ریکالم
www.awene.com
رۆژنامه‌یه‌كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێن ه ده‌ریده‌کات
ژماره ()510 سێشەممە 2016/1/5
ئارام شه‌یدا شای به‌ندبێژان
چۆن دونیا ڕێگەیدا حیزبی دیموکراتی کوردستان ،قەیرانی داعش ببێتە سکرتێریی یان نەبونی ئەم جانەوەرە سرتاتیژییەکی رون؟ ترسناکە؟
14
سمتی کارداشیان‌و ستیانه‌که‌ی هه‌یفا
12
قابلـــــــەمەو کــــــــــــــتێب‌و حکــــــــــــــــــومەت
11
19
ملیۆنێره‌كان هه‌ره‌س ده‌هێنن
یاریده‌ده‌رێك ی پزیشك :خه‌ته‌نه‌مان بۆ هاواڵتیه‌ك كردوه ی ههبوه سێ ژن
18
9
له‌سه‌ر 90ملیۆن دۆالر کێش ه ده‌که‌وێت ه نێوان کوڕێکی فاروقی مه‌ال مسته‌فاو بازرگانێکی نه‌وت به‌ه���ۆی قه‌یران���ی دارایی���هوه ده‌یان ی دو ملیۆنه‌ر هه‌ره‌س���ده‌هێنن ،لهماوه ی گهوره مانگی رابردودا چه‌ندین كێشه له‌نێ���وان ملیۆنه‌ره‌كاندا رویانداوه‌و كار گهیشتوه به‌یه‌كتر به‌گرتن دان ،به‌پێی زانیاریه‌كان���ی ئاوێن���ه‌ش بارزگانێكی شاری س���لێمانی به‌تۆمه‌تی ئهوهی 90 ملیۆن دۆالری كوڕه گه‌وره‌كه‌ی فاروقی م���ه‌ال مس���ته‌فای خ���واردوه زیندانی ده‌كرێت. تایبه‌ت به‌ئاوێنه :به‌پێی زانیاریه‌كانی ئاوێنه به‌هۆی كێشه‌ی نه‌ختكردنه‌وه‌ی چه‌كێك���ی 90ملی���ۆن دۆالری له‌كۆمپانیایه‌كی دابینكه‌ری نه‌وت‌و گاز بۆ وێستگه‌كانی كاره‌با كێش ه ده‌كه‌وێت ه نێوان زه‌ریای ك���وڕه گه‌وره‌ی فاروقی ی نه‌وته‌و‌ه مه‌ال مسته‌فاو سه‌رمایه‌دارێك كه ن���اوی "بڵند"هو له‌الی���ه‌ن زه‌ریاو‌ه سكااڵی یاسایی له‌س���ه‌ر تۆماركراوه‌و ئێستا له‌زینداندایه. س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ئ���هوهی ب���ۆ ئاوێن ه ئاش���كراكرد ك ه "ئه‌و بازرگان ه به‌هۆی نه‌مانی پاره له‌كۆمپانیاكه‌ی كه پشكی %85ه���ی كوڕه‌ك���هی فاروق���ی مه‌ال
مسته‌فا بوه ،له‌بازاڕدا به‌كه‌متر له‌نیو‌ه قیم���هت نه‌خت���ی كردوه‌ته‌وه له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش كێش��� ه له‌نێ���وان هه‌ردوكیان دروستبوه‌و پاشان له‌الیه‌ن ئاسایشه‌و‌ه ده‌ستگیركراوه". به‌پێی ئه‌و ئاماژان���هی كه هه‌ن ئه‌م قه‌یران ه له‌ماوه‌ی 24س���اڵی ڕابردودا، س���ه‌خترین قه‌یران ه روبه‌ڕوی هه‌رێمی كوردس���تان بوه‌ت���هوه ،به‌ش���ێكی زۆری ئه‌وان���هی ك ه ج���اران به‌ملیۆنێر ده‌ناس���ێنران‌و پاره‌كانی���ان به‌موڵك‌و ماڵ خه‌ماڵند بو ئێستا مایه‌پوچ بون، ی ئه‌م چونكه موڵك‌و ماڵه‌كانیا ن به‌هۆ قه‌یرانه‌وه پاره ناكه‌ن. س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی دارایی په‌رله‌مانی كوردس���تان عێزه‌ت س���ابیر له‌باره‌ی ئه‌و دۆخ���ه داراییه‌ی ڕوبه‌ڕوی هه‌رێمی كوردستان بوه‌ته‌وه به‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند "بازاڕی هه‌رێم قۆرخكاری‌و به‌ره‌اڵییه، له‌نان‌و س���ه‌مونه‌و‌ه تا هێنانی ده‌مانچ ه ب���ۆ هێزه‌كانی ناوخ���ۆو جل‌و به‌رگ بۆ پێشمه‌رگه ،قۆرخكراوه".
ئه‌وان هی به‌سه‌رماو كڕێوه‌ش ناسره‌ون
3
مه‌حمود سه‌نگاوی :له‌ناو یه‌کێتیدا نییه که‌س هیچی به‌ده‌ست
"پارتی پێیباش ه گفتوگۆكان ڕاسته‌وخۆ له‌نێوان پارتیو گۆڕان ئه‌نجامبدرێت"
عه‌لی حسێن
ی ئه‌ندام����ی س����ه‌ركردایه‌تی پارت���� ی دیموكرات����ی كوردس����تان ،عه‌ل���� حس����ێن ئاماژه ب����هو ه ده‌كات ك ه ی وه‌زیره‌كان����ی گ����ۆڕان جێگ����ه ی ی پڕ كراونه‌ت����هوه بۆ ئهوه به‌كات ی نه‌وه‌ستێت ،ئه‌و ی خه‌ڵك ئیشوكار ی پێیباش ه گفتوگۆكان ده‌ڵێت "پارت ڕاس����ته‌وخۆ له‌نێوان پارتیو گۆڕان ئه‌نجامبدرێت". ئاوێن����ه ،هه‌ولێر :عه‌لی حس����ێن تایب����هت له‌چاوپێكه‌وتنێك����ی به‌ئاوێن����ه‌دا رایگه‌یان����د ك����ه ب����ۆ ی پڕكردنه‌وه‌ی جێگ����هی وه‌زیره‌كان ی ی هه‌میش����هی گۆڕان به‌ش����ێوه‌یه‌ك ئ����ه‌وان هه‌وڵیان����داوه ڕاس����ته‌وخۆ ی له‌گه‌ڵ گۆڕان قس ه بكه‌ن ،ئه‌و وت "ئه‌گ����ه‌ر له‌گه‌ڵ گۆڕان گه‌یش����تین ه ی ئه‌نجامێك ئه‌وكاته داڕشتنه‌وه‌یه‌ك
ت����ازه بۆحكومه‌ت بكه‌ی����ن ،ئه‌گه‌ر له‌گه‌ڵ گۆڕان نه‌گه‌یشتین ه ئه‌نجام، ئ����ه‌وا له‌گه‌ڵ یه‌كێتی نیش����تمانیو الیه‌نه‌كان����ی دیك���� ه هه‌وڵده‌ده‌ی����ن ی ڕێكبكه‌وی����ن له‌س����ه‌ر میكانیزم���� حكومڕانی". ی وتیشی "من ئاگادار نیم به‌فه‌رم ی له‌گه‌ڵ ی ئێم ه قسه س����ه‌ركردایه‌ت كاك نه‌وش����یروان كردبێ����ت ،به‌اڵم ی قس���� ه له‌گه‌ڵ گۆڕان كراوهو پارت ی به‌باش ده‌زانێ����ت گفتوگۆكان وا ڕاس����ته‌وخۆ له‌نێوان پارتیو گۆڕان ئه‌نجامبدرێت". س����ه‌باره‌ت ب����هو ده‌نگۆیان����ه‌ش ی ك����ه باس ل����هوه ده‌ك����ه‌ن هه‌فته ی ی به‌نیاز‌ه به‌مه‌به‌س����ت داهاتو پارت ی ی حكومه‌ت رێكخستنه‌وه‌ی كابینه هه‌رێم هه‌مو الیه‌نه‌كان بانگهێشتبكات
ی ی حسێن وت به‌گۆڕانیش����هوه ،عه‌ل "متمان���� ه له‌نێوان گ����ۆڕان‌و پارتیدا نهماوه ،ده‌بێت سه‌ره‌تا به‌دیالۆگ‌و به‌گفتوگ����ۆ ئه‌و متمانه‌یه دروس����ت بكه‌ینه‌وه". سه‌باره‌ت به‌گه‌ڕانه‌وه‌ی نه‌وشیروان مس����ته‌فا بۆ هه‌رێمی كوردس����تانو كاریگه‌ریی له‌سه‌ر په‌یوه‌ندی نێوان ی گۆڕان‌و پارتی ،عه‌لی حس����ێن وت ی "كاك نه‌وش����یروان كاریگه‌ری���� ی س����ه‌ره‌كی هه‌یه له‌ن����او بزوتنهوه ی گۆڕان����دا ،له‌حیزبه‌كانی ڕۆژهه‌اڵت ناوه‌ڕاس����تدا كه‌س����ه یه‌كه‌م����ه‌كان ی ی سه‌ره‌كیان هه‌یه ،بڕیار كاریگه‌ر كۆتایی‌‌و یه‌كالك����ه‌ره‌وه له‌الی كاك نه‌وشیروانه".
5
مژدە ..مژدە هونەرمەند "کەریم کابان" کۆچی دوایی کرد! ناونیشان :سلێامنی ته‌الری زارا -نهۆمی سێه‌م -شوقه‌ی ژماره 32
ته‌له‌فۆن 3202416 :
20
ی مه‌حمود سه‌نگاوی ،ئه‌ندامی مه‌كته‌ب ی كوردستان ی نیشتمان ی یه‌كێت سیاس ئام���اژه بهوه ده‌كات ك ه له‌ناو یه‌كێتیدا که‌س هیچی به‌ده‌ست نییه ،ئه‌و ده‌ڵێت "چۆن له‌بازاڕ به‌ده‌یان خه‌ڵك قس���ه‌م له‌س���ه‌ر ده‌كه‌ن‌و وه‌اڵمیان ناده‌مه‌وه، وه‌اڵمی شانازیش ناده‌مه‌وه". ئاوێن���ه ،س���لێمانی :مه‌حم���ود س���ه‌نگاوی له‌چاوپێكه‌وتنێكی تایبه‌ت ی به‌ئاوێن���ه‌دا رایگه‌یان���د كه س���ه‌ردان ی شێخ جه‌عفه‌رو مامۆستا جه‌الل بۆ ال نه‌وش���یروان مسته‌فا ته‌نها سه‌ردانێكی دۆس���تان ه بوه ،وه‌ك هاوڕێی چه‌ندین س���اڵه‌ی یه‌كتر س���ه‌ردانی نه‌وشیروان مسته‌فایان كردوهو هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی ی "شاناز بهسیاسهتهوه نهبوه ،ئه‌و وت ئیبراهیم ئه‌حم���ه‌د له‌ناو یه‌کێتیدا هیچ نییه". ی "م���ن مه‌حم���ود وتیش��� سه‌نگاویم‌و پیاوی سه‌ربازیم،
ده‌سته‌مۆ نابم". ی له‌وه‌ش مه‌حمود س���ه‌نگاوی جه‌غت ك���ردهوه "یه‌په‌گه‌و یه‌پ���ه‌ژه‌و په‌كه‌ك ه ی هاوكاری���ان ب���ون له‌كۆنتڕۆڵكردنه‌وه به‌ش���ێكی زۆری خاكی كوردس���تان، ب���ه‌اڵم ئیتر پێویس���ت ن���اكات ئه‌وان ی "با بچن له‌ش���نگال بمێننه‌وه ،ئه‌و وت بۆ ش���وێنێكی ترو ئه‌و شوێن ه ته‌سلیم به‌حكومڕانی خۆی بكه‌نه‌وه".
3
11
کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000دینار
تیراژ4500 :
هه‌نوکه
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
له‌سه‌ر 90ملیۆن دۆالر كێش ه ده‌كه‌وێته نێوان كوڕێکی فاروقی مه‌ال مسته‌فاو بازرگانێكی نه‌وت
3
ئا:ئاوێنه له‌سه‌ر 90ملیۆن دۆالر كێشه ده‌كه‌وێته نێوان بازرگانێك‌و كوڕه گه‌وره‌كه‌ی فاروقی مه‌ال مسته‌فای ملیاردێری کوردستان، بارزگانه‌كه الی پۆلیس زیندانیه‌و پێشتریش ئاسایش به‌تۆمه‌تی جۆراوجۆر له‌به‌رده‌م ماڵی خۆیان ده‌ستگیریان كردوه ،ئه‌مه جگه له‌وه‌ی له‌ژێر فشاردا به به‌های نزیكه‌ی 20ملیۆن دۆالر ده‌ستیان به‌سه‌ر موڵك‌و ماڵه‌كه‌یدا گیراوه. به‌پێ����ی زانیاریی چه‌ند س����ه‌رچاوه‌یه‌كی ئ����اگادار ك����ه زانی����اری وردیان له‌س����ه‌ر دۆس����یه‌كه ههب����وه "پاش ئهوهی س����اڵی 2013زه‌ری����ا كوڕه گه‌وره‌كه‌ی فاروقی مه‌ال مس����ته‌فا که به(حه‌مه) ناوده‌برێت ،له‌گه‌ڵ سه‌رمایه‌دارێك یه‌كتری ده‌ناسن ڕێكده‌كه‌ون پێك����هوه كاربك����ه‌ن له‌ب����واری دابینكردنی سوته‌مه‌نی بۆ وێستگه‌كانی كاره‌با كه ئه‌و بازرگانه ناوی (بڵند) بوه ،به‌اڵم پاش����ان له‌س����ه‌ر نه‌ختكردن����هوهی چه‌كێك����ی پاره ك���� ه به‌هاكه‌ی 90ملیۆن دۆالر بوه كێش����ه ده‌كه‌وێته نێوانیان". ئاوێنه له‌باره‌ی ئه‌و كه‌یسه‌وه په‌یوه‌ندی ب����ه بنه‌ماڵه‌ی ئه‌و بارزگان����هوه كرد ،به‌اڵم ئاماده‌نه‌ب����ون هی����چ زانیاری����ه‌ك له‌باره‌ی كه‌یس����ه‌كه‌وه بۆ ئاوێنه باسبكه‌ن به‌چه‌ند هۆكارێك����ی دیاریك����راو ك����ه په‌یوه‌ن����دی به‌خۆیانه‌وه هه‌یه. س����ه‌رچاوه‌یه‌كی ئاوێنه به‌وردی باس����ی كێش����هی ئه‌و بازرگانه‌و كوڕه‌كه‌ی فاروقی مه‌ال مس����ته‌فای كردو وتی "كۆمپانیاكه‌یان تایبه‌ت بوه به‌دابینكردنی س����وته‌مه‌نی بۆ وێس����تگه‌كانی كارهباو ماوه‌یه‌كیش له‌گه‌ڵ كۆمپانی����ای داناغازی ئیماراتی كاریكردوه، کۆمپانیاکه‌ی����ان به‌ش����ێوه‌ی پش����كداری به‌رێوه‌چ����وه %85پش����كه‌كانی هی زه‌ریا
فاروقی مه‌ال مسته‌فاو دو کوڕه‌که‌ی فاروق مسته‌فا بوهو پشكی %15ش بۆ ئه‌و س����ه‌رمایه‌داره بوه كه كوڕی ش����ه‌هێدێكی یه‌كێتی����هو بنه‌ماڵه‌ك����هی كادری ب����ااڵی یه‌كێتین". وتیش���ی "له‌ماوه‌ی ئه‌و چه‌ند س���اڵه‌ی كاریانكردوه پێكهوه زۆر بێ كێش���ه بون، كێش���ه‌كه له‌وه‌وه س���ه‌رچاوه‌ی گرتوه كه به‌ڕێوه‌به‌ری كۆمپانیاكه چه‌كێكی 90ملیۆن دۆالری به‌نی���وه قیمه‌ت س���اغكردوه‌ته‌وه به‌ه���ۆكاری ئ���هوهی س���یوله‌ی نه‌ق���دی له‌كۆمپانیاكه‌ی���ان نه‌م���اوه‌و پێویس���تیان به‌پاره‌یه ،به‌اڵم دواتر زه‌ریا نیگه‌ران ده‌بێت له‌و دۆخه‌و پاش���ان ئاس���ایش له‌سه‌ره‌تای
مانگی کانونی یه‌که‌مه‌وه ده‌یخاته زیندان". ئاوێنه بۆ وه‌رگرتنی زانیاری له‌باره‌ی ئه‌و كاره‌وه په‌یوه‌ندیك���رد به‌هه‌ریه‌ک له‌عه‌مید حه‌س���ه‌ن ن���وری به‌ڕێوه‌به‌ری ئاسایش���ی س���لێمانیو م���والزم ڕزگار به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ڕاگه‌یاندنی ئاسایشی سلێمانی ،به‌اڵم هیچ یه‌کێکیان ئاماده نه‌بون له‌و بارهیهوه هیچ زانیاریه‌ك بۆ ئاوێنه ئاشكرابكه‌ن. س���ه‌رچاوه تایبه‌ته‌ك���هی ئاوێن���ه زیاتر له‌سه‌ر ڕوداوه‌كه دواو باسی ئه‌وه‌یكرد "ئه‌و بازرگانه ئێستا الی پۆلیس به‌نده‌و سه‌رجه‌م موڵك‌و ماڵه‌كانی كه به‌هاكه‌ی نزیكه‌ی 20
ملیۆن دۆالر بوه ده‌س���تی به‌سه‌رداگیراوه، هاوكات پێش���تریش به‌های ئ���هو چه‌كه‌ی به‌نیوه قیمه‌ت فرۆشراوه‌و 24ملیۆن دۆالر ب���وه ،به‌اڵم تا ئێس���تا پاره‌ی س���ه‌ره‌كی له‌نێوانیان ساغ نه‌بوه‌ته‌وه‌و هیچ ئاسۆیه‌ك دیار نیه بۆ به‌ربونی بازرگانه‌كه". له‌الیه‌كی تره‌وه س���ه‌رچاوه‌یه‌كی تر كه زانیاری هه‌بو له‌باره‌ی دۆسیه‌كه‌وه له‌دادگا ئهوهی بۆ ئاوێنه ڕونكرده‌وه "ئه‌و دۆسیه‌یه تائێس���تا چه‌ندجارێك دادبینی بۆ كراوهو هه‌رجاره تۆمه‌تێك ئاڕاس���ته‌ی بازرگانه‌كه ك���راوه ،به‌اڵم تائیس���تا هی���چ تۆمه‌تێكی به‌سه‌ردا ساغ نه‌بوه‌ته‌وه".
ئاوێن���ه بۆ ئ���ه‌م دۆس���یه‌یه په‌یوه‌ندیی زۆریكرد به‌الیه‌نه‌كانی ئه‌م دۆسیه‌وه به‌اڵم له‌ب���ه‌ر هه‌س���تیاری دۆس���یه‌كه زۆر كه‌س خ���ۆی الده‌دات ،ب���ه‌اڵم یه‌كێك ل���ه‌ڕاكان له‌سه‌ر ئه‌م دۆسیه ئه‌وه‌یه كه‌كه‌وتنی ئه‌م بازرگانه په‌یوه‌ندی به‌كێشه‌ی ناو باڵه‌كانی یه‌كێتیه‌وه هه‌یه. به‌پێی وته‌ی یه‌كێك له‌سه‌رچاوه‌كان "ئه‌و بازرگانه هه‌رچه‌ن���ده په‌یوه‌ندی به‌رفروانی نهبوه له‌گ���هڵ باڵه‌كان���ی یه‌كێتی ،به‌اڵم گومانده‌كرێ���ت له‌وه‌ی په‌یوه‌ندی به‌یه‌كێك له‌باڵه‌كانی ناو یه‌كێتیه‌وه هه‌بێت ،چونكه
کۆمپانیاکه‌یان تایبه‌ت بوه به‌دابینكردنی سوته‌مه‌نی بۆ وێستگه‌كانی كارهباو به‌شێوه‌ی پشكداری به‌رێوه‌چوه، %85پشكه‌كانی هی زه‌ریا فاروق بوهو پشكی %15ش بۆ ئه‌و سه‌رمایه‌داره بوه كه كوڕی شه‌هێدێكی یه‌كێتیه ئ���هو به‌ڕه‌زا‌مه‌ن���دی هاوپش���كه‌كانی كه یه‌كێكی���ان زه‌ریای فاروقی مه‌ال مس���ته‌فا بوه ئه‌و چه‌كه‌ی فرۆش���توه ،هۆكاره‌كه‌ی نازانرێ���ت بۆچ���ی دواتر له‌و ك���وڕه ڕقی هه‌ڵگرتوه". هاوكات به‌پێی زانیاری ئه‌و سه‌رچاوه‌یه كێشه‌كه ههرچهنده ئێس���تا خاوبوه‌ته‌وه‌و چه‌ندین كه‌س���ی بااڵش له‌ناو دۆسیه‌كه‌دا قسه‌یانكردوه بۆ ئهوهی كێشه‌كه یه‌كالیی بێت���هوه ،ب���ه‌اڵم زه‌ری���ا زۆر جه‌خت له‌وه دهكاتهوه كه ده‌بێت ئه‌م كێش���هی ه دادگا یه‌كالییبكات���هوه ،هه‌رچه‌ن���ده یه‌كێ���ك له‌كه‌سه نزیكه‌كانی بنه‌ماڵه‌ی فاروقی مه‌ال مسته‌فاش بوه‌ته نێوه‌ندگیر.
مه‌حمود سه‌نگاوی :پیاوی سه‌ربازیم‌و ده‌سته‌مۆ نابم ئا :بنار هیدایه‌ت مه‌حمود سه‌نگاوی ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "شاناز له‌ناو یه‌كێتیدا هیچ نیه ،چۆن له‌بازاڕ به‌ده‌یان خه‌ڵك قسه‌م له‌سه‌ر ده‌كات‌و وه‌اڵمیان ناده‌مه‌وه ،وه‌اڵمی شانازیش ناده‌مه‌وه". ئاوێن����ه :له‌چه‌ن����د رۆژی رابردودا چه‌ند به‌رپرس����ێكی ب����ااڵی یه‌كێتی س����ه‌ردانی نه‌وشیروان مس����ته‌فایان كرد له‌به‌ریتانیا، ئه‌م����ه وه‌ك����و باڵێكی جی����اوازی یه‌كێتی رۆیشتون ،یاخود به‌ناوی هه‌مو یه‌كێتییه‌وه په‌یامێكیان بۆ ئه‌و پێبوه؟ مه‌حمود س����ه‌نگاوی :ئه‌و س����ه‌ردانه‌ی ش����ێخ جه‌عفه‌رو مامۆس����تا جه‌الل ته‌نها سه‌ردانێكی دۆس����تانه بوه ،وه‌ك هاوڕێی چه‌ندین ساڵه‌ی یه‌كتر سه‌ردانی نه‌وشیروان مس����ته‌فایان كردوه ،هیچ په‌یوه‌ندییه‌كی بهسیاسهتهوه نهبوه. ئاوێنه :مه‌سه‌له‌ی سه‌رۆكایه‌تی بارزانیو ناكۆكی نێوان پارتیو گۆڕان هه‌ستیارترین بابه‌ت����ی گۆڕه‌پانی سیاس����ییه ،بۆچون و هه‌ڵوێستی ئێوه چییه له‌م نێوه‌نده‌دا؟ مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی :له‌س����ه‌ره‌تاوه یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان هه‌وڵه‌كانی چڕكرده‌وه بۆ چاره‌سه‌ركردنی قه‌یرانه‌كه، هه‌وڵ����ی نێوه‌ندگی����ری دا ،چونك����ه ئهوه قه‌یران����ی نێوان گۆڕان‌و پارتی نیه ،به‌ڵكو به‌سه‌ر میلله‌ته‌وه بوه به‌قه‌یران ،ئومێدمان ئهوهی����ه هه‌ردوالیان له‌یه‌كتر نزیك ببنه‌وه بۆ ئهوهی هه‌ردوالیان له‌سه‌ر مێزی گفتوگۆ چاره‌سه‌ری كێشه‌كانیان بكه‌ن. ئاوێن����ه :چه‌ن����د جارێك وتوت����ه مه‌رج نیه بارزان����ی تا قیامه‌ت س����ه‌رۆك بێت، كێ به‌ش����یاوی به‌دیلی بارزانی ده‌زانن بۆ پۆستی سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان؟ مه‌حمود سه‌نگاوی :من ناتوانم به‌ناوی میلل هتو پارته سیاسییه‌كانه‌وه به‌دیل بۆ بارزانی بدۆزمه‌وه ،قسه‌ی خۆشمم له‌سه‌ر بارزان����ی ك����ردوه ،بارزانی به‌پێی یاس����ا س����ه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان نیه ،به‌اڵم له‌ئێستادا كاره‌كان راده‌په‌ڕێنێت. ئاوێن����ه :وه‌ك مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی، كۆس����ره‌ت ره‌س����وڵ به‌جێگری سه‌رۆكی
هه‌رێم ناناسیت؟ مه‌حمود س����ه‌نگاوی :ئه‌گه‌ر مه‌س����عود بارزان����ی س����ه‌رۆك نه‌بێت بۆ كۆس����ره‌ت ره‌س����وڵ جێگر بێت؟ ئه‌و بابه‌ته كۆتایی هاتوه. ئاوێن����ه :دوا په‌یام����ی بارزان����ی چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنیت؟ مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی :ئ����هو په‌یامه‌ی مه‌س����عود بارزانی كه له‌س����ه‌ری س����اڵی نوێدا باڵویكرده‌وه ئومێد به‌خشی تێدایه‌و هیواخوازم به‌كردار هه‌نگاوی بۆ بنێت. ئاوێن����ه :ئه‌گ����ه‌ر بارزان����ی دانرای����هوه به‌س����ه‌رۆكی هه‌رێم چۆن مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌كه‌ن؟ مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی :ئه‌گ����ه‌ر بارزانی خۆی خ����ۆی دابنێته‌وه جیای����هو میلله‌ت هه‌ڵیبژێریته‌وه جی����اوازه ،ئه‌گه‌ر میلله‌ت داینایه‌وه به‌س����ه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان ئێمه‌ش پێشوازی لێده‌كه‌ین. ئاوێنه :بڕوات به‌رێكه‌وتنی س����تراتیژی ماوه له‌گه‌ڵ پارتی؟ مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی :ده‌توانی����ن گۆڕانكاریی له‌س����ه‌ر بكه‌ین‌و ئیشی له‌سه‌ر بكه‌ین،س����ه‌رده‌مه‌كه جی����اوازه ،نازان����م میكانیزمه‌كان چۆن ده‌بن ،به‌اڵم سه‌رده‌می پێشو و س����ه‌رده‌می ئێس����تا جیاوازییان هه‌یه،ده‌توانی����ن به‌پێی پێش����چونی ئه‌م سه‌رده‌مه كاری له‌سه‌ر بكه‌ین. ئاوێنه :له‌ماوه‌ی راب����ردودا له‌میحوه‌ری گه‌رمی����ان كۆمه‌ڵێ����ك س����زادان‌و البردن‌و دان����ان كرا له‌نێ����وان به‌رپرس����اندا ،ئه‌مه دروستكردنی به‌رپرسی مه‌ڵبه‌ندی سێبه‌ر نیه له‌الیه‌ن باڵێكی یه‌كێتییه‌وه؟ مه‌حمود س����ه‌نگاوی :ئ����هوه په‌یوه‌ندی به‌ناو یه‌كێتی نیش����تیمانی كوردستانهوه ههیهو خۆمان قسه‌ی له‌سه‌ر ده‌كه‌ین. ئاوێنه :س����ه‌باره‌ت به‌دارای����ی یه‌كێتی قسه زۆر ده‌كرێت ،ئایا ئێستاش تۆ وه‌ك ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاس����ی سوری له‌سه‌ر ئهوهی داهاتی یه‌كێتی نادیاره؟ مه‌حمود س����ه‌نگاوی :من قسه‌ی خۆمم كردوه،وه‌ك پێش����و به‌شێكی زۆری دارایی یه‌كێت����ی الی هێ����رۆ ئیبراهی����م ئه‌حمه‌دو كۆمه‌ڵێكی تره ،زیاتر وه‌اڵم‌و كۆمێنتم نیه له‌سه‌ر ئه‌و پرسیاره. ئاوێنه :به‌اڵم ش����اناز ئیبراهیم ئه‌حمه‌د
ئیتر پێویست ناكات یه‌په‌گه‌و یه‌په‌ژه‌و په‌كه‌كه له‌شنگال بمێننه‌وه بچن بۆ شوێنێكی ترو با ئه‌و شوێنه ته‌سلیم به‌حكومڕانی خۆی بكه‌ن ره‌خنه‌ی له‌قسه‌كانت گرت‌و به‌ناڕاسته‌وخۆ وه‌اڵمی دایته‌وه؟ مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی :چ����ۆن له‌بازاڕ به‌ده‌یان خه‌ڵك قس����ه‌م له‌س����ه‌ر ده‌كات‌و وه‌اڵمی����ان ناده‌مه‌وه ،وه‌اڵمی ش����انازیش ناده‌مه‌وه. ئاوێنه :بۆچی؟ مه‌حمود س����ه‌نگاوی :ش����اناز هیچ نیه له‌ن����او یه‌كێتیدا ،ته‌نها ئه‌ندامێكی یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستانه. ئاوێن����ه :باس ل����هوه ده‌كرێت كه هێرۆ ئیبراهی����م ئه‌حم����ه‌د رایگه‌یان����دوه ژیانی سیاس����یی دكتۆر به‌رهه‌م له‌ناو یه‌كێتییدا كۆتایی هاتوه ،وه‌اڵمی ئێوه چییه؟ مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی :ئهوه قس����هی خۆیه‌تی ،هیچ ش����تێك به‌ده‌ست ئه‌و نیه، كه‌س����مان ناتوانین كه‌سێك له‌ناو یه‌كێتی نیشتیمانی كوردستان ده‌ربكه‌ین. ئاوێن����ه :كه‌وات����ه چاره‌س����ه‌ری دۆخی ئێستای یه‌كێتی چییه؟ مه‌حمود س����ه‌نگاوی :وه‌اڵمم نیه بۆ ئه‌و پرسیاره. ئاوێن����ه :ده‌ڵێ����ن ت����ۆ س����ه‌ر به‌باڵی هه‌ڵۆكانیت ،ئایا وایه؟ مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی :م����ن مه‌حمود سه‌نگاویم‌و پیاوی سه‌ربازیم. ئاوێنه :ئه‌ی بۆچی وه‌ك باس����ده‌كرێت دۆس����یه‌ی نه‌وت له‌ناو یه‌كێتیدا ته‌نها الی
مه‌حمود سه‌نگاوی قوب����اد تاڵه‌بانییه‌‌و ئێ����وه وه‌ك مه‌كته‌بی سیاسی ده‌سته‌مۆ كراون؟ مه‌حمود س����ه‌نگاوی :من وه‌ك مه‌حمود سه‌نگاوی ده‌سته‌مۆ نه‌كراوم‌و ده‌سته‌مۆش نابم ،قسه‌ی خۆشم ههبوه له‌سه‌ری. ئاوێن����ه :ئێس����تا له‌ن����او یه‌كێتیدا كێ خاوه‌نی دوابڕیاره؟ مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی :ك����ه‌س هیچی به‌ده‌س����ت نیهو ك����ه‌س بڕی����اری كۆتایی به‌ده‌ست نیه. ئاوێن����ه :ك����هی یه‌كێت����ی كۆنگ����ره ده‌به‌ستێت؟ مه‌حمود س����ه‌نگاوی :تا ئێستا یه‌كێتی بڕیاری نه‌داوه كه‌ی كۆنگره ببه‌ستێت. ئاوێنه :ده‌ڵێن به‌رپرسانی بااڵی یه‌كێتی له‌به‌ر ئێران ده‌س����تی حه‌شدی شه‌عبیان به‌سه‌ر گیانی كورد بااڵ كردوه ،بۆ یه‌كێتی ئه‌م هه‌نگاوه ده‌نێت؟ مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی :ئ����هوه هه‌موی درۆی����ه ،ئ����هو درۆیه‌ك����ه ك����ه دوژمنان‌و نه‌یارانی یه‌كێتی نیش����تیمانی كوردستان ده‌یك����ه‌ن ،ئه‌گه‌رنا به‌هیچ جۆرێك یه‌كێتی ه����اوكاری حه‌ش����دی ش����ه‌عبی نه‌كردوه، ش����یعه بونیان هه‌ی����ه له‌خورماتو حه‌قی خۆش����یانه كه بونه‌ته حه‌شدی شه‌عبی‌و رێز له‌مه‌زهه‌به‌كه‌ی خۆیان ده‌گرن‌و شوێنی خۆیان بااڵده‌ستن. ئاوێن����ه :ئای����ا له‌كات����ی بۆردومان����ی
فڕۆكه‌كانی هاوپه‌یمان����ان ،پارتی رێگری له‌وه كردوه كه بۆردومان����ی ئه‌و ناوچانه بكرێت هێزه‌كانی ئێوه‌ی لێیه؟ مه‌حمود سه‌نگاوی :من گله‌ییم هه‌یه كه له‌كاتی بۆردوم����ان ،فڕۆكه‌كان بۆردومانی ئ����هو ش����وێنانه‌یان نه‌كرد ك����ه هێزه‌كانی ئێمه‌ی لێی����هو دژ به‌داع����ش ده‌جه‌نگین، ل����هو لیژنه‌یه ئه‌ندامی ئێم����هی لێنیه بۆیه به‌باشی هاوكاری نه‌كراین. ئاوێنه :پێش����بینی ده‌كه‌ی����ت به‌م زوانه شه‌ڕی داعش كۆتایی بێت؟ مه‌حمود سه‌نگاوی :له‌روی سه‌ربازییه‌وه پێموایه له‌مس����اڵدا كۆتای����ی دێت ،به‌اڵم له‌روی تیرۆرو ته‌قینه‌وه هه‌ر ده‌مێنن. ئاوێن����ه :ژماره‌یه‌ك به‌رپرس بازرگانیان له‌گه‌ڵ داعش ك����رد بۆ لێپرس����ینه‌وه‌تان له‌گه‌ڵ نه‌كردن؟ مه‌حمود س����ه‌نگاوی :ئهوه ده‌بێت ئه‌و لیژنانه‌و دادگا وه‌اڵم بداته‌وه ،من له‌شه‌ڕدا بوم كه ئه‌وان بازرگانیان كردوه. ئاوێنه :ده‌ڵێن تۆ هه‌ڵگیرسێنه‌ری شه‌ڕی جه‌ل����ه‌وال (گواڵڵه)ی����ت ،ب����هوهی ته‌قه‌ت له‌داعش كردوهو ئه‌وانیش هێرشیان كردو چه‌ندین پێشمهرگهو فه‌رمانده شه‌هیدبون، بۆ ئه‌مه كرا؟ مه‌حمود س����ه‌نگاوی :من له‌وێ نه‌بوم، ئه‌وان هات����ن ته‌قینه‌وه‌یان كرد ،خه‌ڵكیان ش����ه‌هید كرد ،كۆمیته‌ی یه‌كێتییان كرده
ئامانج ،دوات����ر هێزه‌كانی ئ����هو ناوچه‌یه ته‌داخولی����ان ك����رد ،به‌و ش����ێوه‌یه بوه، بارودۆخ����ی ئه‌و ناوچه‌یه ئ����ارام بۆته‌وه، هه‌مو كه‌سێك ده‌توانێت بێته‌وه بۆ گواڵڵه، ته‌نها ئه‌وانه نه‌بێت كه ده‌س����تیان س����ور بوه به‌خوێنی پێش����مه‌رگه‌ی كوردستان‌و هاواڵتیانی ئه‌و ناوچه‌یه. ئاوێن����ه :رات چییه له‌س����ه‌ر ئهوهی كه پارتی نه‌یهێشت یه‌په‌گه‌و یه‌په‌ژه‌و په‌كه‌كه له‌شنگال بمێننه‌وه؟ مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی :الیه‌نگ����ری هه‌مویانم‌و خۆش����مده‌وێن ،هاوكارمان بون له‌كۆنتڕۆڵكردنه‌وه‌ی به‌شێكی زۆری خاكی كوردس����تان ،به‌اڵم ئیتر پێویس����ت ناكات ئه‌وان له‌وێ بمێننه‌وه ،بچن بۆ ش����وێنێكی ترو ئه‌و شوێنه ته‌سلیم به‌حكومڕانی خۆی بكات. ئاوێن����ه :بێین����ه س����ه‌ر مه‌س����ه‌له‌یه‌ك ك����ه راس����ته‌وخۆ په‌یوه‌ن����دی به‌تۆوه‌یه، هه‌س����تناكه‌یت كه ش����ه‌هید كردنی كاوه گه‌رمیانی ،بوه هۆی ناوزڕاندنت؟ مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی :هه‌م����و حزب����ه سیاس����ییه‌كان‌و رۆژنامه‌و رۆژنامه‌نوسان‌و كه‌ناڵه‌كانی راگه‌یاندن كردتان ،گه‌ردنتان ئازاد بێت. ئاوێنه :تۆ به‌چ به‌ڵگه‌یه‌ك ده‌یسه‌لمێنیت كه له‌پشت تیرۆركردنی كاوه گه‌رمیانییه‌وه نیت؟ مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی :ده‌متوان����ی نه‌چومایه‌ته دادگاو گوێم به‌دادگا نه‌دایه، ب����ه‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی هیچم له‌خۆمدا ش����ك نه‌برد چومه به‌رده‌م دادگا ،چل‌و چوار رۆژ زیندانیكرام ،دواتر دادگای تاوانه‌كان منی به‌بێ تاوان ناساند ،ئێستاش هه‌مو كه‌سێك دڵنیایه كه من دوربوم له‌و بابه‌ته‌وه. ئاوێن����ه :ك����ه بێبه‌ری بوی����ت‌و بێتاوان ده‌رچوی����ت ب����ۆ س����ه‌ردانی خێزانه‌كه‌ت نه‌كرد؟ مه‌حم����ود س����ه‌نگاوی :بۆ س����ه‌ردانیان بكه‌م ،خۆ من غ����ه‌ردم لێنه‌كردون ،ئه‌وان غه‌دریان له‌من كردوه ،ئه‌بوایه ئه‌وان داوای لێبوردنی����ان له‌من بكردایه ،منیان به‌گرتن دا ،هه‌زار قس����هی ناش����رینم له‌س����ه‌ر كرا به‌خۆڕایی ،ده‌بێت ئ����ه‌وان داوای لێبوردن له‌من بكه‌ن.
2
تایبه‌ت
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ته‌ندروستی سلێمانی:
ئاوێنه‌ی روداوه‌کان
لهدوێنێوه 984كرێكارم نهماوه
د .میران محه‌مه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی ته‌ندروس����تی س����لێمانی ئاماژه بهوه ده‌كات ك����ه له‌ب����واری ته‌ندروس����تیدا كه‌رتی تایبه‌ت ئه‌وه‌ن����ده به‌هێز نییه ی حكومه‌ت بتوانێت قه‌ره‌ب����وی كه‌رت بكات����هوه ،ئه‌و ده‌ڵێ����ت " لهدوێنێوه 984كرێكارم نهماوه". ئاوێنه ،س����لێمانی :د .میران محه‌مه‌د له‌لێدوانێكی����دا به‌ئاوێن����هی راگه‌یاند كه "س����اڵی ن����وێ ،2016به‌پێی ئه‌و شتانه‌ی له‌م یه‌ك دو رۆژه‌دا هه‌ی ه كه دارای����ی ده‌ڵێ نابێت بۆ پاككردنه‌وه‌ی مه‌ڵبه‌ند‌و بنكه‌كان گرێبه‌س����ت بكه‌ن‌و نابێ����ت جل����ی نه‌خۆش‌و كرێ����كار كه نه‌خۆش����ی له‌نێ����و نه‌خۆش����خانه‌كان هاتوچ����ۆ پێده‌ك����رد گرێبه‌س����تی بۆ
بك����هنو گرێبه‌س����ت ب����ۆ ئۆتۆمبێل له‌هه‌ندێك شت ،هه‌ریه‌كه‌مان به‌جۆرێك نه‌كڕێت‌و دارایی ئه‌م دو رۆژه‌ی سه‌ری كارمان ك����ردوهو ره‌نگه م����ن ئه‌گه‌ر س����اڵ به‌ته‌له‌فۆن به‌وه‌زیریان وتوه‌‌و پاككردن����هوهو جلوبه‌رگ����ی نه‌خۆش‌و وه‌زیریش به‌ئێمه‌ی راگه‌یاندوه‌‌و ئه‌گه‌ر هه‌ندێك شتی دیكه‌م نه‌مێنێت زه‌ره‌ری به‌م قس����انه بێت ئه‌وا زۆر زۆر خراپ زیاتر بكه‌م وه‌ك له‌شاره‌كانی تر". وتیش����ی "به‌اڵم خۆ ته‌ندروس����تی ده‌بێت‌و ئێمه ئیفلیج ده‌بین". د .می����ران محه‌م����ه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری هه‌ر ده‌رمان نییه به‌ڵكو ته‌ندروس����تی گشتی ته‌ندروستی سلێمانی ئه‌وه‌شی ئۆتۆمبێله بۆ ئۆكسجین ،ته‌ندروستی ی ته‌ندروستی پاككردنه‌وه‌ی مه‌ڵبه‌ند‌و سه‌نته‌ره‌كانه، ره‌نكرده‌وه كه "سێكسته زۆر زۆر قورس����ه ته‌عامول����یو ئه‌گه‌ر ئێس����تا من 1000كرێ����كارم هه‌یه كه كاریان ته‌نها بردنه‌ژوره‌وه‌ی نه‌خۆش‌و وابێت من باش نایبینم". له‌باره‌ی كه‌رتی تایبه‌تیش����هوه ،د .پاككردنه‌وه‌ی نه‌خۆشخانه‌‌و ئامێره‌كانه می����ران محه‌مه‌د وتی "ئێم����ه كه‌رتی من له‌دوێنێ����وه به‌نمونه 984كرێكارم تایبه‌تیشمان به‌هێز نییه جیاوازیمان نهماوه". د .میران محه‌م����ه‌د ئاماژه بۆ ئهوه هه‌یه له‌گه‌ڵ شوێنه‌كانی ترو جیاوازی نێوان ههولێرو سلێمانی‌‌و دهۆك زۆره ده‌كات كه "ته‌ندروس����تی هه‌ر ده‌رمان
نییه‌‌و خزمه‌تگوزارییه‌كانی زۆره‌‌و زۆرێك له‌خزمه‌تگوزارییه‌كانی وه‌ك ئهوهی ك ه نه‌خۆشێك داخڵی نه‌خۆشخانه ده‌بێت سه‌رچه‌فی ده‌ده‌یتێ‌‌و جلی ده‌ده‌یتێ‌‌و جلی مه‌رافقی ده‌ده‌یتێ ئێستا ئه‌وانه نهماوه". له‌باره‌ی ئ����هوهی كه ئای����ا كه‌رتی تایب����هت ده‌توان����ێ ئه‌م بۆش����اییانه پڕبكات����هوه ،د.می����ران محه‌مه‌د وتی "كه‌رت����ی تایبه‌ت ناتوانێ����ت ،چونكه كه‌رتی تایبه‌ت ئه‌وه‌ن����ده به‌هێز نییه بتوانێت قه‌ره‌ب����وی كه‌رتی حكومه‌ت بكاته‌وه". وتیشی "كه‌رتی حكومه‌ت له‌سلێمانی زۆر به‌هێزه‌‌و كه‌رتی تایبه‌ت به‌هێنده‌ی ئ����هوه به‌هێز نییه بۆی����ه هه‌رگیز بڕوا
ناك����ه‌م كه‌رتی تایبه‌ت له‌ش����اری من بتوانێ����ت قه‌ره‌بوی كه‌رت����ی حكومی بكات����هوه خۆزگ����ه بیتوانیای����هو بیكردایه‌ته‌وه به‌اڵم پێیناكرێت". راش����یگه‌یاند "چونك����ه خه‌ڵك فێر بوه كه خزمه‌تگوزرای به‌خۆڕایی بێت ئه‌مه یه‌كێكه له‌س����یفه‌ته باشه‌كان كه تائێس����تا ههبوه ڕه‌نگه له‌شارێكی تر كه‌رتی تایبه‌ت به‌هێزتر بێت". وتیشی "من لێتناشارمه‌وه له‌هه‌ولێر خه‌ڵك زۆربه‌ی بۆ نه‌شته‌رگه‌ری چوه بۆ نه‌خۆش����خانه‌ی ئه‌هلی‌‌و كێشه‌شی نهبوه ب����ه‌اڵم له‌س����لێمانی ئه‌وه‌نده‌ی ته‌ركی����ز له‌س����ه‌ر نه‌خۆش����خانه‌كانی خۆمان بوه ئه‌وه‌نده ته‌ركیز له‌س����ه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ئه‌هلی نهبوه".
پارتی ڕوداوه‌کان دروستده‌كات‌و الیه‌نه‌كانی تریش واقیان وڕماوه ڕوداوه‌كان ناتوانن پارتی په‌راوێز بخه‌ن، ئا :وریا حسێن ه����اوكات وتیش����ی "هه‌رهێزێك بیه‌وێت پارت����ی په‌راوێ����ز بخ����ات به‌هه‌ڵه‌یه‌كی پارتی ئێستا تاكه هێزێكه گه‌وره‌دا ده‌چێت". له‌هه‌رێمی كوردستان ڕوداوه‌كان گۆڕان كه‌ئێستا ڕكابه‌ری توند ده‌كات دروستده‌كات‌و الیه‌نه‌كانی تریش له‌گ����هڵ پارتیو زۆرتری����ن كاردانهوهی ته‌نها له‌كاردانه‌وه‌كانی پارتی هه‌ڵوێسته‌كانیان بنیاتده‌نێن ،گۆڕانیش له‌س����ه‌ر ئه‌و ڕوداوانه‌هه‌ی����ه‌كه‌پارتی دروستیانده‌كات ،خاوه‌نداریه‌تی پارتی بۆ ئه‌مه بۆ به‌هێزی پارتی ناگه‌ڕێنێته‌وه ڕوداوه‌كان مانای ئه‌وه‌نیه‌پارتی به‌هێزه به‌ڵكو پێیوایه "دروستكردنی ڕوداوه‌كان په‌یوه‌ندی به‌هاوكێشه یه‌كی به‌ڵك����و هۆكاری تر ه����ه‌ن كه وایكردوه پارتی ببێته‌خاوه‌نی ڕوداوه‌كان". نێوده‌وڵه‌تیه‌وه‌هه‌ی ه كه‌پارتی تێدا به‌كرێگیراوه". د .ئاس����ۆ مه‌حم����ود ئه‌ندامی جڤاتی ئه‌كره‌م ساڵح ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی نیش����تمانی بزوتنه‌وه‌ی گۆران پێیوانیه پارتی دیموكراتی كوردس����تان پێیوایه پارتی بتوانێت ڕوداوه‌كان دروس����تبكات به‌و پێیه‌ی حیزبه‌كه‌ی له‌ناوخۆدا حیزبی به‌ڵكو ئ����ه‌وەی پارتی كردوه‌ته‌خاوه‌نی یه‌كه‌مه‌و ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ش په‌یوه‌ندییه‌كی ڕوداوه‌كان ئه‌وه‌یه‌هاوكێش����ه‌یه‌ك هه‌یه فراوانی هه‌یه‌كاریگه‌ری به‌سه‌ر سه‌رجه‌م له‌ناوچه‌كه‌دا پارتی وه‌ك����و به‌كرێگیراو ڕوداوه‌كانی هه‌رێمی كوردستانه‌وه‌‌هه‌یه ،له‌هاوكێش����ه‌كه‌دا ڕۆڵده‌گێڕێ����ت‌و ئه‌مه له‌باره‌ی روداوه‌كانی ئه‌مدوایه‌شه‌وه وتی جگه‌ل����هوهی په‌یوه‌ن����دی به‌بێده‌نگ����ی "ئ����ه‌م ڕوداوان����هی ڕوده‌ده‌ن دڵخوازی الیه‌نه‌كان����ی تریش����هوه هه‌ی����ه ك����ه پارتی نی����ن ،به‌ڵكو هه‌وڵی����داوه زیاتر یه‌كهه‌ڵوێست نین ،وتی "ئاڕاسته‌كردنی ته‌ش����ه‌نه‌كه‌ن به‌جۆرێك ک����ە كۆنترۆڵ ڕوداوه‌كان په‌یوه‌ن����دی به‌بێهێ����زی الیه‌نه‌كانی تره‌وه‌نیه". نه‌كرێن". ئ����هو له‌ب����اره‌ی كاردانه‌وه‌كان����ی ئاگری هه‌رچ����ی ڕوداوه له‌الی پارتی بزوتنه‌وه‌ك����هی به‌رامب����ه‌ر پارت����ی له‌م به‌رزده‌بێت����ه‌وه‌به‌جۆرێك ی����ان به‌نزین ڕوداوه‌ن����ه‌دا دروس����تیان ده‌كات ئهوه به‌ئاگره‌كه‌دا ده‌كات‌یان ده‌یكوژێنێته‌وه ،ده‌ڵێ����ت "به‌درێژایی مێژو ئهوهی پارتی بۆیه‌ئێستا پارتی به‌تاكه هێز داده‌نرێت هێش����توه‌ته‌وه‌زمانی چه‌ك‌و هه‌ڕه‌ش����ه كه‌له‌كوردستان روداوه‌كان دروستده‌كات ب����وه،پارت����ی له‌گ����هڵ دیموكراس����یدا ی����ان ئاڕاس����ته‌یان به‌به‌رژەوه‌ندی خۆی ده‌مرێ����ت ،الیه‌نه‌كانی تری����ش ئه‌گه‌ر ئ����هو زمانه‌به‌كاربهێنن ئه‌وا دۆخه‌كه‌زۆر ده‌گۆڕێت. ئەن����دام س����ه‌ركردایه‌تیه‌كه‌ی پارتی خراپتر ده‌بێت". وێ����ڕای ئهوهی هیچ گومان����ی له‌وه نیه الیه‌نه‌كانی تریش ههرچهنده به‌نه‌فه‌سی
گۆڕان قس���ه‌ناكه‌ن ،ب���ه‌اڵم پێیانوایه ئه‌و ڕوداوان���هی ڕوده‌ده‌ن په‌یوه‌ندیان ب���ه به‌هێزی پارتیه‌وه‌نی���ه‌به‌ڵكو ئه‌م دۆخانه ڕه‌گوڕیش���هی مێژوییان ههیهو پارتی���ش ئێس���تا س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كانی هه‌رێمی كوردستانی الیه. هه‌ڵۆ پێنجوێنی ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیش���مانی كه‌ئێستا پارته‌كه‌ی هاوپه‌یمان���ی پارتی���ه له‌حكومه‌ت���دا، پێیوای���ه بون���ی س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كان له‌چنگی پارت���یو په‌یوه‌ن���دی له‌گه‌ڵ واڵتان‌و پارته‌كانی تر ،پارتی كردوه‌ته ڕوكاری هه‌رێم���ی كوردس���تان ئهویش له‌ڕوداوه‌كان به‌رپرسیاره ،وتی " پارتی به‌رپرس���ه‌به‌رامبه‌ر حكومڕانی هه‌رێم‌و چاره‌س���ه‌ركردنی ئ���هو قه‌یرانانه‌ی كه ڕوده‌ده‌ن له‌هه‌رێمی كوردستان".
سامانه‌سروشتیه‌كان كه به‌دڵی داراییو په‌یوه‌ندی���ه دیبۆلماس���یه‌كانی هه‌رێم هه‌ژم���ار ده‌كرێ���ن ،الیه‌نه‌كانی تریش جگه له‌به‌شداریه‌كی ڕه‌مزی له‌پرۆسه‌ی سیاسی هیچی تریان به‌ده‌سته‌وه نیه، ته‌نانه‌ت ئێستا‌یه‌كگرتو نزیكترین هێزه له‌پارتی وه‌كو باس���ده‌كرێت ،وایلێهات وه‌زیره‌كه‌ی له‌حكومه‌ت بكش���ێنێته‌وه ك���ه‌وه‌زیری كاره‌با ب���و وه‌زیره‌كه‌ش ده‌ستله‌كاركیش���انه‌وه‌ی خۆی ڕاگه‌یاند به‌هۆی خراپ���ی دۆخ���ی كاره‌باوه كه وه‌زیره‌كه‌ی پارتی لێی به‌رپرسیاربو. عوس���مان كاروان���ی ئه‌ندام���ی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی ئام���اژه‌بۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كات ئه‌و دۆخه‌ی ئێستا بۆ پارتی دروستبوه كه‌ڵه‌كه‌بوی دۆخ���ی ڕابردوی هه‌رێمی كوردس���تانه وایك���ردوه‌پارتی بتوانێ���ت ڕوداوه‌كان دروس���تبكات ،ئه‌و ده‌ڵێت "كه‌س دوای پارت���ی نه‌كه‌وت���وه به‌ڵكو ئ���هو دۆخه ده‌رهاویشته‌ی سیس���تمی 23ساڵه‌ی حوكمڕانی هه‌رێمی كوردستانه".
پێنجوێنی جه‌ختیش له‌وه دهكاتهوه مه‌كته‌بی سیاس���ی پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان له‌ناوخ���ۆی عێ���راق‌و له‌ناوچه‌ك���هو جیهانی���ش نوێنه‌رایەتی هه‌رێم���ی كوردس���تانیان ك���ردوەو الیه‌نه‌كانی تریش به‌شداریه‌كی كه‌میان كاروان���ی نمونه‌ی���ه‌ك ده‌هێنێن���هوه ههیهو ئاش���كرایكرد " ئه‌م سیاس���ه‌ته گونجاو نیه ،پێویس���ته سه‌ركردایه‌تی ب���ۆ س���ه‌لماندنی ئ���هوهی ك���ه‌ته‌نها پارت���ی ڕوداوه‌كان دورس���تناكات كورد یه‌كڕیزو یه‌كگرتوبن". به‌ڵكو یه‌كگرتوش ئ���هو كاره‌ی كردوه پارتی ئێس���تا خاوه‌نی سه‌رۆكایه‌تی ك���ه كاردان���هوهی ب���ه‌دوادا هات���وه ده‌ستله‌كاركێش���انه‌وه‌ی حكوم���هتو هه‌رێم���ی كوردس���تانو ئه‌وی���ش په‌رله‌مان���ی كوردس���تان ك���ه گۆڕان وه‌زی���ری كاره‌باب���وه ،ده‌ڵێ���ت پێیوایه‌كوده‌تای به‌س���ه‌ردا كراوه‌هه‌ر "ده‌ستله‌كاركێش���انه‌وه‌ی وه‌زی���ری الی پارتیه‌و ئه‌م���ه‌جگه لە‌فه‌رمانگه‌ی كاره‌ب���ا كاردان���هوهی الی هاواڵتیان‌و په‌یوه‌ندیه‌كان���ی ده‌ره‌وه‌و وه‌زاره‌ت���ی پارته‌سیاسیه‌كانیش ههبوه".
مه‌ترس����ی دۆخه‌كه له‌وه‌دایه‌ئێس����تا ته‌نه����ا پارت����ی ده‌توانێ����ت له‌ناوه‌نده نێوده‌وڵه‌تی����ه‌كان یاریب����كات هه‌موان له‌ده‌ره‌وه‌ی هاوكێشه‌كه‌ن كه په‌یوه‌ندی به‌ئاین����ده‌ی دورونزیك����ی هه‌رێم����ی كوردستانهوه هه‌یه. ئه‌كره‌م س����اڵح ئه‌ندامی سه‌كردایه‌تی پارت����ی جه‌خ����ت له‌س����ه‌ر سیاس����ه‌تی حیزبه‌ك����هی ده‌كات����ه‌وه‌ك����ه‌ل����ه‌ڕوی نێوده‌وڵه‌تیەوە‌كاری له‌س����ه‌رده‌كات‌كه ئهویش ئه‌وه‌یه ك����ورد تێكه‌اڵو نه‌بێت له‌گه‌ڵ كێشه‌كانی ناوچه‌كه‌و پێی وایه" ده‌بێ����ت هاوس����ه‌نگی ڕابگیرێت له‌گه‌ڵ واڵتان". به‌اڵم گ����ۆڕان له‌وه‌اڵمی ئ����ه‌وه‌دا زۆر به‌رونی ب����اس له‌وه‌ده‌كات ك����ه پارتی یاریچه‌یه‌ك����ی ن����او ئه‌و ش����ه‌تره‌نجه‌یه كه‌به‌رپرس����انی جیهان ب����ۆ ئاینده‌ی ناوچه‌كه‌یان ئاماده‌كردوه،وه‌كو د.ئاسۆ مه‌حم����ود ئه‌ندامی جڤاتی نیش����تمانی گۆڕان جه‌ختی لێكرده‌وه‌بۆ ئاوینه. گه‌رچ����ی له‌كۆتای����ی ڕێگاك����ه‌دا ده‌رده‌كه‌وێ����ت پارت����ی دیموكرات����ی كوردستان ڕوداوه‌كانی به‌خزمه‌تی كورد به‌كارهێناوه ی����ان به‌پێچه‌وانه‌وه وه‌كو باسده‌كرێت ،به‌اڵم ئێستا ئهوه به‌ڕونی دی����اره پارت����ی خاوه‌ن����ی ڕوداوه‌كانی كوردس����تانهو الیه‌نه‌كان����ی تری����ش ته‌ماشاكه‌رن ،ئێس����تاش كه نزیكایه‌تی ده‌بینرێ����ت له‌نێ����وان پارتیو به‌ش����ێك له‌الیه‌ن����ه سیاس����یه‌كان ڕه‌نگه پێگه‌ی پارت����ی به‌هێزتر ب����كات ڕوداوه‌كانیش بكاته‌ئه‌مری واقع.
فاتیحایه‌ك له‌بری جه‌ژنانه! د .یه‌حیا رێشاوی له‌بۆنه‌ی سه‌ری ساڵدا ته‌نها داخستنی فاتیحای���ه‌ك ب���ۆ گیان���ی حوكمڕانی‌و ئیداره‌دانی ئه‌م واڵته بێخاوه‌نه‌و نزایه‌ك بۆ الی په‌روه‌ردگار له‌وانه‌ی نه‌یانتوانی‌و پێناچ���ێ بتوان���ن ئه‌م هه‌رێم���ه به‌ره‌و ئاقارێكی باش���تر ببه‌ن‌و هه‌ناس���ه‌یه‌ك بكه‌نه‌وه به‌جه‌سته‌ی شه‌ته‌ك‌و ماندوی هاواڵتیان���دا ،فاتیحایه‌ك ب���ۆ چاره‌كه سه‌ده‌یه‌ك له‌نادادپه‌روه‌ری‌و ته‌خشان‌و په‌خشانی سامان‌و خێرو خه‌یراتی ئه‌م بس���ته خاكه ،فاتیحایه‌ك ب���ۆ نه‌ریتی س���ه‌قه‌تی دامه‌زراندن‌و به‌خش���ینه‌وه‌ی پله‌و پۆست به‌نامه‌و ته‌له‌فون‌و ناسیاوی‌و كادیری دڵس���ۆزی حیزب ،فاتیحایه‌ك بۆ ئه‌وان���هی نایانه‌وێت په‌ند وه‌ربگرن‌و له‌س���ه‌ر هه‌مان ریتم���ی قوڵكردنه‌وه‌ی رۆحی تۆڵه‌س���ه‌ندنه‌وه‌و خۆ به‌راس���ت زانین‌و خودپه‌رستی گهوره بون‌و ئه‌وه‌ش بوه‌ت���ه به‌ش���ێك ل���ه‌كاری رۆژانه‌یان، فاتیحای���ه‌ك بۆ ئه‌وانه‌ی هه‌لی زێڕێنیان له‌ده‌ست داو ئێمه‌یان گه‌یانده‌وه خاڵی سفرو بۆ جارێكی دی كۆچی به‌كۆمه‌ڵی الوانیان هێنایه‌وه ناو باس‌و خواسه‌كانی نێو بازاڕو خێزانه‌كان‌و مانشێتی ده‌زگا میدیاییه‌كانمان ،دیس���انه‌وه فاتیحایه‌ك ب���ۆ ئه‌زمون���ی واڵتێك به‌سیاس���ه‌تی فاش���یالنه له‌باربراو نه‌یانهێشت له‌كۆڕو كۆبون���هوه نێوده‌وڵه‌تیه‌كاندا هه‌مومان سینگ ده‌رپه‌ڕێنین به‌شانازیه‌وه بڵێین: (ویا ف���رۆم كوردس���تان)! فاتیحایه‌ك ب���ۆ ئه‌وان���هی بێئومێدیی���ان ك���رده ناس���نامه‌ی الوان‌و ره‌ش���بینیان كرده نه‌ریتێك���ی زۆر ئاس���ایی ،ئه‌وانه‌ی بۆ خاتری كورس���یه‌كی زیاتری په‌رله‌مان‌و رێژه‌یه‌ك���ی زیاتری ده‌ن���گ هه‌موانیان كرده موچه‌خ���ۆرو موه‌زه‌فی بندیواری بێكاری بار! دیس���انه‌وه فاتیحایه‌ك بۆ ئه‌و س���ه‌ركردانه‌ی نه‌یانتوانی‌و پێناچێ بتوانن نمونه‌یه‌ك���ی جوانی حوكمڕانی شه‌فاف‌و خاكیبون‌و ده‌ستاوده‌ستكردنی ده‌س���ه‌اڵت‌و ئاس���وده‌یی به‌ناخم���ان پێش���كه‌ش بك���ه‌ن ،دوا فاتیح���ا ب���ۆ واڵتێك كه مامۆستایه‌كی زانكۆی وه‌ك من ناچ���ار ده‌كات له‌ب���ری پیرۆزبایی‌و جه‌ژنان���ه ،ریزێك فاتیح���ا بنێرێت بۆ ئه‌وان���هی ئومێد ده‌كه‌م رۆژێك له‌رۆژان ئه‌گه‌ر دادگاكانی ئه‌م واڵته‌ش به‌سزای عادیالنه‌ی���ان نه‌گه‌یه‌نێت ،ئه‌وا دادگای نێو ناخیان جوڵه‌ی���ه‌ك بكات‌و كه‌مێك ئاره‌قه‌ی ش���ه‌رمه‌زاری سه‌روس���یمایان ت���ه‌ڕ ب���كات! وه ره‌حیمه‌ڵاڵهو لیمه‌ن یوعیدولفاتیحه!
كارتی نیشتمانی بۆ هاواڵتیان ی ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك له‌به‌ره‌ی توركمانی: هه‌رێمی كوردستان دروستده‌كرێت نه‌وتی كه‌ركوك له‌الیه‌ن یهكێتیو پارتیه‌وه قۆرغ كراوه ی لێوه‌ربگرن ،له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا له‌روی سه‌رۆكی لیژنه‌ی ناوخۆ له‌په‌رله‌مان كوردستان ڕایده‌گه‌یه‌نێت "ههولێرو ئه‌منیی����هوه ده‌ورێك����ی زۆر گرنگی سلێمانی ش����وێن بۆ كۆمپانیایه‌كی ده‌بێت". ی س����ه‌باره‌ت ب����هوهی خراپیه‌كان ئه‌ڵمانی دابینكراو ه تا ده‌ستبكرێت به‌كارتی نیشتمانیی‌و ئه‌و كاره‌ته‌ش ئه‌وكارت ه چین بۆ هاواڵتیان ئه‌یوب له‌بری سه‌رجه‌م پێداویستییه‌كان بۆ عه‌بدواڵ وتی "تاكو ئێستا نازانرێت ی رایییكردن����ی كاری دائیره‌كان كاری بۆ دروستكردنی ئه‌وكارت ه پرسیار ی چ����ی له‌هاواڵتیان ده‌كرێت ،نمونه پێده‌كرێت". وریا جه‌مال ،ئاوێنه :ئه‌یوب عه‌بدواڵ فۆڕمه‌كه‌مان به‌ده‌ست نه‌گه‌یشتوه، ی چین". ئیسماعیل سه‌رۆكی لیژنه‌ی ناوخۆ بۆیه نازانرێت خراپیه‌كان ی بۆ ئه‌وپه‌رله‌مانت����اره ئام����اژه ی له‌په‌رله‌مانی كوردستان به ئاوێنه راگه‌یاند "له‌دوای ئهوهی په‌رله‌مانی ئه‌وه‌شكرد "ئه‌و كارته نیشتمانیی ه عێ����راق بڕیاری له‌س����ه‌ر ده‌ركردنی له‌الیه‌ن كۆمپانیایه‌كی ئه‌ڵمانییه‌و‌ه كارتی نیشتمانی ده‌ركرد ،له‌ئێستادا دروستده‌كرێت‌و هیچ كه‌س ناتوانێت له‌چه‌ن����د پارێزگایه‌ك����ی عێ����راق ساخته‌ی بكات". ی له‌س����اڵی ڕاب����ردودا ئه‌نجومه‌ن ده‌س����تكراو‌ه به‌دروستكردنی كارتی نیش����تمانیو له‌هه‌ولێرو سلێمانیش نوێنه‌ران����ی عێ����راق بڕیاری����دا كارتی نیش����تیمانی ب����ۆ هاواڵتیان شوێنیان بۆ دابینكراوه". وتیشی "ئه‌و كاره‌ته نیشتمانیی ه دروس����تبكرێت ،هه‌ر ئه‌وكاته تاریق له‌بری س����ه‌رجه‌م پێداویستییه‌كانی حه‌رب ،پسپۆڕی یاسایی رایگه‌یاند وه‌ك ناس����نامه‌ی باری شارستانی "پڕۆژه‌یاس����ای كارتی نیش����تیمانی ره‌گه‌زنام����هو كۆبۆن����ی خ����ۆراك‌و هه‌م����و پارێزگاكانی عێ����راق به‌بێ ..هت����د ،به‌كارده‌هێنرێ����ت ،ئه‌م ه جیاوازی‌و به‌هه‌رێمی كوردستانیشه‌و‌ه جگ ه له‌ئه‌وه‌ی ك���� ه وه‌ك كارتێكی ده‌گرێته‌وه ،به‌هه‌ردو زمانی كوردی‌و بانكی هاواڵتیان ده‌توانن س����ودی عه‌ره‌بی له‌سه‌ری ده‌نوسرێت".
هه‌رێمه‌وه".
ئا :وریا جه‌مال له‌مانگی شه‌شی پارساڵه‌وه نه‌وتی كه‌ركوك له‌الیه‌نه حكومه‌تی هه‌رێم ی كوردستانهوه ده‌فرۆشرێت ،به‌اڵم تاكو ئێستا هیچ داتایه‌ك له‌باره‌ی ڕێژه‌ی هه‌نارده‌كردنی نه‌وتی كه‌ركوكه‌وه باڵو نه‌كراوه‌ته‌وه ،ئه‌ندامێكی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوكیش ڕایده‌گه‌یه‌نێت "رێكه‌وتن له‌نێوان حكومه‌تی هه‌رێم‌و پارێزگای كه‌ركوكدا هه‌یه به‌اڵم ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ی ئاشكرا نه‌كراوه". ئه‌ڵماس فازیل ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌ن ی پارێزگای كه‌ركوك به ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند "له‌م ڕۆژانه‌دا رێبوار تاڵه‌بانی سه‌رۆكی ئه‌نجومه‌ن���ی پارێ���زگای كه‌رك���وك به‌ئاش���كرا لێدوانیدا ك���ه ڕێكه‌وتنێك هه‌یه ،به‌ئاش���كرا به‌اڵم ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ی ئاش���كرا نه‌كراوه جارێ ،پێش���م وایه حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م رێكه‌وتنی كردوه له‌گه‌ڵ پارێزگاری كه‌ركوكدا". وتیشی "ئه‌و كاته‌ی نه‌وتی كه‌ركوك له‌رێگه‌ی س���ۆموه ده‌فرۆشرا داتاكانی ده‌هاتنه‌وه ،ش���ه‌فاف‌و دیاربو ،به‌اڵم
کێڵگه‌یه‌کی نه‌وت له‌که‌رکوک تاكوئێس���تا حكومه‌تی هه‌رێم داتای نه‌ن���اردوه ،حكومه‌ت���ی هه‌رێم جواب ی نوس���راوێكی پارێ���زگای كه‌ركوكیان داوه‌ته‌وه ده‌ڵێ���ت هه‌ماهه‌نگی ته‌واو ده‌كه‌ین". ئه‌و ئه‌ندامه‌ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای
كه‌رك���وك ئام���اژه‌ی بۆئه‌وه‌ش���كرد "له‌پ���اره‌ی پت���ڕۆدۆالر ی���ه‌ك موچه دراوه ئه‌وه‌ش نازانم حكومه‌تی هه‌رێم ناردویه‌تی یاخود به‌غدا ،تاكو ئێستاش پاره‌ی نه‌وتمان به‌ده‌ست نه‌گه‌شتوه، نه له‌الی���ه‌ن حكومه‌تی به‌غداو نه الی
پارێزگاری كه‌ركوك له‌گه‌ڵ حكومه‌تی هه‌رێم‌و ئاش���تی هه‌ورامی كۆبۆته‌وه‌و رێك كه‌وتون له‌س���ه‌ر هه‌ماهه‌نگیه‌كی ت���ه‌واو ،به‌پتڕۆدۆالر یه‌ك موچه دراوه ئیت���ر نازانم حكومه‌تی هه‌رێم بوه یان ناوه‌ند. عه‌لی مه‌ه���دی ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك له‌به‌ره‌ی توركمانی به‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند "به‌ره‌ی توركمانی هیچ زانیاریه‌كی نیه له‌باره‌ی فرۆشتنی نه‌وت���ی كه‌ركوكه‌وه ،له‌الیه‌ن یهكێتیو پارتی���هوه قۆرغ ك���راوه ،هه‌میش���ه بانگه‌شه‌ی ئه‌وه‌ده‌كه‌ن كه پێكهاته‌كانی كه‌ركوك پێكهوه به‌خۆشی ده‌ژین به‌اڵم پێچه‌وانه‌كه‌ی ڕاسته". وتیش���ی "ڕه‌نگه رێكه‌وت���ن هه‌بێت له‌نێوان پارێزگاری كه‌ركوك‌و هه‌رێمدا ب���ه‌اڵم ئێمه هی���چ زانیارییه‌كمان نیه له‌باره‌ی���هوه ،ئ���هوهی ئاگاداربی���ن حكومه‌ت���ی هه‌رێم ڕۆژان���ه به‌نزیكه‌ی 800هه‌زار به‌رمیل ن���ه‌وت له‌پارێزگای كه‌كوك���هوه هه‌ن���ارده‌ی دهرهوه ده‌كات".
