ژماره‌ 368

‫‪www.awene.com‬‬

‫هه‌ڵه‌بجه‌‪..‬‬ ‫ی ته‌نه‌كه‌"‬ ‫"یۆبیل ‌‬ ‫»» ‪5‬‬

‫ژماره‌ (‪)368‬‬ ‫سێشەممە ‪2013/3/12‬‬

‫بانکه‌ حکومییه‌کان پاره‌‌یان تێدا نه‌ما‬

‫حکومه‌ت به‌نیاز‌ه له‌بانکه‌کانی موسڵ‌‬ ‫پاره‌‌قه‌رز بکات‬

‫»» ‪8‬‬

‫کێشه‌کانی نێو گۆڕان‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫‪12‬‬ ‫»»‬ ‫‪17‬‬ ‫»» ‪4‬‬

‫په‌یوه‌ندی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا‌و كادیر‌ه‬ ‫ره‌نجاوه‌كانی‌ گۆڕان به‌ره‌و باشبون ده‌ڕوات‬

‫ریکالم‬

‫به‌رپرسه‌کان‌و جوانکاری‬

‫به‌رپرسه‌ كورده‌كان له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‬ ‫جوانكاریی ده‌كه‌ن‬

‫‪12‬‬ ‫»»‬ ‫»»‪17‬‬ ‫‪11‬‬

‫"گروپێك ده‌ست به‌سه‌ر نه‌وتی‌ كوردستاندا ده‌گرێت"‬ ‫شاره‌زایه‌كی‌ بواری‌ نه‌وت ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات كه‌ مافی����ای‌ نه‌وت ئه‌و گروپه‌‬ ‫تایبه‌تانه‌ن ك����ه‌ له‌واڵتانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس����تدا ده‌س����تیانگرتوه‌ به‌سه‌ر‬ ‫ب����واری نه‌‌وت����دا‌و به‌بێ ئ����ه‌وان هیچ‬ ‫الیه‌نێك یان كه‌س����ێكی تر بۆی نییه‌‬ ‫له‌‌و ب����واره‌‌‌دا بازرگانی بكات‪ ،‬هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستانیش به‌شێكه‌ له‌و واڵتانه‌‪.‬‬ ‫تایب����ه‌ت به‌ئاوێن����ه‌‪ :‬په‌رله‌مانتاری‌‬ ‫س����ویدو هه‌ڵگری‌ بڕوانامه‌ی‌ ماسته‌ر‬ ‫له‌ب����واری‌ ده‌رهێنانی‌ ن����ه‌وت "رێبوار‬ ‫حه‌س����ه‌ن" به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌‬ ‫"به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك جێی‌ ره‌زامه‌ندیی‌‬ ‫نییه‌ كه‌ س����امانی نه‌وتی كوردستان‬ ‫بچێته‌ گیرفانی حیزب‌و كه‌سه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌مه‌ سا‌مانی سروشتی هه‌مو‬ ‫هاونیشتمانیانی كوردستانه‌و باشتره‌‬ ‫ب����ۆ خزمه‌تی گش����تی به‌كاربهێنرێت‌و‬ ‫ژیان����ی‌ ئاب����وری‌ خه‌ڵك����ی پێبه‌هێز‬ ‫بكرێ����ت‪ ،‬نه‌ك ئه‌وه‌ی‌ ده‌س����ه‌اڵتداران‬ ‫هه‌ر هه‌ڵپه‌ی‌ ده‌رهێنانی‌ ئه‌و سامان‌و‬ ‫ملیاره‌ه����ا دۆالره‌یان بێ����ت كه‌ له‌ژێر‬ ‫خاكی‌ كوردستاندایه‌"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها مامۆس����تای‌ زانكۆی‌ كۆرك‬

‫له‌ئیرله‌ندا س����ه‌ردار عه‌زیز به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "زۆربه‌ی داهاتی نه‌‌وت بۆ‬ ‫سه‌پاندنی سیسته‌می حوكم به‌كاردێت‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ی‌ له‌كوردس����تان به‌دیده‌كرێت‬ ‫كۆپیكردن����ی نمون����ه‌ی واڵتێكی وه‌ك‬ ‫س����عودیه‌یه‌ كه‌ كه‌س نازانێت به‌‌شی‬ ‫خێزان����ی مه‌له‌ك����ی له‌داهات����ی نه‌وت‬ ‫له‌واڵتدا چه‌نده‌!"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامی‌ لیژنه‌ی‌ دارایی‌ له‌په‌رله‌مانی‌‬ ‫كوردس����تانیش "عه‌بدواڵ مه‌ال نوری‌"‬ ‫جه‌غت ل����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ ك����ه‌ لیژنه‌ی‌‬ ‫نه‌وت‌و نه‌زاهه‌‪ ،‬ئاگایان له‌هیچ شتێك‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ داهاتی‌ نه‌وت نییه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"ته‌نانه‌ت به‌شێكی‌ زۆری‌ ده‌سه‌اڵتیش‬ ‫ئ����اگای‌ له‌م پرۆس����ه‌یه‌ نیی����ه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫تاقمێك����ی‌ دیاریكراوو ده‌ستڕۆش����توو‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتداری‌ پله‌ یه‌كی‌ ناو پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێت����ی‌ نه‌بێ����ت‪ ،‬ك����ه‌ گروپێك����ی‌‬ ‫دیاریك����راوی‌ نێو بازن����ه‌ی‌ بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫بارزانی‌‌و تاڵه‌بانین‪ ،‬جگه‌ له‌وان گومان‬ ‫ده‌كه‌م كه‌س����ی‌ ت����ر راس����تی‌ ئامارو‬ ‫ژماره‌كان ده‌رباره‌ی‌ نه‌وت بزانێت"‪.‬‬

‫»»‬

‫‪3‬‬

‫ ‬ ‫کرێکارێک له‌کاتی کارکردنیدا له‌کێڵگه‌یه‌کی سوته‌مه‌نیدا‬

‫حاکم شێخ له‌تیف‪ :‬ئه‌گه‌ر كورد‬ ‫بكشێته‌وه‌ له‌حكومه‌ت‪ ،‬مالیكی‌ دوشه‌شیه‌تی‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌مس���اڵی‌ عێراق كه‌ له‌چه‌ن���د رۆژ ‌‬ ‫ی گۆڕان له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ لیست ‌‬ ‫عێراق له‌تی���ف مس���ته‌فا رایگه‌یاند " راب���ردودا بڕیاری‌ له‌س���ه‌ردرا بۆ كورد‬ ‫ئه‌گه‌ر كورد بڕیاریدا له‌حكومه‌تی‌ به‌غدا له‌‌هه‌مو س���اڵێكی‌ تر باشتره‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی دوشه‌شیه‌تی‌‌و له‌هه‌م���و ش���تێكدا وه‌ك س���ااڵنه‌و‬ ‫بكشێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا مالیك ‌‬ ‫ی به‌یاز له‌ده‌س���تیدا له‌هه‌ندێكیش���دا دو ئه‌وه‌نده‌ی��� ‌ه وه‌ك‬ ‫كوردی���ش هه‌پ��� ‌‬ ‫ماده‌ی ‪ "140‬ئه‌و جه‌خت له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ی ده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه بودجه‌ك ‌ه له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫ی ئاوێن ‌ه حاكم خه‌ڵكه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم پ���اره‌ی كۆمپانیاكان‬ ‫تایب���ه‌ت له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ ‌‬ ‫ی "له‌به‌رژه‌وه‌ن���دی هه‌ندێ���ك كه‌س���ه‌‌و‪،‬‬ ‫ش���ێخ له‌تی���ف رایگه‌یان���د" بودجه‌ ‌‬

‫مه‌له‌فی نه‌وتی هه‌رێم ئه‌سڵه‌ن دو سێ‬ ‫كه‌س ئاگای لێیه‌تی"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌ گۆڕان سه‌رسوڕمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پیش���انده‌دات ك��� ‌ه هاوپه‌یمان ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫كوردستان بیر له‌كشانه‌و‌ه له‌حكومه‌ت‬ ‫بكات له‌به‌ر پاره‌ی كۆمپانیاكانی نه‌وت‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی ماده‌ی ‪‌140‬و خاكی‬ ‫كوردستان خه‌مێكیان نه‌بێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌تیف مس���ته‌فا ده‌ڵێت " داواكان ‌‬

‫خه‌ڵكی كوردس���تان‪ ،‬م���ادده‌ی ‪،140‬‬ ‫پشكی ‪ %17‬و‪ ،‬مه‌سه‌له‌ی پێشمه‌رگه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌دوای روخانه‌و‌ه هاوپه‌یمانی كوردستان‬ ‫واپیش���انده‌ده‌ن كه‌ ئه‌وان ب���ه‌رده‌وام‬ ‫ش���ه‌ڕ له‌سه‌ر مه‌س���ه‌له‌ نه‌ته‌وایه‌تێكان‬ ‫ێ‬ ‫ده‌كه‌ن به‌تایبه‌تی له‌س���ه‌ر ئه‌م س��� ‌‬ ‫خاڵ���ه‌‌و وایپیش���انده‌ده‌ن ك ‌ه جگ ‌ه له‌م‬ ‫س���ێ داواكارییه‌ هیچ كێش���ه‌یان نییه‌‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ ئه‌مساڵ به‌هۆی پاره‌ی كۆمپانیا‬

‫نه‌وتییه‌كانه‌و‌ه بڕیاریاندا دانیشتنه‌كان‬ ‫به‌جێبێڵن‪ ،‬ئۆپۆزیس���ێونیش له‌گه‌ڵیان‬ ‫بو"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ن���دام په‌رله‌مان��� ‌ه داوا‬ ‫ی‬ ‫له‌ئۆپۆزیسیۆنی‌ كوردستان به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی نه‌وتدا‬ ‫گۆڕان ده‌كات ك ‌ه له‌مه‌س���ه‌ل ‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ تایبه‌تی‌ خۆیان هه‌بێت‪.‬‬ ‫ل‪4‬‬

‫وه‌زاره‌تی ناو‌خۆ‌هه‌زاران كه‌س به‌نایاسایی داده‌مه‌زرێنێ‬ ‫به‌پێی دۆكومێنتێك كه‌ ده‌ست ئاوێن ‌ه‬ ‫كه‌وت���وه‌‪ ،‬وه‌زاره‌تی ناو‌خ���ۆ له‌ماوه‌ی‬ ‫‪ 6‬مانگ���ی كۆتای���ی س���اڵی ‪2012‬دا‪،‬‬ ‫نزیك���ه‌ی ‪ 8000‬ك���ه‌س داده‌مه‌زرێنێ‪،‬‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی لیژنه‌ی ناوخۆش ده‌ڵێت‬ ‫"رێژه‌ی دانراو بۆ وه‌زاره‌تی ناوخۆ ته‌نیا‬ ‫‪ 2700‬كه‌س بوه‌ بۆ دامه‌زراندن"‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬له‌دۆكومێنته‌كه‌دا‪،‬‬ ‫ك���ه واژوی به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری ژمێری���اری‬ ‫‌وه‌زاره‌تی ناو‌خۆی له‌سه‌ره‌و ئاراسته‌ی‬

‫لیژنه‌ی ناو‌خۆی په‌رله‌مانی كردوه‌‪ ،‬ددان‬ ‫به‌وه‌دا ده‌نێت كه‌ جیاوازی له‌بودجه‌دا‬ ‫هه‌ی��� ‌ه ل���ه‌ (تعویچ���ات الموڤفی���ن)و‬ ‫هۆكاره‌كانیش���ی خستۆته‌ڕو‪ .‬له‌یه‌كێك‬ ‫له‌هۆكاره‌كان ئاماژ‌ه به‌دامه‌زراندنی ‪5000‬‬ ‫زێڕه‌ڤانی ده‌كات‪ ،‬جگه‌ له‌دامه‌زراندنی‬ ‫‪ 2700‬پۆلیسی دیكه‌‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانت���اری فراكس���یۆنی گۆڕان‌و‬ ‫ئه‌ندامی لیژنه‌ی ناو‌خ���ۆ له‌په‌رله‌مانی‬ ‫كوردس���تان نه‌ریم���ان عه‌بدوڵاڵ قادر‬

‫له‌لێدوانێك���ی بۆ ئاوێن���ه‌‪ ،‬رأیگه‌یاند‪،‬‬ ‫كه په‌رله‌مانی كوردس���تان‪ ،‬له‌س���اڵی‬ ‫‪ 2012‬ته‌نیا ‪ 2700‬كه‌سیان به‌مه‌ده‌نی‌و‬ ‫چه‌ك���داره‌وه‌ ب���ۆ وه‌زاره‌ت���ی ناو‌خ���ۆ‬ ‫دیاریك���ردوه‌‪ ،‬كه‌چ���ی ئ���ه‌وان ‪5000‬‬ ‫چه‌ك���داری تریش���یان دامه‌زران���دوه‌‪.‬‬ ‫وتیش���ی"‌ ئه‌م دۆكومێنت���ه‌ ده‌الله‌تی‬ ‫ئه‌و‌ه ده‌دات‪ ،‬كه‌ وه‌زاره‌تی ناو‌خۆ هیچ‬ ‫حیس���ابێك بۆ په‌رله‌مان ناكات‌و یاسا‬ ‫له‌م واڵت ‌ه رێزی لێناگیرێت‌و مه‌ره‌كه‌بی‬

‫سه‌ر كاغه‌زه‪ ،‬چونك ‌ه جگ ‌ه له‌و ژماره‌یه‌‪ ،‬ناوخۆ به‌شێوه‌یه‌ك بوه‌‪،‬ك ‌ه ن ‌ه لۆژیك‌و‬ ‫‪ 6000‬پۆلیس‌و چه‌ك���داری دیكه‌ی‪ ،‬ك ‌ه ن ‌ه زانس���تی بودج��� ‌ه قه‌بوڵی ده‌كات‪،‬‬ ‫گوایه‌ موچه‌یان له‌سه‌ر وه‌زاره‌تی دارایی چونك ‌ه ئه‌مساڵ بۆ بودجه‌ی (موجودات‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬گوێزراونه‌ته‌وه س���ه‌ر وه‌زاره‌تی اخ���ری) داوای ‪ 79‬ئه‌وه‌نده‌ی‌س���اڵی‬ ‫دارایی‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌دواداچونمان كردوه‌‪ ،‬ڕابردویان كردوه‌‪ ،‬ك ‌ه ده‌كات ‌ه ‪،% 7900‬‬ ‫ك ‌ه ئه‌م میالك��� ‌ه له‌وه‌زا‌ره‌ت���ی دارایی وه‌زاره‌ت���ی داراییش ئه‌و ژماره‌یه‌ی ‪57‬‬ ‫كه‌می نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌م ژماره‌یه‌ش جار كه‌مكردۆته‌وه‌ ك ‌ه ده‌كات ‌ه ‪.%5700‬‬ ‫له‌كاتێكدا له‌زانس���تی ته‌خمینی بودج ‌ه‬ ‫هه‌ر دامه‌زراندنه‌‌"‪.‬‬ ‫په‌له‌مانتاره‌كه‌ی گۆڕان باس���ی له‌و‌ه له‌س���اڵێك بۆ س���اڵێكی تر‪ ،‬ئه‌وپه‌ڕی‬ ‫كرد‪ ،‬ك ‌ه ئه‌مس���اڵ بودجه‌ی وه‌زاره‌تی ده‌بێت‪ %20‬جیاوازی هه‌بێت‪.‬‬

‫ئه‌منیستی‌‪ ،‬ئاسایشی‌ سلێمانی‌ به‌ئه‌شكه‌نجه‌دانی‌ گیراوه‌كان تۆمه‌تبار ده‌كات‬ ‫له‌دوا راپۆرتیدا سه‌باره‌ت به‌هه‌لومه‌رج ‌‬ ‫ی‬ ‫ماف���ی‌ م���رۆڤ له‌عێ���راق‌و هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬رێكخ���راوی‌ ئه‌منیس���تی‌‬ ‫ئینته‌رناش���ناڵ "رێكخ���راوی لێبوردنی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی" ئاسایش���ی‌ سلێمانی‌ به‌وه‌‬ ‫تۆمه‌تبار ده‌كات كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ خراپ‌و‬ ‫نایاس���ایی‌ مامه‌ڵه‌ له‌گ��� ‌هڵ‌ گیراوه‌كاندا‬

‫دوای ‪ 10‬ساڵ له‌روخانی رژێمی به‌عس‪،‬‬ ‫ده‌كات‌و ئه‌شكه‌نجه‌یان ده‌دات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬س���ایتی‌ ئه‌منس���تی‌‪ :‬به‌پێی‌ له‌به‌ش���ێكیدا یه‌كێك له‌گیراوه‌كان باس‬ ‫تازه‌تری���ن راپۆرت���ی‌ رێكخ���راوی ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌كات���ی‌ بانگكردنیدا‬ ‫لێبوردن���ی نێوده‌وڵه‌ت���ی ‪ Amnesty-‬ب���ۆ ئاسایش���ی‌ گش���تی‌ گرتویان���ه‌و‬ ‫‪ -International‬ك���ه‌ له‌ماڵپ���ه‌ڕی‌ چاویان به‌ستوه‌ته‌وه‌و به‌دار لێیانداوه‌و‬ ‫رێكخراوه‌ك���ه‌ باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌‌و تایبه‌ته‌ س���وكایه‌تیان پێك���ردوه‌‌و ب���ۆ ماوه‌ی‌‬ ‫به‌ره‌وش���ی‌ مافه‌كانی‌ م���رۆڤ له‌عێراق نیوكاتژمێر له‌به‌ر باران رایانگرتوه‌‪.‬‬

‫هه‌روه‌ه���ا له‌ڕاپۆرته‌ك���ه‌دا هاتوه‌ كه‌‬ ‫"هه‌ردو حیزبی‌ ده‌س���ه‌اڵتدار یه‌كێتی‌‌و‬ ‫پارت���ی‌ له‌باكوری‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌ عێراق‌و‬ ‫‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان به‌هه‌م���و هێزو‬ ‫توانایانه‌وه‌ ده‌س���ه‌اڵتیان قۆرخكردوه‌و‬ ‫مامه‌ڵه‌ی خراپ له‌گه‌ڵ ده‌ستگیركراواندا‬ ‫ئه‌نجامده‌ده‌ن"‪.‬‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ئه‌مینستی ئینته‌رناشناڵ رێكخراوێكی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆی نێوده‌وڵه‌تیی���ه‌ ب���ۆ‬ ‫چاودێریكردن���ی مافه‌كان���ی م���رۆڤ‬ ‫له‌سه‌رتاس���ه‌ری جیهان‪ .‬ئه‌م رێكخراوه‌‬ ‫سااڵنه‌ راپۆرتی خۆی له‌باره‌ی‌ ره‌وشی‬ ‫مافه‌كان���ی مرۆڤ له‌س���ه‌رجه‌م واڵتانی‬ ‫جیهان باڵوده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬یه‌حیا ئه‌حمه‌د‬

‫ی‬ ‫ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌رچاو له‌ئه‌ندام‬ ‫ی‬ ‫په‌رله‌مانه‌كان ‌‬ ‫كوردستان ئیفادن‬ ‫ی واڵت‬ ‫بۆ ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه ئه‌م���ڕۆ خولێك���ی‌ نوێ ‌‬ ‫ی كوردستان‬ ‫دانیش���تنه‌كانی‌ په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تپێده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ژماره‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌رچ���او له‌په‌رله‌مانت���اران به‌ئیف���اد‬ ‫ی واڵتن‪.‬‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ولێ���ر‪ ،‬ئاوێن���ه‌‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی راگه‌یان���د ك��� ‌ه‬ ‫ئ���اگادار به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی به‌رچ���او له‌ئه‌ن���دام‬ ‫ژماره‌یه‌ك��� ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی په‌رله‌مان ‌‬ ‫په‌رله‌مانه‌كان ‌‬ ‫به‌ئیف���اد نێردراونه‌ت���ه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتێكدای ‌ه ك ‌ه ئه‌مڕۆ دانیش���تنه‌كان ‌‬ ‫په‌رله‌مان ده‌ستپێده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی بۆ ئه‌وه‌ كرد‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ ئاماژه‌ ‌‬ ‫ی فراكس���یۆنه‌كان ك ‌ه ‪14‬‬ ‫ك ‌ه س���ه‌رۆك ‌‬ ‫فراكسیۆنن له‌ده‌ره‌و‌هی‌ واڵتن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫لیژنه‌ی‌ رۆشنبیرییش له‌ده‌ره‌و‌هی‌ واڵتن‪،‬‬ ‫وا پێش���بینیش ده‌كرێت" ل���ه‌م دۆخ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫قه‌یراناوییه‌ی‌ ئاب���وری هه‌رێم" لیژنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫داراییش كۆتایی‌ هه‌فته‌ بچنه‌ ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫واڵت‪ ،‬ئه‌م ‌ه جگ ‌ه له‌وه‌ی‌ چه‌ند ئه‌ندام ‌‬ ‫تر به‌تاك نێردراون به‌ئیفاد‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی به‌وته‌بێژ ‌‬ ‫ئاوێن ‌ه هه‌وڵیدا په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی كوردستان تاریق جه‌وهه‌ره‌و‌ه‬ ‫په‌رله‌مان ‌‬ ‫بكات‪ ،‬به‌اڵم ناوبراو به‌رده‌ست نه‌بو‪.‬‬

‫راپه‌ڕینه‌که‌ی ‪1991‬ی‬ ‫سلێمانی‬ ‫شه‌هرستانی رزگارکرد‬

‫ ‬ ‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫»» ‪7‬‬ ‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫پار‌ه له‌بانكه‌كانی‌ هه‌ولێردا نامێنێ‌‌و‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌ی داراییش بێئاگایی خۆی له‌وباره‌یه‌و‌ه راده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫ئا‪ :‬نزار گزالی‬ ‫هاوشێوه‌ی‌ سلێمانی‌ ده‌نگۆی‌‬ ‫ی هه‌ولێر‬ ‫نه‌مانی‌ پاره‌ له‌بانكه‌كان ‌‬ ‫سه‌رهه‌ڵده‌دات‌و ماوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫مانگێكیشه‌ هیچ جۆره‌ سلفه‌یه‌ك‬ ‫دابه‌شنه‌كراوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش بوه‌ته‌ هۆی‌‬ ‫نیگه‌رانی‌ هاواڵتیان‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫بانكێكیش له‌هه‌ولێر ئه‌مه‌‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌‌و هۆكاری‌ نه‌دانی‌‬ ‫سلفه‌كانیش بۆ پێداچونه‌وه‌‌و‬ ‫جه‌ردكردن ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسێكی‌ وه‌زاره‌تی‌ داراییش‬ ‫بێئاگایی‌ خۆی له‌نه‌مانی‌ پاره‌‬ ‫له‌بانكه‌كانی‌ هه‌ولێر راده‌گه‌یه‌نێت‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ یه‌كێ����ك له‌بانكه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ولێر كه‌ نه‌یویست ناوی‌ خۆی‌ ئاشكرا‬ ‫بكات‪ ،‬ئ����ه‌و هه‌وااڵن����ه‌ی‌ ره‌تكرده‌وه‌‬ ‫ك����ه‌ ب����اس له‌نه‌مانی‌ پ����اره‌ ده‌كه‌ن‬ ‫له‌بانكه‌كان‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌هه‌ولێر هه‌مو‬

‫فه‌رمانبه‌رێك له‌كاتی‌ خۆیدا موچه‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌رده‌گرێت‌و به‌هیچ شێوه‌یه‌ك موچه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هیچ كه‌سێك دوانه‌كه‌وتوه‌"‪ .‬ده‌رباره‌ی‌‬ ‫دابه‌شنه‌كردن‌و راگرتنی‌ سلفه‌كانیش‪،‬‬ ‫جه‌خت����ی‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ك����رده‌وه‌ كه‌‬ ‫هۆكاره‌كه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫جه‌ردكردن����ی‌ س����ااڵنه‌‪ ،‬بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫بزانن كه‌ چه‌ندی����ان پاره‌ له‌حكومه‌ت‬ ‫وه‌رگرت����وه‌‌و چه‌ندیان دابه‌ش����كردوه‌‬ ‫به‌س����ه‌ر هاواڵتیان‌و چه‌ندیش����یان بۆ‬ ‫گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ له‌الی����ه‌ن هاواڵتیان‪ ،‬ئه‌م‬ ‫راوه‌س����تانه‌ش هه‌مو س����ه‌ری‌ ساڵێك‬ ‫ده‌ستپێده‌كات‌و ماوه‌یه‌ك ده‌خایه‌نێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ تاوه‌كو ئێس����تاش ئه‌و پڕۆسه‌یه‌‬ ‫ته‌واونه‌كراوه‌و كاری‌ له‌سه‌ر ده‌كرێت‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ته‌نی����ا له‌س����اڵی‌ راب����ردودا‬ ‫له‌س����نوری‌ هه‌ولێر جگه‌ له‌بنه‌ساڵوه‌‪،‬‬ ‫نزیكه‌ی‌ ‪ 18‬هه‌زار كه‌س سودمه‌ندبون‬ ‫له‌سلفه‌ی‌ خانوبه‌ره‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌ن خۆش����یه‌وه‌ دلێ����ر تاریق‪،‬‬ ‫وته‌بێ����ژی‌ وه‌زاره‌تی‌ دارایی حكومه‌تی‌‬

‫هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان به‌ئاوێن����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راگه‌یان����د" كه‌ دوای‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ بودجه‌‬ ‫له‌الیه‌ن س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم په‌سندكراو‬ ‫له‌رۆژنام����ه‌ی‌ وه‌قائیعی‌ كوردس����تان‬ ‫باڵوكرای����ه‌وه‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌م����ه‌ له‌ماوه‌ی‌‬ ‫‪ 15‬رۆژدا وه‌زاره‌تی‌ دارایی س����ه‌رجه‌م‬ ‫رێنماییه‌كانی‌ جێبه‌جێكردنی‌ بودجه‌كه‌‬ ‫ده‌رده‌كات‌و دابه‌ش����ی‌ ده‌كات به‌سه‌ر‬ ‫سه‌رجه‌م وه‌زاره‌ته‌كان‌و داموده‌زگاكان‪،‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ده‌نگ����ۆی نه‌مانی‌ پاره‌ش‬ ‫له‌بانكه‌كان����ی‌ هه‌ولێ����ر‪ ،‬وته‌بێژه‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ دارای����ی‌ بێئاگای����ی‌ خۆی‬ ‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ راگه‌یاند‌و وتی‌ "هه‌ندێك‬ ‫كێش����ه‌ی‌ هونه‌ری‌ هه‌یه‌ ك����ه‌ زۆرجار‬ ‫واده‌كات له‌هه‌ندێ����ك بان����ك پ����اره‌‬ ‫نه‌مێنێت‪ ،‬هۆكاره‌كه‌ش����ی‌ ئه‌وه‌یه‌ بۆ‬ ‫وێنه‌ بانكێك بڕی‌ ‪ 3‬ملیار دیناری‌ بۆ‬ ‫ته‌رخانك����راوه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ موچه‌ بدات‪،‬‬ ‫به‌اڵم ره‌نگه‌ له‌و ماوه‌یه‌ داموده‌زگایه‌ك‬ ‫چاككردن����ه‌وه‌ی‌ موچ����ه‌‌و قه‌ره‌ب����وی‌‬ ‫هه‌بێ����ت بیه‌وێت چاك����ی‌ بكاته‌وه‌ بۆ‬

‫فه‌رمانبه‌ره‌كان����ی‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ زۆرجار‬ ‫به‌هۆی‌ ئه‌و كێش����ه‌ هونه‌رییانه‌ توشی‌‬ ‫كێش����ه‌ی‌ نه‌بون����ی‌ پ����اره‌ ده‌بینه‌وه‌‬ ‫له‌هه‌ندێك بانك‪ ،‬بۆیه‌ به‌و هیوایه‌ین كه‌‬ ‫مانگی‌ داهاتو ئه‌و كێش����انه‌ نه‌مێنێت‌و‬ ‫هه‌وڵی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ ده‌ده‌ین‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها س����ه‌فین دزه‌یی‌‪ ،‬وته‌بێژی‌‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێمی����ش رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫كه‌ نه‌مانی‌ پاره‌ له‌بانكه‌كان ش����تێكی‌‬ ‫ئاس����اییه‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌كو ره‌سید هه‌ر‬ ‫هه‌یه‌ به‌اڵم ره‌س����ید ده‌وران ده‌كات‪،‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫یه‌ك ملیار دۆالر ق����ه‌رزاری‌ موچه‌یه‌‪،‬‬ ‫وته‌بێژه‌ك����ه‌ی‌ حكوم����ه‌ت ئ����ه‌وه‌ی‌‬ ‫ره‌تك����رده‌وه‌و گوت����ی‌ حكومه‌ت هیچ‬ ‫پاره‌یه‌ك قه‌رزار نییه‌‪ ،‬به‌اڵم كورتهێنان‬ ‫له‌بودجه‌ی‌ سااڵنی‌ رابردو ئه‌م ساڵیش‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم تاوه‌كو ئێس����تا حسابی‌‬ ‫خیتامی‌ ‪ 2012‬پێشكه‌ش����ی‌ په‌رله‌مان‬ ‫نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم بێگوم����ان كورتهێنان‬ ‫بانکه‌کانی کوردستان پاره‌یان تێدا نامێنێت‬ ‫ده‌بێت‌و ئێستا دیار نییه‌ چه‌نده‌‪.‬‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫وابڕیاره‌ سه‌رۆكی داواكاری به‌پێی یاسا مه‌سعود بارزانی ناتوانێت بۆ‬ ‫گشتی له‌"ژێر فشاردا"‬ ‫ده‌سته‌كانی مافی گشتی بگۆڕێت پۆستی سه‌رۆكی هه‌رێم خۆی هه‌ڵبژێرێته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬كامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫بڕی���ار‌ه س���ه‌رۆكی داواكاری گش���تی‬ ‫هه‌رێم ده‌س���ته‌كانی‌ مافی گش���تی ك ‌ه‬ ‫سه‌ر به‌داواكاری گشتییه‌و به‌دواداچون‬ ‫بۆ گه‌نده‌ڵی ده‌كات له‌ن���او حكومه‌تدا‬ ‫بگۆڕێت‪ ،‬سه‌رچاوه‌یه‌كیش ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫گۆڕانكارییه‌ به‌مه‌به‌ستی‌ كۆنترۆڵكردن‌و‬ ‫له‌كارخستنی‌ ده‌سته‌كه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێ���ر‪ :‬س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‬ ‫یاس���ایی ئاگادار به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند‬ ‫كه‌ سه‌رۆكی داواكاری گشتی ده‌یه‌وێت‬ ‫ده‌س���ته‌كانی‌ مافی گش���تی له‌هه‌رسێ‬ ‫پارێزگاك���ه‌ی هه‌رێ���م بگۆڕێت ئه‌ویش‬ ‫به‌هۆی ناڕازیبونی حیزب له‌و ده‌سته‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه توانیویه‌تی چه‌ندین به‌رپرسی گه‌ور‌ه‬ ‫كه‌ تێوه‌گالبون له‌گه‌نده‌ڵی بانگهێشتی‬ ‫دادگا بكات‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ك ‌ه ئاماژ‌هی‌ بۆ ئه‌و‌ه كرد‬ ‫ك ‌ه بڕیاره‌كه‌ به‌بیانوی‌ ئه‌و‌ه ده‌درێت ك ‌ه‬ ‫چه‌ند ساڵێكه‌ ئه‌ندامانی‌ ئه‌و ده‌سته‌ی ‌ه‬ ‫نه‌گۆڕدراون‌و بڕی���اردراوه‌ بگۆڕدرێن ك ‌ه‬ ‫ژماره‌یان ‪ 9‬ئه‌ندامه‌‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫ی ئاوێن��� ‌ه‬ ‫ی زانیارییه‌كان��� ‌‬ ‫به‌پێ��� ‌‬ ‫هێش���تا ئه‌و بڕی���ار‌ه ده‌رنه‌چوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چاوه‌ڕوانده‌كرێت‪ ،‬ئه‌مڕۆ (سێش���ه‌ممه‌)‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ بچێته‌ بواری جێبه‌جێكردنه‌و‌ه‬ ‫ك��� ‌ه چه‌ن���د رۆژێك ‌ه به‌ه���ۆی نه‌بونی‬ ‫ده‌وام���ه‌و‌ه بڕیاره‌ك���ه‌ دواكه‌وت���وه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ك ‌ه وتیش���ی "ئه‌و ده‌سته‌ی ‌ه‬ ‫به‌به‌رده‌وام فش���اریان له‌سه‌ربوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌ئێس���تادا ده‌یانه‌وێ���ت بیانگ���ۆڕن‌و‬ ‫ماوه‌یه‌كیش��� ‌ه هه‌وڵ بۆ په‌كخس���تنی‬ ‫ده‌درێت"‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی زانیارییه‌كان���ی ئاوێن��� ‌ه‬ ‫له‌كابینه‌ی پێش���ودا چه‌ند رێنماییه‌ك‬ ‫ده‌رچون ب���ۆ ئه‌وه‌ی رۆڵ���ی داواكاری‬ ‫گشتی چاالك بكرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌ئێستادا‬ ‫له‌الی���ه‌ن س���ه‌رۆكایه‌تی ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫وه‌زیرانه‌وه‌ به‌بڕیارێك ئه‌و رێنماییانه‌ی‬ ‫پێش���و هه‌ڵوه‌ش���ێنراونه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌وته‌ی‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ی ئاوێنه‌ش "ئ���ه‌و كار‌ه‬ ‫هه‌وڵێكه‌ بۆ ئه‌وه‌ی رۆڵی ئه‌و ده‌ستان ‌ه‬ ‫كه‌مبكرێته‌وه‌"‪.‬‬

‫په‌رله‌مانتاری یه‌كێتی‌و ئه‌ندامی‬ ‫لیژنه‌ی یاسا له‌په‌رله‌مانی كوردستان‬ ‫گۆران ئازاد له‌دیدارێكی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬رایده‌گه‌یه‌نێت " به‌پێی یاسا‪،‬‬ ‫ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم ته‌نیا بۆ‬ ‫دو خوله‌‪ ،‬بۆیه‌ ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫مه‌سعود بارزانی هه‌ردو خول‬ ‫ته‌واوبوه‌"‪.‬‬ ‫گۆران ئازاد هه‌فته‌ی ڕابردو رایگه‌یاندبو‬ ‫كه‌ به‌لیس���تی جیا دابه‌زین بۆ یه‌كێتی‬ ‫ئینتیحاره‌‪ ‌.‬ئه‌م لێدوان���ه‌ لێكدانه‌وه‌ی‬ ‫وای بۆ كرا‪ ،‬ك���ه‌ یه‌كێتی به‌بێ پارتی‬ ‫ده‌س���كه‌وتی ئینتیخابی نابێت‪ .‬ناوبراو‬ ‫ڕونیده‌كات���ه‌وه‌ ك���ه‌ ڕاڤه‌كردن���ه‌كان‬ ‫هه‌ڵه‌ب���وه‌و ئ���ه‌و مه‌به‌س���ته‌ی نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وت���ی "ده‌س���كه‌وته‌كانی یه‌كێتی‬ ‫له‌هه‌ڵب���ژاردن به‌كاریگ���ه‌ری خ���ۆی‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬پارت���ی‌و یه‌كێتی���ش به‌یه‌كه‌وه‌‬ ‫له‌ڕێژه‌ی ده‌نگ‌و كورس���ی په‌رله‌مانی‪،‬‬ ‫كاریگه‌رییه‌كه‌ی���ان گه‌وره ت���ر بوه"‌‪.‬‬ ‫رونیشیده‌كاته‌وه‌‪ ،‬كه‌ لیستی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫ب���ۆ یه‌كێت���ی‌و پارت���ی هه‌نگاوێك���ی‬ ‫گه‌وره‌ی���ه‌‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك خۆی ده‌ڵێت‪،‬‬ ‫تائێس���تا كه‌ش���وهه‌وای دیموكراسی‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردن هاوشێوه‌ی ساڵی ‪1992‬ه‌‌و‬ ‫نه‌مانتوانی���وه‌ ئه‌و دۆخ���ه‌ تێپه‌ڕێنین‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌س���اڵی ‪ 1992‬ب���ۆ یه‌كه‌مجار‬ ‫ئه‌وان به‌لیستی سه‌ربه‌خۆ به‌شدارییان‬ ‫كرد‪ ،‬به‌اڵم هه‌رزو شه‌ڕمانكرد‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌نجام���ی هه‌ڵبژاردنمان ب���ه‌دڵ نه‌بو‪.‬‬

‫له‌ئه‌نجامیش���دا بوه‌ هۆی دروستبونی‬ ‫دو حكومه‌ت‪ .‬هه‌روه‌ك وتیشی" ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و جاره‌ به‌لیس���تی جیا به‌ش���داری‬ ‫بكه‌‌ن‌و خۆم���ان بۆ بردن���ه‌وه‌‌و دۆڕان‬ ‫ئاماده‌ بكه ین‪ ،‬پڕۆسه‌ی دیموكراسی‌و‬ ‫ده‌ستاوده‌ستكردنی ده‌سه‌اڵت ده‌چێته‌‬ ‫قۆناغێكی نوێوه‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ ده‌ڵێم‬ ‫لیس���تی جیا داواكارییه‌ك���ی گه‌وره‌ی‬ ‫جه‌ماوه‌ری یه‌كێتییه‌‌"‪.‬‬ ‫په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی یه‌كێتی پێیوایه‌‪‌،‬‬ ‫رێككه‌وتنی س���تراتیژی نێوان پارتی‌و‬ ‫یه‌كێت���ی‪ ،‬كه‌ بۆته‌ هۆی یه‌كلیس���تیی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن���ه‌كان‪ ،‬یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌و‬ ‫فاكته‌ران���ه‌ی‪ ،‬كه‌ به‌ش���ێك له‌كادیره‌‬ ‫قیادییه‌كان���ی یه‌كێت���ی جیاببن���ه‌وه‌‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان دروستببێت‪ ،‬وتیشی‬ ‫"یه‌كێتی له‌سه‌ر ئاسته‌ جه‌ماوه‌رییه‌كه‌ی‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ندب���وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئ���ه‌م ڕێكه‌وتنه‌‬ ‫بوه‌ هۆی دورخستنه‌وه‌ی ئاگری شه‌ڕ‪.‬‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێوه‌ش جه‌ماوه‌ری پارتی‬ ‫پێیانوایه‌‪ ،‬كه‌ حزبه‌كه‌یان له‌و ڕێكه‌وتنه‌‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ندبوه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی هه‌ڵبژاردنی س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬گ���ۆران ئ���ازاد ئ���ه‌و بابه‌ته‌‬ ‫به‌هه‌ستیار وه‌س���فده‌كات‌و داوا ده‌كات‬ ‫هه‌مو هێزه‌كان به‌زویی‌و به‌په‌رۆش���ه‌وه‌‬ ‫بڕوانن���ه‌ ئ���ه‌و بابه‌ته‌‪ ،‬چونك���ه‌ ته‌نیا‬ ‫شه‌ش مانگ‌ ماوه‌ بۆ ماوه‌ی په‌رله‌مان‌و‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی مه‌سعود‬ ‫بارزانی بۆ هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی هه‌رێم‪،‬‬ ‫هه‌ندێ���ك بی���روڕا هه‌یه‌‪ ،‬ك���ه‌ پێیوایه‌‬ ‫ده‌توانێت خ���ۆی هه‌ڵبژێرێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬

‫گۆران ئازاد كه‌ ماسته‌ری هه‌یه‌ له‌یاسا‪ ،‬ئه‌نجامبدرێ���ت‪ .‬له‌و باره‌ی���ه‌وه‌ گۆران‬ ‫ده‌ڵێت " ئه‌و بابه‌ته‌ هیچ ئیجتیهادێكی ئ���ازاد‪ ،‬به‌ڕه‌های���ی ڕایده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬كه‬ ‫ناوێت‪ ،‬ده‌قی یاسایی هه‌یه‌‌و له‌مادده‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان له‌واده‌ی خۆی ناكرێت‬ ‫‪‌3‬و ‪ 15‬یاس���ای س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم "چونكه‌ هیچ ئاماده‌كارییه‌ك نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌‬ ‫دیاریك���راوه‌‪ ،‬ك���ه‌ م���اوه‌ی خوله‌كانی‬ ‫س���ه‌رۆكا‌یه‌تی هه‌رێ���م ب���ۆ دو خوله‌‪ ،‬ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌ پێویس���ته‌ هه‌رس���ێ‬ ‫دیاره‌ به‌ڕێز مه‌سعود بارزانیش ماوه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ (پارێزگاكان‪ ،‬په‌رله‌مان‌و‬ ‫دو خوله ئ���ه‌و پۆس���ته‌ی وه‌رگرتوه‌‌‪ ،‬س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م) به‌یه‌ك���ه‌وه‌‬ ‫كه یه‌كه‌می���ان له‌ڕێگه‌ی ده‌نگدانی ناو بكرێ���ن‪ ،‬چونكه‌ وه‌ك خ���ۆی ده‌ڵێت‬ ‫په‌رله‌مان بوه‌‌و‌دوه‌میش���یان له‌ڕێگه‌ی "هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان‌و س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫گه‌له‌وه‌ راس���ته‌وخۆ هه‌ڵبژێردراوه‌‪ ،‬كه‌ هه‌رێم به‌یه‌كه‌وه‌ واده‌یان ته‌واوده‌بێت‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ش هاوش���ێوه‌ی ته‌واوبونی دو بۆی���ه‌ ئه‌گه‌ر هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫خولی س���ه‌رۆكایه‌تی به‌ڕێز مام جه‌الله‌ پارێزگاكان زوتر بكرێت‪ ،‬ئه‌گه‌ری زۆره‌‬ ‫له‌س���ه‌رۆكایه‌تی كۆماری‪ ،‬بۆیه‌ یه‌كێك ئه‌و هێزانه‌ی ده‌نگی كه‌م دێنن‪ ،‬ڕێگری‬ ‫له‌گۆڕانكاریی���ه‌ گه‌وره‌كان له‌مس���اڵدا بكه‌ن له‌هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان‌و كار بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌بێت‪ ،‬كه‌ ه���ه‌ردو به‌ڕێزان مام دواخس���تنی بكه‌ن‪ ،‬ی���ان ئه‌وانه‌ی كه‌‬ ‫جه‌الل‌و مه‌س���عود بارزانی كاركردنیان ده‌نگێكی زۆریان هێنابێت‪ ،‬ترس���یان‬ ‫له‌ناو دامه‌زراوه‌ی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‌و له‌پارێزگاریكردنی ده‌نگه‌كان هه‌بێت بۆ‬ ‫كۆم���ار ته‌واو ده‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم وه‌ك دو هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مان‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌گه‌ر‬ ‫كه‌س���ایه‌تی سیاس���ی‌و دو سكرتێری دوای هه‌ڵبژاردنی په‌رله‌مانیش بكرێت‪،‬‬ ‫حزب‪ ،‬له‌ناو كوردس���تان له‌پڕۆس���ه‌ی ئه‌گ���ه‌ری زۆره‌‪ ،‬براوه‌كان���ی په‌رله‌مان‬ ‫سیاس���ی به‌رده‌وام ده‌ب���ن" هه‌روه‌ك نه‌هێڵن‪ ،‬هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ بكرێت‪ ،‬له‌ترسی‬ ‫وتیش���ی "ئه‌گه‌ر ده‌س���تور بخرێته‌وه‌ له‌ده‌س���تدانی ده‌نگه‌كان له‌ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ڕأپرسییه‌وه‌‪ ،‬یان یاسای سه‌رۆكایه‌تی پارێزگاكان‌‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ ب���ۆ وه‌رگرتن���ی رای پارتی‬ ‫هه‌رێم هه‌مواربكرێته‌وه‌ به‌ڕێز مه‌سعود‬ ‫بارزانی ده‌توانێت بۆ دو خولی تر خۆی دیموکراتی کوردس���تان سه‌باره‌ت به‌م‬ ‫بابه‌ت���ه‌ په‌یوه‌ندیک���رد به‌"خه‌س���ره‌و‬ ‫هه‌ڵبژێرێته‌وه‌ بۆ سه‌رۆكی هه‌رێم"‪.‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌نجومه‌نی پارێزگاكان گ���ۆران"‌ ئه‌ندام���ی ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫جارێكیت���ر له‌عێراق ده‌س���تیپێكردوه‌‌و س���ه‌رکردایه‌تی‌و به‌رپرس���ی ده‌زگای‬ ‫له‌كوردس���تان تائێستا ئه‌نجومه‌نه‌كه‌ی هه‌ڵبژاردنی پارتی���ه‌وه‌‪ ،‬ناوبراو ته‌نها‬ ‫ساڵی ‪2005 -2004‬ه‌‌و هیچ ده‌نگێكی نییه‌ ئ���ه‌وه‌ی راگه‌یاند که‌ "ئه‌و مه‌س���ه‌له‌یه‌‬ ‫ب���ۆ هه‌ڵبژاردن‌‪ ،‬به‌اڵم پارتی له‌لێدوانی له‌ئاست سه‌رکردایه‌تی پارتیدا تائێستا‬ ‫به‌رپرسه‌كانییه‌وه‌‪ ،‬داوا ده‌كات به‌زویی باسنه‌کراوه"‪‌.‬‬

‫له‌‪8‬ی مارسدا هێزی هاوبه‌شی فڕۆكه‌خان ‌هی‌ كه‌ركوك ژنێك ده‌كوژن‬

‫مێردی ژنه‌كه‌‪ :‬ده‌یانه‌وێت په‌رده‌پۆشی بكه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫چوار رۆژ پێش ئێستا له‌‪8‬ی مارسدا‬ ‫ژنێك به‌ناوی (س‪.‬غ) له‌نزیك‬ ‫فڕۆكه‌خانه‌ی‌ كه‌ركوك له‌ماڵی خۆیاندا‬ ‫فیشه‌كێكی نادیار به‌ر ملی ده‌كه‌وێت و‬ ‫گیان له‌ده‌ستده‌دات‪ ،‬مێردی ژنه‌كه‌ش‬ ‫ده‌ڵێت ئێمه‌ دڵنیاین ئه‌و فیشه‌كه‌‬ ‫له‌نێو هێزی هاوبه‌شی فڕۆكه‌خانه‌وه‌‬ ‫هاتووه‌و سكااڵم تۆماركردووه‌‪.‬‬ ‫مێردی ژن���ه‌ كوژراوه‌كه‌ له‌لێدوانێكدا‬ ‫ب���ۆ ئاوێن���ه‌ وت���ی "رۆژی هه‌ینی ‪8‬ی‬ ‫مارس بوو كاتژمێر ‪ 1:30‬دوای‌ نیوه‌ڕۆ‬ ‫ئه‌وه‌نده‌م���ان زان���ی فیش���ه‌كێك به‌ر‬ ‫ژنه‌كه‌م كه‌وت و گیانی له‌ده‌ستدا‪ ،‬بۆم‬ ‫ده‌رك���ه‌وت ئه‌و فیش���ه‌كه‌ له‌نێو هێزی‬

