ژماره‌ 511

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)511‬‬ ‫سێشەممە ‪2016/1/12‬‬

‫سه‌رۆك كێیه؟‬

‫‪18‬‬

‫کوردی تورکیا‪:‬‬ ‫زه‌ماوه‌ندی خوێن‬ ‫له‌سه‌اڵحه‌دینه‌وه‌‬ ‫تا ئه‌ردۆگان‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ناز‬ ‫کوژرا یان‬ ‫خۆی کوشت؟‬

‫‪6‬‬

‫ئه‌رشه‌ف ‌‬ ‫ی په‌هله‌وی‌ عه‌بدوستار مه‌جید‪:‬‬ ‫گۆرانی ئینزیبات‪:‬‬ ‫ی پڕ‬ ‫ژنێك ‌‬ ‫ئێران‌و توركیا‬ ‫گورزێكی كاریگه‌ر بوم‬ ‫له‌ره‌مزو راز‬ ‫نیگه‌رانن له‌بڕیاره‌كانم‬ ‫له‌سه‌ر یه‌كێتی‌و پارتی‬ ‫ڕاستەو‌خۆش پێیانوتوم بۆی ‌ه پڕوپاگه‌نده‌یان بۆ‬ ‫‪ 8‬كردم‬ ‫‪11‬‬ ‫‪11‬‬

‫‪17‬‬

‫ده‌ستپێشخه‌ریه‌كانی یه‌كێتی بۆ چاره‌سه‌ری قه‌یرانه‌كان شكستده‌هێنن‬

‫پارتی‪ :‬سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌و حكومه‌ت راده‌ستی گۆڕان یان یه‌كێتی ناكه‌ین‬ ‫یه‌كێتی بۆجاری دووه‌م س����ه‌ركه‌وتونابێت‬ ‫له‌نزیكردنه‌وه‌ی گ����ۆڕان‌و پارتی له‌یه‌كتری‪،‬‬ ‫گۆڕان به‌پێش����نیاری پێكهێنانه‌وه‌ی‌ س����ێ‌‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی‌ هه‌رێ����م رازییه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌ندامێك����ی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌ ده‌ڵێت‬

‫"پارتی به‌هیچ شێوه‌یه‌ك ئاماده‌ نیه‌ پۆستی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم یان حكومه‌ت راده‌ستی‬ ‫گۆڕان یان یه‌كێتی بكات"‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار‬ ‫به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند ك����ه‌ له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‬

‫دوێنێی نێوان یه‌كێت����ی‌و گۆڕاندا "یه‌كێتی‬ ‫پێشنیاری پێكهێنانه‌وه‌ی سه‌رۆكایه‌تیه‌كانی‬ ‫خس����توه‌ته‌ ب����ه‌رده‌م گ����ۆڕان‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫گۆڕان وه‌اڵمی نه‌داوه‌ته‌وه‌‌و له‌پێش����نیاری‌‬ ‫گه‌ڕاندن����ه‌وه‌ی‌ س����ه‌رۆكی‌ په‌رله‌م����ان بۆ‬

‫م����اوه‌ی‌ دو مانگ ناڕازییه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ڕازییه‌ پارتی"‪.‬‬ ‫هاوكات ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تیه‌كان‬ ‫به‌پێكهێنان����ه‌وه‌ی‬ ‫پێكه‌وه‌"‪ .‬ئه‌وه‌ش����ی ئاش����كراكرد كه‌ "هیچ پارتی‪ ،‬فازیل به‌شاره‌تی له‌چاوپێكه‌وتنێكی‌‬ ‫ده‌ستپێش����خه‌ریه‌ك‌و ئاس����ۆیه‌كی ڕون تایب����ه‌ت به‌ئاوێن����ه‌دا رایگه‌یاند كه‌ "پارتی‬ ‫به‌دیناكرێت ب����ۆ كۆبونه‌وه‌ی نێوان گۆڕان‌و به‌هی����چ ش����ێوه‌یه‌ك ئاماده‌نی����ه‌ پۆس����تی‬

‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم یان حكومه‌ت ڕاده‌ستی‬ ‫گ����ۆڕان ی����ان یه‌كێتی بكات‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ مافی‬ ‫خۆیه‌تی"‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتارێکی هه‌ده‌په‌ بۆ ئاوێنه‌‌‪:‬‬

‫‪3 2‬‬

‫رێکكه‌وتنی ‪ 50‬ساڵه‌ی پارتی‌و ئاكه‌په‌ وه‌كو ئه‌وه‌ وایه‌ ئێمه‌ رێکكه‌وتنمان له‌گه‌ڵ سه‌دام بكردای ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانتارێك���ی هه‌ده‌پ���ه‌ رێکكه‌وتن ‌ه رێكه‌وتنمان له‌گه‌ڵ سه‌دام بكردایه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ /‬برۆكس���ل‪ :‬عه‌ب���دواڵ زه‌یدان‬ ‫‪ 50‬س���اڵیه‌كه‌ی نێوان پارتی‌و ئاكه‌پ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌مه‌ترس���یه‌كی گ���ه‌ور‌ه ناوده‌ب���ات‪ ،‬په‌رله‌مانت���اری هه‌ده‌پ���ه‌ له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی تایبه‌ت‬ ‫ئ���ه‌و ده‌ڵێت "رێکكه‌وتنی ‪ 50‬س���اڵه‌ی توركی���ا‪ ،‬له‌چاوپێكه‌وتنێك��� ‌‬ ‫پارتی‌و ئاكه‌په‌ وه‌ك���و ئه‌و‌ه وای ‌ه ئێم ‌ه به‌ئاوێنه‌دا رایگه‌یاند "بیهێننه پێشچاوی‬

‫خۆتان ک���ه ‌له‌س���اڵی ‪1990 –1980‬‬ ‫پارته ‌سیاس���یه ‌کوردیه‌کان له‌باکوری‬ ‫کوردستان بڕۆیش���تنایه‌ته ‌الی سه‌دام‬ ‫حوس���ێن‌و گرێبه‌س���تی ‪ 50‬س���اڵه‌ی‬ ‫بازرگانی���ان له‌گ���ه‌ڵ رژێمی به‌عس���دا‬

‫بکردای���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وتی "ئێ���وه‌ی گه‌لی‬ ‫باشوری واڵت چۆن له‌و په‌یوه‌ندیه‌تان‬ ‫ده‌ڕوانی؟! ئێس���تاش ئه‌و گرێبه‌س���ته‬ ‫پەنجا ‌س���اڵیه‌ی پارتی له‌گه‌ڵ ئاکه‌په‬ ‫‌بۆ کوردان���ی باکورو رۆژئاوا رێک وه‌ک‬

‫‌هه‌مو جوانی���ه ‌مێژوییه‌کان���ی خۆیان‬ ‫ئه‌وه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "به‌داخه‌وه‌ب���ۆ بنه‌ماڵه‌ی ده‌سڕنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫بارزان���ی‪ ،‬ک���ه‌خاوه‌ن���ی مێژویه‌ک���ی‬ ‫پرش���نگدارن له‌مێ���ژوی کۆنی خه‌باتی‬ ‫کوردایه‌تیدا‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا خه‌ریکه‬

‫‪3‬‬

‫ریکالم‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫‪3‬‬

‫"پارت ‌ی ئاماد‌ه نیه‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم یان حكومه‌ت بدات به‌یه‌كێت ‌ی یان گۆڕان"‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫ی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫پارتی دیموكراتی‌ كوردستان‪ ،‬فازیل‬ ‫به‌شاره‌تی‌ له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "یه‌كێك له‌بڕیاره‌ هه‌ر‌ه‬ ‫گرنگه‌كان ك ‌ه سه‌ركردایه‌تی كورد‬ ‫بیری لێبكاته‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌ پێكه‌و‌ه‬ ‫ی رێگاچاره‌سه‌ر‬ ‫دانیشتن‌و دۆزینه‌و‌ه ‌‬ ‫باشترین چاره‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬یه‌كێت���ی نیش���تیمانی‬ ‫كوردستان پرۆژه‌یه‌كی پێشكه‌ش كردو‌ه‬ ‫بۆ دابه‌شكردنی سێ سه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌‪،‬‬ ‫تێبین���ی‌‌و وه‌اڵم���ی‌ پارت���ی ب���ۆ ئه‌و‬ ‫پرۆژه‌یه‌ی چییه‌؟‬ ‫فازیل به‌ش���اره‌تی‪ :‬ه���ه‌ر پرۆژه‌یه‌ك‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ماهه‌نگی الیه‌نه‌كان‌و به‌تایبه‌تی‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتی له‌سه‌ر نه‌بێت به‌هه‌مان‬ ‫ده‌ردی ئه‌و پرۆژه‌ی ‌ه ده‌ڕوات كه‌ پێشتر‬ ‫له‌په‌رله‌مانی كوردستان چوار الیه‌نه‌ك ‌ه‬ ‫پێشكه‌ش���یانكرد‪ ،‬بۆی��� ‌ه هه‌رچییه‌ك‬ ‫له‌كوردستاندا نه‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ رێكه‌وتنی‬ ‫سیاس���یی هیچ پرۆژه‌و ڕاوپێشنیارێك‬ ‫سه‌رناگرێت‌و پێش���ناكه‌وێت‪ ،‬هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان به‌عێراقیش���ه‌و‌ه له‌س���ه‌ر‬ ‫رێكه‌وتن���ی سیاس���یی دام���ه‌زراوه‌و‬ ‫پۆسته‌كانی دیارییكراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پارت���ی رازی ده‌بێ���ت له‌و‬ ‫دو پۆس���ته‌ی كه‌ به‌ده‌س���تیه‌وه‌یه‌تی‬

‫"س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌و س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫حكومه‌ت"‪ ،‬یه‌كێكیان بده‌ن به‌یه‌كێتی‬ ‫یان گۆڕان؟‬ ‫فازیل به‌ش���اره‌تی‪ :‬نه‌خێ���ر‪ ،‬پارتی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تان ئیس���تیحقاقی‬ ‫ده‌نگم���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئێم ‌ه ل���ه‌دوای ئه‌و‬ ‫هه‌م���و له‌خۆبوردی���ی‌و دابه‌ش���كردنی‬ ‫پۆس���ت‌و ده‌س���ه‌اڵتانه‌ی‌ پارتی‪ ،‬چۆن‬ ‫ده‌توانێ���ت پۆس���ته‌بااڵكانی تری بدات‬ ‫به‌الیه‌نه‌كانی تر‪ ،‬پارتی ش���ه‌رعییه‌تی‬ ‫ده‌نگدانی خه‌ڵكی كوردس���تانی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ش���ه‌رعییه‌تمان هه‌ی��� ‌ه ل���ه‌و پۆس���ت ‌ه‬ ‫ی به‌ده‌ستییه‌وه‌یه‌تی‪ ،‬ئه‌وانه‌ش‬ ‫بااڵیانه‌ ‌‬ ‫چاره‌نوس���ی هاواڵتیانی كوردس���تانی‬ ‫پێوه‌به‌نده‌‪ ،‬پارتی له‌سه‌ر دابه‌شكردنی‬ ‫ئه‌و پۆس���تانه‌ هیچ جۆره‌ موزایه‌ده‌یك‬ ‫ناكات‌و پۆسته‌كان نادات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وابڕیاره‌ به‌م نزیكان ‌ه هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌مه‌س���عود بارزانی‌و هێ���رۆ ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌د كۆببنه‌وه‌‪ ،‬پرس���ه‌ گرنگه‌كانی‬ ‫پش���ت ئه‌و كۆبونه‌وه‌ی���ه‌ چییه‌و چۆن‬ ‫ئاماده‌كاری بۆ كراوه‌؟‬ ‫فازیل به‌ش���اره‌تی‪ :‬كۆبون���ه‌وه‌كان‬ ‫ش���تێكی زۆر سروش���تییه‌‪ ،‬هه‌میش��� ‌ه‬ ‫كۆبونه‌وه‌ له‌نێوان حزبه‌كان‌و به‌تایبه‌تی‬ ‫یه‌كێت���ی‌و پارتی هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫كۆبونه‌وه‌ له‌نێوان مه‌سعود بارزانی‌و هێرۆ‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د بكرێت‪ ،‬كێش���ه‌یه‌كی‬ ‫ناوخۆیی یه‌كێتی هه‌ی ‌ه كه‌ بۆت ‌ه گرفت‌و‬ ‫كێش���ه‌ بۆ پارت���ی‪ ،‬پێده‌چێت بارزانی‬

‫ئام���ۆژگاری هێرۆ ئیبراهی���م ئه‌حمه‌د‬ ‫بكات بۆ چاره‌س���ه‌ركردنی كێشه‌كان‌و‬ ‫ئه‌وه‌ش یه‌كێك ده‌بێت له‌پرس���ه‌كانی‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ی نێوانیان‪.‬‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌ك��� ‌ه باس‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌ ‌‬ ‫له‌كێش���ه‌كانی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌و‬ ‫ی گۆڕان ناكات؟‬ ‫بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫فازیل به‌ش���اره‌تی‪ :‬هه‌مو بابه‌ته‌كان‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كان باس���ی لێوه‌ده‌كرێت‪،‬‬ ‫مه‌س���عود بارزانی له‌س���ه‌ری س���اڵی‬ ‫ن���وێ پرۆژه‌یه‌كی پێشكه‌ش���كردو‌ه بۆ‬ ‫ی‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كان‪ ،‬پرۆژه‌كه‌ ‌‬ ‫ی س���ه‌رجه‌م الیه‌نه‌كانی‬ ‫بارزان���ی وت ‌ه ‌‬ ‫تێدا وه‌رده‌گیرێت بۆ چاره‌سه‌ر كردنی‬ ‫بارودۆخه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌نێ���وان پارت���ی‌و گۆڕاندا‬ ‫ده‌القه‌یه‌ك ماو‌ه بۆ رێكه‌وتن؟‬ ‫فازیل به‌ش���اره‌تی‪ :‬ئ���ه‌و‌ه گرفتێكی‬ ‫گه‌وره‌ی��� ‌ه ك ‌ه نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تان نیه‌‪ ،‬شڵه‌ژان‌و‬ ‫رای جی���اوازی له‌ناو بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫دروس���تكردوه‌‪ ،‬بابه‌تی نێوان پارتی‌و‬ ‫گۆڕان نه‌گه‌یش���تۆت ‌ه بنبه‌س���ت به‌اڵم‬ ‫له‌حاڵه‌تێكی زۆر خراپدایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك باسده‌كرێت نه‌وشیروان‬ ‫مس���ته‌فا ده‌گه‌ڕێت���ه‌و‌ه ب���ۆ هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‌و پرۆژه‌یه‌كی پێیه‌‪ ،‬زانیاریتان‬ ‫هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌و پڕۆژه‌یه‌؟‬ ‫ی‬ ‫فازیل به‌ش���اره‌تی‪ :‬هه‌مو بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫گۆڕان ئاگاداری نه‌وش���یروان مسته‌فا‬

‫نین‪ ،‬ئیتر ئێم ‌ه چۆن ئاگاداری بین‪ ،‬من‬ ‫خودی خۆم ئاگاداری نیم‪ ،‬ئیتر نازانم‬ ‫سه‌ركردایه‌تی پارتی ئاگادارییان هه‌ی ‌ه‬ ‫ی���ا نا‪ .‬ته‌نها ش���ێخ جه‌عفه‌ر وتویه‌تی‬ ‫كه‌ پرۆژه‌ی‌ هه‌یه‌و قس���ه‌یه‌كی به‌ناوی‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فاوه‌ باڵوكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر ئه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ك ‌ه بارزانی‌و‬ ‫نه‌شیروان مسته‌فا پێكه‌وه‌ كۆببنه‌وه‌؟‬ ‫فازیل به‌ش���اره‌تی‪ :‬یه‌كێك له‌بڕیار‌ه‬ ‫هه‌ر‌ه گرنگ���ه‌كان ك ‌ه س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫كورد بی���ری لێبكاته‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌ پێكه‌و‌ه‬ ‫ی رێگا چاره‌سه‌ر‬ ‫دانیش���تن‌و دۆزینه‌و‌ه ‌‬ ‫باشترین چاره‌یه‌‪ ،‬چونك ‌ه به‌رپرسیارێتی‬ ‫مێژویی‌و نه‌ته‌وه‌یی به‌سه‌رشانی هه‌مو‬ ‫حزبه‌كانه‌وه‌ی��� ‌ه به‌تایبه‌ت���ی پارت���ی‌و‬ ‫بارزانی‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌كرێت ئه‌و دو كه‌سایه‌تیی ‌ه‬ ‫سیاسییه‌ به‌یه‌كه‌وه‌ كۆببنه‌وه‌؟‬ ‫فازیل به‌شاره‌تی‪ :‬بۆ نا‪ ،‬خۆ كه‌سیان‬ ‫ره‌تیان نه‌كردۆته‌و‌ه دیدار له‌گه‌ڵ یه‌كتر‬ ‫نه‌كه‌ن‪ ،‬دوای چه‌ندین شه‌ڕو كوشتاری‬ ‫ناوخۆ‪ ،‬بارزان���ی‌و تاڵه‌بانی به‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫دانیشتن‌و چاره‌سه‌ری كێشه‌كانیان كرد‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌خۆش���حاڵییه‌و‌ه له‌گ���ه‌ڵ بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی زۆر گه‌وره‌ نه‌كه‌وتۆت ‌ه‬ ‫گۆڕان كێش��� ‌ه ‌‬ ‫نێوانمان ته‌نها ئه‌م گرژیانه‌ی‌ ئه‌مدوایی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش هه‌ندێ���ك زیان��� ‌‬ ‫مه‌عنه‌وی‌و روحی له‌پارتیدا‪ ،‬به‌تایبه‌تی‬ ‫ی‬ ‫روداوه‌كان���ی س���ه‌ره‌تای مانگی د‌ه ‌‬ ‫ساڵی رابردو‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬نه‌وش���یروان مس���ته‌فا له‌و‬ ‫روداوانه‌ی ناردنه‌و‌هی‌ وه‌زیرو سه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مان بێده‌نگ بو‪،‬پارتی ئه‌و بێده‌نگ‬ ‫بونه‌ چۆن هه‌ڵده‌سه‌نگێنێت؟‬ ‫ی‬ ‫فازیل به‌ش���اره‌تی‪ :‬ئه‌و هه‌ڵوێست ‌ه ‌‬ ‫باس���ی لێو‌ه ده‌كه‌یت له‌الی پارتی ب ‌ه‬ ‫باشه‌ وه‌سف نه‌كراوه‌‪ ،‬چونك ‌ه روداوه‌كان‬ ‫پێ���ش مانگ���ی ده‌ بون‪ ،‬پێش���تریش‬ ‫تۆمه‌ت به‌خشینه‌وه‌یان هه‌بو بۆ پارتی‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ل���ه‌دوای ‪12‬ی ئۆكتۆب���ه‌ره‌و‌ه‬ ‫پارتی ده‌رزییه‌كی س���ڕبونی له‌وه‌زع ‌ه‬ ‫ئاڵۆزه‌كه‌ی‌ هه‌رێمی كوردس���تاندا‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ شه‌ڕو كوش���تاری خوێناوی رو‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان نه‌كات‪ ،‬ئیجابیات‬ ‫ئه‌و‌ه بو ك ‌ه پارتی نیشانیدا‪ ،‬نه‌وشیروان‬ ‫مس���ته‌فاو گۆڕان‌و هه‌م���و الیه‌نه‌كانی‬ ‫كوردس���تان ترس���اندنی خۆی���ان له‌و‬ ‫ئازایه‌تییه‌ی پارتی ده‌ربڕی‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات���ه‌ پارت���ی بێده‌نگ‬ ‫ی‬ ‫بونی نه‌وش���یروان مس���ته‌فا به‌ئیجاب ‌‬ ‫ناخوێنێته‌وه‌؟‬ ‫فازیل به‌شاره‌تی‪ :‬نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫ده‌یتوانی پێ���ش ئاڵۆزبونه‌ك ‌ه رایه‌كی‬ ‫باشه‌ ده‌رببڕێت‪ ،‬شێخ جه‌عفه‌ر وتویه‌تی‬ ‫ك ‌ه ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه وپه‌یامی چاره‌سه‌ریشی‬ ‫پێیه‌‪ ،‬هیوامان ئه‌خواس���ت پێشتر ئه‌و‬ ‫په‌یامه‌ چاره‌سه‌رییه‌ی ده‌رببڕیایه‌ دوای‬ ‫ئه‌و هه‌م���و ئاڵۆزی بارودۆخ‌و كێش��� ‌ه‬ ‫ی پرسیاریشی‬ ‫سیاس���ییه‌ی نیش���ان ‌ه ‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌رێم دروستكرد‪.‬‬

‫عه‌بدولاڵ زه‌یدان په‌رله‌مانتاری هه‌ده‌پ ‌ه بۆ ئاوێنه‌‪:‬‬

‫پارتی شه‌رعییه‌تی‬ ‫ده‌نگدانی خه‌ڵكی‬ ‫كوردستانی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫شه‌رعییه‌تمان هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌و پۆست ‌ه بااڵیانه‌ ‌ی‬ ‫به‌ده‌ستییه‌وه‌یه‌تی‬ ‫ئه‌وانه‌ش چاره‌نوسی‬ ‫هاواڵتیانی كوردستانی‬ ‫پێوه‌به‌نده‌‪ ،‬پارتی له‌سه‌ر‬ ‫دابه‌شكردنی ئه‌و پۆستان ‌ه‬ ‫هیچ جۆره‌ موزایه‌ده‌یك‬ ‫ناكات‌و پۆسته‌كان نادات‬

‫رێککه‌وتنی ‪ 50‬ساڵه‌ی پارتی‌و ئاکه‌پ ‌ه وه‌ک ئه‌وه‌ وای ‌ه ئێمه‌ رێککه‌وتنمان له‌گه‌ڵ سه‌دام بکردایه‌‬ ‫ئا‪ :‬فه‌رمان خێاڵنی ــ برۆکسل‬

‫عه‌بدولاڵ زه‌یدان په‌رله‌مانتاری‬ ‫هه‌ده‌په‌ له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "بنه‌ماڵه‌ی بارزانی له‌ئێستادا‬ ‫خه‌ریکه‌هه‌مو جوانییه‌‌مێژویه‌کانی‬ ‫خۆیان ده‌سڕنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬سه‌رکه‌وتنی کورد له‌چیدایه‌و‬ ‫داواکاری����ی ئێ����وه‌ چی����ه ‌له‌باکوری‬ ‫کوردستان؟!‬ ‫عه‌بدولاڵ زه‌یدان‪ :‬ئێمه داوایه‌کی زۆر‬ ‫ساده‌و ئاساییمان کردوه‌‪ ،‬داوا ده‌که‌ین‬ ‫که ‌خۆم����ان‪ ،‬خۆم����ان به‌ڕێوه‌به‌رین‬ ‫له‌ناوچه‌کانی خۆماندا‪ ،‬نه‌ک تورکێک‬ ‫ی����ان هه‌ر که‌س����ێکی ت����ر به‌حوکمی‬ ‫(ده‌وڵه‌ت‪ -‬نه‌ته‌وه)‌ له‌وپه‌ڕی واڵته‌وه‬ ‫‌بێ����ت‌و به‌ڕێوه‌مان به‌رێت‪ ،‬پێش����مان‬ ‫بڵێت "ئێوه ‌نازان����ن‌و ناتوانن خۆتان‬ ‫به‌ڕێوه ‌ببه‌ن‌و ده‌بێ ئێمه‌ له‌ئه‌نقه‌ره‌و‬ ‫ئه‌س����ته‌مبوڵه‌وه‌ بێی����ن‌و به‌ڕێوه‌تان‬ ‫ببه‌ی����ن‪ .‬ئه‌گه‌ر ئێم����ه‌خۆمان خۆمان‬ ‫به‌ڕێوه‌ به‌رین ئه‌وکات له‌خوێندنگه‌کاندا‬ ‫مندااڵنمان به‌زمانی خۆیان ده‌خوێنن‌و‬ ‫خۆمان کێش����ه‌کانی خۆمان چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌که‌ین‪ .‬ئ����ه‌وکات خۆم����ان ده‌بینه‌‬ ‫خاوه‌ن����ی داهات����ی ناوچه‌کانم����ان‌و‬ ‫ه����ه‌ر خۆیش����مان بڕی����اری چۆنێتی‬ ‫سه‌رفکردنی داهاتی خۆمان ده‌ده‌ین‌و‬ ‫ناوچه‌کانمان ئاوه‌دان ده‌که‌ینه‌وه‌‪ .‬تۆ‬ ‫وه‌ره‌س����ه‌فه‌رێکی باکوری کوردستان‬ ‫بکه‌‪ ،‬جگه‌ له‌ئاسه‌واری وێرانکاریه‌کانی‬ ‫هێ����زی ده‌وڵه‌تی ت����ورک له‌ناوچه‌که‌‪،‬‬ ‫بزان����ه‌تاچه‌ن����د هه‌وڵ����ی جوانکردن‌و‬ ‫ئاوه‌دانکردنه‌وه‌و پرۆژه‌ی خزمه‌تگوزاری‬ ‫دراوه‌ له‌الی����ه‌ن ده‌وڵه‌ته‌وه‌به‌به‌راورد‬ ‫به‌ناوچ����ه‌ تورکنش����ینه‌کان‪ .‬ئه‌وکات‬ ‫تێده‌گه‌ی����ت ک����ه‌ ده‌وڵ����ه‌ت به‌هی����چ‬ ‫ش����ێوه‌یه‌ک هه‌وڵی ن����ه‌داوه‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫پرۆژه‌ی خزمه‌تگوزاریش به‌شێوه‌یه‌کی‬ ‫یه‌کسان له‌گه‌ڵ ناوچه‌ تورکنشینه‌کان‬ ‫جێبه‌جێ بکات‪ .‬کاتێک تۆ ئه‌و هه‌مو‬ ‫جیاوازیه ‌ببینیت‪ ،‬ته‌نانه‌ت نه‌توانیت‬ ‫به‌زمانی دایکی خۆیشت قسه‌بکه‌یت‌و‬ ‫بخوێنیت‪ ،‬کاتێک ده‌وڵه‌ت ده‌ست بخاته‬ ‫‌ناو هه‌مو کاروباره‌کانی هاواڵتیانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئیتر پێویستی خۆسه‌ریی دیموکراتی‬ ‫ده‌بێت����ه‌ داهێنان����ی گه‌لی بنده‌س����ت‬ ‫بۆ ده‌ربازب����ون له‌و ژێرده‌س����ته‌ییه‌‪،‬‬ ‫ئیتر گه‌ل ده‌یه‌وێ����ت ئازاد بێت‌و هیچ‬ ‫شتیكێش ش����ه‌پۆلی به‌رخۆدانی گه‌لی‬ ‫باکوری کوردستان راناگرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬یانی هه‌ت����ا ئه‌گه‌ر ئاکه‌په‌و‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدارانی تورکی����اش هیچکام‬ ‫له‌داخوازیه‌کانتان بۆ جێبه‌جێ نه‌که‌ن‪،‬‬ ‫به‌رخۆدان����ی گ����ه‌ل هه‌ر ب����ه‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێت؟‬

‫عه‌بدولاڵ زێدان‪ :‬ئ����ه‌و به‌رخۆدانه‌ی‬ ‫باکور‌‪ ،‬به‌رخۆدانی گه‌لێکی ‪ 20‬ملیۆنی ‌ه‬ ‫نه‌ک به‌رخۆدانی پارتێکی سیاسی یان‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی����ه‌ک‪ .‬ته‌نها ش����تێک که‌ئه‌و‬ ‫به‌رخۆدانانه‌ راده‌گرێت‪ ،‬وه‌س����تاندنی‬ ‫راسته‌وخۆی هێرش����ه درندانه‌ییه‌کانی‬ ‫ده‌وڵه‌تی ئاکه‌په‌یه‌له‌سه‌ر گه‌ل‪ ،‬له‌گه‌ڵ‬ ‫دانن����ان به‌بڕی����اری خۆبه‌رێوه‌به‌ریی‬ ‫دیموکراتی گه‌ل له‌باکوری کوردستان‪،‬‬ ‫ئه‌گینا هه‌رشتێکی ترو هه‌ر هه‌وڵدانێکی‬ ‫تر بۆ کپکردنه‌وه‌ی ئه‌و به‌رخۆدانانه‌ی‬ ‫گه‌ل بێ ئاکام ده‌بێت‪ .‬من پێم سه‌یره‬ ‫‌که‌ده‌سه‌اڵتدارانی ئاکه‌په‌به‌و شێوه‌یه‌‬ ‫گڕی����ان تێبه‌ربوه‌ به‌رامب����ه‌ر به‌داوای‬ ‫ره‌وای گ����ه‌ل‪ ،‬له‌کاتێک����دا ک����ه‌پێش‬ ‫چه‌ند مانگێک له‌وه‌ی ئه‌ردۆگان ببێته‬ ‫‌سه‌رکۆمار‪ ،‬له‌لێدوانێکیدا رایگه‌یاندبو‬ ‫که ‌سیس����تمی ئه‌یاالت‌و خۆس����ه‌ریی‬ ‫سیس����تمی دیموکراتی به‌هێز ده‌کات‌و‬ ‫به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ک زیان����ی نابێت بۆ‬ ‫یه‌کپارچه‌ی����ی واڵت‪ ،‬باش����ه‌ خێ����ره‬ ‫‌ئێس����تا هه‌مان داوا که‌گ����ه‌ل بیکات‬ ‫به‌خیان ‌هت‌و هه‌وڵی دابه‌ش����بونی واڵت‬ ‫لێکده‌درێته‌وه‌‪ ،‬هه‌م����ان داوا که ‌گه‌ل‬ ‫ده‌ی����کات به‌تان����ک‌و زرێپ����ۆش وه‌اڵم‬ ‫ده‌درێته‌وه‌و هه‌م����و هه‌وڵێک ده‌درێت‬ ‫بۆئ����ه‌وه‌ی ئ����ه‌و داوایه‌ی گ����ه‌ل له‌ناو‬ ‫ببرێت!‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی هه‌وڵ ده‌ده‌ن تورکیا‬ ‫پارچه‌پارچه‌ بکه‌ن؟‬ ‫عه‌بدولاڵ زه‌ی����دان‪ :‬ئێمه ‌نامانه‌وێت‬ ‫تورکی����ا پارچه‌پارچ����ه ‌بکه‌ی����ن‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ئێمه‌ده‌مانه‌وێت تورکیا‬ ‫به‌هێ����ز بکه‌ی����ن‌و هه‌موم����ان پێکه‌وه‬ ‫‌وه‌ک م����رۆڤ‪ ،‬ش����کۆمه‌ندانه‌ بتوانین‬ ‫ژیانێک بژین که‌الیه‌قی به‌های مرۆڤ‬ ‫بێت‌و هه‌مو نه‌ت����ه‌وه‌کان رێز له‌یه‌کتر‬ ‫بگرن‪ ،‬ئه‌وه‌ش ته‌نه����ا له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری����ی دیموکراتی����دا خۆی‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪ .‬ئه‌گ����ه‌ر دیموکراتی رۆح‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌وا خۆبه‌ڕێوه‌به‌ریی جه‌سته‌یه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌و رۆح����ه‌دا پێکه‌وه‌چه‌مکی‬ ‫زیندو دروست ده‌که‌ن‪ .‬بۆئه‌وه‌ی باشتر‬ ‫بتوانم بیسه‌لمێنم که‌داوای خۆسه‌ریی‬ ‫دیموکراتی مان����ای پارچه‌پارچه‌بونی‬ ‫واڵت نی����ه‌‪ ،‬پێویس����ته‌ بگه‌ڕێمه‌وه‌ بۆ‬ ‫مێژو‪ ،‬تاس����اڵی ‪ 1924‬ی����ش باکوری‬ ‫کوردس����تان ئایه‌له‌تێک بوه‌له‌تورکیاو‬ ‫ده‌س����توری ئ����ه‌وکات تاراده‌یه‌کیش‬ ‫دیموکراتیانه‌ت����ر ب����و‪ ،‬تا ئ����ه‌و ده‌مه‬ ‫‌ک����ورد خاوه‌نی س����تاتۆی خۆیش����ی‬ ‫ب����و له‌باکوری کوردس����تان‌و ده‌وڵه‌ت‬ ‫ده‌ستی نه‌ده‌خسته ‌هه‌مو کاروبارێکی‬ ‫هاواڵتی����ان‌و دانیش����توانی باک����وری‬ ‫کوردستان‪ .‬به‌هیچ شێوه‌یه‌کیش تورکیا‬ ‫پارچه‌پارچ����ه‌ نه‌بو‪ ،‬ب����ه‌اڵم تا پێش‬ ‫ده‌ستپێکردنی به‌رخۆدان‌و راگه‌یاندنی‬

‫خۆبه‌ڕێوه‌به‌ری����ی دیموکرات����ی‪ ،‬کورد‬ ‫خاوه‌نی هیچ نه‌بو‪ ،‬ستاتۆیشی نه‌بو‌‪،‬‬ ‫زمان����ی کوردی����ش ئه‌گ����ه‌ر ته‌ڤگه‌ری‬ ‫خه‌بات فه‌لس����ه‌فه‌ی ئاپ����ۆ نه‌بوایه‪،‬‬ ‫‌مه‌ترس����ی له‌ناوچون����ی زۆربو‪ ‌،‬هه‌مو‬ ‫رۆژێک له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌ته‌وه ‌سوکایه‌تی‬ ‫به‌تاکی کورد ده‌ک����را‪ .‬ئه‌گه‌ر کانیه‌ک‬ ‫له‌گه‌ڤه‌ر دروس����ت بکرێت‪ ،‬پێویسته‬ ‫‌ره‌زامه‌ن����دی ئه‌نقه‌ره‌ی بۆ بگه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بۆچی ده‌بێت هه‌مو شت له‌ئه‌نقه‌ره‌وه‬ ‫‌بڕیاری بۆ بێت‌و ره‌زامه‌ندیی له‌س����ه‌ر‬ ‫بدرێت‪ ،‬ئینجا بێته‌ ئه‌نجامدان‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬چۆن له‌تیرۆری سیاس����ی‬ ‫ده‌ڕوانیت له‌باکوری کوردستان؟‬ ‫عه‌بدول��ڵ�ا زه‌ی����دان‪ :‬به‌تیرۆرکردنی‬ ‫سیاسیه‌کانی کورد‪ ،‬ده‌وڵه‌تی ئاکه‌په‬ ‫‌گۆڕ بۆ خ����ۆی هه‌ڵده‌که‌نێت‪ ،‬چونکه‬ ‫‌دوای هه‌ر کۆمه‌ڵکوژیه‌کی سیاس����ی‪،‬‬ ‫گه‌ل رۆحیه‌تێکی به‌هێزتری بۆ دروست‬ ‫ده‌بێت‌و زیاتر ش����ێلگیر ده‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫به‌رخۆدان‌و درێژه‌دان به‌و به‌رخۆدانه‌ی‬ ‫ئێس����تا له‌باکور هه‌یه‌‪ .‬کۆمه‌ڵکوژیی‬ ‫سیاسیه‌کانی کورد له‌الیه‌ن ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئاکه‌په‌وه ‌ته‌نها به‌تیرۆرکردنی س����ێ‬ ‫ژنه‌شۆرش����گێڕی کورد له‌ساڵی ‪2013‬‬ ‫له‌پاریس ناوه‌س����تێت‪ ،‬به‌ڵکو له‌چه‌ند‬ ‫هه‌فته‌ی پێشو له‌س����لۆپیش سێ ژنه‌‬ ‫شۆرش����گێڕی تری کوردی تیرۆر کرد‬ ‫به‌ناوه‌کانی پاکیزه‌ نایری‪ ،‬سێڤێ ده‌میر‬ ‫‪ ،‬فاتیمه‌ ئویار‪ .‬جگه‌له‌وه‌ش فۆرمێکی‬ ‫ت����ری قڕکردن����ی سیاس����ی‌و هه‌وڵی‬ ‫ئاکه‌پ����ه‌بۆئه‌وه‌ی بزوتن����ه‌وه‌ی کورد‬ ‫له‌باکور کۆتایی پێ بێنێت‪ ،‬کردنه‌وه‌ی‬ ‫دۆسیه‌ی لێکۆڵینه‌وه‌و خستنه‌زیندانی‬ ‫به‌رپرس����ان‌و سیاس����یه‌کانی ک����ورده‬ ‫‌له‌باکور‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و هه‌واڵنه‌ی ئاکه‌په‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تی ت����ورک شکس����تخواردون‌و‬ ‫هی����چ ئه‌نجامێکیان نابێ����ت‪ ،‬چونکه‌‬ ‫ئێمه‌ تا س����ه‌رکه‌وتن به‌رده‌وام ده‌بین‬ ‫له‌به‌رخ����ۆدان‌و درێ����ژه‌دان به‌خه‌باتی‬ ‫سیاس����ی‪ .‬ئ����ه‌وان س����ه‌کینه‌یه‌کیان‬ ‫کوش����ت‪ ،‬به‌اڵم ئێستا ده‌یان‌و سه‌دان‬ ‫س����ه‌کینه ‌له‌ناو به‌رخۆداندان‌و سنگی‬ ‫خۆی����ان ده‌نێن به‌گولل����ه‌ی هێزه‌کانی‬ ‫ده‌وڵه‌ت����ی تورکه‌وه‌‪ ،‬ئیتر بێ ئه‌نجامه‌‬ ‫بته‌وێ����ت هه‌وڵی قڕکردنی سیاس����ی‌و‬ ‫کۆمه‌ڵکوژی گه‌لێک بده‌یت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هێزه‌کانی ده‌وڵه‌تی تورکیا‬ ‫هه‌وڵی کوش����تنی ئه‌ن����دام په‌رله‌مانه‌‬ ‫ک����ورده‌کان‌و هاوش����اره‌داریه‌کانی‬ ‫باکوریش ده‌دات‪ ،‬یان ته‌نها به‌رپرسی‬ ‫رێکخستنه‌کانی گه‌ل تیرۆر ده‌کات؟‬ ‫عه‌بدول��ڵ�ا زه‌یدان‪ :‬ئه‌گ����ه‌ر ئاکه‌په‬ ‫‌ته‌نها گه‌ل تیرۆر بکات‌و به‌رپرس����انی‬ ‫سیاس����ی ک����ورد له‌باک����ور پش����کی‬ ‫ئ����ه‌و تیرۆرکارییه‌ی����ان به‌رنه‌که‌وێت‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌مانای وایه‌ئێمه‌ی به‌رپرس����ان‬

‫که‌موکورتیه‌کم����ان هه‌یه‌و ده‌مانه‌وێت‬ ‫گه‌ل به‌کوش����ت بده‌ین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫ئێستا ده‌بینرێت ئه‌وه‌یه‌که‌به‌رپرسی‬ ‫رێکخس����تنه‌کانی گه‌ل تیرۆر ده‌کرێن‌و‬ ‫هه‌وڵی تیرۆرکردنی ئه‌ندام په‌رله‌مانه‬ ‫‌کورده‌کان‌و هاوشاره‌داریه‌کورده‌کانیش‬ ‫ده‌درێت‌و په‌ڕاوی لێپرس����ینه‌وه‌مان بۆ‬ ‫ده‌کرێت����ه‌وه‪ ،‬ئه‌گه‌ری ئ����ه‌وه‌ش زۆره‌‬ ‫ک����ه‌هه‌مومان بخه‌نه‌ زین����دان‪ ،‬چه‌ند‬ ‫هاوشاره‌دارییه‌کی کوردیشیان تائێستا‬ ‫خس����تۆته‌ زیندان‪ .‬په‌راویش����یان بۆ‬ ‫چه‌ن����دی تر کردۆت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌الم خاڵی‬ ‫گرنگ بۆ کوردو پرسه‌ ڕه‌واکه‌ی ئه‌وه‌یه‬ ‫‌که ‌ئێمه ‌ب����ه‌رده‌وام بین له‌به‌رخۆدان‬ ‫تاس����ه‌رکه‌وتن‪ .‬ده‌بێ ئێمه‌ ده‌س����ت‬ ‫له‌دروش����می "ی����ان س����ه‌رکه‌وتن یان‬ ‫مردن" هه‌ڵگرین‌و دروشمی "به‌رخۆدان‬ ‫تاس����ه‌رکه‌وتن"و "ئازادی یان ئازادی"‬ ‫بکه‌ینه‌دروش����می خۆمان بۆ گه‌یشتن‬ ‫به‌حوکم����ی خۆبه‌ڕێوه‌به‌ریی له‌باکوری‬ ‫کوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌میشه ‌باس له‌وه‌ده‌کرێت‬ ‫ک����ه‌ شۆڕش����ه‌کانی کورد شکس����تی‬ ‫هێناوه‌و تائێستا نه‌توانراوه ‌کیانێکی‬ ‫سیاسی دانپێدانراو بۆ کورد وه‌ده‌ست‬ ‫بخرێت‪ ،‬ئایا ئێس����تا ئه‌و به‌رخۆدانه‌ی‬ ‫باکور مه‌ترسی شکستی له‌سه‌ر نیه‌؟‬ ‫عه‌بدولاڵ زه‌یدان‪ :‬کورد ئێستا له‌هه‌ر‬ ‫چوار پارچه‌ی کوردس����تان یه‌کێتیی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییان هه‌یه ‌له‌چاو شۆڕشه‌کانی‬ ‫تری ک����ورد له‌مێژودا‪ .‬ئه‌م����ڕۆ جگه‌‬ ‫له‌پارت����ی دیموکرات����ی کوردس����تان‪،‬‬ ‫هیچ ک����ه‌س‌و الیه‌نێک نیه‌ که‌بیه‌وێت‬ ‫یه‌کێتی کوردان تێک بدات‪ .‬به‌هیواین‬ ‫که‌پارتیش سیاسه‌تی خۆی بگۆڕێت‌و‬ ‫‌هۆشی بەخۆیدا بێته‌وه‪ ،‬چونکه ‌ئه‌وه‬ ‫‌ناکۆک����ی له‌نێ����وان ریزه‌کان����ی کوردا‬ ‫دروس����ت ده‌کات‪ ،‬خه‌ڵک����ی ده‌ڵێ����ن‬ ‫باش����ه‌ بارزانی کورده‌و له‌گه‌ڵ ئاکه‌په‬ ‫‌ده‌بێت‪ ،‬ئه‌ی بۆچ����ی گه‌لی کورد که‬ ‫‌هه‌ر ک����وردن وه‌ک بنه‌ماڵه‌ی بارزانی‬ ‫دژی ئاکه‌په‌ن؟! به‌و شێوه‌یه ‌ناکۆکی‬ ‫دروست ده‌کات له‌نێو کورداندا‌ کاتێک‬ ‫ده‌وڵه‌تی ت����ورک تۆپباران����ی ناوچه‬ ‫‌س����نوریه‌کان ده‌کات‪ ،‬حکومه‌ت����ی‬ ‫عێراقیی ناڕه‌زایی خۆی نیشان ده‌داو‬ ‫ئیدان����ه‌ی ده‌کات‪ ،‬که‌چ����ی حکومه‌تی‬ ‫هه‌رێم به‌س����ه‌رۆکایه‌تی بارزانی یه‌ک‬ ‫وشه‌یش����ی له‌س����ه‌ر ناڵێن‪ .‬به‌داخه‌وه‬ ‫‌ب����ۆ ئه‌و بنه‌ماڵه‌ی����ه‌‪ ،‬چونکه‌خاوه‌نی‬ ‫مێژویه‌کی پرشنگدارن له‌مێژوی کۆنی‬ ‫خه‌باتی کوردایه‌تیدا‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا‬ ‫خه‌ریکه ‌هه‌مو جوانی����ه ‌مێژوییه‌کانی‬ ‫خۆیان ده‌سڕنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬گه‌لی کورد له‌باکورو رۆژئاوا‬ ‫چۆن له‌په‌یوه‌ندیه‌کانی پارتی‌و ئاکه‌په‌‬ ‫ده‌ڕوانن؟‬

‫عه‌بدولاڵ زه‌ی����دان‪ :‬بیهێنه‌به‌رچاوی‬ ‫خۆت����ان که‌له‌س����اڵی ‪1990 –1980‬‬ ‫پارته‌سیاس����یه‌کوردیه‌کان له‌باکوری‬ ‫کوردس����تان بڕۆیشتنایه‌ته‌الی سه‌دام‬ ‫حوس����ێن‌و گرێبه‌س����تی ‪ 50‬س����اڵه‌ی‬ ‫بازرگانی����ان له‌گه‌ڵ رژێمی به‌عس����دا‬ ‫بکردایه‌‪ ،‬ئێوه‌ی گه‌لی باش����وری واڵت‬ ‫چۆن له‌و په‌یوه‌ندیه‌ت����ان ده‌ڕوانی؟!‬ ‫ئێس����تاش ئ����ه‌و گرێبه‌س����ته پەنجا‬ ‫‌س����اڵیه‌ی پارتی له‌گ����ه‌ڵ ئاکه‌په ‌بۆ‬ ‫کوردان����ی باکورو رۆژئ����اوا رێک وه‌ک‬ ‫ئه‌وه‌ی����ه‌‪ .‬س����ه‌دام حوس����ین جگ����ه‬ ‫‌له‌کوش����تن‌و له‌زیندانکردنی س����ه‌دان‬ ‫سیاسی‌و هه‌ڵس����وڕاوی کورد له‌باشور‬ ‫له‌ناوه‌ڕاستی هه‌شتاکاندا دەیان هه‌زار‬ ‫کوردیان له‌باش����وری واڵت کۆمه‌ڵکوژ‬ ‫ک����رد‪ .‬ئاکه‌پ����ه‌و ده‌وڵه‌ت����ی تورکی‬ ‫داگیرکه‌ریش تا ئێس����تا هه‌زاران‬ ‫کوردیان تیرۆرکردوه‌‪.‬‬

‫بنه‌ماڵه‌ی‬ ‫بارزانی خه‌ریکه‬ ‫‌هه‌مو جوانیی ‌ه‬ ‫‌مێژویه‌کانی‬ ‫خۆیان‬ ‫ده‌سڕنه‌و‌ه‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫"هیرۆخان‌و به‌رهه‌م‬ ‫ساڵح‌و كۆسره‌ت ڕه‌سوڵ‬ ‫ئاماده‌ن له‌گه‌ڵ یه‌كتر‬ ‫دانیشن"‬ ‫سامان گه‌رمیانی‪ :‬تا‬ ‫دو مانگی تر كێشه‌كانی‬ ‫یه‌كێتی چاره‌سه‌رده‌بن‬ ‫له‌م���اوه‌ی ئه‌م هه‌فته‌ی���ه‌دا چه‌ندین‬ ‫كۆبونه‌وه‌ له‌نێوان به‌رپرسانی یه‌كێتی‬ ‫سه‌باره‌ت به‌دۆخی ناوخۆیی ئه‌و حیزبه‌‬ ‫ئه‌نجام���دراوه‌و به‌وت���ه‌ی ئه‌ندامێك���ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی ئه‌و حیزبه‌ش‌ "هیرۆخان‌و‬ ‫هه‌ردو جێگرانی س���كرتێری گش���تی‬ ‫كێشه‌یان له‌گه‌ڵ یه‌كتر نه‌ماوه‌ ئاماده‌ن‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كتر دانیشن"‪.‬‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬سامان گه‌رمیان‬ ‫ئه‌ندام���ی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێت���ی‬ ‫نیشتمانی كوردستان تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫ڕاگه‌یاند "چونه‌ته‌الی هه‌ردو جێگرانی‬ ‫سكرتێری گشتی یه‌كێتی‌و ئاماده‌كاری‬ ‫ب���ۆ كۆبون���ه‌وه‌ی مه‌كته‌بی سیاس���ی‬ ‫یه‌كێتی ده‌ك��� ‌هن‌و ئ���ه‌و كۆبونه‌وه‌ش‬ ‫زۆرش���ت ده‌گۆڕێ���ت ك���ه‌ یه‌كه‌میان‬ ‫باشكردنی دۆخی یه‌كێتیه‌"‪.‬‬ ‫له‌م���اوەی‌ ئ���ه‌م هه‌فته‌ی���ه‌دا دوای‬ ‫كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی قۆپی���ه‌ی قه‌راخ���ی‬ ‫س���ه‌ركرده‌ س���ه‌ربازییه‌كانی یه‌كێتی‪،‬‬ ‫چه‌ند س���ه‌ركرده‌یه‌کی یه‌كێتی له‌گه‌ڵ‬ ‫جێگرانی س���كرتێری گش���تی‌ دوه‌مین‬ ‫كۆبونه‌ویان‌ به‌ئاڕاسته‌ی نزیككردنه‌وه‌ی‬ ‫س���ه‌ری باڵه‌كانی یه‌كێتی (هیرۆخان‌و‬ ‫ه���ه‌ردو جێگری س���كرتێری گش���تی)‬ ‫ئه‌نجام���داو بۆ كۆكردنه‌وه‌یان له‌س���ه‌ر‬ ‫یه‌ك مێز له‌چوارچێ���وه‌ی كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی‪.‬‬

‫گۆڕان پێشنیاری پێكهێنانه‌وه‌ی سێ‌ سه‌رۆكایه‌تیه‌كانی‬ ‫هه‌رێمی به‌الو‌ه په‌سه‌نده‌‌و پارتیش ناڕازییه‌‬ ‫بۆ گۆڕان‪ ،‬به‌اڵم ڕه‌تكراوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫پێش���نیاره‌‌كانی یه‌كێت���ی ب���ۆ‬ ‫هه‌رس���ێ‬ ‫دابه‌ش���كردنه‌وه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی هه‌رێ���م له‌نێوان‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتی‌و گۆڕان كاردانه‌وه‌ی‬ ‫جی���ا له‌نێ���وان گ���ۆڕان‌و پارت���ی‬ ‫دروستده‌كات‪.‬‬

‫له‌الیه‌كی ت����ره‌وه‌ پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردس����تانیش به‌چه‌ندی����ن ه����ۆكار‬ ‫كاردانه‌وه‌ی ئه‌رێنی بۆ پێشنیاره‌كانی‬ ‫یه‌كێتی نیه‌‌ بۆ دابه‌ش����كردنی پۆستی‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تیه‌كان چونك����ه‌ له‌الیه‌ك‬ ‫پارتی سه‌رۆكایه‌تی حكومه‌ت به‌مافی‬ ‫هه‌ڵبژاردن بۆخۆی ده‌زانێت له‌الیه‌كی‬ ‫تری����ش هاوكێش����ه‌ی دابه‌ش����كردنی‬ ‫ن����او بنه‌ماڵ����ه‌ی بارزان����ی الس����ه‌نگ‬ ‫ده‌كات‌و ئه‌و داڕش����تنه‌ تێكده‌دات كه‌‬ ‫پێشتركراوه‌ له‌نێوان ئه‌و بنه‌ماڵه‌یه‌دا‬ ‫بۆ دابه‌شكردنی پۆس����ته‌كان له‌نێوان‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‌و مه‌سعود بارزانی‌و‬ ‫ئه‌وانی دیكه‌دا هێڵی سوره‌‪.‬‬

‫وریا حس���ێن‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬حاكم قادر‬ ‫حه‌مه‌جان ئه‌ندامی مه‌كته‌بی سیاسی‬ ‫یه‌كێتی نیشتمانی تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‬ ‫ڕایگه‌یاند "گفتگۆكانیان باس���كردن‬ ‫بوه‌ له‌ڕێكه‌وتنی سیاسی نێوان ئه‌و‬ ‫دو حیزبه‌و قه‌یرانه‌كانی ئێس���تا كه‌‬ ‫به‌رۆكی هه‌رێمی كوردستانیان گرتوه‌‪،‬‬ ‫هاوكات به‌پێویستی زانی كێشه‌كانی‬ ‫نێوان الیه‌نه‌كان چاره‌سه‌ر بكرێت"‪.‬‬ ‫كۆبونه‌وه‌ك���ه‌ی نێ���وان گ���ۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێتی له‌ئاس���تی بااڵدا‌ باس���كردن‬ ‫ب���وه‌ له‌په‌یوه‌ندیی���ه‌ دوقۆڵیه‌كانی‬ ‫نێ���وان ئ���ه‌و دوحیزب���ه‌و به‌پێ���ی‬ ‫به‌یاننامه‌یه‌كی هاوبه‌شی نێوانیشیان‬ ‫كه‌ له‌دوای كۆبونه‌وه‌كه‌ باڵوكراوه‌ته‌وه‌‬ ‫‌"په‌یوه‌ندی���ی نێ���وان یه‌كێت���ی‌و‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی گ���ۆڕان خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫بۆكراوه‌و ڕێوش���وێن‌و هه‌نگاوه‌كانی‬ ‫په‌ره‌پێدانی تاڕێككه‌وتنی سیاس���یی‬ ‫نێوان هه‌ردوال تاوتوێكراوه‌"‪.‬‬ ‫حاك���م قادرحه‌مه‌ج���ان ئه‌ندامی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاس���ی یه‌كێتی له‌باره‌ی‬ ‫نزیكبونه‌وه‌ی���ان له‌گه‌ڵ گ���ۆڕان بۆ‬ ‫ڕێكه‌وتنی سیاسی ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وت "رێككه‌وتن���ی سیاس���ی نێوان‬ ‫گ���ۆڕان‌و یه‌كێت���ی دژی هیچ الیه‌ك‬ ‫نیه‌"‪.‬‬

‫کۆبونه‌وه‌ی دوێنێی گۆڕان‌و یه‌کێتیی‬ ‫هاوكات به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ ئاوێنه‌‬ ‫كۆبون����ه‌وه‌ی دوێنێی‌ نێ����وان گۆڕان‌و‬ ‫یه‌كێت����ی ته‌نها گفتوگۆو قس����ه‌بوه‌و‬ ‫هی����چ ئه‌نجامێك����ی لێنه‌كه‌وتوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ش����ه‌ن‌وكه‌وی بابه‌ت����ه‌كان ك����راوه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم پێش����نیاری پێكهێنان����ه‌وه‌ی‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تیه‌كانی هه‌رێم����ی به‌الی‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی گۆڕانه‌وه‌‌ پێش����نیارێكی‬ ‫گونجاوو باشه‌‪ ،‬به‌مه‌رجێك هه‌رسێكیان‬ ‫پێكبهێنرێنه‌وه‌‪ .‬یه‌كێتی جاری پێشو‬ ‫یه‌كێك له‌پێش����نیاره‌كانی گه‌ڕانه‌وه‌ی‬ ‫دكت����ۆر یوس����ف بوه‌‌ ب����ۆ په‌رله‌مان‌و‬

‫پاشان دوای دومانگ الدانی گۆڕانیش‬ ‫ڕه‌تكیكردوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬پێش����نیاره‌كانی‬ ‫تریش بریتیبوه‌ له‌پێداچونه‌وه‌ به‌مافی‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی الیه‌ن����ه‌كان‌و نیگه‌رانی‬ ‫خۆی����ان‌و الیه‌نه‌كانیا تریش����یان له‌و‬ ‫باره‌یه‌وه‌ گه‌یان����دوه‌ به‌پارتی‪ .‬گۆڕان‬ ‫سه‌باره‌ت به‌پێش����نیاره‌كه‌ی یه‌كێتی‬ ‫بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی دكتۆر یوسف سه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مان بۆ ماوه‌ی دومانگ‌و پاشان‬ ‫الدانی به‌تێكش����كانی هه‌یمه‌نه‌ی خۆی‬ ‫وه‌س����فده‌كات‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫دوێنێی سلێمانی گله‌ییشی ئاڕاسته‌ی‬

‫به‌پێ����ی زانیاریه‌كان����ی ئاوێن����ه‌‬ ‫"تائێس����تاش هیچ ده‌سپێش����خه‌ری‌و‬ ‫ئاس����ۆیه‌كی ڕون نیه‌ ب����ۆ كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫نێوان پارتی‌و گ����ۆڕان‪ ،‬كۆبونه‌وه‌كه‌ی‬ ‫دوێنێی نێ����وان یه‌كێت����ی‌و گۆڕانیش‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ ئه‌و ئومێده‌ دروستبكات"‪.‬‬

‫یه‌كێتی نیش����تمانی كردوه‌ كه‌ بۆچی‬ ‫بێ ئه‌نجام����ی كۆبونه‌وه‌كه‌ی نێوان‬ ‫پش����نیاری وایانك����ردوه‌‪ ،‬یه‌كێتی����ش‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ نیازپاكی خۆی بۆ گۆڕان گ����ۆڕان‌و یه‌كێت����ی‌و پێش����نیاره‌كانی‬ ‫ده‌ربڕی����وه‌ ك����ه‌ بۆ ئاس����ایكردنه‌وه‌ی یه‌كێتی هه‌رچه‌نده‌ جوڵه‌ی خس����توه‌‬ ‫ناو كایه‌ سیاس����یه‌كه‌وه‌ به‌اڵم به‌هۆی‬ ‫دۆخه‌كه‌ بوه‌‪.‬‬ ‫ڕه‌تكردن����ه‌وه‌ی پێش����نیاره‌كانه‌وه‌‬ ‫د‪.‬ئاس����ۆ مه‌حمود ئه‌ندامی جڤاتی له‌الیه‌ن پارتی‌و گۆڕان����ه‌وه‌ پێناچێت‬ ‫نیش����تمانی بزوتن����ه‌وه‌ی گ����ۆران بگاته‌ ئه‌نجام‪ ،‬هاوكات ئه‌و زانیاریه‌ش‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه‌ پشتڕاس����تكرده‌وه‌ تۆخده‌كات����ه‌وه‌ ك����ه‌ هه‌رس����ێ الیه‌ن‬ ‫‌"پێش����نیاره‌كه‌ی تایبه‌ت به‌سه‌رۆكی به‌تایب����ه‌ت پارتی خواس����تیه‌تی " تا‬ ‫په‌رله‌م����ان‪ ،‬یه‌كێت����ی نیش����تمانی ‪ 2017‬و هه‌ڵبژاردنی ئاینده‌ ئه‌م دۆخه‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كانی پێش����ودا كردویه‌تی به‌رده‌وامی هه‌بێت"‪.‬‬

‫رێكه‌وت زه‌كی‌‪ :‬المه‌ركه‌زییه‌ت پڕۆژه‌ ‌ی یه‌كێتیی ‌ه‬ ‫ئه‌حمه‌د كانی‌‪ :‬جگ ‌ه له‌زیان هیچ سودێك ‌ی بۆ هه‌رێم نییه‌‬

‫گه‌رمیان���ی ل���ه‌م ماوه‌ی���ه‌دا چاوی‬ ‫به‌سه‌ری هه‌ردو باڵه‌كه‌ كه‌وتوه‌و ڕایان‬ ‫ده‌زانێت ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه‌ ئاش���كراكرد‬ ‫"هیرۆخ���ان‌و كاك كۆس���ره‌ت‌و كاك‬ ‫به‌رهه‌م كێش���ه‌یان له‌گ���ه‌ڵ یه‌كتر نیه‌‬ ‫ب���ۆ كۆبونه‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت مه‌رجیش���یان‬ ‫نیه‌ ته‌نها ئه‌وه‌نه‌بێت یه‌كڕیزی یه‌كێتی‬ ‫بپارێزرێ���ت‌و یه‌كێت���ی كۆبكرێت���ه‌وه‌‬ ‫باڵوبونه‌وه‌ی‌ هه‌واڵی‌ پڕۆژه‌ی‌ سیستمی‌‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی به‌رنام���ه‌ی س���اڵی ‪2016‬‬ ‫دابنرێت"‪ ،‬بۆیه‌ پێش���بینی ده‌كات تا المه‌ركه‌زی‌ س���لێمانی‌ مشتومڕێكی‌ زۆری‌‬ ‫دومانگی تر كێش���ه‌كانی یه‌كێتی زۆر ناوه‌ته‌وه‌‌و سه‌رۆكی‌ فراكسیۆنی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌‬ ‫كه‌مببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ���ت "مه‌به‌س���ت له‌پڕۆژه‌كه‌‬ ‫ئه‌و سه‌ركردایه‌تیه‌ی یه‌كێتی له‌باره‌ی المه‌ركه‌زیی‌ مالییه‌ وات���ا ئه‌و داهاتانه‌ی‌‬ ‫ئه‌نجامدانی كۆنگره‌وه‌ بۆ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی ك���ه‌ له‌س���نوری‌ پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌كرد لەكۆبون���ه‌وه‌ی مه‌كته‌بی كۆده‌كرێته‌وه‌ له‌سنوری‌ پارێزگاكه‌ خۆیدا‬ ‫سیاس���ی باس���ی ده‌كرێت‌و جێگرانی خه‌رج بكرێته‌وه‌"‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ردا ئه‌ندامێكی‌‬ ‫س���كرتێری گش���تیش له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ سه‌ركردایه‌تی‌ پارت ‌ی ده‌ڵێ‌ "ئه‌وه‌ شتێكی‌‬ ‫ئاماده‌كاری ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬وتی "كۆنگره‌ی دروس���ت نییه‌‌و هه‌مو داهات���ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫یه‌كێتی به‌نده‌ به‌دۆخ���ی ناوچه‌كه‌وه‌‪ ،‬كوردستان یه‌ك داهاته‌"‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر دۆخی ناوچه‌كه‌ ئاڵۆزبێت‌و شه‌ڕ‬ ‫ش���ۆڕش محه‌مه‌د‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬رێكه‌وت‬ ‫قوڵبێته‌وه ئاسایی‌ نابه‌سرێت"‪.‬‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ی ئه‌و كادرانه‌ی یه‌كێتی زه‌كی‌ س���ه‌رۆكی‌ فراكس���یۆنی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ جێگرانی س���كرتێری گش���تی له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌‬ ‫محەممه‌دی حاجی مه‌حمود سكرتێری سه‌باره‌ت به‌پڕۆژه‌ی‌ المه‌ركه‌زی‌ سلێمانی‌‬ ‫حیزبی سۆسیالست به‌شداربوه‌و به‌پێی له‌لێدوانێك���ی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌ رایگه‌یاند‬ ‫زانیاریه‌كانی���ش له‌هه‌وڵ���ی میانگیری "پڕۆژه‌ك���ه‌ پڕۆژه‌ی‌ د‪.‬ئاس���ۆ فه‌ره‌یدون‬ ‫پارێزگاری‌ س���لێمانییه‌ به‌هاوكاری‌ من‌و‬ ‫نێوان باڵه‌كانی یه‌كێتیه‌‪.‬‬ ‫س���امان گه‌رمیان���ی ئه‌ندام���ی د‪.‬عیزه‌ت سابیر ئه‌نجامدراوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "مه‌به‌س���ت له‌پڕۆژه‌ك���ه‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێت���ی له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی نه‌ش���ارده‌وه‌ ك���ه‌ ڕای خۆی المه‌ركه‌زیی‌ مالییه‌ وات���ا ئه‌و داهاتانه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر كێش���ه‌كان ده‌ربڕیوه‌و‌ له‌هه‌وڵی ك���ه‌ له‌س���نوری‌ پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌‬ ‫پاراس���تنی یه‌كڕیزی یه‌كێتیدایه‌ وتی " كۆده‌كرێته‌وه‌ له‌سنوری‌ پارێزگاكه‌ خۆیدا‬ ‫محەممه‌دی حاجی مه‌حمود هاوڕێمانه‌و خه‌رج بكرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ج���ۆری‌ داهاته‌كانی���ش‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ی یه‌كێتی پێناخۆشه‌"‪.‬‬

‫رێك���ه‌وت زه‌كی‌ وت���ی‌ "ئ���ه‌م پڕۆژه‌یه‌‬ ‫داهاته‌كانی‌ ناوخ���ۆ ده‌گرێته‌وه‌ له‌(باج‪،‬‬ ‫كاره‌با‪ ،‬ش���اره‌وانی‌‪ ،‬ئاو‪ ،‬هاتوچۆ‌و ئه‌و‬ ‫داهاتانه‌ی‌ تر كه‌ له‌ناوخۆ به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌شێوه‌كان كۆده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬جگه‌ له‌داهاتی‌‬ ‫نه‌وت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ دانه‌نان���ی‌ داهاتی‌ نه‌وت له‌م‬ ‫پڕۆژه‌ی���ه‌دا‪ ،‬زه‌كی‌ وتی‌ "بۆی���ه‌ داهاتی‌‬ ‫نه‌وت‌و سامان ‌ه سروشتیه‌كانی‌ تیادا نییه‌‬ ‫چونكه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان بۆ‬ ‫دابینكردنی‌ موچه‌ پشت به‌داهاتی‌ نه‌وت‬ ‫ده‌به‌ستێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "بۆی ‌ه له‌م قۆناغ���ه‌دا‌و له‌ناو‬ ‫پڕۆژه‌ك���ه‌دا ده‌س���تمان ل���ه‌و داهات���ه‌‬ ‫هه‌ڵگرتوه‌ ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌ حكومه‌ت موچه‌ی‌‬ ‫پێ‌ دابینبكات"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ فراكس���یۆنی‌ یه‌كێت���ی‌‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌‬ ‫ئاماژه‌ی‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ كرد كه‌ ئه‌م پڕۆژه‌یه‌‬ ‫ئه‌وه‌ پوچه‌ڵ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ هه‌ندێك پێی‌‬ ‫وایه‌ ئه‌مه‌ بۆ دروس���تكردنی‌ ئیداره‌یه‌كی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیه‌‌و جیاكردنه‌وه‌ی‌ هه‌رێمێكی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیه‌ یان پارچ���ه‌ پارچه‌كردنی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستانه‌‪.‬‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ وت���ی‌ "ل���ه‌م پڕۆژه‌یه‌دا‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم وه‌ك���و حكومه‌تێكی‌‬ ‫مه‌ركه‌زی‌ ده‌مێنێته‌وه‌‌و موچه‌ ئه‌و دابینی‌‬

‫ده‌كات"‪.‬‬ ‫راش���یگه‌یاند "ئێس���تا داهاتێكی‌ زۆر‬ ‫له‌س���لێمانی‌ كۆده‌كرێت���ه‌وه‌‌و ده‌چێت���ه‌‬ ‫مه‌رك���ه‌ز‌و خه‌زێن���ه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی‌‌و‬ ‫له‌وێ���وه‌ له‌رێگ���ه‌ی‌ وه‌زاره‌ته‌كان���ه‌وه‌‬ ‫جارێك���ی‌ ت���ر دابه‌ش���ده‌كرێته‌وه‌‌و ئه‌مه‌‬ ‫خراپه‌‌و به‌خ���راپ ئیداره‌ی‌ ئه‌و ده‌رامه‌ته‌‬ ‫ده‌درێت"‪.‬‬ ‫رێكه‌وت زه‌كی‌ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ ئه‌گه‌ر پڕۆژه‌كه‌یان په‌س���ه‌ندبكرێت‬ ‫ئه‌وا سودی‌ بۆ هه‌مو پارێزگاكان ده‌بێت‌و‬ ‫به‌پله‌ی‌ یه‌ك���ه‌م پارێزگاكان���ی‌ دهۆك‌و‬ ‫هه‌ولێ���ر س���ودی‌ لێوه‌رده‌گ���رن ئینجا‬ ‫سلێمانی‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ پڕۆژه‌كه‌ پڕۆژه‌ی‌‬ ‫هاوبه‌ش���ی‌ گۆڕان‌و یه‌كێتییه‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌‬ ‫فراكس���یۆنی‌ یه‌كێت���ی‌ له‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌ وت���ی‌ "نه‌خێ���ر‬ ‫پڕۆژه‌كه‌ په‌یوه‌ن���دی‌ به‌گۆڕانه‌وه‌ نییه‌‌و‬ ‫ئێمه‌ تموحم���ان هه‌یه‌ كه‌ ببێته‌ پڕۆژه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و ئ���ه‌وكات پش���تیوانیه‌كه‌ی‌‬ ‫گه‌وره‌تر‌و هێزه‌كه‌شی‌ گه‌وره‌تر ده‌بێت"‪.‬‬ ‫هۆشداری‌ ئه‌وه‌ش���یدا كه‌ "ئه‌گه‌ر ئه‌م‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ په‌س���ه‌ند نه‌كرێ���ت ئه‌وا دۆخی‌‬ ‫خزمه‌تگ���وزاری‌ به‌تایب���ه‌ت له‌هاوین���ی‌‬ ‫ئاین���ده‌دا زۆر له‌كاره‌بای‌ ئێس���تا‌و زۆر‬ ‫له‌ئاوی‌ ئێستا خراپتر ده‌بێت"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "به‌م پڕۆژه‌ی���ه‌ ده‌مانه‌وێت‬ ‫كێشه‌ی‌ خزمه‌تگوزاری‌ خه‌ڵك له‌سنوری‌‬ ‫پارێزگای‌ سلێمانی‌ چاره‌سه‌ربكه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ پ���ڕۆژه‌ی‌ المه‌ركه‌زییه‌ت���ی‌‬ ‫س���لێمانیه‌وه‌‪ ،‬ئه‌حمه‌د كان���ی‌ ئه‌ندامی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارت���ی‌ دیموكرات���ی‌‬ ‫كوردس���تان رایگه‌یاند "هه‌ر شتێك بۆنی‌‬ ‫دوبه‌ره‌كی‌‌و جیاكردنه‌وه‌ی‌ لێ‌ بێت شتێكی‌‬ ‫باش نییه‌‌و خراپه‌‌و هه‌ر سیستمێك له‌ڕوی‌‬ ‫ئیداریه‌وه‌ ببێته‌ مایه‌ی‌ گه‌شه‌كردنی‌ هه‌ر‬ ‫پارێزگایه‌ك شتێكی‌ ئاساییه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "تائێس���تا ڕون نیی���ه‌ ئه‌و‬ ‫پڕۆژه‌یه‌ی‌ المه‌ركه‌زییه‌تی‌ سلێمانی‌ له‌ڕوی‌‬ ‫سیاس���یه‌وه‌یه‌ یان له‌ڕوی‌ ئیدارییه‌وه‌یه‌‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر ل���ه‌ڕوی‌ سیاس���ییه‌وه‌ بێت ئه‌وا‬ ‫ش���تێكی‌ خراپه‌‌و ب���ه‌ره‌و دابه‌ش���بون‌و‬ ‫دوبه‌ره‌كییه‌"‪.‬‬ ‫راشیگه‌یاند "ئه‌گه‌ر له‌ڕوی‌ ئیدارییه‌وه‌‬ ‫بێت‌و بۆ ئه‌وه‌ بێت كه‌ شاره‌كه‌ زیاتر گه‌شه‌‬ ‫بكات ئه‌وا ئه‌مه‌ قابیلی‌ گفتوگۆیه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د كانی‌ ئاماژه‌شی‌ بۆ ئه‌وه‌ كرد‬ ‫كه‌ هه‌ر پارێزگایه‌ك سیستمی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌ڕوی‌ ئیداریی‌‌و گه‌ش���ه‌كردنه‌وه‌‌و له‌ڕوی‌‬ ‫ژم���اره‌ی‌ دانیش���توانه‌وه‌ ب���ه‌اڵم له‌ڕوی‌‬ ‫سیاس���یه‌وه‌ س���نور بۆ یه‌كت���ر دابنێین‬ ‫وه‌كو ئه‌وه‌ی‌ بڵێین سلێمانی‌ له‌حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم جیابكرێته‌وه‌ یان هه‌ر ش���ارێكی‌‬

‫تر چ هه‌ولێر چ ده���ۆك‌و هه‌ڵه‌بجه‌ ئه‌وه‌‬ ‫شتێكی‌ خراپه‌‪.‬‬ ‫به‌خه‌رجكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت‬ ‫داهاته‌كان���ی‌ نێوخ���ۆی‌ س���لێمانی‌ ب���ۆ‬ ‫پرۆژه‌كانی‌ سلێمانی‌ خۆی‌‪ ،‬ئه‌حمه‌د كانی‌‬ ‫وتی‌ "ئه‌وه‌ شتێكی‌ دروست نییه‌‌و هه‌مو‬ ‫داهاتی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان یه‌ك داهاته‌‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌مه‌ شتێكی‌ خراپه‌ ئێمه‌ بێین به‌و‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ بیربكه‌ین���ه‌وه‌‌و به‌پێی‌ واقیعی‌‬ ‫جوگرافی‌‌و واقیعی‌ ژماره‌ی‌ دانیش���توان‬ ‫بودجه‌ی‌ پارێزگاكان دیاره‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئینجا چ پێویست به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ داهاتی‌ ش���ارێك له‌داهاتی‌ گش���تی‌‬ ‫هه‌رێم جیابكرێته‌وه‌‌و من له‌و بڕوایه‌دا نیم‬ ‫ئه‌و كاره‌ جگه‌ له‌زیان هیچ س���ودێكی‌ بۆ‬ ‫هه‌رێم هه‌بێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندامه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ پارتی‌‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌وان له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌نگاوێك���ی‌ ل���ه‌و جۆره‌ نی���ن‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫لێكترازانی‌ ناوچه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫نین‌و پێیان قبوڵ ناكرێت‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‌ "داهاتی‌ هه‌رێم ده‌بێت‬ ‫بۆ هه‌مو ش���اره‌كان بێت‌و ش���اره‌كانیش‬ ‫به‌پێی‌ واقیعی‌ جوگرافی‌‌و به‌پێی‌ ژماره‌ی‌‬ ‫دانیشتوان بێت"‪.‬‬ ‫راش���یگه‌یاند "بڕوا ناكه‌م ئه‌و پڕۆژه‌یه‌‬ ‫پڕۆژه‌ی‌ یه‌كێتی‌ بێت"‪.‬‬

‫‪ 22‬كه‌س له‌الیه‌ن شاره‌وان ‌ی سلێمانییه‌وه‌ به‌خاك ده‌سپێردرێن‬ ‫ی‬ ‫ی ن���وری‌ لێپرس���راو ‌‬ ‫خه‌ب���ات ناج ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆڕس���تانه‌كان له‌ش���اره‌وان ‌‬ ‫لیژنه‌ ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د "‬ ‫س���لێمانی‌ به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی ‪23‬‬ ‫ی ساڵی‌ رابردودا شاره‌وان ‌‬ ‫له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ێ كه‌س‌وكار‬ ‫كه‌سی به‌خاكسپاردوه‌ ك ‌ه ب ‌‬ ‫بون"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫زانك���ۆ س���ه‌ردار‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬هاتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رچاو له‌ئاواره‌ بۆ س���نور ‌‬ ‫رێژه‌یه‌ك ‌‬ ‫پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌و ده‌وروب���ه‌ری‌‪،‬‬ ‫ی ئ���ه‌م ش���اره‌ به‌ره‌و‬ ‫پێداویس���تیه‌كان ‌‬ ‫زیاتر ده‌بات‪ ،‬یه‌كێك له‌و پێداویس���تی ‌ه‬ ‫به‌رچاوان���ه‌ش بون���ی‌ گۆڕس���تانه‌‪،‬‬

‫ی لیژنه‌ی‌ گۆڕستانه‌كانیش‬ ‫لێپرس���راو ‌‬ ‫له‌شاره‌وانی‌ سلێمانی‌ باس له‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ك ‌ه ئه‌وان (‪ )180‬دۆنم زه‌ویان له‌ش���ێخ‬ ‫ی‬ ‫وه‌یس���اوا بۆ گۆڕس���تانی‌ نوێ‌ دیار ‌‬ ‫ی قه‌یرانی‌ داراییه‌و‌ه‬ ‫كردو‌ه به‌اڵم به‌هۆ ‌‬ ‫پرۆژه‌كه‌یان وه‌ستاندوه‌‪.‬‬ ‫خه‌ب���ات نه‌جات نوری‌ وت���ی‌ " ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫‪ 180‬دۆنم ‌ه س���یاجی بۆ دانراوه‌و ژور ‌‬ ‫گۆڕهه‌ڵكه‌نه‌كانیش دروست كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م قه‌یرانه‌ داراییه‌و‌ه كاره‌كان ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی ئه‌و گۆڕس���تانه‌ نوێی ‌ه وه‌ستاوه‌‪،‬‬ ‫تر ‌‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ هه‌ر له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌داین ك ‌ه‬

‫ی بكه‌ین‪،‬‬ ‫ماو‌هی‌ دو مانگی‌ داهاتو ته‌واو ‌‬ ‫ی بۆ دابنێین‬ ‫ده‌شبێت بنكه‌یه‌كی‌ پۆلیس ‌‬ ‫ی وه‌ك‬ ‫ی هه‌ندێك كه‌ره‌سته‌ ‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫كێبڵ‌و محه‌ویل��� ‌هی‌ كاره‌بامان لێدزراو‌ه‬ ‫ك ‌ه مقاوله‌ك ‌ه داین���اوه‌ هه‌رچه‌ند‌ه ئێم ‌ه‬ ‫هێشتا ئیستالممان نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫ی ش���اره‌وانی‌ ئاماژ‌ه‬ ‫ئه‌و به‌رپرس���ه‌ ‌‬ ‫ب���ه‌وه‌ش ده‌كات‪ ،‬ئ���ه‌و ئاوارانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی كردو‌ه‬ ‫رویان له‌س���لێمانی‌‌و ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫به‌و پێی ‌هی‌ له‌الیه‌ن ئاسایشه‌و‌ه ناویان‬ ‫ی‬ ‫تۆمار كراوه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ وه‌ك هاواڵتیه‌ك ‌‬ ‫ش���اره‌كه‌ مامه‌ڵه‌ی���ان له‌گ���ه‌ڵ كراوه‌و‬

‫به‌ئه‌مانه‌ت به‌خاك ناسپێردرێت‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫" له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه وه‌ك دانیش���تویه‌ك ‌‬ ‫ی سلێمانی‌ ناونوس���كراون بۆی ‌ه‬ ‫ئاسای ‌‬ ‫ی به‌خاك ده‌س���پێردرێن‌و من‬ ‫به‌ئاس���ای ‌‬ ‫خۆیشم ئه‌وه‌م بینیوه‌"‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ی كه‌ب ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و كه‌سانه‌ش��� ‌‬ ‫كه‌س���وكارن‌و له‌الی���ه‌ن ش���اره‌وانیه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌خ���اك س���پێردراون له‌م���اوه‌ ‌‬ ‫ی"‬ ‫(‪ )2015‬دا‪ ،‬خه‌ب���ات نه‌ج���ات وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و كه‌سان ‌هی‌ كه‌ ش���اره‌وانی‌ به‌خاك ‌‬ ‫ی رابردودا ‪22‬‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫س���پاردون له‌ماوه‌ ‌‬ ‫هاواڵتی���ه‌‪ ،‬مانگ هه‌بوه‌ دو كه‌س بوه‌و‬

‫ێ كه‌س‬ ‫مان���گ هه‌بوه‌ یه‌ك یاخود س��� ‌‬ ‫هه‌ب���وه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ش زیاتر له‌ره‌گه‌زی‌ نێر‬ ‫ی‬ ‫بون‪ ،‬هه‌ندێك هه‌بو‌ه ك ‌ه له‌خه‌ڵوه‌تگ ‌ه ‌‬ ‫ی ته‌مه‌ن‬ ‫پیری بوه‌‪ ،‬پاشان مێینه‌و منداڵ ‌‬ ‫دومانگیش هه‌بوه‌ له‌نێو ئه‌و كه‌سانه‌دا‪،‬‬ ‫ی نهێنیمان هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫دواتر ئێم ‌ه ژماره‌ ‌‬ ‫ێ ته‌رمه‌كانمان‬ ‫ده‌چین ‌ه مه‌یتخانه‌و له‌و ‌‬ ‫پێده‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌روه‌ها سه‌باره‌ت به‌رێوشوێنه‌كان ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه‬ ‫به‌خاكسپاردنه‌كه‌ش ئاماژه‌ ‌‬ ‫بۆ هه‌ركه‌س���ێكی‌ گه‌وره‌ش (‪)475000‬‬ ‫بۆ ش���تن‌و كفن‌و گۆڕهه‌ڵكه‌ن‌و بلۆك‌و‬

‫ی ك���ه‌ ب���ۆ‬ ‫هه‌م���و ئه‌وپێداویس���تیان ‌ه ‌‬ ‫مردویه‌ك پێویس���تن له‌و پاره‌یه‌ خه‌رج‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬ده‌ش���ڵێت " ئێم��� ‌ه وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی ناشتن ‌‬ ‫هه‌ركه‌س���ێك مه‌راس���یمه‌كان ‌‬ ‫ێ ده‌كه‌ین‌و‬ ‫مردو بۆكه‌س���ه‌ك ‌ه جێبه‌ج ‌‬ ‫ی مردوش���یان له‌س���ه‌ر ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫نوێژ ‌‬ ‫هه‌تا خه‌ڵكمان هه‌بو‌ه بۆنمون ‌ه عه‌ره‌ب‬ ‫ی‬ ‫ێ زیندان ‌‬ ‫ب���وه‌و له‌گرتوخان ‌هی‌ سوس��� ‌‬ ‫بوه‌و مردو‌ه ئێم ‌ه مه‌راس���یمه‌كانمان بۆ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬یاخود ئه‌و كچ ‌هی‌ له‌پارك ‌‬ ‫ی كوژرا به‌هه‌مانش���ێوه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئ���ازاد ‌‬ ‫ئێمه‌وه‌ به‌خاك سپێردرا"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫‪5‬‬

‫وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگ ‌ه نازانێت ژماره‌ی هێزه‌كانی ‪80‬ی پارتی‬ ‫چه‌ندە‌و مانگانه‌ به‌گۆتر‌ه پار‌ه وه‌رده‌گرن‬ ‫تائێستا وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌ نازانێت‬ ‫هێزه‌كانی ‪80‬ی پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان چه‌ند كه‌سن‌و به‌رپرسانی‬ ‫ئه‌و یه‌كه‌یه‌ش‌ مانگانه‌ به‌گۆتره‌‬ ‫پاره‌ وه‌رده‌گرن‪ ،‬به‌پێی وته‌ی‬ ‫لێژنه‌ی پێشمه‌رگه‌ی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستانیش "هاوشێوه‌ی موچه‌كه‌ پله‌‬ ‫به‌خشینه‌وه‌ش به‌گۆتره‌بوه‌‪‌".‬‬

‫خزمه‌تێك به‌هێزی پێش���مه‌رگه‌ ناكه‌ن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ تا ئێستا كه‌س ژماره‌ی ڕاسته‌قینه‌ی‬ ‫هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ نازانێت چه‌نده‌‪.‬‬ ‫فایه‌ق مس���ته‌فا ئاشكراش���یكرد "ئه‌م‬ ‫دۆخه‌ی له‌ناو هێزه‌كانی ‪ 80‬هه‌یه‌ رێگه‌ی‬ ‫خۆشكردوه‌ بۆ چه‌ندین كه‌س كه‌ كه‌ڵكی‬ ‫خراپ له‌م دۆخ���ه‌ی وه‌زاره‌ت وه‌ربگرن‌و‬ ‫له‌س���ودی خۆی���ان‌و ده‌وربه‌ره‌كانی���ان‬ ‫ژماره‌ی زیاد بنوس���ن‌و موچه‌ی وه‌همی‬ ‫وەر‌بگرن"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬

‫فای���ه‌ق مس���ته‌قا په‌رله‌مانت���اری‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی گ���ۆڕان تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی ئاشكراكرد "هێزه‌كانی ‪ 80‬پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان نه‌ لیستی ناو نه‬ ‫‌ژماره‌یان له‌وه‌زاره‌تی پیش���مه‌رگه‌ نیه‌و‬ ‫مانگانه‌ به‌گۆتره‌ پاره‌ وه‌رده‌گرن"‪.‬‬ ‫ه���اوكات له‌گ���ه‌ڵ زانیاریه‌كان���ی ئه‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ی گۆڕان پێش���تریش ئه‌وه‌‬ ‫ئاش���كراكرا ژماره‌یه‌كی زۆر له‌هێزه‌كانی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ به‌ش���ێوه‌ی بندی���وار‬ ‫خزێنراونه‌ت���ه‌ ناو ئه‌و هێزانه‌ له‌خزمه‌تی‬ ‫كه‌سانی پله‌بااڵ كاره‌كانیان ده‌كه‌ن هیچ‬

‫پێچه‌وان���ه‌ی هێزه‌كان���ی ‪80‬ی پارتی‬ ‫دیموك���رات هێزه‌كان���ی ‪70‬ی یه‌كێت���ی‬ ‫نیش���تمانی كوردس���تان لیستی موچه‌و‬ ‫ناویان له‌وه‌زاره‌تی پیشمه‌رگه‌ بونی هه‌یه‌‬ ‫مانگانه‌ش به‌پێی ئه‌و لیس���ته‌ موچه‌یان‬ ‫ده‌درێتێ‪ ،‬هاوكات به‌رپرسانی هێزه‌كانی‬ ‫حه‌فتای یه‌كێتی ئه‌و زانیاریانه‌ بۆ ئاوێنه‌‬ ‫پشتڕاس���ت ده‌كه‌نه‌وه‌و ته‌نانه‌ت ئاماژه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ده‌كه‌ن خانه‌نش���ینی ئه‌یلولیش‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ی هێزه‌كانی ‪ 80‬ی پارتی‬ ‫به‌گۆتره‌ پاره‌ وه‌رده‌گرن"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یەک‌ له‌یه‌كه‌ی دابه‌شكردنی‬

‫موچه‌ی هێزه‌كانی ‪ 70‬ی یه‌كێتی تایبه‌ت‬ ‫به‌ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی ب���ۆ ئه‌وه‌كرد "ئه‌وان‬ ‫وه‌كو هێزه‌كه‌یان هیچ كێشه‌یه‌كیان نیه‌و‬ ‫هه‌مو مانگێك به‌پێی لیس���ت‌و ژماره‌ی‬ ‫پێش���مه‌رگه‌كانیان موچه‌ ل���ه‌وه‌زاره‌ت‬ ‫وه‌رده‌گرن"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ی ب���ۆ ئه‌وه‌ش���كرد "ئ���ه‌وان‬ ‫ئ���اگادارن هێزه‌كان���ی‪ 70‬ی پارت���ی‬ ‫تائێس���تاش به‌گۆتره‌ موچه‌ وه‌رده‌گرن‌و‬ ‫هیچ لیستێكی موچه‌یان له‌وه‌زاره‌ت نیه‌‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت خانه‌نش���ینانی ئه‌یلولیش كه‌‬ ‫سه‌ر به‌پارتین به‌هه‌مانشێوه‌ن"‪.‬‬ ‫دلێ���ر مس���ته‌فا جێگری س���ه‌رۆكی‬ ‫لیژنه‌ی‌ كاروباری‌ پێشمه‌رگه‌و شه‌هیدان‌و‬ ‫قوربانیان���ی‌ جینۆس���ایدو زیندانیان���ی‬ ‫سیاس���ی زانیاریه‌ك���ەی‌ ب���ۆ ئاوێن���ه‌‬ ‫پشتڕاس���تكرده‌وه‌و ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌كرد‬ ‫ئه‌وان ته‌نها ژم���اره‌ ده‌ده‌ن به‌وه‌زاره‌ت‬ ‫وت���ی "له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك���دا هێزه‌كانی ‪70‬‬ ‫لیستی ناوه‌كانیان هێنابو كه‌ ‪ 53‬هه‌زار‬ ‫كه‌س���بون‪ ،‬به‌اڵم هێزه‌كانی ‪ 80‬هیچیان‬ ‫پێنه‌ب���و وتیان ئێمه‌ بنوس���ن‌ ‪ 60‬هه‌زار‬ ‫كه‌س"‪.‬‬

‫ه���اوكات له‌باره‌ی موچه‌كه‌ش���یانه‌وه‌‬ ‫ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌كرد ئه‌وان له‌سه‌ر بنەما‌ی‬ ‫دابه‌شكاری پشكی نێوان پارتی‌و یه‌كێتی‬ ‫پ���اره‌ وه‌رده‌گرن كه‌ پێش���تر به‌ڕێژه‌ی‬ ‫‪ 47‬ب���ۆ هێزی ‪70‬ی یه‌كێت���ی و ‪ 51‬بۆ‬ ‫هێزی ‪80‬ی پارتی موچه‌یان وه‌رگرتوه‌‪،‬‬ ‫جه‌ختیشی له‌سه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌و‌ه كه‌ هیچ‬ ‫گرنتیه‌ك نیه‌ كه‌ گه‌نده‌ڵی نه‌كرێت وتی‬ ‫" موچه‌و پله‌ به‌خش���ینه‌وه‌ بەئاره‌زوی‬ ‫خۆیان بوه‌"‪.‬‬ ‫جێگری لیژنه‌ی پێش���مه‌رگه‌ له‌باره‌ی‬ ‫كاردان���ه‌وه‌ی وه‌زاره‌تی پێش���مه‌رگه‌ كه‌‬ ‫پێشتر ئه‌و ش���ته‌یان ڕوبه‌ڕوكردونه‌ته‌وه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی ئاشكراكرد "وه‌زاره‌تی پێشمه‌رگه‌‬ ‫كه‌مته‌رخه‌مبوه‌ ل���ه‌و دۆخه‌داو له‌ناوه‌وه‌‬ ‫دامه‌زراوه‌ی���ی نیه‌ ته‌نانه‌ت له‌لیس���تی‬ ‫شه‌هیداندا چه‌ندین جار هه‌ڵه‌یان كردوه‌‬ ‫كاتێك بۆ لیژنه‌كه‌ی ئه‌وانی ده‌نێرن"‪.‬‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی پێش���مه‌رگه‌ خ���ۆی‬ ‫دورده‌ده‌خات���ه‌وه‌ له‌وه‌اڵمدان���ه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫پرس���یاره‪ ‌،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ زانیاری���ه‌كان‬ ‫به‌درۆناخاته‌وه‌ به‌اڵم پشتڕاستیش���یان‬ ‫ناكاته‌وه‌‪ ،‬پێی وایه‌ ئه‌و كه‌یسه‌ په‌یوه‌ندی‬