هەنوکە
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
"پارتی ده‌یه‌وێت ساڵی ئاینده‌ڕیفراندۆم ئه‌نجامبدات"
5
الیه‌نه‌سیاسیه‌كان وروژاندنی پرسی ڕیفراندۆم به‌موزایه‌دی سیاسی لێكده‌ده‌نه‌وه ئا :وریا جەمال
پارته سیاسیەكانی هەرێمی كوردستان ڕای جیاوازیان هەیە لەبارەی ئەنجامدانی پرسی ریفراندۆم لەهەرێمی كوردستان، ئەندامێكی جڤاتی نیشتیمانی گۆڕانیش ڕایدەگەیەنێت "الیەنێك هەمیشە لەكاتی قەیرانەكاندا پرسی ریفراندۆم بۆ بەرژەوەندی خۆی بەكار دەهێنێت". ئەحمەد كانی ئەندامی س���ەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردس���تان بەئاوێنەی ڕاگەیاند "تەس���ەور دەكەم ساڵی ئایندە دەرفەت بڕەخسێت بۆ ئەوەی ریفراندۆم ئەنجام بدەین ،زەمینەش زۆر لەباربێت، چونك���ە ریفراندۆم ملمالنێ���ی حزبەكان بۆ وەرگرتنی دەس���ەاڵت نیە ،پێشبینی دەكەم هەمو حزبەكانیش بۆ ئەو پرس���ە ه���اوڕان ،ئەو پرس���ە پەیوەندی بەهەمو الیەكمانەوە هەیە". ئ���ه‌م هه‌وڵ���هی پارت���ی دیموكرات���ی كوردستان بۆ پرسی ڕیفراندۆم هه‌رچه‌ند تائێس���تا فه‌رمی نیه ،ب���ه‌اڵم مقۆمقۆی له‌نێو الیه‌نه‌كان دروستكردوه به‌تایبه‌تی له‌مكاته‌دا ك ه هه‌رێمی كوردستان گیرۆده‌ی قه‌یران���ه‌كان ب���وه ته‌نانه‌ت كۆمس���یۆن ئاماده‌یی ته‌واوی وه‌رنه‌گرتوه. كان���ی وتیش���ی"یەكڕیزی ماڵی كوردو هەماهەنگ���ی نێوان حزب���ەكان بۆ هەمو شتێك گرنگە ،پرسی ریفراندۆم دوكەس نیە ناكۆكبن لەسەری ،نەتەوەكانی تریش
بڕواناكەم هیچ گرفتێكیان هەبێت". دەربارەی ئ���ەوەی دەوترێ���ت پارتی موزایدە بەپرس���ی ریفراندۆمەوە دەكات ئەحمەد كانی وتی "ئەوە موزایدەی چی تێدایە لەكاتێكدا ئەوە پرسی نەتەوەیەكە، ڕەوای هەقە لەبەرئەوەی ئەو پێشنیارەی لەالی���ەن س���ەرۆك بارزان���یو پارتیەوە بكرێت ،ئەو قسەیە مەنتیقی تێدانیە". پارته‌سیاسیه‌كانی كوردستان ك ه ئێستا ئامانج���ی له‌پێش���نه‌یان هێوركردنه‌وه‌ی دۆخی كوردستانه پێیانوایه ورژاندنی ئه‌م پرسه له‌م دۆخه‌دا موزایه‌ده‌ی سیاسیه‌و پێویس���ته پێش هه‌مو شتێك كۆده‌نگی نیشتمانی دورستبكرێت. ئەنوەر سەنگاوی ئەندامی ئەنجومەنی سیاس���ی كۆمەڵی ئیس�ل�امی كوردستان بەئاوێنەی ڕاگەیاند "لەمكاتەدا باشترین هەن���گاو یەكخس���تنەوەی ناوماڵ���ی ك���وردە ،ه���ەر باس���كردنێك لەمكاتەدا لەریفران���دۆم بۆ جیابون���ەوەی هەرێمی كوردستان‌و سەربەخۆیی تەنیا قسەیەكی ڕاگەیاندنانەیە ،چونك���ە لەئەرزی واقعدا جێبەجێ نابێت ،بۆ ئەو دۆس���یه‌یە ئێمە هەنگاوی گرنگترمان لەپێشە". وتیش���ی "بابەتی ریفراندۆم دەكەوێتە قۆناغی كۆتایی كارەكانی دروس���تكردنی دەوڵەتێكی كوردی ،ئەگ���ەر لەداهاتودا كاری ب���ۆ بكەی���ن ش���تێكی ئەس���تەم نابێت لەبەردەممان���دا ،بۆیە لەم كاتەدا قسەكردن لەو بابەتە ته‌نها موزایەدەیەكی
بێ بەرهەمە". سەنگاوی ئاماژەی بۆئەوەشكرد "هەمو الیەنە سیاسیەكان هاودەنگن بۆ كاركردن بۆ دەوڵەتی كوردی‌و سەربەخۆیی هەرێمی كوردس���تان ،بەاڵم كاتەكەی‌و بەرنامەی چۆنیەتی هەنگاونان بۆ ریفراندۆم ئەبێت هەمو الیەنەكان كۆدەنگ بین لەس���ەری، ئەگەرنا هەروەك سااڵنی تر چۆن ڕۆیشتوە هەروا دەڕوات‌و ب ێ ئەنجام دەبێت". س���ەبارەت ب���ەوەی لەئێس���تادا چ ی پێویستە بكرێت ئەندامەكەی ئەنجومەنی سیاسی كۆمەڵ وتی "بەئاساییكردنەوەی بارودۆخ���ی كوردس���تان بەش���ێوەیەك متمانە دروس���ت بكەین���ەوە ،پەرلەمان بكەوێت���ەوە كارو حكومەت دەس���تبكات بەچارەس���ەركردنی ئەم قەیرانە داراییە، ئەم���ە لەگرنگترین كارەكانی ئێس���تایە بیكەین". گ���ۆڕان كه‌ئێس���تا ڕكابه‌رێكی توندی پارتیه ،به‌ت���ه‌واوی پێچه‌وان���هی پارتی بیر له‌بابه‌ته‌ك���ه‌ده‌كاته‌وه ،ئه‌و یه‌كالیی بوه‌ته‌وه‌له‌سه‌ر ئهوهی پارتی ئه‌م پرس ه له‌پێن���او داپۆش���ینی قه‌یرانی سیاس���ی ده‌وروژێنێ���ت ،یه‌كێتی���ش ڕای وای���ه ئاماده‌كاری زیاتری ده‌وێت. ش���اخەوان رەئوف ئەندام���ی جڤاتی بەكارهات���وە ،ب���ۆ موزایدەی سیاس���یو نیشتیمانی بزوتنەوەی گۆڕان بەئاوێنەی بەخەڵكی كوردستان بڵێ ئێمە لەخەمی ڕاگەیاند "لەدوای ساڵی 2015قسە لەسەر دروستكردنی دەوڵەتی كوردیداین". وتیش���ی "ئەو الیەن���ە پێیوایە ئەگەر ئەوە دەكرێت كە ریفران���دۆم لەهەرێمی كوردستان ئەنجام بدرێت ،بەاڵم هەمیشە ئەو نەبێ���ت ریفراندۆم ناكرێت ،دەوڵەتی ریفران���دۆم لەالی���ەن هەندێ���ك حزبەوە كوردی دروست نابێت ،ئەمە موزایەدەی
هەمو تاكێك ئاواتی جیابونەوەو دروستكردنی دەوڵەتە الیەنێكی سیاسیی خۆی بەخاوەنی ئەم پڕۆژەیە دەزانێت ،هەركاتێكیش لەقەیراندابێت بەكاری دەهێنێت بەرامبەر خەڵكی كوردستان‌و حیزبەكان
سیاس���یە ،هەرچەن���د هەم���و الیەنەكان ئازادیی���ە بەرێكخراوەكان���ی كۆمەڵگەی لەگەڵ ئەوەداین ریفراندۆمی سەرتاسەری مەدەن���ی درا ڕای هاواڵتیان وەربگرن كە بكرێت‌و ئێمە جیا ببینەوە ،لەحكومەتی ئای���ا لەگەڵ ئەوەن هەرێمی كوردس���تان مەرك���ەزی ،هەم���و جیابونەوەیەكی���ش سەربەخۆ بێت ،لە %95خەڵك بە بەڵێ كەرەس���تەی خ���ۆی پێویس���تە ،لەگەڵ وەاڵمیاندایەوە". وتیش���ی " بۆ ئەنجامدان���ی ریفراندۆم پاشخانێكی ئابوری باش". ئەو ئەندامەی جڤاتی نیشتمانی گۆڕان دو ئام���ادەكاری دەوێت ،ئامادەكارییەك ئام���اژەی بۆ ئەوەش���كرد "هەمو تاكێك لەناوخۆداو ئامادەكارییەك لەسەر ئاستی ئاواتی جیابونەوەو دروستكردنی دەوڵەتە ،دەرەوە ،لەناوخ���ۆدا پێویس���تە لەڕوی الیەنێك���ی سیاس���یی خ���ۆی بەخاوەنی هەماهەنگی هێزە سیاس���یەكان‌و لەڕوی ئ���ەم پڕۆژەیە دەزانێ���ت ،هەركاتێكیش تەكنیكیەوە ئەم دو ئامادەكارییە بكرێت، لەقەیراندابێت بەكاری دەهێنێت بەرامبەر لەس���ەر ئاس���تی دەرەوەش ریفران���دۆم پێوس���تی بەئامادەكاری هەی���ە لەگەڵ خەڵكی كوردستان‌و حیزبەكان". س���ەبارەت ب���ەوەی تاچەن���د ئ���ەم بەغدا‌و واڵتانی ناوچەكە". ئ���ەو ئەندامەی ئەنجومەن���ی ناوەندی دۆخەی هەرێم گونج���اوە بۆ ئەنجامدانی ریفراندۆم شاخەوان وتی "هەركاتێك ئەم یەكێت���ی ئاماژەی بەوەك���رد"زۆر گرنگە حكومەتەی ئێستا ئەوەی خۆی بەخاوەن‌و پەیوەندی حیزبەكان لەدۆخێكی ئاساییدا برا گەورەی ئەم هەرێمە دەزانێت ،توانی بێت ،ئەگ���ەر لەناوخۆی خۆماندا خۆمان موچ���ەی چوارمانگی راب���ردوی خەڵكی بۆ ئەو پرس���ە گرنگە ئام���ادە نەكەین، كوردستان دابین بكات ،توانیی بەرگەی لەوانەی���ە وەك پێوس���ت ئ���ەو ئامانجە ئەزمەیەك���ی دارایی بگرێ���ت ،ئەتوانرێت نەپێكێت كە هەمانە". بوترێ���ت ئەنجامدانی ریفراندۆم ڕاس���تە، ئێستا هه‌رێمی كوردس���تان له‌به‌رده‌م بەاڵم ل���ەم كاتەدا ناتوانرێ���ت ئەو كارە دوڕێیانێكی س���ه‌ختدایه‌ك���ه‌س نازانێت ئەنجام بدرێت". لەتیف نیروەی���ی‌وته‌بێژی ئەنجومەنی ئاین���دە سیاس���یو ئابوریه‌ك���هی به‌ره‌و ناوەندی یەكێتی نیش���تمانی كوردستان ك���وێ ده‌ڕوات بۆیه الیه‌نه سیاس���یه‌كان بەئاوێن���ەی ڕاگەیاند "هەر لەس���ەرەتای جگ���ه له‌پارت���ی چاوی���ان له‌وه‌ی���ه‌ئه‌و دروستبونی یەكێتیەوە دروشمی یەكێتی ئاس���ۆی ه ڕونبێته‌وه پێش ئهوهی پرسی مافی چارەی خۆ نوسینبوە بۆگەلی كورد ڕێفراندۆمی���ش بكرێت���ه قه‌یرانێكی ترو لەكاتی خۆیدا لەس���نوری ژێردەسەاڵتی لەس���ەر‌قه‌یرانه‌كان���ی ت���ری هه‌رێم���ی یەكێت���ی لەپ���اڵ هەڵبژاردنێك���دا ئ���ەو كوردستان کەڵەکە بکرێت.
"پارت ی پێیباش ه گفتوگۆكان ڕاسته‌وخۆ له‌نێوان پارتیو گۆڕان ئه‌نجامبدرێت" ئا :مه‌زهه‌ر كه‌ریم عه‌لی حسێن ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی پارتی دیموكراتی كوردستان له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "راسته ئێمه له‌یه‌ك حیزبین‌و ڕێبازی بارزانی ئێمه‌ی كۆكردۆته‌وه ،به‌اڵم ئه‌مه مانای ئهوه نیه هه‌مومان وه‌ك یه‌ك بیربكه‌ینه‌وه". ئاوێنه :سه‌ربه‌خۆیی هه‌رێمی كوردستان به‌كوێ گه‌یشت ،ئه‌م پرسه له‌الیه‌ن پارت ی دیموكراتی كوردس���تانهوه زۆرترین باس‌و خواس���تی له‌س���ه‌ركرا ،بۆچی له‌ئێستادا بێده‌نگی لێكراوه؟ عه‌لی حس���ێن :س���ه‌ربه‌خۆیی هه‌رێمی كوردس���تان په‌یوه‌س���ت نیه به‌حیزبێكی دیاریكراوی هه‌رێمی كوردستان ،په‌یوه‌سته به‌هه‌مو هه‌رێمی كوردستان‌و هه‌موالیه‌نه‌كانی هه‌رێمی كوردس���تان ،به‌اڵم جه‌نابی كاك مه‌س���عود به‌حكومی س���ه‌رۆكی هه‌رێمی كوردس���تانو پێگه‌ی مێژویی خۆیو هه‌م په‌یوه‌ندیه‌كانی له‌سه‌رئاستی نێودهوڵهتیو متمانه‌ی په‌یوه‌ن���دی نێوده‌وڵه‌تی ئه‌مڕۆ‌و له‌الیه‌ك���ی دیكه‌ش���هوه ده‌رفه‌ته ،واڵتان‌و میلله‌ت���ان هه‌وڵده‌ده‌ن س���ود له‌ده‌رفه‌ت وه‌رگرن بۆ خۆیان له‌كاتی ئازادی‌‌و ڕزگاری‌‌و كۆمه‌ڵگا له‌قۆناغێ���ك ده‌چێته قۆناغێكی تر ،كوردیش دابه‌ش���كراوه به‌س���ه‌رچوار ده‌وڵه‌تدا گ���ه‌ر به‌ژماره بێت ئێمه ژماره‌ی سێهه‌مین ،یه‌كه‌م ژماره كوردی توركیایه‌‌و دوه‌م ژم���اره ك���وردی ئێران���هو س���ێهه‌م ژماره كوردی عێراق���هو دواتریش كوردی س���وریایه ،وه‌ك���و پێگه ئێم���ه واجیهه‌ی مه‌سه‌له‌ی كوردین له‌ڕۆژهه‌التی ناوه‌ڕاست‌و كوردس���تانو ناوچه‌كه ،ئێستا ده‌رفه‌تێك هاتوه‌ته‌پێ���ش یه‌ك���ه‌م ش���ه‌ڕێكی گهوره هه‌یه كه ش���ه‌ڕی تیرۆره ،كورد به‌ش���ێكه له‌و ش���ه‌ڕه له‌هاوپه‌یمان���ی نێودهوڵهتیو گۆڕانكاریه‌كان���ی ناوچه‌كه ،ن���ه‌ك ته‌نها له‌به‌ر خاتری ئێمه به‌ڵكو له‌به‌ر كۆمه‌ڵێك ئیعتیبارات‌و هۆكاری دابه‌شكردن ده‌بێت، به‌دڵنیایی كورد ژماره‌یه‌كه ،له‌ناو جه‌نگی یه‌كه‌می جیهانیو جه‌نگی دوه‌می جیهانی به‌ش���ێك نه‌بو له‌هاوكێش���هی سیاس���ی، به‌ش���ێك نه‌بو له‌هاوكێش���هی سهربازیو هاوكێش���هی ئابوری ،به‌اڵم ئێس���تا كورد له‌هه‌رسێ هاوكێشه‌كه‌و زیاتریش كۆمه‌ڵێك هۆكاری تری���ش كورد ل���ه‌وه‌دا ژماره‌یه‌‌و حس���ابی بۆ ده‌كرێ���ت هه‌ربۆی���ه به‌ته‌نها به‌رژه‌وه‌ن���دی ك���ورد نی���ه ،به‌رژه‌وه‌ندی خه‌ڵكێكی تریش���ه ،دونی���ا به‌رژه‌وه‌ندیه، كه‌س به‌بێ به‌رژه‌وه‌ندی هیچمان بۆ ناكات به‌رژه‌وه‌ن���دی خه‌ڵكی تریش���ه له‌ناو ئه‌و
هاوكێشه سیاسیه بونی هه‌یه. ئاوێنه :ئه‌و واڵتانه‌ی پشتگیری هه‌رێم ی كوردس���تان ده‌ك���ه‌ن بۆ س���ه‌ربه‌خۆیی‌‌و ڕاگه‌یاندن���ی ده‌وڵه‌ت���ی ك���وردی كام واڵتانه‌ن؟ عه‌لی حس���ێن :ئه‌و واڵتانه‌ی پشتگیری س���ه‌ربه‌خۆیی هه‌رێمی كوردستان ده‌كه‌ن ئه‌و واڵتان���ه‌ن به‌رژه‌وه‌ندیان هه‌یه له‌گه‌ڵ كوردستان ،دیاریشه كێن .ئێمه هه‌وڵمانداوه سود له‌هێزی نێوده‌وڵه‌تی وه‌ربگرین‌و سود له‌هێ���زی هه‌رێمایه‌ت���ی وه‌ربگرین ،به‌اڵم هه‌وڵمانداوه نه‌بینه به‌ش���ێك له‌ملمالنێی نێوده‌وڵه‌ت���یو هه‌رێمایه‌تی‌‌و خۆمان له‌وه بپارێزین تا بۆم���ان بكرێت خۆمان له‌مانه بپارێزین بۆیه ئێس���تا دوای داعش كۆتایی هاتن���ی سه‌دس���اڵه‌ی س���ایكس بیكۆیه، كه ڕه‌نگه س���ایكس بیكۆیه‌كی تر بكرێت به‌ناوێك���ی دیكه له‌ناو ئه‌و هاوكێش���ه‌یه‌‌و كۆمه‌ڵێ���ك گۆڕان���كاری ده‌كرێ���ت ،ل���هو گۆڕانكاریان���ه ك���ورد ژماره‌یه‌كه‌‌و ده‌بێت هه‌وڵبدات كۆمه‌ڵێ���ك فاكته‌ر هه‌ن ده‌بێت ئه‌و فاكته‌رانه یه‌كبخ���ات یه‌ك له‌فاكته‌ره سه‌ره‌كیه‌كان یه‌كیه‌تی ڕیزه‌كانی ناوخۆیه. په‌یامی جه‌نابی كاك مه‌س���عود به‌بۆنه‌ی سه‌ری ساڵ ،ئه‌وه‌یه كۆمه‌ڵێك گرفت هه‌ن ئه‌گه‌ر حزبه‌كان ئه‌گ���ه‌ر ڕێخراوه‌كان هه‌تا ئ���هو حیزبانه‌ی گرفتم���ان هه‌یه له‌گه‌ڵیان به‌گۆڕانیش���هوه هه‌ندێك تێبینییان هه‌یه ئه‌م���ه مان���ای ئه‌وه‌نیه ئێم���ه به‌ده‌ربین له‌ڕه‌خنه ،به‌ده‌ربین له‌كه‌موكوڕی ،ئهوهی خه‌ڵكی ده‌ڵێت ڕاس���ت نه‌بێت هه‌رئه‌وه‌ی ئێمه ده‌یڵێین ڕاستبێت ،به‌اڵم ئێمه ده‌ڵێین ئه‌وله‌وی���هت هه‌یه ئه‌وله‌ویه‌ت���ی كاره‌كان ههیهو ده‌بێت ئهوه له‌به‌رچاوبگرین. ئاوێن���ه :په‌یامه‌كه‌ی س���ه‌رۆكی هه‌رێم چیمان پێده‌ڵێت ئایا ئێوه له‌سه‌ر مانه‌وه‌ی سه‌رۆكی هه‌رێم له‌سه‌ر كورسیه‌كه‌ی سازش ده‌كه‌ن؟ عه‌لی حس���ێن :په‌یامی كاك مه‌س���عود ئه‌وه‌یه چیتر كارتی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم به‌كارمه‌هێن���ن ،چونك���ه ه���ه‌ر الیه‌نێكی سیاس���یو الیه‌نه سیاس���یه‌كان ئه‌جندای تریان هه‌ی���هو داواكاری تریان هه‌یه ،واته مه‌سه‌له‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمیان كردوه به‌كارتێك ب���ۆ ئهوهی هه‌ری���ه‌ك بۆخۆی قس���هی لێبكات هه‌ندێكی���ان له‌به‌رنامه‌ی خۆیاندا س���ه‌ركه‌وتو نه‌ب���ون هه‌ندێكیان مه‌به‌ستیانه ده‌س���تكه‌وت به‌ده‌ستبهێنن، هه‌ندێكیش���یان مه‌به‌ستیان هه‌ڵبژاردنه بۆ ئاینده. ئاوێنه :به‌بڕوای ئێوه پرس���ی سه‌رۆكی هه‌رێ���م یه‌كالی���ی بوه‌ته‌وه ب���ه‌م دۆخه‌ی ئێستایه‌وه؟
كاك نه‌وشیروان كاریگه‌ریی سه‌ره‌كی هه‌یه له‌ناو بزوتنه‌وه‌ی گۆڕاندا ،له‌حیزبه‌كانی ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا كه‌سه یه‌كه‌مه‌كان كاریگه‌ری سه‌ره‌كیان هه‌یه ،بڕیاری كۆتایی‌‌و یه‌كالكه‌ره‌وه له‌الی كاك نه‌وشیروانه عه‌لی حس���ێن :جه‌نابی س���ه‌رۆك به‌و په‌یامه‌ی به‌ئێمه‌‌و به‌خه‌ڵكی كوردس���تانو به‌الیه‌ن���ه‌كان ده‌ڵێ���ت كاكه مه‌س���ه‌له‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م مه‌كه‌ن به‌كراس���ی عوس���مان ،وه‌رن فه‌رمون ئهوه ڕێگا هه‌یه وه‌رن فه‌رم���ون ڕێك���هون واده‌یه‌ك دابنێن هه‌ڵبژاردن بكه‌ن له‌ناوخه‌ڵكی كوردستاندا، كاتێ���ك بۆ هه‌ڵب���ژاردن دیاریبكه‌ن‌و پێنج شه‌ش مانگی دیكه دیاریبكه‌ن ئه‌مه ناكه‌ن كه‌س���ێكی دیكه دیاریبكه‌ن وه‌رن له‌نێوان خۆتان���دا ڕێككه‌ون ،م���ن هیچ گرفتم نیهو منیش پشتگیریتان ده‌كه‌م. ئاوێنه :الیه‌نه‌كانی هه‌رێمی كوردستان ئاگاداری دۆس���یه‌ی نه‌وت نی���ن بۆچی؟ ده‌وترێ���ت دۆس���یه‌ی ن���ه‌وت ته‌نها چه‌ند كه‌سێكی پارتی دیموكراتی كوردستان لێی ئاگاداره؟ عه‌لی حس���ێن :ئێمه ئه‌گه‌ر ڕاستگۆبین له‌گه‌ڵ میلله‌تی خۆمان ئه‌مه وانیه ،ئه‌گه‌ر له‌منداڵێكی س���ه‌رجاده‌ش بپرسیت نرخی نه‌وت ل���ه 110دۆالره‌وه ئێس���تا بوه به30 دۆالر له %70دابه‌زیوه ،خۆ ئێمه له %70 قه‌رزاری موچه‌ی میلله‌تی خۆمان نین .ئه‌م قسانه زۆربه‌ی بۆ موزایه‌داتی سیاسیه. ئاوێنه :له‌ئێس���تادا پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان تاچه‌ن���د له‌گ��� هڵ ئه‌وه‌دایه
كۆبونه‌وه‌ی پێنج قۆڵی ده‌ستپێبكاته‌وه؟ عه‌لی حسێن :له‌بنه‌ڕه‌تدا ئه‌و كۆبونه‌وان ه دروس���تنه‌بون ئه‌م���ه گێچه‌ڵ���ی هه‌ندێك الیه‌ن��� ی دیكه ب���ون چونك���ه ته‌نها پێنج حیزبی سیاس���ی له‌كوردس���تان حكومڕان نین له‌حكومه‌تدا ،پێكهاته‌كانی تری وه‌كو توركمان‌و مه‌س���یحیش هه‌م���و الیه‌نه‌كان ش���انازی به‌پێكه‌وه‌ژیان ده‌كه‌ن ،ئه‌و واڵته ته‌نها واڵتی ئه‌وانه نیه كه حوكم ده‌كه‌ن، واڵتی ئه‌وانه‌شه كه حكوم ناكه‌ن پێویسته حیزب‌و الیه‌نه سیاس���یه‌كانی له‌حكومه‌ت‌و له‌په‌رله‌مانن ئه‌وان���هی پێكهاته‌ی ئاینیین پێكهات���هی نه‌ته‌وه‌ین ئه‌وان���هی ڕۆلێكی مێژویان هه‌یه ده‌بێت بانگ بكرێن. ئاوێنه :پارتی دیموكراتی كوردس���تان تاچه‌ن���د ئاماده‌ی���ه له‌مس���اڵدا ڕیفراندۆم بكات؟ عه‌ل���ی حس���ێن :ئ���هو ده‌رفه‌ت���هی بۆ كوردس���تان هاتۆته‌پێ���ش پێویس���تی به‌پش���تگیریه‌كی میلی هه‌ی���ه واته حیزبه سیاسیه‌كان‌و حكومه‌تی هه‌رێم‌و په‌رله‌مان‌و ئه‌زمونی هه‌رێمی كوردس���تان پێویس���تی به‌پش���تگیری خه‌ڵك هه‌یه ،ئه‌و پشتگیریه له‌ریفراندۆمه‌وه س���ه‌رچاوه ده‌گرێت ،به‌اڵم مه‌رج نیه ت���ۆ ریفراندۆم ده‌كه‌یت دژایه‌تی ده‌وڵه‌تێ���ك ی���ان الیه‌نێ���ك بێ���ت ،هه‌تا ریفراندۆم ده‌كرێ���ت ده‌بێت ئێمه فاكته‌ری سه‌ربه‌خۆیی ناوچه‌كه بین نه‌ك تێكچونی ناوچه‌كه. ئاوێنه :گه‌ر پارتی دیموكراتی كوردستان ئام���اده بو ب���ۆ ڕیفران���دۆم له‌مس���اڵدا‌و الیه‌نه‌كانی دیكه ئاماده‌یان نه‌بو به‌تایبه‌ت یهكێتیو گۆڕان ئێوه ئه‌وكات هه‌ڵوێستتان چی ده‌بێت؟ عه‌لی حسێن :ریفراندۆم زیاتر په‌یوه‌سته به‌كۆمه‌ڵ���گاو به‌تاك‌و خه‌ڵك ده‌نگ ده‌دات بۆ ئام���اده‌كاری ریفران���دۆم هه‌وڵده‌ده‌ین زۆرین���هی الیه‌ن���ه‌كان ڕێكه‌وین له‌س���ه‌ر ریفراندۆم. ئاوێنه :ده‌ڵێن نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌م دۆخه‌ی
ئێستای پارتی دیموكراتی كوردستان‌و له‌م شێوازه ئه‌دایه له‌حكومه‌تدا ڕازی نیه؟ عه‌لی حسێن :ئێستا ڕۆڵی پارتی له‌سه‌ر ئاس���تی هه‌رێمی كوردس���تانو ناوچه‌كه دیاره ،كاك نێچیرڤان جێگری س���ه‌رۆكی پارتیه ته‌ئكید ڕه‌نگه نه‌ك كاك نێچیره‌ڤان‌و جه‌ناب ی سه‌رۆك‌و س���ه‌ركرده‌كانی دیكه‌ی پارتی له‌كۆمه‌ڵێ���ك بابه‌ت تێبینی خۆیان هه‌بێت له‌س���تراتیژو بڕیاری كۆتای پارتی ئێمه گرفتمان نیه. ئاوێن���ه :ئ���هو خااڵنه چی���ن نێچیرڤان بارزانیو سه‌ركردایه‌تی ناو پارتی تێبینیان هه‌یه له‌سه‌ری؟ عه‌لی حس���ێن :ئێمه مرۆڤین هه‌مومان وه‌ك ی���ه‌ك بیرناكه‌ینه‌وه ،راس���ته ئێمه له‌ی���ه‌ك حیزبی���ن خاڵه هاوبه‌ش���ه‌كانمان ئێم���هی كۆكردوه‌ته‌وه‌‌و ڕێب���ازی بارزانی ئێمه‌ی كۆكردوه‌ته‌وه ،ب���ه‌اڵم ئه‌مه مانای ئهوه نیه هه‌مومان وه‌ك یه‌ك بیربكه‌ینه‌وه له‌هه‌م���و ش���ته‌كان ڕای جیاوازمان هه‌یه له‌س���ه‌ر هه‌ندێك ش���ت به‌ته‌ئكید كۆتایی مه‌سه‌له س���تراتیژیه‌كان ئهوهی په‌یوه‌سته به‌ناوخ���ۆی پارت���یو عێ���راق‌و هه‌رێم���ی كوردس���تان له‌كۆتایی���دا رای پارتی یه‌ك رایه. ئاوێنه :له‌ئێس���تادا جێگه‌ی وه‌زیره‌كانی گۆڕانتان به‌كات���ی پڕكردۆته‌وه ده‌تانه‌وێت جێگ���هی وه‌زیره‌كان���ی گ���ۆڕان بكه‌ن���ه هه‌میشه‌یی؟ عه‌ل���ی حس���ێن :جێگ���هی وه‌زیره‌كانی گۆڕان به‌كاتی پڕ كراونه‌ته‌وه بائیشوكاری خه‌ڵكی نه‌وه‌ستێت ،به‌اڵم بۆ پڕكردنه‌وه‌ی به‌شێوه‌یه‌كی هه‌میشه‌یی ئێمه هه‌وڵمانداوه ڕاس���ته‌وخۆ له‌گه‌ڵ گۆڕان قس���ه بكه‌ین‌و له‌گه‌ڵ گۆڕان گه‌یشتینه ئه‌نجامێك ئه‌وكاته داڕشتنه‌وه‌یه‌كی تازه بۆحكومه‌ت بكه‌ین، ئه‌وكات له‌گه‌ڵ گۆڕان نه‌گه‌یشتینه ئه‌نجام له‌گه‌ڵ یه‌كێتی نیشتمانی‌‌و الیه‌نه‌كانی دیكه هه‌وڵده‌ده‌ین ڕێكه‌وین له‌س���ه‌ر میكانیزمی حكومڕانی. ئاوێن���ه :له‌ئێس���تادا هه‌وڵه‌كانی پارتی دیموكراتی كوردس���تان چی بون تا له‌گه‌ڵ گۆڕان بگه‌نه ڕێكه‌وتن؟ عه‌ل���ی حس���ێن :س���ه‌ركردایه‌تی ئێمه په‌یوه‌ندی كردوه به‌س���ه‌ركردایه‌تی گۆڕان من ئاگادار نیم به‌فه‌رمی قسه له‌گه‌ڵ كاك نه‌وش���یروان كرابێت ،به‌اڵم قس���ه له‌گه‌ڵ گۆڕان ك���راوه پارتی وای به‌باش ده‌زانێت گفتوگۆكان ڕاس���ته‌وخۆ له‌نێ���وان پارتیو گ���ۆڕان ئه‌نجامبدرێت ،ب���ه‌اڵم خۆ ئه‌مڕۆ نه‌گه‌ینه ئه‌نجام���ی كۆتایی له‌یه‌ك واڵتین خ���ۆ ده‌بێت ه���ه‌ر به‌دیالۆگ كێش���ه‌كان چاره‌سه‌ر بكه‌ین.
ئاوێن���ه :ئه‌گ���ه‌ری ئ���هوه هه‌ی���ه له‌م نزیكانه‌دا كۆبونه‌وه‌ی نێوان گۆڕان‌و پارتی ده‌ستپێبكاته‌وه؟ عه‌لی حس���ێن :متمانه له‌نێوان گۆڕان‌و پارتیدا نهماوه ،ده‌بێت سه‌ره‌تا به‌دیالۆگ‌و به‌گفتوگۆ ئه‌و متمانه‌یه دروست بكه‌ینه‌وه كۆمه‌ڵێك هۆكار هه‌ی���ه گۆڕان به‌هه‌ڵچون هات هه‌م به‌جیابونه‌وه‌ی���ان له‌ناو یه‌كێتی هه‌م به‌ئۆپۆزیس���یۆن بون‌و هه‌م به‌هاتنه ناو حكومه‌ت ،ئه‌و قۆناغه‌ی كوردس���تانی پێدا تێده‌پ���ه‌ڕی قۆناغێكی هه‌س���تیاربو له‌سه‌ر هه‌رێمی كوردستان ،هه‌بونی شه‌ڕی داع���ش‌و كۆمه‌ڵێك له‌وهۆكاران���ه ،بینای ڕێكه‌‌وتنه‌كه‌مان له‌س���ه‌ر ئ���هو بنه‌مایه بو ك���ه وه‌ك كاك نه‌وش���یروانیش خۆی وتی ده‌بێت چوار ساڵی ئارامی بێت بۆ هه‌رێمی كوردستان ،پێچه‌وانه‌ی ئه‌و ڕێككه‌وتنه بو كه گۆڕان كردی به‌ش���داریمان له‌حكومه‌ت به‌پێی رێككه‌وتنی سیاس���ی بوه له‌نێوان الیه‌نه‌كاندا. ئاوێنه :گۆڕان گله‌ی���ی ئهوهی له‌پارتی هه‌ی���ه كه هاوبه‌ش���ی راس���ته‌قینه نهبوه له‌ده‌سه‌اڵتدا؟ عه‌لی حس���ین :كه باسی هاوبه‌ش بون ده‌كه‌ی���ن ئه‌وان وه‌زی���ری داراییو وه‌زیری پێش���مه‌رگه‌یان ههبوهو ئ���هو وه‌زاره‌تانه له‌ژێرده‌س���تی ئه‌وان بو ،كه ئێس���تا ئێمه گه‌وره‌ترین شه‌ڕی تیرۆر ده‌كه‌ین مامه‌ڵه‌ی راس���ته‌‌وخۆی دونی���ا له‌گ���هڵ وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌‌و س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمه ،كه مامه‌ڵ���ه له‌گه‌ڵ جه‌نابی كاك مه‌س���عود‌و وه‌زیری پێشمه‌رگه بو بۆ هاوبه‌ش نه‌بون، به‌اڵم خۆیان له‌به‌رپرس���یاریه‌تی رایانكرد كوردس���تان توشی ئه‌و قه‌یرانه بو ،توشی ئه‌و دۆخه‌بو ئهوهی كه گۆڕان دروستیانكرد به‌رپرسیاریه‌تی بو له‌ڕاكردن. ئاوێنه :گه‌ر ڕاكردنه له‌به‌رپرس���یاریه‌تی بۆچ���ی گ���ۆران ده‌س���ت له‌پۆس���ته‌كانی هه‌ڵناگرێت به‌تایبه‌ت سه‌رۆكی په‌رله‌مان؟ عه‌لی حس���ێن :من له‌گه‌ڵ كاك یوسف محه‌م���ه‌د قس���ه‌م كردوه ،ئه‌و كه‌س���ێكی بێئه‌زم���ون بو ،گ���ۆڕان‌و الیه‌نه‌كانی دیكه غه‌دریان لێكرد نه‌یتوانی ئه‌دای س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان بگه‌یه‌نێت. ئاوێنه :ئایا به‌گه‌ڕانه‌وه‌ی كاك نه‌وشیروان بۆ هه‌رێمی كوردس���تان په‌یوه‌ندی نێوان گۆڕان‌و پارتی ئاسایی ده‌بێته‌وه؟ عه‌لی حسێن :كاك نه‌وشیروان كاریگه‌ریی س���ه‌ره‌كی هه‌یه له‌ناو بزوتنه‌وه‌ی گۆڕاندا، له‌حیزبه‌كانی ڕۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا كه‌سه یه‌كه‌مه‌كان كاریگه‌ری س���ه‌ره‌كیان هه‌یه، بڕی���اری كۆتایی‌‌و یه‌كالكه‌ره‌وه له‌الی كاك نه‌وشیروانه.
4
هەنوکە
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
سه‌رۆكی هۆزه‌ی زه‌رده‌شتیانی كوردستان:
"زه‌وییه‌كانی شاره‌وان ی سلێمان ی 10هه‌زار كورد له‌ئه‌وروپا ده‌فرۆشرێن" بون به‌زه‌رده‌شتی ئا :شۆڕش محه‌مه‌د
سه‌رۆكی شاره‌وان ی سلێمانی یوسف یاسین له‌دیدارێكی تایبه‌ت به‌ئاوێنه رایده‌گه‌یه‌نێت "زه‌وی شاره‌وانی ده‌فرۆشین‌و به‌پاره‌كه ی پڕۆژه پێویسته‌كان جێبه‌جێده‌كه‌ین‌و بۆ خزمه‌تگوزارییه‌كان نایه‌ڵین په‌كمان بكه‌وێت". ئاوێنه :ش���اره‌وانی س���لێمانی مانگانه چه‌ند خه‌رجده‌كات بۆ ریساكلینی شار ی سلێمانی؟ سه‌رۆکی ش���اره‌وانی :هیچ شتێكمان نییه بۆ ریسایكلین گرێبه‌ستێكمان هه‌ی ه بۆ 25ساڵ به‌اڵم جار ێ ئه‌مه كارانه‌كراوه‌‌و ئیش��� ی پ ێ نه‌كراوه‌‌و ئ���هو كۆمپانیایه ی ئیش���ی ریس���ایكلین ده‌كات له‌شوێنی خۆڵ‌و خاشاك ئه‌و ده‌ستبه‌كارنه‌بوه‌‌و ماوه‌ی���ه‌ك كاری كردو وه‌س���تا به‌هۆ ی قه‌یران ی دارایی هه‌رێمه‌وه. به‌اڵم ئهوهی كه كۆده‌كرێته‌وه خۆڵ‌و خاشاك ئهوه سێ‌‌و چوار كۆمپانیا كۆی ده‌كه‌نه‌وه. ئاوێنه :پاره ی ئه‌و كۆمپانیان ه چه‌نده‌‌و چۆن ده‌درێت؟ سه‌رۆکی شاره‌وانی :پاره‌دان به‌و كۆمپانیایانه به‌پێی مه‌ساحه‌‌و بڕ‌و كێشه ،گرێبه‌ستی تازه‌مان بۆ كردون‌و له‌واژۆكردندان‌و به‌هۆی سه‌ری ساڵهوه ئیحاله كرایه‌وه‌‌و به‌پێ ی ته‌نده‌ر‌و مونافه‌سه درای ه كۆمپانیا ی دیكه‌‌و به‌پێ ی مه‌ساحه‌‌و ڕوبه‌ڕ‌و كێش ی خۆڵ‌و خاشاكه‌كه پاره‌یان ده‌درێتێ. ئاوێن���ه :به‌هۆ ی قه‌یرانی داراییهوه له‌س���اڵ ی راب���ردودا چه‌ن���د ق���ه‌رزداری كۆمپانیاكان��� ی ریسایكلینن؟ س���ه‌رۆکی ش���اره‌وانی :قه‌رزاری چه‌كه‌كان ی كۆمپانیاكانی���ن‌و ب���ه‌اڵم پاره نیی��� ه له‌بانك بۆ ئهوهی بۆیان خه‌رج بكرێت. ئاوێنه :ده‌نگۆ ی ئهوه هه‌بو ك ه ئیتر حكومه‌ت ناتوانێ���ت پاره‌ی كۆمپانیاكان ی تایبه‌ت به‌خۆڵ‌و خاش���اك بدات‌و پ���اره‌ی مانگان���ه له‌هاواڵتیان وه‌رده‌گیرێت ،ئایا ئه‌مه تاچه‌ند راسته؟ سه‌رۆکی شاره‌وانی :ئه‌مه چوار بۆ پێنج ساڵ ده‌بێت پالن ی له‌و ج���ۆره له‌ئارادایه‌‌و ده‌بو زوتر حكومه‌ت بیر ی له‌وه بكردایه‌ته‌وه نه‌ك بخرایه‌ت ه ئه‌م قه‌یرانی داراییهوه. چونك���ه پ���اره‌ی خۆڵ‌و خاش���اك‌و ئ���اوه‌ڕۆ له‌هه‌مو دونی���ادا له‌هاواڵت ی وه‌رده‌گیرێت‌و له‌ال ی خۆم���ان گوێ ی پ ێ نه‌دراوه‌‌و ئ���ه‌م كاره ده‌بێت وه‌زاره‌تی دارای ی ڕێكی بخات‌و به‌پێ ی ئه‌و یاس���ا نێوده‌وڵه‌تیانه‌ی كه بۆ ئه‌و بابه‌ت ه ههیهو پاره‌ك ه به‌پێی بڕ‌و كێشه‌كه‌ی دیاری بكرێت .له‌وه‌زاره‌ت ی
پێشبینی ده‌كرێت دۆخه‌كه زۆر زۆر خراپتر ده‌بێت پڕۆژه‌ی نوێ به‌هیچ جۆرێك نابێتو كێشه‌كه له‌وه‌دایه پڕۆژه كۆنه‌كانیشمان پێ ناكرێت پالندان���ان روانینی جیاواز له‌باره‌ی بڕی پاره‌ك ه له‌ئارادای���هو چ���ۆن بتوانێت حكوم���هت پاره ی كارهباو ئ���او وه‌ربگرێت‌و ق���ه‌رز ی تێدا نه‌بێت‌و له‌گ���هڵ ئهوهی چ���ۆن بتوانێت پ���اره‌ی خۆڵ‌و خاشاك وه‌ربگرێت .به‌اڵم تائێستا نه‌بۆته بڕیار‌و له‌نێوان وه‌زاره‌ت ه په‌یوه‌ندی���داره‌كان گفتوگۆ ی له‌س���ه‌ر ده‌كرێت‌و باس له‌رێكخستن ی ئه‌م كاره ده‌كرێت بۆ ئهوهی پ���اره‌‌و داهات بۆ حكومه‌ت كۆبكرێته‌وه. ئاوێنه :ئه‌ی س���ه‌باره‌ت به‌دابه‌شكردنی زه‌و ی ك��� ه وه‌زاره‌تی ش���اره‌وانی س���ه‌رقاڵیه‌ت ی ئایا له‌ش���اره‌وانی ئێوه هی���چ زه‌وییه‌كی به‌تاڵ هه‌ی ه بۆ دابه‌شكردن؟ س���ه‌رۆکی ش���اره‌وانی :دابه‌ش���كردن نییه‌‌و ئێم��� ه به‌ش���به‌حاڵی خۆمان وه‌كو ش���اره‌وان ی س���لێمانی پێمان ناكرێ���ت زه‌و ی دابین بكه‌ین بۆ دابه‌ش���كردن .له‌راس���تیدا له‌و سنوره‌ی ك ه ههیهو پێی ده‌وترێت سنور ی ماسته‌رپالن زه‌و ی نیش���ته‌جێبونی تێدا نهماوه تا بۆ دابه‌شكردن ی زه‌وی به‌كاربهێنرێ���ت .ئێم��� ه قه‌رزارێكی زۆر ی زه‌وی شه‌هیدانین‌و قه‌رزار ی پێشمه‌رگه‌ی دێرین‌و كه‌مئه‌ندامی س���ه‌نگه‌رین‌و وات���ا قه‌رزێكی زۆر ی
زه‌وی ئ���هو توێژانه‌م���ان له‌الی���هو نه‌مانتوانیو‌ه زه‌ویی���ان بۆ دابین بكه‌ین‌و پاش���ان قه‌رزارێك ی زۆر ی قه‌ره‌ب���وی زه‌وییه‌كان��� ی وه‌به‌رهێنانین‌و ئه‌گ���ه‌ر بڕیاری دابینكردن���ی زه‌وی له‌ئارادابێت ئه‌وا ئێم ه یه‌كه‌م جار ده‌بێت قه‌رزی زه‌وییه‌كان بده‌ینه‌وه. ئاوێن���ه :تاپۆكردن���ی فۆڕمه‌كانی س���نور ی ماس���ته‌رپالنی س���لێمانی ،چ ناوچه‌ی���ه‌ك ده‌گرێته‌وه؟ سه‌رۆکی ش���اره‌وانی :ئه‌و فۆڕمانه له‌نزیكه ی 20بۆ 25دێی ده‌وروبه‌ری سنور ی ماسته‌رپالن ی س���لێمانیدایه له‌وانه "قوله‌ره‌یسی ،كه‌نه‌سوره، كان ی گۆمه ،به‌رده‌كه‌ڕ ،س���ه‌ماوات ،ژاڵه ،مه‌ال داود‌ه له‌س���نور ی ماس���ته‌رپالندان‌و شاره‌وان ی نه‌خشه‌ی بۆ كردون‌و نه‌خشه‌كه‌ی په‌سه‌ندكراوه‌‌و ئه‌وانه هه‌مویان ناون���وس كراون‌و ئه‌وانه ئه‌گه‌ر بڕیاره‌ك��� ه جێبه‌ج���ێ بكرێ���ت ئ���ه‌وا هه‌مویان تاپۆده‌كرێن‌و هه‌مو ئاماده‌كارییه‌كمان بۆ كردوهو نزیك���ه ی 23هه‌زار فۆڕمه‌‌و 23ه���ه‌زار خێزان له‌ش���ار ی س���لێمانی س���ودمه‌ندده‌بن‌و به‌نرخ ی فه‌رمی حكومه‌ت مه‌تر ی ب ه 7هه‌زار له‌س���ه‌ریان تاپۆده‌كرێت. ئاوێن���ه :چۆن له‌دۆخ���ی خزمه‌تگوزارییه‌كان ده‌ڕوانن له‌ساڵی نوێدا؟ سه‌رۆکی شاره‌وانی :ئهوه ی پێشبینی ده‌كرێت دۆخه‌ك���ه زۆر زۆر خراپتر ده‌بێت به‌پێ ی ئهوه ی ك ه وه‌زیری دارای���ی عێراق ده‌یڵێ‌‌و به‌و دۆخه ی ك��� ه له‌هه‌رێم ده‌گوزه‌رێ���ت‌و له‌گه‌ڵ نرخی نه‌وت له‌بازاڕی جیهان .پ���ڕۆژه‌ی نوێ به‌هیچ جۆرێك نابێتو كێشه‌ك ه له‌وه‌دایه پڕۆژه كۆنه‌كانیشمان پ���ێ ناكرێت‌و ئێم ه كۆمه‌ڵێك كێش���ه هه‌یه ك ه شاره‌وانی وه‌كو به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك ی دیك ه نییه‌‌و ناتوانی���ت ده‌رگاكه‌ی دابخه‌یت بڵێ ی ئه‌مس���اڵ پش���و ده‌ده‌ین چونكه كار ی ئێم ه په‌یوه‌س���ت ه به‌خزمه‌تگوزارییه‌كان���هوهو كاری رۆژان���ه ی خه‌ڵكه‌وه ،ئێمه بۆ ئهوهی كاره‌كان ڕانه‌وه‌ستن هه‌وڵێكمان داوه‌‌و به‌ڵێنمان داوه كه ناگه‌ڕێینه‌و‌ه بۆ ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‌و سواڵ‌و ساقه‌ی وه‌زاره‌ت ی داراییو ئه‌و ئیش���انه‌ی كه بزانین له‌س���لێمانیدا پێویس���تهو پێداویس���ت ی خه‌ڵكه‌‌و به‌رژه‌وه‌ند ی خه‌ڵك���ی تێدا هه‌ی���ه له‌فرۆش���تن ی زه‌وییه‌كان ی ش���اره‌وانی‌‌و به‌ئ���اگادار ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگا ی س���لێمان ی جێبه‌جێده‌كه‌ی���ن .به‌موزای���ه‌ده ی ئاش���كرا‌و به‌ڕێكاریی یاس���ایی زه‌وی شاره‌وان ی ده‌فرۆش���ین‌و به‌پاره‌كه‌ی پرۆژه پێویس���ته‌كان جێبه‌جێده‌كه‌ین‌و بۆ خزمه‌تگوزارییه‌كان نایه‌ڵین په‌كمان بكه‌وێت.
ئا :زانكۆسه‌ردار (ئه‌نداز حه‌وێزی) كه له‌دایكبو ی ()1959ی شارۆچكه‌ی كۆیه‌یه‌و له‌سه‌ره‌تای سااڵنی هه‌شتاكانه‌وه له‌واڵتی سوید نیشته‌جێیه ،له‌ئێستادا هاتۆته‌وه باشوری كوردستان‌و سه‌رۆكایه‌تی (هۆزه‌ی زه‌رده‌شتیان) ده‌كات له‌سلێمانی ،ئه‌و له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت ". ئاوێنه :له‌ئێس���تادا ئێ���وه رابه‌رایه‌تی ئاینی زه‌رده‌ش���تی ده‌كه‌ن له‌كوردستاندا، ده‌كرێ���ت بزانی���ن ئ���ه‌م رابه‌رایه‌تیكردنه چۆنه‌و ده‌تانه‌وێت چیبكه‌ن؟ ئه‌نداز حه‌وێزی :من س���ه‌رۆكی هۆزه‌ی دین���ی زه‌رده‌ش���تیانی كوردس���تانم، هۆزه‌ی دینی زه‌رده‌ش���تیانی كوردستان له‌مانگی ()1ی ( )2011له‌واڵتی س���وید به‌ش���ێوه‌یه‌كی فه‌رمی مۆڵه‌تی پێبه‌خشرا وه‌ك ده‌زگایه‌ك���ی ئایین���ی چونكه ئێمه ده‌زگایه‌كی ئایینین ،پاش ئهوهی له‌سوید ئه‌و مۆڵه‌ته‌ی پێبه‌خش���را ئه‌م���ڕۆ ئێمه له‌سه‌ر ئاس���تی هه‌مو یه‌كێتی ئه‌وروپیدا ده‌توانین كاربكه‌ین ،وه‌ك چۆن كه‌نیسه‌و مزگه‌وته‌كان ده‌زگایه‌ك���ی دینین ئێمه‌ش به‌هه‌مانش���ێوه ده‌زگایه‌كی دینین ،ئێمه یه‌كه‌می���ن ده‌زگای دین���ی زه‌رده‌ش���تین له‌جیهانداو خه‌مخۆری زه‌رده‌شتین. ئاوێنه :كه‌واته ده‌كرێت بڵێین له‌س���ه‌ر ئاستی دنیادا باوه‌ڕپێكراون؟ ئه‌ن���داز حه‌وێ���زی :به‌ڵ���ێ ئێم���ه ئه‌و به‌ڵگه‌نامانه‌م���ان هه‌ی���هو ده‌توانی���ن له‌سه‌ر ئاس���تی دنیادا كاربكه‌ین ،ئێستا له‌كوردس���تاندا مزگه‌وته‌كان‌و كه‌نیسه‌كان ههیهو دورنیه په‌یوه‌ندی���ان به‌واڵته‌كانی تریش���هوه هه‌بێ���ت‌و هاتبێت���ن كاری���ان كردبێت ،دیاره ئێمه په‌یوه‌ندیه‌كی باشمان له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف‌و كاروباری ئاینی حكومه‌تی هه‌رێم‌و نوێنه‌رایه‌تیه‌كانی هه‌رێم هه‌یه. ئاوێنه :له‌كوردستاندا مۆڵه‌تی فه‌رمیتان وه‌رگرتوه؟ ئه‌نداز حه‌وێزی :ئێمه له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی
بهداخهوه به‌گه‌یشتمان بۆ ئێره هه‌ستمان كرد كه‌مێك ناته‌بایی هه‌یه له‌نێوان رێكخراوه زه‌رده‌شتیه‌كاندا ئه‌نداز حه‌وێزی ئه‌وقافه‌وه دانمان پێدان���راوه وه‌كو تاكه مه‌رجه‌عیه‌تی زه‌رده‌شتیانی كوردستان. ئاوێنه :ئه‌مه ته‌نه���ا به‌زاره‌كی یاخود به‌نوسراو؟ ئه‌نداز حه‌وێزی :ئه‌مه له‌س���ه‌ردانیاندا ب���و بۆ المان‌و پاش گه‌ڕانه‌وه‌یان راپۆرتی خۆیان نوس���یوه ،هاتنی ئێم���ه بۆ ئێره مه‌به‌س���تی ته‌واوكردنی ئ���هو الیه‌نانه‌یه، ههرچهنده ئێمه پێویس���تیمان به‌مۆڵه‌ت نیه چونكه ئێمه ده‌زگایه‌كی دینین ،به‌اڵم ئایا له‌هه‌رێمی كوردس���تاندا ده‌زگایه‌كی دینی زه‌رده‌شتی هه‌یه له‌ناو خۆیدا؟ هه‌تا ئێستا ئه‌و كاره نه‌كراوه ،ئهوهی كه هه‌یه دو رێكخ���راوی فه‌رهه‌نگیه كه كارده‌كه‌ن بۆ زه‌رده‌شتیه‌ت به‌شێوه‌ی جیاواز ،ئێمه هاتنه‌وه‌م���ان بۆ ئێره بۆ گه‌ش���ه‌پێدانی په‌یوه‌ندیه‌كانه له‌گه‌ڵ حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان. ئاوێنه :به‌اڵم تاوه‌كو ئێستا نه‌دراوه؟
ئه‌نداز حه‌وێزی :به‌رێكخراوه‌كانی ناوه‌وه نه‌خێر. ئاوێنه :له‌سلێمانی ناوه‌ندی زه‌رده‌شتیان هه‌یه كه كه‌س���ێك به‌ناوی "پیر لوقمان" سه‌رپه‌رش���تی ده‌كات ،هه‌ماهه‌نگیت���ان له‌گه‌ڵ ئه‌واندا چۆنه؟ ئه‌ن���داز حه‌وێ���زی :هه‌تاوه‌كو ئێس���تا هه‌ماهه‌نگیم���ان له‌گ���هڵ ك���ه‌س نی���ه، به‌داخ���هوه به‌گه‌یش���تمان ب���ۆ ئێ���ره هه‌س���تمان كرد كه‌مێ���ك ناته‌بایی هه‌یه له‌نێ���وان رێكخ���راوه زه‌رده‌ش���تیه‌كاندا، ئێمه به‌ئه‌رك���ی ده‌زانین‌و ئاره‌زو ده‌كه‌ین ئه‌و ناته‌باییه البده‌ین ،ئه‌تمۆسفیرێك بۆ رێكخراوه زه‌رده‌ش���تیه‌كان ئاماده‌بكه‌ین كه بتوانن ه���اوكاری یه‌كتربن‌و به‌رده‌وام ب���ن له‌چاالكیه‌كانیانداو لێكترنزیكببنه‌وه‌و هه‌نگاویشمان بۆناوه‌و ده‌سپێشخه‌ریشمان كردوه.
»» 19
نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم له‌یه‌كێتی ئه‌وروپا :هه‌ر سه‌ردانێك بۆ ئه‌وروپا ك ه له‌الیه‌ن نوێنه‌رایه‌تی رێكنه‌خرابێت سه‌ركه‌وتنی به‌ده‌ستنه‌هێناوه ئا :شۆڕش محه‌مه‌د نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان له‌یه‌كێتی ئه‌وروپا رایده‌گه‌یه‌نێت "د.یوسف محه‌مه‌د به‌بێ ئاگاداری نوێنه‌رایه‌تی سه‌ردانی برۆكسێلی كردو ئهوه الیه‌نی ئه‌وروپی بو كه ئێمه‌ی ئاگادار كرده‌وه‌‌و سه‌رسوڕمانی خۆی له‌سه‌ردانه‌كه نیشاندا". دالوه‌ر ئاژگه‌یی نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم له‌یه‌كێت����ی ئه‌وروپ����ا له‌لێدوانێك����ی تایبه‌ت به‌ئاوێن����هی راگه‌یان����د "له‌م����اوه‌ی ڕابردودا نوێنه‌رایه‌تی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان له‌یه‌كێتی ئه‌وروپا ههوڵیداوه په‌یوه‌ندییه‌كانی خۆی له‌گه‌ڵ الیه‌ن‌و داموده‌زگا فه‌رمییه‌كانی یه‌كێت����ی ئه‌وروپا پتر به‌ره‌و پێش ببات .له‌و پێناوه‌ش����دا چه‌ندین وێس����تگه‌ی سه‌ردان‌و دیدار‌و كۆبونه‌وه‌ی له‌هه‌ری����ه‌ك له‌دامه‌زراوه س����ه‌ره‌كی‌و گرنگه‌كان����ی وه‌ك په‌رله‌مان����ی ئه‌وروپا‌و كۆمیسیۆنی ئه‌وروپا ئه‌نجامداوه". وتیش����ی "ئه‌م����ه جگ����ه له‌به‌ش����داربون له‌كۆبون����هوه فه‌رمییه‌كانی ن����او په‌رله‌مانی ئه‌وروپ����او به‌ش����داربون له‌كۆبون����هوه نافه‌رمیی����ه‌كان‌و بۆن����هو ئاهه‌نگ����ی گروپ‌و فراكسیۆنه‌كانی نێو په‌رله‌مانی ئه‌وروپا". ئاژگه‌ی����ی ئاماژه ب����ۆ ئ����هوه ده‌كات كه نوێنه‌رایه‌تییه‌كه‌یان كاری كردوه بۆ به‌ستنی كۆنفڕانس‌و س����یمینار‌و بۆن����هی فه‌رهه‌نگی له‌په‌رله‌مانی ئه‌وروپادا‌و له‌و چوارچێوه‌یه‌شدا له‌بیره‌وه‌رییه‌كان����ی وه‌ك هه‌ڵه‌بجه‌‌و ئه‌نفال‌و بۆنه‌ی نه‌ته‌وه‌یی نه‌ورۆزدا له‌نێو باڵه‌خانه‌ی په‌رله‌مانی ئه‌وروپا چاالكی ئه‌نجامداوه. وتیشی "نوێنه‌رایه‌تی هه‌وڵی ئهوهی داوه بانگهێشتی ش����اندی سیاس����یو رێكخراوی كولت����وری كوردس����تان بكات ب����ۆ یه‌كێتی ئه‌وروپا‌و هاوكات چه‌ندین ش����اندی ئه‌وروپی
بانگهێش����تی كوردس����تان بكات .له‌ئه‌نجامی ئه‌و چاالكیانه یه‌كێتی ئه‌وروپا نوێنه‌رایه‌تی فه‌رمی خۆی له‌كوردستان كرده‌وه‌‌و هاوكات بڕی����اردراوه نوێنه‌رانی هه‌رێمی كوردس����تان له‌كۆبون����هوه فه‌رمیه‌كان����ی نێ����وان یه‌كێتی ئه‌وروپا‌و عێراق به‌شداری بكه‌ن". راش����یگه‌یاند "نوێنه‌رایه‌تی توانی له‌ساڵی رابردو لۆبی كوردستان له‌په‌رله‌مانی ئه‌وروپا به‌هێز بكات‌و رێكی بخات". له‌باره‌ی كاریگه‌ری قه‌یرانی دارایی هه‌رێم له‌س����ه‌ر نوێنه‌رایه‌تییه‌كان ،دالوه‌ر ئاژگه‌یی وتی "بێگومان قه‌یران����ی ئابوری كاریگه‌ری نه‌رێنی له‌س����ه‌ر ئاس����تی چاالكیه‌كان ههبوه به‌تایبه‌تی ئه‌و چاالكیانه‌ی كه ته‌رخانكرابون بۆ ره‌وه‌ندی كوردستانی‌و ئه‌مه له‌كاتێكدایه كه س����ه‌ره‌ڕای ئ����هو قه‌یران����ه كارمه‌ندانی نوێنه‌رایه‌ت����ی پێش����مه‌رگه ئاس����انكارییان كردوهو ئه‌ركه‌كانی خۆیان به‌جێ گه‌یاندوه‌‌و بگره چاالكانه‌تر كاریان كردوه". ئاژگه‌ی����ی ئاماژه ب����ۆ ئ����هوه ده‌كات كه "له‌ئێس����تادا په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان یه‌كێتی ئه‌وروپا‌و هه‌رێمی كوردس����تان له‌ئاس����تێكی باش����دان‌و پێش����كه‌وتنی به‌رچاویان به‌خۆوه بینیوه". وتیش����ی "یه‌كێتی ئه‌وروپا ب����ۆ یه‌كه‌مجار نوێنه‌رایه‌تی هه‌ماهه‌نگ����ی خۆی له‌هه‌ولێری پایته‌ختی یه‌كێتی ئه‌وروپا كردۆته‌وه". هه‌روه‌ها راشیگه‌یاند "هه‌رێمی كوردستان به‌فه‌رم����ی به‌ش����داری له‌كۆبونه‌وه‌كان����ی لیژنه‌كان����ی نێوان یه‌كێت����ی ئه‌وروپا‌و عێراق ده‌كات‌و نوێنه‌ری هه‌میش����ه‌یی خۆی ده‌بێت له‌هه‌مو لیژنه‌كان". نوێنه‌ره‌ك����هی حكومه‌ت����ی هه‌رێ����م باس له‌گروپێ����ك ده‌كات كه له‌یه‌كێتی ئه‌وروپا بۆ كورد دروستكراوه‌‌و لهوبارهیهوه وتی "گروپی دۆس����تانی كوردس����تان له‌یه‌كێت����ی ئه‌وروپا
دام����ه‌زراوه له‌زیات����ر ل����ه ٣٠په‌رله‌مانتاری ئه‌وروپی له‌فراكس����یۆنه جیاجیاكان پێكدێت كه ١٥واڵتی ئه‌ندام له‌خۆده‌گرێت‌و رۆژ به‌ڕۆژ رێژه‌ی ئه‌ندامانی له‌زیادبوندایه". وتیش����ی "یه‌كێت����ی ئه‌وروپا پش����تگیری هه‌رێم����ی كوردس����تان به‌فاكته‌رێكی گرنگی سیاس����یو سهربازیو س����ه‌قامگیری عێراقو ناوچه‌ك����ه ده‌زانێت‌و به‌رده‌وام پش����تگیری خۆی بۆ هه‌رێمی كوردستان دوپاتده‌كاته‌وه‌‌و بانگهێشتكردنی به‌رپرس����انی بااڵی هه‌رێمی كوردستان‌و س����ه‌ردانی به‌رپرس����انی بااڵی ئه‌وروپی گه‌واهی ئه‌م راستیه‌ن". له‌ب����اره‌ی هاوكارییه‌كانی یه‌كێتی ئه‌وروپا بۆ پێش����مه‌رگه له‌شه‌ڕی دژی داعش ،دالوه‌ر ئاژگه‌ی����ی وتی "له‌دوای هێرش����ی داعش بۆ سه‌ر هه‌رێمی كوردستان له‌مانگی٨ی ساڵی پار یه‌كێت����ی ئه‌وروپ����ا زۆر به‌خێرایی هاته س����ه‌ر هێڵ‌و كۆبونه‌وه‌ی نائاسایی رێكخست به‌مه‌به‌ستی تاوتوێكردنی بارودۆخه‌كه". وتیش����ی "هه‌ر له‌و كۆبونه‌وه‌ی����ه‌دا كه به به‌ش����داری هه‌ر ٢٨وه‌زیری ده‌ره‌وه‌ی واڵتانی ئه‌ندام به‌ڕێوه‌چو به‌تێكرای ده‌نگ بڕیاردرا كه بۆ یه‌كه‌م جار له‌مێژودا پشتگیری سه‌ربازی له‌هه‌رێمی كوردس����تان بكه‌ن به‌مه‌به‌س����تی پاراستنی هه‌رێمی كوردستان". نوێن����ه‌ری حكومه‌ت����ی هه‌رێ����م له‌یه‌كێتی ئه‌وروپا ئاماژه بۆ ئهوه ده‌كات كه "یه‌كێتی ئه‌وروپا هه‌ر له‌وكۆبونه‌وه‌یه‌دا داوای له‌واڵتانی ئه‌ندام كرد یارمه‌تی هێزی پێشمه‌رگه بده‌ن به‌ناردنی كه‌ره‌س����ته‌ی سهربازیو راوێژكاری تایبه‌ت����ی ب����واری س����ه‌ربازی ب����ۆ هه‌رێمی كوردس����تانو له‌الیه‌كی تر چه‌ن����د واڵتێكی ئه‌ندام به‌ناردنی هێزی ئاس����مانی پشتیوانی هێزی پێشمه‌رگه ده‌كه‌ن". له‌ب����اره‌ی كاریگ����ه‌ری دورخس����تنه‌وه‌ی وه‌زیره‌كان����ی گۆڕان له‌حكومه‌ت����ی هه‌رێمی
یه‌كێتی ئه‌وروپا له‌نزیكه‌وه چاودێری بارودۆخه‌كه ده‌كات‌و ئارامی‌و سه‌قامگیری هه‌رێمی كوردستانی له‌ال گرنگه كوردس����تان ،دالوه‌ر ئاژگه‌ی����ی وت����ی "كاریگه‌رییه‌ك����ی ئه‌وت����ۆی له‌س����ه‌ر كاری نوێنه‌رایه‌تیه‌كان نه‌ب����وه‌‌و تاكو ئه‌م كاته‌ش نوێنه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم له‌فه‌ڕه‌نسا له‌سه‌ر لیستی گۆڕانه‌‌و به‌رده‌وامه له‌كاره‌كه‌ی به‌اڵم بێگومان لێكترازان‌و نه‌بونی یه‌كڕیزی به‌درێژخایه‌ن كاریگه‌ری خۆی ده‌بێت‌و ته‌بایی‌و یه‌كڕی����زی هه‌وێنی به‌هێزبونی كوردس����تانه له‌ناوه‌نده‌كانی بڕیاردانی نێوده‌وڵه‌تی".
س����ه‌باره‌ت ب����هو وه‌فدان����هی هه‌رێم���� ی كوردس����تان كه ده‌چنه ئ����هو واڵته ،دالوه‌ر ئاژگه‌ی����ی وت����ی "نوێنه‌رایه‌ت����ی حكومه‌تی هه‌رێم له‌یه‌كێت����ی ئه‌وروپا هیچ جیاوازییه‌ك له‌نێوان ش����انده‌كانی كوردس����تان ناكات كه س����ه‌ردانی یه‌كێت����ی ئه‌وروپ����او به‌لجیكایان كردوهو وه‌زیرانی حكومه‌تی هه‌رێم له‌تێكرای پارت����ه‌كان بانگهێش����تكراون‌و نوێنه‌رایه‌تی له‌م����اوه‌ی راب����ڕدو هه‌وڵی����داوه په‌یوه‌ندی پت����هو له‌نێ����وان په‌رله‌مان����ی كوردس����تانو په‌رله‌مان����ی ئه‌وروپا‌و به‌لجی����كاو هۆڵه‌ندا‌و ئه‌نجومه‌ن����ی س����ێناتی به‌لجی����كا دروس����ت بكات‌و بۆ ئه‌م مه‌به‌س����ته‌ش كۆبونه‌وه‌ی دو الیه‌نه‌ی له‌نێ����وان په‌رله‌مانی كوردس����تانو ئه‌و الیه‌نانه چ له‌كوردس����تانو چ له‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت رێكخس����توه .هه‌ر بۆیه‌ش نوێنه‌رایه‌تی نامه‌ی ده‌ستخۆشی‌و سوپاسنامه‌ی له‌زۆربه‌ی ش����انده‌كانی كوردس����تان پێگه‌یش����توه كه سه‌ردانی برۆكسێلیان كردوه". وتیشی "زۆربه‌ی سه‌ردانه‌كان نوێنه‌رایه‌تی ئاماده‌یكردون‌و رێكیخس����تون‌و هه‌ماهه‌نگی ت����ه‌واو ههبوه .هه‌ر س����ه‌ردانێك كه له‌الیه‌ن نوێنه‌رایه‌ت����ی رێكنه‌خرابێ����ت س����ه‌ركه‌وتنی به‌ده‌س����ت نه‌هێناوه .ئه‌مه‌ش بۆ ش����ێوازی كاری داموده‌زگاكان����ی یه‌كێت����ی ئه‌وروپ����ا ده‌گه‌ڕێت����هوه كه پیش����ه‌یی‌و دامه‌زراوه‌ییه‌‌و نوێنه‌رایه‌تی به‌پردی په‌یوه‌ندی دیپلۆماسی نێوان هه‌رێمی كوردس����تانو یه‌كێتی ئه‌وروپا ده‌زانن‌و له‌كاتی بازدان به‌سه‌ر نوێنه‌رایه‌تیمان ئێمه‌یان لێ ئاگاداركردوه‌ته‌وه‌‌و سه‌ردانه‌كان سه‌ركه‌وتنیان به‌ده‌ست نه‌هێناون". ئاژگه‌ی����ی ئام����اژه‌ی ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ش كرد كه"به‌پێی رێنماییه‌كان ئه‌گه‌ر شاندێك به‌بێ ئاگاداری پێشوه‌ختی نوێنه‌رایه‌تی سه‌ردانی برۆكس����ێل بكات ئه‌ركی نوێنه‌رایه‌تی نابێت هاوكاری بكات".
