ژمارە 358

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)358‬‬ ‫یه‌کشەممە ‪2012/12/30‬‬

‫ساڵی نوێتان پیرۆز‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫سه‌رۆك ‌ی ژور ‌ی بازرگانی‌‌و پیشه‌سازی‌‪:‬‬

‫»» ‪12‬‬

‫ملیۆنه‌ره‌كانی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫له‌ سێ هه‌زار که‌س زیاترن‬

‫ئاوێنە بەبۆنەی هاتنی ساڵی ‪ 2013‬ەوە‬ ‫پیرۆزبایی لەخوێنەرانی بەڕێزی دەکات‬

‫‪17‬‬ ‫‪812‬‬ ‫»»»»‬

‫سەفینی مەال قەرە‪:‬‬

‫‪ DHRD‬روبه‌رو ‌ی هه‌ڕه‌ش ‌ه ده‌بنه‌وه‌‬

‫‪12‬‬ ‫»»‬ ‫‪17‬‬ ‫»» ‪4‬‬

‫‪ 1170‬پێشێلكاری‌ له‌دادگاكان‌و‬ ‫زیندانه‌كاندا رویانداوه‌‬

‫كۆسره‌ت ره‌سو ‌ڵ ئیداره‌ی‌ یه‌كێت ‌ی پێناكرێت‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‬ ‫هه‌ڵسوڕاوی دیار ‌‬ ‫له‌هه‌ولێر "سه‌فین مه‌ال قه‌ره‌" ئاماژ‌ه‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه تاڵه‌بانی تا له‌ژیاندا‬ ‫ی بۆ ئه‌و‌ه نه‌ك���رد ك ‌ه دوای‬ ‫ب���و كار ‌‬ ‫خ���ۆی چ بكرێ���ت‌و چ نه‌كرێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ی سه‌رگه‌ردانن‌و‬ ‫ئێس���تا هه‌مو یه‌كێت ‌‬ ‫نازان���ن چ���ی بكه‌نن‪ ،‬ئ���ه‌و ده‌ڵێت‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫"كۆسره‌ت ره‌س���وڵ‌ ئیداره‌ ‌‬ ‫پێناكرێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬سه‌فین مه‌ال قه‌ر‌ه‬ ‫ی تایبه‌ت به‌ئاوێن ‌ه‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك��� ‌‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه به‌سه‌رنجدان له‌وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌زمونێكی دورودرێژیان هه‌یه‌ له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌‪ ،‬كۆسره‌ت ره‌سو ‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ئیداره‌ی‌ یه‌كێت���ی‌ پێناكرێت له‌دوا ‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "كاك كۆس���ره‌ت‬ ‫هه‌م له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ته‌ندروس���تیی زۆر‬ ‫خراپه‌‌و ه���ه‌م له‌ب���ه‌ر باكگراوه‌ندی‬ ‫كاركردنی له‌ناو یه‌كێتی‌و ته‌كه‌توالت‬ ‫دروس���تكردن‌و پشبه‌س���تنی ته‌نه���ا‬

‫به‌جه‌ماعه‌تێكی دیاریكراو‪ ،‬سكرتێریی‌‌و‬ ‫براگه‌وره‌یی‌ پێناكرێت‪ ،‬ناش���توانێت‬ ‫ببێت���ه‌ براگ���ه‌وره‌ی هه‌م���و الیه‌ك‌و‬ ‫خێوه‌ته‌كه‌ی هێنده‌ گه‌وره‌ بكات جێی‬ ‫هه‌مو یه‌كێتی تێدا ببێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫سه‌فین جه‌غتی‌ له‌وه‌ش كرده‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌یه‌ت ‌‬ ‫ی دڵه‌ڕاوكێ ‌‬ ‫پارت ‌‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی بگه‌ن ‌ه دیدی هاوبه‌ش‬ ‫یان بگه‌نه‌ چاره‌س���ه‌رێكی سیاسی‌و‬ ‫له‌یه‌كتری نزیكببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ناڕه‌زایی‌ ناو گۆڕانیش‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌"جڤاتی‌ نیش���تمانی‌"‪،‬‬ ‫س���ه‌فین وت���ی‌ "بێگوم���ان ناڕه‌زایی‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌جڤاتی‌ نیش���تمان ‌‬ ‫چونك���ه‌ كه‌موك���وڕی هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌كرێ���ت له‌م���اوه‌ی كاركردنیدا ئه‌و‬ ‫كه‌موكوڕییان ‌ه ده‌ستنیشان بكرێن‌و كار‬ ‫له‌سه‌ر چاره‌سه‌ركردنیان بكرێت"‪.‬‬

‫»» ‪3‬‬

‫ ‬ ‫کۆسرەت رەسوڵ‬

‫فۆتۆ‪ :‬هەردی عەبدواڵ‬

‫هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د ناڕازیی ‌ه له‌دانان ‌ی كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌و‬ ‫وه‌فدێك ده‌نێرێت بۆ الی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆر كورت���ه‌ كۆس���ره‌ت‬ ‫ره‌س���وڵ به‌وه‌كاله‌ت له‌جێگای‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫كاره‌كان���ی‌ راده‌په‌ڕێنێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌پێی‌‬ ‫ئه‌و زانیارییانه‌ی‌ ده‌س���ت ئاوێنه‌ كه‌وتون‬ ‫هێرۆ ئیبراهی���م ئه‌حمه‌د به‌و كاره‌ رازیی‌‬ ‫نییه‌‌و وه‌فدێكی‌ ناردۆته‌ الی‌ نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فا‪.‬‬

‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئاگادار به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند هێرۆ ئبیراهیم‬ ‫ئه‌حم���ه‌د ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌‬ ‫ك���ه‌ ئێس���تا له‌ئه‌ڵمانیا له‌نه‌خۆش���خانه‌‬ ‫به‌دی���ار تاڵه‌بان���ی‌ هاوس���ه‌رییه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و رێوش���وێنانه‌ی‌ په‌س���ه‌ند نییه‌ كه‌‬ ‫مه‌كته‌ب���ی‌ سیاس���ی‌ گرتویانه‌ته‌ب���ه‌ر‌و‬

‫كۆسره‌ت ره‌س���وڵیان داناوه‌ به‌وه‌كاله‌ت‬ ‫كاره‌كانی‌ تاڵه‌بانی‌ بكات‪ .‬به‌پێی‌ قسه‌ی‌‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ ئه‌و نه‌وش���یروان مسته‌فای‌‬ ‫به‌الوه‌ په‌سه‌نده‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫كرد دوای‌ چه‌ند رۆژێك له‌نه‌خۆشییه‌كه‌ی‌‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌‪ ،‬هێ���رۆ ئیبراهی���م ئه‌حم���ه‌د‬

‫"نوكته‌ی‌ ساڵ‌‪...‬‬ ‫كوردستان ‪ 700‬داهێنه‌ری‌ تێدایه‌‌!"‬ ‫سیاسەت‪ ،‬ژیان‪ ،‬مردن‬

‫»» ‪5‬‬

‫هه‌ریه‌ك له‌یوس���ف زۆزانی‌‌و حەمه‌ سابیر‬ ‫كه‌ به‌كه‌س���انی‌ ن���او خێزان���ی‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫ده‌ژمێررێن ناردوه‌ بۆ الی‌ رێكخه‌ری‌ گشتی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان نه‌وشیروان مسته‌فا بۆ‬ ‫قسه‌كردن له‌سه‌ر ئاینده‌ی‌ یه‌كێتی‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ ب���ۆ پشتڕاس���تكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫زانیارییان���ه‌ په‌یوه‌ندیك���رد به‌كادی���ری‌‬

‫»» ‪3‬‬

‫ئیسالمییه‌كان‪ :‬ناخوازین دوا ‌ی تاڵه‌بان ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێت ‌ی تێكبچێت‬ ‫كۆم ‌هڵ‌و بزوتنه‌وه‌و یه‌كگرتوی‌ ئیسالم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ به‌پێی‌ ئه‌زمونی‌ سیاسی‌ خۆی‌‬ ‫رۆڵی‌ زۆری‌ هه‌ب���وه‌ له‌په‌یوه‌ندی‌ نێوان‬ ‫حیزبه‌ك���ه‌ی‌‌و الیه‌نه‌ ئیس�ل�امییه‌كان‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان ده‌ڵێ���ن "ئاواته‌خوازین له‌دوای‌‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌ په‌یوه‌ندیمان له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێتی‌‬ ‫تێكنه‌چێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬سلێمانی‌‪ :‬ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ كوردستان‪،‬‬

‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌ له‌لێدوانێكیدا بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ گومانی‌ تێدا نییه‌ پێش���تر‬ ‫په‌یوه‌ندییان له‌گ ‌هڵ‌ تاڵه‌بانی‌ زۆر باشبوه‌‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانیش���یان له‌گ ‌هڵ‌ یه‌كێتی‌‬ ‫به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م له‌ڕێگ���ه‌ی‌ تاڵه‌بانییه‌وه‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬ئه‌‌و وتی‌ "وه‌كو یه‌كگرتو خواستێك‬ ‫هه‌ی���ه‌ په‌یوه‌ندییه‌كان درێژه‌ی‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆ ئاین���ده‌‪ ،‬ته‌نها حیزبه‌كان ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییانه‌ دیاری‌ ناكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و‬ ‫سه‌ركردانه‌ی‌ یه‌كێتیش به‌ڕێوه‌ ده‌به‌ن‪،‬‬

‫»» ‪2‬‬

‫تاڵەبانی لەبەرلین‪،‬‬ ‫پاڤێل‌و قوباد‌و‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 15‬حیمایه‌و سكرتێر ‌‬ ‫له‌ده‌وره‌‬

‫»» ‪13‬‬

‫ئاستی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان دیاری‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وته‌بێژ‌و ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫سیاس���ی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�امی‌‪ ،‬محه‌مه‌د‬ ‫حه‌كیم رایگه‌یاند كه‌ وه‌كو ئیسالمییه‌كان‬ ‫په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌‌و تاڵه‌بانی‌‬ ‫باش ب���وه‌‌و ئاواته‌خوازی���ن په‌یوه‌ندی‌‬ ‫دۆستانه‌مان به‌رده‌وام بێت‪.‬‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیس�ل�امیش‬ ‫"ش���وان قه‌اڵدزه‌ی���ی‌" رایگه‌یان���د كه‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ به‌پێی‌ ئه‌زمونی‌ سیاسی‌ خۆی‌‪،‬‬

‫دی���اری‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان محه‌م���ه‌د‬ ‫تۆفیق ره‌حیمه‌وه‌و ئه‌و الی‌ خۆیه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫سه‌ردانه‌ی‌ پشتڕاستكرده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم جه‌ختی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ س���ه‌ردانێكی‌‬ ‫ئاسایی‌ بوه‌‌و ئه‌وان چه‌ندینجار سه‌ردانیی‌‬ ‫كاك نه‌وش���یروانیان كردوه‌‪ .‬جێی‌ باسه‌‬ ‫س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌م ناكۆكییه‌ رۆژی‌ شه‌ممه‌‬

‫له‌هه‌ردو كه‌ناڵی‌ ئاس���مانیی‌ كوردسات‌و‬ ‫گه‌ل���ی‌ كوردس���تانه‌وه‌ ده‌رك���ه‌وت ك���ه‌‬ ‫كوردس���ات هه‌واڵی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌ یه‌كێتی‌ باڵونه‌كرده‌وه‌ كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫كۆسره‌ت ره‌سوڵه‌وه‌ سه‌رپه‌رشتی‌ كرا‪.‬‬

‫راوێژكارێك ‌ی وه‌زاره‌تی‌ شه‌هیدان‬

‫داوا ده‌كات ‪‌ 6‬ی كانون نه‌كرێت ‌ه پشو‬

‫ته‌جروبه‌یه‌كی‌ زۆری‌ هه‌بوه‌ له‌په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫نێوان حیزبه‌ك���ه‌ی‌‌و الیه‌نه‌كانی‌ دیكه‌‌و‬ ‫رۆڵی‌ گه‌وره‌شی‌ هه‌بوه‌ له‌هێوركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كێش���ه‌كان‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "هیواداریش���ین‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ یه‌كێتی‌ به‌پێی‌ ئه‌زمونیان‬ ‫ئ���ه‌و جێگه‌ی���ه‌ پڕبكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫تێكچون���ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانمان كارێكی‌‬ ‫باش نییه‌"‪.‬‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫»» ‪4‬‬

‫راوێ���ژكاری وه‌زاره‌ت���ی‌ كاروب���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌هیدان‌و ئه‌نفالك���راوه‌كان‪ ،‬خه‌بات‬ ‫عه‌ب���دواڵ داوا ده‌كات به‌پش���وكردنی‌‬ ‫‪6‬ی‌ كانون���ی‌ دوه‌م‪ ،‬رۆژی‌ دامه‌زراندنی‌‬ ‫سوپای‌ عێراق هه‌ڵبوه‌شێنرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ولێ���ر‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌نامه‌یه‌كدا كه‌‬ ‫ئاراسته‌ی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و سه‌رۆكی‌‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت���ی‌‬ ‫هه‌رێم‌و وه‌زیری‌ كاروباری‌ ش���ه‌هیدان‌و‬ ‫ئه‌نف���ال ك���راوه‌كان ك���راوه‌‪ ،‬خه‌بات‬ ‫عه‌ب���دواڵ داواده‌كات ئه‌و رۆژه‌ پش���وه‌‬ ‫هه‌ڵبوه‌شێنرێته‌وه‌ وه‌كو وه‌فا‌و پێزانین‬ ‫بۆ گیانی‌ ئه‌و سه‌دان هه‌زار قوربانییه‌ی‌‬

‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات‬

‫ك���ه‌ به‌درێژای‌ دامه‌زراندن���ی‌ ده‌وڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌ عێ���راق‌و له‌سه‌رده‌س���تی‌‬ ‫جه‌یشه‌كه‌ی‌ ش���ه‌هید‌و س���ه‌رگه‌ردان‬ ‫بون‪.‬‬ ‫ناوب���راو داوا ده‌كات هه‌ت���ا بڕیارێك‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ ده‌رده‌چێت با له‌س���اڵی‌‬ ‫‪ 2013‬النیك���ه‌م وه‌زاره‌تی‌ ش���ه‌هیدان‌و‬ ‫ئه‌نفالك���راوان رۆژی‌ شه‌ش���ی‌ كانونی‌‬ ‫دوه‌م نه‌كاته‌ پشوی‌ فه‌رمی‌‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ نامه‌ك���ه‌دا‪ ،‬خه‌بات عه‌بدواڵی‌‬ ‫نوس���ه‌ر وتارێكی‌ له‌س���ه‌ر قێزه‌ونیی‌‬ ‫ئه‌م رۆژه‌ ب���ۆ ئه‌و الیه‌نانه‌ ناردوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌قه‌كه‌ی‌ له‌الپه‌ره‌ ‪ 18‬باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫نرخی ‪ 1000‬دینار ‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌مم ‌ه ‪2012/12/30‬‬

‫هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫ناڕازیی ‌ه له‌دانان ‌ی كۆسره‌ت ره‌سوڵ‬

‫هێرۆ ئیبراهیم فۆتۆ‪ :‬یاتبه‌ت‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‬ ‫‌‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆر كورت به‌سه‌ر دانانی‌‬ ‫"كۆسره‌ت ره‌سوڵ"دا تێنه‌په‌ڕی‌ كه‌‬ ‫وه‌ك جێگری‌ سكرتێر له‌جێگای‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ كاره‌كانی‌ سكرتێری‌ گشتی‌‬ ‫راپه‌رێنێت‪ ،‬به‌پێی‌ ئه‌و زانیارییانه‌ی‌‬ ‫ده‌ست ئاوێنه‌ كه‌وتون هێرۆ ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حمه‌د خێزانی‌ تاڵه‌بانی‌‌و ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‪ ،‬به‌و كاره‌ رازی‌‬ ‫نییه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار به‌ئاوێنه‌ی‌‬

‫راگه‌یاند كه‌ هێ���رۆ ئبیراهیم ئه‌حمه‌د‬ ‫ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‌و به‌رپرس ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌ڵبه‌ن���دی‌ س���لێمانی‌ یه‌كێت���ی‌‬ ‫نیش���تمانی‌ كوردس���تان كه‌ ئێس���تا‬ ‫به‌دیار تاڵه‌بانییه‌وه‌یه‌ له‌نه‌خۆش���خانه‌‬ ‫له‌ئه‌ڵمانیا‪ ،‬ئه‌و رێوشوێنانه‌ی‌ په‌سه‌ند‬ ‫نییه‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ گرتویانه‌ته‌به‌ر‬ ‫ك���ه‌ كۆس���ره‌ت ره‌س���وڵیان دان���اوه‌‬ ‫به‌وه‌كاله‌ت كاره‌كانی‌ تاڵه‌بانی‌ بكات‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ قس���ه‌ی‌ س���ه‌رچاوه‌كه‌ "ئه‌و تا‬ ‫ئێستا نه‌وشیروان مس���ته‌فای‌ به‌الوه‌‬ ‫په‌سه‌نده‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێن���ه‌ ئام���اژه‌ی‌‬

‫بۆ ئ���ه‌وه‌ ك���رد دوای‌ چه‌ن���د رۆژێك‬ ‫له‌نه‌خۆش���ییه‌كه‌ی‌ تاڵه‌بان���ی‌‪ ،‬هیرۆ‬ ‫ئیبراهیم ئه‌حمه‌د هه‌ریه‌ك له‌"یوس���ف‬ ‫زۆزانی‌‌و حه‌مه‌ س���ابیر" كه‌ به‌كه‌سانی‌‬ ‫ناو خێزانی‌ تاڵه‌بانی‌ ده‌ژمێررێن ناردوه‌‬ ‫بۆ الی‌ رێكخه‌ری‌ گش���تی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان "نه‌وش���یروان مس���ته‌فا" بۆ‬ ‫قسه‌كردن له‌سه‌ر ئاینده‌ی‌ یه‌كێتی‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌ ب���ۆ پشتڕاس���تكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و زانییاریان���ه‌ په‌یوه‌ندیك���رد‬ ‫به‌كادێری‌ دیاری‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫"محه‌م���ه‌د تۆفیق ره‌حی���م"ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫الی‌ خۆیه‌وه‌ هه‌واڵی‌ ئه‌و س���ه‌ردانه‌ی‌‬

‫پشتڕاستكرده‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم جه‌ختی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ كرده‌وه‌ كه‌ س���ه‌ردانێكی‌ ئاسای ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���وه‌‌و ئ���ه‌وان چه‌ندینجار س���ه‌ردانی‌‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فایان كردوه‌‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د تۆفیق ره‌حی���م له‌درێژه‌ی‌‬ ‫لێدوانه‌كه‌ی بۆ ئاوێنه‌ وتی‌ "ئه‌وان چل‬ ‫په‌نجا ساڵه‌ هاوڕێن‌و هه‌میشه‌ سه‌ردانی‌‬ ‫كاك نه‌وشیروانیان كردوه‌"‪ ،‬ئاماژه‌شی‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ كرد ك���ه‌ ئ���ه‌وان‌و یه‌كێتی‌‬ ‫جگه‌ له‌هاوڕێیه‌تی‌ هیچ ش���تێكی‌ دیكه‌‬ ‫له‌نێوانیاندا نییه‌‪.‬‬ ‫‌به‌پێی‌ ئ���ه‌و زانیارییانه‌ی‌ ده‌س���ت‬ ‫ئاوێن���ه‌ كه‌وت���ون هێ���رۆ ئیبراهی���م‬ ‫ئه‌حم���ه‌د ك���ه‌ ئێس���تا به‌كه‌س���ێكی‌‬ ‫به‌هێزی‌ ناو مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫ده‌ژمێررێت‪ ،‬ئه‌و نه‌وشیروان مسته‌فای‌‬ ‫رێكخه‌ری‌ گش���تی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕانی‌‬ ‫به‌الوه‌ په‌س���ه‌ندتره‌ تا هه‌ریه‌ك له‌دو‬ ‫جێگره‌ك���ه‌ی‌ تاڵه‌بان���ی‌‪" ،‬كۆس���ره‌ت‬ ‫ره‌سوڵ‌و د‪.‬به‌رهه‌م ساڵح"‪.‬‬ ‫هیرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د كه‌ به‌الیه‌نی‌‬ ‫كه‌مه‌وه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ چه‌ندین كه‌س���ی‌‬ ‫وه‌ك دلێری‌ س���ه‌ید مه‌جی���د‌و عیماد‬ ‫ئه‌حم���ه‌د‌و مه‌البه‌ختی���ار‌و خه‌س���ره‌و‬ ‫محه‌مه‌د گ���وڵ‌و چه‌ندین كادیری‌ تری‌‬ ‫له‌ده‌وره‌‪ ،‬هاوكات دارایی‌ یه‌كێتیش���ی‌‬ ‫له‌ژێر ده‌ستدایه‌‌و ده‌زگا ئه‌منییه‌كان‌و‬ ‫كه‌ناڵ���ی‌ ئاس���مانی‌ كوردس���اتیش‬ ‫به‌فه‌رمانی‌ ئه‌و ده‌جوڵێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێن���ه‌‬ ‫‌پێده‌چێت له‌س���ه‌ره‌تادا هێرۆ ئیبراهیم‬ ‫بیه‌وێت به‌پاڵپشتیی‌ نه‌شیروان مسته‌فا‬ ‫(تا ئێستا هه‌ڵوێستی‌ خۆی‌ ده‌رنه‌بڕیوه‌‌و‬ ‫هه‌ر گوێ‌ له‌چوارده‌وره‌كه‌ی‌ ده‌گرێت)‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ كۆس���ره‌ت ره‌س���وڵ هه‌وڵی‌‬ ‫دورخستنه‌وه‌ی‌ د‪.‬به‌رهه‌م ساڵح بده‌ن‬ ‫له‌مه‌یدانی‌ ملمالنێكه‌‪ ،‬دواتریش هه‌وڵی‌‬ ‫كه‌نارگیرخس���تنی‌ كۆس���ره‌ت ره‌سوڵ‬ ‫بدات‪.‬‬ ‫كۆسره‌ت ره‌س���وڵ‌و به‌رهه‌م ساڵح‌و‬ ‫ئه‌ندامانی‌ ت���ری‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ه���ه‌رزو له‌مه‌ تێگه‌یش���تن‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ به‌شێكی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ دوێنێی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌ یه‌كێتییان له‌هه‌ولێر‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌ ته‌رخانكردوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ جگه‌ له‌به‌ش���ه‌كه‌ی‌ تری‌ كه‌ بۆ‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫په‌ره‌سه‌ندنه‌كانی‌ ئه‌م دواییه‌ی‌ ملمالنێی‌‬ ‫نێوان شیعه‌و سوننه‌ ته‌رخانكرابو‪.‬‬ ‫هه‌ردو جێگره‌كه‌و مه‌كته‌بی‌ سیاسی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ وه‌ك ئاوێن���ه‌ زانیویه‌ت���ی‌‬ ‫به‌په‌ی���ڕه‌وی‌ ناوخ���ۆ وه‌اڵم���ی‌ هێرۆ‬ ‫ئیبراهیم ده‌ده‌نه‌وه‌ كه‌ له‌ئاماده‌نه‌بونی‌‬ ‫سكرتێردا له‌ماوه‌ی‌ دو مانگدا جێگری‌‬ ‫یه‌ك���ه‌م ده‌كرێته‌ س���كرتێر‌و ده‌چێته‌‬ ‫جێگای‌ تاڵه‌بانی‌ تا به‌ستنی‌ كۆنگره‌‪ .‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ دوای‌ نه‌خۆش���یی‌‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌ ریزبه‌ندییه‌ك���ه‌ی‌ ن���او‬ ‫‌یه‌كتێ���ی تائه‌ندازه‌ی���ه‌ک وه‌ك‬ ‫خۆی‌ ماوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌و باڵه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ كه‌ له‌ش���ێخ جه‌عفه‌ر‌و حاكم‬ ‫قادرو س���ه‌ركرده‌ سه‌ربازییه‌كانی‌ تردا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وت���ن‪ ،‬ئێس���تا ب���ه‌الی‌ باڵی‌‬ ‫كۆسره‌ت ره‌سوڵدا الیانداوه‌‌و ده‌توانرێ‌‬ ‫بوترێ���ت به‌ه���ۆی‌ قورس���ایی‌ خودی‌‬ ‫كۆس���ره‌ت ره‌سوڵیش���ه‌وه‌ سه‌رجه‌م‬ ‫هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌ی‌ یه‌كێتی‌ ئێس���تا‬ ‫له‌ده‌وری‌ جێگری‌ س���كرتێری‌ گش���تی‌‬ ‫كۆبونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ زانیارییه‌كانی‌ ئاوێنه‌ له‌رۆژانی‌‬ ‫دوای‌ جه‌ژنی‌ سه‌ری‌ ساڵ‌‪ ،‬هێرۆ ئیبراهیم‬ ‫ئه‌حم���ه‌د ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كوردس���تان‌و‬ ‫س���ه‌ره‌تای‌ ملمالنێی‌ ئه‌و له‌گه‌ڵ باڵی‌‬ ‫هه‌ردو جێگره‌كه‌‌و ئه‌ندامانی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسیدا ده‌ستپێده‌كات‪.‬‬ ‫هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د كه‌ له‌سه‌ره‌تای‌‬ ‫دروستبونی‌ یه‌كێتییه‌وه‌ تاقه‌ ژنه‌ به‌بێ‌‬ ‫داب���ڕان له‌ڕی���زی‌ پێش���مه‌رگه‌دا بوه‌‪،‬‬ ‫له‌شاخ زیاتر سه‌رقاڵی‌ كاری‌ میدیایی‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬له‌سه‌ره‌تای‌ راپه‌رینیشه‌وه‌ وه‌ك‬ ‫چاالكوانێك���ی‌ كۆمه‌ڵ���گای‌ مه‌ده‌ن���ی‌‬ ‫ده‌ركه‌وت‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ له‌یه‌كه‌م‬ ‫خولی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستاندا ئه‌ندامی‌‬ ‫په‌رله‌مان بو له‌لیستی‌ سه‌وز‪.‬‬ ‫ناوب���راو له‌س���اڵی ‪2009‬دا ك���را‬ ‫به‌لێپرس���راوی‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫له‌كۆنگره‌ی‌ س���ێی‌ یه‌كێـتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫‌كوردستانیش���دا له‌س���اڵی‌ ‪2010‬دا‬ ‫زۆرترین ده‌نگ���ی‌ ئه‌ندامانی‌ كۆنگره‌ی‌‬ ‫بۆ خ���ۆی‌ پچ���ڕی‌‌و به‌قورس���ی‌ هاته‌‬ ‫نێو مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێتییه‌وه‌‌و‬ ‫له‌وده‌مه‌وه‌ وه‌ك جه‌مسه‌رێكی‌ به‌هێزی‌‬ ‫خاوه‌ن نفوز ده‌ركه‌و‌توه‌‪.‬‬

‫له‌ساڵ ‌ی نوێوه‌ قایمقامه‌كان ده‌گۆڕرێن‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ هاتنی‌ ساڵی‌ نوێوه‌‪ ،‬گۆڕانكار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌پۆس���تی‌ قایمقامه‌كان���ی‌ هه‌رێم���دا‬ ‫ده‌كرێت‌و به‌وته‌ی‌ پارێزگاری‌ سلێمانیش‪،‬‬ ‫جێگیربون یاخود گۆڕانكاری‌ قایمقامی‌‬ ‫سلێمانی‌ له‌و كاته‌دا یه‌كالیی‌ ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬پارێ���زگاری‌‬

‫ریکالم‬

‫س���لێمانی‌‪ ،‬به‌ه���رۆز حه‌مه‌س���اڵح‬ ‫له‌لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫بڕیار وایه‌ له‌دوای‌ سه‌ری‌ ساڵی‌ تازه‌وه‌‬ ‫گۆڕان���كاری‌ له‌پۆس���تی‌ قایمقامه‌كانی‌‬ ‫هه‌رێم���دا روبدات‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش به‌و جۆره‌‬ ‫ده‌بێت كه‌ چه‌ند قایمقامێكی‌ س���نوری‌‬

‫پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌ ده‌گوازرێنه‌وه‌ بۆ‬ ‫ناوچه‌كانی‌ هه‌ولێر‌و دهۆك‌و له‌وێش���ه‌و‌ه‬ ‫چه‌ن���د قایمقامێك ده‌هێنرێنه‌ س���نوری‌‬ ‫س���لێمانی‌‌و وتی‌ "له‌ئێس���تادا چاوه‌ڕێی‌‬ ‫هه‌ولێر ده‌كه‌ین بۆ ئه‌و ئاڵوگۆڕه‌"‪.‬‬ ‫له‌باری‌ جێگرب���ون یاخود گۆڕانكاری‌‬

‫له‌قایمقامی‌ سلێمانی‌ (ئاوات محه‌مه‌د)‬ ‫ك���ه‌ چه‌ندی���ن مانگه‌ به‌وه‌كال���ه‌ت له‌و‬ ‫پۆس���ته‌دا دانراوه‌‪ ،‬به‌هرۆز حه‌مه‌ ساڵح‬ ‫وتی‌ "پۆس���تی‌ قایمقامی‌ س���لێمانیش‬ ‫ل���ه‌دوای‌ س���ه‌ری‌ س���اڵه‌وه‌ یه‌كالی���ی‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬

‫دوای‌ گیان له‌ده‌س���تدانی‌ زانا حه‌مه‌‬ ‫س���اڵح قایمقامی‌ پێش���وی‌ س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌روداوێكی‌ ته‌مومژاویدا له‌ناو ئاسایشی‌‬ ‫سلێمانی‌ له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ مانگی‌ نیسانی‌‬ ‫ئه‌مس���اڵدا‪ ،‬ئ���اوات محه‌م���ه‌د كراوه‌ته‌‬ ‫قایمقامی‌ سلێمانی‌ به‌وه‌كاله‌ت‪.‬‬

‫سندوقێك‬ ‫بۆ داهێنانی‬ ‫گه‌نده‌ڵی‬ ‫ عه‌بدواڵ ئه‌حمه‌د‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی له‌كوردس���تاندا روده‌دات‬ ‫باوه‌ڕناك���ه‌م له‌هی���چ ش���وێنێكی ئه‌م‬ ‫دنیایه‌دا روبدات‪ .‬زۆرجار گه‌یشتومه‌ته‌‬ ‫ئ���ه‌و قه‌ناعه‌ت���ه‌ی ك���ه‌ ئ���ه‌وه‌ی له‌م‬ ‫‌هه‌رێمه‌ حیزبییه‌ی ئێمه‌دا ئه‌گوزه‌رێت‬ ‫جگه‌ له‌موعیجزه‌ هیچ ناوو پێناسێكی‬ ‫تر نایگرێته‌وه‌‪ .‬دواین سه‌رسوڕهێنه‌ری‬ ‫كۆتایی ساڵی ‪ 2012‬كه‌ حكومه‌ته‌كه‌ی‬ ‫كابینه‌ی حه‌وته‌م پیشانیداین بریتی بو‬ ‫له‌كردنه‌وه‌ی سندوقێك كه‌‪ 690‬داهێنه‌ری‬ ‫س���اڵی تێدابو‪ .‬ئه‌م داهێنه‌رانه‌ی ساڵ‬ ‫به‌شی زۆریان كه‌س���انی موسه‌ته‌فید‪،‬‬ ‫خه‌ڵكان���ی حیزبی ب���ون‪ .‬داهێنه‌ری‬ ‫وای‌ تێدای���ه‌ ده‌ی���ان چی���رۆك ئاواز‬ ‫به‌رهه‌م���ی بۆ حكومه‌ته‌ك���ه‌ كابینه‌ی‬ ‫سه‌دام حس���ێن چڕیوه‌‪ .‬ئه‌م سندوقی‬ ‫داهێنانه‌ مودیر عام‪ ،‬راوێژكار‪ ،‬نه‌قیب‌و‬ ‫ئه‌فس���ه‌رو پله‌داره‌كانی سه‌ندیكاكانی‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ان‪،‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دان‪،‬‬ ‫نوسه‌رانی له‌ئامێزگرتوه‌ له‌م سندوقه‌دا‬ ‫خه‌ڵكانی وای تێدا ئه‌بینرێت له‌س���اڵی‬ ‫‪1991‬ه‌و‪ ،‬له‌وكات���ه‌ی راپه‌ری���ن كراوه‌‬ ‫‌تائێس���تا ه���ه‌ر رۆژه‌و به‌ناوێك���ه‌وه‌‬ ‫ئه‌م ده‌س���ه‌اڵته‌ پ���اره‌ی پێئ���ه‌دات‌و‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن���دی ئه‌كات‪ .‬ئه‌م س���ندوقه‌‬ ‫له‌پاڵ ئه‌و چه‌ند ناوه‌ كه‌مه‌ی كه‌ هه‌یه‌و‬ ‫جێده‌س���تیان دیاره‌ به‌هونه‌رو ئه‌ده‌بی‬ ‫كوردییه‌وه‌ پڕه‌ له‌و خه‌ڵكه‌ مشه‌خۆرانه‌ی‬ ‫كه‌ هه‌میشه‌ له‌سه‌ر سفره‌ی ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫س���وڵتانه‌كانی یه‌كێتی‌و پارتی به‌ندو‬ ‫مه‌قام پێش���كه‌ش ئه‌كه‌ن‪ .‬له‌مه‌ش���دا‬ ‫‌حكوم���ه‌ت ب���اش‌و خراپ كه‌س���انی‬ ‫پاك‌و گه‌نده‌ڵ داهێن���ه‌رو هیچ له‌باردا‬ ‫نه‌ب���وی تێكه‌اڵوك���ردوه‌و ده‌یه‌وێـ���ت‬ ‫‌به‌ئاقارێك���دا بیبات كه‌ پێ���وه‌ره‌كان‬ ‫ب���ۆ داهێن���ان‌و جیهانبین���ی له‌دنیای‬ ‫ئ���ه‌ده‌ب‌و هونه‌ری ئێم���ه‌دا وردوخاش‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫خاڵێكی گرنگتر ئه‌وه‌یه‌ به‌الی‌ منه‌وه‌‬ ‫كه‌ ب���ه‌م ‪ 690‬ناوه‌ حكومه‌ت ئه‌یه‌وێت‬ ‫پێمانبڵێت ئه‌وه‌ هه‌ر به‌ته‌نها سیاسی‌و‬ ‫كاربه‌ده‌س���تان نین ك���ه‌ قوتی خه‌ڵك‬ ‫ده‌به‌ن له‌پاڵ ئه‌مه‌شدا ئه‌وه‌ داهێنه‌ران‌و‬ ‫نوسه‌رانیشن كه‌ ئاماده‌ ن بۆ وه‌رگرتن‌و‬ ‫‌به‌هه‌ده‌ردان���ی س���ه‌روه‌ت‌و س���امانی‬ ‫‌گش���تی‌و وه‌رگرتن���ی پ���اره‌ی‬ ‫خه‌ڵك���ی ه���ه‌ژارو ره‌ش‌و روت‌و‬ ‫كه‌مده‌رامه‌ت���ی كوردس���تان‪ .‬بۆی���ه‌‬ ‫له‌هه‌مو ئاس���ته‌كاندا ده‌س���ه‌اڵت یان‬ ‫حكومه‌ت به‌م هه‌نگاوه‌ ئه‌وه‌نده‌ی به‌م‬ ‫س���ندوقه‌ داهێنانی بچوك كردۆته‌وه‌و‬ ‫وێنه‌ی كه‌سی داهێنه‌ری تێكشكاندوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ هه‌وڵینه‌داوه‌ خزمه‌ت به‌بواری‬ ‫داهێنان بكات‪.‬‬

‫گوشار بۆ وه‌زیری‌ رۆشنبیریی‌ ده‌هێنرێت‬ ‫ده‌ست له‌كاربكێشێته‌وه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌دژی‌ راگه‌یاندنی‌ ناوی‌ (سندوقی‌‬ ‫داهێنه‌ران) له‌شاری‌ هه‌ولێر‬ ‫كه‌مپه‌ینی‌ (ده‌ست) راگه‌یه‌نرا‌و‬ ‫داوای‌ ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی‌ وه‌زیری‌‬ ‫رۆشنبیری‌ ده‌كرێت‪ ،‬له‌سلێمانیش‬ ‫گردبونه‌وه‌یه‌ك سازده‌كرێت‪.‬‬ ‫له‌ژێر ن����اوی‌ "كاوه‌ مه‌حمود هه‌ڵه‌ت‬ ‫‌كرد له‌به‌رامب����ه‌ر هه‌نگاوێكی‌ ناماقوڵ‌و‬ ‫هه‌ڵ����ه‌‌و قبوڵنه‌ك����راودا" كه‌مپین����ی‌‬ ‫"ده‌ست" له‌شاری‌ هه‌ولێر داوای ده‌ست‬ ‫له‌كاركێش����انه‌وه‌ی‌ د‪ .‬كاوه‌ مه‌حم����ود‬ ‫وه‌زی����ری‌ رۆش����نبیری‌‌و الوان ده‌ك ‌هن‌و‬ ‫وه‌زیری����ش رایده‌گه‌یه‌نێ����ت ك����ه‌ هیچ‬ ‫قس����ه‌یه‌كی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ نییه‌‌و ئاگاداری‌‬ ‫ئه‌و كه‌مپینه‌ش نییه‌‪.‬‬ ‫سه‌رپه‌رش����تیاری‌ كه‌مپینی‌ "ده‌ست"‪،‬‬ ‫میران به‌ك����ر به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫ئ����ه‌وان له‌روانگ����ه‌ی‌ هه‌س����تكردنیان‬ ‫به‌به‌رپرس����یارێتی‌‌و له‌كه‌داركردن����ی‌‬ ‫توانستی‌ فیكری‌‌و مه‌عریفی‌‌و به‌هه‌ده‌ردانی‌‬

‫س����امانی‌ گش����تی‌ به‌بێ‌ لێپرس����ینه‌وه‌‌و‬ ‫كڕینه‌وه‌ی‌ ش����ه‌هامه‌تی‌ تاكی‌ كوردی‌‌و‬ ‫ل����ه‌دژی‌ راگه‌یاندن����ی‌ ناوی‌ س����ندوقی‌‬ ‫داهێن����ه‌ران‪ ،‬كه‌مپین����ی‌ "ده‌س����ت"یان‬ ‫راگه‌یاند‌و داوای ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی‌‬ ‫وه‌زی����ری‌ رۆش����نبیری‌‌و الوان ده‌ك����ه‌ن‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش له‌رێگ����ه‌ی‌ كۆمه‌ڵێ����ك واژوی‌‬ ‫رۆشنبیران‌و نوس����ه‌ران‌و هونه‌رمه‌ندان‌و‬ ‫رۆژنامه‌نوسانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ناوب����راو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش����دا كه‌ ئه‌و‬ ‫كه‌مپینه‌ ل����ه‌‪12/27‬وه‌ راگه‌یه‌نراوه‌‌و تا‬ ‫ئه‌م����ڕۆش به‌رده‌وام ده‌بێ����ت‪ ،‬له‌یه‌كه‌م‬ ‫رۆژیش����ه‌وه‌ نزیك����ه‌ی‌ ‪ 200‬رۆش����نبیر‌و‬ ‫ئه‌دی����ب‌و رۆژنامه‌ن����وس‌و الیه‌نه‌كان����ی‌‬ ‫په‌یوه‌س����ت ب����ه‌و ب����واره‌ پاڵپش����تیی‌‬ ‫خۆیان راگه‌یاندوه‌‌و دواتریش ئیمزاكان‬ ‫ده‌كرێته‌ یاداش����ت‌و ئاراسته‌ی‌ هه‌رسێ‌‬ ‫كوردس����تان‌و‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیری‌ ده‌كرێت بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌وه‌زاره‌تی‌ رۆش����نبیری‌ رابگه‌یه‌نن كه‌‬ ‫‌ئه‌وه‌ی‌ كراوه‌ زیانگه‌یاندنه‌ به‌كوردستان‌و‬ ‫داهێن����ان‌و داهێنه‌ر‪ ،‬جگ����ه‌ له‌وه‌ش له‌و‬ ‫یاداشته‌دا داوای ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌ی‌‬

‫وه‌زی����ری‌ رۆش����نبیری‌‌و الوان ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌وته‌ی‌ میران "وه‌زیر‬ ‫الیداوه‌ له‌رێنماییه‌كانی‌ وه‌زاره‌ت‌و ئه‌و‬ ‫یاس����ایه‌ی‌ كه‌ له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫په‌سندكراوه‌ بۆ وه‌زاره‌ته‌كه‌ی‌"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش����دا وه‌زیری‌ رۆشنبیری‌‌و‬ ‫الوان‪ ،‬د‪ .‬كاوه‌ مه‌حم����ود به‌ئاوێن����ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ ئاگاداری‌ كه‌مپه‌ین‌و داوایه‌كی‌‬ ‫له‌و ش����ێوه‌یه‌ نییه‌‌و هیچ قسه‌یه‌كیشی‌‬ ‫‌له‌س����ه‌ر ن����اكات‪ ،‬ئه‌گه‌ری����ش بیه‌وێت‬ ‫ئه‌وا له‌دواییدا وه‌اڵمی‌ خۆی ده‌بێت‪.‬‬ ‫ه����ه‌ر ب����ۆ ده‌ربڕین����ی‌ ناڕه‌زایی‌ دژی‌‬ ‫راگه‌یاندنی‌ ناوی‌ داهێنه‌ران‪ ،‬س����به‌ینێ‌‬ ‫له‌ش����اری‌ س����لێمانی‌ گردبونه‌وه‌یه‌ك����ی‌‬ ‫ناڕه‌زایی‌ له‌به‌رده‌م نوسینگ ‌هی‌ سلێمانی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان ئه‌نجام ده‌درێت‪.‬‬ ‫ل����ه‌و باره‌یه‌وه‌ عه‌ب����دواڵ ئه‌حمه‌د كه‌‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌به‌ش����داربوانی‌ گردبونه‌وه‌كه‌‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ س����ه‌رله‌به‌یانی‌‬ ‫رۆژی‌ دوش����ه‌ممه‌ به‌به‌شداری‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫له‌ناڕازییانی‌ هونه‌رمه‌ندان‌و رۆشنبیران‌و‬ ‫رۆژنامه‌نوس����ان به‌رامب����ه‌ر س����ندوقی‌‬ ‫داهێنه‌ران‪ ،‬گردبونه‌وه‌ی����ه‌ك له‌به‌رده‌م‬

‫نوس����ینگه‌ی‌ س����لێمانی‌ په‌رله‌مان����ی‌‬ ‫كوردستان ساز ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫‌به‌پێ����ی ئ����ه‌و زانیارییانه‌ی ده‌س����ت‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتون له‌كۆی هه‌شت ئه‌ندامی‬ ‫لیژن����ه‌ی‌ هه‌ڵس����ه‌نگاندنی‌ س����ندوقی‌‬ ‫داهێنه‌ران‪ ،‬ش����ه‌ش كه‌س����یان پارتین‌و ‬ ‫ته‌نها دوانیان یه‌كێتین‪ ،‬ئه‌ندامه‌كانیش‬ ‫پێكهات����ون ل����ه‌ (نه‌قیبی‌ س����ه‌ندیكای‬ ‫هونه‌رمه‌ن����دان‪ ،‬نیاز ن����وری‪ ،‬یه‌كێتی‪.‬‬ ‫نه‌قیبی‌ س����ه‌ندیكای رۆژنامه‌نوس����ان‪،‬‬ ‫ئ����ازاد حه‌مه‌ئه‌مین‪ ،‬پارت����ی‪ .‬نوێنه‌ری‬ ‫یه‌كێت����ی نوس����ه‌رانی ك����ورد‪ ،‬مهاب����اد‬ ‫‌قه‌ره‌داغ����ی‪ ،‬پارتی‪ .‬نوێنه‌ری وه‌زاره‌تی‬ ‫رۆش����نبیری‌و الوان‪ ،‬ئ����ازا حه‌س����یب‬ ‫قه‌ره‌داغ����ی‪ ،‬راوێ����ژكار له‌وه‌زاره‌ت����ی‬ ‫رۆشنبیری‪ ،‬پارتی‪ .‬به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی‬ ‫دیوان����ی وه‌زاره‌تی رۆش����نبیری‪ ،‬ئاریان‬ ‫فه‌ره‌ج كه‌ خاوه‌ن ئیمتیازی رۆژنامه‌ی‬ ‫هه‌ولێ����ره‌‪ ،‬پارت����ی‪ .‬نوێن����ه‌ری‬ ‫‌پارێزگاكان‪ ،‬یه‌كه‌م‪ ،‬زانا خه‌لیل‪ ،‬شاعیرو‬ ‫به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری ق����ه‌اڵت تیڤ����ی‪ ،‬هه‌ولێر‪،‬‬ ‫پارتی‪ .‬د‪.‬ئیبراهیم سمۆ‪ ،‬دهۆك‪ ،‬پارتی‪.‬‬ ‫هه‌ڵكه‌وت عه‌بدواڵ‪ ،‬سلێمانی‪ ،‬یه‌كێتی‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫‪3‬‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌ممه‌ ‪2012/12/30‬‬

‫رۆژانی تاڵه‌بانی‌ له ‪Charité‬‬ ‫هێرۆو قوباد‌و پاڤێل‌و ‪ 15‬حیمایه‌و سكرتێری‌ له‌ده‌وره‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ئه‌مڕۆ ماوه‌ی‌ دو هه‌فته‌یه‌‪ ،‬تاڵه‌بانی‌‬ ‫ملمالنێ‌ له‌گه‌ڵ‌ مه‌رگ ده‌كات‪،‬‬ ‫ئێستا ئه‌و ‪ 10‬رۆژه‌ له‌پێخه‌فی‌‬ ‫ناودارترین نه‌خۆشخانه‌ی‌ ئه‌وروپادایه‌و‬ ‫به‌راورد به‌سه‌ره‌تای‌ نه‌خۆشكه‌وتنی‌‬ ‫چاكبونه‌وه‌یه‌كی‌ پێوه‌ دیاره‌‪:‬‬ ‫چاوهه‌ڵدێنێ‌‌و جوڵه‌ به‌ده‌سته‌كانی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬تاڵه‌بانی‌ جگه‌ له‌تیمێكی‌‬ ‫‪ 15‬كه‌سی‌ له‌حیمایه‌و سكرتێر‌و‬ ‫خزمه‌تكاری‌ كۆشكی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫كۆمار‪ ،‬به‌رده‌وام هێرۆخان‌و پاڤێل‌و‬ ‫قوباد‌و "دكتۆر نه‌جمه‌دین"ی‌ له‌ده‌وره‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی‌ زانیارییه‌كان���ی‌ ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫س���ه‌ركرده‌ ته‌مه‌ن "‪ 79‬س���اڵ‌"ه‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌ره‌به‌یان���ی‌ دوا رۆژی‌ پای���زی‌ ‪2012‬‬ ‫له‌پایته‌خت���ی‌ عێراقه‌وه‌ به‌بێهۆش���ی‌‌و‬ ‫به‌فڕۆكه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت به‌ره‌و راقیترین‌و‬ ‫گه‌وره‌تری���ن نه‌خۆش���خانه‌ی‌ ئه‌وروپا‬ ‫له‌به‌رلین���ی‌ پایته‌خت���ی‌ ئه‌ڵمانیا برا‌و‬ ‫چه‌ندی���ن ملمالنێ‌‌و دۆس���یه‌ی‌ ئاڵۆزی‌‬ ‫له‌ئاستی‌ عێراق‌و كوردستان‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫حیزبه‌كه‌ی‌ خۆشیدا به‌چاره‌سه‌رنه‌كراوی‌‬ ‫جێهێشت‪ ،‬ئێستا هه‌ریه‌ك له‌هێرۆخانی‌‬ ‫هاوس���ه‌ری‌‌و هه‌ردو كوڕه‌كه‌ی‌ پاڤێڵ‌‌و‬

‫ ‬ ‫پاڤێڵ‌و تاڵەبانی‌و قوباد‬ ‫قوب���اد‪ ،‬هه‌روه‌ها دكت���ۆر نه‌جمه‌دین‬ ‫كه‌ریم (پارێزگاری‌ كه‌ركوك‌و ئه‌ندامی‌‬ ‫مه‌كته‌ب سیاسی‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬كه‌ دكتۆری‌‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌كانی‌ دڵ���ه‌و له‌ده‌ی���ه‌ی‌‬ ‫‪1970‬دا دكت���ۆری‌ تایبه‌تی‌ مس���ته‌فا‬ ‫بارزان���ی‌ بوه‌و یه‌كێك ب���و له‌وانه‌ی‌ تا‬

‫لەئینتەرنێتەوە‬

‫مردنی‌ ناوبراو له‌نه‌خۆش���خانه‌ی‌ مایۆ ئ���ه‌و به‌تیمێك���ی‌ ‪ 15‬كه‌س���ی‌ ده‌ور‌ه‬ ‫كلینك له‌واش���نتۆن به‌دیارییه‌وه‌ بو)‪ ،‬دراوه‌‪ ،‬ك���ه‌ ‪ 8‬كه‌س���یان حیمای���ه‌ی‌‬ ‫له‌نه‌خۆش���خانه‌ی‌ ‪ Charité‬ب���ه‌رده‌وام ناوبراون‌و له‌ماوه‌ی‌ ‪ 24‬كاتژمێردا به‌دو‬ ‫به‌دی���ار تاڵه‌بانیی���ه‌وه‌ن‌و له‌نزیكه‌و‌ه وه‌جبه‌ی‌ ‪ 4‬كه‌سی‌ له‌نێوان ئوتێل‌و ئه‌و‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌دا ئاڵوگۆڕیان پێده‌كرێت‬ ‫چاودێریی‌ باری‌ ته‌ندروستی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌م كه‌سه‌ نزیكانه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌‪ ،‬ك���ه‌ تاڵه‌بان���ی‌ تێدای���ه‌‪ .‬هه‌روه‌ها ‪4‬‬

‫خزمه‌تكاری‌ له‌گه‌ڵدایه‌ كه‌ جێی‌ متمانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوبراون‪ 3 ،‬سكرتێریشی‌ له‌گه‌ڵدایه‌ كه‌‬ ‫یه‌كێكیان ژنه‌و یه‌كێكیشیان عه‌ره‌به‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ چه‌ند مانگێك‬ ‫له‌مه‌وبه‌ر كاتێك تاڵه‌بانی‌ به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ری‌ ئه‌ژنۆكانی‌ بۆ ماوه‌ی‌ دو‬ ‫مانگ له‌به‌رلی���ن مایه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌ڕه‌رای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ زۆربه‌ی‌ هه‌ره‌ زۆری‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌‌و "پاڤێڵ‌‌و قوباد"ی‌‬ ‫كوڕی‌ سه‌ردان‌و هاتوچۆیان كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هێرۆخانی‌ هاوسه‌ری‌ سه‌ردانی‌ نه‌كرد‪.‬‬ ‫هێرۆخان له‌س���ه‌روه‌ختی‌ به‌ڕێكه‌وتنی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ تاڵه‌بانی‌ ب���ۆ به‌رلین رایگه‌یاند‬ ‫ك���ه‌ وه‌ك نه‌ریتێك���ی‌ س���ااڵنه‌ ئه‌وو‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌ به‌ڵێنیان به‌یه‌ك داوه‌ هه‌مو‬ ‫سه‌ری‌ ساڵێك له‌واده‌ی‌ ئاوابونی‌ ساڵی‌‬ ‫كۆن‌و هاتنی‌ س���اڵی‌ نوێ���دا‪ ،‬پێكه‌وه‌‬ ‫كاتی���ان به‌س���ه‌ربه‌رن‪ ،‬ئه‌مس���اڵیش‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ وه‌ك ئه‌مه‌كدارییه‌ك بۆ‬ ‫ئه‌و به‌ڵێنه‌یان‪ ،‬دوا س���اته‌كانی‌ ساڵی‌‬ ‫‪2012‬ی‌و پێش���وازیكردن له‌ساڵی‌ نوێی‌‬ ‫‪ 2013‬له‌گه‌ڵ‌ تاڵه‌بانی‌ به‌سه‌رده‌بات‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئ���ه‌و زانیارییانه‌ی‌ ده‌س���ت‬ ‫ئاوێن���ه‌ كه‌وتون‪ ،‬تاڵه‌بان���ی‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌م چه‌ند رۆژه‌ی‌ راب���ردودا‪ ،‬به‌راورد‬ ‫به‌س���ه‌ره‌تای‌ نه‌خۆش���كه‌وتنه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌به‌غدا‪ ،‬باری‌ ته‌ندروستی‌ باشبونێكی‌‬

‫رێژه‌ی���ی‌ پێوه‌دی���اره‌‪ ،‬ئێس���تا ئ���ه‌و‬ ‫توانای‌ چ���او هه‌ڵبڕی���ن‌و جوڵه‌كردن‬ ‫به‌ده‌س���ته‌كانی‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ژێر‬ ‫چاودێری���ی‌ وردی‌ پزیش���كیدایه‌و‬ ‫قسەناکات‌و پزیشكه‌كانیش رێگه‌ناده‌ن‬ ‫زۆری‌ لێبكرێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ قسه‌ بكات‪.‬‬ ‫جێی‌ ئاماژه‌یه‌‪ ،‬تاڵه‌بانی‌ ماوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫ساڵێكه‌ له‌پێشكه‌وتوترین‌و ناودارترین‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكاو ئه‌وروپا‌و‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���تدا پش���كنینی‌‬ ‫پزیشكی‌‌و نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌‌و چاره‌سه‌ری‌‬ ‫ب���ۆ ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌م نه‌خۆش���خانه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئێس���تا ئه‌وی‌ تێدا چاره‌سه‌ر ده‌كرێت‬ ‫له‌به‌رلین "چاریت" ‪ ،Charité‬راقیترین‌و‬ ‫گه‌وره‌ترین نه‌خۆشخانه‌یه‌ له‌ئه‌وروپادا‪،‬‬ ‫كه‌ مێ���ژووی‌ دامه‌زراندنی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ب���ۆ ‪ 300‬س���اڵ‌ له‌مه‌وب���ه‌ر‪ ،‬تیم���ی‌‬ ‫پزیشكییه‌كه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 3000‬پسپۆڕیی‌‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌ جیاوازه‌كانه‌‪ ،‬كه‌ چه‌ندین‬ ‫گ���ه‌وره‌ پزیش���كانی‌ ئه‌ڵمانی���ا‌و دنیا‬ ‫له‌خۆده‌گرێت له‌وانه‌ی‌ خه‌اڵتی‌ نۆبڵیان‬ ‫پێبه‌خش���راوه‌‪ Charité ،‬ك���ه‌ داهاتی‌‬ ‫س���ااڵنه‌ی‌ زیاتر له‌ملیارێ���ك یۆرۆیه‌‪،‬‬ ‫به‌ناوبانگترین شوێنی‌ چاندنی‌ ئه‌ندامانی‌‬ ‫له‌ش‌و نه‌خۆش���ییه‌كانی‌ دڵه‌و شوێنی‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ دوا داهێنانه‌ ته‌كنه‌لۆجییه‌‬ ‫پزیشكییه‌كانی‌ جیهانیشه‌‪.‬‬

‫سه‌فین مه‌ال قه‌ره‌‪ :‬كاك كۆسره‌ت ئیداره‌ی‌ یه‌كێت ‌ی پێناكرێت‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫هه‌ڵسوڕاوی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان له‌هه‌ولێر‬ ‫"سه‌فین مه‌ال قه‌ره‌" له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا سه‌باره‌ت به‌یه‌كێتی‌ له‌قۆناغی‌‬ ‫دوای‌ مام جه‌الل ده‌دوێ‌‌و ده‌ڵێت‬ ‫"پارتی‌ له‌یه‌كێتی‌ (مشه‌وه‌شترن)‬ ‫به‌نه‌خۆشكه‌وتنه‌كه‌ی‌ مام جه‌الل‌و‬ ‫دڵه‌ڕاوكێیانه‌ یه‌كێتی‌‌و گۆڕان له‌یه‌ك‬ ‫نزیكببنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئێس����تا ب����اس له‌قۆناغ���� ‌‬ ‫ی‬ ‫دوای‌ تاڵه‌بان����ی‌ ده‌كرێ����ت‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر‬ ‫ده‌ستپێش����خه‌رییه‌ك هه‌بێ����ت ب����ۆ‬ ‫یه‌كخس����تنه‌وه‌ یان هاوپه‌یمانێتی گۆڕان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬پێتوای����ه‌ زۆرینه‌ له‌ناو‬ ‫گۆڕاندا پشتگیریی‌ لێبكه‌ن؟‬ ‫سه‌فین مه‌القه‌ره‌‪ :‬خۆی ده‌بێت ئێمه‌‬ ‫بگه‌ڕێینه‌وه‌ س����ه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫نێ����وان ئێمه‌و یه‌كێت����ی په‌یوه‌ندییه‌كی‬ ‫سروش����تی نییه‌‪ ،‬زۆر ج����ار ده‌گوترێت‬ ‫له‌ن����او هه‌ن����اوی یه‌كێتییه‌وه‌ دروس����ت‬ ‫بوی����ن‪ ،‬هه‌ندێ����ك خه‌ڵ����ك پێیانوای����ه‌‬ ‫ئێم����ه‌ له‌یه‌كێت����ی جیابوینه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئێم����ه‌ ئ����ه‌و قس����ه‌یه‌ ره‌تده‌كه‌ینه‌وه‌و‬ ‫پێمانوانیی����ه‌ جیابوینه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و بابه‌ته‌‬ ‫موناقه‌ش����ه‌ی زۆر هه‌ڵده‌گرێ����ت‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ده‌كرێ����ت بڵیی����ن له‌هه‌ن����اوی یه‌كێتی‬ ‫دروس����تبوین‪ ،‬هه‌موی����ان ده‌ناس����ین‬ ‫مێژویه‌كی دورودرێژمان به‌یه‌كه‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌دروس����تكردنی یه‌كێتی‌و په‌ره‌پێدان‌و‬ ‫گه‌شه‌س����ه‌ندنی‌و به‌ده‌س����ه‌اڵتگه‌یاندنی‬ ‫یه‌كێت����ی‪ ،‬كاراكته‌ره‌كان����ی كه‌ ئێس����تا‬ ‫گ����ۆڕان به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن رۆڵ����ی گرنگیان‬ ‫هه‌ب����وه‌ له‌و مه‌س����ه‌له‌یه‌دا‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێم‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كه‌ی ئێمه‌ سروش����تی نییه‌‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئێم����ه‌ وا ته‌ماش����ای ناكه‌ی����ن‌و‬ ‫به‌وش����ێوه‌یه‌ نییه‌ كه‌ ئێم����ه‌و یه‌كێتی‬ ‫به‌پێشنیارێك یان به‌ده‌ستپێشخه‌رییه‌ك‬ ‫به‌نمونه‌ له‌ی����ه‌ك نزیكببین����ه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫راشكاوانه‌ پێمانگوتون‌و بۆ رای گشتییش‬ ‫باڵومانكردۆته‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌سه‌ر به‌رنامه‌ی‬ ‫هاوب����ه‌ش كارده‌كه‌ی����ن‌و هه‌ركه‌س����ێك‬ ‫ئاماده‌بێت له‌سه‌ر ئه‌و به‌رنامه‌ هاوبه‌شانه‌‬ ‫ئیش����بكات‪ ،‬ئێمه‌ ئاماده‌ی����ن گفتوگۆی‬ ‫سیاسی‌و هاوپه‌یمانێتی‌و دیدی هاوبه‌ش‬ ‫بدۆزینه‌وه‌ بۆ دۆزه‌كان‌و به‌یه‌كه‌وه‌ ئیشی‬ ‫بۆ بكه‌ین‪ .‬وه‌ك ئێمه‌و یه‌كگرتوو كۆمه‌ڵ‌‪،‬‬ ‫كه‌ ئێمه‌ هیچ هاوپه‌یمانێتییه‌كمان نییه‌‬ ‫ی گفتوگۆ گه‌یش����تینه‌‬ ‫به‌ڵك����و له‌ئه‌نجام ‌‬ ‫چه‌ند دی����دو ئامانجێك����ی هاوبه‌ش كه‌‬ ‫هه‌موم����ان كاری ب����ۆ ده‌كه‌ی����ن‪ .‬به‌بێ‬ ‫پابه‌ندب����ون به‌هی����چ هاوپه‌یمانێتییه‌ك‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ یه‌كێتیش هیچ به‌ربه‌س����تێكمان‬ ‫نیی����ه‌ ئه‌گ����ه‌ر هاتو گه‌یش����تینه‌ دیدی‬ ‫هاوبه‌ش وه‌ك دانیش����تنه‌كه‌ی دواجاری‬ ‫ب����ه‌ر له‌نه‌خۆش����كه‌وتنی م����ام جه‌الل‬ ‫دانیشتن‌و گه‌یش����تینه‌ دیدێكی هاوبه‌ش‬

‫سه‌فین مه‌ال قه‌رە‬ ‫كه‌ ده‌س����تور بگه‌ڕێنین����ه‌وه‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫ده‌س����تور گۆڕان����كاری تێ����دا بكرێت‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێ����ك بڕیار ك����ه‌ دراون‌و ره‌هه‌ندی‬ ‫نیشتمانییان هه‌یه‌و وابه‌سته‌ن به‌ئاینده‌و‬ ‫چاره‌نوس����ی ئه‌و واڵته‌و ئ����ه‌و میلله‌ته‌و‬ ‫هه‌مومان گه‌یش����تینه‌ دیدێكی هاوبه‌ش‌و‬ ‫رێككه‌وتی����ن‪ .‬ده‌كرێ����ت بگه‌ینه‌ دیدی‬ ‫هاوبه‌ش‌و رێككه‌وتن له‌س����ه‌ر كاری ئه‌و‬ ‫بڕیارو كارانه‌ی له‌به‌رژه‌وه‌ندی میلله‌تن‪،‬‬ ‫به‌اڵم وه‌كو هاوپه‌یمانێتییه‌ك یان وه‌كو‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی زۆر له‌نه‌یاره‌كان ده‌ڵێن تێكه‌ڵ‬ ‫ده‌بنه‌وه‌و ده‌بنه‌وه‌ یه‌ك حزب‪ ،‬شتی وا‬ ‫له‌ئارادا نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوایه‌ پارتی ده‌ستێوه‌ردان‬ ‫بكات له‌ناو یه‌كێتیدا بۆ به‌هێزكردنی ئه‌و‬ ‫ئاراس����ته‌یه‌ی ناو یه‌كێت����ی كه‌ نایه‌وێت‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌گۆڕان نزیكبێته‌وه‌؟‬ ‫سه‌فین مه‌القه‌ره‌‪ :‬پارتی زۆر موهته‌مه‌‬ ‫به‌یه‌كێتی‌و زۆر به‌توندییش موتابه‌عه‌ی‬ ‫بارودۆخ����ی ناو یه‌كێت����ی ده‌كه‌ن دوای‬ ‫نه‌خۆش����كه‌وتنی مام ج����ه‌الل‪ ،‬چونكه‌‬ ‫یه‌كێتی هاوبه‌ش����یانه‌ له‌ده‌س����ه‌اڵت‌و دو‬ ‫قاچی ده‌س����ه‌اڵتیش ك����ه‌ یه‌كیان زۆنی‬ ‫پارت����ی‌و ئه‌وی دیكه‌ زۆن����ی‌ یه‌كێتییه‌‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵت له‌كوردستان ته‌نها به‌قاچێكیان‬ ‫ن����اڕوات‪ ،‬به‌هه‌ردوكیی����ه‌وه‌ ده‌ڕوات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئ����ه‌وان گرنگی به‌هاوبه‌ش����ه‌كه‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتیان ده‌ده‌ن‪ ،‬بۆیه‌ ده‌بینی ئه‌وان‬ ‫(مشه‌وه‌شترن) به‌نه‌خۆشكه‌وتنی مام‬ ‫جه‌الل‪ ،‬ه����ه‌ر له‌كاك مه‌س����عوده‌وه‌ تا‬ ‫ده‌گاته‌ هه‌م����و پارتی‪ .‬بێگومان یه‌كێك‬ ‫له‌دڵه‌ڕاوكێكانیان ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ده‌رئه‌نجامی‬ ‫ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی چاكبونی‬ ‫په‌یوندی نێوان گۆڕان‌و یه‌كێتی له‌چه‌ند‬ ‫مانگی راب����ردودا‪ ،‬دڵه‌ڕاوكێیه‌كیان هه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ ئ����ه‌و په‌یوه‌ندییانه‌ زیات����ر به‌ره‌و‬

‫تاڵه‌بانی هیچ‬ ‫ئیشی بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫نه‌كردبو دوای‬ ‫خۆی چ ده‌كرێت‌و‬ ‫چ ناكرێت؟! بۆی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئێستا یه‌كێت ‌‬ ‫سه‌رگه‌ردانن‌و‬ ‫نازانن چی بكه‌ن‬ ‫پێشه‌وه‌ بچێت‌و گه‌ش����ه‌بكا‌و بگاته‌ ئه‌و‬ ‫راده‌یه‌ی كه‌ ئه‌و هاوبه‌شه‌یان له‌ده‌سه‌اڵت‬ ‫هه‌ڵوێستێكی دیكه‌ وه‌ربگرێت‪ ،‬بێگومان‬ ‫كار بۆئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‌و به‌النیكه‌میش پێیان‬ ‫خۆش����نییه‌ كه‌ گۆڕان‌و یه‌كێتی بگه‌ینه‌‬ ‫دیدی هاوبه‌ش یان بگه‌ینه‌ چاره‌سه‌رێكی‬ ‫سیاسی‌و له‌یه‌كتری نزیكببینه‌وه‌‪ ،‬یان با‬ ‫بڵێین كه‌ چۆن دڵه‌ڕاوكێیان بۆ دروستبو‬ ‫پێیان ناخۆش بو كه‌ یه‌كێتی هاته‌ سه‌ر‬ ‫ئه‌و بڕوایه‌ كه‌ بێت پاڵپشتیی به‌رنامه‌ی‬ ‫گۆڕان بكات له‌گه‌ڕاندنه‌وه‌ی ده‌س����تور‪،‬‬ ‫پارتی له‌وه‌ ده‌ترس����ێت ك����ه‌ یه‌كێتیش‬ ‫بێته‌ ریزی به‌رنامه‌كانی ئۆپۆزیسیۆن‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئاش����كرایه‌ ك����ه‌ هه‌ولێ����ر‬ ‫گرنگییه‌ك����ی زۆری هه‌یه‌ ب����ۆ یه‌كێتی‪،‬‬ ‫ئایا به‌ڕای تۆ یه‌كێتییه‌كانی ناو هه‌ولێر‬ ‫دوای مام جه‌الل به‌ره‌و چ ئاراس����ته‌یه‌ك‬ ‫ده‌ڕۆن ی����ان دۆخی ئه‌و حیزبه‌ له‌هه‌ولێر‬ ‫چی به‌سه‌ردێت؟‬ ‫س����ه‌فین مه‌القه‌ره‌‪ :‬ئه‌و ترسه‌ له‌مێژه‌‬ ‫هه‌ی����ه‌‪ ،‬یه‌كێتی دوای م����ام جه‌الل یان‬ ‫یه‌كێتی بێ مام ج����ه‌الل‌و له‌غیابی مام‬ ‫جه‌الل چی به‌س����ه‌ردێت؟ له‌و كاته‌وه‌ی‬ ‫ك����ه‌ ئێمه‌ش له‌ن����او یه‌كێت����ی بوین تا‬ ‫ئێس����تاش به‌داخ����ه‌وه‌ ئ����ه‌و حیس����ابه‌‬ ‫نه‌كراب����و‪ ،‬یان به‌النیكه‌م����ه‌وه‌ تاڵه‌بانی‬ ‫هیچ ئیشی بۆ ئه‌وه‌ نه‌كردبو دوای خۆی‬ ‫چ ده‌كرێت چ ناكرێت؟! ئێستا هه‌مویان‬ ‫ناڵێم سه‌رلێشێواون‪ ،‬به‌اڵم سه‌رگه‌ردانن‬ ‫نازانن چی بك����ه‌ن‪ .‬هه‌روه‌ها من حه‌زم‬ ‫لێنییه‌ قس����ه‌ی پێشوه‌خته‌ بكه‌م‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێموای����ه‌ كاریگه‌ری����ی هه‌بێت له‌س����ه‌ر‬ ‫ئه‌دای یه‌كێتی له‌هه‌مو رویه‌كه‌وه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫هیواداری����ن بتوانن روه‌و ئاراس����ته‌یه‌كی‬ ‫ب����اش ب����ڕۆن‌و یه‌كێتی له‌ئاس����تی ئه‌و‬ ‫ماندوبون‌و قوربانییانه‌دا بێت كه‌ داونی‌و‬

‫بتوانێت به‌س����ه‌ر ئه‌و كۆس����په‌ زاڵ بن‌و‬ ‫بتوان����ن كێش����ه‌كانی چاره‌س����ه‌ربكه‌ن‌و‬ ‫ئه‌و بۆش����اییه‌ی كه‌ نه‌خۆشكه‌وتنی مام‬ ‫جه‌الل جێیهێشتوه‌‪ ،‬بتوانن پڕیبكه‌نه‌وه‌و‬ ‫كار نه‌كاته‌ سه‌ر ئه‌داكه‌ی‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ب����ه‌ڕای ت����ۆ‪ ،‬كۆس����ره‌ت‬ ‫ره‌س����وڵ توانای ئیداره‌كردنی یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ملمالنێكانی‌ ناو یه‌كێتی هه‌یه‌؟‬ ‫س����ه‌فین مه‌الق����ه‌ره‌‪ :‬م����ن پێموانییه‌‬ ‫ئ����ه‌و كاره‌ی پ����ێ بكرێ����ت‪ ،‬چونك����ه‌‬ ‫ئێم����ه‌ ئه‌زمونێك����ی دورودرێژمان هه‌یه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ كاك كۆس����ره‌ت‌و له‌گه‌ڵ هه‌مو‬ ‫س����ه‌ركرده‌كانی یه‌كێت����ی‪ .‬پێموانیی����ه‌‬ ‫بتوانێ����ت ئ����ه‌و بۆش����اییه‌ پڕبكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش له‌ئێستادا نه‌یانگوتوه‌ ده‌یكه‌ینه‌‬ ‫س����كرتێر ی����ان كردومانه‌ به‌س����كرتێر‪،‬‬ ‫گوتویان����ه‌ به‌پێی په‌ی����ڕه‌و كه‌ جێگری‬ ‫یه‌كه‌مه‌ ئه‌و سه‌رپه‌رشتی كۆبونه‌وه‌كانی‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی‌و دانیشتنه‌كان ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌به‌یاننامه‌ هاوبه‌ش����ه‌كه‌ی دواییشیاندا‬ ‫هه‌روا ده‌ڵێن‌و ئام����اژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫هیچ گۆڕانكاریی����ه‌ك له‌ئه‌داو پێكهاته‌ی‬ ‫یه‌كێتی نه‌بوه‌‪ ،‬هه‌ر مام جه‌الل سكرتێره‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم له‌غیاب����ی خ����ۆی جێگره‌كانی‬ ‫كاره‌كان به‌ڕێ����وه‌ ده‌به‌ن‪ ،‬به‌اڵم وه‌اڵمی‬ ‫دیاریكراو بۆ پرسیاره‌كه‌ت ده‌ڵیم نه‌خێر‬ ‫من پێموانییه‌ كاك كۆسره‌ت ئه‌و كاره‌ی‬ ‫پێبكرێت‪ ،‬هه‌م به‌هۆی ته‌ندروستییه‌كه‌ی‬ ‫ك����ه‌ خۆت����ان ده‌یبین����ن له‌تیڤییه‌كان‌و‬ ‫له‌سه‌ردانی خه‌ڵكی بۆ الی ده‌زانرێ كه‌‬ ‫ته‌ندروستیی زۆر خراپه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌به‌ر‬ ‫باكگراوه‌ن����دی كاركردنی له‌ناو یه‌كێتی‌و‬ ‫ته‌كه‌توالت دروس����تكردن‌و پشبه‌ستنی‬ ‫ته‌نها به‌جه‌ماعه‌تێكی دیاریكراو له‌سه‌ر‬ ‫بنچینه‌ی ته‌كه‌ت����والت‪ ،‬بۆیه‌ پێموانییه‌‬ ‫وه‌ك����و ده‌ڵێت (خ����وی ش����یری هه‌تا‬ ‫پیری)‪ ،‬بۆیه‌ پێموانییه‌ ده‌س����تبه‌ردای‬ ‫ئه‌وه‌ بێ����ت‌و پێی چاكبكرێ����ت‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫ئ����ه‌و سیفه‌تانه‌ش����ی پێیناكرێ����ت وه‌ك‬ ‫سكرتێرێك یان وه‌ك خۆیان ناویان ناوه‌‬ ‫برا گه‌وره‌ی هه‌م����و الیه‌ك خێوه‌ته‌كه‌ی‬ ‫هێنده‌ گه‌وره‌ بكات جێی هه‌مو یه‌كێتی‬ ‫تێ����دا ببێته‌وه‌‪ ،‬م����ن پێموانییه‌ وابكات‬ ‫چونك ‌ه ئێمه‌ شاره‌زاین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دێینه‌ س����ه‌ر باس����ی گۆڕان‪،‬‬ ‫له‌ئێستادا قسه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كرێت كه‌‬ ‫به‌شێك له‌ئێوه‌ ره‌خنه‌ ده‌گرن‌و ناڕازین‬ ‫له‌هه‌ندێ����ك له‌بڕیاره‌كانی نه‌وش����یروان‬ ‫مس����ته‌فاو به‌بڕی����اری تاكڕه‌وان����ه‌ی‬ ‫ناوده‌به‌ن‪ ،‬ئایا تۆ پێتوایه‌ نه‌وش����یروان‬ ‫مسته‌فا تاكڕه‌وانه‌ بڕیار ده‌دات؟‬ ‫س����ه‌فین مه‌الق����ه‌ره‌‪ :‬نه‌خێ����ر‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ماوه‌ی����ه‌ی كه‌ كارم����ان ك����ردوه‌ له‌ناو‬ ‫گۆڕاندا‪ ،‬چ له‌پێ����ش ‪7/25‬و چ له‌دوای‬ ‫‪ 7/25‬كاك نه‌وش����یروان له‌ش����ته‌‬ ‫گرنگه‌كان راوێ����ژی به‌هه‌مومان كردوه‌‪،‬‬ ‫زۆرجاریش كه‌ شتێك هاتبێته‌ پێشه‌وه‌و‬ ‫گرنگ بوبێت هه‌موم����ان كۆبوینه‌ته‌وه‌و‬

‫قسه‌مان له‌سه‌ركردوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌سه‌و دیدو‬ ‫بۆچونی خۆی له‌س����ه‌ر داوه‌‪ ،‬دواتر كه‌‬ ‫بڕیارمان����داوه‌‪ ،‬دوای راوێ����ژی هه‌مومان‬ ‫بڕیاره‌كه‌مان داوه‌ته‌وه‌ ده‌س����ت خۆی تا‬ ‫جێیه‌جێی بكات‪ ،‬ئه‌وه‌ له‌شته‌ گرنگه‌كان‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌ش����ته‌ ورده‌كان ره‌نگه‌ پێویست‬ ‫نه‌كات راوێژ به‌هه‌مو كه‌س����ێك بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌و گله‌یی‌و گازندانه‌ی كه‌ هه‌شن زیاتر‬ ‫له‌سه‌ر چڤاتی نیش����تمانی‌و راگه‌یاندنی‬ ‫ئ����ه‌و چڤاته‌ی����ه‌‪ ،‬بێگومان ئ����ه‌و جۆره‌‬ ‫قسانه‌ش شتی ئاس����ایین‌و ته‌ندروسته‌‬ ‫له‌ناو ه����ه‌ر حیزبێك هه‌ب����ن به‌تایبه‌تی‬ ‫له‌ناو گۆڕان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وانه‌ی هاتونه‌ته‌‬ ‫ن����او گ����ۆڕان هه‌مویان به‌ش����ێوه‌یه‌كی‬ ‫خۆبه‌خش����انه‌ هاتون‪ ،‬كه‌سیان له‌پێناو‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كی مادی یان وه‌كو ده‌ڵێن‬ ‫دونی����ه‌وی نه‌هاتون‪ ،‬ئیدی كه‌س����ه‌كان‬ ‫به‌دید‌و بۆچۆنی خۆیان هاتون‌و ده‌بێت‬ ‫له‌زۆر بابه‌ت‌و دۆخدا قه‌ناعه‌تیان پێبێت‪،‬‬ ‫جگه‌ ل����ه‌وه‌ بزوتنه‌وه‌كه‌ گ����ه‌وره‌ بوه‌‪،‬‬ ‫ئۆرگانه‌كان زۆر بون‪ ،‬كاك نه‌وش����یروان‬ ‫فری����ای هه‌موی����ان ناكه‌وێ����ت‪ ،‬بۆی����ه‌‬ ‫بێگومان ده‌بێ����ت به‌ئۆرگانیزه‌ بكرێت‪،‬‬ ‫كه‌ ئۆرگانیزه‌ش ده‌كرێت هه‌مو كه‌سێك‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌و ش����ێوازی ئۆرگانیزه‌كردنه‌‬ ‫رازی نیی����ه‌و ره‌نگه‌ به‌دڵ����ی هه‌مومان‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬یان هه‌ندێك شتی به‌دڵی به‌شێك‬ ‫نه‌بێت‪ .‬ئه‌وانه‌ شتی ته‌ندروستن‪ ،‬به‌اڵم‬

‫ی‬ ‫پارت ‌‬ ‫ی‬ ‫دڵه‌ڕاوكێیه‌ت ‌‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێتی‬ ‫له‌یه‌كتری‬ ‫نزیكببنه‌وه‌‬ ‫حیزبه‌كانی ده‌سه‌اڵت زیاتر دڵه‌ڕاوكێیان‬ ‫هه‌ی����ه‌ ب����ه‌وه‌ی ك����ه‌ گ����ۆڕان خه‌ریكه‌‬ ‫ئۆرگانه‌كانی خۆی دروستده‌كات‌و خۆی‬ ‫زیاتر رێكده‌خات‪ ،‬به‌م كاره‌ش����ی گۆڕان‬ ‫ده‌توانێت باشتر كار بكات‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وان‬ ‫ئه‌و پڕوپاگه‌ندانه‌ زیاتر زه‌ق ده‌كه‌نه‌وه‌و‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ فاڵن‬ ‫گله‌یی هه‌ی����ه‌و فاڵن ناڕازیی����ه‌و تاد‪...‬‬ ‫هه‌مو ئه‌وانه‌ بۆ ئه‌وه‌ی گۆڕان س����ه‌رقاڵ‬ ‫بكه‌ن به‌هه‌ندێك شتی البه‌ال‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باسی چڤاتی نیشتمانیت كرد‪،‬‬ ‫قس����ه‌ی‌ ئه‌وه‌ له‌ئارادایه‌ ك����ه‌ یه‌كێتییه‌‬ ‫كۆنه‌كانی ناو گۆڕان ناڕازین له‌و چڤاته‌‪،‬‬ ‫تۆ وه‌كو یه‌كێك له‌وانه‌ ده‌رباره‌ی ئه‌مه‌‬ ‫چ ده‌ڵێیت‌و بۆچی ناڕازین؟‬

‫س����ه‌فین مه‌القه‌ره‌‪ :‬م����ن وه‌كو خۆم‬ ‫ناڕازی نیم‪ ،‬بێگومان چڤاتی نیشتمانی‬ ‫یان ش����ێوازو ئیش����كردنی گ����ۆڕان زۆر‬ ‫جی����اوازه‌ ل����ه‌و ش����ێوه‌ كالس����یكییه‌ی‬ ‫ك����ه‌ تائێس����تا حیزبه‌ سیاس����ییه‌كانی‬ ‫كوردس����تان كاریان پێكردوه‌‪ ،‬ئاس����ان‬ ‫نیه‌ هه‌مو كه‌س����ێك تێیب����گات‌و هه‌زمی‬ ‫ب����كات‪ .‬ئ����ه‌وه‌ی الی ئێم����ه‌ش گرنگه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی����ه‌ كه‌ هه‌مو توان����اكان ئۆرگانیزه‌‬ ‫بكرێن‌و ب����ه‌ره‌وه‌ ئامانجێ����ك ببرێن كه‌‬ ‫ئامانجه‌كانی گۆڕان دیاره‌‌و به‌رنامه‌كه‌ی‬ ‫چیی����ه‌‪ ،‬له‌به‌رئ����ه‌وه‌ یه‌كێتییه‌ كۆنه‌كان‬ ‫یان مه‌رج نییه‌ هه‌ر سه‌ركرده‌ كۆنه‌كانی‬ ‫ناو یه‌كێتی كه‌ ئێس����تا له‌ن����او گۆڕانن‬ ‫هه‌ر ئه‌وان ناڕازی ب����ن‪ ،‬به‌ڵكو خه‌ڵكی‬ ‫دیكه‌ش دیدو بۆچۆن����ی جیاوازی هه‌یه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌و مه‌س����ه‌له‌یه‌‪ ،‬ئه‌ویش وه‌كو‬ ‫وتم چونكه‌ شێوازێكی نوێی ئیشكردنه‌‪.‬‬ ‫له‌ش����ێوه‌ كالس����یكییه‌كه‌ی حیزبه‌كان‬ ‫كه‌ كۆنگ����ره‌ ده‌گرن‌و س����ه‌ركردایه‌تی‌و‬ ‫مه‌كته‌ب����ی سیاس����ی هه‌ڵده‌بژێ����رن زۆر‬ ‫جی����اوازه‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ی ئێم����ه‌ له‌قاعیده‌ی‬ ‫خ����واره‌وه‌ ده‌س����ته‌ی بازن����ه‌و رایه‌ڵه‌و‬ ‫باژێ����روان هه‌ڵبژێرراوه‌‪ ،‬راس����ته‌وخۆش‬ ‫رێكخه‌ری باژێروان����ه‌كان بونه‌ته‌ چڤاتی‬ ‫نیش����تمانی‪ ،‬ره‌نگ����ه‌ له‌ئێس����تادا پ����ڕ‬ ‫به‌پێس����ت نه‌بێت‌و بێگومان كه‌موكوڕی‬ ‫هه‌ی����ه‌‪ ،‬زۆر خه‌له‌لی تێدایه‌ كه‌ ده‌كرێت‬ ‫چاكبرێت‪ ،‬به‌اڵم وه‌كو پره‌نسیپ شتێكی‬ ‫زۆر باشه‌‪ ،‬چونكه‌ ش����ێوازێكی تازه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ ش����ێوازی ئیش����كردنی ئێمه‌یه‌ كه‌‬ ‫جه‌ماوه‌ر راسته‌وخۆ بگاته‌ ئۆرگانه‌كانی‬ ‫سه‌ری سه‌ره‌وه‌و به‌ش����داربێت له‌بڕیاره‌‬ ‫سیاس����ییه‌كان‌و له‌چاره‌نوس����ی خ����ۆی‬ ‫وه‌كو وتم په‌ی����ژه‌ی زۆر كه‌مه‌ له‌نێوان‬ ‫ئه‌وان‌و جه‌ماوه‌رو رای‌ گشتی‌‪ ،‬به‌نمونه‌‬ ‫له‌حیزبه‌كان����ی دیك����ه‌ ئه‌گ����ه‌ر یه‌كێتی‬ ‫وه‌ربگری����ن‪ ،‬ده‌بینی����ن ش����انه‌یه‌ ئینجا‬ ‫ك����ه‌رت‪ ،‬دواتر كۆمیته‌و مه‌ڵبه‌ند‪ ،‬دوایی‬ ‫مه‌كته‌بی رێكخس����تن‌و سه‌ركردایه‌تی‌و‬ ‫پاشان مه‌كته‌بی سیاس����ی‌و له‌كۆتاییدا‬ ‫س����كرتێری گش����تی‪ .‬له‌ن����او پارتییش‬ ‫به‌هه‌مانش����ێوه‌‪ ،‬ئ����ه‌وان په‌یژه‌یه‌ك����ی‬ ‫دیكه‌ش����یان زیادكردوه‌ كه‌ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی پارێزگاكانه‌‪ .‬به‌اڵم له‌ناو‬ ‫گۆڕان راس����ته‌وخۆ به‌رپرس����ی قه‌زاكه‌‬ ‫كه‌ ده‌نگی پێدراوه‌‪ ،‬راس����ته‌وخۆ هه‌مو‬ ‫خه‌ڵ����ك ده‌یگاتێ‌‌و ئه‌ویش راس����ته‌وخۆ‬ ‫ده‌گات����ه‌ ئۆرگانی س����ه‌ره‌وه‌ كه‌ چڤاتی‬ ‫نیش����تمانی‌و جێگ����ه‌ی تاوتوێكردن����ی‬ ‫س����ه‌رجه‌م بڕیاره‌كانه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ وه‌اڵمی‬ ‫پرسیاره‌كه‌ت ده‌ڵیم بێگومان كه‌موكوڕی‬ ‫هه‌یه‌ به‌اڵم ده‌كرێت له‌ماوه‌ی كاركردنیدا‬ ‫ئه‌و كه‌موكوڕییانه‌ ده‌ستنیشان بكرێن‌و‬ ‫كار له‌سه‌ر چاره‌س����ه‌ركردنیان بكرێت‪،‬‬ ‫ناڕازی بون‌و رای جیاوازیش هه‌یه‌ به‌ڵێ‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوای ئه‌وه‌ی ش����ته‌كانیان بۆ رون‬ ‫بوه‌وه‌ شته‌كه‌ كپ بوه‌وه‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌ممه‌ ‪2012/12/30‬‬

‫ی له‌دیدی‌ ئیسالمییه‌كانه‌وه‌‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫قۆناغی‌ دوا ‌‬