‫هاوبه‌شی فڕۆكه‌خانه‌وه‌ هاتووه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ماڵمان زۆر نزیكی فڕۆكه‌خانه‌یه‌"‪.‬‬ ‫موئه‌ی���د محه‌مه‌د مێردی (س‪.‬غ) كه‌‬ ‫خۆی پش���ه‌ی رۆژنامه‌نوسییه‌ وتیشی‬ ‫"ئێمه‌ دڵنیاین فیشه‌كه‌كه‌ له‌و شوێنه‌وه‌‬ ‫هاتووه‌و ئه‌و هێزه‌ بووه‌‪ ،‬كه‌چی ئه‌وان‬ ‫ده‌یانه‌وێت په‌رده‌پۆشی و ونی بكه‌ن و‬ ‫ده‌ڵێن كه‌س نازانێت كێ بووه‌"‪.‬‬ ‫موئه‌یه‌د وه‌ك خۆی گێڕایه‌وه‌ ئه‌ندامی‬ ‫یه‌كێتی نوسه‌رانی عێراقه‌و له‌رۆژنامه‌ی‌‬ ‫ته‌ریق ش���ه‌عبی حزبی شیوعی عیراق‬ ‫كارده‌كات و ژنه‌كه‌ی‌ ته‌مه‌نی ‪ 36‬ساڵ‬ ‫بووه‌و خاوه‌نی چوار منداڵن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندامه‌ی یه‌كێتی نوس���ه‌رانی‬ ‫عیراق ئه‌وه‌شی گێڕایه‌وه‌ كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫س���كااڵی تۆماركردووه‌و له‌مافی خۆی‬ ‫خۆش نابێ���ت‪" ،‬رۆش���تومه‌ته‌ دادگاو‬

‫س���كااڵم تۆمارك���ردووه‌‪ ،‬دادوه‌ری���ش‬ ‫داوای‌ له‌و هێ���زه‌ كردووه‌ كه‌ ناوی ئه‌و‬ ‫مه‌فره‌زانه‌ی بۆ بنێرن كه‌ له‌وكاته‌دا كه‌‬ ‫ژنه‌كه‌ كوژراوه‌ له‌ئه‌رك���دا بوون‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫دوای‌ روداوه‌ك���ه‌ ئه‌و هێزه‌ خۆش���یان‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌كیان ده‌ستبه‌سه‌ر كردووه‌‬ ‫به‌ناوی ئاشتی و ده‌ڵێن گوایه‌ وتویه‌تی‬ ‫من رۆشتووم سه‌گ بكوژم‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێم‬ ‫ئه‌گه‌ر وابێت هه‌ر پێچه‌وانه‌ی‌ یاس���ایه‌و‬ ‫دوره‌ له‌ڕاس���تییه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ته‌قاندنی‬ ‫فیشه‌كه‌كه‌ ته‌ركیزی تێدابووه‌و داویه‌تی‬ ‫له‌مل���ی‪ ،‬ماڵ���ی ئێم���ه‌ش زۆر نزیك���ه‌‬ ‫له‌فڕۆكه‌خانه‌كه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و رۆژنامه‌نوسه‌ رونیشی كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫تائێستا ئه‌و هێزه‌ش هیچ لێپێچینه‌وه‌و‬ ‫به‌دواداچونێك���ی نه‌ك���ردووه‌ ته‌نه���ا‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌كیان ده‌ستبه‌سه‌ركردووه‌‪،‬‬

‫نوس���ینگه‌ی‌ موكافه‌حه‌ ده‌ڵێت هێزی‬ ‫هاوبه‌شی فڕۆكه‌خانه‌ ئاگاداری‌ كردوین‬ ‫كه‌ ئه‌و كوڕه‌ی ته‌قه‌ی كردووه‌ له‌سه‌گ‬ ‫ده‌ستبه‌سه‌ریان كردووه‌‪.‬‬ ‫موئه‌ی���ه‌د محه‌م���ه‌د ده‌ش���ڵێت‬ ‫"دوێن���ێ فیش���ه‌كه‌كمان دۆزیوه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌جۆری فیش���ه‌كی كاڵشینكۆف بووه‌‪،‬‬ ‫له‌ئێستاش���دا واب���اوه‌ دوربین له‌س���ه‌ر‬ ‫چه‌كی كاڵش���ینكۆف داده‌نرێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫دڵنی���ام ئه‌و هێزه‌ ب���ووه‌‪ ،‬چونكه‌ هیچ‬ ‫كێش���ه‌یه‌كی شه‌خس���یم له‌گه‌ڵ كه‌سدا‬ ‫نییه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی ئاوێنه‌ ئه‌و هێزه‌ی‬ ‫له‌نێ���و فڕۆكه‌خانه‌ی كه‌ركوكدایه‌ هێزی‬ ‫هاوبه‌ش���ی له‌الیه‌كی فڕۆكه‌خانه‌كه‌یه‌و‬ ‫فه‌وجێكی سه‌ر به‌ فیرقه‌ی ‪12‬ی سوپای‬ ‫عێراقیشه‌ له‌الیه‌كی تر‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫گرێبه‌سته‌كان ‌ی نه‌وت‪ ..‬کوشتن ‌ی دیموكراسی‌‬ ‫►‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌نێو ئه‌لبوم ‌ی وێنه‌ هاوبه‌شه‌كان ‌ی‬ ‫تاڵه‌بانی‌‌و بارزانیدا‪ ،‬ره‌نگ ‌ه ئه‌و‬ ‫وێنه‌ی ‌ه له‌هه‌مویان زیاتر بۆ ماوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ی مێژویی‌ كورددا‬ ‫درێژخایه‌ن له‌یاده‌وه‌ر ‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه پێكه‌وه‌ ده‌ستیانگرتو‌ه‬ ‫به‌سوكانی‌ بۆریی ‌ه نه‌وتێكه‌وه‌و خه‌ریك ‌ی‬ ‫ی ئه‌واندا‬ ‫به‌ردانه‌وه‌ین‪ ،‬له‌سه‌رده‌م ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان بوه‌ پایته‌خت ‌ی‬ ‫گه‌ڕان به‌دوای‌ نه‌وتدا له‌جیهان‪.‬‬ ‫س����ه‌ره‌ڕای‌ س����ه‌رقاڵیی روس����ه‌كان‬ ‫به‌كێش����ه‌و ش����ه‌ڕی‌ س����وریاوه‌‪ ،‬هێشتا‬ ‫ی نه‌وتی‌ كوردستان یه‌كێك بو له‌و‬ ‫پرس ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سه‌ر مێزی‌ گفتوگۆ ‌‬ ‫پرس ‌ه گرنگانه‌ ‌‬ ‫نێوان بوتین‌و بارزانی‌ باس كرا‪ ،‬ناوه‌ند‌ه‬ ‫ی جیهان له‌رۆژهه‌اڵته‌و‌ه‬ ‫س����تراتیژییه‌كان ‌‬ ‫بگره‌ ت����ا ده‌گات به‌رۆژئ����اوا بایه‌خێك ‌ی‬ ‫به‌رچاو به‌"هه‌رێمی‌ كوردستان" ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫ی كۆمپانیا گه‌وره‌كان ‌ی نه‌وت ‌ی‬ ‫ئێستا زۆربه‌ ‌‬ ‫جیهان پێشبڕكێیانه‌ چۆن ده‌ست به‌سه‌ر‬ ‫خه‌زێنه‌ی‌ ن����ه‌وت‌و گازی‌ كوردس����تاندا‬ ‫ی نه‌وت ‌ی‬ ‫بگرن‪ ،‬ته‌نانه‌ت وه‌زیری‌ پێش����و ‌‬ ‫فه‌نزوێ��ل�ا "ئالیرۆ بارا" كۆتایی‌ س����اڵی‌‬ ‫راب����ردو رایگه‌یاند كه‌ "ئێس����تا هه‌رێم ‌ی‬ ‫كوردس����تان بوه‌ت ‌ه پایته‌خت���� ‌ی گه‌ڕان‬ ‫ی نه‌وتدا له‌جیهان"‪.‬‬ ‫به‌دوا ‌‬ ‫له‌س����ایه‌ی‌ ئ����ه‌م دۆخ����ه‌دا زۆرێ����ك‬ ‫له‌بزنسمان‌و سیاسه‌تمه‌دارانی‌ كوردستان‬ ‫هه‌ڵپه‌یانه‌ بۆ چونه‌ نێو بواری‌ وه‌به‌رهێنان ‌ی‬ ‫نه‌وت����ه‌وه‌ ت����ا هه‌ریه‌كه‌و پش����كێكیان‬ ‫به‌ربكه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم زۆرێ����ك له‌چاودێران‬ ‫ی نه‌وت‌و‬ ‫ی دۆسیه‌ ‌‬ ‫پێیانوای ‌ه كه‌ كێش����ه‌ ‌‬ ‫گاز له‌كوردستاندا ئه‌وه‌یه‌ به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ی‬ ‫ش����ه‌فاف ئی����داره‌ ناكرێت‪ ،‬نوس����ه‌ر ‌‬ ‫كتێب ‌ی "حكومه‌ت‌و س����امانی‌ سروشت ‌ی‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان"‌و مامۆس����تا ‌‬ ‫ی كۆرك له‌ئیرله‌ندا "دكتۆر سه‌ردار‬ ‫زانكۆ ‌‬ ‫عه‌زیز"‪ ،‬هۆكاری‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ گه‌ڕانده‌وه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ داهاتی نه‌وت وه‌ك به‌ش����ێك‬ ‫له‌داهاتی حكومه‌ت ناژمێردرێت‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی داهاتی بودجه‌ بۆ مه‌به‌ستی‬ ‫تر به‌كارده‌هێنرێ����ت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "زۆربه‌ی‬ ‫داهاتی نه‌‌وت بۆ س����ه‌پاندنی سیسته‌می‬ ‫حوك����م به‌كاردێت‪ .‬ئه‌مه‌ی‌ كوردس����تان‬ ‫كۆپیكردن����ی نمون����ه‌ی واڵتێك����ی وه‌ك‬

‫ ‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫مافیای‌ نه‌وت‬ ‫ئه‌و گروپ ‌ه‬ ‫تایبه‌تانه‌ن ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫له‌واڵتان ‌‬ ‫ناوه‌ڕاستدا‬ ‫ده‌ستیانگرتو‌ه‬ ‫ی‬ ‫به‌سه‌ر سه‌رتاپا ‌‬ ‫بواری نه‌‌وتدا به‌بێ‬ ‫ئه‌وان هیچ كه‌سێكی‬ ‫تر بۆی نیی ‌ه‬ ‫له‌‌و بواره‌‌‌دا‬ ‫بازرگانی بكات‬

‫ی زۆر كه‌م ك ‌ه دڵۆپێك ‌ه‬ ‫مه‌گ����ه‌ر داهاتێك ‌‬ ‫له‌ده‌ریای����ه‌ك‪ ،‬ئ����ه‌و وت����ی‌ "ته‌نان����ه‌ت‬ ‫ی‬ ‫به‌شێكی‌ زۆری‌ ده‌سه‌اڵت خۆشی‌ ئاگا ‌‬ ‫له‌م پرۆس����ه‌ی ‌ه نییه‌‪ ،‬ته‌نه����ا تاقمێك ‌ی‬ ‫ی‬ ‫دیاریكراوو ده‌سترۆیشتوو ده‌سه‌اڵتدار ‌‬ ‫ی نه‌بێت‪،‬‬ ‫پله‌ یه‌كی‌ ناو پارت����ی‌‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نێو بازنه‌ ‌‬ ‫ك����ه‌ گروپێكی‌ دیاریك����راو ‌‬ ‫بنه‌ماڵه‌ی‌ بارزانی‌‌و تاڵه‌بانین‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌وان گومان ده‌كه‌م كه‌س���� ‌ی تر‬ ‫راستیی‌ ئامارو ژماره‌كان بزانێت"‪.‬‬ ‫له‌كوردس����تاندا‬ ‫ی‬ ‫ئ����ه‌وه‌ ‌‬ ‫سه‌رنجڕاده‌كێشێت مۆڵه‌تدان ‌ی به‌رده‌وام ‌ه‬ ‫به‌كۆمپانی����ا جیهانییه‌كان ب����ۆ گه‌ڕان‌و‬ ‫ده‌رهێنان����ی‌ ن����ه‌وت له‌كوردس����تاندا‪،‬‬ ‫زۆرجاریش باس ل����ه‌و‌ه ده‌كرێت كه‌ ئه‌و‬ ‫مۆڵه‌تانه‌ له‌ڕێگ����ه‌ی‌ موزایه‌ده‌وه‌ نادرێن‬ ‫ئه‌مه‌ش گومان دروست ده‌كات سه‌باره‌ت‬ ‫ی‬ ‫به‌و گرێبه‌ستانه‌‪ .‬به‌س����ه‌رنجدان له‌وه‌ ‌‬ ‫واڵتێك����ی‌ وه‌ك لوبن����ان كه‌ پێش����بینی‌‬ ‫ده‌كرێ����ت له‌كه‌ناره‌كانیدا بڕێكی‌ به‌رچاو‬ ‫ی‬ ‫له‌نه‌وت‌و گاز هه‌بێت‪ ،‬به‌مدوایی ‌ه وه‌زیر ‌‬ ‫وزه‌ی‌ ئ����ه‌و واڵت����ه‌ "جوبران باس����یل"‬ ‫رایگه‌یان����د ك���� ‌ه له‌ڕێگ����ه‌ی‌ فرۆش����تن ‌ی‬ ‫زانیارییه‌وه‌ س����ه‌باره‌ت به‌ن����ه‌وت‌و گازو‬ ‫وه‌رگرتنی‌ پ����اره‌ی‌ ته‌نده‌ره‌كانی‌ تایبه‌ت‬ ‫ی ‪ 19‬واڵت‪،‬‬ ‫به‌موزایه‌ده‌و‌ه به‌‪ 29‬كۆمپانیا ‌‬ ‫ی ‪ 108‬ملیۆن‬ ‫تا ‪1‬ی‌ ئازاری‌ ئه‌مس����ا ‌ڵ بڕ ‌‬ ‫ی ده‌ستكه‌وتوه‌‪.‬‬ ‫دۆالر ‌‬ ‫رێب����وار حه‌س����ه‌ن پێیوای����ه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌كوردس����تاندا ده‌بینرێ����ت له‌‌ب����واری‬ ‫مۆڵه‌تدان به‌گه‌ڕان‌و ن����ه‌وت ده‌رهێناندا‬ ‫جێ���� ‌ی گومانه‌‪ ،‬چونك���� ‌ه زۆر به‌خێرایی‬ ‫ئه‌نجامده‌درێ����ن‌و زۆر دیاری����ش نیی���� ‌ه‬ ‫ی به‌كرێ‬ ‫ده‌سه‌اڵتی كوردیی ئه‌و كێڵگانه‌ ‌‬ ‫داون یاخود به‌پشك‌و سه‌همن‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی‬ ‫"نا شه‌فافییه‌ت‌و ناڕونیی گومان‌و پرسیار‬ ‫الی هه‌مومان زیاد ده‌كا‌ت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌وه‌ی ده‌وترێت كه‌ پشكی‬ ‫ف��ڵ�ان ك ‌هس‌و ئه‌م‌و ئ����ه‌وی تێدای ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫الی م����ن به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك په‌س����ه‌ند‬ ‫نییه‌ س����امانی نه‌وتی كوردستان بچێت ‌ه‬ ‫گیرفانی حیزب‌و كه‌س����ه‌كانه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌مه‌ سا‌مانی سروشتی هاونیشتمانیانی‬ ‫كوردس����تانه‌و باش����تره‌ بچێت����ه‌ ن����او‬

‫بودجه‌ی‌ هه‌رێمه‌وه‌و بۆ خزمه‌تی گشتی‬ ‫به‌كاربهێنرێ����ت‌و بودجه‌ی هه‌رێم‌و ژیان ‌ی‬ ‫ی خه‌ڵك����ی پێبه‌هێزبكرێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ئابور ‌‬ ‫هه‌ر هه‌ڵپه‌ی‌ ده‌رهێنان ‌ی ئه‌و س����امان‌و‬ ‫ملیاره‌ها دۆالره‌یان بێت كه‌ له‌ژێر خاك ‌ی‬ ‫كوردستاندایه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ له‌كاتێكدای����ه‌ ك���� ‌ه له‌زۆرێ����ك‬ ‫له‌واڵتانی خ����اوه‌ن نه‌وت����ی ناوچه‌كه‌دا‬ ‫ب����اس له‌بونی مافیای ن����ه‌وت ده‌كرێت‌و‬ ‫ی نه‌ژادی‌ س����ه‌رۆك‬ ‫ته‌نان����ه‌ت ئه‌حمه‌د ‌‬ ‫كۆماری‌ ئێ����ران له‌هه‌ڵمه‌تی‌ هه‌ڵبژاردن ‌ی‬ ‫رابردویدا شێلگیرانه‌ "س����ه‌رنگونكردن ‌ی‬ ‫مافی����ای‌ ن����ه‌وت"ی‌ كردب����وه‌ یه‌كێ����ك‬ ‫له‌دروش����مه‌ س����ه‌ره‌كییه‌كانی‌ هه‌ڵمه‌ت ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌و پرسه‌‪ ،‬سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫ئاماژ‌ه به‌و‌ه ده‌كات ك����ه‌ مافیای‌ نه‌وت‬ ‫ئه‌و گروپ���� ‌ه تایبه‌تانه‌ن ك����ه‌ له‌واڵتان ‌ی‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس����تدا ده‌ستیانگرتو‌ه‬ ‫ی بواری نه‌‌وتدا‪ ،‬به‌بێ‬ ‫به‌سه‌ر س����ه‌رتاپا ‌‬ ‫ئه‌وان هیچ الیه‌نێك یان كه‌سێكی تر بۆی‬ ‫نییه‌ له‌‌و ب����واره‌‌‌دا بازرگانی بكات‪ .‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "له‌هه‌ر شوێنێك هه‌وڵبدرێت نه‌وت‬ ‫وه‌ك ئامرازێك بۆ س����ه‌پاندن‌و مانه‌وه‌ی‬ ‫الیه‌نێك����ی سیاس����ی به‌كاربهێنرێت ئه‌وا‬ ‫ئه‌م شێوازه‌ دێته‌ ئاراوه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ له‌س����ااڵنی‌ راب����ردوودا‬ ‫كاربه‌ده‌س����تانی‌ پارت����ی‌‌و یه‌كێت���� ‌ی‬ ‫هه‌وڵیان����داوه‌ نه‌وت بۆ دروس����تكردنی‌‬ ‫لۆبی‌ به‌كاربهێن����ن له‌ئه‌مه‌ریكاو واڵتان ‌ی‬ ‫رۆژئاوادا‪ ،‬به‌اڵم پێناچێت له‌م هه‌وڵه‌یاندا‬ ‫ی‬ ‫سه‌ركه‌وتوو بووبن‪ ،‬به‌سه‌رنجدان له‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌لیل زاد‌و جه‌ ‌‬ ‫ی وه‌ك زه‌ڵما ‌‬ ‫كه‌سان ‌‬ ‫ی‬ ‫گارنه‌رو پیت����ه‌ر گالبرایس زیاتر له‌وه‌ ‌‬ ‫كاری����ان بۆ كورد كردبێت له‌ئه‌مه‌ریكادا‪،‬‬ ‫ی بۆ ئه‌وان‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدارانی‌ ك����ورد كار ‌‬ ‫ك����ردووه‌و ده‌رفه‌تی‌ س����ه‌رمایه‌گوزاری‌‌و‬ ‫كاركردن ‌ی له‌بواری‌ نه‌وتدا له‌كوردس����تان‬ ‫بۆ ره‌خساندون‪.‬‬ ‫عه‌ب����دواڵی‌ م����ه‌ال ن����وری‌ پێیوایه‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ ئێس����تا مامه‌ڵ����ه‌ له‌گه‌ڵ‌ نه‌وت‬ ‫ده‌ك����ه‌ن له‌كوردس����تاندا گروپێك����ن‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ یاس����ا كار ده‌ك����ه‌ن‌و له‌ژێر‬ ‫ی "ئه‌و‬ ‫چاودێریی‌ په‌رله‌ماندا نین‪ ،‬ئه‌و وت ‌‬

‫ ‬ ‫بارزانی‌و تاڵه‌بانی له‌ڕێوڕه‌سمی هه‌نارده‌کردنی نه‌وتی کوردستان بۆ بازاڕه‌کانی جیهان‬ ‫س����عودیه‌یه‌ ك ‌ه كه‌س نازانێت به‌‌ش����ی‬ ‫خێزانی مه‌له‌كی له‌داهاتی نه‌وت له‌واڵتدا‬ ‫چه‌نده‌!"‪.‬‬ ‫ی "نه‌وت"‬ ‫پێده‌چێت مه‌س����ه‌له‌ی‌ داهات ‌‬ ‫یه‌كێك بێت له‌مه‌سه‌ل ‌ه هه‌ره‌ گه‌رمه‌كان ‌ی‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن����ی‌ داهات����و ‌‬ ‫هه‌ڵمه‌ت���� ‌‬ ‫ی گرنگ ئه‌وه‌یه‌ پاره‌‌و‬ ‫كوردستان‪ ،‬پرسیار ‌‬ ‫داهاتی‌ نه‌وت چی‌ لێده‌كرێت؟ له‌كاتێكدا‬ ‫وا چاوه‌ڕوانده‌كرێ����ت داهاتی‌ وز‌ه ببێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بزوێنه‌ری‌ ئابوری‌ كوردستان‪ ،‬به‌وپێیه‌ ‌‬ ‫زۆرب����ه‌ی‌ ه����ه‌ره‌ زۆری‌ س����ه‌رچاوه‌كان ‌ی‬ ‫داه����ات له‌كوردس����تاندا پێكده‌هێنێت‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ تائێستا الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان‬ ‫ی نه‌وت‬ ‫له‌راس����تی‌‌و دروس����تی‌ داهات���� ‌‬ ‫بێئ����اگان‪ ،‬به‌مه‌رجێك گرنگترین مه‌رج ‌ی‬ ‫ش����ه‌فافییه‌تی‌ ئ����ه‌م دۆس����یه‌ی ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫په‌رله‌مانی‌ لێئاگادار بكرێت‪.‬‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ كۆمیت����ه‌ی‌ پیشه‌س����ازی‌‌و‬ ‫ی‬ ‫بازرگان ‌ی له‌په‌رله‌مانی‌ س����وید‌و هه‌ڵگر ‌‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ ماس����ته‌ر له‌بواری‌ ده‌رهێنان ‌ی‬

‫ن����ه‌وت له‌په‌یمانگای‌ مۆس����كۆ "رێبوار‬ ‫حه‌س����ه‌ن" ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ "زۆر‬ ‫گرنگه‌ زانی����اری‌ بدرێت به‌لیژنه‌ی‌ دارای ‌ی‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وانیشه‌و‌ه به‌ڕا ‌‬ ‫په‌رله‌مان‌و له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫گشتی‌‌و خه‌ڵك‪ ،‬چونكه‌ سه‌رو‌هت‌و سامان ‌ی‬ ‫ژێر زه‌وی‌ كوردستان موڵكی‌ یه‌ك كه‌س‌و‬ ‫دو ك����ه‌س نییه‌‪ ،‬به‌ڵك����و موڵك ‌ی هه‌مو‬ ‫هاونیش����تمانییه‌كی‌ كوردستان ‌ه به‌كوردو‬ ‫كه‌مه‌نه‌ته‌وایه‌تییه‌كانیش����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی‬ ‫"گرنگ����ه‌ ده‌س����ه‌اڵتدارانی‌ كوردس����تان‬ ‫ی‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ دۆسیه‌ ‌‬ ‫مامه‌ڵه‌یه‌ك ‌ی دامه‌زراوی ‌‬ ‫نه‌وتدا بكه‌ن نه‌ك ئه‌وه‌ی‌ به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫س����ه‌رپێ ‌ی نه‌وت����ی‌ كوردس����تان بكرێت ‌ه‬ ‫پاره‌و كه‌س نه‌زانێ����ت بۆ كوێ‌‌و بۆ ك ‌ێ‬ ‫ده‌چێت؟"‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئه‌ندام����ی‌ لیژن����ه‌ی‌ دارای���� ‌ی‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان "عه‌بدواڵ مه‌ال‬ ‫نوری‌" جه‌غت ل����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ ك ‌ه ئه‌و‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه له‌لیژنه‌ی‌ نه‌وت‌و نه‌زاهه‌شه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئاگای����ان له‌هیچ ش����تێك نییه‌‪،‬‬

‫ی‬ ‫ی پرۆژه‌ ‌‬ ‫ڕاگه‌یاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫نیشته‌جێبوون له‌سلێمان ‌‬

‫ی‬ ‫ی بڕیار ‌‬ ‫ی له‌به‌ر ڕۆش���نای ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان ‌‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫به‌ڕێوبه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان ژم���اره‌ (‪ )126‬ل ‌ه ‪ )2012/12/18‬تایبه‌ت‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ بااڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���ته‌جێبوونی‌ كارمه‌ندان ‌‬ ‫ی مۆڵه‌ت ب ‌ه پرۆژ‌ه ‌‬ ‫ی بۆ پێدان ‌‬ ‫ب ‌ه ڕه‌زامه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌ندروس���تی‌‌و مامۆس���تایان‪ ،‬پاڵپشت ب ‌ه نوس���راوی‌ پارێزگای‌ سلێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ژماره‌ (‪ )6215‬ل��� ‌ه ‪ 2013/3/7‬تایبه‌ت ب ‌ه پێدانی‌ مۆڵه‌ت ب ‌ه پرۆژه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫نیشته‌جێبوون بۆ چین‌و توێژه‌كان بانگه‌واز ده‌كات بۆ سه‌رجه‌م وه‌به‌رهێنه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆژه‌ ‌‬ ‫ی وه‌رگرتن ‌‬ ‫ی كێبڕكێ ‌‬ ‫خۆماڵی‌‌و بیانی‌ بۆ به‌شداریكردن ل ‌ه پرۆس ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیشته‌جێبوون وه‌كو قۆناغ ‌‬ ‫نیشته‌جێبوون ك ‌ه پێكدێت ل ‌ه (‪ )3000‬یه‌كه‌ ‌‬ ‫ی خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌م به‌مجۆره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیش���ته‌جێبوون بۆ سه‌ندیكای‌ كارمه‌ندانی‌ ته‌ندروست ‌‬ ‫‪ )1000( .1‬یه‌كه‌ ‌‬ ‫له‌قڕگه‌‪.‬‬ ‫‪ )1000( .2‬یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبوون بۆ یه‌كێتی‌ مامۆستایان له‌تاسڵوجه‌‪.‬‬ ‫‪ )1000( .3‬یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبوون بۆ كرێنشینان له‌تاسڵوج ‌ه ‪.‬‬ ‫ی ت���ه‌واو وه‌ربگرێت‬ ‫ه���ه‌ر كۆمپانی���ا‌و وه‌به‌رهێنه‌رێك خوازیاره‌ ك ‌ه زانیار ‌‬ ‫ی زانیاری‌‌و‬ ‫ی فۆرم ‌‬ ‫ی كردن ل ‌ه كێبڕكێ‌‌و وه‌رگرتن ‌‬ ‫له‌سه‌ر ووده‌كاری‌ به‌شدار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌نسیق‌و ڕایی‌ كردن ‌‬ ‫ی پرۆژه‌ك ‌ه سه‌ردانی‌ به‌ش ‌‬ ‫مه‌رج‌و بنه‌ماگشتییه‌كان ‌‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان بكات له‌گه‌ڕه‌كی‌ سه‌رچنار‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫مامه‌ڵه‌كان – به‌ڕێوبه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی نێوان ‪ 2013/3/10‬هه‌تا ‪2013/3/19‬‬ ‫ی ئه‌و زانیارییانه‌ له‌ ماوه‌ ‌‬ ‫بۆ وه‌رگرتن ‌‬ ‫له‌دوای‌ ئه‌و به‌رواره‌و‌ه هیچ فۆرمێك نادرێت به‌ هیچ كۆمپانیایه‌ك‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫گروپ ‌ه ته‌نانه‌ت مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ‌ كۆمه‌ڵێك‬ ‫ده‌زگای‌ نایاساییش����دا ده‌كه‌ن‪ ،‬بۆ نمون ‌ه‬ ‫حكومه‌ت���� ‌ی هه‌رێمی‌ كوردس����تان نه‌وت‬ ‫ی ب ‌ێ مۆڵه‌تن‪،‬‬ ‫ده‌فرۆشێت به‌و پااڵوگانه‌ ‌‬ ‫وات���� ‌ه حكومه‌ت مامه‌ڵ ‌ه له‌گه‌ ‌ڵ الیه‌نێكدا‬ ‫ی نییه‌‪ ،‬دیار‌ه هه‌میش ‌ه‬ ‫ده‌كات ك ‌ه یاسای ‌‬ ‫ی قاچاغچێتی‌‌و‬ ‫گروپ���� ‌ه مافیاییه‌كان كار ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫ی نایاسای ‌‬ ‫كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ئێستا هه‌ردو پااڵوگه‌ ‌‬ ‫هه‌روه‌ها وت ‌‬ ‫بازیان‌و خه‌بات دراون به‌دو كۆمپانیا ك ‌ه‬ ‫یه‌كێكیان سه‌ر به‌پارتییه‌و یه‌كێكیشیان‬ ‫سه‌ر به‌یه‌كێتیه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ ك����رد ك ‌ه هه‌مو‬ ‫كارو بازرگانییه‌ك����ی‌ گ����ه‌وره‌ ك���� ‌ه‬ ‫له‌كوردستاندا ده‌كرێت‪ ،‬پشكی‌ بنه‌ماڵ ‌ه‬ ‫ده‌سترۆش����توه‌كانی‌ كوردستانی‌ تێدای ‌ه‬ ‫ه����ه‌ر له‌هێنانی‌ جگ����ه‌ره‌و ئوتومبێله‌و‌ه‬ ‫بگره‌ تا ده‌گات به‌كۆمنیكه‌یشن‌و نه‌وت‌و‬ ‫گاز‪ ،‬چونك����ه‌ قازانجه‌كانیان بێهاوتایه‌‪،‬‬ ‫عه‌ب����دواڵ وت���� ‌ی "به‌بڕوای‌ من تائێس����تا‬ ‫هه‌ر پاره‌ی‌ ن����ه‌وت‌و به‌رهه‌مه‌كانی‌ زیاتر‬ ‫ل ‌ه ‪ 20‬ملی����ار دۆالر وه‌رگیراوه‌‪ ،‬ك ‌ه ئه‌م‬ ‫ی ئه‌مساڵ ‌ی‬ ‫داهاته‌ زۆر زیاتر‌ه له‌بودجه‌ ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان‌و كه‌سیش نازانێت‬ ‫ی لێكراوه‌"‪.‬‬ ‫چ‌‬ ‫ی‬ ‫خاڵێك ‌ی تر كه‌ س����ه‌باره‌ت به‌دۆسیه‌ ‌‬ ‫ی بۆ ده‌كرێت‪ ،‬به‌كارهێنانێت ‌ی‬ ‫نه‌وت ئاماژه‌ ‌‬ ‫ب����ۆ دروس����تكردنی‌ په‌یوه‌ندیی���� ‌ه‬ ‫ی ده‌س����ه‌اڵتدارانی‌ هه‌رێم ‌ی‬ ‫سیاسییه‌كان ‌‬ ‫كوردستان له‌گه‌ڵ‌ دنیای‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬چه‌ند‬ ‫س����اڵێك له‌مه‌وب����ه‌ر بارزانی‌ س����ه‌رۆك ‌ی‬ ‫هه‌رێم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ "بوتین"ی‌ س����ه‌رۆك ‌ی‬ ‫ی سه‌ردانیدا‬ ‫روس����یا ئاماد‌ه نه‌بو له‌كات ‌‬ ‫ی لێبكات وه‌ك‬ ‫بۆ ئ����ه‌و واڵته‌ پێش����واز ‌‬ ‫له‌راگه‌یاندنه‌كانه‌وه‌ باڵوكرایه‌و‌ه ئه‌میش‬ ‫ئاماد‌ه نه‌بو گه‌ر له‌ئاستی‌ سه‌رۆكایه‌ت ‌ی‬ ‫ی لێنه‌كرێت سه‌ردان ‌ی‬ ‫ئه‌و واڵته‌دا پێشواز ‌‬ ‫مۆس����كۆ بكات‪ ،‬به‌اڵم كاتێك پرس���� ‌ی‬ ‫ن����ه‌وت‌و گاز دێت����ه‌ پێش‪ ،‬ه����ه‌م بوتین‬ ‫ی له‌بارزان ‌ی بكات‌و هه‌م‬ ‫ئاماده‌یه‌ پێشواز ‌‬ ‫بارزانیش ئاماده‌ی ‌ه "به‌خۆش����حاڵییه‌وه‌"‬ ‫ی مۆسكۆ بكات‪.‬‬ ‫سه‌ردان ‌‬ ‫خاڵێكی‌ گرنگ����ی‌ دیك���� ‌ه ئه‌وه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێم‌و له‌نێویش����یدا زیاتر‬ ‫پارتی‌ دیموكراتی‌ كوردستان‌و بارزانی‌‪،‬‬ ‫گرێبه‌س����تیان له‌گ����ه‌ڵ‌ كۆمپانیای‌ ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫واڵتان����ه‌دا ك����ردوه‌ ك ‌ه ده‌چن���� ‌ه خانه‌ ‌‬ ‫ی خۆیانه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ توركیا‌و‬ ‫"دۆست" ‌‬ ‫ئه‌مه‌ری����كاو واڵتان����ی‌ دیك����ه‌ی‌ رۆژئاوا‪،‬‬ ‫ی‬ ‫وات����ه‌ ئه‌و گرێبه‌س����تانه‌ زیات����ر له‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س����ه‌ر بنه‌مای‌ ته‌كنیكی‌‌و پیشه‌ساز ‌‬ ‫بنیادنرابن‪ ،‬له‌س����ه‌ر بنه‌مای‌ سیاس���� ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژێردراون‪.‬‬ ‫س����ه‌ردار عه‌زی����ز له‌مب����اره‌وه‌ وت���� ‌ی‬ ‫"ئه‌وله‌ویه‌تی بواری نه‌‌وت له‌كوردس����تان‬ ‫سیاس����ییه‌‪ .‬ئ����ه‌م سیاس����ه‌ت ‌ه بریتیی ‌ه‬ ‫له‌به‌‌ستنه‌وه‌ی الیه‌نێك یان پێكهاته‌یه‌كی‬ ‫سیاس����ی به‌كۆمپانی����ا نه‌وتیی����ه‌كان‌و‬ ‫واڵتانێك����ی تایبه‌ت����ه‌وه‌ به‌مه‌به‌‌س����تی‬ ‫مانه‌وه‌یان له‌ده‌سه‌اڵتدا"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "زۆرب����ه‌ی گرێبه‌س����ته‌كان‬ ‫مه‌به‌س����ت لێ����ی هێنان����ی كۆمپانی����ای‬ ‫بیانییه‌‪ ،‬به‌رێگاخۆش����كردن‌و هاندانیان‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌شێوازی گرێبه‌ستی پشك‌و‬ ‫بونی پش����كی زیاتر له‌هه‌ش����تا له‌سه‌د‬ ‫له‌داهاتی نه‌وت بۆ ماوه‌ی زیاتر له‌بیست‬ ‫س����اڵ‪ .‬دیار‌ه ئه‌گه‌‌ر ئه‌م مۆدێل ‌ه له‌پێناو‬ ‫بونیادن����ان‌و مانه‌وه‌ی هه‌رێمدا بدرایه‌ تا‬ ‫ئه‌ندازه‌یه‌ك ره‌وا ب����و‪ ،‬به‌اڵم كاتێك بۆ‬ ‫الیه‌نێكی تایبه‌ت ده‌درێت‪ ،‬ده‌بێته‌ هۆی‬ ‫كوشتنی دیموكراسی له‌واڵتدا"‪.‬‬

‫ی نه‌وت‬ ‫ گرێبه‌سته‌كان‌و داهات ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ #‬ل���ه‌‪2010‬دا ژماره‌ی‌ گرێبه‌س���ت ‌‬ ‫ی سامان ‌ه سروشتییه‌كان له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫كۆمپانیا بیانییه‌كان ‪ 23‬گرێبه‌ست بو‪،‬‬ ‫ی‬ ‫وه‌زیری‌ س���امان ‌ه سروشتییه‌كان بـاس ‌‬ ‫‪ 5‬ملیار دۆالری‌ ده‌كرد وه‌ك شیرینی‌‪.‬‬ ‫ی ش���یرینی‌‪،‬‬ ‫‪ #‬له‌گ���ه‌ڵ وه‌رگرتن��� ‌‬ ‫ی هه‌رێم‬ ‫ی دیكه‌ به‌حكومه‌ت ‌‬ ‫به‌خشینێك ‌‬ ‫ده‌درێت بۆ هه‌ر گرێبه‌س���تێك له‌‪ 3‬تـا‬ ‫‪ 15‬ملیۆن دۆالره‌‪.‬‬ ‫‪ #‬ئێس���تا وه‌زاره‌ت���ی‌ س���امان ‌ه‬ ‫ی‬ ‫سروش���تییه‌كان زیاتر له‌‪ 50‬گرێبه‌ست ‌‬ ‫هه‌ی ‌ه له‌گ���ه‌ڵ‌ كۆمپانی���ا بیانییه‌كان‪،‬‬ ‫ی وه‌كو‬ ‫به‌ش���ێك له‌كۆمپانیا گه‌وره‌كان ‌‬ ‫ئیكس���ۆن موبیل‌و توتاڵ‌و ش���یفرۆن‌و‬ ‫ی ‪2011‬وه‌ هاتون‪.‬‬ ‫گازپرۆم له‌دوا ‌‬ ‫‪ #‬له‌ماوه‌ی‌ راب���ردودا كڕین‌و فرۆش‬ ‫به‌پشكی‌ كۆمپانیاكانه‌و‌ه كراوه‌‪ ،‬له‌مه‌دا‬ ‫ی هه‌رێ���م ده‌بێت ئاگاداربێت‌و‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫هاوكات شه‌ریكه‌ له‌قازانج‪.‬‬ ‫ی س���امان ‌ه‬ ‫‪ #‬به‌وت���ه‌ی‌ وه‌زی���ر ‌‬ ‫توانیویان��� ‌ه‬ ‫سروش���تییه‌كان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌گرێبه‌س���ته‌كاندا جگ���ه‌ له‌پش���ك ‌‬

‫ی‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم‪ ،‬هاوكات له‌پش���ك ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمپانیاكان رێژه‌ی���ه‌ك بۆ كۆمپانیا ‌‬ ‫ی نه‌وت‬ ‫كوردس���تان ب���ۆ وه‌به‌رهێنان��� ‌‬ ‫دابنرێت ل��� ‌ه ‪ 20‬ت���ا ‪ ،%25‬وات ‌ه جگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم پش���كێك ‌‬ ‫ی حكومه‌ت ‌‬ ‫ل���ه‌وه‌ ‌‬ ‫دیاریكراوی‌ له‌هه‌ر گرێبه‌س���تێك هه‌ی ‌ه‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌پش���كی‌ كۆمپانی���اكان‬ ‫ی ‪ 20‬تا ‪%25‬‬ ‫جارێك���ی‌ دیكه‌ به‌رێ���ژ‌ه ‌‬ ‫له‌قازانج���ی‌ ئه‌وانیش ش���ه‌ریكه‌‪ .‬وات ‌ه‬ ‫ه���ه‌ر كۆمپانیایه‌ك ئه‌گه‌ر له‌ئێس���تادا‬ ‫ی به‌رهه‌مهێنان ئه‌وا‬ ‫گه‌یش���تبێته‌ قۆناغ ‌‬ ‫‪ 20‬تا ‪ %25‬قازانجی‌ خودی‌ كۆمپانیاك ‌ه‬ ‫بۆ كۆمپانیای‌ كوردستانه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫‪ #‬حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێ���م به‌دانپێنان ‌‬ ‫ی سامانه‌ سروشتییه‌كان‬ ‫خودی‌ وه‌زیر ‌‬ ‫ی ده‌ره‌و‌ه‬ ‫زیاتر له‌‪ 5‬ساڵه‌ نه‌وت ره‌وانه‌ ‌‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ێ مۆڵه‌ته‌كان‬ ‫‪#‬نه‌وتی‌ خاو به‌پااڵوگ ‌ه ب ‌‬ ‫ده‌فرۆشن‪.‬‬ ‫‪ #‬ده‌ش���ێت له‌فرۆش���تنی‌ ئ���ه‌و‬ ‫مه‌وادانه‌ش���دا قازانج كرابێت كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ده‌رهێنانی‌ غ���ازدا به‌رهه‌م ده‌هێنرێت‪،‬‬

‫ماده‌یه‌كه‌ پێیده‌وترێت كۆندێسه‌یت‪.‬‬ ‫ی ن���ه‌وت‬ ‫ی پ���اره‌ ‌‬ ‫‪ #‬جگ��� ‌ه ل���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌چێت ‌ه‬ ‫له‌بانكه‌كان���ه‌ ئه‌مه‌ش قازانج ‌‬ ‫سه‌ر‪.‬‬ ‫‪ #‬به‌شی هه‌ره‌ زۆری گرێبه‌سته‌كانی‬ ‫نه‌وت به‌ش���ێوه‌یه‌كی نهێن���ی له‌نێوان‬ ‫كۆمپانی���ا نێوده‌وڵه‌تییه‌كان���ی نه‌وت‌و‬ ‫ی دیاریك���راودا‬ ‫چه‌ن���د به‌رپرس���ێك ‌‬ ‫له‌كوردستان ئیمزاكراوه‌‌و جگ ‌ه له‌چه‌ند‬ ‫گه‌وره‌ كاربه‌ده‌ستێك كه‌سی تر ئاگای‬ ‫له‌ناوه‌ڕۆكی ئه‌و گرێبه‌ستان ‌ه نییه‌‪.‬‬ ‫‪ #‬ته‌نه���ا پاره‌یه‌كی كه‌م���ی نه‌وتی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان دی���ار‌ه ك ‌ه بوه‌ت ‌ه‬ ‫مای���ه‌ی كێش���ه‌ی سیاس���ی‌و ئابوری‬ ‫نێ���وان حكومه‌تی هه‌رێ���م‌و حكومه‌تی‬ ‫ناوه‌ندی‪ ،‬هه‌رچی به‌ش���ه‌كه‌ی تریه‌تی‬ ‫ك ‌ه زیاتر‌ه له‌وه‌ی دی���اره‌‪ ،‬ناچێت ‌ه نێو‬ ‫هی���چ بودجه‌یه‌كه‌وه‌‪ ،‬نه‌ه���ی عێراق‌و‬ ‫نه‌هی كوردس���تان‪ ،‬به‌بێ ئه‌وه‌ی كه‌س‬ ‫زانیاری له‌باره‌یانه‌و‌ه هه‌بێت‪ :‬بڕه‌كه‌یان‬ ‫چه‌ن���ده‌؟ چیی���ان پێده‌كرێت؟ له‌كوێ‬ ‫هه‌ڵده‌گیرێت؟‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫په‌یوه‌ندییه‌كان ‌ی نێوان نه‌وشیروان مسته‌فا‌و‬ ‫كادیره‌ ره‌نجاوه‌كان ‌ی گۆڕان به‌ره‌و باشبون ده‌ڕوات‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫سێ‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ نێوان رێكخه‌ری‌‬ ‫گشتی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان نه‌وشیروان‬ ‫مسته‌فا‌و هه‌رسێ‌ كادیره‌ ره‌نجاوه‌كانی‌‬ ‫گۆڕان كه‌ دوا كۆبونه‌وه‌یان شه‌وی‌‬ ‫یه‌كشه‌ممه‌ بو‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫نێوانیانی‌ ئاسایی‌ كردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ تائێستا هیچ قسه‌یه‌ك‬ ‫له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ جێناكۆكه‌كانی‌ ناو‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار كه‌ نه‌یویست‬ ‫ناوی‌ ئاشكرابكرێت به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫كه‌ ش���ه‌وی‌ ‪ 3-10‬نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫له‌ماڵه‌ك���ه‌ی‌ خۆی‌ له‌( گ���ردی‌ عه‌لی‌‬ ‫ناجی‌) له‌سلێمانی‌‪ ،‬میوانداری‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌ق���ادری‌ حاج���ی‌ عه‌لی‌‌و عوس���مانی‌‬ ‫حاج���ی‌ مه‌حم���ود‌و س���االر عه‌زیزی‌‬ ‫كردوه‌‌و " جگه‌ له‌وه‌ی‌ ئه‌و میواندارییه‌‬ ‫زیات���ر هاوڕێیانه‌ ب���وه‌‪ ،‬گفتوگۆیه‌كی‌‬ ‫زۆریش له‌سه‌ر بارودۆخی‌ كوردستان‌و‬ ‫عێ���راق‌و ناوچه‌كه‌ كراوه‌‪ ،‬به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هی���چ گفتوگۆیه‌ك له‌س���ه‌ر مه‌س���ه‌له‌‬ ‫رێكخراوه‌ییه‌ كێش���ه‌ له‌سه‌ره‌كانی‌ ناو‬ ‫بزوتنه‌وه‌كه‌ بكرێت"‪.‬‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ ش���ه‌وی‌ یه‌كش���ه‌ممه‌ی‌‬ ‫ماڵ���ی‌ نه‌وش���یروان مس���ته‌فا جیاواز‬ ‫ل���ه‌دو یه‌كتربینینه‌ك���ه‌ی‌ پێش���و كه‌‬ ‫زیاتر سروش���تێكی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ هه‌بو‪،‬‬ ‫ئه‌مجاره‌ سروش���تێكی‌ سیاسی‌ هه‌بو‪،‬‬

