ژماره‌ 509

‫ریکالم‬

‫ساڵی نوێتان پیرۆزبێت‬

‫كاریگه‌ریی رێککه‌وتنی‬ ‫ئه‌نقه‌ره‌و ئورشه‌لیم‬ ‫‌ له‌سه‌ر كورد‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)509‬‬ ‫سێشەممە ‪2015/12/29‬‬

‫غازپرۆمی روسی ئاسایش‌و هێزێك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ره‌ ‌و سلێامنی‌و سوات سه‌رمایه‌دارێك‬ ‫له‌سلێامنی‌‬ ‫گه‌رمیان دێت‬ ‫ده‌ستگیرده‌كه‌ن‬

‫‪8‬‬

‫ئیرسائیل هه‌رگیز‬ ‫دوژمنه‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫له‌بیرناكات‬

‫‪7‬‬

‫‪5‬‬

‫‪7‬‬

‫مامی منداڵە‬ ‫الفاوی قه‌یرانه‌کان‬ ‫کوژراوەکەی جزیرە‪ :‬تا دیواره‌که‌ی‬ ‫منداڵی تر نەکوژراوە‪ ،‬نێچیرڤان بارزانی‬ ‫شەڕ راگرن‬ ‫ده‌ڕوخێنێت‬

‫هاوكات له‌گه‌ڵ‌ راگه‌یاندنی‌ به‌رنامه‌ی‌ چاكسازی داراییدا‬

‫‪18‬‬

‫‪3‬‬

‫نێچیرڤان بارزان ‌ی به‌نایاسای ‌ی خوشكێكی‌ فوئاد حسێن‬ ‫به‌"به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی گشتی‌" خانه‌نشین ده‌كات‬ ‫له‌كاتێك����دا كه‌ ل����ه‌دوا كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ وه‌زیراندا چاكس����ازی‌‬ ‫دارای����ی‌ راگه‌یه‌ندرا‪ ،‬ل����ه‌م مانگه‌دا‬ ‫نێچیرڤ����ان بارزان����ی‌ به‌نایاس����ایی‌‬ ‫خوش����كێكی‌ فوئاد حسێن سه‌رۆكی‌‬ ‫دیوان����ی‌ س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ����م‪‌،‬‬ ‫به‌ناونیش����انی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌‌و‬ ‫به‌موچ����ه‌ی‌ س����ێ‌ ملی����ۆن دین����ار‬ ‫خانه‌نش����ین ده‌كات‪ ،‬به‌ب����ێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫رۆژێك به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ بوبێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬به‌پێی‌ فه‌رمانێک‬ ‫که‌ کۆپییه‌کی ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫"سۆس����ه‌ن محه‌مه‌د حسێن به‌گی‌"‪،‬‬

‫خوشكی‌ "فوئاد حسێن" به‌فه‌رمانی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانه‌وه‌ به‌ناونیشانی‌‬ ‫نێچیرڤ����ان بارزان����ی‌ به‌ناونیش����انی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ خانه‌نشین كراو ‌ه‬ ‫"به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش����تی‌" خانه‌نش����ین به‌موچه‌ی‌ ‪ 3‬ملیۆن دینار‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م س����ه‌رچاوه‌ ئاگاداره‌‪،‬‬ ‫كراوه‌‪ ،‬به‌پێی‌ سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی‌ خانه‌نش����ینی‌ سۆس����ه‌ن محه‌مه‌د حس����ێن رۆژێك‬ ‫هه‌ولێر "سۆس����ه‌ن محه‌مه‌د حسێن" له‌ژیانی����دا وه‌ك به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌‬ ‫وه‌ك ئه‌ندازیارێك����ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش����تی‌ ده‌س����تبه‌كار نه‌بوه‌ تا به‌و‬ ‫ئاوه‌دانكردنه‌وه‌و نیش����ته‌جێ‌ كردنی‌ ناونیش����انه‌ خانه‌نش����ین بكرێ����ت‪،‬‬ ‫هه‌ولێر كاتێ����ك به‌موچه‌یه‌كی‌ كه‌م به‌ڵكو ته‌نها ئه‌ندازیارێكی‌ ئاس����ایی‌‬ ‫ی بوه‌‪ ،‬ب����وه‌‪ ،‬دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ خانه‌نش����ین‬ ‫خانه‌نش����ین ك����راوه‌ ن����اڕاز ‌‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ ك���� ‌ه ناوبراو كراوه‌ موچه‌ك����ه‌ی‌ كه‌م بوه‌‪ ،‬ناڕازی‌‬ ‫خوش����كی‌ "فوئ����اد حس����ێن" بوه‌‪ ،‬بوه‌و به‌فه‌رمان����ی‌ نێچیرڤان بارزانی‬ ‫له‌الیه‌ن نێچیرڤان بارزانی‌ سه‌رۆكی‌ ناونیشانی‌ خانه‌نشینییه‌كه‌ی‌ كراوه‌‬

‫به‌"به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌"‪.‬‬ ‫ب����ه‌دوای‌ ئ����ه‌و فه‌رمان����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نێچیرڤانیش����دا‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌‬ ‫خانه‌نش����ینی به‌نوس����راوی‌ ژم����اره‌‬ ‫‪ 23647‬له‌رێكه‌وت����ی‌ ‪2015/12/2‬دا‬ ‫خانه‌نش����ینی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی‌‬ ‫هه‌ولێ����ر‪2/‬ی‌ ئ����اگادار كردوه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌ سۆس����ه‌ن محه‌مه‌د حسێن به‌گی‌‬ ‫ل����ه‌‪2015/6/1‬ه‌وه‌ ‪ 3‬ملی����ۆن دینار‬ ‫موچه‌ی‌ خانه‌نشینی‌ پێبدرێت‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫کێشه‌کانی ناو یه‌کێتی توندتر ده‌بێته‌وه‌ ئاراس حه‌سۆ میرخان‪:‬‬ ‫هاتنه‌وه‌ی‌ نه‌وشیروان‬ ‫"هه‌ر خۆ ‌ی ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه دو سێ ساڵه‌ كیشه‌مان هه‌ی ‌هو‌ نه‌گه‌شتوینه‌ت ‌ه‬ ‫مسته‌فا هۆكارێك نابێت‬ ‫ئه‌نجام مانای وای ‌ه ئاسان نی ‌ه بگه‌ین ‌ه ئه‌نجام"‬ ‫بۆ باشكردنی‌ دۆخه‌كه‌‬

‫به‌رهه‌م ساڵح‬

‫كێش���ه‌كانی‌ ناو یه‌كێت ‌‬ ‫ی ب���ه‌ره‌و توند هه‌موم���ان ده‌مانه‌وێ���ت جیاوازیه‌كان‬ ‫بون���ه‌وه‌و یه‌كالی ‌‬ ‫ی كردن���ه‌و‌ه ده‌چێت‪ ،‬چاره‌سه‌ر بكرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئاین���ده‌دا دو باڵه‌كه‌ ‌‬ ‫له‌چه‌ن���د رۆژ ‌‬ ‫ی "زۆر دڵنیام هیچ كه‌س و‬ ‫ئه‌و وت��� ‌‬ ‫یه‌كێتی‌ یان لێكده‌ترازێن یاخود پێكه‌و‌ه الیه‌نێ���ك نایه‌وێت جیابێت���ه‌و‌ه و هیچ‬ ‫ی س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ده‌سازێن‪ ،‬ئه‌ندامێك ‌‬ ‫ی نیازێك���ی نی��� ‌ه ل��� ‌ه ده‌ره‌وه‌ی یه‌كێتی‬ ‫ئه‌و حزبه‌ش ده‌ڵێت "هه‌ر خۆی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی پ���ڕۆژه‌ی هه‌بێت هه‌م���وان ده‌مانه‌وێت‬ ‫ك ‌ه دو س���ێ ساڵ ‌ه كیش���ه‌مان هه‌یه‌‌و پێكه‌وه‌ بین"‪.‬‬ ‫نه‌گه‌ش���توینه‌ت ‌ه ئه‌نجام مان���ای وای ‌ه‬ ‫وتیشی‌ "هه‌رخۆی ئه‌وه‌ی ك ‌ه دو سێ‬ ‫ساڵ ‌ه كیش���ه‌مان هه‌ی ‌ه نه‌گه‌شتوینه‌ت ‌ه‬ ‫ئاسان نی ‌ه بگه‌ینه‌ ئه‌نجام"‪.‬‬ ‫ی ئه‌نج���ام مانای ئاس���ان نی���ه‌ بگه‌ین ‌ه‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬دوای‌ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌نجام‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی هه‌مومان سورین‬ ‫زیاتر له‌مانگێك ‌ه ژماریه‌ك له‌ئه‌ندامان ‌‬ ‫ی پڕۆژه‌یه‌كی���ان ئاماد‌ه له‌سه‌ر چارس���ه‌كردنی كێشه‌كان ئه‌و‌ه‬ ‫س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی تا به‌س���تنی‌ كۆنگر‌ه هیوامان پێده‌به‌خشێت"‪.‬‬ ‫كردو‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ره‌تكرده‌وه‌ ك ‌ه به‌رهه‌م‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌تی ش���ه‌ش‬ ‫ده‌س���ته‌یه‌ك ‌‬ ‫ی به‌ڕێو‌ه ببات‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م ساڵح‌و كۆس���ره‌ت ڕه‌سوڵ مه‌رجی سێ‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫كه‌س ‌‬ ‫ی لێنه‌كراو‌ه ڕۆژیان دانابێت بۆ ڕاگه‌یاندنی مینبه‌ر‪،‬‬ ‫پڕۆژه‌ی ‌ه هیچ پش���تیوانیه‌ك ‌‬ ‫ی "هه‌موالی���ه‌ك له‌هه‌وڵدان بۆ‬ ‫ب���ۆ جێبه‌جێك���ردن‪ ،‬ئ���ه‌م دۆخ���ه‌ش ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ له‌یه‌كێت���ی‌ ده‌كات چاره‌سه‌كردنی كێشه‌كان"‪.‬‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌ ‌‬ ‫ش كه‌ ده‌وترێت ئێران‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌ره‌و‬ ‫ی باڵ���ه‌كان یه‌كێت ‌‬ ‫ك��� ‌ه ملمالنێ ‌‬ ‫ی له‌باڵی‌ هێرۆ ئیبرائیم ئه‌حمه‌د‬ ‫لێكت���رازان‌و دروس���تكردنی‌ مینبه‌رێك پشتیوان ‌‬ ‫ی باڵه‌كه‌ی‌ دیك ‌ه‬ ‫ئاڕاس���ته‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم له‌تیف ش���ێخ ده‌كات‌و له‌جیابونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی "هیچ ش���وێنێكی‬ ‫ی نی���ه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی راز ‌‬ ‫ی سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫عومه‌ر ئه‌ندام ‌‬ ‫جه‌غت له‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه دۆخی یه‌كێتی ئێرانم نه‌دیووه‌ له‌بابه‌ته‌كه‌دا"‪.‬‬ ‫به‌ره‌‌و چاره‌سه‌ر ئاڕاست ‌ه ده‌گرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی راگه‌یاند كه‌ "كه‌س نایه‌وێت‬ ‫به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫جیابێته‌وه‌‪ ،‬جیاوازیم���ان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫‪2‬‬

‫هێرۆ ئیبراهیم‬

‫ی‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارت��� ‌‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان‪ ،‬ئاراس حه‌سۆ‬ ‫میرخ���ان ئاماژه‌ به‌و‌ه ده‌كات كه‌ ئه‌و‬ ‫ی ئه‌وان‌و گ���ۆڕان پێكه‌و‌ه‬ ‫دو س���اڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫حوكمڕانییان كرد خراپترین ئه‌زمون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بو‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "هاتنه‌وه‌ ‌‬ ‫حوكمڕان ‌‬ ‫نه‌وش���یروان مسته‌فا هۆكارێك نابێت‬ ‫بۆ باشكردنی‌ دۆخه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬ئاراس حه‌س���ۆ‬ ‫ی تایبه‌ت‬ ‫میرخ���ان له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌دا رایگه‌یان���د ك���ه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌گه‌یش���تنه‌ هی���چ رێككه‌وتنێ���ك‬ ‫له‌گ���ه‌ ‌ڵ الیه‌نه‌كان كار له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌ك���ه‌ن ‪ 56‬ئه‌ن���دام په‌رله‌م���ان‬ ‫ده‌ست له‌كاربكێش���نه‌وه‌‌و په‌رله‌مان‬ ‫حكومه‌تێك���ی‌‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���ێته‌وه‌‌و‬ ‫كاربه‌ڕێكه‌ر پێكبێت هه‌تا هه‌ڵبژاردن‪،‬‬ ‫ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئێم ‌ه له‌هاوبه‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫گ���ۆڕان له‌حكومه‌ت���دا نه‌مانتوان��� ‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وتو بین‌و شكس���تمان هێنا‪.‬‬ ‫پێمانباشه‌ ئه‌و ماوه‌یه‌ی‌ كه‌ ماو‌ه بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و ئه‌زمونه‌ دوباره‌نه‌بێته‌و‌ه‬ ‫ێ‬ ‫یان ده‌بێت رێككه‌وتنێكی‌ سه‌رله‌نو ‌‬ ‫ی‬ ‫بكرێته‌وه‌ یان زۆر زه‌حمه‌ته‌ جارێك ‌‬ ‫تر بتوانین پێكه‌وه‌ كاربكه‌ین"‪.‬‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫ی پێنج‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێمه‌ رێككه‌وتنێك ‌‬ ‫ی‬ ‫الیه‌نه‌م���ان نه‌كردو‌ه ب���ۆ پێكهێنان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ هه‌ر چوار‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬پارت��� ‌‬ ‫الیه‌نه‌ك ‌ه به‌جیاواز رێككه‌وتنی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆڕان به‌جیا‌و له‌گه‌ڵ یه‌كێت ‌‬ ‫به‌حیا‌و له‌گ���ه‌ڵ یه‌كگرتو‌و كۆمه‌ڵیش‬ ‫به‌جی���ا رێككه‌وتنم���ان ك���ردو‌ه بۆ‬ ‫ی حكومه‌ت"‪.‬‬ ‫پێكهێنان ‌‬

‫کورد چی لەگەڵ خۆیدا دەباتە ساڵی نوێوە؟‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪3‬‬ ‫‪13 & 12‬‬ ‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫الفاوی قه‌یرانه‌كان دیواره‌كه‌ی نێچیرڤان بارزانی ده‌ڕوخێنێت‬ ‫پۆسته‌ حكومیه‌كانی له‌ماوه‌ی ‪ 10‬ساڵی‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫ڕابردودا كه‌ ‪ 3‬كابینه‌ ده‌كات وایكردو‌ه‬ ‫له‌م قه‌یرانه‌دا ئه‌و دێڕه‌ش كاڵبویه‌وه‌ وه‌ك����و ده‌موچ����اوی ده‌وڵه‌مه‌ت����داری‬ ‫پارتی ده‌ركه‌وێت‌و هه‌ربۆیه به‌ش����ێك‬ ‫كه‌ به‌شێك له‌پارتیه‌كان پێیانوابو‌‬ ‫له‌پارتیه‌كانی����ش نازناوی "ئه‌ندازیاری‬ ‫نێچیرڤان بارزانی ده‌وڵه‌تمه‌تدارو‬ ‫ئه‌ندازیاری ئاشتی‌و ئاوه‌دانیه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئاشتی‌و ئاوه‌دانی"یان به‌سه‌ردابڕی‪.‬‬ ‫ئێستا ڕایه‌ك دورستبوه‌ " ئه‌م‬ ‫س����االر عوس����مان ڕۆژنامه‌نوسێكی‬ ‫قه‌یرانه‌ نه‌ك دیواری ئه‌ندازیاره‌كه‌ی‬ ‫دیاری پارتی دیموكراتی كوردستانه‌‪،‬‬ ‫ڕوخاند‪ ،‬به‌ڵكو ده‌ریخست نێچیرڤان‬ ‫س����ااڵنێكی زۆر له‌ناوه‌نده‌كان����ی‬ ‫بارزانی ته‌نها قات‌و بۆینباخه‌كه‌ی‬ ‫ڕاگه‌یاندنی پارتی كارده‌كات كه‌ ئێستا‬ ‫ده‌یكاته‌ پیاوی ده‌وڵه‌ت"‪.‬‬ ‫پله‌ی ئه‌ندام����ی مه‌كته‌بی ڕاگه‌یاندنی‬ ‫زی����ره‌ك كه‌م����ال یه‌كێك����ه‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و له‌باره‌ی ئه‌و دروش����مه‌وه‌‬ ‫له‌ڕاوێژه‌كاره‌كان����ی نێچیرڤان بارزانی ئه‌وه‌ بۆ ئاوێنه‌ باسده‌كات له‌ناو پارتیدا‬ ‫س����ااڵنێكه‌ په‌یوه‌ندیه‌ك����ی تۆکم����ه‌ی نازناوی ئاشتی‌و ئاوه‌دانی‌ به‌نێچیرڤان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ ئه‌و‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئه‌و س����ه‌رۆكی بارزانی نه‌داوه‌ به‌ڵكو ئه‌وه‌ وه‌س����فی‬ ‫حكوم����ه‌ت به‌پیاوێكی ن����وێ‌و خاوه‌ن كۆمه‌ڵێك ڕۆژنامه‌نوس‌و شرۆڤه‌كاری‬ ‫تێگه‌یش����تنێكی تایب����ه‌ت ده‌بینێت‪ ،‬ئابوریه‌ ب����ۆ خزمه‌ته‌كانی نێچیرڤانی‬ ‫به‌اڵم نایش����ارێته‌وه‌ دۆخی حكومڕانی بارزانی ده‌یكه‌ن‪ ،‬ئ����ه‌و وتی "ئه‌مه‌ی‬ ‫به‌رپرس����یاریه‌تی ده‌خاته‌‌ ئه‌س����تۆی كه‌ ده‌وترێت هه‌ڵسه‌نگاندێكی واقعییه‌‬ ‫ئ����ه‌و جێگره‌كه‌ی‪ ،‬زی����ره‌ک وتی "بۆ وه‌كو له‌وه‌ی دروش����م بێ����ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئاین����ده‌ س����ه‌ر‌ده‌می ڕاوێژكاریه‌ت����ی ئه‌گ����ه‌ر كاره‌كان����ی دور له‌ده‌مارگیری‬ ‫دكت����ۆر به‌رهه‌م‌و نێچیرڤ����ان بارزانی حیزبی هه‌ڵس����ه‌نگاندنی ب����ۆ بكرێت‬ ‫ده‌كه‌مه‌ كتێبێك‪ ،‬به‌اڵم ئێستا ناتوانم نێچیرڤان بارزانی ده‌ستی ئاوه‌دانییه‌‬ ‫هیچ له‌باره‌ی خاڵ����ه‌ الوازه‌كانی كاك له‌كوردستان"‪.‬‬ ‫نێچیرڤانه‌وه‌ بڵێم"‪.‬‬ ‫ئه‌و وێنایه‌ی ڕۆژنامه‌سه‌كه‌ی پارتی‬ ‫نێچیرڤان بارزانی ك����وڕی ئیدریس باس����ی ده‌كات‪ ،‬له‌كاتێكدایه‌ ئێس����تا‬ ‫موس����ته‌فا بارزانی‌‌و برزای مه‌س����عود حكومه‌ته‌ك����ه‌ی نێچیرڤان بارزانی ‪20‬‬ ‫بارزانیه‌و یه‌كێكه‌ له‌كه‌سه‌ دیاره‌كانی ملیار قه‌رزاره‌‪ ،‬كیسه‌كه‌ش����ی به‌تاڵه‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی بارزانی‪ ،‬ئه‌و ساڵی ‪ 2016‬به‌شێكی گرنگی حكومه‌ت به‌وه‌كاله‌ت‬ ‫ته‌مه‌ن����ی ده‌بێت����ه‌‪ 50‬س����اڵ‪ ،‬له‌ڕوی به‌ڕێوه‌ده‌رێت‌و رۆژ به‌رۆژ ئاس����ۆكانی‬ ‫حیزبی����ه‌وه‌ جێگری س����ه‌رۆكی پارتی به‌رده‌م����ی تاری����ك ده‌ب����ن‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫دیموكراتی كوردستانه‌ به‌اڵم كه‌مترین ئێس����تا ڕای����ه‌ك هه‌یه‌ ل����ه‌وه‌ی ‪2016‬‬ ‫كات به‌و پۆس����ته‌وه‌ ناسراوه‌ چونكه‌ حكوم����ه‌ت ب����ه‌م دۆخ����ه‌وه‌ ناتوانێت‬

‫به‌رده‌وامبێ����ت‌و هه‌ڵده‌وه‌ش����ێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ڕاوێژكاره‌كه‌ی س����ه‌رۆكی حكومه‌تیش‬ ‫كاتێك س����ه‌رۆكه‌كه‌ی بینوه‌ هه‌ستی‬ ‫به‌نیگه‌رانیه‌كان����ی كردوه‌ له‌م دۆخه‌ی‬ ‫کوردس����تانی تێكه‌توه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێس����تا‬ ‫ش����اره‌زایان پێیانوای����ه‌ به‌گوێ����ره‌ی‬ ‫به‌رهه‌مه‌ك����ه‌ بێت نیچرڤ����ان بارزانی‬ ‫شكستیخواردوه‌‪.‬‬ ‫عوم����ه‌ر گوڵپ����ی خاوه‌ن����ی‬ ‫بڕوانامه‌ی ماس����ته‌ره‌ له‌به‌رێوه‌بردن‌‌و‬ ‫لێكۆلینه‌وه‌یه‌ك����ی هه‌ی����ه‌ له‌ب����اره‌ی‬ ‫دۆس����یه‌ی گه‌نده‌ڵ����ی‪ ،‬ه����اوكات‬ ‫له‌حكومه‌ت����ی هه‌رێمی كوردس����تانش‬ ‫پل����ه‌ی به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری گش����تی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و نێچیرڤان بارزان����ی وه‌كو گه‌وره‌‬ ‫سیاسیه‌كی كورد به‌كه‌سێكی هه‌ژاری‬ ‫ده‌بینێ����ت له‌هون����ه‌ری به‌ڕێوه‌بردن‌‪،‬‬ ‫گوڵپ����ی وتی "ئه‌م س����امانه‌ ماددی‌‌و‬ ‫مرۆییه‌ ب����ۆ به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ حزبه‌كان‬ ‫به‌كارهات����وه‌ كوف����ری‌ به‌ڕێوه‌بردنه‌‪،‬‬ ‫چه‌ندیش ده‌ستی‌ سه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران له‌م دۆخه‌دا هه‌بێت‪ ،‬هێنده‌ش‬ ‫پشكی‌ شكستی‌ به‌رده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫هاوكات نایش����ارێته‌وه‌ كه‌ نێچیرڤان‬ ‫بارزان����ی شكس����تیهێناوه‌و پێیوای����ه‌‬ ‫"پێوه‌ر بۆ سه‌ركه‌وتنی‌ هه‌ر كه‌سێك‬ ‫له‌پرۆس����ه‌ی‌ به‌ڕێوه‌بردندا پێویس����ته‌‬ ‫ته‌ماشای‌ به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌ بكه‌یت‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌كه‌ی بێ����ت نێچیرڤان بارزانی‬ ‫شكستیخواردوه"‪.‬‬ ‫ته‌نانه‌ت پارتیه‌كانیش نایش����ارنه‌وه‌‬ ‫نێچیرڤان����ی بارزانی له‌ناو پارتیه‌كاندا‬

‫ڕایه‌ك����ی تایبه‌ت����ی هه‌ی����ه‌و جیاوازتر‬ ‫بی����ر له‌ش����ته‌كان ده‌كات����ه‌وه‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫هه‌میش����ه‌ ئه‌وان����ه‌ی مامه‌ڵ����ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫نێچیرڤان بارزان����ی ده‌كه‌ن ئه‌و گه‌نج‬ ‫ڕاگه‌یه‌ندنكاران����ه‌ن ك����ه‌ روانینێک����ی‬ ‫جیاوازتریان هه‌یه‌ بۆ پارتی‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫وایك����ردوه‌ نێچرڤ����ان بارزان����ی بكاته‌‬ ‫به‌ش����ێكی جی����اواز له‌پارتی‌و خاوه‌نی‬ ‫ڕه‌وتێكی تایب����ه‌ت به‌خۆی بێت له‌ناو‬ ‫ئه‌و حیزبه‌دا‪.‬‬ ‫مه‌س����عود عه‌بدولخالق سیاسیه‌كی‬ ‫دێرینه‌‌و ئێس����تا سه‌رقاڵی تویژینه‌وه‌‌و‬ ‫نوس����ینه‌ له‌ب����اره‌ی دۆخه‌ك����ه‌‬ ‫سیاس����یه‌كه‌وه‌‌و وه‌ چه‌ند جارێكیش‬ ‫له‌نزیكه‌وه‌ قس����ه‌ی له‌گه‌ڵ نیچیرڤان‬ ‫بارزانیكردوه‌‪ ،‬ئه‌و الیه‌نه‌ به‌هێزه‌كه‌ی‬ ‫نێچیرڤ����ان بارزان����ی ب����اس ده‌كات‬ ‫ك����ه‌ ده‌موچاوێكی گه‌نج����ی پارتیه‌و‬ ‫توانیویه‌ت����ی له‌ڕوی دیبلۆماس����یه‌وه‌‬ ‫تێكه‌اڵوبێ����ت له‌گه‌ڵ دونی����ای نوێ‌و‬ ‫پارته‌ سیاس����یه‌كانی ت����ر به‌جۆرێك‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌و له‌و بواردا كردویه‌تی هیچ‬ ‫سه‌ركرده‌یه‌كی تر نه‌یتوانیوه‌ بیكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌م دۆخه‌ی دوایی ده‌ریخست كه‌‬ ‫باڵه‌ كالسیكیه‌كه‌ی ناو پارتی زاڵترن‬ ‫وه‌كو له‌‌نێچیرڤ����ان بارزانی‪ ،‬ئه‌و وتی‬ ‫"نێچیرڤان گۆڕانكاری پێناكرێت"‪.‬‬ ‫دوای ئ����ه‌م قه‌یرانانان����ه‌ ئ����ه‌وه‌ی‬ ‫ماوه‌ت����ه‌وه‌ ب����ۆ نێچیرڤ����ان بارزانی‪،‬‬ ‫حكومه‌تێك����ی مایه‌پ����وچ‌و ق����ه‌رزاره‌‪،‬‬ ‫جگ����ه‌ ل����ه‌وه‌ی ڕوب����ه‌ڕوی چه‌ندی����ن‬ ‫كێشه‌ی سیاسی‌و دژبه‌یه‌ك بوه‌ته‌وه‌و‬ ‫چاره‌سه‌كردنیان ئه‌سته‌مه‌‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ئه‌م سامان ‌ه‬ ‫ماددی‌‌و مرۆییه‌ی‬ ‫ی‬ ‫بۆ به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫حزبه‌كان‬ ‫ی‬ ‫به‌كارهاتوه‌ كوفر ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن ‌ه‬ ‫چه‌ندیش‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫ده‌ست ‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‬ ‫له‌م دۆخه‌دا‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬هێنده‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی شكست ‌‬ ‫پشك ‌‬ ‫به‌رده‌كه‌وێت‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‬

‫ئاراس حه‌سۆمیرخان‪ :‬هاتنه‌وه‌ی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا هۆكارێك نابێت بۆ باشكردنی‌ دۆخه‌كه‌‬

‫ئه‌و دو ساڵه‌ی‌ ئێمه‌‌و گۆڕان حوكمڕانیمان كرد خراپترین ئه‌زمونی‌ حوكمڕانی‌ بو‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬

‫ئاراس حه‌سۆ میرخان ئه‌ندامی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ دیموكرات ‌ی‬ ‫كوردستان له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر نه‌گه‌یشتینه‌ هیچ‬ ‫رێككه‌وتنێك كار له‌سه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ین كه‌ ‪ 56‬ئه‌ندام په‌رله‌مان‬ ‫ده‌ستله‌كاربكێشنه‌وه‌‌و په‌رله‌مان‬ ‫هه‌ڵوه‌شێته‌وه‌‌و حكومه‌تێكی‌ كاربه‌ڕێكه‌ر‬ ‫پێكبێت هه‌تا هه‌ڵبژاردن"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌نگۆی‌ ئ���ه‌وه‌ هه‌یه‌ بارزان ‌ی‬ ‫دوای‌ س���ه‌ری‌ س���اڵ له‌گ���ه‌ڵ الیه‌ن���ه‌‬ ‫سیاس���یه‌كان كۆده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئای���ا هیچ‬ ‫ئاس���ۆیه‌ك هه‌یه‌ بۆ چاره‌س���ه‌رك ردنی‌‬ ‫كێشه‌كانی‌ نێوخۆی‌ هه‌رێم؟‬ ‫ئ���اراس حه‌س���ۆ میرخ���ان‪ :‬بڕی���اره‌‬ ‫له‌دوای‌ س���ه‌ری‌ س���اڵ جه‌نابی‌ سه‌رۆك‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ك بكات له‌گه‌ڵ هه‌مو الیه‌نه‌‬ ‫سیاسیه‌كانی‌ كوردس���تان‌و هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌دات مه‌خره‌جێ���ك ب���ۆ كێش���ه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان بدۆزرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هیچ ده‌ستپێشخه‌رییه‌كی‌ نوێ‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێش���ه‌كانی‌‬ ‫ناوخۆی‌ هه‌رێم؟‬ ‫ئاراس حه‌سۆ میرخان‪ :‬ئێمه‌ ده‌مانه‌وێت‬ ‫ش���ته‌كان له‌یه‌كتر جیابكه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ دو شتی‌ جیاوازن یه‌كێكیان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌كێشه‌كه‌ی‌ له‌س���ه‌ر دروست بو ئه‌وی‌‬ ‫تریش به‌ش���دار ‌ی له‌حكومه‌ت‌و شه‌راكه‌ت‬ ‫بو ئه‌و كێش���ه‌یه‌ی‌ كه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫له‌حكومه‌تدا هه‌یه‌تی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ دو كێش���ه‌ی‌‬ ‫جیان‪ .‬ئێم���ه‌ له‌و بڕوایه‌دای���ن ده‌كرێت‬ ‫پێكه‌وه‌ دابنیشین بۆ ئه‌وه‌ی‌ قسه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و بابه‌تان���ه‌ بكه‌ین ك���ه‌ به‌ناته‌واوی‌‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌ به‌نمونه‌ یاس���ای‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم‌و م���اوه‌ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئه‌وانه‌ وه‌ك���و پرۆژه‌ی���ه‌ك كه‌ره‌هه‌ندی‌‬ ‫نیشتیمانی‌ هه‌یه‌ چاره‌سه‌ربكه‌ین‌و پێشتر‬ ‫باس���ی‌ س���ازانمان كرد ده‌كرێت له‌گه‌ڵ‬ ‫گۆڕان‌و هه‌مو الیه‌نه‌كانی‌ تر دابنیش���ین‌و‬ ‫بگه‌ینه‌ رێككه‌وتنێك‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ تر به‌ش���داریكردن له‌حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌م���ان س���ه‌باره‌ت به‌بزوتن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان ئێمه‌ پێمانوای���ه‌ ئه‌مه‌ بابه‌تێكی‌‬ ‫دیكه‌ی���ه‌‌و ئێم���ه‌ له‌هاوبه‌ش���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫گۆڕان له‌حكومه‌تدا س���ه‌ركه‌وتونه‌بوین‌و‬ ‫هه‌ردوالمان نه‌مانتوانی‌ س���ه‌ركه‌وتوبین‌و‬

‫ئێمه‌ رێككه‌وتنێك ‌ی‬ ‫پێنج الیه‌نه‌مان نه‌كردو‌ه‬ ‫بۆ پێكهێنان ‌ی حكومه‌ت‬ ‫پارتی‌ له‌گه‌ڵ هه‌ر چوار‬ ‫الیه‌نه‌كه‌ به‌جیاواز‬ ‫رێككه‌وتنی‌ كردوه‌‬ ‫شكس���تمان هێن���ا‪ .‬پێمانباش���ه‌ ئ���ه‌و‬ ‫ماوه‌یه‌ی‌ كه‌ ماوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و ئه‌زمون ‌ه‬ ‫دوباره‌نه‌بێته‌وه‌ یان ده‌بێت رێككه‌وتنێكی‌‬ ‫س���ه‌رله‌نوێ‌ بكرێته‌وه‌ ی���ان ئه‌وه‌تا به‌و‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ له‌گ���ه‌ڵ گ���ۆڕان له‌حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌مان ره‌نگه‌ نه‌توانین پێكه‌وه‌ ئیش‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ل���ه‌و بڕوای���ه‌دان بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان له‌و دیدار‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ی‌ بارزانیدا‬ ‫به‌شداری‌ بكه‌ن؟‬ ‫ئاراس حه‌سۆ میرخان‪ :‬ئێمه‌ دوژمنی‌‬ ‫یه‌كتر نین‌و ده‌كرێت پێكه‌وه‌ دابنیشین‌و‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و مه‌س���ه‌النه‌ی‌ كه‌ په‌یوه‌ستن‬ ‫به‌پڕۆسه‌ی‌ سیاسی‌ له‌م واڵته‌ رێكبكه‌وین‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌وه‌ی‌ حكومڕانیدا ئه‌وه‌ باس���ێكی‌‬ ‫تره‌‌و ئێمه‌ ل���ه‌و بڕوایه‌داین به‌م ئالییه‌ته‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ گ���ۆڕان ناتوانی���ن له‌حكومه‌تدا‬ ‫پێكه‌و‌ه ئیش بكه‌ینه‌وه‌‌و ئه‌گه‌ر گه‌یشته‌‬ ‫ئ���ه‌و قۆناغه‌ی‌ كه‌ جارێك���ی‌ تر پێكه‌وه‌‬ ‫دابنیش���ینه‌وه‌ ی���ان رێككه‌وتنێك���ی‌ تر‬ ‫بكه‌ین���ه‌وه‌ ئه‌وه‌ ش���تێكی‌ دیكه‌یه‌ به‌اڵم‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌ی‌ ئێس���تا باوه‌ڕناكه‌م‌و زۆر‬ ‫زه‌حمه‌ته‌ جارێكی‌ ت���ر بتوانین پێكه‌وه‌‬ ‫كاربكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌ی‌ س���ه‌باره‌ت به‌په‌رله‌مان‬ ‫ئه‌جندای‌ پارتی‌ چییه‌ بۆ ئاینده‌ی‌ كاری‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان؟‬ ‫ئاراس حه‌س���ۆ میرخان‪ :‬ئه‌جنداكه‌ی‌‬ ‫ئێمه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پێمانوایه‌ په‌رله‌مان ئیش‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ بكه‌ین له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كانی‌‬

‫ئاراس حه‌سۆ میرخان‬ ‫تر ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ له‌په‌رله‌م���ان جارێكی‌ تر‬ ‫دانیش���تن بكه‌ین���ه‌وه‌‌و ل���ه‌و بڕوایه‌داین‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌م���ان گۆڕانكارییان‬ ‫تیادا بكرێت‌و بۆ ئه‌وه‌ش له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌ س���ه‌باره‌ت به‌و بابه‌ته‌‬ ‫له‌گفتوگۆداین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌و بواره‌دا له‌گ���ه‌ڵ یه‌كێتی‌‬ ‫گه‌یشتونه‌ته‌ هیچ رێككه‌وتنێك؟‬ ‫ئ���اراس حه‌س���ۆ میرخ���ان‪ :‬نه‌خێر‬ ‫نه‌گه‌یش���توینه‌ته‌ هی���چ رێككه‌وتنێ���ك‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر رێكبكه‌وین رایده‌گه‌یه‌نین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ��� ‌هی‌ به‌ش���داریكردنی‌‬ ‫هه‌م���و فراكس���یۆنه‌كان جگ���ه‌ له‌گۆڕان‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی‌ جێگ���ری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مان چۆن لێكده‌ده‌نه‌وه‌؟‬ ‫ئ���اراس حه‌س���ۆ میرخ���ان‪ :‬ئێم���ه‌‬ ‫رێككه‌وتنێكی‌ پێن���ج الیه‌نه‌مان نه‌كردوه‌‬ ‫بۆ پێكهێنانی‌ حكوم���ه‌ت پارتی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌ر چوار الیه‌نه‌كه‌ به‌جیاواز رێككه‌وتنی‌‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ گۆڕان به‌جی���ا‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كێت���ی‌ به‌حی���ا‌و له‌گ���ه‌ڵ یه‌كگرت���و‬ ‫كۆمه‌ڵیش به‌جیا رێككه‌وتنمان كردوه‌ بۆ‬ ‫پێكهێنانی‌ حكومه‌ت ئه‌مه‌ش وه‌ك ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پارتی‌ براوه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن بوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫الیه‌نه‌كان���ی‌ دیكه‌ش نه‌یانش���اردۆته‌وه‌‌و‬ ‫رایانگه‌یاندوه‌ ك���ه‌ ده‌مانه‌وێت به‌رده‌وام‬ ‫بی���ن تاكۆتایی‌ ئه‌م خول���ه‌ی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫ئێم���ه‌ش پێمان باش���ه‌ ب���ه‌رده‌وام بن‌و‬ ‫ب���ه‌اڵم رێككه‌وتن���ی‌ ئێم���ه‌‌و گ���ۆڕان‬ ‫هه‌ڵوه‌شاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ یان ده‌بێت له‌گه‌ڵ‬

‫گۆڕان رێككه‌وتنێكی‌ نوێ‌ بكه‌ینه‌وه‌ یان‬ ‫ئه‌وه‌تا جارێكی‌ ت���ر ناتوانین به‌و جۆره‌‬ ‫له‌گه‌ڵ گۆڕان به‌رده‌وام بین له‌حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پارتی‌ هی���چ پالنێكی‌ هه‌یه‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ د‪.‬جه‌عف���ه‌ر ئیمینكی‌ بكاته‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان؟‬ ‫ئ���اراس حه‌س���ۆ میرخ���ان‪ :‬نه‌خێر‬ ‫ئێمه‌ ئ���ه‌و ئه‌جندایه‌م���ان نییه‌ كه‌ كاك‬ ‫جه‌عفه‌ر ببێته‌ سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‌و ئێمه‌‬ ‫پێمانوایه‌ ده‌بێت گۆڕانكاری‌ له‌ده‌سته‌ی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان پێكه‌وه‌ بكرێت‌و‬ ‫ئه‌و وه‌خته‌ش به‌رێككه‌وتنێكی‌ نوێ‌ هه‌ر‬ ‫ك���ه‌س بوه‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‌و له‌هه‌ر‬ ‫فراكسیۆنێك بو ئاساییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬س���یناریۆی‌ ده‌س���ت‬ ‫له‌كاركێشانه‌وه‌ی‌ به‌كۆمه‌ڵی‌ په‌رله‌مانتاران‬ ‫قسه‌ی‌ له‌سه‌ر ده‌كرێت ئێوه‌ ئه‌مه‌ تاچه‌ند‬ ‫به‌چاره‌سه‌ر ده‌بینن؟‬ ‫ئ���اراس حه‌س���ۆ میرخ���ان‪ :‬ئ���ه‌وه‌‬ ‫دواهه‌می���ن بژارده‌یه‌ كه‌ ده‌بێت بیكه‌ین‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر گه‌یشتینه‌ ئه‌و قۆناغه‌ی‌ كه‌ هه‌مو‬ ‫رێگاكان نه‌گه‌یش���تنه‌ هی���چ ئامانجێك‬ ‫ئ���ه‌و كاره‌ ده‌كه‌ی���ن‪ .‬چونك���ه‌ ئێم���ه‌‬ ‫پێمانوای���ه‌ كاك یوس���ف محه‌مه‌د وه‌كو‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان ده‌بێت به‌ش���ێوه‌ی‌‬ ‫یاس���ایی‌ البدرێت‌و ده‌بێ���ت له‌په‌رله‌مان‬ ‫گۆڕان���كاری‌ بكرێ���ت‌و بڕیاری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بدرێت‌و له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش ئیش ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌گه‌یش���تینه‌ هی���چ رێككه‌وتنێك‬

‫ئه‌و وه‌خته‌ كار له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ ده‌كه‌ین‬ ‫كه‌ دواهه‌مین ش���ت ئ���ه‌وه‌ بێت كه‌ ‪56‬‬ ‫ئه‌ندام په‌رله‌مان ده‌ستله‌كاربكێش���نه‌وه‌‌و‬ ‫په‌رله‌مان هه‌ڵوه‌ش���ێته‌وه‌‌و حكومه‌تێكی‌‬ ‫كاربه‌ڕێكه‌ر بێت هه‌تا هه‌ڵبژاردن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌و بڕوایه‌دان ب���ۆ ئه‌و كاره‌‬ ‫نیسابی‌ یاسایتان بۆ كۆبكرێته‌وه‌؟‬ ‫ئاراس حه‌س���ۆ میرخان‪ :‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌ش كۆكین له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئه‌گه‌ر گه‌یشتینه‌ بنبه‌ست‌و شته‌كان‬ ‫چه‌قی‌ به‌ست الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌ش له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێم���ه‌دا هاوڕان ك���ه‌ ئه‌م���ه‌ به‌ناچاری‌‬ ‫دواهه‌مین رێگه‌چاره‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌و الیه‌نان���ه‌ یه‌كێتی‌‌و الیه‌نه‌‬ ‫ئیسالمییه‌كانن؟‬ ‫ئاراس حه‌س���ۆ میرخان‪ :‬به‌ڵێ‌ ئه‌وانه‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و ئیس�ل�امیه‌كان‌و الیه‌نه‌كان���ی‌‬ ‫دیكه‌شی‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پارتی‌ په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌‬ ‫چۆن���ه‌‌و باس له‌وه‌ ده‌كرێ���ت حكومه‌تی‌‬ ‫ئاینده‌ به‌هاوبه‌شی‌ پێكده‌هێنن؟‬ ‫ئاراس حه‌سۆ میرخان‪ :‬په‌یوه‌ندیه‌كانمان‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ یه‌كێتی‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ باش���ه‌‌و‬ ‫وتوێژه‌كان���ی نێوانیش���مان له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ جارێكی‌ ت���ر بتوانین له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كێتی‌‌و الیه‌نه‌كانی‌ ت���ر جگه‌ له‌گۆڕان‬ ‫حكومه‌تێك پێكبهێنین‪ .‬هه‌روه‌ها له‌دوای‌‬ ‫س���ه‌ری‌ س���اڵ كۆمه‌ڵێ���ك كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫دیك���ه‌ ده‌س���تپێده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫دو قۆڵ���ی‌ نێ���وان پارت���ی‌‌و یه‌كێت���ی‌‌و‬ ‫پارت���ی‌‌و یه‌كگرتو پارت���ی‌‌و الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫دیك���ه‌ش ده‌س���تپێده‌كاته‌وه‌‌و یه‌كێتیش‬ ‫كۆبونه‌وه‌كانی‌ خۆی‌ ده‌س���تپێده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫له‌الیه‌كی‌ دیكه‌شه‌وه‌ جه‌نابی‌ سه‌رۆكیش‬ ‫كۆبونه‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ الیه‌نه‌كان ده‌كات به‌و‬ ‫هیوایه‌ین بتوانین ئه‌و دۆخه‌ سیاس���یه‌ی‌‬ ‫كه‌ هه‌یه‌ به‌ئاقارێكی‌ باشتردا ببه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌نگۆی‌ ئه‌وه‌ هه‌یه‌ نه‌وشیروان‬ ‫مس���ته‌فا بگه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬له‌و بڕوایه‌دان به‌هاتنه‌وه‌ی‌‬ ‫كێشه‌كانی‌ هه‌رێم چاره‌سه‌ربێت؟‬ ‫ئ���اراس حه‌س���ۆ میرخان‪ :‬م���ن له‌و‬ ‫بڕوایه‌دانی���م به‌هاتن���ه‌وه‌ی‌ بتوانێ���ت‬ ‫كێش���ه‌كان چاره‌س���ه‌ربكات چونكه‌ ئه‌و‬ ‫خۆی‌ دۆخه‌كه‌ی‌ خراپ كردوه‌ ئیتر چۆن‬ ‫ده‌توانێ‌ چاكی‌ بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم غیابی‌ نه‌وش���یروان‬ ‫مس���ته‌فا به‌كوردس���تان‌و به‌بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕانیشه‌وه‌ دیاره‌؟‬

‫ئاراس حه‌س���ۆ میرخ���ان‪ :‬بێگومان‬ ‫پێوه‌ی���ان دیاره‌‌و ئه‌و هه‌م���و به‌یاننامه‌‌و‬ ‫قس���ه‌ البه‌الیانه‌‌و كێش���انه‌ی‌ ك���ه‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌نه‌بونی‌ بڕیاری‌ سیاسی‌ هه‌موی‌ به‌هۆی‌‬ ‫غیابی‌ نه‌وش���یروانه‌وه‌یه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم وه‌كو‬ ‫باسمكرد نه‌وشیروان خۆی‌ هۆكار بوه‌ بۆ‬ ‫تێكدانی‌ دۆخی‌ كوردس���تان كه‌ من له‌و‬ ‫بڕوایه‌دام هاتنه‌وه‌شی‌ هۆكارێك نابێت بۆ‬ ‫باشكردنی‌ دۆخه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ل���ه‌و بڕوایه‌دان نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فا بێته‌وه‌؟‬ ‫ئاراس حه‌س���ۆ میرخان‪ :‬وه‌ك بڕوای‌‬ ‫كه‌س���ی‌ خۆم ره‌نگه‌ نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫بێته‌وه‌ به‌اڵم جارێكی‌ تر ده‌ڕواته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌م���ه‌ به‌ه���ۆی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫پارتی‌ به‌نیازه‌ داوای‌ یاس���ایی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫تۆماربكات؟‬ ‫ئ���اراس حه‌س���ۆ میرخ���ان‪ :‬نه‌خێ���ر‬ ‫ره‌نگ���ه‌ په‌یوه‌ن���دی‌ به‌خ���ودی‌ خۆیی‌‌و‬ ‫نه‌خۆشییه‌كه‌یه‌وه‌ بێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وات���ا به‌پێی‌ زانی���اری‌ ئێوه‌‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌كه‌ی‌ نه‌وش���یروان مسته‌فا‬ ‫هێنده‌ گرانه‌؟‬ ‫ئ���اراس حه‌س���ۆ میرخ���ان‪ :‬وه‌ك من‬ ‫زانیاریم هه‌ی���ه‌ به‌ڵێ‌ نه‌خۆش���ییه‌كه‌ی‌‬ ‫گرانه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌زمونی‌ حوكمڕانی‌ هاوبه‌شی‌‬ ‫پارتی‌‌و گۆڕان چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنن؟‬ ‫ئ���اراس حه‌س���ۆ میرخان‪ :‬م���ن له‌و‬ ‫بڕوای���ه‌دام ده‌كرێت ئێمه‌ ش���ته‌كان زۆر‬ ‫گه‌وره‌ نه‌كه‌ین‌و ئێمه‌‌و گۆڕان له‌و دوساڵه‌ی‌‬ ‫كه‌ حوكمڕانیمان كرد خراپترین ئه‌زمونی‌‬ ‫حوكمڕانی‌ بو دو ساڵی‌ دیكه‌مان ماوه‌ بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و هیچ ئاسۆیه‌كیش دیار نییه‌‬ ‫كه‌ ئه‌م دو ساڵه‌ی‌ كه‌ ماوه‌ باشتر ده‌بێت‬ ‫له‌دو س���اڵی‌ رابردو پێم���ان وایه‌ خه‌ڵك‬ ‫ئه‌زمون���ی‌ پێك���ه‌وه‌ كاركردن���ی‌ پارتی‌‌و‬ ‫گۆڕانی‌ بینی‌‌و بۆیه‌ ئه‌زمونێكی‌ خراپمان‬ ‫هه‌بو پێكه‌وه‌‌و ئه‌م دو س���اڵه‌ی‌ كه‌ ماوه‌‬ ‫واباشتره‌ به‌بێ‌ گۆڕان حوكمڕانی‌ بكرێت‌و‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ بۆ خه‌ڵكیش دیاربێت كه‌ ئایا‬ ‫پێكه‌وه‌ كاركردن باشتره‌ یان ئیشكردنی‌‬ ‫ته‌نها‌و من له‌و بڕوای���ه‌دام ئێمه‌‌و گۆڕان‬ ‫رۆحیه‌تی‌ پێكه‌وه‌ ئیش���كردنمان الوازه‌‌و‬ ‫هه‌قی‌ سروش���تی‌ خۆشمانه‌‌و هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫داهاتوش گۆڕان ب���و به‌حزبی‌ یه‌كه‌م با‬ ‫به‌ب���ێ‌ پارت���ی‌ حكوم���ه‌ت پێكبهێنێت‌و‬ ‫پارتی‌ بو به‌حزبی‌ یه‌كه‌م با به‌بێ‌ گۆڕان‬ ‫حكومه‌ت پێكبهێنێت‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫یه‌كێت ‌ی له‌به‌رده‌م دوڕیانێكدا‪ :‬لێكترازان یان سازان‬

‫هه‌ر خۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ دو سێ ساڵه‌ كیشه‌مان هه‌یه‌و‌ نه‌گه‌شتوینه‌ت ‌ه ئه‌نجام مانای وایه‌ ئاسان نی ‌ه بگه‌ینه‌ ئه‌نجام‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫كێشه‌كانی‌ ناو یه‌كێتی‌ به‌ره‌و‬ ‫یه‌كالیی‌ كردنه‌و‌ه ده‌چێت‪ ،‬له‌چه‌ند‬ ‫ی‬ ‫رۆژی‌ ئاینده‌دا دو باڵه‌كه‌ی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫یان لێكده‌ترازێن یاخود پێكه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ده‌سازێن‪ ،‬ئه‌ندامێك ‌‬ ‫ئه‌و حزب ‌ه ده‌ڵێت "حیاوازیه‌كان‬ ‫به‌ره‌و چاره‌سه‌ر كردن ده‌چن‌و كه‌س‬ ‫نایه‌وێت جیابێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ ملمالنێ‌‌و‬ ‫ی خۆیدا‬ ‫كێش��� ‌ه ناوخۆییه‌كان به‌دوا ‌‬ ‫به‌كێش ده‌كات‪ ،‬كێشه‌كان له‌یه‌كێتیدا‬ ‫ی‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌ ب���ون‪ :‬پرس���یار ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ده‌كرێت؟ ب ‌‬ ‫دارایی‌‌و سامانی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش���ێكی‌ زۆری‌ ئه‌ندامان ‌‬ ‫ئاگابون ‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ له‌دۆسیه‌ی‌ نه‌وت‬ ‫ی پرسیاره‌؟ پرس���یار سه‌باره‌ت‬ ‫جێ ‌‬ ‫ی ده‌زگا ئه‌منییه‌كان له‌كێش��� ‌ه‬ ‫به‌ڕۆڵ ‌‬ ‫حزبیه‌كان���دا ده‌كرێت؟ كه‌س نازانێت‬ ‫ی كه‌ی‌ ده‌به‌سترێت؟‬ ‫كۆنگره‌ی‌ یه‌كێت ‌‬

‫پرس���یار ده‌رباره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫ی س���كرتێر‌و‬ ‫ك���ه‌ ئای���ا جێگره‌كان��� ‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ خاوه‌ن���ی‌ بڕیار‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵتن یاخود مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫سه‌ركردایه‌تییه‌كی‌ سێبه‌ر؟‬ ‫ی‬ ‫بۆ ده‌رب���از بون ل���ه‌م قه‌یرانانه‌ ‌‬ ‫ی تێكه‌وت���وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن���د‌ه‬ ‫یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ژماره‌یه‌ك له‌ئه‌ندامانی‌ سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫پڕۆژه‌یه‌كی���ان ئام���اده‌ كردبو ك ‌ه تا‬ ‫به‌س���تنی‌ كۆنگره‌ یه‌كێت���ی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ده‌س���ته‌یه‌كی‌ س���ه‌رۆكایه‌تییه‌و‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌ببرێت كه‌ له‌"كۆسرەت رەسوڵ‪،‬‬ ‫بەره���ەم س���اڵح‪ ،‬هێ���رۆ ئیبراهیم‪،‬‬ ‫م���ەال بەختی���ار‪ ،‬عوم���ەر فەت���اح‪،‬‬ ‫قادر حەمەج���ان" پێكبێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی‌ ئه‌م پالنه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ی قورس‌و‬ ‫ئ���ه‌رزی‌ واقیع بۆ یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫زه‌حمه‌ت���ه‌‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه هه‌ردو باڵه‌كه‌ ‌‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫ی ده‌یانه‌وێت رێوش���وێن ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫بگرنه‌ب���ه‌ر‌و خه‌ریكی‌ دروس���تكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌ڵبه‌ند‌و مه‌كته‌بی‌ س���ێبه‌رو دانان ‌‬ ‫ی میحوه‌رن‪.‬‬ ‫به‌رپرس ‌‬

‫ب���ه‌اڵم به‌پێی‌ زۆرب���ه‌ی‌ ئاماژه‌كان‬ ‫ی باڵ���ی‌ هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫الیه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ت���ا ئه‌ندازه‌ی���ه‌ك ئ���ه‌م ملمالنێیه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ خۆی���ان یه‌كالی��� ‌‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌ڕوی‌ حزبیه‌وه‌ هێرۆ‬ ‫ی‬ ‫ئیبراهی���م بڕیارده‌ری‌ راس���ته‌قینه‌ ‌‬ ‫یه‌كێتیه‌‪ ،‬ل���ه‌ڕوی‌ حكومییه‌وه‌ قوباد‬ ‫ی‬ ‫ی حوكم ‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ تیم ‌‬ ‫ی ئه‌منیش���ه‌و‌ه‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬له‌ڕو ‌‬ ‫یه‌كێت ‌‬ ‫پاڤێ���ل‌و قوب���اد‌و له‌ڕوی‌ س���امان‌و‬ ‫ی ركه‌ب���ه‌ر‬ ‫دارایش���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ک باڵ��� ‌‬ ‫ده‌ڵێت "ته‌نها هێرۆ‌و شاناز ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌د" له‌پ���اره‌و دارایی‌ ئاگادارن‪،‬‬ ‫ی مه‌ڵبه‌ن���د‌و مه‌كته‌به‌كانیش‬ ‫زۆرب���ه‌ ‌‬ ‫له‌الیه‌ن كه‌س���انی‌ نزیك له‌م باڵه‌و‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌برێن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا‪ ،‬ئ���ه‌و باڵ���ه‌ ‌‬ ‫پش���تیوانی‌ له‌كۆس���ره‌ت ره‌س���وڵ‌‌و‬ ‫ی‬ ‫به‌رهه‌م س���اڵح ده‌كه‌ن زیاتر له‌هێز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و مه‌كته‌ب ‌‬ ‫یه‌كێتی���دا پێگه‌یان به‌هێ���زه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌رده‌وام كار ب���ۆ ئه‌وه‌ ده‌كرێت له‌و‬

‫دو ناوه‌نده‌شدا پێگه‌یان الواز بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌م دۆخه‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌ ‌‬ ‫ی ده‌كات ك ‌ه به‌ره‌و‬ ‫ئ���ه‌و‌ه له‌یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی مینبه‌رێك‬ ‫لێكترازان‌و دروس���تكردن ‌‬ ‫ئاڕاس���ته‌ بگرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌تیف شێخ‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫عومه‌ر ئه‌ندام ‌‬ ‫جه‌غت له‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه دۆخی یه‌كێتی‬ ‫به‌ر‌هو‌ چاره‌س���ه‌ر ئاڕاسته‌ ده‌گرێت‪،‬‬ ‫ی راگه‌یاند كه‌ "كه‌س‬ ‫ئه‌و به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫نایه‌وێ���ت جیابێت���ه‌وه‌‪ ،‬جیاوازیمان‬ ‫هه‌ی���ه‌‌و هه‌موم���ان ده‌مانه‌وێ���ت‬ ‫جیاوازیه‌كان چاره‌سه‌ر بكرێت"‪.‬‬ ‫ی "زۆر دڵنیام هیچ كه‌س‌و‬ ‫ئه‌و وت��� ‌‬ ‫الیه‌نێك نایه‌وێ���ت جیابێته‌وه‌‌و هیچ‬ ‫نیازێك���ی نی ‌ه ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی یه‌كێتی‬ ‫پڕۆژه‌ی هه‌بێت‪ ،‬هه‌موان ده‌مانه‌وێت‬ ‫پێكه‌وه‌ بین‪ ،‬هه‌موم���ان ده‌مانه‌وێت‬ ‫كیشه‌كانمان چاره‌سه‌ر بكه‌ین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌رخۆی ئه‌وه‌ی ك ‌ه دو سێ‬ ‫ساڵه‌ كیشه‌مان هه‌ی ‌ه نه‌گه‌شتوینه‌ت ‌ه‬ ‫ئه‌نجام مانای ئاس���ان نی��� ‌ه بگه‌ین ‌ه‬ ‫ئه‌نجام‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی هه‌مومان سورین‬

‫له‌سه‌ر چاره‌سه‌كردنی كێشه‌كان ئه‌و‌ه‬ ‫هیوامان پێده‌به‌خشێت ك ‌ه مه‌رجه‌كان‬ ‫چه‌نده‌ قورس بن ئاس���انی كه‌ینه‌و‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ قسه‌یه‌ك نی ‌ه بۆ ڕایكردنتان ئه‌م ‌ه‬ ‫له‌جه‌رگه‌ی ملمالنێ‌و كێشه‌كانه‌وه‌ من‬ ‫قسه‌تان بۆ ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫ی ره‌تك���رده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫به‌رهه‌م س���اڵح‌و كۆس���ره‌ت ڕه‌سوڵ‬ ‫مه‌رج���ی س���ێ ڕۆژی���ان دانابێ���ت‬ ‫ب���ۆ ڕاگه‌یاندن���ی مینب���ه‌ر‪ ،‬ئ���ه‌و‬ ‫ی "هه‌موالی���ه‌ك له‌هه‌وڵ���دان بۆ‬ ‫وت��� ‌‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ده‌وترێت‬ ‫ی هێرۆ ئیبرائیم‬ ‫ی له‌باڵ ‌‬ ‫ئێران پشتیوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌حم���ه‌د ده‌كات‌و له‌جیابون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫باڵه‌كه‌ی‌ دیك���ه‌ راز ‌‬ ‫"هی���چ ش���وێنێكی ئێران���م نه‌دیو‌ه‬ ‫له‌بابه‌ته‌كه‌دا"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی ڕاگه‌یاندنی مینبه‌ریشه‌وه‪،‬‬ ‫ی "مینبه‌ر بۆ جیاوازی فكری‌و‬ ‫ئه‌و وت ‌‬ ‫سیاس���ی دروس���ت ده‌كرێ���ت ئێم ‌ه‬ ‫جیاوازی فكری‌و سیاسیمان نیه‌"‪.‬‬

‫ڕێكه‌وتن ‌ه نوێكان‬ ‫ده‌نگی ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ی نه‌هێشت جیا له‌حیزبه‌كانیان هاواریان ده‌كرد‬ ‫ئا‪ :‬وریا جەمال‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ به‌شێك له‌په‌رله‌مانتارانی‬ ‫كوردستان له‌سه‌ره‌تای كێشه‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌‌و په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستانه‌وه‌ هه‌ڵوێستی توند‌و‬ ‫جیاوازیان هه‌بو له‌حیزبه‌كانیان به‌اڵم‬ ‫بارگۆڕانه‌ سیاسیه‌كانی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان هه‌ڵوێستی ئه‌وانیشی‬ ‫نه‌رمكرده‌وه‌‪ ،‬به‌وته‌ی خۆشیان‬ ‫"سەركردایەتی حیزبەكان لەپشتی‬ ‫پەرلەمان‌و حكومەتەوە بڕیارئەدات كە‬ ‫چیبكرێت‌"‪.‬‬ ‫ئەبوبەك����ر هەڵەدن����ی س����ەرۆكی‬ ‫فراكس����یۆنی یەكگرت����وی ئیس��ل�امی‬ ‫لەپەرلەمانی كوردس����تان یه‌كێكبو له‌و‬ ‫په‌رله‌مانتارانه‌ی به‌ده‌نگی به‌زر هاواری‬ ‫بۆ هه‌مواركردنه‌وه‌ی یاسای سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس����تان ده‌كرد ته‌نانه‌ت‬

‫دژی حیزبه‌كه‌ی خۆش����ی وه‌ستایه‌وه‌و له‌كۆبون���ه‌وه‌ی جێگ���ری س���ه‌رۆكی فراكس���یۆنی یه‌كێت���ی نیش���تمانیش‬ ‫واژوی له‌سه‌ر ڕاپۆرتی لیژنه‌ی یاسایی په‌رله‌مان له‌گه‌ڵ سه‌رۆك فراكسیۆنه‌كان وابو له‌كاتی ‌ڕێگریكردن له‌س���ه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مانكرد‪ ‌،‬ئه‌و له‌باره‌ی هه‌ڵوێستی كه‌وا وه‌سفده‌كرێت داننانه‌ به‌و دۆخه‌ی په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫ئێستای بەئاوێنەی ڕاگەیاند "یەكگرتو پارتی دروستیكردوه‌‪.‬‬ ‫س���ەنگاوی بەئاوێن���ەی ڕاگەیان���د‬ ‫پابەن����دە به‌بۆچونەكان����ی خ����ۆی كە‬ ‫هه‌ڵه‌دن���ی له‌و ب���اره‌وه‌ وتی "ئێمە "من تون���دم هیچ بێدەن���گ نیم‪ ،‬چی‬ ‫دەبێت یاس����ای س����ەرۆكایەتی هەرێم‬ ‫هەم����وار بكرێتەوە‪ ،‬ئەبێت سیس����تم تەنیا فراكس���یۆن نەبوین بەش���داری لەبەرژەوەندی گەل‌و نیش���تیمان بزانم‬ ‫پەرلەمانی بێت‪ ،‬ئەم دۆخەی ئێستاش ئ���ەو كۆبونەوەیەمان ك���ردوە‪ ،‬تەنیا دەیكەم‪ ،‬بیركردنەوە‌و كاروكردەوەی من‬ ‫هەیە دۆخێكی سەپێنراوە بەبڕیارێكی بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان‌و بزوتن���ەوەی لەسەر پێوستی گەل‌و نیشتیمانە"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئێس���تاش سوره‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫حزبی‌و قابیلی قب����وڵ نیە‌و مامەڵەی ئیس�ل�امی بەشداریان نەكردەوە‪ ،‬ئێمە‬ ‫لەگەڵ����دا ناكەین‪ ،‬مانەوەش����مان لەناو وەك جێگ���ری س���ەرۆكی پەرلەم���ان س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان���ی كوردس���تان‬ ‫پەرلەمانی كوردستاندا‌و بەشداریكردن مامەڵەمانك���ردەوە لەگ���ەڵ جەعفەر پێویس���ته‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ كارەكەی‪،‬‬ ‫لەهەندێ����ك چاالك����ی پەرلەمان����دا بۆ ئیمینك���ی‪ ،‬ن���ەك وەك س���ەرۆكی بەاڵم س���ەركردایەتی حزب���ەكان كە‬ ‫ئەوەیە بیس����ەلمێنین ك����ە پەرلەمان پەرلەم���ان‪ ،‬لەدوس���اڵی ڕابردوش���دا لەپش���تی پەرلەم���ان‌و حكومەت���ەوە‬ ‫ئ���ەو سەرپەرش���تیاری كۆبون���ەوەی بڕیارئ���ەدات كە چیبكرێ���ت‪ ،‬كاتێك‬ ‫موڵكی خەڵكی كوردستانە"‪.‬‬ ‫س���ەركردایەتی لوتك���ەی حزب���ەكان‬ ‫فراكسیۆن‌و لیژنەكانی كردوە"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ته‌نه���ا هه‌ڵه‌ده‌ن���ی نه‌بو كه‌ بڕیاری���داو لەبەرژەوەندی گش���تی بو‪،‬‬ ‫ئێس���تا ك���ه‌ هه‌وڵێ���ك هه‌ی���ه‌ بۆ‬ ‫گۆڕانكاری له‌سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مانی ڕایه‌ك���ی جی���اواز‌و ده‌نگێكی بڵندتری ئەو كاتە ئێمەش دەڵێن باشە"‪.‬‬ ‫ئێس���تا په‌رله‌مانت���اران باوه‌ڕی���ان‬ ‫كوردس���تان به‌بێ بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕان هه‌بو جیاوزا له‌فراكسیۆن‌و حیزبه‌كه‌ی‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و یه‌كێكب���و له‌وانه‌ی به‌ش���داربو به‌ڵكو فه‌ره���اد س���ه‌نگاوی ئه‌ندامی به‌وه ‌هێناوه‌ كه ‌ئی���راده‌ی حیزبه‌كان‬

‫سه‌رۆك ‌ی ژور ‌ی بازرگانی‌‌و پیشه‌سازی‌ سلێمانی‌‪ :‬رێكخستن ‌ی بازرگانی‌ ئیشی‌ ئێمه‌یه‌ نه‌ك حكومه‌ت‬ ‫سه‌رۆكی‌ ژوری‌ بازرگانی‌‌و پیشه‌سازی‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬سیروان محه‌مه‌د ئاماژه‌‬ ‫په‌وه‌ ده‌كات كه‌ رێكخستنی‌ كاری‌‬ ‫بازرگانی‌ ئه‌رك‌و كاری‌ ژوری‌ بازرگانییه‌‌‬ ‫نه‌ك حكومه‌ت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "هه‌ر كه‌س‬ ‫نرخی‌ به‌نزین له‌خوار ‪ 600‬دیناره‌وه‌‬ ‫بفرۆشێت سوپاسی‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫سیروان محه‌مه‌د به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ بازرگانه‌كان هاورده‌ی‌‬ ‫به‌نزینیان بۆ س���لێمانی‌ كرد‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫وه‌ك���و ژوری‌ بازرگانی‌‌و پیشه‌س���ازی‌‬ ‫هه‌وڵیان���داوه‌ كاری‌ به‌نزینخان���ه‌كان‌و‬ ‫ئیشوكاری‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ش كه‌ به‌نزین‬ ‫هاورده‌ ده‌ك���ه‌ن رێكبخه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئ���ه‌وه‌ ئه‌ركی‌ ئێمه‌یه‌ ك���ه‌ پێیانبڵێین‬ ‫جۆری‌ باش���ی‌ به‌نزین بهێنن‌و هاوكاری‌‬ ‫هاواڵتییانیش بكه‌ن له‌نرخه‌كه‌یدا"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "خۆش���به‌ختانه‌ بازرگانه‌كان‬ ‫به‌ده‌نگمان���ه‌وه‌ هات���ن‌و چه‌ن���د‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كم���ان ئه‌نجام���دا له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫به‌رێزیان���دا‌و دوای‌ گفتوگۆیه‌ك���ی‌ زۆر‬ ‫بڕیاریاندا نرخی‌ به‌نزین بكه‌ن به‌(‪)600‬‬ ‫دین���ار‪ ،‬ه���ه‌ر بازرگانێك���ی‌ تریش كه‌‬ ‫بتوانێت ل���ه‌و نرخه‌ به‌كه‌مت���ر به‌نزین‬ ‫ك���ه‌ ه���اورده‌ی‌ هه‌رێم ده‌كرێ���ن‪ ،‬ئه‌و‬ ‫بفرۆشێت ئێمه‌ سوپاسی‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ س���لێمانی‌ وتی‌ "ئێم���ه‌ش هه‌مو پش���تگیریه‌كیان‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌دات ئه‌رك���ی‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬ئێم ‌ه ئاگادارین كه‌ لیژنه‌كانی‌‬ ‫حكومه‌تیش���ه‌ چاودێرییه‌ك���ی‌ باش���ی‌ قایمقامیه‌تی‌ س���لێمانی‌ وێ���رای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كواڵێت���ی‌و جۆریی‌ ئ���ه‌و به‌نزینه‌ بكات سوپاس���یان ده‌كه‌ی���ن ئ���ه‌وان رۆژانه‌‬

‫به‌نزینخانه‌یه‌ک له‌سلێمانی‬ ‫فه‌حس���ی‌ به‌نزینه‌كان ده‌كه‌ن‌و ئه‌وه‌ی‌ به‌بارزگانی‌ رێكبخه‌ین���ه‌وه‌ وه‌كو چۆن‬ ‫كواڵێتی‌و جۆری‌ باش نه‌بێت ئاگاداری‌ كه‌رته‌كانی‌ خوارده‌مه‌نیمان رێكخستوه‌و‬ ‫له‌دۆخه‌ ناهه‌مواره‌كاندا كارمان بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و سزای‌ خۆی‌ وه‌رده‌گرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌ركی‌ ئێمه‌یه‌ وه‌كو ژوری‌ ك���ردوه‌ كااڵی‌ زۆر بهێن���ن‌و نرخه‌كان‬ ‫بازرگانی‌ هه‌مو كاروباره‌كانی‌ په‌یوه‌ست دابه‌زێنن"‪.‬‬

‫میدیا وەک چەکێکی‬ ‫وێرانکەر‪!.‬‬ ‫کامەران سوبحان‬ ‫له‌ماوەی بیس����ت س����اڵی ڕابردودا‬ ‫دور‌و نزی����ک له‌میدیا جۆراوجۆرەکانی‬ ‫کوردستاندا کارم کردوەو تاڕادەیەکیش‬ ‫ئ����اگاداری وردەکاری����ی کارکرکردن‌و‬ ‫ڕوم����اڵ‌و پەیوەندیی����ە ئۆرگان����ی‌و نا‬ ‫ئۆرگانییەکانی ئەو میدیایانەم‪ .‬بەاڵم‬ ‫له‌ماوەی دو س����اڵی ڕاب����ردودا‪ ،‬وەک‬ ‫کارەکتەرێکی س����ەرەکی‌و بەرپرسی‬ ‫ڕاگەیاندن‌و ڕۆشنبیریی یەکێک له‌سێ‬ ‫سەرۆکایەتییەکەی هەرێمی کوردستان‪،‬‬ ‫کە پەرلەمانی کوردستانە‪ ،‬کارم کرد‪،‬‬ ‫به‌ش����ێوازێکی فراوانتر تابلۆی ڕوداوە‬ ‫ئاشکرا‌و نهێنییەکانم له‌نزیکەوە بینی‪.‬‬ ‫ئەم دو ساڵە بۆ من‪ ،‬به‌هەمو کۆسپ‌و‬ ‫تەگەرە‌و کێشەکانییەوە‪ ،‬خەرمانێکی‬ ‫گ����ەورە‌و ئەزمونێک����ی ف����راوان ب����و‬ ‫له‌پەیوەندی‌و کارکردن‪ .‬لەم ماوەیەدا‬ ‫به‌وردی ئ����اگاداری جواڵندنی هەواڵ‌و‬ ‫بەدەس����تهێنانی زانیاریی بوم لەالیەن‬ ‫میدی����اکاران‌و ڕۆژنامەنوس����انەوە‪،‬‬ ‫ش����تێک ک����ە زۆر ش����انازی پێ����وە‬ ‫دەکەم‪ ،‬لەم دو س����اڵەی کارکردنمدا‪،‬‬ ‫توانیم����ان به‌پراکتیک����ی تاڕادەیەک‬ ‫ئ����ەو دروش����مە بکەینە ڕاس����تی‪ ،‬کە‬ ‫دەرگای زانیاریی بۆ ڕۆژنامەنوس����ان‬ ‫بخەین����ە ڕو‪ ،‬هەرچەن����دە له‌نزی����ک‬ ‫خۆمان‌و له‌دەرەوەش ئەم کارە هێندە‬ ‫ئاسان‌و بێ کێشە نەبو‪ ،‬بەاڵم توانیم‬ ‫به‌بۆش����اییەک‪ ،‬لەنێ����وان پەرلەمان‌و‬ ‫هەمو میدیاکانی کوردستان به‌حزبی‌و‬ ‫ئەهلی‌و سێبەرەوە بوەستین‪.‬‬

‫به‌هێزتره‌ له‌ئی���راده‌ی په‌رله‌مان بۆیه‬ ‫‌كاتێك ئ���ه‌وان بیانه‌وێ���ت په‌رله‌مان‬ ‫به‌هێزه‌‪ ،‬نه‌شیانه‌وێت ئه‌وا ئه‌م دۆخه‌ی‬ ‫لێده‌كه‌وێته‌وه‌ كه‌ به‌س���ه‌ر په‌رله‌ماندا‬ ‫هاتوه‌"‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی یه‌كێتی‬ ‫گه‌ش���توه‌ته‌ ئه‌و بڕوایه‌ی "باش���ترین‬ ‫(له‌داهاتودا ورد‌و درشتی کارکردنی‬ ‫رێگە چارەی ئ���ه‌م دۆخه‌ كۆبونەوەی‬ ‫خۆم‪ ،‬کۆس����پ‌و تەگەرەکانی بەردەمم‬ ‫لوتكەی سەركردایەتی حزبەكانه"‪‌.‬‬ ‫له‌س����ەرۆکایەتی پەرلەم����ان‌و لیژنەی‬ ‫ئێس���تا كه‌ دۆخی په‌رله‌مان جوڵه‌ی ڕۆشنبیریی پەرلەمان باڵودەکەمەوە)‬ ‫لەماوەی ئەم دو س����اڵەی کارکردنم‬ ‫تێكه‌وتوه‌ زۆرینه‌ جگ���ه‌ له‌گۆڕان به‌و‬ ‫ئاڕاس���ته‌یه‌ هه‌نگاو ده‌نێن كه‌ دۆخی لەپەرلەمان����ی کوردس����تان ئەوەم بۆ‬ ‫په‌رله‌م���ان ده‌بێت ئاس���ایی بكرێته‌وه‌ دەرک����ەوت‪ ،‬ئ����ەوەی هەندێجار میدیا‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌بێ س���ه‌رۆكایه‌تی ئێس���تا‪ ،‬ل����ەم واڵتەدا وەک ه����ەواڵ‌و زانیاریی‬ ‫ئه‌و ده‌نگانه‌ش���ی هاواریان ده‌كرد بۆ به‌هاواڵت����ی دەگەیەنێ����ت‪ ،‬چەکێکی‬ ‫هه‌مواركردنه‌وه‌ی یاسای سه‌رۆكایه‌تی وێرانکەر‌و کوشندەیە‌و پشێویی لەناو‬ ‫په‌رله‌مان ن���ه‌ك هه‌ر ونب���ون به‌ڵكو ژیانی هاواڵتی‌و الیەنە سیاس����ییەکان‬ ‫حیزبه‌كانیان وایانلێكردن به‌پێچه‌وانه‌وه‌ زیاتر دەکات‪.‬‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وت بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئەگ����ەر له‌ماوەی بیس����ت س����اڵی‬ ‫ڕاب����ردودا‪ ،‬دڵمان ب����ەوە خۆش بێت‪،‬‬ ‫پەراوێزێک بۆ ئازادیی ڕۆژنامەگەریی‌و‬ ‫ڕادەربڕی����ن له‌هەرێم����ی کوردس����تان‬ ‫دروس����ت ب����وە‌و دەی����ان کارەکتەری‬ ‫پرۆفیشناڵی میدیایی‌و ڕۆژنامەنوسی‬ ‫بوێر‌و بەرپرسیار دروست بون‪ ،‬دەبێت‬ ‫به‌دیوەکەی تریشدا غەمگین‌و نیگەران‬ ‫بین به‌ش����ێواندنی ژینگەی سیاسی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و هەرێمی کوردستان‪ .‬کە‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ئه‌گ���ه‌ری‌ دابه‌زاندن���ی‌ به‌پلەی یەکەم گیانی نابەرپرسیارانە‌و‬ ‫زیات���ری‌ نرخ���ی‌ به‌نزینی���ش‪ ،‬ناوبراو نەبونی ش����ەفافییەت‌و نەبەخش����ینی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌مه‌ په‌یوه‌ندی‌ زانیاریی دروس����ت‪ ،‬هۆکاری سەرەکی‬ ‫به‌بۆرسه‌ی‌ جیهانی‌‌و به‌رز‌و نزمی‌ نرخی‌ ئەم شێواندنە سیاسی‌و کۆمەاڵیەتییە‪،‬‬ ‫نه‌وته‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا ک����ە هەندێج����ار وای ک����ردوە هەواڵە‬ ‫ئه‌وان سوپاسی‌ هه‌ركه‌سێك ده‌كه‌ن كه‌ ناڕاس����تەکانی نێو میدیاو کەناڵەکانی‬ ‫له‌ژێر چاودێ���ری‌ حكومه‌تدا له‌ (‪ )600‬ڕاگەیاندن الیەنەکان وەک چەکێک بۆ‬ ‫ش����ەڕی دەرونی‪ ،‬دژ به‌یەکتر بەکاری‬ ‫كه‌متریش بیفرۆشن‪.‬‬ ‫س���یروان محه‌م���ه‌د وت���ی‌ "ره‌نگ���ه‌ بێنن‪ .‬ئەگەر له‌مالنێی سیاسییەکاندا‪،‬‬ ‫حكوم���ه‌ت گله‌یی‌‌و گازن���ده‌ی‌ هه‌بێت‪ ،‬هێزێک بەرامبەر هێزێکی تر بدۆڕێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وه‌ ئیش���ی‌ ئێمه‌یه‌ وه‌ك ژوری‌ هێزی دۆڕاو‪ ،‬تەنه����ا به‌دزە پێکردنی‬ ‫بازرگانی‌ كه‌ كاری‌ خۆمان رێك بخه‌ین‪ ،‬هەواڵ����ی ناڕاس����ت لەس����ەر الیەن����ی‬ ‫حكومه‌ت ده‌ڵێت به‌(‪ )700‬دینار به‌اڵم بەرامبەر‌و کارەکت����ەرە دیارەکانی بۆ‬ ‫ئێمه‌ كردومان���ه‌ به‌(‪)600‬دینار‪ ،‬ره‌نگه‌ ناو دەزگاکانی ڕاگەیاندن‪ ،‬هۆکارێکی‬ ‫هه‌ڵه‌ لێكتێگه‌یش���تنێك هه‌بێت به‌وه‌ی‌ بەهێ����زە ب����ۆ پارس����ەنگ کردنەوەی‬ ‫ك���ه‌ حكوم���ه‌ت وابزنێت ئێم���ه‌ نرخی‌ دۆڕان‌و هەڵ����ە‌و کەموکورتییەکان����ی‪.‬‬ ‫(‪ )600‬مان داناوه‌ ئیتر خه‌ڵك ناتوانێت نمونەی ئەم ڕوداوانەش بێ ش����ومار‬ ‫له‌وه‌ كه‌متر بیفرۆشێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ وانیه‌ زۆرن‪!.‬‬ ‫ئێمه‌ پێمان وتون نابێت له‌و نرخه‌ زیاتر‬ ‫ئەوەی مای����ەی نیگەرانییە‪ ،‬هەندێ‬ ‫به‌نزین بفرۆش���ن‌و ئه‌وانیش به‌ویس���تی‌‬ ‫جار میدیای ئەهل����ی‌و ئەو میدیایەی‬ ‫خۆیان ئه‌و نرخه‌یان قبوڵ بوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "قایمقامیه‌ت���ی‌ س���لێمانی‌ تاڕادەیەک بەرپرس����یارترە‪ ،‬زیاتر لەم‬ ‫باس���ی‌ له‌وه‌ كردوه‌ كه‌ نرخ الی‌ ژوری‌ بابەت����ەدا دەکەونە هەڵ����ەوە‪ .‬ڕەنگە‬ ‫بازرگانی‌ نی���ه‌و الی‌ ئه‌وانه‌‪ ،‬من پێیان هۆکاری ئەمەش زۆربن‪ ،‬هەر له‌نەدانی‬ ‫ده‌ڵێم په‌یڕه‌وی‌ ناخۆی‌ ئێمه‌ كه‌ به‌یاسا زانیاریی پێیان تا دەگاتە ئابڵۆقەدانی‬ ‫دامه‌زراوه‌ تێی���دا هاتوه‌ ئێمه‌ ده‌توانین ئابورییان‌و بردنی ڕۆژنامەنوسەکانیان‬ ‫كۆبونه‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ بازرگانه‌كان بكه‌ین‌و ب����ۆ دەزگا ڕاگەیاندنە س����ێبەرەکان‪.‬‬ ‫كه‌رته‌كان رێك بخه‌ینه‌وه‌‪ ،‬رێكخس���تنی‌ بەاڵم هیچی پاس����او نییە بۆ کەوتنە‬ ‫كه‌رت���ی‌ بازرگانی‌ ئیش���ی‌ ئێمه‌یه‌ نه‌ك هەڵ����ەی زەق له‌پێدان����ی زانیاری����ی‌و‬ ‫ئیشی‌ ده‌وڵه‌ت‪ ،‬ئه‌وه‌ ئه‌ر‌كی‌ سه‌رشانی‌ باڵوکردن����ەوەی هەواڵێک����ی وا ک����ە‬ ‫خۆمان���ه‌‌و منه‌تی���ش ناكه‌ین به‌س���ه‌ر ببێتە چەکێکی وێرانکەر‌و کوش����ندە‬ ‫له‌کۆمەڵگەدا‪!.‬‬ ‫كه‌سه‌وه‌"‪.‬‬

‫نرخ ‌ی به‌نزین كێشه‌ له‌نێوان حكومه‌ت‌و بازرگاناندا دروستده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫نێچیرڤان چاكسازی‌ ده‌كات یان كاری‌ نایاسایی‌؟‬

