‌ه رۆش���نبیری‌‌و‬ ‫سیاس���یه‌كانیان ده‌كرد"‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫به‌درێژای ‌ی س���ااڵن ‌ی هه‌ش���تاو نه‌وه‌ده‌كان ‌ی‬ ‫س���ه‌ده‌ ‌ی بیس���ته‌م‪ ،‬هه‌مو ئامرازێكیان بۆ‬ ‫له‌ناوبردن ‌ی كورد به‌كارهێناوه‌‪.‬‬ ‫له‌سااڵن ‌ی نه‌وه‌ده‌كانیشدا نه‌هامه‌تیه‌كان ‌ی‬ ‫كورد ‌ی توركی���ا هه‌ر به‌رده‌وام ده‌بن‪ ،‬وه‌كو‬

‫‪ 36‬رۆژ ب���ه‌رده‌وام بو‪ ،‬ده‌س���ته‌ ‌ی ئه‌ركان ‌ی‬ ‫توركی���ا زیانه‌كان ‌ی په‌كه‌ك���ه‌ ‌ی به‌م جۆر‌ه‬ ‫باڵوك���رده‌وه‌‪ 2651:‬ك���وژراو ‪ 444‬دی���ل‪،‬‬ ‫به‌گوێره‌ ‌ی پرۆتۆكۆڵ ‌ی تایبه‌ت هه‌مو پێگه‌و‬ ‫باره‌گاكان ‌ی په‌كه‌ك ‌ه به‌پارت ‌ی به‌خشرا‪.‬‬ ‫چه‌كی‌ ئه‌مریكی‌ بۆ له‌ناوبردنی‌ كورد‬ ‫له‌به‌شێكی‌ دیكه‌ی‌ كتێبه‌كه‌دا‪ ،‬نوسه‌ر‬ ‫به‌وردی‌ هاوكارییه‌ س���ه‌ربازی‌‌و سیاسی‌‌و‬ ‫هه‌واڵگرییه‌كان���ی‌ ئه‌مری���كا ب���ۆ توركیا‬ ‫ده‌خاته‌ڕو‪ ،‬كه‌ دیارترین نمونه‌ی‌ به‌خشینی‌‬ ‫چه‌ك به‌توركیاو رێگرتن له‌سه‌ركۆنه‌كردنی‌‬ ‫توركیا له‌س���ه‌ر پێش���ێلكردنی‌ مافه‌كانی‌‬ ‫مرۆڤ‌و ده‌ستگیركردنی‌ عه‌بدواڵ ئۆجه‌النی‌‬ ‫رێب���ه‌ری‌ په‌كه‌كه‌ بوه‌‪ ،‬س���ه‌رباری‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌وانه‌ ئه‌مریكا فش���اری‌ خستوه‌ته‌ سه‌ر‬ ‫هاوپه‌یمانه‌ ئه‌وروپیه‌كانی‌ تاوه‌كو توركیا‬ ‫به‌ئه‌ندام له‌یه‌كێتی‌ ئه‌وروپا وه‌ربگیرێت‪.‬‬

‫به‌داتاو ئام���اره‌وه‌ قه‌ب���اره‌ ‌ی هاوكارییه‌‬ ‫س���ه‌ربازییه‌كانی‌ ئه‌مری���كا ب���ۆ توركیا‬ ‫ده‌خاته‌ڕو‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‪ :‬دیارترین‬ ‫بۆن���دی‌ چه‌كی‌ توركی‌ له‌س���اڵی‌ ‪1998‬‬ ‫به‌هاكه‌ی‌ گه‌یش���ته‌ چوار ملی���ار دۆالر‪.‬‬ ‫له‌وه‌ته‌ی‌ جه‌نگی‌ نێوان په‌كه‌كه‌و توركیا‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪ 1984‬ده‌س���تی‌ پێك���ردوه‌ تا‬ ‫‪ ،1995‬ئه‌مری���كا به‌ به‌های‌ زیاتر له‌‪6.3‬‬ ‫ملی���ار دۆالر به‌ش���داری‌ له‌پڕچه‌ككردنی‌‬ ‫توركیا ك���ردوه‌‪ .‬به‌ه���ای‌ رێكه‌وتنه‌كانی‌‬ ‫كڕینی‌ چه‌ك ك���ه‌ له‌ماوه‌ی‌ ‪2000 -1993‬‬ ‫مۆرك���راون گه‌یش���توه‌ته‌ ‪ 5.17‬ملی���ار‬ ‫دۆالر‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ چه‌ندی���ن راپۆرت���ی‌‬ ‫رۆژنامه‌وانی‌‌و رێكخراوه‌كانی‌ مافی‌ مرۆڤ‬ ‫به‌ئاشكرا ئه‌وه‌یان راگه‌یاندوه‌ كه‌ توركیا‬ ‫به‌چه‌ك‌و جبه‌خانه‌ی‌ ئه‌مریكی‌ مافه‌كانی‌‬ ‫مرۆڤ���ی‌ كورد پێش���ێل ده‌كات‪ ،‬هه‌ر به‌و‬

‫توركیا له‌ڕێگه‌ ‌ی (كۆمه‌ڵه‌ ‌ی جوله‌ك ‌ه ئه‌مریكیه‌كان)ه‌و‌ه توان ‌ی كاریگه‌ر ‌ی‬ ‫زۆر له‌سه‌ر سیاسه‌ت ‌ی ئه‌مریكا به‌رامبه‌ر به‌كورد دابنێت‪ .‬هه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫وایكرد توركیا چه‌ك‌و ته‌كنه‌لۆژیا ‌ی پێشكه‌وتو ‌ی ئه‌مریك ‌ی له‌ڕێگه‌ ‌ی كۆمپانیا‬ ‫ئیسرائیلیه‌كانه‌و‌ه به‌ده‌ست بكه‌وێت‬ ‫نوسه‌ر باس���یده‌كات به‌هاتن ‌ی ساڵی‌ ‪1996‬‬ ‫زیاتر له‌چوار هه‌زار گوند چۆڵكرابون‪ ،‬زیاتر‬ ‫له‌ملیۆن‌و نیوێك خانو س���وتێنرابون‪ ،‬چوار‬ ‫ملیۆن كورد بۆ گواس���تنه‌و‌ه بۆ شوێنێك ‌ی‬ ‫دیك ‌ه ناچارك���ران‪ ،‬هه‌روه‌ها زیاتر له‌س��� ‌ی‬ ‫ه���ه‌زار س���ه‌ربازیش كوژراب���ون‪ .‬هه‌ن���د ‌ێ‬ ‫س���ه‌رچاو‌ه ژماره‌ ‌ی كوژراوانیان له‌س���اڵ ‌ی‬ ‫‪1980‬ه‌و‌ه له‌نێ���وان ‪ 100 - 60‬هه‌زار كه‌س‬ ‫مه‌زه‌ند‌ه ده‌كرد‪.‬‬ ‫توركیاو پارت ‌ی دژ به‌په‌كه‌كه‌‬ ‫یه‌كێك له‌و روداوانه‌ ‌ی نوسه‌ر له‌كتێبه‌كه‌یدا‬ ‫ئاماژه‌ ‌ی بۆ ك���ردوه‌‪ ،‬هه‌ڵمه‌ت ‌ی په‌الماردان ‌ی‬ ‫باره‌گاكان ‌ی په‌كه‌كه‌ی ‌ه له‌ناو خاك ‌ی هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستاندا له‌ساڵی‌‪ 1997‬ك ‌ه توركیا ناو ‌ی‬ ‫نابو پرۆس���ه‌ ‌ی پۆاڵ‪ ،‬له‌وباره‌یه‌و‌ه نوس���ه‌ر‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌م پرۆسه‌ی ‌ه به‌هه‌ماهه‌نگ ‌ی ته‌واو ‌ی‬ ‫پارت��� ‌ی دیموكرات��� ‌ی كوردس���تان له‌عێراق‬ ‫به‌ڕێوه‌چ���و‪ ،‬توركیا جوڵه‌ ‌ی به‌نزیكه‌ ‌ی ‪502‬‬ ‫ه���ه‌زار س���ه‌رباز كردو پرۆس���ه‌ك ‌ه نزیكه‌ ‌ی‬

‫چه‌كانه‌ش په‌الماری‌ كوردستانی‌ باكورو‬ ‫پێگه‌كانی‌ په‌كه‌كه‌ له‌هه‌رێم ‌ی كوردستان‬ ‫ده‌دات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مریكا به‌بێ‌ سڵه‌مینه‌وه‌‬ ‫له‌ڕوی‌ س���ه‌ربازی‌‌و لۆجس���تی‌ پاڵپشتی‌‬ ‫له‌هه‌وڵ‌و سیاس���ه‌ته‌كانی‌ توركیا ده‌كرد‬ ‫له‌ش���ێوازی‌ مامه‌ڵه‌كردنی‌ له‌گه‌ڵ پرسی‌‬ ‫ك���ورد‪ .‬باش���ترین به‌ڵگ���ه‌ش وته‌كه‌ی‌‬ ‫ژه‌نه‌راڵ جۆن شالیكاش���یفیلی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫ده‌س���ته‌ی‌ ئه‌ركانی‌ هاوبه‌ش ‌ی ئه‌مریكیه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ له‌هاوین���ی‌ ‪ 2005‬دا وت ‌ی "س���وپای‌‬ ‫توركیا پێ‌ به‌پێی‌ رێوش���وێنه‌ نوێیه‌كان‬ ‫كه‌ به‌ئامانجی‌ به‌هێزكردنی‌ دیموكراسی‌‌و‬ ‫مافه‌كانی‌ م���رۆڤ له‌توركیا گیراونه‌ته‌به‌ر‬ ‫ده‌ڕوات"‪.‬‬

‫و ئاراس���ته‌كراوی‌ به‌رامب���ه‌ر به‌پرس���ی‌‬ ‫كورد یا "پرس���ی‌ باش���وری‌ رۆژهه‌اڵت ‌ی‬ ‫توركی���ا" نییه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك هه‌ندێ‌ له‌گه‌وره‌‬ ‫به‌رپرسانی‌ ئه‌مریكی‌ حه‌زده‌كه‌ن له‌سه‌ر‬ ‫شێوه‌ توركیه‌كه‌ی‌ ناوی‌ بنێن‪.‬‬ ‫نوسه‌ر جه‌خت له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ ئه‌مریكا بۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ چه‌ندین ده‌یه‌یه‌ له‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ توركیا‪ ،‬سیاسه‌ت ‌ی فه‌رمی‌ توركیا‬ ‫ك���ه‌ دان به‌ناس���نامه‌ی‌ جی���اوازی‌ كورد‬ ‫له‌توركیا نانێ���ت‪ ،‬گرتوه‌ته‌ب���ه‌رو كورد‬ ‫به‌"توركانی‌ چی���ا" له‌قه‌ڵه‌م ده‌دات‪ .‬هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش وایكردوه‌ ئه‌مریكا تا ساڵی‌ ‪1998‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌بونی‌ سه‌ركوت‌و چه‌وساندنه‌وه‌ی‌‬ ‫كورد له‌توركیا نه‌كات‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌مریكا له‌راپۆرتی‌‬ ‫سااڵنه‌ی‌ تایبه‌تیدا له‌بار‌هی‌ دۆخی‌ مافی‌‬ ‫مرۆڤه‌وه‌ له‌س���اڵی‌ ‪ ،1998‬بۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫باس���ی‌ له‌س���ه‌ركوتكردنی‌ كورد له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌زگا جۆراوجۆره‌كان���ی‌ ده‌وڵ���ه‌ت كرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم سیاس���ه‌تمه‌دارانی‌ ئه‌مریكی‌ رازی‌‬ ‫نه‌بون فشار له‌س���ه‌ر توركیا دابنێن یان‬ ‫داوای‌ لێبكه‌ن پاس���او بۆ ره‌فتاری‌ هێزه‌‬ ‫س���ه‌ربازییه‌كانی‌ بهێنێته‌وه‌‪ .‬دو س���اڵ‬ ‫دواتریش راپۆرته‌كه‌ جه‌ختی‌ له‌وه‌كرده‌وه‌‬ ‫چه‌ك‌و ئامێ���ری‌ ئه‌مریكی‌ له‌حاڵه‌ته‌كانی‌‬ ‫كوش���تن‌و ئ���ازاردان‌و هه‌ڵمه‌ته‌كان���ی‌‬ ‫ده‌س���تگیركردن به‌بێ‌ روخس���ه‌تی‌ دادگا‬ ‫به‌فراوانی‌ به‌كارهاتوه‌‪.‬‬ ‫سه‌رباری‌ راپۆرته‌ فه‌رمیه‌كانی‌ ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫به‌اڵم مارك كرۆسمانی‌ باڵێوزی‌ ئه‌مریكا‬ ‫له‌توركیا له‌ساڵی‌ ‪ 1995‬وتی‌‪ :‬حكومه‌تی‌‬ ‫ئه‌مریكا هه‌رگیز الیه‌نگری‌ له‌دامه‌زراندنی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌ كوردی‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‬ ‫ن���اكات‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌م���ه‌ مه‌ترس���یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ بۆ س���ه‌ر ئه‌منیه‌ت���ی‌ هاوپه‌یمانه‌‬ ‫توركیه‌كه‌مان په‌یدا ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌الی���ه‌ن خۆی���ه‌وه‌ رێب���ه‌ری‌ پارت���ی‌‬ ‫كرێكارانی‌ كوردستان عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن‪،‬‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 1996‬له‌دیمانه‌یه‌كی‌ رۆژنامه‌وانیدا‬ ‫وتی‌‪ :‬راستیه‌كی‌ حاش���اهه‌ڵنه‌گر ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ توركیا به‌ب���ێ‌ ته‌كنه‌لۆژیای‌ ئه‌مریكی‌‬ ‫ناتوانێ���ت درێژه‌ به‌جه‌ن���گ له‌دژی‌ كورد‬ ‫ب���دات‪ .‬هه‌م���و گوندێك به‌ه���ۆی‌ چه‌كی‌‬ ‫ئه‌مریكیه‌وه‌ سوتێنراوه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ دۆخی‌ ناوچ���ه‌ كوردییه‌كانی‌‬ ‫توركیاشه‌وه‌‪ ،‬نوس���ه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬ناوچه‌ی‌‬ ‫باشوری‌ رۆژهه‌اڵتی‌ توركیا له‌سه‌ر هه‌ردو‬ ‫ئاس���تی‌ ئابوری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‪ ،‬ئه‌مڕۆ‬ ‫دواكه‌وتوترین ش���وێنی‌ توركیایه‌‪ ،‬به‌شی‌‬ ‫له‌داهات���ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ كه‌مترین به‌ش���ه‌‪،‬‬ ‫رێژه‌ی‌ بێكاریی���ش به‌رزترینه‌‪ ،‬قه‌باره‌ی‌‬ ‫پ���ڕۆژه‌ پیشه‌س���ازییه‌كان بچوكترینه‌‪،‬‬ ‫به‌رهه‌م���ی‌ كش���توكاڵی‌ زۆر الوازه‌‪،‬‬ ‫رێژه‌كان���ی‌ له‌دایكب���ون‌و نه‌خوێنده‌واری‌‬ ‫زۆر ب���ه‌رزه‌‪ .‬ژم���اره‌ی‌ دامه‌زراوه‌كان���ی‌‬ ‫فێركردن‌و چاودێری‌ ته‌ندروستی‌ گونجاو‬ ‫نین‪ .‬له‌الیه‌كی‌ دیك���ه‌وه‌ تێچوی‌ جه‌نگی‌‬ ‫هه‌ڵگیرساوی‌ كوردستان له‌‪1996 - 1984‬‬ ‫گه‌یشتوه‌ته‌ نزیكه‌ی‌ سه‌د ملیار دۆالر‪.‬‬

‫به‌بۆچونی‌ نوسه‌ر‪ ،‬گروپه‌ به‌هێزه‌كانی‌‬ ‫فشار كه‌ له‌الیه‌ن خاوه‌نی‌ كۆمپانیا گه‌ور‌ه‬ ‫ئه‌مریكیه‌كان���ی‌ دروس���تكه‌ری‌ چه‌كه‌وه‌‬ ‫بۆچی‌ له‌شكركێشیه‌كانی‌ توركیا‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌بران‪ ،‬یه‌كێك له‌و هۆكاره‌ دیارانه‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌؟‬ ‫بون كه‌ به‌ش���دارییان كرد له‌دیاریكردنی‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ سی‌ س���اڵی‌ رابردودا سوپای‌‬ ‫هه‌ڵوێس���تی‌ ئه‌مریكا له‌به‌رامبه‌ر پرسی‌‬ ‫توركیا چه‌ندینجار س���نوری‌ كوردستانی‌‬ ‫ك���ورد‪ .‬ئه‌م���ه‌ جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ توركیا‬ ‫به‌زان���دوه‌‪ ،‬حاڵ���ی‌ حازری���ش هاتن���ی‌‬ ‫هاوپه‌یمانیه‌ك���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ ئیس���رائیل بۆ‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ زۆری‌ س���ه‌ربازو جبه‌خانه‌ی‌‬ ‫س���ود وه‌رگرتن له‌لۆبی‌ به‌هێزی‌ جوله‌كه‌‬ ‫توركی‌ بۆ نزیك شاری‌ موسڵ به‌رپرسانی‌‬ ‫له‌كۆنگرێس به‌كارهێنا‪ ،‬چونكه‌ كۆنگرێس‬ ‫به‌غدای‌ ته‌واو نیگه‌ران كردوه‌‪ .‬له‌وه‌اڵمی‌‬ ‫تاڕاده‌یه‌كی‌ زۆر له‌داڕش���تنی‌ سیاسه‌تی‌‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا بۆچ���ی‌ ئه‌مری���كا رێگه‌ به‌م‬ ‫ئه‌مریكا له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست به‌شداری‌‬ ‫له‌شكركێشیانه‌ی‌ توركیا ده‌دات‪ ،‬نوسه‌ر‬ ‫ده‌كات‪ ،‬توركی���ا له‌ڕێگ���ه‌ی‌ (كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌مریكا به‌شێوه‌یه‌كی‌ راسته‌قینه‌‬ ‫جوله‌ك���ه‌ ئه‌مریكی���ه‌كان)ه‌وه‌ توان���ی‌‬ ‫ره‌خن���ه‌ی‌ له‌توركیا نه‌گرت���وه‌ یان هانی‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ زۆر له‌سه‌ر سیاسه‌تی‌ ئه‌مریكا‬ ‫نه‌داوه‌ هه‌ڵمه‌ته‌كانی‌ له‌ناو خاكی‌ عێراقی‌‬ ‫ئه‌مریكاو پرسی‌ كورد‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ك���ورد دابنێت‪ .‬هه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫ه���ه‌ر ل���ه‌م توێژینه‌وه‌یه‌دا‪ ،‬نوس���ه‌ر كۆتایی‌ پێبهێنێ‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌و راستیه‌وه‌‬ ‫وایك���رد توركی���ا چ���ه‌ك‌و ته‌كنه‌لۆژیای‌‬ ‫پێشكه‌وتوی‌ ئه‌مریكی‌ له‌ڕێگه‌ی‌ كۆمپانیا تیشكده‌خاته‌ سه‌ر پرسی‌ كوردی‌ توركیا هات���وه‌ كه‌ توركی���ا یه‌كێ���ك له‌كۆڵه‌گه‌‬ ‫له‌ڕوانگ���ه‌ی‌ ئه‌مری���كاوه‌‪ ،‬له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ دیاره‌كان���ی‌ سیاس���ه‌تی‌ ده‌وره‌دان���ی‌‬ ‫ئیسرائیلیه‌كانه‌وه‌ به‌ده‌ست بكه‌وێت‪.‬‬ ‫ب���ۆ به‌ڵگاندن���ی‌ وته‌كان���ی‌‪ ،‬نوس���ه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌مریكا سیاسه‌تێكی‌ دیاریكراو دوالیه‌نه‌ی‌ ئه‌مریكیه‌ دژ به‌عێراق‌و ئێران‪.‬‬

‫ده‌نوسم) "‬ ‫سالڤ و رێز‬ ‫به‌رێز!‬ ‫له‌چاپ كردنی پاش���ماوه‌ی ‌ی به‌ش��� ‌ی دووه‌م ‌ی‬ ‫زۆر تكا ده‌كه‌م‪ ..‬من قه‌ت ش���ت ‌ی وا نه‌منوسیو‌ه‬ ‫گوتاره‌ك���ه‌م "به‌رس���ڤێك بو فه‌رید ئه‌سه‌س���ه‌ر و‬ ‫"ریشه‌ ‌ی بیروباوه‌ڕ ‌ی بارزانیه‌كان" هه‌له‌یه‌ك هاتوو‌ه و ئه‌م ‌ه راس���ت نینه‌‪ .‬راستییه‌ك ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه ته‌نها‬ ‫ك ‌ه گوای��� ‌ه من "(‪ ...‬مامۆس���تایه‌كه‌م خاوه‌ن ‪ 64‬چوار كتێبم نوسیو‌ه و چوار زمان ده‌زانم‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ ‌ی ل ‌ه گوتاره‌كه‌م دا نوس���یبو بوتان كوپ ‌ی‬ ‫كتێ���ب‪ ،‬دوازد‌ه زمان ده‌زانم‪ ،‬ب��� ‌ه حه‌وت زمانیش‬