‫به‌یه‌كه‌ی دارای���ی هێزه‌كانی ‪70‬و ‪ 80‬یه‌‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی دارایی‪.‬‬ ‫جه‌ب���ار ی���اوه‌ر ئه‌مینداری گش���تی‬ ‫هێزه‌كانی پێش���مه‌رگه‌ له‌لێدوانێكیدا بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌كرد "ئه‌و كه‌یسه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌وه‌زاره‌تی داراییه‌وه‌ هه‌یه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌هێزه‌كانی ‪80‬وه‌ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ی���اوه‌ر له‌درێ���ژه‌ی گفتگ���ۆی له‌گه‌ڵ‬ ‫په‌یامنێری ئاوێنه زانیاریه‌كی بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ئاشكراكردو وتی "ئێستا جێگری سه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ت سه‌رقاڵی كۆكردنه‌وه‌ی ئاماری‬ ‫فه‌رمانبه‌ران���ه‌‌و داوایكردوه‌ به‌فه‌رمی كه‌‬ ‫ئاماره‌كان���ی بده‌ینێ ئێمه‌ش ئاماره‌كانی‬ ‫به‌سیڤی بۆ ڕوانه‌ ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫وه‌ك���و دو په‌رله‌مانتاره‌كه‌ جه‌ختیان‬ ‫لێك���رده‌وه‌ نه‌بونی ئام���اری هێزه‌كانی‬ ‫‪ 80‬رێگه‌خۆش���كه‌ره‌ ب���ۆ دروس���تبونی‬ ‫گه‌نده‌ڵیه‌ك���ی بێش���ومار ك���ه‌ به‌ناوی‬ ‫هێزه‌كان���ی پیش���مه‌رگه‌وه‌ ده‌كرێ���ت‪،‬‬ ‫پێده‌چێ���ت ئه‌و به‌رژوه‌ندی���ه هۆكارێكی‬ ‫به‌هێزبێت بۆ یه‌كنه‌خستنه‌وه‌ی هێزه‌كانی‬ ‫پیش���مه‌رگه‌ كه‌ گورزی خراپی له‌هێزی‬ ‫پیشمه‌رگه‌داوه‌‪.‬‬

‫له‌كۆبونه‌وه‌یه‌كدا‬ ‫هێزه‌كانی ‪70‬‬ ‫لیستی ناوه‌كانیان‬ ‫هێنابو ك ‌ه ‪53‬‬ ‫هه‌زار كه‌سبون‪،‬‬ ‫به‌اڵم هێزه‌كانی‬ ‫‪ 80‬هیچیان پێنه‌بو‬ ‫وتیان ئێم ‌ه بنوس ‌ن‬ ‫‪ 60‬هه‌زار كه‌س‬

‫عه‌مید سه‌رحه‌د قادر‪:‬‬

‫نێچیرڤان بارزانی‌و مه‌سرور بازرانی جیاوازی نێوان پۆلیس‌و ئاسایش ده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی قه‌زاو ناحییه‌كانی‬ ‫كه‌ركوك‪ ،‬عه‌مید سه‌رحه‌د قادر له‌م‬ ‫ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئێم ‌ه‬ ‫گفتوگۆیه‌ ‌‬ ‫كێشه‌یه‌كمان هه‌یه‌ ك ‌ه له‌نێوان دو‬ ‫به‌رداشین‪ ،‬ن ‌ه حكومه‌تی ناوه‌ندی‬ ‫پێداویستییه‌كانمان بۆ ده‌كات ن ‌ه‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێم"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬وه‌زع����ی ئه‌من����ی كه‌ركوك‬ ‫له‌ئێستادا چۆنه‌؟‬ ‫س����ه‌رحه‌د ق����ادر‪ :‬وه‌زع����ی ئه‌من����ی‬ ‫كه‌رك����وك له‌چاو س����ااڵنی پێش����و زۆر‬ ‫باش����تره‌‪ ،‬ته‌قین����ه‌وه‌و حاڵه‌تی بۆمبی‬ ‫چێنراو كه‌مبۆته‌وه‌‪ ،‬پێش ئه‌وه‌ی هێزی‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ بێنه‌ كه‌ركوك‌و نیشته‌جێ‬ ‫ب����ن‪ ،‬حاڵه‌تی ته‌قینه‌وه‌و هێرش����كردن ‌ه‬ ‫س����ه‌ر داموده‌زگاكان هه‌ب����و‪ ،‬به‌هاتنی‬ ‫هێزی پێش����مه‌رگه‌و گرتنی س����نوره‌كان‬ ‫باری ئه‌منی له‌كه‌ركوك زۆر باشتر بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬ئه‌م ‌ه گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ بۆ دروستبونی‬ ‫شه‌ڕی داعش یاخود ده‌زگا ئه‌منییه‌كان‬ ‫به‌هۆش خۆیان هاتونه‌ته‌وه‌؟‬ ‫سه‌رحه‌د قادر‪ :‬نابێت رۆڵی پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫نه‌كه‌ی����ن‪ ،‬ده‌وری س����ه‌ره‌كییان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫رێگاكان به‌ده‌س����ت پێش����مه‌رگه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و رێگایان���� ‌ه هه‌مو گی����راون له‌الیه‌ن‬ ‫پێش����مه‌رگه‌وه‌‪ ،‬ته‌نه����ا رێ����گای به‌غدا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌چه‌ند بازگه‌یه‌كدا دێت‪،‬‬ ‫ئه‌س����ته‌مه‌ بۆ گروپه‌ تیرۆریس����تییه‌كان‬ ‫س����ه‌یاره‌ بۆمبڕێژ بك����ه‌ن‌و بیهێنن ‌ه ناو‬ ‫ش����اری كه‌ركوك‪ ،‬ده‌زگا ئه‌منییه‌كانیش‬ ‫ته‌نسیق له‌نێوانیاندا دروست بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كێ هاوكاری پۆلیسی كه‌ركوك‬ ‫ده‌كات؟‬ ‫س����ه‌رحه‌د قادر‪ :‬پۆلیس����ی كه‌ركوك‬ ‫س����ه‌ر به‌حكومه‌تی عێراقه‌‪،‬هه‌رچییه‌ك‬ ‫بۆ پارێزگاكانی تر بكرێت هه‌ر ئه‌وه‌ند‌ه‬ ‫بۆ ئێمه‌ ده‌كرێت‪ ،‬ئێمه‌ كێش����ه‌یه‌كمان‬ ‫هه‌ی����ه‌ ك ‌ه له‌نێ����وان دو به‌رداش����ین‪،‬ن ‌ه‬ ‫حكومه‌تی ناوه‌ندی پێداویستییه‌كانمان‬ ‫ب����ۆ ده‌كات ن���� ‌ه حكومه‌ت����ی هه‌رێ����م‪،‬‬ ‫داوای هه‌رچیی����ه‌ك له‌حكومه‌تی هه‌رێم‬ ‫بكه‌ین ده‌ڵێت س����ه‌ر به‌ناوه‌ندن بائه‌وان‬ ‫بۆتان بكه‌ن‪ ،‬حكومه‌ت����ی به‌غداش به‌و‬ ‫ی پۆلیسی كه‌ركوك له‌ناو شاری‬ ‫حوكمه‌ ‌‬ ‫كه‌ركوكه‌ واحس����اب ده‌ك����ه‌ن ك ‌ه هه‌رێم‬ ‫پێداویس����تییه‌كانمان بۆ ده‌كات‪ ،‬كه‌چی‬ ‫هیچیان به‌ده‌م داواكانمانه‌وه‌ نایه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌م����اوه‌ی‌ رابردو لیوا جه‌مال‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری پۆلیس����ی كه‌ركوك البرا‪،‬‬ ‫ی چی بو؟ له‌س����ه‌ر‬ ‫ه����ۆكاری البردنه‌كه‌ ‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی بوه‌؟‬ ‫س����ه‌رحه‌د ق����ادر‪ :‬نه‌خێ����ر له‌س����ه‌ر‬ ‫گه‌نده‌ڵی نه‌ب����وه‌‪ ،‬ماوه‌یه‌كی زۆره‌ لیوا‬ ‫جه‌مال به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی كه‌ركوكه‌‪،‬‬

‫عه‌مید سه‌رحه‌د قادر‬ ‫حكومه‌تی عێراق به‌رنامه‌یه‌كی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫به‌رێوه‌به‌رێك ش����ه‌ش ساڵ له‌ شوێنێكدا‬ ‫بێت الده‌برێت و كه‌س����ێكی تر ده‌خرێت ‌ه‬ ‫ش����وێنی‪ ،‬لیوا جه‌مال پیاوێكی ئیداری‬ ‫ب����و و توانیبوی بااڵنس����ه‌ك ‌ه رابگرێت‌و‬ ‫زۆر كاری باش����ی ك����رد‪ ،‬كه‌ركوك وه‌ك‬ ‫پارێزگاكان����ی تر نی����ه‌‪ ،‬چونك ‌ه چه‌ندین‬ ‫مه‌زه ‌هب‌و زم����ان و قه‌ومییه‌تی تێدایه‌‪،‬‬ ‫كێش����ه‌كان لێره‌ زیاتره‌ تا پارێزگایه‌كی‬ ‫تر‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬كێ ده‌بێت ب���� ‌ه به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫پۆلیس؟‬ ‫سه‌رحه‌د قادر‪ :‬له‌ئێستادا به‌وه‌كاله‌ت‬ ‫عه‌مید خه‌تاب دانراوه‌‪ ،‬به‌اڵم نوسراوێك‬ ‫كراوه‌ بۆ ئه‌نجومه‌نی پارێزگای كه‌ركوك‌و‬ ‫داوای سێ كه‌س����یان كردوه‌ كه‌ خۆیان‬ ‫بپاڵێ����ون بۆ ئه‌و پۆس����ته‌‪ ،‬كه‌س����ه‌كان‬ ‫تائێس����تا دیارینه‌ك����راون‪ ،‬له‌و‌ه ده‌چێت‬ ‫كوردێك‌و توركمانێ����ك‌و عه‌ره‌بێك بن‪،‬‬ ‫له‌وانه‌ش����ه‌ هه‌رس����ێكیان ك����ورد بن ك ‌ه‬ ‫خۆی����ان بپاڵێون‪.‬جارێك ده‌ستنیش����ان‬ ‫نه‌كراون‌و به‌م نزیكانه‌ یه‌كالیی ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چه‌ن����د گۆڕانكارییه‌كی دیكه‌ش ده‌كرێت‬ ‫له‌شوێنه‌كانی تری كه‌ركوك‪.‬‬ ‫ی ئێو‌ه‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كه‌ ‌‬ ‫ده‌گرێته‌وه‌؟‬ ‫س����ه‌رحه‌د ق����ادر‪ :‬كورس����ی موڵكی‬ ‫كه‌س نی����ه‌‪ ،‬ئێمه‌ش بگرێته‌وه‌ وه‌ك ئه‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌ی‌ تر‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌گرتنی بینای قائیمقامیه‌تی‬ ‫دبس ژماره‌یه‌ك پۆلیس‌و ئاسایش شه‌هید‬ ‫بون‪ ،‬له‌الیه‌ن مه‌س����رور بارزانییه‌وه‌ بڕی‬ ‫ی‬ ‫پێن����ج ه����ه‌زار دۆالر درا به‌خانه‌واده‌ ‌‬

‫ئاسایش����ه‌ ش����ه‌هیده‌كان‪ ،‬بۆچ����ی بۆ‬ ‫پۆلیسه‌كان نه‌كرا؟‬ ‫س����ه‌رحه‌د قادر‪ :‬كه‌ ده‌ڵێ����ن له‌نێوان‬ ‫به‌رداشی هه‌رێم‌و ناوه‌ندین ئه‌و‌ه یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌كێش����ه‌كان‪ ،‬ئاسایش����ه‌كان ش����ه‌هید‬ ‫بون‌و له‌الیه‌ن مه‌س����رور بارزانییه‌و‌ه بڕی‬ ‫پێنج ه����ه‌زار دۆالر بۆ ه����ه‌ر ماڵێكیان‬ ‫نێ����ردرا‪ ،‬پ����اره‌ی‌ ئۆتۆمبێله‌كانیان بۆ‬ ‫گه‌ڕێندرای����ه‌وه‌‪ ،‬به‌داخ����ه‌وه‌ ئ����ه‌وه‌ بۆ‬ ‫چه‌ند مانگێك���� ‌ه به‌نێچیرڤان بارزانیمان‬ ‫وتو‌ه به‌اڵم هیچیان بۆ نه‌كراوه‌ ته‌نانه‌ت‬ ‫پاره‌ی‌ پرسه‌ گێڕانه‌كه‌ش����یان نه‌درایه‌‪،‬‬ ‫چه‌ندجارێك به‌وه‌زیری ناوخۆو سه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌تیش����مان وتوه‌ ك����ه‌ ناكرێت ئه‌و‬ ‫فه‌رق‌و جیاوازییه‌ بكرێت‪،‬حاڵه‌ت هه‌بو‌ه‬ ‫دو برا ش����ه‌هید بون یه‌كێكیان پۆلیس‬ ‫بو‌ه یه‌كێكیان ئاسایش بوه‌‪ ،‬ئاسایشه‌ك ‌ه‬ ‫مه‌بله‌غێ����ك پ����اره‌ی‌ دراوه‌ت����ێ ب����ه‌اڵم‬ ‫پۆلیسه‌كه‌ هیچی بۆ نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ی خه‌ڵ����ك ده‌ڕفێن����ن‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬ئه‌وان����ه‌ ‌‬ ‫له‌كه‌ركوك كێن‪ ،‬ده‌ڵێن به‌رپرسی بااڵش‬ ‫له‌پشت ئه‌و حاڵه‌ته‌و‌ه هه‌یه‌؟‬ ‫س����ه‌رحه‌د قادر‪ :‬ئه‌و حاڵه‌ت ‌ه له‌چه‌ند‬ ‫به‌ش����ێك خۆی ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬به‌شێكیان‬ ‫ئه‌وان ‌ه بون كه‌گروپه‌ تیرۆریس����تییه‌كان‬ ‫خه‌ڵكی����ان ده‌ڕفان����دو به‌بڕێك پار‌ه ئه‌و‬ ‫كه‌س����انه‌یان ئازاد ده‌ك����ردو به‌و پاره‌ی ‌ه‬ ‫چه‌ك‌و سه‌یاره‌یان بۆ گروپه‌كه‌ی خۆیان‬ ‫ی‬ ‫ده‌كڕی‪ ،‬هه‌ندێكیان له‌س����ه‌ر مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫قه‌رزداری بو‌ه كه‌ یه‌كێكه‌ له‌و حاڵه‌تانه‌ ‌‬ ‫له‌كه‌ركوكدا له‌ئێستادا زۆره‌‪ ،‬هه‌ندێكیان‬ ‫ی عه‌ش����ایه‌ریی‌و ئافره‌ته‌‪ ،‬به‌ڵی‬ ‫مه‌سه‌له‌ ‌‬ ‫كوردی تێدایه‌‪ ،‬زۆرجار له‌وانه‌ی‌ گیراون‬

‫سه‌ر به‌داموده‌زگای حزبی بون‪ ،‬ناتوانین‬ ‫بڵێی����ن به‌رپرس����ێكی گه‌وره‌ له‌پش����ت‬ ‫رفاندن����ه‌وه‌ هه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم هه‌ركه‌س����ێك‬ ‫زانی����اری له‌س����ه‌ر بدرێت‌وپشتڕاس����ت‬ ‫بكرێته‌و‌ه ده‌گیرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێو‌ه چیتان بۆ شه‌هیده‌كانی‬ ‫خۆت����ان ك����ردوه‌ وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫پۆلیسی قه‌زاو ناحییه‌كان؟‬ ‫س����ه‌رحه‌د ق����ادر‪ :‬پۆلیس����ی ق����ه‌زاو‬ ‫ناحیی����ه‌كان (‪ )27‬ش����ه‌هیدی داو‌ه‬ ‫له‌ش����ه‌ڕی داعش����دا‪ ،‬له‌هه‌مو شه‌ڕه‌كان‬ ‫به‌شدار بوین‪ ،‬یه‌كه‌مجار كه‌ داعش هات ‌ه‬ ‫حه‌ویجه‌و ئامر لیوایه‌كیان گه‌مارۆدا ك ‌ه‬ ‫توركمان بو ناوی عمید روكن عیماد بو‪،‬‬ ‫ئه‌رشه‌د س����اڵحی‌و براده‌رانی توركمان‬ ‫پێی����ان وت����م‪ ،‬خۆی����ان نه‌یانتوانی ك ‌ه‬ ‫فیرقه‌یه‌كیان ل����ه‌وێ بو ئه‌و ئامر لیوای ‌ه‬ ‫رزگار ب����كات‪ ،‬ئێمه‌ چوی����ن‌و ده‌ربازمان‬ ‫ك����رد‪ ،‬یه‌كه‌م فیش����ه‌ك ك����ه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌داع����ش ته‌قێنراو یه‌كه‌م روبه‌ڕوبونه‌و‌ه‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ داعش ئێمه‌ بوی����ن‪ ،‬له‌وكاته‌و‌ه‬ ‫له‌هه‌مو شه‌ڕه‌كاندا به‌تایبه‌ت لیوای یه‌كی‬ ‫عه‌مید شێركۆی ش����ه‌هید كۆبونه‌وه‌مان‬ ‫كرد‪ ،‬ئه‌وان ده‌وری س����ه‌ره‌كییان هه‌بو‬ ‫و دواتر هێزی پێش����مه‌رگه‌و مه‌س����عود‬ ‫بارزانی‌و كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌و كاكه‌ حه‌م ‌ه‬ ‫هاتنه‌ كه‌ركوك‌و سه‌رپه‌رش����تی گشتی‬ ‫كه‌ركوك درا به‌كاك ‌ه حه‌مه‌‪ ،‬كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫فراوان ده‌ك����را‪ ،‬ئێمه‌ش به‌پێی قه‌باره‌ی‬ ‫خۆم����ان به‌ش����داریمان ك����ردوه‌‪ ،‬هی����چ‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك����ی پۆلیس����ی قه‌زاو‬ ‫ناحییه‌كان����ی ت����ری پارێ����زگاكان نه‌ك‬ ‫فیش����ه‌كێكیان نه‌ته‌قاندوه‌‪ ،‬نه‌یانتوانیو‌ه‬

‫هه‌تا ئێستا ئێم ‌ه‬ ‫سه‌ر به‌حكومه‌تی‬ ‫مه‌ركه‌زین له‌روی‬ ‫فه‌رمان‌و پل ‌ه‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌و‬ ‫كاره‌كانمان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌مو فه‌رمانه‌كانی‬ ‫هه‌رێمیشمان‬ ‫جێبه‌جێكردوه‬ ‫تاوانبارێكیش بگرن‪ ،‬له‌هه‌رێمیشدا ناوی‬ ‫قه‌زاو ناحییه‌كان ناوێكی غه‌ریبه‌‪ ،‬خۆت‬ ‫له‌گه‌ڵم����ان هاتویت ب����ۆ روماڵی گرتنی‬ ‫تیرۆریست‌و شه‌ڕه‌كان‪ ،‬له‌رۆژێكدا (‪)11‬‬ ‫بۆمبم����ان پێدا ته‌قی����ه‌وه‌‪ ،‬به‌رده‌وامین‬ ‫له‌شه‌ڕ له‌گه‌ڵ داعشدا‪ ،‬هیچ نه‌سرییه‌كمان‬ ‫له‌به‌رده‌س����تدا نی����ه‌ كه‌ ده‌چین����ه‌ ماڵ ‌ه‬ ‫ش����ه‌هیدێك ماڵه‌ بریندارێ����ك هیچمان‬ ‫له‌به‌رده‌ستدا نیه‌ هاوكارییان بكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬بارزانی كاك���� ‌ه حه‌مه‌ی كرد‬ ‫ی‬ ‫به‌سه‌رپه‌رشتیار به‌اڵم بۆ یه‌كێتی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫پێناخۆش بو؟‬ ‫س����ه‌رحه‌د ق����ادر‪ :‬ئ����ه‌و‌ه بابه‌تێكی‬ ‫سیاس����ییه‌‪ ،‬كاك مه‌س����عود س����ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم����ه‌و كاك ‌ه حه‌م����ه‌ ب����ه‌و ته‌مه‌ن ‌ه‬ ‫به‌ش����داری هه‌مو شه‌ڕه‌كان بو‪ ،‬كوڕێكی‬ ‫خۆی پێشكه‌ش به‌كه‌ركوك كرد‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫هه‌مو حزبه‌كان شانازی به‌و هه‌ڵوێسته‌ ‌‬ ‫كاك����ه‌ حه‌مه‌وه‌ بك����ه‌ن‪ ،‬ش����ه‌و هه‌بو‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵی ب����وم كه‌ رۆیش����توین هه‌ندێك‬ ‫حاڵه‌تم لێبینی����وه‌ ئه‌گه‌ر بكرێت به‌فیلم‬ ‫ش����تێكی زۆر مانادار ده‌به‌خشێت‪ ،‬هه‌ر‬ ‫خۆی ناوه‌كه‌ی خۆی كافیه‌‪ ،‬پێویست ب ‌ه‬ ‫هیچ شتێكی تر ناكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بارزانی ده‌ڵێت نابێت پۆلیس‬ ‫سه‌ر به‌حزب بێت‪ ،‬به‌اڵم ئابونه‌ له‌ئێوه‌ی‬ ‫پۆلی����س له‌الی����ه‌ن ناوچ����ه‌و كۆمیته‌ی‬ ‫پۆلیس����ه‌وه‌ لێت����ان وه‌رده‌گیرێت‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫شكاندنی قسه‌ی‌ بارزانی نیه‌؟‬ ‫س����ه‌رحه‌د قادر‪ :‬هه‌تا ئێس����تا ئێم ‌ه‬ ‫س����ه‌ر به‌حكومه‌تی مه‌ركه‌زی����ن له‌روی‬ ‫فه‌رمان‌و پل ‌ه به‌رزكردنه‌وه‌و كاره‌كانمان‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌مو فه‌رمانه‌كانی هه‌رێمیش����مان‬

‫جێبه‌جێك����ردوه‌‪ ،‬راس����ته‌ ئابونه‌مان لێ‬ ‫وه‌رده‌گرن‌و به‌رده‌وامیشن له‌وه‌رگرتنی‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ كارێك����ی نایاس����اییه‌ ده‌بوای���� ‌ه‬ ‫نه‌یانكردایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ماوه‌ی‌ (‪ )13‬ساڵه‌ پله‌كه‌تیان‬ ‫ب����ه‌رز نه‌كردۆت����ه‌وه‌‪ ،‬ده‌وترێ����ت داوای‬ ‫پۆستی به‌رزترت كردوه‌؟‬ ‫سه‌رحه‌د قادر‪ :‬له‌ساڵی (‪)2003‬ه‌وه‌‪،‬‬ ‫پله‌كه‌م به‌رز نه‌كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵك هه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه چوینه‌ت ‌ه كه‌ركوك ئه‌و كات ‌ه من عه‌قید‬ ‫بوم ئ����ه‌وان مفه‌وزو مالزم بون‪،‬ئێس����تا‬ ‫ئه‌و عه‌می����ده‌و منیش عه‌می����دم‪ ،‬داوام‬ ‫له‌حكومه‌تی هه‌رێم‌و ناوه‌ند كردوه‌ بۆیان‬ ‫نه‌ك����ردوم‪ ،‬له‌نێوان ه����ه‌ردو حكومه‌تدا‬ ‫غه‌درێكی زۆریان لێكردوم‪ ،‬ده‌بوایه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫پله‌كه‌ش����م به‌رز نه‌كرایه‌ به‌اڵم به‌موچ ‌ه‬ ‫به‌رزیان بكردایه‌ته‌وه‌‪ ،‬بۆ من خۆش����تر‬ ‫ده‌بو كه‌ له‌هاورێكان����م دوانه‌كه‌وتمایه‌‪،‬‬ ‫جا بۆ نه‌كراو‌ه ئه‌و‌ه پرسیارێكه‌و منیش‬ ‫به‌دوای وه‌اڵمه‌كه‌یدا ده‌گه‌ڕێم‪ ،‬داوای هیچ‬ ‫پۆس����تێكم نه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر كه‌ركوكیش‬ ‫نه‌بوای ‌ه هیچ ئاماد‌ه نه‌بوم به‌و پله‌و به‌و‬ ‫بێ پشتیوانییه‌و‌ه بمێنمه‌وه‌ كه‌ ئاسایش‬ ‫پشتیوانی هه‌یه‌و پۆلیس نیه‌تی‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ش����ه‌ڕی داعش نه‌بوای ‌ه ده‌مێك بو خۆم‬ ‫خانه‌نشین كردبو‪ ،‬پێش دوساڵ مامه‌ڵه‌ی‬ ‫كه‌مئه‌ندامیم كردو‌ه كه‌ وه‌ك كه‌مئه‌ندام‬ ‫خانه‌نشین بكرێم‪ ،‬حكومه‌تی به‌غدا بۆی‬ ‫نه‌كردم‪ ،‬ئێستا له‌سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانه‌‪ ،‬به‌یانی بۆم بكه‌ن دوبه‌یانی‬ ‫خۆم خانه‌نشین ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌س����ه‌رقه‌برانی شێخ محێدین‬ ‫له‌الیه‌ن دو ده‌زگای پارتییه‌و‌ه ویستیان‬ ‫بتكوژن‪ ،‬ئه‌نجامده‌رانی ده‌ستگیركران؟‬ ‫سه‌رحه‌د قادر‪ :‬ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ كۆتایی‬ ‫پێهات‪ ،‬یه‌كێك ك ‌ه سه‌ر به‌ده‌زگایه‌ك بێت‬ ‫ده‌زگاك ‌ه فه‌رمانی پێده‌كات‪ ،‬كه‌سه‌كانمان‬ ‫ده‌س����تگیركردو لێكۆڵینه‌وه‌مان لێكردو‬ ‫مه‌وزعه‌كه‌ كۆتایی پێهات له‌قه‌ره‌هه‌نجیر‬ ‫به‌ئاماده‌بون����ی هێزه‌كان����ی ئه‌مری����كاو‬ ‫ئاسایشی یه‌كێتی‌و پارتی‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬س����اڵی پ����ار له‌ب����ازاڕی‬ ‫زه‌ڕه‌نگه‌ره‌كان����ی كه‌رك����وك بڕی (‪)60‬‬ ‫كیلۆ ئاڵتون‌و (‪ )50‬ده‌فته‌ر دزرا‪ ،‬ئێستا‬ ‫ده‌ڵێن (‪)10‬كیلۆ ئاڵتون‌و (‪ )15‬ده‌فته‌ر‬ ‫دۆالری الی دو ده‌زگای ئه‌منیی����ه‌و هیچ‬ ‫ئیجرائاتێك له‌و بابه‌ته‌ نه‌كرا؟‬ ‫سه‌رحه‌د قادر‪ :‬ئه‌و‌ه رویداو له‌بازاڕی‬ ‫زه‌ره‌نگه‌ران بو‪ ،‬به‌ته‌واوی نازانم بڕه‌ك ‌ه‬ ‫چه‌ند بو ئیشی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی پۆلیسی‬ ‫ت����اوان ب����و‪ ،‬دوای ئه‌وه‌ش ئاسایش����ی‬ ‫پارتی له‌زاخ����ۆ ئه‌نجامده‌ره‌كه‌یان گرت‌و‬ ‫هێنایان����ه‌وه‌‪ ،‬عه‌می����د هه‌ڵ����ۆ پێی وتم‬ ‫لیژنه‌یه‌كی بۆ دروستكردوه‌‪ ،‬به‌دواداچون‬ ‫بكرێ����ت‌و ئه‌و كوڕه‌ له‌ك����وێ زیندانییه‌‪،‬‬ ‫ناتوانم بڵێم ئه‌وه‌ی‌ باس����ت كرد راست ‌ه‬ ‫یان راست نیه‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫"په‌یام ‌ی كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ ماڵ ‌ی شێخ جه‌عفه‌ر بۆ ئه‌وان ‌ه بو‬ ‫ك ‌ه نابێت یه‌كێتی ناو یه‌كێتی بشێوێنن"‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردستان‪ ،‬سیروانی‌ كوێخا‬ ‫نه‌جم له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت‬ ‫"بڕیار نه‌بو هه‌ر ئه‌وه‌نده‌ به‌رپرسه‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌ماڵی‌ شێخ جه‌عفه‌ر كۆببنه‌وه‌‪،‬‬ ‫بڕیاره‌كه‌ وابو ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫یه‌كێتی هه‌موی بێته‌ ماڵی شێخ جه‌عفه‌ر"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ماڵ���ی ش���ێخ جه‌عف���ه‌ر‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی به‌رپرسانی سه‌ربازی یه‌كێتی‬ ‫كرا كه‌ به‌رپرسانی هه‌ردو باڵه‌كه‌ی‌ تێدابو‪،‬‬ ‫ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ به‌چ مه‌به‌ستێك بو؟‬ ‫س���یروانی كوێخ���ا نه‌ج���م‪ :‬كۆبونه‌وه‌كه‌‬ ‫له‌ئه‌ساسدا دۆس���تانه‌ بو‪ ،‬ئێمه‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫هاوڕێی كۆن بوین‪،‬له‌س���ه‌ره‌تای شۆڕش���ی‬ ‫نوێوه‌ له‌یه‌ك س���ه‌نگه‌ر دژ به‌داگیركه‌رانی‬ ‫كوردس���تان خه‌باتمان كردوه‌‪،‬له‌م دواییه‌دا‬ ‫به‌هۆی جیاوازی بیروڕاو هه‌ندێك بۆچونه‌وه‌‬ ‫س���اردییه‌ك له‌نێوانم���ان دروس���تبو‪ ،‬ئه‌و‬ ‫س���ه‌ردانه‌ بۆ گه‌رمكردنه‌وه‌ی‌ دۆس���تایه‌تی‬ ‫نێوانمان بو‪ ،‬سه‌ردانمان له‌نێوان دروستبو‪،‬‬ ‫ل���ه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ هه‌ندێ���ك بابه‌تی گرنگ‌و‬ ‫پێویس���تی هه‌نوكه‌یی باس���ی لێوه‌كرا‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی میلله‌ته‌كه‌مان بو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬گرنگترین باسی‌ ئه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌‬ ‫چی بو؟‬ ‫س���یروانی كوێخ���ا نه‌جم‪ :‬رێكخس���تنی‬ ‫ناوماڵی یه‌كێتی‌و رێكخس���تنه‌وه‌ی‌ ناوماڵی‬ ‫كوردی‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كانم���ان له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌كانی كوردس���تان‌و پێشنیاره‌كان‬ ‫باس���ی لێوه‌كرا ب���ۆ دوا گۆڕانكارییه‌كانی‬

‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‌و ناوچه‌كه‌ بو‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ جێی س���ه‌رنجه‌ زۆربه‌ ‌ی‬ ‫به‌رپرس���ه‌ س���ه‌ربازییه‌كانی هه‌ردو باڵه‌كه‌‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كه‌ی‌ ماڵی ش���ێخ جه‌عفه‌ر بون‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ چ مانایه‌ك له‌خۆ ده‌گرێت؟‬ ‫س���یروانی كوێخا نه‌جم‪ :‬بڕیار نه‌بو هه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ به‌رپرس���ه‌ی‌ لێبێت‪ ،‬بڕیاره‌كه‌ وابو‬ ‫ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی هه‌موی‬ ‫بێته‌ ماڵی ش���ێخ جه‌عف���ه‌ر‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‬ ‫كه‌ش���وهه‌واو بارینی به‌فرو بارانێكی زۆر‪،‬‬ ‫رێگاكه‌ش تۆزێ���ك دور بو و دره‌نگی كردو‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌ كه‌وته‌ شه‌وه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا بڕیار‬ ‫بو هه‌مو ئه‌ندامانی س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی‬ ‫له‌ماڵی شێخ جه‌عفه‌ر كۆببینه‌وه‌و هه‌ندێك‬ ‫بابه‌ت باسی لێوه‌بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌مه‌ به‌مانای ئه‌وه‌ نیه‌ مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسیی یه‌كێتی شه‌رعیه‌تی نه‌مابێت؟‬ ‫س���یروانی كوێخ���ا نه‌ج���م‪ :‬ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫له‌شه‌رعیه‌ت بگه‌ڕێی له‌م واڵته‌ له‌سه‌ره‌تاوه‌‬ ‫تاكۆتایی ش���ه‌رعیه‌تی نیه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌واقیعدا‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌و مه‌كته‌بی سیاسی‌و جێگری‬ ‫سكرتێری گش���تی هه‌یه‌‪ ،‬له‌والوه‌ سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم هه‌یه‌‪ ،‬له‌مالوه‌ كۆمه‌ڵێك س���ه‌رۆك‌و‬ ‫س���ه‌ركرده‌ هه‌یه‌ ئه‌مه‌ واقیعه‌‪ ،‬بۆیه‌ باسی‬ ‫شه‌رعیه‌ت مه‌كه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌ڵێن هه‌ریه‌ك له‌شێخ جه‌عفه‌رو‬ ‫حاكم قادرو تۆو چه‌ند به‌رپرسێكی سه‌ربازی‬ ‫دیكه‌‪ ،‬له‌باڵی كۆس���ره‌ت ره‌سوڵ‌و به‌رهه‌م‬ ‫س���اڵح جیابونه‌ت���ه‌وه‌و باڵێك���ی دیكه‌تان‬ ‫دروس���تكردوه‌‪ ،‬به‌ناوی باڵی س���ه‌ربازی‪،‬‬ ‫تاچه‌ند راسته‌؟‬ ‫سیروانی كوێخا نه‌جم‪ :‬ئێمه‌ سه‌ر به‌هیچ‬ ‫كام له‌باڵه‌كان نین تا جیابوبێتینه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌‬

‫هیچ كه‌س نی ‌ه له‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست به‌ئاسانی البچێت‬ ‫من ن ‌ه دیومه‌ ن ‌ه بیستومه‌و ن ‌ه خوێندومه‌ته‌وه‬ ‫باڵی یه‌كێتی نیش���تیمانی كوردس���تانین‪،‬‬ ‫هه‌ركه‌س���ێك یه‌كێتیمان بۆ بب���ات به‌رێوه‌‬ ‫مه‌منون���ی ده‌بین‪ ،‬هه‌ركه‌س���ێك بڕیارێكی‬ ‫باش بۆ یه‌كێتی بدات پشتیوانی لێده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌م ماوه‌یه‌دا پێویستی به‌وه‌ هه‌بو كه‌‬ ‫نه‌رمییه‌ك له‌نێوان هه‌ردو باڵه‌كه‌ هه‌بێت‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و جیاوازی بیروبۆچونانه‌ كه‌ هه‌یه‌‬ ‫لێكیان نزیك بكه‌ینه‌وه‌ تابگه‌نه‌ ئاس���تێك‬ ‫بیانگونجێنین به‌یه‌كه‌وه‌‪ ،‬به‌شبه‌حاڵی خۆم‌و‬ ‫ئه‌و هه‌ڤااڵنه‌ی‌ باست لێوه‌كرد سه‌ر به‌هیچ‬ ‫كام له‌باڵه‌كانی یه‌كێتی نین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌و دانیش���تنه‌دا چ په‌یامێكتان‬ ‫هه‌بوه‌و ئاڕاسته‌ی‌ كێتان كرد؟‬ ‫س���یروانی كوێخ���ا نه‌ج���م‪ :‬یه‌كێ���ك‬ ‫له‌په‌یامه‌كان ئه‌وه‌ بو‪ ،‬كه‌ هێزێكی تۆكمه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی ناو یه‌كێتی هه‌یه‌‪ ،‬ده‌بێت یه‌كێتی‬ ‫به‌هێزت���ر بێت‪،‬په‌یامه‌كه‌ش بۆ ئه‌وانه‌بو كه‌‬ ‫نابێت یه‌كێتی ناو یه‌كێتی بشێوێنن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بابه‌تی دروس���تكردنی مینبه‌ر بو‬ ‫به‌چی؟‬ ‫س���یروانی كوێخا نه‌جم‪ :‬مینبه‌ر بنه‌مای‬ ‫خۆی هه‌یه‌‪ ،‬به‌و ئاس���انییه‌ دروستناكرێت‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ بگه‌ڕێینه‌وه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بزانین‬

‫ب���ۆ دروس���تی بكه‌ی���ن‌و به‌ چ ش���ێوازێك‬ ‫دروستبكرێت‪ ،‬جارێ‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا له‌ناو كوردا‬ ‫فیكر نیه‌ تا مینبه‌رو فره‌ مینبه‌ر دروس���ت‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬به‌هه‌مو پارته‌ سیاسییه‌ كورده‌كان‬ ‫بڵێیت من له‌سه‌ر ئه‌م پرسه‌ دیارییكراوه‌م‌و‬ ‫له‌ناو ئه‌م فكره‌دا بیروبۆچونی جیاواز هه‌یه‌و‬ ‫مینبه‌ری بۆ دروستده‌كه‌م‪ ،‬ئه‌وه‌ش جۆرێك‬ ‫بو له‌سیاس���ه‌تكردن بۆ هه‌ر مه‌به‌س���تێك‬ ‫بێت‪ ،‬دواتر مینبه‌ر له‌ چ واقیعێكدا دروست‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬كاتێك ده‌بێت مینبه‌ر دروس���ت‬ ‫بكه‌یت كه‌ میلله‌ته‌كه‌ له‌وپه‌ڕی هۆشیارییدا‬ ‫بێت‪ ،‬ده‌بێت ئاس���تی هۆشیاری تاكه‌كانی‬ ‫ناو ئه‌و حزبه‌ له‌ئاس���تێكدا بێت كه‌ قبوڵی‬ ‫ئه‌و مینبه‌ره‌ بكه‌ن‪ ،‬له‌م كۆمه‌ڵگایه‌ی ئێمه‌‬ ‫چ���ۆن مینبه‌ر دروس���ت ده‌كرێت؟ بۆ كێی‬ ‫دروس���تده‌كه‌یت؟ دوات���ر كێ بی���رو فكری‬ ‫پێیه‌ كه‌ بتوانێت مینبه‌ر دروس���ت بكات؟‬ ‫له‌ چ فكرێك جیاده‌بیته‌وه‌و بیرێكی جیاواز‬ ‫دروست بێت؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێناچێ���ت باڵه‌كانی ناو یه‌كێتی‬ ‫بگه‌ن���ه‌ هی���چ ئه‌نجامێ���ك‪ ،‬ب���ۆ الیه‌كیان‬ ‫ده‌ستبه‌رداری یه‌كێتی نابن؟‬ ‫س���یروانی كوێخ���ا نه‌ج���م‪ :‬كه‌س���ت‬

‫بینیوه‌ له‌ هه‌رچی پارتی سیاس���یی هه‌یه‌‬ ‫به‌رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستیش���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ئاسانی‬ ‫ده‌س���ت هه‌ڵبگرێت‌و واز بهێنێت؟ شتی وا‬ ‫نابێ���ت كه‌س واز بهینێ���ت‪ ،‬دیموكراتییه‌ت‬ ‫نیه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م واڵته‌ له‌ژێر ده‌س���ه‌اڵتێكی‬ ‫دیكتاتۆردا ژیاوه‌‪ ،‬هه‌مو كه‌سه‌كان ده‌چنه‌وه‌‬ ‫س���ه‌ر دیكتاتۆرییه‌ت‪ ،‬هه‌تا ده‌مرێت ئه‌بێت‬ ‫له‌به‌رپرس���یاریی‌و ده‌س���ه‌اڵتدا بێ���ت‪ ،‬یان‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك له‌شێوه‌كان له‌و به‌رپرسیارێتیه‌‬ ‫دوربخرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ چه‌ندین س���ه‌ركرده‌ له‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���تدا هیچی به‌راپرس���ی‬ ‫له‌سه‌ر حوكم نه‌بون‪ ،‬تا ده‌یان ساڵ له‌سه‌ر‬ ‫حوك���م ماونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌م دوایی���ه‌ به‌هۆی‬ ‫به‌هاری عه‌ره‌بییه‌وه‌ له‌ئاكامی زوڵمه‌كانیان‬ ‫الب���ران‪ ،‬هی���چ ك���ه‌س نی���ه‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت به‌ئاسانی البچێت من نه‌ دیومه‌‬ ‫نه‌ بیستومه‌و نه‌ خوێندومه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌نێوان ئه‌و دو باڵه‌ی‌ یه‌كێتی‬ ‫كامیان به‌حه‌ق‌و ره‌وا ده‌زانیت؟‬ ‫س���یروانی كوێخا نه‌جم‪ :‬مه‌سه‌له‌ی‌ حه‌ق‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌كی گرنگ���ه‌‪ ،‬ناتوان���م بڵێم كێ‬ ‫له‌سه‌ر حه‌قه‌و كێ ناحه‌قی ده‌كات‪ ،‬له‌هه‌ردو‬ ‫ال بۆچونی باش‌و مام ناوه‌ندو خراپ هه‌یه‌‪،‬‬

‫ناتوان���م بڵێم كامیان خراپ���ه‌‪ ،‬هه‌ردوكیان‬ ‫له‌سه‌ر حه‌قن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتانوانی���ه‌ مه‌ش���روعیه‌تی‬ ‫خاوه‌نداریه‌تی یه‌كێتی زیاتر الی ماڵی برایم‬ ‫ئه‌حمه‌دو تاڵه‌بانییه‌؟‬ ‫س���یروانی كوێخ���ا نه‌ج���م‪ :‬نه‌خێر الی‬ ‫هه‌مومانه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم ئێس���تا ئ���ه‌وان دوا بڕیاره‌‬ ‫سیاسییه‌كان ناده‌ن؟‬ ‫س���یروانی كوێخ���ا نه‌جم‪ :‬ئ���ه‌وه‌ دوره‌‬ ‫له‌راستییه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ پڕوپاگه‌نده‌ی‌ ناحه‌زانی‬ ‫یه‌كێتییه‌‪ ،‬هه‌مو بڕیاره‌كان الی هه‌مومانه‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تۆده‌زانی���ت دارایی یه‌كێتی الی‬ ‫كێیه‌؟‬ ‫س���یروانی كوێخا نه‌جم‪ :‬الی هه‌مومانه‌‪،‬‬ ‫به‌شێكی دارایی یه‌كێتی الی منه‌و به‌شێكی‬ ‫الی چه‌ن���د براده‌رێكی تره‌‪ ،‬به‌ش���ێكی الی‬ ‫جێگری سكرتێری گشتی یه‌كێتیه‌‪ ،‬به‌شێكی‬ ‫الی ماڵی مام جه‌الله‌و به‌شێكی له‌ئیداره‌ی‌‬ ‫گش���تییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌پێی پێویستییه‌كانی‬ ‫یه‌كێتی سه‌رفیاتی بۆ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئاگات له‌داهات���ی نه‌وت هه‌یه‌و‬ ‫چه‌نده‌ به‌ر یه‌كێتی‌ ده‌كه‌وێت؟‬ ‫س���یروانی كوێخ���ا نه‌ج���م‪ :‬ئ���اگاداری‬ ‫ئه‌و مه‌له‌ف���ه‌ نیم‪ ،‬ناكرێ���ت مه‌له‌فێك به‌و‬ ‫گه‌وره‌ییه‌ له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ تاكۆتایی یه‌كێتی‬ ‫بیزانێ���ت‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌بێت چه‌ن���د ئه‌ندامێكی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاس���یی‌و جێگری س���كرتێری‬ ‫گشتی بزانێت‪ ،‬جاران ته‌نها ئه‌و مه‌له‌فه‌ الی‬ ‫مام جه‌الل بو‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا به‌هۆی باری‬ ‫ته‌ندروستی تاڵه‌بانییه‌وه‌ هه‌مو كه‌سێك له‌و‬ ‫مه‌له‌فه‌ ده‌پرسێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم مه‌له‌فه‌كه‌ ونبو‬ ‫نیه‌‪.‬‬

‫نوێنه‌ر ‌ی حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم ‌ی كوردستان له‌به‌ریتانیا‪:‬‬

‫كورد نابێت ده‌رفه‌ت بدات هێز‌ه گه‌وره‌کان بیکه‌ن به‌قه‌ڵغان‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫نوێنه‌ری‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫له‌به‌ریتانیا‪ ،‬كاروان جه‌مال تاهیر ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ "كورد ئێسته‌‌و له‌م‬ ‫دۆخه‌دا نابێت وابه‌سته‌ی هیچ كامپێك‬ ‫بێت‪ ،‬ده‌رگاش له‌كه‌س دانه‌خات"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوان هه‌رێم‌و‬ ‫به‌ریتانیا‌و له‌لێدوانێك���ی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‬ ‫كاروان جه‌م���ال تاهیر نوێنه‌ری‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان له‌به‌ریتانی���ا وتی‌‬ ‫"په‌یوه‌ندی به‌ریتانیاو هه‌رێمی كوردستان‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك���ی مێژویی���ه‌و به‌قۆناخ���ی‬ ‫جیاجیادا تێپه‌ڕیوه‌‪ ،‬هه‌ر له‌دابه‌شكردنه‌وه‌‬ ‫س���ه‌د ساڵ به‌ر له‌ئێس���تا تاكو په‌یوه‌ندی‬ ‫دۆس���تانه‌و هاوكاری‌و پش���تیوانی ئێستا‪،‬‬ ‫له‌زۆر قۆناخدا به‌ریتانیا فریادڕه‌سی كورد‬ ‫بوه‌و پشتیوانی ڕاسته‌وخۆی كردوین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئێستاش دۆست‌و پشتیوانێكی‬ ‫گرنگ���ی گه‌ل���ی كوردس���تان‌و هه‌رێم���ن‪،‬‬ ‫تێگه‌یشتنیان هه‌یه‌ بۆ دۆخی هه‌رێم‌و ئازارو‬ ‫قوربانییه‌كانی كه‌ داویانه‌‪ ،‬ئه‌م تێگه‌یشتنه‌‬ ‫ڕه‌نگی داوه‌‌ته‌وه‌ له‌سیاسه‌تی ده‌ره‌وه‌یاندا‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی ناڕاسته‌وخۆ‌و له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫حكومی"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ پش���تیوانییه‌كانی‌ به‌ریتانیا‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان له‌شه‌ڕی‌ دژی‌ داعش‪،‬‬ ‫كاروان جه‌مال وتی‌ "به‌ریتانیا پش���تیوانی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان ده‌كات كه‌ له‌ریزی‬ ‫پێش���ه‌وه‌ی به‌ره‌نگاری���دان له‌گه‌ڵ داعش‪،‬‬ ‫له‌رێگه‌ی ئه‌و مه‌ش���قانه‌ی پێشكه‌ش���یان‬ ‫ك���راوه‌ هه‌روه‌ه���ا ناردن���ی ته‌قه‌مه‌ن���ی‪،‬‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێمی كوردس���تان باش���تر‬ ‫له‌توانایدای���ه‌ كه‌ گه‌له‌كه‌ی خۆیان بپارێزن‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌مایه‌تیه‌كان به‌مه‌سیحیه‌كانیشه‌وه‌‬ ‫كه‌ به‌باشی هاوكاری كراون"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌ریتانیا به‌شێوه‌یه‌ك ده‌ڕوانێته‌‬ ‫حكومه‌ت���ی عێراق كه‌ س���ه‌ركه‌وتو نه‌بوه‌‬ ‫له‌نوێنه‌رایه‌تیكردنی گش���ت پێكهاته‌كانی‬ ‫عێ���راق‌و چاره‌س���ه‌ركردنی مه‌ترس���یه‌‬ ‫ناوخۆییه‌كان‪ ،‬به‌اڵم تێڕوانینیان بۆ هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان ئه‌رێنییه‌و سوپاسگوزارن بۆ‬ ‫ڕۆڵی هه‌رێم له‌پرسه‌كانی عێراق‌و پارێزه‌ری‬ ‫به‌ها مرۆییه‌كانن"‪.‬‬

‫ده‌بێت دۆخه‌ك ‌ه‬ ‫چاره‌سه‌ر بكرێت‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی بتوانین‬ ‫له‌ئه‌گه‌ری هه‌ر‬ ‫گۆڕانكارییه‌ك‪ ،‬كورد‬ ‫ڕۆڵی خۆی ببینێت‬

‫كاروان جه‌مال‬ ‫نوێنه‌ره‌ك���ه‌ی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردستان ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی په‌رله‌مانی‪ ،‬نوێنه‌رایه‌تی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێ���م توانیویه‌ت���ی له‌گ���ه‌ڵ (گروپ���ی‬ ‫دۆس���تایه‌تی كوردس���تان له‌په‌رله‌مان���ی‬ ‫به‌ریتانیا) لۆبیه‌ك���ی كاریگه‌ر بكات له‌ناو‬ ‫په‌رله‌مان‌و ده‌ره‌نجامه‌كه‌ی پێشكه‌شكردنی‬ ‫ڕاپۆرتێك���ی به‌پێ���زی حه‌فت���ا الپه‌ڕه‌ییه‌‬ ‫ك���ه‌ زۆر بابه‌ت���ی له‌خۆگرتوه‌ س���ه‌باره‌ت‌‬ ‫به‌په‌یوه‌ندی مێژویی‌و هه‌نوكه‌یی به‌ریتانیا‌و‬ ‫هه‌رێمی كوردستان له‌گش���ت بواره‌كانداو‬ ‫پێش���نیار بۆ حكومه‌ته‌ك���ه‌ی ده‌كات كه‌‬ ‫ده‌بێ���ت به‌ریتانیا زیات���ر په‌یوه‌ندییه‌كانی‬ ‫له‌گه‌ڵ هه‌رێم گه‌شه‌ پێ بدات‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫وتی‌ "ته‌نانه‌ت باس���ی ئه‌گه‌ری دابه‌شبونی‬ ‫عێراق‌و سه‌ربه‌خۆیی هه‌رێمی كوردستانیش‬

‫ده‌كات‌و ڕاسپارده‌یان پێشكه‌شی حكومه‌تی‬ ‫به‌ریتانیا كردوه‌ له‌و ڕوه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ روانین���ی‌ جی���اوازی‌‬ ‫فراكس���یۆنه‌كانی‌ په‌رله‌مان���ی‌ به‌ریتانی���ا‬ ‫بۆ پرس���ی‌ ش���ه‌ڕی‌ تیرۆر‌و هاوكاریكردنی‌‬ ‫پێش���مه‌رگه‌‪ ،‬كاروان جه‌م���ال تاهیر وتی‌‬ ‫"به‌ریتانی���ا یه‌كێكه‌ له‌واڵت���ه‌ گرنگه‌كانی‬ ‫هاوپه‌یمان���ی ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ی داعش‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ به‌ش���دارییه‌كی كاریگ���ه‌ری‬ ‫هه‌یه‌ له‌ڕوی سیاس���ی‪ ،‬سه‌ربازی هه‌روه‌ها‬ ‫ه���اوكاری مرۆی���ی‪ ،‬حكومه‌تی ئێس���تای‬ ‫به‌ریتانی���ا كه‌ له‌الیه‌ن پارت���ی پارێزگاران‬ ‫به‌ته‌نهاو به‌زۆرینه‌یه‌كی الواز پێكهێنراوه‌‪،‬‬ ‫له‌سه‌ره‌تاوه‌ بڕیاری به‌ش���داریكردنی داوه‌‬ ‫له‌هاوپه‌یمانێت���ی نێوده‌وڵه‌ت���ی‌و پێگه‌ی‬ ‫سیاسی خۆی خستۆته‌ گه‌ڕ له‌و ڕوه‌وه‌"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "به‌اڵم حكومه‌ته‌كه‌ی كامیرۆن‬ ‫له‌ناوخۆ هه‌ندێك جار به‌رهه‌ڵس���تكاری بۆ‬ ‫دروس���تبوه‌ له‌الیه‌ن پارت���ی كرێكاران كه‌‬ ‫ئێس���تا ئۆپۆزیس���یۆنن‌و به‌تایبه‌تی پاش‬ ‫ده‌ستنیش���انكردنی جێره‌می كۆربن وه‌ك‬ ‫س���ه‌ركرده‌ی پارتی كرێكاران‪ ،‬كه‌ باوه‌ڕی‬ ‫وایه‌ به‌ریتانیا نابێت به‌ش���داری سه‌ربازی‬ ‫هه‌بێت له‌هیچ جێگایه‌كی جیهان"‪.‬‬ ‫نوێنه‌ره‌كه‌ی‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم ئاماژه‌‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "جێره‌م���ی كۆربن‬ ‫دامه‌زرێنه‌ری ڕه‌وتی دژه‌ شه‌ڕ بوه‌ له‌‪٢٠٠٣‬‬ ‫وه‌‪ ،‬ئ���ه‌م تێڕوانینه‌ی س���ه‌ركرده‌ی پارتی‬ ‫كرێكاران له‌سه‌ره‌تادا گرفتی بۆ حكومه‌تی‬ ‫به‌ریتانی���ا دروس���ت ك���رد له‌په‌رله‌مانی‬ ‫به‌ریتانیا له‌پرس���ی به‌ش���داری به‌ریتانیا‬ ‫له‌ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ی داعش له‌س���وریا‪ ،‬به‌اڵم‬

‫لۆبیه‌كی به‌هێ���ز كرا بۆ به‌ده‌س���تهێنانی‬ ‫زۆرینه‌ له‌په‌رله‌مانی به‌ریتانیا"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "نابێت ئه‌وه‌ له‌یاد بكه‌ین كه‌ ته‌نها‬ ‫به‌ئیراده‌ی ناوخۆی���ی گرفته‌ ناوخۆییه‌كان‬ ‫چاره‌س���ه‌ر ده‌بن‪ ،‬ئێس���ته‌ش ك���ه‌ هه‌مو‬ ‫پێش���بینیه‌كان له‌ناوه‌نده‌كانی توێژینه‌وه‌‬ ‫له‌به‌ریتانیا به‌و ئاراسته‌یه‌یه‌ كه‌ گۆڕانكاری‬ ‫گه‌وره‌ له‌ناوچه‌كه‌دا ڕوده‌دات‪ ،‬هاوكێش���ه‌‬ ‫سیاسیه‌ لۆكاڵی‌و ئیقلیمیه‌كان گۆڕاون بۆ‬ ‫هاوكێشه‌ی نێوده‌وڵه‌تی‌و به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان‬ ‫توش���ی پێك���دادان بو ‌نو‌ ك���ورد پێگه‌ی‬ ‫دیاری هه‌یه‌ له‌ڕوداوه‌كان‌و له‌زۆر ش���وێندا‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی یه‌كانگیری به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی بۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ش ك���رد "گرنگه‌‬ ‫كه‌ س���ه‌ركردایه‌تی سیاس���ی په‌له‌ بكات‬ ‫له‌دروستكردنی تێگه‌یشتنێكی گونجاو كه‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی بااڵی هه‌رێمی كوردس���تان‌و‬ ‫ئاینده‌ی هه‌رێم خرابێته‌ پێشه‌نگیه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ده‌بێت دۆخه‌كه‌ چاره‌س���ه‌ر‬ ‫بكرێ���ت بۆ ئ���ه‌وه‌ی بتوانی���ن له‌ئه‌گه‌ری‬ ‫ه���ه‌ر گۆڕانكارییه‌ك‪ ،‬ك���ورد ڕۆڵی خۆی‬ ‫ببینێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ كێش���ه‌ی‌ دواكه‌وت���ن‌و نه‌دانی‌‬ ‫مافه‌ داراییه‌كانی خوێندن به‌خوێندكارانی‬ ‫تواناس���ازی له‌واڵتی به‌ریتانی���ا‪ ،‬نوێنه‌ری‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان له‌به‌ریتانیا‬ ‫وت���ی‌ "به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ ئه‌وه‌ كێش���ه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌و نوێنه‌رایه‌تیم���ان به‌پێی تواناو‬ ‫به‌رپرس���یارێتی هه‌وڵمان���داوه‌ كه‌ به‌ده‌م‬ ‫خوێندكاران���ه‌وه‌ بچی���ن‌و گرفته‌كانی���ان‬ ‫بۆ چاره‌س���ه‌ر بكه‌ی���ن‪ ،‬ب���ه‌ به‌رده‌وامی‬ ‫داخ���وازی‌و داواكاریه‌كانی���ان ده‌نێرین بۆ‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی خوێندنی ب���ااڵو توێژینه‌وه‌ی‬ ‫زانس���تی گرفته‌كانیان ده‌گه‌یه‌نین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌روه‌ك دی���اره‌ قه‌یرانی دارایی كاریگه‌ری‬ ‫ڕاسته‌وخۆی كردۆته‌ سه‌ر ئه‌وانیش"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هه‌ندێك له‌زانكۆكان دۆخی هه‌رێم‬ ‫له‌به‌رچاو ده‌گرن به‌اڵم هه‌ندێكیش���یان زۆر‬ ‫توندن‪ ،‬به‌ڵی له‌گه‌ڵ داواكاری خوێندكارانم‬ ‫كه‌ ده‌بێت شایسته‌ داراییه‌كانیان وه‌ربگرن‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ تێگه‌یش���تنمان ب���ۆ دۆخه‌كه‌ به‌اڵم‬ ‫ده‌بێت ئه‌م پرس���ه‌ یه‌كالی���ی بكرێته‌وه‌و‬ ‫حكوم���ه‌ت بڕیار بدات چۆن چاره‌س���ه‌ری‬ ‫ده‌كات"‪.‬‬

‫له‌ب���اره‌ی‌ ئاماده‌كارییه‌كان���ی‌ كورد بۆ‬ ‫گۆڕانكاریی���ه‌كان‪ ،‬كاروان جه‌م���ال تاهیر‬ ‫وت���ی‌ "ئاماژه‌كانی گۆڕان���كاری ناوچه‌كه‌‬ ‫له‌ناوه‌نده‌كانی توێژینه‌وه‌و سیاسه‌تمه‌داران‌و‬ ‫هه‌ندێك له‌ئه‌ندامانی په‌رله‌مان‌و ئه‌نجومه‌نی‬ ‫لۆردات به‌ڕونی باسی لێده‌كرێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ " هه‌ر وه‌ك ولیه‌م هێگ ئه‌ندامی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی لۆردات���ی به‌ریتانیاو وه‌زیری‬ ‫پێش���وی ده‌ره‌وه‌ی به‌ریتانیا له‌وتارێكیدا‬ ‫له‌ئه‌نجومه‌نی لۆردات‌و پاشانیش له‌وتارێكدا‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌ی به‌ناوبانگی ئیندپێنده‌نت ده‌ڵێ‬ ‫"س���نوری عێراق‌و س���وریا له‌سه‌ر ده‌ستی‬ ‫دیبلۆماتكارێكی به‌ریتانی‌و فه‌ره‌نس���یه‌ك‬ ‫داڕێژرا له‌س���اڵی ‪ ،١٩١٦‬پێویس���ت ناكات‬ ‫وا ته‌ماش���ابكرێت كه‌ قابیلی گۆڕان نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر سه‌ركرده‌كانی هه‌ریه‌ك له‌و دو واڵته‌‬ ‫ناتوانن ده‌وڵه‌تێك دروست بكه‌ن كه‌ هه‌مو‬ ‫پێكهاته‌كان پێكه‌وه‌ بژێن‪ ،‬ئه‌وا ڕاس���تره‌‬ ‫پشتیوانی كۆمه‌ڵگای نێوده‌وڵه‌تی هه‌بێت بۆ‬ ‫جیابونه‌وه‌و به‌جیا ژیان به‌ئاشتیانه‌‪ ،‬كورد‬ ‫پیش���انی داوه‌ كه‌ توانای خۆبه‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫كاروباره‌كانی خۆی هه‌یه‌ به‌سه‌ركه‌وتوانه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها‌ ناوچه‌ كوردیه‌كانی س���وریا ته‌نها‬ ‫ناوچه‌ن كه‌ ئارامی تێدابێ"‪.‬‬ ‫كاروان جه‌م���ال ئام���اژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ "پش���تگیری‌و پش���تیوانیكردن‬ ‫له‌ك���ورد له‌گه‌ش���ه‌كردنی به‌رده‌وامدای���ه‌و‬ ‫ده‌بێ���ت س���ه‌ركردایه‌تی سیاس���ی كورد‌و‬ ‫هه‌رێمی كوردستان س���ود له‌م ده‌رفه‌تانه‌‬ ‫وه‌ربگرن"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كورد له‌نێوان به‌ره‌كانی‌‬ ‫(روسیا‌و ئه‌مریكا) كام به‌ره‌یان هه‌ڵبژێرێت‪،‬‬ ‫كاروان جه‌مال تاهیر وتی‌"به‌بڕوای من كورد‬ ‫ئێسته‌‌و له‌م دۆخه‌دا نابێت وابه‌سته‌ی هیچ‬ ‫كامپێك بێت‪ ،‬ده‌رگاش له‌كه‌س دانه‌خات‪،‬‬ ‫ده‌بێت بابه‌تیان���ه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ دۆخه‌كه‌‬ ‫ب���كات‪ ،‬ریزه‌كانی خۆی زیاتر ڕێك بخات‌و‬ ‫هه‌وڵی یه‌كڕیزی بدات بۆ خۆ ئاماده‌كردن‬ ‫بۆ ئه‌گه‌ره‌كان"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ناكۆك���ی‌و پێكدادان���ی‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی زلهێزه‌كان ئاشكرا بون‌و‬ ‫كورد نابێت ده‌رفه‌ت بدات بكرێته‌ سه‌نگه‌ر‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌بێ���ت ئاماده‌ش بێ���ت‌و ده‌رفه‌ت‬ ‫بقۆزێت���ه‌وه‌ له‌دیاریكردن���ی به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫هاوبه‌ش"‪.‬‬

‫عێراق‌و جیهان‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫‪7‬‬

‫نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان له‌توركیا خه‌ونی خێزان ‌ه كورده‌كانه‌‬ ‫لێره‌ كه‌یس نایخوات‪ ،‬ئه‌گه‌ر منداڵێكی نه‌خۆش‌و نوقسانت پێبێت زۆر باشتره‌ له‌وه‌ی ك ‌ه بڵێیت یه‌كێتی‌و پارتی دوژمنمن‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت ‪ -‬توركیا‬ ‫باره‌گای نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان له‌توركیا‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ناوچه‌یه‌ك پێی ده‌ڵێن‬ ‫چانكایا‪ ،‬ئه‌و ناوچه‌یه‌یه‌ كه‌ كۆشكی‬ ‫چانكایای لێیه‌ بۆ میوانداری سه‌رۆك‌و‬ ‫به‌رپرسانی واڵتان‪ ،‬هه‌ر خێزانێك‌و‬ ‫هه‌ركه‌سێك به‌مه‌به‌ستی چونه‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌وروپا بچێته‌ ئه‌و باره‌گایه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫ناوی بنوسێت‌و ئه‌وانیش ره‌وانه‌ی‌‬ ‫شارێكی توركیای ده‌كه‌ن تا ئه‌وكاته‌ی‌‬ ‫سه‌فه‌ره‌كه‌ی‌ بۆ رێك ده‌خرێت‪.‬‬ ‫كاوه‌ عه‌زی����زی ته‌م����ه‌ن ‪ 37‬س����اڵ‬ ‫له‌دایكب����وی س����لێمانی‪،‬كه‌ له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫خێزانه‌كه‌ی‌‌و چ����وار منداڵه‌كه‌ی‌ هاتۆته‌‬ ‫توركیا له‌ش����اری عه‌موریی����ه‌ی توركیا‬ ‫نیش����ته‌جێن‪ ،‬كاوه‌ چیرۆك����ی هاتن����ی‬ ‫بۆ توركی����او خۆ ناس����اندنی به‌نه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان بۆ ئاوێنه‌ گێرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫"چه‌ند كه‌س����ێكی ناس����یاوم هاتبونه‌‬ ‫توركیا‪ ،‬به‌هۆی نه‌خۆش����ی مناڵه‌كانیان‬ ‫ره‌وان����ه‌ی‌ واڵتی س����ویدیان كرد‪،‬منیش‬ ‫بی����رم لێك����رده‌وه‌ ك����ه‌ بێم����ه‌ توركیا‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ مناڵه‌كانم هاتم‌و خۆم ته‌س����لیم‬ ‫به‌یوئێن كرد‪ ،‬دوای پڕكردنه‌وه‌ی‌ فۆڕم‌و‬ ‫وه‌رگرتن����ی زانیاری ت����ه‌واو ناردیانم بۆ‬ ‫شاری عه‌مورییه‌‪.‬‬ ‫كاوه‌ باس����ی له‌وه‌شكرد "من نه‌مزانی‬

‫كه‌ ده‌بێت له‌سه‌ر ئه‌ركی خۆم مه‌سره‌ف‬ ‫بكه‌م‪ ،‬خانو و ته‌واوی مه‌سره‌فی خۆم‌و‬ ‫مناڵه‌كانم به‌چونه‌ نه‌خۆشخانه‌وه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌رك����ی خۆم����ه‌‪ ،‬وه‌اڵ له‌ماڵ����ی باوك‌و‬ ‫خه‌زورم����ه‌وه‌ ه����اوكاری نه‌كرێین گول‬ ‫ده‌بین‪ ،‬په‌ش����یمانم له‌هاتنم‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌‬ ‫دو ساڵه‌ لێره‌م ده‌ڵێم به‌ڵكو ئه‌نجامێكی‬ ‫باشی هه‌بێت"‪.‬‬ ‫دڵزار كه‌ری����م خه‌ڵكی هه‌ولێره‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫خۆی‌و خێزانه‌ك����ه‌ی‌ هاتونه‌ته‌ توركیا‪،‬‬ ‫له‌ش����اری جیه‌النی باش����وری رۆژئاوای‬ ‫توركیا نیش����ته‌جێن بۆ ئاوێنه‌ دواو وتی‬ ‫"ئێره‌ ب����ۆ من زۆر باش����ه‌‪ ،‬من له‌وێش‬ ‫هه‌ر كاس����پیم ده‌ك����ردو لێ����ره‌ش هه‌ر‬ ‫كاس����پی ده‌ك����ه‌م‪ ،‬له‌گ����ه‌ڵ خێزانه‌كه‌م‬ ‫له‌چێش����تخانه‌یه‌ك ئیش ده‌كه‌ین‪ ،‬كرێی‬ ‫شوقه‌و مه‌سره‌فی خۆمان ده‌رده‌هێنین‪،‬‬ ‫م����اوه‌ی‌ س����اڵێكه‌ هات����وم‪ ،‬به‌ته‌ما نیم‬ ‫بگه‌ڕێم����ه‌وه‌‪ ،‬ك����ه‌ چوم خۆم ته‌س����لیم‬ ‫به‌یوئێن كرد‪ ،‬پێیان وتم بۆچی ده‌چیت‬ ‫ب����ۆ ئه‌وروپا وت����م ژیانم له‌كوردس����تان‬ ‫ن����اڕوات‌و ناگونجێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر رێكنه‌كه‌وت‬ ‫بچم بۆ یه‌كێك له‌ واڵتانی ئه‌وروپا‪ ،‬هه‌ر‬ ‫لێره‌ ده‌مێنمه‌وه‌‪ ،‬خه‌ریكه‌ زمانی توركی‬ ‫به‌باش����ی فێر ده‌بم‪ ،‬ده‌توانم لێره‌ ژیانی دانیش����تبو‪ ،‬ئ����ه‌و وتی‌ "ئه‌وه‌ن����ده‌ نیه‌‬ ‫هاتومه‌ت����ه‌ توركی����ا‪ ،‬خ����ۆم ته‌س����لیم‬ ‫خۆم ببه‌مه‌ سه‌ر"‪.‬‬ ‫كاروان نه‌بی����ل كوڕێكی ئه‌س����مه‌ری كردوه‌و كه‌یسش����م هه‌یه‌‪ ،‬كچێكم خۆش‬ ‫بااڵب����ه‌رزی ته‌مه‌ن س����ی‌و یه‌ك س����اڵ ده‌ویست به‌اڵم ماڵی كچه‌كه‌ نه‌یاندامێ‪،‬‬ ‫بو‪ ،‬له‌ب����ه‌رده‌م گازینۆی����ه‌ك له‌چانكایه‌ دوج����ار ته‌قه‌یان لێكردوم‪ ،‬هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌‬

‫چانکایا ‪ -‬تورکیا‬ ‫كوش����تنیان لێكردوم‪ ،‬به‌ڵگه‌شم هه‌یه‌و‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ خۆم هێناومه‌‪ ،‬ب����ڕوا بكه‌ وه‌ك‬ ‫كه‌س����ێك مامه‌ڵه‌ی����ان له‌گ����ه‌ڵ كردوم‬ ‫كه‌ ه����ه‌ر كه‌یس����ی نیه‌‪ ،‬لێ����ره‌ كه‌یس‬ ‫نایخ����وات‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر منداڵێكی نه‌خۆش‌و‬

‫نوقس����انت پێ بێت زۆر باشتره‌ له‌وه‌ی‬ ‫كه‌ بڵێیت یه‌كێت����ی و پارتی دوژمنمن‪،‬‬ ‫بڵێی ئیسالمییه‌كان هه‌ڕه‌شه‌ی كوشتنم‬ ‫لێ ده‌كه‌ن‪،‬ئه‌وانه‌ هه‌موی قسه‌ی باق و‬ ‫بریقن‪ ،‬مناڵی نه‌خۆش‌و س����ه‌قه‌ت بێنه‌و‬

‫بڕۆ به‌خێرچی"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌ هه‌وڵی����دا له‌گ����ه‌ڵ یه‌كێ����ك‬ ‫له‌به‌رپرس����انی ئه‌و باره‌گایه‌ قسه‌بكات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئاماده‌ نه‌بون له‌و باره‌یه‌وه‌ لێدوان‬ ‫بده‌ن‪.‬‬

‫ئه‌شره‌فی‌ په‌هله‌و ‌ی‬ ‫ژنێكی‌ پڕ له‌ره‌مزو راز‬ ‫پرۆفایل‬ ‫پێنج ش����ه‌ممه‌ی‌ رابردو‪ ،‬ئه‌ش����ره‌ف ‌ی‬ ‫په‌هل����ه‌وی‌ پ����اش تێپه‌ڕینی‌ ‪ 71‬س����اڵ‌‬ ‫به‌سه‌ر مه‌رگی‌ ره‌زا شای‌ باوكی‌‌و دوای‌‬ ‫تێپه‌ڕین����ی‌ ‪ 34‬س����اڵ‌ به‌س����ه‌ر مه‌رگی‌‬ ‫محه‌مه‌د ره‌زاشای‌ برایدا‪ ،‬له‌ته‌مه‌نی‌ ‪96‬‬ ‫س����اڵیدا به‌هه‌مانشێوه‌ی‌ باوك‌و براكه‌ی‌‬ ‫له‌غورب����ه‌ت‌و س����ه‌رگه‌ردانیدا گیان����ی‌‬ ‫سپارد‪.‬‬ ‫ژیاننامه‌ی‌ ئه‌شره‌ف پڕاوپڕه‌ له‌نهێنی‌‌و‬ ‫له‌ره‌م����زو راز‪ ،‬ئ����ه‌و ك����ه‌ رۆژگارێ����ك‬ ‫به‌گه‌وره‌تری����ن "قومارب����از‪ ،‬قاچاقچی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ م����اده‌ هۆش����به‌ره‌كان‪،‬‬ ‫ش����اژنی‌ گه‌نده‌ڵی‌‪ ،‬كوده‌تاچی‌‪ ،‬یاخی‌‌و‬ ‫تینوی‌ ده‌س����ه‌اڵت‪ ،‬فیمینست‌و قوربانی‌‬ ‫سیس����ته‌می‌ پیاوس����االریی‌" ناوده‌برا‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ محه‌مه‌د ره‌زا ش����ای‌ برای‌ جمك‬ ‫بون‪.‬‬ ‫‪ 96‬س����اڵ‌ له‌مه‌وب����ه‌ر‪ ،‬له‌تاران����ی‌‬ ‫پایته‌خت����دا‪ ،‬چه‌ند خوله‌كێ����ك به‌دوای‌‬ ‫له‌دایكبونی‌ محه‌مه‌ددا‪ ،‬ئه‌شره‌ف چاوی‌‬ ‫به‌دنی����ا هه‌ڵهێنا‌و ناویان ن����ا "زه‌هرا"‪.‬‬ ‫له‌دایكبونی‌ ئه‌م جمكه‌ بوه‌ س����ه‌ره‌تای‌‬ ‫دره‌وش����انه‌وه‌ی‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌ ره‌زاخان‪،‬‬ ‫ل����ه‌دو س����اڵی‌ ته‌مه‌نیاندا ره‌زا ش����ای‌‬ ‫باوكیان بوه‌ س����ه‌رداری‌ سوپا‪ ،‬له‌چوار‬ ‫ساڵییاندا ره‌زا شا بوه‌ سه‌رۆك وه‌زیرو‬ ‫ش����ه‌ش س����ااڵن بون كه‌ ره‌زا شا تاجی‌‬ ‫پاشایه‌تی‌ نرایه‌سه‌ر‪.‬‬ ‫له‌هه‌ڕه‌ت����ی‌ هه‌رزه‌ركارییدا محه‌مه‌دو‬ ‫ئه‌ش����ره‌ف ده‌چن����ه‌ ئه‌وروپ����ا‪ ،‬براكه‌ی‌‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‌ خوێن����دن له‌سویس����را‬ ‫ده‌مێنێت����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ش����ره‌فیش له‌ناخ����ی‌‬ ‫دڵییه‌وه‌ خوازیاری‌ ئ����ه‌وه‌ بو كه‌ وه‌كو‬ ‫براكه‌ی‌ له‌ئه‌وروپا بمێنێته‌وه‌و بخوێنێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ره‌زا ش����ای‌ باوكی‌ رێگه‌ی‌ نادات‌و‬ ‫ده‌یهێنێته‌وه‌ ب����ۆ ئێران‌و له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫هاوس����ه‌رگیرییه‌كی‌ سیاسیدا له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫‪ 16‬س����اڵیدا ده‌یدات به‌ش����و‪ .‬ئه‌شره‌ف‬ ‫حه‌زی‌ به‌م هاوسه‌ره‌ سه‌پێنراوه‌ نابێت‌و‬ ‫دوای‌ چه‌ند ساڵێك هاوسه‌رگیرییه‌كه‌یان‬ ‫به‌جیابونه‌وه‌ كۆتایی‌ دێت‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫كاریگه‌رییه‌كی‌ قوڵ‌ له‌سه‌ر بیركردنه‌وه‌و‬ ‫ژیانی‌ ئه‌شره‌ف جێده‌هڵێت‌و له‌وه‌به‌دوا‬ ‫بێ‌ په‌روا ژیانی‌ ده‌گوزه‌رێنێت‪.‬‬ ‫ئه‌ش����ره‌ف له‌یه‌كێ����ك له‌فایل����ه‌‬ ‫ده‌نگییه‌كانی����دا باس ل����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬

‫ته‌نها منداڵی‌ ره‌زا شا بوه‌ "باوكی‌ زلله‌ی‌‬ ‫لێدابێت"‪ ،‬به‌اڵم سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ش زۆرێك‬ ‫له‌مێژونوسانی‌ ئێران باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ ئه‌شره‌ف ژنێكی‌ به‌هێزو چاونه‌ترس‌و‬ ‫ب����ڕوا به‌خ����ۆ ب����و‪ ،‬ئه‌گه‌ر ده‌س����توری‌‬ ‫مه‌ش����روته‌و دابونه‌ریت����ی‌ كۆمه‌ڵ����گای‌‬ ‫پیاوس����االریی‌ رێگه‌ی‌ بدای����ه‌ "ئه‌م زۆر‬ ‫له‌محه‌مه‌د ره‌زا ش����ای‌ برای‌ به‌تواناتر‌و‬ ‫شایسته‌تر بو بۆ ئه‌وه‌ی‌ ته‌خت‌و تاجی‌‬ ‫یاشایه‌تی‌ پێبسپێردرێت"‪.‬‬ ‫به‌اڵم س����ه‌ڕه‌رای‌ ئه‌وه‌ش‪" ،‬ژن بون"‬ ‫نه‌بوه‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌ش����ره‌ف خه‌ونی‌‬ ‫گه‌وره‌ نه‌بینێت‪ ،‬به‌پێی‌ به‌ڵگه‌نامه‌كانی‌‬ ‫‪‌CIA‬و یاداشتی‌ كاربه‌ده‌ستانی‌ ئێران‪،‬‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌شره‌ف كاریگه‌رییه‌كی‌ گه‌وره‌ ‌‬ ‫هاوكێش����ه‌ سیاس����یه‌كانی‌ س����ه‌رده‌می‌‬ ‫دوه‌می‌ په‌هله‌وی‌ هه‌بو‪.‬‬ ‫پ����اش دورخس����تنه‌وه‌ی‌ ره‌زا ش����ای‌‬ ‫باوك����ی‌ بۆ باش����وری‌ ئه‌فه‌ریقا له‌الیه‌ن‬ ‫به‌ریتانیه‌كانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌شره‌ف هه‌رچی‌ زیاتر‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌بردن����ی‌ ئێران����دا رۆڵ‌ ده‌بینێ‌‌و‬ ‫له‌ته‌مه‌نی‌ ‪ 24‬س����اڵیدا ده‌بێته‌ خاوه‌نی‌‬ ‫راسته‌قینه‌ی‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌ واڵت به‌هۆی‌‬ ‫راڕایی‌‌و الوازی‌ كه‌س����ێتی‌ براكه‌یه‌كه‌وه‌‪.‬‬ ‫"عه‌باس����ی‌ میالن����ی‌"ی‌ رۆژنامه‌نوس����ی‌‬ ‫ن����اوداری‌ ئێ����ران له‌كتێبه‌كه‌ی����دا‬ ‫"مه‌تۆڵۆكه‌ی‌ هوه‌یدا" باس له‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ "نوس����ینگه‌كه‌ی‌ ئه‌ش����ره‌ف ده‌بێته‌‬ ‫یه‌كه‌می����ن س����ه‌نته‌ری‌ "نفوزو پۆس����ت‬ ‫فرۆشتن"‪ ،‬ئه‌ش����ره‌ف په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫باڵوێ����زو ده‌وڵه‌تم����ه‌دارو بازرگانه‌كاندا‬ ‫به‌هێزو قایم ده‌كات‌و ده‌س����تێكی‌ بااڵی‌‬ ‫ده‌بێت له‌دابه‌ش����كردنی‌ پۆستی‌ باڵوێزو‬ ‫وه‌زیرو سه‌رۆك وه‌زیره‌كاندا"‪.‬‬ ‫ئه‌شره‌ف سڵی‌ له‌هیچ ده‌سه‌اڵتدارێك‬ ‫نه‌ده‌كرده‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌شه‌ڕه‌نگێزێكی‌‬ ‫وه‌كو ستالینیش‪ ،‬س����اڵی‌ ‪ 1946‬ئه‌وه‌‬ ‫ئه‌ش����ره‌ف بو كه‌ له‌ب����ری‌ محه‌مه‌د ره‌زا‬ ‫ش����ا چوه‌ كۆش����كی‌ كرملین له‌مۆسكۆ‪،‬‬ ‫به‌پێی‌ پرۆتۆكۆل كات����ی‌ دیداره‌كه‌ ‪15‬‬ ‫خوله‌ك دیاریكرابو‪ ،‬به‌اڵم دیداره‌كه‌یان‬ ‫س����ێ‌ كاتژمێ����ری‌ خایان����دو له‌كۆتاییدا‬ ‫س����تالین پاڵتۆیه‌كی‌ گرانبه‌های‌ پێستی‌‬ ‫ورچی‌ به‌دیاری‌ پێش����كه‌ش به‌ئه‌شره‌ف‬ ‫كرد‌و پێیوت "به‌براكه‌ت بڵێ‌ ئه‌گه‌ر ده‌‬ ‫كه‌سی‌ وه‌ك تۆی‌ هه‌بێت خه‌می‌ هیچی‌‬ ‫نه‌بێت"‪.‬‬

‫س����اڵی‌ ‪ 1947‬چوه‌ دیداری‌ ترومه‌ن‬ ‫له‌كۆشكی‌ س����پی‌‌و س����ه‌ره‌تای‌ ده‌یه‌ی‌‬ ‫‪1950‬ش بناغه‌ی‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ نێوان‬ ‫چین‌و ئێرانی‌ داڕشت‌و چاوی‌ به‌ماوتسی‌‬ ‫تۆنگ‌و شوان الی‌ كه‌وت‪.‬‬ ‫ئه‌ش����ره‌ف ئه‌و كاره‌ مه‌ترسیدارانه‌ی‌‬ ‫ده‌ك����رد ك����ه‌ هه‌رگی����ز ش����ا جورئه‌تی‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ نه‌بو‪ ،‬س����اڵی‌ ‪ 1953‬له‌گه‌ڵ‌‬ ‫كاربه‌ده‌س����تانی‌ مخابه‌راتی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‌و‬ ‫ئینگلی����زی‌ كۆب����وه‌وه‌و یه‌كێ����ك ب����و‬ ‫له‌داڕێژه‌ران����ی‌ كوده‌تای‌ ‪28‬ی‌ موردادی‌‬ ‫دژ به‌موسه‌ده‌ق‪.‬‬ ‫پاش سه‌قامگیریی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ محه‌مه‌د‬ ‫ره‌زای‌ شا له‌سه‌ره‌تای‌ ده‌یه‌ی‌ ‪1960‬ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ش����ره‌ف بۆ ماوه‌ی‌ ‪ 16‬ساڵ‌ چه‌ندین‬ ‫پۆستی‌ گرنگی‌ له‌نه‌ته‌وه‌ یه‌كگرتوه‌كان‬ ‫پێس����پێردا‪ ،‬كه‌ دیاریترینیان نوێنه‌ریی‌‬ ‫ئێران بو له‌و رێكخراوه‌دا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌شره‌ف‬ ‫چه‌ند له‌ئاستی‌ ده‌ره‌وه‌دا پشتیوانی‌ بۆ‬ ‫ش����ا ده‌سته‌به‌ر ده‌كرد‪ ،‬هێنده‌ له‌ئاستی‌‬ ‫واڵتدا ناڕه‌زایی‌ دروستده‌كرد‪ ،‬ئه‌و یه‌كێك‬ ‫له‌و كه‌س����انه‌ی‌ بنه‌ماڵه‌ی‌ په‌هله‌وی‌ كه‌‬ ‫به‌پاره‌ خ����واردن‌و گه‌نده‌ڵی‌ به‌ناوبانگ‬ ‫بو‪ ،‬چه‌ندی����ن موڵك‌و ڤێ��ل�ای‌ رازاوه‌و‬ ‫دڵڕفێن����ی‌ له‌پاری����س‌و مۆنت����ی‌ كارلۆو‬ ‫نیویۆرك هه‌بو‪ ،‬س����ه‌روه‌ت‌و سامانێكی‌‬ ‫ئه‌فسانه‌یی‌ پێكه‌وه‌ناو خولیای‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫خۆشگوزه‌رانی‌‌و قوماركردن بو‪ ،‬نوسه‌ری‌‬ ‫به‌ناوبانگی‌ ئێران "ئیحس����انی‌ نه‌راقی‌"‬ ‫له‌كتێب����ی‌ "له‌كۆش����كی‌ نه‌یاوه‌رانه‌وه‌ تا‬ ‫زیندان����ی‌ ئه‌وین"‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫كاتێ����ك له‌ئێواره‌خوانێكی‌ تایبه‌تدا بوه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ هوه‌یدای‌ سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ ده‌یه‌ی‌‬ ‫‪ ،1970‬له‌پ����ڕ زه‌نگی‌ ته‌له‌فون لێیداوه‌و‬ ‫كاتێك هوه‌یدا ته‌له‌فونه‌كه‌ی‌ هه‌ڵگرتوه‌‪،‬‬ ‫ره‌نگی‌ بڕزكاوه‌‪ ،‬كه‌ هاتوه‌ته‌وه‌ دانیشتوه‌‬ ‫وتویه‌ت����ی‌ "ئه‌ش����ره‌ف پاره‌یه‌كی‌ زۆری‌‬ ‫له‌قوم����اردا له‌فه‌ره‌نس����ا دۆڕاندوه‌‌و داوا‬ ‫ده‌كات به‌زوترین كات بۆی‌ بنێرم"‪.‬‬ ‫ساڵی‌ ‪ ،1977‬ش����ه‌ره‌ف له‌فه‌ره‌نسا‬ ‫ده‌كرێته‌ ئامانجی‌ كارێكی‌ تیرۆریستی‌‌و‬ ‫سه‌ره‌نجام پاس����ه‌وان‌و ش����ۆفێره‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كوژرێن‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌و رزگاری‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫رۆژنامه‌كانی‌ فه‌ره‌نسا نازناوی‌ "پڵنگی‌‬ ‫ره‌ش"ی لێده‌نێن‪ ،‬خۆی‌ له‌یاداشته‌كانیدا‬ ‫كه‌ به‌ناوی‌ "روخساره‌كان له‌ئاوێنه‌دا"یه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێ����ت "چه‌ندین جۆر پڕوپاگه‌نده‌م بۆ‬

‫ئه‌شره‌ف په‌هله‌وی‬ ‫هه‌ڵده‌به‌س����ترێ‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ده‌ستی‌‬ ‫ش����اراوه‌ی‌ من له‌هه‌مو ش����تێكدا ئاماد‌ه‬ ‫بێت‪ ،‬هه‌ر له‌روداوه‌ ناچیزه‌كانه‌وه‌ بگره‌‬ ‫تاده‌گات به‌كوش����تنی‌ كاربه‌ده‌س����تانی‌‬ ‫پایه‌بڵند‪ ،‬ب����ازاڕی‌ ئ����ه‌م پڕوپاگه‌ندانه‌‬ ‫ئه‌وه‌ن����ده‌ گه‌رم بون ك����ه‌ رۆژنامه‌كانی‌‬ ‫ئه‌وروپ����ا نازناوی‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌ پش����ت‬ ‫ته‌خت‌و تاج‌و پڵنگی‌ ره‌ش����ی‌ ئێرانیان‬ ‫به‌س����ه‌رمدا دابڕیوه‌"‪ .‬ئه‌شره‌ف پێیوابو‬ ‫"ژن ب����ون"ی‌ له‌نێو له‌ش����كرێك پیاوی‌‬ ‫ده‌رباردا ه����ۆكاری‌ ئه‌م پڕ‌وپاگه‌ندانه‌ن‪،‬‬ ‫"راستییه‌كه‌ی‌ ئه‌وه‌ بو كه‌ من ژن بوم‌و‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ كارا تێكه‌ڵ‌ به‌سیاسه‌ت‬ ‫بوم"‪.‬‬ ‫ئه‌ش����ره‌فی‌ په‌هله‌وی‌ له‌بواری‌ ئازادی‌‬ ‫ژناندا سه‌رس����ه‌ختانه‌ تێكۆش����ا‪ ،‬دژی‌‬ ‫دابونه‌ریته‌ باوه‌كان بو‪ ،‬دژ به‌و یاسایانه‌‬ ‫بو كه‌ ژنیان پابه‌ند ده‌كردو شێلگیرانه‌‬ ‫هانی‌ كچانی‌ ده‌دا بۆ خوێندن‪.‬‬ ‫ل����ه‌‪1979‬دا‪ ،‬ره‌وت����ی‌ روداوه‌كان‬ ‫ئاڕاس����ته‌یه‌كی‌ پێچه‌وانه‌ی‌ خواس����تی‌‬ ‫ئه‌ش����ره‌فیان گرته‌به‌ر‪ ،‬شۆڕشی‌ ئێران‬ ‫هه‌ڵگیرس����ا‌و ئه‌مجاره‌ی����ان توان����ای‌‬ ‫رزگاركردن����ی‌ ت����اج‌و ته‌خت����ی‌ براكه‌ی‌‬ ‫نه‌بو‪ ،‬ئ����ه‌و له‌ئه‌مه‌ریكیه‌كان به‌قین بو‪،‬‬ ‫جارێكی����ان رایگه‌یاند كه‌ "به‌ریتانیه‌كان‬ ‫باوك����م‌و ئه‌مه‌ریكیه‌كانی����ش براكه‌میان‬

‫برد"‪.‬‬ ‫دژایه‌تی‌ ئ����ه‌و به‌رامبه‌ر به‌شۆڕش���� ‌ی‬ ‫ئێران الی‌ كه‌س شاراوه‌ نه‌بو‪ ،‬باجی‌ ئه‌م‬ ‫دژایه‌تیه‌ش قورس له‌س����ه‌ر ئه‌و كه‌وت‪،‬‬ ‫كاتێك له‌س����اڵی‌ ‪1980‬دا "شه‌هریار"ی‌‬ ‫كوڕی‌ له‌پاریس له‌كاتی‌ هاتنه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫له‌ماڵی‌ ئه‌ش����ره‌فی‌ دایك����ی‌ درایه‌ به‌ر‬ ‫ده‌ستڕێژی‌ گولله‌و كوژرا‪.‬‬ ‫دوای‌ شۆڕشی‌ ئێران كه‌ زۆربه‌ی‌ كاتی‌‬ ‫له‌نێوان پاریس‌و مۆنتی‌ كارلۆو نیویۆركدا‬ ‫به‌س����ه‌رده‌برد‪ ،‬ژیانی‌ له‌تراژیدیایه‌كه‌وه‌‬ ‫به‌ره‌و تراژیدیایه‌كی‌ دیكه‌ ده‌ڕۆی‌‪ ،‬دوای‌‬ ‫كوژرانی‌ كوڕه‌كه‌ی‌ زۆری‌ نه‌برد محه‌مه‌د‬ ‫ره‌زا شای‌ برای‌ به‌ئازاری‌ نه‌خۆشییه‌وه‌‬ ‫كۆچی‌ دوایی‌ كرد‪ ،‬دواتریش خۆكوشتنی‌‬ ‫دو منداڵی‌ ش����ای‌ برای‌ بینی‌‪ ،‬له‌یال كه‌‬ ‫بچوكترین منداڵی‌ محه‌مه‌د ره‌زا ش����ا بو‬ ‫له‌س����اڵی‌ ‪2001‬دا له‌ئوتێلێكی‌ له‌نده‌ندا‬ ‫خ����ۆی‌ كوش����ت‌و ده‌ س����اڵ‌ دواتریش‬ ‫عه‌لیره‌زای‌ په‌هله‌وی‌ له‌بۆس����تون خۆی‌‬ ‫كوشت‪.‬‬ ‫ئه‌شره‌ف كه‌ له‌گه‌ڵ‌ محه‌مه‌د ره‌زا شای‌‬ ‫برای‌ یه‌كی‌ س����ێ‌ جار هاوسه‌رگیرییان‬ ‫كرد‪ ،‬ل����ه‌دو ده‌ی����ه‌ی‌ ئاخ����ر‌و ئۆخری‌‬ ‫ته‌مه‌نی����دا له‌بێده‌نگییه‌كی‌ قوڵدا ژیانی‌‬ ‫به‌س����ه‌ربرد به‌رامبه‌ر به‌و چاره‌نوس����ه‌‬ ‫تاڵه‌ی‌ تێیكه‌وتبون‪ ،‬ئه‌و له‌یاداشته‌كانیدا‬