‫‪5‬‬

‫به‌نایاسایی‌ خوشكێك ‌ی فوئاد حسێن به‌"به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی گشتی‌" خانه‌نشین ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌ نێچیرڤان بارزانی‌ باس‌‬ ‫له‌ئه‌نجامدانی‌ چاكسازی‌ ده‌كات‪ ،‬به‌پێی‌‬ ‫دو به‌ڵگه‌نامه‌ كه‌ ده‌ست رۆژنامه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتون‪ ،‬له‌م مانگی‌ كانونی‌‬ ‫یه‌كه‌مه‌دا به‌نایاسایی‌ خوشكێكی‌‬ ‫فوئاد حسێن سه‌رۆكی‌ دیوانی‌‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ به‌پله‌ی‌ به‌رێوه‌به‌ری‌‬ ‫گشتی‌ خانه‌نشین کردوه‌‪ ،‬به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫رۆژێك به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ بوبێت‪.‬‬ ‫له‌كاتێكیشدا كه‌ دامه‌زراندن راگیراوه‌‪،‬‬ ‫به‌فه‌رمانێكی‌ تایبه‌تی‌ ده‌رچویه‌كی‌‬ ‫په‌یمانگای‌ ته‌كنیكی‌ له‌سه‌ر میالكی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌ به‌"ناونیشان‌و‬ ‫موچه‌ی‌ شایسته‌" دامه‌زراندوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك كه‌ ده‌س���ت‬ ‫ئاوێن��� ‌ه كه‌وت���وه‌ "سۆس���ه‌ن محه‌مه‌د‬ ‫حسێن به‌گی‌"‪ ،‬خوشكی‌ "فوئاد حسێن"‬ ‫به‌فه‌رمانی‌ نێچیرڤ���ان بارزانی‌ به‌پله‌ی‌‬ ‫"به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌" خانه‌نشین كراوه‌‬ ‫به‌موچه‌ی‌ سێ‌ ملیۆن دینار‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫خانه‌نش���ینی‌ هه‌ولێ���ر كه‌ نه‌یویس���ت‬ ‫ن���اوی‌ باڵوبكرێت���ه‌وه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‬ ‫راگه‌یاند "سۆس���ه‌ن محه‌مه‌د حس���ێن"‬ ‫وه‌ك ئه‌ندازیارێك���ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‬ ‫ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌و نیش���ته‌جێ‌ كردنی‌‬ ‫هه‌ولێ���ر كاتێ���ك به‌موچه‌یه‌ك���ی‌ كه‌م‬ ‫خانه‌نش���ین ك���راوه‌ ن���اڕازی‌ ب���وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ره‌نجام له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ناوبراو‬ ‫خوش���كی‌ "فوئاد حسێن" بوه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌ سه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیرانه‌وه‌ به‌ناونیش���انی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫گشتی‌ خانه‌نش���ین كراوه‌ به‌موچه‌ی‌ ‪3‬‬ ‫ملیۆن دینار‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌م سه‌رچاوه‌ ئاگاداره‌‪ ،‬سۆسه‌ن‬

‫سۆسه‌ن محه‌مه‌د‬ ‫حسێن رۆژێك‬ ‫له‌ژیانیدا وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشت ‌‬ ‫ده‌ستبه‌كار نه‌بو‌ه‬ ‫تا به‌و ناونیشان ‌ه‬ ‫خانه‌نشین بكرێت‬ ‫به‌ڵكو ته‌نها‬ ‫ی‬ ‫ئه‌ندازیارێك ‌‬ ‫ئاسایی‌ بوه‌‬ ‫محه‌مه‌د حس���ێن رۆژێك له‌ژیانیدا وه‌ك‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ ده‌ستبه‌كار نه‌بوه‌ تا‬ ‫به‌و ناونیشانه‌ خانه‌نشین بكرێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ته‌نها ئه‌ندازیارێكی‌ ئاسایی‌ بوه‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خانه‌نشین كراوه‌ موچه‌كه‌ی‌ كه‌م‬ ‫بوه‌‪ ،‬ناڕازی‌ بوه‌و به‌فه‌رمانی‌ نێچیرڤان‬ ‫بارزانی ناونیش���انی‌ خانه‌نشینییه‌كه‌ی‌‬ ‫ك���راوه‌ به‌"به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌"‪ ،‬بۆ‬

‫ئ���ه‌وه‌ی موچ���ه‌ی خانه‌نش���ینییه‌که‌ی‬ ‫دوهێنده‌ زیاتربێت ‪.‬‬ ‫ب���ه‌دوای‌ ئه‌و فه‌رمانی‌ نێچیرڤانیش���دا‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ خانه‌نشینی به‌پێی‌‬ ‫نوس���راوی‌ ژم���اره‌ ‪ 23647‬له‌رێكه‌وت���ی‌‬ ‫‪2015/12/2‬دا به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ خانه‌نشینی‌‬ ‫هه‌ولێر‪2/‬ی‌ ئاگادار كردوه‌ته‌وه‌ كه‌ سۆسه‌ن‬ ‫محه‌مه‌د حس���ێن به‌گی‌ له‌‪2015/6/1‬ه‌وه‌‬

‫‪ 3‬ملی���ۆن دین���ار موچه‌ی‌ خانه‌نش���ینی‌‬ ‫پێبدرێت‪.‬‬ ‫له‌به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ دوه‌میش���دا‪ ،‬نێچیرڤان‬ ‫بارزانی‌ به‌نوس���راوی‌ ژم���اره‌ی‌ ‪1385‬ی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زی���ران‬ ‫بڕیاری���داوه‌‬ ‫ل���ه‌(‪)2015/12/20‬دا‬ ‫به‌دامه‌زراندن���ی‌ "رێ���كان محه‌م���ه‌د‬ ‫بابه‌ك���ر" ده‌رچوی‌ په‌یمان���گای‌ ته‌كنیكی‌‬

‫له‌س���ه‌ر میالكی‌ وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���تی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئه‌وه‌شی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫به‌"ناونیشان‌و موچه‌ی‌ شایسته‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ بۆ به‌دواداچونی‌ ئه‌م دامه‌زراندنه‌ ته‌ندروس���تی‌ پێویس���تی‌ به‌دامه‌زراندنی‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ كرد به‌"د‪.‬خال���س" وته‌بێژی‌ خه‌ڵكانی‌ پس���پۆڕی‌ بواری‌ ته‌ندروستیه‌‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستییه‌‪ ،‬ناوبراو ئاماژه‌ی‌ ئه‌و وتی‌ "نێچیرڤان بارزانی‌ مافی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌ ك���رد كه‌ ئ���ه‌و دامه‌زراندنه‌ له‌الیه‌ن ئه‌وه‌ی‌ هه‌ی���ه‌ فه‌رمان ب���ۆ دامه‌زراندنی‌‬ ‫نێچیرڤان بارزانیه‌وه‌ بڕیاری‌ له‌سه‌ر دراوه‌‪ ،‬تاكه‌كه‌س���ێكیش ده‌ربكات‪ ،‬م���ه‌رج نییه‌‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران ده‌سه‌اڵتی‌ هه‌مو كاتێك دامه‌زراندن به‌لیست بێت"‪.‬‬

‫ئاسایش‌و هێزێكی‌ سوات سه‌رمایه‌دارێك له‌سلێمان ‌ی ده‌ستگیرده‌كه‌ن‬

‫ی كارگ ‌هی‌ چیمه‌نتۆی‌ ده‌لتا له‌بازیان ده‌بێته‌ كێشه‌یان‬ ‫هاوبه‌شه‌كان ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫نه‌وزاد داود جاف (به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫رێگه‌پێدراوی كارگ ‌هی‌ چیمه‌نتۆی‌ ده‌لتا‬ ‫له‌بازیان‌و سه‌رۆكی ده‌سته‌ی به‌ڕیوه‌بردنی‬ ‫بانكی شیمال‌و یه‌كێك له‌خاوه‌نه‌كانی‌ جاف‬ ‫تاوه‌ر) كه‌ به‌"نه‌وزه‌ر جاف" ناسراوه‌‪،‬‬ ‫دوای تۆماركردنی سكااڵ له‌سه‌ری‌و ئاماده‌‬ ‫نه‌بونی له‌به‌رده‌م دادوه‌ر‪ ،‬له‌الیه‌ن هێزێكی‌‬ ‫سوات‌و ئاسایشی‌ سلێمانیه‌وه‌ توركه‌ی‌‬ ‫ده‌كرێته‌ سه‌رو ده‌ستگیر ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "سكااڵی‌ یاسایی له‌سه‌ر ئاسایش‬ ‫تۆمار ده‌ك ‌هم‌‪ ،‬ده‌بێت رونییبكاته‌وه‌ كێ‌‬ ‫ئه‌وانی‌ ناردوه‌ته‌ سه‌رم"‪ ،‬هاوبه‌شێكیشی‌‬ ‫ده‌ڵێت "نه‌وزاد جاف وه‌ك سه‌رۆكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی بانكی شیمال یاری به‌حسابی‬ ‫كۆمپانیای‌ چیمه‌نتۆی ده‌لتا كردوه‌"‪.‬‬ ‫ڕۆژی ‪ ،١٢/٢١‬ن����ه‌وزاد داود ج����اف (‬ ‫س����ه‌رۆكی ده‌س����ته‌ی به‌ڕیوه‌بردنی بانكی‬ ‫شیمال‌و به‌ڕیوه‌به‌ری رێگه‌پێدراوی كارگ ‌هی‌‬ ‫چیمه‌نتۆی‌ ده‌لتا له‌بازیان‌)‪ ،‬ده‌ست به‌سه‌ر‬ ‫ده‌كرێ����ت‪ ،‬دوای‌ ئه‌و‌هی‌ له‌الی����ه‌ن یه‌كێك‬ ‫له‌هاوبه‌شه‌كانیه‌كه‌وه‌ له‌كارگه‌ی‌ چیمه‌نتۆی‌‬ ‫ده‌لتا له‌بازیان س����كااڵی‌ یاس����ایی‌ له‌سه‌ر‬ ‫تۆمار ده‌كرێت به‌تۆمه‌تی‌ "هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن‌و‬ ‫بردن����ی‌ ده‌ی����ان ملی����ۆن دۆالر"‪ ،‬دادوه‌ری‬ ‫(دادگای لێكۆلین����ه‌وه‌ی س����لێمانی چوار)‬ ‫به‌فه‌رمانێكی گرتننامه‌‪ ،‬فه‌رمانی‌ ده‌ستگیر‬ ‫كردن����ی‌ ب����ۆ ده‌رده‌كات به‌ه����ۆی‌ ئام����اده‌‬ ‫‌نه‌بونیه‌وه‌ له‌به‌رده‌م دادوه‌ر به‌مه‌به‌س����تی‌‬ ‫ئیفاده‌ وه‌رگرتن‪ ،‬پاش ده‌ستگیر كردنیشی‌‬ ‫ناوبراو به‌كه‌فاله‌ت ئازاد ده‌كرێت‌‌‪.‬‬ ‫نه‌وزاد جاف س����ه‌باره‌ت به‌و تۆمه‌تان ‌هی‌‬ ‫كه‌ به‌هۆیه‌وه‌ س����كااڵی‌ یاس����ایی‌ له‌سه‌ر‬ ‫تۆمار ك����راوه‌‪ ،‬له‌په‌یوه‌ندییه‌كدا به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان����د ئ����ه‌و تۆمات����ه‌ زۆر له‌واقیعه‌وه‌‬ ‫دورن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئێمه‌ ئیش����ێكی‌ گه‌وره‌مان‬ ‫ك����ردوه‌‪ ،‬به‌رپرس����یاریه‌تیه‌كی‌ گ����ه‌وره‌ی‌‬ ‫تی����ا بوه‌‪ ،‬دیاره‌ گرفتی����ش هه‌بوه‌و گرفت‌و‬ ‫قه‌یرانه‌كه‌ش قه‌یرانی‌ گش����تی بوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پاره‌و نه‌ختین ‌هی‌ بانكه‌كان هه‌موی‌ له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌ چه‌قیون‌و گیرمان خواردوه‌"‪.‬‬

‫ئاسایش‌و هێزه‌کان ‌ی‬ ‫ئاگاداری‬ ‫سوات به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫هاوبه‌شه‌كانی‬ ‫زۆر ناشیرین‌و ب ‌ێ‬ ‫كردو‌ه بیست‬ ‫ئسواڵنه‌ هاتونه‌ت ‌ه‬ ‫ملیۆن دۆالری‬ ‫سه‌رم‪ ،‬بۆیه‌ سكااڵ ‌ی‬ ‫داناوه‌ به‌ئیمزای‬ ‫خۆی له‌كارگه‌كه‌دا یاساییان له‌سه‌ر تۆمار‬ ‫ده‌كه‌م‌و ده‌بێت ئاسایش‬ ‫له‌كاتێكدا هیچ‬ ‫جۆره‌ پاره‌یه‌كی رونیبكاته‌و‌ه كی‌ ئه‌وان ‌ی‬ ‫ناردوه‌ت ‌ه سه‌رم‬ ‫دانه‌ناوه‌‬ ‫هیوا ره‌ئوف‬ ‫وتیش����ی‌ "هه‌ندێ‌ ك����ه‌س ل����ه‌م قه‌یرانه‌‬ ‫تێ����ده‌گات‌و هه‌ن����دێ‌ كه‌س����یش تێناگات‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ سكااڵی‌ یاس����ایی‌ تۆمار كردوه‌‬ ‫یه‌كێك ب����وه‌ له‌ش����ه‌ریكه‌كان‪ ،‬ك����ه‌ ناوی‌‬ ‫هیوای����ه‌‌و به‌هه‌ڵ����ه‌دا چ����وه‌‪ ،‬له‌ڕاس����تیدا‬ ‫ویس����تویه‌تی‌ ئیدار‌هی‌ كارگ ‌هی‌ چیمه‌نتۆی‌‬ ‫ده‌لت����ا وه‌ربگرێت‪ ،‬به‌اڵم ش����ه‌ریكه‌كانی‌ تر‬ ‫كه‌ زۆرین����ه‌ن قبوڵیان نه‌ك����ردوه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫به‌ش����وێن بیانودا گه‌ڕاوه‌‪ ،‬وه‌ختێك كه‌ من‬ ‫له‌وێ‌ نه‌بوم چوه‌ له‌بنكه‌ی‌ پۆلیسی‌ بازیان‬ ‫س����كااڵی‌ كردوه‌و ته‌بلیغێكی‌ ناردوه‌‌و دوای‌‬ ‫‪ 3‬رۆژ ته‌بلیغه‌كه‌ بوه‌ به‌فه‌رمانی‌ ده‌ستگیر‬ ‫كردن"‪.‬‬ ‫نه‌وزاد ج����اف ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫دوای‌ گه‌ڕان����ه‌وه‌ی‌ چ����وه‌ ئیف����اد‌هی‌ خۆی‌‬ ‫داوه‌و دادوه‌ر به‌كه‌فال����ه‌ت ئازادی‌ كردوه‌‪،‬‬

‫نه‌وزاد جاف‬ ‫ئ����ه‌و وتی‌ "ب����ه‌اڵم به‌بێ‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ فه‌رمان ‌ی‬ ‫ده‌س����تگیر كردنم له‌الی‌ ئاس����ایش‌و هێزی‌‬ ‫س����وات هه‌بێت‌و ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌وانه‌وه‌‌ بێت‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌كی‌ زۆر ناشیرین‌و‬ ‫بێ‌ ئسواڵنه‌ هاتونه‌ته‌ سه‌رم‪ ،‬بۆیه‌ سكااڵی‌‬ ‫یاس����اییان له‌س����ه‌ر تۆمار ده‌كه‌م‌و ده‌بێت‬ ‫ئاسایش رونیبكاته‌وه‌ كی‌ ئه‌وانی‌ ناردوه‌ته‌‬ ‫سه‌رم"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ لێپرسراوی‌ بااڵی‌‬ ‫حكومه‌تن نكوڵی‌ ده‌كه‌ن له‌وه‌ی‌ ده‌ستیان‬ ‫له‌و مه‌س����ه‌له‌یه‌دا هه‌بوبێت‌و ده‌ڵێن ئاگادار‬ ‫نی����ن‪ ،‬شه‌خس����ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئاسایش����ی‌‬ ‫گش����تی‌‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ئاسایشی‌ سلێمانیش‬ ‫زۆر له‌نزیكه‌وه‌ من ده‌ناس����ن‪ ،‬پێویس����تی‌‬ ‫به‌وه‌ نه‌بوه‌ هێز بنێرنه‌ سه‌رم‪ ،‬ئێمه‌ یاخی‌‬ ‫نه‌بوی����ن‌و هه‌م����و كاتێك یاس����ا‌و قانونمان‬

‫جێبه‌جێ‌ كردوه‌‌و به‌قس���� ‌هی‌ لێپرس����راوانی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس����ی‌ یه‌كێتی‌‌و كاربه‌ده‌ست ‌ه‬ ‫گه‌وره‌كانی����ش ئه‌م����ه‌ هه‌ڵه‌یه‌ك����ی‌ گه‌وره‌‬ ‫ب����وه‌ به‌رامبه‌ر به‌من ك����راوه‌‌و ده‌ڵێن ئێمه‌‬ ‫نه‌مانزانی����وه‌ كه‌ جه‌نابت����ی‌ وتویانه‌ نه‌وزاد‬ ‫ناوێكه‌‪ ،‬ئێمه‌ تۆمان به‌نه‌وزه‌ر ناسیوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدای����ه‌ بانكی ش����یمال كه‌‬ ‫هاواڵتیان وكۆمپانیاكانی ش����اری سلێمانی‬ ‫زۆرتری����ن ب����ڕه‌ پاره‌ی����ان تێ����دا داناوه‌و‬ ‫ن����ه‌وزاد داود جاف س����ه‌رۆكی‌ ده‌س����ته‌ی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنیه‌تی‌‌‪ ،‬له‌سه‌ره‌تای ساڵی ‪٢٠١٥‬وه‌‬ ‫كێش����ه‌ی گه‌وره‌ی نه‌بونی پ����اره‌ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ نه‌وزاد جاف ئه‌وه‌ رونده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ كێشه‌كه‌ په‌یوه‌سته‌ به‌سه‌رجه‌م قه‌یرانی‬ ‫ئابوری عیراق‌و كوردستانه‌وه‌‌‪ .‬به‌اڵم به‌پێی‌‬ ‫زانیاریه‌كان����ی‌ ئاوێن����ه‌ الیه‌نی‌ س����كااڵكار‬

‫له‌س����كااڵكه‌یدا جه‌غتی‌ له‌وه‌ كردوه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫"قه‌یرانی دارایی ته‌نه����ا هۆكاریك بووه‌ بۆ‬ ‫ده‌ركه‌وتنی` كێش����ه‌كانی ئه‌و بانكه‌و هیچ‬ ‫بانكێكی ئه‌هلی به‌ئه‌ندازه‌ی‌ بانكی شیمال‬ ‫كێش����ه‌ی نه‌قدی نیه‌‌‪ .‬هۆكاری س����ه‌ره‌كی‬ ‫نه‌بونی پ����اره‌ش ‌له‌بانكه‌ك����ه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ ده‌س����ه‌اڵتدارانی بانكه‌ك����ه‌‬ ‫‌به‌ش����یوه‌یه‌كی نایاس����ایی به‌سه‌دان ملیۆن‬ ‫دۆالیان ڕاكێش����اوه‌ بۆ خۆی����ان‌و كۆمپانیاو‬ ‫كه‌سانی په‌یوه‌ندیدار به‌خۆیانه‌وه‌‌و موڵك‌و‬ ‫ماڵیان پێكڕیوه‌و كۆمپانیای پیشه‌س����ازی‌و‬ ‫بارزگانی به‌ڵێنده‌رایه‌تیان پێداناوه‌"‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ن����ه‌وزاد ج����اف ئ����ه‌و تۆمه‌تانه‌‬ ‫به‌توندی‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "شه‌ریكه‌‬ ‫س����ه‌ره‌كیه‌كانم ژماره‌یان ش����ه‌ش كه‌سه‌‪،‬‬ ‫هه‌مویان له‌گه‌ڵ‌ مندان ته‌نها هیو‌ای‌ ره‌ئوفی‌‬

‫عه‌لییه‌فه‌نی‌ نه‌بێت كه‌ ئه‌م جۆره‌ قسانه‌ی‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئه‌م قسانه‌ش جۆرێكه‌ له‌هه‌ڵچون‌و‬ ‫هۆكاره‌ك���� ‌هی‌ ئه‌وه‌ی����ه‌ كه‌ ح����ه‌زی‌ كردوه‌‬ ‫ئیداره‌ی‌ چیمه‌نتۆكه‌ وه‌ربگرێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش����دا‪ ،‬هی����وا ره‌ئوف عه‌لییه‌‬ ‫فه‌نی كه‌ سكااڵی یاسایی له‌سه‌ر نه‌وزاد جاف‬ ‫تۆمار كردوه‌‪ ،‬له‌په‌یوه‌ندییه‌كدا به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "له‌ش����ه‌ریكه‌ س����ه‌ره‌كییه‌كان‬ ‫دو كه‌س����مان س����كااڵی یاس����اییمان‬ ‫له‌س����ه‌ر ن����ه‌وزاد داود ج����اف به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫رێگه‌پێ����دراوی كارگ���� ‌هی‌ چیمه‌نتۆی‌ ده‌لتا‬ ‫له‌بازیان‌و سه‌رۆكی ده‌سته‌ی به‌ڕیوه‌بردنی‬ ‫بانكی ش����یمال‌ تۆمار كردوه‌‪ ،‬له‌نێو هه‌مو‬ ‫ش����ه‌ریكه‌كاندا ته‌نها یه‌كێك له‌شه‌ریكه‌كان‬ ‫هه‌ڵوێس����تی ناڕونه‌‪ ،‬ئه‌وی����ش له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی له‌گ����ه‌ڵ نه‌وزادایه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫راس����تییه‌كانیش ده‌زان����ێ‌و له‌ئه‌نجامی ئه‌و‬ ‫راپۆرت����ه‌ی س����ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندن‌و‬ ‫پاره‌ بردن‪ ،‬پێشكه‌شی ئه‌نجومه‌نی ئیداره‌م‬ ‫كردوه‌ هه‌مویان توشی شۆك بون"‪.‬‬ ‫هیوا ئه‌وه‌ش����ی ره‌تكرده‌وه‌ كه‌ هۆكاری‬ ‫س����كااڵكه‌ی ئ����ه‌وه‌ بوبێ����ت ئی����داره‌ی‬ ‫چیمه‌نت����ۆی ده‌لتا له‌بازیان وه‌ربگرێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت����ی "مه‌حزه‌ری كۆبونه‌وه‌م����ان هه‌یه‌ كه‌‬ ‫واژۆی منی له‌س����ه‌ره‌و تێی����دا داوام كردوه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری رێگه‌پێدراوی ئێس����تا نه‌وزاد‬ ‫ج����اف الببرێ����ت له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی متمان����ه‌ی‬ ‫نه‌ماوه‌و ئه‌و كه‌س����ه‌ بكرێت به‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫رێگه‌پێدراو كه‌ ئێس����تا به‌كرده‌كی ئیداره‌ی‬ ‫كارگه‌ك����ه‌ ده‌كات‌و ن����اوی موهه‌نه‌ده‌‪ ،‬واته‌‬ ‫كه‌ داوام ك����ردوه‌ ئه‌و الببرێت مه‌به‌س����تم‬ ‫خۆم نه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ راس����تییه‌كه‌ به‌مه‌حزه‌ر‬ ‫نوسراوه‌‌و رونیش����ه‌ مه‌به‌ستم ئه‌وه‌ بوه‌ كه‌‬ ‫موهه‌نه‌د ببێته‌ به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری رێگه‌پێدراوو‬ ‫ئیداره‌یه‌كی كاراو شه‌فافمان هه‌بێت‌"‪.‬‬ ‫‪‎‬وتیش����ی "نه‌وزاد جاف وه‌ك س����ه‌رۆكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی بانكی ش����یمال یاری به‌حسابی‬ ‫كۆمپانیای‌ چیمه‌نتۆی ده‌لتا كردوه‌‪ ،‬هه‌مو‬ ‫هاوبه‌ش����ه‌كان به‌رون����ی ئه‌زان����ن كه‌ فێڵی‬ ‫لێكردون به‌وه‌ی كه‌ ئاگاداری هاوبه‌شه‌كانی‬ ‫كردوه‌ بیست ملیۆن دۆالری داناوه‌ به‌ئیمزای‬ ‫خۆی له‌كارگه‌ك����ه‌دا‪ ،‬له‌كاتێكدا هیچ جۆره‌‬ ‫پاره‌یه‌كی دانه‌ناوه‌"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫عومه‌ر به‌رزنجی جێگری وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی عێراق‌‪:‬‬

‫ئاگامان له‌هاتنی هێز‌ه توركیه‌که‌ نه‌بو‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫عومەر بەرزنجی جێگری وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫عێراق له‌م دیداره‌ی ئاوێنه‌دا باسی چه‌ندین‬ ‫پرسی گه‌رمی تایبه‌ت به‌عێراق و هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ناوچه‌كه‌ ده‌كات‪ ،‬هاوكات‬ ‫له‌باره‌ی دیدی عێراق بۆ هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ده‌ڵێت "تائێستاش هه‌رێم به‌به‌شێك له‌عێراق‬ ‫ده‌زانین و هیچ شتێك به‌فه‌رمی باسنه‌كراوه‌‬ ‫له‌باره‌ی دابه‌شبونی عێراقه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پش����كی كورد لەنوێنەریەتیەكانی‬ ‫عێراق لەدەرەوەچەندە؟‬ ‫عوم����ەر بەرزنجی‪ :‬پێوس����تە بۆ ئەم خاڵە‬ ‫بگەڕێنەوە بۆ ساڵی ‪2003‬یەكەم جار مه‌جلیسی‬ ‫حكوم كاری دەكرد لەعێراقدا‪ ،‬كە‪ 25‬كەسبون‬ ‫بە یاریدەدەرەكانیان����ەوە دەبونە ‪ 75‬كەس‪،‬‬ ‫ئەوكات����ە چەند كەس����ایەتیەكیان كوردبون‪،‬‬ ‫یەك وەجبە باڵیۆز تەعین كرا لەساڵی ‪2004‬دا‬ ‫كەمن لەو وەجبەیەبوم‪ 49 ،‬باڵیۆز بۆ عێراق‬ ‫دانرا‪9 ،‬كەسیان كوردبون كه‌ ده‌یكرده‌ له‌سه‌دا‬ ‫‪ %18‬كۆی ‌باڵیۆزه‌کان‪ ،‬بەشێكیان لەدواتردا‬ ‫خانەنشینكران‪ ،‬لەكاتی خانەنشینیدا شتێك‬ ‫نیە بەناوی پشكەوە‪ ،‬تابتوانی شوێنەكەی بۆ‬ ‫پڕكەیتەوە‪ ،‬واتە كوردێك خانەنش����ین بكرێت‬ ‫كوردێك بكەیتەوە ش����وێنی‪ ،‬چونكە رێگەی‬ ‫دامەزراندن بۆ باڵیۆزی دو رێگەیە‪ ،‬یەكێكیان‬ ‫سیاس����یە ئەوەی دیكەیان كارمەندەكانی ناو‬ ‫باڵیۆزخانه‌ خانەیە بەپلە بەرزكردنەوە دەگەنە‬ ‫ئەو پلەیە‪ ،‬لەساڵی ‪2009‬دا وەجبەیەكی دیكە‬ ‫باڵیۆز دامەزرا وەكو كورد نوێنەری یەكێتی‌و‬ ‫پارتی‌و یەكگرتوی تێدابو‪ ،‬ڕێژەكەش كەمتربو‬ ‫لەوەجب����ەی یەك����ەم‪ ،‬لەئێس����تادا كۆمەڵێك‬ ‫باڵیۆزی كورد م����اون‪ ،‬بەاڵم بۆ هیچ الیەنێك‬ ‫تەعویزكردنەوە نیە‪،‬بەتەنیا كورد نیە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئێستا باس لەوەدەكرێت زۆرینەی‬ ‫ئەو باڵیۆزانەی پش����كی ك����وردن الی پارتین‬ ‫ئەوەتا چەند ڕاستە؟‬ ‫عومەر بەرزنجی‪ :‬یەكێت����ی‌و پارتی وەك‌و‬ ‫یەكب����ون لەكاتی خۆیدا‪ ،‬ب����ەاڵم بۆ یەكگرتو‬ ‫هەرجارەوە باڵیۆزێك تەعینكراوە"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئێس����تاش وەك‌و یەك����ن یەكێتی‌و‬ ‫پارتی؟‬ ‫عومەر بەرزنجی‪ :‬رەنگە لێیان خانەنش����ین‬ ‫بوبێت‪ ،‬كامیان زۆرتری لی خانەنشین بوبێت‬ ‫ئەوەیان كەمت����ری بەردەكەوێت‪ ،‬ئەو بابەتە‬ ‫بەالی ئێمەوە زۆرجێگ����ەی بیركردنەوە نیە‪،‬‬ ‫تابزانین كامیان زیاترە ‪.‬‬

‫دەوڵەتێكی وەك‬ ‫توركیا هەزار‬ ‫جۆر بەرژەوەندی‬ ‫ئابوری‌و سیاسی‌و‬ ‫رۆشنبیری هەیە‬ ‫لەگەڵ عێراقدا‪،‬‬ ‫هیچ بەرژەوەندیەك‬ ‫نیە شەڕ روبدات‬ ‫عومه‌ر به‌رزنجی‬ ‫ئاوێنە‪ :‬بەاڵم لەئێس����تادا دەوترێت شوێنە‬ ‫گرنگەكان هی پارتین؟‬ ‫عومەر بەرزنجی‪ :‬نەخێر وەزارەتی دەرەوەی‬ ‫كاتێ����ك باڵیۆز دەنێریتە دەرەوە‪ ،‬هەر جارەو‬ ‫بەر الیەنێك دەكەوێت‪ ،‬شتێك نیە بڵێن ئەمە‬ ‫بۆ ئ����ەو الیەنەیە‪ ،‬بۆنمونە م����ن ماوەیەك لە‬ ‫لوبن����ان بوم بەاڵم ئێس����تا باڵیۆزی عێراق لە‬ ‫لوبنان كورد نیە‪ ،‬ش����تێك نیە بمێنێتەوە بۆ‬ ‫ك����ەس‪ ،‬بڵێن ئ����ەوە هی پارتی����ەو ئەوە هی‬ ‫یەكێتی����ە‪ ،‬من نازانم چ����ی جیاوازیەكی هەیە‬ ‫لەكوێ‌ بیت‌و لە كوی نەبیت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هاتنی ئەو هێ����زە توركیە تاچەند‬ ‫بە رێكەوتن ب����وە لەگەڵ وەزارەتی دەرەوەی‬ ‫عێراق؟‬ ‫عوم����ەر بەرزنجی‪ :‬بەهی����چ جۆرێك هاتنی‬ ‫ئەو هێزەی توركیا بە رێكەوتن نەبوە لەگەڵ‬ ‫وەزارەت����ی دەرەوەی عێراق����دا‪ ،‬وەزارەت����ی‬

‫دەرەوەی عێراقیش كاری لەس����ەر ئەو بابەتە‬ ‫كردەوە بەهەمو چۆرێ����ك‌و وەفدێكی توركیا‬ ‫هاتون لەگ����ەڵ وەزارەت����ی دەرەوەی عێراق‬ ‫دانیش����تون پێی����ان وتن پێوس����تە ئەو هێزە‬ ‫بگەڕێتەوە جێگەی خۆیان ئینجا دانوس����تاند‬ ‫دەكەی����ن‪ ،‬هەڵبەتە عێراق س����ورە لەس����ەر‬ ‫ئەوەی س����نوری نەبەزێندرێت ئەو مەسەلەیە‬ ‫بە مەس����ەلەیەكی س����یادی دەزانێت‪ ،‬قابیلی‬ ‫قس����ەكردن نیە‪ ،‬ئەبێت هێزەك����ە بگەڕێنەوە‬ ‫ئینجا هەمو دانوس����تاندنێك دەكەین‪ ،‬عێراق‬ ‫نایەوێ����ت هیچ كێش����ەیەكی هەبێ����ت لەگەڵ‬ ‫دەوڵەتێكی وەك‌و توركیا ‪ ،‬تاكو ئێس����تاش‬ ‫عێراق ه����ەر رێگ����ەی دیبلۆماس����ی گرتوە‪،‬‬ ‫هیواداریشین بەرێگەی دیبلۆماسی كێشەكان‬ ‫چارەس����ەربكرێت‪ ،‬دەوڵەتێك����ی وەك توركیا‬ ‫هەزار جۆر بەرژەوەندی ئابوری‌و سیاس����ی‌و‬ ‫رۆش����نبیری هەی����ە لەگ����ەڵ عێراق����دا‪ ،‬هیچ‬

‫بەرژەوەندیەك نیە ش����ەڕ روب����دات‪ ،‬هەوڵی‬ ‫چارەس����ەركردن هەی����ە هیواداری����ن بەرەوە‬ ‫چارەسەركردن بڕوات‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬كاردانەوەكانی عێراق چیە لەئاستی‬ ‫نێودەوڵەتیدا وەك وەزارەتی دەرەوە؟‬ ‫عومەر بەرزنجی‪ :‬عێ����راق ئەم بابەتەی لە‬ ‫كۆمكاری عەرەبی باس����كردووه‌ هەمو واڵتانی‬ ‫عەرەب����ی كۆكبون لەس����ەر ئ����ەوەی توركیا‬ ‫خاك����ی عێراق چۆڵ بكات‪،‬ئەم بابەتە براوەتە‬ ‫مجلیس����ی ئەمن ‪ ،‬عێراق بەردەوام كارلەسەر‬ ‫ئەو بابەت����ەدەكات‪ ،‬هەردەیەوێ����ت بەڕێگەی‬ ‫دیبلۆماسی چارەسەری بكات‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬ئەوەن����دەی ئاگاداربێ����ت عێراق‬ ‫نیگەران نیە لەهەرێمی كوردستان ئاسانكاری‬ ‫بۆ شتێكی ئاوا كردوە؟‬ ‫عوم����ەر بەرزنج����ی‪ :‬ئەو بابەتان����ە تۆزێك‬ ‫حەساس����ن باسكردنیان بەو ش����ێوەیە‪ ،‬وەك‬ ‫شتی ڕەس����می الی منەوە نەهاتو نەڕۆشتوە‬ ‫بۆ ئەوەی وردبین"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ە‪ :‬س����ەبارەت ب����ە پەیوەندی����ە‬ ‫تەلەفۆنیەكەی نێوان بارزانی و عەبادی باسی‬ ‫نێگەرانی تێدا كراوە؟‬ ‫عومەر بەرزنجی‪ :‬لەو باوەڕەدام له‌تەلەفون‌‬ ‫هەر باسێك بكرێت‪ ،‬هەمو ئەو باسانەی تێدا‬ ‫دەكرێ����ت‪ ،‬ئاس����اییە‪ ،‬پەیوەندیەكانی نێوان‬ ‫هەرێ����م بەغداد بەهێزن‪ ،‬چونكە كوردس����تان‬ ‫پارچەیەك����ە لە عێ����راق تاكو ئێس����تا وا بیر‬ ‫دەكرێت����ەوە‪ ،‬لەب����ەر ئەوە ك����ەس تەجاوزی‬ ‫ئ����ەوی تر ناكات ‪ ،‬پەیوەندیەكانیش باش����ن‪،‬‬ ‫لە ئاس����تێكدان هەمو شتێك تەفاومی لەسەر‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬یەكالی كردنەوەی كێش����ەی سوریا‬ ‫ت����ا چەند كاریگەری دەبێت لەس����ەر هەرێمی‬ ‫كوردستان‌وعێراق؟‬ ‫عومەر بەرزنجی‪ :‬ئەوەی ئێس����تا لەعێراقدا‬ ‫ڕوده‌دات لەسوریاوە هاتوە‪ ،‬چارەسەركردنی‬ ‫كێش����ەی س����وریا دەروازەیەكی گەورەیە بۆ‬ ‫چارەسەركردنی كێش����ەكانی عێراق‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەو تیرۆرس����تانەی ئێستا لەعێراق‌و سوریادا‬ ‫هەیە‪ ،‬مەترس����یەكی گەورەیان دروستكردەوە‬ ‫بارودۆخەك����ە‪ ،‬عێراق زۆر پێوس����تی بەوەیە‬ ‫چۆن كێش����ەكانی خۆی چارەس����ەر دەكرێت‬ ‫لە سوریاش����دا چاكبكرێ����ت‪ ،‬مانەوەیان وەك‬ ‫مان����ەوەی نەخۆش����یەكە لەلەش����دا‪،‬چەند‬ ‫موعالەجاتی تری بۆ دابنرێت ئەو فایرۆس����ە‬ ‫هەردەمێنێت‪ ،‬هەمو كاتێكیش ئەو نەخۆشیە‬ ‫هەڕەشەیە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬دابەشبونی سوریا مەترسی لەسەر‬

‫دابەش����بونی عێ����راق و هەرێمی كوردس����تان‬ ‫دروست دەكات؟‬ ‫عوم����ەر بەرزنج����ی‪ :‬من وەم بەرپرس����ێك‬ ‫لەوەزارەت����ی دەرەوە ناچم����ە باس����ی‬ ‫دابەش����بونەوە‪ ،‬بەاڵم ب����اس لەوەدەكەم ئەو‬ ‫مەترس����یانەی هەیە‪ ،‬پێوستم بەوەنیە زۆر بە‬ ‫گریمانە كاربكەم‪ ،‬پێوستەلەس����ەر زۆر شتی‬ ‫دەقیق قس����ەبكەم‪ ،‬ئ����ەوەی دەمەوێت بیڵێم‬ ‫ئەو خەتەرەی لەس����وریادا هەیە زۆر گەرەیە‬ ‫بۆ س����ەر عێراق ‪ ،‬عێراق چەند مەبەس����تێتی‬ ‫كێش����ەكانی ناوخۆی خۆی چارەس����ەربكرین‬ ‫ئەوەندەش مەبەس����تێتی كێشەكان لەسوریا‬ ‫چارەسەربكرێن‪ ،‬ئەگینا مەترسیەكە دەمێنێت‬ ‫بۆ عێراق‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬واڵته‌ گەورەكانی دنیا لەگەڵ ئەوەن‬ ‫عێراق‌وسوریا بە یەكپارچەی بمێنێتەوه‌؟‬ ‫عوم����ەر بەرزنج����ی‪ :‬تاكو ئێس����تا باس����ی‬ ‫ئ����ەوە لەگەڵ عێراق نەك����راوە یەك پارچەی‬ ‫لەدەستبدات‪ ،‬بەڕەسمی‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬زۆرباس����ی ئەوە دەكرێت س����وریاو‬ ‫عێراق كۆتاییان پێهاتوە‪ ،‬باس لەپارچەبونی‬ ‫عێراق وسوریا دەكرێت؟‬ ‫عوم����ەر بەرزنجی‪ :‬ئیس����تا مامەڵە لەگەڵ‬ ‫ئەوە دەكەین عێراق یەك پارچەیە‪ ،‬بەرگریش‬ ‫لەوە دەكەین عێراق بە یەكپارچەی بمێنتەوە‪،‬‬ ‫مامەڵەكردنیش جاوازە لەگەڵ هەواڵدا؟‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هاتنی روس����یا ب����ۆ ناوچەكە چی‬ ‫كاردانەوەیەكی دەبێت؟‬ ‫عومەر بەرزنجی‪ :‬ئێم����ە نامانەوێت عێراق‬ ‫ببێت بە گۆڕەپانی ملمالن����ی هێزەكان‪ ،‬هەر‬ ‫الیەنێك بەب����ی مەرج لەگ����ەڵ عێراقدا بێت‪،‬‬ ‫ب����ۆ روبەرونەوەی تیرۆر‪ ،‬بەباش����ی دەبینیت‬ ‫عێ����راق لەو روانگەیەوە س����ەیری ش����تەكان‬ ‫دەكات‪،‬مەمەڵەیەك����ی هێمنانە دەكات لەگەڵ‬ ‫ئەو بابەتانە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئام����ادەن لەگەڵ روس����یا مامەڵە‬ ‫بكەن؟‬ ‫عومەر بەرزنج����ی‪ :‬چۆری مامەڵە كردنەكە‬ ‫دەزانێت‪ ،‬هەندێك مامەڵە هەیە عێراق لەگەڵ‬ ‫هەمو دنیا دەیكات بێجگە لەئیسڕائیل ‪،‬ئەوە‬ ‫ش����تێكی ئاس����اییە‪ ،‬عێراق قبوڵی نیە‪ ،‬هیچ‬ ‫هێزێك بێتە عێراقەوە‪ ،‬بەبی مۆڵەت وەرگرتن‪،‬‬ ‫ئەوە هێڵی س����ورە‪ ،‬عێ����راق داوای یارمەتی‬ ‫كردوە‪ ،‬مەرجی����ش نیە هەم����و هاوكارییەك‬ ‫قبوڵ بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪:‬پێش����بینی دەك����ەی لەئایندەیەكی‬ ‫نزیكدا عێراق‌و روسیا بگەنە رێكەوتن لەبارەی‬ ‫شەڕی تیرۆرەوە؟‬

‫عوم����ەر بەرزنج����ی‪ :‬هەم����و رێكەوتنی����ك‬ ‫قبوڵك����راوە بەمەرجێ����ك كێش����ەیەكی دیكە‬ ‫دروست نەكات لەگەڵ هەر واڵتێكدا‪،‬بەمەرجی‬ ‫ئەوەی لەبنەماكانی عێراق تێكنەدات‪،‬شتێكی‬ ‫ئاساییە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هاتنی روسیا كاریگەری چی لەسەر‬ ‫هەرێمی كوردس����تان دەبێ����ت‪ ،‬لەگەڵ هەرێم‬ ‫رێكەوتن ده‌كات؟‬ ‫عومەر بەرزنجی‪ :‬شتێكی ئاوا لەئارادا نیە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پەیوەندیەكانی هەرێمی كوردستان‌و‬ ‫ڕوسیا چۆن هەڵدەسەنگێنن؟‬ ‫عومەر بەرزنجی‪ :‬ئەو پرسیارە لەحكومەتی‬ ‫هەرێم بكرێت باشترە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬باس لەوە دەكرێت الیەنەكان هەرێم‬ ‫بەس����ەر هەردو جەمس����ەری سونەوش����یعەدا‬ ‫دابەشبون تۆ ئەمە چۆن هەڵدەسەنگێنی؟‬ ‫عومەر بەرزنج����ی‪ :‬وەك وەزارەتی دەرەوە‬ ‫قس����ەدەكەم ‪ ،‬دەمانەوێت هاواڵتی بون ببێت‬ ‫بەبنەما‪ ،‬هی����چ تائیفەگەریەك نەبیت بەبنەما‬ ‫بۆمامەڵەكردن‪ ،‬هەم����و هاواڵتیەك بەعێراقی‬ ‫دەزانی����ن‪ ،‬هەر ش����تێكیش زیان ب����دات لەوە‬ ‫پێمان باشنیە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬لەوەتەی ئەو پۆس����تەت وەرگرتوە‬ ‫هەس����ت دەكرێت بون پێگەت لەو وەزارەتە‬ ‫چۆنە؟‬ ‫عومەر بەرزنجی‪ :‬ئەمە كاروبارە دابەشكراوە‬ ‫هەندیك ئیش هەی����ە وەزیری خۆی دەیكات‪،‬‬ ‫ئیشی من یاس����او پەیوەندیە فرەالیەنەكانە‪،‬‬ ‫یەكێكم لەو كەسانەی زۆر چاالكم‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬هەس����ت بەپەراوێز خس����تنی كورد‬ ‫ناكەن؟‬ ‫عومەر بەرزنجی‪ :‬وەزارەتی دەرەوە نایەوێت‬ ‫لەس����ەر بنەمای كوردو عەرب‌و شیعە‌و سونە‬ ‫سەیری هاواڵتیان بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪:‬لەسەر ئەو بنەمایە سەیری تۆدەكەن‬ ‫یان نا؟‬ ‫عومەر بەرزنجی‪ :‬م����ن رێزی كوردبونەكەم‬ ‫لێدەگیرێ����ت‪ ،‬رەنگە هەر ئەوەش����بیت كەمن‬ ‫هەڵب����ژردراوم بە وەكی����ل‪ ،‬هەرچەندە حزبی‬ ‫بونی تێدا نیە‪ ،‬لەس����ەر ئەساس����ی كەفائەت‬ ‫هەڵبژیردراوم‪ ،‬پێش����تر هیچ كاتیك كوردێك‬ ‫وەكیل وەزیری دەرەوە نەبوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬مامەڵەت باشە لەگەڵ وه‌زیردا؟‬ ‫عومەر بەرزنجی‪ :‬بەڵی بە دڵنیاییەوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪:‬روانین����ی وەزیر چیە ب����ۆ هەرێمی‬ ‫كوردستان؟‬ ‫عومەر بەرزنجی‪ :‬بەرێزەوە تەماشای هەرێم‬ ‫دەكات‪.‬‬

‫له‌سه‌ر پۆستی باژێڕوان كێش ‌ه ده‌كه‌وێت ‌ه قایمقام ‌ی سلێمانی‌‪ :‬سه‌ردانه‌که‌ی‬ ‫نێوان به‌رپرسانی مه‌كۆی دوكانی گۆڕان هێرۆ خان سه‌ردانێکی ئاسایی بو‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫‪ 25‬كه‌س له‌به‌رپرس‌و باژێڕوانه‌كانی‬ ‫بازنه‌ی دوكانی گۆڕان وازده‌هێنن‪،‬‬ ‫یه‌كێكیان ئه‌ندانی جڤاتی نیشتمانیه‌‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت " كوده‌تامان به‌سه‌ردا‬ ‫كراوه‌"‪.‬‬ ‫س���اڵح مه‌حم���ود ئه‌ندام���ی جڤات���ی‬ ‫نیش���تمانی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یاند ک ‌ه له‌سه‌ره‌تای هه‌ڵبژاردنیه‌و‌ه تا‬ ‫ئیستا گروپێك له‌بازنه‌ی دوكان دژایه‌تی‬ ‫ده‌كه‌ن و كار له‌س���ه‌ر پێگه‌ی ئه‌وده‌كه‌ن‬ ‫تادواجار كوده‌تایان به‌س���ه‌ردا كردووه ‌و‬ ‫به‌رپرس���ی رێكخس���تنه‌كانی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕانیش ڕازیبوو‌ه له‌سه‌ر كو‌ده‌تا‌ك ‌ه‌‪ ،‬وتی‬ ‫"ته‌كلیفم ل ‌ه كاك عومه‌ری س���ه‌ید عه‌لی‬ ‫كرد ڕۆڵی ئیجابی له‌كێش���ه‌كه‌دا هه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ته‌نها ڕۆڵی گوێگری هه‌بو"‪.‬‬ ‫كێش���ه‌كه‌ی بازن���ه‌ی دوكان كاتێ���ك‬ ‫س���ه‌رهه‌ڵده‌دات كه‌ ساڵح مه‌حمود ساڵی‬ ‫‪ 2012‬به‌باژێڕوان���ی دوكان هه‌ڵده‌بژرێ���ت‬ ‫له‌وكات���ه‌وه‌ گروپێك به‌وت���ه‌ی خۆی ك ‌ه‬ ‫شكس���تیان هێناو‌ه به‌رامبه‌ری نایانه‌وێت‬ ‫ئه‌و‌ه قبوڵ بكه‌ن بۆی ‌ه به‌رده‌وام به‌گوێی‬ ‫به‌رپرس���انی ده‌ده‌ن ئ���ه‌و كه‌س���ێكی‬ ‫سه‌ركه‌وتو نیه‌و شكستیهێناو‌ه بۆی ‌ه كاتێك‬ ‫ئ���ه‌و دومانگ پش���و وه‌رده‌گرێت ده‌چن ‌ه‬ ‫په‌ناگوێی به‌رپرس���انی گوڕان به‌بڕیارێك‬ ‫الیده‌ده‌ن و به‌رپرسێكی نوێ به‌كاتی بۆ‬ ‫بازنه‌ی دوكان داده‌نرێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌ویش‬ ‫له‌كاردانه‌وه‌دا ده‌ستله‌كارده‌كێشێته‌وه‪‌.‬‬ ‫ئ���ه‌و كه‌ئێس���تا وه‌ک خ���ۆی ده‌ڵێت‬ ‫هی���چ په‌یوه‌ندیه‌ك���ی ب���ه‌ ئۆرگانه‌كانی‬ ‫گۆڕان���ه‌وه‌ نه‌م���اوه‪ ‌،‬باس ل���ه‌وه‌ده‌كات‬ ‫که‌ "له‌دوای خ���ۆی ‪ 25‬كه‌س له‌به‌رپرس‬

‫‌كه ده‌س���تیان‬ ‫و هه‌ڵوس���ڕاوه‌كانی بازنه ‌‌‬ ‫له‌كاركیشاوه‌ته‌وه‌و ئێستا خۆیان به‌ئازاد‬ ‫ده‌زانن‪ ،‬چونكه‌ بڕوای وایه‌ ئه‌و كه‌س���ه‌ی‬ ‫دان���راوه‌ له‌س���ه‌ر بنه‌مایه‌كی نایاس���ایی‬ ‫دانراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا‪ ،‬باژێروان���ی نوێ���ی‬ ‫دوكان���ی بزوتن���ه‌وه‌ی گ���ۆڕان پێیوانی ‌ه‬ ‫كوده‌تا كرابێت‪ ،‬چونكه‌ باژێڕوانی پێشو‬ ‫له‌پشوی فه‌رمیدا بوو‌ه و ئاگاشی له‌وه‌نی ‌ه‬ ‫ده‌ستی له‌كاركێشابێته‌وه‌ ئه‌ویش به‌كاتی‬ ‫دانراوه‌‪.‬‬ ‫محم���ه‌د حاج���ی عومه‌ر به‌رپرس���ی‬ ‫نوێی مه‌ك���ۆی گۆڕان كه‌ خ���ۆی ئاماژه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ده‌كات به‌كات���ی دانراوه‌ پێیوای ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ سیاس���ه‌ت ‌ه خه‌ڵك دێت و ده‌ڕوات‪،‬‬ ‫باژێڕوانی پێش���و به‌هۆی نیگه‌رانیه‌كانی‬ ‫دومانگ پش���وی فه‌رم���ی وه‌رگرتووه ‌و‬ ‫به‌رپرس���انی گۆڕانیش پێیانباشبوو‌ه ئه‌م‬ ‫ماوه‌یه‌ گۆڕان ب���ێ باژێڕوان نه‌بێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت���ی "الدانی من په‌یوه‌ن���دی به‌ بڕیاری‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانه‌و‌ه هه‌یه‌ سبه‌ی بمنێرن‬ ‫بۆ گه‌رمیانیش ده‌چم"‪.‬‬ ‫ئه‌و دۆخه‌ی دروس���تبووه‌ ش���ڵه‌ژانی‬ ‫له‌نێو ڕێكخس���تنه‌كانی گۆڕان له‌ دوكان‬ ‫دروستكردوو‌ه بۆیه‌ ئه‌ندامانی ئه‌و مه‌كۆی ‌ه‬ ‫كه‌خاوه‌نی ‪ 14‬هه‌زار ده‌نگن نیگه‌رانن له‌و‬ ‫دۆخه‌ و پێیانوایه‌ "پێویسته‌ شه‌رعیه‌تی‬ ‫بازنه‌كه‌ بپارێزرێت"‪.‬‬ ‫عوم���ه‌ر وه‌س���تا عه‌ل���ی یه‌كێك��� ‌ه‬ ‫له‌هه‌ڵس���وڕاوه‌ دیاره‌كان���ی گ���ۆڕان كه‌‬ ‫له‌خۆشی و ناخۆشیه‌كانی گۆڕان له‌دوكان‬ ‫به‌شداریكردووه‌ له‌سه‌ره‌تای بزوتنه‌وه‌كه‌و‌ه‬ ‫بون���ی هه‌ب���ووه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌م كێش���ه‌ی ‌ه‬ ‫ناچاریكرد ده‌ستله‌كاربكێش���ێته‌وه‌‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پێیوایه‌ له‌دوای هه‌ڵبژاردنه‌كانی ئه‌مدوای ‌ه‬ ‫گۆڕان له‌دوكان بووه‌ته‌ س���ێ به‌شه‌و‌ه و‬

‫ئا‪ :‬زانكۆسه‌ردار‬

‫ساڵح مه‌حمو‌د‪:‬‬ ‫كوده‌تام به‌سه‌ردا‬ ‫كراو كاك عومه‌ریش‬ ‫بێده‌نگی هه‌ڵبژارد‬ ‫ه���ۆكاری ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ش���ی بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ده‌گێڕێت���ه‌و‌ه كه‌ باژێڕوانی ئیس���تا‬ ‫به‌ناش���ه‌رعی دان���راوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و بێهیوایانه‌‬ ‫باسی ئێس���تای گۆڕان ده‌كات و ده‌ڵێت‬ ‫"به‌رپرسانی گۆڕان به‌پێی یاسا مامه‌ڵه‌یان‬ ‫نه‌كرد"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه بزوتنه‌وه‌ی گ���ۆڕان له‌به‌ر‬ ‫بچوكی كێش���ه‌ك ‌ه نایانه‌وێت ڕای خۆیان‬ ‫بڵێن‪ ،‬نایش���ارنه‌وه‌ ئه‌م كێشان ‌ه بونیان‬ ‫په‌یوه‌ندی ب ‌ه فه‌زای گش���تی بزوتنه‌وه‌ك ‌ه‬ ‫نیه و‌ ده‌كرێت جار به‌جار ڕوبده‌ن چونگ ‌ه‬ ‫گۆڕان خاوه‌نی ‪ 500‬هه‌زار ده‌نگه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی به‌رپرس له‌بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان له‌ب���اره‌ی كێش���ه‌كه‌ی دوكانه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه‌ ڕونكرده‌وه‌ كێش���ه‌كانی‬ ‫گۆڕان په‌یوه‌ندی به‌ نێوانی دوباژێڕوانه‌و‌ه‬ ‫هه‌یه‌ و ش���تێكی بچوكه‌‪ ،‬ئه‌و كێش���ان ‌ه‬ ‫ده‌كرێ���ت له‌ن���او خێزانێكی���ش ڕوبدات‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت " چاره‌سه‌رده‌كرێن"‪.‬‬

‫به‌ختیار عبدالرحمان‪ ،‬قایمقامی‌ قه‌زای‌‬ ‫مه‌ركه‌زی‌ سلێمانی‌ له‌سه‌ر پشكی‌‬ ‫گۆڕان رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ داوایان له‌هێرۆ‬ ‫خان كردوه‌ تاوه‌كو له‌گه‌ڵ حكومه‌ت‌و‬ ‫وه‌زیره‌كاندا گفتوگۆ بكات به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫زیاتر ئاوردانه‌وه‌ له‌شاره‌كه‌‌و ده‌شڵێت‬ ‫" ته‌واوی‌ شار له‌ژێركۆنتڕۆڵی‌ هێزه‌‬ ‫ئه‌منیه‌كاندایه‌"‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬مه‌به‌س����تی‌ س����ه‌ردانه‌كه‌ی‌‬ ‫هێرۆخان بۆالی‌ ئێوه‌ چیبو؟‬ ‫قایمقامی‌ سلێمانی‌‪ :‬سه‌ردانه‌كه‌ی‌ هێرۆ‬ ‫خان سه‌ردانێكی‌ ئاسایی‌ بوه‌‌و به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫پیرۆزبایكردن بو قایمقایمێتی‌ سلێمانی‌‬ ‫كه‌ پێشتر چه‌ند جارێك پێی‌ وتبوم كه‌‬ ‫سه‌ردانتان ده‌كه‌م‪ ،‬دیاره‌ سه‌ردانه‌كه‌ی‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ كرد‪ ،‬له‌میانی‌ س����ه‌ردانه‌كه‌دا‬ ‫باس����ی‌ ئیداره‌ی‌ سلێمانی‌‌و به‌ڕێوه‌چونی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ خۆجێی‌ سلێمانی‌ كرا‪ ،‬ویستی‌‬ ‫بزانێ����ت هه‌مئاهه‌نك����ی‌‌و په‌وه‌ندیه‌كانی‌‬ ‫نێوان به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی����ه‌كان‌و پارێزگار‌و‬ ‫قایمقام‌و به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ ناحیه‌كان چیه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ش ئه‌وه‌م����ان بۆ رونك����رده‌وه‌ كه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ ئاسایی‌‌و‬ ‫ب����اش به‌ڕێوه‌ده‌چ����ن‌و هی����چ گرفتێكی‌‬ ‫ئیداریمان نیه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ قه‌یرانێك‬ ‫روی‌ كردۆت����ه‌ هه‌م����و واڵته‌كه‌م����ان‌و‬ ‫سلێمانیشی‌ گرتۆته‌وه‌ ئه‌وه‌ش حاڵه‌تێكی‌‬ ‫گشتیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ئه‌و خاوه‌ن ده‌سه‌اڵتێكی‌‬ ‫زۆره‌ له‌حیزبێكی‌ وه‌ك یه‌كێتیدا‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫بڵێی����ن ئه‌و هاتن����ه‌ی‌ هێرۆخان یه‌كێكه‌‬ ‫له‌هه‌نگاوه‌ سه‌ره‌تاییه‌كانی‌ نزیكبونه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی‌‪ ،‬یان هیچ ش����تێك له‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌ باسكرا؟‬

‫قایمقام����ی‌ س����لێمانی‌‪ :‬نه‌خێ����ر هیچ‬ ‫ش����تێك له‌و باره‌یه‌وه‌ باسنه‌كرا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫باس����ی‌ ئه‌وه‌كرا ك����ه‌ ئێمه‌ پێویس����ته‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ هه‌مو پێكهاته‌كانی‌‬ ‫ناو حكومه‌تی‌ خۆجێ����ی‌ كاروباره‌كانی‌‬ ‫سلێمانی‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ زۆر رێكوپێك‌و‬ ‫خاوه‌ن ته‌نس����یق به‌رین به‌ڕێوه‌‪ ،‬له‌چوار‬ ‫چێوه‌ی‌ ئه‌وه‌ش����دا باس����ی‌ ئه‌وه‌كرا كه‌‬ ‫قه‌زای‌ مه‌ركه‌زی‌ س����لێمانی‌ ش����ارێكی‌‬ ‫گرنگ����ه‌‌و ته‌نس����یق ك����ردن له‌نێ����وان‬ ‫فه‌رمانگه‌‌و پارێزگار‌و به‌ڕێوبه‌رایه‌تیه‌كان‬ ‫ده‌بێته‌ ه����ۆی‌ جێبه‌جێكردنی‌ ئه‌ركه‌كان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ باشتر‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌و پێیه‌ی‌ به‌رێزتان كه‌س����ی‌‬ ‫یه‌كه‌من له‌ئیداره‌ی‌ قه‌زای‌ س����لێمانیدا‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندیت����ان له‌گه‌ڵ ئه‌و پۆس����تانه‌دا‬ ‫چۆنه‌ كه‌ به‌ده‌ست یه‌كێتیه‌وه‌ن‪ ،‬به‌نمونه‌‬ ‫ئاسایش كه‌ به‌ده‌ست یه‌كێتیه‌وه‌ن؟‬ ‫قایمقام����ی‌ س����لێمانی‌‪ :‬ده‌مه‌وێ����ت‬ ‫به‌راش����كاوی‌ پێت بڵێم به‌و پێیه‌ی‌ كه‌‬ ‫قایمقامی‌ ق����ه‌زای‌ مه‌ركه‌ز به‌رپرس����ی‌‬ ‫لیژنه‌ی‌ ئه‌منی‌ شاری‌ سلێمانیشه‌ به‌هه‌مو‬ ‫داموده‌زگاكان����ی‌ پۆلی����س‌و هاتوچۆوه‌‬ ‫ئاسایش����یش به‌ش����ێكه‌ ل����ه‌و لیژنه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئاس����ایش ده‌ورێك����ی‌ زۆر گرنگ‌و‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی‌ باشمان هه‌یه‌‪ ،‬من لێره‌وه‌‬ ‫سوپاسیان ده‌كه‌م‌و هه‌ستم به‌هیچ جۆه‌‬ ‫كه‌م‌و كورتیه‌ك‌و كه‌مته‌رخه‌میه‌ك یاخود‬ ‫جیاوازی‌ ئینتیما نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هیچ رێگریه‌ك له‌كاره‌كانتاندا‬ ‫بكرێت؟‬ ‫قایمقامی‌ سلێمانی‌‪ :‬نا به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌ك����ی‌ زۆر ب����اش هه‌یه‌ تاوه‌كو‬ ‫ئێستا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم خوێندنه‌وه‌یه‌ك هه‌یه‌ بۆ‬ ‫سه‌ردانه‌كه‌ی‌ هێرۆخان بۆ الی‌ جه‌نابتان‬ ‫ئه‌ویش كوایه‌ ئه‌و س����ه‌ردانه‌ په‌یوه‌ندی‌‬

‫به‌ كێشه‌كانی‌ نێو یه‌كێتی‌‌و ئه‌و بااڵنه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ ده‌وترێت؟‬ ‫قایمقام����ی‌ س����لێمانی‌‪ :‬م����ن به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك بۆ ئه‌وه‌ی‌ ناگێڕمه‌وه‌ چونكه‌‬ ‫ئه‌و به‌ڕێزه‌ چه‌ندین جار جوابی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆم����ن ناردوه‌كه‌ ده‌یه‌وێت س����ه‌ردانمان‬ ‫بكات‪ ،‬هه‌ر به‌ڕێزیش����ی‌ داوای‌ لێبوردنی‌‬ ‫كردوه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ دره‌نگ هاتوه‌‪ ،‬من به‌ش‬ ‫به‌حاڵی‌ خۆم حه‌زمده‌كرد من سه‌ردانی‌‬ ‫بكه‌م ب����ه‌اڵم ئه‌و خ����ۆی‌ قبوڵی‌ نه‌كرد‬ ‫بۆیه‌ دواجار ئه‌و به‌ڵێنی‌ س����ه‌ردانه‌كه‌ی‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ كرد‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ هیچ داواكاریه‌كتان هه‌بو‬ ‫بۆ ئه‌و‪ ،‬یاخ����ود هیچ په‌یمانێكی‌ پێدان‬ ‫كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ سلێمانیدا بێت؟‬ ‫قایمقامی‌ سلێمانی‌‪ :‬ئێمه‌ هه‌ندێك شتی‌‬ ‫ئیداریمان باس كرد ك����ه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌ به‌‬ ‫منه‌وه‌ هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌ كه‌ كاروباره‌كان‬ ‫چاالكانه‌تر به‌ڕێوه‌ بچن من قسه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫پارێزگار‌و الیه‌نی‌ حكومه‌تیشدا ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫وه‌هه‌ندێك بابه‌تیش����مان باسكرد وه‌ك‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ پێویس����ته‌ حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم‬ ‫زیاتر ئاوڕ له‌ش����اری‌ سلێمانی‌ بداته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئێستا سلێمانی‌ یه‌كێكه‌ له‌شاره‌‬ ‫گه‌وره‌كانی‌ كوردس����تان‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌‬ ‫گرنگی‌ زیات����ری‌ پێبدرێ����ت هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئه‌وه‌شمان له‌به‌ر چاو گرتوه‌ كه‌ قه‌یرانی‌‬ ‫دارایی‌ هه‌یه‌‪ ،‬س����لێمانی‌ به‌پێی‌ حه‌جمی‌‬ ‫دانیشتوانی‌‌و به‌پێی‌ گه‌وره‌یی‌ شاره‌كه‌‌و‬ ‫به‌پێ����ی‌ هه‌مو پێ����وه‌ره‌كان الی‌ زیاتری‌‬ ‫لێبكرێته‌وه‌ له‌رووی‌ خزمه‌تگوزاریه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌ویش له‌الی‌ خۆیه‌وه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫وه‌زیره‌كان راسپێرێت‌و گفتوگۆیان له‌گه‌ڵ‬ ‫بكات تاوه‌كو خزمه‌تی‌ زیاتر ش����اره‌كه‌‬ ‫بكرێت‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫عێراق‌و جیهان‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫ئه‌نقه‌ره‌و ئورشه‌لیم رێكده‌كه‌ونه‌و‌ه‬ ‫كاریگه‌ریی‌ له‌سه‌ر كورد چی‌ ده‌بێت؟‬

‫‪7‬‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی نێوان ئه‌نقه‌ره‌و‬ ‫لێنزیكبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ئورشه‌لیم دوای‌ پێنج ساڵ‌ له‌یه‌كتر‬ ‫دابڕان‪ ،‬به‌یه‌كێك له‌گۆڕانكاریی ‌ه‬ ‫گه‌وره‌و گرنگه‌كانی‌ ئێستای‌ ناوچه‌كه‌دا‬ ‫داده‌نرێت‪ ،‬ئه‌م نزیكبونه‌وه‌یه‌ كاریگه‌ری ‌ی‬ ‫له‌سه‌ر دۆخی‌ سیاسی‌ كوردستان‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫توركی���ا‌و ئیس���رائیل‪ ،‬دو هێزی‌ كاراو‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���تن ك ‌ه‬ ‫كاریگه‌ری���ی‌ گه‌وره‌یان له‌س���ه‌ر ره‌وت ‌ی‬ ‫روداوه‌كان هه‌ی���ه‌‪ ،‬لێكنزیبون���ه‌وه‌و‬ ‫ه���اوكاری‌ ئ���ه‌م دو واڵته‌ ی���ان دابڕان‌و‬ ‫ی‬ ‫لێكدوركه‌وتنه‌وه‌یان له‌یه‌كتر‪ ،‬لێكه‌وته‌ ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر دۆخ���ی‌ سیاس���ی‌ ناوچه‌ك��� ‌ه‬ ‫به‌جێده‌هێڵێ���ت‪ ،‬هه‌ر ئێس���تا كه‌ باس‬ ‫له‌نزیكبون���ه‌وه‌ له‌رێككه‌وتنن��� ‌ی كۆتای ‌ی‬ ‫نێ���وان ئه‌نقه‌ره‌و ئۆرش���ه‌لیم ده‌كریچت‪،‬‬ ‫واڵتان ‌ی یۆنان‌و میسر‌و قوبرس‌و روسیاش‬ ‫ك��� ‌ه په‌یوه‌ندییان له‌گ��� ‌هڵ‌ توركیا گرژ‌و‬ ‫ئاڵ���ۆزه‌‪ ،‬به‌نیگه‌رانی���ه‌وه‌ ل���ه‌م روداو‌ه‬ ‫ده‌ڕوان���ن‪ .‬ئ���ه‌م نزیكبونه‌وه‌ی���ه‌ ل���ه‌م‬ ‫ی ناوچه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫ساته‌وه‌خته‌ی‌ هه‌س���تیاره‌ ‌‬ ‫كاریگه‌ری ‌ی له‌س���ه‌ر دۆخی‌ كوردستانیش‬ ‫به‌گشتی‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫توركی���ا له‌م كات���ه‌دا مه‌به‌س���تیه‌ت ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كان��� ‌ی له‌گ���ه‌ڵ‌ ئیس���رئائیل‬ ‫ی‬ ‫ئاسای ‌ی بكاته‌وه‌و ده‌ست له‌و مه‌رجانه‌ ‌‬ ‫هه‌ڵگرێت كه‌ بۆ ئه‌م مه‌به‌ست ‌ه پێنج ساڵ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬وه‌ك هه‌ڵگرتنی‌ گه‌مارۆ ‌‬ ‫داوا ‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌ له‌س���ه‌ر غ���ه‌زه‌‌و به‌دادگای ‌ی‬ ‫ی‬ ‫گه‌یاندن���ی‌ ئه‌و ئه‌فس���ه‌رانه‌ی‌ س���وپا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیسرائیل ك ‌ه به‌رپرسبون له‌و كوشتاره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���اڵ ‌ی ‪ 2010‬له‌كه‌ش���تی‌ مه‌رم���ه‌ره‌ ‌‬ ‫توركی���ادا ئه‌نجامدارا كه‌ ده‌یانویس���ت‬ ‫ی سه‌ر غه‌زه‌ بشكێنن‪.‬‬ ‫ئابڵوقه‌ ‌‬ ‫ی راگرتن ‌ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ی‌ پۆتی���ن بڕیار ‌‬ ‫دوا ‌‬ ‫هه‌نارده‌كردن���ی‌ گازی‌ سروش���تی‌ ب���ۆ‬ ‫ی‬ ‫توركیا راگه‌یاند‪ ،‬وه‌ك سزادانێك به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫خس���تنه‌خواره‌وه‌ی‌ فڕۆكه‌ جه‌نگییه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫روسیاوه‌‪ ،‬توركیا پێویستیه‌كی‌ گه‌وره‌ ‌‬ ‫به‌گازی‌ سروشتییه‌‪ ،‬كه‌ ئیسرائیل له‌ساڵ ‌ی‬

‫ئه‌و فرۆک ‌ه بێ فرۆکه‌وانه‌ ئیسرائیلییه‌ی که‌ تورکیا پێویستی پێیه‌تی‬ ‫ئاینده‌وه‌ ده‌بێته‌ یه‌كێك له‌هه‌نارده‌كاران ‌ی‬ ‫ل���ه‌م ناوچه‌ی���ه‌دا‪ ،‬ب���ڕی‌ به‌رهه‌مهێنان‌و‬ ‫هه‌نارده‌كردن���ی‌ ئ���ه‌م گازه‌ كاریگه‌ری ‌ی‬ ‫راس���ته‌وخۆی‌ له‌س���ه‌ر دۆزینه‌وه‌ی‌ بازاڕ‬ ‫بۆ گازی‌ سروش���ت ‌ی هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ی‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬كه‌ ئێس���تا ده‌یه‌وێت هه‌نارده‌ ‌‬ ‫بكات بۆ توركیا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ دیك���ه‌وه‌‪ ،‬رۆژنام���ه‌ ‌‬ ‫"توده‌ی‌ زه‌مان"ی‌ تورك���ی‌ ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ توركیا به‌هیوای���ه‌ له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ئاس���ایی‌ كردنه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانیه‌و‌ه‬ ‫له‌گ��� ‌هڵ‌ ئیس���رائیل‪ ،‬كه‌ره‌س���ه‌ی‌ زۆر‬ ‫پێشكه‌وتوی‌ زانیاری‌‌و ئه‌من ‌ی له‌ئیسرائیل‬

‫بكڕێ���ت‌و دوباره‌ س���ود له‌پێش���كه‌وتن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ته‌كنه‌لۆژییه‌كان���ی‌ ئیس���رائیل له‌بوار ‌‬ ‫ئه‌منی‌‌و سه‌ربازیدا وه‌ربگرێت‪.‬‬ ‫ی زه‌مان"‪ ،‬سوپای‌ توركیا‬ ‫به‌پێی‌ "توده‌ ‌‬ ‫چاوی‌ له‌س���ه‌ر دو پڕۆژه‌ی‌ س���ه‌ربازی ‌ی‬ ‫ئیس���رائیله‌‪ ،‬یه‌كێكیان كڕین ‌ی كه‌لوپه‌ل‌و‬ ‫ی ئه‌لكترۆن��� ‌ی‬ ‫كه‌ره‌س���ه‌ی‌ پێش���كه‌وتو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ هێزی‌ ئاسمانی‌ توركیا‌و پڕۆژه‌ ‌‬ ‫زانیار ‌‬ ‫ی‬ ‫دوه‌م فڕۆكه‌ی‌ بێفڕۆكه‌ی‌ پێش���كه‌وتو ‌‬ ‫ئیسرائیله‌ كه‌ بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‌ زانیاری‌‌و‬ ‫ئه‌منی‌ به‌كارده‌هێنرێت‪.‬‬ ‫توركی���ا له‌راب���ردودا ئ���ه‌م ج���ۆر‌ه‬ ‫فرۆك���ه‌ بچوك���ه‌ی‌ له‌ئیس���رائیل كڕیبو‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌كاتی‌ س���اردی‌ كه‌وتن��� ‌ه نێوان‬

‫په‌یوه‌ندییه‌كانیان���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌م فڕۆكان��� ‌ه‬ ‫به‌كرده‌ك���ی‌ ب��� ‌ێ كه‌ڵكن‌و پێویس���تیان‬ ‫نوێكردن���ه‌وه‌و پێویس���ت ‌ی یه‌ده‌ك��� ‌ی‬ ‫ی ئیسرائیله‌‪.‬‬ ‫دروستكراو ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوان‬ ‫گه‌ڕاندن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌نقه‌ره‌و ئۆرش���ه‌لیم بۆ سه‌رده‌می‌ پێش‬ ‫ی ئاكه‌پ���ه‌و ئه‌ردۆغان‪،‬‬ ‫هاتنه‌س���ه‌ركار ‌‬ ‫كاریگه‌ری��� ‌ی له‌س���ه‌ر ش���ه‌ڕی‌ توركی���ا‬ ‫ی‬ ‫ی په‌كه‌كه‌و گۆڕین���ه‌وه‌ی‌ زانیار ‌‬ ‫ل���ه‌دژ ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌رۆژئاوای كوردستان ده‌بێت‪،‬‬ ‫كه‌ ئیس���رائیل له‌س���وریادا بااڵده‌سته‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت��� ‌ی هه‌نارده‌كردنی‌ ئ���ه‌و فڕۆك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بچوكانه‌ی‌ ئیس���رائیل كه‌ بۆ س���یخوڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌كۆكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌كارده‌هێنرێ���ت‪،‬‬

‫ده‌كرێت ئه‌م‬ ‫نزیكبونه‌وه‌یه‌ی‬ ‫نێوان تورکیاو‬ ‫ئیسرائیل‌ بۆ‬ ‫هێزه‌ كوردییه‌كان‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫پارتی‌‌و ئه‌و‬ ‫میحوه‌ره‌‬ ‫لێكبدرێته‌وه‌‬ ‫كه‌ پارتی‌ زیاتر‬ ‫له‌گه‌ڵیدا تێهه‌ڵكێشه‌‬

‫زانیارییدا ده‌رب���اره‌ی‌ بنكه‌و باره‌گاكان ‌ی‬ ‫ی‬ ‫په‌كه‌كه‌و هه‌رێمی‌ كوردستان‌و رۆژئاوا ‌‬ ‫كورس���تان ئاس���انكارییه‌كی‌ زیات���ر بۆ‬ ‫توركیا ده‌كات‪.‬‬

‫هه‌ڤاڵێكیان له‌یه‌ن ئیسرائیله‌وه‌ لێكوژرا‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا هێ���ز‌ه فه‌له‌س���تینییه‌كان‬ ‫خۆڕاگرییان نه‌كردو له‌به‌رامبه‌ر هێزه‌كان ‌ی‬ ‫ئیسرائیلدا هه‌اڵتن‪.‬‬

‫ئیس���رائیل‌و توركیا تا پێ���ش هاتن ‌ه‬ ‫س���ه‌ركاری‌ ئاكه‌پ���ه‌‪ ،‬هاوكارییه‌كی‌ زۆر‬ ‫نزیكی‌ س���ه‌ربازی‌‌و ئه‌منیی���ان له‌نێواندا‬ ‫هه‌ب���وه‌‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت یه‌كه‌می���ن چاالك ‌ی‬ ‫س���ه‌ربازی‌ په‌كه‌ك��� ‌ه له‌دژی‌ ئیس���رئیل‬ ‫ئه‌نجام���دراوه‌‪ ،‬ك���ه‌ له‌كات���ی‌ هێرش��� ‌ی‬ ‫سه‌ربازی‌ ئیس���رئیلدا بۆ س���ه‌ر لوبنان‬ ‫س���اڵ ‌ی ‪ ،1982‬سه‌رسه‌ختان ‌ه به‌رگرییان‬ ‫ی ئه‌و واڵت ‌ه كرد‌و چه‌ند‬ ‫له‌به‌یروت‌و باشور ‌‬

‫ده‌كرێت ئ���ه‌م نزیكبونه‌وه‌یه‌ بۆ هێز‌ه‬ ‫ی پارتی‌‌و ئه‌و‬ ‫كوردییه‌كان‪ ،‬له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫میحوه‌ره‌ش لێكبدرێته‌و‌ه كه‌ پارت ‌ی زیاتر‬ ‫له‌گه‌ڵیدا تێهه‌ڵكێشه‌‪ ،‬ئیسرائیل‌و پارتیش‬ ‫دركی���ان به‌و‌ه كردو‌ه ك ‌ه توركیا تا چوار‬ ‫س���اڵی‌ ئاینده‌ له‌بن ده‌س���تی‌ ئاكه‌په‌و‬ ‫ئه‌ردۆغاندا ده‌مێنێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه ئاماده‌ن‬ ‫هه‌رچ���ی‌ زیات���ر به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی���ان‬ ‫له‌گه‌ڵیدا تێهه‌ڵكێش بكه‌ن‪.‬‬

‫سه‌میر قنتار‪..‬‬ ‫ئیسرائیل هه‌رگیز دوژمنه‌كانی‌ خۆی‌ له‌بیرناكات‬ ‫پرۆفایل‬

‫هه‌فت���ه‌ی‌ رابردو‪ ،‬یه‌كێ���ك له‌دوژمن ‌ه‬ ‫سه‌رسه‌خته‌كانی‌ ئیس���رائیل‌و سه‌ركرده‌‬ ‫دیاره‌كانی‌ حزبواڵی‌ لوبنان‌و هه‌واداره‌كانی‌‬ ‫كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێران‪ ،‬له‌گه‌ڕه‌كێكی‌‬ ‫دیمه‌شقی‌ پایته‌ختی‌ س���وریادا له‌الیه‌ن‬ ‫فڕۆكه‌كانی‌ ئیس���رائیله‌وه‌ كوژرا‪ ،‬سه‌میر‬ ‫قنت���ار گه‌نجێكی‌ حه‌ڤده‌ س���اڵ‌ بو كه‌‬ ‫یه‌كه‌می���ن چاالك���ی له‌دژی‌ ئیس���رائیل‬ ‫ئه‌نجامداو چه‌ند جوله‌كه‌یه‌كی‌ كوشت‪.‬‬ ‫س���ه‌میر قنتار‪ ،‬به‌بنه‌چ���ه‌ دروز بو‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ دروزه‌كان خۆیان به‌موسڵمان‬ ‫نازان���ن‌و له‌ئیسرائیلیش���دا به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌ده‌وڵه‌تی‌ جوله‌كه‌ وه‌فادارن‌و خزمه‌تی‌‬ ‫س���وپا ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم قنتار رێچكه‌یه‌كی‌‬ ‫پێچه‌وان���ه‌ی‌ گرته‌ب���ه‌رو له‌ته‌مه‌نی‌ ‪16‬‬ ‫س���اڵییه‌وه‌ په‌یوه‌ن���دی‌ ك���رد به‌هێزه‌‬ ‫فه‌له‌س���تینیه‌كانی‌ دژ به‌ئیس���رائیله‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌‪22‬ی‌ نیسانی‌ ‪1979‬دا‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪ 17‬ساڵ‌ بو‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی‌ ده‌ریاوه‌‬ ‫به‌نهێنی‌ خ���ۆی‌ گه‌یانده‌ ش���ارۆچكه‌ی‌‬ ‫نه‌هاری���ای‌ ئیس���رائیلی‌‌و له‌چاالكییه‌كدا‬ ‫خێزانێك���ی‌ جوله‌ك���ه‌ی‌ به‌بارمته‌ گرت‌و‬ ‫پیاوی‌ مه‌ده‌نی‌‌و كچێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 4‬سااڵنی‌‬ ‫كوش���ت‪ ،‬كه‌ ئیس���رائیلییه‌كان ده‌ڵێن‬ ‫"بێره‌حمانه‌ مێشكی‌ منداڵه‌كه‌ی‌ كێشاوه‌‬ ‫به‌تاوێره‌ به‌ردێكدا‌و پژاندویه‌تی‌"‪.‬‬ ‫ل���ه‌و رۆژه‌دا‪ ،‬قنتار بۆ ماوه‌ی‌ س���ێ‌‬ ‫كاتژمێر له‌ماڵێكدا به‌رامبه‌ر به‌س���وپای‌‬

‫ئیس���رائیلی‌ به‌رگری‌ ده‌كات‌و سه‌ره‌نجام‬ ‫به‌برینداری‌ ده‌ستگیر ده‌كرێت‪ .‬دادگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیس���رائیل پێنج حوكمی‌ هه‌تا هه‌تایی‌‬ ‫به‌س���ه‌ردا ده‌س���ه‌پێنێت ك���ه‌ هه‌مویان‬ ‫پێكه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌ ‪ 542‬ساڵ‌‪.‬‬ ‫حزب���واڵی‌ لوبن���ان له‌س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫دامه‌زراندنی���ه‌وه‌‪ ،‬به‌رده‌وام گوش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بۆ ئیسرائیل هێناوه‌ تا ئه‌م پیاوه‌‬ ‫له‌زیندان ئازاد بكات‪ ،‬به‌اڵم ئیس���رائیل‬ ‫خوازی���اری‌ ئ���ه‌وه‌ بو كه‌ ترس���ناكترین‬ ‫دوژمن���ی‌ خۆی‌ بۆ هه‌میش��� ‌ه له‌زینداندا‬ ‫بهێڵێت���ه‌وه‌‪ ،‬س���اڵی‌ ‪ 1996‬ده‌زگای‌‬ ‫هه‌واڵگری‌ ئه‌ڵمانیا ك���ه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫نزیكی‌ له‌گه‌ڵ‌ موسادی‌ ئیسرائیلی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫پێداگری‌ له‌س���ه‌ر ئازادكردنی‌ س���ه‌میر‬ ‫قنت���ار كرد ب���ه‌اڵم ئیس���رائیل نه‌چوه‌‬ ‫ژێر باری‌ ئ���ه‌و داواكاریی���ه‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌گۆڕینه‌وه‌ دیله‌كانی‌ له‌گه‌ل حزبواڵدا‪،‬‬ ‫ساڵی‌ ‪2004‬ش به‌هه‌مانش���ێوه‌ ده‌زگای‌‬ ‫هه‌واڵگ���ری‌ ئه‌ڵمانیا پێداگری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئازادكردن���ی‌ ئ���ه‌م پی���اوه‌ لوبنانییه‌‌و‬ ‫گۆڕینه‌وه‌ی‌ به‌ژماره‌یه‌ك له‌زیندانیكراوی‌‬ ‫ئیسرائیلی‌ الی‌ حزبواڵ كرد‪ ،‬له‌وكاته‌داو‬ ‫ل���ه‌دوا س���اته‌كان ‌ی جێبه‌جێكردن���ی‌‬ ‫گۆڕینه‌وه‌كه‌دا‪ ،‬ئیسرائیل ناوی‌ سه‌میری‌‬ ‫له‌لیسته‌كه‌دا سڕیه‌وه‌‌و ئه‌وی‌ له‌زینداندا‬ ‫هێشته‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم س���ه‌ره‌نجام گره���ارد كوانراد‬