له‌باره‌ی س����ه‌ردانه‌كه‌ی د.یوسف محه‌مه‌د س����ه‌رۆكی په‌رله‌مان����ی كوردس����تانیش بۆ برۆكس����ێل ،دالوه‌ر ئاژگه‌یی وت ی "د.یوسف محه‌مه‌د به‌بێ ئاگاداری نوێنه‌رایه‌تی سه‌ردانی برۆكسێلی كردو ئهوه الیه‌نی ئه‌وروپی بو كه ئێمه‌ی ئاگاداركرده‌وه‌‌و سه‌رس����وڕمانی خۆی له‌سه‌ردانه‌كه نیشاندا". وتیشی "ئێمه له‌سه‌ره‌تا هیچ لێدوانێكمان نه‌دا ت����ا ئه‌وكاته‌ی به‌رێزی����ان له‌كه‌ناڵێكی ته‌له‌فزیۆن����ی س����ه‌ره‌ڕای ب����ازدان به‌س����ه‌ر نوێنه‌رایه‌تی فه‌رمی هه‌رێمی كوردستان ئه‌و تۆمه‌ته‌ی خس����ته پاڵ ئێمه كه گوایه ئێمه حزبی كار ده‌كه‌ین". نوێن����ه‌ری حكومه‌ت����ی هه‌رێ����م له‌یه‌كێتی ئه‌وروپا رایگه‌یاند "پێش����تر هه‌ر د.یوس����ف محه‌مه‌د له‌زۆر بۆنه‌‌و دانیشتندا ده‌ستخۆشی له‌ش����ێوازی كاری ئێمه كردبو ،ئێمه چه‌ندین دیداری گرنگمان له‌نێوان به‌ڕێزیان‌و ش����انده ئه‌وروپیه‌كان رێكخستبو". وتیش����ی "ئ����هوه وایك����رد ك����ه ئێمه بۆ ئاگاداركردن����هوهی جه‌ماوه‌ری كوردس����تان له‌راس����تی روداوه‌ك����ه رونكردنه‌وه‌ی����ه‌ك باڵوبكه‌ین����هوه ب����ۆ ئ����هوهی راس����تیه‌كان نه‌شێوێندرێن". له‌باره‌ی روانینی یه‌كێت����ی ئه‌وروپاش بۆ هه‌رێمی كوردس����تان ،نوێن����ه‌ری حكومه‌تی هه‌رێم له‌یه‌كێتی ئه‌وروپا وتی "یه‌كێتی ئه‌وروپا له‌گه‌ڵ ته‌بایی‌و یه‌كڕیزی گه‌لی كوردستاندایه‌‌و داوای هێمنكردنه‌وه‌ی بارودۆخه‌كه‌ی كردوهو هه‌روه‌ه����ا له‌راگه‌یه‌ندراوێ����ك له‌كاتی خۆیدا ئیدان����هی س����وتاندنی ب����اره‌گا حزبیه‌كانی كوردستانی كرد". وتیش����ی "یه‌كێت����ی ئه‌وروپ����ا له‌نزیكه‌وه چاودێ����ری بارودۆخه‌ك����ه ده‌كات‌و ئارام����یو س����ه‌قامگیری هه‌رێم����ی كوردس����تانی له‌ال گرنگه".
عێراقو جیهان
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
له‌سێداره‌دانی شێخ نه‌مر ئاگر ی ناكۆكییه‌كانی نێوان سوننه‌و شیع ه به‌جۆشتر ده‌كات
7
"پێویست ناكات كورد له‌م بابه‌ته‌دا هیچ قسه‌یه‌ك بكات" ئا :زانكۆ سه‌ردار ی ی سه‌ركرده‌یه‌كی ئاین له‌سێداره‌دان ی شیع ه مه‌زهه‌ب ،له‌ناو چه‌ند كه‌سێك ی ی واڵت له‌سێداره‌دراو به‌فه‌رمان ی سعودیه‌ی سونن ه مه‌زهه‌ب كاردانه‌وه به‌دوای خۆیدا هێناو واڵتێكی شیع ه ی مه‌زهه‌بی وه‌كو ئێرانیش زۆر به‌توند هات ه سه‌رخه‌ت‌و له‌پاڵیشدا چه‌ندین ی خۆیان له‌و واڵتی تر هه‌ڵوێست بارهیهوه راگه‌یاند ،واڵتی عێراقیش یه‌كێكبو له‌و واڵتان هی كه له‌به‌رامبه‌ر واڵتی سعودیه‌دا هاته ده‌نگ، كاردانه‌وه‌كان له‌ئێستادا په‌ل بۆ زیاتر گرژی نێوان هه‌ردو مه‌زهه‌بی (شیعه‌و ی سوننه) ده‌كێشن‌و كاریگه‌ریه‌كان ی تادێت فراوانتر ده‌بێت ،ئه‌ندامێك ی ی حیزبێكی ئیسالم ی سیاس مه‌كته‌ب كوردستانیش ئهوه راده‌گه‌یه‌نێت ك ه پێناچێت ئه‌و دۆخ ه هیچ كاریگه‌ریه‌ك ی كوردستان دروست له‌سه‌ر هه‌رێم بكات ،ئه‌گه‌رچی به‌شێك له‌حیزب‌و الیه‌نه‌كان په‌یوه‌ندیه‌كی باشیان هه‌ی ه له‌گه‌ڵ هه‌ردو واڵتی سعودیه‌و ئێراندا. ی محه‌مه‌د حه‌كی���م ،ئه‌ندامی مه‌كته‌ب ی كوردستان ی كۆمه‌ڵی ئیسالم سیاس��� ی ب���ۆ ئاوێن ه رایگه‌یاند "دیاره ش���یعه ی ئێراق زۆریان سه‌ر به‌ئێرانن‌و له‌شیعه دوانز‌ه ئیمامی���ن ،كاریگه‌ری ئێرانیش له‌سه‌ر شیعه‌كانی عێراقیش دیاره بۆی ه ی دروس���ت ده‌كات بێگوم���ان كاریگه‌ر ی له‌س���ه‌رعێراق به‌اڵم له‌سه‌ر شیعه‌كان نه‌وه‌ك سوننه‌كان‌و كورد". ی ئ���هو ئه‌ندامه‌ی مه‌كته‌بی سیاس��� كۆمه‌ڵ���ی ئیس�ل�امی ،س���ه‌باره‌ت ی نێوان ی ئ���هو گرژیان���ه به‌كاریگ���ه‌ر ی به‌وه‌دا ك ه س���عودیهو ئێران ئام���اژه پێناچێت هیچ كاریگه‌ریه‌ك دروستبكات، چونك ه به‌وته‌ی خۆی كورد ن ه شیعه‌یه‌و ی بۆی ه پێیوای ه ن ه ئێرانیه‌و نه س���عود هیچ كاریگه‌رییه‌ك دروستناكات. ئه‌و وتی "باوه‌ڕناك���ه‌م عێراق ببێت ه ی ی كێشه‌كان ی یه‌كالیی كردنه‌وه شوێن
سعودیه‌و ئێران ،له‌به‌رئه‌وه‌ی له‌عێراقدا ی ههیهو ی ئێ���ران كاریگه‌ر زیات���ر واڵت سعودی ه هیچ كاریگه‌ریه‌كی نیه ،ره‌نگ ه بڵێین كاریگه‌ری له‌سه‌ر هه‌ندێك سونن ه ی هیچ هه‌بێ���ت به‌اڵم ئایا س���وننه خۆ ی م���اوه له‌عێراقدا تاوه‌كو كاریگه‌ریه‌ك ی ی ئه‌وانه‌وه كاریگه‌ر س���عودی ه له‌رێگه هه‌بێت؟ له‌ئێستادا دوالیه‌ن كاریگه‌ریان هه‌یه ئه‌وانیش ش���یعه‌و كوردن ،دیاره ش���یعه نیگه‌ران���هو هه‌ڵوێستیش���یان دیاربو‌ه به‌اڵم پێویست ناكات كورد له‌م بابه‌ته‌دا هیچ قس���ه‌یه‌ك بكات چونك ه ی به‌وه‌و‌ه نی���ه ،ره‌نگه كورد په‌یوه‌ند له‌ملمالنێی توركیاو ئێراندا بكه‌وێته ژێر كاریگه‌ریه‌وه ئه‌گینا بۆ ئێران‌و سعودی ه باوه‌ڕ ناكه‌م". ی ی كۆمه‌ڵ س���ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵوێس���ت ئیس�ل�امیش ،ئه‌و به‌رپرس���هی كۆمه‌ڵ باس���ی له‌وه‌كرد ك���ه حیزبه‌كه‌ی هیچ ی په‌یوه‌ندی���دار نین به‌و بابه‌ته ،ئه‌و وت ی له‌واڵتانی وه‌كو عێراقو ئێران‌و "بۆچ ی ناكوژرێن؟ نابێت المان سوریا خه‌ڵك سه‌یر بێت كه‌سێك له‌سێدار‌ه ده‌درێت، هه‌روه‌ها ئێم���ه‌ش په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ ی هیچ واڵتێكدا نه‌گه‌یشتوه‌ت ه ئه‌و ئاسته ی په‌یوه‌ندیمان ب���ۆ بكرێت، ریزبه‌ن���د چونك ه ئه‌مڕۆ ئ���هو الیه‌نانه‌ی چه‌كیان هه‌ی���هو زه‌وییان هه‌ی���هو زۆنیان هه‌ی ه ئه‌وان ه زیات���ر واڵتان به‌دوای وه‌الئیاندا ده‌گه‌ڕێن". په‌رله‌مانتارێك���ی یه‌كێتیش پێیوای ه ی هه‌رێم‌و الیه‌ن ه ده‌بێت س���ه‌ركرده‌كان سیاس���یه‌كان به‌عاقاڵنه مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ ی دۆخه‌كه‌دا بكه‌ن ،له‌و بارهیهوه ئاماژه ب���ه‌وه‌دا ئه‌گه‌ر نه‌زانین چ���ۆن مامه‌ڵ ه له‌گه‌ڵ ئ���هو بارودۆخ���ه‌دا بكه‌ین ئه‌وا ی تر دروس���ت ی قه‌یران ئ���ه‌وه‌ش بۆخۆ بكات. ی نه‌وزاد ره‌سوڵ ،په‌رله‌مانتاری یه‌كێت ی ی نوێنه‌رانی عێراق ،وت له‌ئه‌نجومه‌ن��� "بێگومان ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ی سعودیه ك ه ی ی ش���یع ه نواند به‌رامبه‌ر مه‌زهه‌بگه‌رای كارێك���ی جێگ هی س���ه‌رنج‌و له‌ناكاوه، هه‌مو دنیاش ئه‌وان هی ك ه په‌یوه‌ندیدارن
بكات له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راس���تدا ئه‌گینا له‌س���ێداره‌دانی (نم���ر ئه‌لنم���ر) هیچ ی س���ه‌ر له‌بابه‌ته‌ك���هو مه‌ترس���یه‌كان سعودیه كه‌م ناكاته‌وه". ی ی یه‌كێتی باس��� ئه‌و پهرلهمانتاره له‌ناكۆكیه‌كان���ی ئ���هو دو واڵت ه كردو ی له‌سه‌ر ئه‌وه‌كرد كه بۆ عێراقیش قسه ی تێناپه‌ڕێت ئه‌و ناكۆكیانه بێ كاریگه‌ر ی كوردس���تانیش ،ئه‌و هه‌تا بۆ هه‌رێم وتی "عێراق بۆت���ه چه‌قی ملمالنێكان، ی كوردستان ی گرنگه هه‌رێم به‌اڵم ئهوه چۆن خۆی ده‌پارێزێت له‌و ملمالنێیانه، ی به‌داخ���هوه ئ���هوهی ك���ه جێگ���ه ی ناڕه‌حه‌تی‌‌و بێ���زاری منه ،هه‌رێمه‌ك ه ی سیاس���یو الیه‌ن ه من س���ه‌ركردایه‌ت ی عه‌قاڵنی‌‌و سیاس���یه‌كان مامه‌ڵه‌یه‌ك��� ورد له‌گ���هڵ بارودۆخه‌ك��� ه ناكه‌ن ،من واهه‌ستده‌كه‌م هه‌رێمی كوردستان ئه‌و جۆره مه‌ترسیانه وه‌كخۆی نابینێت ك ه ئاین���ده چه‌نده ب���ه‌زه‌ره‌ری ئه‌و ته‌واو ده‌بێت ،بۆی ه پێویسته هاوسه‌نگیه‌كان ی رابگری���ن‌و خۆمان تێك���هڵ به‌ملمالنێ مه‌زهه‌ب���ی ش���یعه‌و س���وننه نه‌كه‌ین، ده‌بێت به‌رنامه‌و كارنامه‌مان هه‌بێت بۆ روداوه‌كان ئه‌گه‌رنا كورد ده‌دۆڕێت". ی له‌وه‌ش كرد نه‌وزاد ره‌س���وڵ باس��� ی ك ه ك ه س���ه‌ره‌ڕای ئ���هو قه‌یرانان��� ه ی له‌هه‌رێ���م كردوه ئه‌گ���ه‌ر نه‌زانین به‌و بابه‌ت ه جۆرێك له‌سه‌رس���وڕمانیان رو ی زۆر دژوارو چۆن مامه‌ڵ ه له‌گه‌ڵ ئ���هو بارودۆخه‌دا نیش���اندا چونك ه كاته‌كه ی ی قه‌یران حه‌ساس بو ،به‌اڵم من ئه‌م ه به‌جۆرێك بكه‌ین ئه‌وا ئ���ه‌وه‌ش بۆخۆ ی ده‌وڵه‌تی سعودی ه ده‌زانم ره‌نگ ه تر دروس���ت ده‌كات ،بۆیه پێویستمان له‌پالن ی حه‌كیمان��� ه هه‌ی���ه چونك ه زۆر كه‌س وا لێكی بده‌نه‌و‌ه كه من بۆی ه به‌بڕی���ار واده‌ڵێم چونك ه له‌حیزبێكم‌و به‌حسیاب هه‌مومان ده‌زانین ك��� ه چۆن له‌مێژودا ی كورد دابه‌ش ببو به‌س���ه‌ر (عوسمانی‌‌و نزیك ه ل ه ئێرانه‌وه ،به‌اڵم ئهوه بۆچون خۆمه‌و پێموایه ك ه س���عودی ه ده‌یه‌وێت س���ه‌فه‌ویدا)و ده‌رئه‌نجامی���ش ك���ورد له‌مكات���ه‌دا ئه‌و ناكۆكی��� ه مه‌زهه‌بیان ه زه‌ره‌رمه‌ند بو. په‌رله‌مانتارێك���ی پارتی���ش ب���اس قوڵت���ر بێت���هوه ،چونك��� ه بمانه‌وێت‌و ی ی هه‌رێم نه‌مانه‌وێت سعودی ه تاراده‌یه‌ك تاوانبار له‌وه‌ده‌كات كه س���ه‌ركردایه‌ت ی ی مامه‌ڵه‌یه‌ك ی كه ده‌س���تی هه‌بێت كوردس���تان توانیویه‌ت��� ده‌كرێ���ت بهوه له‌داڵده‌دان‌و پاڵپشتی كردنی داعش" .حه‌كیمان ه له‌گ���هڵ واڵتانی تردا بكات، ی سعودیه‌و ی "هه‌روه‌ها باشیش ده‌زانێت بۆی ه ئه‌و گرژی‌‌و ئاڵۆزیان ه وتیش��� ی نابێ���ت ی خراپ��� ی ئێ���ران كاریگ���ه‌ر ی هه‌ی ه له‌پاڵپش���ت كه ئێران ده‌س���ت ی ش���یعه‌گه‌را له‌عێراقدا ،له‌سه‌ری. ی ره‌وت كردن��� ی ئه‌ش���واق ج���اف ،په‌رله‌مانت���ار هه‌وڵ ده‌دات ك ه ئ���هو ناكۆكیه قوڵتر
پێویست ه هاوسه‌نگیه‌كان رابگرین‌و خۆمان تێكه‌ڵ به‌ملمالنێ ی مه‌زهه‌ب ی شیعه‌و سونن ه نه‌كه‌ین ،ده‌بێت به‌رنامه‌و كارنامه‌مان هه‌بێت بۆ روداوه‌كان ئه‌گه‌رنا كورد ده‌دۆڕێت
ی نوێنه‌رانی عێراق پارت���ی له‌ئه‌نجومه‌ن رایگه‌یاند "دیاره كاردانهوهی جۆراوجۆر ی له‌بابه‌ته‌كه كه‌وته‌وه ك ه بینیمان داوا توندوتی���ژی‌‌و دژوه‌س���تانهوه به‌رامبه‌ر ی س���عودیه هه‌بو ،ب���ه‌اڵم مه‌رجه‌عیه‌ت ی باڵوكرده‌وه‌و نه‌جه‌ف كه به‌یاننامه‌یه‌ك ی كرد به‌رامبه‌ر هه‌ر كه‌س���ێك ك ه رێگر ی خه‌ڵك بجوڵێنن ده‌یویس���ت هه‌س���ت دژ به‌واڵتی س���عودیه ،بۆی ه پێم وانی ه ی نه‌جه‌ف هیچ ی به‌یاننامه‌ك��� ه ل���ه‌دوا ی توند هه‌بێت ،پاش���ان كاردانه‌وه‌یه‌ك ی ناوخۆیی ههیهو عێراق خۆی كێش���ه ی نێوان ش���یعه‌و سونه‌ش حه‌س���ایه‌ت ی له‌عێراقدا بونی هه‌یه ،بۆی ه ته‌حه‌مول ئ���هوه ن���اكات كێش��� هی ت���ر بهێنێت ه گۆڕه‌پانی خۆی ههرچهنده بمانه‌وێت یان ی ده‌بێت ،هه‌روه‌ها نا كاریگ���ه‌ری خراپ كێش هی تائیفی زیاتر ده‌كات". ی ی باس��� ئ���هو پهرلهمانتارهی پارت ی ی هه‌رێم ل���ه‌وه‌ش كرد كه ب���هو پێی ه ی ی مه‌زهه‌بی‌‌و تائیف كوردس���تان كێشه ی تێدانیه ،بۆی ه باوه‌ڕن���اكات كاریگه‌ر ی كوردس���تان هه‌بێت، له‌س���ه‌ر هه‌رێم ده‌ڵێت "هه‌مو پێكهاته‌كان‌و ئاینه‌كان‌و نه‌ت���ه‌وه‌كان له‌كوردس���تاندا بونی���ان ههیهو پێكهوه ژیانمان هه‌یه ،هه‌روه‌ها ی نۆڕماڵ‌و كوردس���تان په‌یوه‌ندیه‌ك��� ی ئاسایی ههیهو حه‌زده‌كات به‌شێوه‌یه‌ك ی ئاسایی په‌یوه‌ندی له‌گه‌ڵ هه‌مو واڵتان ی ت���ردا هه‌بێ���ت ،ئه‌مه‌ش ئس���لوبێك ی راس���ت ه ك ه به‌ش���ێوه‌یه‌كی دیبلۆماس په‌یوه‌ندیه‌كانی له‌باشیدان ،دواتر راست ه ئێم ه له‌كوردس���تان چه‌ندین كێشه‌مان ی مه‌زهه‌بیمان نیه، هه‌یه به‌اڵم كێش���ه به‌اڵم له‌عێراق ئه‌و كێشه‌یه‌ش هه‌یه". ی ئه‌شواق جاف ،سه‌باره‌ت به‌په‌یوه‌ند ی ب���ه‌وه‌دا ك ه عێراقو واڵت���ان ئاماژه عێ���راق ل���هو الیه‌ن���هوه نه‌یتوانی���وه ی "عێراق ی رابگرێت ،وتیش هاوس���ه‌نگ ی له‌گه‌ڵ قه‌ته‌رو س���عودیهو په‌یوه‌ن���د ی توركیاش ش���ڵه‌ژاوه ،هۆكاره‌كه‌ش��� ئهوهی ه به‌رپرس���انی عێراق ره‌دفیعلیان ی عێراق ی دیبلۆماس��� خێرایه ،ئاس���ت ی له‌و ئاس���ته‌دا نی ه بتوانێ���ت ئیدار‌ه
ئ���هو په‌یوه‌ندیان��� ه ب���دات له‌گ���هڵ ی ده‌ره‌وه‌دا ،هه‌ڵوێس���ته‌كانیان واڵتان دراسه‌ناكرێت‌و یه‌كس���ه‌ر ده‌ریده‌بڕن، بینیشمان ل ه رابردودا په‌یوه‌ندیه‌كانیان ی توند ،به‌اڵم گه‌یشت ه ئاس���تی لێدوان هه‌ندێ���ك كه‌س كه م���ن پێیان ده‌ڵێم ی به‌رده‌وام به‌س���ودف ه بونه‌ت ه سیاس��� ی ی شه‌قام ی ده‌ده‌ن شه‌حن ی خه‌ڵك هان ی ده‌كه‌ن به‌ش���ێوه‌یه‌كی تائیفی، عێراق ئ���ه‌وان به‌رامبه‌ر كوردس���تانیش ئهوه ی په‌ویه‌ندیه‌كه‌یان���ه ،بۆی��� ه ژینگه‌یه‌ك ی ناته‌ندروس���ت هه‌ی ه له‌عێراق سیاس��� ی له‌گه‌ڵ ی ك���ردوه په‌یوه‌ندیه‌كان كه وا واڵتان‌و هه‌رێمیش دروس���ت نیه ،بۆی ه ی ده‌كات ی تائیف من ده‌ڵێم ش���ه‌حنێك ی نابێت". به‌اڵم به‌رده‌وام
ره‌نگه كورد له‌ملمالنێی توركیاو ئێراندا بكه‌وێته ژێر كاریگه‌ریه‌وه ئه‌گینا بۆ ئێران‌و سعودیه باوه‌ڕ ناكه‌م
شێخ نمـر شیعه‌یه‌كی سه‌رسه‌خت‌و ناڕازیی له‌ئال سعود پرۆفایل له‌س���ێداره‌دانی ش���ێخ نم���ر، ش���یعه‌كانی سه‌رتاس���ه‌ری جیهانی ئیس�ل�امی توڕه كردوه ،پێش���بینی ده‌كرێت له‌سێداره‌دانی ناوبراو ئاگری ناكۆكییه‌كانی نێوان شیعه‌و سوننه له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���تدا به‌جۆشتر بكات. نم���ر باق���ر ئه‌لنمر ،یاخ���ود ك ه له‌واڵت���ی ئێ���ران به(ئایه‌توڵ�ڵ�ا ش���ێخ نمر باق���ر نمر) ناس���راوه، به‌ره‌چه‌ڵ���ه‌ك س���عودییه‌‌و یه‌كێكه له‌ئۆپۆزس���یۆنه سه‌رس���ه‌خته‌كانی شیعه بۆ فه‌رمانڕه‌وایه‌تی خانه‌واده‌ی ئال س���عود ،له‌ناوچ���هی عومیه كه یه‌كێك���ه له‌ناوچه‌كان���ی پارێزگای قه‌تیف له‌ساڵی 1959له‌دایك بوهو س���ه‌ر به‌بنه‌ماڵه‌یه‌كی زانا‌و پیاوانی به‌ناوبانگی شیعه بوه. خوێندن���ی له‌ناوچ���هی قه‌تی���ف ده‌ستپێكردوه تا گهیشتوه به‌ته‌مه‌نی بیست ساڵی‌‌و پاشان سه‌فه‌ری كردوه بۆ ئێران بۆ ته‌واوكردنی خوێندنه‌كه‌ی له‌بواری ئاینی‌‌و فیقهدا‌و بۆ ماوه‌ی 10 ساڵ له‌شاری تاران مایه‌وه‌‌و پاشان چوه‌ته س���وریا‌و س���ااڵنێكی زۆری له‌نێوان ئێران‌و س���وریا‌و به‌حره‌ین‌و سعودیه به‌سه‌ربردوه. له‌گ���هڵ گه‌ڕان���هوهی ب���ۆ زێدی خ���ۆی كه‌وتۆته به‌رهه‌ڵس���تیكردنی
سیستمی فه‌رمانڕه‌وایه‌تی له‌سعودی ه به‌شێوه‌یه‌كی ئاشتیخوازانه‌‌و له‌ساڵی 2007به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی ئاماده‌كرد كه تیایدا داواكاری شیعه‌كانی سعودیه‌ی له‌خۆگرتب���و دایه ده‌س���ه‌اڵتدارانی سعودیه. نم���ر چه‌ن���د جارێك روب���ه‌ڕوی به‌ندك���ردن بۆت���هوه ،س���ه‌ره‌تا له‌مانگی مای 2006و له‌و كاته‌ی كه له‌به‌حره‌ینه‌وه گه‌ڕایه‌وه بۆ سعودیه ده‌ستبه‌س���ه‌ركرا‌و پاش���ان له‌مانگی ئابی 2008دا به‌هۆی ئهوهی كه له‌و بڕوایه‌دابو له‌الیه‌ن ئێرانه‌وه پارێزراوه‌‌و س���عودیه ناتوانێ ده‌ستبه‌س���ه‌ری بكات ،ده‌ستبه‌سه‌ركرا. هه‌روه‌ها له‌هه‌مان ساڵدا بانگه‌شه‌ی دروستكردنی (به‌ره‌ی ئۆپۆزسیۆنی رشیده)ی كردو كاری به‌ره‌كه له‌وه‌دا ك���ورت كرابۆوه ك���ه دژ به‌گه‌نده‌ڵی كۆمه‌اڵیه‌ت���یو كه‌هنوت���ی ئاین���یو سته‌می سیاسی ده‌وه‌ستێته‌وه. هه‌روه‌ه���ا ل���ه2009داو له‌گ���هڵ هه‌ڵگیرس���انی روداوه‌كان���ی (بقیع) دا كه بریتی بو له‌خۆپیش���اندانێكی شیعی كه ده‌س���ه‌اڵتدارانی سعودیه به‌هه‌ڵمه‌تێكی ئه‌منی دڕندانه روبه‌ڕوی بۆوه ،نمر به‌هۆی ئهوهی هه‌ڕه‌شه‌ی ئهوهی ده‌ك���رد ناوچه‌كانی قه‌تیف‌و ئیحس���ا بلكێنرێت ب���ه به‌حره‌ینه‌وه بۆ دروستكردنی ده‌وڵه‌تێكی شیعی،
ده‌ستبه‌سه‌ركرا‌و پاشان ئازادكرا. له‌ساڵی 2011داو له‌گه‌ڵ سه‌ره‌تا ی شۆڕش���ه‌كانی به‌ه���اری عه‌ره‌ب���ی له‌تونس‌و میسر‌و ئه‌و ناڕه‌زایه‌تییانه‌ی ك���ه له‌به‌حره‌ین س���ه‌ریانهه‌ڵدا ،نمر وتاره‌كانی ته‌رخان كرد بۆ قسه‌كردن له‌باره‌ی ئازادی سیاس���یو بایه‌خی ئه‌و ئازادییه له‌گۆڕانكاریی سیاسی. هه‌روه‌ه���ا نم���ر زۆر به‌گه‌رم���ی له‌ناڕه‌زایه‌تییه‌كانی قه‌تیف له‌ساڵی 2011به‌ش���داری ك���ردو داوای ئازادكردن���ی 9به‌ندك���راوی ده‌كرد كه 16س���اڵ ب���و له‌زینداندا بون، هه‌روه‌ه���ا داكۆكی له‌مافی ش���یعه ده‌ك���رد له‌ده‌ربڕین���ی راوبۆچون���ی خۆیان به‌ئازادانه. نم���ر ب���ه‌رده‌وام ب���و له‌س���ه‌ر دژایه‌تیكردن���ی خان���ه‌واده‌ی ئ���ال س���عود‌و له‌وتاره‌كانیدا باس���ی له‌و جیاكاریی���ه ده‌ك���رد كه‌له‌ب���واری ده‌سه‌اڵت‌و قۆرخكردنی ئازادییه‌كان‌و ده‌ستبه‌س���ه‌راگرتنی س���ه‌روه‌ت‌و س���امان‌و پله‌وپایه‌ی حوكمڕانی له‌و واڵته‌دا په‌یڕه‌و ده‌كرێت. هه‌روه‌ه���ا بانگه‌ش���هی ریفۆرمی سیاس���یو ئازادبون له‌و سیاس���ه‌ته تائیفییه ده‌كرد كه شانشین به‌رامبه‌ر مه‌زهه‌به‌كان���ی دیك���ه په‌ی���ڕه‌وی ده‌كات. ل���ه8ی یۆلی���ۆی 2012دا
ده‌سه‌اڵتدارانی س���عودیه دیسانه‌و‌ه هه‌وڵی ده‌ستگیركردنیان داو ته‌قه‌ی لێكرا‌و چوار فیشه‌ك نرا به‌ڕانیه‌وه‌‌و پاشان گواسترایه‌وه بۆ نه‌خۆشخانه‌ی سه‌ربازی له‌تاران‌و پاشان نێردرا بۆ نه‌خۆش���خانه‌ی هێزه‌كانی ئاسایش له‌ری���از‌و پاش���ان له‌زیندان���ی حائر ده‌ستبه‌سه‌ركرا. ی 2013دا حكومه‌تی سعودی ه له‌مارس ێ ی به‌ب ی دادگایكردن یه‌كه‌مین دانیشتن ی ی كه‌س���وكاره‌ك ه ئاگاداركردن���هوه ی به‌ڕێوه‌برد ،له‌و دانیشتنه‌دا داواكار ی ی له‌س���ێداره‌دانی نمر ی داوا گشت ك���رد به‌چه‌ن���د تاوانێ���ك له‌وان���ه: نان���هوهی فیتن���هو دوبه‌ره‌ك���یو ی بۆ بانگه‌ش���ه‌كردنی هێ���زی ده‌ره‌ك ی ده‌خاله‌تكردن به‌كێشه ناوخۆیه‌كان ی س���عودیهو ده‌رچون له‌فه‌رمانه‌كان ده‌سه‌اڵتدارانی شانشین‌و داكۆكیكردن ی له‌ناره‌زایه‌تییه‌كانی شیع ه له‌شانشین به‌حره‌ین. دواجار دادگای س���عودیه له15ی ئۆكتۆبه‌ری 2014سزای له‌سێداره‌دانی به‌س���ه‌ر نمردا س���ه‌پاند‌و له‌دوتوێی س���زاكه‌دا هاتوه "نمر شه‌ڕێكه ته‌نها به‌كوشتنی كۆتایی دێت"و وه‌زاره‌تی ناوخۆی س���عودیه رۆژی ش���ه‌ممه‌ی رابردو س���زای له‌س���ێداره‌دانه‌كه‌ی به‌سه‌ردا جێبه‌جێ كرد.
6
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
parlaman.awene@gmail.com
پێكهاته‌كانی هه‌رێمی كوردستان چۆن له‌كێشه ی سه‌رۆكایه‌ت ی په‌رله‌مان ده‌ڕوانن؟
"پێوست ه كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كان ڕۆڵ ی كاریگه‌رتریان هه‌بێت" ی ی كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كان ڕۆڵێك پێوس���ت ه نوێنه‌ر ئا :وریا جه‌مال ی باش���ترو كاریگه‌ر تریان هه‌بێ���ت ،نوێنه‌ر ڕاسته‌قینه‌ی پێكهاته‌كانی خۆیانبن". ی پێكهاته‌‌و كه‌مه نه‌ته‌وه‌یه‌كانی هه‌رێم ی ی په‌رله‌مان هاوكات كم���ال یڵدا ئه‌ندام��� كوردستان كه ئه‌ندامپه‌رله‌مانیان هه‌ی ه كوردس���تان له‌فراكسیۆنی گردبونه‌وه‌ی گه‌لی له‌په‌رله‌مانی كوردستان ،ڕایه‌كی جیاوازیان كلدانی س���ریانی ئاشوری به‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند ی نیه له‌سه‌ر ئه‌و دۆخه‌ی له‌هه‌رێم ی ی ههبوه له‌سه‌ر ئه‌دا "حزبایه‌تی زۆركاریگه‌ر كوردستان دروست بوه ،په‌رله‌مانتارێكیان ی په‌رله‌ماندا ی په‌رله‌مان ،له‌سه‌ره‌تای كار كار ئاماژه بۆئه‌و‌ه ده‌كات "كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كان پێن���ج حزبه‌كه كاریان ده‌ك���ردو به ئێمه‌یان ی به‌ڕۆڵی خۆیان هه‌ڵنه‌ساون‌و پێوسته ڕۆڵ ی نه‌ده‌وت ،ئ���ه‌وه‌ش بوه ه���ۆی له‌كاركه‌وتن كاریگه‌رتریان هه‌بێت". په‌رله‌مان". ی په‌رله‌مان���ی وتیش���ی "هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه ی ی په‌رله‌مان دكتۆر س���رود س���ه‌لیم ئه‌ندام ی ئه‌بنا‌وئه‌لنه‌هره‌ین هه‌رێمی كوردس���تان ب���ه‌ره‌و نائارامی زیاتر كوردستان له‌فراكس���یۆن ی په‌رله‌مان ی په‌رله‌مان ده‌ب���ات ،بۆی ه هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه ی ڕاگه‌یان���د "ئه‌م دۆخه به‌ئاوێنه ی چاره‌سه‌ری كێش���ه‌ك ه ناكات ،پێوسته هه‌مو زۆر مهترسیداره ئه‌گه‌ر به‌رده‌وام بێت ،مانا ی له‌مه‌ترسیدایه ،الیه‌ن���ه‌كان رێكه‌وتن بك���هنو په‌رله‌مان كارا ی دیموكراس��� وایه پڕۆس���ه ی هه‌بو له‌س���ه‌ر بكرێته‌وه". ئه‌م دۆخه كاریگه‌ری س���لب س���ه‌باره‌ت به‌ڕۆڵ���ی كه‌م���ه نه‌ت���ه‌وه‌كان ی په‌رله‌مان‌و ئه‌ندامپه‌رله‌مان ،له‌س���ه‌ر ئاست ی " به‌درێژایی مێژو ش���ه‌قامیش ك ه مامه‌ڵه‌مان له‌گه‌ڵ هاواڵتیانه ،له‌په‌رله‌مان���دا ،یڵدا وت��� ی ڕۆڵم���ان ههب���وه له‌هه‌رێمی كوردس���تاندا، پێمانده‌ڵێ���ن ئێوه نه‌تان توانی چاره‌س���ه‌ر ی هه‌قی خۆمان��� ه هه‌مو پۆس���تێك وه‌ربگرین كێش���هی خۆتان بكه‌ن چۆن ئه‌توانن كێشه خه‌ڵ���ك چاره‌س���ه‌ركه‌ن ،به‌ئه‌ندامپه‌رله‌مان له‌هه‌رێمدا". ی ی په‌رله‌مانی كوردس���تان له‌لیست ئه‌ندام ده‌ڵێن په‌رله‌مانتاری بندیوار". وتیشی "هیچ چاره‌سه‌ر نی ه بێجگ ه له‌گفتوگۆ ،پارت���ی گه‌ش���ه‌پێدانی توركمان���ی محم���د ی پێوس���ته الیه‌نه سیاس���یه‌كان ته‌نازوالت بۆ سعدالدین به‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند "له‌كاركه‌وتن ی په‌رله‌مان بۆ یه‌كتری بكه‌ن ،پێوس���ته یه‌كتر قبوڵ بكه‌ین ،په‌رله‌مان‌و مانه‌وه‌ی س���ه‌رۆك ب���ه‌اڵم بهداخهوه تاكو ئێس���تا هیچ الیه‌نێك ئه‌م ماوه درێژ‌ه له‌س���لێمانی نه‌ك بۆمان ڕون ی هه‌ی ه له‌كاری په‌رله‌ماندا ی بوه‌و‌ه حزب ده‌ست ی نه‌كردوه ،دژایه‌تی یه‌كتر ده‌ستپێش���خه‌ر ی به‌ڵكو ئه‌وه‌ش رون ب���ۆو‌ه حزبه‌كان نه‌بێت، ده‌ك���ه‌ن ،دامهزراوه ش���ه‌رعیه‌كان باجه‌كه هیچ كێشه‌یه‌ك چاره‌س���ه‌ر نابێت ،چاره‌سه‌ر ده‌ده‌ن". ێ ئه‌و پهرلهمانتاره ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌ش���كرد له‌په‌رله‌مان نیهو الی ئه‌و حزبانه‌یه‌ك ه س��� ی سه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی په‌رله‌مان پێكدێنن". ی به‌س���تراوه هیچ "ئه‌ندامپه‌رله‌مان ده‌س���ت ی وتیش���ی "نابێت ح���زب ته‌داخول���ی كار ی پێناكرێت ،پێش���تر پرسی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه په‌رله‌م���ان هه‌بو ،ئ���هو پرس���ه‌ش ماقوڵه ،په‌رله‌مان بكات ،ناشبێت رێگه بهوه بدرێت، به‌اڵم ك ه په‌رله‌مان هه‌ڵوه‌ش���ایه‌وه ناتوانرێت به‌اڵم ش���تێكی ئاس���اییه له‌حزب ته‌ده‌خول هه‌ڵبژاردن بكرێت ،په‌رله‌مانتارانیش به‌سه‌ر دو له‌سه‌رۆكایه‌تیه‌كان بكات ،چونكه ئه‌و كه‌س ه ی حزب دایناوه". به‌ره‌دا دابه‌ش بون ئهویش هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه ده‌رب���اره‌ی كاریگه‌ری ئه‌ندام���ی په‌رله‌مان ی تا الیه‌ن���ه‌كان ده‌گه‌ن ه په‌رله‌م���ان‌و مانه‌وه رێكه‌وت���ن ،زۆرینه له‌گ���هڵ ڕای یه‌كه‌مدایه ،له‌م قه‌یرانه‌دا محمد وتی "ئهوه پهرلهمانتاره ی ده‌رده‌خ���ات، ڕۆڵ‌و كاریگ���ه‌ری خ���ۆ ئێمه‌ش له‌گه‌ڵ ڕای یه‌كه‌مداین". ی كه‌م��� ه نه‌ت���ه‌وه‌كان ئ���هو په‌رله‌مانتارانه‌ش���ی ده‌ڵێن ب���ا حزب ه س���ه‌باره‌ت به‌ڕۆڵ��� ی سیاسیه‌كان رێك بكه‌ون ،پێویست ه چاوه‌ڕێی له‌هه‌رێم���ی كوردس���تان دكتۆر س���رود وت "به‌داخ���هوه به‌ڕۆڵ���ی خۆیان هه‌ڵنه‌س���اون ،چاره‌س���ه‌ركردنی كێش���ه‌كان بك���ه‌ن ،به‌اڵم
ی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه ی په‌رله‌مان ،هه‌رێم كوردستان به‌ره‌و نائارامی زیاتر ده‌بات ی بۆیه هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه ی كێشه‌ك ه چاره‌سه‌ر ناكات پێوست ه هه‌مو الیه‌نه‌كان رێكه‌وتن بك هنو په‌رله‌مان كارا بكرێته‌وه ه���ه‌ر په‌رله‌مانتارێ���ك پێیوای���ه نابێت حزب ی ئه‌و له‌په‌رله‌ماندا ڕۆڵ���ی هه‌بێت ،به‌اڵم خۆ ڕۆڵه ده‌بینێت ته‌نیا له‌میدیاكان واده‌ڵێت". ی بۆ ئه‌وه‌شكرد"ئێم ه ئه‌و پهرلهمانتاره ئاماژه ی خێر بین له‌و كێش���ه‌یه‌دا ویس���تومانه الیه‌ن نه‌مانویس���توه الیه‌نگیری بكه‌ین ،بۆیه تاكو ئێس���تا چاوه‌ڕێ���ی ئه‌وه‌ین الیه‌ن���ه‌كان رێك ی بكه‌ون ،مه‌رجیش نیه ئه‌و چاره‌سه‌ره به‌دڵ هه‌م���و الیه‌نێ���ك بێت ،پێویس���ت ه الیه‌نه‌كان ته‌نازوالت بۆ یه‌كتری كه‌ن". ئێستا دو بۆچون هه‌ی ه له‌ناوپه‌رله‌مانداراندا ی په‌رله‌مان هه‌ندێكیان داوای هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه ی ده‌زانن ده‌ك���هنو هه‌ندێكی���ان به‌پێوس���ت ی الیه‌ن���ه‌كان ڕێك بك���هون ،په‌رله‌مانتاره‌كه
ی لیستی پارتی گه‌ش���ه‌پێدانی توركمانی وت "شتێكی یاس���ایی ه په‌رله‌مان هه‌ڵوه‌شێته‌وه، ئه‌گ���ه‌ر كێش���ه‌كه چاره‌س���ه‌ربكات ،ب���ه‌اڵم ی په‌رله‌مان چاره‌سه‌ر نی ه هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه بۆ ئه‌م كێش���ه‌یه ،هه‌مو شتێك چاره‌سه‌ربێت ی هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه چاره‌س���ه‌ر نی���ه ،له‌كات ی په‌رله‌ماندا دۆخه‌كه ئاڵۆزتر هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه ده‌بێت". س���ه‌رۆكی فراكس���یۆنی به‌ره‌ی توركمانی له‌په‌رله‌مان���ی كوردس���تان ئای���دن مه‌عروف ی ی ڕاگه‌یاند "ئه‌م دۆخ ه له‌به‌رژه‌وه‌ند به‌ئاوێنه هیچ كه‌س نیه هیوادارین الیه‌نه سیاسیه‌كان به‌زوتری���ن كات بگه‌ن ه رێكه‌وت���ن هاواڵتیان فش���اریان له‌س���ه‌ره‌و ناوچه‌ك���ه له‌ب���ه‌رده‌م گۆڕان���گاری گه‌وره‌دای���ه ،ناكرێ���ت ئێم��� ه ئاوابین". وتیش���ی "ئێم��� ه له‌گه‌ڵ هی���چ یه‌كێك له‌و دوڕایه‌دا نین ،به‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی په‌رله‌مان ی ده‌ڵێن بادۆخه‌ك ه چاره‌سه‌رناكرێت ،ئه‌وانه‌ش ئاسایبكرێته‌وه ته‌نیا قسه‌و كۆبونه‌وه له‌پێناو ێ الیه‌ن ه كۆبونه‌وه‌دایه ،به‌ڵكو پێویست ه ئه‌و س سیاسیه رێك بكه‌ون". س���ه‌رۆكی فراكس���یۆنی به‌ره‌ی توركمانی ی ب���ۆ ئه‌وه‌ش���كرد "ئ���هو نائارامی ه ئام���اژه سیاس���یه‌و خه‌ڵ���ك بێزارب���وه پێویس���ت ه چاره‌سه‌ربكرێت‌و واز له موزایه‌د‌ه بێنن چونك ه دۆخه‌ك ه مهترسیداره ،پێوست ه ته‌نازول بكه‌ن له‌داواكارییه‌كانیان ئه‌گین���ا دۆخه‌ك ه خراپتر ده‌بێت". ی كه‌مه‌نه‌ت���ه‌وه‌كان س���ه‌باره‌ت به‌ڕۆڵ��� ی له‌هه‌رێمدا له‌چاره‌س���ه‌ركردنی ئه‌م كێشانه ی دروس���ت بون مه‌عروف وت���ی" وه‌ك به‌ره ی ده‌وروكاریگه‌ریمان ههبوه ،بێالیه‌ن توركمان بوی���ن‌و نه‌بوینه‌ت ه الیه‌نگی���ر له‌نێوان ئه‌و دو الیه‌نه‌دا ،ناش���مانه‌وێت ببینه الیه‌نگیری هیچ الیه‌ك ،پێوسته كاریگه‌ری ئیجابیمان هه‌بێت، له‌ئێس���تادا ئهوه گرنگه ئه‌م الیه‌ن ه سیاسیان ه ی ی قبوڵ بكه‌ن ،ئێم ه له‌گه‌ڵ الیه‌نگیر یه‌كتر ی گشتین". به‌رژه‌وه‌ند ی په‌رله‌مان بۆ به‌پ���ێ یاس���ا 11كورس��� ی هه‌رێمی كوردستان دانراوه، كه‌مه‌نه‌ته‌وه‌كان ی ئه‌و پێكهاتانه ،كورسسیه‌كان به‌پێی ژماره به‌سه‌ریاندا دابه‌شكراوه.
جه‌عفه‌ر ئیمنك ی وه‌ك سه‌رۆك ی په‌رله‌مان مامه‌ڵ ه ده‌كات ئا :وریا جه‌مال ی له‌ئێستادا جه‌عفه‌ر ئیمنكی جێگر ی په‌رله‌مان ی په‌رله‌مان وه‌ك سه‌رۆك سه‌رۆك ی په‌رله‌مان ده‌رده‌كه‌وێت ،كاره‌كان ی به‌ڕێوه‌ده‌بات ،په‌رله‌مانتارێكی فراكسیۆن ی دهكاتهوه هیچ مامه‌ڵه‌یه‌ك گۆڕانیش ڕه‌ت ی سه‌رۆكی په‌رله‌مان بكه‌ن. له‌گه‌ڵ جێگر
له‌دوای 12ی ئۆكتۆبهرهوه شتێك نهماوه ی به‌ناوی په‌رله‌مان كوردستانهوه، ته‌نیا وه‌ك بیناو ئه‌ندامی په‌رله‌مان ماوه چاوه‌ڕێی چاره‌سه‌رێكی یاسایی‌‌و ی ده‌كرێت سیاس
ی ڕایده‌گه‌یه‌نێ���ت په‌رله‌مانتارێك���ی پارت��� ی ی په‌رله‌مان هیچ ده‌سه‌اڵت "جێگری س���ه‌رۆك ی ی په‌رله‌مانی به‌كار نه‌هێناوه ،له‌ڕو س���ه‌رۆك ی پڕه‌وه ده‌توانێت به‌كاربێنێت،به‌اڵم به‌پێوست نه‌زانیوه". ی ش���یالن جه‌عف���ه‌ر ئه‌ندام���ی په‌رله‌مان��� ی ی به‌ئاوێنه كوردستان له‌فراكس���یۆنی پارت ی ی ته‌نیا ده‌س���ه‌اڵت ڕاگه‌یاند "جه‌عفه‌ر ئیمنك ی ی به‌كارهێناوه ،ك ه وه‌ك جێگری سه‌رۆك خۆ ی په‌رله‌مان بۆی دیاریكراوه ،هیچ ده‌سه‌اڵتێك ی په‌رله‌مان���ی به‌كارنه‌هێن���اوه، س���ه‌رۆك ی په‌رله‌مان بونی نه‌بێت، له‌كاتێكیشدا سه‌رۆك ی ی سه‌رۆك ی په‌رله‌ماندا هه‌قی جێگر له‌ناو بینا په‌رله‌مان ه ده‌سه‌اڵته‌كان به‌كار بێنێت". ده‌رب���اره‌ی ئ���هو به‌ڵگه‌نامه‌ی���هی ك��� ه یوسف محه‌مه‌د په‌رله‌مانتارێك���ی گ���ۆڕان ب�ڵ�اوی ك���ردهوه ی ی خه‌ڵك له‌ده‌س���ه‌اڵت وتی"بانگهێش���تكردن ی ی پله عادل عه‌زیز ئه‌ندامی په‌رله‌مانی كوردستان په‌رله‌مان ب���ێ منه‌تانه‌و به‌نایاس���ای خۆیدایه‌تی ،به‌اڵم ئاگاداری كڕینی س���ه‌یار‌ه ی پله‌ی ڕاوێژكاره‌كان له‌فراكسیۆنی گۆڕان به‌ئاوێنه‌ی ڕاگه‌یاند "ئه‌و ڕاوێ���ژكار به‌رزده‌كاته‌وه‌و ئۆتۆمبیل ده‌كڕێت، نیم ،بۆ به‌رزكردن���هوه ی په‌رله‌مان پاره ته‌خشان‌و په‌خشان ده‌كات". ی كارانه‌ی ئێس���تا جێگری سه‌رۆك داواكاریی���ه‌ك به‌رزكراوه‌ت���هوه ب���ۆ جێگر مری���ه‌م س���ه‌مه‌د ،په‌رله‌مانتاری‌یه‌كێت���ی ی سه‌رۆكی په‌رله‌ماندا ی لێنه‌دراوه" .ده‌یكات له‌ئاماده‌نه‌بون ی په‌رله‌مان به‌اڵم بڕیار سه‌رۆك ی ڕاگه‌یاند ی 12ی له‌په‌رله‌مانی‌كوردس���تان به‌ئاوێنه ی ڕه‌تكرده‌و‌ه هه‌م���وی كاری نایاس���اییه ،ل���ه‌دوا ئه‌و پهرلهمانتارهی پارتی ئهوه ی ی " جێگری س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان سه‌رپه‌رشت ی په‌رله‌مان ی په‌رله‌مان ئۆكتۆبهرهوه شتێك نهماوه به‌ناو ی وه‌ك س���ه‌رۆك جه‌عف���ه‌ر ئیمنك ی ی په‌رله‌مان ده‌كات ،ئه‌وه‌نده ی ئیش‌وكاره‌كان مامه‌ڵ���هی كردبێت وتی "ه���ه‌ر وه‌فدێك ك ه كوردس���تانهوه ،ته‌نیا وه‌ك بین���او ئه‌ندام ی من ئاگاداربم زیاتر كاره ڕۆتینیه‌كان ده‌كات، بانگهێشت ده‌كرێت یاخود كه دێت ،ده‌چێت ه په‌رله‌م���ان م���اوه چاوه‌ڕێی چاره‌س���ه‌رێك ی به‌شێكی زۆری ئه‌ندامانی په‌رله‌مان به‌گشت ی ده‌كرێت". ی هه‌یه ،یاسایی‌‌و سیاس ئه‌و ش���وێن ه ره‌س���میه‌‌و ش���ه‌رعیه‌ت وتیشی "له‌ئاماده‌نه‌بونی سه‌رۆكی په‌رله‌ماندا ده‌وامی ئاسایی خۆیان ده‌كه‌ن". ی له‌وه زیاتر ،دكتۆر یوس���ف سه‌رۆكی پێشو ی له‌ئێس���تادا جه‌عفه‌ر س���ه‌باره‌ت ب���هوه ی ی هه‌ڵس���اوه به‌ئه‌نجامدان جه‌عفه‌ر ئیمنك��� پهرلهمانهوه بوه به‌ڕابردو". ی په‌رله‌مان ده‌بینێت، ی ڕۆڵی س���ه‌رۆك ی كۆمه‌ڵێك كاری نایاس���ایی ،له‌ئێستادا هه‌رێم ئیمنك په‌رله‌مانتارێكی فراكس���یۆنی گۆڕان ره‌ت ی په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی یه‌كێتی وتی"به‌دڵنیاییه‌وه، ی به‌یاس���او قانون ناچێت به‌ڕێوه ،حكومه‌تێك ده‌كات���هوه هیچ مامه‌ڵه‌ی���ه‌ك له‌گه‌ڵ جێگر ی ئێس���تا هه‌مو كاره‌كان جگ��� ه له‌كۆبونه‌وه ی هه‌یه". ی په‌رله‌مان بكه‌ن ،ده‌ڵێت "په‌رله‌مان نائاسای سه‌رۆك ی په‌رله‌م���ان ،جێگ���ری س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان ئ���هو په‌رله‌مانت���اره‌ی گ���ۆڕان ئام���اژه موڵكی باوكی هیچ كه‌س���ێك نی���هو مامه‌ڵ ه ی ی ده‌بات ،ئه‌مه‌ش له‌كاتێكدایه به‌شێك ی به‌ڕێوه ی سه‌رۆك بۆئه‌وه‌شكرد "له‌ئێس���تادا جێگر له‌گه‌ڵ جه‌عفه‌ر ئیمنكی ناكه‌ین".
جه‌عفه‌ر ئیمنکی ی په‌رله‌مان په‌كخراوه". ههره زۆری كاره‌كان ی ی یه‌كێت���ی جه‌خت ئ���هو په‌رله‌مانت���اره ی له‌وه‌ك���ردهوه به‌ش���ێكی ه���ه‌ره‌زۆر ی په‌رله‌مانت���اره‌كان هه‌وڵیان���داوه ئه‌م دۆخه ئێس���تا له‌په‌رله‌مان���دا هه‌ی��� ه تێپه‌ڕێندرێت، ی نهبوه، به‌اڵم بهداخهوه تاكو ئێستا ئه‌نجام ی ی به‌ئه‌ندامان وت���ی "ئه‌م دۆخ��� ه په‌یوه‌ن���د ی پهرلهمانهوه نیهو ده‌بێت رێكه‌وتنی سیاسی بۆبكرێت". ی په‌رله‌مان له12 ی له‌س���ه‌رۆك له‌دوای رێگر ی ی ئۆكتۆبه‌ری س���اڵی ڕاب���ردودا ،له‌بازگه ی ێ له‌الیه‌ن هێزێكی پارتیه‌وه ،س���ه‌رۆك پرد په‌رله‌م���ان له‌نوس���ینگه‌ی س���لێمانی ده‌وام ی په‌رله‌مان ی له‌باڵه‌خانه ده‌كات ،جێگره‌كه‌ش له‌هه‌ولێ���ر ،ئه‌مه‌ش په‌رله‌مان���ی كردوه به‌دو به‌شه‌وه.
په‌رله‌مان
له‌په‌رله‌مانه‌وه
گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ته په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن
جگه له‌چاره‌سه‌ركردن هیچ ڕێگایه‌ك ی ترمان نییه فه‌رحان جه‌وهه‌ر ی چاره‌سه‌ركردنی بارودۆخی سیاسی ئه‌مڕۆ ی ی به‌بڕیار هه‌رێم���ی كوردس���تان پێویس���ت ی هه‌یه ،هه‌موالیه‌كیش���مان عه‌قاڵن���یو واقیع ی به‌رپرس���یارین ،ئه‌م خول���هی په‌رله‌مان لێ ی ی سه‌ره‌كیش لیست خراپترینیان بو ،هۆكار ی حزبی‌‌و بگره نیمچه‌كراوه بو ،دواتر ملمالنێ كه‌س���یش ته‌نان���هت له‌ناو یه‌ك لیستیش���دا ی هه‌بو ،سه‌ره‌نجام دۆخه‌ك ه ی كه‌س��� ركابه‌ر ی نه‌گرت‌و به‌م ی ئه‌و هه‌م���و ملمالنێیه به‌رگه ی نیمچه‌كراوه جۆره ڕۆژه گه‌یش���تین ،لیس���ت ی هێنابو بۆ په‌رله‌م���ان ك ه جگ ه كه‌س���انێك ی نه‌بێت، له‌هه‌ست‌و س���ۆزی الیه‌نگرانی خۆ ی بۆ هیچ كه‌س‌و الیه‌نێك نه‌ده‌كرد، حیس���اب ی س���ه‌رۆكی په‌رله‌مانیش هه‌روه‌ها بێ ئه‌زمون ئه‌وه‌ن���ده‌ی ت���ر دۆخه‌كه‌ی ئاڵۆزت���ر كردبو، ی ی بو ،له‌الیه‌ك له‌الیه‌ك له‌ژێر گوشاری حزبه‌كه ی ی فه‌یسبوكدا بو ،جگ ه له‌وه تر له‌ژێر گوشار له‌ناو لیسته‌كه‌شیدا دوچاری جۆرێك له‌ملمالنێ ی هاتبو ،بۆی ه هه‌ر زو ده‌ركه‌وت كه س���ه‌رۆك په‌رله‌م���ان ناتوانێ ئیداره‌ی ئ���هو ملمالنێی ه به‌شێوه‌یه‌كی عه‌قاڵنی بدات ،دواجار خۆی بوه ی كه‌وته ژێر به‌ش���ێك له‌و ملمالنێیه‌و به‌ته‌واو هه‌ژمونی حزبه‌كه‌ی‌‌و نه‌یتوانی وه‌ك س���ه‌رۆك په‌رله‌مانێكی بێالیه‌ن ره‌فتار بكات. ی هه‌ندێ���ك به‌تایبه‌ت���ی دوای ئ���هوه ی تر چون ه بن كڵێشه‌ی ،ئیتر له‌فراكسیۆنه‌كان به‌ته‌واوی بێالیه‌نی خۆی له ده‌س���تداو كه‌وت ه ی ناو ی له‌گه‌ڵ گه‌وره‌ترین فراكس���یۆن دژایه‌ت ی په‌رله‌مان ،كه به‌ده‌نگی ئه‌و فراكسیۆنه‌و به‌پێ ی له‌گ���هڵ پارتی ببو‌ه رێككه‌وتنێكی سیاس��� ی ملمالنێك ه ی كۆتای سه‌رۆكی په‌رله‌مان ،ئید ی س���ه‌ری كێش���ا بۆ س���وتاندنی باره‌گاكان ی سلێمانی ،ك ه كار پارتی له‌سنوری پارێزگا ی ی چیتر نه‌یتوان گه‌یش���ته ئه‌مه‌‌و ڕویدا ،پارت ده‌س���ته‌وئه‌ژنۆو به‌دیار گۆڕانه‌و‌ه دانیشێت‌و ی ی گه‌مه‌كانی بكات ،دواجار به‌ناچار س���ه‌یر ی ئ���هو بڕیاره‌یدا ،ك ه بوه جێگای خۆش���حاڵ دۆست‌و ئه‌ندام‌و الیه‌نگرانی. ی ئه‌و حزب ه ی 25ساڵ ه وه‌ك كادرێك من ماوه له‌ئۆرگان��� ه جیاجیاكانی كارده‌كه‌م ،هیچ كات ی ی پارتی به‌قه‌د ئه‌و بڕیاره نه‌مبینیوه بڕیارێك ی خۆش ئ���ه‌م دوایی ه دڵی دۆس���ت‌و الیه‌نگران بكات ،له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا جگه له‌چاره‌سه‌ركردن هیچ ڕێگایه‌كی ترمان له‌پێش نییه. ی ئه‌م دۆخه پێویس���ت ه بۆ چاره‌س���ه‌ركردن هه‌م���و الیه‌ن���ه‌كان به‌كۆمه‌ڵێ���ك س���ازش‌و ێ له‌گه‌ڵ یه‌كت���ر كۆببنه‌وه، پێش���نیازی ن���و سه‌ره‌تا پێویسته گۆڕان ئه‌و حه‌قیقه‌ته بزانێت ی ی كۆن ی به‌هیچ شێوه‌یه‌ك به‌پێكهاته ك ه پارت ی په‌رله‌م���ان رازی نابێت ،بۆی ه س���ه‌رۆكایه‌ت ی زۆر به‌گۆڕینی ئه‌و س���ه‌رۆكایه‌تییه ،به‌شێك له‌كێشه‌كان چاره‌س���ه‌ر ده‌بن ،به‌گۆڕینیشیان ن ه كه‌عب��� ه كه‌چ ده‌بێت‌و نه كورد ده‌ڕوخێت‌و ی دژی داعش���یش الواز ن���ه به‌ره‌كانی ش���ه‌ڕ ده‌بن. ی بۆی���ه ئه‌گ���ه‌ر ڕاس���ته گ���ۆڕان حزبێك ی خه‌ڵكی ده‌وێت ،نه‌ك مه‌ده‌ن���یو به‌رژه‌وه‌ند به‌رژه‌وه‌ندی حزبه‌ك���هی ،ئه‌بێت هه‌رچی زو‌ه ی یه‌كخس���تنه‌وه‌ی نێ���و ماڵی كورد له‌پێناو ی په‌رله‌مان ببێت، ده‌س���تبه‌رداری س���ه‌رۆك چونك ه ده‌بێت هه‌مومان ئه‌و راس���تییه بزانین ئه‌گ���ه‌ر بڕیاربێت له‌گ���هڵ یه‌كت���رو پێكهوه ی ته‌حه‌داكردن كاربكه‌ی���ن ،نابێ���ت به‌رۆح��� ی ی سه‌رۆك له‌گه‌ڵ یه‌كتر كاربكه‌ین ،گه‌ڕانه‌وه ی ی جگه له‌مانا ی خۆ په‌رله‌مانیش بۆ ش���وێن ی ی نه‌بێ���ت هیچ مانایه‌ك ته‌حه‌داكردن���ی پارت ی یه‌كتربین‌و تری نیی���ه ،جا بۆئه‌وه‌ی هاوكار ی گه‌لی كوردس���تان پێك���هوه كار بۆ ئاینده بكه‌ین ،پێویس���تمان به‌ته‌حه‌داكردن‌و ئێسك ی ی یه‌كتر نییه ،بۆ خودی س���ه‌رۆك ش���كاندن په‌رله‌مانیش گرنگه ده‌ست له‌كار بكێشێته‌و‌ه ی رێكخستنه‌وه‌ی نێو ماڵی كورد. له‌پێناو ی ئه‌و ی ئه‌و بومای��� ه هه‌ر دوا م���ن له‌جیات روداوان ه ده‌ستم له‌كار ده‌كێشایه‌وه‌و ده‌مگوت ی ی تێكچونی نێوماڵ باچیتر من نه‌بمه هۆكار ك���ورد ،بۆ خۆیش���ی وه‌ك ش���ه‌خس ده‌بو‌ه ده‌سكه‌وت ،ڕاس���ته حزبه‌كه‌ی ڕێگه‌ی نادات به‌اڵم له‌دۆخی وادا پێویس���ت ده‌كات مرۆڤ ی خۆی بێت. خاوه‌ن ڕا
کۆمه‌اڵیه‌تی
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
9
یاریده‌ده‌رێك ی پزیشك :خه‌ته‌نه‌مان بۆ هاواڵتیه‌ك كردوه س ێ ژنی ههبوه
عومه‌ر مه‌حمود :كه‌سی غه‌یر‌ه ئیسالمم خه‌ته‌نه كردوه كه ته‌مه‌ن ی ( )42ساڵ بوه تریش ،ئه‌و ده‌ڵێت " به‌هۆی ئه‌و پیسیه ی ئا :زانكۆ سه‌ردار له ژێر ئه‌و پێس���ته‌دا كۆده‌بێته‌وه ئه‌گه‌ر ئ���هو خه‌ته‌نه‌ی���ه بكرێت ئ���ه‌وا رێگری عومه‌ر مه‌حمود فه‌ره‌ج ،یاریده‌ده‌ری له‌كۆمه‌ڵێك نه‌خۆشی ده‌كات". پزیشكه‌و ساڵی 1993هوه كاری عومه‌ر مه‌حمود س���ه‌باره‌ت به‌ته‌مه‌نی ده‌رمانسازی ده‌كات ،هه‌ر له‌و ساڵهوه ئه‌وان���هی ك���ه س���ه‌ردانیان ك���ردوه كاری سونه‌ت كردن (خه‌ته‌نه‌كردن) به‌مه‌به‌ستی خه‌ته‌نه‌كردن ،باسی له‌وه‌كرد ی نێرینه ده‌كات ،وه‌ك خۆیشی باسی ده‌كات جار ههبوه كاری خه‌ته‌نه‌كردنی كه گه‌نج ههب���وه خوێندكاری زانكۆ بوه بۆ خه‌ڵكانێك كردوه كه ته‌مه‌نی ( )42یاخود ته‌مه‌نی س���ه‌رو ( )38س���اڵبوه، ئه‌و ئاماژه‌ی به‌وه‌دا ك���ه خه‌ڵك ههبوه ساڵ به‌ره‌و سه‌ر بوه. خاوه‌نی ژن‌و منداڵیش بوهو خه‌ته‌نه‌یان عومه‌ر مه‌حمود ب���ۆ ئاوێنه وتی " بۆ كردوه ،عومه‌ر وتی " حاڵه‌تی گه‌وره‌مان خه‌ته‌نه‌كردنی كوڕان باشترین ته‌مه‌ن یه‌ك ههبوه هه‌رچه‌ن���ده ئه‌و حاڵه‌تانه كه‌من، مانگیه ،ئه‌وه‌ش له‌ب���ه‌ر هه‌ندێك هۆكار به‌اڵم م���ن خۆم خه‌ڵك���م خه‌ته‌نه‌كردوه له‌وان���ه بونی مه‌ترس���ی كه‌متری خوێن ( )42ساڵ ته‌مه‌نی بوهو ژنیشی ههبوه به‌رب���ون ،هه‌ندێك حاڵه‌تیش ده‌كرێت له ئه‌گه‌رچی ئه‌و كه‌سه به ئاین ئیسالمیش 40ش���هو زیاتر بێت وه‌ك ئهوهی ئێستا نه‌بووه به‌اڵم توشی نه‌خۆشی سوزه‌نه‌ك باس ده‌كرێت ئ���ه‌وه‌ش بۆ نمونه دایك‌و بو دكت���ۆره‌كان پێیان وتوه كه خه‌ته‌نه باوكه‌كه نه‌وه‌ك كێش���هی هیمۆفیلیایان بكرێ���ت چاره‌س���ه‌ری نه‌خۆش���یه‌كه‌ی هه‌بێت واتا خوێ���ن مه‌ینیان نیه ،له‌به‌ر ده‌بێت ،خه‌ڵكیش ههبوه موس���وڵمانیش ئهوه پشكنینی ورد بۆ منداڵه‌كه ده‌كرێت بوه من خ���ۆم بۆمك���ردوه ته‌مه‌نی 38 تاوه‌ك���و بزانرێت ئهویش هه‌مان حاڵه‌تی س���اڵو 36س���اڵبوه‌و ژن ومنداڵیشیان هه‌ی���ه یاخودنا بۆئه‌وه‌ی توش���ی گرفت ههبوه ،گه‌نجیش���مان ههبوه خوێندكاری زانك���ۆ بوه ته‌مه‌نی 20س���اڵ بوه به‌اڵم نه‌بێت". ئ���هو یاری���ده‌ده‌ری پزیش���كه له‌روی ژن‌و ماڵی نهبوه ،هه‌ندێكیان كاتی خۆی زانیستیش���هوه ئام���اژه‌ی ب���ه‌وه‌دا كه خه‌ته‌نه‌كه‌ی���ان رێكوپێك نه‌ب���وه ئێمه كاریگ���ه‌ری خه‌ته‌نه‌ك���ردن له‌وه‌دای���ه جارێكی تر بۆمان كردۆته‌وه". خه‌ته‌نه‌كردن له‌گه‌وره‌ییدا بی كاریگه‌ری ئه‌گه‌ربێت‌و نه‌كرێت ئه‌وا ئه‌و پێسته‌ی كه له‌وێدا هه‌یه بێگومان پیس���یه‌كی زیادی تێناپه‌ڕێت ،بۆیه عومه‌ر مه‌حمود باس���ی تێدا كۆده‌بێت���هوه ،هه‌روه‌ها لێكۆڵینه‌وه ده‌كات‌و ده‌ڵێ���ت " هه‌ندێك جار الیه‌نی نوێیه‌كان���ی زانس���ت س���ودی خه‌ته‌نه كۆمه‌اڵیه‌ت���ی به‌خ���راپ خوێندن���هوه بۆ ده‌رده‌خه‌ن بۆ دوركه‌وتنه‌وه له‌نه‌خۆشیه كه‌س���ه‌كه ده‌ك���هنو كاریگ���ه‌ری خراپ گوازراوه‌كان وه‌كو نه‌خۆش���ی سوزه‌نه‌ك دروس���ت ده‌كات ،ره‌نگ���ه ئه‌مه‌ش ترس ( االمراض الزهریه)و كۆمه‌ڵێك نه‌خۆشی یاخود شه‌رم له‌روی ده‌رونیه‌وه دروست
له‌خه‌ته‌نه‌كردنی گه‌وره‌دا ته‌قه‌ڵ به‌كار ده‌هێنرێت پاشان ئه‌و دوپێسته‌ش له‌گه‌وره‌بوندا یه‌كتر به‌جێده‌هێڵن‌و یه‌ك ناگرنه‌وه بۆ ئهوه ی خه‌ته‌نه‌كردنه‌كه ناشرین نه‌بێت پێویست ه جوانكاری بۆ بكرێت‌و ته‌قه‌ڵی بۆ به‌كار بهێنرێت ب���كات ،بێگومانی���ش خه‌ته‌نه‌ك���ردن له‌گه‌وره‌یی���دا ماك‌و هۆكاری ناڕه‌حه‌تتره بۆنمونه خوێنب���ه‌ر بون له‌گه‌وره‌دا چه‌ند قات���ی منداڵێ���ك زیات���ره ،چونكه ئه‌و ده‌م���اری خوێن گوێزه‌ره‌وان���ه گه‌وره‌تر بون ،به‌راس���تی خه‌ته‌نه‌كردن���ی گهوره ئاسان نیه له‌چاو خه‌ته‌نه‌ی منداڵدا".
عومه‌ر مه‌حمود فه‌ره‌ج عومه‌ر مه‌حمود باس���ی له‌وه‌شكرد كه له‌خه‌ته‌نه‌كردنی گ���ه‌وره‌دا ته‌قه‌ڵ به‌كار ده‌هێنرێت ،پاش���ان ئه‌و دوپێس���ته‌ش له‌گه‌وره‌بون���دا یه‌كتر به‌جێده‌هێڵن‌و یه‌ك ناگرنه‌وه ب���ۆ ئ���هوهی خه‌ته‌نه‌كردنه‌كه ناشرین نه‌بێت پێویس���ته جوانكاری بۆ بكرێت‌و ته‌قه‌ڵی بۆ به‌كار بهێنرێت.
عومه‌ر باس���ی له‌وه‌كرد كه له‌رابردودا خه‌ته‌نه‌یان بۆ هاواڵتیه‌ك كردوه سێ ژن ی ههبوه ،لهوبارهیهوه وتی " ئه‌و كه‌س���ه پێش���تر بۆی كرابو به‌اڵم كردنه‌كه وه‌ك پێویست نه‌بو ،دواتر له‌كاتێكدا خاوه‌نی س���ێ ژن ب���و جارێك���ی ت���ر خه‌ته‌نه‌ی بۆكرایه‌وه‌و چاره‌س���ه‌ر ك���را" .هه‌روه‌ها
ده‌ش���ڵێت "جگه له‌وانه‌ی كه باس���مكرد خه‌ڵكانێك هه‌ن له‌ئه‌وروپاوه كه دێنه‌و‌ه خه‌ته‌ن���هی مناڵه‌كانیان ده‌كه‌ن ،ئه‌وه‌ش بۆ هه‌ندێك هۆكار ده‌گه‌رێته‌وه ،مه‌سه‌له‌ی تێچوی خه‌ته‌نه‌و مراعات كردنی زیاتری ئ���هو مندااڵنه كه كه‌س���وكاره‌كه‌ی لێره باشتر ده‌توانن ئاگاداری بن". عومه‌ر مه‌حمود ئاس���تی رۆش���نبیری ئێستاش���ی به‌باش���ی بین���یو وت���ی "هاواڵتیانی عه‌ره‌ب كه دێنه المان ده‌ڵێن ئێم���ه له‌ته‌مه‌نی گه‌وره‌یی���دا خه‌ته‌نه‌ی كوڕانمان ده‌كه‌ین ،به‌اڵم ئێستا ئه‌وانیش فێ���ری ئهوه بون ك���ه به‌منداڵی بیكه‌ن، رۆش���نبیری خێزانه‌ك���ه زۆر ده‌وری كاریگه‌ری هه‌یه له‌س���ه‌ر خه‌ته‌نه‌كردنی منداڵه‌كه ،ئێستاش ئهوهی كه هه‌یه زۆر باش���تره له‌چاو جاران ،خۆشیان ده‌زانن كه ئه‌گ���ه‌ر له‌منداڵی���دا خه‌ته‌نه بكرێت سه‌رئێشه‌ی بۆ خێزانه‌كه‌ی كه‌متره". ئ���هو یاریده‌ده‌ری پزیش���كه باس���ی ل���ه‌وه‌ش كردكه هه‌ندێ���ك حاڵه‌ت هه‌یه پێویسته خه‌ته‌نه‌ی مندڵ دوابخات ،وتی "هه‌ندێك حاڵه‌ت پێویس���ته خه‌ته‌نه‌كه‌ی دوابخرێت ،ب���ۆ نمون���ه هه‌ندێك منداڵ زه‌ك���ه‌ری له‌ناوه‌وه‌ی���ه ،هه‌ندێك���ی تر حه‌جم���ی زه‌ك���ه‌ری بچوك���ه ئه‌م���ه‌ش پێویس���ته دوابخرێت تاوه‌كو چاره‌سه‌ری پێویستی بۆ وه‌رده‌گیرێت ،هه‌ندێكی تر زه‌كه‌ری منداڵه‌ك���ه وه‌كو میلی كاتژمێر به‌خواری���دا هاتوه ئه‌مه ده‌كرێت خه‌ته‌نه نه‌كرێ���ت بۆئه‌وه‌ی كاتێك ئ���ه‌م منداڵه ك���ه جوانكاری بۆ ده‌كرێت ئه‌و پێس���ته به‌كاردێت بۆ ئه‌و جوانكاریه ،بۆیه ئه‌وانه دوابخرێت به‌پێی حاڵه‌ته‌كه".
