ژماره‌ 508

‫ریکالم‬

‫جێنۆساید‪ 10 :‬هۆکار‬ ‫هه‌ن كه‌ ئێزدییه‌كان‬ ‫ناگه‌ڕێنه‌و ‌ه بۆ شنگال‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)508‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/12/22‬‬

‫تاڵه‌بانی كوڕ به‌خشكه‌یی‬ ‫به‌ره‌و كورسی سكرتێری‬ ‫یه‌كێتی هه‌نگاو ده‌نێت‬

‫حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫پاش گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫وه‌فدی‌ یه‌كێتی‌ له‌به‌غدا كوردستان به‌‪ 20‬ملیار‬ ‫قه‌رزو‌گیرفانی به‌تاڵه‌وه‌‬ ‫بارزان ‌ی سوپاسی‬ ‫به‌ره‌ ‌و پیری ساڵی نوێ‬ ‫یه‌كێتی‌ ده‌كات‬ ‫‪ 7‬ده‌ڕوات‬ ‫‪8‬‬

‫‪4‬‬

‫‪18‬‬ ‫بازرگانێک ‪ 700‬ده‌فته‌ر‬ ‫دۆالری خه‌ڵکی‬ ‫ده‌بات‌و کوردستان‬ ‫به‌جێده‌هێڵێت‬

‫مانگ ‌ی داهاتو نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ كوردستان‬ ‫سه‌ره‌تای‌ مانگی‌ داهاتو‪ ،‬نه‌شیروان‬ ‫مسته‌فا رێكخه‌ری‌ گشتی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان پاش زیاتر له‌س���ێ‌ مانگ‬ ‫مان���ه‌وه‌ له‌ئه‌وروپ���ا‪ ،‬ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌پێ���ی‌‬ ‫زانیاریه‌كانی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فا دوێنێ‌ به‌هۆی‌ كۆچی‌ دوایی‌‬ ‫كوردۆ قاس���م ك ‌ه كه‌س���ایه‌تیه‌كی‌‬ ‫دی���اری‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان بو‪،‬‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ ته‌له‌فون���ه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌هه‌ڵس���وڕاوێكی‌ دیاری‌ گۆڕانه‌وه‌‬ ‫كردوه‌و پێیڕاگه‌یاندوه‌ كه‌ "به‌نیازه‌‬ ‫له‌مانگی‌ داهات���ودا بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫كوردستان"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیاریانه‌ی‌ ده‌س���ت‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتون‪ ،‬له‌ماوه‌ی‌ دو مانگی‌‬ ‫رابردودا چه‌ندین كه‌سایه‌تی‌ دیاری‌‬ ‫عێراقی‌‌و كوردس���تانی‌ به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫نێوه‌ندگی���ری‌ نێوان پارتی‌‌و گۆڕان‬

‫ویستویانه‌ په‌یوه‌ندی‌ پێوه‌ بگرن‪،‬‬ ‫به‌اڵم ناوبراو ئاماده‌ نه‌بوه‌ وه‌اڵمی‌‬ ‫ئه‌و كه‌سایه‌تییانه‌ بداته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه���اوكات له‌گ���ه‌ڵ‌ گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فادا‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان‌و الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان له‌ئاماده‌كاری���دان بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م دۆخه‌ی‌ ئێستا به‌بارێكدا‬ ‫بخرێت‌و تێپه‌ڕێنرێت‪ ،‬كه‌ بارزانی‌‌و‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا رۆڵی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫له‌یه‌كالكردنه‌وه‌یدا ده‌بینن‪.‬‬ ‫لەمبارەی���ەوە ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس���ی یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی‪،‬‬ ‫‌عوم���ه‌ر محەمم���ه‌د بەئاوێن���ەی‌‬ ‫راگەیاند كە "‌س���ه‌ره‌تای س���اڵی‬ ‫داهاتو گه‌ڕێكی تری‌ دانوستانه‌كان‬ ‫ده‌س���پێده‌كه‌نه‌وه‌جدیتر له‌جاران‪،‬‬ ‫چونكه‌گۆڕان‌و پارتیش گەیشتونه‌ته‬ ‫‌ئ���ه‌و بڕوای���ه‌ی كات له‌قازانجیان‬ ‫نیه‌"‪.‬‬

‫ئه‌ندامێك����ی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ پارت���� ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكرات����ی‌ كوردس����تان ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان هیچ‬ ‫شتێكی‌ تێدا نه‌هێشتوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ بوار‬ ‫بڕه‌خسێت پارتی‌ له‌گه‌ڵی‌ دابنیشێت‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "پۆستی‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫جارێكیت����ر نادرێت����ه‌وه‌ به‌بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬هه‌ولێ����ر‪ :‬ئه‌حم����ه‌د‬

‫وتی‌ "ئێس����تاش به‌هۆی‌ ئه‌و ره‌وشه‌ی‌‬ ‫هاتۆته‌ پێش‪ ،‬پارتی‌ جارێكیتر هه‌رگیز‬ ‫ناگه‌ڕێته‌وه‌ سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ د‪.‬یوسف‬ ‫ببێت����ه‌وه‌ به‌س����ه‌رۆكی‌ په‌رله‌م����ان‌و‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی����ش جارێكی‌ تر‬ ‫نادرێته‌وه‌ به‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "به‌پێی‌ ئیس����تیحقاقاتی‌‬ ‫هه‌ڵب����ژاردن ئ����ه‌وه‌ ئیس����تیحقاقی‌‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان نیی����ه‌‌و پارتی‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د‬

‫وه‌زیرێك‪ :‬حكومه‌تی هه‌رێم مانگان ‌ه‬ ‫‪ 350‬ملیار كورتهێنانی بودجه‌ی هه‌ی ‌ه‬

‫زۆرینه‌‌و یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن����ی‌ س����ه‌رۆكی‌ په‌رله‌ماندا‬ ‫به‌شداری‌ نه‌كرد‌و ده‌نگی‌ پێنه‌دا‪ .‬بۆیه‌‬ ‫من ل����ه‌و بڕوایه‌دام له‌كاتی‌ گه‌یش����تن‬ ‫به‌رێككه‌وتنی‌ سیاس����یش ئه‌و پۆسته‌‬ ‫به‌ر بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ناكه‌وێته‌وه‌"‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫"بانكی كوردستان شكستی به‌كاری‬ ‫بانك ‌ه بازرگانیه‌كان هێناوه"‬

‫بانکی کوردستان‬

‫‪2‬‬

‫‪9‬‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‬

‫پارتی‌‪ :‬پۆست ‌ی سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫جارێكیتر نادرێته‌و‌ه به‌بزوتنه‌وه‌ ‌ی گۆڕان‬ ‫كان����ی‌‪ ،‬ئه‌ندام����ی‌ س����ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پارت����ی‌ دیموكرات����ی‌ كوردس����تان‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫رایگه‌یاند ك����ه‌ ‪ 38‬ئه‌ندام����ی‌ پارتی‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردس����تان له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس����تان ده‌نگیان به‌د‪.‬یوس����ف دا‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ ببێته‌ س����ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم د‪.‬یوس����ف نه‌یتوان����ی‌ وه‌كو‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ره‌فتار بكات‪ ،‬ئه‌و‬

‫له‌ماوه‌ی ساڵێکدا‬ ‫‪ 93‬ده‌رمانخانه‌‬ ‫له‌سلێامنی‌‬ ‫كراونه‌ته‌وه‌‬

‫وه‌زیرێك����ی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫ئاماژە بەوە دەکات دۆخی دارایی حكومه‌ت‬ ‫مه‌ترس����یداره‌و ئه‌گه‌ر وابڕوات داهاتویه‌كی‬ ‫مه‌ترس����یدار چاوه‌ڕێی هه‌رێ����م ده‌كات‪ ،‬ئەو‬ ‫ده‌ڵێت "‪ 350‬ملیار دینار‌ مانگانه‌ كورتهێنانی‬ ‫بودجه‌مان هه‌یه‌"‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬تایب����ه‌ت‪ :‬عه‌بدولس����تار مه‌جید‬ ‫وه‌زیری كش����توكاڵ‌و ئاودێ����ری حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس����تان به‌ئاوێن����ه‌ی ڕاگه‌یاند‬ ‫"حكومه‌ت����ی هه‌رێ����م مانگان����ه‌ ‪ 350‬ملیار‬ ‫دینار كورتهێنانی هه‌یه‌و ڕوبه‌ڕوی دۆخێكی‬ ‫هه‌ستیارو مه‌ترسیدار بوه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌مش����ێوه‌یه‌ بڕوات ئاینده‌یه‌كی مه‌ترسیدار‬ ‫چاوه‌ڕێی هه‌رێمی كوردستان ده‌كات"‪.‬‬ ‫ڕاش����یگه‌یاند "كۆبونه‌وه‌كەی‌ ئه‌نجومه‌نی‬

‫وه‌زیران گرنگبو جگه‌ ل����ه‌م كۆبونه‌وه‌یه‌ش‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی دیكه‌ش ده‌كرێت كه‌ تایبه‌ت‬ ‫ده‌بێت به‌بڕیاره‌ گه‌وره‌كان‌و بڕیاری گه‌وره‌ی‬ ‫تێ����دا ده‌درێت‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش پ����اش ئه‌وه‌دێت‬ ‫هه‌م����وان پێش����نیاره‌یه‌كانیان ب����رده‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران"‪.‬‬ ‫عه‌بدولس����تار مه‌جید وه‌زیری كشتوكاڵ‌و‬ ‫ئاودێ����ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی وت " پێویس����ته‌ په‌رله‌مانتاران‌و‬ ‫حیزبه‌كان‌و میدی����اش هاوڕابێن له‌گه‌ڵ ئه‌م‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی س����ه‌ربگرێت‌و نه‌بێته‌‬ ‫موزای����ه‌ده‌و مش����تومڕێكی ب����ێ‌ئه‌نجام����ی‬ ‫ناوخۆیی"‪.‬‬

‫وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ پرسی‌ بازرگانیكردن ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ داعشدا دیزه‌به‌ده‌رخۆنه‌ ده‌کات‌‬

‫بانك���ی‌ كوردس���تان كە س���ه‌رۆكه‌كه‌ی قه‌رزه‌كانی���ان بوه‌س���تێنن چونكه‌ پار‌ه بەئاوێنەی‌ راگەیاند كە "بانكی‌ كوردستان‬ ‫خزمایه‌ت���ی له‌گه‌ڵ س���ه‌رۆكی حكومه‌ت كه‌مبوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئەو وتی‌ " ئێس���تا كاری سه‌رۆكه‌كه‌ی خزمایه‌تی له‌گه‌ڵ سه‌رۆكی‬ ‫هه‌ی���ەو‌ داهات���ی نه‌وتی قۆرخك���ردوه‪ ‌،‬س���ه‌ره‌كی بانك���ه‌ بازرگانی���ه‌كان بوه‌ت ‌ه حكوم���ه‌ت ته‌نها له‌گۆڕین���ه‌وەی‌ پاره‌ی‬ ‫شكس���تی به‌كاری بانك���ه‌ بازرگانیه‌كان كاری دابه‌ش���كردنی موچه‌ وه‌كو بنكه‌ی نه‌وتدا ‪ 30‬ملی���ۆن دۆالر قازانج ده‌كات"‪،‬‬ ‫دابه‌شكردنی موچه‌یان لێهاتو‌ه نه‌ك كاری ئەو وتی‌ "ئه‌وه‌ش بانك���ه‌بازرگانیه‌كانی‬ ‫هێناوە‪.‬‬ ‫په‌كخس���توه هاوكات‌ وایكردو‌ه داهاتێكی‬ ‫ئاوێنە‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬به‌ڕێوه‌به‌ری بانكی سه‌ره‌كی خۆیان"‪.‬‬ ‫لەالیەكی‌ دیكەوە‪ ،‬جێگری س���ه‌رۆكی زۆر په‌یدابكات به‌بێ كێبەركێكردن‪".‬‬ ‫بازرگانی ئاشتی له‌سلێمانی ساالر غه‌ریب‬ ‫ئاماژە بەوە دەكات ك���ە قەیرانی‌ دارای ‌ی لیژن���ه‌ی‌ دارای���ی‌‌و كاروب���اری‌ ئاب���وری‌‬ ‫كاری ئه‌وان���ی الوازك���ردوه‌و وا‌یلێكردون په‌رله‌مانی كوردستان‪ ،‬عەل ‌ی حەمە ساڵح‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫‪3‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪2‬‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )508‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/22‬‬

‫‪3‬‬

‫یه‌كێتی‌و ئیسالمیه‌كان‬ ‫میلی كاتژمێره‌كه‌یان ته‌وقیتی پارتی ده‌كه‌ن‌و گۆڕانیش ته‌نها ده‌مێنێته‌وه‌‌‬

‫دواکۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران له‌ساڵی ‪2015‬دا به‌بێ وه‌زیره‌کانی گۆڕان به‌ڕێوه‌چو‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬

‫كه‌ دامه‌زراوه‌كانی هه‌رێمی كوردستانی‬ ‫ئیفلیج و پڕۆس���ه‌ی سیاس���ی توشی‬ ‫قه‌یرانێك���ی گه‌وره‌ ك���ردوه‌و یه‌كڕیزی‬ ‫نیش���تمانی‌و ئاش���تی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‬ ‫تێكداوه‌"‪.‬‬

‫به‌شداریكردنی سێ الیه‌نه‌كه‌ی‬ ‫هاوپه‌یمانی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫گۆڕانی له‌یارییه‌سیاسیه‌كه‌دا‬ ‫عه‌بدوس���تار مه‌جی���د هه‌رچه‌ن���ده‬ ‫ته‌نها هێشته‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌الیه‌نه‬ ‫‌نیگه‌رانی ده‌ربڕی ل���ه‌وه‌ی كه‌جێگه‌ی‬ ‫‌سیاسیه‌كان جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫وه‌زیره‌كان���ی گۆڕان له‌ن���او كابینه‌دا‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌كۆبونه‌وه‌كه‌په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌ژیانی خه‌ڵكه‌وه‌ هه‌یه‌و باسی گۆڕان دیاربوه‌به‌اڵم له‌وه‌اڵمی ئه‌و نیگه‌رانیه‌ی‬ ‫گۆڕان ئه‌وه‌ی ڕونكرده‌وه‌" ده‌بو گۆڕان‬ ‫نه‌كراوه‌‌‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ی به‌نوێن���ه‌ری خ���ۆی بزانیایه‬ ‫عه‌بدوس���تار مه‌جی���د وه‌زی���ری ‌له‌كۆبونه‌وه‌كه‌و بیوتایه‌ دڵخۆشین كه‌‬ ‫كشتوكاڵ‌و ئاودێری حكومه‌تی هه‌رێمی ئه‌وان له‌كۆبونه‌وه‌كه‌دان"‪.‬‬ ‫وه‌زیره‌ك���ه‌ی كۆمه‌ڵ���ی ئیس�ل�امی‬ ‫كوردستان هاوكات ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس���ی كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امیه‌ ئه‌وه‌ی له‌ڕوانگه‌ی یاس���ایی‌و شه‌رعیش���ه‌وه‬ ‫به‌ئاوێنه ‌ڕاگه‌یان���د "له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی ‌ڕانه‌په‌ڕاندن���ی كاره‌كانی سه‌رش���انی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران هیچ باس���ی به‌خیانه‌ت ده‌زانێت‌و ده‌پرس���ێت "ئایا‬ ‫گ���ۆڕان نه‌كراوه‌ته‌نها باس���ی دۆخی ده‌كرێت من له‌س���ه‌ر قس���ه‌ی گۆڕان‬ ‫مه‌ترسیداری حكومه‌تكراوه ‌كه ‌ئه‌گه‌ر كاره‌كانی خ���ۆم جێبه‌ج���ێ نه‌كه‌م؟‬ ‫وابڕوات ئاینده‌یه‌كی مه‌ترس���یدارمان ئایا ئێمه ‌ڕێكه‌وت���ن له‌نێوانمان هه‌یه‬ ‫‌ئه‌گه‌ر ئه‌وان له‌حكوم���ه‌ت نه‌بن ئێمه‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫‌بكش���ێینه‌وه ‌یان هی���چ ڕێكه‌وتنێكی‬ ‫پێ���ش ئ���ه‌وه‌ی كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی س���تراتیژی له‌نێوانماندا هه‌یه؟‌" وه‌كو‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زی���ران ته‌واوبێ���ت ئاماژه ‌بۆ ئه‌وه‌ی هیچ شتێك له‌نێوان‬ ‫وه‌زیره‌كانی گ���ۆڕان به‌یاننامه‌یه‌كیان ئه‌وان‌و گۆڕاندا نیه‌په‌یوه‌ستیان بكات‬ ‫باڵوك���رده‌وه‌و ئه‌وه‌ی���ان ڕونك���رده‌وه به‌نه‌چونه‌ ناو كۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫‌"كۆبون���ه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران وه‌زیران‪.‬‬ ‫به‌بێ ئاس���اییكردنه‌وه‌ی بارودۆخه‌كه‌‬ ‫به‌پێی چه‌ند زانیاریه‌كی تایب ‌هت‌ كه‬ ‫بۆ پیش‪ ١٢‬ی ئۆكتۆب���ه‌ر‪ ،‬له‌ژێر هه‌ر‬ ‫پاساوێك بێت بمانه‌وێت یان نه‌مانه‌وێت ‌له‌سه‌رچاوه‌یه‌كی بااڵوه‌ده‌ستی ئاوێنه‌‬ ‫رازیبونه‌ به‌و بڕیاره‌ تاكالیه‌نه‌ی پارتی كه‌وتوه‌ئه‌م كۆبونه‌وه‌یه‌ی ئه‌نجومه‌نی‬

‫وه‌زیران سه‌ره‌تایه‌كی نوێی په‌یوه‌ندی‬ ‫الیه‌نه‌كانه ‌له‌گ���ه‌ڵ پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تان‌و پێده‌چێت پارتی‌و سێ‬ ‫الیه‌نه‌ك���ه‌به‌ب���ێ بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫پێكبهێنن���ه‌وه‌و دانوس���تانه‌كانیش‬ ‫ده‌سپێده‌كاته‌وه‌‪ ،‬هاوكات عه‌بدولستار‬ ‫مه‌جیدی����ش زانیاریه‌كی نوێ له‌باره‌ی‬ ‫ڕێكه‌وتن����ی نێ����وان چ����وار الیه‌نه‌كه‬ ‫‌تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌ئاشكرا ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌و ئ����ه‌وه‌ی به‌ئاوێن����ه‌‌وت "كاتی‬ ‫خۆی ئێمه‌ به‌س����ێ الیه‌نه‌كه‌مان وت‬ ‫با له‌سه‌ر هه‌مو ش����ته‌كان پڕۆژه‌یه‌ك‬ ‫یان په‌یمانێ����ك له‌نێوانماندا هه‌بێت‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ڕه‌تكرایه‌وه‌و وتیان ئێمه‌ته‌نها‬ ‫له‌سه‌ر كێشه‌ی س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫كۆده‌نگین له‌شته‌كانی تر ڕاجیاییمان‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬

‫‌له‌گۆڕانه‌وه ‌ڕایه‌كی فه‌رمی نیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كادرو به‌رپرس���ه‌كانی ڕای تایبه‌ت���ی‬ ‫خۆیان له‌سه‌ر دۆخه‌كه ‌هه‌یه ‌ته‌نانه‌ت‬ ‫گەیش���تونه‌ته‌ ئه‌وه‌ی له‌دوای س���ه‌ری‬ ‫س���اڵه‌وه پرۆسه‌ی سیاسی ده‌گۆڕێت‌و‬ ‫‌گۆڕان ته‌نهاتر ده‌بێت‪.‬‬

‫هه‌ر به‌پێی زانیاریه‌كان ئێستا گۆڕان‬ ‫ته‌نها دو بژاردەی‌ له‌به‌رده‌مدا ماوه‌ته‌وه‬ ‫‌ئه‌وانی���ش ئه‌وه‌یه‌ یان خۆپیش���اندان‬ ‫به‌رێت���ه‌ هه‌ولێرو پارت���ی ناچاربكات‬ ‫به‌ملدان به‌دانن���ان به‌مافه‌كانی یاخود‬ ‫بكش���ێته‌وه ‌له‌پرۆس���ه‌ی سیاس���ی‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌حكومه‌ته‌ خۆجێیه‌كانیش‪،‬‬ ‫ئ���ازاد تۆفی���ق ئه‌ندام���ی مه‌كته‌بی‬ ‫ئه‌گ���ه‌رە به‌هێزه‌ك���ه‌ش ئه‌وه‌یه‌گۆڕان‬ ‫ل���ه‌دوای س���ه‌ری س���اڵه‌وه‌بڕی���اری ڕاگه‌یانی یه‌كێتی نیش���تمانی ئاماژه‌ی‬ ‫ئۆپۆسزیۆنبونی خۆی بدات‌و بكشێته‌وه بۆ ئه‌وه‌ك���رد به‌چونه‌ده‌ره‌وه‌ی هێزێك‬ ‫‌له‌حكومه‌ته ‌خۆجێیی���ه‌كان هه‌روه‌كو حكوم���ه‌ت كۆتایی نایه‌ت‌و ده‌وامكردن‬ ‫ئه‌گه‌رێكی سێهه‌میش هه‌یه‌كه‌دوباره له‌ناو حكومه‌ت واتای ئه‌وه‌نیه‌ پشتمان‬ ‫له‌گۆڕان كردوه‌و بوین به‌پیاوی پارتی‪،‬‬ ‫‌له‌گه‌ڵ پارتی ڕێکبكه‌وێته‌وه‌‌‪.‬‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی وت " گ���ۆڕان له‌نیس���ان‬ ‫عه‌بدولڕه‌زاق ش���ه‌ریف به‌رپرس���ی پرس���یاری به‌ئێم���ه‌ك���رد ت���ا ئێمه‌‬ ‫میدیای���ی گۆڕان به‌ش���داری یه‌كێتی‌و له‌ئۆكتۆب���ه‌ر وه‌اڵم���ی بده‌ینه‌وه‌بۆیه‬ ‫كۆم���ه‌ڵ‌و ‌یه‌كگرت���و له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی ‌وه‌اڵمی ناده‌ینه‌وه‌‪ ،‬یه‌كێتی هه‌ڵویستی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران بهش���ه‌رعیه‌تدان لوتكه‌ی نواند ئه‌ویش ئه‌وه‌بو شوێنی‬ ‫به‌كوه‌ده‌ت���او تاك���ڕه‌وی پارت���ی پۆس���ته‌كانی گۆڕان���ی پڕنه‌ك���رده‌وه‬ ‫وه‌س���فده‌كات ده‌ڵێت " ده‌توانن بچن ‌ئه‌وه‌ی بۆ گۆڕانمان كردوه‌ برا بۆ برای‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی په‌رله‌مانی���ش بكه‌ن‪ ،‬بۆ ناكات"‪.‬‬ ‫ئاینده‌ئه‌وان به‌رپرسیاریه‌تی قۆناغه‌كه‬ ‫گ���ۆڕان له‌وملمالنێی���ه‌ی له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫‌هه‌ڵده‌گرن"‪.‬‬ ‫پارتی دروستیكرد هه‌رچه‌نده‌تائێستا‬ ‫ه���اوكات ڕه‌تیناكات���ه‌وه ‌ك���ه به‌رده‌وامه‌به‌اڵم له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌دا به‌بێ‬ ‫‌ئ���ه‌وان ئێس���تا به‌ته‌نه���ا ماونه‌ته‌وه تۆپ ماوه‌ته‌وه‌بۆیه گۆڕان یان ده‌بێت‬ ‫‌ئاش���كرایده‌كات" به‌ته‌نهاب���ن یان نا ڕێكه‌وێت یان تاكده‌بێته‌وه‌دوای سه‌ری‬ ‫خاوه‌نی ده‌نگی خه‌ڵك‌و ش���ه‌رعیه‌تن‪ ،‬ساڵیش وه‌كو به‌رپرسه‌بااڵكه‌ی یه‌كگرتو‬ ‫بۆیه ك���ێ هه‌یمه‌نه‌ی پارت���ی قبوڵه ئاماژه‌ی پێكرد " دوای س���ه‌ری ساڵ‬ ‫ئه‌م دۆخه‌زیاتر ڕونده‌بێته‌وه‌چاره‌نوسی‬ ‫ده‌س����پێده‌كه‌نه‌وه ‌جدیت����ر له‌جاران ‌پیرۆزی بێت"‌‪.‬‬ ‫چونكه‌ گۆڕان‌و پارتیش گه‌یشتونه‌ته‬ ‫گۆڕانیش له‌ناو دۆخه‌سیاسیه‌كه‌دا یان‬ ‫‌ئه‌و بڕوایه‌ی كات له‌قازانجیان نیه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێت���ی ك���ه‌ئێس���تا زۆر نزیك���ه گاڵ ده‌هێنێت یان په‌مو"‪.‬‬

‫كاتی خۆی ئێم ‌ه‬ ‫به‌سێ الیه‌نه‌كه‌مان‬ ‫وت با له‌سه‌ر هه‌مو‬ ‫شته‌كان پڕۆژه‌یه‌ك یان‬ ‫په‌یمانێك له‌نێوانماندا‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ڕه‌تكرایه‌وه‌و وتیان ئێمه‬ ‫هاوت����ا ئیسالمیه‌كه‌ش����ی عوم����ه‬ ‫سیاسی‌ر ‌ته‌نها له‌سه‌ر كێشه‌ی‬ ‫محەممه‌د ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌خت‬ ‫یه‌كگرتوی ئیس�‬ ‫�ل�امی‌كاتهجه‌وەو ده‌ڵێت " سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫هه‌مان زانی����اری ده‬ ‫ئه‌و گوت����اره‌ی گۆڕانمان پێباش‬ ‫‌رۆكایه‌تینیه كۆده‌نگین له‌شته‌كانی‬ ‫ئێمه‌رێكه‌وتنمان ته‌نها بۆ سه‬ ‫گۆڕان‬ ‫���ی‬ ‫هه‌رێم هه‌بوه كاتی‬ ‫خۆیش� پێكهێنانی تر ڕاجیاییمان هه‌یه‬ ‫پێ����ش ئێم����ه‌چ����و ب����ۆ‬

‫حكومه‌ت‌و ئێمه‌ی به‌جێهێشت‌"‪‌.‬‬ ‫ئ����ه‌و ئه‌ندامه‌ی مه‌كته‌بی سیاس����ی‬ ‫یه‌كگرتوی ئیسالمی زانیاری ئه‌وه‌ش‬ ‫به‌ئاوێنه‌ده‌دات " كه‌سه‌ره‌تای ساڵی‬ ‫داهات����و گه‌ڕێكی تر دانوس����تانه‌كان‬

‫كورد به‌ره‌ی‌ سونه‌ بگرێت یان شیعه‌؟‬

‫"الیه‌نگیریی‌ كورد بۆ هه‌ر به‌ره‌یه‌كیان هه‌ڵه‌یه‌ك ‌ی گه‌وره‌یه‌"‬ ‫ئا‪ :‬وریا جه‌مال‬

‫ی‬ ‫له‌م جه‌مسه‌ربه‌ندییه‌دا كه‌ ناوچه‌ ‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستی‌ گرتوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌مو سوننه‌كان له‌به‌ره‌یه‌كدان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌مو شیعه‌كانیش له‌به‌ره‌ ‌‬ ‫شیعه‌دان‪ ،‬كوردیش په‌رت‌و دابه‌ش ‌ه‬ ‫به‌سه‌ر هه‌ردوكیاندا‪.‬‬ ‫ڕه‌وف عوسمان س����ه‌رۆكی‌ جڤاتی‌‬ ‫نیش����تیمانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان ب ‌ه‬ ‫ئاوێن����ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند كه‌ كێش����ه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ناوچه‌یه‌ كێشه‌یه‌كی‌ مه‌زهه‌بیه‌ له‌نێوان‬ ‫ش����یعه‌و س����ونه‌دا‌و ره‌گ‌وڕیشه‌یه‌كی‌‬ ‫مێژویی‌ هه‌یه‌‪،‬كێشه‌ی‌ كورد نه‌ته‌وایه‌تیه‌‬ ‫نه‌ك مه‌زهه‌بی‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌ناو كوردا‬ ‫ش����یعه‌و س����ونه‌ش هه‌یه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫خۆیه‌كالیی‌ نه‌كردنه‌وه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫كورده‌‪ ،‬نه‌ك خۆیه‌كالیكردنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "نابێ����ت كورد هێلكه‌كانی‌‬ ‫بخات����ه‌ س����ه‌به‌ته‌ی‌ ی����ه‌ك الیه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ل����ه‌و نێوه‌ن����ده‌دا بمێنینه‌وه‌‪،‬‬ ‫پارێزگاری‌ له‌و پێگه‌یه‌ بكه‌ین هه‌مانه‌‪،‬‬ ‫سه‌ركه‌وتوتر ده‌بین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ جڤات���ی‌ نیش���تیمان ‌‬

‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان نیگه‌ران��� ‌ه‬ ‫ی حزبه‌ كوردیه‌كان له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و الیه‌نانه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫ئێم���ه‌ ده‌مانویس���ت په‌یوه‌ندیه‌كان‬ ‫ی نه‌بێت‪ ،‬ل���ه‌م قۆناغه‌دا ده‌بێت‬ ‫حزب ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانمان‪ ،‬گوزارش���ت له‌ڕا ‌‬ ‫حكومه‌ت ب���كات‪ ،‬نه‌ك گوزارش���ت‬ ‫له‌یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌ ب���كات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫به‌زیانمان ده‌شكێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پێگ���ه‌ی‌ ك���ورد‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫له‌داڕش���تنه‌وه‌ی‌ نه‌خش���ه‌ ‌‬ ‫ناوچه‌كه‌دا‪ ،‬كورد ده‌توانێت براوه‌بێت‪،‬‬ ‫ره‌وف عوسمان وتی‌ "ئه‌گه‌ر ئیراده‌و‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ناوماڵ���ی‌ ك���ورد هه‌بێت‪،‬‬ ‫ده‌توانی���ن س���ه‌ركه‌وتوبین‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫له‌سه‌ره‌تاو‌ه بڕیار بده‌ین‪ ،‬دابه‌ش بین‬ ‫به‌سه‌ر دوبه‌ش���دا ئێم ‌ه به‌رگه‌ی‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ی شه‌ڕ له‌نێوان دو‬ ‫ناگرین ببینه‌ شوێن ‌‬ ‫ی به‌هێزدا‪ ،‬ئه‌و دو الیه‌ن ‌ه هیچیان‬ ‫به‌ره‌ ‌‬ ‫كوردیان خۆش ناوێ���ت‌و ده‌یانه‌وێت‬ ‫ئه‌م ئه‌زمون ‌ه شكست بهێنێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ۆڕان یه‌كڕیز ‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ جڤات ‌‬ ‫ی‬ ‫حزبه‌كان ده‌به‌س���تێته‌وه‌ به‌هه‌ڵوێست ‌‬ ‫ی‬ ‫پارتیه‌وه‌‪ ،‬وت���ی‌ "تۆپه‌كه‌ له‌گۆڕه‌پان ‌‬ ‫پارتیدای���ه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌وان بیانه‌وێت‬

‫ی كوردی‌ یه‌كده‌خرێته‌وه‌‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫ناوماڵ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌كرێت مه‌ترس���یه‌كه‌ گه‌وره‌تر‌ه‬ ‫له‌سه‌ر هه‌رێم"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌‪ ،‬ده‌رسیم گه‌رمیان ‌‬ ‫ی هه‌په‌گ��� ‌ه له‌ش���نگال‬ ‫فه‌رمانده‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕاگه‌یاند "كورد له‌باش���ور ‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستاندا پارچه‌ بوه‌‪ ،‬له‌پارچه‌كان ‌‬ ‫تر به‌شێوه‌یه‌ك له‌شێوه‌كان یه‌كگرتوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی باش���ور ه���ۆكار ‌‬ ‫ئه‌و دابه‌ش���بونه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكراتی‌ كوردستان توركیا ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫ی س���ون ‌ه‬ ‫له‌پش���ته‌و ده‌یانه‌وێت هێزێك ‌‬ ‫ی‬ ‫دروست بكه‌ن‪ ،‬س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌ بارزان ‌‬ ‫ب���ۆ س���عودی ‌ه بۆئه‌وه‌ی��� ‌ه له‌عێراق���دا‬ ‫ێ دروست بكه‌ن"‪.‬‬ ‫جوگرافیایه‌كی‌ نو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زێڕین ‌‬ ‫وتیش���ی‌ "ك���ورد هه‌لێك��� ‌‬ ‫له‌به‌رده‌س���ته‌‪ ،‬پێوس���تی‌ به‌یه‌كڕیزی ‌ه‬ ‫له‌هه‌مو به‌ش���ه‌كانی‌ كوردستان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی پێوستدا‬ ‫به‌داخه‌وه‌ حزبه‌كان له‌ئاست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫ی هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫نی���ن‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫نه‌رێنیه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئه‌ندامی‌ س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫یه‌كێتی‌‪ ،‬هه‌ڵۆ پێنجوێن��� ‌‬ ‫ڕاگه‌یان���د "ك���ورد كه‌وتۆت��� ‌ه نێوان‬ ‫س���ونه‌‌و ش���یعه‌‪ ،‬الیه‌نگیری‌ كورد بۆ‬ ‫هه‌ر الیه‌نێكی���ان هه‌ڵه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌‪،‬‬

‫ك���ورد ده‌بێ���ت به‌دواداچ���ون ب���ۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌ ب���كات‪ ،‬هه‌ر هێزێك‬ ‫ی ك���ورد بكات‬ ‫ك ‌ه پش���تگیری‌ ئامانج ‌‬ ‫ده‌كرێت كورد مامه‌ڵ ‌هی‌ له‌گه‌ڵدا بكات‪،‬‬ ‫هه‌ر نزیكبونه‌وه‌یه‌ك كه‌ كێشه‌ بۆ كورد‬ ‫دروس���ت ده‌كات له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ كوردا‬ ‫نیه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "دابه‌ش���بونی‌ الیه‌ن���ه‌كان‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ خراپی‌ هه‌یه‌‪ ،‬فش���ارێكه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ی���ه‌ك گوتاری‌ ك���ورد‪ ،‬كورد‬ ‫پێوس���تی‌ به‌یه‌ك گوتاری‌ هه‌یه‌‪ ،‬كورد‬ ‫هێزێكی‌ گه‌وره‌یه‌ هیچ داڕشتنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫نوێ‌ بۆ ناوچه‌ك���ه‌ به‌بێ‌ ڕه‌چاوكردنی‌‬ ‫پێگه‌ی‌ كورد نابێت‪ ،‬له‌ڕوی‌ سیاسی‌و‬ ‫سه‌ربازی‌‌و ئابوریه‌وه‌ پێگه‌ی‌ به‌هێزه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا‪ ،‬ئه‌كره‌م س���اڵح‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكرات���ی‌ كوردس���تان به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ڕاگه‌یاند كه‌ "كێش���ه‌ی‌ شیعه‌‌و سون ‌ه‬ ‫ی نوێدا هاتۆته‌و‌ه‬ ‫ئێس���تا له‌فۆڕمێك ‌‬ ‫نێو ملمالنێكانی سیاس���ی‌‌و هه‌رێمی‌‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیه‌وه‌‪ ،‬پێوسته‌ كورد نه‌بێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌شێك له‌و ملمالنێیه‌‌و سه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫سیاس���ی‌ خۆی‌ بپارێزێ���ت‪ ،‬نه‌بێت ‌ه‬ ‫ی مه‌زهه‌بی‌‪،‬‬ ‫ی هیچ كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫الیه‌نگیر ‌‬

‫چونك ‌ه كێشه‌ی‌ كورد نه‌ته‌وه‌ییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "پێوسته‌ كورد وه‌ك الیه‌ن ‌‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی مامه‌ڵ ‌ه نه‌كات به‌ڵكو وه‌ك‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و دام���ه‌زراوه‌ی‌ سیاس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ ب���كات‪ ،‬ه���ه‌ر مامه‌ڵه‌یه‌ك ‌‬ ‫تایب���ه‌ت له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌م ملمالنی��� ‌ه‬ ‫ی له‌ناوچه‌كه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬زیان‬ ‫مه‌زهه‌بیه‌ ‌‬ ‫به‌كورد ده‌گه‌یه‌نێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ پارت ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش ك���رده‌و‌ه‬ ‫جه‌خت ‌‬ ‫كه‌ "ئ���ه‌و یارییه‌ی‌ تا ئێس���تا كورد‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركه‌وتو بوه‌‪ ،‬توانیویه‌ت ‌‬ ‫كردویه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پشتگیریه‌كی‌ سیاس���ی‌‌و دیبلۆماس ‌‬ ‫گ���ه‌ور‌ه بۆ خ���ۆی‌ به‌ده‌س���تبێنێت‪،‬‬ ‫ی ملمالنێك ‌ه تاكو ئێستا‬ ‫هه‌ردو به‌ره‌ ‌‬ ‫ی پشتیوانی‌ كورد نین"‪.‬‬ ‫دژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ ئاین���ده‌ ‌‬ ‫حزبه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تانیش‪،‬‬ ‫ی "حزبه‌كان جگ��� ‌ه له‌لێك‬ ‫ئ���ه‌و وت��� ‌‬ ‫نزیكبونه‌وه‌‌و سیاس���یه‌تێكی‌ ئاقاڵنه‌‌و‬ ‫یه‌كگرت���و هی���چ ش���تێكی‌ ت���ر نی ‌ه‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ كوردبێ���ت‪ ،‬ه���ه‌ر‬ ‫الیه‌نێ���ك به‌ئاڕاس���ته‌ی‌ پێچه‌وان��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫كاربكات زی���ان به‌خ���ۆی‌‌و ئاینده‌ ‌‬ ‫هه‌رێم ده‌گه‌یه‌نێت"‪.‬‬

‫پێویسته‌ کورد وه‌ک‬ ‫الیه‌ن ‌ی سیاس ‌ی مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫نه‌كات به‌ڵكو وه‌ك‬ ‫حكومه‌ت‌و دامه‌زراوه‌ ‌ی‬ ‫سیاس ‌ی مامه‌ڵ ‌ه بكات‬ ‫هه‌ر مامه‌ڵه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫تایبه‌ت له‌گه‌ڵ ئه‌م‬ ‫ملمالنی ‌ه مه‌زهه‌بیه‌ ‌ی‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا هه‌یه‌‪ ،‬زیان‬ ‫به‌كورد ده‌گه‌یه‌نێت‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )508‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/22‬‬

‫سلێمانی‌‪ :‬بازرگانێك ‪ 700‬ده‌فته‌ر دۆالری خه‌ڵكی ده‌بات‌و كوردستان به‌جێده‌هێڵێت‬ ‫وته‌بێژی پۆلیسی پارێزگای سلێمانی‬ ‫ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ بازرگانێك‬ ‫له‌سلێمانی‌ له‌مس����اڵی‌ ‪2015‬دا ‪700‬‬ ‫ده‌فت����ه‌ر دۆالری‌ خه‌ڵك����ی‌ بردوه‌و‬ ‫هه‌رێمی كوردستانی به‌جێهێشتوه‌‪.‬‬ ‫مه‌زهه‌ر كه‌ری����م‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬نه‌قیب‬ ‫سه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د‪ ،‬وته‌بێژی پۆلیسی‬ ‫پارێ����زگای س����لێمانی به‌ئاوێن����ه‌ی‬ ‫ڕاگه‌یاند كه‌ له‌كاتی شه‌ڕی داعش‌و‬

‫له‌م س����اڵی پڕقه‌یران����ی‌ داراییه‌دا‪،‬‬ ‫خه‌ڵكی زیاتر په‌نایان بردوه‌ته‌ به‌ر‬ ‫قۆڵبڕین‌و ڕۆژانه‌ چه‌ندین س����كااڵ‌و‬ ‫حاڵه‌تی له‌و ج����ۆره‌ ده‌چێته‌ الیان‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌دو ساڵی‌ ‪2014‬و ‪2015‬دا‬ ‫به‌ه����ۆی‌ دۆخ����ی‌ ئاب����وری‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تانه‌وه‌ دی����ارده‌ی‌ قۆڵبڕین‬ ‫زیادی‌ كردوه‌‪ ،‬مایه‌پوچ بونی‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫بازرگان‌و س����ه‌رمایه‌داره‌كانیش له‌م‬

‫دۆخه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستاندا به‌ڕونی‌‬ ‫ده‌بینرێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "بازرگانێ����ك ش����اری‌‬ ‫س����لێمانی‌ له‌مس����اڵی‌ ‪2015‬دا ‪700‬‬ ‫ده‌فت����ه‌ر دۆالری خه‌ڵكی خواردوه‌و‬ ‫هه‌رێمی كوردستانی به‌جێهێشتوه‌‌و‬ ‫جوابی به‌كه‌سوكاره‌كه‌یدا بۆ خاوه‌ن‬ ‫ق����ه‌رزه‌كان ن����اردوه‌ ك����ه‌ مایه‌پوچ‬ ‫ده‌رچ����وه‌‌و له‌ت����اوا س����ه‌ری‌ خۆی‌‬

‫ده‌فته‌ری‌ هاواڵتی����ان به‌بڕو بیانو و‬ ‫هه‌ڵگرتوه‌"‪.‬‬ ‫نه‌قیب سه‌ركه‌وت ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش فێڵی‌ جی����اوازه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ پار ‌ه‬ ‫ك����رد كه‌ زۆرترین ئ����ه‌و حاڵه‌تانه‌ی‌ وه‌گرت����ن له‌هاواڵتیان به‌ناوی‌ قازانج‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌یان تۆماركراوه‌ به‌شه‌راكه‌ت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫بریتیه‌ له‌دزیك����ردن‌و قۆڵبڕین‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت����ی‌ "دزی‌‌و قۆڵبڕینه‌كان له‌دزینی‌ به‌پێی‌ یاس����ای س����زادانی عێراقی‬ ‫كه‌لوپه‌لی‌ بچوكی‌ وه‌ك ماتۆرسكیل‌و حاڵه‌ته‌كان����ی ده‌س����تبڕین‌و ق����ه‌رز‬ ‫دزین����ی‌ موبای����ل‌ ده‌یگرێت����ه‌وه‌ تا وه‌رگرت����ن‌و نه‌دان����ه‌وه‌ی س����زاكه‌‬ ‫قۆڵبڕین����ی‌ وه‌ك بردن����ی‌ ده‌ی����ان س����وكه‌‌و خه‌ڵك����ی زۆر به‌كه‌م����ی‬

‫وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆ پرسی‌ بازرگانیكردنی‌ له‌گه‌ڵ داعشدا دیزه‌به‌ده‌رخۆن ‌ه ده‌کات‌‬

‫سه‌نته‌رێك ‌ی مۆخ‬

‫په‌رله‌مانتارێك‪ :‬ئاگادار ‌ی راپۆرتی‌ كۆتایی‌‬ ‫كه‌یسی‌ بازرگانیكردن له‌گه‌ڵ داعش نین‬

‫چاندن پێش‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ گڕده‌گرێت‬

‫"‪ 2‬ملیۆن دۆالری‌‬ ‫تێچوه‌"‬

‫ئا‪ :‬كارزان تاریق‬ ‫زۆربه‌ی‌ واڵتانی‌ جیهان ئێستا‬ ‫شێلگیرانه‌ كار بۆ وشككردنی‌‬ ‫سه‌رچاوه‌ داراییه‌كانی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ئیسالمی‌ ناسراو به‌"داعش" ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا راپۆرتی‌ كۆتایی‌‬ ‫كه‌یسی‌ بارزرگانیكردن له‌گه‌ڵ‌ داعش‬ ‫دیار نییه‌‪ ،‬كه‌ چه‌ندین به‌رپرس‌و‬ ‫شۆفێری‌ ته‌نكه‌رو كه‌سی‌ سه‌ربازی‌‌و‬ ‫مه‌ده‌نی له‌كوردستان تێوه‌گالبون‪.‬‬ ‫ل����ه‌دوای‌ ئاش����كرابونی‌ هه‌بون����ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ چه‌ند به‌رپرس����ێكی‌ كورد‬ ‫به‌داعش‌و ئه‌نجامدان����ی‌ بازرگانی‌ به‌و‬ ‫گروپ����ه‌وه‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زی����ران‌و س����ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان چه‌ند لیژنه‌یه‌كیان پێكهێنا‬ ‫بۆ به‌دواداچونی‌ ئه‌و كه‌یس����ه‌و به‌پێی‌‬ ‫زانیاریه‌كان ‪ 15‬تێوه‌گالو له‌به‌رپرسان‌و‬ ‫پێش����مه‌رگه‌و خاوه‌ن ته‌نك����ه‌ر هه‌یه‌‬ ‫ب����ه‌اڵم رون نی����ه‌ له‌ڕوی‌ یاس����اییه‌وه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ ئه‌و كه‌سانه‌ چی‌‬ ‫لێهات ئه‌وه‌شی‌ ئاگاداری‌ ئه‌و دۆسیه‌یه‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‌و وه‌زیری‌‬ ‫ناوخ����ۆن ك����ه‌ هیچ زانیاری‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫كۆتاڕاپۆرتی‌ لیژنه‌كه‌یان نادركێنن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫نه‌جیب ‌ه ش���ێخ له‌تی���ف‪ ،‬ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تان‌و ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی ئه‌و كه‌یس���ه‌‪،‬‬ ‫ی به‌دواداچون ‌‬ ‫لیژن���ه‌ ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د "ئێم��� ‌ه وه‌ك‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫لیژنه‌ك���ه‌ی‌ په‌رله‌م���ان ل���ه‌دوا ‌‬ ‫به‌دواداچ���ون هه‌ماهه‌نگیمان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌و لیژنه‌ی���ه‌ هه‌بو ك���ه‌ حكومه‌ت‬ ‫پێكیهێنابو چه‌ند جارێكیش له‌گه‌ڵیان‬ ‫ی‬ ‫كۆبوینه‌وه‌و بڕیاربو راپۆرتی‌ كۆتای ‌‬ ‫ی‬ ‫بده‌ن به‌ئێمه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫تێ���وه‌گالون به‌بازرگانیكردن له‌گه‌ڵ‬

‫داعش ملیۆنه‌ها دۆالری له‌کاری بازرگانیدا ده‌ستده‌که‌وێت‬ ‫داعش‪ ،‬ب���ه‌اڵم تاوه‌كو ئێس���تا ئه‌و‬ ‫راپۆرته‌یان پێنه‌داوین تاوه‌كو بزانین‬ ‫به‌رئه‌نجامی‌ كاری‌ لیژنه‌كه‌ چی بوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ نازانین چه‌ند كه‌س ده‌س���تگیر‬ ‫ی‬ ‫ك���راوه‌و چ س���زایه‌ك دراون‌و به‌چ ‌‬ ‫گه‌یش���تون هیچ زانیاریه‌كم���ان نی ‌ه‬ ‫له‌سه‌ری‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش���ی‌ "ئێمه‌ چه‌ند جارێك‬ ‫سه‌ردانی‌ وه‌زیری‌ ناوخۆمان كردوه‌و‬ ‫پێمانوتو‌ه له‌گ���ه‌ڵ لیژن ‌ه فه‌رعیه‌كان‬ ‫ئه‌مانه‌وێ���ت دابنیش���ین ك���ه‌ چه‌ند‬

‫ی دامه‌زرابون وتی‬ ‫ی فه‌رع��� ‌‬ ‫لیژنه‌یه‌ك ‌‬ ‫باشه‌ بۆتان رێكده‌خه‌م‪ ،‬به‌اڵم تاوه‌كو‬ ‫ئێستا ئه‌وانیشمان نه‌بینیون"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ له‌زاری‌ وه‌زیر ‌‬ ‫ناوخ���ۆو‌ه ده‌گێڕێت���ه‌وه‌و ده‌ڵێ���ت‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وان���ه‌ ‌‬ ‫"وه‌زی���ری‌ ناوخ���ۆ وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستگیركراون پێشمه‌رگه‌و شۆفێر ‌‬ ‫ته‌نكه‌رو به‌رپرس‌و كه‌سی‌ سه‌ربازی‌‌و‬ ‫مه‌ده‌نیی���ان تێدایه‌‪ ،‬ك��� ‌ه ‪ 15‬كه‌س‬ ‫تۆمه‌ته‌كه‌یان به‌سه‌ردا ساغكراوه‌ته‌و‌ه‬ ‫روب���ه‌ڕوی‌ دادگا كراونه‌ت���ه‌وه‌و‬

‫په‌ن����ا ده‌به‌نه‌ به‌ر یاس����ا‌و به‌ڕێگه‌ی‬ ‫دانیش����تی كۆمه‌اڵیه‌تی كێشه‌كانیان‬ ‫چاره‌س����ه‌رده‌كه‌ن‪ ،‬وات����ه‌ خه‌ڵكی‬ ‫خاوه‌ن پاره‌كان سكااڵ تۆمار ناكه‌ن‬ ‫چونك����ه‌ چه‌ند ده‌فت����ه‌ره‌ دۆالریان‬ ‫له‌ڕێگه‌ی یاساوه‌ ده‌ست ناكه‌وێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی����ه‌ په‌نا نابه‌نه‌ ب����ه‌ر دادگا‌و‬ ‫له‌ڕێگه‌ی دانیشتنی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌‬ ‫چاره‌سه‌ری كێشه‌كه‌یان ده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫وه‌زیری‌ درایی‌‌و پێش���مه‌رگه‌و سامان ‌ه‬ ‫ئیجرائاتیان له‌گه‌ڵ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ی سروشتیه‌كان بوه‌"‪.‬‬ ‫ی "وه‌زیر ‌‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتار‌ه وتیش ‌‬ ‫ی خۆش���یه‌وه‌ ج�ل�ال ش���ێخ‬ ‫ال ‌‬ ‫ی به‌گشتی‌ باسكردو‬ ‫ناوخۆ ش���ته‌كان ‌‬ ‫ی ناوخۆ‪،‬‬ ‫ی وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی وه‌كو لیژنه‌كه‌مان هیچ كه‌ریم‪ ،‬بری���كار ‌‬ ‫ئێمه‌ به‌ره‌سم ‌‬ ‫ی راگه‌یاند‬ ‫ی ترمان پێنه‌گه‌یشتوه‌‪ .‬ئێم ‌ه له‌په‌یوه‌ندیه‌كیدا به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫زانیاریه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی نه‌زاهه‌و سامان ‌ه كه‌ "م���ن ئاگام لێی‌ نی���ه‌ كار ‌‬ ‫پێكهاتبوین له‌لیژنه‌ ‌‬ ‫ی هه‌ریه‌ك ‌ه ب ‌ه لیژنه‌ی���ه‌ گه‌ش���توه‌ به‌چ���ی‌‪ ،‬وه‌زیر‬ ‫سروش���تیه‌كان‌و دارای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان لیژنه‌یه‌كی‌ هاوبه‌شی‌ داناوه‌و نوێنه‌ر ‌‬ ‫‪ 2‬ئه‌ندام ك���ه‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی تێدای ‌ه‬ ‫رایس���پاردین به‌دواداچ���ون بكه‌ین‌و ئاسایش‌و ناوخۆو شوێنی‌ تر ‌‬ ‫ی ئاگام لێنی ‌ه لیژنه‌كه‌ چیان كردوه‌ یان‬ ‫ی به‌سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫حكومه‌تیش لیژنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی چییان نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫وه‌زی���ری‌ ناوخ���ۆو ئه‌ندامیه‌ت��� ‌‬

‫ی‬ ‫ی چاندنه‌و‌هی‌ مۆخ كه‌ ماوه‌ ‌‬ ‫س���ه‌نته‌ر ‌‬ ‫ی تێ���ده‌ ده‌كرێ���ت‪،‬‬ ‫ن���ۆ مانگ��� ‌ه كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردن���ه‌و ‌‬ ‫ی رێوڕه‌س���م ‌‬ ‫پێ���ش واده‌ ‌‬ ‫ی كاره‌باو‌ه گڕده‌گرێت‪،‬‬ ‫ی كێش��� ‌ه ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی هی���وا‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ نه‌خۆش���خان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 2‬ملیۆن دۆالر ‌‬ ‫ده‌ڵێت "سه‌نته‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫تێچوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫مه‌زه���ه‌ر كه‌ریم‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬د‪ .‬رۆس���ت ‌‬ ‫نه‌جات به‌ڕێوه‌به‌ری‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌ هیوا‬ ‫ی راگه‌یاند ك ‌ه س���ه‌نته‌ره‌ك ‌ه‬ ‫به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی خۆیدا ده‌كرێته‌وه‌‌و ئه‌و ڕوداو‌ه‬ ‫له‌ماو‌ه ‌‬ ‫نابێت ‌ه هۆی‌ دواكه‌وتنی‌ كردنه‌وه‌ی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی "س���ه‌نته‌ری‌ مۆخ له‌نه‌خۆشخان ‌ه ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ی ‪ 2000000‬دو ملیۆن‬ ‫ی بڕ ‌‬ ‫هیوا له‌سلێمان ‌‬ ‫دۆالری‌ تێچوه‌‌و به‌هۆی‌ كێشه‌ی‌ كاره‌با‬ ‫ی س���ه‌نته‌ره‌كه‌دا گ���ڕی‌ گرتوه‌و‬ ‫له‌بینا ‌‬ ‫ی نۆ مانگ ده‌بێت ئه‌و س���ه‌نته‌ر‌ه‬ ‫ماوه‌ ‌‬ ‫ی تێدا‬ ‫له‌نا‌و نه‌خۆش���خان ‌هی‌ هیوادا كار ‌‬ ‫ده‌كرێت‌و له‌ته‌واو بوندا بوه‌"‪.‬‬ ‫ی تازه‌دا‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫ئه‌و وتی‌" له‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌نته‌ره‌كه‌یان ده‌كرێته‌وه‌‌و هۆكار ‌‬ ‫ی نابێت له‌س���ه‌ر‬ ‫ی كاریگه‌ر ‌‬ ‫گڕگرتنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی خۆیدا‌و‬ ‫ی سه‌نته‌ره‌كه‌ له‌كات ‌‬ ‫كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی لێكۆڵینه‌وه‌ی���ان پێكهێن���او‌ه‬ ‫لیژن��� ‌ه ‌‬ ‫له‌ڕوداوه‌ك���ه‌‌و له‌ئێس���تادا نازانرێ���ت‬ ‫زیانه‌كان به‌چه‌ند ده‌خه‌مڵێنرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌و س���ه‌نته‌ر‌ه یه‌كه‌مین‬ ‫ی مۆخی‌ تێداده‌كرێت‬ ‫سه‌نته‌ر‌ه كه‌ چاندن ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫له‌عێراق‌و هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نێوده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫ش���ێوه‌ی‌ س���تاندارد ‌‬ ‫دروس���تكراوه‌و یه‌كه‌می���ن س���ه‌نته‌ر‌ه‬ ‫له‌عێراق‌و هه‌رێمی‌ كوردستاندا"‪.‬‬

‫"حكومه‌ت بۆئه‌وه‌ی نه‌كه‌وێت چاكساز ‌ی ده‌کات"‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬ ‫پاش سێ‌ مانگ‌و بێ‌ ئاماده‌بونی‌‬ ‫وه‌زیرانی‌ سه‌ر به‌بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان‪ ،‬ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان (‪)21‬ی‌‬ ‫دیسه‌مبه‌ری‌ ‪ 2015‬به‌سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫(نێچیره‌ڤان بارزانی‌) كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ ئه‌نجامدا‪ ،‬له‌كۆبونه‌وه‌كه‌داو‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ ئه‌نجامدانی‌ چاكسازی‌‬ ‫چه‌ند بڕیارێك ده‌ركران‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫وته‌ی‌ په‌رله‌مانتارانیش ئه‌و‬ ‫چاكسازیانه‌ ناچنه‌ بواری‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫كردنه‌وه‌ هه‌تاوه‌كو دۆخی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان ئاسایی‌ نه‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌شێك له‌و بڕیارانه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫یاساوه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ش���ێركۆ جه‌وده‌ت له‌فراكس���یۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كگرت���وی‌ ئیس�ل�امی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫رایگه‌یان���د ك���ه‌ ئ���ه‌وان ده‌مێك���ه‌‬ ‫پ���رۆژه‌ی‌ به‌نیوه‌كردن���ی‌ ده‌رماڵه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانتارانیان پێش���كه‌ش كردوه‌‪،‬‬

‫بۆی���ه‌ ئه‌وه‌ی‌ ئێس���تای‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران ده‌یكات خواس���تی‌ دو ساڵ‬ ‫له‌مه‌وبه‌ری‌ ئه‌وانه‌ وه‌ك فراكسیۆنی‌‬ ‫یه‌كگرتو‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌چونه‌ بواری‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌ بڕین���ی‌ ده‌رماڵه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران له‌الی���ه‌ن ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "ل���ه‌روی‌‬ ‫یاساییه‌وه‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران دارایی‌‬ ‫جیای���ه‌و په‌رله‌مانیش دارایی‌ جیایه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌ دو ده‌زگای‌ س���ه‌ربه‌خۆن‌و‬ ‫كه‌س���یان ناتوان���ن بڕی���ار له‌دارایی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی تر بدات‪ ،‬پێده‌چێت په‌رله‌مان‬ ‫بتوانێت بودجه‌ بۆ حكومه‌ت دابنێت‌و‬ ‫بڕیاری‌ له‌سه‌ر بدات به‌اڵم حكومه‌ت‬ ‫ناتوانێت بڕیاری‌ دارایی‌ بس���ه‌پێنێت‬ ‫به‌س���ه‌ر په‌رله‌ماندا‪ ،‬ته‌نه���ا به‌ڕازی‌‬ ‫بونی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان نه‌بێت‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مانیش به‌هۆی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ رێگ���ری‌ له‌س���ه‌رۆكه‌كه‌ی‌‬ ‫ك���راوه‌ له‌ئێس���تادا له‌دۆخێك���ی‌‬ ‫چه‌قبه‌ستودایه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها گۆران ئازاد‪ ،‬په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫یه‌كێتی‌ پێیوایه‌ ك���ه‌ ئه‌و بڕیارانه‌ی‌‬ ‫دراوه‌ ل���ه‌ وه‌رگرتن���ه‌وه‌ی‌ به‌ش���ێ‬

‫له‌قه‌رزه‌كانی‌ كۆمپانیاكان‌و هه‌ندێك‬ ‫له‌بڕیاره‌كانی‌ تر به‌ئاس���انی‌ ده‌چن ‌ه‬ ‫ب���واری‌ جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ئه‌م���ه‌ كه‌مێكه‌ له‌چاكس���ازی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ئالێره‌وه‌ حكومه‌ت بوه‌س���تێت یانی‌‬ ‫هیچ نه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ده‌بێت ئه‌م‬ ‫پرۆس���ه‌یه‌ به‌ردوام بێت النیكه‌م بۆ‬ ‫س���اڵێك‌و ده‌بێت چه‌ندی���ن پرۆژه‌ی‌‬ ‫ترم���ان هه‌بێ���ت بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ببێته‌‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی‌ نیش���تمانی‌‌و پرۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫هاواڵتیان‪ ،‬پێویسته‌ حكومه‌ت ژورێكی‌‬ ‫عه‌مه‌لیاتی‌ هه‌بێت بۆ چاودێریكردنی‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌ ئ���ه‌و بڕیارانه‌و ئه‌و‬ ‫رێگریانه‌ی‌ كه‌ دێته‌پێشێ‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پاشه‌كشه‌ی‌ لێنه‌كات‌و به‌رده‌وام بێت‬ ‫له‌رۆیشتن‪ ،‬ئه‌وس���ا ئێمه‌ ده‌توانین‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ ‪ 6‬تا ‪ 7‬مانگ���دا ئه‌نجامی‌‬ ‫باش ببینین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌م بڕیارانه‌ ش���تێكی‌‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ ق���ورس نی���ن تاوه‌ك���و‬ ‫جێبه‌ج���ێ‌ نه‌كرێ���ت‪ ،‬حكومه‌تیش‬ ‫رێگاچاره‌ی‌ تری‌ نه‌ماوه‌ یان ده‌بێت‬ ‫بكه‌وێ���ت یاخود ده‌بێت چاكس���ازی‌‬ ‫بكات‪ ،‬كام���ه‌ی‌ هه‌ڵده‌بژێرێت ئه‌وه‌‬

‫گرنگه‌ له‌كه‌وتنیشیدا هه‌مومان زیان‬ ‫ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ش���ی‌ رونك���رده‌وه‌ كه‌‬ ‫موچه‌ی‌ س���ێ‌ مانگی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫الی���ه‌‪ ،‬حكوم���ه‌ت له‌ئیف�ل�اس بون‬ ‫نزی���ك بوه‌ته‌وه‌‪ ،‬حكومه‌ت ‪ 18‬ملیار‬ ‫ق���ه‌رزاره‌‪ ،‬هه‌رچی‌ كۆمپانیاو كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌ته‌ راوه‌ستاون‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌ی‌‬ ‫ئه‌مانه‌ بریت���ی‌ نیه‌ له‌كه‌وتن؟ بریتی‌‬ ‫نیه‌ له‌راوه‌س���تانی‌ ژیان‪ ،‬ئه‌گه‌ر دو‬ ‫مانگی‌ تر موچه‌ نه‌درێت پابه‌ندبونی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی���ش وه‌ك پێویس���ت‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���ته‌ به‌رله‌وه‌ی‌‬ ‫بكه‌وێت ده‌بێت چاكس���ازی‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێویس���ته‌ به‌ر له‌هه‌رش���تێك‬ ‫ئاشته‌وایی‌ سیاسی‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫گۆڕانی���ش‬ ‫په‌رله‌مانتارێك���ی‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت‪ ،‬حكومه‌ت ده‌یتوانی‌‬ ‫س���ودی‌ زۆر زیات���ر له‌پرۆژه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫وه‌زیری‌ دارایی‌ وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫عه‌بدولرحم���ان عه‌ل���ی‌ ره‌زا‪،‬‬ ‫له‌فراكسیۆنی‌ گۆڕان بۆ ئاوێنه‌ رونی‌‬ ‫كرده‌وه‌ كه‌ له‌ده‌س���ه‌التی‌ حكومه‌تدا‬ ‫نی���ه‌ بڕیارێ���ك ده‌ربكات‌و به‌س���ه‌ر‬

‫په‌رله‌مانتاراندا بیسه‌پێنێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان خۆی‌ یاسای‬ ‫داناوه‌و به‌ش���ێك له‌و ده‌رمااڵنه‌ی‌ كه‌‬ ‫حكومه‌ت بڕیاریانداوه‌ كه‌می‌ بكاته‌وه‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان به‌یاس���ا‬ ‫دان���راون‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌به‌یاس���ا‬ ‫دان���راون ده‌بێ���ت هه‌رله‌په‌رله‌م���ان‬ ‫به‌یاسا كه‌مبكرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئێمه‌ وه‌كو فراكس���یۆنی‌‬ ‫گ���ۆڕان له‌گ���ه‌ڵ هه‌م���و ج���ۆره‌‬ ‫چاكسازیه‌كداین‪ ،‬كه‌ سه‌رجه‌م جومگه‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و كارگێ���ڕی‌‌و ئیداریه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان بگرێت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێویسته‌ چاكسازی‌ له‌مه‌له‌فه‌‬ ‫گه‌وره‌كان���ه‌وه‌ ده‌س���ت پێبكات بۆ‬ ‫خواره‌وه‌ ن���ه‌وه‌ك له‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌رماڵه‌و موچ���ه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانه‌وه‌‬ ‫ده‌س���ت پێبكات‪ ،‬پێویسته‌ ده‌ست‬ ‫به‌ری���ن ب���ۆ مه‌له‌ف���ه‌ گ���ه‌وره‌كان‌و‬ ‫گرێبه‌سته‌ نه‌وتیه‌كان‪ ،‬گرێبه‌سته‌كانی‌‬ ‫كڕین���ی‌ گازوایل بۆ وێس���تگه‌كانی‌‬ ‫كاره‌با ك ‌ه ئه‌مان���ه‌ به‌رۆژانه‌ ملیاران‬ ‫دیناری���ای‌ تێدا ون ده‌بێت‌و به‌هه‌ده‌ر‬ ‫ده‌درێت‌و ناشه‌فافیه‌تی‌ تێدایه‌"‪.‬‬

‫وتیشی‌ "بیریشمان نه‌چێت ئێستا‬ ‫كه‌ باسی‌ چاكسازی‌ ده‌كرێت كه‌ش‌و‬ ‫ه���ه‌وای‌ ئ���ه‌و چاكس���ازیه‌ له‌بارنیه‌‬ ‫به‌حوكم���ی‌ ئه‌وه‌ی‌ س���ه‌رجه‌می‌ ئه‌و‬ ‫دامه‌زراوه‌ ش���ه‌رعیانه‌ی‌ كه‌ كاریان‬ ‫چاودێ���ری‌ كردنه‌ په‌كی���ان خراوه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و‌ه په‌رله‌مان‌و ده‌س���ته‌ی‌ نه‌زاهه‌‬ ‫تا ده‌گاته‌ چاودێ���ری‌ دارایی‌‌و كاری‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێ���زگاكان‪ ،‬بۆی���ه‌‬ ‫له‌ئێستادا تا ئه‌و دۆخه‌ نه‌چێته‌ بواری‌‬ ‫ئاسایی‌ چاكسازی‌ زه‌حمه‌ته‌‪ ،‬وه‌هیچ‬ ‫جاكس���ازیه‌كش له‌ب���واری‌ دارایی‌‌و‬ ‫كارگێڕیدا س���ه‌ركه‌وتو نه‌بوه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫چاكس���ازی‌ له‌سیس���ته‌می‌ سیاسی‌‌و‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایی‌ نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی‌ گۆڕان وتیشی‌ "‬ ‫ئه‌و پرۆژه‌یه‌ی‌ حكومه‌ت بۆ چاكسازی‌‬ ‫ره‌نگه‌ ‪ %5‬ی‌ پرۆژه‌ی‌ چاكسازی‌ نه‌بێت‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا‪ ،‬به‌بڕوای‌ من‬ ‫پرۆژه‌كه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌ بخرایه‌ته‌‬ ‫بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌ زۆر باش���تر‬ ‫بو وه‌زۆرتری���ن داهاتی‌ بۆ حكومه‌ت‬ ‫ده‌گه‌ڕانده‌وه‌و كه‌مترین خه‌رجیش���ی‌‬ ‫له‌سێكته‌ره‌كاندا خه‌رج ده‌كرد"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )508‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/22‬‬

‫‪5‬‬

‫ئه‌حمه‌د كانی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌‪:‬‬ ‫پۆست ‌ی سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان جارێكیتر نادرێته‌وه‌ به‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫ئه‌حمه‌د كانی‌ ئه‌ندامی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان هیچ شتێكی‌ تێدا نه‌هێشتوه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بوار بڕه‌خسێت پارتی‌ له‌گه‌ڵی‌‬ ‫دابنیشێت یاخود بگه‌ینه‌ چاره‌سه‌رێك بۆ‬ ‫تێپه‌ڕاندنی‌ ئه‌و قه‌یرانانه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌راگه‌یه‌ندراوه‌كه‌ی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫پارتیدا باس له‌چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كان ‌ی‬ ‫هه‌رێم كراوه‌‪ ،‬ئایا پارتی‌ هیچ ئه‌جندایه‌كی‌‬ ‫بۆ ئه‌و كاره‌ هه‌یه‌؟‬ ‫ئه‌حمه‌د كانی‌‪ :‬بێگومان پارتی‌ ئه‌جندای‌‬ ‫ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێش���ه‌كانی‌ هه‌رێم‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و هه‌وڵیش���یداوه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌مو الیه‌ن���ه‌كان بتوانی���ن به‌یه‌كه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫بابه‌تانه‌ی‌ له‌كوردس���تان هه‌ی���ه‌ به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ قه‌یرانن چاره‌س���ه‌ریان بكه‌ین‌و‬ ‫هه‌نگاوه‌كانیش بۆ ئاینده‌ پێكه‌وه‌ بین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كۆمه‌ڵێك هه‌وڵ بۆ نێوه‌ندگیری‌‌و‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كانی‌ هه‌رێم له‌ئارادایه‌‬ ‫كه‌ دیارترینی���ان هه‌وڵی‌ نێوه‌ندگیرییه‌كه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتیی���ه‌‪ ،‬پارت���ی‌ چ���ۆن ل���ه‌و هه‌واڵنه‌‬ ‫ده‌ڕوانێت؟‬ ‫ئه‌حم���ه‌د كان���ی‌‪ :‬ئێمه‌ هه‌م���و هه‌وڵێك‬ ‫ب���ۆ گه‌یاندنی‌ هه‌مو الیه‌ن���ه‌كان به‌ئیجابی‌‬ ‫ده‌بینی���ن‪ ،‬بێگوم���ان پێش���نیاره‌كان هه‌ر‬ ‫الی���ه‌ك تێبینی‌ خ���ۆی‌ له‌س���ه‌ری‌ هه‌یه‌‌و‬ ‫پارتی‌ قه‌ناعه‌تی‌ وای���ه‌ كه‌ مه‌رج نییه‌ ئه‌و‬ ‫ئه‌جندایه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌ س���ه‌د ده‌رسه‌د به‌دڵی‌‬ ‫پارتی‌ بێت ی���ان به‌دڵی‌ الیه‌نێكی‌ تر بێت‪.‬‬ ‫ده‌بێت پێشنیاره‌كان به‌شێوه‌یه‌ك بێت كه‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ گش���تی‌ تیادا ڕه‌چاوكرابێت‌و‬ ‫تێبینی‌ الیه‌نه‌كانیشی‌ تیادا ڕه‌چاوكردبێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌نێ���و راگه‌یه‌ندراوه‌ك���ه‌ی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ پارتیدا باس له‌دۆخی‌ ئابوری‌‬ ‫هه‌رێ���م ده‌كرێ���ت‪ ،‬ئایا پارت���ی‌ ده‌توانێت‬ ‫دۆخی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان چاره‌سه‌ربكات‌و‬ ‫ئه‌و توانایی���ه‌ی‌ هه‌یه‌ دۆخی‌ ئابوری‌ هه‌رێم‬ ‫چاره‌سه‌ربكات؟‬ ‫ئه‌حم���ه‌د كانی‌‪ :‬ئ���ه‌وه‌ به‌ته‌نها به‌پارتی‌‬ ‫ناكرێت‪ .‬راسته‌ پارتی‌ هه‌میشه‌ ته‌حه‌مولی‌‬ ‫زۆرێك له‌به‌رپرسیارێتی‌ ده‌كات‌و كردوشیه‌تی‌‬ ‫به‌اڵم ناكرێت كێش���ه‌كان هه‌م���وی‌ بخرێته‌‬ ‫ئه‌ستۆی‌ پارتی‌‌و له‌كاتی‌ چاره‌سه‌ركردنیشیدا‬ ‫هه‌ر كه‌سه‌‌و هاوبه‌ش���یكردنی‌ خۆی‌ تیایدا‬ ‫رابگه‌یه‌نێت بۆ نمونه‌ ئه‌وه‌ی‌ كاتێك داعش‬

‫ش���ه‌نگالی‌ گ���رت شكس���ته‌كه‌یان هه‌موی‌‬ ‫خس���ته‌ ئه‌س���تۆی‌ پارتی‌ ب���ه‌اڵم كاتێك‬ ‫شه‌نگال ئازادكرا زۆر الیه‌ن خۆی‌ به‌شداری‌‬ ‫پێكرد له‌سه‌ركه‌وتنه‌كان وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وان‬ ‫له‌ئازادكردنه‌وه‌ی‌ ش���ه‌نگالدا به‌ش���داربوبن‬ ‫ئه‌وه‌ وه‌ك نمونه‌ی���ه‌ك هێنامه‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ چ‬ ‫دۆخی‌ ئابوری‌ له‌كوردستان‌و چ دۆخی‌ تری‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و قه‌یرانه‌كان‌و ئ���ه‌و ئابڵۆقه‌یه‌ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر كوردس���تان هه‌ی���ه‌ ئه‌و ره‌وش���ه‌‬ ‫ئابوریی���ه‌ی‌ كه‌ حكومه‌ت���ی‌ ئیتیحادی‌ بۆ‬ ‫هه‌رێمی‌ دروس���تكردوه‌ به‌ڕاس���تی‌ پارتی‌‬ ‫ئ���ه‌و بابه‌تان���ه‌ واده‌بینێت كه‌ پێویس���تی‌‬ ‫به‌نه‌ش���ته‌رگه‌ری هه‌ی���ه‌‌و بێگوم���ان ئه‌و‬ ‫نه‌شته‌رگه‌رییه‌ش ئازاری‌ خۆی‌ ده‌دات بۆیه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌مانه‌وێت چاره‌س���ه‌ری‌ قه‌یرانه‌كان‬ ‫بكه‌ی���ن ده‌بێت هه‌موم���ان به‌یه‌كه‌وه‌ كاری‌‬ ‫بۆ بكه‌ین‪ .‬ده‌بێ���ت هه‌مومان به‌یه‌كه‌وه‌ چ‬ ‫له‌حكوم���ه‌ت چ له‌كۆبون���ه‌وه‌ی‌ حزب���ه‌كان‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌كان بكه‌ین‪ .‬ئه‌وه‌‬ ‫راست نییه‌ كه‌ بوترێت كه‌ به‌ته‌نها به‌پارتی‌‬ ‫دۆخی‌ ئابوری‌ هه‌رێم چاره‌س���ه‌رده‌كرێت‌و‬ ‫ئێمه‌ حكومه‌تێكم���ان هه‌یه‌‌و له‌و حكومه‌ته‌‬ ‫هه‌م���و الیه‌ن���ه‌كان به‌ش���دارن‌و هه‌ر كه‌س‬ ‫به‌پێی‌ قه‌باره‌ی‌ خۆی‌ پێویس���ته‌ هاوكاری‌‬ ‫بكات‌و به‌ش���داری‌ بكات له‌چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫كێشه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر پارت���ی‌ مه‌به‌س���تی‬ ‫ئاس���اییكردنه‌وه‌ی‌ دۆخه‌كه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ۆ چی‌‬ ‫تائێستاش پێداگری‌ له‌س���ه‌ر ئه‌و بڕیاره‌ی‌‬ ‫خ���ۆی‌ ده‌كات كه‌ یوس���ف محه‌مه‌د وه‌ك‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ناناسێت؟‬ ‫ئه‌حمه‌د كانی‌‪ :‬د‪.‬یوس���ف ‪ 38‬ئه‌ندامی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردستان ده‌نگی‌ پێدا‪ ،‬د‪.‬یوسف سه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مان ب���و به‌اڵم به‌داخ���ه‌وه‌ نه‌یتوانی‌‬ ‫وه‌كو س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌م���ان ره‌فتار بكات‪.‬‬ ‫ئێستاش ئه‌و ره‌وشه‌ی‌ هاتۆته‌ پێش پارتی‌‬ ‫جارێكیتر هه‌رگیز ناگه‌ڕێته‌وه‌ سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ د‪.‬یوسف ببێته‌وه‌ به‌سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫پۆستی سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانیش جارێكی‌ تر‬ ‫نادرێته‌وه‌ به‌بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و له‌ڕاستیدا‬ ‫به‌پێی‌ ئیس���تیحقاقاتی‌ هه‌ڵب���ژاردن ئه‌وه‌‬ ‫ئیستیحقاقی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان نییه‌‌و پارتی‌‬ ‫زۆرینه‌‌و یه‌كێتی‌ نیش���تیمانی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌ماندا به‌شداری‌‬ ‫نه‌ك���رد‌و ده‌نگی‌ پێن���ه‌دا‪ .‬بۆی���ه‌ من له‌و‬ ‫بڕوایه‌دام له‌كاتی‌ گه‌یش���تن به‌رێككه‌وتنی‌‬ ‫سیاس���یش ئه‌و پۆس���ته‌ ب���ه‌ر بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان ناكه‌وێته‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌بێت رێككه‌وتنێك ‌ی‬ ‫زۆر باش‌و گشتگیر‌و‬ ‫هه‌مه‌الیه‌نه‌ به‌تایبه‌ت ‌ی‬ ‫له‌نێوان پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتیدا هه‌بێت‬ ‫ئه‌حمه‌د كانی‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌وترێت پارت���ی‌ پالنی‌ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌یه‌ د‪.‬جه‌عفه‌ر ئیمینكی‌ بكاته‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان؟‬ ‫ئه‌حم���ه‌د كان���ی‌‪ :‬زانیاری���م نیی���ه‌ له‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ل���ه‌م رۆژانه‌دا بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫راگه‌یه‌ندراوێكی‌ باڵوكرده‌وه‌ كه‌ به‌ش���ێكی‌‬ ‫راگه‌یه‌ندراوه‌كه‌ توند بو به‌ش���ێكی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫داوای‌ گفتوگۆ‌و چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ ده‌كرد‪ ،‬چۆن ل���ه‌و راگه‌یه‌ندراوه‌‬ ‫ده‌ڕوانن؟‬ ‫ئه‌حم���ه‌د كانی‌‪ :‬به‌داخ���ه‌وه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان وه‌ك���و پێویس���ت له‌حوكمڕان���ی‌‬ ‫كوردس���تان ده‌وری‌ خۆی‌ نه‌بینی‌ چ له‌ڕوی‌‬ ‫راگه‌یاندن���ه‌وه‌ چ له‌روی‌ سیاس���ه‌تكردنه‌وه‌‬ ‫له‌و وه‌زعه‌ ناس���كه‌ی‌ كوردس���تان هه‌وڵی‌‬ ‫نه‌داوه‌ كه‌ س���ه‌ركه‌وتو بێت‌و به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫هه‌میشه‌ هه‌وڵیداوه‌ قه‌یران دروست بكات‌و‬ ‫كێش���ه‌ بۆ حكومه‌ت دروست بكات‪ .‬هه‌مو‬ ‫الیه‌ك ده‌زانێت پارتی‌ هه‌ڵمه‌تی‌ راگه‌یاندن‌و‬ ‫وه‌اڵمدان���ه‌وه‌ی‌ هێرش���ه‌ ناڕه‌واكان���ی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانی‌ ڕاگرت كه‌چی‌ به‌داخه‌وه‌‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان هه‌ر ب���ه‌رده‌وام بون‬ ‫له‌س���ه‌ر راگه‌یاندنه‌كانی‌ خ���ۆی‌ تاده‌گاته‌‬ ‫ئێس���تاش‪ .‬بۆیه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان هیچ‬ ‫شتێكی‌ به‌جێنه‌هێشتوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ بوار‬

‫بڕه‌خسێت بۆ پارتی‌ كه‌ له‌گه‌ڵی‌ دابنیشێت‬ ‫یاخود بگه‌ینه‌ چاره‌سه‌رێك بۆ تێپه‌ڕاندن ‌ی‬ ‫ئه‌و قه‌یرانانه‌ی‌ كه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬ده‌وترێ���ت بارزان���ی‌ داوای‌ كردوه‌‬ ‫ئام���اده‌كاری‌ بۆ ریفراندۆم‌و س���ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئایا ئه‌مه‌ تاچه‌ند راسته‌؟‬ ‫ئه‌حم���ه‌د كانی‌‪ :‬ئه‌وه‌ س���ه‌د ده‌رس���ه‌د‬ ‫راسته‌‪ .‬جه‌نابیان جه‌ختیان له‌سه‌ر ئاینده‌ی‌‬ ‫كوردس���تان ك���رده‌وه‌‌و جه‌ختی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئ���ه‌وه‌ كرده‌وه‌ ك���ه‌ ده‌بێ���ت ریفڕاندۆمێك‬ ‫له‌سه‌رتاس���ه‌ری‌ هه‌رێمی‌ كوردستان بكرێت‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ گه‌لی‌ كوردس���تان له‌باش���وری‌‬ ‫كوردستان بڕیار له‌چاره‌نوسی‌ خۆی‌ بدات‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌ریفراندۆم ده‌كرێت‌و ریفراندۆمیش‬ ‫به‌گرتنه‌به‌ری‌ رێكاره‌ یاساییه‌كان ده‌كرێت‌و‬ ‫له‌و خاڵ���ه‌دا به‌پێویس���تی‌ ده‌زانم جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ بكه‌مه‌وه‌ كه‌ ئێمه‌ له‌و هه‌نگاوه‌دا‬ ‫ده‌بێت هه‌مومان به‌ڕۆحێكی‌ نیشتیمانیانه‌‌و‬ ‫كوردانه‌ پشتگیری‌ له‌هه‌نگاوه‌كانی‌ سه‌رۆك‬ ‫بارزانی‌ بكه‌ین به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك نه‌هێڵین‬ ‫مونافه‌س���ه‌ی‌ حزبی‌‌و ئ���ه‌و ناكۆكیانه‌ی‌ كه‌‬ ‫هه‌یه‌‌و ئه‌جندای‌ حزبایه‌تی‌ وامان لێ‌ بكات‬ ‫كه‌ له‌و هه‌نگاوه‌ مێژوییه‌ دورمان بخاته‌وه‌‌و‬ ‫من تكاده‌كه‌م ته‌نانه‌ت ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ ناتوانن‬ ‫هاوكاری‌ ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ی‌ س���ه‌رۆك بارزانی‌‬ ‫بكه‌ن به‌الیه‌نی‌ كه‌م كێشه‌ بۆ جێبه‌جێكردنی‌‬

‫ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ دروست نه‌كه‌ن‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ قۆناغێك���ی‌ مێژویی���ه‌‌و هه‌نگاوێك ‌ی‬ ‫مێژوییه‌‌و ده‌وڵه‌ت بۆ هه‌مو كوردس���تانه‌‌و‬ ‫دروس���تبونی‌ ده‌وڵ���ه‌ت له‌ده‌رئه‌نجامی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌م���و قوربانییه‌یه‌ كه‌ گه‌لی‌ كوردس���تان‬ ‫داویه‌ت���ی‌ به‌هه‌مو نه‌ت���ه‌وه‌كان به‌تایبه‌تی‌‬ ‫گه‌لی‌ كورد‪ ،‬بۆی���ه‌ ئه‌گه‌ر وا بیر بكرێته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ده‌وڵه‌تی‌ ك���وردی‌ یان س���ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫كوردس���تان ش���اكاره‌كه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫الیه‌نێ���ك یان بۆ خودی‌ جه‌نابی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫بارزانی‌ بۆیه‌ مونافیس���ه‌كانی‌ كار بۆ ئه‌وه‌‬ ‫بكه‌ن كه‌ ئه‌و به‌رنامه‌یه‌ س���ه‌رنه‌گرێت ئه‌وا‬ ‫كاره‌س���اتێكی‌ مێژوییه‌‌و له‌و بڕوایه‌دام له‌و‬ ‫حاڵه‌ته‌دا نه‌ گه‌لی‌ كوردستان نه‌ مێژو ره‌حم‬ ‫به‌كه‌س ناكات‌و به‌تایبه‌ت ئه‌وانه‌ی‌ بیانه‌وێت‬ ‫كۆس���پ‌و ته‌گه‌ره‌ له‌به‌رده‌م ئه‌و به‌رنامه‌یه‌‬ ‫دروست بكه‌ن‌و ریفراندۆمیش مه‌سه‌له‌یه‌كی‌‬ ‫ده‌ستوریی‌‌و یاساییه‌‌و كارتێكی‌ به‌هێزه‌ كه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌سه‌ركه‌وتویی‌ ئه‌نجامدرا ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ده‌ست سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‌ كورده‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌كاتی‌ پێویست ئه‌و كارته‌ نیشانی‌‬ ‫هه‌م���و دونیا بدرێت كه‌ گه‌لی‌ كوردس���تان‬ ‫ئه‌مه‌ بڕیارێتی‌‌و من دڵنیام به‌ڕێژه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫گه‌وره‌‌و له‌س���ه‌روی‌ ‪ %95‬گه‌لی‌ كوردستان‬ ‫پشتگیری‌ سه‌ربه‌خۆیی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس له‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌ توندوتۆڵ‌و‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی‌ دو قۆڵ���ی‌ یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬ئایا ئه‌مه‌ بوه‌ت���ه‌ بنه‌مایه‌ك بۆ‬ ‫دروستكردنی‌ كابینه‌یه‌كی‌ نوێی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم؟‬ ‫ئه‌حم���ه‌د كانی‌‪ :‬من ل���ه‌و بڕوایه‌دام كه‌‬ ‫ده‌بێت رێككه‌وتنێكی‌ زۆر باش‌و گش���تگیر‌و‬ ‫هه‌مه‌الیه‌ن���ه‌ به‌تایبه‌تی‌ له‌نێ���وان پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی���دا هه‌بێت دواتری���ش له‌گه‌ڵ هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌كان���ی‌ تر‪ .‬به‌و واتای���ه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫زۆر پێویس���ته‌ ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ ده‌بێت هه‌مو‬ ‫الی���ه‌ك دڵنیابكه‌ین���ه‌وه‌ ك���ه‌ رێككه‌وتنی‌‬ ‫پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ ئه‌نجامه‌ك���ه‌ی‌ له‌خزمه‌تی‌‬ ‫گه‌لی‌ كوردس���تان‌و هه‌رێمی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫هه‌مو الیه‌نه‌كان���دا ده‌بێت‌و ده‌رگاش كراوه‌‬ ‫ده‌بێت بۆ هه‌مو الیه‌نه‌كان كه‌ به‌ش���داریی‬ ‫له‌و رێككه‌وتنه‌دا بكه‌ن‪ ،‬به‌و واتایه‌ی‌ مه‌رج‬ ‫نییه‌ ئه‌و رێككه‌وتنه‌ ته‌نها په‌یوه‌س���ت بێت‬ ‫به‌پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كوردستان‬ ‫كوردس���تانی‌ هه‌موانه‌ ن���ه‌ك ته‌نها الیه‌ن‌و‬ ‫دو الیه‌ن‌و ده‌بێت هه‌م���و الیه‌نه‌كان تیایدا‬ ‫به‌ش���داربن به‌تایبه‌تی‌ ئ���ه‌و حزبانه‌ی‌ كه‌‬ ‫مۆڵه‌ت���ی‌ فه‌رمی���ان هه‌یه‌ له‌كوردس���تان‌و‬