‫پێس���ت ده‌ك���ه‌م‪ ...( :‬ئینجا ل��� ‌ه الی گه‌وره‌ترین‬ ‫رۆژهه‌التناسه‌كانی ئه‌لمانی لێكولینه‌وه‌م نووسیوه‌‪،‬‬ ‫ماموس���تایێكم خاوه‌ن ‪ 64‬كتێب بوو‪ ،‬دوازد‌ه زمان‬ ‫ده‌یزانی‪ ،‬ب ‌ه حه‌وت زمانیش ده‌ینووسی)‬ ‫زور زور تكا ده‌كه‌م ئه‌م نوسینه بوم به‌الو بكه‌ن‬ ‫ئه‌م ‌ه ماف ‌ی خومه‌‪.‬‬

‫محه‌مه‌د عامر دێرشه‌وی‌‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫توندوتیژی‌ به‌رامبه‌ر به‌مامۆستایان له‌په‌ره‌سه‌ندندایه‌‬

‫خوێندكارێك به‌چه‌قۆ‌و بۆكسخه‌نجه‌ر هێرش ده‌كات ‌ه سه‌ر مامۆستایه‌ك‬

‫له‌ماوه‌ی‌ ڕابردودا چه‌ندین حاڵه‌تی‌‬ ‫توندوتیژیی‌ به‌رامبه‌ر به‌مامۆستایان‬ ‫ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬كۆتایی‌ هه‌فته‌ی‌ رابردو‬ ‫له‌الیه‌ن خوێندكارێكه‌وه‌ به‌چه‌قۆ هێرش‬ ‫ده‌كرێته‌ سه‌ر مامۆستایه‌ك‪ ،‬جێگری‌‬ ‫لقی‌ سلێمانی‌ یه‌كێتی‌ مامۆستایان‬ ‫ده‌ڵێت "شكۆی‌ مامۆستا شكاوه‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش كۆتا حاڵه‌ت نابێت"‪.‬‬

‫واقیع���ی‌ ژیانی‌ مامۆس���تا به‌بارێكی‌‬ ‫ناهه‌م���واردا تێپه‌ڕده‌بێ���ت‌و دۆخ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌روه‌رده‌ش هیچ له‌گوزه‌رانی‌ مامۆستا‬ ‫باشتر نیه‌‪ ،‬گه‌ر له‌چه‌ند ساڵی‌ ڕابردودا‬ ‫هه‌نگاوێكمان به‌ئاراس���ته‌ی‌ پێشخستنی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ بنایه‌‪ ،‬ئه‌وا دۆخی‌ ئێستامان‬ ‫باش���تر ده‌بو‪ ،‬هه‌روه‌ك ئ���ه‌و هه‌نگاوه‌‬ ‫ئێس���تا نه‌نرێ���ت‪ ،‬داهاتوم���ان به‌ره‌و‬ ‫نائومێ���دی‌‌و فێركردنمان به‌ره‌و تاریكی‌‬ ‫ده‌چێت‪.‬‬ ‫هه‌ڵه‌ی‌ گه‌وره‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌بو ن���اوی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ فێركردن‬ ‫بوایه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ بنه‌مای‌ كاری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫تاكتیكه‌و ستراتیجی‌ نیه‌‪ ،‬هه‌ر هه‌نگاوێكی‌‬ ‫نابێ���ت‌و بڕیارێكی‌ ده‌ركردبێت‪ ،‬هیچیان‬ ‫تاس���ه‌ر نه‌بون‪ ،‬به‌ش���ێك له‌بڕیاره‌كان‬ ‫وه‌زی���ری‌ دوای‌ خ���ۆی‌ ڕه‌تیكردۆته‌وه‌و‬ ‫هه‌نگاوه‌كانیش په‌كخراون‪ ،‬ده‌بێت ئه‌م‬ ‫وه‌زاره‌ت���ه‌ الی‌ مه‌عل���وم بێ���ت كه‌ له‌م‬ ‫س���ااڵنه‌ی‌ دوایدا دۆخی‌ ئابوری‌‌و ژیانی‌‬ ‫مامۆس���تایان به‌جۆرێ���ك له‌جۆره‌كان‬ ‫جێگیربو‪ ،‬به‌اڵم به‌هیچ شێوه‌یه‌ك كاری‌‬ ‫نه‌كرده‌سه‌ر پێشخستنی‌ ئاستی‌ زانستی‌‌و‬ ‫گه‌شه‌كردنی‌ مه‌عریفی‌‪ ،‬ژماره‌ی‌ تیراژی‌‬ ‫كتێبه‌كانی‌ ب���واری‌ پ���ه‌روه‌رده‌ زیادی‌‬ ‫نه‌ك���ردو خوێندكارێ���ك به‌رهه‌م نه‌هات‬ ‫كه‌ خولیای‌ زانس���ت‌و تیۆره‌ نوێیه‌كانی‌‬ ‫زانستی‌ سه‌رده‌م بێت‪.‬‬ ‫هه‌تا گره‌وه‌كه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌بێت كامه‌‬ ‫خوێندنگه‌ ژماره‌یه‌كی‌ زۆری‌ خوێندكاری‌‬ ‫له‌كۆلیجی‌ پزیشكی‌ وه‌رگیراون‪ ،‬دۆخه‌كه‌‬ ‫له‌ئێستا باشتر نابێت‪ ،‬ئه‌و قسه‌یه‌ چه‌ند‬ ‫باره‌ی���ه‌ كه‌ ئه‌م وه‌زاره‌ته‌ كار له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌رهه‌مهێنان���ی‌ مرۆڤ���ی‌ ته‌ندروس���ت‬ ‫ن���اكات‌و نه‌هج���ی‌ كاركردنی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫جوینه‌وه‌ی‌ زانس���ته‌ ك���ۆن‌و گه‌ردوتۆز‬ ‫له‌سه‌ر نیشتوه‌كانه‌ به‌ئه‌قڵیه‌تێكی‌ كۆن‌و‬ ‫له‌سایه‌ی‌ سیاسه‌تێكی‌ شكستخواردوی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌و فێركردندا‪.‬‬ ‫به‌سه‌یركردنێكی‌ خێرای‌ چه‌ند ساڵی‌‬ ‫ڕاب���وردو ده‌بێت ئ���ه‌م وه‌زاره‌ته‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆ ڕونبێت���ه‌وه‌ كه‌ هۆكاری‌ خراپیه‌كانی‌‬ ‫دۆخی‌ په‌روه‌رده‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌گوزه‌رانی‌‬ ‫مامۆستاوه‌ نیه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و چه‌ند ساڵه‌ی‌‬ ‫ڕابردو كه‌ ژیانی‌ مامۆس���تا له‌دۆخێكی‌‬ ‫گونجاوتردابو نه‌یتوانی‌ گامێك پرۆسه‌ی‌‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫چی بكرێت بۆ باشتركردنی‬ ‫سیسته‌می ئه‌زمونه‌كان؟‬

‫کۆمه‌ڵێک قوتابی له‌‌کاتی وانه‌وتنه‌وه‌دا‬ ‫سزادانی‌ عێراقی‌ لێپرسینه‌وه‌ بكرێت"‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ئاوێنه‌ بۆ وه‌رگرتنی‌ زانیار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌زاری‌ مامۆس����تاو س����تافی‌ كارگێڕی‌‬ ‫قوتابخان����ه‌ په‌یوه‌ندی پێوه‌ گرتن به‌اڵم‬ ‫ئاماده‌ نه‌بون هیچ لێدوانێك بده‌ن‪.‬‬ ‫هێرش����كردنه‌ س����ه‌ر ئه‌م مامۆستایه‌و‬ ‫هه‌روه‌ها چه‌ند حاڵه‌تێكی‌ تری‌ توندتیژی‌‬ ‫به‌رامب����ه‌ر به‌مامۆس����تایان له‌ت����ۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان ده‌نگدانه‌وه‌ی‌ جیاوازی‌‬ ‫هه‌ب����و‪ ،‬به‌ش����ێكی‌ زۆر له‌مامۆس����تایان‬ ‫باوه‌ڕی����ان وای����ه‌ ئه‌و ج����ۆره‌ ڕه‌فتارانه‌‬ ‫شكاندنی‌ شكۆی‌ مامۆستایه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫س����ه‌نگه‌ر فایه‌ق ده‌ڵێت "به‌ڵێ‌ شكۆی‌‬ ‫مامۆستا ش����كاوه‌و ئه‌مه‌ یه‌كه‌م حاڵه‌ت‬ ‫نیی����ه‌و دڵنیای����ن كۆتاحاڵه‌تیش نابێت‬

‫به‌اڵم هۆكاره‌كان به‌شێكییان په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌الیه‌نی‌ حكوم����ه‌ت‌و په‌روه‌رده‌وه‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ تائێستا لێپرس����ینه‌وه‌یان نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌ش����ێكی‌ ت����ر په‌یوه‌ن����دی‌ به‌جێبه‌جێ‬ ‫نه‌كردنی‌ یاس����او سه‌روه‌رنه‌بونی‌ یاساوه‌‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ له‌جیاتی‌ ئه‌وه‌ی‌ په‌نابه‌رێته‌ به‌ر‬ ‫یاسا به‌ش����ێك له‌كێشه‌كان به‌ڕێكه‌وتنی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ چاره‌سه‌ر ده‌كرێت‪ ،‬داواكاری‌‬ ‫گش����تیش كه‌مته‌رخه‌مه‌ كه‌ به‌پێی‌ یاسا‬ ‫پێویسته‌ له‌سه‌ر ئه‌وان ئه‌م داواكارییانه‌‬ ‫بجوڵێنن ئه‌گه‌ر مامۆستا شكاتی‌ نه‌كرد‪،‬‬ ‫به‌دڵنییاییه‌وه‌ به‌شێكیش����ی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌یه‌كێت����ی‌ مامۆس����تایانه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئه‌م ڕێكخراوه‌ی����ه‌ش وه‌ك ئۆرگانه‌كانی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌و دادگاكان‌و داواكاری‌ گش����تی‌‬

‫نه‌یتوانیوه‌ ڕۆڵی‌ خۆی‌ وه‌ك پێویس����ت‬ ‫ببینێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ردا له‌تی����ف حس����ێن كه‌‬ ‫توێژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌ باوه‌ڕی‌ وایه‌ "ئه‌و‬ ‫بۆچونه‌ هه‌ڵه‌یه‌‪ ،‬مامۆس����تا به‌ش����ێكی‌‬ ‫گرنگی‌ ناو كۆمه‌ڵگایه‌و هه‌یبه‌ت‌و شكۆی‌‬ ‫بێگومان ده‌مێنێت بۆیه‌ پێویسته‌ به‌پێی‌‬ ‫یاس����ا مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئ����ه‌م حاڵه‌تانه‌دا‬ ‫بكرێت‪".‬‬ ‫ئه‌و باس����ی‌ له‌وه‌شكرد كه‌ "له‌ڕابردودا‬ ‫مامۆس����تا به‌ه����ۆی‌ ئ����ه‌و حه‌س����انه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌و پله‌وپایه‌یه‌ی‌ كه‌ هه‌یبوه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵ����گادا ڕێزێك����ی‌ زۆری‌ هه‌ب����وه‌‬ ‫ب����ه‌اڵم به‌داخ����ه‌وه‌ له‌م چه‌ند س����اڵه‌ی‌‬ ‫دوای����ی‌ به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ به‌ش����ێكی‌ زۆری‌‬

‫وه‌زاره‌ت���ی پ���ەروەردە له‌نوس���راوێكدا به‌ناوی‬ ‫(باشتركردنی سیسته‌می ئه‌زمونه‌كان) گشتاندنێكی ‬ ‫له‌ب���ه‌رواری ‪17‬ـ‪11‬ـ ‪ 2015‬ب���ۆ پ���ه‌روه‌رده‌كان‌و‬ ‫مامۆستایان‌و سه‌رپه‌رش���تیاران‌و پسپۆڕان كردوه‬ ‫‌بۆ ئه‌وه‌ی بۆ ئه‌مس���اڵی خوێن���دن ‪ 2015‬ـ ‪2016‬‬ ‫كه‌مترین خاڵی الواز له‌پرۆس���ه‌ی تاقیكردنه‌وه‌كاندا‬ ‫بهێڵنه‌وه‌‪.‬‬ ‫چه‌ند ره‌خنه‌یه‌ك له‌سه‌ر گشتاندنه‌كه‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬چ���ۆن ده‌بێ���ت نوس���راوێك له‌مانگی ‪11‬دا‬ ‫ده‌ربچێت له‌ـ‪12‬ـ ‪ 2015‬بگاته‌ده‌ست خوێندنگاكان‌و‬ ‫داواش بكه‌یت كه‌پێش���نیارو راوبۆچونه‌كان تاوه‌كو‬ ‫‪15‬ـ‪12‬ـ ‪ 2015‬بگات���ه‌ ده‌س���تی وه‌زاره‌ت‪ ،‬ئه‌م���ه‬ ‫‌چۆن گش���تاندنێكه‌ له‌سه‌رده‌می ته‌كنه‌لۆژیادا دوای‬ ‫مانگێك نوسراوه‌كه‌بگاته‌ده‌ستی خوێندنگه‌كان؟‬ ‫‪ .2‬گشتاندێكی ئه‌وه‌ها ته‌نها ئاڕاسته‌ی مامۆستاو‬ ‫په‌روه‌رده‌و سه‌رپه‌رشتیار ناكرێ‪ ،‬به‌ڵكو هیچ عه‌یبی‬ ‫تیا نییه‌ئاراسته‌ی رای گشتی بكرێ‪.‬‬ ‫‪ .3‬بۆ ئه‌م گرفته‌ گه‌وره‌یه‌ئه‌وه‌ی كه‌پێویس���ته‌‬ ‫ئیشی له‌سه‌ر بكرێ‌و رای وه‌ربگیرێت خوێندكارانه‌‬ ‫پێش هه‌مو كه‌س���ێك‪ ،‬چونكه‌ئه‌وه‌ی قۆپیه‌ئه‌نجام‬ ‫جومگه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگا شێواوه‌‪ ،‬كاریگه‌ری‌ ده‌دات خوێندكاران���ن‪ ،‬له‌ن���او خوێندكارانیش���دا‬ ‫له‌سه‌ر مامۆستایانیش هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫كه‌مینه‌یه‌ك ئه‌مه‌ئه‌نجام ده‌دات‪ ،‬كه‌واته‌ ده‌توانرێ‬ ‫به‌شێك له‌پسپۆڕان باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن به‌هۆی زۆرینه‌كه‌وه‌سود له‌زانیاریه‌كانی كه‌مینه‌كه‌‬ ‫كه‌ ئه‌م جۆره‌ توندوتیژییانه‌ كاردانه‌وه‌ن وه‌ربگیرێ‪.‬‬ ‫قۆپیه‌ی كالسیك‌و قۆپیه‌ی نوێ‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ر توندوتیژی‌ مامۆس����تایان‬ ‫ئه‌ڵبه‌ته ‌له‌سه‌رده‌می مۆبایل‌و ئینته‌رنێتدا باوی‬ ‫له‌به‌رامب����ه‌ر خوێندكار له‌چه‌ند س����اڵی‌‬ ‫ڕاب����ردودا‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ئ����ه‌و توێژه‌ره‌ قۆپیه‌ی كالسیك نه‌ما‪ ،‬ئه‌وه‌ی كه‌ئێستا باویه‌تی‌و‬ ‫ده‌ڵێ����ت "هه‌رچه‌نده‌ ئێس����تا به‌یاس����ا تاراده‌یه‌ك مس���ۆگه‌ره‌ بریتی���ه‌ له‌قۆپیه‌ی مۆبایل‌و‬ ‫ئینته‌رنێت‪ .‬ئه‌ڵبه‌ته‌ئه‌وه‌ی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ش‬ ‫ڕێگری‌ نه‌كراوه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌هۆشیاری‌و به‌پل���ه‌ی ی���ه‌ك مه‌به‌س���تێتی تاقیكردن���ه‌وه‌ی‬ ‫خۆگونجاندنی‌ مامۆستاوه‌ هه‌یه‌‪ ،‬بیرمان به‌كال���ۆری‪12‬ی ئاماده‌یی���ه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ ناوه‌ڕۆكی ئه‌م‬ ‫نه‌چێت سیس����ته‌می‌ پ����ه‌روه‌رده‌ له‌گه‌ڵ نوسینه‌ش بۆ ئه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫كۆمه‌ڵێك سیسته‌می‌ تر په‌یوه‌ندی‌ هه‌یه‌‬ ‫رێگاكانی چاره‌سه‌ركردن‬ ‫‌‪،‬‬ ‫به‌خێ����زان و كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌‌و حكومڕانی‬ ‫ئه‌ڵبه‌ت���ه ‌دۆزین���ه‌وه‌ی س���ه‌رچاوه‌ی قۆپی���ه‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ نه‌توان����راوه‌ سیس����تمێكی‌ ‌هه‌وڵدانێكیش���ه‌بۆ چاره‌سه‌ر‪ ،‬سه‌رچاوه‌ی قۆپیه‌ی‬ ‫مۆبایل‌و ئینته‌رنێت بریتیه‌ له‌دزه‌پێكردنی پرسیارچ‬ ‫گونجاومان هه‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌پێش كات���ی تاقیكردنه‌وه‌كان چ له‌ده‌س���تپێكی‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كان ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی به‌خوێندنگه‌كانه‌وه‬ ‫‌هه‌ی���ه‌ ئه‌م خااڵن���ه‌ی خواره‌وه‌پێویس���ته‌په‌یڕه‌و‬ ‫بكرێ‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی به‌وه‌زارەت‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‬ ‫‌گش���تیه‌كان‌و سه‌رپه‌رش���تیارانه‌وه ‌هه‌یه ‌باخۆیان‬ ‫كه‌موكوڕی خۆیان بدۆزنه‌وه‌‪:‬‬ ‫‪ .١‬به‌هی���چ جۆرێ���ك به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ه���ۆڵ‌و‬ ‫یاریده‌ده‌ره‌ك���ه‌ی هی یه‌ك خوێندنگ���ه‌ نه‌بن‌و خۆ‬ ‫یه‌كتر نه‌ناسن ئه‌وه‌زۆر باشتره‌‪.‬‬ ‫‪ .٢‬له‌بات���ی ئ���ه‌وه‌ی س���ه‌عات‪7‬ی به‌یان���ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری هۆڵ پرسیاره‌كان وه‌ربگرێ‪ ،‬یاریده‌ده‌ر‬ ‫بچێ���ت وه‌ریبگرێت‌و نزیك كات���ی تاقیكردنه‌وه‌كان‬ ‫په‌یڕه‌و بكات‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌و ڕێنماییانه‌ ته‌س���لیم به‌ به‌ڕێوه‌به‌ری بكات‌و دواتریش پیشانی‬ ‫ئیتر ده‌س����ت‌وپێ‌ سپی‌ بێت‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ خوێن���دكاران بدرێ���ت‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی هه‌ردوكیان‬ ‫ب����اش ئه‌وه‌ی����ه‌ خ����ۆی‌ ل����ه‌و فه‌رهه‌نگی‌ چاودێربن به‌س���ه‌ر یه‌كه‌وه‌‪ ،‬مه‌به‌س���ت له‌م خاڵه‬ ‫به‌كۆیله‌كردن����ه‌وه‌ ڕاته‌كێنێت‌و په‌یوه‌ندییه‌ ‌ئه‌وه‌یه‌كه‌ده‌س���ه‌اڵتی یاری���ده‌ده‌ر زیاد بكرێ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌مو ده‌س���ه‌اڵته‌ره‌هاكان الی به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫مرۆییه‌كان����ی‌ خ����ۆی‌ ب����ۆ دابینكردن����ی‌ هۆڵ نه‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫قوتابخانه‌ك����ه‌ی‌‌و‬ ‫پێویس����تییه‌كانی‌‬ ‫‪ .٣‬به‌هی���چ جۆرێك(مامۆس���تای چاودێ���ر‪+‬‬ ‫ببات‪.‬‬ ‫‌كار‬ ‫ه‬ ‫خوێندكاره‌كانی‌ ب‬ ‫یاری���ده‌ده‌ر‪ +‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری هۆڵ‪ +‬باج���ی بۆ ئاو و‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫نیی‬ ‫خوێندكاران‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌رك‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌ك‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‬ ‫چاگێڕان) نابێت مۆبایل به‌رنه‌هۆڵی تاقیكردنه‌وه‌و‬ ‫‌بێت‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫بك‬ ‫دابین‬ ‫‌وت‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫پ����اره‌ بۆ كڕین‬ ‫كه‌رته‌كانی تاقیكردنه‌وه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .٤‬به‌هیچ جۆرێك خوێندكار نابێت مۆبایل به‌رێته‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌رو مامۆس����تایانی‌ خوێندنگه‌كه‌‬ ‫هه‌م����و هه‌وڵێك ب����ده‌ن ب����ۆ دابینكردنی‌ ‌هۆڵه‌كانی تاقیكردنه‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت به‌كوژاوییش‪.‬‬ ‫‪ .٥‬به‌هی���چ جۆرێ���ك به‌ڕێوه‌ب���ه‌رو یاریده‌ده‌ر‬ ‫ن����ه‌وت‪ ،‬ده‌ش����توانن به‌ه����اوكاری‌ باوانی‌‬ ‫خوێن����دكاران‌و كۆمه‌ڵگه‌ی‌ چ����وارده‌وری‌ نابێ���ت كه‌رته‌كان���ی تاقیكردن���ه‌وه‌ به‌جێبهێڵ���ن‪،‬‬ ‫خوێندنگاكه‌و خێرخوازان‌و سه‌رمایه‌داران چونكه‌به‌ئۆتۆماتی���ك به‌ڕێوه‌به‌رو یاریده‌ده‌ر وه‌كو‬ ‫ئ����ه‌م كاره‌ بك����ه‌ن‪ ،‬ده‌كرێ����ت خوێندكار ده‌س���ه‌اڵت‌و هه‌م���و ئه‌وان���ی تر وه‌ك���و موعاره‌زه‬ ‫‌خۆیان ده‌بیننه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌جێهێش���تنی به‌ڕێوه‌به‌رو‬ ‫له‌پاره‌ كۆكردنه‌وه‌دا به‌شداربن به‌اڵم نابێت یاریده‌ده‌ر به‌ناوی ئیش���وكاره‌وه‌ل���ه‌ژوری ئیداره‌‪،‬‬ ‫ببێته‌ ئه‌رك له‌سه‌ریان ئه‌مه‌ش ده‌توانرێت ڕێگه‌خۆش ده‌كات ب���ۆ ئه‌وه‌ی له‌ڕێگه‌ی ڤایبه‌ره‌وه‬ ‫بكرێته‌ ده‌رفه‌تێك ب����ۆ كاری‌ هه‌ره‌وه‌زی‌‌و ‌پرسیاره‌كان نه‌قڵی ده‌‌ره‌وه ‌بكرێن‌و باڵوبكرێته‌وه‌و‬ ‫توندكردن����ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ خوێندكاران قۆپی���ه‌ئه‌نجام بدرێ‪ ،‬یان پێوتنه‌وه‌ی خویندكاران‬ ‫له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵگاكانیاندا"‬ ‫به‌یه‌كتری هه‌وڵی بۆ بدرێ‪ ،‬چونكه‌سروشتی مرۆڤ‬ ‫كه‌م����ال ن����وری‌ غه‌ری����ب‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ وایه‌ له‌ده‌سه‌اڵت ده‌ترسێ‪.‬‬ ‫‪ .٦‬داواكردنی لیستی ناوی چاودێرو یاریده‌ده‌رو‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ ڕۆژئاوای‌ س����لێمانی‌ له‌باره‌ی‌‬ ‫نه‌بونی‌ ن����ه‌وت له‌خوێندنگاكاندا ڕایگه‌یاند به‌ڕێوه‌به‌رله‌په‌روه‌رده‌كان���ه‌وه ‌ب���ۆ خوێندنگه‌كان‬ ‫"پاش ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌پارێزگای‌ س����لێمانیه‌وه‌ كارێك���ی ئێجگار هه‌ڵه‌یه‌‪ ،‬پێوس���ته‌ئ���ه‌م هه‌ڵه‌یه‌‬ ‫ئاگاداركراینه‌وه‌ ك����ه‌ نه‌وتیان دابینكردوه‌ به‌وه‌ راست بكرێته‌وه‌ كه‌سه‌رپه‌رشتیاری كارگێڕی‬ ‫ئێمه‌ش ه����ه‌ر ئه‌و ڕۆژه‌ ئ����ه‌و بڕه‌نه‌وته‌ی‌ به‌ه���اوكاری به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر به‌پله‌ی یه‌كه‌م ده‌س���تی‬ ‫له‌دانان���ی به‌ڕێوه‌ب���ه‌رو یاریده‌ده‌ره‌كان���دا هه‌بێت‬ ‫وه‌رمانگرت����وه‌ ده‌س����تمان ك����ردوه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی له‌كات���ی خه‌ل���ه‌ل‌و كه‌موكوڕیدا بانگ‬ ‫به‌دابه‌ش����كردنی‌ ب����ه‌اڵم له‌قوتابخانه‌كانی‌ بكرێت‌و لێپرس���ینه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ بكرێت‌و له‌خۆیه‌وه‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ شار"‬ ‫‌خه‌ڵ���ك نه‌كا ب���ه‌به‌ڕێوه‌به‌رو یاری���ده‌ده‌ر‪ ،‬وه‌هه‌ر‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫پایزدای‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌رز‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫ل‬ ‫���تا‬ ‫�‬ ‫"هێش‬ ‫ئه‌و وتی‌‬ ‫له‌ڕێگه‌ی سه‌رپه‌رشتیاره‌وه‪‌ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر مامۆستای‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫���یاری‬ ‫�‬ ‫هۆش‬ ‫‌زایانیش‬ ‫ش����اره‬ ‫چاودێ���ر هه‌ڵبژێرێ���ت واته‌بیپاڵێوێ���ت بۆ لیژنه‌ی‬ ‫له‌به‌ڕێكردنی‌ زس����تانێكی‌ س����ه‌خت‌و زۆر تاقیكردن���ه‌وه‌كان‪ ،‬نه‌ك س���ااڵنه‌ له‌مانگی‪ ٢‬دا داوا‬ ‫سارد به‌اڵم تائێستا زۆرێك له‌قوتابخانه‌كان له‌به‌ڕێوه‌به‌ر بكه‌یت لیس���تی ناوه‌كانی مامۆستایان‬ ‫نه‌وتیان وه‌رنه‌گرتوه‌‪ ،‬كمال نوری‌ ده‌ڵێت بنێرێت‪ ،‬لیژنه‌ی تاقیكردنه‌وه‌كانیش له‌په‌روه‌رده‌كان‬ ‫"بێگوم����ان كاتی‌ دابه‌ش����كردنی‌ نه‌وت به‌ به‌پێی لیستی هاتو به‌ڕێوه‌به‌رو یاریده‌ده‌رو چاودێر‬ ‫به‌راوردكردن����ی‌ له‌گ����ه‌ڵ س����ااڵنی‌ ڕابردو دابنێن‪ .‬ئه‌م بۆچونه‌دژی مامۆستایان نیه‌‪ ،‬چونكه‬ ‫دواكه‌وت����وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئێمه‌ ه����ۆكار نین‪‌ ،‬له‌هه‌مو خوێندنگه‌یه‌كدا كۆمه‌ڵێك مامۆستای باشی‬ ‫تیایه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ندێك له‌م باشانه‌بۆ چاودێری كردن‬ ‫به‌ڵێنده‌رێ����ك سه‌رپه‌رش����تی‌ ده‌كات كه‌ هۆڵ���ی تاقیكردنه‌وه‌باش نین‪ ،‬یان بۆ ئه‌م ئیش���ه‌‬ ‫ئه‌ویش به‌پێی‌ خشته‌یه‌ك دابه‌شی‌ ده‌كات‌و ناشێن‪.‬‬ ‫ڕوبه‌ڕوی‌ چه‌ندین كێشه‌ ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬جاری‌‬ ‫‪ .٧‬وه‌ك���و له‌وتاره‌كانی س���ااڵنی‪ 2013‬و ‪ 2014‬‬ ‫‌وامی‬ ‫وای����ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ر له‌وێ‌ نیی����ه‌ یان ده‬ ‫ئام���اژه‌م پێ���داوه‌و وتومه‌ ده‌بێ���ت هه‌مو هۆڵێكی‬ ‫‌و‬ ‫ك‬ ‫ملیۆنێ‬ ‫نیوه‌ڕۆی‌ هه‌یه‌‪ ،‬داوامانكردوه‌ كه‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ئامێری نه‌هێشتنی شه‌به‌كه‌ی مۆبایلی‬ ‫دو س����ه‌د هه‌زار لیتر بۆ شاری‌ سلێمانی‌‌و تیابێت له‌س���ه‌ر ئاس���یاو كۆڕه‌ك‌و زه‌ین‌و ئامێری‬ ‫ده‌وروبه‌ری‌ دابین بكه‌ن به‌اڵم تا ئێس����تا م���روره‌كان تاقیبكرێته‌وه‌و رۆژان���ی تاقیكردنه‌وه‌‬ ‫بڕێكی‌ كه‌ممان وه‌رگرتوه‌ كه‌ دوس����ه‌د كاره‌بای به‌رده‌وام هه‌بێت‪.‬‬ ‫‪ .٨‬به‌رپرس���ی هۆڵه‌كان���ی تاقیكردن���ه‌وه‌‬ ‫هه‌زار لیتره‌‪ ،‬كه‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ ترمان وه‌رگرت‬ ‫به‌س����ه‌ر هه‌مویان����دا داب����ه‌ش ده‌كه‌ی����ن‪ ،‬ئاگاداربكرێنه‌وه‌كه‌پرس���یاری تاقیكردنه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫ده‌توانین بڵێین له‌مانگ كه‌متر له‌وانه‌یه‌ تا رۆژه‌تاكۆتای���ی تاقیكردن���ه‌وه‌ی ئه‌و رۆژه‌نه‌چێته‌‬ ‫ده‌ره‌وه(بۆ هیچ كه‌سێك به‌بێ جیاوازی)‪ ‌.‬‬