‫بۆ ئێمەو یەکێتیش باش نییه‌ په‌یوه‌ندیمان تێكبچێت‬ ‫ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫ی‬ ‫ئیسالمییه‌كانی‌ كوردستان هێزێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫كارای‌ نێو گۆڕه‌پان ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستانن‪ ،‬ك ‌ه دوركه‌وتنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كاریگه‌رییان له‌سه‌ر‬ ‫تاڵه‌بان ‌‬ ‫جێده‌هێڵێت‪ ،‬له‌م راپۆرته‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ئه‌وان دیدو روانینی‌ خۆیان سه‌باره‌ت‬ ‫به‌كوردستان له‌قۆناغی‌ دوای‌ تاڵه‌بانیدا‬ ‫ده‌رده‌بڕن‪.‬‬ ‫ره‌نگ ‌ه زیاد له‌هه‌ر الیه‌ك‪ ،‬له‌بیس���ت‬ ‫ی‬ ‫ی رابردودا هێزه‌ ئیسالمییه‌كان ‌‬ ‫س���اڵ ‌‬ ‫كوردس���تان زۆرتری���ن به‌ریه‌ككه‌وتن‌و‬ ‫سه‌رو س���ه‌وداو هه‌ڵسوكه‌وتیان له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫یه‌كێت���ی نیش���تمانی‌ كوردس���تاندا‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وان‌و یه‌كێت ‌‬ ‫هه‌بوبێ���ت‪ ،‬په‌یوه‌ندی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ل���ه‌دوا ‌‬ ‫چه‌ندی���ن هه‌ورازو نش���ێو ‌‬ ‫ی له‌م‬ ‫خۆی���ه‌وه‌ جێهێش���توه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ااڵنه‌ی‌ دواییدا تاڵه‌بانی‌ به‌حوكم ‌‬ ‫پۆست‌و پله‌وپایه‌‌و پێگه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی دۆس���تایه‌ت ‌‬ ‫ئه‌ندازی���اری‌ ده‌س���ت ‌‬ ‫درێژك���ردن ب���وه‌ روه‌و ئ���ه‌م هێزانه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ نوێنه‌رایه‌ت���ی‌ به‌ش���ێكی‌ به‌رچاو‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪ ،‬هه‌ربۆی ‌ه‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ ‌هی‌ كورد ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كگرت���وو‪ ،‬كۆم���ه‌ڵ‌‌و بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دوا ‌‬ ‫ی ئاواته‌خوازن له‌قۆناغ ‌‬ ‫ئیسالم ‌‬ ‫تاڵه‌بانیش���دا‪ ،‬یه‌كێتی‌ درێژ‌ه به‌هه‌مان‬ ‫ی بدات‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌یوه‌ندییه‌ دۆستانه‌یه‌ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ش‪ ،‬ئ���ه‌م هێزانه‌ش‬ ‫وێ���ڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دیك���ه‌ ‌‬ ‫وه‌ك زۆرێ���ك له‌هێزه‌كان��� ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫س���ه‌رگۆڕه‌پانی‌ سیاس��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌دان‌و چاوی���ان‬ ‫له‌ئاماده‌كاری��� ‌‬

‫ی‬ ‫ی ك ‌ه به‌ش���ێك له‌نفوز ‌‬ ‫بڕیوه‌ت ‌ه ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ر‬ ‫یه‌كێت���ی‌‌و هه‌ژمونی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی سه‌وزدا له‌قۆناغی‌ دوای‌ تاڵه‌بانیدا‬ ‫زۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كگرتو ‌‬ ‫بۆ خۆیان ببه‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ئیسالمی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كگرتو ‌‬ ‫ی سیاس ‌‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫ئه‌ندام ‌‬ ‫ی‬ ‫ئیسالمی‌ كوردس���تان‪ ،‬ئه‌بوبه‌كر عه‌ل ‌‬ ‫له‌لێدوانێكی���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ رایگه‌یاند‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه س���ه‌ره‌تا ده‌بێت ده‌رهاویشته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���یی تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫دیارنه‌مان��� ‌‬ ‫له‌گۆڕه‌پانی‌ سیاسیدا ده‌ربكه‌وێ‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌ راس���ته‌وخۆ له‌نێوان‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌ك ره‌مزێك ‌‬ ‫ی تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫دیارنه‌مان��� ‌‬ ‫ی ئیسالمییه‌كاندا نییه‌‪،‬‬ ‫سیاسی‌‌و گه‌شه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵكو هه‌لومه‌رج‌و بارودۆخی‌ سیاس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس���تان ده‌كه‌وێت��� ‌ه س���ه‌ر راده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌ك رابه‌رێك ‌‬ ‫ی تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫دیارنه‌مان��� ‌‬ ‫سیاسی‌ له‌كوردستان‪ ،‬واته‌ هه‌لومه‌رج ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی تاڵه‌بان ‌‬ ‫نوێیه‌ك ‌ه دیاریده‌كات كه‌ دوا ‌‬

‫بۆ ئیسالمییه‌كان چۆن ده‌بێت؟‬ ‫ی په‌یوه‌ندییه‌كانیان‬ ‫سه‌باره‌ت به‌مانه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌گ ‌هڵ‌ یه‌كێتی‌‪ ،‬ناوبراو ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫كه‌ گومانی‌ تێدا نییه‌ پێشتر په‌یوه‌ندییان‬ ‫ی زۆر باش���بوه‌‌و‬ ‫له‌گ���ه‌ ‌ڵ تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانیش���یان له‌گه‌ڵ‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی تاڵه‌بانییه‌و‌ه‬ ‫ی یه‌ك���ه‌م له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫به‌پله‌ ‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬ئه‌‌و وتی‌ "وه‌كو یه‌كگرتو خواستێك‬ ‫ی بێت‪،‬‬ ‫هه‌ی���ه‌ په‌یوه‌ندیی���ه‌كان درێژه‌ ‌‬ ‫به‌اڵم ب���ۆ ئاینده‌‪ ،‬ته‌نها حیزبه‌كان ئه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییان ‌ه دیاری‌ ناكه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و‬ ‫ی یه‌كێتیش به‌ڕێو‌ه ده‌به‌ن‪،‬‬ ‫سه‌ركردانه‌ ‌‬ ‫ئاستی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان دیاری‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر له‌و باره‌ی���ه‌وه‌ وته‌بێژ‌و ئه‌ندام ‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‪،‬‬ ‫محه‌م���ه‌د حه‌كی���م له‌لێدوانێك���دا بۆ‬ ‫ئاوێن ‌ه رایگه‌یاند وه‌كو ئیس�ل�امییه‌كان‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندییان له‌گه‌ڵ یه‌كێتی‌‌و تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی‬ ‫باش بوه‌‌و جارێ‌ زوش���ه‌ باسی‌ قۆناغ ‌‬

‫دوای‌ تاڵه‌بانی‌ بكه‌ن‪ ،‬چونك ‌ه هێش���تا‬ ‫له‌ژیاندای���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم جه‌ختیك���رده‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ ئ���ه‌وان وه‌ك كۆمه‌ڵی‌ ئیس�ل�ام ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی���ان له‌گ���ه‌ڵ‌ یه‌كێتیدا‬ ‫به‌هه‌مانش���ێو‌هی‌ ئێس���تا راده‌گرنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ك��� ‌ه پێش���بین ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تاڵه‌بان���ی‌‌و به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ناك���ه‌ن دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���توه‌ردانی‌ ده‌ره‌ك���ی‌ له‌كاروبار ‌‬ ‫یه‌كێتیدا‪ ،‬كار بكات ‌ه س���ه‌ر په‌یوه‌ندیی‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی‌‌و ئیس�ل�امییه‌كان‪ ،‬ناوبراو وت ‌‬ ‫ی دۆستانه‌مان‬ ‫"ئاواته‌خوازین په‌یوه‌ند ‌‬ ‫به‌رده‌وام بێت‌و پێش���مان ب���اش نیی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���توه‌ردان بكرێ���ت له‌كاروب���ار ‌‬ ‫نێوخۆیی‌ یه‌كێتیدا"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫وته‌بێژه‌ك���ه‌ی‌ كۆمه‌ڵ��� ‌‬ ‫ی به‌وه‌ش دا ك ‌ه پۆستی‌ سه‌رۆك‬ ‫ئاماژ‌ه ‌‬ ‫كۆمار ل���ه‌دوای‌ تاڵه‌بانیش هه‌ر ده‌بێت‬ ‫بۆ كورد بێت‌و وتی‌ "پۆس���تی‌ سه‌رۆك‬ ‫كۆمار ه���ه‌ر ده‌بێت بۆ ك���ورد بێت‪،‬‬

‫ته‌نها ئێمه‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫په‌یوه‌ندییان ‌ه دیار ‌‬ ‫ناكه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و سه‌ركردانه‌ ‌‬ ‫له‌قۆناغی‌ داهاتودا‬ ‫یه‌كێتیش به‌ڕێو‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌به‌ن‪ ،‬ئاست ‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كان‬ ‫دیاری‌ ده‌كه‌ن‬

‫ی‬ ‫ی هه‌ب���و‌ه له‌عێراق ‌‬ ‫چونك���ه‌ كورد رۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و پۆس���ته‌ ‌‬ ‫ی خۆیه‌ت ‌‬ ‫نوێ‌‌و مافێك ‌‬ ‫بمێنێ‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ ئه‌وه‌ش هێش���تا زو‌ه‬ ‫باس���ی‌ ئه‌و پۆس���ته‌ بكرێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫هێشتا تاڵه‌بانی‌ له‌ژیاندا ماوه‌"‪.‬‬ ‫ی ئیسالمیش پێی باش ‌ه ك ‌ه‬ ‫بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫وه‌كو چۆن له‌ئێستادا‌و به‌هۆی‌ كه‌سایه‌تی‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫تاڵه‌بانییه‌وه‌‪ ،‬په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫الیه‌نه‌ ئیس�ل�امییه‌كان باشبوه‌‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫تاڵه‌بانیش‪ ،‬سه‌ركرده‌كانی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی ئێستا‬ ‫په‌یوه‌ندییانه‌ به‌هه‌مانش���ێوه‌ ‌‬ ‫رابگرنه‌وه‌‪.‬‬ ‫وته‌بێژی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌‪ ،‬شوان‬ ‫ی دیك ‌ه بتوانێت‬ ‫ی له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن ‌ه "پێمانوانیی ‌ه كه‌س���ێك ‌‬ ‫قه‌اڵدزه‌ی��� ‌‬ ‫ی بگرێته‌وه‌‌و هیواداریشین‬ ‫ی پڕاوپڕ جێگ ‌ه ‌‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ تاڵه‌بانی‌ به‌پێی‌ ئه‌زمون ‌‬ ‫ی به‌پێی‌ ئه‌زمونیان‬ ‫ی سه‌ركرده‌كانی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ی خ���ۆی‌‪ ،‬ته‌جروبه‌یه‌ك ‌‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫هه‌بو‌ه له‌په‌یوه‌ندی‌ نێوان حیزبه‌كه‌ی‌‌و ئه‌و جێگه‌ی ‌ه پڕبكه‌نه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ی په‌یوه‌ندیی���ه‌كان تێكبچن كارێكی‌ باش‬ ‫ی دیكه‌‌و رۆڵی‌ گه‌وره‌ش��� ‌‬ ‫الیه‌نه‌كان��� ‌‬ ‫ی نییه‌"‪.‬‬ ‫هه‌بوه‌ له‌هێوركردنه‌وه‌ی‌ كێشه‌كان‌و وت ‌‬

‫‪ 1170‬پێشێلكاری‌ له‌دادگاكان‌و زیندانه‌كاندا رویانداوه‌‬

‫ی هه‌ڕه‌شه‌ ده‌بنه‌وه‌‬ ‫ی ‪ DHRD‬روبه‌رو ‌‬ ‫تیمه‌كان ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫سه‌نته‌ری‌ په‌ره‌پێدانی‌ دیموكراسی‌‌و‬ ‫مافی‌ مرۆڤ له‌راپۆرتی‌ سااڵنه‌ی‌‬ ‫خۆیدا ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪ 2011‬توانیویانه‌ ‪ 1170‬هه‌زار‬ ‫و سه‌دو حه‌فتا حاڵه‌تی پێشێلكاری‬ ‫دژی سه‌روه‌ریی یاساو مافه‌كانی‬ ‫تۆمه‌تباران له‌هه‌رێمی‌ كوردستان تۆمار‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫س���ه‌نته‌ری‌ په‌ره‌پێدانی‌ دیموكراسی‌‌و‬ ‫ماف���ی‌ م���رۆڤ ك���ه‌ رێكخراوێك���ه‌‬ ‫له‌پێن���او پاراس���تنی‌ ماف���ی‌ مرۆڤ‌و‬ ‫ماف���ه‌ دیموكراس���ییه‌كاندا كارده‌كات‌و‬ ‫ئۆفیس���ی‌ س���ه‌ره‌كی‌ له‌س���لێمانییه‌‬ ‫له‌دوا راپۆرتی‌ خۆی‌ له‌س���ه‌ر ره‌وش���ی‌‬ ‫به‌ندیخانه‌و دادگاكان ئاماژه‌ بۆ چه‌ندین‬ ‫پێشێلكاری‌ مافی‌ مرۆڤ‌و پێشێلكردنی‌‬ ‫یاس���ا‌و جێبه‌جێنه‌كردن���ی‌ بڕیاره‌كانی‌‬ ‫دادگاو ده‌س���توه‌ردان له‌كاری‌ دادگاكان‬ ‫له‌كوردستاندا ده‌كات‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م رێكخراوه‌ باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫پاش باڵوكردنه‌وه‌ی‌ راپۆرتی‌ چواره‌میان‬ ‫ل���ه‌ س���اڵی‌ ‪2011‬دا هه‌ڵس���وڕاوان‌و‬ ‫چاودێران���ی‌ رێكخراوه‌كه‌ی���ان روبه‌روی‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ی‌ جۆراوجۆرو فشارخستنه‌ سه‌ر‬ ‫بونه‌ته‌وه‌ له‌و الیه‌نانه‌ی‌ كه‌ په‌یوه‌ندییان‬ ‫به‌راپۆرته‌كانیانه‌وه‌ هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫راپۆرتی‌ ئه‌مس���اڵ كه‌ به‌ه���اوكاری‌‬ ‫رێكخراوی‌ سندوقی‌ پاڵپشتی‌ دیموكراسی‬ ‫‪ NED‬ئاماده‌ك���راوه‌ له‌ژێر ناونیش���انی‌‬ ‫"س���ه‌روه‌ریی‌ یاس���ا له‌ژێر پرس���یاری‌‬ ‫گه‌وره‌دایه‌"‌و روپێوی‌ پێشێلكارییه‌كانی‌‬ ‫س���اڵی‌ ‪2011‬ی‌ تێدایه‌‌و ل���ه‌ ‪ 52‬الپه‌ڕه‌‬ ‫پێكهاتوه‌‌و ده‌س���تیان خس���تۆته‌ سه‌ر‬ ‫‪ 1170‬پێشێلكاری‌‪.‬‬ ‫راپۆرت���ی‌ پێنجه‌م���ی‌ رێكخراوه‌ك���ه‌‬ ‫له‌پێنج ب���ه‌ش پێكهاتوه‌ كه‌ ئه‌وانیش‪،‬‬ ‫(ده‌ستخس���تنه‌ س���ه‌ر حاڵه‌ت���ی‌‬ ‫پێشێلكاریی‌ له‌دادگاكانی‌ لێكۆڵینه‌وه‌‪،‬‬ ‫حاڵه‌ت���ی‌ پێش���ێلكاریی‌ ل���ه‌دادگا‬ ‫س���زاییه‌كان‪ ،‬س���ه‌رپێچی‌‌و الدان���ی‌‬ ‫دادگا مه‌ده‌نییه‌كان‪ ،‬س���ه‌رپێچییه‌كان‬ ‫له‌دادگای‌ ته‌مییزی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ده‌ستخستنه‌ سه‌ر حاڵه‌تی‌ سه‌رپێچی‌‌و‬

‫ ‬ ‫هۆڵێکی زیندانی مەعەسکەر سەالم لەسلێمانی‬ ‫الدان له‌جێبه‌جێكردن���ی‌ بڕیاره‌كان���ی‌‬ ‫دادگا له‌فه‌رمانگه‌كانی‌ جێبه‌جێكردندا)‪،‬‬ ‫له‌دوابه‌ش���دا وه‌ك به‌ش���داریكردنێك‬ ‫له‌چاره‌سه‌ركردنی‌ ئه‌و ره‌وشه‌ خراپه‌ی‌‬ ‫ماف���ی‌ م���رۆڤ‪ ،‬رێكخراوه‌كه‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫پێشنیاری‌ خستۆته‌رو‪.‬‬ ‫له‌به‌ش���ێكیدا راپۆرته‌ك���ه‌ ك���ه‌ باس‬ ‫له‌حاڵه‌ته‌كانی‌ پێشێلكاری‌ له‌دادگاكانی‌‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌دا ده‌كات‪ ،‬ئام���اژه‌ ب���ۆ‬ ‫‪ 794‬حاڵه‌ت���ی‌ پێش���ێلكاری‌ ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ له‌دژی‌ س���ه‌روه‌ریی‌ یاس���ا‌و مافی‌‬ ‫تۆمه‌تباران كراوه‌ له‌قۆناغی‌ لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫له‌دادگاكان���ی‌ هه‌رس���ێ‌ پارێزگاك���ه‌ی‌‬ ‫كوردستان له‌ساڵی‌ ‪ 2011‬دا‪ .‬زۆرێك له‌م‬ ‫كێشانه‌ دادوه‌ر بڕیاری‌ ده‌ستگیركردنی‌‬ ‫بۆ تۆمه‌تب���اره‌كان ده‌رك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌وپێی���ه‌ی‌ به‌رپرس���ی‌ حیزبی���ن‪ ،‬یان‬ ‫له‌ئاس���ایش‌و پۆلیس���ن تۆمه‌تباره‌كان‬ ‫ده‌س���تگیرنه‌كراون‪ ،‬له‌وانه‌ ماوه‌ی‌ چوار‬ ‫ساڵه‌ له‌كێشه‌ی‌ كوشتنی‌ سێ‌ هاواڵتی‌‬ ‫كه‌مئه‌ندام���ی‌ ی���ه‌ك خێ���زان‪ ،‬بڕیاری‌‬

‫ده‌ستگیركردن بۆ به‌رپرسێكی‌ لقی‌ ‪19‬‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان ده‌رچوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم تائێس���تا ده‌س���تگیرنه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ل���ه‌‪ 2011/3/8‬دادوه‌ر بڕیاری‌‬ ‫ده‌س���تگیركردنی‌ به‌رپرسی‌ لقی‌ چواری‌‬ ‫پارتی‌‌و پاسه‌وانه‌كانی‌ لقی‌ ده‌ركردوه‌و‬ ‫نوسراویش كراوه‌ بۆ پۆلیسی‌ پارێزگای‌‬ ‫هه‌ولێر بۆ ده‌ستگیركردنی‌‪ ،‬به‌اڵم تائێستا‬ ‫كه‌سیان ده‌ستگیرنه‌كراون‪ .‬له‌هه‌ولێریش‬ ‫له‌سه‌ر تاوانی‌ كوشتنی دو هاواڵتی كه‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌كی‌ ناسراوی‌ یه‌كێتی‌ تێدا‬ ‫تۆمه‌تباره‌‪ ،‬به‌اڵم چوار س���اڵ به‌س���ه‌ر‬ ‫بڕیاره‌كه‌دا تێپه‌ڕده‌بێت‪ ،‬كه‌چی‌ هێشتا‬ ‫له‌الیه‌ن هێزه‌كانی ئاسایش���ی ناوخۆی‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی كوردس���تانه‌وه‌‬ ‫ده‌س���تگیر نه‌كراوه‌‪ .‬هه‌روه‌ها له‌س���ه‌ر‬ ‫س���وتانی‌ كه‌ناڵی ئاس���مانی (‪،)NRT‬‬ ‫فه‌رمانی ده‌ستگیركردن له‌مانگی‌ ئازاری‌‬ ‫‪ 2011‬ه‌وه‌ بۆ حه‌وت تۆمه‌تبار ده‌رچوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���ه‌ره‌ڕای تێپه‌ڕبونی ئه‌و ماوه‌‬ ‫زۆره‌‪ ،‬كه‌چی‌ هێشتا كه‌سیان ده‌ستگیر‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام کەریم‬

‫نه‌كراون‪.‬‬ ‫به‌ده‌ر له‌مانه‌ كه‌ ده‌س���تگیرناكرێن‪،‬‬ ‫ه���اوكات راپۆرته‌ك���ه‌ ئام���اژه‌ی‌ ب���ۆ‬ ‫كوش���تنی‌ كچه‌ رۆژنامه‌نوسێك به‌ناوی‌‬ ‫(بێگ���ه‌رد حس���ێن محه‌م���ه‌د ئه‌مین)‬ ‫كردوه‌ كه‌ له‌س���اڵی ‪ 2008‬ك���وژراوه‌‪،‬‬ ‫فه‌رمان ده‌ستگیركردن بۆ تۆمه‌تبارێك‬ ‫ده‌رچ���وه‌‪ ،‬به‌اڵم هێش���تا ده‌س���تگیر‬ ‫نه‌ك���راوه‌‪ .‬هه‌ندێك رۆژنامه‌نوس���یش‬ ‫له‌یاس���ا یاخیب���ون‌و خۆی���ان ن���اده‌ن‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌‪ ،‬له‌ راپۆرته‌كه‌دا هاتوه‌ كه‌‬ ‫"له‌سه‌ر كێش���ه‌یه‌ك له‌بنكه‌ی‌ پۆلیسی‬ ‫رزگاری شاری سلێمانی له‌ساڵی‌ ‪،2008‬‬ ‫بڕیاری ده‌س���تگیركردنی سه‌رنووسه‌ری‬ ‫رۆژنام���ه‌ی‌ ه���ه‌واڵ ده‌رچ���وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌ره‌ڕای تێپه‌ڕبونی زیاتر له‌چوار ساڵ‬ ‫به‌سه‌ر ئه‌و بڕیاره‌دا هێشتا تۆمه‌تباری‬ ‫ناوبراو له‌به‌رده‌م دادگای لێكۆڵینه‌وه‌دا‬ ‫ئاماده‌ نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌نته‌ری‌ په‌ره‌پێدانی‌ دیموكراسی‌‌و‬ ‫ماف���ی‌ مرۆڤ ك���ه‌ له‌س���اڵی‌ ‪2004‬ه‌وه‌‬

‫ی‬ ‫‪ 794‬حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫پێشێلكاری‌ له‌دژ ‌‬ ‫سه‌روه‌ریی‌ یاسا‌و‬ ‫مافی‌ تۆمه‌تباران‬ ‫ی‬ ‫كراوه‌ له‌قۆناغ ‌‬ ‫لێكۆڵینه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌دادگاكان ‌‬ ‫ێ‬ ‫هه‌رس ‌‬ ‫ی‬ ‫پارێزگاكه‌ ‌‬ ‫كوردستان‬ ‫دام���ه‌زراوه‌‌و ئۆفیس���ی‌ س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���لێمانییه‌ له‌به‌ش���ێكی‌ ت���ری‌‬ ‫راپۆرته‌كه‌یان���دا ئاماژه‌ ب���ۆ جێبه‌جێ‬ ‫نه‌كردنی بڕیاری دادگاكانی لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫له‌الیه‌ن دام���وده‌زگا حكوم���ی‌و پارته‌‬ ‫سیاس���ییه‌كان‌و كۆمپانیا ئه‌هلییه‌كان‌و‬ ‫كه‌مته‌رخه‌م���ی له‌جێبه‌جێنه‌كردن���ی‬ ‫ئ���ه‌و بڕیاران���ه‌ ده‌كات‌و تیای���دا هاتوه‌‬ ‫" به‌درێژای���ی س���اڵی ‪ 2011‬توانیمان‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ تیمه‌كان���ی چاودێرییه‌وه‌ ‪57‬‬ ‫په‌نجاو ح���ه‌وت حاڵه‌تی س���ه‌رپێچی‌و‬ ‫پێش���ێلكاری تۆماربكرێ���ت‪ ،‬له‌س���ه‌ر‬ ‫جێبه‌جێنه‌كردنی بڕیاره‌كانی دادگاكانی‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ له‌الی���ه‌ن دام���وده‌زگا‬ ‫حكوم���ی‌و پارت���ه‌ سیاس���ییه‌كان‌و‬ ‫كۆمپانیا ئه‌هلیی���ه‌كان‌و كه‌مته‌رخه‌می‬ ‫له‌جێبه‌جێنه‌كردن���ی بڕیاره‌ قه‌زاییه‌كان‬ ‫له‌كاتی گونجاوو یاسس���اییدا‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بۆته‌ هۆی‌ دواكه‌وتنی یه‌كالییكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دۆسیه‌ی‌ كێشه‌كان‌و له‌قبونی متمانه‌ی‌‬ ‫هاواڵتییان به‌بڕیاره‌ قه‌زاییه‌كان"‪.‬‬

‫له‌به‌شێكی‌ تری‌ راپۆرته‌كه‌دا ئاماژه‌‬ ‫ب���ۆ مانه‌وه‌ی تۆمه‌تباران���ی راگیراو بۆ‬ ‫ماوه‌ی‌ دورودرێژ له‌قۆناغی لێكۆڵینه‌وه‌دا‬ ‫كرا‌وه‌و له‌راپۆرته‌كه‌دا هاتوه‌" له‌رێگای‬ ‫تیمه‌كان���ی چاودێرییه‌وه‌ ‪ 142‬س���ه‌دو‬ ‫چ���ل‌و دو حاڵ���ه‌ت ده‌ستنیش���انكراوه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر مانه‌وه‌ی‌ تۆمه‌تبارانی راگیراو‬ ‫له‌قۆناغ���ی لێكۆڵینه‌وه‌دا ب���ۆ ماوه‌ی‌‬ ‫دورودرێژ له‌نێوان دو مانگ بۆ سێ ساڵ‬ ‫له‌گرتوخانه‌كانی پۆلیس‌و ئاسایشدا‪ ،‬كه‌‬ ‫چاوه‌ڕێی دیاریكردنی‌ چاره‌نوسیان بون‬ ‫به‌هه‌واڵه‌كردنیان بۆ دادگای تایبه‌تمه‌ند‬ ‫یان ئازادكردنیان"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ئازارو ئه‌ش���كه‌نجه‌دانی‌‬ ‫زیاندانیی���ان‪ ،‬راپۆرته‌ك���ه‌ جه‌خ���ت‬ ‫له‌س���ه‌ر پیاده‌كردن���ی‌ ده‌كات���ه‌وه‌‌و‬ ‫ب���اس له‌به‌كارهێنان���ی توندوتی���ژی‌و‬ ‫ئه‌ش���كه‌نجه‌دان‌و ده‌س���تگیركردنی‬ ‫ناش���ه‌رعی هاواڵتیان‌و پێش���ێلكردنی‬ ‫مافی به‌رگریكردن له‌الیه‌ن كارمه‌ندانی‬ ‫پۆلیس‌و ئاسایش���ه‌وه‌ ده‌كات‌و ئاماژه‌‬ ‫بۆ چه‌ن���د حاڵه‌تێ���ك ده‌كات له‌وانه‌ "‬ ‫ده‌ستنیش���انی دو حاڵه‌تی ترس���ناك‬ ‫ك���راوه‌‪ ،‬ئه‌ویش به‌وه‌ی‌ ك���ه‌ دو كه‌س‬ ‫له‌گرتوخانه‌ی‌ ئاسایش���ی شاری هه‌ولێر‬ ‫به‌تۆمه‌ت���ی بونی‌ په‌یوه‌ن���دی له‌گه‌ڵ‬ ‫گروپه‌ تیرۆریس���تییه‌كان‪ ،‬به‌بێ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هی���چ تۆمه‌تێكیان له‌روی یاس���اییه‌وه‌‬ ‫ئاراس���ته‌ بكرێ���ت‪ ،‬له‌س���اڵی ‪2003‬‬ ‫ه‌وه‌ زیاتر له‌‪ 8‬س���اڵ ئه‌م دو كه‌س���ه‌‬ ‫پێش���ێلكارییان به‌رامب���ه‌ر ده‌كرێ���ت‪،‬‬ ‫به‌ئ���اگاداری گش���ت ده‌س���ه‌اڵتدارانی‬ ‫هه‌رێم‪ .‬حاڵه‌تێكی‌ تر ده‌س���تگیركردنی‬ ‫ناشه‌رعییه‌ له‌ناو گرتوخانه‌ی‌ ئاسایشی‬ ‫ش���اری هه‌ولێر كه‌س���ێك له‌ب���ه‌رواری‬ ‫‪2000/2/6‬ه‌وه‌ ده‌س���تگیر ده‌كرێ���ت‪،‬‬ ‫پ���اش تێپه‌ڕبون���ی زیاتر له‌‪ 10‬س���اڵ‬ ‫له‌مانه‌وه‌ی‌ له‌گرتوخانه‌دا‪ ،‬س���ه‌رئه‌نجام‬ ‫ل��� ‌ه ‪ 2011/3/17‬دادگا حوكم���ی پێنج‬ ‫ساڵ زیندانی ده‌دات‪ ،‬به‌بێ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ماوه‌ی‌ ‪ 10‬ساڵه‌ی بۆ هه‌ژمار بكرێت!"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ به‌ش���ێك ب���و له‌راپۆرته‌كه‌ كه‌‬ ‫چه‌ندین ورده‌كاری‌ تری‌ گرتۆته‌ خۆی‌‌و‬ ‫وابڕیاره‌ رۆژی‌ دوش���ه‌ممه‌ له‌س���لێمانی‌‬ ‫رۆژنامه‌گه‌ریی���دا‬ ‫له‌كۆنگره‌یه‌ك���ی‌‬ ‫باڵوبكرێته‌وه‌‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌مم ‌ه ‪2012/12/30‬‬

‫"نوكت ‌هی‌ ساڵ‌‪...‬‬ ‫كوردستان ‪ 700‬داهێنه‌ری‌ تێدایه‌‌!"‬ ‫ ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌فته‌ی‌ رابردو ناوی‌‬ ‫(‪" )690‬داهێنه‌ر" له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫رۆشنبیرییه‌وه‌ راگه‌یه‌نران به‌مه‌به‌ستی‌‬ ‫كۆمه‌ككردنیان‪ ،‬ناره‌زاییه‌كی‌ به‌رچاو‬ ‫له‌الیه‌ن به‌شێك له‌نوسه‌ران‌و‬ ‫رۆژنامه‌نوسانه‌وه‌ سه‌ریهه‌ڵداو‬ ‫به‌"گه‌نده‌ڵییه‌كی‌ گه‌وره‌" ناوی‌ ده‌به‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌ندامێكی‌ لیژنه‌ی‌ رۆشنبیریی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان گومانی‌ هه‌یه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ كوردستان داهێنه‌رو داهێنانی‌‬ ‫تێدابێت‪ ،‬سه‌رنوسه‌ری‌ گۆڤارێكیش‬ ‫ده‌ڵێت "نوكته‌ی‌ ساڵ‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫كوردستان ‪ 700‬داهێنه‌ری‌ هه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫ده‌بێته‌ نوكته‌ی‌ ساڵ"‪.‬‬ ‫راوێ���ژكاری‌ وه‌زاره‌تی‌ رۆش���نبیریی‌‌و‬ ‫الوان "ئازا حه‌س���یب قه‌ره‌داغی‌"‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆ ئاوێن���ه‌ رونكرده‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌وان وه‌ك‬ ‫وه‌زاره‌ت له‌س���ه‌ر سێ‌ بنه‌ما ئه‌و كۆمه‌كه‌‬ ‫پێشكه‌شی‌ "داهێنه‌ران ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وانیش‪:‬‬ ‫ناوو ناوبانگی‌ ئه‌و كه‌سه‌‪ ،‬ئه‌و پرۆژه‌یه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌ت���ی‌‪ ،‬ه���اوكات ئ���ه‌و خزمه‌ت���ه‌ی‌ کاو‌ه مه‌حمود‬ ‫پرۆژه‌كه‌ی‌ ده‌یكات"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ راگه‌یاند ئ���ه‌وان ماوه‌ی‌ دو باش���یان نیی���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو ب���ۆ ئه‌ده‌بیات‌و‬ ‫س���اڵه‌ ئه‌و س���ندوقی‌ "داهێنانه‌" دابه‌ش روناكبیری���ی‌ ك���وردی‌ ب���ون به‌درمێكی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و بڕی‌ ‪ 2‬ملیۆن‌و ‪ 500‬هه‌زار دۆالری‌ كوشنده‌‪ ،‬پاشان س���ه‌دان ناوی‌ تیادایه‌‬ ‫م���او‌هی‌ پانزه‌ س���اڵه‌ نه‌ك وش���ه‌یه‌كی‌‬ ‫بۆ ته‌رخانكراوه‌‪.‬‬ ‫لێژنه‌ی‌ س���ندوقی‌ كۆمه‌كی‌ داهێنه‌ران‪ ،‬نه‌نوس���یوه‌‪ ،‬به‌ڵك���و رۆژنامه‌یه‌كیش���ی‌‬ ‫كه‌ له‌وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیری‌‌و سه‌ندیكاكانی‌ نه‌خوێندۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و رۆژنامه‌نوس���ه‌ جه‌خت���ی‌ له‌وه‌‬ ‫په‌یوه‌س���تداری‌ تایب���ه‌ت ب���ه‌و ب���واره‌‌و‬ ‫چه‌ند رۆش���نبیرێكی‌ ناسراوی‌ شاره‌كانی‌ كرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر له‌واڵتێكدا دادپه‌روه‌ری‌‬ ‫كوردس���تان پێكهاتبو‪ ،‬له‌كۆی‌ زیاتر له‌ هه‌بێت‌و یاساو دادگا بڕیاربده‌ن‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫‪ 1800‬كه‌س كه‌ داوایان پێشكه‌ش كردبو‪ ،‬ده‌ستبه‌جێ‌ وه‌زیری‌ رۆشنبیریی‌‌و ته‌واوی‌‬ ‫ئه‌و لیژنه‌و كه‌س���ایه‌تییانه‌ی‌ ده‌س���تیان‬ ‫‪ 700‬كه‌سی‌ په‌سند كرد‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ دیوانی‌ وه‌زاره‌تی‌ له‌به‌فیڕۆدانی‌ ئه‌و پاره‌یه‌دا هه‌یه‌ راپێچی‌‬ ‫رۆش���نبیری‌‌و ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ سندوقی‌ دادگا بكرێن‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی "چه‌ند كه‌سانێكی‌ زۆر ده‌گمه‌ن‬ ‫كۆمه‌كی‌ داهێنه‌ران "ئاریان فه‌ره‌ج عه‌بدواڵ"‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ ئه‌وان لیژنه‌یه‌كی ده‌بینی‌ كه‌ شایس���ته‌ی‌ ئ���ه‌و كۆمه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫تۆكمه‌ی���ان پێكهێناوه‌ له‌س���ه‌ندیكاكانی‌ باقی‌ ئه‌وانیتر پێویسته‌ خۆیان كۆمه‌ك ‌ی‬ ‫په‌یوه‌ستداری‌ تایبه‌ت به‌و بواره‌‌و چه‌ندین خه‌ڵك‌و نوس���ه‌رانی‌ تر بك���ه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ ش���اره‌زا‌و رۆش���نبیری‌ ناسراوی‌ هه‌موی���ان خاوه‌ن���ی‌ ده‌زگاو ناوه‌ن���ده‌‬ ‫ش���اره‌كانی‌ كوردس���تان‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ رۆشنبیرییه‌ گه‌وره‌كانی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ن"‪.‬‬ ‫سه‌رنوس���ه‌رێكیش پێیوایه‌ كه‌ ناونانی‌‬ ‫یه‌كسانی‌ له‌پڕۆژه‌كه‌دا هه‌بێت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫گله‌یی‌ ئه‌وه‌ش له‌وه‌زاره‌تی‌ رۆش���نبیری‌ لیس���ته‌كه‌ به‌ناوی‌ كۆمه‌ك���ی‌ داهێنه‌ران‪،‬‬ ‫نه‌كرێ���ت كه‌ به‌ته‌نیا بڕیاریداوه‌ له‌س���ه‌ر نامه‌تیقی‌و نارۆشنبیرییه‌‪ ،‬بۆیه‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ناوه‌كان‪ ،‬له‌لیژنه‌كه‌ش هه‌موان به‌یه‌كه‌وه‌ رۆشنبیری‌ كه‌وتوه‌ته‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌وه‌‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنیان بۆ مێژوی‌ به‌خششی‌ كه‌ ده‌بو نه‌یكات‪.‬‬ ‫داهێنه‌رانه‌ی‌ كه‌سه‌كان‌و پاشخانی‌‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ی‌ كه‌ ئێس���تا پێشكه‌ش���ی‌‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌ پێوه‌ری‌ س���ه‌ره‌كی‌ بون‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ كه‌س���ه‌كان‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وان‬ ‫له‌كۆی‌ زیاتر ل���ه‌‪ 1800‬كه‌س كه‌ داوایان‬ ‫پێش���كه‌ش كردبو‪ ،‬لیژنه‌كه‌ ‪ 700‬كه‌سی‌‬ ‫په‌س���ند كرد‪ ،‬یه‌كێكیش له‌هۆكاره‌كان‬ ‫ك���ه‌ ‪ 1800‬ناوه‌كه‌ ده‌رنه‌چ���و ئه‌وه‌بو كه‌‬ ‫پاره‌ك���ه‌ دیاریكراو ب���و‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ دو‬ ‫ملیار‌و ‪ 450‬ملیۆن دینار بۆ ئه‌و سندوقه‌‬ ‫ته‌رخانكراب���و‪ ،‬ئه‌م پڕۆژه‌ی���ه‌ له‌زۆرێك‬ ‫له‌واڵتانی���ش هه‌یه‌‌و مه‌رجی���ش نییه‌ كه‌‬ ‫هه‌مو ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ پێشكه‌شی‌ ده‌كه‌ن‬ ‫ناوه‌كانیان بگه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ره‌كه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ رۆش���نبیری‌‬ ‫ب���اس له‌وه‌ش ده‌كات كه‌ ئ���ه‌م پڕۆژه‌یه‌‬ ‫نه‌ریتێكی‌ سااڵنه‌شه‌‌و دوای‌ چه‌ند مانگێكی‌‬ ‫سه‌رنوس���ه‌ری‌ گۆڤاری‌ لڤین "ئه‌حمه‌د‬ ‫تر له‌‪2013‬دا ده‌س���تپێده‌كات‌و سااڵنه‌ش‬ ‫جارێ���ك ئ���ه‌و كۆمه‌كه‌ ده‌درێ���ت‪ ،‬ئه‌و می���ره‌"‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ك���ه‌‬ ‫كه‌سانه‌شی‌ ئه‌مس���اڵ ناویان ده‌رده‌چێت هه‌ندێ���ك له‌ناوه‌كان له‌لیس���ته‌كه‌دا هه‌ن‬ ‫ئه‌وا بۆیان نییه‌ تا ‪ 2‬ساڵی‌ تر داواكاری‌ خزمه‌تێكی‌ زۆریان به‌كه‌لتوری‌ كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫پێشكه‌ش بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌شی‌ كه‌ ناویان كوردی‌ ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم دابه‌ش���كردنه‌كه‌‬ ‫ده‌رنه‌چوه‌ ده‌توان���ن جارێكیتر داواكاری‌ دابه‌ش���كردنێكی‌ نالۆژیك���ی‌ بوه‌ بۆ وێنه‌‬ ‫پێشكه‌ش���ی‌ بكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ لێژنه‌ی‌ ئه‌گه‌ر س���لێمانی‌ پایته‌ختی‌ رۆش���نبیری‌‬ ‫س���ندوقی‌ كۆمه‌كی‌ داهێنه‌ران پێشیوایه‌ بێت‪ ،‬ئه‌وا ته‌نیا له‌س���نوری‌ س���لێمانی‌‌و‬ ‫كه‌ ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌مساڵ ناوه‌كانیان ده‌رچوه‌ گه‌رمی���ان كه‌ له‌ ‪ %46‬ژم���اره‌ی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫ش���ایه‌نی‌ ئه‌وه‌ ب���ون ئ���ه‌و كۆمه‌كه‌یان كوردس���تان پێكده‌هێن���ن‪ ،‬كه‌چی‌ ته‌نیا‬ ‫‪ 167‬ن���اوی‌ تێدای���ه‌‪ ،‬كه‌چ���ی‌ پارێزگاو‬ ‫پێبدرێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم س���ه‌ره‌ڕای‌ ئ���ه‌وه‌ش‪ ،‬زۆرێك ناوچ���ه‌ی‌ تری تێدایه‌ ك���ه‌ رێژه‌كه‌ی‌ دو‬ ‫له‌نوسه‌ران‌و رۆژنامه‌نوسان‌و هونه‌رمه‌ندان هێنده‌ی‌ پارێزگای‌ س���لێمانی‌و ئیداره‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌دا نین كه‌ هه‌رێمی‌ كوردستان گه‌رمیانه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌ ده‌سه‌لمێنێت كه‌‬ ‫‪ 690‬داهێن���ه‌ری‌ تێدابێ���ت‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت ناوچه‌گه‌ریی‌‌و حزبایه‌تی‌ ده‌ستی‌ هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ست به‌هه‌ژارییه‌كی‌ گه‌وره‌ش ده‌كرێت له‌به‌رئه‌وه‌ وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیری‌ ئه‌یتوانی‌‬ ‫له‌بواری‌ هونه‌ریی‌‌و راگه‌یاندن‌و ئه‌ده‌بیشدا ناوی‌ لێبنێت هاوكاریكردنی‌ رۆش���نبیران‬ ‫به‌ب���ه‌راورد به‌واڵتان���ی‌ دیك���ه‌‪ .‬هه‌ربۆیه‌ یان رێزلێنان‪ ،‬به‌اڵم خستنه‌ چوارچێوه‌ی‌‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا رۆناژمه‌نوس���ێكی‌ بواری‌ داهێنانه‌وه‌ ئه‌مه‌ ش���تێكی‌ نامه‌نتیقییه‌‌و‬ ‫روناكبیریی‌ رایده‌گه‌یه‌نێت به‌شێكی‌ زۆری‌ پێویس���ته‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ رۆش���نبیری‌ به‌م‬ ‫ئه‌و ناوانه‌ی‌ باڵوكراونه‌ته‌وه‌ ده‌یسه‌لمێنێت پڕۆژه‌یه‌دا بچێته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ تێیدا هه‌یه‌ كه‌‬ ‫كه‌ ئه‌و س���ێ‌ بنه‌مایه‌یان تێ���دا نییه‌ كه‌ له‌دونیای‌ نوسین دوركه‌وتۆته‌وه‌‌و خۆشی‌‬ ‫راوێژكاره‌ك���ه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ رۆش���نبیریی‌‌و وازی‌ له‌نوس���ین‌و داهێن���ان‌و به‌رهه‌م���ی‌‬ ‫هونه‌ری‌ هێناوه‌‪ ،‬هه‌ندێك ناویش���ی‌ تێدا‬ ‫الوان ئاماژه‌ی‌ بۆ ده‌كات‪.‬‬ ‫پێش���ه‌وا محه‌مه‌د‪ ،‬ك���ه‌ ماوه‌ی‌ حه‌وت هه‌یه‌ كه‌ مرۆڤ به‌گوێبیست بونی‌ هه‌ست‬ ‫ساڵه‌ له‌بواری‌ رۆژنامه‌نوسی‌‌و روناكبیریدا به‌شه‌رمه‌زاری‌ ده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌گه‌ر سه‌یری‌‬ ‫كارده‌كات‌و ده‌سته‌ی‌ نوسه‌رانی‌ پاشكۆی‌ پێشكه‌وتوترین كۆمه‌ڵگا بكه‌ین له‌دونیادا‬ ‫"ره‌خن���ه‌ی‌ چاودێ���ر"ه‌ رایگه‌یاند "ده‌یان به‌درێژایی‌ مێ���ژو ‪ 700‬داهێنه‌ری‌ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫كه‌س له‌و لیسته‌دا هه‌ن نه‌ك پاشخانێكی‌ كه‌چی‌ كۆمه‌ڵگای‌ كوردی‌ له‌ساڵێكدا ‪700‬‬

‫له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌واڵتێكن پڕه‌‬ ‫له‌گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫نایه‌كسانی‌‪ ‌،‬ئه‌مه‌‬ ‫ی ئاساییه‌‬ ‫شتێك ‌‬

‫داوا ده‌كرێت‬ ‫وه‌زیریی‌‬ ‫رۆشنبیریی ده‌ست‬ ‫له‌كار بكێشێته‌وه‌‬

‫داهێن���ه‌ری‌ هه‌بێت‌و بۆ س���اڵێكی‌ تریش‬ ‫پ���ڕۆژه‌ی‌ هه‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌مه‌ به‌ش���ێك ‌ه‬ ‫له‌بێبه‌هاكردنی‌ پڕۆس���ه‌ی‌ رۆش���نبیریی‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگای‌ كوردیدا‪ ،‬سه‌رنوس���ه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫لڤین پێشی‌ وایه‌ كه‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا وه‌زاره‌تی‌‬ ‫رۆش���نبیری‌‌و الوان وه‌زاره‌تێكی‌ زیاده‌یه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ ناكرێ���ت پڕۆژه‌كان���ی‌ كاریگه‌ری‌‬ ‫نێگه‌تیڤی‌ له‌س���ه‌ر وه‌زیفه‌ی‌ رۆشنبیری‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬پێویستیشه‌ بۆ ئه‌مه‌ ئامۆژگاری‌‬ ‫وه‌زیری‌ رۆش���نبیری‌ بكرێ���ت‪ ،‬میره‌ وتی‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ وه‌رگێڕنه‌ سه‌ر زمانی‌‬ ‫ئینگلی���زی‌‌و به‌كۆمه‌ڵێ���ك خوێنده‌واری‌‬ ‫دونیا بوترێت كه‌ له‌س���اڵێكدا كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫كوردی‌ ‪ 700‬داهێن���ه‌ری‌ هه‌بوه‌‪ ،‬ده‌بێته‌‬ ‫نوكته‌ی‌ ساڵ"‪ .‬‬ ‫به‌شێك له‌وانه‌ش كه‌ سی‌ ڤی‌‌و پڕۆژه‌ی‌‬ ‫خۆیان پێشكه‌ش به‌لیژنه‌كه‌ كردوه‌‪ ،‬باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ لیژنه‌كه‌ تواناو به‌هره‌ی‌‬ ‫كه‌س���ه‌كانی‌ له‌به‌رچ���او نه‌گرتوه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫حیزبایه‌تی‌‌و خزمایه‌ت���ی‌‌و هاورێیه‌تییان‬ ‫له‌به‌رچو گرتوه‌‪.‬‬ ‫میوزیكس���یان‌و گۆرانی‌ بێ���ژ "كاروان‬ ‫حه‌ی���ده‌ری‌" یه‌كێكه‌ له‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌‬ ‫فۆڕمی‌ بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ پڕكردۆته‌و‌ه بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌رێگه‌ی‌ ئه‌و سندوقه‌وه‌ هاوكاری‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و له‌ساڵی‌ ‪ 1991‬كه‌وه‌‬ ‫له‌ناو دونیایی‌ هونه‌ره‌‌و چه‌ندین به‌رهه‌می‌‬ ‫هون���ه‌ری‌ ئه‌نجام���داوه‌ له‌كوردس���تان‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ته‌نیا له‌س���اڵی‌ ‪ 2012‬ش���ه‌ش‬ ‫كلی���پ‌و ئه‌لبومێك���ی‌ گۆران���ی‌ هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم بێبه‌ش���كرا له‌و كۆمه‌ك كردنه‌ بۆیه‌‬ ‫ده‌پرس���ێت كه‌ ئه‌و نازانێ���ت وه‌زاره‌تی‌‬ ‫رۆشنبیری‌ له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌ك كۆمه‌كی‌‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ كردوه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌ركه‌سێك‬ ‫چ���اوی‌ به‌ناوه‌كان بكه‌وێت س���ه‌یری‌ پێ‌‬ ‫دێت‌و ده‌زانێت كه‌ جیاوازییه‌كی‌ زۆر هه‌یه‌‬ ‫له‌نێوان ناوه‌كان‪ ،‬چونكه‌ هه‌ندێك كه‌سی‌‬ ‫تێدایه‌ كه‌ له‌ هیچ بوارێك نازانن هه‌ندێكی‌‬ ‫تریشی‌ تێدایه‌ هیچ پێویستی به‌و كۆمه‌كه‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬هه‌ش���یانه‌ له‌هیچ بوارێكدا دیارنین‬ ‫ی���ان ته‌نی���ا گۆرانییه‌ك���ی‌ تۆماركراوی‌‬ ‫هه‌یه‌‌و ناوی‌ گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كاروان هێما بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌كات كه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌واڵتێكن‬ ‫پ���ڕه‌ له‌گه‌نده‌ڵ���ی‌‌و نایه‌كس���انی‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌مه‌ ش���تێكی‌ ئاس���اییه‌ كه‌ خزمایه‌تی‌‌و‬ ‫هاوڕێیه‌تی ئه‌گ���ه‌ر بیانه‌وێت ئه‌وا ئه‌گه‌ر‬ ‫هیچیش نه‌بیت ئه‌وا ده‌بیته‌ داهێنه‌ر‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ گش���تی‌ دیوانی‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ رۆش���نبیری‌‌و ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫س���ندوقی‌ كۆمه‌كی‌ داهێن���ه‌ران "ئاریان‬ ‫ف���ه‌ره‌ج عه‌ب���دواڵ" هه‌م���و ئه‌و قس���انه‌‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌ ك���ه‌ هاوڕێیه‌تی‌‌و حزبایه‌تی‌‬ ‫رۆڵێك���ی‌ گ���ه‌وره‌ی‌ هه‌بوبێ���ت له‌دیاری‌‬ ‫كردنی‌ كه‌سه‌كان‪ ،‬راش���یده‌گه‌یه‌نێت كه‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر هه‌ر كه‌س���ێك به‌ڵگه‌یه‌كی‌ هه‌یه‌‬ ‫ئ���ه‌وا بابێت بیخاته‌ڕو‪ ،‬چونكه‌ ش���تێكی‌‬ ‫له‌و ش���ێوه‌یه‌ بونی‌ نه‌ب���وه‌‌و لیژنه‌كه‌ش‬ ‫چه‌ند كه‌س���ێكی‌ جی���اوازی‌ الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫تێداب���وه‌‪ ،‬هه‌م���و ئه‌و كه‌سانه‌ش��� ‌ی كه‌‬ ‫ناویان ده‌رچوه‌‌و كۆمه‌ك ده‌كرێن به‌پێی‌‬ ‫پڕۆژه‌كانیان كۆمه‌ك وه‌رده‌گرن كه‌ له‌دو‬ ‫ملیۆن دیناره‌وه‌ ده‌س���ت پێ���ده‌كات تا‬ ‫هه‌شت ملیۆن دینار"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ وه‌زاره‌تی‌ رۆش���نبیریی‌‌و‬ ‫الوانی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪،‬‬ ‫م���اوه‌ی‌ دو س���اڵه‌ س���ندوقێكی‌ به‌ناوی‌‬ ‫"داهێن���ه‌ران"ه‌وه‌ راگه‌یان���دوه‌ س���ااڵنه‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك نوس���ه‌رو هونه‌رمه‌ندو ئه‌دیب‬ ‫ئه‌و كۆمه‌كه‌یان پێده‌درێت‪ ،‬به‌اڵم لیژنه‌ی‌‬ ‫یاسایی‌‌و رۆشنبیریی‌ په‌رله‌مان تێبینیان‬

‫له‌سه‌ر ئه‌و سندوقه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ لیژن���ه‌ی‌ رۆش���نبیری ‌ی‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان "د‪.‬س���ه‌روه‌ر‬ ‫عه‌بدولڕه‌حم���ان" ئاش���كرای‌ ك���رد‪ ،‬ئه‌و‬ ‫س���ندوقه‌ ته‌نها بۆ راكێشانی‌ رای‌ چه‌ند‬ ‫نوس���ه‌رو رۆژنامه‌نوس���ێكه‌و هیچی‌ تر‪.‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "وه‌زاره‌تی‌ رۆش���نبیریی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫پێویس���ته‌ نایكات‌و ئه‌وه‌ی‌ پێویست نییه‌‬ ‫ده‌یكات‌و به‌ئیشی‌ خۆی‌ هه‌ڵنه‌ستاوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌ك���ه‌ی‌ لیژن���ه‌ی‌ رۆش���نبیریی‌‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫تێبینیی���ان له‌س���ه‌ر پڕۆژه‌ك���ه‌ هه‌ی���ه‌و‬ ‫پێیوایه‌ پێوه‌ره‌كان���ی‌ دانانی‌ لیژنه‌كان‌و‬ ‫پێوه‌ره‌كان���ی‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‌ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌كیان پێدراوه‌ تێبینییان له‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌‪" :‬له‌كوردس���تاندا داهێنه‌رو‬ ‫داهێن���ان به‌و رێژه‌یه‌ جێی‌ گومانه‌‪ ،‬كامه‌‬ ‫داهێن���ان‌و داهێنه‌ره‌ ئێمه‌ پێشكه‌ش���ی‌‬ ‫دنیای‌ بكه‌ین؟!"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ یاس���ایی‌‌و‬ ‫جێگری‌ سه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌كان‌و‬ ‫رۆش���نبیری‌‌و راگه‌یان���دن له‌په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردس���تان "د‪ .‬ئه‌حم���ه‌د وه‌رت���ی‌"‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ ئه‌وان وه‌كو لیژنه‌كه‌یان‬ ‫ئاگاداری‌ هیچ پڕۆژه‌یه‌كی‌ له‌و ش���ێوه‌یه‌‬ ‫نین‪ ،‬وه‌كو لیژنه‌ی‌ رۆشنبیرییش له‌كاتی‌‬ ‫دیاریكردنی‌ بودجه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیری‌‬ ‫هیچ ش���تێكی‌ له‌و شێوه‌یه‌ قسه‌ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ ئه‌گه‌ر وابێت ده‌بێت ئه‌و‬ ‫سندوقی‌ داهێنه‌رانه‌ له‌شوێنێكی‌ بودجه‌دا‬ ‫ش���وێنێكی‌ ب���ۆ كرابێت���ه‌وه‌‌و په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیرییه‌وه‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫به‌ش���ێك له‌وه‌رگێڕ‌و رۆژنامه‌نوسانیش‬ ‫پێیانوای���ه‌ ك���ه‌ ئه‌م س���ندوقی‌ داهێنانه‌‬ ‫هه‌ندێ‌ كه‌س���ی‌ كه‌می‌ تێدایه‌ ش���ایه‌نی‌‬ ‫ئه‌و كۆمه‌ك���ه‌ بن‪ ،‬زۆربه‌یان په‌یوه‌ندییان‬ ‫به‌داهێنان‌و رۆشنبیریییه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ن���وس "بڕوا به‌رزنج���ی‌" وتی‌‬ ‫"له‌به‌ندبێژی‌ ناو ئاهه‌نگه‌كانه‌وه‌ تا فاڵنه‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ حیزبی‌ كوردستانی‌ رۆژهه‌اڵته‌وه‌‬ ‫بگره‌ تا ده‌گات به‌رۆژئاوای‌ كوردس���تان‬ ‫له‌و لیسته‌دا هه‌یه‌ كه‌ به‌ناوی‌ داهێنانه‌وه‌‬ ‫راگه‌یه‌نراوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ده‌پرس���ین له‌وانه‌ی‌ ناویان‬ ‫هاتۆته‌وه‌‪ ،‬كه‌ زۆرێك له‌شاعیری‌ هه‌ست‬ ‫ناس���ك‌و ڕه‌خنه‌گ���رو نوس���ه‌ری‌ تێدایه‌‬ ‫ك���ه‌ هه‌میش���ه‌ خۆی���ان به‌ب���ه‌ره‌ی‌ دژه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و به‌ره‌ی‌ چاكخوازی‌‌و دادپه‌روه‌ر‬ ‫ناوزه‌ند ك���ردوه‌‪ ،‬ناكرێ‌ به‌هیچ بیانویه‌ك‬ ‫هه‌ڵمانبخه‌ڵه‌تێن���ن‌و ل���ه‌م گه‌نده‌ڵیی���ه‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیریی‌ به‌رده‌وام‬ ‫بن‪ .‬ناتوانن پاس���او بێنن���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ پاس���اوو بیانو ب���ۆ گه‌نده‌ڵی‌‬ ‫هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و رۆژنامه‌نوس���ه‌ ئه‌وه‌ش���ی‌ وت‬ ‫شكستی‌ رۆشنبیریی‌ له‌سه‌رده‌می‌ د‪.‬كاوه‌‬ ‫مه‌حموددا بوه‌و ئه‌و لێی‌ به‌رپرس بوه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا "دی���دار ئه‌ب���و زێ���د" كه‌‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ چه‌ندین كتێبه‌‌و ن���اوی‌ له‌نێو‬ ‫لیسته‌كه‌دا نه‌بوه‌ بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌وان كێش���ه‌ی‌ شه‌خس���ییان نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ره‌خنه‌یه‌ك���ی‌ مه‌عریفییان هه‌یه‌‬ ‫له‌و پڕۆژه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ پێویس���ته‌ خه‌ڵك‬ ‫پاداش���ت بكرێت بۆ ئیش���ی‌ زانس���تی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌وته‌ی‌ ناوبراو‪ ،‬ئه‌و پره‌نسیپانه‌ی‌‬ ‫كه‌ دانراون زانس���تی‌ نیی���ه‌‌و هه‌ندێكیان‬ ‫په‌یوه‌ندییان به‌ئیشی‌ زانستییه‌وه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌‌و وتی‌ "شانازی به‌وه‌وه‌ ده‌كه‌م كه‌ ئه‌و‬ ‫لیسته‌ ناوی‌ منی‌ تێدا نییه‌"‪.‬‬ ‫له‌هه‌مانكاتیشدا ته‌نانه‌ت ئه‌وانه‌شی‌ كه‌‬ ‫ناویان له‌لیس���ته‌كه‌دا هاتووه‌ته‌وه‌ ئاماده‌‬ ‫نین داكۆك���ی‌ لێبك���ه‌ن له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و‬ ‫ره‌خنانه‌ی‌ كه‌ ئاراسته‌ی‌ ده‌كرێن‪.‬‬ ‫یاس���ین عوم���ه‌ر ئیبراهی���م ك���ه‌ بۆ‬ ‫وه‌رگێڕانی‌ كتێبێك فۆرمی‌ پڕكردۆته‌وه‌‌و‬ ‫ن���اوی‌ هاتوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌بنه‌ڕه‌ت���دا ناوی‌‬ ‫پڕۆژه‌كه‌ ره‌تده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ پێیوایه‌‬ ‫‌ك���ه‌ ته‌نه���ا ئ���ه‌وان "داهێن���ه‌ر" نی���ن‪،‬‬ ‫ئه‌‌و وتی‌ "راسته‌ من پێویستیم به‌الیه‌نی‌‬ ‫ماددیی���ه‌ ب���ۆ وه‌رگێڕانی‌ ئ���ه‌و كتێبه‌م‌و‬ ‫ده‌بێ���ت واز له‌كارێك���ی‌ دیك���ه‌ بهێنم تا‬ ‫ته‌واوی‌ ده‌كه‌م‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌ڵێن خه‌ڵكیش‬ ‫وه‌ریده‌گرێ���ت ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ س���ه‌فه‌ری‌‬ ‫پێبكات"‪.‬‬ ‫یاسین له‌گه‌ڵ‌ بۆچونی‌ ئه‌و كه‌سانه‌دایه‌‬ ‫ك���ه‌ ره‌خن���ه‌ له‌پڕۆژه‌كه‌ ده‌گ���رن‌و وتی‌‬ ‫"خه‌ڵ���ك ناهه‌قیان نیی���ه‌ ره‌خنه‌ بگرن‪،‬‬ ‫پێش���تریش ئه‌گ���ه‌ر بمزانیای���ه‌ هه‌ندێك‬ ‫خه‌ڵكی‌ تێدایه‌ فۆرم���م پڕ نه‌ده‌كرده‌وه‌‌و‬ ‫ره‌نگه‌ ره‌تیشی بكه‌مه‌وه‌"‪.‬‬ ‫جێی‌ ئاماژه‌یه‌‪ ،‬ئێستا كه‌مپینێك دروست‬ ‫ب���وه‌و له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵێ���ك رۆژنامه‌نوس‌و‬ ‫نوسه‌ره‌وه‌ به‌ناوی‌ كه‌مپینی‌ (ده‌ست)ه‌وه‌‬ ‫كه‌ داوای‌ ده‌ستله‌كاركێشانه‌وه‌ی‌ وه‌زیری‌‬ ‫رۆشنبیریی‌ ده‌كرێت‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫باوکێک بەجەستەوە‬ ‫باوکێک بێ جەستە‬ ‫(‪)2‬‬ ‫لەکۆمەڵگای ئۆدیبیدا پێکدادانی نێوان‬ ‫باوک و دەس���تەی کوڕان پێکدادانێکی‬ ‫حەتمییە‪ .‬گرێی ئۆدی���ب لەجەوهەریدا‬ ‫هەوڵێک���ە بۆ الدانی باوک وەک فیگەری‬ ‫سەرەکی الی دایک و جێگرتنەوەی‪ .‬بەاڵم‬ ‫بەوەدا کێش���ەکە لەچوارچێوەی خێزاندا‬ ‫چارەناکرێ���ت‪ ،‬لەبەرئ���ەوە درێژک���راوە‬ ‫ڕەمزییەکەی لەدەرەوەی خێزان دەبێتە‬ ‫گۆڕەپان���ی جەنگە ڕاس���تەقینەکە دژی‬ ‫باوک‪ .‬واتە گەر ئەستەم بێت کوڕ باوکی‬ ‫ڕاس���تەقینەی خۆی لەخێزاندا بکوژێت‪،‬‬ ‫ئەس���تەم نییە درێژکراوە ڕەمزییەکەی‬ ‫لەدەرەوەی ماڵ و لەس���ەرووی هەرەمی‬ ‫دەس���ەاڵتدا بکوژێت‪ .‬یان گەر هەس���تە‬ ‫ئۆدیبییەکانی لەوەدا ت���ەواو بووبن کە‬ ‫باوک بەرز رابگرێ���ت و بیکاتە ئیدیالی‬ ‫خۆی‪ ،‬لەدەریش���ەوە دەبێت بەکەسێکی‬ ‫ملکەچ بۆ س���ەمبولە کۆمەاڵیەتییەکانی‬ ‫باوکایەتی‪ .‬سیستمی چەپاندنی دەرونی‪،‬‬ ‫سیس���تمی ئەخالق و پەروەردە وە کۆی‬ ‫ژیاری مرۆڤایەتی «وەک فرۆید» دەڵێت شۆڕش���ی دەس���تەکوڕێکی ئاژاوەگێ���ڕ‬ ‫لەس���ەر بیرک���ردن و الدان و خنکاندنی تەماش���ادەکرد ک���ە تەنیا دەس���ەاڵتی‬ ‫ئەم ئ���ارەزووە ئۆدیبییە دروس���تبووە‪ .‬پادش���ایەتییان مەبەست نەبووە بەڵکو‬ ‫لێ���رەوە ئارەزووەک���ەو لکەکان���ی کە تەواوی سیس���تمی پەتریارکی بەهەموو‬ ‫لەواقعیدا تێرنابن ب���ەدوای تێربوونێکی دەزگاو رەمزەکانییەوە ئامانجیان بووە‪.‬‬ ‫رەمزیدا دەگەڕێن‪ .‬پێکهاتی دەس���ەاڵتی بەپێچەوانەی شۆڕشی ئەمریکییەوە کە‬ ‫سیاس���ی لەدەرەوە بەخۆی و سەرۆکە شۆڕش���ێکی ڕیفۆرمیس���تی دەستووری‬ ‫پەتریارکییەکانیی���ەوە‪ ،‬زوو لەخەیاڵ���ی ب���ووە‪ .‬لێ���رەدا ب���ەر ئ���ەو جیاکارییە‬ ‫فەردی و دەس���تەجەمعی ئێمەدا لەگەڵ قووڵ���ە دەکەوی���ن‪ ،‬ئایا ش���ۆڕش دژی‬ ‫ئ���ەو وێن���ە مندااڵنەیەی لەس���ەرەتاوە ب���اوک توڕەبوونێک���ی کوێرانەی���ە دژ‬ ‫الی ک���وڕان و کچ���ان چەس���پیوە‪ ،‬بەهەموو مێژوو و سروش���ت و سیستمی‬ ‫هاوج���ووت دێتەوە‪ .‬بەاڵم لێرەدا دەبێت کۆمەاڵیەتی‪ ،‬یان سەرەتای ڕێکخستنێکی‬ ‫س���ەرەنجی جیاوازییەکی گەورە بدەین‪ .‬نوێی���ە ک���ە بەجۆرێک���ی عاقالنە دوای‬ ‫ئای���ا یاخیبوونی بان���دی «کوڕان» دژ ئامانجەکانی خۆی دەکەوێت؟‪ .‬لێرەدایە‬ ‫بەب���اوک یاخیبوون���ە دژی «ب���اوک» دەکرێت جیاکارییەک���ی گرنگتر بکەین‪،‬‬ ‫یاخود دژی «سیس���تمی باوکایەتی»؟ دوو ج���ۆر لەیاخیب���وون دژ بەب���اوک‬ ‫ئای���ا گەڕانە ب���ۆ باوکێکی باش���تر یان دەستنیش���انبکەین‪ ،‬یاخیبوونێ���ک دژ‬ ‫گەڕانە بۆ س���ڕینەوەی جەستەیی باوک بەب���اوک بەناوی تێکدان���ی تەواوی ئەو‬ ‫و خولقاندنی سیستمێک لەئەلتەرناتیڤی سیس���تمانەوە کە باوک نوێنەرایەتیان‬ ‫ڕەمزی لەجێگایدا‪ .‬ئەم جیاوازییە گرنگە دەکات‪ ،‬لەگەڵ یاخیبوونێک دژ بەباوک‬ ‫بۆ ئ���ەوەی تێبگەین ئای���ا خودی ئەم بەن���اوی ئ���ەو ئیدیاالن���ەوە ک���ە باوک‬ ‫یاخیبوونە بەرەو کۆمەڵگایەکی نوێمان نوێنەرایەتی���ان دەکات و بەاڵم بەڕێگای‬ ‫دەبات یاخود ب���ەرەو دووبارەکردنەوەی خراپدا بردونی‪ .‬واتە پرسیارێک بکرێت‬ ‫فۆرمە باوەکانمان ڕادەکێش���ێتەوە‪ .‬گەر لەه���ەر ئەکتێک���ی یاخیبوون���ی بکەین‬ ‫یاخیبوون���ی ک���وڕان تەنی���ا یاخیبوون ئەوەیە مۆدێلی فەرەنسییە کە دەیەوێت‬ ‫بێت بەس���ەر باوک���دا‪ ،‬ئەوا ه���ەر زوو ب���اوک بکوژێ���ت و ت���ەواوی دونیاکەو‬ ‫یەکێک لەکوڕە یاخییی���ەکان دەبێتەوە دەزگاکانیشی وێرانبکات‪ ،‬یان مۆدێلێکی‬ ‫بەجێگرەوەی باوکی شکس���تەو کوژراو ئەمریکییە کە دەیەوێ���ت ئەو ئیدیال و‬ ‫«لە چیرۆکە فرۆیدییەکەشدا هەروایە»‪ .‬خ���ەون و نمونانەی باوک دایرش���تووەو‬ ‫بەاڵم یاخیب���وون بەس���ەر باوکایەتیدا نەیتوانیوە پێیان ب���گات‪ ،‬تەواوبکات؟‬ ‫دەبێتە یاخیبوون بەس���ەر تەواوی ئەو لەڕاس���تیدا مۆدێلی فەرەنس���ی لەوەدا‬ ‫سیستمە س���ەمبولییەی کە دەسەاڵتی کورتدەبێت���ەوە ک���ە ب���اوک البدەین و‬ ‫باوکایەتی دەپارێ���زن و دەیڕازێننەوە‪ .‬تەواوی دونیاکەش���ی الببەین ‪ .‬مۆدێلی‬ ‫دەبێتە یاخیبوونێکی ڕیش���ەیی قووڵتر ئەمریکی���ش ل���ەوەدا کورتدەبێت���ەوە‪،‬‬ ‫ل���ەوەی تەنه���ا هەوڵێک���ی بەالوەنانی ب���اوک خ���ۆی البەین و دونی���ای باوک‬ ‫خودی باوک بێت‪ ،‬واتە لەوەدەردەچێت بپارێزی���ن‪ .‬بۆ ئ���ەوەی بگەینە وەاڵمی‬ ‫کۆدیتایەکی ئۆدیبی بێت‪ ،‬بەڵکو دەبێتە ئ���ەم پرس���یارە لەکۆمەڵ���گای ئێمەدا‬ ‫شۆڕش���ێکی مۆدێ���رن بەس���ەر تەواوی دەبێت هێزی ئەوەمان هەبێت سروشتی‬ ‫پەیوندیی نەوە نوێکان بەوێنەی باوکەوە‬ ‫سیستمدا‪.‬‬ ‫لەوتارێکدا بەن���اوی «باوکان‪ ،‬منداڵە بخوێنینەوە‪ .‬ئای���ا «هاوپەیمانی کوران‬ ‫هەتیوەکان‪ ،‬م���ام» «پێتەر فریتچە» ـ حل���ف االبنا‌و» لەکۆمەڵ���گای ئێمەدا‬ ‫بەپێ���ی ئ���ەم دابەش���کردنە هەری���ەک توانای هەیە سیس���تمی ب���اوک بخاتە‬ ‫لەشۆڕش���ی فەرەنس���ی و شۆڕش���ی ژێر پرس���یارەوە؟ سروشتی خستنە ژێر‬ ‫ئەمریک���ی دەخوێنێت���ەوە‪ ،‬هەڵب���ەت پرسیار چۆنە؟ ئایا کولتووری کوڕان و‬ ‫«فریتچە» ل���ە ڕاس���تیدا بەراوردەکە کچانی ئەم���ڕۆ دووبارەکردنەوەی هەمان‬ ‫لەنوس���ەرێکی کۆنترەوە وەردەگرێت کە نمایشە کە باوک لەسەر شانۆی زیهنی و‬ ‫«ئیدمۆند بۆرکە»ی���ە‪ ،‬بۆرکە یەکێکە خەیاڵی منداڵیمان پێیهەڵدەستێت یان‬ ‫لەرەخنەگرە سەرس���ەختەکانی شۆڕشی کولتوورێکی نوێی جیاوازە ؟‬ ‫س���ەرەتا گەر بگەڕێینەوە بۆ الی ئەو‬ ‫فەرەنسی و یەکێکە لەباوکانی ناسراوی‬ ‫فیکری کۆنزەرڤاتیڤ‪ .‬بۆرکە لەبنەڕەتدا پەرچ���ە کردارە عاتیفیانەی س���ەبارەت‬ ‫مرۆڤ���ی وەک بوونەوەرێک���ی نات���ەواو بەنەخۆشی تاڵەبانی لێرەو لەوێ بینیمان‪،‬‬ ‫دەبین���ی و پێیوابوو دەوڵەت تەواوکاری هەندێ���ک ش���تمان ب���ۆ دەردەکەوێت‪.‬‬ ‫ناتەواوییەکانی مرۆڤە‪ ،‬لێرەوە بایەخێکی لەکۆمەڵگای ئێم���ەدا کە کۆمەڵگایەکی‬ ‫گرنگ بەفیک���رەی دەوڵ���ەت دەدات و داگیرکراوبووی���ن‪ ،‬وێن���ەی دەس���ەاڵت‬ ‫ڕەخنەیەک���ی توندی���ش ل���ەو تێزەیەی هەمیشە وێنەیەکی ناشیرین بووە‪ ،‬باوکی‬ ‫ڕۆش���نگەریی دەگرێت ک���ە بەجۆرێکی داگیرکەر وەک کەسێک بووە کە باوکی‬ ‫س���ەرەکی پش���ت بەعەقڵ دەبەستێت‪ ،‬ک���وردی دەکوژێ���ت و دەچێتە پێخەفی‬ ‫بەتایب���ەت عەقڵی ف���ەردی‪ .‬ئەو ڕای دایک���ەوە‪ .‬گرێ���ی ئۆدیبیان���ەی مرۆڤی‬ ‫واب���وو کە عەقڵ تەنی���ا لەڕێگای بوونە ک���ورد پتر فۆرمێک���ی هاملێتی هەیە تا‬ ‫ئەندام لەسیستمیکی بندەستی دەوڵەتدا فۆرمێکی ئۆدیبۆسی‪ .‬هاملێتیش باوکی‬ ‫دەتوانێت بگات���ە کەماڵی خۆی‪ .‬بورکە ئەس���ڵی کوژراوەو باوکێکی تر جێگای‬ ‫نەباوەڕی بە گۆڕانکاری شۆڕش���گێڕانە گرتۆتەوەو هاملێ���ت دەیەوێت تۆڵە بۆ‬ ‫ب���وو‪ ،‬نەب���اوەڕی بەتی���ورەی پەیمانی باوکی کوژراوی بس���تێنێت‪ .‬لەم دۆخە‬ ‫کۆمەاڵیەتی ڕۆس���ۆ هەب���وو‪ ،‬دەوڵەت هاملێتیی���ەدا باوکی کوردی هەمیش���ە‬ ‫الی بوونێکی سروش���تی موقەدەس���ی بەجۆرێکی موقەدەس س���ەیردەکرێت‪،‬‬ ‫هەی���ە ک���ە تەنی���ا دەکرێ���ت لەڕێگای باوکێکی دیلە‪ ،‬شەهیدە‪ ،‬خۆبەختکەرە‪،‬‬ ‫دەستکاریکردنی دەستوورەوە بگۆڕێت‪ .‬جیاوازییەک���ی ئەوت���ۆی نیی���ە لەگەڵ‬ ‫ئەو خۆی ئینگلیزێکی بەئەسڵ ئیرلەندی کوڕەکانیداو ئەویش لەسەر عەرشی خۆی‬ ‫بوو‪ .‬جیاکارییەکەی لەنێوان شۆڕش���ی ‌دەرکراوەو دایکی وەتەنی لێحەرامکراوە‪.‬‬ ‫فەرەنس���ی و ئەمریکی���دا دەگەڕێتەوە‬ ‫»» ‪19‬‬ ‫ب���ۆ ئەوەی شۆڕش���ی فەرەنس���ی وەک‬

‫تاڵەبانی‬ ‫لەساتێکدا‬ ‫نەخۆشدەکەوێت‬ ‫کە کۆمەڵگای‬ ‫کوردی پێویستی‬ ‫بەباوکە‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌مم ‌ه ‪2012/12/30‬‬

‫خۆپیشاندانی‌ سوننه‌كان چ كاریگه‌رییه‌ك ‌ی ده‌بێت بۆ س ‌ه‌ر كوردستان؟‬

‫"ئێستا جێبه‌جێكردن ‌ی مادده‌ ‌ی ‪ 140‬له‌نه‌وت‌و غاز گرنگتره‌"‬ ‫ ئا‪ :‬پشتیوان‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی‌ كورد له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ به‌هۆ ‌‬ ‫خۆپیشاندانی‌ سوننه‌كان له‌ناوه‌ڕاست‌و‬ ‫ی‬ ‫باشوری‌ عێراق ده‌ركه‌وتوه‌ ك ‌ه مالیك ‌‬ ‫دروستكه‌ری‌ كێشه‌یه‌ له‌عێراقدا‌و‬ ‫ی سیاسی‌" بوه‌‪،‬‬ ‫ی "غرور ‌‬ ‫توش ‌‬ ‫جه‌ختیشیكرده‌وه‌ كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫باشترین هه‌ڵوێست كورد بیگرێته‌به‌ر‬ ‫ی‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ داواكارییه‌كانێت ‌‬ ‫ی (‪ ،)140‬چونك ‌ه‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ مادد‌ه ‌‬ ‫له‌نه‌وت‌و غاز گرنگتره‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پاسه‌وانه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌ستگیركردن ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی عێ���راق (د‪.‬رافیع‬ ‫ی دارای��� ‌‬ ‫وه‌زی���ر ‌‬ ‫ی رابردودا له‌الیه‌ن‬ ‫عیس���اوی‌) له‌هه‌فت ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراقه‌وه‌‪ ،‬شه‌پۆل ‌‬ ‫هێز‌ه ئه‌منییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌دوا ‌‬ ‫ی عه‌ره‌ب ‌ه س���وننه‌كان ‌‬ ‫ناڕه‌زای ‌‬ ‫ی یه‌كێك ‌ه‬ ‫خۆیدا هێناوه‌‪ ،‬چونك ‌ه عیساو ‌‬ ‫ی عێراقیی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی لیس���ت ‌‬ ‫له‌سه‌ركرده‌كان ‌‬ ‫ی چه‌ند رۆژێك ‌ه‬ ‫ی سوننه‌یه‌‌و ماو‌ه ‌‬ ‫عه‌ره‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ور‌ه له‌ناوچ ‌ه سونن ‌‬ ‫خۆپیش���اندان ‌‬ ‫ی دیاله‌و فه‌لوجه‌و س���امه‌را‬ ‫نش���ینه‌كان ‌‬ ‫ی ساز ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫له‌دژ ‌‬ ‫ی عه‌ره‌ب ‌ه‬ ‫سه‌باره‌ت به‌خۆپیش���اندان ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫ی ناوه‌ڕاست‌و باشور ‌‬ ‫سوننه‌كان ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی مالیك���ی‌‌و ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫له‌دژ ‌‬ ‫ی به‌سه‌ر‬ ‫ی عێراق ده‌سه‌اڵت ‌‬ ‫ئایا حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و ش���وێنانه‌دا م���اوه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گ���ۆڕان له‌په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫فراكس���یۆن ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق‪ ،‬د‪.‬بایه‌زید حه‌س���ه‌ن به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫ی ده‌س���تور ‌‬ ‫راگه‌یاند ك ‌ه به‌پێ ‌‬ ‫ی نه‌بونه‌ت��� ‌ه هه‌رێم‬ ‫ئ���ه‌و پارێزگایان ‌ه ‌‬ ‫ی محه‌لییان هه‌یه‌‌و نابێت سوپا‬ ‫پۆلیس ‌‬ ‫بۆ سه‌ركوتكردن به‌كاربهێنرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆس ‌ه ‌‬ ‫عه‌ره‌ب ‌ه س���وننه‌كان له‌دوا ‌‬ ‫ی عێراق���ه‌و‌ه هه‌س���ت ده‌ك���ه‌ن‬ ‫رزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌راوێزخ���راون‪ ،‬یاخود س���وننه‌كان ‌‬ ‫ی حكومه‌تیش ده‌سه‌اڵتیان‬ ‫به‌ش���داربو ‌‬ ‫نییه‌‌و زۆربه‌ش���یان گی���راون‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی بڕیار‌ه‬ ‫ی گشتیی ‌ه ‌‬ ‫ی لێبوردن ‌‬ ‫ئه‌و یاسا ‌‬

‫مالیك ‌ی ته‌نیا‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌‌و ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ش ‌ی‬ ‫له‌ده‌وروبه‌رین‬ ‫راستییه‌كان ‌ی‬ ‫پێناگه‌یه‌نن‌و توش ‌ی‬ ‫ی سیاسی‬ ‫غرور ‌‬ ‫بووه‌‬ ‫خۆپیشاندانێکی عه‌ره‌بی سوننه‌ دژی مالیکی فۆتۆ‪:‬ئینته‌رنێت‬ ‫ی حكوم���ه‌ت یان‬ ‫ده‌ربچێ���ت له‌الیه‌ن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���تمانییه‌وه‌ رێگر ‌‬ ‫هاوپه‌یمان��� ‌‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬بۆی ‌ه س���وننه‌كانیش هه‌ست‬ ‫ده‌ك���ه‌ن فه‌رامۆش���كراون‪ ،‬بۆی ‌ه هه‌مو‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌ب���ون‌و له‌ئێس���تادا كێش���ه‌كان‬ ‫به‌مجۆره‌ ته‌قیونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تاریق هاش���م ‌‬ ‫ی رۆیش���تن ‌‬ ‫له‌دوا ‌‬ ‫ی عێراق‬ ‫ی الدراو ‌‬ ‫ی سه‌رۆك كۆمار ‌‬ ‫جێگر ‌‬ ‫ی تیرۆر‬ ‫ی توركیا ك��� ‌ه به‌تاوان ‌‬ ‫ب���ۆ واڵت ‌‬ ‫ی بۆ ده‌رچوه‌‌و‬ ‫ی له‌سێداره‌دان ‌‬ ‫پێنج سزا ‌‬ ‫ی له‌توركیا‪،‬‬ ‫ی نیشته‌جێبونیش��� ‌‬ ‫ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ی عێراق‌و‬ ‫ی نێ���وان حكومه‌ت ‌‬ ‫په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی به‌خۆو‌ه‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫توركی���ا ئاڵۆزییه‌ك��� ‌‬ ‫بینیوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ده‌وترێت ك ‌ه له‌ئێس���تادا‬ ‫ی عێراق ده‌دات‬ ‫ی سوننه‌كان ‌‬ ‫توركیا هان ‌‬ ‫ی تایبه‌ت‪،‬‬ ‫ی س���وپایه‌ك ‌‬ ‫بۆ دروستكردن ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا‬ ‫له‌وروه‌شه‌و‌ه د‪.‬بایه‌زید ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی توركیا‌و عێراق زۆر‬ ‫ك ‌ه ئێس���تا نێوان ‌‬

‫ی‬ ‫ی هاش���م ‌‬ ‫تێكچو‌ه به‌تایبه‌تیش به‌هۆ ‌‬ ‫ی س���وننه‌كانه‌‪ ،‬جگ ‌ه له‌وه‌ش‬ ‫ك ‌ه ره‌مز ‌‬ ‫ی س���وننه‌‌و‬ ‫ناوچه‌ك ‌ه بوه‌ت ‌ه دو میحوه‌ر ‌‬ ‫شیعه‌‌و شیعه‌كانی‌ عێراقیش‬ ‫ی‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫له‌و‌ه ده‌ترسن ك ‌ه به‌ڕوخان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێرانه‌‪ ،‬شیعه‌كان ‌‬ ‫سوریا ك ‌ه دۆس���ت ‌‬ ‫ی به‌ش���ار‬ ‫ی دوا ‌‬ ‫عێراقیش له‌ئه‌گه‌ره‌كان ‌‬ ‫ێ دێت ‌ه سه‌ر‬ ‫ئه‌سه‌د ده‌ترسن ك ‌ه ئاخۆ ك ‌‬ ‫ی سوریا‬ ‫حوكم‌و ده‌ترس���ن س���وننه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫بااڵده‌س���ت بن‌و ببن ‌ه س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌ بۆ سوننه‌ی‌ عێراق‪.‬‬ ‫ی ئه‌مساڵه‌وه‌‌و هاوكات له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫له‌به‌هار ‌‬ ‫ی بارزانی‌‪،‬‬ ‫ی وتاره‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫پێشكه‌ش���كردن ‌‬ ‫ی هه‌رێم‌و‬ ‫ی نێ���وان حكومه‌ت ‌‬ ‫په‌یوه‌ن���د ‌‬ ‫ی به‌خۆو‌ه بینی‌‌و‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫به‌غدا ئاڵۆزییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فه‌رماند‌ه ‌‬ ‫ی مالیك ‌‬ ‫كار گه‌یشت ‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هاوین ‌‬ ‫ی دیجل ‌ه ‌‬ ‫ئۆپه‌راس���یۆنه‌كان ‌‬ ‫ئه‌مساڵدا دروستكرد‌و پاشانیش هه‌ردوال‬

‫ی‬ ‫له‌ناوچ ‌ه جێناكۆكه‌كان هێزیان روبه‌ڕو ‌‬ ‫ی گۆڕان‬ ‫یه‌كتركرده‌وه‌‪ ،‬په‌رله‌مانتاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی له‌عێراقدا كێش��� ‌ه‬ ‫پێیوای��� ‌ه ك ‌ه مالیك ‌‬ ‫ی به‌وه‌شدا ك ‌ه‬ ‫دروست ده‌كات‌و ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی دیجل ‌ه‬ ‫ی ئۆپه‌راسیۆنه‌كان ‌‬ ‫دروستكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫هیچ پێویست نه‌بو‪ ،‬چونك ‌ه پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نۆ ‌‬ ‫ی مادد‌ه ‌‬ ‫ی عێراقه‌‌و به‌پێ ‌‬ ‫ده‌ستور ‌‬ ‫تیرۆریش‪ ،‬نابێت سوپا بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی‌‌و س���ه‌ركوتكردن ‌‬ ‫ملمالنێ ‌‬ ‫ی‬ ‫خه‌ڵ���ك به‌كاربهێنرێ���ت‌و وت��� ‌‬ ‫ی گه‌نده‌ڵ���ه‌‪،‬‬ ‫ی مالیك��� ‌‬ ‫"حكومه‌ته‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫چونك��� ‌ه له‌ناوه‌ڕاس���ت‌و باش���ور هیچ‬ ‫ی‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كیان نییه‌‪ ،‬بۆی ‌ه مالیك ‌‬ ‫ی ئه‌وخزمه‌تگوزارییانه‌‪،‬‬ ‫بۆ له‌بیربردنه‌و‌ه ‌‬ ‫كێش ‌ه دروست ده‌كات"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ناوب���راو پێیوایه‌ ك ‌ه خۆپیش���اندان ‌‬ ‫ی ده‌بێت‬ ‫عه‌ره‌ب ‌ه س���وننه‌كان كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی كوردستان‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫بۆ س���ه‌ر هه‌رێم ‌‬

‫ی عێراقیش ك ‌ه له‌كورد‌و‬ ‫ی پێكهات ‌ه ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫سوننه‌‌و شیع ‌ه پێكهاتوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا دو‬ ‫ی (كورد‌و س���وننه‌) كێشه‌یان‬ ‫پێكهات ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بێت كه‌وات ‌ه فشارێك ‌‬ ‫له‌گه‌ ‌ڵ مالیك ‌‬ ‫ی دروست ده‌بێت‌و‬ ‫زیاتر له‌س���ه‌ر مالیك ‌‬ ‫كه‌وات ‌ه كێش���ه‌ك ‌ه مالیكیی���ه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌دریش پشتگیر ‌‬ ‫له‌ئێستادا ره‌وت ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫س���وننه‌كان ده‌ك���ه‌ن به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫كه‌سان ‌هی‌ ده‌ستگیركراون‪.‬‬ ‫د‪.‬بایه‌زید حه‌سه‌ن جه‌ختیكرده‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫ی ته‌نیا ماوه‌ته‌وه‌‌و ئه‌و‬ ‫له‌ئێستادا مالیك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ده‌وروبه‌رین راستییه‌كان ‌‬ ‫كه‌سانه‌ش ‌‬ ‫ی سیاسیش‬ ‫ی غرور ‌‬ ‫پێناگه‌یه‌نن‌و توش��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و په‌رله‌مانت���ار‌ه‬ ‫ب���وه‌‪ .‬به‌ب���ڕوا ‌‬ ‫له‌ئێس���تادا باش���ترین هه‌ڵوێست كورد‬ ‫ی‬ ‫بیگرێته‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی��� ‌ه داخوازییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫جێبه‌جێ ب���كات به‌تایبه‌تیش مادد‌ه ‌‬ ‫‪ ،140‬چونكه‌ له‌نه‌وت‌و غاز گرنگتره‌‪.‬‬