‫هه‌روه‌ه���ا پێكهات���ه‌ نه‌ته‌وایه‌تییه‌كانی���ش‬ ‫ده‌وری‌ كارایان هه‌بێ���ت‌و ده‌وری‌ ئه‌وانیش‬ ‫فه‌رامۆش نه‌كرێت‪ .‬بۆیه‌ هه‌بونی‌ رێككه‌وتن‬ ‫له‌نێ���وان الیه‌ن���ه‌كان به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌نێوان‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و پارت���ی‌ مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ گرنگه‌‌و‬ ‫ده‌كرێت س���ودێكی‌ زۆر له‌رێككه‌وتننامه‌ی‌‬ ‫س���تراتیژی‌ بكرێ���ت‌و ل���ه‌و بڕگان���ه‌ی‌ كه‌‬ ‫پێویس���ته‌ گۆڕانكاری‌ به‌سه‌ردا بهێنرێت بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ ئێستاماندا بگونجێنرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌و بڕوایه‌دان كێش���ه‌كانی‌ نێوان‬ ‫پارتی‌‌و گۆڕان گه‌یشتبێتنه‌ بنبه‌ست؟‬ ‫ئه‌حم���ه‌د كانی‌‪ :‬من ل���ه‌و بڕوایه‌دام ئه‌و‬ ‫كێش���انه‌ی‌ كه‌ دروس���تبون له‌كوردس���تان‬ ‫هه‌موی‌ ده‌رئه‌نجامی‌ سیاس���ه‌ته‌ هه‌ڵه‌كانی‌‬ ‫ی���ه‌ك له‌دوای‌ یه‌ك���ی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫ب���و‪ .‬ئومێد ده‌ك���ه‌م بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫به‌سیاسه‌ته‌كانی‌ خۆیدا بچێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ ده‌یبیستین له‌راگه‌یاندنه‌كان‬ ‫ئه‌وان به‌رده‌وام���ن‌و خۆزگه‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌یڵێن‬ ‫راس���تی‌ بوایه‌‪ ،‬هه‌موی‌ گۆڕینی‌ حه‌قیقه‌ته‌‌و‬ ‫به‌هه‌ڵه‌ تێگه‌یاندنی‌ خه‌ڵكی‌ كوردس���تانه‌‌و‬ ‫بۆیه‌ ئه‌وه‌ش وای‌ كردوه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫پارتی‌ ئاماده‌یی‌ تێدا نه‌بێت بۆ دانیش���تن‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆڕان‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر که‌سانێک وا بیر‬ ‫بكه‌نه‌وه‌ كه‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫كوردی‌ شاكاره‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سه‌رۆك‬ ‫بارزانی‌‌و مونافیسه‌كانی‌‬ ‫كار بۆ ئه‌وه‌ بكه‌ن ئه‌و‬ ‫به‌رنامه‌یه‌ سه‌رنه‌گرێت‬ ‫ئه‌وا كاره‌ساتێكی‌‬ ‫مێژوییه‬

‫"بەهێزترین سوپای دنیا شەڕ لەگەڵ هاواڵتیانی خۆی دەکات"‬ ‫راپۆرتی خەدیجە کامەر‬ ‫بەشی تورکی بی بی سی ــ دیاربەکر‬ ‫قەدەغەکردنی هاتوچۆ لەشارۆچکەکانی‬ ‫س����وری س����ەر بەدیاربەکر‪ ،‬نوسەیبین‌و‬ ‫دارگەچیتی س����ەر بەماردین‪ ،‬سلۆپی‌و‬ ‫جزیرەی سەر بەشرناخ بەردەوامە‪.‬‬ ‫ئایج����ان ئیرم����ەز نوێنەری ش����رناخ‬ ‫لەسەر لیس����تی هەدەپە‪ ،‬لەسلۆپییەوە‬ ‫رایگەیاند تائێستا حەوت کەس گیانیان‬ ‫لەدەست داوە‪ .‬ئیرمەز وتی دو کەس کە‬ ‫تەمەنیان لەنێوان ‪ ١٧-١٦‬س����اڵدا بوە‪،‬‬ ‫کەوتونەتە ژێر دیواری ماڵەکەیانەوە کە‬ ‫بەهۆی تۆپبارانەوە بەسەریاندا روخاوە‪.‬‬ ‫هەروەها چەندین کەسیش کە تەمەنیان‬ ‫لەنێوان ‪ ٧١-٧٠‬س����اڵدا بوە‪ ،‬بەفیشەک‬ ‫کوژراون‪ ،‬س����یانی تری����ش لەئەنجامی‬ ‫دەنگ����ی تۆپباراندا دڵیان وەس����تاوەو‬ ‫گیانیان سپاردوە‪.‬‬ ‫ئیرمەز وتی‪" :‬جەنازەی حەوت ئینسان‬ ‫چاوەڕێی بەخاک سپاردن دەکات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بەهۆی پێکدادانەکانەوە‪ ،‬کەس ناتوانێت‬ ‫(لەماڵ) بچێتە دەرەوە"‪.‬‬ ‫پەرلەمانتارەک����ەی هەدەپە رایگەیاند‬ ‫پێکدادان����ەکان لەگەڕەکەکانی جودی‪،‬‬ ‫باش����اک‌و باربارۆس خەستتر بونەتەوە‪،‬‬ ‫بەپێی ئەو زانیارییانەی پێمان گەیشتوە‬ ‫گەلێ����ک خان����و بەه����ۆی تۆپبارانەوە‬ ‫روخاون‌و نزیکەی ‪ ١٠‬بریندار هەیە‪.‬‬ ‫بەوت����ەی ئایجان ئیرم����ەز لەگەڕەکی‬ ‫باش����اک‪ ٣٠٠ -٢٠٠‬کەس منداڵ‌و گەنج‌و‬ ‫پیر‪ ،‬خۆیان خزاندۆتە ژێرزەمینەکانەوە‪.‬‬ ‫هەروەها "لەگەڕان‌و پش����کنینی مااڵندا‬ ‫لەیەنی ش����ەهر‪ ،‬س����وکایەتییەکی زۆر‬ ‫بەخاوەن ماڵەکان کراوەو ئەش����کەنجە‬ ‫دراون"‪.‬‬

‫ئاسه‌واری جه‌نگ به‌ماڵێکه‌وه‌ له‌دیاربه‌کر‬ ‫"چۆن ئەم زوڵمە‬ ‫بۆ کوڕەکەم ڕون بکەمەوە؟"‬ ‫لەجزیرەش ئۆپەراس���یۆنەکان بەچڕی‬ ‫لەگەڕەکی یافەس‪ ،‬نور بەردەوامن‪ .‬خانوە‬ ‫س���ێ نهۆمەکەی بەهادین یاغارجیک کە‬ ‫دەکەوێتە سەر شەقامی بۆتان لەگەڕەکی‬ ‫نور‪ ،‬ژمارەیەک���ی زۆر تۆپی بەرکەوتوە‪.‬‬ ‫خانوەک���ە کەڵک���ی پێ���وە نەم���اوە‪.‬‬ ‫لەتەقینەوەیەکی تریشدا ئاگر لەخانوەکە‬ ‫کەوتۆت���ەوە‪ .‬لەگ���ەڵ دەس���تپێکردنی‬ ‫پێکدادانەکان���دا‪ ،‬یاغارجیک خۆی‌و ژن‌و‬ ‫حەوت منداڵەکەی پەنایان بۆ ژێرزەمینی‬ ‫ماڵە خزمێکی دراوسێیان بردوە‪.‬‬ ‫"بەش���ێوەیەکی هەڕەمەکی تۆپبارانی‬ ‫گەڕەکەکە دەکرێت‪ .‬پاشانیش گوللەباران‬ ‫دکرێت‪ .‬بینا س���ێ نهۆمەکە‪ ،‬کە شەش‬ ‫باڵەخان���ەی تێدای���ە زیانێک���ی گەورەی‬

‫پێگەیش���توە‪ .‬ماڵەکەم���ان بەبەرچاوی‬ ‫خۆمانەوە سوتا‪ .‬ئێستا چوار خێزان‪١٢ ،‬‬ ‫منداڵ‪ ،‬بەگش���تی ‪ ٢٦‬کەس لە دو ژوری‬ ‫ژێرزەمینێک���دا ماوینەت���ەوە‪ .‬ئێرە زۆر‬ ‫شێدارە‪ ،‬کارەباو ئاو نیە‪.‬‬ ‫بەوتەی یاغارجیک هی���چ پێکدادانێک‬ ‫لەگەڕەکەکەمان���دا روی ن���ەداوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەدورەوە تۆپبارانمان دەکەن‪ .‬دەشڵێت‬ ‫(هەرچەندم کرد) نەمتوانی روداوەکان بۆ‬ ‫منداڵەکەم رون بکەمەوە‪" .‬پەیوەندیمان‬ ‫ئاس���ایش‪،‬‬ ‫بەئاگرکوژاندن���ەوە‪،‬‬ ‫قایمقامییەتەوە ک���رد‪ ،‬کەس بۆی گرنگ‬ ‫نەبو‪ .‬بێدەسەاڵت‌و دەستەوسان تەماشای‬ ‫س���وتانی ماڵەکەی خۆم���ان کرد‪ .‬کوڕە‬ ‫ش���ەش س���اڵەکەم لێم دەپرسێ‪ :‬بۆچی‬ ‫ماڵەکەیان سوتاندین؟ ئاخر چۆن دەتوانم‬ ‫بۆی ڕون بکەمەوە؟"‬

‫"با نەتەوە یەکگرتوەکان‌و‬ ‫ناتۆ گوێیان لەدەنگمان بێت"‬ ‫"ئەم���ڕۆ بەهێزتری���ن س���وپای‬ ‫دنی���ا هاتوە ب���ۆ ش���ەڕی هاواڵتییە‬ ‫مەدەنییەکانی خۆی‪ .‬دەش���ێت ش���ەڕ‬ ‫لەنێوان پەکەک���ەو دەوڵەتدا هەبێت‪،‬‬ ‫بەاڵم خەڵکی مەدەنی تاوانیان چیە؟‬ ‫ئەی پاراستنی خەڵکی مەدەنی ئەرکی‬ ‫دەوڵەت نی���ە؟ مادام دەوڵەت ناتوانێ‬ ‫مەدەنییەکان بپارێزێ‪ ،‬با ناتۆو نەتەوە‬ ‫یەکگرتوەکان گوێیان لەدەنگمان بێت‪،‬‬ ‫وا ب���ڕوات ژمارەیەک���ی زۆر مەدەنی‬ ‫دەکوژرێن"‪.‬‬ ‫جەمال یاش���اری خەڵک���ی گەڕەکی‬ ‫یاف���ەس‪ ،‬یەکێکە لەوان���ەی پەنای بۆ‬ ‫ژێرزەمین بردوە‪.‬‬ ‫"چوار خێزان‪ ٢٠ ،‬کەس کە حەوتیان‬

‫بەاڵیەکی گەورەیان‬ ‫بەسەرماندا هێنا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫کەس نازانێت ئێمە‬ ‫لەچ حاڵیکداین‪ ،‬کەس‬ ‫دەنگمان نابیستێ‪ .‬لەم‬ ‫ژێرزەمینەدا گیرمان‬ ‫خواردوەو چاوەڕێی مەرگ‬ ‫دەکەین‬ ‫منداڵە‪ ،‬لەژێرزەمینداین‪ .‬حەوت منداڵم‬ ‫هەیە‪ .‬دوانی���ان لەناوەندی‪ ،‬چواریان‬ ‫لەسەرەتایی‌و یەکێکیشیان لەزانکۆیە‪.‬‬ ‫ش���ەش رۆژە ناتوانی���ن س���ەر لەماڵ‬ ‫بێنینەدەر‪ .‬س���ێ تۆپ بەر نهۆمەکانی‬ ‫س���ەرەوەی بیناکەم���ان ک���ەوت‪.‬‬ ‫ئێمەش بەناچ���اری رامانکرد بۆ ئێرە‪.‬‬ ‫ژێرزەمینەکە دو ژوری تێدایە‪ .‬دوێنێ‬ ‫ش���ەو داود یانک‪ -‬ی ‪ ١٤‬س���اڵە‪ ،‬کە‬ ‫هاوڕێی کوڕەکەمە‪ ،‬کاتێک دیویس���ت‬ ‫بچێتەوە بۆ ماڵەوە‪ ،‬پێکراو بردیان بۆ‬ ‫نەخۆشخانە‪ .‬لەترساندا ناتوانین سەر‬ ‫بەرزبکەینەوە"‪.‬‬ ‫ئایش���ە یاشاری هاوس���ەری جەمال‬ ‫یاش���ار وتی‪ ،‬هەدیە شەن‪ ،‬ئەو ژنەی‬ ‫دایکی س���ێ منداڵ ب���و و لەبەردەمی‬ ‫مەڵەکەی���دا پێک���را‪ ،‬هاوس���ێمان بو‪:‬‬

‫"هەدیە بوکی خاڵێ بو‪ .‬ساڵی رابردو‬ ‫لەکۆاڵنی ئێمە نیش���تەجێ بون‪ .‬سێ‬ ‫منداڵ���ی هەبو‪ .‬ئەو رۆژە پاش ئەوەی‬ ‫دایبیی منداڵەکەی گۆڕی بو و چوبوە‬ ‫بەردەرگا بۆ فڕێدانی‪ ،‬لەالیەن قەنناس‬ ‫بەدەس���تەکانەوە پێک���را‪ ،‬تەنان���ەت‬ ‫نەمانتوانی بەهاناشیەوە بچین"‪.‬‬ ‫"حاڵمان لەکۆبانی خراپترە"‬ ‫ئاسیە یاش���ار باس لەوەدەکات کە‬ ‫زۆر ترساون‪ ،‬منداڵەکان لەگەڵ دەنگی‬ ‫هەر تەقینەوەیەک���دا خۆیان دەخەنە‬ ‫ژێر مێزەک���ەوە‪ ،‬چەندین رۆژە نانێکی‬ ‫گەرمیان نەخواردوە‪:‬‬ ‫"لەگەڵ دەنگی هەر تەقینەوەیەکدا‪،‬‬ ‫منداڵ���ەکان رادەکەنە ژێ���ر مێزەکەو‬ ‫گوێی خۆی���ان دەگرن‪ .‬ک���ە دەچینە‬ ‫چێشتخانەکە‪ ،‬بەدەنگی تەقینەوەکان‬ ‫دادەچڵەکی���ن‪ .‬هەرچ���ی لەماڵەکەدا‬ ‫هەب���ێ‪ ،‬ئەوە دەدەی���ن بەمنداڵەکان‪،‬‬ ‫بەاڵم کۆرپەکان پێویستیان بەدایبی‌و‬ ‫خۆراک���ە‪ .‬کارەبا نیەو هەوا س���اردە‪.‬‬ ‫خەس���وم تەمەنی‪ ٨٢‬ساڵە‪ ،‬ئیلتیهابی‬ ‫س���نگی هەیە‪ ،‬دەبێ رۆژی س���ێ جار‬ ‫بوخار هەڵمژێ‪ .‬محەویلەکە تەقییەوەو‬ ‫س���ێ رۆژە کارەبا ب���ڕاوە‪ .‬مەکینەی‬ ‫بوخارەک���ەش بێ کارەبا ئیش ناکات‪.‬‬ ‫لەگەڵ هەمو تەقینەوەیەکدا دەیبەینە‬ ‫نێوان دو ژورەک���ەوە بۆ ئەوەی بۆن‌و‬ ‫تۆز کاری تێنەکات‪".‬‬ ‫ئاس���یە یاش���ار پێیوای���ە حاڵیان‬ ‫لەفەلەس���تین‌و کۆبان���ی خراپت���رە‪:‬‬ ‫"بەاڵیەک���ی گەورەی���ان بەس���ەرماندا‬ ‫هێنا‪ ،‬بەاڵم ک���ەس نازانێت ئێمە لەچ‬ ‫حاڵیکداین‪ ،‬کەس دەنگمان نابیستێ‪.‬‬ ‫ل���ەم ژێرزەمینەدا گیرم���ان خواردوەو‬ ‫چاوەڕێی مەرگ دەکەین"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )508‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/22‬‬

‫"جوڵه‌كانی قوباد هه‌ژمونی دكتۆر به‌رهه‌می الواز كردوه‌‌"‬ ‫تاڵه‌بانی كوڕ به‌خشكه‌یی به‌ره‌و كورسی سكرتێری یه‌كێتی هه‌نگاو ده‌نێت‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی ئێستا یه‌كێتیه‌كان‬ ‫به‌مامی بچوك‌و به‌شێكی تریش‬ ‫به‌تاڵه‌بانی كوڕ ناوی ده‌به‌ن‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ئاماژه‌كان له‌سه‌ر ئه‌وه‌ن‌جوڵه‌كانی‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی سیاسه‌تێك ده‌كات كه‌‬ ‫‌تاڵه‌بانی باوك دایڕشتبو هه‌ربۆیه‌‬ ‫‌ئێستا له‌ڕوكاری بنه‌ماڵه‌ی تاڵه‌بانیدا‬ ‫ئه‌و یه‌كه‌مینه‌و له‌زۆربه‌ی كۆبونه‌وه‌‬ ‫چاره‌نوسسازه‌كانی ناو یه‌كێتی‌و‬ ‫كوردستان‌و په‌یوه‌ندیه‌كانی ده‌ره‌وه‌شدا‬ ‫ئاماده‌یه‌‌‪.‬‬ ‫سامان گه‌رمیانی ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كێت����ی نیش����تمانی كوردس����تان‬ ‫له‌باره‌ی قوب����اد تاڵه‌بانیه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یان����د ك����ه‌ گه‌نجێك����ی به‌توانایه‌و‬ ‫جموجوڵه‌كان����ی ئێس����تای په‌یوه‌ن����دی‬ ‫به‌چاالكی خۆیه‌وه‌ هه‌یه‌‌به‌بێ تێوه‌گالن‬ ‫له‌كێش����ه‌ ‌ناوخۆییه‌كانی یه‌كێتی‪ ،‬وتی‬ ‫"ئ����ه‌و له‌كێش����ه‌‌ناوخۆییه‌كانی یه‌كێتی‬ ‫نیش����تمانیدا بێالیه‌نی هه‌ڵبژاردوه‌و هیچ‬ ‫ته‌داخولێك ناكات"‪.‬‬ ‫زۆرێك له‌وان����ه‌ی له‌نزیكه‌وه‌ ئاگاداری‬ ‫كایه‌ی سیاسین له‌هه‌رێمی كوردستاندا‪،‬‬ ‫پێیانوای����ه‌ كه‌ ئ����ه‌م بێده‌نگییه‌ی قوباد‬ ‫تاڵه‌بان����ی به‌رامب����ه‌ر به‌كێشمه‌كێش����ی‬ ‫جه‌مسه‌ره‌كانی ناو یه‌كێتی‌و ملمالنێكانی‬ ‫نێوان پارتی‌و چوار الیه‌نه‌كه‌ له‌رابردوداو‬ ‫پارتی‌و گۆڕانیش له‌ئێس����تادا‪ ،‬جۆرێكه‌‬ ‫له‌سیاس����ه‌ت ك����ردن له‌الی����ه‌ن قوب����اد‬ ‫تاڵه‌بانیه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ژیران����ه‌ ده‌یه‌وێت ئه‌و‬ ‫په‌یام����ه‌ بگه‌یه‌نێ����ت كه‌ ئه‌و به‌ش����ێك‬ ‫نییه‌ له‌و راكێش راكێش����انه‌ی له‌ئاستی‬ ‫حزبه‌ك����ه‌ی‌و له‌ئاس����تی كوردس����تاندا‬ ‫ده‌كرێ����ت‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت له‌س����اته‌وه‌ختی‬ ‫هه‌ڵكش����انی كێش����ه‌كانی نێ����وان هێرۆ‬ ‫ئیبراهیم����ی دایكی‌و به‌رهه‌م س����اڵحدا‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌رهه‌م ساڵح كۆبوه‌وه‌‪.‬‬ ‫قوب����اد تاڵه‌بانی كوڕی دوه‌می جه‌الل‬ ‫تاڵه‌بانی س����كرتێری گش����تی یه‌كێتی‬ ‫نیش����تمانی‌و س����ه‌رۆككۆماری پێشوی‬ ‫عێراق‌و هیرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌دی ئه‌ندامی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی نیشتمانیه‌ كه‌‬

‫ل����ه‌وه‌ی دایك����ی ك����ه‌ هێ����رۆ ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حم����ه‌ده‌ ه����اوكاری ده‌كات هاوكات‬ ‫ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌ كرد كه‌ "ئه‌گه‌ر قوباد‬ ‫تاڵه‌بانی خۆی هه‌ڵبژێرێت ئه‌وا من دژی‬ ‫نابم"‪.‬‬

‫قوباد تاڵه‌بانی‪:‬‬ ‫هیچ په‌یوه‌ندیه‌كم‬ ‫به‌باڵباڵێنه‌كانی ناو‬ ‫یه‌كێتیه‌وه‌ نیه‌و وه‌كو‬ ‫به‌رپرسێكی ده‌وڵه‌ت‬ ‫كارده‌كه‌م‬

‫هاوش����انی كاروان ئه‌نوه‌ری����ش‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانت����اره‌كان كه‌ زۆرترین س����ه‌رو‬ ‫سه‌ودایان له‌گه‌ڵی هه‌یه‌ بۆچونی جیایان‬ ‫له‌سه‌ر جوڵه‌كانی تاڵه‌بانی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫وایده‌بین����ن كه‌ قوب����اد تاڵه‌بانی "دوره‌‬ ‫له‌كێشه‌كانی یه‌كێتی‌و وه‌كو كاربه‌ده‌ستی‌‬ ‫حكوم����ه‌ت مامه‌ڵ����ه‌ ده‌كات"‪ ،‬به‌وته‌ی‬ ‫خه‌ڵه‌ف ئه‌حمه‌د شاتوانی په‌رله‌مانتاری‬ ‫یه‌كێتی له‌په‌رله‌مانی كوردستان‪.‬‬

‫قوباد تاڵه‌بانی‬ ‫‌ئێستا خاوه‌نی جه‌مس����ه‌رێكی به‌هێزی‬ ‫ناو یه‌كێتی نیش����تمانیه‌‪ ،‬ئه‌و له‌ته‌مه‌نی‬ ‫الوییدایه‌و هێش����تا ته‌مه‌ن����ی نه‌بوه‌ به‌‬ ‫‪ 40‬س����اڵ‌‪ ،‬كه‌ به‌یه‌كێ����ك له‌كاراكته‌ره‌‬ ‫س����ه‌ره‌كیه‌كانی سیاس����ه‌ت له‌یه‌كێتی‌و‬ ‫حكومه‌ت����ی هه‌رێمیش����یدا داده‌نرێ����ت‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ ‌ش����یكی‌و قس����ه‌نه‌رم‌و‬ ‫تێكه‌اڵوه‌كانی به‌فۆنه‌تیك����ی ئینگلیزی‬ ‫پێچه‌وان����ه‌ی قه‌ڵ����ه‌وی‌و قس����ه‌ڕون‌و‬ ‫حه‌ماس����یه‌كانی تاڵه‌بانی باوكه‌‪‌ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ����ه‌وه‌‌ئ����ه‌و ڕاس����تیه‌‌ناگۆڕێ����ت‌ تاكه‌‬ ‫‌‌میراتگرێك����ه‌ كه‌ ئام����اژه‌ی بۆ ده‌كرێت‬ ‫به‌رێڕه‌وی سیاسه‌ته‌كانی تاڵه‌بانی باوكدا‬ ‫ده‌ڕوات هه‌رچه‌نده‌ یه‌كێتیه‌كان هه‌رگیز‬ ‫دان ب����ه‌وه‌دا نانێن كه‌ قوب����اد تاڵه‌بانی‬ ‫ده‌بێته‌ جێگره‌وه‌ی ئه‌و‪.‬‬ ‫س����امان گه‌رمیانی كه‌‌تاڵه‌بانی باوك‬ ‫زۆر باش ده‌ناسێت‌و ده‌مێكه‌ له‌ریزه‌كانی‬ ‫یه‌كێتی نیش����تیمانی كوردس����تاندایه‌‪،‬‬ ‫له‌و بڕوای����ه‌دا نیه‌‌كه‌ قوب����اد تاڵه‌بانی‬ ‫جێگره‌وه‌ی ‌تاڵه‌بانی ب����اوك بێت‪ ،‬ئه‌و‬

‫وتی "هیچ كات كاك قوباد نه‌یوتوه‌‌من‬ ‫جێگره‌وه‌ی تاڵه‌بانیم"‪.‬‬ ‫به‌اڵم قه‌ده‌ر ئێس����تا ئ����ه‌وی كردوه‌ته‌‬ ‫روكاری جه‌مسه‌ری بنه‌ماڵه‌ی تاڵه‌بانی‬ ‫بۆیه‌ كاتێ����ك هه‌ڵبژێ����ردرا بۆ جێگری‬ ‫س����ه‌رۆكی حكومه‌ت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی حاكم‬ ‫ق����ادری ئه‌ندام����ی مه‌كته‌بی سیاس����ی‬ ‫ڕكابه‌ری بو بۆ وه‌رگرتنی‌ ئه‌و پۆس����ته‌‪،‬‬ ‫ه����اوكات بڕیارێكی مه‌كته‌بی سیاس����ی‬ ‫یه‌كێت����ی هه‌ب����و بۆ ئه‌وه‌ی ك����ه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ر كه‌س ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس����ی‬ ‫نه‌بێت ئه‌و پۆس����ته‌ وه‌رنه‌گرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و پۆسته‌ی‌ وه‌رگرت‪ ،‬هاوكات‬ ‫ئێستا به‌بێ پۆستی حیزبی له‌كۆبونه‌وه‌‬ ‫بااڵكان����ی یه‌كێت����ی‌و ده‌ره‌وه‌ی یه‌كێتی‬ ‫به‌شداره‌و له‌جوڵه‌ی به‌رده‌وامدایه‌‪.‬‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن����ی‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌ك‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی یه‌كێت����ی له‌ئه‌نجام����ی‬ ‫شیكردنه‌وه‌ی جوڵه‌كانی قوباد تاڵه‌بانی‬ ‫گه‌یش����ته‌ ئه‌و بڕوایه‌ی ك����ه‌ ئه‌و جواڵنه‌‬ ‫ته‌نها په‌یوه‌ندییان به‌گه‌نجێتی‌و چاالكی‬

‫نوێنه‌ر ‌ی حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌فه‌ڕه‌نسا‪:‬‬

‫ئه‌وه‌وه‌‌نیه‌ به‌ڵكو په‌یوه‌ندیش����ی هه‌یه‌‬ ‫به‌كێش����ه‌ ناوخۆییه‌كان����ی یه‌كێتیه‌وه‌‪،‬‬ ‫جوڵه‌كانی تاڵه‌بانی به‌شێكی په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌وه‌وه‌ هه‌یه‌ نێچیرڤان بارزانی لێره‌ نیه‌‪،‬‬ ‫به‌شێكی تریشی په‌یوه‌ندی به‌وه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫تاڵه‌بانی نیگه‌رانه‌ له‌وه‌ی هه‌ر وه‌فدێكی‬ ‫دیبلۆماس����ی دێته‌ هه‌رێ����م به‌پێی‌ ئه‌و‬ ‫خش����ته‌ی‌ كاره‌ی‌ كه‌ له‌الیه‌ن پارتیه‌وه‌‬ ‫رێكده‌خرێت س����ه‌ردانی دكتۆر به‌رهه‌م‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ده‌یانه‌وێ‌ ئ����ه‌و رۆڵه‌ بده‌نه‌وه‌‬ ‫به‌قوب����اد تاڵه‌یانی بۆ ئه‌وه‌ی له‌و روه‌وه‌‬ ‫رۆڵی دكتۆر به‌رهه‌میش كه‌مبكرێته‌وه‌‌‪.‬‬ ‫له‌س����ه‌رو ئه‌و بۆچونه‌وه‌ كه‌ بۆ ئێستا‬ ‫ده‌گونجێت بۆچونێكی گه‌وره‌تریش هه‌ی ‌ه‬ ‫ك����ه‌ ده‌وترێت تاڵه‌بان����ی به‌جوڵه‌كانی‌و‬ ‫ساده‌ییه‌كه‌ی دڵی زۆرێك له‌یه‌كێتیه‌كانی‬ ‫خۆش����كردوه‌ س����ه‌رنجی ب����ۆ الی خۆی‬ ‫ڕاكێش����اون‌ته‌نان����ه‌ت ئێس����تا چ����اوی‬ ‫هه‌ندێك له‌كادره‌كانی یه‌كێتی له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ تاڵه‌بانی كوڕ بگاته‌ كورسیه‌كه‌ی‬

‫باوكی كه‌ سكرتێری یه‌كێتی نیشتمانیه‌و‬ ‫چونك����ه‌ هه‌ر ئ����ه‌و ده‌توانێ����ت به‌تامی‬ ‫تاڵه‌بانی سیاسه‌ت بكات‪.‬‬ ‫كاروان ئه‌ن����وه‌ر ئه‌ندام����ی مه‌كته‌بی‬ ‫ڕاگه‌یاندنی یه‌كێتی نیشتمانی الیه‌نگریی‬ ‫خ����ۆی ب����ۆ تاڵه‌بانی كوڕ ناش����ارێته‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ ئه‌گ����ه‌ر قوباد تاڵه‌بان����ی خۆی بۆ‬ ‫پۆستی سكرتێری یه‌كێتی كاندید بكات‬ ‫ئ����ه‌و به‌ڵێی ب����ۆ ده‌كات‪ ،‬ه����ه‌ر چه‌نده‌‬ ‫نایش����ارێته‌وه‌ كه‌ ئه‌و ق����ه‌ت ناتوانێت‬ ‫ببێته‌ جێگ����ره‌وه‌ی تاڵه‌بانی باوك‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "له‌سیاس����ه‌ته‌كانی ڕازین‌و له‌ناو‬ ‫یه‌كێتی نیش����تمانی كوردس����تان كه‌س‬ ‫نیه‌ دژی بێ����ت ئه‌گ����ه‌ر دۆخ له‌باربێت‬ ‫پێش����كه‌وتنی زۆر چ����اوه‌ڕوان ده‌كرێت‬ ‫له‌قوباد تاڵه‌بانی"‪.‬‬ ‫ئه‌ن����وه‌ر زۆر جه‌خ����ت له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات����ه‌وه‌ جوڵه‌كانی س����ه‌یرو خێراو‬ ‫گه‌وره‌ن له‌چه‌ند ساڵی داهاتودا ده‌بێته‌‬ ‫یه‌كێ����ك له‌ڕه‌م����زه‌كان بێگومانیش بو‬

‫خه‌ڵه‌ف ئه‌حمه‌د مه‌عروف ئه‌وه‌ی بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ گێڕایه‌وه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ خودی قوباد‬ ‫تاڵه‌بانی له‌وباره‌یه‌وه‌ قس����ه‌ی كردوه‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی پێوتوه‌ "ئه‌و هیچ په‌یوه‌ندیه‌كی‬ ‫به‌باڵباڵێنه‌كانی ناو یه‌كێتیه‌وه‌ نیه‌و وه‌كو‬ ‫به‌رپرسێكی ده‌وڵه‌تی كارده‌كات"‪.‬‬ ‫خه‌ڵ����ه‌ف له‌باره‌ی جوڵ����ه‌ زۆره‌كانی‬ ‫ئێس����تای تاڵه‌بانی ئام����اژه‌ی بۆ ئه‌وه‌‬ ‫كرد وه‌كو حكومه‌ت جێگری س����ه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ته‌و وه‌ك����و حیزبیش كوڕی مام‬ ‫جه‌الله‌‪ ،‬ه����ۆكاری به‌شداریكردنیش����ی‬ ‫له‌كۆبون����ه‌وه‌كان ئه‌وه‌ی����ه‌ "پێش����تر‬ ‫ن����ه‌گالوه‌ له‌ملمالنێ نابه‌ج����ێ حیزبی‌و‬ ‫حكومیه‌كان����ه‌وه‌ بۆیه‌ ب����ۆ الی گۆڕان‌و‬ ‫پارتیش كه‌سایه‌تیه‌كی گونجاوه‌"‪.‬‬ ‫قوباد تاڵه‌بانی هه‌ر چه‌نده‌ به‌مه‌به‌ست‬ ‫یان بێ مه‌به‌س����ت خ����ۆی دوربخاته‌وه‌‬ ‫له‌كێشه‌كانی ناو یه‌كێتی‪ ،‬به‌اڵم دوباره‌ش‬ ‫ق����ه‌ده‌ری یه‌كێتی فڕێیده‌داته‌وه‌ ناو ئه‌و‬ ‫بۆته‌قه‌ گه‌رمه‌ی پێیده‌وترێت كێشه‌كانی‬ ‫یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان‪ ،‬بۆیه‌ ئێستا‬ ‫ئه‌و ل����ه‌ڕوكاره‌ حیزبیه‌كه‌دا نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫باڵێك ده‌كات كه‌ ریش����ه‌یه‌كی مێژویی‬ ‫قوڵی هه‌یه‌ له‌ناو یه‌كێتی نیش����تمانی‌و‬ ‫به‌هێزی یان الوازییه‌كه‌ش����ی چاره‌نوس‬ ‫له‌ن����او ئاینده‌ی یه‌كێتی‌و ئه‌و هێڵه‌ پانه‌‬ ‫دی����اری ده‌كات ك����ه‌ پێیده‌وترێت "باڵی‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی تاڵه‌بانی"‪.‬‬

‫دو ده‌وڵه‌ت ‌ی كورد ‌ی له‌باشور‌و رۆژئاوا دروستده‌بێت‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫دارا به‌كر ساڵح نوێنه‌ر ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان له‌فه‌ڕه‌نسا‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یاند "رێكخستنه‌وه‌ی‌ نه‌خشه‌كان ‌‬ ‫واڵتانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ كوردستان‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ عێراق‌و سوریا زۆر‬ ‫ی‬ ‫نزیكبۆته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك دیبلۆماتكاران ‌‬ ‫گه‌ور‌هی‌ فه‌ڕه‌نسی‌ لێی‌ ئه‌كۆڵنه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫به‌دروستبونی‌ دو ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌ یه‌كێك له‌باشور‌و یه‌كێك‬ ‫له‌رۆژئاوا ته‌واو ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌كاروب���ار ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت‬ ‫نوێنه‌رایه‌تیه‌كه‌یان له‌واڵتی‌ فه‌ڕه‌نس���ا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫دارا به‌كر س���اڵح نوێن���ه‌ر ‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان له‌فه‌ڕه‌نس���ا‬ ‫له‌لێدوانێك���ی‌ به‌ئاوێن��� ‌هی‌ راگه‌یان���د‬ ‫"كاروباره‌كانمان به‌شێوه‌یه‌كی‌ رێكوپێك‌و‬ ‫چ���االك ده‌به‌ین به‌ڕێ���وه‌‪ .‬كاره‌كانمان‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه خه‌ڵكانێك ‌‬ ‫بریتین له‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بواری‌ سیاسی‌‌و ئابوری‌‌و رۆژنامه‌نوس ‌‬ ‫ی كوردس���تان ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌وان ‌ه‬ ‫سه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫چه‌ندین كۆمپانیای‌ فه‌ڕه‌نس���ی‌‌و بیان ‌‬ ‫كه‌ ئێمه‌ كارئاسانیان بۆ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی قه‌یرانی‌ ئابور ‌‬ ‫ی كاریگ���ه‌ر ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێ���م له‌س���ه‌ر نوێنه‌رایه‌تییه‌كان��� ‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬دارا به‌كر وتی‌ "ئه‌و‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫بارودۆخ ‌ه كاریگه‌رییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێم���ه‌ هه‌یه‌‪ ،‬تائێس���تا ته‌نها بودجه‌ ‌‬ ‫مانگی‌ سێمان پێگه‌یشتوه‌"‪.‬‬ ‫ی كه‌لتوری‌‌و‬ ‫وتیشی‌ "زۆر كار‌و چاالك ‌‬ ‫ی ترمان هه‌ی ‌ه ك��� ‌ه ناتوانین‬ ‫بواره‌كان��� ‌‬ ‫ی بۆ دابنێی���ن چونك ‌ه نازانین‬ ‫پرۆگرام ‌‬ ‫بودجه‌مان بۆ دێت یان نا"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوان‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێ���م‌و فه‌ڕه‌نس���اش‪ ،‬نوێنه‌ره‌ك���ه‌ ‌‬

‫ی‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م له‌و واڵت���ه‌ وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئاستێك ‌‬ ‫"په‌یوه‌ندییه‌كانمان تابڵێ ‌‬ ‫زۆر به‌رزدای���ه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندیم���ان له‌گه‌ڵ‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌‌و ناوخ���ۆ‌و‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تردا هه‌یه‌"‪ .‬وتیش��� ‌‬ ‫داموده‌زگاكان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫"په‌یوه‌ندیمان پێوه‌ ده‌كه‌ن‌و سه‌ردان ‌‬ ‫به‌رده‌وامی���ان ده‌كه‌ی���ن‌و له‌بۆنه‌كاندا‬ ‫ده‌یانبینین"‪.‬‬ ‫دارا به‌كر ساڵح ئاماژه‌ بۆ ئه‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه "فه‌ڕه‌نسا زۆر به‌گرنگیه‌و‌ه له‌دۆز ‌‬ ‫ی ده‌كات‬ ‫ك���ورد ده‌ڕوانێت‌و پش���تیوان ‌‬ ‫ی داعش‬ ‫ی ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌وه‌ته‌ ‌‬ ‫دروست بوه‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك خۆتان ده‌زانن‬ ‫ی داعش گواستراوه‌ته‌و‌ه بۆ‬ ‫ئێستا شه‌ڕ ‌‬ ‫ی پاریس"‪.‬‬ ‫ناوجه‌رگه‌ ‌‬ ‫وتیشی‌ "فه‌ڕه‌نس���ا به‌ڵێنی‌ داوه‌ ك ‌ه‬ ‫یارمه‌تییه‌كان���ی‌ بۆ پێش���مه‌رگ ‌ه زیاتر‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫دارا به‌كر‬ ‫ی‬ ‫ی كێشه‌كانی‌ هه‌رێم‌و كاریگه‌ری ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێم‪ ،‬دارا‬ ‫ئه‌و كێشان ‌ه له‌سه‌ر پێگه‌ ‌‬ ‫ی هه‌رێم له‌فه‌ڕه‌نس���ا وتی‌ "سه‌باره‌ت به‌م وه‌فده‌كان���ی‌ هه‌رێم بۆ فه‌ڕه‌نس���ا‪ ،‬دارا‬ ‫ی "بێگومان ئ���ه‌و روداوانه‌ ‌‬ ‫به‌كر وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "زۆربه‌ی‌ ئ���ه‌و وه‌فدانه‌ ‌‬ ‫ی كه‌ به‌من س���پێردراوه‌‪ ،‬به‌ك���ر وت��� ‌‬ ‫ی نوێنه‌رایه‌تیه‌ ‌‬ ‫له‌كوردستان رویداو‌ه له‌دورخستنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بێجگ ‌ه له‌س���تافی‌ پێش���و ك ‌ه لێره‌بون هه‌رێم ك ‌ه س���ه‌ردانی‌ فه‌ڕه‌نسا ده‌كه‌ن‬ ‫ی گۆڕان له‌حكومه‌ت‌و سه‌رۆك ‌‬ ‫وه‌زیره‌كان ‌‬ ‫ی ك ‌ه ت���از‌ه دانراون نه‌ك ه���ه‌ر نایه‌ن بۆ المان به‌ڵكو دێن‌و‬ ‫ی ئ���ه‌و فه‌رمانبه‌ران ‌ه ‌‬ ‫ی خراپ ‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی كه‌ ئێم ‌ه له‌سه‌ر بنه‌مای‌ پێویستی‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‌و ئه‌ش���گه‌ڕێنه‌وه‌‌و ئێمه‌ هیچ ئاگادارنین‪،‬‬ ‫له‌سه‌ر كورد هه‌یه‌‪ .‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ێ له‌مه‌ش���دا خۆی���ان زه‌ره‌رمه‌ن���د ده‌بن‬ ‫ی ئه‌و كه‌س��� ‌ه خۆی‌ ب���وه‌ به‌ب ‌‬ ‫ی فه‌ڕه‌نس���ا توانا ‌‬ ‫له‌نزیكه‌وه‌ لێپرس���راوه‌كان ‌‬ ‫ی "له‌یه‌كه‌م چونكه‌ ئه‌گه‌ر ئاگادارمان بكه‌ن ئه‌توانین‬ ‫ی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن الیه‌نگیری‌ حزبی‌"‪ .‬وتیش��� ‌‬ ‫ده‌بینین زۆرج���ار گله‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه كوردستان تاك ‌ه ناوچه‌یه‌ك ‌ه خه‌ریك ‌ه رۆژی‌ ده‌ستبه‌كاربونمه‌وه‌ داوام له‌هه‌مو كارئاس���انییان بۆ بكه‌ی���ن به‌وپێی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ردو‌ه كه‌ ئێر‌ه ش���اره‌زایمان له‌كه‌لت���ور‌و فه‌رهه‌نگ��� ‌‬ ‫ی نوێنه‌رایه‌ت ‌‬ ‫دیموكراسیه‌تی‌ تیا دروستده‌بێت به‌اڵم س���تاف ‌‬ ‫ش���وێنێكی‌ حكومیی ‌ه نه‌ك حزبی‌‌و هیچ فه‌ڕه‌نسا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و روداوانه‌ ئه‌و وێنه‌ی ‌هی‌ تێكدا"‪.‬‬ ‫ی هه‌رێم له‌فه‌ڕه‌نسا‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی له‌ناو نوێنه‌رایه‌تییدا‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫ی "جیهان چاویان له‌كوردستان ‌ه گفتوگۆیه‌ك ‌‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ئاماژ‌ه بۆ ئ���ه‌و‌ه ده‌كات كه‌خوێندكار‌ه‬ ‫ی ك���ه‌ كوردس���تان خه‌ریك ‌ه په‌سه‌ند نییه‌"‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫راش���یگه‌یاند "به‌اڵم كه‌ میوان دێن‌و كورده‌كانی‌ فه‌ڕه‌نسا‪ ،‬هیچ كێشه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌نگاون���ان ب���ه‌ره‌و س���ه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داراییان نیی��� ‌ه چونك��� ‌ه نوێنه‌رایه‌ت ‌‬ ‫پرسیارمان لێده‌كه‌ن ئه‌وا به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫نزیكده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی رێكخ���راو ‌‬ ‫ی خۆمانی���ان توانیویه‌ت���ی‌ له‌رێگ���ه‌ ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه راش���كاوان ‌ه بی���ر‌و ڕا ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و ره‌خنان���ه‌ ‌‬ ‫كامپوس���ی‌ فه‌ره‌نس���یه‌وه‌ كاره‌كانیان‬ ‫له‌نوێنه‌رایه‌تیه‌كان ده‌گیرێت به‌وه‌ی‌ ك ‌ه پێده‌گه‌یه‌نین"‪.‬‬ ‫ی "هه‌مو‬ ‫ی رێك بخات‌و له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه وت ‌‬ ‫ی ئاگاداربونی���ان له‌هاتن��� ‌‬ ‫له‌ب���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫حزبیان ‌ه كارده‌كه‌ن‪ ،‬نوێنه‌ری‌ حكومه‌ت ‌‬

‫زۆربه‌ی‌ ئه‌و وه‌فدانه‌ ‌ی‬ ‫هه‌رێم ك ‌ه سه‌ردان ‌ی‬ ‫فه‌ڕه‌نسا ده‌كه‌ن‬ ‫نه‌ك هه‌ر نایه‌ن بۆ‬ ‫المان به‌ڵكو دێن‌و‬ ‫ئه‌شگه‌ڕێنه‌وه‌‌و ئێم ‌ه‬ ‫هیچ ئاگادارنین‬

‫ی هه‌رێم‬ ‫ی خۆیدا حكومه‌ت ‌‬ ‫مانگێك له‌كات ‌‬ ‫مانگانه‌ی‌ خوێندنه‌كه‌یان بۆ ئه‌نێرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی دۆخ��� ‌‬ ‫له‌ب���ار‌هی‌ ئاینده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تانیش‪ ،‬دارا به‌كر س���اڵح وت ‌‬ ‫"له‌م بارودۆخ ‌هی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا‬ ‫ی‬ ‫كورد پێویس���تی‌ به‌وه‌یه‌ ك���ه‌ ناوماڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێكبخاته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش له‌رێگ ‌ه ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫گفتوگۆو‌ه چاره‌س���ه‌ر ده‌كرێت‪ ،‬نه‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫گفتوگ���ۆ له‌نێوان حزبه‌ سیاس���یه‌كان ‌‬ ‫كوردس���تاندا ده‌بێت���ه‌ ه���ۆی‌ گرژی‌‌و‬ ‫ئاڵۆزی‌ نه‌ك هه‌ر له‌كوردستاندا به‌ڵكو‬ ‫ناوچه‌كه‌ش به‌ره‌و خراپی‌ ده‌بات"‪.‬‬ ‫ی له‌م س���اتانه‌دا‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫كه‌ كۆتایی‌ داع���ش نزیكبۆته‌وه‌ كورد‬ ‫ی هه‌ی��� ‌ه ن���ه‌ك‬ ‫ی به‌یه‌كێت��� ‌‬ ‫پێویس���ت ‌‬ ‫دوبه‌ره‌كی‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئاماده‌كارییه‌كانی‌ كورد‬ ‫ب���ۆ گۆڕانكارییه‌كان���ی‌ ناوچه‌ك���ه‌ش‪،‬‬ ‫نوێنه‌ری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم له‌فه‌ڕه‌نس���ا‬ ‫ی‬ ‫ی "رێكخس���تنه‌وه‌ی‌ نه‌خش���ه‌كان ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫واڵتان ‌‬ ‫عێراق‌و س���وریا زۆر نزیكبۆته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫دیبلۆماتكارانی‌ گه‌ور‌هی‌ فه‌ڕه‌نسی‌ لێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌كۆڵنه‌و‌ه به‌دروستبونی‌ دو ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی له‌ناوچه‌ك ‌ه یه‌كێك له‌باش���ور‌و‬ ‫كورد ‌‬ ‫یه‌كێك له‌رۆژئاوا ته‌واو ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ی گ���ه‌ور‌ه‬ ‫وتیش���ی‌ "ك���ورد رۆڵێك ‌‬ ‫ده‌بینێ���ت ئه‌گه‌ر یه‌كڕی���ز‌و ته‌با بێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و ناكۆكی ‌هی‌ له‌نێوان حزبه‌كاندا‬ ‫هه‌یه‌ نه‌مێنێت"‪.‬‬ ‫دارا به‌ك���ر ل���ه‌و بڕوایه‌دای��� ‌ه ك��� ‌ه‬ ‫ده‌بێت كورد خ���ۆی‌ دوره‌په‌رێز بگرێت‬ ‫ی‬ ‫له‌ملمالنێ���ی‌ نێوان ئه‌و واڵت ‌ه گه‌وران ‌ه ‌‬ ‫ی داعش له‌ناوچه‌كه‌دان‌و‬ ‫كه‌ بۆ ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی بخات ‌ه‬ ‫وتی‌ "كورد پێویست ناكات خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ره‌یه‌كه‌وه‌ چونك ‌ه ئێستا كورد خۆ ‌‬ ‫شه‌ڕی‌ داعش ده‌كات"‪.‬‬

‫ی كورد‬ ‫سه‌باره‌ت به‌دۆخی‌ په‌نابه‌ران ‌‬ ‫له‌فه‌ڕه‌نس���ا‪ ،‬دارا به‌كر وتی‌ "به‌داخه‌و‌ه‬ ‫ی ‪‌1991‬و ‪1992‬‬ ‫ئه‌مساڵ وه‌كو ساڵه‌كان ‌‬ ‫ی زۆر رویان له‌ئه‌وروپا‬ ‫به‌لێشاو كوردێك ‌‬ ‫ك���ردوه‌ به‌تایبه‌ت���ی‌ ب���ۆ فه‌ڕه‌نس���ا‪،‬‬ ‫ی توانیومان ‌ه‬ ‫ئێمه‌ش وه‌ك���و نوێنه‌رایه‌ت ‌‬ ‫به‌ده‌نگیانه‌و‌ه بچی���ن‌و له‌رێگه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫رێكخراوێكی‌ خێرخوازییه‌و‌ه كارئاسانیان‬ ‫بۆ بكه‌ین‌و یارمه‌تیان بده‌ین"‪.‬‬ ‫ی تێكردبین‬ ‫ی "هه‌ر كه‌سێك رو ‌‬ ‫وتیش ‌‬ ‫هاوكاریمان كردوه‌"‪.‬‬ ‫پرۆفایل‬ ‫دارا به‌كر ساڵح‪:‬‬ ‫* ل���ه‌‪ ١٩٦١‬له‌س���لێمانی له‌دایكبو‌ه‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی كانێسكان‪.‬‬ ‫* له‌ساڵی ‪١٩٨٠‬وه‌ هاتۆت ‌ه فه‌ڕه‌نسا‪.‬‬ ‫ماس���ته‌ری وه‌رگرتووه‌ له‌ئه‌ندازیاری‬ ‫بیناسازی‪.‬‬ ‫* له‌ساڵی‪١٩٩٢‬و‌ه وه‌كو ئه‌ندازیاری‬ ‫بیناسازی كار ئه‌كات‪.‬‬ ‫* له‌ب���واری سیاس���ه‌تدا‪ ،‬ئه‌ندام���ی‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی خوێندكارانی ئه‌وروپا ئاكسا‬ ‫بوه‌‪.‬‬ ‫* ئه‌ندام���ی یه‌كێت���ی نیش���تمانی‬ ‫كوردستان بو‌ه تا ساڵی ‪١٩٩٦‬‬ ‫* ئه‌ندام���ی بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان��� ‌ه‬ ‫له‌دروستبونیه‌وه‌‪.‬‬ ‫* ئه‌ندام���ی یه‌كه‌می���ن كۆنگ���ره‌ی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانه‌‪.‬‬ ‫* له‌مانگی ‪٤‬ی ‪٢٠١٥‬و‌ه ده‌ستبه‌كار‌ه‬ ‫وه‌ك���و نوێن���ه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان له‌فه‌ڕه‌نسا‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )508‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/22‬‬

‫‪7‬‬

‫پاش گه‌ڕانه‌وه‌ ‌ی وه‌فد ‌ی یه‌كێتی‌ له‌به‌غدا بارزانی‌ سوپاسی یه‌كێت ‌ی ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫سه‌ردانه‌كه‌ ‌ی وه‌فدی‌ یه‌كێت ‌ی نیشتمان ‌ی‬ ‫كوردستان بۆ به‌غدا‪ ،‬به‌مه‌به‌ست ‌ی‬ ‫چاره‌سه‌ر ‌ی كێشه‌و قه‌یرانه‌كان ‌ی‬ ‫نێوان به‌غداو هه‌ولێر ئاكام ‌ی باشی‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌وه‌‪ ،‬عه‌باد ‌ی سه‌ره‌ك وه‌زیران‬ ‫نوێنه‌ری‌ خۆی‌ ناردۆته‌ الی‌ بارزانی‌‌و‬ ‫بارزانیش سوپاسی‌ یه‌كێتی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫پاش سه‌فه‌ره‌كه‌ی‌ به‌یروت‪ ،‬مه‌ال به‌ختیار‬ ‫لێپرس���راو ‌ی ده‌س���ته‌ی‌ كارگێری‌ مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس���ی ی‌‪.‬ن‪.‬ك‪ ،‬به‌فڕۆكه‌ی���ه‌ك ده‌چێت ‌ه‬ ‫به‌غدا له‌گ���ه‌ڵ عه‌بادی‌ س���ه‌ره‌ك وه‌زیران‬ ‫دانیش���تنێكی‌ دو كاتژمێری‌ ئه‌نجامده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫فایله‌كان ‌ی (نه‌وت‪ ،‬بودج���ه‌‪ ،‬ماده‌ ‌ی ‪،140‬‬ ‫هێزی‌ پێشمه‌رگه‌و حه‌شدی‌ شه‌عبی ‪).....‬‬ ‫گرنگترین ته‌وه‌ره‌كانی‌ ئه‌و دیداره‌ بون‪.‬‬ ‫به‌پێ ‌ی لێدوان ‌ی سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار بۆ‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬له‌و دی���داره‌دا وه‌فده‌كه‌ی‌ یه‌كێت ‌ی‬

‫رایگه‌یاندوه‌ "چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌كان ‌ی به‌غداو كوردس���تان چۆن بگه‌ین ‌ه ئه‌نجام؟ چونك ‌ه‬ ‫هه‌ولێر ه���ه‌ر ل ‌ه به‌غدای���ه‌و ده‌بێت له‌گه‌ڵ رۆڵ ‌ی ئه‌وان وه‌كو یه‌كێت ‌ی نییه‌‪ ،‬وه‌فده‌كه‌ ‌ی‬ ‫به‌غداش چاره‌سه‌ر بكرێن‌و ده‌رگای‌ دیالۆگ‌و یه‌كێت ‌ی پێیانڕاگه‌یاندو‌ه پێویسته‌ ده‌رگا ‌ی‬ ‫گفتوگۆی‌ نوێ بكرێت���ه‌وه‌و په‌یوه‌ندییه‌كان وتوێژ بكه‌نه‌وه‌ له‌گه‌ڵ پارتیش‪.‬‬ ‫ده‌رئه‌نجامی‌ ئه‌و قس���انه‌‪ ،‬رۆژی‌ هه‌ین ‌ی‬ ‫ئاس���ایی بكرێنه‌وه‌"‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌نیه‌تپاك ‌ی‬ ‫عه‌ب���ادی‌ له‌به‌رامبه‌ر وه‌فده‌ك���ه‌ی‌ یه‌كێت ‌ی ‪ 2015/12/18‬حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‪ ،‬ساڵح فه‌یاز‬ ‫بڕیاریدا (‪ )%17‬بودجه‌ی‌ هه‌رێم وه‌كو خۆ ‌ی وه‌كو نوێنه‌ری‌ خۆی‌ ناردۆت ‌ه هه‌ولێر بۆ ال ‌ی‬ ‫تێپه‌ڕێنێت‪ ،‬كه‌ پێش���تر فراكس���یۆنه‌كان ‌ی بارزان ‌ی به‌مه‌به‌س���ت ‌ی گه‌یاندنی‌ په‌یامه‌كان ‌ی‬ ‫عێراق رێككه‌وتبون بودجه‌ ‌ی هه‌رێم بكرێت ‌ه عه‌ب���ادی‌‌و نیه‌تپاكی‌ حكومه‌ت��� ‌ی عێراقی‌‌و‬ ‫(‪ ،)%13‬عه‌بادی‌ بڕیاریداو‌ه موچه‌ی‌ هێز ‌ی پێشنیاره‌كانی‌ یه‌كێتی‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫پێشمه‌رگ ‌ه بنێرێت‌و به‌ڵێنیشی داو‌ه له‌سه‌ر‬ ‫فایلی‌ نه‌وت‪ ،‬كۆبون���ه‌وه‌كان له‌گه‌ڵ هه‌رێم م���ه‌ال به‌ختیار ل���ه‌و دانیش���تنه‌دا ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ده‌س���تپێبكاته‌وه‌و كێش���ه‌كان چاره‌س���ه‌ر به‌عه‌بادی‌ وت���و‌ه "حكومه‌ت ‌ی عێراق له‌گه‌ڵ‬ ‫بكرێن‪ ،‬وابڕیاریشه‌ بۆ چاره‌سه‌ری‌ كێشه‌كان ‌ی توركیا‪ ،‬س���وننه‌و واڵتان ‌ی كه‌نداو و پارت ‌ی‬ ‫خورماتو و حه‌شد ‌ی شه‌عبی له‌چه‌ند رۆژ ‌ی په‌یوه‌ندیی���ان خراپ���ه‌‪ ،‬په‌یوه‌ن���د ‌ی نێوان‬ ‫داهات���ودا وه‌فدێك به‌س���ه‌ركردایه‌تی‌ هاد ‌ی ش���یعه‌كان باش نییه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌ ش���یعه‌و‬ ‫عامری بێن ‌ه س���لێمانی‌ ب���ۆ كۆتایهاتن به‌و س���وننه‌‪ ،‬هه‌رێم‌و به‌غ���دا‪ ،‬هیچی‌ باش نیی ‌ه‬ ‫ئیتر تۆ چۆن ده‌توانیت سه‌ره‌ك وه‌زیرانێك ‌ی‬ ‫كێشانه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌‪ ،‬ل���ه‌و دیداره‌دا س���ه‌ركه‌وتو بیت"‪ ،‬بۆی ‌ه پێویسته‌و ئه‌رك ‌ی‬ ‫عه‌بادی‌ رایگه‌یاندوه‌ له‌گه‌ڵ پارتی‌ دیموكرات ‌ی تۆی���ه‌ هه‌ن���گاو بنێی���ن‪ ،‬به‌ئاراس���ته‌ ‌ی‬

‫ئەوروپا‪ :‬ئاشتی لەڕێی فیدرالیزمەوە‬ ‫تێکهەڵکیشبون لەبری تێکبەربون‬ ‫میشایێل ڤۆلفزۆن‬ ‫له‌ئه‌ڵمانیه‌وه‌‪ :‬نزار سابیر‬ ‫فیدراڵیزمەک���ەی ئەوروپ���ا هەتا‬ ‫بڵێیت س���ەرکەوتوە‪ .‬دەیان س���اڵە‬ ‫نیزامی ئاش���تی لەئەوروپ���ا پتەو و‬ ‫جێگی���ردەکا‪ .‬ئەوروپایی���ەکان دەبێ‬ ‫ئەم بیرۆکەیە هەناردەبکەن‪ .‬دەبێ بۆ‬ ‫نمون���ە‪ ،‬واڵتێکی وەک تورکیا بهێننە‬ ‫سەر باوەڕ بەوە‪.‬‬ ‫بۆڵەبۆڵەکردن لەبارەی ئەوروپاوە‬ ‫یەکێک���ە لەب���اوە خراپ���ەکان‪ .‬ئەم‬ ‫بۆڵەبۆڵە هەر لەدامەزراندنی کۆمەڵی‬ ‫ئاب���ور‌ی ئەوروپی���ی ل���ە‪١٩٥٧‬ەوە‬ ‫بەردەوامە‪ .‬کۆمەڵی ئابور‌ی ئەوروپی‬ ‫(‪ )EWG‬ب���و بەکۆمەڵ���ی ئەوروپی‬ ‫(‪)EG‬و ئەویش دواجار بو بەیەکێتی‬ ‫ئەوروپی(‪ .)EU‬سەرەڕای ئەوەی ئەم‬ ‫واڵت لەدەس���ت ئەو واڵت یان لەناو‬ ‫ئەم واڵت‌و ئەو واڵتدا بۆڵەبۆڵکراوە‪،‬‬ ‫کەچ���ی ژم���ارەی ئ���ەو واڵتان���ەی‬ ‫خواخوایانە ببنە ئەندامی ئەم یانەیە‬ ‫هەر لەبەرزبونەوەدا بوە‪.‬‬ ‫هەڵەو کەموکورتییەکانی ئێستای‬ ‫یەکێتی���ی ئەوروپا دیارو ناس���راون‪.‬‬ ‫بۆچ���ی بیانڵێینەوە؟ لەب���ری ئەوە‬ ‫حەزدەکەم بەدەستکەوتەکانی ‪EWG‬‬ ‫‪ / EG /EU‬دا هەڵبڵێ���م‪ ،‬کە نەک‬ ‫هەر سەرسوڕهێنەرن‪ ،‬بەڵکو لەمێژوی‬ ‫جیهاندا دەس���تکەوتی شۆڕشکارانەو‬ ‫دوربینانەی ئەوت���ۆن‪ ،‬تائایندەیەکی کەرتەکان���ی دیک���ەی وەک وزەی‬ ‫دور کاری خۆی���ان دەک���ەن‪ .‬ئەمانە ئەتۆمی‌و سیاسەتی بازرگانی‌و چی‌و‬ ‫هەر نوس���ینی سەر کاغەزی بەرگەگر چی تێکهەڵکیشبوە‪.‬‬ ‫لەبەلکان لەس���اڵی‪١٩٩١‬ەوە هەتا‬ ‫نی���ن‪ ،‬بەڵک���و ڕۆژ ب���ەڕۆژ خۆی���ان‬ ‫‪ ١٩٩٩‬جەنگێکی خوێناوی کەوتەوە‪.‬‬ ‫دەسەلمێنن‪.‬‬ ‫ئەوروپ���ا ج���ارێ پێ���ش ه���ەر ئەمڕۆ س���لۆڤینیاو کرواتیا ئەندامی‬ ‫ش���تێک نیزامێکی ئاشتی کارکردوی یەکێتیی ئەوروپ���ان‪ .‬باقیی واڵتانی‬ ‫سەرگرتوە‪ .‬وەنەبێ ئەم قسەیە هەر بۆ دیک���ەش لەبەلکان هەمان ش���تیان‬ ‫قۆناغە زۆر گرنگەکەی سەرەتا ڕاست دەوێ‌و بەدوایاندا دێن‪ .‬هەڵبەت دەبێ‬ ‫بێ‪ ،‬کە هەردو دوژمنە باوەکوشتەکەی دەس���ت لەهەندێک م���اف‌و ئیمتیاز‬ ‫یەکتری ئەوروپا‪ ،‬ئەڵمانیاو فەڕەنسا‪ ،‬هەڵبگرن‪ ،‬کە هەیانە‪ .‬بەاڵم وەک بنەما‬ ‫ئاش���تبونەوە‪ .‬ئەم���ە ب���ۆ ئەمڕۆش بۆیان دەرکەوتوە‪ ،‬ئ���ەوەی مانەوەو‬ ‫ڕاس���تە‪ .‬نمونەیەک‪ :‬بەو ش���ێوەیەی خۆش���گوزەرانی پتر مس���ۆگەردەکا‪،‬‬ ‫هەندێ���ک لەدەوڵەتەکان���ی یەکێتی تێکهەڵکێش���بونە‪ ،‬ن���ەک قەپ���اڵ‌و‬ ‫ئەوروپا ئەمس���اڵ پەنابەرەکانیان دا ش���ەڕی خوێناوی‪ .‬دەبێ پەلەبکەین؛‬ ‫بەسەر هاوسێکانیاندا‪ ،‬دەکرا جەنگی' چونکە هەر ئ���ەو پەلەیەیە خەڵکانی‬ ‫لێبکەوتبایەوە ئەگەر چەند ساڵێکی ئەو ناوچان���ە لەواڵتەکان���ی خۆیان‬ ‫ک���ەم لەمەوبەر با‪ .‬بەم ش���ێوەیەی هەڵدەکەن���ێ‌و هەڵیاندەب���ڕێ بۆالی‬ ‫ئێستا هەر پەس���تبونی' لێکەوتەوە‪ .‬ئێم���ە‪ .‬ئەگەر یەکێتی ئەوروپا نەچێ‬ ‫ئەرێ ئەمە باشتر نییە لەدەستخوران بۆ الی بەلکان‪ ،‬وات���ە دەوڵەتەکانی‬ ‫ئەوێ وەک ئەندام وەرنەگرێ‪ ،‬بەلکان‬ ‫بۆ شەڕ؟‬ ‫بنەمای یەکەمی نیزامی ئاش���تی دێ ب���ۆالی ئێمە؛ ب���ۆ ئەڵمانیاو بۆ‬ ‫ئەوروپ���ا ئەوەی���ە کە‪ :‬ب���ۆ ئەوەی واڵتەکانی دیک���ەی یەکێتی ئەوروپا‪.‬‬ ‫دوژمنەکان���ی دوێن���ێ بەرنەبن���ە بمان���ەوێ‌و نەمان���ەوێ‪ :‬ئ���ەم خاڵە‬ ‫گیانی یەکدی‪ ،‬دەبێ بەش���ێوەیەکی یەکێکە لەخاڵەکانی بەرنامەی کاری‬ ‫هەڵس���وڕاوانە تێکهەڵکێشی یەکدی یەکێتیی ئەوروپا‪.‬‬ ‫بنەمای دوەمی نیزامی ئاش���تی‬ ‫بکرێن‪ .‬لەس���ەر ئەم بیرنمایە بو‪ ،‬کە‬ ‫کۆمەڵی ئەوروپی لەپێشدا بۆ خەڵوزی ئەوروپا تێکەڵەیەکە لەکۆنفیدراڵێتی‌و‬ ‫بەردین‌و ئاسن‌و پۆاڵ پەیدابو‪ ،‬ئەوەی فیدراڵێتی‪ .‬بیناخانی فیدراڵی‪ :‬ئەمە‬ ‫پێی" دەگوترا ‪ ."Montanunion‬بەر کلیل���ی ئاش���تی‌و خۆش���گوزەرانیە‪.‬‬ ‫لەم شێوە ڕێککەوتنەی ئەوروپا هەر زۆر ج���ار بیناخان���ە فیدراڵیی���ەکان‬ ‫یەکە دەیویست بەددان‌و بەگاز قۆرخی دژەبەڕێوەچون���ن‌و هەندێک جار هەر‬ ‫خەڵوزو ئاس���ن‌و پۆاڵ بکا‪ .‬لەوەتەی بەڕێوەناچن‪ .‬بەاڵم ڕێ لەبااڵدەستبون‬ ‫"ئەوروپ���ا" دروس���تبوە‪ ،‬ئەوەتا ئەم دەگ���رن‌و ب���ەوەش ڕێ لەملمالن���ێ‌و‬ ‫کەرتە س���ەرەکییە‪ ،‬ه���ەروەک دواتر جەنگ دەگرن‪.‬‬

‫دەوڵەتە‬ ‫به‌هێزه‌که‌ی‬ ‫ئه‌ردۆگان‬ ‫لەبەریەک‬ ‫هەڵدەوەشێ‬ ‫ئەگەر کوردستان‬ ‫نەکاتە هەرێمێکی‬ ‫فیدراڵی‬ ‫لەکۆمارێکی‬ ‫تورکیای فیدراڵیدا‬

‫با تەماش���ایەکی ئەوالی ئەوروپا‬ ‫بکەین‪ :‬ئ���ەرێ لەکوێی دیکەی دونیا‬ ‫ئاش���تی‌و بازرگانی‌و خۆشگوزەرانی‌و‬ ‫خۆشژیانی باش���تر بەرقەرارن وەک‬ ‫لەئەوروپ���ا؟ خ���ۆ من ناڵێ���م دەبێ‬ ‫یەکێتی���ی ئەوروپا لەگ���ەڵ گامبیاو‬ ‫مالی‌و کۆنگ���ۆو کۆم���اری ناوەندی‬ ‫ئەفریق���ا بەره���اورد بکەی���ن‪ .‬بەاڵم‬ ‫دەوڵەتێ���ک نیی���ە‪ ،‬ناوچەیەک نییە‬ ‫لەدونیادا‪ ،‬ئەوروپا ش���ەرمبکا خۆی‬ ‫لەگەڵ���دا بەرهاوردبکا‪ .‬لەوەش ناچێ‬ ‫لەداهاتویەک���ی چاوەڕوانکراودا هیچ‬ ‫لەوە بگۆڕێ‪.‬‬ ‫ن���ەک ه���ەر ناگ���ۆڕرێ‪ ،‬بەڵکو‬ ‫فەرقەک���ە گەورەتری���ش دەب���ێ‪،‬‬ ‫ئەگ���ەر ئەوروپا بۆی نەچێتەس���ەر‪،‬‬ ‫بنەم���ای دوەم هەناردەبکا‪ :‬بیناخانە‬ ‫فیدراڵییەکان‪ .‬ئەمە زۆر وەک قسەی‬ ‫تیۆری دەردەکەوێ‪ ،‬بەاڵم هەتا بڵێیت‬ ‫لەکردەوەوە نزیکە‪.‬‬ ‫لەبەر هۆگەلی ئینسانی هەتا بێ‬ ‫زێتر ئەم واڵت یان ئەو واڵتی یەکێتی‬ ‫ئەوروپا یان چەند واڵتێکیان پێکەوە‪،‬‬ ‫ڕاس���تەوخۆو ناڕاستەوخۆ‪ ،‬موداخەلە‬ ‫دەکەن لەدەرەوەی ئەوروپا‪ .‬سوریاو‬ ‫ئێراق‌و مالی‌و لیبیاو کۆماری ناوەندی‬ ‫ئەفریقات���ان بەبیردەهێنمەوە‪ .‬نازانم‬ ‫چ شەیتانێکە ئەقڵی ئەوروپاییەکان‌و‬ ‫سیاس���ەتکارانی دیکە دەباتە س���ەر‬ ‫کەلی ش���ێتبونێک‪ ،‬بەتەمای ئەوە بن‬ ‫بتوانن "سەقامگیری" بۆ ئەم واڵتانە‬ ‫بگێڕنەوە‪ .‬ئەم واڵتانە تەنیا ئەوکاتە‬ ‫دەک���رێ س���ەقامگیر ببن���ەوە‪ ،‬کە‬ ‫بفیدراڵێنرێ���ن‪ .‬کەچی ڕێک هەروەک‬ ‫ئەو ش���ەیتانەی خۆی لەئاوی پیرۆز‬ ‫الدەدا‪ ،‬شتاینمایەر (وەزیری دەرەوەی‬ ‫ئەڵەمانی���ا)و هاوپلەکانی لەئەوروپاو‬ ‫هەمو جیهان‪ ،‬نەک هەر ئەوەی بیری‬ ‫لێنەکەنەوە‪ ،‬بەڵکو ئەوەی ناویش���ی‬ ‫نەب���ەن‪" ،‬فیدراڵێتی"ی���ە‪ ،‬لەکاتێکدا‬ ‫ه���ەر فیدراڵێتییە کە بەردی بناغەی‬ ‫ئاشتی‌و خۆش���گوزەرانیە لەئەوروپاو‬ ‫بۆ ئەوروپا‪.‬‬ ‫یەکێتیی ئەوروپا دەبێ بۆ کابرای‬ ‫لەمەڕ خۆشمان‪ ،‬ئەردۆگانی دوژمنی‬ ‫دۆس���تمان‌و دۆس���تی دوژمنم���ان‪،‬‬ ‫ڕونبکاتەوە‪ :‬دەوڵەتە ئەوەندە بەهێز‬ ‫دەرکەوتوەک���ەی‪ ،‬کە ئێم���ە (لەبەر‬ ‫ئەوەی لەئێستادا بەپرسی کۆچبەران‬ ‫تینمان ب���ۆ دەهێن���ێ‌و ئیبتیزازمان‬ ‫دەکا) ئەوەن���دە بەدەوروخولی���دا‬ ‫دێی���ن‪ ،‬لەبەریەکهەڵدەوەش���ێ‪ .‬ئەو‬ ‫دەوڵەتە لەبەریەکهەڵدەوەشێ‪ ،‬ئەگەر‬ ‫کوردستان نەکاتە هەرێمێکی فیدراڵی‬ ‫لەکۆمارێک���ی تورکی���ای فیدراڵیدا‪.‬‬ ‫ئەگەرن���ا‪ ،‬پەناب���ەرەکان ڕودەکەنە‬ ‫ئێمە‪ .‬تەنیا بەگەڕانەوە بۆ ئەو بیرەی‬ ‫بەردی بناغەو ب���ەردی دامەزراندنی‬ ‫خۆیەتی‪ ،‬یەکێتیی ئەوروپا دەتوانێ‬ ‫ئاش���تیی‌و خۆش���گوزەرانی ڕابگرێ‌و‬ ‫بۆ خەڵکانی دیکەش���ی مومکین‌بکا‪.‬‬ ‫ئاشتی لەڕێی فیدراڵێتییەوە – ئەمە‬ ‫هاوکێشەکەی ئایندەیە‪‌.‬‬ ‫لەسایتی (‪)Tagesspiegel‬ەوە‬

‫باشتركردن ‌ی په‌یوه‌ندییه‌كان له‌پێشه‌وه‌یان توركیا كردوه‌و له‌مباره‌یه‌وه‌ گله‌یی له‌پارت ‌ی‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستانیش كردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی زانیاریه‌كانی‌ ن���او كۆبونه‌وه‌كه‌‪،‬‬ ‫له‌ وه‌اڵم به‌م ره‌خنانه‌‪ ،‬عه‌بادی‌ وتویه‌ت ‌ی‬ ‫ئه‌وانه‌ راس���تن‪ ،‬سوپاس���ی رۆڵی‌ یه‌كێت ‌ی بڕی���اره‌ عادل عبدولمه���دی‌ وه‌زیر ‌ی نه‌وت ‌ی‬ ‫ك���ردوه‌ كه‌ زۆر زانیاری‌ له‌س���ه‌ر هه‌مو ئه‌و عێراق بۆ ئاسایكردنه‌وه‌ی‌ كێشه‌كانی‌ نه‌وت ‌ی‬ ‫كێش���ان ‌ه نییه‌‪ ،‬سوپاسی ئه‌وه‌شیكردو‌ه ك ‌ه هه‌رێ���م‌و كه‌ركوك له‌گه‌ڵ به‌غدا س���ه‌ردان ‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌ رۆڵێكی‌ میح���وه‌ری‌ ده‌گێڕێت له‌م س���لێمان ‌ی بكات‌و له‌ساڵی‌ نوێشدا وه‌فدێك ‌ی‬ ‫حزبی‪ ،‬یان حكومه‌ت��� ‌ی هه‌رێمیش به‌هه‌مو‬ ‫كێشانه‌دا‪.‬‬ ‫عه‌باد ‌ی ئه‌وه‌ش���ی‌ وتوه‌‪ ،‬له‌داهاتوش���دا هێزه‌كان بچێت ‌ه به‌غدا‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ كێشه‌كان‬ ‫سه‌ردانی‌ س���لێمانی‌ ده‌كات بۆ په‌ره‌پێدان‌و چاره‌سه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫پێش س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌ وه‌فد ‌ی یه‌كێتی‌ بۆ‬ ‫باش���تركردنه‌وه‌ ‌ی په‌یوه‌ندییه‌كان��� ‌ی نێوان‬ ‫به‌غ���دا داواكرابو هه‌ریه‌ك ‌ه له‌ پارتی‌‌و گۆڕان‬ ‫به‌غداو هه‌رێم‪.‬‬ ‫له‌و دیداران���ه‌دا كه‌ هه‌ریه‌ك��� ‌ه له‌عومه‌ر له‌سه‌ر ئاس���تی‌ بااڵ نوێنه‌ریان ئاماده‌بێت‪،‬‬ ‫فه‌تاح كارگێڕی‌ مه‌كته‌بی سیاسی‪ ،‬سه‌عد ‌ی به‌اڵم گۆڕان به‌ه���ۆ ‌ی هه‌لومه‌رجی‌ ناوخۆو‬ ‫ئه‌حمه‌د پی���ره‌ ئاماده‌ب���ون به‌وه‌فده‌كان ‌ی پارتیش به‌ه���ۆی‌ خراپی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانیان‬ ‫عێراقی���ان راگه‌یان���دوه‌‪ ،‬باردۆخه‌ك��� ‌ه زۆر كه‌سیان نه‌ناردوه‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌رۆكی‌ وه‌فده‌كه‌ ‌ی‬ ‫خراپه‌و ب���ه‌ره‌و خراپتری���ش ده‌ڕوات‪ ،‬گه‌ر یه‌كێتیان ته‌خویل كردو‌ه ك ‌ه وه‌كو نوێنه‌ر ‌ی‬ ‫كێش���ه‌كان چاره‌س���ه‌ر نه‌كرێن له‌ده‌س���ت ئه‌وانیش مامه‌ڵ ‌ه بكات‪ ،‬به‌پێ ‌ی سه‌رچاوه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ده‌رده‌چێت‪ ،‬به‌پێی چه‌ند س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌ی ئاوێنه‌ "پاش گه‌ڕانه‌وه‌یان بارزانی‌ سوپاسی‬ ‫زانیاری‌‪ ،‬عه‌بادی‌ گله‌یی له‌هاتنی‌ س���وپا ‌ی رۆڵی‌ وه‌فده‌كه‌و یه‌كێتی‌ كردوه‌"‪.‬‬

‫وابڕیار‌ه حه‌شد ‌ی‬ ‫شه‌عبی له‌چه‌ند رۆژ ‌ی‬ ‫داهاتودا وه‌فدێك‬ ‫به‌سه‌ركردایه‌ت ‌ی‬ ‫هادی‌ عامری‬ ‫بنێرێته‌ سلێمان ‌ی‬ ‫بۆ كۆتایهاتن‬ ‫به‌كێشه‌کانی خورماتو‌‬

‫تێپه‌ڕاندن ‌ی بودجه‌ ‌ی ‪‌ 2016‬ی عێراق‬ ‫چ كاریگه‌رییه‌كی‌ له‌سه‌ر هه‌رێم ‌ی كوردستان ده‌بێت؟‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫ی‬ ‫ی یاسا زۆر هه‌وڵیدا پشك ‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان له‌بودج ‌ه ‌‬ ‫‪2016‬ی‌ عێراق كه‌مبكاته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌وت ‌هی‌ نوێنه‌رانی‌ كورد له‌به‌غدا‬ ‫ئه‌و هه‌واڵنه‌یان پوچه‌ڵ كرده‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ پارتی ده‌ڵێت‬ ‫ی بۆ توركیاو‬ ‫ی بارزان ‌‬ ‫"سه‌ردانه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫سعودیه‌ به‌مه‌به‌ستی‌ پشتیوان ‌‬ ‫ی هه‌رێم له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌وان بۆ ئابور ‌‬ ‫ی پێشكه‌وتون له‌و بوار‌ه‬ ‫ئه‌وان واڵتان ‌‬ ‫ی یاسای له‌و هه‌وڵه‌ په‌شیمان‬ ‫ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫كرده‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان ترسی ئه‌وه‌یان‬ ‫هه‌بو هه‌رێم له‌عێراق جیابێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ ك���ورد له‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫نوێنه‌ران���ی‌ عێراق عه‌ره‌ف���ات ئه‌كره‌م‬ ‫ی‬ ‫ی بودجه‌و كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی تێپه‌راندن ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫ئابور ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د "هه‌رچه‌ند‌ه ئێم ‌ه‬ ‫به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫توانیمان ئه‌و هه‌واڵن ‌ه شكست پێبهێنین‬ ‫ك���ه‌وا ده‌یانه‌ویس���ت پش���كی‌ هه‌رێم‬ ‫كه‌مبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مانكاتدا ئێستا‬ ‫ی‬ ‫بیانوی‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌ ك ‌ه پاره‌ نی ‌ه به‌وه‌ ‌‬ ‫ی نه‌وت دابه‌زیوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫نرخ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێمه‌ دڵم���ان به‌وه‌ خۆش���ه‌ ك ‌ه نرخ ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌وت به‌رزبێت���ه‌وه‌ ئه‌وكاته‌ كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئابور ‌‬ ‫ی ده‌بێت له‌سه‌ر بارودۆخ ‌‬ ‫باش ‌‬ ‫ی كوردستان"‪.‬‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫عێراق به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌و‌ه كرد كه‌وا كێشه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ی ‌ه ئێم���ه‌ په‌یوه‌ندیمان‬ ‫س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ به‌غ���دا وه‌كو پێویس���ت نیه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ هه‌یه‌ هه‌مان سیناریۆ ‌‬ ‫مه‌ترس ‌‬ ‫ساڵی‌ رابردو دوباره‌ببێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ بۆ‬ ‫ی كوردس���تانیش زۆر زه‌حمه‌ت ‌ه‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫خۆی‌ راس���ته‌وخۆ نه‌وت بفرۆش���ێت‌و‬ ‫ی پێ دابین بكات‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ده‌بێت‬ ‫موچ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌غدا گفتوگۆ بكرێت بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ هه‌رێم‌و عێ���راق له‌و قه‌یران ‌ه‬ ‫ی له‌ئێس���تادا‬ ‫رزگار بكه‌ی���ن به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌وت زیاتر نزمده‌بێته‌وه‌و شه‌ڕ ‌‬ ‫نرخ ‌‬ ‫داعشیش هه‌ر به‌رده‌وامه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و قه‌رز‌هی‌ ك���ه‌ بانك ‌‬ ‫ی به‌عێ���راق بۆ‬ ‫ی داویه‌ت��� ‌‬ ‫نیوده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫بوژان���ه‌وه‌و چاكس���ازی‌ ئاب���ور ‌‬ ‫ی "ئه‌و بڕ‌ه‬ ‫ی عێ���راق وت ‌‬ ‫په‌رله‌مانت���اره‌ ‌‬ ‫پاره‌ی���ه‌ی وه‌كو ق���ه‌رز دراو‌ه به‌عێراق‬ ‫كه‌م���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌و‌هی‌ عێراق ئێس���تا‬ ‫ی‬ ‫ته‌نه���ا ده‌توانێت موچ ‌ه ب���دات به‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆره‌و ئێس���تاش حه‌شد ‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ر ‌‬ ‫ش���ه‌عبی‌ هات���وه‌و خه‌رجیه‌كانی‌ زیاتر‬ ‫بوه‌‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌ ته‌نها چاره‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ریش���ه‌یی‌ بكرێت بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫چاكساز ‌‬ ‫ئاب���وری‌ عێ���راق ببوژێت���ه‌وه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫به‌ستراوه‌ته‌وه‌ به‌هه‌س���تانه‌وه‌ی نرخ ‌‬ ‫نه‌وت كه‌ ئه‌ویش زۆر زه‌حمه‌ته‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كاریگه‌ری سه‌ردانه‌كه‌ ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫بارزان ‌‬ ‫ناوه‌ن���د عه‌ره‌ف���ات ئه‌ك���ره‌م جه‌ختی‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه كرده‌و‌ه كه‌وا كوتله‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���تیمانی‌‌و ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫هاوپه‌یمان��� ‌‬ ‫یاس���اش ل���ه‌وه‌ تێگه‌یش���تون ئه‌گه‌ر‬ ‫بودج���ه‌ی‌ هه‌رێم كه‌مبكرێت���ه‌وه‌ ئه‌وا‬ ‫ئه‌وكات هه‌رێمی‌ كوردس���تان له‌عێراق‬

‫عێراق به‌هۆ ‌ی‬ ‫دابه‌زین ‌ی نرخ ‌ی‬ ‫نه‌وته‌وه‌ ته‌نها‬ ‫ده‌توانێت موچه‌ی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ دابین‬ ‫بكات ئه‌گه‌ر هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردستانیش‬ ‫به‌شدار ‌ی بكات‬ ‫له‌فرۆشتنی‌ نه‌وت‬ ‫له‌رێگای‌ كۆمپانیا ‌ی‬ ‫سۆمۆوه‌و ئه‌وكاته‌‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ی‌ ده‌درێت‬ ‫به‌هه‌رێم زۆر كه‌متر‬ ‫ده‌بێت له‌وه‌ ‌ی هه‌رێم‬ ‫خۆ ‌ی راسته‌وخۆ‬ ‫نه‌وت ره‌وان ‌ه بكات‬ ‫ی‬ ‫دورده‌كه‌وێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ سه‌ردانه‌كان ‌‬ ‫ی ب���ۆ س���عودیه‌و توركی���ا‬ ‫بارزان��� ‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ هه‌رێم���دا بون‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌و واڵتانه‌ به‌هێزن له‌روی‌ ئابوریه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی نوێنه‌ران ‌‬ ‫په‌رله‌مانتار له‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫عێ���راق مه‌س���عود حه‌ی���ده‌ر له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌ 2016‬‬ ‫ی بودج���ه‌ ‌‬ ‫په‌س���ه‌ندكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫عێ���راق‌و كاریگه‌ریه‌كان���ی‌ به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاند "هه‌رچه‌ند‌ه ئێمه‌ له‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی عێ���راق رێگریمان له‌و‌ه كرد‬ ‫نوێنه‌ران ‌‬ ‫كه‌وا پشكی‌ هه‌رێم كه‌مبكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی كوردستان‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ش بێت هه‌رێم ‌‬ ‫ی خۆی‌ بفرۆش���ێت‬ ‫راس���ته‌وخۆ نه‌وت��� ‌‬ ‫ی زیاتره‌و‬ ‫ی ئاب���ور ‌‬ ‫باش���تره‌‌و قازانج��� ‌‬ ‫ی فه‌رمانبه‌رانیش‬ ‫ده‌توانێ���ت موچ���ه‌ ‌‬ ‫ی شه‌فاف بێت‌و‬ ‫دابین بكات به‌و مه‌رجه‌ ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانیش له‌گه‌ڵ په‌رله‌مان‬ ‫ی هه‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌داخه‌و‌ه‬ ‫هه‌ماهه‌نگ ‌‬ ‫له‌ئێستادا په‌رله‌مان ئیفلیجكراوه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد كه‌وا‬ ‫ی نه‌وته‌و‌ه‬ ‫ی نرخ ‌‬ ‫ی دابه‌زین ‌‬ ‫عێراق به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رمانبه‌ران ‌‬ ‫ته‌نها ده‌توانێت موچ ‌ه ‌‬ ‫ی كوردستانیش‬ ‫دابین بكات ئه‌گه‌ر هه‌رێم ‌‬ ‫به‌ش���داری‌ ب���كات له‌فرۆش���تنی‌ نه‌وت‬