‫مامۆستا به‌شێك ‌ی‬ ‫گرنگی‌ ناو كۆمه‌ڵگایه‌و‬ ‫هه‌یبه‌ت‌و شكۆی‌‬ ‫بێگومان ده‌مێنێت‬ ‫بۆیه‌ پێویسته‌ به‌پێی‌‬ ‫یاسا مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌م حاڵه‌تانه‌دا بكرێت‬

‫كاریگه‌ریه‌كان ‌ی واقیع‌و‬ ‫"سه‌رما نه‌بون‌و گه‌رما نه‌بون ‌ی خوێندكاران‬ ‫ڕه‌نگدانه‌وه‌ ‌ی له‌سه‌ر مامۆستایان زۆر له‌فێركردنیان گرنگتره‌"‬ ‫سه‌ریاس سه‌مین‬

‫ته‌خته سپی‬

‫مه‌ریوان سه‌الح حیلمی ‪2015/12/7‬‬

‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬

‫كۆتای����ی‌ هه‌فته‌ی‌ ڕاب����ردو له‌یه‌كێك‬ ‫له‌قوتابخانه‌كان����ی‌ ش����اری‌ س����لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌چه‌ق����ۆو بۆك����س خه‌نج����ه‌ر له‌الیه‌ن‬ ‫خوێندكارێك����ه‌وه‌ هێ����رش كرایه‌ س����ه‌ر‬ ‫مامۆس����تایه‌ك‪ .‬سه‌نگه‌ر فائیق‪ ،‬جێگری‌‬ ‫لق����ی‌ س����لێمانی‌ یه‌كێتی‌ مامۆس����تایان‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ ڕایگه‌یان����د "لیژن����ه‌ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌و داكۆكی‌ له‌مافی‌ مامۆس����تا‬ ‫له‌لقی‌ سلێمانی‌ سه‌ردانی‌ قوتابخانه‌كه‌ی‌‬ ‫ك����ردو له‌گ����ه‌ڵ ئی����داره‌و مامۆس����تاكه‌‬ ‫قسه‌یان كردوه‌و پیشتیوانیمان له‌داوای‌‬ ‫مامۆستاكه‌ كردوه‌و نوسراومان ئاڕاسته‌ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ ك����ردوه‌ كه‌ لێپرس����ینه‌وه‌ی‌‬ ‫یاسای‌ له‌گه‌ڵ قوتابیه‌كه‌ بكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ داواكه‌ له‌پۆلیس����ه‌ ده‌بێت‬ ‫چاوه‌ڕوان����ی‌ ئه‌نجام����ی‌ لێكۆڵین����ه‌وه‌و‬ ‫ڕێكاره‌ یاس����اییه‌كان بین‌و داواكارین كه‌‬ ‫یاسا س����ه‌روه‌ر بێت‌و به‌پێی‌ ڕێوشوێنی‌‬ ‫یاسای‌ س����زادانی‌ عێراقی‌ لێپرسینه‌وه‌ی‌‬ ‫یاسایی‌ له‌گه‌ڵ قوتابیه‌كه‌ بكرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ داواكه‌ له‌پۆلیس����ه‌ ده‌بێت‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌نجامی‌ لێكۆڵینه‌وه‌و ڕێكاره‌‬ ‫یاس����اییه‌كان بین‌و داواكارین كه‌ یاس����ا‬ ‫سه‌روه‌ر بێت‌و به‌پێی‌ ڕێوشوێنی‌ یاسایی‌‬

‫خوێندن‬

‫پ���ه‌روه‌رده‌ به‌ره‌و پێش بب���ات‌و ڕێژه‌ی‌‬ ‫خۆكوشتنی‌ خوێندكارو سزاو گرفته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌ی‌ نمره‌و تاقیكردنه‌وه‌كان ڕه‌فتارو‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی‌ مامۆس���تایان بای���ی‌ هێنده‌‬ ‫نه‌ب���ون كه‌ مرۆڤ ئێس���تا خه‌میان لێ‌‬ ‫بخوات‪ ،‬ده‌بێت حیكم���ه‌ت له‌وه‌دا چی‌‬ ‫بێت كه‌ خوێندكارێ���ك نمره‌ی‌ ته‌واوی‌‬ ‫له‌فیزیا هه‌بێ���ت‌و نه‌زانێت فیزیا بۆچی‌‬ ‫ده‌خوێنێ���ت؟! یان خودی‌ مامۆس���تا‬ ‫الی‌ وابێ���ت كه‌ مێ���ژو درۆی���ه‌و ته‌نها‬ ‫گێڕانه‌وه‌یه‌!‬ ‫بۆی���ه‌ ه���ه‌ر هه‌ن���گاو و بڕیارێك���ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ په‌روه‌رده‌ كه‌ پاس���اوه‌كه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ به‌دۆخی‌ ئابوریه‌وه‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫كاركردی‌ سلبی‌‌و ده‌رهاویشته‌ی‌ خراپی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر پرۆس���ه‌كه‌ ده‌بێ���ت‪ ،‬به‌نمونه‌‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ی‌ كه‌ ده‌ڵێت گه‌ر مامۆس���تا‬ ‫وان���ه‌ی‌ نه‌ب���و ده‌توانێ���ت نه‌چێت بۆ‬ ‫ده‌وام كاردانه‌وه‌یه‌ك���ی‌ نێگه‌تی���ڤ‌و‬ ‫ڕه‌نگدانه‌وه‌ی‌ دورمه‌ودای‌ له‌س���ه‌ر بیرو‬ ‫هزری‌ خوێندكاران به‌ئاراسته‌ی‌ شكستدا‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬سه‌یره‌ به‌مامۆستا بڵێی‌ ده‌توانی‌‬ ‫نه‌یه‌ی‌ ب���ۆ ده‌وام‌و خوێندكاریش هه‌مو‬ ‫وانه‌كان به‌ناچاری‌ له‌خوێندنگه‌دابن‪ ،‬گه‌ر‬ ‫بیانوه‌كه‌ بۆ مامۆستایان كاركردن بێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا ده‌بێت ده‌رفه‌تێكی‌ هاوش���ێوه‌ش‬ ‫به‌خوێندكاران بدرێ���ت‪ ،‬گه‌ر له‌عه‌یامی‌‬ ‫ئابوری‌ ب���اش‌و گوزه‌رانی‌ له‌باردا دۆخی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ چوڵه‌ی‌ نه‌كردبێت‪ ،‬ئه‌وا دۆخی‌‬ ‫ئێستامان بێزاری‌ به‌رهه‌م ده‌هێنێ‌‪.‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ دۆخی‌ ناله‌ب���اری‌ ئابوری‌‬ ‫ده‌توانێت تاقیكردن���ه‌وه‌ بێت بۆ هه‌مو‬ ‫چین‌و توێژێك‪ .‬گه‌ر وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫بڕوبیانوی‌ چاكسازی‌ نه‌كردنی‌ له‌ئاستی‌‬ ‫تواناكان���ی‌ مامۆس���تاو په‌ره‌پێدان���ی‌‬ ‫میكانیزمه‌كان���ی‌ خوێندندا دوابخات بۆ‬ ‫باش���بونی‌ دۆخی‌ ئاب���وری‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ ده‌كات‪ ،‬چ���ی‌ گه‌ره‌نتیه‌ كه‌ ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ چه‌ند س���اڵی‌ دیكه‌ش به‌رده‌وام‬ ‫نابێت؟‬ ‫بۆی���ه‌ ئێس���تا باش���ترین هه‌ل���ه‌ بۆ‬ ‫تاقیكردن���ه‌وه‌ی‌ كادره‌ دڵس���ۆزه‌كانی‌‬ ‫ب���واری‌ پ���ه‌روه‌رده‌و گه‌یاندن���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫په‌یامه‌ی‌ كه‌ نه‌وه‌ی‌ ئێس���تامان له‌هه‌مو‬ ‫كات زیاتر پێویستی‌ به‌تواناو كارامه‌یی‌و‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیه‌كانی‌ مامۆستای‌ سه‌ركه‌وتو‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫ئا‪ :‬سروه‌‬ ‫له‌كۆتایی‌ وه‌رزی‌ یه‌كه‌می‌ خوێندن نزیك‬ ‫ده‌بینه‌وه‌و هێشتا به‌شێك له‌قوتابخانه‌كان‬ ‫نه‌وتیان وه‌رنه‌گرتوه‌‪،‬خوێندكارێك ده‌ڵێت‬ ‫"ئاخر ده‌رس چۆن ده‌خوێنرێت كه‌‬ ‫گه‌رمكه‌ره‌وه‌یه‌ك نه‌بێت" پسپۆڕێكی‌‬ ‫بواری‌ په‌روه‌رده‌ ده‌ڵێت "سه‌رما‬ ‫نه‌بون‌و گه‌رمانه‌بونی‌ خوێندكاران زۆر‬ ‫له‌فێركردنیان گرنگتره‌"‪.‬‬

‫"له‌ن����اكاو توێ����ژه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌‬ ‫قوتابخانه‌ك����ه‌ خۆی‌ ك����رد به‌پۆلدا هه‌مو‬ ‫خوێن����دكاره‌كان چاوه‌ڕێ����ی ب����ون وه‌ك‬ ‫هه‌میش����ه‌ بزان����ن چ ڕێنمای����ی‌‌و وته‌یه‌كی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ له‌ڕۆژانی‌ داهاتو ڕوبه‌ڕوی‌‬ ‫س����ه‌رمایه‌كی‌ زۆر ده‌بین����ه‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌وتمان نیی����ه‌ ناتوانین زۆپا بۆ پۆله‌كان‬ ‫بهێنین‪ ،‬بۆیه‌ جلوب����ه‌رگ‌و پێاڵوی‌ گه‌رم‌و‬ ‫باش له‌به‌ربكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ وته‌ی‌ ژیانی‌ خوێن����دكاری‌ پۆلی‬ ‫یازده‌ی‌ ئاماده‌ییه‌‪ ،‬پاش����ان به‌ته‌وس����ه‌وه‌‬ ‫وت����ی‌ "ئاخر توخ����وا چ����ۆن ده‌رس ئاوا‬ ‫ده‌خوێنرێت‪،‬پۆله‌كه‌ خۆی‌ هیچی‌ تیا نییه‌‬ ‫جگه‌ له‌ته‌خته‌كان كه‌ له‌سه‌ری‌ دائه‌نیشین‬ ‫به‌و سه‌رمایه‌ش گه‌رمكه‌ره‌وه‌یه‌ك نه‌بێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌خوا هاوڕێی‌ وام هه‌یه‌ توانای‌‬ ‫كڕینی‌ قه‌مسه‌ڵه‌شی‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫عه‌بدولره‌حمان وه‌هاب‪ ،‬كاندیدی‌ دكتۆرا‬ ‫له‌كۆمه‌ڵناسی‌‌و سیاس����ه‌تی‌ په‌روه‌رده‌یی‌‬ ‫له‌زانكۆی‌ تۆرۆنتۆ‪ ،‬له‌باره‌ی‌ وته‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫خوێندكاره‌و كاریگه‌ری‌ له‌سه‌ر تێگه‌یشتن‌و‬ ‫فێربونی����ان‪ ،‬وت����ی‌ "تێگه‌یش����تن به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك مانای‌ خه‌زنكردنی‌ زانیاری‌ نییه‌‬ ‫به‌ڵكو بریتی����ه‌ له‌مامه‌ڵه‌ی‌ زانیاری‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫دونیای‌ خوێندكاردا ك����ه‌ ئه‌ویش بریتییه‌‬ ‫له‌ژیان‌و ئه‌زمون‌و خه‌مه‌كانی‌‌و ئامانجه‌كانی‌‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی‌‌و دڵه‌ڕاوكێ‌‌و‬ ‫ترس‌و هی����واو ئاواته‌كانی‌‌و باری‌ ده‌رونی‌‌و‬ ‫جه‌س����ته‌یی‌‌و عه‌قڵ����ی‌‌و ڕۆح����ی‌و ژینگه‌و‬ ‫خه‌یاڵ����ی‌ خوێندكار‪ ،‬تۆ بڕوانه‌ پڕۆس����ه‌ی‌‬ ‫تێگه‌یش����تن چه‌ند فره‌الی����ه‌ن‌و تێكه‌اڵو و‬ ‫ئاڵۆزه‌ كه‌چی‌ دامه‌زرێنه‌ران‌و بڕیارده‌رانی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان دێن‬ ‫پڕۆس����ه‌ی‌ تێگه‌یش����تن له‌گواس����تنه‌وه‌و‬ ‫وه‌رگرت����ن‌و خه‌زنكردنی‌ كۆمه‌ڵێك زانیاری‌‬ ‫دیاریكراودا بچوك ده‌كه‌نه‌وه‌"‬ ‫ئه‌و پسپۆڕه‌ی‌ بواری‌ په‌روه‌رده‌ ده‌ڵێت ‬ ‫‪" Saryass19@gmail.com‬هه‌ر بۆیه‌پێیان وایه‌ كه‌ ژینگه‌ی‌ خوێندكار‬