‫فراكسیۆنه‌كان ‌ی ئۆپۆزیسیۆن به‌ڵێنی"كردار"یان له‌ده‌سه‌اڵت ده‌وێت‬ ‫ ئا‪ :‬پشتیوان جه‌مال‬ ‫فراكسیۆنه‌كانی‌ ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫كه‌ ته‌نها كۆبونه‌وه‌‌و به‌ڵێندان به‌س‬ ‫نییه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ بگه‌نه‌ رێككه‌وتن‪،‬‬ ‫به‌ڵكو پێویسته‌ فراكسیۆنی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫به‌"كردار" به‌ڵێنه‌كانی‌ جێبه‌جێ‌ بكات‪،‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتیش ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ گه‌یشتن به‌ته‌وافوق بۆ هه‌ندێك‬ ‫له‌پڕۆژه‌ یاساكان به‌رپرسیارێتی‌‬ ‫هه‌موانه‌‪.‬‬ ‫دوای‌ زیاتر له‌س���ێ‌ س���اڵ‌ كاركردنی‌‬ ‫پێكه‌وه‌ی���ی‌‌و دژبه‌ی���ه‌ك له‌په‌رله‌مان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان‪ ،‬سه‌ره‌نجام رۆژی (‪)12/27‬‬ ‫له‌س���ه‌ر پێش���نیازی فراكس���یۆنی‬ ‫كوردستانی (ده‌س���ه‌اڵت) له‌په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان كۆبونه‌وه‌ی هاوبه‌شی نێوان‬ ‫فراكس���یۆنه‌كانی په‌رله‌مانی كوردستان بینای په‌رله‌مانی کوردستان فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫(ده‌س���ه‌اڵت‌و ئۆپۆزیس���یۆن) سازكرا‌و‬ ‫پرس���یار‌و داواكارییه‌كان���ی‌ خه‌ڵك���دا‬ ‫هه‌ردوال گه‌یش���تن به‌چه‌ند رێككه‌وتنێك‬ ‫بێت‪ ،‬له‌و چوارچێوه‌یه‌ش���دا ئه‌و پڕۆژه‌‬ ‫به‌وه‌ی‌ كه‌ له‌وه‌رزی‌ تازه‌ی‌ یاس���اداناندا‬ ‫یاس���ایانه‌ی‌ كه‌ پێویستییان به‌سازانه‌‌و‬ ‫واته‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌ مانگی‌ ئازاری‌ ساڵی‌‬ ‫پێش���تریش س���ازانی‌ ب���ۆ نه‌ك���راوه‌‪،‬‬ ‫داهاتو به‌(ته‌وافوق) ئه‌و پڕۆژه‌ یاسایانه‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌م���ان ناتوانێ���ت ‬ ‫په‌سه‌ند بكرێن كه‌ ره‌هه‌ندی‌ نیشتمانییان‬ ‫بیانخات���ه‌ به‌رنامه‌ی‌ كاراوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم فراكسیۆنه‌كانی‌ ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫داوایان ك���ردوه‌ چاره‌س���ه‌رێك بۆ ئه‌و‬ ‫جه‌خت ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ ئه‌وان ده‌یانه‌وێت‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌ بدۆزرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫فراكس���یۆنی‌ كوردستانی‌ به‌"كردار" ئه‌و‬ ‫ب���ه‌اڵم په‌رله‌مانتارێك���ی‌ دیك���ه‌ی‌‬ ‫به‌ڵێنه‌ جێبه‌جێ‌ بكات‪.‬‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن كه‌ پێی‌ باش نه‌بو ناوی‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ فراكس���یۆنی‌ گۆڕان‪ ،‬كاردۆ‬ ‫بهێنرێت بێومێده‌ له‌و جۆره‌ كۆبونه‌وانه‌‌و‬ ‫محه‌م���ه‌د له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌‬ ‫پێیوایه‌ ته‌نها بۆ "كات كوشتنه‌"‪.‬‬ ‫رایگه‌یان���د كه‌ جگه‌ ل���ه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا كه‌‬ ‫زۆرجاری‌ دیكه‌ش كۆبونه‌وه‌‌و قس���ه‌ش‬ ‫دو ساڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر فراكسیۆنی‌ ده‌سه‌اڵت‬ ‫ك���راوه‌ س���ه‌باره‌ت به‌پێكه‌وه‌ س���ازان‌و‬ ‫به‌ڵێنی���دا كه‌ پڕۆژه‌ یاس���ای‌ بودجه‌ی‌‬ ‫گه‌یشتن به‌رێككه‌وتن‪ ،‬به‌اڵم نه‌خراوه‌ته‌‬ ‫حیزبه‌كان به‌ش���ێوه‌ی‌ ته‌وافوق په‌سه‌ند‬ ‫ب���واری‌ جێبه‌جێكردن���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وان‬ ‫ئه‌مجاره‌ش باوه‌ڕیان ب���ه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ ئه‌و پڕۆژ‌ه یاسایانه‌ نه‌كرێت كه‌ ره‌هه‌ندی‌ بكرێ���ت‌و نه‌ش���كرا‪ ،‬بۆی���ه‌ پێیوایه‌ كه‌ پێویس���تی‌ به‌به‌رپرس���یارێتی‌ هه‌موان‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت هه‌ست ده‌كات كه‌ له‌ئێستادا هه‌یه‌‪ ،‬نه‌ك ته‌نها ئه‌وان‪.‬‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم پێویسته‌ به‌كردار ده‌سه‌اڵت نیشتمانییان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌و باره‌ی���ه‌وه‌ جێگری‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌روه‌ها فازیڵ‌ حه‌س���ه‌ن س���ه‌رۆكی‌ ئۆپۆزیس���یۆن "توڕه‌یه‌"‪ ،‬بۆیه‌ په‌نا بۆ‬ ‫قسه‌كانی‌ بباته‌ سه‌ر‌و وتی‌ "جارێ‌ نازانین‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت به‌ڵێنه‌كه‌ی‌ ده‌باته‌ سه‌ر یان فراكس���یۆنی‌ ئاین���د‌ه ك���ه‌ چ���واره‌م ئه‌و جۆره‌ كۆبونه‌وانه‌ ده‌به‌ن‌و ده‌یانه‌وێ‌ فراكسیۆنی‌ كوردس���تانی‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬د‪.‬عوم���ه‌ر نوره‌دین���ی‌‬ ‫فراكسیۆنی‌ ئۆپۆزیس���یۆن ‌ه بۆ ئاوێنه‌ی‌ "كاتمان پێ به‌سه‌ر ببه‌ن"‪.‬‬ ‫نا‪ ،‬بۆیه‌ ئێمه‌ كردارمان ده‌وێت"‪.‬‬ ‫فراكسیۆنی‌ ده‌سه‌اڵتیش رایده‌گه‌یه‌نێت له‌لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند كه‌‬ ‫ناوب���راو ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌دا كه‌ ئه‌و رونكرده‌وه‌ كه‌ هه‌تا ئێس���تا په‌رله‌مان‬ ‫گه‌یش���تن به‌خاڵی‌ هاوبه‌ش‌و سازانی‌‬ ‫قه‌یرانه‌ی‌ له‌ئێستادا بۆ پرۆژه‌ یاساكان نه‌یتوانی���وه‌ به‌رۆڵ���ی‌ س���ه‌ره‌كی‌ خۆی‌ كه‌ گه‌یش���تن به‌ته‌وافوق بۆ ئه‌و پڕۆژه‌‬ ‫هه‌یه‌ كۆتایی‌ نایه‌ت ئه‌گه‌ر ته‌وافوق بۆ هه‌س���تێت‌و له‌ئاس���تی‌ وه‌اڵمدان���ه‌وه‌ی‌ یاسایانه‌ی‌ ره‌هه‌ندی‌ نیشتمانییان هه‌یه‌ سیاسی‌‌و یاسایی‌ به‌رپرسیارێتی‌ هاوبه‌شی‌‬

‫‌گۆڕان‪:‬‬ ‫ئه‌زمه‌ك ‌ه كۆتای ‌ی‬ ‫نایه‌ت ئه‌گه‌ر‬ ‫ته‌وافوق‬ ‫نه‌بێت‬

‫كوردستانی‌‪:‬‬ ‫ته‌وافوق‬ ‫به‌رپرسیارێت ‌ی‬ ‫هه‌موانه‌ نه‌ك ته‌نها‬ ‫ئێمه‌‬

‫هه‌موانه‌‌و ته‌نها هی‌ كوردس���تانی‌ نییه‌‪،‬‬ ‫مه‌نتقی‌ س���ازانیش ئه‌وه‌یه‌ هه‌ر الیه‌ك‬ ‫هه‌ن���گاوی‌ تازه‌ بنێت‌و وت���ی‌ "نه‌ك تۆ‬ ‫بته‌وێ‌ داواكارییه‌كانت جێبه‌جێ‌ ببێت‌و‬ ‫به‌رامبه‌ریش ده‌س���ت له‌داواكارییه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵگرێ‌‪ ،‬بۆی ئێمه‌ ویست‌و ئیراده‌مان‬ ‫هه‌یه‌ بۆ ئه‌و پڕۆژه‌ یاسایانه‌ی‌ ره‌هه‌ندی‌‬ ‫نیشتمانییان هه‌یه‌ كه‌ به‌خاڵی‌ هاوبه‌ش‌و‬ ‫پێكه‌وه‌ سازان بگه‌ین"‪.‬‬ ‫ناوب���راو جه‌ختیكرده‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫مه‌به‌ستیان بوایه‌ هه‌ندێك له‌و یاسایانه‌‬ ‫به‌ "زۆرین���ه‌‌و كه‌مینه‌"تێپه‌ڕێنن ئه‌وا دو‬ ‫ساڵ‌ له‌مه‌وبه‌ر دامه‌زراندنی‌ كۆمسیۆنی‌‬ ‫ب���ااڵی‌ هه‌ڵبژاردن���ه‌كان‌و ئه‌نجومه‌ن���ی‌‬ ‫پارێزگاكانی���ان تێده‌په‌ڕان���د‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫به‌الیانه‌وه‌ باشه‌ كه‌ به‌ته‌وافوق بێت‪.‬‬ ‫ئه‌و خااڵنه‌ی‌ فراكسیۆنی‌ كوردستانی‌‌و‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن ئیمزایان كردوه‌‪:‬‬ ‫‪ – 1‬س���ه‌باره‌ت به‌نه‌خش���ه‌ رێ���گای‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان ده‌رباره‌ی كێشه‌كانی‬ ‫نێ���وان هه‌رێم���ی كوردس���تان‌و به‌غدا‬ ‫ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن س���ه‌رۆكایه‌تیی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان ئاراسته‌ی س���ه‌رۆكایه‌تیی‬ ‫په‌رله‌مان كراوه‌‪ ،‬كۆبونه‌وه‌ پێی باشبو‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی تایبه‌تی فراكسیۆنه‌كان‬ ‫له‌گه‌ڵ س���ه‌رۆكایه‌تیی په‌رله‌مان بكرێت‬ ‫ب���ۆ تاوتوێك���ردن‌و دانان���ی میكانیزم‌و‬ ‫رێوش���وێنی گونجاو ب���ۆ مامه‌ڵه‌كردن‬ ‫له‌گه‌ڵی‪.‬‬ ‫‪ – 2‬ده‌رباره‌ی ئه‌و پڕۆژه‌ یاسایانه‌ی‬ ‫كه‌بیروبۆچون‌و هه‌ڵوێس���تی سیاس���یی‬ ‫جیاوازی���ان له‌س���ه‌ره‌‌و ره‌هه‌ن���دی‬ ‫نیش���تمانییان هه‌یه‌‪ ،‬كۆبونه‌وه‌كه‌ به‌وه‌‬ ‫گه‌یشت كه‌‪:‬‬ ‫أ – كۆبون���ه‌وه‌‌و گفتوگ���ۆی نێ���وان‬ ‫فراكس���یۆنه‌كانی به‌مه‌به‌ستی گه‌یشتن‬ ‫به‌پێكه‌وه‌ سازان به‌رده‌وام ده‌بن‪.‬‬ ‫ب – له‌كۆبون���ه‌وه‌ی داهاتو گفتوگۆ‬ ‫له‌س���ه‌ر پڕۆژه‌ یاسای كۆمسیۆنی بااڵی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫ده‌س���تپێده‌كرێت‪ ،‬چونك��� ‌ه پێش���تر‬ ‫گفتوگ���ۆی له‌س���ه‌ر ك���راوه‌‌و زه‌مینه‌ی‬ ‫گه‌یش���تن به‌پێكه‌وه‌ س���ازان له‌س���ه‌ر‬ ‫گونجاوه‌‪.‬‬

‫سۆسیال‬ ‫جه‌اللینیزم‬ ‫خه‌ڵك ئه‌گه‌ر به‌گه‌وره‌یی‬‫له‌ گ����ه‌ڵ تاڵه‌بانیدا ژیا بێت‪،‬‬ ‫ئه‌وا من له‌هه‌ناوی دایكمه‌وه‌‬ ‫ت����ا هه‌نوك����ه‌ تارماییه‌كه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵمدایه‌‪ ،‬باوكم عه‌ش����ه‌ره‌‬ ‫موبه‌ش����ه‌ره‌ی هاوه‌اڵن����ی‬ ‫چه‌می رێزانی بوو‪ ،‬له‌وساوه‌‬ ‫له‌ح����زه‌ی ژیان����م چركه‌یه‌ك‬ ‫نییه‌ ره‌ن����گ رێژی نه‌هامه‌تی‬ ‫ئه‌م پیاوه‌ی پێوه‌ نه‌بووبێت‪،‬‬ ‫به‌هه‌رزه‌كاری بووم به‌جه‌اللی‬ ‫به‌اڵم هه‌ر فامم كرده‌وه‌ وه‌ك‬ ‫بۆچوونی سیاسی توڕمهه‌ڵداو‬ ‫نه‌گه‌ڕام����ه‌وه‌ س����ه‌ری‪ ،‬دور‬ ‫له‌بیروب����اوه‌ڕو بۆچوون����ی‬ ‫سیاس����یه‌كه‌ی له‌‪31‬ی ئاب‌و‬ ‫‪27‬ی یۆل����ی ‪ 2009‬ب����ۆم‬ ‫ده‌ركه‌وت ئه‌م پیاوه‌ كۆڵدان‌و‬ ‫به‌زین نازان����ێ‪ ،‬كه‌ ده‌مووت‬ ‫سیاسییه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌روێشانه‌ی‬ ‫ئه‌مرۆ دوعاو نزای بۆ ده‌كه‌ن‬ ‫پێماهه‌ڵده‌ش����اخان ده‌یانوت‬ ‫تۆ هه‌ر به‌بنه‌ماڵه‌ جه‌اللیت‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ك����ه‌ جه‌اللینیزمه‌كان‬ ‫به‌نه‌مانی لێیان قه‌وما ئه‌وجا‬ ‫زانیان بێ ئ����ه‌و هیچیان پێ‬ ‫ناكرێت‌و كه‌س����ێك نییه‌ ئیتر‬ ‫پاشه‌ڵی دڕاویان له‌سیاسه‌ت‬ ‫بۆ داپۆشێت‪ ،‬ئه‌و سه‌نگه‌ره‌ی‬ ‫له‌ویان گرت له‌گه‌ڵ نه‌مانیدا‬ ‫بۆخ����ۆی ده‌ته‌پێت‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫ساڵه‌ ئه‌وه‌ی بۆ ناشرینكردنی‬ ‫وتراو نووسرا به‌ نه‌خۆشییه‌ك‬ ‫هه‌مووی سڕایه‌وه‌‪.‬‬ ‫"عادل م����وراد‪ :‬هه‌موومان‬ ‫له‌س����ه‌ر ئ����ه‌و ڕێگای����ه‌‬ ‫ده‌مێنینه‌وه‌ كه‌ تاڵه‌بانی‌ بۆی‌‬ ‫داناوین"‪ ،‬كه‌واته‌ سۆس����یال‬ ‫دیموكراتیكه‌ك����ه‌ی ئێ����وه‌ش ‬ ‫سۆس����یال جه‌اللیزمه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫سیاس����ه‌ته‌ یان دین����داری؟‬ ‫مۆدێرنته‌یه‌ یان عه‌شایه‌ری؟‬ ‫"ئاوێنه‌نوی����ز‪ :‬جێگاك����ه‌ی‬ ‫تاڵه‌بان����ی به‌‪ 5‬س����ه‌ركرده‌ی‬ ‫یه‌كێت����ی پ����ڕ ده‌كرێته‌وه‌"‪,‬‬ ‫نه‌ك ئه‌م ‪5‬ه‌‪ 5,‬ملیۆنی وه‌ك‬ ‫ئه‌مانه‌ جێگای‌ ناگرنه‌وه‌‪.‬‬ ‫"پش����تیوان سادق ئه‌ندامی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی س����ه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارتی دیموكراتی كوردستان‪:‬‬ ‫ئاماده‌ نه‌بون����ی تاڵه‌بانی‌ بۆ‬ ‫یه‌كێتی قورس ده‌بێت"‪ ،‬نه‌ك ‬ ‫بۆ ینك بۆ ئێوه‌و ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫هه‌موو پارته‌كان نه‌ك قورس‬ ‫به‌ڵك����ه‌ ماڵوێرانیی����ه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫ك����ێ باری الرتان بۆ راس����ت‬ ‫بكاته‌وه‌‪ ،‬سیاسه‌تی سه‌قه‌تی‬ ‫س����ه‌رۆكه‌كانتان ب����ۆ چ����اك‬ ‫ده‌كاته‌وه‌؟‬ ‫"عوس����مان بانیماران����ی‌‬ ‫هه‌ڵسوڕاوی‌ دیاری‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ����ۆڕان‪ :‬مام ج����ه‌الل وه‌كو‬ ‫گ����ه‌وره‌‬ ‫كه‌س����ایه‌تیه‌كی‌‬ ‫كۆك����ه‌ره‌وه‌ی‌ ناكۆك����ه‌كان‬ ‫بووه‌‌و بۆیه‌ ب����ۆ ئه‌م قۆناغه‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ زه‌روره‌"‪ ،‬ده‌ كه‌واته‌ ‬ ‫به‌ بێ ڤیزه‌ تێكه‌ڵی بكه‌نه‌وه‌و‬ ‫هه‌م����وو له‌ژێ����ر عه‌باك����ه‌ی‬ ‫مام����ه‌ كۆببن����ه‌وه‌‪ ،‬به‌ین����ی‬ ‫ینك‌و گ����ۆڕان وه‌ك یه‌كێتی‬ ‫ئه‌وروپایه‌‪,‬هاتوچۆو ئه‌مسه‌رو‬ ‫ئه‌وسه‌ری بێ ڤیزایه‌‪.‬‬ ‫"ئه‌ندامێك����ی‌ مه‌كته‌ب����ی‌‬ ‫سیاس����ی‌ یه‌كگرت����وو ل����ه‌و‬ ‫بڕوایه‌دای����ه‌ كه‌س����ایه‌تیه‌كی‌‬ ‫تر نیه‌ جگ����ه‌ له‌تاڵه‌بانی‌ كه‌‬ ‫هه‌موو الیه‌نه‌كانی‌ تر له‌سه‌ری‌‬ ‫كۆكبن‌و قبوڵ كراوبێت الیان"‪،‬‬ ‫كه‌وات����ه‌ منداڵی خه‌ڵكتان بۆ‬ ‫به‌كوشتداو خوێنی خه‌ڵكتان‬ ‫بۆ به‌هاری كوردی له‌ش����اری‬ ‫سلێمانی به‌هه‌ده‌ر دا‪.‬‬ ‫دوای‌‬ ‫"هاواڵت����ی‪:‬‬ ‫نه‌خۆشییه‌كه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌…‬ ‫له‌فه‌یس����بوك م����ه‌ڕو گورگ‬ ‫پێك����ه‌وه‌ ئ����او ده‌خۆنه‌وه‌"‪،‬‬ ‫ه����ه‌ر كۆنه‌جه‌اللیی����ه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫دوێن����ێ تاڵه‌بانی به‌دكتاتۆرو‬ ‫عه‌ش����ایه‌ر ده‌زان����ی ئه‌مڕۆ‬ ‫ده‌یكات به‌گاندی‌و ماندێال‬

‫عێراق‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌ممه‌ ‪2012/12/30‬‬

‫پرۆفایل‬

‫مالیكی‌ هه‌ڕه‌شه‌ له‌پارله‌مانتاران ده‌كات‬

‫‪7‬‬

‫پارله‌مانتاران‪ :‬مالیكی‌ توشی‌ غرور بوه‌و ده‌یه‌وێت ده‌مكوتمان بكات‬ ‫ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬ ‫سه‌رۆكی‌ وه‌زیرانی‌ عێراق به‌نوسراوێك‬ ‫داوای‌ سنوردانان بۆ لێدوانی‌‬ ‫پارله‌مانتاران ده‌كات‌و هه‌ڕه‌شه‌ی‌‬ ‫لێسه‌ندنه‌وه‌ی‌ حه‌سانه‌یان لێده‌كات‪.‬‬ ‫به‌شێك له‌پارله‌مانتارانیش دژی‌ ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ ده‌وه‌ستنه‌وه‌و به‌هه‌نگاوێكی‌‬ ‫ده‌زانن بۆ ده‌مكوتكردنیان‪ .‬به‌بڕوای‌‬ ‫پارله‌مانتارانی‌ لیسته‌كه‌ی‌ مالیكی‌ ئه‌و‬ ‫بڕیاره‌ بۆ خزمه‌تی‌ رایگشتی‌‌و رێگرتنه‌‬ ‫له‌دروستبونی‌ كێشه‌ی‌ تائیفی‌‪.‬‬ ‫ئه‌میندارێت����ی‌ گش����تی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زی����ران به‌نوس����راوی‌ ژم����ار‌ه‬ ‫(ق‪ )002044/42/2/2/‬كه‌ له‌ رێكه‌وتی‌‬ ‫(‪ )2012/12/17‬ب����ۆ ئه‌نجومه‌ن����ی‌‬ ‫نوێنه‌رانی‌ ناردوه‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ده‌كات‪،‬‬ ‫حكومه‌ت ده‌توانێت هه‌ر په‌رله‌مانتارێك‬ ‫لێ����دوان دژ به‌ده‌وڵه‌ت بدات به‌تۆمه‌تی‌‬ ‫ناوزڕاندن‌و سوكایه‌تی پێكردن ده‌ستگیر‬ ‫بكات‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌و په‌رله‌مانتارانه‌ی‌ دژ‬ ‫به‌ حكومه‌ت لێدوان ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌ده‌رچو‬ ‫له‌ئادابی‌ گشتی‌ وه‌سفده‌كرێن‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌و بڕیاره‌وه‌‪ ،‬پارله‌مانتاری‌‬ ‫فراكس����یۆنی‌ گ����ۆڕان حاك����م له‌تیف‬ ‫مسته‌فا ئه‌مین‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌ی‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫پارله‌مانتار نوێن����ه‌ری‌ میلله‌ته‌‌و له‌هه‌ر‬ ‫ش����وێنێك بی����ه‌وێ‌ ده‌توانێت قس����ه‌‬ ‫بكات‌و هیچ رێگرێكی‌ قانونی‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫قسه‌كانی‌ نییه‌‪ .‬وتیش����ی‌ "ئه‌و بڕیاره‌‬ ‫جۆرێكه‌ له‌غروری‌ سیاسی‌ كه‌ سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران توش����ی‌ ب����وه‌و هه‌وڵدانه‌ بۆ‬ ‫دیكتاتۆرییه‌ت‪ .‬به‌داخه‌وه‌ رۆژ له‌دوای‌‬ ‫رۆژ په‌رله‌م����ان له‌به‌رامبه‌ر بڕیاره‌كانی‌‬ ‫مالیكی‌ الواز ده‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌ش����ێكی‌ دیكه‌ی‌ نوس����راوه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌كراوه‌ حه‌سانه‌ی‌ پارله‌مانتار‬ ‫ته‌نه����ا ب����ۆ بۆچون����ی‌ په‌رله‌مانت����اره‌‬ ‫له‌كات����ی‌ دانیش����تنه‌كانی‌ پارله‌ماندا‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ "لێدوانی‌ میدیای‌ پارله‌مانتاران‌و‬ ‫تۆمه‌تباركردنی‌ حكومه‌ت به‌حه‌س����انه‌‬ ‫ناپۆشرێت"‪ .‬هه‌ر له‌نوسراوه‌كه‌دا هاتوه‌‬ ‫"هه‌ندێ����ك له‌ په‌رله‌مانت����اران له‌كاتی‌‬ ‫لێدوانه‌كانیاندا تاوان ده‌كه‌ن‌و ده‌كه‌ونه‌‬ ‫ژێ����ر به‌رپرس����یارێتی‌‌و س����زادانه‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك تاوان����ی‌ "س����وكایه‌تی‌ پێكردن‌و‬ ‫ناوزڕاندن"ی‌ به‌رپرس����ه‌كانی‌ ده‌وڵه‌ت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها تاوانی‌ "هاندان"ی‌ رای‌ گشتی‌‬ ‫دژ به‌حكومه‌ت"‪.‬‬ ‫له‌الی����ه‌ن خۆی����ه‌وه‌‪ ،‬پارله‌مانت����اری‌‬ ‫هاوپه‌یمان����ی‌ كوردس����تانی‌‌و پس����پۆڕ‬

‫مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫ئه‌وه‌ بوه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫پارله‌مانتار لێدوان‬ ‫له‌سه‌ر بابه‌تی‌‬ ‫تائیفی‌ بدات‌و‬ ‫جاڕی‌ بۆ بدات‪،‬‬ ‫ئه‌وا حه‌سانه‌ی‌‬ ‫لێده‌سێنرێته‌وه‌‬ ‫ ‬ ‫مالیکی‬ ‫له‌قانونی‌ راگه‌یاند د‪.‬س����امان فه‌وزی‌‪،‬‬ ‫ب����ۆ ئاوێنه‌ی‌ رونك����رده‌وه‌ پارله‌مانتار‬ ‫ل����ه‌و ماوه‌یه‌ی‌ كه‌ ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌رانه‌‪ ،‬حه‌س����انه‌ی‌ یاس����ایی‌ هه‌یه‌‬ ‫چ له‌ناوه‌وه‌ ی����ان ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫بێت‪ .‬وتیشی‌ "ئه‌م بڕیاره‌ هه‌وڵێكه‌ بۆ‬ ‫ده‌مكوتكردنی‌ په‌رله‌مانتاران‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاران����ه‌ی‌ كه‌ به‌به‌رده‌وام‬ ‫خه‌ریكی‌ ره‌خنه‌گرتن‌و ئاش����كراكردنی‌‬ ‫دۆسێكانی‌ گه‌نده‌ڵین"‪.‬‬ ‫فه‌وزی‌ كه‌ ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ راگه‌یاندن‌و‬ ‫رۆش����نبیرییه‌ له‌پارله‌م����ان‪ ،‬پێیوای����ه‌‬ ‫له‌ده‌سه‌اڵتی‌ س����ه‌رۆك وه‌زیراندا نییه‌‬ ‫راڤه‌ی‌ به‌نده‌ ده‌س����تورییه‌كان بكات‪،‬‬ ‫چونكه‌ "ئه‌وه‌ كاری‌ دادگای‌ بااڵیه‌ نه‌ك‬ ‫حكومه‌ت"‪ .‬له‌هه‌مانكاتدا حاكم له‌تیف‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ به‌پێی‌ مادده‌ی‌‬ ‫(‪ )130‬له‌په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆی‌ پارله‌مان‪،‬‬ ‫پارله‌مانت����ار له‌ن����اوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫پارله‌مان حه‌س����انه‌ی‌ هه‌یه‌‪ .‬وتیش����ی‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر پارله‌مانتار له‌پارله‌ماندا هه‌ڵه‌ی‌‬ ‫كرد ئه‌وا لیژنه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ حه‌سانه‌ی‌‬ ‫لێده‌س����ێنێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانیش بو ئه‌وا سه‌رۆكی‌ په‌رله‌مان‬ ‫حه‌سانه‌ی‌ لێده‌سینێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌بۆچون����ی‌ پارله‌مانتارانی‌ لیس����تی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ قانون‪ ،‬لێكدانه‌وه‌ی‌ هه‌ڵه‌ بۆ‬

‫بڕیاره‌كه‌ی‌ مالیكی‌ كراوه‌‪ ،‬بڕیاره‌كه‌ش‬ ‫به‌خزم����ه‌ت ب����ۆ رایگش����تی‌ ئه‌ژم����ار‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ س����ه‌ركرده‌ له‌لیس����تی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ قانون عه‌لی‌ شه‌ال‪ ،‬بۆ ئاوێنه‌‬ ‫باسی‌ له‌وه‌كرد لێكدانه‌وه‌ی‌ "هه‌ڵه‌" بۆ‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ كراوه‌‪ .‬وتیش����ی‌ "مه‌به‌ستی‌‬ ‫س����ه‌رۆك وه‌زیران ئه‌وه‌ ب����وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫پارله‌مانت����ار لێدوان له‌س����ه‌ر بابه‌تی‌‬ ‫تائیف����ی‌ بدات‌و جاڕی‌ ب����ۆ بدات‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫حه‌سانه‌ی‌ لێده‌سێنرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش بۆ‬ ‫خزمه‌تی‌ رایگشتییه‌‌و سه‌رۆك وه‌زیران‬ ‫به‌ئه‌ركی‌ خۆی‌ هه‌ڵساوه‌"‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ شه‌ال‪ ،‬ئه‌و بڕیاره‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌هه‌ندێك پارله‌مانتاره‌وه‌ هه‌یه‌ نه‌وه‌ك‬ ‫هه‌مویان‪ ،‬ئوسامه‌ نوجه‌یفی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫پارله‌مانی����ش به‌رێگ����ری‌ س����ه‌ره‌كی‌‬ ‫له‌به‌رده‌م جێبه‌جێكردن����ی‌ ئه‌و بڕیاره‌‬ ‫ناوده‌ب����ات‌و ده‌ڵێ����ت "نوجه‌یفی‌ وابیر‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ حه‌سانه‌ی‌‬ ‫یاساییان هه‌یه‌‪ ،‬بۆیان هه‌یه‌ هاواڵتیانی‌‬ ‫بێتاوانش بكوژن"‪.‬‬ ‫له‌ناو لیس����تی‌ عێراقیی����ه‌دا بۆچونی‌‬ ‫جیاواز دژی‌ ئه‌و بڕیاره‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌شێكیان‬ ‫پش����تیوانی‌ لێده‌ك���� ‌هن‌و به‌ش����ه‌كه‌ی‌‬ ‫دیكه‌شیان دژی‌ ده‌وه‌ستنه‌وه‌‪ .‬به‌نمونه‌‬ ‫پارله‌مانتاری‌ لیستی‌ عێراقییه‌ ئه‌حمه‌د‬

‫لەئینتەرنێتەوە‬

‫مه‌ساری‌‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران مافی‌ ئه‌وه‌ی‌ نییه‌ پارله‌مانتار‬ ‫له‌قسه‌كردن داببڕێت"‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌‪ ،‬پارله‌مانتاری‌ لیستی‌‬ ‫عێراقییه‌ ئه‌س����كه‌نده‌ر وتوت‪ ،‬پێیوایه‌‬ ‫بڕیاره‌ك����ه‌ی‌ مالیك����ی‌ له‌"به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫گه‌ل����ه‌"و داوا له‌پارله‌مانت����اران ده‌كات‬ ‫پێ����وه‌ی‌ پابه‌ندب����ن‪ .‬ب����ۆ به‌ڵگاندنی‌‬ ‫قسه‌كانیشی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ وت "بڕیاره‌كه‌‬ ‫ناڵێت پارله‌مانتار له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ك مافی‌ لێدوانی‌ نییه‌و‬ ‫حه‌سانه‌ی‌ لێده‌سێنرێته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات كه‌ په‌رله‌مانتاران پێویسته‌‬ ‫خۆی����ان به‌دوربگرن له‌لێدوانی‌ تائیفی‌‌و‬ ‫مه‌ترسیدار‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ حه‌سانه‌یان‬ ‫لێوه‌رده‌گیرێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م بڕی����اره‌ی‌ مالیكی‌ له‌كاتێكدایه‌‪،‬‬ ‫له‌دوای‌ ده‌ستگیركردنی‌ پاسه‌وانه‌كانی‌‬ ‫وه‌زی����ری‌ دارای����ی‌ رافی����ع عیس����اوی‌‬ ‫به‌تۆمه‌ت����ی‌ تی����رۆر‪ ،‬ناڕه‌زایه‌تییه‌كی‌‬ ‫زۆر له‌نێو جه‌ماوه‌رو الیه‌نه‌ سیاس����ییه‌‬ ‫س����وننییه‌كاندا هاتۆت����ه‌ ئ����اراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ش����ێك له‌پارله‌مانتارانی����ش لێدوان‬ ‫ل����ه‌دژی‌ حكوم����ه‌ت ده‌ده‌ن‪ .‬چه‌ن����د‬ ‫پارله‌مانتارێكیش له‌م����اوه‌ی‌ رابردودا‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ دۆس����یه‌ی‌ كڕین����ی‌ چ����ه‌ك‬ ‫له‌روس����یاو ژماره‌یه‌ك پرس����ی‌ تره‌وه‌‬

‫حكومه‌تیان به‌گه‌نده‌ڵیی‌ تۆمه‌تباركرد‪.‬‬ ‫به‌وت����ه‌ی‌ س����امان ف����ه‌وزی‌‪ ،‬ئ����ه‌م‬ ‫بڕیاره‌ی‌ مالیك����ی‌ هه‌نگاوێكی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫حكومه‌ته‌ك����ه‌ی‌ مالیكییه‌ ب����ۆ "زیاتر‬ ‫قۆرغكردنی‌ ده‌س����ه‌اڵتی‌ یاس����ادانان"‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌له‌وه‌ی‌ له‌م رێگه‌یه‌وه‌ مالیكی‌‬ ‫ده‌یه‌وێت خۆی‌ وانیشانبدات كه‌ مافی‌‬ ‫داڕش����تنی‌ یاس����ا "ته‌نها بۆ خۆیه‌تی‌‌و‬ ‫پارله‌مانیش ته‌نه����ا ده‌توانێت قبوڵی‌‬ ‫بكات ی����ان ره‌ت����ی بكات����ه‌وه‌ یاخود‬ ‫هه‌مواری‌ بكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ لیستی‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانون‬ ‫ئیحسان عه‌وادی‌‪ ،‬جه‌خت له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌‬ ‫بڕیاره‌كه‌ی‌ مالیكی‌ دوای‌ لێدوانی‌ توندی‌‬ ‫چه‌ند پارله‌مانتارێكه‌ سه‌باره‌ت به‌باسی‌‬ ‫تایفی‌‌و ده‌ڵێت "سه‌رۆكی‌ وه‌زیران بۆی‌‬ ‫هه‌یه‌ سنورێك بۆ ئه‌و جۆره‌ لێدوانانه‌‬ ‫دابنێت"‪ .‬وتیشی‌ "حه‌سانه‌ ده‌درێت به‌و‬ ‫په‌رله‌مانتارانه‌ی‌ كه‌ نوێنه‌راتی‌ رایگشتی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و پارێزگاری‌ له‌یه‌كڕیزی‌ میلله‌ت‬ ‫ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫بۆ پرس����ی‌ س����ه‌ندنه‌وه‌ی‌ حه‌سانه‌‬ ‫له‌پارله‌مانت����ار‪ ،‬به‌ه����ۆی‌ جی����اوازی‌‬ ‫بۆچونه‌كان����ه‌وه‌‪ ،‬ع����ه‌وادی‌ پێش����نیار‬ ‫ده‌كات ئه‌و بابه‌ته‌ ئاراس����ته‌ی‌ دادگای‌‬ ‫فیدراڵی‌ بكرێت‪ ،‬تا دوابڕیاری‌ له‌باره‌وه‌‬ ‫بدرێت‪.‬‬

‫دو توێژه‌ری‌ ئه‌مه‌ریكی‌‪ :‬پێویسته‌ كوردێك جێگه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌ بگرێته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫له‌توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ هاوبه‌شدا دو توێژه‌ری‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌ تایبه‌ت به‌كاروباری‌ ناوچه‌ی‌‬ ‫كه‌نداو‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نن له‌كاتی‌ مردنی‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ یاخود نه‌توانینی‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌‬ ‫پۆسته‌كه‌ی‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ده‌ستوری‌‬ ‫عێراقی‌ ئاماژه‌ی‌ پێنه‌داوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫پێویسته‌ حكومه‌تی‌ واشنتۆن كاربكات‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ كوردێك به‌سه‌رۆك‬ ‫كۆمار‪ .‬ئه‌مه‌ش بۆ ره‌واندنه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫نیگه‌رانییانه‌ی‌ له‌ناوچه‌كه‌و به‌غدا‬ ‫له‌باره‌ی‌ ره‌وشی‌ سیاسی‌ عێراقه‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌ردو توێژه‌ر س���ایمۆن هاندرس���ن‌و‬ ‫ده‌یڤ���د پۆل���ۆك‪ ،‬له‌توێژینه‌وه‌كه‌یان���دا‬ ‫ب���اس له‌وه‌ده‌كه‌ن هه‌رچه‌ن���ده‌ راپۆرته‌‬ ‫پزیشكییه‌كان باس له‌باشتربونی‌ ره‌وشی‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ جه‌الل تاڵه‌بانی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫كۆم���اری‌ عێ���راق ده‌كه‌ن‪ ،‬ك���ه‌ رۆژی‌‬ ‫(‪ )12/18‬دوچ���اری‌ جه‌ڵ���ده‌ی‌ ده‌ماخ‬ ‫هات‌و له‌ (‪ )12/20‬بۆ چاره‌سه‌ری‌ زیاتر‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ ئه‌ڵمانیا كرا‪ ،‬به‌اڵم "ئاماژه‌كانی‌‬ ‫باری‌ ته‌ندروس���تی‌ تاڵه‌بانی‌ هێشتا هه‌ر‬ ‫مه‌ترسیدارن"‪.‬‬ ‫به‌بۆچون���ی‌ ناوب���راوان‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ كۆم���ار پۆس���تێكی‌‬ ‫ته‌ش���ریفاتییه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫لێكه‌وته‌كان���ی‌ بارودۆخی‌ عێراق‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هاتو تاڵه‌بان���ی‌ ژیانی‌ كۆتایهات‪ ،‬یاخود‬ ‫نه‌یتوانی‌ له‌پۆس���ته‌كه‌ی‌ به‌رده‌وام بێت‪،‬‬ ‫نیگه‌رانییه‌كی‌ گه‌وره‌ له‌عێراق‌و ناوچه‌كه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬هه‌روه‌ك ئام���اژه‌ به‌وه‌ش ده‌كه‌ن‬ ‫له‌دوای‌ كش���انه‌وه‌ی‌ س���وپای‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌كۆتای���ی‌ س���اڵی‌ راب���ردودا له‌عێراق‪،‬‬

‫تاڵه‌بانی‌ هاوكارییه‌كی‌ زۆری‌ واشنتۆنی‌‬ ‫كردوه‌ بۆ "ئاس���ایكردنه‌وه‌ی‌ په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫گ���رژه‌ به‌رده‌وامه‌كانی‌ له‌گه‌ڵ س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیران نوری‌ مالیكی‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و دو توێژه‌ره‌ كه‌ س���ه‌ر به‌ره‌وتی‌‬ ‫پارێزگاره‌ نوێیه‌كانی‌ ئه‌مه‌ریكان*‪ ،‬هێما‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ده‌كه‌ن تاڵه‌بانی‌ له‌یه‌كخستنه‌وه‌ی‌‬ ‫عێراق له‌دوای‌ روخانی‌ س���ه‌دام حسێن‬ ‫یارمه‌تی���ده‌ر ب���وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگ���ه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫ل���ه‌م ماوه‌ی���ه‌ی‌ دوایدا هه‌وڵی���داوه‌ بۆ‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ئاستی‌ گرژییه‌كانی‌ نێوان‬ ‫كوردو حكومه‌تی‌ عێراقی‌ له‌باره‌ی‌ ناوچه‌‬ ‫جێناكۆك���ه‌كان‌و رۆڵی‌ كۆمپانیا نه‌وتییه‌‬ ‫بیانیی���ه‌كان‪ ،‬له‌به‌كاربردن���ی‌ یه‌ده‌گ���ه‌‬ ‫زه‌به‌الح���ه‌ گریمانه‌كراوه‌كان���ی‌ نه‌وتدا‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها بۆ یه‌كخس���تنی‌ هه‌ڵوێس���تی‌‬ ‫جیاوازی‌ نێ���وان به‌غداو هه‌ولێر له‌باره‌ی‌‬ ‫دۆس���ێكانی‌ په‌یوه‌س���ت به‌سنور له‌گه‌ڵ‬ ‫توركیاو س���وریا‪ ،‬ك���ه‌ "ب���ه‌م دواییانه‌‬ ‫ده‌ركه‌وت‌و بارودۆخه‌كه‌ی‌ زیاتر ئاڵۆزتر‬ ‫كرد"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ره‌وشی‌ سوریاوه‌‪ ،‬هاندرسن‌و‬ ‫پۆڵ���ۆك‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌ن���ن به‌غدا هێش���تا‬ ‫پش���تیوانی‌ له‌رژێمی‌ ئه‌س���ه‌د ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌كاتێك���دا هه‌ولێر پش���تیوانی‌ كورده‌‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆنه‌كان ده‌كات‪ .‬بۆیه‌ ده‌ڵێن‬ ‫"تێكه‌اڵوبونی‌ واش���نتۆن به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫خێراو یه‌كالك���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬هان���ی‌ مالیكی‌‌و‬ ‫بارزان���ی‌ ده‌دات بۆ كوژان���ه‌وه‌ی‌ فتیلی‌‬ ‫ناكۆكییه‌كان���ی‌ نێوانی���ان‌و هه‌ماهه‌نگی‌‬ ‫ب���ۆ دۆزین���ه‌وه‌ی‌ كه‌س���ایه‌تییه‌ك ب���ۆ‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی‌ پۆس���تی‌ س���ه‌رۆك كۆمار‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ كات���ی‌ یان ب���ه‌رده‌وام‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ هه‌وڵ���دان بۆ ب���ژارده‌ی‌‬ ‫هه‌ژمونی‌ شیعه‌ به‌سه‌ر پۆسته‌ بااڵكانی‌‬ ‫واڵتدا‪ ،‬ئه‌وا كاره‌ساتاوی‌ ده‌بێت"‪.‬‬

‫له‌راپۆرته‌كه‌یاندا‪ ،‬سه‌رباری‌ باسكردن‬ ‫له‌رابردوی‌ تاڵه‌بانی‌‌و خه‌بات‌و تێكۆشانی‌‬ ‫دژی‌ حكومه‌ته‌كان���ی‌ عێ���راق له‌ماوه‌ی‌‬ ‫نیو س���ه‌ده‌ی‌ رابردودا‪ ،‬ئه‌م دو توێژه‌ره‌‬ ‫ده‌ڵێ���ن "تاڵه‌بانی‌ ده‌زانێ���ت چ كاتێك‬ ‫مه‌نفایه‌ك���ی‌ كاتی‌‪ ،‬یان دانوس���تان بۆ‬ ‫راگرتنی‌ شه‌ڕ‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌گه‌ڵ سه‌دامیش‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرێت"‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاستی‌ په‌یوه‌ندییه‌ ناوخۆیی‌‌و‬ ‫ده‌ره‌كییه‌كانی‌ یه‌كێت���ی‌‌و پارتی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫واڵتانی‌ هاوسێ‌‪ ،‬هه‌ردو توێژه‌ره‌كه‌ باس‬ ‫له‌وه‌ده‌ك���ه‌ن به‌هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ناوه‌ندی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ تاڵه‌بانی‌ له‌شاری‌ سلێمانییه‌ كه‌‬ ‫له‌سنوری‌ ئێرانه‌وه‌ نزیكه‌‪ ،‬بۆیه‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫به‌وریاییه‌كی‌ زۆره‌ مامه‌ڵه‌ ده‌كات‌و له‌ڕوی‌‬ ‫سیاس���ییه‌وه‌ چاالكییه‌كان���ی‌ له‌رێگه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ نیش���تیمانی‌ كوردس���تانه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌بات‪ ،‬كه‌ "زۆرجار به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستانه‌وه‌ بوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫مه‌س���عود بارزانی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كات‌و‬ ‫له‌هه‌ولێر فه‌رمانڕه‌وان"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ده‌س���توری‌ عێراق‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫سه‌رۆك كۆمار كۆچی‌ دوایی‌ كرد یاخود‬ ‫نه‌یتوانی‌ پۆسته‌كه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ كاتی‌ یه‌كێك له‌جێگره‌كانی‌‬ ‫واڵت به‌ڕێوه‌ده‌ب���ات‪ ،‬تاوه‌ك���و له‌ماوه‌ی‌‬ ‫س���ی‌ رۆژدا پارله‌مان س���ه‌رۆكێكی‌ نوێ‌‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرێ���ت‪ .‬له‌ئێستاش���دا ته‌نه���ا‬ ‫جێگرێكی‌ تاڵه‌بانی‌ له‌عێراقه‌‪ ،‬كه‌ ئه‌ویش‬ ‫خوزه‌یر خوزاعییه‌و هاوپه‌یمانی‌ سیاسی‌‬ ‫نوری‌ مالیكییه‌‪ .‬جێگره‌كه‌ی‌ دیكه‌ش ‌ی كه‌‬ ‫تاریق هاشمییه‌ له‌توركیایه‌و دادگا پێنج‬ ‫فه‌رمانی‌ له‌س���ێداره‌دانی‌ بۆ ده‌ركردوه‌و‬ ‫تۆمه‌تب���اره‌ به‌هاندانی‌ پاس���ه‌وانه‌كانی‌‬ ‫ب���ۆ ئه‌نجامدان���ی‌ كوش���تن‌و ته‌قینه‌وه‌‪.‬‬ ‫جێگره‌كه‌ی‌ دیك���ه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌‪ ،‬د‪.‬عادل‬

‫تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌یه‌كخستنه‌وه‌ی‌‬ ‫عێراق له‌دوای‌‬ ‫روخانی‌ سه‌دام‬ ‫حسێن یارمه‌تیده‌ر‬ ‫بوه‬ ‫عه‌بدولمه‌هدی‌ بو كه‌ ساڵی‌ پار ده‌ستی‌‬ ‫له‌كاركێشایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و دو توێژه‌ره‌ هۆش���داری‌ ده‌ده‌ن‬ ‫ل���ه‌وه‌ی‌ تێكچون���ی‌ باری‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌‪ ،‬ئاله‌نگاره‌كان���ی‌ ب���ه‌رده‌م‬ ‫پاراس���تنی‌ هاوس���ه‌نگی‌ سیاس���ی‌‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌‌و پاراستنی‌ چه‌مكی‌ عێراقێك‬ ‫بۆ ش���یعه‌و س���وننه‌‌و ع���ه‌ره‌ب‌و كوردو‬ ‫كه‌مینه‌كانی‌ ت���ر‪ ،‬فراوانتر ده‌كات‪ .‬بۆیه‌‬ ‫به‌ڕوانین له‌و "مه‌ترس���ییه‌ گه‌ورانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ئه‌و پێش���هاتانه‌ به‌خۆیان���ه‌وه‌ ده‌گرن‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌ناكۆكییه‌كانی‌ به‌غدا له‌گه‌ڵ‬ ‫كورد له‌باره‌ی‌ دۆس���ییه‌ی‌ نه‌وت‌و خاك‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ واش���نتۆن به‌هۆش���یارییه‌وه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م دۆخه‌دا بكات"‪.‬‬ ‫ب���ۆ مامه‌ڵه‌كردنێك���ی‌ هۆش���یارانه‌‌و‬ ‫داناییان���ه‌ی‌ واش���نتۆن له‌گه‌ڵ پرس���ی‌‬ ‫عێراقدا‪ ،‬توێژه‌ره‌كان پێش���نیار ده‌كه‌ن‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ داهات���وی‌ عێ���راق ل���ه‌دوای‌‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌ كورد بێت‌و "وه‌ك���و تاڵه‌بانی‌‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ كاریزم���ا بێ���ت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬

‫به‌دیلێكی‌ ئاش���كرا بۆ تاڵه‌بانی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫(‪ )79‬س���اڵ نییه‌"‪ .‬هه‌روه‌ك ده‌خوازن‬ ‫ی تاڵه‌بان���ی‌ بتوانێ���ت‬ ‫جێگره‌وه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫نێوه‌ندگی���ری‌ له‌نێوان ك���وردو عه‌ره‌بدا‬ ‫بكات‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ جێبه‌جێكردنی‌ ئه‌م‬ ‫بیرۆكه‌یه‌یان له‌ژینگه‌ی‌ سیاسی‌ ئێستای‌‬ ‫عێراقدا به‌ئه‌سته‌م ده‌زانن‪.‬‬ ‫* پارێ���زگاره‌ نوێی���ه‌كان‪ :‬گروپێك ‌ی‬ ‫سیاس���ی‌ ئه‌مریكیی���ه‌و له‌راس���تڕه‌وه‌‬ ‫مه‌س���یحییه‌ تون���دڕه‌وه‌كان پێكدێ���ت‪،‬‬ ‫بڕوایان به‌به‌هێ���زی‌ ئه‌مریكاو هه‌ژمونی‌‬ ‫به‌س���ه‌ر جیهان���دا هه‌ی���ه‌‪ .‬له‌ژماره‌یه‌ك‬ ‫بیری���اری‌ س���تراتیژی‌‌و جه‌ن���گاوه‌ری‌‬ ‫دێرین‌و رۆش���نبیر پێكدێت‪ .‬سه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫دروس���تبونی‌ ئه‌م رێب���ازه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ب���ۆ بۆچونه‌كان���ی‌ بیری���اری‌ جوله‌ك���ه‌‬ ‫لیو ش���تراوس‪ ،‬كه‌ له‌س���اڵی‌ (‪)1938‬‬ ‫له‌ئه‌ڵمانیاوه‌ به‌ره‌و ئه‌مریكا كۆچی‌ كرد‪،‬‬ ‫بوه‌ مامۆس���تای‌ زانس���ته‌ سیاسییه‌كان‬ ‫له‌زانكۆی‌ شیكاگۆ‪.‬‬

‫ئه‌حمه‌د ئه‌بو ریشه‌‬ ‫به‌دسداشه‌یه‌كی‌ سه‌وزو عه‌گالێگی‌ سوره‌و‌ه‬ ‫له‌ن���او ئاپۆڕای‌ الیه‌نگرانی���دا‪ ،‬له‌فه‌لوجه‌و‬ ‫رومادیی���ه‌وه‌ هوت���اف دژی‌ مالیك���ی‌‌و‬ ‫په‌راوێزخستنی‌ س���وننه‌ ده‌كێشێت‪ :‬شێخ‬ ‫ئه‌حمه‌د ئه‌بو ریشه‌‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د ئه‌بو ریش���ه‌ (‪ )45‬ساڵ‪ ،‬له‌ڕیزی‌‬ ‫براكانیدا پله‌ی‌ س���ێهه‌می‌ هه‌یه‌‪ ،‬ده‌رچوی‌‬ ‫په‌یمانگای‌ ته‌كنیكییه‌و سااڵنێكیش له‌ریزی‌‬ ‫س���وپای‌ پێش���وی‌ عێراقدا ئه‌فسه‌ر بوه‌‪.‬‬ ‫عه‌ش���یره‌ته‌كه‌ی‌ گه‌وره‌ترین عه‌ش���یره‌تی‌‬ ‫سوننه‌ مه‌زهه‌بی‌ عێراقه‌و ناوبانگ ‌ی ریشه‌یان‬ ‫له‌سوڵتانی‌ عوسمانییه‌وه‌ وه‌رگرتوه‌‪.‬‬ ‫خێزانه‌ك���ه‌ی‌ ریش���ه‌‪ ،‬دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫پارێزگاكه‌یان كه‌ نزیكه‌ی‌ (‪ )24‬عه‌شیره‌تی‌‬ ‫گه‌وره‌و شه‌س���تی‌ بچ���وك له‌خۆده‌گرێت‪،‬‬ ‫ی روخانی‌ رژێمی‌ سه‌دام حسێن بوه‌‬ ‫له‌دوا ‌‬ ‫مۆڵگه‌ی‌ سه‌ره‌كی‌ چه‌كداره‌كانی‌ قاعیده‌‪،‬‬ ‫بڕیاریان���دا قاعیده‌ له‌ئه‌نب���ار ده‌رپه‌ڕێنن‌و‬ ‫له‌مه‌ش���دا س���ه‌ركه‌وتو بون‌و قاعیده‌یان‬ ‫تاس���نوری‌ موس���ڵ راوه‌دونا‪ .‬به‌وهۆیه‌وه‌‬ ‫عه‌بدولس���تاری‌ ب���رای‌ له‌ته‌قینه‌وه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫خۆكوژیدا كه‌ له‌ (‪ ،)2007/9/13‬له‌الیه‌ن‬ ‫پاس���ه‌وانه‌ تایبه‌ته‌كه‌ی���ه‌وه‌ ئه‌نجام���درا‪،‬‬ ‫كوژرا‪.‬‬ ‫دوای‌ كوژرانی‌ عه‌بدولس���تار‪ ،‬ئه‌حمه‌د بوه‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ سه‌حوه‌كانی‌ عێراق‪.‬‬ ‫تائێستاش چه‌ند جارێك هه‌وڵی‌ كوشتنی‌‬ ‫دراوه‌‪ ،‬ك���ه‌ دیارترینی���ان له‌ناوه‌ڕاس���تی‌‬ ‫مانگ���ی‌ كانونی‌ یه‌كه‌م���ی‌ (‪)2010‬دا بو‪،‬‬ ‫كاتێ���ك چه‌كدارێك���ی‌ قاعی���ده‌ به‌ن���اوی‌‬ ‫وه‌به‌رهێنێك���ه‌وه‌ هه‌وڵ���ی‌ بردنه‌ ژوره‌وه‌ی‌‬ ‫الپتۆپێكی‌ مینڕێژكراوی‌ دا‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ سااڵنی‌ پێشو پێداگری‌ له‌سه‌ر‬ ‫پاراستنی‌ یه‌كپارچه‌یی‌ عێراق ده‌كرد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێس���تا بوه‌ته‌ یه‌كێك له‌بانگه‌ش���ه‌كارانی‌‬ ‫فیدراڵیی���ه‌ت‪ ،‬چونك���ه‌ به‌ده‌روازه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫ده‌زانێت بۆ ده‌رچ���ون له‌ژێر نیری‌ ئێران‪.‬‬ ‫له‌ئێستاش���دا داواده‌كات س���وپا بچێت���ه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ش���اره‌كان‪ ،‬پشت به‌هه‌واڵده‌ری‌‬ ‫نهێنی‌ نه‌به‌سترێت‌و هاوسه‌نگی‌ له‌دامه‌رزاندا‬ ‫په‌یڕه‌وبكرێت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ له‌وه‌زاره‌ته‌كانی‌‬ ‫ناوخۆو به‌رگری‌‪ .‬له‌كاتێكدا پێشتر ده‌یوت‬ ‫س���ه‌حوه‌ توانیویه‌ت���ی‌ زیاتر ل���ه‌ (‪)700‬‬ ‫ئه‌فسه‌ری‌ سوپای‌ پێشو‪ ،‬بگێڕێته‌وه‌ سه‌ر‬ ‫كاره‌كانیان‪.‬‬ ‫ش���ێخ ئه‌حمه‌د‪ ،‬كه‌ م���اوه‌ی‌ هه‌فته‌یه‌كه‌‬ ‫له‌ناو خۆپیشانده‌رانی‌ س���وننه‌ له‌سنوری‌‬ ‫پارێزگای‌ ئه‌نبار له‌دژی‌ ده‌س���تگیركردنی‌‬ ‫پاس���ه‌وانه‌كانی‌ وه‌زی���ری‌ دارای���ی‌ رافیع‬ ‫عیس���اوی‌ به‌تۆمه‌تی‌ تی���رۆر‪ ،‬مانگرتنیان‬ ‫راگه‌یان���دوه‌ وت���ار ده‌دات‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌‬ ‫وتاربێژێكی‌ به‌توانا نییه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌توانێت‬ ‫به‌چه‌ند وشه‌یه‌ك الیه‌نگرانی‌ كۆبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی‌ ریشه‌‪ ،‬توانیان ئاسایشی‌ رێگای‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ نێوان به‌غدادو ئوردن‌و سوریا‬ ‫دابین بك���ه‌ن‪ .‬رۆژێك له‌گ���ه‌ڵ ده‌وڵه‌تن‌و‬ ‫رۆژێكیش ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌ ب���ۆ ناوچه‌كه‌یان‌و‬ ‫بۆ الی‌ خێڵه‌كه‌یان‪ .‬له‌ئێستاش���دا ش���ێخ‬ ‫ئه‌حم���ه‌د‪ ،‬بوه‌ت���ه‌ ژماره‌یه‌كی‌ قورس���ی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و به‌ئاس���انی‌ له‌هاوكێش���ه‌كه‌‬ ‫ده‌رناكرێ���ت‪ .‬چونك���ه‌ خاوه‌ن���ی‌ چه‌ك‌و‬ ‫عه‌ش���یره‌ته‌‌و به‌م دواییانه‌ش هۆش���داریدا‬ ‫له‌به‌ئه‌مانجگرتنی‌ سه‌ركرده‌ سوننه‌كان‪.‬‬ ‫نه‌یاره‌كانی‌ باس له‌وه‌ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌س���ااڵنی‌‬ ‫پێش���ودا خاوه‌ن���ی‌ كۆش���كێكی‌ بچوك‌و‬ ‫كێڵگه‌یه‌كی‌ بچوكی‌ به‌خێوكردنی‌ حوشتر‌و‬ ‫ئه‌س���پ بوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ئێس���تادا بوه‌ته‌‬ ‫خاوه‌نی‌ كۆمپانی���ای‌ بازرگانی‌‌و له‌ئیمارات‬ ‫س���ه‌رقاڵی‌ وه‌به‌رهێنانه‌‪ .‬ئه‌مه‌ جگه‌له‌وه‌ی‌‬ ‫چه‌ندین كرێكاری‌ به‌نگالدیش���ی‌ له‌كۆشكه‌‬ ‫گه‌وره‌كه‌ی���دا ك���ه‌ به‌چه‌ن���د بازگه‌ی���ه‌ك‬ ‫ده‌یگه‌یتێ‌‪ ،‬سه‌رقاڵی‌ خزمه‌تكردنن‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ل���ه‌دوای‌ روخان���ی‌ رژێم���ی‌‬ ‫سه‌دامه‌وه‌‪ ،‬حیزبی‌ ئیسالمی‌ بوه‌ بااڵده‌ستی‌‬ ‫سیاس���ی‌ له‌ئه‌نباردا‪ ،‬به‌اڵم بۆ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫پارله‌مانی‌ عێ���راق له‌ (‪)2010/3/7‬دا بوه‌‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ جه‌واد پۆالنی‌ وه‌زیری‌ پێشوی‌‬ ‫ناوخۆی‌ عێراق‌و لیستی‌ یه‌كێتی‌ عێراقیان‬ ‫پێكهێن���ا‪ ،‬ده‌وترێت ئه‌م لیس���ته‌ پاره‌یان‬ ‫له‌واڵتان���ی‌ كه‌ن���داو وه‌رگرت���وه‌‌و واڵتانی‌‬ ‫هاوسێش نه‌یانهێش���توه‌ ببنه‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫لیستی‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانونی‌ نوری‌ مالیكی‌‪.‬‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاكان‪ ،‬كه‌‬ ‫بڕیاروایه‌ له‌نیسانی‌ (‪)2013‬دا به‌ڕێوه‌بچێت‪،‬‬ ‫ریش���ه‌ هه‌وڵیدا هاوپه‌یمانی‌ له‌گه‌ڵ لیستی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ قانون ب���كات‪ ،‬وه‌لێ‌ وتوێژه‌كان‬ ‫نه‌گه‌یش���تنه‌ ئه‌نج���ام‪ .‬بۆیه‌ له‌ئێس���تادا‬ ‫چوه‌ته‌ ریزی‌ كوتله‌ی‌ موته‌حیدونی‌ رافیع‬ ‫عیس���اوی‌‌و ئوس���امه‌ نوجه‌یفی‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫پارله‌م���ان‪ ،‬به‌مه‌رجێ���ك دوای‌ بردنه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن پۆستی‌ پارێزگار بۆ كوتله‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌م بێت‪ ،‬وه‌كو چۆن له‌س���اڵی‌ (‪)2009‬دا‬ ‫توانی‌ قاس���م فه‌هداوی‌ بكات���ه‌ پارێزگاری‌‬ ‫ئه‌نبار‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌مم ‌ه ‪2012/12/30‬‬

‫"ژماره‌ی ملیۆنه‌ره‌كان ‌ی سلێمانی‌‪ ،‬له‌ سێ هه‌زار که‌س زیاترن"‬

‫ێ بازرگانی‌ سلێمانی‌ به‌دهۆك ده‌ڵێن هه‌رێمی‌ دهۆك"‬ ‫ی حكومه‌تم وت هه‌ند ‌‬ ‫"به‌سه‌رۆك ‌‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫ی بازرگانی‌‌و‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫به‌بڕوا ‌‬ ‫پیشه‌سازی‌ سلێمانی‌‪ ،‬سیروان محه‌مه‌د‬ ‫ی‬ ‫ژمار‌هی‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی‌ سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌وه‌ زیاتره‌ كه‌ پێشتر تاڵه‌بان ‌‬ ‫سه‌رۆك كۆمار‪ ،‬رایگه‌یاندبو‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫وتبوی‌ له‌سلێمانیدا ‪2900‬ملێونه‌ر‬ ‫ی ده‌كه‌م له‌و‌ه‬ ‫ی "پێشبین ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ساڵ ‌‬ ‫زیاتریش بێت‪ ،‬چونكه‌ له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 2003‬و‌ه ژمار‌هی‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان ‌‬ ‫ێ سنور زیادی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫ی ب‌‬ ‫سلێمان ‌‬

‫بازرگانمان‬ ‫ی‬ ‫هه‌یه‌ سوته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ حكومه‌ت ‌‬ ‫عێراقی‌ ده‌كڕێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫گه‌ر هاوكار ‌‬ ‫بكرێت‪،‬‬ ‫ێ بۆ‬ ‫ده‌توان ‌‬ ‫ی بكڕێت‬ ‫هه‌رێمیش ‌‬

‫ی‬ ‫ی بازرگانی‌‌و پیشه‌ساز ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیروان محه‌مه‌د له‌دیدارێك ‌‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ئاوێن���ه‌دا ب���اس له‌ئاس���ت ‌‬ ‫سلێمانی‌‌و ئه‌و گیروگرفتان ‌ه ده‌كات ك ‌ه‬ ‫روبه‌رویان ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ده‌خات���ه‌رو ك��� ‌ه "ناوچ��� ‌ه ‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ك ‌ه بڕیار‌ه له‌ئاینده‌دا دروست‬ ‫ی ‪15‬هه‌زار دۆنمه‌‌و‬ ‫بكرێت‪ ،‬روبه‌ره‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی نییه‌‌و ب ‌‬ ‫ی عێراق نمون ‌ه ‌‬ ‫له‌سه‌ر ئاست ‌‬ ‫وێنه‌یه‌"‪.‬‬

‫"‪%50‬كێش ‌هی‌ بازرگانیمان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئێران‪ ،‬چاره‌سه‌ركردوه‌"‬ ‫ی دیداره‌كه‌دا س���یروان‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫محه‌مه‌د ئام���اژ‌ه به‌و‌ه ده‌كات‪ ،‬ك ‌ه ئه‌و‬ ‫ی ماوه‌ی���ه‌ك له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫گیروگرفتان��� ‌ه ‌‬ ‫ی بازرگانییه‌و‌ه له‌گ���ه‌ڵ ئێراندا‬ ‫ل���ه‌رو ‌‬ ‫ی بوبون‪ ،‬ك ‌ه ئه‌وی���ش بریتی بو‬ ‫توش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 39‬ماد‌ه ‌‬ ‫ی هێنان��� ‌‬ ‫له‌قه‌ده‌غه‌كردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫جۆراوجۆر بۆ هه‌رێم‌و هه‌روه‌ها زیادكردن ‌‬ ‫ێ كااڵ‪ ،‬له‌ئێس���تادا بازاڕی فرۆشتنی تمه‌ن له‌سلێمانی فۆتۆ‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‬ ‫ی هه‌ند ‌‬ ‫ی گومرگ ‌‬ ‫بڕ ‌‬ ‫ی زۆر‪ ،‬توانیویان��� ‌ه ل ‌ه ‪%50‬‬ ‫به‌هه‌وڵێك��� ‌‬ ‫ی ‪15‬هه‌زار‬ ‫ی بازرگانیی‌ سلێمان ‌‬ ‫ناوچ ‌ه ‌‬ ‫ی پارێزگارم به‌په‌ل ‌ه چاره‌سه‌ر بكرێت"‪.‬‬ ‫هه‌ر بۆی ‌ه راسته‌وخۆ جه‌ناب ‌‬ ‫له‌سه‌ر هه‌رزان فرۆشی‌‪ ،‬بازرگانێك‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و كێشان ‌ه چاره‌سه‌ر بكه‌ن "له‌هه‌وڵ ‌‬ ‫دۆنم روبه‌ره‌كه‌یه‌تی‌‬ ‫له‌روداوه‌ك��� ‌ه ئاگادارك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ده‌ستگیر ده‌كرێت‬ ‫ی ‪%50‬‬ ‫به‌رده‌وامداین بۆ چاره‌سه‌ركردن ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی بازرگان��� ‌‬ ‫ناوچ��� ‌ه ‌‬ ‫كه‌می‌ گه‌نجینه‌‌و‬ ‫ی په‌یمانیدا كه‌ دوباره‌ نه‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫چه‌ند هه‌فتیه‌ك له‌مه‌وبه‌ر بازرگانێك ‌‬ ‫ك ‌هی‌ تریش"‬ ‫ی عه‌ربه‌ت���ه‌‌و روبه‌ره‌ك ‌ه‬ ‫له‌نزیك بازگ ‌ه ‌‬ ‫گرفتێكی‌ تر‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬له‌الی���ه‌ن مه‌فره‌زیه‌ك��� ‌‬ ‫ی به‌تایب���ه‌ت‬ ‫ی س���وته‌مه‌ن ‌‬ ‫كه‌م��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ‌‬ ‫ی پێویست ‪15‬ه���ه‌زار دۆنمه‌‪ ،‬ئ���ه‌و زه‌ویی ‌ه ‌‬ ‫ی گه‌نجین ‌ه (مخزه‌ن) ‌‬ ‫نه‌بون ‌‬ ‫له‌ناو هه‌رێمدا دوجار پشكنینیان‬ ‫ی س���لێمانیدا‬ ‫ئه‌منیی���ه‌و‌ه له‌ناو بازاڕ ‌‬ ‫ی به‌نزین ك ‌ه له‌ئێستادا‬ ‫ی نرخ ‌‬ ‫به‌رزبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دو س���اڵ كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی دابینكرابو‪ ،‬ماو‌ه ‌‬ ‫ی بازرگانان ‌‬ ‫ی ت���ر‌ه له‌گرفته‌كان ‌‬ ‫یه‌كێك ‌‬ ‫پێده‌كرا‬ ‫ی ‪3‬رۆژ‬ ‫قۆڵ به‌س���ت ده‌كرێت‌و بۆ ماو‌ه ‌‬ ‫ی زۆرێك له‌هاواڵتییان‪ ،‬وه‌ك‬ ‫بۆت ‌ه گرفت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫ی تێداب���و‪ ،‬وه‌ك ئه‌و به‌رپرس��� ‌ه ‌‬ ‫ی س���لێمانی‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه له‌نزیك گه‌ڕه‌ك ‌‬ ‫ی به‌ش���ێك له‌بازرگانان ‌‬ ‫ی تر ‌‬ ‫گرفتێك ‌‬ ‫ی بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ی گرتنه‌كه‌ش ‌‬ ‫ده‌گیرێ‌‪ ،‬هۆكار ‌‬ ‫ی ده‌كات‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫سیروان محه‌مه‌د باس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێده‌كات‪ ،‬وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی ئاماژ‌ه ‌‬ ‫ی درای ‌ه بازرگان بارزگان ‌‬ ‫ی رابردودا ئه‌و‌ه بو‪ ،‬راپه‌رین له‌رابردودا زه‌و ‌‬ ‫ی له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ك��� ‌ه ئ���ه‌و بازرگان ‌ه جۆر‌ه س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌توانا تاراده‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌چه‌ند بازرگانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زه‌وییه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی گه‌نجین ‌ه ك ‌ه له‌ئێسادا كشت‌وكاڵ به‌پاساو ‌‬ ‫ی باش���ماخ‌و بۆ دروستكردن ‌‬ ‫ی له‌مه‌رزه‌كان ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی له‌ئێرانه‌و‌ه هێناوه‌و دوا ‌‬ ‫ی ته‌مات ‌ه ‌‬ ‫دۆشاوێك ‌‬ ‫باش گرفته‌ك ‌ه كه‌م بكرێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ی ب���ۆ‬ ‫ی كوژان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی لێدروستكراوه‌‪ ،‬كش���توكاڵیی ‌ه كار ‌‬ ‫ی ‪ 140‬گه‌نجین ‌ه ‌‬ ‫ی زۆر هه‌رزان فرۆش���تویه‌تی‌‪ ،‬په‌روێزخان پش���كنین ب���ۆ كااڵكانیان نزیك ‌ه ‌‬ ‫به‌نرخێك ‌‬ ‫ب���ه‌و‌ه ده‌بێت ك ‌ه وه‌زاره‌تی‌ س���امان ‌ه‬ ‫ی ب���ه‌اڵم وه‌ك س���یروان محه‌م���ه‌د نه‌ده‌ك���رد‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێك���دا ه���ه‌ر‬ ‫ی دۆش���اوه‌ك ‌ه به‌جۆرێك ده‌بێت ده‌ك���را‪ ،‬كاتێ���ك ده‌یانب���رد‌ه ش���ار ‌‬ ‫هه‌رزان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كڕین��� ‌‬ ‫سروش���تییه‌كان ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی س���یروان له‌ماس���ته‌رپالند ئه‌و‬ ‫ی به‌وت ‌ه ‌‬ ‫ی ده‌كات ئه‌و شوێن ‌ه خزمه‌تگوزار ‌‬ ‫ی هاواڵتییه‌ك دروس���ت ده���ۆك دوب���ار‌ه له‌وێش پش���كنینیان باس ‌‬ ‫گوم���ان ل���ه‌ال ‌‬ ‫ی بدات ‌ه پارێزگاكان خۆیان‬ ‫س���وته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی ته‌رخانكراوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی بۆ نه‌براوه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش بۆت ‌ه زه‌ویی ‌ه بۆ بازرگان ‌‬ ‫ی پێویس���ت ‌‬ ‫ی لێده‌كات‪ ،‬پێده‌كردن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش بوبو‌ه جێ ‌‬ ‫ده‌كات‌و ده‌چێ���ت ش���كات ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵێك‬ ‫ئه‌و س���وته‌مه‌نیی ‌ه له‌رێگا ‌‬ ‫ی گ���ه‌ور‌ه ب���ۆ بازرگان���ان‪ ،‬رونیشیكرده‌و‌ه ك ‌ه ئه‌و ناوچ ‌ه بازرگانیی ‌ه‬ ‫ی بازرگانان‪ ،‬س���یروان محه‌مه‌د گرفتێك��� ‌‬ ‫ی ناڕه‌زای ‌‬ ‫پاش���ان له‌الیه‌ن دادوه‌رێكه‌و‌ه فه‌رمان ‌‬ ‫بازرگانه‌و‌ه له‌ده‌ره‌و‌ه بكڕن‪" ،‬بازرگانمان‬ ‫ی نییه‌‌و‬ ‫ی عێراق نمون ‌ه ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه زه‌وییه‌كه‌ی���ان "له‌سه‌ر ئاس���ت ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ده‌خات���ه‌ڕو له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك���دا "كات��� ‌‬ ‫ی ئه‌و بازرگان ‌ه ده‌رده‌چێت‪ ،‬دوا ‌‬ ‫گرتن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق ‌‬ ‫ی بۆ حكومه‌ت ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه سوته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی پێوه‌ر‌ه‬ ‫ی به‌پێ ‌‬ ‫ێ وێنه‌ی���ه‌‌و كاره‌كان ‌‬ ‫ی زۆریان له‌بازرگان ب ‌‬ ‫ی حكومه‌ت دابینك���رد پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫ی بۆ سه‌رۆك ‌‬ ‫ی بازرگانه‌كه‌ش پشكنین ئه‌و كێش���ه‌ی ‌ه ‌‬ ‫ده‌ستگیركردن ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی بكرێت‪ ،‬ده‌توان ‌‬ ‫ده‌كڕێت‪ ،‬گه‌ر هاوكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باس���كردوه‌‪ ،‬وه‌رگ���رت‌و وتی���ان ب���ه‌و پاره‌ی��� ‌ه نێوده‌وڵه‌تییه‌كان ده‌كرێت‌و سه‌رجه‌م ‌‬ ‫بۆ دۆش���اوه‌ك ‌ه ده‌كرێت‪ ،‬ده‌رده‌كه‌وێت نێچیره‌ڤ���ان بارزان��� ‌‬ ‫ی بكڕێت"‪.‬‬ ‫بۆ حكومه‌تی‌ هه‌رێمیش ‌‬ ‫ی ب���ۆ چه‌ن���د زۆنێ���ك‬ ‫ی ئ���او‌و ئ���اوه‌ڕۆ‌و زه‌وییه‌كه‌ش��� ‌‬ ‫ێ خزمه‌تگوزارییه‌كان��� ‌‬ ‫ی لێهات���و‌ه هه‌ند ‌‬ ‫ی ته‌ندروستییه‌و‌ه "هه‌تا پێ���م وت وا ‌‬ ‫ك ‌ه دۆش���اوه‌ك ‌ه له‌رو ‌‬ ‫ی به‌ده���ۆك ده‌ڵێن رێگا‌وبانت���ان ب���ۆ دروس���ت ده‌كه‌ین‪ ،‬دابه‌شكراو‌ه ك ‌ه هه‌ر زۆنێكیان بۆ جۆر‌ه‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی نیی ‌ه بۆی ‌ه بازرگانه‌ك ‌ه بازرگان ‌‬ ‫هیچ كێش���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ژمار‌هی‌ ملیۆنه‌ره‌كانی‌ سلێمانی‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ندی س���اڵ‌و هێش���تا كارێ���ك ته‌رخانكراوه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر رێگر ‌‬ ‫ی ده���ۆك‪ ،‬له‌پاش چه‌ند رۆژێك ب���ه‌اڵم دوا ‌‬ ‫ی ئه‌و هه‌رێم ‌‬ ‫ی گێڕانه‌و ‌‬ ‫ئازاد ده‌كرێت‪ ،‬ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك كۆمار‬ ‫پێش���تر تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫ی ده‌كه‌م ل ‌ه‬ ‫ی پێشبین ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه ك ‌ه پێش���بینم نه‌ده‌ك���رد په‌یوه‌ندیان خزمه‌تگوزارییه‌كانیان بۆ نه‌بردوه‌‪ ،‬جگ ‌ه تر نه‌یه‌ت ‌ه پێش��� ‌‬ ‫ی "دوا ‌‬ ‫روداوه‌‪ ،‬س���یروان وتیش ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كونا ‌‬ ‫ی هه‌واڵ ‌‬ ‫له‌لێدوانێكیدا بۆ ئاژانس ‌‬ ‫ی بكرێت" ‬ ‫ی قامیقامییه‌ت ‪2013‬دا ده‌ست به‌كاره‌كان ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ل���ه‌و‌ه زوزوش لیژنه‌كان ‌‬ ‫ی تر هاتن��� ‌ه المان پێوه‌كردم وتیان س���ه‌رۆك ‌‬ ‫چه‌ن���د بازرگانێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌و‌ه كردبو‪ ،‬ك ‌ه له‌شار ‌‬ ‫ی باس ‌‬ ‫كوێت ‌‬ ‫ی چاره‌سه‌ركردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ده‌چێت ‌ه س���ه‌ریان ده‌ڵێت شوێنه‌كه‌تان‬ ‫وتیان (ئه‌گه‌ر به‌وجۆر‌ه مامه‌ڵ له‌گه‌ڵ ئه‌و كێش���ه‌ی ‌ه ‌‬ ‫س���لێمانیدا ‪ 2900‬ملیۆن���ه‌ر هه‌یه‌‪ .‬هه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان���ی‌‌و پیشه‌س���از ‌‬ ‫*ژور ‌‬ ‫ی تێدا‬ ‫ی ته‌ندروست ‌‬ ‫ێ خاوێن نییه‌‌و مه‌رج ‌‬ ‫ب���ازرگان بكرێت‪ ،‬ئێم��� ‌ه كار ناكه‌ین)‪ ،‬له‌ئێس���تادا پێچه‌وانه‌بۆت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ند ‌‬ ‫چه‌ند‌ه س���یروان محه‌مه‌د‪ ،‬ئاماده‌نه‌بو‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ئێس���تادا ‪45‬هه‌زار ئه‌ندام ‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ێ ك��� ‌ه ئ���ه‌وان خزمه‌تگوزار ‌‬ ‫ی ده���ۆك ئ���ه‌و گله‌ییه‌یان نییه‌‪ ،‬ئ ‌‬ ‫ی خۆش���یان ب���و‪ ،‬چونك ‌ه ناكرێ له‌بازرگان��� ‌‬ ‫ی ‪ 2003‬حه‌ق ‌‬ ‫ی "له‌دوا ‌‬ ‫هیچ ژماره‌یه‌ك له‌وباره‌یه‌و‌ه رابگه‌یه‌نێ‌‪ ،‬چونك ‌ه وه‌ك ئه‌و وت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاالك ‌‬ ‫ی ب���ۆ دابی���ن نه‌ك���ه‌ن به‌دڵنیایی���ه‌و‌ه هه‌یه‌‌و ئ���ه‌و ژماره‌یه‌ش به‌پێ ‌‬ ‫ی هه‌ی ‌ه هیوادارم ئه‌و هه‌ڵه‌ی ‌ه ‌‬ ‫ێ بازرگانێك به‌و دڵس���ۆزیی ‌ه كار بكات‪ ،‬له‌سلێمان ‌‬ ‫ی ب‌‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان ‌‬ ‫ی كرد ژماره‌ك ‌ه له‌وه‌ش ژمار‌ه ‌‬ ‫به‌اڵم پێش���بین ‌‬ ‫بازرگانییان پله‌به‌ند كراون‪.‬‬ ‫ی دوب���ار‌ه نه‌بێته‌وه‌‪ ،‬خاوێن نابێت"‪.‬‬ ‫ێ له‌س���لێمان ‌‬ ‫ی له‌گه‌ڵ بكرێت‪ ،‬ئه‌و ‌‬ ‫به‌و ج���ۆره‌ش مامه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬سنور زیادی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫ی باس��� ‌‬ ‫زیاتر بێت ك ‌ه تاڵه‌بان ‌‬

‫ی‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ناوچه‌ ‌‬ ‫سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫روبه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫‪15‬هه‌زار دۆنمه‌‌و‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌ر ئاست ‌‬ ‫عێراق نمون ‌هی‌ نییه‌‬

‫هه‌ڵهاتن له‌خاوه‌نكار‬ ‫د‪.‬نیاز نه‌جمه‌دین*‬

‫زیاتر له‌دو س���ه‌دوپه‌نجا هه‌زار كه‌س‬ ‫چ���اوه‌ڕێ بون ل���ه‌م كۆتایی س���اڵه‌دا‬ ‫(‪ )2012‬مژده‌ی دامه‌زراندنیان له‌كه‌رتی‬ ‫حكومیی���ه‌وه‌ پێبگات‪ ،‬به‌خ���ت ته‌نیا‬ ‫یاوه‌ری نزیكه‌ی هه‌ڤده‌ هه‌زار كه‌س بو‪.‬‬ ‫له‌ده‌ساڵی رابردودا هه‌رێمی كوردستان‬ ‫ك���ۆچ‌و ره‌وی به‌كۆمه‌ڵی له‌م چه‌ش���نه‌‬ ‫زه‌به‌الح���ی به‌خۆوه‌ نه‌بینی���وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌وڵی كۆچكردن���ی ئه‌مجاره‌ له‌كه‌رتی‬ ‫ناحكومییه‌وه‌یه‌ ب���ۆ حكومی‪ .‬تۆ بڵێی‬ ‫ئ���ه‌م ژماره‌ زۆره‌ هه‌مویان بێكار بوبن؟‬ ‫بێ دودڵی نه‌خێر‪ ،‬زۆریان كاریان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ بۆچی هه‌وڵیاندا ببنه‌ كارمه‌ندی‬ ‫حكومی؟‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی ناوخۆی���ی‌و‬ ‫به‌فه‌رامۆش���كردنی هه‌لومه‌رجی ژیانی‬ ‫كارمه‌ندان���ی كه‌رت���ی نافه‌رمی (وه‌ك‬ ‫شۆفێران‌وده‌ستگێڕه‌كان) له‌م وتاره‌دا‪،‬‬ ‫وه‌اڵمێكی ساده‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ژیان له‌كه‌رتی‬ ‫حكومی���دا ت���ه‌واو جی���اوازه‌ له‌كه‌رتی‬ ‫ناحكومی‪ .‬حكومه‌ت كۆمه‌ڵێك ئومێدی‬ ‫به‌كارمه‌ندان به‌خشیوه‌‪ .‬هه‌مو ئه‌وانه‌ی‬

‫ده‌یانویس���ت به‌ره‌و كه‌رتی گشتی كۆچ‬ ‫بكه‌ن به‌ئومێدی ئه‌وه‌ بون بێبه‌ش نه‌بن‬ ‫له‌موچه‌ی خانه‌نش���ینی‪ ،‬رۆژانی پشوی‬ ‫زۆر‪ ،‬خوێندنی ماسته‌ر‌و دكتۆرا‪ ،‬مۆڵه‌تی‬ ‫دایكایه‌تی‪ ،‬س���ه‌رباری بون به‌خاوه‌نی‬ ‫پارچ���ه‌ زه‌وی یان خان���و به‌كه‌مترین‬ ‫ئه‌رك‌و ماندوبون‪ .‬له‌ناوه‌ڕۆكدا‪ ،‬به‌شێك‬ ‫ل���ه‌م ده‌رفه‌تانه‌ وه‌هم���ن زیاتر له‌وه‌ی‬ ‫واقیع���ی بن‪ ،‬به‌ش���ێكی دیكه‌ش���یان‬ ‫به‌فیڕۆدانی بێس���نوری سامانی مرۆیی‌و‬ ‫مادییه‌‪ .‬به‌كورت���ی‪ ،‬له‌الی حكومه‌ته‌وه‌‬ ‫تیش���كێك ده‌دره‌وش���ێته‌وه‌‌و سه‌رنجی‬ ‫راكێشاون‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم كارمه‌ندان ه���ه‌ر له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌نگوینیان له‌كل���ۆره‌ داری حكومه‌تدا‬ ‫دۆزیوه‌ت���ه‌وه‌ رو ل���ه‌م كه‌رت���ه‌ ناكه‌ن‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر ئه‌وه‌ نییه‌ ش���تێك س���ه‌رنجیان‬ ‫راده‌كێش���ی‪ ،‬به‌ڵك���و كۆمه‌ڵێك هۆكار‬ ‫له‌ش���وێنی خۆی���ان ده‌ری���ان ده‌كات‬ ‫كه‌ ژینگ���ه‌ی كاری كه‌رت���ی تایبه‌ته‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌م دورگه‌یه‌ی ب���ازاڕی كار گرفته‌كه‌‬ ‫به‌ته‌نی���ا ئه‌وه‌ نییه‌ ك���ه‌ كارمه‌ندان له‌‬

‫خه‌می پیربون‌و په‌ككه‌وتندان‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫گرفته‌ كه‌ رۆژانه‌ كارمه‌ندان هه‌س���ت ب ‌ه‬ ‫سوكایه‌تی ده‌كه‌ن‪ .‬سوكایه‌تی شێوه‌ی‬ ‫زۆره‌‌و كه‌رتی تایبه‌تیش ته‌نیا كۆمپانیا‬ ‫زه‌به‌الحه‌كان���ی په‌یوه‌ن���دی‌و ته‌له‌فۆن‬ ‫یان ناحزبیی���ه‌كان نی���ن‪ ،‬كه‌ناڵه‌كانی‬ ‫راگه‌یان���دن‌و حزبییه‌كانیش���ن‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫واز له‌هه‌لومه‌رجی به‌س���ااڵچوان‌و ژن‌و‬ ‫كه‌مئه‌ندامان بێنم كه‌ نمونه‌ی به‌رچاون‬ ‫له‌وانه‌ی ب���ازاڕی كاری كه‌رتی تایبه‌ت‌و‬ ‫حزب���ی به‌ده‌گمه‌ن قبوڵی���ان ده‌كات‌و‬ ‫په‌راوێزخ���راون‪ ،‬ده‌رچویه‌ك���ی زانك���ۆ‬ ‫به‌ناچ���اری نه‌بێت چ���ۆن رازی ده‌بێت‬ ‫مانگانه‌ به‌ ‪ 500‬ه���ه‌زار دینار هه‌فته‌ی‬ ‫ش���ه‌ش رۆژ‌و رۆژی هه‌شت كاتژمێر كار‬ ‫بۆ كه‌ناڵێكی راگه‌یاندنی حزبی‪ ،‬بكات؟‬ ‫ده‌بێ له‌م بۆنه‌یه‌دا ئه‌وه‌ بڵێم كه‌ له‌دوای‬ ‫الوازیی كه‌رتی پ���ه‌روه‌رده‌‌و فێركردنی‬ ‫حكومی كه‌ نه‌یتوانی هێزی كاری كوالیتی‬ ‫به‌رهه‌مبهێنێ���ت‌و كارمه‌ندی به‌هره‌مه‌ند‬ ‫بگه‌یه‌نێت���ه‌ بازاڕی ناوخ���ۆ‌و جیهانی‪،‬‬ ‫له‌غیابی ده‌رفه‌تی كاریشدا‪ ،‬كه‌ناڵه‌كانی‬ ‫راگه‌یان���دن‪ ،‬به‌تایبه‌ت ئۆپۆزیس���یۆن‪،‬‬ ‫باش���ترین رێگابون ب���ۆ ده‌ربازبون له‌و‬ ‫چه‌قبه‌س���تن‌و خۆداخستنه‌ی سیستمی‬ ‫سیاسی له‌ئێستادا تێیكه‌وتوه‌ له‌رێگای‬ ‫دروستكردنی رای گشتی‌و وه‌رچه‌رخانی‬ ‫فشار به‌ره‌و باش���كردنی ژینگه‌ی كاری‬