‫له‌ده‌زگای‌ هه‌واڵگری‌ ئه‌ڵمانیا به‌كۆمه‌كی‌‬ ‫ی نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرت���وه‌كان‬ ‫رێكخ���راو ‌‬ ‫له‌ته‌موزی‌ ‪2008‬دا‪ ،‬دوای‌ به‌س���ه‌ربردنی‌‬ ‫‪ 30‬س���اڵ‌ له‌زیندان توانی‌ سه‌میر قنتار‬ ‫ئازاد بكات‪ ،‬كاتێك قنتار له‌ئیسرائیله‌وه‌‬ ‫به‌ره‌و به‌ی���روت گه‌ڕای���ه‌وه‌‪ ،‬له‌زینداندا‬ ‫ببوه‌ خاوه‌نی‌ بڕوانامه‌ی‌ دكتۆرا‌و كێشی‌‬ ‫زیادی‌ كردبو‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ قنت���ار به‌ڵێنامه‌ی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دابو به‌س���وپای‌ ئیسرائیل كه‌ جارێكیتر‬ ‫ده‌س���تنه‌داته‌وه‌ كاری‌ "تیرۆریس���تی‌"‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم قنت���ار له‌وجۆران���ه‌ نه‌ب���و كه‌‬ ‫دانیش���ێت‪ ،‬ه���ه‌ر له‌گ���ه‌ڵ‌ گه‌ڕانه‌وه‌یدا‬ ‫چوه‌ پاڵ‌ حزبواڵو یه‌كه‌مین ش���وێنیش‬ ‫له‌به‌یروتدا س���ه‌ردانی‌ كرد گۆڕی‌ عیماد‬ ‫موغنی��� ‌ه بو‪ ،‬ئه‌و س���ه‌ركرده‌ كاراییه‌ی‌‬ ‫حزب���واڵی‌ لوبنان ك���ه‌ به‌بێده‌نگی‌‌و دور‬ ‫له‌خۆنمای���ش كردن له‌دژی‌ ئیس���رائیل‬ ‫چاالكی‌ ده‌كرد‪ .‬یه‌كه‌می���ن واڵتیش كه‌‬ ‫س���ه‌ردانی‌ كرد كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران‬ ‫بو‪ .‬قنتار هاوسه‌رگیریی‌ له‌گه‌ڵ‌ كچێكی‌‬ ‫ئێرانیش���دا كرد ك���ه‌ له‌كه‌ناڵی‌ "عاله‌م"‬ ‫كاری‌ ده‌كرد‪.‬‬

‫جۆالندا دروس���تبكات‌و ئ���ه‌و دروزانه‌ی‌‬ ‫هه‌واداری‌ ئه‌س���ه‌دن له‌دژی‌ ئیس���رائیل‬ ‫بخاته‌ كار‌و توانا سه‌ربازییه‌كانی‌ حزبواڵ‌و‬ ‫سوپای‌ پاسداران له‌و ناوچانه‌دا به‌هێزو‬ ‫قایم بكات‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم س���ه‌ره‌تای‌ هه‌فت���ه‌ی‌ رابردو‪،‬‬ ‫فڕۆكه‌ جه‌نگیه‌كانی‌ ئیس���رائیل به‌چوار‬ ‫موش���ه‌ك ئه‌و بینا ش���ه‌ش نهۆمییه‌یان‬ ‫له‌جرمانای‌ نزیك دیمه‌شق كرده‌ ئامانج‬ ‫كه‌ س���ه‌میر قنتاری‌ تێدا ده‌ژیا‌و له‌گه‌ڵ‌‬ ‫خاكدا یه‌كس���انیان كرد‪ ،‬سه‌میر قنتار‬ ‫له‌م كرده‌وه‌یه‌دا كوژرا‪.‬‬

‫به‌پێ���ی‌ كه‌ناڵ���ی‌ "مه‌نار"ی‌ س���ه‌ر‬ ‫به‌حزبواڵ‪ ،‬قنتار له‌وه‌س���یه‌تنامه‌كه‌یدا‬ ‫"سوپاسی‌ خودای‌ كردوه‌ كه‌ رابه‌رانێكی‌‬ ‫وه‌ك ئیم���ام خومه‌ین���ی‌‌و خامه‌نه‌ئی‌‌و‬ ‫سه‌ید حه‌سه‌ن نه‌س���رواڵی‌ به‌به‌رگری‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ل���ه‌دژی‌ رژێم���ی‌ زایۆنیزم‬ ‫به‌خشیوه‌"‪.‬‬ ‫سه‌میر قنتار‬ ‫حه‌س���ه‌ن نه‌س���رواڵ له‌وتارێكی���دا‬ ‫به‌بۆن���ه‌ی‌ كوژرانی‌ قنت���اره‌وه‌‪ ،‬ئه‌وی‌‬ ‫پێشه‌نگی‌ به‌رگری‌‌و به‌رخودان ناوبرد‌و به‌ئ���اگاداری‌‌و ره‌زامه‌ن���دی‌ روس���یا ئامانجه‌ی‌ بپێكێت‪.‬‬ ‫ئیس���رائیل له‌مب���اره‌وه‌ هیچ���ی‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ تۆڵه‌كردنه‌وه‌ی‌ له‌ئیسرائیل ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬كه‌ ئێستا له‌ئاسمانی‌ ئه‌و‬ ‫ك���ردو رایگه‌یاند ك���ه‌ "ده‌رگای‌ دۆزه‌خ واڵته‌دا بااڵده‌سته‌‪ ،‬به‌شێكی‌ دیكه‌شیان رانه‌گه‌یان���دوه‌‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت یه‌كێ���ك‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن ك���ه‌ توانای‌ له‌وه‌زیره‌كان���ی‌ كابین���ه‌ی‌ ئیس���رائیل‬ ‫س���ه‌میر قنتار‪ ،‬كه‌ هه‌میش���ه‌ له‌ژێر به‌ڕوی‌ ئیسرائیلدا ده‌كه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ی‌ كام واڵت قنتاری‌‬ ‫سه‌ربازی‌ ئیسرائیل به‌ڕاده‌یه‌ك به‌هێزه‌ له‌وه‌اڵم��� ‌‬ ‫وێنه‌كه‌ی خۆیدا نوس���یویه‌تی‌ "شه‌هید‬ ‫به‌ش���ێك له‌س���ه‌رچاوه‌كانی‌ هه‌واڵ‌ توانیویه‌تی‌ بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ فرش���ۆكه‌كانی‌ كوش���توه‌؟ به‌گاڵته‌وه‌ وت���ی‌ "ره‌نگه‌‬ ‫س���ه‌میر قنتار"‪ ،‬به‌مدواییه‌ ده‌یویس���ت‬ ‫رێكخستنێكی‌ تیرۆریستی‌ له‌به‌رزاییه‌كانی‌ ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌م هێرش���ه‌ بچێته‌ س���نوری‌ ئاسمانی‌ سوریاوه‌ ئه‌م ده‌زگای‌ موخابه‌راتی‌ فنله‌ندا بوببێت"‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫به‌راوردێك له‌نێوان خولی‌ سێیه‌م‌و چواره‌م ‌ی په‌رله‌ماندا‬

‫"له‌دوای‌ خولی‌ سێیه‌مه‌وه‌ ئه‌توانرێت بوترێت هه‌رێم په‌رله‌مانی‌ هه‌یه‌"‬ ‫ئا‪ :‬وریا جه‌مال‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان دو خولی‌ جیاواز ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌رێكرد‪ ،‬ئه‌ویش خولی‌ سێیه‌م‌و چوار ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانه‌‪ ،‬زۆرێك له‌وانه‌ی‌ چاودێری‌ كار ‌‬ ‫په‌رله‌مان ده‌كه‌ن ده‌ڵێت "ده‌توانین بڵێن‬ ‫ی‬ ‫له‌خولی‌ سێیه‌مه‌وه‌ كوردستان په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌"‪ ،‬هه‌ندێكیش ده‌ڵێن "خراپترین خول ‌‬ ‫په‌رله‌مان ئه‌م خوله‌ بوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫فه‌رح���ان جه‌وه���ه‌ر ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫كوردستان له‌فراكس���یۆنی‌ پارت ‌‬ ‫ی په‌رله‌م���ان زۆر‬ ‫ڕاگه‌یان���د "ئ���ه‌م خول���ه‌ ‌‬ ‫ی ناو‬ ‫خ���راپ بو چونكه‌ ئ���ه‌و ملمالنی‌ حزبیه‌ ‌‬ ‫ی هه‌مو‬ ‫ی په‌رله‌م���ان په‌ك ‌‬ ‫كوتله‌سیاس���یه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌كانی‌ خستوه‌‪ ،‬له‌ڕوی‌ یاسادانه‌نه‌وه‌ نه‌ ‌‬ ‫توانی‌ یاس���ایی‌ باش له‌به‌ر ژه‌وه‌ندی‌ خه‌ڵك‬ ‫ی‬ ‫ی باش��� ‌‬ ‫ده‌ربكات‪ ،‬نه‌مان توانی‌ چاودێرییه‌ك ‌‬ ‫ێ نه‌پرژاین ‌ه‬ ‫حكوم���ه‌ت بكه‌ین‪ ،‬له‌ب���ه‌ر ملمالن ‌‬ ‫ی خه‌ڵك"‪.‬‬ ‫سه‌ر كاروبار ‌‬ ‫ی‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌خول���ی‌ پێش���ودا زۆرینه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫موریخ هه‌بو ته‌وافوق هه‌بو له‌نێوان دو هێز ‌‬ ‫سیاس���یدا‪ ،‬ئۆپۆزس���یۆن كاریگه‌ری‌ نه‌ده‌بو‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر پڕۆژه‌ یاساكان ئه‌وانه‌ی‌ له‌به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵ���ك بون‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌مج���اره‌ ملمالنیه‌ك ‌‬ ‫ی ده‌س���تی‌ پێك���رد‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ ‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان خۆی‌ حزبایه‌تی‌ ده‌كرد‪،‬‬ ‫ی په‌رله‌مان بێت‪ ،‬ببو‌ه‬ ‫ی دابو سه‌رۆك ‌‬ ‫له‌وه‌ ال ‌‬ ‫ی كوتله‌كه‌ی‌ خۆی‌"‪.‬‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ئه‌وپه‌رله‌مانت���اره‌ی‌ پارت���ی‌ ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌ش���كرد "ئیداره‌كردن���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان له‌خولی‌ پێش���ودا به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫بێالیه‌نان ‌ه ده‌رده‌كه‌وتن‪ ،‬حزبایه‌تیان نه‌ده‌كرد‬ ‫ب���ه‌س ئ���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م خول��� ‌ه زۆر حزبی‌ بو‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌جواڵی���ه‌وه‌‪ ،‬نه‌ی‌ ئه‌توان ‌‬ ‫ی حزب ‌‬ ‫به‌ئیعاز ‌‬ ‫بێالیه‌ن بێت له‌نێوان فراكسیۆنه‌كاندا"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ڕوی‌ نه‌وعیه‌ته‌وه‌ كار ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ ‌‬ ‫ی پرسی‌ گرنگ‬ ‫باشی‌ كردو‌ه ده‌ستی‌ بۆ كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی بۆ هیچ‬ ‫بردو‌ه فه‌رحان وتی‌ "به‌خوا ده‌س���ت ‌‬ ‫مه‌له‌فێك نه‌ب���ردو‌ه كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ خه‌ڵك‬ ‫بێت‪ ،‬ده‌س���تی‌ بۆ هه‌ندێك مه‌له‌ف بردو‌ه ك ‌ه‬ ‫دۆخی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تانی‌ ئاڵۆزتركردوه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان نه‌بۆته‌ ش���وێنی‌ چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫كێش���ه‌كانی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان‪ ،‬به‌ڵكو بۆت ‌ه‬ ‫ی خه‌ڵكی‌ كوردستان"‪.‬‬ ‫ی دابه‌شكردن ‌‬ ‫هۆكار ‌‬ ‫هه‌رله‌وباره‌یه‌و‌ه په‌رله‌مانتاری كوردس���تان‬ ‫ی‬ ‫له‌فراكسیۆنی‌ گۆڕان فایه‌ق مسته‌فا به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و دو خوله‌ی‌ تێدابو‬ ‫وت"ئه‌و هه‌لومه‌رجه‌ ‌‬ ‫زۆرجیاوازه‌و ده‌بێت ئه‌و‌ه له‌به‌رچاو بگیرێت‪،‬‬ ‫چاالك بونی‌ خولی‌ سێیه‌م له‌وه‌دا ده‌رده‌كه‌وت‬ ‫بۆیه‌كه‌مجار ئۆپۆزسیۆن له‌په‌رله‌ماندا هه‌بو‪،‬‬

‫به‌اڵم له‌م خوله‌دا‬ ‫ی‬ ‫ئیداره‌كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان ده‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫برد بۆ زۆر مه‌له‌ف ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان له‌خول ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گرنگ وه‌ك دۆسیه‌ ‌‬ ‫پێشودا به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫بێالیه‌نانه‌ ده‌رده‌كه‌وتن نه‌وت‪ ،‬زۆر دۆسیه‌ ‌‬ ‫حزبایه‌تیان نه‌ده‌كرد سترتیژی‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ڕاسته‌وخۆ ‌‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫به‌س ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫ی خه‌ڵكه‌و‌ه‬ ‫خوله‌ زۆر حزبی‌ بو به‌ژیان ‌‬ ‫هه‌بو‪ ،‬هه‌رئه‌وه‌ش بو‬ ‫په‌رله‌مان په‌كخست‬ ‫په‌رله‌م���ان ب���و‌ه مه‌یدانی‌ گفتوگۆ له‌س���ه‌ر‬ ‫ی خه‌ڵك"‪.‬‬ ‫مافه‌كان ‌‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌اڵم ل���ه‌م خول���ه‌دا په‌رله‌مان‬ ‫ده‌س���تی‌ برد ب���ۆ زۆر مه‌له‌ف���ی‌ گرنگ وه‌ك‬ ‫ی سترتیژی‌ ك ‌ه‬ ‫دۆس���یه‌ی‌ نه‌وت‪ ،‬زۆر دۆسیه‌ ‌‬ ‫ی خه‌ڵكه‌و‌ه‬ ‫ی ڕاس���ته‌وخۆی‌ به‌ژیان ‌‬ ‫په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫هه‌بو‪ ،‬هه‌رئه‌وه‌ش بو په‌رله‌مان په‌كخس���ت‪،‬‬ ‫ی به‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌و شێوه‌ی ‌ه به‌رده‌وام بوایه‌ زیان ‌‬ ‫الیه‌نانه‌ خاوه‌ن به‌رژه‌وه‌ندیخوازان ‌ه ده‌گه‌یاند‪،‬‬ ‫ك���ه‌ پێش���تركۆمه‌ڵێك یاس���ایان به‌ب���ااڵی‬ ‫خۆیاندانابو‪ ،‬ئه‌م خول ‌ه ده‌یوس���ت ده‌ست بۆ‬ ‫ئه‌وانه‌ به‌رێت"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی‌ گ���ۆڕان ئام���اژ‌ه‬ ‫بۆئه‌وه‌ش���ده‌كات‌و ده‌ڵێت"ڕایه‌ك دروست ببو‬ ‫كه‌ ئۆپۆزسیۆن نه‌بیت په‌رله‌مان چاالك نابیت‬ ‫ك ‌ه ئه‌م���ه‌ وانیه‌‪ ،‬تۆ ئۆپۆزس���یۆنیش نه‌بیت‬ ‫ێ‬ ‫ێ به‌ج ‌‬ ‫هه‌ر ده‌بێ���ت ئه‌ركه‌كانی‌ خ���ۆت ج ‌‬ ‫ی‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬ئۆپۆزس���یۆن نه‌بونی‌ ئێم ‌ه به‌مانا ‌‬ ‫ی‬ ‫چاوپۆشیكردن نی ‌ه له‌گه‌نده‌ڵیه‌كان‪ ،‬بۆ پارت ‌‬ ‫ئه‌م خول���ه‌ خراپترین خول���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌وان‬ ‫پێیان وایه‌ ئه‌م په‌رله‌مانه‌ یاس���ا بش���كێنێت‬ ‫به‌س موقه‌ده‌ساتی‌ ئه‌وان نه‌شكێنێت"‪.‬‬

‫ی‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ ئ���ه‌دای‌ كاری‌ په‌رله‌مانی‌‌و ڕویا ‌‬ ‫حزبه‌كان ب���ۆ په‌رله‌مان له‌م���اوه‌ی‌ رابردودا‬ ‫فای���ه‌ق وتی‌"ڕویای‌ ئه‌وان ب���ۆ په‌رله‌مان بۆ‬ ‫ئارایش���تكردنی‌ خۆی���ان‌و سیس���تمه‌كه‌یانه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌ر كاریكیان له‌ده‌ره‌و‌ه بۆ ب���ه‌ر ژه‌وه‌ند ‌‬ ‫حزبه‌كه‌یان هه‌بوبێ���ت‪ ،‬كردویانه‌ به‌پڕۆژه‌و‌ه‬ ‫په‌رله‌م���ان ب���ۆی‌ ك���ردون به‌یاس���ا‪ ،‬كاتێك‬ ‫په‌رله‌م���ان له‌مه‌ ده‌رچوه‌ بۆ ئ���ه‌وان خراپه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ كۆمه‌ڵێك دۆس���یه‌ بردو‌ه به‌دژ ‌‬ ‫ده‌ست ‌‬ ‫ی بوه‌‪،‬‬ ‫ی حكومڕان ‌‬ ‫ی سیستم ‌‬ ‫ئه‌وان‌و به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ی ده‌زانن"‪.‬‬ ‫بۆی ‌ه به‌خراپ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌یمانگای‌ كورد ‌‬ ‫ئارام جه‌مال به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردن به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "له‌خول ‌‬ ‫پێش���ودا جوڵه‌یه‌ك���ی‌ زیات���ر له‌په‌رله‌ماندا‬ ‫هه‌بو‪ ،‬له‌م خوله‌ش���دا كۆمه‌ڵێك یاسایی‌ باش‬ ‫ی‬ ‫ده‌ركراون ئه‌گه‌رچی‌ ڕه‌نگه‌ له‌ئاستی‌ تموح ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێمه‌دا نه‌بوبێت‪ ،‬ئیش���ی‌ باش���كرا به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌ستبردن بۆ یاسای ‌‬ ‫به‌س له‌م خوله‌دا ده‌س���تی‌ ب���ۆ برا ئه‌وه‌ش‬ ‫گۆڕانێكی‌ نه‌وعی ‌ه له‌هه‌رێمدا‌و هه‌ردو خوله‌ك ‌ه‬ ‫ی تێدابوه‌"‪.‬‬ ‫خراپی‌‌و باش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بون ‌‬ ‫وتیشی‌ "له‌خولی‌ س���ێیه‌مه‌و‌ه به‌هۆ ‌‬

‫ی به‌سه‌ر‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنه‌وه‌ گۆڕانكاریه‌كی‌ باش ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان‌وماهیه‌ت���ی‌ په‌رله‌مانداه���ات‪ ،‬خول ‌‬ ‫ی سێیه‌م ‌ه زیاتر‬ ‫چواره‌میش درێژكراوه‌ی‌ خول ‌‬ ‫ئه‌و نه‌بره‌یه‌ زاڵ بو‪ ،‬له‌و دوخوله‌دا ده‌توانم بڵم‬ ‫په‌رله‌مانمان هه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر په‌كیش نه‌خرای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌بو به‌دامه‌زراوه‌یه‌كی‌ كاریگه‌ر له‌داڕش���تن ‌‬ ‫یاساوسیاسه‌تی‌ گشتی‌"‪.‬‬ ‫ی بۆ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ی یه‌یمانگای‌ كورد ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی بۆ ئه‌وه‌ش���كرد"له‌خولی‌ س���ێیه‌مدا‬ ‫ئاماژه‌ ‌‬ ‫كه‌مترین گوێمان لێگیراو‌ه له‌كاتێكدا زۆرترین‬ ‫ی‬ ‫پێش���نیارو پڕۆژه‌یاس���امان هه‌بوه‌‪ ،‬له‌خول ‌‬ ‫چواره‌مدا ئێمه‌ ژوری‌ س���ه‌رۆكی‌ په‌رله‌مانمان‬ ‫بینی‌‪ ،‬له‌خولی‌ سێدا بۆ جارێكیش ئه‌رسه‌الن‬ ‫بایزمان نه‌بینی‌‪ ،‬نه‌یان ده‌ویس���ت بمان بینن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌م خوله‌دا پرس‌و ڕاوێژمان پێكراوه‌‪ ،‬ژماره‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م خول��� ‌ه كه‌متربو‬ ‫ده‌ركردن���ی‌ یاس���اكان ‌‬ ‫له‌خولی‌ پێش���و له‌ڕوی‌ ب���ڕه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕوی‌‬ ‫نه‌وعیه‌وه‌ باشتر بون"‪.‬‬ ‫هه‌ر ده‌رب���اره‌ی‌ كاره‌كان���ی‌ په‌رله‌مان له‌م‬ ‫دوخوله‌دا بابان جه‌عفه‌ر به‌رێوه‌به‌ری‌پرۆژه‌ی‌چا‬ ‫ی ڕاگه‌یاند‬ ‫ودێری‌په‌رله‌مانی‌كوردستان به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫"ل���ه‌ هه‌ر چ���وار ڕاپۆرت���ی‌ رێكخراوه‌كه‌ماندا‬ ‫ئاماژه‌م���ان به‌وه‌كردوه‌ كه‌حاڵی‌ یاس���ادانان‬ ‫ی‬ ‫له‌په‌رله‌مان���دا خراپ���ه‌‪ ،‬بانگێش���ت كردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زی���ره‌كان ب���ه‌راورد به‌و هه‌مو كێش���ه‌یه‌ ‌‬ ‫هه‌یه‌ خراپه‌‪ ،‬بۆ ده‌س���ت نیش���انكردنی‌ ئه‌م‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫ی په‌رله‌مان به‌راورد به‌خوله‌كان ‌‬ ‫خوله‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م دۆخ ‌ه هه‌یه‌ك ‌ه‬ ‫پێوستمان به‌خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫په‌رله‌مانی‌ تێدایه‌‪ ،‬كه‌ الیه‌نێكی‌ سیاس��� ‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ دروستكردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "قسه‌یه‌ك هه‌ی ‌ه كه‌ ده‌ڵێت په‌رله‌مان‬ ‫ی ده‌ركردو‌ه به‌اڵم‬ ‫ی نه‌وع ‌‬ ‫له‌م خوله‌دا یاس���ای ‌‬ ‫یاس���اكان به‌ركارنین‪ ،‬ته‌نیا یاس���ان له‌سه‌ر‬ ‫وه‌ره‌قه‌‪ ،‬خوله‌كانی‌ دیكه‌ش یاسایان ده‌ركردو‌ه‬ ‫به‌اڵم به‌ركار نین"‪.‬‬ ‫ی په‌رله‌مان‬ ‫ی ئه‌و خول���ه‌ ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫چی‌ كارێكی‌ كردوه‌ جیاوازتربێت له‌خوله‌كان ‌‬ ‫دیك��� ‌ه بابان وت���ی‌ "ئه‌م خول���ه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ی بۆ كۆمه‌ڵێك مه‌له‌فی‌ جیاوازتر بردو‌ه‬ ‫ده‌ست ‌‬ ‫ی دیكه‌‪ ،‬له‌م خوله‌دا ده‌س���ت بۆ‬ ‫له‌خوله‌كان��� ‌‬ ‫ی هه‌رێم براوه‌‪،‬‬ ‫ده‌ستورو یاسایی‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫به‌اڵم تاجه‌ند سه‌ركه‌وتبون‪ ،‬ئه‌و‌ه دۆخه‌كه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌بین"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مانی���ش له‌هه‌رێم ‌‬ ‫ی ڕۆڵ ‌‬ ‫ده‌رب���اره‌ ‌‬ ‫كوردس���تاندا باب���ان وتی‌"له‌هه‌رش���وێنك‬ ‫ی بۆ حزبه‌كان دروس���ت‬ ‫په‌رله‌مان مه‌ترس��� ‌‬ ‫ی خۆیان بكه‌ن‪،‬‬ ‫نه‌كردبێت هێاڵویانه‌ كاره‌كان ‌‬ ‫حزبه‌ سیاسیه‌كان له‌هه‌رێمی‌ كوردستان قه‌د‬ ‫ی‬ ‫نه‌یان ویس���توه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان خاوه‌ن ‌‬ ‫ی خوله‌كان‬ ‫ی به‌هێزبێت‪ ،‬به‌درێژای ‌‬ ‫په‌رله‌مانێك ‌‬ ‫كاریان له‌سه‌ر ئه‌وه‌كردو‌ه الوازبێت"‪.‬‬

‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان په‌رله‌مانتاران دابه‌ش ده‌كات به‌سه‌ر دوبه‌ره‌ی‌ جیاوازدا‬ ‫"پارتی‌ له‌هه‌وڵی‌ دوباره‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‌ ده‌سته‌ ‌ی سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مانه‌دا‌"‬ ‫ئا‪ :‬وریا‬ ‫ی‬ ‫له‌ئێستادا هه‌ندێك ئه‌ندام په‌رله‌مان سه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی ‪56‬واژۆ بۆئه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شێته‌وه‌و هه‌رێم له‌م دۆخه‌ ده‌رباس‬ ‫ی زۆری‌ فراكسیۆنه‌كان‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌شێك ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان به‌قوڵكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫كێشه‌كانی‌ هه‌رێم ده‌زانن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی فراكس���یۆنی‌ پارت ‌‬ ‫ی وته‌بێژ ‌‬ ‫محه‌مه‌د عه‌ل ‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان به‌ئاوێن��� ‌هی‌ ڕاگه‌یاند‬ ‫ی‬ ‫ی به‌هیچ شێوه‌یه‌ك پشتگیر ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫"فراكسیۆن ‌‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌و‌هی‌ په‌رله‌م���ان ن���اكات‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ی زوتر‬ ‫ی له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین هه‌رچ ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫فراكسیۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫الیه‌نه‌كان ڕێكه‌ون‌و په‌رله‌مان بگه‌ڕێته‌و‌ه دۆخ ‌‬ ‫ی ئاسایی‌ نه‌ك وه‌ك‬ ‫ی به‌اڵم دۆخێك ‌‬ ‫ئاسایی‌ خۆ ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێش ‪12‬ئۆكتۆبه‌ر"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫وتیش���ی‌ "وه‌ك فراكسیۆنی‌ پارتی‌ دیموكرات ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان ب���ه‌رده‌وام له‌هه‌وڵدای���ن له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫داهاتودا په‌رله‌مان ده‌س���تبكاته‌وه‌ به‌كاره‌كان ‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬ڕێك ده‌كه‌وین له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌كان‌و به‌رده‌وام‬ ‫ی ڕێك بكه‌وین"‪.‬‬ ‫له‌هه‌وڵداین بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌دای ‌ه‬ ‫ی پارتی‌ له‌هه‌وڵ ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫به‌ب���ێ‌ گۆڕان دوبار‌ه ده‌س���ت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌م���ان هه‌ڵبژێرێته‌وه‌ محه‌م���ه‌د عه‌لی‌ وت ‌‬ ‫"ئه‌و‌ه ڕاسته‌‌و كار بۆئه‌وه‌شده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ی فراكس���یۆنی‌ كۆمه‌ڵ ده‌ڵێت‬ ‫په‌رله‌مانتارێك ‌‬ ‫ی هیچ شتێكم نه‌بیستو‌ه‬ ‫"تاكو ئێس���تا به‌فه‌رم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵ له‌گه‌ڵ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه فراكسیۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌ماندابێت‪ ،‬دۆخه‌ك ‌ه ئاڵۆزه‌ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫په‌رله‌مانیش دۆخه‌ك ‌ه ئه‌وه‌نده‌ی‌ تر ئاڵۆزده‌كات‬ ‫ێ رێكه‌وتنی‌ الیه‌نه‌كان"‪.‬‬ ‫به‌ب ‌‬

‫ی كوردستان‬ ‫سۆران عومه‌ر ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫له‌فراكس���یۆنی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ڕاگه‌یان���د "ئه‌گ���ه‌ر په‌رله‌مان به‌مش���ێوه‌یه‌بێت‬ ‫هه‌ڵوه‌شێته‌وه‌ باشتره‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ‪56‬واژۆ كۆكرایه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ب���ۆ هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬پێوس���ت ‌‬ ‫ی هه‌رێم نیه‌‪ ،‬حكومه‌ت‌و‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫به‌مه‌رسوم ‌‬ ‫په‌رله‌مان پێكه‌وه‌ هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی په‌رله‌مان‬ ‫ی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و‌ه ‌‬ ‫ی كێش���ه‌كانی‌ هه‌رێم ده‌كات‬ ‫تاچه‌ند چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫س���ۆران عومه‌ر وتی‌ "ئه‌م ‌ه چاره‌سه‌ر نیه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ی تر خ���راپ‌و ئاڵۆزترده‌كات‪،‬‬ ‫دۆخه‌كه‌ ئه‌وه‌نده‌ ‌‬ ‫ی تر به‌م‬ ‫به‌اڵم ئه‌گه‌ر ئیراده‌یه‌ك نه‌بێت‪ ،‬دوساڵ ‌‬ ‫جۆره‌بێت‪ ،‬په‌رله‌مان‌و په‌رله‌مانتاران له‌ژێر ئه‌م‬ ‫بێكاری‌‌و بێ‌ كۆبونه‌وه‌یه‌دابن‪ ،‬هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌و‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ناچار‬ ‫ی ناچاریی���ه‌‪ ،‬دوا ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنێك��� ‌‬ ‫ی پێش���وه‌خته‌ ده‌بی���ن‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫كۆمیسۆن ده‌توانێت‪،‬هه‌ڵبژاردن بكات نازانرێت‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه به‌بێ‌ ڕێكه‌وتنی‌ الیه‌نه‌كان نابێت ده‌ست بۆ‬ ‫ئه‌و پرس ‌ه ببرێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫س���االر مه‌حم���ود ئه‌ندام���ی‌ په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێتیی‌ به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫كوردستان له‌فراكس���یۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫ڕاگه‌یاند "له‌هیچ حاڵه‌تێكدا هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان به‌چاره‌سه‌ر نازانم‪ ،‬له‌ئێستادا ئه‌رك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆی���ان ببینن‪ ،‬له‌ئه‌رك ‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران���ه‌ ڕۆڵ ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫ی خۆیان‌و ئاس���ایكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫پیش���ه‌ ‌‬ ‫بۆپێش ‪12‬ئۆكتۆبه‌‪ ،‬هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫واده‌كات حكومه‌تێ���ك هه‌بێت ده‌س���تكراوه‌بێت‬ ‫ی‬ ‫ی ك��� ‌ه هه‌یه‌‪ ،‬له‌ڕو ‌‬ ‫بۆ ئه‌و بێ‌ ده‌ربه‌س���تیان ‌ه ‌‬ ‫ی گه‌ور‌ه‬ ‫ی زیانێك ‌‬ ‫ی دیموكراس ‌‬ ‫سیاس���یه‌و‌ه به‌ره‌ ‌‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫ی زۆر هه‌ی ‌ه‬ ‫ی "به‌دیدی‌ من مه‌سافه‌یه‌ك ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ندام په‌رله‌م���ان‪ ،‬پێش ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ب���ۆ كاركردن ‌‬

‫ی‬ ‫ی بیرۆك ‌هی‌ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫بگه‌ن ‌ه بڕوا ‌‬ ‫په‌رله‌م���ان بێت��� ‌ه كای���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵه‌كانمان وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی فراكس���یۆن ‌‬ ‫گروپه‌ك���ه‌ به‌رده‌وامه‌و چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫ی به‌ش���داری‌ بكه‌ن‪،‬‬ ‫گ���ۆڕان ده‌كه‌ین بۆئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی سه‌ردانی‌ الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌كان بكه‌ین"‪.‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت���ی‌ ئام���اژه‌ ‌‬ ‫ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���اره‌ ‌‬ ‫بۆئه‌وه‌شكرد"ناكرێت په‌رله‌مانتار ته‌ماشه‌كه‌ربێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ت���ر ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌م���ان هه‌وڵ ‌‬ ‫خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بارودۆخه‌كه‌ بده‌ن‪ ،‬ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ئاس���ایكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫بۆچونی‌ هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانیان هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌په‌نچه‌كانی‌ ده‌ست تێپه‌ڕنابن‪ ،‬كه‌من هیوادارم‬ ‫ئه‌و براده‌رانه‌ پێداچونه‌و‌ه به‌بۆچۆنه‌ك ‌هی‌ خۆیان‬ ‫بكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی فراكس���یۆنی‌ گۆڕان‬ ‫برزۆ مه‌جید س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی ڕاگه‌یاند‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان به‌ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی تێدا نیه‌‪،‬‬ ‫"تاك ‌ه دام���ه‌زراوه‌ هیچ كێش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مان���ی‌ كوردس���تانه‌‪،‬ئه‌وه‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆتای ‌‬ ‫هه‌رێمه‌ ل���ه‌‪ 19‬ئاب���ه‌و‌ه والیه‌ته‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی ناردۆت ‌ه‬ ‫هاتوه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه حكومه‌ته‌ چ���وار وه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫ی ك ‌ه س���ومعه‌ ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫ماڵه‌وه‌ به‌بڕیار ‌‬ ‫كوردستانی‌ له‌كه‌داركرد"‪.‬‬ ‫ی "هه‌قه‌ په‌رله‌مانتاران‌و حزبه‌كان بیر‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫له‌و‌ه بكه‌نه‌وه‌ چۆن ڕۆڵ بۆ په‌رله‌مان بگێڕنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی چاره‌سه‌ركردنی‌ ئه‌و‬ ‫په‌رله‌مان بكرێت به‌شێوێن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كێش���ه‌یان هه‌یه‌ وه‌ك سه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫شوێنان ‌ه ‌‬ ‫ی ناردۆته‌و‌ه‬ ‫هه‌رێم‌و حكومه‌ت ك ‌ه چ���وار وه‌زیر ‌‬ ‫ماڵه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ۆڕان ئام���اژه‌ ‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ فراكس���یۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆئه‌وه‌شكرد"پێوسته‌ فش���اربكرێته‌ سه‌رپارت ‌‬ ‫ی بگه‌یه‌نێت‪،‬‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی‌ كۆتایی‌ به‌كوده‌تاك��� ‌ه ‌‬ ‫ی په‌رله‌مان بگه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی شه‌رع ‌‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ بكات"‪.‬‬ ‫ی جێ‌ به‌ج ‌‬ ‫بینای‌ په‌رله‌مان‌و كاره‌كان ‌‬

‫فراكسیۆنی‌ پارتی‌ به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك پشتگیر ‌ی‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫ناكات‪ ،‬وه‌ك فراكسیۆن ‌ی‬ ‫پارتی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌داین‬ ‫هه‌رچی‌ زوتر الیه‌نه‌كان‬ ‫ڕێكه‌ون‌و په‌رله‌مان‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌ دۆخی‌ ئاسای ‌ی‬ ‫خۆ ‌ی به‌اڵم دۆخێك ‌ی‬ ‫ئاسایی‌ نه‌ك وه‌ك ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫پێش ‪12‬ئۆكتۆبه‌ر‬

‫په‌رله‌مان‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ته‌ په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫په‌یوه‌ندی نێوان زانستی‬ ‫یاساو زانستی مۆڕاڵ‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنێك بۆ یاسا‬ ‫شكێنیه‌كانی ئه‌م دوایی ‌ه‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستاندا‬ ‫د‪ .‬به‌هار مه‌حمود فه‌تاح‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ی ژیانی كۆمه‌ڵ���گاكان له‌كۆن‌و‬ ‫ئێس���تادا‪ ،‬پێمان ئه‌ڵێت ك ‌ه چه‌ند جۆرێك ڕێسا‬ ‫(قواع���د) هه‌ی ‌ه ب���ۆ ڕێكخس���تنی په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌كان‌و هه‌ڵ���س‌و كه‌وت���ی تاكه‌كان‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌دا‪ ،‬ئه‌م ڕێس���ایان ‌ه یان دین یان یاسا‬ ‫ی���ان مۆڕاڵ ده‌ی���ان س���ه‌پێنێ‪ ،‬وه‌ هه‌موو ئه‌م‬ ‫ڕێس���ایانه‌ له‌وه‌دا هاوبه‌شن كه‌ كۆتێكن له‌سه‌ر‬ ‫ئازادی تاكه‌كان‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندی نێوان یاساو مۆڕاڵ په‌یوه‌ندی‌یه‌كی‬ ‫س���اده‌ نیی���ه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه ه���ه‌ردوو زانس���ته‌ك ‌ه‬ ‫ی مرۆڤه‌كان‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندی���دارن به‌مرۆڤایه‌تی‌‌و ژیان ‌‬ ‫ئ���ه‌م دوو زانس���ته‌ له‌زۆر ش���تدا هاوبه‌ش���ن‌و‬ ‫به‌یه‌كداچونی زۆر هه‌ی ‌ه له‌نێوانیاندا‪ ،‬به‌شێكی زۆر‬ ‫له‌ڕێسا یاساییه‌كان له‌سه‌ر پرنسیپ ‌ه مۆڕاڵیه‌كان‬ ‫بنیات نراون‪ ،‬له‌هه‌مان كاتدا له‌هه‌ندێك بواریشدا‬ ‫جیاوازن‪ ،‬بۆ نمون ‌ه له‌ڕوی ئامانجه‌وه‌‪ ،‬ڕێس���ای‬ ‫یاس���ایی ئامانجێكی كۆمه‌اڵیه‌تی هه‌یه‌‪ ،‬بریتی ‌ه‬ ‫له‌ڕێكخس���تنی كۆمه‌ڵگا‪ ،‬به‌اڵم ڕێس���ای مۆڕاڵ‬ ‫ئامانجه‌ك���ه‌ی پێگه‌یش���تنی تاكه‌ به‌باش���ترین‬ ‫شێوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌ڕوی سزاشه‌و‌ه ئه‌م دو زانست ‌ه‬ ‫لێك جیاوازن‪ ،‬س���زای الدان له‌ڕێس���ای یاسایی‬ ‫ماددی���ه‌‌و له‌الی���ه‌ن ده‌س���ه‌اڵنی تایبه‌تمه‌نده‌و‌ه‬ ‫ده‌س���ه‌پێنرێت به‌اڵم س���زای الدان له‌ڕێس���ای‬ ‫مۆڕاڵی سزایه‌كی ناوه‌كییه‌و بریتی ی ‌ه له‌ئازاری‬ ‫ویژدان‌و سه‌رزه‌نشتكردنی كه‌سی بكه‌ر له‌الیه‌ن‬ ‫كۆمه‌ڵگاوه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا په‌یوه‌ندی نێوان زانستی یاساو‬ ‫زانستی مۆڕاڵ په‌یوه‌ندییه‌كه‌ به‌یه‌كگه‌یشتن یان‬ ‫لێكچونی ته‌واو نییه‌‪ ،‬له‌هه‌مان كاتدا لێك دابڕان‬ ‫یان جیاوازی ته‌واویش نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو ڕووبه‌رێكی‬ ‫هاوب���ه‌ش هه‌ی��� ‌ه له‌نێوانیاندا‪ ،‬ئ���ه‌م ڕووبه‌ر‌ه‬ ‫هاوبه‌ش��� ‌ه له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كه‌وه‌ بۆ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‬ ‫تر‪،‬له‌هه‌م���ان كۆمه‌ڵگه‌ش���دا له‌كاتێك���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫كاتێكی تر ده‌گۆڕێ���ت‪ ،‬هه‌رچه‌ند ئه‌م ڕووبه‌ر‌ه‬ ‫هاوبه‌شه‌ گه‌وره‌تر بێت یاساكان مرۆڤ دۆستان ‌ه‬ ‫تر ده‌بن چونك ‌ه بونیاتنانی ڕێس���ا یاساییه‌كان‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌مای پرنس���یپه‌ مۆراڵیه‌كان ده‌بێت ‌ه‬ ‫هۆی هێنانه‌دی ئامانج ‌ه ڕاس���ته‌قینه‌كه‌ی یاسا‬ ‫ك ‌ه بریتیه‌ له‌فه‌راهه‌مكردنی خۆش���گوزه‌رانی بۆ‬ ‫تاكه‌كان له‌چوارچێوه‌ی كۆمه‌ڵگادا ‪.‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تی ده‌توانی���ن كردارو‬ ‫ڕه‌فتاره‌كان به‌پێی په‌یوه‌ندیان به‌دروست بونی‬ ‫به‌رپرس���یاریه‌تی یاس���ایی‌و مۆراڵیه‌وه‌ بۆ چوار‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ دابه‌ش بكه‌ین‪:‬‬ ‫ێ الیه‌نه‌كان‪:‬‬ ‫یه‌ك���ه‌م‪ :‬ك���ردارو ڕه‌فتار‌ه ب��� ‌‬ ‫مه‌به‌ست له‌و كردارو ڕه‌فتارانه‌ی ‌ه ك ‌ه په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌پیاده‌كردنی تاك هه‌یه‌ بۆ ژیانی تایبه‌تی‪ ،‬بۆ‬ ‫نموون���ه‌‪ ،‬چ جۆر‌ه خواردنێكی پێ خۆش���ه‌‪ ،‬چ‬ ‫ڕه‌نگێكی پێ جوان ‌ه یان چ جۆر‌ه ئۆتۆمبیلێكی‬ ‫پ���ێ باش���ه‌‪..‬هتد‪ ،‬ئه‌م ك���ردارو ڕه‌فتارانه‌ هیچ‬ ‫جۆر‌ه حوكمێك یان به‌رپرسیاریه‌تیه‌كی یاسایی‬ ‫یان مۆڕاڵی به‌دوای خۆیاندا ڕاناكێشن‪.‬‬ ‫دووه‌م‪ :‬ئ���ه‌و ك���ردارو ڕه‌فتاران���ه‌ی ك��� ‌ه‬ ‫به‌رپرس���یاریه‌تی مۆڕاڵی دروست ده‌كه‌ن به‌اڵم‬ ‫نایاسایی نین‪ :‬مه‌به‌ست له‌و كردارو ڕه‌فتارانه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه له‌ڕوی زانستی مۆڕاڵه‌و‌ه گونجاو نین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یاس���ا هه‌ندێك جار بێ ده‌نگ��� ‌ه به‌رامبه‌ریان بۆ‬ ‫نمونه‌ ئیره‌یی‌و ڕق‌و كینه‌و سپڵه‌یی ك ‌ه هه‌ندێك‬ ‫له‌مرۆڤ تیایدا ده‌ژین له‌هه‌ن���دێ جاردا دانیان‬ ‫پێدا ده‌نێت بۆ نمونه‌ ئه‌و ڕێس���ا یاساییه‌ی ك ‌ه‬ ‫دان ده‌نێ���ت به‌نه‌مانی مافی خاوه‌ن ماف ئه‌گه‌ر‬ ‫ماوه‌یه‌كی به‌سه‌ردا بچێت ك ‌ه له‌یاسادا دیارییكراو‌ه‬ ‫بێ ئ���ه‌وه‌ی داوای بكاته‌وه‌‪ ،‬ئامانجی ئه‌م جۆر‌ه‬ ‫ڕێسا یاس���اییان ‌ه جێگیربونی مامه‌ڵه‌كان ‌ه هه‌تا‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌سه‌ر حس���ابی پرنسیپ ‌ه مۆڕاڵیه‌كانیش‬ ‫بێت‪ ،‬هه‌ندێك جار یاس���ا هانی ئه‌نجامدانیشیان‬ ‫ی هه‌ندێك واڵت ئاسانكاری‬ ‫ده‌دات بۆ نمونه‌ یاسا ‌‬ ‫یاسایی ده‌كه‌ن بۆ دروستكردنی شوێنی قومارو‬ ‫م���ه‌ی خواردن���ه‌و‌ه (به‌تایبه‌تی ئ���ه‌و واڵتانه‌ی‬ ‫كه‌ له‌ڕوی ئابوریه‌و‌ه پش���ت به‌گه‌ش���ت‌وگوزار‬ ‫ده‌به‌س���تن)‪ ،‬ئه‌م ‌ه هاندانێك ‌ه كه‌ مۆڕاڵ ئیدانه‌ی‬ ‫ده‌كات‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫ملیۆنه‌ها دۆالر له‌شه‌وی سه‌ری ساڵدا خه‌رج ده‌كرێت‬

‫‪9‬‬

‫"له‌و شه‌وه‌دا له‌هه‌ر فرۆشگایه‌ك ‌ی مه‌ی‌‪ ،‬نزیكه‌ ‌ی ‪ 5‬ملیۆن دینار مه‌ی‌ ده‌فرۆشرێت"‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫هه‌مو سه‌ری‌ ساڵێك له‌پایته‌خت‌و‬ ‫شاره‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان له‌نێو‬ ‫هۆڵ‌و ئوتێله‌كاندا ئاهه‌نگی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌بۆنه‌ی‌ هاتنی‌ ساڵی‌ نوێوه‌ ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێت‌و گۆرانیبێژی‌ عه‌ره‌بی‌‌و بیانی‌‬ ‫بۆ نێو ئاهه‌نگه‌كان بانگێشتده‌كرێن‌و‬ ‫نرخی‌ بلیتی‌ ئاهه‌نگه‌كان به‌(‪ 40‬دۆالر)‬ ‫بۆ(‪ 500‬دۆالر) ده‌فڕۆشرێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌ به‌رهه‌م حه‌س���ه‌ن‬ ‫ئۆپرایته‌ری فراند ئۆفیس له‌گراندملینیۆم‬ ‫س���لێمانی به‌ئاوێن���ه‌ی ڕاگه‌یان���د "ئه‌و‬ ‫كاریگه‌ری���ه‌ی له‌س���ه‌ر میوانخانه‌كانی‬ ‫كوردستان دروست بوه‌ دۆخی سیاسییه‌‬ ‫نه‌ك دۆخی ئابوری كه‌به‌هۆی ش���ه‌ڕی‬ ‫داعش‌و واڵتانی دراوس���ێ‌و دروستبونی‬ ‫ته‌قین���ه‌وه‌ كه‌مترین می���وان ڕوده‌كه‌نه‌‬ ‫كوردس���تان‌و زۆربه‌ی میوانه‌كان بیانین‬ ‫له‌ئه‌رده‌ن���ی‌و ئه‌مریك���ی‌و ئوس���ترالی‌و‬ ‫به‌ریتانی‌و له‌كوردستانیش ئه‌و كه‌سانه‌ن‬ ‫كه‌هاوسه‌رگیری‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئاهه‌نگی س���ه‌ری س���اڵ‬ ‫له‌ئوتێله‌كه‌م���ان س���ازده‌كرێت‌و ب���ه‌‬ ‫ب���ه‌ژداری هونه‌رمه‌ندانی كورد‌و میوانی‬ ‫زۆر به‌ژداریانك���ردوه‌‌و بلیتی���ان بڕیوه‌‬ ‫بۆ ئه‌و ش���ه‌وه‌ئاهه‌نگه‌ی شه‌وی سه‌ری‬ ‫س���اڵ زۆرترین خێزانی كورد به‌ژداریان‬ ‫ك���ردوه‌‌و نرخی ه���ه‌ر بلیتكێمان له‌‪100‬‬ ‫دۆالری ئه‌مریك���ی ب���ه‌ره‌و س���ه‌ره‌وه‌‌و‬ ‫تاده‌گات���ه‌ ‪200‬دۆالر‪ 100 ،‬دۆالری ب���ۆ‬ ‫ڕیزه‌كان���ی دواوه‌ی���ه‌‌و ‪ 150‬دۆالری‬ ‫ڕیزه‌كانی ناوه‌ڕاس���ته‌‌و‪ 200‬دۆالریش بۆ‬ ‫ڕیزی پێشه‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫به‌رهه‌م حه‌س���ه‌ن راش���یگه‌یاند كه‌‬ ‫"فه‌رمانبه‌ره‌كانی���ان ته‌نها كوردی تێدا‬ ‫نییه‌‌و فه‌رمانبه‌ری كورد‌و هیندستانی‌و‬ ‫سریالنكی‌و به‌نگالدیشی تێدا كارده‌كه‌ن‬ ‫به‌پێی توانایی كاركردنیان"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ش ب���ه‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ هیچ‬ ‫داشكاندنێكیان بۆ نرخه‌كانیان نه‌كردوه‌‬ ‫بۆ ئاهه‌نگی شه‌وی سه‌ری ساڵ‌و ته‌نها‬ ‫بۆ ماوه‌یه‌كی دیاریكراو داش���كاندنیان‬ ‫ب���ۆ خوارده‌مه‌نیه‌كانی ناو ئوتێله‌كه‌یان‬ ‫ك���ردوه‌‌و ئ���ه‌و ده‌ڵێ���ت "ئوتێلی پێنج‬ ‫ئه‌س���تێره‌ ته‌نها به‌نه‌ریتی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫كوردس���تان پێنج ئه‌س���تێره‌یه‌‌و ئه‌وه‌‬ ‫كه‌موكورتییه‌ك���ه‌ ب���ۆ ئوتێله‌كان���ی‬

‫كوردستان‌و هیوادارم ئه‌و كه‌موكورتییه‌‬ ‫خۆمان بین نه‌ك حكومه‌ت ڕێگربێت"‪.‬‬ ‫خ���اوه‌ن دوكانێكی‌ مه‌ی‌ فڕۆش���یش‬ ‫ئاش���كرای‌ ده‌كات ك���ه‌ ب���ازاڕی‌ مه‌ی‌‬ ‫فڕۆشتن له‌و شه‌وه‌دا زیاتر له‌ده‌ هێنده‌ی‌‬ ‫رۆژانی‌ ئاساییه‌‌و له‌و شه‌وه‌دا به‌نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 5‬ملیۆن دینار مه‌ی‌ ده‌فڕۆشرێت‪.‬‬ ‫خاوه‌نی دوكانێكی مه‌شروب فرۆشتن‬ ‫ڕایگه‌یاند "له‌ش���ه‌وی س���ه‌ری س���اڵدا‬ ‫زۆرترین مه‌ش���روب ده‌فرۆش���رێت‌و تا‬ ‫دره‌نگانێكی ش���ه‌و دوكانی���ان ده‌بێت‌و‬ ‫زۆرتری���ن خه‌ڵك دێن���ه‌ دوكانه‌كه‌ی بۆ‬ ‫كڕینی مه‌شروب"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "فرۆشتنی مه‌شروب له‌شه‌وی‬ ‫سه‌ری ساڵدا به‌راورد به‌كاته‌كانی دیكه‌‬ ‫به‌ ده‌ هێنده‌ ده‌خه‌مڵێنرێت"‪.‬‬ ‫وتیشی "له‌كاتی‌ ئاس���ایی‌ به‌نزیكه‌ی‌‬ ‫‪ 400‬هه‌زار دینار مه‌ش���روب ده‌فرۆشین‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌و ش���ه‌وه‌دا به‌نزیك���ه‌ی‌ پێنج‬ ‫ملیۆن دینار مه‌ش���روب ده‌فڕۆش���ین‌و‬ ‫زۆرترین كڕیاره‌كانمان گه‌نجن‌و زۆرترین‬ ‫ئ���ه‌و خواردنه‌وان���ه‌ به‌كارده‌هێن���ن كه‌‬ ‫خواردنه‌وه‌ی‌ قورسن"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات ك���ه‌‬ ‫"له‌ش���اری س���لێمانی كۆی فرۆشگای‬ ‫ماده‌ كهولیه‌كان له‌‪ 120‬دوكان پێكدێت‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ش ژماره‌یه‌كی زۆره‌ بۆ ش���اری‬ ‫سلێمانی"‪.‬‬ ‫مامۆس���تایه‌كی‌ ئابوریش پێش���نیار‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ بڕێ���ك ل���ه‌و پاره‌ی���ه‌ی‌‬ ‫له‌ئاهه‌نگه‌كانی‌ سه‌ری‌ ساڵ وه‌رده‌گیرێت‬ ‫بدرێته‌ كه‌سوكاری‌ شه‌هیدان‌و هێزه‌كانی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌‪.‬‬ ‫د‪.‬یون���س عه‌لی مامۆس���تای ئابوری‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ رایگه‌یان���د "ئاهه‌نگه‌كان‬ ‫له‌ئوتێل���ه‌كان جی���اوازن‌و ئ���ه‌وه‌‬ ‫به‌هه‌ده‌ردانێك���ی گه‌وره‌یه‌ كه‌هاواڵتیان‬ ‫ئه‌نجامی ده‌ده‌ن له‌م دۆخه‌ی ئێس���تای‬ ‫كوردس���تاندا ك���ه‌هونه‌رمه‌ندی بیانی‌و‬ ‫واڵتانی دراوس���ێی بانگێشت ده‌كرێت‌و‬ ‫پاره‌یه‌كی خه‌یاڵی ده‌درێتێ"‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆس���تای‌ ئابورییه‌ پێشنیاری‌‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ بڕێك له‌و پاره‌یه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌شه‌وی‌ سه‌ری‌ س���اڵدا له‌ئاهه‌نگه‌كاندا‬ ‫وه‌رده‌گیرێ���ت ته‌رخ���ان بكرێ���ت ب���ۆ‬ ‫كه‌س���وكاری ش���ه‌هیدان‌و هێزه‌كان���ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌‪.‬‬

‫له‌كاتی‌ ئاسای ‌ی‬ ‫به‌نزیكه‌ی‌ ‪ 400‬هه‌زار‬ ‫دینار مه‌شروب‬ ‫ده‌فڕۆشین‪ ،‬به‌اڵم له‌و‬ ‫شه‌وه‌دا نزیكه‌ی‌ پێنج‬ ‫ملیۆن دینار مه‌شروب‬ ‫ده‌فرۆشین‌‬

‫ئه‌و كاریگه‌ریه‌ی‬ ‫له‌سه‌ر میوانخانه‌كانی‬ ‫كوردستان دروست بوه‌‬ ‫دۆخی سیاسییه‌ نه‌ك‬ ‫دۆخی ئابوری كه‌به‌هۆی‬ ‫شه‌ڕی داعش‌و واڵتانی‬ ‫دراوسێ‌و دروستبونی‬ ‫ته‌قینه‌وه‌ كه‌مترین میوان‬ ‫ڕوده‌كه‌نه‌ كوردستان‬

‫سلێمانی له‌شه‌وێکی سه‌ری ساڵدا‬

‫ئایا كوردستان پێویست ‌ی به‌وێستگه‌ ‌ی ته‌كسییه‌؟‬

‫شۆفێرێك‪ :‬ویستگه‌ی‌ چی‌؟! من له‌م كوردستانه‌ ته‌نها چاوه‌ڕێی‌ ئه‌وه‌م تێمانهه‌ڵده‌ن!‬ ‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‬

‫به‌هۆی‌ په‌خشكردنی‌ درامای‌ وێستگه‌ی‌‬ ‫ته‌كسی‌ له‌یه‌كێك له‌كه‌ناڵه‌كان‪،‬‬ ‫هاواڵتیان خۆشحاڵ ده‌بن به‌بونی‌‬ ‫وێستگه‌یه‌كی‌ ته‌كسی له‌شاره‌كه‌یان‪،‬‬ ‫هاواڵتییه‌ك ده‌ڵێ‌ "چاوه‌ڕوانی‌ شتێكی‌‬ ‫له‌و جۆره‌ ده‌كه‌م له‌كوردستاندا‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ حكومه‌ت هه‌مو‬ ‫شتێكی‌ لێچاوه‌ڕوان ده‌كرێت به‌ئومێدم‬ ‫ئه‌وه‌ش بۆ كوردستان بكات"‪.‬‬ ‫ڕێب���وار جه‌مالی‌ ته‌مه‌نی‌ ‪30‬س���اڵه‌‬ ‫كه‌ ش���ۆفێری‌ ته‌كسییه‌ له‌بازاڕی‌ شار‪،‬‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات وێس���تگه‌ی‌ ته‌كسی‌‬ ‫ب���ۆ واڵتی‌ ئێمه‌ گونج���او نیه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌رێژه‌یه‌كی‌ زۆر ته‌كسی‌ له‌شاردا بونی‌‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "جگه‌ له‌وه‌ش خاوه‌ن‬ ‫ته‌كس���ی‌ وا هه‌یه‌ ته‌نها كاری‌ ته‌كسی‌‬ ‫ناكات‪ ،‬پێده‌چێ���ت فه‌رمانبه‌ریش بێت‬ ‫له‌یه‌كێك له‌ده‌زگاكانی‌ شار به‌وهۆیه‌وه‌‬ ‫ناتوانێ‌ له‌وێس���تگه‌ ئاماده‌ببێت هه‌مو‬ ‫كات"‪.‬‬ ‫ئه‌و ش���ۆفێره‌ له‌درێژه‌ی‌ قسه‌كانیدا‬ ‫ئام���اژه‌ ده‌كات ك���ه‌ بونی‌ ته‌كس���ی‌‬ ‫له‌ش���اردا هه‌ت���ا بێ���ت ڕو له‌زیادبون‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌وهۆی���ه‌وه‌ ئ���ه‌و ژماره‌ زۆره‌‬ ‫به‌بونی‌ یه‌ك دو وێس���تگه‌ی‌ ته‌كس���ی‌‬ ‫كۆنابێت���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ش���ۆفێران ڕازی‌‬ ‫نابن به‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڕه‌كێكدا كۆبكرێنه‌وه‌‬ ‫تا خاوه‌ن وێس���تگه‌ كاری‌ ته‌كس���یان‬

‫كۆمه‌ڵێك شۆفێر هه‌ن‬ ‫شوێنێكیان بۆ خۆیان‬ ‫قۆرخكردوه‌‪ ،‬ده‌ڵێن ئه‌م‬ ‫شوێنه‌ هی‌ ئێمه‌یه‌ هیچ‬ ‫شۆفێرێكی‌ تر بۆی‌ نیه‌‬ ‫نه‌فه‌ر لێره‌ سه‌ربخات‬ ‫کوردستان پڕبو‌ه له‌ته‌کسی‬ ‫پێبكات‪ ،‬هه‌روه‌ها خاوه‌ن ته‌كس���یش‬ ‫ته‌نه���ا له‌ش���وێنێك كه‌ ب���ۆی‌ دیاری‌‬ ‫ده‌كرێت ئه‌و كاره‌ ناكات‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ تاچه‌ند خۆش���حاڵ‬ ‫ده‌بێت به‌بونی‌ وێس���تگه‌یه‌كی‌ ته‌كسی‌‬ ‫ڕێبوار جه‌مال بۆ ئاوێنه‌ وتی‌ "پێمباشه‌‬ ‫شتێكی‌ وا بونی‌ هه‌بێت له‌واڵته‌كه‌مان‪،‬‬ ‫به‌اڵم دڵنی���ام ناكرێت‪ ،‬مه‌گه‌ر خۆمان‬ ‫گێل بكه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ چاوه‌ڕوانده‌كرێت‬

‫كه‌ حكومه‌ت وێس���تگه‌یه‌كی‌ ته‌كس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ناوچه‌كانی‌ كوردستان دابمه‌زرێنێت‬ ‫ئ���ه‌و گه‌نجه‌ وتی‌ "نه‌خێ���ر‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫ته‌نها له‌م كوردستانه‌ چاوه‌ڕێی‌ ئه‌وه‌م‬ ‫ته‌نها تێمانهه‌ڵبده‌ن"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ شۆفێران هه‌وڵێكی‌‬ ‫له‌وجۆره‌یان داوه‌ كه‌ وێس���تگه‌یان بۆ‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬وتی‌ "نه‌خێر‪ ،‬به‌اڵم كۆمه‌ڵێك‬ ‫ش���ۆفێر هه‌ن ش���وێنێكیان بۆ خۆیان‬ ‫قۆرخكردوه‌‪ ،‬ده‌ڵێن ئه‌م ش���وێنه‌ هی‌‬

‫ئێمه‌یه‌ هیچ ش���ۆفێرێكی‌ تر بۆی‌ نیه‌‬ ‫نه‌فه‌ر لێره‌ س���ه‌ربخات‪ ،‬ئێمه‌ش شت ‌‬ ‫ی‬ ‫واناكه‌ین تا توشی‌ كێشه‌ نه‌بین"‪.‬‬ ‫هاواڵتییه‌كی‌ ته‌مه‌ن ‪50‬ساڵ به‌ناوی‌‬ ‫مه‌لیحه‌ كه‌ ‪15‬ساڵه‌ كاری‌ ده‌ستگێڕی‌‬ ‫ده‌كات له‌ناوچه‌یه‌ك���ی‌ بچوك���ی‌ ن���او‬ ‫بازاڕی‌ شار‪ ،‬به‌ده‌م خڕه‌ی‌ گوێزه‌كانی‌‌و‬ ‫مه‌عامه‌له‌كردن���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ كڕیاران���ی‌‬ ‫وتی‌ "چاوه‌ڕوانی‌ ش���تێكی‌ له‌و جۆره‌‬ ‫ده‌كه‌م له‌كوردستان‪ ،‬چونكه‌ حكومه‌ت‬

‫هه‌مو ش���تێكی‌ لێ چاوه‌ڕوان ده‌كرێت‬ ‫به‌ئومێ���دم ئ���ه‌وه‌ش بۆ كوردس���تان‬ ‫بكات"‪" ،‬پێم باشه‌ وێستگه‌یه‌ك هه‌بێت‬ ‫باش���تره‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌ندێك شۆفێر هه‌ن‬ ‫باشن له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ ئه‌و كارانه‌"‪.‬‬ ‫الی‌ خۆی���ه‌وه‌ هاواڵتییه‌ك���ی‌ دیكه‌‬ ‫به‌ناوی‌ ش���یروان سه‌یگوڵ كه‌ ته‌مه‌نی‌‬ ‫‪ 32‬س���اڵه‌‌و كاری‌ بۆیاخچیه‌تی‌ ده‌كات‬ ‫به‌ده‌م بۆیاخكردن���ی‌ پێاڵوی‌ گه‌نجان‌و‬ ‫پی���اوان‌و ئافره‌ت���ان‪ ،‬ئه‌وی���ش وه‌ك‬

‫هاواڵتی���ان خۆش���حاڵده‌بێت به‌بون���ی‌‬ ‫وێستگه‌یه‌كی‌ ته‌كس���ی‌ له‌شاره‌كه‌یان‬ ‫تاچاوه‌ڕوان���ی‌ ته‌كس���ی ن���ه‌كات ب���ۆ‬ ‫ڕاپه‌راندن���ی‌ كاره‌كان���ی‌‪ ،‬ده‌رب���اره‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌وڵ���دراوه‌ كه‌ ش���تێكی‌ له‌و‬ ‫جۆره‌ دابمه‌زرێنن‪ ،‬ش���یروان ئاشكرای‌‬ ‫كرد وتی‌ "ئێمه‌ له‌به‌رپرس���انمان داوای‌‬ ‫هه‌ر شتێك بكه‌ین به‌ده‌م داواكانمانه‌وه‌‬ ‫نایه‌ن‪ ،‬ئیتر بۆ داوای‌ شتێك بكه‌ین كه‌‬ ‫ته‌نها له‌دراماكان ده‌یبینین"‪.‬‬ ‫به‌اڵم ش���ۆفێرێكی‌ تر ك ‌ه نه‌یویست‬ ‫ناوی‌ باڵو ببێته‌وه‌ ته‌مه‌نی‌ له‌سه‌رو چل‬ ‫س���اڵه‌وه‌یه‌ بۆ ئاوێنه‌ وتی‌ "به‌ڕاس���تی‌‬ ‫هه‌ر درامایه‌ك په‌خشبكرێت كورد ته‌نها‬ ‫ده‌زانێ‌ دوای‌ ئه‌وان دوباره‌ی‌ بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش بۆ الی‌ خۆمان ش���تێكی‌ تازه‌و‬ ‫نوێی���ه‌‪ ،‬هه‌رگیزی���ش چ���اوه‌ڕوان نیم‬ ‫شتێكی‌ له‌و جۆره‌ ڕوبدات له‌كوردستان‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ج���اران له‌ئێران ش���تێكی‌ له‌م‬ ‫ج���ۆره‌ هه‌ب���و‪ ،‬له‌عێ���راق به‌گش���تی‌‬ ‫ش���تی‌ وام نه‌دیوه‌ ك���ه‌ هه‌بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ل���ه‌دوای‌ پرۆس���ه‌ی‌ ئازادكردنی‌ عێراق‬ ‫پێده‌چێت له‌به‌غدا وێستگه‌ی ته‌كسیان‬ ‫كردبێت���ه‌وه‌"‪" ،‬هه‌روه‌ها ش���تێكی‌ وا‬ ‫بكرێته‌وه‌ له‌كوردستان كارێكی‌ باشه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ كار بۆ مرۆڤ ئاسان ده‌كات"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌وڵدراوه‌ شۆفێران‬ ‫ش���تێكی‌ وابكه‌ن تا وێستگه‌یه‌كیان بۆ‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬وتی‌"نه‌خێر‪ ،‬چونكه‌ هه‌رگیز‬ ‫حكومه‌ت كارێ كی له‌وجۆره‌ ناكات كه‌‬ ‫سودو قازانجی‌ هاواڵتی‌ تێدا بێت"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫"وه‌به‌رهێن هه‌بووه‌ به‌چه‌ك هێرشی كراوه‌ت ‌ه سه‌ر"‬

‫قوڵبونه‌وه‌ی قه‌یرانی دارایی ته‌قه‌ده‌خات ‌ه‬ ‫نێو ژیانی هاوپه‌شكی وه‌به‌رهێن ‌ه گه‌وره‌كان‬ ‫ئا‪ :‬وریا‬ ‫دۆخی داریی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫به‌جۆرێك خراپبووه‌ بازرگان‌و‬ ‫به‌ڵێنده‌ره‌‌ گه‌وره‌كانیش خۆیان‬ ‫له‌به‌رده‌م قه‌یرانه‌كه‌دا ناگرن ئه‌وه‌ش‬ ‫كێشه‌ی گه‌وره‌ی له‌نێوان خودی‬ ‫سه‌رمایه‌داران‌و هاوپشكه‌كانیان‬ ‫دروستكردوه‌ به‌وته‌ی یه‌كێتی‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌رانیش "سه‌رمایه‌دار هه‌بووه‌‬ ‫به‌چه‌ك هێرشی كراوه‌ته‌سه‌ر ته‌نها بۆ‬ ‫‪ 10‬هه‌زار دۆالر"‪.‬‬

‫سه‌رما‌یه‌دارێك چه‌ند‌ه‬ ‫گه‌وره‌شبێت ده‌كرێت‬ ‫له‌شه‌وڕۆژێكدا لێبێته‌وه‌‬

‫نه‌وزاد ڕه‌باتی یه‌كێكه‌ له‌سه‌رمایه‌داره‌‬ ‫دیاره‌كانی پارێزگای س���لێمانی گومانی‬ ‫له‌وه‌نی���ه‌ ئه‌م قه‌یرانه‌ كاریگه‌ری خراپی باسده‌كات كه‌ له‌م ماوه‌یه‌دا به‌ڵێنده‌رێك‬ ‫له‌س���ه‌ر س���ه‌رمایه‌داره گه‌وره‌كانی���ش له‌گه‌ڵ هاوپش���ه‌كانی به‌ه���ۆی زیانه‌وه‌‬ ‫هه‌بووه‌ ئه‌وه‌ش كێشه‌ی له‌نێوان خودی تێكچ���ون‌و كار گه‌ش���تووه‌ ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫سه‌رمایه‌داره‌كان دروستكردووه‌‪ ،‬به‌پیی كێش���ه‌كه‌یان بگات��� ‌ه دادگا‌و وت���ی"‬ ‫وت���ه‌ی ئه‌و ئ���ه‌م قه‌یران���ه‌‌و زیانه‌كانی به‌دڵنیایه‌وه‌ ئه‌م شتانه‌ ڕوده‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫وایك���ردووه‌ هاوپه‌ش���كی كۆمپانیاكان‬ ‫یه‌كێتی وه‌به‌رهێنه‌رانی كوردستان كه‌‬ ‫پێكدابچن‌و كێشه‌ له‌نێوانیان دروستبێت‬ ‫چه‌تری هه‌مو وه‌به‌رهێنه‌رانه‌ وته‌بێژه‌كه‌ی‬ ‫یه‌كتری تۆمه‌تبار بكه‌ن"‪.‬‬ ‫یاسین مه‌حمود هه‌رچه‌نده‌ ناوی كه‌س‬ ‫قه‌یران���ی دارای���ی كه‌ له‌س���ه‌ره‌تای نادات به‌اڵم ناڕاسته‌وخۆ چه‌ند نمونه‌یه‌ك‬ ‫س���اڵی ‪ 2014‬وه‌ به‌قورس���ی ڕوی بۆ په‌یامنێری ئاوێنه‌ باسده‌كات‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستانكرد ئیستا زۆرینه‌ی بۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كات كه‌مبونه‌وه‌ی نه‌ختینه‌‬ ‫كۆمپانیا بچوك‌و وه‌به‌رهێن‌و به‌ڵینده‌ره‌ له‌بازاڕه‌كان���ی هه‌رێم���ی كوردس���تان‬ ‫بچوكه‌كان���ی خس���تووه‌‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌و گه‌ش���تووه‌ته‌ له‌س���ه‌دا ‪ 80‬ئه‌مه‌ جگه‌‬ ‫پارانه‌ی له‌پڕۆژه‌كانیان سه‌رفیانكردووه‌ له‌(چه‌ك)ه‌ بێڕه‌س���یده‌كانی حكومه‌ت‬ ‫له‌حكومه‌تی���ان وه‌رنه‌گرتووه‌ته‌وه‌ بۆیه‌ كێش���ه‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی بۆ دروستكردون‬ ‫له‌گه‌ڵ گه‌شه‌كردنی قه‌یرانه‌نه‌كه‌ گه‌شتووه‌ ده‌ڵێت "له‌سه‌د به‌ڵێنده‌ر ئێستا ‪90‬یان‬ ‫به‌ڵێن���ده‌ر‌و وه‌به‌رهێن���ه‌ گ���ه‌وره‌كان‪ ،‬ته‌له‌فۆنه‌كانیان داخستووه‌ به‌هۆی ئه‌م‬ ‫ئه‌وه‌ش چه‌ندین كێشه‌ی له‌نێوان خودی قه‌یرانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ جگه‌ له‌وه‌ی چه‌ندین‬ ‫وه‌به‌رهێن���ه‌ر ڕایانكردووه‌‌و هه‌ش���بووه‌‬ ‫به‌ڵێنده‌ران دروستكردووه‌‪.‬‬ ‫ڕه‌بات���ی نمونه‌یه‌كی���ش ب���ۆ ئاوینه‌ خۆی كوشتووه‌"‪.‬‬

‫قه‌یرانی دارای بازاڕی په‌کخستوه‌‬ ‫مه‌ترسی بێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌ناوخۆیاندا زۆر‬ ‫هاوكات ئاماژه‌ بۆ یه‌كێك له‌نمونه‌كان جار كێشه‌كانیان چاره‌سه‌ری ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ وه‌به‌رهێنه‌رێ���ك ‪ 10‬ملیۆن‬ ‫هۆگ���ر عه‌زی���ز وته‌بێژی پۆلیس���ی‬ ‫دۆالری الی حكومه‌ت���ه‌ كه‌چ���ی بۆ‌‪10‬‬ ‫ه���ه‌زار دۆالری یه‌كێ���ك قه‌رزاره‌كان���ی‌ پارێ���زگای هه‌ولێر ك���ه‌ بووه‌ته‌ چه‌قی‬ ‫به‌تفه‌نگ���ه‌وه‌ هه‌ڵی كوتاوه‌ته‌ س���ه‌ری كۆبونه‌وه‌ی سه‌رمایه‌ی بیانی‌و ناوخۆیی‌‬ ‫ئه‌ویش هیچی پاره‌پێنه‌بووه‌ به‌وهۆیه‌وه‌ هه‌رچه‌نده‌ نه‌یش���ارده‌وه‌ خه‌ڵك له‌سه‌ر‬ ‫كیش���ه‌ی قه‌رز سكااڵ له‌س���ه‌ر یه‌كتری‬ ‫بووه‌ به‌كێشه‌یان"‪.‬‬ ‫تۆمار ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم تائێستا كه‌یسێكیان‬ ‫یاس���ین مه‌حمود وته‌بێ���ژی یه‌كێتی نیه له‌س���ه‌ر س���ه‌رمایه‌داره‌ گه‌وره‌كان‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ران گومانی له‌وه‌نیه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر تۆماركرابێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌و وتی"تائێس���تا‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ ب���ه‌رده‌وام بێت وه‌كو حوت كێش���ه‌ی به‌ڵێنده‌رایه‌ت���ی نه‌هاتووه‌ته‌‬ ‫س���ه‌رمایه‌داره‌ گه‌وره‌كانیش قوتده‌دات‪ ،‬به‌رده‌ستیان"‪.‬‬ ‫ده‌ڵێ���ت "وه‌به‌رهێنه‌رم���ان هه‌یه‌ ‪600‬‬ ‫ئابوریناس���ان جه‌خت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫ملی���اری الی حكومه‌ت���ه‌ ڕویكردووه‌ته‌‬ ‫ده‌كه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌رده‌وامی ئ���ه‌م قه‌یرانه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی واڵت"‪.‬‬ ‫جگه‌ ل���ه‌وه‌ی وه‌به‌رهێنه‌ره‌ بچوكه‌كانی‬ ‫كێش���ه‌ی وه‌به‌رهێنه‌ره‌ گ���ه‌وره‌كان خس���تووه به‌رده‌م مه‌ترس���ی‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫كه‌مترینی ده‌چێته‌ الی پۆلیس‌و دادگا‪ ،‬به‌رده‌وامبوونی وه‌به‌رهێنه‌ گه‌وره‌كانیش‬ ‫چونكه هه‌میش���ه‌ ترس���ی له‌ده‌ستدانی ده‌گرێته‌وه‌‌و الوازیان ده‌كات‪.‬‬ ‫شكۆی كۆمپانیاكانیان هه‌یه‌ كه‌ ڕوبه‌ڕوی‬

‫ده‌كرێت له‌شه‌وڕۆژێكدا لێبێته‌وه‌"‪.‬‬

‫خالی���د حه‌یده‌ر خاوه‌ن���ی بڕوانامه‌ی‬ ‫ئه‌م���ه‌ جگه‌ ل���ه‌وه‌ی مه‌ال یاس���ین‬ ‫دكتۆرای���ه‌ له‌ئاب���وری جه‌خت له‌س���ه‌ر‬ ‫س���ه‌ختی قه‌یرانه‌ داراییه‌كه‌ی هه‌رێمی وته‌بێ���ژی یه‌كێت���ی وه‌به‌رهێنه‌رانیش‬ ‫كوردستان ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ماوه‌ی ‪ 2‬ساڵه‌ هه‌م���ان ڕای هه‌ب���و‪ ،‬ده‌ڵێ���ت "ئه‌گه‌ر‬ ‫روبه‌ڕوی بووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و پێیوایه‌ ئه‌م الیه‌ن��� ‌ه سیاس���یه‌كان له‌س���ه‌ر دۆخی‬ ‫قه‌یرانه‌ كاریگه‌ری له‌سه‌ر وه‌به‌رهێنه‌ره‌ ئابوری هه‌رێمی كوردستان ڕێكنه‌كه‌ون‬ ‫گه‌وره‌كان داده‌نێت چونكه‌ كاری ئه‌وان ئه‌وه‌ش���ی هه‌مان ‌ه له‌ده‌ستی ده‌ده‌ین"‪،‬‬ ‫وابه‌س���ته‌یه‌ به‌ب���ازاڕ‌و كاره‌وه‌ ئه‌گ���ه‌ر ه���اوكات پێشبیش���ن ده‌كات دومانگی‬ ‫ئه‌وه‌ نه‌بێ���ت ئه‌وانیش هیواش هێواش تر كیش���ه‌كانی نێوان به‌ڵێنده‌ران زیاتر‬ ‫كاره‌كانی���ان له‌ده‌س���تده‌ده‌ن‪ ،‬ده‌ڵێت" قوڵبێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ وه‌به‌رهێنه‌ره‌ گ���ه‌وره‌كان‬ ‫پێشبینی ده‌كرێت س���اڵی ‪2016‬ش‬ ‫بنه‌م���ای ئاب���وری هه‌رێم نی���ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ژماره‌یه‌كی گه‌وره‌ی ئابوری هه‌رێمن"‪ .‬دوای به‌ڵێن���ده‌ر‌ه بچوك���ه‌كان س���اڵی‬ ‫كه‌وتن���ی به‌ڵێن���ده‌ر‌ه گه‌وره‌كانی���ش‬ ‫گۆرانكاری���ه‌ سیاس���یه‌كانی ئ���ه‌م بێ���ت چونك��� ‌ه هه‌مو پیش���نیه‌كان بۆ‬ ‫ناوچه‌یه‌ ئه‌وه‌ند‌ه خێران‌ نه‌وزادا ڕه‌باتی ئه‌وه‌ده‌چن ساڵی داهاتو هه‌م حكومه‌ت‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌ری گ���ه‌وره‌ی گه‌یاندووه‌ت ‌ه پاره‌ك���ه‌ی له‌به‌ڵێنده‌ران بكش���نێته‌و‌ه‬ ‫ئه‌و بڕوایه‌ی ئه‌م دۆخ���ه هی ئه‌وه‌نی ‌ه هه‌می���ش قه‌یرانه‌ك ‌ه زیاتر قورس���بێت‬ ‫س��� ‌هر‌مایه‌دار‌ه گ���ه‌وره‌كان بڵێن ئیم ‌ه ئ���ه‌وه‌ش كیش���ه‌ی زیات���ری له‌نێ���و‬ ‫به‌هێواشی ئیفالس ده‌كه‌ین‌و پێی وای ‌ه به‌ڵێنده‌ر‌‌و وه‌به‌رهێن‌و هاوپشكه‌كانیان‬ ‫"س���ه‌رما‌یه‌دارێك چه‌ند‌ه گه‌وره‌شبێت دروستده‌كات‪.‬‬

‫"ڕوسیا ده‌یه‌وێت هه‌رێم بخات ‌ه ناو پالنی دروستكردنی ڕێكخراوی واڵتانی هه‌نارده‌كاری غازی سروشتی"‬

‫غازپرۆمی روسی به‌ره‌‌و سلێمانی‌و گه‌رمیان دێت‬ ‫ئا‪ :‬وریاحسین‪ ،‬ئاراز محه‌مه‌د‬ ‫(غازپرۆم) كه‌ كۆمپانیای نه‌وت‌و‬ ‫غازی ڕوسیایه‌ پڕۆژه‌كانی له‌گه‌رمیان‬ ‫گه‌شه‌پێده‌دات‌و نیازی وایه‌ هه‌ژمونی‬ ‫خۆی له‌سلێمانی زیاتر بكات‪،‬‬ ‫ڕاوێژكاری ئاسایشی ئابوری‌ له‌ئاژانسی‬ ‫پاراستنی كوردستانیش پێیوایه‬ ‫"‌ڕوسیا نیازی هه‌یه‌ هه‌رێم بخاته‌‬ ‫چوارچێوه‌ی واڵتانی هه‌نارده‌كارانی‬ ‫غازی سروشتی هاوشێوه‌ی ئۆپیك"‪.‬‬ ‫له‌كۆمپانی����ای‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌ك‬ ‫غازپرۆم����ی ڕوس����ی تایب����ه‌ت به‌ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی ڕونكرده‌وه‌ "غازپرۆمی ڕوس����ی‬ ‫پش����كه‌كانی وێسترن زاگرۆسی كه‌نه‌دی‬ ‫كڕێووه‌ته‌وه‌و له‌ئێس����تادا له‌و ناوچه‌یه‌‬ ‫ده‌یه‌وێت ده‌س����تبه‌كاربێت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ئێستا به‌هۆی قه‌یرانی داراییه‌وه‌ به‌شێك‬ ‫له‌كاره‌كانی ڕاگرت����ووه‌‪ ،‬وتی "هۆكاری‬ ‫كڕینی ئه‌م پش����كانه‌ نهێنی����ه‌و نازانین‬ ‫بۆچی كڕیویانه‌"‪.‬‬ ‫كۆمپانی����ای غازپ����روم گه‌وره‌تری����ن‬ ‫كۆمپانیای تایبه‌ت����ی ده‌رهێنانی غازی‬ ‫سروشتی ڕوسیایه كه‌ هاوپشكه‌ له‌نێوان‬ ‫كه‌رتی تایبه‌ت‌و حكومه‌تدا‌و له‌جێهانیشدا‬ ‫یه‌كێك����ه‌ له‌كۆمپانیا جیهانی����ه‌كان كه‌‬ ‫س����اڵی ‪ 2017‬توانی ڕیكۆردێكی گه‌وره‌‬ ‫تۆمارب����كات‌و له‌س����ه‌دا ‪ 17‬ی غ����ازی‬ ‫سروش����تی جیهانی كۆنترۆڵبكات‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئێس����تا ئه‌و كۆمپانیا ڕوسیه‌ له‌جیهان‌و‬ ‫ڕوسیا كاریگه‌ری گه‌وره‌ی هه‌یه‌‪.‬‬