‫هێشتا له‌وه‌رز ‌ی‬ ‫پایزداین‌و شاره‌زایانیش‬ ‫هۆشیاری ده‌ده‌ن‬ ‫له‌به‌ڕێكردن ‌ی زستانێك ‌ی‬ ‫سه‌خت‌و زۆر سارد‬ ‫به‌اڵم تائێستا زۆرێك‬ ‫له‌قوتابخانه‌كان نه‌وتیان‬ ‫وه‌رنه‌گرتوه‌‬ ‫س����ه‌رماو گه‌رم����ا دڵه‌ڕاوك����ێ‌‌و نادڵنیایی‌‬ ‫كاری‌ به‌س����ه‌ر فێرب����ون‌و تێگه‌یش����تنه‌و‌ه‬ ‫نییه‌ ئ����ه‌وان هه‌ر له‌بنه‌ڕه‌ت����ه‌وه‌ بڕیاردان‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌ش����كه‌نجه‌دان‌و چه‌وس����اندنه‌وه‌‬ ‫هه‌راس����انكردنی‌ خوێن����دكار داوه‌ پێیان‬ ‫وایه‌ ئه‌م كارو هه‌ڵوێس����تانه‌ بۆ ڕامكردنی‌‬ ‫خوێن����دكاران پێویس����تن بۆئ����ه‌وه‌ی‌ بێ‌‬ ‫س����ێو دو هه‌رچییان پێده‌درێ����ت خه‌زنی‌‬ ‫بكه‌ن‪،‬له‌ئه‌نجام����دا كۆمه‌ڵێ����ك مرۆڤ����ی‌‬ ‫زین����دوی‌ م����ردو (زۆمب����ی‌) به‌ره����ه‌م‬ ‫دێنین ك����ه‌ نه‌ به‌كه‌ڵكی‌ خۆی����ان دێن نه‌‬ ‫به‌كه‌ڵكی‌ كۆمه‌ڵگاش دێن‪ ،‬سه‌رمانه‌بون‌و‬ ‫گه‌رمانه‌بون����ی‌ خوێن����دكاران به‌تایبه‌ت����ی‌‬ ‫مندااڵن زۆر له‌فێركردنیان گرنگتره‌"‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌ ژیان ب����اس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫پ����اش ته‌واوبونی‌ وانه‌ك����ه‌ پێكه‌وه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫خوێندكاره‌كاندا پێشنیاری‌ ئه‌وه‌یان كردوه‌‬ ‫خۆی����ان پاره‌ كۆبكه‌ن����ه‌وه‌ تانه‌وت بكڕن‪،‬‬ ‫به‌ڕێوبه‌ره‌كانیش ده‌ڵێن دابینكردنی‌ نه‌وت‬ ‫به‌ده‌ست ئه‌وان نییه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌و باره‌ی����ه‌وه‌ عه‌بدولره‌حم����ان‬ ‫ئه‌حم����ه‌د وه‌هاب ب����اوه‌ڕی‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫سه‌رلێش����واوییه‌ لنگه‌وقوچبونی‌ چه‌مك‌و‬ ‫ماناو نرخ����ه‌ په‌روه‌رده‌یی‌‌و ئه‌خالقییه‌كانه‌‬ ‫كه‌ له‌خوێندنگاكاندا ڕوده‌دات" به‌ڕێوبه‌ری‌‬ ‫قوتابخان����ه‌ كاری‌ ته‌نها ئ����ه‌وه‌ نییه‌ وه‌ك‬ ‫كۆیله‌یه‌ك ڕێنماییه‌كانی‌ س����ه‌ره‌وه‌ی‌ خۆی‌‬

‫‪ 15‬ڕۆژ دابه‌شبكرێت"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫‪19‬‬

‫شه‌ڕو چاره‌نوس‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ڵگری توخ���م‌و ناوه‌رۆكی‬ ‫جیاوازی���ش بوب���ێ‪ .‬ئه‌گه‌ر ش���ه‌ڕ‌و‬ ‫ناس���ه‌قامگیری فیزیك���ی‪ ،‬گیان���ی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و‪ ...‬بوب���ێ ناتوانێ له‌و‬ ‫تاڵیی���ه ‌بنچینه‌یی���ه‌ كه‌مبكات���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫دژه‌چاالكییه‌كان���ی‬ ‫كه‌چاالك���ی‌و‬ ‫بارگاویك���ردوه ‌به‌خ���ۆی‪ .‬ئ���ه‌م‬ ‫بیرمه‌نده‌هێمایه‌ك���ی گرین���گ بۆ هێز‬ ‫ده‌كات‪ .‬به‌تێگه‌یش���تنی من‪ ،‬ده‌یه‌وێ‬ ‫بڵێ���ت ده‌ركه‌وتنی هێ���ز ده‌ركه‌وتنی‬ ‫شه‌ڕه‌‪ ،‬شه‌ڕ ناتوانێ له‌هیچ فۆرمێكیدا‬ ‫به‌رجه‌س���ته‌ببێ ئه‌گه‌ر هێز ئاماده‌یی‬ ‫ت���ه‌واوی نه‌بوایه‌‪ .‬هێ���ز له‌هه‌ر كات‌و‬ ‫شوێنێكدا بێت ش���ه‌ڕێكی به‌رده‌وام‌و‬ ‫له‌س���ه‌رڕێیه‌‪ .‬ئ���ه‌وه‌ بیربهێنین���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ده‌ركه‌وتنی مرۆڤ له‌جیهان هاوكات‬ ‫ده‌ركه‌وتنی شه‌ڕیش���ه‌‪ .‬ه���ه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌كتیڤێت���ی ده‌رگیری خۆلێالنه‌دراوی‬ ‫له‌ت���ه‌ك به‌رپه‌رچدان���ه‌وه‌دا ده‌ب���ێ‪،‬‬ ‫ئه‌رگۆمێنتی پاساوده‌ری شه‌ڕه‌‪ .‬شه‌ڕ‬ ‫وه‌ك بێردیایڤ ده‌ڵێ���ت‪ ،‬له‌دایكبوی‬ ‫ئاماده‌بونی "ئه‌مه‌"‌و "ئه‌ویدیكه‌" یه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫جیاوازییانه‌ن خوڵقێنه‌ری شه‌ڕه‌كان‪.‬‬ ‫له‌بااڵترین دۆخ���ی پێكه‌وه‌هه‌ڵكردنی‬ ‫جیاوازییه‌كاندا ش���ه‌ڕ وه‌ك نه‌بڕاوه‌و‬ ‫بێكۆتایی ده‌مێنێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫جیاوازیی���ه‌كان س���ه‌رباری یه‌كت���ر‬ ‫قه‌بوڵكردنیان‪ ،‬به‌اڵم ده‌س���تبه‌رداری‬ ‫ره‌تكردن���ه‌وه‌ی یه‌كتر نابن‪ .‬جیاوازی‬ ‫‪،‬ره‌تكردنه‌وه‌و شه‌ڕ بونه‌ته‌جه‌وهه‌ری‬ ‫بون���ی كۆمه‌ڵگ���ه‌ی مرۆڤایه‌ت���ی‪.‬‬ ‫بێردیای���ڤ س���ه‌باره‌ت به‌گه‌وه���ه‌ری‬ ‫دیالێكتیك���ی ئێكزیستێنس���یالیانه‌ی‬ ‫یه‌كبون‌و جیابون���ه‌وه‌وه‌اڵمده‌داته‌وه‌‪:‬‬ ‫خه‌ڵ���ك بانگ���ی برایه‌ت���ی نێوانیان‬ ‫ده‌ده‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم یه‌كبونێك���ی برایانه‬ ‫‌ناتوان���ێ له‌نێ���وان هه‌ڵگران���ی بیری‬

‫برایه‌ت���ی خه‌ڵك‌و گ���ه‌الن‌و دژبه‌رانی‬ ‫ئه‌م بیره‌پێكبێ‪ .‬پاڵپش���تانی برایه‌تی‬ ‫ش���ه‌ڕ ل���ه‌دژی ركه‌به‌ران���ی برایه‌تی‬ ‫هه‌ڵده‌گیرسێنن‪ .‬خه‌ڵك بانگی ئازادی‬ ‫باڵوده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌په‌یوه‌ن���د‬ ‫به‌دژب���ه‌ره‌ مه‌ترس���یداره‌كانیانه‌وه‬ ‫‌ئ���ه‌وان توندوتی���ژی ده‌نوێن���ن‌و‬ ‫ئازادیی���ان ره‌تده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ .‬خه‌ڵكی‬ ‫به‌ره‌ن���گاری خراپه‌ده‌بنه‌وه‌به‌ن���اوی‬ ‫چاكه‌وه‌و‪ ،‬ده‌ستده‌كه‌ن به‌خوڵقاندنی‬ ‫خراپه‌له‌په‌یوه‌ن���د به‌ش���وێنكه‌وتوانی‬ ‫خراپه‌وه‌‪ .‬ئه‌و خه‌ڵك‌و گه‌النه‌ی ئایدیای‬ ‫له‌ناوبردنی شه‌ڕ ته‌به‌نیده‌كه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌و‬ ‫ئامانجه‌یان ناچاری راگه‌یاندنی شه‌ڕن‬ ‫دژی الیه‌نگران���ی ش���ه‌ڕ‪ .‬بێردیای���ڤ‬ ‫ئه‌م دۆخ���ه‌وه‌ك خوالنه‌وه‌یه‌كی به‌تاڵ‬ ‫ناوده‌هێن���ێ‪ .‬خوالن���ه‌وه‌ی مێژوی���ی‬ ‫خوالنه‌وه‌یه‌ك���ی بازنه‌یی���ه‌‪ .‬ئ���ه‌م‬ ‫دۆخه‌بازنه‌ییه‌ی مێ���ژوه‌واده‌كات ئه‌و‬ ‫فه‌یله‌س���وفه‌به‌ته‌واو ره‌ش���بینییه‌وه‬ ‫‌ده‌رباره‌ی دۆخی بونی مرۆڤ‌و جیهان‬ ‫قس���ه‌بكا‪ .‬ئه‌وه‌ی ده‌بێته‌به‌ربه‌س���تی‬ ‫قه‌بوڵكردن���ی ئ���ه‌م تێگه‌یش���تنه‬ ‫‌بێردیایڤییه‌‪ ،‬ئه‌رگۆمێنت‌و سه‌لماندنی‬ ‫لۆژیكیانه‌ی پته‌ونیی���ه‌‪ ،‬فێڵێكه‌له‌ژێر‬ ‫ناونیشانی پێشكه‌وتنی شارستانێتی‌و‬ ‫ته‌كنه‌لۆژیدا‪ ،‬كه‌له‌جه‌وهه‌ری حه‌قیقی‬ ‫خۆی���ا ئ���ه‌و گۆڕانه‌رواڵه‌تیان���ه‌ن‬ ‫ته‌نه���ا‪ ،‬یان تائه‌ندازه‌ی���ه‌ك ئالیه‌ت‌و‬ ‫میكانیزمه‌كانی گۆڕیوه‌بێ ئه‌وه‌ی‪ ،‬یان‬ ‫زۆركه‌م كاریگه‌ری قوڵ���ی له‌بونیاد‌و‬ ‫جه‌وهه‌ری كێشه‌ی بونه‌وییانه‌ی شه‌ڕدا‬ ‫حێهێشتوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی بێردیای���ڤ له‌رێگ���ه‌ی‬ ‫خوالنه‌وه‌ی به‌تاڵ���ه‌وه ‌ده‌یگوازێته‌وه‬ ‫‌واقیع���ی مێ���ژوی مرۆڤه‌و ب���ه‌و پێیه‬ ‫‌تێپه‌ڕاندنی نامومكین خۆی ده‌نوێنێ‪،‬‬

‫هه‌ر ته‌قه‌الیه‌ك ب���ۆ تێپه‌ڕاندنی ئه‌م‬ ‫نامومكینیه‌ت���ه‌هی���چ ئامانجێك بۆی‬ ‫مومكی���ن ناب���ێ‪ ،‬لێره‌دا ئ���ه‌و واتایه‌‬ ‫ده‌سته‌به‌رنابێ كه ‌مادام خوالنه‌وه‌كه‬ ‫‌ب���ۆ پنت���ی یه‌ك���ه‌م ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‬ ‫‌پرۆس���ه‌ك ‌ه خاڵیده‌بێت���ه‌وه‌له‌وات���او‬ ‫ره‌وایه‌ت���ی‌و‬ ‫به‌رده‌وامێتییه‌ك���ه‌ی‬ ‫ماقوڵیه‌ت له‌ده‌ستده‌دا‪ .‬پێویسته‌ ئه‌وه‌‬ ‫له‌بێردیایڤ تێبگه‌ین كه‌فڕێمانده‌داته‬ ‫‌ن���او ئ���ه‌و دۆخ���ه‌ی خۆم���ان تیایدا‬ ‫ئاماده‌ین‪ ،‬ئاماده‌ییه‌كی تائه‌ندازه‌یه‌ك‬ ‫نائاگامه‌ندانه‌ ی���ان فریوده‌رانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م فڕێدانه ‌جۆرێك له‌به‌ریه‌ككه‌وتن‌و‬ ‫ناسینی راس���ته‌قینه‌و قوڵی داكه‌وتی‬ ‫جیه���ان‪ ،‬ژی���ان‌و بون���ی خۆمان پێ‬ ‫ئاشناده‌كا‪ .‬ئه‌گه‌ر ته‌نها ئه‌و ده‌ربڕینه‌‬ ‫وه‌ربگرین كه‌خه‌ڵكانێ به‌ناوی چاكه‌وه‬ ‫‌له‌په‌یوه‌ند به‌هه‌ڵگرانی خراپه‌وه‌‪ ،‬خراپه‌‬ ‫ده‌خوڵقێنن‪ ،‬ئه‌و ره‌وشه‌ ناچاره‌كییه‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تییه‌م���ان بۆ به‌یان���ده‌كات كه‬ ‫‌ئه‌زمونكردن���ی بۆ م���رۆڤ حه‌تمییه‌و‬ ‫له‌وه‌اڵمی شه‌ڕدا مرۆڤ ده‌توانێ شه‌ڕ‬ ‫یان ته‌س���لیمبون هه‌ڵبژێرێ‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ئ���ه‌و دوڕێیان���ه‌ئه‌خالقییه‌یه‌هه‌ژانی‬ ‫راچڵه‌كێنه‌ر له‌هه‌ن���اوی بونی مرۆڤدا‬ ‫پێش���ده‌هێنێ‪ .‬كرده‌نوان���دن رۆڵ���ی‬ ‫رادیكاڵ‌و یه‌كالكه‌ره‌وه‌له‌چاره‌نوس���ی‬ ‫مرۆڤدا وازیده‌كا‪ .‬كرده ‌چاره‌نوس���ی‬ ‫مرۆڤ ده‌نوس���ێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م پرۆسه‌ی‬ ‫نوس���ینه‌وه‌ی چاره‌نوسه‌ به‌گه‌وهه‌ری‬ ‫خ���ۆی ك���رده‌ی بڕیارده‌رانه‌ی مرۆڤ‬ ‫خۆیه‌ت���ی‪ .‬كرده‌هی مرۆڤ خۆیه‌تی‪،‬‬ ‫چاره‌نوس���یش كرده‌ تۆم���اری ده‌كا‪‌،‬‬ ‫مرۆڤ چاره‌نوسی خۆی ده‌نوسێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده ‌ناچارێتییه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كانی‬ ‫ژی���ان به‌ش���ێكی ئه‌و"چاره‌ن���وس"ه‬ ‫‌داگیرده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌م بیریاره‌ راستییه‌ك‬

‫ده‌س���ه‌لمێنێ كه‌ك���رده‌نواندن وات ‌ه‬ ‫ده‌رگیربونی دژه‌كرده‌وه‌و ركابه‌ریكردن‌و‬ ‫له‌كۆتاییدا شه‌ڕكردن‪ .‬له‌الی خه‌ڵكی‬ ‫نیازێكی قوڵ بۆ پێكهه‌ڵپژان‌و غه‌ریزه‌‬ ‫گه‌لی شه‌ڕانی ناپاكانه‌ هه‌ن‪ .‬ئاماده‌یی‬ ‫م���رۆڤ ئاماده‌ی���ی كرده‌كانییه‌ت���ی‪،‬‬ ‫هه‌م���و ده‌ركه‌وتنێكی ئه‌و ده‌ركه‌وتنی‬ ‫كرده‌كانییه‌ت���ی‪ .‬ه���ه‌ر كرده‌یه‌ك بێ‬ ‫دژكرده‌وه‌نابێ‪ ،‬ن���ه‌ به‌ته‌نها كرده‌وه‌‬ ‫دژك���رده‌وه‌ ده‌ئا‌فرێنێ‪ ،‬به‌ڵكو خودی‬ ‫ك���رده‌ئه‌ش���ێ دژك���رده‌وه‌ش ب���ێ‪،‬‬ ‫چونكه‌ ك���رده‌وه‌ نوان���دن له‌روانینی‬ ‫بێردیایڤه‌وه ‌له‌ده‌م���ی هاتنه‌ كایه‌یدا‬ ‫له‌ت���ه‌ك دژك���رده‌دا به‌ریه‌كده‌كه‌وێ‪،‬‬ ‫ئه‌مه ‌له‌كاتێكدا‪ ،‬دو كرده‌ی جیاوازی‬ ‫ه���اوكات‪ ،‬ده‌كرێ دژب���ه‌ری یه‌كبن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌واقیعیه‌ت���ی بونی "ئه‌مه‌"و‬ ‫"ئه‌ویدیكه‌"وه ‌س���ه‌رچاوه‌ی به‌ستوه‌‪.‬‬ ‫نی���ازی پێكهه‌ڵپژانی هه‌ناوی خه‌ڵك‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگه ‌دروس���تكراو‌و هه‌ڵبه‌ستراو‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی پیشانده‌ری راستی‌و‬ ‫بونی نكوڵیلێنه‌كراوی جیاوازی‌و كرده‬ ‫‌جیاوازه‌كانه‌‪.‬‬ ‫ش���ه‌ڕ كۆمه‌ڵگ���ه‌به‌ج���ۆری خۆی‬ ‫دروس���تده‌كاو هه‌م���و ده‌وڵه‌تێكیش‬ ‫له‌خودی خۆیدا هه‌ڵگری سیمبۆلیكی‬ ‫ش���ه‌ڕه‌‪ .‬له‌ش���ه‌ڕدا خوێن���ی مرۆڤ‬ ‫به‌فراوان���ی ده‌رژێ‪ .‬ب���ه‌اڵم ئ���ه‌م‬ ‫خوێنڕۆش���تنه‌ به‌ت���ه‌واوی واتایه‌كی‬ ‫په‌نهان‌و تایبه‌تی ده‌دات‪ .‬خوێنڕۆشتن‬ ‫هه‌مو گه‌ل توشی خوێنبه‌ربون ده‌كاو‬ ‫به‌رده‌وام خوێنڕۆش���تنی نوێترو نوێتر‬ ‫دێنێته‌ گۆڕێ‪ .‬دانپێدانانی كوشتن وه‌ك‬ ‫گوناه‌و ت���اوان ئاماده‌یی هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خه‌ڵك به‌رده‌وامن له‌حه‌زكردنه‌كانیان‬ ‫بۆ ریالیزه‌كردنی فۆرمه‌ به‌ناوبانگه‌كانی‬ ‫كوشتن‪ .‬خوێن هه‌میشه‌دایكی خوێنه‌‪.‬‬