‫كارمه‌ندانی ئاس���ایی‌و بێ ده‌سته‌اڵت‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ڕێوه‌به‌رانی ئه‌و ده‌زگا میدیاییانه‌‌و‬ ‫خاوه‌نه‌كانیان ئه‌م���ه‌ ناكه‌ن كه‌ ده‌بێت‬ ‫ده‌موده‌ست له‌دامه‌زراوه‌كانی خۆیانه‌وه‌‬ ‫ده‌س���ت پێبك���ه‌ن‪ .‬نه‌دامه‌زراوه‌كان���ی‬ ‫په‌روه‌رده‌‌و فێركردن‌و نه‌میدیا توانییان‬ ‫میكانیزمه‌كان���ی به‌رگریك���ردن له‌خود‬ ‫به‌هێز بكه‌ن‪ .‬‬ ‫بگه‌ڕێمه‌وه‌ بۆ وێنه‌ گشتییه‌كه‌ی بازاڕی‬ ‫كاری ناحكومی‪ ،‬كه‌م نین ئه‌و به‌رپرس‌و‬ ‫نوێنه‌ران���ه‌ی خاوه‌نكاران كه‌ له‌به‌رگری‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی خاوه‌نكاره‌كه‌ی���ان‌و‬ ‫پاراس���تنی كورس���ییه‌كانیان رۆژان���ه‌‬ ‫سه‌رقاڵن به‌چاوسوركردنه‌وه‌‌و شكاندن‌و‬ ‫سه‌رپه‌رش���تی توندی كارمه‌نده‌كانیان‪.‬‬ ‫ئه‌م فش���اره‌ بۆ س���ه‌ر كارمه‌ن���د‪ ،‬كه‌‬ ‫بێده‌س���ته‌اڵته‌‌و تاراده‌یه‌كی زۆر توانای‬ ‫نیی���ه‌ به‌رگری له‌خۆی بكات‌و وه‌زاره‌تی‬ ‫كاری���ش بێده‌نگ���ه‌‪ ،‬تا ئ���ه‌و جێگایه‌‬ ‫رۆیش���توه‌ زۆر له‌كارمه‌ندان نزای ئه‌وه‌‬ ‫بك���ه‌ن رۆژ نه‌بێت���ه‌وه‌ ت���ا نه‌چن���ه‌وه‌‬ ‫بۆ هه‌م���ان دۆزه‌خ‪ .‬س���اده‌ترین هه‌ڵه‌‬ ‫ره‌نگه‌ ببێته‌ هۆی س���ڕینه‌وه‌ی ده‌ ساڵ‬ ‫خزمه‌تی كاركردن‪ ،‬منداڵی یان نوێنه‌ری‬ ‫خاوه‌نی كۆمپانیاكه‌ پێت بڵێ "چیی تر‬ ‫پێویس���تمان به‌ خزمه‌تی ت���ۆ نییه‌!"‪،‬‬ ‫بێكاری���ش ل���ه‌والوه‌ وه‌ك دێوه‌زمه‌یه‌ك‬ ‫ده‌یانترس���ێنێ‌و كۆیله‌یان ده‌كات‪ .‬ئه‌م‬

‫ژینگه‌ی���ه‌ كارمه‌ن���دی ناچاركردووه‌ كه‌‬ ‫له‌هه‌وڵی راگرتنی دڵی خاوه‌نكاره‌كه‌ی‌و‬ ‫نوێنه‌ره‌كانی ئه‌ودا بێت وه‌ك میكانیزمێك‬ ‫بۆ مان���ه‌وه‌‌و به‌رگری له‌خ���ۆی‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌و ئامرازان���ه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كی الوازی‬ ‫به‌توانا‌و كارامه‌ییانه‌وه‌ هه‌یه‌‪ .‬له‌هه‌ندێ‬ ‫روب���ه‌ردا‪ ،‬جیاوازییه‌ك���ی كارمه‌ندانی‬ ‫كه‌رتی تایبه‌تی له‌گه‌ڵ كه‌رتی تایبه‌تی‬ ‫حزب���ی (بۆ نمونه‌ كۆمپانی���ا به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌كه‌ناڵ���ی راگه‌یاندنی حزبی) له‌وه‌دایه‌‬ ‫كه‌ ئه‌وه‌ی دوه‌م باش���تر له‌وه‌ی یه‌كه‌م‬ ‫توانیویه‌ت���ی كارمه‌ن���دان ب���كات ب���ه‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌دامه‌زراوه‌كه‌‌و هه‌س���تكرن‬ ‫به‌نامۆییان كه‌م بكاته‌وه‌ له‌رێی په‌یامی‬ ‫"هه‌بونی دوژمن‌و به‌شداری له‌ڕاماڵینی‬ ‫نادادپه‌روه‌رییه‌كان"‪ ،‬به‌م هۆیه‌ش���ه‌وه‌‬ ‫باشتر سود له‌وزه‌‌و تواناكانیان ده‌بینێ‌و‬ ‫ده‌یانڕوتێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بێده‌نگی وه‌زاره‌ت���ی كاریش جێگای‬ ‫س���ه‌رنجه‌‪ .‬ه���ه‌ر وه‌ك وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫ته‌ندروس���تی كه‌ ن���اوی چێش���تخانه‌‬ ‫پیسه‌كان باڵوده‌كاته‌وه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی كار‪،‬‬ ‫به‌اڵم بێ به‌كارهێنانی كامێرا ده‌یتوانی‬ ‫به‌پێوه‌ره‌كان���ی موچ���ه‌‪ ،‬ده‌رفه‌ت���ی‬ ‫یه‌كسان‌و ژینگه‌ی كار پله‌به‌ندی بكات‬ ‫له‌نێ���وان كۆمپانی���اكان‌و رایبگه‌یه‌نێت‬ ‫ك���ێ باش���ترین‌و ك���ێ خراپترین���ه‌ تا‬ ‫له‌الیه‌ك زانیاری بگه‌یه‌نێت به‌كارمه‌ند‌و‬

‫له‌الیه‌ك���ی دیكه‌ش���ه‌و‌ه ناچاریان بكات‬ ‫خۆیان چاك بكه‌ن له‌پێناوی پاراستنی‬ ‫قازانجه‌كه‌یان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی ك���ه‌ روی���دا هه‌ڵهات���ن بو‬ ‫له‌خاوه‌ن���كار‌و ژینگ���ه‌ی كاری كه‌رتی‬ ‫ناحكومی ب���ه‌ره‌و حكوم���ی‪ ،‬هه‌ڵهاتن‬ ‫ب���و له‌سیس���تمێك ك���ه‌ ن���ه‌ له‌خه‌می‬ ‫ئێستایان‌و نه‌ له‌ خه‌می داهاتویاندایه‌‪،‬‬ ‫به‌ره‌و سیس���تمێك ك���ه‌ به‌ماندوبونی‬ ‫كه‌م ئیمتیازاتی زیات���ر دابین ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌هه‌لومه‌رجێك���دا كه‌ ئابوری ده‌رفه‌تی‬ ‫كاری راس���ته‌قینه‌ به‌ده‌گم���ه‌ن نه‌ب���ێ‬ ‫ناخوڵقێنێت‌و ئه‌وانیش هیچ میكانیزمێكی‬ ‫دیكه‌ پ���ه‌ی پێنابه‌ن ب���ۆ به‌رگریكردن‬ ‫له‌خۆیان‪ .‬دوای راچڵه‌كاندنی حكومه‌ت‌و‬ ‫ده‌سته‌اڵت‌و هێزی سیاسی‪ ،‬ئه‌م هه‌وڵه‌‬ ‫ب���ۆ كۆچك���ردن ده‌بێ���ت خاوه‌نكاری‬ ‫كۆمپانی���ا تایبه‌ت���ه‌كان‌و به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌‬ ‫دڵسۆزه‌كانیان بخاته‌ به‌رده‌م پرسیارێك‪:‬‬ ‫بۆ كارمه‌ندان ده‌یانه‌وێ رزگاریان ببێت‬ ‫له‌ده‌ستیان؟ من ئه‌م پرسیاره‌ چاوه‌ڕێ‬ ‫ده‌ك���ه‌م‪ ،‬ئه‌گه‌رچ���ی ده‌زانم هێش���تا‬ ‫كه‌ڵه‌كه‌كردنی ش���اخێك له‌قازانج زیاتر‬ ‫به‌ستراوه‌ته‌وه‌ به‌وه‌به‌رهێنانی سیاسی‬ ‫وه‌ك له‌باش���كردنی ژینگ���ه‌ی كار ب���ۆ‬ ‫كارمه‌نده‌كانیان‌و به‌رزكردنه‌وه‌ی توانای‬ ‫مرۆییان‪.‬‬ ‫*زانكۆی سلێمانی‪-‬به‌شی ئابوریی‬

‫لۆکاڵ‬

‫‪9‬‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌ممه‌ ‪2012/12/30‬‬

‫ئایا شاره‌وانی‌ سلێمانی‌ رێگر ‌ه له‌دروستكردنی‌ ته‌الری‌ به‌رز؟‬

‫بازرگانێك‪ :‬شاره‌وان ‌ی سلێمان ‌ی جیاواز ‌ی ده‌كات له‌پێدان ‌ی‬ ‫مۆڵه‌تی‌ ته‌الره‌ به‌رزه‌كاندا‬ ‫ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫به‌شێك له‌بازرگانان سكااڵی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ شاره‌وانی‌ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫جیاكاری‌ ده‌كات له‌پێدانی‌ مۆڵه‌تی‌‬ ‫باڵه‌خانه‌و ته‌الری‌ به‌رز‪ ،‬سه‌رۆكی‌‬ ‫شاره‌وانیش ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌و‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێ‌ بۆ پێدانی‌ مۆڵه‌تی‌‬ ‫ته‌الره‌ به‌رزه‌كان پشت به‌ماسته‌رپالنی‌‬ ‫سلێمانی‌ ده‌به‌ستن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ ماسته‌ر پالی‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ رونده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌ماسته‌رپالندا باسی‌ به‌رزیی‌ بینا‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬لێپرسراوی‌ لقی‌ سلێمانی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ ئه‌ندازیارانی‌ كوردستانیش‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ جیاوازی‌‬ ‫ده‌بینێ‌ له‌ پێدانی‌ مۆڵه‌تی‌‬ ‫باڵه‌خانه‌كاندا بۆ ئه‌وه‌ش نمونه‌ی‌‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫"له‌سه‌ر بڕیاری‌ لیژنه‌یه‌ك‪،‬‬ ‫نه‌ك یاسایه‌ك‪ ،‬مۆڵه‌ت ده‌ده‌ن" ‬ ‫بازرگانێ����ك ك����ه‌ پێ����ی‌ ب����اش نه‌بو‬ ‫ن����اوی‌ باڵوبكرێته‌وه‌ وه‌ك خ����ۆی‌ وتی‌‬ ‫"له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كێشه‌ی‌ بۆ دروست نه‌بێت"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌ش����اره‌وانی‌‬ ‫س����لێمانی‌ به‌پێی‌ بڕیاری‌ لیژنه‌یه‌ك‌و بێ‌‬ ‫پشتبه‌س����تن به‌هیچ یاسایه‌كی‌ تایبه‌ت‪،‬‬ ‫مۆڵه‌ت به‌باڵه‌خانه‌ ب����ه‌رزه‌كان ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌س����ه‌ر یه‌ك‬ ‫ی مۆڵه‌تی‌‬ ‫ش����ه‌قامی‌ دیاریكراو‪ ،‬شاره‌وان ‌‬ ‫ده‌دات����ه‌ بینایه‌ك ‪ 20‬نه����ۆم بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بۆ كه‌سێكی‌ تر له‌س����ه‌ر هه‌مان شه‌قام‬ ‫مۆڵه‌تی ‪ 10‬نهۆم زیاتر نادات‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ئه‌مه‌ س����ه‌لمێنه‌ری‌ ئه‌وه‌یه‌ یاسایه‌كی‌‬ ‫دیاری‌ كراو نییه‌‪ ،‬كاری‌ له‌سه‌ر بكرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و بازرگانه‌ پێشی‌ سه‌یره‌‪ ،‬كه‌ شاره‌وانی‌‬ ‫رێگر ده‌بێت له‌دروستكردنی‌ باڵه‌خانه‌ی‌‬ ‫به‌رز‌و سه‌رنجراكێش‪ ،‬له‌كاتێكدا وه‌ك ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "له‌زۆربه‌ی‌ واڵته‌ پێشكه‌وتوه‌كان‪،‬‬ ‫به‌رزیی‌ ته‌الره‌كان بۆته‌ ناسنامه‌ی‌ شاره‌‬ ‫گرنگه‌كان"‪.‬‬ ‫"پشت به‌ماسته‌ر پالن ده‌به‌ستین"‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ سلێمانی‌‪ ،‬خه‌سره‌و‬ ‫كه‌م����ال ئه‌وه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌ كه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫بڕیاری‌ كه‌س����ه‌كان مۆڵه‌ت به‌باڵه‌خانه‌‬

‫ئه‌وه‌ی‌ ده‌ڵێت‬ ‫له‌ماسته‌رپالندا‬ ‫باسی‌ به‌رزیی‌ بینا‌و‬ ‫ته‌الره‌كان كراوه‌‬ ‫دیاره‌ له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫هیچ شاره‌زاییه‌كی‌‬ ‫نییه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌هیچ جۆرێك‬ ‫له‌ماسته‌رپالندا‬ ‫باسی‌ ئه‌وه‌ نه‌كراوه‌‬

‫له‌سه‌ر شه‌قام ‌‬ ‫ی‬ ‫سالم حاڵه‌تێكی‌‬ ‫وه‌ها هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كۆمپانیایه‌ك‬ ‫مۆڵه‌تی‌ ‪ 20‬نهۆم‬ ‫زیاتری‌ ده‌درێتێ‌‪،‬‬ ‫ته‌الره‌كه‌ش دروست‬ ‫ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌سێكی‌ تر له‌سه‌ر‬ ‫هه‌مان شه‌قام‌و‬ ‫له‌ ته‌نیشت ئه‌و‬ ‫مۆڵه‌تی‌‪ 10‬نهۆم‬ ‫زیاتری‌ پێنادرێت‬ ‫وێنه‌ی دو ته‌الری به‌رز له‌شاری سلێمانی‬ ‫ب����ه‌رزه‌كان بده‌ن‌و باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫بۆ مۆڵه‌تدان‪ ،‬پشت به‌ماسته‌رپالنی‌ نوێ ‌‬ ‫ی‬ ‫س����لێمانی‌ ده‌به‌ستن‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ له‌كاتی‌‬ ‫بڕیارداندا روبه‌ری‌ بیناكه‌‌و شوێنه‌كه‌ی‌‌و‬ ‫جۆری‌ شه‌قامه‌كه‌ش‪ ،‬ئاخۆ شه‌قامێكی‌‬ ‫بازرگانیی����ه‌ یان ن����ا‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا پانی‌‬ ‫ش����ه‌قامه‌كه‌‌و زۆر شتی‌ تریش له‌به‌رچاو‬ ‫ده‌گ����رن له‌پێدان����ی‌ مۆڵه‌ته‌كه‌دا‪ ،‬به‌ده‌ر‬ ‫له‌وه‌ به‌جێهێش����تنی‌ روبه‌ری‌ سه‌وزایی‌‌و‬ ‫ش����وێنی‌ پاركینی‌ ئۆتۆمبیل‌و زۆر شتی‌‬ ‫تریش كاریگه‌رییان ده‌بێت له‌سه‌ر پێدانی‌‬ ‫مۆڵه‌تی‌ باڵه‌خانه‌ به‌رزه‌كان‪ .‬ئه‌و ره‌تیشی‌‬ ‫ك����رده‌و‌ه كه‌ به‌هیچ جۆرێ����ك جیاوازی‌‬ ‫له‌نێوان بازرگاناندا بكه‌ن له‌كاتی‌ پێدانی‌‬ ‫مۆڵه‌تدا‪ ،‬س����ه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ سلێمانی‌‬

‫وتیشی‌ "بۆ پێدانی‌ مۆڵه‌ت‪ ،‬لیژنه‌یه‌كی‌‬ ‫راوێژكاریمان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌و لیژنه‌یه‌ مۆڵه‌ت‬ ‫ده‌دات‪ ،‬خ����ۆم س����ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ك����ه‌م‌و‬ ‫به‌رپرس����ی‌ به‌ش����ه‌كانیش ئه‌ندامن له‌و‬ ‫لیژنه‌یه‌دا پێكه‌وه‌ بڕیار ده‌ده‌ین"‪.‬‬ ‫"له‌ماسته‌رپالندا باسی‌ به‌رزیی‌‬ ‫ته‌الره‌كان نه‌كراوه‌"‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاری‌ ماسته‌رپالنی‌ سلێمانی‌‬ ‫ئه‌ندازیار نیاز س����ه‌عید كه‌ له‌ئێس����تادا‬ ‫خۆی‌ خانه‌نش����ین كردوه‌‪ ،‬ئ����ه‌و كاته‌ی‌‬ ‫له‌شاره‌وانی‌ بوه‌‪ ،‬یاریده‌ده‌ری‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫ش����اره‌وانی‌ بوه‌‪ ،‬جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ به‌هیچ جۆرێك له‌ماسته‌رپالنی‌ شاری‌‬ ‫سلێمانیدا باسی‌ به‌رزیی‌ بینا‌و ته‌الره‌كان‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫كه‌ رێنمایی‌‌و یاس����ایه‌كی‌ تۆكمه‌ نه‌بێت‬ ‫بۆ پێدانی‌ مۆڵه‌تی‌ ت����ه‌الره‌ به‌رزه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌و كاته‌ ناچار ده‌بێت شاره‌وانی‌ پشت‬ ‫به‌بۆچونی‌ كه‌سه‌كان ببه‌ستێ‌ "له‌نه‌بونی‌‬ ‫یاس����ا‌و رێنماییدا رێگه‌ خۆش ده‌بێت بۆ‬ ‫ئیجتهاداتی‌ كه‌سی‌‪ ،‬به‌ده‌ر له‌وه‌ ده‌بێت‬ ‫بپرسین‪ ،‬ئه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ی‌ له‌شاره‌وانی‌‬ ‫سلێمانی‌ بڕیار له‌س����ه‌ر مۆڵه‌تی‌ ته‌الره‌‬ ‫به‌رزه‌كان ده‌دات ئایا چه‌ندیان پسپۆڕی‌‬ ‫ئه‌و بواره‌ن؟!"‪.‬‬

‫نه‌كراوه‌و ئه‌و ده‌ڵێ����ت "ئه‌وه‌ی‌ ده‌ڵێت‬ ‫له‌ماس����ته‌رپالندا باس����ی‌ به‌رزیی‌ بینا‌و‬ ‫ت����ه‌الره‌كان كراوه‌ دیاره‌ ل����ه‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫هیچ شاره‌زاییه‌كی‌ نییه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌هیچ‬ ‫جۆرێك له‌ماس����ته‌رپالندا باس����ی‌ ئه‌وه‌‬ ‫نه‌كراوه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ش رونده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ ئه‌وی‌ له‌ماس����ته‌رپالندا باس����كراوه‌‪،‬‬ ‫ته‌نها هێڵه‌ گشتییه‌كان بوه‌ یاخود وه‌ك‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "ماس����ته‌رپالنی‌ سه‌ره‌تایی‌‌و‬ ‫ماسته‌رپالنی‌ ته‌فس����یلی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫س����لێمانی‌ ماسته‌ر پالنی‌ س����ه‌ره‌تاییه‌‌و‬ ‫شاره‌وانی‌ جیاوازی‌ ده‌كات‬ ‫پێویسته‌ له‌گه‌ڵ ماسته‌رپالنی‌ سه‌ره‌تاییدا‬ ‫ه����ه‌ر له‌‌وباره‌ی����ه‌وه‌ لێپرس����راوی‌‬ ‫رێنمایی‌ كاركردنیش هه‌بوایه‌‪ ،‬به‌اڵم دیاره‌‬ ‫شاره‌وانی‌ تائێستا ئه‌وه‌یان نه‌كردوه‌" ئه‌و لق����ی‌ س����لێمانی‌ یه‌كێت����ی‌ ئه‌ندازیارانی‌‬ ‫ئه‌ندازیاره‌ ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو له‌كاتێكدا كوردستان نزار ئه‌سعه‌د محه‌مه‌د ئاماژه‌‬

‫به‌وه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ ش����اره‌وانی‌ سلێمانی‌‬ ‫له‌سه‌ر ش����ه‌قامێكی‌ بازرگانی‌‪ ،‬مۆڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫زیاتر له‌‪ 20‬نهۆمی‌ ده‌داته‌ كۆمپانیایه‌ك‬ ‫بۆ دروس����تكردنی‌ ته‌الرێكی‌ به‌رز‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌سه‌ر هه‌مان شه‌قام كه‌سێكی‌ تر داوای‌‬ ‫دروس����تكردنی‌ ته‌الرێك ده‌كات رێگه‌ی‌‬ ‫پێن����اده‌ن ل����ه‌‪ 10‬نهۆم زیاتر دروس����ت‬ ‫بكات‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌س����ه‌ر شه‌قامی‌ سالم‬ ‫حاڵه‌تێك����ی‌ وه‌ها هه‌ی����ه‌‪ ،‬كۆمپانیایه‌ك‬ ‫مۆڵه‌ت����ی‌ ‪ 20‬نهۆم زیات����ری‌ ده‌درێتێ‌‪،‬‬ ‫ته‌الره‌ك����ه‌ش دروس����ت ده‌كات‪ ،‬ب����ه‌اڵم‬ ‫كه‌س����ێكی‌ تر له‌سه‌ر هه‌مان شه‌قام‌و له‌‬ ‫ته‌نیش����ت ئه‌و مۆڵه‌تی‌‪ 10‬نهۆم زیاتری‌‬ ‫پێنادرێت‪ ،‬به‌راس����تی‌ نازانم پاس����اوی‌‬ ‫شاره‌وانی‌ بۆ ئه‌وه‌ چییه‌؟"‪.‬‬

‫مه‌سیجه‌كانی‌ كۆڕه‌ك تلیكۆم‪ ،‬به‌شێك له‌به‌شداربوانی‌ بێزار ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن ‬

‫به‌ب ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌به‌رچاوگرتنی‌‬ ‫هه‌ست‌و میزاجی‌‬ ‫هاواڵتیان‪ ،‬له‌كاته‌‬ ‫ناوه‌خته‌كانی‌‬ ‫دره‌نگانێكی‌ شه‌ودا‬ ‫چه‌ند مه‌سیجێك‬ ‫له‌سه‌ر یه‌ك دێت‬

‫به‌شێك له‌به‌شداربوانی‌ كۆمپانیای‌‬ ‫كۆره‌ك تلیكۆم‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نن‬ ‫كه‌ به‌رێكالمكردنی‌‪ ،‬كۆڕه‌ك بۆ‬ ‫كۆمپانیاكان بێزاربون‪ ،‬به‌رپرسانی‌‬ ‫كۆمپانیاكه‌ش ئه‌وه‌ ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫راده‌یگه‌یه‌نن به‌شداربوه‌كانیان ئه‌توانن‬ ‫كارێك بكه‌ن‪ ،‬ئه‌و رێكالمانه‌یان‬ ‫بۆ بچێت‪ ،‬به‌رپرسانی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫گواستنه‌وه‌‌و گه‌یاندنیش جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر راستی‌ بابه‌ته‌كه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ش ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫ئاگاداری‌ كۆمپانیاكانی‌ گه‌یاندنیان‬ ‫كردۆته‌وه‌‌و رێگاچاره‌شیان بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ داناوه‌‪.‬‬ ‫گرنگترین ئه‌و كێشانه‌ی‌ كه‌ روبه‌روی‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌به‌ش���داربوانی‌ كۆمپانیا ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆڕه‌ك تلیكۆم بۆته‌وه‌‪ ،‬بونی‌ رێكالمی‌ نامه‌ی ریکالمه‌کان به‌شێک له‌هاواڵتیان‬ ‫زۆری‌ كۆمپانیاكانه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌رێگه‌ی‌‬ ‫ێ له‌به‌رچاوگرتنی‌ هه‌ست‌و میزاجی‌‬ ‫ناردنی‌ چه‌ند نامه‌یه‌ك (مه‌س���یجێك) "به‌ب ‌‬ ‫له‌سه‌ریه‌ك له‌كاتی‌ نه‌گونجاودا‪ ،‬له‌گه‌ڵ هاواڵتی���ان‪ ،‬له‌كات���ه‌ ناوه‌خته‌كان���ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كۆمپانیاك���ه‌ رایده‌گه‌یه‌نێت كه‌ دره‌نگانێكی‌ ش���ه‌ودا چه‌ند مه‌سیجێك‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ داناوه‌‪ ،‬له‌سه‌ر یه‌ك دێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وتیش���ی‌ "ب���ۆ ریكالمكردنی‌‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌به‌دواداچونێك���ی‌ ئاوێن���ه‌دا‬ ‫رونبویه‌وه‌ ك���ه‌ ژماره‌ك���ه‌ كارناكات‌و كۆمپانی���اكان رێگای‌ ت���ر هه‌یه‌ وه‌ك‬ ‫تێكچ���وه‌‪ .‬ئه‌مه‌ ب���ه‌ده‌ر له‌ژماره‌یه‌كی‌ راگه‌یاندن���ه‌ جی���اوازه‌كان‪ ،‬ئێم���ه‌‬ ‫زۆری‌ سیمكارتی‌ بێناونیشان كه‌ بۆته‌ له‌كوردس���تاندا كۆمه‌ڵێ���ك كه‌ناڵ���ی‌‬ ‫راگه‌یاندن���ی‌ زۆرمان هه‌ی���ه‌‪ ،‬ده‌كرێت‬ ‫گرفتێكی‌ تری‌ به‌شداربوان‪.‬‬ ‫كۆمپانیاكان ل���ه‌و رێگایه‌وه‌ ریكالم بۆ‬ ‫هاواڵت���ی‌ هێ���رش ره‌فیق���ی‌ ته‌مه‌ن خۆیان بكن"‪.‬‬ ‫یه‌كێك���ی‌ ت���ر ل���ه‌و كێش���انه‌ی‌ كه‌‬ ‫‪ 26‬س���اڵی‌ ك���ه‌ پیش���ه‌ی‌ دوكانداره‌‪،‬‬ ‫جه‌خت له‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ مه‌س���یجی‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆره‌ به‌ش���داربوی‌ كۆڕه‌ك‬ ‫رێكالمه‌كانی‌ كۆڕه‌ك تلیكۆم‪ ،‬به‌شێك تلیك���ۆم به‌ده‌س���تییه‌وه‌ گی���رۆده‌ن‪،‬‬ ‫له‌به‌ش���داربوه‌كانی‌ ت���ه‌واو بێزاركردوه‌ به‌وته‌ی‌ ئه‌و دوكانداره‌ بونی‌ ژماره‌یه‌كی‌‬

‫بێزارده‌کات‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬

‫زۆری‌ س���یمكارتی‌ بێ‌ ناو‌ونیشانه‌ كه‌‬ ‫له‌ئێس���تادا به‌س���ه‌دانی‌ له‌بازاڕه‌كاندا‬ ‫ده‌س���ت ده‌كه‌وێت‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "زۆرێك‬ ‫له‌و كێشه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییانه‌ی‌ روده‌ده‌ن‌و‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ تێ���دا له‌ن���او ده‌چێ���ت‪،‬‬ ‫هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ س���یمكارتێكی‌ ب���ێ‌‬ ‫خاوه‌نه‌ كه‌ به‌علوج ناس���راوه‌‪ ،‬رۆژانه‌‬ ‫ده‌ستا‌وده‌ستی‌ پێده‌كرێت‪ ،‬كاتی‌ ئه‌وه‌‬ ‫هات���وه‌ كۆمپانیاكانی‌ گه‌یاندن به‌جدی‌‬ ‫بی���ر له‌چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ئ���ه‌و گرفته‌‬ ‫بكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها كارزان جه‌مالی‌ ته‌مه‌ن ‪28‬‬ ‫ساڵیش كه‌ پیشه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ره‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێیوایه‌ كۆمپانیاكانی‌ گه‌یاندن‬ ‫خزمه‌تێك���ی‌ گه‌وره‌ی���ان به‌هاواڵتیان‬

‫كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆچونیش���ی‌ وایه‌ كه‌ بۆ‬ ‫زۆرێ���ك له‌به‌ش���داربوه‌كانیان بونه‌ته‌‬ ‫مایه‌ی‌ ئازار به‌تایبه‌ت س���یمكارته‌ بێ‌‬ ‫خاوه‌ن���ه‌كان "نه‌ده‌بو س���یمكارت به‌و‬ ‫ئاسانییه‌ بگات به‌ده‌ستی‌ به‌شداربوان‪،‬‬ ‫به‌بێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌ناوی‌ كه‌س���ه‌كانه‌وه‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬چونكه‌ زۆرجار له‌الیه‌ن هه‌ندێك‬ ‫كه‌سه‌وه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ ناته‌ندروست‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت"‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا‬ ‫له‌به‌رپرس���ه‌كانی‌ كۆمپانی���ای‌ كۆڕه‌ك‬ ‫تلیكۆم كه‌ نه‌یویست ئاماژه‌ به‌ناوه‌كه‌ی‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ره‌تكرده‌وه‌ كه‌ له‌كاتی‌‬ ‫ناوه‌خت���دا نامه‌ بۆ به‌ش���داربوه‌كانیان‬ ‫بنێرن "مه‌سیجه‌كان له‌كاتی‌ گونجاودا‬

‫ده‌نێرن‪ ،‬به‌اڵم ره‌نگه‌ ئه‌و كه‌سه‌ی‌ كه‌ كێش���انه‌ش "كۆبون���ه‌وه‌ی‌ تایبه‌تیان‬ ‫مه‌سیجه‌كه‌ی‌ بۆ نێرراوه‌ ته‌له‌فۆنه‌كه‌ی‌ پێكراوه‌ رێگاچاره‌ش���یان ب���ۆ دانراوه‌‬ ‫له‌وكاته‌دا داخرابێت یان له‌و ش���وێنه‌دا به‌تایبه‌تی‌ بۆ مه‌س���یجی‌ رێكالمه‌كان"‪.‬‬ ‫ش���ه‌به‌كه‌ی‌ نه‌بوبێت‪ ،‬بۆی���ه‌ دره‌نگتر به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ پۆسته‌‌و گه‌یاندن‬ ‫مه‌س���یجه‌كه‌ی‌ به‌ده‌س���ت ده‌گات‪ ،‬له‌وه‌زاره‌ت���ی‌ گواس���تنه‌وه‌‌و گه‌یاندنی‌‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌هه‌زار كه‌س یه‌ك به‌شداربو حكومه‌تی‌ هه‌رێم كاروان ره‌زا ئه‌حمه‌د‬ ‫وای به‌س���ه‌ردێت‌و زۆر زۆر كه‌مه‌"‪ .‬ئه‌و ئه‌م وتانه‌ی‌ س���ه‌ره‌وه‌ ب���اس ده‌كات‌و‬ ‫به‌رپرسه‌ باسی‌ له‌وه‌ش كرد كه‌ هه‌مو جه‌خت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫هه‌وڵه‌كانی‌ خۆیان خس���تۆته‌ گه‌ڕ بۆ ئه‌و هاواڵتیانه‌ی‌ نایانه‌وێت مه‌س���یجی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ چاره‌سه‌ری‌ ئه‌و گرفته‌ش بكه‌ن‪ ،‬رێكالمی���ان ب���ۆ بچێت‪ ،‬ئ���ه‌وا ده‌بێت‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش رێكالمی‌ زۆریان له‌الیه‌ن ئه‌و كۆمپانیایه‌ كۆدی‌ تایبه‌تی‬ ‫له‌ وێبس���ایته‌كانیاندا داناوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ دابنرێت بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هاواڵتی‌ له‌وه‌ ئاگاداربێته‌وه‌ كه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌وانه‌ی‌ نایانه‌وێت ئه‌و مه‌س���یجانه‌یان‬ ‫نایه‌وێت ئ���ه‌و نامانه‌ی‌ ب���ۆ بنێررێت‪ ،‬بۆ نه‌چێت‪ ،‬ئه‌وا له‌رێگه‌ی‌ ئه‌و كۆده‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌وان ژماره‌یه‌ك���ی تایبه‌تیان بۆ ئه‌و ئ���اگاداری‌ كۆمپانیاك���ه‌ بكه‌ن���ه‌وه‌‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ داناوه‌ "به‌شداربوان ئه‌توانن مه‌س���یجه‌كه‌ش رابگ���رن‪" ،‬ئه‌م���ه‌ش‬ ‫له‌رێگه‌ی‌ لێدانی‌ ئه‌و ژماره‌یه‌وه‌‪ ،‬رێگه‌ له‌سه‌رتاس���ه‌ری‌ عێراقدا چۆته‌ بواری‌‬ ‫بگرن له‌هاتنی‌ ئه‌و مه‌س���یجانه‌ بۆیان" جێبه‌جێكردنه‌وه‌‌و له‌الیه‌ن سی‌ ئێم س‪،‬‬ ‫به‌اڵم دوایی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئاوێنه‌ په‌یوه‌ندی‌ یش چاودێری‌ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی‌ بون���ی‌ ژماره‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫كرد به‌به‌ش���ی‌ خزمه‌تگوزاریی‌ كۆڕه‌ك‬ ‫تلیكۆم بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و ژماره‌یه‌ی‌ بۆ سیمكارتی‌ نایاساییش كه‌ له‌بازاڕه‌كاندا‬ ‫ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ دانراوه‌ بزانێت كه‌ ‪ 229‬ده‌فرۆش���رێت‪ ،‬به‌رپرسه‌كه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم پێی���ان راگه‌یاندین كه‌ ئه‌و گواس���تنه‌وه‌‌و گه‌یان���دن باس���ی‌ له‌وه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ له‌ئێس���تادا وه‌ستاوه‌‌و كار بۆ كرد ك���ه‌ مانگ‌و نیوێك پێش ئێس���تا‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی‌ تایبه‌ت ك���را له‌نێوان‬ ‫چاككردنه‌وه‌ی‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫به‌رپرس���ێكی‌ وه‌زاره‌تی‌ گواستنه‌وه‌‌و وه‌زاره‌ت���ی‌ گواس���تنه‌وه‌‌و گه‌یان���دن‌و‬ ‫گه‌یاندنی���ش هێم���ا ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ هه‌رسێ‌ كۆمپانیای‌ گه‌یاندن‌و وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ هه‌رس���ێ‌ كۆمپانیاك���ه‌ی‌ ناوخۆ‪" ،‬ئاگاداركرانه‌وه‌ به‌هیچ جۆرێك‬ ‫په‌یوه‌ندیكردن له‌كوردس���تان مۆڵه‌تی‌ نابێ���ت س���یمكارتی‌ به‌بێ‌ ناونیش���ان‬ ‫فه‌رمیی���ان له‌وه‌زاره‌ت���ی‌ گه‌یاندن���ی‌ هه‌بێت‪ ،‬له‌دوای‌ ئ���ه‌و كۆبونه‌وه‌یه‌ش‪،‬‬ ‫عێ���راق وه‌رگرت���وه‌‌و سه‌رتاس���ه‌رین بڕیاردرا له‌الی���ه‌ن وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆوه‌‬ ‫له‌عێراق���دا‪ ،‬بۆی���ه‌ مۆڵه‌ته‌كانیان هیچ هه‌رچ���ی‌ س���یمكارتی له‌و ش���ێوه‌یه‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی به‌ حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێمه‌وه‌ هه‌بێت له‌بازاڕدا ئه‌وا ده‌ستی‌ به‌سه‌ردا‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌و كێش���انه‌ی‌ كه‌ هه‌ش���یانه‌ ده‌گیرێ‌‪ ،‬ئه‌وانه‌شی‌ كه‌ ماون له‌هه‌ندێك‬ ‫له‌سه‌رتاس���ه‌ری‌ عێراقدا هه‌ی ‌ه نه‌وه‌ك شوێندا ئه‌وا له‌كۆنه‌كان‌و كار بۆ ده‌ست‬ ‫ته‌نیا له‌كوردس���تان‪ ،‬هه‌ر له‌سه‌ر ئه‌و به‌سه‌رداگرتنیان ده‌كرێت"‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌ممه‌ ‪2012/12/30‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪11‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌مم ‌ه ‪2012/12/30‬‬

‫له‌هه‌ولێر شۆفێری ته‌كسی‌‌و‬ ‫وێنه‌گره‌كان ده‌بن به‌بابه‌نوئێل‬

‫د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫ته‌یری‬ ‫گول‬

‫جاكێته‌كه‌ت با شانداربێت‬

‫‪Haifa‬‬

‫‪Rahma‬‬

‫زۆر له‌هونه‌رمه‌ن���ده‌كان ل���ه ‌‪2012‬‬ ‫به‌جاكێتی‌ شاندار یاخود عه‌زی شاندار‬ ‫ده‌ركه‌وت���ن له‌بۆن���ه‌و ئاهه‌نگه‌كانیاندا‪،‬‬ ‫هه‌یفا وه‌هبی كچه‌ كۆرانیبێژو ئه‌كته‌ری‬ ‫لوبنانی تاكه‌ هونه‌رمه‌ندی عه‌ره‌بییه‌ كه‌‬ ‫له‌ساڵی ‪2012‬دا ناوی چوه‌ ناو جوانترین‬ ‫ئافره‌تان���ی جیهان���ه‌وه‌‪ ،‬ن���ه‌ك ته‌نها‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی كه‌ جوانییه‌كه‌ی خستویه‌تییه‌‬ ‫ئ���ه‌و كێبڕكێیه‌وه‌ به‌ڵك���و له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫زیره‌كیشه‌ له‌هه‌ڵبژرادنه‌كانیدا هه‌یفا زۆر‬ ‫له‌هونه‌رمه‌نده‌كانی تریش به‌ش���انداری‬ ‫ده‌ركه‌وتن له‌مس���اڵدا له‌وانیش ره‌حمه‌‬ ‫ریاچ‪ ،‬ئیلیسا‪ ،‬مایا دیاب‪ ..‬هتد‪.‬‬ ‫جاكییه‌تی شاندار له‌س���اڵه‌كانی ‪1990‬‬ ‫كان بۆ س���ه‌ره‌وه‌ به‌(كه‌تافی) ناوده‌برا‬ ‫له‌الی خۆمان كه‌ زۆربه‌مان به‌پیاوو ژن‬ ‫له‌به‌رمان كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی س���ه‌یره‌‬ ‫له‌ئێستا كه‌م له‌م جاكێتانه‌ ده‌بینرێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌گه‌ر تائێستاش له‌ناو جله‌كانتدا‬ ‫پارچه‌ی���ه‌ك ی���ان چه‌ن���د پارچه‌یه‌كت‬

‫مابێت وا هه‌س���ت ده‌كه‌یت كه‌ مۆدێلی‬ ‫نه‌مابێت‪ ،‬مه‌ترسه‌ له‌له‌بركردنیان به‌ڵكو‬ ‫بگره‌ له‌ئێستادا جوانترین چاكییه‌ت یان‬ ‫ع���ه‌زی ئه‌وانه‌ن كه‌ ش���اندار(كه‌تافی)‬ ‫دارن‪.‬‬ ‫ئه‌توانیت له‌زۆر له‌كۆلێكش���نی (‪2012‬‬ ‫رال���ف رۆالن) بگه‌ڕێیت ب���ۆ ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫مه‌به‌س���ته‌ له‌جاكێ���ت یاخ���ود عه‌زی‪،‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ كاتێك ئه‌ته‌وێ���ت جوانپۆش‬ ‫ده‌كه‌ویت‌و كاتت نیی���ه‌ بۆ دیاریكردنی‬ ‫پارچه‌یه‌كی گونجاو له‌ن���او جله‌كانتدا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ له‌به‌ركردنی جاكیه‌تێكی شانداری‬ ‫ره‌ش له‌گه‌ڵ هه‌ر پارچه‌یه‌كدا باشترین‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ته‌‪.‬‬ ‫تكایه‌ مه‌ترس���ه‌ له‌له‌به‌ركردنی چاكێتی‬ ‫شاندار له‌به‌رئه‌وه‌ی گه‌ر خاوه‌نی له‌ش‌و‬ ‫الرێكی ج���وان بیت ناتوانی���ن لۆمه‌ت‬ ‫بكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی ك���ه‌ له‌به‌ری ئه‌كه‌یت‬ ‫ته‌نها پێویس���تیت به‌ كه‌مێك یارمه‌تی‌و‬ ‫راوێژكارییه‌‪.‬‬ ‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫حاج ‌ی فازیل شایسته‌ترین كه‌سە‌ به‌"داهێنه‌ر" ناوببرێت‬ ‫‪ 90‬ساڵه‌‌و له‌داهێنان‌و كار‌و كۆشش نه‌كه‌وتوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی فازیل محه‌مه‌د به‌كر ئه‌فه‌ندی‌‪،‬‬ ‫حاج ‌‬ ‫ی رابردوه‌و‌ه‬ ‫ی سه‌ده‌ ‌‬ ‫ك ‌ه له‌په‌نجاكان ‌‬ ‫ی تۆڕنه‌و عه‌واجه‌و‬ ‫خه‌ریكی‌ داهێنان ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‪،‬‬ ‫هه‌باشه‌و سلینگ ‌ه له‌شار ‌‬ ‫ی ‪ 90‬ساڵیدایه‌و هێشتا‬ ‫ئێستا له‌ته‌مه‌ن ‌‬ ‫له‌كارو كۆشش نه‌كه‌وتوه‌‪ ،‬ئه‌و له‌هه‌مو‬ ‫ی‬ ‫كه‌سێك شایسته‌تر بو ك ‌ه ناو ‌‬ ‫ی لێبنرێت‪ ،‬حاجی‌ فازیل‬ ‫داهێنه‌ر ‌‬ ‫ی شۆفیریم‬ ‫ده‌ڵێت "له‌م رۆژانه‌دا مۆڵه‌ت ‌‬ ‫ی تر تازه‌ كرده‌وه‌‪ ،‬ئاسوده‌م‬ ‫پێنج ساڵ ‌‬ ‫ی حه‌رامم‬ ‫ی پاره‌ ‌‬ ‫له‌ژیاندا له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌خستوه‌ت ‌ه گیرفانه‌وه‌"‪.‬‬

‫ ‬ ‫حاجی‌ فازیل‬

‫کاوڕ‬ ‫په‌له‌ك���ردن به‌ئیش���ه‌كانته‌وه‌ دی���ار‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌رخۆ مامه‌ڵ��� ‌ه بك���ه‌‪ ،‬ل���ه‌ڕو ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌ندروستیش���ه‌وه‌ ئ���ه‌م ماوه‌ی ‌ه بار ‌‬ ‫ی به‌ئاگایی‌ زیاتر‬ ‫ته‌ندروستیت پێویست ‌‬ ‫هه‌یه‌‌و كه‌ش له‌بار نابێت بۆت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‬

‫گا‬ ‫زۆرینــــه‌ی‌ خه‌ونه‌كان���ت ئه‌م ماوه‌ی ‌ه‬ ‫به‌دی دێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ باش���تر وای ‌ه زیاتر‬ ‫ی‬ ‫گه‌ش���بین بی���ت‌و زیات���ر هه‌وڵب���ده‌ ‌‬ ‫ی باش به‌ده‌ست ده‌هێنیت‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫دلخۆش ده‌بیت‪.‬‬

‫حاجی‌ فازی���ل كه‌ یه‌كێك���ه‌ له‌فیته‌رو‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫تۆڕنه‌چییه‌ دێرینه‌كانی‌ شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ژیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 1922‬له‌سلێمان ‌‬ ‫راگه‌یاند ك ‌ه "س���اڵ ‌‬ ‫ی بن ته‌به‌قی‌ ئێس���تا‬ ‫به‌رامبه‌ر مزگه‌وت ‌‬ ‫ێ ئ���ه‌وه‌ی‌ بخوێنم‬ ‫له‌دایكب���وم‪ ،‬به‌ب��� ‌‬ ‫ی خۆم‪ ،‬خۆم پێگه‌یاند‪،‬‬ ‫به‌هه‌وڵ‌و كۆشش ‌‬ ‫ی رابردودا‬ ‫ی سه‌ده‌ ‌‬ ‫له‌سییه‌كان‌و چله‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ مانگ ئاس���نگه‌ریم كردو به‌دوا ‌‬ ‫س��� ‌‬ ‫ی فیت���ه‌ری‌‌و‬ ‫ی كار ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌دا خه‌ریك��� ‌‬ ‫چاككردنی‌ ئوتومبێل بوم"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ه‌ گاردن ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی "وه‌خت ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫لۆرییه‌كانم چاك ده‌كرده‌وه‌‪ ،‬الندرۆڤه‌ر ‌‬ ‫ی ‪1953‬‬ ‫كۆنه‌م هه‌ڵده‌وه‌شانده‌وه‌‌و ساڵ ‌‬ ‫تۆڕنه‌‌و پاش���ان پرێس���م دروستكرد‪،‬‬ ‫له‌‪1963‬ش���دا ك ‌ه ته‌نك���ه‌رم یه‌كه‌مجار‬ ‫ب���ۆ تراكت���ۆر ‪ 1963‬دروس���تكرد‪،‬‬ ‫پاش���ان عه‌واجه‌م دروستكرد ك ‌ه شت‬ ‫ئه‌چه‌مێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی فازیل باس له‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه‬ ‫حاج��� ‌‬ ‫ی كوردستان‌و‬ ‫ئه‌و بۆ یه‌كه‌مجار له‌ئاست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مقه‌س���ت ‌‬ ‫عێراق���دا ده‌زگایه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫دروستكردوه‌ پلێتیان پێبڕیوه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫"ئه‌م ‌ه یه‌كه‌م مقه‌س���ت بو له‌سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی پێویست ‌‬ ‫چونك ‌ه پێشتر ده‌بوای ‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پلێت بوای ‌ه بچوایه‌ت ‌ه به‌غدا بۆ‬ ‫به‌بڕین ‌‬ ‫بڕینه‌وه‌‪ ،‬من ئه‌وه‌م بۆ دروس���تكردن‌و‬

‫دوانه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی��� ‌ه خێزانییه‌كان���ت پت���ه‌و‬ ‫ێ‬ ‫ی نو ‌‬ ‫ده‌بێت‌و دڵخۆش ده‌بیت‌و كه‌سان ‌‬ ‫ده‌ناس���یت‪ .‬له‌م ماوه‌یه‌دا پڕۆژه‌كانت‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ڕوات‌و ده‌س���كه‌وت ‌‬ ‫زۆر به‌باش��� ‌‬ ‫دارایت ده‌بێت‪.‬‬

‫ی به‌غ���دام ب���ۆ نزیككردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫رێگ���ه‌ ‌‬ ‫پاشان هه‌باش���ه‌م دروستكرد ك ‌ه گه‌نم‬ ‫ی ‪ 500‬كیلۆ بو‪،‬‬ ‫پاك ده‌كات‪ ،‬كێشه‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌روه‌ها سلینگێكیشم دروستكرد"‪.‬‬ ‫حاج���ی‌ فازی���ل ئاماژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ك ‌ه به‌هۆی‌ ئ���ه‌و داهێنانه‌ زۆرانه‌یه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌1970‬و ‪1980‬دا‪ ،‬وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫له‌ده‌ی���ه‌ ‌‬ ‫ی عێ���راق دو ئه‌ندازیاریان‬ ‫پیشه‌س���از ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ركارێز‌و‬ ‫ن���اردو‌ه بۆ دوكانه‌كه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ریان له‌وه‌ سوڕماو‌ه ك ‌ه ئه‌م پیاو‌ه‬

‫له‌م رۆژانه‌دا‬ ‫مۆڵه‌تی‌ شۆفیریم‬ ‫پێنج ساڵی‌ تر‬ ‫تازه‌ كرده‌وه‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌م ش���تانه‌ ‌‬ ‫ی دروس���تكردن ‌‬ ‫توانا ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌بوه‌و هه‌ر هه‌موش���یان له‌ئاس���تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ۆ دابینكردن ‌‬ ‫به‌رفراوان���دا خه‌ڵك ‌‬ ‫ی به‌كاریانهێناوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پێویس���تییه‌كان ‌‬ ‫ی "س���ه‌ریان له‌و مقه‌ست ‌ه سوڕده‌ما‬ ‫وت ‌‬ ‫ك ‌ه دروستمكردبو‪ ،‬چونك ‌ه پێشتر كه‌س‬ ‫نه‌بو‌ه له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا مقه‌ست‬ ‫دروست بكات"‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫له‌ی���ه‌ك تێنه‌گه‌یش���تنێك دروس���ت‬ ‫ی نزیك‬ ‫ده‌بێت له‌نێوان ئێوه‌و كه‌س���ێك ‌‬ ‫له‌خێزانه‌كه‌تان‪ ،‬باش���ترین شت ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی ش���ته‌كان‬ ‫ك ‌ه به‌وریایی���ه‌و‌ه روبه‌رو ‌‬ ‫ببیته‌وه‌‌و هه‌ڵه‌شه‌ نه‌بیت‪.‬‬

‫ی ئ���ه‌م مقه‌س���ته‌و‌ه‬ ‫ی "به‌هۆ ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی واڵتان ‌‬ ‫به‌ش���داریم له‌پێش���انگایه‌ك ‌‬ ‫ی ‪ 1987‬ك ‌ه تیایدا‬ ‫عه‌ره‌بیدا كرد س���اڵ ‌‬ ‫ی نه‌بو مقه‌ست‬ ‫یه‌كه‌م بوم‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 220‬كیلۆ بو‬ ‫دروست بكات كێشه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‪3‬‬ ‫ی ده‌بڕی‌‪ ،‬ئه‌وكاته‌ خه‌اڵت ‌‬ ‫‪ 15‬ملیم��� ‌‬ ‫ی كرام"‪.‬‬ ‫هه‌زارو به‌رازیل ‌‬ ‫ی داهێنانه‌كانیدا‬ ‫حاجی‌ فازیل له‌گێڕانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئام���اژ‌ه ب���ه‌و‌ه ده‌كات ك���ه‌ له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گێڕی‌ زیل���ه‌و‌ه ئامێرێك ‌‬ ‫به‌كارهێنان ‌‬ ‫دروس���تكردوه‌ ك��� ‌ه له‌كاتژمێرێكدا ‪200‬‬ ‫چا ‌ڵ ب���ۆ نه‌مام چان���دن هه‌ڵكه‌ندوه‌‌و‬ ‫فه‌رمانگ���ه‌ی‌ كش���توكا ‌ڵ ماوه‌ی���ه‌ك‬ ‫ی‬ ‫به‌كاریانهێن���او‌ه ب���ه‌اڵم له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی نه‌گرتو‌ه ك ‌ه به‌ر به‌رد ده‌كه‌وت‬ ‫به‌رگه‌ ‌‬ ‫ده‌شكا‪ ،‬به‌كاریاننه‌هێناوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌وه‌ش كرد ك��� ‌ه وه‌خت ‌‬ ‫ئه‌و باس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌وڵی���داوه‌ چه‌كوش���ێك ‌‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ی دروست بكات بۆ‬ ‫ی ‪ 50‬كیلۆی ‌‬ ‫كاره‌بای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فازیل جه‌غت ‌‬ ‫ئاس���نگه‌ره‌كان‪ ،‬حاج ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌و‌ه ك���رده‌و‌ه ك ‌ه به‌داخ���ه‌وه‌ وه‌خت ‌‬ ‫ی كوردستان هه‌مو پشتیان‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خۆی���ان ده‌به‌س���ت له‌دابینكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویستییه‌كانیاندا‪ ،‬وه‌ك ئه‌مڕۆ خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ به‌رهه‌م‌و داهێنان نه‌بون‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫"له‌بیرم ‌ه ك ‌ه مندا ‌ڵ بوم ئاسنگه‌ره‌كان ‌‬ ‫ش���ار ته‌نانه‌ت ده‌زگاكه‌و چه‌كوشه‌كه‌و‬ ‫كوره‌كه‌ خۆیان دروستیانده‌كرد"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی فازیل ئێستا ته‌مه‌ن ‌‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه حاج ‌‬ ‫‪ 90‬س���اڵه‌‪ ،‬به‌اڵم ئام���اژ‌ه به‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ی باش���ه‌و له‌م رۆژانه‌دا‬ ‫ك ‌ه ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی تر‬ ‫مۆڵه‌ت���ی‌ ش���ۆفیریم پێنج س���اڵ ‌‬ ‫ی "ش���ه‌ممه‌و‬ ‫ت���از‌ه ك���رده‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌مم ‌ه ده‌چم بۆ دوكانه‌كه‌م له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫ی تێدا‬ ‫پیشه‌س���ازیی ‌ه ك ‌ه كوڕه‌كان ئیش ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی هه‌ب ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر مه‌كینه‌ك ‌ه شتێك ‌‬ ‫ی ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫چاك ‌‬ ‫ی "ویژدانم ئاس���وده‌یه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی حه‌رامم نه‌خس���توه‌ته‌ گیرفان‪،‬‬ ‫پار‌ه ‌‬ ‫ی خواردو‬ ‫ی حه‌رام��� ‌‬ ‫زۆرم بین���ی‌ پاره‌ ‌‬ ‫نه‌گه‌یشتن ‌ه ‪ 70‬س���اڵ‌‌و نه‌خۆیان مان‌و‬ ‫نه‌پاره‌شیان"‪.‬‬

‫شێر‬ ‫ی دروست‬ ‫ی هاوس���ه‌رگیر ‌‬ ‫گرێبه‌س���تێك ‌‬ ‫ده‌بێ���ت‌و ره‌نگه‌ بۆ خۆت���ان بێت یان‬ ‫ی نزیك له‌ئێوه‌ كه‌سێك پاڵپشت‬ ‫كه‌سێك ‌‬ ‫ده‌بێت ب���ۆ ئه‌و پرۆژه‌ی���ه‌و هاوكارێك‬ ‫ی ئیشه‌كه‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت بۆ سه‌ركه‌وتن ‌‬

‫سەری سااڵن وەختی دەرکەوتنی بابانوئێلە ‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫ی هه‌ولێر وه‌ك خۆئاماده‌كردن‬ ‫له‌شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ساڵ‪ ،‬جل ‌‬ ‫ی سه‌ر ‌‬ ‫بۆ شه‌و ‌‬ ‫بابه‌نوئێل له‌به‌رده‌م قه‌اڵدا‬ ‫به‌رناكه‌وێت‌و فرۆشیارێكیش ئاماژ‌ه‬ ‫ی گه‌ور‌ه‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‌‬ ‫به‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه جل ‌‬ ‫زۆر ده‌فرۆشرێت‌و زۆربه‌یان خاوه‌ن‬ ‫ته‌كسین ك ‌ه ئه‌و شه‌وه‌ خۆیان ده‌كه‌ن‬ ‫به‌بابه‌نوئێل تا منداڵ ره‌سمیان‬ ‫له‌گه‌ڵدا بگرن‪.‬‬

‫ی محه‌مه‌د منداڵێكی‌ ته‌مه‌ن هه‌شت‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫س���اڵه‌‌و له‌گه‌ڵ ب���را بچوكه‌كه‌یدا جل ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه‬ ‫بابه‌نوئێل ده‌فرۆشێت ئاماژ‌ه ‌‬ ‫رۆژانه‌ زیاتر له‌د‌ه ده‌ست ‌ه جلی‌ بابه‌نوئیل‬ ‫ده‌فرۆش���ن ك ‌ه نرخی‌ هه‌ریه‌كه‌یان ‪15‬‬ ‫هه‌زار دیناره‌‪ ،‬رونیشیكرده‌وه‌ ك ‌ه زیاتر‬ ‫ی گ���ه‌وره‌كان ده‌فرۆش���ن نه‌ك هی‬ ‫جل ‌‬ ‫ی دێن‬ ‫مندااڵن‪ ،‬زۆربه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ش��� ‌‬ ‫شۆفێری‌ ته‌كسین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتێك���دا ئه‌و فرۆش���یار‌ه قس���ه‌ ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬رەوا‬

‫ی ته‌كس���ییه‌ك‬ ‫ب���ۆ ده‌كردین ش���ۆفێر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داب���ه‌زی‌‌و دوا ‌‬ ‫له‌ئۆتۆمبێله‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌ك���ی‌ زۆر‪ ،‬ده‌س���تێك جل��� ‌‬ ‫ی كڕی‌‪.‬‬ ‫بابه‌نوئێل ‌‬ ‫ی ته‌كسییه‌ك ‌ه‬ ‫محه‌مه‌د موسا ش���ۆفێر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌وه‌كرد كه‌ بۆی ‌ه ئه‌و جالنه‌ ‌‬ ‫باس��� ‌‬ ‫كڕیو‌ه تا له‌گه‌ڵ ئامۆزاكه‌یدا ك ‌ه وێنه‌گر‌ه‬ ‫ی بكات‌و ئه‌ویش وێنه‌ی‬ ‫ئه‌و شه‌وه‌ له‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌گرێت‌و له‌به‌رامبه‌ریش���دا ‪ 60‬هه‌زار ‌‬ ‫ی رابردوش‬ ‫ده‌س���ت ده‌كه‌وێت كه‌ ساڵ ‌‬ ‫هه‌مان ئیشیان دوباره‌ كردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫سلێمانی‌‌و هه‌ولێر‬

‫ێ ئاماد‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫خۆیان بۆ ساڵ ‌ی نو ‌‬

‫ ‬ ‫ئامادەکاری بۆ شەوی سەری ساڵ لەشاڕێی سالم لەسلێمانی‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫بۆ پێشوازیكردن له‌ساڵی‌ نوێ‌‪،‬‬ ‫ی سلێمانی‌‌و هه‌ولێر‬ ‫ی شار ‌‬ ‫به‌رپرسان ‌‬ ‫ئاماده‌كارییه‌كان بۆ ئه‌و یاد‌ه‬ ‫ئاشكرا ده‌كه‌ن‌و بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش‬ ‫ی ئه‌و شار‌ه‬ ‫له‌ئێستاو‌ه شه‌قامه‌كان ‌‬ ‫ی ورد بۆ ئه‌و‬ ‫رازێنراونه‌ته‌وه‌‌و پالنێك ‌‬ ‫یاد‌ه ئاماده‌كراوه‌‪.‬‬ ‫جێگری پاری���زگاری هه‌ولێ���ر‪ ،‬تاهیر‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی دروس���ت ده‌بێت‬ ‫ناكۆكییه‌كی‌ خێزان ‌‬ ‫بۆت���ان‪ ،‬ماوه‌یه‌ك ئه‌و كێش���ه‌ی ‌ه ته‌واو‬ ‫س���ه‌رقاڵتان ده‌كات‪ .‬ره‌نگ ‌ه ماوه‌یه‌ك‬ ‫زویر بون دروس���ت بێ���ت له‌نێوان تۆو‬ ‫ی نزیك له‌خێزانه‌كه‌ت‪.‬‬ ‫كه‌سێك ‌‬

‫عه‌ب���دواڵ له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه ئاماده‌كارییه‌كانی هاتن ‌‬ ‫ێ له‌ته‌واوبوندای���ه‌‌و بۆ ئه‌و‬ ‫س���اڵی‌ نو ‌‬ ‫مه‌به‌سته‌ش لیژنه‌یه‌كیان پێكهێناو‌ه بۆ‬ ‫دروستكردنی چه‌ندین تابلۆ‌و ئه‌ستێره‌ی‬ ‫روناككه‌ره‌وه‌‪ ،‬جگ ‌ه ل���ه‌وه‌ش چه‌ندین‬ ‫ی هه‌ولێر‬ ‫ی جۆراوجۆر له‌ش���ار ‌‬ ‫ئاهه‌نگ ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ ده‌چن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر ل���ه‌و باره‌یه‌و‌ه قایمقام���ی‌ قه‌زا ‌‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوات محه‌مه‌د بۆ ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫رونكرده‌و‌ه ك ‌ه له‌الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی چاوه‌ڕوان نه‌كراو له‌ژیاندا‬ ‫گۆڕانكارییه‌ك ‌‬ ‫دروست ده‌بێت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ئه‌و گۆڕانكاریی ‌ه‬ ‫به‌قازانجی‌ تۆو خێزانه‌كه‌تان بشكێته‌وه‌‌و‬ ‫ی بۆ ئێو‌ه‬ ‫ی درێژخایه‌ن��� ‌‬ ‫ده‌س���كه‌وتێك ‌‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬

‫كچ ‌ه گۆرانیبێژی لوبنانی‪ ،‬حه‌سنا‬ ‫مه‌ته‌ر كه‌ ماوه‌ی زیاتر له‌‪ 3‬مانگ ‌ه‬ ‫له‌شاری‌ هه‌ولێر‌ه ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫ك ‌ه بیری له‌وه‌ كردۆته‌و‌ه سااڵن ‌ه‬ ‫زیاتر ل ‌ه ‪ 5‬مانگ له‌كوردستان‬ ‫بمێنێته‌وه‌و ئاهه‌نگی سه‌ری‬ ‫ساڵیش له‌هه‌ولێر ساز ده‌كات‪.‬‬ ‫حه‌سنا مه‌ته‌ر له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ئاوێن ‌ه رونیكرده‌وه‌ ك ‌ه له‌ئێستادا‬ ‫هه‌لومه‌رجی كوردستان له‌بار‌ه بۆ‬ ‫كاری هونه‌ری‌و چه‌ندین هۆتێلی‬ ‫پێنج ئه‌ستێره‌و به‌ناوبانگیش‬ ‫به‌دیده‌كرێن‪ ،‬بۆیه‌ نه‌ك ته‌نها‬ ‫ئه‌و‪ ،‬به‌ڵكو هونه‌رمه‌ندی دیكه‌ی‬ ‫لوبنانیش بیریان له‌وه‌ كردۆته‌و‌ه‬ ‫بێنه‌ كوردستان به‌تایبه‌تیش‬ ‫هه‌ولێر‪ .‬حه‌سنا جه‌ختیكرده‌و‌ه‬ ‫كه‌ له‌ئێستادا هۆتێل‌و هۆڵه‌كان‬ ‫له‌هه‌ولێر به‌هه‌مان شێوه‌ی كه‌نداو‬ ‫ئاسانكاری بۆ هونه‌رمه‌ندان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایكردوه‌ ئه‌مسا ‌ڵ‬ ‫بۆ ئاهه‌نگی سه‌ری ساڵ‌ نه‌ڕواته‌و‌ه‬ ‫واڵتانی كه‌نداو‪.‬‬

‫بۆ سه‌ری‌ ساڵ‌ له‌هه‌ولێره‌‬ ‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫پ‪ .2‬ده‌رب���اره‌ی ره‌ش���ه‌با‬ ‫ی‬ ‫به‌هێزه‌كه‌ی پێرێ‌‌و به‌س���رپێرێ ‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئه‌م قسانه‌ی خواره‌و‌ه‬ ‫كامیان راسته‌؟‬ ‫ا‪ .‬ئه‌وه‌نده‌ س���ه‌ریع ب���و ئه‌گه‌ر‬ ‫س���ه‌یاره‌ بوایه‌ م���رور غه‌رامه‌ی‬ ‫ئه‌كرد؟‬ ‫ێ‬ ‫ب‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر حوكمه‌ت ئه‌مه‌ی پ ‌‬ ‫مه‌نع نه‌ك���رێ ئیتر چۆن ئه‌توانێ‬ ‫ێ له‌باه���ۆز‌ه سیاس���ییه‌كان‬ ‫ر‌‬ ‫بگرێ؟‬ ‫ج‪ .‬وه‌كو س���ه‌ر‌ه فیوزه‌كه‌ وایه‌‪،‬‬ ‫به‌عزه‌ گه‌ڕه‌كێكی نه‌گرته‌وه‌؟‬ ‫د‪ .‬به‌ه���ار به‌گی���او‌ه خۆش���ه‌و‬ ‫سلێمانییش به‌ره‌شه‌باوه‌؟‬ ‫ێ‬ ‫ه‪ .‬ئه‌بوای ‌ه هه‌رێم قیس���مێكی ل ‌‬ ‫بناردایه‌ بۆ به‌غا؟‬

‫پ‪ .4‬ته‌قریرێك���ی وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫ی عێ���راق ئه‌ڵێ���ت‬ ‫ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫له‌خه‌س���ته‌خانه‌كاندا ف���ه‌ڕاش‬ ‫خواردن���ی نه‌خ���ۆش ئه‌خ���وات‪.‬‬ ‫له‌ش���وێنه‌كانی تر ك���ێ‌ نانی كێ‬ ‫ئه‌خوات؟‬ ‫ا‪ .‬مه‌سئول نانی ماڵ ‌ه شه‌هید؟‬ ‫ب‪ .‬هیچ‌و پوچ نانی ته‌كه‌تول؟‬ ‫ج‪ .‬مانگاكان نانه‌ورده‌ی مه‌تعه‌م؟‬ ‫د‪ .‬ئێرانی نانی سه‌نگه‌كی؟‬ ‫ه‪ .‬په‌یامنێر نانی مانگرتن؟‬

‫ی‬ ‫گش���تی‌ رۆش���نبیری‌‌و هون���ه‌ر ‌‬ ‫ی پێویس���ت‬ ‫س���لێمانییه‌و‌ه ئاماده‌كار ‌‬ ‫ك���راوه‌ بۆ پێش���وازیكردن ل���ه‌و یاده‌‌و‬ ‫ئه‌وانیش وه‌ك���و الیه‌ن���ه‌ ئه‌منییه‌كان‬ ‫ی‬ ‫پالنی وردیان داڕش���تو‌ه بۆ پاراستن ‌‬ ‫ئه‌منییه‌تی‌ هاواڵتیان له‌و شه‌وه‌دا‪.‬‬ ‫جگ ‌ه له‌ئام���اده‌كاری‌ ئه‌و یاده‌ له‌الیه‌ن‬ ‫فه‌رمانگه‌ حكومییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رجه‌م‬ ‫ی‬ ‫هۆڵه‌كانیش له‌و ش���ه‌وه‌دا به‌هاوكار ‌‬ ‫ی س���از‬ ‫ی خێزان ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندان‪ ،‬ئاهه‌نگ ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫ی كێشه‌ ده‌بن‬ ‫له‌روی‌ سۆزدارییه‌و‌ه توش ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویستانتان‪ ،‬به‌شێكی‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫كێش���انه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ راسته‌وخۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ئێوه‌و‌ه هه‌یه‌و ده‌توانن به‌ره‌و خراپ ‌‬ ‫یان باشترینی‌ به‌رن‪.‬‬

‫پ‪ .1‬جه‌ریده‌كان نوسیویان ‌ه ئه‌ڵێن‬ ‫ئینگلیز‌ه سوروسپیی ‌ه چاوشینه‌كان‬ ‫ئه‌لع���ان له‌پایته‌خته‌كه‌ی خۆیاندا‬ ‫ی‬ ‫(كه‌ له‌نده‌نه‌) كه‌مینه‌ن‪ .‬به‌ئه‌قڵ ‌‬ ‫تۆ كێی‌ تر له‌كوێ كه‌مینه‌یه‌؟‬ ‫ا‪ .‬خانه‌قینی له‌ناو پارتیدا؟‬ ‫ب‪ .‬هه‌ڵه‌بجه‌یی له‌ناو یه‌كگرتودا؟‬ ‫ج‪ .‬ئه‌هل���ی‌ ش���اره‌كه‌ له‌گه‌ڕه‌كی‬ ‫قه‌زازه‌كاندا؟‬ ‫د‪ .‬عیلمانی له‌ میسردا؟‬ ‫ه‪ .‬سنه‌یی له‌ئیعالمی هه‌رێمدا؟‬

‫پ‪ .3‬به‌عزێ���ك له‌عالم��� ‌ه‬ ‫هات���ون‬ ‫ماس���تاوچییه‌كان‬ ‫مارمێلكه‌یه‌كی ماقه‌بله‌لته‌ئریخیان‬ ‫ناو ن���اوه‌ (ئۆباما)‪ .‬ت���ۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫بته‌وێ���ت موجامه‌ل���ه‌ی وه‌زعه‌ك ‌ه‬ ‫بكه‌یت چی‌ به‌ناوی كێوه‌ ئه‌نێی‌؟‬ ‫ا‪( .‬عێراق���ی) ناو ئه‌نێم ئێس���تر‬ ‫چونك ‌ه سه‌برو ته‌حه‌مولی زۆره‌‬ ‫ب‪( .‬چاودێری دارایی) ناو ئه‌نێم‬ ‫كه‌روێش���ك له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خه‌وی‬ ‫قورسه‌؟‬ ‫ج‪ .‬وه‌زعه‌كه‌ ن���او ئه‌نێم (میزی‬ ‫حوشتر) هه‌قی ئه‌وه‌ی ده‌قق ‌ه ب ‌ه‬ ‫ده‌ققه‌ ئه‌گه‌ڕێته‌وه‌ دواوه‌؟‬ ‫د‪ .‬مالیكی ناو ئه‌نێم (ئه‌خته‌بوت)‬ ‫چونكێكم ل ‌ه هه‌شت الو‌ه خه‌ریكی‬ ‫شه‌ڕه‌ بۆكزه‌؟‬ ‫ه‪ .‬كورد ناو ئه‌نێم (ته‌یری گول)‬ ‫ی‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی عاش���ق ب���ه‌دار ‌‬ ‫ژه‌قنه‌بوته‌كه‌ی عێراقه‌؟‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام کەریم‬

‫دوپشک‬

‫ده‌م���ێ س���اڵه‌ كاڵوكاڵوێن��� ‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌كه‌ی ئێ���ر‌ه عیل���م‌و‬ ‫مه‌نتیقی (فت) كردوه‌‪ .‬ته‌حلیل‌و‬ ‫مه‌حلیل���ه‌ فه‌لس���ه‌فییه‌كانیش‬ ‫پولێك���ی قه‌ڵ���ب ناهێن���ن‪.‬‬ ‫هه‌روابێته‌وانێ قه‌راره‌كانیش���مان‬ ‫كۆمپلێت له‌عاتیفه‌ هه‌ڵكێشراون‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه تۆش وه‌كو ئه‌و عاله‌م ‌ه‬ ‫سه‌لكه‌زۆڵ ‌ه خۆت له‌مه‌وزوعه‌كان‬ ‫بدزه‌ره‌وان���ێ‌و هه‌تاك���و كارت���ی‬ ‫ئه‌خیری س���اڵ ته‌وزی���ع ئه‌كرێ‬ ‫خۆت به‌م س���وئاالنه‌وه‌ مه‌شغوڵ‬ ‫بكه‌‪:‬‬

‫که‌‌وان‬

‫گیسک‬

‫ی‬ ‫ی ئێو‌ه خۆتان ئاماده‌ده‌كه‌ن بۆ تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫سه‌ردانی‌ كه‌سانی‌ ئازیزتان بۆ ال ‌‬ ‫ێ له‌نێوانتان نوێ‌ له‌كاره‌كانتان‪ .‬هه‌ندێك پار‌ه خه‌رج‬ ‫زۆر ده‌بێت‌و په‌یوه‌ندی‌ نو ‌‬ ‫ی نوێ‌‪ ،‬به‌اڵم ته‌واو‬ ‫ی ده‌كه‌ن له‌پڕۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫دروس���ت ده‌بێت‌و ئامانج دارایه‌كانیش ‌‬ ‫هیالكت���ان ده‌كات‌و ماندوبونتان پێو‌ه‬ ‫تێدا ده‌بێت‪.‬‬ ‫دیار ده‌بێت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ كه‌س���ێكی‌ ئازیزت���ان‬ ‫ی به‌س���ه‌ر دێ���ت‪ ،‬ئێوه‌ش‬ ‫گۆڕان���كار ‌‬ ‫ئ���ه‌و ماوه‌ی ‌ه ت���ه‌واو س���ه‌رقاڵ ده‌بن‬ ‫ی‬ ‫به‌گرفته‌وه‌و ره‌نگه‌ خۆش���تان روبه‌رو ‌‬ ‫ی خراپ ببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫باری‌ ته‌ندروست ‌‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫هه‌س���ت به‌ته‌نیای���ی‌‌و گۆش���ه‌گیر ‌‬ ‫ده‌كه‌ی���ت‪ ،‬هێن���د‌ه تاكالیه‌نان ‌ه بڕیار‬ ‫ی زیاتر‬ ‫مه‌ده‌‌و پێویس���تیت به‌ڕاوێ���ژ ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ئه‌وه‌ت له‌بیر بێت كه‌ تۆ ته‌نها‬ ‫نیت كه‌سانێك خۆشیان ده‌وێیت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌ممه‌ ‪2012/12/30‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪11‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌مم ‌ه ‪2012/12/30‬‬

‫له‌هه‌ولێر شۆفێری ته‌كسی‌‌و‬ ‫وێنه‌گره‌كان ده‌بن به‌بابه‌نوئێل‬

‫د‪.‬شێرکۆ عه‌بدواڵ‬

‫ده‌ینوسێت‬

‫ته‌یری‬ ‫گول‬

‫جاكێته‌كه‌ت با شانداربێت‬

‫‪Haifa‬‬

‫‪Rahma‬‬

‫زۆر له‌هونه‌رمه‌ن���ده‌كان ل���ه ‌‪2012‬‬ ‫به‌جاكێتی‌ شاندار یاخود عه‌زی شاندار‬ ‫ده‌ركه‌وت���ن له‌بۆن���ه‌و ئاهه‌نگه‌كانیاندا‪،‬‬ ‫هه‌یفا وه‌هبی كچه‌ كۆرانیبێژو ئه‌كته‌ری‬ ‫لوبنانی تاكه‌ هونه‌رمه‌ندی عه‌ره‌بییه‌ كه‌‬ ‫له‌ساڵی ‪2012‬دا ناوی چوه‌ ناو جوانترین‬ ‫ئافره‌تان���ی جیهان���ه‌وه‌‪ ،‬ن���ه‌ك ته‌نها‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی كه‌ جوانییه‌كه‌ی خستویه‌تییه‌‬ ‫ئ���ه‌و كێبڕكێیه‌وه‌ به‌ڵك���و له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫زیره‌كیشه‌ له‌هه‌ڵبژرادنه‌كانیدا هه‌یفا زۆر‬ ‫له‌هونه‌رمه‌نده‌كانی تریش به‌ش���انداری‬ ‫ده‌ركه‌وتن له‌مس���اڵدا له‌وانیش ره‌حمه‌‬ ‫ریاچ‪ ،‬ئیلیسا‪ ،‬مایا دیاب‪ ..‬هتد‪.‬‬ ‫جاكییه‌تی شاندار له‌س���اڵه‌كانی ‪1990‬‬ ‫كان بۆ س���ه‌ره‌وه‌ به‌(كه‌تافی) ناوده‌برا‬ ‫له‌الی خۆمان كه‌ زۆربه‌مان به‌پیاوو ژن‬ ‫له‌به‌رمان كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی س���ه‌یره‌‬ ‫له‌ئێستا كه‌م له‌م جاكێتانه‌ ده‌بینرێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌گه‌ر تائێستاش له‌ناو جله‌كانتدا‬ ‫پارچه‌ی���ه‌ك ی���ان چه‌ن���د پارچه‌یه‌كت‬

‫مابێت وا هه‌س���ت ده‌كه‌یت كه‌ مۆدێلی‬ ‫نه‌مابێت‪ ،‬مه‌ترسه‌ له‌له‌بركردنیان به‌ڵكو‬ ‫بگره‌ له‌ئێستادا جوانترین چاكییه‌ت یان‬ ‫ع���ه‌زی ئه‌وانه‌ن كه‌ ش���اندار(كه‌تافی)‬ ‫دارن‪.‬‬ ‫ئه‌توانیت له‌زۆر له‌كۆلێكش���نی (‪2012‬‬ ‫رال���ف رۆالن) بگه‌ڕێیت ب���ۆ ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫مه‌به‌س���ته‌ له‌جاكێ���ت یاخ���ود عه‌زی‪،‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ كاتێك ئه‌ته‌وێ���ت جوانپۆش‬ ‫ده‌كه‌ویت‌و كاتت نیی���ه‌ بۆ دیاریكردنی‬ ‫پارچه‌یه‌كی گونجاو له‌ن���او جله‌كانتدا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ له‌به‌ركردنی جاكیه‌تێكی شانداری‬ ‫ره‌ش له‌گه‌ڵ هه‌ر پارچه‌یه‌كدا باشترین‬ ‫هه‌ڵبژارده‌ته‌‪.‬‬ ‫تكایه‌ مه‌ترس���ه‌ له‌له‌به‌ركردنی چاكێتی‬ ‫شاندار له‌به‌رئه‌وه‌ی گه‌ر خاوه‌نی له‌ش‌و‬ ‫الرێكی ج���وان بیت ناتوانی���ن لۆمه‌ت‬ ‫بكه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی ك���ه‌ له‌به‌ری ئه‌كه‌یت‬ ‫ته‌نها پێویس���تیت به‌ كه‌مێك یارمه‌تی‌و‬ ‫راوێژكارییه‌‪.‬‬ ‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫حاج ‌ی فازیل شایسته‌ترین كه‌سە‌ به‌"داهێنه‌ر" ناوببرێت‬ ‫‪ 90‬ساڵه‌‌و له‌داهێنان‌و كار‌و كۆشش نه‌كه‌وتوه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ی فازیل محه‌مه‌د به‌كر ئه‌فه‌ندی‌‪،‬‬ ‫حاج ‌‬ ‫ی رابردوه‌و‌ه‬ ‫ی سه‌ده‌ ‌‬ ‫ك ‌ه له‌په‌نجاكان ‌‬ ‫ی تۆڕنه‌و عه‌واجه‌و‬ ‫خه‌ریكی‌ داهێنان ‌‬ ‫ی سلێمانی‌‪،‬‬ ‫هه‌باشه‌و سلینگ ‌ه له‌شار ‌‬ ‫ی ‪ 90‬ساڵیدایه‌و هێشتا‬ ‫ئێستا له‌ته‌مه‌ن ‌‬ ‫له‌كارو كۆشش نه‌كه‌وتوه‌‪ ،‬ئه‌و له‌هه‌مو‬ ‫ی‬ ‫كه‌سێك شایسته‌تر بو ك ‌ه ناو ‌‬ ‫ی لێبنرێت‪ ،‬حاجی‌ فازیل‬ ‫داهێنه‌ر ‌‬ ‫ی شۆفیریم‬ ‫ده‌ڵێت "له‌م رۆژانه‌دا مۆڵه‌ت ‌‬ ‫ی تر تازه‌ كرده‌وه‌‪ ،‬ئاسوده‌م‬ ‫پێنج ساڵ ‌‬ ‫ی حه‌رامم‬ ‫ی پاره‌ ‌‬ ‫له‌ژیاندا له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌خستوه‌ت ‌ه گیرفانه‌وه‌"‪.‬‬

‫ ‬ ‫حاجی‌ فازیل‬

‫کاوڕ‬ ‫په‌له‌ك���ردن به‌ئیش���ه‌كانته‌وه‌ دی���ار‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌رخۆ مامه‌ڵ��� ‌ه بك���ه‌‪ ،‬ل���ه‌ڕو ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌ندروستیش���ه‌وه‌ ئ���ه‌م ماوه‌ی ‌ه بار ‌‬ ‫ی به‌ئاگایی‌ زیاتر‬ ‫ته‌ندروستیت پێویست ‌‬ ‫هه‌یه‌‌و كه‌ش له‌بار نابێت بۆت‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنە‬

‫گا‬ ‫زۆرینــــه‌ی‌ خه‌ونه‌كان���ت ئه‌م ماوه‌ی ‌ه‬ ‫به‌دی دێ���ت‪ ،‬بۆیه‌ باش���تر وای ‌ه زیاتر‬ ‫ی‬ ‫گه‌ش���بین بی���ت‌و زیات���ر هه‌وڵب���ده‌ ‌‬ ‫ی باش به‌ده‌ست ده‌هێنیت‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن ‌‬ ‫دلخۆش ده‌بیت‪.‬‬

‫حاجی‌ فازی���ل كه‌ یه‌كێك���ه‌ له‌فیته‌رو‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫تۆڕنه‌چییه‌ دێرینه‌كانی‌ شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی خ���ۆ ‌‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ژیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 1922‬له‌سلێمان ‌‬ ‫راگه‌یاند ك ‌ه "س���اڵ ‌‬ ‫ی بن ته‌به‌قی‌ ئێس���تا‬ ‫به‌رامبه‌ر مزگه‌وت ‌‬ ‫ێ ئ���ه‌وه‌ی‌ بخوێنم‬ ‫له‌دایكب���وم‪ ،‬به‌ب��� ‌‬ ‫ی خۆم‪ ،‬خۆم پێگه‌یاند‪،‬‬ ‫به‌هه‌وڵ‌و كۆشش ‌‬ ‫ی رابردودا‬ ‫ی سه‌ده‌ ‌‬ ‫له‌سییه‌كان‌و چله‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ مانگ ئاس���نگه‌ریم كردو به‌دوا ‌‬ ‫س��� ‌‬ ‫ی فیت���ه‌ری‌‌و‬ ‫ی كار ‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌دا خه‌ریك��� ‌‬ ‫چاككردنی‌ ئوتومبێل بوم"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ه‌ گاردن ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی "وه‌خت ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫لۆرییه‌كانم چاك ده‌كرده‌وه‌‪ ،‬الندرۆڤه‌ر ‌‬ ‫ی ‪1953‬‬ ‫كۆنه‌م هه‌ڵده‌وه‌شانده‌وه‌‌و ساڵ ‌‬ ‫تۆڕنه‌‌و پاش���ان پرێس���م دروستكرد‪،‬‬ ‫له‌‪1963‬ش���دا ك ‌ه ته‌نك���ه‌رم یه‌كه‌مجار‬ ‫ب���ۆ تراكت���ۆر ‪ 1963‬دروس���تكرد‪،‬‬ ‫پاش���ان عه‌واجه‌م دروستكرد ك ‌ه شت‬ ‫ئه‌چه‌مێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی فازیل باس له‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه‬ ‫حاج��� ‌‬ ‫ی كوردستان‌و‬ ‫ئه‌و بۆ یه‌كه‌مجار له‌ئاست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مقه‌س���ت ‌‬ ‫عێراق���دا ده‌زگایه‌ك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫دروستكردوه‌ پلێتیان پێبڕیوه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫"ئه‌م ‌ه یه‌كه‌م مقه‌س���ت بو له‌سلێمانی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی پێویست ‌‬ ‫چونك ‌ه پێشتر ده‌بوای ‌ه ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی پلێت بوای ‌ه بچوایه‌ت ‌ه به‌غدا بۆ‬ ‫به‌بڕین ‌‬ ‫بڕینه‌وه‌‪ ،‬من ئه‌وه‌م بۆ دروس���تكردن‌و‬

‫دوانه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی��� ‌ه خێزانییه‌كان���ت پت���ه‌و‬ ‫ێ‬ ‫ی نو ‌‬ ‫ده‌بێت‌و دڵخۆش ده‌بیت‌و كه‌سان ‌‬ ‫ده‌ناس���یت‪ .‬له‌م ماوه‌یه‌دا پڕۆژه‌كانت‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ڕوات‌و ده‌س���كه‌وت ‌‬ ‫زۆر به‌باش��� ‌‬ ‫دارایت ده‌بێت‪.‬‬

‫ی به‌غ���دام ب���ۆ نزیككردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫رێگ���ه‌ ‌‬ ‫پاشان هه‌باش���ه‌م دروستكرد ك ‌ه گه‌نم‬ ‫ی ‪ 500‬كیلۆ بو‪،‬‬ ‫پاك ده‌كات‪ ،‬كێشه‌كه‌ ‌‬ ‫هه‌روه‌ها سلینگێكیشم دروستكرد"‪.‬‬ ‫حاج���ی‌ فازی���ل ئاماژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ك ‌ه به‌هۆی‌ ئ���ه‌و داهێنانه‌ زۆرانه‌یه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌1970‬و ‪1980‬دا‪ ،‬وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫له‌ده‌ی���ه‌ ‌‬ ‫ی عێ���راق دو ئه‌ندازیاریان‬ ‫پیشه‌س���از ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ركارێز‌و‬ ‫ن���اردو‌ه بۆ دوكانه‌كه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ریان له‌وه‌ سوڕماو‌ه ك ‌ه ئه‌م پیاو‌ه‬

‫له‌م رۆژانه‌دا‬ ‫مۆڵه‌تی‌ شۆفیریم‬ ‫پێنج ساڵی‌ تر‬ ‫تازه‌ كرده‌وه‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌م ش���تانه‌ ‌‬ ‫ی دروس���تكردن ‌‬ ‫توانا ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌بوه‌و هه‌ر هه‌موش���یان له‌ئاس���تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ب���ۆ دابینكردن ‌‬ ‫به‌رفراوان���دا خه‌ڵك ‌‬ ‫ی به‌كاریانهێناوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫پێویس���تییه‌كان ‌‬ ‫ی "س���ه‌ریان له‌و مقه‌ست ‌ه سوڕده‌ما‬ ‫وت ‌‬ ‫ك ‌ه دروستمكردبو‪ ،‬چونك ‌ه پێشتر كه‌س‬ ‫نه‌بو‌ه له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا مقه‌ست‬ ‫دروست بكات"‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫له‌ی���ه‌ك تێنه‌گه‌یش���تنێك دروس���ت‬ ‫ی نزیك‬ ‫ده‌بێت له‌نێوان ئێوه‌و كه‌س���ێك ‌‬ ‫له‌خێزانه‌كه‌تان‪ ،‬باش���ترین شت ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ی ش���ته‌كان‬ ‫ك ‌ه به‌وریایی���ه‌و‌ه روبه‌رو ‌‬ ‫ببیته‌وه‌‌و هه‌ڵه‌شه‌ نه‌بیت‪.‬‬