‫ده‌نوسێت "ش����ه‌وان كاتێك كه‌ ده‌چمه‌‬ ‫ژوری‌ نوستن‪ ،‬داڵغه‌و خه‌یاڵ‌ هێرشم بۆ‬ ‫ده‌هێنن‪ ،‬تا پێنج‌و شه‌ش����ی‌ به‌ره‌به‌یان‬ ‫خ����ه‌و ناچێت����ه‌ چ����اوم‪ .‬ده‌خوێنمه‌وه‌‪،‬‬ ‫س����ه‌یری‌ فیلم ده‌كه‌م‌و هه‌وڵده‌ده‌م بیر‬ ‫له‌ش����تێك بكه‌مه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ی����اده‌وه‌ری‌‬ ‫سواری‌ سه‌رم ده‌بێ‌‌و وازم لێناهێنێت"‪.‬‬ ‫ئه‌ش����ره‌ف ك����ه‌ ئێ����واره‌ی‌ پێن����ج‬ ‫ش����ه‌ممه‌ی‌ رابردو‪ ،‬هه‌ش����تا ساڵ‌ دوای‌‬ ‫ئ����ه‌و رۆژه‌ی‌ كه‌ ب����ۆ یه‌كه‌مینجار به‌بێ‌‬ ‫حیجاب له‌گ���� ‌هڵ‌ ره‌زای‌ ش����ای‌ باوكیدا‬ ‫له‌ش����وێنه‌ گش����تییه‌كان ده‌رك����ه‌وت‌و‬ ‫ناوی‌ رۆژی‌ "البردن����ی‌ حیجاب"ی لێنرا‬ ‫كۆچی‌ دوای����ی‌ كرد‪ ،‬له‌یاداش����ته‌كانیدا‬ ‫ده‌شنوس����ێت "كاتێ����ك ك����ه‌ له‌هاوینی‌‬ ‫‪1978‬دا به‌هه‌لیكۆپته‌ر له‌فڕۆكه‌خانه‌وه‌‬ ‫رومكرده‌ كۆش����كی‌ نیاوه‌ران‪ ،‬به‌بینینی‌‬ ‫ئ����ه‌و ژنان����ه‌ی‌ به‌عه‌ب����ای‌ ره‌ش����ه‌وه‌‬ ‫خۆپیشاندانیان ده‌كرد حه‌په‌سام‌و ته‌واو‬ ‫توشی‌ ش����ۆك بوم‪ ،‬تێگه‌یشتم كه‌ ئه‌م‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌ ره‌شپۆشه‌‪ ،‬جه‌ماوه‌ری‌ ژنانی‌‬ ‫ئێرانی‌‪ ،‬ژنانێك ك����ه‌ زۆرترین ئازادیان‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا به‌ده‌ستهێنابو‪،‬‬ ‫ئێس����تا چادرێكی‌ ره‌ش����ی‌ تازیه‌باریان‬ ‫وه‌ك س����ه‌رده‌می‌ نه‌نكیان پۆش����یوه‌‪،‬‬ ‫به‌خۆمم گوت‪ :‬خودایه‌ كۆتایی‌ كاره‌كه‌‬ ‫به‌مجۆره‌یه‌؟"‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫‪parlaman.awene@gmail.com‬‬

‫كه‌یس ‌ی مردنی‌ كچ ‌ه پارێزه‌ره‌كه‌ش‬ ‫لیژنه‌كان ‌ی په‌رله‌مان كۆناكاته‌وه‌‬

‫له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‬

‫ ئا‪ :‬وریا جه‌مال‬

‫گۆشه‌یه‌کی تایبه‌ته‌ په‌رله‌مانتاران ده‌ینوسن‬

‫كه‌یسی‌ كوشتنی‌ كچه‌ پارێزه‌ره‌كه‌ی‌ شاری‌‬ ‫هه‌ولێریش لیژنه‌كانی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان ‌ی‬ ‫كۆناكاته‌وه‌‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌ له‌ئه‌ندام په‌رله‌مانه‌كان‬ ‫به‌جیا به‌دواداچون بۆ ئه‌و كه‌یسه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ڕای‌‬ ‫جیاوازیان هه‌یه‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ مافه‌كانی‌‬ ‫ئافره‌تانیش ڕایده‌گه‌یه‌نێت " بێ‌ ده‌نگ نابین‬ ‫ده‌بێت ئه‌م كه‌یسه‌ كاری‌ له‌سه‌ربكرێت تاده‌گه‌ینه‌‬ ‫ئه‌نجامێك"‪.‬‬ ‫حه‌سه‌ن س����اڵح ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ داكۆكی كردن‬ ‫له‌مافه‌كان����ی ئاف����ره‌ت له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‬ ‫ب����ه‌ ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یان����د "من هی����چ پابه‌ندبونێكم‬ ‫به‌لیژنه‌كان����ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس����تانه‌وه‌ نه‌ماوه‌‪،‬‬ ‫به‌شداری هیچ كۆبونه‌وه‌یه‌كیش ناكه‌م تاكو دۆخی‌‬ ‫په‌رله‌م����ان یه‌كالیی‌ ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬ناكرێت س����ه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌مان رێگری‌ لێبكرێ����ت‪ ،‬ئێمه‌ش له‌لیژنه‌كان‬ ‫كاربكه‌ین"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "په‌كخس����تنی‌ په‌رله‌مان ب����ۆ ئه‌وه‌بو‬ ‫په‌رله‌مان ڕۆڵی‌ به‌دواداچ����ون نه‌بینێت‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌و حكومه‌ته‌ی‌ پارتی‌ بۆخ����ۆی‌ هه‌رچی‌ ده‌وێت‬ ‫بیكات‪ ،‬كه‌س����یش لێی نه‌پرس����ێته‌وه‌‪ ،‬پێش����تر‬ ‫به‌دواداچ����ون ب����ۆ چه‌ندین كه‌یس ك����راوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچ ئه‌نجامێك نه‌بوه‌‪ ،‬زۆرجاریش س����یناریۆی‌ بۆ‬ ‫دروستكراوه‌"‪.‬‬ ‫ه����ه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌ س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی داكۆكی‬ ‫كردن له‌مافه‌كانی ئافره‌ت له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫ئێڤار ئیبراهیم به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "له‌چه‌ند ڕۆژی‌‬ ‫ڕاب����ردودا به‌دواداچونی‌ وردمان بۆ ئه‌و كه‌یس����ه‌‬ ‫كردوه‌‪ ،‬خێزان����ی‌ نازیش ده‌ڵێن ئ����ه‌و ئه‌نجامه‌ی‌‬ ‫ڕاگه‌یه‌ن����دراوه‌ ئێم����ه‌ قه‌ناعه‌ت پێ‌ ن����اكات‪ ،‬كه‌‬ ‫كچه‌كه‌یان خۆی‌ خۆی‌ كوش����تبێت‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫ه����ۆكار هه‌ی����ه‌‪ ،‬دوێن����ی‌ به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‌ پۆلیس‬ ‫ئ����اگاداری‌ خێزانی‌ نازیان كردۆت����ه‌وه‌‪ ،‬ئارامبگرن‬ ‫له‌هه‌فته‌ی‌ ئاینده‌دا ئه‌نجامێك ڕاده‌گه‌یه‌نن‪ ،‬ئێمه‌ش‬ ‫چاوه‌ڕێی ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ پۆلیس ده‌كه‌ین دوباره‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌م كه‌یس����ه‌ زۆر زۆر گرنگه‌ ده‌بێت‬ ‫كاری‌ جدی‌ له‌س����ه‌ربكرێت‪ ،‬ناكرێت ئه‌و كه‌یس����ه‌‬ ‫وا به‌ئاس����انی‌ دابخرێت‪ ،‬ئێمه‌ش له‌گه‌ڵی‌ ده‌ڕۆین‬ ‫تاده‌گه‌ین����ه‌ ئه‌نجامێك‪ ،‬بێ‌ ده‌ن����گ نابین ده‌بێت‬ ‫ئ����ه‌م كه‌یس����ه‌ كاری‌ له‌س����ه‌ربكرێت تاده‌گه‌ین����ه‌‬ ‫ئه‌نجامێك"‪.‬‬ ‫س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی داكۆكی ك����ردن له‌مافه‌كانی‬ ‫ئاف����ره‌ت له‌په‌رله‌مان����ی‌ كوردس����تان ئام����اژه‌ی‌‬ ‫بۆئه‌وه‌شكرد كه‌ "به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ پۆلیسی‌ هه‌ولێر‬ ‫په‌له‌ی‌ كرد له‌ڕاگه‌یاندنی‌ ئه‌نجامی‌ ئه‌و که‌یسه‌یه‌‪،‬‬ ‫نه‌ده‌بو په‌له‌بكات‪ ،‬له‌واڵتانی‌ دونیا هه‌ر هاواڵتیه‌ك‬ ‫كه‌ ده‌كوژرێت‪ ،‬مه‌له‌فه‌كه‌ دورو درێژه‌‪ ،‬پێویس����ته‌‬ ‫چاوه‌ڕێ‌ بكه‌ین پێش ڕوداویش نه‌كه‌ین"‪.‬‬

‫كێ له‌م قه‌یرانان ‌ه‬ ‫به‌رپرسیاره‌؟‬ ‫ شوان قه‌اڵدزێی‌‬

‫ناز سلێمان‬

‫ی‬ ‫ی په‌رله‌مان سه‌رۆكه‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌ر لیژنه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ بێت به‌سستی‬ ‫له‌فراكسیۆن ‌‬ ‫كارده‌كه‌ن‬ ‫ئیڤار كوشتنی‌ ناز به‌گوماناوی‌ ده‌بینێت ده‌ڵێت په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان به‌ئاوێن����ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "من‬ ‫"كوشتنی‌ ناز سلێمان به‌گوماناوی‌ ده‌بینم‪ ،‬ئه‌گه‌ر ب����ڕوام ب����ه‌ ئه‌نجامه‌ك����ه‌ی‌ پۆلیس هه‌ی����ه‌و هه‌مو‬ ‫ناز خۆیش����ی‌ ئه‌و كاره‌ی‌ كردبێ����ت‪ ،‬ئه‌بێت چه‌ند ش����ته‌كان دیارو ئاشكرایه‌‪ ،‬هیچ گومانێكیشم نیه‌‪،‬‬ ‫هۆكارێك هه‌بێت‪ ،‬چونكه‌ شه‌وو ڕۆژێك دیارنه‌ماوه‌‪ ،‬چونكه‌ مرۆڤ موعه‌ره‌زه‌ بۆ هه‌مو شتێك‪ ،‬بڕواشم‬ ‫به‌گرته‌ ڤیدیۆكه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ناكرێت بوترێت خۆ ‌ی كوشتوه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌وه‌ی‌ ئێس����تا گومانێ����ك هه‌یه‌‬ ‫سه‌باره‌ت به‌په‌كخستنی‌ كاری‌ په‌رله‌مان تاچه‌ند‬ ‫كاریگه‌ری‌ هه‌بوه‌ له‌سه‌ر كاری‌ لیژنه‌كان سه‌رۆكی‌ له‌مردنی‌ ئه‌و كچه‌ پارێزه‌ره‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و گومانه‌‬ ‫لیژنه‌ی داكۆكی كردن له‌مافه‌كانی ئافره‌ت وتی‌ "به‌ نه‌مێنێت‪ ،‬جێگری‌ س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ مافی‌ مرۆڤی‌‬ ‫دڵنیاییه‌وه‌‪ ،‬كاریگه‌ری‌ زۆری‌ هه‌بوه‌‪ ،‬له‌ئێس����تادا په‌رله‌مان وتی‌ "ئه‌نجومه‌نی‌ دادوه‌ری‌ پش����كنینی‌‬ ‫هیچ لیژنه‌یه‌كی‌ په‌رله‌مان كۆبونه‌وه‌ ناكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر بۆ ك����ردوه‌‪ ،‬پۆلیس لێكۆڵین����ه‌وه‌ی‌ كردوه‌‪ ،‬گرته‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌ش بكرێت ناتوانرێت یاسا ده‌ربكرێت‪ ،‬من ڤیدیۆیه‌كانی����ش به‌ڵگه‌ن‪ ،‬ئیتر ب����ۆ ده‌بێت هه‌مو‬ ‫وه‌ك په‌رله‌مانتارێك به‌دواداچونم بۆ ئه‌و که‌یس����ه‌ شتێك له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان بڕوای‌ پێنه‌كرێت‌و‬ ‫گومان دروستبكرێت"‪.‬‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و ڕه‌خنه‌ له‌وان����ه‌ ده‌گرێت كه‌ ده‌ڵێن پۆلیس‬ ‫فی����روز ته‌ها جێگری‌ لیژن����ه‌ی مافه‌كانی مرۆڤ‬

‫په‌له‌ی‌ كردوه‌ له‌ڕاگه‌یاندنی‌ ئه‌نجامی‌ لێكۆڵینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "كاتێ����ك ئه‌نجام ڕاناگه‌یه‌ندرێت ده‌ڵێن بۆ‬ ‫پۆلیس ئه‌نجام ڕاناگه‌یه‌نێ����ت‪ ،‬كاتێكیش ئه‌نجام‬ ‫باڵوده‌كات����ه‌وه‌ ده‌ڵێ����ن بۆ وا به‌خێرای����ی‌ ئه‌نجام‬ ‫باڵوكرایه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ به‌هیچ ڕازی نین‪ ،‬حه‌ز به‌ئاژاوه‌‬ ‫ده‌كه‌ی����ن‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ ب����ۆ ملمالنێی‌‬ ‫سیاسی‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌كۆنه‌بون����ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌م����ان‌و‬ ‫له‌كاركه‌وتن����ی‌ ئه‌و دام����ه‌زراوه‌ تاچه‌ند كاریگه‌ری‌‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬جێگری‌ س����ه‌رۆكی‌ لیژن����ه‌ی‌ مافی‌ مرۆڤ‬ ‫ده‌ڵێت "كۆنه‌بونه‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان هیچ كاریگه‌ریه‌كی‌‬ ‫نه‌بوه‌ له‌س����ه‌ر كاری‌ لیژنه‌كانی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬هه‌مو‬ ‫لیژن����ه‌كان به‌گۆڕان‌و كۆمه‌ڵیش����ه‌وه‌ كاری‌ خۆیان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌ر لیژنه‌یه‌كی‌ په‌رله‌مان س����ه‌رۆكه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌فراكسیۆنی‌ گۆڕان‌و كۆمه‌ڵبێت زۆر به‌سستیه‌وه‌‬ ‫كارده‌ك����ه‌ن‪ ،‬لیژنه‌ی‌ مافه‌ مرۆڤ نزیكه‌ی‌ دومانگه‌‬ ‫كۆبون����ه‌وه‌ی‌ نه‌كردوه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ س����ه‌رۆكه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمیه‌"‪.‬‬ ‫پێشتر به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی هه‌ولێر عه‌بدولخالق‬ ‫ته‌ڵعه‌ت رایگه‌یاند "كچ����ه‌ پارێزه‌ره‌كه‌ له‌نێو دریم‬ ‫س����یتی به‌گازی دوه‌م ئۆكس����یدی كاربۆن خۆی‬ ‫كوشتوه‌"‪.‬‬ ‫ناز سلێمان ئه‌حمه‌د له‌س����اڵی ‪ 1991‬له‌هه‌ولێر‬ ‫له‌دایكبوه‌ چوار براو دو خوشكی هه‌یه‌و ده‌رچوی‬ ‫به‌شی یاسایه‌ له‌زانكۆی جیهان‌‪ ،‬رۆژی ‪2016-1-3‬‬ ‫رفێندرا رۆژی ‪ 2016-1-4‬ته‌رمه‌كه‌ی دۆزرایه‌وه‌‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتارێكی پارتی‪ :‬سه‌رۆكی په‌رله‌مان هاوكاری خێزانه‌ شه‌هیده‌كانی بڕیوه‌‬ ‫قادر ره‌زگه‌یی‪ :‬چه‌ند پێشمه‌رگه‌یه‌ك خۆیان كوشتوه‌و خه‌ریكه‌ ده‌بێته‌ دیارده‌‬ ‫ ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی پارتی له‌په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌وا سه‌رۆكی په‌رله‌مان له‌مانگی‬ ‫ده‌ی ساڵی رابردو دوای ئه‌وه‌ی رێگری لێكرا‬ ‫بگه‌ڕێته‌و‌ه شاری هه‌ولێر ئه‌و هاوكاری ‌ه داراییه‌ی‬ ‫بڕی ك ‌ه پێشكه‌ش به‌خانه‌واده‌ی شه‌هیده‌كان‬ ‫ده‌كرا جگ ‌ه له‌وانه‌ی سه‌ر به‌بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانن‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی لیژنه‌ی كاروباری په‌رله‌مانیش ده‌ڵێت‬ ‫"ئه‌و قسان ‌ه ئه‌سڵ‌و ئه‌ساسی نیه‌‌و ئه‌و پرۆسه‌ی‬ ‫هاوكاریی ‌ه به‌رده‌وامه‌"‪.‬‬ ‫مه‌دین ‌ه ئه‌یوب په‌رله‌مانتاری پارتی له‌په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "پێشتر سه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌مان بڕیاری دابو كه‌وا هه‌ر ماڵ ‌ه ش���ه‌هیدێك‬ ‫بڕی دو ملیۆن دین���اری بۆ ته‌رخان كردبو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌دوای مانگی ده‌ی س���اڵی راب���ردو دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫رێگ���ری لێك���را بگه‌ڕێت���ه‌و‌ه ش���اری هه‌ولێر ئه‌و‬ ‫هاوكاریی��� ‌ه داراییه‌ی بڕیو‌ه جگ ‌ه له‌وانه‌ی س���ه‌ر‬ ‫به‌حزبه‌ك���ه‌ی خۆیه‌تی‪ ،‬هه‌ر بۆی��� ‌ه دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان نه‌گه‌ڕایه‌و‌ه جێگری سه‌رۆكی‬ ‫په‌رله‌م���ان ئه‌و بڕیاره‌ی جێبه‌ج���ێ كرد له‌جیاتی‬ ‫دو ملیۆن یانز‌ه ملیۆنی بۆ هه‌ر ماڵه‌ ش���ه‌هیدێك‬ ‫سه‌رف كرد"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ی به‌وه‌ش كرد ك ‌ه وا "پێویس���ت ‌ه‬ ‫بزانرێت بۆچی سه‌رۆكی په‌رله‌مان ئه‌و بڕ‌ه پاره‌ی‬ ‫ته‌رخ���ان نه‌كردو‌ه له‌كاتێك���دا په‌رله‌مان له‌ماوه‌ی‬ ‫راب���ردودا‪ ،‬بودجه‌یه‌ك���ی زۆری له‌به‌رده‌س���ت بو‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه به‌ئه‌نقه‌ست ئه‌و پاره‌یه‌ی دابه‌ش‬ ‫نه‌كردوه‌و ئه‌و غه‌دره‌ی ده‌رحه‌ق به‌ماڵ ‌ه شه‌هیده‌كان‬

‫په‌رله‌مان‬

‫ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ی‬ ‫ده‌درێت به‌خانه‌واده‌ی‬ ‫شه‌هیدان هی بودجه‌ی‬ ‫په‌رله‌مانه‌‌و په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌هیچ الیه‌نێك‌و‬ ‫شه‌خسێكه‌وه‌ نیه‬ ‫په‌رله‌مانی کوردستان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا سه‌رۆكی په‌رله‌مان ئه‌و پاره‌یه‌ی‬ ‫بۆ پاس���ه‌وانه‌كانی‌و راوێژكاره‌كانی سه‌رف كردو‌ه‬ ‫بۆچی بۆ ماڵ ‌ه شه‌هیده‌كان‌و پێشمه‌رگه‌ی شه‌هید‬ ‫سه‌رفی‌ نه‌كردو‌ه "‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی كاروباری په‌رله‌مان قاره‌مان‬ ‫ق���ادر له‌باره‌ی بڕین���ی ئه‌و هاوكاریی��� ‌ه دارییه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان بۆ ماڵ ‌ه ش���ه‌هید به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫وت "به‌هیچ شێوه‌یه‌ك سه‌رۆكی په‌رله‌مان بڕیاری‬

‫ڕاگرتن���ی ئه‌و هاوكاریی ‌ه دارایی���ه‌ی نه‌داو‌ه ك ‌ه دو‬ ‫ملی���ۆن بۆ هه‌ر خانه‌واده‌یه‌كی ش���ه‌هید س���ه‌رف‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬هه‌روه‌ها تاكو ئێس���تاش ئه‌و پرۆسه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌ر به‌رده‌وامه‌‪ ،‬ئه‌و هه‌واڵنه‌ش ئه‌س���ڵ‌و ئه‌ساسی‬ ‫نی ‌ه ك ‌ه باسی لێو‌ه ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌چۆنیه‌تی دابینكردنی ئه‌و بڕ‌ه پاره‌ی ‌ه‬ ‫ناوبراو وتی "ئ���ه‌و پاره‌ی ‌ه هی بودجه‌ی په‌رله‌مان ‌ه‬ ‫ك ‌ه سااڵنی رابردو به‌هه‌ده‌ر ده‌چو هه‌روه‌ها پاره‌ی‬

‫ئۆتۆمبیلی په‌رله‌مانه‌‌و له‌گه‌ڵ پاره‌ی ئیفاد ك ‌ه زۆری‬ ‫له‌و بوار‌ه به‌هه‌ده‌ر ده‌چو‪ ،‬سه‌رۆكی په‌رله‌مان له‌م‬ ‫خوله‌دا ئه‌و پاره‌یه‌ی گه‌ڕانده‌و‌ه بۆ بودجه‌ی گشتی‬ ‫په‌رله‌مان‌و بۆ پێش���مه‌رگه‌و خانه‌واده‌ی شه‌هیدانی‬ ‫ته‌رخان كرد"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی لیژنه‌ی كاروباری پێشمه‌رگ ‌ه له‌په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان قادر ره‌زگه‌یی به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند "ئه‌و‬ ‫بڕ‌ه پاره‌یه‌ی ده‌درێت به‌خانه‌واده‌ی شه‌هیدان هی‬ ‫بودجه‌ی په‌رله‌مان���ه‌‌و په‌یوه‌ندی به‌هیچ الیه‌نێك‌و‬ ‫شه‌خس���ێكه‌و‌ه نیه‌‪ ،‬كاتی خۆی ئێم��� ‌ه له‌لیژنه‌ی‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه ئه‌و پێش���نیاره‌مان بۆ سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫په‌رله‌مان كرد خۆشبه‌ختان ‌ه ئه‌ویش وه‌اڵمی ئێمه‌ی‬ ‫دایه‌وه‌و قبوڵیان كرد‌و تاكو ئێستاش ئه‌و پرۆسه‌ی ‌ه‬ ‫به‌رده‌وام���ه‌‌و هه‌م���و ئ���ه‌و لیس���تانه‌ی وه‌زاره‌تی‬ ‫پێش���مه‌رگ ‌ه ڕه‌وانه‌ی په‌رله‌مانیان كردو‌ه هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی وه‌زاره‌تی ناوخۆ ره‌وانه‌ی���ان كردو‌ه ك ‌ه‬ ‫تێیدا ش���ه‌هید بون له‌شه‌ڕی دژی داعش هاوكاری‬ ‫په‌رله‌مانیان به‌ده‌ست گه‌یشتوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌خۆكوش���تنی پێش���مه‌رگه‌ش ئه‌و‬ ‫ئه‌ندامی لیژنه‌ی كاروباری پێش���مه‌رگ ‌ه وتی"ئێم ‌ه‬ ‫به‌دواداچونمان بۆ ئه‌و بابه‌ت ‌ه كردو‌ه ك ‌ه به‌داخه‌و‌ه‬ ‫له‌ئێستادا چه‌ند پێشمه‌رگه‌یه‌ك خۆیان كوشتو‌ه ك ‌ه‬ ‫خه‌ریك ‌ه ده‌بێت ‌ه دی���ارده‌‪ ،‬ئێم ‌ه له‌الیه‌ن خۆمانه‌و‌ه‬ ‫له‌به‌داوداچون به‌رده‌وامین‌و زانیاریمان له‌وباره‌یه‌و‌ه‬ ‫كۆكردوه‌ته‌وه‌‪ ،‬هه‌وڵ ده‌ده‌ین راس���ته‌وخۆ له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌س‌وكاره‌كانیان قس ‌ه بكه‌ین تاوه‌كو به‌ته‌واوه‌تی‬ ‫له‌هۆكاری ئه‌و خۆكوشتن ‌ه بكۆڵینه‌وه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫ناتوانین زانیاری به‌زویی باڵوبكه‌ینه‌و‌ه ك ‌ه ڕاس���ت‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬به‌ڵك���و ده‌مانه‌وێت زیات���ر به‌داوداچون‬ ‫بكه‌ین"‪.‬‬

‫كوردس����تان بوه‌ت ‌ه مه‌مله‌كه‌ت����ی قه‌یرانه‌كان‪،‬‬ ‫قه‌یرانی كارگێڕی‌و ئابوری‌و یاس����ایی‌و سیاسی‪،‬‬ ‫رۆژ ل����ه‌دوای ڕۆژ ئاریش����اكان گه‌وره‌ترو به‌رباڵو‬ ‫تر ئه‌بن‪،‬چونك ‌ه هی����چ ئیراده‌یه‌كی خه‌یرو جدی‬ ‫نیی ‌ه بۆ چاكس����ازی‌و گۆڕانكاری ته‌ندروست نیی ‌ه‬ ‫له‌م هه‌رێم����ه‌دا‪ ،‬هه‌ر به‌وهۆیه‌ش����ه‌و‌ه حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم كوردس����تانی خس����تۆت ‌ه ژێرباری قه‌رزی‬ ‫‪20‬ملیار دۆالره‌وه‌‪ ،‬ناش����زانرێت ئ����ه‌و بڕ‌ه بۆچی‬ ‫قه‌رزكراوه‌وچۆن خه‌رج كراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌رله‌ونێوه‌نده‌دا چه‌ندین كۆمپانیا شكس����تی‬ ‫خۆی����ان ڕاگه‌یاندوه‌‪،‬بانك ‌ه حكوم����ی‌و ئه‌هلیه‌كان‬ ‫له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌و‌ه به‌تاڵكراون‪،‬بازاڕ وه‌ستاوه‌و‬ ‫كاسبكاران ئیش����یان قه‌تیس ماوه‌‪،‬گه‌نج‌و الوان‌و‬ ‫خانه‌واده‌كان به‌كۆمه‌ڵ ماڵئاوایی له‌واڵت ئه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای ئ����ه‌وه‌ی ك���� ‌ه هه‌رێ����م كه‌وتۆت���� ‌ه‬ ‫سه‌رنه‌خش����ه‌ی واڵتانی به‌رهه‌مهێنی نه‌وت به‌اڵم‬ ‫س����اڵ له‌دوای ساڵ دۆخی كاره‌با خراپتر ئه‌بێت‪،‬‬ ‫موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران زیاتر دوائه‌كه‌وێت‌و قه‌یرانی‬ ‫دارایی قوڵتر ئه‌بێت����ه‌و‌ه له‌كاتێكدا هه‌رێم رۆژان ‌ه‬ ‫له‌ڕێ����ی بۆری‌و تانكه‌ره‌و‌ه ملیۆنێك به‌رمیل نه‌وت‬ ‫هه‌نارده‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی تره‌و‌ه س����ه‌ره‌ڕای بون����ی وه‌زاره‌تی‬ ‫كشتوكاڵ رۆژ له‌دوای ڕۆژ زه‌وی ‌ه كشتوكاڵیه‌كان‬ ‫له‌الیه‌ن به‌رپرس����انی حزب ‌ه ده‌س����ه‌اڵتداره‌كانه‌و‌ه‬ ‫ده‌س����تی به‌س����ه‌ردا ده‌گیرێت‌و ته‌لبه‌ند ئه‌كرێن‌و‬ ‫مه‌ترس����ی له‌س����ه‌ر زه‌وی‌و ته‌نانه‌ت گرده‌كانیش‬ ‫دروس����ت كردوه‌‪،‬جوتیارانی كوردستانیش توشی‬ ‫نائومێدی بون چونك ‌ه تائێس����تا پاره‌ی به‌رهه‌می‬ ‫گه‌نمی س����اڵی ‪2014‬یان به‌ته‌واوی وه‌رنه‌گرتوه‌‪،‬‬ ‫خوێندكارانی تواناسازیش له‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت له‌ژیانی‬ ‫كوله‌مه‌رگیدا ژیان به‌سه‌ر ئه‌به‌ن چونكه‌حكومه‌ت‬ ‫ی خوێندنیان ناداتێ‌‪.‬‬ ‫به‌پێی پێویست پاره‌ ‌‬ ‫له‌الیه‌ك����ی تر ئ����ه‌وه‌ی قه‌یرانه‌كانی گه‌وره‌ترو‬ ‫خه‌ستركرد په‌كخس����تنی په‌رله‌مانی كوردستان‌و‬ ‫ڕێگری كردن بو له‌س����ه‌رۆك ‌ی په‌رله‌مان له‌چون ‌ی‬ ‫ی په‌رله‌مان له‌و‬ ‫ی هه‌ولێ����رو باڵه‌خان����ه‌ ‌‬ ‫بۆ ش����ار ‌‬ ‫ش����اره‌‪،‬له‌گه‌ڵ وه‌س����تاندنی ده‌رچون����ی یاس����ا‬ ‫له‌هه‌رێمدا‪ ،‬به‌و هۆیه‌ش����ه‌و‌ه ئه‌زمونی حوكمڕانی‬ ‫ته‌واو ناش����یرین بو‪ ،‬چونك ‌ه به‌زمانی حاڵ ئه‌وه‌ی‬ ‫س����ه‌لماند ك ‌ه یاسامان ناوێ‌و به‌دامه‌زراوه‌یكردن ‌ی‬ ‫داموده‌زگاو یاس����اییكردنی واڵتمان الگرنگ نییه‌و‬ ‫هه‌م����و ش����ت به‌قوربان����ی مانه‌وه‌و له‌كورس����ی‌و‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت‌و قۆرغكردن����ی هه‌مو س����ێكته‌ره‌كان‬ ‫ئه‌كه‌ین‪،‬لێره‌و‌ه سه‌رچاوه‌ی قه‌یرانه‌كان‌و دروست‬ ‫بونیان به‌ڕونی ده‌رئه‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫الی هه‌موانی����ش ئاش����كرای ‌ه ك ‌ه فاش����یلترین‬ ‫كابین����ه‌‪ ،‬كابین����ه‌ی ‪8‬ی حكومه‌ت���� ‌ی هه‌رێم���� ‌ی‬ ‫كوردس����تان ب����و‌ه چونك���� ‌ه ئ����ه‌و ‪ 5‬هاوڕێیه‌ی‬ ‫به‌ش����داربون له‌م حكومه‌ت ‌ه ئه‌وه‌ن����ده‌ی به‌خه‌م‬ ‫پچڕاندنی پۆست‌و ئیمتیازات بون بۆحزبه‌كانیان‬ ‫صفری ئه‌وه‌ند‌ه بۆچاكسازی هه‌وڵیان نه‌دا‪،‬به‌ڵكو‬ ‫بس����م الل ‌ه ش����یان لێ نه‌كرد‪،‬له‌وه‌ش خراپتر ئه‌و‬ ‫‪ 3‬الیه‌نه‌ی ئۆپۆزسیۆن ك ‌ه به‌مه‌رجی چاكسازی‌و‬ ‫جێبه‌ج����ێ كردنی ‪6‬پاكێجه‌ك ‌ه خۆیان هاویش����ت ‌ه‬ ‫ن����او حكومه‌ت����ه‌و‌ه نه‌ك هه‌رچاكس����ازییان له‌بیر‬ ‫چۆوه‌‪،‬به‌ڵك����و هاوڕێكانیش����یان له‌حكوم����ه‌ت‬ ‫ده‌ركران‌و نوقه‌شیان لێو‌ه نه‌هات‪ ،‬ئێستاش له‌بری‬ ‫چاكسازی خه‌ریكی نێوه‌ندگیری‌و سوڵحن له‌نێوان‬ ‫ئه‌والیه‌ن����ه‌ی كه‌په‌رله‌مانی په‌كخس����تو‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ی ك ‌ه له‌حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان وه‌ده‌رنراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ریشكه‌وت به‌رده‌وامی قه‌یرانه‌كان‌و‬ ‫تاكڕه‌وی له‌بڕیارداندا په‌یوه‌ندیداریش ‌ه به‌و هێزانه‌ی‬ ‫ك���� ‌ه ناویان له‌خۆی����ان ناو‌ه ب����ه‌ره‌ی گۆڕانكاری‬ ‫له‌سیستمی سیاسی كوردس����تان چونك ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌ركه‌وتنی فشاروپاڵه‌په‌س����تۆ شپرزه‌یی كه‌وت ‌ه‬ ‫نێو به‌ره‌كه‌وه‌و هیچی به‌سه‌ر هیچه‌و‌ه نه‌ماو زیاتر‬ ‫له‌سه‌رپێش����بڕكێ كردن بۆ ئاش����ته‌وایی خۆیان‬ ‫بینیه‌وه‌و ئه‌گه‌ر ترس له‌جه‌ماوه‌ر نه‌بوای ‌ه پش����ك‬ ‫و پۆس����ت هه‌مو رابردوی له‌بیر بردبونه‌وه‌‪ ،‬ئیدی‬ ‫الوازی ئه‌و به‌ره‌ی ‌ه وایكرد به‌ره‌كه‌ی تر به‌ئاره‌زوی‬ ‫خۆی له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌دا یاری بكات‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییدا ئه‌وچاكسازیانه‌ی ئێستا حكومه‌ت‬ ‫ئه‌نجامی ئه‌دات ڕوكه‌ش‌و دورن له‌جدیه‌ته‌وه‌و هیچ‬ ‫گۆڕانكارییه‌كی ئیجابی ناهێنێت ‌ه ئاراوه‌‪،‬ئه‌م هه‌مو‬ ‫قه‌یرانه‌ش ك ‌ه دروس����ت كراو‌ه به‌تایبه‌ت قه‌یرانی‬ ‫موچ ‌ه ئه‌گ����ه‌ر بی����ر له‌چاره‌س����ه‌ری نه‌كرێته‌و‌ه‬ ‫پێمانوای ‌ه میلل����ه‌ت چیتر ناتوانێت ئارام بگرێت‌و‬ ‫دۆخێك دێت ‌ه پێش����ه‌و‌ه ك ‌ه له‌هی به‌هاری ‪1991‬‬ ‫بچێت‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫"گۆڕی شه‌هیدانی هه‌ڵه‌بجه‌ له‌به‌هه‌شتی زه‌هرا به‌پاره‌ی خه‌یاڵی ده‌فرۆشرێن"‬

‫نزیكبونه‌وه‌ی ساڵیادی كیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه‌ كه‌یسی خه‌می قوربانیان‌ ده‌هێنێته‌وه‌ به‌ر باس‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان لهۆنی‬ ‫لەگەڵ نزیكبونەوە لەساڵیادی ‪28‬‬ ‫ساڵه‌ی كیمیابارانی هەڵەبجە ده‌نگی‬ ‫ناڕەزایی له‌ناخی هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان‬ ‫هێشتاش به‌تاساوی ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌وته‌ی سه‌رۆكی كۆمه‌ڵی قوربانیانی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ "‪ 400‬كه‌س له‌بریندارانی چه‌كی‬ ‫كیمیاوی ده‌ستله‌مالنی مه‌رگ شه‌و و‬ ‫ڕۆژیان به‌ڕێده‌كه‌ن"‪.‬‬

‫‪ 67‬خێزانی هەڵەبجە‬ ‫بانگەشەی ئەوە دەكەن‬ ‫منداڵكانیان ونبون‬ ‫‪ 109‬منداڵیش لەالیەن‬ ‫خێزانەكانیانەوە وەك‬ ‫ونبو ناویان تۆماركراوە‬ ‫لەكۆمەڵەی قوربانیانی‬ ‫كیمیابارانی هەڵەبجە‬

‫كامی���ل عەبدواق���ادر یەكێك���ە‬ ‫لەبریندارەكانی چەكی كیمیایی بەقورسی‬ ‫دەیتوانی هەناسە بدات‪ ،‬ئه‌و خەمەكانی‬ ‫بۆ ئاوێنە باسكردو وتی"حكومەتی هەرێم‬ ‫شتی بۆ كردوین بەاڵم لەڕوی كاتەوە زۆر‬ ‫درەنگ بوە"‪.‬‬ ‫هەرچەندە ژمارەی���ەك لەبریندارەكان‬ ‫براونەت���ە دەرەوە بۆ چارەس���ەر بەاڵم‬ ‫بەهۆی مانەوەی برینەكانیان نەتوانراوە‬ ‫چارەس���ەری پێویس���ت بكرێت‌و بێسود‬ ‫بوە"‪.‬‬ ‫كامیل عه‌بدولقار بڕواشی وایه‌ حكومه‌ت‬ ‫تائێس���تاش ئه‌و پرس���ه‌ له‌كۆڵی خۆی‬ ‫ده‌كاته‌وه‌و وتیشی "بەهۆی تێپەڕبونی‪28‬‬ ‫ساڵ بەسەر برینداربونمانەوە ئێمە رۆژانە‬ ‫روبەڕوی مەرگێكی راستەقینە دەبینەوە‬ ‫بەدەس���ت دەی���ان كێش���ەی دەرونی‌و‬ ‫تەندروستیەوە دەناڵێنین"‪.‬‬

‫الی ئ���ەو خێزانان���ەی منداڵه‌كانیان له‌و "دره‌نگ ناردن���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی برینداره‌كان‬ ‫كاره‌س���اته‌دا له‌ده‌س���تداوه‌‪ ،‬وتی "‪ 67‬وایكردوه‌ نه‌توانرێت له‌ده‌ره‌وه‌ی واڵتیش‬ ‫خێزانی هەڵەبجە بانگەشەی ئەوە دەكەن برینه‌كان چاره‌سه‌ر بكرێن"‪.‬‬ ‫منداڵكانیان ونبون ‪ 109‬منداڵیش لەالیەن‬ ‫ئەگەرچی بڕیارب���و حكومەتی هەرێم‬ ‫خێزانەكانیان���ەوە وەك ونب���و ناوی���ان‬ ‫تۆمارك���راوە لەكۆمەڵ���ەی قوربانیان���ی لەساڵی ‪ 2007‬نەخۆشخانەیه‌كی تایبەت‬ ‫قوڵی���ی كاره‌س���اته‌كه‌ به‌درێژای���ی كیمیابارانی هەڵەبجە‪ ،‬هاوكات توانراوە‪ 8‬بەچارەس���ەركردنی برینداران���ی چەكی‬ ‫زیات���ر له‌چاره‌ك���ه‌ س���ه‌ده‌یه‌ك‪ ،‬گرفتی منداڵ بەخێزانە راس���تەقینەكانیان شاد كیمیای���ی لەهەڵەبج���ەدا بكاته‌وە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫قوربانیه‌كانیشی به‌جۆرێك قوڵكردوه‌ته‌وه‌ بكرێت���ەوەو ‪ 9‬منداڵ���ی دیك���ەش كاری تاكۆتایی ساڵی ‪ 2015‬ئەو نەخۆشخانەیە‬ ‫كه‌ هه‌میش���ه‌ له‌ژیانێك���ی مه‌مره‌و مەژی پشكنینی پزیشكی‌و شیكاریان بۆ كراوە تەواونەكراوە چارەسەی هیچ نەخۆشەكی‬ ‫لەئایندەدا بەخێزانە راس���تەقینەكانیان تێدا نەكراوە‪.‬‬ ‫ژیانی رۆژانه‌یان به‌ڕێبكه‌ن‪.‬‬ ‫دكت���ۆر هونەر جەعف���ەر بەڕێوەبەری‬ ‫شاد دەكرێنەوە"‪.‬‬ ‫تەندروس���تی ش���ارەزور لەلێدوانێكی بۆ‬ ‫لوقم���ان ق���ادر س���ەرۆكی كۆمەڵەی‬ ‫ئه‌و چاالكوانه‌ ئه‌وه‌ش���ی ب���ۆ ئاوێنه‌ ئاوێنەدا وت���ی "ه���ۆكاری تەواونەبونی‬ ‫قوربانیان���ی كیمیاباران���ی هەڵەبجە كه‌‬ ‫س���ااڵنێكه‌ له‌گ���ه‌ڵ ئ���ازاری قوربانیانی ڕونكردنه‌وه‌ زیاتر لە ‪ 400‬برینداری چەكی نەخۆش���خانەكە ب���ۆ كەمتەرخەم���ی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ ژیان ده‌كات سات نیه‌ خه‌مه‌كانی كیمیای���ی لەهەڵەبجەدا بونی���ان هەیەو كۆمپانی���ای جێبەجێ���كارو گەندەڵی���ە‬ ‫بۆ ئه‌و كه‌یسه‌ زیاتر نه‌بێت‪ ،‬ئه‌و له‌باره‌ی لەسااڵنی رابردوشدا بەهۆی كەمتەرخەمی لەگرێبەستی نەخۆشخانەكەدا"‪.‬‬ ‫نەیشاردەوە س���ەرجەم بەرپرسەكانی‬ ‫مناڵه‌ ونبوه‌كانه‌وه‌ ئاماژه‌ی بۆ ئه‌وه‌كرد حكوم���ەت‌و چارەس���ەر نەكردن���ی‬ ‫لەئێس���تادا كەیس���ی دۆزینەوەی منداڵە بریندارەكان‌و درێژخایه‌نی نەخۆشیەكان حكوم���ەت لەدواكەوت���ن‌و تەواونەكردنی‬ ‫ونبوەكانی هەڵەبجە زیندوترین كەیس���ە ‪ 89‬بریندار شەهیدبون‪ ،‬ئه‌وه‌ی خسته‌ڕو نەخۆش���خانەكە ئاگادارن‪ ،‬بەاڵم تائێستا‬

‫نەتوان���راوە نەخۆش���خانەكە بخرێت���ە‬ ‫خزمەتی چارەس���ەركردنی بریندارەكانی‬ ‫كارەساتی كیمیابارانی هەڵەبجە‪.‬‬ ‫ئێس���تا ڕوفاتی زیاتر لە‪763‬شەهیدی‬ ‫كیمیاباران���ی هەڵەبجەی���ی لەواڵت���ی‬ ‫ئێران���ن كه‌ ڕۆژ به‌ڕۆژ ئاس���ه‌واره‌كانیان‬ ‫زیات���ر ونده‌بێ���ت‪ ،‬هاوكات گۆڕس���تانی‬ ‫زه‌هراش كه‌ به‌ش���ی ژم���ارە ‪ 40‬و ‪ 25‬ی‬ ‫تایبەتك���ردوه‌ بەش���ەهیدانی كیمیابانی‬ ‫هەڵەبجە بەاڵم به‌ش���ێكی گۆڕس���تانه‌كه‌‬ ‫به‌هۆی نۆژه‌نه‌كردنه‌وه‌ی ئاس���ه‌واره‌كانی‬ ‫تێكچ���وه‌ به‌ه���ۆی نزیكی به‌ش���ه‌كه‌ش‌‬ ‫له‌مه‌زاری ئیمام خومەینی شوێنه‌كانیان‬ ‫ده‌فرۆشرێته‌وه‌ به‌كه‌سانی تر كه‌ پاره‌ی‬ ‫خه‌یاڵی ده‌كات‪.‬‬ ‫هاتن���ی عوم���ەر بەرزنج���ی جێگری‬ ‫وەزیری دەرەوەی عێراق لە ‪ ٥‬ی كانونی‬ ‫دوەمی ئەم س���اڵدا بۆ هەڵەبجە جارێكی‬ ‫دیكە كەیس���ی قوربانیان���ی هەڵه‌بجەی‬

‫‪9‬‬

‫بێریڤان له‌به‌ره‌به‌یاندا‬ ‫به‌په‌تێك خۆی خنكاند‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫بێریڤان دوای‌ ته‌واوكردنی‌ خوێندن ‌ی‬ ‫ئاماده‌یی‌‪ ،‬به‌ر له‌وه‌ی‌ ناوی‌ له‌زانكۆ‬ ‫بێته‌وه‌‪ ،‬كاتژمێر پێنجی‌ به‌ره‌به‌یانێكی‌‬ ‫حه‌فته‌ی‌ رابردو به‌په‌تێك خۆی‌ خنكاند‪.‬‬ ‫بێریڤان���ی‌ ته‌مه‌نی‌ ‪ 19‬س���اڵ‌ بو‪ ،‬به‌پێ ‌ی‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی‌ "ش���یلوان"ی ب���رای‪" ،‬بێریڤان‬ ‫به‌هۆی‌ دو روداوی‌ هه‌ژێن���ه‌رو دڵته‌زێنه‌وه‌‬ ‫كه‌ مه‌رگ���ی‌ برای���ه‌ك‌و برازایه‌كمانه‌ چوار‬ ‫س���اڵه‌ ب���اری‌ ده‌رونی‌ ش���ێواوه‌‪ ،‬كه‌ چوار‬ ‫س���اڵ‌ له‌مه‌وب���ه‌ر ئارام���ی‌ ب���رای‌ به‌هۆی‌‬ ‫ته‌قینه‌وه‌یه‌كه‌وه‌ گیانی‌ له‌ده‌ستداوه‌‌و دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ش مه‌رگی‌ ناوه‌ختی‌ برازاكه‌ی‌ به‌هۆی‌‬ ‫روداوی‌ هاتوچۆوه‌ باری‌ ده‌رونی‌ بێریڤانیان‬ ‫شپرزه‌ كردوه‌‪".‬‬ ‫ش���یلوان وت���ی‌ "بێریڤان���ی له‌دایكبوی‌‬ ‫س���اڵی ‪ 1995‬ب���و‪ ،‬ئه‌مس���اڵ دواقۆناغی‬ ‫خوێندن���ی ئاماده‌یی‌ بو‪ ،‬چاوه‌ڕوانی ده‌كرد‬ ‫ناوی‌ له‌زانك���ۆ بێته‌وه‌‪ ،‬هیچ كێش���ه‌یه‌كی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و سۆزداری‌و كێشه‌ی خێزانیمان‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌و به‌داخه‌وه‌ نه‌خۆش بو"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "چه‌ند جارێك بردومانه‌ته‌ الی‌‬ ‫دكتۆر‪ ،‬پێش ئه‌و كاره‌س���اته‌ی كه‌ رویدا‪،‬‬ ‫به‌اڵم بێس���ود بو رۆژ به‌رۆژ باری‌ ده‌رونی‌‬ ‫زیات���ر ب���ه‌ره‌و خراپ���ی‌‌و ش���ڵه‌ژانی‌ زیاتر‬ ‫ده‌چو"‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ی‌ رابردو‪ ،‬بێریڤان له‌به‌ره‌به‌یانێكدا‬ ‫دوای‌ له‌خه‌و هه‌س���تان‪ ،‬ب���ه‌ په‌تێك خۆی‌‬ ‫ده‌خنكێنێ���ت‌و كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ توش���ی‌‬ ‫ش���ۆك ده‌كات‪ ،‬ش���یلوان وت���ی "كاتێك‬ ‫زانیمان بێریڤان خۆی خنكاند‪ ،‬راسته‌وخۆ‬ ‫په‌یوه‌ندیمان كرد به‌بنكه‌ی پۆلیسی هه‌واری‬ ‫ش���اره‌وه‌‌و دۆس���یه‌ی روداوه‌ك���ه‌ له‌هه‌مان‬ ‫بنكه‌ی پۆلیسه‌"‪.‬‬

‫خس���تەوە بەر باس‌و گفتوگۆ بەاڵم ئەم‬ ‫جارە لەسەر ئاستی وەزارەتی دەرەوەی‬ ‫عێراق كێشەكان دەخرێتەڕو‪.‬‬ ‫لەگ���ەڵ پارێ���زگارو چینوتوێژەكانی‬ ‫هەڵەبج���ە كۆب���وەوە لەپاڵ مەبەس���تی‬ ‫عومەر بەرزنجی داواكرا لیژنەیه‌كی كاری‬ ‫هەمامەنگی لەنێوان پارێزگای هەڵەبجەو‬ ‫وەزارەت���ی دەرەوەی عێراقدا دروس���ت‬ ‫بكرێت بۆ چارەس���ەركردنی كێشەكانی‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌م روداوه‌وه‌‪ ،‬نه‌قیب سه‌ركه‌وت‬ ‫منداڵە ونبوەكان���ی‌و هێنانەوەی روفاتی محه‌م���ه‌د وته‌بێ���ژی پۆلیس���ی پارێزگای‬ ‫قوربانیانی هەڵەبجە‪.‬‬ ‫س���لێمانی به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د كه‌ "ئه‌و‬ ‫روداوه‌ حاڵه‌ت���ی‌ خۆكوش���تن بوه‌و ته‌رمی‬ ‫هه‌روه‌ك سه‌رۆكی كۆمه‌ڵه‌ی قوربانیانی ناوبراوم���ان ره‌وانه‌ی پزیش���كی دادوه‌ری‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ ئاماژه‌ی بۆكرد له‌گه‌ڵ هاتنه‌وه‌ی كردوه‌و روداوه‌كه‌ الی پزیش���كی دادوه‌رییه‌‬ ‫ساڵیادی كیمیابارانی هه‌ڵه‌بجه‌ تائێستاش ب���ۆ لێكۆڵینه‌وه‌‌و لێكۆڵین���ه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌كه‌‬ ‫ئازاره‌كان���ی هه‌ڵه‌بج���ه‌ ئه‌وه‌ن���ده‌ زۆرن به‌رده‌وامه‌"‪.‬‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كانیان له‌نیگه‌رانی‬ ‫ئ���ه‌م خۆخنكاندنه‌ی‌ بێریڤان���ی ته‌مه‌ن‬ ‫ده‌ربازبكات‪ ،‬بۆیه‌ ئێستا هه‌ڵه‌بجه‌ییه‌كان‬ ‫چاوه‌ڕێن‌و نازانن ك���ه‌ی ئه‌م خه‌مانه‌یان ‪ 19‬س���اڵ‌‪ ،‬له‌گه‌ڕه‌كی مه‌ال داود له‌ش���اری‬ ‫سلێمانی له‌ماڵی خۆیاندا رویداوه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆڵ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬

‫شێخ تەها كەسنەزانی‪ :‬له‌گه‌ڵ حیزبه‌ ئیسالمی‌و عەلمانیه‌كان نێوانمان خۆشه‌و‬ ‫سه‌له‌فیه‌كان به‌دوژمنی خۆمان ده‌زانین‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫شێخ تەها كەسنەزانی ڕابەری تەریقەتی‬ ‫كەسنەزانی له‌م دیداره‌ تایبه‌ته‌ی ئاوێنه‌دا‬ ‫باس له‌ئه‌هلی ته‌ریقه‌تی كه‌سنه‌زانی‬ ‫له‌كوردستان‌و جیهان ده‌كات‪ ،‬هاوكات‬ ‫پێشیوایه‌ "سەلەفیەكان دوژمنی‬ ‫سەرسەختیانن‌و بۆ ئەوە دروستبون‬ ‫تەسەوف نەهێڵن لەكوردستان"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬وشەی كەسنەزانی بۆچی‌و مێژوی‬ ‫تەریقەتی كەسنەزانی بۆ كەی دەگەڕێتەوە؟‬ ‫تەها شیخ قادر‪ :‬شێخ كەریمی كەسنەزانی‬ ‫كوڕی شێخ حسێن كوڕی شێخ حەسەن كوڕی‬ ‫ش���ێخ عه‌بدولكریم كوڕی ش���ێخ ئیسماعیلی‬ ‫ولیانیە‌و لەساڵی هەشت سەدی زاینیدا شێخ‬ ‫ئیس���ماعیلی ولیانی الی چەند مامۆستایەك‬ ‫خوێندویەت���ی وەك كاك ئەحمەدی ش���ێخ‌و‬ ‫شێخ ئەحمەدی هیندی كە ئێستا سەرچاوەی‬ ‫تاڵبانیەكان‌و دواتر ش���ێخ ئەحمەدی هیندی‬ ‫پێی دەڵێ���ت ئەو تەریقەتەی ت���ۆ دەتەوێت‬ ‫الی خاڵۆتە بچۆ وەریگرە دواتر ش���ێخ كەریم‬ ‫دەچێت���ە گەیالن ئاوا بۆ خەڵوەت كە ش���ێخ‬ ‫عەبدولقادری گەیالنی لە گەیالن ئاوا خەڵوەی‬ ‫كێشاوە‪ ،‬شێخ كەریم چل شەو لەگەیالن ئاوا‬ ‫خەڵوەی كێش���اوە كە دەكاتە چوار س���اڵ‌و‬ ‫پێنج مانگ هەربۆیە پێی دەڵێن كەس���نەزان‪،‬‬ ‫شێخ كەریم لەكەسوكارەكەی كەس نەیزانیوە‬ ‫لەوێ بوە پرس���ەی بۆدادەنێن‌و پرس���ەكەی‬ ‫تەواودەبێت كەس نازانێت ماوە لەژیاندا دوای‬ ‫ئ���ەو ڕوداوە دەچێتە خ���ەوی برایەكی پێی‬ ‫دەڵێت كە ئەو ماوە لەگەیالن ئاوا بوە‪ ،‬دواتر‬ ‫براك���ەی دەچێت بەش���ێوێنیدا‌و ئەیهێنێتەوە‬ ‫بۆالی خۆیان‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬تەریقەتی كەس���نەزانی لەچەند‬ ‫پشت پێكهاتوە؟‬ ‫تەها ش���ێخ قادر‪ :‬تەریقەتی كەس���نەزانی‬ ‫لەچوار پش���ت پێكهاتوە تائێستا كوڕەكانی‬ ‫تەریقەتیان داوە بەناوەكانی ش���ێخ ئەحمەد‌و‬

‫شێخ فەتاح‌‪ ،‬بەاڵم شێخ قادر كوڕە بچوكیبوە‬ ‫لەجێگەی ئەو دانیش���توە‌و دواتر س���وڵتان‬ ‫حس���ین تەریقەت���ی داوە كە ب���را گەورەیان‬ ‫بوە دواتر بابەم ش���ێخ كاكە حەمە تەریقەتی‬ ‫لەدەستی شێخ قادر وەرگرتوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬تەریقەتی كەس���نەزانی بنەماڵەی‬ ‫تەریقەتی كەس���نەزانی تەنها لەكوردس���تان‬ ‫تەریقەتەكەیان بەڕێوە دەبەن یان نا؟‬ ‫تەه���ا ش���ێخ ق���ادر‪ :‬نەخێ���ر تەریقەتی‬ ‫كەس���نەزانی تەنها لەهەرێمی كوردس���تان‌و‬ ‫عێراق نیە بەڵكو لەش���وێنە دورەكانی وەك‬ ‫ئەفریقا‌و پاكس���تان‌و ئەمریكا‌و چین‌و ڕوسیا‌و‬ ‫چیچ���ا ‌ن هه‌یه‌‪ ،‬لەس���ەرەتای دو هەزارەكاندا‬ ‫تەریقەتی كەسنەزانی هەشتا تەكیەی بەتەنها‬ ‫لەهیندستان هەیە بێجگە لەشوێنە نزیكەكان‬ ‫لەعێراق‌و كوردس���تان هەمو شارێك تەكیەی‬ ‫كەسنەزانی تێدایە لەتوركیاو ئێرانیش هەمو‬ ‫شارە كوردیەكان تەكیەی تێدایە وەك فیكرەی‬ ‫تەریقەتی كەسنەزانی سنوری بەزاندوە لەڕوی‬ ‫ڕاگەیاندن���ەوە س���ایتی كەس���نەزانی هەیە‌و‬ ‫موئەلەفات‌و كتێبیان هەیە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ژم���ارەی تەكیەكانتان لەهەرێمی‬ ‫كوردستان؟‬ ‫تەها ش���ێخ ق���ادر‪ :‬ئێم���ە وەك خۆمان‬ ‫لەس���لێمانی تەنها ئەم تەكیەیه‌مان هه‌یە كە‬ ‫دەكەوێتە هەواری تازە لەش���اری س���لێمانی‬ ‫بەاڵم ش���ێخ محەم���ەد كەس���نەزانی لەهەمو‬ ‫ش���ارێكی عێراق‌و كوردس���تان تەكیەی هەیە‬ ‫بەتایبەتی لەكوردستان‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬شێخانی كەسنەزانی دەسەاڵتێكی‬ ‫باش���تان هەیە لەگەڵ دەس���ەاڵتدا بەدرێژایی‬ ‫مێ���ژو كێش���ەتان لەگەڵ دەس���ه‌اڵتدا نەبوە‬ ‫بۆچی؟‬ ‫تەها ش���ێخ قادر‪ :‬ئێم���ە وەك بنەماڵەی‬ ‫ش���ێخ كاكە حەمە هیچ حیزب���ی نین لەدوای‬ ‫ئیمام حسین لەگەڵ هیچ دەسەاڵتێك نەبوین‬ ‫ب���ەاڵم لەبەرئ���ەوەی وازمان لەدەس���ەاڵت‌و‬ ‫كورس���ی هێناوە دەس���ەاڵت خۆشی دەوێین‬ ‫دەزان���ن ژم���ارەی ش���وێنكه‌وتوانمان زۆرە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەوەی غەی���ری ش���ەرعی خوابوبێت‬

‫شێخ ئاسه‌ف‪ ،‬شێخی نوێی ته‌ریقه‌تی که‌سنه‌زانی‬

‫دژایەتیمانكردوە كە ش���تێكیش دەسەاڵتمان‬ ‫نەبوبێت الی بەری���ن ئاژاوەمان نەناوەتەوە‪،‬‬ ‫بابەتەك���ە ئەوەبوە تاقەتم���ان نەبوە بچینە‬ ‫دەس���ەاڵتەوە وەك ش���ێخ‪ ،‬كاتی خۆیش���ی‬ ‫ڕوم���ان نەك���ردە دەس���ەاڵتەكانی عێراق بۆ‬ ‫پارە‌و سەروەت‌و س���امان نە هەقمان بەسەر‬ ‫حكومەتی عێراقەوە بو نە خیانەتمان لەكورد‬ ‫كرد كە لەزەمانی س���ەید عیسای بەرزنجەوە‬ ‫لەكوردس���تان دەژین كە نزیكی حەوت سەد‌و‬ ‫پەنجا س���اڵە لەكوردستان دەژین خیانەتمان‬ ‫لەك���ورد نەكردوە‌و جاسوسیش���مان بۆكەس‬ ‫نەكردوە‌و الیەنێكی تایبەتمان هەڵنەبژاردوە‌و‬ ‫خۆم���ان هەڵنەواس���یوە بەالیەنێكی تایبەت‬ ‫وەك بنەماڵەكی ئالوبەیت بەرپرس���انی هەمو‬

‫ئێمە وەك خۆمان‬ ‫لەسلێمانی تەنها ئەم‬ ‫تەكیەیه‌مان هه‌یە كە‬ ‫دەكەوێتە هەواری‬ ‫تازە لەشاری سلێمانی‬ ‫بەاڵم شێخ محەمەد‬ ‫كەسنەزانی لەهەمو‬ ‫شارێكی عێراق‌و‬ ‫كوردستان تەكیەی هەیە‬ ‫بەتایبەتی لەكوردستان‬ ‫حیزبەكان لەكاتی پرسەی باوكمدا سەردانیان‬ ‫كردوین خزممان لەناو هەمو الیەنەكان هەیە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬دابینكردنی خەرجی تەكیەكانتان‬ ‫بەو ژمارە زۆرە چۆن دابین دەكرێت حكومەت‬ ‫هاوكاریتان دەكات؟‬ ‫تەها ش���ێخ قادر‪ :‬دابینكردنی مەسروفاتی‬ ‫تەكی���ەكان لەالیەن خەڵكان���ی خێرخوازەوە‬ ‫بەڕێوەدەچێت كە بەشێكیان خۆیان دروێش‌و‬ ‫مورید‌و مەنس���وبن ئەوپارەیەی كە دەیهێنن‬ ‫زەكات‌و س���ەرفیترە‌و خێرو س���ەدەقەیە زۆر‬ ‫لەك���ەس ناكەین هەركەس���ەو بەپێی توانای‬ ‫خۆی چەند ببەخشێت ئێمە لێی وەردەگرین‌و‬ ‫س���ەرفی دەكەین ب���ۆ تەكی���ەكان بەكڕینی‬ ‫خۆراك‌و نەوت‌و پێداویستی دیكە‪ ،‬حكومەت‬

‫تەنها پارەی ئاو‌و كارەبامان لێوەرناگرن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬تەریقەتی كەس���نەزانی تاچەند‬ ‫لەگەڵ شیعەدا پەیوەندی هەیە‪ ،‬مەبەست لەو‬ ‫پرسیارە لەڕۆژی عاشورادا ئەو یادە دەكەنەوە‬ ‫لەمەرقەدی شێخ عیسا‌و شێخ موسا؟‬ ‫تەها ش���ێخ قادر‪ :‬ئێم���ە وەك تەریقەتی‬ ‫كەس���نەزانی خیالف���ی مەزهەبیم���ان لەگەڵ‬ ‫هێ���چ الیەك���دا نیە س���ونەبێت یان ش���یعە‪،‬‬ ‫ب���ێ ئابڕویی ناكەین بەس���ەحابە‌و عایش���ە‬ ‫دایك���ی ئیماندارانە ئێم���ە بێڕێزی ناكەین كە‬ ‫وەك هەندێك لەش���یعە دەیك���ەن هەمویان‬ ‫نا‪ ،‬ئێمە ئ���ەو بیروباوەڕەمان پێخۆش���ە كە‬ ‫لەس���نورابێت بۆ ئالوبەیت پەیوەندی ئێمە‌و‬ ‫ش���یعە ئەوەیە ئەوان ئالوبەیتیان خۆشەوێت‬ ‫ئێمەش لەن���ەوەی ئالوبەیتین وەك تەریقەتی‬ ‫كەسنەزانی‪ ،‬ئێمە وەك تەریقەتی كەسنەزانی‬ ‫شافعی مەزهەبین‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬كرانەوەی دونیاو پێش���كەوتنەكان‬ ‫تاچەند كاریگەری هەبوە لەسەر تەریقەت؟‬ ‫تەها شێخ قادر‪ :‬لەهەمو الیەكەوە زەرەری‬ ‫داوە لەتەریق���ەت‪ ،‬زەرەكان ئەوەیە بەنمونە‬ ‫گەنجێك نایپەرژێتە سەركارەكانی خۆی ئەو‬ ‫لەكوێ دەیپەرژێتە سەر پاکكردنه‌وەی نەفس‌و‬ ‫سلوكەتی‌‌و گەنجەكان سەرلێشێواو بون‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬دروس���تبونی س���ەلەفیەت لەم‬ ‫چەند س���اڵەدا چۆن دەبینن بەینتان لەگەڵ‬ ‫سەلەفیەتدا چۆنە؟‬ ‫تەها شێخ قادر‪ :‬سەلەفیەكان لەسەرەتادا‬ ‫كارێكی���ان ك���رد وەهایان باڵوك���ردوە وتیان‬ ‫ئێمەی ئالوبەیت خێرو زەكاتیان پێناش���ێت‬ ‫هەرچەن���دە ئەمە لەفەرم���ودەی پێغه‌مبەردا‬ ‫باس���كراوە‪ ،‬كەچی خۆش���یان دەچن سواڵ‬ ‫دەك���ەن لەواڵتان���ی خەلی���ج‌و واڵتانی دیكە‬ ‫بەن���اوی خێرخ���واز‌ی‌و ن���اوی جۆراوج���ۆر‬ ‫پ���ارە كۆدەكەنەوە‌و س���ەلەفیەكان دوژمنی‬ ‫سەرس���ەختمانن بۆ ئەوە هاتون تەس���ەوف‬ ‫نەیەڵن‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬لەتەریقەتدا ش���ێخ پێگەیەكی زۆر‬ ‫گرنگی هەیە بۆچی؟‬ ‫تەها شێخ قادر‪ :‬ئەمڕۆ شێخی كامڵ شاراوەیە‬

‫چونك���ە ش���ێخی كامڵ ش���ێخ عەبدولقادری‬ ‫گەیالنی���ە تەنانەت س���ەلەفیەكانیش باوەڕی‬ ‫پێدەكەن‌و بڕوایان بەزانس���ت‌و زانیاریەكانی‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پەیوەندی كەسنەزانیەكان لەگەڵ‬ ‫تەریقەتەكانی دیكەی كوردستاندا؟‬ ‫تەها ش���ێخ ق���ادر‪ :‬پەیوەندیم���ان لەگەڵ‬ ‫هەم���و تەریقەتەكان���ی دیكەدا خۆش���ە هیچ‬ ‫كێشەو منافەس���ەیەك نەبوە لەنێوان ئێمەو‬ ‫تەریقەتەكانی دیكەدا‌و هەم���و تەریقەتەكان‬ ‫كاردەكەن بۆ تەربێتدانی مورید‌و مەنس���وب‬ ‫ئیت���ر ئەوە كارمان بێت ب���ۆ دەبێت دوژمنی‬ ‫یەكتری بین‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬پەیوەندی تەریقەت لەگەڵ حیزبە‬ ‫ئیسالمیەكان چۆنە؟‬ ‫تەها ش���ێخ قادر‪ :‬لەم دۆخەی ئێس���تادا‬ ‫پەیوەندیەكی باش���مان هەی���ە لەگەڵ حیزبە‬ ‫ئیس�ل�امیەكاندا لەمكاتەی ئێس���تادا دەبێت‬ ‫لەهەموكاتێك كورد یەكگرتوتربێت‌و بەینمان‬ ‫زۆر باش���ە لەگ���ەڵ حیزب���ە عەلمانیەكانیش‬ ‫بەه���ۆكاری ئەوەی ئێمە سیاس���ەت ناكەین‌و‬ ‫خەریكی كاری سیاسی نین‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬جێداری تەریقەتی كەسنەزانی لەدوای‬ ‫مردنی شێخ قادر كێ هەڵدەبژێرنەوە؟‬ ‫تەها ش���ێخ قادر‪ :‬ل���ەدوای مردنی باوكم‬ ‫بەڕەزامەندی بنەماڵەكەمان ش���ێخ ئاسەفمان‬ ‫هەڵبژارد كە وەسیەتی باوكی ڕەحمەتیمە ئەو‬ ‫بكەین بەجێدار‪ ،‬دەبێت كەس���ێك هەڵبژێرین‬ ‫بتوانێت دەروێش‌و خەلیفە ئیرشاد بكات‌و ئەو‬ ‫توانایەی تێدابێت بێگومان ش���ێخ ئەس���ەفی‬ ‫برام بۆ ئەوكارە توانای لەئێمە زیاترە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬لەناو ش���ێخاندا پڕۆس���ەی ژن‌و‬ ‫ژنخ���وازی تەنه���ا لەناو بنەماڵەی ش���ێخاندا‬ ‫دەكەن بۆچی؟‬ ‫تەها ش���ێخ قادر‪ :‬هیچ هۆكارێك نیە تەنها‬ ‫ئەوەندە نەبێت وەك عورفێكی بنه‌ماڵەكەمان‬ ‫وایە كە دەبێت لەنێوان خۆماندا هاوسەرگیری‌و‬ ‫ژن‌و ژنخوازی بكەین لەكۆنەوە بەو ش���ێوەیە‬ ‫بوە ئێس���تاش نامانەوەێت ئ���ەو بیروباوەڕە‬ ‫تێكبچێت‌و نەمێنێت‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫عه‌بدوستار مه‌جید‪ :‬ئێران‌و توركیا نیگه‌رانن له‌بڕیاره‌كانم ڕاستەو‌خۆش پێیان وتوم‬ ‫"وه‌زاره‌تی كشتوكاڵ هیچ پاره‌یه‌كی له‌به‌رده‌ست نه‌ماوه‌"‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫عه‌بدوستار مه‌جید وه‌زیری كشتوكاڵ‌و‬ ‫ئاودێری حكومه‌تی هه‌رێم له‌باره‌ی‬ ‫گرانبونی به‌روبومه‌كان‌و ئه‌و‬ ‫پڕۆژانه‌ی ئه‌نجامیانداون بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌ده‌وێت‪ ،‬هاوكات بۆیه‌كه‌مجاریش‬ ‫باسی ناوه‌ڕۆكی دیداره‌كانی له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رپرسانی ئێران‌و توركیا ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵێت "نیگه‌رانن له‌بڕیاره‌كانم"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌كاتێكدا باسی ئه‌وه‌ده‌كرێت‬ ‫به‌روب���وم ه���اورد‌ه ده‌كرێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ نرخی میوه‌ له‌بازاڕه‌كان‬ ‫گرانبوه؟‬ ‫عه‌بدوستار مه‌جید‪ :‬هۆكاری گرانبونی‬ ‫نرخ���ی می���وه‌ له‌ب���ازاڕه‌كان ئه‌وه‌ی���ه‌‬ ‫له‌الیه‌ك ئێمه‌ چوار وه‌رز‌ی س���اڵ هه‌مو‬ ‫میوه‌یه‌كمان نی���ه‌و كه‌مێكی خۆماڵیه‌‪،‬‬ ‫له‌الیه‌كی تر په‌یوه‌ن���دی به‌مه‌رزه‌كان‌و‬ ‫دۆخ���ی سیاس���یه‌وه‌ هه‌یه‌ ب���ۆ نمونه‌‬ ‫داخس���تنی م���ه‌رزی ئیبراهی���م خه‌لیل‬ ‫كاریگ���ه‌ری له‌س���ه‌ر نرخ���ی هه‌مو ئه‌و‬ ‫میوانه‌ هه‌بوه‌ كه‌ له‌توركیاوه‌ هاتوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌و پرۆژه‌ س���تراتیژیانه‌ چین‬ ‫وه‌زاره‌ت پێی هه‌س���تاوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی له‌م‬ ‫كێشانه‌ ڕزگارمان بێت؟‬ ‫عه‌بدوستار مه‌جید‪ :‬ئه‌وه‌ی به‌گرنگی‬ ‫بزانین ئه‌وه‌یه‌ گرنگیمان داوه‌ به‌ به‌رهه‌می‬ ‫خۆماڵ���ی پێیده‌وترێ���ت (سیس���تمی‬ ‫پاراستنی به‌رهه‌می خۆماڵی)‪ ،‬له‌مڕوه‌وه‌‬ ‫باجم���ان خس���توه‌ته‌ س���ه‌ر به‌رهه‌می‬ ‫ه���اورده‌ ئه‌وه‌ش وایك���ردوه‌ جوتیاران‌و‬ ‫خ���اوه‌ن پ���ڕۆژه‌كان‌و كۆمپانی���اكان‬ ‫ده‌ستگه‌رمبن له‌كش���توكاڵكردن‪ ،‬دوه‌م‬ ‫به‌رهه‌می ناوخۆ زیادیكردوه‌و به‌رهه‌می‬ ‫هاورده‌ كه‌میكردوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك وه‌فدێكی‬

‫توركیا هاتنه‌ الم���ان وتیان هاورده‌مان‬ ‫‪ 28%‬كه‌میك���ردوه‌‪ ،‬هاوكات وامانكردو‌ه‬ ‫ته‌نه���ا داهات���ی باج���ی كش���توكاڵ‬ ‫به‌رزبێت���ه‌وه‌ بۆ ‪ 71‬ملیار دینار ئه‌وه‌ش‬ ‫بۆ هه‌رێمی كوردستان گه‌ڕاوه‌ته‌وه ئه‌مه‌‬ ‫جگ���ه‌ له‌وه‌ی پاره‌یه‌ك���ی زۆر نه‌چوه‌ته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬هاوكات یه‌كێكی تر له‌ڕێگاكان‬ ‫به‌پێی پێویس���تی پارێزگاكان ڕێگه‌مان‬ ‫له‌به‌روبومی هاورده‌ گرتوه‌ هه‌ر بۆنمونه‌‬ ‫له‌م‌ماوه‌یه‌دا ‪ %50‬هاورده‌ی مریش���كمان‬ ‫كه‌مكرده‌وه‌ چونك���ه‌ خه‌ریكبو زیاتر له‌‬ ‫‪ 1234‬كێڵگه‌ی په‌له‌وه‌ر ئیفالس بكه‌ن‪،‬‬ ‫هاوكاتی ئه‌وانه‌ش پاڵپش���تی چه‌ندین‬ ‫به‌روبومی كشتوكاڵیمان كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا هه‌رێمی كوردستان ئێستا‬ ‫گەیش���توه‌ته‌ حاڵه‌تی خۆبژێوی‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫یه‌ك دو نمونه‌مان بۆ باس بكه‌یت؟‬ ‫عه‌بدوستار مه‌جید‪ :‬له‌به‌رهه‌می گه‌نم‬ ‫دوقات گه‌یش���توینه‌ت ‌ه حاڵه‌تی خۆژێنی‬ ‫‪ 500‬هه‌زار ته‌نمان پێویس���ته‌ ملیۆنێك‌و‬ ‫‪ 97‬هه‌زار ته‌نمان هه‌یه‌ ئێس���تا‪ ،‬په‌تاته‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌ك���ه‌ی گه‌یش���توه‌ته‌ ئاس���تی‬ ‫هاورده‌كردن‌و هاورده‌ی سعودیه‌ كراوه‌‪،‬‬ ‫پیازو هێڵكه‌ش به‌ش���ی خۆمان ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ینێری���ن ب���ۆ عێراقی���ش‪ ،‬له‌هه‌ندێك‬ ‫به‌رهه‌م���ی تریش ‪70%‬و ‪ 80%‬له‌ناوخۆدا‬ ‫دابین ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تاچه‌ند هه‌ست به‌وه‌ده‌كه‌ین‪،‬‬ ‫كشتوكاڵ له‌هه‌رێمی كوردستان گرنگی‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫عه‌بدوس���تار مه‌جید‪ :‬ده‌بو كشتوكاڵ‬ ‫له‌سیاس���ه‌تی حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی‬ ‫كوردس���تان س���ێكته‌ری یه‌كه‌م بوایه‌‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ كۆتا س���ێكته‌ر بوه‌ كه‌‬ ‫ئه‌مه‌ كاریگه‌ری خراپی هه‌بوه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫دۆخی ئابوری هه‌رێمی كوردستان ئه‌مه‌‬ ‫پێویستی به‌گۆڕینی سیاسه‌تی حكومه‌ت‬

‫عه‌بدوستار مه‌جید‬ ‫هه‌یه‌ چونكه‌ له‌م ڕوەوە‌ زیانمان كردوه‌‬ ‫به‌تایب���ه‌ت كاتێ���ك جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر‬ ‫گرنگیدان به‌كه‌رتی نه‌وت كراوته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌دوای شكستی كه‌رتی نه‌وت‬ ‫باس���ی ئه‌وه ‌ده‌كرێت ئێستا حكومه‌ت‬ ‫له‌جاران زیاتر بایه‌خ به‌كه‌رتی كشتوكاڵ‬ ‫ده‌دات؟‬ ‫عه‌بدوستار مه‌جید‪ :‬له‌دواكۆبونه‌وه‌دا‬ ‫س���ه‌رۆك‌و جێگری ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫هاوڕاب���ون له‌س���ه‌رئه‌وه‌ی گرنگی زیاتر‬ ‫به‌كش���توكاڵ بدرێ���ت‌و بكرێته‌ یه‌كێك‬ ‫له‌س���ێكته‌ره‌ گرنگه‌كان���ی پێكهات���ه‌ی‬ ‫ئاب���وری هه‌رێم به‌تایبه‌ت���ی دوای ئه‌و‬

‫ده‌بو كشتوكاڵ‬ ‫له‌سیاسه‌تی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‬ ‫سێكته‌ری یه‌كه‌م بوای ‌ه‬ ‫به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ كۆتا‬ ‫سێكته‌ر بوه‌ كه‌ ئه‌م ‌ه‬ ‫كاریگه‌ری خراپی هه‌بو‌ه‬ ‫له‌سه‌ر دۆخی ئابوری‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‬ ‫شكسته‌ی به‌س���ه‌ر كه‌رتی نه‌وتدا هات‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم تائێس���تا ئه‌مه‌ هه‌ر قس���ەیه‌و‬ ‫نه‌چوه‌ته‌ بواری جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬باس���ی ئه‌وه‌ده‌كرێت ئێران‬ ‫توركیا زۆر نیگه‌ران���ن له‌هه‌وڵه‌كان بۆ‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی به‌ربومی هاورده‌؟‬ ‫عه‌بدوس���تار مه‌جید‪ :‬ن���ه‌ك ئێران‌و‬ ‫توركیا واڵتانی تریش هه‌ن كه‌ نیگه‌رانن‬ ‫نیگه‌رانیه‌كانی���ان‬ ‫هه‌ندێكیش���یان‬ ‫نه‌شاردوه‌ته‌وه‌ به‌تایبه‌ت كاتێك باجمان‬ ‫داناوه‌ له‌س���ه‌ر به‌روبومه‌كانیان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ڕاس���تی ئه‌وه‌ی به‌خزمه‌تی بزانم بۆ‬ ‫هاواڵتیان ئه‌نجامی ده‌ده‌م‌و له‌س���ه‌ری‬

‫ده‌ڕۆم‪ ،‬پێیان وت���م (بازرگانه‌كانمان‬ ‫نیگه‌ران���ن له‌دانان���ی ب���اج له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌ربوم���ه‌كان‌و دودڵ���ی دایگرت���ون‬ ‫ئه‌وه‌ش كاریگه‌ری له‌س���ه‌ر په‌یوه‌ندیه‌‬ ‫بازرگانیه‌كانمان ده‌بێت‪ ،‬منیش پێموتن‬ ‫جوتی���اره‌كان‌و خ���اوه‌ن كێڵگ���ه‌كان‌و‬ ‫كۆمپانیاكان���ی ئێم���ه‌ش نیگه‌ران���ن‬ ‫هه‌مویان له‌زیان���دان به‌هۆی به‌رهه‌می‬ ‫ئێرانی تورانی)‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌اڵم باس ل���ه‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫نیگه‌رانیه‌كانی ئێران له‌تۆ گه‌یش���توه‌ته‌‬ ‫ئه‌وه‌ی بانگهێش���تكراویت‌ له‌الیه‌ن ئه‌و‬ ‫واڵته‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی جۆرێك له‌پرسیارت‬ ‫ئاڕاسته‌ بكرێت؟‬ ‫عه‌بدوس���تار مه‌جید‪ :‬بانگهێشتی من‬ ‫بۆ كۆماری ئیس�ل�امی ئێ���ران فه‌رمی‬ ‫بوه‌و س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانیش‬ ‫پێیباش���بو و هه‌ندێ���ك ڕاس���پارده‌ی‬ ‫كاك نێچیرڤانی���ش هه‌بو له‌نزیكه‌وه‌ به‌‬ ‫به‌رپرس���انی ئێرانی���م ڕاگه‌یاند‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ش���ێوه‌ی گش���تی ئ���ه‌وان نیگه‌رانن‬ ‫له‌قه‌ده‌غه‌كردنی هاورده‌ی به‌رهه‌مه‌كانیان‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردستان هه‌ندێكجار‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬زۆرج���ار ئ���ه‌وه‌ ده‌وترێت‬ ‫كاره‌كان���ی ت���ۆ له‌خزمه‌ت���ی جوتیارو‬ ‫له‌زیانی هاواڵتیاندایه‌؟‬ ‫عه‌بدوستار مه‌جید‪ :‬نه‌خێر سیاسیه‌تمان‬ ‫وایه‌ هاوس���ه‌نگی ڕاگری���ن‪ ،‬به‌اڵم بڕوام‬ ‫وایه‌ نه‌بینه‌ خاوه‌نی به‌رهه‌می خۆماڵی‬ ‫خۆمان‌و له‌سه‌ر پێی خۆمان نه‌وه‌ستین‬ ‫ناتوانین بڕیاری سیاسی سه‌ربه‌خۆمان‬ ‫هه‌بێ���ت ده‌بێ���ت هه‌میش���ه‌ چاوم���ان‬ ‫له‌واڵتانی تربێت هه‌ركاتێكیش سنوریان‬ ‫داخست به‌سه‌رماندا ئێستا كه‌ كیلۆیه‌ك‬ ‫ته‌مات���ه‌ به‌هه‌زاره‌ ئ���ه‌وكات ده‌بێته‌ ‪10‬‬ ‫هه‌زار‪ ،‬له‌هه‌مانكاتیش���دا هاوس���ه‌نگی‬ ‫ده‌پارێزین بۆ نمونه‌ ئێس���تا مریش���كی‬

‫خۆماڵ���ی وایلێبێت كه‌ ده‌واجینه‌كانمان‬ ‫دابخرێت ئه‌وكاته‌ زیانی زۆرتر ده‌كه‌ین‬ ‫هه‌ركاتێكی���ش هه‌س���تمانكرد گران���ه‌‬ ‫ده‌رگا بۆ مریش���كی هاورده‌ ده‌كه‌ینه‌وه‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی له‌سەر‌ش���انی خه‌ڵك گران‬ ‫نه‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌اڵم باس���ی ئه‌وه‌ده‌كرێت‬ ‫زۆرجار بڕیاره‌‌كانی تۆ ده‌ش���كێنرێت‪،‬‬ ‫هه‌رب���ۆ نمون���ه‌ بڕیاری مریش���كی دو‬ ‫كیلۆیی سه‌رینه‌گرت؟‬ ‫عه‌بدوستار مه‌جید‪ :‬بڕیاری مریشكی‬ ‫دوكیلۆیی بڕیارێكی ته‌ندروس���تیانه‌بو‬ ‫چونكه‌ مریشك ئه‌گه‌ر له‌و نرخه‌ زیاتر بێت‬ ‫ئه‌وا زیانی بۆ ته‌ندروستی مرۆڤ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌ڕاس���تیدا بڕیاری مریشكی دوكیلۆیی‬ ‫نه‌ش���كێنراو بڕیارێك���ی ته‌واوكه‌ربو‪6 ،‬‬ ‫ملیارم���ان بۆ جێه‌جێكردن���ی پڕۆژه‌كه‌‬ ‫داناب���و ب���ه‌اڵم له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی پاره‌كه‌‬ ‫چه‌كب���و و پ���اره‌ له‌بانك���ه‌كان نه‌بو‬ ‫هیچ كۆمپانیای���ه‌ك ئاماده‌ی وه‌رگرتنی‬ ‫پڕۆژه‌ك���ه‌ی نه‌ب���و‪ ،‬بۆی���ه‌ نه‌مانتوانی‬ ‫بڕیاره‌كه‌ جێبه‌جێبكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ر له‌و ڕوەوە‌ ئێستا پاره‌تان‬ ‫له‌به‌رده‌س���ته‌ بۆ بوژاندن���ه‌وه‌ی كه‌رتی‬ ‫كشتوكاڵ؟‬ ‫عه‌بدوستار مه‌جید‪ :‬نه‌خێر‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ی به‌ته‌مای چین؟‬ ‫عه‌بدوس���تار مه‌جی���د‪ :‬ئ���ه‌وه‌ی‬ ‫له‌تواناماندا هه‌بێت‌و به‌بێ پاره‌ بكرێت‬ ‫ئه‌نجامی ده‌ده‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ی س���ه‌بارەت‌ به‌و پاره‌یه‌ی‬ ‫وه‌زاره‌تی س���امانه‌ سروشتیه‌كان بۆی‬ ‫دابینكردون؟‬ ‫عه‌بدوس���تار مه‌جید‪ :‬ئه‌و پاره‌یه‌‪45‬‬ ‫ملیۆن دۆالری ماوه‌ له‌بانكی كوردستانی‬ ‫بو به‌چه‌ك ئاڕاسته‌ی بانكی مناره‌كراوه‌‬ ‫به‌اڵم چه‌كه‌و پاره‌ نیه‌‪.‬‬

‫"بازاڕی كوردستان له‌به‌رده‌م هه‌ره‌سهێناندایه‌"‬

‫قه‌یرانی دارایی دوكانداره‌كان ناچار به‌داشكاندنی نرخی كااڵنیان ده‌كات تائاستی زیان‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫قه‌یرانی دارایی نرخی شم ‌هك‌و كااڵكان‬ ‫ده‌باته‌وه‌ سه‌ر پلێتی ئه‌سڵی خۆی‌و‬ ‫بازاڕ پڕبوه‌ لەتابلۆكانی‌داشكاندن‪،‬‬ ‫به‌وته‌ی دوكانداره‌كانیش ئه‌و عه‌یامه‌‬ ‫به‌سه‌رچو خه‌ڵك به‌گیرفانپڕی كه‌لوپه‌ل‬ ‫بكڕێت‌و گوێنه‌دانه‌ نرخی گران‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئێستا ناچارن داشكاندن بكه‌ن تا‬ ‫كه‌لوپه‌له‌كانیان بفرۆشرێن"‪.‬‬ ‫كۆگاكانی ئاوات یه‌كێك����ن له‌دیاریترین‬ ‫كۆگاكان����ی جلوبه‌رگ ك����ه‌ چه‌ندین لقیان‬ ‫له‌سلێمانی هه‌یه‌‪ ،‬به‌وته‌ی هاوكار ڕه‌سوڵ‬ ‫ك����ه‌ یه‌كێكه‌ له‌سه‌رپه‌رش����تیارانی فرۆش‬ ‫له‌كۆگاكان����ی ئ����اوات "دابه‌زاندنی نرخی‬ ‫ش����مه‌ك‌و كااڵن په‌یوه‌ن����دی ب����ه‌م دۆخه‌‬ ‫ئابورییه‌وه‌ هه‌یه‌ كه‌ هاواڵتیان به‌گش����تی‌و‬ ‫به‌تایبه‌تیش فه‌رمانبه‌ران پاره‌یان پێنیه‌و‬ ‫ناتوانن جلوبه‌رگ بكڕن"‪.‬‬ ‫قه‌یرانی دارایی بازاڕی له‌جوڵه‌ خستوه‌‌و‬ ‫گه‌ڕی ئابوریش به‌جۆرێك سس����تبوه‌ كه‌‬ ‫هیچ كه‌س له‌بازاڕ ناتوانێت هاوش����ێوه‌ی‬ ‫پێش����و كارب����كات‪ ،‬چونكه‌ ئێس����تا وه‌كو‬ ‫ج����اران موچه‌خۆران‌و هاواڵتی����ان ناتوانن‬ ‫خه‌رج����ی بك����ه‌ن له‌قۆناغ����ی دابینكردنی‬ ‫كااڵی خۆشگوزه‌رانیه‌وه‌ هاتونه‌ته‌وه‌ سه‌ر‬ ‫قۆناغ����ی پڕكردنه‌وه‌ی كااڵی پێویس����ت‌و‬ ‫س����ه‌ره‌تایی ناتوان����ن بێگوێدانه‌ نرخه‌كان‬ ‫شتومه‌ك بكڕن‪.‬‬ ‫هاوكار ڕه‌سوڵ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌شده‌كات‬ ‫له‌س����ه‌روئه‌وه‌ی ك����ه‌ نرخه‌كانیش����یان‬ ‫داش����كاندوه‌و وه‌ك����و ج����اران ش����مه‌ک‬ ‫نافرۆش����ن هێش����تاش هه‌ر كڕیاریان نیه‬ ‫زی����ان له‌فرۆش����تنی كااڵكان ده‌كه‌ن‌‪ ،‬وتی‬ ‫"كراسمان الیه‌ به‌‪ 17‬هه‌زار دینار كڕیومانه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی بۆ س����اڵێكی ت����ر نه‌مێنێته‌وه‌‬ ‫ده‌یفرۆشین به‌‪ 15‬هه‌زار هێشتاش به‌باشی‬ ‫نافرۆشرێت"‪.‬‬ ‫ته‌نها كۆگاكانی ئاوات وانین‪ ،‬به‌ڵكو بازاڕ‬ ‫به‌جۆرێك ڕوخاوه‌ سه‌رجه‌م دوكانداره‌كان‬ ‫ناچارن به‌داش����كاندنی نرخ����ی كااڵكانیان‬ ‫بۆ ئاس����تێك ك����ه‌ هاوتابێ����ت به‌گیرفانی‬ ‫هاواڵتیان‪.‬‬

‫خه‌ڵك پڕبوه‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر حكومه‌ت‬ ‫پالنێكی نه‌بێت‬ ‫ڕه‌نگ ‌ه خه‌ڵك‬ ‫چیدی ئه‌و‬ ‫بارگرانیه‌ قبوڵ‬ ‫نه‌كات‬ ‫هاوكار ڕه‌سوڵ‪ ،‬چاوه‌ڕوانی کڕیاره‌کانی ده‌کات‬