فه‌یسبوك ،گه‌وره‌ترین هه‌ڵه ی ژیانم داوای پاره و ئاڵتونیان كردبو بۆیان بهێنن، ئه‌وانه بونیان هه‌یه". س����اڵی پار پێنج داوای له‌و شێوه‌یه‌مان ههبوه ،كه له‌ڕێی فهیسبوكهوه داوای شتی له‌و جۆره‌یان كردوه ،خه‌ڵكیش����مان له‌سه‌ر هه‌مان دۆس����یه ده‌س����تگیركردوه ،س����زای زیندانی له‌س����اڵێكه‌وه تاپێنج ساڵ زیندانی ده‌كرێت له‌گه‌ڵ سزای دو ملیۆن دینار.
ئا :بنار هیدایه‌ت تۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یسبوك ،جگه له‌وه‌ی جیهانی بچوك كردۆته‌وه‌و په‌یوه‌ندییه دوره‌كانی نزیك كردۆته‌وه ،به‌اڵم بێ كێشه‌و هه‌اڵ نیه ،زۆر له‌ئافره‌تان دوچاری كێشه هاتون ،ته‌نانه‌ت حاڵه‌تی نه‌خوزاریشی لێكه‌وتۆته‌وه ،به‌شێك له‌قوربانییه‌كانی فه‌یسبوك بۆ ئاوێنه ده‌دوێن‌و كێشه‌كانیان له‌م راپۆرته‌دا باس ده‌كه‌ن. هه‌ڕه‌شه‌ی باڵوكردنه‌وه‌ی نامه‌ی ده‌نگی‌و نوسینه‌كانی لێكردم د.م ،كچێكی ته‌مه‌ن 24ساڵی دانیشتوی یه‌كێك له‌گه‌ڕه‌كه‌كانی ش����اری سلێمانییه، وه‌ك خ����ۆی ده‌ڵێت ماوه‌ی س����ێ س����اڵه فه‌یس����بوكی به‌ب����ێ ئ����اگاداری ماڵه‌وه‌یان دان����اوه ،چه‌ندین ك����ه‌س داوای هاوڕێیه‌تی لێكردوه ،چونك����ه به‌الیه‌وه ئاس����ایی بوه وه‌ریگرتون. ده‌ڵێت "س����ه‌ره‌تا زۆر باش له‌فه‌یسبوكم نه‌ده‌زان����ی ،ه����ه‌ر ب����ۆ كات به‌س����ه‌ر بردن ب����ه‌كارم ده‌هێنا ،به‌اڵم به‌تێپه‌ڕبونی زه‌مه‌ن شته‌كان گۆڕان ،كوڕێك ساڵی 2013داوای هاوڕێیه‌تی لێكردم ،ئاس����ایی وه‌ك ئه‌وانی تر وه‌رمگرت ،كه‌م كه‌م قس����ه‌مان ده‌كرد، چه‌ند جارێ����ك داوای بینینی لێكردم به‌اڵم ره‌تمكرده‌وه ،كوڕه‌كه‌م به‌چه‌ند ش����ێوه‌یه‌ك تاقیكرده‌وه ،س����ه‌ره‌تا وه‌مزان����ی كوڕێكی به‌ڕێ����زه ،ئیت����ر منی����ش جارێ����ك كامێرام بۆكرده‌وه به‌اڵم روخسارم ده‌رنه‌خست ،كه زانی كچم ئیتر قسه‌كانی زیاتر بون ،منیش متمانه‌ی زۆرم پێی ههب����و ،كامێراكردنه‌وه له‌نێوانمان دروس����ت بو ،به‌ڕاستی خولیای بوم ،عاش����قی ب����وم ،ده نام����هی ده‌نگی خۆشه‌ویس����تیم بۆنارد ،تا دواجار شه‌وێك پێی وتم پێویس����تی به‌پ����اره هه‌یه ،داوای بڕێك����ی زۆری كرد ،وتی " "10.000ده‌هه‌زار دۆالری ده‌وێت ،وتم نیمه ،وتی بۆم نه‌هێنی نامه‌كانت‌و ڤیدیۆكان����ت باڵوده‌كه‌مه‌وه ،من وامزان����ی به‌گاڵت����ه ده‌ڵێت ،ب����ه‌اڵم كه دو ڤیدیۆو چه‌ند نامه‌یه‌كی ده‌نگی بۆ ناردمه‌وه، هه‌ستم به‌تاڵبونی ژیانم كرد. ئاڵتونه‌كانم بۆ فرۆشت زۆر لێی پاڕامه‌وه ،به‌اڵم س����ودی نه‌بو، زانیم ئه‌و ش����تانه‌ی الیه‌تی ده‌ست ماڵه‌وه بكه‌ون ژیان����م كۆتایی دێت ،ب����ه‌اڵم گوێی نه‌دای����ه ،به‌ناچ����اری به‌دزی ماڵ����هوه ئه‌و ئاڵتون����هی هه‌مبو رۆژێك بۆم فرۆش����ت كه ده‌یكرده ( )3.000سێ هه‌زار دۆالر و دامێ،
پێشتر چه‌ند كه‌سێكمان ده‌ستگیركرد له‌رێی فهیسبوكهوه بوبون به‌هاوڕێی كچ‌و دواتر داوای په‌یوه‌ندییان لێكردبون پاشان دوای په‌یوه‌ندییه‌كه‌ش داوای پاره و ئاڵتونیان كردبو بۆیان بهێنن ئیتر نه‌مبینی����هوه ،دواتر بۆم ده‌ركه‌وت كه ژنی ههبوهو خاوه‌نی كچ‌و كوڕێك بوه ،دوا نامه‌ی بۆناردم‌و نوس����یبوی "ن����اوم بهێنی باڵویان ده‌كه‌مه‌وه" .بۆیه فه‌یسبوك ژیانی لێ تاڵ كردم".
خۆمان ،وتم به‌ڵێ ،ئ����هوه بو هه‌رچییه‌كی ویس����ت له‌گه‌ڵی كردم‌و ئه‌م����ه چه‌ند بار‌ه بۆوه ،رۆژێ����ك داوای بینینم كرد ،پێم وت په‌یوه‌ن����دی به‌س����ه وه‌ره داوام ،وتی كه‌س هه‌یه س����ۆزانی بهێنێت ،تۆ كه سێكس����ت له‌گه‌ڵ من كرد كێ ناڵێ پێش����تر كردوته، چۆن متمانه‌ت پێده‌كه‌م ،ئه‌و رۆیش����تنه‌ی رۆیش����ت نه‌مبینیه‌وه ،نه‌ده‌كرا بچمه ماڵیان چونكه هی����چ به‌ڵگه‌یه‌كم پ����ێ نه‌بو ،بۆیه چۆنێتی ب����ه‌كار هێنانی تۆڕی كۆمهاڵیهتیو به‌تایبه‌ت����ی فه‌یس����بوك‌و ریاییه‌كی ته‌واوی ده‌وێت".
فه‌یسبوك بوه هۆی گه‌وره‌ترین هه‌ڵه‌ی ژیانم ئ.ع ،كچێك����ی ته‌م����ه‌ن 35س����اڵه‌و فه‌رمانب����ه‌ره ،وه‌ك خۆی وتی ناونیش����انم مه‌نوس����ه ،له‌رێی فه‌یس����بوكه‌وه گه‌نجێكی ناسیوه‌و دواتر په‌یوه‌ندییان به‌ستوه. ئ.ع به‌م شێوه‌یه بۆ ئاوێنه دوا :رۆژێك توێژه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تی :فه‌یسبوك كوڕێك داوای هاوڕێیه‌تی بۆ ناردم ،سه‌یری زیانه‌كانی زیاتره له‌سوده‌كان ی پرۆفایله‌كه‌ی����م كرد وێنه‌و ناو ژماره‌ی خۆی نی����از محمد فتاح توێ����ژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی له‌س����ه‌ر بو ،به‌ئاس����ایی تێگه‌یشتم ،چه‌ند رۆژێك دوای ئهوه ساڵوی كردو كه‌وته قسه ،له‌سه‌ر ئه‌و دیاردانه بۆ ئاوێنه وتی "هه‌موان باس����ی ژیانی خۆی كرد كه كوڕه گه‌وره‌ی ده‌زانین راسته خودی ژیانكردن به شێوه‌ی ماڵه‌و خانه‌دان����ن‌و ده‌وڵه‌مه‌ندن ،خوێندنی مه‌ده‌ن����ی بۆ س����ه‌رجه‌م تاكه‌كانی كۆمه‌ڵگا ته‌واو كردوهو خه‌ریكی بازرگانی ئۆتۆمبێله ،فه‌راه����ه‌م ب����وه ،ب����ه‌اڵم مه‌رج نی����ه هه‌مو قسه‌كانی كوڕه‌كه راست بون ،وێنه‌ی خۆی تاكه‌كان له‌ئاس����تی ئه‌و بارودۆخه‌دا بن كه بۆناردم چه‌ند جارێك ،من متمانه‌م پێكرد ،له‌به‌رده‌س����تیاندایه یاخود له‌ناویدا ده‌ژین، رۆژێك وتی ئه‌كرێت بتبینم ،به‌ئاس����اییه‌وه هه‌ربۆیه ده‌بینین كاردانهوهی ئه‌م مه‌ده‌نی وتم وه‌ره بۆ فه‌رمانگه‌كه‌م ،كه هات چوینه بون‌و پێشكه‌وتنه به‌شێوه‌یه‌ك كاردانهوهی كافتریاكه ،ته‌مه‌نی له‌من دو س����اڵ منداڵتر هه‌ی���� ه له‌كۆمه‌ڵگاكه‌مان كه ده‌توانین بڵێین بو ،كوڕێكی كه‌شخه بو ،زۆر قسه‌مان كرد ،زیانه‌كان����ی زیات����ره له‌س����وده‌كانی .گ����ه‌ر ب����ۆ چه‌ند رۆژێك دوای ئهوه هاته‌وه بۆالم‌و بمان����ه‌وێ هوكاری ئه‌مه‌ش ش����یكار بكه‌ین دیارییه‌ك����ی گرانبه‌های بۆهێنام ،په‌یوه‌ندیم ده‌توانین بڵێین: .1م����رۆڤ هه‌میش����ه به‌تاقیكردن����هوه له‌گه‌ڵ ئه‌و كوڕه گه‌یش����ته راده‌یه‌ك بێ ئه‌و له‌ده‌رئه‌نجامه ب����اش‌و خراپه‌كان تێده‌گات، نه‌مده‌توانی هه‌ناسه‌ش بده‌م". ه����ه‌ر بۆی����ه كاتێك هه‌ر ش����تێك ده‌خرێته به‌رده‌م����ی مرۆڤ����ه‌كان ئ����ه‌وان خولی����ای قۆڵی بڕیم‌و به‌جێیهێشتم په‌یوه‌ندییمان پته‌و پته‌وتر ده‌بو ،رۆژێك تاقیكردنه‌وه‌ی زاڵ ده‌بێت به‌سه‌ریاندا. .2م����رۆڤ بونه‌وه‌رێكه خاوه‌نی كۆمه‌ڵێ به‌نامه وتی ماڵه‌وه‌مان س����ه‌فه‌ریان كردوه، حه‌ز ده‌كه‌ی بچینه ماڵه‌وه ،س����ه‌ره‌تا دودڵ هه‌س����تی جی����اوازه له‌یه‌ككات����دا هه‌ربۆیه بوم ،به‌اڵم زۆرم خۆشده‌ویست ،وتم باشه ،ده‌بینین مرۆڤێكی خۆپه‌رس����تهو خوازیاری له‌رێگا پێی وت����م ده‌زانی بۆ ده‌چینه ماڵی ئه‌وه‌یه هه‌مو ش����تێك ب����ۆ خۆی وه‌ربگرێ‌و
به‌گوێ����ی حه‌زو ئاره‌زوه‌كان����ی بكات ،به‌اڵم هه‌ر له‌هه‌مانكاتدا بونه‌وه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌و پێی خۆشه له‌چاوی به‌رامبه‌ره‌كانیدا خۆی ببینێته‌وه. سه‌باره‌ت به‌و فاكته‌رانه‌ی كه په‌یوه‌ندی به‌كۆمه‌ڵگاوه هه‌یه ده‌بینین: راسته ئێمه كۆمه‌ڵگایه‌كی مه‌ده‌نین به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی تاكو ئێس����تا ئێمه خێزانه‌كان به‌ش����ێوه‌یه‌كی پراكتیك����یو له‌س����ه‌ر بنه‌ما كۆن����ه‌كان ن����ه‌وه‌كان پ����ه‌روه‌رده ده‌كه‌ن‌و هه‌ربۆیه بۆش����اییه‌ك هه‌یه له‌نێوان واقیعی ژیان‌و ئه‌و پێوانانه‌ی ل����ه‌الی تاكه.ئه‌مه‌ش وای كردوه كه: .1راس����ته هه‌مو دۆخ����ه‌كان ئاماژه‌ن بۆ ئ����هوهی جیاوازی له‌نێ����وان دو ره‌گه‌زه‌كه‌دا نه‌هێڵ����ن ،ب����ه‌اڵم هه‌موش����مان له‌ناخه‌وه ئاماده‌نین بۆ ئهوه بۆیه كار له‌س����ه‌ر ئهوه ناكه‌ی����ن كه به‌ڕاس����تی مێینه‌كان هه‌س����ت به‌جیاوازی نه‌كه‌ن‌و س����اده‌تر په‌روه‌رده‌یان ده‌كه‌ین بۆ كۆمه‌ڵگا. .2راسته هه‌موان له‌به‌ر كۆمه‌ڵێ به‌هانه ل����ه‌روكاری دهرهوه به‌مه‌ده‌نی ده‌ژین به‌اڵم له‌ن����اوه‌وه زۆر متامه‌نه‌مان ب����هو ژیانكردنه نیه. .3له‌به‌رئ����هوهی گه‌شه‌س����ه‌ندنه‌كان به‌كتوپڕی‌و به‌خێرای����ی هاتون ئێمه ئاماده نه‌بوین بۆیان بۆیه كارێكی گرانه به‌ته‌واوی مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا بكه‌ین زۆرێك له‌نه‌وه‌كان تاكو ئێستا پێیان وایه پالنه ،نه‌وه‌ی باوان پێیانوای����ه ده‌رئه‌نجامی كاری بێگانه‌یه هه‌ر بۆی����ه زۆر به‌ڕێ����زه‌وه مامه‌ڵ����ه ڵه‌گه‌ڵ ئه‌و په‌یوه‌ندیان����ه‌ش ناكه‌ین كه ل����هو رێگه‌یه‌وه ده‌به‌سترێت چونكه پێمانوایه كه‌س نازانێ كه ئێمه‌ین. .4تاكو ئێس����تا سه‌رجه‌م تاكه‌كانی ئێمه مه‌رج نیه له‌خودی پرۆس����هی پ����ه‌روه‌رده تێگه‌ش����تبن به‌ڵكو له‌به‌ر رێ����زی به‌رامبه‌رو
یاخود ترسی به‌رامبه‌ر كاری پێكردوه هه‌ر بۆیه كاتێك كه به‌ته‌نیایه له‌وانه‌یه هیچ كام له‌و ش����تانه نه‌كات‌و بگره به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه بیكات. هه‌ربۆی����ه ئێمه له‌س����ه‌ر ئاس����تی هه‌ردو ره‌گه‌ز مامه‌ڵه‌ی ته‌ندروس����ت له‌گه‌ڵ زۆرێك له‌ته‌كنه‌لۆجیاكان����دا ناكه‌ی����ن ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر رێژه‌ی زۆری ئه‌و نێچیرانه به‌ر خودی ژنان كه‌وتوه هۆكاره‌كه‌ی دهگهڕێتهوه بۆ ئهوهی كه ژنان ده‌رفه‌تی كاركردن به‌فعلی له‌بازاڕی كاردا بۆیان كه‌مه‌و مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ كه‌سانی بێگانه كه‌متره‌و پاش����ان كه‌سانێكی ساده‌و ساكارن‌و الیه‌نی سۆزداری تیایاندا زاڵه‌و زو متمانه ده‌كه‌ن ئه‌مانه‌ش دهگهڕێتهوه بۆ ئه‌و دۆخه‌ی كه تێیدا په‌روه‌رده ده‌كرێن چونكه تاكو ئێستا پێمان وایه مه‌ده‌نی بون ژنایه‌تی دڕ ده‌كات بۆیه خودی ژنانیش زۆر له‌گه‌ڵیدا نی����ن چونك����ه زۆر ده‌رفه‌تیان له‌ده‌س����ت ده‌چێ! هه‌ربۆیه كاركردن بۆ راستكردنه‌وی پرۆس����هی پ����ه‌روه‌رده‌و پێوانه‌كانی تاك بۆ هه‌ڵس����ه‌نگاندن كاریگه‌ری باشی ده‌بێت بۆ چاره‌سه‌ری ئه‌م دۆخانه. وته‌بێژی پۆلیس :چه‌ند كه‌سێكمان ده‌ستگیركرد له‌رێی فهیسبوكهوه ببون به‌هاوڕێی كچ‌و دواتر داوای په‌یوه‌ندییان لێكردبون نه‌قیب س����ه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی كه‌رتی س����ه‌راو وته‌بێژی پۆلیسی سلێمانی بۆ ئاوێنه ئاشكرایكرد " هه‌ر كه‌س كێش����ه‌یه‌كی هه‌بێت ده‌بێت س����كااڵ تۆمار بكات ،چه‌ندی����ن حاڵه‌ت هه‌ی����ه ،هه‌ندێك ئاف����ره‌ت هه‌یه له‌به‌ر كه‌س����وكاری ناوێرێت هه‌ر باسی بكات ،پێشتر چه‌ند كه‌سێكمان ده‌س����تگیركرد له‌رێی فه‌یس����بوكه‌وه بوبون به‌هاوڕێ����ی كچ‌و دوات����ر داوای په‌یوه‌ندییان لێكردبون ،پاش����ان دوای په‌یوه‌ندییه‌كه‌ش
مامۆستایه‌كی ئایینی :ئه‌و كارانه گه‌وره‌ترین زیانی گه‌یاندوه به‌خێزان هه‌ر له‌س����ه‌ر ئه‌و بابه‌ته مامۆس����تایه‌كی ئاین����ی ده‌ڵێت "ئه‌وه‌یه ئایا ئه‌و كه‌س����هی ئه‌و كاره نه‌ش����یاوانه ئه‌كات پێی خۆش����هو رازیه كچ����ی یاخود خێزان����ی هه‌مان كاری له‌گه‌ڵ بكرێ؟ وه‌ئایا بیریان له‌وه كردۆته‌وه كه ئه‌وكارانه گه‌وره‌تری����ن زیانی گه‌یاندوه به‌خێزان ". مامۆستا كه‌مال زه‌نگه‌نه مامۆستای ئایینی له‌ش����اری هه‌ولێر به‌ئاوێنه‌ی وت "گومانی تێدا نیه یه‌كێك له‌و نیعمه‌ته گرنگانه‌ی كه ئه‌م����ڕۆ بونی هه یه له‌هه‌مو جیهاندا بریتیه له‌ت����ۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یس����بوك ،به‌هۆی ئه‌م ت����ۆڕه‌وه خه‌ڵكێكی زۆر دور له‌یه‌كتری نزی����ك بونه‌ت����هوهو كه‌س����انێكی نه‌ناس‌و بێگانه ب����ون به‌هاوڕێ‌و دۆس����تی یه‌كتری، وه‌ده‌توانرێ به‌هۆی ئه‌م تۆڕه‌و‌ه په‌یوه‌ندی به‌هه‌مو جیهان����هوه ببه‌س����ترێ‌و ئاگاداری هه‌م����و روداوه‌كانی����ش بین ،ب����ه‌اڵم ئهوهی ك����ه زۆر گرنگه‌و پێویس����ته بیزانین بریتیه له‌به‌كارهێنانی ئه‌م تۆڕه به‌شێوه‌یه‌ك ببێته مایه‌ی سودوه‌رگرتن نه‌ك زیانگه‌یاندن". زه‌نگه‌ن����ه ده‌ش����ڵێت "زۆر به‌داخ����هوه ب����ۆ كه‌س����انێك ك����ه خۆیان به‌موس����ڵمان ئه‌زانن كه‌چ����ی له‌رێی فیس����بوكه‌وه درۆو فێ����ڵ له‌خه‌ڵكی ده‌ك����هنو ده‌یانخه‌ڵه‌تێنن، به‌تایبه‌تی له‌گه‌ڵ كچان‌و ئافره‌تان ،ئهوهی به‌الم����هوه گرنگ����ه بیڵێم ئهوهی����ه ئایا ئه‌و كه‌سه‌ی ئه‌و كاره نه‌ش����یاوانه ئه‌كات پێی خۆش����هو رازیه كچی یاخود خێزانی هه‌مان كاری له‌گ����هڵ بكرێ؟ وه‌ئای����ا بیریان له‌وه كردۆته‌وه كه ئه‌وكاران����ه گه‌وره‌ترین زیانی گه‌یان����دوه به‌خێ����زان‌و چه‌نده‌ها كێش����هی گه‌وره‌ی كۆمه‌اڵیه‌تی دروست كردوه؟ بۆیه به‌تایبه‌ت����ی داوا له‌گه‌نج����ان‌و الوان ده‌كه‌م ك����ه هه‌وڵی هه ڵخه‌ڵه‌تان����دی كچی خه‌ڵك مه‌ده‌ن‌و ئه‌وانه‌شی ئه‌وكاره ئه‌كه‌ن وازی لێ بهێنن ،وه‌ده‌بێ بزانین كه خوای بااڵده‌ست چاودێریم����ان ئ����ه‌كات‌و ئ����اگای له‌هه‌م����و كارێكمان����ه ،وه‌ئه‌بێ بزانی����ن ئهوهی ئه‌مڕۆ چاڵ بۆ خه‌ڵكی هه‌ڵبكه‌نێ س����به‌ینێ خۆی تێی ئه‌كه‌وێت".
8
ئابوری
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
"وه‌زاره‌ته‌كه‌ی ئاشتی هه‌ورامی چاكسازی نایگرێته‌وه"
حكومه‌ت له‌غه‌رغه‌ره‌ی مه‌رگدا په‌نا بۆ چڵه‌پوشی چاكسازییه‌كان ده‌بات ئا :وریا حسێن ،زانکۆ سه‌ردار ههرچهنده به‌رپرسانی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان فرۆشتنی وه‌زاره‌ته‌كان ڕه‌تده‌كه‌نه‌وه ،به‌اڵم هێشتاش ئه‌و مقمۆمقۆی ه ماوه ك ه باس له‌فرۆشتنی وه‌زاره‌ته‌كان به‌كۆمپانیاكان ده‌كات به‌وته‌ی وه‌زیرێكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانیش تایبه‌ت به‌ئاوێن ه ئاشكرایده‌كات "ئه‌م ه ته‌نها بیرۆكه‌ی وه‌زیرێكبوه‌و باسكراوه، به‌اڵم نه‌كراوه‌ته‌وه پڕۆژه". عه‌بدوس���تار مه‌جید وه‌زیری كشتوكاڵ‌و ئاودێ���ری حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس���تان ئهوهی بۆ ئاوێن ه باس���كرد هیچ ش���تێكی فه‌رمی له‌باره‌ی فرۆش���تنی وه‌زاره‌ته‌كانه‌وه باس نه‌ك���راوه وتی "ئه‌و ش���تانه‌ی وتراو‌ه ڕه‌نگ ه پێش���نیاری شه‌خسی وه‌زیرێك بێت به‌اڵم نه‌بوه‌ت ه پڕۆژه". فرۆش���تنی وه‌زاره‌ته‌كان ئێس���تا هه‌رای ن���او كۆمه‌ڵ���گای كوردی���هو هه‌ری���ه‌ك‌و به‌جۆرێك ڕای خۆی له‌س���ه‌ر ده‌رده‌بڕێت، به‌پێی زانیاریه‌كانی ئاوێنه‌ش ئه‌م پرس��� ه چڕده‌بێته‌و‌ه له‌بچوككردنه‌وه‌و تێكه‌ڵكردنی وه‌زاره‌ت���ه‌كان‌و ئه‌گه‌ریش���ی هه‌ی��� ه چه‌ند پڕۆس���ه‌ك له‌وه‌زاره‌ته‌كان ڕاده‌ستی كه‌رتی تایبه‌ت بكرێت ،نه‌ك كۆی وه‌زاره‌ته‌كه. وه‌زیری كش���توكاڵ ئهوه ناشارێته‌و‌ه ك ه دیارنی��� ه كه‌ی به‌ش���ی دوه‌می چاكس���ازی حكوم���هت ڕاده‌گه‌یه‌نرێ���ت ،ب���ه‌اڵم باس له‌وه‌كراو‌ه ك ه چه‌ند وه‌زاره‌تێك تێكه‌ڵبكرێت‌و هه‌ندێكیش بچوكبكرێنه‌وه ،وتی "لیژنه‌یه‌ك له‌حكومه‌ت ڕاس���پێراو‌ه ب���ۆ تاوتوێكردنی پڕۆژه چاكس���ازییه‌كان ،باسی تێكه‌ڵكردنی وه‌زاره‌تی سامان ه سروشتیه‌كان‌و كاره‌باش كراوه". زانیاریی��� ه فه‌رمیه‌كان ب���اس له‌وه‌ناكه‌ن ك��� ه ته‌رش���یقكردنی حكوم���هت له‌چیه‌و‌ه ده‌س���پێده‌كات ،ب���ه‌اڵم ئ���هوهی ئاوێن��� ه له‌وباره‌و‌ه ده‌س���تیكه‌وتو‌ه داری ته‌ریش���ق له‌س���ه‌ره‌تادا له‌س���ه‌ری یه‌كگرتودا ش���كاو به‌وازهێنانی وه‌زیری كاره‌با ده‌س���تیپێكرد، چونك ه هاواڵتی���ان نیگه‌رانیی���ان له‌دۆخی كاره‌ب���ا به‌یه‌كگرت���و ده‌ڕش���ت‌و ت���ۆڕ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانی���ش پڕبوبون له‌كاریكاتێرو ڕه‌خن ه له‌س���ه‌ر وه‌زیره‌كه‌ی یه‌كگرتو بۆی ه ناچار یه‌كگرت���و به‌فه‌رمی ئه‌و وه‌زاره‌ته‌ی ڕاده‌ستكرده‌وه‌و وه‌زیره‌كه‌شی سه‌اڵحه‌دین بابه‌ك���ر به‌فه‌رمی ده‌ستله‌كارکێش���انه‌وه‌ی خ���ۆی ڕاگه‌یان���د ،به‌وته‌ی یاری���ده‌ده‌ری ئه‌مینداری یه‌كگرتو "كاره‌با له‌كۆڵی خۆیان ده‌كه‌نه‌وه". حاج���ی كاروان په‌رله‌مانتاری یه‌كگرتوی ئیسالمی كوردس���تان گومانی ئه‌وه‌ده‌كات به‌ئه‌نقه‌س���ت دۆخی كاره‌با وایلێكرابێت بۆ ئهوهی فشار له‌سه‌ر یه‌كگرتو دورستبكرێت، هاوكات ئ���هو زانیاری ه تایبه‌ت��� ه بۆ ئاوێن ه ئاش���كراده‌كات ك��� ه نێچرڤ���ان بارزان���ی ههوڵیداوه بۆ رێكه‌وت���ن له‌گه‌ڵ یه‌كگرتوی
حکومه‌ت دژی بیرۆکه‌ی فرۆشتنی وه‌زه‌ره‌ته‌کان ه به‌که‌رتی تایبه‌ت
ئیسالمی‌و ده‌ڵێت "وه‌فدێك به‌سه‌رپه‌رشتی نێچیرڤان بارزانی له‌گه‌ڵ یه‌كگرتوی ئیسالمی كۆبونه‌ت���هوه به‌مه‌به‌س���تی وه‌رگرتنی ڕای یه‌كگرتوی ئیسالمی له‌س���ه‌ر تێكه‌ڵكردنی وه‌زاره‌تی كارهباو س���امان ه سروشتیه‌كان‌و لهوبارهیهوه قسه‌كراوه". جگ��� ه له‌وه‌زاره‌تی كاره‌ب���ا ،وه‌زاره‌تێكی یه‌كێتی���ش له‌ن���او زائیده‌ك���هی نێچیرڤان بارزانیدای ه ئهویش وه‌زاره‌تی ته‌ندروس���تی ه ب���ه‌اڵم به‌رپرس���ی ڕاگه‌یاندنه‌ك���هی ڕه‌تیده‌كاته‌وه‌و ده‌ڵێت "چاكسازی ده‌كرێت، به‌اڵم ناگات ه ئهوه". دكتۆر خاڵس ق���ادر وتەبێژی وەزارەتی تەندروستی حكومەتی هەرێمی كوردستان ب���ۆ ئاوێن���ە رایگەیان���د " ئ���ەوە دورە لەراس���تیەوەو هیچ ش���تێكی وەهانیە وەك وەزارەتی تەندروس���تی ،ئەوەندەی منیش ئاگاداربم لەحكومەتیش���دا ش���تێكی وەهام نەبیس���توە كە وەزارەتەكان بدرێنە كەرتی تایبەت ،بەاڵم وەزارەتە خزمەتگوزاریەكان ڕەنگە پێداچونەوە بەخزمەتگوزاریەکانیاندا بكرێت نەك بەوشێوەیە". حكومه‌ت ئێس���تا ك ه كیس���هی به‌تاڵبو‌ه به‌ش���وێن ئه‌و قه‌رز‌ه كۆنانه‌وه‌ی ه ك ه له‌كاتی ده‌س���تپڕیدا ته‌خاش���انی كردون به‌ش���ێك له‌وه‌به‌رهێنه‌ران‌و كه‌س���انی پله‌بااڵ سودی ملیاره‌ها دیناری���ان لێوه‌گرتوه ،ك ه به‌پێی زانیاریه‌كان زیاتر له 700ملیار دیناره. د.س���یراج ئه‌حمه‌د په‌رله‌مانتاری پارتی دیموكرات���ی كوردس���تان له‌په‌رله‌مان���ی كوردستان جه‌خت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌و‌ه چاكس���ازیه‌كانی حكومه‌ت گرنگن پێویست ه
پش���گیری بكرێن ،له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش زانیاری ئ���هوه ده‌دركێنێ���ت ،حكومه‌ت س���ه‌رقاڵی ئهوهی��� ه ك��� ه پاره‌كانی ل���هو كۆمپانیایان ه وه‌ربگرێته‌و‌ه ك��� ه الیانه‌و چه‌ندین هه‌نگاوی تریشی ده‌ستپێكردوه ،ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر ئه‌م هه‌نگاوانه‌ی حكومه‌ت كاردانهوهی باش���ی هه‌بێ���ت الی خه‌ڵكی‌و پارت ه سیاس���یه‌كان مه‌تبه‌خێكی هه‌مه‌الیه‌نه‌ی بۆ دورستده‌كرێت تاوه‌كو زیاتر به‌رده‌وام بێت". له‌گ���هڵ ئه‌وه‌ش���دا ،گ���ۆران ئ���ازاد په‌رله‌مانتاری یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان ك ه پێش���تر له‌گ���هڵ س���ه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان كۆبوه‌ته‌و‌ه زانیاریه‌كی پێچه‌وان���هی ئ���هو زانیاری��� ه گش���تیانه‌ی هاواڵتی���ان هه‌یان���ه له‌ب���اره‌ی فرۆش���تنی وه‌زاره‌ته‌كان���هوه ب���اس ده‌كات‌و وه‌اڵم���ی حكومه‌ت بۆ ئاوێنه ده‌دركێنێت ،ئه‌و ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات "بەهیچ ش���ێوەیەك باس���ی ش���تی وەها نەكراوە ،ئەوەی هەیە هەندێك وەبەرهێنەر باسیانكردوە بەاڵم ئەوەی ئێمە قس���ەمان لەگەڵ حكومەت كرد ئەوان دژی ئەو بیرۆكەیە بون". ئ���ەو پەرلەمانتارەی یه‌كێت���ی ئاماژەی ب���ەوەدا كارێك���ی لەوش���ێوەیە لەكاتێكدا دەكرێ���ت بیری لێبكرێت���ەوە كە حكومەت توش���ی ئەو قەرزاری‌و بێپارەییە نەبوبێت، هەروەها وتیش���ی "ئەگەر شتێكی وەهاش هەبێت ئاساییەو ئەوەندە مەترسی نیە وەك ئەوەی لەمیدیادا باس���دەكرێت ،بەاڵم ئەوە پێویستی بەدەركردنی یاسای تایبەت هەیە، مافی حكومەت چی دەبێت؟ مافی هاواڵتی چی���ە؟ ماف���ی فەرمانبەر چی���ە؟ لەدنیادا وەهایە بەاڵم ئەوانە بەیاسا دەكرێت". ئ���هوهی حكومه‌ت ده‌س���تی ب���ۆ نابات له‌چاكس���ازیه‌كه‌یدا وه‌زاره‌ت���ی س���امان ه سروش���تیه‌كان ه ك ه زۆرترین قس ه له‌باره‌ی ناش���ه‌فافی ئه‌و وه‌زاره‌ت���هوه ده‌كرێت ك ه ئێستا سه‌رچاوه‌ی داهاتی هه‌رێمه. فایه‌ق مسته‌فا په‌رله‌مانتاری بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ك ه هاوكات ئه‌ندامی لیژنه‌ی سامان ه سروش���تیه‌كانی په‌رله‌مانی كوردس���تانهو سه‌روسه‌ودای ڕاسته‌وخۆی له‌گه‌ڵ وه‌زاره‌تی سامان ه سروشتیه‌كان هه‌ی ه گومانی له‌وه‌نی ه ك���ه چاكس���ازیه‌كه‌ی ئ���هو پێكهاته‌یه‌كه‌ی كه‌ئێس���تا ناون���راوه حكوم���هت ده‌ی���كات وه‌زاره‌تی سامان ه سروشتیه‌كان ناگرێته‌وه، وتی "حكوم���هت وه‌زاره‌ته‌كانی تری بۆچی ه له‌كاتێك���دا ئیس���تا وه‌زاره‌ت���ی س���امان ه سروشتیه‌كان جێگه‌ی هه‌مو وه‌زاره‌ته‌كانی گرتوه‌ته‌وه" ،وتیش���ی " چاكس���ازی چی له‌كاتێكدا ن ه داهات دیاره‌و نه‌خه‌رجی". حكوم���هت له‌ب���ه‌رده‌م دو بژارده‌دای��� ه یان چاكس���ازی یان ڕوخ���ان ،بۆی ه پارتیو یه‌كێت���ی ك ه ئێس���تا پێكهات���هی به‌هێزی حكومه‌تن ئه‌گه‌ر جام ه ژه‌هره‌ك ه نه‌خۆنه‌وه‌و پێ له‌به‌رژوه‌ندی ه كه‌سی‌و حیزبیه‌كان نه‌نێن ئه‌واحكومه‌ت له‌به‌رده‌م هه‌ره‌س���دا ده‌بێت، ئه‌وه‌ش تاناوه‌ڕس���تی ئه‌مس���اڵ ئاسۆكانی ده‌رده‌كه‌ون.
نێچیرڤان بارزانیو قوباد تاڵه‌بانی نه‌خشه‌ی ته‌رشیقکردنی حکومه‌تیان داناوه
"حكومه‌ت چاكسازی ڕاسته‌قینه نه‌كات ،ده‌ڕوخێت"
عیزه‌ت سابیر :ته‌نها ئه‌مساڵ قازانجی چه‌ند بازرگانێك له‌حكومه‌ت 3ملیار بوه ئا :ئاوێنه ی ئابوریو لیژنه‌ی داراییو كاروبار وەبەرهێنانی په‌رله‌مانی كوردستان له‌دیدارێكی ئاوێنه‌دا ئاماژه بۆ ئه‌وه‌ده‌كات "ئه‌گه‌ر حكومه‌ت چاكسازی ڕاسته‌قینه نه‌كات ده‌ڕوخێت" ،هاوكات بازاڕی كوردستانیش به‌بازاڕی قۆرخكاری به‌رەاڵ وه‌سفده‌كات.
د .عیزه‌ت سابیر
ی دعیزه‌ت س���ابیر س���ه‌رۆكی لیژن ه ی ئابوریو وەبەرهێنان داراییو كاروبار له‌ب���اره‌ی چاكس���ازییه‌كانی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانهوه ئهوهی به‌ئاوێن ه وت "حكومه‌ت���ی هه‌رێمی كوردس���تان ئه‌گه‌ر چاكس���ازی ڕاس���ته‌قین ه نه‌كات ده‌ڕوخێ���ت ،به‌جۆرێ���ك ی���ان خۆی ده‌ڕوخێت یان خه‌ڵكی ده‌ڕوخێنێت". ئه‌و بۆچونه‌ی سه‌رۆكی لیژنه‌ی دارایی په‌رله‌مان���ی كوردس���تان له‌كاتێكدای ه ئێس���تا حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان س���ه‌رقاڵی جێبه‌جێكردنی پرۆس���هی
ده‌ستی حكومه‌ت له‌سه‌ر هه‌رشتێك البه‌ری هه‌رزان ده‌بێت چاكس���ازیی ه ك ه ناونراو‌ه "ته‌رش���یقی حكومه‌ت". دكتۆر عیزه‌ت باسی گرنگی چاكسازی ڕاسته‌قین ه ده‌كات‌و پێی وای ه "چاكسازی ڕاس���ته‌قین ه بریتی ه له‌چاككردنی ئاوو كارهباو ئینته‌رنێت‌و الدانی قۆرخكاری بازاڕی هه‌رێمی كوردستان". س���ابیر زیاتر جه‌خت له‌سه‌ر دۆخی بازاڕی هه‌رێمی كوردس���تان دهكاتهوه پێی وای��� ه بازاڕی كوردس���تان بازاڕی قۆرخ���كاری به‌ره‌اڵیه‌و وت���ی "بازاڕی كوردستان له‌سه‌ری سه‌ره‌و‌ه قۆرخكراوه ب���ۆ كۆمه‌ڵێك ده‌وڵه‌مه‌ن���دو له‌خواری
خواریش���هوه ب���ازاڕ به‌ره‌اڵكراو‌ه كه‌س لێپێچین���هوه ناكات" ،زیاتر وتیش���ی "له نان‌و‌سه‌مونه‌و‌ه تاهێنانی ده‌مانچ ه بۆ هێزه‌كان���ی ناوخ���ۆو جلوبه‌رگ بۆ پێش���مه‌رگ ه هه‌موی قۆرخكراوه ،مادام قۆرخكراوه كه‌وات��� ه گه‌نده‌ڵی ه خه‌ڵكی به‌رپرس���ی له‌پشته‌وه‌ی ه حكومه‌ت بازاڕ ئ���ازاد بكات هه‌مو ش���تێك ه���ه‌رزان ده‌بێت". سه‌رۆكی لیژنه‌ی دارایی له‌باره‌ی ئەو قۆرخكاریان���هوه نمونه‌یه‌كی زیندو بۆ ئاوێن ه باس ده‌كات ده‌ڵێت "ئه‌نجومه‌نی بااڵی ن���ه‌وت‌و گاز هاتن��� ه په‌رله‌مانی
كوردستان‌و به‌هه‌مو هێزیان به‌نزینیان ك���رده 900وتیان موچ���هی پێده‌ده‌ین ب���ه‌اڵم س���ه‌ركه‌وتو نه‌ب���ون ،دوات���ر له‌پارێزگای س���لێمانی به‌شدار له‌گه‌ڵ پارێزگاری س���لێمانی كۆبونه‌وه‌یه‌كمان ك���ردو وت���م ب���ا 15ب���ازرگان به‌نزین له‌ئێرانه‌و‌ه بهێنن خۆشبه‌ختان ه به‌نزین بوه 600دینار كه‌چی ئێس���تا حكومه‌ت ده‌ڵێت ئهوهی له 700كه‌متر بیفرۆشێت س���زای ده‌ده‌م" ،سه‌رس���وڕمانی خۆی له‌وباره‌ی���هوه دەر‌ده‌بڕێ���ت‌و ده‌ڵێ���ت "ده‌س���تی حكومه‌ت له‌سه‌ر هه‌رشتێك البه‌ری هه‌رزان ده‌بێت". ی دعیزه‌ت س���ابیر س���ه‌رۆكی لیژن ه ی ئاب���وری له‌وكاته‌ی دارای���یو كاروبار قس���هی له‌گ���هڵ په‌یامنێ���ری ئاوێن ه ده‌كرد كاره‌ب���ای ماڵه‌كه‌ی ب���ڕاو ئه‌و له‌باره‌ی كاره‌باشه‌و‌ه چه‌ندین شكستی حكومه‌تی باس���كرد ،ك ه یه‌كێك له‌وان ه ئه‌و پاره‌یه‌یه ك ه بۆ پاڵپش���تی كاره‌با خ هرج���ی ده‌كات ،ئ���هوه ب���ۆ ئاوێن ه باس���ده‌كات "حكومه‌ت س���اڵی 2015 به‌وت���هی خ���ۆی 5ملیار دین���اری بۆ
پاڵپش���تی كاره‌ب���ا دابینك���ردوه ،ئه‌و پاره‌ی ه موچه‌ی 6مانگی فه‌رمانبه‌رانی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان ه نه‌ك 4 مانگ كه‌ئێس���ت ه الی حكومه‌ته ،ئه‌و 5ملی���اره‌ی خه‌رجنه‌‌كردای ه ده‌یتوانی موچه‌ی 12مانگ بدات ،خه‌ڵك ئه‌گه‌ری موچه‌ی هه‌بوای ه ئاماده‌بو پاره‌ی زیاتر به‌خزمه‌تگوزاری���ه‌كان ب���دات ،بۆی ه ن ه پاڵپشتیه‌كه‌ی حكومه‌ت سه‌ركه‌وتو بوه ن ه ئه‌و پارەیە‌ی خه‌رجیكردو‌ه شوێنی خ���ۆی گرت���وه" ،ه���ه‌ر لهوبارهیهوه زانیاریه‌ك���ی تایب���هت ب���ۆ په‌یامنێری ئاوێن ه ده‌دركێنێت‌و ده‌ڵێت "ئه‌و پاره‌ی ه نه‌بوه‌ت��� ه خێرو به‌رەك���هت بۆ خه‌ڵكی كوردس���تان به‌ڵكو 3ملی���اری چوه‌ت ه گیرفان���ی چه‌ن���د ده‌وڵه‌مه‌ندێك���هوهو حكومه‌ت به‌مه‌به‌ست وایكردوە". هه‌رچ���ی له‌ب���اره‌ی پێناس���ی ئه‌و ده‌وڵه‌مه‌ندانه‌ش���هوه هیچ���ی نه‌دركاند ته‌نه���ا ئه‌وه‌ن���ده نه‌بێت وت���ی "بڕۆن بپرسن بزانن كێ به‌نزین‌و گاز ده‌هێنێت ك���ێ كاره‌با ده‌دات ده‌چێت��� ه گیرفانی ئه‌وانه‌وه".
ره‌نگاڵه
ن
rangalayawene@gmail.com
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
"ئارام شه‌یدا" شای به‌ندبێژان
ی پیرباڵ ،هه‌مویان به‌قوربان ی مه‌قامێك ی شه‌ماڵ" "نایخوێنمه‌وه كتێبه‌كان ی فه‌رهاد ئا :بنار هیدایه‌ت ئارام شه‌یدا ،ئه‌مڕۆ یه‌كێكه له‌دره‌وشاوه‌ترین هونه‌رمه‌نده میللییه‌كانی كوردستان ،كه له‌هه‌مو "گه‌عده"كانیدا به به‌یته سه‌رنجڕاكێش‌و ده‌نگه نه‌رم‌و ئارامه‌كه‌ی خه‌ڵكیی سه‌رسام ده‌كات، ئه‌م گه‌نجه بێ ئهوهی په‌كی له‌سه‌ر دۆزینه‌وه‌ی وشه‌و رسته بكه‌وێ په‌یتاپه‌یتا به‌یتی بۆ دێت ،ئارام ده‌ڵێت "گه‌عده‌م كردوه به 70وه‌ره‌قه‌و به‌شێك له‌وانه‌ش كه گه‌عده‌یان بۆ ده‌كه‌م به‌رپرسانن".
ه‌ر شتێكم كانیش���دا
ی ده‌یوت ود بارزانی چاره‌سه‌ری كه هاتمه ه‌رۆك بو، اته ژیانی ام جه‌الل‌و مه‌س���عود ی ناكات، چی بژین، 500هه‌زار كه ئێستا ت چونكه
ش���انازی
ده‌كات‌و خه‌م بون �تیدا من گێڕمه‌وه ه‌كاتێكدا ". ه‌كردومه ئه‌نجێال رتوه‌كان پینه‌كانم ردیمان". وتی "بۆ شته‌جێم‌و ن ده‌ژیم. ێ منداڵی اش���ان‌و له‌بواری
حكومه‌تی ی "كورد اس���ه‌تی هونهرو م بوارانه واره‌كانی ت ،نه‌ك ۆ خێ���ر و هونهرو پێویسته كان باس . اس���ه‌تی ببینین، وڵه‌ت بو ی فاشل‌و
سه‌ره‌تاكانی ئارام ئارام ره‌گوڕیشه‌ی باوباپیرانی دهگهڕێتهوه بۆ شارۆچكه‌ی پێنجوێن 34 ،ساڵ له‌مه‌وبه‌ر كه ئه‌و شارۆچكه‌یه ده‌كه‌وێته به‌ر شااڵوی به‌ع���س‌و تێكده‌درێ���ت‌و كه‌س���وكاره‌كه‌ی راده‌گوێزرێن ،ئه‌م له‌شاره‌زور له‌دایك ده‌بێ‌‌و وه‌كو خۆی ده‌ڵێت "له‌پریاسكه‌یه‌كدا باوك‌و دایكی ده‌هێنن بۆ س���لێمانیو له‌و رۆژگاره توش‌و نائارام‌و شومانه‌شدا ،كه له‌حه‌سره‌ت ئۆقره‌گرتندا ده‌بن ئه‌م مناڵه‌یان ناوده‌نێن ئارام". ئارام هه‌ر له‌منداڵییه‌وه حه‌زی به‌گۆرانی‌‌و مۆس���یقا ده‌ب���ێو ه���ه‌ر ئ���ه‌م ح���ه‌زه‌ش وایلێ���ده‌كات كه له‌هه‌ڕه‌ت���ی هه‌رزه‌كاریدا ده‌س���ت له‌خوێن���دن هه‌ڵگرێ���ت‌و روبكاته گۆرانی وتن ،ئه‌و وتی "له‌ساڵی 2005هوه ده‌ستم به‌گۆرانی وتن كردوه". ئارام س���ه‌باره‌ت به‌س���ه‌ره‌تاكانی كاری هون���ه‌ری ئام���اژه ب���ه‌دو ش���ت ده‌كات، یه‌كه‌میان نازناوی "ش���ه‌یدا"یه كه "كاتی خۆی كچێكم خۆشویستوه‌و شه‌یدای بوهو شیعری بۆ نوسیوه ،له‌مه‌وه ناوی شه‌یدای به‌سه‌ردا دابڕاوه". دوه‌میشیان ،گۆرانییه‌كی نیوه عه‌ره‌بی‌و نی���وه كوردییه كه "س���ه‌ره‌تای كاركردنی بوهو وه‌ك كارێك���ی كۆمیدیی كردویه‌تی‌‌و له‌ئاستی خواستی ئه‌مدا نهبوه". "به‌ند" هونه‌رێكی ره‌سه‌نه ئارام ش���ه‌یدا هونه‌ری به‌ی���ت وتن بهوه پێناس���ه ده‌كات كه "بریتییه له‌كۆمه‌ڵێك وش���هو به‌ند به‌وه‌زن‌و قافییه‌وه كه به‌یه‌ك وش���ه كۆتاییان دێت" ،ئه‌و وتی "ش���یعر جیاوازه له‌به‌ند،به‌ندی گۆرانی وش���ه‌كاری تێدا نی���ه ،زمانێك���ی س���ادهو بازاڕییه، ئه‌حمه‌د ش���ه‌ماڵ خوا لێی خۆش بێت زۆر به‌بازاڕی گۆرانی ده‌وت‌و زۆر خۆشیش بوهو تائێس���تاش چێژی خۆی هه‌یه ،بۆ نمونه: گریانم دێت هه‌ر به‌هه‌وه‌س .هه‌وه‌س له‌هیچ ش���یعرێكدا نی���ه ،به‌اڵم كه‌س لێ���ی بێزار نهبوه ،به‌ند ئه‌وه‌یه". وتیش���ی "ئێس���تا چینی خوێن���ده‌وارو تێگه‌یش���توش گوێمان لێده‌گ���رن ،دیاره گۆرانیبێ���ژی س���ه‌ركه‌وتوش ئهوهی���ه كه ئاستی رۆشنبیری به‌رز بێت". ئارام جه‌غت ل���ه‌وه‌ش ده‌كات كه به‌ینی له‌گ���هڵ خوێندن���ه‌وه‌دا زۆر باش���هو زیاتر رۆم���ان ده‌خوێنێت���هوهو دوا رۆمانیش كه خوێندویه‌تی���هوه رۆمان���ی "چاوه‌كان���ی" بزورگی عه‌له‌وی بوهو له‌شیعریش���دا زیاتر خولیای شیعری كالسیكه ،ئه‌و وتی "ئێستا هون���ه‌ری كوردی له‌چاو جاران به‌رباڵوتره، گۆران���ی خاوو خۆش���ی ك���وردی نهماوه، شتێكی وا خۆش نهماوه بۆ گوێگرتن بێت، رێ���زم بۆ هونه‌رمه‌ن���دان هه‌یه ئه‌وانه‌ی گۆران���ی خ���او ده‌ڵێن، به‌اڵم گۆرانییه‌كان رۆحییه‌تی تیا نه‌م���ا و ه، ته‌نه���ا بۆ دو
ته‌‌رازو وادیاره س���ودت له‌و هه‌اڵن هی پێشو ی وه‌رگرتوه ،كاره نوێیه‌كه‌ت گۆڕانكار باشی پێوه‌دیاره.
رۆژه ،گۆرانییه‌كانی���ان ك���وردی نیه ،یان توركییه یان فارسییه ،یان بیانییه ،گۆرانی ره‌سه‌نی كوردی كه‌مه ،گۆرانییه‌كه به‌وشه كوردییه به‌اڵم هیچ شتێكی كوردی نیه". وتیش���ی "ئه‌و گۆرانیانه‌ی هونه‌رمه‌ندانی میلل���ی ره‌س���هنو هه‌ڵق���واڵوی ناخ���ی میلله‌تن". ئارام شه‌یدا باس له‌وه ده‌كات كه هونه‌ری میللی واتای گۆرانی ناس���ك ،گۆرانیبێژێك دێت چه‌ند شتێك ده‌ڵێت ،ده‌گات به‌گوێی هه‌زار كه‌س ،له‌م هه‌زار كه‌س���ه ده كه‌سی ئه‌و هه‌سته‌ی به‌نده‌كانی هه‌یه ،ده‌ستده‌كات به‌خۆشی‌و ش���ادی‌و ئه‌مه‌یه كه پێیده‌ڵێن "هون���ه‌ری میلل���ی" ،ك���ه دهگهڕێتهوه بۆ سه‌رده‌می زۆر پێش هونه‌رمه‌ندانی مه‌زنی وه‌ك حه‌سه‌ن زیره‌ك‌و ئه‌حمه‌د شه‌ماڵ ،ئه‌و به‌ندانه‌ی ئه‌می���ش له‌گه‌عده‌كاندا ده‌یڵێت ش���تێكی ئاماده‌كراو نین‌و راسته‌وخۆ دێت به‌خه‌یاڵی���داو رێكیانده‌خ���ات‌و ده‌یانڵێت، ئ���هو وت���ی "هه‌رچه‌ن���ده ئ���هو ئامێ���ری ئۆرگ���ه ك���ه له‌دانیش���تنه‌كان زۆر كاری باش���مان بۆ ده‌كات ،ب���ه‌اڵم لێیتێكداوین، دانیش���تن‌و گه‌ڕاندن���هوه به‌ئامێری نه‌ی‌‌و زه‌ڕب رۆحییه‌تێك���ی ت���ر ده‌به‌خش���ێت چ به‌هونه‌ره‌كه‌‌و چ به‌دانیشتنه‌كه". وتیش���ی " هونه‌رمه‌ندانی وه‌ك عه‌دنان سیاسه‌ت‌و شه‌یدا كه‌ریم‌و به‌هجه‌ت یه‌حی���اش هونه‌رمه‌ندانی هه‌رچه‌ن���ده له‌كات���ی س���ه‌رهه‌ڵدانی میللین،به‌اڵم به‌ش���ێوازی خاوو س���ونه‌تی گۆرانی ده‌ڵێن ،ئێمه به‌ش���ێوازی ده‌هۆڵی بزوتن���هوهی گۆڕان���دا ،ئ���ارام ش���ه‌یدا بانگه‌ش���هی بۆ ئ���هو بزوتنه‌وه‌ی���ه كرد، ده‌یڵێین". به‌اڵم ئێس���تا تا ئه‌ندازه‌یه‌كی زۆر له‌كاری سیاس���ی دوركه‌وتوه‌ته‌وه ،ئ���هو وتی "من گه‌عده‌یه‌ك به 70وه‌ره‌قه ئارام شه‌یدا ئاماژه بهوه ده‌كات كه نرخی هونه‌رمه‌ندم ،من سیاس���یی نیم ،ئه‌وكات گه‌عده‌كانی جیاوازه به‌پێی ئه‌و كه‌سانه‌ی ده‌نگێك���ی ناڕه‌زایی ده‌ربڕینم���ان هه‌بو، ك���ه گه‌عده‌یان ب���ۆ ده‌كات ده‌گۆڕێت ،ئه‌و له‌رێ���ی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان���هوه گه‌یاندمان، وت���ی "به‌گوێره‌ی توان���ای خه‌ڵكه‌كه پاره له‌گۆرانی وتنیشم بۆ گۆڕان په‌شیمان نیم، وه‌رده‌گرم ،ناكرێت 15وه‌ره‌قه له‌كابرایه‌كی هۆكارم ههبوه ك���ه وتومه ،به‌اڵم من هیچ ده‌وڵه‌مه‌ند وه‌ربگرم‌و هه‌مان ئه‌و پاره‌یه‌ش له‌سیاسه‌ت نازانم‌و حزبایه‌تیم پێناكرێت". ناوب���راو ك���ه له‌گۆران���یو به‌نده‌كانیدا له‌كوڕه خوێندكارانێكی هه‌ژار وه‌ربگرم". وتیش���ی "زۆرترین پاره كه وه‌رمگرتبێت هه‌میش���ه خۆی له‌قس���ه‌كردن ده‌رباره‌ی سیاس���هت ب���ه‌دور ده‌گرێ���ت ،ئ���هوه بۆ گه‌عده‌یه‌ك 7000دۆالر بوه". ناوبراو جه‌غت ل���ه‌وه‌ش ده‌كات كه ئه‌و ره‌تده‌كات���هوه ه���ۆكاری دوركه‌وتن���هوهی له‌ئاهه‌نگی بوك‌و زاوادا به‌ش���داری ناكات‌و له‌كاری سیاسیو له‌بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ئهوه ته‌نها دانیش���تنی شه‌وان ده‌كات ،ئه‌و وتی بوبێت ك ه نه‌كراوه به به‌رپرس���ی رایه‌ڵه‌ی "هه‌ركات ئاهه‌نگی خوێن���دكاران له‌زانكۆو هونه‌رمه‌ندان���ی گۆڕان ،ئه‌و وتی "من تاكه په‌یمانگاكان هاته پێش���هوه ،حس���ابێكی هونه‌رمه‌ند بوم كه سێجار پێیان وتم بۆ ئه‌و تایبه‌تیی���ان ب���ۆ ده‌ك���ه‌م ،ئه‌گ���ه‌ر هه‌مو به‌رپرسیارێتیه ،شه‌خسی كاك نه‌وشیروان مه‌س���ره‌فه‌كه حكومه‌ت بی���كات من هه‌ر پێیوتم بۆ به‌رپرسی رایه‌ڵی هونه‌رمه‌ندانی خاتریان ده‌گ���رم‌و به‌بڕێكی كه‌م ده‌چم بۆ گۆڕان به‌اڵم نه‌مكرد ،هۆكاره‌كه‌شی ئه‌وه‌بو له‌ناو ئ���هو رایه‌ڵه‌یه‌دا ئاهه‌نگه‌كه‌ی���ان ،ئه‌وه‌نده‌یان پێده‌ڵێم ئێوه خوێندكارن ،ئه‌ركی سه‌رشانمه بێم ،پاره‌م ده‌ده‌نێ هه‌ر دێم ،پاره‌م نه‌ده‌نێ هه‌ر دێم". ئارام باس له‌وه ده‌كات كه "جاری وا ههبوه هه‌فته‌كه ه���ه‌ر ح���ه‌وت رۆژه‌كه‌ی دانیش���تنی ههب���وه، ج���اری واش ههب���وه پێنج رۆژ" ،ئ���هو وتی "قه‌یران���ی ئابوری بۆ ئه‌م هون���ه‌ره‌ی ئێمه باش���تر بوه ،خه‌ڵك بێتاقه‌تن ،پێویستیان به‌وه‌ی���ه جه‌وێ���ك وه‌ربگرن ،س���ه‌یری ئ���ه‌والی ده‌ك���رد د ا ع���ش
دوپشک توش���ی كێش���ه ده‌بی���ت له‌گ���هڵ خۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت ،چونك��� ه ئ���هو ی زۆرت لێده‌بینێت. پشتگوێخستنێك
ی له‌ژیانتا، كه‌سێكی ساكارو گورجوگۆڵ ئه‌م���ه‌ش وایك���ردوه چوارده‌وره‌كه‌ت زیاتر چاویان له‌سه‌رت بێت.
مژدە ..مژدە هونەرمەند "کەریم کابان" کۆچی دوایی کرد! بەرزان هەستیار
هه‌یه ،سه‌یری ئه‌والتری ده‌كرد پێشمه‌رگه ش���ه‌هید بوه ،ئیتر چاری نه‌بو ،شه‌وێكی داده‌نا ئه‌یوت با خاڵه ئارام دانیش���تنێكم بۆ بكات ،بۆیه قه‌یرانه‌كه بۆ ئێمه باش���تر بوه". وتیش���ی "ئه‌م گه‌عدانه ده‌ریچه‌یه‌كه بۆ ده‌رچون له‌و خ���ه‌م‌و خه‌فه‌ته‌ی كه هه‌یه، ئه‌ی خه‌ڵك بۆ دانیش���تن ساز ده‌كات؟ بۆ ئهوهی خۆشی ببینێت". ئارام ئاماژه بهوه ده‌كات كه بۆ دانیشتنی مااڵن‌و ش���وێنه‌كان مه‌رجی تایبه‌تی خۆی هه‌یه ،ئه‌و وتی "تا ئه‌و كه‌س���ه نه‌ناس���م‌و نه‌زانم یه‌كێك ناردویه‌تی یاخود كه‌س���ێكی ناس���یاو یا خزم���ی ده‌ناس���م ناچمه ئه‌و دانیشتنه". وتیش���ی "زۆر به‌رپرسی بااڵ ههبوه كه دانیش���تنم بۆ كردون ،ئه‌وانیش ئینس���انن‌و حه‌زیان ل���ه‌م جۆره جه‌وانه‌ی���ه .دانیش���تنم ب���ۆ ئافره‌تانی���ش ك���ردوه ،كه ده‌گاته نزیكه‌ی شه‌س���ت بۆ حه‌فتا دانیشتن ،به‌اڵم ئهوه هه‌یه ئافره‌تان وه‌ك پیاوان ئه‌و دانیشتنانه‌یان زیاتر بۆ ناگونجێت".
که‌‌وان
11
خه‌ڵكانێكی ناس���راوو به‌ئه‌زمونی تێدا بو، نه‌ده‌كرا من قس���ه‌م له‌س���ه‌ر كاری ئه‌وان هه‌بێت ،ئهوه هۆكاره‌كه‌یه ،ته‌نها هونه‌رمه‌ند كه به‌بانگهێشتكردن بانگكراوه گۆرانی بۆ گۆران بڵێت من بوم ،هیچ گۆرانیبێژێكی تر بانگهێشت نه‌كراوه". س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ش ك���ه له‌كات���ی هه‌ڵبژاردنه‌كاندا له‌س���ه‌ر بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان به‌ش���ێوازی به‌ند وتن هێرش���ی كرده سه‌ر "عه‌زی���ز وه‌یس���ی" گۆرانیبێژ ،ئ���هو وتی "له‌سه‌ر گۆڕان نه‌بو ،لێره‌وه من وه‌ك خۆم داوای لێبوردن له‌عه‌زیز وه‌یس���ی ده‌كه‌م، ئه‌و له‌من گه‌وره‌تره‌و رێزی ده‌خه‌مه س���ه‌ر س���ه‌رم ،ئ���هو له‌كه‌ناڵێكه‌وه س���وكایه‌تی به‌خه‌ڵكێ���ك ده‌كات ،هیچ مه‌س���ه‌له‌یه‌كی حزب���ی له‌دواوه نه‌بو ،من ش���ه‌ڕه گۆرانیم نه‌كردوه ،هه‌ر كه‌س���ێك من دڵم ئێشاندوه داوای لێبوردنی لێده‌كه‌م ،به‌اڵم به‌مه‌رجێك ئهویش داوای لێب���وردن له‌و خه‌ڵكه بكات كه له‌سه‌ر ته‌له‌فزیۆن قسه‌ی پێوتون".
به‌پێكه‌نینه‌وه وتی "وه‌اڵ وانیه ،س���ێ نیه دوه،شه‌ل نیه پای شكاوه". وتیش���ی "تۆزێك ژیانی ئێمه قورس���ه، ژن ئ���هوهی پێخۆش���ه هاوس���ه‌ره‌كه‌ی له‌حه‌وت���ی ئێواره‌وه له‌ماڵه‌وه بێت .له‌روی پرۆس���هی هاوس���ه‌رگیرییه‌وه رازی نی���م، ژن حه‌ق���ی خۆیه‌ت���ی ،راس���تیه‌كه‌ی من له‌ژنه‌كان���م جیابومه‌ته‌وه نه‌ك ئه‌وان له‌من جیابوبێتنه‌وه ،منیش���یان خۆش ده‌وێت‌و مه‌منونیان���م تا مردن ،به‌اڵم مه‌س���ه‌له‌كه ئه‌وه‌یه من شه‌وان دره‌نگ رۆیشتومه‌ته‌وه، كراوه به‌ش���ه‌ڕو ئاژاوه ،شه‌ڕه‌كه‌ش چه‌ند رۆژه ب���وه ،ئیتر دوای���ی تۆپه‌كه ته‌قیوه‌و تیپه‌كه هه‌ڵوه‌شاوه‌ته‌وه". ئ���ه‌وه‌ش ره‌تده‌كاته‌وه ك���ه په‌یوه‌ندی س���ۆزداریی له‌گه‌ڵ كچێكی ك���ورد هه‌بێت ك���ه له‌ئه‌وروپ���ا ده‌ژی ،ئه‌و وت���ی "هیچ په‌یوه‌ندییه‌ك���ی س���ۆزدارییم له‌گه‌ڵ هیچ ئافره‌تێ���ك نیه ،ب���ه‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر بمه‌وێت هاوس���ه‌رگیری بكه‌م خۆشه‌ویستی ناكه‌م، چونكه ل���ه رێزی ئ���هوه نه‌م���اوم‌و زیانم لێده‌دات".
ئارام شه‌یداو فه‌رهاد پیرباڵ ئارام ش���ه‌یدا له‌یه‌كێ���ك له‌گه‌عده‌كان ی ئارام له‌چی په‌شیمانه؟ ئه‌مدوایی���ه‌ی‌‌و له‌به‌ندێكی���دا دو جار ناوی ئارام شه‌یدا ئاماژه بهوه ده‌كات كه ئه‌و فه‌ره���اد پیرب���اڵ ده‌هێنێ���ت ،یه‌كه‌میان كه ناوێرێ���ت حه‌ز له‌كچی ته‌م���ه‌ن منداڵ گوێ به‌ركابه‌ر نادات له‌ژیانی هونه‌ریدا ،ئه‌و بكات ،نه‌وه‌ك پێیبڵێن "فه‌رهاد پیرباڵ"ه ،وتی "من گۆرانی بۆ گه‌نج ده‌ڵێم‌و جه‌وێكی دوه‌میش���یان ده‌ڵێ���ت "نایخوێنم���هوه خۆش ده‌خوڵقێنم‌و هیچی تر ،ئاگام له‌هیچ كتێبه‌كان���ی فه‌رهادی پیرب���اڵ ،هه‌مویان هونه‌رمه‌ندێك���ی تر نیه ،ئ���اگاداری هیچ به‌قوربانی مه‌قامێكی ئه‌حمه‌د ش���ه‌ماڵ" ،ش���تێك نیم ك���ه ده‌گوزه‌رێ���ت ،گوێ س���ه‌باره‌ت به‌م به‌یته ،ئارام وتی "فه‌رهاد له‌گۆرانییه‌كانی خۆشم ناگرم‌و سه‌یری پیرباڵ پیاوێكه خاس���یه‌تی تایبه‌تی خۆی دانیشتنه‌كانیشم ناكه‌مه‌وه". وتیش���ی "من هونه‌ر بهوه نازانم شان هه‌ی���هو خۆش���ه ،مامۆس���تایه‌كی به‌رزه، ئه‌و به‌نده‌ش له‌وه‌وه س���ه‌رچاوه‌ی گرتوه با له‌ش���انم‌و منافه‌سه هه‌بێت ،من وابیر كه هه‌مو كتێبه‌كان���ی دنیا الی من ناگات ده‌كه‌مه‌وه ش���تێكم پێی���ه ده‌یڵێم‌و ده كه‌س دڵیان پێخۆش بێت ،ئه‌مه‌وێت دڵی به‌مه‌قامێكی ئه‌حمه‌د شه‌ماڵ". وتیش���ی "الی من گوێگرت���ن له‌ئه‌حمه‌د ئه‌و خه‌ڵكه خۆش بكه‌م". ئارام ش���ه‌یدا كه له‌ماوه‌یه‌ك���ی كه‌مدا ش���ه‌ماڵ خۆشی‌‌و چێژی خۆی هه‌یه ،به‌اڵم هه‌مو كه‌سێك له‌فه‌رهاد پیرباڵ تێناگات" .ناوبانگێك���ی گ���ه‌وره‌ی په‌ی���دا ك���ردوه، له‌وه‌اڵمی پرس���یارێكی په‌یامنێری ئاوێنه‌دا كه له‌چ شتێكی ژیانی په‌شیمانه ،ئه‌و وتی شه‌یداو ژیانی هاوسه‌رگیریی ئارام شه‌یدا باس له‌وه ده‌كات كه له‌ژیانی "له‌گه‌ڵ هه‌ندێك ك���ه‌س گۆرانیم وتوه كه هاوس���ه‌رگیریدا سه‌ركه‌وتو نهبوه ،كاتێك نهیتوانیوه بگاته ئاس���تێكی باش له‌گه‌ڵم په‌یامنێ���ری ئاوێنه پرس���یاری ئهوهی په‌شیمانم ،نه‌ك وه‌ك گۆرانی‌و به‌ند ،به‌ڵكو ئاڕاسته كرد كه "ده‌ڵێن ئارام شه‌یدا وه‌كو ئاستی رۆشنبیری ،من هونه‌رمه‌ندێكم س���ێ جار پرۆسه‌ی هاوس���ه‌رگیری خۆشده‌وێت س���ادهو ساكارو راستگۆو دور كردوهو له‌خێزانه‌كان���ی جیابۆته‌وه" ،له‌قسه‌ی پاشمله بێت".
گیسک زۆر گۆشه‌گیر ده‌بیت ئه‌م چه‌ند رۆژه، واهه‌س���ت ده‌كه‌ی���ت تۆ ئه‌و كه‌س��� ه نه‌بویت ك ه ده‌وروبه‌ره‌كه‌ت چاوه‌ڕێت ده‌كه‌ن.
سه‌‌تڵ زۆر په‌س���تان مه‌خه‌ره س���ه‌رخۆت له‌كات���ی ئیش���كردنت ،زۆر مان���دو ی ده‌رده‌كه‌وی���ت ئه‌م چه‌ن���د رۆژانه دوایی.