‫كەمپەو دو ڕیگی نەوتی هەیە‪ ،‬لەهەردو‬ ‫بلۆك����ی (گەرمیان‌و ش����اكەل)‪ ،‬بلۆكی‬ ‫گەرمیان (حەسیرەو میل قاسمە) پێی‬ ‫دەڵێن بلۆكی (ك����ەالر باوەنور)‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ش����اكەل خۆی بەتەنها (‪)٣‬بیری نەوتی‬ ‫تێدا لێدراوە بیری یەك‌و دوی ش����اكەل‬ ‫كاری لێناكرێ����ت‌و یەدەكی نەبووە وەك‬ ‫پێویست"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م كاره‌ی غازپرۆم����ی روس����ی‌و‬ ‫وێس����ترن زاگ����رۆس به‌ب����ێ ئ����اگاداری‬ ‫الیه‌ن����ه‌ به‌رپرس����ه‌كانی ناوچه‌كه‌كراوه‌‌و‬ ‫ته‌نان����ه‌ت ژیل����وان ع����ادل به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ناحیه‌ی س����ه‌رقه‌اڵش نازانێت ئه‌م كاره‌‬ ‫چۆنكراوه‌‪.‬‬ ‫ع����ادل ئه‌وه‌ی ب����ۆ په‌یامنێری ئاوێنه‌‬ ‫ڕونكرده‌وه‌ ئ����اگاداری ورده‌كاری كڕین‌و‬ ‫فرۆشتنی پشكه‌كانی ئه‌و دو كۆمپانیایه‌‬ ‫نین وه‌ هۆكاره‌ك����ه‌ی چیه‌‪ ،‬وتی "به‌اڵم‬ ‫پێشتر ئه‌و كۆمپانیانه‌ سودیان هه‌بووه‌‬ ‫بۆ ناوچه‌كه‌‌و له‌دامه‌زاراندن تائه‌نجامدانی‬ ‫پڕۆژه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی پارێ����زگای س����لێمانی‬ ‫له‌باره‌ی زۆركردنی پشكه‌كانی غازپرۆمی‬ ‫ڕوسی وایده‌بینێت ئه‌و كۆمپانیایه‌ نیازی‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ پشكی هه‌بێت له‌غازی سروشتی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان كه‌ ئێستا زۆرینه‌ی‬ ‫به‌ده‌س����ت كۆمپانیای گن����ه‌ڵ ئنێرجی‬ ‫توركیه‌وه‌‪.‬‬

‫دكتۆر غالب محه‌مه‌د سه‌رۆكی لیژنه‌ی‬ ‫س����امانه‌ سروش����تیه‌كانی ئه‌نجومه‌ن����ی‬ ‫به‌پێ����ی وته‌ی ئ����ه‌و س����ه‌رچاوه‌یه‌‌ی پارێزگای س����لێمانی ئه‌وه‌ ڕونده‌كاته‌وه‬ ‫غازپ����رۆم‌و چه‌ن����د س����ه‌رچاوه‌یه‌كی تر ڕوس����یا هه‌وڵده‌دات پشك له‌و شوێنانه‌‬ ‫"ئێس����تا ئ����ه‌و كۆمپانیایه‌ له‌س����نوری بكڕێت كه‌ غازی سروش����تیان تێدایه‌ بۆ‬ ‫گەرمیان (كەالر‌و كف����ری) خاوەنی دو ئه‌وه‌ی هه‌یمه‌نه‌ی خۆی به‌س����ه‌ر غازی‬

‫هاوس����نوره‌ له‌گه‌ڵ ئێ����ران‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی توشی كێش����ه‌ هاتووه‌ له‌خوار‌و‬ ‫ناوه‌ڕاستی عێراق‪ ،‬ده‌ڵێت "فراوانكردنی‬ ‫كاره‌كان����ی غازپ����رۆم‌و كۆمپانیاكان����ی‬ ‫تری����ش په‌یوه‌ندیی به‌ئارام����ی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانه‌وه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬

‫غازپرۆم نیازی هه‌ی ‌ه‬ ‫زۆرینه‌ی پشكه‌كانی‬ ‫گه‌رمیان بكڕێت‬ ‫كه‌به‌شێك له‌كێڵگه‌كان‬ ‫غازی شلی تێدایه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫كێڵگه‌ی كورده‌میر یه‌ك‬ ‫ملیار به‌رمیل غازی شلی‬ ‫تێدایه‬ ‫سروشتی هه‌رێمی كوردستان بسپه‌نێت‬ ‫ك����ه‌ ‪ %80‬له‌پارێ����زگای س����لێمانیه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ����ت "غازپرۆم نیازی هه‌یه‌ زۆرینه‌ی‬ ‫پشكه‌كانی گه‌رمیان بكڕێت كه ‌به‌شێك‬ ‫له‌كێڵگه‌كان غازی شلی تێدایه‌ بۆ نمونه‌‬ ‫ته‌نه����ا كێڵگه‌ی كورده‌می����ر یه‌ك ملیار‬ ‫به‌رمیل غازی شلی تێدایه‌"‪.‬‬

‫س���ه‌رۆكی لیژن���ه‌ی س���امان ‌ه‬ ‫سروش���تیه‌كان هه‌رچه‌ن���ده‌ دڵخۆش���ه‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ی غازپرۆمی ڕوس���ی هاتووه‌ته‌‬ ‫ناوچ���ه‌ی گه‌رمیان‪ ،‬به‌اڵم پێیوانیه‌ ئه‌م‬ ‫خه‌ونه‌ی غازپرۆم ببێته‌ ڕاستی‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئێس���تا گنه‌ڵ ئینێرجی زۆرترین پشكی‬ ‫غازی سروش���تی هه‌رێمی كوردستانی‬ ‫له‌ده‌ستدایه‌‌و ده‌ڵێت "پارتی ئێستا كه‌‬ ‫هه‌ردو ده‌س���ه‌اڵته‌كه‌ی (سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم‌و حكوم���ه‌ت)ی به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ توركیا ڕێكه‌وتنی هه‌یه‌‌و نێوانی‬ ‫خۆشتره‌ وه‌كو له‌ڕوسیا"‪.‬‬

‫پێناچێ����ت ئ����ه‌م خه‌ون����ه‌ی غازپرۆم‬ ‫بێته‌دی‪ ،‬چونكه‌ هه‌رزو وه‌زاره‌تی سامان ‌ه‬ ‫سروش����تیه‌كان كلیلی غازی سروش����تی‬ ‫ڕاده‌س����تی كۆمپانیای گن����ه‌ڵ ئینیرجی‬ ‫تورك����ی ك����ردوه‌‌و له‌می����ران‌و بنه‌باوی‬ ‫كارده‌كات‌و چاوه‌ڕوانده‌كرێ����ت س����اڵی‬ ‫ب���ه‌اڵم ڕایه‌ك���ی جی���اواز هه‌ی��� ‌ه‬ ‫‪ 2017‬ئه‌م دو كێڵگه‌یه‌ ببنه‌ س����ه‌رچاوه‌‬ ‫په‌یوه‌س���ت ‌ه به‌پالنێكی نوێی ڕوس���یا‬ ‫بۆ غازی سروشتی ئه‌وروپا‌و جیهان‪.‬‬

‫خونس���ی كه‌ زانی���اری زۆری هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ب���اره‌ی كه‌رت���ی وزه‌‌و به‌مدوای���ه‌ش‬ ‫چه‌ندین پێش���بینی ك���ردو‌ه له‌باره‌ی‬ ‫ئاین���ده‌ی غ���ازی سروش���تی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ئ���ه‌و پالن���ه‌ی ڕوس���یا‬ ‫له‌هه‌رێم بۆ ئاوێنه‌ ئاش���كرا ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ئێستا له‌س���نوری پارێزگای سلێمانی‬ ‫به‌رجه‌س���ته‌ی ده‌كات‌و ده‌ڵێت "ڕوسیا‬ ‫هه‌وڵ���ده‌دات په‌یوه‌ن���دی له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌ خۆشبێت ك ‌ه سه‌رچاوه‌ی غازی‬ ‫سروشتین له‌نێویشیاندا هه‌رێم بۆئه‌وه‌ی‬ ‫له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكدا ڕێكخراوی جیهانی‬ ‫واڵتانی هه‌نارده‌كاری غازی سروش���تی‬ ‫کێڵگه‌یه‌کی نه‌وتی له‌گه‌رمیان‬ ‫دروستبكات هاوشێوه‌ی ئۆپیك تاوه‌كو‬ ‫له‌ڕێگه‌ی���ه‌وه‌ كۆنترۆڵی هه‌نارده‌كردن‌و‬ ‫له‌ناوچه‌ك ‌ه كوردیش له‌ناو پالنه‌كه‌دای ‌ه نرخی غازی سروشتی بكات"‪.‬‬ ‫ئه‌وی���ش ئه‌وه‌ی��� ‌ه "ڕوس���یا ده‌یه‌وێت‬ ‫فراوانبونی كاره‌كانی غازپرۆمی روسی‬ ‫هاوپه‌یمانیه‌ت���ی واڵتانی هه‌نارده‌كاری‬ ‫غاز دروس���تبكات هاوشێوه‌ی ئۆپیك‌و له‌سنوری پارێزگای سلێمانی‌و ئیداره‌ی‬ ‫هه‌رێمیش وه‌ك���و هه‌ن���ارده‌كاری غاز گه‌رمی���ان كه‌ زۆرتری���ن یه‌ده‌گی غازی‬ ‫سروش���تی تێدای ‌ه ئاماژه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫بخاته‌ ئه‌و چوارچیوه‌یه‌وه‌"‪.‬‬ ‫بێوار خونس����ی ڕاوێژكاری ئاسایشی ڕوسیا پالنێكی ئاینده‌یی بۆ ئه‌م سنور‌ه‬ ‫ئابوری‌ له‌ئاژانسی پاراستنی كوردستان داڕش���تووه‌‪ ،‬بۆیه‌ به‌خۆش���یبێت یان‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌كات ڕوسیا سیاسیه‌تی به‌ترشی ڕوس���یا ده‌یه‌وێت هاوشێوه‌ی‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ه����ه‌ر ناوچه‌یه‌ك س����ه‌رچاوه‌ی توركیا هه‌یمه‌نه‌ به‌سه‌ر غازی سروشتی‬ ‫وزه‌ی لێبی����ت كاری تێدابكات به‌تایبه‌ت پارێزگای سلێمانی هه‌بێت كه‌ مه‌ترسی ‌ه‬ ‫غازی سروش����تی‪ ،‬له‌ئێستاش����دا چه‌ند بۆ س���ه‌ر ئاینده‌ی غازه‌ك���ه‌ی ئه‌و بۆ‬ ‫هۆكارێك ه����ه‌ن پاڵ����ی پێوه‌ده‌نین بۆ ئه‌وروپ���ا‌و جیهان‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش ئه‌گه‌ری‬ ‫ئه‌وه‌ی ڕوه‌و س����لێمانی هه‌ڵكش����ێت كه‌ كاردان���ه‌و‌ه ملمالنێی توندی لێده‌كرێت‬ ‫یه‌كه‌میان ئه‌وه‌یه‌ غازی سروش����تی زۆر كه‌ ئاكامه‌كانی له‌چه‌ند ساڵی داهاتودا‬ ‫له‌س����نوری پارێزگای س����لێمانی هه‌یه‌‌و ده‌رده‌كه‌ون‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫شاد ‌ه عه‌لی‪ :‬یه‌كه‌م ئافره‌تم‬ ‫ی جه‌سته‌ی ئافره‌تم كێشاوه‌ به‌شێوازێكی شه‌فاف‬ ‫‌‬ ‫ت‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬

‫شادان عه‌لی ناسراو به‌شاده‌ له‌دایكبوی شاری‬ ‫سلێمانییه‌و له‌ساڵی (‪)١٩٩٤‬به‌دواوه‌ ده‌ستپێكی‬ ‫ژیانی شیعری ئه‌و بوه‌‪.‬‬

‫ی‌ ئه‌نجام‬ ‫رچوی‌ ئه‌م‬ ‫‪.‬‬ ‫�ه‌و ده‌زگا‬ ‫ی‌ باشوری‌‬ ‫كوردستان‬ ‫نه‌بینیوه‌‬ ‫ی‌ سینه‌ما‬ ‫پسپۆڕی‌‬ ‫ر ده‌بینین‬ ‫ی‌ زانكۆی‌‬ ‫و به‌شه‌ین‬ ‫ه‌ش ئه‌وه‌‬ ‫ن"‪.‬‬ ‫"خوێندنی‌‬ ‫جیش نییه‌‬ ‫ه‌ری‌ باش‬ ‫نه‌كردوه‌‌و‬ ‫رێكی‌ زۆر‬

‫نمونه‌ به‌‬ ‫نێته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ونه‌ته‌ به‌ر‬ ‫ری‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ن‌و له‌سه‌ر‬ ‫ۆر باشیان‬ ‫ت‪.‬‬ ‫ان له‌سه‌ر‬ ‫رایگه‌یاند‬ ‫من ئه‌وه‌‬ ‫كومه‌تێكدا‬ ‫ه‌ بۆ خۆی‌‬

‫ك ش���تی‌‬ ‫ه‌مه‌ مه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مریكاش‬

‫ه‌ سه‌ر ئه‌و‬ ‫ن ده‌توانم‬ ‫ده‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫رهه‌مبهێنم‬ ‫حوكمڕانه‌‬

‫موخالیفه‌‌و‬ ‫ته‌ به‌رهه‌م‬ ‫ه‌ ناتوانێ‌‬ ‫كات خۆی‌‬ ‫‪.‬‬

‫له‌س����اڵی ‪١٩٩٦‬ب����ه‌دواوه‌ خ����ۆی له‌بوارێكی‬ ‫تری هونه‌ریدا ده‌بینێته‌وه‌ كه‌ ئه‌ویش كێش����انی‬ ‫وێنه‌یه‌و دنیای شێوه‌كارییه‌ به‌گشتی‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌س����ه‌ره‌تاكانی‌ ده‌ركه‌وتنی‌ به‌ه����ره‌ی‌ هونه‌ری‌‬ ‫خ����ۆی‌‌و له‌لێدوانێك����ی‌ ب����ۆ ئاوێن����ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫"س����ه‌رده‌می خوێندكاریم به‌رده‌وام مامۆستاكانم‬ ‫هانیان ده‌دام له‌سه‌ر كاره‌كه‌م به‌هۆكاری ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌یانگ����وت توانایه‌كی هون����ه‌ری گه‌وره‌تر له‌تۆدا‬ ‫ده‌بینین"‪.‬‬ ‫شاده‌ پێی وایه‌ هونه‌رمه‌ند به‌په‌نای هونه‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت هه‌وڵ بدات ئاس����تی ڕۆش����نبیری خۆی‬ ‫سه‌ربخات هه‌ربۆیه‌ وه‌كو خوێندنه‌وه‌و به‌دواداچون‬ ‫شاره‌زاییه‌كی باشیان هه‌یه‌ له‌دنیای فه‌لسه‌فی و‬ ‫ئابوری و مێژویدا‪.‬‬ ‫شاده‌ هه‌رچه‌نده‌ ده‌رچوی په‌یمانگای ته‌كنیكی‬ ‫س����لێمانییه‌ به‌اڵم له‌ماوه‌ی دو ساڵی خوێندنیدا‬ ‫توانیویه‌تی دو پێش����انگا بكات����ه‌وه‌‌و دواتر وه‌كو‬ ‫فه‌رمانبه‌ر له‌كتێبخانه‌ی گشتی سلێمانیدا ده‌ست‬ ‫به‌كارده‌بێت‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌هونه‌ری‌ شێوه‌كاری‌‪ ،‬شاده‌ عه‌لی‌‬ ‫وتی‌ "له‌ڕاس����تیدا ئه‌سته‌مه‌ له‌م میلله‌ته‌ی ئێمه‌دا‬ ‫هونه‌رمه‌ندی ش����ێوه‌كار بتوانێ����ت داهاتی ژیانی‬ ‫له‌س����ه‌ر وێنه‌كان����ی بێت هه‌ربۆی����ه‌ ناچارده‌بێت‬ ‫كارێكی تر بكه‌یت بۆ بژێوی ژیانت"‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر قسه‌كانی به‌رده‌وام ده‌بێت و دێته‌سه‌ر‬ ‫باس����ی دنیای ش����یعری‌و وتی "له‌ڕاستیدا كاتێك‬ ‫كه‌من����داڵ ب����وم به‌حوكم����ی ئ����ه‌وه‌ی كه‌باوكم‬ ‫نه‌ب����و دایكم جێگای ئه‌ویش����ی ب����ۆ گرتبومه‌وه‌‬ ‫خۆشه‌ویس����تییه‌كی بێئه‌ندازه‌ی پێدابوم هه‌ربۆیه‌‬

‫هه‌میش����ه‌ باس����ی خۆشه‌ویستی نیش����تیمان و وتیشی‌ "به‌كورتی ده‌الله‌ته‌ له‌وه‌ی من بچم بۆ هه‌ر‬ ‫خ����اك و زه‌وی ب����ۆ ده‌كردم هه‌ربۆی����ه‌ یه‌كه‌مین شوێنێكی دنیا بیری خاكه‌كه‌ی خۆم ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ دۆخ����ی ناوچه‌چێتی ب����ۆ ناوبانگی‌‬ ‫شیعرم كه‌نوسیم ش����یعرێك بو بۆ دایكم كه‌ ئه‌و‬ ‫س����ه‌رده‌مه‌ ملوانكه‌یه‌كی دامێ بیرمه‌ ئێس����تاش هونه‌رمه‌ندیش‪ ،‬شاده‌ وتی‌ "من وه‌كو خۆم باوه‌ڕم‬ ‫ماوم����ه‌و ڕه‌مزێكه‌ ب����ۆ دایكم هه‌ر له‌ن����او كێبه‌ به‌ناوچ����ه‌ چێت����ی نییه‌و وه‌ك����و خانمێكی كورد‬ ‫شیعرییه‌كه‌شمدا وشه‌ی(خاكی دایك)م به‌وشه‌ی بیرده‌كه‌مه‌وه‌‌و من له‌بنه‌ماڵه‌ كۆنه‌كانی سلێمانیم‌و‬ ‫هه‌رگیز سلێمانچێتیم نه‌كردوه‌ له‌كاره‌كانمدا بۆیه‌‬ ‫عه‌شق ناو بردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "من به‌حوكم����ی ئه‌وه‌ی ك����ه‌ چاوم واده‌كه‌م كه‌س����ێك له‌هه‌ولێرو دهۆك و كه‌ركوك‬ ‫هه‌ڵهێناوه‌ میلله‌ته‌كه‌م هه‌میشه‌ سته‌م لێكراوبوه‌ سه‌یری كاره‌كانم بكات وابزانێ كه‌موڵكی خۆیه‌تی‬ ‫هه‌ربۆیه‌ خۆشه‌ویس����تی بۆ واڵته‌ك����ه‌م ده‌توانم یا له‌پارچه‌كانی تری كوردستانیش"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "م����ن ه����ه‌ر كوردێك له‌س����ه‌ر گۆی‬ ‫بڵێ����م تاڕاده‌یه‌كی به‌رچ����او ڕه‌نگ����ی داوه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌ش����یعره‌كانمدا‌و زۆریش كاریگه‌رم به‌ش����یعری زه‌وی بێت له‌چ����اوو بینینی مندا جیاوازی نییه‌‪.‬‬ ‫كالس����یك چونكه‌ ته‌واو وابه‌س����ته‌ن به‌كێش����ی من ش����انازی به‌هاوڕێ����كان و فڵچه‌كه‌ی خۆمه‌وه‌‬ ‫ده‌ك���� ‌هم‌و س����ه‌ركه‌وتنی من س����ه‌ركه‌وتنی هه‌مو‬ ‫عروزی‌و جوت سه‌رواوه‌"‪.‬‬ ‫راش����یگه‌یاند "هه‌ر بۆیه‌ به‌بۆچونی من شیعری میلله‌ته‌كه‌مه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتیش����ی‌ "پێویس����ته‌ هونه‌رمه‌ندێكی‬ ‫ئێس����تا ناگات به‌ توانای ش����اعیرانی كالسیك‌و‬ ‫به‌ڕاستی له‌و س����ه‌رده‌مه‌دا شۆڕشیان به‌رپاكرد‌و شێوه‌كار له‌خه‌ڵكی تر دنیابینتر بێت‌و به‌رده‌وام‬ ‫سه‌رده‌مێكیش وتراوه‌ به‌زمانی عه‌ره‌بی و فارسی به‌چاوی ئیس����تاتیكاوه‌ ژیان به‌گش����تی ببینێت‬ ‫هه‌ست‌و ڕۆح و شعوری ناسكتر بێ له‌خه‌ڵكانی دی‬ ‫و كوردی"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "گه‌نجی ئێس����تا توانای لێكدانه‌وه‌و چونكه‌ به‌تایبه‌تی وێنه‌ی سروش����ت ناخی مرۆڤ‬ ‫له‌ته‌م و غوبارو ژاوه‌ژاوی ژیان پاكده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی ئه‌و شیعره‌ به‌هێزانه‌ی نییه‌"‪.‬‬ ‫ش����اده‌ عه‌لی‌ وتیش����ی‌ "هه‌ربۆیه‌ من زۆربه‌ی‬ ‫ش����اده‌ دێته‌وه‌ سه‌رباس����ی دنیای شێوه‌كاری‬ ‫خۆی����ی‌و وتی‌ "به‌ش����انازییه‌وه‌ یه‌ك����ه‌م ئافره‌تم كاته‌كانم بێده‌نگی هه‌ڵده‌بژێرم سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‬ ‫كه‌ له‌ڕێگای ش����ێوه‌كارییه‌وه‌ جه‌سته‌ی ئافره‌تم ك����ه‌ تابلۆیه‌كی ت����ازه‌و جوان له‌دای����ك بێت من‬ ‫كێش����اوه‌ به‌ش����ێوازێكی ش����ه‌فاف و ڕون‌و به‌بێ براكه‌م له‌كاتی وێنه‌كێشانمدا ده‌ڵێ كاتێك وێنه‌‬ ‫ت����رس وه‌كو ئه‌وه‌ وایه‌ ك����ه‌ ئافره‌تێك به‌ڕه‌وانی ده‌كێش����ی پێمخۆش����ه‌ هه‌مو دنیا په‌ی بكه‌م بۆ‬ ‫دانرابێ به‌اڵم من ئه‌مه‌م بۆ كردوه‌ تۆ سه‌یری هه‌ر فڵچه‌یه‌ك بۆتۆ"‪.‬‬ ‫ش����اده‌ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫منداڵێك كه‌له‌دایك ده‌بێ له‌ئه‌ندامی زاوزێوه‌ زیاتر‬ ‫تیشكم خستوه‌ته‌ س����ه‌رناوچه‌ی پشتی و سكی دایك����ی‌ كاری‌ ماڵ����ه‌و‌هی‌ پێ‌ ناكات ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دارێكم تیادا دوس����ت كردوه‌ ك ‌ه ده‌الله‌ته‌ له‌هێزی به‌رده‌وام بێت له‌سه‌ر كاری‌ هونه‌ری‌ خۆیی‌‌و له‌و‬ ‫داربه‌ڕویه‌ك كه‌ڕه‌گ����ی كوتاوه‌ به‌ناخی زه‌ویدا وا باره‌ی����ه‌وه‌ وتی‌ "هه‌روه‌ها دنیای ش����یعریش زۆر‬ ‫خۆی چه‌قبه‌س����تو كردوه‌ كه‌نه‌توانی هه‌ڵیكه‌نی پانتاییه‌كی ڕاس����تگۆیانه‌و پاكه‌ هه‌ربۆیه‌ ده‌ستم‬ ‫ئه‌مه‌ پێناسه‌یه‌كه‌ بۆئه‌وه‌ی نه‌توانی له‌و خاكه‌ی كردوه‌ به‌نوسین"‪.‬‬ ‫شاده‌ ده‌ستخۆشی له‌شاعیران كه‌ژاڵ ئاده‌می‌و‬ ‫جیابكه‌یته‌وه‌ كاتێك كه‌تۆ داره‌كه‌ش����ت بڕییه‌وه‌‬ ‫ئه‌و ڕه‌گی خ����ۆی هه‌رده‌مێنێته‌وه‌ له‌خاكه‌كه‌دا"‪ .‬ك����ه‌ژاڵ ئه‌حمه‌د ده‌كات بۆ ش����یعره‌كانیان‌و پێی‬

‫‪11‬‬

‫وایه‌ سه‌رده‌مانێك بۆ نوس����ینی شیعر سه‌رده‌ق‬ ‫ش����كێن بونه‌ له‌و بواره‌دا‌و وتی‌ "پێش ئه‌وان گه‌ر‬ ‫خانمێك شیعری به‌سه‌ر ڕه‌گه‌زی به‌رانبه‌ردا بوتایه‌‬ ‫سه‌رزه‌نشت ده‌كران به‌اڵم ئه‌وان ئه‌و دیارده‌یه‌یان‬ ‫تاڕاده‌ی����ه‌ك كاڵ ك����رده‌وه‌ له‌ن����او كۆمه‌ڵگه‌دا‌و‬ ‫به‌ڕاستی له‌ئێستادا ناكرێت تۆ شیعرێك بنوسی‬ ‫ته‌نها له‌دوتوێ����ی ده‌فته‌ره‌كه‌ی خۆتدا بێ به‌ڵكو‬ ‫ده‌بێت به‌چاپ بگه‌یه‌نرێت و سپۆنسه‌ریش بكرێت‬ ‫بۆئه‌وه‌ی بناس����رێت و بچێته‌ ناو ته‌واوی چین و‬ ‫توێژه‌كانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌ڕاستی ڕۆژنامه‌و ڕادیۆو تیڤیه‌كانیش‬ ‫ده‌وریان هه‌یه‌ له‌ناساندنی كاره‌كانمدا"‪.‬‬ ‫ش����اده‌ ش����انازی به‌وه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫ل����ه‌و خانمان����ه‌ی ڕۆژان����ه‌ كارو چاالكی باش����ی‬ ‫هه‌یه‌و رایگه‌یان����د "یه‌كێكم له‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ی‬ ‫له‌سه‌رده‌س����تی مێژونوس (مامۆس����تا عه‌لی‬ ‫خه‌زن����ه‌دار) ن����اوی من����ی وه‌ك����و ئافره‌ته‌‬ ‫ناوداره‌كانی كورد له‌ڕی����زی ئه‌واندا داناوه‌و‬ ‫نوسیوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "خاوه‌نی كتێبێكی ش����یعریم‬ ‫به‌ناوی (تۆ دڵمی یان خاكی نیشتیمان)‬ ‫كتێبه‌ ش����یعرییه‌كه‌م و پێشانگاكه‌ی‬ ‫ئه‌مس����اڵم هه‌ردوكیان له‌پرۆژه‌یه‌كدا‬ ‫به‌ی����ه‌ك گه‌یان����د‌و پێشكه‌ش����ی‬ ‫بینه‌ران‌و خوێنه‌رانی ئازیز كرد‪.‬‬ ‫وه‌كو سه‌رده‌قشكێن توانیم ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌م سه‌ركه‌وتوبێت"‪.‬‬

‫ی له‌كوردستان‬ ‫یه‌كه‌مین گاله‌ری‌ فۆتۆگراف ‌‬

‫ی ساڵێك ده‌بێت منداڵی‌‬ ‫ماوه‌ ‌‬ ‫سێ قوتابخان ‌ه به‌خۆبه‌خش‬ ‫ده‌په‌ڕێنێته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫هاواڵتییه‌كی‌ شاری‌ سلێمانی‌ رایگه‌یاند‬ ‫"ماوه‌ی‌ ساڵێك ده‌بێت مندااڵن‬ ‫له‌شه‌قامی‌ زانكۆ ئه‌په‌ڕێنمه‌وه‌ چونكه‌‬ ‫ڕوداوی‌ زۆرناخۆش له‌‌و شه‌قامه‌ ڕویداوه‌‬ ‫به‌هۆی‌ تیژڕه‌وی‌ ئۆتۆمبیل‌و‬ ‫چه‌ندین منداڵ برینداربون"‪.‬‬

‫ی گاله‌رییه‌كه‌‌و هه‌روه‌ها به‌ناوی‌ (پێش���مه‌رگه‌‌و گه‌ریال) ك ‌ه ب ‌ه‬ ‫به‌پێدانی‌ شوێن ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی ‪ 11‬فۆتۆگرافه‌ر بو‌و هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫ی به‌شدار ‌‬ ‫تێچ���وی‌ دامه‌زران���دن‌و به‌رێوه‌بردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌جۆرێك وێنه‌ی‌ پێش���مه‌رگه‌‌وگه‌ریال ‌‬ ‫كه‌وتۆته‌ ئه‌ستۆی‌(هاوكار گروپ) پرد ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌شاری‌ هه‌ولێر یه‌كه‌مین گاله‌ر ‌‬ ‫گرتب���و‌و الیه‌نێك له‌الیه‌نه‌كانی‌ جوانی‌‌و‬ ‫ی كوردی‌"‪.‬‬ ‫هونه‌ری‌‌و رۆشنبیر ‌‬ ‫فۆتۆگرافی‌ له‌كوردستان كرایه‌وه‌‌و‬ ‫راش���یگه‌یاند هێ���ز‌و توان���ا‌و ئ���ه‌رك‌و ماندوب���ون‌و‬ ‫رس���كن‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گاله‌رییه‌كه‌ش‬ ‫توانیومان��� ‌ه لێبورده‌یی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌ ده‌رخستبو"‪.‬‬ ‫"له‌گاله‌رییه‌ك���ه‌دا‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "ئه‌م گاله‌ریی ‌ه‬ ‫ی "له‌به‌رنامه‌ماندایه‌ س���ااڵن ‌ه‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌نگاوێكه‌ بۆ دامه‌زراندنی‌ پالتفۆرمی زۆرتری���ن كه‌ته‌لۆگ‌وگۆڤار‌وكوراس���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫ی ئاڵتونی‌ فۆتۆگراف ‌‬ ‫ی فۆتۆگرافه‌رانی‌ كورد‌و بیانی‌ ئه‌رش���یف خه‌اڵت��� ‌‬ ‫مۆزه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت به‌ئه‌رشیفی‌ هونه‌ر ‌‬ ‫ی ‪ 2015‬به‌لێزانتری���ن فۆتۆگراف���ه‌ر‬ ‫بكه‌ی���ن‪ .‬جگ���ه‌ له‌چه‌ندی���ن كامێرا ‌‬ ‫فۆتۆگراف له‌كوردستاندا"‪.‬‬ ‫ی گه‌ور‌ه‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ كوردس���تان ‌‬ ‫ی جۆراوج���ۆر ك��� ‌ه مێژو ‌‬ ‫فۆتۆگراف��� ‌‬ ‫ی سه‌ده‌یه‌كه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ببه‌خشین‌و خه‌اڵته‌كه‌ش(هاوكار گروپ)‬ ‫ی هه‌ندێكیان نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی گاله‌ر ‌‬ ‫هاوكار رس���كن به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی چه‌ندی���ن قه‌ب���ار‌هی‌ فۆتۆ ئه‌رش���یفی ده‌یبه‌خشێت"‪.‬‬ ‫ی به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫فۆتۆگراف���ه‌ران له‌لێدوانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گاله‌ر ‌‬ ‫هاوكار رس���كن به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫راگه‌یاند "ئ���ه‌م گاله‌ریی���ه‌ هه‌نگاوێك ‌ه رێگه‌پێدراو چاپكراون بۆگه‌ش���تیاران‌و‬ ‫ی بۆ ئه‌و‌ه كرد ك ‌ه‬ ‫فۆتۆگرافه‌ران ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی میوانان"‪.‬‬ ‫بۆ دامه‌زراندن���ی‌ پالتفۆرمی مۆزه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فۆتۆگرافه‌ران ‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ یه‌كه‌مین چاالكی‌ گاله‌رییه‌ك ‌ه له‌گاله‌رییه‌ك���ه‌دا وێن ‌ه ‌‬ ‫تایبه‌ت به‌ئه‌رشیفی‌ هونه‌ری‌ فۆتۆگراف‬ ‫ی نیش���انده‌درێت‌و له‌و‬ ‫ی "یه‌ك���ه‌م چاالكی ك���ورد‌و بیان��� ‌‬ ‫هاوكار رس���كن وت ‌‬ ‫له‌كوردستاندا"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی وێن ‌ه ‌‬ ‫ی "به‌ش���ێكی‌ زۆر ‌‬ ‫ی باره‌یه‌وه‌ وت ‌‬ ‫ی بو ل���ه‌ كردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی گاله‌رییه‌ك��� ‌ه بریت ‌‬ ‫ی "به‌پێویستی‌ ده‌زانم سوپاس ‌‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فۆتۆگرافه‌رانی‌ كورد‌و بیان ‌‬ ‫ی ئه‌رشیف ‌‬ ‫ی فۆتۆگراف ‌‬ ‫ی هاوبه‌ش��� ‌‬ ‫ی پارێ���زگاری‌ هه‌ولێ���ر بكه‌م پێشانگه‌یه‌ك ‌‬ ‫جێگ���ر ‌‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫غیره‌ له‌خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت ده‌كه‌یت‬ ‫هه‌رئه‌مه‌ش واتان لێده‌كاته‌و‌ه كێش��� ‌ه‬ ‫بكه‌وێت���ه نێوانتانه‌وه‌و رۆژبه‌رۆژ زیاد‬ ‫بكات‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ی كێش��� ‌ه ده‌كه‌یت‬ ‫هه‌س���ت به‌بون��� ‌‬ ‫ی كاره‌ك���ه‌ت‪ ،‬هه‌رچه‌ن���د‌ه‬ ‫له‌ش���وێن ‌‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ده‌ده‌یت‪،‬‬ ‫هه‌وڵ��� ‌‬ ‫به‌اڵم ناتوانیت بگه‌یته‌ئه‌نجام‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫زۆر س����وری‌ ل����ه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ ده‌بێت‬ ‫پش����ویه‌ك ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‬ ‫وه‌ربگریت‪ ،‬له‌روی‌ ته‌ندروس����تیه‌وه‌‬ ‫به‌ره‌و باشتر ده‌رۆیت‪.‬‬

‫له‌الی���ه‌ن (هن���ری‌ بین���ده‌ر‪ ،‬لۆكۆنت‬ ‫ی هانزلك‪ ،‬فرانس���وا‬ ‫دۆش���رلێت‪ ،‬جیر ‌‬ ‫بالسه‌ن‪ ،‬ڤارتان هامپیكن‪ ،‬میرۆسالڤ‬ ‫زیكمۆن���د‪ ،‬كریس كۆچێرا‪ ،‬فرانس���وا‬ ‫لۆڤات‪ ،‬ولیام كارته‌ر‪ ،‬ریچارد بیس���تن‪،‬‬ ‫لیندا برایدود‪ ،‬محمد یوسف غه‌زنه‌وی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی موكریان���ی‌‪ ،‬گیو ‌‬ ‫حوس���ێن حوزن ‌‬ ‫موكریانی‌‪ ،‬به‌ه���رام وه‌له‌دبه‌گی‌‪ ،‬جمال‬ ‫داود‪ ،‬ئه‌ب���و صب���اح‪ ،‬عری���ف خ���در‪،‬‬ ‫ئیسماعیل هه‌مه‌وه‌ندی‌‪ ،‬یه‌حیا حلمی‌‪،‬‬ ‫فوئاد ش���ێخ مس���ته‌فا‪ ،‬فۆئاد شاكر‪،‬‬ ‫جه‌الل مه‌جید‪ ،‬عه‌لی‌ ره‌ش���ید‪ ،‬چه‌تۆ‬ ‫ی ت���ر له‌گاله‌رییه‌ك ‌ه‬ ‫حه‌س���ه‌ن‌و چه‌ندان ‌‬ ‫نمایشده‌كرێن"‪.‬‬ ‫گال���ه‌ری‌ فۆتۆگراف���ه‌ران له‌هه‌ولێر‬ ‫ی ئێوار‌ه‬ ‫ی پاشنیوه‌ڕۆ تا‪‌ 6‬‬ ‫له‌كاتژمێر‪‌ 3‬‬ ‫كراوه‌یه‌‌و گه‌له‌رییه‌ك ‌ه ده‌كه‌وێت ‌ه ته‌نیشت‬ ‫ی مناره‌‪.‬‬ ‫ی چۆلی‌ له‌نێو پارك ‌‬ ‫مناره‌ ‌‬

‫گیسک‬ ‫زۆر متمان����ه‌ به‌هاوڕێكان����ت مه‌كه‌‬ ‫هه‌ندێ‌ ج����ار ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌ تۆ‬ ‫خۆش����تده‌وێن‌و بروات پێیانه‌‌ دڵت‬ ‫ده‌شكێنن‪.‬‬

‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و كاره‌‌و‬ ‫له‌لێدوانێك���ی‌ ب���ۆ ئاوێن���ه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌اڵحه‌دین عوس���مان وت���ی‌"زۆر‬ ‫دڵخۆش���م ب���ه‌م كاره‌‌و خوێندكاری‌‬ ‫س���ێ قوتابخانه‌ بۆ ماوه‌ی‌ س���اڵێك‬ ‫له‌ش���ه‌قامی‌ زانكۆی‌ شاری‌ س���لێمانی‌‬ ‫ده‌په‌ڕێنم���ه‌وه‌‌و هه‌م���ان جلوبه‌رگ���ی‌‬ ‫كارمه‌ندی‌ هاتوچۆ له‌به‌رده‌كه‌م‌و ده‌كته‌ی‌‬ ‫كارمه‌ندان���ی‌ هاتوچ���ۆ به‌كارده‌هێن���م‬ ‫كه‌له‌الیه‌ن كه‌سوكاری‌ خوێندكاره‌كانه‌وه‌‬ ‫بۆم دابینكراوه‌‌و ئاماده‌م بۆ په‌ڕاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و مندااڵنه‌ له‌و ش���ه‌قامه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زیانیان به‌رنه‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌"پۆلیسی‌ هاتوچۆ وه‌ك پێویست‬ ‫ه���اوكاری‌ ئه‌و خوێندكاران���ه‌ ناكه‌ن بۆ‬ ‫په‌ڕینه‌وه‌ له‌و ش���ه‌قامه‌‌و چه‌ند جارێك‬ ‫پۆلیس���ی‌ هاتوچۆی‌ بۆ دان���راوه‌ به‌اڵم‬ ‫به‌پێی‌ پێوسیت كارناك ‌هن‌و نامێننه‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌اڵحه‌دین عوسمان له‌ساڵی‌ ‪1958‬‬ ‫له‌شاری‌ س���لێمانی‌ له‌دایك بوه‌‌و ژیانی‌‬ ‫هاوس���ه‌رگیری‌ پێكهێناوه‌‌و فه‌رمانبه‌ری‌‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پێش���مه‌رگه‌ ب���وه‌‌و دوات���ر‬ ‫خانه‌نشینكراوه‌‌و به‌ش���ێوه‌ی‌ گرێبه‌ست‬ ‫كارده‌كات‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ی‬ ‫ی باش ئه‌نێیت له‌كاره‌كان ‌‬ ‫هه‌نگاوێك ‌‬ ‫رۆژان���ه‌ت‪ ،‬به‌اڵم پێویس���ت ‌ه س���ود‬ ‫له‌هه‌ڵه‌كان���ی‌ رۆژان���ه‌ت وه‌ربگریت‌و‬ ‫دوباره‌ی‌ نه‌كه‌یته‌وه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ رۆژه‌كانت پ���ڕن‌و هیچ‬ ‫كاتێك���ت نی��� ‌ه ب���ۆ پش���و‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت له‌ی���اد مه‌ك���ه‌و‬ ‫كاتێكیش بۆئه‌و دابنێ‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫هه‌نگاوه‌كان ‌ی پاك كردنه‌وه‌ی‌ ی‬ ‫ده‌موچاو له‌ئارایشتگا‬

‫ هه‌ندێ���ك ده‌موچ���او دوج���ۆرن‪،‬‬‫بۆی���ه‬ ‫‌‌‬ ‫هه‌ندێ���ک ش���وێن چ���ه‌وره‌‬ ‫ده‌بێ���ت كرێم���ی‌ تایب���ه‌ت به‌چه‌ور ‌ی‬ ‫بۆبه‌كاربهێنرێ���ت‪ ،‬ئه‌و شوێنانه‌ش��� ‌ی‬ ‫كه‌ وش���كن ده‌بێت كرێم���ی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌پێس���تی وش���كی بۆ به‌كاربهێنرێت‬ ‫وه‌ك ده‌وروبه‌ر ‌ی لوت‌و ده‌م‪.‬‬ ‫‪ -‬س���ه‌ره‌تا ده‌مووچاوه‌ك ‌ه ده‌خه‌ین ‌ه‬

‫ ئینجا ماس���ك ب���ه‌كار ئه‌هێنین‬‫ژێرهه‌ڵم���ه‌وه‌ بۆم���اوه‌ ‌ی ‪ 10‬خوله‌ك‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ ‌ی كونه‌كان��� ‌ی ده‌مووچ���او ك���ه‌ ئه‌وی���ش به‌پێ��� ‌ی ده‌موچاوه‌ك ‌ه‬ ‫بكرێن���ه‌وه‌‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێ���ت چاوه‌كان چ���ه‌ور ی���ان وش���ك‪ ،‬ئینج���ا جیهاز‬ ‫داپۆشرابێت‪ ،‬چونك ‌ه هه‌ڵمه‌كه‌ زیان ‌ی به‌كارئه‌هێنین بۆمه‌ساج كردن‪ .‬به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك ده‌ست به‌كار ناهێنین له‌م‬ ‫پێده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫ دواتر هه‌ڵمه‌ك���ه‌ دورئه‌خه‌ینه‌وه‌و هه‌نگاوه‌‪ ،‬دواتر پیلی���ن كه‌ماده‌یه‌ك ‌ی‬‫ش���یر له‌ده‌موچاوه‌ك���ه‌ ئه‌ده‌ی���ن كه زب���ر‌ه به‌جیه���ازو به‌ده‌م���ی‌ جیاواز‬ ‫ده‌مووچاوه‌كه‌ی پێ پاك ئه‌كه‌یته‌وه‌‪.‬‬ ‫‌تونیكێكه‌ له‌شێوه‌ی شیر‪.‬‬

‫ئارایشتگای "مه‌که‌س" بۆ رازاندنه‌وه‌ی خانمان ئاماده‌ی ده‌کات‬

‫كۆشكی‌ سپی‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫س���ه‌رمایه‌دارێكی‌ كورد كۆش���كێكی‌‬ ‫له‌ش���ێوه‌ی‌ (كۆشكی‌ سپی‌ ئه‌مریكا)‬ ‫له‌ش���اری‌ هه‌ولێ���ر دروس���تده‌كات‌و‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ دروس���تكردنه‌كه‌ی‌‬ ‫‪ 25‬ملی���ۆن دۆالری‌ ئه‌مریك���ی‌‬ ‫تێده‌چێت‪.‬‬ ‫كۆش���كه‌كه‌ له‌س���ه‌ر روبه‌ری‌ ‪3000‬‬ ‫مه‌تر چوارگۆشه‌ دروستده‌كرێت‌و له‌‬ ‫چوار مانگی‌ داهاتودا ته‌واو ده‌بێت‌و‬ ‫پ���اش ته‌واوبونیش���ی‌ خاوه‌نه‌كه‌یی‌‌و‬ ‫ژنه‌كه‌یی‌‌و پێن���ج منداڵه‌كه‌ی‌ تیایدا‬ ‫نیشته‌جێ ده‌بن‪.‬‬ ‫كۆش���كه‌كه‌ به‌چه‌ندین زه‌خره‌فه‌ی‌‬ ‫هه‌مه‌ج���ۆر‌و ج���وان رازاوه‌ت���ه‌وه‌‌و‬ ‫هه‌روه‌ه���ا مه‌له‌وانگ���ه‌‌و گه‌رم���اوی‌‬ ‫تورك���ی‌‌و گه‌رماوی‌ جاك���وزی‌ تێدا‬

‫کاوڕ‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫كێش���ه‌ت‬ ‫زۆر‬ ‫خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت بۆ دروس���ت‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ه���ه‌ر ئه‌بێ���ت‬ ‫به‌وریایه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ بكه‌یت‪.‬‬

‫هه‌یه‌ كه‌ له‌یه‌ك كاتدا هه‌ش���ت كه‌س‬ ‫ده‌توانن خۆیانی‌ تێدا بشۆن‌و هه‌روه‌ها‬ ‫له‌س���ه‌ر روبه‌ری‌ ‪ 30‬مه‌تر چوارگۆشه‌‬ ‫هۆڵێكی‌ سینه‌مایی‌ تیادا دروستكراوه‌‬ ‫كه‌ ده‌توانرێت فیلمی‌ س���ێ‌ ره‌هه‌ندی‌‬ ‫تیادا نیشان بدرێت‪.‬‬ ‫ش���ه‌هاب ئ���ه‌و س���ه‌رمایه‌داره‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ كۆش���كه‌كه‌ی‌ دروس���تكردوه‌‬ ‫هه‌ندێك له‌كه‌ره‌س���ته‌كانی‌ بنیادنانی‌‬ ‫كۆش���كه‌كه‌ی‌ له‌واڵتی‌ توركیا هاورده‌‬ ‫ك���ردوه‌‌و زۆرێ���ك له‌دیكۆره‌كان���ی‌‬ ‫كۆش���كه‌كه‌ی‌ له‌ئیس���پانیا‌و ئیتاڵیا‌و‬ ‫فه‌ڕه‌نس���ا‌و دوبه‌یی‌‌و توركیا‌و یۆنان‌و‬ ‫مه‌غریب هێناوه‌‪.‬‬ ‫كۆش���كی‌ س���پی‌ ئه‌مریكا له‌الیه‌ن‬ ‫ئیرله‌ندییه‌كه‌وه‌ به‌ناوی‌ جیمس هوبان‬

‫گا‬

‫له‌ساڵی‌ ‪ 1801‬دروستكراوه‌‌و له‌جه‌نگی‌‬ ‫ساڵی‌ ‪ 1812‬له‌الیه‌ن به‌ریتانیه‌كانه‌و‌ه‬ ‫سوتێنراوه‌‪ .‬پاش���ان له‌ساڵی‌ ‪1817‬‬ ‫دوباره‌ كۆشكه‌كه‌ دروستكراوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫سه‌رۆك جیمس مونرۆ یه‌كه‌م سه‌رۆك‬ ‫بو كه‌تیایدا نیشته‌جێ‌ بو‪.‬‬ ‫شه‌هاب شه‌هاب س���ه‌رمایه‌دارێكی‌‬ ‫ك���ورده‌‌و ته‌مه‌ن���ی‌ ‪ 58‬س���اڵه‌‪.‬‬ ‫ش���ه‌هاب وه‌ك به‌راوردكاریی���ه‌ك‬ ‫له‌نێوان كۆشكه‌كه‌ی‌ خۆیی‌‌و ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌مری���كا وتویه‌ت���ی‌ "ده‌توانم هه‌تا‬ ‫كۆتایی‌ ژیانم له‌ژوری‌ نوس���تنه‌كه‌ی‌‬ ‫كۆش���كه‌كه‌م بمێنم���ه‌وه‪ ‌،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫ئۆباما له‌گ���ه‌ڵ كۆتایهاتنی‌ ویالیه‌تی‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌ی‌ ئ���ه‌و كۆش���كه‌‬ ‫به‌جێده‌هێڵێت"‪.‬‬

‫دوانه‌‬

‫ی س���ۆزداریه‌و‌ه به‌كاتێكی‌ باشدا‬ ‫ی له‌ڕو ‌‬ ‫ئه‌م ماوه‌یه‌ی‌ پێش���و ب���ه‌زۆر قۆناغ ‌‬ ‫ی ژیانت‬ ‫هه‌س���تیاردا تێپه‌رئه‌بیت‪ ،‬پێویس���ت ‌ه ده‌ڕۆی���ت كه‌ ره‌نگ��� ‌ه به‌درێژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ل���ی وات بۆنه‌ره‌خس���ێت‪ ،‬رۆژان ‌‬ ‫س���ود له‌وماوه‌یه‌ وه‌ربگریت‪ ،‬چاودێر ‌‬ ‫داهاتو بۆت به‌سوده‌‪.‬‬ ‫ی خۆت بكه‌‪.‬‬ ‫ته‌ندروست ‌‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ستار چه‌مه‌نی‌ گوڵ ‪:‬‬ ‫مه‌رج نیی ‌ه هه‌ر كه‌س ئه‌كادیمی‌‬ ‫ی باش بێت‬ ‫خوێندبێتی‌ ده‌رهێنه‌رێك ‌‬

‫ته‌نانه‌ت فیلم���ی‌ ده‌رهێنه‌رانی‌ فارس‌و عه‌ره‌بیش‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ كۆمپانیاكه‌ی‌ ئه‌مانه‌وه‌ باڵوده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتی‌ "له‌هه‌مو ژانر‌و جۆره‌كانی‌ فیلممان‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ سینه‌ماكاری‌ كورد ستار چه‌مه‌نی‌‬ ‫هه‌یه‌‌و فیلم بۆ چه‌ندین فێستیڤاڵی‌ نێونه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫گوڵ رایگه‌یاند "خوێندنی‌ ئه‌كادیمی‌ زۆر‬ ‫سینه‌مایی‌ ده‌نێرین"‪.‬‬ ‫زۆر گرنگه‌‪ ،‬به‌اڵم مه‌رجیش نییه‌ هه‌ر كه‌س‬ ‫راش���یگه‌یاند "له‌هه‌مو فێس���تیڤاڵه‌ ناوخۆیی‌‌و‬ ‫ئه‌كادیمی‌ خوێندبێتی‌ ده‌رهێنه‌ری‌ باش بێت"‪.‬‬ ‫نێونه‌ته‌وه‌ییه‌كانی‌ سه‌رتاسه‌ری‌ جیهان كۆنتاكتمان‬ ‫وتیش���ی‌ "س���ینه‌ماكار هه‌یه‌ زانك���ۆی‌ ته‌واوی‌ هه‌یه‌‌و داوای‌ فیلممان لێده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌هۆكاری‌ گه‌ش���ه‌كردنی‌ هونه‌ری‌‬ ‫نه‌ك���ردوه‌‌و به‌ئه‌كادیم���ی‌ نه‌یخوێن���دوه‌ ب���ه‌اڵم‬ ‫س���ینه‌ما له‌واڵتی‌ ئێران‪ ،‬ستار چه‌مه‌نی‌ گوڵ وتی‌‬ ‫ده‌رهێنه‌رێكی‌ زۆر باشه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ سه‌ره‌تاكانی‌ به‌ركه‌وتنی‌ له‌گه‌ڵ هونه‌ری‌ "پێموابێ���ت بابه‌ت زۆره‌ ل���ه‌وێ‌‌و ئه‌گه‌ر بته‌وێت‬ ‫س���ینه‌مادا‪ ،‬س���تار چه‌مه‌نی‌ گ���وڵ هونه‌رمه‌ندی‌ فیلمێك له‌واڵتی‌ ئێران دروس���تبكه‌یت زۆر بابه‌ت‬ ‫س���ینه‌ماكاری‌ كوردی‌ له‌لێدوانێك���ی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ هه‌ی���ه‌ كاری‌ له‌س���ه‌ر بكه‌یت‪ ،‬چونكه‌ به‌ڕاس���تی‌‬ ‫راگه‌یان���د "من یه‌كه‌مج���ار كاروانی‌ هونه‌ری‌ خۆم ئێران واڵتێكی‌ گه‌وره‌یه‌‌و خاوه‌ن چه‌ند كه‌لتورێكه‌‬ ‫به‌مۆس���یقا ده‌س���ت پێكرد‪ ،‬ژه‌نیاری‌ ده‌ف بوم‌و (كوردی‌‪ ،‬فارس���ی‌‪ ،‬عه‌ره‌ب���ی‌‪ ،‬توركی‌‪ ،‬ئازه‌ری‌‌و‬ ‫دوات���ر بومه‌ مامۆس���تای‌ ده‌ف‪ ،‬قوتابیانم فێری‌ هتد)"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "بۆیه‌ هه‌ر شوێنێك كه‌لتوری‌ زۆر بێت‬ ‫ژه‌نینی‌ ده‌ف ده‌كرد"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "دواتر بۆ چه‌ند شانۆگه‌رییه‌ك كاری‌ ئیشی‌ هونه‌ری‌ زۆر له‌سه‌ر ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫چه‌مه‌ن���ی‌ گوڵ ئام���اژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫مۆس���یقام جێبه‌جێك���رد‌و به‌و هۆی���ه‌وه‌ حه‌زی‌‬ ‫كاركردن له‌ش���انۆدا له‌الم دروست بو‌و پاشان بۆ ده‌رهێنه‌ران���ی‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌ كوردس���تان له‌واڵتی‌‬ ‫ماوه‌ی‌ ‪ 5‬ال ‪6‬س���اڵ له‌كاری‌ شانۆ به‌رده‌وام بوم‌و ئێران زۆر به‌هێ���زه‌وه‌ كارده‌كه‌ن‌و رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ "زۆربه‌ی‌ خه‌اڵتی‌ فێس���تیڤاڵه‌ سینه‌ماییه‌كان‬ ‫كاری‌ ئه‌كته‌ری‌‌و ده‌رهێنانی‌ شانۆیم كرد"‪.‬‬ ‫س���تار ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ پاش ئه‌وانه‌ فیلمه‌ كوردییه‌كان ده‌یبه‌نه‌وه‌‌و ده‌رهێنه‌ره‌كانیشی‌‬ ‫ده‌س���تیداوه‌ته‌ كاری‌ س���ینه‌ما‌و یه‌كێ���ك ل���ه‌و كوردانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستانن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "م���ن وابیرده‌كه‌م���ه‌وه‌ به‌ه���ۆی‌ ئه‌و‬ ‫چیرۆكانه‌ی‌ كه‌ س���ه‌رنجی‌ راكێش���اوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بیكاته‌ به‌رهه‌مێكی‌ سینه‌مایی‌ چیرۆكێكی‌ (ڤیدا) كه‌لت���وره‌‌و ئ���ه‌و بابه‌تانه‌ی���ه‌ ك���ه‌ زۆر جیاوازن‬ ‫ی‌ خێزانی‌ بوه‌‌و له‌و باره‌یه‌وه‌ وتی‌ "چیرۆكه‌كه‌ی‌ له‌ش���وێنه‌كانی‌ دیك���ه‌‌و ده‌توانیت له‌س���ه‌ر هه‌ر‬ ‫ڤی���دا‪-‬م ئاماده‌كرد بۆ كورت���ه‌ فیلمێك‌و له‌وێوه‌ بابه‌تێك كاربكه‌یت"‪.‬‬ ‫س���تار چه‌مه‌ن���ی‌ گ���وڵ هێما بۆ به‌ربه‌س���ت‌و‬ ‫ده‌ستمكرد به‌كاری‌ سینه‌مایی‌‌و ئیتر له‌پاش ئه‌وه‌‬ ‫گرفته‌كان���ی‌ ب���ه‌رده‌م كاری‌ س���ینه‌ماكاران له‌و‬ ‫له‌شانۆ‌و مۆسیقا دابڕام"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ چه‌ن���د ئه‌زمونێك���م واڵته‌ ده‌كات‌و ده‌ڵ���ێ‌ "گیروگرفتی‌ زۆریش هه‌یه‌‬ ‫له‌سینه‌مادا كرد له‌گه‌ڵ به‌شداریكردن له‌فێستیڤاڵه‌ بۆ كارك���ردن وه‌كو هه‌مو واڵتان���ی‌ دیكه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫س���ینه‌ماییه‌كان‌و چه‌ند خه‌اڵتێكم���ان وه‌رگرت‌و ده‌رهێنه‌ری‌ سینه‌ما ده‌توانێت لێره‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫كاره‌كانم���ان چووه‌پێش تێبین���ی‌ ئه‌وه‌م كرد كه‌ رێكوپێك سیناریۆیه‌ك بنوسیت‌و بۆ به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫ئه‌و شوێنه‌ی‌ فیلمی‌ كوردی‌ باڵوده‌كاته‌وه‌ له‌سه‌ر بچیته‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵتی‌ ئێران‌و به‌رهه‌می‌ بهێنیت‌و‬ ‫هیچ كێشه‌یه‌كیشت بۆ دروست نابێت"‪.‬‬ ‫ئاستی‌ جیهان زۆر هه‌ژاره‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "تائێستا ئێمه‌ هیچ كێشه‌یه‌كمان نه‌بوه‌‬ ‫س���تار چه‌مه‌نی‌ گوڵ ئاماژه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ ئ���ه‌و خ���ۆی‌ به‌ته‌نه���ا فیلمه‌كان���ی‌ خۆی‌ بۆ به‌رهه‌مهێنان���ی‌ فیلم‌و له‌و بڕوایه‌دام بونی‌ ئه‌و‬ ‫ده‌نارده‌ ده‌ره‌وه‌ بۆ به‌ش���داریكردن له‌فێستیڤاڵه‌ فره‌ كه‌لتورییه‌ ل���ه‌م واڵته‌ هانده‌ری‌ باش بوه‌ بۆ‬ ‫جیهانیی���ه‌كان‌و وتیش���ی‌ "كۆمه‌ڵێ���ك هاوڕێ���ی‌ كاركردن"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ رۆڵی‌ په‌یمانگه‌‌و زانكۆ هونه‌رییه‌كانی‌‬ ‫سینه‌ماكار پش���تیان به‌من به‌ست‌و فیلمه‌كانیان‬ ‫به‌من���دا‌و ده‌یانوت فیلمه‌كانی���ش بۆ ئێمه‌ بنێره‌‌و واڵتی‌ ئێ���ران له‌بره‌ودان به‌كاری‌ س���ینه‌ماكاران‪،‬‬ ‫ئی���دی‌ به‌و جۆره‌ په‌ره‌مان به‌كاری‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ س���تار چه‌مه‌نی‌ گوڵ وتی‌ "ئێمه‌ جگه‌ له‌زانكۆكان‬ ‫فیلم���ه‌ كوردییه‌كان���دا‌و كۆمپانیایه‌كمان به‌ناوی‌ له‌ئێران زانكۆی‌ ت���اران هه‌یه‌ئ چه‌ند زانكۆیه‌كی‌‬ ‫دیكه‌ش هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫(كۆمپانیای‌ ستاك فیلمی‌ سنه‌) دامه‌زراند"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هه‌روه‌ها سینه‌مای‌ الوانمان هه‌یه‌ كه‌‬ ‫چه‌مه‌نی‌ گوڵ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ ده‌رهێنه‌رانی‌ ك���ورد فیلمه‌كانیان له‌الی‌ زۆر بایه‌خداره‌‌و له‌هه‌مو ش���ار‌و ش���ارۆچكه‌كانی‌‬ ‫ئه‌وانه‌وه‌ ده‌نێردرێته‌ فێس���تیڤاڵه‌ جیهانییه‌كان‌و ئێراندا ئۆفیسیان هه‌یه‌‌و به‌رده‌وام ئیش ده‌كه‌ن‌و‬

‫قرژاڵ‬

‫شێر‬

‫ی‬ ‫ی ناگه‌یت���ه‌ ئامانجی‌ خۆت پێش ئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌روی‌ كاره‌و‌ه ئه‌م هه‌فتانه‌ زۆر سود ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆت ئه‌وی���ش ده‌گه‌رێته‌وه‌ بۆئه‌و هاوكاره‌ك���ه‌ت ئ���اگادار نه‌كه‌یت���ه‌و‌ه‬ ‫ی ك��� ‌ه ماوه‌یه‌كه‌خۆتی‌ بۆ له‌كێشه‌كه‌ت‪ ،‬پێویس���تت به‌دانیشتن‬ ‫ماندوبون���ه‌ ‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌گه‌ڵیان‪.‬‬ ‫هیالك ئه‌كه‌یت‪.‬‬

‫س���ااڵنه‌ تاقیكردن���ه‌وه‌ی‌ فێرخوازه‌كانی‬ ‫ده‌ده‌ن‌و كار له‌س���ه‌ر فیلم ده‌ك ‌هن‌و ده‌ر‬ ‫شوێنه‌ بڕوانامه‌ی‌ دبلۆمی‌ پێ‌ ده‌درێت"‪.‬‬ ‫س���تار چه‌مه‌ن���ی‌ گ���وڵ بون���ی‌ ئ���‬ ‫ئه‌كادیمیانه‌ به‌گرنگ ده‌بینێت‌و له‌باره‌ی‌‬ ‫كوردس���تانیش وتی‌ "من له‌باش���وری‌ ك‬ ‫په‌یمانگه‌‌و زانكۆی‌ تایبه‌ت به‌س���ینه‌مام‬ ‫به‌اڵم ده‌ڵێن له‌زانكۆی‌ سه‌اڵحه‌دین به‌شی‬ ‫هه‌یه‌‌و وه‌ك بیستومه‌ مامۆس���تاكانیان‬ ‫ئ���ه‌و بواره‌ نین چونكه‌ زۆرێك ده‌رهێنه‌ر‬ ‫كه‌ ده‌ڵێ���ن ئێمه‌ له‌به‌ش���ی‌ س���ینه‌مای‬ ‫س���ه‌اڵحه‌دین خوێندومانه‌‌و ده‌رچوی‌ ئه‌و‬ ‫به‌اڵم فیلمه‌كانیان ئاستیان خراپه‌‪ ،‬ئه‌مه‬ ‫ده‌رده‌خات كه‌ مامۆستاكانیان باش نین‬ ‫س���تار چه‌مه‌نی‌ گوڵ راش���یگه‌یاند "‬ ‫ئه‌كادیم���ی‌ زۆر زۆر گرنگه‌‪ ،‬به‌اڵم مه‌رج‬ ‫هه‌ر كه‌س ئه‌كادیمی‌ خوێندبێتی‌ ده‌رهێنه‬ ‫بێت‪ .‬سینه‌ماكار هه‌یه‌ زانكۆی‌ ته‌واوی‌‬ ‫به‌ئه‌كادیمی‌ نه‌یخوێندوه‌ به‌اڵم ده‌رهێنه‌ر‬ ‫باشه‌"‪.‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ س���تار چه‌مه‌نی‌ گ���وڵ‬ ‫خان���ه‌واده‌ی‌ مه‌خمه‌لبافیی���ه‌كان ده‌هێن‬ ‫ن���ه‌ك زانكۆ به‌ڵك���و كه‌س���یان نه‌خراو‬ ‫خوێندنی‌ ئاس���ایی‌‌و هه‌ر باوكی���ان كار‬ ‫كردون‌و وانه‌ی‌ پێ‌ وتون‌و پێی‌ گه‌یاندون‌‬ ‫ئاستی‌ جیهان زۆر به‌ناوبانگن‌و فیلمی‌ زۆ‬ ‫به‌رهه‌مهێناوه‌‌و هه‌مو جیهان ده‌یانناسێت‬ ‫له‌باره‌ی‌ بونی‌ سانس���ۆر له‌واڵتی‌ ئێرا‬ ‫فیلمی‌ سینه‌مایی‌‪ ،‬ستار چه‌مه‌نی‌ گوڵ‬ ‫"ئه‌م باسه‌ مش���تومڕی‌ زۆری‌ له‌سه‌ره‌‌و‬ ‫ده‌ڵێ���م له‌هه‌مو دونی���ا‌و له‌هه‌م���و حك‬ ‫هه‌ندێك ش���ت هه‌یه‌ كه‌ ئ���ه‌و حكومه‌ته‌‬ ‫دایده‌نێت "‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "حكومه‌تی‌ ئێرانیش هه‌ندێك‬ ‫هه‌یه‌ ده‌ڵێت ئه‌مه‌م پێ‌ خۆش نییه‌‌و ئه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌بڕوای‌ من مافی‌ خۆیه‌تی‌‌و له‌ئ‬ ‫رێگه‌ به‌هه‌ندێك شت نادرێت"‪.‬‬ ‫راش���یگه‌یاند "مه‌س���ه‌له‌كه‌ ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ده‌رهێنه‌ره‌ی‌ كه‌ چی‌ ئه‌نجام ده‌دات‪ .‬من‬ ‫له‌ئێ���ران هه‌ر فیلمێك بێ���ت ئه‌نجام بد‬ ‫بۆ نمونه‌ ناتوانم فیلمێكی‌ ئیرۆتیكی‌ به‌ر‬ ‫چونك���ه‌ ئه‌و حكومه‌ت���ه‌ی‌ كه‌ ل���ه‌وێ‌‬ ‫حكومه‌تێكی‌ ئیسالمییه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئیرۆتیك له‌گه‌ڵ ئیسالمدا م‬ ‫ناتوایت ئیش���ێكی‌ له‌و جۆره‌ ل���ه‌و واڵت‬ ‫بهێنیت‌و ده‌رهێنه‌ریش خۆی‌ ده‌زانێت كه‬ ‫ئه‌و كاره‌ ب���كات كه‌واته‌ پێویس���ت ناك‬ ‫بخاته‌ مه‌ترسییه‌وه‌‌و ئه‌و ریسكه‌ بكات"‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی ته‌ندروس���تیه‌و‌ه زۆر ب���اش‬ ‫ل���ه‌رو ‌‬ ‫ده‌بیت‌و كێش���ه‌ت نابێت ئه‌مه‌ جگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌و‌هی‌ ك ‌ه به‌ره‌وپێ���ش چوی‌ له‌ڕو ‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانته‌وه‌‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫‪13‬‬

‫لكم دینكم‪ ،‬ولی دین!‬ ‫قابیلی پیادەکردن نیی���ە‪ .‬هه‌ڵکردنی ئااڵ‌و‬ ‫باسوخواس���ی دروس���تکردنی دەوڵەت���ی‬ ‫کوردییش بەشێکە لەم سیاسەتی دەمامک‌و‬ ‫دیکۆرە سیاسییە‪ .‬لەمەش���دا ڕۆڵی پارتی‬ ‫دیموکرات���ی کوردس���تان‌و هاوپەیمانەکانی‬ ‫کورتدەبێتەوە بۆ ڕۆڵی ئەو نووس���ینگەیەی‬ ‫کە سەرپەرش���تی رێککەوتنی فرۆش���تنی‬ ‫تەواوی کوردس���تان به‌تورکیا‌و هاوپەیمانە‬ ‫خەلیجییەکان‪ ،‬دەکات‪ .‬له‌رووی سیاسیشەوە‬ ‫هه‌روەکچ���ۆن حیزب���واڵی لوبنان���ی ڕۆڵی‬ ‫نوس���ینگەی تایبەتی خامەنەئی وپاسداران‬ ‫دەبینێت‪ ،‬پارت���ی‌و هاوپیەمانەکانی هه‌مان‬ ‫ڕۆڵ له‌پەیوەندی���دا به‌ئ���ەردۆگان‌و به‌دەزگا‬ ‫ئەمنیی‌و سەربازییەکانی دەوڵەتی تورکییەوە‬ ‫وەردەگ���رن‪ .‬ل���ەم سەودایەش���دا پارتی‌و‬ ‫هاوپیەمانەکانی هه‌م پارەی نەوتفرۆشییەکە‬ ‫وەردەگرن‌و هه‌م شیرینییەکەش���ی دەخۆن‪.‬‬ ‫بێگومان سەرکەوتنی ئەم ستراتیژە ئاسان‬ ‫نییە‪ ،‬لەناو کوردس���تان خۆیدا پابەس���تی‬ ‫ئەوەیە پارتی تا چەند لەوەدا سەردەکەوێت‬ ‫ھێ���زە سیاس���ییە س���ەرەکییەکانی ت���ری‬ ‫کوردس���تان بکات به‌ش���ەریکێکی بچووک‌و‬ ‫پەراوێزیی لەم س���ەودا ئابووریی‌و ئەمنیی‌و‬ ‫سیاس���ییەدا‪ .‬تا ئەمڕۆکە پارتی بەکردەوە‬ ‫لەوەدا سەرکەوتوە هه‌موو ددانەکان له‌دەمی‬ ‫یەکێتی نیش���تیمانیدا دەربھێنێت‌و بزاوتی‬ ‫سیاس���یی بزوتنەوەی گۆڕانیش به‌سنووری‬ ‫دێگەڵە س���نوورداربکات‪ .‬لەمەش���دا پارتی‬ ‫هه‌موو ئ���ەو ھێزە ئابووریی‌و س���ەربازیی‌و‬ ‫ئەمنی���ی‌و میدیایی���ەی خس���تۆتەگەڕ کە‬ ‫سااڵنێکە له‌کوردستاندا بێ ھیچ چاودێریی‌و‬ ‫لێپرس���ینەوەیەکی ئەخالقی���ی‌و یاس���ایی‪،‬‬ ‫بۆخۆی دروستکردوە‪.‬‬ ‫نۆهه‌م‪ :‬کورد وەکو گەمەکەرێکی بێ‪-‬زار‬ ‫ئەوەی ئێمە به‌مەترس���یی دەبینین ته‌نها‬ ‫یاریی���ە ئیقلیمیی���ەکان نییە ک���ە بێگومان‬ ‫گەم���ەی سیاس���یی‌و س���ەربازیی‌و ئەمنیی‬ ‫ترس���ناکن‪ ،‬بەڵکو ئەوەیە ک���ە کورد ھیچ‬ ‫یەکێک له‌زارەکانی ئەم یارییەی بەدەستەوە‬ ‫نیی���ە‪ .‬کورد نەک ھی���چ یەکێک له‌زارەکانی‬ ‫بەدەستەوە نییە‪ ،‬بەڵکو واڵتەکەی بووە بەو‬ ‫ڕووبەرەی کە زارەکان���ی تێدا فڕێدەدرێت‌و‬ ‫گەمەکەرە ئیقلیمیی���ەکان تاوڵەی خۆیانی‬ ‫لەس���ەر دەکەن‪ .‬له‌ئێستاش���دا دیارە ھێزە‬ ‫کوردییەکان وەکو ھێزی سەربازیی کاریگەر‬ ‫له‌"جەنگی دژ به‌تی���رۆر"‌و بۆ بەرگرییکردن‬ ‫له‌بەرژەوەندیی���ە جیۆپۆلیتیکییەکان���ی‬ ‫ئەمریکا‌و دەوڵەتان���ی ئەوروپیی‌و ئیقلیمیی‬ ‫بەکاردەھێنرێن‪ .‬ئەم بەکارھێنانە نەک ته‌نها‬ ‫کۆمەڵێک وەھمی سیاس���یی دروستکردوە‪،‬‬ ‫بەڵکو کوردستانیشی پڕکردوە له‌بەڵتەجێتی‬ ‫سیاسیی‪ ،‬تێکەڵە به‌سیاسەتی گوێنەگرتن‌و‬ ‫مەیل���ی دابەش���کردنی قووڵ‌و ترس���ناکی‬ ‫هه‌رێم ت���ا ڕادەی پەکخس���تنی دەزگاکان‌و‬ ‫پەیوەندییەکان‌و میکانیزمە رەس���مییەکان‪،‬‬ ‫بەمەبەستی کۆکردنەوەی هه‌موو سیاسەتی‬ ‫کوردی لەناو جەستە پارتی‌و سایکۆلۆژیای‬ ‫بارزانیدا‪ .‬وەک ووتم���ان له‌دونیای ئەمڕۆدا‬ ‫ھیچ ھێزێ���ک ئامادە نییە لەش���کری خۆی‬ ‫فڕێبداتە جەنگەکانی ئەم ناوچەیەوە‪ ،‬بۆیە‬ ‫ھێزە ناوەکی���ی‌و لۆکاڵییەکان لەم جەنگەدا‬ ‫رۆڵی گەورەتر لەجاران دەگێڕن‪ .‬بەاڵم ئەم‬ ‫ڕۆڵ���ە مانای ئەوەی نییە ک���ە ئەوان بوون‬ ‫به‌گەمەکەری سیاس���یی سەربەخۆ‌و خاوەن‬ ‫قورسایی‪ .‬لەم گەمەیەدا کورد ھێندەی وەکو‬ ‫ھێزێکی چەکدار تەماش���ادەکرێت‪ ،‬ھێندەی‬ ‫وەک کۆمەڵێک خێڵ‌و عەشیرەتی شاخاویی‬ ‫ناکۆک‌و دژبەیەک تەماشادەکرێت‪ ،‬کە کارە‬ ‫زەحم���ەت‌و خوێناوییەکانی���ان پێدەکرێت‪،‬‬ ‫ھێن���دە وەک بکەرێکی سیاس���یی نابینرێت‬ ‫کە خ���ەون‌و تەماح‌و بەرنامەی سیاس���یی‬ ‫تایبەتی خۆی هه‌بێ���ت‪ .‬ڕێکەوتنی بارزانی‬ ‫لەگەڵ س���عودیە‌و قەت���ەر‌و تورکیادا مانای‬ ‫بوونی کورد نییە به‌گەمەکەرێکی سیاسیی‬ ‫لەناو بەش���ێک له‌ملمالن���ێ ناوچەییەکاندا‪،‬‬ ‫کە بەش���ی خۆی تێدا بپچڕێنێ���ت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫زیاتر گۆڕینیەتی ب���ۆ ئامرازێکی گوێڕایەڵ‬ ‫پەیوەست به‌بەرژەوەندییە ستراتیژییەکانی‬ ‫ئەو واڵتان���ەوە‪ ،‬گۆڕینەیەتی بۆ یەکەیەکی‬ ‫نادەوڵەتی کە ئەرکی ئەوەیە گوێ له‌دەوڵەتە‬ ‫ئیقلیم���ە گەورەکان���ی ناوچەک���ە بگرێت‌و‬ ‫ئاساییشی نەتەوەییان بپارێزێت‪ .‬لەمەشدا‬ ‫مۆدێل���ی ئێ���ران‌و حیزب���واڵی لوبنانی ئەو‬ ‫مۆدێله‌دەبێت کە سەرلەبەری ڕۆڵ‌و ئەرک‌و‬ ‫سیاس���ەتی کوردی دەستنیشاندەکات‪ .‬لەم‬ ‫دۆخەدا شەڕ‌و ملمالنێیەک به‌کورد دەکرێت‬ ‫کە شەڕ‌و ملمالنێی ئەو نییە‌و بەرژەوەندیی‌و‬ ‫ستراتیژێکی پێدەپارێزرێت کە بەرژەوەندیی‌و‬ ‫س���تراتیژیی ئ���ەو نین‪ .‬ئ���ەم گەمەیەش‬ ‫بەهه‌م���وو مانایەک مەترس���یدارە‪ ،‬چونکە‬ ‫ک���ورد له‌دوادەرئەنجامدا خۆی لەنێوان دوو‬ ‫بەرژەوەندیی ناوچەییدا دابەش���دەکات کە‬ ‫تیایدا چەمکی ئاساییش���ی نەتەوەیی کورد‬ ‫نەک بوونی نییە‪ ،‬بەڵکو ئەو بەرژەوەندییە‬ ‫ئیقلیمییانە پرۆژەی بەرپاکردنی جەنگێکی‬ ‫خوێن���اوی ناوەکیی���ان لەنێ���وان ھێ���ز‌و‬ ‫پارچەکانی کوردستاندا هه‌ڵگرتوە‪ .‬بێگومان‬ ‫ئەم گەمەیە بۆ هه‌مووان بێس���ود‌و بێقازانج‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬هه‌م���ووان بەهه‌م���ان ڕادە ئ���ازار‬

‫مۆدێلی مژدەی‬ ‫دروستکردنی‬ ‫دەوڵەت‬ ‫له‌عەقڵیەتی‬ ‫سیاسیی پارتیدا‬ ‫چەندە بۆنی‬ ‫نەوت‌و غازی لێدێت‬ ‫ئەوەندەش بۆنی‬ ‫خوێنی ڕژاوی‬ ‫جەنگی کورد‌و‬ ‫کوردی لێدێت‬

‫ن���ادات‪ ،‬بەڵکو بەرژەوەندی���ی نوخبەیەکی‬ ‫دیاریکراوی سیاسیی کوردستانی لەناو ئەو‬ ‫دۆخە ناوچەییەدا دەپارێزرێت‌و گەشەش���ی‬ ‫پێدەدرێت‪ .‬نوخبەیەک لەئێستا‌و ئایندەشدا‬ ‫قاچێک���ی لەن���او ئابووریی ن���ەوت‌و غازدا‬ ‫دەبێ���ت‌و قاچەکەی تریش���ی لەن���او ژیانی‬ ‫سیاسییدا‪ .‬نوخبەیەکی سوڵتانیی کە ئێمە‬ ‫سااڵنێکە قسە لەسەر ناوەرۆک‌و دەرکەوت‌و‬ ‫میکانیزمەکان���ی کارکردنی له‌کوردس���تاندا‬ ‫دەکەین‪.‬‬ ‫دەیەم‪ :‬تەحەدای س���ەرەکیی سیاس���ەتی‬ ‫کوردستانیی‬ ‫وەک ووتمان ئەو س���یناریۆیەی کە ھێزە‬ ‫ئیقلیمییەکان بۆ ناوچەکەی دەکێشن‪ ،‬کورد‬ ‫دەخاتە نێوان بەرداش���ی دوو س���تراتیژی‬ ‫دژبەیەک���ی ئیقلیمیی���ەوە ک���ە هه‌رێم���ی‬ ‫کوردس���تان توانای بەرەنگاربوونەوەی ھیچ‬ ‫یەکێکیان���ی نییە‪ .‬یەکەمیان ڕێکەوتنی ئەو‬ ‫ھێ���زە تائیفییانەیە ک���ە له‌جوگرافیایەکی‬ ‫پێکەوەییدا دەژین‌و به‌س���وننە ناس���راون‪.‬‬ ‫دوهه‌میش���یان ڕێکەوتن���ی ھێزەکان���ی ئەو‬ ‫تائیفە ناوچەییانەیە کە س���ەرەڕای ئەوەی‬ ‫جوگرافییایەک���ی پێکەوەیی‌و شوناس���ێکی‬ ‫ئەتنیی���ان هاوتایان نییە‪ ،‬ب���ەاڵم لەڕووی‬ ‫ئایینزاوە ش���ێلگیرن‌و به‌ش���یعە ناسراون‪.‬‬ ‫ئەو ھێ���زەی ک���ە به‌ئاش���کرا کاردەکات‌و‬ ‫بەب���ێ س���ڵکردنەوە ل���ەوەی ک���ورد لەم‬ ‫پالن���ە ئیقلیمیی���ە تائیفی���ەوە بگلێ���ت‪،‬‬ ‫بریتیی���ە له‌پارتی دیموکراتی کوردس���تان‬ ‫بەسەرۆکایەتی مەسعود بارزانی‪ .‬سەرۆکێک‬ ‫کە بەپێی ڕێکەوتنە سیاس���ییەکان‌و بەپێ‬ ‫یاس���اکانی ڕێکخس���تنی کایەی سیاسەت‬ ‫له‌کوردس���تاندا پێویس���تە خانەنشین بێت‬ ‫نەک پ���اڵ به‌کۆمەڵ���گای کوردییەوە بنێت‬ ‫بۆناو پرۆژەیەکی پڕ مەترسیی لەم بابەتە‪.‬‬ ‫بارزانی ئەم خۆساغکردنەوەیەی لەناو ئەم‬ ‫بەرە تائیفیی���ە ئیقلیمیی���ەدا به‌گوتارێکی‬ ‫ناسیۆنالیستی بۆیاغکردووە کە دامەزراندنی‬ ‫دەوڵەتێک���ی ک���وردی خاڵە س���ەرەکیی‌و‬ ‫ئایدیۆلۆژییەکەیەت���ی‪ .‬ئەرکی ئەم گوتارە‬ ‫له‌ش���ەقامی کوردیدا ئەوەیە ئەو بۆچوونە‬ ‫دروس���تبکات کە گوایە ئەوە ته‌نها پارتی‌و‬ ‫بارزانییە دەتوانن ئەو دەوڵەتە دروستبکەن‪.‬‬ ‫گوتارێ���ک پێماندەڵێت ته‌نها پارتییە خۆی‬ ‫لەنێوان مانەوە لەناو عێراق یان دابڕان لێی‬ ‫س���اغکردۆتەوە‌و هه‌موو ئەوانەشی کە وەک‬ ‫پارتی نین‪ ،‬دژایەتی دامەزراندنی دەوڵەتی‬ ‫کوردی دەکەن‪ .‬پارتی دیوە راستەقینەکەی‬ ‫پرس���یارەکەی لێهه‌ڵگەڕاندوینەت���ەوە‌و‬ ‫وایکردوە چیدی پرسیارەکە وادەرنەکەوێت‬ ‫ئایا ئێم���ە دەچینە ناو حیلفێکی س���ونیی‬ ‫یان ش���یعییەوە‪ ،‬بەڵکو گۆڕیویەتی بەوەی‪،‬‬ ‫ئایا ئێمە دەمانەوێت دەوڵەت دروستبکەین‬ ‫یان نا؟ لەمەش���ەدا ئەوەی سیاسەتەکانی‬ ‫پارت���ی‌و بارزان���ی قبووڵنەب���وو وەک دژە‬ ‫ک���ورد‌و دژە دەوڵەت‌و ناپاک���ی نەتەوەیی‬ ‫دەربکەوێ���ت‪ .‬پارتی ئەم س���ەنگەرگیرییە‬ ‫تائیفیی‪ -‬ئیقلیمیی���ە‪ ،‬کە بێگومان جەنگی‬