‫رێكخه‌ری‌ گش���تی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫دانیش���تنه‌كه‌ی‌ راكێش���ا بۆ قسه‌كردن‬ ‫له‌سه‌ر بارودۆخی‌ كوردستان‌و ناوبه‌ناو‬ ‫به‌ په‌رۆشیشه‌وه‌ ده‌یوست رای‌ هاوڕێ‌‬ ‫ره‌نجاوه‌كانی‌ بزانێت‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێن���ه‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ كرد كه‌ بارودۆخی‌ كورد به‌گشتی‌‌و‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان به‌تایبه‌ت���ی‌‬ ‫به‌هه‌لومه‌رجێكی‌ ئێجگار هه‌س���تیاردا‬ ‫تێپه‌ڕده‌بێ���ت‌و شانس���ێكی‌ گ���ه‌وره‌‬ ‫له‌به‌رده‌م گۆڕاندایه‌ كه‌ ببێته‌ هێزێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ هه‌رێم‪ ،‬به‌اڵم كاتێك "رێكخه‌ری‌‬ ‫گش���تی‌ بزوتن���ه‌وی‌ گ���ۆڕان بتوانێت‬ ‫ئیداره‌ی‌ ملمالن���ێ‌‌و جیاوازییه‌كانی‌ ناو‬ ‫بزوتنه‌وه‌كه‌ی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ ته‌ندروست‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رێت"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ملمالنێی‌ نێوان نه‌وشیروان‬ ‫مس���ته‌فا‌و ئه‌و سێ‌ كادیره‌ دیاره‌ی‌ ناو‬ ‫بزوتنه‌وه‌ك���ه‌ی‌ له‌كات���ی‌ راگه‌یاندن���ی‌‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌رشیف‬ ‫جڤاتی‌ نیشتمانی‌ كه‌( ده‌سته‌یه‌كه‌ بۆ نه‌وشیروان مسته‌فا سه‌رله‌نوێ له‌کۆکردنه‌وه‌ی کادیره‌ره‌نجاوه‌کانه‌وه‌ نزیکه‌ ‬ ‫سه‌ركردایه‌تیكردنی‌ گۆڕان پێكهێنراوه‌)‬ ‫ته‌قییه‌وه‌‌و‪ ،‬پێكهێنانی‌ ئه‌و ده‌س���ته‌یه‌ ساالر عه‌زیز " كێشه‌یان هه‌یه‌ له‌چۆنێتی‌ بێت‪" ،‬به‌اڵم ئه‌وان هه‌میش���ه‌ جه‌خت فشاردایه‌"‪ ،‬ده‌یه‌وێت سه‌ركردایه‌تییه‌كی‌‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌و سێ‌ كادیره‌وه‌ ره‌تكرایه‌وه‌‌و ئیداره‌كردنی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان له‌الیه‌ن له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ كه‌ پێویسته‌ "كاتی‌"‪ ،‬بۆ بزوتنه‌وه‌كه‌ دروس���تبكات‌و‬ ‫وێنه‌كه‌ به‌و شێوه‌یه‌ كه‌وته‌وه‌ كه‌ ئه‌وان نه‌وش���یروان مس���ته‌فاو تاكڕه‌وێت���ی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان له‌س���ه‌ر بنه‌مای‌ كار بۆ س���ازدانی‌ یه‌كه‌مین كۆنگره‌ی‌‬ ‫دیموكراسییه‌ت‌و ش���ه‌فافییه‌ت‌و كاری‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان ب���كات‪ ،‬هه‌ربۆیه‌‬ ‫"داوای‌ پۆست ده‌كه‌ن له‌ناو بزوتنه‌وه‌ی‌ كاره‌كانی‌ ئه‌و له‌بڕیاروه‌رگرتندا"‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا ئه‌و س���ێ‌ كادیره‌ دیاره‌ی‌ به‌كۆم���ه‌ڵ‌و به‌جی���اواز ل���ه‌و په‌یكه‌ره‌ "جڤاتی‌" دامه‌زراند‪.‬‬ ‫گۆڕان���دا"‪ ،‬ب���ه‌اڵم ره‌گوریش���ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫به‌پێی‌ بۆچونی‌ چاودێران رێكخه‌ری‌‬ ‫ناكۆكییان���ه‌ مێژوه‌ك���ه‌ی‌ ب���ۆ پێ���ش گ���ۆڕان ك���ه‌ پێش���تریش كه‌س���انی‌ ستالینییه‌ی‌ هێزه‌ ده‌س���ه‌اڵتداره‌كانی‌‬ ‫گش���تی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان نه‌وشیروان‬ ‫ی تری‌ كوردستان به‌ڕێوه‌ببرێت"‪.‬‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌‌و ناس���راوی‌ ناو یه‌كێت ‌‬ ‫پێكهێنانی‌ جڤاته‌كه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ه���اوكات نه‌وش���یروان مس���ته‌فاش مس���ته‌فا ده‌یه‌وێ���ت بزوتنه‌وه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫به‌پێی‌ هه‌ندێك زانیاری‌ كه‌ ده‌س���ت نیشتمانی‌ كوردستان بون‪ ،‬تێبینییان‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتون هه‌ریه‌ك له‌عوس���مانی‌ نییه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ نه‌وش���یروان كه‌ هه‌میش���ه‌ له‌الیه‌ن ه���ه‌ردو هێزی‌ هاوچ���ه‌رخ پێكبهێنێت كه‌ دوربێت له‌و‬ ‫حاجی‌ مه‌حمود‌و قادری‌ حاجی‌ عه‌لی‌‌و مسته‌فا كه‌س���ی‌ یه‌كه‌می‌ بزوتنه‌وه‌كه‌ ده‌س���ه‌اڵتداری‌ كوردس���تانه‌وه‌ "له‌ژێر ستایڵه‌ كۆنه‌ی‌ حیزبه‌كانی‌ كوردستان‪،‬‬

‫ه���اوكات ئه‌و هێ���زه‌ مۆدێرنه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ "گه‌نج���ه‌وه‌" به‌ڕێوه‌ببرێت‪،‬‬ ‫"هه‌رچه‌نده‌ له‌ماوه‌ی‌ دواییدا ژماره‌یه‌ك‬ ‫گه‌نج���ی ناس���راویش له‌بزوتنه‌وه‌ك���ه‌‬ ‫ساردبونه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ پێده‌چێت ئه‌م كۆبونه‌وانه‌ی‌‬ ‫نێوان نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‌و كادیره‌‬ ‫ره‌نجاوه‌كان���ی‌ ناو بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫به‌رده‌وام بێت تا دێنه‌ سه‌ر گفتوگۆكان‬ ‫له‌س���ه‌ر مه‌س���ه‌له‌ جێناكۆك���ه‌كان‬ ‫"ئه‌وده‌م���ه‌ جارێكی‌ ت���ر ئیداره‌كردنی‌‬ ‫گۆڕان له‌الیه‌ن نه‌وش���یروان مسته‌فاوه‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌وه‌ به‌رده‌م تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ كه‌ ئای���ا ده‌توانێت له‌م قۆناغه‌‬ ‫ئینتیقالیی���ه‌ی‌ بزوتنه‌وه‌ك���ه‌ ئه‌مجاره‌‬ ‫گۆچانه‌كه‌ له‌ناوه‌ڕاستدا بگرێت"‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ س���ه‌رهه‌ڵدانی‌ كێشه‌‬ ‫له‌نێ���وان نه‌وش���یروان مس���ته‌فا‌و ئه‌و‬ ‫س���ێ‌ كادیره‌ دیاره‌ی‌ ن���او بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫گ���ۆڕان‪ ،‬س���ێجار ه���ه‌ردوال یه‌كتریان‬ ‫بینیوه‌‪ ،‬له‌مانگی‌ رابردودا نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فا س���ه‌ردانی‌ ماڵی‌ هه‌رسێكیانی‌‬ ‫كرد‌و له‌و سه‌ردانه‌دا ئه‌و كادیرانه‌ رای‌‬ ‫خۆی���ان به‌راش���كاوانه‌ پێراگه‌یاندوه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌فته‌ی‌ راب���ردودا وه‌ك پێزانینێك‬ ‫بۆ س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌ نه‌وشیروان مسته‌فا‪،‬‬ ‫ئه‌و س���ێ‌ كادی���ره‌ س���ه‌ردانی‌ ماڵی‌‬ ‫ناوبراویان كردو‪ ،‬شه‌وی‌ یه‌كشه‌ممه‌ش‬ ‫جارێكی‌ تر له‌ماڵی‌ رێكخره‌ی‌ گش���تی‌‬ ‫یه‌كیانگرته‌وه‌‪.‬‬

‫"بودجه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی كورده‌و پاره‌ی كۆمپانیاكانیش له‌به‌رژه‌وه‌ندی هه‌ندێك كه‌س‌"‬

‫►‬

‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ گۆڕان له‌تیف مسته‌فا‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ سه‌ر به‌گۆڕانه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌میشه‌ خاوه‌نی‌ رای‌ سه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫خۆیه‌تی‌‌و راشكاوانه‌ قسه‌ له‌سه‌ر دۆزی‌‬ ‫كورد‌و چۆنێتی‌ ملمالنێكان له‌به‌غدا‬ ‫ده‌كات‪ ،‬له‌م چاوپێكه‌وتنه‌دا قسه‌‬ ‫له‌سه‌ر بودجه‌ی‌ ئه‌مساڵی‌ عێراق‌و‬ ‫سیاسه‌تی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێم له‌به‌غدا‬ ‫ده‌كات‪:‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تۆ به‌پێچه‌وانه‌ی‌ په‌رله‌مانتاره‌‬ ‫كورده‌كان����ی‌ تره‌وه‌ پێتوای����ه‌ بڕیاردان ‌‬ ‫ی‬ ‫بودجه‌ی‌ ئه‌مس����اڵی‌ عێ����راق بۆ هه‌رێم‬ ‫باشه‌‪ ،‬ئه‌و باشییه‌ی‌ له‌چیدایه‌؟‬ ‫له‌تی����ف مس����ته‌فا‪ :‬داواكانی‌ خه‌ڵكی حاکم له‌تیف مسته‌فا ئه‌ندامی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬مادده‌ی ‪ ،140‬پشكی ‪%17‬‬ ‫و‪ ،‬مه‌س����ه‌له‌ی پێش����مه‌رگه‌یه‌‪ ،‬له‌دوای سه‌رفكراوه‌‪ ،‬ئه‌مساڵ كرا به‌ ‪ 325‬ملیار‬ ‫روخان����ه‌وه‌ هاوپه‌یمان����ی كوردس����تان ئه‌ویش له‌ سه‌ر داوای‌ سه‌رۆكی لیژنه‌كه‌‬ ‫واپیش����انده‌ده‌ن ك����ه‌ ئه‌وان ب����ه‌رده‌وام كه‌ هادی‌ عامرییه‌‪ .‬پێش����مه‌رگه‌ش وه‌ك‬ ‫شه‌ڕ له‌س����ه‌ر مه‌س����ه‌له‌ نه‌ته‌وایه‌تێكان خۆی ماوه‌ت����ه‌وه‌‪ .‬له‌یاس����ای‌ بودجه‌دا‬ ‫ده‌ك����ه‌ن به‌تایبه‌تی له‌س����ه‌ر ئه‌م س����ێ‌ هاتوه‌ كه‌ رێكه‌وتنێك له‌نێوان سه‌رۆكی‬ ‫خاڵه‌‌و وای پیش����انده‌ده‌ن كه‌ جگه‌ له‌م حكوم����ه‌ت‌و س����ه‌رۆك وه‌زیرانی عێراق‬ ‫س����ێ داواكارییه‌ هیچ كێش����ه‌یان نییه‌‪ ،‬بكرێت س����ه‌باره‌ت به‌ژماره‌و ته‌س����لیح‌و‬ ‫كه‌چی‌ ئه‌مساڵ به‌هۆی پاره‌ی كۆمپانیا ته‌جهیزی پێشمه‌رگه‌‪ ،‬حكومه‌تی‌ به‌غدا‬ ‫نه‌وتییه‌كانه‌وه‌ بڕیاریاندا دانیش����تنه‌كان ده‌ڵێ����ت هاوپه‌یمانی كوردس����تان داوا‬ ‫به‌جێبێڵن‪ ،‬ئۆپۆزیس����ێونیش له‌گه‌ڵیان ده‌ك����ه‌ن به‌پ����اره‌ی‌ كاش موچه‌ی‌ ‪200‬‬ ‫بو‪ ،‬به‌اڵم من داوامكرد كه‌ ئۆپۆزیسیۆن هه‌زار پێش����مه‌رگه‌یان بدرێتێ‌‪ .‬ئه‌وانیش‬ ‫به‌تایبه‌ت گۆڕان بچێته‌ دانیشتنه‌كانه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێ����ن ئاماده‌ین موچ����ه‌ی‌ ‪ 70‬هه‌زار‬ ‫به‌اڵم ئێمه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وان دانیشتنه‌كه‌مان پێشمه‌رگه‌ بده‌ین به‌لیست‌و ناوی‌ یه‌كه‌‬ ‫بایكۆتكرد‪ ،‬من سه‌ره‌تا له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌بوم سه‌ربازییه‌كانیان‪ .‬مه‌سه‌له‌ی پێشمه‌رگه‌‬ ‫بچینه‌ ده‌ره‌وه‌ به‌اڵم وتم گه‌ر نیس����ابی وه‌ك����و س����ااڵن دانراوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬مادده‌ی‬ ‫یاس����ایی ته‌واوك����را به‌بێ ئێم����ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ‪ 140‬ب����وه‌ به‌ دو قات‪ %17 ،‬وه‌ك خۆی‬ ‫پێویس����ته‌ بچین����ه‌ ژوره‌وه‌ ب����ۆ ئه‌وه‌ی ماوه‌ته‌وه‌‪ .‬ده‌ركه‌وت ئه‌و هه‌ڕه‌شه‌یان بۆ‬ ‫پێیانبڵێین ئێمه‌ داكۆكی‌ له‌مافی خه‌ڵك كۆكردنه‌وه‌ی‌ ‪ 122‬ئیمزاكه‌ بۆ فشاربو بۆ‬ ‫ده‌كه‌ین به‌تایبه‌تی ‪ %17‬كه‌ هه‌ڕه‌شه‌ی ئه‌وه‌ی پارتی‌و یه‌كێتی واز له‌ ‪ 4‬ملیاری‌‬ ‫كه‌مكردن����ه‌وه‌ی له‌س����ه‌ربو‪ ،‬ك����ه‌ ‪ 122‬كۆمپانیاكان بهێنن‪ .‬به‌راش����كاوی‌ ده‌ڵێم‬ ‫ئیمزای‌ په‌رله‌مانتار له‌دژی‌ كۆكرابوه‌وه‌‪ ،‬یه‌ك‌و یه‌ك ده‌كاته‌ دو‪ ،‬مافه‌كانی كورد‬ ‫دیاره‌ قس����ه‌كه‌م وه‌رنه‌گی����راو بڕیاریاندا ئه‌و سیانه‌ن به‌زیادیشه‌وه‌ جیبه‌جێكراون‬ ‫له‌هه‌مو هه‌نگاوه‌كان له‌گه‌ڵ هاوپه‌یمانیدا له‌غیاب����ی‌ نوێنه‌رانی‌ ك����ورددا‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫بی����ن‪ ،‬به‌اڵم خۆش����به‌ختانه‌ به‌بێ بونی ئ����ه‌و نه‌وت����ه‌ش ك����ه‌ ئه‌م����ان بایكۆتی‌‬ ‫كورد ‪ %17‬تێپ����ه‌ڕی‪ .‬ئێمه‌ له‌ده‌نگدانی كۆبونه‌وه‌كه‌یان كرد له‌یاس����ای‌ بودجه‌دا‬ ‫بوج����ه‌دا له‌هی����چ ئاماده‌نه‌بوین‌و ‪ %17‬به‌شێوه‌یه‌ك هاتوه‌ كه‌ ده‌ڵێت حكومه‌تی‌‬ ‫وه‌ك خ����ۆی تێپ����ه‌ڕی‪ .‬به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌ ناوه‌ن����د ‪ 750‬ملیار دین����ار (‪750‬ملیۆن‬ ‫پێشتر كه‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌ی جدییان ده‌كرد دۆالر) وه‌ك س����لفه‌ ده‌دات به‌حكومه‌تی‌‬ ‫كه‌ ده‌بێت كه‌مبكرێته‌وه‌‪ ،‬رۆژی ده‌نگدان هه‌رێم بۆ كۆمپانی����اكان‪ ،‬ئه‌وه‌ی تریش‬ ‫حسێن ئه‌سه‌دی په‌رله‌مانتار پێشنیاری‌ ك����ه‌ مای����ه‌وه‌ چاوه‌ڕێده‌ك����ه‌ن تاوه‌كو‬ ‫كردبو كه‌مبكرێته‌وه‌‪ ،‬چوار په‌رله‌مانتار ئه‌نجام����ی كۆتاییهاتن����ی وردبینێكانی‬ ‫له‌گه‌ڵی بون‪ ،‬ب����ه‌اڵم هه‌مو هاوپه‌یمانی چاودێریی دارای����ی ته‌واوبێت كه‌ چه‌ند‬ ‫نیش����تیمانی‌و ده‌وڵه‌تی یاسا‌و ئه‌وانه‌ش ب����و ده‌ی����ده‌ن به‌هه‌رێم‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌وان‬ ‫كه‌ ئیمزایانكردبو له‌گه‌ڵ مانه‌وه‌ی بون‪ .‬وتیان س����ورین له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ی چوار‬ ‫مادده‌ی ‪ 140‬یه‌كه‌م س����اڵه‌ ده‌بێت به‌دو ملیارو دوسه‌د ملیۆن دۆالرمان بدرێتێ‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌نده‌‪ ،‬چه‌ندین ساڵه‌‪ 172‬ملیاری بۆ به‌مه‌ش كورد هه‌مو مافه‌كانی كوردیان‬

‫گه‌ر کورد‬ ‫پاشه‌کشێ بکات‬ ‫له‌حکومه‌ت‪ ،‬مالیکی‬ ‫دوو شه‌شیه‌تی‌و‬ ‫کورد هه‌پی به‌یاز‬ ‫عێراق سه‌ر به‌ لیستی گۆران‬ ‫خس����ته‌ ئه‌والوه‌و پاره‌ی كۆمپانیاكانیان‬ ‫خس����ته‌ ئه‌م الوه‌‪ .‬له‌كاتێكدا پاره‌ی ئه‌م‬ ‫كۆمپانیایانه‌ له‌س����ه‌ره‌تاوه‌ نه‌بو‪ .‬مانگی‬ ‫‪ 12‬ی ‪ 20012‬كه‌ ئاش����تی هه‌ورامی چو‬ ‫ب����ۆ به‌غدا رێكه‌وتن له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی كه‌‬ ‫ملیارێك دۆالر بدرێت به‌ دو وه‌جبه‌‪650 .‬‬ ‫یان ‪ 350‬یان ماب����وه‌وه‌‪ .‬ئه‌م رێكه‌وتنه‌‬ ‫له‌ناو یاس����ای‌ بودجه‌دا نوس����رایه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و ‪750‬ملیۆن����ه‌ جیبه‌جێكردنی ئه‌و‬ ‫رێكه‌وتننامه‌یه‌یه‌ كه‌ كرا‪ ،‬تاوه‌كو بودجه‌‬ ‫هاته‌ ناو په‌رله‌مانه‌وه‌ ئه‌و ژماره‌یه‌ نه‌بو‪،‬‬ ‫له‌ناكاو ئه‌م ژماره‌یه‌ هه‌ڵتۆقی كه‌ بودجه‌‬ ‫گه‌شته‌ په‌رله‌مان باسی ئه‌و ژماره‌یه‌ كرا‬ ‫وتیان ئێمه‌ ‪4‬ملیارو دو سه‌دمان ده‌وێت‪،‬‬ ‫قبوڵمان نییه‌ وردبینی����ی تێدا بكرێت‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌یه‌كێك له‌كۆبونه‌وه‌كان كه‌ من‬ ‫ئاماده‌یبوم كه‌ س����ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان‬ ‫له‌گه‌ڵ الیه‌نه‌ سیاس����ییه‌كان ئه‌نجامیدا‬ ‫به‌ئاماده‌بونی وه‌زیری نه‌وت‌و پالندانانی‬ ‫عێراقی بۆ چاره‌سه‌ركردنی ئه‌م كێشه‌یه‌‬ ‫چاودێریی دارای����ی‌ حكومه‌تی‌ ناوه‌ندیی‌‬ ‫وتیان تاوه‌كو ئێس����تا ‪3‬ج����ار له‌هه‌ولێر‬ ‫ده‌ریانكردوی����ن‪ ،‬نایه‌ڵن كاربكه‌ین‪ .‬وتی‬ ‫چاودێریی دارایی بڵێ چوار ملیارو دوسه‌د‬ ‫ملیۆنه‌ ده‌یانده‌ینێ‪ ،‬به‌اڵم به‌بێ وردبینی‬ ‫نایده‌ین‪ ،‬له‌گۆت����ره‌ نایده‌ین‪ .‬چاودێریی‬ ‫دارایی‌ وتی‌ قۆناغێكی‌ باش����مان بڕیوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم سێ‌ جار ده‌ریانكردوین‌و ده‌مانه‌وێت‬ ‫بزانین ئ����ه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ بۆ كۆمپانیاكان‬ ‫خه‌رجكراوه‌ یان نا‪ .‬ئینجا ئه‌وان ده‌ڵێن‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم ئاستی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫زۆر ك����ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی راده‌س����تی‌‬ ‫كردوین یه‌ك له‌س����ه‌ر سێی‌ ئه‌و داهاته‌‬ ‫نابێ‪ .‬به‌هه‌رحاڵ هاوپه‌یمانی‌ مافه‌كانی‌‬ ‫كوردی‌ هه‌م����و خس����ته‌ ته‌رازویه‌كه‌وه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر پ����اره‌ی‌ كۆمپانیاكانی‌ نه‌وتیان‬

‫دانا‪ .‬ئ����ه‌وان له‌پیاوه‌ت����ی خۆیان ‪%17‬‬ ‫كه‌ی����ان كه‌منه‌ك����رده‌وه‌ چونك����ه‌ ئێمه‌‬ ‫ل����ه‌ژوره‌وه‌ نه‌بوین‪ .‬هه‌موی����ان به‌الیه‌ك‬ ‫پ����اره‌ی كۆمپانیاكان به‌الی����ه‌ك‪ .‬بۆیه‌‬ ‫ده‌بێت ئێمه‌ وه‌ك گۆڕان‌و ئۆپۆزیسیۆن‬ ‫هه‌ڵوێس����تمان جیابێت‪ .‬به‌شداریشمان‬ ‫به‌بڕیاری‌ بزوتنه‌وه‌كه‌ بو كه‌ ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیجماعی‌ كوردی‌ بین‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬بۆچ����ی‌ ل����ه‌و كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫س����ه‌رۆكی هه‌رێم به‌شداربون كه‌ ئه‌ویش‬ ‫ه����ه‌ر درێژك����راوه‌ی‌ ئ����ه‌و هه‌ڵوێس����تی‌‬ ‫بایكۆتكردنه‌ی‌ بودجه‌ بو؟‬ ‫له‌تیف مسته‌فا‪ :‬من ئاگام له‌وه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم بۆ ته‌فاسیلی نه‌وتی پێموایه‌ ئه‌و‬ ‫مه‌له‌فه‌ ش����اراوه‌یه‌ سێ‌ ساڵه‌ میدیاكان‬ ‫هیچ نه‌ماوه‌ پێی نه‌كه‌ن‪ ،‬ناهه‌قیش����یان‬ ‫نییه‌‪ ،‬ئه‌م مه‌له‌فه‌ زۆر نادیارو نارۆشنه‌‪.‬‬ ‫ك����ه‌س نازانێ ئه‌م گرێبه‌س����تانه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫كێ ده‌كرێت؟ بۆ كێ‌ ده‌كرێن؟ داهاتیان‬ ‫چیی����ه‌؟ چه‌ند كه‌س ئ����اگای لێیه‌تی؟‬ ‫بگ����ره‌ په‌رله‌مانتاران����ی‌ هاوپه‌یمانییش‬ ‫ئاگایان له‌داهاته‌كه‌ی‌ نییه‌؟ ئایا نه‌وتی‬ ‫كوردس����تان تااڵن كراوه‌ ی����ان نا؟ ئایه‌‬ ‫گه‌نده‌ڵێكان چین؟ ئه‌م دۆسیه‌یه‌ له‌الی‌‬ ‫خه‌ڵك����ی‌ كوردس����تان نارۆش����نه‌‪ ،‬هه‌م‬ ‫له‌به‌غ����داش وێنه‌یه‌كی‌ زۆر ناش����یرینی‌‬ ‫داوه‌ به‌كورد‪ ،‬ئیتر بۆ له‌به‌غدا له‌گه‌ڵیان‬ ‫بین؟!‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬رای‌ تۆ به‌راش����كاوانه‌ له‌سه‌ر‬ ‫سیاسه‌تی‌ نه‌وتی‌ هه‌رێم له‌به‌غدا چییه‌؟‬ ‫له‌تیف مسته‌فا‪ :‬من ده‌ڵیم نه‌وتیشمان‬ ‫ده‌رنه‌هێنای����ه‌ هه‌ر ‪ %17‬مان له‌بودجه‌ی‌‬ ‫عێراق هه‌بو‪ ،‬ئێس����تاش كه‌ ئه‌م نه‌وته‌‬ ‫ده‌رده‌هێنین ك����ه‌س نازانێ چی لێدێت‪،‬‬ ‫چه‌ن����دی‌ لێده‌برێت یان لێ����ی نابرێت؟‬ ‫ت����ۆ نازانی حه‌ق����ی ك����ورد له‌كوێدایه‌‪،‬‬

‫ئه‌مان����ه‌ش هه‌موی‌ ئه‌گ����ه‌ری‌ ئه‌وه‌یان‬ ‫هه‌ی����ه‌ حكومه‌تی به‌غدا بی����كات به‌ماڵ‬ ‫به‌سه‌ر كورده‌وه‌‪ .‬باشه‌ خه‌ڵكی‌ به‌سره‌‬ ‫ره‌نگ����ه‌ بڵێن بۆچ����ی ده‌بێ����ت نه‌وتی‬ ‫ئێم����ه‌ بڕوات‌و بودج����ه‌ی‌ هه‌مو عێراقی‬ ‫لێ دابه‌ش����بكرێت‪ .‬به‌غ����دا ده‌ڵێت ئه‌و‬ ‫داهاته‌ی‌ هه‌رێم له‌ناردنه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ نه‌وت‬ ‫ده‌ستی‌ ده‌كه‌وێت نزیكه‌ی‌ ‪ 12‬ملیاره‌ كه‌‬ ‫نزیكه‌ له‌و بودجه‌ی����ه‌ی‌ به‌غدا ده‌ینرێت‬ ‫بۆ هه‌رێ����م‪ ،‬كه‌واته‌ به‌س����ره‌ش ده‌بێت‬ ‫بڵێت منیش ناینێرم چونكه‌ چه‌ند ساڵه‌‬ ‫بوج����ه‌ی هه‌مو عێراق دابی����ن ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫له‌ئه‌نجامی سیاس����ه‌تی یه‌كێتی‌و پارتی‬ ‫له‌به‌غ����دا وێنه‌یه‌كی وایان داوه‌ به‌كورد‪،‬‬ ‫كه‌ كورد عێراقی وه‌ك كانییه‌ك لێكردوه‌‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی‌ كه‌ تێری خوارده‌وه‌ به‌ردی‬ ‫تێ فڕێده‌دات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌بوجه‌دا بڕیارێكی تێدایه‌ كه‌‬ ‫ره‌نگه‌ ته‌وژمی س����ه‌در چه‌سپاندبێتی‪،‬‬ ‫هه‌مو س����وده‌كانی نه‌وت‪ ،‬ساڵی رابردوو‬ ‫ئه‌مس����اڵیش‪ ،‬رێژه‌یه‌كی‌ دابه‌شده‌كرێت‬ ‫به‌سه‌ر هاواڵتیاندا‪ ،‬ئه‌وه‌ چۆنه‌؟‬ ‫له‌تیف مس����ته‌فا‪ :‬به‌ڵێ ئه‌وه‌ س����اڵی‬ ‫رابردو هه‌بو‪ ،‬به‌ندێك ئیزافه‌كرا‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫پاره‌ی (وه‌فری) نه‌وت‪ ،‬بۆ نمونه‌ ئه‌مساڵ‬ ‫نرخی به‌رمیلێ����ك نه‌وتیان به‌ ‪ 90‬دۆالر‬ ‫خه‌ماڵندوه‌ له‌وانه‌ی����ه‌ بگاته‌ ‪110‬ی ئه‌و‬ ‫بیسته‌ زۆر ده‌كات ده‌بێت له‌گه‌ڵ بایعیدا‬ ‫به‌كاش دابه‌ش����بكرێت به‌سه‌ر هه‌ژاراندا‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم پار مالیكی ل����ه‌دادگای‌ فیدراڵی‌‬ ‫ته‌عنی لێدا‌و‪ ،‬داواكه‌ی‌ برده‌وه‌‪ ،‬ئه‌مساڵ‬ ‫كه‌ پێویستیان به‌كوتله‌ی سه‌دری هه‌بو‬ ‫له‌وكات����ه‌دا كه‌ كورد‌و عێراقییه‌ بایكۆتی‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كانی����ان كردب����و‪ ،‬داواك����ه‌ی‌‬ ‫س����اڵی‌ پاری‌ خۆی����ان زیندوكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫نه‌ك بۆ ئه‌مس����اڵ بۆساڵی پاریش‪ ،‬جا‬ ‫ئه‌مجاره‌ش یاساكه‌ ده‌رده‌چێت‌و نازانین‬ ‫مالیكی سه‌رله‌نوێ‌ ده‌چێته‌وه‌ بۆ دادگای‌‬ ‫فیدراڵ����ی‌ ت����ا ته‌عنی‌ لێب����دات؟ ئه‌گه‌ر‬ ‫مالیكیش پێوه‌ی پابه‌ندبێت‌و نه‌وت له‌و‬ ‫نرخه‌ی ئێس����تا له‌بودجه‌دا دیاریكراوه‌‬ ‫فرۆشرا‪ ،‬ده‌بێت وه‌فره‌كه‌ی كۆبكرێته‌وه‌‌و‬ ‫‪ %25‬بدرێت به‌هه‌ژاران‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬گفتوگ����ۆ گه‌رمه‌ له‌پیرمام بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كورد هه‌ڵوێستی‌ هه‌بێت له‌سه‌ر‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی بوجه‌ به‌م ش����ێوه‌یه‌ بێ‌ كورد‬ ‫تێپه‌ڕێن����را‪ ،‬ك����ورد ده‌بێ����ت چی بكات‬ ‫ئایا له‌به‌رژه‌وه‌ندی كورده‌ بكش����ێته‌وه‌‬ ‫له‌حكومه‌ت؟‬ ‫له‌تیف مس����ته‌فا‪ :‬من پێم سه‌یره‌ بۆ‬ ‫بودجه‌ی كۆمپانیاكان كورد هه‌ڵوێس����ت‬ ‫وه‌ربگرێت‪ ،‬به‌بۆچونی من ئه‌و خااڵنه‌ی‬ ‫باسی‌ مافی كورد ده‌كه‌ن له‌‌هه‌مو ساڵێك‬ ‫باش����تره‌‪ ،‬له‌هه‌مو شتێكدا وه‌ك سااڵنه‌و‬

‫له‌هه‌ندێكیش����دا دو ئه‌وه‌نده‌ی����ه‌ وه‌ك‬ ‫مادده‌ی ‪ ،140‬میزانییه‌كه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫خه‌ڵك����ه‌ ب����ه‌اڵم پ����اره‌ی كۆمپانیاكان‬ ‫له‌به‌رژه‌وه‌ندی هه‌ندێك كه‌سه‌‪ ،‬مه‌له‌فی‬ ‫نه‌وتی ئه‌س����ڵه‌ن دو س����ێ كه‌س ئاگای‬ ‫لێیه‌تی‪ ،‬من پێم سه‌یره‌ تۆ له‌به‌ر پاره‌ی‬ ‫كۆمپانی����ای نه‌وت ئینس����یحاب بكه‌یت‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ب����ۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی م����ادده‌ی ‪‌140‬و‬ ‫خاكی كوردس����تان خه‌مێكیان نه‌بێت‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌وه‌ بۆ پ����اره‌ی كۆمپانیاكان‬ ‫ماده‌ی ‪‌140‬و رێژه‌ی‌ له‌ ‪ %17‬شیان خسته‌‬ ‫خه‌ت����ه‌ری له‌ناوچون����ه‌وه‌‪ ،‬عه‌ره‌به‌كان‬ ‫خۆیان به‌ویژدان ده‌نگیاندا‪ ،‬ئێستاش من‬ ‫پێموایه‌ بكش����ێینه‌وه‌ بۆ میزانییه‌ نییه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو بۆ پاره‌ی كۆمپانیایه‌‪ ،‬ئایا ئه‌وه‌‬ ‫ده‌هێنێ تۆ بكش����ێیته‌وه‌‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی یاسا‌و مالیكی له‌به‌رژه‌وه‌ندییانه‌‬ ‫كورد ئینسیحاب بكات‪ ،‬به‌پێی‌ لۆژیكی‌‬ ‫مالیكی‌ ك����ورد‌و عێراقییه‌ به‌س رێگری‌‬ ‫بۆ دروس����ت ده‌كه‌ن‪ ،‬نایه‌ڵێت حكومه‌ت‬ ‫به‌رنامه‌ك����ه‌ی جێبه‌جێب����كات ئه‌وكات‬ ‫وه‌زی����ری ت����ر دێنێت‪ ،‬مالیك����ی ئه‌گه‌ر‬ ‫عێراقییه‌و كورد ئینسیحاب بكات‌و ‪163‬‬ ‫كورسی په‌رله‌مانی له‌گه‌ڵدا بمێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫وات����ا ئ����ه‌و كوتالن����ه‌ی ك����ه‌ له‌گه‌ڵیدا‬ ‫ماون����ه‌وه‌‪ ،‬حكومه‌ته‌ك����ه‌ ش����ه‌رعییه‌و‬ ‫ماوه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬عێراقییه‌و ك����ورد پاڵپێوه‌‬ ‫ده‌نێ����ت‪ ،‬خواخوایه‌تی‌و ش����وێنه‌كه‌یان‬ ‫پڕبكات����ه‌وه‌ به‌وه‌زیرێ����ك ك����ه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫تێڕوانین����دا بگونجێن‪ ،‬مالیكی‌ هه‌وڵده‌دا‬ ‫ئه‌و ماوه‌یه‌ی ماوێت����ی به‌رنامه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫جێبه‌جێبكات‌و الیه‌نی‌ كه‌می‌ ره‌زامه‌ندی‌‬ ‫الی‌ خه‌ڵك دروس����ت ب����كات‪ ،‬ئه‌وده‌مه‌‬ ‫كورد‌و عێراقیی����ه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫ده‌بێ����ت له‌ورگی خۆی����ان بده‌ن‪ ،‬له‌یه‌ك‬ ‫حاڵه‌ت����دا له‌قازانج����ی ك����ورده‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫بتوانێ����ت له‌گه‌ڵ كۆی ئه‌و كوتالنه‌ی تر‬ ‫كه‌ ده‌كشێنه‌وه‌ ش����ه‌رعییه‌تی حكومی‬ ‫نه‌هێڵێت‪ ،‬وات����ا ژماره‌یان له‌‪ 163‬زیاتر‬ ‫بێت ئ����ه‌وكات حكومه‌ت ش����ه‌رعییه‌تی‬ ‫نامێنێت‪ ،‬حكومه‌ت نه‌مێنێ‌و حكومه‌تێكی‬ ‫تر پێكبێت ئه‌وه‌ له‌به‌رژه‌وه‌ندی كورده‌‪،‬‬ ‫له‌حكومه‌ت����ی ت����ازه‌دا داواكان����ی‌ خۆی‌‬ ‫بس����ه‌پێنێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر وانه‌بێ����ت مالیكی‬ ‫دوشه‌شێتی‌و وه‌كوردیش هه‌پی به‌یازی‬ ‫به‌ده‌س����ته‌وه‌یه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا ل����ه‌م ماوه‌یه‌دا‬ ‫ده‌بینی����ن له‌په‌رله‌مان‌و حكومه‌تیش����دا‬ ‫نه‌بوی����ن هه‌م����و مافه‌كان����ی ك����ورد‬ ‫مسۆگه‌ربون له‌ ‪‌%17‬و ‪‌140‬و پێشمه‌رگه‌‬ ‫وه‌ك خ����ۆی دانرای����ه‌وه‌ به‌ب����ێ كورد‪،‬‬ ‫گۆڕان له‌په‌رله‌م����ان ده‌مێنێته‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌مو وه‌زی����ر‌و ئه‌ندام په‌رله‌مانتاره‌كانی‬ ‫فراكسیۆنی كوردستانیش پاشه‌كشبكه‌ن‬ ‫گۆڕان پاشه‌كشه‌ ناكات‪.‬‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫هه‌ڵه‌بجه‌‪" ..‬یۆبیلی‌ ته‌نه‌كه‌"‬

‫هاواڵتیان‪ :‬یادكردنه‌وه‌ی‌ كیمیابارانه‌كه‌ش‪ ،‬كاره‌ساته‌‬ ‫ئێستا تاوانباره‌كان له‌كوێن؟‬ ‫ی ده‌ربه‌ندیخانه‌و‌ه‬ ‫ده‌گرته‌وه‌ له‌ده‌ریاچه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫تا ده‌ریاچه‌ی‌ دوكان‪ ،‬ئه‌و جگه‌ له‌وه‌ ‌‬ ‫رۆڵێكی‌ كارای‌ هه‌بو له‌پرۆسه‌ی‌‬ ‫ئه‌نفالدا‪ ،‬ده‌ستی‌ له‌كیمیابارانكردن ‌ی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌شدا هه‌بو‪ ،‬ناوبراو به‌یه‌كێك‬ ‫له‌فه‌رماند‌ه راهێنراوو پیشه‌ییه‌كان ‌ی‬ ‫ی بۆ‬ ‫عێراق داده‌نرا ك ‌ه دڵسۆزانه‌ كار ‌‬ ‫سه‌دام‌و به‌عس ده‌كرد‪ ،‬چه‌ندین خول ‌ی‬ ‫ی سۆڤیه‌تی‌ جاران‌و‬ ‫سه‌ربازیی‌ له‌یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ریتانیا‌و ئه‌مه‌ریكا ته‌واوكردبو‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌الیه‌ن هێزی‌ هاوپه‌یمانانه‌و‌ه‬ ‫ده‌ستگیركرا‪ ،‬له‌دادگادا حوكی‌ ئیعدام ‌ی‬ ‫ی كانون ‌ی‬ ‫به‌سه‌ردا سه‌پێنراو له‌‪‌ 22‬‬ ‫دوه‌می‌ ‪2013‬دا له‌به‌غدا له‌سێدار‌ه درا‪.‬‬

‫گه‌نجێک له‌ناو گۆڕستانی شه‌هیدانی هه‌ڵه‌بجه‌دا‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام‬

‫ئا‪ :‬میهره‌بان سه‌الم‬ ‫هاواڵتیانی‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی‌ شه‌هید‬ ‫نیگه‌رانن له‌و به‌ڵێن‌و په‌یمانانه‌ی‌‬ ‫كه‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم به‌خه‌ڵكی‌‬ ‫ده‌دات‌و پێیانوایه‌ ساڵ به‌ساڵ هه‌وڵی‌‬ ‫بچوككردنه‌وه‌ی‌ شاره‌كه‌یان‌و یادی‌‬ ‫كاره‌سات‌و مه‌رگه‌ساتی‌ هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫(كێ���وان عه‌ل���ی‌) مامۆس���تایه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌مه‌ن ‪ 30‬س���اڵه‌‪ ،‬ئ���ه‌و دوای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌بێده‌نگی‌ به‌به‌رده‌م كێله‌ سپییه‌كانی‌‬ ‫گۆڕس���تانی‌ ش���ه‌هیدانی‌ هه‌ڵه‌بج���ه‌دا‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬كه‌ به‌ش���ێك له‌نزیكترین‬ ‫كه‌س���وكاره‌كه‌ی‌ له‌خۆده‌گرێ���ت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫رۆژه‌ شوم‌و ره‌ش���ه‌ی‌ ساڵی‌ ‪1988‬ی‌‬ ‫به‌ئاس���ته‌م وه‌ك وێنه‌یه‌ك���ی‌ ته‌ڵ���خ‌و‬ ‫لێ���ڵ‌ له‌یاده‌وه‌ریدا زین���دو ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كاتێك كه‌ فڕۆكه‌كان���ی‌ به‌عس هاتن‌و‬ ‫ش���اره‌كه‌یان پڕكرد له‌دوكه‌ڵ‌‌و باروت‌و‬ ‫مه‌رگه‌سات‪ ،‬ئه‌و ژن‌و پیاوو مندااڵنه‌ی‌‬ ‫خزم‌و كه‌س���وكارو دراوس���ێیه‌یان كه‌‬ ‫له‌چه‌ند چركه‌یه‌دا ب���ه‌ده‌م ئازار‌و ناڵه‌‬ ‫ناڵی‌ خیزه‌ی‌ سنگیانه‌وه‌ گیان سپارد‪.‬‬ ‫كێوان به‌نیگه‌رانییه‌وه‌ باسی‌ له‌وه‌ كرد‬ ‫كه‌ س���به‌ینێ‌ كۆمه‌ڵێك كاربه‌ده‌ست‌و‬ ‫به‌رپرس وه‌ك نه‌ریت‌و پیش���ه‌ی‌ هه‌مو‬ ‫س���اڵێكیان دێن‌و ی���ادی‌ كیمیابارانی‌‬ ‫ش���اره‌كه‌یان ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "‪25‬‬ ‫ساڵه‌ ئه‌مه‌ كارو كاسپی‌‌و ئیشیانه‌"!‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ی‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ كرد كه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ ‪ 15‬س���اڵه‌ به‌رده‌وام به‌شداری‌‬ ‫یادی‌ كاره‌س���اته‌كه‌ی‌ ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مس���اڵ ئاماده‌ نییه‌ به‌هیچ جۆرێك‬ ‫به‌ش���داری‌ له‌و یاده‌دا ب���كات‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌ك خ���ۆی‌ ده‌ڵێت "ئه‌گ���ه‌ر ناتوانن‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌ بكه‌ن���ه‌وه‌ به‌هه‌ڵه‌بجه‌كه‌ی‌‬ ‫جاران‪ ،‬ئه‌وا تكایه‌ له‌ناویش���ی‌ مه‌به‌ن‬ ‫به‌یاده‌ ئێكسپایه‌ر‌و ته‌رفیهییه‌كانتان‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ ده‌مانه‌وێت خۆم���ان به‌ڕێزه‌وه‌‬ ‫یاده‌كه‌ به‌ڕێبكه‌ین"‪.‬‬ ‫مامۆستا کێوان س���ه‌یری‌ له‌وه‌ دێت‬ ‫كه‌ هه‌ر ئه‌م حیزب‌و كاربه‌ده‌س���تانه‌ی‌‬ ‫دێن‌و بۆ یادی‌ كیمیابارانی‌ شاره‌كه‌یان‬ ‫ده‌گری���ن‌و فرمێس���ك هه‌ڵده‌ڕێ���ژن‪،‬‬ ‫رۆژگارێك ب���و بێباكانه‌ هه‌ر هه‌مویان‬ ‫كردبویانه‌ گۆڕه‌پانی‌ ش���ه‌ڕی‌ خۆیان‪،‬‬ ‫چه‌ند دێ���ن‌و به‌ڵێ���ن ده‌ده‌ن به‌گوێی‌‬ ‫خه‌ڵك���دا ب���ۆ ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ش���اره‌كه‌یان كه‌چی‌ جێبه‌جێ ناكرێن‪،‬‬ ‫ئه‌‌و وتی "من ئه‌وه‌ی‌ ئه‌یبینم س���ااڵنه‌‬ ‫ته‌نها به‌ڵێنی‌ به‌رپرسانه‌و هیچی‌ تر‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌م قسانه‌شم به‌ڵگه‌م هه‌یه‌و له‌خۆوه‌‬

‫ئه‌مساڵ چاره‌ك ‌ه‬ ‫سه‌ده‌یه‌ك به‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫یادی‌ كیمیاباران ‌‬ ‫شاره‌كه‌ماندا‬ ‫تێده‌په‌رێت‌و‬ ‫ی‬ ‫ده‌سه‌اڵت ناو ‌‬ ‫ناوه‌ یۆبیلی‌ زیوین‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم ئێم ‌ه ‌‬ ‫هاواڵتیان‬ ‫ناومانناو‌ه‬ ‫یۆبیلی‌ ته‌نه‌كه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌‬ ‫ساڵه‬ ‫‪‌‌‌‌ 25‬‬ ‫له‌كاره‌ساتدا ده‌ژین‬ ‫ناوترێت‪ ،‬ته‌نانه‌ت ئه‌وان یادكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كاره‌ساته‌كه‌شیان ساڵ به‌ساڵ الوازتر‌و‬ ‫بێبایه‌ختر كردوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ ته‌نها هه‌ڵوێس���تی‌ ئ���ه‌و نییه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌یادكردنه‌وه‌ی‌ كاره‌س���اتی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌‪ ،‬به‌ڵكو كه‌م هاواڵتی‌ ئه‌و شاره‌‬ ‫ده‌بینێت س���ه‌باره‌ت به‌كه‌مته‌رخه‌می‌‌و‬ ‫بێباكی‌ حكومه‌ت به‌رامبه‌ر به‌شاره‌كه‌یان‬ ‫به‌قین‌و نیگه‌ران نه‌بێت‪.‬‬ ‫دان���ا ئه‌می���ن ك���ه‌ هاواڵتییه‌ك���ی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ی���ه‌و كاتێك س���ه‌باره‌ت به‌وه‌‬ ‫ده‌دوێت كه‌ ئه‌مساڵ چاره‌كه‌ سه‌ده‌یه‌ك‬ ‫به‌سه‌ر یادی‌ كیمیابارانی‌ شاره‌كه‌یاندا‬ ‫تێده‌په‌رێت‌و ده‌س���ه‌اڵت ن���اوی‌ ناوه‌‬ ‫یۆبیلی‌ زیوین‪ ،‬به‌ده‌م زه‌رده‌خه‌نه‌یه‌كی‌‬ ‫خه‌فه‌تهێنه‌وه‌ ده‌ڵێت "ئێمه‌ی‌ هاواڵتیان‬