‫س����ه‌اڵح ف����ارس دوكان����داره‌ له‌یه‌كێك‬ ‫له‌قه‌ره‌باڵغتری����ن ش����وێنه‌كانی ش����اری‬ ‫س����لێمانی ئه‌ویش شه‌قامی مه‌وله‌ویه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫جاران ئاگری ده‌ك����رده‌وه‌و جمه‌ی ده‌هات‬ ‫له‌گه‌ڵ فرۆش����یاران به‌اڵم ئێستا وانه‌ماوه‌‬ ‫خه‌ڵك كه‌متر چاوی له‌سه‌ر كااڵكانه‌ بۆیه‌‬ ‫ئه‌ویش ناچار نرخی كااڵكانی داشكاندوه‌و‬ ‫هه‌زرانیكردون‪ ،‬ئه‌وه‌ی به‌ئاوێنه‌ وت "وه‌كو‬ ‫جاران نه‌ماوه‌ ش����تمان الی����ه‌ به‌‪ 25‬دۆالر‬ ‫كڕیومانه‌ ئێس����تا ده‌یده‌نه‌وه‌ به‌‪ 25‬هه‌زار‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر نه‌شیفرۆش����ی كڕیاره‌ك����ه‌ ده‌چێته‌‬ ‫ش����وێنێكی ت����ر ده‌یكڕێت بۆی����ه‌ ناچارین‬ ‫بیفرۆشین"‪.‬‬ ‫سۆپه‌رماركێته‌كانیش كه‌ جاران پڕبون‬ ‫له‌كڕیارو خه‌ڵك داوای ش����مه‌كی ماركه‌ی‬ ‫لێده‌كردن‪ ،‬ئێس����تا تاكوته‌را ئه‌و خواسته‌‬

‫م����اوه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئه‌وانیش ناچاربون نرخی‬ ‫ش����مه‌كانیان كه‌مبكه‌ن����ه‌وه‌و زۆرجاریش‬ ‫داش����كاندن له‌كااڵكان وایلێهاتوه‌ له‌نرخی‬ ‫بنه‌ڕه‌تی كه‌متربێت‪.‬‬ ‫نه‌وش����یروان مس����ته‌فا یه‌كێك����ه‌‬ ‫له‌فرۆش����یاره‌كانی س����ۆپه‌رماركێتی زاراو‬ ‫ده‌مێكه‌ ل����ه‌وێ كارده‌كات‪ ،‬ئ����ه‌و كاتێك‬ ‫په‌یامنێ����ری ئاوێنه‌ قس����ه‌ی له‌گه‌ڵده‌كرد‬ ‫له‌پرسگه‌ی س����ۆپه‌رماركێته‌كه‌ دانیشتبو‬ ‫چاودێری دۆخی سۆپه‌رمارێته‌كه‌ی ده‌كرد‪،‬‬ ‫هاوكات به‌ش����ێك له‌كارمه‌نده‌كانی تریش‬ ‫به‌هۆی كه‌م����ی كڕیاره‌وه‌ له‌ش����وێنه‌كانی‬ ‫خۆی����ان دانیش����تبون‌و چاوه‌ڕێ����ی‬ ‫كڕیاری����ان ده‌ك����رد ب����ه‌اڵم وه‌ك����و جاران‬ ‫س����ۆپه‌رماركێته‌كه‌یان‌ جوڵه‌ی تێدانه‌بو‪،‬‬ ‫ئه‌و ئه‌وه‌ی ده‌وت "به‌هۆی ئه‌م قه‌یرانه‌وه‌‬ ‫داش����كاندمان كردوه‌ بۆ شمه‌ك‌و كااڵكان‬

‫له‌ئاس����تی باری گوزه‌رانی هاواڵتیاندا بێت‬ ‫بتوانن شت بكڕن"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ش����ی بۆ ئه‌وه‌ده‌كرد به‌هۆی‬ ‫ئه‌م قه‌یرانه‌وه‌ زیانیان به‌ركه‌وتوه‌ چونكه‌‬ ‫خه‌ڵك وه‌كو جاران ڕویان تێناكات‪ ،‬وتی"‬ ‫ئه‌وانه‌ی س����ه‌ردانمان ده‌ك����ه‌ن زۆربه‌یان‬ ‫موچه‌خۆرن"‪.‬‬ ‫هاواڵتیانی����ش له‌باره‌ی ئ����ه‌م قه‌یرانه‌وه‌‬ ‫جگه‌ ل����ه‌وه‌ی ئاماژه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ده‌كه‌ن كه‬ ‫‌ئه‌وان ئێس����تا ته‌نها توانای ئه‌وه‌یان ماوه‌‬ ‫پێداویس����تیه‌كانی ڕۆژانه‌یان دابین بكه‌ن‌‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ ناچارن بگه‌ڕێن به‌ش����وێن كااڵیه‌ك‬ ‫كه‌مترین نرخی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ش����اتو خوێن����دكاری زانكۆی����ه‌و جاران‬ ‫كه‌لوپه‌له‌كان����ی ل����ه‌ س����ۆپه‌رماركێته‌كان‬ ‫ده‌كڕی ب����ه‌اڵم ئێس����تا ناتوانێ����ت وه‌كو‬ ‫ج����اران پ����اره‌ خه‌رجبكات بۆی����ه‌ ناچاره‌‬ ‫به‌شێكی پێداویستیه‌كانی له‌بازاڕی له‌نگه‌‬

‫پڕبكات����ه‌وه‌‪ ،‬وتی"به‌ش����ێك له‌كااڵكان����م‬ ‫له‌كۆنه‌كه‌ی س����لێمانی ده‌ك����ڕم‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫نرخێكی كه‌می هه‌یه‌و كوالێتیش����ی باشه‌‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ كۆنه‌ به‌اڵم كێشه‌م له‌گه‌ڵی نیه‌‬ ‫به‌یه‌ك شۆرین نزیك ده‌بێته‌وه‌ له‌تازه‌كه‌"‪.‬‬ ‫به‌رده‌وامی قه‌یرانی دارایی جگه‌ له‌وه‌ی‬ ‫له‌ماوه‌ی ڕاب����ردودا بازاڕی كاری ڕوبه‌ڕوی‬ ‫قه‌یران����ی گ����ه‌وره‌ كردوەت����ه‌وه‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫وایك����ردوه‌ ئه‌ندامێك����ی لیژن����ه‌ی دارایی‬ ‫په‌رله‌مانی كوردستان بگاته‌ ئه‌وه‌ی بڵێت‬ ‫"بازاڕ به‌ره‌و ڕوخان ده‌ڕوات"‪.‬‬ ‫س����اڵح فه‌قێ ئه‌ندامی لیژنه‌ی‌ دارایی‌‌و‬ ‫كاروباری‌ ئابوری‌و وەبەرهێنان ئه‌وه‌ی بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ڕونكرده‌وه‌و ناڕونی سه‌رچاوه‌كانی‬ ‫داه����ات الی پارت����ی وایكردوه‌ س����یوله‌ی‬ ‫نه‌قدی له‌بازاڕ كه‌مبێته‌وه‌ ئه‌وه‌ش بازاڕی‬ ‫ب����ه‌ره‌و الوازی بردوه‌‪ ،‬وتی"خه‌ڵك پڕبوه‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر حكومه‌ت پالنێك����ی نه‌بێت ڕه‌نگه‌‬

‫خه‌ڵك چیدی ئه‌و بارگرانیه‌ قبوڵ نه‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر خۆیش����ی ده‌ستله‌كارنه‌كێشێته‌وه‌‬ ‫ئه‌وا حه‌قوایه‌ له‌دوای وه‌رزی به‌هار خه‌ڵك‬ ‫بیڕوخیێنێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و پێش����بینی ئه‌وه‌ش ن����اكات دۆخی‬ ‫ب����ازاڕ له‌داهات����ودا چاكبێ����ت‌و ده‌ڵێ����ت‬ ‫"تاشه‌فافیه‌ت‌و فش����ار نه‌بێت دۆخی بازاڕ‬ ‫باش نابێت"‪‌.‬‬ ‫وه‌ك����و په‌رله‌مانتاره‌كه ئاماژه‌ی بۆ كرد‬ ‫هیچ پێش����بینیه‌ك نیه‌ بازاڕی كوردستان‬ ‫به‌ره‌وه باش����بون ب����ڕوات‪ ،‬بۆیه‌ ئێس����تا‬ ‫هه‌موان بڕوای����ان به‌و دێڕە هێناوه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌م����اوه‌ی ‪ 10‬س����اڵی ڕاب����ردودا ب����ازاڕی‬ ‫گه‌یانده‌ لوتكه‌ی گه‌شه‌‌ له‌ماوه‌ی ‪ 2‬ساڵی‬ ‫قه‌یرانه‌كان خه‌ریك����ه‌ ده‌ێهێنێته‌وه‌ خاڵی‬ ‫س����فر‪ ،‬بۆیه‌ ئێس����تا بازاڕی كوردس����تان‬ ‫له‌به‌رده‌م هه‌ره‌سی گه‌وره‌دایه‌‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ان‬

‫حه‌س����ه‌ن‌و‬ ‫و چه‌ندینی‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫گۆرانی ئینزیبات‪ :‬شیعری‌ كالسیك له‌گۆرانییه‌كامندا ڕه‌نگیداوه‌ته‌وه‌‬ ‫گورزێكی كاریگه‌ر بوم له‌سه‌ر یه‌كێتی‌و پارتی هه‌ر بۆی ‌ه پڕوپاگه‌نده‌یان بۆ دروستده‌كردم‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬

‫ارایی كاره‌‬ ‫"پێش ئه‌م‬ ‫ن به‌درامای‬ ‫ده‌خرا‌و له‌و‬ ‫ن‌و فه‌وتان‬

‫گۆرانیبێژی ناسراوی میللی گۆرانی‬ ‫ئینزیبات له‌باره‌ی‌ باڵوبونه‌وه‌ی‌ وێنه‌ نیمچه‌‬ ‫روته‌كانی‌ له‌نێو تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‬ ‫رایگه‌یاند "ئه‌و ڕه‌سمانه‌ له‌هه‌ڵمه‌تی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردندا دروستكرا له‌به‌رئه‌وه‌ی هه‌مو‬ ‫خه‌ڵكیش ده‌یزانێ گورزێكی كاریگه‌ر‬ ‫بوم له‌سه‌ر یه‌كێتی‌و پارتی هه‌ربۆیه‌ ئه‌و‬ ‫دیعایه‌یان بۆ دروستكردم"‪.‬‬

‫بره‌وی پێ‬ ‫سته‌ ڕێگری‬ ‫دۆبالژكراو‬ ‫��ی ئێمه‌دا‬

‫له‌دیدارێكی‌ تایب����ه‌ت به‌ئاوێنه‌‬ ‫گۆرانیبێژی‌ ناس����راوی‌ میلل ‌ی‬ ‫گۆران����ی ئینزیبات باس����ی‬ ‫س����ه‌ره‌تای گۆرانی وتنی‌‬ ‫خۆی‌و ه����ۆكاری كۆچی‬ ‫دوایی هاوسه‌ره‌كه‌ی‌و‬ ‫دایك����ی ب����ۆ ئاوێنه‌‬ ‫ده‌خاته‌ڕو‪.‬‬ ‫س����ه‌با ر ه‌ت‬ ‫به‌س����ه‌ره‌تای‌ گۆرانی‌‬ ‫وتنی‌ خ����ۆی‌‪ ،‬گۆران‬ ‫ئینزیبات وتی‌ "جێگای‬ ‫شانازییه‌ له‌بواری گۆرانی‬ ‫وتندا ڕیتمی شادو هونه‌ری‬ ‫میلیم هه‌ڵب����ژاردوه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئ����ه‌وه‌ به‌ش����ێكه‌ له‌كه‌لتوری‬ ‫نه‌ته‌وه‌ك����ه‌م ئ����ه‌م كه‌لتوره‌ش‬ ‫له‌دێرزه‌مان����ه‌و‌ه هه‌ب����وه‌ ب����ۆ‬ ‫نمونه‌ س����ه‌ره‌تا (حسه‌ینی مه‌حمو‬ ‫شه‌ش����ه‌‪ ،‬برایمی قادری‪ ،‬حه‌س����ه‌ن‬ ‫زیره‌ك‪ ،‬عه‌ل����ی خه‌ندان)هتد‪...‬له‌م‬

‫له‌بره‌ودان‬ ‫"وه‌زاره‌تی‬ ‫ه‌شكردوه‌‌و‬ ‫یه‌ هیچیان‬

‫ێنه‌ره‌كاندا‬ ‫پێویس����ت‬ ‫‪.‬‬ ‫كرد "پێش‬ ‫ه‌‌و به‌ به‌كر‬ ‫ئه‌و وتی"‬ ‫ی به‌رگریم‬ ‫ه‌‌و له‌ساڵی‬ ‫دا كردوه‌‌و‬ ‫ونه‌ره‌كانی‬ ‫ش له‌كاره‌‬

‫لمه‌كان���� ‌ی‬ ‫�ه‌و ماره‌ی‬ ‫ه‌‌و له‌كاتی‬ ‫و ناتوانێت‬

‫له‌ش����اری‬ ‫�وی ژیانی‬ ‫ه‌هێنێ����ت‌و‬ ‫وسه‌رگیری‬ ‫ه‌‪.‬‬

‫ك‬ ‫س‬

‫یدا‪،‬‬ ‫شێركۆ‬

‫كتۆره‌ نیان‬ ‫ی ڕه‌خنه‌ی‬ ‫ره‌ی كورد‬

‫دوانێكی‌ بۆ‬ ‫تمانمه‌كه‌ی‬ ‫ه‌كراوه‌ كه‌‬ ‫وه‌ی ماناو‬ ‫ه‌و له‌دوای‬

‫ه‌وه‌ی مانا‬

‫به‌ئاس����ت ‌ی‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌‬ ‫ه‌ر كردوه‌‪،‬‬ ‫ی نوسین‪-‬‬ ‫تانه‌ نمونه‌‬ ‫نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫دیوانه‌كه‌ی‌‬ ‫ی ش����اعیر‬ ‫ژیاو فیكره‌‬ ‫دبۆوه‌"‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫هونه‌رمه‌ندانه‌و‌ه به‌ڕاس����تی گه‌عده‌ی مااڵن‬ ‫ده‌ستی پێكرد"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "م����ن بیرم����ه‌ له‌س����اڵه‌كانی‬ ‫نه‌وه‌ده‌كان����دا له‌مااڵن����دا گۆران����ی ده‌وترا‬ ‫به‌چه‌پڵه‌وه‌ هه‌ر له‌وكاته‌وه‌ شه‌یدای گۆرانی‬ ‫وتن له‌مندا كه‌ڵكه‌ڵه‌ی كرد"‪.‬‬ ‫گۆران ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ "له‌دوای‬ ‫س����اڵی(‪)٢٠٠٠‬ه‌وه‌ ئێمه‌ دانیشتنی مااڵنمان‬ ‫كرد به‌باو له‌ناو گوێگراندا‌و خۆش����به‌ختانه‌‬ ‫ئێس����تا زۆرینه‌ی خه‌ڵك ئاره‌زوی له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌وگۆرانیانه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "به‌اڵم له‌هه‌مانكاتدا زۆرێكی تر‬ ‫به‌چاوێكی س����وكه‌وه‌ س����ه‌یری گۆرانیبێژی‬ ‫میلل����ی ئه‌ك����ه‌ن خ����ۆ له‌ن����او گۆرانیبێژی‬ ‫میللیش����دا هه‌یه‌ له‌ڕێی به‌نده‌وه‌ شه‌ڕه‌جنێو‬ ‫ده‌كات ئ����ه‌وه‌ ده‌كه‌وێته‌ س����ه‌ر خودی ئه‌و‬ ‫گۆرانیبێژه‌"‪.‬‬ ‫راشیگه‌یاند "باوه‌ڕم وایه‌ ئه‌و گۆرانیبێژه‌‬ ‫خاوه‌نی شه‌خس����ییه‌ت نییه‌ كه‌ شه‌ڕه‌جنێو‬ ‫ب����كا له‌كاتی به‌ند وتندا‌و نابێت هه‌ڵه‌ی ئه‌و‬ ‫جۆره‌ كه‌سانه‌ به‌سه‌ر ئێمه‌شدا بدرێت"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ گه‌عده‌كانیش����ه‌وه‌‪ ،‬گۆران����ی‬ ‫ئینزیبات وت����ی‌ "گۆرانیبێ����ژی وه‌ها هه‌یه‌‬ ‫گوێ����ی ل����ێ نییه‌ كه‌چ����ی گه‌ع����ده‌ ئه‌كات‬ ‫به‌سایزه‌رێكه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ی پاره‌ی مۆسیقاژه‌ن‬ ‫نه‌دات‌و زۆرترین پاره‌ی ده‌ست بكه‌وێت‌و بۆ‬ ‫نمونه‌‪١٠‬وه‌ره‌قه‌ بۆ دانیشتنێك وه‌رده‌گرێت‌و‬ ‫ته‌نها سایزه‌رێك ده‌هێنێت دو وه‌ره‌قه‌ ده‌دا‬ ‫به‌س����ایزه‌ره‌كه‌و باقییه‌كه‌ی بۆ خۆی ده‌بات‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌ڕاس����تی جۆرێكه‌ له‌پاره‌خواردن‬ ‫به‌ناوی هونه‌ره‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا وت����ی‌ "بڕوانه‌ له‌ڕاب����ردودا كه‌‬

‫هونه‌رمه‌ندێكی وه‌كو ئه‌حمه‌د ش����ه‌ماڵ یان‬ ‫كامه‌ران عومه‌ر كه‌ له‌گ����ه‌ڵ ڕێزم ئه‌وانیش‬ ‫ده‌چون����ه‌ گه‌عده‌وه‌ ك���� ‌ه گه‌عده‌یان ده‌كرد‬ ‫ئه‌وان زیاتر بایه‌خیان به‌هونه‌ره‌كه‌یان ده‌دا‬ ‫ن����ه‌وه‌ك پاره‌ به‌اڵم ئه‌م����ڕۆ به‌گۆرانیبێژێك‬ ‫بڵ����ێ دڵنیابن له‌كوێدا زیاتری ده‌س����كه‌وێ‬ ‫بۆ ئه‌وێ ئه‌ڕوا بۆ ئه‌وه‌ی داهاتێكی باش����ی‬ ‫ده‌سكه‌وێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ دانانی‌ شیعری‌ تایبه‌ت به‌گۆرانی‌‬ ‫میللی‌‪ ،‬گۆران����ی ئینزیبات وتی‌ "كاتی ئه‌وه‌‬ ‫هاتوه‌ ش����اعیرمان تیاهه‌ڵكه‌وێت بنوس����ن‬ ‫تایب����ه‌ت ب����ه‌ به‌ن����دی میلل����ی به‌بۆچونی‬ ‫من له‌ئێس����تادا هونه‌رمه‌ند میدیا حس����ێن‬ ‫ده‌س����تێكی باشی هه‌یه‌ له‌نوسینی شیعر بۆ‬ ‫به‌ندی میللی به‌ڕاس����تی من بۆخۆم سودی‬ ‫باش����م له‌ش����یعره‌كانی كاك میدیا حس����ێن‬ ‫وه‌رگرتوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش ‌ی "جگه‌ له‌وه‌ش خۆشم خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫به‌رده‌وام����م هه‌ی����ه‌ ل����ه‌ڕوی ئه‌ده‌بیاته‌وه‌‌و‬ ‫به‌ش����اعیرانی كالس����یكیش تاڕاده‌یه‌ك����ی‬ ‫ب����اش كاریگ����ه‌رم‌و ڕه‌نگ����ی داوه‌ت����ه‌وه‌‬ ‫له‌گۆرانییه‌كانمدا"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ بێده‌نگییه‌كان����ی‌ ئ����ه‌م چه‌ند‬ ‫مانگ����ه‌ی‌ رابردوی‌ خۆی‌‪ ،‬گ����ۆران وتی‌ "من‬ ‫ب����ۆ ماوه‌ی چه‌ند مانگێ����ك ده‌بێ به‌رهه‌می‬ ‫هونه‌ری����م نه‌وتوه‌ به‌م دواییانه‌ مه‌قامێكم بۆ‬ ‫پێشمه‌رگه‌ وت من كه‌ ناتوانم بچمه‌ به‌ره‌كانی‬ ‫جه‌نگ به‌هۆی ئه‌وه‌وه‌یه‌ كه‌ ‪3‬خوشكم هه‌ن‬ ‫من په‌روه‌رده‌یان ده‌كه‌م‌و بژێوی ماڵیان بۆ‬ ‫ده‌كه‌م گه‌وره‌ی ماڵه‌وه‌ منم هه‌ربۆیه‌ ناتوانم‬ ‫بچم����ه‌ به‌ره‌كانی جه‌نگ����ه‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ من‬ ‫له‌به‌ر پرسه‌ی دایكم‌و هاوسه‌رم به‌نیاز نه‌بوم‬

‫جارێ هیچ بڵێم تادوای ساڵی‪."٢٠١٦‬‬ ‫هه‌ره‌ها ئینزیب����ات ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ كرد‬ ‫ك ‌ه "ماوه‌یه‌ك به‌رله‌ئێستا له‌ماڵماندا ته‌باخی‬ ‫غاز به‌دایك����م‌و خێزانه‌كه‌مدا ته‌قییه‌وه‌‌و بوه‌‬ ‫هۆی گیانله‌ده‌ستدانی هه‌ردوكیان به‌ڕاستی‬ ‫ئه‌مه‌ش بو به‌تراژیدیایه‌كی‌ جه‌رگبڕ بۆم كه‌‬ ‫ماوه‌یه‌كی باش له‌كاری هونه‌ری دوای خستم‬ ‫به‌اڵم ئه‌مه‌ش ژیانه‌و مرۆڤ توشی ده‌بێت‌و‬ ‫به‌ناچاریش ده‌بێت به‌رگه‌بگرین"‪.‬‬ ‫گۆران ده‌رباره‌ی كۆمه‌ڵێك وێنه‌ی نیمچه‌‬ ‫روتی‌ كه‌ له‌گه‌ڵ چه‌ن����د كچێكدا له‌ڕابردودا‬ ‫له‌ناو تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیی����ه‌كان باڵوببونه‌وه‌‬ ‫دێته‌ قس����ه‌و رایگه‌یاند "ئه‌و وێنانه‌ ته‌واوی‬ ‫فۆتۆش����ۆپه‌و هیچی ئه‌س����ڵی نیی����ه‌‌و ئه‌وه‌‬ ‫دوره‌ له‌شه‌خسیاتی منه‌وه‌ چونكه‌ به‌ڕاستی‬ ‫م����ن نزیكه‌ی(‪)٢٠‬س����اڵه‌ له‌ڕێ����ی گۆرانی‬ ‫وتنه‌وه‌ له‌ناو خێزانی خه‌ڵكدام‌و كه‌س����ێكی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیم گه‌ر من وابومایه‌ ڕۆژێك له‌ڕۆژان‬ ‫توشی كێشه‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تی ده‌بوم"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌و ڕه‌س����مانه‌ش له‌حه‌مله‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردندا دروس����تكرا له‌به‌رئه‌وه‌ی هه‌مو‬ ‫خه‌ڵكی����ش ده‌یزان����ێ گورزێك����ی كاریگه‌ر‬ ‫بوم له‌س����ه‌ر یه‌كێتی‌و پارت����ی هه‌ربۆیه‌ ئه‌و‬ ‫دیعایه‌یان بۆ دروستكردم"‪.‬‬ ‫راش����یگه‌یاند "به‌ڕاس����تی هونه‌رمه‌ندیش‬ ‫به‌هونه‌ره‌ك����ه‌ی هه‌ڵس����ه‌نگاندنی بۆ ده‌كه‌ن‬ ‫نه‌وه‌ك����و الیه‌ن����ی تایبه‌ت����ی‌و ئ����ه‌وه‌ش بۆ‬ ‫دواكه‌وتوی����ی میلله‌ته‌كه‌م����ی ده‌گێڕمه‌وه‌‌و‬ ‫الیه‌نی دینیش كاریگه‌ره‌‌و به‌ڕاس����تی كورد‬ ‫ئه‌یه‌وێ وه‌ك����و ئه‌مریكییه‌ك ب����ژی‌و وه‌كو‬ ‫سعودییه‌كیش عه‌مری خوا بكات شتی واش‬ ‫هیچ كات نابێت"‪.‬‬

‫هه‌ودا ئه‌حمه‌د ‪ :‬كه‌موكوڕیم زۆره‌‬ ‫به‌اڵم له‌خۆم رازیم‬ ‫ئا‪ :‬رۆژیار لوقمان‬ ‫هه‌ودا ئه‌حمه‌د كه‌ به‌پێشكه‌شكار‌ه‬ ‫عه‌جوله‌كه‌ ناسراوه‌ رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫"لێتێنه‌گه‌یشتن زۆر توڕه‌م ده‌كات‪ ،‬زۆر‬ ‫جار ئه‌وه‌ی ده‌یبه‌خشم ئه‌وه‌ وه‌رناگرمه‌وه‌"‬ ‫وتیشی‌ "كه‌موكوڕیم زۆره‌ به‌اڵم تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫له‌خۆم رازیم"‪.‬‬ ‫ه���ه‌ودا ئه‌حمه‌د ئ���ه‌و پێشكه‌ش���كاره‌ی‬ ‫به‌جوڵه‌ زۆره‌كانی خۆشی‌ به‌بینه‌ر به‌خشیوه‌‬ ‫ئه‌م خانمه‌ ساڵی(‪ )1985‬له‌شاری سلێمانی‬ ‫له‌خێزانێكی هونه‌ردۆست له‌دایكبوه‌ له‌ته‌مه‌نی‬ ‫(‪)14‬س���اڵیه‌وه‌ واتا له‌ساڵی (‪)2000‬له‌بواری‬ ‫راگه‌یان���دن كارده‌كات س���ه‌ره‌تا له‌به‌رنامه‌ی‬ ‫مندااڵنه‌وه‌ ده‌ستیپێكرد‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌كاركردن���ی له‌دنی���ای‬ ‫راگه‌یاندندا‌و له‌دیمانه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫رایگه‌یاند"خۆشه‌ویس���تیه‌كی زۆرم هه‌ی���ه‌‬ ‫بۆ راگه‌یان���دن‌و میدیای بین���راوو به‌تایبه‌ت‬ ‫بێژه‌ری‌و پێشكه‌شكاری"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "من كارم كردوه‌ له‌رادیۆش‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زیاتر خ���ۆم له‌میدیای بین���راو ده‌بینمه‌وه‌‌و‬ ‫هه‌رگیز بی���ر له‌وه‌ ناكه‌مه‌وه‌ واز له‌راگه‌یاندن‬ ‫بهێنم"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌پێگه‌ی‌ ژنان له‌ن���او دنیای‬ ‫راگه‌یاندن‪ ،‬ه���ه‌ودا وتی"رێژه‌یه‌كی زۆرباش‬ ‫روی له‌ده‌زگاكانی راگه‌یاندن كردوه‌‌و چه‌ندین‬ ‫ئه‌س���تێره‌ی زۆر باش���ی لێ ده‌رچوه‌ به‌اڵم‬ ‫هه‌ندێكیان ته‌نها بۆشاییان پێ پڕده‌كه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫الیه‌نی خراپیشی هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "وه‌ك خ���ۆم زۆر ئ���ازارم دیوه‌‬ ‫تاگه‌یش���توم ب���ه‌م ئاس���ته‌ی ئێس���تام‌و‬ ‫به‌ئێستاش���ه‌وه‌ زۆر ئازار ده‌بینم له‌و بواره‌ی‬ ‫ده‌مه‌وێت كاری لێ بكه‌م"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌توڕه‌بونیشی‌‪ ،‬هه‌ودا وتی‌ "لێ‬ ‫تێنه‌گه‌یش���تن زۆر ت���وڕه‌م ده‌كات زۆر جار‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌یبه‌خشم ئه‌وه‌ وه‌رناگرمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌بونی‌ كه‌موك���وڕی‌ له‌خۆیدا‪،‬‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫ی‬ ‫ی تێكردو ‌‬ ‫ی زۆر كار ‌‬ ‫ی دارای��� ‌‬ ‫قه‌یران ‌‬ ‫ره‌نگ ‌ه زۆر كێش���ه‌ت بۆ دروست بێت‬ ‫ی قورس بێت‬ ‫ك ‌ه چاره‌سه‌ركردن ‌‬

‫هه‌ودا وتی‌ "كه‌موكوڕیم زۆره‌ به‌اڵم تاراده‌یه‌ك‬ ‫له‌خۆم رازیم"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ژیانی هاوس���ه‌ری‌ خۆی‌‪ ،‬هه‌ودا‬ ‫وتی"ده‌مه‌وێ���ت ئ���ه‌و قس���انه‌ ره‌تبكه‌مه‌وه‌‬ ‫كه‌له‌سه‌ر ژیانی هاوسه‌ریم ده‌كرێت من یه‌ك‬ ‫جار هاوسه‌رگیریم كردوه‌ دواتر جیابومه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێستا له‌گه‌ڵ (ئاهورا)ی كچم ده‌ژیم"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وازهێنانی‌ له‌كه‌ناڵی كوردسات‪،‬‬ ‫ه���ه‌ودا وتی‌ "له‌به‌ر دو ه���ۆكار یه‌كه‌م له‌به‌ر‬ ‫ئه‌و گرێبه‌س���ته‌ی له‌گه‌ڵ كه‌ناڵه‌كه‌ كردبوم‪،‬‬ ‫دوه‌م گۆڕینی ده‌س���ته‌ی ئیداری كه‌ناڵه‌كه‌‌و‬ ‫ماوه‌یه‌كی زۆر ده‌رفه‌تم نه‌بو كاربكه‌م له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا چه‌ندین گرێبه‌ستم خرایه‌ به‌رده‌م‬ ‫به‌اڵم باشترین‌و خۆشه‌ویس���ترین كه‌ناڵ كه‌‬ ‫هه‌ڵمبژارد كه‌ناڵی‌ (كه‌ی ئێن ئێن) بو"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌الیه‌ك���ی تریش���ه‌وه‌ لێره‌ زۆر‬ ‫كه‌سی باش هاوكارو پاڵپشتمن"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ كاری ناوماڵ‌و ده‌س���تڕه‌نگینی‬ ‫خۆی‌ وتی"ده‌بێت ئه‌و پرسیاره‌ له‌و كه‌سانه‌‬ ‫بكه‌یت كه‌ نانی ده‌س���تی منی���ان خواردوه‌‌و‬ ‫ماڵی منیان بینیوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ئاس���تی‌ خوێندنی‌ خۆیشی‌‪،‬‬ ‫هه‌وادا وتی‌ "تا شه‌ش���ی ئاماده‌یم خوێندوه‌‌و‬ ‫خوێندكاری زانكۆی گه‌ش���ه‌پێدانم له‌به‌شی‬ ‫دارایی‌و بانك"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئایا كه‌س���ێك له‌دڵیا‬ ‫هه‌بوبێت خۆشی ویستبێت هه‌ودا وتی"به‌ڵێ‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌دڵما ماوه‌ته‌وه‌‌و پێی‌ نه‌گه‌یشتوم"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و پرس���یاره‌ گریمانه‌ییه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر دوباره‌ له‌دایكبێته‌وه‌ هه‌ر حه‌زده‌كات‬ ‫به‌م ش���ێوه‌یه‌ به‌رده‌وام بێت‪ ،‬ه���ه‌ودا وتی‌‬ ‫"بێگوم���ان به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ زۆر پێچه‌وانه‌ی‬ ‫ئه‌م(هه‌ودا)ی���ه‌ی ئێس���تا ده‌ب���م له‌هه‌م���و‬ ‫ش���تێكدا ته‌نها دایكایه‌تی���م نه‌بێت‌و ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگایه‌ك���ی ت���ر بومای���ه‌ هه‌رگیز به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ په‌شیمان نه‌ده‌بومه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "چونكه‌ كۆمه‌ڵگا زۆر زۆر ئازاریداوم‬ ‫به‌ئێستاشه‌وه‌‌و بێگومانم له‌داهاتوشدا ئازاری‬ ‫گه‌وره‌تر ده‌بینم"‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫ده‌كرێ���ت ئێس���تا بایه‌خ���ی‌ زیات���ر‬ ‫به‌ته‌ندروستیت بده‌یت بۆئه‌وه‌ی‌ كێشه‌و‬ ‫گرفتی‌ زیاترت بۆپه‌یدا نه‌بێت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ته‌مه‌ن ماکس‬

‫که‌‌وان‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���ێك ‌‬ ‫ی به‌بینین ‌‬ ‫زۆر دڵخۆش��� ‌‬ ‫خۆشه‌ویس���تت‪ ،‬ده‌كرێت ئه‌م ماوه‌ی ‌ه‬ ‫ی زیاتری‌ له‌گه‌ڵ به‌ریته‌سه‌ر‪.‬‬ ‫كات ‌‬

‫گیسک‬ ‫ی زیاتر هه‌یه‌‪،‬‬ ‫پێویس���تت به‌ه���اوكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ره‌نگه‌ ئ���ه‌م ماوه‌ی ‌ه تۆزێك خه‌مبار ‌‬ ‫دواكه‌وتنی‌ كاره‌كانت بیت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫هیچ پێویس���ت به‌و په‌له‌په‌ل ‌ه ناكات‬ ‫ی‬ ‫بۆده‌ستكه‌وتنی‌ ئامانجه‌كه‌ت‪ ،‬هه‌واڵ ‌‬ ‫خۆش چاوه‌رێت ده‌كات‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ناكرێت هه‌مو رابردوت له‌بیر بكه‌یت‬ ‫له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ كورت ت���ۆ ماوه‌یه‌كت‬ ‫ده‌وێ���ت تاوه‌ك���و خ���ۆت له‌رابردو‌ه‬ ‫تاڵه‌كان رزگار بكه‌یت‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫گه‌ر پێستت وشكه‌‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫به‌م شێوه‌ی ‌ه له‌زستان بیپارێزه‌‬

‫ئارایشتگای مه‌که‌س بۆ رازاندنه‌وه‌ی خانمان‬ ‫عه‌قاری ـ به‌رامبه‌ر ئه‌من ‌ه سوره‌ک ‌ه‬ ‫ی پێستیان‬ ‫به‌شێكی‌ زۆری‌ خه‌ڵك ‌‬ ‫وش���كه‌‪ ،‬بێگوم���ان ئ���ه‌م ج���ۆر‌ه‬ ‫پێس���تانه‌ له‌زس���تاندا زیاتر وشك‬ ‫ده‌بێت‌و چاودێری‌ زیاتری‌ پێویست‬ ‫ی زیاتر وش���ك‬ ‫ده‌بێ���ت بۆئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌بێ���ت‪ ،‬هه‌رله‌ب���ه‌ر ئه‌م���ه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ی وش���ك ‌ه ئه‌مانه‌ت‬ ‫پێستت له‌جۆر ‌‬ ‫بیرنه‌چێت‪:‬‬ ‫هه‌م���و ش���ه‌وێك پێش‬ ‫ ‬‫ی‬ ‫نوس���تن ده‌موچاوت بش���ۆ كرێم ‌‬ ‫ش���ه‌و به‌كار بێنه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌مه‌رجێك‬

‫به‌كر حه‌مه‌ده‌روێش‪ :‬رۆڵی‌ نێو كاره‌ هونه‌رییه‌كا‬ ‫ی خۆمدا نایه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌گه‌ڵ كه‌سایه‌ت ‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫به‌كر حه‌مه‌ده‌روێش رایده‌گه‌یه‌نێت "پێش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ستبده‌مه‌ كاری‌ هونه‌ری‌ به‌شداری هونه‌ری‬ ‫به‌رگریم كردوه‌ له‌كوردستان‌و واڵتانی ده‌ره‌وه‌‌و ئه‌و‬ ‫كارانه‌ی ئه‌نجامی ده‌ده‌م له‌كاره‌ هونه‌رییه‌كانمدا‬ ‫ڕاستن‌و سینه‌مایی نین"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌س����ه‌ره‌تای‌ كاری‌ هون����ه‌ری‌ خۆی‌و‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌ك����ی‌ تایب����ه‌ت به‌ئاوێنه‌ وتی‌ "س����ه‌ره‌تای‬ ‫كاری هونه‌ری����م بۆ قۆناغی س����ه‌ره‌تایی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ له‌قوتابخانه‌كاندا ش����انۆگه‌ری ده‌ك����را‌و له‌الیه‌ن‬ ‫مامۆستای وانه‌ی هونه‌ره‌وه‌ به‌شداریم پێ‌ ده‌كرا"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "یه‌كه‌م كار كه‌ پێی ناسرام دوای ڕاپه‌رینی‬ ‫ساڵی ‪1991‬بو ده‌س����تمكرد به‌كاری هونه‌ری له‌گه‌ڵ‬ ‫زۆربه‌ی ده‌رهێنه‌ره‌كاندا كارمكردوه‌ هه‌ر له‌ده‌رهێنه‌ر‬ ‫جوان بامه‌ڕنی‌و عابید هه‌ورام����ی‌و جه‌لیل زه‌نگه‌نه‌‌و‬ ‫هاوڕێ مسته‌فا‌و جه‌میلی ڕۆسته‌می‌و نوری كاكه‌خان‌و‬ ‫مه‌ریوان ئیبراهیم كارمكردوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتیشی‌ "كۆتا كارم فیلمی‌ (تارماییه‌كانی‬ ‫جه‌نگی پێش����و) بو كه‌ ده‌رهێنانی هاوڕێ‌ مس����ته‌فا‬ ‫بو"‪.‬‬ ‫به‌ك����ر حه‌مه‌ده‌روێش ئاماژه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫"به‌ش����داریم له‌چل به‌رهه‌می هونه‌ری����دا كردوه‌‌و بێ‬ ‫جیاوازی هه‌مو به‌رهه‌مه‌كانم خۆش����ده‌وێت من كاره‌‬ ‫هونه‌ریه‌كانم بۆ جه‌ماوه‌ر كردوه‌ به‌نمونه‌ به‌ش����داریم‬ ‫له‌فیلم����ی‌ (ژان����ی گ����ه‌ل)‌و زنجی����ره‌ی‌ ته‌له‌فزیۆنی‌‬ ‫(گه‌رده‌ل����ول)دا كردوه‌ جه‌م����اوه‌ر زۆر له‌ده‌وره‌كه‌م‬ ‫ڕازی بون"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "زۆر خۆش����حاڵ بوم چه‌ندی����ن خه‌اڵتی‬ ‫ڕێزلێنانم له‌سه‌ر كاره‌ هونه‌رییه‌كانم وه‌رگرتوه‌ به‌نمونه‌‬ ‫خه‌اڵتی سه‌رۆكی حكومه‌ت‌و له‌هه‌رسێ به‌شی درامای‬ ‫گه‌رده‌لول����دا كه‌ ڕۆڵی مالزم حه‌بیبم ده‌بینی‌ خه‌اڵتی‬ ‫كه‌ناڵی ئاسمانی كوردساتم وه‌رگرتوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش����ی"ئه‌و ده‌وران����ه‌ی پێمده‌درێت له‌كاره‌‬ ‫هونه‌رییه‌كانمدا به‌ده‌ست خۆم نییه‌‌و له‌گه‌ڵ كه‌سایه‌تی‬ ‫خۆمدا نایه‌ته‌وه‌‌و ده‌رهێنه‌ری ئه‌و به‌رهه‌مه‌ هونه‌رییه‌‬ ‫بڕیارده‌دات‌و ڕوخس����اری ئه‌كته‌ره‌ك����ه‌ بۆ چ ڕۆڵێك‬ ‫ده‌گونجێت‌و ڕۆڵی ئه‌كته‌ر دیاری ده‌كات"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا به‌ك����ر حه‌مه‌ده‌روێش ئام����اژه‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ "جگه‌ له‌كاری تراژی����دی چه‌ندین كاری‬

‫تیل‪0533202790 :‬‬

‫‪facebook: makassalonsulaymaniah‬‬

‫ی‬ ‫كرێمێك بێ���ت تایبه‌ت به‌پێس���ت ‌‬ ‫وشك‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه له‌خه‌و هه‌ڵده‌س���ت ‌‬ ‫ ‬‫به‌هه‌مان شێو‌ه پێش ئه‌وه‌ی‌ بچیت ‌ه‬ ‫ده‌ره‌و‌ه كرێم���ی‌ رۆژ به‌كاربێن��� ‌ه‬ ‫چونكه‌ گه‌ر هه‌واك���ه‌ لێی‌ بدا زیاتر‬ ‫وشك ده‌بێت‪.‬‬ ‫ی زستان زیاتر‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ ‬‫ی‬ ‫پێس���ته‌ك ‌ه وش���ك ده‌بێت‌و پێست ‌‬ ‫مردو زیاتر دروست ده‌كات‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫پێویس���تی‌ به‌پاككردن���ه‌و‌ه ده‌بێت‬

‫له‌ئارایشتگا‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ش���ه‌وان ‌ه‬ ‫ ‬‫نابێت هیچ كرێمێ���ك به‌كاربهێنرێت‬ ‫ی ش���ه‌و رۆژ جیاواز‌ه‬ ‫به‌اڵم كرێم��� ‌‬ ‫ی كرێم‪.‬‬ ‫له‌جۆره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌توانیت سود له‌ماسك ‌‬ ‫ ‬‫سروشتی‌ وه‌ربگریت بۆ ده‌موچاوت‪،‬‬ ‫ی مۆز بخه‌ره‌ سه‌رده‌موچاوت‬ ‫توێكڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 20‬خوله‌ك‪ ،‬یاخود باده‌م ‌‬ ‫بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫ی تێكه‌ڵ‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫هاڕاو له‌گه‌ڵ ماست ‌‬ ‫به‌یه‌ك بكه‌و بیده‌ له‌ده‌موچاوت‪.‬‬

‫رێزان نه‌جیب عه‌بدوڵاڵ‪ :‬ناسنامه‌ی عێراقی‪ ،‬كوردبونی منی سڕیوه‌ته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬ ‫رێزان نه‌جیب عه‌بدوڵاڵ له‌دایكبوی‌ ‪1986‬ی‌‬ ‫شاری‌ سلێمانییه‌‌و سااڵنی‌ ‪2008-2007‬‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ به‌كالۆریۆسی‌ له‌هونه‌ری‬ ‫شێوه‌كاری به‌شی وێنه‌كێشان له‌زانكۆی‬ ‫سلێمانی كۆلیژی هونه‌ر به‌ده‌ستهێناوه‌‌و‬ ‫سااڵنی‌ ‪ ٢٠١٤-٢٠١٣‬بڕوانامه‌ی ماسته‌ری‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ له‌هونه‌ری شێوه‌كاری‌و زانستی‬ ‫هونه‌ری‌ له‌زانكۆی پاریسی‌‪ 1‬پانتیۆن‬ ‫سۆربۆن ئێستا خوێندكاری ماسته‌ری‌‬ ‫دووه‌مه‌ له‌همان زانكۆ‌و هه‌مان به‌ش واته‌‬ ‫هه‌ر له‌هونه‌ری شێوه‌كاری و زانستی هونه‌ر‬ ‫له‌زانكۆی پاریسی‪ ١‬پانتیۆن سۆربۆن‪.‬‬ ‫رێزان نه‌جیب سه‌باره‌ت به‌كاروانی‌ هونه‌ر ‌ی‬ ‫خۆی‌ له‌كوردس���تان له‌لێدوانێكی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "له‌كوردستان‪ ،‬له‌زانكۆی سلێمانی‬ ‫ئاش���نای هون���ه‌ری ش���ێوه‌كاری بوم وه‌ك‬ ‫پراكتیزه‌كردن‌و ئه‌و پرسیارانه‌ی منی به‌ره‌و‬ ‫كێشانی‌ تابلۆ ده‌برد له‌سنورێكی دیاریكراو‬ ‫تێنه‌ده‌په‌ڕی‌و له‌وكاته‌ی‌ كه‌ گه‌یشتمه‌ واڵتی‬ ‫فه‌ڕه‌نسا زۆرێك پرسیار دروستبو كه‌ پێشتر‬ ‫هه‌ر بۆم پرسیار نه‌بو"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌ماوه‌ی ئه‌و س���اڵ و نیوه‌ی‬ ‫خه‌ریكی زمان بوم هه‌تا ئاشناتری ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫خۆم ده‌بوم پرسیار له‌سه‌ر ناوه‌وه‌ی خۆم‌و‬ ‫ئ���ه‌و كلتوره‌ی تیایدا پ���ه‌روه‌رده‌ بوم زیاتر‬ ‫ده‌بو"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ به‌ش���ێك له‌به‌رهه‌مه‌كان���ی‌‬ ‫ماس���ته‌ره‌كه‌ی‌‪ ،‬رێزان نه‌جیب وتی‌ "یه‌كه‌م‬ ‫شۆك كه‌ بوه‌ به‌رهه‌می به‌شێك له‌كاره‌كانی‬ ‫ماسته‌ری‌ یه‌كه‌مم‪ ،‬نه‌بونی ناسنامه‌ بو‪ ،‬من‬ ‫به‌كوردبونی خۆم ئاش���نابوم‌و له‌ژێر سایه‌ی‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌روه‌رده‌یه‌ك���ی كوردی گه‌وره‌‬ ‫ببوم"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ده‌توان���م بڵێ���م ك���ه‌ نه‌بونی‬ ‫ناس���نامه‌ی كوردی بۆش���اییه‌كی گه‌وره‌ی‬

‫کاوڕ‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانت واپێویست ده‌كات‬ ‫ێ كه‌س‬ ‫ك���ه‌ خۆت له‌گ���ه‌ڵ هه‌ن���د ‌‬ ‫ی زۆر‪.‬‬ ‫بگونجێنیت بۆ ماوه‌یه‌ك ‌‬

‫دروست كرد‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ یه‌كه‌م كار كه‌ كردم‬ ‫پێرفۆرمانسێك بو به‌ناوی (ئێ ئه‌گه‌ر شین‬ ‫بومایه‌) له‌پاركی لوكس���ه‌مبورگ له‌پاریس‪،‬‬ ‫كه‌باسی له‌به‌س���ه‌ربردنی رۆژێك ده‌كرد بۆ‬ ‫نه‌ناسراوێك"‪.‬‬ ‫رێ���زان نه‌جیب ئاماژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ دوات���ر چه‌ند زنجی���ره‌ كارێكی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫دروستكردوه‌ كه‌ یه‌كێك له‌كاره‌كان به‌ناوی‌‬ ‫(نامن) بوه‌‌و پۆتره‌یتی‌ خۆی‌ بووه‌ به‌ڕه‌نگی‌‬ ‫ڕه‌ش‌و له‌وباره‌ی���ه‌وه‌ وتی‌ "چین���ێ‌ ره‌نگی‌‬ ‫ره‌ش���مداوه‌ له‌س���ه‌ر ده‌موچاوم‌و به‌س���ور‬ ‫له‌س���ه‌رم نوس���ی‌ بو‪ .‬من ل���ه‌م به‌رهه‌مه‌دا‬ ‫باس���م له‌ناس���نامه‌ی‌ عێراق���ی‌ كردبو وه‌ك‬ ‫س���ڕینه‌وه‌یه‌كی‌ ناس���نامه‌ی‌ كوردیم ئه‌ژمار‬ ‫ك���ردوه‌ وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی‌ ناس���نامه‌ی عێراقی‬ ‫كوردێتی منی سڕیبێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌مه‌ ئه‌و كاته‌ هه‌ستم پێكرد‌و‬ ‫به‌ئاگاهاتم كه‌ هاتمه‌ فه‌ڕه‌نس���ا مامۆستای‬ ‫زمانه‌كه‌م لێی پرس���یم‪ :‬ناس���یۆنالیتی تۆ‬ ‫چییه‌؟ منیش له‌وه‌اڵمدا وتم‪ :‬كوردم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مامۆس���تاكه‌ وتی ناسیۆنالیتی كورد له‌سه‌ر‬ ‫لیس���ته‌كه‌م نییه‌! ن���اوت چیه‌؟ كه‌ پێم وت‬ ‫وتی نا تۆ عێراقیت"‪.‬‬ ‫رێزان نه‌جی���ب ئاماژه‌ ب���ه‌كاری‌ دوه‌می‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ به‌ناوی‌ (پاكی���زه‌) بوه‌‌و ده‌ڵێ‌‬ ‫"له‌م به‌رهه‌مه‌دا باسم له‌ناسنامه‌ی ئافره‌تبون‬ ‫كردبو‪ ،‬كه‌ چه‌ند به‌ڕه‌نگی س���وره‌وه‌ لكاوه‌‪،‬‬ ‫سنوری ئافره‌ت له‌به‌ینی پاكیزه‌بون‌و نه‌بونیا‬ ‫دێت‌و ده‌چێت‌و هه‌میشه‌ باس له‌ڕوسوربونی‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی وای به‌حاڵی ئه‌و‬ ‫ئافره‌ته‌ی له‌رۆژی هاوس���ه‌ری كچ نه‌بێ‌ ئه‌وا‬ ‫ره‌نگی سور ده‌بێته‌ قیسمه‌تی"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌م به‌رهه‌مه‌دا باسم له‌ناسنامه‌ی‬ ‫تاكی ژن كردبو كه‌ نییه‌تی‌و ئه‌وه‌ كۆمه‌ڵگایه‌‬ ‫كه‌ جێگه‌ی بۆ ده‌ستنیش���ان ده‌كات به‌پێی‬ ‫ش���ه‌ریفی‌و ناش���ه‌ریفی‌و بۆت���ه‌ كه‌رامه‌تی‬ ‫نێرینه‌ی خێزانه‌كه‌ی"‪.‬‬ ‫(ته‌عزێبار)ی‌ یه‌كێكی‌ تره‌ له‌به‌رهه‌مه‌كانی‌‬

‫گا‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫كۆمیدیم هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌ندان ماهیر ح‬ ‫عیرفانی وه‌ستا محه‌مه‌د‌و مسته‌فا ئه‌حمه‌د‌و‬ ‫دیكه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و له‌و بڕوایه‌دایه‌ كه‌ بونی قه‌یرانی دا‬ ‫هونه‌رییه‌كانی ڕاگرتوه‌‌و له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‌ "‬ ‫قه‌یران����ه‌ش كه‌ناڵه‌ كوردیی����ه‌كان گرنگیان‬ ‫بیان����ی ده‌دا‌و درامای‌ كوردی‌ پش����تگوێ‌ د‬ ‫بڕوای����ه‌دام درام����ای كوردی به‌ره‌و نه‌م����ان‌‬ ‫بچێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "هونه‌ری ك����وردی گرنگ����ی‌و ب‬ ‫نادرێت‌و درامای دۆبالژكراوی بیانی پێویس‬ ‫لێ بكرێت‌و فیلته‌رێك هه‌بێ����ت بۆدرامای‬ ‫ك����ه‌ زۆربه‌ی����ان له‌گ����ه‌ڵ ع����ورف‌و عادات���‬ ‫نه‌گونجاون"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌رۆڵی‌ وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیری‌‬ ‫ب����ه‌م هونه‌ره‌‪ ،‬به‌كر حه‌مه‌ده‌روێ����ش وتی‌‬ ‫ڕۆشنبیری كۆمه‌ڵێك فیلمی باشیان پێشكه‌‬ ‫ده‌رهێنه‌ره‌كانی����ان ئه‌زمونی باش����یان هه‌ی‬ ‫كه‌متر نییه‌ له‌ده‌رهێنه‌رانی بیانی"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "من له‌گ����ه‌ڵ زۆرب����ه‌ی ده‌رهێ‬ ‫كارمك����ردوه‌‪ ,‬ده‌رهێن����ه‌ره‌كان به‌پێ����ی پ‬ ‫هۆكاره‌كانی كاركردنیان له‌به‌رده‌ستدانییه‌"‪.‬‬ ‫به‌ك����ر حه‌مه‌ده‌روێش ئه‌وه‌ش����ی باس����ك‬ ‫كاری هون����ه‌ری كاری زۆرانب����ازی ك����ردوه‌‌‬ ‫پاڵه‌وان ناس����راوه‌ له‌ن����او هاوڕێكانی����دا"‌و‬ ‫چه‌ندین نمایش����ی زۆرانب����ازی‌و هونه‌ره‌كانی‬ ‫‌نجامداوه‬ ‫‌‌‬ ‫له‌كوردس����تان‌و واڵتانی ده‌ره‌وه‌ ئه‬ ‫‪ 1983‬به‌ش����داریم له‌هونه‌ره‌كان����ی به‌رگرید‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ كاره‌ هونه‌ریه‌كانمدا درێ����ژه‌ به‌هو‬ ‫به‌رگری����ش ده‌د‌هم‌و زۆری ئ����ه‌و حه‌ره‌كانه‌‬ ‫هونه‌رییه‌كاندا ئه‌نجامی ده‌ده‌م ڕاستن"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و نمون����ه‌ی‌ به‌جوڵه‌كان����ی‌ نێ����و فیل‬ ‫(فرمێس����ك‌و تۆڵ����ه‌) هێنایه‌وه‌و وتی‌" ئ����‬ ‫ده‌یخۆم ڕاس����ته‌قینه‌یه‌‌و س����ینه‌مایی نییه‌‌‬ ‫وێنه‌گرتندا وێنه‌گره‌كه‌ به‌جێ����م ده‌هێڵێت‌و‬ ‫ئه‌و دیمه‌نه‌ وێنه‌ بگرێت"‪.‬‬ ‫به‌ك����ر حه‌مه‌ده‌روێش له‌س����اڵی ‪1970‬‬ ‫س����لێمانی له‌دایك ب����وه‌‌و به‌هۆكاری بژێ����‬ ‫له‌قۆناغ����ی ناوه‌ندی����دا واز له‌خوێن����دن ده‌‬ ‫ناتوانێت درێژه‌ به‌خوێندن بدات‌و ژیانی هاو‬ ‫پێكهێناوه‌‌و ئێستا خاوه‌نی دو كوڕ‌و كچێك ‌ه‬

‫له‌توێژینه‌وه‌یه‌كدا جاك‬ ‫دریدا‌و شێركۆ بێكه‌س‬ ‫ئاوێزان ده‌كرێن‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫بۆ یه‌كه‌مجار به‌میتۆدی ڕه‌خنه‌ی هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ی جاك دری‬ ‫توێژینه‌وه‌یه‌ك له‌سه‌ر دیوانی (ئێستا كچێك نیشتمانم)ی‌ ش‬ ‫بێكه‌س ئه‌نجامده‌درێت‪.‬‬

‫رێزان نه‌جیب‌و له‌باره‌ی‌ ئه‌و به‌رهه‌مه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫وت���ی‌ "(ته‌عزێب���ار) بریتییه‌ له‌ناس���نامه‌ی‬ ‫تاكی بونی خۆم‪ ،‬ك���ه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی قوڵم‬ ‫هه‌یه‌ له‌گه‌ڵی كه‌ مێژوه‌ك���ه‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ب���ۆ مناڵیم‌و ئه‌م ڕه‌نگ���ه‌ دیوێكی رۆحانی‌و‬ ‫ته‌عزێباری‌ هه‌بوه‌ بۆم"‪.‬‬ ‫رێ���زان نه‌جیب ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫دوابه‌دوای‌ ئه‌و زنجیره‌ كارانه‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫تیۆری‌ له‌باره‌ی‌ جه‌س���ته‌وه‌ ده‌ستپێكردوه‌‌و‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‌ "دواب���ه‌دوای ئه‌م زنجیره‌‬ ‫كاره‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌ تیۆرییه‌كان���م له‌س���ه‌ر‬ ‫جه‌س���ته‌ له‌س���ه‌ر رۆشنایی نوس���ینه‌كانی‬ ‫سۆس���یۆلۆگ‌و ئه‌نترۆپۆلۆگ���ی فه‌ڕه‌نس���ی‬ ‫داڤید لو بریتۆن‌و به‌ش���ێك له‌نوسینه‌كانی‬ ‫فه‌یله‌سوفی فه‌ڕه‌نسی مۆریس میرلۆ پۆنتی‬

‫دوانه‌‬

‫ێ له‌م كات ‌ه‬ ‫ی خه‌ڵكی‌ ترو نو ‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كه‌س��� ‌ه خۆشه‌ویس���ته‌كانت ناس���ین ‌‬ ‫ی زیات���ر به‌س���ه‌رده‌بیت له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ تۆدای��� ‌ه چونك ‌ه كارت‬ ‫ماوه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫به‌وان زیاتر ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫هه‌رئه‌مه‌شه‌ دڵخۆشت ده‌كات‪.‬‬

‫له‌سه‌ر جه‌سته‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "پرسیاركردنم له‌س���ه‌ر جه‌ست ‌ه‬ ‫ب���ه‌ره‌و قواڵیی چو هه‌ربۆیه‌ لێكۆڵینه‌وه‌كانم‬ ‫تایبه‌ت كرد به‌تێگه‌یشتن له‌جه‌سته‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌شی‌ بۆ ئه‌وه‌ كرد "له‌دوای ئه‌زمون‬ ‫وه‌رگرتنم له‌‪ ٧‬پرۆفیس���ۆری پس���پۆر له‌م‬ ‫بواره‌دا توانیم باشتر به‌ره‌و قواڵیی بابه‌ته‌كه‌‬ ‫هه‌نگاو بنێم‌و بڕوانامه‌ی ماس���ته‌ری‌ یه‌كه‌مم‬ ‫به‌ده‌ست بێنم"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌م به‌رده‌وامب���ون‌و گه‌ڕانه‌‬ ‫زانس���تییه‌ پرس���یاره‌كانی فراوانترو چڕتر‬ ‫كرد‌و ئاراس���ته‌ی ئیشه‌كانی برده‌ قۆناغێكی‬ ‫فراوانتره‌وه‌"‪.‬‬ ‫رێ���زان نه‌جی���ب ئام���اژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ "له‌كاره‌ نوێیه‌كانی ئه‌مس���اڵی‬

‫قرژاڵ‬

‫خوێندنم ته‌ركیز له‌س���ه‌ر جه‌س���ته‌ ده‌كه‌م‬ ‫وه‌ك خاڵێك���ی س���ه‌ره‌كی توێژینه‌وه‌كه‌م‪،‬‬ ‫كه‌ پرس���یاری له‌باره‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬پێناسه‌ی‬ ‫ده‌كات وه‌ك بازی دروس���تكردنی ناسنامه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك���و به‌رپه‌رچده‌ره‌وه‌یه‌ك���ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫ترادیسۆینی"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "واته‌ دو تێرمی سه‌ره‌كی بونه‌ته‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی‌ ش���یكارییه‌كه‌م‪ ،‬ناسنامه‌‌و‬ ‫پێگه‌ی‌ ئافره‌ت له‌ناو كلتوره‌ جیاوازه‌كان"‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ‌ "له‌م كاره‌ تازانه‌دا جه‌س���ته‌ی‬ ‫ئافره‌ت به‌ش���ێوه‌ی جیا جی���ا ده‌خه‌مه‌ ڕو‪،‬‬ ‫ك���ه‌ جارێك قوربانی ده‌س���تی فیكرێكه‌ كه‌‬ ‫جه‌س���ته‌ی وه‌ك كااڵی���ه‌ك مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كه‌ ئه‌و جه‌سته‌یه‌ بون‌و ناسنامه‌یه‌تی‬ ‫كه‌ له‌رێیه‌وه‌ ئاماده‌یی بونی ده‌سه‌لمێت"‪.‬‬

‫شێر‬

‫ی زۆرت بۆدروس���ت بو به‌هۆی هه‌رچه‌ند‌ه زیاتر هه‌وڵبد‌هی‌ هێش���تا‬ ‫خه‌مێك ‌‬ ‫س���ه‌فه‌ركردنی‌ كه‌س���ێكی‌ ئازیزته‌وه‌‪ ،‬كه‌م���ه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆر‌ه‬ ‫كاره‌كانت كه‌ڵه‌كه‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫ماوه‌یه‌ك به‌و شێوه‌یه‌ ده‌بیت‪.‬‬

‫پڕۆفیس����ۆر دكتۆر زاهیر له‌تیف كه‌ریم‌و پڕۆفیس����ۆر دك‬ ‫نه‌وشیروان مه‌س����تی‪ ،‬له‌دواكاری توێژینه‌وه‌یاندا به‌میتۆدی‬ ‫نوێ����ی‌ ئه‌ده‌بی‪ ،‬توێژینه‌وه‌یه‌كیان له‌س����ه‌ر ش����اعیری گه‌ور‬ ‫شێركۆ بێكه‌س ئه‌نجامدا‪.‬‬ ‫د‪ .‬زاهیر له‌تی����ف كه‌ریم له‌باره‌ی‌ توێژینه‌وه‌ك����ه‌‌و له‌لێد‬ ‫ئاوێنه‌ وتی‌ "هه‌ڵوه‌ش����انه‌وه‌ی دریداو ئێس����تا كچێك نیشت‬ ‫ش����ێركۆ بێكه‌س‪ ،‬ناوی توێژینه‌كه‌یه‌ كه‌ تیایدا ب����اس له‌وه‌‬ ‫دریدا له‌تیۆری هه‌ڵوه‌ش����انه‌وه‌دا جه‌خت له‌س����ه‌ر كردن����ه‌و‬ ‫دات����اكان ده‌كات‌و خاڵی كردنه‌وه‌ی مان����اكان ڕه‌تده‌كاته‌وه‌‬ ‫میتافیزیكه‌وه‌ ماناكان ده‌دۆزێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌مه‌ش هه‌ڵوه‌شانه‌وه‌ به‌كاری گۆڕین‌و هه‌ڵگه‌ڕانه‬ ‫بیستراوه‌كان هه‌ڵده‌سێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا د‪ .‬نیان نه‌وش����یروان مه‌س����تی‌ س����ه‌باره‌ت ب‬ ‫به‌راوردكاری‌ توێژینه‌وه‌كه‌‪ ،‬وتی‌ "له‌م لێكۆڵینه‌وه‌یه‌دا جه‌ختك‬ ‫له‌س����ه‌ر پێنج ئاستی هه‌ڵوه‌ش����انه‌وه‌‪ ،‬كه‌ دریدا كاری له‌سه‌‬ ‫ئه‌وانیش(جیاوازییه‌كان‪-‬چه‌قێتی‪-‬گه‌مه‌ی ماناكان‪-‬زانس����تی‬ ‫ئاماده‌ ب����ون‌و ئاماده‌نه‌بون)‪ ،‬كه‌ بۆ هه‌ریه‌كێك له‌م ئاس����ت‬ ‫هێنراوه‌ته‌وه‌ كه‌ ته‌واو ده‌چێته‌ نێو چوارچێوه‌ی ئه‌و ئاستان‬ ‫له‌كۆتاییدا هه‌ردو توێژه‌ر گه‌یشتونه‌ته‌ ئه‌و بۆچونه‌ی كه‌ د‬ ‫ش����ێركۆ بێكه‌س بریتیه‌ له‌خه‌یاڵ‪ ،‬به‌مه‌ش نیش����تمانه‌كه‌ی‬ ‫پێده‌نێته‌ قۆناغی ئایدیالیزمه‌وه‌ كه‌ پێشتر به‌هۆی ئایدۆڵۆژ‬ ‫ئه‌و ئایدیالیزمه‌ی ڕه‌تكرد‬ ‫سیاس����یه‌كه‌یه‌وه‌‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی بێنیت‬ ‫ی ئامانجه‌كان���ت به‌د ‌‬ ‫ناتوان ‌‬ ‫له‌م ماوه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ری‌ زۆر‌ه دواتر‬ ‫ی زۆر له‌و ئامانجانه‌‪.‬‬ ‫بگه‌یته‌ به‌شێك ‌‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ده‌وڵه‌ت ‌ی كوردستان له‌نێوان وه‌هم‌و به‌وه‌هم كردنیدا‪..‬‬ ‫گفتوگۆیه‌ك له‌گه‌ ‌ڵ به‌ڕێز كاك دكتۆر سه‌ردار عه‌زیز‬

‫ ‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫نوسه‌ر‌و قه‌ڵه‌می‌ سیاسی‌و دۆستی‌ به‌ڕێز (كاك‬ ‫س����ه‌ردار عه‌زیز) وتارێكی‌ به‌ن����اوی‌ وه‌همه‌كانی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ س����وننی‌‌و ده‌وڵه‌تی‌ ك����وردی‌ له‌ژماره‌‬ ‫{(‪)510‬ی‌ ‪ }2016/1/5‬هه‌فته‌نام����ه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫باڵوكردۆته‌وه‌‪ ،‬له‌و س����ۆنگه‌وه‌ كه‌ خاوه‌نی‌ ئه‌م‬ ‫وتاره‌ یه‌كێكه‌ له‌و نوسه‌ر‌و سیاسیانه‌ی‌ له‌چه‌ند‬ ‫س����اڵی‌ راب����وردودا به‌نیمچ����ه‌ به‌رده‌وامی‌ له‌م‬ ‫باره‌وه‌ ده‌نوسێ‌ هه‌مو نوسینێك‌و به‌تایبه‌تیش‬ ‫هی‌ قه‌ڵه‌مێك����ی‌ وه‌كو (د‪ .‬س����ه‌ردار) جێگای‌‬ ‫بایه‌خیه‌ت����ی‌‌و ده‌خوازێ����ت به‌ش����داری‌ تاوتوێ‌‬ ‫كردن����ه‌كان بێ����ت‌و دوباره‌ پرس����ه‌كان بكاته‌وه‌‬ ‫به‌بابه‌ت����ی‌ مش����ت‌ومڕ‪ ،‬ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ ره‌هه‌نده‌‬ ‫نه‌وتراوه‌كانی����ان رون بكرێته‌وه‌‌و زیاتر قس����ه‌‌و‬ ‫گفتوگۆی‌ فكری‌‌و سیاسیان ده‌رباره‌ بكرێت‪ ،‬ئه‌م‬ ‫نوسینه‌ش����ی‌ هه‌ر ده‌چێته‌ چوارچێوه‌ی‌ ئه‌وه‌وه‌‬ ‫‪ ،‬به‌س����ه‌رنجدان له‌نوس����ینه‌كه‌ی‌ كاك سه‌ردار‬ ‫حه‌س����ره‌تێكی‌ زۆری‌ پێوه‌ ده‌بینرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بۆ نوس����ه‌ر‌و رۆشنبیرێك ئاس����اییه‌‪ .‬تارمایی‌‌و‬ ‫تااڵوی‌ دۆخه‌ نائاساییه‌كه‌ی‌ كوردستان‌و مانۆڕه‌‬ ‫سیاس����یه‌ حس����اب بۆ نه‌كراوه‌كان����ی‌ نوخبه‌ی‌‬ ‫حوكمڕانی‌ ده‌ستڕۆیشتو‪ ،‬تێك ‌هڵ‌ به‌بیركردنه‌وه‌‌و‬ ‫ده‌ربڕینه‌كان����ی‌ بوه‌‪ ،‬هه‌ر له‌روانگه‌ی‌ ئه‌م دۆخه‌‬ ‫سیاسیه‌ی‌ ئێستاش����ه‌وه‌ حوكم به‌سه‌ر تێكڕای‌‬ ‫قۆناغه‌كه‌‌و پرس����ی ده‌وڵه‌ت‌و ئاینده‌ی‌ هه‌رێمدا‬ ‫ده‌دات‌و ده‌گاته‌ ئه‌وه‌ی‌ بڵێت‪ (:‬كورد شایسته‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌‪ ،‬به‌اڵم كورد س����ه‌لماندیان بۆ دنیا كه‌‬ ‫ناتوانن ده‌وڵه‌ت به‌ڕێوه‌ به‌رن)‪.‬‬ ‫واده‌بین����م بۆچونه‌كانی‌ كاك س����ه‌ردار له‌مه‌ڕ‬ ‫پرس����ی ده‌وڵه‌ت����ی‌ كوردس����تان پێویس����تیان‬ ‫به‌دوب����اره‌ هه‌ڵس����ه‌نگاندنه‌وه‌‌و خوێندن����ه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ ماكه‌كانی‌ حه‌س����ره‌ت‌و نائومێدی‌‬ ‫له‌هه‌مبه‌ر دۆخ‌و نوخبه‌ی‌ سیاس����ی بااڵده‌ست‪،‬‬ ‫گومانێك����ی‌ قوڵ‌‌و ئازارده‌ری‌ وای‌ بۆ دروس����ت‬ ‫كردوه‌‪ ،‬گه‌یاندویه‌تی����ه‌ كه‌ناره‌كانی‌ نائومێدی‌‌و‬ ‫به‌وه‌همدانانی‌ باس‌و خواسی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌؟‬ ‫ئه‌و هه‌ر له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ پێی‌ وایه‌ ش����تێ‌ به‌ناوی‌‬ ‫پ����رۆژه‌ی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردییه‌ وه‌‪ ،‬كه‌ كورد خۆی‌‬ ‫خاوه‌نی‌ بێت‌و ئیراده‌یه‌ك����ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ كوردی‌‬ ‫له‌پش����ـــته‌وه‌ بێت بونی‌ نیی����ه‌؟! به‌ڵكو هه‌مو‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌م روه‌وه‌ هه‌یه‌ به‌دروشم كردنی‌ پرسی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌‌و ختوكه‌دان����ی‌ حه‌زی‌ مرۆڤی‌‬ ‫كورد‌و سود لێوه‌رگرتنی‌ سیاسیه‌ له‌م روه‌وه‌‪.‬‬ ‫دروش����مێكه‌ مه‌به‌س����ت تیایدا ده‌وڵه‌ت نیه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك����و خزمه‌تكردن����ه‌ به‌ده‌وڵه‌تێك����ی‌ تر كه‌‬ ‫توركیای����ه‌ له‌گ����ه‌ڵ‌ درێ����ژه‌دان به‌حوكمڕان����ی‌‬ ‫نوخبه‌یه‌كی‌ مش����ه‌خۆر كه‌ له‌پارتیدا به‌رجه‌سته‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌ ئامڕازێك ‌ی‬ ‫سیاسی‌و جپیۆبۆلیتێكیه‌ بۆ مه‌به‌ستی‌ پێچه‌وانه‌‬ ‫ب����ه‌كار ده‌هێنرێ����ت‪ ،‬له‌كۆتایی‌ وتاره‌كه‌ش����دا‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬هه‌رێم به‌ئاراس����ته‌ی‌ ده‌وڵه‌تدا ناڕوات‪،‬‬ ‫به‌ڵك����و به‌ئاراس����ته‌ی‌ به‌ئامرازبوندا ده‌ڕوات كه‌‬ ‫له‌ئه‌نجامدا به‌زیانی‌ كورد ده‌شكێته‌وه‌؟!‬ ‫به‌اڵم به‌ش����به‌حاڵی‌ خۆم ئه‌گه‌ر كاك سه‌ردار‬ ‫رێگام پێ‌ بدات‪ ،‬له‌نوس����ینه‌كه‌ی‌ كاك سه‌ردار‌و‬ ‫هه‌روه‌ها له‌دوتوێی‌ به‌ش����ێك له‌و شه‌ڕ‌و ملمالنێ‌‬ ‫سیاس����ی‌و حیزبیه‌ی‌ كه‌ له‌ئارادایه‌‪ ،‬دیس����انه‌وه‌‬ ‫پرس����ی‌ ده‌وڵه‌ت به‌ئامراز كراوه‌‪ ،‬واته‌ له‌جیاتی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ بابه‌تی‌ پرسه‌كه‌ بخرێته‌ ڕو‬ ‫له‌په‌یوه‌ندی‌ به‌پارتی‌‌وسیاس����ه‌ته‌كانی‌ ئێستای‌‌و‬ ‫جۆری‌ ملمالنێكانی‌ له‌گه‌ڵ‌ ركابه‌ره‌ سیاسییه‌كانی‌‬ ‫له‌هه‌رێمدا س����ه‌یر ده‌كرێ����ت‌و داوه‌ری‌ له‌باره‌وه‌‬ ‫ده‌كرێ����ت؟! به‌واتایه‌ك����ی‌ تر پرس����ی‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫له‌چوارچێوه‌ فراوانه‌كه‌ی‌ مێژو‪ ،‬گۆڕانه‌ سیاسی‌و‬ ‫جپیۆلۆتیكه‌كان‌و جه‌نگ‌و ئاڵوگۆڕ‌و ملمالنێكان‌و‬ ‫دۆخ����ی‌ ده‌وڵه‌تانی‌ ناوچه‌ك����ه‌وه‌‪ ،‬ناخرێته‌ به‌ر‬ ‫باس‌و لێكۆڵین����ه‌وه‌‪ ،‬له‌وێش����ه‌وه‌ ئه‌گه‌ره‌كانی‌‬ ‫به‌دیهاتن‪ ،‬به‌ربه‌س����ت‌و ده‌رفه‌ته‌كان له‌م روه‌وه‌‬ ‫دیاری‌ ناكرێن‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش هه‌ڵه‌یه‌‪.‬‬ ‫چونك����ه‌ ناكرێ����ت له‌روانگه‌ی‌ هه‌ڵوێس����تی‌‬ ‫ئایدۆلۆژی‌‌و سیاسیمان به‌رانبه‌ر پارتی‌‌و بارزانی‌‬ ‫بگه‌ینه‌ ئ����ه‌و ده‌ره‌نجامه‌ی‌‪ ،‬ته‌نها له‌س����ۆنگه‌ی‌‬ ‫خۆبه‌خاوه‌نكردن����ی‌ پارتیی����ه‌وه‌ گومان بخه‌ینه‌‬ ‫س����ه‌ر ئه‌م پرس����ه‌‌و ته‌واوی‌ ئ����ه‌و گۆڕانكاریانه‌‬ ‫نادیده‌ بگرین كه‌ له‌دوای‌ نه‌وه‌ده‌كانی‌ س����ه‌ده‌ی‌‬ ‫رابوردو به‌تایبه‌تیش له‌دوای‌ شه‌ڕی‌ (داعش)ه‌وه‌‬ ‫له‌ناوچه‌كه‌دا رویان����داوه‌‌و له‌حاڵه‌تی‌ روداندان‪،‬‬ ‫ه����ه‌ر له‌بنه‌ڕه‌ت����ه‌وه‌ وێناكردنی‌ پرس����ی‌ مافی‌‬ ‫چاره‌نوس‌و ده‌وڵه‌ت‌و سه‌ربه‌خۆیی‌ وه‌ك دروشم‌و‬ ‫ئه‌جیندایه‌كی‌ تایبه‌ت����ی‌ بارزانی‌‌و پارتی‌ له‌زیاد‬ ‫له‌ڕویه‌كه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌‪ .‬خ����راپ به‌كارهێنانی‌ ئه‌م‬ ‫پرس����ه‌ش له‌هه‌ندێ‌ روه‌وه‌ له‌ملمالنێی‌ سیاسیدا‬ ‫یه‌كسان نیه‌ به‌ناواقیعی‌ بونی‌ وه‌ك ئامانجێكی‌‬ ‫سیاسی ئه‌م قۆناغه‌‪ .‬چونكه‌ كاك سه‌ردار هیچ‬ ‫ئارگیۆمینتێكی‌ بۆ وه‌هم بونی‌ ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌‪،‬‬ ‫به‌ده‌ر له‌خۆبه‌خاوه‌نكردنی‌ پارتی‌‌و دۆخی‌ كاتیی‌‬ ‫هه‌رێم ناهێنێت����ه‌وه‌‪ ،‬خوێندنه‌وه‌یه‌ك بۆ دۆخی‌‬ ‫نوێی‌ ناوچه‌كه‌‌و چاره‌نوس����ی‌ به‌ربه‌سته‌ بابه‌تیه‌‬ ‫مێژوییه‌كان‌و رۆڵی‌ نوێی‌ كورد وه‌ك كاراكته‌رێكی‌‬ ‫سیاس����ی‌و س����ه‌ربازی‌ خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس����ت‬ ‫ن����اكات‪ ،‬تاله‌وێ����وه‌‌و له‌ڕێ����ی‌ توێژینه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫زانستی‌‌و به‌ره‌نجامگیرییه‌كی‌ واقیعییه‌وه‌ پێمان‬ ‫بڵێت ئه‌م دروشمه‌ بۆ ئێستا خه‌ونی‌ شاعیرانه‌‌و‬ ‫ناواقیع����ی‌‌و خۆبه‌قه‌ڵبه‌دادانه‌‪ .‬كه‌ ئه‌وه‌ یه‌كجار‬ ‫گرنگ����ه‌‪ ،‬چونك����ه‌ پرس����ێكی‌ گرنگ����ی‌ وه‌ك����و‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆیی‌‌و ده‌وڵه‌ت ئاس����ان نییه‌‪ ،‬به‌ته‌نها‬ ‫له‌ڕێ����ی دۆخێكی‌ كاتی����ی‌ ناوخۆی����ی‌‌و هۆكاره‌‬ ‫خودییه‌كان����ه‌وه‌ لێكبدرێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر له‌وێش����ه‌وه‌‬ ‫حوكمی‌ مه‌رگ به‌س����ه‌ر شایس����ته‌گی‌‌و ئیراده‌‌و‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ نه‌ته‌وایه‌تیماندا بدرێ����ت‪ .‬دیاریكردنی‌‬ ‫مافی‌ چاره‌نوس‌و سه‌ربه‌خۆیی‌‌و ده‌وڵه‌ت‪ ،‬مافه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئامانجی‌ سروشتی‌ هه‌ر ناسیونالیزمێكی‌‬ ‫كامڵه‌‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ پرۆژه‌ی‌ بارزانی‌ نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو پێش‬ ‫هه‌مو شتێك مافی‌ گه‌لی‌ كوردستان‌و نه‌ته‌وه‌ی‌‬

‫ترس؛ بونیادنان‌و كاولكردن‬

‫حیزبی‌ سیاسی مافی‌‬ ‫خۆیه‌تی‌ پرسێكی‌‬ ‫دیاریكراو بكات‬ ‫به‌دروشم‌و پرۆژه‌‌و‬ ‫ئه‌جیندای‌ خۆی‌‬ ‫كێبڕكێی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫به‌رانبه‌ره‌كانی‌ پێبكات‬ ‫كورده‌‪ .‬ئه‌گه‌ر دۆخێكی‌ سیاسی نه‌خوازراویش‬ ‫وای‌ كردبێت ئ����ه‌م مافه‌ له‌هه‌ندێ‌ كاتدا بكرێت ‌ه‬ ‫كه‌ره‌س����ته‌ی‌ ملمالنێی‌ حیزبی‌‌و سیاسی‪ ،‬نه‌ك‬ ‫هه‌ر له‌ڕه‌وایه‌ت����ی‌‪ ،‬به‌ڵكو له‌واقیعی‌ بونیش����ی‌‬ ‫ناشواته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌مان����ان ك����ه‌ له‌گه‌ڵ‌ پ����رۆژه‌ی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫كوردس����تانیداین‌و به‌وه‌همی‌ نازانین‌و به‌ئامانجی‌‬ ‫واقیعی‌ ئه‌م قۆناغه‌ی‌ باش����وری‌ كوردس����تانی‌‬ ‫ده‌زانی‌و بڕوایه‌كمان به‌مان����ه‌وه‌ له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫عێراقێك����ی‌ هه‌ڵوه‌ش����اوه‌‌و مه‌ڵبه‌ندێكی‌ خوێن‌و‬ ‫توندوتیژی‌‌و تایه‌فه‌گه‌ریدا نه‌ماوه‌‪ ،‬پش����تیوانی‌‬ ‫له‌پ����رۆژه‌ی‌ تایبه‌تی‌ بارزانی‌ ناكه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو كار‬ ‫بۆ به‌دیهێنانی‌ مافێكی‌ سروشتی‌ میلله‌ته‌كه‌مان‌و‬ ‫قه‌ناعه‌ت����ی‌ خۆمان ده‌كه‌ین‪ ،‬هه‌ر كه‌س����ێكیش‬ ‫ئه‌م دروش����مه‌ به‌رز بكاته‌وه‌‌و هه‌نگاوی‌ كرده‌یی‌‬ ‫ب����ۆ بنێ����ت‪ ،‬به‌باش����ی ده‌زانین‪ .‬ب����ه‌ده‌ر له‌وه‌‬ ‫خۆم����ان به‌یه‌ك����ێ‌ له‌ره‌خنه‌گره‌كانی‌ به‌ش����ێ‌‬ ‫له‌سیاسه‌ته‌كانی‌ پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‌و‬ ‫مۆدێله‌ حوكمڕانیه‌كه‌ی‌ هه‌رێ����م ده‌زانین‪ .‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌ له‌م وتاره‌‌و هاوشێوه‌كانیدا هه‌روه‌ك وتمان‬ ‫ئه‌وه‌ روننه‌كراوه‌ته‌وه‌ كه‌ ئایا ه ‌هل‌ومه‌رجه‌كانی‌‬ ‫به‌دیهێنانی‌ ئه‌م ئامانج����ه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌ نه‌هاتۆته‌‬ ‫دی‌‌و لێ����ره‌وه‌ ره‌خن����ه‌ له‌سه‌ركێش����ییه‌كانی‌‬ ‫پارت����ی‌ ده‌گرین‪ ،‬یاخ����ود ه ‌هل‌وم����ه‌رج هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌س����ۆنگه‌ی‌ خۆبه‌خاوه‌نكردن����ی‌ بارزانی‌‬ ‫بۆ پرس����ه‌كه‌‌و دۆخێك����ی‌ تایبه‌ت����ی‌ ناوخۆیی‌‬ ‫پێویس����ت ناكات به‌ره‌و پیری‌ بچی����ن‌و هه‌وڵی‌‬ ‫ب����ۆ بده‌ین؟! كه‌ وه‌اڵمه‌ك����ه‌ به‌هه‌ردیوێكدا بێت‬ ‫قس����ه‌ زۆر هه‌ڵده‌گرێت‪ ،‬چونك����ه‌ دوای‌ نیمچه‌‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌ سوریا‌و عێراق‌و شه‌ڕی‌ داعش‌و‬ ‫كۆنتڕۆڵكردنه‌وه‌ی‌ ناوچه‌كان‌و گۆڕان له‌توركیا‌و‬ ‫توان����ای‌ رازیكردنی‌ كۆماری‌ ئیس��ل�امی‌ ئێران‌و‬ ‫كرانه‌وه‌ی‌ جیهان ب����ه‌ڕوی‌ هه‌رێم‌و زۆر هۆكاری‌‬

‫تر‌و ب����ه‌ره‌و داڕم����ان چونی‌ به‌ش����ێ‌ له‌واقیع ‌ی‬ ‫س����ایكس بیكۆ‪ ،‬ئه‌گه‌ر ده‌رفه‌ت گونجاو نه‌بێت‬ ‫ئه‌ی‌ ده‌بێ‌ كه‌ی‌ گونجاو بێت؟ ده‌بێت له‌م روه‌وه‌‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ بابه‌تی‌‌و به‌ڵگه‌ داتاشینیش له‌یه‌كتر‬ ‫جیا بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬واته‌ نابێت هه‌ڵوێس����ت به‌رانبه‌ر‬ ‫پارت����ی‌‌و بارزانی‌ وا بكات به‌ڵگه‌ بۆ نه‌گونجاوی‌‬ ‫ده‌رفه‌ته‌كه‌‪ ،‬داتاش����رێت‪ ،‬یاخوانه‌خواسته‌ كار‬ ‫بگاته‌ هه‌ڵوێس����تی‌ كرداری‌ گرتن بۆ به‌ناسازگار‬ ‫نیشاندانی‌ دۆخه‌كه‌ بۆ پرسی‌ مافی‌ چاره‌نوس‌و‬ ‫ده‌وڵ����ه‌ت‪ .‬چونكه‌ ئه‌وكات مه‌س����ه‌له‌كه‌ نابێته‌‬ ‫وه‌همبونی‌ ده‌وڵه‌ت به‌ڵكو ده‌بێته‌ به‌وه‌همكردنی‌‬ ‫پرسی‌ سه‌ربه‌خۆیی‌‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌خۆبه‌خاوه‌نكردن����ی‌ پارت����ی‌‌و‬ ‫بارزانیش بۆ دروشمه‌كه‌ ده‌بێت چه‌ند خاڵێكمان‬ ‫له‌به‌ر چاوبێت‪ ،‬له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫ حیزبی‌ سیاس����ی مافی‌ خۆیه‌تی‌ پرسێكی‌‬‫دیاریكراو بكات به‌دروش����م‌و پرۆژه‌‌و ئه‌جیندای‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬كێبڕكێی‌ له‌گه‌ڵ‌ به‌رانبه‌ره‌كانی‌ پێبكات‪.‬‬ ‫له‌(كیوب����ك) (س����كۆتالند)‌و هه‌ندێ‌ ش����وێنی‌‬ ‫ت����ر هه‌ندێ‌ حی����زب الیه‌نگری‌ س����ه‌ربه‌خۆیی‌‌و‬ ‫جیابون����ه‌وه‌ن له‌واڵته‌كانی����ان‌و هه‌ندێك����ی‌ تر‬ ‫الیه‌نگ����ری‌ فیدراڵی‌‌و مان����ه‌وه‌ن له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تدا‪.‬‬ ‫ ده‌بێ����ت ل����ه‌م روه‌وه‌و له‌لێكدان����ه‌وه‌ی‌‬‫سیاسیماندا نه‌رم‌و كراوه‌ بین‌و زیاد له‌سیناریۆ‌و‬ ‫ئه‌گه‌رێك ده‌ستنیش����ان بكه‌ین‌و بیخه‌ینه‌ پێش‬ ‫چاو‪ ،‬نه‌ك بژارده‌یه‌كی‌ ره‌ش‌و سپی‌ چه‌قبه‌ستو‪،‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ هه‌ندێ‌ هێزی‌ سیاس����ی كه‌ حس����اب‬ ‫بۆ قه‌ڵه‌مانی‌ كاك س����ه‌ردار‌و ئێمه‌مانان ده‌كه‌ن‬ ‫به‌هه‌ڵه‌دا نه‌چن‌و خۆیان‌و واڵته‌كه‌ش باجی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌ نه‌ده‌ن‪ .‬به‌وه‌هم‌و دروش����م‌و ئامرازدانانی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ كوردستان‌و حساب نه‌كردن كه‌ پارتی‌‬ ‫رێوش����وێنی‌ به‌كرده‌وه‌ له‌م روه‌وه‌ بگرێته‌ به‌ر‌و‬ ‫هه‌موان بخاته‌ به‌رده‌م دیفاكتۆیه‌كه‌وه‌‪ ،‬هه‌ڵه‌یه‌؟‬ ‫چونكه‌ ئ����ه‌وكات دژایه‌تی‌ بكه‌ی‌ یاخود نه‌رێنی‌‬ ‫بین ی����ان به‌ناچاری‌ ش����وێن داواك����ه‌ی‌ پارتی‌‬ ‫بكه‌وی����ن‌و خۆمان به‌ش����ێ نه‌بی����ن له‌پرۆژه‌كه‌‌و‬ ‫س����ه‌روه‌رییه‌كه‌ له‌گه‌ڵ‌ پارتی����دا به‌ش نه‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ده‌كه‌وینه‌ هه‌ڵوێس����تێكی‌ ئیره‌ی����ی‌ پێ‌ نه‌كراوو‬ ‫ناخۆش‪.‬‬ ‫ ئه‌گ����ه‌ر ئێمه‌ بڕوامان ب����ه‌وه‌ هه‌بێت كورد‬‫شایس����ته‌ی‌ ده‌وڵه‌ته‌و هه‌لومه‌رجه‌ هه‌رێمایه‌تی‌‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌كه‌ ره‌خس����اوه‌‌و كێش����ه‌كه‌ دۆخی‌‬ ‫ناوخۆ‌و هۆكاره‌ خودییه‌كان����ه‌‪ ،‬ئه‌وكات دۆخی‌‬ ‫ناوخ����ۆ ناكه‌ی����ن به‌پاس����اوی‌ نه‌قۆس����تنه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌رفه‌ت����ی‌ مێژویی‌ بۆ س����ه‌ربه‌خۆ بون‪ .‬به‌ڵكو‬ ‫هه‌وڵده‌ده‌ین به‌گیانێكی‌ كراوه‌تر‌و لێپرسراوانه‌تر‬ ‫كار له‌سه‌ر البردنی‌ ئه‌و به‌ربه‌سته‌‌و باشتركردنی‌‬ ‫دۆخه‌كه‌‌و گه‌یشتن به‌سازانی‌ نیشتمانی‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫واته‌ دۆخی‌ ناوخۆ ناكه‌ین به‌پاساو‪ ،‬به‌پاساوی‌‬ ‫سیاس����ه‌تی‌ نه‌خوازراوی‌ حیزبێكی‌ سیاس����ی‪،‬‬ ‫به‌ڵك����و هه‌وڵده‌درێت ئه‌وله‌ویات����ی‌ قۆناغه‌كه‌‌و‬ ‫چوارچێوه‌كانی‌ كاری‌ به‌یه‌كه‌وه‌یی‌ دابڕێژینه‌وه‌‌و‬ ‫دۆخی‌ ناوخۆیی‌ به‌ئاراس����ته‌ی‌ س����ودوه‌رگرتن‬ ‫له‌ده‌رفه‌ته‌ مێژوییه‌كه‌ به‌قازانجی‌ س����ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫ئاراسته‌ بكه‌ین‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫گه‌ڕان بۆ ره‌گوریشه‌ی ترس له‌گه‌ڵ نیكۆاڵی بێردیایڤ دا‬

‫ئومێد حه‌مه‌عه‌لی‬ ‫له‌ناو زۆرێك دیاریكردن‌و شوناسكردنه‌كانی‬ ‫مرۆڤ����دا ده‌توانرێ وه‌ك بونێك����ی ئه‌زمونكاری‬ ‫ترس باس����بكرێ‪ .‬ئه‌م����ه‌ش ئه‌توانین بۆ هه‌مو‬ ‫زیندوه‌كان بێژینی‪ .‬ترسی ئاژه‌ڵه‌كان ترسناكه‌‪.‬‬ ‫زۆر س����ه‌خته‌ ته‌ماش����اكردنی ئاژه‌ڵێ����ك ك����ه‬ ‫‌ئه‌زمونی ت����رس ده‌كات‪ .‬ترس گرێدراوه‌ له‌ته‌ك‬ ‫داكه‌وتێكی ترس����ناك‌و هه‌ڕه‌ش����ه‌ئامێزی ژیان‪.‬‬ ‫ژیان چه‌نده‌ته‌واوترو تاكه‌كه‌سیانه‌تر بێ‪ ،‬زیاتر‬ ‫هه‌ڕه‌شاویترو ترسناكتر ده‌بێ‌و‪ ،‬زۆرتر له‌بارتره‌‬ ‫بۆ مه‌ترس����ییه‌كان‌و قوڵتر له‌به‌رده‌م چاره‌نوسی‬ ‫مه‌رگدایه‌‪ .‬ره‌نگه ‌بێردیایڤ یه‌كێك له‌و بیریاره‌‬ ‫قواڵنه‌بێ‪ ،‬ك����ه‌له‌باره‌ی جه‌وهه‌رو شوناس����ی‬ ‫بونی مرۆییه‌وه‌له‌سه‌ر راسته‌ڕێیه‌كی ته‌واو بیری‬ ‫كردۆت����ه‌وه‌و بونیادی چه‌ش����نێك له‌دیاریكردنی‬ ‫س����ه‌ربه‌خۆی داناوه‌‪ .‬لێره‌داله‌خاڵی "ترس" ه‌وه‌‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‪ .‬ترس وه‌ك هێمایه‌ك بۆ هه‌رچی‬ ‫زین����دو هه‌ی����ه‌و به‌تایبه‌تیش ئام����اژه‌ بۆ مرۆڤ‬ ‫له‌ف����ۆرم‌و جه‌وه����ه‌ری كائینێك����ی ئه‌زمونكاری‬ ‫ترس����دا‪ .‬دۆخێك نه‌توانرێ به‌سه‌ریدا بازبدرێ‌و‬ ‫نادیده‌ بگیرێ ترس����ه‌‪ .‬ت����رس له‌كه‌ی‌و له‌كوێوه‬