‫بەشێکی کوردستان دژ بەبەشێک یان زیاد‬ ‫لەبەش���ێکی تری یەکێک لەدەرەنجامەکانی‬ ‫دەبێت‪ ،‬وەکو جەن���گ دژ به‌تیرۆر‌و جەنگ‬ ‫ب���ۆ دامەزاردن���ی دەوڵ���ەت‌و کردەیەک���ی‬ ‫نەتەوەی���ی دەفرۆش���یتەوە‪ .‬نووس���ەرانی‬ ‫پارتی خەریک���ی پروپاگەندەی ئایدیۆلۆژین‬ ‫بەرامب���ەر به‌یەکێتی‌و گۆڕان‌و ئیس�ل�امیی‌و‬ ‫هه‌موو ئەوان���ەی کە ئەم س���ەنگەرگیرییە‬ ‫تائیفیی���ە ئیقلیمیی���ەی قبووڵنەبێت‌و باس‬ ‫له‌مەترس���ییەکانی بکات‪ .‬ئەم نووس���ەرانە‬ ‫سەری زمان‌و بنی زمانیان قاسم سلێمانی‌و‬ ‫خزمەتکاریکردنی پڕۆژەی شیعی سەفەوییە‬ ‫له‌عێراق���دا‪ .‬بێگومان هه‌م���وو خوێنەرێکی‬ ‫سادە ئەو ڕاستییە دەزانێت کە قوواڵییەکی‬ ‫س���تراتژیی ئێرانیی لەناوچەی س���لێمانی‌و‬ ‫ناوچەی عێراقی ش���یعییەکاندا هه‌یە؛ ئەمە‬ ‫ڕاستییەکە قابیلی نکوڵیلێکردن نییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ھیچ ھێزێکی ئەم دەڤەرە بەش���ێوەی پارتی‬ ‫کوردی نەخستۆتە ناو گەمە تائیفییەکانەوە‪.‬‬ ‫ھیچ ھێزێکیش وەک پارتی باسی دامەزراندنی‬ ‫دەوڵەتی کوردی ناکات بۆ شاردنەوەی ئەو‬ ‫پ���رۆژە تائیفییە ‪-‬ئیقلیمیی���ەی بەڕێوەیە‪.‬‬ ‫ھی���چ ھێزێکی���ش وەک پارت���ی لەگەڵ ھیچ‬ ‫واڵتێکدا ڕێکنەکەوتوە ب���ۆ لێدانی پەکەکە‬ ‫لەباک���وور‌و پەیەدە له‌ڕۆژائاوا‪ .‬دیس���انەوە‬ ‫وەیادیدەخەینەوە کە ئەمە تۆمەت نییە ئێمە‬ ‫بۆ پارتی دروستبکەین‪ ،‬ئەمە ڕێک قسەکانی‬ ‫ئ���ەردۆگان‌و وەزیری دەرەوەی تورکیایە کە‬ ‫ئێمە لێ���ردا دوبارەیدەکەین���ەوە‪ .‬لەهه‌موو‬ ‫دۆخێکدا پارتی ته‌نها دیوێکی مەدالیاکەمان‬ ‫نیش���اندەدات‪ ،‬ئەویش ئەوەیە ئەگەر کورد‬ ‫لەناو عێراقدا بمێنێتەوە دەبێت هه‌ڵسوکەوت‬ ‫لەگەڵ فەلەکی ش���یعەدا بکات‪ ،‬بەاڵم لەوە‬ ‫بێدەنگە لەدۆخ���ی بەجیابوونەوەدا دەبێت‬ ‫به‌بەشێک له‌پرۆژەیەکی س���ونیی وەهابیی‬ ‫سەلەفیی تورکیی‌و سعودیی لەناوچەکەدا‌و‬ ‫دەبێت ش���ەڕی کوردانی باکور‌و ڕۆژئاواش‬ ‫بکات‪ .‬ڕاستیەکەش���ی ئەوەیە پارتی لەسەر‬ ‫ئەوە ئیش ناکات کە له‌عێراق دابڕان مانای‬ ‫دوورکەوتنەوە له‌هه‌یمەنەی ش���یعە‌و چونە‬ ‫ن���او هه‌یمەنەیەکی س���ونیی ک���ە تورکیا‌و‬ ‫دەوڵەتانی کەنداو ئاراس���تەیدەکەن‪ ،‬بەڵکو‬ ‫لەسەر ئەوە کاردەکات کە دەیەوێت بەهه‌ر‬ ‫باجێک بێت شێتک له‌باشووری کوردستاندا‬ ‫به‌سەرۆکایەتی ئەبەدی خۆی‪ ،‬دروستبکات‪.‬‬ ‫ئەمەش فێڵێک���ی ئایدیۆلۆژییە پارتی هه‌م‬ ‫له‌خۆی‌و ه���ه‌م له‌هه‌رێم‌و هه‌م له‌پارچەکانی‬ ‫تری کوردستانی دەکات‪.‬‬ ‫پێکۆڵک���ردن یان تەحەدای س���ەرەکیی‬ ‫سیاسەت لەمڕۆی کوردستاندا دروستکردنی‬ ‫دەوڵەتێکی تاکحیزبیی نییە بەس���ەرۆکێکی‬ ‫ئەبەدییەوە ک���ە ھیچ بنەمایەکەی ناوخۆیی‬ ‫نییە‪ ،‬چونکە هه‌موو گەمژەیەکیش دەزانێت‬ ‫شتێک بەناوی ئیجماعی سیاسیی کوردییەوە‬ ‫بوونی نیی���ە‪ ،‬بەڵکو تەحەداک���ە لەوەدایە‬ ‫کە سیاس���ەتی کوردی نەبێت بەبەش���ێک‬ ‫له‌ملمالن���ێ ئیقلیمییە ترس���ناکەکان‪ .‬کورد‬ ‫لەم دۆخەی ئێس���تایدا زۆر ل���ەوە الوازترە‬ ‫بتوانێت ھێزە ئیقلیمییەکان بجوڵێنێت‪ ،‬زۆر‬ ‫لەوەش نابووتترە بتوانێت گەمەی سیاسیی‬ ‫به‌بەرژەوەندییەکان���ی ئ���ەو ھێزانە بکات‌و‬ ‫لەتواناش���یدا نییە ببێ���ت به‌گەمەکەرێکی‬ ‫کاریگەری ئیقلیمی‪ .‬ئەوەی بۆ کورد گرنگە‬ ‫ئ���ەو پێدراوەیە کە نەچێتە باوەش���ی ھیچ‬ ‫ھێزێک لەم ھێزان���ەوە‌و بتوانێت لەناوخۆی‬ ‫خۆیدا بەسەر "عەقڵیەتی ئەمدیو‌و ئەودیوی‬ ‫دێگەڵ���ە"دا س���ەربکەوێت کە س���ەرەتای‬ ‫هه‌رە س���ەرەتای دروس���تکردنی دەوڵەتە‪.‬‬ ‫ڕێکخس���تنەوەی ماڵی کورد‌و دروستکردنی‬ ‫چەندەها چوارچێوە‌و دەزگای نیشتیمانیی‌و‬ ‫چارەسەرکردنی قەیرانە گەورە‌و قووڵەکانی‬ ‫ئەمڕۆکە‪ ،‬ئ���ەو ئەرکانەیە کە سیاس���ەتی‬ ‫کوردی دەبێت بیانگرێتەبەر‪.‬‬ ‫تەس���لیمکردنی مەلەف���ی پ���ڕۆژەی‬ ‫دروس���تکردنی دەوڵ���ەت به‌پارت���ی‌و‬ ‫گفتوگۆنەکردنیش���ی لەناو ڕووبەری گشتیی‬ ‫کوردستاندا‪ ،‬چەندە دەرئەنجامی بێھێزیی‌و‬ ‫داوەشانی ھێزە سیاسییەکانی کوردستانە‪،‬‬ ‫ھێندەش دەرئەنجام���ی نەبوونی وێنایەکی‬ ‫ڕوونە لەسەر دەوڵەت‌و کردنی ئەم پرۆژەیەیە‬ ‫به‌موڵکی شەخس���ی بارزانی‪ .‬دروستکردنی‬ ‫ئاساییش���ی نەتەوەی���ی له‌دروس���تکردنی‬ ‫کۆمەڵگایەکی سیاسییدا بەرجەستەدەبێت‬ ‫کە ڕێ���ز له‌جیاوازیی بگرێت‌و س���ەروەریی‬ ‫نەتەوە‌و دەزگاکانی نەخاتە ژێر پێوە‪ .‬ھیچ‬ ‫ھێزێک ناتوانیت بانگەش���ەی دروستکردنی‬ ‫دەوڵەت بکات ک���ە یەکێک له‌وەزیفەیەکانی‬ ‫یەکگرتووی���ی خ���اک‌و س���ەروەریی دەزگا‬ ‫سیاس���یی‌و داوەری���ی‌و ئۆرگان���ە گرنگ���ە‬ ‫سیاس���ییەکانی ترە‪ ،‬کەچ���ی له‌هه‌مانکاتدا‬ ‫کۆمەڵگا سیاسییەکەی کە شەرعییەت بەم‬ ‫کارە دەدات‪ ،‬هه‌الهه‌البکات‪ .‬هه‌موو ھێزێکی‬ ‫سیاسیی میسداقییەتی خۆی لەدەستدەدات‬ ‫کاتێ���ک ب���ۆ دەرەوە ب���اس له‌دەوڵەت���ی‬ ‫یەکگرت���وو ب���کات‌و له‌لەن���اوەوە خەریکی‬ ‫دابەش���کردنی کوردس���تان‌و لەکارخستنی‬ ‫پەرلەم���ان‌و حکومەت بێ���ت‌و بێگەڕانەوە‬ ‫بۆ زۆرینەی دەنگ���ەکان‪ ،‬تاکالیەنانە کورد‬ ‫بخاتە ن���او هاوپەیمانێتییەک���ی ئیقلیمیی‬ ‫مەترسیدارەوە‪.‬‬

‫پێشڕه‌و نه‌به‌رد‬ ‫له‌هه‌مو دنیادا‌و له‌ناو زۆربه‌ی ئاینه‌كانی‬ ‫دیك���ه‌ی س���ه‌ر روی ئه‌م زه‌مین���ه‌‌و له‌ناو‬ ‫نه‌ته‌وه‌ جوداكاندا‪ ،‬بیركردنه‌وه‌ی تاكه‌كان‌و‬ ‫خۆشه‌ویستییان بۆ هه‌ر ئاینێك كه‌ خۆیان‬ ‫پێیان خۆش���ه‌‌و ده‌یانه‌وێت ئاساییه‌‌و رێگه‌‬ ‫پێدراوه‌‪.‬‬ ‫وێڕای ئه‌و هه‌مو كوش���تن‌و قاتوقڕییه‌ی‬ ‫له‌دنیادا به‌تایبه‌تی له‌م كاته‌دا س���ه‌ربڕین‌و‬ ‫ته‌قینه‌وه‌‌و كوش���تنی خه‌ڵكان���ی بێتاوان‬ ‫روده‌ده‌ن‌و هه‌موی���ان به‌ن���اوی ئیس�ل�ام‬ ‫بانگه‌شه‌یان بۆ ده‌كرێت‪ ،‬هێشتا دینه‌كانی‬ ‫دیك���ه‌ی پێچه‌وان���ه‌ی ئیس�ل�ام دژایه‌تی‬ ‫ئیس�ل�ام ناكه‌ن‪ ،‬بگره‌ زۆر رێ���ز له‌مرۆڤه‌‬ ‫ئیس�ل�امییه‌كانیش ده‌گرن‪ ،‬نمونه‌ له‌چه‌ند‬ ‫رۆژی رابردو‌و له‌دو بۆنه‌‌و دو كاتی جوددا‪،‬‬ ‫له‌له‌گ���ه‌ڵ كۆمه‌ڵێ���ك كه‌س���ی رۆژئاوایی‬ ‫وه‌ستابوم‌ ده‌یانگوت‌‌ئیسالم خراپ نییه‌"‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا له‌یه‌كێك له‌بۆنه‌كاندا كه‌س���ێكی‬ ‫به‌ڕه‌گ���ه‌ز كوردمان له‌گه‌ڵ وه‌س���تابو زۆر‬ ‫له‌ئیسالمییه‌كان توڕه‌بو‪ ،‬له‌ناو قسه‌كانیدا‬ ‫"گوتی ئیس�ل�ام تیرۆریسته‌"‪ ،‬به‌اڵم كه‌سه‌‬ ‫رۆژئاواییه‌ك���ه‌ گوتی "نا ئ���ه‌وه‌ رای تۆیه‌‬ ‫به‌ڵكو وانییه‌"!‪.‬‬ ‫له‌پاڵ ئه‌م هه‌مو راوبۆچونه‌ جودایانه‌دا‌و‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ی ل���ه‌م كات���ه‌دا زۆرێ���ك‬ ‫له‌كۆچبه‌ران بۆ رۆژئ���اوا بونه‌ته‌ نانخۆری‬ ‫سفره‌ دڕ‪.‬‬ ‫كولتوری���ان‪ ،‬پاره‌ی���ان‪ ،‬دینی���ان‪،‬‬ ‫گفتوگۆكردن له‌گه‌ڵیان‪ ،‬خواردنیان‪ ،‬ژیان‬ ‫له‌سه‌ر خاكیان‪ ،‬بونیان‪ ،‬هه‌موی به‌حه‌رام‬ ‫ده‌زانن‌و كوشتنیشیان به‌غه‌زا!‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌لج���وئ‌و پاس���پۆرت‌و پاره‌‌و‬ ‫ئه‌و ره‌فاهییه‌ت���ه‌ی له‌ئه‌نجامی رێزگرتنی‬

‫رۆژئاواییه‌كان بۆ دیین‌و بون‌و پاراس���تنی‬ ‫ژیانی���ان به‌ده‌س���تی ده‌هێن���ن‪ ( ،‬حه‌رام‬ ‫نیینه‌)‌!؟‪.‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی دین‌و خوداپه‌رس���تی یان‬ ‫هه‌رش���تێكی دیك���ه‌‪ ،‬تایبه‌ت���ه‌ به‌ناخ���ی‬ ‫مرۆڤه‌كان‪ ،‬له‌سه‌ده‌ی عه‌وله‌مه‌دا مۆدێرنانه‌‬ ‫بفكرن‌و واز له‌گوتار‌و كرداری توند بێنن‪.‬‬ ‫كاتێك مرۆڤ���ه‌كان رق دروس���تده‌كه‌ن‬ ‫خه‌ته‌رێك���ی گ���ه‌وره‌ ده‌كه‌وێت���ه‌ ن���او‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ له‌دروس���تبونی رق‪،‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ بیر له‌تۆڵه‌ ده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬بیرتان‬ ‫ده‌هێنم���ه‌وه‌‪ ،‬ل���ه‌ دوایی���ن روداوی كاره‌‬ ‫تیرۆریس���تییه‌كه‌ی فه‌ڕه‌نس���ادا س���اڵی‬ ‫‪ ،٢٠١٥‬كاتێ���ك رۆژنامه‌نوس���ه‌كه‌ ژنه‌كه‌ی‬ ‫یه‌كێ���ك له‌قوربانیی���ه‌كان ب���و‪ ،‬له‌وپه‌ڕی‬ ‫دڵگه‌رمی���ی‌و به‌چاوی‌ پڕ له‌فرمێس���كه‌وه‌‬ ‫نامه‌یه‌كی ئاڕاس���ته‌ی ئه‌و ئیس�ل�امییانه‌‬ ‫كرد ك���ه‌ به‌رپرس���یارێتی ته‌قینه‌وه‌كه‌یان‬ ‫له‌ئه‌س���تۆ گرتبو‪ ،‬رۆژنامه‌نوسه‌ك ‌ه ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫"هه‌رچه‌ن���د خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ی منت���ان‬ ‫كوشت‌و منداڵه‌كه‌متان بێ دایككرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێ���وه‌ هه‌رگیز ناتوانن رقی من به‌ده‌س���ت‬ ‫بهێنن"!‬ ‫الی زۆرێك له‌پیاوانی ئایینی ئیس�ل�ام‌و‬ ‫گوتارخوێنه‌كانیان هه‌ر هه‌گبه‌كه‌یان خاڵی‬ ‫ده‌بێت بۆ كاتژمێر ‪١٢‬ی هه‌مو هه‌ینییه‌ك‪،‬‬ ‫ئه‌دی په‌الماری زۆرشت ده‌ده‌ن‌و به‌ناحه‌ق‬ ‫خه‌ڵ���ك پڕده‌ك���ه‌ن به‌رامب���ه‌ر به‌ب���راو‬ ‫خوش���كه‌كانیان‌و زۆر به‌قێزه‌ونی���ی‌و تان‌و‬ ‫ته‌شه‌رلێدانیش باسیان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫م���ن پێموانییه‌ هه‌ركه‌س���ێك له‌رۆژانی‬ ‫هه‌ینی���دا روی له‌مزگه‌وتك���رد ئیتر گه‌وج‌‌و‬ ‫عه‌وامبێت‪ ،‬به‌ڵكو وه‌ك هه‌مو ته‌قس���ێكی‬ ‫دین���ی‪ ،‬پابه‌ن���دی خ���ۆی ب���ۆ رێزگرتن‬ ‫له‌دینه‌كه‌ی ده‌چێته‌ ئه‌وشوێنه‌ی ئه‌و پێی‬ ‫وایه‌ له‌وشوێنه‌ باشتر ده‌نگی ده‌گات كه‌ بۆ‬

‫ئایا هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ده‌بێت ‌ه ده‌وڵه‌ت؟‬ ‫فه‌الح مسته‌فا سدیق*‬ ‫ده‌هۆڵی به‌ده‌وڵ���ه‌ت كردنی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان له‌زاری چه‌ند كه‌سانێكه‌وه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ داه���ات‌و س���ه‌رچاوه‌ی ژیان���ی‬ ‫هاواڵتیانیان قۆرخ كردوه‌؛ ده‌بیسترێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ خه‌ڵكی ساده‌و ساكاری‬ ‫ئه‌م هه‌رێمه‌ش به‌و ده‌هۆڵه‌ هه‌ڵده‌په‌رن‪،‬‬ ‫به‌ب���ێ ئ���ه‌وه‌ی بزان���ن ك���ه‌ ئ���اش له‌‬ ‫خه‌یاڵێكه‌و ئاشه‌وانیش له‌خه‌یاڵێك! یان‬ ‫ڕێچكه‌ یاس���اییه‌كان چین بۆ ڕاگه‌یاندنی‬ ‫ده‌وڵه‌ت؟؟؟‬ ‫به‌پێ���ی بنه‌م���ا ده‌س���تورییه‌كان‌و‬ ‫عورفه‌ نیوده‌وڵه‌تی���ه‌كان كاتێك چه‌ند‬ ‫خاڵێك���ی كۆكراوه‌ ل���ه‌ هه‌رێمێك به‌دی‬ ‫ده‌كرێت‌و خه‌س���ڵه‌تی ده‌وڵه‌ت بونی تیا‬ ‫ده‌بینرێت‪ ،‬ئه‌و كات رۆڵی ده‌س���ه‌اڵتی‬ ‫سیاس���ی ل���ه‌و هه‌رێمه‌ دێت���ه‌ پێش بۆ‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی دانپێدانانی‌ نێوده‌وڵه‌تی‪،‬‬ ‫تاوه‌كو ببێته‌ ده‌وڵه‌تێك له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫ئ���ه‌و ده‌وڵه‌تان���ه‌ی كه‌ ل���ه‌ گۆمه‌ڵگای‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیدا بونیان هه‌یه‌؛ به‌اڵم پێش‬ ‫ده‌س���تپێكردنی جموجۆڵی سیاس���ی‪،‬‬ ‫ده‌بێت س���ێ خاڵی ت���ر بونیان هه‌بێت‬ ‫له‌وان���ه‌ میلله‌ت‪ ،‬هه‌رێم‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵتێكی‬ ‫سیاس���ی به‌هێز‪ ،‬كه‌ بتوانێت به‌ده‌وری‬ ‫خۆی هه‌ستێت!‬ ‫سه‌باره‌ت به‌خاڵی یه‌كه‌م میلله‌ت‪ ،‬ئایا‬ ‫میلله‌تی ئێمه‌ ئاماده‌ن بۆ ڕاگه‌یاندنێكی‬ ‫له‌و جۆره‌؟‬ ‫ره‌نگه‌ وه‌اڵمه‌كه‌ی رون بێت به‌پرسیارێك‬ ‫ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌ ئایا ئاس���تی به‌نیشتمان‬ ‫بون چۆن���ه‌ الی میلله‌تی ئێمه‌ی كورد؟‬ ‫ئایه‌ به‌م بارودۆخه‌ ئاڵۆزه‌ی ئێس���تا كه‌‬ ‫له‌ڕوی ئابوری‪ ،‬په‌روه‌رده‌یی‪ ،‬كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫بونی هه‌ی���ه‌ به‌رگه‌ی روبه‌روبونه‌وه‌یه‌كی‬ ‫تر ده‌گرێت؟‬ ‫خاڵی دوه‌م هه‌رێم؟‬ ‫ده‌بینی���ن هه‌رێمی كوردس���تان نه‌ك‬ ‫هه‌رێمێك نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو به‌هۆی دابه‌شبونی‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌م���ای خێڵه‌ك���ی‌و حیزبی‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی���ی‪ ،‬ب���وه‌ به‌چه‌ن���د هه‌رێمێك‬ ‫له‌جیات���ی هه‌رێمێك ك���ه‌ كۆكه‌ره‌وه‌ی‬ ‫میلله‌ت بێت‪.‬‬ ‫خاڵی سێهه‌م ده‌سه‌اڵتی سیاسی؟‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ده‌سه‌اڵتی سیاسی بتوانێت‬ ‫به‌ئه‌ركی خۆی هه‌س���تێت بۆ به‌ده‌ست‬ ‫هێنانی دانپێدانانی‌ نێوده‌وڵه‌تی ده‌بێت‬ ‫له‌ناوه‌وه‌ ده‌س���ه‌اڵتێكی ره‌وا بێت؛ جێی‬

‫كاتێك مرۆڤه‌كان‬ ‫رق دروستده‌كه‌ن‬ ‫خه‌ته‌رێكی گه‌ور‌ه‬ ‫ده‌كه‌وێت ‌ه ناو‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌و‌ه چونك ‌ه‬ ‫له‌دروستبونی‬ ‫رق هه‌میش ‌ه بیر‬ ‫له‌تۆڵه‌ ده‌كرێته‌وه‬

‫ئه‌و مزگه‌وته‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش كارێكی سروشتییه‌‬ ‫ب���ۆ ئاس���وده‌كردنی رۆح���ی مرۆڤه‌كان‪،‬‬ ‫ئی���دی گوتارخوێن���ه‌كان هه‌ندێكجار هه‌ل‬ ‫ده‌قۆزنه‌وه‌‌و خۆیان به‌زاناتر پیشانده‌ده‌ن‌و‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك كه‌ له‌كات���ی گوتاره‌كانیاندا‬ ‫بیری���ان ده‌چێت���ه‌وه له‌كتێب���ی پیرۆزی‬ ‫ئاینه‌كه‌یان���دا هاتوه‌ ( لك���م دینكم‪ ،‬ولی‬ ‫دین )!‪.‬‬

‫هەمو کەس لەم‬ ‫ڕۆژهەاڵتەدا‬ ‫ئەگەر ‌ی هەیە ببێتە‬ ‫فاشیستێک‬ ‫شه‌ماڵ ئه‌حمه‌د‬

‫هه‌رێمی كوردستان‬ ‫نه‌ك هه‌رێمێك‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌هۆی دابه‌شبونی‬ ‫له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫خێڵه‌كی‌و حیزبی‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌یی‪ ،‬بو‌ه‬ ‫به‌چه‌ند هه‌رێمێك‬ ‫له‌جیاتی هه‌رێمێك‬ ‫كه‌ كۆكه‌ره‌وه‌ی‬ ‫میلله‌ت بێت‬ ‫متمانه‌ی‌ خه‌ڵكی بێت بۆ ئه‌وه‌ی له‌كاتی‬ ‫پێویستدا بێنه‌ س���ه‌ر خه‌ت‌و پشتیوانی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌ سیاس���ییه‌كه‌ بكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بینین ده‌س���ه‌اڵتی سیاسی له‌هه‌رێمی‬ ‫كوردستان نه‌ك ره‌وا بونی له‌ده‌ستداوه‌‬ ‫به‌ڵكو بوه‌ته‌ زوحاكێك بۆ گیانی میلله‌تی‬ ‫خۆی‪ ،‬چی به‌ حه‌په‌لوشدانی سه‌روه‌ت‌و‬ ‫سامانه‌كه‌ی‪ ،‬چی به‌ قۆرخكردنی ماف‌و‬ ‫ئ���ازادی تاكه‌كان‪ ،‬ل���ه‌ڕوی ڕاگه‌یاندن‌و‬ ‫ملكه‌چ ب���ون بۆ یاس���ا‌و جیاكردنه‌وه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌مێنێته‌وه‌ بیڵێین ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و هه‌نگاوانه‌ی‪ ،‬له‌چوارچێوه‌ ئیقلیمی‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كان‪ ،‬ده‌نرێت چییه‌؟ به‌ڕای‬ ‫من جگه‌له‌وه‌ی كاركردنه‌ بۆ هه‌راج كردنی‬ ‫سه‌رو‌هت‌و سامانی هه‌رێمی كوردستان‪،‬‬ ‫به‌كارهێنان���ی هێ���زی پێش���مه‌رگه‌ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬بۆ به‌گژداچونه‌وه‌ی نه‌یارانی‬ ‫چه‌ن���د الیه‌نێك (داع���ش نه‌بێت)‪ ،‬كه‌‬ ‫چه‌ند كه‌سانێك سودی لێ وه‌رده‌گرن بۆ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی تایبه‌ت؛ هیچی تر نییه‌!!‬ ‫* ماسته‌ر له‌ یاسای‌ گشتی‌‬

‫باوکێک‪ ،‬مامۆستایەک‪ ،‬پیاوێکی‌ دینی‌‪،‬‬ ‫دایکێ����ک‪ ،‬خوێندکارێ����ک‪ ،‬کرێکارێ����ک‪،‬‬ ‫ئەکتەرێ����ک‪ ،‬گۆرانیبێژێک‪ ،‬نوس����ەرێک‪،‬‬ ‫سەرکردەیەک‪ ،‬بەرپرسێک‪ ،‬ڕۆشنبیرێک‪،‬‬ ‫بەڕێوەبەرێک‪ ،‬هەمو مرۆڤێک ‪ ..‬ئەگەری‌‬ ‫هەیە ببێتە فاشیستێک ‪..‬‬ ‫چونک����ە لەڕۆژه����ەاڵت دا فاش����یزم‬ ‫وەکو سیس����تم کار دەکات‪ ،‬لەپەروەردە‬ ‫وکۆمەاڵیەتی‌ وسیاسەت وبوارە گشتیەکان‬ ‫دا مرۆڤیک����ی‌ توندوتێ����ژ وخوێ����ن ڕێ����ژ‬ ‫بەرهەم دێنێت‪ ،‬خ����ۆی‌ لەچەندین بەرگی‌‬ ‫جی����اوازدا دەخوڵقێنی����ت لەبەرگی‌ دینی‌‬ ‫ی ومارکسی‌ دا ‪..‬‬ ‫وناسیونالیستی‌ ولیبرال ‌‬ ‫وەکو چۆن پیاوێکی‌ دینی‌ ئەکرێ ببێتە‬ ‫فاشیستێکی‌ توند‪ ،‬ئەکرێ مارکیس وبێ‬ ‫دینێک ببێتە فاشتیستێکی‌ خوێن ڕێژ ‪..‬‬ ‫بۆیەئەگ����ەر دەس����تکاری‌ ک����ۆی‌ ئەو‬ ‫عەقلیەتە نەکریت کەلەسەر ئەم سیستمە‬ ‫کار دەکات ولەڕیش����ەوە گۆڕان����کاری‌ لێ‬ ‫نەکرێت‪ ،‬ئ����ەوا مەحاڵە بەئاس����انی‌ لەم‬ ‫سیس����تمە فاشیس����تیە دەربازمان بێت‪،‬‬ ‫ئەوەی‌ کەلەس����وریا ولیبی����ا ڕو دەدا دور‬ ‫نی����ە لەژێر ناو ش����وێنی‌ جی����اوازدا الی‌‬ ‫خۆمان دوبارە نەبێتەوە‪ ،‬فاش����یزم کات‬ ‫وش����وێن دیاریکراو نیە‪ ،‬لەهەر شوێنێکدا‬ ‫زەمینەی‌ بۆ بڕەخس����ێت وبوارەکانی‌ بۆ‬ ‫فەراهەم بکرێ دەردەکەوێ‪ ،‬تاکە کەسێک‬ ‫پێوەرێکی‌ س����ەرەکی نیە بۆ فاشیزم واتا‬ ‫ناک����رێ ئێم����ە بەمردنی‌ ص������ەدام یاخود‬ ‫ئەتاتورک یاخود بەش����ار ئەس����ەد بڵیین‬ ‫فاش����یزم کۆتایی‌ هات‪ ،‬چونکە فاش����یزم‬ ‫کولتورێکە هەمیشە لەژێر بەرگی‌ جیاوازدا‬ ‫خۆی‌ نوێ دەکاتەوە ‪.‬‬ ‫گرفتەک����ە لەڕۆژه����ەاڵت دا وبەتایبەتی‌‬ ‫لەواڵتی‌ خۆمان دا ئەوەیە‪ ،‬فاشیزم تەنها‬ ‫لەسیاس����ەت دا کورتکراوەت����ەوە ‪ ،‬لەنێو‬ ‫سیاس����ەتیش دا تەنها لەی����ەک کەس دا‬ ‫کورتکراوەت����ەوە‪ ،‬بوارەکان����ی‌ دی‌‪ ،‬کون‬ ‫وقوژب����ن وس����ێکتەرەکانی‌ دی‌ پەراوێ����ز‬ ‫وپشتگوێ خراوە ‪..‬‬ ‫بەرپرس����ێک گەندەڵیەک����ی‌ ئاب����وری‌‬ ‫دەکات فاش����یزمە‪ ،‬دادوەرێک ناعەدالەتی‌‬ ‫دەکا فاشیزمە‪ ،‬مامۆس����تایەک هەڕەشە‬ ‫لەخوێندکارێک دەکا فاش����یزمە‪ ،‬باوکێک‬ ‫کوڕەکەی‌ خۆی‌ ماڵ بەدەر دەکا فاشیزمە‬ ‫‪..‬‬ ‫کاتێک س����ەرۆکی‌ واڵت‪ ،‬هەڵدەس����تێ‬ ‫بەڕیگ����ە گرتن لەس����ەرۆک پەرلەمان بۆ‬ ‫کارەکەی‌ ئەوە ئەوپەڕی‌ فاشیزمە‪ ،‬ئەندام‬ ‫پەرلەمانێک بەبڕی����اری‌ حیزبەکەی‌ نەک‬ ‫خەڵک دەجوڵیتەوە فاشیزمە ‪..‬هتد ‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫کورد چی لەگەڵ خۆیدا دەباتە ساڵی نوێوە؟‬

‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫ئەم نووسینە هه‌وڵدانە بۆ شیکردنەوەی‬ ‫هه‌ندێ���ک پرس���ی جیۆپۆلیتیکی���ی‌و‬ ‫گۆڕانکاریی سیاس���یی گرنگی ئەمس���اڵی‬ ‫کوردس���تان‌و ناوچەک���ە‪ .‬تاووتوێکردن���ی‬ ‫هه‌ندێک له‌دەرئەنجامەکانی ئەو هاوکێش���ە‬ ‫سیاس���ییانەیە کە ب���ۆ ئێس���تا‌و ئایندەی‬ ‫کۆمەڵ���گای ئێم���ە‌و ناوچەک���ە گرنگ���ن‪.‬‬ ‫پرس���یاری ئێم���ە لەم نووس���ینەدا ئەوەیە‬ ‫ئایا کوردستان چی لەگەڵخۆیدا دەباتە ناو‬ ‫س���اڵی نوێوە؟ تەحەدای سەرەکیی‌و ژمارە‬ ‫یەکی سیاسەتی کوردستانیی کامەیە؟ ئایا‬ ‫لەناو ناکۆکیی‌و دابەش���بوونە ئیقلیمیەکاندا‬ ‫چ ڕۆڵێک به‌هه‌رێمی کوردستان بەخشراوە؟‬ ‫ب���ۆ وەاڵمدان���ەوەی ئ���ەم پرس���یارانەش‬ ‫بۆچوونەکانم���ان له‌ش���یکارێکی دە خاڵیدا‬ ‫کۆدەکەینەوە‪.‬‬ ‫یەکەم‪ :‬سیاسەتی جیۆستراتیژی دەوڵەتان‬ ‫چی���دی وەکو جاران له‌نێوەن���دی دەوڵەتە‬ ‫زلهێزه‌کان���دا دەستنیش���انناکرێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫له‌کەناری ئ���ەم دەوڵەتانەدایە‌و زۆرجاریش‬ ‫بکەرەکانی ئەم سیاسەتە دەوڵەتەکان نین‪،‬‬ ‫بەڵکو یەکەی نادەوڵەتیی‌و دەسەاڵتدارێتی‬ ‫لۆکاڵیین‪.‬‬ ‫گفتوگۆیەک لەناو زانستە سیاسییەکاندا‬ ‫هه‌یە‪ ،‬پێی وایە دەوڵەتە زلهێزه‌کان چیدی‬ ‫توان���ای کۆنترۆڵکردن���ی بەردەوام���ی ئەو‬ ‫دەوڵەتانەی���ان نییە کە کێش���ەیان تێدایە‪،‬‬ ‫یان گرفت بۆ بەرژەوەندییان دروستدەکەن‪،‬‬ ‫یاخود بەو ئاراس���تەیەدا ن���اڕۆن کە ئەوان‬ ‫خوازیارن پیایاندا بڕۆن‪ .‬بۆیە ئەمە وادەکات‬ ‫هه‌م رۆڵی ھێ���زە ئیقلیمییەکان گرنگییەکی‬ ‫گ���ەورەی پێدەدرێ���ت‌و ه���ه‌م ڕۆڵ���ی ئەو‬ ‫ئۆرگان‌و ڕێکخراو‌و یەک���ە نادەوڵەتییانەی‬ ‫کە بەش���ێکن له‌هاوکێش���ە سیاسییەکان‪.‬‬ ‫ھێزە ئیقلیمییەکان مەرج نییە وەکو جاران‬ ‫له‌فەلەکی دەوڵەت���ە زلهێزه‌کاندا بخولێنەوە‬ ‫ی���ان له‌ب���ری ئ���ەوان دژ به‌نەیارەکانی���ان‬ ‫بجەنگ���ن‪ ،‬بەڵک���و خ���اوەن بەرژەوەن���دی‬ ‫تایبەت به‌خۆیانن‌و هه‌ندێک جار سەرپێچی‬ ‫له‌فەرمانەکان���ی دەوڵەت���ە زلهێزه‌کانی���ش‬ ‫دەکەن‪ .‬ئێران‪ ،‬س���عودی عەرەبی‪ ،‬قەتەر‌و‬ ‫لەم کۆتاییەشدا تورکیا‪ ،‬کاریگەرییان لەسەر‬ ‫ڕەوش���ی جەنگی س���وریا‌و عێراق‌و یەمەن‬ ‫زیاترە له‌پەکین‌و مۆسکۆ‌و واشنگتۆن‪ .‬لەناو‬ ‫ئەم سیس���تەمە ئیقلیمییەش���دا بەشداری‬ ‫داعش‌و حیزبواڵ‌و جەبهه‌ی نوسرە‌و ئەحراری‬ ‫ش���ام‌و بوکۆحەرام‌و چەندی���ن ھێز‌و یەکەی‬ ‫نادەوڵەتی تر‪ ،‬گەورەترە له‌بەش���داری ھێزە‬ ‫نێودەوڵەتییەکان‪ .‬ڕۆڵی ئەم گروپانە لەناو‬ ‫ملمالنێکاندا‪ ،‬ڕۆڵێکی یەکالکەرەوە‌و گرنگە‌و‬ ‫به‌دەی���ان ڕایەڵ���ەی جی���اوازەوە گرێدراون‬ ‫به‌ھێ���زە ئیقلیمییەکانەوە‪ .‬هاوکات دەوڵەتە‬ ‫ئیقلیمیی���ەکان خۆش���یان ناچن���ە جەنگی‬ ‫ڕاس���تەوخۆی یەکترەوە‪ ،‬ی���ان بەزەحمەت‬ ‫دەچنە جەنگی یەکترەوە‪ ،‬بەو ش���ێوەیەی‬ ‫عێراقی س���ەدام حوس���ەین چووە جەنگی‬ ‫ئێران���ی خومەینیی���ەوە‪ ،‬بەڵک���و جەنگ‌و‬ ‫ملمالنێکانیان ناڕاستەوخۆ لەڕێگای ئۆرگان‌و‬ ‫ھێ���زە نادەوڵەتییەکان���ەوە ئەنجامئەدەن‪،‬‬ ‫وەکو له‌نموونەی داعش لەناو سیس���تەمی‬ ‫داوەشاوی دەوڵەتە ئیقلیمییەکاندا دەیبینین‪.‬‬ ‫بەکورتی ئێمە ئێس���تا له‌سەردەمی بکەرە‬ ‫نادەوڵەتییە لۆکاڵیی‌و ناوخۆییەکانداین کە‬ ‫لەبری ئەوانی تر‪ ،‬ملمالنێ���ی جەنگاوەرانە‬ ‫لەناو ئەم سیس���تەمە ئیقلیمییەدا دەکەن‌و‬ ‫بەرژەوەندییەکانیان دەپارێزن‪.‬‬ ‫دووه���ه‌م‪ :‬له‌سیاس���ەتی چەکوش���ەوە بۆ‬ ‫سیاسەتی نینۆک‬ ‫هه‌ر ئ���ەم واقیعەی س���ەرەوە وایکردووە‬ ‫کە سیاس���ەتی چەکوش لەم س���ەردەمەی‬ ‫ئەمڕۆماندا س���تراتیژی دەوڵەتە زلهێزه‌کان‬ ‫نەبێت‪ ،‬بەڵکو سیاس���ەتی نینۆکدرێژکردن‌و‬ ‫نینۆکک���ردن جێگەی بگرێتەوە‪ .‬چیدی ھیچ‬ ‫زلھێزێک لەشکری خۆی ناخاتە ناوجەرگەی‬ ‫ڕووداوەکان‪ .‬مەترسیی بەشداری سەربازیی‬ ‫ڕاس���تەوخۆ وایکردوە کە له‌کاتی هه‌ڵمەتی‬ ‫هه‌ڵبژاردنەکانیش���دا ھیچ یەکێک له‌کاندیدە‬ ‫خاوەنس���ەنگەکانی ئەمریکا باس له‌ناردنی‬ ‫ھێزی سەربازیی ناکات‪ .‬تەنانەت پوتینیش‬ ‫جگە له‌بوونێکی س���ەربازیی ڕەمزیی لەسەر‬ ‫زەوی���ی‪ ،‬ش���تێکی زیاتری نییە‌و ڕوس���یا‬ ‫خۆی له‌س���یناریۆی ناردنی هه‌زاران سەرباز‬ ‫دەپارێزێت‪ ،‬وەک له‌نموونەی ساڵی ‪١٩٧٩‬ی‬ ‫ئەفغانستاندا بینیمان‪ .‬بەم چەشنە‪ ،‬جەنگ‬ ‫له‌ھێرش���یی زەمینیی���ەوە دەگوازرێتەوە بۆ‬ ‫ھێرشی ئاسمانیی‌و ئامانج لەمەش ڕازیکردنی‬ ‫ڕایگش���تیی ناوخۆیی‌و کەمکردنەوەی زیانی‬

‫مه‌ریوان وریا قانع‬

‫تێگەیشتنی پارتی‬ ‫بۆ "ئاساییشی‬ ‫نەتەوەیی" ھەرێم‬ ‫بریتییە له‌کردنی‬ ‫کوردستانی‬ ‫باشوور بە‬ ‫سنووری باشووری‬ ‫ئاساییشی‬ ‫نەتەوەیی دەوڵەتی‬ ‫تورکیا‬

‫مرۆی���ی‌و مادیی واڵت���ە زلهێزەکانە‪ .‬چیدی‬ ‫جەنگی زەمینیی به‌لەشکری واڵتە زلهێزه‌کان‌و‬ ‫تەنانەت واڵت���ە ئیقلیمیەکانی���ش ناکرێت‪،‬‬ ‫بەڵکو به‌بک���ەرە نادەوڵەتیی���ە ناوخۆیی‌و‬ ‫ئیقلیمییەکان دەکرێت‪ .‬لەباشترین حاڵەتدا‬ ‫گەر دەوڵەتە زلهێ���زه‌کان وئیقلیمیەکانیش‬ ‫له‌جەنگدا بەشداربن‪ ،‬بەش���داریی کۆمەکی‬ ‫سەربازیی س���نووردار دەکەن کە له‌ناردنی‬ ‫هه‌ندێ ڕاوێ���ژکاردا بەرجەس���تەدەبێت بۆ‬ ‫راھێن���ان به‌چەکداران���ی ئ���ەو گروپان���ەی‬ ‫مەبەستیانە توانای سەربازییان بەھێزبکەن‪.‬‬ ‫وەک���ی تر کۆمەک���ەکان له‌فۆرمی کۆمەکی‬ ‫لۆجیستیی‌و مادیی‌و زانیاری ئیستیخباراتیدا‬ ‫بەرجەس���تەدەبێت‪ .‬دەوڵەت���ە زلهێزه‌کان‌و‬ ‫ئیقلیمیی���ەکان له‌ڕێ���گای ئەم ش���ێوازانە‬ ‫له‌بەشدارییکردنەوە هاوکێشەی ملمالنێکان‬ ‫دەس���تکاریدەکەن‌و ئاراس���تەی جەنگەکان‬ ‫دیاریدەک���ەن‪ ،‬وەک���و له‌عێراق‌و س���وریا‌و‬ ‫یەمەن‌و لوبناندا دەیبینین‪ .‬سیاسەتی نینۆک‬ ‫لێرەدا بەو مانایەیە دەس���ت له‌هاوکێشەکان‬ ‫وەربدرێت‌و له‌ئاسمانەوە نینۆکی هه‌ندێک ھێز‬ ‫ببڕن به‌ھیوای ئەوەی لەڕێگای یارمەتیدانی‬ ‫هه‌ندێ���ک گروپی ناوخۆیی���ەوە ملمالنێکان‬ ‫بەالیەک���دا بخرێ���ن‪ .‬هه‌ندێکجاری���ش مەرج‬ ‫نییە ملمالنێکان بەبارێک���دا بخرێن‪ ،‬بەڵکو‬ ‫یارمەت���ی گروپە جەن���گاوەرەکان ئەدرێت‪،‬‬ ‫بۆئەوەی نینۆک���ی یەکتری بکەن‌و دۆخەکە‬ ‫بۆ ماوەیەکی درێ���ژ بەنائارامی بمێنێتەوە‪.‬‬ ‫گەر له‌س���ەردەمی دوای ش���ەڕی س���ارددا‬ ‫سیاسەتی چەکوشوەشاندن یەکێک بووبێت‬ ‫له‌کەرەسەکانی سیاس���ەتی نێودەوڵەتیی‪،‬‬ ‫وەک له‌مۆدێل���ی "ڕەش���ەبای بیاب���ان"دا‬ ‫بەس���ەدان هه‌زار س���ەرباز ڕەوانەی واڵتان‬ ‫کرابێت‪ ،‬وەکو له‌س���ۆماڵ‌و ئەفغانس���تان‌و‬ ‫عێراقدا بینیمان‪ ،‬ئەوا ئەمڕۆکە ھیچ یەکێک‬ ‫له‌ھێزە نێودەوڵەتییەکان ریسکی ئەوە ناکەن‬ ‫به‌هه‌م���وو ھێزیانەوە خۆی���ان فڕێبدەنە ناو‬ ‫گرفتە ئاڵۆزەکانی دەوڵەتە داوەش���اوەکانی‬ ‫ناوچەک���ەوە‪ .‬بەپێچەوانەی ئ���ەوەوە ئەم‬ ‫دەوڵەتان���ە له‌ڕێ���گای دەس���تێوەردانی‬ ‫ئاس���مانییەوە خۆی���ان نماییش���دەکەن‌و‬ ‫زۆرجاریش گەمەک���ەری لۆکاڵیی‌و ناوەکیی‬ ‫ئەدۆزن���ەوە بۆ وەش���اندنی هه‌ندێک گورز‌و‬ ‫بڕین���ی هه‌ندێ���ک نینۆک‌و بەالداخس���تنی‬ ‫هه‌ندێک هاوکێشەی ھێز‪ .‬سوریا‌و یەمەنیش‬ ‫باشترین نموونەی ئەم تێزەن‪.‬‬ ‫ئەم دۆخە هه‌ندێک ئەگەر‌و توانای تایبەتی‬ ‫خستۆتە بەردەمی ھێزە ئیقلیمییەکان‪ .‬ئەوان‬

‫پالن‌و ستراتیژی ئاراستەکردنی ملمالنێکان‬ ‫دادەڕێ���ژن‌و ه���ه‌ر ئەوانی���ش هه‌وڵئەدەن‬ ‫دەرئەنجامی شەڕەکان له‌بەرژەوەندی خۆیاندا‬ ‫بخەنەوە‪ .‬لەم هاوکێشە ئیقلیمییەشدا رۆڵی‬ ‫گروپ���ە لۆکاڵیی���ەکان له‌ملمالنێکاندا زۆر‬ ‫کاریگەرتر دەبێت له‌رۆڵی دەوڵەتان‪ .‬ئەوەی‬ ‫ئەمڕۆ له‌کوردس���تاندا ڕوودەدات لەناو ئەم‬ ‫چوارچێوە سەرەکیی‌و گشتییەدا ڕوودەدات‪.‬‬ ‫ھێزە کوردییەکان خەریکن بەتەواوی دەبنە‬ ‫ھێ���زی لۆکاڵیی‌و ناوخۆیی ن���او کۆمەڵێک‬ ‫س���تراتیژیەتی ئیقلمی���ی ک���ە خەریک���ی‬ ‫نینۆککردنی یەکتر‌و نینۆککردنی ئەو ھێزانەن‬ ‫کە ھێزە ئیقلیمییەکان دەستنیشانیاندەکەن‪.‬‬ ‫وەکو سااڵنێک له‌نموونەی ملمالنێی پارتی‌و‬ ‫یەکێتی���دا بینیمان‌و لەمڕۆش���دا له‌نموونەی‬ ‫پارتی‌و پەکەکە‌و یەپەگەدا دەیبینین‪.‬‬ ‫سێهه‌م‪ :‬غیابی تەواوی نەتەوە‌و "ئاسایشی‬ ‫نەتەوەیی"‬ ‫لەبەرئەوەی له‌کوردستاندا شتێک بەناوی‬ ‫"نەتەوەیەکی سیاس���یی"ەوە بوونی نییە‌و‬ ‫پارچەپارچەبوونی سیاسیی لەوپەڕی ھێز‌و‬ ‫توان���ای خۆیدایە‪ ،‬بۆیە گۆڕان���ەکان بەرەو‬ ‫ئەوە ئەڕۆن ش���تێک بەناوی "نەتەوەیەکی‬ ‫کولتووریی"ش���ەوە نەھێڵنەوە‪ ،‬بەڵکو کورد‬ ‫ببێ���ت به‌هه‌ندێ خێڵی سیاس���یی لۆکاڵیی‬ ‫ناتەبا‌و ناکۆک لەناو خۆیدا‪ .‬له‌کوردس���تانی‬ ‫باشووردا دێگەڵە ته‌نها خاڵی دابەشکردنی‬ ‫سیاس���یی نەتەوە نیی���ە‪ ،‬خاڵێکیش نییە‬ ‫لەمدیوی���ەوە ھێزگەلێ���ک هه‌ب���ن هه‌م���ان‬ ‫ڕوانینی پارتییان ب���ۆ دونیا نەبێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫خاڵی جیاکردنەوەی دوو دونیای سیاسییە‬ ‫لەیەکت���ری‪ ،‬خاڵێکە پارتی کێی ویس���ت‌و‬ ‫چۆنی ویس���ت ئاوا فڕێبدەداتە ئەودیویەوە‪.‬‬ ‫کەس���ێک کەمتری���ن هه‌س���تی مێژوویی‌و‬ ‫واقیعیان���ەی هه‌بێت‪ ،‬بەئاش���کرا دەبینێت‬ ‫بارزانی‌و حکومەتی برازاکەی کوردستانیان‬ ‫تووش���ی چەن���دان قەیران���ی سیاس���یی‌و‬ ‫ئابووریی‌و دەزگایی قوڵکردووە‪ .‬بۆ هه‌موو‬ ‫چاودێرێ���ک ئاش���کرایە پارت���ی لەناوخۆی‬ ‫کوردستانی باشووردا پێویستی به‌پەرلەمان‌و‬ ‫پەیوەندیی سیاسیی هاوسەنگ نییە لەگەڵ‬ ‫ھیچ حیزبێکی سیاسییدا‪ ،‬بەڵکو پێویستی‬ ‫به‌ھێزی سیاس���یی ملکەچ‌و بەشداربوو هه‌یە‬ ‫ل���ەو تااڵنییە گەورەیەی داهاتی هه‌رێم‌و لەو‬ ‫پۆلێنکردنە سیاس���ییە ئیقلیمییە نوێیانەی‬ ‫له‌ناوچەکەدا دروس���تبوون‪ .‬له‌کوردستانی‬ ‫ئەم���ڕۆدا نزیک���ەی ی���ەک ملی���ۆن مرۆڤ‬ ‫بێکارە‌و ژمارەیەکی گەورەتریش کێش���ەی‬ ‫دابینکردنی بژێ���وی ڕۆژانەیان هه‌یە‪ .‬نەک‬ ‫هه‌ر ھی���چ پرۆژە‌و سیاس���ەتێکی ئابووریی‬ ‫نەتەوەییش بوونی نییە بۆ تێپەڕاندنی ئەم‬ ‫قەیرانە قوواڵنە‪ ،‬بەڵکو به‌پێچەوانەوە‌و وەک‬ ‫پێش���بینیی دەکرێت دۆخی ئابووری هه‌رێم‬ ‫له‌س���اڵی ‪٢٠١٦‬دا ب���ەرەو داڕمان���ی دارایی‬ ‫زیات���ر بڕوات‌و حکومەتی هه‌رێم له‌س���اڵی‬ ‫داهات���وودا نەتوانێت تەنان���ەت موچەی ‪٨‬‬ ‫مانگی فەرمانبەرانیش���ی پێ دابینبکرێت‪.‬‬ ‫دەرئەنجام���ی ئەم کارەس���اتە سیاس���یی‌و‬ ‫ئابوورییەش ته‌نها دروستکردنی میللەتێکی‬ ‫برس���یی نییە به‌خەونی دەوڵەتەوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بەرهه‌مھێنان���ی میللەتێکە ک���ە نەوەکانی‬ ‫جگە له‌رادیکاڵبوون���ی زیاتر یان هه‌ڵهاتن‌و‬ ‫ب���وون به‌پەناهه‌ندە له‌واڵتانی ئەوروپا‪ ،‬ھیچ‬ ‫ئاس���ۆیەک بۆ باش���تربوونی بژێوی ژیانیان‬ ‫نابینن‪.‬‬ ‫هه‌موو ئەمانە وادەکەن لەھیچ ئاس���تێکدا‬ ‫ش���تێک بەناوی "ئاسایشیی نەتەوەیی"ەوە‬ ‫بوون���ی نەبێت‪ .‬ئەم���ەش مەس���ەلەیەکی‬ ‫س���ەیر نییە‪ ،‬چونکە ئەگەر نەتەوە بەمانا‬ ‫سیاس���ییەکەی بوونی نەب���وو‪ ،‬واتە ئەگەر‬ ‫چوارچێوەیەکی سیاس���یی هاوبەش بوونی‬ ‫نەب���وو ک���ە گروپ���ە کۆمەاڵیەت���ی‌و ھێزە‬ ‫جیاوازەکانی ئ���ەو کۆمەڵگایە کۆبکاتەوە‪،‬‬ ‫ئ���ەوا ش���تێکیش بەن���اوی "ئاسایش���ی‬ ‫نەتەوەی���ی"ەوە بوون���ی نابێ���ت‪ .‬لەهه‌موو‬ ‫کوردس���تاندا دەزگای���ەک بوون���ی نیی���ە‬ ‫ک���ە ئاکارێک���ی نیش���تیمانیی‌و نەتەوەیی‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬بۆیە ش���تێکیش لەئ���ارادا نییە‬ ‫ناوی "ئاسایش���ی نەتەوەیی" بێت‪ .‬هه‌موو‬ ‫قس���ەکردنێک لەدونیای ئەمڕۆکەی هه‌رێمدا‬ ‫لەسەر "ئاسایش���ی نەتەوەیی"‪ ،‬قسەکردنە‬ ‫لەس���ەر بۆش���اییەکی گەورە‪ .‬ئاسایش���ی‬ ‫نەتەوەیی‪ ،‬ئاسایش���ی کۆمەڵێ���ک دەزگا‌و‬ ‫دامەزراو‌و ڕێکەوتن‌و س���ازانی نیشتیمانیی‬ ‫بەرفراوانە کە ھیچ کەس‌و الیەنێک نەتوانێت‬ ‫پێشێلیانبکات‪ .‬ھیچ یەکێکیش لەمانە نەک‬ ‫ته‌نه���ا له‌هه‌رێم���دا بوونیان نیی���ە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئیشکردنی ئەو ھێزانەی ئەمڕۆکە لەهه‌رێمدا‬ ‫بااڵدەس���تن بەئاراس���تەی بەشبەشکردن‌و‬ ‫دابەش���کردنی زیات���ر‌و قووڵت���ری ئ���ەم‬ ‫نیشتیمانە‌و ئاساییش���ەکەیەدا کاردەکات‪.‬‬ ‫سەیرکردنێکی خێرای چۆنیەتی مامەڵەکردنی‬ ‫پارت���ی لەگ���ەڵ پەرلەم���ان‌و حکوم���ەت‌و‬ ‫چۆنیەت���ی ئیش���کردنی دەزگا میدیایی���ە‬ ‫زەبەالحەکان‌و چۆنیەتی بەڕێوەبردنی ھێزە‬ ‫س���ەربازیی‌و ئەمنییەکان له‌کوردس���تاندا‌و‬ ‫چۆنیەت���ی ئاراس���تەکردنی تاکالیەنان���ەی‬ ‫پەیوەندییەکانی هه‌رێم بەدەرەوەی خۆیەوە‪،‬‬ ‫ئەم ڕاس���تییە سادەیەمان نیش���اندەدات‪.‬‬

‫ئ���ەم دۆخ���ەی کوردس���تان وادەکات هه‌ر‬ ‫یەکەیەکی سیاس���یی نوێش دروستبکرێت‪،‬‬ ‫بەدروستکردنی دەوڵەتیشەوە‪ ،‬له‌هه‌قیقەتدا‬ ‫جگە له‌یەکەیەکی نادەوڵەتیی‌و نانەتەوەیی‌و‬ ‫لۆکاڵیی داخراو‪ ،‬زیاتر نابێت‪.‬‬ ‫چوارەم‪ :‬له‌ئاساییشی نەتەوەیی‬ ‫کوردستانی باشوورەوە بۆ ئاساییشی‬ ‫نەتەوەیی باشووری تورکیا‪.‬‬ ‫هه‌موو کەس���ێک له‌کوردستان‌و دەرەوەی‬ ‫کوردس���تاندا دەزانێ���ت پارت���ی بک���ەری‬ ‫سەرەکی ئەمڕۆکەی ناو سیاسەتە ناوخۆیی‌و‬ ‫دەرەکییەکان���ی هه‌رێمە‪ ،‬لەزۆر کاتیش���دا‬ ‫تاک���ە گەمەکەرێکە‪ ،‬وەک���و له‌پەیوەندییە‬ ‫ئیقلیمییەکان���دا دەبیبینین‪ .‬هه‌رئەمەش���ە‬ ‫وایک���ردووە ک���ە هه‌م���وو قس���ەکردنێک‬ ‫لەسەر "ئاساییش���ی نەتەوەیی" ئەمڕۆکەی‬ ‫هه‌رێ���م بەپلەی یەکەم ڕووب���ەڕووی پارتی‬ ‫بێت���ەوە‪ .‬ئەم���ە جگ���ە لەوەی ئ���ەم ھێزە‬ ‫به‌ک���ردەوە هه‌رێم���ی کوردس���تانی بۆ دوو‬ ‫ناوچ���ە دابەش���کردوە‌و لەناوچەکان���ی ژێر‬ ‫دەس���ەاڵتی خۆی���دا چی بووێ���ت‌و چۆنی‬ ‫بوێ���ت ئەنجامیئەدات‪ ،‬بەب���ێ بیرکردنەوە‬ ‫له‌دەرەنجامە دوورخایەن‌و ناهه‌موارەکانی بۆ‬ ‫گشتێتی ئەو مەسەلەیەیەی ناوی مەسەلەی‬ ‫ک���وردە لەم ناوچەی���ەدا‪ .‬به‌بۆچوونی ئێمە‬ ‫تێگەیشتنی پارتی بۆ "ئاساییشی نەتەوەیی"‬ ‫هه‌رێم بریتییە له‌کردنی کوردستانی باشوور‬ ‫به‌س���نووری باشووری ئاساییشی نەتەوەیی‬ ‫دەوڵەت���ی تورکی���ا‪ .‬تورکی���اش بەهه‌مان‬ ‫لۆژیک مامەڵە لەگەڵ کوردستانی باشوور‌و‬ ‫لەگ���ەڵ پارت���ی دیموکراتی کوردس���تاندا‬ ‫دەکات‪ ،‬واتە وەک بەش���ێک له‌ئاسایش���ی‬ ‫نەتەوەی���ی دەوڵ���ەت‌و نەت���ەوەی ت���ورک‬ ‫مامەڵەیدەکات‪ .‬دەش���ێت یەک���ەم دیداری‬ ‫بارزان���ی لەگەڵ س���ەرۆکی ئیس���تخباراتی‬ ‫تورکیا ھێمایەکی ڕەمزی���ی گەورە بێت بۆ‬ ‫ئ���ەم خوێندنەوەیەمان‪ .‬ئ���ەوەی وادەکات‬ ‫س���ەیر نەبێت کە بارزانی وەکو س���ەرۆکی‬ ‫هه‌رێمێک دەڕوات بۆ تورکیا‌و یەکەم دیداری‬ ‫لەگ���ەڵ ئۆرگانێک���ی موخابەراتی���دا بێت‪،‬‬ ‫ئەوەیە پ���رۆژەی دامەزراندنی دەوڵەتەکەی‬ ‫پارت���ی بەش���ێکی پرۆژەیەک���ی تورکیی‌و‬ ‫ئیقلیمی���ی گەورەترە کە س���ەرەداوەکانی‬ ‫بەدەست پارتیی خۆیەوە نییە‪ .‬تورکیا گەر‬ ‫هاریکاری دامەزراندنی ئەم "دەوڵەت!"ەش‬ ‫بکات‪ ،‬هاری���کاری دامەزراندنی دەوڵەتێکی‬ ‫نەتەوەیی‌و نیش���تیمانیی ن���اکات‪ ،‬دەوڵەت‬ ‫ب���ۆ میللەتێک دروس���تناکات ناوی کوردە‪،‬‬ ‫لەکاتێک���دا خۆی زیاد له‌نیوەی ئەو میللەتە‬ ‫له‌واڵتەکەیدا وەک تیرۆریست‌و مەترسیی بۆ‬ ‫ئاساییشی نەتەوەیی تورکیا مامەڵەدەکات‪.‬‬ ‫تورکیا پەکەکە به‌تیرۆریس���ت‌و یەپەگەش‬ ‫به‌کافر دەزانێت‪ ،‬بەگژاچوونەوە‌و لەناوبردنی‬ ‫ئەمان���ەش وەک کۆڵەکەیەک���ی س���ەرەکی‬ ‫ئاساییش���ی نەتەوەی���ی خ���ۆی دەبینێت‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ڕاس���تیی ئ���ەم تێ���زەی ئێمەش‬ ‫دەسەلمێنێت‪ ،‬تێزی ئەوەی کە کوردستانی‬ ‫باش���وور دەکرێت به‌بەش���ێک له‌ئاساییشی‬ ‫نەتەوەیی باشووری دەوڵەتی تورکیا‪ ،‬قسە‌و‬ ‫باسی سیاسەتمەدارەکانی تورکیا خۆیانن‪.‬‬ ‫ئەم سیاسەتمەدارانە بەبێ بەکارھێنانی ھیچ‬ ‫زمانێکی دیپلۆماسیی‌و بەبێ ھیچ هه‌وڵدانێک‬ ‫بۆ ڕتوشکردن یان شاردنەوەی ستراتیژیان‪،‬‬ ‫دەڵێ���ن لەگ���ەڵ بارزانی���دا ڕێکەوتوین بۆ‬ ‫لەناوبردنی تیرۆری پەکەکە‌و یەپەگە‪.‬‬ ‫پێنجەم‪ :‬ئااڵکەی ناو ژوورەکەی داودئۆغڵو‬ ‫دانانی ئااڵی کوردستان له‌دیداری بارزانی‌و‬ ‫داودئۆغڵ���ودا‌و نەبینینی لەگەڵ ئەردۆغاندا‬ ‫دوو رەهه‌ن���دی جی���اوازی ئ���ەو وێنەیەی‬ ‫بارزانیم���ان وەکو گەمەکەرێکی نادەوڵەتیی‬ ‫ناو هاوکێشە ناوچەییەکە‪ ،‬بۆ ڕووندەکاتەوە‪.‬‬ ‫تورکیا هه‌ڵسوکەوتێکی پراگماتییانە لەگەڵ‬ ‫کەسایەتیی‌و ئێگۆی بارزانیدا دەکات‪ .‬تورکیا‬ ‫دەیەوێت لەڕێگای ئەم سیاسەتە ڕەمزییەوە‬ ‫‪ ،symbolic politics‬ه���ه‌م ئەو ڕەخنانەی‬ ‫له‌بارزانی دەگیردرێت‪ ،‬کپبکات‌و هه‌م درێژە‬ ‫به‌قووتدانی کوردستانی باشوور بدات‪ .‬بۆئەم‬ ‫مەبەستەش ئاکەپە دەیەوێت بارزانی وەک‬ ‫سەرۆکێک مامەڵە بکات کە ھیچ کێشەیەکی‬ ‫یاسایی له‌سەرۆکایەتییەکەیدا نییە‪ .‬له‌ڕووی‬ ‫لۆکاڵی‌و ناوچەییەوە ئاکەپە کێشەی لەگەڵ‬ ‫ئااڵی کوردس���تانی باش���ووردا نییە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ل���ه‌ڕووی نێونەتەوەییەوە ئەم ئااڵیە بوونی‬ ‫نییە‌و نوێنەرایەتی ھیچ دەوڵەتێک‌و هه‌موو‬ ‫نەت���ەوەی کورد ناکات‪ .‬تورکیا تەماش���ای‬ ‫ئ���ااڵی کوردس���تان وەک ئ���ااڵی ھێزێکی‬ ‫نادەوڵەتی���ی دەکات ک���ە لەپەیوەندییەکی‬ ‫س���تراتیژییدایە لەگەڵ تورکی���ا‪ .‬هه‌روەکو‬ ‫چ���ۆن نەوتی داعش هه‌م���ان بەهای نەوتی‬ ‫کوردستانی هه‌یە بۆ تورکیا‪ ،‬ئاوهاش ئااڵی‬ ‫کوردس���تان هه‌مان بەهای سیاسیی هه‌یەو‬ ‫مامەڵەی لەگەڵدا دەکات‪ .‬بەمانایەکی دیکە‬ ‫تورکی���ا مامەڵەی ئەو ئااڵی���ە وەک ئااڵی‬ ‫دەوڵ���ەت‌و نەتەوەیەک���ی تایب���ەت ناکات‪،‬‬ ‫بەڵکو وەک ئااڵی گەمەکەرێکی نا‪-‬دەوڵەیی‬ ‫بەگش���تیی‌و ئ���ااڵی بارزان���ی بەتایبەت���ی‬ ‫مامەڵ���ەی دەکات‪ .‬له‌گوت���اری سیاس���یی‬ ‫تورکی���ادا نەک هه‌ر ئ���ااڵ‪ ،‬بەڵکو کوردانی‬

‫باش���وور خۆش���یان وەک ک���ورد بوونیان‬ ‫نەماوە‌و گۆڕاون به‌"تائیفەیەکی س���ونیی"‪.‬‬ ‫ئەردۆگان کە باسی له‌چەوساندنەوەی بەغدا‬ ‫بۆ هه‌ولێر کرد‪ ،‬باس���ی چەوساندەوەیەکی‬ ‫نەتەوەیی ک���وردی وەکو گەلێ���ک نەکرد‪،‬‬ ‫بەڵکو باسی له‌چەوساندنەوەیەکی تائیفیی‬ ‫کرد‌و کوردیش���ی وەک بەش���ێک له‌تائیفەی‬ ‫سونە نمایشکرد‪ .‬بەس���تنەوەی کوردستان‬ ‫به‌بەرژەوەندییە جیۆسیاسییەکانی تورکیاوە‬ ‫بەش���ێکە له‌بەرژەوەندییەک���ی گەورەتری‬ ‫گەمەکەران���ی ئیقلیمیی له‌وێنەی س���عودی‬ ‫عەرەب���ی‌و قەتەر‪" .‬ئاساییش���ی نەتەوەیی‬ ‫کوردس���تان" له‌رێککەوتنی نێوان بارزانی‌و‬ ‫ئەردۆغان‌و شێخەکانی خەلیجدا یەک رەهه‌ند‌و‬ ‫یەک تێگەیش���تن هه‌ڵدەگرێ���ت کە بریتییە‬ ‫له‌ش���ۆڕبوونەوەی ت���ەواوی بەرژەوەندییە‬ ‫جیۆپۆلیتیکییەکانی تورکیا بۆ باش���ووری‬ ‫تورکیا‪ ،‬بەجۆرێک سنوورەکانی له‌باشووری‬ ‫کوردس���تاندا کۆتایی پێدێت‪ .‬هاوتا بەمەش‬ ‫هه‌ڵکش���انی بەرژەوەندییەکانی سعودییە‌و‬ ‫قەتەرن بۆ باکووری عێراق‌و دروس���تکردنی‬ ‫پشتێنێک بۆ گەمەکەرە ئیقلیمییەکان‪ .‬لەم‬ ‫پرۆس���ە دووجەمس���ەرییەدا کورد شوناسە‬ ‫نەتەوەی���ی‌و نیش���تیمانیی‌و ئەتنییەک���ەی‬ ‫لەدەس���تدەدات‌و دەگۆڕێت بۆ کەمینیەیەک‬ ‫له‌موسڵمانی سوننە کە لەبەردەم هه‌ڕەشەی‬ ‫ئیس�ل�امی ش���یعە‌و هه‌ڕەش���ەی پ���رۆژەی‬ ‫ئێران���دان لەناوچەک���ەدا‪ .‬لەمەش���دا کورد‬ ‫ددانی ئەو زنجیرە پێکدەھێنێت کە تورکیا‌و‬ ‫خەلی���ج بەیەک���ەوە گرێدەدات‌و ئەوەش���ی‬ ‫کۆیاندەکاتەوە شوناسێکی دینیی سونییە‪،‬‬ ‫ک���ە وانمایش���کدەرێت وەک ئ���ەوەی لەژێر‬ ‫هه‌ڕەشەی هه‌یمەنەی شیعیزمدا دابێت‪.‬‬

‫تەسلیمکردنی‬ ‫مەلەفی پڕۆژەی‬ ‫دروستکردنی‬ ‫دەوڵەت بە پارتی‌و‬ ‫گفتوگۆنەکردنیشی‬ ‫لەناو ڕووبەری‬ ‫گشتیی کوردستاندا‬ ‫چەندە دەرئەنجامی‬ ‫بێھێزیی‌و داوەشانی‬ ‫ھێزە سیاسییەکانی‬ ‫کوردستانە‪ ،‬ھێندەش‬ ‫دەرئەنجامی نەبوونی‬ ‫وێنایەکی ڕوونە‬ ‫لەسەر دەوڵەت‌و‬ ‫کردنی ئەم‬ ‫پرۆژەیەیە بە موڵکی‬ ‫شەخسی بارزانی‬ ‫شەشەم‪ :‬ئابوریی وزە‌و نەوت‬ ‫ئەم پ���رۆژە دوو جەمس���ەرە ه���اوکات‬ ‫ڕەهه‌ندێکی ئابوریی گەورەی هه‌یە کە وزەی‬ ‫نەوت‌و گاز یەکە سەرەکییەکانی ناویەتی‪ .‬لەم‬ ‫ستراتیژییە ئابورییەدا کوردستانی باشوور‌و‬ ‫خۆرئاوا بەش���ێکن له‌پڕۆژەی بەس���تنەوەی‬ ‫نەوت‌و گازی س���عودی‌و قەت���ەر به‌تورکیا‌و‬ ‫تێکەڵکردن���ی به‌ن���ەوت‌و غ���ازی هه‌رزانی‬ ‫کوردستان‌و لەوێشەوە به‌ئەوروپا‌و جیهانەوە‪.‬‬ ‫هه‌ر ئەمەش وادەکات کورد بکرێت به‌یەکێک‬ ‫له‌ئەکتەرەکانی ئەم هاوپەیمانییە سیاسیی‬ ‫ ئابووریی ‪ -‬س���ەربازییەی نێوان سعودی‌و‬‫قەتەر‌و تورکیا‪ .‬ئەم خەونە له‌جیۆپۆلیتیکی‬ ‫ناوچەکەدا بەش���ە نەبینراوەکانی ئەو مژدە‬ ‫سیاس���ییانەیە کە دەس���ەاڵتدارانی پارتی‬ ‫لەژێر س���ەرکردایەتی بارزانی���دا به‌کوردی‬ ‫دەدات‪ ،‬مەبەستمان له‌مژدەی دروستکردنی‬ ‫دەوڵەتی کوردییە‪ .‬بەاڵم ئەم مژدەیە جگە‬ ‫لەوەی له‌ئێس���تادا مژدەیەک���ی خورافییە‌و‬ ‫لەس���ەر کۆمەڵێک ئەفسانە‌و بەدحاڵیبوونی‬ ‫سیاس���ی دروس���تبووە‪ ،‬ه���اوکات بەن���او‬ ‫خەیاڵێک���ی سیاس���یدا تێدەپەڕێ���ت ک���ە‬

‫بەن���او مۆنۆپۆڵکردنێک���ی ت���ەواوی پارتی‬ ‫بۆ سیاس���ەتی کوردی���ی له‌هه‌رێمدا‌و بەناو‬ ‫بەگژاچوونەوەیەکی سەرسەختیی کوردانی‬ ‫ڕۆژئاوا‌و باک���وردا‪ ،‬تێدەپەڕێ���ت‪ .‬مۆدێلی‬ ‫مژدەی دروستکردنی دەوڵەت له‌عەقڵیەتی‬ ‫سیاس���یی پارتی���دا چەندە بۆن���ی نەوت‌و‬ ‫غازی لێدێ���ت‪ ،‬ئەوەن���دەش بۆنی خوێنی‬ ‫ڕژاوی جەنگ���ی کورد‌و ک���وردی لەناو زیاد‬ ‫لەبەشێکی کوردستاندا‪ ،‬لێدێت‪ .‬ئەمە قسە‌و‬ ‫لێکدانەوەی سیاسییانەی ئێمە‌و بوختانکردن‬ ‫بۆ پارت���ی نییە؛ ئەمە ئ���ەو گوتارەیە کە‬ ‫هه‌م ئ���ەردۆگان‌و هه‌م وەزی���ری دەرەوەی‬ ‫تورکی���ا‌و ه���ه‌م بەیاننامەی س���ەرۆکایەتی‬ ‫دەوڵ���ەت له‌تورکی���ادا به‌هه‌م���وو دونیایان‬ ‫ڕاگەیاند‪ .‬ئەمانە بێ ھیچ پەردەپۆش���ییەک‬ ‫به‌هه‌موو ئەوانەیان ووت کە گوێیان هه‌یە بۆ‬ ‫گوێگرتن لەگەڵ پارتیدا بۆ لێدانی پەکەکە‌و‬ ‫لەناوبردنی پەیەدە ڕێککەوتون‪.‬‬ ‫حەوت���ەم‪ :‬پ���رۆژەی بەس���ونییکردن‌و‬ ‫بەسەلەفیکردن‬ ‫بێگوم���ان بەدحاڵیبوونێک���ی گەورەی���ە‬ ‫کاتێک ئەم س���تراتیژە نوێی���ە کە هه‌ندێک‬ ‫له‌ھێز‌و گەمەکەرە قلیمییە س���ەرەکییەکانی‬ ‫خۆرهه‌اڵت���ی ناوەڕاس���ت دایانڕش���تووە‌و‬ ‫بەڕێوەیدەب���ەن‪ ،‬ته‌نه���ا ب���ۆ رەهه‌ن���دە‬ ‫ئابوورییەک���ەی کورتبکەین���ەوە‪ .‬تورکیا‌و‬ ‫دەوڵەتانی خەلیج ته‌نها پاراستنی رەهه‌ندە‬ ‫ئابوورییەکانی سیاس���ەتی ووزە نەیھێناون‬ ‫بۆ کوردستان‪ ،‬بەڵکو رەهه‌ندێکی ئەمنیی‪-‬‬ ‫دینیی‪ -‬ئەتنیشی هه‌یە کە دەوڵەتە ئیقلیمیە‬ ‫سونییە س���ەرەکییەکان له‌ناوچەکەدا خەتە‬ ‫گش���تییەکانیان بۆ گەمەکەرە نادەوڵەتییە‬ ‫لۆکالییەکان کێش���اوە‪ .‬شێخەکانی خەلیج‌و‬ ‫سوڵتانەکانی تورکیا ته‌نها دەستی بارزانییان‬ ‫نەگرتووە تاوەکو سیاسییانە ئاراستەیبکەن‪،‬‬ ‫وەک���و له‌وێن���ە دیپلۆماس���ییەکانی ن���او‬ ‫رۆژنامەکاندا دەردەکەوێت‪ ،‬بەڵکو دەستیان‬ ‫لەناو زۆرینەی پڕۆژە ستراتیژییەکانی بواری‬ ‫پیشەسازیی‌و بازرگانیی ووزە‌و کولتوور‌و دین‬ ‫له‌کوردستانی باش���ووردا هه‌یە‪ .‬له‌پڕۆژەی‬ ‫ووزەو‌و تەلەکۆمۆنیکاس���یۆنەوە بیگرە‪ ،‬کە‬ ‫یەکەمیان خۆی له‌نەوت‌و گازدا‌و دووهه‌میان‬ ‫له‌تەلەف���ۆن‌و ئینتەرنێت���دا دەبینێتەوە‪ ،‬بۆ‬ ‫پ���رۆژەی بەس���ەلەفیکردنێکی تەواوەت���ی‬ ‫کۆمەڵ���گا‌و دی���ن‌و کولتووری���ی ناوچەکە‪.‬‬ ‫ئەمەش پەیوەندیی به‌باوەڕ‌و ئیمانی شێخانی‬ ‫خەلیج‌و دەسەاڵتدارەکانییەوە نییە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫پەیوەندیی بەوەوە هه‌یە کە س���ەلەفییەت‬ ‫دەتوانێت ڕەوایەتییەکی دینیی‌و سیاس���یی‬ ‫به‌پ���رۆژەی هه‌یمەنەی ئ���ەوان‌و ملکەچیی‬ ‫میللەتان���ی ناوچەکە بۆ ئ���ەو هه‌یمەنەیە‪،‬‬ ‫دابینبکات‪.‬‬ ‫گۆڕینی شوناس���ی کورد له‌شوناس���ێکی‬ ‫ئەتنییەوە بۆ تائیفەیەکی سونی‪-‬مەزهه‌ب‪،‬‬ ‫یەکێک���ە له‌س���تراتیژە مەترس���یدارەکانی‬ ‫تورکی���ا‌و هاوپەیمان���ە خەلیجییەکان���ی‪.‬‬ ‫بەسونیکردنی کورد جگە له‌ڕووکارە دینییە‬ ‫کۆنەخواز‌و داخراوەک���ەی‪ ،‬جگە له‌پرۆژەی‬ ‫س���ڕینەوەیەکی تۆتالیتارییانەی جیاوازییە‬ ‫دینی���ی‌و نادینییەکانی کوردس���تان‪ ،‬جگە‬ ‫له‌بەگڵۆباڵکردنی مۆدێلی س���عودیی‪ ،‬مانای‬ ‫دەرهاویش���تنی پرسی کوردیشە له‌پرسێکی‬ ‫سیاس���یی‌و دیموکراس���ییەوە ب���ۆ کردنی‬ ‫به‌پرۆژەیەک���ی ئابووری���ی ‪ -‬س���ەربازیی ‪-‬‬ ‫ئاتیفیی ‪-‬ناوچەیی کە کورد تیایدا خاوەنی‬ ‫مافی نەتەوەیی‌و نیشتیمانی نەبێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫وەک کەمینەیەک���ەی س���وننی وێنابکرێت‬ ‫ک���ە گوایە لەبەردەم ش���ااڵو‌و مەترس���یی‬ ‫هه‌یمەنەی شیعەگەرایدایە لەناوچەکەدا‪ .‬ئەم‬ ‫بەئایینییکردنەی مەسەلەی کورد شانبەشانی‬ ‫مۆدێلێک له‌پەیوەندیی سیاسیی دێتەکایەوە‬ ‫کە لەسەر وێنەی مۆدێلی پەیوەندیی نێوان‬ ‫ئێران‌و حیزبواڵی لوبنان���ی بونیاددەنرێت‪.‬‬ ‫ئێ���ران یان تورکیا یان واڵتانی کەنداو وەک‬ ‫ئەمردەرکەر‌و حیزبواڵ‌و هاوشێوەکانیش���ی‬ ‫وەک پاش���کۆیەکی سیاسیی دەست لەسەر‬ ‫سنگ‌و بەوەفا‪.‬‬ ‫هه‌شتەم‪ :‬کورد وەک میللەتێکی بێماڵ‬ ‫سەرجەمی ئەم مەس���ەالنە یەک مانایان‬ ‫هه‌یە کە بریتییە لەوەی کورد خاونی ماڵی‬ ‫خۆی نابێ���ت‪ ،‬دەوڵ���ەت‌و حوکمڕانییەکی‬ ‫ڕاستەقینەی نابێت‪ ،‬بەڵکو کرێچیەک دەبێت‬ ‫لەناو حەس���اری تورکی���ا‌و واڵتانی خەلیج‪،‬‬ ‫یان ئێران‌و دۆس���تەکانیدا‪ .‬لەم ستراتیژەدا‬ ‫ھێ���زی پێش���مەرگە دەگۆڕێ���ت ب���ۆ ھێزی‬ ‫پاسەوانیکردن له‌بۆرییە نەوتیی‌و گازییەکان‪،‬‬ ‫ب���ۆ بەگژاچوونەوەی هه‌م���وو ئەوانەی کە‬ ‫بەگژ میح���وەرە سیاس���ییە ئیقلیمییەکاندا‬ ‫دەچن���ەوە‪ ،‬بەرپاکردن���ی جەن���گ لەگەڵ‬ ‫ئەوانەدا کە تورکی���ا به‌دوژمنیان دەزانێت‪.‬‬ ‫بەاڵم هاوکات ڕووبەرێک بۆ ئەو سیاس���ەتە‬ ‫دروستدەکرێت کە ئەم پاسەوانییە لەبەرگی‬ ‫بەرگرییک���ردن له‌خاک‌و س���ەروەرییەکاندا‪،‬‬ ‫نمایش���کرێت‪ ،‬وانیش���انبدرێت وەک ئەوەی‬ ‫دەوڵ���ەت دروس���تدەکرێت‌و خەونێک���ی‬ ‫نەتەوەی���ی دێری���ن وەدیدەھێنرێ���ت‪ .‬ئەم‬ ‫س���تراتیژە بەبێ دروس���تکردنی دیکۆرێکی‬ ‫سیاسیی گەورە‌و بەبێ دەمامکێکی گەوەرە‪،‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ برسیت بێت كێشت كه‌م بكه‌ره‌وه‌‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫چاالکی تەندروستیی‌و‬ ‫ئارامیی سیاسی‬

‫ی كێش���ت كه‌م بكه‌یته‌وه‌‪،‬‬ ‫ره‌نگ��� ‌ه زۆرجار چه‌ندین رێگ���ه‌ بگریته‌به‌ربۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌اڵم له‌دواتردا نه‌توانیه‌و‌ه ئه‌و پرۆگرامه‌ بكه‌یت‌و به‌رگه‌ر برسێتیت نه‌گردووه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌نوێترین پرۆگرامدا باس له‌وه‌ده‌كات گه‌رئه‌م خش���ته‌یه‌جێبه‌جێ‌ بكه‌یت‬ ‫ی كه‌م ده‌كات ته‌نها له‌یه‌ك مانگدا‪ 5 ،‬كیلۆ له‌كێشت‬ ‫ئه‌وه‌كێش���ت زۆر به‌باش��� ‌‬ ‫كه‌م ده‌كات‪.‬‬

‫ی نان خواردن‬ ‫خشت ‌ه ‌‬ ‫به‌یانیان‪:‬‬ ‫ی ش���یرین‌و‬ ‫ته‌ماته‌ی���ه‌ك‌و بیبه‌رێك��� ‌‬ ‫خه‌یارێ���ك‌و ئه‌گه‌ر توانی���ت پیازێك‬ ‫بخۆ‪.‬‬ ‫له‌نێوان به‌یانی‌‌و نیوه‌رۆ میوه‌ بخۆ‬ ‫نیۆره‌رۆ‪:‬‬ ‫پێ���ش نان خواردن یه‌ك قاپی‌ گه‌وره‬ ‫‌زه‌اڵت���ه‌ بخ���ۆ له‌گه‌ڵ قاپێك ش���له‌و‬ ‫ی‬ ‫په‌رداخێك ئاو‪ ،‬دوای‌ ئه‌مه‌ به‌ئاره‌ز ‌‬ ‫خۆت خوادنی‌ تر بخۆ‪.‬‬ ‫له‌نێ���وان ژه‌م���ی‌ نی���وه‌رۆ ئێ���وار‌ه‬ ‫میوه‌بخۆ‪.‬‬

‫ئێواره‌‪:‬‬ ‫قاپێكی‌ گه‌وره‌زه‌اڵته‌بخۆدواتر قاپێك‬ ‫شله‌و‌و دواتر په‌رداخێك ئاو‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای‌ نان���ی‌ ئێ���واره‌ واتا ش���ه‌و‪:‬‬ ‫ده‌توانیت خه‌یاروت���رۆزی‌و كاهوبخۆی‬ ‫به‌اڵم نابێت هیچ میوه‌یه‌ك بخۆیت‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪ /‬ده‌توانیت چا به‌تاڵی‌ هه‌موو‬ ‫كاتێك بیخۆیت‪ ،‬رۆژانه‌ نزیكه‌ی‌ دوولیتر‬ ‫ئاو بخۆره‌وه‌‪ ،‬به‌هیچ شێوه‌یه‌ك شیرینی‌‬ ‫چه‌وری‌ نابیت بیخۆیت‪ ،‬ئه‌و ش���له‌نه‌ی‌‬ ‫له‌ژه‌م���ه‌كان ئه‌یخۆیت با چه‌وری‌ كه‌م‬ ‫بێت‪ ،‬رۆژانه‌نیوكاتژمێر به‌پێ‌ رێبكه‌‪.‬‬