‫‪ #‬سه‌دام حسێن‪ ،‬سه‌رۆكی‌ عێراق‌و‬ ‫فه‌رمانده‌ی‌ گشتی‌ هێز‌ه چه‌كداره‌كان ‌ی‬ ‫عێراق‪ ،‬به‌تاوانبارێك ‌ی سه‌ره‌ك ‌ی‬ ‫ی هه‌ڵه‌بجه‌ داده‌نرێت‪،‬‬ ‫كیمیابارانكردن ‌‬ ‫ئه‌و كه‌ یه‌كێك بو له‌سه‌ركرده‌ هه‌ر‌ه‬ ‫ی به‌عس‪ ،‬رۆڵێكی‌ گرنگ ‌ی‬ ‫دڕه‌كان ‌‬ ‫له‌كوده‌تای‌ ‪1968‬ی‌ به‌عسییه‌كان‌و‬ ‫له‌سه‌ر كار البردنی‌ عه‌بدولره‌حمان‬ ‫عارفدا بینی‌‌و بو‌ه یه‌كێك له‌كاراكته‌ر‌ه‬ ‫ی ‪30‬‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كانی‌ عێراق له‌ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ساڵیدا‪ ،‬ساڵی‌ ‪ 1979‬بو‌ه سه‌رۆك‬ ‫كۆمار‌و عێراق له‌سایه‌ی‌ ده‌سه‌اڵت ‌ی‬ ‫ی ئه‌ودا به‌رده‌وام له‌شه‌ڕ‌و‬ ‫شه‌ره‌نگێز ‌‬ ‫ی‬ ‫كوشتارو خوێنڕشتندا بو‪ ،‬دوای‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌الیه‌ن هێزی‌ هاوپه‌یمانانه‌و‌ه له‌‪‌ 13‬‬ ‫كانونی‌ یه‌كه‌می‌ ‪2003‬دا ده‌ستگیركرا‪،‬‬ ‫ی ئه‌نجامدانی‌ تاوان ‌ی جه‌نگ‌و‬ ‫به‌تۆمه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌ژادی‌‌و كوشتار ‌‬ ‫پاكتاوكردن ‌‬ ‫هه‌زاران هاواڵتی‌ عێراقی‌ به‌هه‌مو‬ ‫تائیفه‌و نه‌ته‌وه‌و ئایینه‌كان دادگای ‌ی‬ ‫ی له‌سێداره‌دانی‌ به‌سه‌ردا‬ ‫كراو حوكم ‌‬ ‫سه‌پێنرا‪ ،‬له‌به‌ره‌به‌یانی‌ ‪30‬ی‌ كانون ‌ی‬ ‫یه‌كه‌می‌ ‪2006‬دا له‌به‌غدا له‌سێداره‌ درا‪.‬‬ ‫‪ #‬عه‌ل ‌ی حه‌سه‌ن مه‌جید‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ئه‌نجامده‌رو تاوانبارێكی‌ راسته‌وخۆ ‌‬ ‫تاوانی‌ كیمیابارانكردنی‌ هه‌ڵه‌بج ‌ه‬ ‫ی‬ ‫داده‌نرێت‪ ،‬هه‌ر له‌به‌رئه‌وه‌ش ناو ‌‬ ‫"عه‌لی‌ كیمیاوی‌" به‌سه‌ردا دابڕا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی سه‌دام بو‪ ،‬له‌"نائیب‬ ‫كه‌ ئامۆزا ‌‬ ‫زابت"ییه‌و‌ه پله‌كه‌ی‌ به‌رزكرایه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫بۆ "ژه‌نراڵ‌"‌و بوه‌ وه‌زیری‌ به‌رگر ‌‬ ‫عێراق‪ ،‬له‌كاتی‌ ئه‌نجامدانی‌ كاره‌سات ‌ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌ی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌دا‪ ،‬ئه‌میندار ‌‬ ‫ی عه‌ره‌ب ‌ی‬ ‫ی حیزبی‌ به‌عس ‌‬ ‫باكور ‌‬ ‫ئیشتراكی‌ بو‪ ،‬ناوبراو به‌به‌رپرس ‌ی‬ ‫ی شیعه‌و كورد‬ ‫كوشتنی‌ هه‌زاران هاواڵت ‌‬ ‫داده‌نرێت له‌نێوان سااڵن ‌ی ‪ 1988‬تا‬ ‫‪1999‬دا‪ ،‬ئه‌و جگ ‌ه له‌وه‌ی‌ فه‌رمانده‌ی ‌ی‬ ‫ی شیعه‌كان ‌ی‬ ‫دامركاندنه‌وه‌ی‌ راپه‌ڕین ‌‬ ‫كرد له‌‪1991‬داو به‌وپه‌ڕی‌ قه‌ساوه‌ته‌و‌ه‬ ‫سه‌ركوتی‌ كردن‪ ،‬له‌سیاسه‌تی‌ ته‌بعیس‌و‬ ‫ته‌عریب‌و ته‌هجیریشدا به‌رپرس‬ ‫ی له‌الیه‌ن هێزی‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫بو‪ ،‬دوا ‌‬ ‫ی ‪2003‬دا‬ ‫ی ئاب ‌‬ ‫هاوپه‌یمانانه‌وه‌ له‌‪‌ 21‬‬ ‫ده‌ستگیركرا‪ ،‬له‌دادگادا چوار حوكم ‌ی‬ ‫ی‬ ‫ئیعدامی‌ به‌سه‌ردا سه‌پێنراو له‌‪‌ 25‬‬ ‫ی ‪ 2010‬له‌سێداره‌ درا‪.‬‬ ‫كانونی‌ دووه‌م ‌‬ ‫‪ #‬سوڵتان هاشم‪ ،‬له‌كاتی‌ كیمباران ‌ی‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌دا فه‌رمانده‌ی‌ فه‌یله‌قی‌ یه‌ك بو‬ ‫ی سلێمان ‌ی‬ ‫ك ‌ه ناوچ ‌ه سنورییه‌كانی‌ شار ‌‬

‫‪ #‬تاریق ره‌مه‌زان‪ ،‬یه‌كێك بو‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ به‌شدار ‌‬ ‫له‌و فڕۆكه‌وانانه‌ ‌‬ ‫له‌كیمیابارانكردنی‌ هه‌ڵه‌بجه‌دا كردو‬ ‫ی سلێمانییه‌و‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن ئاسایش ‌‬ ‫ده‌ستگیركرا‪ ،‬به‌اڵم دواتر له‌سه‌ر‬ ‫خواست ‌ی چه‌ند سه‌رۆك عه‌شیره‌تێك ‌ی‬ ‫ی ئازادكرا‪.‬‬ ‫عه‌ره‌ب‪ ،‬به‌بڕیاری‌ تاڵه‌بان ‌‬ ‫تاریق ره‌مه‌زان كه‌ به‌كالۆریۆس ‌ی‬ ‫له‌زانیاری‌ فڕۆكه‌وانیدا هه‌بوه‌و‬ ‫گه‌یشتۆته‌ پله‌ی‌ موقه‌ده‌می‌ فڕۆكه‌وانی‌‌و‬ ‫له‌ساڵ ‌ی ‪1996‬دا خانه‌نشینكراوه‌‪.‬‬ ‫ی ئاسایشدا‬ ‫له‌به‌رده‌م لێكۆڵینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ‪1981‬‬ ‫ی به‌وه‌دا نابو كه‌ ساڵ ‌‬ ‫ددان ‌‬ ‫ی فڕۆكه‌وانی‌ ته‌واوكردو‌ه‬ ‫كۆلیژ ‌‬ ‫ی فڕۆكه‌وانی‌‌و مه‌شق ‌ی‬ ‫به‌پله‌ی‌ موالزم ‌‬ ‫فڕۆكه‌وانی‌ میك‪21‬ی‌ له‌تكریت‬ ‫ته‌واوكردوه‌‌و به‌پله‌ی‌ یه‌كه‌م ده‌رچوه‌‪.‬‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪1983-1982‬دا له‌گه‌ڵ پێنج‬ ‫ی چوار‬ ‫ئه‌فسه‌ری‌ تردا بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫مانگ نێردراوه‌ بۆ واڵتی‌ فه‌ره‌نسا‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ فێربون‌و به‌كارهێنان ‌ی‬ ‫ی میراجی‌‪ .F1‬هه‌روه‌ها ناوبرا‌و‬ ‫فڕۆكه‌ ‌‬ ‫له‌‪1988/3/16‬دا یه‌كێك بوه‌ له‌و‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ فڕۆكه‌ی‌ جۆر ‌‬ ‫شه‌ش فڕۆكه‌وانه‌ ‌‬ ‫میراج ‌ی ‪ F1‬پێبوه‌‌و به‌شداریكردو‌ه‬ ‫له‌بۆردومانكردنی‌ شاری‌ هه‌ڵه‌بجه‌دا‬ ‫ی‬ ‫ی ئیعتراز ‌‬ ‫به‌چه‌كی‌ كیمیاوی‌‌و فڕۆكه‌كه‌ ‌‬ ‫بوه‌‌و پارێزگاری‌ له‌فڕۆكه‌كانی‌ تر‬ ‫ی تردا‬ ‫كردوه‌‪ .‬ئه‌م له‌گه‌ڵ فڕۆكه‌وانێك ‌‬ ‫به‌ناوی‌ (وه‌لید خالید)ه‌وه‌ كه‌ هه‌مان‬ ‫رۆڵیان هه‌بوه‌ له‌فڕۆكه‌خانه‌ی‌ (گه‌یاره‌)‬ ‫وه‌ هه‌ستاون‪ ،‬ناوبرا‌و دانی‌ به‌وه‌شدا‬ ‫ی شاره‌كان ‌ی‬ ‫ناو‌ه كه‌ له‌بۆردومانكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫(مه‌ریوان‪ ،‬مه‌هاباد‪ ،‬شاره‌كانی‌ تر ‌‬ ‫ی شه‌ڕی‌ عێراق ـ ئێراندا‬ ‫ئێران) له‌میانه‌ ‌‬ ‫ی ئیعترازی ‌ی‬ ‫به‌شداریكردوه‌‌و فڕۆكه‌ ‌‬ ‫پێبوه‌‪ .‬به‌پێی‌ ددانپێدانانه‌كانی‌‪ ،‬تاریق‬ ‫ی (‪ )250‬چاالكی‌‬ ‫ره‌مه‌زان به‌شدار ‌‬ ‫ی‬ ‫فڕۆكه‌وانی‌ كردوه‌ ك ‌ه تێیدا زۆر ناوچه‌ ‌‬ ‫كوردستان‌و ئێرانی‌ بۆردومانكردوه‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌م چاالكییانه‌ له‌الیه‌ن سه‌دام‬ ‫ی‬ ‫حسێنه‌وه‌ «نه‌وت شوجاعه‌» ‌‬ ‫وه‌رگرتوه‌‪ .‬ناوبرا‌و له‌‪2005/1/3‬دا‬ ‫له‌كه‌ركوك گیراوه‌‌و له‌رێكه‌وت ‌ی‬ ‫‪2007/10/28‬دا به‌فه‌رمانی‌ تاڵه‌بان ‌ی‬ ‫ئازادكرا‪.‬‬

‫ئ���ه‌م یاده‌مان ناوناوه‌ یۆبیلی‌ ته‌نه‌كه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ‪ 25‬س���اڵی‌ ره‌به‌ق���ه‌ ئێم��� ‌ه‬ ‫له‌كاره‌ساتدا ده‌ژین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "س���ه‌یر ئه‌وه‌یه‌ ئه‌مساڵ‬ ‫دێنه‌وه‌ هه‌ڵه‌بجه‌ ئه‌كه‌ن به‌شارۆچكه‌‪،‬‬ ‫به‌مه‌رجێ���ك له‌بیس���ت‌و س���ێهه‌مین‬ ‫ساڵیادی‌ كیمیابارانكردنی‌ هه‌ڵه‌بجه‌دا‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان بڕیاریان���دا هه‌ڵه‌بج���ه‌ بكه‌ن‬ ‫به‌پارێزگا‪ ،‬له‌یادی‌ ‪24‬هه‌مین ساڵیشدا‬ ‫بڕیاریاندا بیكه‌ن به‌ئیداره‌ی‌ سه‌ربه‌خۆ‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ م���ن وه‌ك هه‌ڵه‌بجه‌یی���ه‌ك‬ ‫ئاماده‌نی���م به‌ش���داربم له‌و ی���اده‌دا‪،‬‬ ‫چونكه‌ بینینی‌ فرمێس���ك هه‌ڵڕشتنی‌‬ ‫درۆو گوێگرت���ن له‌به‌ڵێنی‌ درۆ توانای‌‬ ‫ده‌وێت"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها ئاشنا كه‌مال كه‌ فه‌رمانبه‌ره‌‬

‫له‌یه‌كێ���ك له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌كان���ی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌دا‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ هه‌ر‬ ‫كارێك له‌هه‌ڵه‌بج���ه‌ بكرێت ژماره‌یه‌ك‬ ‫ده‌ستوپێوه‌ند لێی‌ س���ودمه‌ند ده‌بن‌و‬ ‫هاواڵتیان���ی‌ بێده‌س���ه‌اڵتیش ده‌بێ���ت‬ ‫زه‌ق���ه‌ی‌ چاویان بێت‌و پیش بخۆنه‌وه‌‪،‬‬ ‫خۆ گه‌ر له‌ژێر ركێفی‌ ئه‌م ده‌سه‌اڵته‌شدا‬ ‫هه‌ر جواڵنه‌وه‌یه‌ك یان هه‌ر داوایه‌كیش‬ ‫بكه‌ن ئه‌وا به‌خێرایی‌ سه‌ركوت ئه‌كرێن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "جێی‌ سه‌رس���وڕمانه‌ چۆن‬ ‫دوای‌ ‪ 25‬ساڵ‌ كاربه‌ده‌ستان دێنه‌ ئه‌م‬ ‫ش���اره‌وه‌ بۆ یادكردنه‌وه‌ی‌ كاره‌ساتی‌‬ ‫كیمیاباران‌و پێیان ش���ه‌رمه‌زاریی‌ نییه‌‬ ‫كه‌ هێش���تاو پاش تێپه‌ڕینی‌ چاره‌كه‌‬ ‫س���ه‌ده‌یه‌ك به‌س���ه‌ر ئه‌و كاره‌ساته‌دا‬ ‫هه‌ڵه‌بجه‌ به‌مجۆره‌یه‌"‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫جوانییەکانی ناڕێکی‬ ‫«‪»5‬‬ ‫ترس لەناڕێکی‪ ،‬دەشێت هەم ترسێکی‬ ‫ڕوون‌و لۆژیکی بێت‌و بکرێت بەئاش���کرا‬ ‫بڵێت «ئەمە سنوورەکانی واقعە‪ ،‬ئەمە‬ ‫ئەگەرەکان���ی ناوێتی‪ ،‬ئەم���ە ئەو دوا‬ ‫ئامانجانەیە کە دەشێت لێرەو ئێستادا‬ ‫بەدەس���تیان بهێنین»‪ ،‬بەاڵم دەکرێت‬ ‫هەم نەست نشین‌و نائاگایانەش بێت‌و‬ ‫لە بەرهەمهێنانەوەیەک���ی بێئاگایانەی‬ ‫خودی سیستمەوە لە ڕوانین‌و مۆراڵماندا‬ ‫هاتبێت‪ ،‬بێئەوەی لە راستیدا‌و لە ڕووی‬ ‫سیاسی‌و لۆژیکییەوە وەها دیاربێت کە‬ ‫ئێمە چاوەدێری سیستم دەکەین‪ .‬بەاڵم‬ ‫تێڕوانینی سیستمگەرا بە هەر دیوێکدا‬ ‫بجوڵێتەوە‪ ،‬ڕوون بێت یان داپۆشراو‪،‬‬ ‫هەس���تی بێت یان نەستی‪ ،‬ناواخنێکی‬ ‫ڕوون���ی پۆزیتڤیس���تیانەی هەی���ە کە‬ ‫ل���ە قەبووڵکردن���ی زۆرین���ەی واقع‌و‬ ‫ڕەتکردنەوەی کەمیدا دەگیرس���ێتەوە‪،‬‬ ‫ئەم عەقڵە پۆزەتیڤیس���تە زۆرجار لە‬ ‫ڕووکەشدا خۆی وەک ڕەخنەگری واقع‬ ‫نیش���اندەدات‪ ،‬نە بۆئەوەی بیگۆڕێت‪،‬‬ ‫بەڵک���و ب���ۆ ئ���ەوەی جەوهەرەک���ەی‬ ‫بپارێزێت‌و نەهێڵێت لەدەرەوەی سنووری‬ ‫«مومکی���ن» خ���ەون‌و بەرنامەم���ان‬ ‫هەبێت‪ ،‬ه���ەر بۆیە هەر تێڕوانینێک لە‬ ‫هەندێ���ک داوای ڕیف���ۆرم تێیپەڕێنێت‪،‬‬ ‫وەک ڕۆمانس���یەت‌و مەحاڵگەرای���ی‌و‬ ‫خەونساالریی دەیبینن‪.‬‬ ‫عەقڵی سیستمپەرست لەئەفالتونەوە بۆ‬ ‫لومان‪ ،‬لەخواستی دیاریکردنی سنووری‬ ‫داواکاری‌و خەونی مرۆڤەکاندایە‪ ،‬بەناوی‬ ‫گونجاندنی سیس���تمەوە لەگەڵ مرۆڤدا‬ ‫خەریک���ی گونجاندنی مرۆڤ���ە لەگەڵ‬ ‫سیس���تمدا‪ .‬عەقڵی ئەنتی ڕۆمانسی‌و‬ ‫ئەنتی یۆتۆپی‪ ،‬لەجەوهەریدا عەقڵێکی‬ ‫فۆرمپەرس���تە ک���ە واقع���ی هەنوکەی‬ ‫بەهەن���دێ دەس���تکاریی کەم���ەوە‬ ‫قەبووڵە‪ .‬لێرەوە زۆر لە ڕۆش���نبیرانی‬ ‫ئەم شەپۆلە‪ ،‬چەند بسوڕێنەوە دواجار‬ ‫پت���ر وەک ئەکتیڤیس���تێکی بچوک���ی‬ ‫سیاس���ی کۆتاییان دێ���ت‌و کارادەبن‪،‬‬ ‫هەر پڕۆژەیەکی مەعریفیش���یان هەبێت‬ ‫دەیخەنە خزمەت ئەو ئامانجە سیاسییە‬ ‫کورتب���ڕ‌و بچوکانەوە‪ .‬ترس���ناکی ئەم‬ ‫ڕۆحە پۆزێتیڤیس���تە‪ ،‬لەوەدا نییە کە‬ ‫«س���نووری شۆڕش���ی» دیاریکراوە‪،‬‬ ‫بەڵکو سیفەتی هەرە سەرەکی ئەوەیە‬ ‫کە «شێوەی شۆڕش���ی» دیاریکراوە‪.‬‬ ‫ئەگەر خ���ودی سیس���تم ل���ە ڕێگای‬ ‫دەزگا‌و کولتوور‌و سیس���تمی ئاموزش‌و‬ ‫پەروەردەی سیاس���ییەوە‪ ،‬سنوور بۆ‬ ‫ف���ۆرم‌و ش���ێوەکانی گ���ۆڕان دابنێت‪،‬‬ ‫ئ���ەوا ڕۆش���نبیرە پۆزێتیڤیس���تەکانی‬ ‫ئەم سیس���تمە کارێک���ی خەتەرناکتر‌و‬ ‫ڕیش���ەییتر دەک���ەن بەوەی س���نوور‬ ‫ب���ۆ خەونەکان‌و س���نوورەکانی روانین‬ ‫دادەنێن‪ .‬ئیدی سەیر نییە حەماسەتی‬ ‫سیاس���یان هێندەی ب���ەرەو ئەوەیان‬ ‫دەبات ببنە دوژمن���ی ئەدەب‌و هونەر‪،‬‬ ‫نی���و هێن���دە نابن���ە دوژمن���ی واقعی‬ ‫هەنوکەی���ی‪ ،‬بەڵکو کێش���ەیان لەگەڵ‬ ‫واقع���دا دادەبەزێت���ە پنتێکی کۆمیدی‬ ‫ک���ە خاڵی دژایەت���ی هەندێک گووتار‌و‬ ‫هەندێ���ک کەس���ایەتی‌و هەندێ���ک‬ ‫فۆرمی ئیداری‌و هەندێ���ک میکانیزمی‬ ‫گەندەڵ���ی ناو دەوڵ���ەت‌و حیزبە‪ .‬ئەم‬ ‫س���تراتیژە بە مانا هەرە ڕەسەنەکەی‬ ‫وات���ە کوش���تنی هەر نیگای���ەک‌و هەر‬ ‫ڕۆحێک کە دەوێرێت س���ەیری ئەو دیو‬ ‫دیوارەکان���ی دونیای هەنوکەیی بکات‪،‬‬ ‫گۆڕان الیان کورتدەبێتەوە بۆ ڕەهەندە‬ ‫سیاس���ییەکەی‌و پارادایمی���ان دەبێتە‬ ‫ئیش���کردن لە ئاس���تی دی���وە بینراو‌و‬ ‫زەقەکەی سیس���تم‌و وازهێنان لە دیوە‬ ‫ش���اردراوە‌و نادیارەکانی‪ .‬عەقڵییەتی‬ ‫وابەس���تە ب���ە واقعی ڕاس���تەوخۆوە‪،‬‬ ‫هەمیش���ە دیدێکی ل���ۆکاڵ‌و کورتبڕی‬ ‫هەی���ە‪ ،‬لەه���ەر چاوێ���ک دەترس���ێت‬ ‫هەم���وو سیس���تمەکە بەس���ەریەکەوە‬ ‫ببینێت‪ ،‬لێرەش���ەوە شەڕی لە پێناوی‬ ‫دروستکردنی وێنەیەکی سیستماتیک‌و‬ ‫ڕێک���دا بۆ واقع‪ ،‬ب���ە دژایەتی ئەدەب‌و‬ ‫هونەر دەس���ت پێدەکات ک���ە زۆرجار‬ ‫س���ەرەتاکانی بانگهێش���تی ناڕێک���ی‌و‬ ‫هەس���تکردن ب���ە درزەکانی سیس���تم‬ ‫تەنیا لەوێدا چەکەرە دەکەن‪ .‬هەڵبەت‬ ‫ئەمە هەم���وو جۆرە ئەدەب وهونەرێک‬ ‫ناگرێتەوە‪ .‬ئەدەب‌و هونەر کەم تا زۆر‬ ‫دەرکەوتەی سوبێکتیڤن‪ ،‬نەوەزیفەیەک‌و‬ ‫ن���ە ئامانجێکی پێش���وەختیان نییە‪،‬‬ ‫دەش���ێت تەواو دەرکەوتەی ئەو ڕۆحە‬

‫چۆن ترسێکی‬ ‫گەورە لە ناو‬ ‫ڕۆحە واقعپەرست‌و‬ ‫ڕێکگەراکاندا‬ ‫هەیە لە نەبوونی‬ ‫سیستم‪ ،‬ترسێکی‬ ‫پێچەوانەش‬ ‫لە ڕێکی‪ ،‬لە‬ ‫لەقاڵبدانی‬ ‫هەمیشەیی‪،‬‬ ‫لەوەی هەمیشە‬ ‫شتەکان خۆیان‬ ‫دووبارەبکەنەوە‪،‬‬ ‫الی ستایشکەرانی‬ ‫ناڕێکی هەیە‬ ‫دیس���پلینکراو‌و خەس���ێنراو‌و بێخەونە‬ ‫بن ک���ە کۆمەڵ���گا‌و سیس���تم‌و واقعی‬ ‫هەنوکەییان دروس���تکردوە‪ ،‬دەش���ێت‬ ‫هەوڵی شکاندنی ئەو شێوە تێڕوانینەش‬ ‫ب���ن‪ ،‬ش���کاندنی فۆرم���ی روانینەکان‬ ‫ی���ان ناوەڕۆکیان ب���ن‌و زیندوکەرەوەی‬ ‫ڕەهەندە یادکراوەکان بگرنە ئەس���تۆ‪.‬‬ ‫هەمیشە بڕێکی زۆر لە ئەدەب وهونەری‬ ‫گونج���او لەگ���ەڵ تێڕوانینی گش���تی‌و‬ ‫ڕۆح���ی سیس���تمدا هەیە‪ ،‬هەمیش���ە‬ ‫یاخیبوونێک���ی س���ەتحی‌و ڕیاکارانەش‬ ‫دەبینرێت‪ ،‬ئەدەب‌و هونەریش ش���تێک‬ ‫نین ڕاستەوخۆ‌و خۆ بە خۆ‌و میکانیکی‬ ‫وەک پۆڵ���ی پێچەوان���ەی پۆزتیڤیزم‌و‬ ‫ئەنتی ڕۆمانس���ییەت‌و واقعپەرس���تی‬ ‫س���ەیربکرێن‪ .‬ئ���ەدەب وهونەریش لە‬ ‫پاڵ مەرجی قورس���دا دەبنە پێشەنگ‌و‬ ‫ئاڤانتگارد‪ .‬لێرەوە هەڵەیەکی گەورەیە‬ ‫وابزانین ڕێکپەرستی دەستی بەئەدەب‬ ‫وهونەردا نەگەیش���تووەو دەکرێت باس‬ ‫لەمۆراڵێکی گش���تی ئ���ەدەب‌و هونەر‬ ‫بکەین کە بەجۆرێکی میکانیکی هەموو‬ ‫ئ���ەدەب‌و هونەرێ���ک دەکات���ە ناوازەو‬ ‫دژە واقع‪ .‬بەاڵم هەوڵ بۆ ش���کاندنی‬ ‫وێنەی لەقاڵبدراوی جیهان‪ ،‬ش���کاندنی‬ ‫تێڕوانینی تەقلیدی بۆ شتە مەزن یان‬ ‫بچوک���ەکان‪ ،‬کەم ت���ا زۆر لە ئەدەب‌و‬ ‫هون���ەردا پێ���ش ه���ەر کایەیەکی دی‬ ‫ڕەنگدەدەن���ەوە‪ ،‬کە جیهانێک هەرەس‬ ‫دەهێنێت‪ ،‬کە سەردەمێک دەلەرزێت‌و‬ ‫پارادیم‌و سیس���تمەکانی ڕوانینی خۆی‬ ‫لە دەستدەدات‪ .‬هەستی پێشوەخت بە‬ ‫هەموو تراژیدیاکانی ئەو هەرەس���ە‪ ،‬بە‬ ‫س���ەرهەڵدانی ناڕێکی‌و نالۆژیکییەتی ‪،‬‬ ‫بینینی درزەکانی‪ ،‬بینینی ئەگەرەکانی‬ ‫ئەودی���وی‪ ،‬پت���ر الی هونەرمەن���دان‌و‬ ‫ئەدیبان دەبینرێت‪ .‬لێرەوە هەوڵدەدەم‬ ‫گەش���تێکی کورت بە جیهانی هەندێک‬ ‫لەو نوسەرانەدا بکەم کە موژدەبەخشی‬ ‫ناڕێکییەکان بوون‌و وێنەی پەش���ێوییە‬ ‫قووڵەکانیان کێشاوە‌و بەشداربوون لە‬ ‫داوەتکردنی فەوزادا بۆ ناو ڕێکییەکان‪.‬‬ ‫الی گریکەکان کە جیهانی ئەفسانەیی‌و‬ ‫شانش���ینی خ���ودا بێش���ومارەکان‬ ‫هەرەسدەهێنێت‪ ،‬نیشانەکانی کۆتایی‬ ‫ئەو جیهانە الی ئۆڤید دەبینینەوە‪ ،‬لە‬ ‫ئەدەبی ئەفسانەیی‌و نوسراوی گریکیدا‬ ‫ئام���اژەی زۆر گەورە ب���ۆ الوازبوونی‬ ‫پارچەپارچەبوونی���ان‬ ‫خ���وداکان‌و‬ ‫دەردەکەوێت‪ ،‬بۆ یەکەمجار سەرهەڵدانی‬ ‫ئەفس���انەی مرۆڤی مەزن لە بەرامبەر‬ ‫خودای مەزندا‪ ،‬لە ئەلیادە‌و ئۆدیسەوە‬ ‫دێ���ت‪ .‬ئەخی���ل‌و ئۆلیس���یس نمونەی‬ ‫شکاندنی سیس���تمی تێروانینی کۆن‌و‬ ‫ئەفسانەیی گریکین بۆ مانای مرۆڤ‪..‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫ته‌قینه‌وه‌كان‪،‬‬ ‫توركمانه‌كانی دوزخورماتو ناچاری باركردن ده‌كات‬

‫نه‌وشیروان مسته‌فا‬ ‫خۆی هه‌ڵنابژێرێته‌وه‌‬

‫ئا‪ :‬ئیحسان مه‌ال فوئاد‬ ‫ی‬ ‫به‌هۆی ته‌قینه‌وه‌ یه‌ك له‌دوا ‌‬ ‫ی دوزخورماتوو‬ ‫یه‌كه‌كانی قه‌زا ‌‬ ‫ی‬ ‫توركمانه‌كان كردن ‌ه ئامانج‪ ،‬ماوه‌ ‌‬ ‫سێ مانگه‌ توركمانه‌كانی ئه‌و ناوچه‌ی ‌ه‬ ‫به‌تایبه‌ت خێزانه‌ ده‌ستڕۆیشتوو‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان ده‌ستیانكردوه‌ت ‌ه‬ ‫باركردن‌و جێهێشتنی شاره‌ك ‌ه‬ ‫به‌ره‌و كه‌ربه‌الو نه‌جه‌ف‪ ،‬ئه‌ندامێكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی قه‌زاكه‌ش ده‌ڵێت "باركردن‬ ‫چاره‌سه‌ر نییه‌"‪.‬‬ ‫له‌لێدوانێك���دا ب���ۆ ئاوێن���ه‌ ئه‌ندامی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی قه‌زای‌ دوزخورماتو كه‌مال‬ ‫گلی وتی " مانگی پێشو ئێمه‌ ئه‌نجومه‌نی‬ ‫ق���ه‌زای دوزخورمات���وو حزب���ه‌كان‌و‬ ‫ی ‪ 16‬عه‌مید‬ ‫قایمقام‌و فه‌رمانده‌ی لیوا ‌‬ ‫روك���ن به‌ختی���ار س���ه‌باره‌ت به‌دۆخی‬ ‫ئه‌منی‌و سیاس���ی قه‌زاكه‌ كۆبوینه‌وه‌و‬ ‫ی‬ ‫داوامانك���رد فه‌وجی مه‌غاویری فیرقه‌ ‌‬ ‫چوارو فه‌وجی چواری س���وپای عێراق‬ ‫ك ‌ه موق���ه‌ده‌م روكن رێبوار فه‌رمانده‌ی‬ ‫ب���و بهێنرێن���ه‌و‌ه بۆ ئه‌و س���نور‌ه ك ‌ه‬ ‫ی هه‌زار س���ه‌رباز ب���و‪ ،‬فه‌وجی‬ ‫نزیكه‌ ‌‬ ‫چوار له‌ماوه‌ی پێش���ودا له‌و س���نور‌ه‬ ‫ی س���پایكه‌ر‬ ‫گواس���ترایه‌و‌ه بۆ قاعیده‌ ‌‬ ‫الی سینییه‌‪ ،‬چونك ‌ه فه‌وجی چوار ‪17‬‬ ‫خاڵی سنوره‌كه‌ی‌ به‌ده‌سته‌و‌ه بو‪ ،‬پاش‬ ‫ی‬ ‫روداوه‌كانی ئه‌مدواییه‌ش فه‌وجی چوار ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌غاویریش گواس���ترایه‌وه‌ بۆ جێگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫فیرقه‌ی‌ چوار‪ ،‬بۆی ‌ه له‌دورخس���تنه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌و هه‌زار سه‌ربازه‌ به‌بێ به‌دیل بۆشایی‬ ‫ی‬ ‫ئه‌منی دروس���تبو‪ ،‬هه‌رچه‌ن���ده‌ داوا ‌‬ ‫گه‌ڕاندنه‌وه‌یانم���ان ك���ردو‌ه بڕواناكه‌م‬ ‫به‌غدا داواكه‌مان قبوڵبكات"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی ئ���ه‌و زانیارییانه‌ی‌ ده‌س���ت‬ ‫ئاوێن ‌ه كه‌وتون زۆرب���ه‌ی‌ توركمانه‌كان‬ ‫ل���ه‌دوای‌ ته‌قین���ه‌وه‌كان‌و كردن��� ‌ه‬ ‫ئامانجیان ده‌س���تیانكردو‌ه به‌باركردن‌و‬ ‫جێهێش���تنی ئه‌و ناوچه‌ی���ه‌ به‌تایبه‌ت‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌كانی���ان ب���ه‌ره‌و نه‌جه‌ف‌و‬ ‫كه‌ربه‌ال بارده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هاواڵتییه‌ك���ی توركمانی���ش ب���اس‬ ‫له‌وه‌ده‌كات ك ‌ه ه���ه‌م وه‌كو توركمان‌و‬ ‫هه‌م وه‌كو ش���یعه‌ی ناوچه‌ك ‌ه ژیانیان‬ ‫له‌مه‌ترس���یدایه‌و به‌به‌رده‌وامی بونه‌ت ‌ه‬ ‫قوربان���ی ته‌قین���ه‌وه‌كان‌و ئامانج���ی‬ ‫تیرۆریستان‪.‬‬

‫ئه‌ندامێكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‬ ‫قه‌زاكه‌‪ :‬كرده‌و‌ه‬ ‫تیرۆریستییه‌كان‬ ‫هاورده‌كانی دیال ‌ه‬ ‫ئه‌نجامیده‌ده‌ن‬ ‫شه‌قامێکی دوزخورماتو که‌هێزی سه‌ربازی تیای ‌ه‬ ‫موراد عه‌لی گه‌نجێك���ی گه‌نمڕه‌نگی‬ ‫بااڵ مامناوه‌ندی دانیشتوی دوزخورماتو‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك باسی ژیانی خۆیانی كرد‬ ‫ك ‌ه ره‌نگ ‌ه ته‌نها باركردن چاره‌س���ه‌ری‬ ‫بكات‪ ،‬وتی "له‌ماوه‌ی هه‌ش���ت مانگی‬ ‫رابوردودا چوار كه‌س له‌كه‌سوكاره‌كانم‬ ‫به‌ته‌قینه‌وه‌و كاری تیرۆریستی كوژراون‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه بیرم���ان له‌و‌ه كردوه‌ته‌و‌ه ك ‌ه ئه‌م‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫شار‌ه به‌جێبهێڵین‌و چیتر به‌رگه‌ ‌‬ ‫نه‌هامه‌تییان ‌ه ناگرین"‪.‬‬ ‫ئه‌ندامه‌ك���ه‌ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی ق���ه‌زا‬ ‫ی ه���اورده‌ له‌دیاله‌و‌ه‬ ‫ده‌ڵێت "خه‌ڵك��� ‌‬ ‫ی ‪ 3000‬خێزان‬ ‫بۆ دوزخورمات���و نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی دیاله‌دا‬ ‫ده‌بێت‌و له‌خراپی دۆخی‌ ئه‌من ‌‬ ‫ل���ه‌‪ 2006-2005‬هاتونه‌ت��� ‌ه ناوچه‌كه‌‪،‬‬ ‫ی له‌و قه‌زای ‌ه‬ ‫ئه‌و كار‌ه تیرۆریس���تییانه‌ ‌‬ ‫ئه‌نجامده‌درێ���ت ‪ %90‬ئ���ه‌و خه‌ڵك��� ‌ه‬ ‫هاورده‌یه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ ساڵی پار بڕیارماندا‬ ‫بیانگێڕینه‌و‌ه ب���ۆ ناوچه‌كانی‌ خۆیان‪،‬‬ ‫ی ‪UN‬و هیاللی س���ور‬ ‫كه‌چی رێكخراو ‌‬ ‫هاتن ‌ه ده‌نگ‪ ،‬له‌كاتێكدا ئێم ‌ه مه‌به‌ستمان‬ ‫ئ���ه‌وه‌ نه‌بو ماف���ی نیش���ته‌جێبونیان‬ ‫لێبس���ێنینه‌وه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌گ���ه‌ر ئه‌وان ‌ه‬ ‫له‌دۆخێكی‌ خراپدا هاتون بۆچی دواتر‬ ‫ی تیرۆریستی‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ده‌س���تده‌كه‌ن به‌كار ‌‬ ‫نمون��� ‌ه هه‌فت ‌هی‌ پێش���و نه‌قیب فه‌الح‬

‫تیرۆرك���راو تیرۆریس���ته‌كانیش پاش‬ ‫ی‬ ‫كوژرانیان ده‌ركه‌وت هه‌ردوكیان خه‌ڵك ‌‬ ‫دیاله‌ بون"‪.‬‬ ‫الی خۆیه‌و‌ه به‌رپرس���ی ئاسایش���ی‬ ‫پارتی���ش له‌دوزخورمات���و تایه‌ر فه‌قێ‬ ‫ی‬ ‫خراپ���ی دۆخ���ی ئه‌من���ی ناوچه‌كه‌ ‌‬ ‫پشتڕاس���تكرده‌وه‌و وتی "له‌م ناوچه‌ی ‌ه‬ ‫له‌م���او‌هی‌ پێش���ودا خه‌ڵك���ی ك���ورد‬ ‫به‌به‌رده‌وام���ی باری ك���ردوه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫به‌راس���تی بارودۆخی ئه‌منی سنوره‌ك ‌ه‬ ‫ب���اش نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌تا الیه‌ن���ه‌ حزبی و‬ ‫حكومیی���ه‌كان مۆڵه‌ت���ی ‪ 15‬رۆژی���ان‬ ‫داوه‌ته‌ حكومه‌تی ناوه‌ند ك ‌ه چاره‌سه‌ر‬ ‫بۆ ئه‌و دۆخه‌ بدۆزێته‌و‌ه ئه‌گه‌رنا خۆیان‬ ‫به‌رنامه‌ی دیكه‌یان ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا قایمقام���ی ق���ه‌زا ‌‬ ‫دوزخورماتو شه‌الل عه‌بدول بۆ ئاوێن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ره‌تیك���رده‌و‌ه كه‌ هیچ خێزانێك له‌دوا ‌‬ ‫ته‌قینه‌وه‌كان���ی دوزخورمات���و ب���اری‬ ‫كردبێت‌و وتی "به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك به‌م‬ ‫نزیكان���ه‌ كه‌س نه‌هات���و‌ه الی ئێمه‌ بۆ‬ ‫باركردن ناوی تۆمار بكات"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ندام���ه‌ی ئه‌نجومه‌نی قه‌زاك ‌ه‬ ‫راش���یگه‌یاند ك ‌ه مه‌س���ه‌ل ‌هی‌ باركردن‬ ‫له‌و ناوچه‌ی ‌ه پێشوتریش بونی هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێس���تادا توركمانه‌كان وه‌كوو‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئیحسان‬

‫ش���یعه‌ مه‌زهه‌ب ك��� ‌ه كه‌مین���ه‌ن له‌و‬ ‫ناوچه‌ی ‌ه بارودۆخیان خراپه‌و ده‌كرێن ‌ه‬ ‫ئامانج‪ ،‬هه‌ر به‌هۆی ئه‌و دۆخ ‌ه خراپه‌و‌ه‬ ‫ك��� ‌ه له‌دوزخورماتو دروس���تبو‌ه ره‌نگ ‌ه‬ ‫بارك���ردن له‌ناوچ��� ‌ه توركمانییه‌كانه‌و‌ه‬ ‫ده‌س���تپێبكات‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان باركردن‬ ‫به‌چاره‌س���ه‌ر ده‌زانن‌و به‌دیلیان نییه‌‪،‬‬ ‫بۆی ‌ه ئێمه‌ له‌كۆبونه‌وه‌ك��� ‌ه داوامانكرد‬ ‫هێزێ���ك له‌كوردو ع���ه‌ر‌هب‌و توركمانی‬ ‫دوزخورمات���و دروس���تبكرێت‪ ،‬ن���ه‌ك‬ ‫ی‬ ‫هێز له‌ده‌ره‌و‌ه بهێنرێت كه‌ ش���اره‌زا ‌‬ ‫ناوچه‌ك ‌ه نین‪ ،‬بۆی ‌ه مۆڵه‌تی ‪ 15‬رۆژمان‬ ‫داوه‌ت��� ‌ه حكومه‌ت���ی ناوه‌ن���دو ئه‌گه‌ر‬ ‫ی‬ ‫وه‌اڵمم���ان نه‌درێته‌و‌ه ره‌نگ��� ‌ه رێگا ‌‬ ‫سه‌ره‌كی كه‌ركوك به‌غدا دابخه‌ین‪.‬‬ ‫حه‌س���ه‌ن ره‌مه‌زان پیاوێكی ته‌مه‌ن‬ ‫‪ 48‬س���اڵی ره‌گ���ه‌ز توركمان���ه‌و وه‌ك‬ ‫خۆی وتی زیاتر له‌‪ 50‬ساڵ ‌ه نیشته‌جێی‬ ‫دوزخورماتون‌و چیرۆكی باركردنیان بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ گێڕایه‌وه‌و وتی "هه‌فته‌ی داهاتو‬ ‫دوزخورماتو جێده‌هێڵین به‌ره‌و به‌سره‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ به‌راس���تی ژیانم���ان لێر‌ه هیچ‬ ‫مانایه‌كی نه‌م���اوه‌و فه‌وزایه‌كی ئه‌منی‬ ‫زۆر دروس���تبوه‌و دوزخورمات���و بوه‌ت ‌ه‬ ‫شوێنی كوشتن‌و كوشتار"‪.‬‬ ‫هاوكات كه‌مال گلی باسی له‌وه‌شكرد‬

‫كه‌ هێ���ز‌ه زه‌مینییه‌كان���ی حكومه‌تی‬ ‫ی لیوای ‪16‬‬ ‫عیراق نوس���راوێكی ره‌وانه‌ ‌‬ ‫كردوه‌ ك ‌ه به‌ناو س���ه‌ر به‌ئۆپه‌راسیۆنی‬ ‫دیجله‌ی ‌ه داوای‌ كردوه‌ به‌هیچ شێوه‌یه‌ك‬ ‫ده‌ستوه‌رنه‌دات ‌ه نێو قه‌زای‌ دوزخورماتو‪،‬‬ ‫چونك ‌ه به‌رپرس���ه‌كه‌ی‌ ك���ورده‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێمه‌ كێش���ه‌مان له‌گه‌ڵ ئ���ه‌و لیوایه‌دا‬ ‫نییه‌و له‌ماوه‌ی پێشودا رۆڵێكی باشیان‬ ‫هه‌بوه‌ له‌و سنوره‌‪.‬‬ ‫گلی رونیك���رده‌وه‌ ك ‌ه مه‌به‌س���تیان‬ ‫له‌دروس���تكردنی ئه‌و هێز‌ه هاوبه‌ش��� ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ فه‌وجی فریاكه‌وتن دروستبكرێت‬ ‫له‌خه‌ڵك���ی ناوچه‌ك��� ‌ه بۆ پاس���ه‌وانی‬ ‫ناوش���اره‌كه‌‪ ،‬چونك��� ‌ه له‌ئێس���تادا‬ ‫دوزخورمات���و ‪ 300‬پۆلیس���ی هه‌ی���ه‌و‬ ‫به‌به‌رده‌وامی ‪ 150‬پۆلیس له‌ده‌وامدایه‌و‬ ‫ی دیك��� ‌ه له‌ماڵه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫‪ 150‬پۆلیس���ه‌كه‌ ‌‬ ‫هاوكات پۆلیس زانیاری سیخوڕی نییه‌و‬ ‫ناتوانێ���ت نهێنییه‌كان ئاش���كرا بكات‪،‬‬ ‫له‌الیه‌كی تریشه‌و‌ه نه‌بونی هه‌ماهه‌نگی‌و‬ ‫هاوكاری له‌نێو حزبه‌كاندا كێش���ه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ی دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن��� ‌ه په‌یوه‌ندی ك���رد به‌محه‌مه‌د‬ ‫مه‌ه���دی به‌یاتی ئه‌ندام���ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫نوێن���ه‌ران‌و جێگری رێكخ���راوی به‌در‬ ‫به‌اڵم وه‌اڵمی نه‌دایه‌وه‌‪.‬‬

‫داوا ده‌كرێت باره‌گا حیزبییه‌كان له‌كه‌ركوك ببرێنه‌ده‌ر‬ ‫ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬ ‫هاواڵتیانی‌ كه‌ركوك داوا ده‌كه‌ن‬ ‫هه‌رچی زوتر‌ه سه‌رجه‌م باره‌گاو‬ ‫داموده‌زگا حزبی‌و حكومییه‌ پۆلیسی‌‌و‬ ‫ئه‌منییه‌كان له‌ناو شاره‌و‌ه بگوازرێنه‌و‌ه‬ ‫بۆ ده‌ره‌وه‌ی شاره‌كه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫وه‌ك ده‌ڵێن "ئه‌و باره‌گا حزبیان ‌ه‬ ‫هۆكارێكن بۆ ئه‌نجامدانی‌ ئه‌و كرده‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫تیرۆریستیانه‌ی ك ‌ه زۆرجار هاواڵت ‌‬ ‫ئاسایی‌ تێدا ده‌بێت ‌ه قوربانی‌"‪.‬‬ ‫ی ده‌ست ئاوێن ‌ه‬ ‫ی ئه‌و زانیارییان ‌ه ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫كه‌وت���ون دوای‌ ته‌قین���ه‌وه‌ی‌ به‌رده‌م‬ ‫ی پۆلیس���ی‌ كه‌ركوك‪،‬‬ ‫به‌ڕێوبه‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫بڕی���اردراوه‌ ك���ه‌ هه‌ریه‌ك له‌به‌ش��� ‌‬ ‫ئیداره‌و به‌ڕێوبه‌ری‌ پۆلیس‌و حسابات‌و‬ ‫ی‬ ‫عه‌ملیات بگوازرێنه‌و‌ه بۆ فرۆكه‌خان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫حورییه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و بینای ‌ه ‌‬ ‫ی ته‌قینه‌وه‌‌و داڕمان‬ ‫پێشوتریان توش��� ‌‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌به‌رامب���ه‌ردا هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌به‌شی‌ به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‌ پۆلیسی‌ قه‌زاو ته‌قینه‌وه‌یه‌ک له‌شاری که‌رکوک‬ ‫ناحییه‌كان ك ‌ه عه‌مید س���ه‌رحه‌د قادر‬ ‫ی زمانه‌وه‌ ك ‌ه له‌كۆمه‌ڵێ‬ ‫ی گروپێك به‌ناو ‌‬ ‫ی پۆلیس��� ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ریه‌تی‌‌و گرتوخانه‌ ‌‬ ‫كه‌ركوك كه‌ ئه‌م دو پۆست ‌ه به‌ده‌ست رۆژنامه‌ن���وس‌و رۆش���نبیر پێكهاتبون‬ ‫ی ب���اره‌گا ئه‌من���ی‌‌و‬ ‫ی ده‌ركردن��� ‌‬ ‫پارتی���ه‌وه‌ن ئاماده‌نین ش���وێنه‌كانیان داوا ‌‬ ‫حیزبێكان ده‌كه‌ن له‌ناو شار‪.‬‬ ‫به‌جێبهێڵن‪.‬‬ ‫ی زمان "حه‌س���ه‌ن‬ ‫ی گروپ ‌‬ ‫وته‌بێ���ژ ‌‬ ‫ی ته‌قینه‌وه‌كانیش‬ ‫هاوكات دواب���ه‌داو ‌‬ ‫ی راگه‌یاند ك ‌ه باشترین‬ ‫ی كه‌رك���وك رایگه‌یان���د ك ‌ه جومعه‌"به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫پارێ���زگار ‌‬ ‫ی چاره‌سه‌ر بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ی سه‌رجه‌م ئه‌و‬ ‫داوامانكردو‌ه باره‌گاكان ببرێنه‌ ده‌ره‌و ‌‬ ‫ی كرده‌و‌ه تیرۆریستیانه‌ی رۆژانه‌ له‌شاری‬ ‫ی ناوبراو زۆربون ‌‬ ‫ش���ار چونك ‌ه به‌وت ‌ه ‌‬ ‫باره‌گا حیزبێكان له‌ناوش���اردا واده‌كات كه‌ركوكدا ئه‌نجام ده‌درێن‪ ،‬كۆكردنه‌وه‌ی‬ ‫ی تیرۆریستان زۆرتر بێت‪ .‬ناوبراو س���ه‌رجه‌م ب���اره‌گا حزبییه‌كان ‌ه له‌نێو‬ ‫ئامانج ‌‬ ‫ی ك ‌ه ده‌بێت هه‌م���و حیزبه‌كان ی���ه‌ك زۆن���ی‌ دیاریك���راودا‪ ،‬پاش���ان‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی هه‌وڵدان بۆ گواس���تنه‌وه‌ی س���ه‌رجه‌م‬ ‫ی هه‌مویانه‌وه‌ یه‌كێتی‌‌و پارت ‌‬ ‫له‌سه‌رو ‌‬ ‫ی باره‌گاكان بكه‌ن باره‌گا حزبییه‌كان بۆ ده‌ره‌وه‌ی ش���ارو‬ ‫كار بۆ كه‌مكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌شوێنێكی گونجاودا جێگیر بكرێن‪.‬‬ ‫له‌ناو شار‪.‬‬ ‫ی وت ك ‌ه ئاشكرای ‌ه‬ ‫حومع ‌ه ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫ی ته‌قینه‌وه‌كان ‌‬ ‫دوابه‌دوا ‌‬ ‫ی پۆلیس���ی‌ كه‌ركوك‪ ،‬الی هه‌موان ك ‌ه زۆرب���ه‌ی ئه‌و كرده‌و‌ه‬ ‫به‌ڕێوبه‌رایه‌ت��� ‌‬