‫ی سۆمۆوه‌و ئه‌وكات ‌ه‬ ‫ی كۆمپانیا ‌‬ ‫له‌رێگا ‌‬ ‫ی ده‌درێت به‌هه‌رێم زۆر كه‌متر‬ ‫ئه‌و پاره‌یه‌ ‌‬ ‫ی راس���ته‌وخۆ‬ ‫ی هه‌رێم خۆ ‌‬ ‫ده‌بێت له‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌وت ره‌وان ‌ه ب���كات‪ ،‬به‌اڵم به‌مه‌رجێك‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ی نه‌وت له‌هه‌رێم ‌‬ ‫دۆس���یه‌ ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫ئاشكرا بكرێت‌و په‌رله‌مان ‌‬ ‫ئ���اگاداری‌ چۆنیه‌تی‌ فرۆش���تنی‌ بێت‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ش به‌و‌ه ده‌كرێت كه‌وا س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی خۆی‌و‬ ‫په‌رله‌مان بچێته‌وه‌ ش���وێنه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زیره‌كانی���ش بچن���ه‌وه‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زیران له‌نێوان ه���ه‌ردوال هه‌ماهه‌نگ ‌‬ ‫دروس���ت بكرێ���ت ئه‌وكات ‌ه پێویس���ت‬ ‫به‌به‌غدا ناكات خۆمان ده‌توانین موچ ‌ه‬ ‫دابین بكه‌ین"‪.‬‬ ‫ی وای ‌ه‬ ‫ی پێ��� ‌‬ ‫ی ئاب���ور ‌‬ ‫ش���اره‌زایه‌ك ‌‬ ‫ی ‪ 2016‬هیچ‬ ‫په‌س���ه‌ندكردنی‌ بودج���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئابوری‌ له‌س���ه‌ر هه‌رێم ‌‬ ‫كاریگه‌ریه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان نابێت‪ ،‬چونك ‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫هه‌رێم راس���ته‌وخۆ نه‌وت ده‌فرۆش���ێت‬ ‫ی‬ ‫ب���ێ گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ به‌غ���دا‪ ،‬عه‌زیز عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بارودۆخ ‌‬ ‫ی له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی ئابور ‌‬ ‫پس���پۆر ‌‬ ‫ی بودج ‌ه بۆ‬ ‫ی په‌س���ه‌ندكردن ‌‬ ‫هه‌رێم دوا ‌‬ ‫ی رونك���رده‌و‌ه كه‌وا "هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ئاوێنه‌ ‌‬ ‫پشكی‌ هه‌رێم له‌په‌رله‌مان بو‌ه به‌یاساو‬ ‫په‌س���ه‌ند ك���راوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم كۆمه‌ڵێ���ك‬ ‫ی‬ ‫مه‌رجی���ان داناو‌ه بۆ هه‌رێ���م ك ‌ه راز ‌‬ ‫ی ‪550‬هه‌زار به‌رمیل له‌رۆژێكدا‬ ‫نین به‌وه‌ ‌‬ ‫ی س���ۆمۆو‌ه ره‌وان ‌ه‬ ‫له‌رێگای‌ كۆمپانیا ‌‬ ‫بكرێ���ت‌و داهاتی‌ ناوخ���ۆ بگه‌ڕێـته‌و‌ه‬ ‫ی زیاده‌و‬ ‫به‌غدا‌و هه‌روه‌ها ئ���ه‌و نه‌وته‌ ‌‬ ‫ده‌فرۆشرێت ده‌بێت بگه‌ڕێته‌و‌ه به‌غدا‪،‬‬ ‫ی عێراق بۆ‬ ‫هه‌ر بۆی���ه‌ ئه‌و مه‌رجان��� ‌ه ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی داناو‌ه جێبه‌ج ‌‬ ‫ی كوردس���تان ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫نابێت‪ ،‬چونكه‌ تاكو ئێس���تا له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی دارایی‌ نیه‌ بیدات‬ ‫كوردستان راپۆرتێك ‌‬ ‫ی وه‌زیران ئه‌وانیش بیداته‌و‌ه‬ ‫به‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌په‌رله‌مان هه‌روه‌ها ته‌خمینی‌ بودجه‌ ‌‬ ‫ی ن���ه‌داو‌ه به‌په‌رله‌مان‌و‬ ‫‪2014‬و ‪‌ 2015‬‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زی���ران له‌كاتێكدا عێراق‬ ‫ی ‪12‬‬ ‫ب���ه‌و هه‌م���و قه‌یران���ه‌و‌ه له‌مانگ ‌‬ ‫ی ‪2016‬ی‌ په‌سه‌ند كردوه‌"‪.‬‬ ‫بودجه‌ ‌‬ ‫ی به‌وه‌ش‬ ‫ی ئابوری ‌ه ئاماژه‌ ‌‬ ‫ئه‌و شاره‌زا ‌‬ ‫كرد كه‌وا هه‌رێ���م ناتوانێت رۆژان ‌ه ‪550‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌زار به‌رمیل ره‌وانه‌ بكات‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی تێدا نیه‌‌و‬ ‫گرێبه‌سته‌كان ش���ه‌فافیه‌ت ‌‬ ‫ك���ه‌س ئ���اگای‌ له‌داهاتی‌ ن���ه‌وت نی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم سه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫هه‌روه‌ها ئه‌وكاته‌ ‌‬ ‫ی یه‌ك به‌رمیل‬ ‫ئابوری‌ راگه‌یاند نرخ��� ‌‬ ‫نه‌وت به‌‪110‬دۆالر بو هه‌روه‌ها ملیۆنێك‌و‬ ‫چوار س���ه‌د هه‌زار موچه‌خۆریش���مان‬ ‫ی نه‌وت بۆت ‌ه‬ ‫هه‌بو‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا نرخ ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫‪32‬دۆالر ل���ه‌وه‌ش ته‌نه���ا ‪ 8‬دۆالر ‌‬ ‫هه‌رێم���ه‌و ئه‌و‌هی‌ تر ب���ۆ كۆمپانیاكان ‌ه‬ ‫ی موچه‌خۆره‌كانیش‬ ‫له‌كاتێكدا ژم���اره‌ ‌‬ ‫هه‌روه‌ك���و خۆیان���ه‌‪ ،‬هه‌ربۆی���ه‌ ته‌نها‬ ‫ی‬ ‫چاره‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ‌ه هه‌رێم چاره‌سه‌رێك ‌‬ ‫ی هه‌ر له‌ئێس���تا‬ ‫تێروپ���ڕ ب���كات به‌و‌ه ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی هه‌رێ���م خه‌رجیه‌كان ‌‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫‪ 2016‬چه‌نده‌و چۆن ‌ه رایبگه‌ێنێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫نه‌ خه‌رجیه‌كان راگه‌یاندو‌ه نه‌ وه‌زیر ‌‬ ‫ی وه‌زی���ران ماو‌ه‬ ‫ی له‌ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫دارای��� ‌‬ ‫هه‌روه‌ها چه‌ند مانگێك��� ‌ه كۆنه‌بۆته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ه���ا په‌رله‌مان له‌جێ���گای‌ خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم شه‌رعیه‌ت ‌‬ ‫نه‌ماو‌ه سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫نه‌ماوه‌"‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫)‪ )508‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/22‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫به‌رپرس ‌ه ده‌ستڕۆیشتوه‌كانی‌ حزبه‌كان بۆ نابن ‌ه ئه‌ندام ‌ی په‌رله‌مان؟‬

‫په‌رله‌مان‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫"به‌رپرسه‌كان خۆیان له‌په‌رله‌مان به‌گه‌وره‌تر ده‌زانن پێیان كه‌مییه‌ بچنه‌ په‌رله‌مان"‬ ‫ئا‪ :‬وریا جه‌مال‬ ‫ی‬ ‫ی مێژوی‌ په‌رله‌مانی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫به‌درێژای ‌‬ ‫ی حزب ‌ه‬ ‫كوردستان هیچ به‌رپرسێكی‌ یه‌كه‌م ‌‬ ‫ی هه‌رێم نه‌بونه‌ته‌ ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫گه‌وره‌كان ‌‬ ‫سیاسه‌تمه‌دارێكی‌ كوردیش ڕایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"به‌رپرسه‌كانی‌ ئێمه‌ پێیان كه‌میه‌‌و خۆیان‬ ‫به‌گه‌وره‌تر ده‌زانن له‌په‌رله‌مان له‌به‌رئه‌وه‌ نابن ‌ه‬ ‫ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫دكتۆر مه‌حمود عوس���مان سیاس���ه‌تمه‌دار‌و‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندامی‌ پێش���وی‌ په‌رله‌مانی‌ عێراق به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ڕاگه‌یان���د "له‌سیس���تمی‌ په‌رله‌مانی���دا ده‌بێت‬ ‫به‌رپرس���ه‌كان هه‌مویان له‌په‌رله‌م���ان بن ئه‌م ‌ه‬ ‫له‌دونیادا وایه‌‌و كه‌لتوره‌‪ ،‬ك ‌ه بڕیار به‌ده‌سته‌كان‬ ‫ی‬ ‫له‌په‌رله‌مانب���ن راس���ته‌وخۆ ده‌بێت���ه‌ جێگه‌ ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه پێیان‬ ‫بڕی���اردان‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌رپرس���ه‌كان ‌‬ ‫كه‌میه‌‌و خۆی���ان به‌گه‌وره‌تر ده‌زانن له‌په‌رله‌مان‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ نابنه‌ ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌"ئه‌گه‌ر بیانه‌وێت سیستم په‌رله‌مانی‬ ‫بێت ده‌بێت ببنه‌ ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬به‌اڵم سه‌د‬ ‫جار بڵێن سیس���تم په‌رله‌مانی ‌ه ب���ه‌اڵم كادێری‬ ‫ی بۆ بنێ���رن قه‌د په‌رله‌مان‬ ‫ژمار‌ه س���ێ‌‌و چوار ‌‬ ‫نابێت به‌جێگه‌ی‌ بڕیاردان"‪.‬‬ ‫ی بۆ ئه‌وه‌ش���كرد‬ ‫مه‌حمود عوس���مان ئاماژ‌ه ‌‬ ‫"س���ه‌ركرده‌كانی‌ كورد ده‌یانه‌وێ���ت له‌ده‌ره‌و‌ه‬ ‫بڕیاربده‌ن‌و په‌رله‌مان جێبه‌جێی بكات له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫ی هه‌ی ‌ه ن���ه‌ حكومه‌ت‪،‬‬ ‫ن��� ‌ه په‌رله‌م���ان گرنگ��� ‌‬ ‫ی حزبه‌كان بوه‌‪ ،‬سیستم‬ ‫په‌رله‌مان هه‌ر الیه‌نگر ‌‬ ‫له‌كوردس���تاندا حزبی‌ بو‌ه ن���ه‌ په‌رله‌مانی‌‌و ن ‌ه‬ ‫ی بوه‌‪ ،‬هه‌مو شتێك حزبه‌كان بون‪،‬‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ناڵێم په‌رله‌م���ان كارتۆنیه‌‪ ،‬به‌اڵم ژماره‌ دو بو‌ه‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌كان یه‌كه‌م‌و حزب دوه‌م‌و په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌ت پله‌ی‌ سێیه‌مه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌میر س���ه‌لیم ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�امی‌ كوردس���تان به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫یه‌كگرتو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕاگه‌یاندن ‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ڕاگه‌یاند "پێشتر هه‌ڵمه‌تێك ‌‬ ‫ی كرایه‌ سه‌ر حزبه‌كان ك ‌ه ده‌سه‌اڵتیان‬ ‫جه‌ماوه‌ر ‌‬ ‫كۆنتڕۆڵك���ردوه‌‪ ،‬له‌حكومه‌ت‌وپه‌رله‌مان‌وحزب���دا‬ ‫ێ نادرێت ئه‌م جار‌ه نمونه‌ك ‌ه‬ ‫گه‌نجان رێگه‌یان پ ‌‬ ‫ی ئێستایه‌ ك ‌ه‬ ‫بۆ گه‌نجان بو ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌بینین"‪.‬‬ ‫ی ناو حزبه‌كان‬ ‫وتیشی‌ "كاتێك ده‌ستڕۆشتوه‌كان ‌‬ ‫ی نابێت‪،‬‬ ‫ناچنه‌ په‌رله‌مانه‌وه‌‪ ،‬په‌رله‌مان ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێمه‌وه‌ سه‌رۆك ‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ دروس���تبون ‌‬ ‫ی نه‌چون ‌ه ن���او په‌رله‌مانه‌وه‌‪،‬‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و پارت��� ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش ئه‌م ئه‌زمونه‌ی‌ لێكه‌وته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی ئێمه‌ خۆیان‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ به‌رپرسه‌كان ‌‬ ‫به‌گه‌وره‌ت���ر ده‌زانن له‌په‌رله‌مان س���ه‌میر وتی‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ته‌ په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫جه‌الل تاڵه‌بانی‬

‫عه‌لی باپیر‬

‫محه‌مه‌د فه‌ره‌ج‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‬

‫‌"من پێ���م وانی ‌ه وابێت ب���ه‌س ئه‌وانیش خۆیان‬ ‫ێ بنه‌ما ك ‌ه‬ ‫ده‌پارێزن‪،‬له‌هه‌ندێ���ك هێرش���ی‌ ب��� ‌‬ ‫ی م���ام جه‌الل‌و‬ ‫ده‌كرێت���ه‌ س���ه‌ریان‪ ،‬بۆ غه‌یر ‌‬ ‫مسعودبارزانی‌ ئه‌م قس���ه‌یه‌ ڕاست ده‌رناچێت‪،‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هیچ حزبێك له‌و ش���وێنانه‌ گه‌وره‌تر‬ ‫نیه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندام ‌هی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ یه‌كگرتو‬ ‫ئاماژه‌ی‌ بۆئه‌وه‌شكرد"له‌خولی‌ رابردودا هه‌ندێك‬ ‫به‌رپ���رس خۆیان كاندیدكرد به‌اڵم شكس���تیان‬ ‫هێنا له‌به‌رامبه‌ر گه‌نجه‌كاندا‪ ،‬بۆی ‌ه به‌رپرسه‌كان‬ ‫ناوێرن خۆیان بكه‌نه‌ به‌رئه‌و تاقیكردنه‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ه���اوكات رزگار عه‌ل���ی ئه‌ندام���ی مه‌كته‌بی‬ ‫ی‬ ‫سیاسی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م ناوچه‌ی���ه‌‌و واڵتان ‌‬ ‫ڕاگه‌یان���د "كه‌لت���ور ‌‬ ‫دواكه‌تو ح���زب خۆی‌ له‌حكوم���ه‌ت به‌گه‌وره‌تر‬ ‫ی به‌خاوه‌نی‌ بڕیار ده‌زانێت‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ده‌زانێ���ت‪ ،‬خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێمه‌ رێگه‌نادات كه‌س���ه‌ یه‌كه‌مه‌كان ‌‬ ‫كلتوره‌ ‌‬ ‫حزب ببنه‌په‌رله‌مانتار‌و س���ه‌رۆك وه‌زیران ئه‌م ‌ه‬ ‫كێشه‌كه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "ئ���ه‌و‌ه كه‌لت���وره‌‌و كه‌لتورێك��� ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی ناده‌س���توریه‌‪،‬ك ‌ه‬ ‫ی نایاس���ای ‌‬ ‫نادیموكراس��� ‌‬ ‫ی حزبه‌ك���ه‌كان خۆیان‬ ‫ی یه‌كه‌م��� ‌‬ ‫به‌رپرس���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌گه‌وره‌ت���ر له‌په‌رله‌م���ان بزان���ن‪ ،‬له‌واڵتان��� ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م���ی‌ حزبه‌كان‬ ‫ی به‌رپرس��� ‌‬ ‫دیموكراس��� ‌‬ ‫ی ده‌رخس���ت ئه‌و براده‌رانه‌ی‌ له‌په‌رله‌مانن‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌بنه‌په‌رله‌مانتار"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌بی سیاس���ی یه‌كێتی ده‌بێت جارێكی‌ تر بگه‌ڕێنه‌و‌ه بۆ مه‌رجه‌عه‌كه‌ ‌‬ ‫ئه‌و ئه‌ندام���ه‌ ‌‬ ‫ی بۆئه‌وه‌ش���كرد "ناردن���ی‌ كه‌س��� ‌ه خۆیان"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نیعم���ه‌ت عه‌ب���دواڵ س���ه‌رۆكی‌ یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی حزب بۆ په‌رله‌مان باشتره‌‪،‬‬ ‫بڕیاربه‌ده‌سته‌كان ‌‬ ‫ی ڕاگه‌یاند‬ ‫په‌رله‌م���ان س���ه‌نگی‌ به‌هێزتر ده‌بێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر په‌رله‌مانتارانی‌ كوردس���تان به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان‌و س���ه‌رۆكی‌ حزبه‌كه‌ش "له‌كوردس���تانداپه‌رله‌مان وه‌ك الوازترین شوێن‬ ‫تۆ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫بیت‪ ،‬ناگه‌ڕێیته‌و‌ه بۆ مه‌رجه‌ع گفتوگۆ له‌س���ه‌ر س���ه‌یر ده‌كرێت‪ ،‬به‌رپرس���ان واده‌زانن خۆیان‬ ‫بابه‌ت���ه‌كان بكه‌یت‪ ،‬ئه‌م خول���ه‌ی‌ په‌رله‌مانیش په‌رله‌مانی���ان دروس���تكردوه‌‪ ،‬خۆی���ان خه‌ڵك‬

‫كاتێك ده‌ستڕۆشتوه‌كان ‌ی ناو‬ ‫حزبه‌كان ناچنه‌ په‌رله‌مانه‌و‌ه‬ ‫په‌رله‌مان ده‌سه‌اڵتی‌ نابێت‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ دروستبون ‌ی‬ ‫هه‌رێمه‌و‌ه سه‌رۆك ‌ی‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌ نه‌چون ‌ه ناو‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش ئه‌م‬ ‫ئه‌زمونه‌ ‌ی لێكه‌وته‌وه‬

‫مه‌سعود بارزانی‬

‫ده‌نێرن���ه‌ په‌رله‌مان‪ ،‬كه‌واته‌ خۆی���ان بڕیار بۆ‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌م���ان ده‌رده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش هه‌ڵه‌یه‌ك ‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌"‪.‬‬ ‫ی "كارابونی‌ په‌رله‌مان په‌یوه‌ندی‌ به‌و‌ه‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ێ ده‌نێرن��� ‌ه په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫هه‌ی���ه‌ كه‌ حزب���ه‌كان ك ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵك كێی هه‌ڵب���ژاردوه‌ بۆئه‌و‌هی‌ نوێنه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی حزبه‌كان خول‬ ‫بكات له‌په‌رله‌مان‪ ،‬سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مانی‌ خراپتر كردوه‌‪ ،‬له‌بات ‌‬ ‫له‌دوای‌ خول ‌‬ ‫به‌ره‌و باشتر بڕۆین خراپتر بوین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫گوڵستان سه‌عید ئه‌ندامی جڤاتی نیشتیمان ‌‬ ‫ی‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان به‌ئاوێن ‌هی‌ ڕاگه‌یاند "پڕۆس ‌ه ‌‬ ‫ی كوردستاندا به‌ئاڕاسته‌یه‌كدا‬ ‫ی له‌هه‌رێم ‌‬ ‫سیاس ‌‬ ‫ده‌ڕوات تاكو ئێس���تاپه‌رله‌مان نه‌بۆت ‌ه مه‌رجه‌ع‬ ‫ی لێهاتوه‌ هه‌مو‬ ‫ب���ۆ یاس���ادانان وه‌ك كه‌لت���ور ‌‬ ‫حزب���ه‌كان بونه‌ت��� ‌ه مه‌رجه‌ع پێش���تر رێكه‌وتن‬ ‫له‌نێ���وان الیه‌ن ‌ه سیاس���یه‌كان ده‌كرێت‪ ،‬ئینجا‬ ‫ده‌برێته‌ په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫ی حزبه‌كان‌و‬ ‫وتیش���ی‌ "زۆر گرنگ��� ‌ه س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆیان بڕیار ‌‬ ‫خۆیان له‌په‌رله‌ماندابن بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌و‌ه بده‌ن‪ ،‬نه‌ك ئه‌و ئه‌ندام په‌رله‌مانان ‌ه ‌‬ ‫ی حزب"‪.‬‬ ‫ناردویان ‌ه بگه‌ڕێته‌و‌ه بۆ ڕا ‌‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ بۆئ���ه‌وه‌ش ك���رد "هه‌ندێ���ك‬ ‫ی ك���ورد په‌رله‌م���ان به‌كه‌متر‬ ‫له‌س���ه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌خۆیان س���ه‌یر ده‌كه‌ن بۆیه‌ نابن��� ‌ه ئه‌ندام ‌‬ ‫په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی ‪ 23‬س���اڵدا له‌هه‌رێم ‌‬ ‫له‌ماو‌ه ‌‬ ‫چوارج���ار هه‌ڵبژاردن ب���ۆ په‌رله‌م���ان كراوه‌‪،‬‬ ‫ی په‌رله‌مان���دا نه‌وش���یروان‬ ‫ی س���ێیه‌م ‌‬ ‫له‌خول��� ‌‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫موسته‌فا رێكخه‌ر ‌‬ ‫خۆی‌ كاندیدكرد بۆ ئه‌ن���دام په‌رله‌مانی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن���ی‌ ب���ۆ ئه‌و پۆسته‌‪،‬ده‌س���ت ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫له‌كاركێشایه‌وه‌‌و نه‌بوه‌ ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مان‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتاران گروپێك بۆ ئاساییكردنه‌وه‌ی‌ دۆخی‌ په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت پێكده‌هێنن‬ ‫"ئه‌م دۆخه‌ی‌ ئێستا به‌چه‌ند ئه‌ندام په‌رله‌مانێك ئاسایی‌ نابێته‌وه‌"‬ ‫ئا‪ :‬وریا‬ ‫به‌شێك له‌ئه‌ندامانی‌ په‌رله‌مان گروپێكیان‬ ‫دروستكردوه‌‪ ،‬به‌ئامانجی‌ فشار دروستكردن‬ ‫بۆ سه‌ر حزبه‌كانی‌ هه‌رێم‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ دۆخی‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت ئاسایی‌ بكرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان له‌فراكسیۆنی‌‬ ‫گۆڕان ڕایده‌گه‌یه‌نێت "ئه‌وگروپه‌ هیچی‌‬ ‫پێناكرێت‪ ،‬چاره‌سه‌ركردنی‌ ئه‌م دۆخه‌ له‌ده‌ست‬ ‫ئه‌ندامانی‌ په‌رله‌ماندا نیه‌"‪.‬‬ ‫ساالر مه‌حمود ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫له‌فراكس����یۆنی‌ یه‌كێت����ی‌ كه‌ دروس����تكردنی‌ ئه‌و‬ ‫گروپه‌ له‌س����ه‌ر پێش����نیاری‌ ئه‌و ب����و به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان����د "گروپه‌كه‌ كۆبون����ه‌وه‌ی‌ خۆی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫زۆرینه‌ی‌ فراكس����یۆنه‌كانی‌ په‌رله‌مان به‌شداریان‬ ‫تێداك����رد‪ ،‬له‌گ����ه‌ڵ گۆڕانیش قس����ه‌ ده‌كه‌ین بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌ش����داری‌ بك����ه‌ن‪ ،‬به‌ئامانج����ی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بتوانین سه‌ردانی‌ الیه‌نه‌ سیاسیه‌كان بكه‌ین‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانتاران له‌ئاس����تی‌ ئه‌و متمانه‌یه‌دا‬ ‫ڕۆڵ ببینن كه‌ خه‌ڵك پێیدا‌ون"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "په‌رله‌مانتار ده‌توانێ����ت هه‌م له‌ناو‬ ‫حزبه‌ك����ه‌ی‌ خ����ۆی‌ ڕۆڵ ببینێت‪ ،‬ه����ه‌م له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ به‌رامبه‌ریشیدا‪ ،‬په‌رله‌مان نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫ئی����راده‌ی‌ خه‌ڵك����ی‌ كوردس����تان ده‌كات ئێم����ه‌‬ ‫داوامانكردوه‌ دۆخی‌ په‌رله‌مان ئاس����اییبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ پێش ‪10/12‬و سورین له‌سه‌ر چاره‌سه‌ركردنی‌‬ ‫كێش����ه‌كان‪ ،‬پێوس����ته‌ وردترو ژیرانه‌تر مامه‌ڵه‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ئه‌و جۆره‌ توندوتیژیه‌ی‌ ئێس����تا له‌نێوان‬ ‫پارتی‌‌و گۆڕاندا هه‌یه‌‪ ،‬خزمه‌ت به‌ئاسایكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دۆخه‌كه‌ ناكات"‪.‬‬ ‫ئه‌وپه‌رله‌مانتاره‌ی‌ یه‌كێتی‌ ئاماژه‌ی‌ بۆئه‌وه‌شكرد‬ ‫"ئه‌وه‌ی‌ له‌ڕابردودا كراوه‌ كارێكی‌ خراپه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گ����ۆڕان له‌ڕاگه‌یه‌ندراوه‌كه‌یدا ده‌یڵێت‬ ‫ی نه‌بون����ی‌ دامه‌زراوه‌كانی‌‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ش����ه‌رع ‌‬

‫ژێرده‌سه‌اڵتی‌ پارتی‌ پێویستی‌ به‌ڕونكردنه‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ه����اوكات ئه‌بوبه‌ك����ر هه‌ڵه‌دن����ی‌ س����ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫فراكس����یۆنی‌ یه‌كگرتو له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند" دروستكردنی‌ گروپی‌ فشار‬ ‫بۆ س����ه‌ر الییه‌نه‌ سیاسیه‌كان له‌الیه‌ن ئه‌ندامانی‌‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌ هیچ كاریگه‌رییه‌كی‌ نیه‌‪ ،‬گه‌وره‌ترین‬ ‫كاریگه‌ری‌ ئه‌وه‌یه‌ ‪ 56‬ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مان بتوانین‬ ‫ده‌ستله‌كاربكێشینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ " ئه‌و ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌ به‌كۆمه‌ڵه‌‬ ‫گه‌وره‌تری����ن وه‌اڵم����ه‌ ب����ۆ ده‌س����ه‌اڵتداران‪،‬كه‌‬ ‫په‌رله‌مانت����اران ئاماده‌نین چیدیك����ه‌ ئه‌م دۆخه‌‬ ‫قبوڵكه‌ن"‪.‬‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ فراكس����یۆنی‌ یه‌كگرت����و جه‌خت����ی‌‬ ‫له‌وه‌ك����رده‌وه‌" ئه‌م دۆخه‌ س����ه‌پێنراوه‌ به‌س����ه‌ر‬ ‫په‌رله‌ماندا‪ ،‬په‌رله‌مان ش����ه‌رعیه‌تی‌ ماوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دۆخه‌ك����ه‌ دۆخێك����ی‌ نائاس����اییه‌ ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫یاس����ایه‌‪ ،‬له‌ئێس����تادا په‌رله‌مان ‪ %40‬كاره‌كانی‌‬ ‫ڕاده‌په‌ڕێنێت"‪.‬‬ ‫بێستون فایه‌ق ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫له‌فراكس����یۆنی‌ گ����ۆڕان به‌ئاوێن����ه‌ی‌ ڕاگه‌یان����د‬ ‫"ئاگاداری‌ كاركردنی‌ ئه‌و ئه‌ندام په‌رله‌مانانه‌ نیم‪،‬‬ ‫كه‌ ده‌یانه‌وێت گروپ دروس����ت بكه‌ن بۆ فش����ار دانوس����اندنه‌كان وه‌ك جاران بێ����ت‪ ،‬ده‌بێت له‌م‬ ‫دروستكردن له‌سه‌ر حزبه‌كان بۆ ئاسایكردنه‌وه‌ی‌ قۆناغه‌دا حزبه‌كان یه‌ك بن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "پێویس����ته‌ ئه‌م گروپه‌ خۆیان ڕێك‬ ‫دۆخ����ی‌ په‌رله‌م����ان‌و حكومه‌ت‪ ،‬هیچش����یان پێ‌‬ ‫ناكرێت‪،‬چونك����ه‌ كاره‌كه‌ له‌ده‌س����ت په‌رله‌ماندا بخه‌ن‪ ،‬هه‌م����و الیه‌نه‌كان پێكه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر یه‌كێك‬ ‫نه‌ماوه‌ ت����ا په‌رله‌مانتار هه‌وڵبدات چاره‌س����ه‌ری‌ له‌الیه‌نه‌كانی‌ تێدانه‌بێ����ت ناته‌واو ده‌بێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫خۆی����ان رێك نه‌كه‌ون هی����چ مانایه‌ك نادات بچن‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌"ئه‌م دۆخه‌ی‌ ئێس����تا به‌چه‌ند ئه‌ندام سه‌ردانی‌ حزبه‌كان بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر خۆیان‬ ‫په‌رله‌مانێك ئاس����ایی‌ نابێت����ه‌وه‌‪ ،‬بابه‌ته‌كان زۆر رێك نه‌كه‌ون الیه‌نه‌كانیش وه‌ك پێویست گوێیان‬ ‫لێناگرن"‪.‬‬ ‫له‌وه‌ ئاڵۆزتر‌و گه‌وره‌ترن "‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ حزبه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫نازم كه‌بی����ر ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‬ ‫له‌فراكسیۆنی‌ پارتی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند"ئه‌ندامانی‌ گوێ‌ له‌په‌رله‌مانتاران ده‌گرن نازم وتی‌ " حه‌تمه‌ن‬ ‫په‌رله‌مان هه‌وڵی‌ خۆیان ئه‌ده‌ن بۆ ئاسایكردنه‌وه‌ی‌ به‌شی‌ خۆی‌ كاریگه‌ری‌ ده‌بێت بۆ ئاسایكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دۆخه‌ك����ه‌‪ ،‬فش����ار دروس����تده‌كه‌ن بۆئ����ه‌وه‌ی‌ دۆخه‌كه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش هه‌وڵێكه‌ بۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‌‬ ‫چاره‌سه‌ر بۆ كێش����ه‌كان بدۆزرێته‌وه‌‪ ،‬مه‌رج نیه‌ كێشه‌كان"‪.‬‬

‫پێوسته‌ دروستكردن ‌ی‬ ‫ئه‌و گروپه‌ ته‌نیا بۆ خۆ‬ ‫ده‌رخستن‌و كۆبونه‌وه‌‬ ‫له‌پێناو كۆبونه‌وه‌دا نه‌بێت‬

‫ئایدن مه‌عروف س����ه‌رۆكی فراكسیۆنی به‌ره‌ی‬ ‫توركمان����ی له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ڕاگه‌یاند "پێوسته‌ دروستكردنی‌ ئه‌و گروپه‌ ته‌نیا‬ ‫بۆ خۆ ده‌رخستن‌و كۆبونه‌وه‌ له‌پێناو كۆبونه‌وه‌دا‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬پێویست بو فراكسیۆنی‌ گۆڕانیش به‌شدار‬ ‫بوایه‌‪ ،‬ئه‌ندامانی‌ په‌رله‌مان ده‌بێت گوشار له‌سه‌ر‬ ‫حزبه‌كانی‌ خۆیان دروستكه‌ن‪ ،‬پێش ئه‌وه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫هه‌نگاوێك بنێن"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌" كێش����ه‌كه‌ له‌نێ����وان س����ێ‌ الیه‌نی‌‬ ‫س����ه‌ره‌كیدایه‌ ئه‌ویش گۆڕان‌و یه‌كێتی‌‌و پارتیه‌‪،‬‬ ‫ب����ڕواش ناكه‌م حزب����ه‌كان گ����وێ‌ له‌په‌رله‌مانتار‬ ‫بگرن‌و دروس����تكردنی‌ ئه‌و گروپه‌ش له‌ئێس����تاوه‌‬ ‫هیچ كاریگه‌ری‌ نابێت"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی فراكسیۆنی به‌ره‌ی توركمانی ئاماژه‌ی‌‬ ‫بۆئه‌وه‌شكرد" كێش����ه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم له‌ناوپه‌رله‌ماندا چاره‌سه‌ر‬ ‫ناكرێت‪ ،‬چاره‌سه‌ره‌كه‌ی‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫الی‌ حزبه‌ سیاسیه‌كانه‌"‪.‬‬ ‫دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانت����اری یه‌كێت����ی‬ ‫بانگه‌وازێك����ی كرد بۆ ئه‌وه‌ی له‌ هۆڵی په‌ناگیری‬ ‫له‌په‌رله‌مانی كوردس����تان هه‌مو فراكس����یۆنه‌كان‬ ‫ئاماده‌ بن‌و كۆبونه‌وه‌ بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وه‌ بو س����ه‌رجه‌م‬ ‫فراكسیۆنه‌كان ئاماده‌ی ئه‌م دانیشتنه‌ بون ته‌نیا‬ ‫گۆڕان به‌ش����داری نه‌كرد‪ ،‬له‌و كۆبونه‌وه‌یه‌دا باس‬ ‫له‌وه‌ كرا ك����ه‌ چۆن په‌رله‌مانت����اران كار بكه‌ن‌و‬ ‫ڕۆڵی����ان هه‌بێ����ت له‌كۆتاییێهێنانی ئ����ه‌م دۆخه‌‬ ‫خراپه‌ی هه‌رێمی كوردستان‪.‬‬ ‫ل����ه‌دوای‌ رێگ����ری‌ له‌س����ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان����ی‌‬ ‫كوردس����تان دكت����ۆر یوس����ف محه‌م����ه‌د له‌‪12‬‬ ‫ێ له‌الیه‌ن هێزێكی‌ پارتی‌‬ ‫ئۆكتۆبه‌ر له‌بازگه‌ی‌ پرد ‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردس����تانه‌وه‌‪ ،‬كاره‌كانی‌ په‌رله‌مان‬ ‫وه‌س����تاوه‌‪ ،‬گۆڕان ده‌ڵێت" هیچ داموده‌زگایه‌كی‌‬ ‫ژێر ده‌س����ه‌اڵتی‌ پارت����ی‌ ش����ه‌رعیه‌تی‌ نه‌ماوه‌"‪،‬‬ ‫پارتیش ڕایگه‌یانده‌وه‌ "چی‌ تر یوس����ف محه‌مه‌د‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان نیه‌"‪.‬‬

‫په‌یڕه‌وی ناوخۆی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان‪،‬‬ ‫گرێیه‌كی سیاسی‌و‬ ‫یاسایی تر‬ ‫رێواس فایه‌ق‬ ‫ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫په‌ی���ڕه‌وی ناوخۆی په‌رله‌مانی كوردس���تان‪،‬‬ ‫په‌سه‌ندكراوی دانیشتن ‌ه سه‌ره‌تاییه‌كانی خولی‬ ‫یه‌كه‌م���ی په‌رله‌مان���ی كوردس���تانه‌‪ ،‬له‌یه‌كه‌م‬ ‫خولی یاس���ادانانی په‌رله‌مانی كوردس���تانه‌و‌ه‬ ‫تائێستا به‌چه‌ند هه‌موارێكه‌و‌ه كاری پێده‌كرێت‪.‬‬ ‫پرۆسه‌كانی یاسادانان‌و چاودێری‌و په‌سه‌ندكردنی‬ ‫بودج���ه‌‪ ،‬ئه‌رك‌و ماف‌و ده‌س���ه‌اڵت‌و پابه‌ندێتی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌م���ان‌و په‌رله‌مانت���اران‪،‬‬ ‫پێكهاته‌و كاری لیژن ‌ه هه‌میشه‌یی‌و تایبه‌ته‌كانی‬ ‫په‌رله‌مان‌و چۆنێتی به‌ڕێوه‌چون‌و به‌رزه‌فتكردنی‬ ‫دانیشتنه‌كانی په‌رله‌مان ڕێكده‌خات‪.‬‬ ‫ئه‌م په‌یڕه‌وه‌ زاده‌ی هه‌لومه‌رجێكی سیاسی‌و‬ ‫قانون���ی دیاریك���راوه‌‪ ،‬په‌یوه‌س���ت ‌ه به‌دۆخێكی‬ ‫ڕاگوزه‌ر له‌ژیانی سیاسی خه‌ڵكی كوردستان ك ‌ه‬ ‫ڕاپه‌ڕین‌و هه‌ڵبژاردنی گش���تی به‌رهه‌می هێناوه‌‪،‬‬ ‫دیدو بۆچونی بیس���ت‌و سێ س���اڵ له‌مه‌وبه‌ری‬ ‫فراكس���یۆنه‌كانی په‌رله‌مان���ی كوردس���تان‬ ‫ـ به‌تایب���ه‌ت یه‌كێتی‌و پارتی ـ تێدا به‌رجه‌س���ت ‌ه‬ ‫كراوه‌‪ ،‬ئه‌زمونی یه‌كه‌می ڕێكخس���تنی یاسایی‬ ‫كارو ئه‌رك‌و ده‌س���ه‌اڵتی گرنگترین دامه‌زراوه‌ی‬ ‫سیادی هه‌رێمی كوردس���تانه‌ به‌مادده‌و بڕگه‌ی‬ ‫ڕێكخراو‪ ،‬میكانیزمی یاس���ایی به‌سیس���تماتیك‬ ‫كردن���ی پرۆس���ه‌ی دروس���تكردنی بڕیارب���و‌ه‬ ‫له‌ڕێگه‌ی گواستنه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتی ته‌شریع كردن‬ ‫له‌به‌ره‌ی كوردس���تانیه‌و‌ه ك ‌ه هه‌ڵگری ڕه‌وایه‌تی‬ ‫شۆڕشگێڕی بو بۆ په‌رله‌مانتاران كه‌ ڕه‌وایه‌تیان‬ ‫له‌نوێنه‌رایه‌ت���ی كردنی خه‌ڵكی كوردس���تانه‌و‌ه‬ ‫وه‌رگرتبو‪.‬‬ ‫په‌یڕه‌وێك له‌س���ایه‌ی ئه‌و ژینگ ‌ه سیاسیه‌دا‬ ‫دانرابێ���ت‪ ،‬له‌خولێكی یاس���ادانانی په‌رله‌ماندا‬ ‫په‌سه‌ندكرابێت كه‌ پێكهاته‌كه‌ی له‌نوێ ئه‌زمونی‬ ‫شاخیان بۆ شار گواستبێته‌وه‌و كه‌مئه‌زمون بوبن‬ ‫له‌به‌رجه‌س���ته‌كردنی پره‌نسیپه‌ سه‌ره‌تاییه‌كانی‬ ‫جیاكردن���ه‌وه‌ی ده‌س���ه‌اڵته‌كان‌و به‌ئاس���انیش‬ ‫ده‌س���تیان به‌ئه‌زمون���ی ده‌وڵه‌مه‌ن���دی دونیای‬ ‫ده‌ره‌وه‌ نه‌گه‌یش���تبێت‪ ،‬هه‌رخۆشیان نیو به‌نیو‬ ‫په‌رله‌مان‌و حكومه‌تیان پێكهێنابێت‪،‬له‌ئێس���تادا‬ ‫–بێگومان له‌ئه‌گه‌ری ئاس���ایی بونه‌وه‌ی دۆخی‬ ‫كاری په‌رله‌مانیدا ‪ -‬ئاسایی ‌ه قسه‌ی زۆر له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی ئ���ه‌و په‌یڕه‌و‌ه ی���ان دانانی‬ ‫په‌یڕه‌وێكی نوێ بكرێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت كه‌ مۆزایكی‬ ‫په‌رله‌مان هه‌مه‌ڕه‌نگتر‪ ،‬ئاستی خواستی خه‌ڵكی‬ ‫كوردس���تان‌و نوێنه‌ره‌كانی ب���ۆ چاودێریكردنی‬ ‫حكومه‌ت به‌رزتر‪،‬په‌یوه‌ندی په‌رله‌مان‌و حكومه‌ت‬ ‫ئاڵۆزتر‪،‬گوم���ان له‌زانی���اری‌و ڕاگه‌یه‌نراوه‌كانی‬ ‫حكوم���ه‌ت په‌ره‌گرتوت���ر‪ ،‬به‌ریه‌ككه‌وتن���ی‬ ‫نێوان ده‌س���ه‌اڵته‌كان فره‌تر‪،‬پێش���ێلكاریه‌كانی‬ ‫م���اف‌و ئازادیه‌كان زیات���رو ته‌نانه‌ت په‌یوه‌ندی‬ ‫نێ���وان س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌م���ان‌و لیژنه‌كان‌و‬ ‫په‌رله‌مانتارانیش ناسروشتی ترن ئه‌گه‌ر به‌دۆخی‬ ‫سیاسی‌و یاسایی‌و ئابوری سایه‌ی خولی یه‌كه‌می‬ ‫یاسادانانی په‌رله‌مان به‌راورد بكرێن‪.‬‬ ‫بۆی ‌ه ده‌س���تبردن بۆ گۆڕینی س���ه‌رله‌به‌ری‬ ‫مادده‌و بڕگه‌كانی په‌ی���ڕه‌وی ناوخۆ‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫ك���ه‌ له‌گه‌ڵ دۆخی ن���وێ بگونجێ���ت‪ ،‬له‌خولی‬ ‫س���ێهه‌می په‌رله‌مان���ه‌و‌ه ده‌س���تی پێكردوه‌و‬ ‫له‌خولی چواره‌مدا له‌ڕێگه‌ی لیژنه‌یه‌كی پێكهاتو‬ ‫له‌سه‌رجه‌م فراكسێۆنه‌كان‪ ،‬متمان ‌ه پێبه‌خشراو‬ ‫له‌الیه‌ن په‌رله‌مان‪ ،‬كرا به‌پرۆژه‌و دو هه‌فت ‌ه پێش‬ ‫په‌كخس���تنی په‌رله‌مان له‌دانیشتنه‌كاندا گفتوگۆ‬ ‫له‌س���ه‌ر مادده‌و بڕگه‌كانی ده‌ك���راو به‌ش به‌ش‬ ‫په‌سه‌ند ده‌كران‪ ،‬به‌اڵم لیژنه‌ك ‌ه تاڕاده‌یه‌ك خۆی‬ ‫له‌و‌ه ده‌پاراست كه‌ هه‌ندێ به‌ش‌و مادده‌و بڕگ ‌ه‬ ‫قس���ه‌ی له‌باره‌و‌ه بكرێت‌و نۆره‌بڕی به‌مادده‌كان‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬ن���ه‌وه‌ك دۆخ���ی سیاس���ی‌و ئاڵۆزی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان كاریگه‌ری له‌سه‌ر په‌سه‌ندكردنی‬ ‫ئه‌و مادده‌و بڕگان ‌ه هه‌بێت كه‌ بۆ خۆیان مایه‌ی‬ ‫ناكۆكی بون‌و گرێیه‌كی تری سیاس���ی‌و یاسایی‬ ‫بون‌و له‌س���ایه‌ی ئه‌و دۆخ ‌ه ئاڵۆزه‌دا به‌ئاسانی‬ ‫نه‌ده‌كرانه‌وه‌‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )508‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/22‬‬

‫ئایا كۆمه‌ڵگای‌ كوردی‌ نه‌خۆشه‌ یان پاره‌ له‌ده‌رماندایه‌؟‬

‫‪9‬‬

‫"له‌ساڵ ‌ی ‪2015‬دا ‪ 93‬ده‌رمانخان ‌ه له‌سلێمان ‌ی كراونه‌ته‌وه‌"‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬

‫له‌ساڵی‌ ‪2015‬دا زۆرترین ده‌رمانخانه‌‬ ‫له‌سنوری‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ به‌سه‌رجه‌م‬ ‫قه‌زاو ناحیه‌كانی‌ چوارده‌وریه‌وه‌ كراونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسی‌ سه‌ندیكای‌ ده‌رمانسازانی‌‬ ‫كوردستان لقی‌ سلێمانی‌ ده‌ڵێت "هیچ‬ ‫ساڵێك به‌م رێژه‌یه‌ زۆر نه‌بوه‌"‪.‬‬

‫جاران هه‌مو‬ ‫ده‌رمانخانه‌كان‬ ‫ده‌بوایه‌ دكتۆرێك‬ ‫له‌ته‌نیشتیان بوایه‌‌و‬ ‫له‌چه‌قی‌ شاردا‬ ‫بونایه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫هه‌ركوچه‌‌و‬ ‫شه‌قامێك ده‌بینیت‬ ‫ده‌رمانخانه‌ی‌ تێدایه‬

‫دكت����ۆر هاوژی����ن ئه‌ك����ره‌م‪ ،‬یه‌كێك����ه‌‬ ‫ل����ه‌و پزیش����كانه‌ی‌ كه‌ له‌س����ه‌ر ش����ه‌قام ‌ی‬ ‫گش����تی‌ گه‌ڕه‌كێك����ی‌ س����لێمانی‌ به‌مدواییه‌‬ ‫ده‌رمانخانه‌ی‌ داناوه‌‌و تاشه‌وێكی‌ ده‌ره‌نگیش‬ ‫ده‌رمانخانه‌ك����ه‌ی‌ كراوه‌ی����ه‌‪ ،‬ئ����ه‌و زۆربونی‌‬ ‫ژماره‌ی‌ ده‌رمانخانه‌كان له‌شوێنه‌ جیاوازه‌كانی‌‬ ‫ش����اری‌ س����لێمانی‌ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ زۆری‌‬ ‫ده‌رچوانی‌ خوێندكارانی‌ به‌شی‌ ده‌رمانسازی‌‌و‬ ‫زۆریی‌ خواس����تی‌ هاواڵتیان له‌سه‌ر ده‌رمان‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "كردنه‌وه‌ی‌ دوكانی‌ ده‌رمانس����ازی‌‬ ‫به‌وڕێ����ژه‌ به‌رچاوه‌ی‌ ئێس����تا ب����ۆ گه‌وره‌یی‌‬ ‫ش����اری‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ هاواڵتی����ان ناتوانن‬ ‫له‌یه‌ك ش����وێنی‌ ش����اردا پێداویستی ده‌رمان‬ ‫دابینبكه‌ن‌و ناشتوانن هه‌ر بچنه‌ شه‌قامێكی‌‬ ‫دیاریكراو بۆ كڕینی‌ ده‌رمان"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "خه‌ڵكێكی‌ زۆر هه‌یه‌ دێن بۆ المان‬ ‫كه‌ ناتوانن بچنه‌ ناو بازاڕ‪ ،‬ده‌رمانخانه‌كه‌مان‬ ‫تادره‌نگانێك����ی‌ ش����ه‌و كراوه‌ی����ه‌‌و به‌ه����ۆی‌‬ ‫قه‌ره‌باڵخ����ی ناوب����ازاڕه‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵك دێنه‌ الی‌ زۆریی‌ كردنه‌وه‌ی‌ ده‌رمانخانه‌كان‪.‬‬ ‫تیش����كۆ عه‌ل����ی‌ یه‌كێك����ه‌ ل����ه‌و خانم����ه‌‬ ‫ئێمه‌ ده‌رمانه‌كانیان ده‌كڕن"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش كرد كه‌ هۆكارێكی‌ پزیش����كانه‌ ‌ی ك����ه‌ له‌مانگ����ی‌ راب����ردودا‬ ‫دیكه‌ی‌ زۆربونی‌ ده‌رمانخان����ه‌كان جیاوازیی‌ ده‌رمانخانه‌ی‌ كردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌سااڵنی‌‬ ‫ده‌رمانه‌كانه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌س����ااڵنی‌ رابردودا ڕاب����ردودا ته‌نها یه‌ك كۆلێژی‌ ده‌رمانس����ازی‌‬ ‫ته‌نها یه‌ك جۆر ده‌رمان هه‌بو‪ ،‬به‌نمونه‌ یه‌ك هه‌بو له‌عێ����راق‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێس����تادا كولێژی‌‬ ‫جۆر هه‌مۆكسیل هه‌بو به‌اڵم ئێستا چه‌ندین ده‌رمانس����ازی‌ به‌ده‌ر له‌ش����اره‌كانی‌ عێراق‪،‬‬ ‫له‌زۆربه‌ی‌ شاره‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانیش‬ ‫جۆری‌ جیاوازی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "دۆخی‌ ئابوری‌ هۆكارێكی‌ دیكه‌ی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "به‌ش����ێكی‌ دیك����ه‌ی‌ كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ ده‌رمانخانه‌كان����ه‌ كه‌ له‌وه‌وپێش‬ ‫زۆر به‌زه‌حم����ه‌ت ش����وێنی‌ كاره‌كه‌ی����ان ده‌رمانخانه‌كان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ پێداویس����تی‌‬ ‫ده‌س����تده‌كه‌وت‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا دوكانێكی‌ هاواڵتیان كه‌ بوه‌ته‌ پێداویستیه‌كی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫زۆر چۆڵبوه‌ به‌ه����ۆی‌ قه‌یرانی‌ دارایی‌ هه‌رێم هاواڵتیان"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش����ی‌ ب����ه‌وه‌ش ك����رد له‌ئێس����تادا‬ ‫كه‌ ده‌توانی����ن له‌هه‌ر جێگای����ه‌ك بمانه‌وێت‬ ‫ده‌رمانخان����ه‌كان س����ه‌ربه‌خۆ داده‌نرێن به‌اڵم‬ ‫شوێنمان ده‌ستبكه‌وێت"‪.‬‬ ‫زۆری����ی‌ جۆره‌كان����ی‌ ده‌رم����ان‌و واڵتانی‌ له‌ڕاب����ردودا گ����ه‌ر هاواڵتی����ه‌ك بیویس����تایه‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنه‌ری‌ ئ����ه‌و ده‌رمانانه‌ وایكردوه‌ كه‌ ده‌رمانخانه‌یه‌ك دابنێ����ت ده‌بوایه‌ بینایه‌كی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ ب����ه‌رده‌وام به‌دوای‌ ده‌رمانی‌ كوالێتی‌ بگرتایه‌ به‌ك����رێ‌و پاره‌ی‌ دكتۆره‌كانیش����ی‌‬ ‫باش����دا بگه‌ڕێن‪ ،‬ئێس����تا ب����ازاڕی‌ ده‌رمانی‌ بدایه‌‪.‬‬ ‫تیش����كۆ ئه‌وه‌ش����ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ نرخی‌‬ ‫كوردس����تان پ����ڕه‌ له‌به‌رهه‌م����ی‌ میس����ری‌‌و‬ ‫هندی‌‌و ئه‌رده‌نی‌‌و ئێرانی‌‌و توركی‌‌و سعودی‌و ده‌رمان له‌كۆگاكانی‌ ده‌رمان كه‌می‌ نه‌كردوه‌‬ ‫ئه‌وروپی‌و ئوستورالیش‪ ،‬كه‌ خه‌ڵكی‌ هه‌میشه‌ ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ نه‌بێت چه‌ند جۆرێكی‌ ده‌رمان‬ ‫به‌دوای باش����تردا ده‌گه‌ڕێ����ن‌و زۆرترین پاره‌ ئازاد ده‌كرێت‪ ،‬كه‌ ئه‌ویش هیچ كاریگه‌رییه‌ك‬ ‫له‌كڕینی‌ داوده‌رماندا خه‌رج ده‌كرێت‪ .‬هاوكات ناكاته‌ سه‌ر دابه‌زینی‌ نرخه‌كان‌و ته‌نها له‌به‌ر‬ ‫كردنه‌وه‌ی‌ كۆلیژه‌كان ‌ی ده‌رمانسازیش له‌هه‌مو كێبه‌ركێ����ی‌ نرخه‌كان كه‌مه‌كێ����ك دابه‌زینی‌‬ ‫شاره‌كانی‌ كوردستان‪ ،‬هۆكارێكی‌ دیكه‌یه‌ بۆ به‌خۆی����ه‌وه‌ بینی����وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "س����ه‌ندیكا‬

‫ده‌توانێت نرخه‌كان دیاری بكات‪ ،‬كه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫هۆكارێكی‌ دیكه‌ی‌ هه‌رزان نه‌بون ‌ی ده‌رمانه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ته‌نها سه‌ندیكا ده‌توانێت بڕیاربدات"‪.‬‬ ‫به‌اڵم س����ه‌ندیكای‌ ده‌رمانس����ازی‌ هه‌بونی‌‬ ‫ئه‌و ڕێ����ژه‌ زۆره‌ی‌ ده‌رمانخانه‌ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‬ ‫ب����ۆ بێپالن����ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم كه‌ س����ااڵنه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك����ی‌ زۆر له‌خوێندكاران له‌زانكۆكانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان له‌به‌ش����ی‌ ده‌رمانسازی‌‬ ‫ده‌رده‌چ����ن به‌ب����ێ‌ هی����چ رێكخس����تن‌و‬ ‫ئاماده‌كارییه‌ك كه‌ له‌گه‌ڵ‌ پێویس����تی‌ بازاڕدا‬ ‫بگونجێت‪.‬‬ ‫د‪.‬حه‌س����ه‌ن ره‌مه‌زان ناس����ر س����ه‌رۆكی‌‬ ‫ده‌رمانس����ازانی‌ كوردس����تان لقی‌ سلێمانی‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند كه‌ جگه‌ له‌ده‌رمانسازی‌‬ ‫به‌ش����ی‌ دیكه‌ هه‌ن زۆر گرنگن‌و پێویس����ته‌‬ ‫گرنگیی����ان پێبدرێ����ت‪ ،‬وه‌ك یاری����ده‌ده‌ری‌‬ ‫بێهۆش����كه‌ر‌و یاری����ده‌ده‌ری‌ تیش����ك كه‌ زۆر‬ ‫پێویستن بۆ كۆمه‌ڵگا‪ ،‬به‌اڵم حكومه‌ت وه‌ك‬ ‫پێویست گرنگیان پێنادات‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "له‌ساڵی‌ ‪ 2014‬له‌سنوری‌ پارێزگای‌‬ ‫سلێمانی‌ ته‌نها ‪ 64‬ده‌رمانخانه‌ كراونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ساڵی‌ ‪ 2013‬ئه‌و ڕێژه‌یه‌ زۆر كه‌متر بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ساڵی‌ ‪2015‬دا ڕێژه‌كه‌ هه‌ڵكشاوه‌ بو‬ ‫‪ 93‬ده‌رمانخانه‌‌و گه‌رحكومه‌تی‌ هه‌رێم پالنی‌‬ ‫نه‌بێت ئه‌م ڕێژه‌یه‌ زیاد ده‌كات"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "هی����چ س����اڵێك ب����ه‌م رێژه‌یه‌‬ ‫ده‌رمانخانه‌ زۆر نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫ده‌رب����اره‌ی‌ كردن����ه‌وه‌ی‌ ده‌رمانخان����ه‌ی‌‬ ‫نایاسایی‌‌و ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌ بڕوانامه‌یان نیه‌‌و‬ ‫ش����ه‌وان له‌الكۆاڵنه‌كان ده‌رمانخانه‌ داده‌نێن‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئ����ه‌وه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌س����ه‌ندیكای‌‬ ‫كارمه‌ندانی‌ ته‌ندروس����تیه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ ده‌بێت‬ ‫ڕێگه‌ن����ه‌ده‌ن به‌هی����چ هاواڵتیه‌ك ئ����ه‌و كاره‌‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫د‪.‬حه‌س����ه‌ن ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ش ك����رد كه‌‬ ‫له‌مس����اڵی‌ خوێندنی‌ ‪2016 –2015‬دا هه‌شتا‬ ‫خوێندكاری‌ ده‌رمانس����ازی‌ له‌شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫خوێندن ت����ه‌واو ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش ژماره‌ی‬ ‫دكتۆری‌ ده‌رمانساز زیاد ده‌كات‌و هۆكارێكی‌‬ ‫دیك����ه‌ ده‌بێت بۆ كردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و ژماره‌ زۆره‌‬ ‫له‌ده‌رمانخانه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌و وت����ی‌ "ئ����ه‌و كه‌س����انه‌ی‌ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫ده‌رمانس����ازییان به‌فه‌رم����ی‌ هه‌ڵگرتوه‌ دوای‌‬ ‫ته‌واوكردنی‌ پله‌به‌ندی‌‌و تێپه‌ڕبونی‌ سێ ساڵ‬ ‫به‌سه‌ر ده‌رچونیاندا‪ ،‬مافی‌ ئه‌وه‌یان هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ده‌رمانخانه‌ بكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "كردن����ه‌وه‌ی‌ ده‌رمانخان����ه‌كان‬ ‫له‌ته‌نیش����ت عیاده‌ی‌ دكت����ۆره‌كان كارێكی‌‬ ‫باش����ه‌‪ ،‬جاران هه‌مو ده‌رمانخانه‌كان ده‌بوایه‌‬ ‫دكتۆرێ����ك له‌ته‌نیش����تیان بوای����ه‌‌و له‌چه‌قی‌‬ ‫ش����اردا بونایه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێس����تا به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫هه‌ركوچه‌‌و شه‌قامێك ده‌بینیت ده‌رمانخانه‌ی‌‬ ‫تێدایه‌"‪.‬‬

‫ده‌رمانخانه‌یه‌ک له‌سلێمانی‬

‫فۆتۆ‪ :‬مه‌زهه‌ر که‌ریم‬

‫كۆمه‌ڵه‌یه‌ك بۆ به‌كارخستن ‌ی ژنان ‌ی بێكار داده‌مه‌زرێت‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش‬

‫‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ هه‌ره‌وه‌زیی‌ ده‌ستڕه‌نگینه‌كان‬ ‫وه‌ك ناوه‌ندێكی‌ پێگه‌یاندنی‌ به‌هره‌ی‌‬ ‫ژنان بۆ كاری‌ ده‌ستڕه‌نگینی‌‬ ‫له‌سلێمانی‌ ساڵی‌ ‪ 1993‬دامه‌زراوه‌‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ مێژوی‌ دروستبونی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌كه‌یان‌و له‌لێدوانێكی‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫نازه‌نین فه‌ره‌ج كه‌ریم سه‌رۆكی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ هه‌ره‌وه‌زی‌ ده‌ستڕه‌نگینه‌كان‬ ‫رایگه‌یاند "كۆمه‌ڵه‌ی‌ هه‌ره‌وه‌زیی‌‬ ‫ده‌ستڕه‌نگینه‌كان ساڵی‌ ‪1993‬‬ ‫له‌سلێمانی‌ دامه‌زراوه‌‌و كۆمه‌ڵه‌یه‌كی‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆی‌ بێ الیه‌نه‌‌و كارده‌كات‬ ‫بۆ به‌گه‌ڕخستنی‌ توانای‌ ژن‌و پیاوی‌‬ ‫ده‌ستڕه‌نگین‌و پێشخستنی‌ ئیشی‌‬ ‫ده‌ست‌وكاری‌ فۆلكلۆر‌و هه‌روه‌ها‬ ‫ده‌رخستنی‌ توانا‌و به‌هره‌كانیان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌م كۆمه‌ڵه‌ی���ه‌ وه‌ك���و‬ ‫س���ه‌نته‌رێكی‌ ئیش���كردنه‌ ب���ۆ ژنان‌و‬ ‫زیات���ر بۆ ئ���ه‌و ژنانه‌ی‌ كاری���ان نییه‌‌و‬ ‫ده‌س���تڕه‌نگینن‌و به‌هره‌یان هه‌یه‌ دێنه‌‬ ‫الی‌ ئێم���ه‌‪ .‬ئیش���ه‌كانیان پ���ه‌ره‌ پێ‌‬ ‫ده‌ده‌ی���ن‌و له‌هه‌مان كات���دا كاره‌كانیان‬ ‫ده‌فرۆشنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ڕێژه‌ی‌ ژنانی‌ ئیش���كه‌ر‬ ‫له‌نێو كۆمه‌ڵه‌كه‌یان سه‌رۆكی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫ه���ه‌ره‌وه‌زی‌ ده‌س���تڕه‌نگینه‌كان وت���ی‌‬ ‫"ئێس���تا ‪ 25‬ژن له‌الم���ان كارده‌كه‌ن‌و‬ ‫س���یانیان له‌ماڵ���ه‌وه‌ كارده‌ك���ه‌ن كه‌‬

‫كۆمه‌ڵه‌که‌مان‬ ‫وه‌كو سه‌نته‌رێكی‌‬ ‫ئیشكردنه‌ بۆ‬ ‫ژنان‌و زیاتر‬ ‫بۆ ئه‌و ژنانه‌ی‌‬ ‫كاریان نییه‌‌و‬ ‫ده‌ستڕه‌نگینن‌و‬ ‫به‌هره‌یان هه‌یه‬

‫نازه‌نین فه‌ره‌ج كه‌ریم‬ ‫كاری‌ رستنی‌ فه‌رش���ه‌‌و دوانمان هه‌یه‌‬ ‫به‌رگدروییه‌ك���ه‌ له‌ماڵه‌وه‌ ده‌ك ‌هن‌و ئێم ‌ه‬ ‫كااڵكانیان ب���ۆ ده‌به‌ین‌و ده‌یدورن‌و هه‌ر‬ ‫خۆشمان بۆیان ده‌فرۆشین"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئه‌و كااڵیانه‌ی‌ كه‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫ده‌هێن���ن‪ ،‬نازه‌نین ف���ه‌ره‌ج وتی‌ "ئێمه‌‬ ‫فه‌رش‌و به‌ڕه‌و چنین‌و به‌رگدوریی‌ ده‌كه‌ین‬ ‫له‌گه‌ڵ ئیشی‌ ده‌س���تی‌ ئێكسیسوارات‌و‬

‫گۆڕاوه‌‌و جلوبه‌رگه‌ ره‌س���ه‌نه‌كه‌یان زۆر‬ ‫حه‌ز لێ‌ نییه‌‌و هه‌روه‌ها كاڵشیش هێشتا‬ ‫هه‌ر به‌ه���ای‌ خۆی‌ له‌ده‌س���ت نه‌داوه‌‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ بێگان���ه‌كان ئه‌وان���ه‌ی‌‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ دێن ئ���ه‌وان زیاتر فه‌رش‌و‬ ‫به‌ڕه‌كانمان لێ‌ ده‌كڕن"‪.‬‬ ‫نازه‌نی���ن ف���ه‌ره‌ج كه‌ریم س���ه‌رۆكی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ هه‌ره‌وه‌زی‌ ده‌ستڕه‌نگینه‌كان‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ كرد ك���ه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫ئاماژه‌یه‌كی‌ مه‌ترسیداره‌ بۆ له‌ناوچونی‌‬ ‫هه‌ندێك له‌سیمای‌ كه‌لتوریمان‌و وتیشی‌‬ ‫"زۆرێ���ك له‌كه‌لتورم���ان خه‌ریكه‌ ورده‌‬ ‫ورده‌ ده‌ڕوات‌و گه‌ن���ج و مناڵه‌كانم���ان‬ ‫زۆرێك له‌كه‌ره‌س���ته‌ی‌ كورده‌واری‌ هه‌یه‌‬ ‫ناوی‌ نازانن‪ ،‬یان نه‌یانبینیوه‌"‪.‬‬ ‫نازه‌نین فه‌ره‌ج ئه‌و كه‌مته‌رخه‌مییه‌ی‌‬ ‫گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ خودی‌ مرۆڤه‌كان خۆیان‌و‬ ‫وتی‌ "بێگوم���ان خۆمان به‌رپرس���ین‪،‬‬ ‫مه‌به‌س���تم كۆمه‌ڵگه‌ هه‌مومان له‌م كاره‌‬ ‫به‌رپرس���یارین‪ .‬ئێمه‌ خۆم���ان ده‌بێت‬ ‫گرنگی‌ به‌م الیه‌نه‌ بده‌ین"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ چی‌ بكرێت باشه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م سیما كه‌لتورییانه‌ دیسانه‌وه‌‬ ‫به‌ڕه‌‌و فه‌رش���ی‌ ك���وردی‌ به‌ته‌واوه‌تی‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌ ن���او كۆمه‌ڵگه‌‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردیدا پشتگوێ‌ خراوه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵه‌ی‌ هه‌ره‌وه‌زیی‌ ده‌ستڕه‌نگینه‌كان‬ ‫چونكه‌ فه‌رش���ی‌ توركی‌‌و ئێرانی‌ هه‌یه‌‌و وت���ی‌ "زۆر گرنگ���ه‌ ب���ه‌رده‌وام خ���ول‬ ‫هه‌رزانتر ده‌كه‌وێت خه‌ڵك زیاتر ئاره‌زوی‌ بكرێت���ه‌وه‌‌و ئه‌مج���ۆره‌ كااڵیانه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ئه‌وانه‌ ده‌ك���ه‌ن‌و ال ل���ه‌كاری‌ خۆماڵی‌ زۆرت���ر بخرێت���ه‌ نێ���و پێش���انگه‌كان‌و‬ ‫خۆمان ناكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ته‌نه���ا جلوبه‌رگه‌ نمایش بكرێت‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ خه‌ڵك بیری‌‬ ‫كوردییه‌كه‌ی‌ خۆمان نه‌بێت كه‌ ئه‌ویش بكه‌وێته‌وه‌ له‌بیركه‌وتنه‌وه‌وه‌ گرنگی‌ پێ‌‬ ‫ی له‌الی‌ كچه‌ گه‌نجه‌كانمان ده‌دات‌و ب���ه‌كاری‌ ده‌هێنێت‪ .‬ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫س���تایله‌كه‌ ‌‬

‫ئیش���ی‌ گ���وڵ‌و بنكه‌یه‌كیش���مان هه‌یه‌‬ ‫له‌هه‌ڵه‌بج���ه‌ی‌ ش���ه‌هید ك���ه‌ به‌ته‌نها‬ ‫تایبه‌ت���ه‌ به‌ئیش���ی‌ ده‌س���ت به‌چنین‌و‬ ‫دورین���ی‌ جلوبه‌رگی‌ كوردی‌‌و به‌ش���ی‌‬ ‫كاڵش چنینیشمان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌مانه‌وه‌ی‌ به‌ها‌و نرخی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌ره‌سته‌ كه‌له‌پورییانه‌ش وتی‌ "پێگه‌ی‌‬ ‫ئه‌و كه‌ره‌ستانه‌ كه‌م بۆته‌وه‌‪ .‬به‌تایبه‌تی‌‬

‫كۆمه‌ڵه‌كه‌مان خول���ی‌ زۆر ده‌كه‌ینه‌وه‌‌و‬ ‫بۆ خوله‌كانیش ئه‌وه‌ به‌دی‌ ده‌كه‌ین كه‌‬ ‫به‌شداربوه‌كان ئه‌وه‌نده‌ی‌ بۆ به‌رگدوریی‌‬ ‫ه���ه‌وڵ ده‌ده‌ن ئه‌وه‌نده‌ ناچ���ن به‌الی‌‬ ‫به‌ڕه‌‌و فه‌رش چنیندا"‪.‬‬ ‫م���ادی‌‬ ‫توان���ای‌‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌كه‌ش���یانه‌وه‌‪ ،‬نازه‌نی���ن فه‌ره‌ج‬ ‫وت���ی‌ "توانام���ان كه‌مه‌‪ .‬ئێم���ه‌ یه‌كه‌م‬ ‫كێشه‌ی‌ بینامان هه‌یه‌ كه‌ ئه‌و بینایه‌ی‌‬ ‫ئێمه‌ تیایدای���ن بچوكه‌‌و ناتوانین خولی‌‬ ‫زۆر بكه‌ینه‌وه‌‪ .‬ناتوانین ده‌زگای‌ زۆرتر‬ ‫دابنێی���ن‪ .‬وه‌كو پێش���انگه‌ ئێمه‌ هه‌مو‬ ‫كات ده‌توانی���ن پێش���انگه‌ بكه‌ین���ه‌وه‌‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌بڕێكی‌ كه‌م���ی‌ كااڵوه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ش���وێنه‌كه‌مان گه‌وره‌بێت ئه‌وا باش���تر‬ ‫ده‌توانی���ن ئامانجه‌كانم���ان بپێكی���ن‪.‬‬ ‫پاشان به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئێمه‌ به‌رده‌وام‬ ‫خول ده‌كه‌ین���ه‌وه‌ خوله‌كانیش تۆزێك‬ ‫له‌به‌رهه‌مهێناندا ده‌ستمان ده‌گرێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌داواكردنی‌ بودجه‌‌و مینحه‌‬ ‫بۆ كۆمه‌ڵه‌كه‌یان‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌‬ ‫هه‌ره‌وه‌زی���ی‌ ده‌س���تڕه‌نگینه‌كان وتی‌‬ ‫"كاتی‌ خۆی‌ زۆرمان داوا كرد‌و هیچیان‬ ‫بۆ نه‌كردی���ن‪ .‬به‌ڕای‌ م���ن كاتی‌ ئه‌وه‌‬ ‫هاتوه‌ كه‌ ئیتر خۆمان له‌رێی‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫خۆمانه‌وه‌ خۆمان پێش بخه‌ین‌و له‌سه‌ر‬ ‫پێی‌ خۆمان بوه‌ستین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ه���ه‌وڵ ده‌ده‌ی���ن ك���ه‌‬ ‫باره‌گایه‌كی‌ سه‌ربه‌خۆ بۆ كۆمه‌ڵه‌كه‌مان‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌‌و زیاتریش هه‌وڵ ده‌ده‌ین په‌ره‌‬ ‫به‌كردنه‌وه‌ی‌ خوله‌كانمان بده‌ین"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )508‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/22‬‬

‫"باری ئابوری حكومه‌ت له‌‪2016‬دا زیاتر داده‌ڕوخێت"‬

‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان به‌‪ 20‬ملیار قه‌رزو‬ ‫‌گیرفانی به‌تاڵه‌وه‌ به‌ره‌‌و پیری ساڵی نوێ ده‌ڕوات‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫دابەزینی نرخی نه‌وت‌و خه‌رجی زۆر‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانی خستوەت ‌ه‬ ‫‌به‌رده‌م داڕوخانی باری ئابوری به‌جۆرێك‬ ‫هیچ كه‌سێك نیه‌ پێشبینی ئه‌وه‌بكات‬ ‫ساڵی ‪ 2016‬دۆخی ئابوری هه‌رێم باش‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌شی‬ ‫سه‌رۆكی حكومه‌تیان بینی ئاماژه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن" ئه‌گه‌ر حكومه‌ت وه‌كو‬ ‫ئێستا بمنێته‌وه‌ باشه‌"‪.‬‬ ‫پرۆفیس����ۆر محم����ه‌د ڕه‌ئ����وف ماوه‌ی‬ ‫چه‌ندین س����اڵه‌ لێكۆڵینه‌وه‌و خوێندنه‌وه‌‬ ‫بۆ پڕۆس����ه‌ی ئابوری هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ده‌كات گه‌یش����توه‌ته‌ ئ����ه‌و بڕوای����ه‌ی‬ ‫دۆخ����ی ئاب����وری هه‌رێ����م زۆرخراپه‌و بۆ‬ ‫‪ 2016‬ش ڕوه‌و داڕوخان����ی زیاتر ده‌ڕوات‬ ‫بۆی����ه‌ ئه‌گه‌ر خراپتر نه‌بێت چاكتر نابێت‪،‬‬ ‫وتی "له‌ڕاستیدا نه‌ حكومه‌تمان هه‌یه‌و نه‌‬ ‫داموده‌زگای ده‌وڵه‌ت"‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی دانپێدانان����ی وه‌زی����ری دارایی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان به‌قه‌رزی‬ ‫ناوخۆی����ی‌و بیانیه‌وه‌‪ 20‬ملی����ار قه‌رزاره‌‪،‬‬ ‫هاوكات تاكه‌ سێكته‌رێك ئومێدی داهاتی‬ ‫حكومه‌ت����ه‌ نه‌وته‌ كه‌ ئێس����تا نرخه‌كه‌ی‬ ‫به‌جۆرێك دابه‌زی����وه‌ داهاته‌كه‌ی ته‌نانه‌ت‬ ‫ناتوانێ����ت گرنت����ی دابینكردن����ی موچه‌ی‬ ‫فه‌رمانب����ه‌ران بكات‪ ،‬ئه‌م����ه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫داهاته‌ ناوخۆییه‌كان به‌ڕێژه‌ی ناوه‌ندیه‌تی‬ ‫ته‌نه����ا‪ 150‬ملیار دین����اره‌ مانگه‌ ناتوانێت‬ ‫ڕوب����ه‌ڕوی ئ����ه‌و هه‌مو خه‌رجی����ه‌ زۆره‌ی‬ ‫حكومه‌ت بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫پرۆفیس����ۆر محمه‌د ڕه‌ئ����وف به‌جۆرێك‬ ‫هیوابڕاوب����وه‌ ته‌نان����ه‌ت هیواش����ی‬ ‫به‌هه‌نارده‌كردن����ی غازی سروش����تی نیه‌‬

‫هاورده‌و نارده‌نی‬ ‫‪ %35‬كه‌میكردوه‌و‬ ‫له‌كااڵی بیناسازیش‬ ‫گه‌یشتوه‌ت ‌ه ‪%50‬‬ ‫به‌سااڵچوان زیاتر کاریگه‌ری قه‌یرانی داراییان له‌سه‌ره‌‬ ‫ك����ه‌ بۆ س����اڵی ‪ 2016‬فری����ای حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێ����م بكه‌وێت‌و ده‌ڵێ����ت "ئه‌گه‌ر بۆری‬ ‫هه‌نارده‌كردن����ی غازی����ش ته‌واوبێ����ت‬ ‫ساڵی‪ 2017‬ئه‌و غازه‌ هه‌نارده‌ده‌كرێت بۆ‬ ‫‪ 2016‬فریای هه‌رێم ناكه‌وێت"‪.‬‬ ‫ئه‌م ڕه‌شبینییه‌ ته‌نها الی ئه‌و پڕۆفیسۆره‬ ‫‌نیه‌ ك����ه‌خاوه‌ن����ی بڕوانامه‌یه‌ك����ی بااڵی‬ ‫ئابورییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ناوه‌نده‌ بازرگانییه‌كانیش‬ ‫هه‌م����ان ڕای����ان هه‌ی����ه‌ كه‌ ئ����ه‌و دۆخه‌ی‬ ‫حكومه‌ت����ی هه‌رێمی تێكه‌وتوه‌ س����ه‌خته‌و‬ ‫چاره‌سه‌ربونی له‌‪ 2016‬دا مه‌حاڵه‌‪.‬‬ ‫سیروان محەمه‌د سه‌رۆكی ژوری بازرگانی‬ ‫س����لێمانی كه‌ یه‌كێكه‌ ل����ه‌ژوره‌ بازرگانیه‌‬ ‫چاالكه‌كانی یه‌كێت����ی ژوره‌ بازرگانییه‌كان‬ ‫كه‌ كۆنترۆڵی ‪ %30‬پیشه‌س����ازی عێراقی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬تاكه‌ تروس����كاییه‌ك كه‌ ده‌یبینێت‬

‫بۆ چاره‌سه‌ری ئه‌م دۆخه‌ ئه‌وه‌یه‌ حكومه‌ت‬ ‫پاڵپش����تی كه‌رت����ی تایبه‌ت‌و كش����توكاڵ‬ ‫بكات‌و بایه‌خ به ‌به‌رهه‌م����ه‌ ناوخۆییه‌كان‬ ‫بدات به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌ هیچیتر نابینێت بۆ‬ ‫چاكبونی ئه‌م دۆخه‌ ناله‌باره‌ی حكومه‌تی‬ ‫تێكه‌وتوه‌‪ ،‬پێیوایه ‌"حكومه‌ت پش����گیری‬ ‫كه‌رتی تایبه‌ت ب����كات‪ ،‬ئه‌م دۆخه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫باشتر نه‌بێت خراپتر نابێت"‪.‬‬ ‫هاوكات شێخ موسته‌فا عه‌بدولڕه‌حمان‬ ‫س����ه‌رۆكی یه‌كێتی هاورده‌و نارده‌نیكاران‬ ‫س����اڵی ‪ 2015‬به‌ساڵی پڕشكست داده‌نێت‬ ‫ب����ۆ ئه‌و بازرگانانه‌ی ك����ه‌ كاری هاورده‌و‬ ‫نارده‌نیی����ان كردوه‌‪ ،‬ئ����ه‌و پێیوایه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫‪2016‬ش وه‌كو ئه‌مس����اڵ بێ����ت بازرگانان‬ ‫ناتوانن به‌شێوه‌یه‌كی باش كاری بازرگانی‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬ه����اوكات ئاماری پاشه‌كش����ه‌ی‬

‫ه����اورده‌و ناردەن����ی تایب����ه‌ت به‌ئاوێن����ه‌‬ ‫ده‌دركێنێ����ت‌و ئاش����كرایده‌كات "هاورده‌و‬ ‫نارده‌ن����ی ‪ %35‬كه‌میك����ردوه‌و ل����ه‌كااڵی‬ ‫بیناسازیش گه‌یشتوه‌ته‌ ‪."%50‬‬ ‫شێخ موسته‌فا له‌گه‌ڵ هه‌مو ئه‌وانه‌شدا‬ ‫هیواخوازه هه‌رێمی كوردستان ئه‌م دۆخه‌‬ ‫تێپه‌ڕبكات‪ ،‬ئه‌گه‌رچی دۆخه‌كه‌ نه‌چێته‌وه‌‬ ‫ئاس����تی جارانی ده‌روازه‌یه‌ك بكرێته‌وه‌ بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی دۆخه‌كه‌‪.‬‬ ‫حكومه‌ت����ی هه‌رێمی كوردس����تان هیچ‬ ‫بژارده‌یه‌ك����ی له‌ب����ه‌رده‌م نه‌م����اوه‌ ته‌نها‬ ‫چاكس����ازی نه‌بێت‪ ،‬چونك����ه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫حكومه‌ت هه‌مو ئومێده‌كانی هیچیان سه‌وز‬ ‫نه‌كرد ه����اوكات ڕوبه‌ڕوی خه‌رجیه‌كی زۆر‬ ‫بوه‌ته‌وه‌ به‌داهاتێكی كه‌مه‌وه‌ كه‌ له‌سه‌رو‬ ‫هه‌مویانه‌وه‌ له‌شكرێك موچه‌خۆره‌و بریتیه‌‬

‫له‌یه‌ك ملیۆن‌و‪ 400‬هه‌زار كه‌س‌‪.‬‬ ‫د‪ .‬فرسه‌ت سۆفی په‌رله‌مانتاری پارتی‬ ‫دیموكرات له‌گه‌ڵ گۆران ئازاد په‌رله‌مانتاری‬ ‫یه‌كێتی نیش����تمانی ماوه‌ی����ه‌ك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫چاوی����ان بەنێچیرڤان بارزانی ‌س����ه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ت����ی هه‌رێمی كوردس����تان كه‌وت‌و‬ ‫پڕۆژه‌یه‌كی چاكس����ازییان ئاڕاس����ته‌كردو‬ ‫پێكه‌وه‌ش قاوه‌یه‌كیان خواردەوەو‌ باس����ی‬ ‫ئاینده‌ی ئه‌م حكومه‌ته‌یان كرد‪ ،‬س����ۆفی‬ ‫باس����ی دانیش����تەكه‌ بۆ ئاوێن����ه‌ ده‌كات‌و‬ ‫دڵنیابوه‌ت����ه‌وه‌ له‌وه‌ی حكوم����ه‌ت كار بۆ‬ ‫پڕۆژه‌یه‌كی چاكسازی ده‌كات به‌اڵم نازانێت‬ ‫ك����ه‌ی ڕایده‌گه‌یه‌نێ����ت‪ ،‬ده‌ڵێ����ت "ئه‌وه‌ی‬ ‫من بینیم له‌س����ه‌رۆكی حكوم����ه‌ت جدییه‌‬ ‫له‌جێبه‌جێكردنی پڕۆژه‌ چاكس����ازیه‌كان‪،‬‬ ‫به‌اڵم نازانم كه‌ی"‪ ،‬ئه‌وه‌ش����ی نه‌شارده‌وه‌‬

‫كه‌ ئه‌م دۆخه‌ی ئێس����تا كاریگه‌ری له‌سه‌ر‬ ‫ڕاگه‌یاندن����ی پ����ڕۆژه‌ چاكس����ازه‌یه‌كه‌ی‬ ‫حكومه‌ت‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫س����ۆفی كه‌ له‌هه‌مان حیزبی س����ه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ته‌ كه‌ ئه‌وی����ش پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردس����تانه‌ ته‌نان����ه‌ت دوای بینین����ی‬ ‫نێچیرڤ����ان بارزانیش ناتوانێت دان به‌وه‌دا‬ ‫بنێ����ت دۆخی حكوم����ه‌ت به‌ره‌و باش����تر‬ ‫ده‌ڕوات له‌س����اڵی ‪ ،2016‬ده‌ڵێت "ده‌بێت‬ ‫حكومه‌ت هه‌وڵبدات‌و له‌وه‌ی ئێس����تا هه‌یه‌‬ ‫خراپت����ر نه‌بێت‪ ،‬وه‌ ئه‌گه‌ر ده‌س����تنه‌كات‬ ‫بەچاكسازی‌و گرتنه‌وه‌ی هه‌ندێك خه‌رجی‬ ‫دۆخی باش نابێت"‪.‬‬ ‫هاوشێوه‌ی س����ۆفیش‪ ،‬سیروان محمه‌د‬ ‫سه‌رۆكی ژوری بازرگانی سلێمانی جه‌خت‬ ‫له‌س����ه‌ر هه‌مان ش����ت ده‌كاته‌وه‌ پێیوایه‌‬ ‫"ده‌بێ����ت حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ دۆخه‌ك����ه‌ خ����ۆی بگونجێنێت‌و‬ ‫چاكس����ازی ب����كات‪ ،‬هاوكات پێش����بینی‬ ‫ئه‌وه‌ش ب����كات نرخی نه‌وت ل����ه‌وه‌ی كه‌‬ ‫ئێستا هه‌یه‌ زیاتر كه‌مبێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ك����ه‌س ب����ه‌و دوعای����ه‌ ناڵێ����ت ئامین‬ ‫حكومه‌ت ئێستا ده‌یكات بۆ نرخی نه‌وت‪،‬‬ ‫ك����ه به‌رزبونه‌وه‌ی‌ تاكه‌ ئومێدی حكومه‌ته‌‬ ‫بۆ زیادبونی س����ه‌رچاوه‌كانی داهات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئێس����تا هیچ كام له‌پێشبینیه‌كان بۆ ئه‌وه‬ ‫‌ناچ����ن حكومه‌ت ب����ه‌م هه‌م����و قه‌یرانه‌وه‌‬ ‫ل����ه‌‪ 2016‬دا دۆخ����ی باش����بێت‪ ،‬هاوكات‬ ‫پێش����بینی ئه‌وه‌ش ده‌كرێت ئه‌گه‌ر بێت‌و‬ ‫حكوم����ه‌ت ده‌س����تنه‌كات به‌چاكس����ازی‬ ‫ڕیشه‌یی پێده‌چێت جگه‌ له‌سه‌ری دۆخه‌كه‌‬ ‫هاوكات س����ه‌ری خۆش����ی دانێت‌و به‌ره‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی‌ یه‌كجاری بڕوات‪ ،‬كه‌ ئێستا‬ ‫چه‌ندی����ن وه‌زاره‌ت ده‌س����ته‌ی چونه‌ته‌وه‌‬ ‫ماڵ����ه‌وه‌ الیه‌ك����ی حكوم����ه‌ت به‌وه‌كاله‌ت‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌برێت‪.‬‬

‫ی پاره‌ی نه‌وت ‪ 30‬ملیۆن دۆالر قازانج ده‌كات"‬ ‫"بانكی كوردستان ته‌نها له‌گۆڕینه‌وە ‌‬