‫قرتان ‌ی نینۆكه‌كانت زیان‬ ‫به‌ته‌ندورستیت ده‌گه‌یه‌نێت‬

‫ئه‌م هه‌اڵنه‌ له‌كاتی‌ ددان شۆردندا بیری‌ لێمه‌كه‌ره‌وه‌‬ ‫‪ -1‬خواردنی‌ چا بۆددان زیان به‌خشه‌‬ ‫ی چا ددانه‌كان‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه زۆر خواردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫زه‌رد ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ده‌كرێت به‌شۆردنێك پاك‬ ‫ببێت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر بۆی ‌ه خواردن���ه‌وه‌ی‌ چا به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك زیان به‌ددانه‌كان ناگه‌یه‌نێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی‬ ‫ی به‌هیز بوونی‌ ددان ده‌دات له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫یارمه‌ت ‌‬ ‫مادده‌ی‌ فلوریدای‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫‪ -2‬جگه‌ره‌كێش���ان ته‌نه���ا ددان���ه‌كان زه‌رد‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ هه‌ڵه‌یه‌ چونكه‌ ته‌نه���ا زه‌رد كردنه‌ك ‌ه‬ ‫روكه‌ش���ی‌ نی���ه‌‪ ،‬به‌ڵك���و به‌تێپه‌ربوونی‌ كات‬ ‫ی ددانه‌كه‌وه‌‌و‬ ‫زه‌ردبوونه‌ك���ه‌ ئه‌چێت��� ‌ه ق���واڵ ‌‬ ‫ی ئه‌كات‌و به‌هیچ ده‌رمانیه‌ك‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ زه‌رد ‌‬ ‫النابرێ‌‪ ،‬ئه‌مه‌جگه‌له‌وه‌ی‌ ك��� ‌ه ناهێڵێت خوێن‬ ‫ی هه‌وكردن‌و دواتریش‬ ‫بچێت بۆ پوك‌و ئه‌بێته‌هۆ ‌‬ ‫ئه‌بێته‌هۆی‌ كه‌وتنی‌ ددانه‌كان‪.‬‬ ‫‪ -3‬پنێشت جوێن له‌بری‌ ددان شۆردن‪.‬‬ ‫جوینی‌ بنێش���ت هیچ كاتێ���ك جێگ ‌هی‌ ددان‬ ‫ی ددان ناگرێت���ه‌وه‌‪ ،‬بیر له‌و‌ه‬ ‫ش���ۆردن‌و ده‌زو ‌‬ ‫مه‌كه‌ره‌و‌ه ك ‌ه ك���ه‌ كاتێك خواردنێك ئه‌خۆیت‬ ‫به‌بنێشت جوین ددانه‌كانت پاك بێته‌وه‌‪.‬‬

‫قرتان���ی‌ نینۆك���ه‌كان به‌ددانه‌كان‬ ‫خویه‌كی‌ ب�ڵ�اوه‌و زۆر كه‌س له‌كاتی‌‬ ‫دوودڵی‌‌و په‌ستانی‌ ده‌رونی‌ په‌ناده‌باته‌‬ ‫به‌رقرتان���ی‌ نینۆكه‌كان‪ ،‬ئه‌م حاڵه‌ته‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ده‌بێته‌هۆی‌ ناشیرین بوونی‌‬ ‫ده‌ست‌و نینۆكه‌كان‪ ،‬له‌هه‌مانكاتیشدا‬ ‫زیانی‌ ته‌ندروستی‌ زۆر هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌ست س���ه‌رچاوه‌ی‌ میكرۆبه‌ كاتێك‬ ‫تۆش نینۆك���ه‌كان ده‌خۆی���ت ئه‌وه‌‬ ‫به‌به‌رده‌وام���ی‌ به‌كتری���ا ده‌خۆیت‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌م خووه‌یان هه‌یه‌‬ ‫زیاتر توشی‌ هه‌وكردنی‌ گه‌ده‌و په‌تاو‬ ‫س���وربونه‌وه‌ی‌ پێس���تی‌ ده‌وروبه‌ری‌‬ ‫نینۆكه‌كان ده‌بن‪.‬‬

‫چ����ۆن خ����ۆت ل����ه‌م خ����ووه‌ رزگار‬ ‫ده‌كه‌یت؟‬ ‫ ه����ه‌ر كاتێك ویس����تت نینۆكه‌كانت‬‫بقرتێنی‌ خۆت سه‌رقاڵی‌ كارێكی‌ تر بكه‌‪،‬‬ ‫بۆنمونه‌ تۆپێكی‌ بچوك بگره‌ ده‌س����ت‌و‬ ‫به‌ده‌س����ته‌كانت بیگوش����ه‌‪ ،‬یان بنێشت‬ ‫بجوه‌‪.‬‬ ‫كاتێك ده‌ته‌وێت نینۆكه‌كانت بقرتێنی‌‪،‬‬‫بربه‌نێك بگره‌ به‌ده‌سته‌وه‌و نینۆكه‌كانت‬ ‫چاك بكه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ نه‌توانیت بیقرتێنی‌‪،‬‬ ‫یاخود كرێمی‌ ده‌س����ت بده‌ له‌ده‌س����ت‌و‬ ‫په‌نجه‌كان����ت بۆی����ه‌ هه‌ركات ده‌س����ت‬ ‫به‌ری‌ بۆده‌مت تام����ی‌ كرێمه‌كه‌ ئه‌چێته‌‬ ‫ده‌مته‌وه‌و ناتوانیت بیخۆیت‪.‬‬

‫ی شوكو‌اڵته‬ ‫سود ‌‬

‫ئه‌م جۆره‌ خواردنانه‌ مه‌خۆ‬

‫ئامۆژگاریی‌‬ ‫هه‌فته‌‬

‫ئه‌گ���ه‌ر كۆڵونت هه‌بوو ئه‌م خواردنان ‌ه مه‌خۆ‪ .‬ش���یر‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ئه‌گه‌ر گه‌رم بێت‪ ،‬خواردن ‌ه سوره‌وه‌كراوه‌كان‪،‬‬ ‫فاس���ۆلیاو پاقله‌مه‌نێ���كان هه‌رچه‌نده‌ ئ���ه‌م خۆراكان ‌ه‬ ‫س���ودیان زۆر‌ه به‌اڵم كۆئه‌ندامی‌ هه‌رس ده‌ئاوس���ێنن‪،‬‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫قاو‌ه به‌تایبه‌ت به‌به‌یانیان یه‌كێكه‌ له‌و خواردنه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی كۆڵۆن دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوسان ‌‬ ‫ی‬ ‫خواردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���وده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌سود ‌‬ ‫ی گه‌رم‪ ،‬مادده‌ ‌‬ ‫ش���وكو‌اڵته‌ ‌‬ ‫تێدای��� ‌ه ك ‌ه تاراده‌ی���ه‌ك رێگری‌ ده‌كات‬ ‫ی توش بوون به‌شه‌كر‌ه‬ ‫له‌پیری‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هۆرمۆن ‌‬ ‫كه‌م ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬یارمه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ادی‌ ده‌دات‌و هه‌ست بوون به‌خۆش ‌‬ ‫زی���اد ده‌كات‪ ،‬له‌وخواردنه‌وانه‌ی��� ‌ه ك ‌ه‬ ‫بۆسه‌رمای‌ زس���تان به‌سوده‌‌و به‌رگریت‬ ‫به‌هێز ده‌كات‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫بۆ خامنی دوگیان‬ ‫ی‬ ‫بۆ ئ���ه‌و خانمان ‌ه ‌‬ ‫ده‌یانه‌وه‌یێ���ت دوگیان‬ ‫بن‪ ،‬گه‌رده‌ته‌وێت ببیت‬ ‫ی‬ ‫ی منداڵێك ‌‬ ‫به‌خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ته‌ندروس���ت ئ���ه‌و‌ه‬ ‫پێویست ‌ه به‌م شێوه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌ست پێبكه‌یت‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌رهه‌وكردنێكت هه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫پێویس���ت ‌ه چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ێ مانگ‬ ‫بكه‌ی���ت‪ ،‬س��� ‌‬ ‫پێش دوگیانی‌‌و شه‌ش‬ ‫ی خۆت‬ ‫ی كێشت زۆر‌ه پێویسته‌ کێش ‌‬ ‫مان���گ له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫دوگیانیدا حه‌بی‌ فۆلیك به‌باشی‌ كه‌م بكه‌یته‌وه‌‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫ی رۆژانه‌ ئه‌نجام بدرێت‪.‬‬ ‫ئه‌س���ید بخ���ۆ‪ ،‬گ���ه‌ر وه‌رزش ‌‬

‫پێدەچێ����ت پەیوەندییەکی ڕاس����تەوخۆ‬ ‫له‌نێ����وان ئارامیی سیاس����ی‌و چاالکەوانی‬ ‫له‌بواری تەندروستیدا هەبێت‪ .‬هەر کاتێک‬ ‫ئارامیی سیاسی هەبووبێت له‌کوردستاندا‪،‬‬ ‫چاالکەوانان����ی تەندروس����تی هەلێکی����ان‬ ‫بۆ ڕەخس����اوە ب����ۆ داکۆکیک����ردن له‌مافە‬ ‫تەندروستیەکانی خەڵک‌و قسەکردن لەسەر‬ ‫کەموکورتیەکانی سیس����تمی تەندروستی‪.‬‬ ‫کەمپینەکان����ی (ن����ا ب����ۆ بەرزکردنەوەی‬ ‫نرخ����ی عی����ادەکان)‪( ،‬گروپ����ی ‪٤٠٠‬ی‬ ‫تایبەت به‌نەخۆشخانە ‪ ٤٠٠‬قەڕوێڵەیەکەی‬ ‫س����لێمانی)‌و (چاو هەر چ����اوەی تایبەت‬ ‫به‌قوربانیانی ئاڤاس����تین)‌و دەیان چاالکی‌و‬ ‫کەمپین����ی ت����ر‪ ،‬له‌کاتێک ڕوویان����داوە کە‬ ‫ئارامییەکی سیاسی رێژەیی له‌کوردستاندا‬ ‫بوونی هەب����ووە‪ .‬به‌پێچەوانەش����ەوە‪ ،‬هەر‬ ‫کاتێ����ک دۆخی سیاس����ی ب����ەرەو ئاڵۆزی‬ ‫چووبێت‌و قەیرانی سیاس����ی باڵی بەس����ەر‬ ‫کوردس����تاندا کێش����ابێت‪ ،‬چاالکی له‌بواری‬ ‫سیاس����ەتی تەندروس����تی‌و سیس����تمی‬ ‫تەندروس����تیدا بووە به‌ژێرەوەی کێش����ە‌و‬ ‫قەیرانە سیاس����یەکانەوە‪ .‬بینین‌و درککردن‬ ‫بەم پەیوەندییەی نێوان ئارامیی سیاسی‌و‬ ‫چاالکەوانی له‌بواری تەندروستیدا ئاسانە‪،‬‬ ‫ئ����ەوەی ڕوون نی����ە هۆکارەکانی کزبوونی‬ ‫چاالک����ی تەندروس����تیە له‌کات����ی قەیران‌و‬ ‫تەنگەژەی سیاسیدا‪.‬‬ ‫بەش����ێک له‌ه����ۆکارەکان پەیوەندیی����ان‬ ‫به‌سروشتی قەیرانی سیاسی خۆیەوە هەیە‪.‬‬ ‫نائارامی سیاسی به‌تایبەتی له‌کوردستان‌و‬ ‫له‌رۆژه����ەاڵت به‌گش����تی له‌خەیاڵدان����ی‬ ‫کۆمەڵگاکان����ی ئ����ەم ناوچەیە یەکس����انە‬ ‫به‌تێکچونێکی تەواوەت����ی ژیانی کۆمەڵگا‪.‬‬ ‫زۆرج����ار قەیران����ی سیاس����ی س����ەرەتای‬ ‫کارەساتی گەورەی مرۆیی‌و شەڕ‌و کوشتار‌و‬ ‫قڕکردن����ی هاونیش����تیمانیان ب����ووە‪ .‬بۆیە‬ ‫لەگەڵ دەرکەوتنی ئاماژە سەرەتاییەکانی‬ ‫هەر قەیرانێکی سیاس����ی‪ ،‬خەڵک تووشی‬ ‫دڵەراوکێ‌و بێ هیوایی‌و ڕەشبینی دەبێت‪.‬‬ ‫لەم باردۆخان����ەدا کۆمەڵێک بابەتی وەکو‬ ‫تەندروستی‌و خوێندن‌و دیموکراسی‌و مافی‬ ‫مرۆڤ‪...‬هت����د دەکەون����ە پەراوێزی خەمی‬ ‫رۆژان����ەی خەڵکەوە‪ .‬هاندان����ی خەڵک بۆ‬ ‫گرنگی����دان به‌بابەت����ە تەندروس����تیەکان‌و‬ ‫سیستم‌و سیاسەتی تەندروستی وەکو ئەوە‬ ‫وایە به‌کەسێک بڵێیت جگەرە مەکێشە بۆ‬ ‫تەندروس����تیت باش نی����ە له‌کاتێکدا گولە‌و‬ ‫بۆمب بەس����ەریدا ببارێت! هەرچەندە ئەو‬ ‫لێکدانەوەی سەرەوە بەشێ له‌ڕاستیەکانی‬ ‫الیە‪ ،‬بەاڵم تەفسیری هەموو دۆخەکە ناکات‪.‬‬ ‫له‌ڕاس����تیدا هۆکارێکی گرنگ����ی تەنگەژەی‬ ‫سیاس����ی له‌ئێس����تادا بۆ پشتگوێخستن‌و‬ ‫چارەسەرنەکردنی کێشە تەندروستیەکانی‬ ‫ڕاب����وردو دەگەڕێت����ەوە‪ .‬به‌دیوەکەی تردا‪،‬‬ ‫تەنگەژەی سیاس����ی زۆر جار دروستکراوی‬ ‫نوخبەیەکی سیاسی شکس����تخواردووە بۆ‬ ‫ش����اردنەوە‌و دواخستنی چارەسەری کێشە‬ ‫تەندروس����تی‌و پەرەوردەی����ی‌و ئاب����وری‌و‬ ‫سیاسیەکان‪.‬‬ ‫بەش����ێکی تری هۆکارەکان پەیوەندییان‬ ‫به‌خودی ئەو کەس����انەوە هەیە کە دەست‬ ‫وپەنج����ە لەگ����ەڵ سیس����تم‌و سیاس����ەتی‬ ‫تەندروس����تی نەرم دەک����ەن‪ .‬چاالکەوانانی‬ ‫بواری تەندروستی به‌تەواوەتی هەموو ژیان‌و‬ ‫تەرکیز‌و توانایان بۆ تەندروس����تی تەرخان‬ ‫نەکردووە‪ .‬له‌ڕاستیدا زۆربەی ئەوانەی لەم‬ ‫بوارە چاالکی دەکەن‌و دەنووس����ن‌و قس����ە‬ ‫دەکەن‌و دەجوڵێنەوە له‌بنەڕەتدا چاالکەوانی‬ ‫سیاس����ی ی����ا رۆژنامەوانی ی����ا کۆمەڵگای‬ ‫مەدەنین‪ .‬له‌کوردس����تاندا ش����تێکمان نیە‬ ‫به‌ناوی چاالکەوانی تەندروس����تیەوە‪ .‬هەر‬ ‫بۆیە لەگەڵ سەرهەڵدانی قەیرانی سیاسی‪،‬‬ ‫زۆربەی چاالکەوانەکان دەگەڕێنەوە س����ەر‬ ‫خەم����ە س����ەرەکییەکانی خۆی����ان کە ئەو‬ ‫بوارانەی سەرەوەن‌و بۆ ماوەیەک تەندروستی‬ ‫دەچێت����ە پەراوێزی چاالکییەکانیان یا هەر‬ ‫به‌تەواوەتی له‌بیردەکرێت‪.‬‬ ‫به‌دیوەک����ەی ت����ردا‪ ،‬س����ەرقاڵبونی‬ ‫خەڵک‌و میدی����ا‌و چاالکەوانان به‌تەنگەژەی‬ ‫سیاسیەوە‪ ،‬هەلێکی زێڕین بۆ بەرپرسەکانی‬ ‫بواری تەندروستی دەڕخسێنێت بۆ ئەوەی‬ ‫به‌ئ����ارەزوی خۆیان‌و به‌ب����ێ چاودێرییەکی‬ ‫ئەوتۆ م����ەرام‌و پالنەکانیان جێبەجێبکەن‪.‬‬ ‫ل����ەم ج����ۆرە بارودۆخانەدا بەرپرس����انی‬ ‫تەندروس����تی کەمتر دەردەک����ەون‌و کەمتر‬ ‫باسی سیستمەکە دەکەن‪ .‬ئەم بێدەنگییە‬ ‫کەڕک����ەرە چانس����ێکی بێوێنەی����ە ب����ۆ‬ ‫ئەنجامدانی کۆمەڵێک هەنگاوی کوش����ندە‬ ‫کە بۆ ئەنجامدەرانی نالوێت له‌کاتی ئارامیی‬ ‫سیاسیدا جێبەجێیکەن‪.‬‬ ‫به‌کورت����ی‪ ،‬کێش����ە‌و کارەس����اتە‬ ‫تەندروس����تیەکان بەش����ێکی گرنگ����ی‬ ‫هۆکارەکانی قەیران‌و تەنگەژە سیاسیەکانن‪.‬‬ ‫بێدەنگبون لەم کاتانەدا نەک چارەس����ەری‬ ‫قەیرانەکان خێراتر ناکات بەڵکو ئاسۆکانی‬ ‫چارەسەر لێڵتر‌و ئاڵۆزتر دەکات‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫که‌سک‌و سۆر‬

‫كوده‌تایه‌ك ‌ی تری‌ حكومه‌ت به‌سه‌ر پارله‌ماندا!‬

‫گۆشه‌یه‌که دو هه‌فته‌ جارێک "شێرکۆ کرمانج" ده‌ینوسێت‬

‫سەدام چۆن داعشی دروستکرد‪،‬‬ ‫وانەیەک بۆ بارزانی‬ ‫لەوەتەی داعش موس���ڵی داگیرکردوەو‬ ‫خەالفەتی ئیس�ل�امی له‌بەشێکی سوریاو‬ ‫عێ���راق دامەزران���دوە ژمارەیەک���ی زۆر‬ ‫چاودێری سیاسی بەسەرسوڕمانەوە باس‬ ‫له‌سەرهەڵدان‌و گەشەی "کتوپڕی" داعش‬ ‫دەک���ەن‪ .‬کۆمەڵێک هۆکار باس���دەکرێن‪،‬‬ ‫لەوانە‪ :‬سیاس���ەتە چ���ەوت‌و دەمارگیرییە‬ ‫مەزهەبییەکانی نوری مالیکی‌‌؛ پیالنگێڕیی‬ ‫واڵتە سوننەکانی وەک تورکیاو سعودییەو‬ ‫قەت���ەر؛ سیاس���ەتە چەوتەکان���ی جۆرج‬ ‫بۆش له‌داگیرکردنی عێ���راق‌و پەلەکردنی‬ ‫باراک ئۆباما له‌کێش���انەوەی هێزەکانیان‬ ‫له‌عێراق‪ .‬بێجگە لەمانە کەسانێکیش هەن‬ ‫کە دروس���تبون‌و تەش���ەنەی داعش وەک‬ ‫پیالنێک���ی ئەمریکاو ڕۆژئ���اوا دەبینن بۆ‬ ‫"ناشیرینکردنی" ئیسالم‪.‬‬ ‫"پیالنگێڕییەک���ەی" ئەمریکاو ڕۆژئاوای‬ ‫لێدەرچێت هەمو ئ���ەو هۆکارانەو دەیانی‬ ‫دیک���ە دەکرێت لەپش���ت س���ەرهەڵدان‌و‬ ‫گەشەی داعش ببینرێن‪ .‬ئەوەی لەم نێوەدا‬ ‫باسیلێناکرێت ئەو پاشخان‌و زەمینەیە کە‬ ‫وایکرد داعش‌و داعشیزم لەنێو سوننەکانی‬ ‫عێراقدا‪ ،‬کە ناسرابون به‌مەیلداری بۆ بیری‬ ‫نەتەوەیی‪-‬عەرەبی سێکوالر‪ ،‬بەو خێراییە‬ ‫گەش���ەبکات‪ .‬ئ���ەم بابەت���ە هەوڵێکە بۆ‬ ‫قسەکردن لەسەر ئەو ڕەهەندە‪.‬‬ ‫له‌‪ ،١٩٧٩‬له‌وتارێکدا سەدام هەڕەشەی‬ ‫له‌هەم���و ئەوان���ە دەک���رد ک���ە هەوڵ���ی‬ ‫بەسیاس���ییکردنی ئیس�ل�ام دەدەن‪ .‬ئەو‬ ‫پێیواب���و تێکەڵکردنی دین به‌سیاس���ەت‬ ‫لەوانەی���ە ببێت���ە ه���ۆی دابەش���بونی‬ ‫بەعسییەکان لەس���ەر بنەمای مەزهەبیی‬ ‫(سوننەکان‌و ش���یعەکان)‪ .‬بەپێچەوانەوە‪،‬‬ ‫له‌هەش���تاکان لەگ���ەڵ گەش���ەی‬ ‫ئیسالمیزم‌و بەمەبەس���تی بەگژاچونەوەی‬ ‫خومەینی‪ ،‬س���ەدام وردەوردە سیاسەت‌و‬ ‫مەیله‌س���ێکوالرەکانی وەالدەن���ا‪ .‬ئەوەش‬ ‫به‌بەکارهێنانی زاراوەو چەمکە دینییەکان‬ ‫له‌وت���ارو هەڵس���وکەوتەکانیدا‪ .‬بۆنمونە‪،‬‬ ‫زاراوەی "بەیعە"ی ئیس�ل�امی بەکاردەهێنا‬ ‫بۆ نیشاندانی پشتیوانی له‌سەدام‪.‬‬ ‫لەگەڵ هەڵگیرس���انی شەڕ لەگەڵ ئێران‬ ‫له‌هەشتاکان بەکارهێنانی زاراوەو سیمبولی‬ ‫دینیی‌ زیادیانکرد‪ .‬یەکێک له‌فەیلەقەکانی‬ ‫س���وپای ناونرا "الله‌اکبر"‪ ،‬هاوکات بەیانە‬ ‫س���ەربازییەکان به‌خوێندن���ەوەی ئایەتی‬ ‫قورئانی���ی دەس���تیانپێدەکرا؛ هەڵمەت‌و‬ ‫هێرشە س���ەربازییەکانیش کۆدی دینییان‬ ‫بەس���ەرابڕا‪ ،‬وەک "رمچ���ان المب���ارک"‌و‬ ‫"توکلنا علی اللە"‌و "انفال"‪.‬‬ ‫له‌کاسێتێکدا کە مێژوەکەی دەگەڕێتەوە‬ ‫بۆ ناوەڕاستی ‪ ،١٩٨٦‬کە لەسەر ئینتەرنێت‬ ‫دەستدەکەوێت‪ ،‬سەدام‌هاوڕێ حزبییەکانی‬ ‫له‌کۆبونەوەیەکدا پێش���نیازی ئەوە دەکەن‬ ‫کە لەگەڵ ئیخوانەکان له‌میس���رو سودان‬ ‫قس���ەبکرێت‌و پەیوەندی دروس���تبکرێت‪.‬‬ ‫مەبەس���تی س���ەدام ئەوەبو ک���ە نەوەک‬ ‫ئێران هێزە ئیس�ل�امییەکان له‌دژی بەعس‬ ‫بەکاربهێنێت‪ .‬هاوکات سەدام دەیەویست‬ ‫خۆی له‌شەقامی عەرەبی نزیکبکاتەوە‪ ،‬کە‬ ‫کەوتبوە ژێر کاریگەریی ئیخوانەکان‪.‬‬ ‫وەرچەرخانی گ���ەورە له‌گوتاری دینیی‬ ‫س���ەدام دوای داگیرکردنی کوەیت له‌‪١٩٩٠‬‬ ‫ڕویدا‪ .‬ئەوەبو چەند ڕۆژێک پێش هێرشی‬ ‫هاوپەیمانەکان له‌کانونی دوەمی ‪ ١٩٩١‬دا‪،‬‬ ‫سەدام دروشمی "الله‌اکبر"ی بۆ سەر ئااڵی‬ ‫عێ���راق زیادکردو خۆش���ی وەک پاڵەوانی‬ ‫موسڵمانان نمایشدەکرد لەدژی ڕۆژئاوا‪.‬‬ ‫له‌نەوەت���ەکان س���ەدام‌بەو گەڕان���ەوە‬ ‫ڕوکەشیانە بۆ دین نەوەستا بەڵکو قوڵتر‬ ‫بەرەو دین هەنگاوی هەڵهێنا‪ .‬له‌حوزەیرانی‬ ‫‪ ١٩٩٣‬هەڵمەتێکی خستەگەڕ کە به‌حەملەی‬ ‫ئیمان ناس���راوە‪ .‬ڕوی سەرەکی حەملەکە‬ ‫له‌مندااڵن���ی قوتابخانەو بەعس���ییەکان‌و‬ ‫دادوەرەکان‌و ژن���ان‌‌و زیندانیان بو‪ .‬وەک‬ ‫بەشێک له‌حەملەکە دو زانکۆی ئیسالمی‌و‬ ‫ژمارەی���ەک کۆلێج‌و قوتابخان���ەی دینیی‬ ‫کران���ەوە‪ .‬پێش���تر ل���ه‌‪ ١٩٨٩‬زانکۆیەکی‬ ‫دیکەی ئیسالمی بەناوی زانکۆی سەدام بۆ‬ ‫دیراساتی ئیسالمی دامەزرابو‪ .‬دەرچوانی‬ ‫ئەم زانکۆو کۆلیجانە له‌پۆس���تی دینیی‪-‬‬ ‫حکومی کە لەگەڵ حەملەکە دروستکران‪،‬‬ ‫دادەمەزرێنران‪.‬‬ ‫بێجگە له‌وان���ە دینییەکان‌‌له‌قوتابخانەو‬ ‫کۆلێ���ج‌و زانک���ۆکان‪ ،‬تەلەفزیۆنەکان���ی‬ ‫دەوڵەت‪ ،‬کە تاکە میدیای ڕێگەپێدراوبون‪،‬‬ ‫دەس���تیان به‌باڵوکردن���ەوەی خوتب���ەی‬ ‫جومعانە ک���ردو بەرنامەی دینی ڕۆژانەش‬ ‫پەخش���دەکران‪ .‬هاوکات دەس���ەاڵتدارانی‬ ‫عێ���راق بەمەبەس���ت ی���ان له‌بێئاگاییەوە‬

‫چاوپۆش���یان له‌چاالکییەکان���ی حزب���ی‬ ‫ئیس�ل�امی عێراق‪ ،‬کە شاخەیەکی ئیخوان‬ ‫موسلمین بو‪ ،‬کرد‪ .‬حزبی ئیسالمی ئەوەی‬ ‫بەهەلزانی بۆ دامەزراندنەوەی خانەکانی‪.‬‬ ‫دەرکەوتنیش���یان له‌س���ااڵنی دوای ‪٢٠٠٣‬‬ ‫وەک حزبێکی س���ەرەکی نێو س���وننەکان‬ ‫ئام���اژەن بۆئ���ەوەی ک���ە ئ���ەو کارانەی‬ ‫له‌نەوەتەکان کردبویان بەرهەمداربون‪.‬‬ ‫سەدام‌و ڕژێمەکەی حەملەکەی ئیمانیان‬ ‫وەک وەرچەرخانێکی مێژویی‌و پەروەردەیی‌و‬ ‫کەلتوریی له‌عێراق دەناساند‪ .‬له‌ڕاپۆرتێکدا‬ ‫کە له‌ناوەڕاس���تی ‪ ١٩٩٨‬نوسراوە باسیان‬ ‫لەوەکردوە کە تا ئ���ەوکات چوار ملیۆن‌و‬ ‫نیو خوێندکار له‌"س���ەرچاوەکانی ئیمان"‬ ‫ئاوی���ان خواردۆتەوە‪ ،‬واتە خوس���ێنرابون‬ ‫لەنێو بیریی دینیی‪.‬‬ ‫حەملەکە نەیتوان���ی ئامانجەکانی خۆی‬ ‫بپێکێ���ت (بۆ ئامانج���ەکان‌و هۆکارەکانی‬ ‫شکس���تی حەملەکە تەماشای کتێبەکەی‬ ‫م���ن "الهوی���ه‌ والوگن فی الع���راق" بکە)‪،‬‬ ‫کەچی ئەنج���ام‌و دەرئەنجامی زۆر خراپی‬ ‫لێکەوت���ەوە چونکە ب���و به‌مایەی چاندنی‬ ‫تۆوی سەلەفیزم‌لەنێو سوننەکانی عێراق‪.‬‬ ‫هۆکاری ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆئەوەی کە‬ ‫لەالیەک سەدام فەزای لەبەردەم مەالکانی‬ ‫مزگەوتەکان ئاوەڵکردبو‌و لەالیەکی دیکەش‬ ‫قوتابخانەکان‌و فەزای گشتی شێدارکرابون‬ ‫به‌بی���ری دینی���ی‪ ،‬ک���ە س���ەلەفییەکان‌‌و‬ ‫ئیسالمییەکان بەقازانجی خۆیان کەڵکیان‬ ‫لێوەردەگرت‪.‬‬ ‫ڕۆژنامەی بابل‪ ،‬کە عودەی کوڕی سەدام‬ ‫سەرپەرشتی دەکرد‪ ،‬له‌‪ ١٢‬ی حوزەیرانی‬ ‫‪ ١٩٩٤‬دان���ی ب���ەوە نابو کە ئیس�ل�امیزم‬ ‫"له‌کۆلێج���ە دینیی���ەکان‌و مزگەوت���ەکان‬ ‫تەشەنەی کردوە"‪.‬‬ ‫حەملەی ئیمان ن���ەک هەر ئەوانەی کە‬ ‫هاوتوچۆی مزگەوت���ەکان‪ ،‬یان له‌کۆلێجە‬ ‫ئیس�ل�امییەکان دەرس���یان دەخوێن���د‪،‬‬ ‫توندڕەوک���رد بەڵک���و مامۆس���تاکانی‬ ‫سەرەتایی‌و ئامادییشی بەهەمان چارەنوس‬ ‫برد‪ .‬ئەو مامۆستا توندڕەوانەش کاریگەریی‬ ‫ڕاستەوخۆیان لەس���ەر خوێندکارەکانیان‬ ‫دانابو‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی لەدوای ڕوخانی س���ەدام بینرا‬ ‫تۆوەک���ەی پێ���ش مردن���ی به‌دەس���تی‬ ‫س���ەدام‌و ڕژێمەک���ەی چێن���را‪ .‬لەئاکامی‬ ‫حەمل���ەی ئیم���ان‌و کارو چاالک���ی حزبی‬ ‫ئیس�ل�امی‌و گروپە س���ەلەفییەکان ئیدی‬ ‫نەک هەر ناوچە شیعەنش���ینەکان بەڵکو‬ ‫ناوچ���ە سوننەنش���ینەکانیش کەوتبون���ە‬ ‫ژێ���ر کاریگەری���ی چەم���ک‌و ئایدیۆلۆجی‬ ‫ئیسالمیزم‪.‬‬ ‫دوای ڕوخان���ی رژێمەک���ەی س���ەدام‬ ‫کاریگەرییەکانی باڵوبونەوەی سەلەفیزم‌و‬ ‫ئیس�ل�امیزم ل���ەو ش���ەڕە خوێناویی���ەی‬ ‫نێوان ش���یعەکان‌و س���وننەکان هەروەها‬ ‫س���ەرهەڵدانی دەیان گروپ���ی توندڕەوی‬ ‫ئیس�ل�امیی لەناوچە سوننەنش���ینەکاندا‬ ‫دەرکەوت‪.‬‬ ‫بارزانی‌و حکومەتەکەی له‌هەرێم لەماوەی‬ ‫بیس���ت ساڵی ڕابردو بۆ س���نوردارکردنی‬ ‫دەس���ەاڵت‌و پێگەی حزبه‌ئیسالمییەکانی‬ ‫کوردس���تان کۆمەڵێک مەالی س���ەلەفیان‬ ‫له‌هەرێم���ی کوردس���تان پێگەیان���دوەو‬ ‫له‌مزگەوتەکاندا دایانمەزراندون‌و کۆمەک‌و‬ ‫پش���تیوانی له‌کۆمەڵێک مەالی س���ەلەفی‬ ‫دیکەش دەکەن کە گوای���ە ئەوانە مەالی‬ ‫دیندارن‌و دین‌و دین���داری باڵودەکەنەوە‪.‬‬ ‫ئەو مەال س���ەلەفییە بەن���او مەدخەلیانە‬ ‫بیرگەلێک���ی کۆنەپارێ���زو کۆنەپەرس���تی‬ ‫دینیی باڵودەکەنەوە کە ڕاست ژینگەیەک‬ ‫بەرهەمدێنێت کە ڕادیکالیزمی ئیس�ل�امیی‬ ‫له‌هەمو فۆرمەکانی به‌داعش‌و قاعیدەوەش‬ ‫دروستدەکات‪ .‬ئەوەی بارزانی له‌بێدەنگی‬ ‫یەکێتیی‌دا کردویەتی‌و دەیکات حەملەیەکی‬ ‫ئیمانی ئیعالننەک���راوەو دەرئەنجامەکانی‬ ‫ل���ەوەی س���ەدام خراپتر نەبێت باش���تر‬ ‫نابێت‪.‬‬ ‫ئەو هەڵەیەی کە سەدام له‌عێراق کردی‪،‬‬ ‫بارزانی له‌کوردستان وا دوبارەی دەکاتەوە‪،‬‬ ‫ئەوی���ش به‌خوس���اندن‌و ش���ێدارکردنی‬ ‫فەزای گش���تی کوردستان بەبیری دینیی‌و‬ ‫س���ەلەفیی‪ .‬دەس���ەاڵتدارانی هەرێم‪ ،‬نەک‬ ‫هەر بارزانی‌و پارتەکەی بەڵکو یەکێتیی‌و‬ ‫گۆڕانی���ش‪ ،‬زو بەئاگانەیەن���ەوەو ڕێگری‬ ‫ل���ەو مەالیان���ە نەکەن ئەوە کوردس���تان‬ ‫لەپاڵ دەیان قەیرانی سیاس���یی‌و ئابوریی‬ ‫نوقمی ژێر فکری سەلەفیزم‌و ئیسالمیزم‌و‬ ‫داعش���یزمیش دەبێ���ت‪ .‬ئاکامەکانی ئەو‬ ‫نقوبونەش پێویستی به‌شیکار نییە‪.‬‬

‫عومه‌ر عینایه‌ت‬ ‫رۆژی‌ ‪ 2015-12-21‬ئه‌نجومه‌ن����ی‌ وه‌زیرانی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان رونتر بڵێین‬ ‫حكومه‌ته‌ك����ه‌ی‌ پارت����ی‌ پڕۆژه‌یه‌ك����ی‌ به‌ناو‬ ‫چاكسازی‌ ‪ 11‬بگه‌یی راگه‌یاند‪ .‬پرس ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ئای����ا ئه‌مه‌ پ����ڕۆژه‌ی‌ چاكس����ازیه‌ یان خۆڵ‬ ‫كردنه‌ چ����اوی‌ خه‌ڵكه‌؟! بۆ باش����تركردنی‌‬ ‫گوزه‌ران����ی‌ خه‌ڵك����ه‌ یان ب����ۆ كپكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌نگ����ه‌ ناڕازیه‌كانی‌ ش����ه‌قامه‌؟! پاش ئه‌و‬ ‫كوده‌تای����ه‌ی‌ كه‌ پارتی‌ به‌س����ه‌ر پارله‌مان‌و‬ ‫وه‌زیره‌كانی‌ گۆڕاندا كردی‌ ده‌س����تی‌ داوه‌ته‌‬ ‫هه‌ندێك هه‌ن����گاوی‌ به‌ناو چاكس����ازی‌‪ ،‬به‌و‬ ‫نیازه‌ی‌ به‌خه‌ڵك بڵێ ئه‌وه‌ی‌ گۆڕان بۆینه‌كرا‬ ‫له‌حكومه‌تدا وا ئێم����ه‌ ده‌یكه‌ین‪ .‬بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕان بۆ چاكسازی‌ چوه‌ حكومه‌ت‌و به‌هۆی‌‬ ‫سوربونی‌ له‌س����ه‌ر جێبه‌جێكردنی‌ پڕۆسه‌ی‌‬ ‫چاكسازی‌ كوده‌تایان به‌سه‌رداكرد‪ ،‬چاكسازی‌‬ ‫پێویس����تی‌ به‌چاكس����ازه‌ پالنی‌ بۆ دابنێت‌و‬ ‫ئه‌نجام����ی‌ بدات نه‌ك ئه‌وانه‌ی‌ هه‌رێمیان به‌م‬ ‫رۆژه‌ گه‌یاند‪.‬‬ ‫چاكسازی‌ بریتیه‌ له‌‪-:‬به‌دامه‌زراوه‌یكردنی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت‌و فه‌رمانگه‌كان����ی‌ حكوم����ه‌ت‌و‬ ‫بنبڕكردن����ی‌ گه‌نده‌ڵ����ی‌ دارای����ی‌و ئیداری‌‌و‬ ‫یاس����ایی‪ ،‬به‌مه‌به‌س����تی‌ به‌رزكردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاس����تی‌ بژێوی‌ تاك‪ ،‬هاوس����ه‌نگی‌ له‌ئه‌رك‬ ‫م����اف‪ ،‬پێشكه‌ش����كردنی‌ خزمه‌تگوزاریه‌كان‬ ‫به‌ئاستێكی‌ به‌رز‪ ،‬جێبه‌جێكردنی‌ پڕۆژه‌كان‬ ‫به‌كه‌مترین تێچون‪ ،‬باشترین جۆر‪ ،‬كورتترین‬ ‫ماوه‌‪.‬‬ ‫ئایا به‌م هه‌نگاوان����ه‌ی‌ حكومه‌ت كام له‌م‬ ‫تابه‌تمه‌ندیانه‌ی‌ چاكسازی‌ پێكاوه‌؟!‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی بۆ؟!‬

‫سااڵنه‌ ‪ 3‬ملیار دینار‬ ‫بۆ به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫كاره‌با ئه‌درێته‌‬ ‫كۆمپانیاكانی‌ كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌ت‪ ،‬زۆر گرنگه‌‬ ‫چاوخشاندنه‌وه‌‬ ‫به‌گرێبه‌سته‌كانی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫كاره‌بادا بكرێت‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان مانگانه‌ پێویس����تی‌‬ ‫به‌‪ 750‬ملیۆن دۆالر واته‌ (‪925‬ملیار دینار)‬ ‫هه‌ی����ه‌ بۆ موچه‌ی‌ یه‌ك مانگ‪ .‬موچه‌ خۆران‬ ‫ژماره‌ی����ان ‪ 14000000‬كه‌س����ه‌‪ 750000 ،‬یان‬ ‫كارمه‌ندن‪ ،‬ئه‌گه‌ر ژماره‌ی‌ دانیشتوانی‌ هه‌رێم‬ ‫‪ 5‬ملیۆن كه‌س بێت‌و خوار ته‌مه‌ن ‪ 18‬ساڵی‌‬ ‫لێده‌ركه‌ین ئه‌وا له‌هه‌ر ‪1,8‬كه‌س یه‌ك كه‌س‬ ‫موچه‌ خ����ۆره‌‪ ،‬له‌هه‌ر ‪3,3‬كه‌س یه‌ك كه‌س‬ ‫كارمه‌نده‌‪ ،‬ئه‌مه‌یه‌ گرفتی‌ سه‌ره‌كی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬دی����ارده‌ی‌ موچه‌خۆرك����ردن‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‌ كڕینی‌ وه‌الئی تاك له‌ئه‌نجامی‌‬ ‫ملمالنێی ناته‌ندروس����تی‌ پارت����ی‌‌و یه‌كیه‌تی‌‬ ‫سه‌رده‌می‌ دو ئیداره‌ییه‌وه‌ دروستبو‪ .‬ئێستا‬ ‫حكوم����ه‌ت ناتوانێ به‌م ش����ێوه‌یه‌ به‌رده‌وام‬

‫بێ����ت‪ ،‬موچ����ه‌ی‌ ب����ۆ نادرێت‪ ،‬پ����ڕۆژه‌كان‬ ‫وه‌س����تاوه‌‪ ،‬بودجه‌ی‌ به‌كارخستن(تشغیلی)‬ ‫ی‌ له‌ئاستێكی‌ زۆر نزمدایه‌‪ ،‬بودجه‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫‪ %95‬پش����تی‌ به‌نه‌وت‌و ‪ %05‬پش����تی‌ به‌باج‌و‬ ‫گومرگ به‌س����توه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌م بارودۆخه‌‬ ‫قه‌یراناویه‌ چاكبكرێت پێویس����ته‌ حكومه‌ت‬ ‫به‌م چاكسازی‌ له‌م بوارانه‌دا بكات‪-:‬‬ ‫‪ -1‬پڕۆسه‌ی‌ گه‌ڕان‌و ده‌رهێنان‌و فرۆشتن‌و‬ ‫خه‌رجكردنی‌ داهاتی‌ ن����ه‌وت به‌دامه‌زراوه‌یی‬ ‫بكرێت‌و له‌ده‌س����تێكی‌ پاك‌و متمانه‌پێكراودا‬ ‫بێ����ت‪ .‬چاوخش����اندنه‌وه‌ به‌گرێبه‌س����ته‌كانی‌‬ ‫بواری‌ ن����ه‌وت‌و گازدا بكرێت به‌ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتی‌ پارێزراوبێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬سااڵنه‌ ‪ 3‬ملیار دینار بۆ به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫كاره‌با ئه‌درێته‌ كۆمپانیاكانی‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت‪،‬‬ ‫زۆر گرنگه‌ چاوخشاندنه‌وه‌ به‌گرێبه‌سته‌كانی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنان����ی‌ كاره‌ب����ادا بكرێ����ت‪ ،‬ئ����ه‌و‬ ‫گرێبه‌س����تانه‌ی‌ مافی‌ گش����تی‌ نه‌پاراستوه‌‬ ‫پوچه‌ڵبكرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -3‬ئه‌گه‌ر پێویست بكات نه‌وت‌و گاز‌و كاره‌با‬ ‫خۆماڵی‌(تأمی����م) بكرێت‪ ،‬نابێ����ت‌و ناكرێت‬ ‫س����امانی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ چه‌ن����د كۆمپانیایه‌ك‬ ‫به‌ت����ااڵن بیبات‌و حكومه‌ت ق����ه‌رزار‌و خه‌ڵك‬ ‫بێنان‌و النه‌‌و ئێمه‌ش بێده‌نگبین‪.‬‬ ‫‪ -4‬به‌پالنێكی‌ مه‌دروس باج‌و گومرگ زیاد‬ ‫بكرێت‪ .‬به‌تایبه‌ت بۆ كااڵ ناژیاریه‌كان‬ ‫‪ -5‬فرۆش����تنی‌ وزه‌ی‌ كاره‌ب����ا‌و ئ����او‬ ‫كۆكردنه‌وه‌‌و فڕێدانی‌ خۆڵوخاش����اك‌و ئاوه‌رۆ‬ ‫دیاری‌ بكرێ����ت‌و فه‌رمانگه‌كان به‌رپرس����بن‬ ‫له‌وه‌رگرتنی‌ پاره‌كه‌ی‌ به‌بێ هیچ دواكه‌وتنێك‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر دو مانگ پاره‌ی‌ ئه‌م خزمه‌تگوزاریانه‌‬ ‫نه‌درا سزای‌ سه‌رپێچیكار بدرێت‪.‬‬ ‫‪ -6‬ل����ه‌روی ئیداری����ه‌وه‌ حكوم����ه‌ت خۆی‌‬ ‫فۆڕمات بكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و كارمه‌نده‌ی‌ دو موچه‌یه‌‬ ‫بیكاته‌ یه‌ك ئه‌وه‌ی‌ نایاساییه‌(بندیوار) دوری‌‬ ‫بخاته‌وه‌‪ ،‬وه‌زار‌هت‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ گشتیه‌كان بۆ‬ ‫كه‌مترین ژماره‌ دابه‌زێنێت‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌‬ ‫گشتیه‌كانی‌ پارێزگاكان بكاته‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫به‌هه‌مان ده‌سه‌اڵته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ -7‬كه‌مكردن����ه‌وه‌ی‌ موچ����ه‌ی‌ پله‌بااڵكان‌و‬ ‫زیادكردنی‌ موچه‌ی‌ پله‌نزمه‌كان‌و خانه‌نشین‌و‬ ‫پێش����مه‌رگه‌‪ ،‬كه‌مكردن����ه‌وه‌ی‌ موچ����ه‌ی‌‬

‫خانه‌نش����ین ‌ی پله‌تایبه‌ت‪ ،‬ده‌سكاری‌ موچه‌‬ ‫زیادكردن یان كه‌مكردن پێویس����ته‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫بنه‌مای‌(التچخ����م‪ ،‬سله‌المس����تهلك‪ ،‬غ��ل�ا‌و‬ ‫المعیشه‌)‪.‬‬ ‫‪ -8‬ده‌س����تی‌ حیزب له‌حكومه‌ت ببڕدرێت‌و‬ ‫پۆس����ت‌و پایه‌ به‌پێی توان����ا‌و ‪ CV‬بێت (‬ ‫كه‌سی‌ شیاو بۆ شوێنی‌ شیاو)‬ ‫‪ -9‬چاكسازی‌ یاسایی ده‌سپێبكات‪ ،‬یاسا‬ ‫بۆ هه‌مو كه‌س سه‌روه‌ر بێت‪ ،‬كه‌س له‌سه‌رو‬ ‫یاس����اوه‌ نه‌بێ����ت‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ م����اڵ‌و موڵكی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تیان به‌ناڕه‌وا یان به‌حیله‌ی‌ یاس����ایی‬ ‫بردوه‌ به‌حیزبه‌كانیشه‌وه‌ لێیانوه‌ربگیرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی‌ تۆمه‌تبارن بچنه‌ ب����ه‌رده‌م دادگا‌و‬ ‫دادگایی بكرێن‌و كه‌س داڵده‌یان نه‌دات‪.‬‬ ‫‪ -10‬پالنێكی‌ ش����یاو بۆ خانه‌ش����ینكردنی‌‬ ‫كارمه‌ن����ده‌كان‌و دامه‌زراندن����ی‌ ده‌رچوان����ی‌‬ ‫كۆلیج‌و په‌یمانگاكان دابڕێژرێت‪.‬‬ ‫‪ -11‬كارمه‌نده‌كانی‌ كه‌رتی‌ تایبه‌ت هه‌مان‬ ‫ماف‌و ئیمتیازاتی‌ كارمه‌ندانی‌ كه‌رتی‌ گشتیان‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫‪ -12‬چاوخش����اندنه‌وه‌ بكرێ����ت به‌كه‌رتی‌‬ ‫تایبه‌ت����دا‪ ،‬دوب����اره‌ پۆلێن����ی‌ كۆمپانیاكان‬ ‫بكرێت����ه‌وه‌‌و چ����او به‌س����تراكتۆر‌و باج����ی‌‬ ‫كۆمپانیاكاندا بخش����ێنرێته‌وه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫گشتی‌‪.‬‬ ‫‪ -13‬پالن����ی‌ گه‌شه‌س����ه‌ندنی‌ به‌رهه‌م����ی‌‬ ‫خۆماڵی‌ بدرێت‌و ده‌س بكرێت به‌سیاس����ه‌تی‌‬ ‫خۆبژێوی‌(االكتف����ا‌و الژاتی‌)‪ .‬به‌ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫كه‌مترین هاورده‌مان بوێت‪.‬‬ ‫‪ -14‬چاكس����ازی‌ س����ه‌ربازی‌ ده‌سپێبكات‬ ‫به‌یه‌كخس����تنه‌وه‌ی‌ هێ����زی‌ پێش����مه‌رگه‌‌و‬ ‫ئاسایش‌و پۆلیس‪ ،‬سنورداركردنی‌ پاسه‌وانی‌‬ ‫به‌رپرسه‌كان به‌تایبه‌ت س����ه‌رۆكایه‌تیه‌كان‌و‬ ‫ئه‌ندامانی‌ مه‌كته‌بی سیاسی‪.‬‬ ‫پڕۆژه‌كه‌ی‌ حكومه‌ت كاری‌ له‌سه‌ر كردوه‌‬ ‫ته‌نها به‌شێكه‌ له‌بڕگه‌ی‌ حه‌وته‌م‪.‬‬ ‫ئای����ا به‌م به‌ناو چاكس����ازیه‌ چه‌ند(وفر)‬ ‫كراوه‌ بۆ خه‌زێنه‌ی‌ هه‌رێم ؟دوه‌ یان بۆ‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا ئه‌م پله‌تایبه‌تانه‌‬ ‫هه‌ن‪-:‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫وه‌اڵمێك بۆ كاك ‌ی ده‌مڕاست ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی په‌روه‌رده‌‬ ‫پ‪ .‬د‪ .‬هـۆگــر شــێخ مــه‌حـموود‬ ‫زۆرن ئه‌وانه‌ی‌‪ ،‬ك ‌ه هونه‌ری خۆلێنه‌بانكردن‌و‬ ‫گوێلێخه‌واندنیان به‌پێی په‌رژه‌وه‌ندییان هێند‌ه‬ ‫بااڵی���ه‌‪ ،‬كه‌ بتوانن كوردواته‌نی‌ ئه‌ش���ه‌مبیلال‬ ‫بۆ هه‌مو ش���تێك بك��� ‌هن‌و ته‌نان���ه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫پێویس���تبكات به‌ماس���تیش بڵێن ڕه‌ش‪ .‬ئه‌م‬ ‫چه‌ش���نه‌ له‌هه‌مو ئاس���ت‌و پل���ه‌‌و پایه‌كاندا‬ ‫هه‌ن‌و له‌كۆم ‌هڵ‌و داموده‌ستگاكاندا ده‌بینرێن‌و‬ ‫كاریش���یان وه‌ك ئ���او ڕۆیش���توه‌‌و ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا كه‌سانی‌ تریش هه‌ن‪ ،‬ك ‌ه ئاماد‌ه‬ ‫نی���ن له‌به‌ر هی���چ ش���تێك‌و په‌رژه‌وه‌ندییه‌ك‬ ‫بێده‌نگ���ه‌ ل���ه‌و كار‌و ڕه‌فتارانه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌نه‌رێنییان ده‌زانن‪.‬‬ ‫به‌نده‌‪ ،‬سوپاس بۆ په‌روه‌ردگار‪ ،‬ك ‌ه هه‌میش ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ گیانی‌ مه‌حویدا ده‌ڵێم‌و وتومه‌‪ :‬به‌حه‌ق‬ ‫ه���ه‌ر حه‌ق به‌ناحه‌ق ناحه‌ق���م وتوه‌ له‌ڕۆژێ‬ ‫بوم‪ ...‬جا هه‌ر له‌و ڕوانگه‌یه‌ش���ه‌و‌ه له‌(‪/22‬‬ ‫‪)2015 /9‬دا‪ ،‬وتارێكم له‌له‌ڕۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‪،‬‬ ‫به‌ناونیش���ان ‌ی ((له‌زانین���ه‌وه‌ بێ���ت یاخود‬ ‫نه‌زانی���ن‪ ،‬وه‌زیرانمان بڕیاری ش���ه‌هیدكردن ‌ی‬ ‫زمانی‌ بێن���ازی‌ كوردی ده‌ده‌ن)) باڵوكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌وێ���دا هه‌رچییه‌كم وت���وه‌‪ ،‬له‌په‌رژه‌وه‌ندیی‬ ‫ب���ااڵی نه‌ته‌وه‌ییی���ه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌یانگرتوه‌‌و‬ ‫خاڵبه‌خاڵ لێیانبه‌رپرس���م‪ .‬هه‌ر كه‌س���ێكیش‬ ‫ئ���ه‌و په‌رژه‌وه‌ندییه‌ ڕه‌چاوب���كات‪ ،‬ئه‌وا به‌بێ‬ ‫هیچ گومانێ���ك وتاره‌كه‌ به‌بابه‌تێكی‌ ئه‌رێنی‌‌و‬ ‫دڵس���ۆزانه‌ ده‌بینێ���ت‪ ،‬كه‌چ���ی وه‌زاره‌ت‬ ‫له‌ب���ری ئ���ه‌وه‌ی‌ ب���ه‌وردی‌ لێیبكۆڵێت���ه‌وه‌‌و‬ ‫ڕه‌چ���اوی‌ ب���كات‪ ،‬هات���وه‌ به‌وتارێ���ك‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌ڕۆژنام���ه‌ی‌ ناوبراودا‪ ،‬ل���ه‌(‪)2015 /11 /3‬‬ ‫دا‪ ،‬به‌ناونیش���ان ‌ی ((له‌زانینه‌و‌ه بێت یاخود‬ ‫نه‌زانی���ن هه‌ندێك ب���ه‌دوا ‌ی ته‌وژمی‌ جۆرێك‬ ‫له‌نه‌زانینه‌وه‌ن))‪ ،‬وه‌اڵم ‌ی به‌نده‌یان داوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫جا ئه‌وه‌یڕاستیبێت پێش ئه‌وه‌ی‌ خۆم بیبینم‪،‬‬ ‫له‌الیه‌ن چه‌ند دڵسۆزێكه‌وه‌ ته‌له‌فۆنم بۆ كرا‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ ‌ی وه‌اڵم بده‌مه‌وه‌‪ .‬سه‌ره‌تا ویستم خۆم‬ ‫ل���ه‌و وه‌اڵم‌و وه‌اڵمكاریی���ه‌ به‌دوربگرم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌خوێندن���ه‌وه‌ی‌ بابه‌ته‌كه‌‪ ،‬هاتمه‌ س���ه‌ر ئه‌و‬ ‫بڕوایه‌ ‌ی وه‌اڵمبده‌مه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه هه‌س���تمكرد‬ ‫وتاره‌كه‌ی���ان ب���ه‌وردی‌ نه‌خوێندوه‌ت���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ه���اوكات بڕێك پالریش���م تێگی���راون‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫له‌وه‌ش په‌له‌پڕوزێ‌و ناوردیی زۆریش���ی پێو‌ه‬ ‫دییاره‌‪ .‬جا بۆیه‌ ناچاربوم له‌پێناو ڕاس���تی‌‌و‬ ‫په‌رژه‌وه‌ندیی ب���ااڵی نه‌ته‌وه‌ییماندا‪ ،‬بێمه‌و‌ه‬ ‫ده‌نگ‪.‬‬ ‫كاكی‌ ده‌مڕاس���ت ‌ی وه‌زاره‌ت‪ ،‬ك���ه‌ به‌ناو ‌ی‬ ‫(به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت��� ‌ی ڕاگه‌یان���دن) وه‌اڵمه‌كه‌ ‌ی‬ ‫داوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌ره‌تاو‌ه سه‌باره‌ت به‌وتاره‌كه‌ ‌ی‬ ‫به‌نده‌‪ ،‬ده‌ڵێت‪ ...(( :‬سه‌ره‌ڕای پێشه‌كییه‌ك ‌ی‬ ‫دروس���ت‌و خه‌مخۆران���ه‌ ‪ ،))...‬لێ���ره‌دا من‬

‫ده‌پرس���م ئه‌گه‌ر ئه‌م قس���ه‌یه‌ت ڕاس���تبێت‪،‬‬ ‫ئیت���ر بۆچی دواتر ده‌مانكه‌یته‌ موزایه‌ده‌كاری‬ ‫سیاس���ی‌و ناوچه‌یی؟!‪ .‬من ده‌ترسم كڵێشه‌ ‌ی‬ ‫ئاماده‌‌و به‌رده‌ست هه‌بێت بۆ مۆركردنی‌ هه‌ر‬ ‫كه‌س‪ ،‬كه‌ قس���ه‌كان ‌ی له‌سنوری‌ ئه‌شه‌مبیلال‌و‬ ‫چه‌پڵه‌كوتان بترازێت‪.‬‬ ‫دواتر‪ ،‬ده‌ڵێ���ت‪ :‬گۆوای ‌ه من ((كه‌وتومه‌ت ‌ه‬ ‫س���ه‌ر ش���ه‌پۆلی زمان ‌ی ناوچه‌یییانه‌‌و به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك پێڕه‌وی‌ خاڵبه‌ندی‌‌و بكه‌ر‌و دو واو‬ ‫ڕێی قورس‌و س���وكم نه‌كردوه‌‪ .)).‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌به‌ش���ی یه‌كهه‌می‌ ئ���ه‌م ڕه‌خنه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫من پێمخۆش���ه‌ كه‌ بزانم زمان��� ‌ه ناوچه‌ییه‌ك ‌ه‬ ‫كامه‌ی���ه‌؟ بۆئ���ه‌وه‌ ‌ی ناناوچه‌یییه‌ك ‌ه فێرببم‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێموایه‌ ئ���ه‌م به‌ناوچه‌ییزانین ‌ه به‌هۆی‬ ‫ئ���ه‌و وش���ه‌‌و زاراوانه‌وه‌یه‌‪ ،‬ك���ه‌ به‌گوێی ئه‌و‬ ‫ئاش���نانه‌بون‌و تێیاننه‌گه‌یش���توه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‬ ‫كوردی���ی په‌تین‪ .‬هاوكات زۆرمپێباش���ه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ر ئێوه‌مانان خه‌مێك���ی‌ ئاواتان هه‌بێت‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ وا بۆ چاره‌كه‌ س���ه‌ده‌یه‌ك ده‌چێت‪،‬‬ ‫كه‌ به‌نده‌ به‌لێكۆڵین‌و وت���ار‌و چاوپێكه‌وتن ‌ی‬ ‫ته‌له‌فزیۆنی‌‌و ڕادیۆیی‌و كۆڕ‌و سمینار له‌كاری‬ ‫ڕژددام‪ ،‬له‌هه‌م���و ئه‌مانه‌ش���دا خه‌مم خه‌م ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ك ‌هم‌و زمانی‌ كوردی‌و زمانی‌ ستانداردی‬ ‫كوردییه‌‪ .‬جا ئه‌گه‌ر له‌ئێ���وه‌ی‌ به‌ڕێز‌و چه‌ند‬ ‫وه‌زاره‌تێكه‌وه‌ پش���تگیریمان لێبكرایه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫زۆر چاك ده‌بو‪ ،‬ئ���ه‌و باره‌ ناهه‌مواره‌ش‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫زمان ‌ی كوردیی تێكه‌وتوه‌‪ ،‬وا نه‌ده‌بو‪ .‬به‌ش���ی‬ ‫دوهه‌م ‌ی ڕه‌خنه‌كه‌ی‌ س���ه‌باره‌ت به‌ڕێنوس���ی‬ ‫وتاره‌ك���ه‌ ‌ی به‌نده‌ی���ه‌‌و تابڵێیت قس���ه‌كان ‌ی‬ ‫به‌جێن‌و له‌دڵیشه‌وه‌ سوپاسگوزاری به‌ڕێزیانم‪،‬‬ ‫به‌اڵم گله‌یییه‌كی‌ زۆریش���م لێی هه‌ن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫پێده‌چێت بێئاگابێت له‌وه‌ ‌ی له‌كوردس���تاندا‬ ‫ده‌گوزه‌رێ���ت‪ ،‬كه‌ ه���ه‌ر گۆڤ���ار‌و ڕۆژنامه‌‌و‬ ‫ته‌نان���ه‌ت ده‌س���تگایه‌كیش‪ ،‬خ���ۆی بۆخۆی‬ ‫ڕێنوس���ێكی‌ تایبه‌ت به‌خ���ۆی ڕه‌چاوده‌كات‌و‬ ‫الی‌ گرنگنییه‌‪ ،‬كه‌ ڕاستبێت یان هه‌ڵه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫گرنگ ئه‌وه‌یه‌ بڵێت ئێمه‌ش شێواز‌و ڕێنوسی‬ ‫خۆمانمان هه‌یه‌‪ .‬جا بۆیه‌ به‌ڕێزتان‌و سه‌رجه‌م‬ ‫خوێنه‌رانیش ئاگادارده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌وه‌ ‌ی ئێو‌ه‬ ‫دیوتان ‌ه له‌الیه‌ن ‌ی ڕێنوس‌و خاڵبه‌ندییه‌وه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫جیاوازه‌ له‌وه‌ ‌ی به‌نده‌ بۆمناردون‪ ،‬به‌اڵم ئیتر‬ ‫ئه‌و‌ه ئه‌و بێسه‌روبه‌رییه‌ ‌ی هه‌لومه‌رجی‌ زمان‌و‬ ‫نوسینی‌ كوردییه‌‪ ،‬كه‌ ئێمه‌مانان له‌خه‌میداین‌و‬ ‫لێیده‌دوێین‌و كه‌س نییه‌ گوێبگرێت!‪.‬‬ ‫دوات���ر‪ ،‬ده‌ڵێت‪(( :‬مامۆس���تا هۆگر باش‬ ‫ده‌زانێت ك ‌ه س���ێكته‌ری‌ په‌روه‌رده‌ له‌هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ساڵ به‌س���اڵ گۆڕان ‌ی به‌سه‌ردا‬ ‫هاتوه‌‌و پێش���كه‌وتوتر بوه‌‌و به‌ئه‌وڕوییتركراو‌ه‬ ‫‪ .))...‬به‌نده‌ له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و بۆچونه‌دا ده‌ڵێم‬ ‫من ئه‌گه‌ر وابزانم ك ‌ه په‌روه‌رده‌ ساڵبه‌س���اڵ‬ ‫پێش���كه‌وتوتره‌‪ ،‬ئیت���ر بۆ ده‌بێ���ت ڕه‌خنه‌م‬ ‫هه‌بێ���ت؟ به‌ڵكو ده‌ب���و ته‌نی���ا باره‌كه‌ڵاڵ‌و‬

‫من له‌ڕۆژگارێكدا‬ ‫ی‬ ‫ی زمان ‌‬ ‫له‌خه‌م ‌‬ ‫كوردیدا بوم‌و‬ ‫وه‌ك پسپۆڕی‬ ‫هه‌ڵمبژاردوه‌‌و‬ ‫خستومه‌ته‌ پێش‬ ‫ی‬ ‫پسپۆڕییه‌كان ‌‬ ‫ئه‌ندازه‌‌و قانونه‌وه‬ ‫ك ‌ه ڕژێم به‌شی‬ ‫كوردیی كردبو‌ه‬ ‫بێبه‌هاترین به‌ش‬ ‫ی‬ ‫ته‌نانه‌ت كه‌سان ‌‬ ‫خۆفرۆش‌و گێلی‬ ‫كوردیش به‌به‌شی‬ ‫ده‌هۆڵوزوڕنا‬ ‫ناویانده‌برد‬ ‫ماش���ه‌ڵاڵ پێویس���تبوایه‌‪ .‬نه‌خێر ئازیزم من‬ ‫واینابینم‪ ،‬به‌تایبه‌ت له‌الیه‌ن��� ‌ی زمانه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ی���ان ال ‌ی به‌ن���ده‌ زۆر گرنگ���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ناس���نامه‌‌و كۆڵه‌كه‌ی‌ بون��� ‌ی نه‌ته‌وه‌كه‌مانه‌‪.‬‬ ‫ج���ا بۆئه‌وه‌ی‌ تۆی ئازیز‌و هه‌مو ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫وه‌اڵم��� ‌ه ده‌خوێننه‌وه‌‪ ،‬با بێ���ن‌و به‌ویژدانه‌و‌ه‬ ‫به‌راوردێك له‌نێوان ئاستی‌ زانست ‌ی ده‌رچوان ‌ی‬ ‫‪‌ 12‬ی ئاماده‌یی ئێستا له‌گه‌ڵ ئه‌و ئاسته‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫خوێندكاران���ی‌ پێش ڕاپه‌ڕین هه‌یانبو‪ ،‬بكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تیتریش با له‌ئاس���تی‌ توانا ‌ی زمانیی‬ ‫ئه‌و دو س���ه‌رده‌مه‌دا بێت‪ ،‬تاوه‌كو ڕاس���تیی‬ ‫بۆچونه‌كانیان بۆ ده‌ربكه‌وێت‪.‬‬ ‫له‌جێگه‌یه‌كی‌ ت���ری وه‌اڵمه‌كه‌دا‪ ،‬ده‌ڵێت‪:‬‬

‫((‪ ...‬خۆش���تان ب���اش ده‌زانن ك���ه‌ زمان ‌ی‬ ‫زانس���ته‌كان له‌هه‌م���و واڵتانی‌ پێش���كه‌وتو‌و‬ ‫مۆدێ���رن به‌زمان���ی‌ ئینگلیزیی��� ‌ه ‪ .))...‬من‬ ‫ده‌پرس���م كامه‌ن ئ���ه‌و واڵته‌ پێش���كه‌وتو‌و‬ ‫مۆدێرنان���ه‌؟! بڵێی ئه‌م قس���ه‌ی ‌ه به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌بڕگه‌ ‌ی (پێشكه‌وتو‌و مۆدێرنه‌كه‌یدا) قسه‌ ‌ی‬ ‫بێ مزه‌ نه‌ب���ن؟!‪ .‬دواتر‪ ،‬ده‌ڵێت‪(( :‬قوتابی‬ ‫ك���ه‌ له‌قۆناغی‌ دوان���زه‌ی‌ ئاماده‌یی بۆ زانكۆ‬ ‫ده‌په‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا به‌ش ‌ه زانستییه‌كانی‌ هه‌مو‬ ‫به‌زمان���ی‌ ئینگلیزی‌ ده‌خوێنێ���ت‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫دوباره‌ ده‌بێته‌ پاڵپشتییه‌كی‌ مه‌زن بۆ قوتابی‬ ‫له‌زانكۆ بتوانێت پشت به‌خۆی ببه‌ستێت‪،))...‬‬ ‫ئه‌م قسه‌یه‌ ‌ی كاكی‌ ده‌مڕاست له‌م پاساوه‌یدا‪،‬‬ ‫زۆر له‌قس���ه‌ی‌ پیاوانی‌ ڕژێم ‌ی پێشو ده‌چێت‪،‬‬ ‫كه‌ له‌هه‌شتاكانی‌ س���ه‌ده‌ی‌ پێشودا ده‌هاتن ‌ه‬ ‫ناو كۆبون���ه‌وه‌ی‌ باوكان���ه‌وه‌‌و هانیانده‌دان‪،‬‬ ‫تاوه‌ك���و له‌به‌كوردیخوێندن��� ‌ی منداڵه‌كانیان‬ ‫په‌شیمانیانبكه‌نه‌وه‌‌و بیاننێرنه‌ به‌ر خوێندن ‌ی‬ ‫عه‌ره‌بیزمان‪ ،‬چونكه‌ (به‌قس���ه‌ ‌ی ئه‌وان)‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫بچنه‌ زانكۆ ئه‌وا نه‌زانینین ‌ی عه‌ره‌بی گرفتیان‬ ‫بۆ دروس���تده‌كات‪ ،‬هاوكات به‌عه‌ره‌بیخوێندن‬ ‫هه‌ل���ی كاری���ان ب���ۆ ده‌ڕه‌خس���ێنێت‪ .‬ئه‌م‬ ‫قسانه‌ش���یان بۆ گ���ه‌وره‌‌و بچوك ئاش���كرا‌و‬ ‫به‌ڵگه‌نه‌ویس���تبو‪ ،‬كه‌ ش���ینه‌كه‌ بۆ حسه‌ین‬ ‫نه‌بو‪ ،‬به‌ڵكو بۆ هه‌ریس���ه‌ك ‌ه بو!‪ ،‬ك ‌ه ئه‌ویش‬ ‫ترس���ی دوژمنانه‌یانب���و له‌به‌كوردیخوێندنی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ ئێمه‌‪.‬‬ ‫دوات���ر كاك��� ‌ی ده‌مڕاس���ت‪ ،‬ده‌فه‌رموێت‪:‬‬ ‫((تكایه‌ ئه‌م پرس��� ‌ه مه‌كه‌نه‌ موزایه‌ده‌یه‌ك ‌ی‬ ‫سیاسی‌و ناوچه‌ی‌و ڕێگه‌ بده‌ن ئێمه‌ هه‌نگاو‌ه‬ ‫ئه‌رێنییه‌كان ‌ی خۆمان له‌ئاست په‌روه‌رد‌ه به‌رین ‌ه‬ ‫پێشه‌وه‌‪ ،‬مه‌ترسییه‌ك له‌گۆڕێدایه‌ وه‌ك له‌مپه‌ر‬ ‫له‌به‌رده‌م هه‌نگاوه‌كانی‌ وه‌زاره‌ت ‌ی په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫ئه‌و مه‌ترسیی ‌ه خه‌ڵك ‌ی ساد‌ه دروست ‌ی ناكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و كه‌س���انی‌ وه‌ك جه‌نابتان دروس���ت ‌ی‬ ‫ده‌كه‌ن له‌وه‌ ‌ی كه‌ خوانه‌خواست ‌ه به‌مه‌رامێك ‌ی‬ ‫دیكه‌‌و به‌خواس���تێك ‌ی دیكه‌و‌ه ده‌جوڵێنرێن‌و‬ ‫ڕێگ��� ‌ه ناده‌ن هه‌ن���گاو‌ه ئه‌رێنیی���ه‌كان بچن ‌ه‬ ‫پێشه‌وه‌ ‪ .))...‬یاران به‌ڕاست ‌ی ئه‌م فه‌رمایشت ‌ه‬ ‫ئێس���تێك ‌ی زۆر هه‌ڵده‌گرێت‪ .‬یه‌كهه‌م‪ :‬له‌وه‌دا‬ ‫كه‌ به‌موزایه‌ده‌كاری سیاسیم له‌قه‌ڵه‌مده‌دات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ناچارم ك ‌ه بڵێم له‌بێخه‌به‌ران كه‌ش���كه‌ك‬ ‫ساڵوات!‪ ،‬ئازیزم به‌ند‌ه سه‌ر به‌هیچ حیزبێك‬ ‫نیم‪ ،‬تاوه‌كو موزایه‌ده‌ ‌ی سیاسی بكه‌م‪ ،‬دوهه‌م‪:‬‬ ‫م���ن له‌ڕۆژگارێكدا له‌خه‌م���ی‌ زمانی‌ كوردیدا‬ ‫بوم‌و وه‌ك پسپۆڕی هه‌ڵمبژاردوه‌‌و خستومه‌ت ‌ه‬ ‫پێش پس���پۆڕییه‌كان ‌ی ئه‌ندازه‌‌و قانونه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ڕژێم به‌شی كوردیی كردبوه‌ بێبه‌هاترین به‌ش‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت كه‌س���ان ‌ی خۆفرۆش‌و گێلی كوردیش‬ ‫به‌به‌شی ده‌هۆڵوزوڕنا ناویانده‌برد‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫کتێب‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫مێنتەلێتیی خێڵ‬ ‫کوردو خێڵ‪ ..‬پەیوەندییەکی هەمیشەیی‬ ‫ئا‪ :‬بەڕێز عەباس‬ ‫"مێنتەلێتیی خێڵ" کتێبێکی گرنگی‬ ‫نوسەرو ڕۆشنبیر"محەمەد فەریق‬ ‫حەسەن"ەو ساڵی ‪ 2008‬لەالیەن‬ ‫دەزگای چاپ‌و باڵوکردنەوەی ئاراسەوە‬ ‫بەقەبارەی ‪ 391‬الپەڕە باڵوکراوەتەوە‪.‬‬ ‫نوس����ەر بۆ نوس����ینی کتێبەکەی جگە‬ ‫لەژی����ان‌و ئەزمون����ی خۆی لەن����او خێڵدا‪،‬‬ ‫س����ودی لە‪ 75‬سەرچاوەی جیاواز بینیوە‬ ‫به‌زمانی کوردی‌و بیانی‪ .‬بابەت‌و باس����ی‬ ‫خێڵ بۆ کورد هەم بابەت‌و باسێکی کۆنەو‬ ‫هەم نوێش����ە‪ ،‬کۆنە بەوەی بەشێکی باشی‬ ‫مێژوی کورد دەرگی����رە لەگەڵ دونیابینی‬ ‫خێڵ‌و ‪ ،‬نوێشە بەوەی تائێستاش دەست‌و‬ ‫پەنجە لەگەڵ ئاوەزی خێڵ نەرم دەکەین‌و‬ ‫بەشێوەی جیاواز ژیانمان ژیانی خێڵە!‬ ‫نوسەر لەزۆر الیەن‌و ئاکارو ڕەفتارو ژیانی‬ ‫خێڵی کۆڵیوەت����ەوە‪ ،‬وەک ئاکاری خێڵ‌و‬ ‫خێڵ‌و پرس����ی نیشتیمانی‌و تۆڵەکردنەوە‬ ‫الی خێڵ‌و نوس����ەرو ڕۆشنبیران‌و نازناوە‬ ‫خێڵەکییەکانیان‌و خێڵ‌و تێڕوانینیان بۆ‬ ‫ژن‌و حزب‌و خێڵ‌و لەگەڵیشیدا باسکردن‬ ‫لەئ����اوەزو بیرکردنەوەی خێ����ڵ‪ .‬هەروەها‬ ‫وەاڵم����ی ئ����ەو پرسیارەش����مان لەمیانەی‬ ‫خوێندنەوەی کتێبەکەوە دەست دەکەوێت‬ ‫کە ئایا گەلی کورد تاچەند لەخێڵەوە دورە‬ ‫لەدنیای تازەدا؟ ی����ان بەمانایەکی تر ئایا‬ ‫کورد ئ����اوەزو بیرکردنەوەی خێڵەکییانەی‬ ‫تێپەڕاندوە؟‬ ‫گەر لەدنیای کۆندا خێڵ‌و بیرکردنەوەی‬ ‫خێاڵیەتی مانای ش����انازی‌و ش����ەهامەتی‬ ‫بوبێت ئەوا "لە دنیای نوێدا‪ ،‬خێڵ مانایەکی‬ ‫ناج����ۆرو نەرێنی����ی لەناوەڕۆک����ی خۆیدا‬ ‫هەڵگرتوە‪ ،‬تاکی خێڵەکی بەمانای مرۆڤی‬ ‫س����ەرەتایی‪ ،‬ناشارستانیی‪ ،‬نیمچە کێوی‪،‬‬ ‫کاڵفام‪ ،‬ئینکار‪ ،‬توندە تەبیات‌و پاشڤەڕۆ‬ ‫دێت" ئ����ەوەی جێگ����ەی سەرس����وڕمان‌و‬ ‫تێبینییە ئەوەیە ئێس����تاش" لەکن ئێمەی‬ ‫کوردو گەالنی دیکەی دواکەوتو‪ ،‬هێش����تا‬ ‫خێڵ جێی شانازییە‪ ،‬خەڵکی پێیان شەرم‬ ‫نیی����ە خۆی����ان بدەنە پاڵ خێ����ڵ" دەبێت‬ ‫ئەوە بزانی����ن‌و ئاگاداربین "وەنەبێت خێڵ‬ ‫دیاردەیەکی تایبەت بەکورد بێت‪ ،‬بەڵکو ئەم‬ ‫ئەوروپا پێشکەوتوەی ئێستا‪ ،‬سەردەمانێک‬ ‫جێگەی ملمالنێی دەیان خێڵی جەربەزەی‬ ‫جێ بەخ����ۆ نەگرت����وی چەک����داری وەک‬ ‫ئیگلۆسەکس����ۆن‌و کیڵتی‌و ڤیکینگ بوە‪،‬‬ ‫وەلێ ئەوان لەگەڵ پێشەوەچونی زەماندا‬

‫خێڵ‌و جڤاکی خێڵ‬ ‫کەشوهەوایەک دەخولقێنن‬ ‫تۆ‪ ،‬کەتاکێکی ڕوناکبیری‬ ‫دورەخێڵیت‪ ،‬تێیدا دەبیتە‬ ‫پوشی دەم ڕەشەباو کەس‬ ‫حیسابێکت بۆناکات‪،‬‬ ‫تۆ هەرچەندە خاوەنی‬ ‫زانست‌و ئەدەب‌و هونەریش‬ ‫بیت‪ ،‬هێشتا هەردەبیتە‬ ‫گەپجاڕو کەس الیەکت‬ ‫لێناکاتەوەو ڕێزو ئۆرت بۆ‬ ‫تواناکانت دانانێت‬ ‫لەشارەکاندا ئۆقرەیان گرتوەو داسەکناون‪،‬‬ ‫جڤاکی نوێ‌و شارس����تان‌و نەتەوەیان پێک‬ ‫هێناوە‪ ،‬پاش����ان دەستبەرداریی زۆرێکیش‬ ‫لەئ����اکارە ناجۆرەکان����ی خۆی����ان ب����ون‌و‬ ‫ڕویان لەکش����توکاڵ‌و پیشەسازی کردوە‪،‬‬ ‫کیانیشیان بۆخۆیان پێک هێناوە"‪.‬‬ ‫لەژیان����ی ڕۆژان����ەی خێڵ����دا‪ ،‬ع����ورف‌و‬ ‫ترادس����یۆن‌و داو نەریتەکان جێی یاس����او‬ ‫سیستەمە نوێیەکان دەگرنەوە‪ ،‬پێوەندیی‬ ‫خزمایەت����ی‌و خوێ����ن جێ����ی پێوەندیی����ە‬ ‫چینایەت����ی‌و کۆمەاڵیەتییەکان دەگرنەوە‪،‬‬ ‫ئاغای س����ەرخێڵ‌و ئەنجومەن����ی خێڵیش‬ ‫لەجێی دەزگاکان����ی دەوڵەت کار دەکەن‪،‬‬ ‫س����ەرپێچی کردن لەیاس����ای واڵت بەالی‬ ‫تاکی خێڵکیی����ەوە وەک ئاوخواردنەوەیە‪،‬‬ ‫وەلێ سەرپێچی لەداو نەریتی خێڵی بەالوە‬ ‫گەلێ����ک س����ەختە‪ ،‬خێڵ تەنه����ا چینێکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی دیاریک����راو ناگرێتەوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫سەرنج بدەین "لەئێستاش����دا‪ ،‬کەخەریکە‬

‫س����نوری گەالن ب����ەرەو کاڵبونەوە‪ ،‬یانژی‬ ‫س����ڕینەوە بچێت‪ ،‬چاوەڕوانی ئەوەش بکە‬ ‫ڕێکەوتی نوژدارێک‪ ،‬ئەندازیارێک‪ ،‬تەنانەت‬ ‫مامۆستایەکی زانکۆش بکەیت‪ ،‬سەرباری‬ ‫ئاس����تی کۆمەاڵیەت����ی‪ ،‬کەچ����ی بەرگری‬ ‫لەخێڵەک����ەی ب����کات‌و پێ����وەی بنازێت‪،‬‬ ‫لەماڵەکەیدا خێڵەکییانەش مامەڵە لەتەک‬ ‫ئەندامانی خێزانەکەیدا بکات"‪.‬‬ ‫نوس����ەرانی ک����وردو بیانی کەباس����ی‬ ‫بیرکردن����ەوەی تاکی خێڵەک����ی کوردییان‬ ‫ک����ردوە‪ ،‬ئاماژەی����ان ب����ەو پەیوەندیی����ە‬ ‫بەهێ����زەی تاک����ی خێڵەکیی����ان ک����ردوە‬ ‫بە چ����ەک‌و جەنگ����ەوە لەڕاب����ردودا‪ ،‬کە‬ ‫ڕەنگدانەوەی لەئێستاش����دا دەبینین "دانا‬ ‫ئادەمز ش����میدت‪ ،‬لەکتێبی (رحله‌ رجال‬ ‫ش����جعان فی کردس����تان‪ :‬گەشتێک بۆالی‬ ‫پی����اوە ئازاکانی کوردس����تان)دا دەڵێت‪:‬‬ ‫لەماوەی ئەم چەند سەدەیەی ڕابردودا کار‬ ‫لەکوردس����تاندا هەروەها ڕۆیشتوە‪ ،‬تاکی‬

‫کورد هەس����تی نەکردوە‪ ،‬کەپیاوی تەواوە‬ ‫هەتا تفەنگی هەڵنەگرتبێت‪.‬‬ ‫هەرچی م����ەال مەحمودی بایەزیدیش����ە‬ ‫لەکتێبەکەی خۆیدا (ڕسوماتی ئەکرادییە)‬ ‫سەبارەت چەکوچۆڵی سوارێکی جەنگاوەر‬ ‫دەڵێت‪ :‬هەمو س����وارێکی جەن����گاوەر دو‬ ‫دەمانچ����ەی بەقەدەوەی����ە‪ ،‬دوانی دیکەش‬ ‫وابە پش����توێنەکەیەوە‪ ،‬لەگەڵ تفەنگێکی‬ ‫جۆری قەرەبینا‪ ،‬ڕمێک‌و شمشێرێک‌و سێ‬ ‫س����ەرەڕم بەمالو ئەوالی ئەس����پەکەیەوە‪،‬‬ ‫بەکورتی س����وارەی جەنگ����ی خاوەنی دە‬ ‫پارچە ئامرازی جەنگە‪.‬‬ ‫بەش����ی ه����ەرە زۆری ئ����ەو ئاکارانەی‬ ‫خێ����ڵ‌و کوڕانی خێڵ بەعەیب‌و بێ ئابڕویی‬ ‫دەزانن‪ ،‬لەدنیای مۆدێرندا تەواو ئاسایین‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەیش����ەوە ئەو ئاکارانەی کەخێڵ‬ ‫بەجوان‌و لەباریان دەزانێت‌و خۆی پێیانەوە‬ ‫ب����ادەدات‪ ،‬لەدنیای پێش����کەوتودا تۆزیان‬ ‫لێ نیش����توەو چونەتە مۆزەخانەوە‪ ،‬لەکن‬