‫ی باره‌گا‬ ‫ده‌ركردن ‌‬ ‫حیزبیه‌كان‬ ‫له‌كه‌ركوك چاره‌س ‌ه‬ ‫نییه‌و سازشكردن ‌ه‬ ‫بۆ گروپ ‌ه‬ ‫تیرۆریستییه‌كان‬ ‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫تیرۆریس���تییانه‌ی له‌كه‌ركوكدا ئه‌نجام‬ ‫ده‌درێ���ن له‌به‌رده‌م باره‌گا حزبییه‌كانه‌‪،‬‬ ‫به‌و هۆیه‌شه‌وه‌ به‌سه‌دان هاواڵتی سڤیل‬ ‫ده‌كرێن��� ‌ه قوربان���ی‪ ،‬هه‌ربۆی��� ‌ه خاڵی‬ ‫چاره‌سه‌ر ته‌نها گواستنه‌وه‌یه‌ به‌وه‌یش‬ ‫ره‌وش���ی ئه‌منی گۆڕانكارییه‌كی به‌په‌ل ‌ه‬ ‫به‌خۆیه‌وه‌ ده‌بینێت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌كته‌ب ‌‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا ئه‌ندامێك��� ‌‬ ‫راگه‌یاندنی‌ پارت���ی‌ له‌كه‌ركوك ده‌ڵێت‬ ‫ك��� ‌ه ئه‌م��� ‌ه سازش���كردن ‌ه ب���ۆ گروپ ‌ه‬ ‫تیرۆریس���تییه‌كان له‌كه‌رك���وك‪ ،‬كاوێز‬ ‫م���ه‌ال په‌روێز به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ده‌ركردنی‌ باره‌گا حیزبێكان له‌كه‌ركوك‬ ‫چاره‌س��� ‌ه نیی���ه‌و ئامانج���ی‌ گروپ��� ‌ه‬ ‫تیرۆریستییه‌كان ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌ كورد ئه‌و‬ ‫ناوچان ‌ه چۆڵ بكات‪.‬‬

‫هه‌روه‌ه���ا باس���ی‌ له‌وه‌ش ك���رد ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌م ج���ۆر‌ه كاران ‌ه ئه‌گه‌ر بچێته‌ بوار ‌‬ ‫جێبه‌جێكردنه‌وه‌ ئه‌و‌ه شاردنه‌و‌هی‌ ئه‌و‬ ‫شكست ‌ه گه‌وره‌یه‌ی ‌ه ك ‌ه له‌و پارێزگایه‌دا‬ ‫ێ‬ ‫ی ئه‌منیی���ه‌وه‌و ده‌یانه‌و ‌‬ ‫هه‌یه‌ ل���ه‌رو ‌‬ ‫ئۆباڵ���ی‌ ئه‌و شكس���ته‌ بخرێت���ه‌ پاڵ‬ ‫ی باره‌گا حیزبێكان‪.‬‬ ‫زۆربون ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ردا ئه‌ندامێكی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ركوك ئه‌حمه‌د عه‌سكه‌ر ‌‬ ‫پارێزگا ‌‬ ‫به‌ئاوێن ‌هی‌ راگه‌یاند كه‌ پێویسته‌ بۆ ئه‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ له‌گ ‌ه ‌ڵ س���ه‌رجه‌م حیزبه‌كان‬ ‫ی‬ ‫قس���ه‌بكرێت ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ژم���اره‌ ‌‬ ‫باره‌گاكانیان كه‌مبكرێته‌وه‌ له‌ناو شار‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ناوب���راو وتی ك��� ‌ه كه‌مكردن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫باره‌گاكان له‌كه‌ركوك په‌یوه‌س���ت نیی ‌ه‬ ‫به‌كورده‌وه‌‪ ،‬ته‌نها به‌ڵكو په‌یوه‌س���ت ‌ه‬

‫به‌توركمان‌و عه‌ره‌بیشه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫عه‌س���كه‌ری‌ وتیش���ی‌ كه‌ "ش���وێن ‌‬ ‫ی پۆلیس���ی‌ كه‌رك���وك‬ ‫به‌ڕێوبه‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫گونجاو نییه‌و چه‌ن���د جارێك روبه‌رو ‌‬ ‫هێرش بۆته‌وه‌ له‌الیه‌ن تیرۆریستانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌ی ‌ه بگوازرێته‌و‌ه بۆ‬ ‫نێو فڕۆكه‌خان ‌هی‌ حوڕییه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا بڕیارده‌ر ‌‬ ‫ی كه‌رك���وك "ئه‌ڵماس فازڵ"‬ ‫پارێ���زگا ‌‬ ‫به‌ئاوێن��� ‌هی‌ راگه‌یان���د ك��� ‌ه له‌دوای���ن‬ ‫ی پارێ���زگادا‬ ‫ی ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫پێش���نیاركراوه‌ باره‌گا حیزبێكان له‌ناو‬ ‫ش���ار ببرێن ‌ه ده‌ره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم تائێس���تا‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سه‌ر نه‌دراوه‌‪ ،‬له‌كۆبونه‌وه‌كان ‌‬ ‫بڕیار ‌‬ ‫ی كۆبونه‌وه‌كان‬ ‫دیكه‌دا ته‌وه‌ری‌ سه‌ره‌ك ‌‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬

‫( دیكتاتۆرێك���ی تریش م���رد) ئه‌م ‌ه‬‫مانشێتی هه‌واڵی هاوواڵتییه‌ سه‌باره‌ت‬ ‫به‌ مردنی ش���افێز س���ه‌رۆكی كارێزمایی‬ ‫فه‌نزوی�ل�او ئه‌مه‌ریكای التی���ن‪ ،‬من چه‌ند‬ ‫پرسیارێك له‌رۆژنامه‌ی هاوواڵتی ده‌كه‌م‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا ئێوه‌ وش���ه‌یه‌ك رای جیاواز‬ ‫باڵوناكه‌ن���ه‌وه‌ له‌فه‌نزویال‪ %61‬كه‌ناڵه‌كانی‬ ‫ته‌له‌فزی���ۆن‌و ‪%80‬ی كه‌ناڵه‌كان���ی رادیۆ‬ ‫به‌ده‌س���ت ئۆپۆزس���یۆنه‌وه‌یه‌‪ ،‬ل���ه‌ ‪14‬‬ ‫س���اڵدا زیاتر له‌ ‪ 10‬هه‌ڵبژاردن‌و راپرسی‬ ‫ئازاد به‌وت���ه‌ی ئه‌مه‌ریكییه‌كان له‌فه‌نزویال‬ ‫ئه‌نجام���دراوه‌ كه‌چ���ی له‌هاواڵت���ی یه‌ك‬ ‫هه‌ڵبژاردنیش نه‌كراوه‌‪ ،‬شافێز تا مردیش‬ ‫كه‌سێكی نه‌كوشت‪ ،‬س���ه‌روه‌ت‌و سامانی‬ ‫به‌ئه‌ن���دازه‌ی سه‌رنووس���ه‌رو خاوه‌ن���د‬ ‫ئیمتیازه‌ك���ه‌ی هاواڵتی ل���ێ به‌جێ نه‌ما‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌و ‪ 14‬ساڵ حوكمی واڵتێكی كرد‬ ‫خۆ ئێوه‌ش ‪ 14‬س���اڵ زیاتره‌ حوكمی ئه‌م‬ ‫ده‌زگای���ه‌ ده‌كه‌ن به‌گاڵته‌ش بێت باس���ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی تێدا ناكه‌ن!!‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌( بەبڕیاری نێچیرڤان بارزانی‌و‬‫لەداهات���ی‌ نەوت (‪ )35‬ملی���ۆن دۆالر بۆ‬ ‫كەناڵ���ی‌ روداو تەرخان كراوە)‪ ،‬له‌م واڵته‌‬ ‫وایه‌ س���ه‌رزه‌مینیان هه‌م���وو برد‪ ،‬ئه‌مجا‬ ‫نۆره‌ی بن زه‌وییه‌‪ ،‬پۆست‌و زه‌وی هه‌موو‬ ‫دابه‌شكران‪ ،‬ئه‌مجاره‌ نۆره‌ی بیری نه‌وت‌و‬ ‫گازو سبه‌ینێش كانی زێڕو یۆرانیۆمه‌ ‪.‬‬ ‫ ( مام رۆستەم‪ :‬یەکێتی‌و پارتی قه‌ت‬‫تێرناخۆن) ‪ ،‬هه‌م���وو گه‌ده‌تان وا گه‌وره‌‬ ‫بۆته‌وه‌ شوێنی هه‌رچی مه‌شروبات‌و نه‌وتی‬ ‫نیش���تمانی تێدا ده‌بێته‌وه‌ ( س���لێمانی‪،‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬مام رۆس���تەم لەچاوپێکەوتنێکی‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنەدا س���ه‌باره‌ت به‌راپەرین‬ ‫دەڵێت "راپەرین خەڵکی کوردستان کردی‬ ‫نەک یەکێت���ی‌و پارتی‪ ،‬خه‌ڵک ئومێدێکی‬ ‫زۆریان به‌راپه‌ڕین هه‌ب���وو‪ ،‬به‌اڵم ئەوەی‬ ‫ئەو ئامانج‌و ئومێدەی‌ کوش���ت‪ ،‬یەکێتی‌و‬ ‫پارت���ی بون"‪,).‬ئای بۆ ئه‌و رۆژانه‌ی هه‌ر‬ ‫خ���ۆت ده‌تووت ته‌نها ئێمه‌ی ینك بووین‬ ‫كوردستانمان رزگار كرد‪ ،‬كه‌سیتر هیچی‬ ‫نه‌كرد‪.‬‬ ‫(ئاس���ۆ مامەند‪ ،‬ئەندام���ی مەكتەبی‬‫سیاس���ی یەكێت���ی رایدەگەیەنێت ئەگەر‬ ‫بڕی���ارە لەگەڵ پارتی هاوبەش���ی بكەین‬ ‫دەبێت لەدهۆك‌و هەولێریش‌و موس���ڵیش‬ ‫هاوب���ەش بی���ن‪« ،‬ناكرێ���ت لەكەركوكدا‬ ‫نیوە بەنیوە بێ���ت»‪ ،‬لەبارەی بارودۆخی‬ ‫ناوخۆیی یەكێتیشەوە لەغیابی تاڵەبانیدا‬ ‫دەڵێ���ت كاك كۆس���رەت ب���را گەورەیەو‬ ‫كاك بەرهەمی���ش ئ���ەوەی قبوڵ���ە)‪ ،‬بۆ‬ ‫نه‌تبیس���تووه‌و نه‌تكردووه‌ به‌شی خۆم لۆ‬ ‫خ���ۆم ئه‌وی تۆش ده‌خۆم‪ ،‬س���كم پێتان‬ ‫ده‌سوتێت سۆس���یال دیموكراتیش به‌برا‬ ‫گه‌وره‌یی به‌ڕێوه‌ ناچێت‪ ،‬ئه‌مه‌ سۆسیال‬ ‫عه‌شیره‌ته‌ یان سۆسیال دیموكراته‌!! ‪.‬‬ ‫سه‌الحه‌دین به‌هائه‌دین له‌گه‌ڵ رۆژنامه‌ی‬‫به‌ی���ان ((ه���ەر ل���ەو چاوپێكەوتن���ەدا‬ ‫بەهادین رایگەیاندووە كە پێشبینیدەكات‬ ‫لەهەڵبژاردنەكانی داهاتوودا ئیسالمییەكان‬ ‫دەنگی زیاتر بەدەستبهێنن‪ ،‬بەاڵم ناتوانن‬ ‫دەس���ەاڵت بگرنە دەست‪ ،‬بەهۆی تەزویرو‬ ‫فروفێڵی الیەنەكانی دەسەاڵت))‪ ،‬ته‌زویر‬ ‫الی ئیخوان���ه‌كان له‌میس���رو غ���ه‌زه‌و‬ ‫تونس غه‌زوه‌ی سه‌ر س���ندوقی ده‌نگدانه‌‬ ‫له‌كوردس���تانیش وه‌ك گۆش���تی ب���ه‌راز‬ ‫حه‌رامه‌‪.‬‬ ‫((ل���ه‌م مانگه‌دا بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕان‬‫هه‌ڵبژاردن���ه‌ ناوخۆی���ی‌و ناوچه‌ییه‌كانی‬ ‫ئه‌نجامده‌دات‌و هه‌ڵسوڕاوه‌كانی بۆ جڤاكی‬ ‫نیش���تیمانی‌و لێژنه‌ محه‌لییه‌كان‌و كۆنگره‌‬ ‫دی���اری ده‌كات‪ ،‬وابڕیاریش���ه‌ كۆنگره‌ی‬ ‫یه‌كه‌می ئه‌و حزبه‌ له‌مانگی ‪6‬ی ئه‌مس���اڵ‬ ‫ئه‌نج���ام بدرێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ری ئ���ه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا رێكخه‌ری یه‌كه‌می ئه‌و‬ ‫بزوتنه‌وه‌ خۆی هه‌ڵنه‌بژێرێته‌وه‌و هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌عومه‌ری س���ه‌ید عه‌ل���ی‌و قادری حاجی‬ ‫عه‌لی بۆ جێگرتنه‌وه‌ی ئه‌و كاندید بن‪،)).‬‬ ‫كاك نه‌وشیروان ئه‌گه‌ر وا بكات كارێكی‬ ‫زۆر ب���اش ده‌كات‪ ،‬ته‌م���ه‌ن‌و س���ه‌رده‌م‬ ‫له‌قازانجی نییه‌‪ ،‬نه‌ بایی ئه‌وه‌نده‌ ته‌مه‌نی‬ ‫ماوه‌ ملمالنێی پارت���ی بكات كه‌ هه‌زاران‬ ‫ده‌سته‌ سه‌رۆكی بالپاكێتیان له‌ناو گریس‬ ‫ئاماده‌ی���ه‌‪ ،‬ن���ه‌ س���ه‌رده‌میش له‌جیهان‬ ‫سه‌رۆكی كارێزمایی‌و هه‌تاهه‌تایی قه‌بوڵه‌‪،‬‬ ‫ماركس راس���ت ده‌كات كه‌س���ایه‌تییه‌كان‬ ‫دووب���اره‌ بنه‌وه‌ له‌جیات���ی تراژیدیا ده‌بن‬ ‫به‌ كۆمیدی���ا‪ ،‬تا ئه‌ویش وه‌ك ئه‌وانی دی‬ ‫لێنه‌هاتووه‌ بای بای له‌سه‌رۆكایه‌تی گۆڕان‬ ‫گه‌وره‌ترین رێزگرتنیه‌تی له‌خود‪.‬‬ ‫(كۆم���اری‌ ئیس�ل�امی‌ ئێ���ران بۆ ئه‌و‬‫كه‌س���ه‌ی‌ داده‌نرێت له‌پۆس���تی‌ سه‌رۆك‬ ‫كۆم���اری‌ عێ���راق مه‌رج���ی‌ هه‌ی���ه‌‌و‪،‬‬ ‫له‌پێشه‌وه‌ی‌ مه‌رجه‌كانیش���ه‌‌وه‌ پێویسته‌‬ ‫ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ داده‌نرێت له‌الیه‌ن خێزانی‌‬ ‫تاڵه‌بان���ی‌و جێگری‌ یه‌كه‌می‌ س���كرتێری‌‬ ‫گش���تی كۆس���ره‌ت ره‌س���وڵه‌وه‌ په‌سه‌ند‬ ‫بكرێ���ت‪ ).‬گرنگترین مه‌رج���ی ئێران بۆ‬ ‫سه‌رۆكی داهاتووی عێراق ئه‌وه‌یه‌ دۆستی‬ ‫قه‌رارگای ره‌مه‌زان‌و والیه‌تی فه‌قێ بێت ‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫له‌كاتی‌ په‌سه‌ندكردنی‌ بودجه‌ له‌پارله‌مانی‌ عێراقدا چی‌ رویدا؟‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫عێراقییه‌ كردیانه‌ ده‌مه‌قاڵه‌‪ .‬سه‌در بۆ كوردستانی‌‪ :‬پابه‌ندی‌ بڕیاره‌كانی‌ موقته‌داین‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫له‌كاتی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ پارله‌مان ‌ی عێراق‬ ‫له‌سه‌ر په‌سه‌ندكردنی‌ بودجه‌‪،‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ فراكسیۆنی‌ عێراقییه‌ هه‌وڵی‌‬ ‫ده‌ركردنی‌ پارله‌مانتارانی‌ لیسته‌كه‌ی‌‬ ‫له‌هۆڵی‌ كۆبونه‌وه‌كان ده‌دات‪ .‬كاتێك‬ ‫پارله‌مانتارێك ‌ی لیستی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫كوردستانی‌ داوا له‌سه‌رۆكی‌ كوتله‌ی‌‬ ‫ئه‌حراری‌ ره‌وتی‌ سه‌در ده‌كات‪ ،‬ده‌نگ‬ ‫به‌بودجه‌ نه‌ده‌ن‪ ،‬پارله‌مانتاره‌كه‌ی‌ سه‌در‬ ‫ده‌ڵێت "ئێمه‌ فه‌رمان ته‌نها له‌سه‌ماحه‌تی‌‬ ‫موقته‌دا سه‌در وه‌رده‌گرین"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ گرته‌یه‌ك���ی‌ ڤیدیۆیی‌ رۆژنامه‌ی‌‬ ‫عاله‌م���ی‌ عێراق���ی‌‪ ،‬هه‌فت���ه‌ی راب���ردوو‬ ‫له‌كات���ی‌ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ پارله‌مانی‌ عێراق‬ ‫ب���ۆ تاوتوێكردن���ی‌ بودجه‌‪ ،‬س���ه‌رۆكی‌‬ ‫فراكسیۆنی‌ عێراقییه‌ سه‌لمان جومه‌یلی‌‪،‬‬ ‫هانی‌ پارله‌مانتاره‌كانی‌ لیس���ته‌كه‌ی‌ ده‌دا‬ ‫ده‌ن���گ به‌بودجه‌ نه‌ده‌ن‌و هه‌وڵیش���ده‌دا‬ ‫له‌هۆڵی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌ پارله‌مان بیانهێنێته‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌‪ .‬به‌وهۆی���ه‌وه‌ ده‌مه‌قاڵه‌ له‌نێوان‬ ‫پارله‌مانتاره‌كانی‌ فراكس���یۆنی‌ عێراقییه‌‬ ‫دروس���ت ده‌بێت‌و به‌جنێ���ودان كۆتایی‌‬ ‫دێت‪.‬‬ ‫له‌گرته‌ ڤیدیۆیه‌كه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬كه‌‬ ‫جومه‌یلی‌ ب���ه‌ڕوی‌ ئ���ه‌و پارله‌مانتارانه‌دا‬ ‫ده‌وه‌س���تێت ك���ه‌ ده‌یانه‌وێ���ت بچن���ه‌‬ ‫كۆبونه‌وه‌كه‌وه‌‪ ،‬به‌پاساوی‌ ئه‌وه‌ی‌ پێویست‬

‫ناكات په‌سه‌ندكردنی‌ بودجه‌ بكه‌وێته‌ پێش‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ داوای‌ خۆپیشانده‌رانه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم پارله‌مانتاره‌كانی‌ كوتله‌ی‌ چاره‌سه‌ر‬ ‫ك���ه‌ جه‌م���ال كه‌ربول���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‬ ‫ده‌كات ده‌چنه‌ ژوره‌وه‌‪ ،‬پاش���ان به‌دوایدا‬ ‫ژماره‌یه‌ك پارله‌مانت���اری‌ به‌ره‌ی‌ دیالۆگ‬ ‫كه‌ ساڵح موتڵه‌گ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كات‬ ‫ده‌چنه‌ ژوره‌وه‌‪ ،‬ته‌نها حه‌یده‌ر موالو نه‌دا‬ ‫ی نه‌بێت‪.‬‬ ‫جبور ‌‬ ‫له‌به‌شێكی‌ دیكه‌ی‌ گرته‌ ڤیدیۆیه‌كه‌دا‪،‬‬ ‫پارله‌مانتار ناهیده‌ داینی‌ هاوار به‌س���ه‌ر‬ ‫سه‌لمان جومه‌یلیدا ده‌كات‌و به‌ده‌نگی‌ به‌رز‬ ‫پێیده‌ڵێت "من له‌پێناوی‌ گه‌له‌كه‌م ده‌نگ‬ ‫به‌بودج���ه‌ ده‌ده‌م‪ ،‬ئیتر چ���ی‌ روده‌دا با‬ ‫روبدا‌و ناتوانی‌ رێگه‌م لێبگری‌"‪ ،‬دواتریش‬ ‫هه‌ڵده‌چێت‌و ده‌س���تده‌كات به‌قس���ه‌ وتن‬ ‫به‌حیزب‌و كوتله‌ سیاسییه‌كان‌و سه‌رۆكی‌‬ ‫هاوپه‌یمانییه‌كان‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ گرته‌ ڤیدیۆیه‌كه‌‪ ،‬پارله‌مانتارێكی‌‬ ‫عێراقییه‌ جومه‌یلی‌ تۆمه‌تبار ده‌كات‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئێوه‌ بازرگانی‌ به‌ژنان‌و ناموس���ی‌ ئێمه‌‬ ‫له‌زیندانه‌كان‌و گۆڕه‌پانی‌ خۆپیشاندانه‌كان‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌پێن���اوی‌ رێكه‌وتنی‌ ناوخۆیی‌‬ ‫خۆتان‪ ،‬نه‌وه‌كو ب���ۆ به‌رگریكردن له‌وان‪،‬‬ ‫من ده‌چمه‌ كۆبونه‌وه‌كه‌وه‌‪ ،‬چی‌ روده‌دات‬ ‫با روبدات"‪.‬‬ ‫ل���ه‌رۆژی‌ كۆبون���ه‌وه‌ی‌ پارله‌م���ان بۆ‬ ‫په‌س���ه‌ندكردنی‌ بودج���ه‌‪ ،‬مش���تومڕی‌‬ ‫پارله‌مانت���اران ده‌گات���ه‌ ن���او كافتریای‌‬ ‫پارله‌م���ان‪ ،‬به‌وت���ه‌ی‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌ك‬

‫پارله‌مانت���ار عالی���ه‌ نوس���ه‌یف داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌پارله‌مانتاران���ی‌ عێراقییه‌ كردوه‌ بچنه‌‬ ‫هۆڵ���ی‌ كۆبونه‌وه‌كه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌لمان‬ ‫جومه‌یل���ی‌ به‌ره‌و روی دێ���ت‌و به‌ناوێكی‌‬ ‫نه‌خوازراو بانگی‌ ده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ نوس���ه‌یف‬ ‫به‌جنێودان وه‌اڵمی‌ ده‌داته‌وه‌و پێاڵوه‌كانی‌‬ ‫تێده‌گرێت‪.‬‬ ‫ئه‌و س���ه‌رچاوه‌یه‌ ئاش���كرای‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ده‌مه‌قاڵه‌یه‌ك���ی‌ تر له‌نێ���وان جومه‌یلی‌‌و‬ ‫خانم���ه‌ پارله‌مانت���ار ناهی���ده‌ داین���ی‌‬ ‫رویداوه‌‪ .‬داینی‌ به‌جومه‌یلی‌ ده‌ڵێت "ئێوه‌‬ ‫له‌نێ���وان خۆتاندا رێكه‌وتن ده‌كه‌ن‌و ئێمه‌‬ ‫ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ نازانین‪ ،‬كه‌چی‌ ته‌نها داوای‌‬ ‫ئاماده‌ب���ون‌و ده‌نگ���دان له‌ئێمه‌ ده‌كه‌ن"‪،‬‬ ‫پاشان داینی‌ ده‌چێته‌ هۆڵی‌ كۆبونه‌وه‌ی‌‬ ‫پارله‌مانه‌وه‌‪.‬‬ ‫مش���تومڕه‌كانی‌ رۆژی‌ په‌س���ه‌ندكردنی‌‬ ‫بودج���ه‌‪ ،‬ته‌نها له‌نێ���وان پارله‌مانتارانی‌‬ ‫عێراقیی���ه‌دا نه‌بوه‌‪ ،‬به‌ڵك���و كوتله‌كانی‌‬ ‫هاوپه‌یمان���ی‌ كوردس���تانی‌‌و ره‌وت���ی‌‬ ‫سه‌دریش���ی‌ گرتۆت���ه‌وه‌‪ .‬ك���ه‌ به‌وت���ه‌ی‌‬ ‫سه‌رچاوه‌یه‌ك‪ ،‬پارله‌مانتاری‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ "پارتی‌" فه‌رهاد ئه‌تروشی‌‪،‬‬ ‫له‌ن���او كافتریای‌ پارله‌م���ان چوه‌ته‌ الی‌‬ ‫به‌ها ئه‌عره‌جی‌ سه‌رۆكی‌ كوتله‌ی‌ ئه‌حرار‬ ‫"ره‌وتی‌ سه‌در"و پێیوتوه‌ د‪.‬فوئاد مه‌عسوم‬ ‫ده‌ڵێ���ت ده‌نگدانی‌ ئێوه‌و ده‌وڵه‌تی‌ قانون‬ ‫له‌س���ه‌ر بودجه‌‪ ،‬هه‌ڵوێستێكی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫به‌ئامانجگرتن���ی‌ راس���ته‌وخۆی‌ كورده‌‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵم���دا ئه‌عره‌ج���ی‌ وتویه‌ت���ی‌ "ئێمه‌‬

‫پابه‌ندی���ن به‌فه‌رمانه‌كانی‌ س���ه‌ماحه‌تی‌‬ ‫موقته‌دا سه‌دره‌وه‌و دان به‌هیچ بۆچونێك ‌ی‬ ‫تردا نانێین"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئاماده‌بون���ی‌ كوتله‌كان���ی‌‬ ‫ن���او پارله‌مانی‌ عێراقه‌وه‌‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌كه‌‬ ‫رونیده‌كاته‌وه‌ له‌و رۆژه‌دا له‌كۆی‌ (‪)159‬‬ ‫پارله‌مانت���اری‌ هاوپه‌یمانی‌ نیش���تیمانی‌‬ ‫شیعه‌كان (‪ )145‬پارله‌مانتار ئاماده‌بوه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا هه‌ر ح���ه‌وت پارله‌مانتاره‌كه‌ی‌‬ ‫لیس���تی‌ عێراقیی���ه‌ی‌ ئ���ازادو پێن���ج‬ ‫پارله‌مانتاره‌ك���ه‌ی‌ عێراقیی���ه‌ی‌ س���پی‌‬ ‫ئاماده‌ب���ون‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ل���ه‌ ئاماده‌بونی‌‬ ‫یان���زه‌ پارله‌مانتاری‌ لیس���تی‌ عێراقییه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ك���ه‌دا هه‌ش���ت پارله‌مانتاری‌‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی‌ قانون‌و ش���ه‌ش پارله‌مانتاری‌‬ ‫كوتل���ه‌ی‌ ئه‌ح���رار ئاماده‌نه‌ب���ون‪ .‬واته‌‬ ‫(‪ )168‬پارله‌مانتار ئاماده‌بون‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫به‌ (‪ )163‬پارله‌مانتار نیس���ابی‌ قانونی‌‬ ‫پارله‌مانت���اران پێكدێ���ت‪ .‬هه‌رچه‌ن���ده‌‬ ‫له‌كات���ی‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ هه‌ندێ���ك بڕگه‌ی‌‬ ‫بودجه‌دا چه‌ند پارله‌مانتارێك هۆڵه‌كه‌یان‬ ‫جێهێش���توه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌بوه‌ته‌ هۆی‌ نه‌مانی‌‬ ‫نیسابی‌ قانونی‌‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ده‌نگدان���ی‌ ژماره‌ی���ه‌ك‬ ‫پارله‌مانت���اری‌ لیس���ته‌كه‌ی‌ ب���ۆ‬ ‫په‌س���ه‌ندكردنی‌ بودج���ه‌‪ ،‬پارله‌مانتاری‌‬ ‫لیس���تی‌ عێراقییه‌ حه‌یده‌ر موال‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌ر كه‌سه‌و له‌گۆش���ه‌یه‌كه‌وه‌ ده‌ڕوانێته‌‬ ‫بودج���ه‌‪ ،‬هه‌ندێك ده‌ڵێن له‌ژێر فش���اری‌‬ ‫جه‌م���اوه‌ردا ب���وه‌‪ ،‬هه‌ندێك���ی‌ دیكه‌ش‬

‫ده‌ڵێن پێویس���ته‌ له‌بڕیارداندا پارێزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌سازانی‌ نیش���تیمانی‌ بكرێت"‪ .‬وتیشی‌‬ ‫"ئه‌وه‌ی‌ له‌ناو لیس���تی‌ عێراقییه‌دا رویدا‪،‬‬ ‫په‌یڕه‌وكردنی‌ دیموكراسیه‌ت بو"‪.‬‬ ‫له‌به‌رانب���ه‌ر په‌س���ه‌ندكردنی‌ بودجه‌دا‪،‬‬ ‫پارله‌مانت���اری‌ هاوپه‌یمانی‌ كوردس���تانی‌‬ ‫"پارتی‌" ش���وان محه‌م���ه‌د ته‌ها‪ ،‬پێیوایه‌‬ ‫په‌س���ه‌ندكردنی‌ بودج���ه‌ "لێدانێك���ی‌‬ ‫ئاش���كرا بو له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬هێزه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كانی‌ كوردس���تان‌و حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم ده‌سته‌وسان نابین‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫رویدا لێدان بو له‌پرۆسه‌ی‌ دیموكراسی‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ له‌بودجه‌ی‌ عێراقدا پش���كی‌‬ ‫(‪ )%17‬هه‌رێمی‌ كوردس���تان وه‌كو خۆی‌‬ ‫مایه‌وه‌و بڕه‌ پاره‌كه‌ی‌ ته‌رخانكراویش بۆ‬ ‫م���ادده‌ی‌ (‪ )140‬بۆ دو هێن���ده‌ زیادكرا‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم داواكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫كوردس���تان كه‌ دابینكردن���ی‌ بڕی‌ یه‌ك‬ ‫ملیار دۆالر ب���و بۆ ئه‌و كۆمپانیا نه‌وتییه‌‬ ‫بیانیان���ه‌ی‌ له‌كوردس���تان كارده‌ك���ه‌ن‬ ‫ره‌تكرایه‌وه‌‪ ،‬به‌پاساوی‌ ئه‌وه‌ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێم ئ���ه‌و بڕه‌ نه‌وته‌ی‌ ك���ه‌ بڕیار بوه‌‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی‌ عێراقه‌وه‌ هه‌ن���ارده‌ی‌ بكات‪،‬‬ ‫نه‌یناردوه‌‪.‬‬ ‫به‌بۆچونی‌ ئ���ه‌و پارله‌مانتاره‌ كورده‌‪،‬‬ ‫نابێت ته‌ماش���ای‌ كورد بكرێ���ت به‌پێی‌‬ ‫ژم���اره‌ی‌ كورس���ییه‌كانی‌ له‌پارله‌مان���ی‌‬ ‫عێراق���دا "چونكه‌ ئێم���ه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌كین‌و‬ ‫هاوبه‌ش���ین له‌م واڵته‌داو ماف‌و هاوبه‌شی‌‬ ‫نیشتیمانیمان هه‌یه‌"‪.‬‬

‫راپه‌ڕینه‌که‌ی ‪ ،1991‬شه‌هرستانی له‌سلێمانی رزگارکرد‬ ‫له‌رۆژی‌ راپه‌ڕینه‌كه‌ی‌ سلێمانیدا‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ هاوڕێیه‌كمدا چوینه‌ باره‌گا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌منی‌ سلێمانی‌‌و به‌دوای‌ به‌ڵگه‌نامه‌دا‬ ‫ده‌گه‌ڕاین‪ ،‬كه‌چی‌ كورده‌كان سه‌رقاڵی‌‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ ‌ی شتومه‌ك بون‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫به‌شێكه‌ له‌یاداشته‌كانی‌ حسێن‬ ‫شه‌هرستانی‌ كه‌ ئێستا جێگری‌ نوری‌‬ ‫مالیكی‌ سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراقه‌‌و (‪)22‬‬ ‫ساڵ له‌مه‌وبه‌ر به‌مه‌به‌ستی‌ هه‌اڵتن به‌ره‌و‬ ‫ئێران‪ ،‬هاتۆته‌ سلێمانی‌‪.‬‬ ‫شه‌هرستانی‌ (‪ )71‬ساڵ‪ ،‬كه‌ له‌سااڵنی‌‬ ‫(‪ )1991 - 1979‬له‌الی���ه‌ن به‌عس���ه‌و‌ه‬ ‫زیندانیك���راوه‌‪ ،‬رۆژگاره‌كانی‌ نێو كونجی‌‬ ‫زیندانی‌ ئه‌بو غرێ���ب‌و چۆنێتی‌ هه‌اڵتنی‌‬ ‫له‌كتێبێكدا به‌ناونیش���انی‌ "هه‌اڵتن به‌ره‌و‬ ‫ئ���ازادی‌‪ -‬ه���روب ال���ی‌ الحری���ه‌" چاپ‌و‬ ‫باڵوكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئێ���واره‌ی‌ (‪‌)1979/12/4‬و له‌كۆتایی‌‬ ‫ده‌وامی���دا له‌س���ه‌نته‌ری‌ توێژین���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌تۆمی‌‪ ،‬له‌كاتێكدا شه‌هرس���تانی‌ خۆی‌‬ ‫ئاماده‌ ده‌كات ب���ۆ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌فس���ه‌ری‌ ئاسایشی‌ سه‌نته‌ره‌كه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌منێك���دا ده‌چنه‌ ژوره‌ك���ه‌ی‌‌و ئه‌منه‌كه‌‬ ‫پێیده‌ڵێت پرس���یارێكم هه‌یه‌‌و یه‌ك ده‌قه‌‬ ‫وه‌ره‌ له‌گه‌ڵمداو له‌ده‌ره‌وه‌ وه‌اڵممبده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌و خوله‌كه‌ ده‌بێته‌ یانزه‌ س���اڵ‬ ‫زیندانی‌ له‌ئه‌بو غرێب‪.‬‬ ‫قۆناغه‌كانی‌ ئه‌بو غرێب‬ ‫شه‌هرستانی‌ به‌تۆمه‌تی‌ بونی‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ حیزب���ی‌ ده‌ع���وه‌‪ ،‬بۆ م���اوه‌ی‌‬ ‫(‪ )22‬رۆژ ل���ه‌(‪،)1979/12/26 – 4‬‬ ‫جۆره‌ها ئه‌ش���كه‌نجه‌ ده‌درێت‌و به‌رده‌وام‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ ده‌كرێت‪ ،‬به‌اڵم بونی‌‬ ‫هه‌ر ج���ۆره‌ په‌یوه‌ندییه‌ك ره‌تده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫پاش ئ���ه‌و ماوه‌یه‌ ده‌برێته‌ ژورێكه‌وه‌ كه‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك س���ه‌ركرده‌ی‌ حیزبی‌ ده‌عوه‌ی‌‬ ‫تێدا ده‌بێت‪.‬‬ ‫له‌رۆژی‌ (‪ ،)1980/2/12‬شه‌هرستانی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ پێنج كه‌سی‌ تردا ده‌برێته‌ به‌رده‌م‬ ‫"دادگای‌ ش���ۆڕش‪ :‬مه‌حكه‌مه‌ی‌ سه‌وره‌"‪،‬‬ ‫به‌تۆمه‌ت���ی‌ به‌كرێگی���راوی‌ داگیرك���ه‌رو‬ ‫س���ه‌هیۆنیه‌ت‌و دژایه‌تی‌ حیزب‌و شۆڕش‌و‬ ‫س���ه‌رۆك كۆمارو ئه‌ندامێت���ی‌ له‌حیزبی‌‬ ‫ده‌عوه‌‪ .‬له‌مباره‌یه‌وه‌ شه‌هرستانی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"سه‌رۆكی‌ دادگا هه‌ندێك جنێوی‌ پێداین‪.‬‬ ‫منیش خۆم پێنه‌گیراو وتم موسلیم جبوری‌‬ ‫ته‌ماش���اكه‌‪ :‬تۆ به‌ئێم���ه‌ ده‌ڵێی‌ خائین‌و‬ ‫به‌كرێگیراو‪ ،‬ریشه‌ی‌ ئێم ‌ه ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫ئیبراهیم پێغه‌مبه‌ر كه‌ له‌س���اڵی‌ (‪1850‬‬ ‫پ‪.‬ز) له‌ش���اری‌ ئوری‌ عێراق له‌دایكبوه‌‪..‬‬ ‫ته‌حه‌دات ده‌كه‌م ئێمه‌ س���اداتی‌ عه‌ره‌ب‌و‬ ‫عێراقی‌ ره‌س���ه‌نین‪ .‬به‌من ده‌ڵێی‌ خائین‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌م واڵته‌ی‌ ت���ۆ حوكمی‌ ده‌كه‌ی‌‬ ‫باوكم‌و مامم به‌شداربون له‌دامه‌زراندنیداو‬ ‫له‌سه‌ركرده‌كانی‌ شۆڕش���ی‌ بیست بون‌و‬ ‫ئ���ه‌م واڵته‌ی���ان له‌ئینگلی���ز رزگاركرد"‪.‬‬ ‫پاش ئه‌و ده‌مه‌قاڵه‌ تونده‌ی‌ له‌نێوانیاندا‬

‫حسین ئیبراهیم موسه‌وی‬

‫ ل ‌ه ‪ 1942‬له‌كه‌ربه‌ال له‌دایكبوه‌‪.‬‬‫ له‌روس���یاو به‌ریتانی���او كه‌نه‌دا‬‫ی‬ ‫خوێندویه‌تی‌و دكتۆرای‌ له‌كیمیا ‌‬ ‫ی تۆرنت���ۆ‬ ‫ئه‌تۆم���ی‌ له‌زانك���ۆ ‌‬ ‫هێناوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی راوێژكار ‌‬ ‫ی ‪ 1970‬به‌پله‌ ‌‬ ‫ ساڵ ‌‬‫ی ئه‌تۆمی‌ عێراق‬ ‫زانستی‌ له‌لیژنه‌ ‌‬ ‫دامه‌زراوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دوا ‌‬ ‫(‪)1971‬‬ ‫س���اڵی‌‬‫ی‬ ‫موس���ڵمانبونی‌ ژنێك���ی‌ كه‌نه‌د ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ێ منداڵ ‌‬ ‫هێناوه‌و س ‌‬ ‫ی‬ ‫ ل���ه‌ (‪ )1991 - 1979‬زیندان ‌‬‫ی به‌عس‬ ‫بو‌ه ت���ا روخان���ی‌ رژێم ‌‬ ‫ی (‪ )2003‬له‌ئێران بوه‪‌.‬‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫ له‌(‪ )2006‬بوه‌ته‌ وه‌زیری‌ نه‌وت‬‫ی بوه‌ت ‌ه‬ ‫له‌كابینه‌ی‌ دوه‌می‌ مالیك ‌‬‫جێگ���ری‌ س���ه‌رۆك وه‌زی���ران بۆ‬ ‫ی وزه‌‬ ‫كاروبار ‌‬ ‫رێگه‌ ده‌درێت به‌خێزانه‌كه‌ی‌ س���ه‌ردان ‌ی‬ ‫بكات‪ ،‬س���ه‌ره‌تا مانگی‌ جارێك‌و پاشان‬ ‫كراوه‌ته‌ س���ێ‌ یان چوار مانگ جارێك‪،‬‬ ‫له‌سه‌ره‌تاش���ه‌وه‌ ب���ۆ ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆر‬ ‫ماڵه‌كه‌ی‌ له‌ژێر چاودێری‌ ئه‌مندا ده‌بێت‌و‬ ‫به‌وردی‌ ده‌پش���كنرێت‌و چه‌ند جارێكیش‬ ‫ژنه‌كه‌ی‌ بۆ لێكۆڵینه‌وه‌ بانگهێشتی‌ ئه‌من‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬

‫روده‌دات‪ ،‬سه‌رۆكی‌ دادگا بڕیاری‌ زیندانی‌‬ ‫هه‌مشه‌یی‌ بۆ شه‌هرس���تانی‌ ده‌رده‌كات‌و‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ ئه‌بو غرێب ده‌كرێته‌وه‌‌و "زۆربه‌ی‌‬ ‫كاته‌كانم به‌نوێژكردن‌و قورئان خوێندنه‌وه‌‬ ‫به‌سه‌ر ده‌برد"‪.‬‬ ‫شه‌هرس���تانی‌ ل���ه‌ (‪ )1980/5/20‬بۆ‬ ‫ژورێك���ی‌ (‪2x3‬م) ده‌گوێزرێت���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫(‪ )24‬كه‌س���ی‌ تێدا ب���وه‌ "ئه‌مه‌ زیندانی‌‬ ‫موخاب���ه‌رات بو‪ ،‬لێره‌ په‌نج���ا رۆژ به‌بێ‌‬ ‫عه‌لی‌ عوریان‌و بیرۆكه‌ی‌ هه‌اڵتن‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌‌و ئه‌شكه‌نجه‌دان هێڵرامه‌وه‌"‪.‬‬ ‫عوری���ان خه‌ڵكی‌ ناس���رییه‌و ئه‌ندامی‌‬ ‫ل���ه‌ (‪ )7/10‬ت���ا (‪ )8/10‬ب���ۆ ژوری‌‬ ‫تاكه‌كه‌سی‌ ده‌گوێزرێته‌وه‌‪ .‬دواتر ده‌یبه‌نه‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ فه‌تحی‌ فه‌ڵه‌س���تینی‌ بوه‌‪،‬‬ ‫حه‌مام‌و خۆی‌ ده‌شوات‌و ته‌راش ده‌كات‌و له‌س���اڵی‌ (‪ )1979‬ده‌چێته‌ ئێران‌و پاش‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ به‌تۆمه‌تی‌ سیخوڕی‌ ده‌ستگیر‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ زیندان ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ .‬ب���ه‌اڵم به‌ه���ۆی‌ په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫باش���ه‌كانی‌ عه‌ره‌ف���ات‌و س���ه‌دامه‌وه‌‪،‬‬ ‫ماڵی‌ وه‌زیر‬ ‫شه‌هرس���تانی‌ ده‌برێت���ه‌ ماڵی‌ وه‌زیری‌ ئه‌فسه‌ره‌كانی‌ به‌شی‌ موخابه‌رات له‌زیندان‬ ‫پالندانان عه‌دنان حه‌مدانی‌ (س���ه‌دام له‌ متمان���ه‌ی‌ پێده‌كه‌ن‌و ده‌یكه‌نه‌ كارمه‌ندی‌‬ ‫‪ 1979‬له‌س���ێداره‌ی‌ دابو)‪ ،‬له‌وێ‌ س���ێ‌ خزمه‌تگوزاری‌ ناو زیندان‌و خواردن بۆ ئه‌و‬ ‫ئه‌فسه‌ری‌ موخابه‌رات به‌رده‌وام خزمه‌تی‌ ئه‌فس���ه‌رانه‌ ئاماده‌ ده‌كات‪ .‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‌و رادیۆو ته‌له‌فزیۆن‌و رۆژنامه‌شی‌ شه‌هرستانی‌ له‌به‌ش���ی‌ موخابه‌رات بوه‌‪،‬‬ ‫ب���ۆ دابین ده‌ك���ه‌ن‪ .‬تاوه‌ك���و رۆژێكیان په‌یوه‌ن���دی‌ له‌گه‌ڵ���دا دروس���تده‌كات‌و‬ ‫ب���ه‌رزان تكریتی‌ كه‌ ئه‌وكات س���ه‌رۆكی‌ بیرۆك���ه‌ی‌ هه‌اڵت���ن له‌زین���دان تاوتوێ‌‬ ‫هه‌واڵگ���ری‌ ده‌بێت‌و ده‌چێته‌ الی‌‌و داوای‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی‌ توندیی‌ رێوشوێنه‌‬ ‫لێده‌كات بگه‌ڕێته‌وه‌ سه‌ر كاره‌كه‌ی‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌منییه‌كانه‌وه‌ پالنه‌كه‌ دواده‌خه‌ن‪.‬‬ ‫به‌ه���ۆی‌ په‌الم���اری‌ عێ���راق ب���ۆ‬ ‫شه‌هرستانی‌ ره‌تیده‌كاته‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ به‌رزان‬ ‫به‌توڕه‌یی���ه‌وه‌ پێیده‌ڵێت "ئه‌و كه‌س���ه‌ی‌ س���ه‌ر كوه‌ی���ت‌و هێرش���ی‌ ئه‌مه‌ری���كاو‬ ‫خزمه‌تكردنی‌ واڵته‌ك���ه‌ی‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ ،‬هاوپه‌یمانه‌كانی‌ بۆ سه‌ر عێراق‪ ،‬به‌وته‌ی‌‬ ‫شه‌هرس���تانی‌ بارودۆخی‌ زیندان توشی‌‬ ‫شایانی‌ ژیان نییه‌"‪.‬‬ ‫بۆ ئاشكرانه‌بونی‌ شوێنه‌كه‌ی‌ بۆ ماڵێكی‌ ش���ڵه‌ژان ده‌بێت‪ .‬به‌رپرسانی‌ زیندانه‌كه‌‬ ‫دیكه‌ ده‌گوێزرێته‌وه‌‪ ،‬تاوه‌كو له‌سه‌ره‌تای‌ رێگ���ه‌ ده‌ده‌ن به‌زیندان���ه‌كان تێكه‌اڵوی‌‬ ‫س���اڵی‌ (‪" )1982‬هه‌مو ش���تێك گۆڕا‪ ،‬یه‌كتر ببن‪ ،‬ئێوارانیش ته‌نها ژماردنێكی‌‬ ‫موخابه‌رات تێگه‌یش���ت س���ازش له‌گه‌ڵ سه‌رپێ ‌ی ئه‌نجامده‌ده‌ن‪ .‬ئه‌وه‌ش ده‌بێته‌‬ ‫من سودی‌ نییه‌‪ ،‬بۆیه‌ گه‌ڕاندمیانه‌وه‌ بۆ ده‌رفه‌تێكی‌ گونجاو تاوه‌كو پالنی‌ هه‌اڵتن‬ ‫جێبه‌جێ‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌بوغرێب"‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ مانگی‌ یه‌ك���ی‌ (‪)1982‬‬ ‫په‌یداكردنی‌ به‌نزین‌و رێبه‌ر‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ به‌شی‌ موخابه‌رات ده‌كرێته‌وه‌و‬ ‫پوخت���ه‌ی‌ پالنه‌ك���ه‌ی‌ عوری���ان‌و‬ ‫بۆ ماوه‌ی‌ چه‌ند س���اڵێك له‌و ش���وێنه‌دا‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌‪ .‬به‌اڵم له‌هه‌مو ئه‌و ماوانه‌دا شه‌هرس���تانی‌‪ ،‬بریتیی���ه‌ له‌هه‌اڵت���ن‬