‫بانكی كوردستان شكست به‌كاری بانك ‌ه بازرگانیه‌كان ده‌هێنێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئێستا زۆرینه‌ی بانك ‌ه بازرگانیه‌كانی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫كه‌ نزیكه‌ی‪ 90‬بانك ده‌بن‌و كاری‬ ‫سه‌ره‌كیان گه‌شه‌دانه‌‌ به‌بواری‬ ‫بازرگانی بونه‌ت ‌ه بنكه‌ی دابه‌شكردنی‬ ‫موچه‌‪ ،‬بانكی كوردستانیش ك ‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ی خزمی نێچرڤان‬ ‫بارزانی سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ‌ه سه‌رجه‌م مامه‌ڵ ‌ه‬ ‫بانكیه‌كانی حكومه‌ت له‌بواری نه‌وت‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌بات ك ‌ه به‌وته‌ی په‌رله‌مانتاران‬ ‫"قازانجه‌كه‌ی ملیۆنه‌ها دۆالره‌"‪.‬‬ ‫س���االر غه‌ری���ب به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‬ ‫بانكی بازرگانی ئاش���تی له‌س���لێمانی‬ ‫ج���اران بانكه‌ك���ه‌ی جم���ه‌ی ده‌هات‬ ‫لەقه‌رزوه‌رگ���ره‌كان‌و ل���ەو بازرگانانه‌ی‬ ‫كه‌ ده‌هاتن پاره‌كانی���ان دابنێ ‌ن به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌م قه‌یران ‌ه كاری ئه‌وانی الوازكردوه‌و‬ ‫وا‌یلێكردون كه‌ قه‌رزه‌كانیان بوه‌ستێنن‬ ‫چونك ‌ه پار‌ه كه‌مبوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‬ ‫به‌وته‌ی خۆی بانكه‌كه‌ی ئه‌و تائێستاش‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌بانك ‌ه چاالكه‌كان به‌اڵم ئه‌ویش‬ ‫بێبه‌ش نه‌بوه‌ له‌وقه‌یرانه‪ ،‬ئه‌و له‌باره‌ی‬ ‫بانكه‌كانی تریش���ه‌وه‌ ئه‌وه‌ی به‌ئاوێن ‌ه‬ ‫وت " ئێس���تا كاری س���ه‌ره‌كی بانك ‌ه‬ ‫بازرگانیه‌كان بوه‌ته‌ كاری دابه‌شكردنی‬ ‫موچ���ه‌ وه‌كو بنك���ه‌ی دابه‌ش���كردنی‬ ‫موچه‌یان لێهاتوه‌ نه‌ك كاری سه‌ره‌كی‬ ‫خۆیان"‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ 88‬بانك���ی‬ ‫بازرگانی بونی هه‌یه‌ كه‌ له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی���ه‌ك رێكخراون به‌ناوی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی بانك��� ‌ه بازرگانیه‌كان‌و‬ ‫ڕاس���ته‌وخۆ س���ه‌ربه‌وه‌زاره‌تی دارایی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تانه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫بانكانه‌ كاری س���ه‌ره‌كیان بوژاندنه‌وه‌ی‬

‫سه‌رۆکی بانکی‬ ‫کوردستان خزمی‬ ‫سه‌رۆکی حکومه‌ته‌‬ ‫كاری بازرگانی‌و مامه‌ڵه‌كردنه‌ به‌پاره‌ی‬ ‫حكومه‌ت���ه‌و‌ه ب���ه‌اڵم ئێس���تا جگ��� ‌ه‬ ‫له‌دابه‌ش���كردنی موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران‌و‬ ‫خانه‌نش���ینان كاره‌كانی تریان خه‌ریك ‌ه‬ ‫س���فر ده‌بێته‌و‌ه ته‌نان���ه‌ت زۆرینه‌یان‬ ‫كاره‌كانیان له‌ده‌س���تداوه‌و ته‌نها موچ ‌ه‬ ‫دابه‌ش ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‬ ‫بانك��� ‌ه بازرگانی���ه‌كان كه‌ نه‌یویس���ت‬ ‫ناوی بهێنرێت هه‌مان ڕای به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫بانكی بازرگانی ئاشتی هه‌یه‌ ك ‌ه بانك ‌ه‬ ‫بازرگانی���ه‌كان به‌هۆی ئ���ه‌م قه‌یرانه‌و‌ه‬ ‫كاری س���ه‌ره‌كی خۆیان ونكردو‌ه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی وت"به‌كورت���ی كاری بانك ‌ه‬ ‫بازرگانیه‌كان ته‌نها له‌كاتی دابه‌شكردنی‬

‫موچ���ه‌دا ده‌بێ���ت‪ ،‬چونك��� ‌ه ئێس���تا‬ ‫داهاته‌كانی ناوخۆ ڕویان له‌كه‌میكردو‌ه‬ ‫كه‌ به‌شێكیان الی ئێمه‌ هه‌ڵده‌گیران"‪.‬‬ ‫ئه‌وداهاته‌ی له‌بانك��� ‌ه بازرگانیه‌كان‬ ‫هه‌ڵده‌گیرێت له‌ناوخۆوه‌ ده‌ستده‌كه‌وێت‌و‬ ‫دیناره‬ ‫‌‌‬ ‫مانگان ‌ه ته‌نها نزیكه‌ی‪ 150‬ملیار‬ ‫ك ‌ه ئه‌ویش ئێس���تا ڕوی له‌كه‌میكردوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم داهات ‌ه چه‌و‌رەك ‌ه ك���ه‌ قازانجی‬ ‫زۆری لێده‌كرێ���ت داهات���ی نه‌وت���ه‌‌و‬ ‫ڕاسته‌وخۆ ده‌درێته‌ بانكی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫كوردستان بۆ وه‌به‌رهێنان‌و گه‌شه‌پێدان‬ ‫ك ‌ه س���ه‌رمایه‌كه‌ی له‌بۆرس���ه‌ی عێراق‬ ‫ب���ه‪ 400‬ملی���ار دین���ار خه‌مڵێن���راوه‌و‬ ‫مانگان���ه‌ش ده‌ی���ان ملی���ۆن دیناری‬ ‫‌وه‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی داهاتی نه‌وت���ی هه‌رێمه ‌‌‬

‫ده‌ستكه‌وێت سه‌رمایه‌كه‌‌ی زیاتر گه‌ش ‌ه‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی عه‌لی حەمه‌س���اڵح جێگری‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی‌ دارای���ی‌‌و كاروبار ‌‬ ‫ئاب���وری‌ په‌رله‌مانی كوردس���تان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫بانك ‌ه س���ه‌رۆكه‌كه‌ی خزمایه‌تی له‌گه‌ڵ‬ ‫سه‌رۆكی حكومه‌ت هه‌یەو‌ داهاتی نه‌وتی‬ ‫قۆرخكردو‌ه ئه‌وه‌ش بانكه‌بازرگانیه‌كانی‬ ‫په‌كخستوه هاوكات‌ وایكردو‌ه داهاتێكی‬ ‫زۆر په‌یدابكات به‌ب���ێ كێبەركێكردن‪،‬‬ ‫ئه‌و زانیاری له‌باره‌ی قازانجه‌كانی ئه‌و‬ ‫بانك��� ‌ه به‌ئاوێنه‌ ده‌دات‌و ده‌ڵێت "ته‌نها‬ ‫له‌‌پڕۆس���ه‌ی گۆڕینه‌وەی‌ پاره‌ی نه‌وت‬ ‫‪ 25‬بۆ ‪ 30‬ملیۆن دۆالر قازانج ده‌كات‪،‬‬ ‫چونك��� ‌ه ئ���ه‌و دۆالر به‌نرخ���ی بانكی‬

‫كاره‌ی بانكی كوردس���تان قۆرخكاری‬ ‫تێدانیه‌"‪.‬‬ ‫ش ك ‌ه‬ ‫س���ه‌رچاو‌ه تایبه‌ته‌كه‌ی ئاوێنه‌ ‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی بانك ‌ه بازرگانیه‌كان ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی دركاند "پێدان���ی پاره‌ی نه‌وت‬ ‫به‌بانك���ی كوردس���تان به‌پێی فه‌رمانی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران بوه‌"‪.‬‬ ‫ئابوریناس���ان له‌ب���اره‌ی قۆرخكاری‬ ‫له‌كاری بانكی له‌هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫ڕایان وایه‌ ئه‌م كاره‌ی حكومه‌ت‌و بانكی‬ ‫كوردس���تان قۆرخكارییه‌و نه‌هێشتنی‬ ‫كێبەركێیه‌ له‌نێوان بانك ‌ه بازرگانییه‌كان‬ ‫ك���ه‌ دواجار ده‌بێت ‌ه هۆی ئه‌وه‌ی بواری‬ ‫ژیانی ئابوری به‌رته‌سك بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫دكتۆر محمه‌د گه‌ناوی شاره‌زای بواری‬ ‫ئابوری جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌و‌ه ده‌كاته‌و‌ه‬ ‫كاتێ���ك بانكێك مۆنۆپۆل���ی پاره‌كانی‬ ‫حكومه‌ت ده‌كات‌و شه‌فافیه‌ت‌و یاسا نی ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ كاره‌سات دروستده‌كات‪ ،‬ده‌ڵێت"‬ ‫ئه‌و دیارده‌ی��� ‌ه واده‌كات بانكه‌كانی تر‬ ‫نه‌توان���ن كێبەركێی بك���ه‌ن‌و ئه‌وه‌ش‬ ‫دواجار بازاڕی بانك ناهێڵێت‪ ،‬واده‌كات‬ ‫بانکی کوردستان‬ ‫ژیانی ئابوری به‌رته‌سكبێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫گه‌ناوی جه‌ختیشی له‌سه‌ر ئه‌وه‌كرده‌و‌ه‬ ‫مه‌ركه‌زی وه‌رده‌گرێ���ت له‌بازاڕی ڕه‌ش پێویس���ته‌ كه‌رتی بانكیش هاوشێوه‌ی‬ ‫ساغی ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگه‌ له‌وه‌ی ك ‌ه كه‌رته‌كانی تر چاكسازی تێدا بكرێت‌و‬ ‫مانه‌وه‌ی ئه‌و پاره‌یه‌ له‌بانكی كوردستان ڕزگاربكرێت له‌قۆرخكاری"‪.‬‬ ‫ئێس���تا جگ ‌ه له‌وه‌ی ب���ازاڕی بانكی‬ ‫قازانجی بۆ ده‌ستده‌خات"‪.‬‬ ‫جێگری س���ه‌رۆكی لیژن ‌هی‌ دارایی‌‌و قۆرخك���راو‌ه ب���ۆ بانكی كوردس���تان‬ ‫ی په‌رله‌مانی كوردستان به‌وت���ه‌ی ئه‌وان���ه‌ی له‌م دۆس���یه‌یه‌دا‬ ‫كاروباری‌ ئابور ‌‬ ‫هه‌ڵه‌كه‌ ل���ه‌وه‌دا ده‌بینێ���ت ئه‌وكاره‌ی قس���ه‌یانكردوه‌‪ ،‬ه���اوكات ئه‌م ‌ه واتای‬ ‫بانكی كوردستان ده‌یكات قۆرخكاریی ‌ه شكس���تی ئه‌و پالنه‌ی ‌ه ك��� ‌ه حكومه‌ت‬ ‫چونك��� ‌ه ئه‌گ���ه‌ر ئ���ه‌و‪ 600‬ب���ۆ ‪ 700‬خۆی هه‌ڵیگرت بۆ بوژانه‌وه‌ی بازرگانی‬ ‫ملیۆن دۆالره‌ی س���ااڵنه‌ ده‌یگۆڕێته‌و‌ه هه‌رێمی كوردس���تان پاره‌یه‌كی زۆری‬ ‫به‌كێبەرك���ێ بوایه‌‪ ،‬ئه‌وا خه‌ڵكێكی زۆر خه‌رجكرد له‌دروستكردنی ده‌یان بانك‬ ‫سودی لێوه‌رده‌گرت‌و كاریگه‌ری له‌سه‌ر بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگ ‌ه له‌ده‌یان‬ ‫نرخی دۆالریش ده‌بو"‪ ،‬پێشی وای ‌ه ئه‌و زیانی س���ه‌رباری ئابوری ك ‌ه یه‌كه‌میان‬ ‫دۆس���یانه‌ی ك ‌ه له‌عێ���راق له‌وباره‌یه‌و‌ه له‌خشته‌بردنی گه‌ش���ه‌ی كه‌رتی بانكی‬ ‫جوڵێنراون هیچكامیان به‌چاره‌كی ئه‌م بو له‌هه‌رێمی كوردستان‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )508‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/22‬‬

‫بم شادان فوئاد‪ :‬خۆم هه‌ر به‌خوێندكاری شانۆ ده‌زانم‬

‫ه‌ته‌ر وتی"‬ ‫به‌رده‌وام‬ ‫ام) ئاوازو‬ ‫ه‌‪ ،‬لێره‌و‌ه‬ ‫ت ئه‌وه‌ش‬ ‫ێ‌و هاوكار‬ ‫وه‌فایه‌ك‬

‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫ی‬ ‫ی شانۆ‌و دراما ‌‬ ‫شادان فوئاد ئه‌كته‌ری‌ بوار ‌‬ ‫كوردی‌ رایده‌گه‌یه‌نێت "هه‌ست به‌وه‌ ناكه‌م‬ ‫خاوه‌ن تایبه‌تمه‌ندییه‌كی خۆم بم له‌شانۆدا‬ ‫واتا كاره‌كانم دوباره‌بونه‌وه‌ بن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫هه‌وڵمداوه‌ ك ‌ه هه‌ر كاره‌كته‌ره‌ی مافی خۆی‬ ‫بده‌مێ به‌پێی توانا"‪.‬‬

‫ه‌م بۆ برا‬ ‫ردوه‌"‪.‬‬ ‫‌ی "ئه‌م ‌ه‬ ‫سه‌ردانی‬ ‫زر‪ ،‬به‌ڵێنم‬ ‫ه‌بو دوای‬ ‫نا (كه‌ریم‬ ‫مه‌رگه‌ بۆ‬ ‫ت زاهیرو‬ ‫ۆفیشنااڵن ‌ه‬

‫ی خۆیشی‌‪ ،‬شادان‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌زمونی‌ شانۆی ‌‬ ‫فوئ���اد له‌لێدوانێكیدا به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"هون���ه‌ر به‌ گش���تی‌و ش���انۆش به‌تایبه‌تی‬ ‫مه‌ودایه‌كی ئه‌وه‌ن���د‌ه به‌رفراوانه‌ هه‌تا تیایدا‬ ‫ق���اڵ ببیت هه‌س���ت به‌و‌ه ده‌كه‌ی���ت ك ‌ه تۆ‬ ‫خوێندكارێكی س���ه‌ره‌تاییت تیایدا بۆی ‌ه هه‌تا‬ ‫ئێس���تا من خۆم به‌خوێندكارێكی ئه‌و بوار‌ه‬ ‫ده‌زانم"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ه���ه‌ر كاره‌كته‌رێكی���ش ك ‌ه من‬ ‫به‌ به‌رجه‌س���ته‌كردنی هه‌س���تابم ش���ێوه‌‌و‬ ‫س���تایلی خۆی پێبه‌خش���یوم به‌اڵم له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا هه‌وڵمداو‌ه زیاتر به‌رجه‌سته‌ی ئه‌و‬ ‫س���تایالن ‌ه بكه‌م كه‌ زیاتر جدین‌و قوڵن وه‌ك‬ ‫كاره‌كته‌ر"‪.‬‬ ‫ش���ادان فوئاد ئام���اژه‌ بۆ ئ���ه‌و‌ه ده‌كات‬ ‫كه‌ ئه‌و هه‌س���ت ب���ه‌وه‌ ناكات ك��� ‌ه خاوه‌ن‬ ‫تایبه‌تمه‌ندییه‌كی خۆی‌ بێت له‌ش���انۆدا واتا‬ ‫ی دوباره‌بونه‌وه‌ بن‌و وتی‌ "هه‌وڵمداو‌ه‬ ‫كاره‌كان ‌‬ ‫كه‌ ه���ه‌ر كاره‌كته‌ره‌ی ماف���ی خۆی بده‌مێ‬

‫ه‌ كێشه‌ی‬ ‫رم ده‌ست‬ ‫و له‌تیڤی ‌ه‬ ‫‪.‬‬ ‫ه‌ چواره‌م‬ ‫تان ده‌بم‪،‬‬ ‫كوردی‌و‬ ‫ساڵی دوای‬ ‫سازبكه‌م‪،‬‬ ‫چونكه‌ سێ‬ ‫ئه‌م ساڵ‬ ‫له‌هۆتێل‬

‫‪11‬‬

‫له‌چه‌ند به‌رهه‌مێكی س���ینه‌مایدا به‌شداربوم‬ ‫به‌پێی توانا"‪.‬‬ ‫ی ژنه‌ ش���انۆكاره‌كان له‌نێو واتا له‌م بواره‌ش���دا بێبه‌ش نه‌بوم‌و فرسه‌تم‬ ‫ی پێگه‌ ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫ی بۆ ڕه‌خساوه‌"‪.‬‬ ‫ی شانۆی‌ كوردیدا‪ ،‬ش���ادان فوئاد وت ‌‬ ‫بزاڤ ‌‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌وه‌ی م���ن ل���ه‌م باره‌یه‌و‌ه‬ ‫"ئه‌‌گه‌ر بێت‌و بێین به‌راوردێك بكه‌ین له‌نێوان‬ ‫پێگه‌ی ژنانی شانۆكاری كورد ئێستاو بیست مه‌به‌س���تم ‌ه بیڵێم ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه به‌ڕاستی ئێم ‌ه‬ ‫ساڵ له‌مه‌و پێش له‌بواری شانۆدا ئه‌وا ئه‌بێ هه‌ژار‌و ده‌س���تكورتین له‌تێكستی ئاماده‌كراو‬ ‫به‌ڕاستی گه‌ش���بین بین بۆ ئه‌و ئاماده‌بون‌و ب���ۆ دراما‌و ب���ۆ فیلمیش ئ���ه‌و كارانه‌ی ك ‌ه‬ ‫پێگه‌یه‌ی ژنی شانۆكاری كورد هه‌یه‌تی‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تاش ك���راون‌و ئه‌وه‌ن���ده‌ی به‌رچاوی‬ ‫وه‌ك خواس���ت‌و حه‌ز وه‌ك ته‌مه‌ننا‌و خۆزگ ‌ه من كه‌وتبێت به‌و كارانه‌ش���ه‌وه‌ كه‌ خۆش���م‬ ‫ه���ه‌رده‌م مرۆڤ به‌ته‌ماعه‌‌و زیاتری ده‌وێ ك ‌ه به‌شداریم تیا كردوه‌‪ ،‬هه‌مویان هه‌وڵدانن بۆ‬ ‫خۆدۆزینه‌و‌ه له‌م ب���واره‌دا چونك ‌ه ئه‌م بوار‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ش مافێكی ته‌واوی خۆیه‌تی"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌گه‌ر ئێم ‌ه له‌ڕوانگه‌ی ئه‌و حه‌ز‌و له‌هونه‌ری كوردیدا نوێیه‌"‪.‬‬ ‫شادان فوئاد راش���یگه‌یاند "له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئاره‌زوانه‌وه‌ س���ه‌یری مه‌سه‌له‌ك ‌ه بكه‌ین ئه‌وا‬ ‫ده‌كرێت ڕێگا خۆش بكرێت بۆ هێنانه‌دی ئه‌و كه‌ ده‌ڵێم له‌و هه‌وڵدانانه‌دا كاری زۆر جوان‌و‬ ‫ئامانجان ‌ه بۆ نمونه‌ به‌پیش���ه‌ییكردنی كاری به‌هێز هه‌ن كه‌ هه‌ندێ له‌و كارانه‌ له‌فیستیڤاڵ ‌ه‬ ‫هونه‌ری واتا هونه‌رمه‌ند بتوانێ به‌پیش���ه‌ی جیهانیه‌كاندا به‌ش���دار ده‌بن ئه‌م ‌ه خۆی بۆ‬ ‫هون���ه‌ری خۆی ب���ژی‪ ،‬هوش���یاركردنه‌وه‌ی خ���ۆی كارێكی مه‌زنه‌ ك���ه‌ فیلمێكی كوردی‬ ‫دایكان‌و باوكان ك ‌ه ڕێگ ‌ه له‌كچه‌كانیان نه‌گرن‪ ،‬له‌فێستیڤاڵێكی جیهانیدا به‌شدار ببێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی زمان‌و كاریگه‌رییه‌كان ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌بایه‌خ ‌‬ ‫مێرده‌كان پاڵپش���ت بن بۆ هاوسه‌ره‌كانیان‬ ‫ی هونه‌رمه‌ند‪ ،‬شادان‬ ‫بۆ به‌ره‌وپێشبردنی‌ توانا ‌‬ ‫تابه‌رده‌وام بن له‌بواری هونه‌ریدا"‪.‬‬ ‫ی "زمان كاریگه‌رییه‌كی زۆری له‌سه‌ر‬ ‫ی فوئاد وت ‌‬ ‫ی ئه‌زمونی‌ كاری‌ درامای‌ ته‌له‌فزیۆن ‌‬ ‫له‌باره‌ ‌‬ ‫خۆیش���ی‌‪ ،‬ش���ادان فوئاد وتی‌ "ئێم ‌ه ده‌بێ هونه‌رمه‌ند هه‌یه‌‪ ،‬به‌ه���ۆی زمانه‌و‌ه تێكه‌ڵی‬ ‫درامای ته‌له‌فزیۆنی له‌كاری فیلم س���ازكردن دروس���ت ده‌بێ‪ ،‬م���ه‌ودای كاركردنت فراوان‬ ‫جیابكه‌ین���ه‌وه‌‪ .‬م���ن وه‌ك خ���ۆم له‌كۆتایی ده‌بێ���ت‪ ،‬زانیاریه‌كان���ت له‌زیادبوندا ده‌بن‪،‬‬ ‫ساڵه‌كانی حه‌فتاوه‌ به‌شداریم كردوه‌ له‌دراما‌و له‌ئه‌زمونی میله‌تی به‌رامبه‌ر تێده‌گه‌یت"‪.‬‬ ‫ی "ئه‌مانه‌‌و چه‌ندین الیه‌نی تریش ك ‌ه‬ ‫وتیش ‌‬ ‫زنجیر‌ه ته‌له‌فیزیۆنیه‌كاندا له‌س���اڵی ‪1990‬دا‬ ‫بۆ یه‌كه‌مجار به‌شداری فیلمی (نێرگز بوكی ده‌بن���ه‌ ئ���ه‌وه‌ی وا له‌هونه‌رمه‌ند بكات زیاتر‬ ‫كوردس���تان)م ك���ردو پاش���ان له‌هه‌نده‌ران بره‌و به‌زانیارییه‌كانی خۆی بدات"‪.‬‬

‫حاجی مه‌كی پێش مردنی ئه‌م وه‌سیه‌ته‌ ده‌كات‬ ‫ی له‌درامایه‌كدا بكات به‌ناوی پێشمه‌رگه‌‬ ‫ده‌یویست به‌شدار ‌‬

‫باوكمدا‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كریم‬ ‫ی‬ ‫حاجی مه‌كی عه‌بدواڵ له‌ته‌مه‌ن ‌‬ ‫‪ 76‬ساڵیدا كۆچی‌ دوایی‌ كرد‪،‬‬ ‫ئه‌و وه‌سیه‌تی كردو ‌ه له‌دوای‬ ‫ی‬ ‫مردنی الی كه‌سوكاره‌كه‌ ‌‬ ‫ی بسپێرن له‌گردی شێخ‬ ‫به‌خاك ‌‬ ‫مارف‪.‬‬ ‫ئاری ده‌روێ����ش عه‌بدواڵ زاوای‬ ‫حاجی مه‌كی به‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند‬ ‫ك����ه‌ "مه‌ك����ی عه‌بدواڵ ناس����راو‬ ‫به‌حاجی مه‌كی له‌س����اڵی ‪1939‬‬ ‫له‌ش����اری ئامێ����دی له‌دایكبوه‌‌‪،‬‬ ‫بنه‌ماڵه‌ك����ه‌ی‌ به‌بنه‌چ ‌ه خه‌ڵكی‬ ‫شاری س����لێمانین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وكات‬ ‫حاج����ی عه‌ب����دواڵی باوك����ی‬ ‫فه‌رمانب����ه‌ری گوم����رك ده‌بێ����ت‬ ‫له‌ئامێ����دی‪ ،‬هه‌ربۆی����ه‌ به‌ماڵه‌و‌ه‬ ‫ێ‬ ‫ده‌چێته‌ ئامێ����دی‌و له‌و ‌‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫هه‌س���ت به‌راڕایی‌‌و دودڵ���ی‌ ده‌كه‌یت‬ ‫كه‌ ده‌كه‌ویت ‌ه دۆخێكی‌ سۆزداریه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی هاوبه‌ش‬ ‫بیر له‌و‌ه بكه‌ره‌وه‌ كه‌ خاڵ ‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌نێوانتان‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫هه‌ست به‌ناڕه‌حه‌تی‌ ئه‌كه‌یت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫كێشه‌كانت له‌و‌ه زیاتر‌ه ك ‌ه چاوه‌ڕێت‬ ‫ئه‌كرد له‌ژیانتا روبدات‪.‬‬

‫ێ ده‌بن‌و حاجی‌ مه‌كیش ‪ 154‬كاری هونه‌ری پێش����كه‌ش‬ ‫نیشته‌ج ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هون����ه‌ری كوردی كردوه‌‪ ،‬ئار ‌‬ ‫ئه‌وكات ‌ه له‌وێ له‌دایكده‌بێت"‪.‬‬ ‫حاجی مه‌كی له‌س����اڵی ‪ 1953‬وتی‌ "له‌دوایین كاری كه‌ له‌كاتی‬ ‫ژیانی هاوسه‌رگیری پێكهێناوه‌‌و نه‌خۆش����یه‌كه‌یدا ده‌یویس����ت زو‬ ‫له‌ته‌مه‌ن����ی چ����وارد ‌ه س����اڵیدا چ����اك بێت����ه‌وه‌‌و ئه‌نجامی بدات‬ ‫به‌شداری یه‌كه‌مین كاری هونه‌ری پێش����كه‌ش به‌بینه‌ره‌كانی بكات‬ ‫ێ ب����ۆ مانگی ڕه‌م����ه‌زان‪ ،‬بریتی بو‬ ‫كردو‌ه به‌ن����اوی "پێكه‌نین به‌ب ‌‬ ‫مان����ا‌"‪ ،‬دواتری����ش له‌چه‌ندی����ن له‌كارێك به‌ناوی پێشمه‌رگه‌"‪.‬‬ ‫ئاری‌ ئاماژه‌ی‌ به‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رنجڕاكێشدا رۆڵ ‌‬ ‫ته‌مس����یل ‌‬ ‫ك����رد ك���� ‌ه حاجی‬ ‫ی بین����و‌ه وه‌ك‬ ‫س����ه‌ره‌ك ‌‬ ‫مه‌كی جی����اوازی‬ ‫"ب����اوه‌ژن خوابناس����ه‌‌‪،‬‬ ‫له ‌نێ����و ا ن‬ ‫پێ به‌ق����ه‌د به‌ڕه‌كه‌ت‬ ‫ش����ا ر ه‌كا نی‬ ‫ڕاكێشه‌‌‪ ،‬ژن به‌ژن‌و‪..‬‬ ‫هه ‌ر ێم����ی‬ ‫هتد"‪ ،‬پاشان له‌ساڵی‬ ‫كوردس����تاندا‬ ‫‪1989‬دا یه‌كه‌می����ن‬ ‫نه‌د ه‌ك����ر د‌و‬ ‫كاری فلیمی سینه‌مایی‬ ‫پێش����كه‌ش ده‌كات‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ك���� ‌‬ ‫حاج���� ‌‬ ‫نز یك����ه ‌ی‬

‫که‌‌وان‬ ‫ئێس���تا ده‌توانیت كێشه‌كانی‌ خۆت‌و‬ ‫هاورێك���ه‌ت به‌گفتوگ���ۆ چاره‌س���ه‌ر‬ ‫بكه‌ی���ت‪ ،‬بۆئ���ه‌وه‌ی‌ به‌زوترین كات‬ ‫بگه‌ن ‌ه خاڵێكی‌ هاوبه‌ش‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫ی‬ ‫ده‌چیته‌ په‌یوه‌ندیه‌كی‌ خۆشه‌ویس���ت ‌‬ ‫ی له‌خه‌یاڵ���ت دابو‬ ‫ت���ازه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌وكه‌سه‌دا به‌دی‌ ئه‌كه‌یت‪.‬‬

‫ی له‌درامایه‌ك����دا بكات‬ ‫هه‌م����و ش����اره‌كانی هه‌رێم����ی به‌ش����دار ‌‬ ‫كوردستانی وه‌ك یه‌ك سه‌یرده‌كرد‌و به‌ن����اوی‌ پێش����مه‌رگه‌و بی����ری‬ ‫وه‌ك یه‌ك خۆشیده‌ویس����تن‪ ،‬ئه‌و له‌كارێكیش كردۆت����ه‌و‌ه به‌ناوی‬ ‫ی "به‌ڵی وه‌ك الیه‌نی سیاسی ئه‌نفال‪ ،‬ئه‌و وتی " له‌كاره‌كانیدا‬ ‫وت ‌‬ ‫الیه‌نێكی سیاس����ی دیاریكراوی زۆر به‌ئومێد بو‪ ،‬ئومێدی ده‌دای ‌ه‬ ‫خۆشده‌ویس����ت‌‪ ،‬به‌اڵم كێش����ه‌ی به‌ر خۆی كه‌ له‌دوای چاكبونه‌وه‌ی‬ ‫له‌كاره‌كه‌ی ب����ه‌رده‌وام بێت‌و زۆر‬ ‫له‌گه‌ڵ هیچ الیه‌نێك نه‌بو"‪.‬‬ ‫كچه‌كه‌ی حاجی مه‌كی شێوازی دڵی به‌كاره‌كانی خۆش بو"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "رۆژێك به‌ر له‌مردنی‌‪،‬‬ ‫مردنه‌كه‌ی باوك����ی ده‌گێڕێته‌وه‌‌و‬ ‫ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه باوكی به‌ته‌ماب����و س����ه‌ردانی دكت����ۆر‬ ‫م����اوه‌ی ‪ 10‬مان����گ ده‌بێ����ت ب����كات‪ ،‬به‌اڵم به‌داخ����ه‌وه‌ گیانی‬ ‫گورچیله‌كانی سس����ت بوه‌‌و وه‌ك له‌ده‌ستدا"‪.‬‬ ‫ی مه‌ك����ی‬ ‫وتیش����ی‌ "حاج���� ‌‬ ‫پێویس����ت كاری����ان نه‌ك����ردوه‌‌و‬ ‫چه‌ن����د جارێك س����ه‌ردانی واڵتی باوكی‌ زۆربه‌ی كات وه‌س����یه‌تی‬ ‫ی ده‌ك����رد كه‌ ل����ه‌دوای مردنی الی‬ ‫توركی����ای كردوه‌ به‌مه‌به‌س����ت ‌‬ ‫كه‌س����وكاره‌كه‌ی بینێژن له‌گردی‬ ‫چاره‌سه‌ركردن‪.‬‬ ‫كچ����ه‌ تاقانه‌ك����ه‌ی حاج����ی ش����ێخ م����ارف له‌س����ه‌رداواكاری‬ ‫ی له‌وه‌ كرد ك ‌ه به‌و خ����ۆی له‌گ����ردی ش����ێخ مارف‬ ‫مه‌كی باس���� ‌‬ ‫ی نزیك له‌كه‌س����وكاره‌كه‌ی به‌خاك‬ ‫نه‌خۆشیه‌ش����ه‌و ‌ه دڵ����ی‌ ل����ه‌ال ‌‬ ‫ی سپێردرا"‪.‬‬ ‫هونه‌ره‌كه‌ی‌ بوه‌و ویس����تویه‌ت ‌‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ی ته‌ندروس���تیت باش بێت‬ ‫بۆئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫پێویس���ت ‌ه چه‌ن���د رۆژێ���ك پش���و‬ ‫وه‌ربگریت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه كێش���ه‌ی‌ دارایت‬ ‫بۆدروست بێت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی داهاتوت مس���ۆگه‌ربكه‌یت‬ ‫بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا خۆت س���ه‌رقاڵی‌ هه‌مو‬ ‫كارێك مه‌كه‌ ك ‌ه په‌یوه‌س���ت نه‌بێت‬ ‫به‌كاری‌ ئێستاته‌وه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )508‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/22‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫ی پێویسته‌ چه‌وری‬ ‫كه‌ ‌‬

‫حه‌سنا مه‌ته‌ر‪ :‬بۆ سه‌ری سا ‌ڵ له‌سلێامنی ده‌ب‬ ‫ئا‪ :‬ئاوینه‌‬ ‫كچه‌ گۆرانیبێژی لوبنانی حه‌سنا مه‌ته‌ر ده‌ڵێت‬ ‫"من هه‌ست ده‌كه‌م بومه‌ته‌ تاكێكی كوردی‌و‬ ‫خۆشه‌ویستی هه‌وادارانم وایكردوه‌ چوار ساڵ‬ ‫له‌دوای یه‌ك ئاهه‌نگی سه‌ری ساڵ له‌كوردستان‬ ‫سازبكه‌م‪ ،‬به‌اڵم ئاهه‌نگی ئه‌مجاره‌م جیاواز‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬

‫ده‌موچاوت پاك بكه‌یته‌وه‌؟‬

‫ئارایشتگای مه‌که‌س بۆ رازاندنه‌وه‌ی خانمان‬ ‫عه‌قاری ـ به‌رامبه‌ر ئه‌من ‌ه سوره‌ک ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و خانمانه‌ی‌ ده‌موچاویان چه‌وره‌‬ ‫پێویس���ته‌ ه���ه‌ر ‪ 28‬رۆژ جارێ���ك‬ ‫له‌ئارایش���تگا پاككردنه‌وه‌ی‌ ده‌موچاو‬ ‫بكه‌ن ئه‌ویش له‌به‌ر ئه‌م هۆیانه‌‪:‬‬ ‫ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ هه‌وایه‌كی‌ زۆر پاكمان‬‫نی���ه‌و ده‌موچ���اوی‌ چه‌وری���ش زیاتر‬ ‫پیس���ایی‌ له‌خۆده‌گرێت‌و زوتر هیالك‬ ‫ده‌بێت‌و كونه‌كان دائه‌خرێن‪.‬‬ ‫ ده‌موچ���اوی‌ چ���ه‌ور زیات���ر‬‫له‌ده‌موچاوه‌كان���ی‌ ت���ر خاڵی‌ ره‌ش‌و‬ ‫چه‌وری‌ ژێر پێست دروست ده‌كات كه‌‬

‫وتیشی‌ "گۆرانییه‌ كوردی‪ -‬لوبنانیه‌كه‌م‬ ‫سه‌ركه‌وتنێكی باشی به‌ده‌ست هێنا‪ ،‬گۆرانییه‌كی‬ ‫فۆلكلۆری كوردیم وتوه‌ به‌ناوی هه‌رێ له‌یلی‪ ،‬بۆ ئه‌م‬ ‫جاره‌ش گۆرانییه‌كی دیكه‌ی كوردیم تۆماركردوه‌"‪.‬‬ ‫كچه‌ گۆرانیبێژی لوبنانی حه‌سنا مه‌ته‌ر له‌ساڵی‬ ‫‪ 2012‬بۆیه‌كه‌م جار له‌كوردستان ده‌ركه‌وت‌و له‌ماوه‌ی‬ ‫سێ ساڵی رابردودا‪ ،‬له‌شاره‌كانی هه‌ولێرو سلێمانی‬ ‫و دهۆك و كه‌ركوك له‌چه‌ندین بۆنه‌و ئاهه‌نگ‌و‬ ‫فێستیڤاڵ به‌شداری كردوه‌‪ ،‬حه‌سنا ده‌ڵێت "تاكێكی‬ ‫كوردستانیم‌و له‌لوبنان به‌باڵیۆزی هونه‌ری نێوان‬ ‫هه‌ولێر‪ -‬به‌یروتم ناوده‌به‌ن‪ ،‬له‌عێراقیش خه‌اڵتی‬ ‫هونه‌رمه‌ندی یه‌كه‌می لوبنانیم پێبه‌خشرا"‪.‬‬ ‫حه‌سنا مه‌ته‌ر تائێستا دو گۆرانی به‌زمانی كوردی‬ ‫چڕیوه‌‌و ده‌ڵێت "گۆرانی سێیه‌مم ئاماده‌یه‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫جگه‌ له‌گۆرانیه‌كی دیكه‌ی تایبه‌ت بۆ پێشمه‌رگه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم گۆرانییه‌كه‌م بۆ پێشمه‌رگه‌ به‌زمانی‬ ‫عه‌ره‌بییه‌‪ ،‬چونك ‌ه به‌باشمان زانی واڵتانی دیكه‌ش‬ ‫بزانن پێشمه‌رگ ‌ه ناوێكی چه‌ند پیرۆزه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی "سه‌باره‌ت به‌گۆرانیی ‌ه كوردییه‌كه‌م‬ ‫له‌ئێستادا تۆماركراوه‌و هه‌مو كاره‌كانی ته‌واو بو‌ه‬ ‫ته‌نها چاوه‌ڕێی سپۆنسه‌رو باڵوكردنه‌وه‌ی ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫دوا به‌رهه‌میشم ك ‌ه گۆرانی (به‌ده‌وی بو) پێش‬ ‫چه‌ند رۆژێك باڵوكرایه‌وه‌"‪.‬‬

‫تیل‪0533202790 :‬‬

‫‪facebook: makassalonsulaymaniah‬‬

‫ئه‌مه‌ش روخسار ناشیرین ده‌كات‪.‬‬ ‫ پاككردن���ه‌وه‌ی‌ ده‌موچاوی‌ چه‌ور‬‫پێویس���ته‌ له‌ته‌مه‌ن���ی‌ ‪ 18‬س���اڵیه‌وه‌‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم كاتێ���ك كه‌س���ێك‬ ‫ده‌موچ���اوی‌ زۆر چ���ه‌ور ب���و ئ���ه‌وه‌‬ ‫ده‌توانێ���ت له‌خوار ئه‌و ته‌مه‌نه‌وه‌ بۆی‌‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها بۆ به‌ته‌مه‌نه‌كانیش‬ ‫پێویسته‌چونكه‌ مرۆڤ هه‌چه‌نده‌ بچێته‌‬ ‫ته‌مه‌ن���ه‌وه‌ ده‌موچ���اوی‌ زیات���ر ئاوی‌‬ ‫پێویس���ته‌و ئه‌و خاڵه‌ ره‌شانه‌ی‌ سه‌ر‬ ‫ده‌موچاوی‌ زیاتر دروست ده‌بێت‪.‬‬

‫ كاتێ���ك ده‌موچاوت زیپكه‌ی‌ هه‌بو‬‫ئه‌وه‌ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك له‌ئارایشتگا‬ ‫پاكی‌ مه‌كه‌ره‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ پاككردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌موچ���او وات���ا پاككردنه‌وه‌یه‌ت���ی‌‬ ‫له‌خاڵ���ه‌ ره‌ش���ه‌كان‌و چ���ه‌وری‌ ژێر‬ ‫پێس���ت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كاتێ���ك زیپكه‌‬ ‫پاكده‌كرێت���ه‌وه‌ ئه‌گ���ه‌ری‌ زۆری‌ هه‌یه‌‬ ‫ش���وێنی‌ ت���ری‌ ده‌موچ���او بیگرێ���ت‬ ‫له‌كاتی‌ پاككردنه‌وه‌ یاخود هه‌وكردن‌و‬ ‫ده‌ركه‌وتنی‌ جێگه‌ی‌ زیپكه‌كه‌ دروست‬ ‫بێت له‌شوێنه‌كه‌ی‌‪.‬‬

‫ی سلێامنی‌‬ ‫ژیان له‌سه‌ر شه‌قامه‌كان ‌‬

‫ئا‪ :‬كارزان تارق‬ ‫یه‌كێك له‌شه‌قامه‌كانی‌ شاری‌ سلێمانی‌ ك ‌ه‬ ‫نزیكه‌ له‌شه‌قامی‌ ‪ 30‬مه‌تری‌‌و ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫نزیك عه‌لو‌ه كۆنه‌كه‌ی‌ ئه‌و شار‌ه بوه‌ت ‌ه‬ ‫خه‌ڵوه‌تگه‌ی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ ده‌یان‌و سه‌دان‬ ‫كرێكار ‌ی بیانی‌‌و ناوخۆیی‌‪ ،‬له‌به‌ره‌به‌یان ‌ی‬ ‫زوه‌وه‌ تاوه‌كو دره‌نگانێك ‌ی شه‌و له‌و‬ ‫شوێنه‌ به‌دوای‌ ده‌رفه‌تێكی‌ كاردا ده‌گه‌ڕێن‬ ‫ك ‌ه بتوانن به‌ده‌ستی‌ به‌تاڵ نه‌گه‌ڕێنه‌و‌ه بۆ‬ ‫ماڵه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌حم���ه‌د ئیس���ماعیل‪ ،‬یه‌كێ���ك بو له‌و‬ ‫كرێكاران���ه‌ی‌ ك��� ‌ه له‌چاوه‌ڕوان���ی‌ خاوه‌ن‬ ‫كارێك���دا بو بانگهێش���تی‌ ب���كات بۆ ئیش‬

‫کاوڕ‬ ‫ی‬ ‫ده‌وروبه‌ره‌ك���ه‌ت له‌بار نیه‌ بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫هیچ كارێك بكه‌یت‪ ،‬به‌اڵم پێویست ‌ه‬ ‫ی بكه‌یت‪.‬‬ ‫ی خۆت به‌باش ‌‬ ‫تۆ كار ‌‬

‫گا‬

‫هه‌ر سه‌باره‌ت به‌م به‌رهه‌مه‌ تازه‌یه‌ی مه‌‬ ‫گۆرانییه‌ كوردییه‌كه‌م ك ‌ه به‌ڵێنم دابو‬ ‫گۆرانی كوردیم هه‌بێت به‌ناوی (ته‌نیا‬ ‫هۆنراوه‌ی میوزسیان هه‌ڵكه‌وت زاهیره‌‬ ‫ساڵوی بۆ ده‌نێرم‪ ،‬هه‌روه‌ها ده‌مه‌وێت‬ ‫بخه‌مه‌ڕو كه‌ هه‌ڵكه‌وت زاهیر وه‌ك هاوڕێ‌‬ ‫زۆر هاوكارم بوه‌‪ ،‬ئه‌م گۆرانیه‌ش وه‌ك‬ ‫پێشكه‌شه‌ به‌خه‌ڵكی كوردستان ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "جگ ‌ه له‌م ‌ه گۆانییه‌كی دیك ‌ه‬ ‫پێشمه‌رگه‌كان به‌زمانی عه‌ره‌بی تۆمار كر‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و به‌رهه‌مه‌ش وتی‌‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی ك ‌ه له‌به‌ره‌كانی جه‌نگ‬ ‫پێشمه‌رگه‌كانم كرد‪ ،‬له‌سنوری گوێرو خاز‬ ‫دابو شتێك بۆ پێشمه‌رگ ‌ه بكه‌م‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫قسه‌كردن له‌گه‌ڵ شاعیری عێراقی به‌توان‬ ‫عێراقی) ئه‌و هۆنراوه‌یه‌كی له‌سه‌ر پێشم‬ ‫دانام‌و ئاوازه‌كه‌شی له‌الیه‌ن هه‌ڵكه‌وت‬ ‫تۆماركردنه‌كه‌ی به‌شێوه‌یه‌كی زۆر پرۆ‬ ‫ئه‌نجام دراوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌اڵم بۆ هه‌ردو به‌رهه‌مه‌كه‌‬ ‫سپۆنسه‌رمان هه‌یه‌‪ ،‬تائێستا سپۆنسه‌ر‬ ‫نه‌كه‌وتوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی كلیپیان بكه‌م‌و‬ ‫عه‌ره‌بی و كوردییه‌كان باڵویان بكه‌مه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌درێژه‌ی قسه‌كانیدا وتی "ئه‌وه‌‬ ‫ساڵ ‌ه له‌ئاهه‌نگی سه‌ری ساڵ له‌كوردست‬ ‫من هه‌ست ده‌كه‌م بومه‌ته‌ تاكێكی‬ ‫خۆشه‌ویستی هه‌وادارانم وایكردوه‌ چوار س‬ ‫یه‌ك ئاهه‌نگی سه‌ری ساڵ له‌كوردستان‬ ‫به‌اڵم ئاهه‌نگی ئه‌مجاره‌م جیاواز ده‌بێت چ‬ ‫ساڵی رابردو له‌هه‌ولێر ئاهه‌نگم سازدا‪،‬‬ ‫له‌شاری سلێمانی ده‌بم و ئاهه‌نگه‌كه‌م‬ ‫تایتانیك ده‌بێت"‪.‬‬

‫ئه‌ڤین عوسامن عه‌لی‪ :‬له‌ژێر كاریگه‌ری‬

‫چوم ‌ه په‌یامنگای هونه‌ره‌جوانه‌كان‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬ ‫ئه‌ڤین كچه‌ گه‌وره‌ی‌ هونه‌رمه‌ندی‬ ‫كۆچكردو عوسمان عه‌لی له‌دیدارێكی‬ ‫ئاوێنه‌دا چه‌ند وێستگه‌یه‌كی ژیانی‬ ‫هونه‌ری خۆیی‌و باوكی‌ هه‌ڵده‌داته‌وه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "له‌ڕاستیدا له‌ساڵی(‪١٩٩١‬بۆ‬ ‫‪ )١٩٩٢‬ئه‌و ده‌مه‌ی تازه‌ له‌په‌یمانگای‬ ‫هونه‌ره‌جوانه‌كان بوم‪ ،‬سرودی(ئه‌وا‬ ‫ڕاپه‌ڕین‌و نه‌ورۆز هاته‌وه‌)م له‌گه‌ڵ‬ ‫باوكم به‌دوێت وت‌و تیپی مۆسیقای‬ ‫سلێمانی ئازیزیش كاری موزیك‌و‬ ‫تۆماركردنیان بۆ كرد‌و له‌فێستیڤاڵ‌و‬ ‫له‌چه‌ندین شوێنی تر ئاسایی‬ ‫گۆرانیمان به‌یه‌كه‌وه‌ وتوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ب���ۆ یه‌كه‌مج���ار یه‌كه‌م‬ ‫س���رود به‌ناوی(ئه‌ی ش���ه‌هیدان)مان‬ ‫وت به‌ش���ێوازی ڕاس���ته‌وخۆ له‌شاری‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی دوركه‌وتنه‌وه‌ی له‌دنیای‬ ‫گۆرانی وتن‪ ،‬ئه‌ڤین عوس���مان عه‌لی‌‬ ‫وتی‌ "تا قۆناغی پێنج���ی په‌یمانگای‬ ‫هونه‌ره‌جوان���ه‌كان ب���ه‌رده‌وام كاری‬ ‫هونه‌ری���م ده‌ك���رد ب���ه‌اڵم هه‌ڵبه‌ت���ه‌‬ ‫له‌پاش���اندا به‌ه���ۆی ب���اری تایبه‌تی‬ ‫خێزانییه‌وه‌ كه‌مێك دوری خس���تمه‌وه‌‬ ‫له‌كاری هونه‌ری"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌اڵم ئه‌وه‌ مانای ئه‌وه‌نییه‌‬

‫له‌س���ه‌ر ش���ه‌قامه‌كه‌ دانیش���تبو كه‌ دوا ‌ی‬ ‫زیات���ر ل��� ‌ه ‪ 10‬كاتژمێ���ر چاوه‌ڕوانییه‌كه‌ ‌ی‬ ‫كۆتایی‌ نه‌هاتبو به‌ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌چوبو‌ه‬ ‫س���ه‌ر كار وت ‌ی "ئێمه‌ ڕۆژانه‌ ئه‌م كرێكاران ‌ه‬ ‫لێره‌ كۆده‌بینه‌وه‌و چاوه‌ڕێی ئه‌و كه‌سانه‌ین‬ ‫پێویس���تیان به‌ده‌س���تی‌ كاره‌ بڕۆی���ن بۆ‬ ‫كاركردن له‌گه‌ڵیان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌ه���ۆ ‌ی قه‌یران���ی‌ داراییه‌وه‌‬ ‫زۆربه‌ی‌ رۆژه‌كان ئیشمان ده‌ست ناكه‌وێت‌و‬ ‫به‌ده‌ستی‌ به‌تاڵ ده‌گه‌ڕێینه‌و‌ه بۆ ماڵه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و كرێكاره‌ ئاماژه‌ ‌ی بۆ ئه‌وه‌شكرد "ژیانیان‬ ‫زۆر قورس���ه‌و نازانن داد ‌ی حاڵیان الی‌ ك ‌ێ‬ ‫بكه‌ن چونكه‌ ئه‌گه‌ر به‌و شێوه‌یه‌ بێت ئه‌وا‬ ‫ناتوانن به‌رده‌وامبن"‪ .‬چونك ‌ه به‌وته‌ی‌ خۆ ‌ی‬ ‫خاوه‌ن��� ‌ی ‪ 4‬منداڵ���ه‌و له‌خان���وی‌ كرێدایه‌و‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫كه‌ هونه‌ر له‌مندا مردبێت به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫ڕۆحی هونه‌ریم هه‌ر تێدایه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌ڤین له‌به‌ش���ێكی تری قسه‌كانیدا‬ ‫دێته‌ سه‌ر باس���ی كۆچكردو عوسمان‬ ‫عه‌لی باوكی‌و ده‌ڵێ "باوكم هه‌میش���ه‌‬ ‫كاتێكی زۆری ده‌به‌خشی به‌هونه‌ره‌كه‌ی‬ ‫ئه‌م���ه‌ش به‌رئه‌نجامی دڵس���ۆزیان بو‬ ‫به‌رانبه‌ر ئ���ه‌و ئه‌ركه‌ی ك���ه‌ بۆ مێژو‬ ‫له‌سه‌ر ش���انیان بوه‌‌و به‌ڕاستی باوكم‬ ‫باوكێك���ی میهره‌بان ب���و به‌نمونه‌ش‬ ‫ش���ه‌ونخونییه‌كه‌یان به‌س���ه‌ بۆ هه‌مو‬ ‫ش���تێك له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا هه‌میش���ه‌‬ ‫ده‌ستێكی ئارامی س���ه‌ر برینه‌كانمان‬ ‫ب���وه‌‌و ئاس���مانێكی به‌رفراوان���ی‬ ‫خۆشه‌ویستی‌و موحیبه‌ت بو بۆمان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ده‌توان���م بڵێ���م له‌ژێ���ر‬ ‫كاریگ���ه‌ری باوكم���دا م���ن چ���وم بۆ‬ ‫هونه‌ره‌جوان���ه‌كان‬ ‫په‌یمان���گای‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ من سه‌ره‌تا ئاره‌زوی به‌شی‬ ‫ش���ێوه‌كاریم هه‌بو دواتر چومه‌ به‌شی‬ ‫موزیك ته‌نانه‌ت به‌په‌نای په‌یمانگاوه‌‬ ‫س���ه‌رده‌مێك یاریزانیش ب���وم‌و هیچ‬ ‫ڕێگرییه‌كی لێنه‌كردم كه‌ دو بواری زۆر‬ ‫جیاواز بو‪ ،‬هه‌میشه‌ پاڵپشتم بو"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ك���ی تره‌وه‌ ئه‌ڤین ئاش���كرای‬ ‫كرد "له‌سه‌رده‌مانێكدا باوكم و هاوڕێ‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌كانی گۆرانییان خسته‌ ناو‬ ‫ژینگ���ه‌ی كوردییه‌وه‌ به‌ڕاس���تی تاكی‬ ‫كوردی گوێی له‌ئوم كه‌لس���وم‌و داخل‬

‫حه‌س���ه‌ن‌و ئه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ ده‌گرت‬ ‫به‌ڕاس���تی شۆڕشێكی ڕۆش���نبیریان‬ ‫به‌رپاك���رد‪ ،‬به‌بێ ئ���ه‌وه‌ی چاوه‌ڕێی‬ ‫پاداشت‌و سوپاس بن‌و له‌سه‌ر گیرفانی‬ ‫خۆیان كاره‌كانیان ده‌كرد"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌ڕویه‌كی تره‌وه‌ جێگای‬ ‫خۆشحاڵییه‌ كه‌ ئێستا چه‌ند گه‌نجێك‬ ‫دروس���تبون گۆران���ی كه‌ری���م كابان‬ ‫ده‌ڵێنه‌وه‌ یان حه‌مه‌جه‌زا یان گه‌نجێكی‬ ‫تر به‌ناوی(ده‌ش���تی كه‌لهوڕی) چه‌ند‬ ‫گۆرانییه‌كی باوكمی وتوه‌ته‌وه‌ به‌ڕاستی‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌ئه‌مه‌كیی���ان ده‌رده‌خات بۆ‬ ‫نه‌وه‌ی‌ پێش خۆیان"‪.‬‬ ‫ئه‌ڤین عوس���مان عه‌ل���ی‌ ئاماژه‌ بۆ‬ ‫جۆرێكی‌ تر له‌گۆرانی‌ وتن ده‌كات‌و له‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌ وتی‌ "به‌اڵم له‌هه‌مانكاتیشدا‬ ‫ل���ه‌ڕۆژگاری ئه‌م���ڕۆدا هونه‌رێكی تر‬ ‫هاتۆته‌ ئ���اراوه‌ كه‌خۆی له‌ش���ێوازی‬ ‫ڕوتبون���ه‌وه‌ی ئافره‌تدا ده‌بینێته‌وه‌ من‬ ‫ناڵێم ب���ا هونه‌ری هاوچ���ه‌رخ نه‌بێت‬ ‫به‌اڵم ده‌چن به‌زه‌بری كلیپ ته‌قوییه‌ی‌‬ ‫ئاوازی الواز‌و تێكس���تی الوازی‌ خۆیان‬ ‫به‌رزده‌كه‌نه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی سه‌ر له‌گوێگر‬ ‫تێك بده‌ن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "من ئه‌م سه‌رلێشێواوییه‌‬ ‫ده‌گێڕم���ه‌وه‌ ب���ۆ كه‌ناڵ���ه‌كان‬ ‫له‌كاتێك���دا كارێك���ی هونه‌ری‬ ‫توانایه‌كی باشی نه‌بێت ناهێڵم‬ ‫بێته‌ ناوكه‌ناڵه‌كانه‌وه‌"‪.‬‬

‫زۆربه‌ ‌ی كات له‌هه‌فته‌یه‌ك���دا ئه‌گه‌ر ‪ 3‬رۆژ‬ ‫ئیشی‌ ده‌س���ت بكه‌وێت ئه‌و‌ه شوكری‌ خوا‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫عیمادی���ش یه‌كێ���ك ب���و له‌كرێ���كار‌ه‬ ‫عه‌ره‌به‌كان ك���ه‌ تاڕاده‌یه‌ك كوردی‌ ده‌زان ‌ی‬ ‫باسی‌ له‌وه‌ ده‌كرد‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ له‌كوردستان بۆ‬ ‫ئه‌وان جیاواز‌ه له‌و شوێنانه‌ ‌ی كه‌ خۆیان لێ ‌ی‬ ‫ژیاون‌و رایان كردو‌ه بونی‌ ره‌وشێكی‌ هێمن‌و‬ ‫ئه‌منی ‌ه ئه‌گه‌رنا لێره‌ش ئیش نییه‌و زۆربه‌ ‌ی‬ ‫كات ئه‌وه‌ن���ده‌ ‌ی بتوانن كرێ ‌ی ئوتێله‌كه‌یان‬ ‫بده‌ن ئه‌وه‌ كێشه‌ی‌ تریان نیه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌وان ده‌بێت به‌پاره‌یه‌كی‌ كه‌م‬ ‫كار بك ‌هن‌و ئه‌وپه‌ری‌ مان���دوش ده‌بن بۆی ‌ه‬ ‫ناچ���اری‌ وایلێك���ردون به‌و دۆخ���ه‌ی‌ رو ‌ی‬ ‫تێكردون رازی‌ ببن"‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫ی مێشك‌و ده‌رونت زۆر ئارامه‌و ده‌توانیت‬ ‫ی كه‌س ‌‬ ‫پرۆژ‌ه گه‌وره‌كان به‌بێ هاوكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫تر ئه‌نجام ئه‌ده‌یت‪ ،‬زۆر سه‌رسام مه‌ب ‌ه چاره‌س���ه‌ری‌ پێویس���ت له‌كات ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ بدۆزیته‌وه‌‪ ،‬خه‌ریك���ی‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫به‌كاری‌ كه‌سانی‌ تر‪.‬‬ ‫ی نوێیت‪.‬‬ ‫سۆزدار ‌‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫مه‌هێڵ ‌ه هیچ كێشه‌یه‌ك یان خه‌مباریه‌ك دوربك���ه‌و‌ه له‌ه���ه‌ر ره‌فتارێ���ك ك ‌ه‬ ‫ی خۆت‪،‬‬ ‫كاربكات��� ‌ه س���ه‌ر ئیش‌وكاره‌كانت‪ ،‬تۆ كاربكات ‌ه س���ه‌ر ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویس���ته‌ چاره‌س���ه‌ری‌ دۆخ��� ‌‬ ‫له‌كه‌سه‌ دڵسۆزه‌كانی‌ كاره‌كه‌تی‌‪.‬‬ ‫ته‌ندروستیت بكه‌یت‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی كاره‌كانت چوارده‌وری‌ گرتوی‌‪،‬‬ ‫كێش ‌ه ‌‬ ‫ی لێ رزگاربكه‌یت به‌اڵم‬ ‫ده‌ته‌وێت خۆت ‌‬ ‫ی داراییت رێگه‌ت پێنادات‪.‬‬ ‫بار ‌‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )508‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/22‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫دو به‌ره‌و دو سه‌نگه‌ر‬ ‫ئازاد چاالك‬ ‫ئه‌وه‌ن����ده‌ی‌ قه‌یرانه‌كان����ی‌ ئ����ه‌م دواییه‌ ‌ی‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێ����م‌و مانگ����ی‌ ئۆكتۆبه‌ر‬ ‫ماهیه‌تی‌ حیزبه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تانیان‬ ‫ئاش����كراكرد ئه‌وه‌ن����ده‌ ڕوداوه‌ مێژوییی����ه‌‬ ‫دورونزیكه‌كان����ی‌ نه‌یانتوان����ی‌ ئ����ه‌و الیه‌نه‌‬ ‫تاریك‌و ش����اراوه‌یه‌ ئاشكرابكه‌ن‪ .‬حیزبه‌كانی‌‬ ‫كوردستان له‌قه‌یرانی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمدا‬ ‫بونه‌ دو ب����ه‌ش كه‌پارت����ی‌ له‌الیه‌ك‌و چوار‬ ‫حیزبه‌كه‌ی‌ تریش كه‌وتنه‌ الیه‌كی‌ تر‪ .‬پارتی‌‬ ‫به‌رده‌وام ده‌یوت مه‌س����ه‌له‌یه‌كی‌ ئاوا گرنگ‬ ‫له‌په‌رله‌مان چاره‌س����ه‌ر نابێت به‌ڵكو ده‌بێت‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و به‌س����ازانی‌ الیه‌نه‌كان‬ ‫چاره‌س����ه‌ربكرێت‌و هه‌وڵێك����ی‌ زۆریش����ی‌‬ ‫خس����ته‌گه‌ڕ بۆ په‌كخس����تنی‌ ڕۆڵی‌ شه‌رعی‌‌و‬ ‫یاس����ایی‌ په‌رله‌مان����ی‌ كوردس����تان‌و تیایدا‬ ‫سه‌ركه‌وت‪.‬‬ ‫كاتێك به‌ناچ����اری‌ چوارالیه‌نه‌كه‌ی‌ تر كه‌‬ ‫زۆرینه‌ پێكدێنن چون����ه‌ گفتوگۆوه‌و پرۆژه‌و‬ ‫بژارده‌یان ده‌خس����ته‌ڕو پارتی‌ خه‌مساردانه‌و‬ ‫به‌وپ����ه‌ری‌ له‌خۆباییبون����ه‌وه‌ درێ����ژه‌ی‌‬ ‫به‌كۆبونه‌وه‌كان ئه‌داو به‌ئه‌ندازه‌ی‌ ملیمێكیش‬ ‫له‌خواس����ته‌كانی‌ خۆی‌ نه‌ده‌هات����ه‌ خواره‌وه‌‬ ‫وه‌ك گاڵته‌پێكردنێكیش سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‬ ‫به‌وشه‌ی‌ (سه‌یر) وه‌س����فی‌ هه‌وڵ‌و ته‌قه‌الو‬ ‫خه‌مخۆری‌ چوار الیه‌نه‌كه‌ كرد ‪.‬‬ ‫له‌م كه‌ینوبه‌ینه‌دا هه‌ندێك له‌به‌رپرس����انی‌‬ ‫چ����وار الیه‌نه‌ك����ه‌و هه‌ندێ‌ كه‌س����ایه‌تی‌ تر‬ ‫وایان نیش����ان ئه‌دا كه‌ ئ����ه‌وان پیاوماقوڵ‌و‬ ‫ڕیشس����پی‌ كوردن‌و له‌خه‌مخۆریانه‌وه‌ داوایان‬ ‫ده‌ك����رد ك����ه‌ ه����ه‌ر ده‌بێ����ت به‌گفتوگۆ ئه‌م‬

‫كێشه‌یه‌ چاره‌س����ه‌ر بكرێ‌ هه‌تا ڕوداوی‌ ‪12‬‬ ‫ئۆكتۆبه‌رو ناردنه‌وه‌ی‌ س����ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫وه‌زیره‌كانی‌ لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬پارتی‌ دیس����ان بێ‌‬ ‫باكانه‌ له‌ئاكام‌و ئه‌نجامی‌ كاره‌ ترسناكه‌كانی‌‬ ‫كه‌وت����ه‌ فه‌رزكردنی‌ ش����ه‌رتومه‌رجی‌ الدانی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان له‌پۆسته‌كه‌ی‌ بێ‌ گوێدانه‌‬ ‫هه‌مو ئ����ه‌و الیه‌نانه‌ی‌ كه‌ گوایه‌ ش����ه‌ریكی‌‬ ‫ئه‌ون له‌حكومه‌ت‌و له‌پرۆس����ه‌ی‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫ئاراس����ته‌كردنی‌ په‌یوه‌ندیه‌كان����ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم‪.‬‬ ‫س����ێ‌ الیه‌نه‌كه‌ی‌ تر له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌م‬ ‫كوده‌تایه‌یان قبوڵ نه‌كردو نه‌چونه‌ ژێرباری‌‬ ‫ئ����ه‌م هه‌نگاوه‌ عه‌نته‌ریان����ه‌ ‌ی پارتی‌ به‌یه‌ك‬ ‫هه‌ڵوێس����تی‌ هاوبه‌ش‌و حه‌ددی‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫نه‌بینران جارجار كێش����ه‌كه‌یان وا وێناده‌كرد‬ ‫كه‌ كێشه‌ ‌ی پارتی‌ وگۆڕانه‌ كه‌ له‌ڕاستیدا ئه‌م‬ ‫بۆچونه‌ ئامانجی‌ پارتیه‌و به‌وه‌ش ده‌یویست‬ ‫چوارالیه‌نه‌ك����ه‌ له‌یه‌كتر بترازێنێ‌‌و یاس����ای‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و پرۆژه‌كه‌یان له‌په‌رله‌مان‬ ‫له‌بیر هاواڵتیان بباته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م جۆره‌ وێناكردنه‌ پاشه‌كش����ێی‌ الیه‌نه‌‬ ‫سیاس����یه‌كانی‌ كوردس����تان ده‌رئه‌خا له‌ڕوی‌‬ ‫سیاس����ی‌ باوه‌ڕبون به‌س����ه‌روه‌ربونی‌ یاساو‬ ‫ئاش����تی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و پاش����گه‌زبونه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاشكراشه‌ له‌ئاس����ت داخوازیه‌كانی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردس����تان له‌دادپ����ه‌روه‌ری‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫هیوای‌ ڕۆژێكی‌ باشترو گه‌شه‌تر بۆ داهاتوی‌‬ ‫كوردس����تان‌و له‌س����ه‌رو هه‌مو ئه‌مانه‌شه‌وه‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌ك����ی‌ نالۆژیكی‌‌و ناته‌ندروس����ته‌‬ ‫بۆ ئێس����تاو داهاتوی‌ كارو ژیانی‌ سیاس����ی‌‬ ‫حیزبایه‌تی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫پارت����ی‌ له‌ملمالنێكانی����دا له‌گ����ه‌ڵ الیه‌نه‌‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ تر هه‌س����تێك ده‌داته‌ هه‌موان‬

‫ب����ه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ ی����ا به‌رژه‌وه‌ن����دی‌و ئامانجه‌‬ ‫حیزبیه‌كان����ی‌ ئه‌وپه‌ی����ڕه‌و ده‌ك����رێ‌ یاخود‬ ‫هه‌م����و ش����تێك س����ه‌ردین ده‌ك����رێ‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫له‌كاتێك����دا كه‌ هه‌ر خ����ودی‌ پارتی‌ خاوه‌نی‌‬ ‫گه‌وره‌ترین ده‌سكه‌وت‌و قازانجه‌ له‌بارودۆخی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان‌و به‌رده‌وام الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫ت����ر ناچارده‌كات پاشه‌كش����ێ‌ بك����ه‌ن وه‌ك‬ ‫خام����ه‌ به‌رپرس����یاریه‌تی‌ خراپ����ی‌ دۆخه‌كه‌‬ ‫بگرنه‌ئه‌ستۆ!‬ ‫په‌یامه‌ك����ه‌ی‌ مه‌س����عودبارزانی‌ له‌جێژنی‌‬ ‫قورباندا به‌ڕونی‌ داوای‌ له‌الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێ����م كرد كه‌ واقیعبینان����ه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫یاس����ای‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم بك����ه‌ن‪ ،‬واتا‬ ‫باس له‌یاس����او پرۆژه‌ی‌ چوارقۆڵی‌‌و ماوه‌ی‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم نه‌كه‌ن‌و ملكه‌چ بكه‌ن‬ ‫بۆ یاس����ای‌ هێزو ئه‌مری‌ واقیع له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫تازه‌ به‌ت����ازه‌ باس له‌وه‌ ده‌ك����رێ‌ كه‌ گوایا‬ ‫پارت����ی‌ نه‌رمی����ی‌ نواندنه‌وه‌و ئ����ه‌وه‌ گۆڕانه‌‬ ‫كه‌ هه‌ر س����وره‌ له‌س����ه‌ر گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ دۆخی‌‬ ‫پێش ‪12‬ی‌ ئكتۆبه‌رو كه‌س����یش پێمان ناڵێ‌‬ ‫پارتی‌ له‌چی‌ نه‌رمی‌ نوان����دوه‌و به‌چی‌ ڕازی‌‬ ‫بوه‌و چ گۆڕانێك به‌سه‌ر هه‌ڵوێستیدا هاتوه‌‬ ‫له‌مه‌سه‌له‌ی‌ یاسای‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‌و له‌و‬ ‫كوده‌تایه‌ی‌ كه‌ به‌رامبه‌ر په‌رله‌مان‌و پرۆسه‌ی‌‬ ‫سیاسی‌ هه‌رێمی‌ كوردستاندا ئه‌نجامیدا؟‬ ‫ئه‌مڕۆ كوردس����تان دابه‌ش بوه‌ به‌س����ه‌ر‬ ‫دو ب����ه‌ره‌و دو س����ه‌نگه‌ردا‪ ،‬به‌ره‌یه‌كی����ان‬ ‫ب����ه‌ره‌ی‌ گه‌ل‌و به‌دیهێنانی‌ داخ����وازی‌‌و مافه‌‬ ‫ره‌واكانیه‌ت����ی‌‌و به‌ره‌یه‌كی‌ تریش����یان به‌ره‌ی‌‬ ‫فراوانخوازی‌‌و تااڵنی‌ س����ه‌رو‌هت‌و س����امانی‌‬ ‫گ����ه‌ل‌و گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ ب����ه‌ره‌و دواوه‌و له‌نێوان‬ ‫ئ����ه‌م دو به‌ره‌یه‌دا به‌ره‌یه‌ك����ی‌ تر نه‌ماوه‌ بۆ‬ ‫سه‌ره‌تاتكێ‌‌و خۆهه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن‪.‬‬

‫سێ‌ الیه‌نه‌كه‌ی‌ تر‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌م كوده‌تایه‌یان‬ ‫قبوڵ نه‌كردو نه‌چون ‌ه‬ ‫ژێرباری‌ ئه‌م هه‌نگاو‌ه‬ ‫عه‌نته‌ریانه‌ی‌ پارت ‌ی‬ ‫به‌یه‌ك هه‌ڵوێست ‌ی‬ ‫هاوبه‌ش‌و حه‌دد ‌ی‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ نه‌بینران‬ ‫جارجار كێشه‌كه‌یان وا‬ ‫وێناده‌كرد كه‌ كێشه‌ ‌ی‬ ‫پارتی‌ وگۆڕانه‌ ك ‌ه‬ ‫له‌ڕاستیدا ئه‌م بۆچون ‌ه‬ ‫ئامانجی‌ پارتیه‌‬

‫نابێت بهێڵین باشور لەسەر خەباتی‬ ‫ئازادیخوازیی کوردستان ببێت بەمەترسیی!‬ ‫ڕێبوار ڕەشید‬ ‫ئەوانەی����ش کە لەسیاس����ەت حاڵیی نیین‬ ‫دەزانن کە سیاس����ەتی ن����اوەوەو دەرەوەی‬ ‫دەوڵەت����ی تورکی����ا النیکەم لەپێنج س����اڵی‬ ‫ڕابردوەوە لەناسەرکەوتوەوە بەرەو دۆڕاندن‬ ‫مل دەنێت‪ .‬دەوڵەت����ی تورکیا کە پالنی بۆ‬ ‫دوبارەژیاندنەوەی ئیمپراتۆری عوس����مانیی‌و‬ ‫داگیرکردن����ەوەی هەمو کوردس����تانی هەبو‪،‬‬ ‫ئێس����تا یەک تاکەدۆس����تی نەماوە باشوری‬ ‫کوردستان نەبێت‪.‬‬ ‫دەوڵەت����ی تورکی����ا تەنان����ەت لەگ����ەڵ‬ ‫دۆستەکانی ناو ناتۆو یەکیەتی ئوروپا لەوانە‬ ‫یۆن����ان‌و بولگاریاو قوبرس‪ ،‬لەگەڵ میس����ر‪،‬‬ ‫ئیسرائیل‪ ،‬سوریا‪ ،‬ئێراق‪ ،‬ئێران‪ ،‬ئەرمێنیا‪،‬‬ ‫روسیا نێوانی زۆر ناخۆشە‪ .‬تورکەکان خۆیان‬ ‫دەڵێن کە تەنها یەک دراوس����ێیان هەیە کە‬ ‫قبوڵیان بکات ئەویش باشوری کوردستانە‪.‬‬ ‫لەڕاستییدا ئەم پێداگرتنەیش نادروستە‪.‬‬ ‫چ����ون هەرە زۆرینەی باش����ور دژ بەهەبونی‬ ‫تورکەکان����ن لەباش����ورو دژ بەش����ەڕی‬ ‫داگیرکەرانەو کۆنەپەرس����تانەی تورکیان دژ‬ ‫بەخەباتی ئازادیخوازیی باکوری کوردستان‌و‬ ‫دژ بەشەڕی دوژمنانەو هاوکاری هەمەالیەنی‬ ‫تورکەکانن دژ بەڕۆژئاوا‪.‬‬ ‫دیارە باش����وری کوردس����تان ک����ە وەکو‬ ‫هەم����و خەڵکێکی ئاس����ایی دونی����ا تینوی‬ ‫ئازادیی‌و س����ەربەخۆیی‌و س����ەربڵندیی بون‪،‬‬ ‫بەداخەوە لەنەبونی پەروەردەی سیاس����یی‬ ‫نیش����تیمانپەروەریی‌و پێش����کەوتوخوازیی‌و‬ ‫ئازادیخوازی����ی ل����ەم ‪ ٢٤‬س����اڵەی ڕابردودا‪،‬‬ ‫لەدەس����توپێ کەوتون‪ .‬بەاڵم دیارە هێش����تا‬ ‫دڵیان ه����ەر الی خەباتی باک����ورو ڕۆژئاواو‬ ‫ڕۆژهەاڵت����ەو بەبارتەق����ای هەم����و دونی����ا‬ ‫نەفرەتی����ان لەداگیرکەرە‪ ،‬لەهێنانی س����پای‬ ‫تورک بۆ س����ەر خاکی باشور توڕەن‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئای����ا لەکاتێکدا کە ڕون‌و ئاش����کرا دیارە کە‬ ‫هەرە زۆرینەی باشور دژ بەداگیرکەرانن‪ ،‬دژ‬ ‫بەمۆڵگەلێدانی سوپای تورکیان لەباشور‪ ،‬بۆ‬ ‫لەکرداردا هاودەنگ‌و هاوسەنگەر بەگژ سپای‬ ‫تورکدا ناچنەوە؟‬ ‫وەاڵمەکە هاس����انە‪ .‬خەڵکی باش����ور هەر‬ ‫ئەوەندە نییە کە گیرۆدەی بێ پەروەردەیی‬ ‫سیاسیین‪ ،‬کە ‪ ٢٤‬ساڵە دەسەاڵتی سیاسیی‬ ‫ژەهری بێگانەپەرستیی بەگەرویاندا دەکەن‪،‬‬ ‫بەاڵم هەروەها ناڕێکخراون‌و باوەڕبەخۆبونیان‬ ‫لێ داماڵێندراوە‪.‬‬ ‫باش����ورێک کە ئێس����تا دەیتوانی هێزێک‬ ‫بەرامب����ەر بەتورکیا بێت‪ ،‬ک����ە خەڵکەکەی‬ ‫نیش����تیمانپەروەرو خ����اوەن بیروب����اوەڕو‬ ‫باوەڕبەخ����ۆ بێت‪ ،‬ک����ە خ����اوەن بەرهەمی‬ ‫جیاواز بێت‌و دەس����ت بۆ بەرهەمی تورکیاو‬ ‫ئێران پان نەکاتەوە‪ ،‬ئێستا تەنانەت لەسەر‬ ‫باکورو ڕۆژئ����اواو تەنانەت ڕۆژهەاڵتیش بوە‬ ‫بەمەترس����یی‪ .‬ئەوە خودی خەڵکی باش����ور‬ ‫نیین کە ئەو مەترسییە پێکدەهێنن‪ ،‬بەڵكو‬ ‫نارێکخراویی‌و پەرشوباڵویی‌و تەسلیمبونیانە‬ ‫بەب����ێ ئیرادەی����ی سیاس����یی‌و بەڕێ����گادان‬

‫ئەرکی سەرشانمان‬ ‫هەرئێستا نەفرەتە‬ ‫لەداگیرکەری‬ ‫تورک‪ ،‬هەمو جۆرە‬ ‫دژایەتیکردن‌و لێدانێکە‬ ‫لەهەبونی داگیرکەر‬ ‫لەناو کوردستان‬ ‫بەداگیرک����ەر ک����ە بەئ����ارەزوی خ����ۆی‪ ،‬بێ‬ ‫ئەوەی سەری سەربازێکی بشکێت‪ ،‬لەباشور‬ ‫ئیسراحەت بێت زۆر زیاتر لەماڵی خۆی‪.‬‬ ‫ئایا بەراس����تیی تەواوی خەڵکی باش����ورو‬ ‫هەرە زۆرینەی باشورە کە لەگەڵ فرۆشتنی‬ ‫س����امانی باش����ورن بەتورکی����ا؟ ئایا لەگەڵ‬ ‫ڕێگەدان����ی هاوردن����ی س����وپای تورکیان بۆ‬ ‫ن����او باش����ورو لەگەڵ ئەوەدان کە س����بەی‌و‬ ‫دوسبەی‌و هەفتەیەکی دیکە‪ ،‬سوپای تورک‪،‬‬ ‫لەپش����تەوە لەهێزی خەبات����ی ئازادیخوازیی‬ ‫کوردس����تان بدات؟ ئایا هەمو باشور لەگەڵ‬ ‫ئەوەدان کە تورک����ەکان بەخەنجەری کوردو‬ ‫لەب����ەری باش����ورەوە لەپش����تەوە‪ ،‬خەنجەر‬ ‫لەک����چ‌و کوڕانێک����ی گەریال ب����دەن کە بون‬ ‫بەمایەی س����ەربەرزیی‌و ش����انازیی بۆ هەمو‬ ‫دونیای پێشکەوتوخوازو ئاشتیخواز؟‬ ‫دی����ارە وەاڵم نەخێ����رە‪ ،‬چونک����ە هەرە‬ ‫زۆرین����ەی خەڵکی باش����ور مرۆڤی دڵس����ۆز‬ ‫بەخاک‌و نیش����تیمان‌و گەلی خۆیانن‪ .‬ئەگەر‬ ‫وایە ئایا ئەرکی تاکەکەس����ی کوردی باشور‬ ‫چییە؟ ئەرک����ی ڕۆژنام����ەکان‪ ،‬گۆڤارەکان‪،‬‬ ‫تەلەڤیزیۆن����ەکان‪ ،‬ئێنجیئۆیەکان‌و ڕێکخراوە‬ ‫پیش����ەیی‌و سیاس����ییەکان چیی����ە؟ ڕۆڵی‬ ‫یەکیەتی����ی نیش����تیمانیی کوردس����تان‌و‬ ‫گ����ۆڕان چییە؟ ئ����ەو موس����ڵمانانەی پێیان‬ ‫وای����ە نابێت ئیس��ل�ام ببێت بەس����ەرچاوەی‬ ‫بەجاشکردنی کورد چ ئامادەکارییەکیان بۆ‬ ‫ئەم دەس����تدرێژییە هەیە؟ بە چ شێوەیەک‬ ‫دژایەتیی هاوردن‌و مۆڵگەدانی سپای تورک‬ ‫دەک����ەن؟ ئەوانە بەچ ش����ێوەیەک وەاڵم بە‬ ‫بەرپرسایەتیی مێژویی خۆیان دەدەنەوە؟‬ ‫هاوردنی سپای تورک گەورەترین ناپاکیی‬ ‫نێش����تیمانیی‌و وەشاندنی خەنجەرە لەپشتی‬ ‫خەباتی ئازادیخوازیی خەڵکی کوردس����تان‪.‬‬ ‫ه����ەر کەس����ێک لەپش����ت هاوردن����ی ئ����ەم‬ ‫س����پایەوەیە هەتاهەتایە ڕوڕەش‌و ڕوزەردی‬

‫خەباتی ئازادیخوازی����ی و گیانبەختکردوانی‬ ‫کوردستان دەبن‌و دەمێننەوە‪ .‬گەل هەرگیز‬ ‫لەدەستی ناپاک خۆش نابێت‪.‬‬ ‫هەمو جیه����ان‪ ،‬تەنان����ەت ئەوانەیش کە‬ ‫سیاسیی نیین‪ ،‬دەزانن کە دەوڵەتی تورکیا‬ ‫لەهەڵپەی ش����اردنەوەی ئەو دۆڕاندنانەدایە‬ ‫ک����ە پەیتاپەیتا دەبینرێن‪ .‬هێرش����ی تورکیا‬ ‫لەباشورەوە بۆ س����ەر خەباتی ئازادیخوازیی‬ ‫خەڵکی کوردس����تان بەدڵنییاییەوە شکست‬ ‫دەهێنێت‌و س����ەرئەنجام تێکدەشکێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ڕۆڵی دروستی باش����ور وەکو خەڵک‌و وەکو‬ ‫ڕێکخراوگەل����ی سیاس����یی‌و ڕێکخراوگەل����ی‬ ‫پیش����ەیی‌و دیموکراس����یی ن����ەک هەر جێی‬ ‫خاڵیی����ە بەڵک����و هەروەها لەس����ەر خەباتی‬ ‫ئازادیخوازیی کورد بوە بەمایەی مەترسیی‪.‬‬ ‫ئەمە زەنگی مەترس����ییە‪ ،‬ئەمە مەترس����یی‬ ‫هاتنی تسونامیی سیاس����ییە دژ بەخەباتی‬ ‫ئازادیخوازی����ی‪ .‬دەوڵەت����ی تورکیا دەیەوێت‬ ‫لەڕێ����گای بێدەنگک����ردن‌و پاس����یڤکردنی‬ ‫باشورەوە خەباتی ئازادیخوازیی کوردستان‬ ‫تێکبشکێنێت‪.‬‬ ‫دەوڵەت����ی تورکی����ا بوە بەس����ەرچاوەی‬ ‫دەستدرێژیی‌و درۆو بازرگانییکردن بەنەوت‌و‬ ‫بەم����رۆڤ‌و بەژن����ان‌و بەکچ����ان‌و بەکوڕانی‬ ‫حەوت هەشت س����اڵەوە‪ ،‬بوە بەسەرچاوەی‬ ‫دواکەوتویی‌و کۆنەپەرس����تیی‌و دروستکردنی‬ ‫س����ێکتاریزمی مەزهەبی����ی‌و ئایینی����ی‪ ،‬بوە‬ ‫بەس����ەرچاوەی تێکدان‌و شێواندنی ناوچەکە‬ ‫بەمەبەس����تی سیاس����ەتی "پەرت بکەو زاڵ‬ ‫بە"‪ .‬هەمو ئازادیخوازێکی جیهان‪ ،‬نەک هەر‬ ‫بەتەنیا باشور‪ ،‬دەبێت دژایەتیی ئەم دەوڵەتە‬ ‫داگیرکەرە کۆنەپەرستە تێکدەرە بکەن‪ .‬جێی‬ ‫داخە‪ ،‬ئەرکی باشور لەئاستی پێداویستییە‬ ‫مێژوییەکەیدا جێبەجێ ناکرێت‪.‬‬ ‫ئەمە ئەستەمە‬ ‫ئێستا خەس����ڵەتی خەباتی ئازادیخوازیی‬ ‫خەڵک����ی کوردس����تان پێش����کەوتوخوازیی‌و‬ ‫ئازادیخوازیی‌و ئاشتیخوازییە‪ ،‬هێزی گەریالی‬ ‫کوردستان لەکچان‌و لەکوڕان‪ ،‬هەروەکو ئەو‬ ‫پێشمەرگانەی پێشمەرگەی گەل‌و نیشتیمانن‬ ‫نەک حیزبێک‪ ،‬باشترین لەڕۆڵەی تێکۆشەری‬ ‫کوردن بۆ وەدەستهێنانی ئاشتیی‌و ئازادیی‪،‬‬ ‫بەرابەریی ژنان‌و پیاوان‪ ،‬خوش����کوبرایەتیی‬ ‫گەالن‌و ڕێزگرت����ن لەمافەکانی مرۆڤ‌و مافی‬ ‫کەمئەندامان‌و پاراستنی ژینگە‪.‬‬ ‫هەمو کەسێکمان دەبێت ئەرکی سەرشانی‬ ‫خۆمان جێبەجێ بکەین‬ ‫ئەرکی سەرش����انی هەر تاکەکەس����ێکمان‬ ‫هەبون����ی رەوش����تی ب����ەرزە بەرامب����ەر‬ ‫بەنیش����تیمان‌و گیانبەختک����ردوان‌و هێم����ا‬ ‫نەتەوەییەکانم����ان‪ ،‬هەبون����ی ویژدان����ە‬ ‫بەرامبەر بەخوێنی هەرتاکێکی گەلەکەمان‪،‬‬ ‫دڵس����ۆزییمانە بەرامب����ەر بەپێش����مەرگەو‬ ‫گەریال‪ ،‬ش����انازیبونمانە بەهەبونی خەباتی‬ ‫ئازادیخوازییمان‪ ،‬پاراستنی دەستکەوتەکانی‬ ‫ڕۆژئ����اواو باک����ورو باش����ورە‪ ،‬خەمخۆریی‌و‬ ‫بەدەربەستەوەهاتنمانە بۆ ئایندەی مندااڵنی‬