‫‌س����ه‌رچاوه‌ده‌گ����رێ؟ ئایا خ����ودی له‌دایكبون‬ ‫ترس����ناك نییه‌؟ ئایا ده‌رگیربون له‌ته‌ك بوندا‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ جیهاندا ترسهێنه‌ر نییه‌؟ ئایا تێگه‌یشتن‬ ‫ل����ه‌وه‌ی پێویس����ته‌هه‌ڵبژێ����ری ترس����خوڵقێن‬ ‫نییه‌؟ ئایا بیركردن����ه‌وه‌و ئه‌زمونكردنی ئازادی‬ ‫ترسمان پێشناهێنێ؟ مرۆڤ ده‌توانێ له‌به‌رده‌م‬ ‫ئه‌گ����ه‌ری له‌ده‌س����تداندا نه‌ترس����ێ؟ ده‌توانین‬ ‫ملمالنێ بكه‌ین‌و نه‌ترسین‪ ،‬ده‌توانین بجه‌نگین‌و‬ ‫نه‌ترس����ین؟ ده‌توانی����ن له‌په‌یوه‌ندی����دا بی����ن‌و‬ ‫نه‌ترس����ین‪ ،‬ده‌توانین عاش����ق بین‌و نه‌ترسین؟‬ ‫هه‌مو ش����تێ ترسی خۆی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌مو ره‌وشێك‬ ‫ترس����ی خۆی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌م����و ئه‌گه‌رێك ئه‌گه‌ری‬ ‫ترس����ی خ����ۆی هه‌ی����ه‌‪ .‬ناتوانین م����رۆڤ بین‌و‬ ‫نه‌ترس����ین‪ ،‬ناتوانی����ن ئاس����ایی‌و نۆرماڵ بین‌و‬ ‫نه‌ترسین‪ .‬بێردیایڤ پێیوایه‌ترس په‌یوه‌ندیداره‬ ‫‌به‌واقیعێكی ترس����ناكه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم پێویسته‌ئه‌وه‬ ‫‌بڵێم ته‌نها دۆخی ترس����ناك س����ه‌رچاوه‌ی ترس‬ ‫نییه‌‪ ،‬ترس ره‌وش����ێكی ف����راوان‌و هه‌مه‌گیرتره‌‪،‬‬ ‫هه‌مو دۆخه‌ترس����ناكه‌كان‌و ناترس����ناكه‌كانیش‬ ‫هه‌مان ترس����یان هه‌ی����ه‌‪ .‬دۆخه‌ترس����ناكه‌كان‬ ‫رون‌و ئاش����كرا مه‌ترس����ین له‌س����ه‌ر ژیانم����ان‪،‬‬ ‫بونم����ان‪ ،‬چاره‌نوس����مان‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كانمان‪،‬‬ ‫ئازادیم����ان‪ ،‬خۆشه‌ویس����تیمان‌و خولیاكانمان‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ی كه‌مێك ناڕۆش����نه‌ ئه‌و ترس����ه‌یه‬ ‫‌کە بارودۆخه‌ناترس����ناكه‌كان دروس����تیده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫م����رۆڤ ده‌توانێ له‌بزرك����ردن‌و له‌ده‌س����تدانی‬ ‫مه‌عشوقه‌كه‌ی نه‌ترسێ؟ ده‌توانێ له‌كاولكردنی‬ ‫ئارامییه‌ رۆحییه‌كه‌ی نه‌ترسێ؟ ئه‌كرێ ژیانێكی‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك����ی رێژه‌یی ئ����ازادو ئارامت هه‌بێ‪،‬‬ ‫نه‌ترس����یت له‌ده‌ستیبده‌ی؟ یان هه‌ر چه‌شنێكی‬ ‫دیكه‌ی ژیان كه‌ مایه‌ی ره‌زامه‌ندی بێ‪ ،‬ده‌كرێ‬

‫ترس����ی له‌ده‌س����تدانی روب����ه‌ڕوی دڵه‌خورپه‌ی‬ ‫گه‌وره‌مان نه‌كاته‌وه‌؟ ئاس����ان نییه‌سه‌لماندنی‬ ‫ئه‌رگۆمێنتی نه‌بونی ترس ئه‌گه‌ر له‌یه‌ك ره‌وش‌و‬ ‫ساتیش����دا بێت‌و له‌ژیانی یه‌ك بونه‌وه‌ریشدابێ‪.‬‬ ‫ترس بارێكی س����ه‌ره‌تایی‌و بناغه‌یی ژیانه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫خودی ئه‌زمونكردن����ی ژیان ئه‌زمونكردنی ترس‬ ‫ده‌كاته ‌حه‌تمی‌و خۆلێالن����ه‌دراو‪ .‬ترس به‌ته‌نها‬ ‫به‌بێ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ س����ه‌رچاوه‌كه‌ی خوڵقێنه‌ری‬ ‫جۆرێكی دیكه‌ی ترس����ه‌‪ ،‬ت����رس له‌ترس‪ .‬ترس‬ ‫بونێك����ی فیزیكی‪ -‬گیانیی����ه‌‪ ،‬نیگه‌رانی‌و غه‌می‬ ‫ده‌ركه‌وتن����ی ترس����ێكی قوڵ له‌بون����ی مرۆییدا‬ ‫پێكئه‌هێنێ‪.‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر س����ه‌رنج بده‌ین بێردیای����ڤ پێیوایه‬ ‫‌هه‌تا ژی����ان تاكه‌كه‌س����یانه‌ترو ته‌واوتربێ زیاتر‬ ‫هه‌ڕه‌ش����ه‌لێكراوترو ترس����ناكتر خۆی ده‌نوێنێ‪،‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت له‌باره‌ی تاكه‌ كه‌سیانه‌تر بونی ژیانه‌وه‌‬ ‫ئاماژه‌یه‌كی رۆشنه‌ بۆ پێویستییه‌تی په‌یوه‌ندی‌و‬ ‫ب����ون له‌گ����ه‌ڵ ئه‌وانیت����ر‪ .‬ته‌نیاب����ون دۆخێكی‬ ‫ترسناكه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ سه‌ره‌داوی ژیان‌و پرۆژه‌ی‬ ‫بون����ی م����رۆڤ واده‌رده‌كه‌وێ زیاتر له‌ده‌س����تی‬ ‫خۆیدابێ‪ ،‬به‌اڵم ره‌وش����ێكه‌به‌رده‌وام هه‌ستێكی‬ ‫تایبه‌تی غه‌مگین‌و كاولكار له‌هه‌ناوی بون‌و گیاندا‬ ‫به‌رزده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م هه‌س����ته‌به‌راده‌یه‌كی گه‌وره‬ ‫‌له‌بایه‌خ‌و ره‌هه‌نده‌پۆزه‌تیڤه‌كه‌ی دێنێته‌خواره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌ئازادین له‌وه‌ی ته‌نیاكه‌وتن‪ ،‬یان په‌یوه‌ندی‬ ‫هه‌ڵبژێری����ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش هاوش����ێوه‌ی ئازادبونمانه‬ ‫‌له‌هه‌ڵبژاردنی خۆكوش����تن ی����ان زیندومانه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی په‌یوه‌ن����دی ره‌وش����ی بناغه‌یی‌و‬ ‫نۆرماڵی ژیانه‌‪ ،‬ژیانكردن له‌په‌یوه‌ند به‌مرۆڤه‌وه‌‬ ‫واتای له‌په‌یوه‌ندیدابون‪ ،‬ئه‌مه‌ش یه‌كانگیر ده‌بێ‬ ‫له‌گه‌ڵ روانینی كارل یاس����پێرس بۆ بونی ئازادو‬

‫ره‌س����ه‌نی مرۆڤ‪ ،‬بونێكه‌له‌كه‌مونیكه‌یش����ندا‪،‬‬ ‫له‌په‌یوه‌ندیدا‪ .‬مرۆڤ بونێكی دانه‌بڕاوه‌له‌وانیتر‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت هه‌ر نه‌زعه‌و سه‌ركێشییه‌كی نامۆ له‌الی‬ ‫مرۆڤ ده‌ربكه‌وێ‪ ،‬جگه ‌له‌ته‌قه‌الیه‌كی مایه‌پوچ‬ ‫ناتوانێ هیچیت����ر به‌رهه‌مبهێنێ‪ .‬پوچێتی ره‌ها‬ ‫ئه‌وه‌یه‌مرۆڤ پێیوابێ ئاسان‪ ،‬یان هه‌ر بتوانێ‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی په‌یوه‌ندییه‌وه‌ژیانبكاو بتوانێ وه‌ك‬ ‫كه‌سێتییه‌كی ته‌ندروست له‌ڕوی گیانی‌و ده‌رونی‌و‬ ‫ره‌س����ه‌ن له‌ڕوی كه‌س����ێتی‌و بونه‌وه‌پایه‌داربێ‌و‬ ‫جێگه‌بگرێ‪ .‬ته‌نانه‌ت ملمالنێ له‌پێناوی مانه‌وه‌و‬ ‫بون����دا به‌ب����ڕوای بێردیایڤ گرێ����دراوه ‌له‌ته‌ك‬ ‫ترس����دا‪ ،‬ئه‌وه‌ ترس����ه‌مه‌یل‌و هه‌ڵپ����ه‌ی مانه‌وه‬ ‫‌جۆش����ده‌دات‪ ،‬ترس له‌بناغه‌وه ‌غه‌م‌و نیگه‌رانی‬ ‫م����رۆڤ ئاگ����ر ده‌دا‪ ،‬به‌چه‌ش����نێك له‌دایكبونی‬ ‫یه‌كه‌می پرسی بون‌و غه‌می چاكه‌و په‌ره‌سه‌ندنی‬ ‫پۆزه‌تیڤان����ه‌ی م����رۆڤ له‌مناڵدان����ی ترس����ه‌وه‬ ‫‌دێته‌ده‌رێ‪ .‬ترس سه‌رباری ئه‌وه‌ی كاركرده‌كانی‬ ‫ئه‌ش����ێ خاپوركارانه‌له‌س����ه‌ر بون‌و چاره‌نوس‬ ‫ده‌ربك����ه‌ون‪ ،‬ب����ه‌اڵم روه ‌بونیادنه‌رانه‌كه‌ش����ی‬ ‫ناتوانرێ نادیده‌بگیرێ‪ .‬قس����ه‌كردن ده‌رباره‌ی‬ ‫ترس‌و دژبه‌ره‌كه‌ی‪ ،‬ی����ان ترس‌و ئازایەتی وه‌ك‬ ‫دو ئاراس����ته‌ی ت����ه‌واو له‌ناوبه‌رو س����ڕه‌ره‌وه‌ی‬ ‫یه‌كت����ر به‌ئه‌ندازه‌یه‌كی زۆر ناهۆش����مه‌ندانه‌یه‌و‬ ‫به‌رخوردكردنێك����ی نالۆژیكییانه‌یه ‌س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌بونی ت����رس‌و ئازایه‌تیش له‌هه‌مانكاتا‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫بێردیایڤ له‌هه‌مب����ه‌ر په‌یوه‌ندی‌و كارلێككردنی‬ ‫ت����رس‌و ئازایه‌تیی����ه‌وه‌گوزارش����تی لێ����ده‌كات‬ ‫پشتڕاس����تكردنه‌وه‌ی ئاماده‌یی هه‌میشه‌ییانه‌ی‬ ‫بونی ترسه‌‪ .‬ئازایەتی‌و ترس یه‌كتر له‌ناونابه‌ن‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪13‬‬

‫هەر دەوڵەتێکی کوردی‬ ‫لەم دۆخەدا لەدایکبێت‪،‬‬ ‫وەک ئەوەی باشوری سودان دەبێت‬ ‫خالد سلێمان‬ ‫سیاس����ەتی ڕاس����تەوخۆ‪ ،‬ناڕاس����تەوخۆی‬ ‫شانشینی سعودی‪ ،‬قەتەر‪ ،‬تورکیا بەرامبەر‬ ‫عی����راق‌و س����وریا‪ ،‬لەحاڵەتی پاشەکش����ەی‬ ‫یەکجارەکی پرۆژەی دەس����ەاڵتێکی ئیسالمی‬ ‫(ئیخوان‪ ،‬بەرەی نوس����رە‪ ،‬ئەحراری ش����ام‪،‬‬ ‫سوپای ئیس��ل�ام‪..‬هتد)‪ ،‬کار بۆ دامەزراندنی‬ ‫کیانێکی سوننەی سەربازی دەکات‪ ،‬کە دور‬ ‫نیە‪ ،‬بەعسیەکانی ناو داعش‪ ،‬تۆوی ئەو کیانە‬ ‫بن‪ .‬یانی داعشیش بەشێک دەبێت لەنەخشە‬ ‫سعودی‪ -‬قەتەری‪ -‬تورکیەکە‪ .‬ئێستا هەوڵی‬ ‫هەرسێ جەمس����ەرەکە لەوەدا کۆدەبێتەوە‪،‬‬ ‫چۆن لەڕێگەی پارتی دیموکراتی کوردستان‌و‬ ‫پارتە کوردیەکانی ناو ئیئتالفی ئۆپۆزسیۆنی‬ ‫س����وریاوە‪ ،‬کوردیش بەشێک بێت لەو کیانە‬ ‫سوننییە‪.‬‬ ‫لەوانەی����ە ئەم����ە باش����ترین دەروازە بەقەدەر ئەوەی زەمینەیەکی فشەڵی ئابوری‌و‬ ‫بێت ب����ۆ تەماش����اکردنی دیمەن����ی هەرێمی کۆمەاڵیەتی‌و سیاسی‌و کولتوری خوڵقاندیان‪.‬‬ ‫کوردس����تان‪ ،‬کە لەڕوی سیاس����ی‌و ئابوری‌و نەبون����ی دام����ەزراوەی پتەوی پ����ەروەردە‪،‬‬ ‫کۆمەاڵیەتییەوە لەخراپترین ئاستیدایە‪ ،‬بگرە تەندروس����تی‪ ،‬تۆڕی ڕێگەوب����ان‌و هاتوچۆ‪،‬‬ ‫لەب����ەردەم داڕوخانێکدایە ک����ەس مەزەندەی ئاسایشی خۆراک‪ ،‬ئەمە جگە لەملمالنێیەکی‬ ‫دەرەنجامەکانی ناکات‪ .‬ب����ەاڵم ئەوەی لەناو خێڵەکی‌و س����ەربازیی باش����ورەکە خۆی‪ ،‬کە‬ ‫دیمەنێکی سیاسی‪ ،‬سۆسیۆ‪ -‬ئابوری خراپی دیکتاتۆریەتی سودانی عومەر حەسەن بەشیر‬ ‫وەک ئ����ەوەی ئەمڕۆمان����دا‪ ،‬هەژمونی خۆی ش����اردبونیەوە‪ .‬هەمو ئەمانە فاکتەری پشت‬ ‫هەیەو ڕای گشتی سەرقاڵکردوە‪ ،‬ناونیشانی قەیرانی دوای قۆناغی سەربەخۆیی بون‪.‬‬ ‫کوردس����تان هیچ جیاواز نیە لەباش����وری‬ ‫دەوڵەت����ی کوردی����ە‪ ،‬کە دور نی����ە داهاتوی‬ ‫ببەس����ترێت بەو کیانە سوننە مەزهبییەی وا س����ودان‪ ،‬لەوانەی����ە خەس����ڵەتی قەیراناوی‬ ‫مەزەن����دە دەکرێت جێگەی داعش بگرێتەوە‪ .‬زۆرتری هەبێت ن����ەک کەمتر‪ ،‬دامەزراوەکانی‬ ‫لەحاڵەتێکیشدا‪ ،‬کورد دور دەبێت لەداهاتوی پەروەردە‪ ،‬تەندروستی‪ ،‬تۆڕەکانی پەیوەندی‌و‬ ‫سیاس����ی س����وننەکانەوە‪ ،‬ئەگ����ەر خ����اوەن هاتوچ����ۆ‪ ،‬ش����ەڕی بەرژەوەن����دی‪ ،‬نەبونی‬ ‫ئیرادەیەکی سیاسی سەربەخۆ‪ ،‬ئابورییەکی سیستمی دادی س����ەربەخۆ‪ ،‬نەبونی سوپای‬ ‫بەهێز‪ ،‬هێزێکی پیشمەرگەی یەکگرتو‪ ،‬هێزێکی یەکگرتو‪ ،‬هێزی پۆلیس‌و ئاسایشی پیشەیی‪،‬‬ ‫ناوخۆی پیشەیی بێت‪ .‬ئەمانەش نەک تەنها جیاوازکاری����ی لەسیس����تمی خزمەتگوزاری‌و‬ ‫دورن لەبەدیهات����ن‪ ،‬بەڵک����و دوای دەرکردنی ژێرخان����ی ئابوری����دا‪ ،‬لەس����ەروی هەمویەوە‬ ‫س����ەرۆکی پەرلەمان لەهەولێرو س����ەپاندنی ملمالنێی سیاسی دڵڕەقانەو تۆڵەی سیاسی‪،‬‬ ‫ئیرادەی پارتی دیموکراتی کوردستان بەسەر لەس����ەروی ئەوەش����ەوە نەبونی دەستورێک‬ ‫هەر بژرادەیەکدا‪ ،‬لەدیمەنی سیاسی ئەمڕۆی ژیانی دەوڵەت‌و کۆمەڵگا ڕێک بخات‪ ،‬ئەمانە‬ ‫هەرێمدا بونەتە کەیس����ی لەبیرچو‪ .‬لەهەمو هەمو سەرچاوەی پێکهێنانی دیمەنی ئەمڕۆی‬ ‫کاتێکدا ئەوەمان لەبیرناچێت کە قەیرانەکانی کوردستانن‪ ،‬وەک چۆن سەرچاوەی باشوری‬ ‫سیاس����ەت‌و ئابوری لەهەرێمدا‪ ،‬بەشێوەیەکی س����ودانی پێش دیس����ەمبەری (‪ )٢٠١١‬بون‪.‬‬ ‫خراپ لەسەر ئاس����تی کۆمەاڵیەتی ڕەنگیان لە بیرمان نەچێت باش����ورە ئەس����مەرەکەش‬ ‫داوەت����ەوەو زیادەڕۆیی نابێ����ت ئەگەر ئاماژە خ����اوەن نەوت����ە‪ ،‬وەک هەرێمەکەی ئێمەش‬ ‫بەبونی جۆرێک لەهەڕەش����ە لەئاش����تەوایی خاوەن نەوتە‪.‬‬ ‫بە کورتیەکەی‪ ،‬کوردس����تانی سەربەخۆ‪،‬‬ ‫کۆمەاڵیەتی بکرێت‪.‬‬ ‫باش����ە ئەگ����ەر قەی����ران‌و گرفت����ە ئەگەر لەم دۆخەدا لەدای����ک بێت‌و ڕوبەڕوی‬ ‫هەرێمایەتیەکان‪ ،‬ش����ەڕی تی����رۆرو ملمالنێی هێ����زی ئیقلیم����ی وەک تورکی����او ئێرانیش‬ ‫مەزهەب����ی ش����یعەو س����وننە وەالوە بنێین‌و نەبێت����ەوە‪ ،‬مان����ای ئ����ەوە نی����ە‪ ،‬خەڵوزی‬ ‫تەنها باس لەکێش����ەو قەیرانە ناوخۆییەکانی گەرمکردنەوەی دێگەڵە کۆتایی پێ هاتبێت‌و‬ ‫کوردس����تان بکەین‪ ،‬بەدڵنیایی����ەوە تیایاندا‪ ،‬لەماوەی شەو ڕۆژێکدا هەژمون‌و بەرژەوەندی‌و‬ ‫خەڵوزی ش����اراوەی ش����ەڕی چەندان ساڵەی فراوانخوازی لەبن هاتب����ن‌و بەقودرەتی قادر‬ ‫ناوخۆیی ماونەتەوەو بەکەمێک گەرمی دەگاتە گیان����ی مەرکەنتیل����ەی نەتەوەی����ی لەدایک‬ ‫دێگەڵە‪ ،‬چۆن باسی دەوڵەتی کوردی بکەین‪ ،‬بوبێ����ت‪ .‬کوردس����تانی ئەم����ڕۆ ئەوەی����ە کە‬ ‫باشە ئەگەر بەعەمەلیاتی "قەیسەریش" بێت دەیبینین‪ ،‬پێش دەسەاڵتە هەرێمایەتیەکان‪،‬‬ ‫لەدایکبێت‪ ،‬چۆن دەبێت‌و تاچەند ئۆکسجینی بەس����ەر گرفت‌و قەیرانەکان����ی خۆیدا دابەش‬ ‫بەردەوامبونی هەیەو ئایا کوردس����تان نابێتە بوە‪ ،‬خەریک����ە دەکرێتە بارمتەی کۆمپانیانی‬ ‫نمونەیەکی تری باش����وری سودان کە دوای نەوت‌و گاز‪ .‬س����کااڵکانی ئ����ەم دواییەی دانا‬ ‫کەمتر لەدوس����اڵ لەدایکبونی‪ ،‬شەڕی ناوخۆ گاز لەس����ەر هەرێم‌و دۆڕاندنی چەندەها ملیار‬ ‫دۆالر‪ ،‬قەرزکردن����ی چەندەه����ا ملی����اری تر‪،‬‬ ‫لەهەناویدا لەدایکبو‪.‬‬ ‫لەوانەی����ە ئ����ەم بۆچون����ە بەش����ێکی قەرزاری چەندەها ملیاری تری ناوخۆ‪ ،‬وەک‬ ‫زۆری دەس����تەبژێری سیاس����ی‌و ناوەن����دی موچ����ەی فەرمانبەران‪ ،‬کرێ����ی کارەباو ئاوو‬ ‫ڕاگەیاندنەکان����ی کوردس����تان بێ����زار بکات‌و شوێن‪..‬هتد‪.‬‬ ‫باشە ئەگەر دەوڵەتێک لەڕەحمی ئەم هەمو‬ ‫بەڕەوا نەبینرێت‪ ،‬کوردستانی "سپی پێست"‬ ‫بەباش����وری س����ودانی ڕەشپێس����ت بەراورد کێش����انەو خەڵوزی کولت����وری خاوەندارێتی‬ ‫بکرێت‪ ،‬بەاڵم ئ����ەوەی خەیاڵدانی نەتەوەیی کوردس����تان‪ ،‬توانای ژیان����ی دەبێت‪ ،‬تیایدا‪،‬‬ ‫خواستی دورخس����تنەوەیەتی لەخۆی‪ ،‬وەک تەمەنی ئارامی لەوەی باشوری سودان کەمتر‬ ‫هەژاری‌و ئینتیما بۆ خێ����ڵ‌و نەبونی نەتەوە نابێت‪ ،‬دراوسێکان لەگەڵ یەکەم پیرۆزباییدا‬ ‫وەک پێکهاتەیەکی سۆس����یۆلۆژی‌و ئابوری‌و هەنگوین����ی ژەه����راوی دەرخ����وارد نادەن‪،‬‬ ‫کولت����وری پێش ئەوەی تەنه����ا وەک زمان‌و سەرۆکەکەی کێ دەبێت‪ ،‬دەستورەکەی چۆن‬ ‫مێژو تەماش����ا بکرێت‪ ،‬لەواقیع����دا نزیکترین دەبێت‪ ،‬داهاتەکەی چی دەبێت‪ ،‬سنورەکەی‬ ‫خەس����ڵەتەکانی ک����وردن‪ ،‬ه����ەروەک چۆن هەر ئ����ەوە دەبێت کە ئێس����تا لەناوچەکانی‬ ‫موس����ڵ‌و کەرکوک لێ دەدرێن‪ ،‬ئەی بنەماو‬ ‫خەسڵەتی گەلی باشوری سودانیش بون‪.‬‬ ‫س����ەرۆکی حکومەتی باش����وری س����ودان ناس����نامەکەی چۆن دەبن‪ ،‬جێگەی هەموانی‬ ‫س����ێلڤاکێر پێش ڕێفێراندۆمەکە بەدوس����اڵ‪ ،‬تیا دەبێتەوە‪ ،‬یان وەک ئێس����تا دەبێت‌و هەر‬ ‫لەب����ەرواری ‪ ٢٠٠٩/١٠/٣١‬وت����ی‪" ،‬ئەگ����ەر کاتێ پێویس����تی کرد پەرلەمان دادەخرێت‪،‬‬ ‫باش����وریەکان دەخوازن ئازاد ب����ن‪ ،‬بادەنگ یان دەبێتە نمونەیەکی تری باشوری سودان‌و‬ ‫بدەن بەسەربەخۆیی هەرێمەکەیان‌و مانەوەی شەڕێکی تری ناوخۆ؟‬ ‫ئەمان����ە کۆمەڵ����ێ پرس����یارن‪ ،‬بەدڵ����ی‬ ‫سودانیش بەیەکگرتویی وادەکات هاواڵتیانی‬ ‫باشور مرۆڤی پلەدو بن"‪ .‬دوای بەدەستهێنانی دەس����تەبژێری سیاس����ی نابن‌و دوریش نیە‪،‬‬ ‫سەربەخۆیی‪ ،‬هاواڵتیانی باشورە "ئەسمەرەکە" ئەو کەس����ەی دەیانوروژێنی����ت‪ ،‬بەخیانەت‬ ‫پلە یەکیی هاواڵتیبونیان وەرگرت‪ ،‬بەاڵم بونە تۆمەتب����ار نەکرێت؛ بەاڵم دەبێت بکرێن‌و بیر‬ ‫هاواڵتی پلەدوی واقیعێکی سیاس����ی‪ ،‬تیایدا لەداهاتو بکرێتەوە‪ .‬بۆ ئەوەی ئەم پرسیارانە‬ ‫دەوڵەت����ی ت����ازە لەدایکبو بەرگ����ەی خێڵ‌و نەکرێن‌و نەرورژێنرێن‪ ،‬ماڵی کوردی پێویستی‬ ‫بەرژەوەندی س����ەرۆک خێ����ڵ‌و میلیتاریزمی بەڕێکخس����تنەوە هەیە‪ ،‬بەدەستورێک مافی‬ ‫نەگرت‪ .‬لەنزیکترین بازنەی دەس����ەاڵتدا‪ ،‬لە هەمو الیەن بپارێزێت‪ ،‬بەسیستمێک جێگەی‬ ‫نێوان سەرۆک س����ێلڤاکێر (خێڵەکانی دنکا) هەموانی تیابێتەوە‪ ،‬بەلێبوردەییەک هەموان‬ ‫و جێگرەکەی ڕێک مش����ار (خێڵەکانی نوێر) قبوڵ بکات‪ ،‬بەکۆنتراکتێک����ی کۆمەاڵیەتی‌و‬ ‫دا ش����ەڕو ملمالنێ دەستیپێکردو تائێستاش سیاس����ی ڕەگوڕیش����ەی تۆڵ����ە نەهێڵێ����ت‪،‬‬ ‫بەردەوامەو بوەتە هۆی برسیکردنی نزیکەی بەشەفافیەتێک‪ ،‬تیایدا سەروەتی کوردستان‬ ‫چ����وار ملیۆن‌و نیو م����رۆڤ‌و دەربەدەرکردنی بۆ هەم����وان بێت‪ ،‬ب����ەو بەهایان����ەی مافی‬ ‫نزیک����ەی دو ملیۆن‌و دەیان ه����ەزار کوژراو‪ .‬ت����اک‌و گروپەکانی کوردس����تان دەپارێزێت‪،‬‬ ‫ئ����ەم دەرەنجام����ەی دەوڵەتەکەی باش����وری بەمەناعەتێ����ک‪ ،‬ڕێگ����ە لەبەرهەمهێنانەوەی‬ ‫س����ودان‪ ،‬تەنها ملمالنێیەکی سیاسی نەبو‪ ،‬باشورێکی تری سودان بگرێت‪.‬‬

‫لەبیرمان نەچێت‬ ‫باشورە ئەسمەرەکەش‬ ‫خاوەن نەوتە‪ ،‬وەک‬ ‫هەرێمەکەی ئێمەش‬ ‫خاوەن نەوتە‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫پاشخانی هه‌ڵبژاردنه‌کانی ئه‌مساڵی ئه‌‌مریکا‬ ‫پاسکاڵ‌و مەحوی‬ ‫(‪)٢‬‬ ‫پاس���کاڵ س���ەرەتای لەدایکبونی فیکری‬ ‫بونگەرای���ە لەمێژوی مۆدێرندا‪ .‬یەکەم نەوەی‬ ‫خوێندەوارانی قۆناغ���ی دوای ڕێنێ دیکارتە‪.‬‬ ‫ئەوەی پاس���کاڵ ئەیڵێت‌و ئەینوسێت تەواو‬ ‫ناکۆکە بەوەی دیکارت دەیڵێت‌و دەینوسێت‪،‬‬ ‫لەم ڕوەوە ناکۆکیی نێوان ئەم دو نوس���ەرە‬ ‫بەڕادەیەک���ە کە وتم���ان دی���کارت ناتوانین‬ ‫بڵێی���ن پاس���کاڵ‌و کە وتیش���مان پاس���کاڵ‬ ‫ناتوانی���ن بڵێین دیکارت‪ .‬دی���کارت باوەڕی‬ ‫بەتواناکانی عەقڵ لەدۆزینەوەی نھێنیەکانی‬ ‫سروش���ت‌و نھێنیەکانی ژیاندا‪ ،‬ھەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پاس���کاڵ پێیوای���ە ئەوان���ەی نایەنەوێت بیر‬ ‫لەمردن بکەن���ەوەو لەزەحمەتییەکانی ژیان‌و‬ ‫ب���ون ڕابمێن���ن‪ ،‬باعەقاڵنی ب���ن‌و لەژورێکا‬ ‫دابنیش���ن‌و بیر لەماتماتیک بکەنەوە‪ .‬ئەگەر‬ ‫ماتماتی���ک لوتکەی عەقاڵنی���ەت‌و ڕونییبێت‬ ‫لەبیرکردنەوەدا‪ ،‬ئەوا پاس���کاڵ پێیوایە ئەم‬ ‫شێوازە لەبیرکردنەوە ناتوانێت ھیچی ئەوتۆمان‬ ‫لەسەر مەسەلەی مرد‌ن‌و کێشە وجودییەکانی‬ ‫ناو ژیان پێبڵێت‪ .‬پەیوەندیی نێوان پاسکاڵ‌و‬ ‫دیکارت مۆدێلی ئەو ش���ێوازەیە لەپەیوەندیی‬ ‫کە زۆرێک لەنوس���ەرە وجودییەکان ھەیانە‪.‬‬ ‫زۆرینەی نوسەرە وجودییەکان دژ بەیەکێکن‬ ‫کە لەخۆیان ناچێت‪ ،‬پاسکاڵ دژ بەدیکارت‌و‬ ‫کیرکجارد دژ بەھیجڵ‌و نیتشە دژ بەسوکراتە‪.‬‬ ‫ھەریەکێکیان بەش���ێوەیەکی تایبەت دژ بەو‬ ‫ش���ێوازانەی بیرکردن���ەوەن ک���ە عەقاڵنیی‌و‬ ‫سیستامتیکین‌و باوەڕێکی گەورەیان بەتواناو‬ ‫چاالکییەکانی عەقڵ ھەیە‪ .‬پاس���کاڵ باوەڕی‬ ‫وانییە م���رۆڤ لەڕێگای عەقڵ���ەوە بتوانێت‬ ‫بەخ���ودا ب���گات‪ ،‬چونک���ە ئ���ەو خودایەی‬ ‫پاس���کاڵ باوەڕی پێیەتی‪ ،‬خودای ناو ئاینە‬ ‫یەکتاپەرس���تە ئیبراھیمیی���ەکان نییە‪ ،‬خودا‬ ‫الی پاسکاڵ خودایەکی شەخسییە‪ .‬ئەتوانیت‬ ‫بەش���ێوەیەکی شەخس���یی‌و تایبەت نوێژی‬ ‫ب���ۆ بکەیت‌و پەن���ای بۆ ببەی���ت‪ ،‬دەتوانیت‬ ‫پەیوەندی���ی‌و ئەزمونی شەخس���یی لەگەڵدا‬ ‫دروستبکەیت‪ ،‬ئەمانەش شتگەلێک نین بەناو‬ ‫بەرخوردو پاس���اودان‌و میت���ۆدی عەقاڵنییدا‬ ‫تێبپەڕن‪ .‬ئینس���ان الی پاسکاڵ بونەوەرێکی‬ ‫لەتبوە‪ ،‬لەتێکی لەخودا خۆی دەچێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەتەک���ەی دیکەی بونەوەرێک���ی بەدبەخت‌و‬ ‫بچ���وک‌و خەمب���ارو بەھێ���زە‪ ،‬بونەوەرێک���ە‬ ‫نەخۆشدەکەوێت‌و پیردەبێت‌و دڵتەنگدەبێت‌و‬ ‫دەمرێت‪ .‬الی پاس���کاڵ پرسیاری سەرەکیی‬ ‫ئەوەیە ئینس���ان چۆن ئەم دو لەتە بەیەکەوە‬ ‫کۆبکات���ەوە‪ ،‬چون بونێک���ی خودایی ھەبێت‬ ‫بەبێئەوەی خ���ۆی بەگ���ەورە بزانێت‌و چۆن‬ ‫بچوکیش���بێت بەبێئەوەی توش���ی نائومێدیی‬ ‫ببێ���ت‪ .‬پاس���کاڵ ب���اوەڕی وابو ئینس���ان‌و‬ ‫گ���ەردون لەس���ەرەتادا کامڵ‌و بێنوقس���انی‬ ‫ب���ون‪ ،‬لەدونیایەکدا دەژیان پڕ لەھارمۆنیەت‌و‬ ‫دور لەدودڵی���ی گوم���ان‌و بەدبەختیی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئ���ادەم ھەڵەیەک���ی گ���ەورەدەکات‌و گوناھی‬ ‫یەک���ەم ئەنجامئەدات‪ ،‬لەخ���ودا یاخیدەبێت‌و‬ ‫ئەمرونەھییەکانی دەش���کێنێت‪ .‬بۆیە مرۆڤ‬ ‫لەبەھەش���ت دەردەکرێ���ت‌و ھەم خۆی‌و ھەم‬ ‫گەردون لەناو گوم���ان‌و بەدبەختیی‌و مردن‌و‬ ‫پیرب���ون‌و دڵش���کاندا نوقم���دەکات‪ .‬لەدوای‬ ‫ئەم دەرکردنەوە لەبەھەش���ت مرۆڤ دەبێت‬ ‫بەبونەوەرێک تێکەڵ لەئاسمان‌و سەرزەمین‪،‬‬ ‫وەفاو بێوەفایی‌و فریشتەو دەعەجان‪.‬‬ ‫بەبۆچونی پاس���کاڵ ئینس���انی ب���اوەڕدار‬ ‫لەشەڕێکی بەردەوامدایە لەنێوان ئەم دو لەتە‬ ‫ناکۆکەی بونی مرۆڤدا ک���ە دواجار لەفۆرمی‬ ‫ش���ەڕ لەنێوان ئیمان‌و نائیماندا بەرجەسەت‬ ‫دەبێت‪ ،‬لەنێ���وان ئەوەی ح���ەواس‌و عەقڵ‌و‬ ‫ھەس���تەکان بەمرۆڤی دەڵێ���ن‌و ئەوەش کە‬ ‫ئیمان یان باوەڕ پێیدەڵێن‪ .‬ھەریەکێکیشیان‬ ‫ش���تی جیاواز بەمرۆڤ دەڵێن‪ :‬ئیمان داوای‬ ‫خوداپەرس���تیی‌و دینداری‌‌و پشتکردنە دونیا‬ ‫لەم���رۆڤ دەکات‪ ،‬بەاڵم عەقڵ‌و ھەس���تەکان‬ ‫دەیخەن���ەوە ناو دونیاو ناو لەزەتی فرەجۆری‬ ‫ش���تەکان‌و پەیوەندییەکانەوە‪ .‬ئەوەی بەالی‬ ‫پاسکاڵەوە بنەڕەتییە ئەوەیە مرۆڤی ئیماندار‬ ‫نابێ���ت ئەزمون���ی ئ���ادەم دوبارەبکات���ەوە‪،‬‬ ‫نابێت دەس���ت بۆ ئەو شتانە ببات کە نابێت‬ ‫دەس���تیان ب���ۆ ببات‪ ،‬ئینس���انی ب���اوەڕدار‬ ‫پێویس���تە کەس���ێک بێت غرورو سەرکێشی‬ ‫ئادەمی تیانەبێت‪ .‬پاسکاڵ خۆیشی بۆئەوەی‬ ‫ژیانی وەک ئیماندارێک بباتەسەر لەژیانیدا دو‬ ‫پرنسیپی سەرەکیی پیادەکردوە‪ .‬یەکەمیان‪،‬‬ ‫پشتکردنە ھەمو لەزەت‌و چێژێکە کە دەشێت‬ ‫گومانێک لەس���ەر ئیم���ان‌و ب���اوەڕ دابنێت‪.‬‬ ‫دوھەمیان‪ ،‬ئیکتیفاکردن بەو شتانەوە کە بۆ‬ ‫بەردەوامی ژیان پێویس���تن‌و بەبێئەوان ژیان‬ ‫ناڕوات بەڕێوە‪ .‬ئەمەش مانای بەس���ەربردنی‬ ‫ژیانێکی ڕاھیبانەی س���ادەو داماڵراو لەچێژو‬ ‫لەزەت‪ .‬ئەم���ەش لەدیدی پاس���کاڵدا مانای‬ ‫پشتکردنە لەھەمو ئەو ش���تانەی کە مرۆڤی‬

‫پاسکاڵ پێیوایە‬ ‫مرۆڤ لەناو سروشتدا‬ ‫خاڵێکی بچوکە‬ ‫عەدەمە بە بەراورد‬ ‫بەناکۆتا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەھەمانکاتدا شتێکی‬ ‫ھێجگار گەورەیە‬ ‫ھەموشتێکە‪ ،‬بە‬ ‫بەراورد بەعەدەم‬

‫ئاس���ایی گرنگییەکی گەورەی���ان پێئەدات‪،‬‬ ‫لەپێش ھەموانیشەوە پشتکردنە ئەو چێژانەی‬ ‫کە پەیوەندییان بەجەس���تەو ئارەزوەکانەوە‬ ‫ھەی���ە‪ .‬پاس���کاڵ ب���اس لەوەش���دەکات کە‬ ‫مرۆڤ پێویس���تە پش���تبکاتە ئەو چێژانەش‬ ‫کە فیکرو بیرکردنەوە بەمرۆڤی دەبەخش���ن‪،‬‬ ‫نابێت لێکۆڵینەوەو دۆزینەوە زانس���تییەکان‬ ‫ش���وێنی فەخرو دڵنیایی بن الی مرۆڤ‪ .‬لەم‬ ‫ڕوەوە پاس���کاڵ دەڵێت ئینس���ان پێویستە‬ ‫وابژی وەک ئەوەی پش���تێنێکی لەپشتابێت‬ ‫کە لەبزمار دروس���تکرابێت‪ ،‬ئەگەر دۆزینەوە‬ ‫زانس���تییەکان وایان لەمرۆڤ کرد ھەس���تی‬ ‫خۆبەگرنگزانین‌و ڕازیبونی تیا دروس���تبکەن‪،‬‬ ‫ئەوا بەو پش���تێنە بزمارییە لەخۆی بدات بۆ‬ ‫ئەوەی بەئاگابێتەوەو گومڕا نەبێت‪ .‬بەکورتی‬ ‫پش���تکردنە دونی���او پش���تکردنە خودو خۆ‬ ‫بەخ���وداوە خەریککردن بەش���ێوەیەکی ڕەھا‬ ‫لەڕێ���گای ئیم���ان‌و خۆشەویس���تییەوە‪ ،‬ئەو‬ ‫شتانەن کە پێویستە ئیماندارە ڕاستەقینەکان‬ ‫ئەنجامیبدەن‪.‬‬ ‫پاس���کاڵ ئینس���ان لەنێ���وان دو مەحاڵدا‬ ‫دادەنێت‪ ،‬یەکەمی���ان "گەورەیی‌و مەزنییەکی‬ ‫ناکۆتا"ی���ە ک���ە م���رۆڤ تیای���دا ھەس���ت‬ ‫بەوەدەکات خۆی خودای خۆیەتی‪ ،‬بەرامبەر‬ ‫بە"بچوکی���ی‌و بێنرخیەک���ی ناکۆتا"‪ ،‬کە ئەو‬ ‫ھەس���تە لەمرۆڤ���دا دروس���تدەکات کە جگە‬ ‫لەگەردێک���ی بچوکی بێقورس���ایی ش���تێکی‬ ‫دیکە نییە‪ .‬الی پاس���کاڵ مرۆڤ بونەوەرێکە‬ ‫لەنێوان ئەم دو جەمس���ەرەدا نیش���تەجێیە‪.‬‬ ‫لەشی ئینس���ان خۆیش���ی گەردێکی بچوکە‬ ‫بەنیس���بەت جیھانەوە‪ ،‬جیھانیش گەردێکە‬ ‫بەنیس���بەت گەردون‌و گشتەوە‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ‬ ‫ئەوەش���دا جەستەی مرۆڤ شتێکی گەورەیە‪،‬‬ ‫جیھانێکی تایبەتە گەر بەعەدەم بەراوردکرا‪.‬‬ ‫بەم مانایە مرۆڤ بونەوەرێکە لەنێوان ناکۆتاو‬ ‫عەدەمدا ئامادەیە‪ ،‬جەس���تەش ھەر لەنێوان‬ ‫ئەو تەوەرەیەدا نیش���تەجێیە‪ ،‬ئەمە وادەکات‬ ‫مرۆڤ لەدۆخی ترس���ێکی گەورەو بەردەوامدا‬ ‫ب���ژی‪ ،‬ترس لەوەی خلببێتەوە بۆناو عەدەم‌و‬ ‫ترس لەنەگەیشتن بەناکۆتا‪.‬‬ ‫پاس���کاڵ پێیوایە مرۆڤ لەناو سروش���تدا‬ ‫خاڵێکی بچوکە‪ ،‬عەدەمە بە بەراورد بەناکۆتا‪،‬‬ ‫بەاڵم لەھەمانکاتدا شتێکی ھێجگار گەورەیە‪،‬‬ ‫ھەموش���تێکە‪ ،‬بە بەراورد بەعەدەم‪ .‬ئەمەش‬ ‫وادەکات ئینس���ان خاڵی ناوکۆییبێت لەنێوان‬ ‫ھەمو ش���تێک‌و ھیچ شتێکدا‪ .‬مرۆڤ وەکچۆن‬ ‫ناتوانێ���ت عەدەم ببینێت‪ ،‬ئ���اواش ناتوانێت‬ ‫ناکۆتا ببینێت‪ ،‬ھەم غایەتی ش���تەکان‌و ھەم‬ ‫سەرەتاگەکانیان نھێنیەکی داخراون‌و مرۆڤ‬ ‫ناتوانێت بیانناسێت‪.‬‬ ‫نوس���ینی پاس���کاڵیانە نوس���ینێکی‬ ‫سیس���تماتیکیی‌و میتۆدی���ی نیی���ە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫نوسینە لەگۆشەنیگای کەسێکەوە کە نازانێت‬ ‫بۆ واژیاوە‪ ،‬بۆ بەم دۆخەی ئەمڕۆ گەیشتوە‪.‬‬ ‫نوسینێکە دەتوانێت تەنھا باسی ئەو دونیایە‬ ‫ب���کات کە تیای���دا ژی���اوەو وردەکارییەکانی‬ ‫لەدیدێکی تەواو شەخسییەوە بگێڕێتەوە‪.‬‬

‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬ ‫ئه‌مس���اڵ س���اڵی یه‌كالییکردن���ەوه‌ی‬ ‫کێبڕکێکانی هه‌ڵبژاردنی ئه‌مریکایه‪ .‬ئه‌مه‬ ‫چه‌ن���د هه‌ڵبژاردنێکه ب���ەوردی چاودێری‬ ‫ئ���ه‌م روداوه ده‌که‌م لەئه‌مریکا‪ .‬ئه‌مس���اڵ‬ ‫ئه‌مری���کا جی���اوازه‪ .‬ه���ه‌ر هه‌ڵبژاردنێک‬ ‫پیمایه‌كی (بابه‌ت) س���ه‌رەکی تیادایه که‬ ‫ب���ۆ چاودێرانی دەرەوه جێ���گای بایەخه‪:‬‬ ‫جارێک لەهاتنی پارێزه‌ره نوێکان‌و خه‌ونی‬ ‫بااڵدەس���تی بەس���ەر دونیادا‪ ،‬یان هاتنی‬ ‫پیاوێکی ئەسمەر لەپەراوێزەوه بۆ ناوەند‪.‬‬ ‫ئەمس���اڵ س���ەرباری ئەوه‌ی که دونیا زۆر‬ ‫جیاوازه ب���ه‌اڵم ڕه‌نگه پیمای س���ەرەکی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ئه‌مساڵ گۆڕانی ئه‌مریکا خۆی‬ ‫بێت‪ ،‬لەناوه‌وه‪.‬‬ ‫م���اوه‌ی چه‌ند س���اڵێکی زۆره ئه‌مریکا‬ ‫بەئاراس���تەیەکی خ���راپ دەگۆڕێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئێستا ئه‌م ئاراس���ته‌یه لەترۆپکدایه‪ .‬ئه‌م‬ ‫ئاراس���تەیە خۆی لەجه‌مسه‌رگیریدا خۆی‬ ‫ده‌بینێته‌وه که بوه‌ته هۆکاری‪ :‬په‌رتبون‪،‬‬ ‫توندڕه‌وی‪ ،‬دورکەوتن���ەوه‌ی کلیڤجه‌کان‪،‬‬ ‫یان پێکهاته ئایدەلۆژی���ەکان لەیه‌كترەوه‬ ‫بەئاس���تی نه‌گونج���ان پێک���ه‌وه‪ ،‬ونبونی‬ ‫میانڕه‌وی‌و سرینه‌وه‌ی ناوچه‌ی خۆڵه‌مێشی‬ ‫لەنێوان دو حیزبه سه‌ره‌كیه‌که‌دا‪ .‬سه‌رباری‬ ‫ئه‌مانه ئه‌مریکا هه‌‌روه‌ها لەروی جوگرافیه‌وه‬ ‫داب���ه‌ش ده‌بێت‪ ،‬باش���ور هه‌تابێت زیاترو‬ ‫زیات���ر ئاینی‌و پارێ���زه‌رو کۆماری ده‌بێت‪،‬‬ ‫بەپێچه‌وان���ه‌وه که‌ناراویی���ه‌كان ت���ا بێت‬ ‫چه‌پڕه‌وت���ر ده‌بێت‪ .‬لەدوا ژماره‌ی گۆڤاری‬ ‫بەناوبانگی ئەمریکی‪ ،‬بەرژەوەندی ئه‌مریکی‬ ‫‪ ،American Interest‬ک���ه ده‌س���ته‌یه‌ك‬ ‫لەکارگه‌رترین بیرمەندانی بواری سیاسی‌و‬ ‫حکومداری لەئه‌مری���کادا‪ ،‬وه‌ك فۆکۆیاماو‬ ‫واڵتەر رسڵ‌و برژنسیکی‌و ئەوانی تر‪ ،‬ده‌ری‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ته‌رخان بو بۆ ئه‌م بواره‪.‬‬ ‫ده‌كرێت کۆمه‌ڵێک هۆکار هه‌بێت لەپشت‬ ‫ئ���ه‌م ئاراس���تەو ده‌رئه‌نجام���ه‌وه هۆکاری‬ ‫ئابوری بەپله‌ی یه‌که‌م‪ .‬کۆمه‌ڵگای ئه‌مریکی‬ ‫هه‌تابێ���ت نایه‌کس���ان ده‌بێت‪ .‬کێش���ه‌ی‬ ‫نایه‌کس���انی داهات‌و سامان ئه‌مڕۆ کێشه‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌کی ناو دونیای ئه‌کادیمی‌و سیاسی‬ ‫ئه‌مریکایه‪ .‬هۆکارێکی تر قه‌یرانی ناسنامەو‬ ‫گه‌شانه‌وه‌ی ئاین‪ ،‬وه‌ك جۆرێک لەناسنامه‬ ‫لوکۆمه‌ڵگای ئه‌مریکیدا‪ .‬ئاین شوناسێکی‬ ‫نه‌گونجاوه لەدونیای مۆدرێندا‪ .‬به‌اڵم ئاین‬ ‫لەدونی���ای س���ه‌رمایه‌داریدا وه‌ک ئاین نیه‬ ‫لەسه‌رده‌می پێش مۆدرێن‌و سه‌رمایه‌داریدا‪.‬‬ ‫جاران ئاین کایه‌ی بااڵبو‪ ،‬چاالکیه‌کانی تر‬ ‫لەناو کایه‌ی ئایندا ده‌گوزه‌ران‪ ،‬ئه‌مڕۆ ئاین‬ ‫یه‌کێک���ه لەئامرازه‌کانی ن���او کایه‌ی بااڵی‬ ‫مۆدرێن‌و س���ه‌رمایه‌داری‪ .‬بۆیه ڕۆڵی ئاین‬ ‫جیاوازه لەجاران‪.‬‬ ‫لەهه‌مانکات���دا ده‌كرێ���ت وه‌رچه‌رخانی‬ ‫ئه‌مریکا لەدیموگرافی���ه‌وه هۆکارێک بێت‪.‬‬ ‫جیاوازیه‌ك���ی زۆر هه‌ی���ه لەنێوان خه‌ڵکی‬ ‫ناوچ���ه که‌ناراوی���ه‌کان‌و خه‌ڵكی ناوه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌مریکا‪ ،‬بەهه‌مانشێوه جیاوازی زۆر هه‌یه‬ ‫لەنێوان خه‌ڵکی ش���ارو خه‌ڵکی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫شار‪.‬‬ ‫به‌اڵم هه‌مو ئه‌م هۆکارانه تێهه‌ڵکێشن‪ .‬که‬ ‫پێکه‌وه جه‌مسه‌رگیری به‌رهه‌م ده‌هێنن‪.‬‬ ‫جه‌مسه‌رگیری چیه؟‬ ‫جه‌مس���ه‌رگیری ‪ polarization‬بریتی���ه‬ ‫لەبونی دو جه‌مسه‌ر یان زیاتر لەناو کایه‌ی‬ ‫سیاسی‌و کۆمه‌اڵیه‌تیدا که ئاماده‌نین پێکه‌وه‬ ‫هه‌ڵبک���ه‌ن یان بگونجێ���ن‪ .‬لەده‌رئه‌نجامدا‬ ‫خه‌ڵکان���ی میان���ڕه‌و لەنێوانیاندا ناتوانێت‬ ‫ب���ه‌رده‌وام ب���ەکاری ب���دات‪ .‬ب���ۆ نمونه‬ ‫لەکوردستان یه‌كێتی‌و پارتی دو جه‌مسه‌رن‬ ‫کۆمه‌ڵگای کوردیان لەئاستی زۆردا بەسه‌ر‬ ‫دو جه‌مسه‌ردا دابه‌ش���کردوه‪ .‬خه‌سڵه‌تی‬ ‫سه‌ره‌کی جه‌مس���ه‌ر بریتیه لەدژایه‌تیکردن‬ ‫وه‌ك ئام���رازی مانه‌وه‪ .‬جه‌مس���ه‌ر خۆی‬ ‫لەبه‌رامبه‌ر جه‌مسه‌ره‌که‌ی تردا ده‌بینێته‌وه‪،‬‬ ‫ل���ه روبه‌روبونه‌‌وه‌دا سیس���ته‌می ڕه‌وایی‌و‬ ‫ناڕه‌وایی بۆ خ���ۆی داده‌ڕێژێت‪ .‬بۆ نمونه‬ ‫ده‌بینی���ت کاتێک چ���ۆن یه‌كێتی‌و پارتی‬ ‫ئه‌ندامه‌کانیان لەس���ه‌ر ئه‌وه ڕاده‌هێنن که‬ ‫ڕه‌وای���ی‌و ناڕه‌وایی لەکاره‌کان���ی یه‌كتردا‬ ‫ببین���ن‪ .‬بۆ نمون���ه ئه‌گه‌ر الیه‌ك باس���ی‬ ‫هێنانی هێ���زی ده‌ره‌کی ب���کات ئه‌وا ئه‌و‬ ‫الیه‌نه‌ش هه‌وڵده‌دات بەهه‌مانش���ێوه باس‬ ‫لەهێنانی هێزی ده‌ره‌كی ئه‌و الیه‌نه‌كه‌ی تر‬ ‫بکات‪ ،‬هه‌رچه‌نده ئاست‌و شێواز جیاوازبێت‬ ‫گرنگ نیه‪ .‬ئه‌وه‌ی لێره‌دا جێگای سه‌رنجه‬ ‫ئه‌وه‌یه که کۆمه‌ڵگا بونی نیه‪ ،‬به‌ڵکو هه‌مو‬

‫خه‌ڵکی ئه‌مریکی‬ ‫باوه‌ڕیان به‌رامبه‌ر‬ ‫حکومه‌ت زۆر‬ ‫الوازه‪ .‬هه‌رچه‌نده‬ ‫بڕێکی زۆری ئه‌م‬ ‫باوه‌ڕه‌له‌وێوه‬ ‫سه‌رچاوه ده‌گرێت‬ ‫که حکومه‌ت دژ‬ ‫به مافه‌كانی تاکه‌و‬ ‫مایه‌ی ترسه بۆ سه‌ر‬ ‫تاک‪ .‬ئه‌م باوه‌ڕه‬ ‫ئایده‌لۆژیه‪ ،‬زیاتر‬ ‫بنه‌ماکانی له ڕه‌گی‬ ‫لیبرالیزمدایه که بڕوای‬ ‫وه‌هایه که تاک‌و‬ ‫حکومه‌ت دژ به‌کن‬ ‫ش���تێک بریتیه لەروبه‌روبون���ه‌وه لەنێوان‬ ‫دو الیه‌نه‌که‌دا‪ ،‬لەئه‌نجام���ی کاره‌كانی دو‬ ‫الیه‌نه‌كه کۆمه‌ڵگا چی به‌سه‌ردێت هه‌رگیز‬ ‫جێگای بایه‌خ���ی ئه‌ندامانی هیچ الیه‌نێک‬ ‫نیه‪ ،‬چونکه دونیای ئ���ه‌وان ته‌نها بریتیه‬ ‫لەالیه‌نه‌که‌ی���ان نه‌ک کۆمه‌ڵگا‪ ،‬یان نه‌ته‌وه‬ ‫یان نیشتمان‪.‬‬ ‫له جه‌مسه‌رگیریدا ئاس���تی هوشیاری‌و‬ ‫ج���ۆری ئاب���وری‌و ب���اوه‌ڕ ڕۆڵ���ی گه‌وره‬ ‫ده‌بینێ���ت لەچۆنێت���ی به‌ڕێوه‌چون���ی‬ ‫جه‌مسه‌رگیریه‌كه‪ .‬الیه‌نه جه‌مسه‌رگیره‌کان‬ ‫لەهه‌وڵی ئه‌وه‌دان که چۆن خۆیان لەیه‌کتر‬ ‫جودابکه‌نه‌وه‪ ،‬یان هه‌ندێک جیا جوداییان‬ ‫س���وته‌مه‌نی به‌رده‌وامیدانه بەجیاوازیان‪.‬‬ ‫بۆ نمونه کۆمه‌ڵ���گای ئه‌مریکی لەکاتێکدا‬ ‫ک���ه بڕێک���ی هه‌تابێ���ت توندڕه‌وانه ئاینی‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬لەهه‌مانکاتدا بڕێکی زۆری به‌ره‌و‬ ‫چه‌پ ده‌ڕوات‪ .‬لێره‌دا لەڕوانگه‌ی ئابوری‌و‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌وه گرنگه ک���ه جیاکارییه‌ك‬ ‫بکه‌ین لەنێوان چه‌پ‌و ڕاستدا‪ ،‬هه‌تا بۆمان‬ ‫رون بێته‌وه که چۆن کاریگه‌رییان ده‌بێت‬ ‫لەسه‌ر به‌ڕێوه‌چونی سیاسه‌ت‪.‬‬ ‫ڕاستڕه‌و یان پارێزه‌ر ئاین به‌کار ده‌بات‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌و ب���اوه‌ڕه فه‌راهەم‌ بکات که‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بێ���ت‌و بڕێک لەکۆمه‌ڵ���گا بکرێته‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ژی���ان یان کای���ه‌ی ئابوری ئه‌وا‬ ‫ئه‌وانی تر به‌باش���ی ده‌ژین‪ .‬بۆ نمونه بڕوا‬ ‫ب���ون به‌وه‌ی که ب���ۆ هه‌مو که‌س ده‌رفه‌ت‬ ‫هه‌یه‪ ،‬لەسه‌ر که‌س���ه‌كان خۆیان که‌وتوه‬ ‫که چۆن ئه‌و ده‌رفه‌ته به‌کار ده‌به‌ن‪ ،‬بۆیه‬ ‫لەئه‌نجامدا ئه‌گه‌ر هاتو که‌سێک هه‌ژار که‌‌وت‬ ‫ئ���ه‌وا گوناهی خۆیه‌تی ک���ه ده‌رفه‌ته‌که‌ی‬ ‫باش به‌کار نه‌هێناوه‪ .‬یان بڕوابون به‌وه‌ی‬ ‫که خه‌ڵکانێک باش���ترن لەخه‌ڵکانێکی تر‬ ‫بۆیه ده‌بێت جیاکاری هه‌بێت‪ .‬ئایا باش���ی‬ ‫که‌سێک به‌سه‌ر ک‌‌س���ێکی تردا لەچیدایه‪،‬‬ ‫ئه‌وا الی ڕاس���تڕه‌و وه‌اڵمی جیاواز هه‌یه‪،‬‬ ‫باوه‌ڕ‪ ،‬ڕه‌نگی پێس���ت‪ ،‬ره‌گه‌ز‪ ،‬جێنده‌ر‪،‬‬ ‫که‌لتورو زۆری تر هه‌م���و ده‌كرێت بکرێنه‬ ‫ئامرازی جیاکاری‌و دروستکردنی پله‌به‌ندی‬ ‫لەنێ���وان پێکهاته‌کانی کۆمه‌ڵ���گادا‪ .‬ئه‌م‬ ‫پله‌به‌ندی‌و سنوررێژیه کرۆکه‌که‌ی له‌وێوه‌یه‬ ‫که هه‌موان یه‌کس���ان نین‌و یه‌کس���انکردن‬ ‫خراپەو ناسروشتیەو کردنه‌وه‌ی ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫خراپ ی���ان الواز ده‌بێت هۆی باش ژیانی‬ ‫ئه‌وانه‌ی که شایسته‌ی باش ژیانن‪ .‬لێره‌وه‬ ‫ڕه‌خنه‌ی زۆری ڕاس���تڕه‌وه له‌وێوه دێت که‬ ‫خه‌ڵك شایس���ته‌ی ه���اوکاری نین‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هات���و ه���اوکاری کرا‪ ،‬ئ���ه‌وا ده‌بێت لەناو‬ ‫کایه‌ی پله‌به‌ندیدابێت‪ .‬بۆ نمونه هاوکاری‬ ‫لەرێگای کڵێس���اوه به‌خشێنی خه‌سڵه‌تی‬ ‫خێر‌و چاک���ه نواندنه‪ ،‬نه‌ک به‌جێگه‌یاندنی‬ ‫ئه‌رکی کۆمه‌اڵیه‌تی یان نیشتمانی‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بنه‌م���ای باوه‌ڕی پێدان���ی باجی که‌مه به‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت‌و ب���اوه‌ڕی نێگه‌تی���ف به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌وڵه‌ت که به گش���تی ل���ه ناو ئه‌مریکیدا‬ ‫باڵوه‪.‬‬ ‫خه‌ڵک���ی ئه‌مریکی باوه‌ڕی���ان به‌رامبه‌ر‬ ‫حکوم���ه‌ت زۆر الوازه‪ .‬هه‌رچه‌ن���ده بڕێکی‬ ‫زۆری ئه‌م باوه‌ڕه‌له‌وێوه سه‌رچاوه ده‌گرێت‬

‫که حکومه‌ت دژ به مافه‌كانی تاکه‌و مایه‌ی‬ ‫ترسه بۆ سه‌ر تاک‪ .‬ئه‌م باوه‌ڕه ئایده‌لۆژیه‪،‬‬ ‫زیات���ر بنه‌ماکانی له ڕه‌گ���ی لیبرالیزمدایه‬ ‫که بڕوای وه‌هایه ک���ه تاک‌و حکومه‌ت دژ‬ ‫به‌ک���ن‌و حکومه‌ت ده‌بێت ئازادیه‌کانی تاک‬ ‫بپارێزێ���ت‌و ده‌س���توه‌رنه‌داته کاری بوری‬ ‫تاکه‌وه‪ .‬ئه‌مه له گه‌ڵ ئایندا تێکه‌ڵ ده‌بێت‬ ‫کاتێک کۆمه‌ڵگای ئاینی بڕوای وه‌هایه که‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت نابێت ده‌س���توه‌رداته کاروباری‬ ‫خێزان���ه‌وه‪ .‬ئه‌م ئازادی���ه زۆر به نێگه‌تفی‬ ‫به‌کاردێت له زۆر بواردا بۆ نمونه له بواری‬ ‫هه‌ڵگرتنی چه‌کدا‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم چه‌پ به‌ته‌واوی لەس���ه‌ر بنه‌مای‬ ‫دژایه‌تی ئه‌م بنه‌مایانه پێکهاتوه‪ .‬چه‌پ دژ‬ ‫بەبونی پله‌به‌ندی‌و جیاکاری‌و س���نورڕێژیه‬ ‫لەنێوان مرۆڤه‌كان لەس���ه‌ر هه‌ر بنه‌مایه‌ک‬ ‫بێت‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر مرۆڤ ه���ه‌ر ڕه‌نگێک‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئاراس���ته‌یه‌كی سیکسی‪ ،‬هه‌ر جێنده‌رێک‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر که‌لتورێک���ی هه‌بێت پێ���ش هه‌مو‬ ‫ش���تێک مرۆڤه‪ .‬لەچه‌پی پۆس���تمۆدرێندا‬ ‫جیاوازی مایه‌ی خۆش���حاڵیه نه‌ک ترس‪.‬‬ ‫لەهه‌مانکاتدا چه‌پبونه بنه‌مای ئه‌خالقێک‬ ‫داده‌ڕێژێت که هه‌ژاربون نابێت قبوڵبکرێت‌و‬ ‫رێگ���ری لەه���ه‌ژاری ئه‌رک���ی کۆمه‌ڵگایەو‬ ‫کۆمه‌ڵگا هه‌تا ئاس���تی یه‌کس���انی تیایدا‬ ‫بااڵبێ���ت ئه‌وا س���ه‌قامگیری‌و پێکه‌وه‌ژیان‬ ‫باش���ترده‌بێت‪ .‬الی چه‌پ هه‌مو پێکه‌وه‌ن‪،‬‬ ‫الی ڕاس���ت هه‌مو بونی نیه‪ ،‬باش‌و خراپ‬ ‫بون���ی هه‌یه‪ .‬ئه‌مه‌ش ڕه‌گی باوه‌ڕی چه‌په‬ ‫به‌رامب���ه‌ر حکوم���ه‌ت‌و حکومه‌تی گه‌وره‪.‬‬ ‫حکومه‌ت وه‌ک ده‌زگایه‌كی کۆمه‌اڵیه‌تی بۆ‬ ‫ئه‌نجامدانی کاره گش���تیه‌کان که تاکه‌کان‬ ‫بەته‌نها خۆیان ناتوانن پێی هه‌ستن‪.‬‬ ‫جه‌مسه‌رگیرو سیسته‌می سیاسی‬ ‫ئه‌مریکی‬ ‫سیسته‌می سیاسی ئه‌مریکی سیسته‌مێکی‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی‪ ،‬کۆماری‪ ،‬فیدڕاڵی ده‌ستوریه‪.‬‬ ‫لەهه‌ناوی سیسته‌مێکی وه‌ها جه‌مسه‌رگیری‬ ‫بەئاسانی چاره‌سه‌ر نابێت‪ .‬بۆیه بیرمه‌ندی‬ ‫ئه‌مریک���ی زیاتر سیس���ته‌می په‌رله‌مانیان‬ ‫پێباشه بۆ زاڵبون به‌سه‌ر جه‌مسه‌رگیریدا‬ ‫چونکه لێکنزیکبونه‌وەو تێکه‌ڵبونێک هه‌یه‬ ‫لەنێوان ده‌س���ه‌اڵته‌كاندا لەناو سیسته‌می‬ ‫په‌رله‌مانیدا که جیاوازیه‌کان هێنده تیایدا‬ ‫زه‌ق نابێته‌وه‪ .‬به‌پێچه‌وانه‌وه سیس���ته‌می‬ ‫سه‌رۆکایه‌تی سیسته‌می نه‌گە‌شتن بەبڕیارو‬ ‫رێگریکردن‌و به‌کارهێنانی ڤیتۆیه‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫هۆکاری ئه‌وه‌یه که فۆکۆیاما سیس���ته‌می‬ ‫ئه‌مریک���ی بەسیس���ته‌می ڤیتۆکراس���ی‬ ‫ناوده‌ب���ات‪ ،‬ک���ه بەمان���ای سیس���ته‌می‬ ‫حکومی ڤیتۆ دێت‪ .‬به‌اڵم ئه‌مه په‌یوه‌سته‬ ‫بەده‌س���تورو که‌لت���وری سیاس���یه‌وه که‬ ‫بەئاسانی ناگۆڕدرێت‪ ،‬بەتایبه‌ت ده‌ستور‪،‬‬ ‫هه‌م وه‌ك میکانی���زم‌و هه‌م وه‌ك دید زۆر‬ ‫بەگرانی ده‌س���تکاری ده‌کرێت لەئه‌مریکا‪.‬‬ ‫ده‌س���توری ئه‌مریکی تائاستێکی زۆر وه‌ك‬ ‫ده‌قێکی پیرۆز مامه‌ڵه‌ی لەگه‌ڵدا ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌رجه‌سته‌بونی جه‌مسه‌رگه‌ری‬ ‫جه‌مس���ه‌رگه‌ری ش���ێوازی پیاده‌كردن‌و‬ ‫ده‌رئه‌نجام���ی تایبه‌تی هه‌ی���ه‪ .‬کاتێک دو‬ ‫هێزی گه‌وره وه‌ك کۆماری‌و دیموکراته‌کان‬ ‫وه‌ك دو جه‌مسه‌ری جودا روبه‌روی یه‌كتر‬ ‫ده‌بنه‌وه‪ ،‬ئ���ه‌وا هه‌مو هه‌وڵێکیان بۆ ئه‌وه‬ ‫ده‌بێ���ت که چ���ۆن بتوانن زیات���رو زیاتر‬ ‫ڕه‌نگڕێ���ژی بکه‌ن لەنێوانیاندا‪ .‬پرۆس���ه‌ی‬ ‫ڕه‌نگڕێ���ژی بریتی���ه لەخۆجوداکردنه‌وه‪،‬‬ ‫رێگه‌ن���ه‌دان بەنزیکبون���ه‌وەو تێکه‌ڵبون‪،‬‬ ‫دورخستنه‌وه‌ی ئه‌و که‌سانه‌ی که میانڕه‌ون‪،‬‬ ‫گه‌شه‌كردنی پۆپۆلیزم یان شه‌عبی گه‌رایی‪.‬‬ ‫له‌م پرۆسه‌یه‌دا الیه‌نگرانی هه‌رالیه‌ك وه‌ها‬ ‫لەسیاسیه‌کان ده‌ڕوانن که ئایا تاچه‌ندیك‬ ‫هه‌ڵگ���ری ب���اوه‌ڕی جه‌مس���ه‌ره‌كه‌یانن‪،‬‬ ‫تاچه‌ندێ���ک کۆمارییه‌ك���ی پوخت���ن‪ ،‬یان‬ ‫تاچه‌ندێک دیموکراتێکی توندن‪ .‬ئه‌م دۆخه‬ ‫وه‌هایکردوه که سیاسه‌تی ئه‌مریکی زیاتر‬ ‫بوه‌ته سیاسه‌تی خۆنواندنی کاندیداته‌کان‬ ‫له بڕی سیاسه‌تی نیشتمانی یان ده‌وڵه‌تی‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه لەکاتێک���دا که ئه‌مریکا بەگش���تی‬ ‫دابه‌ش���بوه بەسه‌ر س���ێ به‌ره‌دا‪ ،‬به‌ره‌ی‬ ‫هه‌ریه‌ک لەدو حیزبه‌كەو س���ه‌ربه‌خۆکان‪،‬‬ ‫ک���ه زۆرب���ه‌ی زۆری خه‌ڵك���ی ئه‌مری���کا‬ ‫خۆی���ان بەس���ه‌ربه‌خۆ لەقه‌ڵ���ه‌م ئه‌ده‌ن‪.‬‬ ‫به‌اڵم لەس���اته‌وه‌ختی ده‌نگداندا سه‌ربه‌خۆ‬ ‫ته‌کتیکی یان ستراتیژی ده‌نگ ده‌دات‪ .‬به‌و‬ ‫مانایه ده‌نگه‌كه‌ی به‌كارده‌هێنێت بۆ رێگری‬ ‫یان پاڵپش���ت لەالیه‌ک‪ .‬به‌اڵم س���ه‌رباری‬ ‫هه‌مو ئه‌مانه پرۆسه‌ی دیاریکردنی نوێنه‌ر‬ ‫پرۆسه‌یه‌كی ناوخۆییه‪ .‬هۆکاری ئه‌مه‌یه که‬ ‫که‌سێکی وه‌ك دۆناڵد ترامپ یان ساراپالین‬ ‫که تائه‌وپه‌ڕی بێئاگان لەسیاس���ه‌ت ده‌بنه‬ ‫که‌س���ایه‌تی سیاسی گه‌وره‪ .‬هه‌مو ئه‌مه‌ی‬ ‫زیاتر چڕکردوه‌ته‌وه بریتیه لەبونی قه‌یرانی‬ ‫ئابوری لەئه‌مریکادا که خۆی لەس���ه‌ختی‬ ‫ژیانی زۆرێ���ک لەخه‌ڵک���ی‌و که‌ڵه‌کەبونی‬ ‫سامانه لەچنگی که‌مینه‌یه‌کدا‪ ،‬جواڵنه‌وه‌ی‬ ‫ئێم���ه‌ی‪ %٩٩‬له‌په‌رچه‌كرداری ئه‌م دۆخه‌دا‬

‫هاته ئاراوه‪.‬‬ ‫الیه‌نی ڕه‌شی‌و گه‌شی جه‌مسه‌رگری‬ ‫جه‌مس���ه‌رگری دیارده‌یه‌ک���ی نێگه‌تیفه‬ ‫به‌گش���تی دیموکراس���ی ئه‌مریکی ناشرین‬ ‫ده‌کات‌و لەدونی���ادا وه‌های لێده‌کات وه‌ك‬ ‫نمونه‌یه‌ك���ی نه‌خ���وازراو ده‌ربکه‌وێ���ت‪.‬‬ ‫لەهه‌مانکاتدا ملمالنێکان ناش���رین‌و گران‬ ‫ده‌کات‪ ،‬هه‌روه‌ها سیاسه‌ت به‌تاڵده‌كاته‌وه‬ ‫لەناوه‌ڕۆک‪ .‬ئه‌مه لەئه‌نجامدا حکومه‌تێکی‬ ‫الوازی بێکاریگ���ه‌ر ده‌هێنێت���ه به‌ره���ه‌م‪،‬‬ ‫الی فۆکۆیام���ا‪ ،‬نه‌توانین���ی کۆنگریس بۆ‬ ‫تێپه‌ڕاندنی بودجه لەکاتی خۆیدا نیشانه‌ی‬ ‫بونی قه‌یران���ه لەچۆنێت���ی به‌ڕێوه‌چونی‬ ‫کۆنگریس‪ .‬چونکه بودجه پاش دابینکردنی‬ ‫ئاسایشی واڵت هه‌ر سه‌ره‌کیترین‌و گرنگترین‬ ‫کاری کۆنگریس‌و هه‌ر په‌رله‌مانێکه‪ .‬ئه‌مه‬ ‫به‌ڕون���ی لەبواره‌کانی ت���ردا ده‌بینرێت که‬ ‫چۆن کۆنگری���س الوازب���وەو لەبه‌رچاوی‬ ‫خه‌ڵك بێگرنگی بوه‪.‬‬ ‫الیه‌نی گه‌ش���ی ئه‌م پرۆس���ه‌یه بریتیه‬ ‫لەجیابونه‌وه‌ی ئه‌م هێزه لەس���ه‌ر بنه‌مای‬ ‫ئایده‌لۆژی‌و ج���ۆری ژی���ان‌و تێڕوانین بۆ‬ ‫مرۆڤ‪ ،‬که لەئه‌نجامدا ئه‌و دۆخه تێکه‌ڵبونه‬ ‫ناڕونیه کۆتای���ی دێت لەنێوان دیموکرات‌و‬ ‫کۆمارییه‌کان���دا که هه‌ندێک لەبیرمه‌ندنانی‬ ‫چه‌پ���ی گه‌یاندبوه ئه‌و ب���اوه‌ڕه‌ی که ئه‌م‬ ‫حیزب���ه هێن���ده جیاوازیان نی���ه لەگه‌ڵ‬ ‫یه‌کت���ردا‪ .‬زاڵبونی هێزی چ���ه‌پ ئه‌مریکا‬ ‫زیاتر به‌ره‌و ناوه‌وه‌ی خۆی ئاراسته‌ده‌کات‌و‬ ‫لەئاس���تی جیهاندا زیاتر ب���ه‌ره‌و هێزێكی‬ ‫نه‌رمی‪ ،‬هاوش���ێوه‌ی ئه‌وروپ���ای ده‌بات‪.‬‬ ‫بەپێچه‌وان���ه‌وه کۆماریی���ه‌كان‌و ب���اوه‌ڕه‬ ‫ئاینیه س���اده‌که‌یان ئه‌مریکا زیاتر به‌ره‌و‬ ‫روبه‌روبونه‌وەو خۆسه‌پێنه‌ر ده‌بات‪.‬‬ ‫کوردو هه‌ڵبژرادن‬ ‫له‌م پاش���خانه‌وه ئایا کورد چۆن ده‌بێت‬ ‫له‌م واقیعه نوێیه‌ی ئه‌مریکا تێبگات‪ ،‬چۆن‬ ‫بتوانێ���ت بوار بۆ خۆی بدۆزێته‌وه‪ .‬ئه‌مانه‬ ‫ئه‌و پرس���یارانه‌ن که لەمیان���ه‌ی روماڵی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ئه‌مریکادا هه‌وڵده‌ده‌ین وه‌اڵمی‬ ‫بده‌ینه‌وه‪ .‬لێ���ره‌دا ده‌مه‌وێت ته‌نها ئاماژه‬ ‫بەخاڵێک ب���ده‌م‪ .‬ل���ەدوا دیدارمدا لەگه‌ڵ‬ ‫ده‌یڤد پۆالک به‌رپرسی پێشوی ئه‌مریکی‌و‬ ‫چاودێ���رو ڕاوێژکارێک���ی دی���ار لەبواری‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاستدا که ئێستا لەخانه‌ی‬ ‫بیری ئینس���تیتوی واشنتۆن بۆ رۆژهه‌اڵتی‬ ‫نزیک کارده‌كات‪ ،‬ئام���اژه‌ی بە‌وه‌دا ئه‌گه‌ر‬ ‫ک���ورد بزانێ���ت لەن���اوه‌وەو ده‌ره‌وه چۆن‬ ‫سیاس���ه‌ت بکات ئه‌وا زه‌مین���ه لەباره که‬ ‫بۆ یه‌که‌مجار کورد ببێته یه‌کێک لەبابه‌ته‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی ناو بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن‪.‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بێت‌و ئه‌مه روبدات ئه‌وا کاریگه‌ری‬ ‫گه‌وره‌ی ده‌بێت لەناسین‌و ڕاکێشانی سۆزو‬ ‫دروس���تکردنی وێنا الی خه‌ڵكی ئه‌مریکی‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مه زۆر بەتایبه‌ت په‌یوه‌سته بەڕۆڵی‬ ‫کورد لەناوچه‌که‌دا به‌اڵم بەتایبه‌تی لەبونی‬ ‫ک���ورد بەئه‌کته‌رێک که زیاتر په‌یوه‌س���ته‬ ‫بەتوانای کورد لەحوکمڕانی‪ ،‬که تائێستای‬ ‫مایه‌ی ئیره‌یی نیه‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر کورد بزانێت‬ ‫لەناوه‌وەو ده‌ره‌وه‬ ‫چۆن سیاسه‌ت بکات‬ ‫ئه‌وا زه‌مینه لەباره‬ ‫که بۆ یه‌که‌مجار کورد‬ ‫ببێته یه‌کێک لەبابه‌ته‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی ناو‬ ‫بانگه‌شه‌ی هه‌ڵبژاردن‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫بۆئه‌وه‌ ‌ی له‌پیر ‌ی دوربیت ئه‌م هه‌نگاوانه‌ بنێ‬

‫‪15‬‬

‫‪ .1‬خواردن‪.‬‬ ‫خواردنی‌ ته‌ندروس���ت بخۆ دور‬ ‫له‌چه‌وری‌و ش���یرینی‌‌و س���وێری‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌گه‌ڵ چونه‌ ته‌مه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا پێویس���ته‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ی ته‌مه‌نیش زیاتر بایه‌خ‬ ‫گه‌وره‌بون ‌‬ ‫به‌خۆراك ‌ه روه‌كیه‌كان بدرێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬ئۆمیگا ‪.3‬‬ ‫ی‬ ‫ئه‌بێته‌ه���ۆی‌ كه‌مكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ل ‌ه له‌شدا‪ .‬ك ‌ه هۆكارێكه‌ بۆ‬ ‫چه‌ور ‌‬ ‫ی‬ ‫زو پیرب���ون‪ ،‬ئۆمیگا ‪ 3‬له‌خواردن ‌‬ ‫ماسیدا ده‌ست ده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ی ئاو‪.‬‬ ‫‪ .3‬خواردنه‌وه‌ ‌‬ ‫زیاتر له‌دو لیتر خواردنه‌وه‌ی‌ زۆر‬ ‫پێویسته‌‪ ،‬ل ‌ه گه‌ڵ چونه‌ ته‌مه‌نه‌و‌ه‬ ‫پێس���ت زیات���ر وش���ك ئه‌بێ���ت‌و‬ ‫ی زیاتره‌‪.‬‬ ‫پێویستی‌ به‌شله‌مه‌ن ‌‬ ‫ی زیاتر‪.‬‬ ‫‪ .4‬جوڵه‌ ‌‬ ‫هه‌م���و رۆژێك ‪ 15‬بۆ ‪ 20‬خوله‌ك‬ ‫ێ رێبكه‌‪.‬‬ ‫به‌پ ‌‬ ‫ی روه‌ك‪.‬‬ ‫‪ .5‬خواردن ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌میش ‌ه ئه‌و روه‌ك ‌ه خۆراكانه‌ ‌‬ ‫ك��� ‌ه ل���ه‌وه‌رز‌ه جیاوازه‌كاندا هه‌ی ‌ه‬ ‫به‌سودن بۆ مرۆڤ‪ .‬بۆیه‌ هه‌میش ‌ه‬ ‫پشت به‌خواردنیان ببه‌سته‌‪.‬‬

‫ئاگاداربن ئه‌م خواردن ‌ه مه‌ترسیداره‌‬

‫هه‌مو خانمێك‬ ‫پێویستی‌ به‌پشكنین ‌ی مل ‌ی منداڵدان هه‌یه‌‬ ‫یه‌كێكی‌ تر له‌جۆره‌كانی‌ شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫كه‌ زۆر باڵوه‌ له‌جیهاندا شێرپه‌نجه‌ی‌‬ ‫ملی‌ منداڵدانه‌‪ ،‬ئه‌م جۆره‌ شێرپه‌نجه‌یه‌‬ ‫س����ااڵنه‌ ه����ۆكاری‌ مردنی‌ ه����ه‌زاران‬ ‫ئافره‌ته‌‪ ،‬نیش����انه‌كانی‌ نه‌خۆشیه‌كه‌‬ ‫ورده‌ ورده‌ ده‌س����ت پێ����ده‌كات‪،‬‬

‫زۆرج����ار ئ����ه‌و خواردنان����ه‌ی‌ تامیان یاخ����ود هه‌ن����دێ‌ ك����ه‌س خواردن����ه‌وه‌‬ ‫خۆش����ه‌ ل����ه‌روی‌ ته‌ندروس����تیه‌وه‌ باش كه‌مشه‌كره‌كان ئه‌خۆن به‌بیانوی‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫نی����ن‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ وازهێنان له‌و خواردن ‌ه ئه‌مانه‌ كه‌مش����ه‌كرن‌و مه‌ترسیان نیه‌ كه‌‬ ‫خۆش����انه‌ قورس����ه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌كرێ����ت له‌راستیدا هه‌مویان زیانیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ باش كه‌م بكرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫‪ .2‬ماسی‌ له‌ئاوی‌ پیسدا‪.‬‬ ‫ئه‌مانه‌ به‌ش����ێك له‌و خواردنانه‌ن كه‌‬ ‫كاتێ����ك ئاوێ����ك پیس ئه‌بێ����ت ئه‌وه‌‬ ‫مه‌ترسیدارن‪:‬‬ ‫كانزایی‌ جیوه‌ له‌ماسیه‌كه‌دا كۆئه‌بێته‌وه‌‬ ‫كارده‌كاته‌ سه‌رمێشك هه‌ربۆیه‌ له‌وكاته‌دا‬ ‫‪ .1‬شیرینیه‌ دروست كراوه‌كان‪.‬‬ ‫هه‌ندێ‌ كه‌س بۆئه‌وه‌ی‌ شه‌كر نه‌خۆن مه‌ترس����یدار ده‌بێت به‌تایبه‌تی‌ له‌ژنانی‌‬ ‫چه‌ند خۆراكێكی‌ تر به‌كارئه‌هێنن له‌بری‌ دوگیان‌و منداڵی‌ ساوا‪.‬‬ ‫ئه‌وشه‌كره‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش باش نیه‌و كاریگه‌ری‌‬ ‫‪ .3‬گۆشتی‌ له‌قوتونراو‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر كرداری‌ هه‌رس دره‌ست ده‌كات‪،‬‬

‫هه‌رچه‌نده‌ نه‌خۆشیه‌كه‌ مه‌ترسیداره‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌سه‌ره‌تای‌ ده‌ست نیشانكردنی‌‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ چاره‌سه‌ری‌ ‪%80‬ه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێویسته‌ خانمان بیكه‌ن‪:‬‬ ‫ پشكنینی‌ ملی‌ منداڵدان پێویسته‌‬‫له‌سه‌ر هه‌مو خانمێك به‌بێ‌ جیاوازی‌‪.‬‬

‫ م����ه‌رج نی����ه‌ له‌خێزانه‌ك����ه‌ت‬‫نه‌خۆش����یه‌كه‌ هه‌بێ����ت ئ����ه‌و كات���� ‌ه‬ ‫پشكنینه‌كه‌ بكه‌یت‪.‬‬ ‫ له‌پاش ته‌مه‌نی ‪ 30‬ساڵی‌ پێویسته‌‬‫هه‌مو خانمێك هه‌رس����ێ‌ ساڵ جارێك‬ ‫پشكنینی‌ ملی‌ منداڵدان بكه‌ن‪.‬‬

‫گۆشتی ئاماده‌كراو به‌گشتی‌ مادده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫س����ۆدیۆمی‌ تێدای����ه‌ كه‌ مه‌ترس����یداره‌‬ ‫بۆته‌ندروستی‌ ‪ ،‬به‌پێی راپۆرتی‌ زانكۆی‌‬ ‫هارفارد ئه‌وكه‌س����ان رۆژانه‌ به‌ به‌رده‌وام‬ ‫‪ 50‬گ����رام له‌م گۆش����ته‌ ده‌خۆن له‌‪%42‬‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ توش����بونیان به‌نه‌خۆش����ی‌ دڵ‬ ‫زیاتره‌ له‌خه‌ڵكی‌ ئاسایی‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬ساسی ته‌ماته‌‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ ته‌مات����ه‌ له‌خۆراك���� ‌ه‬ ‫به‌س����وده‌كانه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ساس����ه‌كه‌ی‌‬ ‫زیانبه‌خشه‌ چونكه‌ بڕێكی‌ زۆر سۆدیۆم‌و‬ ‫شه‌كری‌ تێدایه‌‪.‬‬

‫بیرچونه‌وه‌‬

‫ده‌رمانخواردن‬

‫ئازاری سکی منداڵ‬

‫ئامۆژگاریی‌‬ ‫هه‌فته‌‬

‫ی‬ ‫كاتێك ده‌ته‌وێت هه‌رده‌رمانێك بخۆیت چه‌ند زانیاریه‌ك ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫ی بخۆ‪ ،‬پێویست ‌ه به‌ئاو‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫بزان ‌ه له‌وانه‌‪ .‬هه‌میشه‌ ده‌رمان له‌كات ‌‬ ‫ی تر‪ ،‬پزیشكه‌كه‌ت ئاگادار‬ ‫ده‌رمانه‌كه‌ بخورێت نه‌ك هیچ ش���له‌یه‌ك ‌‬ ‫بكه‌ره‌و‌ه ك��� ‌ه تۆچه‌ند جۆر ده‌رمانی‌ تر ئه‌خۆیت چونك ‌ه له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌رمانه‌كانت كاریگه‌ریان له‌س���ه‌ر ی���ه‌ك هه‌بێت‪ ،‬دڵنیاب ‌ه له‌كات ‌‬ ‫به‌سه‌رچونی‌ ده‌رمانه‌كه‌‪.‬‬

‫ئه‌گه‌ر تۆ له‌وكه‌س���انه‌ ‌ی ك ‌ه هه‌میش���ه‌ ش���ته‌كانت له‌بیر‬ ‫ئه‌چێ���ت ئه‌و‌ه هه‌وڵ بده‌ ئه‌مان ‌ه له‌گه‌ڵ خۆت بكه‌‪ .‬هه‌میش��� ‌ه‬ ‫خۆت س���ه‌رقاڵی‌ كاری‌ نو ‌ێ بك ‌ه وه‌ك چێشتلێنان‌و وه‌رزش‌و‬ ‫فێربونی‌ زمان‪ .‬مێش���كت س���ه‌رقاڵ ‌ی هه‌ن���د ‌ێ كار بكه‌ وه‌ك‬ ‫وش���ه‌ ‌ی یه‌كتربڕو خوێندنه‌وه‌ ‌ی كتێب‪ ،‬كه‌سێك ‌ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌ی‬ ‫به‌ په‌یوه‌ندیت له‌گه‌ڵ چوارده‌وره‌كه‌ت باش بكه‌‪.‬‬

‫ی ناوس���كی‌ من���داڵ یه‌كێك ‌ه له‌و كێش���انه‌ی‌ ك ‌ه له‌ه���ه‌ر پێنج منداڵێك‬ ‫غازات ‌‬ ‫ی ده‌بن‪ ،‬ئه‌م غازاته‌ زۆر ناڕه‌حه‌ت���ه‌ بۆمنداڵ بۆرزگار بون له‌م‬ ‫یه‌كێكیان توش��� ‌‬ ‫حاڵه‌ت���ه‌ ئه‌م راهێنان ‌ه به‌منداڵه‌كه‌ت بكه‌‪ .‬منداڵه‌كه‌ت بخه‌ر‌ه سه‌رپش���ت هه‌ردو‬ ‫ی چه‌ند جارێك ئه‌م‬ ‫ئه‌ژنۆكانی‌ بنوش���تێنه‌وه‌و به‌ ئه‌سپایی گوشار بخ ‌ه سه‌ر سك ‌‬ ‫جوڵه‌یه‌ دوبار‌ه بكه‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش زۆر باش ‌ه بۆ رزگاربونی‌ له‌باو بژه‌‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫که‌سک‌و سۆر‬ ‫گۆشه‌یه‌که دو هه‌فته‌ جارێک "شێرکۆ کرمانج" ده‌ینوسێت‬