ئ���ەوە ه���ەر لێرەیت ئەی س���ەرچاوەی قوڕولیت���ەی هەم���و قەیران���ەکان؟ ه���ەر سەرگەرمی هەناس���ەدانیت ،ئەی کانگای شەڕو ماڵوێرانیی‌و کۆستە گەورەکان؟ ئاخر من دەمێک���ە ئەزانم گەر تۆ نەمێنیت ئیتر من���ااڵن لەقوتابخانە دواناک���ەون‌و بەدرۆوە خۆی���ان ناک���ەن بەنەخ���ۆش ،بێوەژنەکان س���ەرتاپایان لەجلی ئاڵوااڵ هەڵئەکێش���ن. داپیرەکان پشتیان ڕاست ئەبێتەوە! ب���ڕوا بک���ە "کاب���ان"ی خۆشەویس���ت، نس���کۆو داڕمان���ی "داع���ش" بەقاچەکانی تۆوە گرێ���دراوە ،گەر تۆ بڕۆیت ..ئەوانیش لەچرکەس���اتێکدا ئەبنە ئاردی نێو دڕک، یان پوش‌وپەاڵشی دەم "با"! م���ن زۆر بێگومانم ل���ەوەی مانەوەی تۆ وەک تاش���ەبەردێکی زەبەالح���ە لەبەردەم کانیی ژیان���ەوەی ئاواتەکان���ی هەموماندا، پەنجەکان���ت ئ���ەو کۆڵەوژانەن هەمیش���ە ژیلەم���ۆی ژێرخۆڵەمێش���ی زامەکانم���ان هەڵئەدەنەوە ،دەنگت ..ئاخ دەنگت ڕۆژ نییە لەخەومان نەکات‌و پەلکەزێڕینەی ئارامییمان بەکۆاڵنەکانا پەرشوباڵو نەکاتەوە! ت���ۆ چ کارێکت بێرە ماوە!؟ تۆ لەکەیەوە وەس���ێتت بۆ یارانت ک���ردوەو کەچی هەر بەڵێنەک���ەت نەبردە س���ەر ..پێبزانیت یان نا ،بەم بێوەفاییەت ئازاری گیانی مەس���ت‌و بێدارانی ش���ەو ئەدەیت ،.بەم بێبەڵێنییەت هێن���دەی ت���ر زەروی نیگەرانی���ی ب���ەر ئەدەیتەگۆمی خوێنمان! دەی ،ئەوەن���دەی ماوتە لەئێمەوە فێرە میهرەبانیی بە ،ئێمە دەیان جارمان کوشتیت‌و تۆ بەواقوڕماوییەوە بیرت لەفارگۆنی درێژی تاوانەکان���ی خۆت ئەک���ردەوە ،هەمومانت س���ەرقاڵ کرد بەدیار م���ژدەی مردنتەوەو دواجار تێزابی نائومێدییت ڕشتە گەرومان. چاوەڕێی چیت "کابان"ی ئازیز!؟ دەی با وێنەکانت لەئەرشیف دەربێنین‌و لەژێریانا بنوس���ین" ،کەریم کاب���ان"ی هونەرمەندی گەل‌و خەمخۆری نیش���تیمان دوای ئەوەی دەیانجار ئێمە کوش���تمان‌و ه���ەر نەمرد، ئەمڕۆ لەماڵەک���ەی خۆیداو بەدیار گۆرانیی "ئەی تەمەنی پڕئەس���رینم"ەو بە یەکجاری ماڵئاوایی لێکردین‌و بەمەرگی ئەویش زاری وش���کی منااڵن پڕب���ۆوە لەش���یروگیرفانی بەتاڵی نەداران س���ەرڕێژ ب���و لەپارەو ماڵ نەما نەبێتە چراخان‌و چاڵوچۆڵیی شەقامەکان لەکونفەیەکونێکدا پڕبونەوەو وشکەساڵیی تەڕایی تێڕژایەوەو کۆبونەوە پێنجقۆڵییەکان بەسەرکەوتویی کۆتاییان هات‌و واڵت ئاوەدان! دەی هیممەت���ێ ..با لەپرس���ەکەتا ئەو نوکتانە بۆ یەکتری بگێڕینەوە کە لەس���ەر تۆ دام���ان نابون ،با بەڕویەکی خۆش���ەوە تەس���لیمی خاک���ت بکەی���ن‌و زەردەخەنە لەلێومان نەبڕێ ،ئەی نەتبیس���توە ئەڵێن لەپرس���ەی هەر کەس���ێکدا دڵش���اد بیت‌و پێبکەنین ڕوخس���ارت جێنەهێڵێ ئیتر ئەو کەسە بەهەشتییە. دەی "کابان"ی ئازیز هیممەتێ ،میللەت چاوەڕێی دەس���ت‌و بازوی تۆیە ،بازوی تۆ، ئای لەمیللەت!!!!!
نه‌‌هه‌‌نگ ی به‌هۆی كێشه‌یه‌كی كۆنه‌وه ناخۆش ی ده‌كه‌وێت��� ه نێوان تۆو كه‌س���وكار ی خێزانه‌ك���هت ،پێویس���ت ه ب���ه‌دوا چاره‌سه‌ردا بگه‌ڕێیت.
10
rangalayawene@gmail.com
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
س ی ح ر ی ج و ا ن ی هه‌نگاوه‌كانی
پاككردنه‌وه‌ی ده‌موچاو
ئارایشتگای مه‌که‌س بۆ رازاندنه‌وه‌ی خانمان عه‌قاری ـ به‌رامبه‌ر ئه‌من ه سوره‌ک ه له‌ژم���اره‌ی پێش���ودا باس���مان له‌هه‌ن���گاوی ده‌موچ���او پاككردنه‌وه ك���رد ،گه‌یش���تینه س���ه‌رئه‌وه‌ی كه له‌پ���اش ب���ه‌كار هێنان���ی پیلین كه مادده‌یه‌ك���ی زب���ره بۆپاككردنه‌وه، ئینجا بۆتۆكسی كاتی به‌كارئه‌هێنین ك ه ده‌مێكی رۆڵی���ه ده‌یهێنین به‌ژێر ئ���هو ش���وێنانه‌ی ك���ه ده‌مانه‌وێت به‌رز بێت ،پاش���ان به‌ئاوێكی سارد به‌ئیس���فنجی تایب���هت ده‌رمانه‌كان لێده‌كه‌ینه‌وه ،دواتر ده‌س���ت ده‌كه‌ین
پاكستانیه‌ك :ئاخر كاك مه‌سعود گیان ئه‌و خه‌ڵك ه به‌چی بژین؟ ئا :زانكۆ سه‌ردار ره‌هه‌ت بابه‌ر زه‌فه‌ر حوسین ،گه‌نجێكی پاكستانی ته‌مه‌ن ( )25ساڵه‌‌و ماوه‌ی س ێ ساڵ زیاتره له‌باشوری كوردستان‌و له‌سلێمانی ژیان به‌سه‌ر ده‌بات .له‌دیمانه‌یه‌كی له‌گه‌ڵ ئاوێنه رایگه‌یاند "به‌هۆی ئه‌و رێزه‌ی له‌الیه‌ن هاواڵتیانه‌وه لێیده‌گیرێت حه‌ز به‌گه‌ڕانه‌وه‌ی بۆ پاكستان ناكات" .وتیشی "ئه‌م قه‌یرانانه‌ی كه روی له‌هه‌رێمی كوردستان كردوه ئه‌ویشی به‌ڕۆشتنه‌وه ناچار كردوه".
تیل0533202790 :
facebook: makassalonsulaymaniah
به‌پاككردن���هوهو س���ه‌ره‌تا میڵك���ی لێده‌ده‌ین به‌تایبه‌تی ئه‌و ش���وێنانه ی ده‌مان���ه‌وێ پاكی بكه‌ینه‌وه بۆئه‌وه‌ی چ���ه‌ور بێتو به‌قوالپه‌ك���ه كه پاكی ئه‌كه‌ین���هوه عه‌زێت���ی ده‌موچ���او نه‌دا ،ب���ه‌اڵم هه‌ندێ جار ره‌ش���ێكه له‌قواڵیدایه پێویس���ت ده‌كات ده‌ست ب���ه‌كار بهێنی���ن .دوات���ر پۆدره‌یه‌ك له‌گه‌ڵ سری ئیف‌و تونیكیك تێكه‌ڵ به‌یه‌ك ده‌كه‌ین‌و ده‌یده‌ین له‌ده‌موچاو، كه‌مێ���ك ده‌موچاو ده‌كزێته‌وه ،دواتر
ره‌نگاڵه
پ���اش وش���كبونه‌وه‌ی لێده‌كرێته‌وه ئینج���ا دو ئه‌مپ���ول یه‌كێكیان له‌ژێر چاو بۆنه‌هێشتنی ره‌شی ده‌وروبه‌ری چاو ناهێڵێت ،ئه‌وی تریش بۆ هه‌مو ده‌موچاو بۆ ئه‌وه‌یه ڤیتامینی پێویست بدات به‌ده‌موچاو ئه‌م دو ئه‌مپوله 24 كاتژمێر به‌ده‌موچاوه‌وه ده‌مێنێته‌وه. سه‌رجه‌م ئه‌و ده‌رمانانه‌ی ئێمه وه‌ك ئارایشتگای مه‌كه‌س به‌كاری ئه‌هێنین ماركه‌ی باش���ن‌و له‌واڵت���ی ئیتاڵیاوه خۆمان ده‌یهێنین.
ره‌ه���هت باب���ه‌ر له‌ئێس���تادا له‌كۆمپانیایه‌ك ی خزمه‌تگ���وزاری نه‌م���ام كارده‌كات به‌موچ���هی مانگان���هی ( ،)500000وه‌ك خ���ۆی باس���ی ده‌كات له‌س���ه‌ر ئ���هو موچه‌یه‌ی ن���ان ده‌خوات‌و پێداویستیه‌كانی دیكه‌ی ژیانی پێ دابین ده‌كات جگه له‌ش���وێنی خه‌وتنی ئه‌و ده‌ڵێت "پاره‌كه بۆ ژیانی ئێره كه‌مه‌و وه‌ك پێویس���ت به‌شم ناكات، خۆت ده‌زانیت ته‌نها ته‌ندروس���تیت باش نه‌بێت چه‌ندت پاره پێویس���ته ،من لێ���ره دابینكردنی پێداویس���تیه‌كانی رۆژانه‌م له‌و موچه‌یه‌یه ،ته‌نها شوێنی خه‌وتن نه‌بێت". ئه‌و گه‌نجه پاكس���تانیه ئاماژه به‌وه‌ش ده‌كات "ئه‌و پێشمهرگهو ئاسایشی خۆش ده‌وێت چونكه پارێ���زه‌ری هاواڵتیانن‌و رێزێكی باشیش���یان لێ گرت���وه" .ئه‌و رێ���زه الی ره‌ه���هت گرنگی خۆی هه‌ی���ه ،چونكه له‌زۆرێك له‌قس���ه‌كردنه‌كانیدا بۆ ئاوێنه باس���ی ده‌كرد ،ده‌یوت "ئ���هو رێزگرتنه‌ی هاواڵتیان وه‌های لێكردوه كه زۆر بیر له‌واڵته‌كه‌ی خۆی نه‌كاته‌وه ،تێكه‌ڵبونیشی به‌هاواڵتیان‌و بونی هاوڕێكانی وه‌های لێكردوه كه به‌باش���ی به‌زمانی كوردی قس���ه بكات ،ته‌نان���هت گۆرانی (بیری سلێمانی ناكه‌یت)ی بۆ ئاوێنه وت. ئه‌و باس���ی له‌وه‌ش كرد ك���ه نوكته‌ی كوردی باش ده‌زانێت‌و له‌خواردنیشدا زۆر حه‌ز به(كنگر‌و فاسۆڵیای سه‌وزو برنج‌و ماستی كوردی) ده‌كات، به‌پێكه‌نینه‌وه ده‌یوت به‌اڵم ئه‌و خواردنه خۆشانه له‌پاكستان نییه.
ره‌هه‌ت بابه‌ر س���ه‌باره‌ت به‌رۆیشتنه‌وه‌شی بۆ به‌ده‌سته‌كانیش���م توانای هه‌ڵگرتنی هه پاكستان به‌خه‌مباریه‌وه وتی "له‌كۆمپانیاكه پێیان هه‌یه كه 75كیلۆ بێت ،وه‌ك له‌ڤیدۆییه‌ك وتوم كارمان نه‌م���اوه‌و تۆ ده‌توانیت بگه‌ڕێیته‌وه ده‌بینیت سه‌یاره به‌ددان راده‌كێشم". ره‌هه‌تی ته‌مه‌ن ()25ساڵی پاكستانی بۆ پاكستان ،ئه‌وه‌ش به‌هۆی ئه‌و قه‌یرانانه‌ی كه ڕوی له‌هه‌رێمی كوردس���تان ك���ردوه ،من ده‌زانم له‌رێگه‌ی ئێوه‌وه داوا له‌به‌رێز مه‌س���عو ئێستا شه‌ڕی داعش هه‌یه ،موچه له‌كاتی خۆیدا ده‌كه‌م كه ئه‌و خه‌ڵكه ده‌نگیان بۆ داوه چ نادرێت ،من ئه‌زانم كێش���ه هه‌یه ،ئه‌وانه‌ش وای ش���ته‌كان بكات ،ئه‌و وتی" م���ن 2012 لێكردوین ك���ه بگه‌ڕێینه‌وه بۆ واڵتی خۆمان هه‌ر كوردس���تان ئه‌و كاته مام جه‌الل س���ه مه‌عاش هه‌بو ،كێش���ه كه‌متر بو ،ئه‌وكا چه‌نده زۆر حه‌ز ده‌كه‌م لێره بمێنمه‌وه". ره‌ه���هت خاوه‌نی توانایه‌كی سه‌رنجڕاكێش���ه ،ئێره زۆر خۆشتر بو ،من زۆر حه‌زم به‌ما ئه‌و به‌ددانه‌كان���ی ده‌توانێت فه‌رده‌یه‌ك ئاردی 50هێ���رۆ خان هه‌یه ،به‌اڵم ئێس���تا كاك م كیلۆیی هه‌ڵبگرێت‌و بیگوازێت���هوه ،جگه له‌وه‌ی سه‌رۆكه كێش���ه‌كان زۆرن بۆ چاره‌سه‌ری هه‌ر به‌ددانه‌كانی توانای راكێش���انی س���ه‌یاره‌ی ئاخر كاك مه‌سعود گیان ئه‌و خه‌ڵكه به‌چ هه‌ی���ه به‌دو نه‌فه‌ره‌وه ،س���ه‌باره‌ت به‌و توانایه‌ی ئێس���تا ش���ت زۆر گرانه‌و ناتوانیت به0 ده‌ڵێت "هه‌مو ش���تێك به‌ده‌ست خوای گه‌وره‌یه ،بژیت ،بۆیه داوا له‌كاك مه‌سعود ده‌كه‌م م���ن به‌ددانه‌كان���م به‌بێ ئهوهی هه‌س���ت به‌ئازار س���ه‌رۆكه چاره‌سه‌ری ژیانی خه‌ڵك بكات بكه‌م ف���ه‌رده ئ���اردی 50كیلۆی���ی هه‌ڵده‌گرم ،خه‌ڵك لێره زۆر گوناحن".
كه‌ی به‌هار :نزیكی كاری حزبایه‌تی نه‌كه‌وتوم ئا :ئازاد بایز
هونه‌رمه‌ندی سینه‌ماكاری كورد كه‌ی به‌هار له‌دیمانه‌یه‌كی تایبه‌ت به‌ئاوێنه رایگه‌یاند "به‌هه‌مو ته‌مه‌نم نزیكی كاری حزبایه‌تی نه‌كه‌وتوم ،به‌اڵم هه‌میشه كوردستانییانه بیرم كردۆته‌وه". سینه‌ماكارو ڕۆماننوسی كورد(كه‌ی به‌هار) له‌دایكبوی س���اڵی()١٩٦٠ی كه‌ركوكه‌و وه‌كو خۆی وتی له‌س���اڵی()١٩٦٧به‌دنیای سینه‌ما ئاشنا بوهو یه‌كه‌م زنجیره درامای ته‌له‌فزیۆنی كه بینه‌ری بوه له‌الیه‌ن تیپی نواندنی سلێمانییه‌وه بوه به‌ناوی(خه‌ونه‌ك���هی مامه‌لی)كه ئه‌وكات له‌قۆناغی سه‌ره‌تایی ده‌بێت‌و له‌وكاته‌دا هه‌مان ته‌مس���یلی دوباره‌كردوه‌ته‌وه ب���ۆ هاوڕێكانی‌و دوات���ر له‌گه‌ڵ ده‌رهێنه‌ر جه‌لی���ل زه‌نگه‌نه دو به‌رهه‌م تۆمار ده‌كه‌ن به‌ناوه‌كانی(نق‌وجق)كه ل���ه‌وێ له‌به‌ر نه‌بونی ئاف���ره‌ت ده‌وری ئافره‌ت ده‌بین���ێو له‌ته‌مه‌نی()١٤س���اڵیدا له‌الی���ه‌ن حكومه‌تی به‌عسه‌وه ده‌ستگیرده‌كرێت له‌سه‌ر كاری ش���انۆیی‌و دوات���ر له‌س���اڵی()١٩٨٠دا كوردستان به‌جێدێڵێت. له‌ب���اره‌ی یه‌كه‌مین كاری هون���ه‌ری خۆی، ك���هی به‌هار وت���ی "یه‌كه‌می���ن كارم كه پێی ناسرابم له‌كوردستان فیلمێكی دۆكیۆمێنتاری بو به‌ن���اوی (گه‌لی كورد س���واڵكه‌ر نییه)كه پێموای���ه یه‌كه‌مین جارب���و كوردێك فیلمێكی دۆكیومێنتاری خ���ۆی به‌رهه‌می بهێنێت‌و چوه دنیای ده‌ره‌وه‌ش". وتیش���ی "ئه‌م���ه جگ���ه ل���هوهی ساڵی١٩٨٧یه‌كه‌مین كورته فیلمم كرد به‌ناوی (پاس���پۆرت) كه كاسته‌كه‌م ئیتاڵی بو ،له‌وێ ج���وان حاجۆی هونه‌رمه‌ندی���ش گۆرانی تیادا ده‌گوت". راش���یگه‌یاند "دواتر له‌س���اڵی١٩٩٣فیلمێكم ك���رد به‌ن���اوی (براكان���ی كارزان هه‌اڵت���ن
کاوڕ ی رۆژانه‌ت به‌و شێوه‌ی ه ئیش‌و كاره‌كان ێ ی خۆشه ،هه‌ند ناڕوات كه دڵت پێ كێشه نائومێدت ئه‌كات.
گا
دوانه
ههرچهنده زۆر رێگری خراپ دێته‌پێشت له‌روی خۆشه‌ویستیه‌و‌ه هیچ له‌ئارادا نی ه به‌اڵم هه‌م���و ئه‌وان ه كارناكات ه س���ه‌ر بۆ تۆ ،ئه‌گه‌ر به‌دوای هۆكاره‌كه‌یشیدا بگه‌ڕێیت هیچت ده‌ست ناكه‌وێت. دڵسۆزی تۆ بۆ كاره‌كه‌ت.
بۆ ناوچ���هی پارێ���زراو) ئ���ه‌وه‌ش ماوه‌كه‌ی گه‌نجانمان توشی بۆشاییه‌ك بون له‌و بواره‌دا ٦٥خوله‌ك بو له‌كه‌ناڵی بی بی سی پێشكه‌ش ئێستا له‌كوردستان به‌هۆی هاتنی ئینته‌رنێته‌و‌ه كرا كه یه‌ك���ه‌م كاری كوردێك بو له‌كه‌ناڵێكی ڕه‌نگ���ه له‌جاران باش���تر ئاگایان له‌ڕه‌وش���ی جیهان���ی دابه‌زێنرێ���ت‌و ل���ه‌وڕۆژه‌وه تاك���و سینه‌ما بێت". وتیش���ی "ئه‌وانه‌ش���ی ده‌رهێن���ه‌ری فیلمی ئه‌مڕۆ زی���اد له١٥فیلمم به‌ره���ه‌م هێناوه كه له‌كه‌ناڵ���ه جیاوازه‌كانی جیهان په‌خش كراوهو س���ینه‌مایین له‌كورستان ئه‌وانیش په‌روه‌رده‌ی دوافیلمیشم به‌ناوی (خه‌ونی كورد) بو كه باس ئ���هو س���ه‌رده‌مه‌ن كه وا له‌ژیان���ی هونه‌رییان له‌به‌ده‌وڵه‌تبونی كورد ده‌كات كه ساڵی 2015به‌ده‌گمه‌ن چون بۆ س���ینه‌ما بۆیه چاولێكه‌ری تۆمارمان كرد له‌كوردستان‌و به‌مزوانه له‌كه‌ناڵی ده‌كه‌ن له‌گه‌ڵ سینه‌مای فارس‌و عه‌ره‌ب‌وتوركدا فیلمه كوردییه‌كه‌ش توش���ی سه‌رلێش���ێواوی جه‌زیره‌ی ئینگلیزی نمایش ده‌كرێت". كه‌ی به‌ه���ار ب���اس له‌به‌رهه‌مهێنانی فیلمی ده‌ك���هنو زۆربه‌ش���یان فیلم له‌پێن���اوی ئهوه (من س���امیم) ده‌كات‌و وت���ی "له‌بواری فیلمی ده‌كه‌ن س���ه‌رنجی بینه‌ر ڕاكێشن وه‌كو الیه‌نی فیكشن له‌س���اڵی ٢٠١٤له‌كوردستان له‌مانگی س���ۆزداری‌و وا له‌دنیا ده‌كه‌ن كه هه‌مو عاله‌م چ���وارو له‌ش���ارۆچكه‌ی مه‌خم���ور فیلمی(من س���كیان پێمان بس���وتێ .بۆیه تائه‌مڕۆ یه‌ك س���امی)م وه‌كو كورته فیلم تۆماركرد‌و له ٨١فیلمی كوردی نه‌چوه‌ته سینه‌ماكانی جیهان". ك���هی به‌ه���ار قس���ه له‌س���ه‌ر ئه‌كادیم���ی فێستیڤاڵ به‌ش���داربوه‌و ٣٥خه‌اڵتی وه‌رگرتوه تائێستا كه به‌شێكی زۆری خه‌اڵته‌كان خه‌اڵتی بون���ی ئه‌كت���ه‌رو ده‌رهێن���ه‌ر ده‌كات‌و ده‌ڵێت "ئه‌كادیمیب���ون ك���ه‌س ن���اكات به‌هونه‌رمه‌ند باشترین فیلمه". وتیشی "٥س���اڵ وه‌كو ئه‌كته‌ر كارم كردوه به‌ڵكو هونه‌رمه‌ند ڕۆش���نبیر ده‌كات‌و له‌بواره له‌واڵتی ڤینیس���یاو له‌هه‌ندێ ورده فیلم چه‌ند زانستییه‌كه‌دا شاره‌زایی به‌رفراوانتر ده‌كات". وتیش���ی "بۆ نمون���ه ئه‌كت���ه‌ری زۆر به‌رزو س���اڵێك كارم ك���ردوه له‌بریتانی���ا به‌زمان���ی ئینگلیزی‌و له‌ئێستاش���دا س���ه‌رقاڵی فیلمێكی ناودارمان هه‌یه كه له‌ئاستی هۆلیۆد كارده‌كات‌و س���ینه‌مایم به‌ن���اوی (پێ�ڵ�او چاوبه‌س���ت)و نه‌چوه‌ته دانیشگایه‌كی هونه‌ریش". راش���یگه‌یاند "م���ن به‌كالۆریۆس���ێكم هه‌یه ده‌مه‌وێت ئه‌م كاره‌م س���ه‌ره‌تا له‌كوردس���تان نمای���ش بكرێت‌و دواتر بگاته بازاڕه‌كانی هه‌مو له‌فیلم له‌دانیش���گای له‌ن���ده‌ن وه‌رمگرتوه بۆ ئهوهی شاره‌زایی خۆم به‌رفراوانتر بكه‌م به‌اڵم جیهان". ك���هی به‌هار ئام���اژه بۆ ئ���هوه ده‌كات كه زۆر هه‌ڵه‌ی���ه به‌تایبه‌تی له‌ن���او كورددا ده‌چن بۆ ئ���هو به‌رهه‌مه‌ی ده‌یه‌وێت دو ئه‌س���تێره‌ی ماس���ته‌ر وه‌رده‌گرن ته‌نها له‌به‌رئه‌وه‌ی پێیان هۆلیۆد كاری تێ���دا بكه‌ن به‌زمانی ئینگلیزی‌و بڵێن دكتۆر ،له‌كاتێكدا به‌رهه‌مێكیش���ی نییه. لهوبارهیهوه وتی "ل���هو بڕوایه‌دام تێچوه‌كه‌ی ئێمه ئه‌وه‌ن���ده‌ی دكتۆرو ماس���ته‌رمان هه‌یه بگاته ده ملیۆن دۆالر‌و مێژویه‌ك بۆ كوردستان له‌كوردستان به‌ڕاس���تی شه‌رمه تائێستا ته‌نها دروس���ت بكات‌و ده‌مه‌وێت ئه‌وه‌ش بۆ گه‌نجی په‌رتوكێكی زانستیش���مان نییه له‌سه‌ر كاری كورد بسه‌لمێنم كه‌كوردیش سینه‌ماكاری خۆی فیلمكاری". هه‌روه‌ها وتیش���ی "گه‌ر كه‌سێكی ئه‌مریكی هه‌یه". ك���هی به‌هار دێته س���ه‌ر باس���ی س���ینه‌ما ی���ان به‌ریتانی بومایه ئێس���تا ناوێكی تر بوم له‌كوردستان‌و ده‌ڵێت "به‌هۆی نه‌بونی هۆڵێكی له‌سه‌ر ئاستی جیهان به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی كوردم ش���یاو بۆ نمایش���ی س���ینه‌ما له‌كوردس���تان نیمه".
قرژاڵ
شێر
ی له‌گه‌ڵ چ���وارده‌ورت زۆر هه‌رچه‌ن���ده ته‌ندروس���تیت باش���تره په‌یوه‌ن���د ی هاوبه‌ش���ه‌كانت، له‌ج���اران ،ب���ه‌اڵم پێویس���ت ه ئ���ه‌م باش���ه به‌تایبه‌ت��� هه‌فته‌یه‌چه‌ن���د پش���كنینێك بكه‌ی���ت هی���چ كۆڵم���ه‌ده تاوه‌ك���و ده‌گه‌یت ه ئامانجه‌كانت. ی زیاتر له‌خۆت. بۆدڵنیای
ئه‌و ئام���اژه بۆ ئهوه ده‌كات كه "ش به‌كوردبونی خۆمه‌وه ده‌كه‌م". ئ���هو گله‌یی له‌راگه‌یاندنی ك���وردی ده‌ڵ���ێ "ڕاگه‌یاندنه‌كانی���ش كه‌مته‌رخ له‌گرنگی���دان به‌كاره‌كانی من له‌ڕاس��� ئه‌وه‌ش بۆ مه‌سه‌له‌ی ناوچه‌گه‌رێتی ده‌گ بۆیه زۆر بایه‌خمان پێ نادرێت ،ئه‌مه له ده‌بێت هه‌مومان كوردانه بیربكه‌ینه‌وه" وتیش���ی "به‌په‌نای ئه‌م كارانه‌وه ك ه چه‌ند جارێك نامه‌م ناردوه بۆ ئۆباما، مێ���ركل ،دیڤد كامیرۆن‌و نه‌ته‌وه یه‌كگر بۆ دۆزی كوردو به‌شداری زۆربه‌ی كه‌مپ كردوه سه‌باره‌ت به‌بونی ده‌وڵه‌تی كور له‌باره‌ی خانه‌واده‌كه‌شی ،كه‌ی به‌هار ماوه‌ی 23ساڵ ده‌چێت له‌به‌ریتانیا نیش به‌گشتی نزیكه‌ی 36ساڵه له‌هه‌نده‌ران خێزانه‌كه‌م (جۆس���ی) ئینگلیزه‌‌و سێ نازدارم���ان هه‌یه به‌ناوه‌كانی (تارۆ ،تا لی���ۆن)و هه‌رس���ێكیان به‌ه���ره‌دارن موزیك‌و ئه‌كته‌ركاری‌و نوسینه‌وه". له‌باره‌ی سیاس���ه‌تی كه‌لت���وری ح هه‌رێمی كوردستانیش ،كه‌ی به‌هار وتی تاكو ئه‌م���ڕۆ نازانێت كه بناغه‌ی سیا سه‌ركه‌وتو په‌یوه‌سته له‌سه‌ر كولتورو ڕۆشنبیری سه‌ركه‌وتو بۆیه ده‌بێت ئه‌م له‌پێش سیاس���هتو پاره‌و هه‌م���و بو ت���ره‌وه به‌رزترین بایه‌خی���ان پێ بدرێت له‌الپ���ه‌ره‌ی دواوه‌ی ڕۆژنام���ه‌كان ب���ۆ جێگایان بكه‌ن���هوهو مرۆڤانی كه‌لتورو ڕۆشنبیران بكه‌ن به‌سواڵكه‌ر .به‌ڵكو پ له‌الپه‌ره‌ی سه‌ره‌كی ڕۆژنامه‌‌و گۆڤاره‌ك له‌كه‌لتور‌و هونهرو ڕۆشنبیری بكرێت". وتیش���ی "ئه‌گ���ه‌ر ده‌مانه‌وێت سیا ڕاس���تگۆ ،دیموكراسی له‌كوردس���تان ئه‌گه‌ر ده‌مانه‌وێت كوردس���تانی به‌ده‌و پێش���كه‌وتو ببینین ،نه‌ك كوردستانی فاشیست".
فه‌‌ریک ی لێده‌بینیت ئه‌م چه‌ند رۆژه خۆش��� ی زیاتر به‌چون ه ی ئهوهی كاتێك به‌هۆ دهرهوه ئه‌به‌یت ه سه‌ر.
بیروڕا
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
birura.awene@gmail.com
وه‌همه‌کانی ده‌وڵه‌تی سوننی‌و ده‌وڵه‌تی کوردی سه‌ردار عه‌زیز دروش����می ده‌وڵه‌تی کوردی ماوه‌یه‌كه لەئارادای����ه ،به‌بێ ئهوهی هیچ که‌س����ێک توانیبێتی بنه‌ماکانی ئه‌م دروش����مه ڕاڤه ب����کات .ئ����ه‌وه‌ش لەب����ه‌ر الوازی عه‌قڵی سیاسیو سفری ئاستی تێگه‌یشتنی بەناو نوخبهی ڕۆش����نبیرو مه‌حرومبونی کورد لەده‌وڵه‌ت. ده‌وڵه‌ت����ی ک����ورد وه‌ك دروش����مێک، جی����اوازه لەده‌وڵه‌ت����ی ک����وردی وه‌ك پرۆژه‌ی����ه‌ک ،هه‌روه‌ها لەده‌وڵه‌تی کوردی وه‌ک ئامانجێ����ک .ئێمه لێ����ره‌دا چه‌مکی دروشم به‌م شێوه‌یه به‌کارده‌به‌ین .دروشم بریتیه لەبه‌کاربردنی خه‌ونێک ،هه‌ستێک سۆزێک ،بۆ ئامانجێکی جیاواز لەئامانجی وتراو لەدروش����مه‌که خۆیدا .به‌ومانایانه دروش����م وتنی ش����تێکه بەئامانجێکی تر، که نه‌وتراوه لەدروش����مه‌که‌دا .به‌م پێیه دروش����می ده‌وڵه‌ت����ی ک����وردی ،هه‌رگیز مه‌به‌س����ت لێ����ی ده‌وڵه‌تی ک����وردی نیه، به‌ڵکو شتێکی تره ،که ناتوانرێت بوترێت، چونکه مایه‌ی قبوڵکردن نیه. لێ����ره‌وه دروش����م کاری داپۆش����ینی ئامانجێکی ناپیرۆزه بەئامانجێکی پیرۆز. بۆ ده‌وڵه‌تی کوردی دروشمەو بۆچی له‌م کاته‌دا ،ئه‌م دروشمه بره‌وی پێده‌درێت؟ دروش����می ده‌وڵه‌تی ک����وردی لەپاش نزیکبونه‌وه‌ی هه‌رێمی کوردستان‌و تورکیا هات����ه ئاراوه .ئه‌م دروش����مه بەکۆمه‌لێک ئامانج بو: یه‌که‌م :ڕه‌وایی به‌خشین بەدورکه‌وتنه‌وه لەبه‌غدا. دوه‌م :به ناپاک لەقه‌ڵه‌مدانی هه‌رکه‌سێک که دژ به‌م دروشمه ده‌وه‌ستێته‌وه. س����ێیه‌م :پێکه‌وه‌لکانی زیاتری هه‌رێم بەتورکیاوه. چواره����ه‌م :کۆنترۆڵکردن‌و قۆرغکردنی سامانی سروشتی‌و داهاتی هه‌رێم لەالیه‌ن یه‌ک الیه‌نه‌وه ،بەئامانجی کۆنترۆڵکردنی سیاسه‌ت لەهه‌رێم. پێنجه‌م :ڕازیکردنی خه‌ڵكی کوردستان به‌وه‌ی تورکیا باشەو فریادڕه‌سەو ئه‌وانیتر خراپ. شه‌شه‌م :دروس����تکردنی په‌یوه‌ندیه‌كی سعودی ئه‌مریکی ئاسا لەنێوان نوخبهی سیاسی تورکی‌و نوخبهی سیاسی هه‌رێم بەمه‌بە‌‌س����تی بەبااڵده‌س����ت هێشتنه‌وه‌ی نوخبهی سیاسی تورک دۆست لەهه‌رێم. حه‌وت����ه‌م :کردنی ت����ورک بەئه‌كته‌ری سیاسی ئاماده لەڕوی ئابوریو سیاسیو سه‌ربازیه‌وه لەهه‌رێمی کوردستان. به‌اڵم دروش����می ده‌وڵه‌تی کوردی له‌م م����اوه‌ی دواییدا چ����وه قۆناغێکی تره‌وه، ئهویش قۆناغی سوننی بونی کورد .هاتنه ئارای ئه‌م قۆناغه ،نیشانه‌یه‌کی زۆر رونه که داڕێژه‌رانی دروشمی ده‌وڵه‌تی کوردی کورد خ����ۆی نی����ه به‌ڵک����و خه‌ڵکانێکی ترن ،ک����ه دروش����می ده‌وڵه‌ت����ی هه‌رێم وه‌ک ئامڕازێکی سیاس����یو جیوپۆله‌تیکی به‌كارده‌ب����ه‌ن ،بەئ����اره‌زوی خۆیان کورد ده‌كه‌ن بەهه‌رشتێک که بیانه‌وێت. دروش����می ده‌وڵه‌تی کوردی یاریکردنه بەئاره‌زویه‌کی چه‌پێنراوی کورد ،که کورد بەناوهێنانی س����ه‌كران ده‌بێ����ت .کاتێک بەک����ورد ده‌ڵێیت ده‌وڵه‌تت بۆ دروس����ت ده‌كه‌م ئیت����ر ئ����هوهی لەبیرده‌چێت ئایا چیەو بۆچیەو چۆن؟ لەمێ����ژودا دو رێگا ههب����وه بۆ ده‌وڵه‌ت رێگای دیموکراس����یو رێگای دیکتاتۆری، رێ����گای دیکتاتۆری که ئێس����تا هه‌ندێک کۆلکەڕۆشنبیری بەکرێکگیراو لەکوردستان بره‌وی پێئ����ه‌ده‌ن ،به‌بێ ئهوهی بزانن که لەهیچ کوێی دونیا دیکتاتۆریه‌ت نه‌بوه‌ته هۆی دروس����تبونی ده‌وڵه‌ت .ئه‌مه باسی زۆرتر هه‌ڵده‌گرێ����ت بەتایبه‌ت زۆرێک له‌و کۆلکه ڕۆش����نبیرانه لەئاس����تێکی ئاگایی زۆر نزمدان که ش����ایانی ڕه‌خنه بن به‌اڵم بواریان بۆ ده‌ڕه‌خس����ێت هه‌ت����ا ژه‌هری گه‌مژه‌ییان بڕژێنن. ده‌وڵه‌تی سوننی: بۆ ئهوهی ده‌رباره‌ی ئه‌م پرسه بدوێین چه‌ند س����ه‌ره‌تایه‌ك هه‌یه ک����ه ده‌توانین لێیانه‌وه ده‌س����ت پێبکه‌ین .ده‌ستپێکردن لەهه‌ری����ه‌ك ل����هو س����ه‌ره‌تایانه‌وه دیدو ئاراسته‌ی جیاوازمان له‌به‌رده‌مدا دهكاتهوه. لەکرۆک����ی هه‌ری����ه‌ک له‌م س����ه‌ره‌تایانه‌دا پرس����ی ئهوه هه‌یه بۆچی ،یان لەبه‌رچی، یان لەپێناو چاره‌سه‌رکردنی چ کێشه‌یه‌ک یان هێنانه‌دی چ به‌رژه‌وه‌ندیه‌کدا پرۆژه‌ی ده‌وڵ����هت بۆ س����وننەو ک����ورد فه‌راهه‌م ده‌كرێت. ب����ۆ نمونه ئه‌گ����ه‌ر لەپرس����ی ئه‌وه‌وه ده‌س����ت پێبکه‌ین ئایا پاش داعش چۆن کێشه‌ی تیرۆر بنه‌بڕ بکه‌ین .ئه‌وا یه‌کێک لەوه‌اڵمه‌كان دروس����تکردنی ده‌وڵه‌تێکی س����وننیه .ئای����ا بون����ی ده‌وڵه‌تێ����ک بۆ س����وننه‌کان ده‌بێته هۆی کۆتایی کێشه‌ی
تیرۆر ،نه‌خێر ،چونک����ه تیرۆری جیهانی کاتێک ده‌س����تی پێکرد که سوننه حاکم بون لەعێراق .بەبونی س����وننه بەخاوه‌ن ده‌وڵه‌ت کێش����هی تیرۆر کۆتایی نایه‌ت. به‌اڵم ئه‌م وه‌اڵمه وه‌اڵمی سوننه‌کان خۆیان نیه ،لەهه‌مانکاتدا وه‌اڵمی واڵتانی پش����ت دۆزی س����وننه نیه .ئه‌مه زیاتر وه‌اڵمێکی کۆمه‌ڵێک کۆنزێرڤه‌تیڤی -نوێی ئه‌مریکین لەگه‌ڵ کۆمه‌ڵێک دۆست لەناوچه‌که‌دا. ده‌وڵه‌تێ����ک که بۆ س����وننه بێت مانای وه‌هایه ده‌بێت بەئامانجی دابڕانی سوننه بێت لەشیعه .ئه‌مه جوگرافیایه‌کی نوێیه. ئه‌م جوگرافیا تایفیه بەئاس����انی فه‌راهه‌م نابێ����ت ،چونکه بۆ ئ����هوهی ده‌وڵه‌تێکی س����وننی ب����ژی ده‌بێت قواڵی����ی هه‌بێت، قواڵیی سوننی یان قواڵیی عه‌ره‌بی .به‌م پێیه ده‌بێت هاوسنوربێت لەگه‌ڵ ئوردون‌و س����عودیەو مه‌ته‌رێزبێ����ت لەبه‌رامب����ه‌ر به‌ش����ه‌کانی تر .لەڕاس����تیدا ده‌وڵه‌تێکی سوننی پێش هه‌مو شتێک بەزیانی ده‌وڵه‌ته سوننیه‌کانی ناوچه‌كه ده‌شکێته‌وه ،چونکه مۆدێلێکی وه‌ها ڕه‌وایی ده‌دات بەده‌وڵه‌تی سوننه لەسعودیه ،لەبه‌حره‌ین‌و هه‌روه‌ها لەیه‌مه‌ن. ئه‌گ����ه‌ر بۆ نمون����ه لەپرس����ی ئه‌وه‌وه ده‌ست پێبکه‌ین ئایا چۆن رێگری بکرێت لەبااڵده‌ستی ئێران‌و روسیا لەناوچه‌که‌دا: ئه‌وا دروس����تکردنی ده‌وڵه‌تێکی س����وننی وه‌ك دیوارێکی دابڕ لەنێوان ئێران‌و شام‌و ئێران‌و ده‌ریای ناوه‌ڕاست ،وه‌ک رێگرێک بۆ ئه‌م پرۆژه‌یه ڕه‌نگ����ه خه‌ونی واڵتانی وه‌ك س����عودیەو تورکیا بێ����ت به‌اڵم هیچ پاڵپش����تێکی کۆمه‌ڵ����گای نێودهوڵهتیو زلهێزه‌کان����ی جیهانی نی����ه .چونکه ئه‌م پرۆژه‌ی����ه به‌ش����ێک نیه لەچاره‌س����ه‌ری کێش����ه‌كانی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست به‌ڵکو بریتیه لەرێگریک����ردن لەپرۆژه‌یه‌ک به‌بێ بونی هیچ گه‌ره‌نتیه‌ک بۆ سه‌رکه‌وتن یان سه‌قامگیری. زۆرێک که بڕوای����ان به‌م پرۆژه‌یه هه‌یه خۆیان بهوه لەخش����ته ده‌به‌ن که هێشتا س����ه‌رده‌می جه‌نگی س����اردەو ئیسالمی شیعه نه‌یاری رۆژئاوایەو ئیسالمی سوننه دۆستی رۆژئاوایه .ئه‌م تێزه دهگهڕێتهوه بۆ س����ه‌رده‌می جیمی کارت����ه‌رو بەبارمته گرتنی دیپلۆمات����ه ئه‌مریکیه‌كان .ئه‌مڕۆ ئیس��ل�امی س����وننه‌یه ک����ه دوژمنی نه‌ک ته‌نها رۆژئاوا به‌ڵکو رۆژهه‌اڵتیش����ه .لەدوا دانیشتنی کێری‌و جوبێرو زه‌ریفدا ،زه‌ریف ئهوهی بەگوێی س����عودیەو ئه‌مریکیه‌کاندا دا ،ک����ه زۆرب����هی زۆری ئه‌نجامده‌ران����ی روداوی١١ی س����یپته‌مبه‌ر س����عودی بون. ئه‌م����ه ئاماژه‌یه‌ك����ی رونه که س����عودیه کارگه‌ی به‌رهه‌مهێنی تیرۆریستانه. ئیس��ل�امی س����وننی لەالیه‌ن رۆژئاواو چین‌و روس����یاوه زۆر بەسه‌ختی نه‌یارێتی ده‌كرێت‌و هه‌رگیز رێگه نادرێت که واڵتێکی تیرۆریستی بێته کایه‌وه که ببێته النکه‌ی هێرش����کردنه س����ه‌ر رۆژئ����اوا .جیاوازی نێوان ئیسالمی سوننی‌و ئیسالمی شیعی لەبه‌رامبه‌ر رۆژئاوادا ئه‌وه‌یه که ئیسالمی ش����یعی دژایه‌تی بۆ رۆژئ����اوا دژایه‌تیه‌كی جیوپۆله‌تیک����یو به‌رژه‌وه‌ندیانه‌یه .به‌اڵم نه‌ی����اری ئیس��ل�امی س����وننی نه‌یاریه بۆ جۆری ژیان‌و مه‌ترسیه بۆ سه‌ر سیسته‌می نێوده‌وڵه‌تی .بۆیه رێگه‌دان بەدروستکردنی ده‌وڵه‌تێک که وه‌هابیه‌ت یان سه‌له‌فیه‌ت کرۆکه‌که‌ی بێت ،ئه‌وا وه‌ک دروستکردنی کارگه‌ی تیرۆره لەمه‌ترسیدارترین ناوچه‌ی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا. ئه‌گه‌ر لەس���ه‌ره‌تایه‌كی تره‌وه ده‌ست پێبکه‌ی���ن که زیات���ر پ���رۆژه‌ی تورکیه لەبه‌كارهێنان���ی س���وننه وه‌ك رێڕه‌وێک بۆ دونی���ای عه‌ره‌بی‌و رێگ���ری لەئێران‌و هاوس���ه‌نگی هێ���ز لەناوچه‌ک���ه‌دا؛ ئه‌وا ئه‌م پرۆژه‌ی���ه پێویس���تی بەگۆڕانکاریه لەنه‌خشه‌ی ناوچه‌که‌دا ،که تورکیا بەهیچ ش���ێوه‌یه‌ک خاوه‌نی ئه‌و ده‌سه‌اڵته نیه. لەڕاس���تیدا ئه‌م دوا پوش���ه که تورکیا بەده‌س���تیه‌وه‌یه‌تی ب���ۆ فه‌راهه‌مکردنی خه‌ون���ه ئیمپراتۆریه‌كه‌ی که بەس���فری کێشه‌کان ناسراوبو .ئامانج لەسفرکردنی کێش���ه‌کان ئه‌وه‌بو که س���نور نه‌مێنێت لەبه‌رامب���ه‌ر کااڵی تورک���ی ب���ۆ واڵتانی ده‌وروبه‌رو بەهه‌مانشێوه رێگری نه‌كرێت لەهاتن���ی م���ادده‌ی خ���ام‌و گه‌ش���تیارو بازاڕکه‌ر .به‌اڵم ئێس���تا هه‌مو دۆستانی تورکی���ا لەناوچه س���نوریه‌کانیدا بریتین لەدو بنه‌ماڵه :بارزانیو نوجێفی .هاتنی تورکیا بۆ نزیک موسڵ بۆ بااڵده‌ستکردنی بنه‌ماڵ���هی نوجێفی بو ،بەئامانجی بونی قواڵی���ی زیاتر لەناو عێراق���دا بەمۆدێلی بارزان���ی .به‌اڵم پرۆژه‌ی وه‌ها س���ه‌خته چونک���ه لەن���اوه‌وەو دهرهوه نه‌ی���اری زۆره ،بەهی���چ ش���ێوه‌یه‌كیش ده‌وڵه‌تی ل���ێ به‌رهه‌م نای���هت .لەالیه‌ك���ی تره‌وه س���عودیەو تورکیا دۆس���ت نین کاتێک دێته سه‌ر ئیخوان .ئه‌م پرۆژه‌یه لەالیه‌ن عێراق ،ئێران ،روسیا ،رۆژئاواوه دژایه‌تی ده‌كرێت .لەڕاس���تیدا پرۆژه‌ی ده‌وڵه‌تی
ده‌وڵه‌تی سوننه کۆتایی پرۆژه‌ی ده‌وڵه‌تی مه‌ده‌نیەو هاتنه ئارای سیسته‌می ده‌وڵه‌تی تیوکراسی .ده‌وڵه‌تی تیوکراسی بەمانای خستنه‌گه‌ڕی هه‌مو ده‌زگاو تواناکانی ده‌وڵه‌ت لەپێناو سه‌پاندنی باوه‌ڕێکی ئاینی تایبه‌ت س���وننی ئه‌ڵته‌رناتیڤی دوه‌مه بۆ داعش. بەمانایه‌کی تر ،ئهوهی لەرێگای داعشه‌وه نه‌توانرا بهێنرێت���ه دی ئه‌وا هه‌وڵده‌رێت لەرێ���گای ده‌وڵه‌تی س���وننه‌وه بهێنرێته دی .پرۆژه‌ی���ه‌ک بەداعش نه‌کرا ،ده‌بێت لەبیربکرێ���ت ،چونکه هێزێکی تری وه‌ها دروس���ت نابێته‌وه لەدڕنده‌یی‌و تۆقاندن. لەڕاس���تیدا داعش بەزیانی ئه‌م پرۆژه‌یه شکایه‌وه. که‌وات���ه پ���رۆژه‌ی ده‌وڵه‌تی س���وننی پرۆژه‌ی چاره‌س���ه‌ر نی���ه ،به‌ڵکو بریتیه لەش���ێوازێک لەرێکخستنی ملمالنێی هێز لەنێوان الیه‌نه‌کان���ی ناوچه‌كه‌دا .لێره‌دا بەده‌ر له‌م پرۆژانه مه‌سه‌له‌ی چاره‌نوسی سوننه‌ی شام‌و میزۆپۆتامیا لەئارادایه. س���وننه ل���ه‌م دو ناوچه‌یه هه‌میش���ه لەهه‌وڵ���ی ئه‌وه‌داب���ون ک���ه خۆی���ان بەپانتاییه‌كی قوڵتر ببه‌ستنه‌وه لەرێگای ناس���نامه‌ی پ���ان-هوه وه‌ک به‌عس یان ئیخوان ،که هه‌ردو دو جۆر لەناسنامه‌ی پان عه‌ره‌بی پان ئیس�ل�امین ،بۆئه‌وه‌ی لەگرێی که‌مینه‌یی رزگاریان بکات. به‌اڵم پرۆژه‌ی نه‌یارانی سوننه ،بریتیه لەکردنی���ان بەکه‌مین���هی ده‌وره‌دراوی دابڕاو لەپێناو لێس���ه‌ندنه‌وه‌ی قۆرغکاری ده‌سه‌اڵت لێیان .هه‌مو ئه‌مانه بریتین لەئه‌و پرۆژانه‌ی ک���ه زیاتر لەڕوانگه‌ی تایفیه‌وه بۆ ناوچه‌که ده‌ڕوانێ���ت .ئایا ده‌توانرێت س���ه‌رتاپا ناوچه‌كه لەناسنامه‌کانی تری داڕن بکرێ���ت .ناس���نامه‌ی تایفه بکرێته ناس���نامه‌ی س���ه‌ره‌كی .قوتابخانه‌یه‌كی بیرکردن���هوه لەئه‌مری���کا وه‌ها ده‌ڕوانێت که ده‌توانرێت که ناوچه‌كه ببێته جێگای روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی دو تایفه تائاس���تێک که هی���چ الیه‌ك نه‌توانێ���ت ملمالنێی ئه‌ویتر ب���کات ،دو هێزی هاوته‌ریب دێته ئاراوه. ئه‌م پرۆژه‌یه بەقازانجی سه‌ره‌کی رۆژئاوا ده‌ش���کێته‌وەو بەزیانی گه‌وره‌ی خه‌ڵكی ناوچه‌كه .چونکه وه‌ک ئێستا لەپرۆسه‌ی ئاش���تی ڤییه‌ن���ادا ده‌یبینی���ن رۆژئ���اوا ده‌خوازێ���ت که په‌یوه‌ندی لەگه‌ڵ ئه‌م دو هێزه‌دا هه‌بێت ،بۆ ئهوهی س���ودمه‌ندبێت لەماده‌ی خام‌و هه‌روه‌ها ئه‌و سه‌رمایه‌یه‌ی ک���ه لەئه‌نجام���ی ئه‌م م���ادده خامانه‌وه دێنه ئاراوه .بەتایبه‌ت کاتێک س���وننەو ش���یعه ده‌که‌ونه ملمالنێ ئه‌وا لەکێبڕکێی چه‌ک‌و ته‌کنه‌لۆجیادا روده‌که‌نه رۆژئاوا، بۆیه هه‌م���و داهاته‌کانی���ان دهگهڕێتهوه بۆ رۆژئ���اواو کۆنترۆڵی نرخی نه‌وت یان قۆرخکاری کارتێاڵن���هی ئۆپیک کۆتایی پێدێت. ده‌وڵه‌ت���ی س���وننه کۆتای���ی پرۆژه‌ی ده‌وڵه‌تی مه‌ده‌نیەو هاتنه ئارای سیسته‌می ده‌وڵه‌تی تیوکراسی .ده‌وڵه‌تی تیوکراسی بەمان���ای خس���تنه‌گه‌ڕی هه‌م���و ده‌زگاو تواناکان���ی ده‌وڵه‌ت لەپێناو س���ه‌پاندنی باوه‌ڕێکی ئاینی تایب���هت .لەهه‌مانکاتدا یانی جیاکاری لەنێوان خه‌ڵکیدا لەس���ه‌ر بنه‌مای باوه‌ڕی تایفی. ئ���ه‌م ج���ۆره رێکخس���تنه نوێیه ،که هه‌ندێک بەجۆرێک لەوێستڤیلیا ده‌یبینین هه‌نگاوێک نیه به‌ره‌وپێش���هوه یان به‌ره‌و چاره‌س���ه‌رکردن به‌ڵک���و گه‌ڕانه‌وه‌ی���ه بۆ قین���ه کۆنه‌كانی ناوچه‌ک���ەو دانانی رێگری زیاتر لەبه‌رامبه‌ر بەمه‌ده‌نی بون‌و بەمرۆڤ بون���ی بونه‌وه‌ره‌کانی ناوچه‌كه. ئه‌م جۆره ده‌وڵه‌ت���ه ئامرازێکه بۆ زیاتر بەسه‌له‌فیکردنی ناوچه‌كەو دابه‌شکردنی لەس���ه‌ر بنه‌م���ای کافرو موس���وڵمان‌و ده‌ستپێکردنی جه‌نگێکی ئه‌به‌دی.
کورد لەبۆته‌قه‌ی ئه‌م پرۆسه‌یه‌دا! ئایا کورد ده‌بێته به‌ش����ێک لەده‌وڵه‌تی س����وننی ی����ان ک����ورد خ����ۆی ده‌بێت����ه خ����اوه‌ن ده‌وڵه‌ت����ی خۆی .س����ه‌ره‌تا با لەپێکه‌وه‌گرێدانه‌که‌وه ده‌س����ت پێبکه‌ین. پێکه‌وه‌گرێدانی کوردو سوننه سوکایەتیە بۆ ک����ورد ،چونک����ه کۆتای����ی کوردبونه وه‌ك ناس����نامەو بونی کورده بەئه‌ندامی ده‌وڵه‌تێکی داعشی .ئه‌گه‌ر کورد ئاماده‌بو ک����ه واز لەکوردب����ون بهێنێ����ت‌و ببێ����ت بەبونه‌وه‌رێک����ی تر ،ئه‌وا بۆچی لەهه‌ناوی ئه‌وانیت����ردا ناتوێته‌وەو ئیت����ر ئه‌م هه‌مو کوش����تاره کۆتایی پێبهێنێ����ت .خه‌باتی ک����وردی دژ بەپه‌یامی لەکوردخس����تنی کورده ،بەکردنیان بەعه‌ره‌ب یان سوننه. ئه‌گ����ه‌ر باج����ی ده‌وڵه‌ت ب����ون وازهێنانه لەکوردب����ون ،ئ����ه‌وا ئ����هوهی دروس����ت ده‌بێ����ت ده‌وڵه‌ت����ی کوردی نی����ه ،به‌ڵکو کردنی ک����ورده بەئامڕازی فه‌راهه‌مکردنی ده‌وڵه‌ت����ی ئه‌وانیتر .ئه‌مه هه‌مان پرۆژه‌ی دوباره‌كردن����هوهی عێراقه بەش����ێوه‌یه‌كی سه‌قه‌تتر .ئه‌گه‌ر سوننه بۆ ئهوهی بتوانن هه‌بن پێویس����ته کوردی����ان لەگه‌ڵدابێت، هه‌تا دی����واره جیوپۆله‌تیکیه‌که ته‌واوبێت ی����ان رێچکه‌ی تورکیا ب����ۆ هاتنی بۆ ناو دونیای عه‌ره‌بی دروست بێت ،ئه‌وا کورد ته‌نها ڕێڕه‌وێکه ،بۆ تورک‌و پارسه‌نگێکی جیوگرافی‌و دیموگرافیه بۆ سوننه .ئه‌مه دیس����انه‌وه بەکویله‌بونه لەناش����رینترین ش����ێوه‌یدا .ک����ورد ده‌بێت به‌ش����ێک بن لەده‌وڵه‌تی سوننی ،نه‌ک لەبه‌رئه‌وه‌ی که شایسته‌ن به‌ڵکو چونکه ده‌وڵه‌تی سوننی نایه‌ته ئ����ارا به‌بێ کورد .ئای����ا چونه‌وه باوه‌ش����ی به‌عس‌و ئه‌نفالچی‌و داعشیه‌کان ده‌س����تکه‌وته .ئایا کورد لەسه‌ر ده‌ستی فاشیزمی سوننه هه‌وڵی قڕکردن نه‌درا ،ئایا پرۆژه‌ی سوننی بون هێنده زیاتر دوژمنی ک����ورد نابێ����ت ،بەتایبه‌ت����ی ده‌رکه‌وته‌ی سوننی بون لەشێوازی به‌عس‌و لەشێوازی داعشدا قڕکه‌رو القه‌كه‌رو بکوژی کورده. له‌بیرکردن����ی ئه‌م مێژوه ئیهانه‌یه بەهه‌مو ئه‌وانه‌ی له‌م رێگایه‌دا شه‌هیدکراون. که‌وات����ه ه����ه‌ر بەئامرازکردنێکی کورد بەمه‌به‌ستی دژایه‌تی شیعه یان بااڵدەستی س����وننه ،کورد تیایدا دۆڕاوی س����ه‌ره‌کی ده‌بێت. ده‌وڵه‌تی کوردی بەجودا. ک����ورد شایس����ته‌ی ده‌وڵه‌ت����ه .به‌اڵم کورد س����ه‌لماندیان ب����ۆ دونیا که ناتوانن ده‌وڵه‌ت به‌ڕێوه‌به‌رن .لێره‌دا دێمه س����ه‌ر جه‌ده‌لی ده‌وڵ����هتو حکوم����هت .پارتی ده‌یه‌وێت بڵێت که په‌یوه‌ندی نیه لەنێوان ده‌وڵ����هتو حکومه‌تدا .ئه‌م تێگه‌یش����تنه تاس����ه‌ر ئێس����قان س����ه‌قه‌ته .ده‌وڵ����هت یانی حکومه‌ت .بۆ نمونه ئه‌گه‌ر ئێس����تا هه‌رێ����م ده‌وڵ����هت بوایه ئ����ه‌وا لەخانه‌ی ده‌وڵه‌ته فاشیله‌کانی دونیادا بو ،چونکه ناتوانێت وه‌اڵمده‌ره‌وه‌ی پێداویستیه‌كانی خه‌ڵکه‌ک����هی بێت .حکوم����داری لەهه‌رێم حکومداریه لەپێن����او بااڵیی نوخبه‌یه‌کی سیاس����یو س����ه‌رکوتکردنی زۆرین����ه لەرێگه‌ی ده‌م چه‌ورکردن ،ترس����اندن یان گه‌وجاندن. لەچه‌ن����د س����اڵی ڕاب����ردودا یه‌کێ����ک لەئارگومێنته به‌هێزه‌کان بۆ سه‌ربه‌خۆیی کورد ئه‌وه‌بوه که ده‌توانن باشتر لەخه‌ڵکانی تر کاروباری خۆی����ان به‌ڕێوه‌به‌رن .به‌اڵم ئ����ه‌م ئارگومێنته ته‌واوب����و .ئهوهی ماوه ئه‌وه‌یه که ئێس����تا پێویستمان پێیانه بۆ جه‌نگی تیرۆر ،ئه‌گینا هیچ جیاوازییان نیه لەگه‌ڵ سیس����ته‌مه‌کانی تری ناوچه‌که‌دا، لەبێتوانای����ی حکوم����داری‌و به‌بااڵگرتنی به‌رژه‌وه‌ندی نوخبهی ده‌سه‌اڵتدار .لێره‌دا سیس����ته‌مێک هه‌یه که بریتیه لەهاوژیانی (س����یمبیوتیک) ئابوریو سیاس����ی .ئه‌م چه‌مکه زۆر ئاڵ����ۆزه بەهیواین لەداهاتودا بتوانین قس����هی لەس����ه‌ر بکه‌ین بەهه‌ردو زمانی کوردی‌و ئینگلیزی. هه‌رێم بەئاراس����ته‌ی ده‌وڵه‌تدا ناڕوات، به‌ڵکو بەئاراسته‌ی بەئامرازبوندا ده‌ڕوات لەچه‌ندین ئاستدا که هه‌مویان لەئه‌نجامدا بەزیانی کورد ده‌ش����کێته‌وه .ئه‌م نوخبه سیاس����یه حکومڕانه ته‌نه����ا به‌رژه‌وه‌ندی خ����ۆیو مناڵه‌کانی ده‌بینێ����ت‌و ئاماده‌یه ک����ورد بەئه‌نفالێکی تردا ب����دات لەپێناو ئه‌و به‌رژه‌وه‌ندیه ته‌س����کانه‌دا .بۆیه هه‌ر شتێک که دێته ئاراوه ده‌بێت لەڕوانگه‌ی به‌رژه‌وه‌ن����دی ئ����ه‌م نوخبه ناسیاس����یه مش����ه‌خۆره‌وه ببینرێ����ت ،ن����ه‌ك خه‌ڵک، چونک����ه خه‌ڵک ته‌نها لەئاس����تی خیتابدا بونیان هه‌یه .ئهوهی پێویسته بوترێت که خه‌ڵک قوربانی نیه .نزیکه‌ی بیست ساڵه کورد باسی فۆکۆ ده‌کات که‌چی که‌سێک نیه بچوکترین تێگه‌یش����تنی لەسیسته‌می فه‌راهه‌مبونی ده‌سه‌اڵت الی فۆکۆ هه‌بێت. ئه‌مه‌ش لێره‌دا بواری نیه .به‌اڵم بەکورتی خه‌ڵک ئه‌کته‌ری سه‌ره‌کی نه‌هامه‌تیه‌کانی خۆیانن.
13
٢٠١٥ساڵی تۆخبونەوەی ناکۆکی رێبین هه‌ردی ساڵێکی پڕ هەورازو نشێومان بەڕێکرد. بەم���ژدەی دەس���ەاڵتدارانی کوردس���تان بوایە ئەبو ساڵی س���ەربەخۆیی ئابوری بێت .س���اڵێک بێت کە چیدی کوردستان پێویس���تی بەدەوڵەتی ناوەن���دی نابێتو ئەتوانێت پایەکانی ئابورییەکی سەربەخۆ بونی���اد بنێ���ت .م���ژدەی دوای ئەمەش بێگوم���ان س���ەربەخۆیی کوردس���تانو نزیکبونەوە بو لەدەوڵەتی س���ەربەخۆی کوردس���تان .بەبێ ئەوەی هیچ کەسێک هیچ نەخش���ەرێگەیەک بۆ دروستکردنی ئەم دەوڵەتە بخاتەڕو. گومان لەس���ەر بیرۆکەی سەربەخۆی ئەوکاتە گەورە بو کە کۆی ئەو سەربەخۆیە ئابوری���ەی هێ���زە دەس���ەاڵتدارەکانی کوردستان بەگش���تیو پارتی دیموکراتی کوردس���تان بەتایبەت���ی وەک مژدەیەک بەخەڵکی���ان ئ���ەدا ،پابەن���دی نەوت���ی کوردستان کراو دەروازەی سەرەکی ئەم نەوت���ەش بەتورکیاوە بەس���ترا .هەرێمی کوردستان رۆژ بەرۆژ لەهەمو ئاستەکاندا بەتورکی���اوە گرێ���درا ،جگە لەس���امانی نەوت ،بازاڕی کوردستان بوەتە بازاڕێکی گەورەی کۆمپانیا جیاوازەکانی تورکیا کە لەبواری جیاوازدا کار ئەکەن .شادەماری ئابوری کوردس���تان پابەندە بەتورکیاوەو هەرکاتێکی���ش ئەم دەوڵەت���ە لەبەر هەر هۆیەک بوە ،روی لەهەرێمی کوردس���تان وەرگەڕان���د ،ئ���ەوا هی���چ ئەڵتەرناتیڤک لەئارادا نیە ک���ە بتوانێت فریای ئابوری کوردس���تان لەه���ەر وەرچەرخانێک���ی سیاسیدا بکەوێت .ساڵی ٢٠١٥ساڵی زۆرتر قوڵکردنەوەی کێشەکانی هەرێمە لەگەڵ بەغ���داو تۆخکردن���ەوەی پەیوەندیەکانی لەگەڵ تورکیا .ئەمە هەموی لەکاتێکدایە کە ئەم دۆخە نەک هیچ خێرێکی ئابوری بۆ کوردستان دەستەبەر نەکردوە ،بەڵکو دەرئەنجامەکان���ی زیاتر قوڵبونەوەی ئەو هەم���و قەیرانە ئابوریانەی���ە کە بەرۆکی هەرێمی کوردس���تانی گرتوە .ئەوە هیچ کە حکومەت توانای تەنانەت موچەدانی کارمەندان���ی خۆی نی���ەو زوربەی پرۆژە ئابوریەکان وەس���تاون ،بەڵکو حکومەت کەوتۆت���ە ژێر ب���اری قەرزێک���ی گەورە کە هیچ ئاس���ۆیەک دی���ار نیە بۆ ئەوەی بتوانێت بەئاسانی لێی رزگار ببێت. ئەوەی سەیرە حکومەتی هەرێم ئامادە نیە ٥٥٠هەزار بەرمی���ل ڕەوانەی عێراق بکات بۆ ئەوەی لەبەرامبەریدا حکومەتی ناوەند بەشە بودجەی هەرێمی کوردستان رەوان���ە ب���کات ،لەکاتێک���دا ناتوانێ���ت بەفرۆش���تنی نزیکەی دو ئەوەندەی ئەو بڕە نەوت���ە بەدنی���ای دەرەوە چارەکی ئەو بەشە بودجەیەش دەستەبەر بکات. کەسیش لەنهێنی ئەم هەنگاوە بلیماتانەیە تێناگات .بۆچی هەرێم هەمو نەوتی خۆی بفرۆشیت ناتوانێت ئەو بڕە پارەیە پەیدا بکات کە عێراق ئامادەیە بەوەرگرتنی٥٥٠ هەزار بەرمیل دابینی بکات؟ ئایا بەعەقڵدا ئەچێت هەمو نەوتی کوردستان کە نزیک دو ئەوەن���دەی ئەو برەی���ە کە عێراق بۆ دابینکردنی بودجەی هەرێم داوای ئەکات، نەتوانێت النیکەم هێندەی ئەو بودجەیە دابین بکات کە حکومەت���ی ناوەندی بۆ هەرێمی ڕەوان���ە ئەکرد؟ ئەگەر ناتوانێت دابین���ی ب���کات .ئەبێ���ت چ حیکمەتێک لەوەدا هەبێت رێکەوتن لەگەڵ حکومەتی ناوەن���دی بەجێبهێڵێتو رو بکەیتە بۆریە نەوتەکان���ی بەرەو تورکی���ا ئەڕۆن؟ گەر ئەش���توانێت دابین���ی بکات ئ���ەی کوا س���امانەکەیو بۆچی حکوم���ەت ئەوەندە ق���ەرزارەو موچەی کارەمەندانیش���ی بۆ دابین ناکرێت؟ ب���ەاڵم ل���ەم پرس���یارانە گرنگت���رو جەوهەریتر ئەوەیە بەڕاست ئێمە ئەتوانین س���ەربەخۆی ئابوری بەدەست بهێنین؟ ئایا س���ەربەخۆیی ئابوری ئەوەیە هەمو رێگەکانی ئابوریمان بەدەس���ت دەوڵەتی تورکیاوە بێتو پابەند بێت بەوەوە تاکەی لێم���ان رازینو (خۆش���یان ئەوێن)؟ ئایا س���ەربەخۆیی ئەوەیە خۆت لەحکومەتی ناون���دی عێراقو بڕیارەکانی بەغدا بە دور بگرێتو بچێتە بەردەم حکومەتی تورکیاو بڕیارەکانی ئەنقەرە؟ بەچ پێودانگێکیش هەڵس���وکەوتی تورکیا لەگ���ەڵ هەرێمدا باشتر ئەبێت لەهەڵسوکەوتی حکومەتی ناوندی بەغدا لەگەڵ هەرێمدا؟ س���اڵی ٢٠١٥بەجێئەهێڵین���و بەڵینی ئ���ەوەی کوردس���تان رو لەئابوریەک���ی س���ەربەخۆ ئەکات ،ئەگۆڕیت بۆ ئەوەی رو لەقەیرانێک���ی قوڵ���ی ئاب���وری بکات
ئەو فەزا سیاسیە نێودەوڵەتیەی بەهۆی روبەڕوبونەوەی داعشەوە دروستبوە نەک نەقۆزراوەتەوە بۆ ئەوەی پێگەی هەرێم لەناو سیاسەتی ناوچەکەدا بەهێزو سەقامگیر بکات، بەڵکو قۆزراوەتەوە بۆ ئەوەی هێزێکی سیاسی نائومێدانە هەوڵبدات کۆنتڕۆڵی خۆی بەسەر چارەنوسی کوردستاندا پتەو بکات ک���ە تەنانەت ناتوانێ���ت خزەمەتگوزاریە س���ەرەتاییەکانی وەک کارەباش بەباشی دابی���ن بکاتو هەمو ش���تەکان ئەڵێن رو لەخراپتریش ئەکات. ل���ەڕوی سیاس���یەوە ئەگەرچ���ی لەروبەڕوبون���ەوەی داعش���دا بەهاوکاری ئەمەری���کاو ئ���ەو هەم���و دەوڵەت���ە ئەوروپی���ەوە توان���راوە بەش���ێکی زۆر لەناوچ���ە کوردس���تانیەکان لەدەس���تی داع���ش رزگاربکرێ���ت ،ب���ەاڵم لەب���ری ئەوەی ئ���ەم روبەڕوبونەوەی���ە هەرێمی کوردس���تان یەکگرتوتر بکات���و ناکۆکی نێ���وان هێ���زەکان بخات���ە پل���ە دوەوە، بەپێچەوانەوە روبەڕوبونەوەکە قۆزرایەوە بۆ ئ���ەوەی حزبێکی بااڵدەس���ت پــێگە حیزبیەکان���ی خۆی پت���ەو بکاتو کودەتا بەسەر ش���ەرعیەتی پەرلەمانو حوکمەتدا بکات���و نەیارە سیاس���یەکەی بەزۆرداری لەحکومەت دەربکاتو سەرۆکی پەرلەمانە شەرعیەکەش���ی بەناش���ەرعی لەقەڵ���ەم ب���دات .روبەڕوبونەوەو س���ەرکەوتنەکان بەسەر داعشدا ،نەک کوردستانی یەکڕیز نەک���رد ،بەڵک���و پێگەکان���ی حیزبێکی دەس���ەاڵتداری پتەوکرد ب���ۆ ئەوەی بێ هیچ ترسو دڵەڕاوکێیەک رایگەیەنێت کە ئ���ەوەی مەکتەبی سیاس���یەکەی بڕیاری ئەدات لەجێی حوکمی پەرلەمانو دادگاو حوکمەت���ە .س���اڵی ٢٠١٥بەجێئەهێڵین بەپەیامی حیزبێکی سیاسیەوە کە ئامادە نیە بەهی���چ رێگەیەک دەس���تەبەرداری دەسەاڵت ببێتو ئامادەیە لەپێناوی حوکی تاکڕەوانەی خۆیدا ،پەنا بۆ هەمو شتیکی خراپ ببات. ئ���ەو ف���ەزا سیاس���یە نێودەوڵەتیەی بەه���ۆی روبەڕوبون���ەوەی داعش���ەوە دروس���تبوە ن���ەک نەقۆزراوەت���ەوە بۆ ئ���ەوەی پێگەی هەرێم لەناو سیاس���ەتی ناوچەک���ەدا بەهێزو س���ەقامگیر بکات، بەڵکو قۆزراوەتەوە ب���ۆ ئەوەی هێزێکی سیاس���ی نائومێدانە هەوڵبدات کۆنتڕۆڵی خۆی بەس���ەر چارەنوس���ی کوردستاندا پتەو بکاتو بەمەش هەرێمی کوردستان دوچاری ناکۆکیو برینێکی قوڵ بکات کە ه���ەر دەرئەنجامێکی هەبێ���ت ،بێگومان بەهێزبونی هەرێمی کوردس���تان نابێت، بەڵک���و الوازکردنو پارچ���ە پارچەکردنی ئەبێ���ت .کۆتاییەکان���ی س���اڵی٢٠١٥ دروس���تکردنەوەو تۆخبونەوەی ناکۆکیو ناتەبایی���ە ک���ە دەرئەنجام���ی خەون���ی کۆنتڕۆڵکردنی سەرەتاسەری کوردستانە لەالیەن هێزێکی سیاسیەوە. بەئابوریەک���ی وێرانو حوکمڕانیەکی بێ یاساو حزبێکی پاوانخوازەوە کە هەرێمی کوردس���تانی بەش���ێوەیەکی راستەقینە دو لەت کردوە ،پێ ئەخەینە ناو س���اڵی ٢٠١٦وە.