‫بێردیای���ڤ ده‌ڵێ‪ :‬ئ���ه‌وه‌ی خه‌نجه‌ر‬ ‫به‌رزبكاته‌وه‌به‌خه‌نجه‌ریش ده‌كوژرێ‪.‬‬ ‫خوێنڕۆش���تن ناتوان���ێ نه‌بێته‌ هۆی‬ ‫خوڵقاندنی ترس‌و له‌رز‪ .‬خوێنڕۆشتن‬ ‫خه‌ڵكی ده‌بوژێنێته‌وه‌‪ .‬هه‌ڵبه‌ته ‌ئه‌م‬ ‫دیده‌ بێردیایڤییه‌بۆ شه‌ڕو ئه‌و جۆره‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ تایب���ه‌ت‌و ده‌وڵه‌ته‌ی ژیان‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌ب���ا له‌ه���ه‌ر ناوه‌ڕۆكێكدابن‬ ‫له‌ناخدا شه‌ڕێكی په‌نهانن‪ ،‬هه‌ندێ جار‬ ‫خوێنڕێژی ئه‌م ناخه‌په‌نهانه‌ به‌كه‌ماڵی‬ ‫خۆی���ه‌وه ‌مانیفێس���تده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‬ ‫‌ش���ه‌ڕ هه‌ندێ كات ده‌توانێ ئه‌گه‌ر بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی كه‌میش ب���ێ له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫خوێنڕۆشتن به‌رده‌وامی به‌ژیانی بدات‪،‬‬ ‫ئه‌م ماوه‌ كه‌مه ‌به‌ئاشتی ناونراوه‌ كه‬ ‫‌له‌بونی���ادی خۆیدا هی���چ نییه ‌جگه‌‬ ‫له‌تێگه‌یشتنێكی هه‌ڵه‌‪ .‬ئێمه ‌ده‌زانین‬ ‫ده‌وڵه‌ت‌و بونی كۆمه‌ڵگه ‌له‌جه‌وهه‌ردا‬ ‫ئاماده‌س���ازی ش���ه‌ڕن‪ ،‬بونی���ان‌و‬ ‫یه‌كانگیربونی���ان بۆ خۆپاراس���تنیانه‬ ‫‌له‌شه‌ڕی ئه‌وانیتر‪ ،‬بێگومان له‌رێگه‌ی‬ ‫به‌كارهێنانی شه‌ڕه‌وه‌‪ ،‬شه‌ڕ له‌فۆرمه‌‬ ‫جیاوازه‌كانی���داو به‌تایب���ه‌ت له‌س���ه‌ر‬ ‫ه���ه‌ردو ئاس���ته‌بناغه‌ییه‌كه‌ی خۆی‪،‬‬ ‫شه‌ڕی خوێنین‌و ش���ه‌ڕی بێ خوێن‪.‬‬ ‫به‌ب���ڕوای بێردیای���ڤ س���ه‌ختبونی‬ ‫بڕی���اردان‌و چاره‌س���ه‌ر س���ه‌باره‌ت‬ ‫به‌كێش���ه‌ی ش���ه‌ڕ گرێ���دراوه‌له‌گه‌ڵ‬ ‫خاس���یه‌تی دوالیس���تییانه‌ی شه‌ڕدا‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كه‌وه‌ شه‌ڕ ئاستێكی ئاژه‌ڵییانه‌ی‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنی مرۆڤایه‌ت���ی‌و گوناه‌و‬ ‫تاوانه‌‪ .‬له‌رویه‌كی تره‌وه‌ شه‌ڕ خه‌ڵكی‬ ‫له‌ڕۆژانه‌یب���ون ده‌رهێناوه‌و به‌س���ه‌ر‬ ‫ژیانی ناهوشیارانه‌و س���ه‌ره‌تاییانه‌دا‬ ‫بڵندی كردونەته‌وه‌‪ .‬شه‌ڕ جواڵنه‌وه‌ی‬ ‫قاره‌مانانه‌ی مرۆڤ���ی مومكینكردوه‌‪.‬‬ ‫شه‌ر پێویستی به‌ئازایەتی‪ ،‬جوامێری‪،‬‬

‫قوربانیدان‪ ،‬متمان���ه‌و ره‌تكردنه‌وه‌ی‬ ‫ئاس���ایش هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م دیارده‌یه‬ ‫‌له‌هه‌مانكات���ا نزمتری���ن غه‌ریزه‌كانی‬ ‫وه‌حشیگه‌ری‪ ،‬خوێنمژی‪ ،‬توندئاژویی‪،‬‬ ‫چه‌ته‌گه‌ری‌و ویست بۆ ده‌ستراگه‌یشتن‬ ‫به‌هه‌مو توانایی له‌مرۆڤدا په‌ره‌پێداوه‌‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت راس���ته‌قینه‌ترین قاره‌مانێتی‬ ‫له‌ته‌ك ئ���ه‌وه‌ی ده‌توان���ێ پۆزه‌تیڤ‬ ‫بێ‪ ،‬ده‌شتوانێ ره‌تكراوه‌و خراپكارانه‌‬ ‫ب���ێ‪ .‬خه‌س���ڵه‌تی دوالیس���تییانه‌ی‬ ‫خ���ودی ش���ه‌ڕ پارێزه‌رێكی باش���ی‬ ‫به‌رده‌وامێتییه‌كه‌یه‌تی‪.‬‬ ‫شه‌ڕ كێشه‌ی گه‌وره‌بۆ سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫كه‌س���ێتی پێش���ده‌هێنێ‌و به‌ه���ۆی‬ ‫زاڵكردن���ی هه‌ژمون���ی كۆمه‌ڵگ���ه‌وه‬ ‫‌كه‌س���ێتی روب���ه‌روی خه‌فه‌ك���ردن‬ ‫ده‌كرێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی ش���ه‌ڕی‬ ‫راس���ته‌قینه ‌فۆرم���ی هه‌ره‌ب���ااڵی‬ ‫حاكمیه‌ت���ی كۆمه‌ڵگه‌ی���ه ‌به‌س���ه‌ر‬ ‫كه‌س���ێتییه‌وه‌‪ .‬خه‌ڵك ته‌نها له‌كاتی‬ ‫سستبون‌و الوازی هۆشیاری كه‌سییانه‌و‬ ‫كاریگه‌ربونی زیاتری هۆشیاری گروپ‌و‬ ‫كۆلێكتیڤدا ده‌توانن شه‌ڕبكه‌ن‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌توانین ئ���ه‌م ش���ه‌ڕه ‌له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‬ ‫‌ره‌تبكه‌ینه‌وه‪ ،‬ئەوە‌له‌به‌ر پێویستبونه‬ ‫‌واقیعیه‌كه‌ی‌و ره‌وایه‌تییه‌كه‌ی‪ ،‬بۆنمونه‬ ‫‌ش���ه‌ڕی تیرۆریس���تانی داعش‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێویس���ته‌ئه‌و وریایی���ه‌ به‌كاربخه‌ین‬ ‫كه ‌له‌هه‌ژموندارك���ردن‌و گه‌وره‌كردنی‬ ‫حاكمیه‌ت���ی گروپگ���ه‌ل‌و كۆمه‌ڵگه‌‪،‬‬ ‫یان ده‌س���ته‌و خێڵی سیاسی له‌سه‌ر‬ ‫بناغ���ه‌ی سس���تكردنی هۆش���یاری‬ ‫كه‌س���ێتی له‌سنوری ش���ه‌ڕ نه‌ترازێ‌و‬ ‫نه‌كرێته ‌فاكته‌رێك بۆ مۆنۆپۆڵكردنی‬ ‫سه‌راپاگیرانه‌ی نه‌ به‌ته‌نها كه‌سێتی‪،‬‬ ‫به‌ڵكو كۆمه‌ڵگه‌به‌گشتی‌و پایه‌داركردنی‬ ‫بیرو سیستێمی مێگه‌لیزم‪.‬‬

‫ئیخوانه‌كان ‌ی ناو گۆڕان‪،‬پاڵه‌وان ‌ه بێباكه‌كان!*‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫با كه‌م‌و بچوكیش بێ‌ له‌نێوانیاندا‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌ندێ‌ كه‌یس به‌دیده‌كرێت‪،‬‬ ‫كه‌ مای���ه‌ی‌ ئه‌وه‌بێ���ت ئه‌ندامه‌كانی‌‬ ‫له‌ئۆرگانێكی‌ ئه‌م حیزبه‌دا به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫كاربك���ه‌ن! به‌اڵم بۆ هه‌رچ���ی‌ كۆنه‌‬ ‫ئیخ���وان‌و ت���ازه‌ لیبراڵه‌كان���ه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌ش���ێكی‌ هه‌س���تیارو خاوه‌ن پێگه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ ته‌شریعی‌‌و ته‌نفیزین له‌ناو‬ ‫گۆڕاندا‪ ،‬قسه‌یه‌كی‌ ترو ڕوئیایه‌كی‌ دی‌‬ ‫خۆی‌ ده‌سه‌پێنێ‪ ،‬كه‌ ده‌كرێ قسه‌ی‌‬ ‫جدی‌ له‌س���ه‌ر بك���رێ‌‌و خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫تری‌ بۆ بك���رێ! چونكه‌ ئیخوانه‌كانی‌‬ ‫نێ���و گ���ۆڕان له‌موسته‌ش���اره‌وه‌ بۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌‌و ئه‌ندامی‌ ژورو‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ ڕاگه‌یان���دن‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫ناحیه‌و ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مان‌و سه‌رۆك‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت كاندیدی‌ بۆ پارێزگاریش���یان‬ ‫تێدای���ه‌! ئه‌مان���ه‌ش وه‌ك ك���وڕی‌‬ ‫حیكایه‌ت هه‌ڵتۆقی���ون‌و له‌پڕێ‌ بون‬ ‫به‌كوڕێ���ك‌و كه‌وت���ون به‌س���ه‌ر نازو‬ ‫نیعمه‌تی‌ ده‌سكه‌وته‌كانی‌ ده‌سه‌اڵتدا!‬ ‫له‌كاتێك���دا هی���چ یه‌كێ���ك ل���ه‌و‬ ‫كاره‌كته‌رانه‌ ڕۆژێ‌ له‌ڕۆژان نه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئیخوانیه‌كه‌ی‌ دوێنێیان‌و نه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫لیبڕاڵیه‌تیه‌ك���ه‌ی‌ ئیمڕۆش���یان نه‌ك‬ ‫توش���ی‌ گرتن‌و لێدان‌و ڕاونان نه‌بون‪،‬‬ ‫بگ���ره‌ هه‌اڵمه‌تێكیش���یان ب���ۆ كورد‬ ‫نه‌گرتوه‌! خوا پێمنه‌گرێ‌ تیاشیاندایه‌‬ ‫دۆسیه‌كه‌ی‌ هێنده‌ ڕه‌شه‌‪ ،‬كه‌ (قیر)‬ ‫له‌چاوی‌ دا چۆڕی‌ (ش���یر‌)ه‌! جا من‬ ‫بۆخۆم كۆڵێ‌ خه‌فه‌ت ده‌خۆم‪,‬كاتێ‌‬ ‫ده‌بینم كه‌سانی‌ ماندو و پێشمه‌رگه‌‌و‬ ‫زیندانیانی‌ سیاس���ی‌‌و ئ���ه‌و خه‌ڵكه‌‬ ‫خاوه‌ن هه‌ڵوێس���تانه‌ی‌ كه‌ له‌دوێنێی‌‬ ‫ڕۆژگاری‌ ڕه‌شدا هه‌مو ته‌مه‌نی‌ الوێتی‌‬ ‫خۆیان به‌بزوتنه‌وه‌ ڕه‌واكه‌ی‌ گه‌له‌كه‌یان‬ ‫به‌خشیوه‌‪ ،‬كه‌چی‌ ئه‌مڕۆ له‌گه‌ڵ جۆره‌‬

‫كه‌سێكدا سیاسه‌ت ده‌كه‌ن‪،‬كه‌ كوفره‌‬ ‫چایه‌كیش���یان له‌گه‌ڵ���دا بخورێته‌وه‌!‬ ‫بائ���ه‌وه‌ش ل���ه‌والوه‌ بوه‌س���تێ‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئ���ه‌م كۆن���ه‌ ئیخ���وان‌و تازه‌لیبرااڵنه‌‬ ‫چونك��� ‌ه له‌به‌دیهێنانی‌ ئ���ه‌م ڕۆژه‌دا‬ ‫ب���ۆ یه‌ك چركه‌ مان���دو نه‌بون‌و نه‌ك‬ ‫فرمێسك‪ ،‬یه‌ك قه‌تره‌ ئاره‌قیشیان بۆ‬ ‫نه‌ڕێژاوه‌‪،‬ئه‌وا خه‌مخۆری‌‌و دڵسۆزیان‬ ‫له‌ئاس���تی نه‌بودایه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ ئه‌وه‌نده‌‬ ‫بێباكان���ه‌ مامه‌ڵ ‌ه له‌گ���ه‌ڵ دۆخه‌كه‌دا‬ ‫ده‌كه‌ن! ئه‌گینا س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان له‌بات���ی‌ به‌ڕێ���ز دكتۆر‬ ‫یوس���ف‪ ،‬گه‌ر هه‌ر یه‌ك���ێ‌ له‌به‌ڕێزان‬ ‫(ق���ادری‌ حاج���ی‌ عه‌لی‌‪،‬عوس���مانی‌‬ ‫حاجی‌ مه‌حمود‪،‬عومه‌ری‌ سه‌ید عه‌لی‌)‬ ‫بوایه‌‪،‬ئه‌وا هه‌رگیز دۆخه‌كه‌ به‌مڕۆژه‌و‬ ‫به‌م بنده‌س���ته‌ نه‌ده‌گه‌یشت! چونكه‌‬ ‫ئه‌و به‌ڕێزانه‌ سه‌رباری‌ هه‌ستكردنیان‬ ‫به‌مه‌سئولیه‌تی‌ مێژویی‌‌و تێگه‌یشتن‌و‬ ‫ته‌فه‌هومیان بۆ دۆخه‌كه‌‪،‬ئه‌وا پێگه‌و‬ ‫مێژو و باكگراوندی‌ سیاسی‌‌و قورساییان‬ ‫له‌مێژوی‌ خه‌باتی‌ ش���ه‌رافه‌تمه‌ندانه‌ی‌‬ ‫شاخ‌و ش���اریاندا هی‌ ئه‌وه‌ نیه‌ كه‌س‬ ‫له‌ڕوی‌ بێ‌ هه‌روا به‌ئاسانی‌ ده‌ستیان‬ ‫لێبه‌رز بكاته‌وه‌‪،‬یان خوانه‌خواس���ته‌‬ ‫ڕێگریان لێبكات! ب���ه‌اڵم ده‌ڵێی‌ چی‌‬ ‫كێ‌ ده‌یكات‌و كێ‌ ده‌یخوات!‬ ‫بۆیه‌ ئه‌مڕۆ ئه‌گه‌ر سه‌رژمێریه‌ك بۆ‬ ‫ئه‌و ئیخوانانه‌ی‌ ن���او گۆڕان بكه‌ین‌و‬ ‫هه‌ڵوێست‌و ئاكاریان له‌دوای‌ ‪-10-12‬‬ ‫‪ 2015‬بخه‌ینه‌ به‌ر باس‌و لێكۆڵینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا بۆم���ان ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ چه‌ند‬ ‫دۆش���داماون‌و خه‌م دایگرتون‌و چۆن‬ ‫به‌وپه‌ڕی ته‌حه‌فوزه‌وه‌ ده‌جوڵێنه‌وه‌و‬ ‫لێ���دوان ده‌ده‌ن! چونك���ه‌ ئ���ه‌م‬ ‫ئیخوانانه‌ خوازی���اری‌ ئه‌وه‌ن هه‌رچی‌‬ ‫زوت���ره‌ دۆخه‌كه‌ ئاس���ایی‌ بكرێته‌وه‌و‬

‫بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ڕۆژانی‌ پێش ‪!10 /12‬‬ ‫دیاره‌ ئه‌مه‌ش���یان به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م بۆ‬ ‫به‌ده‌س���تهێنانه‌وه‌ی‌ ئه‌و ئیمتیازات‌و‬ ‫له‌كیس���چوانه‌یه‌‪،‬كه‌‬ ‫ده‌س���كه‌وته‌‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌ لێی‌ به‌هره‌مه‌ندبون‪،‬‬ ‫ن���ه‌ك ب���ۆ گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌ هه‌یبه‌ت���ی‌‬ ‫ش���كێندراوی‌ گ���ۆڕان! وات���ا ئ���ه‌م‬ ‫ئیخوانان���ه‌ هێنده‌ی‌ بۆ هه‌ریس���ه‌كه‌‬ ‫ده‌گرین‪ ،‬نیو هێنده‌ شین‌و شه‌پۆڕیان‬ ‫بۆ حسه‌ین نیه‌! ئه‌گینا گه‌ر وانیه‌ بۆ‬ ‫دوێنێ‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌بچوكتری���ن ڕه‌خنه‌‪،‬ك���ه‌ یه‌كێت���ی‌‬ ‫لێیده‌گرت ئینزاری‌ یه‌كێتی‌ ده‌كردو‬ ‫بێ‌ هیچ ش���ه‌رم‌و ش���كۆیه‌ك ده‌یوت‪:‬‬ ‫یه‌كێت���ی‌ نه‌خه‌ڵه‌تا بێت (حه‌ماقه‌ت)‬ ‫ی‌ وا بكات! كه‌چی‌ ئه‌مڕۆ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و فه‌زاحه‌ت���ه‌ ئابڕوبه‌ره‌یه‌ی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫پارتی‌ پێیكرد جگه‌ له‌كۆمه‌ڵێ‌ ڕسته‌ی‌‬ ‫ئینشائی‌‌و گش���تی‌‪ ،‬ناوێرێ نه‌ك هه‌ر‬ ‫بڵێ‌ (حه‌ماقه‌ت) به‌ڵك���و ته‌نها بڵێ‌‬ ‫ئه‌شهه‌دوبیال ئه‌وه‌ی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تان له‌بازگه‌ی‌ پردێ‌ كردی‌‬ ‫(قه‌باعه‌ت) بو! هه‌رچه‌نده‌ من لێره‌دا‬ ‫پڕبه‌دڵ پێمناخۆشه‌په‌نا بۆ ئه‌م په‌نده‌‬ ‫بب���ه‌م‪ ،‬به‌اڵم چارنی���ه‌و ناچارم بڵێم‬ ‫به‌ڕاستی‌ كورد جوانی‌ وتوه‌ كه‌ ده‌ڵێ‌‬ ‫(کوته‌ک ده‌زانێت قۆناغ له‌كوێیه‌!)‬ ‫خاڵێك���ی‌ دی‌ ك���ه‌ ده‌ب���ێ‌ لێره‌دا‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ پێبده‌ی���ن‪ ،‬هه‌ڵوێس���تی‌‬ ‫ئه‌م ئیخوانانه‌ی���ه‌ له‌به‌رامبه‌ر یه‌كه‌م‬ ‫مه‌رجه‌ع‌و یه‌كه‌م دایكی‌ سیاسی‌ خۆیان‬ ‫كه‌ (یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌)ه‌ ! ئه‌ویش‬ ‫ب���ه‌وه‌ی‌ زۆر ڕقیان ل���ه‌و كانیه‌یه‌ كه‌‬ ‫یه‌كه‌م ده‌ستنوێژی‌ سیاسیان لێگرت‌و‬ ‫هه‌میش���ه‌ له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دان به‌ردی‬ ‫تێبگ���رن‌و ئه‌و هێزه‌ ناش���رین بك ‌هن‌و‬ ‫له‌كایه‌ی‌ سیاس���یدا په‌راوێزی بخه‌ن!‬

‫بۆئه‌وه‌ی‌ بڵێن ئێمه‌ ڕاس���تمان كردو‬ ‫حه‌ق الی‌ ئێمه‌ی���ه‌و ئه‌وه‌ ئێمه‌ین‪،‬كه‌‬ ‫ئێستاش���ی‌ له‌گه‌ڵدا بێ���ت نه‌هیمان‬ ‫له‌ئیس�ل�امی‌ بونی‌ خۆمان نیه‌ به‌ڵكو‬ ‫ئه‌وه‌ یه‌كگرتوه‌‪,‬كه‌ له‌مێژوی‌ سیاسی‌‬ ‫خۆیدا نه‌یتوانیوه‌ ببێته‌ مه‌رجه‌عێكی‌‬ ‫بااڵ له‌به‌دیهێنانی‌ خه‌ونه‌كانی‌ ئێمه‌دا!‬ ‫بۆی���ه‌ ه���ه‌رزو پاشه‌كش���ه‌مان كردو‬ ‫لێیهاتین���ه‌ ده‌ره‌وه‌! بۆ س���ه‌لماندن‌و‬ ‫به‌رجه‌سته‌بونی‌ ئه‌م هه‌ڵوێسته‌شیان‪،‬‬ ‫ئه‌م ئیخوانان���ه‌ ئۆتۆماتیكی‌ حه‌نین‌و‬ ‫مه‌یلیان بۆ الی‌ ئه‌و باڵه‌ ئیسالمیه‌ی‌‬ ‫دی‌ كه‌(كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی)ه‌و خۆی‌‬ ‫به‌ڕكاب���ه‌ری‌ ماڵه‌ باوانی���ان ده‌زانێ‌‪،‬‬ ‫ڕۆژ له‌دوای‌ ڕۆژ زیاتر په‌یوه‌س���تتر‬ ‫ده‌بێ‌! ئه‌ویش له‌به‌ر ئ���ه‌م هۆیانه‌ی‌‬ ‫خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬ئ���ه‌م براده‌رانه‌ هه‌رچه‌نده‌‬ ‫له‌نێو بزوتنه‌وه‌یه‌كی‌ به‌ناو لیبراڵدان‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ه���ۆی‌ ن���اوه‌ڕۆك ئیخوانی‌‌و‬ ‫ڕوكه‌ش لیبراڵیانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا له‌و سه‌وابت‌و‬ ‫پره‌نس���یپه‌ بنه‌ڕه‌تیانه‌ی‌ كه‌ تائه‌مڕۆ‬ ‫س���ه‌رجه‌م هێزه‌ فێنده‌مینتاڵیزمه‌كان‬ ‫بڕوایان پێیه‌ت���ی‌‪ ،‬نه‌ك هه‌ر هاوڕان‌و‬ ‫به‌نه‌گۆڕی‌ ماونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو چه‌ند‬ ‫بۆش���یان بكرێ‌‌و چۆن بۆی���ان بلوێ‌‬ ‫كار بۆ پیاده‌كردن‌و په‌یڕه‌وكردنیشی‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن له‌میدی���او ل���ه‌و ناوه‌ن���ده‌‬ ‫ته‌شریعی‌‌و ته‌نفیزیه‌ی‪،‬كه‌ ده‌سه‌اڵتیان‬ ‫تیای���دا هه‌یه‌و هاوكات ه���ه‌ر الدان‌و‬ ‫ته‌جاوزكردنێكی‌ ئه‌م پرانس���یپانه‌ش‬ ‫به‌هه‌ڵ���ه‌ی‌ مه‌بده‌ئی‌ ده‌زان���ن‌و ڕێی‌‬ ‫لێده‌گ���رن! گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ته‌س���ریح‌و‬ ‫لێدوان���ی‌ هه‌ن���دێ‌ ل���ه‌م ئیخوانان���ه‌‬ ‫له‌دوێنێدا‪،‬ك���ه‌ چ���ۆن جه‌خ���ت له‌م‬ ‫پرسانه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ ئاماژه‌ن بۆ ڕاستی‌‌و‬ ‫دروستی‌ ئه‌م بۆچونه‌ی‌ ئێمه‌!‬