‫بارزانی‌و پارتی‌‪:‬‬ ‫دەوڵەتی کوردی یان دولەتیی کوردی‬ ‫ماوەیەک���ە لەگەڵ زیادب���ون‌و قوڵبونەوەی‬ ‫قەیرانەکان لەکوردستان دەزگا ئیعالمییەکانی‬ ‫پارتی ب���اس لە"هەوڵ���ەکان"‌و "پڕۆژەکانی"‬ ‫مەس���عود بارزانی ب���ۆ دامەزراندنی دەوڵەتی‬ ‫ک���وردی دەک���ەن‪ .‬لەبەرابەریش���دا میدی���او‬ ‫ئەندام���ان‌و الیەنگران���ی گ���ۆڕان‌و یەكێتیی‌و‬ ‫حزبە ئیس�ل�امییەکان هەڵوێستی جیاوازیان‬ ‫لەس���ەر ئ���ەم پرس���ە هەی���ە‪ .‬هەندێکی���ان‬ ‫هەڵوێست‌و ڕەخنەی جدین‌ هەندێکی دیکەش‬ ‫بەه���ۆی ناکۆک���ی حیزبی نەک ه���ەر ڕەخنە‬ ‫لەقسەوباس���ەکانی پارتییەکان دەگرن بەڵكو‬ ‫دژایەتی دامەزراندنی دەوڵەتی کوردس���تانی‬ ‫دەکەن‪ .‬گرنگە ئەم پرس���ە قس���ەی زیاتری‬ ‫لەس���ەر بکرێت‌و کەموکورتییەکانی هەردوال‬ ‫دەربخرێ���ن‪ .‬ئ���ەم بابەت���ە هەوڵێک���ە بەو‬ ‫ئاراستەیە‪.‬‬ ‫"پڕۆژەکەی" بارزانی‌و دەوڵەتی کوردی‬ ‫کوردس���تانیان لەه���ەر ش���وێنێک ب���ن‬ ‫واچاکە پش���تیوانی لەهەر هەوڵێک بکەن بۆ‬ ‫دامەزراندن���ی دەوڵەتێکی کوردس���تانی‪ ،‬جا‬ ‫ئەم ه���ەوڵ‌و پڕۆژەیە لەالی���ەن هەر کەس‌و‬ ‫الیەنێک���ەوە دەستپێش���خەری ب���ۆ کرابێت‪،‬‬ ‫بەبارزانی‌و پارتیشەوە‪.‬‬ ‫کێش���ەی کورد لەعێراق لەس���ەد س���اڵی‬ ‫ڕابردو لەئاکامی لکاندنی باشوری کوردستان‬ ‫بەعێ���راق‌و پێش���ێلکردنی ماف���ە کولتوری‌و‬ ‫سیاس���یی‌و نەتەوەیی‌و نیشتیمانییەکانییەوە‬ ‫س���ەریهەڵداوە‪ .‬ئەگەر بارزانی‌و پارتی بتوانن‬ ‫ئەو بەزۆرلکاندنە هەڵوەشێننەوەو دەوڵەتێک‬ ‫بۆ کوردس���تانیان دامەزرێنن کە سنورەکەی‬ ‫لەخانەقینەوە دەس���تپێبکا‌ت‌و ئەو بەش���ەی‬ ‫پارێ���زگای کەرکوک لەخۆبگرێت کە ئێس���تا‬ ‫لەژێر دەس���ەاڵتی هێزەکانی پێشمەرگەدایەو‬ ‫س���نورەکەی بەژێر مەخمورو شێخان‌و زومار‬ ‫تێپەڕێت‌ تادەگاتە ش���ەنگال‪ ،‬ئەوە بۆ دەبێت‬ ‫دژایەتی بکرێ���ت؟ مەگەر ئەوە خەونی هەمو‬ ‫کوردستانییەک نییە؟‬ ‫کەس���انێک ه���ەن دەڵێ���ن دەوڵەتێک���ی‬ ‫دامەزراو لەسەر دەستی بارزانی‪ ،‬ئەو دەکات‬ ‫بەحاکمی ڕەهاو دەوڵەتێکی ستەمکاریش���ی‬ ‫لێدەردەچێ���ت‪ .‬دەکرێت بڵێی���ن بەڵێ وایە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم مەگ���ەر بارزانی هەر ئێس���تا حاکمی‬ ‫ڕەهای هەرێمێکی س���تەمکارو نییە؟ باش���ە‬ ‫بارزان���ی س���ەرۆکی هەرێمێکی لەو ش���ێوە‬ ‫بێت باش���ترە یان دەوڵەتێکی لەو ش���ێوە‪.‬‬ ‫ئەگ���ەر ئەو کەس���انە دەیانەوێت خەباتبکەن‬ ‫ب���ۆ دادپەروەریی کۆمەاڵیەتی‌و یەکس���انیی‌و‬ ‫ئازادی‌و دیموکراسی‌و بەگژ گەندەڵیدابچنەوەو‬ ‫پ���ڕۆژەی چاکس���ازی حکومەتێکی ڕەش���ید‬ ‫وەک بەدی���ل ب���ۆ حکوم���ەت‌و دەس���ەاڵتی‬ ‫بارزانی ڕاپیش���بکەن‪ ،‬ئەوە بۆ لەناو دەوڵەتە‬ ‫کوردس���تانییەکە نایکەن بۆ لەناو هەرێمێکی‬ ‫لکێنراو بەعێراقدا دەیکەن؟ مەگەر ڕزگاربون‬ ‫‌لەو دەوڵەتەی کە هەشتا ساڵبو دەوڵەتێکی‬ ‫قەومی‪ -‬عەرەبی‪ -‬س���وننی ڕەگەزپەرس���ت‌و‬ ‫دەمارگیرو کاولکەربو ئێس���تاش دە س���اڵە‬ ‫دەوڵەتێک���ی دینیی‪ -‬ئیس�ل�امیی‪ -‬ش���یعیی‬ ‫گەن���دەڵ‌و داتەپیوو دابەش���کراو داگیرکەرە‬ ‫ئەولەوییەت���ی زیاتر نییە؟ ئەوە چ لۆجیکێکە‬ ‫کە ئەم مانەوەیە قەبوڵدەکات؟‬ ‫بەگش���تی کوردس���تانیان دو ئامانجی���ان‬ ‫هەیە‌‪ .‬یەکەمیان س���ەربەخۆیی کوردستانەو‌‬ ‫دوەمیشیان دەوڵەتێکی مەدەنی دیموکراسییە‬ ‫کە تێیدا ئینسانەکان کەرامەتیان پارێزرابێت‌و‬ ‫فرەی���ی سیاس���یی‌و نەتەوەی���ی‌و کولتوری‌و‬ ‫دینیی فەراهەمکرابێت‌و چەمکی هاواڵتییبون‬ ‫جێگیرکرابێ���ت‌و یەکس���انیی ژن‌و پی���او‬ ‫پارێزراوبێ���ت‪ .‬بەدامەزراندن���ی دەوڵەتێکی‬ ‫کوردس���تانی ئەگەر بارزانی���ش بەئەرکەکەی‬ ‫هەس���تابێت ئەوە خەونی یەک���ەم دێتەدی‪.‬‬ ‫نەبونی دەوڵ���ەت بوەتە هۆیەک بۆ درێژەدان‬ ‫بەگوت���اری ناسیونالیس���تی ڕوت لەالی���ەن‬ ‫هەندێک الی���ەن‪ ،‬بەتایبەت���ی پارتی‪ ،‬کە بۆ‬ ‫چەواش���ەکردن‌و جەم���اوەر تاوەک���و تەرکیز‬ ‫لەسەر پرسەکانی چاکس���ازی‌و چاکترکردنی‬ ‫باروگوزەران���ی خەڵک نەکرێن‪ .‬هەتا پرس���ی‬ ‫دامەزراندنی دەوڵەتی کوردستانی دوابکەوێت‬ ‫ئەم گوتارە ناسیونالیس���تییە ڕوتە موریدی‬ ‫دەبێت‌و ش���ێوازی بەڕێوەبردن���ی حکومەتی‬ ‫ناڕەش���ید تەمەندرێژت���ر دەبێ���ت‪ .‬وات���ە‬ ‫دامەزراندنی دەوڵەت دەبێت وەک هەنگاوێک‌و‬ ‫بەردەبازێک بۆ ئامانج‌و خەونی دوەم ببینرێت‌و‬ ‫مامەڵەی لەگەڵدا بکرێت نەک پێچەوانەکەی‪،‬‬ ‫کە هەندێک کەس بەگرنگتری دەبینن‪.‬‬ ‫"پڕۆژەکە"ی بارزانی‌و دولەتیی کوردی‬ ‫ئەوەی تۆزێ���ک لەپرۆس���ەی دامەزراندنی‬ ‫دەوڵەت‌و ماناکانی پڕۆژە گەیشتبێت دەزانێت‬ ‫ئ���ەوەی کە پارتییەکان‌و میدیاکەیان باس���ی‬ ‫دەکەن بەهیچ ش���ێوەیەک پڕۆژە نییە بەڵکو‬ ‫موهاتەرات‌و موزایەداتێکی سیاس���ییەو زیاتر‬

‫مەبەس���ت لێی چەواش���ەکردنی ڕای گشتی‌و‬ ‫س���ەرقاڵکردنی خەڵک���ە بەپرس���گەلێکی‬ ‫س���یمبولیی تاوەک���و پ���رس‌و قەیران���ە‬ ‫جەوهەرییەکانی کوردس���تانیان لەبیربکرێن‪.‬‬ ‫ئەوەی پارتییەکان باس���ی لێوەدەکەن پڕۆژە‬ ‫نییە‪ ،‬چونکە‪:‬‬ ‫یەک���ەم‪ ،‬بارزان���ی ک���ە گوایە"ڕاب���ەر"و‬ ‫دەستپێش���خەری پڕۆژەیەکە تائێس���تا باسی‬ ‫لەناوەڕۆک���ی "پڕۆژەک���ە"و میکانیزم���ەکان‌و‬ ‫هەوڵەکان���ی خۆی ل���ەو بوارە ب���ۆ خەڵکی‬ ‫کوردس���تان‌ نەک���ردوە‪ .‬بارزان���ی گوای���ە‬ ‫لەئەبوزەب���ی‌و ری���ازو ئەنق���ەرە خەریک���ی‬ ‫کۆکردن���ەوەی پش���تیوانییە ب���ۆ دەوڵەتی‬ ‫کوردی کەچی تائێستا سەردانێکی سلێمانی‌و‬ ‫هەڵەبجەو ک���ەالرو کۆیەو کەرکوک‌‌و تەنانەت‬ ‫هەولێرو ده���ۆک‌و شێخانیش���ی نەکردوە بۆ‬ ‫ڕونکردن���ەوەی پڕۆژەکەی‌و وەگەڕخس���تن‌و‬ ‫مسۆگەرکردنی پشتیوانیی خەڵکی کوردستان‬ ‫لە"پڕۆژەکەی"‪.‬‬ ‫دوەم‪ ،‬دامەزراندنی دەوڵەتی کوردس���تانی‬ ‫پێویستی بەکەمپینێکی سەرتاسەریی لەناوخۆو‬ ‫دەرەوەی هەرێ���م هەیە لەگ���ەڵ گێڕانەوەی‬ ‫شەرعیەت بۆ دامودەزگا سیاسی‌و تەشریعی‌و‬ ‫میدیاییەکان���ی کوردس���تان‪ ،‬کەچی بارزانی‌و‬ ‫پارتی لەوکاتەی ک���ە هەڵمەتە حزبییەکەیان‬ ‫دەس���تپێکردوە دام���ەزراوە ش���ەرعییەکانی‬ ‫هەرێمیان پەکخس���توە‪ ،‬وەک پەرلەمان‪ ،‬یان‬ ‫بەکۆیلەیان کردوە وەک ئەنجومەنی ش���ورا‪.‬‬ ‫دام���ەزراوە میدیاییەکانیش س���ەرکوتکراون‪،‬‬ ‫وەک ئێن ئاڕ ت���ی‌و کەی ئێن ئێن‪ .‬لەئاکامی‬ ‫سیاسەتە چەوتەکانی بارزانی‌و پارتی لەبری‬ ‫یەکڕیزیی کۆمەڵگەی کوردی دەیان هێندەی‬ ‫جاران پەرشوباڵوو پۆلەرایزکراوە‪.‬‬ ‫س���ێیەم‪ ،‬بارزان���ی‌و پارت���ی دوای زیاتر‬ ‫ل���ە‪ ١٠‬س���اڵ لەس���ەرۆکایەتیکردنی هەرێم‌و‬ ‫حکومەتەکەی ئێس���تاش دەس���ەاڵتەکانیان‬ ‫لەدێگەڵ���ە تێپەڕن���اکات‪ .‬بارزان���ی‌و پارتی‬ ‫شکس���تیان نەهێناوە لەپرسی یەکگرتنەوەی‬ ‫دو ئیدارەو یەکخستنی هێزەکانی پێشمەرگەو‬ ‫ئاس���ایش‌و یەکە هەواڵگرییەکان بەڵکو ئەوان‬ ‫ڕێگرب���ون لەب���ەردەم هەر هەوڵێ���ک ئەگەر‬ ‫هەشبوبێت‪.‬‬ ‫چ���وارەم‪ ،‬گێڕانەوەی ناوچ���ە دابڕاوەکان‬ ‫پێش���مەرجێکی دامەزراندن���ی دەوڵەت���ی‬ ‫کوردس���تانییە کەچی بارزان���ی‌و پارتی نەک‬ ‫ه���ەر هەوڵێکیان نەداوە بۆ گێڕانەوەی ناوچە‬ ‫دابڕاوەکان بەڵکو لەدیدێکی تەسکی حزبییەوە‬ ‫تەماشای گێڕانەوەی ئەم ناوچانەیان کردوە‪،‬‬ ‫بەتایبەتی کەرکوک‪ ،‬چونکە وەک هەڕەشەیەک‬ ‫لەس���ەر تەرازوی هێزی خۆی���ان‌و بەقازانجی‬ ‫نەیارەکەیان‪ ،‬یەکێتیی‪ ،‬بینیویانەو مامەڵەیان‬ ‫لەگەڵدا کردوە‪.‬‬ ‫پێنج���ەم‪ ،‬پارت���ی‌و میدیاکان���ی هەم���و‬ ‫هەوڵێکیان خستۆتەگەڕ بۆ بەشەخسەنەکردن‌و‬ ‫بەحزبیکردنی پرسەکە‪ .‬دەوڵەتی کوردستانیی‬ ‫پەیوەس���تە بەچارەنوس‌و خواستی خەڵکی‬ ‫کوردس���تان‪ .‬ئ���ەوەش بەش���داریکردن‌و‬ ‫بەش���داریپێکردنی زۆرین���ەی جەم���اوەری‬ ‫کوردس���تان دەخوازێ���ت‪ .‬پرس���ی دەوڵەتی‬ ‫کوردستانی کۆکبونی هەمو هێزو الیەنەکانی‬ ‫کوردس���تانی دەوێت‪ .‬بارزان���ی‌و پارتی نەک‬ ‫هەر نەهاتون لەسەر ئەم پرسە کۆدەنگییەک‬ ‫دروستبکەن بەڵکو هەمو الیەنەکانی دیکەیان‬ ‫لەم پرسە پشتگوێ‌و پەراوێزو زویرکردوە‪.‬‬ ‫شەش���ەم‪ ،‬بارزانی بۆخۆی ماوەی ش���ەش‬ ‫مانگە هیچ شەرعییەتێکی یاسایی‌و تەشریعی‌و‬ ‫جەماوەریی‌ نییە‪ .‬کەس���ێک کە ش���ەرعیەتی‬ ‫ناوخۆی نەبێت چۆن دەتوانێت ش���ەرعیەتی‬ ‫دەرەک���ی بۆ پرس���ێکی ئ���اوا نێونەتەوەیی‬ ‫بەدەستبێنێت‌و ڕابەرایەتی جەماوەرێک بکات‬ ‫کە نیوەی زیاتری وەک خۆسەپێن تەماشای‬ ‫دەکەن‪.‬‬ ‫ه���ەر هەوڵێک���ی بارزان���ی‌و پارتی پێش‬ ‫یەکخس���تنەوەی ناوماڵی کوردی‌و هێزەکانی‬ ‫پێش���مەرگەو ئاس���ایش‌و دروس���تکردنی‬ ‫کۆدەنگی‌و یەکڕیزییەکی حزبیی‌و جەماوەریی‪،‬‬ ‫ئ���ەوە لەجیاتی ئ���ەوەی دەوڵەت���ی کوردی‬ ‫بەرهەمبێنێت کوردستان دولەت دەکات ئەگەر‬ ‫نەڵێین س���ێ لەت‪ ،‬لەتێک���ی زەردو لەتێکی‬ ‫کەسک‌و لەتێکی دابڕاو‪.‬‬ ‫بۆیە دەکرێت بڵێین ئەو هەواڵنەی بارزانی‌و‬ ‫پارتی دەیدەن بۆ دەوڵەتی کوردی نین بەڵکو‬ ‫بۆ دولەتی‌و س���ێ لەتی���ی کوردین‪ .‬بارزانی‌و‬ ‫پارتی لەبەرئەوەی بەو قەناعەتە گەیش���تون‬ ‫کە دەسەاڵت‌و قەڵەمڕەویان لەدێگەڵە تێپەڕی‬ ‫نەکردوەو تێپەڕناکات بۆیە س���ااڵنێکە خەون‬ ‫بەدولەتکردن���ی هەرێم دەبین���ن‌و دەیانەوێت‬ ‫بەدامەزراندن���ی "ئیمارەتێک"‪ ،‬هاوش���ێوەی‬ ‫قەتەرو س���عودیە‪ ،‬لەتوپەتکردن���ی هەرێمی‬ ‫کوردستان پەردەپۆشبکەن‪.‬‬

‫ئه‌مه‌ دوا ستونی "که‌سک‌و سۆر"ه‌ که‌ باڵوده‌بێته‌وه‌ له‌گه‌ڵ سوپاس‌و رێزماندا بۆ نوسه‌ری ستونه‌که‌‬

‫چۆن دونیا ڕێگەیدا داعش‬ ‫ببێتە ئەم جانەوەرە ترسناکە؟‬ ‫دکتۆر جه‌بار قادر‬ ‫به‌شی دوه‌م‌و کۆتایی‬ ‫هەر کەسەو لەئاوازێک دەخوێنێ‪:‬‬ ‫دوای ئ���ەوەی ئەزمون���ەکان پیش���انیاندا‬ ‫کە یاریک���ردن لەگەڵ گروپی تیرۆریس���تیدا‬ ‫یاریکردن���ە بەئاگر‪ ،‬چۆن ئ���ەو هەمو واڵتە‬ ‫هێشتا لەگەڵ داعش���دا یاری دەکەن؟ ئەوە‬ ‫زانراوە ک���ە ژمارەیەکی بەرچ���او لەواڵتانی‬ ‫هەرێم‌و دەرەوەی هەرێمیش کێشەی زۆریان‬ ‫لەگەڵ ڕژێمی س���وریدا هەبوەو هەیە‪ .‬مێژوی‬ ‫ئەم ڕژێمە پ���ڕە لەهەماهەنگی‌و هاوپەیمانی‬ ‫لەگ���ەڵ گروپ���ی تون���دڕەوو تیرۆریس���ت‌و‬ ‫بەکارهێنانی���ان ل���ەدژی دەوڵەت���ان‌و هێزە‬ ‫نەیارەکان���ی‪ .‬وەکو ڕژێمێک���ی ئایدیۆلۆژی‬ ‫تاکڕەوو تۆتولیتاری هاوچەش���نەکانی یەك‬ ‫لەدوای یەك هەڵوەش���انەوەو لەبەین چون‪.‬‬ ‫ب���ۆ واڵتانی ڕۆژئاوا‪ ،‬ئیس���رائیل‌و ژمارەیەک‬ ‫لەدەوڵەتە عەرەبییەکان هەڵس���وکەوتەکانی‬ ‫ڕژێم���ی ئەس���ەد لەلوبن���ان‪ ،‬هاوپەیمانێتی‬ ‫لەگ���ەڵ حیزبوڵالو ڕێکخراوە فەلەس���تینییە‬ ‫توندڕەوەکان‪ ،‬بەرهەڵس���تکاری پرۆس���ەی‬ ‫ئاشتی لەنێوان ئیسرائیل‌و واڵتانی عەرەبیدا‪،‬‬ ‫پش���تگیری کردنی لەئێران لەکاتی ش���ەڕی‬ ‫عێراق‌و ئێراندا‪ ،‬پیالنگێڕی لەدژی ژمارەیەك‬ ‫لەدەوڵەتان���ی عەرەب���ی کەهاوپەیمان���ی‬ ‫ڕۆژئ���اوان بەهەماهەنگ���ی لەگ���ەڵ ئێرانداو‬ ‫پەیوەندی توندوتۆڵی لەگەڵ ڕوسیادا‪ ،‬هەمو‬ ‫ئەمان���ە مایەی نیگەران���ی ڕۆژئاواو دەوڵەتە‬ ‫عەرەبیی���ەکان بو‪ .‬هەمو بۆ هەلێك دەگەڕان‬ ‫ئ���ەم ڕژێمەیان لەکۆڵ ببێت���ەوە‪ .‬داخوازییە‬ ‫دیموکراتییەکانی خەڵکی س���وریا لەبەهاری‬ ‫‪ ٢٠١١‬ئ���ەو چرکەس���اتە بو ک���ە پێیان وابو‬ ‫لەدەمێکی کورتدا سەری ئەو ڕژێمە دەخوات‪.‬‬ ‫چاوەڕوانیی���ەکان لەجێگ���ەی خۆیدا نەبون‌و‬ ‫ڕژێم بەهاوکاری ئێران‪ ،‬حیزبوڵاڵ‪ ،‬میلیش���یا‬ ‫شیعەکانی عێراق‌و پشتگیری تەواوی ڕوسیا‬ ‫توانی بەرگە بگرێت‌و درێژە بەتەمەنی خۆی‬ ‫بدات‪ ،‬هەرچەندە بەشی هەرەزۆری واڵتەکەی‬ ‫لەدەست دەرچو‪ .‬شتێک کەزۆر یارمەتی ئەم‬ ‫ڕژێمەی���دا کردەوە نامرۆیی‌و ترس���ناکەکانی‬ ‫گروپ���ە ئیس�ل�امییە تون���دڕەوەکان بو‪ ،‬کە‬ ‫کەمتری���ن هاوس���ۆزیان بۆ بزوتن���ەوەی دژ‬ ‫بەڕژێم لەدڵی گەالنی دونیا نەهێش���ت‪ ،‬تاکار‬ ‫گەیشتە ئەوەی بیر لەمانەوەی ڕژێمی ئەسەد‬ ‫بکرێت���ەوەو بەبژاردەی باش���ترین خراپەکان‬ ‫دابنرێت‪.‬‬ ‫تورکی���ا لەبلۆک���ی دژە ئەس���ەدا ڕۆڵ���ی‬ ‫س���ەرەکی بەرک���ەوت‪ .‬کێش���ەی جۆراوجۆر‬ ‫پەیوەندییەکان���ی س���وریاو تورکیای���ان بۆ‬ ‫ماوەیەک���ی دورودرێژ ئاڵ���ۆزو ناتەبا کردبو‪.‬‬ ‫خەونی گەڕان���ەوەی ئەس���کەندەرۆن لەالی‬ ‫س���ورییەکان بەزیندویی هێڵرایەوە‪ ،‬کێشەی‬ ‫بەکارهێنانی س���ەرچاوەکانی ڕوباری فورات‬ ‫لەماوەی پەنجا س���اڵی ڕابردودا هەمیش���ە‬ ‫پرس���ێکی ئام���ادە ب���وە لەپەیوەندییەکانی‬ ‫ه���ەردوالدا‪ ،‬تورکیا قەت ئەوەی لەبیر نەکرد‬ ‫کە ڕژێمی ئەسەدی باوک هاوکاری لۆجیستیی‬ ‫پارتی کرێکارانی کوردستانی لەدژی تورکیا‬ ‫دەکردو پەناگەی لەسوریاو لوبنان پێشکەش‬ ‫کردبو بۆ ئەوەی ڕاهێنانی سیاسی‌و سەربازی‬ ‫ب���ۆ ئەندام���ان‌و الیەنگران���ی تێ���دا بکات‪.‬‬ ‫هەرچەندە لەپایزی ‪ ١٩٩٨‬ناچارکرا دەس���ت‬ ‫لەعەبدواڵ ئۆجەالن هەڵبگرێت‌و لەس���وریای‬ ‫دەرب���کات‪ ،‬ب���ەاڵم تورکی���ا ئەم���ەی لەبیر‬ ‫نەکرد‪ .‬لەالیەکی دیکەوە ڕوداوەکانی سوریا‬ ‫ه���اوکات ب���ون لەگەڵ هەڵکش���انی خولیای‬ ‫دەس���ەاڵتخوازی بێس���نوری ئەردۆگان‪ ،‬کە‬ ‫بیری لەگێڕانەوەی سەروەرییەکانی دەوڵەتی‬ ‫عوس���مانی دەکردەوە‪ ،‬لەڕێگەی ڕابەرایەتی‬ ‫کردن���ی بزوتنەوەی برایانی موس���وڵمانەوە‪،‬‬ ‫کە دەبوایە لەواڵتانی بەنێو بەهاری عەرەبی‬ ‫دەس���ەاڵتیان بگرتایەت���ە دەس���ت‌و ئەمیش‬ ‫ببوایە بەسوڵتانی ئەم سەردەمەیان‪.‬‬ ‫ئامانج���ی ه���ەرە لەپێش���ینەی تورکی���ا‬ ‫لەپەیوەندییەکانی لەگەڵ داعش���دا ڕوخانی‬ ‫ڕژێمی ئەسەد بو‪ ،‬چونکە دەیزانی بەمانەوەی‬ ‫ئەم ڕژێمە کێش���ەی نوێ بۆ تورکیا دروست‬ ‫دەبێت‪ .‬ڕژێمی ئەس���ەد ئەم هەڵوێس���تەی‬ ‫تورکی���ای لەبیرناچێت ل���ەدژی ڕژێمەکەی‪.‬‬ ‫بااڵدەستی لەسوریاو کردنی بەکۆڵۆنیایەکی‬ ‫ئابوری‌و سیاس���ی تورکیا ئامانجێکی دیکەی‬ ‫ئەردۆگان‌و دەست‌و دایەرەکەی بو لەسوریا‪.‬‬ ‫بەهەم���ان ئەن���دازەش‌و ڕەنگب���ێ زیاتریش‬ ‫لەگۆڕنان���ی خەون���ی کوردان���ی ڕۆژئ���اواو‬ ‫باش���وریش بۆ بون بەفاکتەرێکی سیاس���ی‌و‬ ‫س���ەربازی گرنگ لەهەرێمەک���ەو ڕێگەگرتن‬

‫لەدامەزراندنی قەوارەی ک���وردی لەڕۆژئاواو‬ ‫باشوری کوردستان بنەمای ستراتیجی تورکیا‬ ‫بو لەهاوپەیمانی ناپیرۆزی لەگەڵ داعش���دا‪.‬‬ ‫لێ���رەوە تورکیا ب���و ب���ەو دەروازە کراوەیە‬ ‫لەبەردەم داعش‌و هەوادارانیدا بۆ دەربازبون‬ ‫ب���ۆ س���وریا‪ .‬ڕۆژ ل���ەدوای ڕۆژ وردەکاری‬ ‫یارییەکانی تورکیا لەگەڵ داعش‌و یارمەتییە‬ ‫لۆجستییەکانی بۆ ئەو ڕێکخراوەیەو بازرگانی‬ ‫بازرگانانی تورکیا لەگەڵیدا پەردەیان لەسەر‬ ‫هەڵدەماڵرێ‪ .‬بازرگانی تورکیا لەگەڵ داعشدا‬ ‫س���ەرچاوەیەکی دارای���ی گرنگ ب���و بۆ ئەم‬ ‫ڕێکخراوەیەو بەش���ێک لەپێداویس���تییەکانی‬ ‫تورکیاشی لەنەوت بەنرخێکی هەرزان دابین‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫کات���ێ هەمو الیەک بۆی���ان دەرکەوت کە‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆنی پەرشوباڵوی س���وریا هیچی‬ ‫پێناکرێ���ت‌و جڵەوی ڕوداوەکان لەدەس���تی‬ ‫هێزە ئیس�ل�امییە توندڕەوەکاندایە‪ ،‬کەوتنە‬ ‫پەیوەن���دی کردن لەگ���ەڵ ئەمانەی دواییدا‪.‬‬ ‫لەس���ەرەتاوە بی���ر لەبرایان���ی موس���وڵمان‬ ‫دەکرای���ەوە‪ .‬ب���ەاڵم لەگەڵ درێژەکێش���انی‬ ‫ملمالنێ‌و بەیەکدادانەکاندا‪ ،‬ڕەوتی توندڕەوو‬ ‫تۆقێنەر دەستی بەسەر گۆڕەپانەکەدا گرت‌و‬ ‫یەک لەدوای یەک هێزەکانی دیکەی ڕاماڵی‪،‬‬ ‫بۆیە بەخۆش���ی ب���ێ یا بەناچ���اری کەوتنە‬ ‫یاریک���ردن لەگەڵ نوس���رە (لق���ی قاعیدە‬ ‫لەسوریا)و دواتریش لەگەڵ داعش‪ .‬جیاوازی‬ ‫ئایدیۆل���ۆژی س���ەرەکی قاعی���دەو داع���ش‬ ‫لەوەدایە کە یەکەمیان دەڵێت لەدەس���پێکدا‬ ‫"کاف���رەکان"و دوای ئ���ەوە ش���یعەو لەئاین‬ ‫الدەران دەب���ێ لەنێو ببرێ���ن‪ .‬بەاڵم داعش‬ ‫بەپێچەوان���ەوە پێیوایە دەبێ���ت لەنێوبردنی‬ ‫ش���یعەو دامەزراندنی دەوڵەتی ئیسالمییەوە‬ ‫دەستپێبکرێت‪ ،‬ئەوجا گوایە دونیای کافران‬ ‫تەفروتونا دەکات‪.‬‬ ‫دەبێ واڵتەکانی کەنداو بەچاوپۆشی ڕۆژئاوا‬ ‫لەپێناوی چیدا پش���تگیری لەداعش بکەن؟‬ ‫ئایا لەڕێگ���ەی ئەم ڕێکخ���راوە خوێنڕێژەوە‬ ‫دەیانویس���ت چ ئامانجێك بەدەس���ت بێنن؟‬ ‫ب���ۆ ئەم���ان لەنێوبردن���ی ڕژێمی ئەس���ەد‬ ‫ئامانج���ی یەک���ەم بو‪ ،‬هەر یەکەی���ان لەبەر‬ ‫هۆیەك‌و هەموش���یان لەب���ەر چەند هۆیەکی‬ ‫هاوبەش‪ .‬ڕژێمی ئەس���ەد لەڕێگەی ڕێکخراوە‬ ‫فەلەستینییەکان‪ ،‬حیزبواڵو گەلێ ڕێکخراوی‬ ‫دیکەوە بەشی خۆی سەرئێشەی بۆ هەمویان‬ ‫دروست کردبو‪ .‬لەتەك ئەوەدا ڕژێمی سوری‌و‬ ‫کەمینەی عەلەوی بااڵدەس���ت ب���ۆ دونیای‬ ‫س���وننی ق���ەت مایەی قەبوڵ نەب���وەو نیە‪،‬‬ ‫پەیوەندییە توندوتۆڵەکانی ڕژێمی ئەس���ەد‬ ‫لەگەڵ ئێران‌و حیزب���واڵدا مایەی نیگەرانی‌و‬ ‫ناڕەحەتین بۆ عەرەبستانی سعودی‌و واڵتانی‬ ‫کەنداوو بگرە هەمو جیهانی سوننی‪ .‬ڕژێمی‬ ‫ئەس���ەد تەنها رژێم بو لەناوچەکەدا هێش���تا‬ ‫دروش���مەکانی دژ بەزایۆنیزم‌و ئیمپریالیزمی‬ ‫بەرز دەک���ردەوە‪ ،‬هەوڵی دەدا وای دەربخات‬ ‫کە تەنها ئەوە بەپشتگیری ئێران‌و حیزبوڵاڵ‬ ‫لەدژی ئیس���رائیل خۆی ڕاگرت���وەو نایەڵێت‬ ‫ئامانجەکان���ی بەدی بێت‌و دەوڵەتانی دیکەی‬ ‫دونیای عەرەبان لەم پرسانەدا بێ هەڵوێستن‪.‬‬ ‫پەیوەندییە توندوتۆڵەکانی ڕژێمی ئەس���ەد‬ ‫لەگ���ەڵ ڕوسیاش���دا بۆ واڵتان���ی ناوچەکەو‬ ‫ڕۆژئاواش مای���ەی نیگەرانی‌و ناڕەزایی بون‪.‬‬ ‫لەتەک ئەمان���ەدا بۆ ئەمانی���ش ڕزگار بون‬ ‫لەکۆمەڵێ کەس���ی سەرلێش���ێواوی توندڕەو‬ ‫ناردنی���ان بۆ س���وریا یەک���ێ لەئامانجەکان‬ ‫بو‪ .‬لەبەرامبەر هەم���و ئەمانەدا دامەزراندنی‬ ‫دەس���ەاڵتێکی عەرەب���ی س���وننی گوێڕایەڵ‬ ‫بۆ دەوڵەتان���ی کەنداوو تورکیاو لەپش���تی‬ ‫ئەوانیشەوە بۆ ڕۆژئاوا خواستی ئەم واڵتانە‬ ‫ب���و‪ .‬ئەمانە هەم���و پێک���ەوە زەمینەی ئەو‬ ‫بەرەیە بو کە لەدژی ئەس���ەد دروست بو و‬ ‫هەریەکەی���ان بەش���ێوەیەك کەڵکی لەداعش‬ ‫وەردەگرت‪.‬‬ ‫وەکو ئەوەی ‪FBI‬و بەڵگەر هاوهەڵوێست‬ ‫بون بۆ هەڵوەش���اندنەوەی مافیای ئیتاڵی‪،‬‬ ‫واڵتانی کەنداوو تورکیاو دەوڵەتی ئیسالمیش‬ ‫هاوئامانج���ن بۆ لەنێوبردنی ڕژێمی ئەس���ەد‬ ‫لەسوریا‪ .‬ئەم دەوڵەتانە هەروەکو چۆن ‪FBI‬‬ ‫مافیای ئیتاڵی بەهەڕەشەی سەرەکی دەزانی‌و‬ ‫بەڵگەر پاش ئەو دەهات‪ ،‬ئەم واڵتانەش وای‬ ‫بۆ دەچون کە گەورەترین هەڕەشە مانەوەی‬ ‫ڕژێم���ی ئەس���ەدو هاوپەیمانییەت���ی لەگەڵ‬ ‫ئێرانداو دوای ئەوە مەترسی گروپگەلی وەک‬ ‫داعش‌و قاعیدە دێتە ئاراوە‪.‬‬ ‫هەوڵ���ی ڕاگرتن���ی هاوس���ەنگی لەنێوان‬ ‫س���وننەو ش���یعە لەڕۆژهەاڵت‌و بەربەس���ت‬ ‫دروس���تکردن لەب���ەردەم بەرەیەکی فراوانی‬ ‫ش���یعە لەئێ���ران‪ ،‬ش���یعەکانی عی���راق‪،‬‬ ‫عەلەویییەکان���ی س���وریاو ش���یعەی لوبنان‬ ‫هۆیەکی س���ەرەکییە بۆ دروس���تکردنی ئەم‬ ‫جۆرە ڕێکخراوانە‪ .‬عەرەبس���تانی س���عودیە‪،‬‬ ‫واڵتان���ی کەنداو‪ ،‬تورکیاو گەلێ واڵتی تریش‬ ‫لەناوچەکەو جیهانی ئیس�ل�امی‌و لەپش���تی‬ ‫ئەوانیشەوە ڕۆژئاوا لەگەڵ ئەوەدا هەڵناکەن‬ ‫کە شیعە لەگروپێکی گەورەی پشتگوێخراوو‬ ‫بێدەس���ەاڵتەوە ببێت���ە هێزێک���ی گ���ەورە‬ ‫لەڕۆژهەاڵتدا‪ .‬ئەم بەرەیەی ش���یعە هەڵبەتە‬ ‫بەڕابەرایەتی ئێران دەبێت‌و هەڕەشە دەبێت‬

‫هەوڵی ڕاگرتنی‬ ‫هاوسەنگی لەنێوان‬ ‫سوننەو شیعە‬ ‫لەڕۆژهەاڵت‌و بەربەست‬ ‫دروستکردن لەبەردەم‬ ‫بەرەیەکی فراوانی شیعە‬ ‫لەئێران‪ ،‬شیعەکانی‬ ‫عیراق‪ ،‬عەلەویییەکانی‬ ‫سوریاو شیعەی لوبنان‬ ‫هۆیەکی سەرەکییە بۆ‬ ‫دروستکردنی ئەم جۆرە‬ ‫ڕێکخراوانە‬ ‫بۆ واڵتانی کەنداوو شادەماری سەرچاوەکانی‬ ‫وزەو ئابوری جیهان‪ .‬ئەگەر پەیوەندییەکانی‬ ‫ئێران لەگ���ەڵ ڕۆژئاوا ئەوەن���دە قەیراناوی‬ ‫نەبونای���ە‪ ،‬ڕەنگبێ ڕۆژئاوا بەم ش���ێوەیەی‬ ‫ئێس���تا لەدژی بااڵدەس���تی ئێران‌و ش���یعە‬ ‫نەوەستایەتەوە‪ .‬بۆیە ئەگەر داعشیش لەبەین‬ ‫بچێت بیر لەشێوازی دیکەی هاوسەنگی ڕاگرتن‬ ‫دەکرێتەوە‪ ،‬وەکو ئێستا باس لەدروستکردنی‬ ‫دەوڵەتێ���ک بۆ عەرەبە س���وننەکانی عیراق‌و‬ ‫سوریا دەکرێت‌و لەو پێناوەشدا هاوپەیمانی‬ ‫بەنێو ئیسالمی دروست دەکرێت‪.‬‬ ‫ڕۆژئاوا هێچ نەبێت لەساڵی ‪ ٢٠١٢‬ئاگاداری‬ ‫ئەوە بو کە دەوڵەتێکی ئیس�ل�امی توندڕەو‬ ‫بەڕێویە‪ .‬ئەم���ە بەڕونی ئەو دەمە دەرکەوت‬ ‫کاتێ دادگایەکی ئەمریکی ‪ CIA‬ناچار کرد‬ ‫بەڵگەنامەیەکی نهێنی ئابی ‪ ٢٠١٢‬باڵوبکاتەوە‪.‬‬ ‫ل���ەو بەڵگەنامەدا باس لەوە ک���راوە‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ڕوداوەکانی س���وریا بەو ش���ێوەیە بەردەوام‬ ‫بن‪ ،‬ئەوا ئەگ���ەری دامەزراندنی دەوڵەتێکی‬ ‫س���ەلەفی لەناوچە سوننەنشینەکانی سوریا‬ ‫ئەگەرێک���ی بەهێزە‪ .‬نەک ه���ەر ئەوە بەڵکو‬ ‫باس لەوەش کراوە کە ئەوەش ئەو ژینگەیە‬ ‫دروس���تدەکات کە قاعیدەو هاوچەشنەکانی‬ ‫بگەڕێنەوە بۆ شارە سوننەنشینەکانی عیراق‬ ‫بەتایبەت���ی بۆ موس���ڵ‌و ڕوم���ادی‪ .‬واڵتانی‬ ‫هاوپەیمانی توندڕەوە ئیسالمییەکان ئەمەیان‬ ‫بەهەل دەزانی بۆ گەمارۆدانی ڕژێمی سوری‌و‬ ‫کەوتنەپێشکەش کردنی یارمەتی سەربازی‌و‬ ‫دارای���ی ب���ۆ ئ���ەم ڕێکخراوانە ب���ۆ ئەوەی‬ ‫ئەس���ەد لەناو ببەن‪ .‬گروپە توندڕەوەکانیش‬ ‫هەلەکەیان قۆس���تەوەو کەوتنە یاری کردن‬ ‫لەگەڵ هەم���و الیەکدا‪ .‬هەمو ئەمەش بە بەر‬ ‫چاوی ڕۆژئاواوە ڕویدەدا‪.‬‬ ‫ب���ۆ نمون���ه‌ تاس���اڵی ‪ 2014‬واڵتان���ی‬ ‫که‌نداو پ���اره‌و چه‌كیان ده‌دایه‌ ئیس�ل�امییه‌‬ ‫تون���دڕه‌وه‌کان له‌س���وریا‪ .‬له‌ڕاپۆرتێک���ی‬ ‫برۆکینگز به‌ناونیش���انی (یاریکردن به‌ئاگر‪،‬‬ ‫له‌دیسه‌مبه‌ری ‪ )2013‬توێژه‌ره‌کان ئاماژه‌یان‬ ‫به‌وه‌ کردوه‌ که‌ شێخه‌کان به‌ئاشکرا پاره‌یان‬ ‫بۆ داعش کۆده‌کرده‌وه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ نیگه‌رانی‬ ‫له‌هاتوچ���ۆی ئه‌و هه‌مو پاره‌ی���ه‌‌دەره‌بڕدرا‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌مو الیه‌ک خۆیان لێ گێل‌کرد‪ .‬ئه‌م‬ ‫چاوپۆش���ی لێکردنه‌ مایه‌ی سه‌رنج‌و گومانی‬ ‫زۆر که‌س���ن‪ ،‬به‌تایبه‌تی ئه‌وان���ه‌ی باوه‌ڕیان‬ ‫به‌تیۆری پیالنگێڕی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تی ئیس�ل�امی په‌نجا هه‌زار بۆ سه‌د‬ ‫هه‌زار ش���ه‌ڕکه‌ری هه‌ی���ه‌‪ ،‬ک���ه‌ هه‌زارانیان‬ ‫ش���ه‌ڕکه‌ری بیانین‪ .‬به‌پێ���ی دوا ژماره‌کانی‬ ‫ئیندێکس���ی تیڕۆریزم���ی جیهان���ی س���ه‌ر‬ ‫به‌ئینس���تیتوتی ئابوری‌و ئاش���تی‪ ،‬له‌نێوان‬ ‫س���ااڵنی‪ 2011‬ـــ ‪ 2015‬به‌الن���ی که‌مه‌وه‌ ‪30‬‬ ‫هه‌زار ش���ه‌ڕکه‌ری بیانی له‌ڕێگه‌ی تورکیاوه‌‬ ‫گه‌یشتونه‌ته‌ س���وریا‪ .‬ته‌نها له‌شه‌ش مانگی‬ ‫س���اڵی ‪ 2015‬دا ژماره‌یان ح���ه‌وت هه‌زاری‬ ‫تێپه‌ڕاندوه‌‪ ،‬زۆربه‌یان یه‌ك ڕاس���ت چونه‌ته‌‬ ‫الی داعش یا به‌ره‌ی نوسره‌‪.‬‬ ‫که‌س باوه‌ڕ به‌وه‌ ناکات که‌ ئه‌مه‌ له‌الوازی‬ ‫ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌کانی تورکیاوه‌ سه‌رچاوه‌ی‬ ‫گرتبێ‪ .‬وات���ا هاتنی ئه‌م هه‌مو ش���ه‌ڕکه‌ره‌‬ ‫بیانیی���ه‌ ب���ۆ س���وریا له‌ڕێگ���ه‌ی تورکیاوه‌‬ ‫به‌دزێوه‌ نه‌بوه‌و له‌ب���ێ ئاگایی میت‌و ده‌زگا‬ ‫هه‌واڵگرییه‌کان���ی تورکیا نه‌بوه‪ ،‬به‌ڵکو ئه‌مه‌‬ ‫ڕه‌نگدانه‌وه‌ی سیاس���ه‌تی ده‌وڵه‌ته‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫داع���ش‌‪ ،‬واتا ئه‌و سیاس���ه‌ته‌ی پێ���ی وایه‌‬ ‫داع���ش خزمه‌تی س���تراتیژی تورکیا ده‌کات‬

‫له‌س���وریاو عیراق‪ .‬ب���ۆ ماوه‌ی���ه‌ک تورکیا‬ ‫هه‌وڵی���دا دونی���ا ب���ه‌وه‌ هه‌ڵبخه‌ڵه‌تێنێ که‌‬ ‫له‌ب���ه‌ر بارمته‌کانی له‌الی داعش له‌موس���ڵ‪،‬‬ ‫نایه‌وێ���ت به‌ئاش���کرا به‌ش���داری له‌هه‌وڵ���ه‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌کان له‌دژی ئ���ه‌و ڕێکخراوه‌یه‌‬ ‫ب���کات‪ .‬ده‌مێکی ت���ر به‌ به‌هان���ه‌ی ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌تان���ی ت���ر دورن له‌ئاگره‌که‌وه‌و تورکیا‬ ‫له‌س���ه‌ر هێڵی ئاگره‌که‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌م باش���تر‬ ‫ش���ته‌کان ده‌بینێ‌و ئه‌وان له‌هه‌ڵوێسته‌کانی‬ ‫تورکی���ا تێناگ���ه‌ن‪ .‬هه‌وڵ���ی خۆدورگرت���ن‬ ‫له‌ئاگ���ری داعش ن���ه‌ک ته‌نها ب���ۆ تورکیا‪،‬‬ ‫به‌ڵکو ب���ۆ ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌کانی ئه‌وروپاو‬ ‫حکومه‌ته‌کانی ئ���ه‌و واڵتانه‌ش تائه‌ندازه‌یه‌ک‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ بو‪ .‬ئه‌مانیش هه‌وڵی که‌میان‬ ‫ده‌دا ڕێگه‌ له‌تون���دڕه‌وه‌کان بگرن بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫نه‌چن بۆ س���وریا‪ ،‬چو‌نکه‌ وایان لێکده‌دایه‌وه‌‬ ‫ک���ه‌ ئاگره‌ک���ه‌ له‌خۆی���ان دوره‌و پێویس���ت‬ ‫ناکات هه‌ڵوێس���تی توند بنوێنن‪ .‬وا ده‌بینرا‬ ‫مه‌سه‌له‌که‌ پرس���ی کاته‌و چه‌ند حه‌فته‌یه‌ك‬ ‫نابات ڕژێمی ئه‌س���ه‌دیش ده‌ڕوخێت‌و ئه‌وجا‬ ‫ده‌رئه‌که‌وێت ڕه‌وتی ڕوداوه‌کان چۆن ده‌بێت‪.‬‬ ‫تا ئه‌وکاته‌ی تیرۆریستان خۆیان به‌الوازکردنی‬ ‫ڕژێمی ئه‌سه‌ده‌وه‌ خه‌ریک کردبو ڕۆژئاوا زۆر‬ ‫نیگه‌ران نه‌بو‪ .‬ته‌نانه‌ت فەره‌نس���اش که‌ له‌م‬ ‫دواییه‌دا بو به‌قوربانی کرده‌وه‌ی تیرۆریستی‬ ‫داعش ه���ه‌ر به‌و ش���ێوه‌یه‌ هه‌ڵس���وکه‌وتی‬ ‫ده‌کردو ڕێگه‌ی له‌چونی گه‌نجه‌ توندڕه‌وه‌کان‬ ‫بۆ س���وریا نه‌ده‌گرت‪ .‬ئه‌م نه‌رم���ی نواندنه‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر داعش تا ئه‌و کاته‌ی ڕوی کرده‌وه‌‬ ‫تیرۆریس���تییه‌کانی ک���رده‌ ئه‌وروپ���ا هه‌روا‬ ‫به‌رده‌وام بو‪.‬‬ ‫په‌یوه‌ندی له‌نێوان ڕۆژئاواو توندڕه‌وه‌کاندا‬ ‫بۆ خه‌ڵک ڕون نه‌بو‪ .‬حکومه‌ته‌کان ‌واخۆیان‬ ‫ده‌رده‌خست که‌ له‌شه‌ڕدان له‌دژی توندڕه‌وان‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌زگا هه‌واڵگرییه‌کان ده‌ست‌و په‌نجه‌یان‬ ‫نه‌رم ده‌کرد له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و ڕێکخراوانه‌دا‪ ،‬هیچ‬ ‫نه‌بێ تاساڵی ‪ ،2013‬کاتێ هه‌ڵسه‌نگاندنیان‬ ‫بۆ ئه‌م ڕێکخراوان���ه‌و کرده‌وه‌کانیان گۆڕانی‬ ‫به‌سه‌ردا ده‌هات‪ .‬ئه‌مه‌ش له‌وه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی‬ ‫گ���رت ک���ه‌ ده‌زگا هه‌واڵگریی���ه‌کان بینییان‬ ‫زۆر له‌وان���ه‌ی ده‌چون���ه‌ س���وریا ده‌گۆڕان‪،‬‬ ‫ڕوی���ان له‌تون���دڕه‌وی‌و توندوتی���ژی ده‌کردو‬ ‫‌هه‌س���تی دژ به‌ڕۆژئ���اواش له‌الی���ان په‌ره‌ی‬ ‫ده‌س���ه‌ند‪ .‬نیگه‌رانی زیاتر ئه‌وکاته‌ دروست‬ ‫بو کات���ێ پیاوانی داعش له‌س���وریاو عیراق‬ ‫ده‌ستیان کرد به‌س���ه‌ربڕینی ڕۆژئاواییه‌کان‪.‬‬ ‫ئه‌مریکاو هه‌ندێ له‌واڵتانی ڕۆژئاوا ده‌ستیان‬ ‫به‌بۆردومانکردن���ی ده‌وڵه‌ته‌ک���ه‌ی به‌غدادی‬ ‫له‌وکاته‌وه‌ ده‌ستپێکرد‪ .‬ئه‌وه‌ی پێی ده‌وترێت‬ ‫هاوپه‌یمان���ی نێوده‌وڵه‌تی ل���ه‌دژی ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ نه‌بو که‌ داعش به‌ته‌واوی‬ ‫له‌ نێوببر‌ێت‪ ،‬چونکه‌ به‌بۆچونی ڕۆژئاوا ئه‌وه‌‬ ‫ده‌بێته‌ هۆی تێکچونی هاوس���ه‌نگی له‌نێوان‬ ‫شیعه‌و سوننه‌ له‌و ناوچه‌ گرنگه‌ی ڕۆژهه‌اڵتی‬ ‫نزی���ک‪ .‬به‌وته‌یه‌کی دیک���ه‌ ئه‌مه‌ بۆ ئه‌وه‌ بو‬ ‫داع���ش که‌نترۆڵ بکرێت���ه‌وه‌و جارێکی دیکه‌‬ ‫بگه‌ڕێنرێت���ه‌وه‌ بۆ نێو ئه‌و س���نورانه‌ی بۆی‬ ‫دیاری ک���راون‌‪ .‬دیس���ان تائه‌وکاته‌ی داعش‬ ‫له‌س���نوره‌کانی خۆی���دا ماب���وه‌وه‌‪ ،‬ڕۆژئاوا‬ ‫به‌پێویس���تی نه‌ده‌زان���ی ترس���ی زۆری لێ‬ ‫بنیشێت‪ .‬زو زو گوێمان له‌وه‌ ده‌بو که‌ شه‌ڕی‬ ‫داعش ده‌مێکی زۆر ده‌خایه‌نێ‪ ،‬نابێ خه‌ڵک‬ ‫چاوه‌ڕوانی ئه‌وه‌ بێت له‌ده‌مێکی کورتدا ئه‌م‬ ‫ڕێکخراوه‌ له‌ به‌ین بچێت‌و ڕه‌نگبێ ش���ه‌ڕه‌که‌‬ ‫ده‌ س���اڵ بکێشێت‪ .‬هێواش هێواش بۆچونی‬ ‫واش په‌ی���دا ده‌بو که‌ داعش بوه‌ به‌واقیعێکی‬ ‫ناوچه‌ک���ه‌و ده‌ب���ێ هه‌ڵس���وکه‌وتی له‌گه‌ڵدا‬ ‫بکرێت‌و له‌جێگ���ه‌ی ئه‌وه‌ی بۆردومان بکرێت‬ ‫پێویسته‌ وتوێژی له‌گه‌ڵدا بکرێت‪ .‬ڕاوێژکاری‬ ‫میتی تورکی هاکان فیدان له‌چاوپێکه‌وتنێکی‬ ‫ڕۆژنامه‌وانیدا ڕێک ئه‌مه‌ی بۆ واڵتان پێشنیار‬ ‫کرد‪ .‬ئه‌و ده‌ س���اڵه‌ی ئه‌مریکا باس���ی لێوه‌‬ ‫ده‌کرد بۆ ئه‌وه‌یه‌‌ له‌و ماوه‌یه‌دا ئه‌ڵته‌رناتیڤی‬ ‫داعش دابی���ن بکرێت ب���ۆ پڕکردنه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫بۆش���اییه‌ی لەئه‌نجام���ی له‌ناوچون���ی ئه‌ودا‬ ‫دێته‌ کایه‌وه‌‪‌،‬مه‌به‌ست ناوچه‌ سوننییه‌کانه‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ده‌ب���ێ ببێت���ه‌ ئامرازێ���ک ب���ۆ‬ ‫ڕاستکردنه‌وه‌ی ناهاوس���ه‌نگی نێوان شیعه‌و‬ ‫س���ونن ‌ه له‌و هه‌رێمه‌‪ .‬هه‌ڵبه‌ته‌ ئه‌مه‌ش ده‌بێ‬ ‫به‌هاوکاری ڕاسته‌وخۆی تورکیا‪ ،‬عه‌ره‌بستانی‬ ‫سعودیه‌و قه‌ته‌رو به‌پشتگیری ئه‌مریکا ڕۆژئاوا‬ ‫ڕوبدات‌‪ .‬چۆن مرۆڤ ب���اوه‌ڕ به‌وه‌ بکات که‌‬ ‫هاوپه‌یمانییه‌کی نێوده‌وڵه‌تی له‌ماوه‌ی زیاتر‬ ‫له‌س���اڵێکدا نه‌توان���ێ وزه‌ له‌ڕێکخراوێک���ی‬ ‫تیرۆریس���تی بیاباننش���ین ببڕێ���ت‪ .‬ژماره‌ی‬ ‫هێرش���ه‌کانی هاوپه‌یماننان بۆ س���ه‌ر داعش‬ ‫هه‌ندێک تیش���ک ده‌خاته‌ س���ه‌ر ئه‌م پرسه‌‪.‬‬ ‫هاوپه‌یمان���ی نێوده‌وڵه‌تی له‌ماوه‌ی س���اڵی‬ ‫ڕاب���ردودا ڕۆژان ‌ه ده‌وروبه‌ری یازده‌ هێرش���ی‬ ‫کردوه‌ته‌ س���ه‌ر پێگه‌کانی داعش‪ ،‬له‌کاتێکدا‬ ‫له‌ش���ه‌ڕی ئازادکردنی کوه‌یتدا ڕۆژانه‌ ‪976‬‬ ‫هێرش ده‌کرایه‌ س���ه‌ر س���وپای عێراق‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌و هێزه‌ زه‌به‌الحه‌ی سه‌دام له‌ماوه‌ی چه‌ند‬ ‫حه‌فته‌یه‌کدا ته‌فروتونا کراو له‌کوه‌یت ده‌رکرا‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌مه‌ ئه‌گه‌ر هاوپه‌یمانان بیانویس���تایه‌‬ ‫به‌ئاسانی عیراقیان داگیر ده‌کرد‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫کتێب‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫كورد ‌ی توركیا‪:‬‬ ‫زه‌ماوه‌ند ‌ی خوێن له‌سه‌اڵحه‌دینه‌و‌ه تا ئه‌ردۆگان‬ ‫ی توركمان رویدا‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ی ژنێك ‌‬ ‫زه‌ماوه‌ن���د ‌‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌وره‌و خوێناو ‌‬ ‫ی ئه‌مه‌دا شه‌ڕێك ‌‬ ‫ئاكام ‌‬ ‫ی موسڵ‌و میرنشین ‌ه‬ ‫له‌نێوان كورده‌كان ‌‬ ‫ناكرێ‌ وێنای‌ كورد به‌ده‌ر له‌تورك‬ ‫ی‬ ‫توركه‌كان له‌كوردس���تان‌و ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬نه‌خوازه‌ ده‌ستور دان‬ ‫ی ئیبن عوم���ه‌ر) قه‌وماو دو‬ ‫(جزی���ر‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جۆرێك له‌ئیدار‌ه ‌‬ ‫به‌دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی خایاندو زه‌ره‌رو زیانێك ‌‬ ‫ناوخۆیی‌ ده‌نێت‪ ،‬له‌م حاڵه‌ته‌شدا ئه‌و ساڵ ‌‬ ‫به‌ه���ه‌ردوال گه‌یاند‪ ،‬به‌اڵم دواجار له‌به‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرین ‌هی‌ كورده‌ ئۆتۆنۆم ‌‬ ‫لیوای ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاش���ته‌وای ‌‬ ‫ی په‌یمانێك ‌‬ ‫ی ئاین��� ‌‬ ‫هۆ ‌‬ ‫پێده‌درێ‌‪ )93( ،‬ساڵ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫ی‬ ‫له‌نێوانیان به‌س���ترا بۆ وه‌ستان له‌دژ ‌‬ ‫مسته‌فا كه‌مال ئه‌تاتورك وایوت‪،‬‬ ‫خاچپه‌رس���تان‪ .‬به‌اڵم ئه‌م ئاشته‌وایی ‌ه‬ ‫ی توركیاش‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫نوسه‌ری‌ كتێب ‌‬ ‫ی نه‌ب���ردو هه‌مدیس���ان ش���ه‌ڕو‬ ‫زۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬كوردانی‌ ئۆتۆنۆمییه‌ك ‌‬ ‫ێ له‌نێوانیان له‌پێناو سه‌روه‌ری‌‌و‬ ‫ملمالن ‌‬ ‫نمونه‌یی‌ به‌ده‌ست دێنن‪ ،‬كه‌ ده‌بێت ‌ه‬ ‫ی پێكرد ك ‌ه تاوه‌كو‬ ‫ی سه‌رنجی‌ هه‌مو كورد له‌ناوچه‌كه‌‪ .‬ده‌سه‌اڵت ده‌س���ت ‌‬ ‫جێ ‌‬ ‫ی پچڕ پچڕ‬ ‫ئه‌م رۆژگاره‌مان به‌ش���ێو‌ه ‌‬ ‫ی درێژ‌هی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ی توركیا له‌نوس���ین ‌‬ ‫ی ك���ورد ‌‬ ‫كتێب ‌‬ ‫ی هیمه‌ت‬ ‫ئیراهی���م داقوق���ی‌‌و وه‌رگێڕان ‌‬ ‫ئه‌تاتورك‪..‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌زگا ‌‬ ‫عه‌زیز كاكه‌یی‌‌و له‌باڵوكراوه‌كان ‌‬ ‫ی بێ‌ به‌ڵێن‬ ‫ئه‌فسانه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی موكریانییه‌‪،‬‬ ‫توێژینه‌وه‌و باڵوكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫نوس���ه‌ر باس له‌وه‌ده‌كات‪ ،‬كوردان ‌‬ ‫كتێبه‌ك ‌ه (‪ )420‬الپه‌ڕه‌یه‌و ل ‌ه هه‌ش���ت‬ ‫ی زۆر گه‌وره‌ی���ان‬ ‫به‌ش پێكهات���و‌ه به‌ناونیش���انه‌كانی‌‪ :‬توركی���ا خزمه‌تێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���تیمان ‌‬ ‫ی دو پێش���كه‌ش به‌بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی نێ���وان دۆڵ ‌‬ ‫ك���وردو په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ن���ادۆڵ‌و ئێران‪ ،‬تورك كرد‪ ،‬ك��� ‌ه ده‌ره‌نجام بو‌ه به‌رد ‌‬ ‫روباره‌ك���ه‌و واڵت��� ‌‬ ‫ی نوێ‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫ی توركیا ‌‬ ‫ی كۆم���ار ‌‬ ‫ی مێژودا‪ ،‬بناغ ‌ه ‌‬ ‫تورك‌و ك���ورد له‌چاخه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی توركیا‪ ،‬ئه‌وه‌ش وایك���رد كاتێ���ك ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ك���وردو یه‌كه‌می���ن كۆم���ار ‌‬ ‫ی له‌ئه‌نكه‌ر‌ه‬ ‫ی تورك ‌‬ ‫ی نیشتیمان ‌‬ ‫ی توركیا‪ ،‬كوردو گه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی دوه‌م ‌‬ ‫كوردو كۆمار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )1920‬به‌سترا (‪ )72‬نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی له‌ساڵ ‌‬ ‫ی له‌توركیا‪ ،‬بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ئاژاو‌ه ‌‬ ‫ی كوردیان ده‌كرد‪،‬‬ ‫ی توركیاو تیاب���و نوێنه‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ی كورد له‌توركیا‪ ،‬واقیع ‌‬ ‫نوێ��� ‌‬ ‫ی ئه‌مان��� ‌ه هاوكاری���ان له‌گه‌ڵ مس���ته‌فا‬ ‫ی ئاشتیان ‌ه ‌‬ ‫ی كورد‪ ،‬چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ئایند‌ه ‌‬ ‫ی ماف ‌ه‬ ‫كه‌مالدا ك���رد له‌پێناو وه‌دیهێنان ‌‬ ‫كێش ‌هی‌ كورد‪.‬‬ ‫نه‌ته‌وایه‌تیه‌كانیان‪.‬‬ ‫ی‬ ‫به‌خوێندنه‌وه‌و س���ه‌رنجدان له‌مێژو ‌‬ ‫خیانه‌ت له‌چاخی‌ عوسمانیه‌كاندا‬ ‫ی كورد‪ ،‬نوسه‌ر ده‌گات ‌ه ئه‌و‬ ‫ی كتێبه‌كه‌دا‪ ،‬نوسه‌ر دورو نزیك ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م ‌‬ ‫له‌به‌ش ‌‬ ‫ی به‌كورد‬ ‫ی هه‌م���و ئه‌و به‌ڵێنان ‌ه ‌‬ ‫ی ك���وردو بڕوای ‌ه ‌‬ ‫ی ئام���اژ‌ه به‌مێ���ژو ‌‬ ‫ب���ه‌ورد ‌‬ ‫ی دران به‌ب���ا چون‪ ،‬چونك��� ‌ه "په‌یمان‌و‬ ‫ی كوردس���تان له‌به‌ره‌به‌یان ‌‬ ‫جوگرافیا ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی عوسمان ‌‬ ‫ی س���ه‌ڵته‌نه‌ت ‌‬ ‫ی عوس���مانیه‌كان به‌ڵێنه‌كان ‌‬ ‫مێژوه‌و‌ه تاس���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی بۆ كورد‬ ‫ی خودموختار ‌‬ ‫ی به‌دان ‌‬ ‫ی كورد دابون��� ‌‬ ‫ده‌كات‪ .‬رایده‌گه‌یه‌نێ���ت ژمار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆگێلكردن ‌‬ ‫ی نه‌هاتنه‌دی‌‪ ،‬یه‌كه‌م به‌هۆ ‌‬ ‫ی عوس���مانیدا پێش ئه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌ده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫ی لیژن��� ‌ه وه‌زارییه‌ك���ه‌‪ ،‬دوه‌میش چونك ‌ه‬ ‫ی دو ملیۆن بوه‌‪ ،‬روبه‌ر ‌‬ ‫بڕوخێت نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌ڵته‌نه‌ت روخا‪ .‬به‌ڵێن ‌‬ ‫كوردس���تانیش به‌خه‌ماڵندن گه‌یشتۆت ‌ه حكومه‌ت ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی چوارگۆش���ه‌‪ .‬هاوپه‌یمانه‌كانیش ب���ۆ كورد جێبه‌ج ‌‬ ‫(‪ )410‬هه‌زار كیلۆمه‌تر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیاجیا ‌‬ ‫ی نه‌ك���را له‌ب���ه‌ر هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫ی ده‌وڵ���ه‌ت‌و تۆمارگاكان ‌‬ ‫له‌ئه‌رش���یف ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ی تایبه‌ت هه‌ریه‌كه‌یان به‌رامبه‌ر به‌كێش��� ‌ه ‌‬ ‫تاپ���ۆو فه‌رمان ‌ه كارگێڕییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زاڵبون ‌‬ ‫ی عه‌شیره‌ت‌و هۆزه‌كان له‌الی���ه‌ك‌و دوایه‌ش به‌ه���ۆ ‌‬ ‫به‌نیشته‌جێكردن ‌‬ ‫ی به‌رژه‌وه‌ن���دی‌‌و ته‌ماحی���ان له‌ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫ی ژێر ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫له‌ویالیه‌ت ‌ه عه‌ره‌بیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌سه‌ر كێش��� ‌ه مرۆییه‌كان‌و چاره‌نوس ‌‬ ‫ی جیهان ‌‬ ‫عوس���مانی‌‪ ،‬تاوه‌كو ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتیمان ‌‬ ‫ی بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی كورد گه‌الندا‪ .‬به‌ڵێن ‌‬ ‫یه‌كه‌م (‪ )391‬هۆزو عه‌ش���یره‌ت ‌‬ ‫ی ده‌ق ‌ه‬ ‫تورك��� ‌ه كه‌مالییه‌كانیش وێ���ڕا ‌‬ ‫تۆماركراون‪.‬‬ ‫ی لۆزان‌و‬ ‫ی په‌یمان��� ‌‬ ‫ی رون‌و راش���كاوه‌كان ‌‬ ‫ی هێما بۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كات وێڕا ‌‬ ‫داقوق ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت���ه‌كان له‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی ئیمزاكردن��� ‌‬ ‫ی حكومه‌ته‌كان ‌‬ ‫ئه‌و هه‌وڵ��� ‌ه زۆران��� ‌ه ‌‬ ‫ی كوردان‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫ی پیاده‌ی كرد ب���ۆ به‌تورك به‌زامنكردن��� ‌‬ ‫عوس���مان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پاش���گه‌زبون ‌‬ ‫ی به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی نه‌هاتن���ه‌د ‌‬ ‫ی كورد‪ ،‬به‌اڵم ژمار‌ه ‌‬ ‫ی نه‌ت���ه‌و‌ه ‌‬ ‫كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نكه‌ر‌ه ك ‌ه هاوس���ه‌نگ ‌‬ ‫ی حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی كورد له‌یه‌كه‌مین ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫نوێنه‌ران ‌‬ ‫ی هه‌ب���و‬ ‫ی كاریگ���ه‌ر ‌‬ ‫ی توركی���ا (‪ )23‬نوێنه‌ر بو نێوده‌وڵه‌ت��� ‌‬ ‫نیش���تیمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوچ ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌ته‌كان ‌‬ ‫ی له‌پابه‌ندبون��� ‌‬ ‫ی (‪ )123‬نوێن���ه‌ر‪ ،‬واتا نزیك ‌ه ‌‬ ‫له‌كۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناوی���ن ب���ه‌و بارودۆخ ‌ه ‌‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت��� ‌‬ ‫ی هه‌مان رێژ‌ه ‌‬ ‫(‪ ،)%17‬ئه‌مه‌ش "نزیك ‌ه ‌‬ ‫ێ ئ���ه‌و‌ه هی���چ‬ ‫ی گرت���و‌ه ب��� ‌‬ ‫ێ له‌به‌رامبه‌ر س���ه‌قام ‌‬ ‫ی ك���ورد پێكدێن��� ‌‬ ‫ژمار‌ه ‌‬ ‫ی تیابكرێ‌"‪.‬‬ ‫ی گۆڕانكارییه‌كی‌ گه‌وهه‌ر ‌‬ ‫ی له‌كات ‌‬ ‫ی عوسمان ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫توركه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌تاتورك‪،‬‬ ‫سه‌باره‌ت ب ‌ه به‌ڵێنه‌كان ‌‬ ‫روخانیدا"‪.‬‬ ‫ی ناوبراو وه‌بیردێنێته‌و‌ه‬ ‫ی كورد نوسه‌ر وته‌یه‌ك ‌‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ی دۆخ��� ‌‬ ‫ده‌رب���ار‌ه ‌‬ ‫ی رۆژنامه‌وانی���دا‬ ‫ی عوس���مانیه‌كاندا‪ ،‬نوس���ه‌ر ك��� ‌ه له‌كۆنگره‌یه‌ك��� ‌‬ ‫له‌ده‌م��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )1923/1/16‬به‌بۆن��� ‌ه ‌‬ ‫ی عوسمانیه‌كاندا له‌ش���ه‌و ‌‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬له‌س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی كورد هه‌بون‪،‬‬ ‫پتر له‌(‪ )25‬میرنش���ین ‌‬ ‫پێنجیان س���ه‌ربه‌خۆ بون‌و نۆزده‌شیان‬ ‫ی ب���ون‪ .‬دواتر‬ ‫ی خودموختار ‌‬ ‫خاوه‌ن��� ‌‬ ‫نوس���ه‌ر ب���اس له‌ش���ۆڕش‌و بزوتنه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی كورد دژ به‌ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫چه‌كدارییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫عوس���مانیه‌كان ده‌كات‪ ،‬هۆكاره‌كان��� ‌‬ ‫ی شۆڕش���ه‌كانیش له‌چوار‬ ‫هه‌ره‌سهێنان ‌‬ ‫خاڵدا پوخته‌ ده‌كات كه‌ بریتین له‌‪:‬‬ ‫ی یان جۆرێك‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬نه‌بون ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ی نێوان رابه‌رو س���ه‌ران ‌‬ ‫له‌یه‌كێت ‌‬ ‫ی ئامانج��� ‌ه نه‌ته‌وه‌ییه‌كان‌و‬ ‫ده‌رب���ار‌ه ‌‬ ‫ی ك ‌ه بتوانێت‬ ‫ی ئه‌و پێش���ه‌وای ‌ه ‌‬ ‫نه‌بون ‌‬ ‫ی نێوانیان‬ ‫ی ئاینی‌‌و دنیای��� ‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫یه‌كبخات‪.‬‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی په‌یداكردن��� ‌‬ ‫دوه‌م‪ :‬به‌س���انای ‌‬ ‫ی ك ‌ه هه‌م‬ ‫س���یخوڕو ئه‌ڵقه‌له‌گوێیان��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ه‌ڕدا ناپاك ‌‬ ‫له‌پێش‌و هه‌م له‌كات ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ رۆڵه‌كانی‌ نه‌ته‌وه‌كه‌یان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫ی داهات��� ‌‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬نه‌بون��� ‌‬ ‫ی چه‌ك‌و‬ ‫ی كارگ ‌ه ‌‬ ‫ته‌واو ب���ۆ دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی شه‌ڕو پێداویستیه‌كانی‌‪.‬‬ ‫جبه‌خان ‌ه ‌‬ ‫ی زلهێز‬ ‫ی ده‌وڵه‌تان ‌‬ ‫چواره‌م‪ :‬به‌رهه‌ڵست ‌‬ ‫ـ له‌ناوچه‌كه‌و ل���ه‌ده‌ره‌و‌هی‌‪ -‬به‌رامبه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی ك���وردو س���ه‌ربه‌خۆی ‌‬ ‫به‌یه‌كگرتن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیزمیر‪ ،‬له‌وه‌اڵم ‌‬ ‫ی ش���ار ‌‬ ‫ئازادكردن ‌‬ ‫بونیان‪.‬‬ ‫زه‌ماوه‌ندی‌ خوێن‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنام ‌ه ‌‬ ‫ی سه‌رنوس���ه‌ر ‌‬ ‫پرس���یارێك ‌‬ ‫ی گێڕانه‌وه‌كان��� ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ێ وێنا ‌‬ ‫ی نوس���ه‌ر‪( ،‬كات)دا ده‌ڵێ���ت‪ :‬ناكر ‌‬ ‫ی ناكۆك��� ‌‬ ‫ده‌س���تپێك ‌‬ ‫ی نێ���وان كوردو ب���ه‌ده‌ر ل ‌ه ت���ورك بكه‌ی���ن‪ ،‬نه‌خواز‌ه‬ ‫ی سوڵتان سه‌اڵحه‌دین ‌‬ ‫تورك له‌رۆژگار ‌‬ ‫ی جۆرێك‬ ‫ی ده‌س���تور دان به‌دامه‌زراندن��� ‌‬ ‫ی (‪1185‬ز) له‌سه‌روبه‌ند ‌‬ ‫ی له‌ساڵ ‌‬ ‫ئه‌یوب ‌‬ ‫ی ده‌نێ���ت‪ ،‬له‌م‬ ‫ی ناوخۆی��� ‌‬ ‫ی له‌ئی���دار‌ه ‌‬ ‫خیالفه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ی (ناس���ره‌دینوڵاڵ) له‌س���ه‌ر حاڵه‌ته‌ش���دا ئ���ه‌و لیوای��� ‌ه ‌‬

‫كوردان ‌ی توركیا‬ ‫خزمه‌تێك ‌ی زۆر‬ ‫گه‌وره‌یان پێشكه‌ش‬ ‫به‌بزوتنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫نیشتیمانی‌ تورك‬ ‫كرد‪ ،‬ك ‌ه ده‌ره‌نجام‬ ‫بو‌ه به‌رد ‌ی بناغه‌ ‌ی‬ ‫كۆمار ‌ی توركیای‌ نوێ‌‬

‫ده‌ستپێكی‌ ناكۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوان كوردو تورك‬ ‫له‌رۆژگاری‌ سوڵتان‬ ‫سه‌اڵحه‌دینی‌‬ ‫ئه‌یوبی‌ له‌ساڵی‌‬ ‫(‪)1185‬‬ ‫له‌سه‌روبه‌ندی‌‬ ‫خیالفه‌تی‌‬ ‫(ناسره‌دینوڵاڵ)‬ ‫له‌سه‌ر زه‌ماوه‌ندی‌‬ ‫ژنێكی‌ توركمان‬ ‫رویدا‬

‫ی پێ���ده‌درێ‌‪ .‬هه‌ردو‬ ‫ك���ورد‌ه ئۆتۆنۆم ‌‬ ‫نه‌ت���ه‌و‌ه به‌رژه‌وه‌ندییه‌كان‌و چاره‌نوس‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ یه‌كت���ردا گرێی���داون‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫هه‌ردوكیان ده‌زانن ئه‌م ‌ه چاره‌نوس���ی‬ ‫ی نێوانیان‬ ‫هاوبه‌شیانه‌‪ ،‬بۆی ‌ه سنوردانان ‌‬ ‫ی دروست نییه‌"‪.‬‬ ‫كارێك ‌‬

‫سیاسه‌ت ‌ی توانه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ر كه‌مایه‌تییه‌ك‬ ‫چ وه‌ك نه‌ته‌و‌ه یان‬ ‫خێڵ یان تایف ‌ه له‌م‬ ‫سه‌رده‌مه‌دا مه‌حاڵ ‌ه‬ ‫بێته‌دی‬

‫چله‌كان‪:‬‬ ‫قۆناغی‌ نه‌هامه‌تییه‌كان‬ ‫ی كوردان‬ ‫ی دۆخ��� ‌‬ ‫بۆ رونكردن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بیس���ته‌م دوا ‌‬ ‫ی س���ه‌د‌ه ‌‬ ‫له‌چله‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌تاتورك‪ ،‬نوس���ه‌ر وتارێك ‌‬ ‫مردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژنام ‌ه ‌‬ ‫ی نوس���ه‌ر ‌‬ ‫عوسمان مه‌ت ‌ه ‌‬ ‫س���ۆن پۆس���ت ‌ه به‌نمون ‌ه ده‌هێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ۆ ناوچ ‌ه ‌‬ ‫ی س���ه‌ردانێك ‌‬ ‫ك��� ‌ه دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫ی توركیا له‌نیسان ‌‬ ‫كوردس���تان ‌‬ ‫ی "لێ���ر‌ه ن ‌ه‬ ‫ی نوس��� ‌‬ ‫(‪ )1948‬ئه‌م��� ‌ه ‌‬ ‫ی قیرتاو هه‌ی ‌ه ن��� ‌ه پردێك‬ ‫رێگه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫رۆن���راوه‌‪ ،‬قوتابخان���ه‌و حوجره‌كانیش‬ ‫داخ���راون‌و ناوچه‌ك��� ‌ه خاڵی��� ‌ه له‌هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫خه‌س���ته‌خان ‌ه یاخ���ود بنكه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ته‌ندروستی‌‪ ،‬كشتوكاڵیش واداڕوخاو‌ه‬ ‫ی ئێ���ران‌و عێراق ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌ك دانیش���توان بژێویی���ان له‌گه‌ڵ كورد ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بنه‌ماڵ ‌ه ‌‬ ‫ی توركیاو دوا ‌‬ ‫ی بزنه‌‪ .‬له‌كوردستان ‌‬ ‫ته‌نهاو ته‌نها له‌س���ه‌ر له‌وه‌ڕاندن ‌‬ ‫ی ده‌رنه‌كه‌وتن‬ ‫ی مێژوی ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ر به‌درخان‪ ،‬رابه‌ران ‌‬ ‫له‌والش���ه‌و‌ه ئ���ه‌و گوندان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و ئاین ‌‬ ‫ته‌پۆڵكه‌كانه‌و‌ه بنیاتنراون له‌حاڵێكدان تابتوانن كاریگه‌ری ‌‬ ‫ی كورد له‌توركیا‪،‬‬ ‫ی بكه‌ن ‌ه سه‌ر جه‌ماوه‌ر ‌‬ ‫ی بۆیان دێت‪ .‬به‌رپرسیارێت ‌‬ ‫مرۆ گریان ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ی ئه‌و‌ه بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی به‌اڵم "سه‌ره‌ڕا ‌‬ ‫ئ���ه‌م ژیان��� ‌ه س���ه‌ره‌تایی‌‌و نامرۆیی ‌ه ‌‬ ‫ی له‌توركیا زیاتر جه‌م���اوه‌ری‌‌و تۆكمه‌تر‬ ‫ی تێ���دان‪ ،‬ده‌كه‌وێت ‌ه ئه‌س���تۆ ‌‬ ‫خه‌ڵك ‌‬ ‫ی نێ���وان باڵ ‌ه‬ ‫ی ملمالنێ��� ‌‬ ‫ی ب���و‪ ،‬وێ���ڕا ‌‬ ‫ی الف ‌‬ ‫ئه‌و ده‌زگاو دای���ه‌ر‌ه حكومیان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جیاجیاكانی‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش له‌به‌ر زاڵبون ‌‬ ‫ئه‌و‌ه لێده‌ده‌ن گوایا ئه‌وان چاكس���از ‌‬ ‫ی به‌كۆم���ه‌ڵ له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫ی رۆح ‌‬ ‫بار ‌‬ ‫له‌بارودۆخه‌كان ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ی ده‌یه‌و ‌‬ ‫مه‌ترس���ی ‌ه هاوبه‌ش‌و گشتی ‌ه ‌‬ ‫ی ك���ورد ل���ه‌و واڵت ‌ه‬ ‫ی نه‌ت���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ت���ۆو ‌‬ ‫دیكتاتۆرییه‌تی‌ ئه‌فسه‌ر‌ه چه‌په‌كان‬ ‫ی ببڕێت���ه‌وه‌‌و قه‌اڵچۆیان ب���كات ئه‌ویش‬ ‫ل���ه‌(‪ )1960/5/27‬كوده‌تایه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راستڕۆ ‌‬ ‫ی فاش���یزم ‌‬ ‫ی به‌ر‌ه ‌‬ ‫ی له‌توركیا روی���دا‪ ،‬به‌دوایدا مه‌ترس ‌‬ ‫س���ه‌رباز ‌‬ ‫ی توركه‌"‪.‬‬ ‫ی نیش���تیمان ‌‬ ‫ی یه‌كێت��� ‌‬ ‫حكومه‌ت��� ‌‬ ‫ی دیك��� ‌ه ك ‌ه نوس���ه‌ر‬ ‫جیاوازییه‌ك��� ‌‬ ‫ی بیست‬ ‫ی پێكهات‪ ،‬ك ‌ه له‌كۆ ‌‬ ‫س���ه‌رباز ‌‬ ‫ی پێده‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌سایه‌تیی ‌ه‬ ‫ی حكوم���ه‌ت چواری���ان كورد ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ئه‌ندام��� ‌‬ ‫ی ك���ورد له‌ب���ه‌ر چه‌ند‬ ‫ب���ون‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌كو نوس���ه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬سیاس���ییه‌كان ‌‬ ‫ی ئایدۆل���ۆژی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪،‬‬ ‫ی فاكته‌رێك ‌‬ ‫ی گه‌ل ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ره‌وش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌چوارچێو‌ه ‌‬ ‫كورد هی���چ گۆڕانكارییه‌كی به‌س���ه‌ردا وایان به‌باش���تر ده‌زان ‌‬ ‫ی توركی���ا درێژ‌ه‬ ‫ی "هه‌رچه‌ند‌ه حیزب ‌ه سیاس���یه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫نه‌ه���ات‪ ،‬به‌هۆكار ‌‬ ‫ی خۆیان‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ئ���ه‌م حكومه‌ت ‌ه به‌خه‌ب���ات بده‌ن‪ ،‬له‌بر ‌‬ ‫ی ئه‌ندامه‌كان ‌‬ ‫زۆرب��� ‌ه ‌‬ ‫ی كورد بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی بزوتن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پێش���كه‌وتوخواز بگر‌ه رێبه‌رایه‌ت ‌‬ ‫له‌ئه‌فس���ه‌ران ‌‬ ‫ی (‪ )1968‬كامیل‬ ‫له‌چه‌په‌كانیش بون‪ ،‬به‌اڵم نه‌یانده‌وێرا بۆ نمون��� ‌ه له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ره‌گه‌ز كورد بو‌ه سكرتێر ‌‬ ‫دان به‌وه‌دا بنێن له‌توركیا كێش���ه‌یه‌ك ئاكینج ‌‬ ‫ی توركیا‪،‬‬ ‫ی چه‌پ ‌‬ ‫ی كرێكاران ‌‬ ‫ی پارت ‌‬ ‫ی ك���ورد‪ ...‬گشت ‌‬ ‫ی كێش��� ‌ه ‌‬ ‫هه‌ی��� ‌ه به‌ن���او ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )1969‬نوس���ه‌رو هزرڤان ‌‬ ‫ی له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی له‌ناوبردن ‌‬ ‫هێندێكیشیان هه‌ڕه‌ش��� ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌ساڵن‬ ‫ی كورد محه‌مه‌د عه‌ل ‌‬ ‫كوردیان ده‌كرد‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ر جموجۆڵ‌و چه‌پڕه‌و ‌‬ ‫ی هه‌مان حیزب هه‌ڵبژێردرا‪.‬‬ ‫به‌س���ه‌رۆك ‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌یه‌ك به‌رپابكات"‪.‬‬ ‫ی كوردیش یوسف‬ ‫ی ناودار ‌‬ ‫كه‌س���ایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی حیزب ‌‬ ‫ی پارچه‌كانی‌ كوردستان عه‌زی���ز ئۆغڵۆ بو‌ه س���ه‌رۆك ‌‬ ‫جیاوازییه‌كان ‌‬ ‫ی نوس���ه‌ر یه‌كێ���ك توركیای‌ تازه‌‪.‬‬ ‫به‌ب���ڕوا ‌‬ ‫ی حیزب ‌ه سیاس���یه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌بار ‌‬ ‫ی توركیا‬ ‫ی نێوان كورد ‌‬ ‫له‌جیاوازییه‌كان ‌‬

‫ی‬ ‫نوس���ه‌ر باس ل���ه‌وه‌ده‌كات له‌س���اڵ ‌‬ ‫ی ك���ورد فای���ه‌ق‬ ‫(‪ )1963‬پارێ���زه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تان ‌‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫بوجاك پارت ‌‬ ‫ی زۆر له‌رۆشنبیرو‬ ‫دامه‌رزاند‪ ،‬كۆمه‌ڵێك ‌‬ ‫الوو كرێ���كارو جوتی���ارو ته‌نان���ه‌ت‬ ‫ی كۆبون���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫موڵكداری���ش ل���ه‌ده‌ور ‌‬ ‫ی هه‌بو له‌گه‌ڵ هه‌ردو‬ ‫به‌مه‌ش جی���اواز ‌‬ ‫ی كوردستان له‌عێراق‌و‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بنك ‌ه فراوان ‌‬ ‫ئێران‪ ،‬چونك ‌ه "حیزبێك ‌‬ ‫ی ئه‌و دو‬ ‫ی ب���و‪ ،‬به‌پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫جه‌ماوه‌ر ‌‬ ‫ی دامه‌زراندنیان‬ ‫حیزب ‌ه ك ‌ه له‌ده‌ستپێك ‌‬ ‫ی‬ ‫پشتیان به‌ستبو به‌ده‌ره‌ب ‌هگ‌و سه‌ران ‌‬ ‫ی نه‌خایاند‬ ‫عه‌ش���ایه‌ره‌وه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم زۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌بات ‌‬ ‫ئ���ه‌م حیزب��� ‌ه چ���و‌ه ك���ۆڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی راوه‌دونان��� ‌‬ ‫ژێرزه‌مین���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی توركیاو‌ه له‌س���ۆنگ ‌ه ‌‬ ‫له‌الیه‌ن رژێم ‌‬ ‫پێكهاته‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كه‌وه‌"‪.‬‬ ‫كوردو پارله‌مانی‌ توركیا‬ ‫ی شه‌س���ته‌كان‌و دوات���ر‬ ‫له‌ده‌ی��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردان ‌‬ ‫ی خه‌بات��� ‌‬ ‫ی نوێ��� ‌‬ ‫قۆناغێك��� ‌‬ ‫توركیا ده‌س���تپێده‌كات‪ ،‬ك��� ‌ه ئه‌ویش‬ ‫ی توركیادا‪.‬‬ ‫به‌ش���داریكردن ‌ه له‌پارله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ ،)1965‬حیزب ‌‬ ‫به‌نمون ‌ه له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارله‌مان ‌‬ ‫ی توركیا پانز‌ه كورس ‌‬ ‫چه‌پ ‌‬ ‫ب���رده‌و‌ه ك��� ‌ه چواری���ان كوردب���ون‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )1969/11/12‬له‌كۆ ‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دادو حیزب ‌‬ ‫ی حیزب ‌‬ ‫(‪ )450‬نوێن���ه‌ر ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ی (‪ )71‬نوێنه‌ر ‌‬ ‫ی كۆم���ار ‌‬ ‫گه‌ل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫بون��� ‌ه پارله‌مانت���ار‪ .‬له‌هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )402‬نوێنه‌ر ‌‬ ‫(‪ )1977/6/5‬له‌كۆ ‌‬ ‫ی (‪)56‬‬ ‫ی كۆمار ‌‬ ‫ی گه‌ل ‌‬ ‫ی دادو حیزب ‌‬ ‫حیزب ‌‬ ‫نوێنه‌ری‌ كورد بونه‌ پارله‌مانتار‪.‬‬ ‫ی كوردانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی پارله‌مان ‌‬ ‫ی خه‌بات ‌‬ ‫له‌بار‌ه ‌‬ ‫ی سیاسیه‌و‌ه‬ ‫ی له‌ڕو ‌‬ ‫نوسه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی تێدانییه‌‪،‬‬ ‫جێگی���ره‌و هیچ گومانێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌رابردوو ئێستاش���دا ك���ورد نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫(‪ )%18-15‬ئه‌ندامان��� ‌‬ ‫ی توركیایان له‌خول ‌ه‬ ‫ی گه‌ور‌ه ‌‬ ‫نیشتیمان ‌‬ ‫ی (‪ )1920‬تا ئیمڕۆ‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫پارله‌مانیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫پێكهێناوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه كورد له‌میان ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی سیاس���یاندا به‌ڕاش���كاو ‌‬ ‫خه‌بات ‌‬ ‫هه‌قیقه‌ته‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌یان نه‌دركاندوه‌‪.‬‬ ‫بۆچی‌ ئۆزال مرد؟‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك كۆمار ‌‬ ‫تورگ���ۆت ئۆزال ‌‬ ‫ی‬ ‫توركی���ا‪ ،‬یه‌كێك بو له‌و س���ه‌رۆكان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌رباز ‌‬ ‫هه‌وڵیدا به‌ده‌ر له‌ڕێگه‌چار‌ه ‌‬ ‫ی كورد چاره‌سه‌ر بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی نه‌دا‬ ‫ی رێگ ‌ه ‌‬ ‫مه‌رگ��� ‌ه گوماناوییه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌پایان بگه‌یه‌نێت‪ .‬له‌بار‌ه ‌‬ ‫هه‌وڵه‌كان ‌‬ ‫ی ئ���ۆزال‌و مردنه‌كه‌ی���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌وڵه‌كان��� ‌‬ ‫نوسه‌ر ده‌نوسێت‪:‬‬ ‫ی ئۆزال به‌شێك بو له‌و‬ ‫بانگه‌ش���ه‌كان ‌‬ ‫ی ك ‌ه تێدا‬ ‫بیرۆك ‌ه (عوس���مانی ‌ه نوێیه‌) ‌‬