12
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
birura.awene@gmail.com
بیروڕا
سمتی کارداشیان‌و ستیانەکەی هەیفا وەهبی عەدنان رەوف
باسکاڵ‌و مەحوی ()١ بلیس باسکاڵ یەکێکە لەنوسەرە ڕۆحانییە گەورەکانی ناو ئەدەبیاتی فەرەنسیی سەدەی هەڤدەهەم .ئەم پیاوە تێکەڵێکە لەخوداناس‌و شاعیر ،لەمەسیحییەکی ڕۆحانیی‌و قەڵەمێکی ئەدەبیی ناس���ک .بەبۆچون���ی من ئەم پیاوە فەرەنس���ییە لەزۆر ڕوەوە لەمەحوی خۆمان دەچێت .بەاڵم ئایا باسکاڵ کێیە؟ باس���کاڵ لەخێزانێک���ی دین���داردا لەدایک دەبێ���ت‌و پەروەردەیەک���ی دینییش دەدرێت، بەاڵم ئەو لەس���ەرەتادا ژیانێکی دونیایی‌و پڕ کەیف‌و س���ەفا دەباتەسەر .لەباتی گرنگیدان بەدین گرنگییەکی گەورە بەزانس���ت ئەدات‌و لەژیانیش���یدا دو ج���ار دیکارت���ی بینی���وە. لەڕوی زانس���تییەوە کۆمەڵێک کتێب لەسەر هاوس���ەنگی هەواو قورسی ش���لەمەنییەکان‌و ئەن���دازەو ماتماتی���ک دەنوس���ێت .بەاڵم دو ڕوداو کاریگەرییەکی گەورە لەس���ەر باسکاڵ بەجێدەهێڵ���ن‌و وایلێدەکەن بگۆڕێت‌و گرنگی بەدی���ن‌و بەخودا ب���دات .یەکەمی���ان مردنی باوکییەت���یو دوهەمی���ان بون���ی خوش���کە گەورەکەیەتی بەڕاهیبە لەدەیرێکدا .کە باوکی باسکاڵ دەمرێت خوشکەکەی بڕیار ئەدات ببێت بەڕاهیبەو ژیانێکی مەس���یحیانەی پڕ زوهدو س���وفییانە بەسەرببات .باس���کاڵ پەیوەندی لەگەڵ خوش���کەکەیدا زۆر خۆش���دەبێت‌و بە بەردەوام���ی س���ەردانی ئ���ەو لەدەیرەکەیدا دەکات .ئەم خوشک‌و برا دڵشکاوە لەو دێرەدا بەسەعات لەگەڵ یەکتریدا قسە دەکەن‌و باس لەدونی���او م���رۆڤ‌و خ���وداو نەهامەتییەکان دەکەن .باس���کاڵ خۆیش���ی لەدوای مردنی باوکییەوە ت���ەواو خەمبار دەبێت .لەگەڕانیدا بەدوای چارەس���ەرێکدا ب���ۆ خەمبارییەکەی باسکاڵ پەنا بۆ ئیمان‌و باوەڕیی دینیی دەبات‌و لەگەڕانەوە بۆ مەس���یحیەتدا ئەو چارەسەرە ئەدۆزێتەوە .ئیتر واز لەکارە زانس���تییەکانی دەهێنێ‌و خۆی بۆ لێکدانەوەی مەس���یحیەت‌و بەگژاچونەوەی بێدین���ی تەرخاندەکات .ئەم ئاڵوگۆڕە فیکری‌و ڕۆحییە باس���کاڵ توش���ی سەرئێش���ەیەکی بەهێزو ب���ەردەوام دەکات‌و تەندروستیش���ی بەتەواوی تێکدەچێت ،بەاڵم ئەو هەموی���ان بەدڵفراوانییەوە قبوڵ دەکات‌و وەک ڕێگای���ەک ب���ۆ نزیکبون���ەوە لەخ���ودا تەماش���ایان دەکات .لەماوەیەک���ی کورت���دا ژمارەیەکی زۆر نوسین لەسەر دین بەگشتیی‌و مەس���یحیەت بەتایبەتیی باڵودەکاتەوەو وەک خوداناسێکی گەورە ناوبانگ پەیدادەکات .لەم قۆناغە تازەیەی ژیانیدا گاڵتەی بەزانس���ت‌و کارەکانی خۆی دێت‌و تا ئەو ش���وێنە زانست قبوڵدەکات کە ب���اوەڕە دینییەکەی بەهێزتر بکات .باسکاڵ لەکۆتاییەکانی ژیانیدا دەبێتە بونەوەرێک���ی هێجگار حەس���اس‌و ماوەیەکی ک���ورت بەر لەمردنی ماڵەک���ەی خۆی لەگەڵ خێزانێکی هەژاردا ،پیاوێک‌و ژن‌و مناڵەکانی، بەشدەکات. پرس���یاری ه���ەرە س���ەرەکیی‌و بنەڕەتیی لەفیکری باسکاڵدا ئەوەیە ئایا ئینسان چۆن ژی���ان‌و ئەخالقی خۆی ڕێکبخات؟ چ فۆرمێک بەژیانی خۆی ب���دات‌و چ ژیانێکی ئەخالقیی هەڵبژێرێ���ت؟ باس���کاڵ زۆر ڕق���ی لەدین���ی رەسمیی‌و ئەرتۆدۆکسییە ،ڕاشی وایە ڕێزگرتن لەدینی رەسمیی لەبەرئەوەی دینی ڕەسمییە، ئەوپەڕی بەدڕەوش���تییە .الی باسکاڵ خودا ش���تێک نیی���ە لەڕێ���گای عەقڵەوە هەس���ت بەبون���ی بکرێت ،مرۆڤ لەڕێ���گای عەقڵەوە بەخ���ودا ن���اگات .باس���کاڵ گاڵتەیەکی زۆر بەو ئیماندارانە دەکات کە دەڵێن تەماش���ای سروش���ت بکەن ،تەماشای مانگ‌و ئەستێرەو ئاس���مان بکەن ،ئەوکات بۆتان دەردەکەوێت خودا چەند گەورەیەو چ توانایەکی بێکۆتایی هەیە .باس���کاڵ لەوەاڵمی ئەمجۆرە کەسانەدا ئەنوسێت "تەماشای هەمو شوێنەکان دەکەم چاوەکانم جگە لەتاریکییەکی گەورە هیچیدی نابینێت .هەمو ئەو ش���تانەی لەسروشتا هەن مایەی گوم���ان‌و س���ەرچاوەی دڵەڕاوکێن". باسکاڵ پێیوایە ئەوەی بەدوای خودادا بگەڕێت نابێت باس لەسروشت بکات ،چونکە تێڕامان لەسروشت جگە لەتەماشاکردنی تاریکاییەکی ئەس���تور ش���تێکی دیکە نییە .الی باسکاڵ مرۆڤ بۆئ���ەوەی لەخوداو لەئیم���ان بگات، نابێت بەزمانی سروش���ت‌و عەقڵ‌و سەلماندن بدوێت .خودا ش���تێک نیی���ە لەڕێی عەقڵەوە مرۆڤ پێیب���گات ،بەڵکو ش���تێکە لەڕێگای دڵەوە دەیناس���ێت .دڵ هەست بەبونی خودا ئەکات ،هەس���تکردنێک ناکرێت ئەرگومێنتی عەقڵی بۆبهێنینەوە .بەبۆچونی باسکاڵ لەناو بێ دینیی‌و بێ خوداییدا سادەگۆیی‌و جۆرێک لەگێلیەت���ی هەیە ،چونکە بێدینی پابەس���تە بەلێکدانەوەی عەقڵییەوە. الی باس���کاڵ ب���ون ی���ان نەبون���ی باوەڕ مەس���ەلەیەکی س���ادە نیی���ە ،چونکە ئەگەر
بەبۆچونی باسکاڵ ئینسانی باوەڕدار لەشەڕێکی بەردەوامدایە لەنێوان ئەم دو الیەنەدا ،لەنێوان ئەوەی حەواس‌و عەقڵ‌و هەستەکانی پێیدەڵێن‌و لەگەڵ ئەوەدا کە ئیمان یان باوەڕ پێیدەڵێن ئینس���ان باوەڕی هەبێت ،ب���اوەڕی بەوەبێت کە نەفس���ی ئینس���انی نەفس���ێکی نەمرە، دەمرێ���ت‌و زین���دو دەبێتەوە ،ی���ان باوەڕی بەهەندێ���ک پێگەو بنەمای دینایانەی ئەخالق هەبێ���ت ،ژیان���ی بەش���ێوەیەک ڕێکدەخات تەواو جیاواز لەکەس���ێک کە ئ���ەو ئیمانەی نەبێت .باس���کاڵ خۆیش���ی ئ���ەو گومانەی هەبوە کە ژیانی بەوجۆرە ڕێکخس���تبێت کە لەگەڵ ب���اوەڕی دینیی‌و دینداریدا گونجابێت. بەبۆچونی باسکاڵ ئینسان ناتوانێت لەنێوان بون‌و نەبون���ی ئیماندا بێالی���ەن بمێنێتەوە، پێویس���تە یەکێکیان هەڵبژێرێت .مرۆڤ یان ئەوەت���ە وا دەجوڵێت���ەوە وەک ئەوەی دین ش���تێکی ڕاس���تەقینەیەو هەیە ،یان ئەوەتا واهەڵسوکەوت دەکات وەک ئەوەی دین بونی نەبێ���ت .مرۆڤ ناتوانێت لەنێوان ئەم دوانەدا بێالیەن بێت. باسکاڵ تائەو شوێنە دەڕوات کە بڵێت بەبێ مەس���یحیەت ناتوانین نە لەئینسان تێبگەین نە لەبون .لەبارەی ئینس���انەوە دەنوس���ێت "ئینسان وەک چڵە قامیشێک وایە ،الوازترین شتی ناو سروش���تە" بەاڵم ئەم چڵەقامیشە "ئەتوانێ���ت بیربکاتەوە ".ئەم چڵە قامیش���ە بەغەری���زە دەزانێت کە هێ���زی بیرکردنەوەو بەرخوردی هەیە ،ئەتوانێت پرس���یار بکاتو ب���ەدوای وەاڵمی پرسیارەکانیش���دا بگەڕێت. مرۆڤی باس���کاڵیی وزەی ئەخالقیی‌و مەیلی دینی���ی ناوەکی���ی هەی���ەو ئەمان���ەش وای لێدەک���ەن لەدۆخێکی ئیالهی���دا بژی .بەاڵم م���رۆڤ الی باس���کاڵ تەنه���ا بیرناکاتەوەو تەنها تێڕانامێنێت ،بەڵکو ڕاس���تییە سادەو قورس���ەکانیش دەناسێت .بۆ نمونە دەزانێت الش���ەیەکی فانیی هەیە ،دەزانێت هەڵچون‌و داچون���ی دەرونیی بەهێزی هەی���ە ،دەزانێت حەزی خراپ‌و نالەباری تێدایە ،عەیب‌و عاری زۆری هەیە .واتە ئینس���ان هەردو دیوەکەی خۆی دەناس���ێت ،دەزانێ���ت بونەوەرێکی دو ڕوخس���ارە .بەاڵم لەدیدی باسکاڵدا ،ئینسان خۆی ناناس���ێت گەر دڵی پڕ نەبێت لەئیمان. گەردونیش وەک ئینسان هەمان دو ڕوخساری هەیە .لەس���ەرێکەوە ئ���اکاری مەزن‌و جوانی هەی���ە ،بەاڵم لەس���ەرێکی دیک���ەوە ئاکاری خراپی پڕ دەردو نەهامەتیشی هەیە. بەبۆچونی باس���کاڵ ئینس���انی ب���اوەڕدار لەش���ەڕێکی بەردەوامدایە لەنێ���وان ئەم دو الیەن���ەدا ،لەنێوان ئەوەی ح���ەواس‌و عەقڵ‌و هەس���تەکانی پێیدەڵێن‌و لەگ���ەڵ ئەوەدا کە ئیمان یان باوەڕ پێیدەڵێن .هەریەکێک لەمانە شتێکی جیاواز بەمرۆڤ دەڵێن‌و بەئاراستەی جیاوازدا دەیجوڵێنن .ئیمان خوداپەرستیی‌و دینداری���یو پش���تکردنە دونی���ای پێدەڵێت، هەس���تەکانیش دەیخەنە ن���او دونیاو لەزەتی فرەج���ۆری ش���تەکان‌و پەیوەندییەکان���ەوە. مرۆڤ کۆپیەکی ڕاس���تەقینەی ئادەمە ،بەاڵم ئینس���انی ئیماندار نابێت ئەزمونەکەی ئادەم دوبارە بکاتەوە ،نابێت دەست بۆ ئەو شتانە ببات کە نابێت دەستیان بۆببرێت ،ئینسانی باوەڕدار ئینسانێکە غروری ئادەمی تێدانییە.
لەسەده‌ی بیستەمدا فایەق بێکەس دەیوت "سەدەی بیستەمە کوردە غیرەتێ لەخ����ەو ڕاپەڕە ،هەوڵ����ێ ،هیمەتێ س����وکی هەت����ا ک����ەی؟ ن����اوێ، حورمەتێ هۆش‌و بیرت بێ ،پیاوی ژیرت بێ لەجێی سەربەس����تی ،بۆچ زنجیرت بێ؟
میدیاکانی باشور سەرقاڵی سمتی کیم کارداشیان‌و ستیانەکەی هەیفا وەهبین‌و بێئاگا لەوەی ،وا ئەردۆگان ڕەگ‌و ڕیشە‌و شادەماری ژیانیان دەبڕێتەوە
دیارە بێکەس ئ����اگاداری الوازی هەس����تی نەتەوایەت����یو پارچ����ە پارچەی����یو بێس����ەرە‌و بەرەی����ی کوردان بوە له‌سەدەکانی ڕابردودا، س����ەدەی بیستەم س����ەدەی هاتنی ڕۆژنام����ەو گۆڤ����ارو رادی����ۆ بوە بۆ کوردستان‌و سەدەی لەخەوهەستان‌و بەئاگاهاتنەوە بوە ،جەنگی جیهانیو ڕوخان‌و لەناوچونی عوسمانییه‌کان زەنگێکی هێن����دە بەهێز بوە ،ئیدی نوس����تن وەک����و بێک����ەس دەڵێت ئێستا س����ەدەی بیس����ت‌و یەکە، "سوکی‌و بێ ناوی‌و بێحورمەتی بوە. هەربۆیە بیکەس دەستی له‌هونەر‌و س����ەدەی ئینتەرنێت‌و س����ەتەالیت‌و تەکنیکی ش����یعر ب����ەرداوە‌و هەمو خێرایی‌و به‌جیهانی بونە ،س����ەدەی هی����زی خۆی ب����ۆ به‌ئاگاهێنانەوەی ڕاپەڕین‌و سەربەخۆیی‌و ڕزگارییە. ئەگ����ەر نوس����تن لەس����ەدەی کورد ب����ەکار هێناوە .لەس����ەدەی بیستەمدا میلەتێک نوستبێت ئیدی بیس����تەمدا بێغیرەتی بوبێت ،ئەی قافیی����ەو وێن����ەی ش����یعری‌و یاری لەسەدەی بیست‌و یەکدا دەبێت چی ک����ردن به‌زم����ان‌و ...چ مانایەکیان بێت؟ هەتا ئێس����تاش باشور هەر نوس����توە ،هەر مەحکومی عەجەم‌و دەمێنێت؟.
سوخرەکێش����ی ئالی عوسمانە .هەر وەکو هەمیش����ە دەس����تی ڕاستمان دەبڕن‌و دەس����تی چەپمان دەنێینە س����ەر کاڵوەکەمان تاکو با نەیبات. ل����ه‌دوای ڕوخان����ی ئیمپراتۆریەتی ساسانییەوە بۆ یەک جاریش کورد نەیتوانیوە شۆڕش����ی سەرتاسەری بکات .هەمیشە له‌گۆشەیەکی بچوکی کوردستاندا سەرهەڵدان‌و ڕاپەڕینی جەماوەری کراوە ،بەشەکانی دیکە ئەگەر دژی شۆڕش نەوەستابێتن ئەوا جگە لەسەیرکەرێکی ئاسایی زیاتر شتێکی دیکە نەبوه .هەر ئەمەیشە هۆکاری به‌بندەستی مانەوەی کورد، ئەگین����ا چۆن چل ملیۆن مرۆڤ ڕام دەکرێت ،چ هێزێک دەتوانێت نەک چ����ل ملی����ۆن م����رۆڤ ،بەڵکو چل ملیۆن مریش����ک بکات به‌کۆیلە؟!. بێگوم����ان پارت����ە سیاس����ییەکان ڕۆڵێکی گەورەیان بینوە له‌بێدەنگ ک����ردن‌و چاوپۆش����یکردنی گەل����ی کورد له‌ڕش����تنی خوێنی براکانیان. ئەمەیش تۆمارێکی ڕەشە له‌مێژوی پارتی سیاسی کوردیداو هەر رۆژێک کورد لەخ����ەو ڕابێ����ت ،دادگاییان دەکات‌و ناوی زۆرێ����ک لەو پارتانە دەخات����ەوە ش����وێنی خ����ۆی ک����ە زبڵدانی مێژوە .به‌دوریش����ی نازانم گۆڕی زۆرێک له‌س����ەرکردە‌و رابەری ک����ورد هەڵبدرێت����ەوە ناوەکانی����ان له‌سەرکردە‌و ڕابەروە بکرێتە خائین‌و خۆفرۆش‌و نیشتیمان فرۆش .بەاڵم هێشتا زۆر زوە بۆ ئەو ڕۆژە‌و ئەمە باس����ێکی دیکەیەو من ئێستا باسی
ئەو خەوە قوڵەی گەل دەکەم. ئەردۆگان بەبێ سڵەمینەوە له‌هیچ ش����تێک‌و بەبێ گوێدانە کاردانەوەی گەل����ی کورد دەڵێ����ت "ڕێگا نادەین کورد له‌ڕۆژئ����اوا به‌مافەکانی خۆی بگات .باکوری نوقمی خوێن‌و باروت ک����ردوە .دەس����تی بەس����ەر نیوەی باش����وردا گرتوە .ئەگەر ئەردۆگان س����ودمەندی یەکەمی نەوتی باشور نەبێت ئەوا بەدڵنیاییەوە سودمەندی دوهەمە .به‌پارەی باش����ور ش����ەڕی باکورو باشور‌و رۆژئاوای کوردستان دەکات .زۆرترین کۆمپانیای تورکی له‌باش����ورن ،زۆرترین ش����تومەکی تورکیا له‌باشور س����اغ دەکرێتەوە. باش����وریش نوس����توە‌و ڕاناپەڕێت، ڕێپێوان ناکات ،ڕێگا له‌هاتنی سوپای تورکی����ا بۆ باش����وری کوردس����تان ناگرێت ،بایکۆتی ماس����ت‌و پەنیر‌و جبس‌و گوڵەبەڕۆژەی بەس����ەرچوی تورکی ناکات‌و له‌خەوێکی قوڵدایە‌و خەونی����ش به‌ئ����ازادیو ڕزگارییەوە دەبینێت!. میدیا ئازاد‌و نیشتیمانپەروەرەکانی باش����وریش کەمترین قس����ە لەسەر قەسابخانەکانی باکوری کوردستان دەک����ەن ،هێندەی میدیا بیانییەکان بایەخیان به‌هەواڵی ماڵوێرانییەکانی باکوری بریندار نەداوە .میدیاکانی باش����ور س����ەرقاڵی س����متی کی����م کارداش����یان‌و س����تیانەکەی هەیفا وەهبین‌و بێئاگا لەوەی ،وا ئەردۆگان ڕەگ‌و ڕیش����ەو ش����ادەماری ژیانیان دەبڕێتەوە.
HDو عه‌قڵ نه‌جات نوری له‌ڕۆژی س���ه‌رهه‌ڵدانی زانس���ت‌و ته‌كنه‌لۆژی���اوه كه ب���ه‌رده‌وام خۆی نوێكردۆت���هوهو له‌بره‌ودان���دا بوه، هه‌میش���ه ش���تی نوێی خس���تۆته ده‌ره‌وه‌ی خ���ۆیو لێنه‌گ���ه‌ڕاوه له‌شوێنكدا بوه‌ستێت‌و په‌كی بكه‌وێت، كه ئه‌مه‌ش به‌رهه‌م���ی بیری مرۆڤ خۆی بوه نه‌ك له‌ش���وێنێكی تره‌وه هاتبێت‌و به‌س���ه‌ریدا سه‌پێندرابێت، ئه‌م ئامێره نوێیان���ه كه په‌یوه‌ندی به‌زانس���ت‌و ته‌كنه‌لۆژی���اوه هه‌ی���ه زۆركات بۆته هۆكارێك بۆ تێڕامانی مرۆڤه‌كانی ترو ب���ڕوا بهوه هێنراوه كه عه‌ق���ڵ له‌توانایدایه زۆر ش���تی گرن���گ ب���ۆ خزمه‌ت���ی مرۆڤایه‌تی بهێنێته دی‌و م���رۆڤ به‌و ئومێده‌وه ژیاوه تا بتوانێت س���ود له‌م زانسته وه‌ربگرێ���ت‌و بیكات���ه رێگاچاره‌یه‌ك ب���ۆ رزگاربونی خۆی ل���ه‌زۆر هۆكار ك���ه بونه‌ته چه‌وس���اندنه‌وه‌ی له‌ناو ده‌سه‌اڵته جۆربه‌جۆره‌كاندا ،ده‌كرێت بڵێین ئه‌م ئامێرانه هۆكارێكی گرنگ بون بۆ گه‌یاندن���ی ده‌نگی ئازاردراو چه‌وساوه‌كان له‌ژێر ده‌سه‌اڵتی رژێمه فاشی‌و دیكتاتۆره‌كاندا ،هیچ گومانیش نی���ه كه له‌گه‌ڵ گه‌ش���هی زانس���تدا تاكو ئێس���تا له‌زۆر شوێن مرۆڤه‌كان بێبه‌زه‌ییان���ه ده‌چه‌وس���ێندرێنه‌وه‌و توشی سزاو ئازاردان ده‌بن. بۆ ئه‌مه ده‌بێت له‌خۆمان بپرسین پرس���ی ئێم���هی ك���ورد له‌كوێدایه له‌م هه‌رێمه‌دا؟ ئێمه پێویس���تیمان به‌گۆڕین���ی كه‌ناڵه ئاس���مانیه‌كانه به‌سیس���ته‌می HDی ی���ان گۆڕینی عه‌قڵ؟ كه كه‌ناڵێك ده‌كه‌ین به HD یان به‌و سیسته‌مه كاری پێده‌كرێت به‌واتای گۆڕینی ژیانی هه‌مو كۆمه‌ڵگا نیهو ناتوانین مرۆڤه‌كانی ئه‌م هه‌رێمه ب���هوه ش���ادبكه‌ین كه سیس���ته‌مه كۆنه‌ك���ه ده‌گۆڕین به‌سیس���ته‌مێكی نوێتر بۆ گه‌یاندن‌و په‌یوه‌ندییه‌كان، چونكه لێره راس���ته سیس���ته‌مه‌كه گ���ۆڕدراوه به‌نوێ ب���ه‌اڵم عه‌قڵه‌كان هه‌ر به‌كۆنی‌و داخراوه‌یی ماونه‌ته‌وه‌‌و له‌ژێر گۆڕینی ن���اوی كه‌ناڵه‌كاندا به HDئه‌و عه‌قڵیه‌ته كوشنده‌یه ماوه كه مه‌رامی چه‌وس���اندنه‌وه‌ی زیاتری هه‌یه نه‌ك خزمه‌تكردن به‌كۆمه‌ڵگا، له‌په‌راوێ���زی ئه‌م���ه‌دا خاوه‌نی ئه‌م كه‌نااڵن���ه ده‌زانن له‌ن���او كۆمه‌ڵگادا چه‌ند س���ته‌م‌و غ���ه‌دری كوش���نده له‌خه‌ڵ���ك ده‌كرێت له‌الی���ه‌ن مرۆڤه
عه‌قڵ مرۆدۆكانی نزیك له‌خۆیانه‌وه، جێگه‌ی بڕوانیه‌‌و ناكرێت مرۆڤه‌كانمان له‌ژیانێك���ی تاریك���دا بژی���ن‌و هه‌مو ته‌مه‌نیان پڕبێ���ت له‌نادادپه‌روه‌ری، كه‌چی وێنه‌كان به‌سیس���ته‌می HD ببینن‌و وابزانین ئه‌مه گۆڕینی عه‌قڵی ده‌س���ه‌اڵتدارانی كوردیش���ه ،ئێمه پێش ئه‌م سیس���ته‌مانه پێویستیمان به‌دروس���تكردنه‌وه‌ی مرۆڤ���ه لێره، ده‌بێ���ت له‌پێش���دا خزمه‌ت���ی ته‌نه نه‌رمه‌كان ك���ه (مرۆڤه‌كانن) بكرێت نه‌ك بای���ه‌خ بدرێت به‌ته‌نه ره‌قه‌كان كه(كه‌ن���اڵو باڵه‌خان���ه بیس���ت نهۆمیه‌كانی) به‌ر پرسه‌كانن. مرۆڤی كوردی ئێمه به‌درێژای زیاتر له‌حه‌فتا س���اڵه له‌الیه‌ن رژێمه‌كانی عێراقو دواتریش له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵتی شۆڕش���گێڕه‌كانی ك���ورد خۆی���هوه كه له‌س���اڵی 1991هوه ده‌سه‌اڵتیان گرتۆته ده‌ست ده‌چه‌وسێندرێنه‌وه، گه‌ڕان���هوهی ئ���ه‌م مرۆڤه بۆ س���ه‌ر رێگا راس���ته‌كه‌ی خ���ۆی كه خۆی له‌دادپ���ه‌روه‌ری‌و خزمه‌تكردن���دا ده‌بینێته‌وه له‌ئێس���تادا پێویس���تی به‌گۆڕین���ی ئ���هو عه‌قاڵنه‌ی���ه ك���ه س���ته‌مكاری به‌هه‌رم دێنن ،گۆڕینی كه‌ناڵ���ه‌كان هۆكارنین بۆ هێنانه‌دی دادپ���ه‌روه‌ری له‌ناو ئه‌م ده‌س���ه‌اڵته شكس���تخواردو وێرانه‌دا ،ئێمه چی له‌ته‌له‌فیزیۆنی HDبكه‌ین كه له‌الیه‌ن ده‌سه‌اڵته خۆجێیه‌كه‌ی كورد خۆیه‌وه رۆژانه مرۆڤی كورد كراوته‌وه ئامانج‌و ره‌نج���ی به‌ت���ااڵن ده‌برێ���ت‌و تادێ رۆژه‌كانی ب���ه‌ره‌و تاریكی ده‌برێت، ده‌كرێ���ت هه‌موم���ان كه‌ناڵ���ه‌كان به‌ڕه‌ش‌و سپی ببینین به‌اڵم په‌یڕه‌وی سیس���ته‌می دادپ���ه‌روه‌ری‌و گۆڕینی عه‌قڵ بكرێت ب���ۆ خزمه‌تكردنی ئه‌م خه‌ڵكه به‌شخوراوه ،مرۆڤی الی ئێمه ئ���هوهی ال گرنگ نیه زانس���ت چی به‌رهه‌م دێنێت له‌ئێستادا نزیك له‌مه ده‌یه‌وێت عه‌قڵی ده‌س���ه‌اڵتداره‌كانی ك���ورد خ���ۆی وه‌ك���و عه‌قڵ���ی ده‌سه‌اڵتداره‌كانی دونیای پێشكه‌وتو بگۆڕدرێت‌و ئه‌و عه‌قڵه بخرێته خزمه‌ت ژیان���ی نه‌وه‌كانیه‌وه ،نه‌ك زانس���ت له‌الی���ه‌ك گه‌ش���ه‌بكات‌و كه‌ناڵه‌كان جوانتر وێنه‌كان پیشان بده‌ن به‌اڵم سته‌مكاری له‌ناویاندا كه‌م نه‌بێته‌وه‌و تابێ���ت زیات���ر ژیانی���ان تێكبدات، چونكه له‌زۆر ش���وێن ئیتر زانست‌و سته‌مكاری پێكهوه هه‌ڵناكه‌ن ،هیچ گرن���گ نیه بۆ ئێمه ه���هواڵو فیلم‌و گۆرانی‌و به‌رنامه جۆربه‌جۆره‌كانی تر له‌شاش���هی TVكانه‌وه به‌سیسته‌می
ئهوهی ئێستا هه‌ی ه خه‌ڵك كارو نان‌و خزمه‌تی ده‌وێت نه‌ك كه‌ناڵی HDو گۆڕینی سیسته‌مه‌كان له‌الیه‌ن چه‌وسێنه‌رانیانه‌وه، خه‌ڵك ئازادییان ده‌وێت نه‌ك تاریك‌و نائومێدی ،خه‌ڵك چی له‌وێنه‌ی HD بكات له‌كاتێكدا ماڵه‌كانیان پڕبێت له‌نه‌بونی HDی ی���ان هه‌ر سیس���ته‌مێكی تر ببینی���ن ،ئه‌مان���ه نابن���ه ناونان بۆ كۆتاییهێن���ان به‌س���ته‌م‌و گه‌نده‌ڵی، ئهوهی مرۆڤی ئێمه دروستده‌كاته‌وه خزمه‌تكردنه به‌ته‌ن���ه نه‌رمه‌كان كه خۆی ل���ه‌رۆح‌و گیانی مرۆڤی ئێمه‌دا ده‌بینێت���هوه ن���ه‌ك خزمه‌تكردن به ته‌نه ره‌قه‌كان كه خۆی له‌س���ه‌حنی كه‌ناڵ���ه ئاس���مانیه‌كان‌و باڵه‌خانه‌ی به‌رزو دروس���تكردنی بازاڕی گه‌وره‌و هۆڵی مۆدێرن���دا ده‌بینێته‌وه كه هی سیاسیه مش���ه‌خۆرو بازرگانه‌كانن، ئه‌وانه‌ی ئه‌م سیسته‌مه به‌كارده‌هێنن ده‌بێت پرسی عه‌قڵیش له‌الی خۆیان چاره‌س���ه‌ر بك���ه‌ن ،چونك���ه چه‌ند زانس���ت‌و ته‌كنه‌لۆژیا بروه‌ی هه‌بێت زۆر له‌وه زیاتریش عه‌قڵ پێویستی به به‌خۆداچونه‌وه‌و گۆڕین هه‌یه ،گۆڕین به‌و مانایه‌ی ك���ه ده‌كرێت له‌خۆتان
بپرسن ده‌ش���ێت هیچ كه‌ناڵێك لێره بونی نه‌بێ���ت‌و خه‌ڵك ده‌ژین ،به‌اڵم ده‌یان كه‌ناڵ���ی HDتان هه‌بێت كه نان‌و دادپه‌وه‌ری نه‌بو خه‌ڵك ناتوانن بژی���ن‌و هه‌مو ئه‌و كه‌نااڵن���ه ناكه‌ته له‌ته نانێك���ی ره‌ق له‌الیان ،مرۆڤی عاقڵ سه‌ره‌تا گفتوگۆ له‌سه‌ر شتێك ده‌كات كه خزمه‌ت به‌كۆمه‌اڵنی خه‌ڵك بكات‌و بتوانێت س���ه‌رچاوه‌كانی ژێر ده‌ستی خۆی له‌پێناو دادپه‌روه‌ریدا بخات���ه خزم���هت خه‌ڵك���هوه ،ئه‌مه ه���ۆكاره ب���ۆ گۆڕین���ی عه‌قڵ نه‌ك گۆڕینی شته مردوه‌كانی تر ،ناكرێت ژیانی هه‌زاران منداڵو ژن‌و پیاو لێره تێكبدرێت ،س���ه‌رچاوه‌كانی ژیانیان ل���ێ ح���ه‌رام بكرێت كه‌چ���ی هه‌وڵ بۆ ش���تێك بدرێت كه هیچ له‌ژیانی ئه‌و خه‌ڵكه ناگۆڕێ���ت ،بیركردنه‌وه له‌ژیان���ی خه‌ڵك‌و گه‌ڕان���هوهی ئه‌و خه‌ڵكه بۆ ناو سیسته‌مێكی عه‌قاڵنی ده‌س���ه‌اڵتدار‌و دورخستنه‌وه‌ی مرۆڤه مش���ه‌خۆره‌كان له‌سه‌ر رێگای ژیانی خه‌ڵك كه بۆ زیاتر له‌بیس���ت‌و چوار ساڵه ئازاری ویژدان‌و رۆحی خه‌ڵك ده‌ده‌ن ،ده‌كرێ���ت ئه‌مه به گۆڕینی عه‌قڵ‌‌و خزمه‌تك���ردن بێته ژماردن، ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌م���ه خه‌ڵ���ك هه‌مو كه‌ناڵه HDیه‌كان نا گۆڕێته‌وه به‌ئه‌و برینانه‌ی كه سااڵنێكه له‌سه‌ر ده‌ستی مش���ه‌خۆره شۆڕش���گێڕه‌كانی ن���او كۆمه‌ڵگادا كه‌وتۆته سه‌ر گیانیان.. ئ���ه‌وه‌ش ل���ه‌الی خه‌ڵ���ك جێگه‌ی بڕوا نی���ه تۆ بته‌وێ���ت كه‌ناڵه‌كانت بگۆڕی���ت ب���هHDو هێش���تا خه‌ڵك وه‌كو كۆیله ته‌ماشا بكه‌یت‌و له‌سه‌ر ژیانه ئازاراویه‌كه‌یان گیرفانی خۆت پڕبكه‌ی���ت ..جێگه‌ی گوم���ان نیهو دورنیه لێره ناعه‌قاڵنی به‌رپرسه‌كان‌و سیسته‌می HDی پێكهوه ئه‌وه‌نده‌ی تر خه‌ڵك توشی ئازارو چه‌وساندنه‌وه نه‌كه‌ن ،ئهوهی ئێس���تا هه‌یه خه‌ڵك كارو ن���ان‌و خزمه‌ت���ی ده‌وێت نه‌ك كه‌ناڵی HDو گۆڕینی سیسته‌مه‌كان له‌الیه‌ن چه‌وس���ێنه‌رانیانه‌وه ،خه‌ڵك ئازادیی���ان ده‌وێ���ت ن���ه‌ك تاریك‌و نائومێ���دی ،خه‌ڵك چ���ی له‌وێنه‌ی HDب���كات له‌كاتێك���دا ماڵه‌كانیان پڕبێت له‌نه‌بون���ی ...ئه‌مه جیاوازیه گه‌وره‌كانی ئێمه‌ی���ه له‌گه‌ڵ دونیای ده‌ره‌وه‌ی پێشكه‌وتودا ...ئهوهی بۆ خه‌ڵك له‌ئێس���تادا گرنكه ئه‌مه‌یه با خاوه‌نی ئ���هو كه‌ناڵه HDكوردیانه عه‌قڵیان بگۆڕن‌و ئیتر له‌رێگه‌ی ئه‌م كه‌نااڵنه‌وه گه‌م���ه به ژیان‌و رۆحیان نه‌كه‌ن.
ته‌ندروستی tandrostyawene@gmail.com
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
به‌م هه‌نگاوان ه په‌ستان ی ده‌رونیت كه‌م بكه‌ره‌وه
15
.1وه‌رزش كردن ی وه‌رزش كردن له‌په‌س���تانی ده‌رون ده‌تپارێزێ���ت به‌تایبه‌تی رێكردن به‌پێ‌‌و مه‌له‌كردن. .2نان خواردن ی ێ خ���واردن كاریگه‌ری باش��� هه‌ند هه‌یه له‌سه‌ر جه‌سته وه‌ك مه‌گنسیۆم‌و كالس���یۆم‌و ڤیتامین ب���ی ،له‌وان ه مۆزو ی ش���یرو گێزو برۆكل���یو به‌رهه‌مه‌كان گه‌نم. .3پێكه‌نین له‌كاتی پێكه‌نین مادده‌ی سیرۆتونین ی هه‌ی ه ده‌رده‌درێ���ت ك ه رۆڵێكی گرینگ له‌رێكخستنی مه‌زاج چونك ه ئه‌و مادده‌ی ه ی خۆشی ناسراوه. به‌هۆرمۆن .4چا ی كوپێ���ك چ���ا خواردن���هوه ی ئارامكه‌ره‌وه‌ی��� ه ب���ه‌وه‌ش په‌س���تان ده‌رونی كه‌مترده‌كاته‌وه. .5ته‌ماشاكردنی وێنه‌ی پشوه‌كان كاتێك به‌ناو ئ���هو وێنانه ده‌گه‌ڕێیت ی گه‌ش���ت‌و خۆشیدا گرتوته، ك ه له‌كات ی خۆش���ت ئارام ده‌بیته‌وه‌و هه‌س���تێك الدروست ده‌بێت. .6خه‌و ی یه‌كێك ه له‌پێویستێكانی ئارامبونه‌وه ده‌رون‌و نه‌مانی په‌ستانه‌كان. .7چێشت لێنان. خۆس���ه‌رقاڵكردن به‌چێشت لێنانه‌و‌ه ی ی باش���هو تاراده‌یه‌ك ئارامكه‌ره‌وه‌یه‌ك زۆر له په‌ستان به‌دورت ده‌كات.
ئه‌گه‌ر هه‌ستت به‌‌مان ه کرد ئه‌وا كه‌م خوێنیت
ئایا ئه‌زانی به‌م شێوه‌ی ه ئازاری شان‌و ملت نامێنێت ی ی شان‌و مل یه‌كێك ه له‌وئازارانه ئازا ك ه زۆر ب�ڵ�اوه له‌ناو خه‌ڵكدا كێش���هو ێ جار ناڕه‌حه‌تی دروست ده‌كات ،هه‌ند ئه‌م ئازاره پێویست به‌پزیشك ناكات‌و ی رۆژان��� ه ئه‌و ئازاران ه ێ رۆتین به‌هه‌ند نامێنێت. ی مای���و .1به‌پێ���ی ئامۆژگاریه‌كان��� كلینیك ،هه‌ركاتێ هه‌ستت به‌ئازار كرد پشو وه‌ربگره. .2س���ه‌رینه‌كه‌ت بگۆڕ‌ه ئه‌گه‌ر پێی ناڕه‌حه‌تیت. ی ئازاری مل .3یه‌كێك له‌هۆكاره‌كان ی به‌كارهێنانی كۆمپیوته‌ر به‌ش���ێوه‌یه‌ك ی گۆنج���او هه‌ڵ���ه ،هه‌ربۆی��� ه ش���ێوه به‌كاربێن ه له‌كاتی دانیش���تنت له‌س���ه‌ر كۆمپیوت���ه‌ر به‌ش���ێوه‌یه‌ك كۆت���ای ی چاوت كۆمپیوته‌ره‌كه‌ت له‌سه‌ر ئاست ی بێتو شانی كورسییه‌كه‌ت كۆتاییه‌كه له‌س���ه‌ر كۆتای شانت بێتو قاچه‌كانت ی بێت. له‌سه‌ر زه‌و ی ده‌رمانی ئازارو .4باشتر وای ه له‌بر ی ح���ه‌ب س���اردكه‌ره‌و‌ه یاخ���ود گه‌رم ی ئازار. به‌كاربێنه بۆ شوێن ی پێویست‌و تایبه‌ت به‌كار .5راهێنان ی ی ماس���ولكه‌كان بێن���ه بۆبه‌هێز كردن شان‌ومل.
سودی خواردنی کواڵو
ی كه‌می ئۆكس���جین‌و ی ئه‌وی���ش به‌ه���ۆ ی كه‌مخوێن��� ی نیش���انه‌كان زۆرب��� ه ی هێ���واش هێواش ده‌س���ت پێ���ده‌كات ،خۆراك كه ناگات به به‌ش ه جیاوازه‌كان ی جه‌ست ه . له‌چاره‌س���ه‌رنه‌كردنی نیش���انه‌كان زه‌ردبونی جه‌سته‌و پێست ،چونك هی هه‌ی��� ه ی زۆر ی ئه‌گ���ه‌ر كه‌مخوێن��� ی خوێن الوازه. ببێته هۆی م���ردن ،ئه‌مان هی خواره‌و‌ه سوڕ ی دڵ، تێكچ���ون‌و زیادبون���ی لێدان نیش���انه‌كانی كه‌مخوێنین‌و پێویس���ت ه چونكه كه‌می ئوكسجین هه‌یه له‌وكاته‌ش ی پێبدرێت. بایه‌خ ی جه‌س���تهو هه‌ست دڵ زیات���ر هه‌وڵ ئ���ه‌دات جێگ هی ئه‌و الوازی گش���ت ی ئۆكس���جینه بگرێته‌وه ،به‌مه‌ش ێ كه‌می ی و ماندوبون هه‌ند ك���ردن به‌هیالك��� ی زیاتری ئه‌كه‌وێت ه سه‌ر. جار توانای كاركردنی ئاسایی نامێنێت ،دڵ كار
به‌کارهێنانی بۆیه‌ی قژ
هه‌ڵوه‌رینی قژو شكانی نینۆكهكانی خه‌ت له‌سه‌ر نینۆكه‌كان. ده‌ركه‌وتن هه‌س���تكردن به‌ئازاری سهرسینگوی. ته‌نگه‌نه‌فه‌س هه‌س���ت ك���ردن به‌گێژب���ون وی دڵتێكه‌ڵهات���ن‌و سه‌رئێش���هو نه‌مان��� ی ی گه‌یشتن ی كه‌م ته‌ركیز ،ئهویش به‌هۆ ئۆكسجین به‌مێشك. ی هه‌ستكردن به‌س���ه‌رما به‌تایبه‌ت له‌ده‌ست‌و پێیه‌كان.
به‌کارهێنانی بڕژانگی دروستکراو
ئامۆژگاریی هه‌فته
بۆئ���هو خانمانه‌ی بۆیه‌ی قژ به‌كارئه‌هێنن گه‌ر ده‌ته‌وێت بۆیه‌ك ه ی ی زیاتر به‌قژته‌و‌ه بمێنێت ئه‌مانه بكه .س���ه‌رت به‌ئاو ماوه‌یه‌ك��� ی گ���ه‌رم مه‌ش���ۆو هه‌وڵبده با ئاوه‌ك��� ه زۆرگه‌رم نه‌بێ���ت ،له‌كات ی ی تایبه‌ت به‌قژ به‌كاربێن ه به‌تایبه‌ت ئه‌و كرێمانه مه‌له‌كردنی كرێم ی بۆیه‌كردن زو ی تێدایه ،قژه‌كه‌ت له‌س���ه‌ره‌تا زه‌یتی گوڵه‌به‌ڕۆژه زو مه‌یشۆ.
ی باش���ترین س���ودی خواردن له‌وه‌دایه ك���ه له‌بر ی خواردنه‌كه كواڵن ب���ه‌كار بهێنیت، س���وركردنه‌وه ی ی سپ هه‌روه‌ها له‌بری خواردنی گۆشتی سور گۆشت ی به‌كار بێنه وه‌ك گۆش���تی ماسی‌‌و مریشك .خواردن فرێش به‌كاربێنه له‌بری له‌قتونراو و ئاماده‌كراو.
زۆرن ئ���هو خانمانه‌ی كه برژانگی دروس���تكراو به‌كارئه‌هێنن بۆ جوانكاری ،به‌اڵم پس���پۆرانی پزیش���كی ئاماژه بهوه ده‌كه‌ن كه زۆر به‌كار هێنانی زیانبه‌خشه چونكه مادده‌ی فۆرمالدیهادی تێدایه كه ئه‌بێته هۆی هه‌ستیاری بۆ چاوه‌كان ،هه‌روه‌ها ئه‌و مادده له‌زگه‌یه‌ی كه تێیدایه هۆكاره بۆگواستنه‌وه‌ی به‌كتریاو كه‌ڕو ،ئه‌مه جگه‌له‌وه‌ی قورسه بۆچاوه‌كان‌و ئه‌گه‌ری هه‌یه برژانگه راسته‌قینه‌كه‌ی خۆی بوه‌رێت.
14
بیرورا
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
چۆن دونیا ڕێگەیدا داعش ببێتە ئەم جانەوەرە ترسناکە؟
دکتۆر جه‌بار قادر به‌شی یه‌که‌م ئەم پرس���یارە بەهەزاران جار کراوەو س���ەدان کۆڕو کۆبون���ەوەی لەواڵتانی دونیا بۆ ڕێکخراوە .س���ەدان کتێبیش لەبارەی داعشەوە بەزمانە جیاوازەکانی دونی���ا باڵوکراونەتەوە .هەمو الیەکیش لەهەوڵی ئەوەدایە لەم مەتەڵە تێبگات: چۆن گروپگەلێکی سەرلێشێواوی بچوک توانیویانە ببنە ڕێکخراوێکی ترس���ناکی خ���اوەن س���وپایەکی دەی���ان ه���ەزار چەک���داری دڕندەو ه���ەزاران خۆکوژ، ک���ە بەک���ردەوە بێبەزییەکانیان ترسو نیگەرانیان لەسەرانسەری دونیادا لەدڵی مرۆڤەکاندا چاندوە؟ واپێدەچێ هێشتا خەڵك دڵی ئ���او ناخواتەوە بەو باس‌و خواس���انەی لەبارەی داعشەوە دەکرێن چونکە زۆربەیان بەتایبەتی لەو دەڤەرەی ئێمە لەچوارچێوەی لێکدانەوەو بۆچون، ن���ەک زانی���اری‌و فاکت���ی باوەڕپێکراو دەخولێن���ەوە .ڕەنگب���ێ ب���ۆ دەمێکی دورودرێ���ژ نهێنییەکانی س���ەرهەڵدان‌و هەڵکش���انی بەرەو س���ەرەوەی داعش‌و هاوپەیمانیی���ە ناپیرۆزەکان���ی لەگەڵ دەزگاکان���ی هەواڵگ���ری دەوڵەتان���ی هەرێمەکەو دونیا لەدۆسێ نهێنییەکانی ئەو دەزگایانەدا بەشاراوەیی بمێننەوە، ئەمە ئەگەر بۆ هەمیشە لەبەین نەبرێن. لەدونیای ئەمڕۆدا خەڵكێکی کەم کاتی ئەوەیان هەی���ە ئەو کتێب‌و توێژینەوانە بخوێنن���ەوە ک���ە لەبارەی داعش���ەوە باڵودەکرێن���ەوە .ئەوان���ەش زۆر نی���ن گوێ لەو هەمو باس‌و خواس���انە بگرن کە لەدەزگاکانی ڕاگەیاندنەوە لەبارەی داعشەوە دەخرێنەڕو .بۆ ئەوانەی کاتی خوێندن���ەوەی ئەم هەم���و لێکدانەوەو کتێبانەیان نیەو دەشیانەوێ لەم پرسە تێبگ���ەن ڕۆژنامەنوس���ێکی هٶڵەندی، بەڕەچەڵ���ەک عەرەب���ی ،پێش���نیاری س���ەیرکردنی فلیمی ڕێوڕەسمی ڕەش دەکات ( ، ) The Black Massک���ە فیلمێک���ی ئەمریکییەو لەس���اڵی ٢٠١٥ لەس���ینەماکان پیش���اندرا .فلیمەک���ە نمونەیەکی زەقی هاوکاری‌و هاوپەیمانی ناپیرۆزی نێ���وان ڕێکخراوی تاوانکاری‌و دەزگای هەواڵگری‌و س���یخوڕی پیشان ئ���ەدات .ئ���ەم فیلم���ە بەبۆچونی ئەو ڕۆژنامەنوس���ە بۆ گێڕانەوەی چیرۆکی س���ەرهەڵدان‌و هەڵکش���انی داع���ش‌و پەیوەندییە نهێنییەکانی مایەی سەرنج‌و تێڕامانە ،بۆیە لێرەدا ئەگەر بەکورتیش بێت دەبێ هەندێ باسی لێوە بکەین. ئەم فلیمە بەسەرهاتی ڕاستەقینەی تاوانکارێک���ی ئەمریک���ی بەڕەچەڵەک ئایرلەن���دی بەنێ���وی جەیمس یا وایتی بەڵگەر Whitey Bulgerدەگێڕێتەوە. بەڵگەر تابڵێ���ی کابرایەکی بێبەزەیی‌و دڵڕەق���ە ،سەرپەرش���تی گروپێک���ی تاوان���کاری ئایرلەندی ئەمریکی دەکات لەباشوری بۆستن بەنێوی Winter Hill .Gangفلیمەکە لەدەرهێنانی س���کۆت کوپەرە .Scott Cooperچیرۆکی فلیمەک���ە لەس���ەر بنەم���ای ڕۆمانێکە ڕەش: بەناونیشانی(ڕێوڕەس���می چیرۆکی ڕاستەقینەی هاوپەیمانییەکی ناپیرۆز لەنێوان بی���رۆی لێکۆڵینەوەی فیدیرالی‌و گروپی تاوانکاری ئایرلەندی)، (Black Mass: The True Story of Between
Alliance
unholy
an
، )the FBI and the Irish Mobکە لەساڵی ٢٠٠١لەالیەن دیک لێرو جیرارد ئۆنێڵەوە باڵوکراوەتەوە. وایتی بەڵگەر لەساڵی ١٩٢٩هاتۆتە دونیاوەو نێوە ئەسڵییەکەی جەیمسە، بەاڵم لەبەر س���پێتی پێستی کابرایەک بەوایتی بانگی کردوەو ئیدی ئەو ناوەی بەس���ەرا دابڕاوە .وایتی بەوردە تاوانی وەک :دزی ،شەڕفرۆش���یو سەرەڕۆیی کاروانی تاوانکاری خۆی دەسپێدەکات. چەن���د جارێ���ک دەگیرێ���ت‌و دەخرێتە زیندانەوە .لەگەڵ هەڵکشانی تەمەنیدا تاوان���ی گەورەترو ترس���ناکتر ئەنجام دەدات .کوش���تنی ڕکەبەران ،بازرگانی ک���ردن بەم���ادەی هۆش���بەرەوە ،پارە سپیکردنەوە ،دزی ،خەڵک ڕوتکردنەوەو
زۆرجار ده‌وترێت که‌س ناتوانێ به‌گروپ ه ئیسالمییه‌کان یاری بکات ،ئهوه ئه‌وانن یاری به‌هه‌مو الیه‌ک ده‌که‌ن‌و چاوه‌ڕێی چرکه‌ی گونجاو ده‌که‌ن بۆ ئهوهی ڕوی ڕاسته‌قینه‌ی خۆیان ده‌ربخه‌ن‌و پالنه‌کانیان بخه‌ن ه واری ژیانه‌وه خاوە وەرگرتن بەش���ێک بون لەلیستی دورودرێژی تاوانەکانی بەڵگەر .برایەکی بەڵگەر بەنێوی ولیەم سەرۆکی پێشوی س���یناتی ماساچوس���تس ب���وە .دوای دەیان س���اڵ لەتاوان���کاری لەکۆتاییدا ل���ە ٢٢حوزەیران���ی ٢٠١١و لەتەمەنی ٨١ساڵیدا دەس���تگیر کرا ،هەرچەندە دەمێکی دورودرێژ بو لەس���ەر لیس���تی تاوانکارە هەرە داواکراوەکانی ئێف بی ئای ( ) FBIبو .لەس���اڵی ٢٠١٣بەدو جار س���زای هەتاهەتایی لەدادگا س���زا درا .لەماوەی زیاتر لەشەس���ت س���اڵ تاوانکاریدا چەندین ناوی هەبوە وه‌ک: تۆماس ف .باکس���ته‌ر ،ت���ۆم هاریس، تۆم به‌ڵگه‌ر ،مارک ش���ه‌یپتۆن ،تۆماس مارش���اڵو چاڕل���س گاس���کۆ ...هتد. له‌دادگا به‌کوشتنی 19که‌س‌و به‌شێک له‌و تاوانانه‌ی ک���ه ئاماژه‌مان پێکردن تۆمه‌تبار کرا . تائێره فیلمه‌که جیاوازییه‌کی ئه‌وتۆی له‌گه‌ڵ س���ه‌دان‌و بگره هه‌زاران فیلمی تاوان���کاری دیکه‌دا نییه ک���ه بینه‌ران له‌سه‌رانس���ه‌ری دونیا له‌س���ینه‌ماکان‌و س���ه‌دان که‌ناڵی ته‌له‌فزیۆنیدا سه‌یریان ده‌که‌ن .ئهوهی فلیمه‌که جیاده‌کاته‌وه ئه‌وه‌یه که ئ���ه‌م به‌ڵگه‌ره‌ی ،ئه‌و هه‌مو س���اڵه له‌س���ه‌ر لیس���تی تاوانکارانی ه���ه‌ره داواکراوی ئێف ب���ێ ئای بوه، زیاتر له‌س���ی س���اڵ هاوکارو سیخوڕی ئ���هو ده‌زگایه بوه ،ل���ه‌دژی دوژمنێکی هاوبه‌ش ک���ه گروپێکی مافیایی ئیتاڵی بو له‌باشوری بۆس���تن‌و بە Patriarca Crime Familyده‌ناسرا. به‌ڵگ���ه‌ر تابڵێی تاوانکارو چه‌ته‌یه‌کی بێبه‌زه‌یی‌و به‌دڕه‌وش���ت‌و بێ پرینسپ ب���و ،له‌گ���هڵ ئه‌وه‌ش���دا کات���ێ جۆن کۆلۆن���ی ،کارمه‌ن���دی ئێف ب���ی ئای، هاوڕێی سه‌رده‌می هه‌رزه‌کاری‌و الوێتی وایتی‌و ولیه‌می ب���رای ،داوای لێده‌کات ببێته‌پی���اوی ئێ���ف بی ئ���ای ،له‌دوای بێنه‌وبه‌ره‌یه‌ک���ی زۆر به‌ڵگ���ه‌ر قای���ل ده‌بێ���ت ،به‌اڵم به‌یه‌ک م���هرج ،ئهویش ئ���هوه بو که له‌دژی س���وپای کۆماری ئایرله‌ن���دی( )IRAه���اوکاری ئێف بی ئای ن���اکات .به‌ڵگه‌رێکی تاوانکارو بێ ئاکار ،که ته‌نها به‌ڕه‌چه‌ڵه‌ک ئایرله‌ندی ب���و و چه‌ن���د پش���تێكی له‌ئه‌مری���کا هاتبون���ه دونیاوه ،ئاماده نهبوه له‌دژی ڕێکخراوێک���ی توندوتی���ژی ئایرله‌ندی ک���ه ل���ه‌دژی بریتانی���ا له‌جه‌نگ���دا بو هاوکاری ده‌زگا س���یخوڕییه‌کان بکات. به‌راوردکردنی هه‌ڵوێستی ئه‌م تاوانکاره له‌گه‌ڵ هه‌ڵسوکه‌وتی ده‌یان هه‌زار جاشی کورد ،کۆنه به‌عس���ی ،پی���اوی ئێران، پاسه‌وانانی گوند (کوێی قوڕوچیله‌ر) له‌باکوری کوردستان ،هه‌زاران سیخوڕی ئاش���کراو ژێربه‌ژێری ئه‌م ده‌وڵه‌ت‌و ئه‌و ده‌وڵه‌ت‌و هاوبیرانی وه‌هابی ،حه‌ش���دی ش���ه‌عبی ،قه‌ته‌ر ،ئاکه‌پ���هو تاکۆتایی لیسته‌که ،مرۆڤ توش���ی شه‌رمه‌زاری ده‌کات. به‌ڵگ���ه‌ر له‌به‌رامب���ه‌ر هاوکاریکردنی ئێ���ف بی ئای گفتی ئ���هوهی ده‌درێتێ چاو له‌چاالکی‌و تاوانه‌کانی بپۆش���رێ، به‌مه‌رج���ی ئ���هوهی س���نوری خ���ۆی نه‌به‌زێنێت .پرسی مانه‌وه لهچوارچێوهی س���نوردا له‌م جۆره هاوپه‌یمانیانه زۆر
گرنگه‌و ده‌بێ دو س���ێ خه‌تی به‌ژێردا بێنین ،چونکه له‌کێش���هی هه‌ڵکشان‌و به‌دێوه‌زمه‌بونی داعشدا ڕۆڵێکی گهوره دەگێڕێت .هاوکاری‌و هاوپه‌یمانی داعش له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌تان‌و ده‌زگاکانی هه‌واڵگریدا ل���ه‌م باره‌ی���ەوه که‌ره‌س���ته‌ی ده‌ی���ان فلیمی له‌م جۆره ده‌خه‌نه به‌رده‌س���تی ده‌رهێنه‌ران . ئێف ب���ی ئای به‌ه���اوکاری به‌ڵگه‌رو هاوپه‌یمان���ی له‌گ���هڵ ئ���ه‌ودا مافی���ا ئیتاڵییه‌که‌ی بۆس���تن هه‌ڵده‌ته‌کێنێ‌و له‌به‌ین���ی ده‌بات .کێش���هی تاوانکاری له‌بۆس���تن به‌مه ن���ه‌ک کۆتایی نه‌هات، به‌ڵکو ڕۆژ ل���ه‌دوای ڕۆژ ئاڵۆزتر ده‌بو، به‌ڵگه‌ر گۆڕه‌پانی چاالکییه‌کانی فراوانتر ده‌ک���ردو تاوانی ترس���ناکتری ئه‌نجام ده‌دا ،واتا ئه‌و هه‌مو س���نورانه‌ی‌به‌زاند که بۆی دیاری کرابون .ئه‌و مافیاییه‌ی که ڕێگر ب���و له‌ب���ه‌رده‌م دامه‌زراندنی ئیمپراتۆریی���ه تاوانکارییه‌که‌ی به‌ڵگه‌ر له‌ئارادا نه‌ماو چاوپۆشی ئێف بی ئایش باش���ترین هه‌ل بو بۆ ئ���هوهی به‌ڵگه‌ر ببێت به‌و جانه‌وه‌ره ترس���ناکه .به‌ڵگه‌ر بو به‌مه‌ترس���ی له‌سه‌ر خودی ئێف بی ئایش‌و له‌کۆتایی���دا ئه‌و ده‌زگایه ناچار بو به‌ڵگه‌ر ده‌س���گیر بکاتو له‌زیندانی قایم ب���کات .له‌کات���ی دادگایی کردنی یه‌کێك له‌هاوکاره نزیکه‌کانی به‌ڵگه‌ردا، داواکاری گش���تی داوای لێ���ده‌کات ئ���هوهی بۆ ڕون بکاته‌وه ،چۆن به‌ڵگه‌ر له‌تاوانکارێک���ی بچوکه‌وه به‌و ش���ێوه س���ه‌یره بو به‌خاوه‌ن ئیمپراتۆرییه‌کی تاوانکاری له‌باشوری بۆستن .له‌وه‌اڵمدا پیاوه‌که‌ی به‌ڵگ���ه‌ر پێیان ڕاده‌گه‌یه‌نێ ک���ه ئ���هو پێی س���ه‌یره ئ���ه‌وان ،واتا ده‌زگاکان���ی قانون‌و دژه‌ت���اوان ،له‌وه تێنه‌گه‌یش���تون که به‌ڵگه‌ر له‌ده‌سپێکدا ته‌نه���ا یاریکه‌رێکی بچوک بو و به‌ته‌نها له‌باشوری بۆستن ته‌راتێنی ده‌کرد ،ئه‌و گه‌نجێکی توندوتیژ بو ،به‌اڵم بچوک بو. له‌ناکاو ته‌ونێک���ی ئاڵۆزی له‌تاوانکاران دروست کردو به‌دادوه‌ر ده‌ڵێ :ده‌ته‌وێ بزانی���ت ئهوه چۆن ڕویدا؟ ئهوه ده‌بێت له‌پیاوه‌که‌ی ئێف بی ئای بپرسیت چۆن ڕێگه‌یان دا ئهوه ڕوبدات. حه‌په‌سان‌و په‌ش���ۆکانی ده‌وڵه‌تانهو بڕیاربه‌ده‌ستان‌و گه‌النی دونیا له‌به‌رامبه‌ر سه‌رهه‌ڵدان‌و هه‌ڵکشانی به‌تاوو له‌ناکاوی داعش له‌عێراق‌و سوریاو گه‌شه‌کردنی تا بو به‌و دێوه‌زمه ترسناکه له‌سه‌ر دونیا له‌حه‌په‌س���ان‌و په‌شۆکانی ئه‌و داواکاره گش���تییه ئه‌مریکییه ده‌چێ���ت که ئه‌و پرس���یاره‌ی ئاڕاس���ته‌ی هاوکاره‌که‌ی به‌ڵگه‌ر‌کرد .لێره‌وه کۆمه‌ڵێ پرس���یار خۆی���ان ده‌س���ه‌پێنن :ئ���هوه چۆن بو ڕێگ���ه‌درا داعش ببێته ئ���ه‌م دێوه‌زمه‌و جان���ه‌وه‌ره ترس���ناکه؟ له‌به‌رژه‌وه‌ندی کێدا بو ئه‌م گروپه چه‌تانه به‌و شێوه‌یه گه‌ش���ه‌بکه‌ن‌و ببنه ئه‌م سوپا تاوانکاره به‌هێزه؟ کێ داع���ش له‌دژی کێ به‌کار دێن���ێ؟ ئه‌ی چ���ۆن بو ،وا له‌ده‌س���ت ده‌رچو و له‌هه‌مو الیه‌ک هه‌ڵگه‌ڕایه‌وه؟ زۆرج���ار ده‌وترێ���ت ک���ه‌س ناتوانێ به‌گروپ���ه ئیس�ل�امییه‌کان یاری بکات، ئ���هوه ئه‌وانن ی���اری به‌هه‌م���و الیه‌ک ده‌ک���هنو چاوه‌ڕێی چرک���هی گونجاو ده‌ک���ه‌ن بۆ ئهوهی ڕوی ڕاس���ته‌قینه‌ی خۆیان ده‌ربخ���هنو پالنه‌کانیان بخه‌نه واری ژیانه‌وه. کەرەستەکانی داعش لەعێراق‌و سوریا: لە ١١دیس���ەمبەری ٢٠١٥ئاژانس���ی ڕۆیتەرز ڕاپۆرتێکی گرنگی باڵوکردەوە ئ���ەو بۆچونەی پشتڕاس���ت ک���ردەوە، کە پیاوانی بەعس لەس���وپای پێش���و، دەزگاکان���ی هەواڵگ���ری بەهەمو لق‌و پۆپەکانیەوە ،بڕبڕەی پشتی سوپاکەی داعش پێکدێنن ،هەرچی پێداویس���تی لۆجیس���تی هەیە ب���ۆی دابین دەکەن، پالن���ی س���ەربازی ب���ۆ دادەڕێ���ژن‌و ئەرکی هەواڵگری ب���ۆ ئەنجام دەدەن. ئەمانە ئەزمون���ی دەوڵەمەندی خۆیان لەتاوانکاری‌و ش���ەڕو وێران���کاری چل س���اڵی ڕابردویان خس���توەتە خزمەتی ئەم ڕێکخ���راوەوە .لەهەندێ لەو فیلم‌و کەرەستە میدیایانەی داعش پەیتاپەیتا باڵوی���ان دەکات���ەوە دەس���تەواژەکانی بەعس بەتایبەتی لەدژی کورد بەزەقی بەگوتاری داعش���ەوە دی���ارە .لەهەمان کات���دا داع���ش ئەزمونەکان���ی بەعس لەگۆڕی بەکۆمەڵ ،خەڵک س���ەربڕین، خاپۆرکردنی گون���د ،تااڵنکردنی ماڵ‌و سامانی خەڵک ،بەکەنیزەکردنی ژنانی ک���ورد ،هەوڵ���ی پاکتاوکردنی ڕەگەزی لەدژی ک���ورد لەزۆر ش���وێن‌و تەنانەت سیاس���ەتی بەعەرەبکردن���ی ناوچ���ە کوردییەکان بەبێ گۆڕانکارییەکی ئەوتۆ دوبارە دەکاتەوە .