‫مایه‌ی‌ ڕێ���زو ته‌قدیره‌! دی���اره‌ ئه‌م‬ ‫س���ه‌وابیتانه‌ش ئه‌مڕۆ به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م‬ ‫الی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ هه‌م پارێزراوه‌و‬ ‫ه���ه‌م چینگیش ده‌كه‌وێ���ت! ئه‌گینا‬ ‫گه‌ر مه‌بده‌ئی‌ هاوب��� ‌هش‌و دونیابینی‌‬ ‫هاوب���ه‌ش له‌ڕوی‌ ش���ه‌رعی‌‌و دینیه‌وه‌‬ ‫بێ‪(،‬گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ) نه‌ك هه‌ر له‌ڕوی‌‬ ‫یه‌ك ڕوئیایی‌‌و دونیادیده‌ییه‌وه‌ له‌یه‌ك‬ ‫جی���اوازو جودان‪ ،‬به‌ڵكو له‌و دونیاش‬ ‫سه‌ری‌ ئه‌م دو هێزه‌ له‌یه‌ك مه‌نجه‌ڵدا‬ ‫به‌یه‌كیش���ه‌وه‌ ناكوڵێن! ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌مڕۆ گۆڕانه‌كان له‌هه‌ڵوێستیاندا‬ ‫به‌رامب���ه‌ر كێش���ه‌و قه‌یرانه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫دوایی���ه‌ له‌گه‌ڵ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امیدا‬ ‫ده‌ڵێ���ی‌ به‌یه‌ك س���ك له‌دایك بون!‬ ‫ئه‌وا به‌ڕای‌ م���ن هه‌رچۆن له‌الیه‌كه‌وه‌‬ ‫بۆ خواس���تی‌ گش���تی‌ گ���ۆڕان خۆی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬ك���ه‌ وه‌ك كاب���رای‌ ناو‬ ‫ده‌ریاك���ه‌ی لێهاتوه‌‪،‬له‌كاتی‌ خنكاندا‬ ‫په‌نا ب���ۆ چڵه‌ پوش���ێكیش ده‌بات!‬ ‫ئه‌وا ده‌نگ‌و ڕه‌نگی‌ ئیخوانه‌كانی‌ نێو‬ ‫گۆڕانیش له‌م نێوه‌نده‌دا نابێ‌ به‌هێند‬ ‫وه‌رنه‌گیرێت‌و حیس���ابی‌ بۆ نه‌كریت!‬ ‫چونكه‌ ئه‌مان���ه‌ چه‌ن���ده‌ به‌مه‌زهه‌ر‬ ‫لیبڕاڵن‌و خۆیان به‌كه‌سانی‌ مۆدێرن‌و‬ ‫موته‌مه‌دی���ن نیش���ان ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫دو هێنده‌ش به‌(مێزه‌ر) ئیس�ل�امی‌‌و‬ ‫به‌(هزر)ی���ش ه���ه‌ر ئیخوانه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫جارانن!‬

‫هه‌رچی‌ خاڵی‌ دوه‌میش���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك���ه‌ ئیخوانه‌كانی‌ نێو گ���ۆڕان ئیمڕۆ‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م ئ���ه‌و پره‌نس���یپه‌ی‌ ك���ه‌‬ ‫ده‌ڵ���ێ‌ (دوژمنی‌ دوژمنم دۆس���تمه‌)‬ ‫كارده‌ك���ه‌ن! ئه‌م���ه‌ش مان���ای وایه‌‬ ‫هه‌رچۆن كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌ توشی‌‬ ‫فۆبیایه‌ك بو‌ه به‌رامبه‌ر به‌یه‌كگرتوی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌‪ ،‬ب���ه‌وه‌ی‌ یه‌كگرت���و‬ ‫له‌هه‌ڵوێستی‌ سیاسیدا له‌هه‌ر كوێیه‌ك‬ ‫بێت‪ ،‬ئ���ه‌وا كۆم���ه‌ڵ له‌س���ه‌نگه‌ری‌‬ ‫به‌رامبه‌ریدا خ���ۆی ده‌بینێته‌وه‌! ئه‌وا‬ ‫ئ���ه‌م ئیخوانان���ه‌ش به‌وپێی���ه‌ی‌ كه‌‬ ‫پش���تیان له‌باوكی‌ ش���ه‌رعی‌ خۆیان‬ ‫ك���ردوه‌و لێیهه‌ڵگه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‪،‬به‌مه‌ش‬ ‫ئه‌م���ڕۆ كوش���تنی‌ ب���اوك به‌حه‌اڵڵ‬ ‫ده‌زانن‌و به‌حس���ابی‌ خۆی���ان كۆتایی‌‬ ‫ئ���ه‌م تراژیدیایه‌ دواج���ار به‌قازانجی‌‬ ‫دروس���ت خوێندن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌م���ان بۆ‬ ‫ئاین���ده‌و دونیابینیی���ان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫له‌ناوه‌نده‌ك���ه‌دا! بۆی���ه‌ ئیخوانه‌كانی‌‬ ‫نێو گ���ۆڕان له‌م كێش���ه‌و قه‌یرانه‌ی‌‬ ‫دوای���دا له‌هه‌ر فیگه‌رێك���ی‌ تری‌ نێو‬ ‫ئ���ه‌م بزوتنه‌وه‌ی���ه‌ زیات���ر حه‌زیان‬ ‫له‌ته‌ریككردنی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌‌و‬ ‫ه���اوكات نزیكبونه‌وه‌ی���ه‌ له‌كۆمه‌ڵ!‬ ‫چونكه‌ ئه‌م ئیخوانانه‌ به‌هه‌ر نرخێك‬ ‫بێ ده‌یانه‌وێ‌ بۆ كۆنه‌ براكانیان‪ ،‬كه‌‬ ‫تائه‌مڕۆ له‌ناو یه‌كگرتوی‌ ئیس�ل�امیدا‬ ‫كارده‌كه‌ن بسه‌لمێنن‪ ،‬كه‌ یاخیبونیان‬ ‫ته‌نه���ا یاخیبون���ه‌ له‌كورتهێنان���ی‌‬ ‫*ئه‌زان���م له‌وه‌اڵمدا ده‌ڵێ���ن ئێمه‌‬ ‫خه‌ونه‌كانیان له‌ناو یه‌كگرتوداو هیچی‌‬ ‫دی‌! بۆیه‌ ئه‌مان هه‌ر له‌س���ه‌ر عه‌هدو بێب���اك نی���ن‪ ،‬به‌ڵك���و ده‌مانه‌وێت‬ ‫په‌یمانه‌كه‌ی‌ جاران ماون‌و هه‌رخۆیان سیس���تمی‌ سیاس���ی بگۆڕین‌و واڵت‬ ‫به‌جۆگه‌ی���ه‌ك له‌ده‌ری���ا گه‌وره‌كه‌ی‌ له‌ده‌ستی‌ دیكتاتۆریه‌ت رزگار بكه‌ین‌و‬ ‫ئیخوان ده‌زانن‌و هێش���تا به‌مو الیان یاسا س���ه‌روه‌ر بێت‌و دیموكراسیه‌ت‬ ‫ن���ه‌داوه‌و به‌مانای‌ وش���ه‌ش پابه‌ندن به‌رق���ه‌رار بێت‌و كۆمه‌ڵێك قس���ه‌ی‌‬ ‫به‌و س���ه‌وابیتانه‌ی‌ ك���ه‌ الی‌ هه‌موان زه‌ردو سوری تر ریزده‌كه‌ن‌و هتد‪..‬‬

‫ونـــــبون‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫* تابلۆیه‌کی پێشه‌وه‌ی ئۆتۆمبێل جۆری (نیسان ‪ --‬پاترۆڵ) ژماره‌(‪ 96127‬سلێمانی) به‌ناوی (صالح نوری محمود قادر) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س دۆزییه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه‬ ‫ی‌كه‌الر‪.‬‬ ‫بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫ی‌كه‌الر‪.‬‬ ‫* مۆڵه‌تێكی‌ شۆفێری‌ گشتی‌ به‌ناوی‌ (ایاد احمد امین) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫ی‌كه‌الر‪.‬‬ ‫* ره‌گه‌زنامه‌یه‌کی عێراقی به‌ناوی (لیلی قاسم منصور) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ ‌‬ ‫ی‌كه‌الر‪.‬‬ ‫* پێناسێکی باری شارستانی به‌ناوی (سیروان علی محمد) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫ی ( تاڤگ ‌ه مجید محمد) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌رێنێته‌و‌ه بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫ی ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ژوری بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبو‌ه به‌ناوی‌ (دانا احمد عزی‌ز ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێن ‌ه ‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )507‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/15‬‬

‫پارێزگاری‌ سلێمانی‌‪ :‬له‌‪2016‬دا قه‌یرانه‌كان قوڵترده‌بنه‌وه‌ كردنه‌وه‌ی ئۆفیسه‌كانی ‪ NRT‬و‬ ‫مامه‌ڵه‌ی ناپیشه‌ییانه‌‬ ‫موچه‌ی‌ مانگانه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران له‌سنوری‌ پارێزگا ‌ی سلێمان ‌ی ‪ 537‬ملیار دینار‌ه‬ ‫ئا‪ :‬كارزان تاریق‬ ‫ی سلێمانی‌‬ ‫د‪ .‬ئاسۆ فه‌ره‌یدون‪ ،‬پارێزگار ‌‬ ‫له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"حكومه‌ته‌كه‌ی‌ سلێمانی‌ له‌حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم سه‌ركه‌وتوتر بو"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬قه‌یرانه‌ سیاس����یه‌كان دۆخ ‌ی‬ ‫س����لێمانیان ب����ه‌ره‌و چ ئاراس����ته‌یه‌ك‬ ‫په‌لكێشكرد؟‬ ‫ئاس����ۆ فه‌ره‌ی����دون‪ :‬پێش����تر بودجه‌ی‌‬ ‫سلێمانی‌ له‌ڕێژه‌ی‌ ‪ %17‬یه‌ك ترلیۆن‌و ‪771‬‬ ‫ملیار دینار بو‪ ،‬له‌بودج����ه‌ی‌ په‌ره‌پێدانی‌‬ ‫پارێ����زگاكان ‪ 373‬ملیاردین����اری‌ هه‌ب����و‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ‪ 200‬ملی����ار دیناری‌ تری‌ هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس����تا هیچ ل����ه‌و بودجانه‌ی‌ نیه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێدانی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ المه‌ركه‌زی‌ گرنگه‌‬ ‫بۆ گه‌ڕان����ه‌وه‌ی‌ داهات ب����ۆ پارێزگاكان‌و‬ ‫به‌كارهێنانه‌وه‌ی‌ بۆ خۆیان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا داهاتی‌ ناوخۆی‌ س����لێمانی‌‬ ‫به‌شی‌ موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران ده‌كات؟‬ ‫ئاس����ۆ فه‌ره‌یدون‪ :‬موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران‬ ‫له‌س����نوری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ‪ 870‬ملیار‬ ‫دیناره‌‪ ،‬له‌پارێزگای‌ سلێمانیش ده‌كاته‌‪537‬‬ ‫ملیار دینار‪ ،‬ئێمه‌ له‌ساڵێكدا ده‌توانین ‪100‬‬ ‫ملیار پاش����ه‌كه‌وت بكه‌ین كه‌ به‌ش ناكات‪،‬‬ ‫ته‌نها ی����ه‌ك رێگاچاره‌ هه‌ی����ه‌ بۆ موچه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ران ئه‌ویش داهاتی‌ نه‌وته‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬بۆچ����ی‌ له‌كات����ی‌ ملمالن����ێ‌‬ ‫سیاس����یه‌كاندا س����لێمانی‌ ده‌كرێته‌ چه‌قی‌‬ ‫ملمالنێكان؟‬ ‫ئاسۆ فه‌ره‌یدون‪ :‬ماوه‌یه‌كی‌ زۆر سلێمانی‌‬ ‫چه‌قی‌ ملمالنێی‌ سیاس����ی‌ بو‪ ،‬ملمالنێكان‬ ‫هه‌موی‌ چ����ڕ بوبوه‌وه‌ له‌س����لێمانی‌ به‌اڵم‬ ‫به‌دروستبونی‌ حكومه‌تی‌ بنكه‌ فراوان له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای‌ ئیستحقاقی‌ هه‌ڵبژاردن له‌سنوری‌‬ ‫سلێمانی‌ هه‌رچه‌نده‌ ترسێك هه‌بو پرۆژه‌ی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ خۆجێی‌ سه‌ركه‌وتو نه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫حكومه‌تی‌ خۆجێی‌ س����لێمانی‌ له‌حكومه‌ته‌‬ ‫بنكه‌ فراوانه‌كه‌ی‌ هه‌رێم س����ه‌ركه‌وتوتربو‪،‬‬ ‫كاره‌كانیش����ی‌ به‌باش����تر ده‌ڕوات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫یه‌كده‌س����ت‌و یه‌كهه‌ڵوێستین‌و كاری‌ حزبی‌‬ ‫له‌پێش كاری‌ هاواڵتیانه‌وه‌ نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سلێمانی‌ خاوه‌نی‌ زۆربه‌ی‌ وزه‌ی‌‬ ‫هه‌رێمه‌ ب����ه‌س خێره‌كه‌ی‌ ب����ۆ خۆی‌ نیه‌‬ ‫بۆچی‌؟‬ ‫ئاس����ۆ فه‌ره‌ی����دون‪ :‬س����لێمانی‌ له‌ڕوی‌‬ ‫س����وته‌مه‌نیه‌وه‌ نابێ����ت له‌بییرمان بچێت‪،‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر باس����ی‌ وزه‌ بكه‌ی����ن مه‌س����ه‌له‌ی‌‬ ‫ده‌رهێن����ان‌و گ����ه‌ڕان به‌دوای����داو له‌هه‌مو‬ ‫روه‌كان����ه‌وه‌ كارێك����ی‌ س����یادیه‌ به‌پێی‌‬ ‫ده‌ستور بۆ حكومه‌تی‌ هه‌رێم ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫پارێ����زگای‌ س����لێمانی‌ به‌ش����ێكی‌ ب����اش‬ ‫له‌غازی‌ سروش����تی‌‌و نه‌وت����ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سااڵنه‌ قه‌یرانی س����وته‌مه‌نیمان هه‌بو كه‌‬ ‫زیات����ر به‌نزینی‌ ده‌گرته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێس����تا‬ ‫به‌هۆی‌ په‌یڕه‌وكردنی‌ سیاس����ه‌تی‌ بازاڕی‌‬ ‫ئازاده‌وه‌و نه‌هێشتنی‌ قۆرخكاری‌ له‌هێنانی‌‬ ‫س����وته‌مه‌نی‌و بۆ پارێزگاكه‌ نرخی‌ به‌نزین‬ ‫زۆر له‌خ����وار نرخی‌ فه‌رم����ی‌ حكومیه‌وه‌یه‌‬ ‫هه‌بونی‌ قه‌یرانه‌كه‌ش دو ش����ته‌ پااڵوتگه‌ی‌‬ ‫بازی����ان كه‌ پااڵوتگه‌ی‌ س����ه‌ره‌كیه‌ توانای‌‬

‫پااڵوتگه‌ی‌ بازیان‬ ‫كه‌ پااڵوتگه‌ی‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌ توانای‌‬ ‫به‌رهه‌م هێنانی‌‬ ‫‪ 38‬هه‌زار به‌رمیلی‌‬ ‫هه‌یه‌ به‌اڵم پااڵوتگه‌ی‌‬ ‫كار له‌هه‌ولێره‌‬ ‫‪ 120‬هه‌زار به‌رمیل‬ ‫به‌رهه‌م ده‌هێنێت‬ ‫به‌رهه‌م هێنانی‌ ‪ 38‬هه‌زار به‌رمیلی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پااڵوتگه‌ی‌ كار له‌هه‌ولێره‌ ‪ 120‬هه‌زار‬ ‫به‌رمی����ل به‌رهه‌م ده‌هێنێت‪ ،‬پێداویس����تی‌‬ ‫به‌نزینی‌ س����لێمانی‌ رۆژانه‌ ‪ 2‬ملیۆن‌و نیو‬ ‫لیتره‌ توانای‌ پااڵوتگه‌ی‌ بازیان ته‌نها یه‌ك‬ ‫ملیۆن لیتره‌ رۆژانه‌ كه‌واته‌ ملیۆن‌و نیوێكی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌م����ان ئه‌وێت ئه‌گ����ه‌ر له‌هه‌ولێره‌وه‌‬ ‫بۆمان نه‌یه‌ت توشی‌ قه‌یران ده‌بین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا حكومه‌تی‌ ناوه‌ند هیچ به‌شه‌‬ ‫نه‌وتێك بۆ پارێزگای‌ سلێمانی‌ نانێرێت؟‬ ‫ئاسۆ فه‌ره‌یدون‪ :‬یه‌كێك له‌سه‌رچاوه‌كان‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ ناوه‌ندیه‌ كه‌ س����ااڵنه‌ نه‌وت‌و‬ ‫گازوایل‌و به‌نزینی‌ ده‌نارد هه‌تا مانگی‌ ‪7‬ی‌‬ ‫‪ 2014‬له‌س����اڵی‌ ‪ 2013‬ب����ڕی‌ ‪ 589‬ملیۆن‬ ‫نه‌وتی‌ ناردوه‌ بۆم����ان له‌دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫رێژه‌یان بڕیوه‌ هه‌مو ئیعتمادێك له‌س����ه‌ر‬ ‫خۆمانه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬بۆچی‌ پااڵوتگه‌كانی‌ س����نوری‌‬ ‫سلێمانی‌ ناخرێنه‌ كارو مۆڵه‌تیان پێنادرێت‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ قه‌یرانه‌كانی‌ سوته‌مه‌نی‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ پااڵوتگه‌ی‌ سورقاشان؟‬ ‫ئاسۆ فه‌ره‌یدون‪ :‬به‌هۆی‌ رۆتینێكی‌ زۆرو‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌ك����ی‌ ناته‌ندروس����ت له‌وه‌زاره‌تی‌‬ ‫سامانه‌ سروشتیه‌كان ئه‌و پااڵوتگه‌یه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫ساڵێك ده‌بێت پێویس����ت بو ده‌ستبه‌كار‬ ‫بێ����ت‌و بڕێكی‌ ب����اش له‌گازوای����ل‌و نه‌وتی‌‬ ‫به‌پارێزگای‌ س����لێمانی‌ بدای����ه‌و كه‌لێنێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ بۆ پڕ ده‌كردینه‌وه‌ چونكه‌ توانای‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ ئ����ه‌و پااڵوتگه‌یه‌ ‪ 20‬هه‌زار‬ ‫به‌رمیله‌ له‌رۆژێكداو ه����اوكات هه‌زارو ‪300‬‬ ‫كه‌س ده‌خاته‌ س����ه‌ر كار به‌اڵم به‌داخه‌وه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ سامانه‌ سروشتیه‌كان كاره‌كانی‌‬ ‫دوا ده‌خ����ات‪ ،‬ب����ه‌اڵم ب����ڕوام وای����ه‌ ئه‌و‬ ‫پااڵوتگه‌یه‌ هه‌ر ده‌بێت بكه‌وێته‌ كار‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫دواكه‌وتن����ی‌ له‌س����ودی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‌ نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬داهاتی‌ مه‌رزه‌كان چی لێدێت؟‬ ‫ئاس����ۆ فه‌ره‌یدون‪ :‬یه‌كێك له‌باش����ترین‬