‫ئەوان م����ۆراڵ‌و پاراس����تن‌و ڕاگرتنی خێڵ‬ ‫بەرادەیەک گرنگ‌و هەس����تیارە‪ ،‬پاراستنی‬ ‫کەرامەت����ی گ����ەل‌و نیش����تیمانی لەبی����ر‬ ‫بردونەت����ەوە‪ ،‬ی����ان کەرامەتی خێڵ پێش‬ ‫کەرامەت����ی نەتەوە دەکەوێ����ت‪ ،‬جار هەیە‬ ‫سوکایەتیکردن بەئەندامێکی خێڵ‪ ،‬دەکاتە‬ ‫سوکایەتی بەس����ەراپای خێڵ‌و بەتوندی‬ ‫کار لەزەین����ی مرۆڤی خێڵەک����ی دەکات‌و‬ ‫یەکس����ەر گیان����ی پەرچدان����ەوەو تۆڵەی‬ ‫ل����ەال دەوروژێنێ����ت "تاک����ی خێڵەکی زۆر‬ ‫بەزەحمەت لەڕاوبۆچونەکانی خۆی ژیوان‬ ‫دەبێتەوە‪ ،‬با لەناخیش����ڕا س����ور زانیبێتی‬ ‫ڕاکان����ی پوچ‌و چەوتن‪ ،‬پاش����گەزبونەوە‪،‬‬ ‫ئەگەرچی لەهەڵەکانی خۆشی بێت هێشتا‬ ‫هەر ب����ەالی ئەوەوە کارێکی ئەس����تەمە"‪،‬‬ ‫هەروەه����ا" کەس����ێکە لەس����ەر ڕای خۆی‬ ‫س����ورەو لەکەل����ی یان لەکەری ش����ەیتان‬ ‫دانابەزێت‪ ،‬پیش دەخواتەوە‪ ،‬خۆی شین‌و‬ ‫مۆردی‌ کاتەوەو ددان بەهەق‌و ڕاس����تیدا‬ ‫نانێت‪ ،‬بەحیس����ابی خۆی‪ ،‬هەق هەمیشە‬ ‫لەالی ئ����ەوە‪ ،‬بۆی����ە ددان بەهەڵەدانان‌و‬ ‫ڕاگۆڕینیش بەبێهێ����زی‪ ،‬دۆڕاندن‌و نەنگی‬ ‫دەزانێ����ت‪ ،‬تاک����ە خێڵەکیی����ەکان لەکایە‬ ‫سیاسییەکانیش����دا هەردەم لەسەر المیلی‬ ‫خۆیانن‌و قس����ە بەزۆران دەدەن‪ ،‬کەسانی‬ ‫خێڵەکی لەهەرحزبێکدا کارابن‌و پۆس����تی‬ ‫بەرزی����ان هەبێت‪ ،‬دەبنە جێی مەترس����ی‌و‬ ‫لەوانەی����ە س����ەری ح����زب‌و میللەتەکەش‬ ‫بەفەت����ارەت ب����دەن‪ ،‬ئەوان لەجەس����تەی‬ ‫حبزب‌و گەلدا بۆمبی تەوقیتکراون"‪.‬‬ ‫هەم����و دنی����ا پ����ێ دەزانێ����ت‪ ،‬کەئەو‬ ‫لەفاڵنە پرس����ی ڕامیاریدا نەیپێکاوە‪ ،‬یان‬ ‫بەهەڵەداچ����وە‪ ،‬ب����ەاڵم ئ����ەوی خێڵەکی‪،‬‬ ‫کەلل����ەڕەق‪ ،‬ددان بەهەڵەی خۆیدا نانێت‪،‬‬ ‫کوڕان����ی خێڵ گەرەکە ه����ەردەم براوەبن‪،‬‬ ‫دۆڕان����دن‌و خیچ����ان تەنان����ەت ئەگ����ەر‬ ‫لەوەرزش‌و گەمەش����دا بێ����ت‪ ،‬بۆکوڕانی‬ ‫خێڵ هەرش����انکورتیە‪ ،‬بۆی����ە ئەم جۆرە‬ ‫کەس����ایەتییانە ئەگەر تێکەاڵوی سیاسەت‬ ‫ب����ون کەتنی����ان لەدەس����ت دەقەومێت‌و‬ ‫جەماوەری����ش باج����ی کەتنەکەیان دەدات‬ ‫"لەکۆمەڵگ����ەی خێڵەکەی����دا‪ ،‬تاکەکان ڕو‬ ‫لەپیاوە بەهێزەکان دەکەن نەک لەکەسانی‬ ‫ڕوناکبیر"‪.‬‬ ‫خێ����ڵ‌و جڤاکی خێڵ کەش����وهەوایەک‬ ‫دەخولقێنن ت����ۆ‪ ،‬کەتاکێک����ی ڕوناکبیری‬ ‫دورەخێڵی����ت‪ ،‬تێیدا دەبیتە پوش����ی دەم‬ ‫ڕەش����ەباو ک����ەس حیس����ابێکت بۆناکات‪،‬‬ ‫تۆ هەرچەندە خاوەنی زانس����ت‌و ئەدەب‌و‬ ‫هونەری����ش بی����ت‪ ،‬هێش����تا هەردەبیت����ە‬

‫‪17‬‬

‫گەپجاڕو کەس الیەک����ت لێناکاتەوەو ڕێزو‬ ‫ئۆرت بۆ تواناکان����ت دانانێت" ئەمە جگە‬ ‫لەوەی "تاک����ی خێڵەکی گیانی لێبوردەیی‬ ‫تێدا نیی����ە‪ ،‬چونکە لەجڤاک����ی خێڵەکیدا‬ ‫بەزۆری����ی لێبوردەیی بەترس����نۆکی لێک‬ ‫دەدرێتەوە‪ ،‬نێرینەی����ەک ئەگەر نەیتوانی‬ ‫تۆڵە بسێنێت ڕێزی خۆی لەدەست دەدات‌و‬ ‫ئەو ئۆرتەی جارانی لەپێش هاوخێڵەکانیدا‬ ‫نامێنێت‪ ،‬تاکی خێڵەکی بڕوای بەپۆلیس‌و‬ ‫یاس����ا نییە‪ ،‬بەالی ئ����ەوەوە پیاو گەرەکە‬ ‫بەدەس����تی خۆی هەقی خۆی بس����ێنێت‌و‬ ‫پەنابردن����ە بەر پۆلیس‌و دادگا نیش����انەی‬ ‫بێ دەس����ەاڵتییە "تاکو ئێستاشدەسەاڵتی‬ ‫جوگرافیایی خێڵ لەکش����اندایەو لەش����ارە‬ ‫گەورەکاندا ت����ۆز دەکات‪ ،‬زۆر لەوتاکانەی‬ ‫لەش����ارەکاندا دەژی����ن‪ ،‬کاتێ����ک دوچاری‬ ‫چورتمێک هات����ن‌و تاوانێکیان لەدەس����ت‬ ‫قەوما‪ ،‬یان غەدرێکی����ان لێ کرا‪ ،‬بەنیازی‬ ‫خۆگورگەکردن بێت یان سەندنەوەی تۆڵە‬ ‫لەناحەزانیان‪ ،‬پەنا وەبەر ڕەگ‌و ڕیش����ەی‬ ‫ب����اب‌و باپیرانیان دەبەن����ەوەو گوێڕایەڵی‬ ‫بۆ خێڵ ن����وێ دەکەن����ەوەو دەیانکەنەوە‬ ‫بەپشت‌و پەنا‪ ،‬تێڕوانینی کەسی خێڵەکی‬ ‫بۆ ژن ڕونە کەتێڕوانینێکی نێگەتیڤە وەک‬ ‫نوس����ەر ئاماژەی پێدەکات "خێڵ‌و تایفە‬ ‫ڕۆژێک لەڕۆژان ژنیان بەپش����ت حیس����اب‬ ‫نەکردوە‪ ،‬ئێستاشی لەگەڵدا بێت بەپشتی‬ ‫حیس����اب ناکەن‪ ،‬چونکە نەوەکان نادرێنە‬ ‫پاڵ ژن‪ ،‬بەڵکو دەدرێنە پاڵ پیاو‪ ،‬جنێوی‬ ‫گ����ەورەی پیاوی خێڵەک����ی بەناحەزەکەی‬ ‫ئەوەی����ە پێی بڵێ‪ :‬تۆ ژنی����ت‪ ،‬یان لەژن‬ ‫کەمتریت"‪" ،‬مەرج نییە تەنیا س����ەرخێڵ‌و‬ ‫ئەنجومەنی خێ����ڵ‌و جەنگاوەرانی خێڵی‬ ‫گەڕۆک‌و دەوارنشین‪ ،‬پاسەوانی بەوەفای‬ ‫مێنتەلێتیی خێڵ ب����ن‌و لەئاکارو ڕەفتاری‬ ‫ڕۆژانەیاندا‪ ،‬لەنێو خێزانی خۆیان‌و لەنێو‬ ‫کۆمەڵگەدا پەیڕەوی بک����ەن‌و بیپارێزن‪،‬‬ ‫دەش����ێت کەس����انی شارنش����ین‪ ،‬خاوەن‬ ‫بڕوانام����ە‌و کاربەدەس����تانی پایەب����ەرزی‬ ‫دەوڵ����ەت‌و حزبی����ش بگرێت����ەوە‪ ،‬لەنێو‬ ‫توێژەکان����ی شارەکانیش����دا زۆرن ئ����ەو‬ ‫پیاوانەی‪ ،‬کەهیچ بڕوایان بەیەکسانی ژن‌و‬ ‫پیاو نییەو گوێڕایەڵیی����ان تەنیا بۆ ئۆل‌و‬ ‫تایفە سنوردارەکەیان‪ ،‬یان بۆ خێڵەکەیان‬ ‫زیاترە هەتا واڵتێک‪ ،‬یان ڕوبەرە خاکێک‪،‬‬ ‫کەناوی کوردس����تانە‪ ،‬یان بۆ نەتەوەیەک‬ ‫کەناوی کوردە‪ ،‬کەواتە مێنتەلێتیی خێڵ‪،‬‬ ‫سیس����تەمێکە بۆی هەیە تاک یان حزب‌و‬ ‫دەوڵەت‪ ،‬یاخۆ هەمو ئەو گروپانەی بڕوایان‬ ‫پێیەتی‌و کاری پێ دەکەن بگرێتەوە"‪.‬‬

‫ئه‌زمون‌و یاد ‌ی پشكۆ نه‌جمه‌دین‌و وچانێك له‌دوكانه‌كه‌ی كاك فازیلی خه‌یاتدا‬ ‫مه‌ریوان سه‌الح حیلمی‬ ‫(‪)1‬‬ ‫(ئه‌زم���ون‌و ی���اد) تاوه‌ك���و نوس���ینی‬ ‫ئه‌م س���ه‌رنجه‪‌ ،‬س���ێ به‌رگی ل���ێ چاپ‌و‬ ‫باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌یه‌كێك له‌كتێبه‌گرنگ‌و‬ ‫سه‌رنجڕاكێش���ه‌كانی نوس���ه‌رو كتێبخانه‌ی‬ ‫ك���وردی داده‌ن���رێ‪ ،‬خوێندن���ه‌وه‌ی ئ���ه‌م‬ ‫كتێبه‌ ب���ۆ نه‌وه‌كانی پێ���ش راپه‌ڕین زۆر‬ ‫گرنگه‌‪ ،‬چونكه‌باسی رۆژگاره‌كانی كۆتایی‬ ‫حه‌فتاكان‌و هه‌شتاكان‌و نه‌وه‌ده‌كان ده‌كات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و كاتانه‌ی خه‌ڵك ب���ێ ئاگابون له‌وه‌ی‬ ‫چی له‌ناو شۆڕش ده‌گوزه‌رێ؟ (به‌تایبه‌تی‬ ‫له‌حه‌فتاكان‌و هه‌ش���تاكانی سه‌ده‌ی بیست‬ ‫دا) به‌رگ���ی یه‌كه‌م‌و دوه‌م په‌رده‌له‌س���ه‌ر‬ ‫زۆر راس���تی الده‌دات‪ ،‬ك���ه‌ب���ۆ ن���ه‌وه‌ی‬ ‫پێ���ش راپه‌ڕی���ن زۆر گرنگه‌ك���ه‌به‌وردی‬ ‫بیخوێننه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م‬ ‫سێ به‌رگه‌ بۆ نه‌وه‌ی دوای راپه‌ڕین گرنگه‌‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی بزانن به‌شێك له‌شۆڕشی كوردی‬ ‫چۆن گوزه‌راوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی بزانن ش���ۆڕش‬ ‫چ ناحه‌قییه‌كی به‌رامبه‌ر به‌كه‌سه ‌دڵسۆزو‬ ‫مه‌بده‌ئیه‌كانی خۆی كردوه‌‪.‬‬ ‫(‪)2‬‬ ‫له‌به‌رگ���ی‪ 3‬و له‌الپ���ه‌ڕ‌ه دا نوس���ه‌ر‬ ‫باسی (داود به‌گ)و دوكانی كاك (فازیلی‬ ‫خه‌یات) ده‌كات له‌هه‌ڵه‌بجه ‌به‌م ش���ێوه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌نوس���ێت‪ (:‬داود به‌گ له‌یاده‌وه‌ری مندا‪،‬‬ ‫چه‌ن���د وێنه‌یه‌كی دیكه‌ش���ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌یانیانی هه‌مو رۆژێك به‌جێبێكی تایبه‌ت‬ ‫له‌(عه‌بابه‌یلێ) وه ‌بۆ هه‌ڵه‌بجه‌ ده‌ڕۆیشت‌و‬ ‫له‌دوكانی (فازیل���ی خه‌یات) به‌یاری تاوڵه‬ ‫‌ده‌یگوزه‌ران���دو ئێ���واره‌ش به‌هه‌مان جێب‬ ‫ده‌گه‌ڕای���ه‌وه‌گون���دو له‌حه‌س���اری ماڵ��� ‌ه‬ ‫گه‌وره‌كه‌یدا داده‌به‌زی‪).‬‬ ‫لێره‌دا پشكۆ نه‌جمه‌دین زۆر به‌روكه‌شی‬ ‫دیمه‌نێك���ی تۆم���ار كردوه‌به‌ب���ێ ئه‌وه‌ی‬

‫رۆس���ته‌م‌و حاكم ئه‌حمه‌دو حاكم عومه‌ر)و‬ ‫چه‌ندین حاكم‌و قایمقامی تر بوه‌‪.‬‬

‫كه‌مێ���ك خۆی هیالك بكات‌و تۆزێك بچێت ‌ه‬ ‫ن���او واقیعی ئ���ه‌و دوكانه‌وه ‌ك���ه ‌خه‌ڵك‬ ‫هاتوچۆی ك���ردوه‌‪ .‬ئه‌و دوكانه‌ی باس���ی‬ ‫هه‌روه‌ها شوێنی هاتوچۆی كه‌سایه‌تیه‌كانی‬ ‫ده‌كات دوكانی‪(:‬به‌رگ���دروی پی���اوان بوه‬ ‫‌ب���ۆ قات‌و پانتۆڵ كه‌بۆ ئه‌و س���ه‌رده‌مه‌و وه‌ك���و (له‌تیف قادرو ب���ارام به‌گی باوكی‬ ‫دواتری���ش وات���ه‌له‌چله‌كان‌و ت���ا كۆتایی هونه‌رمه‌ند په‌یوه‌ند جاف‌و س���ه‌عدی به‌گی‬ ‫په‌نجاكانی سه‌ده‌ی بیستدا تاك ‌ه دوكان بوه ق���ادر به‌گی ته‌وێڵه‌یی‌و ئه‌فراس���یاو به‌گی‬ ‫‌له‌هه‌ڵه‌بجه‌و شتێكی گرنگ‌و سه‌رنجڕاكێش كوڕی ئه‌حمه‌د موختارجافی شاعیر‪ ،‬حاجی‬ ‫بوه‌‪ ،‬پاشان له‌شه‌سته‌كاندا (به‌كر مسته‌فاو فه‌ره‌ج ناس���راو به‌حاج���ی فه‌ره‌جی زه‌ڕه‬ ‫سه‌ید عه‌بدوڵاڵ) دوكانی خه‌یاتیان داناوه‌‪(‌ ،‬باوكی شه‌هید خالیدو شه‌هید مه‌حمود)‪،‬‬ ‫كه ‌پێشتر ش���اگردی كاك فازیلی خه‌یات كه‌ری���م به‌گ���ی ك���وڕی داودب���ه‌گ‌و مه‌ال‬ ‫ب���ون) دواتری���ش (قادر عه‌ل���ی) دوكانی ئه‌حم���ه‌دی بامۆكی‪ ،‬دیاری به‌گ‪ ،‬مه‌حمود‬ ‫خه‌یات���ی دان���اوه‌‪ ،‬به‌كورت���ی له‌چله‌كاندا به‌گ���ی ئه‌وڕه‌حمانه‌فه‌ن���ی كه‌(مه‌الك) بو‪،‬‬ ‫كاك(فازیلی خه‌ی���ات) كاری تێدا كردوه‌و نوری حیلمی‪ ،‬ش���ێخ كه‌مالی عه‌بابه‌یلێ‪،‬‬ ‫له‌په‌نجاكاندا بوه ‌به‌هی خۆی‪ ،‬ئه‌و دوكانه نوری حه‌الو‪ ،‬ئاجی مه‌یفرۆش‪( :‬كه‌سایه‌تی‬ ‫‌تاوه‌ك���و ئه‌وكاته‌ی داخ���راو‌ه (له‌كۆتایی ئه‌رمه‌ن���ی‌و پیرێك���ی س���پۆرت ب���و)‪،‬‬ ‫حه‌فتاكان‌و سه‌ره‌تای هه‌شتاكان) مه‌ڵبه‌ندی حه‌مه‌س���ه‌عید فه‌نی (حه‌مه‌س���ه‌عیه‌فه‌نی‬ ‫رۆش���نبیران‌و ش���اعیران‌و مامۆس���تایان‌و سه‌رس���پی)‪ ،‬مه‌حمود به‌گی حسێن به‌گ‪،‬‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ران‌و كه‌س���ایه‌تیه ‌ناس���راو و كاك مه‌حم���ود عه‌لی مراد‪ ،‬عه‌بدواڵی مه‌ال‬ ‫ناوداره‌كان بوه‌‪ ،‬یه‌كێك له‌و كه‌س���ایه‌تیانه تایه‌ر‪ ،‬س���ەباح به‌گی حه‌مه‌سه‌عید به‌گ‌و‬ ‫‌(داود به‌گی باوك���ی كه‌ریم به‌گ بوه‌) كه ن���وری ب���رای‪ ،‬كاكه‌حه‌مه‌ی م���ه‌ال كه‌ریم‪،‬‬ ‫‌له‌په‌نجاكان‌و شه‌س���ته‌كانی سه‌ده‌ی بیست حه‌مه‌ی مه‌حم���ود ئه‌فه‌ندی‪ ،‬ئه‌نوه‌ر به‌گی‬ ‫هاتوچۆی ئه‌و دوكانه‌ی كردوه‌‪ ،‬هاوكاتیش جه‌می���ل به‌گ‪ ،‬كاك عومه‌ری حه‌مه‌س���اڵح‬ ‫شوێنی شاعیرانی وه‌كو ( فایه‌ق بێكه‌س‪ ،‬بانه‌یی‪ ،‬مامۆس���تا مه‌ال عه‌ب���دول له‌تیف‬ ‫ئه‌حم���ه‌د هه‌ردی‪ ،‬كه‌مالی‪ ،‬ناتیق‪ ،‬س���اڵح بامۆكی‪ ،‬ئه‌حمه‌د دالوه‌ر‪ ،‬جه‌مال خه‌فاف‪،‬‬ ‫هه‌ژار‪ ،‬حیلمی‪ ،‬قانع ‪ ،‬س���اڵح شاره‌زوری‪ ،‬سه‌ید كازمی سه‌ید جه‌واد‪ ،‬شێخ سه‌عیدی‬ ‫شێخ س���ه‌الم‪ ،‬ع ‪ .‬ع ‪ .‬ش���ه‌ونم‪ ،‬ئه‌حه‌ی موفت���ی‪ ،‬عارفی حاجی ف���ه‌ره‌ج (عارفی‬ ‫الر‪ ،‬كاردۆخی‪ ،‬حه‌س���یب قه‌ره‌داخی (كه چایچ���ی)‪ ،‬مامۆس���تا ش���ێخ فاتح ش���ێخ‬ ‫‌ئ���ه‌وكات مراقیبی ئیعاش���ه‌بو له‌هه‌ڵه‌بجه‌) ئه‌حمه‌د‪ ،‬شێخ عارفی شێخ ئه‌حمه‌د‪ ،‬شێخ‬ ‫عه‌ینه‌دینی شێخ نه‌جمه‌دینی عه‌بابه‌یلێی‪،‬‬ ‫هتد‪...‬‬ ‫ش���ێخ حه‌مه‌تۆفیق‪ ،‬ش���ێخ ماجیدی شێخ‬ ‫هه‌روه‌ه���ا مامۆس���تایان‌و فه‌رمانبه‌ران حه‌س���ه‌ن‪ ،‬شێخ ماجیدی ش���ێخ ئه‌حمه‌د‪،‬‬ ‫به‌گشتی هاتوچۆی ئه‌و دوكانه‌یان كردوه‌و غه‌فور پش���ده‌ری (مدیر مال)ی هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫ل���ه‌وێ گفتوگ���ۆی رۆژانه‌و رۆش���نبیریان بوه‌‪،‬ئه‌حمه‌د مورادخان‪ ،‬مامۆس���تا ش���ێخ‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬دیارترینیان‪( :‬س���ادق به‌هادینی س���احب محه‌مه‌د زه‌كی عه‌بابه‌یلێی‪ ،‬شێخ‬ ‫شاعیرو نوس���ه‌ر م‪ .‬سه‌عده‌دین)‪ ،‬هه‌روه‌ها عبدالله‌ی ش���ێخ ئه‌حم���ه‌د عه‌بابه‌یلێی ‪...‬‬ ‫ش���وێنی هاتوچۆو دانیش���تنی (قایمقام‪ :‬هتد‬ ‫ئ���ه‌م دوكان���ی خه‌یاتی��� ‌ه به‌ته‌نیش���ت‬ ‫ش���ێخ حه‌مه‌ئه‌مینی ش���ێخ ئ���ه‌واڵو حاكم‬

‫چایخان���ه‌ی (ئازادی)یه‌وه‌ب���وه‌‪ ،‬زۆر جار‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌كان له‌به‌رده‌م دوكانه‌دا تاوڵه‌یان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌گشتی ئه‌و دوكانه ‌شوێنی‬ ‫گفتوگۆو بیروڕا گۆڕینه‌وه‌و شیعرخوێندنه‌وه‌و‬ ‫بابه‌تی رۆش���نبیری‌و باس‌و خواس���تی رۆژ‬ ‫بوه‌‪ ،‬به‌كورت���ی یاری تاوڵه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫دوكان كراوه‌و گفتوگۆی رۆشنبیری‌و بیروڕا‬ ‫گۆڕینه‌وه‌له‌ناو دوكانه‌كه‌دا كراوه‌و شوێنێك‬ ‫ب���وه‌جگه‌له‌ئیش‌و كارك���ردن تێیدا وه‌كو‬ ‫چایخانه‌ی شه‌عبی ئێستا خه‌ڵكه‌رۆشنیرو‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌كان رویان تێكردوه‌‪.‬‬ ‫(فازیلی خه‌یات ‪)2009/11/13 - 1920‬‬ ‫بۆ خۆی كه‌س���ێكی زمانزان بوه‌(كوردی‪:‬‬ ‫سۆرانی‌و هه‌ورامی‌و خوێندنه‌وه‌ی ئه‌ده‌بیاتی‬ ‫كالسیكی كوردی‌و راڤه‌كردنی بۆ هاوڕێیانی‬ ‫خولیای سه‌ره‌كی بوه‌‪.‬‬ ‫عه‌ره‌بی‪ :‬جڵفه‌و قه‌واعیدی‌و خوێندنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌ده‌بیات‪ ،‬به‌تایه‌تی ئه‌ده‌بیاتی كۆن‪.‬‬ ‫فارس���ی‪ :‬نوس���ین‌و قس���ه‌كردن‌و‬ ‫خوێندن���ه‌وه‌ی ئه‌ده‌بیات���ی فارس���ی كۆن‬ ‫به‌تایبه‌تی حافزو سه‌عدی‪.‬‬ ‫توركی‪ :‬قسه‌كردن‌و خوێندنه‌وه‌‪.‬‬ ‫هاوكاتی���ش خاوه‌ن���ی ده‌نگێكی خۆش‬ ‫بوه‌ب���ه‌اڵم گۆرانی تۆمار نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬یان‬ ‫زۆر به‌كه‌م���ی‌و هاوڕێیان���ی به‌دزیی���ه‌وه‌و‬ ‫له‌موناس���ه‌باته‌كانداو به‌كوالێت���ی خ���راپ‬ ‫تۆماریان كردوه‌‪ .‬وه‌كو شاعیری به‌ناوبانگ‬ ‫(عه‌ل���ی كه‌م���ال باپی���ر) له‌دیوانه‌كه‌یدا‬ ‫له‌الپه‌ڕه‌(‪ )53‬له‌م باره‌یه‌وه‌ده‌ڵێ‪:‬‬ ‫( ئه‌بینێ ده‌سته‌یی سه‌رخۆش‌و به‌زمی‬ ‫مه‌یخۆران‬ ‫به‌ده‌نگ���ی خۆش���ه‌وه‌فازی���ل ئه‌ڵێ‬ ‫مه‌قامی نه‌وا) ‪.1‬‬ ‫لێره‌دا هه‌ر له‌سه‌ر ش���اعیری به‌ناوبانگ‬ ‫(كه‌مال���ی)و په‌یوه‌ندی به‌دوكانه‌كه‌ی كاك‬ ‫فازیل���ی خه‌یات‌و حیلمی ش���اعیره‌وه‌ ئه‌م‬ ‫مێ���ژوه ‌تۆمارئه‌كه‌ین‪ :‬كاتێ���ك (كه‌مال)‬

‫ی كوڕی ش���اعیر عه‌لی باپیرئاغا ناس���راو‬ ‫به‌كه‌مال���ی‪ ،‬نه‌قڵ���ی كه‌رك���وك ده‌بێ���ت‪،‬‬ ‫كه‌مال���ی له‌ب���ه‌ر كوڕه‌كه‌ی ناچ���ار ده‌بێت‬ ‫هه‌ڵه‌بجه ‌به‌جێبهێڵێت‌و روبكاته ‌كه‌ركوك‪،‬‬ ‫ئه‌وكات���ه‌هه‌م كه‌مالی زۆر بیری هه‌ڵه‌بجه‌و‬ ‫ش���اعیرو كه‌س���ایه‌تیه‌كان ده‌كات‪ ،‬ه���ه‌م‬ ‫شاعیرو كه‌س���ایه‌تیه‌كان زۆر بیری كه‌مالی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬له‌و كاتان���ه‌دا كه‌مالی ش���اعیر‬ ‫تاز‌ه كۆمه‌ڵه‌ش���یعری (دیاری ش���اره‌زور)‬ ‫چاپده‌كات‌و نوس���خه‌ بۆ كه‌س���ایه‌تیه‌كانی‬ ‫وه‌كو كاك فازیلی خه‌یات‌و حیلمی شاعیرو‬ ‫هتد‪ ..‬ده‌نێرێ‪ ،‬حیلمی شاعیر به‌م شیعره‬ ‫‌سوپاسی ده‌كات وه‌اڵمی ده‌داته‌وه‌و داواشی‬ ‫لێی هه‌یه كه‌كتێبی دوه‌م ناو بنێت (باخی‬ ‫میر)‪:‬‬ ‫مامه‌ی خۆشه‌ویست شاعیری مه‌شهوور‬ ‫روناكیت خسته‌ده‌شتی شاره‌زوور‬ ‫له‌گه‌وره‌و بچوك سه‌ناخوانی تۆن‬ ‫سوپاست ئه‌كه‌ن له‌نزیك‌و دوور‬ ‫هۆنراوه‌كانت وه‌ك گه‌وهه‌ر وایه‌‬ ‫دڵ رۆشن ئه‌كا هه‌روه‌ك پارچه‌ی نوور‬ ‫(حیلمی) به‌راستی بچووكی تۆیه‌‬ ‫زۆر الی به‌نرخه‌دیاری شاره‌زوور‬ ‫(فازیلی خه‌یات) یادی تۆ ئه‌كات‬ ‫پێت ئه‌ڵێ مامه‌ی دڵسۆزی جه‌سوور‬ ‫ئومێدم وایه‌بۆ به‌رگی دووه‌م‬ ‫باخی میر بێته‌سه‌ر له‌وحه‌ی ستوور‬ ‫چونكه‌به‌شداری هونه‌ری تۆیه‌‬ ‫پێویسته‌مه‌دحی سایه‌ی تووه‌سوور(‪)2‬‬ ‫ئه‌م س���یفه‌تانه‌ی كه‌ل���ه‌كاك فازیلی‬ ‫خه‌یاتدا بوه‌وای كردوه‌كه‌س���اڵی ‪1967‬‬ ‫كۆمه‌ڵێك هونه‌رمه‌ندی ناودار له‌ئێواره‌یه‌كدا‬ ‫كه‌بریتی بون له‌(حه‌سه‌ن زیره‌ك‪ ،‬مه‌حمود‬ ‫تۆفیق ش���لك‪ ،‬ش���ه‌وكه‌ت ره‌شید‪ ،‬سه‌الح‬ ‫ره‌ش���ید‪ ..‬هتد) ئاهه‌نگێكی قه‌ش���ه‌نگیان‬ ‫تۆمارك���ردوه ‌به‌ئاماده‌بونی كه‌س���ایه‌تیه‬ ‫‌ناوداره‌كان���ی هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬هه‌ت���ا به‌ره‌به‌یان‬ ‫له‌ماڵ���ی كاك (فازیلی خه‌ی���ات) گۆرانیان‬

‫وتوه‌‪ ،‬كه‌بۆ ئه‌و س���ه‌رده‌م ‌ه هه‌م ش���تێكی‬ ‫نوێ‌و رچه‌ش���كێنی بوه‌كه‌عه‌ش���اماتێك‬ ‫له‌خه‌ڵك تا به‌ره‌به‌یان هاتوچۆی ئه‌و ماڵه‌و‬ ‫به‌شداری ئه‌و ئاهه‌نگه‌یان كردوه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییدا بۆیه‌ئه‌م سه‌رنجانه‌م نوسی‬ ‫چونكه‌له‌كتێبه‌كه‌ی پشكۆ نه‌جمه‌دین به‌رگی‬ ‫‪ 3‬زۆرالمسه‌رالیی باسی (دوكانه‌كه‌ی كاك‬ ‫فازیلی خه‌یاتی) كردبو‪ ،‬هیوادارم له‌چاپی‬ ‫ئاینده‌دا تیش���ك بخاته‌سه‌ر ئه‌و دوكانه‌و‬ ‫س���ود له‌م نوس���ینه‌وه‌ربگرێ ی���ان وه‌ك‬ ‫خۆی له‌به‌رگ���ی‪4‬ی ئه‌زمون و یاددا باڵوی‬ ‫بكات���ه‌وه‌و ئه‌م مێ���ژوه‌جوانه‌ی هه‌ڵه‌بجه‌و‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌كاتی له‌بیر نه‌كات‪.‬‬ ‫په‌راوێز‬ ‫‪1‬ـ له‌دیوانه‌ك���ه‌ی كه‌مالی���دا له‌س���اڵی‬ ‫‪ 1986‬نوس���راوه‌‪ :‬فازی���ل كوڕێك���ی‬ ‫به‌رگدروی ده‌نگخۆش‌و روخۆش‌و هۆشیاره‬ ‫‌له‌هه‌ڵه‌بجه‪‌.‬‬ ‫‪2‬ـ دیوانی (حیلمی) الپه‌ڕه‌ ‪ ،‬كۆكردنه‌وه‌و‬ ‫ئاماده‌كردن���ی ئومێد كاكه‌ره‌ش له‌س���اڵی‬ ‫‪ 1985‬چاپكراوه‌‪.‬‬ ‫تێبینی ‪1 /‬ـ بۆ ئه‌م نوس���ینه‌س���ودم‬ ‫له‌مامۆستا (ش���ێركۆی كوڕی كاك فازیلی‬ ‫خه‌یات‌و مامۆستا سه‌الح حیلمی) وه‌رگرتوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها سودم له‌كتێبی (نامه‌ی ژیان) دو‬ ‫نامه‌كه‌ی كه‌مالی‌و ناتیق له‌ژێر تیشكی دو‬ ‫نامه‌كه‌ی نالی‌و س���الم له‌نوسینی (ساجد‬ ‫ئاواره‌) وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫‪2‬ـ له‌دوای باڵوكردنه‌وه‌ی ئه‌و ش���یعره‌ی‬ ‫(حیلمی)‪ ،‬كه‌مالی شاعیر‪ ،‬كتێبی دوه‌می‬ ‫ش���یعریی خۆی ناو ده‌نێ���ت (باخی میر)‬ ‫وه‌ك وه‌فایه‌ك بۆ هه‌ڵه‌بجه‌و له‌س���ه‌ر داوای‬ ‫(حیلم���ی)و هاتنی ن���اوی كاك (فازیلی‬ ‫خه‌یات) له‌ش���یعره‌كه‌دا‪ ،‬كه‌هاوڕێیه‌تیه‌كی‬ ‫خ���ۆش هه‌ب���وه ‌له‌نێوانیانداو هه‌میش��� ‌ه‬ ‫به‌(مامه‌) یان به‌(عه‌لی ئه‌فه‌ندی) بانگیان‬ ‫كردوه‌و دیاره‌له‌شیعره‌كەدا‌له‌باتی كه‌مالی‬ ‫به‌(مامه‌) ناوی هاتوه‌‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫زیندانیكراوه‌كانی‌ "مه‌عه‌سكه‌ر سه‌الم"‬ ‫داوای‌ كردنه‌وه‌ ‌ی خوێندنگ ‌ه ده‌كه‌ن‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫زمانی مامۆستا‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی گشت ‌ی په‌روه‌رده‌ ‌ی سلێمانی‌‪ :‬هیچ كێشه‌یه‌كییان له‌كردنه‌وه‌ ‌ی ئه‌و قوتابخانه‌یه‌دانیه‌‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌‌و مه‌زهه‌ر‬

‫ی‬ ‫سه‌ره‌ڕایی‌ ئه‌وه‌یی‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫چاكسازی‌ گه‌وران قوتابخان ‌ه ‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌ هه‌یه‌ به‌اڵم له‌ئێستادا‬ ‫پێویستیان به‌ كردنه‌وه‌یی‌ ئاماده‌ییه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی چاكساز ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی ڕایگه‌یاند زیاتر‬ ‫گه‌ورانی‌ سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌‪ 100‬خوێندكارییان هه‌یه‌ چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫كردنه‌و‌هی‌ ئه‌و قوتابخانه‌یه‌ن‬ ‫"به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ په‌روه‌رده‌ش‬ ‫ده‌ڵێت" هیچ كێشه‌یه‌كمان نیی ‌ه‬ ‫له‌كردنه‌وه‌ی‌ قوتابخانه‌كه‌ ته‌نها‬ ‫ی بێت"‪.‬‬ ‫یاسای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاكساز ‌‬ ‫شێركۆ عارف‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی ڕاگه‌یاند‬ ‫ی ب ‌ه ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫گه‌وران ‌‬ ‫"داواكاریم���ان پێش���كه‌ش ك���ردوه‌‪ ،‬‬ ‫ی‬ ‫توێژه‌ره‌كه‌م���ان له‌‪12-27‬س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ی ئاماده‌ییمان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬تا خوێندنگایه‌ك ‌‬ ‫بۆ بكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬

‫ی ئه‌و ئاماده‌یی‌ جیاوازه‌ له‌بنه‌ڕه‌تی‌"‪.‬‬ ‫ی كردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ه���ۆكار ‌‬ ‫له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بارودۆخ��� ‌‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ئاماده‌ییه‌‪ ،‬ش���ێركۆ ع���ارف ڕایگه‌یاند‬ ‫ی كوردس���تانه‌وه‌‪ ،‬زۆرێ���ك‬ ‫ی له‌ناو چاكس���ازییه‌كه‌دا ئێس���تا ‌‬ ‫"له‌به‌رئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی حكومه‌ت وه‌ستاو‌ه‬ ‫ی ‪ 100‬له‌پڕۆژه‌‌و كاره‌كان ‌‬ ‫ی تیای ‌ه نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫خوێن���دكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌و نێوه‌نده‌ش���دا پ���ڕۆژه‌‌و كاره‌كان ‌‬ ‫خوێندكار ده‌بێت ك ‌ه بتوانن له‌پۆله‌كان ‌‬ ‫ی سلێمانیش‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫ده‌‌و یان���زده‌‌و دوان���زد‌ه بخوێنن‪ ،‬بۆی ‌ه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫پێویس���ت ‌ه ئ���ه‌و خوێندنگایه‌م���ان بۆ به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی ڕایگه‌یاند"هیچ كێشه‌یه‌كییان‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی نۆ ‌‬ ‫بكرێته‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئێمه‌ تا پۆل ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و قوتابخانه‌یه‌دانیه‌‪،‬‬ ‫بنه‌ڕه‌تیم���ان هه‌ی ‌ه بۆی ‌ه زۆرێكییان ئه‌و له‌كردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫قۆناغه‌یان ته‌واو ك���ردووه‌‌و بێتاقه‌تن‌و ته‌نها الیه‌نه‌ یاسایه‌ك ‌هی‌ نه‌بێت"‪.‬‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رده‪،‬‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌یانه‌وێت‬ ‫ێ جار گله‌ی ‌‬ ‫هه‌ن���د ‌‬ ‫ی "تا ئێستا داواكارییه‌ك ‌ه ب ‌ه من‬ ‫ی ئاماده‌ی���ش ت���ه‌واو بكه‌ن‌و وتیش ‌‬ ‫قۆناغ��� ‌‬ ‫نه‌گیش���توه‌‪ ،‬ڕه‌نگ ‌ه ئ���ه‌وان كیتابیان‬ ‫دانه‌بڕێن له‌خوێندن"‪.‬‬ ‫ی من ئه‌و كات ‌ه‬ ‫ی داواكارییه‌كه‌یان‪ ،‬كردبێت هه‌ر گه‌یشت ‌ه ال ‌‬ ‫ی وه‌اڵم��� ‌‬ ‫له‌باره‌ی ‌‬ ‫ی پێداویستی‌‪،‬‬ ‫ی بیروڕامان ده‌بێت به‌پێ ‌‬ ‫ی گه‌وران��� ‌‬ ‫ی چاكس���از ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ڵێت "هه‌رچه‌ند‌ه هێش���تا چونك ‌ه كۆمه‌ڵێ‌ له‌و مامۆس���تایان ‌ه ‌‬ ‫س���لێمان ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه له‌بنه‌ڕه‌تین داوایان ك���ردوو‌ه ك ‌ه‬ ‫وه‌اڵمان وه‌رنه‌گرتوو‌ه تا ئه‌و قوتابخان ‌ه ‌‬ ‫ی له‌به‌ر‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ك ‌ه هه‌مان��� ‌ه له‌بنه‌ڕه‌تیی���ه‌و‌ه بگۆڕێت بچن ‌ه سه‌ر كاروبار ‌‬ ‫ی ئیمتیازاتیان زیاتر‌ه له‌به‌ر ئه‌و‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی یاس���ای ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش بڕیار ‌‬ ‫ب ‌ه ئاماده‌ی ‌‬ ‫ی ت���ر بكرێته‌و‌ه‬ ‫ی به‌رپرس���ه‌‪ ،‬حاڵه‌ت��� ‌ه گه‌ر ئاماده‌ی ‌‬ ‫ئه‌وێ���ت كه‌په‌روه‌رد‌ه لێ ‌‬ ‫ی ئه‌وكات ‌ه ته‌نس���یقمان ده‌بێ���ت له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌روه‌ه���ا پێویس���تمان به‌‌دابینكردن ‌‬ ‫ی چونك ‌ه‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی كاروبار ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫مامۆس���تاش هه‌ی ‌ه چونك ‌ه مامۆستای ‌‬

‫ناكرێ���ت ئێم ‌ه قوتابخان��� ‌ه بیكه‌ینه‌وه‌و‬ ‫دوای���ش مامۆس���تایان داوابك���ه‌ن ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كاروبار ‌‬ ‫بگوێزرێن���ه‌و‌ه بۆ وه‌زاره‌ت��� ‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌بێت ته‌نس���یق‬ ‫بكه‌ی���ن ه���ه‌م دوو وه‌زاره‌ته‌كه‌‌و هه‌م‬ ‫ی ن���او‬ ‫ه���ه‌ردو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ندێك جار مامۆس���تایان ڕوبه‌ڕو ‌‬ ‫كێشه‌وگرفت ده‌بنه‌و‌ه له‌گه‌ڵ خوێندكاران‬ ‫له‌خوێندن���گا ئاس���اییه‌كاندا‪ ،‬ڕه‌نگ��� ‌ه‬ ‫له‌وقوتابخانانه‌دا پێویس���ت بێت زیاتر‬ ‫ئاگادارترب���ن له‌ڕه‌فتاروكرداره‌كانی���ان‬ ‫ی‬ ‫وبۆی ‌ه پێویس���ت ‌ه ئه‌و مامۆس���تایان ‌ه ‌‬ ‫كه‌ل���ه‌وێ وانه‌ده‌ڵێن���ه‌و‌ه پێویس���ت ‌ه‬ ‫ڕاهێنانی���ان پێبكرێ���ت‪ ،‬له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫دڵش���اد عوم���ه‌ر وتی‌"م���اده‌م ن���او ‌‬ ‫ی‬ ‫چاكس���ازیی ‌ه كه‌وات ‌ه ئ���ه‌و خه‌ڵكان ‌ه ‌‬ ‫كه‌له‌وێ���ن ئیش���ییان له‌س���ه‌ر كراوه‌‪،‬‬ ‫به‌دڵنییاییه‌و‌ه دركییان ب ‌ه هه‌ڵه‌كانیان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬له‌وانه‌ی ‌ه بڵێم ئه‌و‌ه ئاس���انه‌‌و‬ ‫له‌وانه‌ش��� ‌ه بڵێ���م زۆرس���ه‌ركه‌وتوتربن‬ ‫له‌قوتابخانه‌ ئاساییه‌كان"‪.‬‬

‫پێویستمان به‌‌دابینكردن ‌ی‬ ‫مامۆستاش هه‌ی ‌ه چونك ‌ه‬ ‫مامۆستایی‌ ئاماده‌ی ‌ی‬ ‫جیاوازه‌ له‌بنه‌ڕه‌تی‌‬

‫"ڕێزلێنانی‌ (‪ )63‬به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ ناڕه‌زایی‌ لێكه‌وته‌وه‌"‬

‫ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌رانه‌ی خه‌اڵتیان وه‌رگرتوه‌‬ ‫ئا‪ :‬سرو‌ه جه‌مال‬ ‫پاش ئه‌و‌هی‌ په‌یمانگای‌ ئه‌له‌تیك‬ ‫ی‬ ‫به‌هه‌ماهه‌نگی‌ هه‌ردوو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕۆژهه‌اڵت‌و ڕۆژئاوا ‌‬ ‫په‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌‌و به‌سپۆنسه‌ری‌ كۆمپانیا ‌‬ ‫ده‌رواز‌ه خه‌اڵتی‌ ڕێزلێنانی‌ به‌سه‌ر‬ ‫‪ 63‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ باخچه‌وقوتابخان ‌ه‬ ‫ی شاری‌ سلێمانیدا‬ ‫وخوێندنگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫دابه‌شكرد‪ ،‬ئه‌وه‌ش ناڕه‌زاییه‌ك ‌‬ ‫لێكه‌وه‌ته‌وه‌ له‌ناو مامۆستایاندا‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ په‌روه‌رده‌ش‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێت"‪ ،‬ده‌توانم بڵێم میزاج ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌سی‌ بووه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫تیای ‌ه سزایی‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ریش‬ ‫هه‌یه‌ ك ‌ه ساڵێك نییه‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئیحسان حه‌سیب عار ف‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌له‌تیك ك ‌ه‬ ‫ی په‌یمانگا ‌‬ ‫ێ به‌جێكار ‌‬ ‫ج‌‬ ‫ی ڕێوڕه‌سمه‌كه‌یان كردووه‌‪،‬‬ ‫سه‌رپه‌رشت ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م پڕۆژه‌یه‌و‌ه ب ‌ه‬ ‫ی بیرۆك ‌ه ‌‬ ‫له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی ڕاگه‌یاند"وه‌ك ده‌زانن ئێس���تا‬ ‫ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان له‌بارودۆخێك ‌‬ ‫هه‌رێم��� ‌‬ ‫ی قه‌یران‬ ‫خراپدای���ه‌و قه‌یران له‌دوای��� ‌‬ ‫دێ���ت له‌نێوانیش���یاندا مامۆس���تایان‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و قه‌یرانان ‌ه ‌‬ ‫ب���ون ب ‌ه قوربان ‌‬ ‫ی موچه‌‌و دابین‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌وان��� ‌ه دواكه‌وتن ‌‬ ‫ی خوێندنگاكان بۆی ‌ه‬ ‫ی پێداویست ‌‬ ‫نه‌كردن ‌‬ ‫ی فش���ار له‌سه‌ر‬ ‫ی كه‌مكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌پێناو ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫مامۆس���تایان‌و ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ران ‌ه ‌‬ ‫ی به‌ڕێو‌ه‬ ‫دڵسۆزن‌و كاره‌كانیان ب ‌ه باش ‌‬ ‫ی ك ‌ه هه‌ی ‌ه‬ ‫ی ئه‌م قه‌یرانان ‌ه ‌‬ ‫ده‌بن سه‌ره‌ڕای ‌‬ ‫ی ڕێزلێنانیان پێشكه‌ش‬ ‫بڕیارماندا خه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫بكرێت‪ ،‬هه‌ربۆیه‌پڕۆژه‌كه‌مان پێشكه‌ش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫هه‌ردوو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ڕۆژه���ه‌اڵت‌و ڕۆژئاواكردئه‌وانیش پێیان‬

‫باشبوو"‪.‬‬ ‫ی ئاماده‌ییه‌و‌ه په‌یوه‌ندیم‬ ‫"له‌خۆیه‌ت��� ‌‬ ‫پێوه‌ك���را كه‌ل���ه‌و ڕۆژو ب���ه‌رواره‌وه‌‌و‬ ‫ی ئاماد‌ه‬ ‫ی ڕۆش���نبیر ‌‬ ‫كاتژمێره‌دا له‌هۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئار ‌‬ ‫ب���م بۆ ڕێزلێن���ان "ئه‌و‌ه وت��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌حمه‌ده‌‪ ،‬یه‌كێك ‌ه له‌و به‌ڕێوه‌به‌ران ‌ه ‌‬ ‫ی وه‌رگرتوو‌ه‬ ‫ی ڕێزلێنان��� ‌‬ ‫ك��� ‌ه خه‌اڵت��� ‌‬ ‫له‌لێدوانێكیدا بۆ ئاوێن ‌ه وتی ‌"له‌س���ه‌ر‬ ‫ی خزمه‌ت‬ ‫چ بنه‌مایه‌ك بوو‌ه ئایا سااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫بوو‌ه یان ڕێزوس���وپاس بووه‌‪ ،‬چاالك ‌‬ ‫ی م‪.‬كمال‬ ‫زۆرب���ووه‌‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه ب ‌ه ووت��� ‌ه ‌‬ ‫ی ڕۆژئاوا ئه‌و‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫بنه‌مایان���ه‌‌و جیاكردنه‌وان��� ‌ه له‌الی���ه‌ن‬ ‫ی سه‌رپه‌رشتیارییه‌وه‌ كراوه‌"‬ ‫یه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی باڵوكرای���ه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌ی��� ‌‬ ‫دوای��� ‌‬ ‫ی ڕێزلێنانیان‬ ‫‪ 63‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر خه‌اڵت��� ‌‬ ‫پێبه‌خش���راو‌ه له‌تۆڕ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ی ناڕه‌زای��� ‌‬ ‫ده‌نگدان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌یان‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌و هه‌موو پرس���یار ‌‬ ‫ده‌كرد ك ‌ه ئایا له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌ك ئه‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ران ‌ه ده‌س���ت نیش���ان كراون‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌و‌ه ئیحس���ان حسیب ده‌ڵێت‬ ‫ی به‌رپرس نین‬ ‫ی بنه‌م���ا ئێم ‌ه لێ ‌‬ ‫"دانان ‌‬ ‫ی به‌رپرسه‌‪،‬‬ ‫ی سه‌رپه‌رشتیاران لێ ‌‬ ‫یه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی دووه‌می���ش‬ ‫ی وه‌رز ‌‬ ‫ئێم��� ‌ه له‌نی���و‌ه ‌‬ ‫ی تر ڕێزلێنان ده‌به‌خش���ین‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ك��� ‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر پ���ه‌روه‌رده‌ش ‪ 120‬به‌ڕێوه‌به‌ر‬ ‫خه‌اڵت بكات ئه‌و ناڕه‌زایه‌تیی ‌ه نامێنێت‪،‬‬ ‫زۆر به‌ڕێوه‌به‌ریش هه‌ی ‌ه دڵسۆز‌ه به‌اڵم‬ ‫ناوی‌ ئه‌وانی‌ تیا نییه‌ به‌ڵێن ئه‌ده‌ین"‬ ‫مامۆس���تا ئاری‌ وتیش���ی‌"بێگومان‬ ‫ی‬ ‫له‌م جۆر‌ه ڕێزلێنانه‌دا هه‌میش ‌ه ده‌نگ ‌‬ ‫ی دروس���ت ده‌بێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ناڕه‌زای��� ‌‬ ‫ی كاره‌ك ‌ه دیارنیی ‌ه له‌س���ه‌ر چی‌‌و‬ ‫بنه‌ما ‌‬ ‫ی‬ ‫چۆن كراو‌ه ؟ گومانم نیی ‌ه ك ‌ه ناهه‌ق ‌‬ ‫كراوه‌‪ ،‬چونك ‌ه هی���چ پێوه‌رێك نه‌بوو‌ه‬

‫خوێندن‬

‫ی تیابوو‬ ‫ب���ۆ ڕێزلێنانه‌كه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی ‪ 2‬بۆ ‪ 3‬س���اڵ ‌ه به‌ڕێوه‌به‌ره‌‪،‬‬ ‫ك ‌ه ماو‌ه ‌‬ ‫كه‌سانێكیش هه‌بوون ك ‌ه شایسته‌بون‌و‬ ‫ناویانی‌ تیا نه‌بوو"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���كرتێر ‌‬ ‫عه‌ت���ا ئه‌حمه‌د‪ ،‬جێگر ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی مامۆس���تایان ‌‬ ‫یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی ڕێكخراوه‌كه‌له‌الیه‌ن‬ ‫كه‌وه‌ك نوێن���ه‌ر ‌‬ ‫په‌یمانگاك���ه‌و‌ه بانگهێش���ت كراب���وو‬ ‫ی ئێم ‌ه‬ ‫ی ڕاگه‌یاند"ل���ه‌ال ‌‬ ‫ب��� ‌ه ئاوێن��� ‌ه ‌‬ ‫ی نییه‌‪،‬‬ ‫ی ڕازی ‌‬ ‫هیچ ش���تێك خه‌ڵك لێ��� ‌‬ ‫ی كردوو‌ه ڕێز‬ ‫ی حه‌زه‌ی ‌‬ ‫ی ئه‌هل ‌‬ ‫ڕێكخراوێك ‌‬ ‫له‌هه‌ندێك به‌ڕێوه‌به‌ر بگرێت هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ی زانس���تیان زۆر ئه‌وه‌نییه‌به‌اڵم ‬ ‫ئاس���ت ‌‬ ‫زۆر ماندوب���ون هه‌رچه‌ن���د‌ه نازانی���ن‬ ‫ك ‌ه له‌س���ه‌ر چ بنه‌مایه‌ك ب���وو‌ه به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی شایسته‌ش��� ‌‬ ‫هه‌رچۆنێك بێت خه‌ڵك ‌‬ ‫ی تێدای ‌ه ك ‌ه به‌و‬ ‫تێدایه‌‌و كه‌سانێكیش��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ش���ێوه‌ی ‌ه نین‪ ،‬به‌دڵنیای���ه‌و‌ه كۆمه‌ڵ ‌‬ ‫ی زۆر باش���یش هه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ئه‌وان���ی نه‌گرتۆت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵبدرێ���ت‬ ‫ی بێبه‌شكراون قه‌ره‌بوبكرێنه‌و‌ه‬ ‫ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫له‌بۆنه‌یه‌كدا‪.‬‬ ‫ی س���لێمانیدا‬ ‫ی پارێ���زگا ‌‬ ‫له‌س���نور ‌‬ ‫ی هه‌ی��� ‌ه ب���ه‌اڵم‬ ‫‪ 13‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ی ڕێكخ���راوه‌ی ئه‌له‌تی���ك ‬ ‫كاره‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و دوو‬ ‫ته‌نه���ا له‌چوارچێ���و‌ه ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌داب���وو‌ه له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه‬ ‫ی ئه‌له‌تیك‬ ‫ێ كار ‌‬ ‫ێ به‌ج ‌‬ ‫ی ج‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی كارمان ته‌نها له‌سلێمانییه‌‌و‬ ‫" س���نور ‌‬ ‫ی مادیمان دیاریكراوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها توان���ا ‌‬ ‫پڕۆژه‌مان هه‌ی ‌ه به‌اڵم گه‌ر سپۆنسه‌رمان‬ ‫هه‌بێت ده‌توانین له‌هه‌موو كوردستاندا‬ ‫كاربكه‌ین"‪.‬‬ ‫ی ئه‌له‌تیك‬ ‫ی جێبه‌جێكار ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫ڕایگه‌یان���د "به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م‬ ‫ی ورد ‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رد‌ه ئ���اگادار ‌‬

‫پڕۆژه‌یه‌‌و بانگهێش���تنامه‌م بۆ بردوو‌ه‬ ‫ی كرد ك ‌ه ئ���ه‌و پێوه‌ره‌كان‬ ‫ئ���ه‌و داوای ‌‬ ‫ی ناكه‌م‬ ‫ی به‌ش���دار ‌‬ ‫دابنێ���ت بۆی��� ‌ه وت ‌‬ ‫دوو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك��� ‌ه وتیان ئه‌و‌ه‬ ‫ی ئێمه‌ی��� ‌ه بۆی ‌ه‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫له‌س���نور ‌‬ ‫خۆمان لێی‌ به‌رپرسین"‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫دڵش���اد عومه‌ر‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب��� ‌ه ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕاب���ردوو نوێنه‌ر ‌‬ ‫ڕاگه‌یاند"هه‌فت��� ‌ه ‌‬ ‫ی كردین‌و‬ ‫ئ���ه‌و په‌یمانگای��� ‌ه س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی ك���رد منیش وتم‬ ‫ی پڕۆژه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫باس��� ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه‬ ‫بنه‌م���او پێوه‌رتان چییه‌؟وت��� ‌‬ ‫یاومانه‌ت��� ‌ه ده‌س���ت پ���ه‌روه‌رده‌كان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ناوه‌كانم ك���رد وڕۆژ ‌‬ ‫دوات���ر داوای��� ‌‬ ‫ێ ش���ه‌مه‌ناوه‌كانیان بۆ هێنام به‌اڵم‬ ‫س‌‬ ‫پێنجشه‌مم ‌ه ڕێوڕه‌س���مه‌ك ‌ه ئه‌نجامدرا‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه داوامك���رد ك��� ‌ه ڕایبگرن‪،‬‬ ‫چونك ‌ه ئێس���تا هه‌موو به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان‬ ‫ماندون ئه‌بێت ڕیچز له‌هه‌مویان بگیرێت‬ ‫ن���ه‌ك له‌ن���او ‪ 2000‬به‌ڕێوه‌ب���ه‌ردا ‪63‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر هه‌ڵبژێرێن ك��� ‌ه بنه‌مایه‌ك ‌‬ ‫زانستیشی‌ نه‌بێت"‪.‬‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی ئاماژه‌ی ‌‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ پرس��� ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش���كرد "به‌داخه‌و‌ه به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێم ‌ه كردویان ‌ه ئه‌و‌ه الدان ‌ه له‌ڕێساكان ‌‬ ‫ی ئێمه‌‌و‬ ‫ی بڕیار ‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌‌و ڕێزنه‌گرتن ‌‬ ‫ی مامۆس���تایان‪ ،‬ئه‌وه‌بۆت��� ‌ه‬ ‫ناڕه‌زای��� ‌‬ ‫عه‌یبه‌یه‌ك له‌سه‌ر ئه‌و په‌یمانگایه‌‪ ،‬هه‌تا‬ ‫ی ئه‌و كیتاب ‌ه‬ ‫من تێبینیم له‌سه‌ر كڵێش ‌ه ‌‬ ‫هه‌ی��� ‌ه ك ‌ه ئه‌و په‌یمانگای��� ‌ه هێناویانه‌‌و‬ ‫خولی‌ كارگێڕیش ده‌كه‌نه‌وه‌"‬ ‫ی بنه‌ما‌و پێوه‌ره‌كانه‌وه‌‪ ،‬دڵشاد‬ ‫له‌بار‌ه ‌‬ ‫عومه‌ر ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر پێوه‌رێك هه‌بێت‬ ‫ئه‌توانین له‌ناو زۆرینه‌یه‌كدا كه‌مینه‌یه‌ك‬ ‫ی لێبگییرێت‪ ،‬به‌اڵم هیچ بنه‌مایه‌ك‬ ‫ڕێز ‌‬ ‫ی پرس���یارم كردووه‌‪،‬‬ ‫نیی ‌ه ئه‌وه‌ن���د‌ه ‌‬

‫گومانم نیه‌ كه‌ ناهه‌ق ‌ی‬ ‫كراوه‌‪ ،‬چونكه‌ هیچ‬ ‫پێوه‌رێك نه‌بوو‌ه بۆ‬ ‫ڕێزلێنانه‌كه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی‬ ‫تیابوو كه‌ ماو‌ه ‌ی ‪ 2‬بۆ‬ ‫‪ 3‬ساڵه‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه‬ ‫كه‌سانێكیش هه‌بوون ك ‌ه‬ ‫شایسته‌بون‌و ناویانی‌ تیا‬ ‫نه‌بوو‬ ‫ی بووه‌‪ ،‬‬ ‫ی كه‌س��� ‌‬ ‫ده‌توان���م بڵێم میزاج ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی تیای ‌ه سزای ‌‬ ‫چونك ‌ه به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ریش هه‌ی ‌ه ك ‌ه س���اڵێك نیی ‌ه‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫كه‌مال نوری‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رپه‌رشتیار ‌‬ ‫ڕۆژئاوا ڕایگه‌یاند"یه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردووه‌‪ ،‬داوای ‌‬ ‫ی ناوه‌كان ‌‬ ‫ده‌ست نیشان ‌‬ ‫ی ك ‌ه ڕۆڵیان‬ ‫كردوو‌ه ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ران ‌ه ‌‬ ‫هه‌ب���وو‌ه له‌م كاته‌دا ده‌س���ت نیش���ان‬ ‫بكرێن‪ ،‬ب���ۆ هاندانی���ان‪ ،‬په‌یوه‌ندیمان‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رپه‌رش���تیار ‌‬ ‫كردوو‌ه به‌یه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ئه‌وان ناوه‌كانی���ان پێداون‌و هه‌ر ئه‌وان‬ ‫ی به‌دڵیانه‌‌و كه‌سانێك‬ ‫به‌رپرسن‪ ،‬ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌وان ڕۆڵیان هه‌یه‌‪ ،‬مه‌رج‬ ‫له‌به‌رچاو ‌‬ ‫ی‬ ‫نیی ‌ه ئ���ه‌وان خراپ���ن ڕه‌نگ��� ‌ه ئه‌وان ‌‬ ‫ێ باش���تر بن ی���ان له‌داهاتودا‬ ‫تر تۆز ‌‬ ‫باشتربن"‪.‬‬ ‫ی ڕۆژئاوا‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك ‌ه ده‌وترێت مامۆستا ‌‬ ‫وتیشی‌"ئه‌و‌ه ‌‬ ‫تیای ‌ه س���زادراوه‌‪ ،‬ده‌توانرێت ده‌س���ت‬ ‫نیش���ان بكرێت تا به‌دواداچون بكه‌ین‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی داواكارییه‌ك یان گله‌ی ‌‬ ‫یان ئه‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫هه‌ی��� ‌ه ئه‌توانێ���ت بێت ‌ه پ���ه‌روه‌رده‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رپه‌رش���تیار ‌‬ ‫دواتر ئێمه‌ش یه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ئاگادارده‌كه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬بێگومان ئه‌وانیش‬ ‫قس ‌هی‌ خۆیان ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی په‌روه‌رد‌هی‌ گش���ت ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫ڕاش���یگه‌یاند" به‌دواداچ���ون ده‌كه‌م تا‬ ‫بزانم چۆن‌و له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌ك بووه‌‪،‬‬ ‫ده‌بێت لێپرسینه‌و‌ه بكه‌ین‪ ،‬یاسا‌و ڕێسا‬ ‫ێ بكرێ���ت‌و زه‌ج ‌ه نه‌نرێته‌و‌ه‬ ‫ێ ب ‌ه ج ‌‬ ‫ج‌‬ ‫ی مامۆستایان به‌ده‌ست‬ ‫ی زۆرین ‌ه ‌‬ ‫تا ماف ‌‬ ‫بهێنمه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و په‌یامه‌ش بگه‌یه‌نم ك ‌ه‬ ‫ی تر ئه‌و‌ه قه‌ده‌غه‌یه‌‪ ،‬ده‌بێت ب ‌ه‬ ‫جارێك ‌‬ ‫یاس���ا هه‌ر ئیجرائاتێك بكرێت له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و په‌یمانگایه‌ قابیلی‌ لێپێچینه‌وه‌یه‌"‪.‬‬

‫به‌ڕێز عه‌باس‬ ‫به‌ش���ێكی گرن���گ له‌بیری���اران‌و‬ ‫پسۆڕه‌كانی بواری زمان باس له‌وه‌ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌زمان ته‌نها ئاماژه‌یه‌كی ڕووكه‌ش���انه‌و‬ ‫جه‌س���ته‌ییانه‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌گه‌ڵیشیدا‬ ‫ته‌عبیره‌ له‌بیركردنه‌وه‌ی مرۆڤ‌و ئاستی‬ ‫تێگه‌یشتن‌و كه‌س���ێتی ده‌رده‌خات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ڕسته‌یه‌ ته‌واو دروس���ته‌ كه‌ ده‌ڵێت" بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی مرۆڤێ���ك وه‌ك خۆی‌و به‌ته‌واوی‬ ‫بناس���یت سه‌یری ش���ێوازی قسه‌كردنی‬ ‫بكه‌" ڕس���ته‌ به‌ناوبانگه‌كه‌ی س���وكراتی‬ ‫گه‌وره‌ فه‌یله‌سوف كه‌ده‌ڵێت" قسه‌ بكه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بتبینم" هێمایه‌ بۆگرنگی‌و بایه‌خی‬ ‫زمان‌و ش���ێوازی قس���ه‌كردنی ئینسان‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ تێبینی ده‌كرێت له‌دونیای‬ ‫په‌روه‌رده‌و فێركردنی ئێمه‌و له‌به‌ش���ێكی‬ ‫زۆری خوێندن���گاو قوتابخانه‌كان���دا‬ ‫ئه‌م گرنگ���ی‌و بایه‌خه‌ی زم���ان به‌هه‌ند‬ ‫وه‌رنه‌گیراوه‌و له‌زۆر ئاست‌و مامه‌ڵه‌كردنی‬ ‫ڕۆژانه‌ی مامۆستا له‌گه‌ڵ خوێندكاره‌كانی‬ ‫زمان خراپ ب���ه‌كار ده‌هێنرێت‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫زۆرجار ده‌گاته‌ ئاستێك مرۆڤ ده‌خاته‌‬ ‫تێڕامان! به‌ریه‌ك كه‌وتنه‌كانی مامۆس���تا‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ خوێندكار ئ���ه‌وه‌ی ئێمه‌ ئه‌مڕۆ‬ ‫هه‌س���تی پێده‌كه‌ین‌و تێبینیمان كردووه‌‬ ‫له‌ناوه‌نده‌كانی خوێندندا به‌شێكی باشی‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌و زمانه‌ خراپ‌و زبره‌ی‬ ‫كه‌مامۆس���تا به‌رانب���ه‌ر خوێندكاره‌كانی‬ ‫خۆی به‌كاری ده‌هێنێت‪،‬كێشه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫هه‌ندێ���ك له‌مامۆس���تایان ئه‌و ش���ێوازه‌‬ ‫له‌قس���ه‌كردنه‌ی‌ خۆیان به‌دڵس���ۆزی بۆ‬ ‫خوێندكاره‌كانیان لێك ده‌ده‌نه‌وه‌و پێیان‬ ‫وای���ه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی خوێن���دكاره‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی عاقڵ بن! بێخه‌به‌ر له‌وه‌ی زمانی‬ ‫زبر‌و به‌كارهێنانی وشه‌ی ناشرین له‌الیه‌ن‬ ‫مامۆستاوه‌ الی خوێندكار پێچه‌وانه‌كه‌ی‬ ‫ڕاس���ته‌و الوازی ئاس���تی بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫زانس���تی‌و په‌روه‌رده‌ی���ی مامۆس���تا‬ ‫ده‌رده‌خات‌و تێڕوانینێكی نادروس���ت الی‬ ‫خوێن���دكار درووس���ت ده‌كات‪ ،‬نه‌بوونی‬ ‫باكگراوه‌ندو هوش���یارییه‌كی زانس���تی‌و‬ ‫ده‌روون���ی‌و په‌روه‌رده‌یی الی مامۆس���تا‬ ‫واده‌كات مامۆس���تا نه‌توانێت به‌زمانێكی‬ ‫په‌روه‌رده‌یی‌و به‌شێوه‌یه‌كی ئارام وه‌اڵمی‬ ‫خوێندكاره‌كان���ی بدات���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش‬ ‫واده‌كات توان���ای قه‌ناعه‌تپێهێنان���ی‬ ‫الوازبێت‪ ،‬خوێن���دكار ئه‌وه‌ وه‌رده‌گرێت‌و‬ ‫ئه‌زموونی ده‌كات كه‌مامۆستا موماره‌سه‌ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬زۆرێ���ك له‌مامۆس���تایان ڕێگه‌‬ ‫به‌خۆیان ده‌ده‌ن‌و ش���ه‌رعیه‌ت به‌و زمانه‌‬ ‫زبران���ه‌ ده‌ده‌ن كه‌به‌كاری ده‌هێنن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ڕێگ���ه‌ش به‌وه‌ ن���اده‌ن‌و قبوڵی���ان نییه‌‬ ‫كه‌خوێندكاره‌كانی���ان به‌هه‌م���ان زم���ان‬ ‫وه‌اڵمی���ان بده‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌بیانووی ئه‌وه‌ی‬ ‫مامۆستاو خوێندكار جیاوازن! له‌كاتێكدا‬ ‫زمان���ی زب���رو ش���ێوازی قس���ه‌كردنی‬ ‫ناپه‌روه‌رده‌یی په‌یوه‌ن���دی به‌وه‌وه‌ نییه‌‬ ‫مامۆستایت یاخود خوێندكاریت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ئه‌وه‌ش بزانین كارو پیش���ه‌ی مامۆس���تا‬ ‫نیی���ه‌ وش���ه‌و ڕس���ته‌‌و زمانی ناش���رین‬ ‫به‌كاربهێنێت‪ ،‬یان به‌مانایه‌كی تر ده‌توانین‬ ‫بڵێین بۆ مامۆس���تا نیی���ه‌‌و ڕێگه‌ پێدراو‬ ‫نییه‌ زمانی زبر ب���ه‌كار بهێنێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫سه‌یره‌و جێگای پرس���یاره‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫مامۆس���تایه‌ك پێی ڕه‌وا بێت‌و قه‌ناعه‌تی‬ ‫به‌وه‌ هه‌بێت قس���ه‌ی ناشرین‌و زمانی زبر‬ ‫به‌كار بهێنێت به‌رانبه‌ر خوێندكاره‌كانی‪،‬‬ ‫هه‌مان مامۆستا ڕێگه‌ نادات‌و پێی قبوڵ‬ ‫نییه‌ مامۆستایه‌كی تر زمانی زبرو قسه‌ی‬ ‫ناش���رین به‌رانب���ه‌ر به‌منداڵێك���ی خۆی‬ ‫بكات؟ هیچ كارو ره‌فتارێكی نادروس���تی‬ ‫خوێندكار ناكاته‌ ئه‌وه‌ی‌ مامۆس���تاكه‌ی‬ ‫به‌زمانی ناش���رین‌و ڕه‌ق وه‌اڵمی بداته‌وه‌‪،‬‬ ‫زۆرجار پاس���اوی مامۆستا بۆ ئه‌و قسه‌و‬ ‫زمانه‌ خراپ‌و زبرانه‌ی به‌كاری ده‌هێنێت‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ خوێندكار الساری‌و كاری نابه‌جێ‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌كاتێكدا ئه‌م پاس���اوه‌ دروست‬ ‫نیی���ه‌و له‌جێگه‌ی خۆیدا نیی���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ناپه‌روه‌رده‌یی���ه‌ له‌الیه‌ك���ه‌وه‌و له‌الیه‌كی‬ ‫تریش���ه‌وه‌ ڕێگه‌ی یاسایی‌و په‌روه‌رده‌یی‬ ‫خۆی هه‌یه‌و ده‌توانرێت به‌زمانێكی نه‌رم‌و‬ ‫به‌وشه‌و ڕس���ته‌ی كاریگه‌ر قه‌ناعه‌ت الی‬ ‫خوێندكاره‌ك���ه‌ دروس���ت ب���كات‌و كاری‬ ‫الس���اری‌و نابه‌جێ ن���ه‌كات‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫ئینسان جاری واهه‌یه‌ تووشی بێومێدی‌و‬ ‫بێهیوایه‌ك���ی زۆر ده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ه���ۆی‬ ‫تێنه‌په‌ڕاندن���ی زمانی زبرو ڕه‌قی زۆرێك‬ ‫له‌مامۆس���تایان له‌خوێندنگاكان���دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫زمان���ه‌ خراپه‌ی ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی خوێندنگا‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت‌و ڕۆژانه‌ گوێمان لێده‌بێت‬ ‫گواس���تراوه‌ته‌وه‌ ب���ۆ ن���او خوێندنگا‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدای���ه‌ ده‌بێت زمانی قس���ه‌كردنی‬ ‫مامۆستا له‌ده‌ره‌وه‌ی خوێندنگاو ناوه‌وه‌ی‬ ‫خوێندنگا جیاوازبێت!‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫قایمقامی‌ سلێمانی‌‪ :‬سه‌ردانه‌که‌ی هێرۆ خان‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ئێس���تادا هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫رووبه‌ڕوی‌ قه‌یران���ی‌ دارایی‌ بۆته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫شه‌ڕی‌ داعش‌و كێش ‌ه سیاسیه‌ناوخۆییه‌كانیش‬ ‫له‌ئارادای���ه‌‪ ،‬پرس���یاره‌ك ‌ه ئه‌وه‌ی���ه‌ بۆچ��� ‌ی‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ ئه‌مانه‌ زیاتر له‌س���لێمانیدا بون ‌ی‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫قایمقامی‌ س���لێمانی‌‪ :‬م���ن ناڵێم به‌س به‌ر‬ ‫س���لێمانی‌ كه‌وتوه‌‪ ،‬به‌اڵم س���لێمانی‌ له‌سه‌ر‬ ‫هه‌م���و كه‌مو كورتیه‌كی‌ خ���ۆ ‌ی دێت ‌ه وه‌اڵم‌و‬ ‫قسه‌‪ ،‬له‌سلێمانی‌ خه‌ڵك ده‌نگ به‌رزده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫خه‌ڵك خۆپیش���اندان ده‌كات‪ ،‬خه‌ڵك داوا ‌ی‬

‫چاره‌سه‌ركردن ‌ی كه‌م‌و كورتیه‌كان ده‌كات بۆی ‌ه‬ ‫وادی���اره‌ كه‌ له‌س���لێمانی‌ زۆره‌‪ ،‬من پێم وای ‌ه‬ ‫له‌كوردس���تاندا له‌هه‌مو ش���اره‌كان كێشه‌كان‬ ‫له‌یه‌ك ئاستدایه‌‪ ،‬كاروباره‌ خزمه‌تگوزاریه‌كان‬ ‫وه‌ك‌و یه‌ك له‌یه‌ك ئاس���تدا هاتۆته‌ خواره‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه له‌س���لێمانی‌ زیات���ر دیار‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه سلێمان ‌ی له‌س���ه‌ر چاره‌سه‌كردن ‌ی‬ ‫شته‌كانی‌ خۆی‌ به‌ده‌نگ دێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ش���ێك له‌ بازرگانه‌كان قس���ه‌ ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌یان ك���ردو‌ه كه‌ گوای��� ‌ه ده‌توانن نرخ ‌ی‬ ‫به‌نزین له‌وه‌ ‌ی كه‌ ئێس���تا هه‌ی��� ‌ه به‌ (‪)600‬‬

‫دین���ار به‌كه‌متر بهێنن‪ ،‬ئایا ئێ���و‌ه تاچه‌ند‌ه‬ ‫به‌دواداچونتان بۆ ئه‌وه‌ كردوه‌؟‬ ‫قایمقامی‌ س���لێمانی‌‪ :‬خۆی‌ منافه‌سه‌یه‌ك‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌نێ���وان كۆمپانیاكاندا ك���ه‌ ئێمه‌ زۆر‬ ‫ده‌ستخۆش���یان لێده‌كه‌ی���ن‪ ،‬چونك��� ‌ه ئه‌وان‬ ‫منافه‌س���ه‌یان له‌س���ه‌ر گرانك���ردن‌و گیرفان ‌ی‬ ‫هاواڵتیان نی ‌ه له‌م كاته‌دا‪ ،‬منافه‌سه‌یان له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ زیاتر بفرۆش���ن‌و قازانجێكی‌ كه‌م‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬نرخی‌ به‌نزین ئه‌گه‌ر ئێستا له‌سه‌نته‌ر ‌ی‬ ‫س���لێمانیدا به‌ (‪)625-600‬دینار بێت ئه‌وا ل ‌ه‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ س���لێمانی‌‌و ده‌وروبه‌ری‌ به‌ (‪)590‬‬

‫هه‌یه‌‌و پێشموایه‌ زیاتریش بێته‌ خواره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ به‌دواداچون‌و چاودێر ‌ی ده‌كه‌ن‬ ‫له‌سه‌ر كوالێتی‌‌و جۆری‌ به‌نزین؟‬ ‫قایمقامی‌ سلێمانی‌‪ :‬به‌ڵ ‌ێ‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كاك به‌ختی���ار ده‌توترێت به‌هۆ ‌ی‬ ‫ئ���ه‌م قه‌یرانانه‌وه‌ رێ���ژه‌ی‌ تاوان���كار ‌ی روو‬ ‫له‌هه‌ڵكش���انه‌‪ ،‬ئێوه‌ چ پالنێكت���ان هه‌ی ‌ه بۆ‬ ‫رێگری‌ له‌و هه‌ڵكشانه‌؟‬ ‫قایمقامی‌ س���لێمانی‌‪ :‬الیه‌ن���ه‌ ئه‌منیه‌كان‬ ‫چاودێ���ری‌ وردی‌ ئه‌و حاڵه‌تان ‌ه ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌س‬ ‫ئێس���تا به‌پێی‌ ئ���ه‌و حاڵه‌تانه‌ی‌ ك���ه‌ له‌ال ‌ی‬

‫الیه‌نه‌كان به‌گش���تی‌ هه‌ن ت���اوان به‌و رێژه‌ی ‌ه‬ ‫زی���ادی‌ نه‌كردوه‌ كه‌ بڵێی���ن قه‌یرانی‌ ئابور ‌ی‬ ‫بوبێته‌ ه���ۆكاری‌‪ ،‬تاوان له‌هه‌مو ش���وێنێك ‌ی‬ ‫دنیادا ده‌بێت به‌اڵم هێش���تا ئاماراێكی‌ وانی ‌ه‬ ‫ك���ه‌ پێمان بڵێت رێ���ژه‌ی‌ دزی‌ كردن‌و تاوان‬ ‫به‌رێژه‌یه‌ك���ی‌ وه‌ه���ا زیادی‌ كردبێ���ت له‌چاو‬ ‫سااڵن ‌ی پێشودا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌اڵم خۆت���ان به‌رنامه‌‌و پالنێكی‌‬ ‫وه‌هاتان هه‌یه‌ كه‌ رێژه‌ی‌ تاوان رو له‌هه‌ڵكشان‬ ‫نه‌كات؟‬ ‫قایمقام���ی‌ س���لێمانی‌‪ :‬به‌ڵ���ێ‌ پالنێك���ی‌‬

‫‪19‬‬

‫زۆر وردمان هه‌یه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ئاس���ۆیی‌‬ ‫گشتگیر‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پالنه‌كان چی���ن ئه‌گه‌ر زانیاریمان‬ ‫بده‌یتێ‌؟‬ ‫قایمقامی‌ سلێمانی‌‪ :‬مه‌فره‌زه‌كانی‌ پۆلیس‬ ‫له‌هه‌مو شوێنێك بونیان ده‌بێت به‌تایبه‌ت له‌و‬ ‫شوێنانه‌ی‌ كه‌ گومانێكیان تێدا بێت‪ ،‬چاودێری‌‬ ‫ورد تر ده‌كه‌ین‌و هاواڵتیان زانیاریمان بده‌نێ‌‬ ‫له‌هه‌ر حاڵه‌تێك ك���ه‌ ده‌یبینن‪ ،‬بۆه‌ تاوه‌كو‬ ‫ئێس���تا به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ ش���ار له‌ژێر‬ ‫كۆنتڕۆڵی‌ الیه‌نه‌ ئه‌منیه‌كاندایه‌‪.‬‬

‫كوده‌تایه‌ك ‌ی تری‌ حكومه‌ت به‌سه‌ر پارله‌ماندا!‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و جێگره‌كه‌ی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫پارله‌مان‌و جێگرو س���كرتێر س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران‌و جێگره‌كه‌ی‌‪108 ،‬‬ ‫پارله‌مانت���ار‪ 31 ،‬وه‌زیر‌و پله‌وه‌زیر ‪10‬‬ ‫جێگر وه‌زیر‪ 180 ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌گش���تی‌‪،‬‬ ‫‪ 4‬پارێ���زگار‌و ‪ 8‬جێگ���ر‪24 ،‬‬ ‫قائیمه‌قام(به‌پله‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌)‪،‬‬ ‫‪ 50‬قائیمه‌ق���ام‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ناحیه‌ی‌ بێكار(معوم)‪78 ،‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگا(به‌پله‌ی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌)‪ 100 .‬راوێژكاری‌‬ ‫پله‌أ‌و ‪ 200‬راوێژكاری‌ پله‌ب‪ 250 ،‬حاكم‬ ‫‪1500‬خانه‌نشینی‌ پله‌تایبه‌ت‪.‬‬ ‫هه‌نگاوی‌ یه‌كه‌می‌ پڕۆژه‌كه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫به‌پێی بڕیاری‌ چاكسازی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌زیران كۆی‌ گش���تی‌ پاره‌ی‌ راگیراوی‌‬ ‫ئه‌م پله‌تایبه‌تان���ه‌ ده‌كاته‌(‪ 2,2‬ملیار‬ ‫دین���ار له‌ك���ۆی‌ گش���تی‌ موچ���ه‌ ‪925‬‬ ‫ملیار‌و له‌گوژم���ه‌ی‌ ده‌رماڵه‌ ‪510‬ملیار)‬ ‫ك���ه‌ ده‌كات���ه‌(‪ )%0,4‬ی‌ ده‌رماڵ���ه‌ی‌‬ ‫خه‌رجك���راوی‌ كارمه‌ندان���ی‌ هه‌رێ���م‌و‬ ‫(‪ )%0,2‬ی‌ گوژمه‌ی‌ پاره‌ی‌ خه‌رجكراو‬ ‫ب���ۆ موچه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ چ چاكس���ازیه‌كه‌؟ چ‬