مەبەستی ئەم نوس���ینە لێکدانەوەی مێ���ژوی بزوتن���ەوە ئیس�ل�امییەکان‌و ش���ێوازی کارکردنی���ان نی���ە ،چونکە ئ���ەوە بابەت���ی توێژینەوەی زانس���تی هەمەالیەنەیە .ئەوەی لێرەدا مەبەستە ئاماژەکردنە بەکەرەس���تە س���ەرەکییە ئامادەکانی س���ەرهەڵدان‌و گەشەکردنی داعش لەعێراق‌و دوای ئەویش لەسوریا، کە لەبەردەستدا بون‌و گەڕان‌و کارێکی زۆری نەدەویس���ت بۆ ئ���ەوەی بخرێنە گەڕو کاروانی پڕ لەتاوانی داعش���ی پێ بەڕێبخرێ. لەس���ەر ئاس���تی بنەم���ای فیکری‌و ه���زری توندڕەوەیی ئاین���ی دونیایەك نوس���ین ،کەناڵی تەلەفزیۆنی ،گوتاری ئاینی ،ناوەن���دی خوێن���دن‌و ڕاهێنان لەعەرەبستانی سعودیە ،واڵتانی کەنداو، میس���ر ،پاکس���تانو زۆر واڵت���ی دیکە لەبەردەس���تدان‌و هەمیش���ە چاوەڕوانی ئەوەن کەس���انێك پەیدا بن‌و لەس���ەر ئ���ەرزی واقیع کاریان پ���ێ بکات .ئەو چرکەساتەی هەمو الیەك لەچاوەڕوانیدا بون هاتنی سوپای ئەمریکاو لەنێوبردنی ڕژێمی بەعس بو لەعیراق . لەالیەکەوە سوننەکانی عیراق ئامادە نەب���ون دان بەو گۆڕان���ەدا بنێن‌و بەوە قای���ل بن کە بەش���ێکی دەس���ەاڵتیان بەردەکەوێ���ت ،نەك هەمو دەس���ەاڵت. لەالیەکی دیکەوە س���وپایەکی گەورەی ئەندامانی بەعس ،ئەفس���ەرانی سوپای پێش���و و پیاوان���ی ئەم���ن‌و دەزگای هەواڵگری لەئەنجامی تێکشکانی ڕژێم‌و هەڵهاتن���ی س���ەکردەکانیان ب���ێ کارو دەس���ەاڵت مابونەوەو ترس���ی ئەوەیان هەبو کاربەدەستانی نوێ تۆڵەی کۆن‌و نوێی���ان لێبکەن���ەوە .ئەمانە ئەو تٶڕە ڕێکخراوەیی���ە ئامادەیە ب���و کە هەمو ڕێکخراوە توندڕەوەکان لە ماوەی دوازدە س���اڵی ڕابردودا پشتیان پێ دەبەست. ژمارەیەک���ی زۆر لەمان���ە ئەزم���ون‌و ش���ارەزاییەکی زۆری سەربازییان پەیدا کردبو لەشەڕەکانی عیراق لەدژی کورد، شەڕی ئێران‌و عیراق ،شەڕی ئازادکردنی کوەی���ت ،دامرکاندنی ڕاپەڕینی بەهاری ١٩٩١و دوا ش���ەڕی ڕژێم ل���ە ٢٠٠٣کە تێیدا سەری تێداچو .بەوتەیەکی دیکە ژێرخانێکی ڕێکخراوەیی حیزبی بەعس‌و ش���ارەزایی ئەفس���ەران‌و س���ەربازانی سوپای پێش���وی عیراق لەناوچەیەکی فراوانی سوننەنش���یندا ،کە بەدرێژایی مێژوی عیراق ش���ەڕی بەخۆوە لەسەر خاکەکەی نەدیبو ،ئەو گەنجینەیە بو کە هەمو ڕێکخراوێك خەونی پێوە دەبینێ. گەوجی ،نەزان���یو چاوچنۆکی زۆربەی هەرەزۆری کاربەدەس���تانی نوێی عێراق گەورەترین خزمەتیان بەم ڕێکخراوە کرد بۆ ئەوەی لەو ناوچە فراوانە بااڵدەست‌و خ���اوەن دوابڕی���ار بێ���ت .ب���ۆ چەك‌و تەقەمەنی���ش ئ���ەم ڕێکخراوانە پەکیان نەکەوت .لەڕێگەی ئەفسەرانی سوپاوە زۆرب���ەی هەرە زۆری ئ���ەو چەکانەیان دەس���کەوت کە ڕژێمی س���ەدام‌و پیاوە دڵس���ۆزەکانی لەنێو مااڵن‌و دەزگاکانی دەوڵەت‌و لەژێرزەویدا ش���اردبویانەوە، ئەمە بێجگە لەوەی لەڕێگەی س���وپای نوێی عیراقەوە بەدەستیان دەهێنا یان لەبازاڕی ڕەش���ی عێ���راق‌و هەرێمەکەو دونیا دەیانکڕی.. لە س���ەر ئاستی دارایش لە تەك ئەو پارانەی لە الی هەندێ لە کاربەدەستانی بااڵی بەعس ب���ون و خرابونە خزمەتی ئەم ڕێکخراوان���ەوە ،پارەیەکی زۆر لە واڵتانی کەنداو بە ناوی پش���تگیری لە هێزە عیراقییەکان���ی دژ بە داگیرکاری ئەمریکی کۆدەکرانەوە و دەگەیش���تنە دەستی ئەم ڕێکخراوانە .پارەیەکی زۆر ل���ە هاتوچۆدا ب���و و زۆربەی واڵتان لە بەر هۆی جیاواز چاوپۆشییان لێدەکرد. تەنان���ەت وەزارەتی دارای���ی ئەمریکا نیگەرانی خۆی لەم بارەیەوە دەربڕیبو، بەاڵم تا کار لەکار نەترازا کەس گوێی بەم پرسە نەدا .لەش���ارە سوننەکاندا خەڵکێکی زۆر بەخۆبەخشی یا بەناچاری پارەیەکی زۆریان بەو ڕێکخراوانە دەدا. کۆمەڵێ دۆست‌و برادەر لەزانکۆی موسڵ پێی���ان ڕادەگەیاندم ک���ە هەمو خاوەن پیش���ەو کارێک لەموس���ڵ ناچارە پارە بەو ڕێکخراوانە بدات ،دەیان چیرۆکیان بۆ گێڕاومەتەوە کە چۆن پارە لەدکتۆر، ب���ازرگان ،خ���اوەن دەرمانخانەو هەمو پیش���ەکارێك وەرگیراوەو چۆن ئەوەی ئامادە نەبوبێ پارەیان بداتێ ڕفێنراوەو لەبەرامبەر پارەیەکی زۆردا ئازاد کراوە، یا بەخوێنساردی کوژراوە .کەس لەئێمە نیە چیرۆکی دەیان‌و بگرە سەدان کەسی نەبیستبێ کە لەکاتی خۆیداو تائێستاش دەڕفێندرێن‌و بەرامبەر بەپارەیەکی زۆر ئازاد دەکرێ���ن ،ی���ا دوای پارەدانیش
پسپۆڕانی ڕۆژئاوایی لەبواری تیرۆریزمدا ئاماژە بەوە دەکەن کە لەگەڵ گروپە توندڕەوەکانی عێراقو سوریادا هەمان چیرۆکی موجاهیدینی ئەفغانستان ،کە لەدژی سۆڤیەت شەڕیان دەکردو لەهەناویانەوە قاعیدەو تاڵیبان لەدایکبون دوبارە کرایەوە بەکوژراوی‌و س���ەربڕاوی دەبینرێنەوە. ئ���ەم ڕێکخراوانە لەب���واری خۆخزاندنە نێو دەزگا ئەمنی‌و سەربازییە نوێکانی عێراقی���ش دوانەکەوت���ون‌و س���ەدان کردەوەی���ان لەنێو ئ���ەو دەزگایانەوە ئەنج���ام داوەو بەه���ەزاران زیندانییان بەڕەاڵ کردوەو بەسەدان‌و بگرە هەزاران ئەفسەرو بەرپرسیان کڕیوە. سیاس���ەتی ڕاگەیان���دراوی ئەمه‌ریکا لەبارەی پرۆژەی ڕۆژهەاڵتی ناوەڕاست‌و دیموکراتیزەکردن���ی واڵتەکانی‌و ئەوەی گوای���ە ڕوخاندن���ی ڕژێم���ی س���ەدام تەنه���ا دەس���پێکێکە ب���ۆ ڕاماڵێن���ی ڕژێم���ە دیکتاتۆرییەکان���ی ناوچەک���ە، ترس���ی خس���تە دڵی هەمو دەوڵەتانی ناوچەکەوەو هاری کردنە گیان ئەمریکا. ئەمانە کەوتنە خۆیان بۆ ئەوەی سوپای ئەمریکا لەزلکاوی عێراقدا نغرۆ بکەن‌و وا لەئەمریکا بک���ەن جارێکی دیکە بیر لەکارێک���ی ل���ەو جۆرە نەکات���ەوە کە لەعێراق ئەنجامیدا .مایەی تێڕامانە کە تەنها نەیارانی ئەمریکا نەکەوتنە گیانی سوپاکەی لەعێراق ،بەڵکو هاوپەیمانانی دێرێنیشی لەناوچەکە هیچ سڵیان لەوە نەکردوەو هەرچی���ان پێدەکرێت درێغی نەکەن ب���ۆ بەدیهێنانی ئ���ەو ئامانجە. لێ���رەوە سیاس���ەتی هاوکاریکردن���ی دارایی عەرەبس���تانی سعودی ،واڵتانی تری کەنداو ،س���ەدان ڕێکخراوی بەنێو خێرخوازی‌و س���ەدان ه���ەزار پارەداری موسوڵمان لەسەرانس���ەری جیهان بۆ بەرهەڵس���تکارانی داگیرکاری ئەمریکا لەعێ���راق ،کە لەبنەڕەت���دا بریتی بون لەتوندڕەوە سوننەکان بەکۆنەبەعسی، پیاوانی دەزگای هەواڵگری‌و ئەفسەرانی س���وپاکەی سەدام حوس���ێنەوە ،ڕۆڵی گەورەی گێڕا لەدابینکردنی بەش���ێکی گرنگ لەپێداویستییە داراییەکانی داعش‌و لق‌و پۆپەکانی قاعیدە لەعێراق . لەتەك ئەم هاوکارییە داراییە زۆرەدا، هاوردەکردن���ی ش���ەڕکەرانی بیانی���ش کە ئامادەبون خۆیان لەدژی س���وپای ئەمریکاو هاوپەیمان���ە عێراقییەکانیان بتەقێننەوە دەستی پێکرد .پێکهاتەی بۆمبە مرۆیی���ەکان ئ���ەوە دەردەخات کە بەدەگمەن واڵتی موس���وڵمان هەیە خەڵکی وەهای لێوە نەهاتبێ بۆ عێراقو لەدواییشدا بۆ سوریا .لەم بوارەدا واڵتانی عەرەبی بەس���ەرۆکایەتی عەرەبستانی سعودی پێشەنگ بون .ڕژێمی ئەسەد، کە زەندەق���ی چوبو لەهەڕەش���ەکانی ئەمریکا ،دەستی کرد بەیاریکردن بەم بۆمبانە کە لەدواییا بەخۆی‌و ڕژێمەکەیدا تەقینەوە .ئەسەدی عەلەوی‌و عەلمانی س���وریای کرد بەڕێڕەوی سەرەکی ئەو تیرۆریستانە بۆ ئەوەی بگەن بەعێراق. لەگەشتەکانیاندا بۆ "گٶڕەپانی جیهاد" تۆڕێکی فراوانیان لەعەرەبە سوننەکانی سوریا دروست کردو دوای چەند ساڵێك ئ���ەو تۆڕە بۆی���ان بو ب���ەو ژێرخانەی پێویستیان بو بۆ ئەوەی لەڕژێمی ئەسەد هەڵبگەڕێن���ەوە .لەهاوپەیمانییەکانیدا داع���ش‌و دەوڵەتان���ی ناوچەکە تابڵێی
پراگماتی���ن‌و گ���وێ بەناکۆکیی���ە ئایدیۆلۆژی‌و ئاین���یو مەزەبییەکانیان ن���ادەن .بینیمان داع���ش هاوپەیمانی لەگەڵ هێزگەلی عەلمانی‌و شیعە دەکرد بۆ گەیشتن بەئامانجەکانی .ئەم بۆمبە مرۆییانە گەنجینەیەکی لەبننەهاتو بون بۆ داعش بۆ چاندن���ی ترسو تۆقاندن لەدڵی نەیارانیدا. ڕوکردنە عێراقو سوریاو گۆڕەپانەکانی دیکەی "جیهاد"و دەرچونی ئەم گەنجە توندڕەوە سەرکێشانە لەواڵتانی ڕۆژئاواو گەل���ێ واڵتی ت���ر ،وا لێکئەدرایەوە کە لەکەسانێک ڕزگاریان دەبێت مەترسین لەسەر ئاسایشی نیشتمانیان .مردنیان ل���ەو گۆڕەپانان���ە ڕزگاربون���ە لێی���ان بێئ���ەوەی ئ���ەم دەوڵەتانە ش���تێکیان بەرامبەری���ان کردب���ێ .ئەمان���ە وەکو بۆمبێک���ی نراوە ب���ون ،نەدەزانرا کەی دەتەقێن���ەوەو بەکێ���دا دەتەقێن���ەوە. سەدان بەڵگەو زانیاری لەبەردەستدان کە باس لەوە دەکەن چۆن ئەو واڵتانەو دەزگا هەواڵگرییەکانیان ڕێگەیان خۆش دەکرد بۆ ئەم گەنجانە بۆ ئەوەی بەبێ کۆسپ‌و تەگەرە ئەو واڵتانە بەجێبێڵن‌و ڕو لەگۆڕەپانەکان���ی چاالکی���ی گروپە تیرۆریس���تەکان بکەن .چاوپۆش���ییان لەدەرچونی���ان ک���ردوەو لەمپەری���ان لەبەردەمیان دروس���ت نەکردوە .ئەوان وای���ان لێکداوەت���ەوە ،م���ادام لەوێ‌و لەدژی ڕژێمی ئەسەدن ،واتا لەسنوری دیاریکراودا ش���ەڕ دەکەن‌و لەخۆیانەوە دورن ،بۆیە پێویس���ت ن���اکات ئەمان نیگەران بن .ئەمان لەم���ەدا بەهەڵەدا چوبون ،چونکە داعش لەهاوپەیمانێتی تاکتیکی‌و چاوپۆش���ی ئ���ەوان کەڵکی وەرگرت‌و ب���و بەدێوەزمەو دواتر لێیان هەڵگەڕایەوەو بو بەمەترسییەکی گەورە بۆ هەم���و الیەك .هەروەک���و چیرۆکی فیلمی ڕێوڕەسمی ڕەش کە تاوانکارەکە ن���ەك هەر لەدەس���تی ئێ���ف بی ئای دەرچو ،بەڵکو بو بەمەترسیش بۆ سەر خودی ئەو دەزگایە. پس���پۆڕانی ڕۆژئاوای���ی لەب���واری تیرۆریزم���دا ئاماژە ب���ەوە دەکەن ،کە لەگ���ەڵ گروپ���ە توندڕەوەکانی عێراقو س���وریادا هەمان چیرۆکی موجاهیدینی ئەفغانس���تان ،ک���ە لەدژی س���ۆڤیەت شەڕیان دەکردو لەهەناویانەوە قاعیدەو تاڵیبان لەدایکبون ،دوب���ارە کرایەوە. کەسانێ باسی ئەمە دەکەن کە خۆیان بەفەرمانی دەزگای هەواڵگری بریتانیا، هەواڵگری سەربازی -بەشی ٦ناسراو بە MI6ئەو کارەیان کردوە .یەکێ لەوانە کە نێ���وی ئەلەس���تەیر کرۆکە دەڵێت ئەوان���ەی لێرەدا ڕۆڵ���ی کارمەندەکەی ئێف بی ئای دەبین���ن ،بریتین لەواڵتە عەرەبییەکان���ی کەنداو و تورکیا لەگەڵ چاوپۆش���ی واڵتانی ڕۆژئ���اوادا .کرۆک بۆ خۆی لەکۆتای���ی حەفتاکان لەالیەن دەزگای هەواڵگری بریتانیاوە نێردرا بۆ ئەفغانستان بۆ ئەوەی پەیوەندی لەگەڵ موجاهیدەکان دروس���ت بکات .ئەوکاتە ئ���ەوان ل���ەدژی س���وپای داگیرکەری یەکێت���ی س���ۆڤیەت ش���ەڕیان دەکرد. لەکۆتاییدا سوپای سۆڤیەتیان ناچارکرد بکش���ێتەوە ،بەاڵم گروپە توندڕەوەکان ب���ۆ خۆیان بون بەکێش���ەو مەترس���ی کە ئێس���تا نەك تەنها ئەفغانس���تانو پاکس���تان گیرۆدەی دەس���تیان بون، بەڵکو لەعێراق ،سوریا ،یەمەن ،لیبیا، میس���رو گەلێ واڵتی دیکەی ناوچەکە ڕۆژانە کارەس���ات دەخوڵقێنن‌و بونەتە هەڕەشەش لەس���ەر ئارامی‌و ئاسایشی دونی���ا .لێرەش���دا دیس���ان ڕکابەرەکە لەنێو برا ،بەاڵم بۆ خۆی بو بەکێش���ەو سنورەکانی بەزاند . ئه‌وانه‌ی له‌م بواره‌دا خاوه‌ن ئه‌زمونی ده‌وڵه‌مه‌ندن چ له‌کارکردنیان له‌گه‌ڵ ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌کان‌و زانی���اری کۆکردنه‌وه له‌باره‌ی ئه‌م ج���ۆره ڕێکخراوانه‌وه ،چ ئه‌وانه‌شی که ساڵه‌های ساڵه خه‌ریکی توێژینه‌وه‌و به‌دواداچونن له‌باره‌یانه‌وه، هاوبیرن له‌شتێکدا ئهویش ئه‌وه‌یه ،که هه‌مو گروپێکی تیرۆریستی ده‌وڵه‌تێکی له‌پش���ته‌وه‌یه .ئه‌م ش���اره‌زایانه پێیان وایه هیچ ڕێکخراوێکی تیرۆریستی به‌بێ پش���تگیری ده‌وڵه‌تێک یازیاتر ناتوانی کرده‌وه‌ی ترس���ناک‌و گ���هوره ئه‌نجام ب���دات .داعش ن���ه‌ک ده‌وڵه‌تێک به‌ڵکو ده‌رزه‌نێک ده‌وڵه‌تی له‌پشته‌وه‌یه .هه‌ر ئ���هو کرۆکه ئه‌مه ده‌ڵێت‌و بەرپرس���ی پێشوی MI6یش ریچارد دیرلۆڤ ساڵی پار لەکۆڕێکدا ب���ۆ تینکتانکی بریتانی ،RUSIڕایگەیان���د کە ق���ەت نەدەکرا دەوڵەتی ئیس�ل�امی واگ���ەورە ببوایە بەبێ یارمەتی دەرەک���ی .بەوتەی ئەو ئەم جۆرە ش���تانە ه���ەروا لەخۆیانەوە ڕونادەن.
کتێب
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
ئه‌زمونی كرده‌ی ی ل ه 9واڵت ی ئاسیاو ئه‌فریقاو ئه‌مریكادا رۆڵی رۆژنامه‌ی ئازاد‌و رێكخراوه ناحكومیه‌كان له‌گۆڕینی حكومه‌ته‌كاندا ئا :بارام سوبحی پێویسته بنه‌مای كاركردنی رێكخراوه مه‌ده‌نیه‌كان‌و رۆژنامه ئازاده‌كان چۆن بێت؟ ئه‌و ده‌زگایانه چۆن ده‌توانن ببنه هاوكاری ده‌وڵه‌ت ،یاخود پاڵپشتی جه‌ماوه‌ر بكه‌ن له‌روخاندنی رژێمه ده‌سه‌اڵتخوازه‌كاندا ،هه‌روه‌ها چۆن ده‌توانن دیموكراسی له‌واڵتدا بكه‌نه كلتورو بیچه‌سپێنن؟ كتێبی شۆڕشی دیموكراتی به‌كۆمه‌ڵێك نمونه‌وه ،وه‌اڵمی ئه‌و پرسیارانه ده‌داته‌وه. كتێبی شۆڕشی دیموكراتی :خه‌بات له‌پێناو ئ���ازادیو پلۆرالیزم له‌جیهان ی ت���ازه پێگه‌یش���تودا ،له‌ئاماده‌كردنی الری دایمۆن���دو وه‌رگێڕانی هه‌ڵكه‌وت عه‌بدواڵیه ،ئه‌م كتێبه له‌الیه‌ن ده‌زگای سه‌رده‌مه‌وه له‌دوتوێی ( )300الپه‌ڕه‌دا چ���اپ‌و باڵوكراوه‌ته‌وه .ل���ه‌م كتێبه‌دا ژماره‌ی���ه‌ك رۆژنام���ه‌وان‌و چاالكوانی مه‌ده‌ن���ی چیرۆكی ه���ه‌وڵ‌و خه‌باتیان له‌پێناو گۆڕینی رژێمه‌كان‌و چاكسازی‌‌و ئاماده‌كردن���ی ده‌س���تور ده‌گێڕنه‌وه، له هه‌ریه‌ك ل���ه واڵتانی :ئه‌رجه‌نتین، فلیپین ،ش���یلی ،نایجیری���ا ،تایالند، ئه‌مریكای ناوه‌ڕاست ،باشوری ئه‌فریقا، سودان‌و كۆڵۆمبیا. بنه‌م���او ئه‌رك���ی رێكخ���راوه مه‌ده‌نیه‌كان الری دایمۆند كه گهوره توێژه‌رێكی دام���ه‌زراوه‌ی هۆڤه‌ره‌و ئام���اده‌كاری كتێبه‌كه‌ی���ه ،دوای تاوتوێكردنی ئه‌و ئه‌زمونانه‌ی له‌م كتێبه‌دا باس���كراون، ده‌گاته ئ���هو بڕوایه‌ی س���ه‌ركه‌وتنی كاری مه‌ده‌نی پێویس���تی به‌كۆمه‌ڵێك بنه‌مای���ه ،وه‌ك���و :نه‌بون���ی مه‌یل���ی به‌ده‌س���تهێنانی ده‌س���ه‌اڵتی سیاسیه له‌الی���ه‌ن به‌ڕێوه‌به‌ران���ی رێكخ���راوه مه‌ده‌نیه‌كان���هوه ،به‌ڵك���و پێویس���ته بنكه‌یه‌ك���ی جه‌م���اوه‌ری هه‌مه‌ڕه‌نگ‌و فره‌الی���ه‌ن دور له‌حیزب���ه‌كان ،ب���ۆ پێشبڕكێی دیموكراتیانه‌و فشار هێنان له‌پێناو به‌رژه‌وه‌ندییه جۆراوجۆره‌كاندا دروست بكه‌ن. به‌بۆچون���ی دایمۆن���د ،پێویس���ته رێكخ���راوه مه‌ده‌نی���ه‌كان ته‌واوكه‌ری رۆڵی حیزبه سیاسیه‌كان بن له‌هاندانی به‌شداریكردنی سیاسیو به‌رزكردنه‌وه‌ی ئاستی كارابونی سیاس���یو لێهاتویی هاواڵتیان ،ئه‌مه جگه‌له‌وه‌ی له‌ده‌ره‌وه‌ی حیزب���ه‌كان كاربكه‌ن ب���ۆ هه‌ڵبژاردن‌و راهێنانی س���ه‌ركرده‌ی سیاسی نوێ، هه‌روه‌ها به‌رهه‌ڵستی ده‌سه‌اڵتی رژێمه ده‌سه‌اڵتخوازه‌كان بكه‌ن‌و ببنه هانده‌ر بۆ ئهوهی به‌خێرایی له‌ناوببرێن. ژنان‌و كاری سیاسی له‌ئه‌مریكای التین له‌به‌شی یه‌كه‌می ئه‌م كتێبه‌دا ،ماریا رۆزای ئه‌رجه‌نتینی چیرۆكی رێكخراوی ده‌گێڕێت���هوه، ()Conciencia كه ئامانج���ی هاندانی ژن���ان بوه بۆ داكۆكیكردن له‌دیموكراس���یو ئازادی، بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش له‌سه‌ر پرسه‌كانی ده‌س���تورو هاواڵتیبون‌و پ���ه‌روه‌رده‌و قه‌یرانی ئاب���وری كاریان كردوه .ئه‌م رێكخراوه له‌شانزه هه‌رێمی ئه‌رجه‌نتیندا چاالكی ههبوهو س���ی لقی هه‌میشه‌یی ناوچه‌یی هه‌یه. له‌ماوه‌ی یه‌كه‌مین هه‌ش���ت س���اڵی دوای دامه‌زراندنیان ،ئ���ه‌م رێكخراوه ( )560كۆنگره‌ی س���ازداوه كه ()45 ه���ه‌زار ك���ه‌س به‌ش���داربون تیایدا، هه‌روه‌ها ( )480لێكچه‌ریان ده‌رباره‌ی مه‌سه‌له‌ی نیش���تیمانیه‌كان پێشكه‌ش كردوه كه ( )25هه‌زار كه‌س گوێگری بون ،له( )320كۆڕیش���دا ( )34هه‌زار كه‌س به‌ش���داربون ،له( )180ئه‌ڵقه‌ی دیراسه‌كردندیش���دا ( )15ه���ه‌زار كه‌س س���ودمه‌ند بون ،له‌سه‌ر ئاستی نیشتیمانی شه‌ش دیدار‌و له‌سه‌ر ئاستی ئه‌مری���كای التینیش س���ێ كۆنگره‌ی ئه‌نجام���داوه .س���ه‌رباری هه‌م���و ئه‌و چاالكیانه ،ملیۆن‌و نیوێك نامیلكه‌یان ده‌رباره‌ی بابه‌ته مه‌ده‌نیی‌‌و سیاس���یه جۆربه‌جۆره‌كان باڵوكردۆته‌وه. له‌ده‌ره‌نجامی كۆی ئه‌و كارانه‌ش���دا ( )500ژن���ی به‌رپرس���ی رێكخراوه‌كه راهێنان���ی كارگێڕیی���ان وه‌رگرت���وه، بیس���ت له‌وان���ه چونه‌ته ن���او حیزبه
سیاس���یه‌كانه‌وه‌و كاندیدك���راون ب���ۆ پل���ه‌كاری ده‌س���ته هه‌ڵبژێ���راوه‌كان. هه‌روه‌ه���ا پانزه ده‌وڵه‌ت���ی ئه‌مریكای التین له‌ڕێگه‌ی رێكخ���راوه ناحكومیه هه‌مه‌ڕه‌نگه‌كانه‌وه ،ئاڵوگۆڕی به‌رنامه‌ی فێركاری‌‌و زانیارییان له‌گه‌ڵ كردون. فلیپین :گۆڕینی سه‌رۆك‌و سه‌ركه‌وتنی ئۆپۆزسیۆن له‌به‌ش���ێكی دیكه‌ی ئ���ه‌م كتێبه‌دا، هنریتا دیت باسكوال باس له‌ئه‌زمونی خ���ۆی له‌س���ێ رێكخ���راودا ده‌كات. ئه‌زمون���ی یه‌كه‌م���ی له‌رێكخ���راوی بزوتنه‌وه‌ی مه‌ده‌نیانه‌ی نیش���تیمانی له‌پێن���او هه‌ڵبژاردن���ی ئازادانه بوه، ئامانجی رێكخراوه‌كه‌ش هه‌وڵدان بوه بۆ ئه‌نجامدانی هه‌ڵبژاردنی پێشوه‌خته‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌و نوێكردن���هوهی بڕوای خه‌ڵكی به‌پرۆس���هی هه‌ڵبژاردنی دور له‌ساخته‌كاری. له‌ئه‌نجامی كاری ئ���ه‌م رێكخراوه‌دا ( )200هه‌زار فلیپینی خۆبه‌خشانه بۆ چاودێری هه‌ڵبژاردن���ه‌كان راهێنانیان بینی���وه ،ئه‌وه‌ش بۆته ه���ۆی ئهوهی بۆ یه‌كه‌مجار الیه‌نه ئۆپۆزس���یۆنه‌كان بتوان���ن ببن���ه خاوه‌ن���ی ()%30 كورسیه‌كانی پارله‌مان .بۆ هه‌ڵبژاردنی س���ه‌رۆكایه‌تیش كه دو س���اڵ دواتر به‌ڕێوه‌چ���وه ،نی���و ملی���ۆن كه‌س���ی خۆبه‌خش له‌ناوچ���ه جۆربه‌جۆره‌كاندا ئاماده‌بون بۆ چاودێری هه‌ڵبژاردنه‌كه، له‌ئه‌نجام���دا كۆتای���ی به‌ده‌س���ه‌اڵتی سته‌مكارانه‌ی شانزه ساڵه‌ی ماركۆس هات‌و (كورازون ئه‌كینۆ) بوه سه‌رۆكی واڵت. ئه‌زمونی دوه‌می ناوب���راو كاركردن بوه له‌دامه‌زراوه‌ی (ئیفلیو ب.چاڤییر ) EBJFب���ۆ هاندان���ی كاندیدكردنی نوێنه‌رگه‌لی گونجاو .ئه‌م رێكخراوه‌ش توانیویه‌ت���ی ( )418كاندی���د ب���ۆ پۆس���ته گش���تیه‌كان ئام���اده بكات. ئه‌زمون���ی س���ێیه‌می ئ���ه‌م خانمه‌ش به‌ش���داریكردن بوه له‌بزوتنه‌وه‌ی ژنان له‌پێناو چاودێریكردنی دیموكراس���یدا ( ،)KABATIDكاری ئه‌م رێكخراوه‌ش ئه‌وه‌یه مانگانه گوڵ ده‌به‌خشێته ئه‌و سیاس���ه‌تمه‌دارانه‌ی ره‌فتاری���ان چاك بوهو خزمه‌ت���ی نه‌ته‌وه‌ی���ان كردوه، هه‌روه‌ها دڕك ده‌ده‌نه ئه‌و به‌رپرسانه‌ی چاالكیه‌كانیان جێگه‌ی گومانه. ژماره‌ی پێوانه‌یی له‌شیلی به‌ش���داربویه‌كی دیكه‌ی ئه‌م كتێبه، مۆنیكا جیمنیز دوبارۆسه كه یه‌كێكه له دامه‌زرێنه‌رانی لیژنه‌ی هه‌ڵبژاردنی ئ���ازاد له‌ش���یلی ،ئه‌م رێكخ���راوه بۆ دو مه‌به‌س���ت كاریك���ردوه ،ئه‌وانیش ئه‌نجامدان���ی هه‌ڵبژاردن���ی ئازادانه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌و نوێنه‌رایه‌تی‌‌و راپرسی له‌سه‌ر ده‌ستور بوه. ئه‌م رێكخراوه له‌ڕێگه‌ی ئه‌نجامدانی ئه‌ڵق���هی لێكۆڵین���هوهو كۆبونه‌وه‌ی جه‌م���اوه‌ری ،چ���اپ‌و باڵوكردنه‌وه‌ی كتێ���بو نامیلكه ،س���ازدانی ئاهه‌نگی گۆران���یو مۆس���یقا ،خۆپیش���اندانی جه‌م���اوه‌ری ،توانیویه‌ت���ی نیگه‌رانی‌‌و بێ���زاری هاواڵتی���ان له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان به‌جۆرێك بڕه‌وێنێته‌وه ،كه له‌راپرسی له‌س���ه‌ر ده‌س���توردا ،ته‌نها ()%2.4 هاواڵتی���ان ئاماده‌نه‌ب���ون به‌ش���داری راپرس���یه‌كه بك���ه‌ن ،ك���ه به‌وت���هی دوب���ارۆس ئه‌وه‌ش كه‌متری���ن رێژه‌یه له‌مێژوی شیلیدا.
ی سه‌ركه‌وتنی كار ی مه‌ده‌نی پێویست به‌كۆمه‌ڵێك بنه‌مایه ،وه‌كو: نه‌بونی مه‌یلی به‌ده‌ستهێنانی ده‌سه‌اڵتی سیاسیه له‌الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رانی رێكخراوه مه‌ده‌نیه‌كانه‌وه
راوه‌دونان���ی ئه‌و كه‌س���انه ی كتێبه‌كانیان فرۆشتوه ،به‌اڵم ناوبراو سوربوه له‌سه‌رئه‌وه‌ی كتێبه‌كانی بۆ ئهوهی بگاته ده‌س���تی زۆرترین ژماره‌ی هاواڵتیان ،به‌كه‌متر له‌نرخی تێچونی بفرۆشێت. س���ه‌باره‌ت به‌ده‌ره‌نجامی كاره‌كانی ده‌ڵێ���ت :گ���ۆڕان به‌س���ه‌ر چۆنێتی ئ���هو كتێبان���ه‌دا هات ك���ه ده‌خرێنه كتێبخانه‌كان���هوه ..گۆڕان گه‌یش���ته ش���ێوازه‌كانی بیركردنه‌وه ،رۆشنبیرو نوس���ه‌رو خوێن���دكاران كه‌مت���ر س���ڵده‌كه‌نه‌وه ،پۆزه‌تیڤانه‌تر پابه‌ندن به‌ئازادی‌‌و دیموكراس���یه‌وه‌‌و ده‌ركیان به‌وه‌ك���ردوه ك���ه ناچارنی���ن زمانی چه‌پ���ڕه‌وه‌كان ب���ۆ باڵوكردن���هوهی بیروڕاكانی خۆیان به‌كاربهێنن.
زیندانه‌كانی نایجیریا ده‌گۆڕێن ی ی زیندانه‌كان ی دۆخ��� باش���كردن ی دیكه‌ی ئه‌م نایجیریا ،وێس���تگه‌یه‌ك كتێبه‌یه ،ك ه تیای���دا كلیمنت نوانكۆ ی ئازادیی ه ی رێكخ���راو باس ل���ه‌كار ی ئه‌م مه‌ده‌نی���ه‌كان ده‌كات ،ئامانج ی ی یارمه‌تی رێكخراوه پێشكه‌ش���كردن ی بۆ به‌ندیی���ه‌كان‌و هه‌وڵدان یاس���ای ی ئه‌و كه‌س���ان ه بوه ك ه بۆ ئازادكردن ی زۆر له‌زیندانه‌كان���دا بون ماوه‌یه‌ك��� ێ تاوان. ێ دادگایكردن یان به‌ب به‌ب ی كلیمنت، ی گێڕان���هوه به‌گوێ���ره ی كاركردنیاندا له‌م رێكخراوه لهماوه ی ( )64كه‌س ك ه توانیویان ه كه‌یس��� ی جۆراوجۆر گیرابون له‌س���ه‌ر تۆمه‌ت بجوڵێنی���ن‌و ئازاد بكرێ���ن .هه‌روه‌ها ی له‌دورگه‌یه‌ك��� گرتوخانه‌ی���ه‌ك ی تیابو‌ه دوره‌ده‌س���ت ك ه نۆزد‌ه به‌ند ی بگێڕنه‌و‌ه ئاشكرا بكه‌ن‌و به‌ندییه‌كان ی ئاس���ایی .ئه‌م ه ب���ۆ به‌ندیخانه‌یه‌ك ی دیك ه ی گرتوخانه‌یه‌ك��� جگه‌ل���هوه دیموكراسیه‌ت له‌ڕێگه‌ی كتێبه‌وه ی تیابوه‌و هیچ ك��� ه ( )2400زیندان��� ی ی تیانه‌بوه ،به‌فشار ی ژیان ئه‌زمونی كاری كزافییه زافاال كوادرا ،مه‌رجێك ی تاڕاده‌ی���ه‌ك له‌ئه‌زمونی به‌ش���داربونی رێكخراوه‌كه‌ی���ان داخراوه‌و ره‌وش��� ی گونجان ی به‌ندییه‌كانیش تاڕاده دیكه‌ی ئه‌م كتێبه جی���اوازه ،چونك ه ژیان ی مرۆڤ ی ماف��� ناوب���راو له‌چه‌ند واڵتێ���ك كاریكردوه ،له‌گ���هڵ پێوه‌ره‌كان له‌كاركردنیشدا پش���تی به‌چاپكردنی باشكراوه. كتێ���بو گۆڤ���ار به‌س���توه .ئه‌زمونی ی گۆڕی ڤێریتاس سه‌رۆك یه‌كه‌می ده‌ركردنی گۆڤاری ()Revista ی فیلیكس بوتیس���تا سه‌رنوس���ه‌ر ب���وه له‌نیكاراگ���وا ،قۆناغ���ی دوه‌می ی (ڤێریت���اس،)Veritas : كاركردنیش���ی دامه‌زراندنی رێكخراوی رۆژنام���ه ی ی رۆژنامه‌ك��� ه لیبرۆ لیب���ری بوه له‌كۆس���تاریكا بۆ ب���اس له‌هه‌وڵه‌كان��� ی ی خه‌ڵك ی وریاكردنه‌وه چاپكردن���ی كتێ���ب تایب���هت به‌بیری ده‌كات لهباره ی ی رژێم دیموكراس���یو مێ���ژو ،مرۆڤناس���ی ،فلیپین له‌ناشیرینی‌‌و قێزه‌ون ی ی ئاشكراكردن ده‌سه‌اڵتدار ،به‌تایبه‌ت ئابوریو ئایین‌و ئه‌ده‌ب. ی س���ه‌رۆك‌و له‌كاتی چاپك���ردن‌و باڵوكردنه‌وه‌ی ره‌فت���ارو كرداره‌كان��� ی كتێبه‌كانیدا ،كزافیه دوچاری چه‌ندین ژنه‌ك���ه‌ی‌‌و وه‌زیره‌كان���ی ،په‌یام��� ی رۆژنامه‌كه‌ش���یان ئهوه بو ته‌نگ‌وچه‌ڵه‌مه بۆته‌وه ،هه‌ر له‌ده‌ست بنچینه‌ی به‌س���ه‌راگرتنی كتێب���ه‌كان تاوه‌ك���و "ده‌بێت ئه‌م حكومه‌ت ه بڕوات".
17
ل���ه‌د و ال و ه ی خستۆت ه فشار سه‌ر رۆژنامه‌كه، ئهویش ب ه رێگرتن له‌باڵوكردن���هوهی ر یكال م���ی كۆ مپا نی���ا كا ن ل���ه‌م رۆژنامه‌یه‌دا، هه‌روه‌ه���ا رێگرت���ن له‌ها و ر د ه‌كر د ن���ی ی كاغ���ه‌ز بۆ چاپكردن رۆژنامه‌ك���ه .ئه‌م��� ه ی جگ ه له‌هه‌ڵوه‌شانه‌و‌ه ی چاپكردن گرێبه‌س���ت له‌گ���هڵ چاپخان���ه‌كان‌و ی ده‌س���ت به‌س���ه‌راگرتن پێ���ش له‌چاپخان��� ه باڵوبونه‌و‌هی.
ناوبراو ده‌كات ی ئاش���كرا ی ههبوهو ی باش رۆژنامه‌كه‌یان فرۆشێك له‌الیه‌ن جه‌م���اوه‌ره‌و‌ه قبوڵكراو بوه، ی رۆژنامه‌ك���ه‌ش تاوه‌ك���و ئه‌نجامدان ی نوێ‌‌و ی رژێم شۆڕش‌و هاتن ه سه‌ر كار ی له‌واڵتدا ی دیموكراس��� به‌رقه‌راربون ی به‌رده‌وام بوه .سه‌باره‌ت به‌كاریگه‌ر ی رۆژنامه‌كه‌ش���یان ،ده‌ڵێت "سه‌رۆك ی رۆژنامه‌كه‌مان واڵت ك ه هات ه ئۆفیس ی ئه‌مڕۆ ك ه من س���ه‌رۆكی واڵتم، وت ی بۆ ڤێریتاس دهگهڕێتهوه". چاكه‌كه به‌گژاچونه‌وه‌ی ره‌گه‌زپه‌رستی‌‌و مافیا هه‌ر له‌م كتێبه‌دا ،ئه‌نتۆنی هازلیت هی���رد سه‌رنوس���ه‌ری رۆژنام���هی " "The Cape Timesله‌باش���وری ئه‌فریق���ا ،ب���اس له‌هه‌وڵه‌كان���ی رۆژنامه‌كان���ی له‌به‌ره‌نگاربون���هوهی ده‌س���ه‌اڵتداران‌و ده‌وڵه‌مه‌ن���ده‌كان ده‌كات ،ئه‌مه سه‌رباری هه‌وڵه‌كانیان بۆ به‌گژاچونه‌وه‌ی ره‌گه‌زپه‌رس���تیو جی���اوازی ره‌گ���ه‌زی ،له‌ده‌ره‌نجامی ئه‌م كارانه‌ش���دا جگه‌ل���هوهی خۆیو س���تافه‌كه‌ی دوچ���اری گرت���ن‌و زیندانیك���ردن بونه‌ت���هوه ،ب���ه‌اڵم توانیویانه كاربكه‌نه س���ه‌ر بۆچونی هاواڵتی���ان بۆ نه‌هێش���تنی جیاوازی ره‌گه‌زی‌‌و به‌شداربن له‌به‌رقه‌راكردنی سیستمی دیموكراسی له‌واڵتدا. ی ماری���ا ی كۆڵۆمب��� رۆژنامه‌نوس��� ی چوارد‌ه جیمینا دوزان ،ك ه بۆ ماوه ی "ئیل ئسبكتادور" س���اڵ له‌رۆژنامه ستوننوس بوه ،یه‌كه‌مین كه‌سیش بوه ی ی نێوان بازرگانه‌كان ك ه هاوپه‌یمانێت ی ی سوپا هۆشبه‌ران‌و ئه‌فس���ه‌ره‌كان ی فیدراڵ���یو گ���هوره موڵكداره‌كان��� ی ئاش���كراكردوه ،ب���اس له‌ئه‌زمون��� ی ده‌كات. ی خۆ رۆژنامه‌نوس ی ماری���او ی چیرۆك��� جی���اواز ی ئ���ه‌م كتێب ه ی دیك���ه به‌ش���داربوان ی ی به‌هێز ئهوهی���ه ،ناوب���راو به‌ه���ۆ ی ماد‌ه هۆش���به‌ره‌كان‌و بازرگانه‌كان��� تێكه‌اڵویان له‌گه‌ڵ ده‌سه‌اڵتدا ،هه‌روه‌ها ی ی تیرۆركردن ی هه‌وڵ��� ی ئ���هوه دوا ی ی ئۆفیس��� خ���ۆیو ته‌قاندن���هوه ی ی دراوه ،كۆڵۆمبی���ا رۆژنامه‌ك���ه ی به‌جێهێش���توه‌و نهیتوانیوه واڵته‌كه ی مافیاكان رزگار بكات. له‌چنگ
به‌ڕه‌نگاربونه‌و‌هی دیكتاتۆرییه‌ت به‌رۆژنامه ی دایكبو، ی را ی نه‌یجیر رۆژنامه‌نوس ی ی گۆڤار ك ه یه‌كێك��� ه له‌دامه‌زرێنه‌ران ی گۆڤاره‌كه‌یان "نی���وز ۆتچ" ،چیرۆك��� ی دیكتاتۆرییه‌ت���دا له‌به‌ره‌نگاربون���هوه ی دو ی دوا ده‌گێڕێته‌وه .ئه‌و گۆڤ���اره ی گه‌یش���ت ه ی تیراژ س���اڵ له‌ده‌رچون��� ی ( )150ه���ه‌زار دان���ه ،ب���ه‌اڵم له‌پا ی ه���هواڵو روداوه‌كان‌و به‌دواداچون��� ی ده‌سه‌اڵتداران، ی گه‌مه‌كان ئاشكراكردن ی واڵته‌و‌ه ی هه‌واڵگ���ر له‌الی���ه‌ن ده‌زگا ی ی نامه‌یه‌ك سه‌رنوس���ه‌ره‌كه‌ی له‌ڕێگ ه مینڕێژكراوه‌وه تیرۆركرا. ی گۆڤاره‌كه‌یانه‌و‌ه ده‌ڵێت: ی لهباره را ی رونه‌كه‌ن ه ئه‌گه‌ر خه‌ڵ���كو رۆژنامه‌وان ی دیكتاتۆری���هتو به‌ڕه‌نگاربون���هوه ی ده‌س���تدرێژیه‌كان بۆ روبه‌ڕوبون���هوه س���ه‌ر دامهزراوه دیموكراتیه‌كان ،ئه‌وا ی ی رۆژنامه‌وان ن ه دیموكراسی‌‌و ن ه ئازاد ی خۆیان بپارێزن .ئه‌مه‌ش ناتوانن بون ی ئیدمۆند بۆرك راست ه بۆ ده‌ربڕینه‌ك ه ی بۆ سه‌ركه‌وتن ك ه ده‌ڵێت :خراپه‌كار ی ته‌نیا به‌یه‌ك ش���ت هه‌یه، پێویس���ت ئهویش ئه‌وه‌یه پیاوچاكان نه‌بزوێن. حكومه‌ت‌و رۆژنامه له‌باشوری سودان ی ئاژاوه‌گێڕان ه ی ساڵ رۆژنامه‌وانی س ی ی به‌سه‌رهاته‌كان له‌سودان ناونیش���ان ی ی بزوتنهوه رۆژنامه‌نوس‌و چاالكوان��� ی س���ودان ی باش���ور ئازادیخوازان��� ه بون���ا مالواله ،ناوبراو ب���اس له‌قۆناغ ه ی ی خۆ ی رۆژنامه‌وانی ی كار جیاوازه‌كان ی ده‌كات، ی واڵته‌ك ه له‌ناوخۆو دهرهوه ی ()The Vigilant ی رۆژنام ه به‌تایبه‌ت ی ی پێنج س���اڵ سه‌رنوسه‌ر ك ه بۆ ماوه ی باشور ی س���ودانیه‌كان بوهو زمانحاڵ ی ب���وه .ئ���ه‌م رۆژنامه‌ی���ه‌ش له‌ڕێگ ه ی هه‌واڵ‌و راپۆرت���هوه خراپه‌كارییه‌كان ی ی مه‌ده‌نیه‌كان ی له‌دژ هێزه حكومیه‌كان باشور باڵوكردۆته‌وه. ی ئه‌و پێنج ساڵه‌دا ،وه‌كو مالوال لهماوه ی ده‌ڵێت "هه‌فت ه نهبوه حكومه‌ت بڕیارێك ی ده‌ست به‌س���ه‌ركردن یان كۆكردنه‌و‌ه ی ی ده‌رچون رۆژنامه‌ك ه یان قه‌ده‌غه‌كردن ده‌رنه‌كردبێ���ت" .دواتری���ش حكومه‌ت
ی كلتوری دیموكراتی‌‌و رۆح قوربانیدان ی كارل گێرش���مان، به‌بڕوا ی سه‌رنجڕاكێش��� ی خاڵ��� ی ی ئه‌و كه‌س���ان ه به‌س���ه‌رهات له‌م كتێبه‌دا باس���كراون ،ته‌نها ی ی قوربانیدان‌و دڵس���ۆز رۆح نییه ،به‌ڵكو "ئه‌و تێگه‌یش���تن ه قوڵه‌ی ه ی دیموكراسی، ی پێداویستیه‌كان ده‌ربار‌ه ی ی هاواڵت ی بون گرنگترینیان پێویس���ت رۆشنبیرو چاوكراوه‌یه". ی ناوب���راو جه‌خت له‌وه‌ده‌كاته‌و‌ه خاڵ ی كتێبه‌ك��� ه ی به‌ش���داربون هاوبه‌ش��� ی ته‌نیا بریتی��� ه ل���هوهی :دیموكراس��� ی ی یان پرۆس ه ی سیاس��� سیس���ته‌مێك ی ی سه‌ركرده‌كان نیی ه له‌ڕێگ ه هه‌ڵبژاردن ی ئازاده‌وه، ی سیاس��� پێش���بڕكێییه‌ك ی ژیان���ه ،كولتوره‌و به‌ڵك���و ش���ێواز كۆمه‌ڵێ���ك به‌های ه ك ه پشتئه‌س���تورن ی شكۆمه‌ندی مرۆڤانه. به‌چه‌مك
ئه‌گه‌ر خه‌ڵك‌و رۆژنامه‌وان ی رونه‌كه‌ن ه به‌ڕه‌نگاربونه‌وه ی دیكتاتۆریه‌ت‌و روبه‌ڕوبونه‌وه ی ده‌ستدرێژیه‌كان بۆ سه‌ر دامهزراوه دیموكراتیه‌كان ،ئه‌وا ن ه دیموكراسی‌‌و ن ه ئازاد ی رۆژنامه‌وانی ناتوانن بون ی خۆیان بپارێزن
16
xwendn.awene@gmail.com
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
زانكۆ شوێنێك بۆ نمایش كردنی جلوبه‌رگ
ته‌خته سپی
هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت
تایبەتمەندیەکانی مامۆستای سەرکەوتو
ئا :سروه شێوازه نوێیه‌كانی جلوبه‌رگ‌و جوانكاری بیری خوێندكارانی زانكۆو په‌یمانگاكانی داگیركردوه‌و خوێندكارێكیش ده‌ڵێت "زانكۆ هه‌مو خه‌ون‌و داهێنانه‌كانمان ده‌كوژێت ئێ بۆیه تۆش ئه‌بێت هه‌مو ئه‌و وزه‌یه‌ی كه هه‌ته له‌شتی الوه‌كیدا سه‌رفیبكه‌یت له‌وانه جلوبه‌رگ‌و كه‌پڵ‌و توانجدان". "هه‌رچه‌ن����ده تاقه‌تی ڕێكخس����تنی جله‌كانم هه‌یه به‌اڵم به‌ڕاستی كاتێك ی زۆرم ده‌ب����ات" ئهوه وته‌ی س����اكاره كه‌له‌قۆناغ����ی س����ێیه‌می زانكۆیه‌باس له‌ه����ۆكاری گرنگی����دان به‌جلوبه‌رگ له‌زانكۆ ده‌كات ،ئه‌و وتی "ئێستا له دونیادا زۆر گرنگی به‌ستایل ده‌درێت هه‌روه‌ها فه‌یس����بوك‌و ئینستاگرامیش كاریگه‌رییان هه‌یه كه گه‌نج حه‌زده‌كات ئهوهی ل����ه‌وێ ده‌یبینێ����ت دوباره‌ی بكاته‌وه ،جگه‌ل����هوهی خوێندكار ئه‌و به‌ش����هی لێیده‌خوێنێت به‌دڵی خۆی نییه بۆیه گرنگ����ی پێنادات‌و دواجار به‌ش����تی الوه‌كییه‌وه خه‌ریك ده‌بێت ی����ان كاتێك ده‌بینێ����ت هه‌مو گرنگی به‌خۆیان ده‌ده‌ن ناچار ئهویش هه‌ست به‌كه‌می ئ����ه‌كات گه‌ر به‌و ش����ێوه‌یه نه‌بێت". له‌ماوه‌ی ڕابردودا وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵی عێراق جلوبه‌رگی خوێندكارانی زانكۆی دیاریكرد ،كه هه‌ش����ت خاڵ له‌خ����ۆ ده‌گرێت‌و ه����ه‌ر خوێندكارێك جێبه‌جێی نه‌كات ئه‌وا ناتوانێت بچێته كۆلێژه‌ك����هی ،له‌وباره‌ی����هوه عه‌باس ئه‌كره‌م وته‌بێژی وه‌زاره‌تی خوێندنی بااڵ ڕایگه‌یاند "تائێستا هیچ بڕیارێكی له‌و ش����ێوه‌یه بۆ زانكۆكانی هه‌رێمی كوردستان نه‌دراوه". س����اكار له‌گه‌ڵ ئ����هو بڕیاره‌دایه كه هه‌م����و ی����ه‌ك جلوبه‌رگ بپۆش����ن بۆ زانكۆ ده‌ڵێت "هه‌موی گرنگی نایات به‌جلوب����ه‌رگ هه‌ندێك زۆرجوان خۆی ئه‌گۆڕێت‌و هه‌ندێكیش زۆر شپرزه‌یه، ئ����هوه به‌ئاش����كرا به‌كۆلێژه‌كه‌ی����ی ئێمه‌وه دیاره به‌اڵم له‌كۆلێژێكی وه‌ك
زانكۆ هه‌مو خه‌ون‌و داهێنانه‌كانمان ێ ده‌كوژێت ئ بۆی ه تۆش ئه‌بێت هه‌مو ئه‌و وزه‌یه‌ی كه هه‌ت ه ی الوه‌كیدا له‌شت سه‌رفیبكه‌یت له‌وانه جلوبه‌رگ‌و كه‌پڵ‌و توانجدان زانکۆی سلێمانی پزیش����كیدا هه‌موی له‌س����ه‌ر شێوازی نوێ ئه‌ڕوات ،بۆیه گه‌رئه‌و جلوبه‌رگ ه فه‌رز بكرێت به‌س����ه‌ر خوێندكاردا كه ته‌نها یه‌ك جۆر بێ����ت ته‌نانه‌ت یه‌ك دورینیش بێت ئه‌وا له‌به‌ری ده‌كه‌ن" ڕاژان تاهیر كه خوێندكاری زانكۆی پۆلۆته‌كنیكیه‌پێ����ی باش����ه كه هه‌مو خوێندكارانی زانك����ۆ یه‌ك جلوبه‌رگ له‌به‌ربك����ه‌ن ب����ه‌اڵم مه‌رج����ی هه‌یه، ئ����هو وتی"جلوبه‌رگێك دابنرێت وه‌كو منداڵی س����ه‌ره‌تایی نه‌بێ����ت ،به‌ڵكو به‌شێوه‌یه‌ك بێت كه تایبه‌تمه‌ند بێت بۆ خوێن����دكاری زانكۆ ،خوێندكار كه ده‌چێت����ه زانكۆ له‌ناخه‌وه واهه‌س����ت ده‌كات كه‌سێكی ڕۆشنبیره‌و جیاوازه
ناكرێ����ت جلوبه‌رگه‌كه‌ی ه����ه‌ر وه‌ك قوتابخانه بێت ،ئێستا ئه‌گه‌ر بپرسیت یه‌كپۆشیت پێباشه له‌وانه‌یه %60بڵێن نــا هۆكاره‌كه‌ش����ی ئه‌گه‌ڕێنمه‌وه بۆ ئهوهی كه له‌سااڵنی پێشوتردا بڕیاری یه‌كپۆشی دراوه جلوبه‌رگه‌كان به‌دڵی خوێندكار نه‌بون ". وتیشی "ئهوه بڕیارێكی باش ده‌بێت گه‌ر جێبه‌جێ بكرێت چونكه تێچونی خوێندكارو فشار له‌سه‌ر ماڵه‌وه كه‌م ده‌بێته‌وه ،هه‌روه‌ها منداڵی هه‌ژار كه ده‌بن به‌قوربانی ڕه‌نگه ئیتر هه‌س����ت به‌بچوك����ی خۆیان نه‌ك����ه‌ن ،هه‌روه‌ها ته‌ركیزی خوێندكار زیاتر له‌سه‌ر وانه‌و فێربون ده‌بێت".
ڕاژان به‌ڵگه بۆ وته‌كانی ده‌هێنێته‌وه، ئه‌و وتی "ئ����ه‌وه‌م تاقیكردۆته‌وه ئه‌و ڕۆژان����هی كه س����ه‌عیم ك����ردوهو زۆر به‌باش����ی خۆم ئاماده كردوه به‌یانی كه له‌خه‌و هه‌س����تاوم به‌په‌له جلێكم له‌به‌رك����ردوهو زۆرگرنگی����م ن����ه‌داوه به‌ڕێكخستن,به‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌وه ئه‌و ڕۆژانه‌ی كه كاتم بۆ س����ه‌عی نهماوه هه‌ر خه‌ریكی جل ڕێكخس����تن بوم بۆ ڕۆژی دواتر له %50مێشكم زۆر هیالك بوه دوایش تاقه‌تی كۆشش����م نه‌بوه‌و هه‌ر خه‌یاڵم الی جله‌كانم بوه". ڕاژان به‌نیگه‌رانیی����هوه ب����ه‌رده‌وام بو له‌س����ه‌ر وته‌كان����یو وتی "خراپی ئاس����تی زانس����تیو هه‌تا ڕۆشنبیری
خوێن����دكاری زانكۆكانم����ان هه‌موی ئه‌گه‌ڕێنم����هوه بۆ بون����ی هه‌مو ئه‌و كه‌مو كو ر تییا نه‌و پشتگو ێخس����تنی له‌الی����ه‌ن حكومه‌ته‌وه ئاخر ئێمه هه‌ر له‌پێ����ش زانكۆ به‌و ش����ێوه‌یه نه‌بوین ئێس����تاش وان����ه‌كان ه����ه‌ر به‌تیۆری ئه‌خوێنرێن هیچ فێری ئهوه نه‌كراوین كه به‌ك����رداری كاره‌كانم����ان ئه‌نجام بده‌ین ،ئێمه زۆر به‌په‌رۆشه‌وه دێینه زانك����ۆ ب����ه‌اڵم زانكۆ هه‌م����و خه‌ون‌و داهێنانه‌كانم����ان ده‌كوژێ����ت ئێ بۆیه تۆش ئه‌بێت هه‌مو ئ����هو وزه‌یه‌ی كه هه‌ته له‌ش����تی الوه‌كیدا سه‌رفیبكه‌یت بۆیه به‌جلو كه‌پڵ‌و توانجدان له‌م‌وله‌و كاته‌كان ته‌واو ده‌كه‌یت".
له‌سنور ی به‌ڕێوبه‌رایه‌ت ی گشت ی په‌روه‌رده ی سلێمان ی
65هه‌زار كێش ه روبه‌رو ی توێژه‌ران ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی بۆته‌وه گۆچان���ی س���یحرییان پێنیه،به‌ڵك���و ئا :سروه جه‌مال كاتێك توێژه‌ران به‌باش���ی ئه‌ركه‌كانیان جێبه‌جێ ده‌بێ���ت‌و كاریگه‌ری پۆزه‌تیڤ به‌هۆی دۆخی هه‌رێمی كوردستانهوه دروس���ت ئه‌كه‌ن،كه ب���ارو زروفی واڵت كێشه‌و گرفتی زیاتر ڕوبه‌ڕوی ناوه‌نده‌كانی خوێندن ده‌بێته‌وه ئه‌مه‌ش به‌تایب���هت له‌روی ئابوریی���هوه هۆكاری یارمه‌تی���ده‌ر بێت ب���ۆ كاره‌كانیان،به‌اڵم ئه‌ركی توێژه‌رانی كۆمه‌اڵیه‌تی زیاتر كردوه ،توێژه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تی ده‌ڵێت ئێستا به‌پێچه‌وانه‌وه‌یه بارودۆخی واڵت‌و "كاتێك توێژه‌ران به‌باشی ئه‌ركه‌كانیان باری ئابوری خوێن���دكاران‌و خێزانه‌كان ه���ۆكاری س���لبین له‌س���ه‌ر كاره‌كان���ی ی پۆزه‌تیڤ جێبه‌جێ ده‌بێت‌و كاریگه‌ر توێژه‌ران،ئه‌م���ه‌ش كاره‌كانی توێژه‌ری دروست ئه‌كه‌ن،كه بارو زروفی واڵت چه‌ند بار گران‌و قورس كردوه" . ی ئابورییه‌وه هۆكاری به‌تایبه‌ت له‌رو ناهیده موشیر ،توێژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی یارمه‌تیده‌ر بێت بۆ كاره‌كانیان" باوه‌ڕی وایه دۆخی ئێس���تای كوردستان توێژه‌ران��� ی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی ب���اس كاریگه‌ری له‌سه‌ر هه‌مو تاكێكی كۆمه‌ڵگا له‌كاریگ���ه‌ری قه‌یران���ه‌كان ده‌ك���ه‌ن كردوه "به‌پله‌ی یه‌كه‌م قوتابی‌‌و مامۆستا له‌س���ه‌ر ناوه‌نده‌كانی خوێن���دن ،جه‌زا چونكه هه‌مویان به‌یه‌كه‌وه‌په‌یوه‌س���تن، حه‌مه‌س���اڵح وه‌لی س���ه‌رۆكی كۆمه‌ڵه‌ی بێ���زاری‌‌و بێموچه‌ی���ی مامۆس���تا كاری كۆمه‌ڵناس���ان‌و ده‌رونناسانی كوردستان كردۆته س���ه‌ر پڕۆس���هی خوێندن هه‌تا ده‌ڵێت "بێگومان كێش���هو قه‌یرانه‌كانی چاالكییه‌كان���ی قوتابخان���هو گه‌ش���تی هه‌رێمی كوردس���تان به‌كێشه سیاسیو زانستی‌‌و ڕۆشنبیری‌‌و خول‌و سیمینارو خزمه‌تگوزارییه‌كانی���هوه كۆڕو كۆبونه‌وه‌كان به‌پێی پێویست نیهو ئاب���وری‌‌و كاریگ���ه‌ری نێگه‌تی���ڤ ده‌كاته س���ه‌ر هاندانی قوتابی���ان له‌ڕوی په‌روه‌رده‌یی‌‌و پرۆسه‌ی خوێندن به‌گشتی‌‌و سه‌ر الیه‌نی زانستی زۆر الواز بوه". ناهیده موشیر ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌شكرد ده‌رون���یو په‌روه‌رده‌یی خوێن���دكاران، ئه‌گ���ه‌ر قه‌یران���ی ئاب���وری ب���ه‌رده‌وام كه "توێژه‌ران���ی ده‌رونی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تیش بێت ره‌نگه س���ه‌دان خوێن���دكار به‌هۆی به‌ش���ێكن له‌و كۆمه‌ڵگای���ه ،به‌تایبه‌ت نه‌بونیه‌وه واز له‌خوێندن بهێنن‌و داببڕێن ئه‌وان���هی له‌ناو قوتابخانه‌كان كارده‌كه‌ن له‌خوێندن،هه‌روه‌ه���ا به‌ه���ۆی نه‌بونی‌‌و ناتوان���ن به‌پێی پێویس���ت ڕۆڵی خۆیان هه‌ژارییه‌وه ره‌نگه خوێندكاران په‌نابه‌رنه بگێڕن ،به‌اڵم باوه‌ڕم وایه ده‌بێت توێژه‌ر به‌ر چه‌ندین كارو ره‌فتارو هه‌ڵسوكه‌وتی خۆی زاڵ بێت به‌س���ه‌ر كێشه‌كان زیاتر بچێته ناو قوتاب���یو گوێیان بۆ بگرێت نه‌شیاوو ناپه‌روه‌رده‌یی". له‌باره‌ی ڕۆڵی توێژه‌رانیش ،سه‌رۆكی هه‌ر هی���چ نه‌بێت له‌الیه‌نی مه‌عنه‌وییه‌وه كۆمه‌ڵه‌ی كۆمه‌ڵناس���ان‌و ده‌رونناسانی قوتاب���ی هانب���دات ب���ۆ زیات���ر هه‌وڵ‌و كوردس���تان وت���ی "به‌ڕاس���تی ئه‌گه‌ر كۆشش���كردن له‌پڕۆسه‌ی خوێندن پشت راستگۆبین توێژه‌ران خۆشیان كاریگه‌ری به‌خوا ئه‌نجامی خۆی ده‌بێت" هه‌ندێ ج���ار ده‌وترێ���ت خوێندكاران نێگه‌تیڤیان له‌سه‌ر دروست ئه‌بێت به‌هۆی ئ���هو قه‌یرانه‌وه كه توش���ی هاواڵتیان‌و متمانه به‌توێژه‌ره‌كان ناكه‌ن‌و كێش���هو فه‌رمانبه‌ران���ی ئه‌م واڵته بوه ،توێژه‌ران گرفته‌كانیان الباس ناكه‌ن ،لهوبارهیهوه
دۆخ ی ئێستا ی كوردستان كاریگه‌ر ی له‌سه‌ر هه‌مو تاكێك ی كۆمه‌ڵگا كردوه "به‌پله ی یه‌كه‌م قوتابی‌‌و مامۆستا چونكه هه‌مویان به‌یه‌كه‌وه‌په‌یوه‌ستن، بێزاری‌‌و بێموچه‌یی مامۆستا كار ی كردۆته سه‌ر پڕۆسه ی خوێندن‌و چاالكییه‌كان ی قوتابخانه‌و گه‌شت ی زانستی ناهی���ده موش���یرده‌ڵێت"نه‌خێر ب���هو شێوه‌یه نیه هه‌مو كه‌س خۆی كه‌وتوه، كه‌سایه‌تی به‌هێزی مرۆڤ الی خۆیه‌تی، متمان���ه مرۆڤ���ه‌كان خۆیان دروس���تی ده‌كه‌ن تا وا له‌به‌رامبه‌ر ده‌كه‌ن متمانه‌ی پێ بكات‌و نهێنیی���ه‌كان باس بكات كه
هاوكارو پشتیوانی ده‌كات به‌پێی توانای خۆی ئه‌گه‌ر توێژه‌ر به‌دڵس���ۆزی‌‌و سۆزو ڕه‌وش���ته‌وه به‌ده‌م كێش���هو گرفته‌كانی قوتابییه‌كه‌وه بچێ���ت ،ئهویش متمانه‌ی پێ���ده‌كات‌و ده‌چێت���ه الی توێژه‌ره‌كه‌و باس���ی خۆیو نهێنییه‌كانی بۆ ده‌كات‌و بڕوای ت���ه‌واوی پێ���ده‌كات ئهویش الی كه‌س باسی ناكات به‌ڵكو به‌پێچه‌وانه‌وه ئه‌وپ���ه‌ڕی هه‌وڵ���ی خ���ۆی ده‌دات بۆ چاره‌س���ه‌ری كێش���ه‌كانی ك���ه ئه‌وه‌ش ده‌كه‌وێته‌س���ه‌ر كه‌س���ایه‌تی توێ���ژه‌ری به‌هێزو دڵسۆز بۆ هاوكاری قوتابیان" جه‌زا حه‌مه‌ساڵحیش ئه‌و بۆچونه ڕه‌ت ده‌كات���هوهو تی "وانیی���ه خوێندكاران متمانه‌یه‌كی زۆری���ان به‌توێژه‌ران ههیهو ئه‌وه‌نده كێش���هی زۆرو نهێنی ده‌چێته الی توێژه‌ره‌كان،توێ���ژه‌ران چه‌ن���د كاتژمێرێ���ك زیاتر له‌كاتی خۆیان ده‌وام ده‌ك���ه‌ن تافریای ئ���هو كێش���ه زۆرانه بكه‌ون،هه‌زاران خوێندكار سااڵنه كێشه‌ی زۆر نهێن���ی ده‌به‌نه الی توێژه‌ره‌كان كه هه‌رگیز ئ���هو خوێندكارانه ئاماده نه‌بون ئه‌و كێشانه الی دایك‌و باوكی خۆشیان باس بكه‌ن ،به‌اڵم بۆ توێژه‌ره‌كانیان باس كردوه ،ته‌نها س���اڵی رابردو له‌سنوری به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی گش���تی پ���ه‌روه‌رده‌ی س���لێمانی 65هه‌زار كێشه چوه‌ته الی توێژه‌ره‌كان". ناهیده موشیری توێژه‌ر به‌نیگه‌رانییه‌وه باس���ی له‌وه‌ك���رد ك���ه له‌چه‌ن���د ڕۆژی ڕابردودا كه‌ناڵێك باس���ی له‌وه‌ده‌كرد كه توێژه‌ری قوتابخانه‌كان ته‌نها ئیش���ییان چاخواردنه‌وه‌ی���ه "بهداخهوه كۆمه‌ڵگه‌ی ئێم���ه هه‌مو ك���ه‌س وه‌ك یه‌ك س���ه‌یر ده‌كه‌ن هه‌ڵه‌ی چه‌ند كه‌س���ێك ده‌ده‌نه پاڵ هه‌موان‌و په‌نجه‌كانی ده‌س���ت وه‌ك یه‌ك نین هه‌مو مرۆڤێك قابیلی هه‌ڵه‌یه به‌اڵم تكایه به‌یه‌ك چاو سه‌یری هه‌موی
خوێندن
مه‌كه‌ن". هه‌ندێك له توێژه‌ران نیگه‌رانی خۆیان پیشان ده‌ده‌ن له‌وه‌ی كه وه‌ك پێویست ده‌س���ه‌اڵتیان پێنادرێت ت���ا ڕۆڵ ببین، جه‌زا حه‌مه‌ساڵح ئاشكرایكرد "توێژه‌ران به‌نوسراوی فه‌رمی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌و به‌نوس���راوی فه‌رم���ی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره گش���تیه‌كانی په‌روه‌رده‌و ئه‌مس���اڵیش به‌رێبه‌رێك ك���ه وه‌زاره‌تی پ���ه‌روه‌رده به‌ه���اوكاری كۆمه‌ڵه‌ی كۆمه‌ڵناس���ان‌و ده‌رونناسانی كوردستان ئاماده‌و چاپی كردوهو دابه‌ش���كراوه به‌س���ه‌ر سه‌رجه‌م قوتابخانه‌و خوێندنگه‌كاندا ده‌س���ه‌اڵت‌و م���اف‌و ئ���ه‌رك‌و كاره‌كان���ی توێژه‌رانی كۆمه‌اڵیه‌ت���یو ده‌رون���ی دیاریك���راوه‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌رو یاریده‌ده‌رو مامۆس���تایانی به‌ڕێزی���ش ه���اوكاری توێژه‌ران���ن‌و به‌گروپ‌و به‌ه���اوكاری یه‌كتری كاره‌كان جێبه‌جێده‌كه‌ن" به‌ش���ێكی زۆری قوتابخانه‌كان���ی ده‌ره‌وه‌ی ش���ار توێژه‌رانی كۆمهاڵیهتیو ده‌رونییان نیه ،له‌كاتێكدا مامۆستایان‌و به‌ڕێوه‌به‌رانی ئه‌و ناوه‌ندانه به‌پێویستی ده‌زانن سه‌رۆكی كۆمه‌ڵه‌ی كۆمه‌ڵناسان‌و ده‌رونناسانی كوردس���تان لهوبارهیهوه وتی "زۆر راس���ته تائیس���تاش سه‌دان و ه���ه‌زاران قوتابخان���هو خوێندنگ���ه توێ���ژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی تێ���دا نیه ،ئێمه س���اڵی پار دو جار كۆبونه‌وه‌مان له‌گه‌ڵ وه‌زیری پ���ه‌روه‌رده كرد به‌مه‌به‌س���تی دامه‌زراندنی توێژه‌ران‌و پشكی توێژه‌ران له‌گرێبه‌سته‌كانی په‌روه‌رده ،بهداخهوه نه وه‌زاره‌ت و ن���ه په‌وره‌رده‌كان توێژه‌ریان به‌گرێبه‌س���تیش دانه‌مه‌زراند،ساڵی پار له‌و 4هه‌زار گرێبه‌س���ته‌كه‌ی په‌روه‌رده توێژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌ت���یو ده‌روونیان بێ به‌ش كرد،س���ه‌ره‌ڕای ئ���هوهی كه زۆر پێویست بو بۆ قوتابخانه‌كان".
سه‌رهه‌نگ کازم مامۆس���تا لەکۆمەڵگ���ەدا کاری س���ەرەکی بریتی���ە لەپەروەردەکردن‌و فێرکردن ،ئەگەر ئامانجی پەروەردەش پەروەردەکردن���ی مرۆڤ بێت بۆ ژیان، ئەوا خ���ودی کەس���ایەتی مامۆس���تا ب���ۆ بەدیهێنان���ی ئ���ەم ئامانج���ەو سەرکەوتنی لەپڕۆسەکەدا دەبێت چەند تایبەتمەندیەک‌و خاسیەتێکی تێدابێت، چونکە یەکێک لەفاکتەرە سەرەکیەکان کە کاریگ���ەری هەیە لەس���ەرکەوتنی پڕۆسەی فێرکردن‌و فێربون مامۆستایە، ئەگەر مامۆس���تا ئ���ەو تایبەتمەندی‌و خاس���یەتانەی تێ���دا نەبێ���ت ئامانجە پەروەردەیی���ەکان بەدیناهێنرێ���ن‌و پڕۆسەی فێرکردن‌و فێربون سەرکەوتو نابێ���ت‌و بەدینای���ەت ،بۆیە مامۆس���تا دەبێت ش���ارەزای بابەتە سایکۆلۆژی‌و پەروەردەییەکان بێ���ت ،تاوەکو ببێتە مامۆستایەکی سەرکەوتو. تایبەتمەندیەکان���ی گرنگتری���ن مامۆس���تای س���ەرکەوتو ئەمان���ەی خوارەوەیە: پێویس���تە مامۆس���تا خاوەن���یدەرون دروس���تی بێ���ت‌و ل���ەڕوی هەڵچونی‌و کۆمەاڵیەتی‌و کەسایەتیەوە ئامادەکرابێت ،گرفتی دەرونی نەبێت، بونی هەرجۆرە گرفتێک لەم الیەنانەدا گرفت دروس���ت دەکات بۆ مامۆس���تاو فێرخ���وازان ،ئەگەر مامۆس���تا لەڕوی هەڵچونی���ەوە نائارام بێ���ت‌و خاوەنی دەرون دروس���تی نەبێ���ت ،ناتوانێ���ت ئارامگ���ر بێت بەرامب���ەر فێرخوازانی، بۆی���ە مامۆس���تا دەبێت چارەس���ەری هەرج���ۆرە گرفتێکی خ���ۆی بکات الی ڕێنمایکاری���ی دەرونی ،تاوەکو ژینگەی پۆل‌و قوتابخانە بێکێشە بێت. مامۆستا دەبێت لێهاتو بێت لەدانانیپالنی وانە وتنەوەو هەروەها ش���ارەزا بێ���ت لەش���ێوازەکانی وانەوتن���ەوەدا، ئەگەر مامۆس���تا شارەزای شێوازەکانی وانەوتنەوە نەبێت ،ئەوا هەرچەندە خۆی ماندو بکات لەوانەوتنەوەدا هەندێک جار دەبێتە هۆی دروستبونی گرفت لەنێوان مامۆستاو فێرخوازانی ،دەبێت مامۆستا ئەو ش���ێوازە لەوانەوتنەوە هەڵبژێرێت ک���ە لەگ���ەڵ ئاس���تی فێرخوازەکانیدا دەگونجێت تاوەک���و زانیاریەکە بگاتە الی فێرخ���وازو فێرخ���واز بەبێ گرفت تێبگات لەوانەکە. مامۆستا دەبێت ڕەچاوی جیاوازیتاکی بکات لەنێ���وان فێرخوازەکانیدا، چونکە ه���ەر فێرخوازەو تایبەتمەندی‌و کەس���ایەتی‌و ئاس���تی زیرەکی تایبەت بەخۆی هەیە ،نابێت فێرخوازان بەیەک چ���او س���ەیریان بکرێ���ت‌و مامەڵەیان لەگەڵ بکرێت .هەندێ���ک لەفێرخوازان ئارەزویان لەوانەیەک���ی دیاری کراوەو لەو وانەیەدا زی���رەک‌و لێهاتون ،بەاڵم لەوانەیەکی تردا ئەو تواناو لێهاتوییەی نی���ە ،بۆیە دەبێ���ت پاڵنەریان بۆ زیاد بکرێت‌و هەوڵی زیاتریان لەگەڵ بدرێت تاوەکو سەرکەوتوبن‌و هەست بەکەمی خۆیان نەکەن. پێویس���تە مامۆس���تا زانس���تب���ۆ بەرژەوەن���دی تاکەکەس���ی خۆی بەکارنەهێنێ���ت‌و مامەڵەیەکی ئەخالقی لەگەیاندنی زانس���تدا بکات ،مامۆستای س���ەرکەوتو بیروبۆچون���ی ئایدۆلۆژی خۆی تێکەڵ بەزانست ناکات‌و ئامانجی لەگەیاندن���ی زانس���ت پێگەیاندن���ی نەوەیەک���ی بەس���ودە ب���ۆ خزمەت���ی کۆمەڵگە. پێویستە مامۆستا پەیوندی لەنێوانخۆیو فێرخوازەکانی دروس���ت بکات، بون���ی پەیوەندی لەنێوان مامۆس���تاو فێرخوازان���دا دەبێت���ە ه���ۆی ئەوەی فێرخ���واز زیاتر ح���ەز بەوانەکە بکاتو سەرکەوتو بێت لەوانەکەدا. پێویس���تە مامۆس���تا ش���ارەزایس���ایکۆلۆژیای منداڵو هەرزەکار بێت، بۆ ئەوەی ئەگەر فێرخوازانی منداڵ یان هەرزەکار بون لەالیەنی س���ایکۆلۆژیان تێبگات‌و مامەڵەیەکی دروستیان لەگەڵ ئەنجام بدات.