‫ی ئ���ه‌م مقه‌س���ته‌و‌ه‬ ‫ی "به‌هۆ ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی واڵتان ‌‬ ‫به‌ش���داریم له‌پێش���انگایه‌ك ‌‬ ‫ی ‪ 1987‬ك ‌ه تیایدا‬ ‫عه‌ره‌بیدا كرد س���اڵ ‌‬ ‫ی نه‌بو مقه‌ست‬ ‫یه‌كه‌م بوم‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ‪ 220‬كیلۆ بو‬ ‫دروست بكات كێشه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‪3‬‬ ‫ی ده‌بڕی‌‪ ،‬ئه‌وكاته‌ خه‌اڵت ‌‬ ‫‪ 15‬ملیم��� ‌‬ ‫ی كرام"‪.‬‬ ‫هه‌زارو به‌رازیل ‌‬ ‫ی داهێنانه‌كانیدا‬ ‫حاجی‌ فازیل له‌گێڕانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ئام���اژ‌ه ب���ه‌و‌ه ده‌كات ك���ه‌ له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گێڕی‌ زیل���ه‌و‌ه ئامێرێك ‌‬ ‫به‌كارهێنان ‌‬ ‫دروس���تكردوه‌ ك��� ‌ه له‌كاتژمێرێكدا ‪200‬‬ ‫چا ‌ڵ ب���ۆ نه‌مام چان���دن هه‌ڵكه‌ندوه‌‌و‬ ‫فه‌رمانگ���ه‌ی‌ كش���توكا ‌ڵ ماوه‌ی���ه‌ك‬ ‫ی‬ ‫به‌كاریانهێن���او‌ه ب���ه‌اڵم له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی نه‌گرتو‌ه ك ‌ه به‌ر به‌رد ده‌كه‌وت‬ ‫به‌رگه‌ ‌‬ ‫ده‌شكا‪ ،‬به‌كاریاننه‌هێناوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌وه‌ش كرد ك��� ‌ه وه‌خت ‌‬ ‫ئه‌و باس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌وڵی���داوه‌ چه‌كوش���ێك ‌‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ی دروست بكات بۆ‬ ‫ی ‪ 50‬كیلۆی ‌‬ ‫كاره‌بای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی فازیل جه‌غت ‌‬ ‫ئاس���نگه‌ره‌كان‪ ،‬حاج ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌و‌ه ك���رده‌و‌ه ك ‌ه به‌داخ���ه‌وه‌ وه‌خت ‌‬ ‫ی كوردستان هه‌مو پشتیان‬ ‫ی خه‌ڵك ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خۆی���ان ده‌به‌س���ت له‌دابینكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویستییه‌كانیاندا‪ ،‬وه‌ك ئه‌مڕۆ خه‌ڵك ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ به‌رهه‌م‌و داهێنان نه‌بون‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫"له‌بیرم ‌ه ك ‌ه مندا ‌ڵ بوم ئاسنگه‌ره‌كان ‌‬ ‫ش���ار ته‌نانه‌ت ده‌زگاكه‌و چه‌كوشه‌كه‌و‬ ‫كوره‌كه‌ خۆیان دروستیانده‌كرد"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی فازیل ئێستا ته‌مه‌ن ‌‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه حاج ‌‬ ‫‪ 90‬س���اڵه‌‪ ،‬به‌اڵم ئام���اژ‌ه به‌و‌ه ده‌كات‬ ‫ی باش���ه‌و له‌م رۆژانه‌دا‬ ‫ك ‌ه ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی تر‬ ‫مۆڵه‌ت���ی‌ ش���ۆفیریم پێنج س���اڵ ‌‬ ‫ی "ش���ه‌ممه‌و‬ ‫ت���از‌ه ك���رده‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫شه‌مم ‌ه ده‌چم بۆ دوكانه‌كه‌م له‌ناوچه‌ ‌‬ ‫ی تێدا‬ ‫پیشه‌س���ازیی ‌ه ك ‌ه كوڕه‌كان ئیش ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی هه‌ب ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر مه‌كینه‌ك ‌ه شتێك ‌‬ ‫ی ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫چاك ‌‬ ‫ی "ویژدانم ئاس���وده‌یه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی حه‌رامم نه‌خس���توه‌ته‌ گیرفان‪،‬‬ ‫پار‌ه ‌‬ ‫ی خواردو‬ ‫ی حه‌رام��� ‌‬ ‫زۆرم بین���ی‌ پاره‌ ‌‬ ‫نه‌گه‌یشتن ‌ه ‪ 70‬س���اڵ‌‌و نه‌خۆیان مان‌و‬ ‫نه‌پاره‌شیان"‪.‬‬

‫شێر‬ ‫ی دروست‬ ‫ی هاوس���ه‌رگیر ‌‬ ‫گرێبه‌س���تێك ‌‬ ‫ده‌بێ���ت‌و ره‌نگه‌ بۆ خۆت���ان بێت یان‬ ‫ی نزیك له‌ئێوه‌ كه‌سێك پاڵپشت‬ ‫كه‌سێك ‌‬ ‫ده‌بێت ب���ۆ ئه‌و پرۆژه‌ی���ه‌و هاوكارێك‬ ‫ی ئیشه‌كه‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت بۆ سه‌ركه‌وتن ‌‬

‫سەری سااڵن وەختی دەرکەوتنی بابانوئێلە ‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫ی هه‌ولێر وه‌ك خۆئاماده‌كردن‬ ‫له‌شار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ساڵ‪ ،‬جل ‌‬ ‫ی سه‌ر ‌‬ ‫بۆ شه‌و ‌‬ ‫بابه‌نوئێل له‌به‌رده‌م قه‌اڵدا‬ ‫به‌رناكه‌وێت‌و فرۆشیارێكیش ئاماژ‌ه‬ ‫ی گه‌ور‌ه‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‌‬ ‫به‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه جل ‌‬ ‫زۆر ده‌فرۆشرێت‌و زۆربه‌یان خاوه‌ن‬ ‫ته‌كسین ك ‌ه ئه‌و شه‌وه‌ خۆیان ده‌كه‌ن‬ ‫به‌بابه‌نوئێل تا منداڵ ره‌سمیان‬ ‫له‌گه‌ڵدا بگرن‪.‬‬

‫ی محه‌مه‌د منداڵێكی‌ ته‌مه‌ن هه‌شت‬ ‫عه‌ل ‌‬ ‫ی‬ ‫س���اڵه‌‌و له‌گه‌ڵ ب���را بچوكه‌كه‌یدا جل ‌‬ ‫ی به‌وه‌دا ك ‌ه‬ ‫بابه‌نوئێل ده‌فرۆشێت ئاماژ‌ه ‌‬ ‫رۆژانه‌ زیاتر له‌د‌ه ده‌ست ‌ه جلی‌ بابه‌نوئیل‬ ‫ده‌فرۆش���ن ك ‌ه نرخی‌ هه‌ریه‌كه‌یان ‪15‬‬ ‫هه‌زار دیناره‌‪ ،‬رونیشیكرده‌وه‌ ك ‌ه زیاتر‬ ‫ی گ���ه‌وره‌كان ده‌فرۆش���ن نه‌ك هی‬ ‫جل ‌‬ ‫ی دێن‬ ‫مندااڵن‪ ،‬زۆربه‌ی ئه‌و كه‌سانه‌ش��� ‌‬ ‫شۆفێری‌ ته‌كسین‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتێك���دا ئه‌و فرۆش���یار‌ه قس���ه‌ ‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬رەوا‬

‫ی ته‌كس���ییه‌ك‬ ‫ب���ۆ ده‌كردین ش���ۆفێر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی داب���ه‌زی‌‌و دوا ‌‬ ‫له‌ئۆتۆمبێله‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌ك���ی‌ زۆر‪ ،‬ده‌س���تێك جل��� ‌‬ ‫ی كڕی‌‪.‬‬ ‫بابه‌نوئێل ‌‬ ‫ی ته‌كسییه‌ك ‌ه‬ ‫محه‌مه‌د موسا ش���ۆفێر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌وه‌كرد كه‌ بۆی ‌ه ئه‌و جالنه‌ ‌‬ ‫باس��� ‌‬ ‫كڕیو‌ه تا له‌گه‌ڵ ئامۆزاكه‌یدا ك ‌ه وێنه‌گر‌ه‬ ‫ی بكات‌و ئه‌ویش وێنه‌ی‬ ‫ئه‌و شه‌وه‌ له‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌گرێت‌و له‌به‌رامبه‌ریش���دا ‪ 60‬هه‌زار ‌‬ ‫ی رابردوش‬ ‫ده‌س���ت ده‌كه‌وێت كه‌ ساڵ ‌‬ ‫هه‌مان ئیشیان دوباره‌ كردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫سلێمانی‌‌و هه‌ولێر‬

‫ێ ئاماد‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫خۆیان بۆ ساڵ ‌ی نو ‌‬

‫ ‬ ‫ئامادەکاری بۆ شەوی سەری ساڵ لەشاڕێی سالم لەسلێمانی‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫بۆ پێشوازیكردن له‌ساڵی‌ نوێ‌‪،‬‬ ‫ی سلێمانی‌‌و هه‌ولێر‬ ‫ی شار ‌‬ ‫به‌رپرسان ‌‬ ‫ئاماده‌كارییه‌كان بۆ ئه‌و یاد‌ه‬ ‫ئاشكرا ده‌كه‌ن‌و بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش‬ ‫ی ئه‌و شار‌ه‬ ‫له‌ئێستاو‌ه شه‌قامه‌كان ‌‬ ‫ی ورد بۆ ئه‌و‬ ‫رازێنراونه‌ته‌وه‌‌و پالنێك ‌‬ ‫یاد‌ه ئاماده‌كراوه‌‪.‬‬ ‫جێگری پاری���زگاری هه‌ولێ���ر‪ ،‬تاهیر‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی دروس���ت ده‌بێت‬ ‫ناكۆكییه‌كی‌ خێزان ‌‬ ‫بۆت���ان‪ ،‬ماوه‌یه‌ك ئه‌و كێش���ه‌ی ‌ه ته‌واو‬ ‫س���ه‌رقاڵتان ده‌كات‪ .‬ره‌نگ ‌ه ماوه‌یه‌ك‬ ‫زویر بون دروس���ت بێ���ت له‌نێوان تۆو‬ ‫ی نزیك له‌خێزانه‌كه‌ت‪.‬‬ ‫كه‌سێك ‌‬

‫عه‌ب���دواڵ له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه ئاماده‌كارییه‌كانی هاتن ‌‬ ‫ێ له‌ته‌واوبوندای���ه‌‌و بۆ ئه‌و‬ ‫س���اڵی‌ نو ‌‬ ‫مه‌به‌سته‌ش لیژنه‌یه‌كیان پێكهێناو‌ه بۆ‬ ‫دروستكردنی چه‌ندین تابلۆ‌و ئه‌ستێره‌ی‬ ‫روناككه‌ره‌وه‌‪ ،‬جگ ‌ه ل���ه‌وه‌ش چه‌ندین‬ ‫ی هه‌ولێر‬ ‫ی جۆراوجۆر له‌ش���ار ‌‬ ‫ئاهه‌نگ ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ ده‌چن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ر ل���ه‌و باره‌یه‌و‌ه قایمقام���ی‌ قه‌زا ‌‬ ‫ی‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬ئاوات محه‌مه‌د بۆ ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫رونكرده‌و‌ه ك ‌ه له‌الیه‌ن به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬

‫ته‌‌رازوو‬ ‫ی چاوه‌ڕوان نه‌كراو له‌ژیاندا‬ ‫گۆڕانكارییه‌ك ‌‬ ‫دروست ده‌بێت‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ئه‌و گۆڕانكاریی ‌ه‬ ‫به‌قازانجی‌ تۆو خێزانه‌كه‌تان بشكێته‌وه‌‌و‬ ‫ی بۆ ئێو‌ه‬ ‫ی درێژخایه‌ن��� ‌‬ ‫ده‌س���كه‌وتێك ‌‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬

‫كچ ‌ه گۆرانیبێژی لوبنانی‪ ،‬حه‌سنا‬ ‫مه‌ته‌ر كه‌ ماوه‌ی زیاتر له‌‪ 3‬مانگ ‌ه‬ ‫له‌شاری‌ هه‌ولێر‌ه ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا‬ ‫ك ‌ه بیری له‌وه‌ كردۆته‌و‌ه سااڵن ‌ه‬ ‫زیاتر ل ‌ه ‪ 5‬مانگ له‌كوردستان‬ ‫بمێنێته‌وه‌و ئاهه‌نگی سه‌ری‬ ‫ساڵیش له‌هه‌ولێر ساز ده‌كات‪.‬‬ ‫حه‌سنا مه‌ته‌ر له‌لێدوانێكدا بۆ‬ ‫ئاوێن ‌ه رونیكرده‌وه‌ ك ‌ه له‌ئێستادا‬ ‫هه‌لومه‌رجی كوردستان له‌بار‌ه بۆ‬ ‫كاری هونه‌ری‌و چه‌ندین هۆتێلی‬ ‫پێنج ئه‌ستێره‌و به‌ناوبانگیش‬ ‫به‌دیده‌كرێن‪ ،‬بۆیه‌ نه‌ك ته‌نها‬ ‫ئه‌و‪ ،‬به‌ڵكو هونه‌رمه‌ندی دیكه‌ی‬ ‫لوبنانیش بیریان له‌وه‌ كردۆته‌و‌ه‬ ‫بێنه‌ كوردستان به‌تایبه‌تیش‬ ‫هه‌ولێر‪ .‬حه‌سنا جه‌ختیكرده‌و‌ه‬ ‫كه‌ له‌ئێستادا هۆتێل‌و هۆڵه‌كان‬ ‫له‌هه‌ولێر به‌هه‌مان شێوه‌ی كه‌نداو‬ ‫ئاسانكاری بۆ هونه‌رمه‌ندان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ش وایكردوه‌ ئه‌مسا ‌ڵ‬ ‫بۆ ئاهه‌نگی سه‌ری ساڵ‌ نه‌ڕواته‌و‌ه‬ ‫واڵتانی كه‌نداو‪.‬‬

‫بۆ سه‌ری‌ ساڵ‌ له‌هه‌ولێره‌‬ ‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫پ‪ .2‬ده‌رب���اره‌ی ره‌ش���ه‌با‬ ‫ی‬ ‫به‌هێزه‌كه‌ی پێرێ‌‌و به‌س���رپێرێ ‌‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئه‌م قسانه‌ی خواره‌و‌ه‬ ‫كامیان راسته‌؟‬ ‫ا‪ .‬ئه‌وه‌نده‌ س���ه‌ریع ب���و ئه‌گه‌ر‬ ‫س���ه‌یاره‌ بوایه‌ م���رور غه‌رامه‌ی‬ ‫ئه‌كرد؟‬ ‫ێ‬ ‫ب‪ .‬ئه‌گ���ه‌ر حوكمه‌ت ئه‌مه‌ی پ ‌‬ ‫مه‌نع نه‌ك���رێ ئیتر چۆن ئه‌توانێ‬ ‫ێ له‌باه���ۆز‌ه سیاس���ییه‌كان‬ ‫ر‌‬ ‫بگرێ؟‬ ‫ج‪ .‬وه‌كو س���ه‌ر‌ه فیوزه‌كه‌ وایه‌‪،‬‬ ‫به‌عزه‌ گه‌ڕه‌كێكی نه‌گرته‌وه‌؟‬ ‫د‪ .‬به‌ه���ار به‌گی���او‌ه خۆش���ه‌و‬ ‫سلێمانییش به‌ره‌شه‌باوه‌؟‬ ‫ێ‬ ‫ه‪ .‬ئه‌بوای ‌ه هه‌رێم قیس���مێكی ل ‌‬ ‫بناردایه‌ بۆ به‌غا؟‬

‫پ‪ .4‬ته‌قریرێك���ی وه‌زاره‌ت���ی‬ ‫ی عێ���راق ئه‌ڵێ���ت‬ ‫ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫له‌خه‌س���ته‌خانه‌كاندا ف���ه‌ڕاش‬ ‫خواردن���ی نه‌خ���ۆش ئه‌خ���وات‪.‬‬ ‫له‌ش���وێنه‌كانی تر ك���ێ‌ نانی كێ‬ ‫ئه‌خوات؟‬ ‫ا‪ .‬مه‌سئول نانی ماڵ ‌ه شه‌هید؟‬ ‫ب‪ .‬هیچ‌و پوچ نانی ته‌كه‌تول؟‬ ‫ج‪ .‬مانگاكان نانه‌ورده‌ی مه‌تعه‌م؟‬ ‫د‪ .‬ئێرانی نانی سه‌نگه‌كی؟‬ ‫ه‪ .‬په‌یامنێر نانی مانگرتن؟‬

‫ی‬ ‫گش���تی‌ رۆش���نبیری‌‌و هون���ه‌ر ‌‬ ‫ی پێویس���ت‬ ‫س���لێمانییه‌و‌ه ئاماده‌كار ‌‬ ‫ك���راوه‌ بۆ پێش���وازیكردن ل���ه‌و یاده‌‌و‬ ‫ئه‌وانیش وه‌ك���و الیه‌ن���ه‌ ئه‌منییه‌كان‬ ‫ی‬ ‫پالنی وردیان داڕش���تو‌ه بۆ پاراستن ‌‬ ‫ئه‌منییه‌تی‌ هاواڵتیان له‌و شه‌وه‌دا‪.‬‬ ‫جگ ‌ه له‌ئام���اده‌كاری‌ ئه‌و یاده‌ له‌الیه‌ن‬ ‫فه‌رمانگه‌ حكومییه‌كانه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رجه‌م‬ ‫ی‬ ‫هۆڵه‌كانیش له‌و ش���ه‌وه‌دا به‌هاوكار ‌‬ ‫ی س���از‬ ‫ی خێزان ‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندان‪ ،‬ئاهه‌نگ ‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫ی كێشه‌ ده‌بن‬ ‫له‌روی‌ سۆزدارییه‌و‌ه توش ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویستانتان‪ ،‬به‌شێكی‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫كێش���انه‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ راسته‌وخۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ئێوه‌و‌ه هه‌یه‌و ده‌توانن به‌ره‌و خراپ ‌‬ ‫یان باشترینی‌ به‌رن‪.‬‬

‫پ‪ .1‬جه‌ریده‌كان نوسیویان ‌ه ئه‌ڵێن‬ ‫ئینگلیز‌ه سوروسپیی ‌ه چاوشینه‌كان‬ ‫ئه‌لع���ان له‌پایته‌خته‌كه‌ی خۆیاندا‬ ‫ی‬ ‫(كه‌ له‌نده‌نه‌) كه‌مینه‌ن‪ .‬به‌ئه‌قڵ ‌‬ ‫تۆ كێی‌ تر له‌كوێ كه‌مینه‌یه‌؟‬ ‫ا‪ .‬خانه‌قینی له‌ناو پارتیدا؟‬ ‫ب‪ .‬هه‌ڵه‌بجه‌یی له‌ناو یه‌كگرتودا؟‬ ‫ج‪ .‬ئه‌هل���ی‌ ش���اره‌كه‌ له‌گه‌ڕه‌كی‬ ‫قه‌زازه‌كاندا؟‬ ‫د‪ .‬عیلمانی له‌ میسردا؟‬ ‫ه‪ .‬سنه‌یی له‌ئیعالمی هه‌رێمدا؟‬

‫پ‪ .3‬به‌عزێ���ك له‌عالم��� ‌ه‬ ‫هات���ون‬ ‫ماس���تاوچییه‌كان‬ ‫مارمێلكه‌یه‌كی ماقه‌بله‌لته‌ئریخیان‬ ‫ناو ن���اوه‌ (ئۆباما)‪ .‬ت���ۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫بته‌وێ���ت موجامه‌ل���ه‌ی وه‌زعه‌ك ‌ه‬ ‫بكه‌یت چی‌ به‌ناوی كێوه‌ ئه‌نێی‌؟‬ ‫ا‪( .‬عێراق���ی) ناو ئه‌نێم ئێس���تر‬ ‫چونك ‌ه سه‌برو ته‌حه‌مولی زۆره‌‬ ‫ب‪( .‬چاودێری دارایی) ناو ئه‌نێم‬ ‫كه‌روێش���ك له‌به‌ر ئه‌وه‌ی خه‌وی‬ ‫قورسه‌؟‬ ‫ج‪ .‬وه‌زعه‌كه‌ ن���او ئه‌نێم (میزی‬ ‫حوشتر) هه‌قی ئه‌وه‌ی ده‌قق ‌ه ب ‌ه‬ ‫ده‌ققه‌ ئه‌گه‌ڕێته‌وه‌ دواوه‌؟‬ ‫د‪ .‬مالیكی ناو ئه‌نێم (ئه‌خته‌بوت)‬ ‫چونكێكم ل ‌ه هه‌شت الو‌ه خه‌ریكی‬ ‫شه‌ڕه‌ بۆكزه‌؟‬ ‫ه‪ .‬كورد ناو ئه‌نێم (ته‌یری گول)‬ ‫ی‬ ‫له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی عاش���ق ب���ه‌دار ‌‬ ‫ژه‌قنه‌بوته‌كه‌ی عێراقه‌؟‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام کەریم‬

‫دوپشک‬

‫ده‌م���ێ س���اڵه‌ كاڵوكاڵوێن��� ‌ه‬ ‫سیاس���ییه‌كه‌ی ئێ���ر‌ه عیل���م‌و‬ ‫مه‌نتیقی (فت) كردوه‌‪ .‬ته‌حلیل‌و‬ ‫مه‌حلیل���ه‌ فه‌لس���ه‌فییه‌كانیش‬ ‫پولێك���ی قه‌ڵ���ب ناهێن���ن‪.‬‬ ‫هه‌روابێته‌وانێ قه‌راره‌كانیش���مان‬ ‫كۆمپلێت له‌عاتیفه‌ هه‌ڵكێشراون‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه تۆش وه‌كو ئه‌و عاله‌م ‌ه‬ ‫سه‌لكه‌زۆڵ ‌ه خۆت له‌مه‌وزوعه‌كان‬ ‫بدزه‌ره‌وان���ێ‌و هه‌تاك���و كارت���ی‬ ‫ئه‌خیری س���اڵ ته‌وزی���ع ئه‌كرێ‬ ‫خۆت به‌م س���وئاالنه‌وه‌ مه‌شغوڵ‬ ‫بكه‌‪:‬‬

‫که‌‌وان‬

‫گیسک‬

‫ی‬ ‫ی ئێو‌ه خۆتان ئاماده‌ده‌كه‌ن بۆ تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك ‌‬ ‫سه‌ردانی‌ كه‌سانی‌ ئازیزتان بۆ ال ‌‬ ‫ێ له‌نێوانتان نوێ‌ له‌كاره‌كانتان‪ .‬هه‌ندێك پار‌ه خه‌رج‬ ‫زۆر ده‌بێت‌و په‌یوه‌ندی‌ نو ‌‬ ‫ی نوێ‌‪ ،‬به‌اڵم ته‌واو‬ ‫ی ده‌كه‌ن له‌پڕۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫دروس���ت ده‌بێت‌و ئامانج دارایه‌كانیش ‌‬ ‫هیالكت���ان ده‌كات‌و ماندوبونتان پێو‌ه‬ ‫تێدا ده‌بێت‪.‬‬ ‫دیار ده‌بێت‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ كه‌س���ێكی‌ ئازیزت���ان‬ ‫ی به‌س���ه‌ر دێ���ت‪ ،‬ئێوه‌ش‬ ‫گۆڕان���كار ‌‬ ‫ئ���ه‌و ماوه‌ی ‌ه ت���ه‌واو س���ه‌رقاڵ ده‌بن‬ ‫ی‬ ‫به‌گرفته‌وه‌و ره‌نگه‌ خۆش���تان روبه‌رو ‌‬ ‫ی خراپ ببنه‌وه‌‪.‬‬ ‫باری‌ ته‌ندروست ‌‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫هه‌س���ت به‌ته‌نیای���ی‌‌و گۆش���ه‌گیر ‌‬ ‫ده‌كه‌ی���ت‪ ،‬هێن���د‌ه تاكالیه‌نان ‌ه بڕیار‬ ‫ی زیاتر‬ ‫مه‌ده‌‌و پێویس���تیت به‌ڕاوێ���ژ ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ئه‌وه‌ت له‌بیر بێت كه‌ تۆ ته‌نها‬ ‫نیت كه‌سانێك خۆشیان ده‌وێیت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌ممه‌ ‪2012/12/30‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫"حه‌ماس به‌ئاراس تێناپه‌ڕێ‌"‬ ‫ی ئاراس‌و به‌خششی‌ كولتوری‌‬ ‫ده‌زگا ‌‬

‫ھونەرو گۆڕان‬ ‫ئەدۆرنۆو هۆرکهایمەر‬ ‫(‪)٢‬‬ ‫لەس���ەرەتای کتێب���ی ”دیالەکتێک���ی‬ ‫ڕۆش���نگەری“دا ئەدۆرن���ۆو هۆرکهایمەر‬ ‫دەنووسن‪” :‬ڕۆشنگەری‪ ،‬کە لە مانا هەرە‬ ‫فراوانەکەیدا وەک پێش���کەوتن لەفیکردا‬ ‫ناسراوە‪ ،‬بەردەوام ویستی ئەوەی هەبووە‬ ‫ئینس���ان لە ت���رس و وەسوەس���ەکانی‬ ‫ڕزگاربکات و بیکات بەس���ەروەرو ساالری‬ ‫خۆی‪ .‬کەچی ئەو جیهانەی کە بەتەواوی‬ ‫ڕۆش���ندەبێتەوە‪ ،‬لێوانلێوە لەکارەساتی‬ ‫گەورە‪ .‬بەرنامەی ڕۆش���نگەری داماڵینی‬ ‫س���یحربوو لە جیهان‪ ،‬دەیویست کۆتایی‬ ‫بەئەفس���انە بھێنێت و ش���وێنی فانتازیا‬ ‫بەمەعریفە بگرێت���ەوە“‪ .‬لەپەیوەندیدا بە‬ ‫ش���ێوازەکانی زانیاریی���ەوە ڕۆش���نگەری‬ ‫دەیویس���ت زانست ش���وێنی شێوازەکانی‬ ‫ت���ری بیرکردن���ەوە بگرێت���ەوەو زانیاری‬ ‫زانستییانەش بچێتە شوێنی شێوازەکانی‬ ‫تری زانیاری‪ .‬ڕۆش���نگەری باوەڕی وابوو‬ ‫زانست ئەتوانێت ئینسان بکات بەسەروەری‬ ‫سروش���ت و بەس���ەروەری خۆی‪ .‬بەاڵم‬ ‫هۆرکهایمەرو ئەدۆرن���ۆ باوەڕیان وایە کە‬ ‫زانست و عەقڵ دۆخێکیان دروستکرد کە‬ ‫ئینس���ان نەک تەنها ببێت بەدەسەاڵتدارو‬ ‫سەروەر بەسەر سروشتەوە بەڵکو بەسەر‬ ‫ئینس���انەکانی ت���رەوە‪ .‬لەبات���ی ئەوەی‬ ‫س���ەرزەمینی ئازادی دروس���تبکەن‪ ،‬هەم‬ ‫سروشتیان وێرانکردوە‪ ،‬هەم تاکەکەسیان‬ ‫کردۆتە بوونەوەرێکی بێپەناو دەستەمۆو‬ ‫ئاراستەکراو‪ .‬هاوکات عەقڵ خۆشی خۆی‬ ‫وێرانک���راوە‪ .‬ئەدۆرن���ۆو هۆرکهایمەر ئەم‬ ‫پرۆس���ەیە بەپرۆس���ەی ”پاشەکشە“ یان‬ ‫”گەڕاندنەوە بەرەودواوە“ ناودەبەن‪.‬‬ ‫ئاش���کرایە لەپش���تی ئ���ەم قس���انەی‬ ‫ئەدۆرنۆو هۆرکهایم���ەرەوە بڕێکی گەورە‬ ‫لەنائومێ���دی و ڕەش���بینی ئامادەی���ە‪،‬‬ ‫بەرهەمھێنانی ئەم وێنە تەڵخە بۆ دونیاو‬ ‫ئینسان و ڕۆش���نگەری گەرچی دەکرێت‬ ‫لەب���ەردەم ترژیدی���ا گەورەکانی هەردوو‬ ‫جەنگە جیهانییەکەی س���ەدەی بیستەمدا‬ ‫پاس���ادانبکرێت‪ ،‬بەاڵم هاوکات وێنەیەکە‬ ‫پ���ڕ موبالەغەیە‪ .‬ئەوەی م���ن دەمەوێت‬ ‫لێرەدا ئام���اژەی پێبک���ەم ئاماژەکردنی‬ ‫ئەدۆرن���ۆو هۆرکهایمەرە ب���ۆ دۆزینەوەی‬ ‫ڕێگاچارەی���ەک لەم دۆخەی ڕۆش���نگەری‬ ‫دروس���تیکردوە‪ .‬بۆی���ە دەگەڕێن���ەوە بۆ‬ ‫قسەکردن لەسەر ئەو هۆکارە سەرەکییەی‬ ‫ک���ە وا لەئینس���ان دەکات لەدۆخی ترس‬ ‫و بیمێکی بەردەوام���دا بژی‪ .‬بەبۆچوونی‬ ‫ئەدۆرن���ۆو هۆرکاھیمەر لەقوواڵیی گەڕانی‬ ‫ئینس���اندا ب���ەدوای مەعریفەدا ترس���ی‬ ‫ئینسان لەنەزانراوو لەنادیار ئامادەیە‪ .‬تا‬ ‫نادیارو نەناسراو هەبێت ئینسان ناتوانێت‬ ‫بەبێترس بژی‪ .‬بۆیە ئینسان تەنها کاتێک‬ ‫دەتوانێت هەست بەئاس���ودەیی بکات و‬ ‫لەت���رس ڕزگاریبووبێت‪ ،‬ک���ە نھێنییەک‬ ‫نەمابێتەوە کەشفینەکردبێت و تاریکییەک‬ ‫نەمابێتەوە ڕووناکی نەکردبێتەوە‪.‬‬ ‫لەدی���دی ئ���ەم دوو نووس���ەرەدا‬ ‫قۆناغەکان���ی بەر لەڕۆش���نگەری قۆناغی‬ ‫نەناسینی سروشت و ئینسان و دونیایە‪،‬‬ ‫ئەو زانیاری و ئەزموونە ئینس���انییانەی‬ ‫کە لەڕابوردوودا هەبوون س���نوورداربوون‬ ‫و نەیانتوانی���وە دونی���ا ڕوناکبکەن���ەوە‪.‬‬ ‫بۆی���ە یەکێک لەئەرکەکانی ڕۆش���نگەری‬ ‫ڕزگارکردن���ی ئینس���انە لەو ڕاب���ردووەو‬ ‫جواڵن���ی ئێس���تایە ب���ەرەو ئایندەیەکی‬ ‫”پێش���کەوتوو“‪ .‬بەاڵم ڕزگارکردنی ئێستا‬ ‫لەڕاب���ردوو مان���ای ڕزگارکردنی ئێس���تا‬ ‫لەزانیارییەکان���ی ڕابردوو‪ ..‬ڕۆش���نگەری‬ ‫زانیارییەکانی ڕابردوو لەژێر دەستەواژەی‬ ‫“سیحر“دا کۆدەکاتەوە‪.‬‬ ‫یەکێ���ک ل���ەو خاڵ���ە س���ەرەکییانەی‬ ‫ئەدۆرن���ۆو هۆرکهایم���ەر بەرگریلێدەکەن‬ ‫پێچەوانەکردن���ەوەی ئ���ەم ڕووانین���ەی‬ ‫ڕۆشنگەرییە‪ .‬بەبۆچونی ئەم دوو نووسەرە‬ ‫ئامرازی ڕزگاربوونی ئینسان تەسلیمبوون‬ ‫نیی���ە بەعەقڵ���ی ڕۆش���نگەری‪ ،‬کە بووە‬ ‫بەعەقڵێک���ی ئام���رازی‪ ،‬بەڵک���و ئەوەیە‬ ‫کە بیرۆکەی پێش���کەوتن لەو زانیاری و‬ ‫ئەزموونان���ەی ئینس���ان دانەبڕین کە بەر‬ ‫لەڕۆش���نگەریی لەڕابردوودا ئامادەبوون‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەم شێوازە لەزانیاری و ئەزموونی‬ ‫ڕاب���ردوو چییەو کامەی���ە؟ چییە ئەوەی‬ ‫وادەکات نەھێڵێت پرۆس���ەی پێشکەوتنی‬ ‫بەردەوامی کۆمەڵگاو دەس���ەاڵتی زیاتری‬ ‫عەق���ڵ‪ ،‬ببن بەئامرازێک ب���ۆ وێرانکاری؟‬

‫وەاڵم���ی ئەدۆرن���ۆو هۆرکهایم���ەر ب���ەم‬ ‫پرسیارە‪ ،‬ھونەرە‪ .‬ھونەرە دەتوانێت ئەو‬ ‫ڕۆڵە س���ەرەکییە لەڕزگارکردنی ئینسان‬ ‫لەدونیای ئەمڕۆدا ببینێت‪.‬‬ ‫الی ئەدۆرنۆو هۆرکاھیمەر ھونەر س���ەر‬ ‫بەو کەلەپورە س���یحرییەی ئینس���انە کە‬ ‫لەڕاب���ردوودا هەبووەو عەقڵ���ی ئامرازی‬ ‫ڕۆش���نگەریی لەناویب���ردوە‪ ،‬ی���ان تەواو‬ ‫الوازو بێکاری کردوە‪ .‬لەکاتێکدا زانس���ت‬ ‫و عەقڵ���ی موج���ەرەد ب���ەردەوام داوای‬ ‫دروستبوونی مەسافەیەک دەکەن لەنێوان‬ ‫کەسی ناس���ەرو ئەو شتەی کە دەیەوێت‬ ‫بیناس���ێت‪ ،‬مەس���افەیەک واب���کات ئەو‬ ‫زانیارییانەی بەرهەمدەھێنرێن زانیارییەکی‬ ‫بێالیەن و بابەتی بن‪،‬ھونەر‪ ،‬وەک س���یحر‬ ‫لەکۆمەڵگا کۆنەکاندا‪ ،‬کاری ئەوەیە گشت‬ ‫لەناو تاک و ڕۆحانی لەناو س���ەرزەمینیدا‬ ‫جێگیربکات‪ .‬واتە ئەو مەسافەیە لەناوببات‬ ‫کە بەرهەمھێنانی زانیاری مۆدێرن داوای‬ ‫دروستکردنی دەکات‪ .‬ئینسان لەسیحردا‬ ‫نایەوێ���ت لەسروش���ت دووربکەوێتەوەو‬ ‫سروشت بیھێنتە ژێر دەسەاڵت و ڕکێفی‬ ‫خۆی���ەوە‪ ،‬بەڵکو دەیەوێت لەسروش���ت‬ ‫نزیکببێتەوە و ببێت بەبەش���ێک لەو‪ ،‬یان‬ ‫النیک���ەم وەک ئەوی لێبێ���ت‪ .‬ئەم دۆخە‬ ‫وایکردوە ھونەری ئینسانە سەرەتاییەکان‬ ‫الساییکردنەوەیەکی تەواوی سروشتبێت‪،‬‬ ‫هەوڵدانبێ���ت بۆ لێکچوون لەسروش���ت‪،‬‬ ‫ن���ەک خۆجیاکردنەوەو بااڵدەس���تبوون‬ ‫بەسەر سروش���تدا‪ .‬بەبۆچوونی ئەدۆرنۆو‬ ‫هۆرکهایمەر ش���تەکان لەھونەردا هەمیشە‬ ‫هەڵگ���ری دوو ڕەهەن���دی لێکدانەبڕاون‪،‬‬ ‫ڕەهەندێک���ی ماتریال���ی و ڕەهەندێک���ی‬ ‫ڕۆحانی کە بەس���ەریەکەوە یەک گش���ت‬ ‫دروس���تدەکەن‪ .‬ئەمە وادەکات ئینس���ان‬ ‫لەڕێگای ھون���ەرەوە بتوانێت گش���تێتی‬ ‫واقیع ببینێت‪ ،‬ن���ەک تەنها ئەم یان ئەو‬ ‫دەرکەوتی واقیع و ئ���ەم یان ئەو کایەی‬ ‫واقیع‪ ،‬وەک لەزانستەکاندا دەیبینین‪.‬‬ ‫بەکورتی ئ���ەو خاڵ���ەی هۆرکهایمەرو‬ ‫ئەدۆرنۆ دەیانەوێت بیس���ەلمێنن ئەمەیە‪:‬‬ ‫ھون���ەر بەحوکمی نزیکی لە س���یحرەوە‪،‬‬ ‫نایەوێت ببێت بەئامرازێک لەئامرازەکانی‬ ‫”پێشکەوتنی ڕۆشنگەرانە“‪ .‬واتە نایەوێت‬ ‫ببێت بەو جۆرە زانیارییە کە ڕۆشنگەری‬ ‫داوای دەکات‪ ،‬ب���ەو مەعریف���ە تیوری و‬ ‫زانستییەی ئەم یان ئەو ڕەهەندی واقیعمان‬ ‫بۆ ڕووناکدەکات���ەوە بەبێئەوەی بتوانێت‬ ‫س���ەرجەمی وێنە گشتییەکەو سەرجەمی‬ ‫دیمەن���ە گەورەکەم���ان نیش���انبدات‪.‬‬ ‫ئەگەرچ���ی ئەدۆرنۆو هۆرکهایمەر دیدێکی‬ ‫ڕەشبین و نائومێدیان بەرامبەر بە دونیای‬ ‫هاوچەرخ هەیەو لەو باوەڕەدانین ش���تێک‬ ‫هەبێت بتوانێت ئینسان ڕزگاربکات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لە ھون���ەردا ئەگەرێکی بچ���ووک دەبینن‬ ‫کە دەشێت دەالقەیەک بەرەو رزگاربوون‬ ‫بکاتەوە‪.‬‬ ‫بەبۆچوون���ی من ئەم دی���دە ئەوەندەی‬ ‫پابەستی نائومێدی و ڕەشبینی ئەم دوو‬ ‫نووس���ەرە گەورەیەیە‪ ،‬ئەوەندە پابەستی‬ ‫تێگەیش���تنێکی زانستیانە لەڕۆڵی ھونەرو‬ ‫لەتوان���ا واقیعییەکان���ی ھون���ەر نیی���ە‪.‬‬ ‫نائومێ���دی گەورە ئەم دوو نووس���ەرەی‬ ‫تووش���ی موبالەغەی گەورەکردوە‪ .‬ڕاستە‬ ‫ھونەر دەتوانێت ڕۆڵ لە مەسەلەی گۆڕانی‬ ‫کۆمەاڵیەتی���دا ببینێت‪ ،‬بەاڵم نەدەتوانێت‬ ‫ببێت���ە ئەلتەرناتیڤ���ی ئ���ەو گۆڕان���ەو‬ ‫نەدەتوانێت بەتەنها هۆکاری دروستکردنی‬ ‫ئەو گۆڕانەبێت‪.‬‬ ‫نائومێ���دی ئەدۆرن���ۆو هۆرکهایم���ەر‬ ‫نائومێدییەکی سەرتاسەری بوو‪ ،‬الی ئەوان‬ ‫سۆسیالیزم و ئازادی و یەکسانی کۆتایی‬ ‫مێژوو نین‪ ،‬وەک مارکس���یزم بانگێشەی‬ ‫بۆدەکرد‪ ،‬بەڵکو فاشیزم کۆتایی مێژووە‪.‬‬ ‫ئەدۆرنۆ ھێندە پەڕگیرانە قس���ە لەس���ەر‬ ‫عەقاڵنییەتی ئام���رازی دەکات‪ ،‬ڕێگایەک‬ ‫ب���ۆ ڕزگاربوون ناھێڵێتەوە‪ .‬نە زانس���ت‪،‬‬ ‫نە سیاس���ەت‪ ،‬نە فیکر‪ ،‬ن���ە پراکتیکی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‪ ،‬دەتوانن هاریکاریی ئینسان‬ ‫بن بۆ دەرچوون لەو دونیایەی دروستبووە‪.‬‬ ‫هەموو ئەم چاالکییە ئینسانییانە گۆڕاون‬ ‫ب���ۆ ئام���رازی تایبەت���ی عەقاڵنییەت���ی‬ ‫ئام���رازی‪ .‬بۆی���ە تاقە ش���تێک بتوانێت‬ ‫بەدەم ئینس���ان بچێ���ت ھونەرە‪ .‬ئەمەش‬ ‫نەک تەنها موبالەغەیەکی گەورەیە‪ ،‬نەک‬ ‫تەنه���ا ڕۆمانس���یەتێکی پەڕگیرە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫بێبەهاکردنێک���ی ترس���ناکی س���ەرجەم‬ ‫پراکتیکە ئینسانییەکانی ترە‪.‬‬

‫ی بێخاڵی‌‬ ‫نور ‌‬

‫راپه‌ڕین كراو له‌گه‌ڵیش����یدا شێوازه‌كانی‌‬ ‫خه‌باتیش گۆڕان‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك بارودۆخ ‌ی‬ ‫سیاس����ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئاب����وری‌ دوای‌‬ ‫راپه‌ڕین‪ ،‬زه‌مینه‌ی‌ گونجاوو فره‌ پانتایی‌‬ ‫كاری‌‪ ،‬بۆ شێوه‌ خه‌باتی‌ جیاواز له‌پێناو‬ ‫مانه‌وه‌و گه‌شه‌س����ه‌ندن ب����ۆ گه‌له‌كه‌مان‬ ‫ره‌خس����اند‪ ،‬ئی����دی‌ له‌وێوه‌ س����ه‌نگه‌ری‌‬ ‫بره‌وپێدانی‌ زم����ان‌و كولتورو فه‌رهه‌نگی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییش بوه‌ جێ����گای‌ بایه‌خ پێدانی‌‬ ‫زیاتر‪ ،‬ئ����ه‌م كه‌ت����واره‌ش به‌رۆڵی‌ خۆی‌‬ ‫له‌دایكب����ون‌و دامه‌زراندن����ی‌ ده‌زگاگه‌لی‌‬ ‫فه‌رهه‌نگی‌‌و رۆش����نبیری‌‌و میدیایی‌ كرده‌‬ ‫پێویستییه‌كی‌ ژیاری‌ ژیانی‌ كورده‌واری‌‪،‬‬ ‫له‌م كێبه‌ركێیه‌شدا هه‌وڵه‌ ساده‌و ساكاره‌‬ ‫بێ‌ پ����ڕۆژه‌كان پوكانه‌وه‌و ئه‌وانه‌یش كه‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یان له‌دونیابینییه‌كی‌ دوربین‌و‬ ‫س����تراتیژی‌ وه‌رگرتبو‪ ،‬به‌پێوه‌ مانه‌وه‌و‬ ‫ئێستایش����ی‌ له‌گه‌ڵدابێت‪ ،‬بێ‌ پسانه‌وه‌و‬ ‫به‌پ����ڕۆژه‌ی‌ نوێت����ر له‌به‌رزكردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاستی‌ رۆشنبیری‌‌و هوشیاری‌ كۆمه‌ڵگاو‬ ‫زیندوكردن����ه‌وه‌و بره‌وپێدان����ی‌ كولتوری‌‬ ‫كوردی‌ به‌رده‌وامن‪ ،‬كه‌ "ده‌زگای‌ ئاراس"‬ ‫یه‌كێكه‌ ل����ه‌و ده‌زگا ئه‌كتیڤانه‌ی‌‪ ،‬تا ئه‌م‬ ‫چركه‌س����اته‌و سه‌ره‌ڕای‌ پش����تتێكردنی‌‌و‬ ‫هه‌وڵ����ه‌كان ب����ۆ له‌په‌لوپۆخس����تنی‌‪ ،‬له‌‬ ‫به‌خش����ش‌و داهێنان‌و خزمه‌ته‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫نه‌كه‌وتوه‌!‬ ‫ل����ه‌رۆژگاری‌ ئازادی����دا " ده‌زگای‌‬ ‫ئاراس" له‌ئاستی‌ روناكبیری‌‌و كولتوریدا‬ ‫موژده‌یه‌ك بو بۆ بونیادنانی‌ ش����ورایه‌كی‌‬ ‫پته‌وی‌ پاراستن‌و گه‌شه‌پێدانی‌ شوناسی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی����ی‌‌و پڕۆژه‌یه‌ك����ی‌ درێژخایه‌نی‌‬ ‫زیندوكردنه‌وه‌و به‌ره‌وپێش����بردنی‌ زمان‌و‬ ‫ئ����ه‌ده‌ب‌و دیرۆك‌و فه‌رهه‌نگ����ی‌ كوردی‌‌و‬ ‫ئه‌و به‌ها مه‌عنه‌وی‌‌و رۆحیانه‌ی‌ نه‌ته‌وه‌ی‌‬ ‫ك����ورد ب����و‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش ل����ه‌و روانگه‌یه‌ی‌‬ ‫ك����ه‌ كتێب س����ه‌رچاوه‌ی‌ دروس����تكردنی‌‬ ‫مرۆڤ‌و كۆمه‌ڵگاو پێشكه‌وتنه‌كانییه‌تی‌‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌"ده‌زگای‌ ئ����اراس" له‌ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫كه‌م����ی‌ كارو چاالك����ی‌‌و به‌ ش����ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ئۆتۆماتیك����ی‌ توانی‌ ببێت����ه‌ جێی‌ بڕواو‬ ‫متمان����ه‌ی‌ ئه‌دیب‌و نوس����ه‌رو روناكبیرو‬ ‫هونه‌رمه‌ندان����ی‌ كوردس����تانی‌ گ����ه‌وره‌و‬ ‫به‌ماڵی‌ خۆیانیانی‌ بزانن‪.‬‬ ‫"ده‌زگای‌ ئ����اراس" ب����ه‌و ته‌مه‌ن����ه‌‬ ‫كورت����ه‌ی‌ خ����ۆی‌‪ ،‬وه‌ك ده‌زگایه‌ك����ی‌‬ ‫چاپ‌و باڵوكردنه‌وه‌‪ ،‬له‌ئاس����تانه‌ی‌ كارو‬ ‫چاالكی‌ رۆش����نبیری‌‌و كولت����وری‌ خۆیدا‪،‬‬ ‫توانیویه‌ت����ی‌ زیات����ر ل����ه‌(‪ )1400‬هه‌زارو‬ ‫چوار س����ه‌د په‌رتوكی‌ نای����اب‌و به‌ پێز‪،‬‬ ‫له‌ب����واره‌ جیاجیاكانی‌ زم����ان‌و ئه‌ده‌ب‌و‬ ‫دی����رۆك‌و فه‌رهه‌نگ‌و فیك����رو مه‌عریفه‌و‬ ‫سیاسه‌ت‪ ،‬به‌نوسین‌و وه‌رگێڕان‪ ،‬به‌چاپ‬ ‫بگه‌یه‌نێ‌‌و باڵویان بكاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ به‌گه‌واهی‌‬ ‫خوێنده‌واران له‌پێشه‌وه‌ی‌ چاپه‌مه‌نییه‌كان‬ ‫دێن‪ .‬هاوكات زیاتر له‌(‪ )100‬پێشانگای‌‬ ‫تایبه‌ت‌و هاوبه‌ش����ی‌ كتێب����ی‌ به‌هه‌زاران‬ ‫ناوونیشان‪ ،‬له‌سه‌ر ئاس����تی‌ كوردستان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ دامه‌زراوه‌كانی‌ چاپ‌و په‌خش����ی‌‬ ‫ناوخۆی‌ كوردستان‌و ده‌ره‌وه‌ كردۆته‌وه‌و‬ ‫به‌ش����داری‌ پێش����انگا هه‌رێمایه‌تییه‌كانی‌‬ ‫كتێب بوه‌و چه‌ند ڤیستیڤاڵێكی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫رۆشنبیریش����ی‌ به‌به‌ش����داری‌ روناكبیرو‬ ‫نوسه‌رو هونه‌رمه‌ندانی‌ كوردی‌ هه‌ر چوار‬ ‫پارچه‌ی‌ كوردستان‌و هه‌نده‌ران سازداوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ دیارترینیان‪ ،‬فیستیڤاڵی‌ (مه‌ستوره‌‬ ‫خانمی‌ ئه‌رده‌اڵن) ب����و‪ ،‬كه‌ تیایدا وێڕای‌‬ ‫پێشكه‌ش����كردنی‌ چه‌ندین كۆڕو سیمینار‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ زمان‌و ئه‌ده‌ب‌و كولتور‪ ،‬په‌رده‌‬ ‫له‌سه‌ر په‌یكه‌رێكی‌ شایسته‌ی‌ (مه‌ستوره‌‬ ‫خانم)ی‌ میرزاده‌و شاعیرو مێژونوس الدرا‪،‬‬ ‫كه‌ له‌الیه‌ن هونه‌رمه‌ندی‌ په‌یكه‌رتاش����ی‌‬ ‫كورد (هادی‌ زیائه‌ددینی‌)و له‌سه‌ر ئه‌ركی‌‬ ‫ده‌زگاكه‌ دروست كرابو‪ ،‬له‌ته‌ك ئه‌مانه‌شدا‬ ‫بایه‌خی‌ به‌رچاوی‌ به‌ بواری‌ هونه‌ری‌ داوه‌‪،‬‬ ‫چ له‌سه‌ر ئاس����تی‌ چاپكردنی‌ په‌رتوك‪،‬‬ ‫یاخود پش����تیوانیكردن له‌سه‌رخس����تنی‌‬ ‫پ����ڕۆژه‌ هونه‌رییه‌كان����ی‌ هونه‌رمه‌ندان‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌و جگه‌ ل����ه‌وه‌ی‌ پڕۆژه‌ی‌ به‌رده‌وامی‌‬ ‫هه‌بوه‌ بۆ رێزلێنانی‌ نوس����ه‌رو روناكبیرو‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی‌ كورد‪.‬‬ ‫دیوێك����ی‌ ه����ه‌ره‌ گ����ه‌ش‌و جوانی‌ ئه‌و‬ ‫پڕۆژانه‌ی‌ ئ����ه‌و ده‌زگای����ه‌ له‌وێدایه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌و خزمه‌ت‌و به‌خششانه‌یدا‪ ،‬سه‌رجه‌می‌‬ ‫ده‌نگ‌و ره‌نگه‌كان به‌جیاوازی‌ جوگرافی‌‌و‬ ‫ش����ێوه‌زارو ره‌گه‌زو ته‌م����ه‌ن‌و ئینتیماو‬ ‫بیركردن����ه‌وه‌ی‌ سیاس����ییان‪ ،‬به‌ب����ێ‌‬ ‫ه����ه‌اڵواردن به‌رخورد بونه‌‪ ..‬س����ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫هه‌مو ئه‌مانه‌ش‪ ،‬له‌س����ه‌ر ئاس����تی‌ شارو‬

‫ش����ارۆچكه‌كانی‌ كه‌نارو دوره‌ س����ه‌نته‌ر‪،‬‬ ‫به‌مه‌به‌س����تی‌ هاندان‌و پش����تیوانیكردن ‌ی‬ ‫به‌ه����ره‌و توان����ا رۆش����نبیری‌‌و هونه‌ری‌‌و‬ ‫رۆژنامه‌نوسییه‌كان‪ ،‬كه‌ له‌الیه‌ن ته‌واوی‌‬ ‫نێوه‌ن����دو ده‌زگاكانی‌ س����ه‌نته‌رو ش����اره‌‬ ‫گ����ه‌وره‌كان په‌راوێزو فه‌رامۆش����كرابون‪،‬‬ ‫ده‌زگاو سه‌نته‌ری‌ رۆشنبیری‌‌و هونه‌ری‌‌و‬ ‫راگه‌یاندن����ی‌ به‌هه‌مو پێداویس����تییه‌كانی‌‬ ‫كار دامه‌زراندوه‌و هاوكاری‌ به‌رده‌وامیانی‌‬ ‫كردوه‌ (ده‌زگای‌ شه‌فه‌ق‪ ،‬ده‌زگای‌ زاری‌‬ ‫كرمانج����ی‌‪ ،‬س����ه‌نته‌ری‌ الوان����ی‌ میدیا‪،‬‬ ‫س����ه‌نته‌ری‌ به‌عش����یقه‌‪...‬هتد)‪ ،‬وه‌ك‬ ‫نمون ‌هی‌ زیندو‪.‬‬ ‫پێموای����ه‌ "ده‌زگای‌ ئاراس"‪ ،‬نه‌ك هه‌ر‬ ‫ده‌بێ‌ ئه‌مه‌ كارو به‌رنامه‌و بیركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بێ����ت‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێ‌ زیاترو به‌س����نگێكی‌‬ ‫فراوانتر ده‌رگاو ده‌روازه‌ به‌ڕوی‌ نوسه‌رو‬ ‫روناكبی����ره‌كان بكات����ه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‌و‬ ‫له‌نێویان����دا ئه‌وانه‌ كه‌ گله‌یی‌و ره‌خنه‌یان‬ ‫لێی‌ گرتوه‌‪ ،‬بكاته‌ ته‌وه‌ری‌ ئیش له‌سه‌ر‬ ‫كردن‪.‬‬ ‫ناب����ێ‌ ئه‌وه‌ش����مان له‌بیر بچ����ێ‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌زگای‌ ئاراس به‌و كارو به‌خشش����انه‌ی‌‬ ‫چه‌نده‌ بوه‌ جێگای‌ ره‌زامه‌ندی‌ نوس����ه‌رو‬ ‫روناكبیرانی‌ ك����ورد‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌و زیاتریش‬ ‫بوه‌ نیشانه‌ی‌ تیری‌ نه‌یارانی‌ پێشكه‌وتن‌و‬ ‫عه‌قڵیی����ه‌ت‌و هێ����زه‌ كۆنزه‌رفاتیڤه‌كانی‌‬ ‫كوردس����تان‌و له‌گه‌ڵیاندا كه‌وته‌ شه‌ڕێكی‌‬ ‫نابه‌رابه‌ر‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ ئه‌و هێزو كاراكته‌رو‬ ‫كایه‌یه‌ی‌ چاوی‌ به‌كران����ه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگاو‬ ‫پێش����كه‌وتنی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و گه‌شه‌كردنی‌‬ ‫عه‌قڵ����ی‌ ره‌خنه‌گری‌ هه‌ڵنای����ه‌ت‌و كۆی‌‬ ‫حه‌قیقه‌كانی‌ بون‌و نه‌بونی‌ له‌سه‌ر خۆی‌‌و‬ ‫دونیابینییه‌ك����ه‌ی‌ تاپۆ ك����ردوه‌‪ .‬هه‌ر بۆ‬ ‫نمون����ه‌‌و به‌مه‌به‌س����تی‌ وه‌بیرهێنانه‌وه‌ی‌‬ ‫خوێن����ه‌ران‪ .‬دوای‌ به‌چ����اپ گه‌یاندن����ی‌‬ ‫كتێبێكی‌ مێژویی‌ به‌ه����ادارو نایابی‌ (د‪.‬‬ ‫جه‌م����ال ره‌ش����ید) له‌چه‌ن����د به‌رگێكدا‪،‬‬ ‫ده‌زگاكه‌ كه‌وته‌ به‌ر هێرش����ێكی‌ ناڕه‌وای‌‬ ‫تان����ه‌و ته‌ش����ه‌رو به‌یت‌و بال����ۆره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫هێ����زه‌ كۆنه‌خوازانه‌‪ ،‬نه‌ك ه����ه‌ر ئه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو به‌ نوسین‌و تۆمه‌ت بۆ هه‌ڵبه‌ستن‬ ‫نه‌وه‌ستان‌و ره‌وش����ه‌كه‌یان قۆسته‌وه‌ تا‬ ‫خۆپیشاندانێكیشیان له‌هه‌ولێر ئه‌نجامداو‬ ‫به‌لۆژیكی‌ "ش����ین بۆ هه‌ریس����ه‌"‪ ،‬هێزه‌‬ ‫ئیس��ل�امییه‌كان ل����ه‌و خۆپیش����اندانه‌دا‬ ‫به‌بیانوی‌ پرۆتیس����تۆكردنی‌ ره‌فتارێكی‌‬ ‫میدیای‌ دانیماركی‌ به‌رامبه‌ر پێغه‌مبه‌ری‌‬ ‫ئیس��ل�ام له‌و كات����دا‪ ،‬هات����ن‌و ناڕه‌زایی‬ ‫خۆیان بۆ ئه‌وه‌ قۆسته‌وه‌‪ ،‬تا دڵڕه‌شی‌‌و‬ ‫بێ‌ تفاقی‌ فیك����ری‌‌و مه‌عریفی‌‌و قه‌یرانی‌‬ ‫سیاسی‌‌و جه‌ماوه‌ری‌ خۆیان به‌(ده‌زگای‌‬ ‫ئ����اراس)و په‌رتوكه‌ك����ه‌ی‌ (د‪ .‬جه‌مال)و‬ ‫چه‌ند په‌رتوك‌و نوسه‌رێكی‌ تر هه‌ڵبڕێژن‪.‬‬ ‫ك����ه‌ ئه‌وكات (ب����ه‌دران ئه‌حمه‌د حه‌بیب‬ ‫ به‌رپرس����ی‌ ده‌زگای‌ ئاراس)‪ ،‬له‌ژماره‌‬‫(‪)229‬ی‌ هه‌فتامه‌نامه‌ی‌ (میدیا)ی‌ رۆژی‌‬ ‫‪ 2006/2/21‬وتارێكی‌ باڵوكرده‌وه‌ تیایدا‬ ‫نوسیبوی‌ " حه‌ماس به‌ ئاراس تێناپه‌ڕێ‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌و جگ����ه‌ له‌ده‌یان شه‌ڕفرۆش����تنی‌‬ ‫دیك����ه‌ی‌ ئ����ه‌و كایه‌ چه‌قبه‌س����توو هێزه‌‬ ‫كۆنه‌خوازان����ه‌ ل����ه‌دژی‌ چاپه‌مه‌نییه‌كانی‌‬ ‫ئاراس‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ ئه‌وه‌ی‌ دژی‌ دیوانه‌كه‌ی‌‬ ‫(قوبادی‌ جه‌لی����زاده‌)و گۆڤاره‌كه‌ی‌ (د‪.‬‬ ‫فه‌رهاد پیرباڵ)و چه‌ن����د كتێبێكی‌ تری‌‬ ‫ئ����ه‌و ده‌زگایه‌ كردی����ان‪ ،‬له‌گه‌ڵ چه‌ندین‬ ‫ته‌ش����قه‌ڵه‌ی‌ به‌رده‌وام به‌نوس����ینه‌كانی‌‬ ‫به‌رپرسی‌ ئه‌و ده‌زگایه‌‪.‬‬ ‫ده‌بوا ل����ه‌و كاتان����ه‌دا ده‌زگای‌ ئاراس‬ ‫خ����ۆی‌ له‌وه‌ گه‌وره‌ت����ر بزانێ‌ كه‌ ك ‌هس‌و‬ ‫گ����روپ‌و الیه‌نێك����ی‌ نادی����ده‌ توانج����ی‌‬ ‫تێده‌گرێ‌‌و له‌بری‌ ئه‌وه‌ به‌رده‌وام به‌رهه‌م‌و‬ ‫به‌خششه‌كانی‌ بخاته‌ گۆڕه‌پانه‌كه‌‌و خۆی‌‬ ‫ب����ه‌و (تفاه����ات)ا نه‌ س����ه‌رقاڵ نه‌كات‌و‬ ‫سودی‌ زیاتر له‌كات‌و ده‌رفه‌ت‌و تواناكان‬ ‫وه‌ربگرێ‌‪ ،‬له‌ پێناو درێژه‌پێدانی‌ خزمه‌ته‌‬ ‫روناكبیرییه‌كانی‌ خۆی‌‪ ،‬كه‌ هه‌روایش����ی‌‬ ‫ك����رد‪ .‬چونكه‌ له‌بنه‌ڕه‌تدا ئه‌وه‌ ش����ه‌ڕی‌‬ ‫ئ����ه‌و ده‌زگایه‌ نه‌بو‪ ،‬به‌ڵكو ش����ه‌ڕی‌ ئه‌و‬ ‫عه‌قڵییه‌ته‌ سیاس����ییه‌یه‌‪ ،‬ك����ه‌ ده‌یه‌وێ‌‬ ‫واڵت به‌ڕێوه‌ ببات‌و دروش����می‌ كرانه‌وه‌و‬ ‫دیموكراسییه‌ت‌و پێشكه‌وتنی‌ هه‌ڵگرتوه‌و‬ ‫هێش����تاش خه‌ریكی‌ سازشه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫هێ����زه‌ كۆنه‌پارێزانه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئاراس ئه‌و‬ ‫شه‌ڕه‌یشی‌ كرد‪ ،‬كه‌چی‌ له‌بری‌ هه‌مو ئه‌و‬ ‫خزمه‌ت‌و كۆششانه‌و ئه‌و سه‌نگه‌ر گریانه‌‪،‬‬ ‫ئێس����تا خه‌ریكه‌ ئه‌و ده‌زگایه‌ فه‌رامۆش‬ ‫ده‌ك����رێ‌‌و ته‌پكه‌و پالنی‌ نه‌هێش����تنی‌ بۆ‬ ‫داده‌نرێت‌و ده‌س����پێكی‌ ئ����ه‌و هه‌نگاوه‌ش‬

‫به‌الوازكردن����ی‌ توان����ا ماددییه‌كان����ی‌‌و‬ ‫ورده‌ ورده‌ به‌په‌راوێزخس����تنی‌ ده‌س����ت‬ ‫پێده‌كات‪.‬‬ ‫پرس����یارگه‌لی‌ سه‌ره‌كی‌ لێره‌دا ئه‌وه‌ن‪،‬‬ ‫ئایا سه‌رۆك ‌ی حكومه‌ت دیوه‌كه‌ی دیكه‌و‬ ‫كاریگه‌ریی����ه‌ نه‌رێنییه‌كانی‌ ئه‌و هه‌نگاوه‌‬ ‫ده‌بینێ‌‪ ،‬یان ئه‌وه‌ ئه‌و راوێژكارانه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫هێش����تا له‌به‌های‌ كتێب تێنه‌گه‌یشتون‌و‬ ‫به‌رچاوی‌ به‌ڕێزیان لێڵ ده‌كه‌ن؟ ئاخۆ ئه‌و‬ ‫راوێژكاران����ه‌ درك به‌وه‌ ده‌كه‌ن به‌لێدانی‌‬ ‫كتێ����ب‪ ،‬چ زیانێك به‌ئایینده‌ی‌ ئه‌م واڵته‌‬ ‫ده‌گات؟ ئایا نازان����ن ئه‌وه‌ كتێبه‌ مرۆڤ‬ ‫وشیار ده‌كاته‌وه‌و كۆمه‌ڵگا ده‌خاته‌ سه‌ر‬ ‫راس����ته‌ رێگای‌ پێش����كه‌وتن‌و كرانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ كتێبه‌ مرۆڤ فێ����ری‌ بیركردنه‌وه‌و‬ ‫پرس����یارو گوم����ان ده‌كات‌و ده‌یكات����ه‌‬ ‫خاوه‌ن عه‌قڵییه‌تێكی‌ ره‌خنه‌یی‌‌و بینینی‌‬ ‫گۆشه‌ جیاوازه‌كانی‌ ش����ت‌و بابه‌ته‌كان؟‬ ‫ئایا ئه‌وانه‌ی‌ له‌س����ه‌ر بنه‌م����ای‌ حوكمی‌‬ ‫پێش����وه‌خته‌و (له‌وانه‌ی����ه‌ ته‌س����فییه‌ی‌‬ ‫حیس����اباتی‌ شه‌خسی‌)و خۆڕه‌پێشكردن‪،‬‬ ‫له‌ پڕۆژه‌یه‌كی‌ كولتوری‌ وا ده‌وڵه‌مه‌نددا‬ ‫كه‌وتونه‌ت����ه‌ ته‌قق����ه‌‪ ،‬چ ئه‌لته‌رناتیڤێكی‌‬ ‫ش����یاوو به‌پێزتریان بۆ ئ����ه‌و ده‌زگایه‌و‬ ‫ت����ه‌كان دان به‌ بزوتن����ه‌وه‌ی‌ روناكبیری‌‬ ‫پێیه‌؟‬

‫ی‬ ‫له‌رۆژگار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئازادیدا "ده‌زگا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاراس" له‌ئاست ‌‬ ‫روناكبیری‌‌و‬ ‫كولتوریدا‬ ‫موژده‌یه‌ك بو‬ ‫ی‬ ‫بۆ بونیادنان ‌‬ ‫ی‬ ‫شورایه‌ك ‌‬ ‫پته‌وی‌ پاراستن‌و‬ ‫ی‬ ‫گه‌شه‌پێدان ‌‬ ‫شوناسی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫به‌هه‌رحاڵ‪ ،‬وێڕای‌ دونیایه‌ك جیاوازیم‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌رپرسی‌ ئه‌و ده‌زگایه‌ له‌ ئاست ‌ی‬ ‫تێڕوانینی‌ سیاس����ی‌‌و فیكری‌‪ ،‬سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئه‌ویش وه‌ك ه����ه‌ر مرۆڤێكی‌ تر‬ ‫له‌هه‌ڵه‌و كه‌موكوڕی‌ به‌ده‌ر نییه‌و ده‌كرێ‌‬ ‫له‌شوێنكاتی‌ خۆیدا روبه‌روی‌ بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئێس����تاش تێناگه‌م حیكمه‌تی‌ ئه‌وه‌‬ ‫له‌ چیدایه‌ ئه‌و ك ‌هس‌و الیه‌نه‌ی‌ پێش����تر‬ ‫پش����ت‌و په‌نای‌ ئه‌و ده‌زگایه‌ بو‪ ،‬ئێس����تا‬ ‫پشتی‌ لێده‌كات؟ به‌راست‪ ،‬ئه‌وان ده‌زانن‬ ‫ده‌زگای‌ ئاراس له‌ب����اری‌ زیندوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كولتوری‌ خوێندنه‌وه‌و گه‌ڕاندنه‌وه‌ی‌ به‌ها‬ ‫ب����ۆ كتێب چی‌ كردوه‌؟ ئاخ����ۆ ئاگادارن‬ ‫له‌رێگای‌ چاپه‌مه‌نییه‌كانی‌ چ خزمه‌تێكی‌‬ ‫به‌زمان‌و ئ����ه‌ده‌ب‌و مێژوی‌ كورد كردوه‌؟‬ ‫بڵێی‌ دركیان به‌و پڕۆژه‌ گرنگه‌ی‌ وه‌رگێڕان‬ ‫كردبێ‌‪ ،‬كه‌ ئه‌و ده‌زگایه‌ ملی‌ داوه‌ته‌ به‌رو‬ ‫ل����ه‌م روه‌وه‌ خه‌رمانه‌ی����ه‌ك له‌گه‌نجینه‌ی‌‬ ‫مه‌عریفی‌ دونیای‌ به‌خوێنه‌ری‌ كورد ئاشنا‬ ‫ك����رد‪ ،‬كه‌ ره‌نگه‌ له‌و نێوه‌دا هه‌ر به‌ته‌نها‬ ‫وه‌رگێڕان����ی‌ زنجیره‌ كتێبی‌ ش����انۆنامه‌‬ ‫جیهانییه‌كان زیندوتری����ن به‌ڵگه‌و نمونه‌‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌م����ه‌و چش له‌ س����ه‌دان رۆمان‌و‬ ‫سه‌رچاوه‌ی‌ فیكری‌‌و مه‌عریفی‌‌و مێژویی‌؟‬ ‫به‌ڕاس����ت ئه‌و كه‌س‌و الیه‌ن����ه‌ بیریان‬ ‫له‌وه‌ كردۆت����ه‌وه‌ له‌كاتێكدا پش����ت له‌و‬ ‫ده‌زگا به‌رهه‌مهێنه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬پش����تیوانی‌‬ ‫ده‌زگاگه‌لێ����ك ده‌كه‌ن ك����ه‌ نه‌یانتوانی‌‌و‬ ‫ناتوانن خش����تێك بخه‌نه‌ س����ه‌ر دیواری‌‬ ‫گه‌ش����ه‌پێدانی‌ كولت����وری‌‌و فه‌رهه‌نگ����ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‌؟ چش له‌و ده‌زگایانه‌ی‌ پێشتر‬ ‫هاوكاریان كردن‌و له‌ ئه‌نجامی‌ نائاماده‌یی‌‬ ‫عه‌قڵ����ی‌ به‌ڕێوه‌ب����ردن‌و نه‌بونی‌ پڕۆژه‌ی‌‬ ‫تۆكم����ه‌و ئامانج����ی‌ س����تراتیژی‌‌و له‌هه‌ر‬ ‫هه‌مویش����یان گرنگتر‪ ،‬نه‌بون����ی‌ خه‌ونی‌‬ ‫رۆش����نبیری‌‌و كولتوری‌ شكستیان هێنا؟‬ ‫ئه‌گه‌ر بیان����و ئه‌وه‌یه‌ كه‌ چیتر حكومه‌ت‬ ‫ئه‌ركی‌ پش����تیوانی‌ دارایی‌ ئه‌و ده‌زگایه‌‬ ‫ناگرێته‌ خۆ‪ ،‬باش����ه‌ حیكمه‌ت له‌چیدایه‌‬ ‫حكومه‌ت پش����تیوانی‌ ده‌یان‌و س����ه‌دان‬ ‫ده‌زگاو ناوه‌ن����دی‌ به‌ن����او رۆش����نبیری‌‌و‬

‫هون����ه‌ری‌‌و رێكخ����راوی‌ به‌ن����او مه‌ده‌ن ‌ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كه‌ نه‌ك هه‌ر نه‌یانتوانیوه‌ به‌ردێك‬ ‫بخه‌نه‌ س����ه‌ر بناغه‌ی‌ هوشیاركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ كۆمه‌ڵگای‌ كوردستان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌خۆجوینه‌وه‌یه‌كی‌ دوباره‌و ته‌خش����ان‌و‬ ‫په‌خش����انكردنی‌ س����امانی‌ ئه‌م میلله‌ته‌‬ ‫زیاترو چه‌ند چاالكییه‌كی‌ ته‌ش����ریفاتی‌‌و‬ ‫مه‌رایگ����ه‌را ب����ۆ ح����زب‌و حكوم����ه‌ت‌و‬ ‫به‌رپرس����ه‌كانیان‪ ،‬ش����تێكی‌ ئه‌وتۆی����ان‬ ‫نه‌ك����ردوه‌‪ ،‬كه‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ رۆش����نبیری‌‌و‬ ‫هونه‌ری‌ كوردی‌ ئێستاو ئایینده‌ شانازیان‬ ‫پێوه‌ بكات؟‬ ‫گریمان حكومه‌ت ئه‌وه‌ی‌ نه‌كردو ئه‌و بۆ‬ ‫خۆی‌ ده‌زان����ێ‌ چی‌ ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم ناكرێ‌‬ ‫س����ه‌رچاوه‌ی‌ یه‌كه‌می‌ هاوكارو پشتیوانی‌‬ ‫ئ����ه‌و ده‌زگایه‌و به‌ب����ێ‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫وردو راپرسی‌‌و داتاو ئامار‪ ،‬ئه‌و ده‌زگایه‌‬ ‫بێناز بكات‌و گ����ورگان خواردوی‌ بكات؟‬ ‫ك����ه‌ ده‌ڵێم گورگان خ����واردو‪ ،‬دیاره‌ له‌و‬ ‫روانگه‌ی����ه‌ی‌ ك����ه‌ پێناچێ‌ به‌ب����ێ‌ هیچ‬ ‫پێش����ینه‌و پێش����نیارێك ئه‌و به‌زمه‌ به‌و‬ ‫ده‌زگایه‌ بكرێ‌!‬ ‫ئه‌گه‌ر گرفت خاوه‌نی‌ ده‌زگاكه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫مانای‌ ئ����ه‌وه‌ نییه‌ كۆی‌ پڕۆژه‌كه‌ بكرێته‌‬ ‫قوربانی‌‪ ،‬ئه‌گ����ه‌ر له‌س����ه‌ر گه‌نده‌ڵییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وا ئه‌و ك���� ‌هس‌و ده‌زگا‌و دامه‌زراوانه‌ش‬ ‫كه‌منین‪ ،‬كه‌ هه‌ر ئه‌و سه‌رچاوه‌یه‌ هاوكاری‌‬ ‫كردون‌و له‌وانه‌یه‌ نه‌ك هه‌ر گه‌نده‌ڵ بوبن‌و‬ ‫بن‪ ،‬به‌ڵك����و بونه‌ مه‌یدانی‌ ش����ه‌ڕه‌قۆچ‌و‬ ‫داربڕین����ه‌وه‌ی‌ ژێر پێی‌ یه‌كتر‪ .‬ئه‌گه‌ریش‬ ‫مه‌س����ه‌له‌كه‌ وه‌ك په‌نده‌ كوردییه‌كه‌یه‌‪،‬‬ ‫كه‌ ده‌ڵێ‌ (نوێ‌ هات����ن‪ ،‬كۆن خه‌اڵتن)‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وا هه‌ڵه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌مو‬ ‫نوێیه‌ك هه‌ڵگری‌ خه‌ونی‌ مه‌زن‌و ئامانجی‌‬ ‫ستراتیژی‌ نییه‌!‬ ‫به‌هه‌رح����اڵ‪ ،‬نه‌په‌یوه‌ن����دی‌ خوێ����ن‌و‬ ‫خزمایه‌ت����ی‌‪ ،‬نه‌به‌رژه‌وه‌ن����دی‌ م����اددی‌‌و‬ ‫چاوبه‌ره‌ژێری‌ به‌به‌رپرس����ی‌ ئه‌و ده‌زگایه‌‬ ‫ده‌مبه‌ستێته‌وه‌‪ ،‬وه‌ك چۆن هیچ ناكۆكی‌‌و‬ ‫دڵڕه‌ش����ی‌‌و قینێكی����ش له‌وان����ه‌ جی����ام‬ ‫ناكاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ خه‌ریكه‌ دار له‌ژێر پێی‌ ئه‌و‬ ‫پیاوه‌و ده‌زگاكه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن سه‌رچاوه‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌بڕن����ه‌وه‌‪ ..‬هه‌قیش����م به‌س����ه‌ر الیه‌نی‌‬ ‫كه‌سایه‌تی‌‌و جۆرو ش����ێوازی‌ ئیداره‌دان‌و‬ ‫كاری‌ ده‌زگای����ی‌ ئه‌و نییه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ڵه‌و‬ ‫كه‌موكوڕی‌‌و خوانه‌خواسته‌ گه‌نده‌ڵیشی‌‬ ‫هه‌بێ‌‪ ،‬به‌اڵم ش����تێك كه‌ بیزانم ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و پیاوه‌ به‌راورد ب����ه‌زۆر راوێژكار‪ ،‬كه‌‬ ‫كاریان ته‌نها ماس����تاو ساردكردنه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫هه‌رنا له‌ب����واری‌ خۆی����دا كارو به‌رهه‌م‌و‬ ‫به‌خششی‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌س����ێكه‌ ته‌ڕده‌ست‌و‬ ‫به‌بڕش����ت‌و خه‌مخۆرێكی‌ باش����ی‌ زمان‌و‬ ‫ئ����ه‌ده‌ب‌و فه‌رهه‌نگ����ی‌ كوردیی����ه‌و له‌م‬ ‫روه‌وه‌‪ ،‬جگ����ه‌ له‌به‌رهه‌مه‌كان����ی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫هاوكات الی‌ له‌ده‌یان قه‌ڵه‌می‌ به‌بڕش����ت‬ ‫كردۆت����ه‌وه‌‌و خه‌رمانه‌یه‌كی‌ ده‌وڵه‌مه‌ندی‌‬ ‫زمان‌و ئه‌ده‌ب����ی‌ كوردی‌ س����وارچاكانی‌‬ ‫ئه‌و بوارانه‌ی‌ زیندوكردۆته‌وه‌‪ ،‬له‌وه‌ش����دا‬ ‫كتێب����ه‌كان خۆیان دێنه‌ قس����ه‌‪ .‬وه‌كوتر‬ ‫ده‌بوایه‌ له‌بری‌ ئێمه‌و له‌سه‌ر هه‌وڵه‌كانی‌‬ ‫په‌راوێزخس����تن‌و له‌په‌لوپۆخس����تنی‌ ئه‌و‬ ‫ده‌زگایه‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ پێش هه‌ر كه‌س هاتبانه‌‬ ‫ده‌ن����گ‪ ،‬كه‌ ده‌زگاكه‌ كتێ����ب‌و به‌رهه‌می‌‬ ‫بۆ چاپكردن‌و رێزیلێنان‪ .‬ده‌ڵێم له‌س����ه‌ر‬ ‫ده‌زگاكه‌ بێنه‌ قسه‌‪ ،‬نه‌ك له‌سه‌ر خودی‌‬ ‫به‌رپرسه‌كه‌ی‌‪ ،‬چونكه‌ كه‌سه‌كان ده‌ڕۆن‌و‬ ‫ده‌زگاكان ده‌مێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫دواجارو به‌بۆچونی‌ ئێمه‌‪ ،‬هه‌ر هه‌وڵێك‬ ‫بۆ الوازكردنی‌ ده‌زگای‌ ئاراس‪ ،‬كه‌ خزمه‌تی‌‬ ‫مه‌زن����ی‌ كولتوری‌‌و رۆش����نبیری‌ كردوه‌و‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئاماژه‌یه‌ بۆ نائاماده‌یی‌ ویژدان‌و‬ ‫لۆژیكی‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ هاوكێش����ه‌كان الی‌‬ ‫زۆرێك له‌وانه‌ی‌ ل����ه‌م واڵته‌دا به‌راوێژكار‬ ‫ناوده‌برێ����ن‌و (به‌ختیار ش����اخی‌ هاوڕێم‬ ‫گوته‌ن����ی‌ كاوێژكار)ن‌و ب����ه‌س‪ .‬هاوكات‌و‬ ‫به‌ر له‌هه‌ر ش����تێك الوازكردنی‌ ده‌زگاكه‌‬ ‫له‌ش����كۆدانی‌ بزوتن����ه‌وه‌ی‌ روناكبیری‌‌و‬ ‫به‌كه‌م سه‌یركردنی‌ به‌های‌ وشه‌‌و كتێبه‌‪..‬‬ ‫هه‌وڵێك����ی‌ زه‌مینه‌س����ازو كارئاس����انی‌‬ ‫ناراس����ته‌وخۆیه‌ بۆ هه‌مو ئ����ه‌و هێزانه‌ی‌‬ ‫ده‌یانه‌وێ‌ كۆمه‌ڵگا هه‌میش����ه‌ به‌نادیده‌و‬ ‫دواكه‌وتوی����ی‌ بمێنێت����ه‌وه‌‪ ..‬هه‌وڵێك����ه‌‬ ‫دژ به‌هه‌مو ئ����ه‌و دروش����مه‌ بریقه‌دارانه‌‬ ‫دێت����ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ده‌س����ه‌اڵتدارانی‌ ئه‌م واڵته‌‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ كرانه‌وه‌و پێشكه‌وتنی‌ كۆمه‌ڵگا‬ ‫هه‌ڵیانگرتوه‌و رۆژانه‌ له‌س����ه‌ر شاش����ه‌ی‌‬ ‫تیڤ����ی‌‌و روپ����ه‌ڕی‌ رۆژنام����ه‌و به‌رده‌می‌‬ ‫مایك����ه‌كان‪ ،‬به‌ه����ه‌رزان به‌ئێمه‌یان����ی‌‬ ‫ده‌فرۆش����نه‌وه‌‪ .‬چونك����ه‌ عه‌قڵییه‌ت����ی‌‬ ‫حوكمڕانی‌ ته‌ندروست‪ ،‬ده‌زگاو دامه‌زراوه‌و‬ ‫پڕۆژه‌ی‌ ستراتیژی‌ كولتوری‌‌و فه‌رهه‌نگی‌‪،‬‬ ‫ناكات����ه‌ قوربانی‌ ئ����ه‌و تێبینییانه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر خاوه‌ن����ی‌ پ����ڕۆژه‌و به‌رپرس����ی‌‬ ‫ده‌زگایه‌ك هه‌یه‌تی‌‪ ،‬یان راس����تتر بڵێین‪،‬‬ ‫نایكاته‌ قوربانی‌ قسه‌ی‌ ئ ‌هم‌و ئه‌و!‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌مم ‌ه ‪2012/12/30‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫‪13‬‬

‫مامۆستایانی زانكۆ هه‌ڵوێستێك!‬ ‫ فه‌رمان ره‌شاد‬ ‫زۆرج���ار ئ���ه‌و رس���ته‌یه‌ دوب���اره‌‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌ كه‌ زانكۆ به‌رزترین كایه‌ی‬ ‫مه‌عریفی ه���ه‌ر كۆمه‌ڵگه‌یه‌كه‌‪ ،‬دیاره‌‬ ‫له‌وه‌ش مه‌به‌س���ت له‌و كادیرانه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌و ناوه‌نده‌ بونیان هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی لێره‌‬ ‫قسه‌ی له‌سه‌ر ده‌كه‌ین ئاستی زانستی‬ ‫زانكۆكان���ی خۆم���ان نیی���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫بابه‌تێكه‌ زۆر زۆری له‌س���ه‌ر گوتراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و هێما بۆ رۆڵی مامۆس���تایانی‬ ‫زانك���ۆ ده‌كه‌ی���ن له‌روداوه‌كان���ی نێو‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌بیری بێت س���اڵی رابردو‬ ‫زیات���ر ل���ه‌‪ 99‬مامۆس���تای زانك���ۆی‬ ‫سه‌اڵحه‌دین به‌هۆی دواكه‌وتنی پرۆژه‌ی‬ ‫دروستكردنی خانو بۆیان هه‌ڕه‌شه‌یان‬ ‫له‌حكومه‌ت كردو یاداشتی ناڕه‌زاییان‬ ‫باڵوكرده‌وه‌‪ ،‬له‌هه‌فته‌ی رابردوش ‪700‬‬ ‫مامۆس���تای زانكۆی س���لێمانی داوای‬ ‫یاساییان له‌سه‌ر س���ه‌رۆكی ده‌سته‌ی‬ ‫وه‌به‌رهێن���ان تۆمارك���رد به‌وپێی���ه‌ی‬ ‫خواس���تی ئه‌وانی له‌زه‌وی وه‌رگرتنه‌وه‌‬ ‫گۆڕی���وه‌ ب���ۆ دروس���تكردنی خانو‪.‬‬ ‫دی���اره‌ ئێمه‌ قس���ه‌مان له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌‬ ‫نیی���ه‌ مامۆس���تایانی زانك���ۆش وه‌ك‬ ‫هه‌ر چینێك���ی تر داكۆكی له‌مافه‌كانی‬ ‫خۆیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌اڵم وه‌ك پێشتر گوتمان به‌و پێیه‌ی‬ ‫ئ���ه‌وان له‌به‌رزترین كای���ه‌ی مه‌عریفی‬

‫واڵتن پێویس���ته‌ له‌س���ه‌ریان قسه‌یان‬ ‫له‌سه‌ر واقیعی كۆمه‌ڵگه‌كه‌یان هه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌داخه‌وه‌ له‌م روه‌وه‌ هه‌ست ده‌كه‌یت‬ ‫مامۆستایانی زانكۆ كه‌مترین قسه‌یان‬ ‫هه‌یه‌ ن���ه‌ك هه‌ر له‌روداوه‌ سیاس���ی‌و‬ ‫ئابورییه‌كان���ی كۆمه‌ڵگ���ه‌ به‌ڵكو له‌و‬ ‫روداوانه‌ی له‌خ���ودی زانكۆ روده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ بیرمان���ه‌ ل���ه‌دوای روداوه‌كانی‬ ‫‪ 17‬ش���وبات چ ئیهانه‌یه‌ك به‌زانكۆی‬ ‫س���ه‌اڵحه‌ددین كرا ب���ه‌وه‌ی به‌ئه‌مری‬ ‫رێكخراوێكی حیزب داخرا‪ ،‬كه‌چی جگه‌‬ ‫له‌چه‌ند مامۆس���تایه‌كی ئه‌و زانكۆیه‌‬ ‫كه‌ به‌په‌نجه‌ی ده‌س���تێك ده‌ژمێررێن‬ ‫ئه‌وانی تر نوزه‌یان لێ نه‌هات! به‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ له‌مانگی نیسانی ‪ 2011‬كاتێك‬ ‫بۆ كۆتای���ی هێنان به‌خۆپیش���اندانی‬ ‫زانكۆی س���لێمانی هێرش���كرایه‌ سه‌ر‬ ‫حه‌ره‌م���ی زانكۆو ل���ه‌وێ خوێندكاران‬ ‫ئه‌زیه‌ت دران‪ ،‬به‌هه‌مان ش���ێوه‌ ته‌نها‬ ‫به‌شێكی كه‌م له‌مامۆس���تایانی زانكۆ‬ ‫هه‌ڵوێستی جدییان وه‌رگرت كه‌ دواجار‬ ‫به‌هۆی بێده‌نگبونی زۆرینه‌ هه‌ڵوێستی‬ ‫ئه‌وانیش ئه‌و قورساییه‌ی نه‌بو‪.‬‬ ‫ده‌بو له‌و دو روداوه‌ مامۆس���تایانی‬ ‫زانكۆ ده‌رسێكی مێژویان به‌ده‌سه‌اڵت‬ ‫بدابایه‌ كه‌ ئه‌و مافه‌ی نییه‌ به‌و شێوه‌‬ ‫ئیهان���ه‌ به‌زانكۆ بكات‪ ،‬خۆ ئه‌گه‌ر ئه‌و‬ ‫كات دو به‌یاننامه‌ی له‌و شێوه‌ی ئێستا‬ ‫ك���ه‌ پێ���ی‌ داوای زه‌وی‌و خانو ده‌كه‌ن‬ ‫ده‌ربكردایه‌ پێموایه‌ ده‌س���ه‌اڵت زاتی‬

‫ئه‌وه‌ی نه‌ده‌كرد جارێكی تر بیر له‌وه‌ها‬ ‫كارێك بكاته‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و هه‌مو ئیهانه‌ی ‌ه‬ ‫كه‌ ئێمه‌ رۆژانه‌ ده‌یبینین به‌ش���ێوه‌ی‬ ‫جۆراوجۆر به‌زانكۆ ده‌كرێت به‌ش���ێكی‬ ‫زۆر په‌یوه‌ن���دی ب���ه‌و بێده‌نگیی���ه‌ی‬ ‫مامۆستایانی زانكۆوه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت ك���ه‌ی مامۆس���تایانی زانكۆ‬ ‫بڕیاربده‌ن چه‌نده‌ له‌خه‌می مافه‌كانیانن‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ش له‌خه‌می ئه‌ركه‌كانیاندا بن‪.‬‬ ‫كامه‌ سه‌رۆك به‌ش‌و راگرو سه‌رۆك زانكۆ‬ ‫هه‌یه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی ئیراده‌ی مامۆستایانی‬ ‫زانكۆ دانه‌نرابێت؟! ئه‌وان كه‌ هه‌میشه‌‬ ‫ش���انازی به‌خۆیان���ه‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن به‌(‬ ‫دكتۆرو پرۆفیس���ۆرو ماجستێر) بانگ‬ ‫بكرێن ئه‌و پێش���گرو پێناسانه‌یان بۆ‬ ‫چییه‌ ئه‌گه‌ر له‌ژێر ده‌سته‌یی‌و ئیراده‌ی‬ ‫حیزب‌و نه‌خوێنده‌وان رزگاریان نه‌كات‪.‬‬ ‫دی���اره‌ ئێمه‌ قس���ه‌ له‌س���ه‌ر ده‌وریان‬ ‫ناكه‌ی���ن له‌كای���ه‌ سیاس���ی‌و ئابوری‌و‬ ‫كۆمه‌الیه‌تیی���ه‌كان چونكه‌ بونیان له‌م‬ ‫روه‌وه‌ كه‌متری���ن كاریگ���ه‌ری هه‌ی���ه‌‪.‬‬ ‫دواجار ده‌پرس���م به‌ڕێز مامۆستایانی‬ ‫زانكۆكانی كوردس���تان كات���ی ئه‌وه‌ ‬ ‫نه‌هاتوه‌ ئیتر ئێ���وه‌ش بێنه‌ پاڵ ئه‌و‬ ‫هه‌واڵن���ه‌ی كه‌ ده‌درێن بۆ رزگاركردنی‬ ‫زانكۆو گه‌یاندنی به‌شوێنی شایسته‌ی‬ ‫خۆی؟ كاتی ئه‌وه‌ نه‌هاتوه‌ وه‌ك چۆن‬ ‫بی���ر له‌مافه‌كانت���ان ده‌كه‌نه‌وه‌ ئاواش‬ ‫بیرێ���ك له‌ئه‌ركه‌كانتان بكه‌نه‌وه‌؟ ئه‌م‬ ‫بێده‌نگییه‌تان تا كه‌ی؟!‬