‫‪17‬‬

‫ی ئۆراس���یا‬ ‫ی ئه‌وه‌ب���و ناوچ ‌ه ‌‬ ‫ئامانج��� ‌‬ ‫به‌كوردو تورك‌و عه‌ره‌بیه‌و‌ه له‌به‌لقانه‌و‌ه‬ ‫ی ناوین‌و ئینجا قه‌فقازیاو‬ ‫به‌ره‌و رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی ناوین بگێڕێته‌و‌ه بۆ ژێر‬ ‫ی ئاسیا ‌‬ ‫واڵتان ‌‬ ‫ی توركیا‪ ،‬له‌به‌رئه‌م ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫سه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی ئۆزال بو‌ه‬ ‫پێمانوای ‌ه ئه‌م بانگه‌شه‌ی ‌ه ‌‬ ‫ی هاوپه‌یمان��� ‌ه ئه‌مریكایی‌‌و‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫هۆ ‌‬ ‫ی پاتریی ‌ه‬ ‫ی وابكه‌ن كار ‌‬ ‫ئیس���رائیلیه‌كان ‌‬ ‫ی (ئ���ۆزال)‬ ‫ی دڵ��� ‌‬ ‫به‌هێزكه‌ره‌وه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی مانگ��� ‌ه ده‌س���تكرده‌كانه‌و‌ه‬ ‫به‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و نه‌ش���ته‌رگه‌ریی ‌ه‬ ‫په‌كبخ���ه‌ن دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫ی ك ‌ه له‌ده‌ستپێك ‌‬ ‫قه‌س���ته‌ریی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���را تاوه‌كو به‌مردنێك ‌‬ ‫(‪ )1992‬بۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ل���ه‌(‪ )1993/4/17‬گیان��� ‌‬ ‫كتوپ���ڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ده‌ست بدات‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌به‌ر مه‌ترس ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی نه‌با ب���گات به‌خه‌ون ‌‬ ‫ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی نو ‌‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫ی یه‌كێتییه‌ك ‌‬ ‫دامه‌زراندن ‌‬ ‫له‌م ناوچه‌ زیندو‌هی‌ جیهاندا‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ كێش ‌هی‌ كورد چییه‌؟‬ ‫ی‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ی چۆنێت ‌‬ ‫ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫ی كورد له‌توركیا‪ ،‬نوسه‌ر ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫كێش ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد به‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫ی كێش ‌ه ‌‬ ‫چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ركوتكردن‌و تیرۆره‌و‌ه له‌سه‌رده‌م ‌‬ ‫ی هێنا‪ ،‬بۆیان‬ ‫عوسمانیه‌كانه‌و‌ه هه‌ره‌س ‌‬ ‫ی‬ ‫ی توانه‌و‌ه ‌‬ ‫رون ب���ۆو‌ه ك ‌ه سیاس���ه‌ت ‌‬ ‫ه���ه‌ر كه‌مایه‌تیی���ه‌ك چ وه‌ك نه‌ته‌و‌ه‬ ‫ی���ان خێڵ یان تایف ‌ه له‌م س���ه‌رده‌مه‌دا‬ ‫ی‬ ‫مه‌حاڵ��� ‌ه بێت���ه‌دی‌‪ .‬چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تایفه‌گه‌ر ‌‬ ‫ی كورد به‌ڕێگه‌چار‌ه ‌‬ ‫كێش ‌ه ‌‬ ‫ته‌س���ك‌و هه‌نوكه‌ی���ش نایه‌ت���ه‌دی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكراتیان ‌ه ‌‬ ‫به‌ڵك���و به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ماف ‌‬ ‫ی نوێ ‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌‌و له‌سه‌ر چه‌مكێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫هاونیشتیمانیبون‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ك ‌ه وا ده‌خواز ‌‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬ئه‌و چه‌مك ‌ه ‌‬ ‫ی نیش���تیماندا‬ ‫هه‌مو هاواڵتیان له‌خاك ‌‬ ‫بگرێته‌خۆ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌كۆتای���ی كتێبه‌ك���ه‌دا‪ ،‬له‌ب���ار‌ه ‌‬ ‫ی كورده‌و‌ه نوس���ه‌ر به‌م جۆر‌ه‬ ‫ئایند‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫گوزارش���ت له‌بۆچون��� ‌‬ ‫ده‌كات‪ :‬پێموای ‌ه كورد له‌توركیا به‌هه‌مو‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ی خۆیان له‌چوارچێو‌ه ‌‬ ‫مافه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫توركیا شاد ده‌بن‪ ،‬چ به‌ده‌سته‌به‌ركردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ماف��� ‌ه نه‌ته‌وه‌ییه‌كانیان‪ ،‬یان به‌ڕێگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فیدراڵ��� ‌‬ ‫ی یه‌كێتیه‌ك��� ‌‬ ‫دامه‌زراندن��� ‌‬ ‫ی تورك‌و كورد‬ ‫له‌نێ���وان هه‌ردو نه‌ته‌و‌ه ‌‬ ‫ی سویس���ری‌‪ .‬به‌مه‌ش‬ ‫وه‌كو فیدراڵیزم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیموكرات ‌‬ ‫ی له‌په‌ره‌پێدان��� ‌‬ ‫به‌ش���دار ‌‬ ‫ی دامه‌زراو‌ه‬ ‫له‌توركیا ده‌كه‌ن به‌ڕێگ��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی واڵت‌و ئۆتۆنۆمییه‌ك ‌‬ ‫ده‌ستورییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ده‌س���ت دێنن ده‌بێت ‌ه جێ ‌‬ ‫نمونه‌ی ‌‬ ‫ی هه‌م���و ك���ورد له‌ناوچه‌كه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رنج ‌‬ ‫پاڵی���ش به‌رژێم��� ‌ه دیكتاتۆریی���ه‌كان‬ ‫ی‬ ‫ی ناوینه‌و‌ه ده‌نێن دان به‌ماف ‌‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد بنێن له‌ئۆتۆنۆمییه‌ك ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫راس���ته‌قینه‌دا‪ ..‬ب���ه‌وه‌ش ه���اوكار ‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن له‌په‌ره‌س���ه‌ندن‌و ته‌كان���دان‬ ‫ی‬ ‫ی كورد به‌گش���ت ‌‬ ‫ی گه‌ل ‌‬ ‫به‌بزوتن���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زێده‌تر له‌پێناو ‌‬ ‫به‌ره‌و س���ه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫رزگاری‌‌و دیموكراتیدا‪.‬‬

‫یه‌كێك له‌جیاوازیه‌كانی‌‬ ‫نێوان كوردی‌ توركیا‬ ‫له‌گه‌ڵ كوردی‌ ئێران‌و‬ ‫عێراق ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌كوردستانی‌ توركیاو‬ ‫دوای‌ بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫به‌درخان‪ ،‬رابه‌رانی‌‬ ‫مێژویی‌ ده‌رنه‌كه‌وتن‬ ‫تابتوانن كاریگه‌ریی‌‬ ‫سیاسی‌‌و ئاینی‌ بكه‌نه‌‬ ‫سه‌ر جه‌ماوه‌ری‌ كورد‬

‫‪16‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫ئێران (قوم) ــ سعودیه‌(مه‌ككه‌) ملمالنێ ‌ی شیعیزم‌و سوننینزم‬

‫ئه‌نوه‌ر حسێن (بازگر)‬ ‫پ���اش ‪ 37‬س���اڵ له‌ ته‌نگ���ه‌ژه‌و قه‌یرانی‌‬ ‫س���ه‌ختی‌ نێوانی���ان له‌ژانوی���ه‌ی‌ ‪،2015‬‬ ‫به‌له‌س���ێداره‌دانی‌ نه‌مر باق���ی‌ نه‌مر پیاوی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ ئاینی‌ شیعه‌ له‌عه‌ره‌بستانی‌ سعودیه‌‪،‬‬ ‫قه‌یرانه‌ سیاسی‌‌و مه‌زهه‌بیه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ ئێران‬ ‫قوڵتر كرده‌وه‌‪ ،‬تاڕاده‌ی‌ نیگه‌رانی‌ خامنه‌یی‪،‬‬ ‫روحانی‌ رایگه‌یاند "ئه‌و كاره‌ نه‌ ئیسالمییه‌‪،‬‬ ‫نه‌ ئینسانییه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كان ب���اس له‌په‌یوه‌ن���دی‌ ئه‌م‬ ‫دو الیه‌ن���ه‌ بۆ س���اڵی‌ ‪ 1928‬ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌رده‌وام پڕ كێشه‌و له‌رزۆك بوه‌و به‌تایبه‌تی‌‬ ‫دوای‌ شۆڕی‌ گه‌النی‌ ئێران‌و هاتنه‌ سه‌ركاری‌‬ ‫كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران له‌ساڵی‌ ‪ ،1979‬كه‌‬ ‫ناوچه‌كه‌ روداوگه‌لێكی‌ سیاس���ی‌و تائیفی‌ پڕ‬ ‫كێش���ه‌ی‌ به‌خۆیه‌وه‌ بینی‌‪ ،‬بوه‌ س���ه‌ره‌تای‬ ‫خراپی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ عه‌ره‌ب به‌گش���تی‌‌و‬ ‫عه‌ره‌بستان به‌تایبه‌تی‌ له‌گه‌ڵ ئێران‪.‬‬ ‫ئه‌وكات تاران رایگه‌یاندوه‌ "رژێمی‌ سعودیه‌‬ ‫رویه‌كی‌ ت���ری‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ وه‌هابیه‌ته‌" له‌پاڵ‬ ‫ئه‌وه‌شدا تاران نیگه‌ران بوه‌ له‌و ئاماده‌گییه‌‬ ‫به‌هێزو فراوانه‌ی‌ سعودیه‌ له‌بواری‌ سه‌ربازی‌‌و‬ ‫ئه‌من���ی‌ له‌ناوچه‌ك���ه‌دا‪ ،‬ك���ه‌ په‌یوه‌ن���دی‌‬ ‫به‌هاوپه‌یمانێتی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ریكاوه‌ هه‌بو‪.‬‬ ‫ئه‌م دو خاڵه‌‪ ،‬ك���ه‌ یه‌كه‌میان ئاماژه‌یه‌كه‌‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی‌ عه‌ره‌بس���تان نوێنه‌رایه‌ت���ی‌‬ ‫وه‌هابیه‌ت ‌ی سوننی‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش رێك‬ ‫ئه‌و گرفته‌یه‌ كه‌ چوارده‌ س���ه‌ده‌یه‌ له‌نێوان‬ ‫هه‌ردو تائیفه‌ی‌ شیعه‌و سوننه‌ هه‌یه‌و هه‌ركام‬ ‫له‌ئێران‌و س���عودیه‌ خۆیان وه‌كو مه‌رجه‌عی‌‬ ‫ئه‌و دو مه‌زهه‌به‌ ده‌زانن‌و هه‌ركامیان شانازی‌‬ ‫به‌شوێنه‌ پیرۆزه‌كانی‌ وه‌كو مه‌ككه‌و مه‌دینه‌‪،‬‬ ‫نه‌جه‌ف‪ ،‬كه‌ربه‌ال‪ ،‬قوم‪ ،‬مه‌ش���هه‌د‪ ،‬كازمیه‌و‬ ‫سامه‌را ده‌زانن‪.‬‬ ‫دوهه‌میش���یان‪ ،‬له‌دوای‌ هاتنه‌ سه‌ركاری‌‬ ‫ئێران‌و خومه‌ینی‌ له‌ ‪ ،1979‬ئێران ده‌یویست‬ ‫نوێنه‌رایه‌تی‌ جیهانی‌ ئیسالمی‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دواج���ار به‌هۆی‌ كێبڕكێی س���عودیه‌‪ ،‬ئێران‬ ‫ناچارب���و به‌ته‌نها ملبدات ب���ۆ نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫ش���یعه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ه���ه‌ر ئه‌وكات���ه‌ تێكچونی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ تاران‌و واش���نتۆن به‌هۆی‌‬ ‫داگیركردنی‌ باڵوێزخانه‌ی‌ ئه‌و واڵته‌وه‌‪ ،‬ئێران‬ ‫له‌ناوچه‌ك���ه‌دا ته‌نها مایه‌وه‌و واڵتانی‌ كه‌نداو‬ ‫بونه‌ هاوپه‌یمانی‌ سعودیه‌‪.‬‬ ‫بێگوم���ان پێش���تریش به‌هۆی‌ ش���ه‌ڕی‌‬ ‫ئۆكتۆبه‌ری‌ ‪ 1973‬نێوان عه‌ره‌ب‌و ئیسرائیل‌و‬ ‫بایكۆتی‌ واڵتانی‌ عه‌ره‌بی به‌ناردنه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ن���ه‌وت بۆ ئه‌مه‌ریكاو خۆرئ���اوا‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫پشتیوانی‌ ئیسرائیل‪ ،‬ئێران بڕیاریدا قه‌ره‌بوی‌‬ ‫ئ���ه‌و كه‌مهێنانه‌ی‌ ناردنه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ نه‌وت بۆ‬ ‫ئه‌وروپا بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم وه‌كو محه‌مه‌د ساڵح كه‌واز له‌كتێبی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ س���عودیه‌و ئێران له‌سااڵنی‌‬ ‫(‪ )2011 – 1979‬لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‌ مێژویی‌و‬ ‫سیاس���ی‌‪ ،‬ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كێش���ه‌و‬ ‫ریش���ه‌كانی‌ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ دوای‌ شۆڕشی‌‬ ‫ئیسالمی‌ له‌س���اڵی‌ ‪ 1979‬و روخانی‌ رژێمی‌‬ ‫ش���ا‪ ،‬كه‌ به‌هاوپه‌یمانی‌ ریاز ده‌ناسرا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دواتر ناكۆكییه‌ سیاس���ی‌و مه‌زهه‌بیه‌كانیان‬ ‫گه‌یشته‌ لوتكه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ له‌سه‌ر رێبه‌رایه‌تی‌‬ ‫جیهانی‌ ئیسالمی‌‌و جه‌نگه‌ ناوچه‌ییه‌كان كه‌‬ ‫هه‌ردو الیان نوێنه‌رایه‌تیان كردوه‌‪.‬‬ ‫جه‌نگی‌ عێراق – ئێران ‪: 1980 -‬‬ ‫پ���اش س���ه‌ركه‌وتنی‌ شۆڕش���ی‌ ئێ���ران‪،‬‬ ‫به‌ناسنامه‌ی‌ ش���یعه‌بونێكی‌ دوانزه‌ ئیمامی‌‪،‬‬ ‫عه‌ره‌بس���تان‌و واڵتانی‌ كه‌ن���داوی‌ فارس ئه‌و‬ ‫شعوره‌یان الدروس���تبو‪ ،‬كه‌ ئێران شۆڕش‌و‬ ‫چه‌مكه‌كان���ی‌ هه‌ن���ارده‌ ده‌كات‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫كه‌ كه‌مینه‌یه‌كی‌ ش���یعه‌ له‌سعودیه‌‪ ،‬كوێت‌و‬ ‫به‌حرێن هه‌بو‪.‬‬ ‫بۆیه‌ له‌گه‌ڵ ده‌ستپێكردنی‌ جه‌نگی‌ عێراق–‬ ‫ئێران‪ ،‬عه‌ره‌بس���تان كه‌وته‌ پشتیوانییه‌كی‌‬ ‫به‌هێزی‌ عێراق‪ ،‬له‌لێدوانێكدا ئه‌وكاته‌ ئه‌میر‬ ‫به‌نده‌ر كوڕی‌ س���وڵتان باڵوێزی‌ پێش���وی‌‬ ‫س���عودیه‌ له‌واشنتۆن له‌س���ه‌رده‌می‌ مه‌لیك‬ ‫فه‌هدی‌ كوڕی‌ عبدالعزیز رایگه‌یاند "یارمه‌تی‌‬ ‫به‌په‌له‌ی‌ عێراقم���ان داوه‌ به‌بڕی‌ (‪ )6‬ملیار‬ ‫دۆالرو ناردنی‌ زیاتر له‌(‪ )100‬تانك له‌رێگه‌ی‌‬ ‫كوێته‌وه‌ دواتر كۆمپانیای‌ ئارامكۆ هه‌ڵس���ا‬ ‫به‌ناردنی‌ تیمێكی‌ پسپۆر بۆ چاككردنه‌وه‌ی‌‬ ‫چاڵ���ه‌ نه‌وته‌كان���ی‌ عێ���راق‪ ،‬ك���ه‌ به‌هۆی‌‬ ‫بۆردومانی‌ ئێرانه‌وه‌ زیانیان پێگه‌یشتوه‌‪.‬‬ ‫تاوانباركردن���ی‌ ته‌قینه‌وه‌كان���ی‌ مه‌ككه‌و‬ ‫كه‌عبه‌‪1986 -‬‬ ‫حاجیان���ی‌ رو له‌مه‌ككه‌و كه‌عبه‌‪ ،‬هێڵێكی‌‬ ‫تری‌ ملمالنێكانی‌ سعودیه‌و ئێرانه‌‪ ،‬له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 1986‬ده‌زگا ئه‌منییه‌كان���ی‌ س���عودیه‌‬ ‫رایانگه‌یاند "(‪ )111‬حاجی‌ ئێرانیان به‌ماده‌ی‌‬ ‫(‪ )C4‬ده‌ستگیر كردوه‌ كه‌ ویستویانه‌ كه‌عبه‌‬

‫بته‌قێننه‌وه‌و له‌ساڵی‌ ‪ 1987‬له‌ده‌رئه‌نجام ‌ی‬ ‫خۆپیش���اندانی‌ حاجییه‌ ئێرانییه‌كان (‪)402‬‬ ‫حاجی‌ گیانیان له‌ده‌ستدا‪ ،‬كه‌ (‪ )75‬ئێرانی‌‌و‬ ‫(‪ )85‬سعودی‌ بو"‪.‬‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 1989‬جارێكی‌ تر ریاز به‌تاوانی‌‬ ‫هه‌وڵ���ی‌ ته‌قاندنه‌وه‌ی‌ تونێڵێ���ك له‌مه‌ككه‌‪،‬‬ ‫گش���ت دبلۆماتكاره‌ ئێرانییه‌كانی‌ ده‌ركرد‪،‬‬ ‫ئه‌م قه‌یرانه‌ درێژه‌ی‌ كێش���ا‪ ،‬تاساڵی‌ ‪2015‬‬ ‫روداوی‌ گیان له‌ده‌ستدانی‌ (‪ )700‬حاجی‌ كه‌‬ ‫(‪ )131‬یان ئێرانی‌ بون‪.‬‬ ‫قه‌یرانه‌كانی‌ به‌حرێن‌و س���وریا ‪– 2011 -‬‬ ‫‪2012‬‬ ‫ئازاری‌ ‪ 2011‬ئه‌وكاته‌ی‌ ئێران پش���تیوانی‌‬ ‫له‌خۆپشاندانه‌كانی‌ شیعه‌نیشینه‌كانی‌ به‌حرێن‬ ‫كرد‪ ،‬س���عودیه‌ به‌و ده‌ستێوه‌ردانه‌ی‌ ئێرانی‌‬ ‫زان���ی‌‌و هێزی‌ زۆری‌ نارد‪ ،‬هێزی‌ س���ه‌ربازی‌‬ ‫جه‌زی���ره‌ی‌ واڵتانی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ هاریكاری‌‬ ‫كه‌نداو خوپشاندانه‌كانیان كپ كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 2012‬ملمالنێكانی‌ سعودیه‌و ئێران‬ ‫له‌سوریا گه‌یشته‌ ترۆپك‪ ،‬ئێران تاوانباركرا‬ ‫به‌ناردن���ی‌ راوێ���ژكاری‌ س���ه‌ربازی‌ له‌پ���اڵ‬ ‫هێزه‌كان���ی‌ حزبوڵاڵی‌ لوبنانی‌‌و له‌به‌رامبه‌ردا‬ ‫پش���تیوانی‌ س���عودیه‌ له‌هێزه‌كانی‌ سوپای‌‬ ‫ئازاد‪.‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌ پانۆرام���ای‌ ملمالنێكان���ی‌ نێوان‬ ‫تاران – ریاز بو له‌س���ااڵنی‌ ‪2016 – 1979‬‬ ‫و له‌س���ێداره‌دانی‌ س���ه‌ید نه‌مر باقر نه‌مر‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌ سیاس���ی‌و دبلۆماس���ییه‌كانی‌‬ ‫ه���ه‌ردوالی‌ گه‌یان���ده‌ لوتك���ه‌و چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫قه‌یران‌و ئاریشه‌ی‌ زیاتری‌ لێده‌كرێت‪.‬‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وانه‌ لێكوڵێنه‌وه‌ سیاسیه‌كان‬ ‫باس له‌چ���وار فاكته‌ری‌ س���ه‌ره‌كی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫له‌ملمالنێكاندا له‌ئێستادا‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬فایلی‌ مه‌زهه‌بی‌و دینی‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬فایلی‌ په‌یوه‌ست به‌كێبڕكێ له‌سه‌ر‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ جیهانی‌ ئیسالمی‌‪.‬‬ ‫س���ێیه‌م‪ :‬فایل ‌ی په‌یوه‌س���ت به‌په‌یوه‌ندی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ خۆرئ���اوا‪ ،‬به‌تایبه‌ت���ی‌ واڵت���ه‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكا‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬فایلی‌ نه‌وت له‌ن���او رێكخراوی‌‬ ‫ئۆپیك‪.‬‬ ‫فایلی‌ یه‌كه‌م‪ :‬فایلی‌ مه‌زهه‌بی‌و دینی‌‬ ‫ئێ���ران‌و س���عودیه‌ به‌تایبه‌تی‌ له‌س���اڵی‌‬ ‫‪ 1979‬ده‌ستیانداوه‌ته‌ ملمالنێیه‌كی‌ توند تا‬ ‫هه‌ركامیان وه‌كو رابه‌ری‌ واڵتانی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫خۆیان نیش���انبده‌ن‪ ،‬تادواج���ار له‌نێوان دو‬ ‫بلۆكی‌ مه‌زهه‌بی (ش���یعیزم – سوننینزم)و‬ ‫دو بلۆكی‌ سیاس���ی‌و جوگرافی‌ (دابه‌شبونی‌‬ ‫واڵتانی‌ خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت) به‌یه‌كجاری‌‬ ‫ساغبوه‌وه‌‪.‬‬ ‫پاش راوه‌ستانی‌ شه‌ڕی‌ عێراق – ئێران‪،‬‬ ‫ت���اران كه‌وت���ه‌ فراوانكردن���ی‌ جیۆپۆلتیكی‌‬ ‫مه‌زهه‌بی‌ خۆی‌و به‌تایبه‌تی‌ له‌واڵتانی‌ كه‌نداوی‌‬ ‫ف���ارس‌و به‌پله‌ی‌ یه‌ك���ه‌م هه‌راس���انكردنی‌‬ ‫س���عودیه‌‪ ،‬ئام���اره‌كان ده‌ڵێ���ن (‪)%70‬‬ ‫دانیشتوانی‌ كه‌نداوی‌ فارس شیعه‌ن‪ ،‬به‌پله‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌م له‌س���نوره‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ سعودیه‌ن‬ ‫له‌ناوچه‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‌ نه‌وت له‌(ئیحسا)‬ ‫كه‌ ژماره‌یان (‪ )500‬هه‌زار كه‌سن‌و له‌به‌حرێن‬ ‫(‪ )350‬ه���ه‌زارو له‌ئیم���ارات (‪ )300‬هه‌زارو‬ ‫له‌عێ���راق (‪ )12‬ملی���ۆن‌و له‌ئێ���ران (‪)51‬‬ ‫ملی���ۆن‌و له‌كوێت (‪ )1,500‬ملیۆن‪ ،‬له‌قه‌ته‌ر‬ ‫(‪ )50‬هه‌زارن‪.‬‬ ‫چاودێ���ران پێیانوای���ه‌‪ ،‬گه‌ر پش���تیوانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ری���كاو خۆرئ���اوا نه‌بێت له‌گ���ه‌ڵ بونی‌‬ ‫كه‌شتیگه‌ل‌و بنكه‌ی‌ س���ه‌ربازی‌‌و هه‌واڵگری‌‬ ‫له‌كه‌نداوی‌ فارس���دا‪ ،‬ئێران ش���ه‌ش مانگی‌‬ ‫به‌سه‌ بۆ داگیركردنی‌ زۆرێك له‌و واڵتانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ (‪ )%20‬دانیشتوانی‌‬ ‫قه‌ته‌ر ش���یعه‌ن‪ )%30( ،‬كوێ���ت‌و (‪)%65‬‬ ‫به‌حرێن‌و (‪ )%16‬ئیمارات‌و (‪ )%5‬ئه‌رده‌ن‌و‬ ‫(‪ )%15 – 10‬س���عودیه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ جگه‌له‌وه‌ی‌‬ ‫رێژه‌كه‌ له‌پاكس���تان (‪ )33‬ملیۆن ش���یعه‌‪،‬‬ ‫(‪ )11‬ملیۆن شیعه‌ له‌هندستان‪ )6( ،‬ملیۆن‬ ‫له‌ئازه‌رباینجان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ گرنگه‌ له‌م كه‌یس���ه‌دا‪ ،‬خاڵێكی‌‬ ‫جه‌وهه‌ریه‌‪ ،‬تێڕوانین���ی‌ ئێران‪ ،‬تێڕوانینێكی‌‬ ‫دین���ی‌‌و مه‌زهه‌بیی���ه‌‪ ،‬وات���ا ئینتمایه‌ك���ی‌‬ ‫مه‌زهه‌بی–سیاس���ییه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵن تێڕوانین���ی‌‬ ‫س���عودیه‌و واڵتانی‌ س���وننی‌‪ ،‬تێڕوانینێكی‌‬ ‫مه‌زهه‌بی – نیش���تمانییه‌ ی���ان نه‌ته‌وه‌ییه‌‪،‬‬ ‫واتا ئینتمای‌ دینی‌–نیشتمانییه‌‪.‬‬ ‫بێگومان ئ���ه‌م ملمالنێیه‌ ته‌نها له‌كه‌نداوی‌‬ ‫ف���ارس نه‌وه‌س���تاوه‌‪ ،‬به‌ڵك���و عێ���راق‪،‬‬ ‫ئه‌فغانس���تان‪ ،‬س���وریا‪ ،‬لوبن���ان‪ ،‬یه‌مه‌ن‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت توركیاشی گرتۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ش���یعه‌كانی‌ س���وریا (‪)%13‬ن‪ ،‬له‌یه‌مه‌ن‬ ‫(‪ )5‬ملیۆن‪ ،‬له‌ عێراق (‪ )%60‬له‌ئازه‌ربایجان‬ ‫(‪ )%75‬له‌ئه‌فغانس���تان (‪ ،)%18‬عه‌له‌وییه‌‬ ‫شیعه‌كانی‌ توركیاش (‪)%25‬ن‪.‬‬ ‫فایلی‌ دوه‌م‪ :‬كێبڕكێ له‌سه‌ر سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫جیهانی‌ ئیسالمی‌‬ ‫ئام���اره‌كان باس له‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ژماره‌ی‌‬ ‫ش���یعه‌كانی‌ جیهان زیاتر له‌(‪ )300‬ملیۆنه‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا ژماره‌ی‌ دانیشتوان (‪ )7,5‬ملیار‬ ‫كه‌س���ه‌‪ )1,3( ،‬ملیار موس���ڵمانن كه‌ (‪)1‬‬ ‫ملیار له‌وانه‌ س���وننه‌ی‌ (حه‌نه‌فی‌‪ ،‬شافعی‌‪،‬‬ ‫حه‌نبه‌ل���ی‌‪ ،‬مالك���ی‌) و (‪ )300‬ملیۆنیش���ی‬

‫شاری قوم‬ ‫شیعه‌ن له‌(شیعه‌ی‌ دوانزه‌ ئیمام‪ ،‬عه‌لی‌ اللهی‌‬ ‫ عه‌له‌وییه‌كان‪ ،‬زه‌یدی‌‪ ،‬ئیسماعیلیه‌ن)‪.‬‬‫به‌دوای‌ شۆڕش���ی‌ گه‌النی‌ ئێران له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 1979‬ئێ���ران وه‌كو مه‌رجه‌عی‌ ش���یعه‌كانی‌‬ ‫(ق���وم)و س���عودیه‌ش وه‌ك���و مه‌رجه‌ع���ی‌‬ ‫سوننه‌كانی‌ (مه‌ككه‌) ده‌زانن‪.‬‬ ‫هه‌رچی‌ ئێرانه‌ خۆی‌ كردۆته‌ س���ه‌نتڕاڵی‌‬ ‫هه‌مو هێزه‌ ش���یعه‌كانی‌ دونیا‪ ،‬هه‌ر له‌گه‌ڵ‬ ‫هاتنه‌ س���ه‌ركاری‌ خومه‌ینی‌ س���ێ په‌یامیدا‬ ‫(ال ش���رقی‌ ال غربی‪ ،‬جمهوری‌ ئیس�ل�امی‌‪،‬‬ ‫رێ���گای‌ رزگاركردن���ی‌ ق���ودس له‌ده‌س���تی‌‬ ‫جوله‌كه‌ به‌نه‌ج��� ‌هف‌و كه‌ربه‌الدا تێپه‌ڕده‌بێت‬ ‫له‌س���ێهه‌مین فتواشیدا كوش���تنی‌ سه‌لمان‬ ‫روش���دی‌ نوس���ه‌ری‌ هیندی‌ خاوه‌نی‌ كتێبی‬ ‫(ئایاتی‌ ش���ه‌یتانی‌)‪ ،‬ئه‌م س���ێ خاڵه‌ رۆڵی‌‬ ‫خومه‌ینی‌‌و ئێران���ی‌ زۆرترو كاریگه‌رتر كرد‪،‬‬ ‫كه‌ نوێنه‌رایه‌تی‌ جیهانی‌ ئیسالمی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫بۆیه‌ حه‌س���ه‌ن نه‌س���روڵاڵی‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حزبوڵاڵی‌ لوبنان ده‌ڵێت "من سوژده‌ بۆ دو‬ ‫كه‌س ده‌به‌م‪ ،‬خوداو خومه‌ینی‌‌و خامنه‌ئی‌"‪،‬‬ ‫له‌یه‌م���ه‌ن عبدولملی���ك ئه‌لحوس���ی خۆی‌‬ ‫به‌نوێنه‌ری‌ خامنه‌ئی ده‌زانێت‪.‬‬ ‫بۆی���ه‌ ئێ���ران گ���ه‌ر ل���ه‌ڕوی‌ جوگرافی‌‌و‬ ‫جیوپۆله‌تیك‌و سیاس���ییه‌وه‌ وه‌كو زلهێزێكی‌‬ ‫ناوچه‌یی‌و تارماییه‌كی‌ سامناكی‌ خۆرهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت س���ه‌یر بكرێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌وا له‌ڕوی‌‬ ‫مه‌زهه‌ب���ی‌و دینیه‌وه‌ دو پانتای���ی گه‌وره‌ی‌‬ ‫له‌ناو دڵی‌ جیۆپۆلتیك���ی‌ عه‌ره‌بی‌و توركی‪،‬‬ ‫بگره‌ هیندی‌‌و ئه‌فریقیش هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م بۆچونانه‌ ده‌كرێت بڵێین راس���تن‪،‬‬ ‫چونكه‌ وه‌كو چاودێرانی‌ سیاس���ی خۆرئاوا‬ ‫ده‌ڵێ���ن "له‌خۆرهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت‌و‬ ‫نزی���ك له‌واڵتان���ی‌ لوبن���ان تاپاكس���تان‪،‬‬ ‫له‌تاجیكس���تانه‌وه‌ تائیمارات‪ ،‬رۆژانه‌ روداو‬ ‫ش���تگه‌لێك روده‌ده‌ن‪ ،‬كه‌ ش���یعه‌كان رۆڵی‌‬ ‫سه‌ره‌كییان هه‌یه‌ له‌و جه‌نگ‌و روداوانه‌دا"‪.‬‬ ‫قه‌یرانی‌ ئه‌فغانس���تان‪ ،‬ش���ه‌ڕی‌ سوریا‪،‬‬ ‫كوش���تاری‌ یه‌مه‌ن‪ ،‬نائارامییه‌كانی‌ باشوری‌‬ ‫پاكس���تان‪ ،‬جێگری‌ س���عودیه‌‪ ،‬ملمالنێكانی‌‬ ‫توركی���ا‪ ،‬ش���ه‌ڕی‌ خوێن���اوی‌ عێ���راق‌و‬ ‫خۆپیش���اندانه‌كانی‌ به‌حرێن‪ ،‬له‌تێكڕای‌ ئه‌م‬ ‫نمونانه‌دا وشه‌ی‌ ش���یعه‌ ده‌بینین له‌ستونه‌‬ ‫رۆژنامه‌وانییه‌كاندا‪.‬‬ ‫دیقه‌ت ب���ده‌ن ئ���ه‌وه‌ی‌ خومه‌ینی‌ (‪)36‬‬ ‫س���اڵ پێش ئێس���تا كردبویه‌ مانیفێس���تی‌‬ ‫شۆڕش���ی‌ (مردن بۆ ئیس���رائیل‌و مردن بۆ‬ ‫ئه‌مه‌ریكا) ئێستا حوس���ییه‌كان له‌سه‌عده‌و‬ ‫باش���وری‌ یه‌مه‌ن به‌ده‌نگی‌ بڵند ده‌یڵێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫یان ئێران راسته‌ سنوره‌كانی‌ ناگاته‌ یه‌مه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌خاكی‌ س���ۆماڵ راهێنان به‌چه‌كداره‌‬ ‫حوسییه‌كان ده‌كات‪.‬‬ ‫جگه‌ل���ه‌وه‌ی‌ هه‌مو ش���یعه‌كان به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ئێ���ران كۆكن له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ئیمامی‌‬ ‫عه‌لی‌ له‌ساڵی‌ (‪ )661‬زاینی‌ له‌سه‌ر ده‌ستی‌‬ ‫موعاوییه‌ی‌ سوننه‌ كوژرا‪ ،‬دواتریش حه‌سه‌ن‬ ‫ژه‌هر خواردكراو حوس���ێن كوژرا‪ ،‬ئه‌مانه‌ش‬ ‫سیمبوڵی‌ ش���یعه‌ن‌و ئێران به‌رده‌وام كاریان‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌كات‌و به‌رده‌وامی���ش زۆرب���ه‌ی‌‬ ‫مه‌سجه‌كانی‌ رو به‌سعودیه‌یه‌‪.‬‬ ‫وه‌ك���و ئۆلیڤه‌ر روا ده‌ڵێت "ئێران به‌نیازه‌‬ ‫زیاتر یاری‌ به‌فراوانخوازی‌ شیعه‌گه‌ری‌ بكات‬ ‫تافراوانخوازی‌ ئێرانی‌"‪.‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌م سنوره‌ مه‌زهه‌بییه‌ جاڵجاڵۆكه‌ییه‌‬ ‫كه‌ هێزێك���ی‌ بێكۆتایی به‌هێ���زی‌ بۆ ئێران‬ ‫دروس���تكردوه‌ كۆتای���ی نای���ه‌ت‪ ،‬هه‌رچی‌‬ ‫سعودیه‌ش���ه‌ له‌م���اوه‌ی‌ (‪ )90‬س���اڵی‌‬ ‫رابردودا‪ ،‬كه‌ ده‌س���ه‌اڵت به‌ده‌ست بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫ئه‌لسعوده‌وه‌یه‌و به‌ته‌نها شا عبدالعزیز (‪)34‬‬ ‫ژنی‌ هه‌بوه‌و خاوه‌نی‌(‪ )30‬كچ‌و (‪ )36‬كوڕه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رچی‌ ئه‌مانه‌ش سه‌ره‌تا ویستیان خۆیان‬ ‫به‌مه‌رجه‌عی‌ هه‌مو موسوڵمانان بزانن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زو بۆی���ان ده‌ركه‌وت ك���ه‌ كارێكی‌ له‌ئیمكان‬ ‫نه‌هاتوه‌و ته‌نها ده‌توانن نوێنه‌رایه‌تی‌ جیهانی‌‬ ‫ئیسالمی‌ سوننه‌ بكه‌ن‌و تاراده‌یه‌كی‌ زۆریش‬ ‫سه‌ركه‌وتو بون‪.‬‬ ‫پش���تیوانیان له‌سه‌دام حس���ێن له‌شه‌ڕی‌‬

‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ س���عودیه‌و واشنتۆن له‌دژی‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬بێگومان ئه‌مه‌ بۆ یه‌كێتی‌ ئه‌وروپاش‬ ‫راس���تبوه‌‪ ،‬هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كیش دوالیزمانه‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬له‌الیه‌ك س���عودیه‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫ئه‌وان���ی‌ پاراس���توه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئێ���ران دژی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌ ئه‌وان هه‌نگاوی‌ ناوه‌‪.‬‬ ‫س���عودیه‌ كه‌ رۆژانه‌ نزیكه‌ی‌ (‪ )10‬ملیۆن‬ ‫به‌رمیل ن���ه‌وت به‌رهه‌م دێنێت‪ ،‬كه‌ زۆرینه‌ی‌‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكاو ئه‌وروپا ده‌كات‪ ،‬دابه‌زینی‌‬ ‫نرخی‌ نه‌وت له‌ئێستاش‌و دو ساڵی‌ رابردوش‪،‬‬ ‫تاران والێكیدایه‌وه‌ كه‌ بۆ گه‌مارۆدانی‌ زیاترو‬ ‫توندكردنی‌ گه‌م���ارۆكان‌و داته‌پینی‌ ئابوری‌‬ ‫ئێرانه‌‪.‬‬ ‫جی���ا له‌وانه‌ تاران نیگه‌رانه‌ له‌وه‌ی‌ زۆبه‌ی‌‬ ‫دۆس���یه‌ گه‌وره‌كانی‌ خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‬ ‫له‌بابه‌تی‌ (یه‌مه‌ن‪ ،‬عێراق‪ ،‬س���وریا‪ ،‬لوبنان‪،‬‬ ‫ئه‌فغانس���تان) راس���ته‌وخۆ ده‌چێت���ه‌ پاڵ‬ ‫سعودیه‌‪.‬‬ ‫هێش���تا تاران ئه‌وه‌ی‌ له‌یاده‌ كه‌ پار ساڵ‬ ‫له‌گه‌رده‌لولی‌ زه‌بر بۆ سه‌ر حوسییه‌كان‪ ،‬ریاز‬ ‫به‌چرای‌ سه‌وزی‌ واشنتۆن ئه‌وكاره‌ی كردوه‌و‬ ‫هاوكاری‌ هه‌واڵگری‌‌و لۆجستیكی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫ت���اران نیگه‌رانه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ كه‌ باش���ترین‬ ‫جۆرو مۆدێلی‌ فڕۆكه‌و چه‌كی‌ پێش���كه‌وتوی‌‬ ‫س���عودی هی‌ ئه‌مه‌ریكان‪ ،‬به‌پێی سه‌رچاوه‌‬ ‫سه‌ربازییه‌كان‪ ،‬عه‌ره‌بستانی‌ سعودیه‌ یه‌كه‌م‬ ‫هێزی‌ سه‌ربازی‌ كه‌نداو سێهه‌م هێزی‌ واڵتانی‌‬ ‫عێراق– ئێ���ران‪ ،‬له‌هێ���زه‌ موجاهیده‌كانی‌ عه‌ره‌بیی���ه‌و له‌ك���ۆ ‌ی (‪ )128‬هێزی‌ واڵتانی‌‬ ‫ئه‌فغانس���تان‪ ،‬س���وننه‌كانی‌ عێراق‪ ،‬گروپی‌ جیهان پله‌ی‌ (‪ )28‬مینی‌ گرتوه‌‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫س���ه‌عد حه‌ریری‌ له‌لوبن���ان‪ ،‬فه‌رمانڕه‌وایی به‌ته‌نها خاوه‌نی‌ (‪ )5472‬زرێپۆش‪)1410( ،‬‬ ‫خه‌لیف���ه‌ له‌به‌حرێن‪ ،‬س���وننه‌كانی‌ عێراق‌و تانك‪ )1278( ،‬تۆپ���ی‌ دورهاوێژو (‪)391‬‬ ‫یه‌مه‌ن‪ ،‬هه‌ر له‌م چوارچێوه‌یه‌دا واتا له‌كوێ فرۆكه‌ی‌ جه‌نگی‌‌و (‪ )200‬هه‌لیكۆپته‌رو (‪)55‬‬ ‫حزوری‌ ش���یعه‌و ئێ���ران هه‌بێت‪ ،‬س���عودیه‌ كه‌شتی‌ جه‌نگییه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم گه‌ر روس���یا نه‌بێت‪ ،‬ئێران له‌بواری‌‬ ‫له‌وێش ئاماده‌گی‌ هه‌یه‌و دژبه‌ری‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫سه‌ربازیدا بارودۆخی‌ زۆر خراپه‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫تارانه‌و پێچه‌وانه‌كه‌شی راسته‌‪.‬‬ ‫سعود فه‌یسه‌ڵ وه‌زیری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ سعودیه‌ سعودیه‌دا‪.‬‬ ‫جی���ا له‌وانه‌ ت���اران زۆر نیگه‌رانه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫پێشتر راگه‌یاند "بارودۆخی‌ عێراق نمونه‌یه‌كی‌‬ ‫باش���ه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ تێبگه‌ن كه‌ بۆچی‌ ترسمان هێنده‌ی‌ فۆكس���ی‌ رێكخ���راوه‌كان‌و میدیای‌‬ ‫له‌ئێران هه‌یه‌‪ ،‬ئێ���ران خه‌ریكی‌ داگیركردنی‌ خۆرئاوایه‌ له‌سه‌ر تارانه‌ له‌بواری‌ مافی‌ مرۆڤ‌و‬ ‫ئازادییه‌كان‌و ده‌ستێوه‌ردانه‌ ده‌ره‌كییه‌كان‌و‬ ‫عێراقه‌"‪.‬‬ ‫فه‌یسه‌ڵ ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت "خه‌می‌ تێوه‌گالنی‌ س���ه‌ركوتی‌ كه‌مینه‌ ناوخۆیی���ه‌كان‪ ،‬هێنده‌‬ ‫نابه‌جێی ئێرانمان هه‌یه‌ له‌ناوچه‌كه‌دا ده‌بێت فۆكس له‌سه‌ر ریاز نییه‌‪ ،‬كه‌ هه‌مان ره‌فتارو‬ ‫مامه‌ڵه‌ی‌ تاران ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌ر به‌و چاالكیانه‌ی‌ ئێران بگیرێت"‪.‬‬ ‫بێگومان له‌دوای‌ هاتنه‌ س���ه‌ر كاری‌ ئێران‬ ‫سعودیه‌ له‌قه‌یرانی‌ سوریا زۆر هه‌وڵیدا ئێران‬ ‫تێكبشكێنێت‪ ،‬به‌اڵم ئاكامێكی‌ نه‌بو‪ ،‬ئێران له‌س���اڵی‌ ‪ ،1979‬هه‌رگی���ز په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫شه‌ڕه‌كانی‌ گواس���ته‌وه‌ یه‌مه‌ن تاسه‌رئه‌نجام ئه‌مه‌ری���كاو ئێران‌و خۆرئ���اواش باش نه‌بوه‌‬ ‫له‌شه‌ڕی‌ ‪ 2015/3/26‬به‌شێوه‌یه‌كی‌ له‌ناكاو له‌گه‌ڵی���دا‪ ،‬تاده‌گات به‌ئێس���تاش پاش ده‌‬ ‫له‌ژێ���ر ن���اوی‌ (گه‌رده‌لولی‌ زه‌بر) هێرش���ی س���اڵ گفتوگۆی‌ ئێران‌و گروپ���ی‌ (‪،)1 + 5‬‬ ‫ئاس���مانی‌ بۆ س���ه‌ر یه‌مه‌ن ده‌ستپێكرد‪ ،‬بۆ ده‌س���تی‌ له‌گه‌مارۆدانی‌ تاران هه‌ڵنه‌گرتوه‌‪،‬‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی‌ هاوس���ه‌نگی‌ هێ���ز له‌یه‌مه‌ن‪ ،‬كه‌ داوا ده‌كه‌ن ئێران رێژه‌ی‌ پیتاندنی‌ یۆرانیۆم‬ ‫خه‌ریكب���و ئێران ده‌س���تی‌ ده‌گرت به‌س���ه‌ر بۆ (‪ )%5‬كه‌مبكاته‌وه‌‪ ،‬یه‌ده‌گی‌ یۆرانیۆم بۆ‬ ‫گ���ه‌روی‌ ب���اب ئه‌لمنه‌ده‌ب كه‌ رۆژانه‌ س���ێ (‪ )%25‬راگرتنی‌ چاالكییه‌كانی‌ وێس���تگه‌ی‌‬ ‫ملیۆن به‌رمیل نه‌وتی‌ پێدا تێپه‌ڕ ده‌بێت بۆ (ئاراك)و رێ���گادان به‌تیمه‌كانی‌ ئاژانس���ی‌‬ ‫وزه‌و ئه‌تۆمی‌ بۆ هه‌ردو وێستگه‌ی‌ (نه‌تانزو‬ ‫خۆرئاوا‪.‬‬ ‫دواب���ه‌دوای‌ ئه‌وه‌ش هاوپه‌یمانێتی س���ێ فه‌ردۆ) به‌شێوه‌یه‌كی‌ رۆژانه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ری���كاو خۆرئاوا‬ ‫قۆڵ���ی‌ (س���عودیه‌‪ ،‬توركیاو قه‌ت���ه‌ر) هه‌ر‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ هه‌مان هه‌وڵدابو بۆ دژایه‌تی‌ سزای‌ ئابورییان به‌س���ه‌ر تاراندا سه‌پاندوه‌‬ ‫به‌ب���ڕی‌ (‪ )7‬ملی���ار دۆالر‪ )4,2( ،‬ملی���ار‬ ‫ئێران‪.‬‬ ‫دروس���تكردنی‌ هاوپه‌یمانێتی‌ س���ه‌ربازی‌ دۆالری���ان بل���ۆك ك���ردوه‌و (‪ )1,5‬ملی���ار‬ ‫واڵتانی‌ موسڵمان كه‌(‪ )34‬ده‌وڵه‌ت به‌شدار دۆالریان له‌ ب���واری‌ بازرگانی‌ زێرو ئاڵتون‪،‬‬ ‫ئابڵوقه‌یان خستۆته‌سه‌ر‪ ،‬گه‌ر دیقه‌ت بده‌ین‬ ‫بون‪ ،‬بۆ دژایه‌تی‌ پێگه‌و نفوزی‌ تاران بو‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌س���ێداره‌دانی‌ نه‌م���ر باقی‌ نه‌مر‪ ،‬ب���ه‌دوای‌ رێككه‌وتنی‌ گروپی‌ (‪ )1+ 5‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ���ه‌و ملمالنێیانه‌ی‌ گه‌یان���ده‌ لوتكه‌و هه‌مو ت���اران (باراك ئۆباما‪ ،‬جۆن كێری‪ ،‬بنیامین‬ ‫سیناریۆكانی‌ سعودیه‌ی‌ دژی‌ ئێران خسته‌ڕو‪ ،‬ناتانیاهۆ‪ ،‬لۆران فابی���ۆس‪ ،‬فلیپ هامۆند‪،‬‬ ‫مێ���ركل) به‌گومان���ه‌وه‌ له‌ئێرانی���ان روانی‌‌و‬ ‫كه‌ باش ده‌یزانی‌ ئێران نیگه‌ران ده‌كات‪.‬‬ ‫عه‌ره‌بس���تانی‌ س���عودیه‌ ك���ه‌ خاوه‌ن���ی‌ پێیانواب���و ده‌ب���ێ كاری‌ وردو زۆرتر له‌گه‌ڵ‬ ‫(‪ )233500‬س���ه‌ربازه‌ له‌ڕیزی‌ (‪ )24‬میندایه‌ ئێران بكرێت‪.‬‬ ‫بێگوم���ان س���عودیه‌‪ ،‬نیگه‌ران���ی‌ خ���ۆی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ جیهان‪ ،‬ب���ه‌اڵم بودجه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌ س���ااڵنه‌ی‌ (‪ )56‬ملیارو (‪ )725‬ل���ه‌وكاره‌ راگه‌یان���دو وتی‌ "ئێ���ران جێگه‌ی‌‬ ‫ملیۆن دۆالره‌ دوای‌ ئه‌مه‌ریكاو چین و روسیا متمانه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫فایلی‌ چواره‌م‪ :‬فایلی‌ نه‌وت‬ ‫به‌چواره‌م زلهێز داده‌نرێت له‌و بواره‌دا‪.‬‬ ‫نه‌وت وه‌كو س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ وزه‌و ئابوری‌‬ ‫هه‌ربۆیه‌ له‌س���اتی‌ گه‌رده‌لولی‌ زه‌بر‪ ،‬وه‌كو‬ ‫پێشه‌نگی‌ شه‌ڕه‌كه‌ به‌(‪ )100‬فڕۆكه‌ی‌ شه‌ڕكه‌رو هه‌ر واڵتێك رۆڵی‌ گه‌وره‌ی‌ هه‌یه‌ له‌پێكهاته‌ی‌‬ ‫ئابوری‌‌و سیاسی ئه‌و واڵته‌دا‪.‬‬ ‫(‪ )150‬هه‌زار سه‌رباز به‌شداریكرد‪.‬‬ ‫فایلی‌ سێیه‌م‪ :‬په‌یوه‌ندی‌ له‌گه‌ڵ خۆرئاواو ئه‌مه‌ریكا‬ ‫گه‌رچی‌ ئێران له‌ساڵی‌ ‪)4,231,000( 2013‬‬ ‫ئێران هه‌میشه‌ به‌نیگه‌رانییه‌وه‌ روانیوێتیه‌ ملیۆن به‌رمیلی‌ رۆژانه‌ به‌ڕێژه‌ی‌ (‪)%4,77‬‬

‫جیا له‌وانه‌ تاران‬ ‫نیگه‌رانه‌ له‌وه‌ ‌ی‬ ‫زۆبه‌ی‌ دۆسی ‌ه‬ ‫گه‌وره‌كان ‌ی‬ ‫خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‬ ‫له‌بابه‌تی‌ (یه‌مه‌ن‪،‬‬ ‫عێراق‪ ،‬سوریا‪،‬‬ ‫لوبنان‪ ،‬ئه‌فغانستان)‬ ‫راسته‌وخۆ ده‌چێت ‌ه‬ ‫پاڵ سعودیه‌‬

‫كۆی‌ گشتی‌ جیهان به‌رهه‌مهێناوه‌‪ ،‬سعودی ‌ه‬ ‫(‪ )9,000,000‬ملی���ۆن به‌رمی���ل به‌رێ���ژه‌ی‌‬ ‫(‪ )%12,65‬به‌رهه‌مێناوه‌‪ ،‬ته‌نها روس���یا له‌‬ ‫پێشه‌وه‌ بوه‌و (‪ )10,900,000‬به‌رمیل رۆژانه‌‬ ‫به‌رێژه‌ی‌ (‪.)%13,28‬‬ ‫ك���ه‌ بێگومان له‌س���اڵی‌ ‪ 2015‬ئه‌و رێژه‌یه‌‬ ‫بۆ عه‌ره‌بس���تان زیاتر بوه‌‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش���ی‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ دژایه‌تی‌ تاران‪.‬‬ ‫فاكته‌ره‌كان���ی‌ پش���ت س���ه‌رهه‌ڵدانی‌‬ ‫ملمالنێكان‬ ‫گه‌رچ���ی‌ واباس���ده‌كرێت ك���ه‌ ه���ۆكاری‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ ئه‌م قه‌یران���ه‌ تازه‌ی���ه‌ی‌ نێوان‬ ‫س���عودیه‌و تاران په‌یوه‌ندی‌ به‌له‌سێداره‌دانی‌‬ ‫نه‌مر باقی‌ نه‌مره‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم بێگومان‬ ‫ئه‌مه‌ راست نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو پێشتر فاكته‌رگه‌لی‌‬ ‫زۆرتر هه‌بون‪ ،‬كه‌ كه‌ڵه‌كه‌ بون‌و پێشده‌چێت‬ ‫س���عودیه‌ به‌مه‌به‌س���ت له‌مكات���ه‌دا نه‌مری‌‬ ‫له‌سێداره‌دابێت له‌به‌ر ئه‌م فاكته‌رانه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬بونی‌ واش���نتۆن له‌پشت پالنه‌كه‌‪،‬‬ ‫تازۆرتر ئێران بخه‌نه‌ ژێر فشاره‌وه‌ بۆ ملدان‬ ‫به‌رێككه‌وتن���ی‌ گروپی‌ (‪ )1 + 5‬له‌گه‌ڵیدا بۆ‬ ‫داماڵینی‌ چه‌كه‌ ئه‌تۆمییه‌كان‌و گواستنه‌وه‌یان‬ ‫بۆ كازاخس���تان‪ ،‬كه‌ تائێستا تاران ده‌ستی‌‬ ‫به‌ده‌ستی‌ به‌واڵتانی‌ (‪ )1+5‬ده‌كات‪.‬‬ ‫دوه‌م‪ :‬پاشه‌كشه‌كردن به‌ئێران له‌دو واڵت‌و‬ ‫دو فایل���ی‌ گه‌رم‪ ،‬كه‌ ئێران رۆڵ‌و ده‌خاله‌تی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ تێیاندا هه‌یه‌‪ ،‬یه‌كه‌م سوریاو دوه‌م‬ ‫یه‌مه‌ن‪ ،‬كه‌ هه‌ردوكیان كاره‌كته‌ری‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫ره‌قیب���ی‌ تاران‌و عه‌ره‌بس���تانی‌ س���عودیه‌و‬ ‫له‌هه‌ردو ئه‌و واڵته‌و ئه‌و دو مه‌له‌فه‌ سعودیه‌‬ ‫دۆڕاوه‌و پاشه‌كشه‌ی‌ كردوه‌‪ ،‬واتا نه‌ له‌سوریا‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌ی‌ ئه‌سه‌دی‌ بۆ روخا‪ ،‬نه‌ له‌یه‌مه‌ن‬ ‫توانیویه‌تی‌ حوسییه‌كان ده‌رپه‌ڕێنێت‪.‬‬ ‫س���ێهه‌م‪ :‬هاندانی‌ ئێران بۆ راكێشانی‌ بۆ‬ ‫روداوگه‌لێك كه‌ ره‌نگه‌ روبدات‪ ،‬وه‌كو سوتانی‌‬ ‫باڵوێزخانه‌ی‌ سعودیه‌ له‌تاران یان كرده‌یه‌كی‌‬ ‫سه‌ربازی‌ تابكه‌وێته‌ ناو ته‌ڵه‌یه‌كه‌وه‌و توشی‬ ‫شه‌ڕێكی‌ هاوش���ێوه‌ی‌ عێراقی‌ بكه‌ن (به‌اڵم‬ ‫ئێران له‌م پالنه‌ باش تێگه‌یشتوه‌)‪.‬‬ ‫چ���واره‌م‪ :‬ملدانی‌ ئێران ب���ۆ ئه‌گه‌ره‌كانی‌‬ ‫روداوگه‌ل���ی‌ چاوه‌ڕواننه‌ك���راو له‌عێراق���دا‬ ‫له‌بابه‌تی‌ دروستكردنی‌ هه‌رێمی‌ سوننه‌‪.‬‬ ‫پێنجه‌م‪ :‬په‌یامێكی‌ توندی‌ سعودیه‌ بو‪ ،‬بۆ‬ ‫مه‌رجه‌عه‌ ئاینیه‌كانی‌ شیعه‌ له‌ناو سعودیه‌و‬ ‫دڵ���ی‌ واڵتانی‌ كه‌ن���داوی‌ له‌به‌حرێن‪ ،‬قه‌ته‌رو‬ ‫كوێت‪ ،‬كه‌ رێگا نادات به‌پیالنی‌ ئێران خه‌ڵك‬ ‫هانبده‌ن‌و خۆپیشاندان رێك بخه‌ن‌و پشێوی‌‬ ‫دروس���تبكه‌ن یان س���وكایه‌تی‌ به‌بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫ئه‌لسعود بكه‌ن‪.‬‬ ‫شه‌ش���ه‌م‪ :‬درێژه‌ی‌ ئه‌زمونی‌ یه‌ك ساڵی‌‬ ‫رابردوی‌ س���عودیه‌ بو‪ ،‬به‌نمایشكردنی‌ خۆی‌‬ ‫وه‌كو هێ���زی‌ یه‌كه‌م‌و مه‌رجه‌ع���ی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫س���وننه‌كان‌و واڵتانی‌ عه‌ره‌ب���ی له‌كه‌نداوی‌‬ ‫فارس‌و گش���ت واڵتانی‌ عه‌ره‌بی ئیس�ل�امی‌‪،‬‬ ‫كه‌ ده‌توانێت ب���ه‌ر به‌هه‌ژمون‌و فراوانخوازی‌‬ ‫دوژمنكاران���ه‌ی‌ ئێ���ران‌و ش���یعیزم بگرێت‬ ‫له‌ناوچه‌ك���ه‌دا‪ ،‬ل���ه‌دوای‌ گه‌رده‌لولی‌ حه‌زم‬ ‫قه‌تڵ‌وعامی‌ حاجیانی‌ ئێرانی‌ به‌سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫واڵتانی‌ سه‌ربازی‌ ئیسالمی‌‪.‬‬ ‫حه‌وت���ه‌م‪ :‬په‌یامێ���ك بو بۆ روس���یای‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ ئێران‪ ،‬كه‌ واڵتانی‌ نه‌یاری‌ تاران‬ ‫ده‌توانن ده‌س���ت ب���ۆ پیرۆزییه‌كانی‌ تاران‬ ‫به‌رن‌و ئاریشه‌ی‌ بۆ دروستبكه‌ن‪.‬‬ ‫نه‌م���ر باقی‌ نه‌م���ر‪ ،‬پێناچێ���ت هۆكاری‌‬ ‫هه‌ڵگیرس���انی‌ جه‌نگ بێت‪ ،‬به‌اڵم بێگومان‬ ‫یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌ فاكت���ه‌ره‌كان‌و ره‌نگڕێ���ژی‌‬ ‫ئه‌جێندای���ی ش���ه‌ڕو جه‌نگێ���ك ده‌كات‬ ‫له‌داهات���ودا‪ ،‬كه‌ ناوچه‌كه‌ به‌له‌دایكبونییه‌وه‌‬ ‫ئازار ده‌چێژێت‪.‬‬ ‫چونك���ه‌ گ���ه‌ر جه‌نگێك���ی‌ سیاس���ی‌و‬ ‫جه‌مسه‌رگیری‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ روبدات له‌نێوان‬ ‫ئه‌مه‌ریكاو روسیا‪ ،‬هۆكاری‌ سیاسی‌و ئابوری‌‬ ‫رۆڵی‌ گه‌وره‌یان هه‌یه‌‪ ،‬یان ره‌نگه‌ جه‌نگێك‬ ‫له‌نێوان پاكستان‌و هیندستان له‌سه‌ر كشمیر‬ ‫روبدات‪.‬‬ ‫به‌اڵم جه‌نگی‌ نێوان ئێران‌و س����عودیه‌‪،‬‬ ‫بێگومان یه‌كه‌م فاكته‌ری‌ دین‌و مه‌زهه‌بییه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر بۆیه‌ش����ه‌ روداوه‌كانی‌ یه‌مه‌ن‪ ،‬سوریاو‬ ‫عێراق هێنده‌ی‌ دۆس����یه‌ی‌ نه‌مر هه‌ردو الی‌‬ ‫نیگه‌ران نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫بێگومان هه‌ردوال رۆڵی‌ گه‌وره‌یان هه‌یه‌‬ ‫له‌یارمه‌تی‌‌و باربۆكردنی‌ گروپه‌ ئیسالمییه‌‬ ‫رادیكاڵ����ه‌– س����وننی‌ ی����ان ش����یعه‌كان‌و‬ ‫گه‌وره‌تری����ن نه‌هامه‌تی‌‌و كێش����ه‌و قه‌یرانی‌‬ ‫خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس����ت له‌یه‌مه‌ن تاسوریا‪،‬‬ ‫شه‌ڕی‌ تائیفی‌‌و دینی‌‌و مه‌زهه‌بییه‌و ئه‌م دو‬ ‫واڵته‌ یاری‌ تێداده‌كه‌ن‌و به‌س����ه‌دان هه‌زار‬ ‫ئینس����انی‌ تێدا به‌كوشت ده‌د‌هن‌و هه‌رگیز‬ ‫چاوه‌ڕوانی‌ ئه‌وه‌یان لێناكرێت‪ ،‬ده‌ست له‌م‬ ‫ملمالنێ����ی مه‌زهه‌بی‌و تائیفی����ه‌ هه‌ڵبگرن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ س����ه‌ره‌ڕای‌ هه‌مو ملمالنێی‌ سیاسی‌و‬ ‫ئابوری‪ ،‬جه‌مس����ه‌رگیری‌ ده‌سه‌اڵت‪ ،‬نفوز‬ ‫له‌نێوانی����ان‪ ،‬ب����ه‌اڵم فاكت����ه‌ری‌ یه‌كه‌م‌و‬ ‫س����ه‌ره‌كی‌ ملمالنێی‌ نێوان (ش����یعیزم –‬ ‫سوننینزم)ه‌ كه‌ س����ه‌رچاوه‌كانیان (قوم‌و‬ ‫مه‌ككه‌)یه‌و به‌ملیۆنان ئینسانیش ئاماده‌ن‬ ‫به‌خات����ری‌ نه‌جه‌ف یان ئ����ه‌و دینه‌ خۆیان‬ ‫بكه‌نه‌ قوربانی‌ ئه‌م شه‌ڕه‌ نه‌گریسه‌‪ ،‬دینیه‌‬ ‫بێ ئاكامه‌‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫ده‌وڵه‌ت ‌ی كوردستان له‌نێوان وه‌هم‌و به‌وه‌هم كردنیدا‪ ...‬پاشماو‌ه‬

‫‪19‬‬

‫ ده‌بێ���ت پرس���یاری‌ ج���دی‌ له‌یه‌كیه‌تی‌‌و‬‫گۆڕان بكرێت بۆچی‌ رێگایان داوه‌ پارتی‌ به‌م‬ ‫جۆره‌ی‌ ئێستا خۆی‌ بكات به‌خاوه‌نی‌ دروشم‌و‬ ‫پرۆژه‌ی‌ گشتپرس���ی‌و ده‌وڵ���ه‌ت؟ له‌كاتێكدا‬ ‫یه‌كیه‌تی‌ س���ااڵنێك هه‌ڵگری‌ دروشمی‌ ماف ‌ی‬ ‫چاره‌ی‌ خۆنوس���ین بوه‌‪ ،‬بۆچی‌ س���ه‌ره‌ڕا ‌ی‬ ‫قوربانیه‌كانی���ان دۆخێكی���ان خوڵقان���دو‌ه‬ ‫له‌به‌رچاوی‌ به‌ش���ێكی‌ به‌رچاوی رای‌ گش���ت ‌ی‬ ‫ناوخ���ۆو واڵتان‪ ،‬پارتی‌ ببێت���ه‌ خاوه‌نی‌ ئه‌م‬ ‫پرۆژه‌یه‌‌و ب���ه‌وه‌ش ئه‌جینداكانی‌ خۆی‌ زیاتر‬ ‫به‌رێته‌ پێش���ه‌وه‌‌و مامه‌ڵه‌یه‌كی‌ به‌رفراوانتر ‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵدا بكرێت؟ له‌م خاڵه‌دا به‌و ئه‌ندازه‌یه‌ی‬ ‫ره‌خن���ه‌ له‌پارتی‌ ده‌گیرێت كه‌ تاكو ئێس���تا‬ ‫هه‌وڵ ‌ی نه‌داوه‌ سازانێكی‌ نیشتمان ‌ی له‌هه‌مبه‌ر‬ ‫پرسی‌ ده‌وڵه‌ت دروس���ت بكات‌و ره‌هه‌ندێك ‌ی‬ ‫هه‌مه‌الیه‌ن���ه‌ ‌ی نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و نیش���تمانی‌ پ ‌ێ‬ ‫ببه‌خشێت ــ كه‌ شایسته‌ی‌ ره‌خنه‌یه‌ ــ ده‌بێت‬ ‫ره‌خنه‌ له‌ركابه‌ره‌كانیش���ی‌ بگیرێت‪ ،‬كه‌ خێر‌ه‬ ‫به‌م جۆره‌ بێ‌ پاس���اوه‌ ئ���ه‌م مه‌یدانه‌تان بۆ‬ ‫پارت���ی‌ چۆڵ كردوه‌‌و هه‌وڵ‌ ناده‌ن دروش���م‌و‬ ‫پرۆژه‌‌و بڕیاری‌ س���ه‌ربه‌خۆی ‌ی له‌گه‌ڵدا دابه‌ش‬ ‫بكه‌ن؟ خۆ ئه‌گه‌ر مه‌سه‌له‌كه‌ به‌هه‌ند ناگرن‌و‬ ‫هه‌مو ش���ت ‌ێ له‌روانگه‌ی‌ ملمالنێی‌ پارتییه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵده‌سه‌نگێنن‌و له‌به‌ر كه‌مشاره‌زایی‌ سیاس ‌ی‬ ‫یاخ���ود ه���ه‌ر هۆكارێك ‌ی تر بێت به‌ش���ێك‬ ‫له‌ملمالنێك��� ‌ه به‌زیات���ر گه‌وره‌بون���ی‌ پارت ‌ی‬ ‫ته‌واو ده‌بێت‪ ،‬ئه‌وا لێپرس���راوێتیان ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫ئه‌ستۆ‪ ،‬لێپرسراوان ئه‌گه‌ر پێیانوایه‌ ده‌رفه‌ت ‌ی‬

‫راس���ته‌قینه‌ بۆ س���ه‌ربه‌خۆبون هه‌یه‌‌و ته‌نها‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ بارزان���ی‌‌و پارتی‌ رۆڵی‌ گه‌وره‌ ‌ی‬ ‫تێدا ده‌گێڕن ره‌تی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو خیانه‌ت‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬به‌رپرس���ن ئه‌گ���ه‌ر پێیانوایه‌ پارت ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌ت وه‌ك دروشم به‌كار ده‌هێنێ‌‌و راستگۆ‬ ‫نی���ه‌ تیای���دا‌و ئه‌مان مه‌س���ه‌له‌كه‌ی‌ لێناكه‌ن‬ ‫به‌ج���دی‌‌و داوا ‌ی هه‌ڵوێس���ت ‌ی یه‌كالكه‌ره‌وه‌‌و‬ ‫بڕیار‌و پابه‌ندی‌ لێناك���ه‌ن‌و بۆیمباخه‌ك ‌ه له‌م‬ ‫روه‌و له‌مل���دا تون���د ناكه‌ن‌و ب���ه‌م جۆره‌ش‬ ‫حه‌قیقه‌ت ‌ی مه‌سه‌له‌كه‌ بۆ خه‌ڵك ناخه‌ن ‌ه ڕو‪..‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا به‌رپرس���ن ئه‌گ���ه‌ر به‌هۆ ‌ی ئه‌م‬ ‫هه‌ڵوێس���ته‌ی‌ ئێس���تایانه‌وه‌ ‪ ،‬پارتیان زیاتر‬ ‫گه‌وره‌ كرد‌و پێگه‌ی‌ خۆیان بۆ قۆناغی‌ دوه‌م ‌ی‬ ‫دامه‌زراندن���ی‌ ده‌وڵه‌ت‪ ،‬ك���ه‌ بیناكردنه‌وه‌ ‌ی‬ ‫دام‌وده‌زگاكان���ه‌‪ ،‬الواز كردو هه‌ر به‌له‌دوره‌و‌ه‬ ‫قسه‌كردن‌و ره‌خنه‌گرتن وازیان هێنا‪.‬‬ ‫باهه‌ندێ‌ حس���ابی‌ وردی���ش بكه‌ین روبه‌ڕو‬ ‫وه‌س���تانه‌وه‌ی‌ خواس���ت ‌ی به‌ده‌وڵه‌ت بون بۆ‬ ‫هێزێك ‌ی سیاسی ئاسان نییه‌‪ ،‬كه‌ ‌ی پێكهێنان ‌ی‬ ‫ده‌وڵه‌تیش (وه‌ك قه‌واره‌یه‌ك له‌چوارچێوه‌ ‌ی‬ ‫یاس���ای‌ نێوده‌وڵه‌تیدا) له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه په‌ك ‌ی‬ ‫كه‌وتو‌ه هه‌رێم شكس���تی‌ خ���واردوه‌؟ مه‌گه‌ر‬ ‫چه‌ندین ده‌وڵه‌تی‌ شكستخواردومان له‌جیهاندا‬ ‫نیه‌؟ به‌ڵكو له‌سایه‌ ‌ی سیستمی‌ نێوده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫كۆن ‌ی سه‌ره‌تا ‌ی سه‌ده‌ ‌ی بیسته‌م‌و كۆمه‌ڵگه‌ ‌ی‬ ‫گه‌الن‪ ،‬گه‌الن نه‌ده‌خران���ه‌ ژێر باری‌ ماندێت‬ ‫ـ���ـ انتداب ــ ه‌وه‌ به‌پاس���اوی‌ ئه‌وه‌ی‌ توانا ‌ی‬ ‫خۆبه‌ڕێوه‌بردنی���ان نیه‌ تائ���ه‌و توانای ‌ه په‌یدا‬

‫ده‌ك ‌هن‌و دواتر ده‌بون به‌ده‌وڵه‌ت؟‬ ‫ئه‌ی‌ جگ ‌ه له‌وه‌ی‌ ده‌بێت حس���اب بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫بكه‌ی���ن ك ‌ه هه‌ن���دێ‌ ده‌وڵه‌ت پێویس���تیه‌ك ‌ی‬ ‫سیاس���ی ده‌ره‌وه‌ ‌ی نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و هه‌رێم���ی‌‌و‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت ‌ی رۆڵیان له‌دامه‌زراندنیدا بینیوه‌‪.‬‬ ‫سیاس���ه‌ت ‌ی به‌ش���ه‌یتانكردنی‌ توركی���ا‌و‬ ‫به‌دێوه‌زمه‌ كردنیش���ی‌ ل���ه‌م په‌یوه‌ندییه‌ به‌م‬ ‫پرسه‌وه‌ ناڕاسته‌‪ ،‬ناكرێت هه‌ر هێنده‌ی‌ پرسێك‬ ‫توركیا ‌ی تێكه‌ڵ‌ ب���و یاخود په‌یوه‌ندیدار بو‪،‬‬ ‫بیخه‌ینه‌ ب���ه‌رده‌م هێرش‌و به‌نه‌فره‌ت ‌ی بكه‌ین‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا بمانه‌وێ‌‌و نه‌مانه‌و ‌ێ هه‌رێم له‌ڕو ‌ی‬ ‫مۆدێله‌و‌ه له‌ئاین���ده‌دا روی‌ له‌توركیا ده‌بێت‪.‬‬ ‫گه‌ر دوای‌ په‌ره‌سه‌ندنی‌ په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫پارتیش پرس ‌ی سه‌ربه‌خۆیی‌ الی‌ پارتی‌ زه‌قتر‬ ‫بوبێته‌و‌ه ‪ ،‬قابیل ‌ی تێگه‌یشتنه‌‪ .‬په‌ره‌سه‌ندن ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندی���ه‌كان‌و تێكه‌ڵبون ‌ی به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان‬ ‫خ���ۆی‌ له‌خۆیدا ك���ورد هان���ده‌دات له‌به‌غدا‬ ‫دوربكه‌وێته‌وه‌‌و بیر له‌سه‌ربه‌خۆیی‌ بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫كورد بۆ سه‌ربه‌خۆیی‌ پێویست ‌ی به‌النیكه‌م‬ ‫هاوپه‌یمانێك��� ‌ی هه‌رێمایه‌ت���ی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬ك��� ‌ه‬ ‫له‌ئێستادا توركیا بۆ ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ پاڵێوراو‌ه‬ ‫گه‌ر كوردستانی‌ باش���وریش سه‌ربه‌خۆ بێت‬ ‫ب ‌ێ له‌یه‌كترتێگه‌یشتن ‌ی پێشتر له‌گه‌ڵ‌ توركیا‬ ‫مه‌یسه‌ر نابێت‪ ،‬توركیا ئه‌مه‌ بۆ چاو ‌ی ره‌ش ‌ی‬ ‫ئێمه‌ ن���اكات‪ ،‬زیاتر له‌هۆكارێ���ك‌و له‌وانه‌ش‬ ‫سه‌رچاوه‌كان ‌ی وزه‌‌و ملمالن ‌ێ مه‌زهه‌بییه‌كان ‌ی‬ ‫ناوچه‌كه‌‌و هه‌ژمونی‌ كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێران‬ ‫به‌س���ه‌ر عێراق ‌ی یه‌كگرتوو زۆر ش���ت ‌ی تر وا‬

‫ده‌كات‪ ،‬سه‌یر نه‌بێت ك ‌ه ده‌وڵه‌تی‌ كوردستان ‌ی‬ ‫باشور له‌ساته‌ وه‌ختێكدا ببێت ‌ه پێویستییه‌ك ‌ی‬ ‫توركیاش‪ ،‬بێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌م ‌ه مانای‌ وه‌النان ‌ی‬ ‫هێزێكی‌ گرنگ ‌ی وه‌كو كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران‬ ‫بێ���ت‪ .‬به‌اڵم پێگه‌‌و ناس���نامه‌‌و سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫ئامان���ج واده‌كات ئه‌وه‌ ‌ی له‌م روه‌وه‌ به‌توركیا‬ ‫ده‌كرێت‌و به‌ به‌رژه‌وه‌ن���د ‌ی ده‌زانێت كۆمار ‌ی‬ ‫ئیسالم ‌ی نه‌یكات‌و له‌ئێستادا ب ‌ه به‌رژه‌وه‌ند ‌ی‬ ‫نه‌زانێت‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ توركیاش پرس���ێكی‌ به‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ خۆی‌ زانی‌ واتای‌ پێچه‌وانه‌بونی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئێمه‌ ناگه‌یه‌نێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ هاوبه‌ش‌و تێكه‌اڵویش هه‌یه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫ده‌وڵه‌تێكیش كۆمپانیای‌ خێرخوازی‌ نیه‌‪.‬‬ ‫هه‌مو ئه‌وه‌ ده‌خوازێ���ت خوێندنه‌وه‌مان بۆ‬ ‫ره‌فتاری‌ سیاسی‌و سیاس���ه‌ته‌كانی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫توركیا‌و نوخبه‌ ده‌سه‌اڵتداره‌كانی‌ ئێستای‌ ئه‌و‬ ‫واڵته‌ نوێ‌ بكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬هه‌مو ش���تێ‌ به‌گوێره‌ی‌‬ ‫تی���ۆری‌ پیالنگێ���ڕی‌‌و خۆفرۆش���ی‌ پارت���ی‌‌و‬ ‫ناپاك���ی‌‌و چاوچنۆكی‌ توركی���ا لێكنادرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌ڕێی‌ خۆیه‌وه‌ ختوكه‌دانێكی‌ ساده‌ی‌‬ ‫تری‌ هه‌ستی‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌‪ ،‬بۆ ئامانجێكی‌ خوار‬ ‫ئامانجه‌ ناسیونالیستیه‌ گه‌وره‌كان‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌په‌یوه‌ندی‌ به‌تێگه‌یشتن له‌هه‌ڵوێستی‌‬ ‫توركیا پێویس���ته‌ ئ���ه‌م خااڵنه‌مان له‌به‌ر چاو‬ ‫بێت‪:‬‬ ‫‪ .1‬خوێندنه‌وه‌مان بۆ توركیا زانستی‌ بێت‌و‬ ‫له‌سه‌ر پاڵنه‌ر‌و ئامرازه‌كانی‌ سیاسه‌ت كردن‌و‬

‫پێدراوه‌كانی‌ دروس���تكردنی‌ بڕیاری‌ ئه‌و واڵته‌‬ ‫له‌به‌ر رۆشنایی‌ ئاڵوگۆڕه‌ ناوخۆیی‌‌و ده‌ره‌كی‌‌و‬ ‫ملمالنێكان‌و تێڕوانینی‌ ئه‌كه‌په‌ بۆ سنوره‌كانی‌‬ ‫س���ایكس بیك���ۆ رۆڵ���ی‌ خ���ۆی‌ له‌ئاینده‌دا‬ ‫بوه‌ستێت‪.‬‬ ‫‪ .2‬پش���تیوانی‌ توركیا بۆ پارتی‌ له‌روانگه‌ی‌‬ ‫ملمالنێی‌ نێ���وان ئه‌و واڵته‌ له‌گ��� ‌هڵ‌ كۆماری‌‬ ‫ئیسالمی‌ ئێران‌و هاوپه‌یمانه‌كانی‌ تێبگه‌ین نه‌ك‬ ‫ملمالنێی‌ ناوخۆیی‌‌و حیزبییه‌كانی‌ هه‌رێم‪.‬‬ ‫‪ .3‬پرس���ی‌ كوردی‌ باكور وه‌ك پرس���ێك ‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی ‌ی ره‌وا‌و هه‌ڵوێستی‌ له‌په‌كه‌كه‌‪ ،‬له‌پرس ‌ی‬ ‫نیشتمانێت ‌ی كوردستان ‌ی باشور جیابكه‌ینه‌وه‌‌و‬ ‫تێكه‌ڵی���ان نه‌كه‌ین‪ ،‬وات��� ‌ه له‌كاتێكدا ده‌بێت‬ ‫ره‌چ���او ‌ی ئه‌رك��� ‌ه نه‌ته‌وه‌ییه‌كانمان بكه‌ین ‪،‬‬ ‫نابێت به‌و ناوه‌و‌ه ده‌سته‌به‌ردار ‌ی به‌رژه‌وه‌ند ‌ی‬ ‫نیش���تمانیه‌كانی‌ كوردستانی‌ باشور بین‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫به‌ وت���ه‌ی‌ توێژه‌ر مامه‌ند رۆژ‌ه له‌ ئێس���تادا‬ ‫باشور چه‌قی‌ قورس���ایی‌ جپیۆلۆتیك ‌ی كورد‬ ‫پێكده‌هێنێ���ت‪ ،‬به‌رویه‌ك���ی‌ تردا م���ه‌رج نی ‌ه‬ ‫چه‌قبه‌س���توی ‌ی دۆخ���ی‌ ئاش���ت ‌ی له‌توركیا ‪،‬‬ ‫یه‌كس���ان بێت به‌پیالنگێڕی‌ توركیا ده‌رهه‌ق‬ ‫به‌باشور‪ ،‬چونكه‌ كارێكی‌ له‌وجۆر‌ه به‌زیانێك ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ئابوری‌‌و س���تراتیژی‌‌و سیاسی خۆ ‌ی‬ ‫ته‌واو ده‌بێ���ت‌و جێگا چۆ ‌ڵ ده‌كات بۆ نه‌یار‌ه‬ ‫هه‌رێمایه‌تیه‌كانی‌ ش���وێنه‌كه‌ ‌ی پڕ بكه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫ب���ه‌وه‌ش ئاسایش���ی‌ نه‌ته‌وه‌ی��� ‌ی ده‌كه‌وێت ‌ه‬ ‫مه‌ترس���یه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت واش بیر بكه‌ینه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫په‌ره‌سه‌ندنی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ توركیا‌و هه‌رێم‬

‫له‌باریایه‌ت ‌ی به‌چاكه‌ به‌س���ه‌ر كوردی‌ باكوردا‬ ‫بش���كێته‌وه‌‌و قسه‌كردنی‌ كوردو تورك به‌رێت ‌ه‬ ‫ئاس���تی‌ خۆرهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‌و النیكه‌م س ‌ێ‬ ‫پارچه‌ی‌ كوردستان ‪.‬‬ ‫‪ .4‬تێكه‌ڵكردن��� ‌ی باس‌و خواس���ی‌ توركیا‬ ‫به‌ملمالن���ێ‌ حیزبییه‌كان���ی‌ ناوخ���ۆ كارێك ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌ی���ه‌‌و رای‌ گش���تیش چه‌واش���ه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫وات���ه‌ ناكرێ���ت هه‌ندێ‌ هێز‌و ناوه‌ن���د روێك ‌ی‬ ‫قس���ه‌وتنیان به‌پارت ‌ی بكه‌ن به‌هێرش كردن ‌ه‬ ‫س���ه‌ر توركیا‪ .‬به‌ڵك���و ده‌بێ���ت له‌روانگه‌ ‌ی‬ ‫كۆ ‌ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌ نیش���تمانییه‌كانی‌ باشور‌و‬ ‫ئاینده‌ی‌ كێشه‌ی‌ كورد‌و مۆدێلی‌ حوكمڕانییه‌و‌ه‬ ‫س���ه‌یری‌ په‌یوه‌ند ‌ی هه‌رێ���م‌و توركیا بكرێت‌و‬ ‫ده‌رگای‌ نوێ ‌ی به‌ڕودا بكرێته‌وه‌‌و ره‌خنه‌ی‌ ل ‌ێ‬ ‫بگیرێت‪.‬‬ ‫هه‌م���و ئه‌وه‌ ‌ی له‌پێش���ه‌وه‌ ئاماژه‌م پێ‌كرد‬ ‫وتاره‌ك���ه‌ی‌ كاك س���ه‌ردارم ك���رد به‌بیانو ‌ی‬ ‫دوب���اره‌ قس��� ‌ه له‌س���ه‌ركردنیان‪ ،‬ده‌خوازێت‬ ‫له‌گرژییه‌ فكری‌‌و ده‌رونی‌‌و سیاس���ییه‌كانمان‬ ‫كه‌م بكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌شێواز‌و میكانیزم ‌ی به‌ڕێوه‌بردنی‌ ملمالن ‌ێ‬ ‫ناوخۆییه‌كان‌و چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێشه‌كانی‌‌و‬ ‫ریزبه‌ندی‌ ئامانجه‌كان���دا بچینه‌وه‌‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫له‌دیدێك��� ‌ی كراوه‌ت���ر‌و متمانه‌به‌خۆبونێك��� ‌ی‬ ‫سیاسی‌و ‌ونه‌ته‌وه‌یی‌‌و ده‌رونییه‌وه‌‪ ،‬له‌كێشه‌‌و‬ ‫پرس���ه‌كان بڕوانین‌و شییان بكه‌ینه‌وه‌‌و لێیان‬ ‫تێبگه‌ی���ن‌و هه‌ڵوێس���تیان له‌ب���اره‌وه‌ دیار ‌ی‬ ‫بكه‌ین‪.‬‬

‫ئازایەت���ی ئه‌وه‌نده‌ی زاڵبون‌و س���ه‌ركەو‌تنه‬ ‫‌به‌س���ه‌ر ترسدا‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ناتوانین وه‌ك نه‌بونی‬ ‫ت���رس له‌قه‌ڵه‌م���ی بده‌ی���ن‪ .‬م���رۆڤ ده‌كرێت‬ ‫چاونه‌ترس‌و جه‌ربه‌زه ‌بێ له‌الیه‌كه‌وه‌و بونێكی‬ ‫ترس���اویش ب���ێ له‌په‌یوه‌ندییه‌ك���ی دیك���ه‌دا‪.‬‬ ‫تێگه‌یش���تنێكی ئاوه‌زمه‌ندانه‌یه ‌بۆ خه‌سڵ ‌هت‌و‬ ‫تایبه‌تمه‌ندێتی بونی مرۆڤ‪ ،‬به‌و پێیه‌ی مرۆڤ‬ ‫بونێك���ی كراوه‌یه ‌به‌ڕوی پێش���هات‌و ئه‌گه‌ری‬ ‫جیاوازدا‪ ،‬ئه‌گه‌ری ترسان‌و نه‌به‌ردی‪ ،‬ئه‌گه‌ری‬ ‫داخ���زان‌و هه‌س���تانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌ڕۆش���نی‬ ‫پیشانده‌ری جه‌وهه‌رو پرۆژه‌ی بونی مرۆڤه‌‪ ،‬كه‬ ‫‌موعه‌ره‌زه‌بۆ چونه‌ناو هه‌ر شوناسێكی جیاوازو‬ ‫دژب���ه‌ری یه‌كدیی���ه‌وه‌و بۆیه‌ ن���ه‌جه‌ربه‌زه‌یی‬ ‫هه‌میشه‌ییه‌‪ ،‬نه‌ترسنۆكیش‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌هاوكاتی‬ ‫ژیانی تایبه‌تی كه‌سێكیش���دا ده‌كرێ به‌ئاستی‬ ‫یه‌كس���ان‌و نێزیك له‌ی���ه‌ك ئاماده‌ییان هه‌بێ‪.‬‬ ‫هه‌وڵه‌بناغه‌ییه‌كان بۆ س���ڕینه‌وه‌و بنه‌بڕكردنی‬ ‫ترس نین‪ ،‬به‌ڵكو ئامانج���ه ‌گیانییه‌كان ته‌نها‬ ‫له‌سه‌ركه‌وتندا به‌س���ه‌ر ترسدا خۆی ده‌نوێنێ‪،‬‬ ‫كه‌ فاكته‌ری نزمكردن���ه‌وه‌ی مرۆڤه‌‪ .‬بێردیایڤ‬ ‫پێیوایه‌مه‌به‌س���تی ئه‌رك و ته‌قاال رۆحییه‌كان‬ ‫زاڵبونه‌ به‌سه‌ر ترسدا‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ سه‌لماندنی‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ك���ه‌بنه‌بڕكردن���ی ت���رس نامومكین‬ ‫ده‌ربخات وه‌ك ئه‌وه‌ی له‌راس���ته‌قینه‌دا كتومت‬ ‫به‌و چه‌ش���نه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌و ده‌یڵێت‪ .‬به‌اڵم گرفتی‬ ‫ئ���ه‌م خوێندن���ه‌وه‌و تێگه‌یش���تنه‌ بێردیایڤییه‬ ‫‌ئه‌وه‌یه‌ناگه‌ڕێته‌وه‌سه‌ر ئه‌و ره‌هه‌نده‌سه‌ره‌كییه‬ ‫‌پۆزه‌تیڤ���ه‌ی ترس كه‌ رێكوپێكی‌و ماقوڵیه‌تی‬ ‫ژیان ده‌پارێزێ‪ .‬ترس له‌ئاس���تی به‌رزی خۆیدا‬ ‫مۆڕاڵیانه‌یه‌و بۆ مرۆڤ رۆڵێكی دامه‌زرێنه‌رانه‌ی‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ .‬زاڵب���ون‌و تێپه‌ڕاندنی ئ���ه‌م فۆرمه‌ی‬ ‫ترس نه‌ به‌ته‌نه���ا نێگه‌تیڤه‌‪ ،‬به‌ڵكو بناغه‌ییانه‬ ‫‌كاولكاره‌بۆ س���ه‌راپای ب���ون‌و ژیانی مرۆیی‪.‬‬ ‫ترس���ی له‌ده‌ستدانی ژیان به‌كاریگه‌ری داڕمانی‬ ‫شاخێكه‌وه‌گه‌لێك سه‌خته‌‪ ،‬ترسی مردن له‌ژێر‬ ‫داڕمان���ی داروپه‌ردوی ماڵكه‌مان���دا هه‌ژێنه‌ره‌‪،‬‬ ‫ترس���ی كه‌وتنه‌خواره‌وه‌م���ان له‌به‌رزاییه‌كه‌وه‌و‬ ‫هه‌پرون هه‌پرون بونمان ئێج���گار له‌رزهێنه‌رو‬ ‫تۆقێنه‌ره‌‪ ،‬تائێره‌تێده‌گه‌ین ئه‌م ترسانه‌ترسن‬ ‫له‌فیزیكه‌وه‌بۆ س���ه‌ر فیزی���ك‪ ،‬له‌دیارده‌یه‌كی‬

‫ماتێریاڵیی���ه‌وه‌ بۆ س���ه‌ر جه‌س���ته‌ی مرۆڤ؛‬ ‫ئه‌وه‌ی جی���اوازو س���ه‌ختگیرتر‪ ،‬به‌بڕوای من‪،‬‬ ‫خۆی نیش���انده‌داو له‌حه‌قیقه‌تدا كاركرده‌كانی‬ ‫قوڵترن به‌ به‌راورد به‌هه‌ڕه‌ش���ه‌و مه‌ترس���ییه‬ ‫‌فیزیكییه‌كان‪ ،‬ترسی مۆڕاڵییه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ترس‬ ‫له‌خاپوركردنی مۆڕاڵ‪ ،‬ترس له‌تێكش���كاندنی‬ ‫ئه‌و به‌هایانه‌ی له‌ئه‌ساسدا واتایه‌ك به‌ئاماده‌یی‬ ‫مرۆڤ له‌جیهان‌و واتایه‌ك به‌ژیانی كۆمه‌اڵیه‌تی‪،‬‬ ‫سیاس���ی‌و فه‌رهه‌نگی ئه‌و ده‌به‌خش���ن‪ .‬ترسی‬ ‫پۆزه‌تیڤ ترس���ه‌له‌ئاس���ت مۆڕاڵ���دا‪ .‬بۆ من‬ ‫پرسیارێكی گه‌وره‌یه‌‪ ،‬مرۆڤ به‌بێ به‌هاو مۆڕاڵه‬ ‫‌ژیان���ی‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی چ���ی له‌جه‌وهه‌ره‬ ‫‌به‌تاڵه‌كه‌یدا ده‌مێنێته‌وه‌؟ وش���ه‌ی سه‌رگه‌ردان‬ ‫له‌زمانی ئێمه‌دا به‌وات���ای جیاواز به‌كارده‌برێ‪،‬‬ ‫به‌اڵم واباش���تره‌لێره‌دا پێناسه‌ی ئه‌و ره‌وشه‌ی‬ ‫ژیانی مرۆڤی پێ بكه‌ین كه‌ ده‌یه‌وێت له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫به‌هاو مۆڕاڵه‌ بنچینه‌ییه‌كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬سیاسی‌و‬ ‫شارستانییه‌كانه‌وه‌ئه‌زمونی بكات‪ .‬سه‌رگه‌ردانی‬ ‫دۆخێكه‌مرۆڤ خواستی له‌ده‌ستدانی كۆنتڕۆڵی‬ ‫خۆی هه‌یه‌‪ ،‬كه‌س���ێتی خ���ۆی پوچبكاته‌وه‌و‬ ‫پوچێتییه‌كی مه‌ترس���یدار بۆ سه‌ر پایه‌دارێتی‬ ‫مۆڕاڵ‌و به‌های س���ازگاركارو پارێزه‌ری پاكژی‌و‬ ‫مانادارێتی ئه‌و بونه‌ مرۆییه‌ی هه‌میش���ه‌له‌به‌ر‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌ی نه‌زعه‌ناوه‌كییه‌كان���ی خۆی‌و ئه‌و‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌بونیادییانه‌دایه‌كه‌مرۆڤه‌كانی دیكه‬ ‫‌ده‌یكه‌نه‌س���ه‌ری‪ .‬ئ���ه‌وه‌ی مای���ه‌ی غه‌مێكی‬ ‫بونه‌وییان���ه‌ی گه‌وره‌ی���ه ‌ئه‌وه‌یه ‌ك���ه ‌مرۆڤ‬ ‫پێویس���ته‌ به‌رده‌وام ترس���ی خۆی له‌ئاس���ت‬ ‫ئه‌وانیدیكه‌ بپارێزێ‪ ،‬ئه‌مه ‌بۆ دوژمنایه‌تیكردن‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی خۆپارێزییه‌‪ .‬خۆپارێزی یه‌كه‌م‬ ‫توندوتۆڵكردنی س���نوره‌ مۆڕاڵییه‌كانی ئینسان‬ ‫خۆیه‌تی تاكو رێگه‌بۆ دروستبونی ده‌رچه‌یه‌ك‌و‬ ‫درزێك نه‌كاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ئه‌وانیتر له‌و ده‌رچه‌یه‌وه‬ ‫‌دنیای تایب ‌هت‌و هه‌ن���اوی مۆڕاڵییانه‌ی داگیرو‬ ‫كاولبكه‌ن‌و به‌م چه‌ش���نه‌كه‌سێتییه‌كه‌ی بخه‌نه‬ ‫‌ئاس���تی وردكردن‌و پلیش���انه‌وه‌‪ .‬دوه‌م‪ ،‬هه‌مو‬ ‫ئاگامه‌ن���دی‌و روانین���ی ئاوه‌زمه‌ندانه‌ی مرۆڤ‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ساغببێته‌وه‌كه‌ئارامی‌و سه‌المه‌تی‬ ‫رۆحی‌و ده‌رونی‪ ،‬دواجار ره‌سه‌نایەتی كه‌سێتی‌و‬ ‫دازاینی مرۆڤ له‌خۆپارێزی‌و ترسدایه‌ له‌ئاست‬