‫كامیل عومه‌ر‬ ‫مامۆستای راگه‌یاندن له‌زانكۆی سلێمانی‬

‫د‪ .‬ئاسۆ فه‌ره‌یدون پارێزگاری سلێمانی‬ ‫مه‌رزه‌كان باش����ماخه‌ كه‌ له‌شه‌ش مانگی‌‬ ‫ئه‌مس����اڵدا داهاته‌ك����ه‌ی‌ ‪ 115‬میلیار دینار‬ ‫ب����وه‌و په‌روێزخان ‪ 27‬ملی����ار دینار بوه‌و‬ ‫فڕۆكه‌خانه‌ی‌ سلێمانی‌ ‪ 950‬ملیۆن دینار‪،‬‬ ‫هه‌مو ئه‌و داهاتانه‌ ده‌چێته‌ ناو خه‌زێنه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵ����ه‌ت له‌حكومه‌تی‌ هه‌رێ����م‌و وه‌زاره‌تی‌‬ ‫دارایی‌‌و ب����ه‌كار ده‌هێنرێته‌وه‌ بۆ بودجه‌ی‌‬ ‫ته‌ش����غیلی‌ ن����ه‌ك موچ����ه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران‬ ‫ئێم����ه‌ش داواكاریمان ئه‌وه‌یه‌ ئه‌و داهاتانه‌‬ ‫له‌ناو سلێمانی‌ خه‌رج بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌سه‌ردانه‌كه‌تان بۆ به‌غدا چیتان‬ ‫بۆ پارێزگاكه‌ به‌ده‌ست هێنا؟‬ ‫یه‌كێ����ك‬ ‫فه‌ره‌ی����دون‪:‬‬ ‫ئاس����ۆ‬ ‫له‌ده‌س����تكه‌وته‌كانی‌ چونم����ان ب����ۆ به‌غدا‬ ‫مه‌رزی‌ سه‌یران به‌نه‌ كه‌ئێستا له‌قۆناغه‌كانی‌‬ ‫كۆتای����ی‌ كردنه‌وه‌یدایه‌ ئێس����ته‌ لیژنه‌یه‌ك‬ ‫پێكهێن����راوه‌ تاوه‌كو س����ه‌ردانی‌ مه‌رزه‌كه‌‬ ‫ب����كات بۆ ئیعترافك����ردن پێی‌ كه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫سااڵنی‌ تر بوایه‌ ملیۆنان دۆالری‌ تێده‌چو‪.‬‬ ‫س����ه‌ردانه‌كه‌ بۆ مه‌به‌س����ته‌كانی‌ مه‌رزی‌‬ ‫س����ه‌یران ب ‌هن‌و كێش����ه‌ی‌ ئ����اواره‌كان بو‬ ‫هه‌ندێك به‌ڵێنمان پێدراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كه‌رتی‌ وه‌به‌رهێنان له‌س����لێمانی‌‬ ‫شكس����تی‌ هێن����اوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌و ش����ێوه‌یه‌‬ ‫به‌رده‌وامبێت به‌ره‌و كوێ‌ هه‌نگاو ده‌نێت؟‬ ‫ئاسۆ فه‌ره‌یدون‪ :‬پڕۆژه‌كانی‌ وه‌به‌رهێنان‬ ‫پاشه‌كش����ه‌ی‌ زۆری‌ به‌خۆی����ه‌وه‌ بینی����وه‌‬ ‫له‌س����اڵی ‪ 2013‬بایی‌ ‪ 5‬میلیار ‪ 155‬ملیۆن‬ ‫دۆالر بوه‌ له‌س����ه‌رجه‌م سێكته‌ره‌كان به‌اڵم‬ ‫له‌ ‪ 2014‬له‌میلیارێك دۆالر كه‌متر بوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌وه‌ش زۆر كه‌مه‌و پاشه‌كش����ه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫گه‌وره‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كێشه‌ی‌ س����وته‌مه‌نی‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫بوه‌و ئه‌گه‌ری‌ سه‌رهه‌ڵدانه‌وه‌ی‌ نیه‌؟‬ ‫ئاس����ۆ فه‌ره‌ی����دون‪ :‬كێش����ه‌كه‌ هه‌ی����ه‌‬ ‫ناتوانین بڵێین نیه‌ چونكه‌ كێشه‌ی‌ كه‌می‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانم����ان هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ كێش����ه‌ی‌‬ ‫خ����ه‌زان كه‌ پێش من بیری‌ لێنه‌كراوه‌ته‌وه‌‬

‫یه‌كێك له‌باشترین‬ ‫مه‌رزه‌كان باشماخه‌‬ ‫كه‌ له‌شه‌ش مانگی‌‬ ‫ئه‌مساڵدا داهاته‌كه‌ی‌‬ ‫‪ 115‬میلیار دینار‬ ‫بوه‌و په‌روێزخان‬ ‫‪ 27‬ملیار دینار بوه‌و‬ ‫فڕۆكه‌خانه‌ی‌ سلێمانی‌‬ ‫‪ 950‬ملیۆن دینار‬ ‫ئێس����تا بڕی‌ به‌نزینی‌ خه‌زنمان ‪ 14‬ملیۆنه‌‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر ‪ 5‬رۆژ به‌نزی����ن نه‌بێ����ت په‌كمان‬ ‫ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬س����اڵی‌ ‪ 2016‬قه‌یرانه‌كان به‌ره‌و‬ ‫قوڵتر بونه‌وه‌ یان چاره‌سه‌ر ده‌ڕۆن؟‬ ‫ئاسۆ فه‌ره‌یدون‪ :‬تائێس����تا قه‌یرانه‌كان‬ ‫چاره‌س����ه‌ر نه‌ب����ون ك����ه‌ ناوچه‌ك����ه‌ پ����ڕ‬ ‫له‌قه‌یران‌و كێش����ه‌ن به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ده‌توانم‬ ‫بڵێ����م قه‌یرانه‌كان ب����ه‌ره‌و قوڵتربونه‌وه‌ی‬ ‫زیاتر ده‌ڕۆن نه‌ك چاره‌سه‌ر‪.‬‬

‫وێڕای خۆشحاڵیم به‌كردنه‌وه‌ی ئۆفیسه‌كانی‬ ‫كه‌ناڵی ‪ NRT‬له‌هه‌ولێرو دهۆك ك ‌ه بۆ ماوه‌ی‬ ‫(‪ )60‬رۆژ داخ���ران‌و ده‌مكوتك���ران‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫له‌هه‌مانكات���دا جێ���ی ترس‌و نیگه‌رانیش���ه‌‪،‬‬ ‫ئه‌زانن بۆ؟ له‌به‌رئه‌وه‌ی ترس���م هه‌یه‌ ك ‌ه ئه‌م‬ ‫كه‌ناڵه‌ ته‌نها بۆ خات���ری‌ ئه‌وه‌ ‌ی جارێكی تر‬ ‫ئۆفیسه‌كانی دانه‌خرێته‌وه‌‪ ،‬به‌ته‌واوی خۆی ل ‌ه‬ ‫پیشه‌یی بون داماڵێ‪ ،‬ئه‌مه‌ش بوختان‌و جادو‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌پێی چه‌ند به‌ڵگه‌یه‌ك‪:‬‬ ‫‪ .1‬ئۆفیسه‌كانی ‪ NRT‬له‌و دو شاره‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌ناڵ���ی ‪ KNN‬پێكه‌وه‌ داخ���ران‌و كارمه‌ند‌و‬ ‫رۆژنامه‌نوسه‌كانیان ئه‌مدیوی دیگه‌ڵه‌ كرانه‌وه‌‪،‬‬ ‫واته‌ وه‌كو یه‌ك پاكێج سه‌یركراون‌و مامه‌ڵه‌یان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ك���راوه‌‪ ،‬كه‌چ���ی ته‌نها ب���ۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئۆفیسه‌كانی خۆیان بكرێته‌وه‌‌و پێیان بوترێت‬ ‫(بێالیه‌ن)‪ ،‬باس���ی داخس���تنی ئۆفیسه‌كانی‬ ‫كه‌ناڵی (‪)KNN‬یان نه‌كرد‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌وان‬ ‫هاوپیش���ه‌یانن‌و ئه‌س���ڵه‌ن ب���اس نه‌كردنه‌ك ‌ه‬ ‫(بێالیه‌نی)یان ده‌خاته‌ ژێر پرسیاره‌وه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫قسه‌یه‌ بۆ هه‌ر كه‌ناڵێكی ترییش راسته‌ نه‌ك‬ ‫هه‌ر بۆ ‪.KNN‬‬ ‫‪ .2‬له‌م���اوه‌ ‌ی دو هه‌فت���ه‌ی پێش بڕیاری‬ ‫كردن���ه‌وه‌ی ئۆفیس���ه‌كانی‌‪ ،‬ئ���ه‌م كه‌ناڵ���ه‌‬ ‫هاوش���ێوه‌ی كه‌ناڵه‌ حزبیه‌كان���ی تر‪ ،‬چه‌ند‬ ‫راپۆرتێكی توندی له‌س���ه‌ر خودی مه‌س���عود‬ ‫بارزان���ی‌و سیاس���ه‌ته‌ هه‌ڵه‌كان���ی پارت���ی‌و‬ ‫سیاس���ه‌تی نه‌وت���ی هه‌رێ���م كرد ك���ه‌ دور‬ ‫ب���و له‌كاركردن���ی پیش���ه‌ییانه‌ی كه‌ناڵه‌كه‌‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت س���ه‌رۆكی‌ دامه‌زراوه‌ی‌ میدیای ‌ی نالیا‬ ‫له‌لێدوانێكیدا به‌بۆن���ه‌ی كردنه‌وه‌ی كه‌ناڵه‌ك ‌ه‬ ‫جه‌ختی له‌س���ه‌ر ئه‌م راس���تیه‌ كرده‌وه‌‌و وتی‬ ‫"خه‌ری���ك بو ئه‌م دۆخ���ه‌ پاڵمان پێو‌ه بنێت‬ ‫ب���ه‌ره‌‌و نامیهه‌نی ‌هت‌و ته‌ش���ه‌نوجی‌ ئیعالم ‌ی‬ ‫هه‌نگاو بنێین"‪.‬‬ ‫‪ .3‬له‌كاتی بڕیاری‌ كردنه‌وه‌ی ئۆفیسه‌كاندا‪،‬‬ ‫ل ‌ه یه‌كه‌م هه‌واڵی‌ گه‌شتی‌ هه‌واڵه‌كان ‌ی شه‌و ‌ی‬ ‫پێنج شه‌مم ‌ه ‪10‬ی‌ دیس���ه‌مبه‌ر‪ ،‬باڵویكرده‌و‌ه‬ ‫ك��� ‌ه حكومه‌تی هه‌رێ���م بڕی���اری كردنه‌وه‌ی‬ ‫ئۆفیس���ه‌كانی كه‌ناڵه‌كه‌ی داوه‌‪ .‬لێره‌دا چه‌ند‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌كی ناپیشه‌ییانه‌ هه‌یه‌‪:‬‬ ‫أ‌‪ -‬له‌ماوه‌ ‌ی ئه‌و (‪ )60‬رۆژه‌ی‌ داخس���تن ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و ئۆفیس���انه‌دا‪ ،‬ئ���ه‌م كه‌ناڵ��� ‌ه ده‌یگوت‬ ‫"پارتی دیموكراتی كوردس���تان ئۆفیسه‌كان ‌ی‬ ‫داخس���توه‌"‪ ،‬كه‌چی كه‌ بڕی���اری كردنه‌وه‌ی‬ ‫درا‪ ،‬گوت���ی "حكومه‌ت���ی هه‌ڕێ���م بڕی���اری‬ ‫كردنه‌وه‌ی ئۆفیسه‌كانی داوه‌"‪ ،‬ئه‌مه‌ش جگ ‌ه‬ ‫له‌موجامه‌له‌یه‌كی ناڕاست‌و ناپیشه‌ییان ‌ه هیچی‬ ‫تر ناگه‌یه‌نێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر بڕیاره‌كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌ ده‌رچوبێت‪ ،‬ده‌بو داخس���تنه‌ك ‌ه‬ ‫ئۆفیسی‌ س���ه‌ره‌كی‌ كه‌ناڵه‌كه‌شی‌ بگرتایه‌وه‌و‬

‫بۆچ ‌ی هه‌ر ده‌بێ‌ له‌زۆنی‌ زه‌رد بێت؟‬ ‫ب‌‪ -‬ك ‌ه ده‌ڵێ���ت "حكومه‌تی هه‌رێم بڕیاری‬ ‫كردن���ه‌وه‌ی ئۆفیس���ه‌كانی داوه‌"‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه‬ ‫ش���ه‌رعیه‌ت دان ‌ه به‌داخس���تنی ئۆفیسه‌كان‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا ك��� ‌ه داخس���تی ئه‌و ئۆفیس���ان ‌ه‬ ‫به‌بڕیاری حزبێكی سیاسی بوه‌‌و هیچ ده‌قێكی‬ ‫یاساییان له‌پشته‌وه‌ نه‌بوه‌‪ ،‬ك ‌ه یاسای‌ به‌كار ‌ی‬ ‫ژماره‌ (‪‌ )35‬ی س���اڵ ‌ی ‪‌ 2007‬ی رۆژنامه‌گه‌ری ‌ی‬ ‫له‌هه‌رێم‪ ،‬هیچ م���ادده‌‌و بڕگه‌یه‌ك ‌ی تێدانیه‌ بۆ‬ ‫سزادان ك ‌ه داخستنی‌ كه‌ناڵی‌ میدیایی‌ بێت‪.‬‬ ‫ت‌‪ -‬جارێك���ی ت���ر له‌بڕی���اری كردنه‌وه‌ی‬ ‫ئۆفیسه‌كانیدا‪ ،‬له‌و كه‌ناڵه‌و‌ه باسی كردنه‌وه‌ی‬ ‫ئۆفیسه‌كانی كه‌ناڵی (‪)KNN‬نه‌كرا‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫بڕی���اری كردنه‌وه‌یان پێكه‌وه‌ب���وه‌‪ ،‬وه‌كچۆن‬ ‫بڕیاری داخستنیان پێكه‌وه‌ بوه‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬دوای بڕیاری كردنه‌وه‌ی ئۆفیس���ه‌كان‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م كه‌ناڵ ‌ه به‌جۆرێك گۆڕان���كاری له‌زمانی‬ ‫ده‌ربڕین���ی په‌یامه‌ك���ه‌ی ده‌كات ك���ه‌ ه���ه‌م‬ ‫پێچه‌وانه‌ی سیاسه‌ته‌ میدیاییه‌كه‌ی‌ دو هه‌فت ‌ه‬ ‫له‌وه‌وبه‌ریه‌تی‌‪ ،‬هه‌م ناڕاستی‌و دروستی تێدایه‌‪،‬‬ ‫بۆ نمونه‌ پێش���تر ده‌یگوت "مه‌سعود بارزانی‬ ‫ك ‌ه ل ‌ه ‪19‬ی ئابه‌و‌ه ماوه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی‬ ‫ته‌واو بوه‌"‪ ،‬كه‌چی ئێس���تا ده‌ڵێت"سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان كه‌ ماوه‌یه‌ك ‌ه بۆچونی‬ ‫جیاواز له‌س���ه‌ر پۆس���ته‌كه‌ی هه‌ی���ه‌"‪ .‬ئه‌م‬ ‫گۆڕانكارییه‌ش له‌ناوهێنانی س���ه‌رۆكی هه‌رێم‬ ‫به‌جۆرێك ل ‌ه ته‌له‌فزیۆن‌و رادیۆ‌و ماڵپه‌ڕه‌كانی‬ ‫‪ NRT‬ره‌نگیداه‌وه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئاماژه‌ی��� ‌ه بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی بوبێته‌ سیاس���ه‌تی میدیایی‌و وه‌كو‬ ‫رێنمایی گشتاندنی بۆ كرابێت‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌‪ ،‬له‌و پێودانگانه‌ی ئاماژه‌م پێكردن‪،‬‬ ‫ترس���م هه‌یه‌ ئ���ه‌م كه‌ناڵه‌ له‌م���ه‌ودواش به‌و‬ ‫شێوه‌ی ‌ه مامه‌ڵ ‌ه بكات‌و خۆی له‌ روماڵكردن‌و‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی بابه‌تیانه‌ی روداو‌و راستیه‌كان‬ ‫ب��� ‌ه دور بگرێت‪ ،‬له‌كاتێكدا ده‌بێ هاوڕێیانمان‬ ‫له‌كه‌ناڵی ‪ NRT‬ئه‌و راس���تیه‌ باش بزانن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫بڕیاری كردنه‌وه‌ی ئه‌م كه‌ناڵ ‌ه له‌الیه‌ن پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستانه‌وه‌‪ ،‬ن ‌ه له‌ترسی هه‌واڵ‌و‬ ‫راپۆرته‌ تونده‌كانیان بو‌ه دژی ئه‌و پارته‌‪ ،‬ن ‌ه‬ ‫له‌ژێر فش���اری ناوخۆ بوه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌فشاری‬ ‫ده‌وڵه‌تان‌و رێكخراوه‌ نیوده‌وڵه‌تیه‌كان بوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ راس���ته‌ ده‌بێ���ت كه‌ناڵی ‪NRT‬‬ ‫ره‌چاوی دۆخی سیاسی ناله‌باری هه‌رێم بكات‬ ‫كه‌ دیموكراس���یه‌ت‌و سه‌روه‌ری یاسا‌و ئازادی‬ ‫راده‌ربڕین تیایدا درۆیه‌كی گه‌وره‌یه‌‌و هێنده‌ی‬ ‫س���ه‌رمای زستان پله‌كانی هاتوه‌ته‌ خواره‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناب���ێ ببێته‌ ه���ۆكاری له‌ده‌س���تدانی‬ ‫ئاكاری پیش���ه‌یی بون‌و پێش���ێلكردنی بنه‌ما‬ ‫ئێتیكیه‌كانی كاری رۆژنامه‌وانیی‪.‬‬ ‫دو تێبینی پێویست‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬ره‌خنه‌كردنی ئ���ه‌م كه‌ناڵ ‌ه ته‌نها‬ ‫له‌خه‌می له‌ده‌س���تنه‌دانی پیش���ه‌ییبونیه‌تی‌و‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش له‌ب���ه‌ر گرنگی‌و پێویس���ت زانینی‬ ‫میدی���ای ئه‌هلی���ه‌‌و له‌كاتی خۆیش���یدا دژی‬ ‫داخستنی ئۆفیس���ه‌كانی‪ ،‬هه‌ڵویستی خۆمم‬ ‫له‌ناو خودی كه‌ناڵه‌ك ‌ه ده‌ربڕیوه‌‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬ئاماژه‌ك���ردن به‌كه‌ناڵ���ی ‪KNN‬‬ ‫ته‌نها وه‌ك نمون���ه‌‌و وه‌ك كه‌ناڵێكی میدیایی‬ ‫كه‌ هاوپیش���ه‌ی میدیاكانی ت���ره‌‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ره‌خنه‌ی جدیم له‌س���ه‌ر ئه‌دای ئ���ه‌و كه‌ناڵ ‌ه‬ ‫هه‌یه‌‌و پێشتریش چه‌ند وتارێكی ره‌خنه‌ئامێزم‬ ‫له‌سه‌ر باڵوكردۆته‌وه‌‪.‬‬

‫ئایا گۆڕان پێویستی‌ به‌هێزی‌ چه‌كدار هه‌یه‌؟!‬

‫عومه‌ر حاجی‌ عنایه‌ت‬ ‫له‌به‌رنامه‌یه‌ك����ی‌ ته‌له‌فزیۆن����ی‌‌و له‌چه‌ن����د‬ ‫سایتێكه‌وه‌ گوێبیس����تی‌ بۆچونی‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌هه‌ڵس����وڕاوی‌ دیاری‌ بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫بوین‪ ،‬داوای‌ پێكهێنانی‌ هێزی‌ چه‌كداریان بۆ‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان ئه‌كرد‪ ،‬به‌بیانوی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئه‌گه‌ر گۆڕان خاوه‌ن����ی‌ هێزێكی‌ چه‌كدار‬ ‫بوای����ه‌ به‌م ش����ێوه‌یه‌ س����ته‌می‌ لێنه‌ده‌كرا‪،‬‬ ‫له‌بابه‌تێكدا به‌ن����اوی‌ (بۆچی‌ پارتی‌ گۆڕانی‌‬ ‫كرده‌ ئامانج؟!) باس����م له‌وه‌ كردوه‌ یه‌كێك‬ ‫له‌و هۆیانه‌ی‌ ك����ه‌ پارتی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانی‌‬ ‫كرده‌ ئامانج ئه‌وه‌بو كه‌ بزوتنه‌وه‌كه‌ هێزێكی‌‬ ‫جه‌ماوه‌ری‌ بێچه‌كه‌‪ ،‬به‌هه‌مان ش����ێوه‌ كاتێك‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان����دا له‌پارێزگای‌ س����لێمانی‌‬ ‫گ����ۆڕان ب����راوه‌ی‌ یه‌ك����ه‌م بو‪ ،‬شایس����ته‌ی‌‬ ‫پۆس����تی‌ پارێ����زگا بو ب����ه‌اڵم یه‌كیه‌تی‌ ئه‌م‬ ‫پۆس����ته‌ی‌ پێن����ه‌داو یه‌كگرتوش ك����ه‌ رۆڵی‌‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌وی‌ ئه‌بینی‌ له‌پێدانی‌ ئه‌م پۆس����ته‌‬ ‫الیه‌نگری‌ ب����راوه‌ی‌ یه‌كه‌می‌ نه‌كردو چاوه‌ڕێی‬ ‫كرد تا به‌س����ازان پۆسته‌كه‌ بۆ یه‌كیه‌تی‌ بو‪،‬‬