‫به‌غدا‪ ..‬كه‌ركوك‪ ..‬سلێمانی‌‬ ‫دوای‌ خۆحه‌ش���اردان له‌به‌غ���داو‬ ‫په‌یداكردن���ی‌ رێبه‌رێك ب���ه‌ره‌و كه‌ركوك‬ ‫به‌ڕێده‌كه‌ون‪ ،‬لێره‌ش چاوه‌ڕێی‌ رێبه‌رێك‬ ‫ده‌كه‌ن ت���ا بیانگه‌یه‌نێت به‌س���لێمانی‌‪.‬‬ ‫له‌كه‌ركوك ماڵێك به‌كرێ‌ ده‌گرن كه‌ هی‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتیارێكی‌ په‌روه‌رده‌یی‌ ده‌بێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ زۆر پرس���یاریان‬ ‫لێده‌كات‌و له‌ترس���ی‌ ئاش���كرا نه‌بونیان‪،‬‬ ‫به‌ناوی‌ بازاڕكردنه‌وه‌ ماڵه‌كه‌ جێده‌هێڵن‌و‬ ‫دواتر به‌ره‌و سلێمانی‌ دێن‪.‬‬ ‫ئێواره‌یه‌ك���ی‌ دره‌نگوه‌خ���ت ده‌گه‌ن���ه‌‬ ‫س���لێمانی‌‌و ده‌چن���ه‌ به‌نزینخانه‌ی���ه‌ك‪،‬‬ ‫شه‌هرس���تانی‌ له‌گ���ه‌ڵ هاوڕێكه‌ی‌ باس‬ ‫له‌وه‌ده‌ك���ه‌ن ك���ه‌ ئه‌مش���ه‌و له‌ك���وێ‌‬ ‫بمێننه‌وه‌‪ .‬به‌اڵم كارمه‌ندی‌ به‌نزینخانه‌كه‌‬ ‫ك���ه‌ شه‌هرس���تانی‌ ب���ه‌ "ح‪ .‬ل" ن���اوی‌‬ ‫بردوه‌‪ ،‬گوێی‌ ل���ه‌م ده‌مه‌ته‌قێیه‌ ده‌بێت‌و‬ ‫ده‌یانباته‌وه‌ ب���ۆ ماڵی‌ خۆیان‌و دو ژوری‌‬ ‫نهۆمی‌ سه‌ره‌وه‌یان پێده‌دات‌و له‌به‌رانبه‌ردا‬ ‫هیچ كرێیه‌كیان لێوه‌رناگرێت‪.‬‬ ‫شه‌هرس���تانی‌ ده‌ڵێ���ت "ناوه‌ڕاس���تی‌‬ ‫مانگی‌ دو بو گه‌یش���تینه‌ سلێمانی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫خێزان���ه‌ زۆر گرنگییان پێداین‪ ،‬به‌اڵم بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ باری‌ سه‌رشانیان قورس نه‌كه‌ین‪،‬‬ ‫ماڵه‌كه‌مان جێهێشت‌و چوینه‌ خانویه‌كی‌‬ ‫كرێ‌"‪ .‬هه‌روه‌ها ده‌ڵێ‌ "سێ‌ هه‌زار دینارم‬ ‫پێ‌ بو‪ ،‬ت���ا راپه‌ڕین رویدا له‌س���لێمانی‌‬ ‫ماینه‌وه‌"‪.‬‬

‫►‬

‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬

‫به‌ئۆتۆمبێلێكی‌ ئه‌فس���ه‌رانی‌ موخابه‌رات‬ ‫له‌ش���ه‌وداو پاش���ان چ���ون ب���ۆ ماڵێك‬ ‫له‌به‌غداو دواتر به‌ره‌و كه‌ركوك‌و پاش���ان‬ ‫س���لێمانی‌‌و ئینجا ئێران‪ .‬ب���ه‌اڵم به‌هۆی‌‬ ‫بۆردومانه‌كان���ی‌ ئه‌مه‌ریكاوه‌‪ ،‬كێش���ه‌ی‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ ئه‌و كاته‌ی‌ عێراق نه‌بونی‌ به‌نزین‬ ‫ده‌بێت‪ .‬بۆیه‌ رێكده‌كه‌ون كه‌سێك به‌ناوی‌‬ ‫ئه‌فسه‌ره‌وه‌ به‌نزین‌و كۆمه‌ڵێك شتومه‌ك‬ ‫بۆ عوریان بهێنێت‪ ،‬ئه‌م پالنه‌ش به‌پێی‌‬ ‫نه‌خشه‌كه‌یان به‌ڕێوه‌ده‌چێت‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ پالنه‌كه‌ ئێواره‌ی‌(‪،)1991/2/13‬‬ ‫دوای‌ س���ه‌رژمێری‌‪ ،‬شه‌هرس���تانی‌‬ ‫ده‌چێت���ه‌ به‌ش���ی‌ كۆگا كه‌ به‌ته‌نیش���ت‬ ‫چیشتخانه‌كه‌وه‌ ده‌بێت‪ ،‬كه‌ تیایدا عوریان‬ ‫خواردن بۆ ئه‌فسه‌ره‌كان ئاماده‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫تاوه‌ك���و له‌كاتژمێر ح���ه‌وت‌و دوای‌ نان‬ ‫خواردن هه‌ڵبێن‪ .‬به‌اڵم له‌چانسی‌ ئه‌مان‬ ‫ئه‌فسه‌ره‌كان دوای‌ نانخواردن تا كاژمێر‬ ‫ده‌ی‌ شه‌و سه‌رقاڵی‌ یاری‌ وه‌ره‌قه‌ ده‌بن‪،‬‬ ‫پاش���ان عوریان دێت‌و جلی‌ ئه‌فس���ه‌ری‌‬ ‫موخابه‌رات له‌به‌رده‌كه‌ن‌و به‌و ئۆتۆمبێله‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌نزینه‌كه‌ی���ان تێك���ردوه‌ له‌زیندان‬ ‫هه‌ڵدێ���ن‌و ب���ه‌ره‌و ش���وێنی‌ دیاریكراوی‌‬ ‫خۆی���ان ده‌ڕۆن‌و به‌خێزانه‌كانیان ش���اد‬ ‫ده‌بن���ه‌وه‌‪ .‬ل���ه‌م كاره‌ش���دا دو خزم���ی‌‬ ‫نزیكیان له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ زیندان رێبه‌رایه‌تی‌‌و‬ ‫هاوكارییان ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫هاوڕێكه‌ی‌ به‌ره‌و ب���اره‌گای‌ ئه‌من ده‌چن‬ ‫بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‌ به‌ڵگه‌نامه‌ "ئێمه‌ به‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵگه‌نام���ه‌دا ده‌گه‌ڕای���ن‪ ،‬ل���ه‌و كاته‌دا‬ ‫خه‌ڵكی‌ سه‌رقاڵی‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ غه‌نیمه‌ت‬ ‫بون"‪ .‬پاش���تر شه‌هرس���تانی‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌"حاكمی‌ س���ه‌ربازی‌ سلێمانی‌" ده‌كات‪،‬‬ ‫كه‌ به‌وته‌ی‌ خۆی‌ "سه‌ر به‌تاڵه‌بانییه‌كان"‬ ‫بوه‌‪ ،‬خۆشی‌ به‌جه‌عفه‌ر حه‌كیمی‌ برازای‌‬ ‫محه‌م���ه‌د باق���ر حه‌كیم ده‌ناس���ێنێت‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "فه‌رمانده‌ كورده‌كه‌‬ ‫پێش���وازی‌ كردین‌و وت���ی‌ په‌یوه‌ندیتان‬ ‫له‌گه‌ڵ ئێران بۆ رێكده‌خه‌م"‪.‬‬ ‫شه‌هرستانی‌‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كات فه‌رمانده‌‬ ‫سه‌ربازییه‌كه‌ به‌هۆی‌ سه‌رقاڵییه‌وه‌ هیچی‌‬ ‫بۆ نه‌كردون‪ ،‬به‌اڵم "ح‪ .‬ل" كارتی‌ رۆیشتن‬ ‫بۆ ئێران‌و ئۆتۆمبێلێكی‌ بۆ په‌یداكردون‌و‬ ‫له‌رۆژی‌ (‪ )3/12‬گه‌یش���تونه‌ته‌ س���نور‪.‬‬ ‫دوای‌ گه‌یشتنیان شه‌هرستانی‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌به‌رپرسی‌ "پاسه‌وانانی‌ شۆڕش" له‌سه‌ر‬ ‫س���نور ده‌كات‌و خۆی‌ به‌كه‌س���ی‌ نزیكی‌‬ ‫محه‌م���ه‌د باق���ر حه‌كیم ده‌ناس���ێنێت‪.‬‬ ‫فه‌رمانده‌كه‌ش ده‌یانبات بۆ ماڵی‌ خۆیان‬ ‫بۆ مه‌ریوان‌و پاشان قۆناغ به‌قۆناغ به‌ره‌و‬ ‫تاران ره‌وانه‌یان ده‌كات‪.‬‬

‫رۆژی‌ راپه‌ڕینه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سلێمانی‌ من به‌دوای‌‬ ‫به‌ڵگه‌دا ده‌گه‌ڕام‌و‬ ‫خه‌ڵكیش بۆ غه‌نیمه‌‬

‫شه‌هرس���تانی‌ ده‌ڵێت "گه‌ش���ته‌كه‌مان‬ ‫له‌سلێمانی‌ بۆ تاران پێنج رۆژی‌ خایاند‪،‬‬ ‫پاس���ه‌وانه‌كانی‌ ش���ۆڕش له‌ناوچه‌ی���ه‌ك‬ ‫بۆ ناوچه‌یه‌ك���ی‌ تر ده‌یانگواس���تینه‌وه‌‬ ‫تا گه‌یش���تینه‌ تاران"‪ .‬له‌ تاران ده‌چنه‌‬ ‫نوس���ینگه‌ی‌ س���ه‌ید حه‌كیم‌و "به‌مه‌ش‬ ‫الپ���ه‌ڕه‌ی‌ س���ته‌م‌و چه‌وس���اندنه‌وه‌‬ ‫پێچرایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫راستییه‌ك بۆ مێژو‬ ‫شه‌هرس���تانی‌ ك���ه‌ س���ااڵنێكی‌ زۆر‬ ‫ل���ه‌ده‌زگای‌ ئه‌تۆمی‌ عێ���راق كاریكردوه‌‪،‬‬ ‫له‌كۆتایی‌ كتێبه‌كه‌یدا ده‌نوسێت "بۆ مێژو‬ ‫ده‌ڵێم یه‌كێتی‌ س���ۆڤییه‌ت‌و سه‌ربازگه‌ی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت له‌گه‌شه‌پێدانی‌ ئه‌تۆم ‌ی عێراقی‌‬ ‫بۆ مه‌به‌ستی‌ دور له‌ئاشتی‌‪ ،‬هیچ رۆڵێكیان‬ ‫نه‌بو‪ .‬ده‌وڵه‌ته‌ ئه‌وروپییه‌كان‌و ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫كه‌نه‌دا له‌گۆڕین���ی‌ وزه‌ی‌ ئه‌تۆمی‌ عێراق‬ ‫له‌مه‌به‌س���تی‌ ئاش���تیخوازانه‌وه‌ ب���ۆ‬ ‫راپه‌ڕین‌و قۆناغی‌ رزگاری‌‬ ‫ل���ه‌رۆژی‌ راپه‌ڕین���ی‌ س���لێمانیدا به‌كارهێنانی‌ سه‌ربازی‌ رۆڵی بنه‌ڕه‌تییان‬ ‫(‪ ،)1991/3/7‬شه‌هرس���تانی‌ له‌گ���ه‌ڵ گێڕا"‪.‬‬

‫باڵێوزێك ‌ی كورد‬ ‫له‌ئه‌مه‌ریكا‬

‫له‌چوارچێ���وه‌ی‌ ئ���ه‌و گۆڕانكارییان���ه‌ ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ عێراق‪ ،‬له‌باڵێوزه‌كانی‌‬ ‫عێراق���دا ئه‌نجامی���دا‪ ،‬كوردێك���ی‌ فه‌یلی‌‬ ‫له‌یابان���ه‌وه‌ به‌ره‌و واش���نتۆنی‌ پایته‌ختی‌‬ ‫گه‌وره‌ترین زلهێزی‌ جیهان گوازرایه‌وه‌‪.‬‬ ‫لوقمان عه‌بدولره‌حیم عه‌بدولكه‌ریم فه‌یلی‌‪،‬‬ ‫له‌(‪ )1966/2/6‬له‌خێزانێكی‌ ده‌وڵه‌مه‌ندو‬ ‫ناسراوی‌ ش���اری‌ به‌غدا له‌دایكبوه‌‪ .‬كاتێك‬ ‫رژێم���ی‌ به‌عس ته‌نگ به‌باوكی‌ هه‌ڵده‌چنن‪،‬‬ ‫ك���ه‌ هاوڕێیه‌ك���ی‌ نزیكی‌ مه‌ال مس���ته‌فای‌‬ ‫بارزانی‌ ب���وه‌‪ ،‬له‌س���اڵی‌ (‪ )1980‬عێراق‬ ‫به‌ره‌و به‌ریتانی���ا جێده‌هێڵن‪ .‬له‌به‌ریتانیا‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ له‌میس محه‌م���ه‌د فه‌یلی‌ خێزانێك‬ ‫پێكه‌وه‌ ده‌نێن‪ ،‬ئێستا خاوه‌نی‌ سێ‌ كوڕن‪،‬‬ ‫به‌ناوه‌كانی‌ مه‌هدی‌‌و محه‌مه‌دو سه‌رمه‌د‪.‬‬ ‫لوقمان كه‌ زمانه‌كانی‌ كوردی‌‌و عه‌ره‌بی‌‌و‬ ‫ئینگلی���زی‌ به‌ته‌واوه‌ت���ی‌ ده‌زانێ‌‪ .‬س���اڵی‌‬ ‫(‪ )1988‬بڕوانامه‌ی‌ به‌كالۆریۆسی‌ له‌به‌شی‌‬ ‫بیركاری‌‌و كۆمپیوته‌ر له‌زانكۆی‌ مانچسته‌ر‬ ‫میترۆپۆلیتان له‌به‌ریتانیا هێناوه‌‪ .‬خاوه‌نی‌‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ ماس���ته‌ره‌ له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ كار‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا دیبلۆم���ی‌ بااڵی‌ له‌سیس���تمی‌‬ ‫كۆمپیوت���ه‌ری‌‌و چۆنێت���ی‌ به‌كارهێنان���ی‌‬ ‫له‌بواره‌كانی‌ پیشه‌سازی‌‌و بازرگانیدا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ماوه‌ی‌ نزیكه‌ی‌ بیس���ت ساڵه‌ سه‌رقاڵی‌‬ ‫كاركردنه‌ له‌كه‌رتی‌ ته‌كنه‌لۆژیای‌ زانیاری‌‪،‬‬ ‫له‌م���اوه‌ ‌ی ده‌ س���اڵی‌ راب���ردودا چه‌ن���د‬ ‫پۆس���تێكی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ پڕۆژه‌كانی‌ له‌دو‬ ‫گه‌وره‌ كۆمپانیای‌ ئه‌مه‌ریكی‌ كه‌ له‌به‌ریتانیا‬ ‫كارده‌ك���ه‌ن‪ ،‬وه‌رگرت���وه‌‪ .‬پاش���ان بوه‌ته‌‬ ‫ئه‌ندامی‌ په‌یمان���گای‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌ پڕۆژه‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكیی���ه‌كان‪ .‬ب���ۆ ماوه‌یه‌كیش وه‌كو‬ ‫راوێژكار له‌چه‌ن���د دامه‌زراوه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌ته‌كنه‌لۆژیای‌ زانیاری‌ كاریكردوه‌‪.‬‬ ‫لوقم���ان ه���ه‌ر له‌گه‌نجیی���ه‌وه‌ ده‌چێته‌‬ ‫ریزه‌كان���ی‌ حیزبی‌ ده‌عوه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئێس���تا‬ ‫س���ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق ن���وری‌ مالیكی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كات‪ .‬له‌ب���اره‌ی‌ نه‌ته‌وه‌و‬ ‫مه‌زهه‌به‌كه‌ی���ه‌وه‌‪ ،‬ده‌ڵێ���ت "مه‌زه‌به‌كه‌مم‬ ‫خۆشده‌وێت‌و ش���انازیش به‌نه‌ته‌وه‌كه‌مه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای‌ س���اڵی‌ (‪ )2010‬به‌پل���ه‌ی‌‬ ‫باڵێ���وز له‌وه‌زاره‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ دامه‌زراوه‌‪ ،‬له‌‬ ‫(‪ )2010/6/25‬كراوه‌ت���ه‌ باڵێوزی‌ عێراق‬ ‫له‌یاب���ان‪ .‬له‌س���ه‌ره‌تای‌ ئه‌م مانگه‌ش���دا‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ عێ���راق بڕیاری���دا‬ ‫به‌ئاڵوگۆڕكردن���ی‌ نزیكه‌ی‌ س���ی‌ باڵێوزی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬كه‌ یه‌كێك له‌وانه‌ لوقمان فه‌یلییه‌و‬ ‫له‌یابانه‌وه‌ به‌ره‌و ئه‌مه‌ریكا ده‌گوزارێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م دیبلۆمات���كاره‌ به‌ره‌گ���ه‌ز كورده‌‬ ‫به‌مه‌زه‌ب شیعه‌یه‌ به‌ئینتیما سیاسییه‌كه‌ی‌‬ ‫بۆ پارتی‌ فه‌رمان���ڕه‌وای‌ عێراق‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫ده‌چێته‌ واش���نتۆن‪ ،‬كه‌ ماوه‌ی‌ دو س���اڵه‌‬ ‫به‌هۆی‌ هه‌ڵوێس���تی‌ الیه‌نگران���ه‌ی‌ به‌غدا‬ ‫له‌رژێمه‌كه‌ی‌ به‌شار ئه‌سه‌دو چونه‌ به‌ره‌ی‌‬ ‫روس���یاو ئێرانه‌وه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوان‬ ‫به‌غداو واشنتۆن به‌ره‌و ساردی‌ چوه‌‪ .‬ئه‌م‬ ‫س���اردییه‌ش له‌كاتێكدا س���ااڵنی‌ (‪- 2003‬‬ ‫‪ )2011‬به‌قۆناغ���ی‌ زێڕینی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‬ ‫نێوان واشنتۆن‌و به‌غدا داده‌نرێت‪ .‬چونكه‌‬ ‫له‌و س���ااڵنه‌دا ئه‌مه‌ریكا رژێمی‌ س���ه‌دامی‌‬ ‫روخاندو پاشان دوا سه‌ربازی‌ واڵته‌كه‌شی‌‬ ‫كێشایه‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ پرس���یاره‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ ئه‌م‬ ‫باڵێوزه‌ ده‌توانێت چی‌ بكات؟‬ ‫په‌یوه‌ندیی���ه‌ دیبلۆماس���ییه‌كانی‌ نێوان‬ ‫ئه‌مه‌ری���كاو ده‌وڵه‌ت���ی‌ عێ���راق ل���ه‌دوای‌‬ ‫دروس���تكردنی‌ له‌الی���ه‌ن به‌ریتانییه‌كانه‌وه‌‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ ،)1921‬په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌‬ ‫ته‌ندروس���ت نه‌ب���وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش به‌ه���ۆی‌‬ ‫ملمالنێكان���ی‌ ئه‌مه‌ری���كاو به‌ریتانی���اوه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر نه‌وتی‌ عێراق‪ .‬ئه‌مه‌ریكا له‌ساڵی‌‬ ‫(‪ )1930‬به‌فه‌رم���ی‌ عێراق���ی‌ ناس���اندو‬ ‫ئاس���تی‌ دیبلۆماسی‌ خۆی‌ له‌كونسڵخانه‌وه‌‬ ‫بۆ نێ���رده‌ی‌ دیبلۆماس���ی‌ به‌رزك���رده‌وه‌‪.‬‬ ‫عێراقیش له‌ساڵی‌ (‪ )1940‬كۆمیسیۆنێكی‌‬ ‫له‌واش���نتۆن له‌بری‌ كونس���ڵخانه‌ی‌ گشتی‌‬ ‫له‌نیویۆرك دامه‌زراند‪ .‬دوای‌ روخانی‌ رژێمی‌‬ ‫پاشایه‌تی‌‌و دامه‌زاندنی‌ سیستمی‌ كۆماری‌‬ ‫له‌س���اڵی‌ (‪ ،)1958‬گۆڕانكارییه‌كی‌ ئه‌وتۆ‬ ‫به‌س���ه‌ر په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێ���وان عێراق‌و‬ ‫ئه‌مه‌ریكادا نه‌هات‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ روخانی‌ رژێمی‌ قاسم‌و هاتنه‌ سه‌ر‬ ‫كاری‌ به‌عسییه‌كان‪ ،‬عێراق ده‌چێته‌ به‌ره‌ی‌‬ ‫سۆسیالیستی‌‌و یه‌كێتی‌ سۆڤیه‌ته‌وه‌‪ ،‬پاشان‬ ‫خۆماڵیكردنی‌ نه‌وت راده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ به‌غدا – واش���نتۆن گرژ‬ ‫ده‌كات‪ .‬به‌اڵم بونی‌ نه‌وت‌و نزیكیی‌ عێراق‬ ‫له‌ئێران���ه‌وه‌‪ ،‬وایك���ردوه‌ هه‌رگیز ئه‌مه‌ریكا‬ ‫ده‌س���ت له‌عێراق هه‌ڵنه‌گرێت‌و س���ه‌رباری‌‬ ‫ش���ه‌ڕو سه‌ركێش���ییه‌كانی‌ عێ���راق‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌رده‌وام جۆرێك له‌په‌یوه‌ندی‌ له‌نێوان ئه‌م‬ ‫دو واڵته‌دا هه‌ر هه‌بوه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫بانکه‌ حکومییه‌کان پاره‌‌یان تێدا نه‌ما‬ ‫ڵ پار ‌ه‌قه‌رز بکات"‬ ‫"حکومه‌ت به‌نیاز ‌ه له‌موس ‌‬

‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫نه‌بونی‌ پاره‌ له‌بانكه‌كاندا چه‌ند‬ ‫مانگێكه‌ به‌رده‌وامه‌‪ ،‬دوباره‌بونه‌وه‌ی‌‬ ‫ناڕه‌زایی‌ به‌شێك له‌خانه‌نشین‌و‬ ‫فه‌رمانبه‌ران‌و مامۆستایان‌و به‌رامبه‌ر‬ ‫دواكه‌وتنی‌ موچه‌كانیان‌و گردبونه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌ڵێنده‌رانی‌ له‌به‌رده‌م بانكی‌‬ ‫بازرگانی‌ هه‌رێم له‌سلێمانی‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫پێدانه‌دانی‌ پاره‌ی‌ پرۆژه‌كانیان‪،‬‬ ‫سه‌لمێنه‌ری‌ ئه‌وه‌یه‌ بانك پاره‌ی‌ تێدا‬ ‫كه‌مه‌ یاخود نییه‌‪ ،‬به‌وته‌ی‌ ژمێریار‌و‬ ‫شاره‌زا له‌بواری‌ بانكی‌‪ ،‬عه‌زیز عه‌لی‌‬ ‫جه‌وهه‌ر گه‌لێك هۆكار هه‌ن بۆ كه‌میی‌‬ ‫پاره‌ له‌بانكه‌كاندا سه‌ره‌كیترینیان‬ ‫"دابڕانێكی‌ گه‌وره‌ له‌نێوان بانكه‌كان‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ دارایدا هه‌یه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫ئاگایان له‌كاری‌ یه‌كتری‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫وه‌ك ئه‌و ش����اره‌زایه‌ی‌ بواری‌ بانكی‌‬ ‫ئام����اژه‌ی‌ پێ����ده‌كات‪ ،‬له‌س����ه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مس����اڵه‌وه‌‪ ،‬كێش����ه‌ی‌ نه‌بونی‌ پاره‌‬ ‫له‌بانكه‌كاندا به‌ته‌واوه‌تی‌ به‌ده‌ركه‌وت‪،‬‬ ‫به‌جۆرێ����ك حكومه‌تی‌ هه‌رێم‪ ،‬ئیداره‌ی‌ خۆپیشاندانی به‌ڵێنده‌ران بۆ داواکاری پاره‌ی پڕۆژه‌کانیان له‌به‌رده‌م بانکێکی سلێمانی فۆتۆ‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫س����لێمانی‌ "به‌ناچ����اری‌ له‌بانكێك����ی‌‬ ‫ی بارمته‌كراو بونی‌ نییه‌ سنورییه‌كانی‌ نێوان هه‌رێم‌و حكومه‌تی‌ به‌لێشاوی‌ خه‌ڵكی‌ به‌پله‌ی‌ جۆراوجۆری‌ "له‌كاتێك����دا به‌پێ����ی‌ زانیارییه‌كان����م‪،‬‬ ‫موسڵه‌وه‌ پاره‌ی‌ هێنا" بۆ چاره‌سه‌ری‌ رێژه‌یه‌ له‌پاره‌ ‌‬ ‫ناوه‌ند "تائێستاش ئینزاری‌ پێشمه‌رگه‌ س����ه‌ربازی‌‌و بڕین����ه‌وه‌ی‌ موچه‌یه‌ك����ی‌ داهاتی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌و فه‌رمانگه‌كان‬ ‫گرفته‌كه‌ی‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌و ده‌ڵێت "به‌نیازن "به‌ته‌حه‌داوه‌ ئه‌و قسیه‌ ده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫نه‌مانی‌ پاره‌ی‌ پێویست‪ ،‬له‌بانكه‌كاندا ده‌ره‌جه‌ (ج)م����ه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش بو به‌هۆی‌ به‌رز ب����ۆ زۆرینه‌ی����ان هۆكارێكی‌ تری‌ له‌بودج����ه‌دا تائێس����تا ده‌رنه‌كه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ج����اره‌ش له‌بانكێكی‌ موس����ڵه‌وه‌‬ ‫ئه‌ی‌ پ����اره‌ی‌ داهاتی‌ به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‌‌و‬ ‫پاره‌بهێن����ن‪ ،‬ئه‌و پاره‌ی����ه‌ش كه‌ دێت به‌بۆچون����ی‌ ئ����ه‌و ش����اره‌زایه‌ی‌ بواری‌ ترس����اندنی‌ زۆرێ����ك له‌خه‌ڵك����ی‌‌و كه‌مبونه‌وه‌ی‌ پاره‌یه‌ له‌بانكه‌كاندا"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ لێكدانه‌وه‌كانی‌ ئه‌و ژمێریاره‌‪ ،‬فه‌رمانگه‌كان له‌كوێیه‌؟ نابێت ئه‌و پاره‌‬ ‫به‌دڵنیاییه‌وه‌ فائیده‌ی‌ ده‌چێته‌ سه‌رو‪ ،‬بانك����ی‌‪ ،‬زیاد له‌هۆكارێكی‌ هه‌یه‌‪ .‬وه‌ك كش����انه‌وه‌ی‌ پ����اره‌ له‌بانكه‌كان����دا‪،‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ی‌ پێده‌كات‪ ،‬ئه‌گه‌ر تێبینی‌ به‌تایب����ه‌ت ئه‌و خاوه‌ن س����ه‌رمایانه‌ی‌ حاڵه‌تێك����ی‌ گونجاو نیی����ه‌ بانكه‌كانی‌ له‌بانكدا بێت تا له‌كاتێكی‌ پێویس����تی‌‬ ‫ئه‌وه‌ش زه‌ره‌رێكی‌ تره‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌رباری‌ یه‌كگرتن����ه‌وه‌ی‌ ه����ه‌ردو بكرێت كه‌مبونه‌وه‌ی‌ پاره‌ له‌بانكه‌كاندا (له‌حس����ابی‌ جاری‌ بانكدا) پاره‌یه‌كی‌ س����لێمانی‌ بێ‌ پاره‌ بن‪ ،‬ئه‌وه‌ش وه‌ك وه‌ك ئێس����تا س����ودی‌ لێببینرێ‌؟ هه‌ر‬ ‫ئیداره‌ی‌ پێش����وی‌ س����لێمانی‌‌و هه‌ولێر زیاتر له‌ئیداره‌ی‌ س����لێمانیدا هه‌س����تی‌ زۆریان هه‌ب����و‪ ،‬زۆرینه‌یان پاره‌كانیان ئ����ه‌و ده‌ڵێت له‌به‌ر چه‌ن����د هۆكارێكی‌ بۆ نمون����ه‌ به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‌ فرۆش����تنی‌‬ ‫له‌ی����ه‌ك حكومه‌تدا‪ ،‬ب����ه‌اڵم وه‌ك ئه‌و پێده‌كرێ����ت‪ ،‬ئ����ه‌وه‌ش ب����ۆ ئ����ه‌و‌ه كێش����ایه‌وه‌"‪ .‬هۆكارێكی‌ ت����ر به‌بڕوای‌ س����اده‌‪ ،‬ئه‌و هێما به‌وه‌ ده‌كات یه‌كێك چیمه‌نتۆی‌ س����لێمانی‌ س����ااڵنه‌ زیاتر‬ ‫ش����اره‌زایه‌ جه‌ختی‌ له‌سه‌ر ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ كه‌ "ئیداره‌ی‌ س����لێمانی‌ ئه‌و ژمێریاره‌ ك����ه‌ به‌یه‌كێك له‌هۆكاره‌ له‌ئامانجه‌كان����ی‌ بان����ك قازانجكردنه‌‪18 ،‬ملیار دین����ار داهاتی‌ هه‌یه‌‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫هێش����تا حس����اباتی‌ پاره‌یان به‌جیایه‌‪ ،‬له‌م����اوه‌ی‌ رابردودا زیاد له‌یه‌ك ترلیۆن سه‌ره‌كییه‌كان ده‌زانرێ‌‪" .‬راكێشانه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ش به‌و رێگایه‌ی‌‪ ،‬كاتێك هاواڵتیان بپرسین ئه‌و پاره‌یه‌ له‌كوێیه‌؟"‪.‬‬ ‫له‌هه‌رێم����دا نزیك����ه‌ی‌ ‪ 682‬ه����ه‌زار‬ ‫ئه‌مه‌ش پش����ت به‌س����تو به‌وه‌ی‌‪ ،‬له‌و دینار قه‌ره‌بوی‌ موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران‌و پ����اره‌ی‌ كۆمپانی����ا گه‌وره‌كانی‌ هه‌ردو بڕێك پاره‌ له‌(حسابی‌ ته‌وفیر) له‌بانك‬ ‫به‌شه‌ بودجه‌ی‌ سااڵنه‌ به‌چه‌ند جارێك خانه‌نشینی‌ داوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئیداره‌ی‌ هه‌ولێر حیزبه‌ له‌بانكه‌كاندا‪ ،‬به‌تایبه‌ت كاتێك داده‌نێ‌ به‌خێری‌ ‪ ،%6‬بانكیش مامه‌ڵه‌ فه‌رمانب����ه‌ر هه‌ی����ه‌‪ ،‬ك����ه‌ مانگانه‌ ‪%7‬‬ ‫بۆ هه‌رێم دێت‪ ،‬تائێس����تاش ‪ %43‬بۆ یه‌ك دیناریش����ی‌ ن����ه‌داوه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا ده‌زانن پ����اره‌ كه‌مبۆت����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش ب����ه‌و پاره‌ی����ه‌وه‌ ده‌كات به‌خێری‌ ‪ %11‬موچ����ه‌ی‌ بنه‌ڕه‌ت����ی‌ بۆ خانه‌نش����ینی‌‬ ‫ئیداره‌ی‌ پێشوی‌ سلێمانییه‌‌و ‪%57‬كه‌ی‌ كێشه‌ی‌ قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ له‌وێش هه‌بو‪ ،‬دو س����ودی‌ هه‌یه‌ بۆیان‪ ،‬ی����ه‌ك یاری‌ ‪ ،‬واته‌ ل����ه‌‪ %5‬بانك قازان����ج ده‌كات‪ .‬لێده‌بڕێ����ت‌و حكومه‌تی����ش ‪ %12‬ب����ۆ‬ ‫تریش����ی‌ بۆ ئیداره‌ی‌ پێش����وی‌ هه‌ولێر جگه‌ له‌وه‌ ژم����اره‌ی‌ كۆمپانیای‌ گه‌وره‌ به‌پاره‌كانیانه‌وه‌ ده‌ك����ه‌ن بۆ قازانجی‌ به‌ده‌ر ل����ه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌و ده‌دا‪ ،‬وات����ه‌ "هه‌م����و فه‌رمانبه‌رێ����ك‬ ‫له‌ئیداره‌ی‌ هه‌ولێ����ر زۆرتره‌ به‌به‌راورد خۆیان مامه‌ڵ����ه‌ی‌ پێوه‌ ده‌كه‌ن له‌گه‌ڵ فه‌رمانگانه‌ی‌ داهاتیان هه‌یه‌ س����ااڵنه‌ ‪ %19‬موچ����ه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌ك����ه‌ی‌ ده‌بێت‬ ‫ده‌چێت‪.‬‬ ‫بانكه‌كاندا‪ ،‬دو وه‌ك گوش����ارێكیش بۆ داهاته‌كانی����ان له‌بانكه‌كان����دا هه‌موی‌ بخرێته‌ ناو س����ند‌وقێكه‌وه‌ كه‌ سندوقی‌‬ ‫له‌الی‌ ش����اره‌زایانی‌ ب����واری‌ بانكی‌ به‌سلێمانی‌"‪.‬‬ ‫هۆكارێك����ی‌ ت����ری‌ كه‌مبون����ه‌وه‌ی‌ سه‌رحكومه‌ت به‌كاریده‌هێنن‪ ،‬تا بڵێن ده‌چێت����ه‌ به‌ش����ی‌ (حس����ابی‌ جاری‌ خانه‌نش����ینی‌ پێده‌ڵێن‪ ،‬كه‌ تائێس����تا‬ ‫ئه‌وه‌ رونه‌‪ ،‬ك����ه‌ ده‌بێت هه‌مو بانكێك‬ ‫له‌ ‪ %10‬ت����ا‪ % 25‬ی‌ پاره‌ی‌ ئیحتیاتی‌ پاره‌‪ ،‬وه‌ك عه‌زی����ز عه‌لی‌ ده‌یخاته‌رو‪ ،‬كۆمپانیاكان����ی‌ حیزب‪ ،‬فریادره‌س����ی‌ ئامان����ه‌ت)‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌ماوه‌ی‌ ‪5‬س����اڵدا ئێم����ه‌ له‌هه‌رێ����م نیمان����ه‌‪ ،‬ئ����ه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫بارمته‌ك����راوی‌ خ����ۆی‌ هه‌بێ����ت‪ ،‬به‌اڵم په‌یوه‌ندی‌ به‌و جموجۆڵه‌ سه‌ربازییه‌وه‌ بانك‌و حكومه‌ت‪ ،‬له‌كاتی‌ پێویستدا پاره‌ ئ����ه‌و پاران����ه‌ جوڵه‌ی‌ له‌س����ه‌ر نه‌بو‪ %19 ،‬موچ����ه‌ی‌ بنه‌ڕه‌ت����ی‌ ‪682‬هه‌زار‬ ‫به‌وته‌ی‌ ئ����ه‌و ژمێری����اره‌‪ ،‬له‌زۆرینه‌ی‌ هه‌یه‌ كه‌ له‌ماوه‌ی‌ رابردودا پێشمه‌رگه‌ ده‌داته‌ بانكه‌كان"‪ .‬ئه‌و شاره‌زایه‌ هێما ئه‌وا ده‌بێت له‌بودج����ه‌دا ده‌ربكه‌وێت‌و فه‌رمانب����ه‌ره‌ پاره‌ك����ه‌ی‌ له‌كوێیه‌؟ بۆ‬ ‫بانك����ه‌ حكومییه‌كان����ی‌ هه‌رێ����م ئه‌و كه‌وت����ه‌ ئین����زاره‌وه‌‌و برا ب����ۆ ناوچه‌ به‌وه‌ش ده‌كات كه‌ "خانه‌نش����ینكردنی‌ ببێت����ه‌وه‌ به‌داه����ات ب����ۆ حكومه‌ت‪ .‬ئێس����تا كه‌ پاره‌ كه‌مه‌ به‌كاریناهێنن‪،‬‬

‫دابڕانێكی‌ گه‌ور‌ه‬ ‫له‌نێوان بانكه‌كان‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ دارایدا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫ئاگایان له‌كاری‌‬ ‫یه‌كتری‌ نییه‌‬ ‫دوات����ر بیده‌نه‌وه‌ به‌س����ندوقه‌كه‌‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك���� ‌هی‌ خۆم����ان‬ ‫نوس����راوێكمان ب����ۆ هات����وه‌ ده‌ڵێ����ت‬ ‫له‌حس����ابی‌ جاری‌ به‌ئه‌مانه‌ت دایبنێن‬ ‫ته‌نها ئه‌وه‌نده‌ ئاگادارین"‪.‬‬ ‫ب����ه‌ده‌ر له‌فه‌رمانب����ه‌ران‪ ،‬هه‌مو ئه‌و‬ ‫كرێكاران����ه‌ی‌ له‌كه‌رت����ی‌ تایب����ه‌ت كار‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬خۆی����ان ل����ه‌‪‌%5‬و له‌الی����ه‌ن‬ ‫خاوه‌ن كاریشه‌وه‌‪ %7‬ی‌ موچه‌كانیان‌و‬ ‫حكومه‌تی����ش‪ %30‬موچه‌كانیان ده‌داته‌‬ ‫سندوقی‌ بیمه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ "ئه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫پاره‌یه‌ له‌كوێیه‌‌و له‌ چ سنودقێكدایه‌ بۆ‬ ‫ئێستا به‌كارنایه‌ت؟"‪.‬‬ ‫چاره‌س����ه‌ری‌ ئه‌م دۆخه‌ به‌بۆچونی‌‬ ‫ژمێریار عه‌زیز عه‌لی‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ چاودێری‌‬ ‫دارایی‌ به‌دواداچ����ون‌و لێكۆڵینه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئیشوكاری‌ بانكه‌ حكومییه‌كان بكات‌و‬ ‫"ئه‌و ده‌ستانه‌ی‌ حیزبیش نه‌هێڵێت كه‌‬ ‫یاری‌ به‌بانكه‌كان����ه‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌دڵنیاییه‌‌وه‌ ئه‌م دۆخ ‌هی‌ ئێستا زۆرێك‬ ‫له‌بانك����ه‌ حكومیی����ه‌كان تێیكه‌وتون‪،‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر بانكێكی‌ ئه‌هلی‌ بوایه‌‪ ،‬ده‌مێك‬ ‫بو ئیفالسبونی‌ خۆی‌ راگه‌یاندبو"‪.‬‬

‫"حه‌وت مانگ ‌ه ده‌واجنه‌كان زه‌ره‌ر ده‌كه‌ن"‬ ‫‪ %25‬ئالیك‌و ‪ %10‬ی‌ ده‌رمانیان بۆ دابین ده‌كرێت‬ ‫ ئا‪ :‬عه‌باس ره‌سوڵ‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ی‌ كوردستان بۆ به‌خێوكردن ‌‬ ‫په‌له‌وه‌ر‪ ،‬كه‌ وه‌ك سه‌ندیكای‌ خاوه‌ن‬ ‫ی‬ ‫ده‌واجنه‌كان كارده‌كات‪ ،‬له‌كۆنوسێك ‌‬ ‫ی حه‌وت‬ ‫ی البردن ‌‬ ‫حه‌وت خاڵیدا داوا ‌‬ ‫ی حكومی‌ ده‌كات كه‌ ب ‌ه‬ ‫مه‌رج ‌‬ ‫ی حكومه‌ت" ناوی‌ ده‌بات‌و‬ ‫"فشار ‌‬ ‫ی‬ ‫باسی‌ "ئه‌گه‌ری‌ له‌ناوچونی‌ كه‌رت ‌‬ ‫ی گشت كێڵگه‌كان"‬ ‫په‌له‌و‌هر‌و داخستن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سامان ‌‬ ‫ده‌كات‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ئاژه‌ڵیش ده‌ڵێ‌ "ئه‌وان به‌رهه‌مهێنن‌و‬ ‫ی‬ ‫ته‌نها پارێزگاری‌ به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنه‌كان ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه‬ ‫ی بازاڕ‌و‬ ‫ی خه‌ڵك‌و پێداویست ‌‬ ‫پارێزگار ‌‬ ‫نرخیشمان له‌ئه‌ستۆیه‌"‬ ‫ناتوانن چیتر ب ‌ه زه‌ره‌ر كاربكه‌ن‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵ��� ‌ه ‌‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫جێگ���ر ‌‬ ‫په‌له‌وه‌ر رزگار محه‌مه‌د هاوڕای ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك خاوه‌ن پ���رۆژ‌ه به‌ئاوێن ‌ه ‌‬ ‫ی ح���ه‌وت مان���گ ده‌بێت‬ ‫وت "نزیك��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫هی���چ خ���اوه‌ن ده‌واجنێ���ك قازانج ‌‬ ‫ی حكوم���ه‌ت‬ ‫نه‌ك���ردوه‌‌و مه‌رجه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ش ‌‬ ‫ی به‌ستوین"‌و باس��� ‌‬ ‫ده‌س���ت ‌‬ ‫ێ‬ ‫ك���رد ك ‌ه ئه‌گه‌ر دۆخه‌ك��� ‌ه به‌وجۆره‌ب ‌‬ ‫ناتوان���ن چیت���ر ب��� ‌ه زه‌ره‌ر كاربكه‌ن‌و‬ ‫ێ حكومه‌ت به‌ده‌نگیانه‌وه‌بێ‌‪.‬‬ ‫ده‌ب ‌‬ ‫كۆنوسه‌كه‌‌و حكومه‌ت‬ ‫ی‬ ‫كۆنوس��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوه‌ڕۆك��� ‌‬

‫ی كوردس���تان بریتیی��� ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵ��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێژنه‌كان��� ‌‬ ‫له‌(ده‌س���تبه‌كاربونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌له‌و‌هر‌و مه‌ڕومااڵت بۆ سنورداركردن ‌‬ ‫ی پرۆژه‌و‬ ‫ی مۆڵه‌ت ‌‬ ‫هاورده‌‌و سنورداركردن ‌‬ ‫ی پرۆژه‌كان‌و‬ ‫ی سه‌رپه‌رشتیار ‌‬ ‫نه‌هێشتن ‌‬ ‫ی س���ه‌ربڕینخانه‌‌و‬ ‫ی مه‌رج��� ‌‬ ‫نه‌هێش���تن ‌‬ ‫ی س���وته‌مه‌نی‌‌و ڤاكس���ین‌و‬ ‫دابینكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هۆب ‌ه ‌‬ ‫چاره‌سه‌ر‪ ،‬له‌م باره‌یه‌و‌ه جێگر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ی ئاژه‌ڵ له‌به‌رێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫سامان ‌‬ ‫ی ئه‌ندازیار ئاوات‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫كشتوكاڵ ‌‬ ‫ی "ئه‌و‌ه‬ ‫ی بۆ ئاوێن��� ‌ه وت ‌‬ ‫ئه‌حم���ه‌د عه‌ل ‌‬ ‫ی حه‌وت مه‌رج‌و رێنماییه‌‪،‬‬ ‫ره‌تكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی په‌له‌وه‌ر‬ ‫ی كه‌رت��� ‌‬ ‫ك ‌ه بۆ رێكخس���تن ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌ك ‌ه‬ ‫ی مه‌رجه‌كان ‌‬ ‫دانراو‌ه زۆب��� ‌ه ‌‬ ‫دژیه‌ك‌و جێی‌ پرسیارن"‬ ‫ی زۆر ده‌به‌ن‬ ‫سه‌ربڕینخانه‌كان پار‌ه ‌‬ ‫ی ك��� ‌ه خاوه‌ن‬ ‫یه‌كێ���ك ل���ه‌و خااڵن ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫پ���رۆژه‌كان جه‌خ���ت له‌س���ه‌ر البردن ‌‬ ‫ی ئه‌و مه‌رجه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ده‌كه‌نه‌و‌ه نه‌هیشتن ‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانیان ببه‌ن ‌ه سه‌ربڕینخانه‌كان‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی جێگر ‌‬ ‫چونك��� ‌ه به‌وت��� ‌ه ‌‬ ‫ی یه‌ك‬ ‫كۆمه‌ڵه‌ك��� ‌ه س���ه‌ربڕینخانه‌‪ ،‬بڕ ‌‬ ‫ملیۆن دینار وه‌رده‌گرێت بۆ سه‌ربڕین‌و‬ ‫ی مریشك‪،‬‬ ‫ی یه‌ك ته‌ن گۆشت ‌‬ ‫ئاماده‌كردن ‌‬ ‫ك ‌ه خاوه‌ن پرۆژه‌یه‌ك ئه‌و‌ه به‌"لێساندن‬ ‫ی‬ ‫ێ ناو ‌‬ ‫ی زۆره‌مل��� ‌‬ ‫كرێن‌و فرۆش���تنێك ‌‬ ‫ده‌ب���ات"‪ ،‬چونك ‌ه له‌دوایی���ن نرخدا ب ‌ه‬ ‫‪3‬هه‌زار‌و ‪4‬سه‌د دینار لێیان وه‌رده‌گرێت‪.‬‬ ‫ی ئاژه‌ڵیش ده‌ڵێن‬ ‫ی سامان ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی سه‌ربڕینخان ‌ه‬ ‫"‪ 4‬ملیار دینار بۆ ده‌عم ‌‬