‫سیاسەت‪ ،‬ژیان‪ ،‬مردن‬ ‫له‌دوای روداوه‌كانی‬ ‫‪ 17‬شوبات‬ ‫چ ئیهانه‌یه‌ك‬ ‫به‌زانكۆی‬ ‫سه‌اڵحه‌ددین‬ ‫كرا‪ ،‬كه‌چی‬ ‫جگه‌ له‌چه‌ند ‬ ‫مامۆستایه‌كی ئه‌و‬ ‫زانكۆیه‌ ئه‌وانی‬ ‫تر نوزه‌یان لێ‬ ‫نه‌هات!‬

‫رۆشنبیری داماوی كورد له‌نێوان رۆژئاواو ئیسالمدا‬ ‫ عه‌لی سیرینی‬ ‫یه‌كێك له‌گه‌وره‌ترین كاره‌س���اته‌كانی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ك‪ ،‬ی���ان میلله‌تێك‪ ،‬هه‌بوونی‬ ‫گه‌نده‌ڵیی���ه‌ ل���ه‌ نێو ئ���ه‌و چینه‌ی پێی‬ ‫ده‌گوترێ رۆشنبیر یان خوێنده‌وار‌‪ .‬دیاره‌‬ ‫مه‌به‌ستی من له‌ رۆشنبیر لێره‌دا به‌ مانا‬ ‫فراوا‌نه‌ك���ه‌ی دێت‪ ،‬ك���ه‌ زۆرێك له‌چین‌و‬ ‫توێ���ژه‌كان ده‌گرێته‌وه‌ وه‌كو‪ :‬س���تافی‬ ‫راگه‌یاندن‪ ،‬ئه‌كادیمییه‌كان‪ ،‬مامۆستایان‪،‬‬ ‫نوس���ه‌ران‪ ،‬ش���اعیران‪ ،‬چیڕۆكنوسان‌و‬ ‫رۆماننوس���ان و‪...‬هتد‪ .‬ئێستا باوه‌ الی‬ ‫خه‌ڵ���ك‪ ،‬به‌م جۆره‌ چینان���ه‌ ده‌گوترێ‬ ‫رۆش���نبیر‪ ،‬منیش ئ���ه‌م زاراوه‌ به‌ پێی‬ ‫ئه‌م ده‌ستنیش���انكردنه‌ باوه‌ به‌كاردێنم‪.‬‬ ‫ل���ه‌رۆژگاری ئه‌مڕۆمان���دا‪ ،‬نه‌ریتێ���ك‬ ‫له‌ئارادای���ه‌‪ ،‬مۆدێل���ی باو زاڵه‌ به‌س���ه‌ر‬ ‫رووی چه‌رخ���ی زه‌مان���ه‌و گوزه‌رانمان‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك ل���ه‌و مۆدێالن���ه‌‪ ،‬به‌گژداچونی‬ ‫ئایی���ن‌و دابونه‌ریتی خه‌ڵك���ه‌‪ .‬هاوكات‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مه‌ش‪ ،‬گیرس���انه‌وه‌ به‌زاراوه‌و‬ ‫ناوی رۆژئاوایی‌و مه‌زهه‌ره‌ رواڵه‌تییه‌كانی‬ ‫رۆژئاواگه‌ری���ی‪ ،‬رووی ته‌واوك���ه‌ری ئه‌م‬ ‫به‌گژداچونه‌وه‌ی ئایی���ن‌و دابونه‌ریته‌یه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م دوو كاردانه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬ته‌واوك���ه‌ری‬ ‫یه‌كترن‌و زه‌روره‌تێكن بۆ كه‌سێك بیه‌وێ‬ ‫وا ده‌ربكه‌وێ كه‌ پێی بگوترێ‪ :‬رۆشنبیر‪،‬‬ ‫پێشكه‌وتو‪ ،‬عه‌قاڵنی‪ ،‬مرۆڤی هاوچه‌رخ‪،‬‬ ‫تێگه‌یشتوو پێناسه‌ی تری زۆریش‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئای���ا لێ���ره‌دا مه‌به‌س���تمان‬ ‫له‌گه‌نده‌ڵیی‌ چیی���ه‌و چۆنه‌و‪ ،‬په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌رۆشنبیره‌وه‌ چییه‌و بۆ؟‬ ‫پێ���ش ئ���ه‌وه‌ی ئه‌م پرس���یاره‌ وه‌اڵم‬ ‫بده‌مه‌وه‌‪ ،‬پێویس���ته‌ باس���ی رۆشنبیرو‬ ‫پێگه‌كه‌ی‌و واقیعه‌كه‌ی بكرێ‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫بزانی���ن گه‌نده‌ڵییه‌كه‌ی له‌ كوێوه‌ س���ه‌ر‬ ‫هه‌ڵده‌دات؟‬ ‫له‌ناو گه‌لی ئێمه‌ واقیعێك له‌ئارادایه‌‪،‬‬ ‫دو ك���ه‌س مش���تومڕیان نییه‌ له‌ س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی واقیعێك���ی دواكه‌وتوو بار الره‌‪.‬‬ ‫واقیعێكه‌ له‌هه‌مو الیه‌ك���ه‌وه‌ نه‌هامه‌تی‬ ‫روی تێكردوه‌و له‌ئاس���ت ژیاردا ده‌ست‌و‬ ‫قاچی شكاوه‌‪.‬‬ ‫رۆژئ���اوا له‌ته‌واوی جیه���ان‪ ،‬له‌هه‌مو‬ ‫ب���واره‌كان هه‌یمه‌ن���ه‌ی ك���ردوه‌‪ .‬ئ���ه‌م‬ ‫هه‌یمه‌نه‌ی���ه‌ چه‌ندین الیه‌ن���ه‌‪ .‬ئنجا گه‌ر‬ ‫لێ���ره‌ له‌چه‌ند الیه‌نێك ئ���ه‌م هه‌یمه‌نه‌یه‌‬ ‫به‌رجه‌سته‌یه‌‌‪ ،‬له‌ش���وێنێكی تر له‌وانه‌یه‌‬ ‫الیه‌نێك���ی ئ���ه‌م هه‌یمه‌نه‌یه‌ ی���ان زیاتر‬ ‫به‌رجه‌س���ته‌ ب���ێ‪ .‬ئ���ه‌م هه‌یمه‌نه‌یه‌ش‬ ‫له‌كای���ه‌ی جۆراوج���ۆر خ���ۆی ده‌نوێنێ‬ ‫وه‌كو‪ :‬داگیركردنی سه‌ربازیی‪ ،‬به‌رهه‌می‬ ‫رۆش���نبیریی‪ ،‬میدیا‪ ،‬مۆدێ���ل‪ ،‬به‌رهه‌مه‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆجییه‌كان‪ ،‬ستایڵی ژیان‌و هتد‪.‬‬ ‫له‌دوای روخانی ده‌وڵه‌تی عوسمانیی‪،‬‬ ‫رۆژئ���اوا هه‌یمه‌ن���ه‌ی كردوه‌ به‌ س���ه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵ���گا رۆژهه‌اڵتیی���ه‌كان‪ .‬ه���اوكات‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئ���ه‌م هه‌یمه‌نه‌ی���ه‌‪ ،‬چه‌ندی���ن‬ ‫ته‌وژم‌و گروپ‌و پارتی سیاس���یی له‌نێو‬ ‫گه‌النی ئێمه‌ س���ه‌ریان هه‌ڵداو هێشتان‬ ‫وا س���ه‌رهه‌ڵده‌ده‌ن‪ ،‬كه‌ ده‌یانویست به‌‬

‫ئه‌مڕۆ رۆشنبیری‬ ‫گۆڕه‌پانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬باسی‬ ‫زاراوه‌گه‌لێكی ئاوا‬ ‫ده‌كا‪ ،‬بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫بزانێت مانایان‬ ‫چییه‌و سیاقه‌‬ ‫مێژووییه‌كه‌شیان‬ ‫چییه‌‬ ‫ت���ه‌واوی ره‌گوڕیش���اڵی میلله‌تانی ئێمه‌‬ ‫له‌بنوب���ۆ ده‌ربێن���ن‌و رۆح‌و به‌رگێك���ی‬ ‫رۆژئاواییم���ان به‌ب���ه‌ردا بك���ه‌ن‪ .‬ئنجا‬ ‫چۆن‌و بۆ‪ ،‬ئه‌مه‌ی���ان چیڕۆكێكی درێژه‌‪.‬‬ ‫له فه‌لسه‌فه‌ی ماركس���یزم‌و چه‌په‌وه‌ تا‬ ‫ئه‌وپه‌ڕی راس���تڕه‌وی رۆژئاوایی‪ ،‬هه‌وڵ‌و‬ ‫ته‌قه‌لالی زۆردرا‪ ،‬بۆ لێدانی ره‌گوریشه‌ی‬ ‫میلله‌تان���ی ئێمه‪ ،‬له‌رێ���گای ئه‌و پارت‌و‬ ‫گروپانه‌ی رۆژهه‌اڵت‌‪.‬‬ ‫له‌كوردستان‪ ،‬به‌الیه‌نی كه‌مه‌وه‌‪ ،‬په‌نجا‬ ‫ساڵه‌ پارت‌و گروپگه‌لێك هه‌ن له‌سیاسه‌تدا‬ ‫بااڵ ده‌س���تن و‪ ،‬خۆی���ان ل���ه‌و فه‌زایه‌‬ ‫په‌خ���ش كردوه‌ته‌وه‌ كه‌ تیایدا ئیس�ل�ام‬ ‫وه‌ك دێوه‌زم���ه‌‪ ،‬خیان���ه‌ت‪ ،‬نۆكه‌رایه‌تی‬ ‫بۆ بێگانه‌‪ ،‬دواكه‌وتن‪ ،‬ئه‌فس���انه‌‪ ،‬زوڵم‌و‬ ‫س���ته‌م وه‌س���فكراوه‌و مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫كراوه‌‪ .‬به‌رهه‌می ئه‌ده‌بیی‌و رۆشنبیریی‌و‬ ‫سیاس���ی بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌‪ ،‬له‌نێو چینی‬ ‫سیاسه‌تمه‌داران‌و هه‌وادارانی پارته‌كان‪،‬‬ ‫ب���ه‌ ش���ێوازێكی ف���راوان به‌كارهاتوه‌‪،‬‬ ‫تاراده‌ی بوون به‌عه‌قیده‌ (ئایدیۆلۆجیا)‪.‬‬ ‫ه���اوڕو له‌گ���ه‌ڵ ئه‌م���ه‌‪ ،‬ملكه‌چی���ی‌و‬ ‫سه‌رشۆڕییه‌كی بێ وێنه‌ ده‌بینرێ له‌وان‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌دارانه‌ی له‌نێو هه‌ناوی ئه‌م‬ ‫پ���ارت‌و گروپانه‌ له‌دایكب���ون‪ ،‬به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ۆژئاواییه‌كان ت���ااده‌ی كۆیالیه‌تی‪ ،‬به‌‬ ‫جۆرێك گ���ه‌ر بچوكتری���ن دیپلۆماتێكی‬ ‫رۆژئاوای���ی قس���ه‌یه‌ك ب���كات‪ ،‬جێگای‬ ‫بیركردنه‌وه‌ی تی���ا نییه‌و وه‌ك فه‌رمانی‬ ‫موقه‌ده‌س وه‌رده‌گی���رێ‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونه‌‪ ،‬ئێستا له‌نێو كورد سیاسه‌تمه‌دار‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ باسی ده‌وڵه‌تی كوردی ده‌كرێ‪،‬‬ ‫ئه‌و یه‌كس���ه‌ر به‌خه‌ونی له‌ قه‌ڵه‌م ده‌دا‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌میشه‌ له‌ده‌می رۆژئاواییه‌كانه‌وه‌‬ ‫ته‌ماشای كێش���ه‌ی میلله‌ته‌كه‌ی ده‌كاو‬ ‫رای ئه‌وان ده‌گوازێته‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ گه‌ر‬ ‫رۆژئاواییه‌ك���ه‌ په‌یوه‌س���تی به‌بڕیاردانی‬ ‫نێوه‌نده‌ سیاسییه‌كانیشه‌وه‌ نه‌بێ!‬ ‫ئه‌مه‌ ئه‌سڵی باسه‌كه‌ نییه‌‪.‬‬

‫ئه‌سڵی باسه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌سێكی ئاوا‪،‬‬ ‫بااڵده‌س���ت له‌نێو میلله‌تێكی دواكه‌وتو‪،‬‬ ‫به‌الیه‌نی كه‌مه‌وه‌ له‌په‌نجا س���اڵی رابردو‬ ‫وه‌ك س���ه‌ركرده‌ی رێكخراوێكی گه‌وره‌‪،‬‬ ‫هه‌مو ئیمكانیا‌تێك���ی ته‌رخانكردوه‌‪ ،‬دژ‬ ‫به‌بی���رو باوه‌ڕو ئایینی ك���ورد‪ .‬چه‌ندین‬ ‫خه‌ڵكی جۆراوج���ۆری رێكخراوێكی ئاوا‪،‬‬ ‫چه‌ندین ساڵه‌ كاریان له‌سه‌ر ئه‌م كایانه‌‬ ‫كردوه‌و مۆدێلی باوو دی���ارده‌ی نوێیان‬ ‫به‌رهه‌مهێن���اوه‪ ‌،‬كه‌ چینی رۆش���نبیرو‬ ‫بزوتنه‌وه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی خس���توه‌ته‌‬ ‫ژێ���ر ركێف���ی خۆی���ه‌وه‌و هه‌یمه‌ن���ه‌ی‬ ‫به‌سه‌ره‌وه‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫بیس���ت‌و دو س���اڵه‌ رێكخراوێك���ی‬ ‫ئ���اوا‪ ،‬پاره‌یه‌كی زۆری ده‌س���ت كه‌توه‌و‬ ‫به‌ش���داری له‌حوكمی كوردستان ده‌كاو‪،‬‬ ‫به‌چه‌ندین شێوه‌ دامو ده‌زگاو رێكخراوو‬ ‫گروپی دروستكردوه‌‪ ،‬كه‌ به‌رواڵه‌ت سه‌ر‬ ‫به‌و نین‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌ژێر هه‌یمه‌نه‌و ركێفی‬ ‫ئه‌و دروستبون‌و پاروی نانیان به‌ده‌ستی‬ ‫ئه‌وه‌‪ ،‬یان له‌راب���ردو به‌نانی ئه‌و گه‌وره‌‬ ‫بون‪.‬‬ ‫ئه‌م���ڕۆ چه‌ندی���ن گۆڤ���ار‪ ،‬رۆژنامه‌‪،‬‬ ‫كه‌ناڵ���ی میدیا‪ ،‬س���ه‌نته‌ری جموجۆڵی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‪ ...‬هتد له‌ئ���ارادان‌و له‌نێو‬ ‫جوغزی ئه‌م كه‌ش‌و هه‌وایه‌ دروستبون‪،‬‬ ‫كه‌ ب���ه‌رده‌وام له‌س���ه‌ر ناواخنێك ئیش‬ ‫بكه‌ن ئه‌ویش به‌ هۆو به‌بێ هۆ‪ ،‬هێرشی‬ ‫جۆراوجۆر بكرێته‌ س���ه‌ر ئیس�ل�ام‌و ئه‌و‬ ‫س���یاقاتانه‌ی په‌یوه‌س���تن به‌ئیس�ل�ام‪:‬‬ ‫كه‌لتور‪ ،‬كه‌له‌پور‪ ،‬مێژو‪ ،‬نه‌ریت‌و هتد‪.‬‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ی ئه‌م رێكخراوو میدیاو‬ ‫س���نه‌ته‌رو كه‌نااڵن���ه‌ به‌ڕێ���وه‌ ده‌به‌ن‪،‬‬ ‫له‌فه‌زایه‌ك په‌روه‌رده‌بون‪ ،‬كه‌ بارگاوییه‌‬ ‫به‌دوژمنایه‌تییه‌كی سه‌رشێتانه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ئیسالم‪.‬‬ ‫ئه‌مانه‌ به‌ت���ه‌واوی كه‌وتونه‌ته‌ ژێر ئه‌و‬ ‫ئه‌ده‌بیاته‌ی له‌م په‌نجا س���اڵه‌ی دواییه‌‬ ‫كاری له‌س���ه‌ر ئه‌مه‌ كردوه‌‪ ،‬كه‌ به‌هه‌مو‬ ‫شێوازێك ئایین‌و دابونه‌ریت ره‌تبكاته‌وه‌و‪،‬‬ ‫سه‌روه‌ریی‌و شكۆمه‌ندیی بداته‌ رۆژئاوا‪،‬‬ ‫تاراده‌ی به‌ته‌قدیسكردنی‪.‬‬ ‫ئنجا ئه‌م ج���ۆره‌ واقیع���ه‌‪ ،‬بازاڕێكی‬ ‫به‌رده‌وامی دروس���تكردوه‌‪ ،‬ك���ه‌ تیایدا‬ ‫پیس���ترین‌و گه‌نده‌ڵترین كڕین‌و فرۆشتن‬ ‫له‌ئارادایه‌‪ ،‬ئه‌ویش ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬كاری باشت‬ ‫ده‌وێ‪ ،‬ن���اوی بریقه‌دارو پ���اره‌و پولت‬ ‫ده‌وێ‪ ،‬پێگ���ه‌ی باش���ت ده‌وێ‪ ،‬فه‌رمو‬ ‫بب���ه‌ به‌و رۆش���نبیره‌ی ئ���ه‌م ئه‌جێنداو‬ ‫پڕۆگرامانه‌ په‌خش���ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ په‌نجا‬ ‫ساڵه‌ بێوچان خول لێده‌داته‌وه‌و بێهوده‌‬ ‫گاسنه‌كانی ئه‌م كێاڵنه‌ راده‌كێشێ‪.‬‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ه‌‪ ،‬چاودێ���ری به‌رهه‌م���ی‬ ‫جۆراوجۆری رۆش���نبیریی كوردس���تان‬ ‫ده‌كه‌م‪ .‬ئه‌وه‌ی زیاتر زه‌قه‌ له‌م نێوه‌نده‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬بڕۆ بنوسه‌ به‌ كه‌یفی خۆت چی‬ ‫ده‌نوسی‪ ،‬قس���ه‌ بكه‌ له‌سه‌ر ته‌له‌فزیۆن‬ ‫چۆنت بوێ‪ ،‬به‌اڵم دو شت زۆر پێویسته‌و‬ ‫فه‌رزه‌‪ :‬یه‌كه‌میان ریس���واكردنی ئایین‌و‬ ‫نه‌ریت‪ ،‬دوه‌میش���یان لێ���ره‌و له‌وێ بیرو‬ ‫قس���ه‌ی رۆژئاوای���ی‪ ،‬زاراوه‌ی رۆژئاوایی‬

‫فڕێده‌ نێو قس���ه‌و باس‌و نوس���ینه‌كه‌ت‪،‬‬ ‫بۆ دروس���تكردنی ئ���ه‌و قه‌داس���ه‌ته‌ی‬ ‫له‌ژێرعه‌باكه‌ی���ه‌وه‌ جێ���گا ب���ۆ قس���ه‌و‬ ‫باس���ه‌كان خۆش ده‌كاو‪ ،‬خه‌ڵك ئاماده‌‬ ‫ده‌كا ب���ۆ وه‌رگرتنی‪ .‬قه‌داس���ه‌ته‌كه‌ش‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬گ���ه‌ر رۆش���نبیرو خوێندكارو‬ ‫لێهاتو بیت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی باس���ی شته‌كان‬ ‫بكه‌یت‪ ،‬پێویس���ته‌ س���تایڵت رۆژئاوایی‬ ‫بێت‪ .‬چونكه‌ ئێستا ئه‌مه‌ باوه‌و ره‌واجی‬ ‫هه‌یه‌و‪ ،‬پێداویستییه‌كی هه‌ره‌ پێویستی‬ ‫بازاڕه‌‪ .‬جگه‌ له‌وه‌ی مایه‌ی ده‌ستكه‌وتنی‬ ‫پاره‌و پول‌و ناوبانگه‌‪.‬‬ ‫نمونه‌ی���ه‌ك له‌و زاراوان���ه‌ی له‌چه‌ندین‬ ‫به‌ره���ه‌م‌و ك���ۆڕو په‌خش���دا س���ه‌رنجی‬ ‫راكێشام‪ ،‬باس���ی رێنیسانسی ئوروپی‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی هیومانیزمه‪ ‌،‬یان قس���ه‌كردن‬ ‫ل���ه س���ه‌ر هیومانیس���ته‌كان‪‌.‬به‌الیه‌نی‬ ‫كه‌م���ه‌وه‌ پرس���یارم ئاراس���ته‌ی س���ێ‬ ‫رۆشنبیر كردوه‌‪ ،‬كه‌ له‌ده‌زگای جۆراوجۆر‬ ‫كارده‌ك���ه‌ن‌و له‌ژێر ركێفی ئه‌و دیارده‌ن‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌و رێكخراوه‌ بااڵده‌سته‌ به‌رپایكردوه‌‬ ‫بۆ ئه‌جێندای تایبه‌ت‪ .‬ئه‌م س���ێ به‌ڕێزه‌‬ ‫له‌قسه‌و نوس���ینه‌كانیان‪ ،‬باسی ئه‌م دو‬ ‫چه‌مكه‌یان ك���ردوه‌‪ ،‬كه‌ من پرس���یارم‬ ‫لێكردون ش���ه‌رحی ئه‌م چه‌مكانه‌مان بۆ‬ ‫بكه‌ن‪ .‬باس بكه‌ن رێنیسانس‌و هیومانیزم‬ ‫په‌یوه‌ندی به‌ئێمه‌ی ك���ورده‌وه‌ چییه‌و‪،‬‬ ‫چ���ۆن‌و بۆچ���ی له‌واقیعه‌كان���ی خۆیان‬ ‫سه‌ریانهه‌ڵدا؟ هیچ وه‌اڵمێكیان نه‌بو!‬ ‫ئه‌م���ڕۆ رۆش���نبیری گۆڕه‌پان���ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬باس���ی زاراوه‌گه‌لێكی ئاوا‬ ‫ده‌كا‪ ،‬ب���ێ ئ���ه‌وه‌ی بزانێ���ت مانای���ان‬ ‫چیی���ه‌و س���یاقه‌ مێژووییه‌كه‌ش���یان‬ ‫چییه‌‪ .‬س���ه‌رباری ئه‌م���ه‌ش‪ ،‬ناتوانێت‬ ‫به‌واقیع���ی كوردی���ان گرێبدات���ه‌وه‌و‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك���ی بابه‌تیان���ه‌ دروس���ت‬ ‫بكات بۆ ئه‌وه‌ی ئێم���ه‌ی نه‌خوێنده‌وارو‬ ‫دواكه‌وتو‪ ،‬س���ه‌ره‌داوێك حاسڵ بكه‌ین‌و‬ ‫‌بزانی���ن رۆش���ه‌نبیره‌فه‌ندی چی ده‌وێ!‬ ‫ئه‌وه‌ی ب���اوه‌ له‌نێو رۆش���نبیرانی كورد‬ ‫ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬رێنیسانس واته‌ رابون یان نه‌هزه‌‬ ‫(به‌مان���ا عه‌ره‌بییه‌ك���ه‌ی)‪ .‬ئه‌م چه‌مكه‌‬ ‫گڤه‌ی دێت له‌ نێو رۆشنبیران‪ ،‬بێ ئه‌وه‌ی‬ ‫تائێس���تا كه‌س���ێكیان لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی‬ ‫پێشكه‌ش كردبێت ده‌رباره‌ی رێنیسانس‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی بزانین وات���ای چییه‌و چۆنه‌‪.‬‬ ‫رێنیس���انس‪ ،‬كه‌ به‌مانای له‌دایكبونه‌وه‌‬ ‫دێت‪ ،‬هه‌وڵێك بو بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ توڕاس‌و‬ ‫كه‌لتوری رۆمانی‪ ،‬له‌سه‌ده‌ی چوارده‌مه‌وه‌‬ ‫س���ه‌ریهه‌ڵدا‪ .‬وات���ه‌ نه‌ رۆش���ه‌نگه‌رییه‌‪،‬‬ ‫نه‌مۆدێرنێتیه‌و نه‌ پێشكه‌وتنیشه‌‪ .‬له‌نێو‬ ‫هه‌ن���اوی ئ���ه‌م هه‌وڵه‌ كه‌ تا س���ه‌ده‌ی‬ ‫هه‌ڤده‌م ب���ه‌رده‌وام ب���و‪ ،‬بزوتنه‌وه‌یه‌ك‬ ‫به‌رپابو به‌ناوی هیومانیزم‪ .‬ئه‌م زاراوه‌ی‬ ‫هیومانیزمه‌‪ ،‬رۆشنبیری كورد پێشكه‌شی‬ ‫ئێم���ه‌ی ده‌كا‪ ،‬گوایه‌ هیومانی���زم واته‌‬ ‫عه‌قاڵنیه‌ت‌و دور له‌ئایین‌و بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫زانستیانه‌! وا تێگه‌یشتوه‌‪ ،‬كه‌ هیومانیزم‬ ‫مرۆڤگه‌ریی‪ ،‬یان مرۆڤایه‌تی ده‌گه‌یه‌نێ‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ ئاراس فه‌تاح‬ ‫مرۆڤ تاك���ە بوونەوەرێك���ە دەزانێت‬ ‫كە دەمرێ���ت‌و تاكە بوونەوەرێكیش���ە‬ ‫دەزانێ���ت ك���ە لەدایكدەبێت‪ .‬پرس���ی‬ ‫م���ردن‌و لەدایكب���وون دوو پرس���ی‬ ‫دێرینی مرۆڤ���ن كە ھەنووكەیی خۆیان‬ ‫لەدەس���تنادەن‪ ،‬چونكی م���رۆڤ تاكە‬ ‫بوونەوەرێكی ھۆش���مەندە بەرامبەر بە‬ ‫مردن‌و لەدایكبوونی خۆی‪.‬‬ ‫ئێمەی م���رۆڤ ناتوانین رێگە لە مردن‬ ‫بگری���ن‪ ،‬نەك تەنھا لەبەرئەوەی مردن‬ ‫دۆخێك���ی حەتمییە‌و كۆتایی بە بوونی‬ ‫فیزیكیمان لەن���او جیھاندا دەھێنێت‪،‬‬ ‫بەڵك���و م���ردن رەگەزێك���ی گرنگیی‬ ‫بەردەوامبوونیش���مان ل���ە جیھان���دا‬ ‫پێكدەھێنێ���ت‪ .‬بەمانایەك���ی تر مردن‬ ‫چەن���دە ش���وێنی كۆتاییھاتنی ژیانە‪،‬‬ ‫ئەوەن���دەش خاڵ���ی دەس���تپێكردن‌و‬ ‫بەردەوامبوون���ی رەگ���ەزی مرۆڤە‪ .‬لە‬ ‫تەنیشت كۆتاییھاتنی ھەموو ژیانێكەوە‬ ‫چەندین ژیانی تر دەستپێدەكات‌و لەگەڵ‬ ‫مردنی ھەر تاكێكدا چەندین تاكی تریش‬ ‫لەدایكدەبێت‪ .‬رێگرتن لە مردن رێگرتنە‬ ‫لە بەردەوامب���وون‌و نوێبوونەوە‪ .‬ئێمە‬ ‫چەند ناتوانین رێگە ل���ە مردن بگرین‬ ‫ھێندەش ناتوانین رێگە لە لەدایكبوون‬ ‫بگرین‪ ،‬چونكی رێگەگرتن لە لەدایكبوون‬ ‫مانای بەرگرتنە لە بەردەوامێتیی ژیان‪.‬‬ ‫دیارە من لێرەدا باس لە رێكخس���تنی‬ ‫رێ���ژەی لەدایكبوون ناك���ەم‌و چەمكی‬ ‫”رێگرت���ن ل���ە لەدایكب���وون“ لە رووە‬ ‫فەلس���ەفەییەكەیەوە تێكەڵناكرێ���ت‬ ‫ب���ە سیاس���ەتی ”رێكخس���تنی رێژەی‬ ‫لەدایكب���وون“ یان مافی ژنان بۆ منداڵ‬ ‫لەباربردن‪ ،‬ئەوس���ا ئایا ئەو سیاسەتە‬ ‫لەالی���ەن دەوڵەتەوە ئاراس���تەبكرێت‬ ‫وەكو لە واڵتی چین���دا دەیبینین‪ ،‬یان‬ ‫كۆمەڵ���گا خۆی لەبەر ھۆكاری ئاڵۆزیی‬ ‫ژی���ان‌و كار‌و كەمی���ی كات‌و ھت���د‪،.‬‬ ‫رێ���ژەی لەدایكب���وون كەمبكاتەوە یان‬ ‫رابگرێ���ت‪ ،‬وەكو لە واڵتە مۆدێرنەكاندا‬ ‫دەیبینین‪ .‬بەشێوەیەكی گشتیی مردن‌و‬ ‫لەدایكب���وون دوو دۆخی گرنگی ژیانی‬ ‫مرۆیییمان پێكدەھێنن‪ ،‬نەك تەنھا لە‬ ‫رووە ئەنترۆپۆلۆگییەكەیەوە‪ ،‬بەڵكو لە‬ ‫رووە كۆمەاڵیەتی‌و سیاسییەكەشیەوە‪.‬‬ ‫چەندە ھەموو لەدایكبوونێك دۆخێكی‬ ‫تاكانەی دانسقەی مرۆڤ پێكدەھێنێت‪،‬‬ ‫ھێن���دەش م���ردن دۆخێك���ی تاكانەی‬ ‫دانس���قەی مرۆڤب���وون پێكدەھێنێت‪.‬‬ ‫جیاوازیی مردن‌و ژیان لەناو جیھاندا لە‬ ‫پێكەوەژیاندایە‪ ،‬نەك لە پێكەوەمردن‪.‬‬ ‫م���رۆڤ بەت���ەنھا لەدایكدەبێ���ت‌و بە‬ ‫كۆمەڵیش دەژی‪ .‬ھاتن بۆ ناو جیھان‪،‬‬ ‫مانای ئامادەبوونمان���ە لە جیھانێكی‬ ‫پێكەوەییدا‪ .‬ئ���ەم جیھانەی كە تیایدا‬ ‫لەدایكدەبی���ن جیھانێك���ی پلوراڵ���ە‪،‬‬ ‫جیھانێك���ە جێ���گای ھەموومانی تێدا‬ ‫دەبێتەوە‪ ،‬تەنھا شوێنی ئەوانە نییە كە‬ ‫شایستەی لەدایكبوونن یان مردن‪ .‬ئەوە‬ ‫تەنھا ئایدیۆلۆژی���ا تۆتالیتێرەكانە كە‬ ‫دەیانەوێت ژیان‌و مردن بۆ ڕەگەزەكان‬ ‫دیاریبكەن‌و ھەاڵوێ���ردی ژیان‌و مردنی‬ ‫ئینسانەكان بكەن‪ .‬ئاشكرایە ئایدیۆلۆژیا‬ ‫تۆتالیتێرەكان باس لە رەگەزی مرۆڤ‬ ‫ناكەن وەك���و بوونێك���ی پلوراڵی ناو‬ ‫ج���یھان‪ ،‬بەڵكو باس ل���ە رەگەزێكی‬ ‫دیاریك���راوی بیۆلۆگ���ی ی���ان ئایینی‬ ‫دەك���ەن كە بااڵترە لە رەگەزەكانی تر‌و‬ ‫باس لە مەترس���ی ھەندێك رەگەز یان‬ ‫ئایینی تر دەكەن بۆس���ەر بەردەوامیی‬ ‫رەگەز ی���ان ئایینەكەی خۆیان‪ .‬لێرەوە‬ ‫ھۆلۆكۆس���ت یان ھەر كۆمەڵكوژییەكی‬ ‫ت���ر كە مرۆڤ بەن���اوی ڕەگەزی بااڵوە‬ ‫پێیھەڵس���اوە‪ ،‬بریتییە لە دیاریكردنی‬ ‫ژیان‌و مردن لە الیەن سیاسەتەوە‪ ،‬واتە‬ ‫دەستنیش���انكردنی ئەوانەی شایستەی‬ ‫ژیان���ن‌و ئەوان���ەی شایس���تەی مردنن‬ ‫لەالیەن دەوڵەتەوە‪.‬‬ ‫ھان���ا ئارێنت یەكێكە لە فەیلەس���ووفە‬ ‫گرنگەكانی سەدەی بیستەم كە بابەتی‬ ‫ژی���ان‌و مردن���ی ھێنایە ن���او چەمكی‬ ‫سیاس���ەتەوە‌و ل���ە گۆش���ەنیگایەكی‬ ‫ت���ەواو جی���اوازەوە تاووتوێ���ی ئ���ەم‬ ‫پرس���ەی ک���رد‪ .‬ئ���ەو ڕای وای���ە كە‬ ‫لەدایكبوون س���ەرەتایە بۆئەوەی بێینە‬ ‫ناو جیھانەوە‌و دەس���تبكەین بە ژیان‪.‬‬ ‫بەم چەش���نە پرۆس���ەی لەدایكبوون‬ ‫سەرەتای دەستپێكردنە‪ .‬لەدیدی ئەودا‬ ‫نە لەدایكب���وون ڕابردووە‌و نە مردنیش‬ ‫داھات���ووە‪ .‬واتە لەدایكبوون ش���تێك‬ ‫نییە روویدابێت‌و مردنیش شتێك نییە‬

‫لەكولتووری‬ ‫سیاسیی ئێمەدا‬ ‫جەستەی سەرۆك‬ ‫جێگرەوەی نییە‪،‬‬ ‫نەك لەبەرئەوەی‬ ‫خودێكی‬ ‫دانسقەیە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫لەبەرئەوەی‬ ‫نەیتوانیوەو‬ ‫نەیویستووە‬ ‫پرۆسەی‬ ‫لەدایكبوون‌و‬ ‫نوێبوونەوە لەناو‬ ‫ھەناوی خۆیدا‬ ‫دروستبكات‬ ‫رووبدات‪ ،‬بەڵك���و لەدایكبوونی مرۆڤ‬ ‫س���ەرەتای دەس���تپێكردنێكی نوێی���ە‬ ‫كە لە رێ���گای قس���ەكردن‌و كردارەوە‬ ‫ب���ەردەوام خۆی نوێدەكاتەوە‌و دووبارە‬ ‫ئامادەدەبێتەوە‪.‬‬ ‫بەبۆچوون���ی ھان���ا ئارێن���ت م���رۆڤ‬ ‫لەجیھانێكی پێكەوەییدا لەدایكدەبێت‌و‬ ‫ل���ەو جیھان���ەش دەردەچێ���ت‌و‬ ‫دەمرێ���ت‪ .‬ئەو ڕای وای���ە كە ئەم دوو‬ ‫كایەی���ەی لەدایكب���وون‌و مردن���ە لەو‬ ‫جیھانەپێكەوەییی���ەدا‪ ،‬دوو دیاردەی‬ ‫سروش���تیی نین‪ ،‬بەڵكو دوو دیاردەی‬ ‫دونیایی���ن‪ .‬بەمانایەك���ی ت���ر ”لەگەڵ‬ ‫مرۆڤدا مانەوە“ مانای ژیانەو ”وازھێنان‬ ‫ی���ان دەرچ���وون لەمان���ەوە لەگ���ەڵ‬ ‫م���رۆڤ“ مان���ای م���ردن دەگەیەنێت‪.‬‬ ‫بەدیدی ئەو لەدایكبوونی مرۆڤ مانای‬ ‫سەرھەڵدانی ئۆرگانیزمێك نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫مانای ش���ێوازێكە لەبینینی شتەكان‌و‬ ‫دروس���تبوونی جیھان‪ .‬ئەم جیھانەش‬ ‫كە م���رۆڤ لەرێ���گای لەدایكبوونەوە‬ ‫دروس���تیدەكات‪ ،‬جیھانێك���ی پلوراڵ‪،‬‬ ‫ھەمەرەنگ‌و ھەمەدەنگە‪.‬‬ ‫دیاریكردن���ی م���ردن‌و ژی���ان لەالیەن‬ ‫سیاس���ەتەوە مانای دەس���تكاریكردنی‬ ‫رادیكااڵن���ەی فۆرم���ی پێكەوەژیان���ە‪.‬‬ ‫گ���ەر سیاس���ەت دەس���تیكرد‬ ‫بەدەستنیشانكردنی ئەوەی ئێمە لەكوێ‬ ‫لەدایكبین‌و لەكوێش���دا بمرین‪ ،‬لەگەڵ‬ ‫كێدا ژیان دابەشبكەین‌و لەگەڵ كێشدا‬ ‫ژیان جیابكەینەوەو لەگەڵ كێدا بژین‌و‬ ‫لەگەڵ كێشدا بمرین‪ ،‬ئەوا سەرەتایەكی‬ ‫مەترس���یدار بۆ ”تەنھابوون“مان لەناو‬ ‫جیھان���دا بۆ دروس���تدەبێت‪ .‬چەمكی‬ ‫تەنھابوون الی ئارێنت مانای ئەوە نییە‬ ‫كە ئێمە چیدی بەتەنھا دەژین‪ ،‬بەڵكو‬ ‫بەمانای ئ���ەوەی پلورالیزم لەناوەرۆكی‬ ‫ژیانەوە بكرێت بەف���ۆرم‪ ،‬لەجەوھەری‬ ‫ژیان���ەوە بكرێت بەژم���ارەی ئەوانەی‬ ‫پێكەوەدەژین‪ .‬پرسەكە لێرەدا ئەوەیە‬ ‫كە ئایدیۆلۆژیا ناسیۆنالیستی‌و ئایینییە‬ ‫توندڕەوەكان پێماندەڵێن‪ :‬ئێمە تەنھا‬ ‫لەن���او كۆمەڵەی نەتەوەی���ی خۆماندا‬ ‫بەئارامی���ی دەژی���ن‌و تەنھا لەوێش���دا‬ ‫بەكەرامەتەوە دەمرین‪ .‬ئەم كۆنسێپتە‬ ‫تەنان���ەت گۆڕس���تانەكانیش لەیەكتر‬ ‫جیادەكات���ەوەو ژیان���ی ئینس���انیمان‬ ‫لەیەكتر دادەبڕێت‌و متمانەی ئینسانیمان‬ ‫بەیەكتر دەكوژێت‪.‬‬ ‫بێگوم���ان ئ���ەوەی جێ���گای تێڕامانە‬ ‫ئەوەی���ە کە ئەم ش���یكارە ت���ەنھا بۆ‬ ‫پەیوەن���دی نێوان نەتەوەكان راس���ت‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو بۆ پەیوەندی نێوان ھێزە‬ ‫سیاسییە جیاوازەكانی ناو خودی یەك‬ ‫كۆمەڵگای نەتەوەییش راستە‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌ممه‌ ‪2012/12/30‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫كه‌شتییه‌ك له‌نێو دڵ ‌ی تۆفاندا‬ ‫ده‌ینوسێت‬

‫ماڵئاوایی تاڵه‌بانی‪ :‬دیدی خه‌ڵك‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌س���تی پێئه‌كرێ���ت له میانه‌ی‬ ‫قسه‌كردن له س���ه‌ر ئه‌و قه‌یرانانه‌ی که‬ ‫سیسته‌می سیاس���ی کوردی رووبه‌رووی‬ ‫ده‌بێته‌وه له میانه‌ی ماڵئاوایی تاڵه‌بانی‬ ‫هه‌مووی به گش���تی له دوو روانگه‌وه‌یه‪:‬‬ ‫یه‌ک���ه‌م روانگ���ه‌ی حی���زب‌و الیه‌نه‌کان‪،‬‬ ‫دووه‌م‪ ،‬روانگ���ه‌ی واڵتان���ی دراوس���ێ‪.‬‬ ‫پرس���یارێک لێره‌دا خۆی زه‌ق ئه‌کاته‌وه‬ ‫بۆچی دیدی خه‌ڵك پش���تگوێ خراوه؟‬ ‫ئه‌م پرسیاره هه‌ڵکۆڵینی زامێکی قووڵه‪،‬‬ ‫زامێک ک���ه ره‌گ���ی هه‌یه ل���ه مێژووی‬ ‫چه‌‌ند هه‌‌زار س���اڵه‌ی ده‌سه‌اڵتی سیاسی‬ ‫ل���ه رۆژهه‌اڵت���ی ناوه‌راس���ت‪.‬ئایا رۆڵی‬ ‫خه‌ڵ���ك ته‌نها تازێباری‌و ش���ێوه‌نگێرانه‬ ‫ی���ان هه‌روه‌ها رۆڵی دارێژه‌رو س���ه‌روه‌ر‬ ‫له سیس���ته‌می دیموکراسی هه‌رێمدا؟به‬ ‫ش���ێوه‌یه‌كی ت���ر ده‌كرێ بپرس���ین که‪:‬‬ ‫خه‌ڵک چۆن ماڵئاوایی ده‌که‌ن؟‬ ‫بنه‌مای سیسته‌می سیاسی رۆژهه‌اڵت‬ ‫ئێرانیی���ه‪ ،‬که خ���ۆی له س���ته‌مکاریدا‬ ‫(دیس���پۆزتیزم) ده‌بینێت���ه‌وه‪ .‬ئێران‌و‬ ‫میس���ر ل���ه رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راس���ت دوو‬ ‫واڵت���ی زۆر هاوش���ێوه‌ن ل���ه میان���ه‌ی‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی سیس���ته‌می سیاسیدا‪ .‬له‬ ‫چه‌‌ند هه‌زارس���اڵه‌ی مێژوویاندا هه‌رگیز‬ ‫نه مرۆڤ‪ ،‬ن���ه خه‌ڵك بوون���ی هه‌بووه‬ ‫ل���ه مێژوویاندا‪ .‬ئه‌وه‌ی س���ه‌یره هه‌ردوو‬ ‫واڵت که شۆرش���یان کرد‪ ،‬شۆرشه‌که‌یان‬ ‫ته‌نها رووداوێک بوو بۆ گواس���تنه‌وه له‬ ‫شێوازێکی سته‌مکارییه‌وه بۆ شێوازێکی‬ ‫تر له سته‌مکاری‪.‬‬ ‫قس���ه‌کردن له رۆڵی خه‌ڵك کۆمه‌ڵێک‬ ‫ئاڵۆزیی له خ���ۆی ده‌گرێت‪ :‬ئایا خه‌ڵك‬ ‫هه‌ی���ه‪ ،‬ئه‌گه‌ر هه‌ن به چه‌‌ند جۆر هه‌ن؟‬ ‫چۆن رۆڵ ده‌بینن؟ له زمانه ئه‌وروپیه‌کاندا‬ ‫وه‌ك جۆرجی���و ئه‌گامبی���ن پێمانده‌ڵێت‬ ‫وش���ه‌ی خه‌ڵک که بنه‌ماک���ه‌ی التینیه‬ ‫هه‌موو پێکه‌وه مانای ب���ڕه یان تۆپه‌ڵه‬ ‫که‌س���انێک ده‌به‌خشن که سه‌ر به چینی‬ ‫خوار‌ه‌وه‌ن‪،‬چینی ده‌ره‌وه‌ی ده‌س���ه‌اڵت‪.‬‬ ‫له هه‌مانکاتدا وه‌ك هه‌نا ئارنت جه‌ختی‬ ‫له س���ه‌ر ده‌کاته‌وه چه‌مک���ی خه‌ڵك له‬ ‫میانه‌ی شۆرش���ی فه‌ره‌نس���یدا به‌مانای‬ ‫که‌سانی به‌دبه‌‌خت هاتوه‪ .‬که‌واته کاتێک‬ ‫خه‌ڵك پۆلێن ده‌كرێن وه‌ك خه‌ڵك وه‌ک‬ ‫عه‌وام ئه‌وا له پێناو ئه‌وه‌دایه که بکرێنه‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی پرۆس���ه‌ی بریاری سیاسیه‌وه‪.‬‬ ‫ره‌نگه شیعره‌که‌ی ش���ێرکۆ بێکه‌س که‬ ‫پاش���ان بو به مارشی یه‌کێتی نیشتمانی‬ ‫کوردس���تان به هه‌مان ریتم بێت کاتێک‬ ‫که ده‌ڵێت <مه‌شخه‌اڵنی شۆرشی نوێی‌‬ ‫ئه‌مجاره ره‌نجده‌ران‌و هه‌ژاره>‪ .‬به‌م پێیه‬ ‫ره‌نج���ده‌ران‌و ه���ه‌ژاران وه‌ک تۆپه‌‌لێک‪،‬‬ ‫بڕێک���ی بێجی���اواز‪ ،‬رۆڵی مه‌ش���خه‌اڵن‬ ‫ده‌بینن‪ .‬لێ���ره‌دا ره‌نجده‌ران‌و هه‌ژارن که‬ ‫خه‌ڵكه‪ ،‬به‌ناویانه‌وه نوێنه‌رایه‌تی ده‌كرێت‬ ‫بۆئ���ه‌وه‌ی رۆڵێکی س���یمبولی ببینن له‬ ‫میانه‌ی شۆرش���دا‪ ،‬که پاشان له میانه‌ی‬ ‫پرۆسه‌ی سیاس���یدا ئه‌و رۆڵه له ده‌ست‬ ‫ئه‌ده‌ن یان رۆڵی���ان نیه بیبینن‪ ،‬چونکه‬ ‫رۆڵیان به‌سه‌رچووه‪ .‬لێر‌‌ه‌دا ره‌نجده‌ران‌و‬ ‫هه‌ژارن ئه‌و تۆپه‌ڵ���ه خه‌ڵكه بێده‌نگه‌ن‬ ‫که چاالکی ده‌نوێنن له میانه‌ی پرۆسه‌ی‬ ‫شۆرش���دا‪ .‬هه‌رئه‌مه‌ش���ه که پرۆس���ه‌ی‬ ‫سیاس���ی ده‌س���ت پێده‌كات یه‌کس���ه‌ر‬ ‫پۆلێنکاری جیاواز دێته ئاراوه‪ ،‬به جۆرێک‬ ‫خه‌ڵکێک ده‌بن���ه خاوه‌ن هه‌موو مافێک‌و‬ ‫خه‌ڵکێکی تر هه‌موو مافێک له ده‌س���ت‬ ‫ئه‌‌ده‌ن‪ .‬له‌م س���ۆنگه‌یه‌وه ده‌گه‌رێینه‌وه‬ ‫بۆ چه‌مک���ی خه‌ڵ���ك الی ئه‌گامبین که‬ ‫ده‌ڵێت‪ ،‬هه‌میشه چه‌مکێکی جووته‌ییه‪.‬‬ ‫ب���ۆ جیاکاریکردن له‌م پرۆس���ه‌یه‌دا ئه‌و‬ ‫خه‌ڵك به پیتی که‌پیتاڵ له س���ه‌ره‌‌تادا‬ ‫به خه‌ڵك���ی خاوه‌ن هه‌م���وو مافێک له‬ ‫قه‌ڵه‌م ئه‌دات‌و خه‌ڵکیش به پیتی بچوک‬ ‫به خه‌ڵك���ی داڕن بوو له ماف له قه‌ڵه‌م‬ ‫ئه‌دات‪ ،‬به‌مانایه‌كی تر ره‌ش‌و رووت‪.‬‬ ‫لێره‌دا ک���ه پێگه‌ی خه‌ڵكم���ان زانی‪،‬‬ ‫که بریتین له که‌س���انێک ر‌‌ه‌نجده‌کێشن‪،‬‬ ‫هه‌ژارن‪ ،‬گه‌ر وه‌هاش نه‌بن وه‌ها ده‌بینرێن‬ ‫بۆیه خێرا تورئه‌درێنه په‌راوێزه‌وه‪ .‬ئه‌وا‬ ‫با قس���ه ل���ه پێگه‌ی خه‌ڵ���ك بکه‌ین له‬ ‫واقیعدا‪ .‬له گه‌رمی���ان رۆژێکی هاوین له‬ ‫دیمه‌نێک���ی دڵته‌‌زێنم ده‌روانی‪ ،‬دیمه‌نێک‬ ‫که بریارمدا وورد ووردێک له نزیکه‌وه به‬ ‫هێمنی لێی رامێنم‪ ،‬بۆئه‌وه‌ی تا ئه‌وپه‌ڕی‬ ‫هه‌‌ست به ئازاری بکه‌م‪ .‬پیاوێکی خه‌ڵکی‬ ‫گوندی کورده‌میر له زبڵدانی کۆگایه‌کدا‬ ‫ب���ه جلێکی چلک���ن‌و ده‌س���ت‌و پلێکی‬ ‫ش���ه‌ق ش���ه‌‌قه‌وه خه‌ریکی کۆکردنه‌وه‌ی‬ ‫شوشه‌‌و ده‌به‌ی ئاو بوو‪ ،‬بۆ فرۆشتنیان‌و‬ ‫دابینکردن���ی بژێ���وی‪ .‬پیاوه‌که نه‌ک له‬ ‫ده‌قێکی ش���یعری چه‌پ هه‌وه‌سدا به‌ڵکو‬ ‫ل���ه واقیعدا ر‌‌ه‌نج���ده‌ر‌و هه‌ژاربوو‪ ،‬به‌اڵم‬

‫ئه‌وه‌ی دیمه‌نه‌که‌ی ده‌كرده تراژیدیا چه‌ند‬ ‫پێکهاته‌یه‌ک بوو‪ ،‬که هه‌موویان رابووردوو‬ ‫ئێستا‌و داهاتووی رۆكی خه‌ڵکیان گوزاره‬ ‫ده‌كرد‪ .‬یه‌که‌م کورده‌میر‪ ،‬که گوندێکه له‬ ‫گه‌رمیان‪ ،‬النکه‌ی شۆرش بوو (ئاماژه‌یه‬ ‫بۆ پانتاییه‌ک ک���ه رۆڵی النکه‌ی بینوه‪،‬‬ ‫ئه‌مرۆ رۆڵێکی ت���ر ده‌ی‌ینێت) دوو‪،‬ئه‌م‬ ‫پیره‌مێرده به دڵنیایی���ه‌وه خزمه‌‌تکاری‬ ‫شۆرش���گێران بووه(ک���ه ئاماژه‌ی���ه بۆ‬ ‫رۆڵ���ی ئه‌م که‌س���ه‌‌و هاوش���ێوه‌کانی له‬ ‫راب���ووردوودا)‪ ، ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی له هه‌موو‬ ‫زیاتر دیمه‌نه‌که‌ی ده‌كرده تراژیدیا ئه‌وه‬ ‫بوو که ئه‌مرۆ کورده‌میر جێگای یه‌کێک‬ ‫له کانه نه‌وت���ه‌ گه‌‌وره‌کانه که له الیه‌ن‬ ‫کۆمپانیایه‌ك���ی که‌نه‌‌دیه‌وه ده‌رئه‌هێنرێت‬ ‫به‌ناوی وێس���ترن زاگ���رۆز‪ .‬ره‌نجی ئه‌م‬ ‫کورده ره‌نجده‌ر‌و هه‌ژاره که مه‌شخه‌اڵنی‬ ‫شۆرش بووه نه‌ک به ئازار‌ه‌وه به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێ���ت به‌‌ڵکوته‌نان���ه‌ت ل���ه س���امانی‬ ‫ژێرزه‌وی گونده‌که‌ش���ی بێبه‌‌ریه‪ .‬پێکه‌وه‬ ‫گڕێدانی ئه‌م ساته‌وه‌ختانه پێمان ده‌ڵێن‬ ‫که س���ه‌رباری گۆڕان���ی دۆخه‌که ژیاری‬ ‫که‌سێکی پۆلێنکراو له خانه‌ی ره‌نجده‌ر‌و‬ ‫هه‌ژار هێنده نه‌گ���ۆڕاوه‪ .‬ئه‌وه‌ێ گۆڕاوه‬ ‫ج���اران نوێنه‌رایه‌ت���ی ده‌ك���ران ئه‌مرۆ‬ ‫په‌راویزده‌خرێن‪ .‬خه‌ڵك به گش���تی یان‬ ‫له‌بریان‪ ،‬به‌ناویانه‌وه قس���ه‌ده‌کرێت یان‬ ‫پشتگوێ ده‌خرێن‪.‬‬

‫یه‌کێتی پێویستی‬ ‫به پیاچوونه‌وه‌یکی‬ ‫سیاسیه بۆئه‌وه‌ێ‬ ‫خۆشگوزه‌رانیه‌کی‬ ‫ئابوری دابینبکات‬ ‫که ئه‌رکیه‌تی‬ ‫ئ���ه‌م دیارده‌یه چه‌‌ندی���ن خوێندنه‌وه‬ ‫هه‌ڵده‌گرێت‪ :‬یه‌که‌م‪ ،‬یه‌کێتی نیشتمانی‬ ‫کوردستان به‌رهه‌می ره‌نجی بڕێکی زۆره‬ ‫له خه‌ڵك‪ .‬ئه‌‌مرۆ ئه‌م خه‌ڵكه ده‌بێت مافی‬ ‫ئه‌وه‌یان هه‌‌بێت که بونه‌وه‌رێکی سیاسی‬ ‫بن نه‌ک بۆ هه‌میش���ه ره‌نجده‌ر‌و هه‌ژار‪.‬‬ ‫به‌اڵم له نێوان ئه‌م ره‌نجده‌ر‌و هه‌ژارانه‌دا‬ ‫پانتاییه‌کی فراوان هه‌یه له دابڕان‪ ،‬که به‬ ‫دیوار‌و حیمایه‌‌و مه‌زرا‌و مۆنیکا‌و کۆشک‌و‬ ‫ده‌فته‌ر‌و بلۆک‌و کۆمپانیا‌و رۆژنامه‌نوس‌و‬ ‫رۆشنبیری س���ه‌قه‌ت‌و رۆژنامه‌‌و گۆڤار‌و‬ ‫زۆرشتی تر پڕ کراوه‌ته‌وه‪ .‬دوو‪ ،‬ئه‌مرۆ‬ ‫چاوه‌روانده‌كرێ���ت که ئ���ه‌م خه‌ڵكه له‬ ‫س���اتی کۆچی دوایی تاڵه‌بانیدا شیوه‌ن‬ ‫بگێڕن‪ .‬گێڕانی ش���یوه‌ن ساته‌وه‌ختێکی‬ ‫ماڵئاواییه‪ ،‬دڵته‌نگبوونه بۆ له ده‌ستدانێک‬ ‫به‌اڵم گواس���تنه‌وه‌یه بۆ سه‌رده‌می پاش‬ ‫له ده‌س���تدان‪ .‬ماڵئاوایی س���اته‌وه‌ختی‬ ‫راچه‌نین���ه‪ .‬بۆیه ماڵئاوای���ی بۆ یه‌کێتی‬ ‫ده‌بێت ئه‌و ساته‌‌وه‌خته‌بێت که تیایدا له‬ ‫خۆی بپرس���ێت ئێستا چ دۆخێکه‪ ،‬چۆن‬ ‫به‌ره‌و داهاتوو هه‌نگاوبنرێت‪ .‬س���ێیه‌م‪،‬‬ ‫له س���ه‌رووی هه‌موویه‌وه ئه‌م ساته‌‌وخته‬ ‫س���اتی پرس���یاره‪ ،‬شوناس���ی یه‌کێتی‬ ‫نیش���تمانی چیه؟ هه‌موو ئه‌م پرسیارانه‬ ‫گ���ه‌ر بکرێ���ت هێزێک���ی وه‌ك یه‌کێتی‬ ‫رووب���ه‌رووی خه‌ڵ���ک ده‌کات���ه‌وه‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خه‌ڵکه‌ی که وه‌ك میلۆدیه‌کی شیعری به‬ ‫ره‌نجده‌ر‌و هه‌ژار ناوده‌برێن‪ .‬نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫کردن���ی ره‌نجده‌ران‌و هه‌ژاران بۆئه‌وه نیه‬ ‫ک���ه به ره‌نج���ده‌ر ه���ه‌ژار بهێڵدرێنه‌وه‪،‬‬ ‫به‌ڵك���و ب���ه پێچه‌وانه‌وه بۆئ���ه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫دۆخ���ه تێپه‌رێنن‪ .‬هه‌‌ژاری داڕن بوونه له‬ ‫هه‌بوو توانا بۆ مرۆڤ بوون وه‌ک ئه‌وه‌ی‬ ‫پیویسته‪ .‬بۆیه ره‌نجدان وهه‌ژاریی ته‌نها‬ ‫ب���ه برین���ه‌وه‌ی مووچه‌یه‌ک چاره‌س���ه‌ر‬ ‫نابێ���ت‪ .‬پێش هه‌موو ش���تێک هه‌ژاریی‬ ‫به‌رهه‌می دۆخێکی سیاسیه‪ .‬گه‌ر مووچه‬ ‫بتوانێت س���کی که‌س���ێک پڕبکات ئه‌وا‬ ‫ناتوانێ���ت س���ه‌رجه‌م داڕنبوونه‌کانی تر‬ ‫دابین بکات‪ .‬که‌واته یه‌کێتی پێویس���تی‬ ‫به پیاچوونه‌وه‌یکی سیاس���یه بۆئه‌وه‌ێ‬ ‫خۆشگوزه‌رانیه‌کی ئابوری دابینبکات که‬ ‫ئه‌رکیه‌تی‪ .‬به‌اڵم بێگومان ئه‌مه نابێت‪.‬‬

‫شه‌پۆله‌كان بۆ به‌رزبونه‌وه‌یه‌كی‌ تر نزم ئه‌بنه‌وه‌‬ ‫هیمداد شاهین‬

‫رۆژانێك تێده‌په‌ڕێنی���ن‌و له‌رۆژگارێكدا‬ ‫ده‌گوزه‌رێی���ن روداوه‌كان زۆر به‌په‌ل��� ‌ه‬ ‫دێن‌و ده‌ڕۆن‪ ،‬به‌وته‌ی س���ه‌ید حوسێن‬ ‫ی‬ ‫ی (هه‌میش���ه‌ی ‌‬ ‫نه‌ص���ر له‌كتێب��� ‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت‬ ‫عه‌ق���ڵ‪،1382:‬ل‪)267‬دا‬ ‫ئێم���ه‌ ئه‌بێ���ت بزانی���ن ئه‌مانه‌وێت بۆ‬ ‫ی‬ ‫ك���وێ‌ بڕۆین؟ ئه‌بێت بزانی���ن له‌كوێ ‌‬ ‫دونیاداین؟ له‌راس���تیدا ئێم��� ‌ه نازانین‬ ‫له‌كوێدای���ن‪ ،‬ناش���زانین ئه‌مانه‌وێت بۆ‬ ‫ێ بڕۆی���ن‪ ،‬تائێستاش���ی‌ پێوه‌بێت‬ ‫كو ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی بچوك ‌‬ ‫نه‌مانتوانیوه‌ ده‌غده‌غه‌یه‌ك ‌‬ ‫ژیانه‌ی‌ خۆمان بكه‌ی���ن ك ‌ه به‌رده‌وام‌و‬ ‫هه‌میش��� ‌ه وه‌كو زه‌ه���ر ده‌ردخواردمان‬ ‫ده‌درێت‪ ،‬كێشه‌و گرفته‌كان‪ ،‬چاره‌سه‌ر‌ه‬ ‫كاتیی���ه‌كان زۆر به‌خێرای���ی‌ به‌رم���ان‬ ‫ێ‬ ‫ئه‌كه‌ون‌و به‌ریان ئه‌كه‌وین‪ ،‬به‌اڵم به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌وهه‌ر ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هیچ گۆڕانكارییه‌ك ‌‬ ‫ی ئێم���ه‌دا روبدات‪،‬‬ ‫ی دونی���ا ‌‬ ‫له‌رۆح��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫م���ن ئه‌م ‌ه ن���او ده‌نێ���م‪( :‬روداو به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫روداو)‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا بیر له‌دۆخێك ‌‬ ‫له‌م چه‌ش���نه‌ ئه‌كه‌مه‌و‌ه چه‌ن���د دێڕ‌ه‬ ‫شیعرێكی‌ المارتینم دێته‌و‌ه یاد‪ ،‬چه‌ند‬ ‫دێڕ‌ه ش���یعرێك كه‌ ت���ه‌واو ته‌عبیر له‌م‬ ‫ی رۆحی‌ دونیای‌ ئێم ‌ه‬ ‫دۆخ ‌هی‌ ئێس���تا ‌‬ ‫ی هه‌یه‌ بۆ‬ ‫ئه‌ك���ه‌ن‪ ،‬المارتی���ن وێنایه‌ك ‌‬ ‫ێ‬ ‫ئ���ه‌م ج���ۆر‌ه ژیانه‌ ك ‌ه پڕاوپ���ڕه‌ له‌ب ‌‬ ‫ئومێ���دی‌‪ ،‬ك ‌ه پڕاوپ���ڕ‌ه له‌بێ‌ هیوایی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫نه‌گه‌یشتن به‌ویست‌و ئامانج‪ ،‬گێڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و حیكایه‌ت���ه‌ ئه‌به‌دیه‌ی‌ ئینس���ان ‌‬ ‫په‌راوێزخ���راو‌ه كه‌ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫ی له‌پشت تێكدان ‌ه‬ ‫ناتوانێت بۆ جارێكی‌ د ‌‬ ‫بێ‌ س���نورو دیارینه‌كراوه‌كانه‌و‌ه جیهان‬ ‫ی تر رێكبخات���ه‌وه‌‪ ،‬واتا‬ ‫ب ‌ه ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ئه‌و ئینسان ‌ه ره‌نجبارو مه‌ینه‌تباران ‌ه بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی جیهانێك ‌‬ ‫چركه‌یه‌كیش ناتوانن وێنا ‌‬ ‫ی خۆیاندا‬ ‫تر له‌بیرو خه‌یاڵگه‌و جیهانبین ‌‬ ‫بكێش���ن‪ ،‬چونك��� ‌ه ده‌مێك���ه‌ زاكیره‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌م ئینس���انانه‌ وێنه‌ ‌‬ ‫ته‌ئه‌مول��� ‌‬ ‫ئه‌و جیهان���ه‌ی‌ دۆڕاندو‌ه ك���ه‌ ده‌بوای ‌ه‬ ‫ی المارتین‬ ‫نه‌یدۆڕێنێ���ت‪ ،‬ئه‌م ش���یعره‌ ‌‬ ‫بۆخ���ۆی‌ له‌خۆیدا به‌ناراس���ته‌وخۆ كار‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م دۆخه‌ ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه ده‌كات‪ ،‬یان‬ ‫سیاس���ی‌‌و كولتور ‌‬

‫ی‬ ‫هاوكێشانه‌یش���داین ك ‌ه هه‌ن‪ ،‬قوربان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یه‌كه‌م خود ‌‬ ‫ئه‌م هاوكێشانه‌ش به‌پل ‌ه ‌‬ ‫ی یاری‌‌و‬ ‫ئێمه‌ین‪ ،‬ب���ه‌اڵم دروس���تكه‌ر ‌‬ ‫ی هه‌مو شته‌كانه‌و‌ه‬ ‫تۆفانه‌ك ‌ه له‌ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫ده‌س���ت بۆ هه‌م���و ش���ته‌كان ده‌بات‪،‬‬ ‫ی تۆفانه‌كه‌داین‌و‬ ‫ئێمه‌ش له‌نێ���و دڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یارییه‌كه‌ین‪ ،‬تا ئه‌ندازه‌ ‌‬ ‫به‌مانایه‌ك���ی‌ تر بڵێم ئێم��� ‌ه هه‌مو له‌م زه‌ره‌رمه‌ند ‌‬ ‫خنكان‌و م���ه‌رگ له‌تۆفانه‌كه‌و‌ه نزیكین‪،‬‬ ‫ی المارتین داین‪:‬‬ ‫شیعر‌ه ‌‬ ‫ئ���ه‌ی‌ ده‌رچاچ���ه‌!‪ /‬زۆر ك���ه‌س‬ ‫له‌لێقه‌وماوانی‌ ژیان‬ ‫له‌به‌رت ده‌پاڕێنه‌وه‌و ده‌ڵێن‪:‬‬ ‫خێرا بكه‌!‪ /‬له‌گ���ه‌ڵ رۆژگاره‌كانیان‪/‬‬ ‫ئه‌و ئازاره‌یان له‌سه‌ر الببه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ه���ه‌رده‌م ده‌یانتلێنێت���ه‌وه‌و‪/‬‬ ‫خۆشبه‌خته‌كان له‌بیربكه‌!‬ ‫پێموای��� ‌ه كۆمه‌ڵگای‌ ئێمه‌ به‌عه‌ره‌ب‌و‬ ‫به‌كوردی���ه‌وه‌‪ ،‬به‌توركم���ان‌و به‌كل���دو‬ ‫ی ئ���ه‌م كۆمه‌ڵگای ‌ه‬ ‫ئاش���وریه‌وه‌‪ ،‬ته‌واو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وتنه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌ده‌سته‌جه‌معی‌ س���ه‌رقاڵ ‌‬ ‫ی جیاوازترو‬ ‫ئه‌م ش���یعره‌ن به‌زمانێك��� ‌‬ ‫ته‌عبیرێكی‌ جیاوازتر‪ ،‬كێش��� ‌ه گه‌وره‌ك ‌ه‬ ‫هه‌ر ئه‌مه‌یه‌ كه‌‪:‬‬ ‫ئێم���ه‌ له‌نێ���و دڵ���ی‌ تۆفانه‌كه‌داین‪،‬‬ ‫به‌اڵم چ ج���ۆر‌ه تۆفانێ���ك؟ تۆفانێك‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌موان ‌‬ ‫كه‌ ت���ه‌واو دیدو دونیابین��� ‌‬ ‫به‌یه‌كجار دیلك���ردوه‌‪ ،‬تۆفانێك دواجار‬ ‫ش���ه‌پۆله‌كانی‌ نزم ئه‌بن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬ ‫ی جارێكی‌ ت���رو زۆر به‌خێرایی‌‌و‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ب���ه‌رز ببن���ه‌وه‌و بمانخه‌نه‌و‌ه‬ ‫به‌توند ‌‬ ‫ی ئاوه‌كه‌ بۆ خنكانێكی‌ تاهه‌تایی‌‪،‬‬ ‫قواڵی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���اوادا ئێم ‌ه چ ‌‬ ‫ده‌بێ���ت له‌حاڵێك��� ‌‬ ‫بكه‌ین؟ ئاهو سكااڵ له‌دژی‌ كێ‌ بكه‌ین؟ تا ئه‌ن���داز‌هی‌ حه‌یاچون له‌دۆڕاندن له‌و‬ ‫ی‬ ‫مودارا كردن تا ك���ه‌ی‌؟ ئه‌و تۆفان ‌ه تا یارییه‌وه‌ نزیكین‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌بێ‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫ی بتوانی���ن بچوكترین ده‌س���تكار ‌‬ ‫دوێن���ێ‌ ئاماده‌یی‌ هه‌ب���و له‌گۆڕه‌پان ‌‬ ‫سیاسی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و كولتوری‌ ئێمه‌دا‪ ،‬هاوكێش���ان ‌ه بكه‌ی���ن‪ ،‬ی���ان بچوكترین‬ ‫ی ئه‌م هاوكێشانه‌دا‬ ‫ئه‌مڕۆش ه���ه‌ر ئاماده‌یه‌و س���به‌ینێش به‌شداریمان له‌رۆح ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌بێت‪ ،‬تا ئه‌م ساته‌ش به‌شێكی‌ زۆر ‌‬ ‫هه‌ر ئام���اد‌ه ده‌بێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه خود ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م روداوانه‌ی‌ به‌رده‌وام له‌ كۆمه‌ڵگا ‌‬ ‫ی رۆح ‌‬ ‫ئه‌و تۆفانه‌ میوانێك���ی‌ ئه‌به‌د ‌‬ ‫تاك به‌تاكی‌ ئینس���انی‌ ئێمه‌ی ‌ه به‌هه‌مو ئێم���ه‌دا روده‌ده‌ن زۆرینه‌ی���ان ته‌نه���ا‬ ‫ی‬ ‫ی كردن ‌‬ ‫شێوه‌زمان‌و ئایدیا‌و دین‌و مه‌زهه‌بێكه‌وه‌‪ ،‬گوزارش���تن له‌به‌كه‌ره‌س���ته‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و تۆفان ‌ه نه‌وه‌ك بۆ چركه‌یه‌كیش ئه‌م ته‌واوی‌ ف���ه‌زای‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و رۆح ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵ���گا‪ ،‬به‌ته‌عبیر‌ه‬ ‫ی ت���اك به‌تاك��� ‌‬ ‫میوانداری ‌ه ناشكێنێت‪ ،‬به‌ڵكو میوانێك ‌‬ ‫ی ئینس���انی‌ ئێمه‌ش له‌م‬ ‫ی نیچه‌ییه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫به‌رده‌وام���ی‌ هه‌موانه‌وه‌ چرك���ه‌ دوا ‌‬ ‫چرك ‌ه به‌ڵێنی‌ مانه‌و‌ه به‌هه‌موان ئه‌دات‪ ،‬دۆخه‌دا له‌ودیو خێرو شه‌ڕ‪ ،‬حه‌قیق ‌هت‌و‬ ‫ی پێشوو ئێستاشدا مه‌ج���از‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌و دی���و (بنچینه‌)‬ ‫ئێمه‌ش له‌س���اڵگه‌ل ‌‬ ‫ی ی‌ هاوكێش���ه‌كانه‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌رده‌وام بڕیار‬ ‫ی سه‌ره‌تایه‌ك له‌نوێبونه‌وه‌ ‌‬ ‫نه‌مانتوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ده‌ن ‌‬ ‫فیكرو دیدو روانینمان بهێنینه‌ دونیاوه‌‪ ،‬له‌سه‌ر چاره‌نوس‌و ماف‌و ژیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بچوكترین پرس ‌‬ ‫ب���ه‌رده‌وام له‌ن���او هاوكێش���ه‌كانداین‌و ده‌درێت به‌بێ‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ێ بكرێ���ت‌و بۆی‌ بگه‌ڕێن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫له‌هه‌مانكات���دا ل���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و پ ‌‬

‫به‌رده‌وام بڕیار‬ ‫له‌سه‌ر چاره‌نوس‌و‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ده‌ن ‌‬ ‫ماف‌و ژیان ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ده‌درێت به‌ب ‌‬ ‫ی‬ ‫بچوكترین پرس ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ بكرێت‌و بۆ ‌‬ ‫پ‌‬ ‫ێ‬ ‫بگه‌ڕێنه‌وه‌‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫ی كه‌مترین‬ ‫ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی بۆ بكرێت‬ ‫حیسابێك ‌‬

‫ی بۆ بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌مترین حیسابێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێم��� ‌ه ده‌توانێت چ ‌‬ ‫ئای���ا ئینس���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێم ‌ه بۆ قه‌ده‌رێك ‌‬ ‫بكات؟ ئایا ئینسان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كائین‌و مه‌خلوقێك ‌‬ ‫وجودی‌‌و ئه‌ب���ه‌د ‌‬ ‫په‌راوێزخراو‌ه له‌كۆی‌ ئه‌و روداوانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌سه‌ریدا ده‌سه‌پێنرێت‌و ئه‌بێت قبوڵ ‌‬ ‫بكات‪ ،‬ئینس���انگه‌لێك بگ���ر‌ه زۆرجار‬ ‫ی‬ ‫ئه‌خزێنرێنه‌ شه‌ڕی‌ قورسه‌و‌ه بۆ ئه‌و ‌‬ ‫ترو له‌پێناو ئه‌وی‌ تردا‪ ،‬ئێستا ئێمه‌ له‌م‬ ‫دۆخ���ه‌دا ده‌ژین‪ ،‬دۆخێك نازانین له‌نێو‬ ‫ی‬ ‫ی تاریكییه‌و‌ه هاتوین یان له‌نێو دڵ ‌‬ ‫دڵ ‌‬ ‫نوره‌وه‌‪ ،‬به‌ته‌عبی���ر‌ه (قورئانییه‌ك ‌هی‌)‬ ‫نازانی���ن مردویه‌كی���ن له‌زیندویه‌ك ل ‌ه‬ ‫دایكبوین؟ یان زیندویه‌كین‌و له‌مردویه‌ك‬ ‫له‌دایكبوی���ن؟ ده‌ورانێ���ك ده‌گوزه‌رێت‬ ‫رێك وه‌كو ئه‌و كه‌شتییه‌ دێت ‌ه پێشچاو‬ ‫ی‬ ‫كه‌ چۆن تۆف���ان له‌ده‌ریادا به‌ئاره‌زو ‌‬ ‫ی پ���ێ‌ ئه‌كات‪ ،‬ك��� ‌ه چۆن‬ ‫ی ی���ار ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی ئه‌یهێنێت‌و ئه‌یبات‬ ‫شه‌پۆل ‌ه تونده‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫وه‌ك���و چركه‌س���اتی‌ پێش هه‌س���تان ‌‬ ‫ی‬ ‫تۆفان��� ‌ه گه‌وره‌ك���ه‌‪ ،‬كه‌ چ���ۆن خۆ ‌‬ ‫پێدا ئه‌كێش���ێت‪ ،‬ئه‌م كه‌شتییه‌ش هیچ‬ ‫ی نیی ‌ه بۆ وه‌س���تاندنی‌ ئه‌م‬ ‫قودره‌تێك ‌‬ ‫ێ قودره‌تر‌ه‬ ‫تۆفان���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو زۆر له‌و‌ه ب ‌‬ ‫ی راگرتنی‌ ئه‌و تۆفانه‌ی‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫توان���ا ‌‬ ‫ی ئو‬ ‫ئێس���تا ئێمه‌ له‌قۆناغ���ی‌ ئاوابون ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆره‌(وه‌همیی���ه‌) داین ك ‌ه چركه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی دیاریكراو خۆمان بۆخۆمانمان‬ ‫زه‌مه‌ن ‌‬ ‫دروستكردبو‪ ،‬ئێستا ئیدی‌ به‌مه‌فهوم ‌ه‬ ‫ی‬ ‫حافزییه‌ك ‌هی‌(ش���یرازی‌) چرك���ه‌ ‌‬ ‫له‌دایكبونی‌ كێشه‌و نه‌هامه‌تییه‌كانه‌‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ی ده‌كرێت؟‬ ‫ی گێره‌و كێش���ه‌دا چ ‌‬ ‫قۆناغ ‌‬ ‫ی ده‌كات؟ فیكرو‬ ‫ه���زرو مه‌عریف ‌ه چ��� ‌‬ ‫ێ ده‌كرێت؟ ژیانێك‬ ‫ی پ��� ‌‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌ چ ‌‬ ‫ی مێش���ك‌و‬ ‫به‌س���ه‌ر ده‌به‌ین كه‌ ته‌واو ‌‬ ‫فیك���ر‌و تێڕامانم���ان س���ه‌رقاڵ ‌ه ب���ه‌و‬ ‫روداوان ‌هی‌ ك��� ‌ه ب���ه‌رده‌وام روده‌د‌هن‌و‬ ‫ی‬ ‫كه‌چی‌ هیچ شتێكیش له‌دونیا‌و شێواز ‌‬ ‫ی ئێم ‌ه ناگۆڕن‌و ئێمه‌ش ناپه‌رژێین ‌ه‬ ‫ژیان ‌‬ ‫س���ه‌ر بیركردنه‌و‌ه له‌چاره‌سه‌ر‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی روداوه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ته‌نها خۆم���ان به‌بینین ‌‬ ‫خه‌ری���ك ك���ردوه‌و كاتێ���ك نیی��� ‌ه بۆ‬ ‫ی ش���یرین‌و‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌‪ ،‬تا روداوێك ‌‬ ‫دڵخۆشكه‌ر ده‌بیستین‪ ،‬ده‌یان‌و سه‌دان‬ ‫ی تاڵ‌و غه‌مباركه‌ر ده‌بیس���تین‌و‬ ‫روداو ‌‬ ‫ی ئاوادا‬ ‫به‌س���ه‌رماندا دێت‪ ،‬له‌حاڵێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌مو به‌شێوه‌یه‌ك له‌شێوه‌كان پرسیار ‌‬ ‫جددی‌‌و قوڵمان هه‌یه‌‪..،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫ناسیونالیزم وەک کولتور‪ ،‬هێماو سیاسەت‬ ‫کاوە دەستوورە‬ ‫ناسیونالیزم قەد نەیتوانیوه چ لەئەوروپاو‬ ‫چ لەشوێنەکانی تر تەنها وەک سیاسەت‬ ‫دەربکەوێت‪ ،‬هەرکات دیاردەیەک بەناوی‬ ‫ناس���یونالیزم دەرکەوتبێت‪ ،‬چ لەش���ێوە‬ ‫مرۆڤدۆستانەکەی‌و چ ئەو کاتەی خۆشی‬ ‫وەک پڕۆژەیەکی شوڤینیس���تی نیش���ان‬ ‫دابێت جگە لەهێم���اکان هەر کولتوریش‬ ‫ه���اوڕای ب���وە‪ .‬نمون���ەی ئاڵمانی نازی‬ ‫ئەوەی پێ س���ەلماندین کە لەبەدیهێنانی‬ ‫پڕۆژەیەک���ی دڕندان���ەی وەهاداهی���چ‬ ‫کولتورێکی ش���ۆڤینی پاڵپشتی دەزگای‬ ‫رەگەزپەرەستی نازی بو بەڵکو زانستیش‬ ‫رۆڵێک���ی یەکجار بەرچ���اوو گرنگی هەبو‬ ‫لەخەماڵندنی ئەو پڕۆژەدا‪ .‬ناس���ێۆنالیزم‬ ‫قەد دیاردەیەکی ت���اک رەهەندی نەبوە‬ ‫ک���ە تەنها لەسیاس���ەتدا کورتبکرێتەوە؛‬ ‫ناس���یوناڵیزم بەرهەم���ی خەیاڵی تەنها‬ ‫گروپ‌و دەس���تەیەک نییە کە لەدەرەوەی‬ ‫کۆمەڵگا دابنرێت ی���ان وەک دورگەیەک‬ ‫ببینرێ���ت کە لەن���او کۆمەڵگایەکداو بێ‬ ‫پەیوەندی لەگەڵ جەس���تەی س���ەرەکی‬ ‫بژیت‪ .‬ناسیۆناڵیزم بۆ ئێمە زیاتر بەرهەمی‬ ‫هەندێ���ک بارودۆخی مێژوی���ی‪ ،‬ئابوری‪،‬‬ ‫سیاس���ی‌و کولتورییە کە هەمو کۆمەڵگا‬ ‫کەم ت���ا ف���رە دەکات بەخاوەنی خۆی‪،‬‬ ‫بۆیە پێش ئەوەی ناس���یوناڵیزم تەعبیر‬ ‫لەسیاسەت بکات تەعبیر لە کۆمەڵگایەک‬ ‫دەکات بەهەم���و رەهەندەکانیی���ەوە کە‬ ‫سیاسەتیشی بریتی دەبێت‪.‬‬ ‫دەتوانی���ن هەرلەس���ەرەتاوە ئ���ەم‬ ‫بنەمایانە هەم لەپڕۆژەی ناسیوناڵیستی‬ ‫عەرەب���ی عێراقیدا ببینین���ەوەو هەم لە‬ ‫پ���ڕۆژەی ناسیوناڵیس���تی ک���وردی کە‬ ‫ن���اوی کوردایەتیی���ە‪ .‬ب���اس لەپڕۆژەی‬ ‫ناسیونالیستی عێراقی عەرەبی دادەنێین‬ ‫بۆ کاتێکی تر‪ ،‬بەاڵم لێرەدا هەوڵدەدەین‬ ‫بەئاماژەکردن ب���ەروە فرەرەهەندییەکانی‬

‫کوردایەتی قەد‬ ‫دروستکراوو‬ ‫بەرهەمهێنەری‬ ‫سیاسییەکانی‬ ‫کوردستان نەبوە‪،‬‬ ‫بەڵکو کوردایەتی‬ ‫وەک بزوتنەوەیەکی‬ ‫ساوای کولتوری‬ ‫کۆمەاڵیەتی بو کە‬ ‫سیاسەت‌و حیزبایەتی‬ ‫دروستکرد‬ ‫ناسیوناڵیزمی کوردی هەندێ باس‌و بابەت‬ ‫بخەینە ژێر پرس���یارەوە کە خۆی وەک‬ ‫رەخنەی پڕۆژەی ناس���یۆنالیزمی کوردی‬ ‫دەردەخ���ات‌و هەوڵدەدات ئ���ەم پڕۆژەیە‬ ‫تەنها لەروە سیاسییەکیدا کورتبکاتەوەو‬ ‫گوتاری ناسیونالیزمی کوردی دابەزێنێت‬ ‫بۆ پڕۆژەیەکی سیاسی تۆخ‪ ،‬رەخنەیەک‬ ‫کە لەئێستادا ناسیونالیزم تەنها بەوەهم‌و‬ ‫یاریەک دەبینێت لەدەست هەندێ سیاسی‬ ‫کورد‪.‬‬ ‫دروستکردنی دەوڵەت‪ ،‬یەکیەتی‌و تەبایی‬ ‫نەتەوەیی پڕۆژەگەلێکن کە پێش ئەوەی‬ ‫سیاس���ەتوانانی کورد بەرپرسی بن وە یا‬ ‫بەبەرهەمهێنەری بزانرێن‪ ،‬بەرنامەگەلێکن‬

‫ک���ە بەبەرنامەو پ���ڕۆژەی کۆمەڵگایەک‬ ‫دەژمێردرێ���ن؛ بێگۆمان رۆڵی سیاس���ی‬ ‫کورد ناتوانرێت لەبەرچاونەگیرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫داماڵینی ئەم بەرنامانە لەبەر کۆمەڵگای‬ ‫ک���وردی هەڵەیەک���ی تیۆری‌و زانس���تی‬ ‫گەورەی���ەو هەروەه���ا لەبیرکردن���ەوەی‬ ‫هەندێ ڕاس���تی مێژویی‪.‬کێش���ەی هەرە‬ ‫سەرەکی لەم ش���ێوە روانینانەدا ئەوەیە‬ ‫کە دەس���ەاڵتی ک���وردی‌و جەم���اوەری‬ ‫کوردوس���تان لێکج���ودا دەکرێنەوە وەک‬ ‫ئەوەی کە دەسەاڵتی کوردی هەڵقواڵوی‬ ‫کۆمەڵگاکەی خۆی نییەو گروپ‌و تاقمێکە‬ ‫کە ل���ەدەرەوەی کۆمەڵگا دەژیت‌و تەنها‬ ‫کاری ب���وە بەوێناکردن���ی وەه���م‌و درۆ‬ ‫بۆ ئ���ەو کۆمەڵگای���ەی کە بەس���ەریدا‬ ‫حوک���م دەکات‪ .‬لەمێژە لەکۆمەڵناس���ی‌و‬ ‫فەلسەفەی سیاسیدا دەسەاڵت بەئەوالوو‬ ‫س���ەروی کۆمەڵگا ناژمێررێت؛ سیاسەت‬ ‫پێ���ش ئەوەی حوکمکردنی دەس���تەیەک‬ ‫بێت بەس���ەر کۆمەڵگادا‪ ،‬بە کردەوەیەک‬ ‫دەژمێررێ���ت ک���ە لەس���ەر کردەوەیەکی‬ ‫ت���ر دادەنرێ���ت لەن���او پەیوەندییەک���ی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و لەس���ەر ئاخێزگەیەک���ی‬ ‫کولت���وری‪ .‬پەیوەن���دی سیاس���ی‌و‬ ‫دەسەاڵتدارانە قەد ناتوانرێت لەدەرەوەی‬ ‫کردەوەی کۆمەاڵیەتی وێنا بکرێت چونکا‬ ‫هیچ شتێک نییە کە بتوانرێت لەدەرەوەی‬ ‫کۆمەڵ���گاو پەیوەندییە کۆمەاڵیەتییەكان‬ ‫بونی هەبێت‪ :‬سیاس���ەت‌و دەس���ەاڵتیش‬ ‫بەری نییە لەم راستییە‪ .‬ئەگەر دەسەاڵت‬ ‫چەمک���ی س���ەرەکی سیاس���ەت بێ���ت‪،‬‬ ‫دەتوانین ببینین کە دەسەاڵت لەدەرەوەی‬ ‫سیاسەتیشدا هەیە؛ دەسەاڵت ئەو چەمکە‬ ‫بەرفراوانەیە ک���ە لەناو بنەماڵە‪ ،‬بونیادە‬ ‫کۆمەاڵیەتیی���ەکان‪ ،‬ئایین‪ ،‬پ���ەروەردە‪،‬‬ ‫ئاب���وری‌و هت���د بونی هەیەو ه���ەر کام‬ ‫لەم بونیادانە بەش���ێوەیەکی راستەوخۆ‬ ‫یا ناراس���تەوخۆ کاریگەری هەیە لەسەر‬ ‫سیاسەت؛ دەس���ەاڵت تەنها لە سەرەوە‬

‫یانی لەناو سیستەمی سیاسیدا دانابەزێتە‬ ‫ناو کۆمەڵگا‪ ،‬بەڵکو لەناو کۆمەڵگایشەوە‬ ‫دەس���ەاڵت بەرز دەبێتەوەو سیاس���ەت‬ ‫دەخاتە ژێ���ر کاریگەری ڕاس���تەوخۆ یا‬ ‫ناراس���تەوخۆی خۆی‪ .‬ه���ەر ئەمەیە کە‬ ‫زۆرێک لە کۆمەڵناس���ان‌و فەیلەسوفانی‬ ‫گەیاندوە بەم قەناعەتەی کە سیاس���ەت‪،‬‬ ‫سیس���تەمی سیاسی‌و دەس���ەاڵت پێش‬ ‫ئ���ەوەی بەرهەمهێنەرب���ن بەرهەم���ی‬ ‫هەندێ بنەماو پرەنس���یپی کۆمەاڵیەتی‪-‬‬ ‫کولتورین‪.‬‬ ‫بەبیرهێنانەوەیەک���ی خێ���را لەمێژوی‬ ‫کوردایەتی لەهەمو پارچەکانی کوردستان‪،‬‬ ‫ئەوەمان بۆ دەردەکەوێت کە کوردایەتی‬ ‫ق���ەد دروس���تکراوو بەرهەمهێن���ەری‬ ‫سیاس���ییەکانی کوردستان نەبوە‪ ،‬بەڵکو‬ ‫کوردایەتی وەک بزوتنەوەیەکی س���اوای‬ ‫کولتوری کۆمەاڵیەتی بو کە سیاس���ەت‌و‬ ‫حیزبایەتی دروس���تکردو هەر بەدروست‬ ‫کردنیش���یان ئەم رۆڵەی لەس���ەر خۆی‬ ‫النەبردو هەر ئێستایش���ە کە بەردەوامە‬ ‫لەبەدیهێنان���ی ئەو رۆڵ���ەی کە هەیبوە‪.‬‬ ‫ئەوە تەنها حیزب‌و س���ەرکردەی سیاسی‬ ‫نەب���و ک���ە کوردایەتی دەک���رد‪ ،‬بەڵکو‬ ‫خوێن���دکارو مامۆس���تای قوتابخان���ەو‬ ‫زانکۆکان‪ ،‬هونەرمەندان‪ ،‬کاسب‌و تاجرو‬ ‫هت���د بون کە رۆڵی خۆی���ان دەبینی‪ .‬بۆ‬ ‫وێنە لە باش���وری کوردستان‪ ،‬بەژمارەی‬ ‫تاکەکان دەتوانین بیرەوەری تۆماربکەین‌و‬ ‫هەرکامەیان دەتوانێت بەڵگەیەک بێت بۆ‬ ‫ئەم راس���تییە‪ .‬با لەبیرم���ان نەچێت کە‬ ‫راپەرینی ‪ ٩١‬پێش ئ���ەوەی راپەڕینێکی‬ ‫حیزبی بێ���ت دژی دەس���ەاڵتی ناوەند‪،‬‬ ‫راپەڕینی جەماوەرێک بو‪ .‬بۆیە دەسەاڵت‌و‬ ‫سیاس���ەتی کوردی پێش ئەوەی موڵکی‬ ‫سیاس���ییەکانی کورد بێ���ت کۆمەڵگای‬ ‫کوردییە کە خاوەندارێتی دەکات‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌ممه‌ ‪2012/12/30‬‬