تایبه‌ت
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
19
حیزبی دیموکراتی کوردستان، قەیرانی سکرتێریی یان نەبونی ستراتیژییەکی رون؟ عەزیز شێخانی بارودۆخ���ی ک���وردە رۆژهەاڵتی���یو پارتە سیاس���ییەکانیان لەژێر کارتێکەریی ئەکتەرە دەرەکی���یو نێوخۆیی���ەکان زۆر ئەرێنی نییە. ئ���ەوان لەنێوخ���ۆی رۆژهەاڵتی کوردس���تاندا رێکخ���راو و تۆکم���ە نین‌و هێش���تا کۆمەڵەو رێکخراوە نێوخۆییەکان لەبازنەی بەرتەس���کدا قەتیس ماون .سۆزو هەس���تی نەتەوەیی لەو پارچەی���ەدا الق���ی نەگرتون‌و نەگەیش���تۆتە وەرزی گاگۆڵەکردن .ژینگەو کولتوری پێکەوە کارکردن لەگۆڕەپانی سیاس���ەت‌و کۆمەڵگادا لەپێن���اوی دەس���تەبەرکردنی ماف���ە رەواو ئینس���انییەکان الوازن .کولتوری���ی نەتەوەی بااڵدەس���ت‌و سیاس���ەتی پەروەردە لەسنوری جۆغرافی���ای ناس���راو بەئێران���دا ،تاکو کۆی کۆمەڵگای کوردانی هاڕیوەو مەوداو دەرفەتی سەرڕاس���تکردنەوەو بااڵکردن���ی نەتەوەی���ی زۆر کەم‌و بەرتەس���ک کردوە .لەژێر سێبەری ئەو دۆخە گش���تییەدا پارت���ە رۆژهەاڵتییەکان لەدەرەوەی نیش���تمان‌و س���نوری تێکۆشانی خۆیان���دا بۆی���ان نەل���واوە ئی���رادەو ورەی بەگژداچون���ەوەی داگیرک���ەران لەنێوخ���ۆدا بەکولتور بکەن .بەواتایەکی دیکە ،بزوتنەوەی کورد لەرۆژهەاڵت لەفۆرم‌و شێوازی چەکداریی‌و سیاس���یدا قەتیس ماوەو لەگەڵ وزەو تەوژمی کۆمەڵگادا ئاوێتە نەبوە .بەواتایەکی س���اکار، بزوتنەوە چەکداریی‌و سیاسییەکان لەپانتایی کۆمەڵگادا نەبونە بزوتن���ەوەی کۆمەاڵیەتیی‌و سیاس���ی .ئەگەرچ���ی لەقۆناخ���ی خەبات���ی چەکداری���دا ج���ۆرە هاوبەندیی���ەک لەنێ���وان پێش���مەرگەو خەڵکی گوندەکاندا هەبو ،بەاڵم ئەو سۆزو هەستە لەنێو ش���ارو شەقامەکاندا هەرگی���ز نەک���را بەش���عورێکی نەتەوەی���ی. لەئاکامدا بزوتنەوەی نەتەوەیی‌و چینایەتی لەو مەڵبەندە لەپیتاندن‌و گەشەپێدانی بزوتنەوەی کۆمەاڵیەتیی‌و سیاسییەکاندا کاراو سەرکەوتو نەبو. س���اردو س���ڕبونی خەڵک‌و نەبون���ی باوەڕ
بەگۆڕان���ی بنچینەی���ی ،بارودۆخ���ی ناوچەو تێکچونی بااڵنسی هێز لەرۆژهەاڵتی نێوەڕاست کەم‌و زۆر کاریگەریی بەرچاوی لەس���ەر جۆرو رەوتی تێکۆش���ان داناوە .بەرفراوانی ئاستی ئاڵوگۆڕە ناوچەیی‌و تێکچونی بااڵنس���ی هێزە ناوچەییەکان‌و نەبونی خوێندنەوەیەکی وردبینانە لەالیەن هێ���زە کوردییە رۆژهەاڵتییەکانەوە بۆ دواڕۆژی تێکۆش���انیان ،ئەوان���ی لەگۆڕەپانی هاوکێش���ە سیاس���ییەکان دورخس���تۆتەوە. لەئاکامی سیاس���ەتی بەناو پاراستنی باشوری کوردستان ،هێزی پێش���مەرگەو کادیرەکانیان لەناوچە س���نورییەکان هەڵقەندران‌و لەقواڵیی کوردس���تانی گەرمێن���دا نیش���تەجێ ک���ران. درێژەکێش���انی ئەو سیاس���ەتە بۆ ماوەی ٢٠ س���اڵو نەبونی ئاڵتەرناتی���ڤ‌و جێگرەوەیەک بۆ پڕکردنەوەی بۆش���ایی تێکۆش���ان ،وردە وردە قورس���ایی رابردوی لێ ئەس���تاندنەوە. کوردگوتەن���ی ،سیاس���ەتی خۆس���پاردن بەقەزاوقەدەرو گیرسانەوەی ٢٠ساڵە لەقواڵیی باشوری کوردستان بەقۆناخی خۆپەراویز کردن پێناسە دەکرێ ،کە شوێنەوارە نەرێنییەکانی بەئاسانی ناڕەوێنەوە. حیزب���ی دێموکڕات���ی کوردس���تانی ئێران وەک هێزێک���ی خاوەن راب���ردو و پێگە ،زیاتر لەوانی دیکە ش���انی کەوتە بەر قورسایی ئەو سیاس���ەتە .دەکراو دەگونجا کە لەسەرەتای قۆناخی تازەو ش���ۆڕبونەوە بۆ قواڵیی باشور ئەو حیزبە لەدو باڵی چەکداریی‌و سیاس���ییدا رێکخرابای���ە .تاقیکاریی���ەک ،کە کەم‌و زۆر لە نێ���و بزوتنەوە رزگاریخوازاەکان���دا نامۆ نەبو. دورکەوتنەوە لەخەڵک‌و دابڕان لەس���نورەکان بۆش���اییەکی کۆنکرێتی خوڵقان���د ،کە الیەنە کوردییەکان���ی دیکە ب���ۆ بەرژەوەندی خۆیان بەکاریان هێنا .جێگیربونی حیزب لەگەرمێن‌و نەبون���ی تاکتی���ک‌و س���تراتیژی کردەیی بۆ رێنوێن���ی کردنی جۆری خەبات‌و تێکۆش���ان، خەباتی ناس���المی نێوخۆیی پەرەپێداو ئاگری بن خۆڵەمێش���ی زیاتر گەشاندنەوە .ئاگرێک، کە زیاتر لەسەر بناخەی رق‌و کینەو شکاندنی یەکتر گ���ڕی دەس���ەندو بەلێ���دان لەیەکترو دەرپەڕاندن���ی یەکتر س���وتەمەنیەکەی دابین دەکرا .نەبونی یاساسەروەریی‌و پەرەسەندنی گیانی ناوچەگەرایی‌و چەقبەس���تویی کولتوری ئیدارەک���ردن ئ���ەو حیزب���ەی ش���ەق ک���رد. ناشارەزایی لەئیدارەی حیزب‌و بونی ژمارەیەک ئاگرخۆش���کەر لەبەرەی الیەنە ش���ەقبوەکاندا ت���ۆوی گرژیی زیاتر چاندو توانای بیرکردنەوە بۆ هەستانەوەو بەهێزکردنی حیزبی دیموکراتی
ی ڕونكردنه‌وه‌یه‌ك بۆ ڕایگشتی‌‌و دایك شه‌هیدان‌و پێشمه‌رگه دێرینه‌كان
لەهەردوک الیەن ئەس���تاند .پاش س���ااڵنێک داب���ڕان ،دروش���مەکانیان لەب���رەو کەوت���ن‌و پ���اش ماوەیەک س���ەرمایەی هەبوی حیزبیان تواندەوە .دواتر کە ئاگری قین‌و کینە لەگڕفە ک���ەوت ،لەبێدەنگ���ی ت���ەواودا کەوتنە داوی قەیرانە کۆن���ەکان‌و تێگەیش���تن ،کە رێبازی دەرپەڕاندنی یەکترو لە یەکترجیابونەوە کلیلی چارەسەرکردنی کێشەکان نییە ئەو سیاسەتە هیچ الیەکی بە بەهەش���تی خەونەکان ش���اد نەکرد. ئەوان وەک دو حیزب‌و دو الیەنی سیاس���ی کەوتنە کارکردن‌و جیاوازیی نێوانیان لەهەنگاوی یەکەمدا تەنیا لەس���ەر کەم‌و زیادکردنی ناوی ئێران بو .بەواتایەکی دیکە ،حیزبی دێموکڕاتی کوردس���تانو حیزبی دێموکڕاتی کوردستانی ئێ���ران بەک���ردەوە کەوتنە نێ���و ئەدەبیاتی سیاس���یی رۆژهەاڵت‌و ئەو جیاوازییە لەرێگای رێکخس���تن ،ئەندام‌و مێدیاکانیان���ەوە بەرەو خوارەوە ش���ۆڕ بۆوە .لەم���اوەی جیابونەوەدا هەر الیەنە دو کۆنگرەی ١٤و ١٥ی گرتوەو لەو رێڕەوەدا هەر الیەنەو پێناسەیەکی وردتری بۆ خ���ۆی کردوە .مێژوی جیابونەوەو لەتبونەکان لەرۆژهەاڵتی کوردس���تانو بەتایب���ەت لەنێو حیزبی دێموکڕاتدا دەیسەلمینێ ،کە لەکۆتایی هێڵەکەدا س���ەرئەنجام دەبێ ی���ەک بگرنەوە ی���ان یەکێک لەوان بەک���ردەوە لەگۆڕەپانەکە دەرچێ .شارەزایانی مێژوی ئەو پارتە دەزانن، کە درێژە کێش���انی م���ەودای جیابونەوەکان نەبۆت���ە هۆی جی���اوازی قوڵ���ی ئایدۆلۆژیی‌و تەنی���ا لەوت���ار ،کولتوری ئیدارەو سیاس���ەت کردندا وردە جیاوازیان کەوتۆتە نێوان .هەوڵی یەکگرتن���ەوەو تێکەڵبونەوە هەتا ئەم قۆناخە سەرکەوتو نەبوەو بەربەستەکانی سەر رێگای یەکگرتنەوە زیاتر س���ایکۆلۆژیی‌و کەسین ،کە رەنگ���ە بەتێپەڕین���ی کات‌و الچونی بەش���ێک لەدەم‌وچاوەکان ئەو بەربەستانە نەمێنن. ل���ە بەرەب���ەرەی کۆنگ���رەی ١٦دا حیزبی دیموکڕات���ی کوردس���تانو دوات���ر حیزب���ی دێموکڕات���ی کوردس���تانی ئێ���ران لەجیات���ی خوێندنەوەیەک���ی ورد بۆ ئەمڕۆو س���بەینێی خۆیان‌و داڕش���تنی س���تراتیژی کارو خەبات، لەبازنەیەک���ی بەرتەس���کدا دەجوڵێن���ەوە. ئەوان خاوەن���ی نەخش���ەرێگای بەهێزکردن‌و سەریەکخستنەوەی وزەو تواناکان نین‌و لەوتەو کردەوەکانیان���دا خەونێکی گ���ەورە نابیندرێ. دێموکڕاتەکان لە نەبون���ی خەونێکی گەورەدا کەوتون���ە بازنەی چاوەڕوانی���یو ئیرادەیەکی بەهێ���ز بۆ دەرچون ش���ک ناب���ەن .هەردوک
به‌هەمو پێوەرەکان لەخەباتی رەواو دیموکراتیدا پێشڕەو نییەو لەسەر وێرانیەکانی کۆمەڵگا رۆنراوە .لەراستیدا قەیرانەکە نەبونی ستراتیژییەکی رونە، نەک سکرتێرو قوتکردنەوەی ئەو پرسە الیەن ،لەقاوغێکی بەرتەس���کداو بەش���ێوازی مەحفەل���ی سیاس���ەت دەکەن .لەجۆش���دانی جوڵە نێوخۆیی‌و دەرەکیەکاندا ناسەرکەوتون‌و مەودای بیرکردنەوەیان لەکۆاڵنەکانی رابردودا قەتیس ماوە .ئەوان بۆ پێناس���کردنی رێژەی الوازب���ون‌و رۆیش���تنی توان���او هێزەکانیان، خۆی���ان لەگ���ەڵ رابردویان ب���ەراورد ناکەن‌و تەنیا ژم���ارەو رێژەی الیەنی بەرامبەر دەکەنە پێوەر .مانەوەو بونێکی الوازو کەرتبونێکی بێ دواڕۆژ ،پرستیژو کەسایەتی مێژویی‌و سیاسیی دێموکڕاتەکانی خستۆتە ژێر پرسیار. لەو س���ەردەمەدا ،کە بارودۆخی رۆژهەاڵتی نێوەڕاس���ت‌و بەتایبەت واڵتانی زاڵ بەس���ەر کوردستان ناسەقامگیرە ،کەمتر بیر لەداهاتو دەکرێت���ەوە .ئەوان ئ���ەو یاس���ا مێژوییەیان لەبیرکردوە ،کە ئەگەر لەخوڵقاندنی دۆخەکاندا بەش���دار نەبیت ،ئ���ەوا ناتوانیت ل���ەدوارۆژی پرس���ەکاندا کاریگەرو ئامادە بیت .بەش���ێک لەئەندام‌و کادرەکانیان چاوپۆش���ی لەقەیرانە
زۆرو زەمەن���دەکان دەکەن .ئ���ەوان لەجیاتی کۆکردن���ەوەی وزەو دۆزین���ەوەی رێگاکان���ی گەش���ەکردن‌و پەلهاویشتن‌و س���اغکردنەوەی پرس���ی یەکگرتنەوە ی���ان نەگرتنەوە ،نوقمی پرس���ێکی وەک پۆستی س���کرتێرو یاریکردن بەدەس���تەواژەو وشەکانن .ش���ایانی باسە کە پێڕەوی نێوخۆی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان پرسی پۆس���تی س���کرتێری یەکالکردۆتەوە. بەگوێرەی پێڕەوی ناوبراو ،س���کرتێر دەتوانێ تەنیا دو دەورە بەدوای یەکتردا ئەو پۆس���تە لەئەس���تۆ بگ���رێ .الوازیی ئاس���تی دیالۆگ‌و خۆب���واردن لەچەس���پاندن‌و جێبەجێکردن���ی پێڕەوی نێوخۆ ،جۆرو چۆنیەتی بیرکردنەوەی ناو حیزب ئاش���کرا دەکات .ئەو پرس���ە ،کە هی���چ دیالۆگێک هەڵناگ���رێ‌و یەکالکراوەتەوە بەئاس���انی دەیس���ەلمێنێ ،کە ک���وردەکان‌و سیاسەت ،کوردەکان‌و حیزبایەتی‌و کوردەکان‌و دێموکڕاس���ی بەردەوام لەگەڵ یەکتردا لەجۆرە ناتەباییەک���ی قوڵ‌و بەردرێژدان .هێش���تا ئەو حیزب���ەو ئەندامەکانی لەس���ەرخاڵە گرینگ‌و سەرەکیەکان س���اغ نەبونەوەو لەسەر ئیدارەو بەڕێوەبەرێتی���ی یەکێت���ی ب���اوەڕ ،وش���ە و ک���ردەوە نیی���ە .لەکولت���وری الیەنگرانی ئەو بیرۆکەی���ە ،خاڵ���ی بەهێ���زی حی���زب رەنگە تەنی���ا لەدەرکەوتنی وتەبێژ یان س���کرتێردا کورت بکرێتەوە .لەو پرس���ەدا وانە لەخەباتی گەالن‌و پارتە سیاس���ییەکانی دیکەی جیهان وەرنەگی���راوەو خەریکە حی���زب‌و دوارۆژەکەی دەکرێتە پاوانی رابردو .خۆبواردن‌و چاوپۆشی لەزۆر الیەنی الوازی حیزب‌و سوڕانەوە تەنیا لە دەوری پۆستی سکرتێر ،کە هیچ موعجزەیەک ناخوڵقێن���ێ ،چیرۆکی تاڵی ئەو کەس���انەیە کە س���ااڵنێکە بەدوای ئازادیی‌و دیموکڕاس���ی گەلەکەیاندا لەنیشتمان دورکەوتونەوە. پەرەپێدانی کولتوری حیزبایەتیی‌و ئیدارەی حیزب لەس���ەر بناخەی مۆدێ���رن بۆ کوردان وەرچەرخانێک���ی گەورەیە .س���نوردارکردنی دەورەی پۆس���تی س���کرتێریی یەکێ���ک لەو خااڵنەیە ،کە لەرەوتی بەکارهێنانی دەسەاڵت‌و هەروەها ئیدارەکردنی دیموکڕاس���یانەی پارتە سیاس���ییەکاندا کاریگەرە .پارتی سیاس���یی بەهێ���ز لەک���ۆی باوەڕبەخۆبون���ی ئەن���دام، پتەوبونی قەوارە ،دوربینی سیاس���یو رێبازدا دەردەک���ەوێ ،نەک تەنی���ا گەورەکردنی تاکە کەس‌و قس���ەکەرەکانیدا .ش���ایانی باسە ،کە بەشێک لەئەندام‌و کادرەکانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان ،چۆنیەتی بەهێزبونی حیزب‌و جۆری پاراستنی قەوارەی یاسایی پارتەکیان لەسەر
بناخەی لێکدانەوەی مەنتیق‌و لۆژیکی سیاسی تاوتوێ نەک���ردوە .ئام���اژەکان دەریدەخەن، کە هەس���ت‌و خوێندنەوەی کورتماوە بەس���ەر مەنتیقی سیاسیی‌و روانینی درێژخایەندا حوکم دەکا .مەنتی���ق‌و ئاڕگومێنت���ی وەک ئەوەی، ئێم���ە لەرۆژهەاڵتی نێوەڕاس���تدا دەژین‌و ئەو نەریتانە کارساز نین ،لەچیرۆکی خەباتکارانی راستەقینەی گەلێکی ژێردەست ناچن .پرسی کورد لەگەڵ پرسی کەس���ایەتی الوازی کورد جیاناکرێتەوەو نەبونی باوەڕبەخۆبون لەهەناوی تاکی ک���وردا لێوانلێوە .ئ���ەو فاکتەرەیە ،کە تاکەکان بەکردەوە ناگۆڕێ‌و پاش سااڵنێک ژیان لەدەرەوەو دیتنی کولتورە جیاوازەکان هێشتا نابنە بەشێک لەچارەسەر .تێگەیشتن لەپێگەو کەس���ایەتی حیزب‌و وننەب���ون لەتەپ‌وتۆزی رۆژانەی قس���ەو وتەکاندا ئاش���کرای دەکات، کە گۆڕانی س���کرتێرو تاقیکردنەوەی تاکێکی دیکە لەپۆس���تی س���کرتێردا خاڵی بەهێزەو ش���ایانی پش���تگیریکردنە .پارتە سیاس���ییە خاوەن خەونە گەورەکان ترس���یان لەگۆڕینی سکرتێرەکان نییە .ئەوە کولتوری خۆسەپاندن یان خۆ بەکەمگرتنە ،ک���ە پاڵمان پێوەدەنێ لەبیرکردن���ەوە گ���ەورەکان خ���ۆ ببوێری���ن‌و دەستەوداوێنی شتە الوەکیەکان ببین ،کە بۆ ئەمڕۆو دوارۆژی حیزب خێرێکیان نییە. بەگوێرەی هەڵس���ەنگاندنە جیاوازەکان بۆ ئیدارەکردنی ئەم���ڕۆی حیزبی دیموکرات زۆر ب���ژاردە ه���ەن .حیزبێک کە خاوەن���ی بژاردە نەبێ و نەتوانێ پێڕەوی نێوخۆ لەئیدارەکردندا جێبەج���ێ بکا ،بەک���ردەوە خاوەنی دورنمای سیاس���یی‌و متمانە بەخۆب���ون نییە .پارتێکی خاوەنب���اوەڕو ئی���رادە زۆر تاکی س���ەرکردە بەره���ەم دێن���ێو کادرو پێش���مەرگە خاوەن باوەڕەکان بەئاسانی ناکەونە داوی کەفوکوڵی ئ���ەم‌و ئ���ەو .دواڕۆژی پارتە سیاس���ییەکان‌و گەالنی ژێردەست لەراستکردنەوەی کەسایەتی تاکەکان‌و تەختکردنی بەربەستەکانی سەررێگای بەکولتورکردنی دێموکراس���یدا حەشاردراوە. داپۆش���ینی قەیران���ە ق���وڵ‌و هەنوکەییەکان بەپرس���ە س���اکارو باس���ە الوەکیەکانی وەک قەیرانی س���کرتێرو قەحت‌وڕەجاڵی سیاس���ی چارەسەر نییە .پارت‌و حیزبی سیاسی ئەگەر لەگ���ۆڕان‌و گۆڕینی تاکەکان ش���ک‌و گومانی هەبێ ،بەگوێرەی هەمو پێوەرەکان لەخەباتی رەواو دێموکراتی���دا پێش���ڕەو نییەو لەس���ەر وێرانیەکان���ی کۆمەڵ���گا رۆنراوە .لەراس���تیدا قەیرانەکە نەبونی س���تراتیژییەکی رونە ،نەک سکرتێرو قوتکردنەوەی ئەو پرسە.
ی مه‌فره‌ز‌ه ی شه‌هیدان‌و پێشمه‌رگ ه دێرینه‌كان بۆ س���ه‌لماندنی ئه‌م راستی ه ئێستا خه‌باتگێڕان ی په‌یوه‌ندیداری ئه‌م به‌ش��� هی كوردس���تان ،پشتگوێ خستن الیه‌ن خاسه‌و جاش خه‌فیفه‌و ده‌نگفرۆشانی ئه‌م ده‌ڤه‌ر‌ه موچه‌یان به‌پله‌ی به‌رزو جۆراوجۆر پێش شه‌هیدان‌و پێشمه‌رگ ه دێرینه‌كان ده‌خرێت ،با لیژنه‌یه‌ك ل ه په‌رله‌مان ی پێشمهرگهو بچێت سه‌ردانی بانكی قه‌زای دوكان بكات كه هه‌زاران كه‌س موچ هی لێ وه‌رده‌گرێت كه زۆربه‌ی ههره زۆریان جاش بون .كه‌وات ه بۆ له‌بیربردنه‌و‌ه ی خه‌فیفه‌و مه‌فره‌ز‌ه خاسه‌كان . هێنانه پێشه‌وه‌ی خه‌باتگێران ی ی دێرین -فائق ڕشید ناسراو به‌فائق بیران پشمه‌رگه
سه‌رۆك ی هۆزه ی زه‌رده‌شتیان ی كوردستان 10 :هه‌زار كورد ...پاشماوه ئاوێنه :ئه‌و جیاوازیه چیه له‌نێوان په‌یامی ئێوه‌و په‌یامی ئه‌واندا؟ ئه‌نداز حه‌وێزی :هی����چ جیاوازیه‌ك نیه ،هه‌م����و جیاوازی����ه‌كان واده‌بینم به‌داخ����هوه ئێم����ه‌ش كۆمه‌ڵگایه‌كی رۆژهه‌اڵتی����ن ،دی����اره ناكۆكیه‌كان����ی رۆژه����ه‌اڵت له‌ناوماندای����ه ،حی����زب دروستده‌كه‌یت ده‌بێت به‌دو پارچه‌وه، رێكخراو دروس����ت ده‌كه‌ی����ت ده‌بێت به‌دو پارچه‌وه ،دین دروست ده‌كه‌یت ده‌بێ����ت ب����ه‌دو پارچ����ه ،هی����وادارم كۆمه‌ڵگه‌ی ئێم����ه بتوانێت له‌و جۆره كلت����ورو بیركردنه‌وانه دوربكه‌وێته‌وه‌و به‌چاوێكی تر ته‌ماش����ای پێشكه‌وتنی واڵتان����ی تربكات ،م����ن جیاوازیه‌كان ته‌نه����ا به‌نه‌خۆش����ی كۆمه‌اڵیه‌ت����ی ده‌بینم ،لێكترازانه‌كان ئه‌مه به‌شێكه له‌و نه‌خۆشیه كۆمه‌اڵیه‌تیه‌ی كه له‌ناو كۆمه‌ڵگه‌ی كوردیشدا هه‌یه. ئاوێنه :هاتن����هوهی ئێوه بۆ ئێره‌و قسه‌كردنتان له‌سه‌ر ئاینی زه‌رده‌شتی له‌م كاته‌دا بۆچی؟ ئه‌ن����داز حه‌وێزی :هۆی س����ه‌ره‌كی هاتنه‌وه‌ی من بۆ دانوس����اندنه له‌گه‌ڵ حكومه‌تی هه‌رێم به‌مه‌به‌س����تی رێگه خۆش����كردن بۆئه‌وه‌ی زه‌رده‌شتیه‌ت بتوانێ����ت هه‌ن����گاوی زیات����ر بنێ����ت لهچوارچێوهی هه‌رێمدا. ئاوێن����ه( :پی����ر لوقم����ان) ده‌ڵێت "رێبه‌ری ئاینی نیه له‌زه‌رده‌شتیه‌تدا"، جه‌نابیشتان رابه‌ری زه‌رده‌شتین ،ئه‌م
رابه‌رایه‌تیه‌تان چ����ۆن وه‌رگرت‌و كێ پێیدان؟ ئه‌ن����داز حه‌وێ����زی :من س����ه‌رۆكی هۆزه‌ی زه‌رده‌ش����تیانی كوردس����تانم ك����ه ده‌زگایه‌ك����ی فه‌رم����ی دینی����هو ئه‌مڕۆ له‌دنیادا هه‌یه ،لهچوارچێوهی ئ����هو ده‌زگای����ه‌دا م����ن هه‌ڵبژێردراوم به‌سه‌رۆكی ئه‌و هۆزه‌یه. ئاوێن����ه :ب����ه‌اڵم له‌كۆنگ����ره رۆژنامه‌وانیه‌كه‌تان����دا وه‌ك����و رابه‌ری ئاینی زه‌رده‌شتیان ناسێنراون؟ ئه‌ن����داز حه‌وێ����زی :م����ن ئه‌م����رۆ مه‌رجه‌عم‌و رابه‌ر ش����تێكی تره ،دیاره ئ����ه‌وه‌ش ده‌كه‌وێت����ه س����ه‌ر خودی میلله‌ت كه مه‌رجه‌عیه‌ت قبوڵ ده‌كات یاخود ن����ا ،به‌اڵم ئ����هوهی كه هه‌یه ئه‌مڕۆ لهچوارچێوهی زه‌رده‌ش����تیه‌تی كوردس����تاندا من مه‌رجه‌عم‌و هیوادارم مه‌رجه‌عی تریش په‌یدا ببن ،ئه‌گه‌رنا زه‌رده‌ش����تیه‌ت پێ����ش هه‌موش����تێك ه����زره ،راب����ه‌رو پی����رو مه‌رج����ه‌ع‌و ئه‌وش����تانه‌ی نیه ،تۆ ك����ه له‌هزره‌كه گه‌یش����تیت رێگه‌یه‌كه‌و ده‌یگریته‌به‌ر بۆ پێش����هوه ،من به‌زوی ده‌زانم ئه‌و خه‌ڵكانه‌ی ئه‌مڕۆ خۆیان به‌زه‌رده‌شتی ده‌زانن نازناو هه‌ڵبگرن ،چونكه ئێمه هێشتا نه‌گه‌یش����توینه‌ته ئه‌و قۆناغه، ئێمه كه دێین باس����ی نازناو ده‌كه‌ین پێویسته ده‌زگایه‌كی په‌روه‌رده‌ییمان هه‌بێت ،ئێستا كه‌س����ێك كه ده‌بێته م����ه‌ال خۆ له‌خۆی����هوه نابێت����ه مه‌ال،
ده‌بێت بخوێنێت‌و مۆڵه‌ت وه‌ربگرێت‌و پاش����ان له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌وه مۆڵه‌ت ی مه‌الیه‌تی پێبدرێت ،له‌هه‌مو دینه‌كاندا ی په‌روه‌رده‌ی����ی هه‌ی����ه، ده‌زگایه‌ك���� ئێمه ئه‌گه‌ر بتوانین له‌كوردس����تانداو به‌یارمه‌ت����ی حكومه‌ت����ی هه‌رێم ئه‌و ده‌زگا په‌روه‌رده‌یی����ه دروس����تبكه‌ین بۆمان ده‌ش����ێت چه‌ند س����اڵێكی تر له‌كوردستانیش����دا كۆمه‌ڵێ����ك پیاوو نوێن����ه‌ری ئاین����ی دروس����تبكه‌ین كه بتوان����ن رابه‌ری كاروب����اره ئاینیه‌كان بكه‌ن له‌كوردستاندا. ئاوێن����ه :له‌ئێس����تادا بیرت����ان له‌جێگه‌یه‌ك����ی وه‌ك په‌رس����تگا كردۆته‌وه؟ ئه‌نداز حه‌وێزی :من ئێس����تا خۆم په‌رس����تگا ناكه‌م����هوه له‌به‌رئ����هوهی ێ په‌یامێكم پێیه‌و ده‌بێت خه‌ڵكی جار تێی بگات ،كه خه‌ڵكی تێیگه‌یش����ت ئه‌وكات����ه هه‌نگاوی دوه‌م‌و س����ێهه‌م به‌ره‌و پێش����ده‌چن ،ئه‌م����رۆ له‌دیدی منه‌وه هه‌رێمی كوردس����تان پێویستی به‌كۆمه‌ڵێ����ك رێكخ����راوی مه‌ده‌نی‌‌و فه‌رهه‌نگی هه‌یه كه بتوانن كه‌له‌پوری زه‌رده‌ش����تیو زم����ان‌و مێژوم����ان ئاش����نا بكه‌نه‌وه به‌خه‌ڵ����ك ،كه ئه‌و هه‌نگاوانه‌مان بڕی ئه‌وكاته ده‌توانین باسی په‌رستگا بكه‌ین. ئاوێنه :ژماره‌ی ش����وێنكه‌وتوانتان چه‌نده به‌ئامار؟ ئه‌نداز حه‌وێزی :من له‌كوردستاندا
ئ����هو ئاماره‌م ج����ارێ النی����ه ،به‌الم ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی كوردس����تان 10هه‌زار كه‌س زیاتر ده‌بن. ئاوێن����ه :په‌یڕه‌وان����ی ناوه‌ن����دی زه‌رده‌شتی ده‌ڵێن ئه‌وان ( )300هه‌زار كه‌س ده‌بن؟ ئه‌ن����داز حه‌وێ����زی :م����ن ئه‌وه‌یان نازانم. ئاوێنه :پێتان وایه له‌كوردس����تاندا به‌و رێژه‌ی����ه ش����وێنكه‌وتوانی ئاینی زه‌رده‌شتی بونیان هه‌بێت؟ ئه‌نداز حه‌وێزی :من ناتوانم بڵێم ئا یاخود نا ،به‌اڵم ماوه‌كه كورت ده‌بینم ب����ۆ ئ����هوهی بڵێی����ت ( )300هه‌زار، ئه‌وه‌ش خوێندنه‌وه‌ی منه. ئاوێنه :ده‌كرێت بزانین سه‌رچاوه‌ی دارایی ئێوه چیه؟ ئه‌نداز حه‌وێزی :ئێمه رێكخراوێك‌و ده‌زگایه‌كین له‌س����وید ،به‌پێی هه‌مو یاس����اكانی س����وید هه‌م����و ده‌زگاو رێكخراوه‌كانی سوید ئه‌و یارمه‌تیانه‌ی كه هه‌یه بۆ ئێمه دێت ،ده‌بێت خه‌ڵك تێب����گات كه له‌س����وید ئه‌و ش����تانه به‌یاس����ا رێكخراوه ،ئیتر تۆ كێشه‌ت نیه له‌داهات‌و ئه‌و ش����تانه‌دا ،خاڵێكی ت����ر له‌ئه‌وروپ����ادا به‌گش����تی هه‌م����و رێكخراوه‌كان ده‌بێ����ت به‌الی كه‌مه‌وه %80ئه‌ركه‌كیان له‌سه‌ر ئه‌ندامه‌كانی خۆی����ان بێت ،هی����چ حكومه‌تێك نیه وه‌كو ئێس����تا له‌كوردس����تاندا كه من پێم س����ه‌یره ئه‌و هه‌مو پاره‌یه بدرێت
به‌رێكخراوه‌كان‌و ئه‌و هه‌مو خه‌رجیه‌یان بۆ بكرێت ،بۆی����ه ئهوهی له‌ئه‌وروپادا ده‌بێت����ه رێكخراوێك زۆر زۆر چاالكتر ده‌بێت ،هه‌تا ئه‌ندامیش����ت زیاتر بێت داهاتت زیاتر ده‌بێت. ئاوێن����ه :هاتن����هوهی ئێ����وه ب����ۆ كوردس����تان ئ����هو پرس����یاره‌ی الی به‌ش����ێك له‌هاواڵتیان دروس����ت كرد به‌وه‌ی له‌یه‌ك كاتدا ش����ێوه‌ی جیاواز له‌په‌ڕه‌وی زه‌رده‌شتی هه‌یه ،هه‌ندێك ئه‌وه‌یان گه‌ڕانده‌وه بۆ هه‌بونی ده‌ستی هه‌ردو حیزب����ی یهكێتیو پارتی له‌ناو ئێ����وه‌دا ،ئایا ئێوه به‌راس����ت دابه‌ش بون به‌سه‌ر ئه‌و دو حیزبه‌دا؟ ئه‌نداز حه‌وێزی :ئێمه هیچ حیزبێك ن����ه پش����تمانه‌‌و ن����ه یارمه‌تیش����مان ده‌دات ،پێویستیش����مان به‌یارمه‌ت����ی هیچ حیزبێكیش نی����ه ،چونكه ئێمه ده‌زگایه‌كین‌و خۆمان به‌ڕێوه‌یده‌به‌ین، ئه‌م����ه لهچوارچێوهی كوردس����تاندا ئه‌گه‌ر باسی بكه‌ین بێگومان سیاسه‌ت كاریگه‌ری زۆری هه‌یه له‌سه‌ر كایه‌كانی ژیان����دا ،لێ����ره‌وه تكای����ه‌ك له‌هه‌مو حیزب����ه‌كان‌و سیاس����یه‌كان ده‌كه‌م با دین‌و سیاسه‌ت لێكجیابكرێنه‌وه ،به‌اڵم ئێم����ه ناكرێت دینه‌كان به‌سیاس����یو حیزبایه‌تی بكه‌ین ،ئه‌گه‌ر س����به‌ینێ حیزبه‌كان ش����ه‌ڕیان ك����رد دینیه‌كان چی بكه‌ن ،بۆیه ئه‌م ده‌س����تێوه‌ردانه ئه‌گه‌ر هه‌بێت له‌رێكخراوه دینیه‌كاندا كاریگه‌ری خراپی ده‌بێت بۆ هه‌ردوال.
ونـــــبون ی په‌یمانگای ی قۆناغی دوه‌م * باجێك ی كش���توكاڵ ی كه‌الر به‌ش��� ته‌كنیك ی (س���ه‌رچڵ حس���ن حه‌م ه به‌ن���او خان) ونبوه ،هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه ی خاك بیگهڕێنێتهوه ب���ۆ كتێبخانه له‌كه‌الر. ی ماتۆرسكیل ی ش���وفێر * مۆڵه‌تێك ونبوه به‌ناوی ( ایام رحمان سلیمان) هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگهڕێنێتهوه ی خاك له‌كه‌الر. بۆ كتێبخان ه ی كیا * سه‌نه‌ویه‌كی ئۆتۆمبێل جۆر ی سیراتۆ ژماره 202633اربیل به‌ناو (بۆت���ان انورحس���ن ) هه‌رك���ه‌س ده‌یدۆزێت���هوه بیگه‌ڕێنێت���هوه ب���ۆ ی خاك له‌كه‌الر. كتێبخانه ی خۆراك ی كۆمپانی���ا * هه‌ویه‌یه‌ك��� ی) ی ( رێبوار ره‌حیم عل ونبوه به‌ناو هه‌ركه‌س دۆزی���هوه بیگهڕێنێتهوه بۆ پرسگه‌ی ئاوێن ه . *مۆڵه‌تێکی شۆفێری گشتی به‌ناوی (ابراهی���م محم���د رحی���م) ونب���وه، هه‌رکه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگهڕێنێتهوه بۆ کتێبخانه‌ی که‌الر.
18
تایبه‌ت
) )510سێشه‌مم ه 2016/1/5
قابلـــــــەمەو کــــــــــــــتێب‌و حکــــــــــــــــــومەت یا هەڵبزڕکاندن) ،لەالپەڕە ()٢١ی ئەو نامیلکەیەدا وتبوم" :لەم بەشەیشدا بێ شاردنەوە ڕوی گەشی چیرۆکەکانی ئەم س���ەردەمەی هەڵبزڕکان���دوە‌و هێڵێکی ناشیانەی کێشاوە بەسەر
دالوەر سۆفی پەندێک���ی ڕوس���ی هەی���ە ئەڵ���ێ (پێممەڵ���ێ کێی���ت‌و ک���وڕی كێیت، ناوی دو هاوڕێتم پێبڵێ تا بتناس���م)، ئەمە دەس���تپێکی ئەو نوس���ینەیە کە چوار س���اڵ ب���ەر لەئێس���تا ،لەالپەڕە ن���ۆزدەی ئەدگارەک���ەی کوردس���تانی نوێی ژم���ارە (٥٦٥١ی )٢٠١١/١٢/١٣ دا ک���ە تەرخانکرابو ،بۆ ئەو قەڵەمەی ن���ە ڕۆژێ لەب���ەرەی دوژمن���دا بو ،نە دێڕێکی بۆ قائید ئەلزەرورە نوس���یبو، نە‌وەرگێڕانێک���ی هەبو بۆ قادس���یەی دۆڕاو ،نە ڕاپۆرتیشی لەهیچ هاوکارێکی خۆی دابو ،کە بەجلوبەرگی کوردیەوە دەوامی فەرمی ئەکات ،نە ناویشی لەگەڵ جەالل جەبار جۆدەدا لەلیستە ()١١٨ کەس���یەکەی نەقابەی مامۆس���تایانی س���اڵی ١٩٧٨دا هەبوە ،وێڕای ئەوەی زیات���ر لەنی���و س���ەدەیە خادیمێک���ی موخلیس���ی نوس���ین‌و وانە‌وتنەوەیە، دەروێشی ڕێگەی ڕاستیە ،هەر بۆیەش ڕەفاقەتی ئەم پیاوە ئاس���ان نیە ،نە لەس���ەختیەکانی دوای ڕاپەڕینیش���ا قەڵەمەک���ەی هەرزانف���رۆش کرد ،نە دەرگای هیچ بەرپرسێکشی قڵیشانەوە. بەمەرجێک زۆر لەم س���ەرکردە بااڵیانە یان هاوڕێی سەر کورسی خوێندن ،یان هاوڕێ���ی خەبات ،یان ب���واری قەڵەم‌و نوسینی بون. ئەو ئ���ەدگارە لەچاپیش دەرباز بو، بەاڵم لەکاتی ناوکبڕینەکەدا‌و سەبارەت بەوەی لەدوا الپەڕەدا مامۆستا عومەر چەند دەردەدڵێکی هەڵڕش���تبو ،شەوە گرتی‌و خنکاندی‌و بردیەوە تا ئێستاش ونە ،لەو نوس���ینەدا کە لێرەدا نامەوێ بینوسمەوە تەنیا سەربوردەیەک نەبێت، ئام���اژەم بەچۆنیەتی پەیوەندی خۆم‌و مامۆستا (عومەر مارف بەزنجی)دا بو، زۆرێکی تریش لەهاوڕێیان‌و نوس���ەران نوسین‌و بابەتیان هەبو لەسەری ،لەوانە دکتۆر ڕەئوف عوس���مان ک���ە هاوڕێی نزیک���ی هەردوکمان���ە ،دواج���ار دوای زیندەبەچاڵکردنی ئەدگارەکە مامۆستا ڕەئ���وف ،ل���ەم دواییان���ەدا لەکتێبی (دنیابینی لەپانتایی دەقدا) کوڵی دڵی خۆی شکاندوە‌و ئەو نوسینەی کە ناوی نابو(ڕۆژی قیامەت) چاومانی پێڕشت دەستی خۆشبێت. لەکۆتایی بەهاری پارساڵیشدا کاتێک لەس���لێمانی دورب���وم ،لەئینتەرنێتەوە نوس���ینێکم بەرچاوکەوت بەناونیشانی (پیاوێک بەباوەش���ێ خەمەوە پیاسە دەکا) ک���ە لەڕۆژنام���ەی (ب���اس)ی ژم���ارە٢٤٢ی ڕۆژی ٢٠١٥/٦/١٦دا باڵوکراب���وەوە ،خاوەنەک���ەی کاک (کامەران سوبحان) بو ،چەند جارێکم خوێن���دەوە ،نوس���ینێکی دۆس���تانەو خەمخۆرانە‌و بەویژدان ،لێرەدا قسەیەکی مامۆس���تا (عوسمان چێوار) م هاتەوە یاد ڕۆحی ش���ادبێت کە ئەیوت (ئەم دنیایە پیاوی چ���اک ڕایگرتوە) ،زۆرم حەز ئەکرد ئەو ڕۆژانە لەش���ار بومایە‌و ئ���ەو کاک کامەران���ەم بدۆزیایەتەوە، پاش خۆ پێناس���اندن ،دەستخۆش���یم لێبکردای���ە ،هەرچەندە ،ق���ەدەر ئەو هەلەی نەڕەخساند ،بەاڵم هیواموایە ئەم الپەڕەی���ە بکەوێتە بەر دیدەی ،منیش دوبارە سوپاس���ی ئەکەم ،کە بەرزنجی لەی���اد نەکردوە .ڕەنگە خوێنەر بڵێ چ پەیوەندیەک هەی���ە لەنێوان ناوەڕۆکی ئەم نوسینەو تایتڵی بابەتەکە ،فەرمون با بەردەوامبین لەخوێندنەوە. ڕەنگە بەندە یەکێک بێت لەو هاوڕێ کەمانەی کە هەم نزیکی مامۆس���تام‌و هەم مافی چونە کتێبخانەکەی پێدابم، ئاگاشم لەهەندێ الیەنی تایبەتی ژیانی مامۆستا عومەرە. ئەوەی تێبینیم کردوە ماڵێکی هەیە کە لەهەم���و بوارەکانی ژیانداو لەهەمو الیەنێک���ەوە هەژارترین ماڵ���ە ،بەاڵم لەیەک بواردا واپێئەچێ دەوڵەمەندترین ماڵبێ���ت ،ئەوی���ش کتێبەکانیەت���ی، ئ���ەو کتێبان���ەی ک���ە بێن���ازن‌و تاقی کتێبخانەیەکیان نیە ئارامی تیا بگرن، ئ���ەم پی���اوە خەمناک���ە دەوڵەمەندە لەکتێب‌و ئەرش���یفدا خۆی لەگەڵ ئەم دۆخە ناهەم���وارەدا ڕاهێن���اوەو زیاتر بیروهۆش���ی الی داهێنان‌و بەخش���ش‌و ساغکردنەوەی بابەتی ئەدەبی‌و مێژوییە نەک ش���تێکی تر ،بەجۆرێ عەش���قی نوس���ین‌و خوێندنەوەی���ە هەندێجار کە لەبازاڕ ئەگەڕێتەوە بەرەو ماڵ باوەشێ ڕۆژنامەو کتێب‌و گۆڤاری لەهەگبەکەی ناوە ،پێش خۆگۆڕی���ن‌و ئامادەکردنی خواردنێک ،دەستئەکات بەخوێندنەوەی
ئەو کابرا عەرەبە دو جار ناوی لەسەر کتێبەکە هەیە ،جارێک وەک دوەم کەسی دانەر ،جارێکی تریش وەک دوەم کەسی وەرگێڕ خراوەتە شوێنی من ،جارێکیان بە(دکتۆر ئیحسان فوئاد)ی ڕەوانشادم وت کە ئایا مەهزەلەی وا لەکوێ ڕودەدات؟ ئەو سەرپەرشتیارەی چاپکردن کێیە؟ ئەویش وتی :ئەمە ئەسڵی (بەشیریاتە) دالوه‌ر سۆفی‌و عومه‌ر مارف به‌رزنجی ئەو بابەتانەی تازەن‌و جێگەی سەرنجی ئ���ەون ،ت���ا ئەوکات���ەی وادەی ن���ان خواردن تێئەپ���ەڕێ‌و بیریئەچێت نانی نەخ���واردوە ،بەقەڵەمەکەی‌و بەخەتە خۆش���ەکەی تێبینیەکانی ئەخاتە سەر کاغ���ەز‌و هەڵیانئەگرێ ب���ۆ ئەوکاتەی بۆ بابەتێک پێویس���تی پێیان ئەبێت، من ش���ەرەفی ئەوەم پێدراوە لەالیەن مامۆستا ش���ێخ عومەرەوە هەم داوای کتێب بک���ەم‌و هەم بیبەم���ە دەرەوە، ڕۆژێکیان پێویستم بەکتێبێک بو پاش پەیوەندی کردن‌و ڕەزامەندی کاتێکمان دەستنیشان کرد کە وا سەردانی بکەم، بەڵ���ێ بردمیە ژوری کتێ���ب لەجیاتی ژوری می���وان ،کاتێک مامە ش���ێخ بۆ کتێبەکە ئەگەڕا لەناو س���ەدان کتێبی هەڵچنراو‌و لەسەر یەک کەڵەکەکراودا، تەقەیەکی گ���ەورە دایچڵەکاندم ،بەاڵم ئ���ەوەی جێی س���ەرنج‌و واقوڕمانی من بو ئەوە بۆ خۆی زۆر ئاس���ایی بو ،بێ ئەوەی خۆی تێکبدا ،زۆر لەس���ەرخۆو بەنیگایەک���ی هێمنان���ەوە ئاوڕێک���ی لێدامەوە‌و وتی :هیچ نیە ماڵەکەی من لەحکومەتی هەرێم‌و ڕەوتی سیاس���یو کارەکان���ی ئەچێ ،باش حاڵی نەبوم، وتم :مامە شێخ چۆن‌و یانی چی؟ وتی :ئەوەتا من مەنجەڵ‌و قابلەمەم لەسەر کتێب داناوە. وتم :مامۆس���تا ئەترس���م مەبەستت ئەوەبێت ،حوکمەت���ی هەرێمیش نان‌و بژێوی میلەتی داوە بەوەزارەتی سامانە سروش���تیەکان کە ئیشی ئەو وەزارەتە نیە ،بەچ���وار تفەنگچی���ش پەرلەمان س���ەرەونگوم ئ���ەکا! س���ەدان قەڵب‌و قوالپی تریش. لە‌وەاڵم���دا وت���ی :واز لەوانە بێنەو دەردی م���ن گرانترەو ،گ���وێ لەمامی خۆت بگرە چ غەدڕێک���ی نانەجیبانەو نمەک بەحەرامانەم ،لەگەڵ کراوە ،جا کاکە.. قس���ەکانم بێ بنەما نی���ە کە ئەڵێم ئ���ەم حکومەتەو ڕەوتە سیاس���یەکەی ئەوەندە ڕێک‌وپێکە وەک ماڵەکەی من وایە ،پاش ( )٥٠س���اڵ مامۆستایی‌و ( )٥٧س���اڵ نوس���ین ،تازە باس���ی پەنجا مامۆس���تای بەئەزمون دەکرێ، کێ ئەمان���ەی دەستنیش���ان کردوە؟ م���ن کتێبەکەم نەبینی���وە دیارە دوای سەیرکردنی قسەیەکمان ئەبێ. تۆ هەروا س���ەیرکە بزانە چیم لەگەڵ کراوە ،لەساڵی ()٢٠٠٣دا ناوم دەرچو لەلیس���تی مامۆس���تادا زەویم بدرێتێ، هەندێ لەمامۆستاکانی ئەو قوتابخانەیە قوتاب���ی خۆم بون لەقۆناغی ناوەندی‌و لەو لیس���تەیەدا زەویان وەرگرت ،بەاڵم موعەلیمێکی فاشیل کە وەک قارچکی هەڵتۆقیو ،لەهەمو تەمەنیدا نەیتوانیوە
دە وانەی باش بڵێت���ەوە مەگەر تەنیا خۆم مێ���ژوی سیاس���یو پەروەردەیی ئ���ەو بزان���م ،بەقودرەت���ی حی���زب‌و کلکەلەق���ێ پۆس���تێکی لەپ���ەروەردە درابوی���ە ،لەلیس���تەکەدا تەنیا لەپاڵ ناوەکەی من���دا بەقەڵەمی بوغزو کینە نوس���یبوی (مەیدەنێ خانوی هەیە)! زۆری مامۆس���تاکانیش ن���ەک خانوی خۆی���ان هەبو ،بەڵک���و خانویان دابوو بەکرێ .لەگەڵ ئەوەش���دا لەسەرەتاوە تا بنەتای ژیان���م ،قوالنجێ زەویم لەم مەملەکەت���ەدا نەبوەو نیە ئێس���تاش کرێچیم ،بەاڵم بۆخۆی دروست‌و حەاڵڵە ٦٠٠مەتردوج���ا وەرگرێ‌‌و کەرەس���ەی بیناکەش���ی لەدەرەوە ب���ۆ بهێنێ بۆیە حەزئەکەم لەخۆی بپرس���ن لەکاتێکدا م���ن زمان���ی ئینگلیزی���م بەناوەندی‌و ئامادەیی ئەوتەوە ،ڕێژەی دەرچونیشم لەتاقیکردن���ەوەی بەکەلۆریدا ()%١٠٠ ب���و ،مامۆس���تاو قوتابیانی���ش لەمە ئ���اگادارن ،ئ���ەو لەقوتابخانەیەک���ی س���ەرەتایی س���ەرچنار چ دەرسێکی دەوتەوە‌و لەدەرەوەی قوتابخانەکەیشی دەرس���ی چی دەوت���ەوەو چی دەکرد؟ دیارە ئەو لەکتێبی (ماڵتان ئاوا نەبێ) دا کەرەسەیەکی باشەو شوێنی تایەتی خۆی هەیە. جا ئەفەن���م تۆ دیقەت بە ،س���اڵی ١٩٥٩سەرەتای نوس���ینمە‌و لەقۆناغی ناوەندی���دا بوم ،س���اڵی ١٩٦٠لەگەڵ (نەوش���یروان مس���تەفا)دا چاالکترین نوس���ەری گۆش���ەی (قوتابیان���ی کوردس���تان)ی ڕۆژنام���ەی (دەنگ���ی ک���ورد) بوین ،ئەو گۆش���ەیەی س���ەر بەیەکیەتی قوتایبیانی کوردستان بو، خوالێخۆش���بو مامۆستا (حیلمی عەلی ش���ەریف) لەکۆبونەوەیەک���ی بچوکدا‌و لەس���لێمانی ئێمەی دەسنیش���ان کرد، باقیەکەشی هەڵئەگرم بۆ(ماڵتان ئاوا نەبێ) ،ئێس���تاش تازە بەتازە باس���ی نوسەرو مامۆستاو ئەزمون دەکرێ! تۆ هەروا گوێ بگرە لەس���اڵی ١٩٥٩ بەدواوە دورونزیک بەخزمەت مامۆستا ئیبراهی���م ئەحمەد گەیش���توم ،دیارە ئەمان���ەم هەموی ب���ۆ ناگێڕرێتەوە بۆ تۆ ،بەاڵم گوێ ش���ل ک���ە ،ژمارەیەک وت���ارو وتوێژین���ەوەو بابەتی ئەدەبی‌و سیاس���یو چاوپێکەوتنم سەبارەت بەو زات���ە نوس���یوە جگە لەپێن���چ کتێبی تایبەتی ،کۆی شیعرەکانی من ئامادەم ک���ردوە ،لەس���اڵی ١٩٦٩دا چوم���ە خزمەتی لەبارەگای ڕۆژنامەی (النور) لەبەغدا ،بۆ ئەوەی سەبارەت بەشیعرە وەرگێڕاوەکان���ی نەکەوم���ە هەڵ���ەوەو لێمپرس���ی لەگۆڤاری گەالوێژدا هەندێ ش���یعر لەزمانی ئینگلیزی���ەوە کراون بەکوردی‌و ناوی کەس���یان بەسەرەوە
ساڵی ١٩٥٩سەرەتای نوسینمە‌و لەقۆناغی ناوەندیدا بوم، ساڵی ١٩٦٠لەگەڵ نەوشیروان مستەفا چاالکترین نوسەری گۆشەی (قوتابیانی کوردستان)ی ڕۆژنامەی (دەنگی کورد) بوین نی���ە لەهەمانکات���دا بیبلیۆگرافیایەکی ژمارەکانی گەالوێ���ژم ئامادەکرد بو بۆ ئەوەی دەستنیشانی شیعرەکان بکاتو یەک���ە یەکە ڕاس���تیەکانم پێبڵێ ،لەو دانیشتنەدا خوالێخۆشبو (حیلمی عەلی ش���ەریف) ئامادەب���و ،ڕوی تێکردین‌و وتی :خۆزگە هەمو کەس بەم شێوەیە بەدوای ڕاستیەکاندا ئەگەڕا. ئەوەبو لەس���اڵی ()٢٠٠٧دا ،لەسەر داوای چەن���د کەس���ێک ک���ە بەناوی بنەماڵەوە پێیانوتم ،کۆی ش���یعرەکانم چاپ کرد ،بەپێش���ەکیەکی پۆش���تەو پەرداخەوە ،لەساڵی ()٢٠٠٢دا لەیادی دوەم س���اڵەی خوالێخۆش���بودا یەکەم خەاڵتی بل���ەم پێبەخش���را ،کە جێی ش���انازیم ب���و ،هەرچەندە ئەوس���اڵە خەاڵتەکە ڕەمزی بو بەبێ مەدالیا. یان لەس���اڵی ()١٩٧٨دا (حس���ێن عارف) کتێببێکی س���ەبارەت بەمێژوی چیرۆک���ی ک���وردی باڵوک���ردەوە‌و بەتاکە وش���ەیەک بۆ دەرمانیش ناوی (ئیبراهیم ئەحمەد)ی نەهێنابو ،چونکە لەدەزگاکەی ڕۆشنیری کوردی (عوسمان فای���ەق)دا کاری دەک���رد ،منیش خۆم پێنەگیراو بەنامیلکەیەک هاتمە دەنگ بەناونیش���انی (لێکۆڵینەوەی هونەری
ناوازەتری���ن بەرهەم���ی ئەم پلەیەداو بەتەورێکی نازانس���تیانە بەردارترین دره‌ختی هەڵچوی چیرۆکی بڕیوەتەوە ،ئەوەشی کەال خستوە کە ئەم هەڵوێستە گزی کردنێکی ڕاستەوخۆیە لەمێژوی ئەدەب‌و دواڕۆژیش بەهەندێ بەی���ت‌و بال���ۆرە ناس���ڕێتەوە .ئەوەتا بەبەرچاوی جەم���اوەری خوێندەواران‌و تینوی وش���ەی پی���رۆزەوە – بلە -ی لەمێژوی چیرۆکی کوردی دەرهاویشتوە، کە هەمو قەڵەمێکی خاوەن هەڵوێست‌و بەتەنگەوە بو بۆ بیری خاوێن بەجیاوازی بیروڕایانەوە. لەسەر ئەو ڕاس���تیە بەیەک دەگەن کە گەش���ترین بابەتەکانی س���ەردەمی گەالوێژ لەزادەی بیری ئەم نوسەرەن‌و بەری ڕەنج‌و داهێنانیەتی ،بەنەوازشەوە ــ���ـ خ���ازێ‌و کەرەلۆت���ی مەنۆچەرو کوێ���رەوری ـ���ـ ش���وێنی دیاری���ان گرت���وە ،بابەتەکانیش���ی س���ەرجەم لەناوجەرگەی واقیع���ی کوردەوارییەوە گوڵبژێ���ر ک���ردوەو یەکەم نوس���ەری کوردە ک���ە بەس���ەرکەوتویی ڕوداوی خۆماڵی‌و خەباتی چینایەتی‌و هەستی نەتەوایەت���یو نەخۆش���ی کوش���ندەی بیرۆکراتی تێهەڵکێش���ی نوسینەکانی بکاو قەڵەمەکەیش���ی موعانات لەنرکەو ڕاپەڕینی جوتیاران���ی کوردەوە زوخاو هەڵڕێ���ژێ‌و دیمەن���ە ڕەزاگرانەکان���ی کۆمەڵەکەی نیگاربکێش���ێ ،بەوپەڕی داهێنانیشەوە هونەری تێکەڵ بە‌واقیع ک���ردوەو ڕابەرێکی خ���اوەن زەمینەی ڕێبازی ڕیالیزمە لەئەدەبی کوردیدا". ب���ەاڵم بەداخ���ەوە دوای ڕاپەڕی���ن، بەبەیت‌و بالۆرە سڕایەوە ،ئەم زاتە کرا بەئەندامی پەرلەمانو ئەندامی بنکەیەکی ئەدەب���ی ،منیش ئەم���ەم ماڵیان ئاوا نەبێ تازە بەتازە چەند نەخوێنەوارێک‌و داڕێژەری فیتنە ناوی من ئەکوژێننەوە، بەاڵم برای باوکم س���اڵی ٢٠١٥ستافی ڕۆژنامەیەکی زمانحاڵ پاداشتی دامەوە، لەسەر قسەی کەسێکی نەخوێندەوارو درۆزن ل���ەڕۆژی ٢٠١٥/٤/٨دا ن���اوی منیان لەلیس���تی خەاڵت���ەکان البردوە دیارە ئەم���ەش بەدورودرێژی لەکتێبی (من‌و خەاڵتی بلەو هەندێ ش���تی تر) دا بەوردی‌و خەست‌و خۆڵی خۆڵودۆی خۆم ڕشتوە بەسەر کاری قێزەوندا. یاخود لەوە س���ەیرو سەمەرەترت بۆ باس بکەم ،لەس���اڵی ١٩٨٩دا لەگەڵ مامۆستایان دکتۆر (ئیحسان فوئاد)و (ڕەئ���وف حەس���ەن)و(فوئاد تاهی���ر سادق) کتێبی (کۆمەڵزانی‌و فەلسەفە) ی پۆلی چوارەمی ئامادەیی ئەوس���او پۆلی دەیەمی ئێستامان کرد بەکوردی، دانەرانی کتێبەکە ش���ەش کەس بون، ب���ەاڵم وەرگێڕەکان چ���وار کەس بون، د .ئیحس���ان فوئ���اد دەستنیش���انی کردبون ،دوای ڕاپەڕی���ن کتێبەکە کرا بەدو بەش���ەوە ،بەش���ی (کۆمەڵزانی) بۆ پۆل���ی دەیەم تەرخانکرا‌و بەش���ی (فەلس���ەفە) بۆ پۆلی یانزەیەم ،بەاڵم س���ەیر لەوەدای���ە کە لەس���اڵی ٢٠٠٦ بەدواوە (دکتۆر حسام الدین االلوسی) کە دوهەم کەس���ی دانەری کتێبەکەیە‌و کابرایەکی عەرەبە ،جارێکیتر ناوەکەی
دوبارە کراوەتەوە‌و هێنراوەتە ش���وێنی ناوەک���ەی من کە دوەم کەس���ی ڕیزی وەرگێڕەکانم‌و ناوی من با بردویەتی! بەواتایەک���ی تر ئەو کابرا عەرەبە دو جار ناوی لەسەر کتێبەکە هەیە ،جارێک وەک دوەم کەس���ی دان���ەر ،جارێکی تریش وەک دوەم کەسی وەرگێڕ خراوەت���ە ش���وێنی م���ن ،جارێکی���ان بە(دکتۆر ئیحس���ان فوئاد)ی ڕەوانش���ادم وت کە ئایا مەهزەلەی وا لەک���وێ ڕودەدات؟ ئەو سەرپەرش���تیارەی چاپکردن کێیە؟ ئەویش وتی :ئەمە ئەسڵی (بەش���یریاتە)و دەتوانرێ بکرێتە س���ەرلەوحەی کارو فەلسەفەی (ئوستاد بەشیر موشیر). کوڕە لەوە سەیرتر :قوتابی قوتابیەک���ەم زەوی پێ���دراوە‌و منیش هیچ .لەوەش س���ەیرتر! ئەوەیە کە بەرپرسێکی سیاسیو ی���ەک دوانێکی بەردەس���تی کە باس���ی م���ن دەک���رێ ب���ۆ زیاتر ئازاردان���م دەڵێن خ���ۆی نایەوێ، دواتریش هەندێ کاڵفام ئەم قسەیە دەڵێن‌و دەڵێنەوە. ئەمە لەئیش���ی حکوم���ەت ئەچێ کتێب���ی ش���یعرەکانی نوربەخش���ی (مەلیک���ی کوردس���تان) ئامادەکردنی بەندەی���ە ،بەاڵم ئەبینم کتێبەکەی من هەندێکی ئەنوس���رێتەوە ناوی لێئەنرێ "شیعرە باڵونەکراوەکانی شێخ مەحمود" لەش���تێکدا کە ناوی نراوە گۆڤار ،وەک لەمن شارەزاتر بێت ،ئیتر ناهەقمە بڵێم لەبێخەبەران شیعری شێخ سەاڵوات؟ لێممەگرە ئەگەر ڕۆژێکیش لەتەشت‌و تەنەکەدا کتێب‌و دۆکیومێنتم هەڵگرت الت ئاسایی بێت! ببورە مامۆستا ئەگەر رێگەم بدەی من یەک کۆمێنتم لەس���ەر قس���ەکانی بەڕێ���زت هەیە :ئەوی���ش ئەوەیە کاتێ جەناب���ت ب���ۆ دۆکیومێنتێک���ی پەنجا س���اڵ ب���ەر لەئێس���تە ئەگەڕێیت زۆر زو ئەیدۆزیت���ەوەو نافەوت���ێ بەاڵم لەم هەرێمەدا حوشتر بەبارەوە ون ئەبێت‌و پارە بەملیار! فیل بۆی نادۆزرێتەوە. لەکۆتاییدا پێت���ان ئەڵێم ئەم پیاوە ڕاس���تگۆیە ،ئ���ەم قەڵەمە گ���ەورەو بەبڕش���تە ،ئەم ئەرشیفە لەبننەهاتوە، دو کتێب���ی لەس���ەرەتای ئەمس���اڵدا ئامادەن ب���ۆ باڵوبونەوە ک���ە بەنیازە پێ���ش کتێەکان���ی تریش���ی بخات کە دەمێکە ئامادەن ،کە بریتین لە(ماڵتان ئاوا نەبێ)و (من‌و خەاڵتی بلەو هەندێ ش���تی تر) کە وەاڵمە ب���ۆ ڕەفتارێکی قێزەون. پێموای���ە کتێبێکی���ان دادگایەک���ی عادیالنەیە بۆ ئەوانەی دۆستی ڕاستی نین ،ئەوەی تریش���یان مەقسەلەکەی رۆپس���پێرە کە دەس���ت بەدوعام ناوی خ���ۆم‌و عەزیزو خۆشەویس���تمی تیادا نەبێت.
لەساڵی ()١٩٧٨دا حسێن عارف کتێببێکی سەبارەت بەمێژوی چیرۆکی کوردی باڵوکردەوە‌و بەتاکە وشەیەک بۆ دەرمانیش ناوی (ئیبراهیم ئەحمەد) ی نەهێنابو ،چونکە لەدەزگاکەی ڕۆشنیری کوردی (عوسمان فایەق)دا کاری دەکرد
خاوه‌نی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سه‌رنوسه‌ر :سه‌ردار محه‌مه‌د
په‌یامی سه‌رۆك
Awene
کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی ،سەردەشت عوسمان ،سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاھیر
ئازاد چاالك هاونیشتمانیانی خۆشه‌ویست ،په‌یامی ئه‌مجاره‌م جگه له‌پیرۆزبایی ساڵی نوێ ،په‌یامێكی جیاواز ده‌بێت ،چونكه ڕاشكاوانه پێتان ڕائه‌گه‌یه‌نم كه قه‌یرانه‌كان هه‌ر به‌رده‌رگای ئێوه‌ی نه‌گرت���وه ،به‌ڵكو به‌رۆكی ئێمه‌ش به‌رناداو جگه له‌وه‌ی هه‌ڕه‌ش���ه له‌ئێس���تاو داهاتومان ده‌كات ،خه‌ریكه ڕه‌نج‌و ماندوبون‌و قوربانیدانی نه‌وه‌كانی پێشوشمان به‌فیڕۆ ئه‌دات. ڕاس���تگۆیانه داوای لێبوردن له‌یه‌ك به‌یه‌كه‌تان ئه‌كه‌م‌و پێتان ده‌ڵێم كه ئێمه نه‌مانتوانی نمونه‌یه‌كی باش���ی حوكمڕانی كوردیتان پێشكه‌ش بكه‌ین ،نه‌مانتوانی واز له‌به‌رژه‌وه‌ندی ته‌سكی حزبایه‌تی‌و تاكڕه‌وی بهێنین‌و بیر له‌پێشكه‌وتن‌و خۆشگوزه‌رانیتان بكه‌ینه‌وه. ئێم���ه له‌جیاتی ئ���هوهی هه‌وڵی قه‌ره‌بوكردن���هوهی ئه‌و هه‌مو مه‌ینه‌ت���یو قوربانیدان‌و به‌رخۆدانه‌ی ئێوه بده‌ینه‌وه ،ناخۆشی‌و به‌هامه‌تیه‌كانی ئێوه‌مان ئه‌وه‌نده‌یتر زیادكرد. ئ���ه‌ز ده‌زانم كه ته‌نها داننان به‌و ڕاس���تیانه‌ی س���ه‌ره‌وه به‌س نین‌و زام���ه قوڵه‌كانتان س���اڕێژناكات ،بۆی ه له‌مڕۆوه بڕیارمداوه گ���وێ له‌هه‌موتان بگرم‌و هه‌رچی ڕاوێژكارم هه‌یه مۆڵه‌تی بێ موچه‌ی���ان پێ بده‌م بۆ ئهوهی له‌مه‌ینه‌تی‌و ئازاری ئێوه تێبگه‌م ،جگه له‌وه بڕیارمداوه له به‌رپرس���ه‌كان بپێچمه‌وه‌و بزانم ئه‌م س���ه‌روه‌ت‌و س���امانه‌یان له‌كوێ بو و چییان به‌سه‌ر سه‌روه‌ت‌و سامانی ئێوه هێناوه ،ده‌بێت ئه‌مجاره بۆ سه‌لماندنی ڕاستگۆییم له‌خۆمه‌وه ده‌ستپێبكه‌م‌و ئه‌و ده‌یان ملیار دۆالره‌ی كه به‌رده‌وام ڕاپۆرته بیانییه‌كان باسی لێوه ده‌كه‌ن بگه‌ڕێنمه‌وه بۆ خاوه‌نه‌كانیان. ده‌بێ���ت هه‌مو هاواڵتیانی دڵنیاب���ن كه ئه‌مجاره‌یان بوار به‌كه‌س ناده‌م له‌لێپرس���ینه‌وه ده‌رباز ببێت ،ته‌نانه‌ت به‌رپرسانی مه‌له‌فی نه‌وتیش ،ده‌مه‌وێ هه‌موان بزانن بۆ سوته‌مه‌نی دابین ناكرێ بۆ وێس���تگه‌كانی كاره‌با ،بۆ ئه‌و چه‌ند ملیاره‌ی شیرینی نه‌وت‌و داهاته‌كه‌ی به‌كارنه‌ب���ران بۆ دروس���تكردنی پااڵوتگه‌یه‌كی گه‌وره‌ی مۆدێرنی ن���ه‌وت بۆ بوژاندنه‌وه‌ی ژێر خانی ئابوری؟ مافی هاواڵتیانه بپرس���ن زیره‌ك���یو بلیمه‌تیی خاوه‌نی مه‌له‌فی نه‌وت له‌چیدایه؟ هاونیشتمانیانی خۆشه‌ویس���ت ،نامه‌وێ له‌وه زیاتر به‌ڵێنتان پێ بده‌م ،به‌ڵكو ده‌مه‌وێ به‌چاوی خۆتان ببینن كه س���ه‌رۆكی ئه‌مڕۆ سه‌رۆكی دوێنێ نییه ،سه‌رۆكێكه رێز له‌یاسا ده‌گرێ‌و بۆ هیچ كه‌س پێش���ێلی یاسا ناكات ،له‌جیاتی ئهوهی داوا له‌الیه‌نه سیاسیه‌كان بك���ه‌م بس���ازێن داوا له‌حزب‌و وه‌فده‌كه‌ی خ���ۆم ده‌كه‌م له‌گه‌ڵ خه‌ڵ���كو الیه‌نه‌كانی تر بسازێن. من گه‌یشتومه‌ته ئه‌و باوه‌ڕه‌ی كه ده‌وڵه‌تی كوردی به‌شاردنه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی‌و قه‌یرانه‌كان نایه‌تی دی ،بێ ئاش���تی كۆمهاڵیهتیو ده‌ستخس���تنه‌ناو ده‌ستی یه‌كترو رێكخستنی نێو ماڵی كورد سه‌ربه‌خۆیی به‌دینایه‌ت‌و له‌ئاكامدا شكست ده‌خوات. له‌كۆتایی���دا ده‌مه‌وێ ئه‌وه‌ت���ان پێڕابگه‌یه‌نم كه به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك نام���ه‌وێ خه‌بات‌و قوربانیدان���ی به‌رده‌وامی خۆمان‌و میلله‌ته‌كه‌مان بكه‌مه قوربانیی پاره‌و كورس���ی چونكه من مێژو ده‌خوێنمه‌وه‌و س���ه‌یری ده‌وروپش���تی خۆم ده‌كه‌م‌و ده‌مه‌وێ نه‌وه‌ی دوای خۆم بنه‌ماڵه‌كه‌ش���م ئاسوده‌و سه‌ربه‌رز بژین ،من ده‌زانم كه گه‌النی دنیا كه‌سانی نه‌مری وه‌ك گان���دی‌و ماندێالیان هه‌یه ،ئێمه‌ش ههرچهنده ئه‌م مه‌س���ه‌له‌یه المان دره‌نگ كه‌وت به‌اڵم ده‌بێت شانازی ئاوا بەخۆمان به‌ڕه‌وا بزانین‌و كاری بێ غه‌ل‌و غه‌شی بۆ بكه‌ین.
ئه‌وانه‌ی به‌سه‌رماو كڕێوه‌ش ناسره‌ون فۆتۆستۆری :رێژه‌ن سه‌ردار سێ شه‌وی رابردو ،سێ شه‌وی ههره ساردو سه‌رمای كوردستان بون ،به‌اڵم سه‌رماو كڕێوه‌و هاتنه خواره‌وه‌ی پله‌ی گه‌رماش بۆ ژێر سفر ،مه‌یدانی به‌كاسبكارانی سه‌هۆڵه‌كه‌ی سلێمانی‌‌و به‌ر مزگه‌وتی گهوره تا سه‌راو پۆلیسه‌كانی هاتوچۆ‌و ژینگه‌پارێزانی شار‌و ئه‌و كرێكارانه‌ی که له‌به‌ر مزگه‌وتی گه‌وره‌دا به‌دیار ئاگری دو چڵ داری ته‌نه‌كه‌یه‌كه‌وه هه‌ڵكوڕماون‌و چاوه‌ڕوانی كارن ،چۆڵ نه‌كردوه. ئه‌مانه وێنه‌ی ئه‌و مرۆڤه ده‌ست‌و پل ته‌زیوانه‌یه كه به‌م سه‌رمایه‌ش له‌پێناو خزمه‌تکردن به‌واڵت‌و بژێوی ژیانیاندا ناسره‌ون‌و وێنه‌یان له‌دو شه‌وی رابردوی ساردو كڕێوه‌ی شاری سلێمانیدا گیراوه.