‫هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی ئه‌خالق‌و به‌ها دامه‌زرێنه‌رو‬ ‫پایه‌داره‌كانی مرۆڤدا‪.‬‬ ‫له‌روانگه‌ی بێردیایڤه‌وه‌"بێش���وماری رێژه‌ی‬ ‫توندوتیژی‌و وه‌حش���یگه‌ری له‌ژیان���ی مرۆییدا‬ ‫بریتییه‌له‌له‌دایكبونی ترس‪ .‬تیرۆر پێكنه‌هاتوه‬ ‫‌ته‌نها له‌ترس���ی ئ���ه‌و كه‌س���انه‌ی روبه‌ڕویان‬ ‫ده‌كرێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ترس���ی ئه‌و كه‌س���انه‌ش‬ ‫نیشانده‌دا كه‌پراكتیكی كرده‌ی تیرۆر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ترس به‌بێ بچڕان گرێدراوی كاته‌‪ ،‬له‌ته‌ك ئه‌وه‌ی‬ ‫چی له‌ئاینده‌دا روده‌دات‪ ،‬چی ده‌بێته‌ هه‌ڕه‌شه‬ ‫‌له‌و گۆڕانكارییانه‌ی به‌درێژایی كات روده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫له‌ئاینده‌دا ره‌نگه ‌ئازارچه‌ش���تن بێته‌پێشه‌وه‌و‬ ‫به‌دڵنیایی مردنیش‪ ،‬كه‌ هه‌ره‌ترسناكترینه‌بۆ‬ ‫ژیان"‪ .‬لێره‌دا به‌ئاس���تێكی قوڵ دوڕوییه‌كه‌ی‬ ‫ترس نیش���اندراوه‌‪ ،‬چ ترسی ئه‌وانه‌ی به‌ركاری‬ ‫ك���رده‌ی توندوتیژی ده‌بن‪ ،‬چ ئه‌وانه‌ی كرده‌كه‬ ‫‌ده‌نوێن���ن‪ .‬تی���رۆر له‌رواڵه‌ت���دا خوڵقێن���ه‌ری‬ ‫ترس���ێكی فیزیكیی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌جه‌وه���ه‌ردا‬ ‫ده‌ركه‌وته‌ی نه‌بونی ترس���ه‌ له ‌له‌ده‌س���تدان‌و‬ ‫كاولكردن���ی م���ۆڕاڵ‌و به‌ه���اكان‪ ،‬ك���ه‌ژیان‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی مرۆڤ رێكده‌خه‌ن‌و س���ه‌رڕێی‬ ‫ئه‌خه‌ن به‌میكانیزم‌و چه‌ش���نی ته‌ندروس���ت‪.‬‬ ‫ترس له‌داهاتو ترس���ه‌ له‌نادی���اری‌و په‌نهانی‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌هه‌میش���ه‌بونێكی ترس���اوین له‌به‌رده‌م‬ ‫ئه‌و نادیارییان���ه‌ی به‌دیارینه‌كراوی ماونه‌ته‌وه‌و‬ ‫ره‌نگه‌كارك���ردی خ���راپ به‌جێبهێڵێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كارك���رده‌پۆزه‌تیڤه‌كانی ئه‌م ترس���ه‌ به‌رده‌وام‬ ‫به‌وریایی���ه‌وه‌و به‌وپ���ه‌ڕی هۆش���مه‌ندییه‌وه‬ ‫‌له‌به‌رانبه‌ر داهاتودا رامانده‌گرێ؛ هۆش���مه‌ندانه‬ ‫‌به‌رخوردكردنمان له‌گ���ه‌ڵ ئاینده‌دا مامه‌ڵه‌مان‬ ‫به‌ئاراسته‌ی هه‌نوكه‌دا ئه‌گۆڕێ و به‌رپرسیارێتی‬ ‫ب���اش بونیادنان���ی هه‌نوكه‌پته‌وت���رو مكومتر‬ ‫ده‌كات‪ .‬ناك���رێ ترس���مان له‌هه‌نوكه‌ی به‌هاو‬ ‫مۆڕاڵ���ی ژیانمان نه‌ب���ێ‌و وریایی‌و ترس���مان‬ ‫به‌ته‌نه���ا روبكه‌ینه‌ ئاینده‌‪ ،‬ناك���رێ كاولبونی‬ ‫هه‌نوكه‌ی ژیان فه‌رامۆش���بكه‌ین له‌بن پاساوی‬ ‫ئاگادارب���ون‌و پاراس���تنی داهات���ودا‪ .‬غه‌م���ی‬ ‫بنچینه‌ییانه‌ی ئه‌وه‌ی چ���ی ده‌كرێ له‌ئاینده‌دا‬ ‫روبدات‪ ،‬په‌یوه‌ست‌و دامه‌زراوه‌له‌سه‌ر نیگه‌رانی‬ ‫راس���ته‌قینه‌مان له‌هه‌مب���ه‌ر به‌ربه‌س���تكردن‌و‬

‫رێگه‌ن���ه‌دان له‌ئێس���تاماندا ب���ه‌و روداوان���ه‌ی‬ ‫‌روب���ده‌ن‪ ،‬ك���ه‌ترس���ی رودانی���ان له‌ئاینده‌دا‬ ‫ئێمه‌ی نیگه‌رانكردوه‌‪ .‬ترس���ی مردن له‌یه‌ككاتا‬ ‫ترس���ێكی هه‌نوكه‌یی‌و ئاینده‌ییش���ه‌‪ .‬ئاس���ان‬ ‫نییه‌قه‌بوڵكردنی س���اكارانه‌ی مردن‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌و‬ ‫ترسه‌ی دروستی ده‌كا بۆ تێپه‌ڕاندن‌و سڕینه‌وه‬ ‫‌نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی پێویس���ته ‌ده‌س���توپه‌نجه‌‬ ‫نه‌رمكردن‌و ئاشته‌واییكردن بێت له‌ته‌كیدا‪ .‬مردن‬ ‫خۆلێالنه‌دراوییه‌كی به‌رده‌ممانه‌جیاواز له‌ترسی‬ ‫رودانی خۆی ده‌شبێته‌فاكته‌ری گه‌ڕانه‌وه‌یه‌كی‬ ‫قوڵی مرۆڤ بۆ ن���اوه‌وه‌ی خۆی‌و خوڵقێنه‌رانه‬ ‫‌ده‌توانێ جۆرێ له‌ترس په‌ره‌پێبدات‪ ،‬كه‌ترسی‬ ‫ماوه‌كورت���ی‌و زوتێپه‌ڕی ژی���ان به‌ئاقاری باش‬ ‫ژیانكردن‌و باش نرخاندنی كاتدا ده‌بات‪.‬‬ ‫بێردیای���ڤ له‌رۆش���نكردنه‌وه‌ی زیات���ری‬ ‫دیارده‌ی ترسدا روانینی كیركێگاردو هایدیگه‌ر‬ ‫ده‌گوازێت���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ پێیانوایه‌ ت���رس مرۆڤ‬ ‫له‌به‌رده‌م���ی خه‌ره‌ندی نه‌بون���دا داده‌نێ‪ .‬ئه‌وه‬ ‫‌روداوێكه‌ له‌سه‌ر س���نور‪ ،‬له‌سه‌ر سنوری منی‬ ‫بااڵو جیهان���ی ده‌ره‌وه‌و س���ه‌ره‌تاییانه‌‪ .‬ترس‬ ‫لێره‌دا ریاكشن‌و كاردانه‌وه‌یه‌ له‌ئاستی كه‌سێك‬ ‫ی���ان ش���تێكدا‪ ،‬ك���ه‌هه‌ڕه‌ش���ه‌ی وێرانكردنی‬ ‫دازاینی ئێمه‌ده‌كه‌ن‪ .‬ترس شتێكی دیاریكراوو‬ ‫تایبه‌ت���ی ناهێنێ‪ ،‬ئه‌و ئێم���ه‌ده‌خاته‌به‌رده‌م‬ ‫جیهان له‌پاكترین‌و رۆش���نترین دیمه‌نی خۆیدا‪.‬‬ ‫ئه‌كرێ خه‌ره‌ندی نه‌بون به‌شێوه‌یه‌ك تێبگه‌ین‬ ‫كه‌له‌الیه‌ك���ه‌وه‌دۆخی نه‌بون‌و نائاماده‌یی ئه‌و‬ ‫روداوانه‌یه‌ ك���ه ‌هێش���تا ده‌رنه‌كه‌وتون‪ ،‬ئێمه‬ ‫‌له‌ده‌ركه‌وتنیان له‌ئاینده‌دا ترسمان هه‌یه‌‪ ،‬ترس‬ ‫له‌نادیاری‌و نادیاریكراوێتی جه‌وهه‌ری ئاینده‌ی‬ ‫ژیان‌و مێژوی ئه‌زموننه‌ك���راوو تاقینه‌كراوه‌یه‌‪.‬‬ ‫تێگه‌یش���تنێكی دیكه‌‪ ،‬ترسه‌له‌مردن‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ترس���ناكترین ناڕۆشنییه‌و له‌په‌یوه‌ند به‌ژیانه‌وه‌‬ ‫خه‌س���ڵه‌تێكی ت���ه‌واو هه‌ڵته‌كێنه‌رانه‌ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم بایه‌خی گه‌وره‌ی فڕێدانی بونی مرۆڤ بۆ‬ ‫به‌رده‌م خه‌ره‌ندی نه‌بون ئه‌وه‌یه‌جیهان له‌دۆخی‬ ‫ته‌واو روت‌و رۆشنی خۆیدا ده‌رده‌كه‌وێ‪ .‬دیاره‬ ‫‌ت���رس له‌هه‌ر س���ێ روانگه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬بێردیایڤ‪،‬‬ ‫كیركێگاردو هایدیگه‌ر له‌به‌رده‌م كه‌س���ێ‪ ،‬یان‬ ‫ش���تێكدایه‌‪ ،‬كه‌به‌هه‌ڕه‌ش���ه‌ی س���ه‌ر دازاینی‬

‫داده‌نێن‪ .‬به‌اڵم ت���رس له‌به‌رده‌م مردن‌و "هیچ"‬ ‫دا ته‌نها ده‌توانێ له‌كاتێكدا هه‌بێ‪ ،‬كه‌ كه‌سێتی‬ ‫ئاماده‌ییه‌ك���ی ره‌س���ه‌نی ببێ‪ ،‬ت���رس‌و تۆقین‬ ‫ته‌نی���ا بۆ كه‌س���ێتی ده‌رده‌كه‌وێ‪ .‬كه‌س���ێتی‬ ‫دۆخ���ی ئاماده‌ب���وی راس���ته‌قینه‌و ره‌س���ه‌نی‬ ‫مرۆڤه‌‪ ،‬دازاینی ئه‌وه‌و هه‌ر به‌م چه‌شنه‌ مرۆڤ‬ ‫له‌توانایدای���ه‌به‌ریه‌ككه‌وتن���ی له‌ته‌ك جیهان‌و‬ ‫بوندا ببێ‪ ،‬ده‌ش���توانێ ئه‌و ره‌وش���انه‌ئه‌زمون‬ ‫ب���كات‪ ،‬كه‌ جیهان‌و بون پێش���یده‌هێنن بۆی‪.‬‬ ‫كه‌س���ێتی له‌ناوه‌رۆكدا گه‌لێ���ك به‌هاو مۆڕاڵی‬ ‫ژیانیی‌و بناغه‌ییه‌و به‌ته‌واوی مانا جیاكه‌ره‌وه‌ی‬ ‫كه‌س���ێتی‌و دونیای تێكچڕژاوی ده‌وروبه‌ریه‌تی؛‬ ‫كه‌س���ێتی دۆخی ت���ه‌واو دژب���ه‌رو پێچه‌وانه‌ی‬ ‫"به‌رئاوه‌اڵیی"ی���ه‌‪ .‬به‌رئاوه‌اڵیی"به‌ره‌اڵی���ی"‬ ‫نه‌بون‌و ره‌تكردن���ه‌وه‌ی به‌هاو ئه‌خالقیاته‌كانی‬ ‫دامه‌زرێن���ه‌ری ژیانێك���ی ره‌س���ه‌ن‌و بااڵی���ه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رئاوه‌اڵیی���دا كه‌س���ێتی‌و دازاین���ی مرۆڤ‬ ‫هه‌نجن هه‌نجن ده‌بن‪ ،‬ترسی گه‌وره‌ی كه‌سێتی‌و‬ ‫دازاین بۆ پاراستنی پاكێتی‌و ره‌سه‌نایەتییان‪،‬‬ ‫ترسه‌ له‌به‌رده‌م به‌رئاوه‌اڵییدا‪ ،‬كه‌فۆرمی ته‌واو‬ ‫به‌رجه‌سته‌بوی "هیچ"و خه‌ره‌ندی نه‌بونه‌‪.‬‬ ‫بێردیای���ڤ ب���ۆ تێگه‌یش���تنی خ���ۆی‬ ‫له‌ڕه‌گوریشه‌ی ترس روانینی كیركێگاردی به‌الوه‬ ‫‌په‌سه‌ندتره‌ له‌به‌ر نزیكایه‌تییه‌كه‌یان سه‌باره‌ت‬ ‫به‌س���ه‌رچاوه‌خواوه‌ندییه‌ پۆزه‌تیڤه‌كه‌ی ترس‪.‬‬ ‫ئایا مرۆڤ‌و جیهان خواوه‌ندیان به‌جێهێشتوه‌‪،‬‬ ‫ی���ان خواوه‌ند جیهان‌و مرۆڤی به‌جێهێش���توه‌‪،‬‬ ‫له‌ه���ه‌ر بارێكیانداب���ێ به‌ب���ڕوای كیركێگاردو‬ ‫بێردیای���ڤ ‪ ،‬ه���ه‌ر ته‌به‌نی بون���ی خوداوه‌ند‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬م���رۆڤ كه‌وتۆته‌ ب���ه‌رده‌م خه‌ره‌ندی‬ ‫هی���چ‌و ئه‌زمون���ی ت���رس ده‌كا له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‬ ‫جیابوه‌ت���ه‌وه ‌له‌خ���ودا‪ .‬ت���رس ده‌رئه‌نجامی‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌‪ ،‬جیابون���ه‌وه‌‪ ،‬نامۆب���ون‌و‬ ‫به‌جێهێش���تنه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر به‌ده‌ربڕینێكی دیكه‌ ئه‌م‬ ‫جیابونه‌وه‌یه‌باس بكه‌ین‪ ،‬ئه‌شێ به‌جیابونه‌وه‌و‬ ‫داب���ڕان له‌حه‌قیق���ه‌ت رۆش���نیبكه‌ینه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ی���ه‌خوڵقێنه‌ری ترس‪ .‬له‌ژیانكردن له‌ته‌ك‬ ‫حه‌قیقه‌تدا ت���رس بزر نابێ‪ ،‬ه���ه‌روه‌ك چۆن‬ ‫له‌كاتی نه‌بونی حه‌قیقه‌تیشدا ترس لێره‌ بونی‬ ‫خۆی ب���ه‌رده‌وام ده‌كات‪ .‬بێردیایڤ په‌یوه‌ندی‬

‫ت���رس‌و حه‌قیق���ه‌ت به‌په‌یوه‌ندییه‌كی نه‌كڵۆك‬ ‫باسده‌كاو ده‌ڵێت‪":‬ترس هۆشیاری ده‌شێوێنێ‌و‬ ‫رێگ���ه‌ به‌ناس���ینی حه‌قیقه‌ت ن���ادات‪ .‬مرۆڤ‬ ‫له‌ب���ه‌رده‌م كه‌نفلێكتی ت���رس‌و حه‌قیقه‌تدایه‌‪.‬‬ ‫مرۆڤی ئازارچه‌ش���تو له‌حه‌قیقه‌ت ده‌ترس���ێ‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وابیرده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬حه‌قیق���ه‌ت برینداری‬ ‫ده‌كات‪ .‬نه‌ترس���ان له‌ب���ه‌رده‌م حه‌قیقه‌ت���دا‬ ‫پێگه‌یش���تنێكی هه‌ره‌مه‌زنی گیانه‌‪ .‬قاره‌مانێتی‬ ‫له‌جه‌وهه‌ردا نه‌ترس���انه ‌له‌ئاستی حه‌قیقه‌تدا‪،‬‬ ‫له‌به‌رده‌م حه‌قیق��� ‌هت‌و مردندا"‪ .‬ترس كاتێك‬ ‫هوشیاری ده‌شێوێنێ‪ ،‬كه‌ ترسێكی سایكۆلۆژی‬ ‫رۆژانه‌ییان���ه ‌ب���ێ‌و نه‌توان���ێ ئه‌و س���نورانه‬ ‫‌تێپه‌ڕێنێ كه‌ هێمان به‌هێش���تا مانه‌وه‌ی مرۆڤ‬ ‫له‌قۆناغی ترس���ی س���ه‌ره‌تایی‌و پێش دازایندا‪.‬‬ ‫ترس خۆی حه‌قیقه‌ت���ه‌و بونی نكوڵیلێنه‌كراوو‬ ‫نه‌بڕاوه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌پێكدادان���ی له‌ته‌ك حه‌قیقه‌تدا‬ ‫ته‌نه���ا له‌كاتێكدایه‌‪ ،‬خ���ودی حه‌قیقه‌تی ترس‬ ‫بش���ێوێنرێ‪ .‬راوه‌س���تانی م���رۆڤ له‌ئاس���تی‬ ‫حه‌قیق ‌هت‌و مردن���دا كۆتایی ترس نییه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫قه‌بوڵك���ردن‌و دانپێدانانی بونی ترس���ه ‌وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ت���رس به‌بڕوای بێردیای���ڤ فه‌رمانڕه‌وایی‬ ‫جیهان ده‌كا‪ .‬ده‌س���ه‌اڵتیش به‌سروشتی خۆی‬ ‫ترس به‌كارده‌هێنێ‪ .‬كۆمه‌ڵگه‌ی مرۆیی له‌سه‌ر‬ ‫ترس دامه‌زراوه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌درۆ له‌بناغه‌كه‌یدایه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ترس درۆ ده‌خوڵقێنێ‪ .‬ترس���ێك هه‌یه‬ ‫‌له‌وه‌ی ئه‌گه‌ر به‌راس���تی ت���رس كه‌مبكرێته‌وه‬ ‫‌ببێته‌ هۆی ئاس���ته‌نگكردنی فه‌رمانڕه‌وایكردنی‬ ‫خه‌ڵ���ك‪ .‬ترس ته‌نه���ا له‌دۆخ���ی مۆڕاڵییانه‌و‬ ‫ناخه‌كییانه‌ی مرۆڤ���دا ده‌توانێ به‌ئه‌ندازه‌یه‌كی‬ ‫مه‌زن جه‌وهه‌ری باش‌و ئاراس���ته‌ی پۆزه‌تیڤی‬ ‫خ���ۆی ب���ۆ بونیادنان���ی ژیانێك���ی ئه‌خالقی‌و‬ ‫ره‌س���ه‌ن بپارێزێ‪ .‬ئه‌وه‌ی‌فه‌رمانڕه‌وایی ژیانی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كان‪ ،‬ژیانی سیاس���ی‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه ‌گش���تییه‌كان ده‌كا له‌س���ه‌رده‌می‬ ‫هاوچه‌رخ���ی كۆمه‌ڵگه‌ی زانی���اری به‌ربه‌ره‌اڵدا‬ ‫هه‌م���و جۆرێك���ی ترس���ه‌‪ ،‬جگ���ه‌له‌ترس���ی‬ ‫ناخه‌كییانه‌و مۆڕاڵیانه‌ی مرۆڤ خۆی‪ ،‬ئه‌مه‌یه‬ ‫‌واده‌كات ژیانكردن له‌م س���ه‌رده‌مه‌دا پێویستی‬ ‫به‌سوپه‌رخۆپاراستن‌و ئاگاله‌خۆبون هه‌بێت‪.‬‬

‫ترس؛ بونیادنان‌و كاولكردن ‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫دونیا ڕێگەی دا داعش ‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫باس له‌وه‌ش ده‌کرێت که‌ ئه‌م توندڕه‌وییه‌‬ ‫ته‌نها له‌ڕێگه‌ی س���ه‌ربازییه‌وه‌ له‌نێو نابرێت‪،‬‬ ‫به‌ڵکو پێویستی به‌پرۆسه‌یه‌کی هه‌مه‌الیه‌نه‌ی‬ ‫فیک���ری‪ ،‬کۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ ،‬سیاس���ی‌و ئابوری‬ ‫‪...‬تاد هه‌یه‪ .‬ئه‌مه بۆچونێکی دروسته به‌اڵم‬ ‫پێش هه‌مو شتێک ده‌بێت خوێنڕێژی داعش‬ ‫رابگیرێت‌‪ ،‬ئه‌وج���ا بیر له‌جێبه‌جێکردنی ئه‌و‬ ‫ستراتیژه‌ بکرێته‌وه‌‪ .‬که‌سیش ناتوانێ باوه‌ڕ‬ ‫ب���ه‌وه بکات که‌ واڵتانی وه‌کو عه‌ره‌بس���تانی‬ ‫سعودی‌و قه‌ته‌ر ده‌توانن ئااڵی شه‌ڕی فیکری‬ ‫له‌دژی داعش هه‌ڵبگ���رن‪ .‬به‌بێ له‌نێوبردنی‬ ‫بنه‌م���ا فیکرییه‌کان���ی داع���ش‌و هۆیه‌کانی‬ ‫سه‌رهه‌ڵدانی‪ ،‬مرۆڤایه‌تی ناتوانێ له‌م دۆزه‌خه‌‬ ‫ڕزگاری ببێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر داعشیش له‌به‌ین ببرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا جێگره‌وه‌ی په‌یدا ده‌بێت‪.‬‬ ‫ڕۆژ ل���ه‌دوای ڕۆژ الیه‌نگرانی ئه‌و بۆچونه‬ ‫زۆرت���ر ده‌ب���ن ک���ه‌ ب���اس له‌دامه‌زراندن���ی‬ ‫ده‌وڵه‌تێ���ک ب���ۆ س���وننه‌کان ده‌ک���ه‌ن له‌و‬ ‫ناوچان���ه‌ی داعش داگیری ک���ردون‪ .‬ڕه‌نگبێ‬ ‫ئه‌مه‌ یه‌ک���ێ له‌چاره‌س���ه‌ره‌کان بێت ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌پێی تێگه‌یشتنێکی نێوده‌وڵه‌تی‌و هه‌رێمی‬ ‫جێبه‌جێ بکرێت‪ .‬کاربه‌ده‌ستانی ئه‌و واڵتانه‌‬ ‫ناتوانن بیر له‌ئه‌گه‌رێکی وا نه‌که‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ده‌سپێکدا جیاوازی س���ه‌ره‌کی له‌نێوان‬ ‫داعش‌و قاعیده‌ ل���ه‌وه‌دا‌ ده‌بینرا‪ ،‬که‌ قاعیده‌‬

‫ئه‌رک���ی یه‌که‌م���ی خ���ۆی له‌جیه���اد له‌دژی‬ ‫"کافران" ده‌بینی‪ ،‬له‌پل���ه‌ی دوه‌مدا ده‌هاته‌‬ ‫سه‌ر شه‌ڕی شیعه‌و الده‌ران له‌ئاینی ئیسالم‪.‬‬ ‫به‌اڵم داعش به‌پێچه‌وانه‌وه‌ س���ه‌یری ئه‌رک‌و‬ ‫ئامانجه‌کانی ده‌کرد‪ ،‬واتا ش���ه‌ڕی ش���یعه‌و‬ ‫الده‌ران له‌دین‪ ،‬ئه‌وجا شه‌ڕی کافران‪ .‬له‌دوای‬ ‫کرده‌وه‌که‌ی پاریسه‌‌وه‌ به‌لێکدانه‌وه‌ی ڕۆژئاوا‪،‬‬ ‫داعش ئامانجه‌کانی گۆڕیوه‌‪ .‬ئێستا ڕۆژئاوای‬ ‫به‌دوژمنی س���ه‌ره‌کی‌و یه‌که‌مین ڕاگه‌یاندوه‌و‬ ‫شه‌ڕی ش���یعه‌و الده‌رانی خس���توەته‌ پله‌ی‬ ‫دوه‌مه‌وه‪ ‌.‬ئ���ه‌م لێکدانه‌وه‌یه‌ له‌دوای کرده‌وه‌‬ ‫تیرۆریس���تییه‌که‌ی پاریس‌‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌کانی‬ ‫داع���ش له‌واڵتان���ی دیک���ه‌ی ئه‌وروپ���ا ڕۆژ‬ ‫ل���ه‌دوای ڕۆژ زیات���ر له‌الی کاربه‌ده‌س���تان‌و‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌دارانی ئه‌وروپا ده‌چه‌سپێ‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ده‌بینین واڵتانی ڕۆژئاوا که‌وتونه‌ته‌ خۆیان‌و‬ ‫خه‌ریکی دروستکردنی هاوپه‌یمانێتی فراوانتر‪،‬‬ ‫به‌هێزترو چاالکترن بۆ له‌نێوبردنی داعش‪.‬‬ ‫ئێستا زۆربه‌ی واڵتان ئه‌وه‌یان له‌ال ئاشکرا‬ ‫بوه‌ که‌ داعش ده‌س���ته‌مۆ ناکرێت‪ ،‬هه‌روه‌کو‬ ‫چیرۆکی فیلمی ڕێوڕه‌س���می ڕه‌ش که‌ ‪FBI‬‬ ‫نه‌یتوانی به‌ڵگه‌ر ده‌سته‌مۆ بکات‪ .‬مخابن ئه‌م‬ ‫تێگه‌یش���تنه‌ زۆر دواکه‌وت‌و باجه‌که‌ی له‌سه‌ر‬ ‫گه‌النی سوریاو عیراق‌و کوردستان زۆر گران‬ ‫بو‪ .‬نه‌ داع���ش‌و نه‌ هیچ ڕێکخراوێکی دیکه‌ی‬

‫تیرۆریس���تی‌و ته‌نانه‌ت ئیسالمی سیاسیش‬ ‫له‌پالنیان���دا نیه‌ کۆتوبه‌ن���دی هیچ الیه‌نێک‬ ‫قه‌ب���وڵ بکه‌ن‪ .‬ڕه‌نگبێ ب���ۆ ماوه‌یه‌ک کاتێ‬ ‫پێویس���تییان به‌هاوکاری‌و هه‌ماهه‌نگی هه‌یه‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌م ده‌وڵه‌ت یا ئه‌و الیه‌ن هه‌ندێ‬ ‫نه‌رمی بنوێنن‪ ،‬به‌اڵم که‌ ده‌س���تیان به‌سه‌ر‬ ‫باره‌که‌دا ڕۆیشت‪ ،‬ئیتر گوێ به‌که‌س ناده‌ن‌و‬ ‫خه‌ریکی سه‌پاندنی ده‌سه‌اڵتی ڕه‌های خۆیان‬ ‫ده‌بن‪ .‬داع���ش زۆر الیه‌نی‌به‌ به‌رزکردنه‌وه‌ی‬ ‫دروش���می "مانه‌وه‌و گه‌شه‌کردنی هه‌میشه‌یی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی ئیس�ل�امی" هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندب���و‪.‬‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی خ���ۆی والێکدرای���ه‌وه‌‌‪ ،‬که‌ ئه‌م‬ ‫دروش���مه‌ په‌یامی ئ���ه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نێ که‌ ئه‌م‬ ‫ده‌یه‌وێت درێژه‌ به‌ژیان���ی بدات‪ ،‬بۆیه‌ ناچار‬ ‫ده‌بێت له‌گه‌ڵ هه‌ندێ الیه‌ن خۆی بسازێنێ‌و‬ ‫هه‌مو الیه‌ک نه‌کات به‌دوژمنی خۆی‪ .‬چاوپۆشی‬ ‫واڵتان‌و ده‌زگاکانی هه‌واڵگری له‌سه‌رهه‌ڵدان‌و‬ ‫گه‌ش���ه‌کردنی داعش زۆرجار له‌به‌ر ڕۆشنایی‬ ‫ئه‌م تێزه‌دا لێکده‌درایه‌وه‌‪ .‬ده‌ستوه‌ش���اندنی‬ ‫داعش له‌هه‌مو الی ‌هک‌و باڵوکردنه‌وه‌ی کرده‌وه‌‬ ‫تیرۆریس���تییه‌کانی به‌ڕاست‌و چه‌پدا دونیای‬ ‫حه‌په‌ساندو هه‌مو ئه‌و لێکدانه‌وانه‌ی مایه‌پوچ‬ ‫ده‌رخس���ت‪ .‬له‌دوای هێرش���ه‌که‌ی پاریسه‌وه‌‬ ‫زۆر باس له‌و الیه‌نانه‌ ده‌کرێت که‌ سیاسه‌تی‬ ‫چاوپۆش���یان له‌به‌رامب���ه‌ر داع���ش په‌یڕه‌و‬

‫ونـــــبون‬ ‫ده‌ک���رد‪ .‬له‌م ڕێگه‌یه‌وه‌ تیش���کی زۆر خرایه‌‬ ‫سه‌ر په‌یوه‌ندییه‌کانی تورکیاو داعش‌و له‌ژێر‬ ‫فشاری ئه‌مریکا ناچارکرا سنوره‌کانی له‌گه‌ڵ‬ ‫س���وریا قایم بکات‪ .‬کوه‌یت له‌ژێر فش���اردا‬ ‫تۆڕێکی هاوکارانی داعشی هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌ که‌‬ ‫پاره‌و چه‌کیان بۆی کۆده‌کرده‌وه‌‪.‬‬ ‫تێوه‌گالنی ڕوس���یا له‌ڕوداوه‌کانی سوریاو‬ ‫هێرش���کردنه‌ س���ه‌ر داع���ش‌و س���ه‌رچاوه‌‬ ‫ئابورییه‌کانی‌و داخس���تنی ڕێگه‌ی بازرگانی‬ ‫نه‌وته‌که‌ی له‌گ���ه‌ڵ تورکیا‪ ،‬گرێ ئاڵۆزه‌کانی‬ ‫هه‌رێمه‌ک���ه‌ی ئه‌وه‌نده‌ی دیک���ه‌ ئاڵۆز کردو‬ ‫کارته‌کان���ی تێکه‌ڵ کرد‪ .‬ڕوس���یاو ڕۆژئاواو‬ ‫یاریک���ه‌ره‌ س���ه‌ره‌کییه‌کانی هه‌رێمه‌ک���ه‌‬ ‫له‌کێبڕکێ���دان‪ .‬کێش���ه‌که‌ له‌وه‌دای���ه‌ ئ���ه‌م‬ ‫هاوپه‌یمانییان���ه‌ ئامانج���ی جی���اوازو دژ‬ ‫به‌یه‌کی���ان هه‌ی���ه‌و ئه‌ندامان���ی هه‌ری���ه‌ک‬ ‫له‌هاوپه‌یمانییه‌کانی���ش بۆ ی���ه‌ک ئامانج کار‬ ‫ناکه‌ن‪ .‬ئه‌وه‌نده‌ی ئ���ه‌م ده‌وڵه‌تانه‌ خه‌ریکی‬ ‫داعش���ن ده‌ ئه‌وه‌ن���ده‌ خه‌ریک���ی یه‌کدین‌و‬ ‫له‌هه‌وڵ���ی تێکدان���ی پالن‌و س���تراتیژه‌کانی‬ ‫یه‌کدیدان‪ .‬له‌و به‌ینه‌دا‌ داعش‌و ڕژێمی ئه‌سه‌د‬ ‫بۆ خۆیان درێ���ژه‌ به‌ژیانیان ده‌ده‌ن‪ .‬داعش‬ ‫کۆتای���ی دێت‪ .‬پرس���یاره‌ گه‌وره‌که‌ ئه‌وه‌یه‌‪:‬‬ ‫نه‌خش���ه‌و دیمه‌نی ناوچه‌که‌ ل���ه‌دوای داعش‬ ‫چۆن ده‌بێت؟‬

‫* مۆڵه‌تێکی شۆفێری به‌ناوی (به‌رهه‌م انور محمد) ونبوه‌‪ ،‬هه‌رکه‌س دۆزییه‌و‌ه‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* وه‌سڵێکی ش���اره‌وانی که‌الر به‌شی تامیناتی زیاده‌ڕه‌وی نه‌کردن ک ‌ه بڕه‌که‌ی‬ ‫(‪ )150000‬ملیۆنێک‌و پێنج سه‌د هه‌زار دیناره‌ به‌ناوی (حمه‌ رشید مجید محمود)‬ ‫ونبوه‌‪ ،‬هه‌رکه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی ئاوێنه‌‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )511‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/1/12‬‬

‫سه‌رۆك كێیه؟‬

‫سه‌له‌فی‌و‬ ‫ئیخوانیزمی‬ ‫دیجیتاڵ‬

‫بیست‌ویه‌ك مه‌رجه‌كانی سەرۆک‬ ‫‪2_1‬‬ ‫گەنج چ���ۆن بتوانێ ببێتە س���ەرۆک؟‬ ‫گەنج چۆن بتوان���ێ ببێتە خۆی؟ گەنج‬ ‫چۆن بتوانێ ببێتە سەرکردە؟ گەنج چۆن‬ ‫بتوانێ ببێتە ئەوەی خۆی دەیەوێت؟‬ ‫خاس���یەتەکانی الوی س���ەرگەڤاز‬ ‫کامانەن؟‬ ‫گەنج چۆن بتوان���ێ (ئەگەر کەوت)؛‬ ‫هەڵبستێتەوە؟‬ ‫ال تشرح جنونک‬ ‫ففی جنونک‬ ‫عاقل راقد‬ ‫یرید یذبحک ذبحا‪.‬‬ ‫‪------------------‬‬‫فه‌رهاد پیرباڵ‬ ‫پێشکەش بە( ڕۆدان)ی کوڕم‬ ‫"چونک���ە ل���ەڕۆژی بون���ی بەدەوڵەت‬ ‫دەبێتە هەژدە ساڵ کوردستان"‬ ‫شێرئاسا ‪ -‬ئەوانەی تێدا ژی‪ ،‬دەزانن‪-‬‬ ‫بۆ س���ەرۆکێک زۆر ناخۆش���ە شکابێت‌و‬ ‫بیەوێ هەڵبستێتەوە؛‬ ‫ی���ان بچ���ێ ڕێبازێک���ی هەرەس���هێن‬ ‫هەڵبستێنێتەوە‪:‬‬ ‫دەبێ ئیلال کەسێک پشتوپەنای بێت‬ ‫یان دەبێ بچێ کۆمەک لە"کەسێک"ی‬ ‫متمانەداری خۆی داخواز!‬ ‫(‪1‬‬ ‫زۆربەی سەرۆک‌و سەرکردەو سەرگەڤازو‬ ‫پاشا‪ ،‬میرەکانی میدیاو هەمو ئێرانیش‪،‬‬ ‫تادەگات���ە بارزانی‌و ناپۆلی���ۆن‌و فەرید‬ ‫شەوقیش؛ بورجیان شێرە‪:‬‬ ‫چونک���ە ئەوان���ەی بورجیان ش���ێرە‬ ‫یان لەبورجی ش���ێر نزیک���ن یان کوڕی‬ ‫ش���ێرن‪ ،‬هەروەها ئەوانەی لەگەڵ ش���ێر‬ ‫نیوەبەنی���وەن‪ :‬مەرج‌و خاس���یەتەکانی‬ ‫خۆی���ان‪ ،‬خودایان تێدا زیات���ر؛ پاڵیان‬ ‫پێوە دەنێن‬ ‫بەرەو حەز لەسەرۆک بون‌و‬ ‫"هونەری سەرکردایەتی"کردن"‪.‬‬ ‫ئەم خاسیەتی هێزی خودا لەناو بەشەر‬ ‫هەبونەی‪ ،‬کە من باوەڕم پێی هەیەو دەبێ‬ ‫موتوربەی بکەیت‪ ،‬هەر لەمنداڵییەوە الی‬ ‫ئەو کەس���ە دەردەک���ەوێ‪ .‬پێی دەڵێن‪:‬‬ ‫"بەهرە" یان"کاریزما"ی هەیە!‬ ‫لەمنداڵیی���ەوە کەواتە ئ���ەم خودایەت‬ ‫(ئ���ەم بەه���رە یەزدانیی���ەت) تێ���دا‪..‬‬ ‫پ���ەروەردەی بکە؛ گ���ەورەی بکە ئەی‬ ‫گەنج‪ ..‬نەک تۆ گەورە بیت‌و ئەو گەورەو‬ ‫بەهێزتر نەبوبێت!‬ ‫خەڵ���ک ناوی دەنێ ئیم���ان بەاڵم نا‪،‬‬ ‫ئەمە لەئیمان قوڵترو مەس���تانەترە ئەم‬ ‫هێزەی م���ن دەڵێم کە بەپل���ەی جیاواز‬ ‫دەیانبینین‪:‬‬ ‫بەئاش���کرا هەیە الی زان���او بلیمەت‌و‬ ‫پێغەمب���ەرو فەیلەس���وف‌و هەندێ���ک‬ ‫لەهونەرم���ەردو ش���اعیرەکانیش‪ .‬ناویان‬ ‫ناوە "ئیلهام" بەهرە‪ ،‬یان "س���روش" بۆ‬ ‫پێغەمب���ەران‪ .‬کەمتر لەناو کچان‌و ژناندا‬ ‫دەردەکەوێ؛ یانی���ش مەگەر بەتەمرین‌و‬ ‫هاندانی پیاوەکەی یان بابی یان مێردی‬ ‫یان زڕمامێکی!‬ ‫تۆ‪ -‬خۆت‌و باوان‌و کەس���ەکانت چەند‬ ‫زۆرترو باش���تر "ئەو هێ���زە یەزدانییە"‬ ‫پەروەردەو مەزنت���ر بکەن‪" :‬ئەو" هێندە‬ ‫زیاتر هێزو تێرتر خواستت پێدەبەخشێ‬ ‫لەپێناو خۆت‌و خۆشیی خۆت‌و چاکەو‬ ‫جوان���ی‌و خێر ب���ۆ هەمو بەش���ەرییەت‬ ‫پاشان!‬ ‫گەشەی پێبدە ئەی گەنج؛‬ ‫ئەزم���ون‌و ڕاهێنانی���ان لەس���ەر بکە‬ ‫بەهرەکانت؛‬ ‫پێچەوانەکانیشیان بدۆزەوە قەیناکە؛‬ ‫بیر لەجەوهەری هەم���و چیرۆکەکانی‬ ‫تۆبەو کفریش بکەوە؛‬ ‫ڕۆژێک هەر دێ وەاڵمی کفرەکانیش���ت‬ ‫وەردەگریتەوە؛ دڵت خۆش دەکا ئەوکاتە‬ ‫ئیمان!‬ ‫بەپێ���ی قس���ەکانی‪ ،‬زەردەش���ت‪،‬‬ ‫لەئاڤێس���تادا‪ ،‬خواردنی زۆر زۆر خۆش‌و‬ ‫ه���ەرە بەتام���ەکان‪ ،‬س���ەوزەو میوەی‬ ‫جۆراوج���ۆر– ن���ەک تەنیا ی���ەک جۆر‪:‬‬ ‫باشترین چارەسەرە بۆ زیادبوونی ئیمان‪،‬‬ ‫بەهێزکردنی بەهرەو ئەم هێزە یەزدانییەی‬ ‫خۆت هەتە یان باوەڕت پێیەتی!‬ ‫بۆی���ە دای���ک‌و باوکانی کوردس���تان‬ ‫مامۆستای یەکەمن لەدروستکردنی "شێر"‬ ‫بۆ نیشتیمانەکەمان (فەرەنسۆ هەریری‬ ‫ش���ێرێکی ئاش���وری بو بۆ کوردستان‪،‬‬ ‫ش���ەهابە ش���ێری تورکمان���ان‪ ،‬جەمال‬ ‫عیرفانی شەهیدیش شێری سلێمانی)‪.‬‬

‫رێباز دارا‬

‫من شەخسی خۆم؛‬ ‫ئەگەر بمکەنە سەرۆک‬ ‫یان پەرلەمانتار بەاڵم‬ ‫ئەگەر لەم دەسەاڵتانەو‬ ‫لەهەمو مەرجەکانی‬ ‫دیکەش سودمەند یان‬ ‫بەهرەمەند نەبم؛ ئەوا‬ ‫خۆم بەقۆندەرەش‬ ‫نازانم!‬ ‫دایک‌و باوک نابێ پێیان ناخۆش ئەگەر‬ ‫دیتیان کوڕ ی���ان کچەکەیان عاجباتییەو‬ ‫ش���تی عەنتیکەی ئەوتۆ دەکا کە کەس‬ ‫پێی ناکرێت!‬ ‫(تورک ئەوکاتە بەو کوڕەی خۆی دەڵێ‬ ‫"یێری‪ ..‬ئاساڵنم! واتە هەی شێری من!"‬ ‫کەچی کورد بەو جۆرە کوڕە بەهرەدارەی‬ ‫خۆی دەڵێ‪" :‬بەخوای کەرە!")‪.‬‬ ‫ئەمە ش���تێکی خ���راپ نی���ە! دەبێ‬ ‫یەکس���ەر لەوکاتانە بزانی���ت کە کچ یان‬ ‫کوڕەکەت بەه���رە یان توانایەکی "خارق‬ ‫الع���ادە"ەی هەیە؛ بیبەیتە الی ش���ارەزا‬ ‫لەبەستێنی ئەو زانس���ت‌و هونەرەی کە‬ ‫جگەرگۆش���ەکەت تێی���دا ئاوقاتە‪ ،‬یان‬ ‫دەڵێی فەرمەس���ۆنە؛ ئەی دایک‌و باوکی‬ ‫خۆشەویست!‬ ‫فەرمەس���ۆن‌و ماس���ۆنیەتیش هیچی‬ ‫ت���ر نیە ل���ەوە زیاتر کە خ���ودا بەهرەو‬ ‫توانایەک���ی زی���اد لەلزوم هەن���دێ جار‬ ‫دەداتە بەشەرێک‌و خەڵک دەیکەنە‬ ‫ئەفالتون‬ ‫پێش هەمو شتێک بۆ گەنجانی شێری‬ ‫س���ەدەی بیس���ت‌و یەکەم نوس���راوە تا‬ ‫لەواتاکانی سەرۆک‌و چەمکی سەرۆکایەتی‌و‬ ‫"هونەری سەرکردایەتیکردن" باش باش‬ ‫باش تێ بگەن!‬ ‫یان هیچ نەبێ بۆئەوەی لەبەس���تێنی‬ ‫بەڕێوەبردن���ی ئیش���اندا ی���ان لەبواری‬ ‫هاوڕێیەتی���دا‪،‬‬ ‫شەخسیاتناس���ی‌و‬ ‫لەدەروونناسیدا‪ ،‬بەتایبەتیش لەبەستێنی‬ ‫بێ نیه���ات مومتی���ع (سیاس���ەت)دا‪،‬‬ ‫سەرچیغ نەچن؛‬ ‫ئەگەری���ش گەنج‌و الوانی کوردس���تان‬ ‫کەوتبن‪ ..‬بکارن هەڵبستنەوە‬ ‫بیربکەنەوە‪:‬‬ ‫ئاخۆ چۆن لەسەرەتادا بتوانن‪ -‬جارێ‬ ‫پێش هەمو ش���تێک‪ -‬خۆی���ان بگەیەننە‬ ‫قەناعەت؛ قەناعەتی ئ���ەوەی کە ئەوان‬ ‫هەڵە بونە لەژیانیاندا؟!‬ ‫چ قەیدییە‪ :‬مرۆڤ باب���ەم دانپێدانانە‬ ‫دەس���ت پ���ێ ب���کا‪ ،‬دەی! "ئەگ���ەر‬ ‫س���ەرکردەیەک ی���ان س���ەرۆکێکیش‬ ‫بوبێت!"‪.‬‬ ‫دان نان بەهەڵەی خۆت!‬ ‫هەندێ���ک ج���ار لەمێ���ژودا واڕویداوە‬ ‫نەس���لێک (نەوەیەک) تێکڕا هەڵەیەکی‬ ‫مێژویی کردوەو دان���ی پێدا ناوە دواتر‪.‬‬ ‫(وات���ە زیاتر لەدو ملیۆن‌و پێنج س���ەد‬ ‫کەس بەجارێک بەدرێژایی‪ ٢٥‬ساڵ!!!)‪.‬‬ ‫هەندێک جاریش ش���ارێک سەرتاپای‬ ‫بەجارێ���ک هەڵەی���ەک دەکا‪ ..‬بۆ نمونە‬ ‫هەولێ���ر؛ ه���ەر هەم���وی بەجارێ���ک؛‬ ‫ئ���ەو تاوان���ە نائینس���انی‪ -‬مێژوییەیان‬ ‫ئەنجام���دا‪ ،‬هەولێریی���ەکان دژی خودا و‬ ‫دژی بەش���ەرییەت چون جولەکە ئەسڵ‬ ‫ئەس���ڵ هەولێرییەکان���ی وەک دانی���ال‬ ‫قەسسابی باپیری من‌و مونیر قەسسابی‬ ‫هونەرمەردیان دەرکرد لەشاری ئەژدادی‬ ‫خۆیان!‬ ‫ئەم���ە حەقیقەتێکە ئەم���ڕۆ منداڵیش‬ ‫دەزانێ���ت‪ :‬جاری واهەیە (س���ەرکردەی‬ ‫نەتەوەیەک) پیس���ترین هەڵەی مێژویی‬ ‫کردوە؛ چ جای نەوەیەک یان تاکەکەس‬ ‫کە م���ژاری قس���ەمان بو! م���ژاری ئەم‬ ‫کتێبەش���مە خۆ‪ :‬تاکەسی س���ەرگەڤازو‬ ‫سەرکردە!‬ ‫دەب���ێ بتوانن لەس���ەرەتادا یەک جار‬ ‫پێچەوانەی خۆیان بیربکەنەوە‪:‬‬ ‫یان هیچ نەبێ؛ ڕاوەستن لەوەی‬ ‫تەنیاو تەنیاو تەنیا خۆیان ببینن‌و‬ ‫تەنی���او تەنی���ا تەنیاو تەنی���ا خۆیان‬ ‫بخوێننەوە؛‬

‫تەنی���او تەنی���ا تەنیاو تەنی���ا خۆیان‬ ‫بخوێننەوە؛‬ ‫تەنی���او تەنی���ا تەنیاو تەنی���ا خۆیان‬ ‫بخوێننەوە؛‬ ‫تەنی���او تەنی���ا تەنیاو تەنی���ا خۆیان‬ ‫بخوێننەوە‪..‬‬ ‫با لەخۆی���ان بێن���ە دەرەوەو خەڵکی‬ ‫تریش بخوێننەوە‪:‬‬ ‫بزانن ئایا ڕاس���تە‪ :‬ئەو ڕێیەی ئەوان‬ ‫لەس���ەرن ناڕاس���تە!؟ ئ���ەو زیرەک���ی‌و‬ ‫شایس���تەیی‌و توانایەی ئەوانیش هەیانە؛‬ ‫زۆر زۆر بچ���وک‌و ناچیزەی���ە لەچاو ئی‬ ‫دەرەوەی خۆیان یان لەچاو "ئەم غەیرەی‬ ‫خۆیانە"؟!‬ ‫دوەم‪ :‬ئایا ئەگەر ئەمە ڕاس���ت بێت؛‬ ‫جێگەی خۆی نیە‪ ،‬بەشەر‪ ،‬الپەڕەیەکی‬ ‫نوێ هەڵداتەوە لەسەر چەند بناغەیەکی‬ ‫ئەوتۆ دەست پێ بکات کە لە(زێڕی ناو‬ ‫زبڵ)ی ئەزمونەکانی خۆیان ئەگەر بتوانن‬ ‫هەڵی بگۆزن باش���تر نیە لەوەی بەدیار‬ ‫سەرچیغچون‌و ڕوڕەشی‌و وێرانەیی خۆی‬ ‫هەڵبکورمێ تاهەتایە توتی؟!‬ ‫یانیش گەنجی کورد؛ "بە قەڵەمەکەم!"‬ ‫باوەڕنەکات؛‬ ‫الی ئ���ەو واباش���ترە‪ :‬لەس���ەر باوەڕ‬ ‫بەم���ن نەکردنی خۆی ب���ەردەوام ببێت‬ ‫تا"بەش���ودرانی! " – ش���ێرزاد حەسەن‬ ‫گۆڤ���اری متمان���ە‪-‬؛ ئنجا؛ پ���اش ئەم‬ ‫بەشودرانەی بێت –ئەویش پاش هەموو‬ ‫"دار"و "دەست"و درۆزن‌و بەشودراوەکان!‬ ‫داوای لێب���وردن لەدواکەوتن���ی خ���ۆی‌و‬ ‫لەبونەهۆی بەدرەنگ خستنی سەربەخۆیی‬ ‫بکات؛ بڵێ‪:‬‬ ‫ڕاس���تە‪..‬هەر ئەم کوش���تنی زەمەنی‬ ‫کوردییەش ب���و فەرهاد پیرباڵ باس���ی‬ ‫دەک���رد دەبێتە ه���ۆی قەیرانی موچەو‬ ‫خۆزگەخواس���تنی ئۆپۆزیسیۆن بەوەی‬ ‫ئیلال بەڕاب���ردو ڕازی بن‌و پاش���ەوپاش‬ ‫بگەڕێینەوە (الی دکتۆر یوس���ف) ئنجا‬ ‫بێنەوە؛ ئەگینا تەواو!‪:‬‬ ‫بەڕاس���تی زەمەنێکی زێڕینی کوش���ت‬ ‫لەکورد کاکی ئۆپۆزیسوێن‪..‬‬ ‫ئنجا بیەوێت بڵێ‪:‬‬ ‫لەتاوانەکانی ک���ردم دەرحەق بەخۆم‌و‬ ‫بەڕێژیاری بەشەرییەت؛ لێم ببورن‪ -‬ئەگەر‬ ‫بەهەڵەچوبوم لەژیان‌و بیرکردنەوەمداو‬ ‫بوم���ە هۆی ئ���ەوەی ک���ە نەتەوەکەم‬ ‫نەتوانێت بۆماوەی زیاتر لەسێ شوبات‌و‬ ‫نیو قاچی ڕاستی خۆی بەرەو سەربەخۆیی‬ ‫کوردستان هەڵبنێت بێ ئەوەی نەترسێت‬ ‫ئێران‌و عەببادی‌و من‌و ڕوسیا خەنجەری‬ ‫دوبەرەکایەتی نانەوەی تێ بس���رەوێنن‬ ‫لەهەر چوار ئاگری کوردستانەوە!)‪.‬‬ ‫هەڵبەتا خۆ ئ���ەم دان نانەی گەنجی‬ ‫گۆڕانخ���واز بەتایب���ەت "ڕوناکبی���ر"‪ ،‬بە‬ ‫هەڵەبون���ی خۆی‪ ،‬کڕینەوەی ناموس���ی‬ ‫خۆی‌و کەڕامەت���ی نیش���تیمانەکەیەتی‬ ‫لەڕاس���تیدا؛ ک���ە خەری���ک بو لەس���ەر‬ ‫کورس���ییەک ی���ان بەن���اوی "ڕیف���ۆرم"‬ ‫لەدەستی بدا!‬ ‫هەڵبەتا‪ ،‬ئەی گەنجانی شارەکەم؛ ئەمە‬ ‫قس���ەیەکە‪ ،‬هیوادارم کەستان بەخۆتانی‬ ‫نەڵێ���ن! بەاڵم منیش دان���ی پێدا دەنێم‬ ‫کە هەزار ه���ەرەس‌و وێرانەیی‌و زەاللەتم‬ ‫دی���وە منیش بای خۆم لەژیانمدا بۆیەش‬ ‫هات���وم توانیومە کتێبێک لەم بارەوە بۆ‬ ‫تۆ بنوس���م‌و بڵێم‪ :‬بیربکەن���ەوە‪ :‬ئاخۆ‬ ‫چۆن لەسەرەتادا بەس بتوانن جوڵەیەک‬ ‫بکەن‬ ‫یان‬ ‫جوڵەیەک ب���دەن بەخۆت���ان لەکاتی‬ ‫وێرانەیی‪ ،‬یان لەکاتی هەست بەڕوخان‌و‬ ‫هەرەس کردنتاندا؛‬

‫دەب���ێ‪ ،‬ئەوانەی ه���ەرەس‌و کەوتوە‬ ‫خوارەوەکان���ن بتوان���ن بێ���ن چاوێ���ک‬ ‫ل���ەدەرەوەی خۆیان���ەوە بەخۆیان���داو‬ ‫بەدەوری خۆیاندا بگێڕن‬ ‫پاش ئەم یەکەمین جوڵەیە‪ ،‬من دڵنیام‬ ‫هێزێک پەیدا دەکەنەوە بتوانن بزانن‪:‬‬ ‫چۆن دەست پێ بکەن‪ ،‬بەسودوەرگرتن‬ ‫لەهێز‪ ..‬ئی���رادە‪ ..‬کاریزم���ا لەخۆیاندا‬ ‫دروس���ت بکەن‪ :‬س���ەرگەڤاز‪ ،‬وەدیهێنی‬ ‫نەخشەو خەونەکانی خۆیان بن‬ ‫یانیش النیکەم الیەنگیری شێران بن‪..‬‬ ‫ئەگ���ەر‪ ..‬کەواتە‪ :‬دەبێ باش باش بزانن‬ ‫"بۆ؟"‬ ‫(کێ‪..‬؟) شایستەیە "سەرۆک" بێ‬ ‫لەڕوی فەلس���ەفەی سیاس���ییەوە کێ‬ ‫دەتوانێ سەرۆکێکی سەرکەوتو بێت؟‬ ‫ئەوەی هەر هەمویان پێیان نەکرا؛ ئەو‬ ‫بەتەنیا "دەیکاتەوە"!‬ ‫ئەمەیە پێناس���ەی س���ەرۆک! بە ڕای‬ ‫من‪.‬‬ ‫دەشتوانین واپێناسەی بکەین بڵێین‪:‬‬ ‫( م���ەردی بەڵێ���ن!)؛ چ���ۆن بتوانێت‬ ‫ئیرادەی ئ���ەوەی هەبێ���ت بەڵێن بداتە‬ ‫گرووپێک ی���ان هاوڕێگەلێک تاخۆی پێ‬ ‫ببەس���تێتەوە؛ بش���زانێ بتوانێ چۆنیش‬ ‫بەجێ���ی بگەیەنێ���ت! ئەمەی���ە گەنجی‬ ‫س���ەرگەڤاز! کەوات���ە؛ کەس���ێکە دڵی‬ ‫هەم���و واڵت بەجارێک خۆش دەکات بێ‬ ‫جیاوازی!‬ ‫لەڕوی سیاس���یەوە ب���ۆ نمونە ئەمڕۆ؛‬ ‫سەرۆک دەبێ دەسەاڵتی ئەوەی هەبێت‬ ‫ئەگەر حیزبێک‪ ،‬گروپێکی مەزهەبی‪ ،‬یان‬ ‫هەر پارێزگایەکی هەرێم‪ ،‬ئەگەر ویس���تی‬ ‫خ���ۆی لەکوردس���تان وات���ە لەهەولێری‬ ‫پایتەخت دابڕب���کات‪ ،‬بەتاوانی خیانەت‬ ‫لەکوردس���تان‪ ،‬س���زای ب���درێ (کوڕی‬ ‫هەر کەس���ێک بێت س���ەرۆک‪ :‬دەبێ ئەو‬ ‫دەسەاڵتە سیاسییەی پێ بدرێ)!‬ ‫لەمەش گرنگتر؛ سەرۆک ئەمڕۆ دەبێ‬ ‫دەس���ەاڵتی ئەوەی هەبێ���ت لەکۆماری‬ ‫عی���راق جودا ببێتەوە؛ پاش���انیش بۆی‬ ‫هەبێت نەخش���ەی "س���نوری سیاسیی"‬ ‫هەرێم‪ ،‬بەخەباتی دیپلۆماس���ییانە‪ ،‬یان‬ ‫ئەگەر پێویس���تبو بەخەباتی چەکداری‬ ‫دژی داعش؛ فراوانتر بکات!‬ ‫یەک لەئەرکە یەکەمەکانیش���ی ئەوەیە‬ ‫کە دادپەروەری‌و یاس���او دیموکراس���ی‌و‬ ‫مافەکانی مرۆڤ‌و ئاسایش‌و بچەسپێنێت‌و‬ ‫هەژاری لەواڵتدا بنبڕ بکات؛‬ ‫بۆ ئەمەش پێویستە ئەم سسیستەمە‬ ‫پەرلەمانیی���ە کارتۆنیی���ە البچێ���ت‌و‬ ‫پەرلەمانێکی سیس���تەم ک���راوەو ئازاد‪،‬‬ ‫گونجاو بۆ ئێرە‪ ،‬دابمەزرێت‪ :‬بزانێ چۆن‬ ‫تەقڵەیەکی خێرا بەزەمەنی لەدەستچوی‬ ‫کوردی ل���ێ بدات‌و قەدبڕ ل���ەم چڵپاوە‬ ‫ڕەشەمان ڕزگار بکا‪.‬‬ ‫ڕونکردنەوەی���ەک لەبارەی دەس���تورو‬ ‫لیستی ئازاد‪:‬‬ ‫ئ���ەو سیس���تەمە پەرلەمانیی���ەی من‬ ‫پێش���نیارم ک���ردوە بۆ س���ەرۆکایەتیی‬ ‫حکومەت لەپێناو چۆنییەتیی دابڕاندنی‬ ‫حی���زب لەحکومەتە‪ .‬ئەم���ەش لەڕێگەی‬ ‫ئەوەی ک���ە بۆ هەڵبژاردن���ی پەرلەمانی‬ ‫داهاتوی کوردستان‪ ،‬من وای بەدروست‌و‬ ‫پێویس���ت دەزانم کە لەجیاتی لیس���تی‬ ‫حیزب���ی؛ بەلیس���تی نەت���ەوەو دی���ن‌و‬ ‫مەزه���ەب‌و توێ���ژو چی���ن‌و تاکەکەس‌و‬ ‫س���ێکس‌و سەندیکاو پیش���ەوەران بچنە‬ ‫پەرلەم���ان‪ :‬ن���ەک بەلیس���تی حیزبی‌و‬ ‫ش���ەڕەپێلەقەی حیزبی؛ (هیچ نەتەوەو‬ ‫دین‌و مەزهەب‌و توێژو چین‌و تاکەکەس‌و‬ ‫سێکس‌و سەندیکاو پیشەوەرانێک مافی‬ ‫ئەوەیان نەبێت لەیەک لیس���ت زیاتریان‬

‫هەبێت!) بەم کارەش‪ ،‬وەک لەپەیامێکدا‬ ‫بۆ برای پای���ەدارم نێچیرڤ���ان بارزانیم‬ ‫پێش���نیارکردوە‪ :‬حکوم���ەت لەحی���زب‬ ‫دادەبڕی���ن‌و حیزبیش ه���ەر لەحکومەت‬ ‫دادەبڕی���ن! میلل���ەت واتە هێ���زی گەل‬ ‫بەهەمو جۆرە خەڵک‌و عەنتیکەکانیشیەوە‬ ‫دەهێنین���ە جێگ���ەی هێ���زی حیزب کە‬ ‫هەردەمێک بێگومان لەس���ەرحەقەکەیان‬ ‫دەتوانێ ش���ەقێک لەوەی تریان هەڵبدا‪.‬‬ ‫چیتر پەرلەمان تەنیا ئاودەسخانە نەبێت‬ ‫کە حیزب���ەکان پاش���ماوەی بڕیارەکانی‬ ‫خۆیانی تێ���دا فڕێ‪ .‬ن���او لەمەش بنێن‬ ‫"سیستەم>ی پەرلەمانی!‬ ‫من شەخس���ی خۆم؛ ئەگ���ەر بمکەنە‬ ‫سەرۆک یان پەرلەمانتار بەاڵم ئەگەر لەم‬ ‫دەسەاڵتانەو لەهەمو مەرجەکانی دیکەش‬ ‫سودمەند یان بەهرەمەند نەبم؛ ئەوا خۆم‬ ‫بەقۆندەرەش نازانم!‬ ‫ئیتر نازان���م ئەو بەش���ەرانە یان ئەو‬ ‫تاکەکەس‌و سەرۆک حیزبە کوردانە‪ ،‬چۆن‬ ‫غیرەتیان قبوڵ دەکا ببنە س���ەرۆکێکی‬ ‫بێ دەس���ەاڵت؟! چۆن کەڕامەتیان قبوڵ‬ ‫دەکا دێ���ن دەیانەوێ ئەم خسوس���یەتی‬ ‫بێدەسەاڵتییەی خۆیان "داواشی دەکەن"‬ ‫بکرێتە س���یفەتی دائیمیی س���ەرۆکێکی‬ ‫ک���ورد بخرێت���ە ن���او دەستوریش���ەوە؛‬ ‫بیش���یکەنە شەخس���یەتی تاهەتای���ەی‬ ‫خۆی���ان‌و پەروەردەکردن���ی تاکەکەس‌و‬ ‫منداڵ‌و سەرۆکایەتیی‬ ‫نەتەوە"شکۆمەندەکەیان"!‬ ‫کورس���ی‪ ،‬بە ڕای من؛ نابێ کەس���ی‬ ‫لەسەر دابنیشێت؛‬ ‫تەنیا ( ئایدیاڵ ێک) نەبێ!‬ ‫ئەو ‪ ٢١‬مەرجانەی پێویستن بۆ بوونە‬ ‫(سه‌رۆك) کامانەن؟‬

‫ڕاستە‪..‬هەر ئەم‬ ‫کوشتنی زەمەنی‬ ‫کوردییەش بو‬ ‫فەرهاد پیرباڵ‬ ‫باسی دەکرد‬ ‫دەبێتە هۆی‬ ‫قەیرانی موچەو‬ ‫خۆزگەخواستنی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن بەوەی‬ ‫ئیلال بەڕابردو ڕازی‬ ‫بن‌و پاشەوپاش‬ ‫بگەڕێینەوە (الی‬ ‫دکتۆر یوسف) ئنجا‬ ‫بێنەوە؛ ئەگینا‬ ‫تەواو!‬

‫ئ���ه‌وان ته‌نی���ا له‌قاهی���ره‌وه‌‬ ‫نه‌یانگواس���تۆته‌وه‌ ب���ۆ ئه‌نقه‌ره‌ی‬ ‫ئۆردۆگانیزم‪ ،‬به‌ڵكو مینبه‌ری زۆر‬ ‫جی���اواز به‌كاردێنن بۆ ته‌فس���یرو‬ ‫باڵوكردنه‌وه‌ی فیكره‌ (ئیس�ل�امی ـ‬ ‫سیاس���ی)ه‌كه‌یان‪ .‬ئه‌مڕۆ "ئۆنالین"‬ ‫ڕێگ���ه‌ی چه‌ندی���ن بیابانی گه‌رمی‬ ‫ب���ۆ ك���ورت كردونه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬تاكو‬ ‫بگه‌نه‌ ئه‌مس���ه‌ری گۆڵفی عه‌ره‌ب‌و‬ ‫ئه‌وس���ه‌ری پاریس���ی بریندار‪ .‬خۆ‬ ‫ئێس���تا له‌مناڵی ن���او كۆاڵنه‌كانی‬ ‫فلیپی���ن‌و كه‌ناراوه‌كانی ئه‌مریكای‬ ‫التین بپرسه‌ ئه‌زانێت ئیسالم چیه‌و‬ ‫موسڵمانیش شوێنكه‌وتوه‌كانیه‌تی‪،‬‬ ‫به‌اڵم كاره‌س���ات ل���ه‌دوای ئه‌مه‌وه‌‬ ‫ده‌س���تپێده‌كات كه‌ یه‌كسه‌ر ده‌ڵین‬ ‫(ئۆو مای گاد تیرۆریزم!)‪ ،‬كه‌واته‌‬ ‫ئه‌گه‌ینه‌ ئه‌و تێزه‌ی كه‌ "ئیس�ل�ام‬ ‫كێشه‌ی باڵوبونه‌وه‌ی نه‌ماوه‌ به‌ڵكو‬ ‫به‌هه‌ڵه‌ ته‌فسیركردنیه‌تی" له‌الیه‌ن‬ ‫به‌ش���ی هه‌ره‌زۆری شوێنكه‌وتوانی‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئه‌مڕۆكه‌ له‌س���ه‌ر ئینته‌رنێت‬ ‫به‌كلیكێ���ك س���ه‌دان ته‌فس���یری‬ ‫جیاوازی قورئان‌و فه‌رموده‌ ئه‌پلۆد‬ ‫ئه‌كرێ���ت "كه‌ ئینس���ان ئه‌كه‌وێته‌‬ ‫گومانه‌وه‌ له‌وه‌ی كامیان ئیس�ل�ام‬ ‫بێت به‌مانا دینیه‌كه‌ی‪ ،‬به‌و مانایه‌ی‬ ‫ك���ه‌ دانه‌بڕابێ���ت له‌"عیرفانیه‌ت‌و‬ ‫ڕۆحانیه‌ت"‪ ،‬به‌و مانایه‌ی كه‌ ده‌ست‬ ‫ب���ۆ شمش���ێر نه‌بات ئه‌گ���ه‌ر هاتو‬ ‫قبوڵت نه‌بو وه‌ك دینی خۆت‪.‬‬ ‫ڕای���ه‌ك هه‌یه‌ پێی وایه‌ كه‌ ئه‌مه‌‪،‬‬ ‫شكاندنی سنوره‌كانی ناسیۆنالیزمی‬ ‫عه‌ره‌بییه‌‪ ،‬كه‌ ئیخوانه‌كان ڕابه‌رایه‌تی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم داخ���ۆ گروپێكی‬ ‫فیك���ری ڕادیكاڵ���ی قوتابخانه‌كه‌ی‬ ‫(‌‌حه‌س���ه‌ن به‌نناو سه‌ید قوتب) بۆ‬ ‫ئه‌م كاره‌ خوڵقاون؟‬ ‫له‌ئێس���تادا قورس���ه‌ تێبگه‌ین‪،‬‬ ‫كه‌ ئای���ا كێ نوێنه‌ری ئیس�ل�امه‌‪،‬‬ ‫ش���یعییزم ی���ان س���ونییزم؟‬ ‫س���ه‌له‌فیه‌كانی كوردس���تان ئیعاز‬ ‫له‌قورئان‌و فه‌رموده‌ وه‌رده‌گرن یان‬ ‫ئیس�ل�امی سیاس���ی؟ ئیخوانه‌كان‬ ‫بۆچ���ی ناتوانن به‌پێی س���ه‌رده‌م‪،‬‬ ‫ته‌فس���یرو ته‌رجه‌مه‌ بۆ ئیس�ل�ام‬ ‫بك���ه‌ن‪ ،‬ناتوانن ی���ان نایانه‌وێت؟‬ ‫ئه‌گه‌ر ناتوان���ن كه‌واته‌ درۆ له‌گه‌ڵ‬ ‫خۆیان‌و هه‌وادارانیان ئه‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ناش���یانه‌وێت ئه‌وا ئه‌یسه‌لمێنن كه‌‬ ‫چیتر بۆ ئیس�ڵ�احی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫كلتوریی ده‌ست ناده‌ن‪.‬‬ ‫ئای���ا ئیخ���وان‌و س���ه‌له‌فیه‌كانی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ئه‌توانن بیسه‌لمێنن‬ ‫كه‌ ئازادی‌و دیموكراس���ی له‌كوێی‬ ‫ئیس�ل�امدا جێی ده‌بێته‌وه‌؟ بۆچی‬ ‫ناتوانین له‌مزگه‌وتێكی كوردس���تان‬ ‫نوێژ بكه‌ی���ن‪ ،‬به‌ب���ێ بیركردنه‌وه‌‬ ‫له‌وه‌ی ده‌بێت وتاربێژی مزگه‌وته‌كه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌ر ب���ه‌كام ڕه‌وتی ئیس�ل�امی‌و‬ ‫كام ج���ۆری س���ه‌له‌فیه‌ت بێ���ت؟‬ ‫بۆچی ئیس�ل�امییه‌كانی كوردستان‬ ‫خاوه‌نی چه‌ندین میدیای جیاوازن‪،‬‬ ‫كه‌ خواو پێغه‌به‌ری���ان یه‌ك بێت؟‬ ‫سه‌دان‌و هه‌زاران پێگه‌ی ئه‌لكترۆنی‬ ‫دینی جیاواز هه‌یه‌‪ ،‬بۆ س���ه‌له‌فی‌و‬ ‫س���ۆفیه‌كان ناكۆك���ن‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫ئیسالمی بۆ پاڵپشتی ده‌سه‌اڵتێكی‬ ‫عه‌لمانی ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌بڕوای من ئه‌وه‌ی سیاسیه‌كان‬ ‫ل���ه‌دوای ڕاپه‌ڕی���ن‪ ،‬به‌هه‌ڵ���ه‌‬ ‫ئه‌نجامیان���داو كاری���ان پێك���رد‬ ‫له‌س���ه‌رعه‌قڵی تاك���ی ك���وردی‪،‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا "دین" نه‌یتوانی چاكی‬ ‫بكات���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا دین كه‌س���انی‬ ‫وه‌ك س���ه‌له‌فی‌و ئیخوان���ه‌كان‬ ‫به‌رهه‌مدێنێت‪ ،‬كه‌ ده‌ست بۆ هه‌مو‬ ‫جوانیه‌كان���ی كۆمه‌ڵگه‌ ده‌به‌ن‪ ،‬بۆ‬ ‫كه‌ڵچه‌ری كوردو ش���اعیرو هونه‌رو‬ ‫مێژو‪ ،‬تۆ سه‌یركه‌ سه‌رباری حیزبی‬ ‫سیاسی عه‌لمانی‪ ،‬ئه‌م هه‌مو ڕه‌وت‌و‬ ‫حیزبه‌ ئیس�ل�امیه‌ له‌كوردس���تاندا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ڕێگه‌ی مینبه‌رو ئه‌كاونت‌و‬ ‫په‌یج���ی تۆڕه‌كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌كان‌و‬ ‫میدیای دیجیتاڵ به‌كاردێنن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫نه‌یانتوانی���وه‌ تاكێك���ی هۆش���یار‬ ‫دروس���تبكه‌ن‪ ،‬تاكێ���ك ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫ئینتاجیش���ی نه‌بێت النیكه‌م هیچ‬ ‫ئینتاجێ���ك ڕه‌ت نه‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬یان‬ ‫تاكێك به‌رهه‌م بێنێت كه‌ جورئه‌تی‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌بێت بیربكاته‌وه‌‪.‬‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ده‌وڵه‌ت دروستکردن‌و‬ ‫ژن كوشتن‌!‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫هێرۆ ئیرباهیم ئه‌حمه‌د‪ ..‬ژنێكی تاقانە‬

‫ئێڤار ئیبراهیم‬ ‫بەداخ����ەوە ئێمه‌ی ژنان����ی هەرێمی كوردس����تان روبەروی تیرۆرێكی گ����ەوره‌ی دەرونی‬ ‫بوینەتەوە‪ ،‬له‌خۆمه‌وه‌ده‌ستپێبکه‌م‪ :‬وه‌ک سەرۆكی لیژنەی مافەكانی مرۆڤ لەپەرلەمانی‬ ‫كوردستان‌و وه‌ک ئافرەتێك ماوەیەكی زۆره‌ هەڕه‌شەی کوشتن‌و سوكایەتی‌و ناوزڕاندێكی‬ ‫زۆرم له‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫ماوه‌ی هەفتەیەكە هەڕه‌شەو سوكایەتی زیاترو بەردەوامم پێدەكرێت‪ ،‬له‌ڕێگه‌ی مۆبایل‌و‬ ‫پەیجەكانی فه‌یس����بوکه‌وه‌‪ ،‬ئەوانەی ئ����ەو پەیجانە بەڕێوە دەب����ەن لەالیەن حیزبێكەوە‬ ‫پش����تیوانیان لێدەكرێ‌و پارەیان پێدەدرێت‪ ،‬ده‌نا خێره‌ كەسانێك به‌پاره‌نه‌گیرابێتن به‌م‬ ‫رۆژگاره‌کاروکاسپیان ببێته‌ سوكایەتی کردن بەكچ‌و ژنی خەڵكی؟‬ ‫س����ەره‌تای ئەم هەڕەشەو سوكایەتیانە به‌رامبه‌ر به‌من لە‪ 23‬حوزەیرانه‌وه‌ دەستیپێكرد‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم به‌درێژایی ماوه‌ی رابردو‌بێدەنگ بوم‪ ،‬تا ئەوكاتەی "ناز" بەش����ێوەیكی گوماناوی‬ ‫كۆتای����ی بەژیانی هێنرا‪ ،‬منی����ش وەك ئەركی خۆم بڕیارم����دا بەدواداچون بكەم بۆ ئەو‬ ‫كەیس����ەو وردەكاری روداوەكە ئاش����کرا بکه‌م‪ ،‬چونکه‌گومانم لەئەنجامەكەی پزیش����كی‬ ‫دادوەری هه‌بو‪ ،‬ئه‌م بڕیاره‌ش هەڕەش����ه‌ی له‌س����ه‌ر ژیانم زیاتر ک����ردو لەوكاتەوە که‌ئه‌م‬ ‫بڕیاره‌م داوه‌ لەچەندین پەیج‌و سایتەوە هێرشی ناڕەوام كراوەتەسەر‪ ،‬كە ئەو پەیجانەش‬ ‫سەر بەالیەنێکی دیاریكراون‪.‬‬ ‫کاره‌س����اته‌بۆ ئه‌م هه‌رێمه‌لەكاتێكدا که‌ بەرپرسه‌کانی باس����ی دروستکردنی دەوڵەتی‬ ‫كوردی دەكەن‌و فه‌خر به‌وه‌وه‌ده‌که‌ن که‌"لەكوردستان مافی هاواڵتیان پارێزراوە"‪ ،‬كەچی‬ ‫لەژێر دەسەاڵتی ئەو كەس����ه‌ی داوای دروستکردنی دەوڵەتی کوردستان دەكات‪ ،‬ئافرەت‬ ‫سوكایه‌تی‌و هەڕەشه‌ی لێدەكرێت‌و روبه‌ڕوی قسەی ناشیرین‌و ناوزڕاندن دەبێته‌وه‌!‬ ‫من بەو که‌سە دەڵێم كە داوای دەوڵەتی كوردی دەكات‪ :‬ژنان‌و كچانی هەرێمەكەت لەژێر‬ ‫هەڕەشەی كوشتن‌و سوكایەتی پێكردندان‪ ،‬جا هەرێمێك که‌ به‌م شێوه‌یه‌مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ژندا تێدابکرێت چۆن ده‌توانێت دەوڵەتێکی شارستانی‌و مه‌ده‌نی تێدا بنیات بنرێت؟‬ ‫پێشتر لەبارەی پرسی ژنانەوە نامەیەكم ئاراستەی بارزانی كردبو‪ ،‬ئەو وه‌اڵمی نامەكەی‬ ‫دامەوه‌‪ ،‬بەاڵم هیچ هەڵوێستێكی نەبو‪ ،‬به‌ڵێنه‌کانی سه‌باره‌ت به‌چاككردنی رەوشی ژنان‌و‬ ‫مافەكانیان تەنیا مه‌ره‌که‌بی سەركاغەز بون‪.‬‬ ‫هه‌ر‌بۆیه‌باوه‌ڕم بەدادگاكانی كوردس����تان نەم����اوه بڕیارمدا پەنا بۆ دادگاكانی دەرەوەی‬ ‫كوردس����تان ببەم‌و لەوێ س����كااڵ تۆمار بكەم‪ ،‬چەند پارێزەرێکی بیانیم گرتوە بۆ ئەوەی‬ ‫كەیسەكەم لەدادگای نێودەوڵەتی ئیشی لەسەر بکرێت‪ ،‬دەبێت كەیسی هێرشكردنە سەر‬ ‫ژنانی كوردس����تان لەدەرەوە یەكالبكرێتەوە تاهەمو دونیا بزانن رەوش����ی ژنانی باشوری‬ ‫كوردستان لەچ ئاست‌و کاره‌ساتێكدایە؟‬ ‫هەر بەوەش����ەوە نەوه‌س����تاوم‪ ،‬به‌ڵکو زۆربه‌ی رێكخراوەكانی كۆمه‌ڵگه‌ی مەدەنی‌و ژنانم‬ ‫ل����ەدەره‌وە ئاگادار كردۆتەوە‌و باس����ی رەوش����ی ژنان����م بۆ كردون‌و میدیاكانی بیانیش����م‬ ‫تێگەیاندوەو باسی كێشەو هەڕەشه‌و نەهامەتیەكانیانی ژنی كوردو سوكایەتی پێکردنیانم‬ ‫كردوە‪.‬‬ ‫له‌کۆتاییدا دەپرس����م‪ :‬ئایا من وەك ژنێك كە یاس����ا دەردەكەم‌و پەرلمانتارم مەترسی‌و‬ ‫هەڕەش����ه‌م لەسەر بێت‪ ،‬ئەی ده‌بێت ژنێكی ئاسایی ژیان‌و که‌رامه‌تی چۆن پارێزراو بێت‌و‬ ‫چی بكات؟!‬ ‫چ ش����ه‌رمێکی گه‌وره‌یه‌که‌لەهەرێمێكدا كەس����انێك داوای دەوڵ����ەت بكەن‌‪ ،‬که‌چی ژن‬ ‫سوکایه‌تی‌و هەڕه‌شەی كوشتن‌و رفاندنی لێبكرێت!‬

‫‪ 67‬س���اڵ‌ لەمەوبەر لەش���اری سلێمانی‬ ‫چ���اوی بەدنی���ا هەڵهێن���اوە‪ ،‬ئیبراهیم لەكاتی هەڵگیرس���انی شۆڕشی‬ ‫ئەحم���ەدی باوكی س���كرتێری پێش���وی ئەیلول���ی ‌‪1961‬دا‌‪ ،‬له‌گ���ه‌ڵ‌‬ ‫پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان‌و یەكێك ئیبراهی���م ئه‌حم���ه‌دی‌ باوكی‌‌و‬ ‫لەرۆشنبیرە ناودارەكانی كوردو گەالوێژی دایك‌و شه‌ش خوشك‌و براكەیدا‬ ‫دایكیش���ی خوش���كی هەم���زە عەبدواڵی رویانكردوه‌ته‌ شاخ‌و به‌شداریان‬ ‫له‌شۆڕشدا كردوه‬ ‫سكرتێری پێشوی پارتی بوە‬ ‫دواتر له‌گه‌ڵ‌ تاڵه‌بانی‌ هاوس���ه‌ری‌‌ به‌هۆی‌ گوشاری‌‬ ‫رژێم���ی‌ به‌غ���داوه‌ روده‌كه‌نه‌ قاهی���ره‌و بۆ ماوه‌ی‬ ‫چه‌ند س���اڵێك ژیانیان لەنێوان قاهیرەو دیمەشق‌و‬ ‫لەندەندا بەسەردەبەن‪.‬‬ ‫هێ���رۆ لەچاوپێكەوتنێكی���دا ب���اس ل���ه‌وه‌ده‌كات ك ‌ه‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ راهێنان���ی‌ له‌س���ه‌ر چه‌ك ك���ردوه‌ به‌اڵم‬ ‫هه‌رگیز ته‌ق���ه‌ی‌ له‌كه‌س پێنه‌ك���ردوه‌‪ ،‬کاتێکیش کە‬ ‫له‌ش���اخ هه‌وڵیداوه‌ وه‌ك كه‌یبان���و ماڵ‌ به‌ڕێوه‌به‌رێت‌و‬ ‫خواردن ئاماده‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت "كه‌س‬ ‫خواردنەکەکەی‌ به‌دڵ‌ نه‌بوه‌!"‬ ‫گرنگتری����ن كاری‌ هێ����رۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د له‌ش����اخ‪،‬‬ ‫وێنه‌گرت����ن بوه‌‪ ،‬ك����ه‌ توانیویه‌تی‌ چه‌ن����د دیمه‌نێكی‌‬ ‫س����وتاندنی گوندەکان‌و بۆردومانكردنی‌ كوردس����تان‬ ‫به‌چه‌ك����ی‌ كیمیاویی‌ بگرێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ س����اڵی‌‪1987‬‬ ‫له‌دۆڵ����ی‌ جافایه‌تی‌‪ ،‬كه‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی‌ گرنگ بوه‌ بۆ‬ ‫تاوانبار كردنی‌ رژێمی‌ به‌عس‬

‫كاتێك شۆڕشی نوێ‌ ده‌س���تپێده‌كاته‌وه‌‪ ،‬له‌كۆتایی ده‌یه‌ی‌ ‪1970‬دا‪،‬‬ ‫هێ���رۆ دو منداڵه‌ك���ه‌ی‌ "پاڤێڵ‌‌و قوباد" ده‌س���پێرێت به‌دایك‌و باوكی‌‬ ‫له‌ له‌نده‌ن‌و خۆی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ كوردس���تان‌و له‌ش���اخ شانبه‌شانی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ هاوسه‌ری‌ خه‌بات‌و پێشمه‌رگایه‌تی‌ دەكات‪.‬‬ ‫هێرۆ ئیبراهی���م ئه‌حمه‌د ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات كه‌ بەکەسایەتی حەپسەخانی‬ ‫نەقیب‌و سه‌لیم ‌ه عه‌بدواڵ ‌ی داپیره‌ی‬ ‫سەرسامە‪ ،‬كاتێكیش بۆ ماوه‌ی‌ نۆ‬ ‫س���ا ‌ڵ هاوژینه‌كه‌ی‌ سه‌رۆك ‌ی عێراق‬ ‫بوه‌‪ ،‬پێیخۆش نه‌ب���وه‌ به‌"خانمی‌‬ ‫یه‌ك���ه‌م" ناوببرێت‌و ل���ه‌و نازناو‌ه‬ ‫رایكردوه‌‪ ،‬به‌ڵك���و پێیخۆش بو‌ه‬ ‫به‌"داده‌" بانگ بکرێت‬ ‫یەکێک لەخولیا‬ ‫پەسەندکراوەکانی جگەرەکێشان‌و‬ ‫کاری راگەیاندن‌و گرنگیدان‬ ‫بەپرسی ژنانە‬

‫له‌دوای‌ نه‌خۆش���كه‌وتنی‌ تاڵه‌بان ‌ی‬ ‫هاوسه‌ری‌‪ ،‬هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫به‌ده‌ستڕۆیش���توترین كه‌س���ی‌‬ ‫حیزبه‌كه‌ی‌ داده‌نرێت‪ ،‬كه‌ زۆرێك‬ ‫پێیانوایه‌ سه‌رچاوه‌كانی‌ دارایی‌‌و‬ ‫هێزه‌ ئه‌منیه‌ كاراكانی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫له‌ده‌ستدایه‬

‫دوای‌ راپه‌ڕین‪ ،‬له‌یه‌كه‌م خولی‌ په‌رله‌مانی كوردستاندا‬ ‫ساڵی ‪ 1992‬بوه‌ بەپه‌رله‌مانتار‌و پاشان رێكخراوی‌‬ ‫منداڵپارێزی‌ دامه‌زراندوه‌و پاش���ان له‌ساڵی‌‪1997‬‬ ‫ت���ا ‪ ،2000‬هه‌ردو كه‌ناڵی‌ لۆكاڵ���ی‌ خاك‌و كه‌ناڵی‌‬ ‫ئاسمانی‌ كوردساتی‌ دامه‌زراندوه‪‌.‬‬ ‫له‌پای���زی‪ 2009‬دا ب���وه‌ بەلێپرس���راوی‌ مه‌ڵبه‌ن���دی‬ ‫س���لێمانی‌و به‌دوای ئه‌وه‌ش���دا له‌كۆنگره‌ی سێهه‌می‬ ‫یه‌كێتیدا‪ ،‬زۆرترین ده‌نگی به‌ش���داربوانی به‌ده‌ستهێنا‬ ‫بۆ چونه‌ سه‌ركردایه‌تییه‌وه‌‌و پاشان بوه‌ "ژنه‌ تاقانه‌"‬ ‫له‌مه‌كته‌بی سیاسیدا‪.‬‬

‫ئوتێل فه‌ره‌ح‪..‬‬ ‫كۆنترین ئوتێلی شار‬ ‫فۆتۆکان‪ :‬رێژه‌ن سه‌ردار‬

‫لەسەرەتای دەیەی ‪1970‬دا‪،‬‬ ‫هاوس���ەرگیری لەگەڵ جەالل‬ ‫تاڵەبان���ی كردوه‌و دو س���اڵ‌‬ ‫له‌به‌غدا ژی���اون‪ ،‬كاتێك كه‌‬ ‫خوێندكاری‌ دوا قۆناغی‌ به‌شی‌‬ ‫ده‌رونناس���ی‌ بوه‌ له‌زانكۆی‌‬ ‫موسته‌نسریه‌‪ ،‬پاڤێڵی‌ كوڕه‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ ده‌بێت‪.‬‬

‫سه‌باره‌ت به‌و تۆمه‌تانه‌ش كه‌ ده‌خرێته‌ پاڵی‌‬ ‫هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د كه‌ ناوی‌ به‌وه‌ ده‌ركردو‌ه‬ ‫له‌"خ���راپ به‌كارهێنانی‌ ده‌س���ه‌اڵتدا"‪ ،‬هێرۆ‬ ‫كه‌سێكی‌ "عیناد"‌و سه‌رس���ه‌خته‌ له‌پێداگریی‌‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د لەچاوپێكەوتنێكیدا ده‌ڵێت‬ ‫كردن له‌س���ه‌ر هه‌ڵوێس���ته‌كانی‌‪ ،‬نه‌ك هه‌ر‬ ‫"رۆژنام���ه‌كان ده‌ڵێن‌ من ژنێكی‌ ده‌وڵه‌مه‌ندم‪،‬‬ ‫تاقه‌ ژنی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ حیزبه‌كه‌یه‌تی‌‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم من ده‌وڵه‌مه‌ند نی���م‌و بایەخیش به‌پاره‌‬ ‫به‌ڵكو تاقه‌ ژنه‌ به‌وجۆره‌ له‌س���ه‌ر شانۆی‌‬ ‫ناده‌م‪ ،‬جارێكیان كه‌س���ێك نوس���یبو ‌ی كه‌ من‬ ‫سیاسه‌تی‌ كوردیدا رۆڵی‌ كارای‌ بینیبێت‬ ‫خاوه‌نی‌ ‪ 20‬ملیار دۆالرم"‬

‫ئوتێل فه‌ره‌ح كه‌ سااڵنێكه‌ به‌"به‌له‌دییه‌كه‌" ناسراوه‌‌و ده‌كه‌وێته‌ ناو بازاڕو ناوه‌ندی شه‌قامی مه‌وله‌ویه‌وه‌‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌شوێنه‌ كه‌له‌پوریه‌كانی‌‬ ‫شاری سلێمانی‪‌،‬مێژوی دروستكردنی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ساڵی‌ ‪1930‬و یه‌كه‌مین ئوتێل‌و چه‌قی بازرگانی شاری سلێمانییه‌‪.‬‬ ‫خاوه‌نداریه‌تییه‌كه‌ی ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ دو كه‌س����ی به‌ناوبانگی ش����اره‌كه‌ به‌ناوه‌كانی س����ه‌عه‌ی مارف‌و حاجی تۆفیق‪ ،‬بینای ئه‌م ش����وێنه‌‬ ‫بازرگانییه‌ پێكدێت له‌دو نهۆم‪ ،‬نهۆمی یه‌كه‌میان چوارده‌ دوكان له‌خۆده‌گرێت‪ ،‬هه‌رچی نهۆمه‌كه‌ی دیكه‌ش����ه‌ وه‌ك هۆتێل‌و شوێنی حه‌وانه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵدا كراوه‌و پێكدێت له‌‪ 14‬ژوری نوستن‪.‬‬ ‫راسته‌ له‌نۆژه‌نكردنه‌وه‌دا‌به‌شی زۆری كه‌ره‌سته‌كان له‌واڵتانی ده‌ره‌وه‌ هاتون‪ ،‬بۆ نمونه‌ قوفڵی ده‌رگاكانی هۆتێله‌كه‌‌ له‌ئه‌ڵمانیاوه‌ هێنراوه‌و‬ ‫كۆڵه‌كه‌كانیش����ی بۆكانین‌و خش����ته‌كانی توركین‪ ،‬به‌اڵم ئایا ئوتێل فه‌ره‌ح كه‌ له‌س����ه‌ر بودجه‌ی گه‌شه‌پێدانی هه‌رێمه‌كان له‌الیه‌ن پارێزگای‬ ‫سلێمانییه‌وه‌ نۆژه‌نكراوه‌ته‌وه‌ به‌بڕی ‪ 1‬ملیارو ‪ 800‬ملیۆن دینار‪ ،‬نوێكردنه‌وه‌و رازاندنه‌وه‌ی پێوه‌ دیاره‌؟‬