‫ی توشی‌ پێست ده‌بێت‬ ‫ئه‌و چوار گرفته‌ ‌‬ ‫زۆرینه‌ی‌ ئافره‌تان له‌زس����تاندا كێشه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هیالكبون����ی‌ پێس����تیان هه‌ی����ه‌ به‌هۆی‌‬ ‫س����اردی‌ كه‌ش����وهه‌واو كه‌می‌ شێ‌‪ ،‬بۆ‬ ‫پاراس����تنی‌ كێش له‌م گرفتانه‌ی‌ وه‌رزی‌‬ ‫زس����تان گۆڤاری‌ (فرۆیندین)ی‌ ئه‌ڵمانی‌‬ ‫ك����ه‌ تایبه‌ت����ه‌ به‌كاروباری ژن����ان چوار‬ ‫چاره‌سه‌ریان داناوه‌ بۆ روبه‌روبونه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌م كێشانه‌‪.‬‬

‫به‌به‌ركه‌وتنیان به‌هه‌وای‌ ساردی‌ زستان‪.‬‬ ‫هه‌ندێ‌ كه‌سیش بۆ ته‌ڕكردنی‌ لێوه‌كان‬ ‫زمانیان به‌كارده‌هێنن واتا چه‌ند جارێك‬ ‫له‌رۆژه‌كه‌دا لێوه‌كانیان ته‌ڕده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئ����ه‌م گۆڤاره‌ باس ل����ه‌وه‌ده‌كات كه‌ ئه‌و‬ ‫رێگه‌یه‌ خراپه‌ بۆ لێوه‌كان‌و ده‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫ش����ه‌قبونیان‪ .‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ باش����تر وایه‌‬ ‫كرێم بۆ چه‌وركردنی����ان به‌كاربهێنرێت‌و‬ ‫باشتریش وایه‌ شه‌وان پێش چونه‌ جێگه‌‪،‬‬ ‫لێوه‌كان ب����ه‌و كرێمانه‌ چه‌ور بكرێت كه‌‬ ‫مادده‌ی‌ (بانسنولیان) تێدایه‌‪.‬‬

‫ وشكبونی‌ لێوه‌كان‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ لێوه‌كان هیچ غوده‌یه‌كی‌‬ ‫چه‌وریان تێدا نییه‌ بۆیه‌ ده‌بینین لێوه‌كان‬ ‫خۆی����ان ناتوان����ن چه‌وری‌ پێویس����ت‌و‬ ‫رتوب����ه‌ بۆ خۆی����ان دابین بك����ه‌ن‌و زۆر‬ ‫به‌خێرایی‌ توشی‌ وشكبون ده‌بن ئه‌وه‌ش‬

‫ قڵیشانی‌ پاژنه‌كان‬ ‫كێشه‌یه‌كی‌ تری‌ پێست كه‌ له‌زستاندا‬ ‫توش����ی‌ ده‌بێت ش����ه‌قبونی‌ پاژنه‌كانه‌‪،‬‬ ‫لێره‌ش����دا وا باش����تره‌ هه‌مو ش����ه‌وێك‬ ‫پاژنه‌كان چ����ه‌ور بكرێن‌و گۆره‌وی‌ له‌پێ‌‬ ‫بكرێن‪.‬‬

‫قه‌یس ‌ی بۆ رێكخستن ‌ی‬ ‫لێدان ‌ی دڵ باش ‌ه‬

‫خواردن ‌ی ‪ 300‬گرام‬ ‫میوه‌و سه‌وز‌ه ده‌تپارێزێت له‌ره‌بۆ‬

‫ی كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫می���وه‌ی‌ قه‌یس��� ‌‬ ‫ی نه‌خۆش���ی‌ ش���ێرپه‌نج ‌ه‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ی دڵ ده‌كات‌و‬ ‫هه‌یه‌‌و هاوكاری‌ پاراستن ‌‬ ‫مه‌ترسی‌ توش���بون به‌خورپه‌ی‌ دڵیش‬ ‫كه‌مده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك ده‌ریخستوه‌‪ ،‬قه‌یس ‌‬ ‫كاریگه‌رییه‌ك���ی‌ به‌رچ���اوی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ی نه‌خۆش���ی‌ ش���ێرپه‌نجه‌و‬ ‫كه‌مبونه‌وه‌ ‌‬ ‫دڵ هه‌ی���ه‌و ده‌یپارێزێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫مه‌ترسی‌ توش���بون به‌خورپ ‌هی‌ دڵیش‬ ‫كه‌مده‌كات���ه‌وه‌‌و زۆر به‌سودیش���ه‌ بۆ‬ ‫رێكخستنی‌ لێدانی‌ دڵ‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت‬ ‫لێكۆڵ���ه‌ره‌وان‬ ‫ی قه‌یسی ئاشكرایان‬ ‫به‌تایبه‌تمه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خانه‌كانی‌ له‌ش��� ‌‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬قه‌یس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫م���رۆڤ ده‌پارێزێت به‌ه���ۆی‌ هه‌بون ‌‬ ‫چه‌ند یاریده‌ده‌رێك له‌ناویدا‪ ،‬بۆ نمون ‌ه‬ ‫به‌رێژه‌یه‌ك���ی‌ به‌رچاو (پۆتاس���یۆم)‬ ‫له‌ناو قه‌یسیدا هه‌یه‌‌و رێژه‌ی‌ شه‌كریش‬ ‫ی زۆر هاوسه‌نگ‌و‬ ‫له‌ناویدا به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی (ئه‌نتیئۆكسیدی‌)‬ ‫رێكوپێكه‌‪ ،‬قه‌یس ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ی باش ‌‬ ‫له‌ناودایه‌و كاریگه‌رییه‌ك ‌‬ ‫ی خوێن هه‌ی ‌ه ك ‌ه به‌هۆیه‌و‌ه‬ ‫فش���اره‌كان ‌‬

‫ی‬ ‫ی زانكۆ ‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی پورتوگال���ی‌‪ ،‬ده‌توانرێت‬ ‫(بۆرت���و) ‌‬ ‫ی توش���بون به‌نه‌خۆش���ی‌ ره‌بۆ‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫له‌ه���ه‌رزه‌كاردا كه‌مبكرێت���ه‌وه‌ له‌‪%80‬‬ ‫ی خۆراكی‌ باش‬ ‫گه‌ر بێت���و به‌رنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫په‌یڕه‌و بكرێ���ت‌و له‌و به‌رنامه‌یه‌ رۆژان ‌ه‬ ‫‪ 300‬گ���رام له‌میوه‌ بخورێ���ت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫میوه‌و س���ه‌وزه‌ دژه‌ ئۆكسان‌و ڤیتامین‬ ‫سی‌‌و ئه‌ی‌‌و س���لینیۆم‌و مه‌گنسیۆمیان‬ ‫ی‬ ‫تێدای��� ‌ه ك ‌ه هه‌م���و ئه‌مان���ه‌ یارمه‌ت ‌‬ ‫ی هه‌رس ده‌د‌هن‌و ده‌یپارێزن‬ ‫كۆئه‌ندام ‌‬ ‫له‌هه‌وكردن‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ئه‌وه‌ش له‌بیر‬ ‫نه‌كرێت ك ‌ه پێویس���ته‌ دوربكه‌وینه‌و‌ه‬ ‫ی چه‌ورییه‌ تێره‌كان‪.‬‬ ‫له‌خواردن ‌‬

‫ی گرفتی‌ سێكس���ییان هه‌ی ‌ه وه‌ك‬ ‫ێ له‌و پیاوان���ه‌ ‌‬ ‫هه‌ن���د ‌‬ ‫ی سێكس���ی‌‪ ،‬په‌نا بۆ‬ ‫ی ئاره‌زو ‌‬ ‫دره‌ن���گ ره‌پبون‌و كه‌م��� ‌‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێك له‌به‌هێزكه‌ر‌ه سێكسییه‌كان ده‌به‌ن بۆ به‌هێزكردن ‌‬ ‫ئاره‌زوه‌ سێكس���ییه‌كان‪ ،‬به‌اڵم زۆرین���ه‌ی‌ توێژینه‌وه‌كان‬ ‫ی‬ ‫باس له‌خراپیی‌ ئه‌و به‌هێزكه‌ران ‌ه ده‌كه‌ن بۆ ئه‌ندامه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی درێژخایه‌ن ‌‬ ‫ی نه‌خۆش ‌‬ ‫ی ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی جه‌س���ت ‌ه به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫تر ‌‬ ‫دڵی���ان هه‌یه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئ���ه‌و ده‌رمانان���ه‌ كارلێك ده‌كات‬ ‫له‌گه‌ڵ ڤیاگراو پاشان كێش ‌ه بۆ دڵ دروست ده‌كات بۆی ‌ه‬ ‫ی دڵیان هه‌ی ‌ه مه‌ترسیداره‌ ئه‌و‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ نه‌خۆش��� ‌‬ ‫حه‌ب ‌ه به‌كاربهێنن‪ ،‬به‌اڵم نوێتری���ن توێژینه‌وه‌ باس له‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات ك ‌ه چیتر پێویست ناكات ڤیاگراو جۆره‌كانی‌ تر ‌‬ ‫به‌هێزكه‌ره‌ سێكسییه‌كان به‌كاربهێنرێت‪.‬‬ ‫ی پاسكیل ده‌كات‬ ‫له‌م توێژینه‌و‌ه نوێیه‌دا باس له‌لێخوڕین ‌‬ ‫ی پیاوان‪،‬‬ ‫ی سێكسی‌ ال ‌‬ ‫ی توانا ‌‬ ‫ی به‌هێزبون ‌‬ ‫ك ‌ه ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫توێژینه‌وه‌ك ‌ه ك ‌ه له‌سه‌ر ‪ 60‬پیاو ئه‌نجامدراوه‌‌و ته‌مه‌نیان‬ ‫له‌نێوان ‪ 55‬بۆ ‪ 60‬س���اڵدا بوه‌‌و كێش ‌هی‌ نه‌خۆشی‌ دڵیان‬ ‫ی‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬ده‌رمانی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌یان به‌كارده‌هێنا‪ ،‬كۆمه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫ی پاسكیلیان‬ ‫ێ رۆژ وه‌رزشی‌ لێخورین ‌‬ ‫یه‌كه‌م هه‌فت ‌هی‌ س��� ‌‬ ‫ی دووه‌م ئه‌و جۆره‌ وه‌رزش���ه‌یان‬ ‫ده‌ك���رد‪ ،‬به‌اڵم كۆمه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ردو‬ ‫به‌كارنه‌هێنا‪ ،‬بۆی ‌ه پاش ماوه‌یه‌ك له‌چاودێریكردن ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م ته‌ندروس���تی گشتیان‬ ‫گروپ ده‌ركه‌وت كۆمه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫باش���بوه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ به‌رچاو‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆی‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی ‪ %18‬زیاد رۆیشتو‌ه بۆ له‌ش‪،‬‬ ‫رێژه‌ی‌ ئۆكسجین به‌رێژه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاریان ده‌كرد‌و رێژ‌ه ‌‬ ‫به‌مه‌ش مولوله‌ خوێنه‌كان به‌باش ‌‬ ‫خوێن ده‌وڵه‌مه‌ند به‌ئۆكس���جین زیات���ر ده‌چو بۆ ئه‌ندام‌و‬ ‫ی له‌ش‌و زیاتر خوێنی‌ پاكیان بۆ ده‌چو به‌مه‌ش‬ ‫خانه‌كان��� ‌‬ ‫ی له‌ش‌و‬ ‫ئه‌و خوێنه‌ پاكه‌ ده‌گه‌یش���ت ‌ه هه‌م���و ئه‌ندامه‌كان ‌‬ ‫چۆكی‌ پیاوانیش ئه‌و خوێن ‌ه پاكه‌یان زیاتر پێده‌گه‌شت‌و‬ ‫به‌مه‌ش كردار‌و ئاره‌زوی‌ سێكس���ی‌ له‌م كه‌سانه‌ زۆر باش‬ ‫ده‌بو كه‌ وه‌رزش‌و راهێنانی‌ پاسكیل لێخورینیان ده‌كرد‪.‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫شەقامەکانی‬ ‫پزیشکان داخەن!‬

‫ توندبونی‌ پێست‬ ‫زۆرین����ه‌ی‌ ژنان هه‌س����ت به‌توندبونی‌‬ ‫پێس����تیان ده‌كه‌ن ل����ه‌م وه‌رزه‌دا‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫رۆژان����ه‌ كرێم به‌كارده‌هێن����ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ وشكبونی‌ قاچه‌كان‬ ‫پێس����تی‌ قاچه‌كان به‌وه‌ ناس����راون‬ ‫هه‌ست به‌خاوبونه‌وه‌ی‌ پێستیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ش����اره‌زایانی‌ بواری‌ جوانكارییش ئاماژه‌ كه‌ ته‌نك‌و باریك����ن‌و غوده‌ی‌ چه‌ورییان‬ ‫به‌وه‌ده‌كه‌ن كه‌ پێویس����ته‌ ئه‌و كرێمانه‌ تێ����دا نیی����ه‌‪ .‬بۆی ‌ه ده‌بینی����ن قاچه‌كان‬ ‫به‌كاربهێنرێ����ت كه‌ چ����ه‌وری‌‌و مادده‌ی‌ یه‌كه‌م ئه‌ندامی‌ له‌ش����ن كه‌ نیشانه‌كانی‌‬ ‫رتوبه‌یان زیاتر تێدایه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و جۆره‌ وش����كبونیان تێ����دا ده‌رده‌كه‌وێ����ت‪ .‬بۆ‬ ‫پێس����ته‌ وه‌ك ئیس����فه‌نج هه‌ڵیده‌مژێت‪ ،‬روبه‌روبونه‌وه‌ی‌ ئه‌م حاڵه‌ته‌ش باش����تر‬ ‫هه‌روه‌ه����ا ئامۆژگارییان ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌م وایه‌ ئ����ه‌و كرێمان����ه‌ به‌كاربهێنرێت كه‌‬ ‫وه‌رزه‌ دوربكه‌ون����ه‌وه‌ له‌ته‌قش����یركردنی‌ م����ادده‌ی‌ چ����ه‌وری‌‌و ش����ێداریان تێدایه‌‬ ‫ده‌موچاو‪ ،‬چونكه‌ ده‌بێت����ه‌ هۆی‌ زیاتر وه‌ك ئه‌و كرێمان����ه‌ی‌ زه‌یتون‌و یوریایان‬ ‫هیالكبونی‌ ئه‌و توێژه‌ سوێره‌ی‌ پێست‪ .‬تێدایه‌‪.‬‬

‫ش���ێوازی‌ خ���واردن تێكده‌چێت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫لێكۆڵه‌ره‌وان ئاماژه‌یان به‌وه‌ش كردو‌ه‬ ‫ی‬ ‫كه‌ پێویس���ته‌ مرۆڤ رۆژان ‌ه به‌الیه‌ن ‌‬ ‫كه‌مه‌وه‌ (‪ 3‬بۆ ‪ )5‬دان ‌ه قه‌یسی‌ بخوات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌مانكات���دا قه‌یس���ی‌ س���ه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫ی باشه‌ بۆ مرۆڤه‌كان‪.‬‬ ‫وزه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی (بیتۆكارۆتین)‬ ‫به‌هۆی‌ هه‌بونی‌ ماده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باش��� ‌‬ ‫له‌ناویدا‪ ،‬قه‌یس���ی‌ س���ودێك ‌‬ ‫ی چ���او‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫هه‌ی ‌ه بۆ ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ریخۆڵه‌كان نه‌رمده‌كاته‌وه‌‌و پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی به‌خواردنی‌ قه‌یس��� ‌‬ ‫رۆژان ‌ه گرنگ��� ‌‬ ‫ی باش‌و‬ ‫ی له‌ش���ێك ‌‬ ‫بدرێ���ت بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ته‌ندروستتان هه‌بێت‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫ی ره‌بۆ‬ ‫خۆپاراستن له‌نه‌خۆش ‌‬ ‫ی ئاماژ‌ه‬ ‫پسپۆرانی‌ بواری‌ پزیش���ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ هه‌ندێ‌ خۆراك رۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌بینن له‌توشبون به‌نه‌خۆش ‌‬ ‫گرنگ ‌‬ ‫ره‌بۆ‪ ،‬وات ‌ه هه‌ندێك خۆراك به‌س���ود‌ه‬ ‫ب���ۆ نه‌خۆش���ییه‌كه‌و هه‌ندێكیش���یان‬ ‫به‌پێچه‌وان���ه‌و‌ه زی���ان ده‌گه‌یه‌ن���ن‬ ‫به‌نه‌خۆش���ی‌ ره‌ب���ۆ‪ .‬پس���پۆران باس‬

‫ی جۆ هه‌روه‌ها دوركه‌وتن���ه‌و‌ه له‌خواردنه‌و‌ه‬ ‫ل���ه‌و‌ه ده‌كه‌ن كه‌ به‌گش���تی‌ نان ‌‬ ‫ی سپی‌ باشتر‌ه گازییه‌كان‪.‬‬ ‫سودبه‌خشه‌‪ ،‬به‌اڵم نان ‌‬ ‫ی‬ ‫توێژینه‌وه‌كان ب���اس له‌زیانی‌ خوێ ‌‬ ‫ی چه‌ره‌سات‬ ‫ی لێبپارێزی‌‪ ،‬خواردن ‌‬ ‫خۆت ‌‬ ‫ێ زۆر‬ ‫ی زی���اد ده‌كه‌ن‌و باش���تر‌ه خ���و ‌‬ ‫ێ ج���ار‌و خواردن ‌‬ ‫هه‌فته‌ی‌ دو بۆ س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌كرێت ‌ه خواردنه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه س���وێری ‌‬ ‫ی دوجار له‌هه‌فته‌یه‌كدا خواردن ‌‬ ‫ماس��� ‌‬ ‫ش���یره‌مه‌نییه‌كانیش زۆر به‌س���ود‌ه ده‌بێت���ه‌ كێش���ه‌ بۆ س���یكڵدانۆچكه‌و‬ ‫ی ره‌بۆ‪.‬‬ ‫ی توش���بون ب ‌ه ره‌بۆ‪ ،‬پاشان دروستبونی‌ نه‌وبه‌ ‌‬ ‫ب���ۆ چه‌ند جار‌ه ‌‬

‫پاسكیل لێبخوڕه‌‪ ،‬ڤیاگرات ناوێت ‬

‫ش���ەقامی پزیش���کان‪ ،‬ش���ارع االگبا‌و‪،‬‬ ‫جادەی دکتۆران‪ ..‬هتد‪ ،‬ئەو دەستەواژانەن‬ ‫ب���ۆ گردبون���ەوەی کۆمەڵێک پزیش���کی‬ ‫پسپۆر لەش���ەقامێکی دیاریکراوی شاردا‬ ‫بەکاردەهێنرێ���ت‪ .‬ئ���ەم دەس���تەواژانەو‬ ‫ئ���ەو دیاردەی���ەی گوزارش���تی لێدەکەن‬ ‫ئەوەن���دە باون ک���ە ب���ون بەنەگۆڕێکی‬ ‫چەسپیو لەکۆنەستی کۆمەاڵیەتی ئێمەدا‪.‬‬ ‫چەس���پینێک کە مەوداکانی پرسیارکردن‬ ‫لەس���ەر ئ���ەم دی���اردە کۆمەاڵیەتیی���ە‬ ‫دەقرتێنن‌و پەلوپۆی دەکەن‪ .‬وای لێهاتوە‬ ‫شاربون بەبێ شەقامی پزیشکان مانایەکی‬ ‫نەبێت‌و پزیش���کبونیش پێشمەرجکرابێت‬ ‫بەهەبونی شوێنێک لەو شەقامەی خەریکە‬ ‫ببێت بەگەڕەکی پزیشکان‪.‬‬ ‫دەبێ���ت ئەوە بوترێت ک���ە لەدەرەوەی‬ ‫رۆژهەاڵت���دا ئ���ەم دیاردەی���ە دەگمەنە‪.‬‬ ‫س���ەرەتاکەش لەوێوەیە کە پزیش���کێک‬ ‫ی���ا زیاتر دەچێتە ش���وێنێک کە زۆرترین‬ ‫ک���ەس بیبینێ���ت‪ .‬کوێ���ش لەش���ەقام‬ ‫باش���تر هەیە ب���ۆ پێکانی ئ���ەو ئامانجە‪.‬‬ ‫خۆ ئەوە ش���ەقامە کە هەمو کەس���ێکی‬ ‫پێ���دا تێدەپەڕێت‪ .‬کێش���ەکە ئەوەیە کە‬ ‫کاراکتەرو خەس���ڵەتەکانی ش���ەقامێکی‬ ‫تەپوتۆزاوی���ی‌و ب���ارگاوی بەخێرای���ی‌و‬ ‫رانەوەس���تان‌و پەلەپ���ەل‪ ،‬بەخش���کەیی‬ ‫دەگوازرێت���ەوە ب���ۆ مامەڵ���ەو ئاس���ت‌و‬ ‫کواڵیتی ڕەفتاری ئەوانەی لەشەقامەکەدا‬ ‫چاالکن‪ .‬پزیشکان لەپێناوی ئەوە زۆرترین‬ ‫بینەرو تەماش���اکەرو نەخۆشیان هەبێت‪،‬‬ ‫لەپرۆسەی خۆ لەش���ەقام نزیکردنەوەدا‪،‬‬ ‫کۆمەڵێک خەس���ڵەتی جەوهەریی پیشەی‬ ‫پزیشکیی لەدەستدەدەن‪.‬‬ ‫ئەو پەیوەندییە دیالکتیکییەی لەنێوان‬ ‫شەقام‌و پزیش���کاندا هەیە لەوێدا کۆتایی‬ ‫پێنایەت کە پزیش���کان خەس���ڵەتەکانی‬ ‫شەقام بەکاربهێنن‌و لەبەرامبەردا شەقامیش‬ ‫کاریگەری خۆی لەسەر پزیشکان دابنێت‪.‬‬ ‫نا‪ ،‬پەیوەندییەکە لەوە قوڵترو ئاڵۆزترەوو‬ ‫کاری بەسەر ئەو ش���وێن‌و کۆنتێکستەوە‬ ‫هەی���ە ک���ە ش���ەقامەکەی تیای���ە‪ .‬ئێمە‬ ‫باس���ی هەمو ش���ەقامێک ناکەین‪ .‬باسی‬ ‫ش���ەقامێکی قەڕەباڵغی جەنجاڵ دەکەین‬ ‫کە لەناوجەرگ���ەی بازاڕە‪ .‬کێش���ەیەکی‬ ‫ئەوتۆ نەدەبو ئەگەر ش���ەقامی پزیشکان‬ ‫تەنها خەس���ڵەتەکانی شەقامێکی سادەی‬ ‫هەڵگرتایە‪ .‬دەشێت لەگەڵ ئەوە گوزەرانمان‬ ‫کردبا ئەگەر مامەڵەی پزیش���کان لەگەڵ‬ ‫نەخۆشدا لەشەقامەکانیاندا‪ ،‬مامەڵەیەکی‬ ‫س���ەرپێی‌و تێپ���ەڕو کاتی���ی‌و داماڵ���راو‬ ‫لەتێڕام���ان‌و تێفکری���ن‌و گفتگ���ۆ بوایە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم گوزەران لەگەڵ ئ���ەوە ناکرێت کە‬ ‫هەمو مامەڵەو ئاڵوێرو ش���ێوازی گفتگۆو‬ ‫رەفتارەکان���ی ش���ەقامێکی بازرگانی���ی‬ ‫لەناوجەرگەی بازاڕدا لەشەقامی پزیشکاندا‬ ‫کاریانپێبکرێت‌و تەنانەت زەقترو ناشرینتر‬ ‫لەوانەی پێشو دەرکەون‌و چاالکبن‪.‬‬ ‫با بەراوردێک لەنێوان شەقامی پزیشکان‌و‬ ‫بازاڕەکان���ی جگەرە بکەین‪ .‬لە بازاڕەکانی‬ ‫جگەرەدا (هێش���تا ئەوەندە گەورە نەبون‬ ‫پێی���ان بوترێت ش���ەقامی جگەرە) پێش‬ ‫ئ���ەوەی جگەرەکە بکری���ت دەبێت پارە‬ ‫بدەیت‪ ،‬لەشەقامی پزیشکانیش هەروایە‪.‬‬ ‫لەبازاڕەکان���ی جگ���ەرەدا ش���ەریکایەتی‬ ‫هەی���ە‪ ،‬وات���ە گروپێک ب���ازرگان دەچنە‬ ‫پەیوەندییەکی شەریکایەتیەوەو بۆ قازانجی‬ ‫هەم���و الیەک هەوڵەکانی���ان یەکدەخەن‪،‬‬ ‫لەش���ەقامی پزیشکانیشدا ش���ەریکایەتی‬ ‫هەیەو کۆمەڵێک پزیش���ک‌و دەرمانفرۆش‌و‬ ‫خاوەن تاقیگ���ە پەیوەندی دەبەس���تن‌و‬ ‫قازانج دەکەن‪ .‬لەبازاڕەکانی جگەرەدا نرخ‬ ‫بەپێی جۆری جگەرەو نرخی رۆژو ئارەزوی‬ ‫فرۆشیارەکەیە‪ ،‬لەشەقامی پزیشکانیشدا‬ ‫هەروایە‪ .‬ب���ە کورتی ه���ەردو ئاڵوێرەکە‬ ‫بازرگان���ی بەکااڵیەک���ی دیاریک���راوەوە‬ ‫دەک���ەن‪ .‬ل���ەوەی جگ���ەرەدا جگەرەیەو‬ ‫لەوەی ش���ەقامی پزیشکاندا تەندروستی‌و‬ ‫مرۆڤ���ە‪ .‬ئەگ���ەر جیاوازیی���ەک لەنێوان‬ ‫بازاڕی جگەرەو شەقامی پزیشکاندا بەدی‬ ‫بکرێت‪ ،‬ڕەنگە تەنها ئەو بۆردو ریکالمانە‬ ‫بێت کە جگەرەفرۆش���ەکان بەکاریدەهێنن‬ ‫لەگەڵ ئەوەی پزیشکان بەنورینگەکانیاندا‬ ‫هەڵیدەواس���ن‪ .‬ب���ە دڵنیایی���ەوە ئەوەی‬ ‫جگەرەفرۆشەکان رێکوپێکترو خاوێنترە!‬ ‫بازاڕ ش���وێنی پزیش���کان نییە‪ .‬شەقام‬ ‫ش���وێنی چارەس���ەرکردنی نەخۆش���یی‬ ‫نییە‪ .‬چارەس���ەری پزیش���کیی پێویستی‬ ‫بەخۆشەویستی‌و لەسەرخۆیی‌و تێفکرین‌و‬ ‫تێڕامان‌و لێوردبونەوە هەیە‪ .‬لەشوێنێکی‬ ‫جەنجاڵی وەک���و بازاڕو ش���ەقامدا کاری‬ ‫پزیشکیی ناکرێت‪ .‬شەقامەکانی پزیشکان‬ ‫دەبێت دابخرێن‌و لەناوببرێن‪ .‬پزیش���کان‬ ‫دەبێت لەناو گەڕەکەکان���داو لەماڵەکان‌و‬ ‫مرۆڤەکان���ەوە نزیکب���ن نەک لەش���ەقام‌و‬ ‫بازاڕدا‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌ممه‌ ‪2012/12/30‬‬

‫یه‌کێتی مامۆستایان‪ :‬گەر مانگی داهاتو‬ ‫موچە دوابکەوێت هۆڵەکانی خوێندن جێدەهێڵین‬ ‫"هەقە وەزارەتی رۆشنبیری‪ ،‬وەزارەتی پەروەردەش بخاتە لیستی داهێنەرانەوە"‬ ‫ئا‪ :‬رەوا بورهان‬ ‫ماوەی دومانگە موچەی بەشێک‬ ‫لەمامۆستایان دوادەکەوێت‌‪،‬‬ ‫ئەمەش نارەزایی مامۆستایانی‬ ‫لێدەکەوێتەوە‌و كارگێری لقی یەکێتی‬ ‫مۆستایانی سلێمانیش دەڵێت‬ ‫گەر مانگی داهاتوش موچە بەم‬ ‫شێوەیە دوابکەوێت رێوشوێنی توند‬ ‫دەگرینەبەر‌و رەنگە هۆڵەکانی خوێندن‬ ‫جێبهێڵین‌و مامۆستایان دەوام نەکەن"‪.‬‬ ‫لەس���ەرجەم قوتابخان���ە ئامادەیی‌و‬ ‫بەش���ێک لەبنەرەتییەکان���ی ش���اری‬ ‫کارگێری لقی یەکێتی مامۆس���تایانی‬ ‫سلێمانی موچەی مامۆستاییان لەم دو‬ ‫مانگ���ەدا دوادەکەوێت‪ ،‬ئەمەش گرفتی کوردس���تان لەس���لێمانی‪ ،‬نەوشیروان‬ ‫بۆ مامۆستایان دروستکردوە‌و مامۆستا حەم���ە غەری���ب ه���ۆکاری دواکەوتنی‬ ‫س���امان عەلی���ش دەڵێت "هی���وادارم موچەی مامۆس���تایانی بۆ نەبونی پارە‬ ‫بەڕێوبەری پەروەردەی سلێمانی لێدوان لەبانكەکان���ی س���لێمانیدا گێرای���ەوە‌‌و‬ ‫ن���ەدات بڵێ���ت موچەی مامۆس���تایان وتی" کێش���ەکە پ���ەروەردە نییە بەاڵم‬ ‫‪25‬ی‌ مانگ دەدرێ���ت چونکە کەی ئەو کەمتەرخەمە‌و ئاگاداری دواکەوتنەکەی‬ ‫لێ���دوان ب���دات موچەی مامۆس���تایان نییە"‪.‬‬ ‫سەبارەت بەوەی وەزارەتی پەروەردە‬ ‫دوادەکەوێت"‪.‬‬

‫بۆچی هەڵوێس���ت وەرناگرێ���ت وتی"‬ ‫وەزی���ری پ���ەروەردە ناتوانێت زەخت‬ ‫لەوەزارەت���ی دارایی بکات لەس���لێمانی‬ ‫تەنه���ا دەس���ەاڵتی بەس���ەر هەولێردا‬ ‫هەیە"‪.‬‬ ‫مامۆس���تایان دواکەوتنی موچەکەیان‬ ‫ب���ۆ بێپیالن���ی وەزارەتی پ���ەروەردە‌‬ ‫دەگەرێنن���ەوە‪ ،‬مامۆس���تا دی���اری‬ ‫عەبدولقادر لەوبارەیەوە وتی "دواکەوتنی‬ ‫موچ���ە بێپیالنی وەزارەت���ی پەروەردە‬ ‫دەردەخ���ات وەک چ���ۆن بێپیالنە لەو‬ ‫رۆژانەی دەیکاتە پش���و کە لەسەرەتای‬ ‫وەرزدا کۆمەڵێک رۆژی بۆ پشو دیاری‬ ‫کردبو‪ ،‬بەاڵم لەئێس���تادا چەند رۆژێکی‬ ‫نەلەسەر خۆکوشتنی خوێندکار‪ ،‬ئینجا‬ ‫دیکەی کردوه بەپشو"‪.‬‬ ‫س���ەبارەت بەو لێدوانەی کە وەزیری چ���ۆن ئ���اگای لەدواکەوتن���ی موچەی‬ ‫پ���ەروەردە لەکاتی کۆبون���ەوە لەگەڵ مامۆستا دەبێت؟!"‪.‬‬ ‫مامۆستا نەوشیروان دەڵێت "بەهۆی‬ ‫یەکێت���ی مامۆس���تایاندا دایب���و ک���ە‬ ‫رایگەیاندبو ئاگاداری دواکەوتنی موچە زەختی یەکێتی مامۆس���تایانەوە چەند‬ ‫نی���ن‪ ،‬دیاری وتیش���ی "مامۆس���تایان رۆژێکی تریش مانگ���ی رابردو موچەی‬ ‫وەزیری پ���ەروەردە ناناس���ن‪ ،‬وەزیری مامۆس���تایان دوانەک���ەوت‪ ،‬ئەگ���ەر‬ ‫پەروەردە لەس���ەر هیچ ش���تێک قسە مانگی داهاتوش موچەی مامۆس���تایان‬ ‫ناکات نە لەس���ەر روخاندنی قوتابخانە دوابکەوێت‪ ،‬هەڵوێستی توندمان دەبێت‌و‬

‫وەزیر لەسەر هیچ شتێک قسە ناکات‬ ‫نەلەسەر روخاندنی قوتابخانە نەلەسەر‬ ‫خۆکوشتنی خوێندکار‪ ،‬ئینجا چۆن‬ ‫ئاگای لەدواکەوتنی موچەی مامۆستا‬ ‫دەبێت؟!‬ ‫رەنگە نەچینە هۆڵەکانی خوێندنەوە"‪.‬‬ ‫وتیش���ی لەئێس���تادا دەیانەوێ���ت‬ ‫یاداش���تێک ئاراستەی وەزارەتی دارایی‬ ‫بکەن بەهۆی دواکەوتنی موچەوە‪.‬‬ ‫مامۆس���تا س���امان س���ەبارەت‬ ‫بەکەمتەرخەمی وەزارەت���ی پەروەردە‬ ‫بەتوانج���ەوە وتی " هەق���ە وەزارەتی‬ ‫رۆش���نبیری‪ ،‬وەزارەتی پ���ەروەردەش‬ ‫بخاتە لیستی داهێنەرانەوە"‪.‬‬

‫"پرۆگرامی مێژوی‌ قۆناغ ‌ی ئاماده‌یی پڕه‌ له‌هه‌ڵه‌ی‌ مێژویی‌"‬ ‫‌‬

‫ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬ ‫به‌شێك له‌و مامۆستایانه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫بابه‌تی‌ مێژوی‌ قۆناغی‌ ئاماده‌یی‬ ‫به‌خوێندكاران ده‌ڵێنه‌وه‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ پرۆگرامی‌ خوێندنی‌‬ ‫مێژو له‌قۆناغی‌ ئاماده‌ییدا‪ ،‬پڕه‌‬ ‫له‌هه‌ڵه‌و كه‌م‌و كورتی‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫به‌شی‌ پرۆگرام‌و چاپه‌مه‌نییه‌كانیش‬ ‫له‌وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ ده‌ڵێت "ئێمه‌‬ ‫ره‌خنه‌ی‌ هه‌موودڵسۆزێك به‌هه‌ند‬ ‫وه‌رده‌گرین‌و هیچ شتێكیش به‌بێ‬ ‫كه‌م‌و كورتی‌ نابێت"‪.‬‬

‫ی ماسته‌ر‬ ‫محه‌مه‌د گه‌اڵڵه‌یی‪ ،‬قوتاب ‌‬ ‫له‌به‌ش����ی‌ مێ����ژوی‌ كوردو ئی����داره‌ی‌‬ ‫عوسمانی‌ له‌زانكۆی‌ به‌یروتی‌ لوبنان‪،‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ مه‌نهه‌جی‌ بابه‌تی‌ مێژوی‌ هه‌ر‬ ‫سێ قۆناغی‌ ئاماده‌ییه‌وه‌‪ ،‬رای‌ وایه‌ كه‌‬ ‫هه‌ڵه‌ی‌ زۆری‌ تێدان‪ ،‬ناوبراو له‌باره‌ی‌‬ ‫مێ����ژوی‌ پۆلی‌ ده‌یه‌م����ی‌ ئاماده‌ییه‌وه‌‬ ‫كه‌ به‌مێژوی شارس����تانییه‌ت ناونراوه‌‬ ‫ده‌ڵێ����ت "پێ����ش هه‌م����و ش����تێك‬ ‫نوس����ینه‌وه‌ی‌ مێژوی‌ شارس����تانییه‌ت‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ هی‌ سه‌ده‌كانی‌ پێش مێژو‪،‬‬ ‫پێویس����تی‌ به‌كه‌سانێكه‌ ش����اره‌زابن‬ ‫له‌زمان‌و نوسینی‌ شارستانییه‌تی‌ ئه‌و‬ ‫گه‌النه‌ی‌ ك����ه‌ نه‌خش‌و نیگاریان پێش‬ ‫زاین جێهێش����تووه‌‪ ،‬وه‌ك (سۆمه‌ری‌‪،‬‬ ‫ئه‌كه‌دی‪ ،‬بابلی‌و ئاش����وری‌‌و ئیالمی‌‪..‬‬ ‫هتد)" ناوبراو رونیكرده‌وه‌ كه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌و كتێبه‌دا زۆر به‌زه‌قی دیاره‌ نه‌بونی‌‬ ‫نه‌خش����ه‌ی‌ پڕ زانیارییه‌ بۆ سه‌رده‌می‌‬ ‫شارستانییه‌كان‪.‬‬ ‫محه‌م����ه‌د گه‌اڵڵه‌ی����ی جه‌ختی����ش‬ ‫له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كات����ه‌وه‌ ك����ه‌‬ ‫زانیارییه‌كان����ی‌ زۆر كه‌م����ن بۆ نمونه‌‬ ‫باس ل����ه‌ شارس����تانییه‌ته‌كانی‌ وه‌ك‬ ‫مایا له‌باش����وری‌ ئه‌مه‌ریكا كه‌ مێژوی‬ ‫گرینگی‌ هه‌یه‌‪ ،‬مێژوی شارستانییه‌تی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت����ی ئاس����یا‌و چینیی����ه‌كان‪،‬‬ ‫باش����وری‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ئاسیا‌و مالیزیاو‬ ‫ئه‌نده‌نوس����یاش نه‌كراوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ بێجگه‌‬ ‫له‌له‌بیركردن����ی‌ مێ����ژوی ناوه‌راس����تی‌‬ ‫ئاس����یاو ئه‌وروپاو شارستانییه‌ته‌كانی‌‬ ‫كه‌ناره‌كان����ی‌ س����ه‌ر ده‌ریای‌ س����پی‬ ‫ناوه‌ڕاس����ت وه‌ك شاری‌ كۆنی قه‌رتاج‬ ‫كه‌ له‌تونس����ه‌ كه‌ رۆڵێك����ی‌ گرینگی‌‬ ‫هه‌بوه‌ له‌مێژوی بازرگانی‌ كۆندا‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌ هیچ باسێك‬ ‫نه‌ك����راوه‌ له‌مێ����ژوی‌ س����ه‌رهه‌ڵدانی‌‬ ‫شوێنه‌وارناس����ی‪ ،‬مێ����ژوی‌ ك����ۆن‬ ‫وات����ا كاری‌ نوس����ینه‌وه‌ی‌ تی����ۆری‌‬ ‫شوێنه‌وارناس����ه‌كان‪ ،‬به‌كورتییه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر ئ����ه‌م كتێبه‌ ب����ه‌راورد بكه‌ین‬ ‫له‌گه‌ڵ كتێبی (زانسته‌كان بۆ هه‌موان)‬ ‫هه‌تا له‌گه‌ڵ قۆناغه‌كانی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ زۆر‬ ‫الوازه‌و پێویسته‌ ده‌وڵه‌مه‌ندتر بكرێت‌و‬

‫كه‌ ده‌گه‌یشتم ‌ه‬ ‫هه‌ندێک بابه‌ت‬ ‫شه‌رم دایده‌گرتم‬ ‫چونکه‌‌ به‌چه‌ند‬ ‫وشه‌یه‌كی‌ كه‌م‬ ‫باسی‌ هه‌ڵه‌بجه‌و‬ ‫راپه‌رینی‌‬ ‫ده‌کرد‌‬ ‫له‌كاتێكدا‬ ‫به‌شێكی‌‬ ‫ته‌واو بۆ‬ ‫مێژوی‌ شۆڕشه‌‬ ‫عه‌ره‌بییه‌كان‬ ‫ته‌رخانكراوه‌‬ ‫پێداچونه‌وه‌یه‌ك����ی‌ گه‌وره‌ی‌ زانس����تی‌‬ ‫به‌گیانی����دا بكرێت‪ ،‬به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ تر‬ ‫بنوس����ریێته‌وه‌ كه‌ زمانێكی‌ زانستی‌‌و‬ ‫س����اده‌و زانیاری‌ بێت نه‌ك چیرۆكێكی‌‬ ‫وشك‌و خوێندكار لێی ڕابكات‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ مێژوی‌ پۆلی‌ یازده‌یه‌میش‪،‬‬ ‫محه‌مه‌د گه‌اڵڵه‌یی‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت ئه‌و‬ ‫كه‌س����انه‌ی‌ ئه‌مه‌شیان نوس����یوه‌ته‌وه‌‬ ‫كورد بن یان ع����ه‌ره‌ب‪ ،‬زۆر زه‌حمه‌ته‌‬ ‫یه‌ك����ێ له‌زمان����ه‌ ئه‌وروپیی����ه‌كان‬ ‫بزان����ن‪ ،‬به‌به‌ڵگه‌ی‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌ باس‬ ‫له‌ڕاگه‌یه‌نراوی‌ شۆڕش����ی‌ فه‌ره‌نس����ی‬ ‫ده‌كه‌ن ئه‌و ده‌قه‌یان وه‌رنه‌گێڕاوه‌ كه‌‬ ‫ب����اس له‌ئازادی‌و یه‌كس����انی كۆمه‌ڵگا‬ ‫ده‌كات‪ .‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌وه‌ی‌ له‌م كتێبه‌دا‬ ‫تێبینی‌ ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ كه‌ پێش����تر‬ ‫قه‌باره‌ك����ه‌ی‌ زۆر گ����ه‌وره‌ بو ئێس����تا‬ ‫كراوه‌ت����ه‌ مامناوه‌ن����دی‪ ،‬بێجگه‌ له‌و‬ ‫گۆڕانكارییه‌ی‌ هیچی تری‌ بۆ نه‌كراوه‌‪،‬‬

‫چونكه‌ ئێستا به‌هه‌زاران لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫زانس����تی‌ به‌دات����او به‌ڵگه‌نامه‌ی‌ نو ‌‬ ‫ێ‬ ‫له‌س����ه‌ر مێژوی‌ ئه‌وروپ����ا ده‌ركه‌وتوه‌‬ ‫به‌تایبه‌تیش له‌سه‌ر جه‌نگه‌كانی‌ یه‌كه‌م‌و‬ ‫دوه‌می جیهانیی‌‪ .‬ئه‌مه‌ بێجگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌وا مێژویه‌كی‌ پ����ڕ گرینگی‌ ئه‌وروپا‬ ‫له‌بیركراوه‌ ئه‌میش (رۆژهه‌اڵتناسی)یه‌‬ ‫كه‌ هه‌ر له‌سه‌ده‌ی‌ سیانزه‌ی‌ زاینییه‌وه‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌‪.‬‬ ‫هاوكات مامۆستا كارزان عه‌زیز قادر‪،‬‬ ‫هه‌ڵگ����ری‌ بڕوانام����ه‌ی‌ به‌كالۆریۆس‪،‬‬ ‫كه‌ شه‌ش س����اڵه‌ وانه‌ی‌ مێژوی‌ پۆلی‌‬ ‫یازده‌ی‌ ئاماده‌ی����ی ده‌ڵێته‌وه‌‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌دات كه‌ راسته‌ مێژوی‌ ئه‌وروپا‬ ‫گرنگه‌ به‌اڵم ده‌بینین به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ئاماژه‌ی‌ ن����ه‌داوه‌ به‌مێژوی‌ ئه‌مه‌ریكا‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌مه‌ریكا له‌الیه‌ن ئینگلیزو‬ ‫ئیسپانییه‌كانه‌وه‌ داگیركرابو‪ ،‬ده‌مێكه‌‬ ‫دۆزراوه‌ت����ه‌وه‌‪ .‬به‌اڵم ده‌بو ئه‌م مێژوه‌‬ ‫به‌گرنگی‌ ب����اس بكرابایه‌ چونكه‌ ئه‌وه‌‬ ‫رونه‌ كه‌ ئێس����تا ئه‌مه‌ریكا گرنگترین‬ ‫واڵت����ی‌ جیهان����ه‌و جێگ����ه‌ی‌ خۆیه‌تی‌‬ ‫خوێن����دكاران ب����ه‌و مێ����ژوه‌ ئاش����نا‬ ‫بكرێ����ن وه‌ك چۆن مێ����ژوی‌ ئه‌وروپا‬ ‫خراوه‌ته‌رو‪.‬‬ ‫ئه‌و رونیك����رده‌وه‌ كه‌ كاتێك مێژوی‌‬ ‫پۆلی‌ دوازده‌ی‌ ئاماده‌ی����ی ده‌ڵێته‌وه‌‬ ‫خوێندكاران ئه‌و پرسیاره‌ی‌ لێده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ گه‌ر كورد وا ئازاو لێهاتوو زیره‌ك‬ ‫بوه‌‪ ،‬بۆچی‌ ئه‌وها چه‌وسێنراوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫چونك����ه‌ مێ����ژوی‌ پۆلی‌ دوان����زه‌ پڕه‌‬ ‫له‌پیاهه‌ڵ����دان‌و وێناكردنی‌ كورد وه‌ك‬ ‫پاڵه‌وان‪ ،‬له‌كاتێكدا پێویس����ت بو كه‌‬ ‫هه‌ڵه‌كانیش ئه‌وه‌نده‌ی‌ پیاهه‌ڵدانه‌كه‌‬ ‫ئاماژه‌ی‌ پێبكرایه‌‪.‬‬ ‫مامۆس����تایه‌كی‌ زمان����ی‌ كوردی����ش‬ ‫به‌ن����اوی‌ ئارام عه‌ب����دواڵ‪ ،‬رونیكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ مه‌نهه‌جی‌ مێژو هه‌ڵه‌ی‌ زمانه‌وانی‌‌و‬ ‫ته‌نانه‌ت خاڵبه‌ندییه‌كه‌شی‌ ته‌واو نییه‌و‬ ‫كه‌موكورتی‌ زۆری‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ه����ا گه‌اڵڵه‌ی����ی‪ ،‬س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌كه‌م‌وكورتییه‌كان����ی‌ مێ����ژوی‌ پۆلی‌‬ ‫دوازده‌یه‌می‌ ئاماده‌ی����ی وتی‌ "مێژوی‬ ‫دوانزه‌ی‌ ئاماده‌یی زۆر هه‌ژاره‌ له‌روی‌‬ ‫تیۆریی‌‌و نوس����ینه‌وه‌ی‌ مێژوی نوێ‌‌و‬ ‫هاوچه‌رخ‪ ،‬هه‌ژاره‌ له‌تیۆری‌ زانس����تی‌‬ ‫مێژوی����ی‪ ،‬زانیاری����ی مێژوی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫شۆرشه‌كانی‌ كورد‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ له‌م دو‬ ‫س����اڵه‌ی‌ رابردودا به‌سه‌دان به‌ڵگه‌نامه‌‬ ‫كراوته‌ ك����وردی‌ كه‌ ه����ی ده‌وڵه‌تانی‌‬ ‫به‌ریتانیاو فه‌ره‌نساو روسیاو ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫ده‌وڵه‌ت����ی‌ عوس����مانی‌‌و س����ه‌فه‌وی‌‌و‬ ‫قاجاری����ن‪ ،‬هی����چ ل����ه‌و به‌ڵگه‌نامانه‌‬ ‫نه‌كراوه‌ته‌ س����ه‌رچاوه‌ی‌ نوسینه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌و مێ����ژوه‌ هاوچه‌رخه‌ی‌ دوانزه‌یه‌می‌‬ ‫ئاماده‌یی"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیشی‌ " ئه‌گه‌ر بێینه‌ سه‌ر مێژوی‌‬ ‫میرنشینه‌ كوردییه‌كان پیاهه‌ڵدانێكی‌‬

‫ئه‌م مه‌نهه‌جه‌‬ ‫له‌هه‌ڵه‌ی‌‬ ‫زانستییش به‌ده‌ر‬ ‫نیه‌ بۆ نمونه‌‬ ‫له‌باسی‌میرنشینی‌‬ ‫بۆتاندا زاراوه‌ی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌‬ ‫به‌كاردێت‬ ‫له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌م چه‌مك‌و‬ ‫زاراوه‌یه‌ له‌ساڵی‌‬ ‫‪1945‬ه‌و‌ه هاتۆته‌‬ ‫ناو فه‌رهه‌نگی‌‬ ‫كوردیه‌وه‌‬ ‫باش����ی تێدایه‌‪ ،‬الیه‌نه‌كانی‌ رۆشنبیری‌‬ ‫ك����وردی‌‌و مه‌ڵبه‌نده‌كانی‌ خوێنده‌وار ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردی له‌بیرك����راوه‌‪ ،‬به‌ڵگه‌نامه‌كانی‌‬ ‫عوس����مانی‌‌و س����ه‌فه‌وی‌و قاج����اری‌‬ ‫خه‌زێنه‌یه‌ك����ی‌ ده‌وڵه‌مه‌ن����دی مێژوی‬ ‫میرنش����ینه‌كانی‌ ك����وردن به‌تایبه‌تی‌‬ ‫له‌هه‌ڵوێس����تی‌ سیاس����ی‌و دابه‌شبونی‌‬ ‫ئیداری‌ ئه‌وكاته‌‪ ،‬كه‌ خوێندكاری‌ كورد‬ ‫له‌مه‌ بێبه‌ش����ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ل����ه‌م مێژوه‌دا‬ ‫ب����ه‌دی‌ ده‌كرێ����ت نه‌بونی‌ پرس����یارو‬ ‫ره‌خنه‌ی‌ مێژوییه‌ له‌سه‌ر شۆڕشه‌كانی‌‬ ‫كورد‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌مێژوی‌ پارت‌و الیه‌نه‌‬ ‫سیاسییه‌كاندا كرچوكاڵییه‌كی‌ ته‌واوی‌‬ ‫پێوه‌ دیاره‌‪ ،‬هه‌روه‌ها باس له‌ش����ه‌ڕی‌‬ ‫ناوخۆ به‌ زه‌ره‌ره‌ گه‌وره‌كانی‌ ناكات كه‌‬ ‫به‌ كوردستانی‌ باشور كه‌وت كه‌ ببێته‌‬ ‫په‌ندێك بۆ نه‌وه‌كانی‌ داهاتو‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌سه‌لمێنێت كه‌ ته‌وافوقێكی‌ سیاسی‬ ‫پێوه‌دیاره‌ له‌نێوان الیه‌نه‌كاندا‪.‬‬

‫هه‌روه‌ها مامۆستا ئه‌سعه‌د ساڵح‪،‬‬ ‫ك����ه‌ ماوه‌ی‌ ‪15‬س����اڵ وان����ه‌ی‌ مێژو ‌‬ ‫ی‬ ‫قۆناغ����ی‌ ئاماده‌یی وتۆته‌وه‌و ئێس����تا‬ ‫خوێندكاری‌ ماسته‌ره‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌ بابه‌تی‌‬ ‫مێ����ژوی‌ قۆناغی‌ ده‌یه‌م����ی‌ ئاماده‌یی‬ ‫جه‌خت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌م‬ ‫بابه‌ت����ه‌ هه‌ندێك بابه‌ت����ی‌ زیاده‌یه‌ بۆ‬ ‫نمونه‌ باس له‌بیركاری‌‌و كیمیا ده‌كات‬ ‫له‌كاتێك����دا ئاماژه‌ی‌ وه‌كو پێویس����ت‬ ‫به‌ئه‌كه‌دییه‌كان نه‌ك����ردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫وتیش����ی‌ " مێژوی‌ قۆناغ����ی‌ ده‌یه‌می‌‬ ‫ئاماده‌ی����ی به‌ش����ی‌ هه‌ش����ته‌می‌ باس‬ ‫له‌مێژوی‌ ئه‌وروپ����ا ده‌كات له‌كاتێكدا‬ ‫ده‌ب����و ئه‌م به‌ش����ه‌ وه‌ك ده‌روازه‌یه‌ك‬ ‫بوایه‌ بۆ پۆلی‌ یازده‌‪ ،‬چونكه‌ هی پۆلی‌‬ ‫یازده‌ تایبه‌ته‌ به‌مێژوی‌ ئه‌وروپا"‪.‬‬ ‫ناوب����راو له‌ب����اره‌ی‌ مێ����ژوی‌ پۆلی‌‬ ‫ی����ازده‌ش وتی‌ هه‌ندێ����ك بابه‌ت هه‌ن‬ ‫بۆ نمون����ه‌ من كه‌ ده‌گه‌یش����تمه‌ ئه‌و‬ ‫بابه‌ته‌ ش����ه‌رم دایده‌گرتم كه‌ به‌چه‌ند‬ ‫وش����ه‌یه‌كی‌ ك����ه‌م باس����ی‌ هه‌ڵه‌بجه‌و‬ ‫راپه‌رینی‌ كردوه‌ له‌كاتێكدا به‌ش����ێكی‌‬ ‫ته‌واو بۆ مێژوی‌ شۆڕشه‌ عه‌ره‌بییه‌كان‬ ‫ته‌رخانكراوه‌‪ .‬وتیش����ی‌ ئه‌م مه‌نهه‌جه‌‬ ‫له‌هه‌ڵه‌ی‌ زانس����تییش ب����ه‌ده‌ر نیه‌ بۆ‬ ‫نمون ‌ه له‌میرنش����ینی‌ بۆت����ان زاراوه‌ی‌‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ به‌كاردێت له‌كاتێكدا ئه‌م‬ ‫چه‌مك‌و زاراوه‌یه‌ له‌س����اڵی‌ ‪1945‬ه‌وه‌‬ ‫هاتۆته‌ ناو فه‌رهه‌نگی‌ كورد‪.‬‬ ‫له‌الی خۆیه‌وه‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پرۆگرام‌و‬ ‫چاپه‌مه‌نییه‌كان له‌وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‪،‬‬ ‫مامۆستا ئاراس نه‌جمه‌دین‪ ،‬له‌لێدوانێكدا‬ ‫ب����ۆ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌دا كه‌ ئێمه‌‬ ‫ره‌خنه‌ی‌ هه‌ر مامۆس����تایه‌كی‌ دڵسۆز‬ ‫به‌هه‌ن����د وه‌رده‌گرین‌و س����ود ده‌بینین‬ ‫له‌هه‌م����و س����ه‌رنج‌و تێبینییه‌كانیان‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ له‌راس����تیدا زۆر له‌و ره‌خنه‌و‬ ‫پێش����نیارانه‌ له‌باره‌ی‌ بابه‌تی‌ مێژو بۆ‬ ‫ئێمه‌ دێن‌و پێمانده‌ڵێن كه‌ فاڵن بابه‌ت‬ ‫زیاده‌یه‌و فاڵنه‌ بابه‌تی‌ مێژویشی‌ تێدا‬ ‫نیی����ه‌و ك����ه‌ پێویس����ته‌ هه‌بوایه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "له‌پرۆگرامه‌كانی‌ خوێندنی‌ مێژو‬ ‫هه‌ندێك س����تانده‌رو پێوه‌ر هه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫بریتییه‌ له‌وه‌ی‌ ناكرێت هه‌مو بابه‌تێكی‌‬ ‫مێ����ژو داخڵی‌ مه‌نه����ه‌ج بكرێت ئه‌گه‌ر‬ ‫ته‌مه‌نی‌ له‌چه‌ند س����اڵێك به‌سه‌ره‌وه‌‬ ‫نه‌بێت‪ .‬به‌اڵم له‌هه‌مان كاتدا ئێمه‌ ئه‌م‬ ‫بابه‌ت����ه‌ به‌ ج����دی‌ وه‌رده‌گرین‌و كاری‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ده‌كه‌ین‪ .‬ناوبراو ئه‌وه‌ش����ی‌‬ ‫نه‌ش����ارده‌وه‌ ك����ه‌ ئه‌وانی����ش دڵنیان‬ ‫بابه‌تی‌ مێژوی‌ قۆناغی‌ ئاماده‌یی ك ‌هم‌و‬ ‫كورت����ی‌ تێدایه‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش پێوه‌رێكی‌‬ ‫دونیایه‌ كه‌ هی����چ كارێك به‌بێ ك ‌هم‌و‬ ‫كورتی‌ نابێت‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌اڵم ئێمه‌ حه‌وت ساڵه‌ له‌م‬ ‫به‌ش����ه‌ كار ده‌كه‌ین تا ئێستا كه‌سێك‬ ‫نه‌هات پێمان بڵێت ئه‌و ده‌قه‌ هه‌ڵه‌یه‌و‬ ‫ئه‌مه‌ راسته‌كه‌یه‌"‪.‬‬

‫خوێندن‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫ی‬ ‫گۆڕین ‌‬ ‫په‌روه‌رد‌ه له‌نێوان‬ ‫پڕوپاگه‌نده‌و‬ ‫راستیدا‬ ‫مه‌ریوان سه‌الح حیلمی‌‬ ‫گۆڕینی‌ هه‌م���و كۆمه‌ڵگایه‌ك ده‌بێت‬ ‫له‌بناغه‌وه‌ ده‌س���تپێبكرێت كه‌ بریتییه‌‬ ‫له‌په‌روه‌رده‌‪ ،‬ئێمه‌ ل���ه‌دوای‌ روخاندنی‌‬ ‫به‌عس ئومێدێكمان الدروس���تبو به‌اڵم‬ ‫ه���ه‌رزو ئه‌و ئومێده‌م���ان ال ره‌وییه‌وه‌و‬ ‫گه‌یش���تینه‌ ئ���ه‌و قه‌ناعه‌ت���ه‌ی‌ ك���ه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێ���م نایه‌وێت گۆڕانكاری‌‬ ‫له‌م كۆمه‌ڵگایه‌دا ب���كات كه‌ بناغه‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ په‌روه‌رده‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬ئه‌ڵبه‌ته‌ چه‌ند‬ ‫هۆكارێك هه‌ن له‌پش���ت نه‌بونی‌ پالن‌و‬ ‫نه‌بونی‌ تێڕوانینێكی‌ س���تراتیژییانه‌ بۆ‬ ‫گۆڕین���ی‌ كۆمه‌ڵگاكه‌مان‪ ،‬دیارترین ئه‌و‬ ‫هۆكارانه‌ش بریتین له‌‪:‬‬ ‫‪1‬ـ ملمالنێیه‌ك���ی‌ بێت���ام‌و بێله‌زه‌تی‌‬ ‫حیزب���ی‌ ك���ه‌ واده‌كات هه‌مو ش���تێك‬ ‫له‌چ���اوی‌ حیزب���ه‌وه‌ ته‌ماش���ابكرێت‪،‬‬ ‫گرفتی‌ س���ه‌ره‌كی‌ حیزب له‌م قۆناغه‌دا‬ ‫بریتیی���ه‌ له‌مان���ه‌وه‌ی‌ وه‌ك حیزب���ی‌‬ ‫یه‌كه‌م‌و هاوكاتی���ش مانه‌وه‌ی‌ به‌رده‌وام‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتدا‪ ،‬بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌ پاره‌و‬ ‫داهاتێكی‌ زۆر به‌فیڕۆ ده‌درێت‪.‬‬ ‫‪2‬ـ بریتییه‌ له‌پاراستنی‌ واقیعه‌كه‌ وه‌كو‬ ‫خۆی‌‪ ،‬نه‌ك گۆڕینی‌‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش یه‌كێكه‌‬ ‫له‌خه‌سڵه‌ته‌كانی‌ دیكتاتۆرییه‌ت‪.‬‬ ‫‪3‬ـ بریتیی���ه‌ له‌مش���ورخواردن‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌یه‌كی‌ ته‌ندروس���ت بۆ منداڵی‌‬ ‫لێپرسراوان‌و سه‌رمایه‌داران چ له‌ناوخۆی‌‬ ‫هه‌رێم بێ���ت یان ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫ئیدی‌ لێ���ره‌وه‌ زۆرینه‌ الی‌ ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫ده‌بێته‌ خڵته‌‪.‬‬ ‫‪4‬ـ هۆش���یاری‌‪ :‬به‌ه���ۆی‌ نه‌بون���ی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌یه‌كی‌ ته‌ندروس���ته‌وه‌ ئاستی‌‬ ‫هۆش���یاری‌ كۆمه‌ڵ���گا نه‌گه‌یش���تۆته‌‬ ‫ئ���ه‌و راده‌ی���ه‌ی‌ ك���ه‌ ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندا موحاس���ه‌به‌‬ ‫ب���كات‪ ،‬دروس���تكردنی‌ (نه‌هێش���تنی‌‬ ‫نه‌حوێنده‌واری‌) گه‌وره‌ترین ئیعترافه‌ به‌و‬ ‫لێش���اوه‌ نه‌خوێنده‌واره‌ی‌ له‌كوردستاندا‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫‪5‬ـ بیان���و دۆزین���ه‌وه‌‪ :‬ئه‌م���ه‌ جۆره‌‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌كه‌ كه‌ تی���ۆری‌ (ئه‌دله‌ری‌)‬ ‫له‌س���ه‌ر بنیاتنراوه‌‪ ،‬ئه‌م نه‌خۆش���ییه‌‬ ‫ك���ه‌ توش���ی‌ ت���اك ده‌بێ���ت‪ ،‬تاكیش‬ ‫ده‌یگوازێته‌وه‌ بۆ ناو ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ ده‌سه‌اڵت ناس���كیی‌ قۆناغ‌و‬ ‫نه‌بونی‌ پاره‌و پیش���تریش س���اوابونی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ ده‌كرد به‌بیانو‪ ،‬تا وای لێهات‬ ‫كێشه‌كان كه‌ڵه‌كه‌بن‪.‬‬ ‫گۆستاڤ لۆبۆن سه‌د ساڵ له‌مه‌وپێش‬ ‫له‌كتێبی‌ سایكۆلۆژیای‌ جه‌ماوه‌ردا ده‌ڵێ‌‬ ‫"پڕوپاگه‌نده‌ له‌راستی‌ به‌هێزتر" گۆستاڤ‬ ‫لۆبۆن له‌م وته‌یه‌دا مه‌به‌ستی‌ ئه‌وه‌ نییه‌‬ ‫بڵێ‌ پڕوپاگه‌نده‌ چاكتره‌ یان باش���تره‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌ڵێ‌ به‌هێزتره‌‪ ،‬ئه‌ڵبه‌ت گۆڕینی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان زیاد‬ ‫له‌قه‌باره‌ی‌ خۆی‌ گ���ه‌وره‌ كرا‪ ،‬هه‌موان‬ ‫چاوه‌ڕێ���ی‌ ئه‌وه‌بوی���ن ك���ه‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ به‌پاڵپش���تی‌ هه‌م���وان ئه‌م‬ ‫ئیش���ه‌ی‌ به‌جدی‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫له‌رێكالمه‌وه‌ نزیكبو‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ له‌زه‌وی‌‬ ‫واقیعدا كاری‌ بۆ نه‌ك���را‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌و‬ ‫كتێب���ه‌ی‌ كه‌ ناونراوه‌ سیس���تمی‌ نوێی‌‬ ‫ی الپه‌ڕه‌كانی‌ باس���ی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ زۆربه‌ ‌‬ ‫ش���ێوازه‌كانی‌ تاقیكردن���ه‌وه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌كورت���ی‌ ئه‌و هه‌واڵنه‌ی‌ ك���ه‌ درا له‌م‬ ‫بواره‌دا ته‌نها سه‌ره‌تا بو‪ ،‬واته‌ ده‌ستدانه‌‬ ‫كارێكی‌ قورس بو بۆ به‌رزكردنه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌تا ئێس���تا به‌رزنه‌كراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌بو‬ ‫هه‌وڵبدرێ‌ خوێندكار فێربێت ‪ ،‬تێبگات‬ ‫له‌شت‪ ،‬خوێندنه‌وه‌ی‌ بۆ واقیع هه‌بێت‪،‬‬ ‫بتوانێت واقیع بگۆڕێت‪ ،‬ئه‌مانه‌ هیچیان‬ ‫هه‌وڵی���ان بۆ نه‌درا‪ ،‬به‌ڵك���و په‌روه‌رده‌‬ ‫له‌سه‌ر شێوازه‌ ته‌قلیدییه‌كه‌ به‌رده‌وامه‌‬ ‫ك���ه‌ بریتیی���ه‌ له‌ده‌رچ���ون‪ ،‬ئێس���تاو‬ ‫پاش���ه‌رۆژ‪ ،‬چ���اوی‌ له‌پله‌وپای���ه‌و پاره‌‬ ‫بێت‪ ،‬هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ ك���ه‌ وترا ئێمه‌‬ ‫نابێت چاوه‌ڕێی‌ زه‌مینه‌س���ازی‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ بۆخ���ۆی‌ س���ه‌ره‌تای‌ له‌باربردنی‌‬ ‫گۆڕینه‌كه‌ب���و‪ ،‬هێش���تا پ���ه‌روه‌رده‌و‬ ‫فێركردن نه‌كراوه‌ به‌ش���تێكی‌ مسۆگه‌ر‪،‬‬ ‫وات���ه‌ فێركردن مس���ۆگه‌ر نییه‌ چونكه‌‬ ‫كاتی‌ ده‌وام كورته‌و داهاتوی‌ خوێندكار‬ ‫رون نیی���ه‌و نازانێت بۆچی‌ ده‌خوێنێت؟‬ ‫هێشتا وانه‌كان زۆرتر تیۆرین‌و نه‌كراون‬ ‫به‌پراكتیك���ی‌‪ ،‬بۆیه‌ (تی���ۆری‌) عه‌زابی‌‬ ‫رۆحی‌ خوێندكار ده‌دات‌و دواتر له‌بیری‌‬ ‫ده‌چێته‌وه‌ له‌سیس���تمی‌ تیۆریدا ده‌رخ‬ ‫دروس���ت ده‌بێت‪ ،‬كه‌ به‌بڕوای‌ من ده‌رخ‬ ‫خراپترین شته‌و سه‌ره‌تایه‌كی‌ ترسناكه‌‬ ‫بۆ گه‌مژه‌كردنی‌ مرۆڤ‪.‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌ممه‌ ‪2012/12/30‬‬

‫‪17‬‬

‫ساڵ تێدەپەڕێت‌و منداڵە دەرۆزەکەرەکان هەر لەجێی خۆیانن‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫جیاواز لەهەمو منااڵنی تر‪ ،‬دورتر‬ ‫لەگەمەو پێکەنین‌و گاڵتەی هەمو‬ ‫ئەو منداڵە خوا پێداوانەی خۆیان‬ ‫بۆ ئاهەنگی سەری ساڵ‌و جەژنانەی‬ ‫بابانوئێل ئامادە ئەکەن‪ ،‬مندااڵنێک‬ ‫لەم شارەدا ئەژین کە لەسوچێکی‬ ‫پیسی یەکێک لەکوچە یان کواڵن یان‬ ‫شەقامەکاندا دانیشتون‌و هەمو ئومێدو‬ ‫خۆشییان کورتبۆتەوە بۆ ئەوەی‬ ‫ئێواران بە پارەیەکی ئەگەر کەمیش‬ ‫بێت بگەڕێنەوە بۆ ماڵەوە‪.‬‬ ‫ت����ا دێت ژم����ارەی ئ����ەو رێبوارانەی‬ ‫ئامادەن س����ەیریان بکەن‌و دەستبکەن‬ ‫بەگیرفانیانداو ش����تێکیان بدەنێ کەمتر عه‌لی فه‌رهاد له‌چاوه‌ڕوانی ره‌حمه‌تی رێبواراندا‬ ‫ئەبێت����ەوە‪ ..‬رێبوارانێکی زۆر بەخێرایی‬ ‫بەالیاندا تیئەپەڕن‌و س����ەیریان ناکەن‪ ،‬باوک ی����ان دای����ک یان خوش����ک‌و برا هەزار دین����ارێ پەی����دا دەکەین‪ ،‬بەاڵم‬ ‫مندااڵنێک����ی زۆر ک����ە ئەی����ان بین����ن ئەدۆزنەوە کە باوەش����یان بۆ ئەکاتەوەو خۆزگ����ە کەمئەندام‌و بێباوک نەبوینایەو‬ ‫بەسەرس����وڕمانەوە س����ەیریان ئەکەن‌و بەماچ‌و میهرەبان����ی گریانەکەیان لەبیر هەرگی����ز بەو ج����ۆرە پارەم����ان پەیدا‬ ‫هیچ ناڵێن‪ ،‬کەسانێکیش هەر نایانبینن‌و ئەبات����ەوە‪ .‬ن����ا‪ ..‬لەناو ئەم ش����ارەدا نەکردایە"‪ .‬ئەمە قسەی‬ ‫عەلی فەرهادی تەمەن س����یازدە ساڵ‬ ‫ئەڵیی ش����تومەکێکن‌و لەوێ����دا دانراون‪ .‬مندااڵنێک����ی تر هەن نەقاچیان هەیە تا‬ ‫ب����ەاڵم ئەوان����ە دڵێکیان هەی����ە وەک پێی بڕۆن‪ ،‬نەدەس����تیان هەیە دەستی ب����و‪ ،‬کە بااڵی لەپەنجا س����انتیمەترێ‬ ‫ئێمە لێئەدا‪ ،‬خەیاڵێکی����ان هەیە وەک کەس����ی پێ بگرن‪ ،‬نەکەس����وکارێکیان تێناپەرێت‌و کێشی هەر پازدە کیلۆیەک‬ ‫مندااڵنی ترو خ����ەو بەگەمەکردن‌و نازو هەی����ە کە له گریان ژیری����ان بکاتەوە‪ ..‬دەبێت‌و پش����تێکی کۆماوەو دو دەستو‬ ‫پێکەنینەوە ئەبین����ن‪ ،‬زمانێکیان هەیە ئەوان لەس����ەر ش����ەقام‌و لەکۆالنەکاندا دوو قاچی گۆتی هەیە‪ ،‬لەس����ەر پارچە‬ ‫ئەیان����ەوێ قس����ەی پێبک����ەن‌و گوێیان لەفەرامۆشکراوترین شوێندا بەبەرچاوی کارتۆنێ لەبەر دەمی دایکە ڕەشپۆش����ە‬ ‫لێبگیرێت‪ .‬لەناو شارەکەمداو لەسوچە هەموانەوە کەوت����ون‪ ،‬بەاڵم کەم کەس عەبا بەسەرەکەیدا دانیشتبو چاوەروانی‬ ‫پیس‌و فەرامۆشکراوەکانیدا مندااڵنێکی ئەیانبینێ����ت‪ ..‬هەندێ����ک بەبێزارییەوە ئەوەبوو کێ ش����تێ پ����ارەی زیاتری بۆ‬ ‫زامدارو کەم ئەندام‌و بچکۆالنە لەس����ەر س����ەیریان ئەک����ەن‌و بەفێڵیک����ی ئ����ەو دابنێت‌و دڵی خ����ۆش بکات‪ .‬ئەو تەنها‬ ‫بەتانییەکی ش����ر یان پارچە کارتۆنێکی س����واڵکەرانەیان ئەزانن ک����ە تەنها بۆ کێ����ش‌و ب����ااڵی ناتەواونییە‪ ،‬دەس����تە‬ ‫فڕێ����دراوی دوکان����ەکان‪ ،‬پاڵکەوتون‌و دەس����تبڕینی خەڵک‌و پارە کۆکردنەوە لێکئااڵوەکان����ی ناتوانێ����ت کەوچکێک‬ ‫چاوەڕێن دیمەنی کارەس����اتاوییان دڵی لەوێدا دان����راون‪ ،‬هەندێکی دی بەزەیی چێشتێش ببات بۆ دەمی‌و بەدڵی خۆی‬ ‫ئەو رێبوارە زۆرانەی بەالیاندا بە خێرایی بەخۆیاندا دێتەوەو رقی خۆی بەس����ەر نانبخوات‪ .‬عەلی لەو دەمەو ئێوارەیەدا‬ ‫تێئەپەڕن بجوڵێنێت‌و دەس����تێک بکەن دای����ک‌و باوکیاندا ئەبارێنێ����ت کە ئەو کاتێک رێب����وارەکان بەالیدا تێدەپەڕین‌و‬ ‫بەگیرفانیانداو شتێکیان بۆ فڕێ بدەن‪ .‬مندااڵن����ەی لەو س����ەرماو گەرمایەدا وا بەچاوێکی پڕ لەسۆزەوە هەزار یان چەند‬ ‫لەم ش����ارەدا ه����ەر منداڵ����ە جرپن‌و لەس����ەر ش����ەقامەکان فڕێ����داوە‪ ،‬بەاڵم هەزارێکیان وەک بەزەییەک بۆ جەستە‬ ‫خنجیالنەکان ناژین کە دەست لەدەستی راس����تییەکەی ئەوەی����ە ئەمانە نەفێڵی ناتەواوەک����ەی دادەنا ئ����ەو بەحوزنەوە‬ ‫دایک یان باوکیان بازاڕ ئەکەن‌و ئەگەڕێن‌و بازرگانەکانی پارەن‌و نە دڵڕەقی دایک‌و تەماشی دەکردن‌و دەیوت"خوای گەورە‬ ‫شت داوا ئەکەن‪ ،‬هەر ئەم مندااڵنه ناژین باوک‪ ،‬بەڵکو مندااڵنێک����ی کەمئەندام‌و پاداشتتان بداتەوە"‪ .‬بۆ عەلی بێباوکی‬ ‫کە لەن����او پارک‌و باخچەکان����دا بەیاکدا زام����دارو بێدەرەتانن کە لەوێدا کەوتون هەژاری کەمئەندام رۆژگارەکانی س����اڵ‬ ‫دێن‌و لەدەوری خلس����کێنەو جۆالنەکان بۆ ئەوەی لەم جیهانەی ئێمەدا کە رۆژ هەموی وەک یەکتر وان‪.‬‬ ‫وا س����اڵێک تێدەپ����ەڕێ‌و منداڵ����ە‬ ‫کۆبونەت����ەوەو هەندێکجاری����ش بەهۆی دوای رۆژ ژیانک����ردن تیایدا زەحمەت‌و‬ ‫نۆرەبڕیی����ەوە لەیەک ئەیکەنە ش����ەر گرانت����ر ئەبێت‪ ،‬ب����ەم رێگەی����ە بخۆو سواڵکەرەکانی هاوشێوەی عەلی‌و براکەی‬ ‫لەگەڵ یەکدا‪ ،‬هەر ئەو مندااڵنە ناژین کە مەمرەی����ەک پەیدا بک����ەن‪ " .‬ئێمە ئەو بێ ئاگایانە لە وەی لەشەورۆژێکدا یەک‬ ‫دەستیانکرد بەگریان دەستی میهرەبانی رۆژانەی دێینە ناو بازاڕ بیس����ت س����ی ساڵی تەمەنیان بەرێکردوە‪ ،‬رۆژانە لەو‬

‫فۆتۆ‪ :‬سارا قادر‬ ‫کوچەو کۆاڵن‌و شەقامانەی شار دانیشتون‬ ‫کە خۆشترین ش����وێنیانەو دڵخۆشترین‬ ‫ساتیان ئەو ئێوارانەیە کە بەگیرفانێکی‬ ‫پڕەوە ڕو لەم����اڵ دەکەن‪ .‬ئەوان نازانن‬ ‫رۆژگار بەمەیل����ی خ����ۆی یارییەک����ی‬ ‫بێرەحمانەیان پێدەکات‌و رێگەیان نادات‬ ‫بۆ ساتێکیش لەناو جیهانە منداڵییە پڕ‬ ‫لەسەرکێشی‌و جوڵەو پێکەنیناوییەکەی‬ ‫خۆیاندا گوزەر بک����ەن‌و هەر نەبێت بۆ‬ ‫چەند چرکەیەک مندااڵنە بژین‪ .‬لەکاتی‬ ‫پرس����یاری ئەوی تۆ بۆ ش����ەوی سەری‬ ‫س����اڵ چ����ی دەکەیت راس����تەوخۆ دڵی‬ ‫پڕب����و لەگریان بەاڵم ح����ەزی نەدەکرد‬ ‫گریانەکەی دەرکەوێ چەند ساتێ وەستا‬ ‫تا فرمێس����کە قەتیس����ماوەکانی چاوی‬ ‫تێپەڕین‌و وتی"ئێمە لەوڵوبەی گەڕەکی‬ ‫هەژارنش����ینەکان کرێنش����ینین‌و ئەوی‬ ‫رۆژانە دەس����تمان دەکەوێت دەیدەینە‬ ‫کرێی خان����وو خواردن����ە هەژارانەکەی‬ ‫کە دایکمان بەدەممانەوە دەکات ئیدی‬ ‫بون‌و نەبونی سەری ساڵ بەمن چی!"‪.‬‬ ‫عەلی ماوەی س����ێ ساڵە باوکی بەجێی‬ ‫هێشتون‌و ژنی هێناوەتەوە بۆیە دایکیان‬ ‫جگە لەئەرکی عەلی‌و برا تەمەن شازدە‬ ‫ساڵەکەشی کە هاوشێوەی عەلییەو وەک‬ ‫ئەو ناتەواوە کەوتۆتە ئەس����تۆ‪ .‬براکەی‬ ‫کە س����ێ س����اڵ لەعەلی گەورەترە بەو‬ ‫مەرجە قسە بۆ رۆژنامەنوسەکەی ئاوێنە‬ ‫کرد کە نەناوی بهێنین‌و نە وێنەی بگرین‬

‫بەاڵم خەم‌و ئازارەکانی باس بکەین تا "‬ ‫ئەم حکومەتە دڵرەقە ویژدانی بهەژێت"‬ ‫‪ ،‬ئ����ەو بەدەنگێکی گڕو س����مێڵێکی تا‬ ‫رادەیەک بۆرەوە وت����ی" رۆژانە ماوەی‬ ‫چەند کاژێ����رێ دایکم����ان دەمانهێنێتە‬ ‫ئێرەو خەڵکی بەزەیی پیاماندا دێتەوەو‬ ‫پارەم����ان دەدەنێ‪ ،‬کەچ����ی حکومەت‬ ‫بەزەی����ی پێماندا نەهات����ەوەو موچەی‬ ‫کەمئەندام����ی بۆ نەبڕین����ەوە"‪ .‬ئەو زۆر‬ ‫خەمبارانە باس����ی ئەو ساتانەی کرد کە‬ ‫مندااڵن داوای یاری کردنیان لێدەکەن "‬ ‫ئاخر ئێمە هەرگیز نەمانتوانیوە لەسەر‬ ‫پێی خۆمان بوەس����تین چۆن دەتوانین‬ ‫یاری بکەین"‪.‬‬ ‫منداڵە س����واڵکەرەکان بەدرۆ سەرو‬ ‫قاچ‌و پش����تو ش����انیان ب����ۆ دەپێچن‌و‬ ‫بەش����ێوەی بریندار پێش����انیان دەدەن‬ ‫بەاڵم دایک‌و باوکە دڵسۆزەکانیان نازانن‬ ‫ئەوان بەڕاستی لە ناخەوە تێکدەشکێن‬ ‫چونکە پێشاندانی برینداری جەستەیان‬ ‫زۆر ئاس����انترو زوتر جێی س����ارێژ بونە‬ ‫لەچاو ئەو برینە قواڵنەدا کە لەناخیاندا‬ ‫جێدەمێن����ێ‌و ت����ا ئەبەد چارەس����ەری‬ ‫ئەستەمە‪.‬‬ ‫کێ هەیە دیمەنی منداڵە راکشاوەکانی‬ ‫سەر شۆس����تە ساردو س����ڕەکانی شار‬ ‫ب����ۆ چەند س����اتێکیش بێ����ت ویژدانی‬ ‫نەهەژێنێ‌و لەناخەوە ئازاری نەدات؟ کێ لێبکەن؟ کە دەزانێ دنیا چۆن دەروات‌و‬ ‫هەیە کاتێک وەک رێبوارێکیش تێپەڕێت رۆژگار ک����ێ تاوانب����ار دەکات؟ چونکە‬ ‫ئیستێک نەکات‌و لەخۆی نەپرسێت ئاخر ئەوان بێ ویس����تی خۆی����ان‌و لەوپەڕی‬ ‫بۆ ئەوان وا بژین؟ کێ هەیە نەپرسێت‌و بێئاگای����دا کاریان پێدەکرێت‌و دەکرێنە‬ ‫نەڵێت داخۆ دەسەاڵتدارو کاربەدەستانی‌ ش����ەل‌و کوێرو نەخۆش‌و بۆ ساتێکیش‬ ‫ش����ارو واڵت ئەمان����ە نابین����ن ؟ داخۆ رێگەی خەیاڵ����ە جوانەکانی منداڵییان‬ ‫ئەوان����ەی رۆژان����ە یاری بەس����ەروەت‌و پێنادرێ����ت‌و نەبەفەنتازیا یاری بەپەلکە‬ ‫س����امان‌و بودجەو نەوت����ی ئەم واڵتەوە زێرێنە دەکەن‌و دەتوانن سواری فرۆکە‬ ‫دەک����ەن بێ ئاگان لەم����ە؟ داخۆ ئەوان ببن‌و بفڕن‪ ،‬سواری پاسکیل ببن‌و چەند‬ ‫ب����ۆ جارێک لەخۆیان دەپرس����ن دەبێت هەنگاوێک ببڕن‪ ،‬بوکە شوشەیەک بگرن‬ ‫ئەم مندااڵنە هەست بەتێپەربونی شەوو بەدەستیانەوەو ماڵەباجێنەیەک بکەن‪،‬‬ ‫رۆژو بەس����ەرچونی تەمەنی منداڵییان چونکە ئەوان لەن����او درۆیەکی گەورەی‬ ‫بکەن؟ دەبێت جی����اوازی ژیانی ئەمرۆو نێوان دایک‌و باوکیاندان کە دەبێت وەک‬ ‫دوێنێ‌و س����بەینێیان چی بێت؟ دەبێت بتێکی سڕ لەس����ەر پارچە کارتۆنەکەی‬ ‫کاربەدەس����تان لەخۆیان نەپرسن گەر‪ ،‬بەردەمی باوانیاندا پاڵبکەون‌و چاوە پڕ‬ ‫دادگایەک����ی دادپەروەران����ە هەبێ����ت هەواو خەیاڵەکانیان بنوقێنن تا خێرێکی‬ ‫رۆژگارێک ئ����ەم مندااڵنە ببنە س����كااڵ زیاتری����ان پێبکرێ����ت‪ ،‬هەربۆیە براکەی‬ ‫کار لەس����ەرمان‌و بمانخەنە قەفەس����ی عەلی هیچ ئاواتێکی نەبو لەساڵی نوێدا‬ ‫تۆمەتباریی����ەوەو داوای قەرەبوی هەمو جگە لەوەی حکومەت بیریان لێبکاتەوەو‬ ‫رۆژگارە س����وتماکەکانی منداڵییم����ان رەوانەی دەرەوەی واڵتیان بکات‪.‬‬

‫رۆژگارێک ئەم‬ ‫مندااڵنە ده‌بنە‬ ‫سكااڵکار لەسەر‬ ‫کاربه‌ده‌ستان‌و‬ ‫ده‌یانخەنە قەفەسی‬ ‫تۆمەتبارییەوەو‬ ‫داوای قەرەبوی‬ ‫هەمو رۆژگارە‬ ‫سوتماکەکانی‬ ‫منداڵییان لێده‌کەن‬

‫شاره‌زایه‌کی بواری مندااڵن‪ :‬حکومه‌ت هیچ پالنێکی نییه‌ بۆ چاککردنی ره‌وشی منداڵ‬ ‫‪ %١٤‬مندااڵنی سه‌رجاده‌ روبەروی مامەڵەی خراپی جەستەیی و سێکسی ده‌بنه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫رۆژ بەرۆژ ژمارەی ئەو مندااڵنەی بۆ‬ ‫سواڵکردنو کاروکاسپی سەرشەقامەکان‬ ‫دەگرن زیاد دەکات‌و لەبەرامبەردا‬ ‫جگە لەوەی هەندێک جار روبەروی‬ ‫ئازارو توندوتیژی دەبنەوە یان جارجار‬ ‫لەالیەن پۆلیسەوە دەستگیر دەکرێن‪،‬‬ ‫شاره‌زایه‌کی ئه‌و بواره‌ش جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ده‌کاته‌وه‌ که‌ حکومەت‬ ‫هیچ پالنێکی بۆ باشترکردنی رەوشی‬ ‫ئەم مندااڵنە پێنییە‪.‬‬ ‫ش���اره‌زای بواری مندااڵن به‌تایبه‌تی‬ ‫مندااڵن���ی س���ه‌رجاده‌ عەل���ی محەمەد‬ ‫ناس���راو ب���ە (عەل���ی س���ەرجادە)‬ ‫له‌چاوپێکه‌وتنێک���ی ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "‬ ‫حکومەت پالنی ستراتیژی بۆ باشکردنی‬ ‫رەوش���ی مندااڵن پێنیی���ەو بەچارەکی‬ ‫ئ���ەو پارەیەی بۆ ژنان‌و رێکخراوەکانی‬ ‫ژن���ان خەرجدەکرێن لەپێن���او نەمانی‬ ‫توندوتیژیدا‪ ،‬بۆ مندااڵنی خەرجناکەن‪،‬‬ ‫لەکاتێکدا رۆحی توندوتیژی کۆمەڵگاو‬ ‫چارەس���ەری ئەو کێشەیە بەباشکردنی‬ ‫رەوشی مندااڵن دەکرێت چونکە ئەوان‬ ‫نەوەی دوارۆژن"‪.‬‬ ‫عەل���ی مه‌حم���ود که‌ هەژده‌ س���اڵه‌‬ ‫ل���ه‌و ب���واره‌دا کار ده‌کات‪ ،‬س���ەبارەت‬ ‫بەمندااڵنی س���واڵکەرو ئیشکەر باسی‬ ‫ل���ەوە کرد ک���ە ئەوان تائێس���تا دو‬ ‫روپێویان کردوە لەهەر س���ێ ش���اری‬ ‫سلێمانی‌و هەولێرو دهۆک‪ ،‬ئەوان منداڵی‬ ‫سواڵکەرو ئیشکەریان جیانەکردۆتەوە‬ ‫ئەو روپێویانە لەساڵەکانی ‪‌٢٠٠٧‬و ‪٢٠١٠‬‬ ‫ک���راون‌و ده‌ڵێت "لە س���اڵی ‪٢٠٠٧‬دا‬ ‫ژمارەی مندااڵنی ئیشکەر چواردە هەزارو‬ ‫هەش���ت س���ەدو حەفتاو هەشت منداڵ‬ ‫بوە‪ ،‬بەاڵم لە‪ ٢٠١٠‬بوە بەدوانزە هەزارو‬ ‫چوارسەدو حەفتا منداڵ"‪ ،‬ناوبراو باس‬ ‫ل���ه‌وه‌ ده‌کات لەو ژمارەیە چوار هەزارو‬