‫ئه‌م����ه‌ش هه‌ر به‌هۆی‌ ئ����ه‌وه‌وه‌ بو كه‌ گۆڕان‬ ‫هێزی‌ چه‌كداری‌ نه‌بو‪ ،‬راس����ته‌ بۆچونی‌ ئه‌م‬ ‫به‌ڕێزانه‌ له‌په‌رۆشیانه‌ بۆ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم نابێت ئ����ه‌و راس����تیه‌ش له‌یادبكه‌ین‬ ‫كه‌ جوان����ی‌ ئ����ه‌م بزوتنه‌وه‌ی����ه‌ به‌مه‌ده‌نی‌‬ ‫ب����ون‌و بێچه‌كیه‌وه‌یه‌تی‌‪ ،‬هه‌ر له‌س����ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫ئ����ه‌م بزوتنه‌وه‌یه‌ خۆی‌ به‌هێزێكی‌ س����یڤیل‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌كی‌ چاكس����ازی‌ ناساندوه‌و پشتی‌‬ ‫به‌ده‌نگده‌ره‌كانی‌ ده‌به‌ستێ بۆ یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجام����ی‌ هه‌ڵبژاردن����ه‌كان‌و ناكرێت به‌هۆی‌‬ ‫س����ته‌مێكی‌ كاتی‌ لێره‌و ل����ه‌وێ ئه‌م ئامانجه‌‬ ‫س����ه‌ره‌كیه‌ی‌ له‌ی����اد بكات‌و په‌ن����ا بۆ هێزی‌‬ ‫چه‌كدار به‌رێ����ت‪ .‬هیچ گه‌لێك هێنده‌ی‌ گه‌لی‌‬ ‫كورد دوژمنی‌ نیه‌ له‌عه‌ره‌ب‌و فارس‌و تورك‌و‬ ‫له‌سه‌رو هه‌مویانه‌وه‌ ئیسالمیه‌ توندڕه‌وه‌كان‬ ‫به‌داعش‌و ئه‌و ئیسالمیانه‌ش����ه‌وه‌ كه‌ ئێستا‬ ‫له‌كوردس����تان ده‌ژی����ن‪ ،‬به‌دیكتاتۆره‌كان����ی‌‬ ‫ناوخۆش����ه‌وه‌ له‌ناو حیزبه‌ بااڵ ده‌س����ته‌كانی‌‬ ‫كوردس����تاندا‪ ،‬هه‌ر گه‌لێكیش دوژمنی‌ زۆربو‬ ‫هێ����زی‌ چه‌كداریش����ی‌ گه‌ره‌كه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم نه‌ك‬ ‫هێزی‌ چه‌كداری‌ حیزبی‌ وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كیه‌تی‌ هه‌یانه‌‪ ،‬ئێمه‌ پێویستمان به‌هێزێكی‌‬ ‫چه‌كداری‌ دامه‌زراوه‌یی نیشتمانی‌ كوردستانی‌‬ ‫هه‌یه‌و گۆڕانخوازه‌كانیش پێویسته‌ هه‌وڵ بۆ‬ ‫ئ����ه‌م جۆره‌ هێزه‌ بده‌ن‌و ئه‌ندامه‌كانی‌ خۆیان‬ ‫هانبده‌ن له‌سوپایه‌كی‌ نیشتمانی‌ دامه‌زراوه‌ییدا‬ ‫چه‌كداربن نه‌ك له‌هێزێكی‌ حیزبیدا‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌ڕێزانه‌ش كه‌ بیر له‌دروستكردنی‌ هێزی‌‬ ‫چه‌كدارو هێزه‌كانی‌‪ 90‬و چی‌‌و چی‌ ئه‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌ گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ بۆ چوارگۆش����ه‌ی‌ یه‌كه‌م‌و‬

‫به‌درۆخستنه‌وه‌ی‌ ئه‌و هه‌مو ئیدعایانه‌یه‌ كه‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌م‪ 6‬س����اڵه‌دا كردویه‌ت ‌ی‬ ‫وه‌ك جواڵنه‌وه‌یه‌كی‌ جه‌ماوه‌ری‌ بێچه‌ك خۆی‌‬ ‫ناس����اندوه‌و له‌بری‌ چه‌ك ده‌ی����ه‌وێ به‌هێزی‌‬ ‫بیرو قه‌ڵه‌م گۆڕانكاری بكات‌و نابێت كه‌سی‬ ‫گۆڕانخواز ئه‌وه‌نده‌ نه‌فه‌س����ی‌ كورتبێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫راستیه‌ش له‌یاد نه‌كات كه‌ پڕۆسه‌ی‌ گۆڕانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا به‌ئاڕاسته‌ی‌ مه‌ده‌نیه‌ت‌و چاكسازی‌‌و‬ ‫دادی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ هێنده‌ ئاسان نیه‌و زو نایه‌ت‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌‪ ،‬پێویسته‌ ئه‌وانه‌ی‌ هه‌ڵگری‌ ئه‌م‬ ‫بیروباوه‌ڕه‌ن چمكێك له‌كراس����ه‌كه‌ی‌ غاندی‌‬ ‫دادڕن‌و له‌مه‌چه‌كیان����ی‌ بپێچ����ن‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش‬ ‫له‌یاد نه‌كه‌ن كه‌ مه‌یدانی‌ چاالكی‌ سیاس����یی‌‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌ گ����ۆڕان له‌ده‌ڤه‌ری‌ س����لێمانی‌‌و‬ ‫گه‌رمیان‌و راپه‌ڕین‌و هه‌ڵه‌بجه‌یه‌و به‌زه‌حمه‌ت‬ ‫چه‌كداری‌ ناوچه‌كانی‌ هه‌ولێرو بادینانی‌ پێوه‌‬ ‫ده‌لكێ (خۆپیش����اندانه‌كانی‌‪17‬ی‌ ش����وبات‬ ‫ئ����ه‌م بۆچونه‌ پشتڕاس����ت ئه‌كه‌نه‌وه‌)‪ ،‬ته‌نها‬ ‫كێبڕكێك����ه‌ له‌و زۆنه‌ ده‌ب����ێ كه‌ پێی ده‌وترا‬ ‫زۆنی‌ س����ه‌وز‪ ،‬كێش����ه‌كه‌ ده‌كه‌وێته‌وه‌ نێوان‬ ‫یه‌كیه‌ت����ی‌‌و گ����ۆڕان‌و زه‌حمه‌ت����ه‌ یه‌كیه‌تی‌‬ ‫ئه‌مه‌ی‌ پێ ه����ه‌رس بكرێت‌و ئه‌م هه‌نگاوه‌ش‬ ‫هانی‌ ئیس��ل�امیه‌كانیش ده‌دات ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بی����ر له‌پێكهێنانی‌ هێزی‌ چه‌ك����دار بكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ ئه‌وانه‌ی‌ ئیدیعای‌ پێكهێنانی‌ سوپای‌‬ ‫یه‌كگرتوی‌ نیشتمانی‌‌و یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌ دو هێزی‌‬ ‫حه‌فتاو هه‌ش����تایان ده‌كرد‪ ،‬ئه‌بێت له‌مه‌ودوا‬ ‫بیر له‌چه‌كداركردنی‌ حیزبه‌كان‌و دابه‌شكردنی‌‬ ‫هه‌رێم بكه‌نه‌وه‌و قوڕه‌ك����ه‌ ئه‌وه‌نده‌ی تر بۆ‬ ‫گه‌لی‌ كورد خه‌س����تبكه‌نه‌وه‌و دوری‌ بخه‌نه‌وه‌‬

‫له‌ئامانجه‌ س����تراتیجیه‌كانی‌ به‌بیانوی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ الیه‌نێكی‌ سیاس����یی‌ هه‌ڵه‌ ده‌كات ئه‌ویش‬ ‫ده‌بێ بیكات‪.‬‬ ‫له‌حاڵه‌تی‌ بڕیاردان له‌س����ه‌ر چه‌كداربونی‌‬ ‫گۆڕان‪ ،‬پێویسته‌ ئه‌و به‌ڕێزانه‌ش له‌بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ����ۆڕان یان ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌كه‌ن یان‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تانن‌و ئه‌وانه‌ش‬ ‫له‌هه‌نده‌ران����ن به‌نوس����ین‌و به‌ئاخاوتن هانی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان ئه‌ده‌ن ب����ۆ پێكهێنانی‌‬ ‫هێزی‌ چه‌كدار‪ ،‬خۆیان یه‌كه‌م كه‌س����بن بچنه‌‬ ‫ناو ئه‌و هێزه‌ چه‌كداره‌وه‌ پێشه‌نگبن له‌چه‌ك‬ ‫هه‌ڵگرتندا نه‌ك خه‌ڵك هانبده‌ن‌و كوڕی‌ كورد‬ ‫به‌كوش����ت بده‌ن‌و خۆیان ته‌ماش����اچی بن‌و‬ ‫له‌چله‌ی‌ شه‌هیدبونیاندا له‌ریزی‌ پێشه‌وه‌بن‌و‬ ‫پێش دای����ك‌و باوكی‌ ش����ه‌هیده‌كه‌ مۆمه‌كه‌‬ ‫داگیرسێنن‪.‬‬ ‫ئه‌م ئه‌زمونه‌ واته‌ حیزبی چه‌كدار له‌كۆتایی‬ ‫حه‌فتاكان‌و س����ه‌ره‌تای‌ هه‌شتاكاندا له‌لوبنان‬ ‫بینیمان دوانزه‌ جۆر هێزی‌ چه‌كدار له‌لوبناندا‬ ‫جه‌نگی‌ ئه‌هلییان كردو دابه‌ش بوبون به‌سه‌ر‬ ‫پێكهاته‌كانی‌ لوبنان له‌مه‌س����یحی‌‌و ش����یعه‌و‬ ‫س����ونه‌و دروز كه‌ گرنگترینی����ان رێكخراوی‌‬ ‫ئه‌مه‌ل‌و حیزبیی‌ كه‌تائیب‌و س����وپای‌ لوبنان‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ نیش����تمانی‌ دروزه‌كان بو‪ ،‬شه‌ڕو‬ ‫پێكدادانه‌كانی‌ لوبنان س����ه‌رخان‌و ژێرخانی‌‬ ‫لوبنان����ی‌ هه‌ڵتكان����دو لوبنان����ی‌ له‌جوانترین‬ ‫واڵت����ی‌ ناوچه‌كه‌وه‌ كرد به‌وێرانترین ش����ارو‬ ‫تا ئێس����تاش كاریگه‌ریه‌كانی‌ ئ����ه‌م جه‌نگه‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌و ده‌یان ساڵ لوبنانی‌ برده‌ دواوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌یاد نه‌كه‌ین كوردستان هه‌رێمێكه‌و‬

‫س����یاده‌ی‌ نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ نی����ه‌و به‌رگ����ه‌ی‌‬ ‫دوباره‌بون����ه‌وه‌ی‌ ئه‌زمونی‌ ش����ه‌ڕی‌ براكوژ ‌ی‬ ‫س����ااڵنی‌ نه‌وه‌ده‌كان ناگرێ����ت‌و بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕانی����ش ئه‌گه‌ر س����ته‌مێكی‌ لێئه‌كرێ یان‬ ‫لێیك����راوه‌‪ ،‬بیكات����ه‌ قوربان����ی‌ به‌رژه‌وه‌ندیه‌‬ ‫بااڵكانی‌ گه‌له‌كه‌ی‌‌و دروش����مه‌ مه‌ده‌نیه‌كانی‌‬ ‫خ����ۆی‌‌و درێژه‌ به‌خه‌باتی‌ شارس����تانی‌ خۆی‌‬ ‫ب����دات‌و ئه‌و راس����تیه‌ش له‌ی����اد نه‌كه‌ین كه‌‬ ‫هیچ جوڵه‌یه‌ك بێ ئه‌نجام نابێت هه‌رچه‌نده‌‬ ‫دره‌نگیش بێت ئه‌نجامی‌ جوڵه‌كه‌ ده‌بینین‪.‬‬ ‫نابێت‌و ناكرێت ئه‌و راستیه‌ش له‌یاد بكه‌ین‬ ‫كه‌ به‌شداری‌ گۆڕان له‌حكومه‌تێكی‌ دو له‌تدا‬ ‫به‌سه‌ر دو حیزب‌و له‌دو ناوچه‌دا به‌شداریه‌كی‌‬ ‫الوازبو‪ ،‬وه‌ك پێویس����ت دیڕاس����ه‌ نه‌كرابو‪،‬‬ ‫بۆیه‌ چه‌نده‌ ئۆباڵی‌ ئه‌م س����ته‌مه‌ی‌ له‌گۆڕان‬ ‫كراوه‌ ده‌كه‌وێته‌ سه‌ر پارتی‌ ئه‌وه‌نده‌ش به‌ر‬ ‫گۆڕان خۆی‌ ده‌كه‌وێت كه‌ به‌الوازی‌ به‌شداری‌‬ ‫له‌حكومه‌تێكی‌ تا سه‌رئێسقان شكستخواردودا‬ ‫كرد‪ .‬ئه‌والیه‌نانه‌ش كه‌ له‌نیوه‌ی‌ رێدا گۆڕانیان‬ ‫به‌جێهێش����ت به‌ئیس��ل�امی‌‌و نائیس��ل�امیه‌وه‌‬ ‫بێبه‌ش نابن له‌و س����ته‌مه‌ی‌ كه‌ له‌گۆڕان كرا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ پێویس����ته‌ گۆڕان به‌ج����دی‌ بارودۆخی‌‬ ‫خۆی‌ هه‌ڵبس����ه‌نگێنێ‌و به‌په‌له‌ حه‌وت به‌رد‬ ‫فڕێب����دات به‌ش����وێن ئ����ه‌و حكومه‌ت����ه‌دا كه‌‬ ‫به‌الوازی‌ به‌ش����داری‌ تێدا كردو ته‌اڵقی‌ بدات‌و‬ ‫درێ����ژه‌ به‌خه‌بات����ی‌ ئۆپۆزس����یۆنبونی‌ وه‌ك‬ ‫هێزێك����ی‌ جه‌ماوه‌ری‌ بێچه‌ك ب����دات‌و له‌بری‌‬ ‫خه‌بات����ی‌ چه‌كداری‌ خه‌باتی‌ ن����او پارله‌مان‌و‬ ‫خۆپیشاندانه‌كانی‌ سه‌رشه‌قام به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاشتیانه‌ په‌ره‌پێبدات‪.‬‬

‫با ئه‌وانه‌ی هان ‌ی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫ئه‌ده‌ن بۆ پێكهێنانی‌‬ ‫هێزی‌ چه‌كدار خۆیان‬ ‫یه‌كه‌م كه‌سبن‬ ‫بچنه‌ ناو ئه‌و هێزه‌‬ ‫چه‌كداره‌وه‌ پێشه‌نگبن‬ ‫له‌چه‌ك هه‌ڵگرتندا‬ ‫نه‌ك خه‌ڵك هانبده‌ن‌و‬ ‫كوڕی‌ كورد به‌كوشت‬ ‫بده‌ن‌و خۆیان‬ ‫ته‌ماشاچی بن‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫نەوشیروان مستەفا لەخشتە مەبه‌ن‬ ‫نامەیەکی کراوە بەزمانێکی سادە بۆ بزوتنەوەی گـۆڕان‬ ‫پێشڕەو حەمید‬ ‫چۆنێتی دروس���ت بون‌و هۆکارەکانی بزوتنەوەکەتان دیارەو پێویستی بەوەنیە‬ ‫س���ەرلەنوێ درێژە بەو بابەتە بدرێتەوە‪ ،‬ئەوەی گرنگ���ە بیزانن‌و بیرتان چوە‪،‬‬ ‫ئامانجەکانتان���ە! ئەوەی وەختە ئیغراتان بکات ئەو لوتبەرزییە کە وەک ئەوانی‬ ‫تر توش���تان هات کە چونە ناو حکومەتەوەو گوێتان بۆ پێشنیارو سەرنجەکانی‬ ‫ئێمەومانان نەدا!‬ ‫پارت���ی چی کردو چۆن ڕەفتاری ک���رد لەبەرامبەرتان ئەوە گرنگ نیە‪ ،‬ئەوەی‬ ‫گرنگە ئەو فۆرمی مامەڵەکردنەیە کە پێشتر کارتان پێدەکردو ئێستا گۆڕیوتانەو‬ ‫هەروەک ئەوانی تر وەختە ئیتر درێژە بەفۆرمی سیاسەتکردنەکەتان بدەن!‬ ‫زۆر بەکورت���ی ئ���ەوەی گرنگە ک���ە بیزانن‪ ،‬بۆچونی کەس���انی خەمخۆری ناو‬ ‫میللەتەکەی���ە نەک هاندان‌و پش���تگیریکردنی کەس���انی هەلپەرس���ت‌و ئەندامە‬ ‫پاوەنخوازەکانی خۆتان‪ ،‬ئێوە بۆئەوە دروس���تبون تا پێناسەیەکی تر بدەنەوە‬ ‫ب���ەکارو خەباتی مەدەنیانە‪ ،‬ن���ەک بیر لەوەبکەنەوە چ���ۆن ڕەفتارتان لەگەڵ‬ ‫دەکرێت بەهەمان گیانەوە کاردانەوەتان هەبێت!‬ ‫دەپرسم ئێوەش وەک ئێمە پێکەنینتان بەوە نایەت کە بزوتنەوەکەتان بیرلەوە‬ ‫بکات���ەوە بەخەیاڵیش چەکدار ناو نوس���بکات‌و بزوتنەوە مەدەنییەکەتان بکات‬ ‫بەبزوتنەوەیەکی چەکداری؟ ئێوە چەکدارتان بۆ چیە؟ بۆپاراستنی بارەگاکانتان‬ ‫یان بۆ چاوترس���اندنی نەیارەکانتان؟ ئەگ���ەر بۆهەرکامیان بێت‪ ،‬ئەوە ئەوکات‬ ‫جیاوازی ئێوەو ئەوان چییەو ئیتر گۆڕان‌و گۆڕانکاری لەکۆیدایەو چۆن؟‬ ‫ڕێگەم���ەدەن بەهۆی گوتاری س���ۆزئامێزی ڕۆش���نبیرەکانتانەوە نەوش���یروان‬ ‫موس���تەفا لەخش���تە ببرێت‌و هەروەک ئەوانەی تر گردەکەی زەرگەتە پـڕبکات‬ ‫لەئۆتۆمبیلی س���ەربازی‌و چەک���داری تینو بەخوێن‪ ،‬بزوتن���ەوەی گۆڕان دەبو‬ ‫بەهەمان نەفەس���ی سەردەمی ئوپۆزسێونبونی خۆیەوە کاری بکردبایەو پارتی‌و‬ ‫ئەوانی تریشی فێربکردایە کە بۆیەکالیکردنەوەی کێشەکانیان لەگەڵ هەرالیەکدا‬ ‫پەنا بۆ زەبروزەنگ نەبەن‌و بەچەکەوە نەچنە سەر بارەگای الیەنێکی تر‪ ،‬کەچی‬ ‫بەبیانوی جیاواز جیاوازەوە بانگەشەی بەچەکدارکردنی پارتێکی زیندو گەورەی‬ ‫مەدەنیانە دەکەن‌و وەختە خۆتان تەس���لیمی ئەو تەڵەو پیالنە بکەن کە بۆتان‬ ‫دانراوە‪ ،‬ئەوەی دەیبین���ن ئەوەیە کە بەداخەوە پارتی وەختە ناچارتان بکات‬ ‫کە وەک ئەوان وابن‌و بۆ هەمیشە خۆتان چەکدار بکەن!‬

‫فینالند‬

‫سویسرا‬

‫نـوری‌‪ ..‬سه‌روپێخانه‌یه‌ك له‌نیوه‌شه‌ودا‬ ‫فۆتۆ ستۆری‌‪:‬‬ ‫سه‌فین حه‌مه‌سه‌عید‬ ‫رێژه‌ن سه‌ردار‬ ‫ی "نوری"‌ یه‌كێك ‌ه‬ ‫سه‌روپێخانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی شار ‌‬ ‫له‌ناودارترین سه‌روپێخانه‌كان ‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬كه‌ ته‌نها شه‌وان بۆ چه‌ند‬ ‫ی دێت‬ ‫كاتژمێر ده‌یكاته‌وه‌و جمه‌ ‌‬ ‫ی ئاره‌زویان گیپه‌و گۆشتاوو‬ ‫له‌وانه‌ ‌‬ ‫شیالوگ‌و پێچكه‌ خواردنه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م سه‌روپێخانه‌ی ‌ه شه‌وان كاتژمێر‬ ‫ی شه‌و ده‌یكاته‌وه‌و‌ ناگات ‌ه‬ ‫ی ‪‌ 12‬‬ ‫نزیكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌اڵی‌ سوبحان‌و به‌ره‌به‌یان خواردن ‌‬ ‫نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی دوكانه‌كه‌ ‌‬ ‫شه‌وان هێشتا مام نور ‌‬ ‫نه‌كردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه خه‌ڵكی‌ به‌م‬ ‫ی زستانه‌ به‌تامه‌زرۆ‌و‌ه‬ ‫سه‌رماو سۆڵه‌ ‌‬ ‫له‌به‌ر سه‌روپێخانه‌كه‌یدا چاوه‌ڕێن‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌وروبه‌ره‌ی‌ ده‌كه‌وێت ‌ه خوار‬ ‫ژێرپرده‌كه‌وه‌ پڕ ده‌بێت له‌ئوتومبێل‪،‬‬ ‫ی سه‌تڵ‌‌و مه‌نجه‌ڵیش له‌به‌ر‬ ‫سه‌ره‌ ‌‬ ‫ی سه‌روپێخانه‌كه‌دا ریز‬ ‫په‌نجه‌ره‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی سه‌رو پ ‌‬ ‫ده‌كرێت بۆ بردن ‌‬ ‫به‌سه‌فه‌ری‌‪.‬‬ ‫ی ‪‌13‬و‬ ‫ئه‌م فۆتۆ ستۆرییه‌ نیوه‌شه‌و ‌‬ ‫ی ‪14‬ی‌ كانونی‌ یه‌كه‌م‬ ‫به‌ره‌به‌یان ‌‬ ‫ئاماده‌ كراوه‌‪.‬‬