‫س����بەی‌و دوس����بەی‪ ،‬خۆشەویس����تیمانە بۆ‬ ‫خۆمان‌و بۆ دەوروبەرمان‪.‬‬ ‫ئەرکی سەرش����انمان هەرئێس����تا نەفرەتە‬ ‫لەداگیرک����ەری ت����ورک‪ ،‬هەم����و ج����ۆرە‬ ‫دژایەتیکردن‌و لێدانێکە لەهەبونی داگیرکەر‬ ‫لەناو کوردس����تان‪ .‬ئێمەی باشوریی خۆمان‬ ‫قەرزارباری مێ����ژو دەکەین ئەگەر تورکەکان‬ ‫لە باش����ورەوە هێرش بۆ سەر قەندیل ببەن‪.‬‬ ‫قەندیل هێمای س����ەری بڵند و ڕوی س����ورو‬ ‫دەس����تی کارە‪ ،‬مێرگ����ی ئ����ەو کچانەیە کە‬ ‫لەجیات����ی ئەوەی قوربانیی بن‪ ،‬هێزی گەل‌و‬ ‫نیشتیمانن‪ ،‬سەری بەرزو شانازیمانن‪.‬‬ ‫هێش����تا ئێزیدیەکانی کوردستان خوێنیان‬ ‫لێ دەچۆڕێت‌و برینی����ان بەخوێنە‪ ،‬ڕۆژئاواو‬ ‫باکور ڕۆژانە بەدەیان شەهید دەدەن‪ ،‬دەیان‬ ‫هەزار زیندانی سیاسیی لەناو زیندانەکاندان‌و‬ ‫بێکاری����ی‌و نەداریی‌و هەژاریی هەڕەش����ەی‬ ‫گەورە لەکوردستان دەکەن‪.‬‬ ‫هەمو تاکەکەس����ێکی باش����ور بەرپرس����ە‬ ‫لەدوبارەبونەوەی ئەو دۆخان����ە‪ .‬بێئاگایی‌و‬ ‫بێهەڵوێس����تیی پاس����اوی تاوان‌و تاوانباریی‬ ‫نادەن����ەوە‪ .‬مێ����ژو زو یان درەنگ لە س����ەر‬ ‫هەموم����ان دادوەری سەرس����ەخت‌و داواکار‬ ‫دەبێ����ت‪ .‬هیچ نەتەوەیەکی ئەو دونیایە نییە‬ ‫بەهەبونی سپای داگیرکەر لەواڵتەکەیدا قایل‬ ‫بێت‪ .‬بەشێکی گەورەی مێژو بەگژداچونەوەی‬ ‫داگیرکراوە دژ بەداگیرکەر‪.‬‬ ‫باشورییەکان نابێت بەهیچ شێوەیەک ئەو‬ ‫لەشکرکێشیەی س����وپای تورکیا لەباشوری‬ ‫کوردستان قبوڵ بکەن‪ ،‬نابێت لەوانە خۆش‬ ‫بن کە لەپشت هاوردن‌و ڕێگەخۆشکردنی ئەو‬ ‫لەشکرکێشییە ترس����انەکەن‪ ،‬دەبێت هەمو‬ ‫تاکەکەس����ێک لەمندااڵنی حەوت ساڵەوە بۆ‬ ‫س����اڵمەندانی حەفتا س����اڵە بۆ وەدەرنانی‬ ‫سپای داگیرکەر هەوڵ‌و تێکۆشانەکانی خۆیان‬ ‫بەرفراوان بکەن‪ .‬باش����ور دژ بەداگیرکەریی‬ ‫خاوەنی مێژویەک����ی گەورەوگران‌و پیرۆزە و‬ ‫دەبێت هەر وا بمێنێتەوە‪ .‬ئێمە ئێستا نابێت‬ ‫شانازیی‌و س����ەربڵندیی باشور لەگۆڕ بنێین‪.‬‬ ‫باش����ورییەکان نابێت بهێڵ����ن حاجی قادرو‬ ‫بێکەس����ەکان‌و نالی‌و س����الم‌و قانع‌و دڵدارو‬ ‫بەهەزاران گیانبەختکردوانی مەزنی باش����ور‬ ‫لەگۆڕەکانیاندا نائاسودە بن‪.‬‬ ‫هەمو تاکەکەس و هێزێکی دیموکراسییخوازو‬ ‫ئاش����تیخوازی ڕۆژهەاڵت����ی ناوی����ن‌و جیهان‬ ‫دەبێت دژ بەلەشکرکێش����ی دەوڵەتی تورک‬ ‫بۆ داگیرکردنی باشوری کوردستان ڕاپەڕن‪،‬‬ ‫تێکۆش����ان لەدژی سیاس����ەتی نامرۆڤیانەو‬ ‫دڕندان����ەی دەوڵەتی تورک تێکۆش����انە بۆ‬ ‫ڕزگارکردن‌و دیموکراتیزەکردنی کوردستان‌و‬ ‫تورکی����او ڕۆژهەاڵت����ی ناوی����ن‪ .‬س����ەربەرزو‬ ‫س����ەربڵندو وی����ژدان ئاس����ودەن ئەوان����ەی‬ ‫دەچنە ناو سەنگەری نیش����تیمانپەروەریی‌و‬ ‫ئازادیخوازییەوە‪ .‬بەدڵنییاییەوە سەرکەوتن‬ ‫بۆ خەباتی ئازادیخوازیمانە!‬ ‫باپێک����ەوە باش����ور بکەی����ن بەژیلەمۆی‬ ‫خەبات‌و تێکۆش����ان‪ ،‬با س����ەرلە نوێ ئااڵی‬ ‫نیش����تیمانپەروەریی‌و ئازادیخوازیی لەباشور‬ ‫بشەکێتەوە!‬

‫‪13‬‬

‫شتە الوەکیەکان!‬ ‫رێبین هه‌ردی‬ ‫رەنگە ک����ەم مێژوی سیاس����ی هەبیت‬ ‫هێندەی ئێمە پڕ لەبرین‌و س����ەرگەردانی‌و‬ ‫ناخۆش����ی بێ����ت‪ .‬ئێم����ەی ک����ورد هەمو‬ ‫ئ����ەو روداوە خێراو تون����دو هەڵگەڕانەوە‬ ‫سەیرانەمان بینی کە رەنگە لەمێژوی دیدا‬ ‫پیویستی بەسەدەیەک یان زیاتر هەبێت بۆ‬ ‫ئەوەی روبدات‪ .‬س����ەردەمی گۆڕانی خێراو‬ ‫کارەساتی خێراو ناخۆش����ی خێرا ژیاین‪.‬‬ ‫لەشۆڕش����ی ئەیلولەوە تا هەنوکە روداو و‬ ‫کارەسات‌و چیرۆکی سەرکەوتن‌و ژیرکەوتنی‬ ‫وامان دی کە رەنگە گەالنی دی س����ەدان‬ ‫ساڵیان بوێت بۆ ئەوەی بیبینن‪ .‬چیرۆکی‬ ‫هەڵگیرسانی شۆڕش����ی ئەیلول‌و کەوتنی‪،‬‬ ‫س����ەرهەڵدانەوەی ش����ۆڕش‌و باالگرتن����ی‬ ‫س����تەمکاری‪ .‬ئەنفال‌و هەڵەبجەو راپەڕین‌و‬ ‫کۆڕەو‪ .‬ش����ەڕی ناوخۆو کەوتنی بەعس‪.‬‬ ‫دروستبونی دو ئیدارەیی‌و لەحیبونەوەی‪.‬‬ ‫ش����ەڕی داعش‌و گرفتی بەغ����دا‪ ،‬چیرۆکی‬ ‫دورودرێژی حوکمڕانیەکی نابەرپرسیار‌و پڕ‬ ‫لەگەندەڵی‪ ،‬دروستبونی ئیماراتی حیزبی‌و‬ ‫مافیاکانی دزی‌و فڕاندن‌و کوشتنی البەال‪.‬‬ ‫مێژوی����ەک ژیای����ن چەند دروش����انەوەی‬ ‫تیابو‪ ،‬هێندەش تاریکی‪ ،‬چەند ش����انازی‌و‬ ‫هەستکردن بە بەختەوەری تیابو‪ ،‬هێندەو‬ ‫زیاتریش ناکامی‌و نائومێدی‪.‬‬ ‫هەم����و ئەو هەواڵنە س����ەرکەوتو نەبون‬ ‫کە بەردەوام ئەدران بۆ ئەوەی هەرێمێکی‬ ‫یەکگرتو بەهێز بونی����اد بنرێت کە تیایدا‬ ‫حوکمڕانیەکی بەرپرس����یارو هاواڵتیانێکی‬ ‫خاوەن ماف هەن کە پشتئەستور بەدەزگاو‬ ‫دامەزراوەکان بەئاس����ودەیی‌و دڵنیاییەوە‬ ‫ئەژین‪ .‬پ����اش دو دەیە زیاتر لەحوکمڕانی‬ ‫خۆیی‌و دامەزراندن����ی حکومەتی هەرێمی‬ ‫کوردس����تان‪ ،‬هەمو ئەو کێش����ەو گرفتانە‬ ‫وەک خۆی ماون کە لەس����ەرەتایدا هەبون‬ ‫(لە قەیرانی کارەباوە‪ ،‬بۆ گرفتی بودجەو‬ ‫خزمەتگوزاری)و بگرە لەڕوی سیاس����یەوە‬ ‫کێش����ەکانی ئاڵۆزترو ئەس����ەتەمتر بون‪.‬‬ ‫حوکمەتی هەرێمی کوردس����تان کە تەنها‬ ‫ئێس����تا وەک ناوێ����ک م����اوە‪ ،‬لەژێر باری‬ ‫قەرزێک����ی گ����ەورەدا لەدۆخی ئیفالس����ی‬ ‫نزی����ک ئەبێتەوە‪ ،‬تەنگژەیەکی سیاس����ی‬ ‫توند کەوتۆتە نیوان هێزو سیاس����یەکانی‬ ‫هەرێمی کوردس����تان کە لەدۆخی دابڕان‌و‬ ‫کەرتبون نزیک بۆتەوە‪ .‬س����ەرباری هەمو‬ ‫ئەمان����ەش بارودۆخی سیاس����ی ناوچەکە‬ ‫بەرەو ئاڵۆزبونێکی زیاتر ئەڕوات‪ .‬هێشتا‬ ‫لەکێشەی هەرێم‌و بەغدا رزگارمان نەبو بو‬ ‫کە داعشی هاتە سەرو دوابەدوای ئەمەش‬ ‫دەستێوەردان‌و هاتنی زوربەی زلهێزەکانی‬ ‫دنیا بۆ ناوچەکەو تۆخبونەوەی ش����ەڕی‬ ‫جەمس����ەرگیری روس����یاو ئەمەری����کا‬ ‫ک����ە س����ەردەمی ش����ەڕی س����ارد بەبیر‬ ‫ئەهێنێتەوە‪.‬‬ ‫لەناو ئەو جەمسەرگیرەیەدا کە زوربەی‬ ‫دەوڵەتە بەهێزەکانی ناوچەکەو دەرەوەی‬ ‫ناوچەک����ە بەهەمو قورس����ایی خۆیانەوە‬ ‫بەشدارن تیایدا‪ ،‬الیەنی کوردی لەهەموی‬ ‫الوازتر دەرئەکەوێ����ت‪ .‬چونکە هێزی ئەم‬ ‫الیەن����ە لەناوخۆیدا نی����ە‪ ،‬بەڵکو پتر لەو‬ ‫دەورەدای����ە کە یاریکەرە س����ەرەکیەکانی‬ ‫ناوچەکە لەگەمەکەدا پێیان بەخش����یوە‪.‬‬ ‫چ لەڕوی س����ەربازی‌و چ لەڕوی ئابوری‌و چ‬ ‫ل����ەڕوی یەکانگیریەوە‪ ،‬کوردەکان لەهەمو‬ ‫ئ����ەو گەمەکەرانەی تر الوازترن‪ .‬نەک هەر‬ ‫لەبەرئەوەی بەرەی ناوخۆیی ئەم هەرێمە‬ ‫نەک یەکگرتو نیە‪ ،‬بەڵکو پڕە لەناکۆکی‌و‬ ‫دردۆنگی‌و ناحەزی‪ ،‬بەڵکو لەبەرئەوەش کە‬ ‫توانا س����ەربازیەکانی ئەم هێزە سنوردارو‬ ‫تائەو ش����وێنە رێگەپێدراوە کە یاریکەرە‬ ‫س����ەرەکیەکانی ناوچەکە رازی ئەبن پێی‪.‬‬ ‫هەمو ئەو پەیوەندیان����ەش کە کوردەکان‬ ‫لەگ����ەڵ جیهان����ی دەرەوەو ناوچەک����ە‬ ‫دروستیان کردوە‪ ،‬هیچیان پەیوەندی نین‬ ‫لەسەر بناغەیەکی نیشتیمانی سەقامگیر‪،‬‬ ‫بەڵک����و پت����ر پەیوەندی حیزبی����ن‌و هەر‬ ‫لەبەرئەوەش ئاس����ان لەالیەن دەوڵەتانی‬ ‫ناوچەکەوە کۆنتڕۆڵ‌و ئاراستە ئەکرێن‪ .‬ئەو‬ ‫هاوپەیمانیەتیەی بەهۆی شەڕی داعشەوە‬ ‫بۆ کوردەکان دروستبوە‪ ،‬هیچ لەو نەیارو‬ ‫ناحەزان����ەی هەرێم����ی کوردس����تانی کەم‬ ‫نەکردۆتەوە کە لەهەل‌و دەرفەت ئەگەڕێن‬ ‫ب����ۆ زیانگەیاندنی گەورە ی����ان بچوک لەم‬ ‫هەرێمە‪ .‬لەهەر وەرچەرخانێکی سیاس����ی‬ ‫ناوچەکەداو بەبونی ئەم هەمو کارەکتەرە‬ ‫نێودەوڵەت����ی‌و ناوچەیەیی����ە بەهێ����زەی‬ ‫لەم ناوچەی����ە کۆبونەت����ەوە‪ ،‬کوردەکان‬ ‫لەهەموی����ان زیاتر پاڵێ����وراوە بۆ ئەوەی‬ ‫ببێتە قوربانی گەمەیەکی سیاسی تر‪.‬‬ ‫هەندێک هاوڕێ کە دۆخەکە بەمشێوەیە‬ ‫ئەبینن‪ ،‬بڕوایان وایە ئەم دۆخە بەرادەیەک‬

‫(شتە الوەکیەکان)‬ ‫خەونی هەمیشەیی‬ ‫بکەرانیکی سیاسیە‬ ‫کە کوردبون‌و‬ ‫ئایندەی کوردستان‬ ‫تەنیا لەیەک‬ ‫روانگەوە ئەبینن‪،‬‬ ‫سەرکەوتنی گروپە‬ ‫بچوکەکەی خۆیان‌و‬ ‫مانەوەی هەمیشەییان‬ ‫لەسەر کورسی‬ ‫دەسەاڵت‬ ‫هەس����تیارو چارەنوسس����ازە بۆ کورد کە‬ ‫هەمو ئەو هەڕەشانەی زیندوکردۆتەوە کە‬ ‫روی لە لەناوبردنی هەرێمی کوردس����تانە‪.‬‬ ‫هەر لەبەرئەمەش زۆرێ����ک لەو هاوڕێیانە‬ ‫رایانوای����ە لەم دۆخ����ە ئاڵ����ۆزەدا بەهیچ‬ ‫شێوەیەک کاتی سەرقاڵبون نیە بەکێشە‬ ‫ناوخۆیی (یان بەدەربڕینی هاوڕێیەک)‬ ‫بە(شتە الوەکیەکانەوە)و پێویستە لەم‬ ‫دۆخ����ەدا کوردەکان یەک ریزو یەک دەنگ‬ ‫بن‌و باز بەسەر هەمو ئەو شتە الوەکیانەدا‬ ‫بدەن کە بوەتە هۆی ساردبونەوەو دابڕانی‬ ‫هێزە سیاسیەکانی کوردستان‪ .‬بارودۆخی‬ ‫سیاس����ی ناوچەکەو بەش����داری ئەو هەمو‬ ‫جەمسەرە نێودەوڵەتی‌و ناوچەییە ناکۆکە‬ ‫بەی����ەک لەناو روداوەکان����ی ئەم ماوەیەی‬ ‫داهات����ودا‪ ،‬دۆخێکی سیاس����ی هێناوەتە‬ ‫پێش����ێ کە پێویستە کوردەکان لەگرنگی‌و‬ ‫مەترسیەکانی تێبگەن‌و ئەو هەڵە مێژوییانە‬ ‫دوبارە نەکەنەوە کە هەمیش����ە لەرابردودا‬ ‫بەزیانی سیاس����ی بۆ کوردەکان تەواوبوە‪.‬‬ ‫کوردەکان گەر وریابن دەس����تکەوتی زۆر‬ ‫چارەنوس����ازو گەر وریاش نەبن زیانی زۆر‬ ‫کوشندە ئەکەن‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەمجۆرە ش����یکارکردنە کە هیچ‬ ‫گومان����ی تیا نیە نیەتی باش‌و دڵس����ۆزی‬ ‫ئەو هاوڕێیانە ئاش����کرا ئەکات‪ ،‬ئەو خاڵە‬ ‫فەرامۆش ئ����ەکات کە پارچەبون‌و ناکۆکی‬ ‫سیاس����ی هی����زە سیاس����یەکانی هەرێمی‬ ‫کوردستان دروستکراوی راستەوخۆی بکەرە‬ ‫سیاسیەکانێتی‌و دەرئەنجامی سیاسەتێکی‬ ‫هوشیارانەیە کە بکەری سیاسی دیاریکراو‪،‬‬ ‫بەئامانجی سیاسی دیاریکراو و بەمەبەستی‬ ‫سیاسی دیاریکراو دروس����تکراوە‪ .‬ئەوەی‬ ‫لەم ش����یکاریەدا فەرام����ۆش ئەکرێت ئەو‬ ‫راس����تیە تاڵەیە کە (ش����تە الوەکیەکان)‬ ‫لەهەرە ش����تە سەرەکیەکانی دروستکراوی‬ ‫بکەرە سیاس����یەکانی کوردستانن‪( .‬شتە‬ ‫الوەکیەکان) ئامانجی سەرەکی ئەو بکەرە‬ ‫سیاس����یانەن کە هیچ ئەگەرێکی سیاسی‬ ‫نابینن‪ ،‬بااڵدەستی سیاسی تایبەتی خۆیان‬ ‫نەبێت‌و ناکۆکیشن لەگەڵ هەمو ئەو نەخشەو‬ ‫پێش����نیارانەدا کە کۆنتڕۆڵی سەرتاسەری‬ ‫ئەوان بەسەر س����ەرجەم بوارەکانی ژیانی‬ ‫سیاسی‌و ئابوری کوردستاندا الواز ئەکات‪.‬‬ ‫(ش����تە الوەکیەکان) خەونی هەمیشەیی‬ ‫بکەرانیک����ی سیاس����یە ک����ە کوردب����ون‌و‬ ‫ئایندەی کوردستان تەنیا لەیەک روانگەوە‬ ‫ئەبینن‪ ،‬س����ەرکەوتنی گروپە بچوکەکەی‬ ‫خۆیان‌و مانەوەی هەمیش����ەییان لەس����ەر‬ ‫کورس����ی دەس����ەاڵت‪ .‬ناکۆکیەکان����ی ناو‬ ‫هەرێمی کوردس����تان دەرئەنجامی هەڵەی‬ ‫سیاس����ی‌و کەمزانی����ن‌و بێئاگای����ی نیە‪،‬‬ ‫ک����ە بتوانی����ن بەئامۆژگاری دڵس����ۆزانەو‬ ‫پێش����نیاری بیرلێک����راوەو بەئاگاهێنانەوە‬ ‫راس����تی بکەین����ەوە‪ ،‬بەڵک����و بڕیارێک����ی‬ ‫هوشیارانەو مەبەس����تدارە کە ئامانجێکی‬ ‫زۆر رون‌و ئاش����کرای هەیە‪ :‬خۆسەپاندن‌و‬ ‫کۆنتڕۆڵکردنی کوردستان لەالیەن هێزێکی‬ ‫سیاسیەوە‪ .‬هەر لەبەرئەمەش ئەوەی پێی‬ ‫ئەگوترێت (شتە الوەکیەکان) لەهەرە ئەو‬ ‫شتە سەرەکیانەن کە بەبێ رێگرتن لێیان‪،‬‬ ‫مەحاڵ����ە ئایندەیەکی ب����اش چاوەڕێمان‬ ‫بکات‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )508‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/22‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫یه‌كه‌ی رۆشنبیران‬ ‫س���ه‌ربازییه‌كانت بڵێن باپێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫تێكه‌ڵ���ی ئ���ه‌و ملمالنێیان���ه‌ نه‌كرێ‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی گه‌لی ك���ورد له‌به‌رچاو‬ ‫بگرین‪ ،‬كه‌چی رۆشنبیره‌كانمان داوای‬ ‫دروس���تكردنی یه‌ك��� ‌ه ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ش���ه‌ م���ن پێش���نیاز ده‌كه‌م‬ ‫ئه‌و یه‌كه‌یه‌ی براده‌ر‌ه رۆش���نبیره‌كان‬ ‫پێش���نیازیان كردو‌ه پێكبهێنرێ ناوی‬ ‫بنێن "یه‌كه‌ی رۆشنبیران"‪.‬‬

‫چی دەگوزەرێت‌و چی دەگوترێت؟‬ ‫ه���ه‌ر کەس���ێک لەکوردس���تاندا خ���ۆی‌و‬ ‫خەڵکەک���ەی نەخڵەتێنێت دەزانێت کۆمەڵێک‬ ‫گۆڕانکاریی بەڕێوەن کە گەر کۆمەڵێک زیانی‬ ‫زۆر گەورەیان بۆ کۆمەڵگای کوردستانی نەبێت‪،‬‬ ‫ئەوا س���ودێکیان بۆ ئ���ەو کۆمەڵگایە نابێت‪.‬‬ ‫ناوچەکە لەبەردەم کۆمەڵێک جەنگی گەورەو‬ ‫لەبەردەم���ی ئەگەری داڕش���تنەوەی هه‌ندێک‬ ‫لەس���نورەکانیدایە‪ .‬با لەقسەوباسی هه‌ندێک‬ ‫لەسیاس���ییە کوردەکانەوە دەس���تپێبکەین‪.‬‬ ‫مەال بەختیاری ئەندامی مەکتەبی سیاس���یی‬ ‫یەکێتی ئەگەرچی ئەمڕۆکە ش���تێک دەڵێت‌و‬ ‫بەیان���ی لێ���ی پەش���یماندەبێتەوە‪ ،‬زۆرجار‬ ‫لەژێر فش���اریی پارتیدا‪ ،‬بەاڵم لەم ماوەیەدا‬ ‫چەندجارێک قس���ەیکردوە هه‌مو قسەکانیشی‬ ‫بەئاراس���تەی پێداگرتن���ە لەس���ەر واقیع���ی‬ ‫پارچەپارچەبوی ناو ماڵی کورد‪ .‬لەدواهه‌مین‬ ‫قسەیدا لەسلێمانی دەڵێت "كورد لهناو خۆیدا‬ ‫تهبا نیهو كێش���هكانی چارهسهر نهكردوه بۆ‬ ‫ئهوهی گهر ئهگهرێك هاته پێشهوه بۆ كورد‪،‬‬ ‫بتوانێ���ت بڕیاری س���تراتیژی خۆی ههبێت‪".‬‬ ‫ئەم قسەیە مانای چییە؟ مانای ئەوەیە کورد‬ ‫توان���ای بڕیاردانی س���تراتیژیی نییەو لەناو‬ ‫خۆیدا تەواو وێرانە؟ ئەو بڕیارە س���تراتیژییە‬ ‫چیی���ەو کامایە کە ک���ورد ناتوانێت بیدات؟‬ ‫هه‌مو کەس���ێک دەزانێت بڕیاری ڕاگەیاندن‌و‬ ‫دامەزراندن���ی دەوڵەت���ی کوردیی���ە‪ .‬م���ەال‬ ‫بەختیار لەهه‌مان چاوپێکەوتندا س���ەبارەت‬ ‫بەلەشکرکێشییەکەی ئەم دواییەی تورکیا بۆ‬ ‫هه‌رێم بەڕونیی دەڵێت "توركیا چۆن هاتوه‪،‬‬ ‫دهبێت ئاواش بگهڕێتهوه‪ ".‬ئەم بۆچونە ته‌نها‬ ‫بۆچونی م���ەال بەختیار نییە‪ ،‬بەڵکو بۆچونی‬ ‫زۆربەی هه‌رەزۆری س���ەرکردایەتی یەکێتییە‪،‬‬ ‫باڵ���ی "هه‌ڵۆکان"ی ن���او یەکێتیش زۆر لەوە‬ ‫ڕونترن پێوس���یتیان بەش���یکردنەوە هه‌بێت‪.‬‬ ‫ئەم���ەش ڕێ���ک پێچەوانەی ئ���ەو بۆچونەی‬ ‫پارتییە کە دەڵێت" س���وپای تورکیا هاتۆتە‬ ‫کوردستانەوە بۆ پارێزگاریکردن لەو دەوڵەتە‬ ‫کوردیی���ەی کە دروس���تدەکرێت"‪ .‬بەاڵم ئایا‬ ‫بەڕاس���تی س���وپای تورکیا بەچ مەبەستێک‬ ‫دێتە ناو هه‌رێمەوە؟ ئایا مەبەست لەم هاتنە‬ ‫دروستکردنی دەوڵەتێکی قەشەنگە بۆ کوردو‬ ‫پاراستنی ئااڵی ئەو دەوڵەتەیە لەدەوروبەرە‬ ‫دوژمنەک���ەی؟ با گوێ لەتورک���ەکان خۆیان‬ ‫بگری���ن بزانین ب���ەچ مەبەس���تێک هاتونەتە‬ ‫هه‌رێمەوە‪.‬‬ ‫چاوش ئۆغل���وی وەزیری دەرەوەی تورکیا‬ ‫ل���ەدوای س���ەردانەکەی بارزانی ب���ۆ تورکیا‬ ‫وتی‪":‬یەپەگ���ەو یەپ���ەژە نەوەیەک���ی کافر‬ ‫پەروەردە دەکەن لەگ���ەڵ بارزانی رێکەوتین‬ ‫لەناوی���ان دەبەی���ن"‪ .‬ئ���ەم وەزی���رە درێژە‬ ‫بەقس���ەکانی دەدات بەڕونیی دەڵێت‪":‬كاتێك‬ ‫مەس���عود بارزانی س���ەردانی توركیای كرد‬ ‫گفتوگۆمان كرد دەربارەی دەركردنی یەپەگە‬ ‫لەرۆژئاوای كوردس���تان‌‌و نەخش���ەمان داناوە‬ ‫بۆ لەناوبردنیان‪ .‬ئێمە لەس���ەر داوای كوردی‬ ‫س���وریا كۆتایی بەو س���تەمكارییە دەهێنن‪،‬‬ ‫چونك���ە یەپەگ���ەو یەپ���ەژە نەوەیەكی كافر‬ ‫لەرۆژئاوا پەروەردە دەكەن‪ ".‬ئەم قسانە لەوە‬ ‫ڕونترن پێویستیان بەشیکردنەوەو لێکدانەوە‬ ‫هه‌بێت‪ .‬لەسەر هه‌مان نەزم ئەردۆگان خۆیشی‬ ‫دوای س���ەردانەکەی بارزانی دەڵێت‪":‬لەگەڵ‬ ‫بارزانیدا بڕیارمان داوە ش���ەڕی تێرۆرسیتانی‬ ‫داع���ش‌و پەکەک���ە بکەی���ن‌و لەس���ەرئەوە‬ ‫لەگەڵیەک���دا ڕێککەوتوی���ن"‪ .‬لە"بەیاننامەی‬ ‫س���ەرۆکایەتی" تورکیاش���دا بەئاش���کرا پێ‬ ‫لەس���ەر ئەوە دادەگیرێت کە "تورکیا لەگەڵ‬ ‫بارزان���ی ڕێکەوتوە ب���ۆ لێدان���ی پەکەکە"‪.‬‬ ‫تورک���ەکان ن���ەک ئەمەیان نەش���اردۆتەوە‪،‬‬ ‫بەڵکو لەبەردەم هه‌مو دونیادا باسی ئەوەیان‬ ‫کردوە لەس���ەرچی لەگەڵ بارزانیدا ڕێکەوتن‪.‬‬ ‫هه‌رئەوەش کە بارزانی کاتێک گەیشتە تورکیا‬ ‫یەکەم کەس کە بینی سەرۆکی میتی تورکیی‬ ‫بو‪ ،‬نیشانیئەدات چ جۆرە پەیوەندییەک ئەم‬ ‫دو ھێزە بەیەکەوە گرێئەدات‪ .‬ئاخر سەرۆکی‬ ‫چ واڵتێ���ک لەس���ەردانیدا ب���ۆ واڵتێکی تر‪،‬‬ ‫یەکەم کەس کە دەیبینێت سەرۆکی دەزگای‬ ‫هه‌واڵگیریی ئەو واڵتەیە؟‬ ‫دو مەبەس���تی س���تراتیژیی سیاس���ەتی‬ ‫تورکی���ا لەناوچەک���ەدا ئاراس���تەدەکات‪.‬‬ ‫یەکەمی���ان‪ ،‬دەس���تەبەرکردنی بەرژەوەندییە‬ ‫ئابوریی‌و سیاسیەکانی تورکیایە‪ .‬دوهه‌میان‪،‬‬ ‫کۆنترۆڵکردنێکی تەواوی مەس���ەلەی کورد‌و‬ ‫ڕێگەگرتنە لەگەش���ەکردنی ئەم مەس���ەلەیە‪،‬‬ ‫بەتایبەت���ی لەڕۆژئاواو باک���وردا کە ئەمڕۆکە‬ ‫پێی���ان ناوەت���ە قۆناغێکی ت���ەواو تازەوە‪.‬‬ ‫تورکەکان خۆی���ان دەڵێن‪ ،‬نەک من یان هه‌ر‬ ‫نوس���ەرێکی تری کورد‪ ،‬ک���ە لەگەڵ پارتی‌و‬ ‫بارزانیدا ڕێککەوتون ب���ۆ ئەنجامدانی هه‌ردو‬ ‫مەبەستە ستراتیژییەکەی تورکیا‪.‬‬ ‫ئ���ەی باش���ە ئەمریکیی���ەکان چیدەڵێن؟‬ ‫ئەمریکیی���ەکان تائەمڕۆش بەڕەس���می باس‬ ‫لەمان���ەوەی یەکپارچەیی عێراق دەکەن‪ ،‬گەر‬

‫بیروڕا‬

‫مه‌سعودی مه‌الهه‌مزه‌‬

‫زەحمەتە لەهه‌مو‬ ‫کوردستاندا کوردێک‬ ‫هه‌بێت دژایەتی‬ ‫دروستکردنی دەوڵەتی‬ ‫کوردستانی بکات‪ ،‬یان‬ ‫پێی ناخۆشبێت کورد‬ ‫ببێتە خاوەنی دەوڵەتی‬ ‫سەربەخۆی خۆی‪ .‬ئەم‬ ‫جۆرە تاوانبارکردنە‬ ‫پڕوپاگەندەیەکی بێنرخ‌و‬ ‫هه‌رزانە‬ ‫ڕاشیان گۆڕابێت ئەوا ئەم گۆڕانە بەئاراستەی‬ ‫دروس���تکردنی دەوڵەتێک���ی ک���وردی نییە‪.‬‬ ‫لەماوی چەند هه‌فتەی ڕابردودا ئەمریکییەکان‬ ‫دو کاریان ئەنجامداوە هه‌رکەسێک کەمەکێک‬ ‫تێگەیش���تنی سیاس���یی هه‌بێ���ت دەزانێ���ت‬ ‫هه‌ردوکی���ان دژ بەدەس���ەاڵتدارێتی هه‌رێمە‪.‬‬ ‫یەکەمیان‪ ،‬دەرکردن���ی ڕاپۆرتێکی ڕەخنەیی‬ ‫حەیاب���ەرە لەالی���ەن وەزارەت���ی دەرەوەی‬ ‫ئەمری���کا س���ەبارەت بەپێش���ێلکارییەکانی‬ ‫دەس���ەاڵتدارانی هه‌رێم بۆ مافەکانی مرۆڤ‌و‬ ‫تاوانبارکردنی دەس���ەاڵتدارانی هه‌رێم بەبونی‬ ‫زیندان���ی نھێنی���ی‌و تایبەت‪ .‬ئ���ەم ڕاپۆرتە‬ ‫لەجۆری ئەو ڕاپۆرتانەیە کە ئەمریکا لەس���ەر‬ ‫سیستمە ستەمگەرەکانی دونیا دەریدەکەن‪.‬‬ ‫دوهه‌می���ان‪ ،‬هه‌ڵوێس���تی وەزارەتی بەرگریی‬ ‫ئەمریکای���ە بەرامب���ەر بەهاریکاریکردن���ی‬ ‫س���ەربازیی هه‌رێم لەجەنگی دژ بەداعش���دا‪.‬‬ ‫وەزیری بەرگریی ئەمریکا بە بەرچاوی هه‌مو‬ ‫دونیاوە ئاشکرایکرد ئەمریکا جگە لەهه‌ندێک‬ ‫چەکی سوک ش���تێکی تر بەھێزی پێشمەرگە‬ ‫نادات‪ ،‬چونکە ئەمریکییەکان ئەم ھێزە وەک‬ ‫س���وپای حیزبیی تایبەت دەبینن‪ ،‬نەک وەک‬ ‫سوپایەکی نیشتیمانیی یەکگرتو‪ .‬پرسیارەکە‬ ‫ئەوەیە ئایا ئەمریکایەک ئامادەنەبێت هه‌ندێک‬ ‫چەک���ی ق���ورس بەهه‌رێم بدات بۆ ش���ەڕی‬ ‫داعش‌و ڕاپۆرتێکی وێرانکەر لەس���ەر دۆخی‬ ‫دیموکراس���یەت‌و مافەکانی مرۆڤ لەهه‌رێمدا‬ ‫باڵوبکات���ەوە‪ ،‬بەچ مانایەک دەوڵەت بۆ کورد‬ ‫دروستدەکات؟‬ ‫ئ���ەو قس���انەی م���ن لێ���رەدا دەینوس���م‬ ‫دژایەتیکردن���ی دەوڵەتی ک���وردی نییە وەک‬ ‫میدیاکان���ی پارت���ی لەچەن���د ڕۆژی ڕابردودا‬ ‫لەچەند نوسینێکدا باسیکردو دەیان تۆمەتی‬ ‫ناش���یرینیان دای���ە پ���اڵ م���ن‌و ژمارەیەک‬ ‫نوس���ەری تر کە هه‌وڵئ���ەدەن قواڵیی گەمە‬ ‫سیاسییەکان‌و جوڵەی ھێزەکان لەناوچەکەدا‬ ‫ببینن‪ .‬زەحمەتە لەهه‌مو کوردستاندا کوردێک‬ ‫هه‌بێ���ت دژایەت���ی دروس���تکردنی دەوڵەتی‬ ‫کوردستانی بکات‪ ،‬یان پێی ناخۆشبێت کورد‬ ‫ببێتە خاوەنی دەوڵەتی س���ەربەخۆی خۆی‪.‬‬ ‫ئەم ج���ۆرە تاوانبارکردن���ە پڕوپاگەندەیەکی‬ ‫بێن���رخ‌و هه‌رزانە‪ .‬لەدیدی مندا ئەوەی پارتی‬ ‫پێوەی سەرقاڵە دروستکردنی دەوڵەتێک نییە‬ ‫ش���وێنی هه‌مو ھێزەکان‌و ناوچەکانی هه‌رێمی‬ ‫تێداببێت���ەوە‪ .‬ئ���ەوەی پارت���ی خەریکیەتی‬ ‫پاراستنی ئەو هه‌مو دەسەاڵتە زۆرەیە کە ئەم‬ ‫ھێزە بە‪ ٣٨‬کورس���ی پەرلەمانییەوە هه‌یەتی‪،‬‬ ‫دەس���ەاڵتێک خۆیان لەهه‌مو کەس باش���تر‬ ‫دەزانن کە زۆر لەقەوارەی ڕاستەقینەی خۆیان‬ ‫گەورەترە‪ .‬ئەمە جگە لەپاراستنی دەسەاڵتی‬ ‫بەس���ەرچوی بارزانی وەک س���ەرۆکی هه‌رێم‬ ‫دوای ئەوەی مافی ئەم س���ەرۆکایەتیکردنەی‬ ‫لەدەس���تداوە‪ .‬وەک وتم نوس���ەرێکی س���ەر‬ ‫بەپارتی دەنوس���ێت "هاتنی سوپای توركیا‬ ‫بۆ قواڵیی خاكی كوردس���تان بۆ پاراس���تنی‬ ‫سەربەخۆیی كوردس���تان دەبێت"و "بارزانی‬ ‫لەدو شاریشدا بێت دەوڵەتەکە ڕادەگەیەنێت"‪.‬‬ ‫هه‌مومان دەزانین چ وەھم‌و خۆخەڵەتاندنێکی‬ ‫گەورەیە چاوەڕوانی ئەوەبین سوپای تورکیا‬ ‫دەوڵ���ەت ب���ۆ ک���ورد دروس���تبکات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫جیاکردنەوەی هه‌ولێرو دھۆک لەش���ارەکانی‬ ‫تری هه‌رێم‌و دامەزاردنی ئیمارەتێکی خێزانیی‬ ‫لەناویاندا لەژێر کۆنترۆڵی تورکیادا ئەگەرێکی‬ ‫واقیعییە‪.‬‬

‫به‌درێژایی ‪ 8‬س���اڵی رابردو كابرای‬ ‫رۆشنبیر ده‌می ش���ل بو‪ ،‬قه‌ڵه‌مه‌كه‌ی‬ ‫حیب���ری تیا نه‌ما‪ ،‬فه‌یس���بوكی پڕ بو‬ ‫له‌پۆس���ت‪ ،‬كه‌ناڵ نه‌م���ا لێدوانی تیا‬ ‫نه‌یاو نه‌ڵێ یه‌كێت���ی‌و پارتی خاوه‌نی‬ ‫میلیشیان‌و ده‌بێ ئه‌و هێزه‌ چه‌كداران ‌ه‬ ‫ی���ه‌ك بخرێن‌و بكه‌ون ‌ه ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬هه‌مومان پێمان خۆش بو‪،‬‬ ‫ك���ه‌م تازۆر پاڵپش���تیان بوین‪ ،‬كه‌چی‬ ‫ئه‌م���ڕۆ كاب���را دێت‌و ده‌ڵێ پێویس���ت ‌ه‬ ‫یه‌ك���ه‌ی ‪ 90‬دابمه‌زرێنی���ن‪ ،‬كێش���ه‌ی‬ ‫م���ن ئه‌وه‌ نییه‌و ئه‌گه‌ر ئ���ه‌و براده‌ران ‌ه‬ ‫به‌ت���ه‌واوی قه‌ناعه‌ت���ه‌و‌ه ئه‌و قس���ه‌ی ‌ه‬ ‫بكه‌ن ده‌س���تیان خۆش بێ‌و با بیكه‌ن‪،‬‬ ‫من ئه‌و‌ه ده‌زانم ئه‌گه‌ر كه‌س���ێك ب ‌ه ‪4‬‬ ‫پاس���ه‌وانه‌و‌ه هیچی پێ نه‌كرێ دڵنیام‬ ‫ب ‌ه ‪ 40‬هه‌زاریش هیچی پێ ناكرێ‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫جگ ‌ه ل���ه‌وه‌ی ده‌بێ خه‌ڵ���ك ماهیه‌ت‌و‬ ‫ئه‌جێن���دای ئه‌وان���ه‌ی ب���ۆ ده‌ركه‌وێ‌و‬ ‫بزانێ ئه‌و قس���انه‌ی له‌رابردو ده‌یانكرد‬ ‫زۆر جیاوازه‌ ل���ه‌و قه‌ناعه‌ته‌ی هه‌یانه‌و‬ ‫ئه‌مانه‌ رۆش���نبیری سه‌ر شاشه‌و سه‌ر‬ ‫كاغه‌زن‪ ،‬ئه‌گه‌رنا بیرو به‌رنامه‌یان هیچ‬ ‫جیاوازییه‌كی نییه‌و بگره‌ خراپتریش��� ‌ه‬ ‫له‌وان��� ‌ه ئێس���تا له‌ده‌س���ه‌اڵتن‪ ،‬ئاخر‬ ‫ل���ه‌و‌ه كاره‌س���اتتر چیی��� ‌ه فه‌رماند‌ه‬

‫* حكومه‌تێكی خۆش‌و كارئاسان‬ ‫براده‌رانی پارتی ‪ 4‬وه‌زیرو سه‌رۆكی‬ ‫ده‌س���ته‌یه‌ك‌و چه‌ن���د به‌ڕێوه‌به‌رێك���ی‬ ‫گش���تیان نارده‌و‌ه ماڵ‪ ،‬دنیاش خراپ‬ ‫نه‌بو‪ ،‬ئیش‌وكاره‌كان���ی حكومه‌ت هه‌ر‬ ‫ده‌ڕواو وه‌زیری���ش هه‌ی��� ‌ه دو وه‌زاره‌ت‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌باو به‌قودره‌تی قادر ئیش���ی‬ ‫هیچ وه‌زاره‌تێكیش نه‌وه‌س���تاوه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫رێ���ك مانای وایه‌ ی���ان وه‌زیره‌كان زۆر‬ ‫به‌توانان یانیش هه‌ندێ له‌وه‌زاره‌ته‌كان‬ ‫زی���ادن‪ ،‬لێش���تان ناش���ارمه‌و‌ه ل���ه‌و‬ ‫به‌زم���ه‌ی پارتی به‌گومانم‌و ده‌ترس���م‬ ‫ئه‌وه‌ س���یناریۆیه‌كی نێچیرڤان بارزانی‬ ‫س���ه‌رۆكی حكومه‌ت ب���ێ تابزانێ بێ‬ ‫وه‌زیری یان به‌ڕێوه‌بردنی دو وه‌زاره‌ت‬ ‫له‌الیه‌ن یه‌ك كه‌س���ه‌وه‌ چۆنه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌داهات���ودا له‌پرۆژه‌ چاكس���ازییه‌كه‌ی‬ ‫ئه‌و وه‌زاره‌تانه‌ تێكه‌ڵ بكاته‌وه‌و ئه‌ركی‬ ‫سه‌رش���انی حكومه‌ت ك���ه‌م بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫بێگومانیش���م بۆ ئه‌م سیناریۆی ‌ه سود‬ ‫له‌تێ���زه‌ چاكس���ازییه‌كه‌ی عه‌ب���ادی‬ ‫وه‌رگی���راو‌ه بۆ ئه‌وه‌ی ك��� ‌ه له‌داهاتودا‬ ‫ب���ۆ چاره‌س���ه‌ری كێش���ه‌كان چوین ‌ه‬ ‫به‌غ���دا وه‌ك موجامه‌له‌یه‌كی سیاس���ی‬ ‫بڵێی���ن پرۆفیس���ۆر عه‌ب���ادی ئێمه‌ش‬ ‫له‌حكومه‌ته‌كه‌ی خۆمان سودمان له‌تێز‌ه‬ ‫چاكس���ازییه‌كه‌ت وه‌رگ���رت‌و به‌رۆژی‬ ‫روناك‌و ش���ه‌وی پڕ له‌چرا ‪ 5‬وه‌زیرمان‬ ‫نارده‌و‌ه ماڵ!‬

‫له‌و هه‌رێمه‌ی‬ ‫ئێمه‌دا هه‌مو‬ ‫شته‌كان به‌پێچه‌وانه‌‬ ‫ده‌ڕۆن‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫له‌گه‌ڵ هیچ یه‌ك‬ ‫له‌تێزه‌كانی‬ ‫سیاسه‌ت‌و‬ ‫سیاسه‌تكردن یه‌ك‬ ‫ناگرنه‌وه‌‬

‫به‌پێچه‌وان���ه‌ ده‌ڕۆن‪ ،‬به‌جۆرێك له‌گه‌ڵ‬ ‫هی���چ ی���ه‌ك له‌تێزه‌كانی سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫سیاسه‌تكردن یه‌ك ناگرنه‌وه‌‪ ،‬بۆ نمون ‌ه‬ ‫كابرا له‌ناو حزبه‌كه‌ی خۆی به‌رپرس���ی‬ ‫ناوه‌ن���دی ده‌ره‌وه‌ی���ه‌و ئیش���ه‌كه‌ی‬ ‫بریتیی��� ‌ه له‌دروس���تكردنی په‌یوه‌ندی‬ ‫دیبلۆماس���ی بۆ حزبه‌كه‌ی‪ ،‬كه‌چی سێ‬ ‫به‌ش���ی كاته‌كانی ل ‌ه قه‌زاو ناحیه‌كانی‬ ‫ده‌وروبه‌ری س���لێمانیه‌و له‌وێ خه‌ریكی‬ ‫ئیشوكاره‌‪ ،‬له‌و‌ه ده‌چێ ئه‌و براده‌ر‌ه لێی‬ ‫تێكچوبێ‌و پێیوابێ ق���ه‌زاو ناحیه‌كانی‬ ‫ده‌وروبه‌ری سلێمانی سنوری كاره‌كانی‬ ‫ئه‌ون‌و پێویسته‌ كاریان تێدا بكاو جگ ‌ه‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی دیبلۆماس���ی بۆ حزبه‌كه‌ی‬ ‫* سه‌یرو سه‌مه‌ره‌ی سیاسه‌ت‬ ‫له‌و هه‌رێمه‌ی ئێمه‌دا هه‌مو ش���ته‌كان لۆبی كوردیشی لێ دروست بكا‪.‬‬

‫له‌وه‌ش سه‌یرتر ئه‌وه‌ی ‌ه خۆت له‌هه‌مو‬ ‫كه‌س به‌شه‌فافتر بزانیت‌و جگ ‌ه له‌خۆت‌و‬ ‫خوداو منداڵه‌كانت كه‌س نه‌زانێ چیت‬ ‫هه‌یه‌و چۆن‌و له‌كوێ په‌یدات كردوه‌‪.‬‬ ‫به‌كورت���ی وابزانم ئه‌و ب���راده‌ره‌ بۆ‬ ‫ڤێ�ل�او موڵك‌و م���اڵ‌و بازرگانی فعله‌ن‬ ‫هه‌مو شته‌كانی له‌ده‌ره‌وه‌ی كوردستان‌و‬ ‫عێراقه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆ ئیش���كردنی هه‌مو‬ ‫شته‌كانی له‌ده‌وروبه‌ری سلێمانیه‌‪ ،‬رێك‬ ‫پێچه‌وانه‌وه‌ی ئ���ه‌و ئه‌ركه‌ی حزبه‌كه‌ی‬ ‫پێی سپاردوه‌‪.‬‬ ‫* دادگا كاری خۆی ده‌كا‬ ‫چه‌ند رۆژێك ‌ه هه‌ندێك براده‌ری فول‬ ‫عه‌شایه‌ری‪ ،‬ئه‌وانه‌ی تادوێنێ باوه‌ڕیان‬ ‫به‌هیچ شتێك نه‌بو‪ ،‬په‌رله‌مان‌و دادگاو‬ ‫یاس���او س���ه‌روه‌ری الیان ‪ 2‬مێگزه‌مین‬ ‫چه‌ك���دارو گردبون���ه‌وه‌ی ‪ 15‬گه‌نج���ی‬ ‫كه‌متر له‌‪ 18‬س���اڵی نه‌ده‌هێنا‪ ،‬كه‌چی‬ ‫ئه‌مڕۆ هه‌مویان بونه‌ت ‌ه دادوه‌رو به‌رگری‬ ‫له‌یاس���او س���ه‌روه‌رییه‌كه‌ی ده‌ك��� ‌هن‌و‬ ‫خه‌ڵكی پێ ده‌به‌ن��� ‌ه به‌رده‌می دادگاو‬ ‫به‌قس���ه‌ی خۆیان له‌سیاس���ه‌ت دوری‬ ‫ده‌خه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌شێكیشیان مۆڵه‌تی پێ‬ ‫له‌حزب ده‌سه‌ننه‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌یره‌و خۆشیش���ه‌‪ ،‬گرنگیش نیی ‌ه‬ ‫كێ ده‌بێته‌ قوربانی ئه‌م به‌زمه‌‪ ،‬گرنگ‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ئ���ه‌و براده‌رانه‌ ه���ه‌ر به‌جدی‬ ‫ببن ‌ه پاڵپش���تی دادگاو سه‌روه‌ری یاسا‬ ‫له‌و هه‌رێمه‌ی ‪ 24‬س���اڵه‌ یاس���ا ده‌یان‬ ‫سه‌ركرده‌ی س���زاداوه‌و گه‌نده‌ڵكارانی‬ ‫دورخستۆته‌وه‌! كه‌ رێك پێچه‌وانه‌كه‌ی‬ ‫وایه‌‪.‬‬ ‫به‌س به‌خوا ده‌ترسم له‌داهاتوی زودا‬ ‫هه‌ر ئه‌و دادگا ش���ه‌رعیه‌ ملی ئه‌وانیش‬ ‫بگرێ‌و له‌س���ه‌ر رابردویان په‌لكێشیان‬ ‫بكات‌و خراپ بشكێته‌وه‌ بۆ ئه‌و میلله‌ته‌!‬ ‫ده‌بێ ئه‌وكاتیش بڵێن یاسا سه‌روه‌ره‌و‬ ‫ده‌بێ هه‌موم���ان بچین ‌ه به‌رده‌م دادگا‪،‬‬ ‫یان ئه‌وكات رایه‌كان ده‌گۆڕێن‌و قسه‌ی‬ ‫تر دێته‌گۆڕێ‌و دادگا ده‌بێته‌ دادگایه‌كی‬ ‫حزبی‌و ناشه‌رعی‪.‬‬

‫سەروەری یاسا لەمێژوی هزری سیاسیدا‬ ‫د‪ .‬محمد شوانی *‬ ‫لەمێژوی هزری سیاسیدا راڤەو شرۆڤەی‬ ‫زۆر بۆ پرەنس���یپی سەروەری یاسا‪ ،‬ئەوەی‬ ‫بەعەرەبی پێ���ی دەگوترێت(مبدأ س���یادە‬ ‫القانون) كراوە‪ ،‬بابەت‌و پرس���ی س���ەرەكی‬ ‫توێژینەوە هزری‌و فەلسەفیەكانی بیرمەندان‌و‬ ‫فەیلەس���وفان ب���وە ه���ەر لەدێرزەمانەوە‪،‬‬ ‫چونكە پەیوەندیەك���ی تەنگاوتەنگی لەگەڵ‬ ‫دەسەاڵت‌و بڕیاردان‌و بەڕێوەبردنی كۆمەڵگاو‬ ‫مەدەنی���ەت‌و دابینكردنی خۆش���گوزەرانی‌و‬ ‫س���ەقامگیری هەبوە‪ ،‬كە هەم���و ئەمانەش‬ ‫مەرجی مانەوەو پێش���كەوتنی كۆمەڵگاكان‬ ‫بون‪.‬‬ ‫وەكو پێناسە سەروەری یاسا بنچینەیەكی‬ ‫دەستوریەو بەپێی ئەم بنچینەیە دەسەاڵتە‬ ‫گش���تیەكانی هەر واڵتێك بۆیان نیە پیادەو‬ ‫پراكتی���زەی دەس���ەاڵتەكانیان بكەن تەنیا‬ ‫پاڵپش���ت بەو یاسا نوس���راوانە نەبێت كە‬ ‫لەدەس���توری واڵتدالەس���ەری رێكەوت���ون‪،‬‬ ‫یان مان���ای ئەوەیە هیچ دەس���ەاڵتێك یان‬ ‫دامودەزگاو دامەزراوەیەك‪ ،‬ئیتر س���ەرۆكی‬ ‫دەوڵەت ی���ان پەرلەمان یاخود س���ەرۆكی‬ ‫ئەنجومەن���ی وەزی���ران بێ���ت‪ ،‬بۆی���ان نیە‬ ‫بڕیارێك���ی تاكالیەنان���ەو لەبەرژەوەن���دی‬ ‫خۆیاندا بدەن‪ ،‬یان بڕیارەكەیان تایبەت بێت‬ ‫بەدۆخی تایبەتی خۆیان‪ ،‬تەنیا لەو سنورەدا‬ ‫نەبێت كە رێكەوتنێكی گشتی ئەوەی دیاری‬ ‫كردبێت‪ ،‬ئامانجی ئەمەش پاراستنی تاكەكانی‬ ‫كۆمەڵ���گاو بەرژەوەندیەكانیانە لەترس���ی‬ ‫دروستبونی دەس���ەاڵتێكی زۆردارو ملهوڕ‪،‬‬ ‫گوێ بەیاساو رێس���ای كۆمەڵگاكە نەدات‌و‬ ‫خۆی چۆنی بوێ���ت وا بۆ بەرژەوەندیەكانی‬ ‫كۆمەڵگا بڕوانێت‪.‬‬ ‫لەراڤەكردنێكی تری س���ەروەری یاس���ادا‬ ‫هاتوە كە بریتیە لەهەبونی یاساو رێسایەكی‬ ‫رون‌و جێبەجێكردن���ی بەس���ەر ت���ەواوی‬ ‫ئەندامان���ی كۆمەڵ���گادا بەبێ جی���اوازی‌و‬ ‫هەمویان وەكو ی���ەك بگرێتەوە‪ ،‬ئەگەرچی‬ ‫ئەمە وەكو گشت تەواوی چەمكەكە ناگرێتەوە‬ ‫ب���ەاڵم پای���ەو كۆڵەگەو بەش���ێكی گرنگی‬ ‫پرەنسیپی س���ەروەری یاسایە‪ ،‬سەرچاوەی‬ ‫ئەم پرەنس���یپەش‪ ،‬واتە س���ەروەری یاسا‬ ‫مەرج نیە تەنیا لەو كۆمەڵگایانەدا لەبەرچاو‬ ‫بگیرێ���ت كە دەس���توریان هەی���ە‪ ،‬یان كە‬ ‫دەس���توریش هەبێت‪ ،‬مەرج نیە بەراشكاوی‬ ‫بونی دەق‌و بڕگەیەك بێت لەدەستوردا‪ ،‬واتە‬ ‫لەدۆخ���ی هەبونی دەستوریش���دا مەرج نیە‬ ‫دەقێكی دەستوری ئاماژە بەسەروەری یاسا‬

‫بكات‪ ،‬چونكە پرەنس���یپی سەروەری یاسا‬ ‫پێویس���تی بەمە نیە‪ ،‬لەهەر كۆمەڵگایەكدا‬ ‫بانگەش���ەی ئەوە بكرێت كە یاس���ا هەیە‪،‬‬ ‫ئیتر پرەنس���یپی س���ەروەری یاسا دەبێتە‬ ‫خواستی كۆمەڵگا‪ ،‬تەنیا لەیاسای دارستان‌و‬ ‫سیس���تەمە دیكتاتۆرەكان���دا نەبێ���ت ك���ە‬ ‫دەستورو یاسای واڵت لەروانگەی بەرژوەندی‬ ‫كەسیی دیكتاتۆرەكانەوە دەنوسنەوە‪ ،‬نەك‬ ‫دادوەری كۆمەاڵیەت���ی‌و خواس���تی زۆرینە‬ ‫بكرێتە ئامانج‪.‬‬ ‫وەكو ئاماژەم���ان پێكرد‪ ،‬دروس���تبونی‬ ‫بیرۆكەی س���ەروەری یاس���او تاوتوێكردنی‬ ‫لەالیەن بیرمەندو فەیلەسوفانەوە مێژویەكی‬ ‫كۆن���ی هەی���ەو دەگەڕێتەوە بەسیس���تەمی‬ ‫دەوڵەتە ش���اری یۆنانی كۆن‪ ،‬وەكو ئەوەی‬ ‫پایەو بناغەكانی سیس���تەمی دێموكراس���ی‬ ‫لەئەس���ینادا بریتی بون لەدادگاكان‪ ،‬نەك‬ ‫هەر ماف بەهەمو هاواڵتیەك درابو لەدادگادا‬ ‫داوا لەسەر هەركەسێك تۆمار بكات لەكاتی‬ ‫پێش���ێلكردنی مافەكانی���دا‪ ،‬بەڵك���و مافی‬ ‫ئەوەشی هەبو ئەو یاساو رێساو خودی دادگاو‬ ‫دادوەرانیش بخاتە بەردەمی لێپرس���ینەوەو‬ ‫ژێر پرسیارەوە‪ ،‬بەجۆرێك بەندێكی یاسایی‬ ‫كاری پێ نەكرێ‌و رایبگرێ تادادگا پرسەكەی‬ ‫یەكالی���ی دەكاتەوە‪ ،‬ئ���ەم تایبەتمەندیەی‬ ‫لەسیستەمی دێموكراس���ی ئەسینادا هەبو‪،‬‬ ‫ئێس���تا ئاس���ەوارەكانی لەه���زری هەندێك‬ ‫لەبیرمەندانی رۆژئاواییدابەگشتی دەبینین‌و‬ ‫بەكرداری���ش لەسیس���تەمی بەڕێوەبردن���ی‬ ‫ئەو واڵتانەدا پیادە دەكرێت كە بەراس���تی‬ ‫دێموكراس���ین‪ ،‬رەنگە رونتری���ن راڤەكردنی‬ ‫ئەم پرەنس���یپە ئەو دەقە یاساییە بێت كە‬ ‫لەیاس���ای كۆمۆنۆلس���دا هاتوە‪( ،‬ئەلبێرت‬ ‫ڤێن دایس���ی) لەدەروازەی دەس���تورەكەدا‬ ‫نوسیویەتی(هەر بەرپرسێكی ئەم واڵتە‪ ،‬لە‬ ‫بااڵترینیانەوە تاكۆتایان‪ ،‬با سەرۆكی واڵت‬ ‫بێ یان پۆلیس���ێك یان فەرمانبەرێكی باج‬ ‫بێت‪ ،‬هەمان بەرپرس���یاریەتیان لەسەرشانە‬ ‫بەرامبەر كارەكانیان‪ ،‬وەكو هەر هاواڵتیەكی‬ ‫تر بەرامب���ەر هەر كارێك دەیك���ەن)‪ ،‬واتە‬ ‫گەل چ���ۆن ئەو م���اف‌و ئازادی���ەی هەیە‪،‬‬ ‫ه���ەر كارمەندێكی واڵت بباتە بەردەم دادگا‬ ‫لەس���ەر هەر س���ەرپێچیەك لێپرسینەوەی‬ ‫لەگەڵدا بكات‪ ،‬هەاڵوێردن بۆ هیچ بەرپرس‌و‬ ‫س���ەرۆكێك ناكرێ���ت‪ ،‬لەب���ەردەم یاس���ادا‬ ‫یەكس���انن‪ ،‬وەكو پرەنس���یپێكی سەروەری‬ ‫یاس���ا گەل مافی ئەوەی هەیە لێپرسینەوە‬ ‫لەگەڵ هەر بەرپرسێك بكات‪.‬‬ ‫لەیاس���ای ئەمریكیش���دا بەناوبانگترین‬ ‫راڤەكردنی ئەم پرەنس���یپە (جۆن ئادامز)‬

‫هەر بەرپرسێكی ئەم‬ ‫واڵتە‪ ،‬لە بااڵترینیانەوە‬ ‫تاكۆتایان‪ ،‬با سەرۆكی‬ ‫واڵت بێ یان پۆلیسێك‬ ‫یان فەرمانبەرێكی‬ ‫باج بێت‪ ،‬هەمان‬ ‫بەرپرسیاریەتیان‬ ‫لەسەرشانە بەرامبەر‬ ‫كارەكانیان‪ ،‬وەكو هەر‬ ‫هاواڵتیەكی تر بەرامبەر‬ ‫هەر كارێك دەیكەن‬ ‫نوسیویەتی‪ ،‬لەیاساكەدا هاتوە(دروستكردنی‬ ‫حكومەتی یاسا نەك حكومەتی كەسەكان‪،‬‬ ‫بنچینەیەكی دەستوریە)‪ ،‬لێرەشدا ئەوە رون‬ ‫دەبێتەوە كە س���ەروەری یاسا پێشمەرجی‬ ‫سیس���تەمێكی دێموكراس���یە‪ ،‬ئەگ���ەر هەر‬ ‫ك���ەس‌و الی���ەن‌و حیزبێ���ك بانگەش���ەی‬ ‫دێموكراس���ی بكات‪ ،‬یەك���ەم مەحەكی ئەو‬ ‫بانگەشەیە پرەنسیپی سەروەری یاسایە‪.‬‬ ‫لەمێژوی فەلس���ەفەی یۆنانیدا س���وكرات‬ ‫یەكەم كەس بوە بانگەشەی سەروەری یاسای‬ ‫كردوە‪ ،‬دواتر هەریەك لەئەفالتون‌و ئەرستۆ‬ ‫بەشێوەی جیاواز لەسوكرات وەریان گرتوە‪،‬‬ ‫ئەفالتون هەندێك بۆچونی سەیری هەبوە‪،‬‬ ‫لەكتێبی یاساكاندا كە دوابەرهەم‌و نوسینی‬ ‫س���ااڵنی بەر لەمردنیەتی‪ ،‬باوەڕی تەواوی‬ ‫بەیاس���او رۆڵی یاس���ا هەیە لەرێكخستنی‬ ‫كۆمەڵ���گاداو دەڵێ���ت (ل���ەو دەوڵەت���ەی‬ ‫یاس���ا لەس���ەروی كاربەدەس���تانەوەیەو‬ ‫س���ەركردەكانیان ملكەچی یاسان باشترین‬ ‫بەرەكەتی خوایان بەس���ەردا دەبارێت) یان‬

‫لەشوێنێكی تردا دەڵێت( گومان لەوەدانیە‬ ‫یاسا بەش���ێوەیەكی گشتی هێزێكی گەورەو‬ ‫بزوێنەری بەرەو شارس���تانیەتە‪ ،‬مرۆڤی بێ‬ ‫یاسا با لەهەر ئاستێكدا بێت جگە لەئاژەڵێكی‬ ‫دڕندە شتێكی تر نیە) بەاڵم لەكۆمارەكەیدا‬ ‫كە بەرهەمی س���ەرەتای نوسین‌و نۆبەرەی‬ ‫بەرهەمەكانیەتی‪ ،‬نە لەگەڵ دێموكراس���ی‌و‬ ‫نە لەگەڵ س���ەروەری یاسادایە‪ ،‬پێی باشە‬ ‫س���ەروەری بۆ دەسەاڵتی یاس���ایی نەبێ‪،‬‬ ‫بەچاكی نازانێت هەمو دەس���ەاڵتەكان الی‬ ‫یاس���او دەس���توری واڵت بێت‌و یاسا هەمو‬ ‫پرسەكان یەكالیی بكاتەوە‪ ،‬بەڵكو پێویستە‬ ‫دەس���ەاڵت هەر دەس���ەاڵتی حاك���م بێت‪،‬‬ ‫ئەو حاكمەی بەراس���تی خاوەنی زانس���تی‬ ‫راستەقینەو ئەزمون‌و ش���ارەزاییە‪ ،‬چونكە‬ ‫بەالی ئەفالتونەوە ناكرێ یاس���ا لەسەروی‬ ‫ئەقڵەوە دابنێین‪ ،‬لەگەڵ ئەوەشدا ئەفالتون‬ ‫بەدەوڵەتی یاس���ایی رازی ب���و بەمەرجێك‬ ‫فەیلەس���وفەكان حوكم بك���ەن‪ ،‬لەوبارەوە‬ ‫دەڵێت ئەگەر حاكم فەیلەسوف بێت حوکمی‬ ‫یاسا باشترە لەحوكمی تاكەكان‪ ،‬ئەفالتون‬ ‫ئەم بۆچونەشی لەس���وكراتەوە وەرگرتوە‪،‬‬ ‫چونكە پێش ئەو س���وكرات بانگەش���ەی بۆ‬ ‫ئەوە دەكرد كە دەبێت سەركردەكانی واڵت‬ ‫فەیلەس���وف بن‪ ،‬چونكە بە الی سوكراتەوە‬ ‫دەبێ مەعریفە سەروەر بێت لەبەرئەوەی ئەم‬ ‫پرەنسیپە زۆر بەئاسانی دەكرێت پرەنسیپی‬ ‫دەسەاڵتی رەهاو رۆشنگەربێت‪.‬‬ ‫ئەرس���تۆ بەپێچەوانەوە لەگەڵ دەسەاڵتی‬ ‫یاس���ادایە ن���ەك حاكمی واڵت‪ ،‬ئەرس���تۆ‬ ‫ماوەیەك���ی زۆر لەتوێژینەوەكانی���دا خۆی‬ ‫بەوەاڵمدانەوەی ئەو پرس���یارەوە س���ەرقاڵ‬ ‫ك���ردوە (ئای���ا باش���ترە گونجاوترین پیاو‬ ‫حوكمم���ان بكەن یان باش���ترین یاس���ا؟)‬ ‫لەوەاڵم���دا دەگاتە ئ���ەو دەرئەنجامەی كە‬ ‫بناغەی سیستەمی بەڕێوەبردنی باش بریتیە‬ ‫لەو سیس���تەمەی بەندەكانی یاسا جێبەجێ‬ ‫دەكات‪ ،‬دەبینین پرەنس���یپی س���ەروەری‬ ‫یاس���ا الی ئەرستۆ نەك هەر پێداویستیەكە‬ ‫بەڵك���و مەرجێكە ب���ۆ دەس���ەاڵتی باش‪،‬‬ ‫ئەرس���تۆ بەهیچ دەس���ەاڵتێك ناڵێت باش‪،‬‬ ‫ئەگ���ەر مەرجی س���ەروەری یاس���ای تێدا‬ ‫نەبێت‪ ،‬بەالی ئەرس���تۆوە باحاكم لەو پەڕی‬ ‫باشی‌و ئەقڵمەندی‌و شارەزاییشدا بێت نابێ‬ ‫لەس���ەروی یاسا بێت‌و ئەو بەئارەزوی خۆی‬ ‫بڕیار بدات‪ ،‬چونكە مرۆڤە‪ ،‬مرۆڤیش لەهەڵە‬ ‫بێ بەری نیە‪ ،‬پێویستی بەیاسایەو یاساش‬ ‫ئەقڵی پوختەیەو دورە لەمەیل‌و ئارەزو‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )508‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/22‬‬

‫‪15‬‬

‫منداڵه‌كه‌ت له‌نه‌خۆشیه‌كان ‌ی زستان بپارێزه‌‬ ‫په‌ت���او ئه‌نفلۆن���زا یه‌كێك��� ‌ه‬ ‫له‌نه‌خۆش���یه‌كانی‌ زس���تان بۆهه‌موان‬ ‫به‌تایبه‌تیش بۆ منداڵ‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه هیچ‬ ‫ی نه‌هێڵیت ئه‌و‬ ‫رێگه‌یه‌ك نیه‌ بۆئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌خۆش���یه‌ روبدات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌توانرێت‬ ‫ێ رێگ ‌ه خۆت بپارێزیت‪.‬‬ ‫به‌هه‌ند ‌‬ ‫ شیری دایك زۆر پێویست ‌ه بۆمنداڵ‌و‬‫به‌رگ���ری‌ له‌ش به‌هێ���ز ده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫هه‌ردو شیره‌كه‌(ش���یری قوتو و شیر ‌‬ ‫خ���ۆت) ده‌ده‌یت به‌منداڵه‌ك���ه‌ت ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫هه‌وڵبده‌ له‌كاتی‌ زستان زیاتر شیره‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆتی‌ بده‌یتێ‌‪ ،‬چونك ‌ه به‌رگری‌ له‌ش��� ‌‬ ‫دایكه‌ك���ه‌ش ده‌چێت بۆمنداڵه‌كه‌ له‌رێی‬ ‫شیره‌كه‌یه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ بۆئ���ه‌و مندااڵن���ه‌ی‌ ته‌مه‌ن��� ‌‬‫ی‬ ‫ش���یرخواردنیان تێپه‌ڕاندوه‌‪ ،‬خواردن ‌‬ ‫ته‌ندروس���ت زۆر پێویس���ت ‌ه بۆی���ان‬ ‫چونك ‌ه به‌رگری‌ ل���ه‌ش به‌هێز ده‌كات‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ پێویست ‌ه رۆژان ‌ه چه‌ند جارێك‬ ‫س���ه‌وزه‌و میو‌ه ل���ه‌م وه‌رزه‌دا بده‌یت‬ ‫به‌منداڵه‌كه‌ت‪.‬‬

‫ رۆژان��� ‌ه بۆچه‌ن���د خوله‌كێ���ك‬‫ی ماڵه‌ك���ه‌ت بك���ه‌ره‌وه‌ با‬ ‫په‌نج���ه‌ره‌ ‌‬ ‫ێ له‌ماڵه‌كه‌ت روبدات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫هه‌واگۆڕك ‌‬ ‫به‌كتریا زیاتر له‌شوێنی‌ داخراو و شێدار‬ ‫گه‌شه‌ئه‌كات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ رۆژان��� ‌ه چه‌ن���د جارێك ده‌س���ت ‌‬‫ی‬ ‫منداڵه‌ك���ه‌ت بش���ۆ پێ���ش‌و دوا ‌‬ ‫نانخ���واردن‪ ،‬له‌پاش یاریكردن‌و له‌پاش‬ ‫ی‬ ‫چون ‌ه سه‌رئاو‪...‬هتد‪ .‬چونك ‌ه زۆرینه‌ ‌‬ ‫ی ده‌س���ته‌و‌ه‬ ‫میكرۆب���ه‌كان له‌رێگ���ه‌ ‌‬ ‫ده‌گوێزرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ جگه‌ره‌كێش���ان له‌ماڵ���ه‌وه‌‪ .‬هی���چ‬‫كاتێك له‌ماڵه‌وه‌جگه‌ره‌ مه‌كێش ‌ه چونك ‌ه‬ ‫ی جگ���ه‌ر‌ه زیان به‌قوڕگ‌و گوێ‌‌و‬ ‫دوكه‌ڵ ‌‬ ‫لوت ده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫ی ژوره‌كه‌ت باهاوتا بێت‬ ‫ پله‌ی‌ گه‌رم ‌‬‫نابێت زۆر گ���ه‌رم بێت‪ ،‬چونكه‌ كاتێك‬ ‫ی‬ ‫به‌ئه‌س���ته‌م منداڵه‌ك���ه‌ت به‌رهه‌وایه‌ك ‌‬ ‫ی په‌تا‬ ‫سارد ده‌كه‌وێت‪ ،‬راسته‌وخۆ توش ‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫ئه‌م خواردنان ‌ه‬ ‫ئاره‌زو ‌ی سێكسیت كه‌م ئه‌كاته‌وه‌‬

‫ئه‌م ‪ 6‬پشكنینان ‌ه‬ ‫پێویسته‌ هه‌مو خانمێك بیكات‬ ‫ی ب���ه‌رده‌وام پێویس���ت ‌ه‬ ‫پش���كنین ‌‬ ‫ی بۆ ئه‌و‬ ‫ب���ۆ هه‌مو كه‌س���ێك به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی ‪ 40‬ساڵه‌وه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ ك ‌ه له‌سه‌رو ‌‬ ‫ێ‬ ‫چونكه‌ زو ده‌ستنیش���ان كردنی‌ هه‌ند ‌‬ ‫ی زۆره‌و‬ ‫نه‌خۆش���ی‌ ئه‌گه‌ری‌ چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی خ���واره‌و‌ه ئه‌و‬ ‫ئاس���انتره‌‪ .‬ئه‌مان���ه‌ ‌‬ ‫پش���كنینانه‌ن ك ‌ه پێویس���ته‌ بۆ ژنان‬ ‫بكرێت هه‌رشه‌ش مانگ جارێك‪.‬‬ ‫ی مه‌مك‪ .‬ئه‌م پشكنین ‌ه‬ ‫‪ .1‬پش���كنین ‌‬ ‫زۆر پێویس���ت ‌ه چ به‌ده‌ست كه‌ له‌پێش‬ ‫ی‬ ‫ئاوێنه‌ ئه‌نجام ده‌درێت سه‌ره‌تا سه‌یر ‌‬ ‫ش���ێوه‌و قه‌باره‌و ره‌نگ���ی‌ مه‌مكه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرێت دواتر به‌په‌نجه‌كان به‌ش���ێوه‌ ‌‬ ‫ی نامۆ‪،‬‬ ‫بازن ‌هی‌ گه‌ڕان به‌دوای‌ هه‌رگرێیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مامۆگراف ‌‬ ‫هه‌روه‌ها پشكنین به‌تیشك ‌‬ ‫بۆمه‌مك كه‌ ئه‌م ‌ه له‌خه‌س���ته‌خانه‌كان‬ ‫به‌ئاسانی‌ ده‌ست ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ی منداڵدان‪ .‬ئه‌م‬ ‫‪ .2‬پش���كنینی‌ مل��� ‌‬ ‫پش���كنین ‌ه بۆ ئه‌و ژنان ‌ه زۆر پێویست ‌ه‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نیان له‌س���ه‌رو‪ 40‬س���اڵه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی ك ‌ه منداڵیان‬ ‫هه‌روه‌ها بۆ ئ���ه‌و ژنان ‌ه ‌‬ ‫زۆر بوه‌‪.‬‬ ‫ی كالس���یۆم‌و ڤیتامین‬ ‫‪ .3‬پش���كنین ‌‬ ‫دی‌‪ .‬بۆپاراس���تنی‌ ئێس���ك‌و ددانه‌كان‬ ‫پشكنینی‌ ئه‌م دوانه‌ پێویسته‌‪.‬‬ ‫ی خوێ���ن‪.‬‬ ‫ی په‌س���تان ‌‬ ‫‪ .4‬پش���كنین ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌س���تان ‌‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ به‌رزبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی دڵ‌و‬ ‫خوێ���ن مه‌ترس���یداره‌ بۆجه‌ڵده‌ ‌‬ ‫مێش���ك‌و نه‌خۆشییه‌كانی‌ دڵ‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫چاودێری‌ كردنی‌ پێویسته‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وێت په‌یوه‌ندی‌ سێكس ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هاوس���ه‌ره‌كه‌ت دروست بكه‌یت‬ ‫ی ئ���ه‌م خۆراكان ‌ه‬ ‫ئه‌و‌ه بی���ر له‌خواردن ‌‬ ‫مه‌كه‌ره‌وه‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬خواردنه‌و‌ه كه‌م شه‌كره‌كان‪ .‬ئه‌م‬ ‫خواردنه‌وان ‌ه كاریگه‌ریان هه‌یه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫هۆرمۆنی‌ س���یرۆتونین كه‌ به‌رپرس��� ‌ه‬ ‫له‌هه‌ست كردن به‌خۆشی‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬خواردنه‌وه‌ كهولیه‌كان‪ .‬كاریگه‌ریان‬

‫‪ .5‬پش���كنینی‌ شه‌كره‌و كۆلیسترۆڵ‪.‬‬ ‫هه‌یه‌ له‌سه‌ر پیاوان‌و ناهیڵێت ره‌پ بون هۆرمۆنی‌ تستوستیرۆن‪.‬‬ ‫‪ .5‬ئاوی‌ ده‌به‌‪ .‬ماده‌ كیمیاییه‌كان ك ‌ه ئه‌گ���ه‌ر له‌خێزانه‌ك���ه‌ت یه‌كێ���ك له‌م‬ ‫دروست بێت‪.‬‬ ‫ی هه‌بو ئه‌و‌ه پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی نه‌رێنیان نه‌خۆش���یان ‌ه ‌‬ ‫ی له‌و ده‌بانه‌ هه‌ی���ه‌ كاریگه‌ر ‌‬ ‫‪ .3‬زۆرخواردنی‌ ش���یرینی‌‪ .‬چه‌ور ‌‬ ‫تۆش زو زو پشكنین بۆ خۆت بكه‌یت‪.‬‬ ‫ی هه‌یه‌ له‌سه‌ر سپێرمی‌ پیاوان‪.‬‬ ‫ی به‌رزبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ورگ ئه‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ناوچه‌ ‌‬ ‫‪ .6‬خواردن���ه‌ ئاماده‌ك���راوه‌كان‪.‬‬ ‫ی ئیس���ترۆجین ك��� ‌ه ئه‌مه‌ش‬ ‫هۆرمۆن��� ‌‬ ‫ی ئاس���ن‪.‬‬ ‫ی رێ���ژ‌ه ‌‬ ‫‪ .6‬پش���كنین ‌‬ ‫ی له‌خواردن��� ‌ه خێ���راو‬ ‫ی ئ���اره‌زو‌ه ئه‌وچه‌وریان���ه‌ ‌‬ ‫ی كه‌مبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ئه‌بێت ‌ه ه���ۆ ‌‬ ‫ی زۆر كه‌مه‌وه‌ ئه‌م‬ ‫ئاماده‌كراوه‌كان هه‌ی ‌ه ناهێڵێت ئۆرگازم ده‌بێت له‌ته‌مه‌نێك��� ‌‬ ‫سێكسیه‌كان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫پش���كنینان ‌ه ئه‌نجام بدرێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫‪ .4‬چه‌وه‌ن���ه‌ر‪ .‬دورك���ه‌وه‌ره‌و‌ه ل��� ‌ه دروست بێت‪.‬‬ ‫ی مانگانه‌دا‬ ‫ی له‌كاتی‌ س���وڕ ‌‬ ‫ئه‌و ژنانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫خواردنی‌ گه‌ر كێش���ه‌ت هه‌یه‌ له‌رێژه‌ ‌‬ ‫خوێنیان زۆره‌‪.‬‬

‫رۆتینی‌ رۆژانه‌‬

‫ی گورچیله‌‬ ‫رێگرتن له‌توشبون ب ‌ه به‌رد ‌‬

‫سودی خۆراكی‌ ریشاڵ‬

‫ئامۆژگاریی‌‬ ‫هه‌فته‌‬

‫هه‌تاوه‌كو ئێستا ئاو باشترین خواردنه‌وه‌یه‌ بۆرێگرتن له‌توشبون‬ ‫به‌به‌ردی‌ گورچیله‌‪ .‬هه‌روه‌ها وه‌رزشكردن‌و دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌خواردن ‌ه‬ ‫ئاژه‌ڵی���ه‌كان‌و زیادبون���ی‌ كێ���ش‌و زۆرخواردن���ه‌و‌هی‌ خواردنه‌و‌ه‬ ‫ی كه‌ خوێی���ان زۆر تێدایه‌و‬ ‫گازی���ه‌كان‌و هه‌روه‌ها ئه‌و خواردنان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ها خواردن ‌ه ئاماده‌كراوه‌كان‪ .‬هه‌مو ئه‌مانه‌و چه‌ند هۆكارێك ‌‬ ‫ی دروست بونی‌ به‌ردی‌ گۆرچیله‌ن‪.‬‬ ‫تر سه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌پێ���ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌كان له‌‪%90‬ی نه‌خۆش���یه‌كان ‌‬ ‫ی ژیانه‌‪ .‬توێژینه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫ش���ێرپه‌نج ‌ه هۆكاره‌كه‌ی‌ رۆتین ‌‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ده‌كات جگه‌ره‌كێش���ان‌و خواردنه‌و‌ه‬ ‫كهولیه‌كان‌و خۆراكی‌ ناته‌ندروست‌و پیسبونی‌ ژینگه‌و‬ ‫ی هه‌تاو و‬ ‫ی وه‌رزش به‌ركه‌وتنی‌ زۆر به‌تیش���ك ‌‬ ‫نه‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی پێش���وه‌خت هۆكار ‌‬ ‫ی پش���كنین ‌‬ ‫نه‌كردن ‌‬ ‫نه‌خۆشی‌ شێرپه‌نجه‌ن‪.‬‬

‫گه‌ر ده‌ته‌وێت به‌دوربیت له‌قه‌بزی‌ ئه‌مانه‌ بكه‌‪ .‬خۆراكی‌ ریشاڵ بخۆ وه‌ك میوه‌و سه‌وزه‌و‬ ‫میوه‌ی‌ وش���ككراوه‌‪ ،‬ش���له‌مه‌نی‌ به‌تایبه‌تی‌ ئاو زۆر بخۆره‌وه‌‪ ،‬وه‌رزش بكه‌ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫رێكردن به‌پێ‌‪ ،‬ئه‌و خواردنه‌وانه‌ كه‌م بخۆره‌وه‌ كه‌ مادده‌ی‌ كافاینیان تێدایه‌‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )508‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/22‬‬

‫توركیا له‌ملمالنێی سوریاو روسیاوه‌‪ ،‬بۆ قه‌یران ‌ی عێراق‌و ئێران‬

‫ئه‌نوه‌ر حسێن (بازگر)‬ ‫"جه‌نگ���ه‌كان ئام���ڕازن بۆ س���ه‌ر له‌نوێ‬ ‫پێكهێنان���ه‌وه‌ی‌ بارودۆخ���ی‌ جیۆپۆڵه‌تی‪،‬‬ ‫جه‌نگه‌كان سه‌رله‌نوێ قۆچه‌كی‌ هێز بنیاد‬ ‫ده‌نێنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ده‌بنه‌ مایه‌ی‌ سه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ه‌كان‌و پێش���هاتی‌ قه‌ی���ران‪ ،‬ی���ان‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ كۆتاییهاتن"‬ ‫ باراك خانا ‪-‬‬‫جارێكی‌ ت���ر له‌بارودۆخێكی‌ دژواردا‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ناوچه‌ك���ه‌ به‌ده‌یان قه‌ی���ران ئابڵوقه‌ دراوه‌‪،‬‬ ‫س���وپای‌ توركی���ا ل���ه‌ده‌روازه‌ی‌ ئیبراهیم‬ ‫خه‌لیلی‌ ژێر ده‌س���ه‌اڵتی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌‪ ،‬ب���ێ ئ���اگاداری‌ حكومه‌تی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬به‌چرای‌ س���ه‌وزی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كاو ئ���اگاداری‌ س���عودیه‌و قه‌ته‌ر‬ ‫بنكه‌و باره‌گای‌ س���ه‌ربازی‌ خستۆته‌ بواری‌‬ ‫جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ هه‌ندێ���ك الی���ه‌ن‬ ‫به‌ڕیس���ك‌و هه‌ندێكی���ش به‌خوێندن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫دروستی‌ ئه‌نكه‌ره‌ی‌ ده‌زانن‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ هێشتا دوكه‌ڵی‌ خستنه‌‬ ‫خواره‌وه‌ی‌ فڕۆكه‌ روسییه‌كه‌ له‌الیه‌ن توركیاوه‌‬ ‫له‌سوریا نه‌ڕه‌ویوه‌ته‌وه‌‪ ،‬توركیا سنوره‌كانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ به‌زاندو گله‌یی‌و گازنده‌ی‌ حكومی‌‪،‬‬ ‫حزب���ی‪ ،‬جه‌ماوه‌ری‌ له‌عێراق‪ ،‬كوردس���تان‪،‬‬ ‫ئێران‌و روسیای به‌دوای‌ خۆیدا هێنا‪.‬‬ ‫چاودێ���ران‪ ،‬س���نوربه‌زاندنه‌كانی‌ توركیا‬ ‫به‌كارێك���ی‌ چاوه‌ڕواننه‌ك���راو ده‌زانن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێده‌چێت ره‌هه‌ندو ئه‌جێندای پڕ گوماناویتر‬ ‫له‌پشت ئه‌م س���یناریۆ تازه‌یه‌ی ئه‌نكه‌ره‌وه‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬له‌س���اده‌ترینی‌ ئه‌م سیناریۆیانه‌ش‬

‫ئه‌نك���ه‌ره‌ له‌جێگه‌و پێگه‌و نفوزی‌ روس���یاو‬ ‫ئێ���ران‪ ،‬بارگ���ه‌و بنه‌ی‌ خس���توه‌‪ ،‬كه‌ ناوی‌‬ ‫س���نوری‌ جوگرافی‌ عێراقه‌و ده‌یه‌وێت هه‌م‬ ‫سود وه‌ربگرێت‪ ،‬هه‌م هه‌راسانیان بكات‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ ده‌كرێ���ت بڵێین‪ ،‬توركی���ا له‌گه‌ڵ‬ ‫ره‌قیبه‌كان���ی‌‪ ،‬روس���یا‪ ،‬ئێ���ران‪ ،‬مه‌یدانی‌‬ ‫ملمالنێكان���ی‌ له‌س���وریاوه‌ گواس���تۆته‌وه‌‬ ‫عێ���راق‌و پێده‌چێت هه‌س���تی‌ كردبێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پێگه‌و نفوزه‌ی‌ له‌خه‌یاڵ���ی‌ خۆیدا بونیادی‌‬ ‫نابو له‌(س���وریا) له‌ده‌ستی‌ چوه‌و پێویسته‌‬ ‫بگه‌ڕێت ب���ه‌دوای‌ ئه‌ڵته‌رناتیڤێكی‌ تردا‪ ،‬كه‌‬ ‫ره‌نگ‌و ڕوی‌ تۆڵه‌شی‌ پێوه‌ بێت دژی‌ ئێران‌و‬ ‫روسیا‪.‬‬ ‫بێگومان ئه‌م س���نور به‌زاندنه‌ له‌ئاس���تی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ روس���یاو له‌ئاس���تی‌ ناوچه‌یی‬ ‫ئێران‌و له‌ناوخۆش‪ ،‬عێراقی‌ ش���یعه‌‪ ،‬نیوه‌ی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تانی (هه‌رێمی‌ س���ه‌وز)‬ ‫نیگه‌ران كردوه‌‪ ،‬دژن‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم دیوه‌كه‌ی‌ تری‌ ك���ه‌ به‌هه‌ڵكردنی‌‬ ‫چ���رای‌ س���ه‌وزی‌ واش���نتۆن له‌ئاس���تی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌‌و نه‌رمی‌ نواندنی‌ ناتۆ‪ ،‬پشتگیری‌‬ ‫جه‌مسه‌رگیری‌ س���وننی‌ ناوچه‌یی سعودیه‌‪،‬‬ ‫قه‌ته‌ر‪ ،‬ئیماراته‌و له‌ئاستی‌ عێراقیش سۆزی‌‬ ‫س���وننه‌كان‪ ،‬نیوه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانیشی‬ ‫(هه‌رێمی‌ زه‌رد) له‌گه‌ڵدایه‌و دۆستن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م س���یناریۆیه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ری‌ مه‌ترس���ی‬ ‫دوباره‌كردن���ه‌وه‌ی‌ س���یناریۆكانی‌ باكوری‌‬ ‫قوبرس���ی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬ك���ه‌ له‌س���اڵی‌ ‪1974‬‬ ‫رویداو ره‌نگه‌ له‌س���اڵی‌ ‪ 2015‬دا له‌موس���ڵ‬ ‫دوباره‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ناتۆو ئه‌مه‌ریكا ئه‌گه‌ر بێده‌نگی‌‌و نه‌رمییان‬ ‫نواند‪ ،‬له‌باره‌ی‌ قوبرس���ی دۆستیان‌و نفوزی‌‬ ‫یۆنانی‌‌و ئه‌ندامی‌ ناتۆو شنگن‪ ،‬ئێستا بۆچی‌‬ ‫ده‌بێت نیگه‌ران بن له‌داگیركردنی‌ موس���ڵ؟‬ ‫یان ده‌یانه‌وێت توركیا راكێشن بۆ ناو كێشه‌و‬ ‫ئاریشه‌یه‌ك تا ناچاری‌ بكه‌ن زیاتر ملبدات بۆ‬ ‫داخوازییه‌كانیان‪ ،‬یان ده‌كرێت مه‌به‌س���تیان‬ ‫بێت ئێران راكێشن بۆ ملمالنێیه‌كی‌ سه‌خت‬ ‫له‌گه‌ڵ توركیا تا له‌الیه‌كه‌وه‌ ناچاریكه‌ن باشتر‬ ‫مل بۆ داواكانی‌ گروپی‌ ‪ 1 + 5‬له‌ پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫دانوس���تانی‌ چه‌كه‌ ناوه‌كییه‌كان بدات‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌نیازن ئه‌و چه‌كانه‌ی‌ لێ دابماڵن‌و ره‌وانه‌ی‌‬ ‫كازاخس���تانی‌ بك��� ‌هن‌و واز له‌تاقیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫موشه‌كی‌ كیشوه‌ری بهێنێت‪.‬‬ ‫له‌وه‌ش گرنگت���ر‪ ،‬راكێش���انی‌ ئێرانه‌ بۆ‬