‫ن���ەوەد منداڵیان بەمندااڵنی ئیش���کەر‬ ‫دادەنرێن کە بەنایاسایی ئیشیانکردوەو‬ ‫ده‌ڵێ���ت" بەپێ���ی پێناس���ی مندااڵنی‬ ‫ئیش���کەر لەروە یاس���اییەکەیەوە ئەو‬ ‫مندااڵنەن کە تەمەنیان خوار ‪ ١٥‬ساڵەو‬ ‫لەدەرەوەی چوارچێوەی خێزانەکانیان‬ ‫کاردەک���ەن‪ ،‬لەگ���ەڵ ئ���ەو مندااڵنەی‬ ‫ک���ە تەمەنیان ‪ ١٥‬بۆ ‪ ١٨‬س���اڵە بەاڵم‬ ‫کارەکانیان کاری قورس‌و مەترسیدارەو‬ ‫کاریگ���ەری خراپ دەکاتە س���ەر باری‬ ‫تەندروس���تییان ل���ەروی جەس���تەیی‌و‬ ‫ژیری‌و ئەخالقییەوە به‌منداڵێ ئیشکه‌ر‬ ‫داده‌نێرن‪ ،‬بەاڵم ئەو مندااڵنەی لە ‪-١٥‬‬ ‫‪ ١٨‬ئیش دەکەن‌و ئیش���ەکەیان ئیشی‬ ‫سوکەو کاریگەری خراپ لەسەر گەشەی‬ ‫جەستەیی‌و ئەقڵی‌و ئەخالقییان دانانێت‬ ‫ئەمانە ناچنە ژێر پێناس���ەی مندااڵنی‬ ‫ئیشکەرەوە چونکە یاسا رێگەی پێداون‬ ‫کاربک���ەن‪ ،‬لەهەمو واڵتانی دنیاش ئەو‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫منداڵێک له‌کاتی کارکردندا‬ ‫رێگەپێدانەیان هەیە"‪.‬‬ ‫بەپێی ماددەی ‪ ١٣٨‬کە گرێبەستێکی‬ ‫عەل���ی ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌کات ئەوان ده‌کات که‌ ئ���ەوان نەک تەنها مندااڵنی‬ ‫نێودەوڵەتیی���ەو عێ���راق یەکێک���ە لەو‬ ‫واڵتان���ەی ک���ە ئیمزای ک���ردوە بەپێی تائێس���تا روپێوییەکیان نەک���ردوە تا روپێ���وی مندااڵنی س���واڵکەریان لەال‬ ‫ئەم گرێبەستە هەر واڵتێک دەبێت دوا بزانن ژمارەی مندااڵنی سواڵکەری سەر نییە‪ ،‬بەڵکو روپێوی ئەو مندااڵنەشیان‬ ‫ئاس���تی کارکردن بۆ مندااڵنی ئیشکەر شەقامەکان چەندە‌و ئایا بەزۆر سواڵیان لەال نییە کە ساوان‌و لەبێئاگاییان‌و بێ‬ ‫دیاری بکات‪ ،‬بەپێی ئەو گرێبەس���تەش پێدەکرێت یان خۆیان ئەو کارە دەکەن‪ .‬ویستی خۆیان سواڵیان پێوە دەکرێت‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی ئه‌و مندااڵنه‌ی روبەروی ئازار‬ ‫الیه‌ن���ی که‌م���ی کارکردن ب���ۆ منداڵ ئ���ه‌و پێیوای���ه‌ ئ���ەو روپێوینەکردن���ە‬ ‫کەموکورت���ی حکومەت���ه‌و ده‌ڵێت" ئەو دەبنەوەو مافەکانیان پێشێل دەکرێت‪،‬‬ ‫لەعێراقدا ‪ ١٥‬ساڵە‪.‬‬ ‫س���ەبارەت بەوەی ل���ەو ژمارەیە کە مندااڵنە خەڵکی هەر ش���وێنێ بن‌و هەر عەلی س���ەرجادە باس���ی لەوەکرد کە‬ ‫لەس���اڵی ‪ ٢٠١٠‬هەبو ک���ە چوار هەزارو رەگەزێک بن‪ ،‬منداڵن‌و پێویستە بەپێی بەپێی روپێوییەکەی دوساڵ لەوەوبەری‬ ‫ن���ەوەد منداڵ کاریان کردوە‪ ،‬بەاڵم ئەو یاس���ا مافیان پارێزراوبێت‌و ئەوان وەک ئ���ەوان ‪ %١٤‬ئ���ەو مندااڵن���ە روبەروی‬ ‫‪ 590‬منداڵ���ەی تری���ان ئەوانی���ش هەر هەمو منداڵێکی تر مافی ژیانیان هەیە‌و مامەڵەی خراپی جەس���تەیی سێکسی‬ ‫ئیشکەربون‪ ،‬عه‌لی س���ه‌رجاده‌ ده‌ڵێت ناکرێت الیەنە بەرپرس���ەکان چاوپۆشی دەرونی پشتگوێخستن بونەتەوە‪ ،‬وتی‬ ‫" ئەوان لەگەڵ کەس���وکاریان کەس���ی ل���ەوە بکەن کە ئ���ەم مندااڵنە لەالیەن " کەسیان ئامادەنین ئەو دەستدرێژییە‬ ‫یەکەمی خزانەکانی���ان‌و لەنزیک ئەوان خێزانەکانیانەوە ئیستغاللبکرێن بەهەر سێکسییانە باس بکه‌ن کە بەرامبەریان‬ ‫کاری س���وکیان ک���ردوە‪ ،‬ب���ەاڵم چوار هۆکارێ بێ���ت‪ ،‬چونکە زیات���ر منداڵە کراوە"‪.‬‬ ‫ئه‌و ب���اس ل���ه‌وه‌ ده‌کات که‌ ئەوەی‬ ‫هەزارو نەوەدەکەی تریان دور لەخێزان‌و خێوەتنش���ینەکان روبەری ئەو کارانە‬ ‫ئەرکی ئەو مندااڵنەی قورس���تر کردوە‬ ‫کەسوکار بون‌و کاری قورسیان پێکراوە دەبنەوە"‪.‬‬ ‫عه‌‌ل���ی مه‌حمود ک���ه‌ له‌منداڵپارێزی ئەوەیە کە کاتێک روبەروی توندوتیژی‬ ‫کە بەپێی یاسا رێگە پێنەدراوە ئەوان‬ ‫کوردس���تان کارده‌کات ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ی���ان مامەڵەی خراپ دەبن���ەوە نازانن‬ ‫لەدەرەوەی یاسا کاریان پێکراوە"‪.‬‬

‫لەکوێ س���كااڵ بکەن‪ ،‬چونک���ە ئەوان‬ ‫لەالیەک بەمافەکانی خۆیان ئاشنانین‌و‬ ‫نازان���ن مافی���ان چیی���ە‪ ،‬لەالیەکی تر‬ ‫ش���وێنێکی تایبەت‌و دیاریکراویش نییە‬ ‫کە ئەوان بیزانن‌و سكااڵی لێبکەن‪.‬‬ ‫عەل���ی س���ەرجادە ل���ەو بارەیەوە‬ ‫نیگەرانی خۆی دەربڕیو جه‌ختی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌‌کرده‌وه‌ که‌ یاسایەک نییە بۆ ئه‌و‬ ‫بواره‌‪ ،‬کاتێک منداڵێ دەبینن روبەروی‬ ‫توندوتی���ژی دەبێتەوە تا راس���تەوخۆ‬ ‫ب���روات داوای یاس���ایی تۆم���ار بکات‪،‬‬ ‫بەڵکو ئ���ەوان دەتوان���ن تەنها وێنەی‬ ‫پێشێلکارییەکە بگرن‌و بەرزیبکەنەوەو‪،‬‬ ‫عەل���ی لەوبارەی���ەوە وت���ی " کچێکی‬ ‫تەمەن ‪ ١٣‬ساڵ لەالیەن خێزانەکەیەوە‬ ‫ئیستغالل دەکراو سواڵی پێدەکرا بۆیە‬ ‫ئێمە راپۆرتی خۆم���ان بەرزکردەوە بۆ‬ ‫داواکاری گش���تی‌و تەحریکی داواکەمان‬ ‫ک���رد دواتر ئ���ەوان داواکەیان جواڵندو‬ ‫لەرێی دادگای نەوجەوانانەوە باوکەکەیان‬ ‫بانگک���ردو ئیجرائاتی���ان لەگەڵ کرد"‪.‬‬ ‫وه‌ک ئاماژه‌ی بۆ کرد ئەوان تا ئێس���تا‬ ‫توانیویانە نزیکەی بیست داوا لەرێگەی‬ ‫پۆلیس���ی نەوجەوان���ان‌و داواکاری‬ ‫گشتییەوە بجوڵێنن‪.‬‬ ‫الیەنێکی تری پێش���ێلکردنی مافی‬ ‫من���دااڵن ئ���ەو کاتەی���ە ک���ە دایکیان‬ ‫س���واڵیان پێوە دەکات‪ ،‬بەاڵم هەر کە‬ ‫دایکەکە دەستگیردەکرێت منداڵەکەشی‬ ‫لەگەڵ���ی دەچێتە زیندان���ەوە بێئەوەی‬ ‫هیچ تاوانێکی کردبێ���ت‌و نەرێكخراوی‬ ‫منداڵ پارێزو نە حکومەتیش تا ئێستا‬ ‫توانیویانە کارێک بۆ ئەمە بکەن‪ .‬عەلی‬ ‫لەو بارەیەوە وتی" بەراس���تی تائێستا‬ ‫شوێنێکی وا تایبەت نەکراوەتەوە کە هەر‬ ‫لەناو زینداندا بێت‌و خەڵکی پس���پۆری‬ ‫بۆ دابنرێت تا منداڵەکان لەدایکەکانیان‬ ‫دانەبڕێ���ن‌و لەژێر چاودێریش���دا بن کە‬ ‫ئەمە بۆخۆی خەلەلێکی گەورەیە "‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی ئ���ه‌و مندااڵن���ه‌ی‬

‫له‌نه‌خۆشخانه‌کان کارده‌که‌ن کە نابێت‬ ‫له‌خوار ‪ ١٨‬س���اڵه‌وه‌بن ئه‌م پس���پۆر‌ه‬ ‫ده‌ڵێ���ت " بەداخ���ەوە زۆر منداڵ لەناو‬ ‫خەستەخانەکاندا کار دەکەن‌و تائێستا‬ ‫هیچ ئیجرائاتێ نەکراوە"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب���ه‌و رێوش���وێنانه‌ی که‌‬ ‫ده‌گیرێت���ه‌ به‌ر به‌رامبه‌ر ئ���ه‌و خاوه‌ن‬ ‫کارانه‌ی پێشێڵکاری دژی مندااڵن ده‌که‌ن‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌کات که‌ لەگەڵ ئەو‬ ‫لیژنانەدا پێشێلکارییەکانی‌ سه‌ر مندااڵن‬ ‫تۆمار ده‌کات راپۆرت به‌رزده‌که‌نه‌وه‌ بۆ‬ ‫لێپێچینەوە بەاڵم ئەو زۆر رەش���بین بو‬ ‫بەرامب���ەر بەوەی ک���ە رەنگە لەماوەی‬ ‫ئەو سێ س���اڵەدا تائێس���تا لەگەڵ‪٣٠‬‬ ‫خاوەنکاردا لێپێچینەوە نەکرابێت‌و وتی‬ ‫" هەزاران منداڵ هەن لەئیشی خراپەوە‬ ‫تێ���وەگالون له‌و ش���وێنانه‌‪ ،‬بەاڵ‌م هیچ‬ ‫به‌رامبه‌ر خاوه‌نکاره‌کان نه‌کراوه‌"‪.‬‬ ‫ده‌رب���اره‌ی هه‌بون���ی پالنێ���ک ب���ۆ‬ ‫بنه‌برکردنی منداڵێ ئیشکه‌ر ئەو باسی‬ ‫کرد کە پالنێکی پێنج س���اڵییان هەبوە‬ ‫کە لەپێن���ج پرۆژە پێکهات���وە کاریان‬ ‫بۆ مندااڵنی ئیش���کەر ک���ردوەو لەگەڵ‬ ‫حکوم���ەت‌و الیەن���ە پەیوەندیدارەکاندا‬ ‫کاری���ان بۆ ئەوە کردوە ک���ە دیاردەی‬ ‫مندااڵن���ی ئیش���کەر کەمبکەن���ەوەو‬ ‫لەو م���اوەی پێن���ج س���اڵەداو بەپێی‬ ‫ئ���ەو دو روپێویی���ە بەرێ���ژەی ‪%٣٢‬‬ ‫کەمکراوەتەوەو وتی"ئێمە س���ەرجەمی‬ ‫پرۆژەکانم���ان بۆ مندااڵن پێشکەش���ی‬ ‫حکومەت کرد‪ ،‬ب���ەاڵم حکومەت وەک‬ ‫پێویست جێبەجێی نەکرد‪ ،‬تەنها لەناو‬ ‫شاری سلێمانیدا نەبێت"‪.‬‬ ‫ئ���ەو له‌کۆتای���ی چاوپێکه‌تنه‌ک���ه‌دا‬ ‫ئام���اژەی بەوەکرد کە گ���ەر حکومەت‬ ‫دەیەوێت دیاردەی توندوتیژی دژی ژنان‬ ‫نەمێنێت دەبێ���ت کار بۆ مندااڵن بکات‬ ‫تا تاکی تەندروس���ت پەروەردە ببێت‌و‬ ‫ئەو دیاردەیە کەمبێتەوە چونکە منداڵ‬ ‫بەردی بناغەی کۆمەڵگەی داهاتوە‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌مم ‌ه ‪2012/12/30‬‬

‫شه‌شى كانونى دووه‌م‪:‬‬

‫یادى جه‌یشى ئیحتیالل‬

‫ خه‌بات عه‌بدوڵاڵ‬ ‫له‌ ‪1921/1/6‬دا‪ ،‬ته‌نها چه‌ند مانگێك‬ ‫پ���اش دامه‌زراندنى ده‌وڵه‌ت���ى عێراق‪،‬‬ ‫به‌پێى بڕیارى حاكمى ئه‌و كاته‌ى عێراق‬ ‫(پێرس���ى زه‌خاریا كۆكس)‪ ،‬جه‌یش���ى‬ ‫عێراق دامه‌زرێنرا‪.‬‬ ‫ل���ه‌ ‪2003/5/24‬دا‪ ،‬ته‌نه���ا چه‌ن���د‬ ‫حه‌فته‌یه‌ك پ���اش داگیركردنى عێراق‪،‬‬ ‫به‌پێى بڕیارى حاكمى ئه‌و كاته‌ى عێراق‬ ‫(لویس پۆل بریمه‌ر)‪ ،‬جه‌یش���ى عێراق‬ ‫هه‌ڵوه‌شێنرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌ ‪ 2003/8/7‬دا‌و به‌پێى فه‌رمانى‬ ‫ژماره‌ ‪22‬ى ده‌سه‌اڵتى كاتى هاوپه‌یمانان‬ ‫‪ ،CPA‬بڕیارى دامه‌زراندنى جه‌یشێكى‬ ‫نوێ بۆ عێراق درا‪.‬‬ ‫ده‌ستورى هه‌میشه‌یى عێراق مادده‌یه‌كى‬ ‫له‌مه‌ڕ جه‌یش���ى عێ���راق داڕش���تووه‌‪،‬‬ ‫به‌گوێره‌ى بڕگه‌ى یه‌كه‌مى مادده‌ى ‪9‬ی‬ ‫ده‌س���تور‪" :‬هێزه‌ چه‌كداره‌كانى عێراق‌و‬ ‫ده‌زگاكانى ئاس���ایش ل���ه‌ پێكهاته‌كانى‬ ‫گه‌لى عێراق پێكدێن ب���ه‌ ڕه‌چاوكردنى‬ ‫هاوس���ه‌نگى ڕێژه‌ى نوێنه‌رایه‌تیكردنیان‬ ‫به‌ب���ێ جیاوازى یان وه‌الخس���تنى هیچ‬ ‫الیه‌ك‌و له‌ژێر ڕكێفى ده‌سه‌اڵتى مه‌ده‌نیدا‬ ‫ده‌بێت‌و به‌رگرى له‌ عێراق ده‌كات‌و نابێته‌‬ ‫ده‌زگایه‌ك بۆ داپڵۆسینى گه‌لى عێراق‌و‬ ‫ده‌ست وه‌رناداته‌ كاروبارى سیاسییه‌وه‌‌و‬ ‫ڕۆڵى نابێت له‌ ئاڵوگۆڕى ده‌سه‌اڵتدا"‪.‬‬ ‫جه‌یشى عێراق سه‌ره‌تا له‌ فه‌وجێكه‌وه‌‬ ‫دامه‌زرا كه‌ فه‌وجى ئیمام موساى كازم‬ ‫ب���وو له‌ به‌غداد‪ ،‬به‌اڵم پاش ده‌وروبه‌رى‬ ‫حه‌فتا س���اڵ جه‌یش���ى عێ���راق بووه‌‬ ‫ماش���ێنێكى جه‌نگیى زه‌به‌الح كه‌ له‌ نۆ‬ ‫له‌شكر‌و حه‌فتا‌و پێنج فیرقه‌ى جیاجیا‌و‬ ‫نزیكه‌ى یه‌ك ملیۆن چه‌كدار پێكهاتبوو‪،‬‬ ‫جه‌یش���ى عێراق خاوه‌نى حه‌وت س���ه‌د‬ ‫فڕۆكه‌ى جه‌نگى‌و ش���ه‌ش هه‌زار تانك‌و‬ ‫پێن���ج ه���ه‌زار ت���ۆپ‌و جبه‌خانه‌یه‌كى‬ ‫گه‌وره‌ى چه‌كى كیمیای���ى‌و بایه‌لۆژى‌و‬ ‫س���ه‌دان مووشه‌كى س���كۆد‌و به‌رنامه‌‌و‬ ‫پیشه‌سازییه‌كى چه‌كس���ازیى تۆكمه‌ی‬ ‫له‌به‌رده‌س���تدا بوو‪ .‬جه‌یشى عێراق له‌‬ ‫كۆتاییه‌كان���ى جه‌نگى یه‌كه‌مى كه‌نداو‌و‬ ‫ده‌مه‌ده‌مى داگیركردنى كوه‌یتدا‌ چواره‌م‬ ‫گه‌وره‌ترین سوپاى دنیا بوو‪.‬‬ ‫جه‌یش���ى عێ���راق ك���ه‌ له‌الی���ه‌ن‬ ‫ئینگلیزه‌كانه‌وه‌ له‌ سه‌ره‌تای بیسته‌کانی‬ ‫سه‌ده‌ی پێشوو دامه‌زرێنرا‪ ،‬پاش هه‌شتاو‬ ‫دوو س���اڵ له‌الی���ه‌ن ئه‌مه‌ریكییه‌كانه‌وه‌‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���ێنرایه‌وه‌‌و باڵوه‌ به‌ یه‌که‌کانی‬ ‫کرا‌و له‌برى ئه‌و بڕی���ارى دامه‌زراندنى‬ ‫جه‌یشێكى تر درا‪.‬‬ ‫***‬ ‫ل���ه‌ڕووى سیاس���ییه‌وه‌ جه‌یش���ى‬ ‫عێ���راق دامه‌زراوێك���ى بێالیه‌ن نه‌بووه‌‪،‬‬ ‫جه‌یش���ى عێراق جه‌یشێكى كوده‌تاچی‬ ‫بووه‌‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕاى ئه‌نجامدانى چه‌ندین‬ ‫كوده‌تاى شكس���تخواردوو‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌‬ ‫ساڵه‌کانی ‪ :1936‬هاتنى به‌كر سدقى‪،‬‬ ‫‪ :1958‬راگه‌یاندن���ى جمهوری���ه‌ت‌و‬ ‫هاتن���ى عه‌بدولكه‌ریم قاس���م‪:1963 ،‬‬ ‫كوش���تنى قاس���م‌و هاتنى یه‌كه‌مجاری‬ ‫به‌عس���ییه‌كان‪ :1968 ،‬هاتن���ه‌وه‌ى‬ ‫دووه‌مجارى به‌عسییه‌كان تا داگیركردنى‬ ‫عێ���راق‪ ،‬جه‌یش رۆڵێكى كاراى بینیوه‌‌و‬ ‫هه‌میشه‌ ئه‌كته‌رێكى سه‌ره‌كى رووداوه‌‬ ‫سیاسییه‌كانى ژیانی عێراق بووه‌‪ .‬‬ ‫جه‌یش���ی عێراق جه‌یش���ێكى تائیفى‬ ‫ب���ووه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رچ���ى ل���ه‌ س���ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫ئینگلیزه‌كان هه‌وڵیاندا جه‌یش���ى عێراق‬ ‫ه���ى هه‌م���وو پێكهاته‌كان بێ���ت‌و به‌و‬ ‫هۆیه‌ش���ه‌وه‌ پێش���تر کاریان ب���ۆ ئه‌وه‌‬ ‫کردب���وو له‌میان���ه‌ى هێزه‌كانى (لیڤى)‬ ‫یه‌وه‌ عه‌ره‌بى ش���یعه‌‪ ،‬عه‌ره‌بى سوننه‌‪،‬‬ ‫ئاس���ورى‌و كورد به‌ش���دارى پێ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم دواتر‌و به‌هۆی په‌راوێزخس���تنی‬ ‫کورد‌و شیعه‌‪ ،‬ورده‌ ورده‌ داووده‌زگاکانی‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و جه‌ی���ش ل���ه‌ سێگۆش���ه‌‬ ‫سونییه‌كه‌ى عێراقدا قه‌تیس ما‪.‬‬ ‫جه‌یش���ى عێ���راق به‌تایبه‌تی���ش‬ ‫له‌س���ه‌رده‌مى به‌عس���دا‪ ،‬جه‌یش���ێكى‬ ‫ئایدۆلۆژیس���ت ب���ووه‌‪ .‬به‌ع���س وه‌كو‬ ‫سیس���تمێكى تۆتالیتێ���ر‌و جی���اواز له‌‬ ‫سیس���تمه‌ دیكتاتۆره‌كان‪ ،‬بۆ پاراستنى‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌كه‌ى‌و پایه‌داركردن���ى‪ ،‬هه‌ر‬ ‫به‌ته‌نها پش���تى به‌ جه‌یش نه‌به‌ستبوو‪،‬‬ ‫چونكه‌ هه‌روه‌كو (هانا ئارێنت) ده‌ڵێت‬ ‫هه‌ڵه‌ی���ه‌ گ���ه‌ر وا دابنرێت سیس���تمى‬ ‫تۆتالیتێر ه���ه‌ر به‌ته‌نها سیس���تمێكى‬ ‫عه‌سكه‌رییه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ راسته‌ كه‌ ده‌سه‌اڵته‌‬ ‫تۆتالیتێ���ره‌كان وه‌ك���و ده‌س���ه‌اڵتێكى‬

‫‌عه‌س���كه‌ریى‌و پشتبه‌س���توو به‌ سوپا‬ ‫خۆده‌نوێنن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م جۆره‌ سیستمان ‌ه‬ ‫كار له‌س���ه‌ر نابووتكردن���ى ئه‌خالق���ى‬ ‫پیشه‌یى سوپا‌و ده‌ره‌جه‌داره‌کانی ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌ویش له‌ڕێى ده‌س���ت به‌سه‌رداگرتنى‬ ‫سوپا‌و سه‌پاندنى شێوه‌یه‌كى تایبه‌ت له‌‬ ‫ئایدۆلۆژیا كه‌ ره‌نگدانه‌وه‌ى سیس���تمى‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌که خۆیه‌تی‌‌‪ .‬جه‌یشى عێراق‬ ‫له‌ ده‌مى به‌عس���دا‪ ،‬جه‌یشێكی به‌عسی‬ ‫بووه‌ ‪ .‬‬ ‫***‬ ‫ئه‌گه‌رچ���ی‌ ك���ورد ل���ه‌ دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی‬ ‫جه‌یش���ی‌ عێراق ه���ه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫رۆڵێكی‌ ش���ه‌ریفانه‌ی‌ بینی‌و ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ ئه‌فس���ه‌ری‌ ك���ورد ته‌نان���ه‌ت تا‬ ‫پ���اش وه‌ده‌ر‌نانی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ به‌عس‬ ‫له‌ كوردس���تان له‌ ڕیزه‌كانی‌ جه‌یش���دا‬ ‫خزمه‌تی���ان‌كرد‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫بیروڕای پفدراو به‌ عه‌قڵی‌ عێراقچێتی‌‪،‬‬ ‫جه‌یش���ی‌ عێراق له‌الیه‌ن كورده‌وه‌ نه‌ك‬ ‫هه‌ر جێگه‌ی‌ په‌س���ن‌و پیاهه‌ڵدان نیه‌‪،‬‬ ‫بگره‌ ل���ه‌ چه‌ندین جومگ���ه‌ی‌ مێژوویی‌‬ ‫جیاجی���ا به‌تایبه‌تیش له ‌س���ه‌رده‌می‌‬ ‫فاش���یزمی‌ به‌عسیدا‪ ،‬جه‌یشی‌ ئیحتیالل‬ ‫بووه‌‪.‬‬ ‫ئاشكرایه‌ كوردستانی‌ باشور به‌ زه‌بری‌‬ ‫چه‌ک‌و هێزی‌ عه‌س���كه‌ریی‌ داگیركراوه‌‪،‬‬ ‫سوپای‌ ئیمپریالیزمی‌ به‌ریتانی‌ به‌ زۆری‌‬ ‫چه‌ک‌و دوور له‌ خواستی‌ دانیشتوانه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫كوردس���تانی‌ ب���ه‌عێراق���ه‌وه‌ لكان���د‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ش كه‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراق وه‌كو‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌ عه‌ره‌ب���ی‌ هاته ‌كایه‌‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫نه‌ له‌ سه‌رده‌می‌ پاش���ایه‌تی‌و نه‌ پاش‬ ‫ئه‌و‪ ،‬ئاماده‌ نه‌بووه‌ دان به‌ بوونی‌ كورد‬ ‫وه‌ك گه‌لێك���ی‌ جیا له‌ ع���ه‌ره‌ب بنێت‪،‬‬ ‫له‌هه‌مان س���ۆنگه‌وه‌ جه‌یش���ی‌ عێراق‬ ‫جه‌یشی‌ سیس���تمه‌ عه‌ره‌بییه‌ حوكمڕانه‌‬ ‫جیاجیاكانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراق بووه‌‪.‬‬ ‫له‌وه‌ته‌ى شۆڕش���ى چه‌كداریى كورد‬ ‫له‌ ساڵی ‪1961‬ه‌وه‌ هه‌ڵگیرسا‌‪ ،‬جه‌یشى‬ ‫عێراق سه‌رسه‌خترین دوژمنى داواكانى‬ ‫كورد‌و هێزى به‌رگریكارى كوردس���تان‬ ‫ب���ووه‌‪ .‬راس���تیه‌كه‌ى جه‌یش���ى عێراق‬ ‫شانبه‌شانى داموده‌زگا سه‌ركوتكه‌ره‌كانى‬ ‫ت���رى رژێمى عه‌ره‌بیى عێراق‪ ،‬ماكینه‌ى‬ ‫قه‌الچۆكردنى به‌رده‌وامى كورد بووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ قسه‌ی‌ پێناوێت كه‌ شانبه‌شانی‌‬ ‫جه‌ی���ش‪ ،‬دام���وده‌زگا تۆقێنه‌ره‌كان���ی‌‬ ‫ئه‌من‌و ئیس���تخبارات رۆڵی‌ به‌رچاویان‬ ‫له‌ س���ه‌ركوتكردنی‌ كورد‌و گه‌النی‌ تری‌‬ ‫عێراقدا بینیوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم مه‌حاڵ بوو بێ‌‬ ‫بوون���ی‌ دامه‌زراوێك���ی‌ زه‌به‌الحی‌ وه‌كو‬ ‫جه‌ی���ش‪ ،‬پرۆس���ه‌ی‌ قڕكردن���ی‌ كورد‬ ‫به‌ڕێوه‌چووبایه‌‪ .‬پێویس���ت به‌ پاس���او‬ ‫هێنانه‌وه‌ ناكات‪ ،‬جه‌یشی‌ عێراق ئامڕازی‌‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ خاپوركردنی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫قه‌تڵوعامكردنی‌ گه‌له‌كه‌ی‌ بووه‌‪.‬‬ ‫جه‌یش���ی‌ عێ���راق جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ی‌‬ ‫جه‌یش���ێكی‌ بێالیه‌ن نه‌بووه‌‪ ،‬له‌ شه‌ڕی‌‬ ‫گه‌لی‌ كوردس���تاندا خاوه‌ن هیچ به‌ڵێن‌و‬ ‫ئه‌خالقێكی‌ عه‌س���كه‌ریش نه‌بووه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ الی‌ كورد وه‌كو ده‌زگایه‌كی‌‬ ‫نامۆ‌و ترس���ناك‪ ،‬وێرانك���ه‌ر‌و قێزه‌ون‬ ‫ته‌ماشا كراوه‌‪.‬‬ ‫***‬ ‫له‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌موو ئه‌و كاره‌ساتانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ك���ه‌ به‌ه���ۆی‌ سیاس���ه‌ته‌ چه‌وته‌كانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكاوه‌ له‌ چه‌ند س���اڵی‌ پێش���ودا‬ ‫گه‌النی‌ عێ���راق رووب���ه‌ڕووی‌ بوونه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌شێت بڕیاری‌ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫جه‌یشی‌ عێراق له‌الیه‌ن حاكمی‌ ئه‌مه‌ریكا‬ ‫له‌ عێ���راق (پۆڵ برێم���ه‌ر) به‌ یه‌كێك‬ ‫ل���ه‌ بڕیاره‌ بوێ���ر‌و مێژووییه‌كان ئه‌ژمار‬

‫پۆل برێمه‌ر‬

‫نوری مالیکی له‌یادی جه‌ژنی سوپادا‬

‫پێرسی کۆکس‬

‫ی گرنگ‬ ‫خه‌ریک ‌ه جه‌یشی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫جه‌یشی‌ عێراق‬ ‫جه‌یشی‌ عێراق‬ ‫بوو كورد‬ ‫عێراق ده‌بێته‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ن كورده‌و‌ه جگه‌ له‌و‌ه ‌‬ ‫بیكردایه‌ت ‌ه مه‌رج‬ ‫ی جه‌یشێكی‌ بێالیه‌ن به‌ ئه‌کته‌ر‌ه‬ ‫نه‌ك هه‌ر جێگ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ناشرینه‌که‌و له‌چه‌ند بۆ به‌شداریكردن ‌‬ ‫په‌سن‌و پیاهه‌ڵدان نه‌بووه‌‪ ،‬ل ‌ه شه‌ڕ ‌‬ ‫گه‌لی‌ كوردستاندا ‌بۆنه‌یه‌کی جیاجیادا له‌ دووبار‌ه‬ ‫نیه‌‪ ،‬بگره‌ ل ‌ه‬ ‫دامه‌زرانه‌وه‌یدا‪،‬‬ ‫له‌ ناوچ ‌ه‬ ‫ی خاوه‌ن هیچ‬ ‫چه‌ندین جومگ ‌ه ‌‬ ‫ی کوردستانییه‌کانی پێش هه‌ر‬ ‫به‌ڵێن‌و ئه‌خالقێك ‌‬ ‫ی‬ ‫‌مێژووی ‌‬ ‫شتێك جه‌یش‬ ‫عه‌سكه‌ری نه‌بووه‌‪ ،‬گه‌رمه‌سێر‪،‬‬ ‫جیاجیا‬ ‫په‌یمان بدات‬ ‫که‌رکوک‌و‬ ‫بۆیه‌ هه‌میش ‌ه‬ ‫به‌تایبه‌تیش‬ ‫ك ‌ه نابێت به‌هیچ‬ ‫ده‌وروبه‌ری‪،‬‬ ‫الی‌ كورد وه‌كو‬ ‫ی‬ ‫له‌سه‌رده‌م ‌‬ ‫شێوه‌یه‌ک و له‬ ‫ی نامۆو موسڵ‌و‬ ‫ده‌زگایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫‌فاشیزم ‌‬ ‫‌هیچ بارودۆخێكدا‬ ‫ترسناك‪ ،‬وێرانكه‌رو ده‌وروبه‌ری‪،‬‬ ‫‌به‌عسیدا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫جارێكی تر شه‌ڕ ‌‬ ‫خه‌ریکی‬ ‫جه‌یشی‌ ئیحتیالل قێزه‌ون ته‌ماشا‬ ‫خۆگیڤکردنه‌وه‌ن كورد بكات‬ ‫كراوه‌‬ ‫بووه‌‬ ‫بكرێت‪.‬‬ ‫به‌داخ���ه‌وه‌ كورد نه‌ك هه‌ر نه‌یتوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ل���ه‌م هه‌نگاوه‌ گرنگه‌ تێب���گات‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫به‌هه‌مان شێوه‌ی‌ قه‌ومییه‌ عه‌ره‌به‌كان‌و‬ ‫ب���ێ‌ وه‌رگتنی‌ عیب���ره‌ت ل���ه‌ ڕابردوو‪،‬‬ ‫ئه‌میش كه‌وته‌ داوی‌ ئه‌و هاشوهوشه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ پێیواب���وو نه‌ده‌ب���وا جه‌ی���ش‬ ‫هه‌ڵبوه‌ش���ێندرێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ش نا‪،‬‬ ‫ل���ه‌ دووباره‌ دامه‌زراندنه‌وه‌ی‌ جه‌یش���ی‌‬ ‫عێراق���دا‪ ،‬كورد هیچ ك���ۆت‌و به‌ندێكی‌‬ ‫نه‌بوو‪.‬‬ ‫له‌وه‌ته‌ی‌ جواڵنه‌وه‌ی‌ رزگاریخوازانه‌ی‌‬ ‫كورد له‌ عێراق سه‌ریهه‌ڵداوه‌‪ ،‬زۆرینه‌ی‌‬ ‫هه‌ره‌ زۆری‌ ع���ه‌ره‌ب به‌ چاوی‌ خائین‌و‬ ‫نۆك���ه‌ری‌ بێگان���ه‌ له‌ ك���ورد ده‌ڕوانن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م دیده‌ پ���ان ئیس�ل�امی ـ قه‌ومی‌‬ ‫عه‌ره‌بییه‌ ره‌گوڕیشه‌ی مێژوویی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫عه‌ره‌به‌كان له‌ چڵه‌پۆپه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫خۆیاندا‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای‌ كورد هه‌میشه‌ به‬ ‫‌چاوی‌ گومان‌و بێگانه‌ ته‌ماشای‌ نه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫كه‌مین���ه‌ ئیتن���ی‌و ئاینییه‌‌كان���ی‌ وه‌كو‬ ‫كورده‌كان���ی‌ عێراق‌و س���وریا‪ ،‬مارۆنی‌و‬ ‫ئۆرتۆدۆكسه‌كانی‌ لوبنان‪ ،‬قیبتییه‌كانی‌‬ ‫میس���ر‪ ،‬به‌ربه‌ره‌كانی‌ جه‌زائیر‌و تونس‌و‬

‫مه‌غریب‪ ،‬فه‌ڵه‌كانی‌ س���وریا‌و سودان‌و‬ ‫ئ���وردون‌و عێ���راق‌و ئه‌نیمیس���ته‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ودانیان ک���ردووه‌‌و هه‌وڵیان���داوه‌‬ ‫ته‌عریبی���ان بکه‌ن‪ .‬له‌ س���ه‌رده‌مانێکی‬ ‫کۆن���ه‌وه‌ عه‌ره‌به‌كان میلله‌تانی‌ تری‌ ناو‬ ‫قه‌ڵه‌مڕۆی ده‌وڵه‌تی‌ خه‌الفه‌تی‌ ئیسالمی‬ ‫جاران‌و (نیشتمانی‌ عه‌ره‌بی ئێستا) به‌‬ ‫ده‌سنده‌خۆری‌ خۆیان تێده‌گه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌م تێڕوانینه‌ ش���ۆڤێنییه‌ كه‌ پێشتر‬ ‫به‌عس���ییه‌كان له‌ تی���ۆر‌و پراكتیكدا به‌‬ ‫زه‌قترین ش���ێوه‌ ته‌عبیریان لێ ده‌كرد‪،‬‬ ‫هێش���تا الی‌ زۆرێك له‌ سه‌رانی‌ عه‌ره‌بی‬ ‫عێ���راق درێ���ژه‌ی‌ هه‌یه‌‪ .‬بۆی���ه‌ وه‌کو‬ ‫ئامڕازێکی سیاس���ی دوباره‌‌و هه‌روه‌کو‬ ‫ج���اران‪ ،‬خه‌ریک���ه‌ جه‌یش���ی عێ���راق‬ ‫ده‌بێته‌وه‌ به‌ ئه‌کته‌ره‌ ناش���رینه‌که‌‌و تا‬ ‫ئێس���تا‌و له‌ چه‌ند بۆنه‌یه‌کی جیاجیادا‬ ‫له‌ ناوچه‌ کوردستانییه‌کانی گه‌رمه‌سێر‪،‬‬ ‫که‌رک���وک‌و ده‌وروب���ه‌ری‪ ،‬موس���ڵ‌و‬ ‫ده‌وروبه‌ری‪ ،‬خه‌ریکی خۆگیڤکردنه‌وه‌ن‪.‬‬ ‫ناوچ���ه‌‬ ‫ك���ورد‬ ‫ئاش���کرایه‌‬ ‫كوردس���تانییه‌‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫له‌میان���ه‌ی‌ جه‌نگ���ی‌ ‪2003‬دا به‌ش���ه‌ڕ‬ ‫رزگارك���ردووه‌‪ ،‬ئه‌و ناوچانه‌ پاش���تر‌و‬

‫به‌پێی‌ رێككه‌وتنێك پاراستنه‌كه‌ی‌ خرایه‌‬ ‫ئه‌س���تۆی‌ هێزی‌ چه‌ك���داری‌ كورده‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاخر ئه‌و ده‌مه‌ی‌ ئ���ه‌و ئه‌ركه‌ به‌ كورد‬ ‫س���پێردرا‪ ،‬عه‌ره‌به‌كان له‌ن���او خۆیاندا‬ ‫خه‌ریك���ی‌ س���ه‌ربڕینی‌ یه‌ك���دی‌ بوون‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌نجامدان���ی‌ چه‌ندین كاری‌‬ ‫تێرۆریستی‌و بوونی‌ گروپی‌ تێرۆریستی‌‬ ‫جیاجیا ل���ه‌و ناوچانه‌‪ ،‬هێزی‌ چه‌كداری‌‬ ‫ك���ورد قوربان���ی‌ زۆری‌ دا‌و نه‌یكرد بۆ‬ ‫تاكه‌ رۆژێكیش ل���ه‌و ناوچانه‌ هه‌ڵبێت‌و‬ ‫دانیش���توانه‌كه‌ی‌ جێبهێڵت‪ .‬سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫ئه‌وه‌ که‌ س���ه‌ركردایه‌تی سیاسیی كورد‬ ‫ئاماده‌ بوو چاره‌نووس���ی‌ ئه‌و ناوچانه‌‬ ‫ل���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌نجامی‌ ش���ه‌ڕ‌و به‌پێی‌‬ ‫مادده‌ی‌ ‪140‬ی‌ ده‌ستوور یه‌كال بكرێنه‌وه‌‬ ‫که‌چ���ی ماوه‌یه‌ک���ی زۆره‌ یه‌كه‌كان���ی‌‬ ‫جه‌یش���ی‌ عێراق به‌تایبه‌تی که‌ خه‌ریکی‬ ‫پێکهاتنه‌وه‌یه‌‪ ،‬كه‌وتوونه‌ته‌ گێچه‌ڵكردن‬ ‫به‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌و پۆلیس‌و ئاسایش‌و‬ ‫دانیشتوانه‌ كورده‌که‌ی ئه‌و ناوچانه‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ گرنگ نیه‌ كه‌ ئێمه‌ی‌ كورد چه‌ند‬ ‫ئه‌فس���ه‌ر‌و كام پۆس���تی‌ ناو جه‌یشمان‬ ‫پێده‌بڕێ���ت‪ ،‬ئاخر به‌درێژای���ی‌ مێژووی‌‬ ‫جه‌یش���ی‌ عێ���راق ك���ورد ئاماده‌ییه‌كی‌‬

‫به‌رچاوی‌ هه‌ب���ووه‌ له‌و دام���ه‌زراوه‌‌دا‪،‬‬ ‫كه‌چ���ی‌ نه‌مانبین���ی‌ له‌ ش���ه‌ڕی‌ دژ به‬ ‫‌ك���ورد‪ ،‬جه‌یش ب���ۆ ته‌نه���ا جارێكیش‬ ‫ساتمه‌ بكرێت‪.‬‬ ‫راس���تیه‌كه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ گرنگ بوو كورد‬ ‫بیكردایه‌ت���ه‌ مه‌رج بۆ به‌ش���داریكردنی‌‬ ‫له‌ دووب���اره‌ دامه‌زرانه‌وه‌یدا‪ ،‬پێش هه‌ر‬ ‫ش���تێك جه‌یش په‌یمان بدات كه‌ نابێت‬ ‫به‌هیچ شێوه‌یه‌ک‌و له‌هیچ بارودۆخێكدا‬ ‫جارێكی تر شه‌ڕی‌ كورد بكات‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫جه‌یش���ی‌ عێراق یه‌ك ئه‌ركی‌ سه‌ره‌كی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ئه‌ویش به‌رگریكردنه‌ له‌ عێراق‬ ‫ل���ه‌ كاتی‌ هێرش‌‌و په‌الم���اری بێگانه‌دا‪.‬‬ ‫جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ش ده‌بوا ك���ورد هه‌ر زوو‬ ‫له‌ كات���ی‌ كڕینی‌ چ��� ‌هک‌و جبه‌خانه‌دا‪،‬‬ ‫واڵتانی‌ چه‌كفرۆش���ی‌ بهێنایه‌ته‌ س���ه‌ر‬ ‫ئه‌و باوه‌ڕه‌ی‌ كه‌ بیكه‌نه‌ مه‌رج به‌س���ه‌ر‬ ‫عێراقه‌وه‌ تا به‌ هیچ بیانوویه‌ك جه‌یشی‌‬ ‫عێراق چه‌ك دژی‌ دانیشتوانه‌كه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫به‌كار نه‌هێنێته‌وه‪‌.‬‬ ‫شه‌ش���ی کانون���ی دووه‌م ب���ۆ کورد‬ ‫نه‌ک مایه‌ی جه‌ژن‌و ش���ادی نیه‌‪ ،‬به‌ڵکو‬ ‫یاده‌وه‌رییه‌کی ت���اڵ‌و وه‌بیرهێنانه‌وه‌ی‬ ‫ئیحتیالله‌‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )358‬یه‌کشه‌ممه‌ ‪2012/12/30‬‬

‫چاپخانەی ئاوێنە‬

‫پیرۆزبایی‬

‫بۆ چاپکردنی‪:‬‬ ‫باڵوکراوەی نوێ‬

‫کتێب‪ ،‬گۆڤار‬ ‫رۆژنامه‌‪ ،‬نامیلکه‬

‫ونبوون‬

‫ی بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ ب ‌ه ناوی‌ (بیڤان هونه‌ر وهاب)‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناسنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ركه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی حمه‌مراد‬ ‫ی س���لێمانی ونبو‌ه ب ‌ه ناوی‌ (مەهد ‌‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫ی ژور ‌‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌ك ‌‬ ‫سعید) هه‌ر كه‌س دۆزییه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ((ئه‌له‌منیۆم‌و پالس���تیكی‌ س���یامند)) به‌ناو ‌‬ ‫ی كارگه‌ ‌‬ ‫ی پێناس���ه‌ ‌‬ ‫* ونبون ‌‬ ‫ی‬ ‫(س���یامەند مخت���ار محمود) هه‌ركه‌س دۆزی���ه‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ پرس���گ ‌ه ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪.‬‬

‫باوکێک بەجەستەوە‬ ‫باوکێک بێ جەستە‪ ...‬پاشماوە‬ ‫وێن���ەی ناو یادەوەری ئێمە بۆ باوکی‬ ‫ک���وردی بەرامب���ەر بەباوک���ی بێگانە‪،‬‬ ‫سروشتی هێزێک و وێنەی مەرجەعێکی‬ ‫پیرۆزی لەنەستی ئێمەدا داوەتێ‪ .‬واتە‬ ‫هێش���تا یادەوەری دەستەجەمعی ئێمە‬ ‫باوک���ی ک���وردی بەرامبەر ب���ە بێگانە‬ ‫وەک خودێکی پی���رۆز دەبینێت‪ .‬ئیدی‬ ‫وەختێ���ک دەگیرێ���ت ی���ان نەخ���ۆش‬ ‫دەکەوێ���ت‪ ،‬ئ���ەو دۆخ���ە هاملێتیی���ە‬ ‫داماندەگرێ���ت‪ ،‬تارماییەک���ەی دێت و‬ ‫بانگهێش���تمان دەکات بۆ بەرگریکردن‬ ‫لێی‪ ،‬دەبێت���ە بوونەوەرێکی بەرزو پاک‬ ‫بۆمان‪ .‬ئەوەی لەم دۆخەدا قسەدەکات‬ ‫هەستی سیاسیمان نییە بەڵکو هەستی‬ ‫سایکۆلۆژیمانە‪ ،‬ئەوەی لێرەدا دەگری‬ ‫نەس���تمانە نەوەک ویژدانی سیاسیمان‪.‬‬ ‫هۆکەی چییە کە وەختێک باوکی کوردی‬ ‫شتێکی لێدێت پڕدەبین لە پەژارەو ترس‬ ‫و فرمێس���ک؟‪ .‬هۆکەی چییە کە شێخ‬ ‫مەحمود دەمرێت تەرمەکەی شەپۆلێک‬ ‫لە یەکێتی و هاوس���ۆزی دەستەجەمعی‬ ‫دروس���تدەکات؟ هۆکەی چییە الشەی‬ ‫ق���ازی دەتوانێت پتر ل���ە هەر هێزێکی‬ ‫ئایدۆلۆژی ئێمەی کورد لەدەوری خۆی‬ ‫کۆبکاتەوە؟ هۆکەی چییە کە قاس���ملۆ‬ ‫ش���ەهید دەکرێت‪ ،‬کە ش���ەرەفکەندی‬ ‫شەهید دەکرێت‪ ،‬کە ئوجاالن دەگیرێت‪،‬‬ ‫ک���ە تاڵەبان���ی نەخۆش���دەکەوێت‪،‬‬ ‫شەپۆلێکی ترسناکی هەڵچوونی عاتیفی‬ ‫لەهەر چوار پارچەکەدا بەرزدەبێتەوە؟‬ ‫بۆ بینینی باوک بەزیندووی ئەو عەشق‬ ‫و حەماسەتەمان تێدا ناجوڵێنێت کە بە‬ ‫مردوویی دروستیدەکات؟ بۆچی‌ باوکێکی‬ ‫مردوو عەزیزترە لە باوکێکی زیندوو? ‪.‬‬ ‫هۆکەی الی هاملێت دەدۆزینەوە‪ .‬باوکی‬ ‫کوردی دواجار بۆ ئێمە هەر باوکە‪ ،‬هەر‬ ‫تەمەنامان ک���ردوە بیکوژین و الیبەین‪،‬‬ ‫هەر ویس���تومانە بچینە جێگای‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەو هەستە ئازارێکی ویژدانی قووڵی بۆ‬ ‫دروستکردوین‪ ،‬ساتێک باوک بەڕاستی‬ ‫تووشی شتێک دێت‪ ،‬بەڕاستی دەگیرێت‬ ‫و دەکوژرێ���ت و نەخۆش���دەکەوێت‪،‬‬ ‫ئەو هەس���تکردنە بەگوناهـ چەند قات‬ ‫گەورەت���ر دەبێ���ت‪ ،‬ئ���ەوەی تەمەنای‬ ‫مردنی باوکمان ک���ردوە دەبێتە مایەی‬ ‫هەستکردنێکی دەس���تەجەمعی گەورە‬ ‫بە گوناه���ـ‪ ،‬دەبێت بەمای���ەی ئەوەی‬ ‫هەستێکی ناشیرینمان بەرامبەر خودی‬ ‫چەپەڵمان ببێت‪ .‬کۆمەڵگا بەوە سزای‬ ‫ئەو هەس���تە ئۆدیبییەی خۆی دەدات‪،‬‬ ‫ک���ە ش���یوەنێکی گەورە س���ازبکات و‬ ‫حەس���رەتێکی گ���ەورە نیش���انبدات و‬ ‫خۆی لەهەستی ش���ەرم و پەشیمانیدا‬ ‫نوقمبکات‪ .‬لەو چەند س���اڵەی دواییدا‬ ‫کاراکتەری تاڵەبانی «لەکوردس���تانی‬ ‫باشوور» شوێنی ڕەخنەی توند بووە‪،‬‬ ‫بابەتی ڕقێکی کۆمەالیەتی گەورە بووە‪،‬‬ ‫ئ���ارەزووی مردنی ه���ەم ئارەزوویەکی‬ ‫«هەس���ت ـ ک���رد»و هەم «نەس���ت ـ‬ ‫کرد»بووە‪ .‬واتە هەم لەئاستی هەست‬

‫و هوشیاریدا تەمەنای بەالوەنانی کراوەو‬ ‫ه���ەم وەک خواس���تێکی ش���اردراوەی‬ ‫نەس���تیش ئەو ئ���ارەزووە ئامادەبووە‪،‬‬ ‫ئ���ەم خواس���تە لە ئاس���تی نەس���تدا‬ ‫بارکراوە بەهەستکردن بەگوناهـ‪ .‬ڕستە‬ ‫بەناوبانگەکەی دۆستیۆفسکی کە دەڵێت‬ ‫«هیچ کەس نییە ئارەزووی نەکردبێت‪،‬‬ ‫باوک���ی خ���ۆی بکوژێت» پێویس���تی‬ ‫بەنیوەیەک���ی ت���ەواوکار هەیە‪ ،‬ئەویش‬ ‫ئەوەیە «هیچ کەس���یش نییە دوای ئەو‬ ‫ئارەزووە هەستی بەگوناهـ نەکردبێت»‪.‬‬ ‫لەڕاس���تیدا کەس���ێک نیی���ە تەمەنای‬ ‫مردنی باوک بکات و هەس���ت بەگوناهـ‬ ‫نەکات‪ ،‬ئەوە بەشێکی دانەبڕاوی هەموو‬ ‫جۆرە ئەزموونێکی ئودێبییە‪ .‬تاڵەبانی‬ ‫لەساتێکیش���دا نەخۆش���دەکەوێت کە‬ ‫کۆمەڵگای کوردی پێویس���تی بەباوکە‪،‬‬ ‫هەم لەڕووی دەرون���ی و هەم لە ڕووی‬ ‫لۆژیستیش���ەوە‪ ،‬ئەوە وادەکات هەستە‬ ‫ئۆدیبییەکان پتر هەڵچن‪ ،‬هەس���تکردن‬ ‫بەگوناهـ و پەش���یمانی گەورەتر بێت‪.‬‬ ‫ئەم هەس���تە ئ���ەوە دەردەخ���ات کە‬ ‫کۆمەڵگای ئێمە هێشتا گیرۆدەی وێنەی‬ ‫باوکە‪ .‬وات���ە ئاواتی مردنی باوک رێگر‬ ‫نییە لەگەڕانەوە بۆ س���ەر الش���ەکەی‪،‬‬ ‫یان بۆ س���ەر جەس���تە نەخۆشەکەی‬ ‫بەپەش���یمانی‪.‬ئەو پەشیمانییە توندەی‬ ‫ک���ە دوای م���ردن و گیران���ی ب���اوک‬ ‫کۆمەڵ���گای ک���ورد دادەگرێت‪ ،‬لەڕووی‬ ‫س���ایکۆلۆژییەوە نیشانەی هێزو توندی‬ ‫ئ���ەو هەس���تە چەپێنراوان���ەن ب���ەڕق‬ ‫ک���ە بەرامبەر باوکی زین���دوو هەمانە‪.‬‬ ‫ب���ەوەدا کۆمەڵگای کوردی تا ئێس���تا‬ ‫کۆمەڵگایەک���ی پەتریارکی ئاس���نینە‪،‬‬ ‫بەوەدا باوکی ستەمکارو دایکی فالوسی‬ ‫لەس���ەنتەری هەموو فەنتازیا تاریک و‬ ‫مۆتەکە دەرونییەکانماندان‪ ،‬ش���ەپۆلی‬ ‫پەش���یمانیمان ب���ۆ دەردو ئازاری���ان‬ ‫گەورەترە لەهەس���تی غەم و پەشیمانی‬ ‫کۆمەڵگایەکی مۆدێرن بۆ دەسەاڵتدارێکی‬ ‫نەخۆش‪ .‬لەگەڵ ئەو شەپۆلی فرمێسک‬ ‫و پەش���یمانییەدا‪ ،‬هەس���تدەکەین کە‬ ‫سیس���تمی باوکایەتی لێرەدا پارێزراوە‪،‬‬ ‫هەس���تە ئۆدیبیی���ەکان بەراس���ت و‬ ‫دروس���تی خۆیان ئیشدەکەن‪ ،‬خواستی‬ ‫کوش���تنی باوک ئامادەیەو هەستکردنی‬ ‫قووڵیش بەگوناه���ـ ئامادەیە‪ ...‬کەواتە‬ ‫سروش���تی ئەم کینەیە بەرامبەر باوک‬ ‫چۆن داڕێ���ژراوە‪ ،‬ئایا ڕق لەباوک ڕقە‬ ‫لە«باوکایەت���ی» یاخ���ود ڕق لەباوک‬ ‫ڕق���ە بەن���اوی باوکایەتیی���ەوە? ڕقە‬ ‫لەباوک بەناوی سیس���تمێکی کوڕانەی‬ ‫مۆدێرنەوە‪ ،‬بەن���اوی هاوپەیمانییەکی‬ ‫تازەوە کە باندی کوڕانی شۆڕش���گێڕو‬ ‫یاخی دایانڕش���تووە یاخود ڕقە لەباوک‬ ‫بەن���اوی ئەو ئیدی���ال و بەهایانەوە کە‬ ‫سیس���تمی باوکایەت���ی و پەتریارک���ی‬ ‫خۆی دایڕشتووە؟‪« .‬لەبەشی سێهەمدا‬ ‫هەوڵ���دەدەم وەاڵم���ی ئەو پرس���یارە‬ ‫بدەمەوە»‬

‫‪19‬‬

‫‪07701471518‬‬ ‫‪)053(3210501‬‬ ‫‪)053(3210502‬‬

‫بەن���اوی س���تافی ئاوێنەوە‬ ‫پیرۆزبایی خۆمان ئاڕاستەی‬ ‫هاوکارم���ان (گۆران فارس)‬ ‫و (ت���اژان خ���ان) دەکەین‬ ‫بەبۆن���ەی لەدایکبوون���ی‬ ‫(ئیلین)ی کچیانەوە بەهیوای‬ ‫ئەوەی بە ن���ازی دایەو بابە‬ ‫گەورەبێ���ت‌و تەم���ەن درێژ‬ ‫بێت‪....‬‬ ‫ستافی ئاوێنە‬

‫ناسیونالیزم وەک کولتور‪ ،‬هێماو سیاسەت‪ ...‬پاشماوە‬ ‫دەوڵەت����ی س����ەربەخۆی ک����وردی‌و‬ ‫یەکیەت����ی نەتەوەی����ی پێ����ش ئەوەی‬ ‫پڕۆژەیەکی سیاس����ی بێت پڕۆژەیەکی‬ ‫بەرفراوانی کۆمەڵگایەکە کە پێش ئەوەی‬ ‫س����ەرکردەی کوردی بەبەرپرس����ی بێت‬ ‫لەسەر بەرپرسیارێتی کۆمەڵگایەکە کە‬ ‫تەنانەت پارچەکانی تری کوردستانیش‬ ‫دەتەنێتەوە‪ ،‬جا بۆیە پرس����یار ئەوەیە‬ ‫کە ئایا رەخنەی گوتاری ناسیونالیستی‬ ‫کوردی توش����ی هەڵەیەک����ی میتودی‌و‬ ‫تیۆری نەبوە بەجیاکردنەوەی کۆمەڵگا‬ ‫لەدەسەاڵت‌و سیاسەت؟ پرسیار ئەوەیە‬ ‫ئەگەر سیاسەت‌و دەسەاڵت رەنگدانەوەی‬ ‫کێش����ەو گرفتەکانی کۆمەڵگایەو ئەگەر‬ ‫کولتورە کە لەسیاسەتدا رەنگدەداتەوە‪،‬‬

‫چۆن دەتوانین دەوڵ����ەت‌و یەکگرتویی‬ ‫نەتەوەی����ی لەکۆمەڵ����گای ک����وردی‬ ‫جیابکەینەوەو بیکەین بەدرۆ‪ ،‬وەهم وە‬ ‫یان هەر دەس����تەواژەیەکی لەم چەشنە‬ ‫کە بوە بەداردەس����تی سیاس����ی کورد؟‬ ‫گرفت����ی ئەم جۆرە روانینە لەوەدایە کە‬ ‫دەس����ەاڵت تەنها بەنەرێنی وێنادەکات‌و‬ ‫کۆمەڵ����گا جیا لەدەس����ەاڵت بەکۆیەک‬ ‫لەمرۆڤە گێل����ەکان دەژمێرێت کە لەهەر‬ ‫ئان‌و س����ات لەوانەیە لەالیەن سیاس����ی‬ ‫کوردیی����ەوە توش����ی وەهم ب����ن‌و یان‬ ‫بەدرۆکان����ی دەس����ەاڵت هەڵبخەڵەتێن‪.‬‬ ‫بۆیە ب����ا بەبی����ری رەخن����ەی گوتاری‬ ‫نەتەوەیی بهێنینەوە کە ناس����یونالیزم‬ ‫وەک هەس����ت‪ ،‬بەرهەمی کۆمەڵگایەکەو‬

‫هەس����تی نەتەوایەت����ی‌و یەکگرتوی����ی‬ ‫نەتەوەیی‌و دروستبونی دەوڵەتی کوردی‬ ‫زیاتر لەوەی وەهمێک بێت کە سیاسەتی‬ ‫کوردی بە کاری بهێنێت بۆ خەڵەفاندنی‬ ‫کەس����ێک خەونێک����ە لەمێژینەیە‪ .‬ئەو‬ ‫پرس����یارەی کە ئەمڕۆ دەبێ لەخۆمانی‬ ‫بکەین ئ����ەوە نییە کە بۆ دەس����ەاڵتی‬ ‫ک����وردی نەیتوانی����وە وە ی����ا نایەوێت‬ ‫تەرجەمەیگوت����اری ناسیۆنالیس����تی بۆ‬ ‫واق����ع بکات؛ پرس����یارە پێ����ش ئەوەی‬ ‫ئاراس����تەی دەسەاڵتی کوردی بکرێتەوە‬ ‫دەبێت ئاراس����تەی کۆمەڵگایەک بکرێت‬ ‫کە دەسەاڵت تەنها بەشێکی بچوکیەتی؛‬ ‫مەگەر هەر لەم باش����وری کوردستانەدا‬ ‫نەب����و ک����ە پیرەمێ����رد خەمڵێن����ەری‬

‫هەس����تێکی نەتەوایەتی ب����و بێ ئەوەی‬ ‫هەر دەستیش����ی بەکورس����ی دەسەاڵت‬ ‫گەیش����تبێت‌و پرژو تیشکی هەستیشی‬ ‫پارچەکان����ی ت����ری کوردستانیش����ی‬ ‫گرت����ەوە‪ .‬ئەگەر ئەو بیرۆکەی رەخنەی‬ ‫ناسیونالیس����تی راس����ت بێت کە گوایە‬ ‫دەس����ەاڵتی کوردی تەنه����ا وەهم‪ ،‬درۆو‬ ‫ترس دەبەخش����ێتە جەماوەرەکەی ئەوا‬ ‫بەرونی دەبینی����ن کە جەماوەرو خەڵک‬ ‫هەر بونی نییە لەم رەخنانەدا‪ ،‬هەرچی‬ ‫هەیە هەر کورتکراوەو ئاراس����تەکراوی‬ ‫دەسەاڵتە‪.‬‬ ‫ئەمە پوخت����ەی پرۆژەیەک����ە کە لە‬ ‫داهاتودا لەس����ەر ناسیونالیزمی کوردی‬ ‫باڵو دەبێتەوە‬

‫سیاسەت‪ ،‬ژیان‪ ،‬مردن‪ ...‬پاشماوە‬ ‫جەستەی سیاسییش وەكو ئۆرگانێكی‬ ‫كۆمەاڵیەت���ی شایس���تەی مردن���ە‪.‬‬ ‫ھی���چ حیزبێ���ك‪ ،‬س���ەرۆكێك‌و ھی���چ‬ ‫سیاس���ەتمەدارێك نەم���ر نییە‪ .‬گرفتی‬ ‫جەس���تە سیاس���ییەكان لەكولتووری‬ ‫سیاس���یی ئێم���ەدا لەوەدای���ە ك���ە‬ ‫جەستەی س���ەرۆك جێگرەوەی نییە‪،‬‬ ‫نەك لەبەرئەوەی خودێكی دانس���قەیە‪،‬‬ ‫بەڵك���و لەبەرئ���ەوەی ئەم جەس���تەیە‬ ‫نەیتوانیوەو نەیویس���تووە پرۆس���ەی‬ ‫لەدایكبوون‌و نوێبوونەوە لەناو ھەناوی‬ ‫خۆیدا دروستبكات‪ .‬بۆیە ئامادەنەبوونی‬ ‫جەس���تەی س���ەرۆك ھاوتەریب دەبێت‬ ‫بەمەترس���یی لەس���ەر ژیانی جەستەی‬ ‫سیاس���یی حیزبەكەی‪ .‬گرنگیی ژیانی‬ ‫دیموكراس���ی‌و پلورالی���زم لەوەدایە كە‬

‫ترس���ی لەمردنی سیاسەتمەداران نییە‪،‬‬ ‫بەڵكو ترسی لەنەمریی سیاسەتمەداران‌و‬ ‫بەردەوامبوونی���ان لەپۆس���تەكەیاندا‬ ‫ھەی���ە‪ .‬بەپێچەوان���ەی كولت���ووری‬ ‫سیاس���یی ئێمەوە‪ ،‬مردن لەسیاسەتی‬ ‫دیموكراس���ییدا بەپلەی یەكەم مردنی‬ ‫پلورالیزم���ە‪ ،‬نەك ت���اك‪ .‬گرنگیی تاك‬ ‫پابەندە بەئامادەبوون���ی پۆزەتیڤانەی‬ ‫لەژیان���ی سیاس���ی‌و یادەوەری���ی‬ ‫كۆمەاڵیەتیمان���دا لەرێ���گای ك���ردەو‬ ‫بەرپرس���یارێتیییەوە بەرامب���ەر بەبەھا‬ ‫مرۆییەكان‌و پرنسیپەكانی پلورالیزم كە‬ ‫سیاسەت دەبێت ھەڵگریان بێت‪.‬‬ ‫ئ���ەو ھێ���زە سیاس���ییانەی گەرەنتی‬ ‫پێكەوەژیان‌و ئارامی���ی كۆمەاڵیەتیمان‬ ‫بەخودی سیاسییەكەوە دەبەستنەوە ئەو‬

‫ھێزانەن كە ھەڵگری ھەموو رەگەزێكی‬ ‫تەنھابوون���ن‌و داب���ڕان‌و داوەش���ان بۆ‬ ‫نەوەكانی دوای خۆیان دەنەخش���ێنن‪.‬‬ ‫ھەر ھێزێك���ی سیاس���یی پێكەوەژیانی‬ ‫سیاسیی خۆی‌و كۆمەڵگاكەی بەخودی‬ ‫سەرۆكێكەوە ببەستێتەوە دەبێت پرسیار‬ ‫لەخۆی بكات‪ ،‬جەستەی سیاسیی خۆی‬ ‫چەن���دە پارچەپارچەیە كە تەنھا یەك‬ ‫كەس بتوانێ���ت جومگەكانی بەیەكەوە‬ ‫گرێبدات؟‬ ‫سیاس���ەت لەجیھانی ئێم���ەدا مانای‬ ‫نوێبوونەوە نییە‪ ،‬بەڵكو مانای مانەوەیە‪.‬‬ ‫ئ���ەم رەگ���ەزەش لەسیاس���ەتكردن‬ ‫مەترس���ییەكەی تەنھا لەوێدا نییە كە‬ ‫ھێزی نوێ‌و ن���ەوەی ت���ازە لەھەناوی‬ ‫خۆیدا بەرھەمناھێنێت‌و لەدایكبوونەوە‬

‫دروس���تناكات‪ ،‬بەڵكو حیزب بەمردنی‬ ‫س���ەرۆك تەنھا دەكەوێ���ت‌و ملمالنێی‬ ‫دابەش���كردنی ئ���ەو چڕبوونەوەی���ەی‬ ‫دەس���ەاڵت لەدەستی س���ەرۆكدا‪ ،‬نەك‬ ‫ت���ەنھا جەس���تەی سیاس���یی خ���ۆی‬ ‫دابەش���دەكات‪ ،‬بەڵك���و كۆمەڵ���گاش‬ ‫رووب���ەڕووی دۆخ���ی چاوەڕواننەكراوو‬ ‫باری نائاسایی دەكات‪.‬‬ ‫سیاس���ییەكان دەمرن‪ ،‬بەاڵم كۆمەڵگا‬ ‫دەژی‪ .‬ئ���ەوەی گرنگ���ە بەردەوامی���ی‬ ‫دیالۆگ‌و پێكەوەژی���ان‌و نوێبوونەوەیە‬ ‫لەناو ن���ەوەكان‌و لەنێ���وان ھێزەكانداو‬ ‫گۆش���كردنی كۆمەڵگای���ە بەھێ���زی‬ ‫پلورالیزم‌و عەقڵییەتی یەكترقبوڵكردن‪،‬‬ ‫نەك بەھێزی ت���اك‌و عەقڵی تاكڕەوانەو‬ ‫پیرۆزكردنی سەرۆك‪.‬‬

‫كه‌شتییه‌ك له‌نێو دڵ ‌ی تۆفاندا‪ ...‬پاشماوە‬ ‫پرسیار له‌وه‌ی‌ ده‌شێت داهاتو له‌ئێستا‬ ‫ماڵوێرانكه‌رتر بێت یان چی‌؟ هاواڵتی‌‌و‬ ‫هاونیشتمانیانی‌ ئێمه‌ ئه‌توانن چ شتێك‬ ‫بكه‌ن جگه‌ له‌پێش����بینی‌‌و ترسێكی‌ زۆر‬ ‫هه‌م له‌ئێستاو هه‌م له‌داهاتو كه‌ پڕ ده‌بێت‬ ‫له‌ ناكامی‌‌و بێ‌ ئومێدی‌ زیاترو ژاوه‌ژاوی‌‬ ‫زۆرت����ر‪ ،‬ئ����ه‌و غه‌وغایه‌ی‌ سیاس����ییه‌ك‬ ‫له‌ به‌رامب����ه‌ر خه‌ڵكه‌ك����ه‌ی‌ ده‌یكات چ‬ ‫س����ودێكی‌ هه‌ی����ه‌؟ ئ����ه‌و بێده‌نگییه‌ی‌‬ ‫سیاس����ییه‌ك له‌ به‌رامب����ه‌ر خه‌ڵكه‌كه‌ی‌‬ ‫دا هه‌ڵی‌ ده‌بژێرێت چ س����ودێكی‌ هه‌یه‌؟‬ ‫ئای����ا ئێمه‌ "میزراح" نین؟ له‌الیه‌ك ئێمه‌‬

‫به‌ده‌ست تۆفانێكه‌وه‌ گیرمان خواردوه‌‪ ،‬دوای‌ ئێم����ه‌‪ ،‬نه‌وه‌ی����ه‌ك بۆ ت����ا ئه‌به‌د‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تریش����ه‌وه‌ وه‌كو میزراحێكی‌ له‌س����وتانی‌ ئاگری‌ نه‌فامییه‌كانی‌ ئێمه‌و‬ ‫پاس����یڤ به‌ده‌س����ت ئه‌م‌و ئه‌وه‌وه‌و بێ‌ بێ‌ ده‌ربه‌ستییه‌كانی‌ ئه‌واندا ده‌سوتێن‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ هه‌ستێك‪ ،‬مه‌عریفه‌یه‌ك‪ ،‬شعورێك ده‌برژێ����ن‪ ،‬من هی����چ وه‌اڵمێكم ال نییه‌‪،‬‬ ‫بجوڵێ����ت‪ ،‬به‌به‌رده‌وام ده‌مانس����وڕێنن‌و جگه‌ ل����ه‌وه‌ی‌ بڵێم له‌ك����ۆی‌ هه‌مو ئه‌و‬ ‫س����وڕمانده‌ده‌ن‪ ،‬ب����ێ‌ ش����عوری‌ ئێمه‌ روداوو حه‌ده‌سانه‌دا كه‌ دروست(كران)‬ ‫له‌ به‌رامب����ه‌ر ئه‌و هه‌مو ت����ێ‌ په‌ڕاندنه‌ ئێمه‌ پش����كی‌ هیچمان ب����ه‌ر ئه‌كه‌وێت‌و‬ ‫گ����ه‌وره‌و مێژویی����ه‌‪ ،‬بۆخ����ۆی‌ له‌خۆیدا گوناهباری‌ مێژوش به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م ئێمه‌‬ ‫چركه‌ساتی‌ تێپه‌ڕاندی‌ ته‌مه‌نێكه‌ كه‌ پڕه‌ نین‪ ،‬به‌ڵك����و س����ه‌رئه‌نجامی‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫له‌نابه‌رپرسیارییه‌تی‌ گه‌وره‌‪ ،‬چركه‌ساتی‌ ئ����ه‌و روداوانه‌ش له‌ناوچون����ی‌ ئێمه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌دایكبونی‌ ژیانێكیش����ه‌ كه‌ پڕ ده‌بێت له‌ناوچونی‌ هه‌مو ئه‌و ئینس����انانه‌یه‌ كه‌‬ ‫له‌دۆزه‌خ����ی‌ بچوك بچوك ب����ۆ نه‌وه‌ی‌ بچوكترین به‌شدارییه‌كیان له‌خوڵقاندنی‌‬

‫ئ����ه‌و روداوه‌ تااڵنه‌ نه‌بوه‌و به‌اڵم ئه‌بێت‬ ‫تێ����دا بچ����ن‪ ،‬هه‌مومان به‌ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫له‌ش����ێوه‌كان مه‌حكومین به‌ تێداچون‪،‬‬ ‫جگ����ه‌ له‌دروس����تكه‌ری‌ تۆفانه‌ك����ه‌ كه‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‌ دروس����تكردنی‌ تۆفانه‌كه‌وه‌‬ ‫له‌ناو ئێمه‌دا نییه‌و جێی‌ هێشتوین‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌ر له‌س����ه‌ره‌تا خوڵقاندنی‌ تۆفانه‌كه‌وه‌‬ ‫له‌دوره‌وه‌ ته‌ماش����ای‌ هه‌م����وان ده‌كات‌و‬ ‫پێمان پێده‌كه‌نێت‌و تاوانباری‌ گه‌وره‌ش‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ئینج����ا ئێمه‌ ك����ه‌ بێده‌نگییه‌كی‌‬ ‫قوڵمان وه‌ك����و وه‌اڵم له‌به‌رامبه‌ر ئه‌ودا‬ ‫هه‌ڵبژارد‪.‬‬

‫رۆشنبیری داماوی كورد له‌نێوان رۆژئاواو ئیسالمدا‪ ...‬پاشماوە‬ ‫راس���تییه‌كه‌ی‪ ،‬ئه‌م��� ‌ه ته‌نه���ا‬ ‫نه‌زانان���ه‌ی‬ ‫ته‌رجه‌مه‌كردنێك���ی‬ ‫ده‌قاوده‌ق���ی وش��� ‌ه ئینگلیزییه‌كه‌یه‌‪،‬‬ ‫بێ زانینی هه‌قیقه‌ت���ی ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ی‪.‬‬ ‫له‌پش���ت ئه‌مه‌ش���ه‌و‌ه جه‌هلێك���ی بێ‬ ‫وێنه‌ چوار مش���قی لێ���داوه‌و‪ ،‬به‌ ده‌مو‬ ‫چاوێكی حه‌په‌س���او خه‌ریك���ی حه‌ز‌ه‬ ‫جه‌سته‌ییه‌كانه‌!‬ ‫هیومانی���زم‪ ،‬ته‌رجه‌مه‌یه‌كی هه‌ڵه‌ی‬ ‫وش���ه‌ی ئیتاڵیی���ه‌ (ئومانیس���تا یان‬ ‫ئومانیتاتس)‪ .‬ئومانیس���تا‪ ،‬واتای ئه‌و‬ ‫مامۆس���تا‪ ،‬یان خوێندكاره‌ی گرنگیی‬ ‫ده‌دا ب ‌ه خوێندنی كالسیك (توڕاس)‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و زانس���تانه‌ی ئومانیس���ته‌كان‬ ‫ده‌یانخوێند پێنج ش���ت بون‪ :‬رێزمان‪،‬‬ ‫به‌الغ���ه‌ت‪ ،‬مێژو‪ ،‬ش���یعرو زانس���تی‬ ‫ئه‌خالق‪ .‬ئه‌م ئومانیس���تان ‌ه به‌گشتی‪،‬‬

‫مه‌س���یحی زۆر دیندار ب���ون‌و پابه‌ندی‬ ‫یاس���او رێسای كه‌نیس���ه بون‪ .‬كه‌چی‬ ‫رۆشنبیره‌فه‌ندی وای له‌ئێمه‌ گه‌یاندوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مان ‌ه دژ به‌ئایین بون‪.‬‬ ‫فه‌قێیه‌كان���ی خۆم���ان‪ ،‬چه‌ندی���ن‬ ‫س���ه‌ده‌ی ‌ه له‌حوجره‌كانی مزگه‌وته‌كانی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ئه‌م پێنج زانس���ته‌و دو‬ ‫ئه‌وه‌ن���ده‌ی تریش زانس���ت ده‌خوێنن‪،‬‬ ‫كه‌ له‌نێوانیاندا ش���ه‌ریع ‌هت‌و فه‌لسه‌فه‌و‬ ‫مه‌نتی���ق‌و هت���د هه‌ی���ه‌‪ .‬كه‌چ���ی‬ ‫رۆش���نبیری كورد به‌فه‌خره‌وه‌ باس���ی‬ ‫"هیومانیس���ته‌كان" ده‌كاو‪ ،‬شه‌رمێكی‬ ‫زور گه‌وره‌شی به‌مزگه‌وت‌و فه‌قێ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌الی ئه‌و فه‌قێ واته‌ هێمای دواكه‌وتن‌و‬ ‫تاریكس���تانیی‌و ته‌پین‪ ،‬هیومانیستیش‬ ‫وات��� ‌ه عه‌قاڵن���ی‌و پێش���كه‌وتن‌و‬ ‫هاوچه‌رخبون‪ .‬به‌اڵم پرس���یار ئه‌وه‌یه‌‪:‬‬

‫رێنیس���انس ك���ه‌ هه‌وڵدانێ���ك بو بۆ‬ ‫گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ ره‌گ‌و ریش���اڵی پێشینانی‬ ‫ئوروپا‪ ،‬بۆ رۆش���نبیری ئێمه‌ ده‌هۆڵی‬ ‫بۆ ده‌كوتێ و‪ ،‬دژی گه‌له‌كه‌ی خۆش���ی‬ ‫ده‌وه‌ستێته‌وه‌ گه‌ر هه‌وڵبدا بگه‌ڕێته‌و‌ه‬ ‫سه‌ر پێش���ینانی خۆیی‌و كه‌لتوره‌كه‌ی‬ ‫زیندوبكاته‌وه‌؟ بۆ لێ���ر‌ه گه‌ڕانه‌و‌ه بۆ‬ ‫ئیس�ل�ام به‌دواكه‌وتویی‌و بێمێش���كیی‬ ‫له‌قه‌ڵ���ه‌م ده‌درێ‪ ،‬كه‌چی رێنیس���انس‬ ‫به‌ب���ه‌رزو رێ���زه‌و‌ه س���ه‌یر ده‌ك���رێ؟‬ ‫ب���ۆ گه‌ڕان���ه‌وه‌ی ئومانیس���تاكان بۆ‬ ‫قۆناغی یه‌كه‌می مه‌س���یحیه‌ت‌و خودی‬ ‫تێكست ‌ه موقه‌ده‌سه‌كان به‌عه‌قاڵنییه‌ت‬ ‫ده‌ژمێ���ردرێ‪ ،‬كه‌چی هه‌م���ان هه‌وڵی‬ ‫مس���وڵمانانی ئه‌م واڵت ‌ه ب���ۆ گه‌ڕانه‌و‌ه‬ ‫ب���ۆ س���ه‌رچاوه‌كانی ئیس�ل�ام‪ ،‬دژ ب ‌ه‬ ‫شارستانیی ده‌خوێندرێته‌وه‌؟ ئنجا بۆ‬

‫عه‌قاڵنی ‌هت‌و پێش���كه‌وتن ‌ه بگه‌ڕێینه‌و‌ه‬ ‫قۆناغی رێنیسانس���ی ئوروپ���ا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دواكه‌وتن��� ‌ه گه‌ر بگه‌ڕێینه‌و‌ه توڕاس���ی‬ ‫ئیس�ل�ام؟ كێ ئ���ه‌م عه‌قاڵنییه‌ته‌ دیار‬ ‫ده‌كا؟ ئه‌مان ‌ه پرسیارگه‌لێكن له‌داهاتو‬ ‫وه‌اڵمیان ده‌ده‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئا به‌م ش���ێوازه‌ش رۆشنبیری كورد‬ ‫فه‌رموم���ان لێ���ده‌كا بۆ س���ه‌ر خوانی‬ ‫رۆژئاوا‪ .‬به‌م ج���ۆره‌ش‪ ،‬وێنای مێژوو‬ ‫ئایینی ئێمه‌ش ده‌كات‌‪.‬‬ ‫بۆ زانینی رێنیس���انس‌و بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫هیومانی���زم‪ ،‬ده‌توانی���ت گ���ه‌ر بته‌وێ‬ ‫وتاری نوس���ه‌ر بخوێنیت���ه‌وه‌ به‌ زمانی‬ ‫عه‌ره‌ب���ی ل���ه‌م لینك���ه‌ی خ���واره‌وه‬ ‫‌‪http://www.zagros.org/‬‬ ‫‪-content/arabic/arabic‬‬ ‫‪html.029-07-12-2012‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫"شانه‌"‬ ‫وه‌ك یه‌كه‌مین داهێنه‌ر‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫‪www.‬‬

‫‪awene.com‬‬

‫سامان عەلی‬ ‫عاجباتییه‌كانی‌ ئه‌م هه‌رێمه‌ پێناچێ‌ كۆتاییه‌كیان هه‌بێت‪ ،‬دوایین عاجباتی‬ ‫ب����ه‌ر له‌وه‌ی‌ س����اڵی‌ ‪ 2012‬ماڵئاوای����ی‌ یه‌كجارییمان لێب����كات‪ ،‬ته‌رخان‌و‬ ‫ته‌خش����انكردنی‌ پاره‌یه‌كی‌ زۆرو زه‌وه‌ند بو له‌الیه‌ن وه‌زیری‌ رۆش����نبیریی‌‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیرییه‌وه‌ بۆ ئه‌و سه‌مه‌ره‌یه‌ی‌ كه‌ ناوی‌ نرا بو (داهێنان)!‬ ‫نازانم ئه‌و وه‌زاره‌ته‌ فاش����یله‌ به‌ڕاستی‌ بو یان س����وبعه‌ت كه‌ رایگه‌یاند‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 700‬كه‌سی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان دیاریكردوه‌ كه‌ وه‌ك "داهێنه‌ر"‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪2012‬دا خه‌اڵت بكرێن!‬ ‫به‌نده‌ ده‌س����تبه‌جێ‌‌و كاتێك كه‌ ئه‌م هه‌واڵه‌م بیس����ت ده‌تگوت جامێك‬ ‫ئاوی‌ س����اردیان كردوه‌ به‌سه‌ر سه‌رمدا یان له‌س����ه‌ربان به‌ریانداومه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫پاش كه‌مێك كه‌ هاتمه‌وه‌ س����ه‌ر خۆم یه‌كه‌و راست له‌الپتۆپه‌كه‌ی‌ باوه‌شم‬ ‫وردبومه‌وه‌و به‌واقی‌ وڕماوه‌وه‌ گوتم‪ :‬تۆ بڵێی‌ الپتۆپیش داهێنراوێكی‌ كورد‬ ‫نه‌بێت‌و من تا ئێس����تا له‌و زانیارییه‌ پچوكه‌ بێخه‌به‌ر بوبم! خه‌ریكبو نه‌ك‬ ‫هه‌ر گله‌یی‌ بكه‌م به‌ڵكو جنێویش به‌ ئه‌كادیمیای‌ دابه‌ش����ی‌ خه‌اڵتی‌ نۆبڵ‬ ‫بڵێم كه‌ یانی‌ چی‌ ئاوڕ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان ناداته‌وه‌ كه‌ له‌بواری‌ خزمه‌تی‌‬ ‫مرۆڤایه‌تیدا به‌داهێنان ریكۆردی‌ جیهانیی‌ ش����كاندوه‌و ته‌نها له‌س����اڵێكدا‬ ‫خاوه‌نی‌ ئه‌و ژماره‌ زه‌وه‌نده‌ له‌ داهێنه‌ره‌! به‌اڵم كاتێك كه‌ زانیم له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستانم ئه‌وجا زانیم هیچ سه‌یر نییه‌ سه‌مه‌ره‌ی‌ له‌م جۆره‌ ببیستین‪.‬‬ ‫وش����ه‌ی‌ داهێنان‌و داهێنه‌ر ئه‌و وش����ه‌ داماوه‌ بو كه‌ به‌رله‌وه‌ی‌ س����اڵی‌‬ ‫‪ 2012‬جێبهێڵین‪ ،‬وه‌زاره‌تی‌ رۆشنبیریی‌ به‌جارێك تیرۆری‌ كرد‪ .‬له‌مێژه‌ له‌م‬ ‫واڵته‌دا گه‌مه‌و القرتێ‌ به‌وشه‌و زاراوه‌ كوردییه‌كان ده‌كرێت‪ ،‬به‌ینێك القرتێ‌‬ ‫به‌وش����ه‌ی‌ به‌رپرس ده‌كرێت كاتێك كه‌ ده‌كرێته‌ كااڵو به‌به‌رگی‌ كه‌سێكی‌‬ ‫نابه‌رپرسدا ده‌كرێت‪ ،‬به‌ینێك ته‌شقه‌ڵه‌ به‌وشه‌ی هونه‌ر‌و هونه‌رمه‌ند ده‌كرێت‬ ‫كه‌ به‌كه‌س����ێكی‌ بێئاگا له‌هونه‌ر یان كارێكی‌ ئاس����ت نزمی‌ به‌ناو هونه‌ریی‌‬ ‫ده‌به‌خشرێت‪ ،‬به‌ینێكیش ته‌ڵفیس����ی‌‌و القرتێ‌ به‌وشه‌ی‌ "چاودێر" ده‌كرێت‬ ‫كاتێك كه‌ به‌كه‌س����ێك ده‌وترێت كه‌ له‌راس����تیدا "چاوكوێر"ه‌‌و تۆزقاڵێك‬ ‫سه‌ر له‌دنیا‌و سیاس����ه‌ت ده‌رده‌كا كه‌چی‌ له‌خۆی‌ وایه‌ شتزانی‌ وه‌ك خۆی‌‬ ‫ده‌گمه‌نه‌‪ ،‬ئیتر به‌مجۆره‌ به‌م رۆژگاره‌ هه‌ر وش����ه‌ی‌ كوردییه‌‌و س����ه‌قه‌ت‌و‬ ‫تیرۆر ده‌كرێت‪ ،‬دوایین قوربانییش وشه‌ی‌ داهێنان بو‪.‬‬ ‫گه‌ر كه‌سێك دو ستونی‌ نوسیبێت‌و داهێنه‌ر بێت‪ ،‬گه‌ر كه‌سێك چوبێته‌‬ ‫ته‌ماشای‌ دو شانۆگه‌ری‌‌و سیناریست بێت‪ ،‬گه‌ر كه‌سێك چوبێته‌ چایخانه‌ی‌‬ ‫شه‌عب یان مچكۆ بۆ خواردنه‌وه‌ی‌ چاییه‌ك‌و به‌رۆشنبیریی‌ بارگاویی‌ بوبێت‌و‬ ‫ئێستا له‌پای‌ ئه‌وه‌ خه‌اڵت بكرێت‪ ،‬گه‌ر كه‌سێك چوار كتێبی‌ خوێندبێته‌وه‌و‬ ‫داهێنه‌ر بێت‪ ،‬گه‌ر كه‌سێك چوار كتێبی‌ به‌سه‌قه‌تی‌‌و پڕ له‌هه‌ڵه‌ "ته‌رجه‌مه‌"‬ ‫كرد بێت داهێنه‌ر بێت‪ ،‬گه‌ر كه‌سێك كلیپی‌ بۆ ئاوازو گۆرانییه‌ك كردبێت‬ ‫كه‌ له‌ "گه‌رماو"ه‌كه‌ی‌ ماڵه‌وه‌یان هۆنیبێتییه‌وه‌ گۆرانیبێژ بێت‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێت‬ ‫هه‌ر له‌ئێس����تاوه‌ ئیعتیبار بۆ "ش����انه‌"ش بگێڕدرێته‌وه‌ كه‌ له‌وه‌ته‌ی‌ خه‌لق‬ ‫ده‌بێ����ت تا ددانه‌كانی‌ ده‌كه‌ون‌و پی����ر ده‌بێت‌و فڕێ‌ ده‌درێت هه‌ر خه‌ریكی‌‬ ‫داهێنانه‌و قژی‌ ئه‌م‌و ئه‌و داده‌هێنێت‪ ،‬توخوا س����ته‌مێكی‌ گه‌وره‌ نییه‌ ناوی‌‬ ‫داهێنه‌ری‌ لێنه‌نرێت‌و خه‌اڵت نه‌كرێت!؟‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