‫كون‌و كه‌له‌به‌رێك له‌م هه‌مو ش���ه‌به‌قه‌ متمانه‌پێدراودا‪ ،‬بێت‌و قس���ه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌گرێ���ت ك���ه‌ له‌جه‌س���ته‌ی‌ هه‌رێمدا چاكس���ازی‌ له‌پارله‌ماندا ب���كات‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫هه‌ی���ه‌؟‪ ،‬گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و نا ش���ه‌فافی‌ له‌ س���نور به‌زاندێكی‌ جدیه‌‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫داهاتی‌ گرێبه‌سته‌كانی‌ نه‌وت‌و گومرگ‌و جێبه‌جێك���ردن چ���ۆن خۆی‌ س���ه‌پاند‬ ‫باج���ه‌كان‌و دامه‌زراندن���ی‌ به‌لێش���او به‌سه‌ر پارله‌ماندا‌و به‌كوده‌تایه‌ك په‌كی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ به‌و دۆخ���ه‌ قه‌یراناویه‌ داراییه‌ خس���ت‪ ،‬ئه‌مجاره‌ش له‌ب���ری‌ پارله‌مان‬ ‫گه‌یان���دوه‌‌و س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بڕی���اڕ ده‌دات‌و ده‌ی���ه‌وێ به‌خه‌ڵك���ی‌‬ ‫وه‌زیران له‌بری‌ جاڕدانی‌ چاكسازی‌ له‌و كوردستان بڵێ‪ ،‬بون‌و نه‌بونی‌ پارله‌مان‬ ‫بوارانه‌دا له‌س���ه‌ره‌وه‌ ئاماژام بۆكرد‪ ،‬بۆ بۆ ئه‌وان وه‌ك یه‌ك���ه‌‌و ئه‌م هه‌نگاوه‌ی‌‬ ‫خۆڵ له‌چاوكردنی‌ خه‌ڵك وه‌ك السایی حكومه‌ت ده‌س���وه‌ردانێكی‌ بێ په‌رده‌ی‌‬ ‫كردن���ه‌وه‌ی‌ عه‌ب���ادی‌ دێ���ت‌و له‌غیابی حكومه‌ت���ه‌ له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ پارله‌م���ان‌و‬ ‫په‌رله‌مان���دا بڕی���اری‌ كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ دادوه‌ریدا‌و كوده‌تای‌ دوهه‌مه‌‬ ‫موچ���ه‌ی‌ پله‌ب���ااڵكان ده‌دات (ئه‌م���ه‌ به‌سه‌ر پارله‌مان‌و یاس���ادا‪ .‬چاكسازی‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ وای���ه‌ به‌كه‌وچك تانكه‌رێك ناو پارله‌مان زۆر له‌وه‌ زیاتری‌ گه‌ره‌كه‌‬ ‫پڕبكه‌ی���ت) راس���ته‌ كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ كه‌ حكوم���ه‌ت خۆی‌ كردوه‌ته‌ كوێخای‌‪،‬‬ ‫موچه‌ی‌ پله‌بااڵكانیش هه‌نگاوێكه‌ ده‌بێ چاكس���ازی‌ ل���ه‌روی‌ كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫بنرێ ب���ه‌اڵم نابێت ده‌س بۆ ئه‌م بواره‌ ژماره‌ی‌ ئه‌ندامانی‌ پارله‌مان‌و راوێژكار‌و‬ ‫ببرێت له‌غیاب���ی پارله‌ماندا‪ ،‬پارله‌مان‌و كارمه‌ن���ده‌كان‌و ده‌رماڵه‌ی‌ پارله‌مانتار‌و‬ ‫ی دو دام���ه‌زراوه‌ی‌ كارمه‌نده‌كانی‌ پارله‌مانه‌وه‌ پڕۆسه‌یه‌كه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ دادوه‌ر ‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆن‌و ده‌س���ه‌اڵت‌و بودج���ه‌ی‌ به‌پارله‌مان خۆی‌ نه‌بێ���ت به‌حكومه‌ت‬ ‫خۆیان جیایه‌‪ ،‬ناكرێت ئه‌و حكومه‌ته‌ی‌ ناكرێت‪.‬‬ ‫ك���ه‌ پارله‌م���ان متمان���ه‌ی‌ پێ���داوه‌‬ ‫هه‌نگاوی‌ دوهه‌می‌ حكومه‌ت‪-:‬‬ ‫له‌غیاب���ی پێنج یه‌ك���ی‌ ئه‌ندامه‌كانیدا‌و‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌غیاب���ی‌ وه‌زیری‌ داراییه‌كی‌‬

‫بڕی���اری‌ داوه‌ ك���ه‌ زه‌وی‌ ب���دا ب���ه‌و‬ ‫كارمه‌ندان���ه‌ی‌ س���ودمه‌ند نه‌ب���ون‬ ‫له‌وه‌رگرتن���ی‌ زه‌وی‌‌و خان���و ش���وقه‌‪،‬‬ ‫ژم���اره‌ی‌ كارمه‌ندانی‌ هه‌رێ���م ‪744000‬‬ ‫كارمه‌نده‌‪ ،‬به‌پێی به‌دواداچونه‌كانی‌ ئێمه‌‬ ‫چوار یه‌كی‌ ئه‌م كارمه‌ندانه‌ س���ودمه‌ند‬ ‫نه‌ب���ون‌و ژماره‌ی���ان ده‌كات���ه‌ ‪186000‬‬ ‫كارمه‌ن���د‪ ،‬بۆ دابینكردنی‌ زه‌وی‌ بۆ ئه‌م‬ ‫ژماره‌یه‌ له‌كارمه‌ن���د ‪37000‬دۆنم زه‌وی‌‬ ‫پێویس���ته‌ به‌له‌به‌رچاوگرتن���ی‌ روبه‌ری‌‬ ‫خزمه‌تگ���وزاری‌‌و س���ه‌وزایی‌و قه‌ره‌بوی‌‬ ‫جوتیاران‪.‬‬ ‫ئای���ا حكومه‌تی‌ هه‌رێ���م پالنی‌ چیه‌‬ ‫ب���ۆ دابینكردنی‌ ئه‌م روبه‌ره‌ خه‌یاڵیه‌؟!‬ ‫ئای���ا پالنی‌ چیه‌ بۆ دابینكردنی‌ زه‌وی‌‬ ‫نیش���ته‌جێ بۆ هاواڵتیانی‌ ئاسایی واته‌‬ ‫ئ���ه‌و هاواڵتیان���ه‌ی‌ ك���ه‌ كارمه‌ندنین‌و‬ ‫نه‌بونه‌ته‌ بار به‌سه‌ر حكومه‌ته‌وه‌‌و خۆیان‬ ‫بژێوی‌ خۆیان دابینده‌كه‌ن له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫كرێچین‪ ،‬ئایا كه‌سێك حكومه‌ت بژێوی‌‬ ‫ژیان���ی‌ دایبنبكات شایس���ته‌ی‌ یه‌كه‌ی‌‬ ‫نیش���ته‌جێیه‌‪ ،‬یان كه‌س���ێك پش���تی‌‬ ‫به‌خ���ۆی‌ به‌س���توه‌؟! بێگومان دوهه‌م‪،‬‬ ‫پالنی‌ حكومه‌ت بۆ ئاریشه‌ی‌ نیشته‌جێ‬

‫دروستكردنی‌ یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێ ستون ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���و‪ ،‬له‌س���اڵی‌ ‪ 2012‬وه‌ ب���ه‌م بیانوه‌‬ ‫دابه‌ش���كردنی‌ زه‌وی‌ راگی���راوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێستا‌و به‌په‌له‌حكومه‌ت دێت‌و له‌غیابی‬ ‫پارله‌ماندا‌و به‌بێ دراسه‌كردن‌و وه‌رگرتنی‌‬ ‫بۆچونی‌ كه‌س���انی‌ ش���اره‌زاو سه‌رۆك‬ ‫شاره‌وانیه‌كان‪ ،‬ئاوا بڕیارێك ده‌رده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌ب���ێ چۆن ئ���ه‌م پالن���ه‌ی‌ جێبه‌جێ‬ ‫ب���كات؟! له‌كاتێكدا ئێم���ه‌ له‌پارله‌مان‬ ‫به‌راسپارده‌ ئاگاداری‌ حكومه‌تمان كردوه‌‬ ‫بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ كێش���ه‌ی‌ نیشته‌جێ‬ ‫په‌نا بۆ دروستكردنی‌ یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێ‬ ‫بب���ات كرێچی‌ ب���ون‌و هاوس���ه‌رگیری‌‌و‬ ‫ژماره‌ی‌ من���داڵ بكاته‌ پێوه‌ر‌و بنه‌ما بۆ‬ ‫دابینكردن���ی‌ یه‌كه‌ی‌ نیش���ته‌جێ‪ .‬ئه‌م‬ ‫پالنه‌ی‌ حكومه‌ت له‌غیاب���ی پارله‌ماندا‬ ‫به‌ك���رداری‌ نابینم‌و ته‌نه���ا ریكالمه‌ بۆ‬ ‫حكومه‌تێكی‌ شكستخواردو‌و هه‌وڵدانه‌ بۆ‬ ‫راستكردنه‌وه‌ی‌ بارێكی‌ كه‌وتو‪ ،‬حكومه‌ت‬ ‫پێویس���ته‌ له‌و باره‌یه‌وه‌ پالنی‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌بێ دراس���ه‌كردن ده‌سبكاته‌وه‌‬ ‫به‌زه‌وی‌ دابه‌شكردن كۆچی‌ گوندیه‌كان‬ ‫بۆ شار ئه‌وه‌نده‌ی‌ دی‌ زیاد ئه‌كات‌و ئه‌و‬ ‫رێژه‌ كه‌مه‌ی‌ دانیش���توی‌ گونده‌كان كه‌‬

‫كه‌متره‌ له‌‪ %10‬نامێنێ‪ ،‬بۆیه‌ باش���تره‌‬ ‫حكوم���ه‌ت پێش ئه‌وه‌ی‌ بی���ر له‌زه‌و ‌‬ ‫ی‬ ‫دابه‌ش���كردن له‌شارو ش���ارۆچكه‌كاندا‬ ‫بكاته‌وه‌ پالن ب���ۆ ئاوه‌دانی‌ گونده‌كان‬ ‫دابڕێ���ژێ‪ ،‬دوات���ر له‌رێ���ی كۆمپانیای‌‬ ‫كه‌رتی‌ گش���تیه‌وه‌ كێش���ه‌ی‌ نیشته‌جێ‬ ‫به‌دروستكردنی‌ شوقه‌ حه‌لبكات‪.‬‬ ‫زۆربون ئه‌وانه‌ی‌ وه‌زیره‌كانی‌ گۆڕانیان‬ ‫تۆمه‌تبار ئه‌ك���رد به‌دواكه‌وتنی‌ موچه‌‌و‬ ‫وه‌ستانی‌ پڕۆژه‌كان‪ ،‬وا ‪ 75‬رۆژ به‌سه‌ر‬ ‫رێگریك���ردن له‌س���ه‌رۆكی‌ پارله‌م���ان‌و‬ ‫وه‌زیره‌كان���ی‌ گۆڕاندا تێپه‌ڕی‌‪ ،‬له‌غیابی‌‬ ‫گۆڕان���دا موچه‌ له‌‪2‬مانگ���ه‌وه‌ بۆ چوار‬ ‫مان���گ دواكه‌وت���وه‌‌و یه‌ك پ���ڕۆژه‌ش‬ ‫نه‌كه‌وتوه‌ت���ه‌وه‌ كار‪ ،‬ئ���ه‌م وه‌اڵم���ه‌‬ ‫بۆ ئه‌وان���ه‌ی‌ نوێنه‌ره‌كان���ی‌ گۆڕانیان‬ ‫به‌كه‌مته‌رخه‌م ده‌زانی‌‪.‬‬ ‫تێبینی‌‪-:‬‬ ‫به‌ب���ه‌رواری‌ ‪2015/10/8‬له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫چاكس���ازیه‌وه‌ پڕۆژه‌یه‌كم ل���ه‌دو توێی‬ ‫‪ 31‬الپه‌ڕه‌دا پێشكه‌ش به‌سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫پارله‌م���ان‌و حكوم���ه‌ت ك���رد‪ ،‬ئ���ه‌م‬ ‫چاكس���ازیانه‌ی‌ له‌س���ه‌ره‌وه‌ باسم كرد‬ ‫به‌درێژی‌‌و به‌وردی‌ باسیلێكراوه‌‪.‬‬

‫وه‌اڵمێك بۆ كاك ‌ی ده‌مڕاست ‌ی وه‌زاره‌ت ‌ی په‌یوه‌ندی نێوان زانستی یاساو‬ ‫زانستی مۆڕاڵ‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫په‌روه‌رده‌‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ل����ه‌و ڕۆژگاره‌دا ئێم����ه‌ وه‌ك پێك����ۆڵ‬ ‫قوربانیم����ان ب����ۆ ده‌دا‪ ،‬كه‌چ����ی وا دوای‌‬ ‫(‪ )35‬س����اڵ تۆی به‌ڕێز سه‌باره‌ت به‌زمان‌و‬ ‫نوس����ینمان پالرمان تێده‌گریت‪ ،‬نه‌ك هه‌ر‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش‪ ،‬به‌ڵك����و تۆمه‌تبارمانده‌كه‌ی����ت‬ ‫ب����ه‌وه‌ی‌‪ ،‬كه‌ به‌نده‌ مه‌ترس����ی بۆ هه‌نگاوه‌‬ ‫ئه‌رێنییه‌كانتان دروس����تده‌كه‌م‪ .‬به‌وه‌شه‌وه‌‬ ‫نه‌وه‌س����تاویت‌و ده‌فه‌رموی����ت گۆوای����ه‌ بۆ‬ ‫مه‌رامێك����ی‌ دیك����ه‌‌و به‌خواس����تێكی‌ دیكه‌‬ ‫ده‌جوڵێنرێی����ن!‪ .‬به‌ن����ده‌ له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م‬ ‫فه‌رمایش����تانه‌دا ه����ه‌ر هێن����ده‌ ده‌ڵێم‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ به‌ڕاستی‌ بێئاگایییه‌كی‌ ته‌واوه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌نده‌ بناس����ن‪ ،‬چونكه‌ به‌ش����انازییه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێم ك����ه‌ هه‌ر له‌باپیرانمان����ه‌وه‌ له‌ڕاژه‌ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌س����ته‌مدیده‌كه‌ماندا بوین‌و خه‌ڵكانی‌‬ ‫به‌ئاگاش ل����ه‌م الیه‌نه‌‪ ،‬كه‌منی����ن‪ .‬هه‌ر بۆ‬ ‫نمون����ه‌ من له‌پۆلی یه‌كهه‌می‌ س����ه‌ره‌تاییدا‬ ‫ب����وم‪ ،‬ك����ه‌ باوك����م له‌شۆڕش����ی ئه‌یلولدا‬ ‫ش����ه‌هید بوه‌‪ .‬نه‌ك هه‌ر ئ����ه‌وه‌ش‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫خۆم دروس����ت دوای‌ ده‌ س����اڵ له‌و مێژوه‌‬ ‫بومه‌ته‌ پێشمه‌رگه‌‌و دیسان به‌شانازییه‌كی‌‬ ‫زۆره‌وه‌ ده‌ڵێ����م‪ ،‬ك����ه‌ له‌پێش����مه‌رگایه‌تیدا‬ ‫خه‌اڵتی‌ سه‌رۆك مه‌ال مس����ته‌فای‌ بارزانیم‬ ‫پێبه‌خش����راوه‌‪ .‬ئیتر ده‌بێ����ت كام مه‌رام‌و‬ ‫خواست من بجوڵێنێت؟!‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ش له‌هه‌ش����تاكانی‌ س����ه‌ده‌ی‌‬ ‫ڕابردودا‪ ،‬نه‌كردنی‌ واژۆیه‌ك بۆ حیزبه‌كه‌ی‌‬ ‫دیكتات����ۆر‪ ،‬هه‌ل����ی خوێندن����ی‌ له‌واڵت����ی‌‬ ‫فه‌ڕه‌نس����ا‪ ،‬له‌ده‌س����تدام‪ .‬ئه‌وه‌ له‌كاتێكدا‪،‬‬ ‫ك����ه‌ س����ه‌رجه‌م داواك����راوه‌كان‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنی‌ وه‌زاره‌تی‌ خوێندنی‌ بااڵی‌‬ ‫عێراقیش����دا په‌ڕیبوم����ه‌وه‌‪ ،‬ك����ه‌ بێگومان‬ ‫ش����انازیش به‌و هه‌ڵوێسته‌وه‌ ده‌كه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌كه‌سی ناش����ارمه‌وه‌‪ ،‬كه‌ نیگه‌رانم له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌س����انی‌ هه‌ڵپه‌رس����تی‌ خاوه‌ن بڕوانامه‌ی‌‬ ‫واڵتان����ی‌ ئه‌و ڕۆژگاره‌‪ ،‬له‌ئێس����تادا خاوه‌ن‬ ‫پۆس����ت‌و به‌رنامه‌داڕێژه‌ری‌ نه‌ته‌وه‌كه‌مبن‪.‬‬ ‫دییاره‌ ئه‌مه‌شم له‌وه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬كه‌ له‌خه‌می‌‬ ‫پل����ه‌‌و پایه‌دا ب����م‪ ،‬به‌ڵك����و له‌وه‌وه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫پێموایه‌ گورك هه‌ر به‌گورگی‌ ده‌مێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ركاتێك هه‌لی بۆ بڕه‌خس����ێت زییانی‌ بۆ‬ ‫په‌زه‌ك����ه‌ ده‌بێت‪ .‬ئیتر كاكی‌ ده‌مڕاس����ت‪،‬‬ ‫ده‌بێت كام خوازت‌و مه‌رام بمجوڵێنێت؟!‪.‬‬

‫سه‌رباری‌ هه‌مو ئه‌وانه‌ش‪ ،‬با شتێك به‌تۆ ‌ی‬ ‫ئازیز بڵێم‪ ،‬كه‌ حه‌سره‌تی‌ هه‌مو ده‌روێشانی‌‬ ‫كوردایه‌تین‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ زمان‌و كار‌و ته‌الشیان‬ ‫له‌پێناوی‌ نه‌ته‌وه‌كه‌یاندایه‌‪ ،‬كه‌چی حیزبانی‌‬ ‫كورد‌و پیاوانیان هه‌میشه‌ به‌چاوی‌ گومانه‌وه‌‬ ‫تێیانده‌ڕوان����ن‪ .‬نمون����ه‌ش ه����ه‌ر به‌خ����ۆم‬ ‫ده‌هێنم����ه‌وه‌‪ ،‬ك����ه‌ چه‌ندانجار كه‌س����انێك‬ ‫له‌دڵسۆزانی‌ هه‌ردو حیزبه‌كه‌ی‌ ده‌سه‌اڵت‪،‬‬ ‫كه‌ به‌نده‌ی����ان ناس����یوه‌‪ ،‬ئاگاداریانكردوم‬ ‫له‌وه‌ی‌ چه‌ندان ڕاپۆرتم لێدراون‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫به‌وه‌ی‌ كه‌ سه‌ر به‌حیزبه‌كه‌ی‌ به‌رامبه‌ریانم‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌وان دڕاندویان����ن‪ .‬نه‌ك هه‌ر ئه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك����و خوێندكارێك����ی‌ ئاخرزه‌م����ان له‌م‬ ‫س����ااڵنه‌دا نوسینێكی‌ س����ه‌باره‌ت به‌به‌نده‌‬ ‫باڵوكرده‌وه‌‪ ،‬گۆوایه‌ من تاریكی‌‌و ماركسییه‌تم‬ ‫فێرك����ردون!‪ .‬هه‌مو ئه‌وه‌ش له‌ب����ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫بو‪ ،‬كه‌ من وان����ه‌ی‌ كوردۆلۆژیم به‌و وتوه‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش له‌گه‌ڵ ئه‌وی‌ خۆ به‌ئیمانداری‌ سه‌ر‬ ‫به‌حیزبی ئیس��ل�امی‌ سیاسیدا نه‌گونجاوه‌!‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ هه‌لومه‌رج����ی ئێمه‌مانانه‌‪ ،‬جا تۆی‬ ‫به‌ڕێزیش به‌كام ڕبه‌ده‌یپێویت‪ ،‬ئازادیت‪.‬‬ ‫كاكی‌ ده‌مڕاس����ت‪ ،‬لێممه‌گره‌ ئه‌گه‌ر بڵێم‬ ‫وتاره‌كه‌مت����ان به‌باش����ی نه‌خوێندوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ به‌ن����ده‌ ئ����ه‌و هۆیانه‌ش����م‬ ‫ده‌ستنیش����انكردون‪ ،‬كه‌ بۆچی خه‌ڵكه‌كه‌‬ ‫تابێت بڕوای‌ به‌خوێن����دن له‌قوتابخانه‌كانی‌‬ ‫خۆماندا كه‌مده‌بێ����ت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ش ڕه‌نگه‌‬ ‫م����ن چاكتر له‌خه‌ڵكیت����ر له‌گرنگیی زمانی‌‬ ‫ئینگلیزی‌ له‌ئێستای‌ جیهاندا به‌ئاگابم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌شم خس����توه‌ته‌ڕو‪ ،‬كه‌ شێواز‌و ڕێبازی‌‬ ‫وتنه‌وه‌ی‌ ئه‌و وانه‌ی����ه‌ له‌قوتابخانه‌كانماندا‬ ‫له‌بار نییه‌‪ ،‬هاوكات مامۆس����تای‌ پێویستی‌‬ ‫به‌شێوه‌ی‌ واڵتانی‌ تر بۆده‌سته‌به‌رنه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫ده‌نا هه‌ر به‌و وانه‌یه‌ی‌‪ ،‬كه‌ له‌بنه‌ڕه‌تییه‌وه‌‬ ‫ده‌خوێنرێ����ت‪ ،‬زانین����ی‌ زمان����ی‌ ئینگلیزی‌‬ ‫مس����ۆگه‌ر ده‌كرا‪ .‬دواتر‪ ،‬كاكی‌ وه‌اڵمنوس‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ����ت‪ :‬قوتابی ئاماده‌ ده‌كه‌ین بۆ زانكۆ‪،‬‬ ‫زمان����ی‌ قوتاب����ی ده‌به‌س����تینه‌وه‌ به‌زمانی‌‬ ‫جیهانیی����ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئێس����تا ك����ه‌س نه‌ماوه‌‬ ‫ئینته‌رنێت����ی‌ نه‌بێ����ت‌و س����ه‌ردانی‌ كون‌و‬ ‫قوژبنه‌كانی‌ ئه‌م دونیا زه‌به‌الحه‌ی‌ زانیاری‌و‬ ‫زانست نه‌كات‪ .‬دواتر ده‌ڵێت‪(( :‬خه‌ڵكیش‬ ‫له‌و جۆره‌ واسته‌‌و واسته‌كاری‌و پاڵه‌په‌ستۆ‬

‫گه‌وره‌ی����ه‌ ده‌ربهێنین كه‌ ده‌یخه‌نه‌ س����ه‌ر‬ ‫قوتابخانه‌ زمان ئینگلیزییه‌كان به‌هۆی ئه‌و‬ ‫خواسته‌ زۆره‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌م قوتابخانانه‌ی‌‬ ‫كه‌ پرۆس����ه‌ی‌ ئینگلیزی‌ تیایاندا ده‌س����تی‌‬ ‫پێ ك����رد هه‌ب����و ڕه‌نگه‌ خۆش����ت یه‌كێك‬ ‫بیت له‌وانه‌‪ .‬وایكرد ش����ێلگیرتربین له‌سه‌ر‬ ‫به‌رده‌وامبونمان له‌م پرۆسه‌یه‌))‪.‬‬ ‫به‌ڕاس����تی‌ ئه‌م بڕگه‌یه‌ قس����ه‌ نه‌سته‌قه‌‬ ‫كوردییه‌ك����ه‌م بیرده‌خات����ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫((ك����ورد بدوێنه‌‪ ،‬خۆی ش����ه‌رحی‌ خۆی‬ ‫ده‌كات!))‪ ،‬ئاخ����ر كاكی‌ ب����را چۆن‌و به‌كام‬ ‫ویژدان ڕه‌وایه‌‪ ،‬كه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ پاڵه‌په‌ستۆ‬ ‫ب����ۆ چونه‌ ب����ه‌ر خوێندن����ی‌ ئینگلیزیزمان‬ ‫هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئێم����ه‌ زمانمان له‌بواری زانس����تدا‬ ‫وه‌البنێین؟‪ ،‬جگ����ه‌ له‌وه‌ش‪ ،‬من نازانم ئه‌و‬ ‫ڕمللێدان����ی‌ (ڕه‌نگه‌ خۆش����ت یه‌كێك بیت‬ ‫له‌وان����ه‌)ت له‌كوێوه‌ هێن����اوه‌؟‪ .‬دییاره‌ من‬ ‫هه‌رگیز كێش����ه‌م نییه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌گه‌ر چه‌ندان‬ ‫وشه‌‌و زاراوه‌ی‌ بێگانه‌ له‌بواره‌كانی‌ زانست‌و‬ ‫ته‌كنه‌لۆژی����ادا هه‌بن‌و له‌ب����اری نه‌بونیاندا‬ ‫به‌زمانی‌ كوردی‪ ،‬ه����ه‌ر به‌زمانه‌ بێگانه‌كه‌‬ ‫بمێنن����ه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌مه‌ی‌ ئێ����وه‌ وانییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو خوێندنی‌ زانس����ته‌ به‌زمانی‌ بێگانه‌‪.‬‬ ‫سه‌رگرتنی‌ ئه‌مه‌ش له‌م هه‌لومه‌رجه‌دا‪ ،‬كه‌‬ ‫پرس����ی زمان له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌ هه‌رێمه‌وه‌‬ ‫پێشه‌نگییه‌تیی نه‌دراوه‌تێ‌و هاوكات پرسی‬ ‫زمان����ی‌ س����تاندارد له‌هه‌رێمه‌كه‌ماندا درایه‌‬ ‫ده‌س����ت قه‌ده‌رێك����ی‌ نادیی����ار‪ ،‬ئیتر خودا‬ ‫ده‌زانێ����ت هه‌نگاوی‌ دوات����ر چیده‌بێت‪ .‬بۆ‬ ‫به‌دوری‌ بزانین‪ ،‬كه‌ ح����ه‌زی‌ به‌مۆدێرنبون‬ ‫بابه‌ته‌كانی‌ تریش ناگرێته‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ئێستادا زۆرن ئه‌و به‌ناو ئه‌كادیمییانه‌ی‌‪،‬‬ ‫كه‌ به‌ئاش����كرا‌و ژێربه‌ژێری����ش له‌گه‌ڵ وه‌ها‬ ‫هه‌نگاوێكدان‪ .‬جگ����ه‌ له‌وه‌ش‪ ،‬ئه‌گه‌ر وه‌ك‬ ‫ئامار س����ه‌یربكه‌ین‪ ،‬ئه‌وا ك����ه‌م به‌رپرس‌و‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن����د‌و دارا ه����ه‌ن‪ ،‬ك����ه‌ منداڵیان‬ ‫له‌به‌رخوێندن����ی‌ كوردیدا ماب����ن‪ .‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ گیانی‌ مه‌والنای‌ ڕۆمیدا‪ ،‬ده‌ڵێم‪:‬‬ ‫قه‌ت به‌چاكی‌ په‌ی‌ به‌حاڵ نابا ‪...‬‬ ‫سا ده‌با به‌سبێ وتار‌و وه‌سسه‌الم‬ ‫وه‌ك دوا وت����ه‌ش‪ ،‬هیوادارم من هه‌ڵه‌بم‌و‬ ‫ئێوه‌ ب����ه‌م كاره‌ت����ان ك����ورد‌و زمانه‌كه‌ی‌‬ ‫پێشبخه‌ن‪.‬‬

‫س���ێیه‌م‪ :‬ئ���ه‌و ك���ردارو ڕه‌فتاران���ه‌ی ك ‌ه‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تی یاسایی دروست ده‌كه‌ن به‌اڵم‬ ‫نامۆڕاڵ���ی‌ نین‪ ،‬بۆ نمونه‌ س���ه‌رپێچی‌ كردنی‬ ‫ڕێس���اكانی یاس���ای هاتو چۆ یان ئه‌و ڕێسا‬ ‫یاس���ایییه‌ی ك���ه‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی تۆماری‬ ‫خانوب���ه‌ره‌ مه‌رج داده‌نێت بۆ گواس���تنه‌وه‌ی‬ ‫خاوه‌ندارێتی عه‌قار‪ ،‬س���ه‌رپێچی ئه‌م ڕێس���ا‬ ‫یاس���اییه‌ به‌رپرس���یاریه‌تی مۆڕاڵی دروست‬ ‫ناكات‪.‬‬ ‫چواره‌م‪ :‬ئه‌و كردارو ڕه‌فتارانه‌ی كه‌ هه‌ردو‬ ‫به‌رپرس���یاریه‌تی یاس���ایی‌و مۆڕاڵی‌ دروست‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬مه‌به‌س���ت له‌و ك���ردارو ڕه‌فتارانه‌یه‌‬ ‫كه‌ یاس���ا‌و مۆڕاڵ هه‌مان هه‌ڵوێس���تیان هه‌یه‌‬ ‫له‌س���ه‌ریان‪ ،‬هه‌ردوكی���ان ئیدان���ه‌ی ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫بكه‌ره‌كانی پێویس���ته‌ هه‌ردو سزای یاسایی‌و‬ ‫مۆڕاڵ���ی وه‌ربگرن‪ ،‬ئ���ه‌م ك���ردارو ڕه‌فتارانه‌‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا ڕێس���ای مۆڕاڵین به‌اڵم یاسادانه‌ر‬ ‫وه‌ریگێڕاون بۆ ڕێس���ای یاسایی‪،‬پارێزه‌رایه‌تی‬ ‫یاسایی بۆ داناون له‌ڕیگه‌ی دیاریكردنی سزای‬ ‫ماددی بۆ ئه‌نجامده‌رانی‪ ،‬ئه‌وه‌ش له‌به‌ر گرنگی‌و‬ ‫كاریگه‌رییان له‌سه‌ر كۆمه‌ڵگه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌ دزی‌و‬ ‫كوشتن‌و زیان گه‌یاندن به‌به‌رژه‌وه‌ندی گشتی‬ ‫‪...‬هتد‪.‬‬ ‫له‌ژێ���ر ڕۆش���نایی ئ���ه‌و ڕونكردنه‌وانه‌ی‬

‫سه‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ڵسه‌نگاندنێك بۆ ئه‌و كردارو‬ ‫ڕه‌فتارانه‌ بكه‌ین كه‌ له‌دوای ‪ 23‬ی حوزه‌یرانه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجام دراون له‌هه‌رێمی كوردستان هه‌ر له‌ڕێگه‌‬ ‫گرتن له‌س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان له‌ڕێگه‌ی هێزی‬ ‫چه‌كداریه‌وه‌ له‌بازگه‌ی پردێ‪،‬له‌كارخس���تنیی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌ی شه‌رعی‌و ڕێگه‌ گرتن له‌ئه‌ندامانی‬ ‫په‌رله‌مان له‌بازگه‌ی دێگه‌ڵه‌و دورخس���تنه‌وه‌ی‬ ‫به‌شێك له‌وه‌زیره‌كانی حكومه‌ت به‌نایاسایی‌و‬ ‫په‌ن���ا ب���ردن ب���ۆ هه‌مو ج���ۆره‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌و‬ ‫چاوسوركردنه‌وه‌یه‌ك به‌رامبه‌ر نوێنه‌رانی گه‌ل‬ ‫( ئه‌ندامانی په‌رله‌مان) بۆ به‌ش���دارینه‌كردن‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی یاس���ایی په‌رله‌مان‌وجاسوسی‌و‬ ‫مانه‌وه‌ له‌پۆستی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم به‌بێ‬ ‫پاڵپشتی یاسایی به‌كارهێنانی پێگه‌و بودجه‌و‬ ‫قوتی خه‌ڵك بۆ به‌رژه‌وه‌ندی حزبی‌و كه‌س���ی‬ ‫وپه‌لكێ���ش كردنی له‌ش���كری بێگان���ه‌ بۆ ناو‬ ‫خاكی هه‌رێ���م ‪..‬هتد‪ .‬بێگومان ئه‌م ڕه‌فتارانه‌‬ ‫هه‌مویان نایاس���ایین‪ ،‬به‌رپرسیاریه‌تی یاسایی‬ ‫ب���ۆ بكه‌ره‌كانیان دروس���ت ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ ل���ه‌م ڕه‌فتارانه‌ به‌پێ���ی مادده‌كانی‬ ‫(‪226،260،331،332،340،341،421 ،156‬‬ ‫‪ )430،‬له‌یاس���ای سزادانی عێراقی ژماره‌ ‪111‬‬ ‫ساڵی ‪ 1969‬سزای یاساییان بۆ دانراوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پێویس���ته‌ له‌س���ه‌ر ده‌زگای داواكاری گشتی‬

‫له‌هه‌رێمی كوردستان به‌ئه‌ركی خۆی هه‌ستێت‬ ‫له‌م بواره‌دا‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی جێگه‌ی تێڕامانی‬ ‫زیاتره‌ الیه‌نی مۆڕاڵی‌و تیش���ك خستنه‌ سه‌ر‬ ‫الدانی مۆڕاڵ���ی ئه‌م ڕه‌فتارانه‌ی���ه‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫ئ���ه‌م ڕه‌فتاران���ه‌ به‌رپرس���یاریه‌تی مۆڕاڵ���ی‬ ‫دروس���ت ده‌كه‌ن ب���ۆ بكه‌ره‌كانی���ان چونكه‌‬ ‫هه‌ریه‌ك���ه‌ له‌م ڕه‌فتارانه‌ جگه‌ له‌وه‌ی كه‌ زیان‬ ‫گه‌یاندنه‌ به‌به‌رژه‌وه‌ندی گشتی له‌هه‌مان كاتدا‬ ‫ڕێزنه‌گرتنه‌ له‌بڕیاری گه‌ل‌و نه‌هێشتنه‌وه‌ی هیچ‬ ‫ئه‌رزشێكه‌ بۆ ده‌نگی گه‌ل‪،‬پێشێلكردنی مافی‬ ‫هاونیش���تمانیانه‌ له‌س���ودمه‌ند بون له‌پشكی‬ ‫خۆیان له‌سامانی ئه‌م هه‌رێمه‌‪،‬به‌و پێ یه‌ ئه‌م‬ ‫ك���ردارو ڕه‌فتارانه‌ له‌ناو كۆمه‌ڵه‌ی چواره‌مدان‬ ‫ل���ه‌و پۆلێن���ه‌ی س���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���ته‌‬ ‫ئه‌نجامده‌رانی���ان جگه‌ له‌س���زای یاس���ایی‪،‬‬ ‫س���زای مۆڕاڵی���ش وه‌ربگرن ئه‌وی���ش بریتیه‌‬ ‫له‌سه‌رزه‌نش���تكردن‌و قبوڵنه‌كردن‌و هه‌ڵوێست‬ ‫وه‌رگرتنی كۆمه‌ڵگه‌ به‌گش���تی بۆ ئه‌م جۆره‌‬ ‫ڕه‌فتاران���ه‌ چونكه‌ زی���ان‌و لێكه‌وته‌كانی ئه‌م‬ ‫جۆره‌ ڕه‌فتارانه‌ به‌ر هه‌مو كۆمه‌ڵگه‌ ده‌كه‌وێت‬ ‫ب���ێ جی���اوازی‪ ،‬هه‌ربێده‌نگیه‌ك له‌ئاس���تی‬ ‫ئه‌م جۆره‌ ڕه‌فتاران���ه‌ به‌جۆرێك له‌جۆره‌كان‬ ‫ش���ه‌رعیه‌ت پێدانیانه‌ كه‌ ل���ه‌دوا جاردا هه‌مو‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ باجه‌كه‌ی ده‌دات‪.‬‬

‫ونـــــبون‬ ‫* پێنج هه‌وی ‌هی‌ خانه‌نیش���ینی‌ به‌ناوه‌كانی‌ (س���عدی ‌ه محمد والیت و فاطمه‌ محمد سعید و عوسمان محمد سعید و عائیش ‌ه‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫محمد سعید و ئامینه‌ محمد سعید) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ ‌‬ ‫ی (س���عدی ‌ه محمد والیت) ونبوه‌‪ ،‬هه‌رك���ه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنته‌و‌ه بۆ‬ ‫ی زانیاری‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی خۆراك و كارتێك ‌‬ ‫* فۆرمێك��� ‌‬ ‫ی خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫كتێبخانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (ئامین ‌ه محمد س���عید) ونبوه‌‪،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنته‌و‌ه بۆ كتێبخانه‌ ‌‬ ‫ی به‌ناو ‌‬ ‫ی شارستان ‌‬ ‫ی بار ‌‬ ‫* پێناس���ێك ‌‬ ‫خاك له‌كه‌الر‪.‬‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ ناوی‌ ( ئیفین عبدالله‌ محمحد امی���ن ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ی مودی���ر موفه‌وه‌وچ ‌‬ ‫* هه‌ویه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫پرسگ ‌هی‌ ئاوین ‌ه ‪.‬‬ ‫ی (ئیفین عبدالل ‌ه محمد امین ) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه‬ ‫ی سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناو ‌‬ ‫ی ژووری‌ باغزرگان ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫بۆ پرسگ ‌هی‌ ئاوین ‌ه ‪.‬‬ ‫ی ( سیفه‌ر س���یفان محمد) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ی ونبو‌ه به‌ناو ‌‬ ‫ی بازرگانی‌ س���لێمان ‌‬ ‫ی زوور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫پرسگ ‌هی‌ ئاوین ‌ه ‪..‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )509‬سێشه‌مم ‌ه ‪2015/12/29‬‬

‫مامی منداڵە کوژراوەکەی جزیرە‪ :‬تا منداڵی تر نەکوژراوە‪ ،‬شەڕ راگرن‬ ‫ئا‪ :‬خەدیجە کامەر‪ -‬دیاربەکر‬ ‫بەشی تورکی بی بی سی‬ ‫لەگ���ەڵ بەردەوامی قەدەغەی هاتوچۆدا‬ ‫له‌جزیرە‪ ،‬ژمارەی قوربانییە مەدەنییەکان‬ ‫لەبەرزبوونەوەدایە‪ .‬کۆرپەیەکی ‪ ٨‬مانگان‬ ‫له‌س���کی دایکیدا‪ ،‬منداڵێکی س���ێ مانگ‬ ‫بەناوی می���رای ئینجەو‪ ،‬رەمەزان ئینجەی‬ ‫هەش���تا س���ااڵن لەنێ���و کوژراوەکاندان‪.‬‬ ‫سەبارەت به‌کوژرانی میرای زانیاری ناکۆک‬ ‫لەمیدایاکان���دا باڵو کراوەتەوە‪ .‬ئاژانس���ی‬ ‫ئانادۆڵ دەڵێت "لەگەڕەکی سوور منداڵێکی‬ ‫‪ ٣‬مانگ لەباوەش���ی پووری���داو لەبالکۆنی‬ ‫ماڵێک���دا‪ ،‬لەالی���ەن تیرۆریس���تەکانەوە‬ ‫بریندارک���را"‪ ،‬ب���ەاڵم ئاژانس���ی هەواڵی‬ ‫دۆغان دەڵێ���ت منداڵەکەو باپیری کەوتنە‬ ‫نێ���و پێکدادانەکانەوە‪ .‬ئاژانس���ی هەواڵی‬ ‫دیجلە‪-‬ش دەڵێ���ت منداڵەکەو خێزانەکەی‬ ‫لەنێ���و ئامبوالنس���ێکدا کە ئااڵی س���پیی‬ ‫لەسەر بوو‪ ،‬لەالیەن پۆلیسەوە پێکران‪.‬‬ ‫عەبدولرەحمان ئینج���ەی مامی میرای‪،‬‬ ‫لەوەاڵمی پرس���یارەکانی (بی بی س���یی‬ ‫تورک���ی)دا وت���ی‪ ،‬باوک���ی‌و برازەک���ەی‬ ‫به‌تەق���ەی زرێپۆش���ەکانی دەوروب���ەری‬ ‫نەخۆش���خانە کوژراون‪" .‬ئ���ەو هەوااڵنەی‬ ‫له‌میدیاکاندا باڵوکراونەوتەوە راس���ت نین‪.‬‬ ‫رووداوەکە ئێ���وارەی هەینی دەوەروبەری‬ ‫س���ەعات ‪٩‬و نیو روویدا‪ .‬باوک���م‌و دایکم‬ ‫لەگ���ەڵ عەبدولکەریمی ب���رام دەژین کە‬ ‫دەکات���ە باپیری می���رای‪ .‬ماڵەکەیان دوو‬ ‫قات���ەو ئەوان لەقاتی س���ەرەوەن‪ .‬لەگەڵ‬ ‫توندبوونەوەی پێکدادانەکاندا‪ ،‬لەترس���ی‬ ‫بۆمب���او تەق���ەی قەنناس بەدەس���تەکان‬ ‫دەیانەوێ بچنە قاتی خوارەوە‪ .‬لەوکاتەدا‬ ‫کە دەچ���ن بۆ قاتی خ���وارەوە‪ ،‬تەقەیان‬ ‫لێکرا"‪.‬‬ ‫"میرای لەس���ەر پلیکانەکان‌و لەباوەشی‬ ‫پووریدا فیش���ەکێک بەر روومەتی کەوت‪.‬‬ ‫وامان زان���ی مردووە‪ ،‬ب���ەاڵم خوێنی لێ‬ ‫نەهات‪ .‬پاش پێنج دەقیقە دەس���تی کرد‬ ‫به‌گری���ان‪ .‬عەبدولکەریمی برام پەیوەندی‬ ‫به‌ئامبوالنسەوە کردو داوای یارمەتیی کرد‪.‬‬ ‫پێی���ان وت با ژنێ���ک‌و دوو پیاو به‌ئااڵی‬ ‫سپییەوە بیهێنن بۆ شوێنێکی دیاریکراو‪.‬‬ ‫رەمەزان���ی باوک���م‪ ،‬روقیی���ەی دایک���م‌و‬ ‫عەبدولکەریمی برام منداڵەکەیان هەڵگرت‌و‬ ‫چوونەدەرەوە‪ .‬سۆلین (دایکی منداڵەکە)‬ ‫و بورهانی باوکی لەماڵەوە مانەوە‪ .‬زۆری‬ ‫پێنەچوو دەنگی تەقە هات‪ .‬پێش ئەوەی‬ ‫ئامبوالنسەکە بێت‪ ،‬تەقەیان لێکرابوو"‪.‬‬

‫کە میرای به‌فیشەکی دووەم هەر لەجێدا‬ ‫گیان دەسپێرێ‪ ،‬رەمەزان‌و روقییە ئینجەش‬ ‫بەسەختی بریندار دەبن‪ ،‬عەبدولکەریمیش‬ ‫کە باپی���ری منداڵەکەی���ە‪ ،‬قوتاردەبێت‪.‬‬ ‫پاشان دەڵێت‪:‬‬ ‫"م���اوەی س���ەعاتێک ل���ەو ش���وێنەدا‬ ‫دەمێنن���ەوە‪ .‬براک���ەم پەیوەن���دی‬ ‫به‌ناسیاوێکییەوە دەکات کە لەو شوێنەوە‬ ‫نزیک���ە‪ .‬ئەوی���ش تەلەفون بۆ فەیس���ەل‬ ‫س���اری یلدز دەکات کە ئەندام پەرلەمانی‬ ‫هەدەپە‪-‬یەو ئاشنایەتی‪ .‬بەهۆی ئەمەشەوە‬ ‫ئامبوالنس دەگاتە شوێنەکەیان"‪.‬‬ ‫جەنازەی می���رای چک���ۆ له‌دەبرێت بۆ گەورەتر نەبوون‪ ،‬تا منداڵی ترو ئینسانی‬ ‫نەخۆشخانەی شرناخ‌و رەمەزان‌و روقییەی تر نەکوژراون‪ ،‬ئەم ش���ەڕە راگرن‪ .‬با ئیتر‬ ‫هاوسەریش���ی رەوانەی نەخۆشخانەیەکی ئاشتی بەرقەرار بێت‪ .‬تاکەی ئەم رووداوانە‬ ‫ئەدەنە دەکرێن‪ ،‬بەاڵم بەرەبەیان رەمەزان بەردەوام دەبن؟"‬ ‫محەمەد ک���وڕی (تایبەت ئینان)ە‪ ،‬ئەو‬ ‫ئینج���ەش گیان���ی س���پاردو جەنازەکەی‬ ‫هێنرا بۆ نەخۆش���خانەی حکومیی ئیدل‪ .‬ژنەی تەمەنی ‪ ٥٥‬ساڵ‌و خاوەنی ‪ ١١‬منداڵ‬ ‫روقییەی نەنکیشی هێشتا له‌ئەدەنە لەژێر ب���وو‪ ،‬رۆژی ‪٢٠‬ی ئەم مانگە له‌س���لۆپی‬ ‫ک���وژراو جەنازەک���ەی بەدرێژای���ی یەک‬ ‫چاودێریدایە‪.‬‬ ‫داوا هەفتە له‌کۆاڵن مایەوە‪ .‬محەمەد دەڵێت‬ ‫ئینج���ە‬ ‫عەبدولرەحم���ان‬ ‫له‌بەرپرسەکانی دەوڵەت دەکات‪ ،‬هەرچی "تورکی���او جیهانیش چاویان بەرامبەر ئەو‬ ‫زووتر بەرەو چارەس���ەری ئەم کێش���ەیە وەحشیگەرییەی لەم ناوچەیەدا روودەدات‪،‬‬ ‫هەنگاو هەڵهێنن‪" :‬ئیدی بەس���ە‪ .‬له‌یەک داخستووە"‪.‬‬ ‫محەمەد کە یوسف‪-‬ی مامیشی لەهەمان‬ ‫ماڵ���دا ب���رازا ‪ ٣‬مانگەک���ەم‌و باوک���ە ‪٨٠‬‬ ‫"تاکەی بەردەوام دەبێ؟"‬ ‫عەبدولرەحمان ئینجە باس لەوەدەکات ساڵەکەم لەدەس���ت دا‪ .‬تا ئەم رووداوانە رووداودا لەدەس���تداوە‪ ،‬دەڵێ���ت کاتێک‬

‫لەتورکیایەکدا کە لەپرۆسەی بەئەندامبوونی یەکێتی ئەوروپادایە‪،‬‬ ‫ژیان‌و مافی هاواڵتییانی کورد لەژێر هەڕەشەدایە"‪ ،‬بۆیە نابێت‬ ‫واڵتانی ئەوروپا بەرامبەر بەم دۆخە بێدەنگ بن‬

‫ئه‌م جار‌ه با كاك نێچیره‌ڤان‬ ‫ده‌ڕابه‌ی‌ دوكانه‌كه‌ی‌ دابداته‌وه‌‬ ‫زانكۆ سه‌ردار‬ ‫بیرم��� ‌ه له‌س���ه‌ر‌و به‌ن���د ‌ی رووداوه‌كان ‌ی‬ ‫(‪‌)17‬ی‌ ش���وباتدا بوو‪ ،‬ئ���ه‌و كات موچ ‌ه‬ ‫له‌كاتی‌ خۆیدابوو‪ ،‬كاره‌با له‌ئێس���تای‌ زۆر‬ ‫باشتر وشار له‌ئێستا ‌ی قه‌ره‌باڵغتر بوو‪ ،‬ئاو‬ ‫كێش���ه‌ ‌ی نه‌بوو‪ ،‬پێشینه‌كانی‌ خانو به‌ر‌هو‌و‬ ‫هاوس���ه‌رگیری‌‌و خزمه‌تگوزاری���ه‌كان زۆر‬ ‫له‌ئێستا باشتر بوون‪ ،‬ئه‌وكات ده‌ریا ‌ی ئیج ‌ه‬ ‫وه‌كو ئێس���تا به‌الشه‌ی‌ ژن‌و منداڵ‌و گه‌نج‌و‬ ‫پیر ‌ی ئه‌م نیشتمانه‌ برس ‌ی نه‌بوو‪ ،‬ئه‌و ده‌م ‌ه‬ ‫په‌ناهه‌نده‌كانی‌ واڵت���ان به‌دنیایه‌ك خه‌ون ‌ی‬ ‫جوان‌و دڵ���ی‌ ره‌نجاوی‌ پ���ڕ له‌غه‌ریبیه‌و‌ه‬ ‫ده‌گه‌ڕانه‌وه‌ نیش���تمان‌و بڕیار ‌ی ئه‌وه‌یانبوو‬ ‫ئێ���ره‌ بكه‌نه‌وه‌ ب���ه‌دوا مه‌نزڵگه‌ی‌ ژیانیان‪،‬‬ ‫ئه‌و كات ش���ته‌كان وه‌ك ئێس���تا بێسه‌رو‬ ‫به‌ر‌ه نه‌بوون‌و هه‌موومان ژیانێك ‌ی ئاسایی‌‌و‬ ‫ساده‌مان به‌ڕێده‌كرد‌و كه‌سمان له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ترمان���دا بێنرخ نه‌بوی���ن‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫په‌رله‌مانێك هه‌بوو ك��� ‌ه په‌رله‌مانتاره‌كان ‌ی‬ ‫به‌هه‌ق���ی‌ ده‌وامكردنی‌ خۆی���ان موچه‌یان‬ ‫وه‌رده‌گرت‪.‬‬ ‫زۆر له‌س���ه‌ری‌ نه‌ڕۆم ئه‌و كات به‌هه‌موو‬ ‫پێوه‌ره‌كان ژیانكردن زۆرله‌ئێس���تا باشترو‬ ‫خۆش���تر ب���وو ب���ه‌و هه‌م���و ناعه‌داله‌تی‌‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵیه‌ ‌ی كه‌ ئ���ه‌و كاتیش هه‌بوو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بینیم���ان (‪)17‬ی‌ ش���وباتی‌ ل���ێ‌ به‌رهه‌م‬ ‫ه���ات‌و براده‌رێكیش له‌نوس���ینێكدا داوا ‌ی‬ ‫له‌ (د‪.‬به‌رهه‌م س���اڵح) س���ه‌رۆكوه‌زیران ‌ی‬ ‫ئه‌وكات كرد كه‌ (ئه‌گ���ه‌ر ئه‌وبوای ‌ه له‌بر ‌ی‬ ‫به‌رهه‌م س���اڵح‪ ،‬ئه‌وا ده‌ڕابه‌ی‌ دوكانه‌كه‌ ‌ی‬ ‫داده‌دایه‌وه‌)‪.‬‬ ‫ئه‌مما ئێستا ئه‌وه‌ ‌ی ك ‌ه هه‌یه‌‌و هه‌مومان‬ ‫باش ده‌یبینین ئه‌وه‌ ‌ی له‌م نیشتمانه‌دانه‌ماو‌ه‬ ‫ژیانه‌‪ ،‬مامۆس���تا ك ‌ه دروستكه‌ری‌ ئینسان ‌ه‬ ‫له‌تاو قه‌رزاری‌ خۆی‌ ده‌كوژێت‪ ،‬پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫كه‌پارێزه‌ری‌ ش���ه‌ره‌ف ‌ی هه‌موومانه‌ سه‌ر ‌ی‬

‫خ���ۆ هه‌ڵده‌گرێت‌و به‌دروش���م ‌ی (یان تیا‬ ‫ئه‌چم ی���ان ده‌رئه‌چ���م) خۆ ‌ی راده‌س���ت ‌ی‬ ‫قه‌ده‌رده‌كات‌و ش���ه‌ره‌ف ‌ی هه‌موومان به‌ج ‌ێ‬ ‫ده‌هێڵێت‪ ،‬ئێستا هه‌مومان حاڵ ‌ی په‌رله‌مان‬ ‫ده‌بینین كه‌چۆن په‌رله‌مانێكه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئێستا‬ ‫نیش���تمان رێك ل ‌ه قیامه‌ت ده‌چێت كه‌س‬ ‫ناتوانێت تێیدا یارمه‌ت ‌ی ئه‌وی‌ تر بدات‪.‬‬ ‫ئه‌مما ئێستا به‌داخه‌وه‌ نه‌گۆڕانێك ماو‌ه‬ ‫جێگه‌ی‌ متمان ‌ه بێت‌و نه‌ حیزب‌و الیه‌نێك ‌ی‬ ‫سیاسی‌ ماو‌ه له‌به‌ره‌ی‌ (گه‌ل) بێت‪ ،‬ئێستا‬ ‫له‌هه‌م���وو كات زیات���ر (گه‌ل) بێكه‌س���ه‌‪،‬‬ ‫ئێستا ئه‌و سیاس���ه‌تمه‌دارانه‌ ‌ی كه‌ چاویان‬ ‫له‌ئاستی‌ مێژوودا نوقاندوه‌‪ ،‬بونه‌ته‌ هۆكار ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پی���او له‌ پیاوه‌ت��� ‌ی بكه‌وێت‪ ،‬هیچ‬ ‫ش���تێكیان له‌ش���وێنی‌ خۆیاندا نه‌هێشتوه‌‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یان رێك ك���ردوه‌ به‌ودوكانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ته‌نها له‌ ده‌ڕابه‌یه‌ك ‌ی شه‌قو شڕه‌و‌ه جوان ‌ی‬ ‫ومرۆڤایه‌ت ‌ی دونیا به‌ش���ه‌قو شڕی‌ ببینێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێس���تا به‌مانا ‌ی كه‌لیم ‌ه پێویست ‌ه ئه‌و‬ ‫ب���راده‌ره‌و هه‌مومان پێك���ه‌وه‌ بڵێین كاك‬ ‫نێچیره‌ڤ���ان له‌به‌ر خاتری‌ هی���چ نا ته‌نها‬ ‫له‌به‌ر خاتری‌ مێژوی‌ خ���ۆت ده‌ڕابه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫دوكانه‌ داب���ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئاخر دوكانداری‌ وه‌ها‬ ‫ناكرێت‪ ،‬چۆن ده‌كرێت خزمه‌ت ‌ی دوكانه‌كه‌ت‬ ‫نه‌كه‌یت‌و بش���ته‌وێت پاره‌ت لێ ‌ی ده‌س���ت‬ ‫بكه‌وێت؟ پێویس���ته‌ بڵێین تكای ‌ه جه‌ناب ‌ی‬ ‫خاوه‌ن دوكان ئه‌گه‌ر دوكاندار ‌ی وه‌ها بێت‬ ‫دڵنیاب ‌ه هه‌موم���ان ده‌توانین دوكاندارێك ‌ی‬ ‫باشتر بین‪.‬‬ ‫پێویسته‌ بڵێین كاك نێچیره‌ڤان‪ ،‬دڵنیاب ‌ه‬ ‫دادانه‌وه‌ی‌ ده‌ڕابه‌ی‌ وه‌ها دوكانێك كه‌تێیدا‬ ‫هی���چ خزمه‌تگوزاری���ه‌ك نه‌بێت باش���ترین‬ ‫رێگه‌یه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ هاونیش���تیمانیه‌كانت‬ ‫له‌ ده‌ری���ای‌ ئیجه‌دا نه‌خنكێن‪ ،‬باش���ترین‬ ‫هۆكار‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌ی پێشمه‌رگ ‌ه له‌ پارێزگار ‌ی‬ ‫ش���ه‌ره‌فمان رانه‌كات‌و مامۆستاش نه‌بێت ‌ه‬ ‫جێگ���ه‌ ‌ی به‌زه‌ی���ی‌ قوتابیه‌كان���ی‌‌و خۆ ‌ی‬ ‫نه‌كوژێت‪.‬‬

‫دایکی لەماڵە دراوس���ێیەک گەڕاوەتەوە‪،‬‬ ‫پێکراوە‪" :‬مام���م بەهانای دایکمەوە چوو‪،‬‬ ‫له‌حەوشەی ماڵەکەماندا پێکرا‪ .‬به‌درێژایی‬ ‫‪ ٢٠‬س���ەعات لەچاوەڕوانیی ئامبوالنس���دا‬ ‫خوێنی لەبەر رۆیش���ت‪ ،‬تا گیانی سپارد‪.‬‬ ‫باوکیش���م (خالی���د ئینان) کە ویس���تی‬ ‫بەهانای دایکمەوە بچێت برینداربوو‪ .‬خوا‬ ‫رەحمی کرد برینەکەی سەخت نیە‪".‬‬ ‫ئینان دەڵێ���ت هێزە ئەمنییەکان بەهیچ‬ ‫ش���ێوەیەک رێگەی���ان ن���ەدا جەنازەک���ە‬ ‫بێنین���ەوە‪" :‬قس���ەمان لەگ���ەڵ داواکاری‬ ‫گش���تی‌و (‪ -١٥٥‬ژم���ارە تەلەفۆن���ی‬ ‫فریاکەوتن)ک���رد‪ .‬پێیان وتی���ن دەتوانن‬ ‫به‌ئ���ااڵی س���پییەوە بچ���ن جەنازەکەتان‬

‫هەڵگرنەوە‪ ،‬بەاڵم بەو حاڵەشەوە تەقەمان‬ ‫لێک���را‪ .‬ل���ه‌رۆژی حەوتەم���دا خاڵم وتی‬ ‫ئەگەر بش���کوژرێم دەچم جەنازەکە دێنم‪.‬‬ ‫دوێنێ توانیمان بیهێنین‪ .‬ئێستا جەنازەکە‬ ‫له‌نەخۆشخانەی حکومییە له‌شرناخ‪".‬‬ ‫ب���را بچووکەکەی محەم���ەد کە تەمەنی‬ ‫‪ ١٦‬س���اڵە‪ ،‬دەڵێ���ت ب���ۆ ئێم���ە بینینی‬ ‫دایکمان ل���ەو دۆخەدا‪ ،‬ه���ەر چرکەیەکی‬ ‫مردنێک ب���وو‪" :‬ناچارکراین بەدرێژایی ‪٧‬‬ ‫رۆژ س���ەیری جەنازەی دایکمان بکەین کە‬ ‫لەخوێنی خۆیدا‪ ،‬لەناوەڕاستی کۆاڵنەکەدا‬ ‫کەوتب���وو‪ .‬لەجیهاندا هیچ س���زایەک لەوە‬ ‫گەورەتر نیە کە منداڵێک دایکی خۆی لەو‬ ‫دۆخەدا ببینێت‪ .‬هەر چرکەیەکی مردنێک‬

‫بوو‪ .‬مێش���کمان تێکچوو‪ .‬پێم ناڵێن ئەم‬ ‫وەحش���یگەرییە لەگ���ەڵ کام مرۆڤایەتی‪،‬‬ ‫کام دی���ن‌و کام کتێبەدا دێتەوە؟ تا ماوین‬ ‫دەتوانین ئەمە لەبیرکەین؟"‬ ‫لەیەکەمی���ن رۆژی قەدەغەکردن���ی‬ ‫هاتوچ���ۆوە‪ ،‬له‌جزی���رە ‪٢٠‬و له‌س���لۆپی‬ ‫‪ ١٥‬مەدەن���ی گیانی���ان س���پاردووەو دوو‬ ‫سەربازیش کوژراون‪.‬‬ ‫فەیس���ەڵ س���اری یڵدز‪ ،‬پەرلەمانتاری‬ ‫هەدەپە له‌شرناخ‪ ،‬سەبارەت به‌کوژرانی‬ ‫خەڵک���ی مەدەن���ی نامەیەک���ی ب���ۆ‬ ‫پەرلەمانتارانی یەکێتیی ئەوروپا ناردووە‪.‬‬ ‫س���اری یڵدز لەنامەکەیدا ئاماژە بۆ ئەوە‬ ‫دەکات کە لەمانگی تەمووزەوە لەجزیرە‪،‬‬ ‫‪ ٥١‬مەدەنی لەالیەن هێ���زە ئەمنییەکانەو‬ ‫کوژراون‪ ،‬ل���ه‌‪ ١٨‬ش���ارۆچکەدا ‪ ٥٤‬جار‬ ‫قەدەغەکردنی هاتوچ���ۆ راگەیەنراوە‪ ،‬کە‬ ‫دەی���ان گەڕەکی گرتۆت���ەوەو قەدەغەکان‬ ‫به‌هەمووی دەگاتە ‪ ٢٣١‬رۆژ‪.‬‬ ‫ساری یڵدز دەڵێت بەدرێژایی قەدەغەکان‬ ‫‪ ١٢٤‬هاواڵتی لەالیەن هێزە ئەمنییەکانەوە‬ ‫پێکراون‪" :‬لەتورکیایەکدا کە لەپرۆس���ەی‬ ‫بەئەندامبوون���ی یەکێت���ی ئەوروپادای���ە‪،‬‬ ‫ژی���ان‌و ماف���ی هاواڵتییانی ک���ورد لەژێر‬ ‫هەڕەشەدایە"‪ ،‬بۆیە نابێت واڵتانی ئەوروپا‬ ‫بەرامبەر بەم دۆخە بێدەنگ بن‪.‬‬

‫دیسان كورده‌كان ‌ی ئێران‬ ‫م ‪.‬ئازاد‬ ‫چیرۆكی‌ یه‌كه‌م‪:‬‬ ‫كچ���ه‌ هونه‌رمه‌ندێكی‌ كوردس���تانی‌ ئێران‬ ‫(رۆژهه‌اڵت) خۆی‌ ده‌ڵێت "له‌هه‌ولێر حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان به‌پل���ه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫گش���تی‌ (مدیر ع���ام) دایانمه‌زران���دوم" كه‌‬ ‫موچه‌كه‌ی‌ نزیك���ه‌ی‌ (‪ )4 -3‬ملیۆن دیناره‌‬ ‫‪ !....‬به‌اڵم له‌راس���تیدا به‌ش���اره‌زا دامه‌زرا‬ ‫بوو‪.‬‬ ‫چیرۆك ‌ی دووه‌م‪:‬‬ ‫زۆرم پێخۆش���ه‌‪ ،‬هه‌ركات ده‌بینم وه‌زیر ‌ی‬ ‫ژنانی‌ كانتۆنه‌كانی‌ خۆرئاوای‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫ی���ان وه‌زی���ری‌ رۆش���نبیری‌‪ ،‬ی���ان یه‌كێك‬ ‫له‌هاوس���ه‌رۆكانی‌ كانتۆنه‌كان‌و به‌رپرس���ی‬ ‫په‌ی���ه‌ده‌‪ ،‬ی���ان هه‌ده‌په‌ دێنه‌ كوردس���تان‌و‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ س���لێمانی‌‪ ،‬به‌گه‌رمی‌ پێشوازیان‬ ‫لێده‌كرێت‌و فه‌رش���ی سوریان بۆ راده‌خرێت‌و‬ ‫میوان���داری‌ ده‌كرێ���ن وه‌ك���و شۆڕش���گێڕ‪،‬‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و قاره‌مان چاوی���ان لێده‌كرێت‌و‬ ‫دڵنی���ام ه���اوكاری‌ م���اددی‌‪ ،‬س���ه‌ربازی‌‪،‬‬ ‫په‌روه‌رده‌ی���ی‪ ،‬دبلۆماس���ی‌و میدیایی زۆرو‬ ‫زه‌وه‌نده‌ش ده‌كرێن‪.‬‬ ‫چیرۆكی‌ سێهه‌م‪:‬‬ ‫ئه‌مه‌یه‌ كچێكی‌ ئێران���ی‌ به‌قودره‌تی‌ قادر‬ ‫ده‌كرێت���ه‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‪ ،‬به‌ب���ێ ئه‌وه‌ی‌ رۆژێك‬ ‫فیشه‌كێكی‌ بۆ كورد ته‌قاندبێت‪ ،‬یان جوتێ‬ ‫پێاڵوی‌ له‌ش���اخ دڕیبێت‪ ،‬ی���ان په‌ڵه‌ ده‌وه‌ن‬ ‫په‌نجه‌ی‌ له‌چاوی‌ كوتا بێت‪ ،‬یان قوراوچكه‌ی‌‬ ‫گوێس���بانان به‌پش���ت ملیا چووبێته‌ خوار‪،‬‬ ‫ی���ان ئاوی‌ بۆگ���ه‌ن كردوی‌ ن���او حه‌وزێكی‌‬ ‫لیغن���ی‌ خواردبێته‌وه‌‪ ،‬یان له‌به‌فری‌ ته‌پڵه‌ك‬ ‫كه‌وتبێت‪ ،‬ئه‌ی‌ خێره‌ له‌ن���او (‪ )5000‬هه‌زار‬ ‫ك���وردی‌ ئێ���ران‪ ،‬له‌ناو ه���ه‌زاران بنه‌ماڵه‌ی‌‬

‫ش���ه‌هیدو (‪ )2000‬پێشمه‌رگه‌ی‌ شۆڕشگێر ‌ی‬ ‫(دیموك���رات‪ ،‬كۆمه‌ڵ���ه‌و خه‌بات) س���ه‌دان‬ ‫خاوه‌ن دكتۆراو ماس���ته‌رو خاوه‌ن قه‌ڵه‌می‌‬ ‫ئازاو ئازاد‪ ،‬كچێك ده‌كه‌نه‌ به‌ڕێوه‌به‌ر‪.‬‬ ‫خێره‌ ئه‌وهێزه‌ شۆڕشگێرانه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫كوردس���تان هه‌ژده‌ مانگه‌‪ ،‬هاوكارییه‌كانتان‬ ‫بڕیون‌و پێیان ناڵێن بۆ؟‬ ‫خێره‌‪ ،‬ئوردگانیان له‌كۆیه‌و قه‌ره‌داغه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫كه‌س���ێك‪ ،‬به‌قه‌ره‌جه‌كانیشه‌وه‌و به‌خراپترین‬ ‫خانوی‌ دور ده‌س���ترین گوندی‌ كوردس���تان‬ ‫حه‌سودیان پێ نابات‪ ،‬هێنده‌ وێران‌و كۆنن‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ به‌سه‌د كتاب‌و ته‌كلیف سه‌د خانویان‬ ‫بۆ دروست ناكه‌ن؟‬ ‫خێره‌ س���كرتێری‌ حزبه‌كان���ی‌ رۆژهه‌اڵت‬ ‫له‌داموده‌زگاكانی‌ حكوم���ه‌ت راده‌گرن‌و رێز‬ ‫له‌خه‌بات‌و تێكۆشانی‌ چل ساڵی‌ رابردوویان‬ ‫ناگ���رن‪ ،‬كه‌چ���ی‌ ئه‌وه‌ه���ا ب���ۆ وه‌زیرێكی‌‬ ‫كانتۆنه‌كانی‌ خۆرئاوا‪ ،‬ی���ان دبلۆماتكارێكی‌‬ ‫پله‌هه‌شتی‌ ئه‌وروپی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫خێره‌ كۆمه‌ڵه‌و دیموكرات وه‌كو دوو حزبی‬ ‫شۆڕشگێڕ ره‌خنه‌یه‌كتان لێده‌گرن‌و گله‌یه‌كتان‬ ‫لێده‌كه‌ن‪ ،‬شه‌ش مانگ لێیان اللووت ده‌بن‌و‬ ‫پێیان ده‌ڵێن‪" :‬به‌خودا سپڵه‌ن" كه‌چی‌ حزب‬ ‫هه‌یه‌ س���اڵ دوانزه‌ی‌ مانگ به‌م ده‌ست‌و به‌و‬ ‫ده‌س���ت هاوكاری‌ ده‌ك ‌هن‌و له‌سه‌ری‌ سه‌ره‌وه‌‬ ‫دایانده‌نێن‪ ،‬به‌اڵم ئێستاش ئیعتراف به‌كه‌س‬ ‫ن���اكات‪ ،‬یان له‌كوێ تاش���ی‌ بگه‌رێ ئاو له‌و‬ ‫تاش ‌ه ده‌كات‪.‬‬ ‫خێ���ره‌ حزبی رۆژهه‌اڵتی‌ هه‌یه‌‪ ،‬س���اڵێكه‌‬ ‫داوای موالقات���ی‌ س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت یان‬ ‫هه‌رێم ده‌كات‪ ،‬داوای كردنه‌وه‌ی‌ نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كه‌چ���ی‌ وه‌اڵمێكی‌ پ���ێ ناده‌نه‌وه‌و‬ ‫بیس���تومه‌ له‌ژێر لێوه‌وه‌ وتویانه‌ "بابه‌چییان‬ ‫ده‌وێت‪ ،‬به‌خوا پاره‌مان نییه‌" ئێوه‌ پاره‌تان‬ ‫نییه‌؟‬ ‫به‌ڵێ هه‌تان���ه‌ خه‌ڵكی‌ پ���ێ بكه‌نه‌ مدیر‬ ‫عام‪ ،‬مانگ���ی‌ به‌چوار ملی���ۆن دینار‪ ،‬به‌اڵم‬

‫خێره‌ حزبی رۆژهه‌اڵت ‌ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ساڵێكه‌ داوای‬ ‫موالقات ‌ی سه‌رۆك ‌ی‬ ‫حكومه‌ت یان هه‌رێم‬ ‫ده‌كات‪ ،‬داوای‬ ‫كردنه‌وه‌ ‌ی نوێنه‌رایه‌ت ‌ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كه‌چ ‌ی‬ ‫وه‌اڵمێكی‌ پێ ناده‌نه‌وه‬ ‫نیتان���ه‌ س���كی‌ مناڵ���ی‌ دوو س���ه‌د خێزان ‌ه‬ ‫رۆژهه‌اڵتییه‌كانی‌ ئه‌وانی‌ پێ تێر بكه‌ن ‪ ..‬؟‬ ‫خێ���ره‌ نوێن���ه‌رو به‌رپرس���ه‌ حزب���ی‌و‬ ‫حكومییه‌كانتان‪ ،‬بێ له‌به‌رچاوگرتنی‌ هه‌ست‌و‬ ‫عگف‌و س���ایكۆلۆژیای ئه‌وان‪ ،‬ب���ێ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و رێ���زه‌ش دابنێن بۆ ره‌نج‌و تێكۆش���ان‌و‬ ‫ماندووبونیان‪ ،‬خه‌ڵكانێك ده‌كه‌نه‌ پاڵه‌وان‌و‬ ‫به‌به‌رچاوی‌ ئه‌وانه‌وه‌ هه‌س���ت‌و مش���اعیریان‬ ‫بریندار ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئێس���تا كه‌ بیست‌و چوار س���اڵ گوزه‌راوه‌‬ ‫به‌س���ه‌ر راپه‌ریندا‪ ،‬چه‌ند سه‌ره‌ك وه‌زیران‌و‬ ‫وه‌زی���ر چونه‌ ماڵه‌كانی���ان‌و نانێكیان له‌گه‌ڵ‬ ‫بخ���ۆن‌و بڵێ���ن ش���انازیتان پێوه‌ده‌كه‌ین‌و‬

‫ئێوه‌ كۆڵه‌كه‌ی‌ ش���ۆڕش‌و خه‌باتی‌ رابردوو ‌ی‬ ‫ئێمه‌ بوون‌و ئێمه‌ قه‌رزداری‌ خه‌ڵكی‌ س���نه‌‪،‬‬ ‫مه‌ری���وان‪ ،‬مهاب���اد‪ ،‬بۆكان‪ ،‬بانه‌‪ ،‬س���ه‌قز‪،‬‬ ‫سه‌رده‌ش���ت‪ ،‬كامی���اران‌و ورم���ێ ی���ن‪ ،‬كه‌‬ ‫ه���ه‌ركات لێمان قه‌ومابێت‌و ئ���اواره‌ بووبین‬ ‫خۆمان به‌باوه‌شی ئێوه‌دا كردووه‌‌و سوپاسی‬ ‫باوه‌ش���ی گ���ه‌رم‌و گ���وڕی‌ پ���ڕ موحبه‌تان‬ ‫ده‌كه‌ی���ن‌و ئێمه‌ ق���ه‌رزداری‌ ئێوه‌ین‪ ،‬نه‌خێر‬ ‫نه‌چوون‌و نه‌تان���ووت جگه‌له‌((چه‌ند كه‌س‬ ‫له‌راب���ه‌ران‌و س���ه‌ركرده‌كانی‌ كوردس���تانی‌‬ ‫عێ���راق‌و به‌تایبه‌تی‌ ل���ه‌(ی‌‪.‬ن‪.‬ك) ده‌زانم‌و‬ ‫ده‌ناس���م‪ ،‬كه‌ زۆر میهره‌بان بوون به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌كورده‌كانی‌ ئێ���ران‌و كۆمه‌ڵه‌و دیموكرات‪،‬‬ ‫كه‌ ناتوانم ناوه‌كانیان بێنم‪ ،‬به‌اڵم له‌په‌نجه‌ی‌‬ ‫ده‌ست كه‌مترن))‪.‬‬ ‫چه‌ند عه‌یبه‌بۆ حكومه‌تێك له‌ماوه‌ی‌ یانزه‌‬ ‫ساڵدا ‪ 150‬ملیار دۆالری‌ پاره‌ی‌ وه‌رگرتبێت‌و‬ ‫ئێس���تاش رۆژانه‌ی‌ بای���ی ‪ 20‬ملیۆن دۆالر‬ ‫نه‌وت بفرۆش���ێت‪ ،‬كه‌چی‌ خانووی‌ سكرتێرو‬ ‫پێش���مه‌رگه‌و م���اڵ‌و مناڵ���ی‌ حزبه‌كان���ی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت‪ ،‬هه‌ر ئه‌و خانووه‌ په‌ڕپوتانه‌ بێت‪،‬‬ ‫كه‌ زۆربه‌یان له‌سه‌رده‌می‌ به‌عس دروستكراون‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪.1987‬‬ ‫دعایه‌ی‌ ئه‌وه‌ش بكه‌یت‪ ،‬بڵێ حكومه‌ته‌كه‌م‬ ‫نمونه‌یه‌ ب���ۆ پارچه‌كانی‌ تر‪ ،‬با پێیان بڵێم‪:‬‬ ‫خه‌ڵكی‌ رۆژه���ه‌اڵت زۆر ل���ه‌م ره‌فتارانه‌تان‬ ‫توڕه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ده‌زان���م نایانزانن چونكه‌ بۆتان‬ ‫گرن���گ نییه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم دڵنی���ام رۆژێك دێت‬ ‫پێویستان پێیان ده‌بێت‪ ،‬وه‌كو چۆن ده‌یان‬ ‫جاریتر پێویستان پێیان بووه‌‪.‬‬ ‫به‌هه‌رح���اڵ هه‌ر ویس���تم ئه‌وه‌ت���ان بیر‬ ‫بخه‌م���ه‌وه‌‪ ،‬النیكه‌م نرخ‌و به‌های‌ ش���ۆڕش‌و‬ ‫شۆڕشگێڕی‌ والێمكه‌ن‪.‬‬ ‫وامه‌ك���ه‌ن كچێك با هونه‌رمه‌ندیش بێت؟!‬ ‫مانگ��� ‌ی ‪ 4‬ملیۆن دیناری‌ بۆ ببڕنه‌وه‌و هه‌ژده‌‬ ‫مانگی���ش ه���ه‌ژده‌ فلس ن���ه‌ده‌ن به‌هه‌زاران‬ ‫كه‌س‪ ،‬كه‌ له‌زۆر كه‌س شۆڕشگێڕترن‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫کەپنەکی مینبه‌ر‬ ‫میران محه‌مه‌د‬ ‫له‌کۆنگ����رەی ‪3‬ی (ی ن ک)دا‪ ،‬چەن����د بابەتێک����ی گرنگ کە پەیوەندی به‌چارەنوس����ی‬ ‫ئ����ەو حیزبەوە هەبو باس‌و خواس����ی لێوەکرا‪ ،‬ئەوکات‌و به‌ئامادەبون����ی (مام)‪ ،‬هیچ کام‬ ‫لەو کەس����انەی سەرکردە بون‌و له‌کۆنگرەدا بونەوە به‌س����ەرکردە‪ ،‬لەبەر هەر هۆیەک بێت‬ ‫پشتیوانیان لەرای دروست نەکردو ئەو دەنگانەیان به‌گێرەشێوێن ناو ئەبرد کە داوای رونی‬ ‫س����ەرچاوەی داهاتی یەکێتی‌و چارەسەری دەسەاڵتی دوای مام جەاللیان دەکرد‪ .‬هەمویان‬ ‫لەهەوڵی بونەوە به‌س����ەرکردایەتی‌و مەکتەبی سیاس����یدا بون‪ ،‬هەر ئەوانە کە پێش����تریش‬ ‫هاوڕێکانیان یاداش����تیان نوس����ی‌و هەمان داوایان بەیان کردبو‪ ،‬به‌تون����دی کاریانکرد کە‬ ‫لەیەکێتی دەریان پەڕێنن‌و تۆمەتی تێکدانی یەکێتی‌و بەزاندنی(س����نوری سوری) مامیان‬ ‫خستنەپاڵ‪.‬‬ ‫ئێس����تاو دوای نابوتکردنی حیزبەکەیان‌و چەسپاندنی حوکمی بنەماڵەی تاڵەبانی بەسەر‬ ‫جومگە سەرەکییەکاندا‪ ،‬دوای رێگەخۆشكردن بۆ هەژمونی پارتی دیموکراتی کوردستان‌و‬ ‫شەخس����ی مەسعود بارزانی بەسەر کۆی دەس����ەاڵتەکانی هەرێمی کوردستاندا‪ ،‬هەر ئەوان‬ ‫هاتون‌و جارێک به‌پڕۆژەی چاکس����ازی‌و جارێکی تر به‌مینبەر‌و‪ ...‬هتد‪ .‬رای گشتی ئەندام‌و‬ ‫الیەنگرانی یەکێتی ئەبزوێنن‪.‬‬ ‫له‌خۆیان ناپرس����ن بۆچی (کۆنگرەی س����ێ) پێداگری کرد‪ ،‬لەوەی ک����ە ئەگەر لەکاتی‬ ‫دیاریکراوی خۆیدا‪ ،‬ئەم س����ەرکردایەتیە کۆنگرەی ئایندە نەبەستێ هیچیان شەرعیەتیان‬ ‫نامێنێ‪ .‬ئەوە بڕیاری کۆنگرەیەو له‌پەیڕەوی (ی ن ک)دا چەسپیوە‪.‬‬ ‫ئەندامانی (مەکتەبی سیاس����ی)ش‪ ،‬س����کرتێری گش����تی لەکاتی خۆی����دا‪ ،‬دیاریکردون‪،‬‬ ‫به‌پرەنس����یپی ئەوەی کە خۆی دیاری����دەکات لەگەڵ ک����ێ کاری (م‪.‬س) دەکات‌و لەگەڵ‬ ‫کێ نایکات‪ ،‬بەبێ هەڵبژاردن‌و بێ گوێدانە زۆرینەی دەنگ‌و پێگەی سیاس����ی‌و جەماوەری‬ ‫ریزبەندی کردون‪ ،‬لەغیابی س����کرتێری گش����تیدا‪ ،‬ئەوانیش هیچ شەرعیەتێکی بڕیاردانیان‬ ‫نەماوە‪.‬‬ ‫دوا پڕۆژەش بۆ دەس����تەی سەرۆکایەتی‌و به‌دەوری سەرپەرشتی کۆبونەوەو دابەشکردنی‬ ‫دەس����ەاڵتەکان‌و له‌هەموی س����ەیرتر به‌ک����ۆی دەنگ بڕی����اردان کە ژمارەی����ەک ئەندامی‬ ‫س����ەرکردایەتی پێشکەش����یان کردوەو گوایە هەموان کۆک‌و تەبان لەس����ەری‪ ،‬جگە له‌خۆ‬ ‫هەڵخەڵەتان����دن هیچی تر نیە‪ ،‬چونکە له‌بنەڕەتدا‪ ،‬باس����ی دارای����ی یەکێتی تێدا نیە کە‬ ‫سەرچاوەی هەمو کێشەکانەو قۆرخی ماڵی تاڵەبانیە‪ .‬بڕیاردانیش لەنێوان پێنج یان شەش‬ ‫کەسی بەرژەوەندی جیاوازو پاشخانی خەتی پان‌و باش‌و نەباش‌و ئاشدا‪ ،‬کاری نەکردەیەو‬ ‫لەسەر ئێوارەوە دیارە‪ ،‬مانگە شەوی رون‌و روناک نابینێ‪.‬‬ ‫ریالیس����تی له‌سیاسەتدا‪ ،‬زامنی تەندروستی هەنگاوەکانەو ئایندەی مانەوەشە‪ ،‬چیتر ئەم‬ ‫س����ەرکردایەتیە‪ ،‬ئەوەی بەخۆیانک����ردوە‪ ،‬بەچونە بەر زریان‌و باران����ی هەژمونی بارزانی‌و‬ ‫بنەماڵ����ەی تاڵەبانی‪ ،‬کەپنەکی پڕۆژەو مینبەر دادیان ن����ادات‪ ،‬چاکتر وایە تا دەنگەکان‬ ‫زیاتر نەبون بۆ چونەوە ماڵەوەو دەستبەرداربونی سەری یەکێتی‪ ،‬شکۆی رابردوی خۆیان‬ ‫بپارێزن‌و خۆیان ئەو هەنگاوە بنێن‪.‬‬ ‫به‌یاس����او عورفی حیزبی‌و دابی شۆڕشگێڕیش‪ ،‬ئەم حیز به‌ئێستا هی بنەماڵەی ئیبراهیم‬ ‫ئەحمەدو تاڵەبانییە‪ ،‬با هەمو یەکێتییەکان پیرۆزبایی بکەن‪.‬‬

‫كه‌س‌بیر له‌مۆزه‌خان ‌ه ناکاته‌وه‌‌!‬

‫فۆتۆ‪ :‬رێژه‌ن سه‌ردار‬ ‫مۆزه‌خانه‌ یه‌كێكه‌ له‌گرنگترین شوێنه‌‬ ‫كلتورییه‌كانی‌ هه‌ر واڵتێك‪ ،‬كه‌ گوزارشت‬ ‫له‌مێژوی‌ دێرین‌و ژیان‌و شارستانیه‌تی‌‬ ‫گه‌الن ده‌كات‪ .‬مۆزه‌خانه‌ی‌ سلێمانی‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌مۆزه‌خانه‌ گرنگه‌كانی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬كه‌ به‌شێك له‌ئاسه‌وار‌و مێژوی‌‬ ‫ئه‌م نیشتمانه‌ی‌ پاراستوه‌‪.‬‬ ‫زۆرێك له‌وانه‌ی‌ رۆژانه‌ به‌ به‌رده‌م ئه‌م‬ ‫شوێنه‌دا تێده‌په‌ڕن‌و لێیده‌ڕوانن ئه‌م‬ ‫پرسیاره‌یان الدروست ده‌بێت‪ :‬بۆچی‌ كه‌س‬ ‫سه‌ردانی‌ مۆزه‌خانه‌ ناكات؟‬ ‫ره‌نگه‌ گونجاوترین وه‌اڵم بۆ ئه‌م پرسیاره‌‬ ‫دوباره‌یه‌ ئه‌وه‌ بێت كه‌ خه‌ڵكی‌ ئه‌م واڵته‌‬ ‫زیاد له‌هه‌ر شتێك له‌بیره‌وه‌ری‌ مێژوییاندا‬ ‫كۆڵن‌‪ ،‬خه‌ڵکێکن هه‌میشه‌ خوازیارن‬ ‫رابردویان فه‌رامۆش‌و له‌بیر بكه‌ن‪.‬‬

‫‪Awene‬‬