‫عێراقێكی‌ بێهێز‬ ‫كه‌ بۆته‌ مه‌یدانی‌‬ ‫ملمالنێی ته‌راتێنی‌‬ ‫هێزه‌ ناوچه‌ییه‌كان‌و‬ ‫توندبونه‌وه‌ی‌ ملمالنێ‬ ‫شیعه‌و سوننه‌‪ ،‬رێك‬ ‫ئه‌و تێزه‌ی‌ به‌سه‌ردا‬ ‫جێبه‌جێ ده‌كرێت كه‌‬ ‫ده‌ڵێت "مه‌ترسییه‌كی‌‬ ‫مه‌زنه‌ ده‌وڵه‌تێكی‌ بچوك‬ ‫دراوسێی ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫گه‌وره‌و به‌هێزبێت"‬ ‫ملمالنێی له‌گه‌ڵ توركیا له‌سه‌ر ناوچه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫كه‌ به‌دڵی‌ ناوچه‌ی‌ ستراتیژی‌ شیعه‌و قواڵیی‬ ‫س���تراتیژی‌ ئه‌منی‌ قه‌ومی‌ تاران داده‌نرێت‬ ‫كه‌ (عێراق)ه‌‪ ،‬به‌مه‌ش ئێران سه‌رقاڵده‌كه‌ن‬ ‫به‌م قه‌یرانه‌وه‌و له‌هه‌ركام له‌یه‌مه‌ن‌و سوریای‌‬ ‫دور ده‌خه‌نه‌وه‌‪ ،‬واتا گۆڕینی‌ به‌ره‌ی‌ شه‌ڕه‌‪،‬‬ ‫یان گواس���تنه‌وه‌ی‌ شه‌ڕی‌ یه‌مه‌ن‌و سوریایه‌‬ ‫ب���ۆ عێراق‪ ،‬به‌م���ه‌ش له‌الیه‌ك پاشه‌كش���ه‌‬ ‫به‌حوس���ییه‌كان ده‌كه‌ن‌و مه‌ترس���ی له‌سه‌ر‬ ‫س���نوره‌كانی‌ س���عودیه‌ نامێنێت‪ ،‬له‌الیه‌كی‌‬ ‫تریش���ه‌وه‌ چانس���ێكی‌ تر ده‌دات به‌توركیاو‬ ‫واڵتانی‌ كه‌نداو بۆ روخانی‌ به‌شار ئه‌سه‌د‪.‬‬ ‫ئه‌نكه‌ره‌ باشترین سودمه‌ندی‌ سیناریۆی‌‬ ‫دروس���تكردنی‌ داعش بو‪ ،‬وه‌ك���و كارتێكی‌‬

‫فش���ار به‌كاریهێن���او ئه‌نجامدان���ی‌ ئ���ه‌م‬ ‫س���یناریۆیانه‌ خۆی‌ له‌داگیركردنی‌ موس���ڵ‬ ‫ده‌بینێت���ه‌وه‌‪ ،‬داعش باش���ترین یاریده‌ده‌رو‬ ‫باش���ترین كارتی‌ ئه‌نكه‌ره‌ی���ه‌‪ ،‬گه‌ر به‌ناوی‌‬ ‫ده‌رپه‌ڕاندانی‌ داعشه‌وه‌ بێت‪ ،‬كه‌ پێده‌چێت‬ ‫داعش موس���ڵ چۆڵبكات‌و ش���ه‌ڕ نه‌كات تا‬ ‫توركیاو سوننه‌كان‌و پارتی‌ كۆنتڕۆڵی‌ بكه‌ن‌و‬ ‫رێگا به‌شیعه‌كان‌و په‌كه‌كه‌ نه‌ده‌ن به‌شداربن‌و‬ ‫بچنه‌ ناو موسڵ‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و له‌كاتێكدا ئه‌نك���ه‌ره‌ له‌هه‌مو الیه‌ك‬ ‫باش���تر ده‌زانێ���ت‪ ،‬رۆڵ���ی‌ داع���ش به‌ره‌و‬ ‫كۆتایی ده‌ڕوات‌و له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ س���ێ قۆڵی‌‬ ‫(ئه‌نك���ه‌ره‌‪ ،‬ری���ازو دوحه‌) له‌كه‌ن���داو ئه‌م‬ ‫فایله‌ باس���كراوه‌و هه‌مویان جه‌ختیان له‌وه‌‬ ‫كردۆت���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ داعش ده‌بێ���ت رۆڵه‌كه‌ی‌‬ ‫ته‌واو بێ���ت‌و هه‌وڵبده‌ن بیكه‌ن���ه‌ ره‌وتێكی‌‬ ‫سیاس���ی رێگه‌پێدراو له‌عێراق‪ ،‬له‌ژێر ناو و‬ ‫لۆگ���ۆ و ده‌موچاوێك���ی‌ نوێ���دا‪ ،‬له‌بابه‌تی‌‬ ‫حه‌ش���دی‌ نیش���تمانی‌‪ ،‬كه‌ گومان ده‌كرێت‬ ‫به‌ش���ێك له‌چه‌كداران���ی‌ داع���ش له‌ناو ئه‌م‬ ‫ره‌وته‌ دروس���تكراوه‌ی‌ س���وننه‌كاندا هه‌بن‌و‬ ‫له‌داهاتوشدا جێگه‌ی‌ زۆرتریان بۆ بكرێته‌وه‌و‬ ‫ش���ه‌رعیه‌تی‌ پێبده‌ن‪ ،‬ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدایه‌‬ ‫له‌چه‌ن���د رۆژی‌ رابردودا ئه‌فس���ه‌رانی‌ كۆنه‌‬ ‫به‌عس���ی‌و س���وننه‌كان‌و هه‌ندێك الیه‌نی‌ تر‬ ‫كۆبونه‌ته‌وه‌ به‌ئاگاداری‌ توركیا‪.‬‬ ‫عێراقێكی‌ بێهێز كه‌ بۆته‌ مه‌یدانی‌ ملمالنێی‬ ‫ته‌راتێنی‌ هێزه‌ ناوچه‌ییه‌كان‌و توندبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ملمالنێ تائیفیه‌كانی‌ نێوان شیعه‌و سوننه‌‪،‬‬ ‫رێ���ك ئ���ه‌و تێ���زه‌ی‌ به‌س���ه‌ردا جێبه‌جێ‬ ‫ده‌كرێت كه‌ ده‌ڵێت "مه‌ترس���ییه‌كی‌ مه‌زنه‌‪،‬‬ ‫ده‌وڵه‌تێك���ی‌ بچوك دراوس���ێی ده‌وڵه‌تێكی‌‬ ‫گه‌وره‌و به‌هێزبێت"‪.‬‬ ‫ئه‌م تێزه‌ رێك له‌ئێس���تادا به‌سه‌ر عێراقدا‬ ‫پراكتی���زه‌ ده‌كرێ���ت‌و پارچ���ه‌ پارچه‌بونی‌‬ ‫كردویه‌تی���ه‌ واڵتێك���ی‌ بێهێ���زو بچ���وك‬ ‫له‌ناوچه‌ك���ه‌دا‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا گه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫راس���ت بێت‪ ،‬ك���ه‌ "ده‌وڵه‌ت���ه‌كان ده‌توانن‬ ‫دۆسته‌كانی‌ خۆیان هه‌ڵبژێرن‪ ،‬به‌اڵم ناتوانن‬ ‫دراوسێكانی‌ خۆیان هه‌ڵبژێرن"‪.‬‬ ‫به‌اڵم عێراق نه‌ دراوسێكانی‌ باشن (جگه‌‬ ‫له‌ئێران)‪ ،‬نه‌ له‌هه‌ڵبژارده‌ی‌ دۆسته‌كانیشی‬ ‫س���ه‌ركه‌وتو ب���وه‌‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫دۆسته‌كانی‌ دوێنێی شاخی‌ كه‌ كورده‌كانن‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ تێكی���داوه‌‪ ،‬بۆیه‌ توركیا‬

‫ئه‌م ره‌وشه‌ خراپه‌ی‌ عێراقی‌ باش ناسیوه‌و‬ ‫دۆسته‌كانی‌ خۆیشی هه‌ڵبژاردوه‌‪.‬‬ ‫چونكه‌ له‌سیاسه‌تی‌ توركیدا شتێكی‌ گرنگ‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ده‌ڵێت "توركیا هه‌میش���ه‌ به‌دوای‌‬ ‫دۆس���تدا ده‌گه‌ڕێ���ت‪ ،‬توان���ای‌ دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫دۆستیش���ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت به‌بێ‌ گوێدانه‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكاو ئه‌وروپا" ‪.‬‬ ‫ئه‌نك���ه‌ره‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ی كرد رێگای‌‬ ‫به‌تێپه‌ڕبون���ی‌ هێ���زی‌ هاوپه‌یمان���ان نه‌دا‬ ‫به‌خاكه‌كه‌ی���دا تێپه‌ڕبن له‌ ‪ 2003‬بۆ روخانی‌‬ ‫عێ���راق‪ ،‬دواتریش زۆررێ���ك له‌خه‌ونه‌كانی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر توركمانه‌كان هه‌ڵچنی‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫دۆس���ته‌كانی‌ ئه‌نكه‌ره‌ له‌عێراق له‌ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫ئێرانی���ش زۆرت���رو زیات���رن‪ ،‬ئه‌گه‌رچ���ی‌‬ ‫دوژمنه‌كانیشی‌ له‌سنوره‌كان چ ده‌ره‌كی‌‌و چ‬ ‫ناوخۆیی كه‌م نین‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ جیا له‌وه‌ی‌ تێڕوانینی‌ توركیا بۆ عیراق‬ ‫تێڕوانینێكی‌ مێژویی‌‌و سیاس���ییه‌‪ ،‬هێش���تا‬ ‫چاویان له‌موسڵه‌ وه‌كو ویالیه‌تی‌ سه‌رده‌می‌‬ ‫ئیمپراتۆریه‌ت���ی‌ عوس���مانی‌‪ ،‬له‌مباره‌یه‌وه‌‬ ‫جه‌نه‌ڕاڵێكی‌ ت���ورك ده‌ڵێت"به‌درێژایی‌ ‪400‬‬ ‫ساڵ عیراق له‌ژێر ده‌سه‌اڵتی‌ ئێمه‌دا بوه‌"‪.‬‬ ‫بۆیه‌ به‌م حاڵ���ه‌ی‌ ئێس���تای‌ عیراقه‌وه‌‪،‬‬ ‫نابێ‌ چاوه‌ڕوانی‌ هیچ كاردانه‌وه‌یه‌كی‌ به‌غداد‬ ‫بكرێ���ت (گه‌ر ئێران نه‌یه‌ت���ه‌ گۆڕه‌پانه‌كه‌)‬ ‫ده‌كرێ���ت ئێران چه‌نده‌ نیگ���ه‌ران بێت له‌م‬ ‫په‌الماردان���ه‌‪ ،‬هێن���ده‌ش خۆش���حاڵ بێت‬ ‫به‌وه‌ی‌ عێ���راق ته‌ڵه‌یه‌كه‌ بۆ توركیا‪ ،‬ره‌نگه‌‬ ‫ئه‌فغانس���تانێكی‌ ‪ 1979‬بێت بۆ توركه‌كان‌و‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌كانی‌ عه‌بادیش له‌مه‌سجی‌ نێردراوی‌‬ ‫ت���اران ده‌چون‪ ،‬ت���ا ده‌ربڕین���ی‌ عێراقیانه‌‬ ‫بن‪ ،‬حه‌ماسی ش���یعه‌بونی‌ پێوه‌ دیاربو‪ ،‬تا‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیرانێكی‌ عێراقی‌‪.‬‬ ‫ت���اران پێیخۆش���ه‌‪ ،‬ئه‌نكه‌ره‌ له‌ئاس���تی‌‬ ‫سیاسی‪ ،‬س���ه‌ربازی‌‪ ،‬میدیایی زۆرتر وه‌كو‬ ‫ش���ه‌ڕانگێزو میلیتارسیتی‌ شكس���تخواردو‬ ‫له‌ناوچه‌ك���ه‌ وێنا بكرێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌ تاران‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌نكه‌ره‌ زۆر س���ه‌ركه‌وتو بوه‌‬ ‫له‌ناردن���ی‌ قه‌یرانه‌كانی‌ ب���ۆ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پارادۆكس���ێك هه‌یه‌ له‌نێوان توركیاو ئێران‬ ‫ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ زۆربه‌ی‌ سیناریۆو روداوه‌كانی‌‬ ‫ناوچه‌كه‌‪ ،‬كه‌ له‌قازانجی‌ توركیایه‌‪ ،‬له‌زه‌ره‌ری‌‬ ‫ئێرانه‌و پێچه‌وانه‌كه‌شی راسته‌‪.‬‬ ‫دیقه‌ت بده‌ی���ن‪ ،‬تاران له‌یه‌مه‌ن ش���ه‌ڕی‌‬ ‫سعودیه‌ ده‌كات‪ ،‬له‌لوبنان شه‌ڕی‌ ئیسرائیل‪،‬‬

‫له‌سوریا ش���ه‌ڕی‌ توركیا‪ ،‬له‌به‌حرێن شێغ ‌ه‬ ‫نیش���ینه‌كان‪ ،‬له‌ئه‌فغانس���تان ملمالنێ���ی‬ ‫پاكستان ده‌كات‪ ،‬له‌عێراق شه‌ڕی‌ ئه‌مه‌ریكای‌‬ ‫كردو ئێس���تاش ش���ه‌ڕی‌ توركیا‪ ،‬سعودیه‌و‬ ‫قه‌ته‌ر ده‌كات‪.‬‬ ‫واتا ئێران ئه‌و تێزه‌ی‌ هاشمی‌ ره‌فسنجانی‌‬ ‫پیاده‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ له‌ساڵی‌ ‪ 1988‬له‌رۆژنامه‌ی‌‬ ‫كیهان وتبوی‌ "له‌ش���ه‌ڕی‌ عێراق زه‌ره‌رمان‬ ‫كرد‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕوس���وری‌ هاتینه‌ ده‌ر‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫جارێكی‌ تر رێگا ناده‌ین له‌ناو خاكی‌ خۆمان‬ ‫شه‌ڕ دروست بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ رێك ئه‌و تیۆره‌ییه‌ له‌س���اڵی‌ ‪1988‬‬ ‫تاران پیاده‌ی‌ كردوه‌‪ ،‬تاران به‌م تیۆره‌ی‌ دو‬ ‫سودی‌ گه‌وره‌ی‌ كردوه‌‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬له‌دوای‌ هاتنه‌ س���ه‌ركاری‌ ئێران‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪ 1979‬گه‌وره‌تری���ن گه‌رایش���ی‬ ‫ش���یعه‌گه‌رایی له‌ناوچه‌كه‌ كۆك���رده‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌سه‌د ساڵی‌ رابرودا وێنه‌ی‌ نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬به‌م گه‌مانه‌‪ ،‬فش���اری‌ دروستكرد‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ری���كا – گروپی‌ ‪1+ 5‬ی‌ هێنایه‌ س���ه‌ر‬ ‫قه‌ناع���ه‌ت‪ ،‬كه‌ پاشه‌كش���ه‌ له‌و دۆس���یانه‌‬ ‫ده‌كات له‌به‌رامب���ه‌ر رێككه‌وت���ن له‌گه‌ڵیدا‪،‬‬ ‫گ���ه‌ر ب���ه‌زه‌ره‌ری‌ خۆیش���ی بێ���ت‪ ،‬چه‌كه‌‬ ‫ناوه‌كییه‌كانیشی لێوه‌ربگرنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ گه‌ر‬ ‫ئه‌م كاره‌ی‌ نه‌كردایه‌‪ ،‬دور نه‌بو چاره‌نوسی‬ ‫ئێرانیش‪ ،‬هاوشێو‌هی‌ سوریایی لێبێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم توركیا بڕیاریداوه‌ خۆی‌ له‌ناوخۆی‬ ‫ش���اره‌كانییه‌وه‌ ش���ه‌ڕ ده‌س���تپێده‌كات‪،‬‬ ‫قه‌تڵوعام���ی‌ كاندی���ده‌ هه‌ڵبژێ���ردراوه‌كان‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم هه‌رگیز توركیا له‌وه‌ تێناگات‪،‬‬ ‫كه‌ "ده‌ش���ێ كورده‌كان موسڵمان‌و سوننی‌‪،‬‬ ‫ی���ان عه‌له‌ویی ب���ن‪ ،‬به‌اڵم ك���وردن‪ ،‬نه‌ك‬ ‫تورك‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئ���ااڵی‌ توركیاش له‌دیاربه‌كر‪،‬‬ ‫ماردین‌و وان بش���ه‌كێته‌وه‌"‪ ،‬ب���ه‌اڵم توركیا‬ ‫نایه‌وێ���ت ئه‌م���ه‌ بس���ه‌لمێنێت‪ ،‬هه‌ربۆی���ه‌‬ ‫هه‌ندێكجار باس ل���ه‌وه‌ ده‌كرێت‪ ،‬پاش ‪93‬‬ ‫ساڵ له‌شكس���تی‌ ئیمپراتۆریه‌تی‌ عوسمانی‌‌و‬ ‫دروس���تبونی‌ توركیای‌ نوێ���ی‌ (ئه‌تاتورك)‬ ‫باس له‌دروس���تكردنی‌ خه‌الفه‌تی‌ ئیسالمی‌‬ ‫ده‌كرێت له‌س���ه‌ر ده‌ستی‌ ئه‌ردۆگان له‌ساڵی‌‬ ‫(‪.)2023‬‬ ‫بۆی���ه‌ ده‌كرێ���ت بڵێین س���نور به‌زاندنی‌‬ ‫توركیا چه‌ند گریمانه‌ی‌ له‌پشته‌وه‌یه‌‪:‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫په‌یامێك بۆ وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقاف‬

‫گه‌م ‌ه كردن به‌ئاگر‬

‫یاسین ره‌سول عوسمان‬ ‫الپ����ه‌ره‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ڕۆژنام����ه‌ی‌ ئاوێن ‌ه‬ ‫ژم����اره‌ ‪ 507‬ریكه‌وت����ی‌ ‪2015/12/15‬‬ ‫دیمانه‌یه‌كی‌ له‌ئاماده‌كردنی‌ وریاجه‌مال باڵو‬ ‫كردوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬مانش����ێتی‌ بابه‌ته‌كه‌ جێگه‌ی‌‬ ‫سه‌رنج و شایانی‌ هه‌ڵوێسته‌ كردن بو گوایه‌‬ ‫س����ێ‌ س����ه‌د هه‌زار كه‌س بون به‌زه‌رده‌شتی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان‌و ئه‌م گوته‌یه‌ له‌زاری‌‬ ‫دیمانه‌ك����راوه‌وه‌ هه‌ڵهێنجراوه‌ كه‌ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫ناوه‌ندی‌ ئاینی‌ زه‌رده‌شتیه‌ له‌سلێمانی‌‪.‬‬ ‫س����ه‌مه‌ره‌ نی‌ یه‌ له‌هه‌رێمێكی‌ س����یخناخ‬ ‫له‌بێ‌ یاس����ایی‌‌و فه‌وزا هه‌مو جۆره‌ ش����تێك‬ ‫ببینین‪ ،‬هه‌تا بژین ش����تی‌ س����ه‌یرو سه‌مه‌ره‌‬ ‫ده‌بیس����تین‌و ده‌بینی����ن‪ ،‬به‌گرنگ����ی‌ ده‌زانم‬ ‫له‌س����ه‌ر چه‌ن����د وته‌یه‌ك����ی‌ باب����ای‌ دیده‌نی‌‬ ‫كراو ئیستێك بكه‌ین‌و به‌س����ه‌رنجی‌ ورده‌وه‌‬ ‫بیخه‌ین����ه‌ به‌رچ����اوی‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ ئه‌وقاف‌و‬ ‫كاروباری‌ ئاین����ی‌ له‌الیه‌ك‌و یه‌كێتی‌ زانایان‌و‬ ‫ته‌واوی‌ دین‌و ئاین����زاكان‌و نه‌ته‌وه‌كانی‌ تری‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌‪ ،‬شایانی‌‬ ‫باس����ه‌ له‌ش����وێن‌و جێگه‌ی‌ تردا هه‌ڵوێست‌و‬ ‫لێكدانه‌وه‌ی‌ جدیمان ده‌بێت بۆ ئه‌فس����انه‌ی‌‬ ‫زه‌رده‌ش����ت‌و ئه‌و بابه‌ته‌ لێره‌دا نایه‌ته‌ باس‬ ‫كردن‪.‬‬ ‫چه‌ند په‌یڤ‌و په‌ره‌گرافێ����ك له‌وته‌ی‌ ئه‌و‬ ‫براده‌ره‌ وه‌ك خۆی‌ ده‌نوس����ینه‌وه‌و پاش����ان‬ ‫كۆمێنتی‌ خومان ده‌خه‌ینه‌ ڕو‪ ،‬له‌دیمانه‌كه‌دا‬ ‫پیری‌ زه‌رده‌ش����ته‌كان ده‌ڵێت (كورد بڕیاری‌‬ ‫داوه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئاین����ی‌ خۆی‌)‪(،‬ده‌بێت‬ ‫ویژدانی‌ كورد ده‌س����تكاری‌ بكرێت‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫به‌گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ خود‪ ،‬پێویس����ته‌ ئاینه‌كه‌مان‬

‫بگێڕینه‌وه‌و تاك له‌سه‌ر بنه‌مای‌ خۆی‌ هه‌ڵده‌‬ ‫هێنجی����ن) دواتر ده‌ڵێت (وه‌ك زه‌رده‌ش����ت‬ ‫ده‌ڵێ����ت له‌به‌رامب����ه‌ر تاریكی����دا شمش����ێر‬ ‫هه‌ڵناكێش����م چرایه‌ك داده‌گیرسێنم) دواتر‬ ‫ئاماژه‌ ده‌كات (سه‌باره‌ت به‌ڕێژه‌ی‌ ئایندارانی‌‬ ‫زه‌رده‌ش����تی‌ ده‌ڵێت ڕێژه‌كه‌ زۆر زۆره‌ له‌هه‌ر‬ ‫شارێكی‌ باش����وری‌ كوردستان به‌النیكه‌مه‌وه‌‬ ‫‪ 100‬هه‌زار كه‌س بون به‌زه‌رده‌ش����تی‌ ڕێژه‌كه‌‬ ‫هێن����ده‌ زۆره‌ ڕه‌نگ����ه‌ خه‌ڵك ب����ڕوا نه‌كات)‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ده‌ڵیت كۆمه‌ڵێك خه‌ڵك هاوكاری‌‬ ‫دارایی‌ ناوه‌نده‌كه‌ی����ان ده‌كات له‌گه‌ڵ چه‌ند‬ ‫(ڕێكخراوێك����ی‌ نێ����و ده‌وڵه‌ت����ی‌!!!) زیاتر‬ ‫ده‌ڵێت (بڕیاریانداوه‌ له‌ش����وێنه‌ مێژوییه‌كان‬ ‫ئاته‌ش����گا نه‌كه‌نه‌وه‌‪،‬چونك����ه‌ هه‌رش����تێك‬ ‫به‌رامبه‌ر ئاته‌شگاكه‌ بكرێت زیان به‌ر شوێنه‌‬ ‫مێژوییه‌ك����ه‌ ده‌كه‌وێ����ت) پاش����ان (داوامان‬ ‫له‌حكومه‌ت كردوه‌ له‌ش����وێنێكدا كه‌ خۆمان‬ ‫دیاریمان ك����ردوه‌ دۆنمێكمان بداتێ‌ خۆمان‬ ‫ده‌یكه‌ین به‌ئاته‌ش����گا!)‪( ،‬ئێم����ه‌ چاوه‌ڕێی‌‬ ‫یه‌ك شت ده‌كه‌ین كه‌ تایبه‌ته‌ به‌پرسی‌ خاك‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌باش����وری‌ كوردستان‪،‬چاوه‌ڕێ‌‬ ‫ده‌كه‌ی����ن بزانین كێش����ه‌ی‌ خ����اك ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫داگیری����ان كردوه‌ به‌شمش����ێر تائێس����تاش‬ ‫س����ه‌رمان ده‌په‌رێنن؟ هه‌ڵوێستی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم چییه‌ له‌س����ه‌ر ئه‌و خاكه‌؟ دوای‌ ئه‌وه‌‬ ‫بڕیاری‌ خۆم����ان ئه‌ده‌ی����ن‌و چاالكیه‌كانمان‬ ‫فراوانتر ده‌كه‌ین‪).‬‬ ‫له‌ده‌س����تپێكدا پرس����یارێكی‌ لۆژیك����ی‌‬ ‫ده‌وروژێن����م (له‌نێ����و ت����ه‌واوی‌ ئاینه‌كان����ی‌‬ ‫كوردس����تاندا كه‌س����ێك كه‌ ده‌بێته‌ مه‌ال یا‬ ‫قه‌ش����ه‌ یان پیاوی‌ ئاینی‌ هه‌ردینێك مۆڵه‌تی‌‬ ‫زانس����تی‌‌و دین����داری‌ له‌زان����اكان‌و ناوه‌نده‌‬ ‫پس����پۆڕییه‌كان ئه‌و ئاین����ه‌ وه‌رده‌گرێت به‌‬ ‫پێی‌ هه‌ندێك سروتی‌ دیاریكراو! پرسیاره‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كێ‌ ئ����ه‌م مۆڵه‌ته‌ی‌ دایه‌ كه‌س����ێك‬ ‫خۆی‌ بكاته‌ خاوه‌نی‌ دینێك‌و بانگه‌ش����ه‌ی‌ بۆ‬ ‫ب����كات ؟ خۆ ناكرێت هه‌ر ك����ه‌س گروپێكی‌‬ ‫پێنج كه‌س����ی‌ كۆكاته‌وه‌و رێبه‌رایه‌تی‌ دینێك‬ ‫ڕاگه‌یه‌نێت! ئه‌گه‌ر وابێت س����به‌ی‌ كه‌سێكی‌‬ ‫دی‌ پاك سه‌ری‌ ده‌تاشێت‌و به‌رگێكی‌ نارنجی‌‬ ‫ده‌پۆش����ێت‌و ده‌ڵێ����ت ده‌الی‌ الم����ا مۆڵه‌تی‌‬ ‫پێداوم‌و من رێبه‌ری‌ بوزییه‌كانی‌ كوردستانم‌و‬ ‫موڵه‌تم ده‌وێت!! به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ بوزیه‌ت بونی‌‬ ‫له‌كوردس����تاندا هه‌بێت‪ ،‬ئای����ا خوێندنه‌وه‌و‬

‫گه‌ڕانی‌ كه‌سێك (به‌قسه‌ی‌ خۆی‌) به‌سه‌ بۆ‬ ‫ده‌مڕاستی‌ ئاینێك‪ ،‬راستتر وابو ئه‌و كابرایه‌‬ ‫پێغه‌مبه‌رایه‌تی‌ خ����ۆی‌ ڕاگه‌یاندایه‌و ئه‌وكات‬ ‫پاساو و قسه‌یه‌كی‌ تر هه‌بو !‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌مێك هۆش����یاری‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫كولت����وری‌ هه‌بێ����ت ل����ه‌زۆر ڕه‌هه‌ن����ده‌وه‌‬ ‫هه‌س����ت به‌كۆڵه‌واری‌ دیمانه‌ك����راو ده‌كات‪،‬‬ ‫ڕاسته‌وخۆ ماف به‌خۆدان‌و به‌ناوی‌ نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫ك����ورده‌وه‌ قس����ه‌ ك����ردن كه‌ به‌ش����ی‌ هه‌ره‌‬ ‫زۆرین����ه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌ی‌ كورد (ناكۆك‌و نه‌یاری‌‬ ‫بۆچونه‌كه‌یه‌ت����ی‌) هه‌ڵه‌یه‌ك����ی‌ س����یخناخه‌‬ ‫له‌هه‌ڵه‌شه‌یی‌‪ ،‬ده‌س����تكاری‌ ویژدانی‌ مرۆڤی‌‬ ‫كوردكردن به‌میكانیزمی‌ دژایه‌تی‌‌و سڕینه‌وه‌ی‌‬ ‫ته‌واوی‌ پره‌نسیپ‌و به‌هاكانی‌ به‌رامبه‌ره‌كان‪،‬‬ ‫ڕاگه‌یاندنی‌ شه‌ڕو سوكایه‌تی‌ كردنه‌ به‌مێژوی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ك كه‌ س����ه‌دان كه‌ڵه‌پیاوی‌ ناوداری‌‬ ‫به‌رهه‌م هێناوه‌و ده‌یه‌وێت ئه‌و مێژوه‌ س����فر‬ ‫بكات����ه‌وه‌و س����ه‌رله‌نوێ‌ به‌بۆچونه‌كانی‌ ئه‌م‬ ‫مێ����ژو داڕێژرێت����ه‌وه‌‪ ،‬مه‌ریوان وری����ا قانع‬ ‫واته‌نی‌ دابڕانێك دروس����ت ب����كات له‌نێوان‬ ‫(ده‌سته‌بژێرێك خوێنده‌واری‌ گرنگ‌و رۆشنبیره‌‬ ‫گه‌وره‌كانی‌ ئێمه‌ به‌درێژایی‌ چه‌ندان س����ه‌ده‌‬ ‫موس����ڵمان بون‪ ،‬كردنی‌ ئیسالم به‌داگیركه‌ر‬ ‫مانای‌ كردنی‌ هه‌مو خوێنده‌واره‌كانی‌ مێژوی‌‬ ‫ئێمه‌ به‌نۆكه‌ری‌ داگیركه‌ران‪ ،‬له‌بابه‌ تاهیری‌‬ ‫هه‌مه‌دانیه‌وه‌ تاس����ه‌ر م����ه‌ال عه‌بدولكه‌ریمی‌‬ ‫موده‌ری����س‪ ،‬به‌تێپه‌ڕین به‌و ه����ه‌زاران هه‌زار‬ ‫م����ه‌الو فه‌قێ‌‌و زان����ا ئاینیانه‌دا ك����ه‌ مێژوی‌‬ ‫ڕۆح����ی‌‌و فیكری‌‌و كولتوری‌ ئێم����ه‌ له‌ڕه‌وتی‌‬ ‫گه‌شه‌كردنی‌ خۆیدا به‌رهه‌می‌ هێناون) دواتر‬ ‫ئاماژه‌ به‌ژماره‌ یه‌كی‌ ناواقیعی‌ س����ێ‌ سه‌د‬ ‫هه‌زاركه‌س����ی‌‌و ئه‌و كادیره‌ زۆرانه‌یان كه‌ ماڵ‬ ‫به‌م����اڵ ده‌گه‌ڕێن له‌گونده‌كان!!و بانگه‌ش����ه‌‬ ‫ناكه‌ن!!! ئه‌ی‌ باشه‌ چی‌ ده‌كه‌ن؟ ماڵ به‌ماڵ‬ ‫بۆچی‌ باسی‌ خۆیان ده‌كه‌ن!! ئه‌ی‌ بانگه‌شه‌‬ ‫چیه‌؟!پرس����یار ئه‌وه‌یه‌ ئ����ه‌رێ‌ درۆكردن‌و‬ ‫مرۆڤی‌ درۆزن پێگه‌ی‌ له‌زه‌رده‌شتیه‌تدا چیه‌و‬ ‫چۆنه‌؟!حیكمه‌یه‌ك هێنراوه‌ گوایه‌ زه‌رده‌شت‬ ‫گوتویه‌ت����ی‌ له‌به‌رامب����ه‌ر تاریكیدا شمش����ێر‬ ‫هه‌ڵناكێشم چرایه‌ك داده‌گیرسێنم‪( ،‬پێمان‬ ‫ناڵێت چراكه‌ به‌نه‌وت ئیشی‌ كردوه‌ یان گاز)‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر كه‌مێك خ����ۆی‌ زه‌حمه‌ت بدایه‌و وه‌ك‬ ‫خۆی‌ ده‌ڵێت (زۆر گه‌ڕاوه‌و خوێندویه‌تیه‌وه‌)‬ ‫ته‌نان����ه‌ت فیلمێك����ی‌ مێژویی‌ ئ����ه‌و چاخه‌ی‌‬

‫كێ‌ ئه‌م مۆڵه‌ته‌ ‌ی‬ ‫دایه‌ كه‌سێك خۆی‌‬ ‫بكاته‌ خاوه‌نی‌‬ ‫ئایینی زه‌رده‌شتی‌و‬ ‫بانگه‌شه‌ی‌ بۆ بكات؟‬ ‫خۆ ناكرێت هه‌ر‬ ‫كه‌س گروپێكی‌ پێنج‬ ‫كه‌سی‌ كۆكاته‌وه‌و‬ ‫رێبه‌رایه‌تی‌ دینێك‬ ‫ڕاگه‌یه‌نێت؟‬ ‫بدیایه‌ ئه‌وا ده‌یزانی‌ له‌سه‌رده‌می‌ زه‌رده‌شتدا‬ ‫(گه‌ر زه‌مه‌نه‌كه‌شی‌ راست بێت!) داهێنانێك‬ ‫نه‌ب����وه‌ به‌ن����اوی‌ چ����را! به‌كاربهێنرێ����ت بۆ‬ ‫ڕۆش����نایی‌‪ ،‬ده‌س����ت له‌م مه‌عریف����ه‌ گرنگه‌‬ ‫مێژویی����ه‌ هه‌ڵده‌گرین‌و به‌س����ه‌رنجێكی‌ جدی‌‬ ‫ده‌پرس����ین‪ ،‬ئه‌و ڕێكخ����راوه‌ نێوده‌وڵه‌تیانه‌‬ ‫كێن‌و بۆ چی‌و به‌ چ مه‌به‌س����ت‌و ئامانجێك‌و‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌ چی‌ سپۆنس����ه‌ری‌ ئه‌م ناوه‌نده‌‬ ‫ده‌كات ؟!! له‌كوێی‌ دونیادا هه‌یه‌ كه‌س����ێك‪،‬‬ ‫واڵتێك حزبێ����ك‪ ،‬رێكخراوێكی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫به‌بێ‌ به‌رامبه‌ر پاره‌ ببه‌خشێت‌و سپۆنسه‌ری‌‬ ‫كارێ����ك بكات!! ئای����ا وه‌زاره‌ت����ی‌ ئه‌وقاف‬

‫ئاگاداری‌ داهاتی‌ ئه‌م ناوه‌نده‌یه‌!! له‌كوێو‌ه‬ ‫دێت‌و چۆن سه‌رف ده‌كرێت؟ چاالكیه‌كانیان‬ ‫به‌كام ئاراس����ته‌دایه‌؟! دواتر ب����ێ‌ ئاگایانه‌و‬ ‫ناراس����ته‌وخۆ ئامانج����ه‌كان ل����ه‌و ناوه‌ن����ده‌‬ ‫ده‌خرێت����ه‌ڕو‪ ،‬به‌اڵم نازانم ئه‌وانه‌ی‌ ش����وێنی‌‬ ‫كه‌وتون چۆن هه‌س����تیان پێنه‌كردوه‌‪ ،‬پرۆژه‌‬ ‫دیندارییه‌كه‌ به‌دۆنمه‌ زه‌وی‌ ده‌ست پێده‌كات‬ ‫پاش����ان ئێ����وه‌ رێكخ����راوی‌ نێوده‌وڵه‌تیتان‬ ‫له‌پشت بێت بێ‌ خه‌م بن وه‌زعتان باش ده‌بێت‬ ‫س����به‌ی‌ دۆنمی‌ ترو پ����رۆژه‌ی‌ وه‌به‌رهێنان‌و‬ ‫مۆڵ‌و ش����تی‌ تریش����ی‌ به‌دوادا دێت‪ .‬دواجار‬ ‫دیمانه‌ساز پرسیاری‌ لێ‌ ده‌كات‪ :‬بۆچی‌ تاكو‬ ‫ئێس����ته‌ خۆیان ده‌رنه‌خستوه‌ كه‌ ڕێژه‌كه‌یان‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ زۆره‌؟ (گه‌ر له‌ماوه‌ی‌ چوار مانگدا‬ ‫‪ 300‬ه����ه‌زار ئه‌ندامیان هه‌بێ����ت پێده‌چێت‬ ‫نوێنه‌رێك����ی‌ ئه‌م گروپ����ه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫ئاینده‌دا پش����تی‌ هه‌مو حزب����ه‌ زه‌به‌الحه‌كان‬ ‫بشكێنێت‌و هه‌مویان بنێرێته‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌!)‬ ‫قسه‌ڵۆكێكی‌ تر كه‌ شایانی‌ پێكه‌نین‌و گریانه‌‬ ‫له‌یه‌ك كاتدا‪ ،‬گوتویه‌تی‌ چاوه‌رێی‌ هه‌ڵویستی‌‬ ‫حكوم����ه‌ت ده‌كات له‌س����ه‌ر پرس����ی‌ خاك !‬ ‫م����رۆڤ هێنده‌ بێئ����اگا بێت له‌هه‌ڵویس����تی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ نه‌ته‌وه‌كه‌ی‌ له‌مه‌ڕ پرس����ی‌ خاك‬ ‫كه‌ هه‌زاره‌ها ش����ه‌هیدی‌ له‌پێناودا دراوه‌ هه‌ر‬ ‫ش����ایانی‌ پێكه‌نینه‌! چاوه‌ڕێی‌ پشكی‌ كێكی‌‬ ‫پاش شه‌ڕ ده‌كات!! ئه‌م به‌ناو موغه‌ ئه‌بێت‬ ‫ئاگاداربێت باخۆیشی‌ ناونابێت رێكخراو به‌اڵم‬ ‫ئه‌و بانگه‌ش����ه‌ی‌ دینێ����ك ده‌كات؟ ئه‌مه‌ش‬ ‫مه‌س����ه‌له‌یه‌كی‌ گاڵته‌جاڕی‌ نیه‌‪ ،‬زمانی توند‬ ‫بۆ پیاوی‌ په‌یامدار هه‌ڵه‌یه‌كی‌ كوش����نده‌یه‌!‬ ‫ئه‌بێت هێرش����ی‌ دوژمنكارانه‌ نه‌كاته‌ س����ه‌ر‬ ‫ئاین����ه‌كان‌و هه‌ڵگران����ی‌ بیروباوه‌ڕه‌كانی‌ تر‬ ‫(ئه‌وان����ه‌ی‌ داگیری����ان كردوه‌ به‌شمش����ێر‬ ‫تائێستاش سه‌رمان ده‌په‌ڕێنن) گوته‌زایه‌كه‌‬ ‫لێوانلێ����وه‌ له‌هه‌ڵ����ه‌و س����وكایه‌تی‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌مه‌وپێش گوێبیس����تی‌ سیاس����یه‌ك بوبیت‬ ‫هێرش����ی‌ كردبێته‌ س����ه‌ر دینێك له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫ب����وه‌ وه‌ك ح����زب قس����ه‌ ك����راوه‌‪ ،‬حزبیش‬ ‫سیاس����ه‌ته‌و سیاس����ه‌تیش دای����ك‌و باوكی‌‬ ‫نی����ه‌‪ ،‬روژگار س����ه‌دانی‌ وه‌ك ئه‌وانه‌ی‌ لوش‬ ‫داوه‌ ئه‌وه‌ی‌ ماوه‌ت����ه‌وه‌ ئاینه‌كه‌ بوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌ناوی‌ ئاینه‌وه‌ قس����ه‌ ده‌كات ئه‌بێت‬ ‫زۆر وری����ا بێ����ت‌و ه����ه‌زارو ی����ه‌ك گریمانه‌و‬ ‫لێكدان����ه‌وه‌ بكات بۆ هه‌ر وش����ه‌یه‌ك له‌زاری‌‬

‫دێت����ه‌ ده‌ره‌وه‌(له‌ش����وێنێكی‌ ت����ردا به‌ڕونی‌‬ ‫وه‌اڵمی‌ ئه‌و قس����ه‌ڵۆكه‌ ده‌ده‌ینه‌وه‌!) دواجار‬ ‫ئێمه‌و وه‌زاره‌تی‌ ئه‌وقافیش جیاوازی‌ ده‌كه‌ین‬ ‫له‌نێ����وان س����ه‌ندیكایه‌كی‌ پیش����ه‌یی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫بانگه‌ش����ه‌كاریی‌ بۆ ئاینێك هیچ ژێرخانێكی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ نه‌بێت‌و كاری‌ ریكخراوه‌یی‌ بۆساز‬ ‫كرێت به‌مه‌به‌س����تی‌ سیاس����ی‌‌و شه‌خس����ی‌‌و‬ ‫ناوبان����گ ده‌رك����ردن‌و خۆده‌وڵه‌مه‌ندكردنی‌‬ ‫ئاسانی‌ له‌پشته‌وه‌ بێت!! نیه‌تپاكی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ كوردی‌ له‌م كاره‌دا به‌دی‌ ناكرێت‬ ‫چونك����ه‌ ده‌ڵێ����ت (بڕیاریانداوه‌ له‌ش����وێنه‌‬ ‫مێژویی����ه‌كان ئاته‌ش����گا نه‌كه‌نه‌وه‌‪،‬چونك����ه‌‬ ‫هه‌رش����تێك به‌رامب����ه‌ر ئاته‌ش����گاكه‌ بكرێت‬ ‫زیان به‌ر ش����وێنه‌ مێژوییه‌ك����ه‌ ده‌كه‌وێت )‬ ‫كه‌واته‌ پالنی‌ هه‌نگاوی‌ نه‌ش����یاو له‌پشته‌وه‌‬ ‫خ����ۆی‌ م����ه‌اڵس داوه‌و ده‌یانه‌وێ����ت كارێك‬ ‫بكه‌ن ئاشتی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ تێكبد‌هن‌و پاشان‬ ‫كاردانه‌وه‌ی‌ توندی‌ هه‌ڵگرانی‌ دینه‌كانی‌ تری‌‬ ‫به‌دوادا بێت‪ ،‬ئه‌م بانگه‌شانه‌ بانگه‌شه‌یه‌كی‌‬ ‫نه‌زۆكن چونكه‌ له‌سه‌ر بنه‌مای‌ ره‌گه‌زپه‌رستی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و جیاوازی‌‌و ته‌مایز له‌سه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫ئاینی‌ بونیاد نراوه‌و دژایه‌تیه‌كی‌ رونی‌ ته‌واوی‌‬ ‫ئاین‌و نه‌ته‌وه‌كانی‌ تری‌ كوردستانی‌ تێدایه‌‪،‬‬ ‫ده‌س����تكاری‌ ویژدانی‌ ك����وردو گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫میسولوژیای‌ زه‌رده‌شتیزم ته‌واو فۆتۆكۆپی‌‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ زایونیزم����ه‌ وه‌ك رێبازێك����ی‌‬ ‫ڕه‌یسیزمی‌ ناسیونالیستی‌ كوێرانه‌‪ ،‬گوته‌یه‌كی‌‬ ‫روش����نبیر مه‌ریوان وریا قانع ده‌كه‌مه‌ دیاری‌‬ ‫كوتای����ی‌ وتاره‌ك����ه‌م له‌كتێب����ی‌ (ده‌رباره‌ی‌‬ ‫فه‌لس����ه‌فه‌و ئیسالم‌و ڕوشنگه‌ری‌) دا ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫(جه‌وه����ه‌ری‌ ئ����ه‌م هه‌وڵدان����ه‌ نوقمكردنی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگای‌ كوردی‌ س����ه‌ره‌تاكانی‌ س����ه‌ده‌ی‌‬ ‫بیس����تویه‌كه‌ له‌ن����او بۆچون����ی‌ خورافیانه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌كی‌ كش����توكاڵی‌ ب����ه‌ر له‌دو هه‌زار‬ ‫س����اڵ له‌مه‌و ب����ه‌ردا‪ ).‬ئه‌م هه‌وڵ����ه‌ بچوكه‌‬ ‫بیرخستنه‌وه‌یه‌كی‌ دڵس����ۆزانه‌یه‌و هیوادارم‬ ‫ئاوازی‌ م����ه‌رگ نه‌بێت‌و گوێ‌ له‌هاواره‌كانمان‬ ‫نه‌گیرێت چونكه‌ ئاكامه‌ك����ه‌ی‌ باش نابێت‌و‬ ‫دورنیه‌ ئامانجی‌ مادی‌‌و سیاسی‌ له‌هه‌نده‌ران‌و‬ ‫ش����تی‌ تری‌ له‌پش����ته‌وه‌ بێ����ت‪ ،‬یه‌كێكی‌ تر‬ ‫له‌ئامانجه‌كانی‌ ئه‌م بۆچونه‌ نه‌شازانه‌ تێكدانی‌‬ ‫ئاش����تی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و گیان����ی‌ پێكه‌وه‌ژیانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌كه‌م����ان بێت! ئه‌گه‌رن����ا رێكخراوی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ بۆچ ‌ی سپۆنسه‌ری‌ ده‌كات!‬

‫کتێب‬

‫)‪ )508‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/22‬‬

‫كه‌ناڵ ‌ه ئاسمانیه‌كان‬ ‫شه‌ڕ ‌ی براكان له‌زه‌وییه‌و‌ه بۆ ئاسمان ده‌گوێزنه‌وه‌‬ ‫ ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫لێكۆڵه‌رێكی‌ میسری‌ دانیشتوی‌ ئه‌مریكا‪،‬‬ ‫له‌كتێبێكدا ملمالنێی‌ نێوان واڵته‌ عه‌ره‌بیه‌كان‬ ‫له‌ڕێگه‌ی‌ كه‌ناڵه‌ ئاسمانیه‌كانه‌وه‌ به‌وردی‌‬ ‫ده‌خاته‌ڕو‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ ملمالنێكانی‌ نێوان‬ ‫قه‌ته‌رو سعودییه‌ له‌ڕێگه‌ی‌ كه‌ناڵه‌كانی‌‬ ‫ئه‌لجه‌زیره‌و ئه‌لعه‌ره‌بیه‌‌و رۆژنامه‌كانی‌‬ ‫ئه‌لحه‌یات‌و شه‌رقولئه‌وسه‌ته‌وه‌‪ .‬به‌بڕوای‌‬ ‫نوسه‌ر عه‌ره‌ب متمانه‌یان به‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئامێری‌ ته‌له‌فزیۆنه‌كه‌یان كارده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆر به‌ده‌گمه‌ن متمانه‌یان به‌و په‌یامانه‌ هه‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌ڕێیه‌وه‌ بۆیان ده‌گوێزرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كتێبی‌ ش���ه‌ڕه‌ قس���ه‌‪ :‬میدیاو سیاس���ه‌ت‬ ‫له‌جیهانی‌ عه‌ره‌بیدا‪ ،‬له‌نوس���ینی‌‪ :‬د‪.‬مه‌ئمون‬ ‫فه‌ن���دی‌‌و وه‌رگێڕانی‌ م���ه‌م بوره���ان قانعه‌‪.‬‬ ‫كتێبه‌ك���ه‌ ‪ 350‬الپه‌ڕه‌ی���ه‌و له‌ش���ه‌ش به‌ش‬ ‫پێكهاتوه‌‪ ،‬به‌م ناونیش���انانه‌‪ :‬میدیای‌ میسری‌‬ ‫وه‌ك ده‌روازه‌ی���ه‌ك بۆ تێگه‌یش���تن له‌میدیای‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌‪ ،‬قه‌ته‌رو س���عودییه‌‪ :‬جه‌نگی‌ كه‌ناڵه‌‬ ‫ئاس���مانیه‌كان‪ ،‬میدیای‌ عه‌ره‌ب���ی‌‌و ملمالنێی‌‬ ‫ناو تاكه‌ده‌وڵه‌تێك‪ ،‬رۆژنامه‌نوس���انی‌ عه‌ره‌ب‬ ‫له‌نێوان پیش���ه‌و سیاس���ه‌تدا‪ ،‬ئه‌و كه‌نااڵنه‌ی‌‬ ‫خۆرئاوا ك���ه‌ ئاراس���ته‌ی‌ بین���ه‌ری‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫كردون‪ ،‬ئایا میدیا ده‌توانێت واقیعی‌ سیاسی‌‬ ‫بگۆڕێت‪.‬‬ ‫له‌پێش���ه‌كی‌ ئه‌م كتێب���ه‌دا‪ ،‬وه‌رگێڕ باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ده‌كات گرنگ���ی‌ ئ���ه‌م كتێبه‌ ب���ۆ نێو‬ ‫كتێبخان���ه‌ی‌ ك���وردی‌‪ ،‬هیچی‌ ل���ه‌و گرنگیه‌ی‌‬ ‫ب���ۆ نێو كتێبخان���ه‌ی‌ عه‌ره‌ب���ی‌ كه‌متر نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌هۆكاری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ "میدیا له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬هه‌ڵگری‌ هه‌مان ئه‌و ده‌ردانه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌جیهان���ی‌ عه‌ره‌بیدا هه‌یه‌"‪ .‬بۆ رونكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫زیاتری���ش ده‌ڵێ���ت‪ :‬كات���ێ‌ به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌‬ ‫سیاس���یه‌كان ده‌كه‌ونه‌ به‌رده‌م هه‌ڕه‌ش���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫میدی���اكان ب���ۆ شه‌ڕه‌قس���ه‌ به‌كارده‌هێنرێن‌و‬ ‫ده‌كرێنه‌ سه‌كۆیه‌ك بۆ "ته‌سفیه‌ی‌ حیسابات"‌و‬ ‫ناش���یرینكردنی‌ به‌رانبه‌ر له‌ڕێی‌ شه‌ڕه‌قسه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م حاڵه‌ته‌ تا ئه‌م ساته‌وه‌خته‌ش له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستاندا به‌ڕونی‌ بونی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫میسر‪ :‬میدیا یه‌كسانه‌ به‌رژێم‬ ‫له‌به‌ش���ی‌ یه‌كه‌م���دا نوس���ه‌ر باس���ی‌‬

‫له‌راگه‌یاندنه‌كان���ی‌ میس���ر له‌س���ه‌رده‌می‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌ریه‌ك له‌جه‌مال عه‌بدولناسرو‬ ‫ئه‌نوه‌ر سادات‌و حوس���نی‌ موباره‌ك ده‌كات‪،‬‬ ‫پاش���ان جۆره‌كان���ی‌ خاوه‌ندارێت���ی‌ میدیاو‬ ‫رۆڵی‌ میدیاكارانی‌ میس���ر له‌جیهانی‌ عه‌ره‌بیدا‬ ‫رونده‌كاته‌وه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‪ :‬په‌یامنێران‬ ‫له‌میسر گومانیان له‌سیاس���ه‌تی‌ رژێمه‌كه‌یان‬ ‫نییه‌‪ ،‬له‌بری‌ ئه‌وه‌ش له‌سه‌رخه‌رانی‌ ده‌بن‪ .‬ئه‌و‬ ‫كاره‌ش���یان خۆی‌ له‌لۆمه‌كردنی‌ دوژمنكارانی‌‬ ‫رژێمه‌كه‌دا له‌ناوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌دا ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌م به‌ش���ه‌دا نوس���ه‌ر به‌س���ه‌رهاتێكی‌‬ ‫عه‌بدولحه‌لی���م قه‌ندیل سه‌رنوس���ه‌ری‌ یه‌كێك‬ ‫له‌رۆژنام���ه‌كان ده‌گێڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وكات���ه‌ی‌‬ ‫وتارێكی‌ نوس���یوه‌و تیای���دا وتویه‌تی‌‪ :‬نا بۆ‬ ‫درێژكردنه‌وه‌ی‌ ویالیه‌تی‌ موباره‌ك‪ ..‬به‌ڵێ‌ بۆ‬ ‫سه‌رۆكێكی‌ نوێ‌ كه‌ گه‌ل هه‌ڵیبژێرێت"‪ .‬به‌اڵم‬ ‫دو هه‌فته‌ دوای‌ باڵوبون���ه‌وه‌ی‌ وتاره‌كه‌ی‌‪ ،‬له‌‬ ‫تشرینی‌ دوه‌می‌ (‪)2004‬دا چوار كه‌س به‌جلی‌‬ ‫فه‌رمیه‌وه‌ ده‌یڕفێنن‌و له‌س���ه‌ر رێگای‌ خێرای‌‬ ‫قاهیره‌ – س���وێس فڕێی���ده‌ده‌ن‌و پێیده‌ڵێن‬ ‫"ئه‌مه‌ بۆ ته‌مبێكردنته‌‪ ،‬به‌هۆی‌ قس���ه‌كردنت‬ ‫له‌سه‌ر گه‌وره‌كانت"‪.‬‬ ‫جه‌نگێك له‌ڕێگای‌ ئاسمانه‌وه‌‬ ‫له‌به‌شی‌ دوه‌مدا نوسه‌ر باس له‌دروستبون‌و‬ ‫ملمالنێكانی‌ نێ���وان كه‌ناڵه‌كانی‌ ئه‌لجه‌زیره‌و‬ ‫ئه‌لعه‌ره‌بیی���ه‌ ده‌كات‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش‬ ‫چه‌ندی���ن نمون���ه‌ی‌ روماڵكردنه‌كان���ی‌ هه‌ردو‬ ‫كه‌ناڵ له‌باره‌ی‌ روداوه‌ سیاس���یه‌كانی‌ واڵتانی‌‬ ‫عه‌ره‌بیه‌وه‌ ده‌هێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌ناڵی‌ جه‌زیره‌ كه‌ له‌(‪8‬ی شوباتی ‪)1996‬‬ ‫به‌مه‌رسومێكی‌ ش���ازاده‌ی‌ قه‌ته‌ر دامه‌زرێنرا‪،‬‬ ‫له‌ئێس���تادا خاوه‌ن���ی‌ گروپێ���ك كه‌ناڵ���ه‌ كه‌‬ ‫به‌زمانه‌كانی‌ عه‌ره‌بی‌‌و ئینگلیزی‌‌و له‌بواره‌كانی‌‬ ‫سیاسه‌ت‌و وه‌رزش‌و دیكۆمێنتاری‌ كارده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫كۆمه‌ككردنی‌ كه‌ناڵه‌كه‌ش له‌به‌ندێكی‌ بودجه‌ی‌‬ ‫دیوانی‌ شازاده‌ییدا هاتوه‌‪.‬‬ ‫به‌بۆچون���ی‌ نوس���ه‌ر‪ ،‬دامه‌زراندنی‌ كه‌ناڵی‌‬ ‫جه‌زی���ره‌ بۆ ئه‌وه‌ بوه‌ پێگه‌یه‌ك ببه‌خش���ێته‌‬ ‫واڵتی‌ قه‌ت���ه‌ر‪ ،‬چونك���ه‌ "قه‌ته‌ر س���عودییه‌‬ ‫نیی���ه‌ كه‌ جێ���گای‌ پیرۆزی‌ هه‌ی���ه‌‌و له‌بواری‌‬ ‫ئیس�ل�امیدا یارمه‌تیده‌ری‌ ده‌بێ���ت‪ ،‬ئێرانیش‬ ‫نییه‌ كه‌ شۆڕش���ی‌ ئیس�ل�امی‌ وه‌ك رێگایه‌كی‌‬ ‫دره‌وش���انه‌وه‌و بریقه‌ده‌ر به‌خ���ۆوه‌ ده‌بینێ‌"‪.‬‬

‫شكسته‌كانی‌ ئه‌لحوڕه‌و سه‌وا‬ ‫له‌به‌ش��� ‌ی پێنجه‌مدا‪ ،‬ب���اس له‌كه‌ناڵه‌كان ‌ی‬ ‫ح���وڕه‌و رادیۆ س���ه‌وا ده‌كات ك��� ‌ه ئه‌مریكا‬ ‫ئاراس���ته‌ ‌ی واڵتان ‌ی عه‌ره‌ب ‌ی ده‌كات‪ .‬س���ه‌وا‬ ‫ل���ه‌‪‌2002/3/23‬و ئه‌لحوڕه‌ش ل���ه‌‪2004/2/14‬‬ ‫ده‌ست ‌ی به‌په‌خش كردوه‌‪ .‬ئامانج ‌ی ئه‌مریكاش‬ ‫له‌م كه‌نااڵن���ه‌‪ ،‬بره‌دوان ‌ه به‌دیبلۆماس���یه‌ت ‌ی‬ ‫ئه‌مریكا له‌جیهان ‌ی عه‌ره‌بدا‪ .‬به‌اڵم به‌بۆچون ‌ی‬ ‫نوس���ه‌ر ئه‌و دو كه‌ناڵ ‌ه له‌گۆڕین ‌ی ئه‌قڵ‌و دڵ ‌ی‬ ‫گه‌الن ‌ی عه‌ره‌بدا شكس���تیان هێناوه‌‪ ،‬كه‌چ ‌ی‬ ‫"به‌ڕێوه‌به‌ران ‌ی ه���ه‌ردو كه‌ناڵه‌ك ‌ه زیاده‌ڕۆی ‌ی‬ ‫له‌راگه‌یاندن ‌ی سه‌ركه‌وتنیاندا ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫فه‌ندی‌‪ ،‬ئاماژ‌ه به‌وه‌ده‌كات كارمه‌ندان ‌ی هه‌ردو‬ ‫كه‌ناڵه‌ك ‌ه له‌سه‌ر ‌ی هه‌ره‌مه‌كه‌وه‌ بۆ بنكه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ش��� ‌ی بۆ گێڕانه‌وه‌ ‌ی چیرۆك ‌ی ئه‌مریك ‌ی‬ ‫به‌گوێ ‌ی جیهان��� ‌ی عه‌ره‌بدا دامه‌زرێنراون "زۆر‬ ‫به‌كه‌م ‌ی له‌باره‌ ‌ی ئه‌مری���كاو چیرۆكه‌كه‌یه‌و‌ه‬ ‫زانیارییان هه‌یه‌"‪ .‬بۆ راستاندن ‌ی وته‌كانیشی‌‪،‬‬ ‫چه‌ندین نمون ‌ه له‌هه‌واڵ‌و به‌رنامه‌كان ‌ی كه‌ناڵ ‌ی‬ ‫ئه‌لحوڕ‌ه ده‌هێنێته‌وه‌‪.‬‬

‫جیهانێك له‌پاداشتكردن‬ ‫بۆ ئه‌و رۆژنامه‌نوسان ‌ه‬ ‫فه‌راهه‌م ده‌بێت ك ‌ه‬ ‫ئه‌رك ‌ه سه‌ره‌كییه‌كه‌یان‬ ‫شاردنه‌وه‌ ‌ی جه‌ورو‬ ‫سته‌م ‌ی رژێمه‌كه‌و‬ ‫به‌خشین ‌ی خه‌سڵه‌ت ‌ی‬ ‫ره‌واییدایه‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ڵێ���ت "قه‌ت���ه‌ر نیش���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاس���مانیی‌ به‌ئه‌مریكی���ه‌كان به‌خش���یوه‌‪،‬‬ ‫ش���ه‌پۆله‌ هه‌واییه‌كان���ی‌ به‌ئیس�ل�امیه‌كان‌و‬ ‫ناسیۆنالیس���ته‌كانی‌ ع���ه‌ره‌ب‪ ،‬الجزی���ره‌ بۆ‬ ‫ش���ه‌قامی‌ عه‌ره‌بی‌‪ ،‬بنكه‌ س���ه‌ربازییه‌كانیش‬ ‫بۆ ئه‌مریكا‪ ،‬ئه‌مه‌یه‌ هاوكێش���ه‌ی‌ ئاسایش���ی‌‬ ‫قه‌ته‌ر"‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ كه‌ناڵی‌ "العربیه‌"یه‌ له‌ساڵی‌ (‪)2003‬‬ ‫به‌س���ه‌رمایه‌ی‌ (‪ )300‬ملی���ۆن دۆالر له‌الیه‌ن‬ ‫سعودییه‌وه‌ دامه‌زراوه‌‪ .‬نوسه‌ر ده‌ڵێت "العربیه‌‬ ‫ره‌نگ���ه‌ ره‌خنه‌ له‌ه���ه‌ر ده‌وڵه‌تێ���ك بگرێت‪،‬‬ ‫سعودییه‌ نه‌بێت"‪ .‬له‌سه‌ر ئاستی‌ سه‌ركه‌وتویی‌‬ ‫هه‌ردو كه‌ناڵه‌كه‌ش ده‌ڵێت‪ :‬هه‌ردو كه‌ناڵه‌كه‌‪،‬‬ ‫تا ئه‌م ساته‌وه‌خته‌ شكستیان هێناوه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌له‌خۆگرتنی‌ هه‌ر بابه‌تێ���ك كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ملمالنێی‌ سیاسیه‌كانی‌ خاوه‌نه‌كانی‌ كه‌ناڵه‌كه‌‬ ‫بێت‪ ،‬واته‌ سعودییه‌و قه‌ته‌ر"‪.‬‬

‫لوبنان‪ :‬شه‌ڕی‌ به‌وه‌كاله‌تی‌ كه‌ناڵه‌كان‬ ‫له‌به‌ش ‌ی سێیه‌مدا نوسه‌ر باس له‌میدیا ‌ی‬ ‫لوبنان��� ‌ی ده‌كات‌و پێیوای��� ‌ه كه‌ناڵ���ه‌كان‬ ‫به‌سیاسیكراون‌و ئازاد نین‌و له‌ژێر هه‌ژمون ‌ی‬ ‫پارت‌و تایه‌فه‌كان���دان‪ .‬نه‌ك هه‌ر ئه‌وه‌نده‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئه‌وه‌ش ‌ی بۆ زیاد ده‌كات "ملمالنێكان ‌ی‬ ‫نێوان واڵتان‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌ی له‌نێوان س���وریاو‬ ‫ئێران‌و س���عودییه‌و قه‌ته‌ر‪ ،‬به‌ش���ێكی‌ زۆر‬ ‫به‌ناویه‌كداچو ‌ی چن���راو ‌ی میدیا ‌ی لوبنان ‌ی‬ ‫پێكده‌هێنن"‪.‬‬ ‫له‌به‌ش ‌ی چواره‌مدا باس له‌رۆژنامه‌نوسان ‌ی‬ ‫ع���ه‌ره‌ب ده‌كات‪ .‬له‌باره‌یان���ه‌و‌ه ده‌ڵێ���ت‪:‬‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ان رۆڵ���ه‌ ‌ی ئه‌م سیس���تم ‌ه‬ ‫سیاس���ی‌‌و رۆش���نبیرییه‌ ‌ی عه‌ره‌بی���ن‪ ،‬چ‬ ‫هه‌واداران ‌ی حكومه‌ت بن یان ئۆپۆزسیۆن‪،‬‬ ‫هه‌مان ئه‌و ڤایرۆسه‌یان تێدایه‌و هه‌مان ئه‌و‬ ‫باكگراونده‌ش���یان هه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه له‌رۆشنبیریی‌‌و‬

‫‪17‬‬

‫ده‌س���ه‌اڵتخواز ‌ی یان رژێم ‌ی باوكایه‌تیه‌و‌ه‬ ‫كه‌وتوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ ‌ی دۆخ��� ‌ی رۆژنامه‌نوس���ان ‌ی‬ ‫عه‌ره‌ب‪ ،‬ده‌ڵێت‪ :‬جیهانێك له‌پاداشتكردن‬ ‫بۆ ئه‌و نوس���ه‌ران ‌ه ده‌س���ته‌به‌ر ده‌بێت ك ‌ه‬ ‫پابه‌ندبونێك��� ‌ی توندیان هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك‬ ‫چ���ۆن بۆ ئه‌و رۆژنامه‌نوس���انه‌ش فه‌راهه‌م‬ ‫ده‌بێت ك ‌ه ئه‌رك ‌ه س���ه‌ره‌كییه‌كه‌یان خۆ ‌ی‬ ‫ل ‌ه ش���اردنه‌وه‌ ‌ی جه‌ورو سته‌م ‌ی رژێمه‌كه‌و‬ ‫به‌خش���ین ‌ی خه‌س���ڵه‌ت ‌ی ره‌واییدای ‌ه پێی‌‪.‬‬ ‫پاش���ان ده‌ڵێ���ت‪ :‬له‌جیهان��� ‌ی عه‌ره‌بی���دا‬ ‫جنێودان به‌حیزب ‌ی حوكمڕان زیانگه‌یاندن ‌ه‬ ‫به‌به‌رژه‌وه‌ند ‌ی نیشتیمانی‌‪ ،‬رۆژنامه‌نوسان‬ ‫له‌وكاتان��� ‌ه دادگای��� ‌ی ناكرێ���ن ك��� ‌ه جنێو‬ ‫به‌هاواڵت��� ‌ی ئاس���ای ‌ی ده‌ده‌ن‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫جنێ���ودان به‌هاواڵت ‌ی ئاس���ای ‌ی زی���ان ب ‌ه‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ نیشتیمان ناگه‌یه‌نێت‪.‬‬

‫چۆن دۆخی‌ میدیا چاك بكرێت؟‬ ‫له‌به‌ش ‌ی شه‌ش���ه‌مدا‪ ،‬نوسه‌ر به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫گش���ت ‌ی ب���اس له‌دۆخ��� ‌ی میدی���ا ‌ی عه‌ره‌ب ‌ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬پێیوای ‌ه ناوه‌نده‌كان ‌ی میدیای‌ عه‌ره‌ب ‌ی‬ ‫له‌سایه‌ ‌ی داگیركارییدا ئازاد ‌ی زۆرتریان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك له‌و ناوچانه‌دا ك ‌ه له‌ژێر ده‌سه‌اڵت ‌ی رژێم ‌ی‬ ‫عه‌ره‌بیه‌كان���دان‪ .‬هه‌ر ئ���ه‌وه‌ش وایلێكردون‬ ‫"ره‌نگ���ده‌ره‌وه‌ ‌ی ئه‌و گۆڕانكاریی ‌ه سیاس���ی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و یاساییان ‌ه ده‌بن‪ ،‬له‌بر ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫داڕێژه‌ره‌وه‌ ‌ی بن"‪ .‬له‌سه‌ر ئاست ‌ی جه‌ماوه‌ریش‬ ‫بوه‌ت��� ‌ه هۆ ‌ی ئه‌وه‌ ‌ی "عه‌ره‌ب متمانه‌یان به‌و‌ه‬ ‫هه‌ی ‌ه ك ‌ه ئامێر ‌ی ته‌له‌فزیۆنه‌كه‌یان كارده‌كات‪،‬‬ ‫به‌اڵم زۆر به‌ده‌گمه‌ن متمانه‌یان به‌و په‌یامان ‌ه‬ ‫هه‌ی ‌ه ك ‌ه له‌ڕێیه‌و‌ه بۆیان ده‌گوێزرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫بۆ چاكس���از ‌ی له‌دۆخ ‌ی میدیاكاندا‪ ،‬فه‌ند ‌ی‬ ‫پێش���نیار ده‌كات یاس���اكان بگۆڕێن‌و فه‌زا ‌ی‬ ‫ئازاد ‌ی ف���راوان بكرێ���ت‌و رۆڵ��� ‌ی ده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫پۆلیس ‌ی كه‌م بكرێته‌وه‌‪ .‬له‌كۆتایشدا ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫ئه‌م كتێب ‌ه ده‌ریخس���ت ناوه‌نده‌كان ‌ی میدیا ‌ی‬ ‫عه‌ره‌ب��� ‌ی دورت���رن ل���ه‌وه‌ ‌ی ك ‌ه دام���ه‌زراو‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی ‌ه سه‌ربه‌خۆكان پێكبهێنن‪ ،‬مانا ‌ی‬ ‫وای ‌ه ئه‌م میدیای ‌ه به‌ش���ێك نیی ‌ه له‌كۆمه‌ڵگا ‌ی‬ ‫مه‌ده‌نی‌‪.‬‬

‫چیرۆكی په‌یوه‌ندی هونه‌رمه‌ندان‌و ده‌زگا سیخوڕیه‌كان‬ ‫ ئا‪ :‬ژینۆ عه‌بدولاڵ‬ ‫ڕه‌نگه‌ زۆر كه‌س هه‌ست نه‌كات‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی نێوان هونه‌رمه‌ندان‌و‬ ‫ده‌زگاسیخوڕی‌و موخابه‌راتیه‌كان به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌و واڵتانه‌ی سیسته‌مه‌كانیان دیكتاتۆری‌و‬ ‫داخراوو داپڵۆسێنه‌رن‪ ،‬واڵتیان كردوه‌‬ ‫به‌تۆڕێكی جاڵجاڵۆكه‌یی به‌مه‌به‌ستی‬ ‫مانه‌وه‌یان له‌ده‌سه‌اڵتدا به‌تایبه‌ت له‌واڵتانی‬ ‫خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا‪.‬‬ ‫یه‌كێ����ك ل����ه‌و ده‌زگا موخابه‌راتیان����ه‌ی‬ ‫ڕۆڵێكی خراپی بینی له‌ناوزڕاندن‌و ئه‌تكردن‌و‬ ‫به‌جاسوكردنی هونه‌رمه‌ندان‌و به‌كارهێنانیان‬ ‫ته‌نان����ه‌ت ب����ۆ واڵتانی عه‌ره‌ب����ی‪ ،‬ده‌زگای‬ ‫هه‌واڵگری گشتی میسربو‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌ت كه‌ میس����ر به‌پێشه‌نگی كاری‬ ‫هون����ه‌ری‌و س����ینه‌مایی داده‌نرێ����ت وه‌ك‬ ‫قوتابخانه‌یه‌ك����ی عه‌ره‌بی س����ه‌یر ده‌كرێت‬ ‫له‌بواری هونه‌ری حه‌وته‌م‪.‬‬ ‫له‌س����ه‌رده‌می جه‌مال عه‌بدولناس����رداو‬ ‫به‌تایبه‌ت خودی س����ه‌رۆكی ئ����ه‌و ده‌زگایه‌‬ ‫سه‌الح نه‌سر كه‌مێژویه‌كی ڕه‌شی له‌كوشتن‌و‬ ‫ئه‌ش����كه‌نجه‌دان‌و ئه‌تك����ردن‌و ناوزڕاندن����ی‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی میس����ردا گێڕاو به‌ویس����تی‬ ‫خ����ۆی به‌بیانوی به‌رژه‌وه‌ندی بااڵی واڵته‌وه‌‬ ‫چه‌ندین هونه‌رمه‌ندی میس����ری سه‌رگه‌ردان‬ ‫ك����ردو یاخود تیرۆری ك����ردون یان واڵتیان‬ ‫به‌جێهێشت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی س����ه‌یره‌ له‌گه‌ڵ ناوهێنانی سه‌الح‬ ‫نه‌سره‌دا ئێستاش هه‌مو كۆمه‌ڵگه‌ی میسری‬ ‫س����ڵی لێده‌كه‌نه‌وه‌ چونكه‌ ده‌ڵێن كه‌سێكی‬ ‫به‌دناو و خوێنمژو ده‌روننه‌خۆش بوه‌‪.‬‬ ‫دادگایكردنی‬ ‫كاره‌ دزێو و ناش����رینه‌كانی گه‌یش����ته‌و‌ه‬ ‫به‌جه‌مال عه‌بدولناسری س����ه‌رۆكی میسر‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌گ����ه‌ڵ هونه‌رمه‌نداندا كه‌ داوای‬ ‫لێده‌كردن بۆ موخابه‌راتی میسر كاربكه‌ن‌و‬ ‫ڕاپۆرت����ی مانگان����ه‌ له‌س����ه‌ر هاوڕێكانیان‬ ‫بنوس����ن‌و هه‌ندێك جاریش به‌زۆر سێكسی‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ده‌ك����ردن‌و وێن����ه‌ی ده‌گرت����ن بۆ‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی به‌هی����چ ش����ێوه‌یه‌ك وازنه‌هێنن‌و‬ ‫ئه‌رش����یفێكی گ����ه‌وره‌ی ئه‌وكارانه‌ی البو‪،‬‬

‫هه‌مو بیانوه‌كه‌شی به‌حساب بۆسه‌ركه‌وتنی‬ ‫ش����ۆڕش‌و دژی ئیمپریالی����زم ب����و‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ه����ه‌رزو لیژن����ه‌ی لێكۆڵێن����ه‌وه‌ی له‌س����ه‌ر‬ ‫پێكهێناو ته‌واوی دۆكیۆمێنته‌كان له‌س����ه‌ر‬ ‫سه‌الح نه‌س����ر یه‌كالبوه‌وه‌و وه‌ك سكرتێری‬ ‫جه‌مال عه‌بدولناس����ر له‌یاداش����ته‌كانی بۆ‬ ‫گۆڤاری ڕۆزیوسف نوسیبوی توشی شۆك‬ ‫بوه‌ له‌سه‌ر ئه‌و هه‌مو تاوان‌و كوشتن‌و كاره‌‬ ‫دزێو و قێزه‌ونانه‌ی كردویه‌تی‪.‬‬ ‫ج����ه‌ م����ال عه‌بدولناس����ر بڕی����ار ده‌دا‬ ‫به‌ده‌ستگیركردنی س����ه‌الح نه‌سر‪ ،‬دادگای‬ ‫میس����ر بڕیاری����دا به‌س����زادانی ‪ 15‬س����اڵ‬ ‫به‌زیندانیكردن����ی له‌به‌رامبه‌ر به‌ڕێدا البردنی‬ ‫كاره‌كانی موخابه‌رات‌و ‪ 25‬ساڵیش زیندانی‬ ‫كرا له‌س����ه‌ر ناوزڕاندنی سیسته‌می ئه‌منی‌و‬ ‫سیاس����ی میس����رو ئه‌و تیرۆرو تۆقاندنه‌ی‬ ‫به‌س����ه‌ر میلله‌تی میس����ری هێناوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س����اڵی ‪ 1974‬ئه‌نوه‌ر س����ادات به‌لێبوردنی‬ ‫گشتی ئازادی كرد‪.‬‬ ‫سندوقه‌ ڕه‌شه‌كه‌‬ ‫یه‌ك����ه‌م كه‌س كه‌ په‌رده‌ی له‌س����ه‌ر كار‌ه‬ ‫دزێو و به‌دڕه‌وشتیه‌كانی به‌هونه‌رمه‌ندانه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵماڵی هاوس����ه‌ره‌كه‌ی خ����ۆی بو به‌ناوی‬ ‫ئیعتم����اد خورش����ید ك����ه‌ به‌رهه‌مهێنه‌ری‬ ‫كۆمپانی����ای فیلمیش����ه‌‪،‬ئه‌م هونه‌رمه‌نده‌‬ ‫كتێبێكی به‌ناوی (ش����ایه‌تحاڵێك له‌س����ه‌ر‬ ‫له‌رێالدانه‌كانی س����ه‌الح نه‌سر) باڵوكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫س����اڵی ‪ 1989‬چاپك����راوه‌و دواتر ‪ 10‬جاری‬ ‫تر چاپ كراوه‌ته‌وه‌و دوای ‪ 20‬ساڵ له‌ژیانی‬ ‫هاوسه‌ری ئه‌م ڕاس����تیانه‌ی باڵوكردۆته‌وه‌‬ ‫تیایدا سه‌ره‌تا چیرۆكی خۆی ده‌گێڕێته‌وه‌و‬ ‫ده‌ڵێ����ت به‌هۆی ئ����ه‌وه‌ی كۆمپانیای فیلمم‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬سه‌ره‌تا له‌ڕێگای سه‌میر به‌گ‪ -‬ه‌وه‌‬ ‫كه‌ دواتر زانی����م بوه‌ته‌ پیاوی موخابه‌رات‪-‬‬ ‫ك����ه‌ده‌رهێن����ه‌ری فیلمه‌ پێ����ی ڕاگه‌یاندنم‬ ‫حكومه‌ت ده‌یه‌وێت درامایه‌كی گه‌وره‌ بكات‬ ‫له‌س����ه‌ر (رابیعه‌ی عه‌ده‌وی) كۆمپانیاكه‌ی‬ ‫تۆیان هه‌ڵبژاردوه‌و بابچین بۆ الی س����ه‌الح‬ ‫نه‌س����ر بوه‌ته‌ نوێنه‌ری حكومه‌ت‪ ،‬كه‌ چوم‬ ‫بۆ ڤێالكه‌ی خۆی س����ه‌رم س����وڕما به‌ڕوتی‬ ‫ه����ات به‌پیرم����ه‌وه‌و یه‌كس����ه‌ر خه‌ریك بو‬ ‫په‌الم����ارم ب����دات‌و منیش ویس����تم به‌رگری‬ ‫بك����ه‌م یه‌ك زلل����ه‌ی لێدام له‌ه����ۆش خۆم‬

‫گ���ه‌وره‌ بوبون هه‌روه‌ك فه‌رید ئه‌تره‌ش لێان‬ ‫پرس���یبو بۆ وا ده‌س���تباڵوی وتبوی حه‌قی‬ ‫مناڵی���م ئه‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌س���مه‌هان‬ ‫چه‌نده‌ها شه‌و به‌بێ شێو سه‌رمان ناوه‌ته‌وه‌و‬ ‫دایكمان هه‌م���و قوربانیه‌ك���ی داوه‌ بۆمان‪،‬‬ ‫ئه‌م ئه‌س���مه‌هانه‌ دوای كاركردن بۆ ده‌زگای‬ ‫موخابه‌راتی میس���رو له‌پێناو ئاشكرانه‌بونی‬ ‫كاره‌كانیان‪،‬له‌س���اڵی ‪ 1944‬له‌ڕوداوێك���ی‬ ‫گوماناویدا كوشتیان‪.‬‬

‫ب����ه‌رده‌وام س����وعاد حوس����نی‪ -‬ی����ان‬ ‫دواتریش به‌هۆی كۆمپانیای به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫فیلمه‌كه‌و ب����ه‌و بیان����وه‌وه‌ هونه‌رمه‌ندانی ب����ه‌كار هێناوه‌ بۆ س����یخوڕیكردن به‌س����ه‌ر‬ ‫هونه‌رمه‌ندان����ی میس����رو هه‌ندێ����ك ل����ه‌و‬ ‫بانگكردوه‌و كاره‌كانی خۆی ڕاییكردوه‌‪.‬‬ ‫باڵیۆزان����ه‌ی واڵتی عه‌ره‌بی ك����ه‌ گومانیان‬ ‫ئه‌كرد دژی میسربن‪.‬‬ ‫نه‌خۆشی ده‌رونی هه‌بوه‌‬ ‫دواتر كاتێك س����وعاد حوسنی سه‌فه‌ری‬ ‫ س����ه‌الح نه‌س����ر به‌رده‌وام ئازاری ئه‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ندان����ه‌ی داوه‌ ك����ه‌ كاری له‌گ����ه‌ڵ كردوه‌ بۆ له‌نده‌ن كه‌ به‌ده‌س����ت نه‌خۆشی‬ ‫ك����ردون‌و ئیعتم����اد ئه‌گێڕێت����ه‌وه‌و ده‌ڵێت قه‌ڵه‌وی����ه‌وه‌ ئه‌ینااڵن����د داوای لێك����ردون‬ ‫زۆربه‌ی كات له‌به‌رچاوی من كاری سێكسی پ����اره‌ی چاره‌س����ه‌ركه‌ی بۆ ب����ده‌ن چونكه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ك����ردون‌و دواتر وێن����ه‌ی گرتون‌و زۆره‌‪،‬س����ه‌فوه‌ت ش����ه‌ریف ڕه‌تیك����رده‌وه‌و‬ ‫نه‌بیله‌ عوبێدو ئیلهام شاهین‬ ‫پاش����ان لێی����داون‌و هه‌روه‌ه����ا زۆر جاریش ئه‌ویش هه‌ڕه‌ش����ه‌ی كردوه‌ یاداش����ته‌كانی‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی گێڕانه‌وه‌ی ئ���ه‌م كتێبه‌ بێت‬ ‫كاری هاوڕه‌گه‌زبازی ئه‌كرد له‌گه‌ڵ ئه‌و كوڕو به‌ڕۆژنامه‌كانی به‌ریتانیا ئه‌فرۆشێت‌و هه‌مو‬ ‫مێردمندااڵنه‌ی ده‌ستگیری ده‌كردن‌و منیشی شتێك ئاشكرا ئه‌كات‪ ،‬به‌فه‌رمانی سه‌فوه‌ت كه‌ له‌هه‌ر چاپێك���ی تری كتێبه‌كه‌دا زانیاری‬ ‫به‌زۆر ناچار ئه‌كرد س����ه‌یریان بكه‌م‪.‬چونكه‌ ش����ه‌ریف له‌ش����وقه‌كه‌ی خ����ۆی له‌له‌نده‌ن وردو سه‌رنجڕاكێشی تیایه‌‪،‬سه‌الح نه‌سر دوای‬ ‫به‌هه‌ژاریش گه‌وره‌ بوبو منیش له‌خێزانێكی كوش����تیان وا باڵویش كرایه‌وه‌ گوایه‌ خۆی مردنی قوتابخانه‌یه‌كی گه‌نده‌ڵی دروستكردوه‌‬ ‫سه‌فوه‌ت شه‌ریف به‌و ڕێچكه‌یه‌دا ڕۆیشتوه‌و‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندو ناسراو بوم گرێی ده‌رونی هه‌بو هه‌ڵداوه‌ته‌ خواره‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌ ه���ه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای ده‌ركه‌وتن���ی نه‌بیله‌‬ ‫به‌رامبه‌ر ده‌وڵه‌مه‌ندو خێزانه‌ ناسراوه‌كان‌و‬ ‫عوبێده‌وه‌و به‌شێوه‌ی (عورفی) هێناویه‌تی‌و‬ ‫فاتن حه‌مامه‌و عومه‌ر شه‌ریف‬ ‫به‌رده‌وام قس����ه‌ی ناشرین‌و س����وكی به‌من‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی گێڕان���ه‌وه‌ی ئ���ه‌م كتێب���ه‌ به‌هه‌مان ش���ێوه‌ش ئیلهام ش���اهین‌و نادیه‌‬ ‫ده‌وت‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها به‌كارهێنان����ی هونه‌رمه‌نده‌كان بێت‪،‬له‌سه‌ره‌تای سااڵنی په‌نجاكاندا له‌كاتێكدا جوندی‪ -‬ش���ی به‌نهێنی هێن���اون‌و ئه‌مجاره‌‬ ‫به‌هاوكاری ژماره‌یه‌ك سه‌ركرده‌ی سیاسی‌و ئه‌ستێره‌ی هه‌ردو هونه‌رمه‌ند عومه‌ر شه‌ریف‌و ب���ۆ كاری بازرگان���ی‌و ڕیكالم���ی بازرگانی‬ ‫بازرگانی میسر بوه‌ كه‌ هه‌مویان وه‌ك باند فاتن حه‌مامه‌ له‌دره‌وش���انه‌وه‌دا بون‌و عومه‌ر به‌كاریهێناون‪.‬‬ ‫كاریان ئه‌كرد به‌تایبه‌ت ئه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ی شه‌ریف هه‌نگاوی ده‌نا به‌ره‌و هۆلیود‪،‬بوبونه‌‬ ‫شریهان قوربانی ژنی سه‌رۆك‬ ‫ت����ازه‌ ده‌هاتنه‌ بواری نواندن����ه‌وه‌‌و جوان‌و نێچیری س���ه‌الح نه‌سر‪ ،‬فاتن حه‌مامه‌ ئه‌ڵێت‬ ‫دوای شۆڕشی ‪ 25‬یه‌نایه‌ر په‌رده‌ی زیاتر‬ ‫سه‌رنجڕاكێش بون‪.‬له‌س����ه‌رو هه‌موشیانه‌وه‌ ماڵمان له‌زه‌مالیك بو ڕۆژێك هاتمه‌وه‌ بینیم‬ ‫س����ه‌فوه‌ت ش����ه‌ریف وه‌زیری پێش����وتری س���ه‌الح نه‌س���ر له‌ماڵمانه‌و له‌گ���ه‌ڵ عومه‌ر هه‌ڵماڵدرا له‌سه‌ر په‌یوه‌ندی هونه‌رمه‌ندان‌و‬ ‫شه‌ریف دانیش���توه‌ زۆر ترسام چونكه‌ به‌س سیاس����یه‌كان‌و ده‌زگا موخابه‌راتی����ه‌كان‪،‬‬ ‫میسر‪.‬‬ ‫بینیی توشی كاره‌س���اتی ده‌كردیت‪،‬سه‌ره‌تا ڕۆژنام����ه‌و گۆڤ����اره‌كان‌و به‌رنام����ه‌‬ ‫زۆر باسی شۆڕش‌و ئیمپریالیزم‌و ئه‌مه‌ریكای ته‌له‌فزیۆنیه‌كان كێبڕكێیان بو له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫سوعادحوسنی قوربانی موخابه‌رات‬ ‫به‌گێڕان����ه‌وه‌ی ئه‌م كتێبه‌ بێت س����وعاد بۆكردین دواتر وتی هاوكاری ئێوه‌م ده‌وێت‌و زۆرتری����ن پێوه‌ن����دی باڵوبكه‌نه‌وه‌‪،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫حوس����نی یه‌كێك بوه‌ له‌وانه‌ی كه‌ س����ه‌الح ده‌بێت هه‌فتانه‌ ڕاپۆرت له‌سه‌ر هاوكاره‌كانتان‌و جێگای س����ه‌رنج بو شریهان له‌به‌رنامه‌یه‌كی‬ ‫نه‌س����ر كاری پێكردوه‌ به‌هاوكاری سه‌فوه‌ت هه‌ركه‌س���ێك گومان���ی لێده‌كه‌ن بنوس���ن‌و هونه‌ریدا له‌گه‌ڵ پێشكه‌ش����كاری ناسراوی‬ ‫ش����ه‌ریف كه‌ یه‌كێك بو له‌كه‌سه‌ نزیكه‌كانی ئێمه‌ش ده‌س���ت ناخه‌ین���ه‌ كاره‌كانتانه‌وه‌‪ ،‬لوبنان نیشان وتی‪ :‬له‌گه‌ڵ عه‌ال موباره‌ك‬ ‫حوس����نی موباره‌ك‪ ،‬كاتێك عه‌بدلوحه‌لیم ئێمه‌ش قبوڵمان نه‌كردو وتی هه‌رش���تێكتان كوڕی سه‌رۆك په‌یوه‌ندیمان هه‌بو عه‌ال پێی‬ ‫حافز ویستویه‌تی بیهێنێ چونكه‌ هه‌ردوكیان لێهات خۆتان به‌رپرسن‪ ،‬فاتن حه‌مامه‌ ئه‌ڵێت وتم واز ل����ه‌كاری هونه‌ری بێن����ه‌و ئه‌تهێنم‬ ‫زۆر هۆگری یه‌كبون‪ ،‬س����ه‌فوه‌ت ش����ه‌ریف دوای دو ڕۆژ میس���رمان به‌جێهێشت‌و چوینه‌ به‌اڵم س����ۆزان موباره‌كی دایكی هه‌ڕه‌شه‌ی‬ ‫چوم‌و له‌خه‌س����ته‌خانه‌ خۆم بینیه‌وه‌‪ ،‬دواتر بانگ����ی كردوه‌و وتویه‌تی تۆ هونه‌رمه‌ندێكی فه‌ڕه‌نسا تا ئه‌و نه‌گیرا نه‌گه‌ڕاینه‌وه‌ میسر‪ .‬توندی لێكردم‌و بڕیاریشیدا ك ‌ه ته‌له‌فزیۆنی‬ ‫میس����رو كۆمپانیاكانی به‌رهه‌مهێنانی فیلم‬ ‫هاوسه‌ره‌كه‌م كه‌ ده‌رهێنه‌رو وێنه‌گربو به‌ناوی ناس����راوی نابێت ئه‌مه‌ بهێنی‌و ئه‌ویش هه‌ر‬ ‫هیچ فیلمێك����م باڵونه‌كه‌نه‌وه‌و هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‬ ‫ئه‌سمه‌هان ‪...‬قوربانیه‌كی تر‬ ‫ئه‌حمه‌د خورشید كه‌ دو منداڵیشمان هه‌بو سور بوه‌و له‌سه‌ر هێنانی‪ ،‬دواتر ئه‌و فیلم‌و‬ ‫ئه‌م هونه‌رمه‌نده‌ ك���ه‌ یه‌كێكه‌ له‌گوانبێژه‌ ئابڕوچونی لێكردم‌و پێی وتم س����ۆزانیه‌كی‬ ‫به‌زۆر به‌مێرده‌كه‌ی ت����ه‌اڵق داوه‌و وتویه‌تی كاسێتانه‌یان پیشانداوه‌ كه‌ سوعاد حوسنی‬ ‫ئه‌گه‌ر ڕازی نه‌بیت ئه‌تخه‌مه‌ ش����ێتخانه‌وه‌و س����ێكس ئه‌كات له‌گه‌ڵ سه‌ركرده‌ سیاسی‌و ده‌نگخۆشه‌كان‌و خوشكی هونه‌رمه‌ندی ناسراو وه‌كو تۆ چیه‌ ببێته‌ بوكی سه‌رۆك‌و منیش‬ ‫هه‌ردو منداڵه‌كه‌شت س����ه‌رگه‌ردان ئه‌كه‌م‪ ،‬ئه‌منیه‌كانی میس����رو به‌وه‌ش وه‌ك كه‌س����ه‌ فه‌رید ئه‌تره‌ش‪-‬ه‌‪ ،‬دوای هاتنیان بۆ میسر كه‌ به‌ناچاری الی خه‌ڵك وتم توشی نه‌خۆشی‬ ‫ئه‌وی����ش به‌ناچاری ژنه‌كه‌ی ت����ه‌اڵق داوه‌و نزیكه‌كانی ئه‌گێڕنه‌وه‌ حه‌لیم توش����ی شۆك له‌بنه‌چه‌دا خه‌ڵكی س���وریاو دورزین به‌هۆی فه‌ق����ه‌رات ب����وم‌و وازم ل����ه‌كاری هونه‌ری‬ ‫پێویس���تیان به‌پاره‌و چونكه‌ زۆر به‌هه‌ژاری هێناوه‌‪.‬‬ ‫خۆی ماره‌ی كردوه‌ له‌كاتێكدا دوگیان بوه‌و بوه‌و به‌و كاسێتانه‌ حه‌په‌ساوه‌‪.‬‬

‫به‌كارهێنانی‬ ‫هونه‌رمه‌نده‌كان‬ ‫به‌هاوكاری‬ ‫ژماره‌یه‌ك‬ ‫سه‌ركرده‌ی سیاسی‌و‬ ‫بازرگانی میسر بو‌ه‬ ‫ك ‌ه هه‌مویان وه‌ك‬ ‫باند كاریان ئه‌كرد‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )508‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/22‬‬

‫یه‌كێك له‌دانه‌رانی‌ پڕۆگرامی‌ مێژوی‌ پۆلی‌ حه‌وته‌م‪:‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫بابه‌ته‌كان پڕ كراون له‌روداو و ساڵ‌‌و ناو ‌ی ناپێویست‬ ‫ ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫وانه‌یه‌كی‌ قۆناغی‌ حه‌وتی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ كه‌‬ ‫زۆرجار خوێندكار كێشه‌ی‌ له‌گه‌ڵ هه‌ی ‌ه‬ ‫وانه‌ی‌ مێژوه‌‪ ،‬پڕۆفیسۆری‌ یاریده‌ده‌ر‬ ‫دكتۆر ئاراس فه‌ریق زه‌ینه‌ڵ‪ ،‬یه‌كێكه‌‬ ‫له‌دانه‌رانی‌ پڕۆگرامی‌ مێژوی‌ پۆلی‌‬ ‫حه‌وته‌م‪ ،‬ئه‌و له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "شێوه‌ی‌ داڕشتنی‌ بابه‌ته‌كان‬ ‫كه‌مێك وشكی‌ پێوه‌دیاره‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تاچه‌ند پێتان وایه‌ پڕۆگرامی‬ ‫مێ����ژو پێویس����تی به‌ده‌س����تكاریكردن‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫ئاراس فه‌ریق‪ :‬به‌بڕوای‌ من پرۆگرامی‌‬ ‫مێژو بۆ سه‌رجه‌م قۆناغه‌كان پێویستی‌‬ ‫به‌ده‌س����تكاریكردنی‌ وردو پێویس����ت‌و‬ ‫مه‌به‌س����تدارانه‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌جۆرێ����ك‬ ‫بتوانرێت ئاس����انتر له‌وه‌ی‌ كه‌ ئێس����تا‬ ‫هه‌ی����ه‌ هه‌م����و ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌ مه‌به‌س����ته‌‬ ‫به‌خوێن����دكار بگه‌یه‌نرێ����ت‪ ،‬وه‌ گرنگی‌‬ ‫به‌دابه‌شكردنی‌ بابه‌ت‌و قۆناغه‌كانی‌ مێژو‬ ‫بدرێ����ت له‌پرۆگرامی‌ خوێندندا‪ ،‬به‌نمونه‌‬ ‫ده‌كرێت داڕش����تنی‌ وانه‌كان����ی‌ مێژو و‬ ‫گه‌یاندنی‌ په‌یامه‌كان بۆ خوێندكاران بۆ‬ ‫قۆناغه‌كانی‌ سه‌ره‌تای‌ خوێندن شێوه‌ی‌‬ ‫داڕش����تنی‌ چیرۆك����ی‌ كورت����ی‌ هه‌بێت‌و‬ ‫هه‌س����تی‌ ش����انازی‌ كوردبونی‌ تێدابێت‪،‬‬ ‫ب����ۆ قۆناغی‌ دواتر كه‌ تا ناوه‌ندی‌ درێژه‌‬ ‫بكێش����ێت گرنگ����ی‌ به‌گه‌یاندنی‌ مه‌فهوم‬ ‫بدرێ����ت تاخوێندكار بتوانێ����ت به‌هزرو‬ ‫بیركردنه‌وه‌ی‌ خۆشی‌ لێكدانه‌وه‌ بۆ روداو‬ ‫و بابه‌ته‌ مێژوییه‌كان بكات‌و ئه‌م قۆناغه‌‬ ‫له‌ن����او و به‌رواری‌ الوه‌كی‌‌و ناپێویس����ت‬ ‫دابماڵرێت‪ ،‬له‌دوا قۆناغیشدا كه‌ قۆناغی‬ ‫ئاماده‌ییه‌ زۆر پێویسته‌ پرۆگرامی‌ مێژو‬ ‫به‌جۆرێك لێبكرێت كه‌ پڕبێت له‌زانیاری‌‬ ‫پێویس����ت‌و په‌یوه‌ندیدار به‌مێژوی‌ نوێ‌و‬ ‫هاوچه‌رخ����ه‌وه‌‪ .‬ده‌كرێ����ت ئامانج����ی‌‬ ‫پرۆگرامه‌ك����ه‌ له‌م قۆناغه‌دا ته‌ركیزكردن‬ ‫بێت له‌سه‌ر بیری‌ نه‌ته‌وه‌یی‪ .‬بۆ كارێكی‌‬ ‫وه‌ها گرنگ‌و پێویس����ت ده‌كرێت س����ود‬ ‫له‌زانیاری‌‌و ئه‌زمونی‌ كه‌سه‌ لێهاتوه‌كانی‌‬ ‫ناوخۆو دۆسته‌كانیش����مان ل����ه‌ده‌ره‌وه‌‬ ‫وه‌ربگیرێت‪..‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬ده‌وترێ����ت هاوس����ه‌نگی نییه‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی بابه‌ته‌كاندا؟‬ ‫ئ����اراس فه‌ریق‪:‬ره‌نگ����ه‌ ل����ه‌م روه‌وه‌‬ ‫پرۆگرامه‌ك����ه‌ كێش����ه‌یه‌كی‌ ئه‌وت����ۆی‌‬ ‫نه‌بێ����ت‪ ،‬چونكه‌ پێویس����ته‌ زۆر گرنگی‌‬ ‫به‌هاوس����ه‌نگی‌ نه‌درێت هێنده‌ی گرنگی‌‬ ‫به‌ح����ه‌زو توانای‌ خوێن����دكارو به‌ئامانج‬ ‫گه‌یش����تنی‌ پرۆگرامه‌ك����ه‌ بدرێ����ت‪،‬‬ ‫بابه‌ته‌كه‌ش چونكه‌ مێژوه‌ خۆی‌ زۆرجار‬

‫شێوه‌ی‌ داڕشتن ‌ی‬ ‫بابه‌ته‌كان كه‌مێك‬ ‫وشكیی‌ پێوه‌ دیاره‌و ‬ ‫مێژوی‌ ئێمه‌و واقیعی‌‬ ‫ئێستامان دابڕانێكی‌‬ ‫قوڵی‌ تێدایه‌و‬ ‫خوێندكار ناتوانێت‬ ‫له‌ناخی‌ خۆیدا ئه‌م‬ ‫دو سه‌رده‌مه‌ پێكه‌وه‌‬ ‫ببه‌ستێته‌وه‌‬ ‫له‌وانه‌كانی����دا ته‌رخ����ان ب����كات! به‌اڵم‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌وان����ه‌ی‌ مێژوه‌و‌ه‬ ‫هه‌ی����ه‌ دو ه����ۆكاره‌‪ ،‬یه‌كه‌م‪ :‬ش����ێوه‌ی‌‬ ‫داڕش����تنی‌ بابه‌ته‌كان كه‌مێك وش����كی‌‬ ‫پێوه‌ دیاره‌و پڕكراوه‌ له‌روداو و س����اڵ‌و‬ ‫ناوی‌ ناپێویس����ت‪ .‬دوه‌م‪ :‬مێژوی‌ ئێمه‌و‬ ‫واقیع����ی‌ ئێس����تامان دابڕانێك����ی‌ قوڵی‌‬ ‫تێدای����ه‌و خوێندكار ناتوانێ����ت له‌ناخی‌‬ ‫خۆی����دا ئ����ه‌م دو س����ه‌رده‌مه‌ پێكه‌وه‌‬ ‫ببه‌س����تێته‌وه‌‪ ،‬به‌نمونه‌ ئێمه‌ له‌رابردودا‬ ‫مێژومان پڕه‌ له‌خوێن‌و س����وتان‌و وێرانی‌‬ ‫به‌ده‌س����تی‌ داگیركه‌رانی‌ كوردس����تان‌و‬ ‫ئ����اوات‌و خه‌باتی‌ له‌مێژین����ه‌ی‌ كوردیش‬ ‫بۆ ئازادی‌‌و دادگه‌ری‌‌و ده‌ركردنی‌ هێزی‌‬ ‫بێگانه‌ بوه‌ له‌س����ه‌ر خاكی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫به‌داخ����ه‌وه‌ ك����ه‌ ده‌بینێ����ت ئه‌زمون����ی‌‬ ‫راب����ردوی‌ حكومڕانیمان پڕه‌ له‌ش����ه‌ڕی‌‬ ‫ناوخۆو هه‌وڵی‌ یه‌كتر سڕینه‌وه‌و هێنانی‌‬ ‫هێزی‌ بێگان����ه‌و گه‌نده‌ڵ����ی‌ له‌ئه‌زمونی‌‬ ‫حكومڕانیدا‪ ،‬بۆیه‌ بۆ خوێندكار سه‌خته‌‬ ‫بڕوا بكات ئ����ه‌و قوربانیه‌ی‌ دوێنێ ئه‌م‬ ‫به‌رهه‌م‌و ئه‌زمونه‌ی‌ هه‌یه‌‪ ،‬الی‌ خوێندكار‬ ‫هه‌ڵه‌و كه‌موكورتیه‌كانی‌ ئێس����تا واقیع‌و‬ ‫راستین‪ ،‬ئه‌و راس����تیه‌ش كه‌ له‌رابردودا‬

‫هه‌بوه‌ بڕوای‌ پێ ناكه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ به‌داخه‌وه‌‬ ‫زۆرجار ئه‌وه‌ له‌خوێندكار ئه‌بیسرێت ك ‌ه‬ ‫مێژو هه‌موی‌ درۆی����ه‌‪ ،‬گرنگه‌ هه‌مومان‬ ‫له‌هۆكاری‌ ئه‌م قسه‌یه‌ بكۆڵینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬زۆرجار ده‌وترێ����ت یه‌كێك‬ ‫له‌هۆیه‌كان ئه‌وه‌یه‌ له‌پڕۆگرامه‌كاندا زیاتر‬ ‫ته‌ركیز له‌س����ه‌ر س����اڵ‌و ناوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ڕوداوه‌ك����ه‌ نییه‌ ك����ه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫خوێندكار ناچ����ار به‌له‌به‌ركردن ده‌كات‌و‬ ‫دواتریش بیری ده‌چێته‌وه‌؟‬ ‫ئاراس فه‌ریق‪ :‬ت����ه‌واو ئه‌م بۆچونه‌م‬ ‫پێ راست‌و دروس����ته‌و وه‌ك پێشتریش‬ ‫ئاماژه‌م پێ����دا گرنگه‌ دوای‌ پۆلێنكردنی‌‬ ‫پرۆگرامی‌ مێ����ژو به‌پێ����ی‌ قۆناغه‌كانی‌‬ ‫خوێندن‪ ،‬ته‌واوی‌ پرۆگرامه‌كه‌ له‌س����اڵ‌و‬ ‫ن����او و روداوی‌ ناپێویس����ت‌و الوه‌ك����ی‌‬ ‫دابماڵرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬ش����ێوازی وتنه‌وه‌ی مامۆس����تا‬ ‫چ كاریگه‌رییه‌ك����ی هه‌ی����ه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫خۆشه‌ویستكردنی وانه‌كه‌؟‬ ‫ئاراس فه‌ریق‪:‬خاڵی‌ گرنگ‌و پێویست‬ ‫بۆ ته‌واوی‌ وانه‌كان نه‌ك ته‌نها وانه‌ی‌ مێژو‬ ‫بریتیه‌ له‌م خاڵه‌‪ ،‬به‌بڕوای‌ من لێهاتویی‌‬ ‫مامۆس����تاو ش����ێوازی‌ وتنه‌وه‌ی‌ وانه‌كه‌‬

‫رۆڵی‌ زۆر گه‌وره‌ی‌ ده‌بێت له‌دو روه‌وه‌‪،‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬له‌روی‌ خۆشه‌ویستكردنی‌ وانه‌ك ‌ه‬ ‫الی‌ خوێندكار‪ ،‬دوه‌م‪ :‬له‌روی‌ گه‌یاندنی‌‬ ‫مه‌به‌س����ته‌كانی‌ وانه‌ك����ه‌ به‌خوێندكارو‬ ‫تێگه‌یاندنیان به‌جۆرێك كه‌ بۆ ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫زۆر ئ����ه‌و زانیارییانه‌ی‌ ك����ه‌ وه‌ریده‌گرن‬ ‫له‌یادیاندا بمێنێت����ه‌وه‌‪ ،‬ره‌فتاری‌ جوانی‌‬ ‫مامۆستاو خۆئاماده‌كردنی‌ بۆ وانه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫فراوانكردنی‌ زانیارییه‌كانی‌‌و به‌كارهێنانی‌‬ ‫داتاشۆو پیشاندانی‌ فیلمی‌ دیكۆمێنتاری‌‪،‬‬ ‫هه‌م����و ئه‌مان����ه‌ رۆڵ����ی‌ زۆر گ����ه‌وره‌و‬ ‫به‌رچاویان ئه‌بێت له‌خۆشه‌ویس����تكردنی‌‬ ‫وانه‌كه‌ الی‌ خوێندكار‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌كاتی دانانی پڕۆگرامه‌كه‌وه‌‬ ‫تائێستا چه‌ندجار ده‌ستكاریكراوه‌؟‬ ‫ئ����اراس فه‌ریق‪ :‬ب����ه‌وردی‌ له‌یادم نیه‌‬ ‫تائێستا چه‌ندجار ده‌س����تكاری‌ كراوه‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ گرنگه‌ بۆ ئێستا سه‌رله‌نوێ‬ ‫ده‌س����تكاریكردنه‌وه‌ی‌ پرۆگرامه‌كه‌ی����ه‌‪،‬‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌ك ك����ه‌ له‌ئاس����ت ویس����تی‌‬ ‫خوێندكاراندا بێت‌و پێوانه‌ی‌ زانس����تی‌‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ خۆیشی‌ له‌ده‌ست نه‌دات‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌توانین سود له‌پرۆگرامه‌كانی‌‬ ‫واڵته‌ پێشكه‌وتوه‌كان وه‌ربگرین‪...‬‬

‫"هه‌ڵه‌ ‌ی پرسیاره‌كان ‌ی مامۆستا‬ ‫خوێندكار ده‌كات ‌ه قوربانی‌"‬ ‫ ئا‪ :‬سروه‌‬ ‫له‌سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌ی‌ كوردستاندا‬ ‫زیاتر جه‌خت له‌تاقیكردنه‌وه‌كان‬ ‫ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬پسپۆڕێكی‌ په‌روه‌رده‌ش‬ ‫ده‌ڵێت "پێویسته‌سه‌نگی‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ كه‌م بكرێته‌وه‌و زیاتر‬ ‫به‌كاره‌كانی‌‌و نوسین‌و خوێندنه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵبسه‌نگێندرێن"‪.‬‬ ‫سارا كاتێك وه‌ره‌قه‌ی‌ تاقیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫نیوه‌ی‌ وه‌رزی‌ یه‌كه‌م���ی‌ وه‌رگرته‌و‌ه‬ ‫بینی‌ ‪18‬ی‌ هێناوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ " بۆیه‌‬ ‫یه‌كس���ه‌ر بردمه‌وه‌و وتم مامۆس���تا‬ ‫ئه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌ یان وه‌اڵمه‌كه‌ی‌ چییه‌؟‬ ‫مامۆستا بۆی‌ ڕونكردمه‌وه‌ كه‌ هه‌ڵه‌‬ ‫نییه‌ به‌اڵم له‌ڕوخس���اریدا هه‌س���تم‬ ‫كرد ته‌نانه‌ت وه‌اڵمه‌كه‌ی‌ بۆ خۆش���ی‌‬ ‫باوه‌ڕپێكراو نه‌بو"‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌وه‌ جاری‌ یه‌كه‌م نییه‌ كه‌‬ ‫نمره‌م بفه‌وتێت له‌الی‌ ئه‌و مامۆستایه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ چه‌ندجارێ���ك گفتوگۆم له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ك���رد به‌اڵم دواجار هه‌س���تم كرد كه‌‬ ‫خه‌ریكه‌ ڕق���م لێهه‌ڵگرێت بۆیه‌ وازم‬ ‫هێناونمره‌كه‌م نه‌ویست"‬ ‫ڕزگار خدر‪ ،‬سه‌رپه‌رشتیاری‌ وانه‌ی‌‬ ‫كوردی‌ له‌ب���اره‌ی هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌‬

‫ی مامۆستا بونی‌ هه‌بێت‬ ‫هه‌رگیز نابێت ڕق‌و تۆڵه‌كردنه‌و‌ه ال ‌‬ ‫ی خۆشه‌ویستییه‌وه‌ نه‌بێت ناتوانن‬ ‫مامۆستایان گه‌ر له‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫ی بكه‌ن‬ ‫هیچ فێری‌ قوتاب ‌‬ ‫پرس���یاری‌ مامۆس���تایانه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"سااڵنی‌ پێش���و ده‌هاته‌ به‌رده‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫پس���پۆڕو‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیارانی‌‬ ‫پێداچونه‌وه‌ی‌ بۆ ده‌كراو كه‌موكوڕی‌‌و‬ ‫ڕاس���تده‌كرانه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵ���ه‌كان‬ ‫پرس���یاره‌كان بێ‌ كه‌م‌و كورتی نین‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ ئه‌ركی‌ سه‌رپه‌رش���تیارانه‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ پس���پۆڕییه‌كه‌یان هه‌ڵه‌كان‬ ‫ده‌ستنیش���ان بكه‌ن‌و مامۆستایانیش‬ ‫ده‌بێت ئاگاداربكرێنه‌وه‌"‬ ‫ئاشكراش���یكرد كه‌ "چه‌ند ساڵێكه‌‬ ‫به‌پێی‌ پێویس���ت ئ���ه‌و كاره‌ ناكرێت‬ ‫له‌به‌ر زۆری‌ قوتابخان���ه‌كان‌و كه‌می‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاران ك���ه‌ فریای‌ هه‌مو‬ ‫كاره‌كان ناكه‌ون"‬ ‫هۆم���ه‌ر قه‌ره‌داغ���ی‌‪ ،‬پس���پۆڕی‌‬ ‫بواری‌ په‌روه‌رده‌ باسی‌ له‌شێوه‌كانی‌‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫البردن‌و ته‌رككردنی‬ ‫هه‌نده‌سه‌ی ئیقلیدیس‬ ‫یه‌كێكه‌له‌جدیترین‬ ‫كه‌موكوڕییه‌كانی‬ ‫پرۆگرامی نوێیی‬ ‫بیركاری‬ ‫ ڕێبین قادر‪ ،‬زانکۆی ئۆهایۆ‬

‫د‪ .‬ئاراس فه‌ریق زه‌ینه‌ڵ‬ ‫كه‌مێك ناهاوسه‌نگی‌ پێویسته‌‪ ،‬به‌نمونه‌‬ ‫خوێن����دكار له‌قۆناغه‌كان����ی‌ س����ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی‬ ‫خوێندندا توانای‌ وه‌رگرتن‌و تێگه‌شتنی‌‬ ‫كه‌م����ه‌ بۆیه‌ ناكرێت مێ����ژوی‌ كۆنی‌ پێ‬ ‫بخوێنرێ����ت كه‌ پ����ڕه‌ له‌ن����او و روداوی‌‬ ‫تێك����ه‌ڵ‌و قورس‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئه‌م قۆناغه‌‬ ‫گرنگ����ه‌ له‌وه‌اڵمی‌ پرس����یاری‌ یه‌كه‌مدا‬ ‫ئاماژه‌م����ان پێدا‪ ،‬به‌اڵم ك����ه‌ خوێندكار‬ ‫چوه‌ قۆناغی‌ ئاماده‌یی‌ ده‌كرێت ده‌ست‬ ‫بۆ ئه‌و ماوه‌ مێژوییه‌ جیاوازانه‌ به‌رین كه‌‬ ‫له‌قۆناغه‌كانی‌ پێش����تردا باس نه‌كراون‌و‬ ‫پێویس����تن‪ ،‬خوێندكاره‌كانی����ش توانای‌‬ ‫وه‌رگرتن‌و تێگه‌شتنیان هه‌یه‌ بۆیان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬به‌ب����ڕوای به‌ڕێزت����ان بۆچ����ی‬ ‫خوێندكار حه‌زی له‌وانه‌كه‌ نییه‌ ؟‬ ‫ئاراس فه‌ریق‪ :‬به‌بڕوای‌ من خوێندكار‬ ‫به‌گش����تی‌ حه‌زی‌ له‌وانه‌كانی‌ نیه‌‪ ،‬واته‌‬ ‫ئه‌مه‌ ته‌نها په‌یوه‌س����ت نی����ه‌ به‌وانه‌ی‌‬ ‫مێژوه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ خوێندكار له‌و قۆناغ‌و‬ ‫ته‌مه‌ن����ه‌دا هێنده‌ی‌ ح����ه‌زی‌ به‌ره‌هایی‬ ‫هه‌یه‌ نی����و هێنده‌ ح����ه‌زی‌ به‌وانه‌كانی‌‬ ‫نی����ه‌ ته‌نانه‌ت جۆرێ����ك له‌ڕقی‌ هه‌یه‌ بۆ‬ ‫وانه‌كانی‌ چونكه‌ ناچاره‌ به‌شێكی‌ زۆری‌‬ ‫كاته‌كان����ی‌ به‌هه‌وڵدان بۆ س����ه‌ركه‌وتن‬

‫خوێندن‬

‫هه‌ڵسه‌نگاندن كرد"قسه‌كردن له‌گه‌ڵ‬ ‫قوتابی‌‌و كاری‌ ناوپۆل‌و كاری‌ گروپ‌و‬ ‫پڕۆژه‌ و هتد‪ ...‬ده‌گرێته‌وه‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫ده‌بێ���ت هه‌ڵس���ه‌نگاندن هه‌بێت بۆ‬ ‫مامۆستا له‌وانه‌ش هه‌ڵسه‌نگاندنی‌ ئه‌و‬ ‫پرس���یارانه‌ی‌ كه‌ مامۆستا دایده‌نێت‬ ‫بۆ خوێندكاره‌كانی‌‪".‬‬ ‫ئه‌و نمونه‌ی‌ واڵتێكی‌ وه‌ك س���وید‬ ‫ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌ زۆر گرنگی‌ به‌پرسیارو‬ ‫نادرێت"چونك���ه‌‬ ‫تاقیكردن���ه‌وه‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ ته‌نیا به‌ش���ێكی‌ كه‌می‌‬ ‫خوێندكاران���ه‌‪،‬‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندن ده‌بێ���ت له‌پێناوی‌‬ ‫فێربوندابێ���ت ن���ه‌ك كۆنتڕۆڵكردن‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ گش���تی‌ له‌كوردستان‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و به‌دواداچ���ون زۆر‬ ‫كه‌مه‌ ئه‌وه‌ش وایكردوه‌ كه‌ جیاوازی‌‬

‫نێوان مامۆستای‌ باش‌و كه‌متر باش‬ ‫ده‌رنه‌كه‌وێ"‬ ‫هۆم���ه‌ر قه‌ره‌داغ���ی‌ ئام���اژه‌ی بۆ‬ ‫ئه‌وه‌شكرد كه‌ " ئه‌گه‌ر مامۆستایه‌ك‬ ‫هه‌ڵ���ه‌ی‌ كردبێت له‌پرس���یاره‌كانیدا‬ ‫ده‌بێ���ت قس���ه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ بكرێت‌و‬ ‫كاره‌كه‌ی‌ بۆ ڕاست بكرێته‌وه‌‪".‬‬ ‫ئه‌و له‌گه‌ڵ سزاداندا نییه‌و باوه‌ڕی‌‬ ‫وایه‌ گه‌ر كۆمه‌ڵگای‌ داموده‌زگایی‌ بێت‬ ‫مامۆس���تا ناتوانێت ڕق له‌خوێندكار‬ ‫هه‌ڵبگرێت‌و تۆڵه‌ بكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌"‬ ‫له‌كۆمه‌ڵ���گای‌ ئێمه‌ س���زا زۆر به‌كار‬ ‫ئه‌هێنرێ ئه‌وه‌ش ب���اش نیه‌ چونكه‌‬ ‫جۆرێكه‌ له‌س���ه‌ركوتكردن‌و مرۆڤیش‬ ‫نابات���ه‌ پێش���ه‌وه‌ به‌ڵكو ش���ه‌رمن‌و‬ ‫قه‌رزارباری‌ ده‌كات"‬ ‫بۆیه‌پێشنیار ده‌كات له‌كوردستان‬

‫سه‌نگی‌ تاقیكردنه‌وه‌ كه‌م بكرێته‌وه‌و‬ ‫زیاتر به‌كاره‌كانی‌ نوسین‌و خوێندنه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵبسه‌نگێندرێن‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ هه‌ڵه‌ی‌ پرسیاری‌ مامۆستا‬ ‫ك���ه‌ ده‌بێ���ت خوێن���دكار باجه‌كه‌ی‌‬ ‫بدات‪ ،‬ئه‌و سه‌رپه‌رش���تیاره‌ ده‌ڵێت‬ ‫"به‌دڵنییاییه‌وه‌ باجه‌كه‌ی‌ خوێندكار‬ ‫ده‌ی���دا ب���ه‌اڵم له‌ئێس���تادا له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ده‌س���تپێكردنه‌وه‌ی‌ ده‌وامی‌ وه‌رزی‌‬ ‫دوه‌م س���ه‌ره‌تای‌ س���ه‌ردانه‌كانی‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاران به‌پێداچون���ه‌وه‌‬ ‫بۆ پرسیارو ش���ێوازی‌ دابه‌شكردنی‌‬ ‫نم���ره‌و ش���مولی‌ پرس���یاره‌كان و‬ ‫هه‌ڵ���ه‌و ناته‌واویی���ه‌كان ده‌س���ت‬ ‫به‌كارده‌بنه‌وه‌‪".‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌و سه‌رپه‌رشتیاره‌ به‌پێویستی‌‬ ‫ده‌زانێت مامۆستایان به‌ده‌نگ داوای‌‬ ‫قوتابیانه‌وه‌ بچن"هه‌رگیز نابێت ڕق‌و‬ ‫تۆڵه‌كردن���ه‌وه‌ الی‌ مامۆس���تا بونی‌‬ ‫هه‌بێت مامۆس���تایان گه‌ر له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫خۆشه‌ویس���تییه‌وه‌ نه‌بێ���ت ناتوانن‬ ‫هیچ فێ���ری‌ قوتابی‌ بك���ه‌ن چونكه‌‬ ‫گه‌ر په‌یوه‌ندی‌ قوتابی‌‌و مامۆستایان‬ ‫له‌سه‌ر خۆشه‌ویستی‌ نه‌بێت پڕۆسه‌ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ شكس���ت دێنێ���ت چونكه‌‬ ‫كه‌س���ێكی‌ خوش نه‌وێ���ت ئاماده‌ش‬ ‫نییه‌ هیچی‌ لێ فێربێت‪".‬‬

‫له‌ڕاب����ردودا باس����مان ل����ه‌دو كێش����ه‌ی‬ ‫پرۆگرام����ی بی����ركاری هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫كردبو كه ‌یه‌كه‌میان دیارنه‌بونی سه‌رچاوه‌ی‬ ‫وه‌رگێرانه‌كه‌ی����ه ‌ك����ه ‌ئاخ����ۆ عه‌ره‌بیه‌ یان‬ ‫ئینگلیزی؟ وه ‌دوهه‌م كێش����ەی ‌نه‌گونجانی‬ ‫پرۆگرامه‌كه‌یه‌ له‌گه‌ڵ هه‌رێمی كوردس����تان‪،‬‬ ‫له‌خواره‌وه‌باس له‌دو كێشه‌ی تری ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫كێشه‌ی سێهه‌م (زاراوه‌كان)‪ :‬یه‌كێك له‌و‬ ‫‌كێش����انه‌ی كه‌ وه‌كو میراتی����ی له‌پڕۆگرامی‬ ‫كۆن����ه‌وه‌بۆ پڕۆگرامی نوێ به‌جێماوه‌بریتیه‬ ‫‌ل����ه‌زاره‌وه‌كان‪ ،‬ی����ان زۆرێك ل����ه‌زاراوه‌كان‬ ‫به‌سه‌قه‌تی له‌پرۆگرامی نوێ وه‌رگێڕدراوه‌یان‬ ‫هه‌وڵنه‌دراوه ‌ئه‌وه‌ی پێشوتر چاكبكرێت‪ .‬بۆ‬ ‫نمون����ه‌هاتون زاراوه‌ی نه‌خش����ه‌ی پچڕاویان‬ ‫به‌رامب����ه‌ر ‪discontinuous function‬‬ ‫به‌كارهێن����اوه‌ له‌كاتێك����دا به‌گوێره‌ی یه‌كێك‬ ‫له‌و تێكس����ته‌ئینگلیزیانه‌ی له‌به‌رده‌ستمدایه‌‬ ‫ده‌ڵێت پێش دو سه‌ت س����اڵ له‌مه‌وبه‌ر ئه‌و‬ ‫زاراوه‌یه‌به‌و ش����ێوه‌ی له‌كوردی وه‌گێڕدراوه‌‬ ‫به‌كارهێن����راوه‌‪ ،‬یان����ی براده‌ران����ی پرۆگرام‬ ‫به‌چاوێك����ی زۆر كورتبینیان����ه‌و هاكازاییانه‬ ‫‌له‌زاراوه‌كانیان ڕوانیوه‌ وه‌هیچ زه‌حمه‌تێكیان‬ ‫پێوه‌نه‌كێش����اوه‌‪ ،‬به‌ڵگه‌ی تر له‌س����ه‌ر زاراوه‬ ‫‌برتییه‌له‌ژماره‌ی خۆب����ه‌ش كه‌له‌ئینگلیزیدا‬ ‫پێ����ی ده‌ڵێن ‪ Prime number‬ئه‌م ژمارانه‬ ‫‌ئه‌وه‌ن����ده‌گرنگن كه‌ هه‌ندێ����ك كه‌س وه‌كو‬ ‫‪ DNA‬ی له‌كیمیا یاخود گه‌ردیله‌له‌فیزیای‬ ‫ده‌یشوبهێنین‪ ،‬براده‌رانی پرۆگرامی بیركاری‬ ‫ئه‌وه‌ن����ده ‌بێس����ه‌لیقانه‌ ئ����ه‌م وش����ه‌یه‌یان‬ ‫وه‌رگێ����ردراوه ‌ك����ه ‌هه‌س����تده‌كه‌یت به‌هه‌ر‬ ‫هه‌موی����ان ی����ه‌ك تاقه‌ كتێبێك����ی بیركاریان‬ ‫نه‌خوێندوەت����ه‌وه ‌چونكه ‌له‌هی����چ زمانێكی‬ ‫جیهانی به‌و ش����ێوه‌ی كوردی وه‌رنه‌گێڕدراوە‬ ‫ته‌نانه‌ت عه‌ره‌به‌كان به‌و هه‌مو كه‌موكوڕیه‌وه‬ ‫‌له‌وه‌دا س����ه‌ركه‌وتوبن ئ����ه‌وان ده‌ڵێن "عدد‬ ‫اولی" ی����ان له‌فارس����ی پێی ده‌ڵێ����ن "عدد‬ ‫اول" كه‌هه‌ردوكیان پڕاوپری پێناس����ه‌كه‌یه‌و‬ ‫هاوت����ای زاراوه‌ ‌ئینگلیزیه‌كه‌ی����ه ‌له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌وه‌ی كوردیه‌كه‌كورتی هێناوه‌و‌له‌ماهیه‌تی‬ ‫ژماره‌كه‌یشی كه‌مكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ژماره‌ی خۆبه‌ش‬ ‫به‌دڵی به‌ش����ێكی بیركاری داده‌نرێت به‌ناوی‬ ‫تیۆری ژم����اره‌كان (‪ )Number Theory‬تۆ‬ ‫گه‌ر هاتو نه‌توانیت وش����ه‌یه‌كی وا جه‌وهه‌ری‬ ‫به‌گونجاوی وه‌ربگێڕیت ئ����ه‌وا مانای ئه‌وه‌‌یه‬ ‫تێگه‌یشتنت بۆ چه‌مكه‌كان زۆر ڕوكه‌شانه‌یه‌‌‪.‬‬ ‫نمونه‌یه‌ك����ی تر بریتیه‌ل����ه‌وه‌ی زاراوه‌یه‌كی‬ ‫ئینگلیزی به‌ناوی ‪ Surface Area‬به‌س����ێ‬ ‫شێوه‌ی جیاواز به‌كارهێناوه‌‪ ،‬جارێك هاتون‬ ‫وتوویانه‌ ڕوبه‌ری گش����تی‌و‌جارێكی تر ته‌نها‬ ‫وشه‌ی"ڕوبه‌ر"و ‌جاری س����ێهه‌م به‌ڕوه‌ڕوبه‌ر‪،‬‬ ‫یانی مه‌عقوڵ نیه‌وش����ه‌یه‌ك به‌س����ێ شێوه‬ ‫‌ته‌رجومه ‌بكرێت به‌تایبه‌تیش گه‌ر هاتو ئه‌و‬ ‫ته‌رجومه‌یه‌هه‌مان مانای نه‌گه‌یاند‪.‬‬ ‫كێش����ه‌ی چواره‌م(البردنی هه‌نده‌س����ه‌ی‬ ‫ئیقلیدیس)‪ :‬یه‌كێك له‌باشیه‌كانی پرۆگرامی‬ ‫پێشوتری بیركاری ته‌رخانكردنی پانتاییه‌كی‬ ‫ف����راوان ب����و ب����ۆ هه‌نده‌س����ه‌ی ئیقلیدیس‪،‬‬ ‫له‌پرۆگرام����ی نوێدا هه‌نده‌س����ه‌ی ئیقلیدیس‬ ‫له‌ئاسته ‌سه‌ره‌تاییه‌كه‌یدا تێپه‌ڕی نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫البردنی‌و ته‌رككردنی هه‌نده‌س����ه‌ی ئیقلیدیس‬ ‫یه‌كێكه‌له‌جدیترین كه‌موكوڕیه‌كانی پرۆگرامی‬ ‫نوێیی بیركاری‪ ،‬ته‌نها چه‌نس����ێك بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫قوتابی ئاماده‌یی‌و ناوه‌ندی بتوانێت هه‌س����ت‬ ‫به‌جوان����ی بی����ركاری( به‌تایب����ه‌ت بیركاری‬ ‫په‌ت����ی ‪ ) Pure Math‬بكات ئ����ه‌وا له‌رێگای‬ ‫هه‌نده‌س����ه‌ی ئیقلیدیسه‌وه‌یه‪ ،‬چونكه‌ ده‌بێته‬ ‫‌ده‌روازه‌یه‌ك بۆ ئاش����نابون به‌س����ه‌لماندن‌و‬ ‫ئارگیومێنت����ی لۆژیكیان����ه‌‪ ،‬وات����ه‌قوتاب����ی‬ ‫فێ����ری هون����ه‌ری بیانوبون����ه‌وه ‌ده‌بێت كه‌‬ ‫ده‌كرێت كاریگه‌ریه‌كی قوڵ له‌س����ه‌ر ئاینده‌ی ‬ ‫بیركردن����ه‌وه‌ی قوتابیه‌ك����ه ‌به‌جێبهڵێ����ت‌و‬ ‫بتوانێ����ت ئ����ه‌و ش����ێوازی ئه‌رگیومێنت����ه‌ی‬ ‫له‌س����ه‌لماندنەكه‌دا به‌كارده‌هێنێ����ت دوات����ر‬ ‫له‌ژیانی ڕۆژانه‌یدا دوب����اره ‌به‌كاریبهێنیته‌وه‬ ‫‌ك����ه‌دیاره‌ ئه‌مه‌ئامانجی ب����ه‌رزی بیركاریه‌‪،‬‬ ‫به‌وه‌ی بتوانێ����ت تاكه‌كان فێری ش����ێوازی‬ ‫بیركردن����ه‌وه‌ی لۆژیكیانه‌ب����كات‪ ،‬پرۆگرامی‬ ‫بی����ركاری هه‌رێمی كوردس����تان به‌م جۆره‌ی‬ ‫ئێستا كه‌ته‌نها جه‌غت له‌سه‌ر كۆمپیوته‌یشن‬ ‫(ئه‌ژماركردن) ده‌كات����ه‌وه ‌ناتوانێت قوتابی‬ ‫فێری شتێك بكات كه ‌كۆمپیوته‌ر نه‌توانێت‬ ‫ئه‌و كاره‌بكات‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )508‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/22‬‬

‫‪19‬‬

‫توركیا له‌ملمالنێی سوریاو روسیاوه‌‪ ،‬بۆ قه‌یران ‌ی عێراق‌و ئێران‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫‪ -1‬پرۆژه‌یه‌ك هه‌یه‌ بۆ دابه‌شكردنی‌ عێراق‪:‬‬ ‫توركیا ده‌یه‌وێت له‌ وه‌ها حاڵه‌تێكدا موس���ڵ‬ ‫داگیربكات وه‌كو چۆن له‌ قوبرس ئه‌وكاره‌یكرد‪،‬‬ ‫گه‌ر ئه‌م پرۆژه‌ی���ه‌ ئیمكانی‌ هه‌بێت‪ ،‬ئه‌نكه‌ره‌‬ ‫ده‌یه‌وێ���ت نزیكت���ر بێت له‌س���نوره‌كان‪ ،‬یان‬ ‫بیه‌وێت به‌ئاس���انی‌ ده‌ستی‌ به‌موسڵ رابگات‪،‬‬ ‫گه‌ر پێویس���ت بكات س���یناریۆی‌ هاوشێوه‌ی‌‬ ‫ش���ه‌نگال له‌بابه‌تی‌ چۆڵكردنی‌ موسڵ دروست‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ -2‬شكستی‌ پرۆژه‌ی‌ كانتۆنه‌كانی‌ خۆرئاوا‪:‬‬ ‫هێرش���ه‌كانی‌ توركیا بۆ ئه‌وه‌یه‌ تا له‌الیه‌كه‌وه‌‬ ‫فش���اره‌كانی‌ بۆ داخستنی‌ س���نوره‌كان زیاتر‬ ‫بكات‪ ،‬باشتر ئابڵوقه‌یان بدات‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫ئ���ه‌و ناوچانه‌ به‌ت���ه‌واوی‌ كۆنت���ڕۆڵ بكات‪،‬‬ ‫كه‌ ناوچ���ه‌ی جوگرافی‌ هاتوچ���ۆی‌ په‌كه‌كه‌و‬ ‫په‌یه‌ده‌ن‪.‬‬ ‫‪ -3‬داخس���تی‌ پ���ردی‌ په‌یوه‌ن���دی‌‪ ،‬خه‌تی‌‬ ‫ته‌ماس���ی‌ قه‌ندی���ل ‪ -‬ش���ه‌نگال‪ :‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌به‌عش���یق‌و ناوچه‌كان���ی‌ بادین���ان‪ ،‬ی���ان‬ ‫ناوچه‌كان���ی‌ س���ۆران‪ ،‬چونكه‌ ئه‌نك���ه‌ره‌ بیر‬ ‫له‌هه‌مو شێوازه‌كان ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬بۆ ئابڵوقه‌دانی‌‬ ‫كانتۆنه‌كان‪ ،‬ده‌رپه‌ڕاندنی‌ په‌كه‌كه‌ له‌شه‌نگال‪.‬‬ ‫‪ -4‬ئه‌نكه‌ره‌و پ‪.‬د‪.‬ك هه‌وڵی‌ دورخستنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌كه‌ك���ه‌ ده‌ده‌ن‪ :‬یه‌په‌ش���ه‌ له‌رزگاركردن���ی‌‬ ‫ش���ه‌نگال رۆڵی‌ هه‌بو‪ ،‬به‌اڵم ب���ۆ رزگاركردنی‌‬ ‫موس���ڵ نایانه‌وێت به‌ش���داری‌ په‌كه‌كه‌ دوباره‌‬ ‫بێته‌وه‌‪ ،‬گه‌ر به‌نرخی‌ ش���ه‌ڕو پێكدانیش بێت‪،‬‬ ‫رێگا ناده‌ن په‌كه‌كه‌ له‌ش���ه‌نگاله‌وه‌ بپه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ب���ۆ موس���ڵ‪ ،‬بۆیه‌ گ���ه‌ر ترس���ی پێكدادانی‌‬ ‫چه‌ك���داری‌ له‌نێ���وان توركی���او په‌كه‌كه‌‪ ،‬یان‬ ‫پارتی‌‌و په‌كه‌كه‌ روبدات‪ ،‬ئه‌وا له‌موسڵ‌و ساتی‌‬ ‫ئۆپراس���یۆنی‌ موسڵه‌وه‌ ده‌بێت‪ ،‬وه‌كو یه‌كێك‬ ‫له‌سه‌ركرده‌ی‌ په‌كه‌كه‌ وتی‌"واپێشبینی‌ ده‌كه‌ین‬ ‫توركیا (‪ )2000‬جه‌ندرمه‌ی‌ له‌خاكی‌ باشور لێ‬ ‫بكوژرێت‪ ،‬به‌بۆچونی‌ ئه‌و سه‌ركرده‌یه‌ په‌كه‌كه‌‬ ‫س���ڵ له‌ش���ه‌ڕی‌ توركیا ناكاته‌وه‌ له‌باش���ور‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌هاوكاری‌ هاوپه‌یمانه‌كانیش���ی‪ ،‬كه‌‬ ‫دیاره‌ مه‌به‌ستی‌ پارتی‌ بو"‪.‬‬ ‫‪ -5‬هاتن���ی‌ توركی���ا‪ ،‬به‌ئ���اگاداری‌ به‌ره‌ی‌‬ ‫سوننه‌و پارتی‌‪ ،‬ئێران نیگه‌ران ده‌كات‪ :‬توركیا‬ ‫مه‌به‌س���تی‌ هه‌یه‌ النیكه‌م له‌خاكی‌ موسڵ واتا‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ س���نوره‌كانی‌ ملمالنێكانی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێران درێژه‌ پێبدات‪ ،‬دوریش نییه‌ له‌و شه‌ڕه‌دا‬ ‫سه‌ڕه‌رای‌ هێزی‌ ناڕاسته‌وخۆی‌ ئێران‪ ،‬حه‌شدی‌‬ ‫ش���ه‌عبی‌و ش���یعه‌كان‪ ،‬په‌كه‌كه‌ گ���ه‌ر فراوان‬ ‫بێ���ت‪ ،‬هێزه‌كان���ی‌ یه‌كێتیش به‌ش���داری‌ ئه‌و‬ ‫ش���ه‌ڕه‌ بكه‌ن‪ ،‬یان تێوه‌ بگلێن‪ ،‬كه‌ بێگومان‬ ‫له‌حاڵه‌تێك���ی‌ وه‌ه���ادا توركیا هاوش���ێوه‌ی‌‬ ‫روسه‌كان له‌ئه‌فغانستان له‌سه‌ر خاكی‌ باشور‬ ‫تێكده‌شكێنن‪.‬‬ ‫‪ -6‬توركیا كشانه‌وه‌ی‌ له‌ناوچه‌كه‌ وه‌كو كارت‬ ‫له‌گه‌ڵ روسیا ده‌گۆڕێته‌وه‌‪ :‬گه‌ر ئه‌مه‌ روبدات‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ توركیا له‌و ش���وێنانه‌ له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫روسیاو ئێران ده‌ست له‌پش���تیوانی‌ په‌یه‌ده‌و‬ ‫سوپای‌ ئه‌سه‌دو كشانه‌وه‌ له‌یه‌مه‌ن هه‌ڵبگرن‪،‬‬ ‫كه‌ پێناچێت ئه‌م سیناریۆیه‌ هیچی‌ لێ سه‌وز‬ ‫ببێت‪ ،‬بتوانێت روس���یا ی���ان ئێران قه‌ناعه‌ت‬ ‫پێبكات‪.‬‬ ‫‪ -7‬توركیا چاوی‌ له‌بیره‌ نه‌وته‌كانی‌ موسڵه‌‪:‬‬ ‫له‌روی‌ ئابوریش���ه‌وه‌ ده‌توانێت رۆڵی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫هه‌بێت له‌بوژاندنه‌وه‌ی‌ ئابوری‌ ئه‌و واڵته‌دا‪.‬‬ ‫خاڵێكی‌ جه‌وهه‌ری‌ له‌سیاس���ه‌تی‌ توركیادا‬ ‫گۆڕانكاری‌ به‌س���ه‌ردا هاتوه‌‪ ،‬كه‌ ده‌رئه‌نجامی‌‬ ‫دیراسه‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ وردی‌ ده‌زگاو دامه‌زراوه‌‬

‫سیاسی‌و ئابوری‌‌و هه‌واڵگرییه‌كانیه‌تی‌‪:‬‬ ‫ئه‌كه‌پ���ه‌و ئ���اردۆگان به‌پل���ه‌ی‌ یه‌ك���ه‌م‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی‌ ئه‌م ئاڵوگۆڕه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 1992‬له‌دروشمی‌ روخانی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم���ه‌وه‌ گۆڕاوه‌ ب���ۆ مامه‌ڵه‌یه‌كی‌ دیفاكتۆ‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ هه‌رێم‪ ،‬یان النیك���ه‌م له‌گه‌ڵ پارتی‌‌و‬ ‫دانانی‌ ئااڵی‌ كوردستان له‌پاڵ ئااڵی‌ توركیا‪،‬‬ ‫به‌مه‌ش چه‌ند ئامانجی‌ ستراتیژی‌ پێكاوه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬لێدانی‌ په‌كه‌كه‌و ئیحتواكردن‪:‬‬ ‫توركیا بۆ هه‌ر پرۆسه‌یه‌ك‌و هه‌نگاوێكی‌ بۆ‬ ‫هه‌ر پرۆژه‌یه‌ك نابێ���ت‪ ،‬ره‌چاوی‌ بێهێزكردنی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌ كردوه‌‪ ،‬وه‌كو سه‌رس���ه‌خترین نه‌یارو‬ ‫دوژمنی‌ خۆی‌‪ ،‬بۆی���ه‌ نزیكبونه‌وه‌ی‌ له‌هه‌رێم‬ ‫له‌ده‌یه‌ی‌ نه‌وه‌ده‌كان توان���ی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‬ ‫بێنێته‌ س���ه‌ر قه‌ناعه‌تێك‪ ،‬كه‌ شه‌ڕی‌ په‌كه‌كه‌‬ ‫بكه‌ن‌و كردیش���یان‪ ،‬ئه‌م هه‌نگاوه‌ بوه‌ مایه‌ی‌‬ ‫دامه‌زراندن���ی‌ بنكه‌ی‌ س���ه‌ربازی‌‌و هه‌واڵگری‌‬ ‫ده‌زگای‌ می���ت‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ له‌ناوچه‌كان���ی‌‬ ‫بادین���ان‌و تائێس���تاش درێ���ژه‌ی‌ هه‌ی���ه‌و‬ ‫له‌شكركێش���ی ئه‌مجاره‌ش���ی درێژه‌ی‌ پیالن‌و‬ ‫پالنه‌كانی‌ رابردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئامانجی‌ گرنگتری‌‬ ‫بۆ توركیا هه‌یه‌‪ ،‬رازیكردنی‌ النیكه‌می‌ پارتییه‌‬ ‫ب���ۆ ش���ه‌ڕی‌ دوب���اره‌ی‌ په‌كه‌ك���ه‌و فاكته‌ری‌‬ ‫یاریده‌ده‌ری���ش زۆرن بۆ ئ���ه‌وكار‌ه له‌بابه‌تی‌‬ ‫گ���رژی‌‌و ئاڵوزی‌ نێ���وان په‌كه‌ك���ه‌و پارتی‌‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ بارزگانی‌ قه‌به‌و زه‌به‌الحی‌ هه‌ردوال‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئه‌نكه‌ره‌ زه‌مینه‌ی‌ بۆ ئ���ه‌وكاره‌ زۆرباش‬ ‫خۆش���كردوه‌و ئاڵوگۆڕه‌كان���ی‌ ناوچه‌ك���ه‌ش‬ ‫له‌رۆژئ���اوا‪ ،‬باكورو باش���ور به‌ش���ێوه‌یه‌كه‌‪،‬‬ ‫ئه‌نك���ه‌ره‌ ده‌یه‌وێت پێش ئه‌وه‌ی‌ كه‌ په‌الماری‌‬ ‫هه‌ده‌پ���ه‌ له‌باك���ور‪ ،‬كانتۆن���ه‌كان له‌رۆژئاوا‪،‬‬ ‫گه‌ریال له‌شه‌نگال‪ ،‬تیرۆركردنی‌ سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫په‌كه‌ك���ه‌ له‌ئه‌وروپا ب���دات‪ ،‬ده‌یه‌وێت بنكه‌و‬ ‫باره‌گاكان���ی‌ په‌كه‌ك���ه‌ له‌قه‌ندی���ل ته‌فروتونا‬ ‫بكات‪ ،‬ته‌نانه‌ت هه‌واڵه‌كان باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫میت سیناریۆی‌ جه‌هه‌ننه‌می‌ چاندوه‌ بۆ فڕاندن‬ ‫یان خس���تنه‌ داوی‌ جه‌میل بایك (جومعه‌)‪،‬‬ ‫موراد قه‌ره‌یه‌الن تا ره‌وانه‌ی‌ ئمیڕاڵیان بكات‪:‬‬ ‫وه‌كو چۆن پێشتریش پارچه‌كانی‌ فڕۆكه‌یه‌كی‌‬ ‫ناردبو بۆ ش���ارۆچكه‌یه‌كی‌ نزیك قه‌ندیل ئه‌و‬ ‫كاره‌ ئاشكرا بو سه‌ری نه‌گرت‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌وله‌ویه‌ت���ی‌ هه‌نگاوی‌ توركیاو هه‌مو‬ ‫تێڕوانینه‌ سیاسی‪ ،‬ئابوری‌‪ ،‬دیبلۆماسییه‌كانی‌‪،‬‬ ‫بێهێزكردن���ی‌ په‌كه‌ك���ه‌و تێكش���كاندن‌و‬ ‫ئیحتواكردنی په‌كه‌كه‌و په‌یه‌ده‌یه‌‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬دۆزین���ه‌وه‌ی‌ ب���ازاڕی‌ وزه‌و كااڵی‌‬ ‫هاورده‌و هه‌نارده‌‪:‬‬ ‫به‌درێژای���ی دروس���تبونی‌ توركیا هێنده‌ی‌‬ ‫ئه‌م چه‌ند ساڵه‌ س���اده‌و ئاسان بازاڕی‌ كااڵو‬ ‫كه‌لوپه‌ل���ی‌ هه‌ن���ارده‌و هاورده‌ی‌ ده‌س���تگیر‬ ‫نه‌ب���وه‌‪ ،‬كه‌ س���ه‌د ده‌ر س���ه‌د قازانج بكات‌و‬ ‫زۆرترین داهات بچنێته‌وه‌ به‌كه‌مترین تێچون‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ل���ه‌دوای‌ ده‌رهێنان���ی‌ نه‌وت‌و گاز‬ ‫له‌هه‌رێم‪ ،‬كه‌ باشترین س���ه‌رچاوه‌ی‌ وزه‌ بوه‌‬ ‫بۆی‌‌و زۆر لێزانانه‌ رۆڵی‌ هه‌بوه‌ له‌سه‌رهه‌ڵدان‌و‬ ‫ته‌شه‌نه‌س���ه‌ندنی‌ قه‌یرانه‌كان���ی‌ نێوان به‌غداو‬ ‫هه‌ولێ���رو خوڵقاندنی‌ داعش‌و دروس���تكردنی‌‬ ‫قه‌یران‌و ئاریشه‌ له‌موسڵ‌و خه‌ریكردنی‌ عێراق‬ ‫به‌و شه‌ڕوش���ۆڕه‌‪ ،‬تاڕاده‌ی‌ مه‌ترس���ی خسته‌‬ ‫سه‌ر دڵی‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراق (به‌غدا)‪.‬‬ ‫په‌یمان���گای‌ واش���نتۆن ب���ۆ سیاس���ه‌تی‌‬ ‫خۆرهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت‪ ،‬له‌لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كدا‬ ‫كه‌ س���ێ توێ���ژه‌ر ئاماده‌یانك���ردوه‌ به‌ناوی‌‬ ‫سونه‌ر جاخپتای‌‪ ،‬كریستینا باشفیدان‪ ،‬ئیجه‌‬

‫سانسوساس���یكرا‪ ،‬له‌ژێر ناونیشانی‌ توركیاو‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان به‌رژه‌وه‌ند ‌ی‬ ‫ئابوری‌ هاوبه‌شی رانه‌گه‌یه‌نراو‪ ،‬له‌ ‪ 16‬ئازاری‌‬ ‫‪ 2015‬ب���اس ل���ه‌و په‌یوه‌ندیی���ه‌ بازرگانیانه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪:‬‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 2007‬له‌كاتێكدا په‌یوه‌ندی‌ توركیاو‬ ‫هه‌رێ���م له‌نزمتری���ن ئاس���تیدا ب���و‪ ،‬بڕیاری‌‬ ‫كرانه‌وه‌یدا به‌ڕوی‌ هه‌رێ���م‌و هه‌نگاوی‌ ئابوری‌‬ ‫ن���او‪ ،‬ورده‌ ورده‌ گه‌ش���ه‌ی‌ ب���ه‌و په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫ئابوریانه‌دا به‌شێوه‌یه‌كی‌ رانه‌گه‌یه‌نراو‪.‬‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ ئه‌و ئاڵوگۆڕه‌و هه‌ن���ارده‌ی‌ توركیا‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪ 2007‬بۆ هه‌رێم س���ه‌ره‌تا گه‌یشته‌‬ ‫(‪ )1,4‬ملی���ار دۆالرو هه‌رێم ب���وه‌ ‪19‬هه‌مین‬ ‫هاوبه‌شی ئاڵوگۆڕی‌ بازرگان ‌ی له‌گه‌ڵ توركیا‪،‬‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 2011‬ئه‌و رێژه‌یه‌ به‌رزبۆوه‌ بۆ (‪)5,1‬‬ ‫ملیار دۆالرو ریزبه‌ن���دی‌ ‪6‬هه‌مینی‌ داگیركرد‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���اڵی‌ ‪ 2013‬ئه‌و رێژه‌یه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫چاوه‌ڕواننه‌ك���راو بازدانێك���ی‌ ب���ێ وێن���ه‌ی‌‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ بینی‌‌و گه‌یش���ته‌ رێژه‌ی‌ (‪ )8‬ملیار‬ ‫دۆالرو هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان ب���وه‌ ‪ 3‬هه‌مین‬ ‫بازاڕی‌ ساغكردنه‌وه‌ی‌ كااڵكانی‌ توركیا‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ له‌كاتێكدا بو‪ ،‬ك���ه‌ هه‌نارده‌ی‌ عێراق‬ ‫له‌نێ���وان س���ااڵنی‌ (‪ )2014 – 2007‬له‌نێوان‬ ‫(‪ )153 – 87‬ملی���ۆن دۆالر ب���و‪ ،‬بێجگ���ه‬ ‫‌له‌هه‌نارده‌ی‌ نه‌وت‌و گاز‪.‬‬ ‫رێ���ژه‌ی‌ كۆمپانی���ا توركییه‌كان له‌س���اڵی‌‬ ‫‪ 2009‬نزیك���ه‌ی‌ (‪ )485‬كۆمپانی���ا بوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م رێژه‌یه‌ له‌س���اڵی‌ ‪ 2013‬گه‌یشته‌ (‪)1500‬‬ ‫كۆمپانی���او پل���ه‌ی‌ یه‌كه‌می‌ گرت له‌ئاس���تی‌‬ ‫ناوچه‌یی‌و نێوده‌وڵه‌تی‌‪.‬‬ ‫له‌هه‌م���و بواره‌كان���ی‌ كش���توكاڵی‌‪ ،‬بانك‪،‬‬ ‫زانس���ت‪ ،‬كاره‌با‪ ،‬ته‌ندروس���تی‌‪ ،‬ده‌رهێنانی‌‬ ‫نه‌وت‌و گاز‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌ بێ ته‌ل‪ ،‬گواستنه‌وه‌و‬ ‫گه‌یاندن‌و پیشه‌سازی‌‪.‬‬ ‫له‌ب���واری‌ هاتوچ���ۆی‌ هاواڵتی���ان له‌نێوان‬ ‫توركی���او هه‌رێ���م‪ ،‬رێ���ژه‌ی‌ ئ���ه‌و هاواڵتییه‌‬ ‫توركانه‌ی‌ سه‌ردانی‌ عێراقییان كردبو له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 2006‬ته‌نها (‪ )481371‬كه‌س بو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫رێژه‌یه‌ له‌س���اڵی‌ ‪ 2010‬بوه‌ (‪)1,298,319‬‬ ‫كه‌س‪.‬‬ ‫له‌ب���واری‌ گه‌ش���ته‌ ئاس���مانییه‌كانی‌ نێوان‬ ‫هه‌ردوال‪ ،‬ساڵی‌ ‪ 2004‬ده‌ستیانكرد به‌بونیادنانی‌‬ ‫فرۆكه‌خانه‌ی‌ هه‌ولێرو بڕیاربو له‌س���اڵی‌ ‪2016‬‬ ‫فڕۆكه‌خان���ه‌ی‌ دهۆكیش ته‌واوبكه‌ن‌و س���اڵی‌‬ ‫‪ 2011‬هه‌فتانه‌ (‪ )40‬گه‌ش���ت له‌نێوان توركیاو‬ ‫هه‌رێم هه‌ب���وه‌‪ ،‬ئه‌م رێژه‌یه‌ له‌س���اڵی‌ ‪2014‬‬ ‫به‌رزبۆته‌وه‌ بۆ (‪ )78‬گه‌شت له‌هه‌فته‌یه‌كدا‪.‬‬ ‫له‌ب���واری‌ وزه‌دا‪ ،‬توركی���ا (‪ )%90‬ن���ه‌وت‌و‬ ‫له‌(‪ )%98‬گاز ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ه���اورده‌ ده‌كات‌و‬ ‫له‌ئێستاشدا (تا پێش رودانی‌ قه‌یرانی‌ فڕۆكه‌‬ ‫روس���ییه‌كه‌) هه‌رێمی‌ كوردس���تان سێهه‌مین‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ هاورده‌ی‌ نه‌وت‌و گازی‌ توركیا بو‬ ‫له‌دوای‌ روسیاو ئێران‪.‬‬ ‫واتا توركیا س���ااڵنه‌ (‪ )60‬ملیار م‪ 3‬وزه‌ی‌‬ ‫هاورده‌ كردوه‌‪ ،‬ل���ه‌وه‌ش (‪ )50‬ملیار م‪ 3‬گاز‬ ‫بوه‌و واش چاوه‌ڕوانده‌كرێت بۆ س���اڵی‌ ‪2030‬‬ ‫رێژه‌ی‌ پێویس���تی‌ وزه‌ی‌ هاورده‌ك���راو بگاته‌‬ ‫(‪ )72‬ملیار م‪.3‬‬ ‫گه‌ر ئه‌وه‌ش بزانین یه‌ده‌گی‌ گازی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان به‌نزیك���ه‌ی‌ (‪ )5‬تریلی���ۆن م‪3‬‬ ‫خه‌مڵێن���راوه‌و یه‌ده‌گی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێم به‌(‪)45‬‬ ‫ملیار بۆشكه‌ مه‌زنده‌ ده‌كرێت‪ ،‬به‌م پێیه‌ ئه‌م‬ ‫دو رێژه‌یه‌ (‪ )60 –30‬ساڵ پێداویستی‌ وزه‌ی‌‬ ‫توركیا دابین ده‌كات‪.‬‬

‫سێیه‌م‪ :‬رۆڵگێڕانی‌ توركیا له‌ناوچه‌ی نفوزی‌‬ ‫ئێران‪:‬‬ ‫ئه‌نك���ه‌ره‌و ئێران له‌ناوچه‌ك���ه‌دا‪ ،‬وه‌كو دو‬ ‫زلهێ���ز رۆڵ ده‌گێڕن‪ ،‬به‌ئاراس���ته‌ی‌ جیاواز‪،‬‬ ‫ئیدۆلۆژیای جیاواز‪ ،‬جه‌مس���ه‌رگیری‌ جیاواز‪،‬‬ ‫به‌اڵم ب���ه‌دوای‌ روداوه‌كان���ی‌ به‌هاری‌ عه‌ره‌بی‬ ‫ملمالنێی ئ���ه‌م دو زلهێزه‌ ناوچه‌ییه‌ به‌رچاوتر‬ ‫بو‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ ملمالنێ���ی تائیفی‌‌و رۆڵگێڕانی‌‬ ‫ئابوری‌‌و س���ه‌ربازی‌ ئ���ه‌وان‌و س���ه‌رهه‌ڵدانی‌‬ ‫داعش‌و روداوه‌كانی‌ سوریا دو روداو بون‪ ،‬كه‌‬ ‫رۆڵی‌ ئه‌وانی‌ زۆرتر ره‌نگرێژ كردو هه‌ركامیان‬ ‫ده‌س���تیاندایه‌ باڵی‌ ئه‌و گروپه‌ تیرۆریس���ت‌و‬ ‫تۆتالیت���اره‌‪ ،‬ده‌كرێت بڵێین داع���ش زاده‌ی‌‬ ‫مانه‌وه‌ی‌ ئه‌س���ه‌دو پش���تگیری‌ ت���اران بو بۆ‬ ‫سوریا له‌الیه‌ن توركیاوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێستا توركیا‬ ‫به‌عه‌له‌نی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‌و سنوره‌كانی‌‬ ‫موس���ڵ‪ ،‬كه‌ ناوچه‌ی‌ نفوزی‌ ئێرانن به‌جۆرێك‬ ‫روس���یایه‌ رۆڵیده‌گێرێت‪ ،‬رۆڵگێڕانێك جارێك‬ ‫بۆ پشتیوانی‌ له‌داعش وه‌كو گروپێكی‌ سوننی‌‬ ‫نه‌یاری‌ ش���یعه‌و عێراق‌و هه‌ژمون���ی‌ ئێرانی‌‪،‬‬ ‫رۆڵگێڕانێك ك���ه‌ نوێنه‌رایه‌تی‌ باڵی‌ مه‌زهه‌بی‬ ‫س���وننه‌ی‌ ری���ازو ده‌وح���ه‌و دوب���ه‌ی‌ ده‌كات‬ ‫له‌ناوچه‌ك���ه‌دا‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ جگه‌ل���ه‌وه‌ی‌ ئه‌نكه‌ره‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ دو هێزه‌ (داعش‌و پارتی‌)یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫پارادۆكسێكی‌ گه‌وره‌ی‌ لێ به‌دیده‌كرێت‌و تاكه‌‬ ‫خاڵ���ی‌ هاوبه‌ش كه‌ ئه‌م دو هێزه‌ كۆبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫تێڕوانینیانه‌ س���ه‌باره‌ت به‌په‌كه‌كه‌و په‌یه‌ده‌و‬ ‫رۆژئ���اوا‪ ،‬ئه‌م س���ێ خاڵ���ه‌ جه‌وهه‌ریه‌ش بۆ‬ ‫ئه‌نك���ه‌ره‌ پارادۆكس���ه‌كه‌ی‌ كردۆت���ه‌ خاڵی‌‬ ‫هاوبه‌ش‪.‬‬ ‫له‌داهاتوش���دا گ���ه‌ر هه‌رێم���ی‌ س���وننه‌ش‬ ‫دروس���ت بێ���ت‪ ،‬دو هه‌رێم���ی‌ هاوپه‌یمان���ی‌‬ ‫ئه‌نكه‌ره‌ ده‌بنه‌ هاوس���ێی‪ ،‬كه‌ له‌سه‌ر زۆربه‌ی‌‬ ‫فایل‌و ئه‌جێنداكانی‌ ناوچه‌كه‌ كۆكن‌و كارتێكی‌‬ ‫به‌هێزیش���ه‌ بۆ پچڕاندنی‌ ئه‌و هیالله‌ شیعیه‌ی‌‬ ‫له‌تارانه‌وه‌ ده‌س���تپێده‌كات به‌ به‌غدادا ده‌گاته‌‬ ‫دیمه‌شق‪ ،‬بیروت‪ ،‬باشوری‌ لوبنان‌و سنوره‌كانی‌‬ ‫ئیسرائیل‪.‬‬ ‫تاكه‌ كارتی‌ فش���اری‌ به‌رچاو كه‌ به‌ده‌ست‬ ‫ئێران‪ ،‬عێ���راق‌و ته‌نانه‌ت روسیاش���ه‌وه‌ ماوه‌‬ ‫بۆ ش���ڵه‌ژان‌و گرفت دروستكردن بۆ ئه‌نكه‌ره‌‬ ‫له‌پ���اش فایلی‌ س���وریا‪ ،‬پاڵپش���تی‌ به‌هێزی‌‬ ‫سه‌ربازییه‌ بۆپه‌كه‌كه‌و په‌یه‌ده‌‪ ،‬تا فشاره‌كانی‌‬ ‫س���ه‌ر ئه‌نكه‌ره‌ له‌الی���ه‌ن قه‌ندی���ل‌و خۆرئاوا‬ ‫زیاتر بكات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م پش���تیوانییه‌ هه‌ده‌په‌‬ ‫ناگرێت���ه‌وه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌م واڵتان���ه‌ هاوكاری‌‬ ‫هێ���زی‌ مه‌ده‌ن���ی‌‌و دیموكراس���ی‌و دیفاكت���ۆ‬ ‫ناكه‌ن‪ ،‬كه‌ ده‌زانن ده‌بێته‌ گه‌ش���ه‌ی‌ هه‌ستی‌‬ ‫ناسیۆنالیس���تی‌ كوردی‌‌و دامه‌زراوه‌ی‌ فه‌رمی‌‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌ی‌ خه‌ونی‌ س���ه‌ربه‌خۆیی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫یان خۆسه‌ری‌ دیموكراس���ی‪ ،‬به‌ڵكو یارمه‌تی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ چه‌كداری‌ ش���اخ ده‌ده‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫چاره‌نوس���ی دی���ار نییه‌و هێزێكی‌ یاس���ایی‌و‬ ‫ره‌س���می‌ نییه‌و له‌ناو چوارچێوه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫حكومه‌ت‌و داموده‌زگانی‌ نێوده‌وڵه‌تیش وه‌كو‬ ‫تیرۆریست ناسراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ره‌نگه‌ خاڵی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫به‌ریه‌ككه‌وتنی‌ ناكۆكی‌ نێوان ئه‌نكه‌ره‌‪ -‬تاران‬ ‫كوردس���تانی‌ باش���ور بێت له‌نێوان (پارتی‌‌و‬ ‫په‌كه‌كه‌)‪ ،‬وه‌كو چ���ۆن بۆ ئه‌نكه‌ره‌و تارانیش‬ ‫راسته‌‪.‬‬ ‫عێراق تابڵۆیه‌ك���ه‌ هه‌مو الیه‌نه‌كان چاویان‬ ‫له‌س���ه‌ریه‌تی‌‪ ،‬هه‌موش���یان كارتی‌ جیاوازیان‬ ‫پێیه‌ بۆ پاراستنی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانیان‪.‬‬ ‫له‌چه‌ند س���اڵی‌ رابرودا‪ ،‬عێ���راق مه‌یدانی‌‬

‫سەروەری یاسا لەمێژوی هزری سیاسیدا‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئەم دیدو تێڕوانینانە لەهزری فەیلەسوف‌و‬ ‫بیرمەندانی سەدەی شازدەو حەڤدەدا رەنگی‬ ‫داوەت���ەوە‪ ،‬بابەتەكە بەچڕی بوەتە جێگای‬ ‫مش���تومڕو گفتوگۆی زۆربەیان‪ ،‬بیرمەندانی‬ ‫پەیمانی كۆمەاڵیەتی (هۆبزو لۆك‌و رۆس���ۆ)‬ ‫روبەرێك���ی فراوان���ی نوس���ینەكانیان ب���ۆ‬ ‫س���ەروەری یاساو دەس���ەاڵتی سەرۆك‌و دو‬ ‫جەمسەری دەسەاڵت‌و گەل تەرخان كردوە‪،‬‬ ‫پێش ئەوانیش (جان بودان) زۆر توندرەوانە‬ ‫داكۆكی لەسەروەری شا كردوە‪ ،‬یاسا بەالی‬ ‫ئەمەوە ئامڕازێكەو ش���ا بەئ���ارەزوی خۆی‬ ‫دەتوانێت بەكاری بێنێت‪ ،‬دەس���ەاڵتی رەها‬ ‫بۆ ش���ایە‪ ،‬ش���ا س���ێبەری خوایە‪ ،‬خاوەن‬ ‫دەس���ەاڵتی تەواوەو تا لەژیان���دا بێت هیچ‬ ‫هێ���زو دام���ودەزگاو دامەزراوەیەك بۆی نیە‬ ‫لێپرس���ینەوەی لەگەڵ بكات‪ ،‬چونكە ش���ا‬ ‫بەش���ێك نیە لەگ���ەل ‪،‬بەڵكو ئەو گش���تی‬ ‫رەهای���ە‪ ،‬هەروەكو چ���ۆن خوداوەند خوای‬ ‫گەورەو بەدەسەاڵتەو ناكرێ خۆی خوایەكی‬ ‫تر دروس���ت بكات‪ ،‬بەهەمان ش���ێوە نابێ‬ ‫میر یان ش���ا دەسەاڵتێكی تری وەكو خۆی‬ ‫دروس���ت بكات‪ ،‬بودان بەمە دەڵێت یاسای‬ ‫سروشتی‪.‬‬ ‫واتە یاس���ای سروش���تی الی جان بودان‬ ‫پێدان���ی دەس���ەاڵتی رەهایە بەكەس���ێك‪،‬‬ ‫ببێت���ە ش���وان‌و گەلی���ش رانەم���ەڕ‪ ،‬ئەم‬ ‫بۆچونەی ب���ودان جیاوازیەكی زۆری لەگەڵ‬ ‫بیروبۆچونەكان���ی تۆم���اس هۆب���زدا نیە‪،‬‬

‫ئەویش شاو دەسەاڵتەكەی بەسەروی رەهاو‬ ‫جیاواز لەگش���ت دادەنێ���ت‪ ،‬هۆبزیش بەمە‬ ‫دەڵێت مافی پیرۆزی خودایی‪ ،‬واتە ئەوەی‬ ‫ش���ا یان می���ر دەیڵێت‌و دەی���كات ئیلهامی‬ ‫خودایین‌و لەسەروی بیركردنەوەی ئەندامانی‬ ‫كۆمەڵگایەو ئەمان بۆیان نیە بپرس���ن بۆ؟‬ ‫یان چۆن؟‬ ‫ئ���ەم ج���ۆرە تێڕوانینە بەگش���تی مرۆڤ‬ ‫بەش���ەڕانگێز دادەنێن‌و بەگورگ���ی دەزانن‪،‬‬ ‫مافی یەكسانی لەبەردەم یاساو دادەپەروەری‬ ‫كۆمەاڵیەت���ی ب���ەرەوا نازانن‪ ،‬خەس���ڵەت‌و‬ ‫تایبەتمەندیەكان���ی مرۆڤ بۆ پ���ەروەردەو‬ ‫پێگەیاندن‌و رەوش���ی كۆمەاڵیەتی كۆمەڵگا‬ ‫ناگەڕێننەوە‪ ،‬باس لەسروشتی مرۆیی وەكو‬ ‫بابەتێكی بایۆلۆژی‌و پێكهاتە ژینیتیكیەكان‬ ‫دەكەن‪ ،‬ئەمەش لەگەڵ تێڕوانینی زانس���تی‬ ‫مۆدێرن���دا نایەت���ەوە‪ ،‬یەكێ���ك لەهۆكارە‬ ‫بنچینەییەكان���ی ش���ۆڕش‌و راپەرینەكان���ی‬ ‫ئەوروپا لەس���ەدەكانی حەڤدەو هەژدە ئەم‬ ‫تێڕوانینە بو هەروەها زادەی دروس���تبونی‬ ‫چەندی���ن دیكتاتۆرو كارەس���اتی خوێناوی‬ ‫بو لەمێ���ژوی نوێی ئەوروپ���ادا‪ ،‬كۆمەڵێك‬ ‫س���ەركردە بەناوی گ���ەل‌و لەرێگای گەلەوە‬ ‫دەسەاڵتیان گرتە دەست‪ ،‬وەكو كەسایەتی‬ ‫خاوەن بەهرەو نائاس���ایی سەیركران‪ ،‬گوایە‬ ‫ئەمانە كەس���انێكن هەڵە ناكەن‪ ،‬بەبیانوی‬ ‫رزگاركردن���ی گەل‌و هێنان���ەدی خەونەكانی‬ ‫گەل���ەوە سەركێش���ی زۆریان ك���رد‪ ،‬دواتر‬

‫ماڵوێرانیان بۆ گەلەكانیان‌و دەرودراوس���ێ‌و‬ ‫هەمو مرۆڤایەتیش هێنا‪ ،‬وەكو مۆس���ۆلینی‬ ‫لەئیتالی���او هیتل���ەر لەئەڵمانی���او فرانك���ۆ‬ ‫لەئیسپانیاو‪...‬هتد‬ ‫بەپێچەوان���ەی ئەمانەوە (ج���ۆن لۆك)‬ ‫س���یمایەكی جەوهەری‌و بنەڕەت���ی داوەتە‬ ‫یاس���ا‪ ،‬كردویەتی بەپەرژینێك بۆ پاراستنی‬ ‫بەرژەوەندیەكان���ی هاواڵت���ی‌و ئامرازێك بۆ‬ ‫بەرگ���ری ك���ردن لەخاوەنداریەتی تایبەتی‌و‬ ‫ئازادیەكانی تاك‪ ،‬هەروەها بۆ رێگری كردن‬ ‫لەدەوڵ���ەت‌و دانانی س���نورێك بۆ حكومەت‬ ‫تادەس���ت نەخاتە ناو كاروبارە كەسیەكان‌و‬ ‫ئەو مافانە پێش���ێل نەكات‪ ،‬ئەو مافەش���ی‬ ‫داوەتە كۆمەڵگا ئەگەر دەس���ەاڵت ملكەچی‬ ‫یاس���ا نەبو‪ ،‬هێز لەبەرامبەریدا بەكاربێنێت‪،‬‬ ‫لێ���رەدا وتەیەك���ی بەناوبانگ���ی هەی���ەو‬ ‫دەڵێ���ت (ماف���ی خۆمانە بەهێ���ز روبەڕوی‬ ‫دەس���ەاڵتێكی س���تەمكار ببین���ەوە)‪ ،‬واتە‬ ‫ئەگەر دەسەاڵتێك ملكەچی یاسا نەبو گەل‬ ‫مافی خۆیەتی هێز بەكاربێنێ‪ ،‬لۆك یاسای‬ ‫بەرەگەزی بنچینەی���ی دەوڵەت‌و كۆمەڵگای‬ ‫لەقەڵەم���داوە‪ ،‬بەگرنگی زانیوە نەك خۆی‬ ‫لەخۆی���دا ئامانج بێت بەڵك���و پەیڕەوكردنی‬ ‫لەئەستۆی سەرۆك‌و كۆمەڵگا داناوە‪ ،‬چونكە‬ ‫بەالیەوە سەروەری بریتیە لەسەروەری گەل‬ ‫بەهەم���و تاكەكانی���ەوە‪ ،‬لەبەرئ���ەوەی هەر‬ ‫ئەوانن لەرێ���گای پەیمانێكی كۆمەاڵیەتیەوە‬ ‫كۆمەڵگای مەدەنی���ان بونیادناوە‪ ،‬هەروەكو‬

‫چۆن دەسەاڵتیش هەر لەگەلەوە وەرگیراوە‪،‬‬ ‫دەبێ سەرۆكیش لەالیەن گەلەوە هەڵبژێرێت‪،‬‬ ‫لەرێگای پێدان���ی رەزامەندی لەالیەن هەمو‬ ‫تاكەكانی كۆمەڵگاوە یان لەالیەن زۆرینەوە‬ ‫كە گوزارش���ت لەئیرادەی گەل دەكەن‪ ،‬یان‬ ‫لەرێگای پەرلەمانەوە ك���ە لەبنچینەدا گەل‬ ‫ئەوانی هەڵبژاردوە تاگوزارشت لەئیرادەیان‬ ‫بكات‪ ،‬ئەم لێكدانەوەیەی جۆن لۆك كە نەك‬ ‫هەر فەیلەس���وف‪ ،‬بەڵكو ماوەیەك وەزیری‬ ‫دادی بەریتان���ی ب���وە‪ ،‬لەكۆتایی س���ەدەی‬ ‫حەڤدەدا نوسراوە‪ ،‬باسی ئەو كێشەیە دەكات‬ ‫كە ئەمڕۆ هەرێمی كوردستانی پێوە گالوە‪،‬‬ ‫بۆ هەڵبژاردنی س���ەرۆك‪ ،‬ه���ەردو رێگاكە‬ ‫بەوپەڕی دێموكراسی دەزانێت چ لەناو گەل‪،‬‬ ‫یان لەپەرلەمان كە گەل ئەوانی هەڵبژاردوە‬ ‫تاگوزارشت لە ئیرادەیان بكەن ‪.‬‬ ‫دەربارەی ئازادیەكانی تاك‪ ،‬لەسەروەری‬ ‫یاس���ادا الی (ل���ۆك) ئەندامان���ی كۆمەڵگا‬ ‫ت���ا ئەوپ���ەڕی ئ���ازادن‪ ،‬ترس���یان لەهیچ‬ ‫س���ەركوتكردنێك نیە‪ ،‬ملكەچی هیچ ترس‌و‬ ‫هەڕەش���ەیەك نابن‪ ،‬تەنیا ل���ەو بارودۆخەدا‬ ‫نەبێت ك���ە پێش���ێلی یاس���ایەك دەكەن‪،‬‬ ‫لەوكاتەدا دەبێ بترسن‪ ،‬ئیتر ئەو تاكە هەر‬ ‫كەس‌و لەهەر پلەیەكدابێت‪ ،‬چونكە نابێ بێ‬ ‫دادگایی كردن بەسەریدا تێپەڕێت‪.‬‬ ‫* مامۆس���تا لەزانك���ۆی س���ەالحەدین‪/‬‬ ‫هەولێر‬

‫ته‌راتێنی‌ هێزه‌كانی‌ كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێران‬ ‫بوه‌و له‌هه‌مو بوارێك���دا له‌عێراقدا ده‌خاله‌ت ‌ی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ی���ان ده‌توانین بڵێی���ن‪ ،‬هه‌ر خودی‌‬ ‫ئێ���ران ب���وه‌ عێراق���ی‌ به‌ڕێوه‌ده‌ب���رد‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌گه‌رم���ه‌ی‌ ش���ه‌ڕه‌كانی‌ یه‌م���ه‌ن له‌هاوینی‌‬ ‫رابردودا‪ ،‬یه‌كێك له‌به‌رپرس���انی‌ ئێرانی‌ وتی‌‬ ‫"ئێمه‌ پێنج پایته‌خت به‌ڕێوه‌ده‌به‌ین (تاران‪،‬‬ ‫به‌غدا‪ ،‬دیمه‌شق‪ ،‬لوبنان‪ ،‬سه‌نعا)" ئه‌مه‌ راسته‌‬ ‫به‌و مانایه‌ی‌ هه‌ژمونی‌ ش���یعه‌‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫به‌رچاو له‌خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست زیادیكردوه‌‪.‬‬ ‫كه‌وات���ا كاتێك عێراق مه‌یدان���ی‌ ته‌راتێنی‌‬ ‫سوپای‌ پاسداران بێت له‌ژێر ناوی‌ پارێزگاری‌‬ ‫له‌ش���وێنه‌ پیرۆزه‌كان���ی‌ نه‌ج���ه‌ف‌و كه‌ربه‌الو‬ ‫هاوكاری‌ حه‌ش���دی‌ شه‌عبی ده‌س���تگرتن به‌‬ ‫به‌غداو هێزه‌ شیعه‌كانه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ب���واری‌ مه‌نتقی���دا ئه‌مه‌ ب���ۆ توركیاش‬ ‫راس���ته‌‪ ،‬به‌ن���اوی‌ پاراس���تنی‌ توركمانه‌كان‌و‬ ‫پارێ���زگاری‌ له‌س���وننه‌كان‌و هاوپه‌یمانه‌كه‌ی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردس���تان‌و پاراس���تنی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌ ئابوری‌‌و سیاسیه‌كانی‌ بۆ لێدانی‌‬ ‫گروپی‌ تیرۆریس���تی‌ په‌كه‌ك���ه‌ (وه‌كو خۆیان‬ ‫ده‌ڵێن) واتا گه‌ر هاتنی‌ س���وپای‌ پاس���داران‬ ‫بۆ عێراق رێگاپێ���دراو و جائیز بێت‪ ،‬ئه‌وا بۆ‬ ‫جه‌ندرمه‌و میتیش راسته‌‪.‬‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی‌ گ���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ بزانی���ن‪ ،‬عێراق‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌ هێنده‌ بێهێزو له‌رزۆك‌و ش���ڵۆقه‌‪،‬‬ ‫نه‌ خاوه‌نی‌ س���وپایه‌كی‌ به‌هێزی‌ نیشتمانییه‌‬ ‫(چونكه‌ س���وپای‌ عێراق ئینتم���ا ‌ی تائیفی‌‌و‬ ‫ئیتنی‌ هه‌یه‌ نه‌ك نیش���تمانی‌) سه‌ره‌ڕای‌ بونی‌‬ ‫ملمالنێی سوننی‌ – شیعی‌‪ ،‬كوردی‌ – شیعی‌‪،‬‬ ‫گرفت���ی‌ فه‌س���ادو گه‌نده‌ڵی‌‪ ،‬رۆڵی‌ میلیش���ا‬ ‫شیعه‌و س���وننه‌كان‪ ،‬شێوه‌ی‌ گروپی‌ چه‌كدارو‬ ‫مافیایی‪ ،‬وایكردوه‌ ك���ه‌ هه‌ر واڵتێك بتوانێت‬ ‫س���وپاكه‌ی‌ بنێرێته‌ عێراق‌و حس���اب له‌سه‌ر‬ ‫سیاده‌و سه‌روه‌ری‌ عێراق نه‌كات‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌نكه‌ره‌ به‌ئاگاداری‌ پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫هاتوه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ ئیس���تفزازی‌ ئێران‌و ش���ه‌ڕی‌‬ ‫په‌كه‌كه‌و ده‌ست به‌سه‌رداگرتنی‌ موسڵ هاتوه‌‬ ‫(ك���ه‌ له‌ئاینده‌یه‌كی‌ نزیكدا‪ ،‬داعش موس���ڵ‬ ‫چۆڵ���ده‌كات‌و پارت���ی‌‌و توركیاو س���وننه‌كان‬ ‫كۆنتڕۆڵی‌ ده‌كه‌ن‌و ئیتر ده‌سه‌اڵتی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫عێراقی‌ به‌س���ه‌ردا ناڕوات‌و توركیا سودمه‌ندی‌‬ ‫یه‌كه‌م ده‌بێت له‌نه‌وتی‌ موسڵ)‪.‬‬ ‫پاراك خانا نوس���ه‌ری‌ ئه‌مه‌ریكایی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"توركی���ا دو لقی‌ س���ه‌ره‌كی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬لقێكی‌‬ ‫خۆرهه‌اڵت���ی‌ ئه‌وروپاییه‌و لقێكی‌ ده‌روازه‌یه‌كه‌‬ ‫بۆ سه‌ر مه‌ترسیدارترین ناوچه‌كانی‌ دونیا‪ ،‬كه‌‬ ‫سوریاو عێراق‌و ئێرانن"‪.‬‬ ‫بێگومان النیكه‌م ئێستا دو واڵتی‌ مه‌ترسیدار‬ ‫(عێراق و سوریا) دراوسێی توركیان‪ ،‬ئه‌نكه‌ره‌‬ ‫ئه‌م راستیه‌ باشتر ده‌زانێت‪ ،‬كه‌ ئه‌م دو ده‌وڵه‌ته‌‬ ‫له‌ئێستادا چه‌ند مه‌ترسیدارن‌و گه‌ر ئێرانیشی‌‬ ‫بۆ زی���اد بكه‌ین‪ ،‬كه‌ به‌نیس���به‌ت توركیاوه‌‪،‬‬ ‫ئێرانی���ش دراوس���ێیه‌كی‌ مه‌ترس���یداریه‌تی‌‪،‬‬ ‫یان هه‌مو مه‌ترس���ییه‌كانی‌ سوریاو عێراقیش‬ ‫له‌ئێرانه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ ده‌گ���رن‌و هه‌ر خودی‌‬ ‫ئێران مه‌ترسییه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كه‌یه‌و داینه‌مۆی‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ دیمه‌ش���ق‌و به‌غدایه‌و هه‌موشیان‬ ‫ئالوده‌ن به‌مه‌ترس���ییه‌كی‌ جدی‌‪ ،‬كه‌ گه‌رایشی‬ ‫ش���یعه‌گه‌راییه‌و له‌ئێس���تادا ئه‌م���ه‌ چه‌مكه‌‬ ‫گه‌رایش���ێكی‌ هێنده‌ به‌هێزه‌ له‌گه‌ڵ ناوهێنانی‌‬ ‫ئێ���ران یه‌كس���ه‌ر فكرمان بۆ ش���یعه‌گه‌رایی‌و‬ ‫سعودیه‌ بۆ سوننه‌گه‌رایی ده‌چێت‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئێس���تا توركی���ا ه���ه‌ر هه‌نگاوێك‬

‫له‌ناوچه‌ك���ه‌دا ده‌نێ���ت له‌چوارچێ���وه‌ ‌ی‬ ‫جه‌مسه‌رگیری‌ ناوچه‌یی (واڵتانی‌ سوننیدایه‌)‬ ‫به‌تایبه‌ت���ی‌ بۆ عێ���راق‌و س���وریاو ئێران یان‬ ‫یه‌مه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ بۆ هه‌نگاونانی‌ ئێرانیش راسته‌‪.‬‬ ‫به‌واتایه‌كی‌ تر پشێویی‌‌و قه‌یران له‌(عێراق‌و‬ ‫س���وریا) مانای‌ بونی‌ په‌یوه‌ندی‌ راسته‌وخۆیه‌‬ ‫به‌تاران‌و ئه‌نكه‌ره‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ جگ ‌ه له‌كاریگه‌ری‌‬ ‫تائیف���ی‌‪ ،‬به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ سیاس���ی‪ ،‬ئابوری‌‌و‬ ‫جه‌مسه‌ربه‌ندی‌(سنوری‌ جوگرافیاش رۆڵێكی‌‬ ‫مه‌زن ده‌گێڕێت له‌و ئاشوب‌و پشێویانانه‌دا)‪.‬‬ ‫قسه‌كه‌ی‌ نیكۆالس سبایكمان گه‌ر بۆ هه‌مو‬ ‫واڵتانی‌ جیهان راست بێت‪ ،‬به‌اڵم بۆ ئه‌نكه‌ره‌و‬ ‫ت���اران زۆرتر راس���ته‌ كه‌ ده‌ڵ���ێ "جوگرافیا‬ ‫گرنگتری���ن فاكته‌ره‌ له‌سیاس���ه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌دا‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌رده‌وامترینه‌ ‪." ...‬‬ ‫ئه‌م كاریگه‌رییه‌ جوگرافییه‌ مانای‌ وایه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫تێزه‌ راس���ته‌ ك ‌ه ده‌ڵێ "ده‌وڵه‌ته‌كان ده‌توانن‬ ‫دۆس���ته‌كانی‌ خۆیان هه‌ڵبژێرن‪ ،‬به‌اڵم ناتوانن‬ ‫دراوسێكانی‌ خۆیان هه‌ڵبژێرن‪." .....‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ ت���ازه‌ دیفاكتۆیه‌‪ ،‬ئه‌م دو واڵته‌‬ ‫هاوسنورن‌و دراوس���ێن‪ ،‬به‌بێ حه‌زو ئاره‌زوی‌‬ ‫خۆیان‪ ،‬ك���ه‌ هیچ كامیان خۆش���ییان له‌ویتر‬ ‫نای���ه‌ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ل���ه‌وه‌ خراپتر ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫دراوس���ێكانی‌ ئه‌م دو دراوس���ێیه‌ش كێشه‌و‬ ‫گرفتن بۆی���ان‪ ،‬یان له‌ژێر ن���اوی‌ هه‌یمه‌نه‌ی‌‬ ‫ئه‌م دو هێزه‌دان‌و بگره‌ هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ بۆ‬ ‫قه‌یران‌و ملمنالنێی‌ نێوانیان‪ ،‬دراوس���ێكانیان‬ ‫یان خۆیان له‌واڵته‌ دراوسێكانیان خوڵقاندویانه‌‬ ‫له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ خۆیاندا‪.‬‬ ‫ئه‌نك���ه‌ره‌و ت���اران ش���ه‌ڕی‌ یه‌كدیده‌كه‌ن‌و‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ س���نوره‌كانی‌ خۆی���ان‌و‬ ‫پایته‌خته‌كانی���ان‪ ،‬به‌اڵم رۆژێ���ك دێت ده‌بێ‬ ‫باجه‌ك���ه‌ی‌ ب���ده‌ن‌و خۆش���یان بئاڵێنه‌ ئه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌وه‌‪ ،‬رۆژێك دێت له‌گه‌ڵ ئه‌م ئاڵوگۆڕانه‌‪،‬‬ ‫نه‌ به‌غدا س���نوری‌ به‌توركیاوه‌و نه‌ دیمه‌ش���ق‬ ‫سنوری‌ به‌توركیاوه‌ بمێنێت‪.‬‬ ‫ئاڵوگۆڕه‌كان خێران‌و یادی‌ س���ه‌د ساڵه‌ی‌‬ ‫س���ایكس – بیكۆش ل���ه‌ ‪ 2016/5/16‬ته‌نها‬ ‫ش���ه‌ش مانگی‌ ماوه‌ بچێته‌ س���ه‌د ساڵه‌یه‌وه‌و‬ ‫ره‌نگه‌ پاش س���ه‌د س���اڵ له‌و مێژوه‌ ش���ومه‌‬ ‫دابه‌ش���بونێكی‌ نوێ له‌خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‬ ‫روبدات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌مج���اره‌ به‌قازانجی‌ گه‌النی‌‬ ‫ژێرده‌س���ت‌و هێزه‌ بچوكه‌كان بێت‪ ،‬كه‌ س���ه‌د‬ ‫س���اڵ له‌مه‌وپێ���ش به‌ریتانی���ا‪ ،‬فه‌ره‌نس���ا‪،‬‬ ‫روس���یاو واڵتان���ی‌ زلهێز غه‌دری���ان لێكردن‌و‬ ‫كردیانه‌ قوربانی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانیان‪ ،‬له‌هه‌ر‬ ‫ئاڵوگۆڕێكی‌ له‌و ش���ێوه‌یه‌ توركی���ا‪ ،‬ئێران‪،‬‬ ‫عێ���راق‌و س���وریا ‪ ...‬یه‌ك���ه‌م قوربانی‌ ئه‌م‬ ‫ئاڵوگۆڕه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی‌ ئ���ه‌م قه‌یرانان���ه‌ی‌ خۆرهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت له‌س���ه‌د س���اڵی‌ راب���ردو‪ ،‬ئه‌م‬ ‫قه‌یرانانه‌ی‌ ئێستاش له‌سوریا‪ ،‬یه‌مه‌ن‪ ،‬عێراق‪،‬‬ ‫لوبنان‪ ،‬ئه‌فغانس���تان‪ ،‬مال���ی‌‪ ،‬لیبیا‪ ،‬تونس‪،‬‬ ‫میسر‪ ،‬جه‌زائیرو یۆنان‌و هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫س���ۆماڵ‌و سه‌حرای رۆژئاواو فه‌له‌ستین ‪.....‬‬ ‫ڕوده‌دات‪ ،‬به‌سیناریۆو ده‌ستی‌ واڵتانی‌ زلهێزی‌‬ ‫جیه���ان داده‌نرێت‌و ره‌نگه‌ ئه‌و نمونه‌یه‌ی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌جه‌نگی‌ كۆس���ۆڤۆ له‌كتێب���ی جیهانی‌ دوه‌م‬ ‫باس���یده‌كرێت له‌ده‌ی���ه‌ی‌ نه‌وه‌ده‌كانی رابردو‬ ‫باشترین نمونه‌ بێت "س���ربیا به‌درێژایی ‪88‬‬ ‫رۆژ له‌الیه‌ن ناتۆوه‌ بۆردومانكراو زیانی‌ زۆری‌‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬جگه‌ له‌كۆش���كێكی‌ س���لۆبۆدان‬ ‫میلۆس���ۆڤیچ بۆردوم���ان نه‌ك���را؟ چونك���ه‌‬ ‫تابلۆیه‌كی‌ رامبرانتی‌ تێدابو؟"‪.‬‬

‫ونـــــبون‬ ‫ی ( كمال عبدالل ‌ه احمد) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه‬ ‫ی خۆراك به‌ناو ‌‬ ‫* فۆرمێك ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ ‌‬ ‫ی په‌روێزخان به‌ناوی(فرهاد عبدالقادر رش���ید)‬ ‫ی نێوده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی مه‌رز ‌‬ ‫* هه‌وێـیه‌ك ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫ونبوه‌ هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كتێبخان ‌ه ‌‬ ‫ی عمر) ونبوه‪ ،‬هه‌ركه‌س‬ ‫ی (س���واره‌ ول ‌‬ ‫ی ئاسایش���ی‌ گه‌رمیان به‌ناو ‌‬ ‫* هه‌وێیه‌ك ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی ژوری بازرگانی س���لیمانی‌ونبو‌ه به‌ناوی ( ادریس محمد فتح‬ ‫الله‌) هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕینیته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوینه‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی ژوری بازرگانی سلیمانی‌ونبو‌ه به‌ناوی (نزار جمیل محمد امین)‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزیه‌و‌ه بیگه‌ڕینیته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوینه‪.‬‬ ‫ریکالم‬

‫ی بینا ستۆر‬ ‫بۆیه‌كه‌م جار له‌ عێراق و ناوچه‌كه‌پرۆژه‌ ‌‬ ‫ی كوردستان ده‌كرێته‌وه‌‬ ‫له‌هه‌رێم ‌‬

‫ی ب��� ‌ه هه‌موو جۆره‌كانێوه‌‪،‬‬ ‫ی پرۆژه‌كه‌ تایبه‌ت ‌ه به‌كه‌ره‌س���ته‌ی‌ بیناكار ‌‬ ‫كاره‌كان��� ‌‬ ‫ی له‌م ش���ێوه‌ی ‌ه بكرێته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌م ‌ه یه‌كه‌مین ج���ار‌ه له‌عێراقدا پرۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م كااڵكانی‌ بیناستۆر ل ‌ه ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت ده‌هێنرێن و له‌جۆرێكی‌ باشن‬ ‫ی ناوه‌چه‌كه‌كراوه‌و له‌ژێر كۆنترۆل ده‌رچون‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی كه‌ش و ه���ه‌وا ‌‬ ‫و ره‌چاو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ره‌كی‌ ئه‌م پرۆژه‌ی ‌ه بنیات نراو‌ه یه‌كه‌م خزمه‌ت گوزار ‌‬ ‫له‌سه‌ر سێ‌ كۆڵه‌كه‌ ‌‬ ‫دروس���ت و ته‌واو بدات ب ‌ه كریار‪ ،‬دووه‌م ش���وێنێك نی ‌ه ته‌نها بۆ فرۆشتن به‌ڵكو‬ ‫ی له‌یه‌ك شوێن بكرێت و‬ ‫كارئاس���انییه‌كه‌ بۆكریار ك ‌ه س���ه‌رجه‌م كه‌ره‌س���ته‌كان ‌‬ ‫له‌الیه‌ن پرۆژه‌كه‌وه‌ بۆی ده‌گه‌یه‌نرێت شوێنی‌ مه‌به‌ست‪ ،‬سێیه‌م خاڵ ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ی بواره‌ك ‌ه ده‌كات‪.‬‬ ‫ی پێویس���ت و ته‌واو به‌ وه‌س���تاو كرێكارو ئه‌ندازیاران ‌‬ ‫راهێنان ‌‬ ‫ی ناوچه‌كه‌كراوه‌و س���ه‌رجه‌م‬ ‫ی دارایی‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫ی بار ‌‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌م پرۆژه‌یه‌ ره‌چاو ‌‬ ‫كه‌ره‌سته‌كانمان نرخه‌كانیان گۆنجاون‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )508‬سێشه‌ممه‌ ‪2015/12/22‬‬

‫جێنۆساید‪ 10 :‬هۆکار هه‌ن ك ‌ه ئێزدییه‌كان ناگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ شنگال‬ ‫ئامی ل‪ .‬بیم‬ ‫وه‌رگێڕانی له‌ئینگلیزییه‌وه‌‪ :‬سه‌باح یاسین‬ ‫له‌دوای ‪٣‬ی‌ س���ێپته‌مبه‌ری‌ ‪ ،٢٠١٤‬دكتۆر‬ ‫ئام���ی س���ه‌ردانی س���ه‌دان ئێ���زدی له‌ ‪١٢‬‬ ‫كه‌مپی په‌ناب���ه‌ری توركیا كردوه‌‪ .‬له‌كاتێكدا‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری كه‌مپ���ی جیهان���ی‌و ده‌زگا‬ ‫هه‌واڵگرییه‌كان ب���ه‌رده‌وام ده‌ڵێن كاتێك كه‌‬ ‫ش���نگال "ئارام" بوه‌وه‌‪ ،‬ئێزدیه‌كان بۆ ئه‌وێ‬ ‫ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‪ ،‬تا ئێستا یه‌ك ئێزیدیی‌ په‌نابه‌رم‬ ‫نه‌دیوه‌ كه‌ ئه‌و هه‌واڵه‌ پش���ت راستبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫دواهه‌مین ئێزدی؛ سورن له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ئه‌وان‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك بۆ شنگال ناگه‌ڕێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌ ئ���ه‌و هۆیانه‌ن ك���ه‌ ناگه‌ڕێنه‌وه‌‌و‬ ‫ئێزدی���ه‌كان تكا له‌كۆمه‌ڵ���گای نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ده‌كه‌ن ماف���ی‌ په‌نابه‌رییان بۆ ده‌س���ته‌به‌ر‬ ‫بكه‌ن‪:‬‬ ‫‪ .1‬ئێزیدیه‌كان سه‌ر به‌ڕه‌چه‌ڵه‌كێكی جیاوازو‬ ‫گروپێكی‌ ئایین‪.‬‬ ‫ئێزدییه‌كان له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی به‌كوردی ده‌دوێن‌و‬ ‫كولتوره‌كه‌یان هاوشێوه‌ی كلتوری‌ كوردییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا سورن له‌سه‌رئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ ره‌چه‌ڵه‌ك‌و دینه‌كه‌یان له‌دینی ئیس�ل�ام‬ ‫(دین ‌ی زۆربه‌ی‌ كوردو عه‌ره‌ب)‪ ،‬مه‌س���یحی‬ ‫جیاوازه‌‪ .‬ئ���ه‌وان یه‌ك خودایان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫نوێژ ده‌ك���ه‌ن‪ .‬بڕوایان به‌ئارام���ی‌و برایه‌تی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك جوله‌ك���ه‌ ژن‌و ژنخوازی‬ ‫له‌گه‌ڵ غه‌یره‌ دینه‌كه‌یاندا ناكه‌ن‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫نه‌بون به‌ئیس�ل�ام‪ ،‬ئیس�ل�امه‌ توندڕه‌وه‌كان‬ ‫ئ���ه‌وان به‌"هه‌ڵگ���ه‌راوه‌" له‌دی���ن تاوانب���ار‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬شنگال ده‌كه‌وێته‌ باكوری‌ خۆرئاوای‬ ‫عێراق���ه‌وه‌‌و نزیكه‌ له‌س���نوری س���وریاوه‌‪،‬‬ ‫زۆربه‌ی ئه‌وانه‌ی ك���ه‌ ده‌وری ئه‌وانیان داون‬ ‫عه‌ره‌بی موس���ڵمان‌و توركمانن‪ .‬ئێزیدیه‌كان‬ ‫هه‌ستده‌كه‌ن كه‌ عه‌ره‌به‌ موسڵمانه‌كان ناپاك‬ ‫بون له‌گه‌ڵیان���دا‪ ،‬چونكه‌ زۆرب���ه‌ی عه‌ره‌به‌‬ ‫عێراقی���ه‌كان هاوكاری ده‌وڵه‌تی ئیس�ل�امی‬ ‫(داعش)ی���ان ك���ردوه‌و به‌ش���ێكی زۆری���ان‬ ‫له‌مانگی گه‌الویژ (ئه‌وگوست) ‪ ٢٠١٤‬شااڵویان‬ ‫بۆ سه‌ر شنگال بردوه‌‪ .‬زۆربه‌ی‌ موسڵمانانی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت‪ ،‬به‌كورده‌وه‌‪ ،‬كرداری‬ ‫داعش ده‌ره���ه‌ق به‌ئیزدی���ه‌كان به‌دڕنده‌یی‬ ‫ده‌زان���ن‪ ،‬به‌ تون���دی ره‌تیده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ك���رداره‌ی ئ���ه‌وان به‌ره‌نگدان���ه‌وه‌ی‌ دین���ی‬ ‫ئیس�ل�ام نابینن‪ .‬كورده‌كان بون كه‌ ‪٢٧٠٠٠‬‬ ‫ه���ه‌زار ئێزدی���ان رزگاركرد كه‌ ب���ۆ توركیا‬ ‫هه‌ڵهاتن‪ .‬زۆری لێكدانه‌وه‌كان دین به‌كاربردن‬ ‫به‌خۆش���كه‌ری شه‌ڕو دابه‌ش���بونی‌ عێراق بۆ‬ ‫سێ ناوچه‌ داده‌نێن‪ .‬بێگوێدان به‌وه‌ی كه‌ كێ‬ ‫له‌پشتی داعشه‌وه‌یه‌‌و مه‌به‌ستی راسته‌قینه‌ی‌‬ ‫داع���ش چیی���ه‌‪ .‬ئێزیدیه‌كان هێرش���یان بۆ‬ ‫كراو ك���ران به‌نیش���انه‌‪ .‬له‌وكات���ه‌دا كوردو‬ ‫ع���ه‌ره‌ب پارێ���زراو بون‪ .‬ب���ۆ نمونه‌‪ ،‬داعش‬ ‫گروپێك له‌فه‌رمانبه‌ری عێ���راق ده‌گرێت كه‌‬ ‫ب���ۆ ماڵه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‪ .‬به‌ئیس�ل�امه‌كانیان‬ ‫ده‌ڵێن بڕۆنه‌وه‌ ب���ۆ ماڵه‌كانتان‌و ‪ ٢٢‬ئێزیدی‬ ‫كه‌ له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و گروپ���ه‌دا ده‌ب���ن‪ ،‬جیایان‬ ‫ده‌كه‌ن���ه‌وه‌و گولله‌بارانیان ده‌كه‌ن‪ .‬س���ادو‬ ‫حاجی قاد كه‌ ته‌مه‌نی ‪ ٣٧‬س���اڵه‌ یه‌كێك بو‬ ‫له‌وانه‌‪ .‬بێوه‌ژنێك‌و دو منداڵ له‌ئه‌و به‌جێما‪،‬‬ ‫بۆ توركیا هه‌ڵهات���ن‪ .‬ئێزیدیه‌كان جارێكیتر‬ ‫به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك متمانه‌ به‌ژیان له‌سایه‌ی‌‬ ‫ئیسالمیه‌كاندا ناكه‌ن‪.‬‬ ‫‪ .٢‬مێژوی كۆمه‌ڵكوژی‌ ئێزیدییه‌كان‬ ‫له‌ ‪ ١٤٠٠‬ساڵی رابردودا تا ئه‌مڕۆ‪ ،‬حه‌فتاو‬ ‫سێ جار كۆمه‌ڵكوژی به‌رامبه‌ر‌ به‌ئێزدی كراوه‌‪.‬‬ ‫له‌س���اڵی ‪٢٠٠٧‬دا چوار لۆری پڕ له‌تیئینتی‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگایه‌كی ئێزی���دی ته‌قێنرایه‌وه‌‪٣١٢ ،‬‬ ‫كوژراو و زیاتر له‌‪ ٦٠٠‬برینداری‌ لێكه‌وه‌ته‌وه‌و‬ ‫دو ش���اری ئێزدی كاولكرا‪ .‬ئه‌و ته‌قینه‌وه‌یه‌‬ ‫زیاتر له‌هه‌زار ماڵ���ی بێالنه‌ كرد‪ .‬داعش له‌و‬ ‫ده‌مه‌دا ج���اڕی س���ه‌ره‌تایی كۆتایی هێنانی‬ ‫ئێزیدی له‌عێراقدا راگه‌یاند‪.‬‬ ‫شااڵوی‌ دڕندانه‌ بۆ سه‌ر ئێزدیه‌كان له‌ ‪٢‬ی‌‬ ‫گه‌الوێژدا زۆر به‌بێ به‌زه‌ییانه‌ ده‌ستیپێكرد‪.‬‬ ‫زیات���ر ل���ه‌ ‪ ٥٠٠،٠٠٠‬ه���ه‌زار ئێ���زدی بێالنه‌‬ ‫ك���ران‪ ،‬وا ده‌خه‌مڵێنرێت كه‌ ‪ ٧٠٠٠‬پیاو ژن‌و‬ ‫منداڵ كوژراب���ن یان رفێنرابن‪ ،‬له‌وكاته‌دا كه‌‬ ‫داعش شااڵوی‌ بۆ ش���نگال برد‪ ،‬ئیتر ئه‌وان‬ ‫جارێكیت���ر بڕوای���ان به‌ژیان ل���ه‌و روبه‌ره‌و‬ ‫دوباره‌نه‌بون���ه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵكوژیی���ان نه‌م���ا‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ئه‌وان به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك هه‌ست‬ ‫به‌ژیان���ی ئارامی نه‌ له‌عیراق نه‌ له‌ش���نگال‬ ‫ناك���ه‌ن‪ .‬دوباره‌بونه‌وه‌ی كۆمه‌ڵكوژییه‌كی‌ تر‬ ‫الی ئ���ه‌وان ته‌نها مه‌س���ه‌له‌ی كاته‌‪ .‬له‌دوای‬ ‫‪ ،١٩٣٠‬ئێزدیی���ه‌كان ده‌چه‌وس���ێنرینه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌راس���ان ده‌كرێن‌و هه‌مو ساڵێك له‌عێراقدا‬ ‫ش���ااڵویان ده‌كرێته‌ س���ه‌ر‪ .‬به‌ڵگه‌ هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئێزیدیه‌كان رێكخراوی سیاس���یان "بزوتنه‌وه‌‬ ‫ئێزدی"یان دروستكردوه‌‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ دژایه‌تی‬ ‫كردون‪ .‬ئه‌م كه‌س���انه‌ "كه‌مال موراد خه‌لیل‪،‬‬ ‫قادر ئالو هاكو‪ ،‬س���ه‌ید ماندو هامو‪ ،‬كه‌لیل‬ ‫ره‌ش���و)یان فڕان���دوه‌و زیندانی���ان كردون‪،‬‬ ‫له‌زیندان���دا ئه‌ش���كه‌نجه‌و داركاریان كردون‪.‬‬ ‫زۆربه‌یان به‌هه‌زاران دۆالر سه‌رانه‌ به‌ردراون‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌وان���ه‌كان باس���یان ل���ه‌وه‌ نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫رێكخ���راوی بێالیه‌ن���ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی بونی‬ ‫نیی���ه‌‪ .‬پارته‌كه‌ی بارزانی "پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردس���تان" زۆر له‌ئێزیدی���ه‌كان ده‌كاو‬ ‫پێیانده‌ڵێت "بڵێن ئێم���ه‌ له‌گه‌ڵ پارتیداین‌و‬ ‫كوردین"‪ .‬كورده‌كان دیمۆگرافی ئێزیدییه‌كان‬

‫که‌مپێکی ئاواره‌ی ئێزیدیه‌کان له‌تورکیا‬ ‫له‌شه‌نگاڵ‪ ،‬ش���ێخان‪ ،‬به‌عش���یقه‌ ده‌گۆڕن‪.‬‬ ‫ئێزیدیه‌یه‌كان له‌عێراقدا گوشاریان له‌سه‌ره‌و‬ ‫رێگ���ه‌ی راده‌ربڕینی���ان لێده‌گیرێت‌و ناهێڵن‬ ‫به‌سه‌ربه‌ستی گه‌شت بكه‌ن‪.‬‬ ‫‪ .٣‬پارتی دیموكراتی كوردستان ده‌ستبه‌رداری‬ ‫ئێزیدیه‌كان بو‬ ‫ش���نگال ناوچه‌یه‌كه‌ حكومه‌ت���ی هه‌رێم‌و‬ ‫عێراق مش���تومڕی له‌س���ه‌ر ده‌كه‌ن‪ .‬سوپای‌‬ ‫عێراق پێش گه‌الویژی‌ ‪ ٢٠١٤‬رێگه‌ی نه‌دراوه‌‬ ‫كه‌ بچێته‌ ئه‌و ناوچه‌یه‌وه‌‪ .‬پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان ده‌ستی به‌سه‌ر ناوچه‌كه‌دا گرتوه‌و‬ ‫به‌رپرسیاری پارێزگاری ئێزیدیه‌كانی له‌ئه‌ستۆ‬ ‫گرتوه‌‪ .‬به‌اڵم پێش���مه‌رگه‌كان سوك‌و ئاسان‬ ‫له‌پێش هاواڵتیه‌كان���ه‌وه‌ رایانكرد‪" .‬به‌دوای‬ ‫ئه‌و رودانه‌دا پێشمه‌رگه‌ به‌و پاساوه‌ به‌رگری‬ ‫له‌خۆی���ان ده‌كات كه‌ گوای���ه‌ چه‌كی به‌رگری‬ ‫كردنی وه‌ك ده‌بابه‌یان پێنه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫زۆر له‌ئێزیدیه‌كان كه‌ له‌خه‌و رابون‪ ،‬بۆیان‬ ‫ده‌ركه‌وتوه‌ كه‌ هێزی به‌رگری ده‌ستبه‌رداریان‬ ‫بوه‌‪ ،‬له‌ئه‌نجامی‌ ئه‌وه‌دا ئێزدییه‌كان به‌ به‌رگی‬ ‫نوستنه‌وه‌ رایانكردوه‌‪ .‬زۆر له‌رۆژنامه‌وانان كه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئێزدییه‌كاندا دواون‪ ،‬ئه‌م گێڕانه‌وه‌یه‌‬ ‫پشت راستده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ ‪ ١٠‬جۆزه‌ردانی‌ ‪٢٠١٤‬دا موس���ڵ‌ كه‌وته‌‬ ‫ده‌س���ت داعش‪ .‬هه‌مو هێزه‌كانی ئاس���ایش‬ ‫به‌پۆلیس���ه‌وه‌ (به‌رگری مه‌ده‌نی)‪ ،‬سه‌ربازی‬ ‫عێراقی‪ ،‬پاس���ه‌وانی‌ س���نور‪ ،‬هێزی به‌رگری‬ ‫به‌رگه‌كانی���ان فڕێ���داو له‌موس���ڵ‌‌و ناوچ���ه‌‬ ‫جێناكۆك���ه‌كان به‌چه‌كه‌كانی���ان‪ ،‬هام���ه‌رو‬ ‫ئوتۆمبیله‌كانه‌وه‌ به‌ره‌و ماڵه‌كانیان رایانكردوه‌‪.‬‬ ‫هه‌مان رۆژ بۆ ماڵه‌كانیان له‌شنگال گه‌ڕانه‌وه‌‪،‬‬ ‫هێزی پێش���مه‌رگه‌ بۆ ماڵه‌كانی���ان هاتون‌و‬ ‫چه‌كه‌كان‌و ئۆتۆمبێله‌كانیان لێسه‌ندونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌داوی ئه‌وه‌ی كه‌ پێش���مه‌رگه‌ له‌س���ێی‬ ‫گه‌الوێژدا ده‌س���تبه‌رداری ش���اری شنگال‌و‬ ‫گونده‌كانی به‌ش���ی خواروی چیای‌ شنگال‌و‬ ‫س���نوری س���وریا بو‪ ،‬هه‌روه‌ها ئێزدیه‌كانی‬ ‫گوندی زوره‌ڤان به‌شی سه‌روی چیای‌ شنگال‬ ‫كه‌ زانیبویان‪ ،‬پێش���مه‌رگه‌ له‌وێش راده‌كات‪.‬‬ ‫هه‌ندێك له‌ئێزدیه‌كانی زوره‌ڤان خۆبه‌خۆیانه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ پێشمه‌رگه‌دا به‌شداریان له‌به‌رگریكردندا‬ ‫كرد‪ .‬هه‌ندێك له‌ئێزیدی به‌ره‌س���می له‌الیه‌ن‬ ‫پێشمه‌رگه‌وه‌ دامه‌زراون‪ .‬ژماره‌یه‌كی به‌رچاو‬ ‫له‌ئێزیدی���ه‌كان كه‌ چه‌كی���ان نه‌بو‪ ،‬چون بۆ‬ ‫الی پێش���مه‌رگه‌ی پارتی‌و داوایانكرد بو‪ ،‬كه‌‬ ‫چه‌كه‌كانی میرییان بۆ بگه‌ڕێننه‌وه‌ تا بتوانن‬ ‫به‌رگ���ری له‌خۆیان بك���ه‌ن‪ ،‬له‌وكاته‌دا ئه‌وان‬ ‫خه‌ریك بون شاره‌كه‌یان چۆڵ ده‌كرد‪ .‬زیاتر‬ ‫له‌ش���ه‌ش تا حه‌وت لۆری چه‌كیان باركردبو‪.‬‬ ‫ده‌مه‌قاڵه‌ له‌نێ���وان هه‌ردوالدا دروس���تببو‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌ئێزیدیه‌كان ش���اهێدی ئه‌وه‌ ده‌دات‬ ‫كه‌ پێشمه‌رگه‌ ده‌س���تڕێژی لێ كردون‌و علی‬ ‫ئه‌لی���اس‌و دو ئامۆزای كوش���تون‪ .‬یوس���ف‬ ‫خه‌له‌ف ئه‌لیاس‌و ئایه‌ت مرد له‌نه‌خۆش���خانه‌‬ ‫مردون‪ .‬ئه‌و س���ێ ئێزیدییه‌ كه‌ كوژران الی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ فه‌رمانبه‌ر بون‪ .‬جه‌میل خه‌له‌ف‬ ‫ئالیس بریندار بو‪.‬‬ ‫ئێزدییه‌كی ت���ر ده‌ڵێت زانیاری ـ ته‌واوی‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ پێش���مه‌رگه‌ له‌رێگ���ه‌ی یه‌كێكه‌وه‌‬ ‫چه‌كیان به‌داعش فرۆشتوه‌‪.‬‬ ‫ئێزدیه‌كان سوێند ده‌خۆن كه‌ بۆ جارێكی‬ ‫تر ب���ڕوا به‌هێزی پێش���مه‌رگه‌ ناكه‌ن‪ .‬ئه‌م‬ ‫بۆچونه‌ له‌وانه‌یه‌ زیاتر له‌گش���تكاریه‌وه‌ بێت‬ ‫ده‌رهه‌ق به‌هه‌مو هێزه‌كانی پێش���مه‌رگه‌ كه‌‬ ‫دژ به‌داعش شه‌ڕ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌م بێ بڕواییه‌ی‌‬ ‫ئه‌وان پێناچێت لێی‌ په‌شیمان ببنه‌وه‌‪ .‬هه‌مو‬ ‫ئێزدیه‌كان س���ورن له‌س���ه‌رئه‌وه‌ی كه‌ ته‌نها‬ ‫پارتیزانه‌كان���ی په‌كه‌ك���ه‌و یه‌په‌گه‌ رێگه‌یان‬ ‫ب���ۆ كردنه‌وه‌ تا له‌چیای‌ ش���نگاله‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫س���نوری س���وریاو دوایی بۆ زاخۆ رابكه‌ن‌و‬ ‫به‌ش���اخه‌كاندا هه‌ڵگه‌ڕێن‌و ب���ه‌ره‌و توركیا‬

‫یه‌كێك له‌كچه‌كان‬ ‫توانیبوی به‌نهێنی‬ ‫ته‌له‌فۆن بۆ هاوڕێیه‌كی‬ ‫كوڕی بكات‌و پێوتبو‬ ‫ك ‌ه هه‌ژد‌ه كاتژمێر‬ ‫به‌بێ وه‌ستان القه‌یان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئه‌و وتبوی‌‬ ‫هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی بۆ ‌ی‬ ‫بڕه‌خسێت خۆی‬ ‫ده‌كوژێت‬ ‫بچ���ن‌و له‌و رێگای���ه‌ش په‌كه‌ك���ه‌ خواردنی‬ ‫پێداون‪.‬‬ ‫‪ .٤‬عه‌ره‌ب���ه‌كان‌و ك���ورده‌كان ده‌ره���ه‌ق‬ ‫به‌ئێزدیه‌كانی دراوسێیان ناپاك بون‬ ‫كاتێ���ك چه‌ته‌كانی ده‌وڵه‌تی ئیس�ل�امی‬ ‫شااڵویان بۆ گونده‌كانی شنگال برد‪ ،‬به‌شێك‬ ‫له‌ئێزیدی���ه‌كان په‌نایان بۆ ماڵی دراوس���ێ‌‬ ‫ك���ورده‌كان‌و عه‌ره‌به‌كانیان ب���رد‪ .‬هه‌ندێك‬ ‫له‌وان���ه‌ ئێزدیه‌كانی���ان پاراس���ت‌و هه‌ندێك‬ ‫له‌كورده‌كان‌و عه‌ره‌به‌كان بۆ خۆیان ئه‌وانیان‬ ‫به‌داعش بۆ ده‌ستكه‌وت فرۆشته‌وه‌‪.‬‬ ‫نه‌میر یوسف ئوسمان له‌ گوندی گوهبال‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌ش���ت كچ‌و كوڕه‌كه‌ی كه‌ ته‌مه‌نی‬ ‫‪ ٢٣‬س���اڵه‌ ناوی سه‌ید بو بۆ چیای‌ شنگال‬ ‫رایانكرد‪ .‬له‌رۆژی سێهه‌مدا‪ ،‬سه‌ید خۆبه‌خۆ‬ ‫به‌ بۆ ناو ئاوایه‌كه‌یان دزه‌ی كرد‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫زۆر برسیان بو‪ .‬داعش گرتیان‌و به‌شیرێكی‬ ‫گ���ه‌وره‌ له‌مله‌وه‌ بۆ پێكانی دو له‌تیان كرد‪،‬‬ ‫باوكه‌كه‌ش بێ ده‌س���ه‌اڵتانه‌ له‌ش���اخه‌كه‌وه‌‬ ‫س���ه‌یری ده‌كرد‪ .‬نه‌میر فیشه‌كی پێنه‌بو تا‬ ‫بتوانێت كوڕه‌كه‌ بپارێزێت‪ .‬نه‌میر باس له‌سێ‬ ‫خێزانی گوندی گوهب���ال ده‌كات كه‌ په‌نجا‬ ‫كه‌س���ێك بون‪ .‬په‌نایان بۆ ماڵه‌ عاره‌به‌كان‬ ‫بردبو‪ ،‬ئ���ه‌وان بۆ خۆیان داعش���یان بانگ‬ ‫كردبو كه‌ بێن‌و بیانگرن‪ .‬كوڕو باوكه‌كانیان‬ ‫وه‌ك مه‌ڕ سه‌ربڕیبو‪ .‬ئه‌وانه‌ی تر ونكران‪.‬‬ ‫كاتێ���ك عه‌ل���ی می���زا ئاب���و له‌ش���اری‬ ‫شنگاله‌وه‌ هه‌ڵدێت‪ ،‬له‌خاڵی پشكنین داعش‬ ‫ده‌یوه‌ستێنێت‪ .‬كوردێكی ناوچه‌كه‌ كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫داعشدا ده‌بێت‪ .‬كاتێك پرسیاری ناسنامه‌ی‌‬ ‫لێده‌كه‌ن‪ ،‬له‌ناسنامه‌كه‌یدا نوسراوه‌ ئێزیدیه‌‪،‬‬ ‫خ���ۆی‌و كوڕه‌كه‌ی كه‌ ناوی دڵش���اده‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫س���ێ كه‌س���ی تر له‌وێدا گولله‌باران ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫سه‌دان له‌و چیرۆكانه‌ ده‌بیسترێن‪.‬‬ ‫زۆر له‌رێگا نیشانده‌ره‌كانی داعش بۆ شنگال‬ ‫كورده‌كانی گونده‌كانی كه‌جهاال‪ ،‬س���ارهۆكا‪،‬‬ ‫ژانكوال‪ ،‬كهاتۆنا‪ ،‬كوتۆئاو هه‌ندێك هۆزی تر‬ ‫بون‪ .‬پاره‌دانی داعش به‌و كوردو عاره‌بانه‌ بۆ‬ ‫ته‌س���لیم كردنی ئێزدی بۆ ساڵه‌كانی ‪٢٠٠٧‬‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ .‬پێ���ش ئه‌وه‌ی‌ خۆیان به‌داعش‬ ‫ناوبه‌رن‪ ،‬ئێزدیه‌كان ئه‌وانیان به‌"چه‌ته‌" یان‬ ‫"تیرۆریست" ناساندوه‌‪.‬‬

‫‪ .٥‬ترساندن‌و تۆقاندن وه‌ك ستراتیجی شه‌ڕ‬ ‫به‌كاربراوه‌‬ ‫س���تراتیجی داع���ش خوڵقاندنی ترس بوه‌‬ ‫به‌رێگه‌ی دڕندانه‌‪ ،‬له‌خوت‌و خۆڕایی‪ ،‬له‌ناكاو‬ ‫شااڵو‪ ،‬س���ه‌رپه‌ڕاندن‪ ،‬له‌خاچدان‪ ،‬له‌خوێندا‬ ‫گه‌وزان‪ ،‬ده‌ستڕێژ له‌خه‌ڵكی سه‌ر جاده‌كان‪،‬‬ ‫فیشه‌كنان به‌پشتی سه‌ری ئێزدیه‌كانه‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌ژنۆ رایان وه‌ستاندن تا چاوه‌ڕێی‬ ‫مردن بكه‌ن‪ .‬ره‌سم هه‌یه‌ كه‌ پیشانی ده‌دات‬ ‫ملی منداڵ به‌ش���یر په‌ڕێنراوه‌و الشه‌كه‌ی دو‬ ‫كه‌رت ك���راوه‌و به‌قه‌راخی دیواردا به‌القه‌كانی‬ ‫هه‌ڵواسراوه‌‪ .‬ئافره‌تێك مردوه‌ مه‌مكه‌كانی تا‬ ‫سه‌ر ئێسكی س���نگی به‌چه‌قۆ لێكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫مرۆڤ ئاوات ده‌خوازێ كه‌ له‌سه‌ره‌تادا به‌گولله‌‬ ‫كوژرابێت‪ .‬وێنه‌یه‌كی تر الش���ه‌كانیان له‌سه‌ر‬ ‫ی���ه‌ك كۆمه‌ڵكردوه‌و لۆریه‌كی پڕ له‌الش���ه‌ی‬ ‫ش���ێوێنراو دی���اره‌‪ .‬وێنه‌یه‌كی ت���ر بلدۆزه‌ر‬ ‫رێگاكه‌ له‌الشه‌ مردوه‌كان پاكده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫پیاوانی گوندی س���ه‌با سهه‌كهده‌ر سه‌ریان‬ ‫په‌ڕێنراوه‌و س���ه‌ره‌وخوار به‌عه‌مودی كاره‌بادا‬ ‫هه‌ڵواس���راون‪ .‬راپۆرت���ی ئ���ه‌وه‌ هه‌ی���ه‌ كه‌‬ ‫منداڵ���ه‌كان‪ ،‬پی���اوه‌كان‪ ،‬ژن���ه‌كان بیس���ت‬ ‫خێزانی هه‌مان گوند له‌الیه‌ن داعشه‌وه‌ زینده‌‬ ‫به‌چاڵك���راون‪ .‬له‌گوندی كۆچه‌ ‪ ٤٥٠‬كه‌س به‌‬ ‫ش���یر یان به‌فیشه‌ك كوژراون‪ .‬هه‌شت كه‌س‬ ‫له‌وێ رایانكردوه‌و هه‌واڵه‌كه‌یان گه‌یاندوه‌‪.‬‬ ‫دلێر هاڤین���د خه‌له‌ف له‌پۆل���ی دوه‌و بۆ‬ ‫پزیش���كی ده‌خوێنێت‪ ،‬له‌ ‪‌ ٣‬ی گه‌الوێژدا كه‌‬ ‫داعش شااڵوی بۆ س���ه‌ر شاری ته‌ل قه‌ساب‬ ‫هێن���ا‪ ٦٧ ،‬ئافره‌ت‌و من���داڵ له‌گوندی قاین‬ ‫موه���اركان ب���ون رفێندران‪ ،‬بیس���ت له‌وانه‌‬ ‫كه‌س���وكاری ب���ون‌و یه‌كێكی���ان خوش���كی‬ ‫ب���و‪ .‬زاواكه‌ی یه‌كێك بوه‌ ل���ه‌و ‪ ٢٨‬پیاوه‌ی‬ ‫ل���ه‌وێ‌ كوژرا‪ .‬ئافره‌تێك���ی الو كه‌ ‪ ٢١‬كه‌س‬ ‫له‌به‌رچاویدا ره‌می ده‌كرێت‪ ،‬له‌ش���اخه‌كه‌وه‌‬ ‫خۆی فڕێ‌ ده‌داته‌ خواره‌وه‌‪.‬‬ ‫خێزانی فه‌یسه‌ڵ مه‌حمود كیرو (ته‌له‌فون‪:‬‬ ‫‪ )004915226802388‬كه‌ دانیشتوی ته‌ل ـ‬ ‫ئوزیرو ئێس���تا له‌ئه‌ڵمانیا ده‌ژی‪ ،‬ئه‌و پانزه‌‬ ‫كچی هه‌بو‪ ،‬ش���ه‌ش ئافره‌ت���ی خێزانه‌كه‌ی‬ ‫داعش فڕاندویه‌تی‪ .‬س���ێ له‌براكانی كوژراون‬ ‫(یه‌كێكیان س���ه‌ری په‌ڕێن���راوه‌)‪ ،‬دو كوڕه‌‬ ‫خاڵ‌و دو كوڕه‌ مامیشی كوژراون‪.‬‬ ‫لیس���ته‌كان به‌رده‌وام���ن‪ .‬عل���ی س���یدو‬ ‫(‪ ،)Ali Sedo‬س���ه‌رۆكی ئه‌كادیمی ئێزدی‬ ‫له‌ئه‌ڵمانی���ا‪ ،‬لیس���تێكی له‌س���ه‌ر رفان���دن‌و‬ ‫كوش���تنی زیاتر له‌‪ ٣٠٠٠‬ئێزیدی رێكخستوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه���ا دكت���ور ئام���ی (‪Dr. Amy L.‬‬ ‫‪ )Beam‬لیستێكی له‌سه‌ر ئیزدیه‌ په‌نابه‌رانی‬ ‫كه‌مپه‌كانی توركیا رێكخستوه‌‪.‬‬ ‫راپۆرته‌كان���ی ده‌رباره‌ی مه‌ش���قپێكردنی‬ ‫كه‌مپه‌كان���ی داعش���ن (‪Reports of IS‬‬ ‫‪ )training camps‬ب���اس له‌به‌كرێگرتنی‬ ‫تازه‌ی فێركردنی سه‌رپه‌ڕاندن وه‌ك خۆشی‪،‬‬ ‫چێژ‪ ،‬شانازی به‌ده‌ستده‌هێنان ده‌كات‪ .‬داعش‬ ‫خه‌ڵكی له‌سه‌رانسه‌ری دونیا به‌كرێ گرتوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ندێك له‌وان���ه‌ باكگراون���دی تاوانكارییان‬ ‫هه‌یه‌و ده‌ڵێن به‌پاره‌ كارده‌كه‌ن‪ .‬به‌النیكه‌مه‌وه‌‬ ‫هه‌ندێ‌ له‌وان���ه‌ی كه‌ ئه‌ندامه‌كانی داعش���ن‬ ‫س���ه‌ربازی به‌كرێگیراوی ده‌وڵه‌ته‌كانی وه‌ك‬ ‫چین‪ ،‬به‌ریتانیا‪ ،‬فه‌ره‌نسا‪ ،‬ئه‌ڵمانیا‪ ،‬هۆڵه‌ند‪،‬‬ ‫نه‌مسا‪ ،‬س���عودیه‌‪ ،‬یه‌مه‌ن‪ ،‬توركیا‪ ،‬چیچان‪،‬‬ ‫میس���رو ش���وێنی ترن‪ .‬له‌هه‌مانكاتدا خۆیان‬ ‫له‌پشتی به‌رگی دینه‌وه‌ داپۆشیوه‌‪ ،‬دڕنده‌یی‬ ‫داعش هیچ په‌یوه‌ندیه‌كی به‌ئیسالمه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫‪ .٦‬ئێزیدی���ه‌كان زۆری���ان لێك���راوه‌ كه‌ ببن‬ ‫به‌ئیسالم یان ده‌بێت بمرن‬ ‫ده‌ورب���ه‌ری ‪ ٢٠٠٠‬ئێزیدی رفێنراون‌و به‌زۆر‬ ‫له‌دینه‌كه‌ی���ان وه‌رگه‌ڕێن���راون یان كوژراون‪.‬‬ ‫خێزانێك���ی ئێزیدی له‌كه‌مپ���ی په‌ناهه‌نده‌ی‬ ‫ش���یرناخ چواركه‌س���ی له‌خێزانه‌كه‌ی خۆی‬

‫ناسیه‌وه‌ كه‌ داعش بۆ پروپاگه‌نده‌ له‌ ڤیدۆكه‌دا‬ ‫پیش���انیان ده‌دات كه‌ بون به‌ئیس�ل�ام‌و نوێژ‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌وان لیستی ‪ ٢٨‬ئافره‌تیان باسكرد‬ ‫كه‌ داعش فڕاندونی‪ .‬داعش رێگه‌ی‌ به‌یه‌كێك‬ ‫ل���ه‌و ئافره‌تانه‌ داوه‌‪ ،‬ك���ه‌ له‌رێگه‌ی ڤیدۆوه‌‬ ‫هه‌واڵی خۆی به‌ب���را دكتۆره‌كه‌ی بگه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ له‌كه‌مپ���ی ئاواره‌كانی توركیا كارده‌كات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت به‌ه���ه‌زارن ك���ه‌س الی داعش‬ ‫زیندانیك���راون‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا كه‌ ده‌بن‬ ‫به‌ئیس�ل�ام‪ ،‬كه‌چی زۆر ئاسایی ده‌یانكوژن‪.‬‬ ‫ئه‌وانی ت���ر وه‌ك كۆیله‌ كاری���ان پێده‌كه‌ن‌و‬ ‫دانه‌وێڵه‌ بۆ داعشه‌ ش���ه‌ڕكه‌ره‌كان له‌سوریا‬ ‫كۆده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬نازانرێت كه‌ ئایا ئه‌وانه‌ ماون‬ ‫یان مردون‪.‬‬ ‫‪ .٧‬ئێزدیه‌كان القه‌‌و به‌كۆیله‌كراون‬ ‫به‌النیكه‌مه‌وه‌ ‪ ٢٠٠٠‬ژن‪ ،‬كچ و كوڕ له‌الیه‌ن‬ ‫داعش���ه‌وه‌ رفێنراون‌و القه‌كراون‌و وه‌ك چه‌ك‬ ‫به‌كارب���راون‪ .‬یه‌كێك له‌كچ���ه‌كان توانیبوی‬ ‫به‌نهێنی ته‌له‌فۆن بۆ هاوڕێیه‌كی كوڕی بكات‌و‬ ‫پێوتب���و كه‌ هه‌ژده‌ كاتژمێر به‌بێ وه‌س���تان‬ ‫القه‌یان كردوه‌‪ .‬ئ���ه‌و وتبوی‌ هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫بۆی‌ بڕه‌خسێت خۆی ده‌كوژێت‪ .‬كیژێكی تر‬ ‫كه‌ دڕندانه‌ القه‌ كراوه‌ توشی نه‌زیفی ناوه‌وه‌‬ ‫بوه‌و بۆ نه‌خۆش���خانه‌ی‌ موسڵ‌ برابو‪ ،‬له‌وێ‬ ‫چه‌ند نه‌ش���ته‌رگه‌رییه‌كی‌ بۆ كرابو‪ .‬هه‌ندێك‬ ‫وه‌ك كۆیله‌ی سێكسی‌ له‌موسڵ به‌پێنج دۆالر‬ ‫تا سه‌د دۆالر فرۆشراون‪.‬‬ ‫‪ .٨‬خان���وه‌كان‪ ،‬ش���تومه‌كی كاس���پكاران‪،‬‬ ‫ئۆتۆمبێله‌كان‪ ،‬پاره‌كانیان به‌تااڵن براوه‌‬ ‫هه‌ندێك خێزان كه‌"به‌خت���ه‌وه‌رن" به‌وه‌ی‬ ‫هیچ ئه‌ندامێكی خێزانه‌كانیان نه‌ڕفێنراوه‌ یان‬ ‫له‌الیه‌ن داعشه‌وه‌ نه‌كوژراوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫س���ه‌روماڵیان كاولكراوه‌‪ ،‬ئێزیدی له‌ش���ارو‬ ‫دێكان���ی ش���نگال ده‌رپه‌ڕێن���راون‪ .‬داعش‌و‬ ‫عار‌هب‌و ك���ورد ماڵه‌كانیان تااڵنكردون‌و چی‬ ‫ب���اش ب���وه‌ بردویان���ه‌‪ ،‬زۆر له‌خانوه‌كانیان‬ ‫تێكدراوه‌و به‌شێكیان داگیركراوه‌و شتومه‌كی‬ ‫ئێزیدیی���ه‌كان ده‌س���تی به‌س���ه‌ردا گیراوه‌‪.‬‬ ‫كێڵگه‌ی به‌خێوكردنی مریش���كه‌كانی دكتۆر‬ ‫مازن قاس���م عاباد كه‌ نرخه‌كه‌ی به‌ ‪٥٠٠،٠٠٠‬‬ ‫دۆالر ده‌خه‌مڵێنرێ���ت‪ ،‬له‌الی���ه‌ن داعش���ه‌وه‌‬ ‫ده‌س���تی به‌س���ه‌ردا گی���راوه‌‪ .‬خێزانی جانو‬ ‫حس���ێن‪ ،‬كه‌ ئێس���تا له‌كه‌مپی ئێزدیه‌كانی‬ ‫شیرناخه‌‪ ،‬كارگه‌ی به‌خێوكردنی مریشكه‌كه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ‪ ٨٠٠٠‬هه‌زار مریش���كدا جێهێش���توه‌‬ ‫ك���ه‌ نرخه‌ك���ه‌ی ‪ ٥٠‬ه���ه‌زار دۆالره‌‪ .‬عه‌ره‌به‌‬ ‫هاوسێكانی ده‌ستیان به‌سه‌ردا گرتوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی ئێزدییه‌كان له‌وه‌وبه‌ر س���زای‬ ‫زۆریان چه‌ش���توه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ ب���ۆ یه‌كه‌مجاره‌ كه‌‬ ‫هه‌مو دانیش���وانه‌كه‌ی خاك���ی باوباپیرانیان‬ ‫به‌مج���ۆره‌ جێیبهێڵن‪ .‬ئێزیدیی���ه‌كان هه‌مو‬ ‫ش���تێكیان له‌دوای خۆیانه‌وه‌ جێهیش���توه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وان ئێستا خانو‪ ،‬ئۆتۆمبێل‪ ،‬كاروكاسپی‪،‬‬ ‫ش���تومه‌ك‪ ،‬دراوس���ێ‪ ،‬پ���اره‌‪ ،‬ئاڵت���ون‪،‬‬ ‫كۆمپیوته‌ر‪ ،‬قوتابخانه‌یان نییه‌‪ .‬ئێزیدییه‌كان‬ ‫له‌په‌نابه‌ره‌كانی كه‌مپه‌كانی توركیا‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫الوه‌كانی���ان ش���ین ده‌كه‌ن‌و ده‌ڵێ���ن "ژیانی‌‬ ‫ئێمه‌ كۆتاییه���ات"‪ .‬په‌ناب���ه‌ره‌كان هیوایان‬ ‫نه‌ما‪ ،‬چونكه‌ نیش���تمانه‌كه‌یان له‌ده‌ستچوه‌‪.‬‬ ‫له‌راستیدا هیچیان نه‌ماوه‌ تا بۆی بگه‌ڕێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫په‌نابه‌ره‌كان هیچ هیوایه‌كیان بۆ پاراس���تی‬ ‫دینه‌كه‌ی���ان‪ ،‬نه‌ریت���ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كه‌ی���ان‌و‬ ‫به‌رده‌وام���ی خۆی���ان وه‌ك كۆم���ه‌ڵ نیی���ه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی نیش���تیمانه‌كه‌یان له‌ده‌ستداوه‌‪.‬‬ ‫هیچ شتێك شك نابه‌ن كه‌ بۆی‌ بگه‌ڕێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌ ‪٢٣‬ی مانگ���ی ره‌زب���ه‌ردا ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئیس�ل�ام ‪ ٩٠‬خانوی ئێزدیه‌كانی له‌ش���نگال‬ ‫تێكوپێك���دا‪ .‬له‌هه‌فت���ه‌ی یه‌كه‌می گه‌اڵڕێزان‬ ‫هه‌وڵی سوتاندنی گونده‌كانی شنگال له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌وڵه‌تی ئیس�ل�امیه‌وه‌ باڵوبۆوه‌‪ .‬خانوه‌كانی‬

‫علی س���ه‌یدۆو خه‌ڵه‌ف س���ه‌یدۆ (له‌وه‌وبه‌ر‬ ‫ناویانمان بردوه‌) تێكوپێك���دران‪ .‬خه‌ڵه‌ف‌و‬ ‫خێزانه‌ك���ه‌ی ئێس���تا په‌ناب���ه‌رن له‌گوندی‬ ‫فه‌قی���ره‌ی باتم���ان له‌توركی���ا‪ .‬به‌له‌دییه‌ی‬ ‫باتم���ان خانوه‌كانی ‪ ٢٠‬گون���دی ئێزدیه‌كانی‬ ‫توركیا كه‌ ل���ه‌‪ ١٩٩٠‬تێكداران بیناكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫فیكره‌ت تاش���كین سه‌رپه‌رشتی ئه‌و پرۆژیه‌‬ ‫ده‌كات‪ .‬خێزان���ه‌ ئێزدی���ه‌كان ل���ه‌و گوندانه‌‬ ‫ده‌ژین‪ .‬به‌له‌دییه‌ی كورده‌كانی ئه‌و ناوچه‌یه‌‬ ‫هاریكاریی���ان ده‌ك���ه‌ن ت���ا رێگه‌چاره‌یه‌ك‬ ‫ده‌دۆزرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌له‌فون���ی فه‌رهان مه‌ول���و (‪0531 0090‬‬ ‫‪ ،)9490 818‬ئ���ه‌و ئێس���تا له‌گه‌ڵ ‪ ١٣‬كه‌س‬ ‫له‌ئێزدییه‌كانی خزمی له‌شیرناخ ژیان ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌وه‌وب���ه‌ر كاری بۆ كۆمپانیای‌ نه‌وت ده‌كرد‪.‬‬ ‫ئه‌و یه‌كێك بو له‌ده‌یان كه‌سی تر كه‌ بۆ سوپای‬ ‫ئه‌مه‌ریكی به‌ره‌س���می له‌وه‌وبه‌ر وه‌ك وه‌رگێر‬ ‫كاری كردوه‌و ئێستا له‌كه‌مپی په‌نابه‌ره‌كانه‌‪.‬‬ ‫خێزانه‌ك���ه‌ی چ���وار خان���و‪ ،‬ئۆتۆمۆبیلێك‪،‬‬ ‫لۆریه‌ك‪ ١١١ ،‬س���ه‌ر مه‌ڕ‪ ،‬دو كیلۆ ئاڵتونیان‬ ‫له‌ده‌ستچوه‌‪ .‬ئه‌و شیوه‌ن بۆ كۆمپیوته‌ره‌كه‌ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ك���ه‌ كارو وێن���ه‌ی كاره‌كان���ی تێدا‬ ‫هه‌ڵگرتوه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ بیره‌وه‌ریه‌كانی ئه‌ون‪ .‬ئه‌و‬ ‫خێزانی هه‌یه‌‪ ،‬كوڕێكی دو س���اڵه‌و یه‌كێكی‬ ‫ش���ه‌ش مانگ كات���ێ كه‌ به‌ش���اخه‌كاندا بۆ‬ ‫توركیا هات���ون له‌كۆڵی ناون‪ .‬ئێس���تا ئه‌و‬ ‫مرۆڤه‌ به‌تواناو خاوه‌ن بڕوانامه‌یه‌ بۆ مرۆڤێك‬ ‫كه‌ داوای به‌رگی زس���تان ی���ان پڕكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كارت���ی ته‌له‌فون بچوكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌یه‌وێت‬ ‫كار ب���كات‪ .‬ئه‌و چیرۆكان���ه‌ی‌ فرهان به‌الی‬ ‫كه‌مه‌وه‌ له‌چوارسه‌د هه‌زار ئێزیدی جۆراوجۆر‬ ‫ده‌بیسترێت‪.‬‬ ‫‪ .٩‬س���ه‌المه‌تی له‌ش���نگال كێش���ه‌ی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫زۆر له‌خێرخوازان پشتگیری له‌ئێزدیه‌كان‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬له‌وانه‌ ئێزیدییه‌ س���ه‌رگه‌ردانه‌كان‬ ‫ك���ه‌ له‌ئه‌ورپ���ا ده‌ژین‪ ،‬پارت���ه‌ كوردیه‌كانی‬ ‫توركیا كه‌ خواردن‌و جێگه‌یان بۆ مس���ۆگه‌ر‬ ‫كردون‪ ،‬ده‌وڵه‌تی توركی���ا‪ ،‬ئه‌و هێزانه‌ن كه‌‬ ‫ده‌یانه‌وێت ده‌وڵه‌تی ئیسالمی تێكبشكێنن تا‬ ‫ئێزدیه‌كان بۆ شنگالێكی "ئارام" بگه‌ڕێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫پرسیاری سه‌المه‌تی بۆ ئێزدیه‌كان مه‌سه‌له‌ی‬ ‫گریمانه‌‪ .‬ئێزدی���ه‌كان خزمه‌ مردوه‌كانیان له‌‬ ‫دوای خۆیان جێهێشتوه‌‌و له‌ترسا رایانكردوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وان له‌الی���ه‌ن ده‌وڵه‌ته‌كه‌ی���ان‪ ،‬ك���وردو‬ ‫عه‌ره‌به‌ دراوس���ێكانیان خیانه‌تیان لێكراوه‌‪.‬‬ ‫باوه‌ڕكردنیان به‌ئه‌وان تێكوپێك شكێنراوه‌و‬ ‫بۆ دۆخی جاران ناگه‌ڕێنرێته‌وه‌‪ .‬ئاسته‌مه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وان هه‌ست به‌ئه‌مانه‌ت بكه‌ن‌و له‌شنگال بێ‬ ‫ترس ژیان بكه‌ن‪ .‬ئه‌وان به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫ناتوان���ن ئارام���ی ده‌رونی به‌ده‌س���تبهێنن‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر یه‌كێكی تر بیه‌وێ���ت له‌وێ خۆبه‌خۆ‬ ‫بژی له‌وانه‌یه‌ بتوانێ���ت‪ .‬ده‌رباره‌ی ئێزیدییه‌‬ ‫په‌نابه‌ره‌كان���ی توركیا‪ ،‬ئ���ه‌وان ته‌نها یه‌ك‬ ‫ش���تیان ده‌وێت‪ :‬له‌واڵتێك بژی���ن كه‌ ئارام‬ ‫بێت‌و س���ه‌المه‌ت بێت بۆ ئ���ه‌وان تا بتوانن‬ ‫ژیان بۆ منداڵه‌كانی���ان دابین بكه‌ن‌و هه‌مان‬ ‫ده‌رده‌سه‌ری ئه‌وان دوباره‌ نه‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .١٠‬ئیزدیه‌كان خه‌ڵكێكن كه‌ ده‌وڵه‌تیان نیی ‌ه‬ ‫زۆربه‌ی ئێزدییه‌كان نه‌چون بۆ موسڵ‌ له‌ترسا‬ ‫بۆیه‌ پاسپۆرتیان داوا نه‌كردوه‌‪ .‬له‌رابردودا‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی���ان ك���ه‌ س���ه‌رچڵ بون بۆ موس���ڵ‌‬ ‫س���ه‌فه‌ریان كردوه‌ یان بۆ ده‌ره‌وه‌ی شنگال‬ ‫چون‪ ،‬خراونه‌ته‌ ژێر پرسیارو لێكۆڵینه‌وه‌وه‌و‬ ‫ش���ااڵویان بۆ هێنراوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها كوژراون‪.‬‬ ‫ئێزدیه‌كان ناو و ش���ێوه‌ی تایبه‌تیان هه‌یه‌و‬ ‫له‌سه‌ر ناسنامه‌كانیان نوسراوه‌ كه‌"ئێزدین"‪.‬‬ ‫زۆر له‌وانه‌یان كه‌ چون پاسپۆرتیان له‌به‌غداو‬ ‫موس���ڵ‌ وه‌رگرتوه‌‪ ،‬چونك���ه‌ فه‌رمانبه‌ره‌كان‬ ‫ده‌ستنیشانیان كردون‪" ،‬چه‌ته‌كان" له‌به‌غداو‬ ‫موسڵ‌ له‌كاتی گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ شنگال دوایان‬ ‫كه‌وتون‌و كوشتویانن‪.‬‬ ‫ده‌رئه‌نجامی ئ���ه‌وه‌‪ ،‬تا رۆژی ‪٣‬ی‌ گه‌الوێژ‬ ‫‪ ٢٠١٤‬كه‌ ده‌وڵه‌تی ئیس�ل�امی شااڵوی كرد‪،‬‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی كوردس���تان له‌دهۆك‬ ‫پاس���پۆرتی به‌ئێزدی���ه‌كان داوه‌‪ .‬ئێس���تا‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم پاس���پۆرتی بۆ ئێزدیه‌كان‬ ‫وه‌س���تاندوه‌‪ .‬زۆرین���ه‌ی ئێزدی���ه‌كان كه‌ بۆ‬ ‫توركیا رایانكردوه‌و ئه‌وانه‌ی كه‌ په‌نابه‌ریشن‬ ‫له‌كوردس���تان پاس���پۆرتیان نییه‌‪ .‬نه‌بونی‬ ‫دۆكۆمێنتێك رێگرێكی گه‌وره‌یه‌ بۆ ئه‌وان كه‌‬ ‫بتوانن له‌واڵتانی ت���ر داوای مافی‌ په‌نابه‌ری‬ ‫بك���ه‌ن‪ .‬واڵتانی دونیا بۆ ئه‌وه‌ی په‌نابه‌رییان‬ ‫بده‌نێ‌‪ ،‬داوای دۆكۆمێنتیان لێده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫كاتێك پیاوێ���ك له‌دیاربه‌كر له‌ئێزیدیه‌كی‬ ‫كه‌مپێك ده‌پرس���ێت‪ :‬ئای���ا له‌به‌ینی ئه‌وه‌ی‬ ‫كه‌ نیش���تمانێك هه‌بێت ی���ان واڵتێكی ئارام‬ ‫بۆ ژیان بدۆزیت���ه‌وه‌‪ ،‬كامیان هه‌ڵده‌بژێریت‪.‬‬ ‫ب���ێ ی ‌هك‌و دو ده‌ڵێت "گه‌وره‌ كردنی ئه‌م دو‬ ‫كوڕه‌ گرنگتره‌ له‌وه‌ی كه‌ شنگالمان هه‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌خوازین بڕۆین بۆ هه‌ر جێگه‌یه‌ك كه‌ ژیان‬ ‫تێیدا س���ه‌المه‌ت بێت‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت گه‌ر وه‌ك‬ ‫ئوسترالیاش دوربێت"‪.‬‬ ‫دكت���ور ئام���ی بێ���م ‪Amy L. Beam‬‬ ‫بره‌وپێده‌ری گه‌ش���تیاریه‌ ب���ه‌ره‌و‌ رۆژهه‌اڵتی‬ ‫توركیا (سه‌روی كوردس���تان) و پشتگیری‬ ‫له‌ماف���ی ك���وردو ئیزدی���ه‌كان ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌نوسیه‌كانی له‌ڕۆژنامه‌ی كوردستان تریبیون‬

‫"‪"KurdistantTribune.com‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫راپه‌ڕینێك به‌ڕێوه‌یه‌‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج‬ ‫كۆتا رۆژه‌كانی‌ ‪ 2015‬ده‌ژمێرین‌و به‌ره‌و ساڵێكی‌ نوێ‌ ده‌چین‪ ،‬ساڵێك كه‌ هیچ ئومێدێك ‌ی‬ ‫باشی‌ لێچاوه‌ڕێ‌ ناكرێ‌‪ ،‬به‌هۆی‌ ناشرینكردنی‌ حوكمڕانی‌ له‌كوردستان‪ ،‬ساڵێك كه‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان به‌دنیایه‌ك قه‌یرانه‌وه‌ روی‌ تێده‌كات‌و ده‌سه‌اڵتیش زۆر بێباكانه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫بارودۆخه‌كه‌ ده‌كات‪ ،‬له‌گه‌رمه‌ی‌ ش����ه‌ڕی‌ ناوخۆی‌ نه‌وه‌ده‌كانیشدا حوكمڕانی‌ كوردی‌ به‌قه‌د‬ ‫ئێس����تا له‌قه‌یران����دا نه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ ئه‌و قۆرخكاری‌‌و ده‌ستبه‌س����ه‌رداگرتن‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵیه‌ی‌ هه‌یه‌ وه‌ك ده‌س����كه‌وت به‌هاواڵتی‌ ده‌فرۆشن‪ ،‬نه‌وتی‌ كوردستان له‌سه‌دان الوه‌‬ ‫ده‌رده‌هێن����ن‌و به‌تااڵن ده‌یبه‌ن‌و موچه‌ی‌ مانگی‌ نۆ له‌كۆتایی‌ مانگی‌ دوازده‌ ده‌درێ‌‪ ،‬كاره‌با‬ ‫له‌س����ااڵنی‌ ‪2010‬و ‪ 2011‬باشتر بو له‌ئێستا‪ ،‬پێش����مه‌رگه‌ له‌شه‌ڕی‌ داعشدایه‌ چه‌ندین واڵت‬ ‫هاوكارن هێش����تا له‌به‌ره‌كانی‌ ش����ه‌ڕ چه‌ك‌و چۆڵی‌ پێویس����ت نیه‌‪ ،‬هی����چ ده‌زگایه‌كی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ ش����ه‌رعیه‌تی‌ نه‌ماوه‌‪ ،‬نه‌ بارزانی‌ ش����ه‌رعیه‌تی‌ ماوه‌‪ ،‬ن����ه‌ حكومه‌ت‪ ،‬نه‌ پارله‌مان‪،‬‬ ‫راستی‌ بارزانی‌ دو ساڵی‌ كۆتای‌ حوكمه‌كه‌ی‌ له‌رێگه‌ی‌ دو حیزبه‌وه‌ وه‌رگرتوه‌و پارله‌مانیش‬ ‫به‌زه‌بری‌ هێزێك كه‌ له‌به‌ره‌كانی‌ شه‌ڕی‌ داعش كشێنرابوه‌وه‌ شه‌توپه‌ت كراو كۆتایی‌ هات‪،‬‬ ‫حكومه‌تیش به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ نه‌یتوانیوه‌ بچوكترین هه‌نگاوی‌ چاكسازی‌ بنێت كۆتایی‌ هاتوه‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ جگه‌ ئیداره‌یه‌كی‌ فاشیل هیچی‌ تر نیه‌‪.‬‬ ‫زیاتر له‌دو ساڵه‌ زۆرترین نه‌وتی‌ كوردستان به‌نه‌وتی‌ كه‌ركوكیشه‌وه‌ ده‌فرۆشرێ‌‌و ده‌دزرێ‌‌و‬ ‫كه‌س نازانێ‌ پاره‌كه‌ی‌ له‌كوێیه‌‪ ،‬حزب ده‌ستی‌ به‌سه‌ر گومرگ‌و چه‌ندین سه‌رچاوه‌ی‌ داهاتدا‬ ‫گرتوه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ س����امانه‌ سروش����تیه‌كان گه‌وره‌ترین نه‌هامه‌تی‌ بۆ ئێستاو ئاینده‌ی‌ ئه‌م‬ ‫میلله‌ته‌ دروس����تكردوه‌‪ ،‬له‌بری‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌ ئێس����تا له‌هه‌ر كات زیاتر هه‌ولێرو دهۆك‬ ‫له‌س����لێمانی‌‌و گه‌رمیان‌و هه‌ڵه‌بجه‌وه‌ دورن‪ ،‬هه‌رچی‌ ماكیاژی‌ دنیا هه‌یه‌ ناتوانێ‌ ئه‌و هه‌مو‬ ‫عه‌یب‌و كێماس����یه‌ بشارێته‌وه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌ حزبه‌كان له‌وپه‌ڕی‌ خراپیدایه‌‪ ،‬رۆژێك تێناپه‌ڕێ‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسێكی‌ پارتی‌ له‌میدیایه‌كه‌وه‌ په‌الماری‌ به‌رپرسێكی‌ یه‌كێتی‌ یان الیه‌نێكی‌ تر نه‌دات‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ش����ه‌وه‌‪ ،‬ده‌رگای‌ كۆچ به‌ڕوی‌ خه‌ڵكدا بكرێته‌وه‌ نیش����تمان وه‌ك له‌پی‌ ده‌ستی‌‬ ‫لێدێ‌‌و جگه‌ له‌تااڵنچیه‌كانی‌ نه‌وت كه‌سی‌ تیا نامێنێ‌‪ ،‬ته‌نها له‌مانگی‌ ‪8‬ی‌ ‪2014‬وه‌ تا ئێستا‬ ‫زیاتر له‌ ‪ 60‬هه‌زار ئێزدی‌ واڵتیان به‌ جێهێشتوه‌‪ ،‬جگه‌ له‌هه‌زاران مه‌سیحی‌ و خه‌ڵكی‌ تر‪،‬‬ ‫نا ئومێدی‌ گه‌یشتوه‌ته‌ ئاستێك كه‌ خه‌ڵكانێك له‌ناو بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان بیر له‌هێزی‌ چه‌كدار‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌وان خۆیان وه‌ك بیرو باوه‌ڕ دژی‌ میلیش����یای‌ چه‌كدارین‪ ،‬ئه‌مه‌ رێك‬ ‫گه‌ڕانه‌ به‌دوی‌ پرسیاری‌ چی‌ بكه‌ین ‪.‬‬ ‫ئێس����تا له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ س����ه‌ره‌ڕای‌ ش����ه‌ڕو گیانبازی‌‌و شه‌هید بون‌و‬ ‫به‌رگ����ری‌‪ ،‬ئومێدێكی‌ نیه‌‪ ،‬فه‌رمانبه‌رو مامۆس����تا ئه‌وانه‌ی‌ رۆژگارێ‌ س����ه‌ری‌ به‌رزیان بۆ‬ ‫پاره‌ نه‌وی‌ نه‌كردو به‌رده‌وام ب����ون‪ ،‬ئومێدێكیان نیه‌‪ ،‬حزبه‌كان ئومێدێكیان به‌یه‌كتر نیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ زانكۆ ته‌واو ده‌كه‌ن‌و نا ئومێدو گیرفانخاڵی‌‌و به‌له‌نگاز‪ ،‬رۆش����نبیران ئومێدێكیان‬ ‫نیه‌‪ ،‬ته‌واوی‌ خه‌ڵك بێ‌ ئومێده‌‪ ،‬ژیان تا ڕاده‌یه‌كی‌ زۆر وه‌ستاوه‌ ‪ ،‬سیاسیه‌كان له‌خه‌ڵكی‌‬ ‫ئاسایی‌ ره‌ش����بینترو بێئومێدترن‪ ،‬سه‌رۆكی‌ حكومه‌ت‌و جێگره‌كه‌ی‌‌و وه‌زیری‌ هه‌ڕاجكردنی‌‬ ‫نه‌وته‌كه‌‪ ،‬ناتوانن پێمان بڵێن تاچه‌ندی‌ تر خه‌ڵك چاوه‌ڕێ‌ بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌م جۆره‌ بڕواو‬ ‫هیچ چاره‌سه‌رێك نه‌بێت‪ ،‬به‌هاری‌ ئه‌مساڵ به‌هاری‌ راپه‌ڕین‌و توڕه‌یی‌ خه‌ڵكه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ له‌قس����ه‌و هاوارو دادو بێدادی‌ زۆر كه‌س����دا ده‌خوێنمه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌ئاینده‌ روده‌دا‬ ‫هه‌رگیز وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ‪17‬ی‌ ش����وبات‌و خۆپیش����اندانه‌كانی‌ ئه‌مدواییه‌ نابێ‌‪ ،‬دروس����تكردنی‌‬ ‫هیچ قه‌ی����ران‌و بابه‌تێكیش به‌ر به‌توڕه‌ی����ی‌ خه‌ڵك ناگرێ‌‪ ،‬گرنگه‌ حكوم���� ‌هت‌و پارله‌مان‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتداران‌و حزبه‌كان تا نه‌گه‌یشتوه‌ته‌ ئه‌وكاته‌ بیر له‌چاره‌سه‌ری‌ ریشه‌یی‌ بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫حاجی‌ قادری‌ كۆیی‌ ده‌ڵێ‌ " گوێ‌ نه‌گرن به‌اڵ له‌خۆتان "‪.‬‬

‫خانه‌قای‌ مه‌حو ‌ی بو ب ‌ه ‪ 125‬ساڵ (‪ 1891‬ــ ‪)‌2015‬‬ ‫فۆتۆكان‪:‬‬ ‫رێژه‌ن سه‌ردار‪ ،‬سه‌فین حه‌مه‌سه‌عید‬ ‫خانه‌قاكه‌ ‌ی مه‌حوی‌ كه‌ ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫ناوجه‌رگه‌ی‌ شاری‌ سلێمانیه‌وه‌‪ ،‬له‌كۆتای ‌ی‬ ‫سه‌ده‌ی‌ نۆزده‌هه‌مدا له‌الیه‌ن سوڵتان‬ ‫عه‌بدولحه‌مید ‌ی دوه‌مه‌وه‌ به‌خشرا به‌مه‌ال‬ ‫محه‌مه‌دی مه‌ال عوسمانی باڵخی‪،‬‬ ‫چه‌ند رۆژێك ‌ی دیكه‌ ‪ 125‬ساڵ‌ به‌سه‌ر‬ ‫دامه‌زراندن ‌ی ئه‌م خانه‌قایه‌دا تێده‌په‌ڕێت‪.‬‬ ‫مه‌حوی (‪ ،)1906 – 1836‬ناو ‌ی‬ ‫ته‌واو ‌ی مه‌ال محه‌مه‌دی كوڕی مه‌ال‬ ‫عوسمانی باڵخییه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ دروستكردنی‬ ‫شاری سلێمانی هاتۆته‌ شاره‌وه‌و باوكی‬ ‫خه‌لیفه‌ی شێخ عوسمان سیراجه‌دینی‬ ‫بیاره‌ بوه‌‪.‬‬ ‫مه‌حوی شاعیر له‌ته‌مه‌نی حه‌وت ساڵیدا‬ ‫خراوه‌ت ‌ه به‌ر خوێندن‌و ماوه‌یه‌ك الی‬ ‫باوكی خوێندویه‌تی‪ ،‬پاشان چوه‌ته‌ شاری‬ ‫سنه‌و ساباڵخ‌و گه‌ڕاوه‌ته‌و‌ه سلێمانی‌و‬ ‫دواتر چوه‌ته‌ شاری به‌غداو بوه‌ به‌فه‌قێ ‌ی‬ ‫زانای به‌ناوبانگی كورد "موفتی زه‌هاوی"و‬ ‫مۆڵه‌تی مه‌الیه‌تی الی ئه‌و وه‌رگرتوه‌و‬ ‫بوه‌ت ‌ه مه‌الی مزگه‌وتی ئیمام ئه‌عزه‌م‬ ‫له‌شاری به‌غدا‪ ،‬پاشان گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ شاری‬ ‫سلێمانی‌و بوه‌ به‌ئه‌ندامی دادگا‪ ،‬ساڵی‬ ‫‪ 1868‬به‌هۆی مردنی باوكیه‌و‌ه ده‌ستی‬ ‫له‌كاری میری كێشاوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ساڵی ‪ 1883‬چوه‌ بۆ حه‌ج‌و له‌وێوه‌ چو‌ه‬ ‫بۆ ئه‌سته‌مبوڵ‌و له‌ڕێی كه‌سانی ناوداری‬ ‫كورده‌وه‌ چاوی به‌سوڵتان عه‌بدولحه‌میدی‬ ‫عوسمانی كه‌وتوه‌و سوڵتان زۆر ڕێزی‬ ‫گرتوه‌و به‌فه‌رمانی ئه‌و خانه‌قایه‌كیان‬ ‫له‌شاری سلێمانی بۆ دروستكردو‌ه ك ‌ه‬ ‫ئێستا به‌"خانه‌قای مه‌حوی" به‌ناوبانگه‌‪.‬‬ ‫مه‌حوی‌ له‌تشرین ‌ی یه‌كه‌می‌ ساڵ ‌ی‬ ‫‪1906‬دا كۆچی‌ دواییكردوه‌و له‌سه‌ر‬ ‫وه‌سیه‌تی خۆی هه‌ر له‌خانه‌قاكه‌ی‌ خۆیدا‬ ‫به‌خاكسپێردراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و خانوه‌ ‌ی وه‌ختی‌ خۆی‌ به‌فه‌رمان ‌ی‬ ‫سوڵتان عه‌بدولحه‌مید له‌گه‌ ‌ڵ خانه‌قایه‌كدا‬ ‫به‌خشرا به‌و‪ ،‬له‌دوای‌ خۆی‌ به‌میرات بۆ‬ ‫سێ‌ كوڕه‌كه‌ی‌‌و ئه‌وانیش بۆ نه‌وه‌كانیان‬ ‫به‌جێهێشت‪ ،‬موڵكه‌كه‌ش له‌خانویه‌ك‌و‬ ‫ریزه‌ دوكانێك پێكهاتوه‌‪ ،‬به‌مدوایی ‌ه‬ ‫یه‌كێك له‌نه‌وه‌كان ‌ی ئه‌و موڵكه‌ی‌ كڕییه‌و‌ه‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ‌ی حه‌زی نه‌ده‌كرد ببێت‬ ‫به‌عه‌ماره‌‌و له‌پا ‌ڵ خانه‌قاكه‌ ‌ی مه‌حویدا‬ ‫قوت بێته‌وه‌‪.‬‬

‫‪Awene‬‬