‫ی‬ ‫ی رزگار محه‌مه‌د ‌‬ ‫دابین كراوه‌‪ ،‬تائێستا یه‌ك ملیار‌و ‪ 350‬پێیانده‌دات‪ ،‬ب���ه‌ڕا ‌‬ ‫ی خاوه‌ن‬ ‫ی س���ه‌ندیكا ‌‬ ‫ی دوه‌م��� ‌‬ ‫كه‌س��� ‌‬ ‫ێ خه‌رجكراوه‌"‪.‬‬ ‫ملیۆنی‌ ل ‌‬ ‫ی سه‌ختی‌‌و‬ ‫ده‌واجنه‌كانه‌و‌ه "نیش���ان ‌ه ‌‬ ‫ی حكومه‌ته‌"‪.‬‬ ‫ی مه‌رجه‌كات ‌‬ ‫ناواقیع ‌‬ ‫پاڵپشت ‌ه‬ ‫حكومییه‌كان به‌مه‌رجن‬ ‫سه‌رپه‌رشتیاریان ناوێت‬ ‫ی كوردس���تان بۆ‬ ‫ی كۆمه‌ڵ ‌ه ‌‬ ‫به‌وت��� ‌ه ‌‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌ك ‌ه‬ ‫ی تر ل���ه‌داواكار ‌‬ ‫یه‌كێك��� ‌‬ ‫ی په‌ل���ه‌وه‌ر له‌ئێس���تادا‬ ‫به‌خێوكردن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دامه‌زراندن ‌‬ ‫ی كشتوكاڵ ئه‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬ك��� ‌ه مه‌رج��� ‌‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫پاڵپش���تییه‌كان ‌‬ ‫ی په‌ل���ه‌وه‌ر‪ ،‬ته‌نها بریتیی ‌ه سه‌رپه‌رش���تیار پرۆژه‌ی���ان له‌س���ه‌ر‬ ‫بۆ پرۆژكان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌س���ێك ‌‬ ‫ی ئالی���ك‌و الببرێ‌‪ ،‬ك��� ‌ه دامه‌زراندن ‌‬ ‫له‌پێدان���ی‌‪ %25‬پێداویس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كش���توكاڵ‌و سامان ‌‬ ‫ی كۆلیج ‌‬ ‫ی ده‌رچو ‌‬ ‫ی ده‌رمان‌و ڤاكس���ین‪ .‬له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫‪‌ %10‬‬ ‫ی ڤێته‌رنه‌ری‌‪،‬‬ ‫ێ ئاژه‌ڵ بێ���ت یان به‌ش��� ‌‬ ‫ئه‌مساڵیش���ه‌و‌ه س���وته‌مه‌نییان پ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵه‌ك ‌ه وت ‌‬ ‫ێ خۆی���ان ده‌رمان‌و له‌م باره‌ی���ه‌و‌ه جێگر ‌‬ ‫نه‌دراوه‌‌و ده‌ش���ب ‌‬ ‫ی هه‌مو كێش���ه‌و‬ ‫ی پێویس���ت له‌بازاڕ بكڕن له‌م "خاوه‌ن پ���رۆژ‌ه خۆ ‌‬ ‫ڤاكسین ‌‬ ‫ی مریش���ك باش���تر‬ ‫ی نه‌خۆش���ییه‌كان ‌‬ ‫ی سامان ‌‬ ‫ی به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫باره‌یه‌و‌ه جێگر ‌‬ ‫ی تایبه‌تن‌و ده‌زانێ‌‪ ،‬له‌سه‌رپه‌رشتیارێك ك ‌ه به‌زه‌یی‬ ‫ئاژه‌ڵ ده‌ڵێت "ئه‌وان كه‌رت ‌‬ ‫ی پێی���ان ده‌درێ���ت‪ ،‬ئیعاناته‌‪ ،‬به‌به‌رژه‌وه‌ندیمان���دا نایه‌ت���ه‌وه‌‌و ی���ان‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی زانكۆیه‌و خاوه‌ن‬ ‫ی ت���از‌ه ‌‬ ‫ی ده‌رچویه‌ك ‌‬ ‫ێ خۆیان پێداویس���ت ‌‬ ‫ئه‌گه‌رن���ا ده‌ب��� ‌‬ ‫خۆیان دابین بكه‌ن" رزگار محه‌مه‌دیش پ���ر‌ۆژ‌ه گیرده‌خوات به‌ده‌س���تییه‌وه‌"‬ ‫ی ك���رد ك ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی هه‌روه‌ها باس��� ‌‬ ‫ی په‌ل���ه‌وه‌ر به‌ناو ‌‬ ‫خ���اوه‌ن پ���رۆژ‌ه ‌‬ ‫ی زۆری���ان‬ ‫ی سه‌رپه‌رش���تیار موچه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫كۆمه‌ڵه‌كه‌یانه‌و‌ه وتی‌"من ئه‌و ده‌عم ‌ه ‌‬ ‫ێ داوا ده‌كات‌و ئ���ه‌وه‌ش بارگرانی‌‌و‬ ‫ل��� ‌‬ ‫حكومه‌ت به‌هیچ نازانم"‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رێوه‌به‌ر ‌‬ ‫زه‌ره‌ره‌‌و هه‌ده‌ره‌‪ ،‬جێگر ‌‬ ‫ی ئاژه‌ڵیش له‌م باره‌یه‌و‌ه ده‌ڵێت‬ ‫سامان ‌‬ ‫قاعه‌كانیان‬ ‫ی كار‌و‬ ‫"ئ���ه‌و داوای��� ‌ه ناڕه‌وایه‌‌و هه‌ل��� ‌‬ ‫تۆمار ناكه‌ن‬ ‫ی خ���اوه‌ن پرۆژه‌‌و شاره‌زابون له‌به‌رده‌م خه‌ڵك‌و ده‌رچواندا‬ ‫به‌ش���ی هه‌ر‌ه زۆر ‌‬ ‫ی داده‌خات"‬ ‫ی ده‌واج���ن به‌ڕێگا ‌‬ ‫قۆنته‌رانچییه‌كان ‌‬ ‫ی رێنمایی���ه‌كان‬ ‫نایاس���ایی‌و ده‌ره‌و‌ه ‌‬ ‫مۆڵه‌ت به‌ده‌ست ئه‌وان بێ‌‬ ‫ی‬ ‫جوج���ك داخ���ڵ ده‌ك���ه‌ن‌و له‌هۆب ‌ه ‌‬ ‫ی ‪100‬‬ ‫له‌ئێس���تادا حكوم���ه‌ت ب���ڕ ‌‬ ‫ی ئاژه‌ڵ مامه‌ڵ ‌ه تۆمار ناكه‌ن‌و‬ ‫س���امان ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ك ‌ه حكومه‌ت ملی���ۆن دین���ار‪ ،‬وه‌ك���و پێش���ین ‌ه ‌‬ ‫ئه‌و ب���ڕ‌ه ئالیكه‌یان ناو ‌‬

‫ی‬ ‫ی گرتن ‌‬ ‫ی پرۆژ‌ه به‌ق���ه‌رز ده‌دات ‌ه ‪ 480‬هۆل پێك دێ���ت‌و توانا ‌‬ ‫دامه‌زراندن��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌یه‌‪ ،‬پێداویس���ت ‌‬ ‫ی رزگاریش ئه‌و‌ه ‪ 4495125‬جوجك ‌‬ ‫ی تازه‌‌و ب���ه‌ڕا ‌‬ ‫پرۆژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌گۆش���ت ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی زۆر پ���رۆژ‌ه هه‌مو پارێزگا ‌‬ ‫ی ك���ردو‌ه خه‌ڵكێك��� ‌‬ ‫وا ‌‬ ‫دروس���ت بكه‌ن‌و فه‌وزا دروس���ت ببێ‌‌و مریش���ك بریتیی��� ‌ه ل��� ‌ه ‪ 2000‬ت���ه‌ن‬ ‫ی ناوخۆ‬ ‫ی له‌مانگێك���دا‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌رهه‌م ‌‬ ‫ی به‌نرخه‌كان بكرێ‌‪ ،‬بۆی ‌ه له‌خاڵ ‌‬ ‫ی���ار ‌‬ ‫ی ‪ 1250‬ته‌نه‌‪ ،‬وات��� ‌ه ‪%62.5‬‬ ‫ی نزیك��� ‌ه ‌‬ ‫ی داخستن ‌‬ ‫ی كۆنوسه‌كه‌یاندا داوا ‌‬ ‫دوه‌م ‌‬ ‫ی ناوخۆ‬ ‫ی بازاڕ به‌به‌رهه‌م ‌‬ ‫ی پێویس���ت ‌‬ ‫ێ ناوچ ‌ه ده‌كه‌ن‌و ‌‬ ‫ی پرۆژ‌ه له‌هه‌ند ‌‬ ‫مۆڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌هاورد‌ه ‌‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ی ئاژه‌ڵیش ئه‌و دابین ده‌كرێت رێژه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی سامان ‌‬ ‫به‌رێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێرانی‌‌و به‌رازیل ‌‬ ‫ی به‌س���تو ‌‬ ‫ی گومان‌و پرسیار داده‌نێن"و مریش���ك ‌‬ ‫خاڵ ‌ه "به‌جێ ‌‬ ‫ی پڕده‌كرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ێ مه‌رج��� ‌‬ ‫ی "ده‌مان���ه‌و ‌‬ ‫رزگار وتیش��� ‌‬ ‫ی مۆڵه‌ت له‌ده‌ست كۆمه‌ڵه‌كه‌ماندا‬ ‫پێدان ‌‬ ‫ێ زه‌مانه‌تی‌‬ ‫ك‌‬ ‫ی‬ ‫ی كش���توكاڵ ‌‬ ‫بێت" ب���ه‌اڵم ئه‌ندازیار ‌‬ ‫بازاڕ ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ئ���اوات محه‌مه‌د ده‌ڵێت "دابه‌ش���بون ‌‬ ‫ی خ���اوه‌ن ده‌واجنه‌كاندا‬ ‫ل���ه‌داواكار ‌‬ ‫ی زانس���تی‌‌و‬ ‫پرۆژه‌كان ئه‌ندازه‌‌و پێوه‌ر ‌‬ ‫ی هات���و‌ه ك��� ‌ه لێژن���ه‌كان دابمه‌زرێنه‌و‌ه‬ ‫ی هه‌یه‌‌و په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫ئابور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ش ‌ه هاورد‌ه ‌‬ ‫ی دیاریكردن ‌‬ ‫ی "به‌مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی به‌رهه‌مهێن���ان‌و ئه‌گه‌ره‌كان ‌‬ ‫به‌توانا ‌‬ ‫ی ئێرانی‌‌و توركی‌" ك ‌ه‬ ‫ی به‌ستو ‌‬ ‫ناردن ‌ه ده‌ره‌وه‌‌و هاورده‌كردنه‌و‌ه هه‌یه‌‪ ،‬مریشك ‌‬ ‫ی ئازاده‌‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫ی مۆڵه‌ت له‌ده‌س���ت له‌ئێستادا هاورده‌كردن ‌‬ ‫ێ كاروبار ‌‬ ‫بۆی ‌ه ده‌ب ‌‬ ‫ی پ���رۆژ‌ه‬ ‫ی مۆڵه‌ت��� ‌‬ ‫ی وه‌س���تاندن ‌‬ ‫ی ئاژه‌ڵ���دا داوا ‌‬ ‫ی س���امان ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ی ئابوریناس���ان‬ ‫ی به‌نمون ‌ه هێنایه‌و‌ه ك ‌ه ت���ازه‌كان‪ ،‬به‌اڵم به‌ڕا ‌‬ ‫بێت"‪ .‬ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "ئ���ه‌و‌ه رێگایه‌ك��� ‌ه ب���ۆ قۆرخكردن ‌‬ ‫ی مه‌رجه‌كان ته‌نس���یق ‌‬ ‫جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی ده‌وێت "ئه‌وه‌تا بواره‌كه‌"‪ .‬هه‌روه‌ها جێگر ‌‬ ‫الیه‌ن ‌ه حكومییه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���اژه‌ڵ له‌به‌رێوه‌به‌رایه‌ت��� ‌‬ ‫ی س���امان ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫‪ 70‬پ���رۆژ‌ه له‌ده‌وروب���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی پارێزگا ‌‬ ‫ی كش���توكاڵ ‌‬ ‫ی ماس���ته‌رپالن‌و گشت ‌‬ ‫ده‌كه‌ون��� ‌ه س���نور ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ زه‌مان ‌‬ ‫ی ك‌‬ ‫مامه‌ڵه‌یان ده‌وه‌ستێنرێ‌‌و پرۆژه‌كانیان ئاوات ئه‌حمه‌د وتی‌"ئ��� ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ پارێزگار ‌‬ ‫بازاڕم���ان بۆ ده‌كات‌و ك��� ‌‬ ‫پێ‌ ده‌گوێزنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی بكات"‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫به‌كارب���ه‌ران‌و حه‌ق��� ‌‬ ‫ی "ئه‌وان ته‌نه���ا به‌رهه‌مهێنن‌و‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫توانای‌ به‌رهه‌می‬ ‫ی خۆیان له‌بیره‌‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه‬ ‫به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ك‬ ‫‌ مریش ‬ ‫ی‬ ‫ی نرخ‌و پێداویس���ت ‌‬ ‫ێ پارێ���زگار ‌‬ ‫ی ده‌ب ‌‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫ی پارێ���زگا ‌‬ ‫له‌س���نور ‌‬ ‫ی په‌ل���ه‌وه‌ر هه‌ی���ه‌‌و ل ‌ه بازاڕیش بكه‌ین"‬ ‫‪ 360‬پ���رۆژ‌ه ‌‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫له‌هه‌رێمدا هه‌شت هه‌زار توشبوی‌ شێرپه‌نجه‌ هه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‬ ‫نه‌خۆشی‌ شێرپه‌نجه‌ روله‌زیادبونه‌‌و‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی هه‌رێمیش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "له‌ستانداره‌‬ ‫جیهانییه‌كان تێپه‌ڕی‌ نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫توشبویه‌كی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌ش ده‌ڵێت‬ ‫"چاره‌سه‌ری‌ پێویستی‌ نه‌خۆشییه‌كه‌‬ ‫له‌هه‌رێمدا نییه‌"‪ .‬پسپۆرێكی‌ ئه‌و‬ ‫بواره‌ش رایده‌گه‌یه‌نێ‌ كه‌ پێویسته‌‬ ‫سه‌نته‌ره‌كانی‌ تایبه‌ت به‌شێرپه‌نجه‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ شاره‌كان دروستبكرێن‌و‬ ‫ژینگه‌یه‌كی‌ پاكیان هه‌بێت "به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌رێمدا‪ ،‬ره‌چاوی‌ ئه‌وه‌ نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌هه‌ر س���ێ‌ شاره‌كه‌ی‌ هه‌رێمدا‪ ،‬سێ‌‬ ‫سه‌نته‌ری‌ سه‌ره‌كی‌ ش���ێرپه‌نجه‌ هه‌ی ‌ه‬ ‫جگه‌ له‌وانه‌ش له‌هه‌ولێر‌و س���لێمانیش‬ ‫تیشكه‌چاره‌سه‌ر هه‌یه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫تائێستا ئامارێكی‌ دروست نییه‌ له‌باره‌ی‌‬ ‫توشبوانی‌ ئه‌و نه‌خۆشییه‌ له‌هه‌رێمدا‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی‌ ئامارێك���ی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫ته‌ندروستی‌ هه‌رێم له‌ساڵی‌ ‪ 2004‬تاوه‌كو‬ ‫‪ 2012‬نزیكه‌ی‌ هه‌ش���ت هه‌زار نه‌خۆشی‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌ له‌هه‌رێمدا تۆماركراوه‌‪ ،‬ته‌نیا‬ ‫له‌ساڵی‌ رابردوشدا ‪ 2287‬كه‌س توشی‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌ بون له‌و رێژه‌یه‌ش زۆرترین‬ ‫نه‌خۆش له‌پارێزگاری‌ سلێمانی‌ بوه‌ كه‌‬ ‫‪ 1065‬كه‌س بون‪ ،‬ئه‌م���ه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ر دراوه‌ته‌ چوار هه‌زار كه‌سی‌‬ ‫تریش كه‌ توشی‌ ئه‌و نه‌خۆشییه‌ بون‌و‬ ‫خه‌ڵك���ی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم���ن‪ ،‬زۆرترین‬ ‫ج���ۆری‌ ش���ێرپه‌نجه‌ش له‌كوردس���تان‬ ‫شێرپه‌نجه‌ی‌ س���ینگه‌ كه‌ هۆكاره‌كه‌ی‌‬ ‫جگه‌ره‌كێشانه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ وته‌ی‌ شاره‌زایانی‌ ئه‌و بواره‌‪،‬‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌ ڤایرۆس���ییه‌كان‌و ئایدز‌و‬ ‫ئه‌و خۆراكانه‌ی‌ كه‌ چه‌وری‌‌و ش���ه‌كری‌‬

‫ی‬ ‫زۆرترین جۆر ‌‬ ‫شێرپه‌نج ‌ه‬ ‫له‌كوردستان‬ ‫ی‬ ‫شێرپه‌نجه‌ ‌‬ ‫سینگه‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫هۆكاره‌كه‌ ‌‬ ‫جگه‌ره‌كێشانه‌‬ ‫به‌هۆی جگه‌ره‌ کێشانه‌وه‌ نه‌خۆشی شێرپه‌نج ‌ه رو له‌زیادبون ‌ه‬ ‫زۆریان تێدایه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ قه‌ڵه‌وی‌‌و وه‌رزش س���ه‌ركه‌وتو نه‌بون‪ ،‬به‌ناچ���اری‌ چومه‌‬ ‫نه‌كردن‌و كه‌مخواردنی‌ س���ه‌وزه‌‌ومیوه‌‌و واڵتی‌ ئوردن‌و جارێكی‌ تر نه‌شته‌رگه‌ریم‬ ‫جگه‌ره‌كێشان‌و خواردنه‌وه‌ گازییه‌كان‌و كرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫پزیشكی‌ پس���پۆری‌ نه‌خۆشییه‌كانی‌‬ ‫پیس���بونی‌ ژینگ���ه‌ش‌و په‌یوه‌ن���دی‌‬ ‫جینایه‌تی‌ خێزان هۆكارێكی‌ گرینگن بۆ خوێن د‪ .‬ئاریا نامیق‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫ك���ه‌ هۆكاره‌كانی‌ ش���ێرپه‌نجه‌ له‌عێراق‬ ‫توشبون به‌شێرپه‌نجه‌‪.‬‬ ‫توشبویه‌كی‌ ئه‌و نه‌خۆشییه‌ (ش‪.‬ی) بۆ پیس���بونی‌ ژینگه‌‌و ده‌ره‌نجامه‌كانی‌‬ ‫كه‌ ته‌مه‌ن���ی‌ ‪ 35‬س���اڵه‌ جه‌خت له‌وه‌ ئه‌و جه‌نگان���ه‌ی‌ كه‌ دوچ���اری‌ عێراق‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌ له‌هه‌رێمدا چاره‌س���ه‌ره‌كان بونه‌ت���ه‌وه‌ له‌گه‌ڵ خواردن���ی‌ خێراو‪..‬‬ ‫له‌ئاستی‌ پێویستدا نین "به‌پێچه‌وانه‌وه‌ هتد ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪" ،‬ئه‌وانه‌ كاریگه‌رییان‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ توش���ی‌ ئه‌و نه‌خۆش���ییه‌ هه‌ب���وه‌ له‌س���ه‌ر زۆربونی‌ نه‌خۆش���ی‌‬ ‫ده‌ب���ن هه‌ندێج���ار خراپت���ر ده‌كرێن" شێرپه‌نجه‌"‪ ،‬ئه‌و پزیشكه‌ باس له‌وه‌ش‬ ‫ئه‌و خ���ۆی‌ به‌نمون���ه‌ ده‌هێنێته‌وه‌ كه‌ ده‌كات كه‌ تاوه‌كو ئێستا له‌كوردستان‬ ‫ی پزیشكی‌ پسپۆریی‌ تایبه‌ت به‌شێرپه‌نجه‌‬ ‫یه‌كێك ب���وه‌ له‌قوربانییه‌كانی‌ هه‌ڵه‌ ‌‬ ‫پزیش���ك "له‌ماوه‌ی‌ یه‌ك مانگدا سێجار زۆر كه‌مه‌‌و به‌ش���ی‌ ئه‌و هه‌مو نه‌خۆشه‌‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌رییان ب���ۆ ك���ردم‪ ،‬ب���ه‌اڵم ناكات‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئینته‌رنێت‬ ‫ئ���ه‌و پس���پۆره‌ی‌ ش���ێرپه‌نجه‌ هێما‬ ‫ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات‪ ،‬ك���ه‌ ده‌بێ���ت‬ ‫سه‌نته‌ره‌كانی‌ تایبه‌ت به‌و نه‌خۆشییه‌ش‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ ش���اره‌كان دروس���تبكرێن‌و‬ ‫ژینگه‌یه‌كی‌ پاك‌و س���ه‌وز‌و جوانیش���ی‌‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬به‌جۆرێ���ك له‌هۆتێلێك���ی‌‬ ‫پێشكه‌وتوبچێت‪.‬‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ی‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‬ ‫نانه‌كه‌لیش د‪ .‬س���امی‌ ئه‌حمه‌د‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫ده‌خاته‌رو ئه‌و نه‌خۆش���انه‌ی‌ سه‌ردانی‌‬ ‫ئه‌وان ده‌كه‌ن له‌نه‌خۆشخانه‌كانی‌ تره‌وه‌‬ ‫بۆیان ده‌نێردرێن‪ ،‬ئه‌وانیش پش���كنین‌و‬ ‫چاره‌سه‌ر بۆ نه‌خۆشه‌كانی‌ شێرپه‌نجه‌ی‌‬ ‫وش���ك‌و ش���ێرپه‌نجه‌ی‌ خوێن ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ك���ه‌ له‌چه‌ند به‌ش���ێك پێكهاتون وه‌كو‬ ‫چاره‌س���ه‌ر به‌ده‌رمانه‌ كیمیاوییه‌كان‌و‬

‫به‌شی‌ چاره‌سه‌ر به‌ده‌رمانی‌ بایۆلۆجی‌‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ به‌ش���ی‌ چاره‌س���ه‌ر به‌ده‌رمانه‌‬ ‫هۆرمۆنییه‌كان‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌پێی‌ جۆری‌‬ ‫نه‌خۆشییه‌كه‌ چاره‌سه‌رییه‌كانیان له‌الیه‌ن‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم���ه‌وه‌ به‌پاره‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫بۆیان دابینكراون"‪ .‬یه‌كێك له‌كێشه‌كانی‌‬ ‫ئه‌وانیش بچوكیی‌ نه‌خۆشخانه‌كه‌یه‌ كه‌‬ ‫‪ 40‬قه‌ڵه‌وێره‌یه‌‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا زۆری‌‬ ‫سه‌ردانی‌ نه‌خۆشه‌ كه‌ رۆژانه‌ ‪ 70‬بۆ ‪80‬‬ ‫نه‌خۆش سه‌ردانیان ده‌ك ‌هن‌و پشكنین‌و‬ ‫چاره‌سه‌ریان بۆ ده‌كرێت‪ ،‬له‌و رێژه‌یه‌ش‬ ‫ل ‌ه ‪ %35‬بۆ ‪ %40‬نه‌خۆشه‌كان‪ ،‬نه‌خۆشی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێمن‪" ،‬له‌و بڕه‌ ده‌رمانه‌ی‌‬ ‫كه‌ بۆ نه‌خۆشه‌كانی‌ ناوخۆ دابینكراوه‌‪،‬‬ ‫به‌ناچاری‌‌و به‌بێ‌ به‌رامبه‌ر بۆ ئه‌وانیش‬ ‫ده‌چێت"‪ .‬ئه‌و باس���ی‌ له‌وه‌ش كرد بۆ‬

‫‪9‬‬

‫چاره‌سه‌ركردنی‌ كێش���ه‌كانیان له‌الیه‌ن‬ ‫خێرخوازێكی‌ سه‌رمایه‌داری‌ هه‌ولێره‌وه‌‪،‬‬ ‫بڕی���اره‌ باڵه‌خانه‌یه‌ك���ی‌ نزیكه‌ی‌ ‪100‬‬ ‫قه‌ڵه‌وێره‌یان بۆ دروستبكرێت‪.‬‬ ‫وته‌بێژی‌ فه‌رمی‌ وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروستی‌‌و‬ ‫راستگری‌ نهێنی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ شێرپه‌نجه‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان د‪ .‬خالس قادر‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت "بۆ باشتركردنی‌ چاودێری‌‬ ‫شێرپه‌نجه‌ له‌كوردستاندا ئه‌نجومه‌نێكی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ دروس���تكراوه‌‪ ،‬ك���ه‌ وه‌زیری‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌ركه‌كان���ی‌ ئ���ه‌و ئه‌نجومه‌نه‌ش خۆی‬ ‫له‌ئه‌نجام���دان‌و به‌هێزكردنی‌ توێژینه‌وه‌‬ ‫ده‌بینێت���ه‌وه‌ كه‌ تاوه‌كو ئێس���تا نه‌بوه‌‬ ‫له‌كوردستان"‪.‬‬ ‫یه‌كێكی���ش له‌گرفته‌كان���ی‌ ئ���ه‌و‬ ‫ئه‌نجومه‌نه‌‪ ،‬كه‌ نزیكه‌ی‌ س���اڵ‌و نیوێكه‌‬ ‫دام���ه‌زراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی���ه‌ تاوه‌كو ئێس���تا‬ ‫بودجه‌یه‌كی‌ ب���ۆ ته‌رخاننه‌كراوه‌ "به‌اڵم‬ ‫په‌سندكردنی‌ سندوقی‌ شێرپه‌نجه‌ كه‌ ده‌‬ ‫ملیۆن دۆالری‌ بۆ ته‌رخانكراوه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان هاوكارێكی‌ باش‬ ‫ده‌بێت له‌یارمه‌تیدانی‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌‬ ‫توشی‌ شێرپه‌نجه‌ ده‌بن"‪.‬‬ ‫وته‌بێژه‌كه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ ته‌ندروس���تی‌‬ ‫جه‌خت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫زۆرێك له‌ش���ێرپه‌نجه‌كان چاكده‌بنه‌وه‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ شێرپه‌نجه‌ی‌ مندااڵن‪" ،‬به‌اڵم‬ ‫زیادبونه‌ك���ه‌ش له‌و س���تاندارده‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌جیهان���دا هه‌ی���ه‌‌و له‌كوردس���تانیش‬ ‫تێپه‌ڕی نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ راپۆڕتی‌ رێكخراوی‌ توێژینه‌وه‌ی‌‬ ‫جیهان���ی‌ بۆ ش���ێرپه‌نجه‌ش له‌هه‌ر ‪100‬‬ ‫هه‌زار كه‌س���ێك له‌دونی���ادا ‪ 100‬كه‌س‬ ‫توشی‌ شێرپه‌نجه‌ ده‌بن‪ ،‬ئه‌و رێكخراوه‌‬ ‫پێش���بینی‌ ئه‌وه‌ش ده‌كات تا س���اڵی‌‬ ‫‪ 2015‬ئه‌و رێژه‌ی���ه‌ به‌رزبێته‌وه‌ بۆ ‪150‬‬ ‫كه‌س‬

‫رێگا نادرێ‌ پاس‪ ،‬له‌هێڵ ‌ی "دوكان ‪ -‬سلێمانی" كاربكات‬ ‫ش���ۆفێری‌ خ���اوه‌ن پاس���ی‌ بچ���وك‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫پێش���نیاری‌ "كردن���ه‌وه‌ی‌ هێڵی‌ پاس‬ ‫به‌كرێ���ی‌ كه‌مت���ر" خس���تۆته‌ به‌رده‌م‬ ‫رێگای‌ نێوان دوكان‪ -‬سلێمانی‌‪ ،‬كه‌‬ ‫قایمقامییه‌ت���ی‌ دوكان‌و گواس���تنه‌وه‌و‬ ‫‪ 57‬كیلۆمه‌تر دوره‌‌و به‌وته‌ی‌ زۆرێك‬ ‫گه‌یاندن���ی‌ دوكان‪ ،‬ب���ه‌اڵم تائێس���تا‬ ‫له‌دانیشتوانی‌ دوكانیش‪ ،‬له‌روی‌‬ ‫"به‌فشاری‌ خاوه‌ن ته‌كسییه‌كان" رێگا‬ ‫شه‌قامه‌وه‌ رێگایه‌كی‌ باشیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌كردن���ه‌وه‌ی‌ هێڵی‌ پ���اس ده‌گیرێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم له‌ماوه‌ی‌ چه‌ند ساڵێكدا كرێی‬ ‫محه‌مه‌د مه‌عروف یه‌كێكه‌ له‌و خاوه‌ن‬ ‫گواستنه‌وه‌ی‌ نه‌فه‌ریان چه‌ند قاتێك‬ ‫پاسان ‌ه كه‌ له‌هێلی‌ پاسی‌ دوكان رانیه‌‬ ‫به‌رزبۆته‌وه‌‌و له‌ئێستاشدا كرێی‌ یه‌ك‬ ‫كارده‌كات له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "داوامان‬ ‫نه‌فه‌ر به‌ته‌كسی‌ بۆته‌ ‪5‬هه‌زاردینار‌و‬ ‫له‌قایمقامییه‌ت كردوه‌ كه‌ هێڵی‌ پاسی‌‬ ‫سه‌رباری‌ ئه‌وه‌ ماوه‌ی‌ ‪10‬ساڵیشه‌‬ ‫دوكان س���لێمانیمان ب���ۆ بكرێته‌وه‌‌و‬ ‫پاس له‌هێڵه‌كه‌دا نه‌ماوه‌‪ ،‬چه‌ند‬ ‫وه‌كو هه‌مو شوێنێك پاسیش هه‌بێت‌و‬ ‫خاوه‌ن پاسێكیش رایده‌گه‌یه‌نن‪،‬‬ ‫ته‌كس���یش هه‌بێ‌"‪ .‬ده‌رب���اره‌ی‌ نرخی‌‬ ‫ئه‌گه‌ر رێگایان پێبدرێ‌ ئاماده‌ن‬ ‫كرێ‌ س���ه‌یاره‌ش محه‌مه‌د وتی‌ "ئێمه‌‬ ‫نه‌فه‌ر بگوزانه‌وه‌ بۆ دوكان به‌ ‪3‬‬ ‫ئاماده‌ی���ن به‌‪ 3‬ه���ه‌زار دینار بۆ یه‌ك‬ ‫هه‌زار دینار‪.‬‬ ‫نه‌فه‌ر له‌هێڵی‌ س���لێمانی‌ دوكان ئیش‬ ‫ێ بكه‌ین خه‌ڵكیش ئ���ازاده‌ به‌پاس بڕوا‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌م ماوه‌ی���ه‌دا كۆمه‌ڵ ‌‬

‫یان به‌ته‌كس���ی‌"‪ .‬خاوه‌ن پاسێكی‌ تر‬ ‫به‌پاس���اوی‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ توش���ی‌ شه‌ڕ‬ ‫نه‌بێت له‌گه‌ڵ خاوه‌ن ته‌كس���ییه‌كان‪،‬‬ ‫نه‌یویس���ت ناوی‌ خۆی‌ ئاشكرا بكات‪.‬‬ ‫وت���ی‌ "كۆمه‌ڵێ‌ ش���ۆفێری‌ ته‌كس���ی‌‪،‬‬ ‫قۆرخ���ی‌ نه‌ف���ه‌رات‌و هاتۆچ���ۆی‌ ئه‌و‬ ‫رێگایان كردوه‌‪ ،‬به‌داخه‌وه‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫قایمقامیش بیر له‌مه‌س���ڵه‌حه‌تی‌ ئه‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌ ناكه‌نه‌وه‌ ك���ه‌ كرێ‌ هاتوچۆی‌‬ ‫له‌سه‌ر گران بوه‌"‪ .‬ئه‌و شۆفێره‌ باسی‌‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ كرد كه‌ بۆ هۆی‌ قازانج زۆری‌‬ ‫ش���ۆفێرانی‌ ته‌كس���ی‌ هێڵی‌ دوكان ‪-‬‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬نرخی‌ ته‌نها هێڵه‌كه‌ بۆته‌‬ ‫‪20‬ه���ه‌زار دۆالر‪ ،‬ئه‌وه‌ له‌كاتێكدا هێڵی‌‬ ‫پاس���ی‌ دوكان رانیه‌ ته‌نه���ا به‌‪1700‬‬ ‫دۆالره‌‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ نه‌گونجانی‌ هێڵی‌ پاسیش‬ ‫بۆ هێڵی‌ دوكان ئه‌و ش���ۆفێره‌ خاوه‌ن‬

‫پاس���ه‌ وتی‌ "وه‌كو هێڵه‌كان���ی‌ رانیه‌‬ ‫پاس���ی‌ بچوكی‌ ‪14‬نه‌ف���ه‌ری‌ زۆرپاك‌و‬ ‫مۆدێل به‌رزكراوه‌ به‌مه‌رجی‌ كاركردن‌و‬ ‫زو پڕده‌بێ���ت‌و خه‌ڵكی���ش ئیختیاری‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌بێت ك���ه‌ به‌پێ���ی‌ كات‌و‬ ‫داهاته‌كه‌ی‌ خ���ۆی‌ بڕیاربدات به‌پاس‬ ‫بڕوات یان به‌ته‌كسی‌"‬ ‫هه‌ر له‌و باره‌یه‌وه‌ به‌رپرس���ی‌ هێلی‌‬ ‫ته‌كس���ییه‌كانی‌ دوكان‪ -‬س���لێمانی‌‬ ‫ئیس���ماعیل موس���ته‌فا ده‌ڵێ���ت‬ ‫"هه‌ركه‌سێك به‌یاسایی بێته‌ هێڵه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫مافی‌ خۆیه‌تی‌ كارب���كات‪ ،‬ئێمه‌ ته‌نها‬ ‫رێگری���ی‌ له‌نایاس���اییه‌كان ده‌گرین"‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها وتیش���ی‌ "ب���ه‌اڵم هه‌ق ‌ه ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ كه‌ داوای‌ هێڵ ده‌كه‌ن خه‌ڵكی‌‬ ‫دوكان‌و پیره‌مه‌گرون بن‌و له‌هێڵی‌ تردا‬ ‫نه‌بن‌و ئه‌وه‌ش بزانن كه‌ پاس به‌كه‌ڵكی‌‬ ‫دوكان نایه‌ت‌و نه‌فه‌ری‌ كه‌مه‌"‪.‬‬

‫شوێنی وه‌ستانی ته‌کسیه‌کانی هێڵی دوکان سلێمانی‬

‫فۆتۆ‪ :‬عه‌باس‬

‫قایمقام ‌ی كۆیه‌‪ ‌:‬حزبه‌كان ده‌ستوه‌رده‌ده‌ن ‌ه‌كاروباری‌ حكومییه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬شاهۆ ئه‌حمه‌د‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌كی‌ ئاوێنه‌دا‪ ،‬شێخ چاپوك‬ ‫عومه‌ر قایمقامی‌ قه‌زای‌ كۆیه‌ باس‬ ‫له‌ده‌ستێوه‌ردانی‌ حزبه‌كان ده‌كات‬ ‫له‌كاروباری‌ حكومه‌ت‌و ئاستی‌‬ ‫خزمه‌تگوزاری‌ له‌كۆیه‌ ده‌خاته‌روو‬ ‫هه‌روه‌ها ده‌ڵێت "تاكو ئێستا‬ ‫بودجه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت له‌داهاتی‌ نه‌وتی‌‬ ‫شیواشۆك بۆ شاری‌ كۆیه‌ دابین‬ ‫نه‌كراوه‌"‪ ،‬بۆیه‌ داواكار‌ه به‌شێك‬ ‫له‌داهاتی‌ نه‌وتی‌ شیواشۆك بۆ كۆیه‌‬ ‫خه‌رج بكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬خزمه‌تگوزارییه‌كان له‌ش���اری‌‬ ‫كۆیه‌ له‌چ ئاستێكدایه‌؟‬ ‫قایمقام���ی‌ كۆی���ه‌‪ :‬له‌ماوه‌ی‌ س���اڵ‌و‬ ‫نیوه‌ی‌ راب���ردودا ده‌توان���م بڵێم ‪%300‬‬ ‫فه‌رقی‌ ك���ردوه‌‌و به‌ره‌و باش���ی‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ب���ه‌ر له‌و واده‌یه‌‪ ،‬ئاس���ته‌كه‌ زۆر خراپ‬ ‫ب���و‪ ،‬له‌ئێس���تادا زیاتر ل���ه‌‪ 30‬پرۆژه‌ی‌‬ ‫خزمه‌تگوزاریمان له‌ن���او كۆیه‌دا هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر له‌دروس���تكردنی‌ ئ���اوه‌ڕۆ‌و تۆڕی‌‬ ‫ئاو‌و كاره‌با‌و كونكرێ���ت‌و قیرتاوكردن‌و‬ ‫باخچ���ه‌‌و ‪ 20‬گه‌ڕه‌ك ئاوه‌رۆی‌ بۆ كراوه‌‪،‬‬ ‫خزمه‌تگ���وزاری‌ ب���ۆ هه‌ش���ت گوند بو‪،‬‬

‫ئێس���تا زیاتر له‌ ‪ 200‬گون���ده‌ هه‌ربۆیه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ گه‌شه‌ی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌اڵم له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا‬ ‫هاواڵتی���ان گله‌ی���ی‌ ئه‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كان له‌ئاستی‌ پێویستدا‬ ‫نییه‌؟‬ ‫قایمقامی‌ كۆی���ه‌‪ :‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ وایه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ له‌كۆیه‌ گه‌ش���ه‌كردنێكی‌ یه‌كجار‬ ‫زۆر هه‌ب���وه‌‪ ،‬له‌ماوه‌یه‌كی‌ كه‌مدا له‌چوار‬ ‫گه‌ڕه‌كه‌وه‌ بۆ ‪ 30‬گه‌ڕه‌ك زیادی‌ كردوه‌‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئه‌و خزمه‌تگوزارییانه‌ به‌گه‌شه‌كردنه‌‬ ‫راناگات‪ ،‬ئێمه‌ پێیرانه‌گه‌ین وه‌ك خۆیی‌‬ ‫كاری‌ تێدا بكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‬ ‫گشتی‌ فه‌رقی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫هاته‌ كۆیه‌‌و بڕیاریدا كۆیه‌ بكاته‌ ئیداره‌ی‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ‪ ،‬تائێستا چ هه‌نگاوێك نراوه‌‬ ‫بۆ ئه‌م مه‌به‌سته‌؟‬ ‫قایمقام���ی‌ كۆیه‌‪ :‬ئێمه‌ تاكو ئێس���تا‬ ‫هیچ نوس���راوێكی‌ فه‌رمیمان به‌ده‌س���ت‬ ‫نه‌گه‌یشتوه‌ بۆ بون به‌ئیداره‌ی‌ سه‌ربه‌خۆ‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌و كاره‌ ده‌بێ���ت بچێته‌ الی‌‬ ‫حكومه‌ت‌و له‌وێش بۆ په‌رله‌مان‌و ئه‌ویش‬ ‫په‌سه‌ندی‌ بكات‪ ،‬ئێمه‌ش زۆر په‌رۆشین‬ ‫بۆ ئیداره‌بونی‌ شاری‌ كۆیه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و بڕی���اره‌ش جێبه‌جێ‌ بكرێت‪ ،‬هه‌روا‬

‫ئاسان نییه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا چاوه‌ڕوانی‌‬ ‫په‌رله‌مانی‌ كوردستان ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌وكاته‌ی‌ كۆیه‌ سه‌ر به‌ئیداره‌ی‌‬ ‫سلێمانی‌ بو بارودۆخی‌ باشتر بو یاخود‬ ‫ئێستا كه‌ سه‌ر به‌ئیداره‌ی‌ هه‌ولێره‌؟‬ ‫قایمقام���ی‌ كۆی���ه‌‪ :‬م���ن ئ���ه‌و كاته‌‬ ‫قایمقام نه‌ب���وم‌و نازانم‌و ناتوانم به‌روارد‬ ‫بك���ه‌م‪ ،‬ب���ه‌اڵم كاتێك كۆی���ه‌ چۆته‌وه‌‬ ‫س���ه‌ر ئیداره‌ی‌ هه‌ولێر به‌بودجه‌ی‌ خۆی‌‬ ‫چۆته‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێكی‌ گش���تییه‌ له‌ده‌ستی‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان���ه‌ هه‌ندێكی���ش تایبه‌ت���ه‌‬ ‫به‌په‌ره‌پێدان‪ ،‬به‌اڵم به‌گش���تی‌ ئێس���تا‬ ‫گه‌شه‌كردنێكی‌ باش‌و ئه‌وكاته‌ش خراپ‬ ‫نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا له‌داهات���ی‌ نه‌وت���ی‌‬ ‫شیواش���ۆك بودجه‌ی‌ تایبه‌ت به‌شاری‌‬ ‫كۆیه‌ دابینكراوه‌؟‬ ‫قایمقامی‌ كۆی���ه‌‪ :‬تا ئه‌و ده‌قه‌ هیچی‌‬ ‫ب���ۆ نه‌هات���وه‌‪ ،‬ته‌نی���ا ئ���ه‌وه‌ی‌ هاتوه‌‬ ‫وه‌ك���و قه‌زاكانی‌ ت���ری‌ كوردس���تانه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ چاوه‌ڕیی‌ ئه‌وه‌ی���ن بودجه‌یه‌كمان‬ ‫ب���ۆ دابینبك���ه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ئێم���ه‌ زیاتر‬ ‫موعاناتمان له‌وباره‌یه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌نمونه‌‬ ‫ئ���ه‌و ته‌نكه‌رانه‌ی‌ به‌ناو ش���اری‌ كۆیه‌دا‬ ‫تێپ���ه‌ڕ ده‌بن‪ ،‬زه‌ره‌ری‌ بۆ ش���ه‌قامه‌كان‬ ‫هه‌بوه‌‌و ته‌حه‌مولی‌ ئه‌و هه‌مو بارهه‌ڵگره‌‬

‫ناكات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا بودج���ه‌ی‌ په‌ره‌پێدانی‌‬ ‫پارێزگاكان بۆ كۆیه‌ دابین ده‌كرێت؟‬ ‫قایمقام���ی‌ كۆیه‌‪ :‬به‌ڵ���ێ‌ به‌گوێره‌ی‌‬ ‫نفوسی‌ كۆیه‌‪ ،‬هه‌مو كاتێك ئێمه‌ حه‌قی‌‬ ‫خۆمان وه‌رگرتوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ ده‌ڵێین‪،‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زۆربه‌ی‌ نه‌وتی‌ كوردس���تان‬ ‫له‌كۆیه‌یه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ ده‌مانه‌وێت زیاده‌یه‌ك‬ ‫هه‌بێت ه���ه‌م بۆ ئه‌وه‌ی‌ ش���اری‌ كۆیه‌‬ ‫بگه‌ش���ێته‌وه‌ هه‌م بۆ ئه‌وه‌ی‌ قه‌ره‌بوی‌‬ ‫ئه‌و زیانانه‌ بكاته‌وه‌ كه‌ لێی‌ كه‌وتوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا هیچ جۆره‌ ده‌ستێوه‌ردانێكی‌‬ ‫حزبی‌ هه‌یه‌ له‌داموده‌زگاكانی‌ حكومه‌ت‬ ‫له‌شاری‌ كۆیه‌؟‬ ‫قایمقامی‌ كۆیه‌‪ :‬ده‌ستێوه‌ردانی‌ هه‌مو‬ ‫حزبه‌كان هه‌ی���ه‌ له‌كاروباری‌ حكومه‌تدا‬ ‫له‌كۆیه‌‪ ،‬به‌راس���تی‌ هه‌ریه‌ك له‌و حزبانه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك گوشارمان له‌سه‌ر دروست‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌نیس���به‌ت حزبه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆمه‌وه‌ كه‌ جه‌نابت له‌وانه‌یه‌ مه‌به‌ستت‬ ‫ئه‌وه‌ بێت‪ ،‬من له‌گه‌ڵ س���ه‌ره‌وه‌ كێشه‌م‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم زۆرجار له‌الیه‌ن كادیره‌كانی‌‬ ‫خواره‌وه‌ گوش���ارمان له‌سه‌ر ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌مه‌وێ���ت جه‌خت له‌وه‌ بكه‌مه‌وه‌‬ ‫م���ن قایمقام���ی‌ هه‌مو خه‌ڵكی‌ ش���اری‌‬ ‫كۆیه‌م‪.‬‬

‫تاكو ئێستا‬ ‫ی‬ ‫هیچ نوسراوێك ‌‬ ‫فه‌رمیمان‬ ‫به‌ده‌ست‬ ‫نه‌گه‌یشتو‌ه بۆ‬ ‫ی‬ ‫بون به‌ئیداره‌ ‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆ‬ ‫شێخ چاپوك عومه‌ر‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ستایلی سه‌ر جاده‌‬

‫پاری���س‪ ..‬ش���اری جلوب���ه‌رگ‌و بۆن‌و‬ ‫جوانی‌و خه‌یاڵ له‌جیهاندا‪ ،‬سااڵن ‌ه وه‌ك‬ ‫هه‌ریه‌كێك له‌شاره‌پێشینه‌یه‌كانی جیهان‬ ‫له‌فاش���ێۆندا هه‌فته‌یه‌ك���ی(‪Fashion‬‬ ‫‪ )Week‬نمایشی جلوبه‌رگی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫هه‌ی��� ‌ه ئه‌مس���اڵیش ‪ 2013‬ل��� ‌ه (‪28‬‬ ‫شوبات‪ 6 -‬مارس) زۆربه‌ی له‌باشترین‬ ‫ماركه‌كانی جیهان به‌شدارییانكرد‬ ‫(‪ )Dior , Dolce & Cabana …etc‬ك ‌ه‬ ‫تیایه‌ هیچ كه‌متر له‌سااڵنی رابردو نه‌بون‬ ‫بگر‌ه به‌شێوازێكی نوێتر ده‌ركه‌وتن‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای رۆژانی نمایش���كردنه‌و‌ه‬ ‫ده‌ركه‌وت ك ‌ه جله‌كان‌و ستایله‌كان چه‌ند‬ ‫ش���یك‌و جوانن به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ش رێگه‌ی‬ ‫له‌هه‌ری���ه‌ك له‌دیزاینه‌ره‌كانی (ناتالی‬ ‫ج���وس (‪ ،)Natalie Joos‬ئیلیس���ا‬ ‫نالین (‪ ،)Elisa Nalin‬ئیمه‌نوێل ئاڵت‬ ‫(‪ ))Emmanuelle Alt‬نه‌گ���رت ك��� ‌ه‬ ‫س���تایله‌كانیان بهێننه‌ س���ه‌ر جاد‌ه ك ‌ه‬

‫ئه‌و نمایشكردنه‌ش جله‌كانی شیك ترو‬ ‫جوانتركرد‪ ،‬وای كرد ئه‌وه‌ی پێتخۆش ‌ه‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی جوانتر له‌به‌ربكه‌یت‪.‬‬ ‫ره‌نگ‌و ستایلت هه‌میش ‌ه با ره‌نگدانه‌وه‌ی‬ ‫جوانییه‌ك���ه‌ت‌و كه‌س���ایه‌تیت بێ���ت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ زۆرجار ئ���اره‌زوت به‌له‌به‌ركردنی‬ ‫پارچه‌ی���ه‌ك نیی���ه‌ ك���ه‌ پێش���تر له‌و‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ت نه‌بوه‌ كه‌مێ���ك خۆتت لێ‬ ‫دورگرتو‌ه به‌اڵم ئه‌مساڵ ‪ 2013‬دڵنیاب ‌ه‬ ‫س���اڵی تۆی ‌ه به‌ئیمتیاز ب���ۆ وه‌رگرتنی‬ ‫زۆرترین هاوكاری له‌بواری فاش���یۆندا‪،‬‬ ‫چونكه‌ زۆرترین ره‌نگ به‌كارده‌هێنرێت‌و‬ ‫هه‌ی���ه‌ بۆی ‌ه ب���ۆ ه���ه‌ر هه‌ڵبژاردنێكت‬ ‫ئه‌مس���اڵ هه‌وڵبده‌ ره‌نگ هاوڕێت بێت‪،‬‬ ‫جا باش���ترین ش���ت ئه‌وه‌ی ‌ه له‌ستایلی‬ ‫س���ه‌رجاده‌و‌ه ده‌س���تپێبكه‌یت ره‌نگ ‌ه‬ ‫جوانییه‌ك���ه‌ت ت���ه‌واو كامل بێت به‌س‬ ‫كه‌مێ���ك پێویس���تیت به‌راوێ���ژكاری‌و‬ ‫هاوكاری بێت‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬

‫هه‌ولێر‬

‫ده‌بێته‌ قه‌نده‌هار‪..‬‬

‫‌و‪..‬‬ ‫س‬ ‫‌پاری‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫هه‌فته‌ی ‪Fashion‬‬ ‫ب‬ ‫ازا‬

‫ڕ‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫ف‬

‫ه‌‬

‫ت‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫‌ی‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫تێد‬

‫ا‬ ‫گ‬ ‫ه‌ر‬

‫م ‌ه‬

‫"ئه‌فالم كارتۆنی تۆم‌و جیری‌ حه‌رامه‌‪،‬‬ ‫جه‌ژنی‌ نه‌ورۆز حه‌رامه‌‪ ،‬وێنه‌كێشان حه‌رامه‌"‬ ‫ئه‌مه‌ به‌شێكن له‌و فه‌توا سه‌یر‌و سه‌مه‌رانه‌ی‬ ‫رۆژانه‌ به‌شێك له‌مه‌الو بانگخوازه‌كانی‌ هه‌ولێر‬ ‫به‌خه‌ڵكی‌ راده‌گه‌یه‌نن‪.‬‬ ‫مامۆس���تایه‌كی دیكه‌ی ئاینییش ك���ه‌ پێیوای ‌ه‬ ‫مشك‌و پشیله‌ حه‌رامه‌ له‌فه‌تواكه‌یدا كه‌ له‌تۆڕی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یسبوكدا باڵبۆته‌وه‌ ده‌ڵێت"مشك‌و‬ ‫پشیله‌ به‌مانای ئه‌فالم كارتۆن گوناحی تێدایه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی له‌زۆرب���ه‌ی ئه‌فالمكارتۆنه‌كاندا‬ ‫مشك به‌مه‌زڵوم نیشان ده‌دات‪ ،‬واپیشانده‌درێت‬ ‫مش���ك شتێكی باشه‌‌و له‌الیه‌ن پشیله‌وه‌ زوڵمی‬ ‫لێده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستا ئاینییه‌ به‌رده‌وا م ده‌بێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"پێغه‌مبه‌ریش فه‌رموده‌ی هه‌یه‌و ده‌ڵێت مشك‬ ‫فه‌واس���یقه‌و بیكوژن‪ ،‬ده‌ردهێنه‌ره‌‌و له‌فه‌رمان‬ ‫ده‌رچوه‌‪ ،‬دوژمنانی ئیس�ل�ام مشك‌و پشیله‌یان‬ ‫داناوه‌‌و ده‌ستی جوله‌كه‌ی تێدایه‌"‪.‬‬ ‫مامۆس���تا عه‌بدولس���ه‌مه‌د ك���ه‌ یه‌كێك���ه‌ له‌و‬ ‫مه‌الیان���ه‌ی فه‌توای داوه‌ س���ه‌باره‌ت به‌جه‌ژنی‬ ‫ن���ه‌ورۆز له‌وتاره‌كه‌ی���دا ده‌ڵێت "جائی���ز نییه‌‬ ‫به‌نه‌ورۆز بوترێت جه‌ژن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ر‬ ‫(د‪.‬خ) جه‌ژن���ی نه‌ورۆزی نه‌كردوه‌‪ ،‬س���ه‌حابه‌‬ ‫نه‌یكردوه‌‪ ،‬هه‌رش���تێكیش ئه‌مان نه‌یانكردبێت‬ ‫بیدعه‌یه‌و گومڕایی له‌دوایه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات له‌س���ه‌ر تۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یسبوك‬ ‫گرته‌ی‌ ڤیدیۆی‌ بانگخوازێكیش باڵوبوه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫تیایدا باس له‌وه‌ ده‌كات "ره‌س���مكردن گوناح‌و‬

‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫رێگ���ه‌ پێنه‌دراوه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ته‌نها خوا گه‌وره‌‬ ‫بۆی‌ هه‌یه‌ خه‌لق دروستبكات"‪.‬‬ ‫بازاڕی‌ فه‌توا‪ ،‬بازاڕی‌ كۆمێنته‌كانی‌ فه‌یسبوكیشی‌‬ ‫گه‌رمكردوه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و قسه‌و فه‌توایانه‌دا‬ ‫چه‌ندین كۆمێنتی‌ سه‌یرو سه‌مه‌ره‌ نوسراون‪ ،‬كه‌‬ ‫زۆربه‌یان پێیانوایه‌ خه‌ڵكی‌ ژیانیان خۆشده‌وێ‌‌و‬ ‫ئێره‌ كوردستانه‌و نابێت بكرێته‌ قه‌نده‌هار‪.‬‬ ‫له‌كوردستاندا الیه‌نی فه‌رمی بۆ ئه‌وه‌ی فه‌توا بدات‬ ‫لیژنه‌ی فه‌توایه‌ به‌اڵم به‌ش���ێك له‌مامۆستایانی‬ ‫ئاینی به‌بێ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ لیژنه‌كه‌ فه‌توا ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ لێپرساراوی لقی سلێمانی یه‌كێتی‬ ‫زانایان‪ ،‬نه‌جمه‌دین قادر به‌ئاوێنه‌ی وت " ناكرێت‬ ‫مه‌ال له‌مینبه‌ری مزگه‌وته‌وه‌ فه‌توا بدات‌و ته‌نها‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتی لیژنه‌ی فه‌توادایه‌‪ ،‬فه‌توا بدات‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌ر مامۆس���تایه‌كی ئاینی فه‌توا ده‌دات‬ ‫فه‌وزای فه‌توایه‌"‪.‬‬ ‫له‌ماوی رابردودا مامۆس���تایه‌كی ئاینی له‌شاری‬ ‫هه‌ولێر چه‌ندین فه‌توای "س���ه‌یر‌و س���ه‌مه‌ریان‬ ‫داوه‌"‪ ،‬س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی ئه‌وق���اف‌و كاروباری‬ ‫ئاینی له‌په‌رله‌مانی كوردستان‪ ،‬د‪.‬به‌شیر حه‌داد‬ ‫پێیوایه‌ كه‌س���ێك ناتوانێت ئه‌و بابه‌تانه‌ حه‌رام‬ ‫بكات‌و وت���ی" فه‌توا به‌هه‌مو ك���ه‌س نادرێت‪،‬‬ ‫ده‌بێت ئه‌و كه‌سه‌ شاره‌زای شه‌ریعه‌ت‌و زانست‌و‬ ‫ته‌كنه‌لۆژیا‌و ش���اره‌زای بیركردنه‌وه‌ی خه‌ڵك‌و‬ ‫بارودۆخه‌كه‌ش بێت‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی هه‌ر مامۆس���تایه‌كی ئاینی‬ ‫له‌مینب���ه‌ری خۆیه‌وه‌ فه‌توا ده‌دات د‪ .‬به‌ش���یر‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ره‌نگه‌ هه‌مو كه‌سێك ببێته‌‬ ‫وتاربێ���ژ به‌اڵم هه‌مو كه‌س���ێك ناتوانێت ببێته‌‬ ‫موفت���ی‌و له‌الی���ه‌ن خۆیه‌وه‌ فه‌ت���وا ده‌ربكات‪،‬‬ ‫وتیش���ی" نابێت فه‌ت���وای حازرم���ان پێبێت‪،‬‬ ‫ته‌نه���ا بۆ لیژن���ه‌ی فه‌توا هه‌یه‌ فه‌ت���وا بدات‌و‬ ‫رێنماییه‌كان���ی وه‌زاره‌ت فه‌توادان���ی له‌الی���ه‌ن‬ ‫مامۆستایانی ئاینییه‌وه‌ قه‌ده‌غه‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫هاوش���ێوه‌ی ئه‌م فه‌توا سه‌رنجراكێشانه‌ ته‌نها‬ ‫له‌شاری‌ قه‌نده‌هاری ئه‌فغانستاندا هه‌یه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و ش���ارانه‌ی تێیدا س���ااڵنه‌ زیاترین فه‌توای‬ ‫سه‌یر‌و سه‌مه‌ره‌ی لێده‌درێت‌و به‌یه‌كێك له‌شاره‌‬ ‫داخراوه‌كان له‌روی ئاینییه‌وه‌ داده‌نرێت‪.‬‬

‫مندااڵن له‌سلێمانی فواره‌یه‌كی‌ سروشتی‌ له‌چیای‌ سارا سه‌رهه‌ڵده‌دات‬

‫خه‌ریكی مشك كڕینن‬

‫ئا‪ :‬عه‌باس ره‌سوڵ‬ ‫له‌دامێنێ‌ چیای‌ سارا‌‌و له‌نزیك ده‌ریاچه‌ی‌‬ ‫دوكان كانییه‌كی‌ بێ‌ ئه‌ندازه‌ ده‌گمه‌ن‌و‬ ‫سه‌یروسه‌مه‌ر هه‌بو‪ ،‬ئه‌ندازه‌ی‌ ‪15-10‬‬ ‫ئینچ ئاو‌و ئه‌م ئاوه‌ زۆر خۆی‌ به‌شێوه‌ی‌‬ ‫فواره‌ ‪ 12-10‬مه‌تر به‌به‌رزی‌ ئاوی‌‬ ‫له‌ستونی‌ به‌ره‌و ئاسمان هه‌ڵده‌دا به‌بێ‌‬ ‫هیچ په‌مپ‌و هۆكارێكی‌ ده‌ستكرد به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی دروستكردنی جاده‌وه‌ ئه‌و فوارانه‌‬ ‫نه‌ماون‌و خه‌ڵكی دوكان بیری ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و فوارانه‌ خه‌ڵكی‌ دوكان پێیانده‌وت‬ ‫(ده‌ولكان) سااڵنی‌ ئاوزۆرییش له‌پاشاو ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ریاچه‌كه‌دا نقوم ده‌بوو ده‌بوه‌ قوڵپێك‌و‬ ‫به‌جوانییه‌كی‌ تایبه‌تتر هێمنی‌ ده‌ریاچه‌كه‌‬ ‫ختوك���ه‌ده‌دا‌و ده‌ی���ان ورده‌ فواره‌ی‌ تر‬ ‫به‌به‌رزی‌ مه‌ترێك ل���ه‌و ناوچه‌یه‌ هه‌بون‬ ‫كه‌ له‌م س���ااڵنه‌دا به‌هۆی‌ فه‌وزای‌ زه‌وی‌‌و‬ ‫زاره‌وه‌ له‌ناوبران‌و تێكدران‪.‬‬ ‫خه‌ڵكی‌ ناوچه‌كه‌ باسی‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬

‫ ‬ ‫ستافی شانۆگه‌تی (خۆ نه‌یانکڕیوین)‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫عومه‌ر كڵۆڵ‪ :‬كه‌ر‬ ‫له‌به‌هاردا هایالیڤ ده‌ژی‬

‫مسته‌فا ئه‌حمه‌د‪:‬‬ ‫شانۆگه‌رییه‌كه‌مان بێشانس بو‬ ‫ش���انۆگه‌ری (خ���ۆ نه‌یانكڕیوی���ن)‬ ‫ته‌نه���ا بۆ م���اوه‌ی ‪ 15‬رۆژ ب���ه‌رده‌وام‬ ‫بو‪ ،‬مس���ته‌فا ئه‌حم���ه‌دی ئه‌كته‌ریش‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ه���ۆكاری ب���ه‌رده‌وام‬ ‫نه‌بون���ی ش���انۆگه‌رییه‌ك ‌ه ده‌ڵێ���ت "‬ ‫شانۆگه‌رییه‌كه‌مان شانسی نه‌بو"‪.‬‬ ‫ئه‌و ش���انۆگه‌ریی ‌ه ك ‌ه له‌الیه‌ن تیپی‬ ‫پێشڕه‌وی شانۆی كوردییه‌و‌ه پێشكه‌ش‬ ‫ده‌ك���راو له‌ده‌رهێنانی ئ���ازاد محه‌مه‌د‬ ‫پچكۆل‌و نوس���ینی لینی���ن ئه‌لره‌ملی‌و‬ ‫كورداندن���ی د‪.‬ش���ێركۆ عه‌ب���دواڵ بو‬

‫کاوڕ‬ ‫په‌یوه‌ندیی��� ‌ه س���ۆزدارێكانتان ئاڵۆز‬ ‫ی به‌خۆیه‌و‌ه ده‌بینێت‪،‬‬ ‫ده‌بێت‌و ناخۆش ‌‬ ‫ره‌نگ ‌ه ماوه‌ی���ه‌ك بێتاقه‌ت بیت‌و كار‬ ‫بكات ‌ه سه‌ر پرۆژه‌كانت‪.‬‬

‫توان���ی ته‌نها بۆ ماوه‌ی ‪ 15‬رۆژ نمایش ك ‌ه به‌حس���اب پایته‌ختی رۆشنبیرییه‌‪،‬‬ ‫ی تێدا ون ‌ه رۆش���نبیرییه‌‌و نه‌هاتن‬ ‫بكات‪ ،‬عه‌بدواڵ ئه‌حمه‌د ك ‌ه ئه‌كته‌رێكی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫شانۆگه‌رییه‌ك ‌ه بو به‌توانجه‌و‌ه سه‌باره‌ت بۆ سه‌یری شانۆییه‌كه‌‪ ،‬ئێم ‌ه پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌ه���ۆكاری‌ ب���ه‌رده‌وام نه‌بونی���ان‪ ،‬باش���مان له‌به‌رده‌س���تدا نه‌بو له‌ساجی‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د "به‌هۆی ئه‌وه‌ی عه‌لییه‌و‌ه ده‌ستمانپێكرد"‪.‬‬ ‫مسته‌فا ئه‌حمه‌دیش پێیوای ‌ه "ریكالم‬ ‫نوسه‌ره‌كه‌ی ناوی لینینه‌‪ ،‬ئیسالمییه‌كان‬ ‫ی ش���یاو بۆ ش���انۆنامه‌كه‌‌و‬ ‫ك ‌ه خه‌ریكی كۆنترۆڵكردنی ئه‌م واڵته‌ن نه‌كردنێك ‌‬ ‫نه‌بون���ی هۆڵێك���ی ب���اش‌و تایب���ه‌ت‬ ‫لێیده‌سڵه‌مێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی به‌ش���انۆ بو‌ه هۆی ئه‌وه‌ی خه‌ڵك كه‌م‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫عه‌بدواڵ وتیشی "س���ه‌ڕه‌را ‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌كانی���ش وه‌ك پێویس���ت بێت بۆ س���ه‌یری ش���انۆییه‌كه‌‪ ،‬دیار‌ه‬ ‫ێ شانس بو"‪.‬‬ ‫هاوكارمان نه‌بون‪ ،‬ش���اری سلێمانیش شانۆگه‌رییه‌كه‌شمان ب ‌‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫ئ���ه‌م ماوه‌ی ‌ه به‌خت���ت نابێت گه‌ربێت‌و س���ه‌فه‌رێكی‌ كتوپڕ ئه‌نجام ده‌ده‌یت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ێ ده‌ناس���یت‌و په‌یوه‌ند ‌‬ ‫هه‌ندێ‌ ئیش له‌م ماوه‌ی ‌ه ئه‌نجام نه‌ده‌یت خه‌ڵكانی‌ نو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ندروستییه‌و‌ه ت���از‌ه دروس���ت ده‌كه‌یت‪ ،‬ئ���اگادار ‌‬ ‫ئه‌و‌ه باش���تره‌‪ .‬له‌رو ‌‬ ‫ته‌ندروستیت به‌‪.‬‬ ‫كێشه‌ت نابێت‪.‬‬

‫كه‌ له‌به‌ه���اران‌و له‌پاش باران بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫زیات���ر ل���ه‌ ‪ 24‬س���ه‌عات ئ���ه‌و فواره‌یه‌‬ ‫ده‌كه‌وته‌ س���ه‌مایه‌كی‌ س���ه‌یر‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫له‌كاتی‌ ت���اوه‌ بارانی‌ به‌هێ���ز به‌كۆمه‌ڵ‬ ‫ده‌ڕۆیش���تن ب���ۆ س���ه‌یرانی‌‌و زۆرج���ار‬ ‫له‌به‌رباران‌و له‌خۆره‌تاوی‌ پاش باران ئه‌و‬ ‫ناوه‌ ده‌بوه‌ كه‌رنه‌ڤاڵی‌ گه‌نجانی‌ دوكان‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ له‌ساڵی‌ ‪ 2009‬به‌هۆی‌ فراوانكردنی‌‬ ‫رێگای‌ ناوچه‌ گه‌ش���تیارییه‌كان‌و بڕینی‌‬ ‫به‌ردی‌ ش���اخه‌كه‌ هه‌زاران ه���ه‌زار ته‌ن‬ ‫به‌ردی‌ شكاوی‌ ش���اخه‌كه‌ كرا به‌سه‌ریا‌و‬ ‫نه‌ ش���اره‌وانی‌‌و ن���ه‌ گه‌ش���توگوزار‌و نه‌‬ ‫ئی���داره‌ی‌ قه‌زاكه‌ به‌بیریان���دا هات له‌و‬ ‫شاره‌ گه‌شتیارییه‌دا ئه‌و سه‌یرو سه‌مه‌ره‌‬ ‫ده‌گمه‌ن���ه‌ بپارێ���زن! ئێس���تا خه‌ڵكی‌‌و‬ ‫گه‌نجان بی���ری‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬فه‌رهاد محه‌مه‌د‬ ‫گه‌نجێكی‌ دوكانه‌ ده‌ڵێ‌ "به‌داخ‌و خه‌مه‌وه‌‬ ‫بی���ری‌ ئه‌و ش���وێنه‌ده‌كه‌م‌و ده‌بوایه‌ به‌و‬ ‫پ���اره‌ گه‌وره‌ی���ه‌ی‌ بۆ بڕینی‌ ش���اخه‌كه‌‬ ‫به‌كارهات‌و فواره‌ك���ه‌ی‌ له‌ناوبرد پردێك‬ ‫دروست بكرایه‌"‬

‫به‌شێك له‌مندااڵن له‌شاری سلێمانی منداڵه‌كه‌ی دو مش���كی هامستیكی‬ ‫خه‌ریك���ی كڕین���ی مش���كی جۆری بۆ كڕیون‌و پێش���یوایه‌ ئه‌و مشكان ‌ه‬ ‫هامس���تیكن ك ‌ه ره‌نگیان س���پییه‌و پاك���ن‌و منداڵه‌كانی دڵیان زۆر پێی‬ ‫نرخیان ل���ه‌‪ 75‬ه���ه‌زاره‌و‌ه بۆ ‪ 300‬خۆشه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و جۆر‌ه مش���ك ‌ه ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫دۆالره‌‪.‬‬ ‫ش���یروان محه‌م���ه‌د یه‌كێك��� ‌ه هه‌رێمی كوردس���تانه‌وه‌ دێت ‌ه شاری‬ ‫ل���ه‌و باوكان���ه‌ی له‌س���ه‌ر داوای دو سلێمانی‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫زۆر ماندویت‌و كاره‌كانت زۆره‌‪ ،‬گه‌ربێت‌و‬ ‫ی‬ ‫پش���ویه‌ك نه‌ده‌یت دور نیی���ه‌ گرفت ‌‬ ‫ته‌ندروس���تیتان ب���ۆ دروس���ت بكات‪.‬‬ ‫ی خۆت به‌‪.‬‬ ‫ئاگادار ‌‬

‫شێر‬

‫به‌بۆن���ه‌ی هاتن���ی وه‌رزی به‌هاره‌وه‌‪،‬‬ ‫سكرتێری رێكخراوی كه‌رگه‌لی كوردستان‬ ‫وه‌ك خۆی ده‌ڵێت "جوته‌یه‌ك ده‌دات‌و‬ ‫پێش���انگایه‌ك به‌ناوی (كه‌ری هه‌ژاری‬ ‫گه‌رمیان) ده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫عوم���ه‌ر كڵۆڵ ه���ۆكاری كردنه‌وه‌ی‬ ‫پێش���انگاكه‌ی له‌به‌ه���اردا ب���ۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ ك��� ‌ه "ك���ه‌ر له‌به‌هاردا‬ ‫هایالی���ڤ ده‌ژی‌و وه‌رزی به‌هار وه‌رزی‬ ‫زه‌ڕی���ن‌و په‌ڕین‌و گه‌وزی���ن‌و هه‌ڵتیزان‌و‬ ‫سمكۆاڵنه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش بۆ ئه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه به‌هۆی‬ ‫خواردنی كنگ���ره‌و‌ه گوێدرێژ به‌هاران‬ ‫ی زیاتر‬ ‫په‌ڕینی زی���اد ده‌كات‌و گوێكان ‌‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی‬ ‫ی پاره‌یه‌كی‌ زۆر خه‌رج ده‌كه‌یت‌و كێشه‌ ‌‬ ‫ێ كار ك���ه‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫پێویس���ت ‌ه هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێو‌ه س���ه‌رقاڵ دارایت بۆ دروس���ت ده‌بێت‪ .‬ئاگادار ‌‬ ‫به‌ت���ۆوه‌ نیی���ه‌ خۆت ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌كه‌ی���ت‪ .‬خێزانه‌ك���ه‌ت له‌هه‌مو كه‌س ئیش‌و كاره‌كانت ب���ه‌ ره‌نگه‌ روبه‌رو ‌‬ ‫ی ببیته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫كێشه‌ ‌‬ ‫ی به‌ئێوه‌یه‌ له‌م كاته‌‪.‬‬ ‫زیاتر پێویست ‌‬

‫فواره‌ی (ده‌ولكان) له‌چیای سارا ‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫‪11‬‬

‫"به‌رپرس ‌ه كورده‌كان له‌ده‌ره‌وه‌ ‌ی‬ ‫واڵت جوانكاریی ده‌كه‌ن"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ ‪ 13‬ساڵه‌ له‌بواری‌ نه‌شته‌رگه‌ری‌‬ ‫جوانكارییدا كارده‌كات‪ .‬كاركردنی‌‬ ‫سه‌ره‌تا له‌چاككردنه‌وه‌ی‌ شوێنی‌‬ ‫برینی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ بو كه‌ له‌دوای‌‬ ‫راپه‌ڕینه‌وه‌ به‌هۆی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆوه‌‬ ‫توشی‌ ده‌بون‪ .‬دواتر له‌ ‪ 1996‬ده‌چێته‌‬ ‫لیبیاو ماوه‌یه‌ك له‌وێ‌ ده‌خوێنێ‌‪،‬‬ ‫له‌ئیتاڵیاو ئه‌ڵمانیا شاره‌زای‌ له‌بواری‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری‌ جوانكاری‌ به‌لیزه‌ر‬ ‫په‌یداده‌كات‌و وه‌كو خۆیشی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"بواری‌ لیزه‌ر زیاتر موماره‌سه‌یه‌ وه‌ك‬ ‫له‌وه‌ی‌ ئه‌كادیمی‌ بێت"‪ .‬ئێستاش‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت به‌جوانكاری‌‬ ‫به‌لیزه‌ر كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچ���ی‌ له‌نه‌ش���ته‌رگه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫جوانكاریی���دا زیات���ر پش���تت به‌لیزه‌ر‬ ‫به‌ست؟‬ ‫د‪ .‬ره‌وه‌ند‪ :‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زانس���تێكی‌‬ ‫تازه‌ بو‪ ،‬له‌ئێستاشدا له‌زۆرێك له‌واڵتانی‌‬ ‫پێش���كه‌وتو ده‌كرێ���ت‌و له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫كه‌م���دا ده‌كرێ���ت‌و كاریگ���ه‌ری‌ زۆر‬ ‫باش���تره‌ له‌جۆره‌كانی‌ تری‌ جوانكاری‌‌و‬ ‫ئه‌نجامیشی‌ زۆر باش���ه‌‪ .‬به‌هۆی‌ چه‌ند‬ ‫شتێكه‌وه‌ له‌وانه‌ بونی‌ مه‌ترسی‌ له‌سه‌ر‬ ‫نه‌خۆشه‌كه‌‪ ،‬وه‌ له‌الیه‌كی‌ تر نه‌خۆشه‌كه‌‬ ‫ده‌بێ���ت ماوه‌ی���ه‌ك له‌نه‌خۆش���خانه‌دا‬ ‫بمێنێت���ه‌وه‌ ئه‌گ���ه‌ر نه‌مێنێت���ه‌وه‌ ئه‌وا‬ ‫له‌وانه‌ی���ه‌ روب���ه‌ڕوی‌ م���ردن ببێته‌وه‌‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ مه‌رزیه‌ فه‌ریقی‌‌و س���وعاد‬ ‫نه‌سری‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌ نه‌شته‌رگه‌ری‌ جوانكاری‌‬ ‫به‌لیزه‌ر گرانتره‌؟‬ ‫ته‌كنه‌لۆجیایه‌ك���ی‌‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ن���د‪:‬‬ ‫ی كه‌ تێدا به‌كاردێن‬ ‫نوێیه‌و ئامێره‌كان��� ‌‬ ‫پێش���كه‌وتون‌و كاره‌كه‌ش له‌ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫كه‌م���دا ت���ه‌واو ده‌بێ���ت‌و رێ���ژه‌ی‌‬ ‫سه‌ركه‌وتنیش���ی‌ زۆر باش���ه‌‪ ،‬به‌لیزه‌ر‬ ‫له‌نیو كاتژمێردا نه‌خۆش هه‌ڵده‌س���تێته‌‬ ‫س���ه‌رپێ‌‌و ده‌ڕواته‌ س���ه‌ر كاری‌ خۆی‌‌و‬ ‫نه‌به‌نج���ی‌ عامی‌ تێدای���ه‌و نه‌دورینه‌وه‌و‬ ‫نه‌خوێنی‌ پێویسته‌‪ ،‬بۆیه‌ گرانتره‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ چ شوێنێكدا نه‌شته‌رگه‌ری‌‬ ‫جوانكاری‌ سه‌ركه‌وتو نابێت؟‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ند‪ :‬س���وتان‌و نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌‬ ‫جوانكاری‌ بۆ لوت‪ ،‬ئه‌مانه‌ س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫ناب���ن‪ ،‬له‌لوت���دا چونك���ی‌ كڕكڕاگه‌یه‌و‬

‫نه‌شته‌رگه‌ری جوانکاریم بۆ که‌سی زۆر ناسراو کردووه‌ که‌ حه‌ز ناکه‌م ناویان به‌رم‬ ‫دواتر ئه‌گه‌ر تێكیش بچێت وه‌كو خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫چاكنابێته‌وه‌‪ ،‬هه‌میش���ه‌ له‌‪ 10‬كه‌س���ی‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ جوانكاری‌ بۆ‬ ‫لوت ده‌ك���ه‌ن‪ 9 ،‬له‌وان ناڕازین‌و ده‌یه‌م‬ ‫كه‌س���یانیش كه‌مێك رازییه‌‪ ،‬واته‌ ‪%90‬‬ ‫ناڕازییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬نرخی‌ نه‌ش���ته‌رگه‌رییه‌كان‬ ‫چۆنه‌؟‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ند‪ :‬ئه‌و نه‌ش���ته‌رگه‌رییه‌ی‌ من‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ده‌یكه‌م ب���ه‌ ‪ 12000‬دۆالر‪،‬‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر ده‌یك���ه‌م ب���ه‌ ‪ 2000‬دۆالر‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ من هه‌فته‌ی‌ ‪3‬‬ ‫نه‌خۆش ده‌بینم‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌ولێر رۆژی‌‬ ‫‪ 10‬نه‌خۆش ده‌بینم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ك���ه‌س هه‌بوه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫واڵته‌وه‌ هاتبێته‌ الت بۆ نه‌شته‌رگه‌ری‌؟‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ن���د‪ :‬به‌ڵێ‌ ئ���ه‌م مانگه‌ من ‪2‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌‌و ‪ 3‬لوبنانیم عه‌مه‌لیات كرد‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌وانی���ش ده‌زانن هه‌مان‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ ده‌ره‌وه‌یان بۆ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم لێره‌ هه‌رزانتره‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دكتۆر زریان عوسمان وه‌زیری‌‬ ‫پێش���وی‌ ته‌ندروس���تی‌ له‌لێدوانێك���ی‌‬ ‫پێش���وتریدا وت���ی‌ كه‌ "ت���ۆ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫دكتۆریت هه‌ر نییه‌"؟‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ن���د‪ :‬ئ���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و وتب���وی‌‬ ‫پێیانك���رد‪ ،‬دواتر خۆی‌ راس���تییه‌كانی‌‬ ‫زانی‌‪ .‬من له‌ساڵی‌ ‪ 1992-1991‬كۆلێژی‌‬ ‫پزیشكی‌ زانكۆی‌ سه‌الحه‌دینم ته‌واوكرد‪.‬‬ ‫م���ن كه‌ چومه‌ ده‌ره‌وه‌و هاتمه‌وه‌ دكتۆر‬ ‫زری���ان هات���ه‌ الم‌و چه‌ند پاس���ه‌وان‌و‬

‫خزمێكی‌‌و مودی���ر مه‌كته‌به‌كه‌ی‌ هاتنه‌‬ ‫الم‌و چاره‌سه‌ریم بۆ كردن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چه‌نده‌ به‌رپرس���ه‌كان دێنه‌‬ ‫الت؟‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ن���د‪ :‬من زیاتر كار بۆ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌چینی‌ هه‌ژارو مامناوه‌ندن ده‌كه‌م‪ .‬دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ته‌عاروفم له‌گه‌ڵ چه‌ند دكتۆرێكی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت كرد له‌بواری‌ نه‌شته‌رگه‌ری‌‬ ‫جوانكاری‌‪ ،‬ئه‌وان بۆیان باس���كردم كه‌‬ ‫به‌رپرس���ه‌ كورده‌كان له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ جوانكاریی���ان كردوه‌و‬ ‫نه‌شته‌رگه‌رییه‌كانیشیان ‪ 3‬تا ‪ 4‬ده‌فته‌ر‬ ‫دۆالری‌ تێچوه‌‪ .‬به‌ش���ێكیان حكومه‌ت‬ ‫پاره‌ی‌ بۆ ته‌رخانكردبون‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت له‌س���عودیه‌ش‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌كت هه‌یه‌؟‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ن���د‪ :‬ل���ه‌وێ‌ به‌ش���ێك‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌یه‌ك هی‌ منه‌‪ ،‬من مانگی‌‬ ‫‪ 5‬رۆژ له‌وێم‌و ‪ 25‬رۆژ له‌هه‌ولێرم‪ .‬له‌وێ‌‬ ‫خه‌ڵ���ك زۆر نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ جوانكاری‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ده‌توانم بڵێم ‪ %85‬ژنی‌ سعودی‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری‌ لوتیان كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ ناسراون‌و‬ ‫تۆ نه‌شته‌رگه‌ریت بۆ كردون كامانه‌ن؟‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ند‪ :‬عیماد ئه‌حمه‌د كه‌ په‌ڵه‌ی‌‬ ‫سه‌ر رومه‌تیم بۆ البرد‪ ،‬هونه‌رمه‌ندانیش‬ ‫دیانا ك���ه‌ره‌زۆن‪ ،‬یاس خ���زر‪ ،‬حه‌مید‬ ‫مه‌نس���ور‪ ،‬ئیبراهیم تاتلیساس‪ ،‬دڵنیا‬ ‫قه‌ره‌داغ���ی‌‪ ،‬ن���ازێ‌ عه‌زی���زی‌‌و چه‌ند‬ ‫كه‌س���انێكی‌ ت���ری‌ زۆر ناس���راو ك���ه‌‬ ‫حه‌زناكه‌ن ناویان بهێنم‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫چنار‬ ‫كلیپێكی گۆرانی‬ ‫باڵوده‌كاته‌وه‌‬ ‫كچه‌ گۆرانیبێژ‪ ،‬چن����ار‪ ،‬كلیپێكی بۆ‬ ‫به‌رهه‌مه‌ نوێك����ه‌ی به‌ناوی "نا باوانم"‬ ‫به‌رهه‌مهێن����اوه‌‌و بڕی����اره‌ له‌هه‌فته‌ی‬ ‫ئاینده‌دا باڵوی بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫كاری موزیكی ئه‌و گۆرانییه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌فش����ین ش����وكری ئه‌نجام����دراوه‌‪،‬‬ ‫تێكسته‌كه‌ش����ی “رێب����از ش����ه‌مامی”‬ ‫عومه‌ر کڵۆڵ‬ ‫له‌دابه‌ش����كردنی‬ ‫ئاماده‌یك����ردوه‌و‬ ‫قوت‌و ره‌پ ده‌بن‪ ،‬ئه‌و وتی "له‌به‌رهادا موزیك����ی “عه‌لی ش����ه‌ریف زاده‌”یه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ر پێویس���تی به‌ده‌س���تی م���رۆڤ له‌الیه‌ن كۆمپانیای كورد فۆكس����ه‌وه‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنراوه‌‪.‬‬ ‫نامێنێت‪ ،‬خودا رزقی ده‌دات"‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫دوپشک‬

‫چنار‬

‫که‌‌وان‬

‫گیسک‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫سه‌رقاڵی‌ هه‌ندێ‌ ئیش ده‌بیت‌و ماوه‌یه‌ك هه‌ندێ‌ هه‌ڵ���ه‌ت له‌ئی���ش‌و كاره‌كانت ئه‌و پرۆژه‌ نوێی ‌هی‌ ك ‌ه به‌ده‌س���ته‌وه‌ی ‌ه ته‌ندروس���تیتان هه‌ندێ���ك ناره‌حه‌تتان ئ���ه‌م ماوه‌یه‌ به‌خت ی���اوه‌رت ده‌بێت‌و‬ ‫ی ده‌كات‌و چاودێریت پێویسته‌‪ ،‬دور نیی ‌ه هه‌م���و ش���تێك به‌دڵی‌ ت���ۆ ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫ی ك���ورت زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ی به‌پێداچونه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ره‌نگ��� ‌ه له‌ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ێ په‌یوه‌ن���دی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ دور هه‌یه‌‪ ،‬پێویس���ت ‌‬ ‫له‌هه‌ند ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ر جێبه‌ج���ێ بكه‌یت‪ ،‬س���ود له‌و ئیش��� ‌ه هه‌ندێ‌ له‌ئی���ش‌و كاره‌كانت دوابخات‪ .‬هه‌رچ���ی‌ زوتر‌ه كاره‌كانت ئه‌نجام بده‌و‬ ‫ده‌بیت‪ .‬ده‌س���كه‌وتێكی‌ دارایت ده‌بێت بۆ باش���تركردنی‌‪ ،‬گۆڕانكار ‌‬ ‫ی خۆت بكه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاڵۆزێكان له‌كۆڵ ‌‬ ‫نوێیانه‌ت ده‌بینیت‌و خۆشحاڵ ده‌بیت‪ .‬سێشه‌مم ‌ه رۆژی‌ به‌ختتانه‌‪.‬‬ ‫ته‌ندروستیدا دێت‪.‬‬ ‫ئه‌م ماوه‌یه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫زۆر بی����ر له‌رابردو ده‌كه‌یته‌وه‌و هه‌میش����ه‌‬ ‫ره‌ش����بین ده‌بیت به‌و ئیشانه‌ی‌ له‌داهاتودا‬ ‫ده‌یانكه‌یت‪ .‬پێویس����ت به‌وه‌ ن����اكات بیر‬ ‫له‌راب����ردو بكه‌یت����ه‌وه‌ به‌ڵك����و س����ودیان‬ ‫لێوه‌ربگره‌‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪10‬‬

‫‪F‬‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ستایلی سه‌ر جاده‌‬

‫پاری���س‪ ..‬ش���اری جلوب���ه‌رگ‌و بۆن‌و‬ ‫جوانی‌و خه‌یاڵ له‌جیهاندا‪ ،‬سااڵن ‌ه وه‌ك‬ ‫هه‌ریه‌كێك له‌شاره‌پێشینه‌یه‌كانی جیهان‬ ‫له‌فاش���ێۆندا هه‌فته‌یه‌ك���ی(‪Fashion‬‬ ‫‪ )Week‬نمایشی جلوبه‌رگی نێوده‌وڵه‌تی‬ ‫هه‌ی��� ‌ه ئه‌مس���اڵیش ‪ 2013‬ل��� ‌ه (‪28‬‬ ‫شوبات‪ 6 -‬مارس) زۆربه‌ی له‌باشترین‬ ‫ماركه‌كانی جیهان به‌شدارییانكرد‬ ‫(‪ )Dior , Dolce & Cabana …etc‬ك ‌ه‬ ‫تیایه‌ هیچ كه‌متر له‌سااڵنی رابردو نه‌بون‬ ‫بگر‌ه به‌شێوازێكی نوێتر ده‌ركه‌وتن‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تای رۆژانی نمایش���كردنه‌و‌ه‬ ‫ده‌ركه‌وت ك ‌ه جله‌كان‌و ستایله‌كان چه‌ند‬ ‫ش���یك‌و جوانن به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ش رێگه‌ی‬ ‫له‌هه‌ری���ه‌ك له‌دیزاینه‌ره‌كانی (ناتالی‬ ‫ج���وس (‪ ،)Natalie Joos‬ئیلیس���ا‬ ‫نالین (‪ ،)Elisa Nalin‬ئیمه‌نوێل ئاڵت‬ ‫(‪ ))Emmanuelle Alt‬نه‌گ���رت ك��� ‌ه‬ ‫س���تایله‌كانیان بهێننه‌ س���ه‌ر جاد‌ه ك ‌ه‬

‫ئه‌و نمایشكردنه‌ش جله‌كانی شیك ترو‬ ‫جوانتركرد‪ ،‬وای كرد ئه‌وه‌ی پێتخۆش ‌ه‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی جوانتر له‌به‌ربكه‌یت‪.‬‬ ‫ره‌نگ‌و ستایلت هه‌میش ‌ه با ره‌نگدانه‌وه‌ی‬ ‫جوانییه‌ك���ه‌ت‌و كه‌س���ایه‌تیت بێ���ت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ زۆرجار ئ���اره‌زوت به‌له‌به‌ركردنی‬ ‫پارچه‌ی���ه‌ك نیی���ه‌ ك���ه‌ پێش���تر له‌و‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ت نه‌بوه‌ كه‌مێ���ك خۆتت لێ‬ ‫دورگرتو‌ه به‌اڵم ئه‌مساڵ ‪ 2013‬دڵنیاب ‌ه‬ ‫س���اڵی تۆی ‌ه به‌ئیمتیاز ب���ۆ وه‌رگرتنی‬ ‫زۆرترین هاوكاری له‌بواری فاش���یۆندا‪،‬‬ ‫چونكه‌ زۆرترین ره‌نگ به‌كارده‌هێنرێت‌و‬ ‫هه‌ی���ه‌ بۆی ‌ه ب���ۆ ه���ه‌ر هه‌ڵبژاردنێكت‬ ‫ئه‌مس���اڵ هه‌وڵبده‌ ره‌نگ هاوڕێت بێت‪،‬‬ ‫جا باش���ترین ش���ت ئه‌وه‌ی ‌ه له‌ستایلی‬ ‫س���ه‌رجاده‌و‌ه ده‌س���تپێبكه‌یت ره‌نگ ‌ه‬ ‫جوانییه‌ك���ه‌ت ت���ه‌واو كامل بێت به‌س‬ ‫كه‌مێ���ك پێویس���تیت به‌راوێ���ژكاری‌و‬ ‫هاوكاری بێت‪.‬‬

‫ئا‪ :‬ره‌وا بورهان‬

‫هه‌ولێر‬

‫ده‌بێته‌ قه‌نده‌هار‪..‬‬

‫‌و‪..‬‬ ‫س‬ ‫‌پاری‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫هه‌فته‌ی ‪Fashion‬‬ ‫ب‬ ‫ازا‬

‫ڕ‬ ‫‌‬ ‫ی‬ ‫ف‬

‫ه‌‬

‫ت‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫‌ی‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫تێد‬

‫ا‬ ‫گ‬ ‫ه‌ر‬

‫م ‌ه‬

‫"ئه‌فالم كارتۆنی تۆم‌و جیری‌ حه‌رامه‌‪،‬‬ ‫جه‌ژنی‌ نه‌ورۆز حه‌رامه‌‪ ،‬وێنه‌كێشان حه‌رامه‌"‬ ‫ئه‌مه‌ به‌شێكن له‌و فه‌توا سه‌یر‌و سه‌مه‌رانه‌ی‬ ‫رۆژانه‌ به‌شێك له‌مه‌الو بانگخوازه‌كانی‌ هه‌ولێر‬ ‫به‌خه‌ڵكی‌ راده‌گه‌یه‌نن‪.‬‬ ‫مامۆس���تایه‌كی دیكه‌ی ئاینییش ك���ه‌ پێیوای ‌ه‬ ‫مشك‌و پشیله‌ حه‌رامه‌ له‌فه‌تواكه‌یدا كه‌ له‌تۆڕی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی فه‌یسبوكدا باڵبۆته‌وه‌ ده‌ڵێت"مشك‌و‬ ‫پشیله‌ به‌مانای ئه‌فالم كارتۆن گوناحی تێدایه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی له‌زۆرب���ه‌ی ئه‌فالمكارتۆنه‌كاندا‬ ‫مشك به‌مه‌زڵوم نیشان ده‌دات‪ ،‬واپیشانده‌درێت‬ ‫مش���ك شتێكی باشه‌‌و له‌الیه‌ن پشیله‌وه‌ زوڵمی‬ ‫لێده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و مامۆستا ئاینییه‌ به‌رده‌وا م ده‌بێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"پێغه‌مبه‌ریش فه‌رموده‌ی هه‌یه‌و ده‌ڵێت مشك‬ ‫فه‌واس���یقه‌و بیكوژن‪ ،‬ده‌ردهێنه‌ره‌‌و له‌فه‌رمان‬ ‫ده‌رچوه‌‪ ،‬دوژمنانی ئیس�ل�ام مشك‌و پشیله‌یان‬ ‫داناوه‌‌و ده‌ستی جوله‌كه‌ی تێدایه‌"‪.‬‬ ‫مامۆس���تا عه‌بدولس���ه‌مه‌د ك���ه‌ یه‌كێك���ه‌ له‌و‬ ‫مه‌الیان���ه‌ی فه‌توای داوه‌ س���ه‌باره‌ت به‌جه‌ژنی‬ ‫ن���ه‌ورۆز له‌وتاره‌كه‌ی���دا ده‌ڵێت "جائی���ز نییه‌‬ ‫به‌نه‌ورۆز بوترێت جه‌ژن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی پێغه‌مبه‌ر‬ ‫(د‪.‬خ) جه‌ژن���ی نه‌ورۆزی نه‌كردوه‌‪ ،‬س���ه‌حابه‌‬ ‫نه‌یكردوه‌‪ ،‬هه‌رش���تێكیش ئه‌مان نه‌یانكردبێت‬ ‫بیدعه‌یه‌و گومڕایی له‌دوایه‌"‪.‬‬ ‫هاوكات له‌س���ه‌ر تۆڕی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یسبوك‬ ‫گرته‌ی‌ ڤیدیۆی‌ بانگخوازێكیش باڵوبوه‌ته‌وه‌ كه‌‬ ‫تیایدا باس له‌وه‌ ده‌كات "ره‌س���مكردن گوناح‌و‬

‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫رێگ���ه‌ پێنه‌دراوه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ته‌نها خوا گه‌وره‌‬ ‫بۆی‌ هه‌یه‌ خه‌لق دروستبكات"‪.‬‬ ‫بازاڕی‌ فه‌توا‪ ،‬بازاڕی‌ كۆمێنته‌كانی‌ فه‌یسبوكیشی‌‬ ‫گه‌رمكردوه‌‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و قسه‌و فه‌توایانه‌دا‬ ‫چه‌ندین كۆمێنتی‌ سه‌یرو سه‌مه‌ره‌ نوسراون‪ ،‬كه‌‬ ‫زۆربه‌یان پێیانوایه‌ خه‌ڵكی‌ ژیانیان خۆشده‌وێ‌‌و‬ ‫ئێره‌ كوردستانه‌و نابێت بكرێته‌ قه‌نده‌هار‪.‬‬ ‫له‌كوردستاندا الیه‌نی فه‌رمی بۆ ئه‌وه‌ی فه‌توا بدات‬ ‫لیژنه‌ی فه‌توایه‌ به‌اڵم به‌ش���ێك له‌مامۆستایانی‬ ‫ئاینی به‌بێ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ لیژنه‌كه‌ فه‌توا ده‌ده‌ن‪،‬‬ ‫له‌و باره‌یه‌وه‌ لێپرساراوی لقی سلێمانی یه‌كێتی‬ ‫زانایان‪ ،‬نه‌جمه‌دین قادر به‌ئاوێنه‌ی وت " ناكرێت‬ ‫مه‌ال له‌مینبه‌ری مزگه‌وته‌وه‌ فه‌توا بدات‌و ته‌نها‬ ‫له‌ده‌س���ه‌اڵتی لیژنه‌ی فه‌توادایه‌‪ ،‬فه‌توا بدات‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌ر مامۆس���تایه‌كی ئاینی فه‌توا ده‌دات‬ ‫فه‌وزای فه‌توایه‌"‪.‬‬ ‫له‌ماوی رابردودا مامۆس���تایه‌كی ئاینی له‌شاری‬ ‫هه‌ولێر چه‌ندین فه‌توای "س���ه‌یر‌و س���ه‌مه‌ریان‬ ‫داوه‌"‪ ،‬س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی ئه‌وق���اف‌و كاروباری‬ ‫ئاینی له‌په‌رله‌مانی كوردستان‪ ،‬د‪.‬به‌شیر حه‌داد‬ ‫پێیوایه‌ كه‌س���ێك ناتوانێت ئه‌و بابه‌تانه‌ حه‌رام‬ ‫بكات‌و وت���ی" فه‌توا به‌هه‌مو ك���ه‌س نادرێت‪،‬‬ ‫ده‌بێت ئه‌و كه‌سه‌ شاره‌زای شه‌ریعه‌ت‌و زانست‌و‬ ‫ته‌كنه‌لۆژیا‌و ش���اره‌زای بیركردنه‌وه‌ی خه‌ڵك‌و‬ ‫بارودۆخه‌كه‌ش بێت‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی هه‌ر مامۆس���تایه‌كی ئاینی‬ ‫له‌مینب���ه‌ری خۆیه‌وه‌ فه‌توا ده‌دات د‪ .‬به‌ش���یر‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ره‌نگه‌ هه‌مو كه‌سێك ببێته‌‬ ‫وتاربێ���ژ به‌اڵم هه‌مو كه‌س���ێك ناتوانێت ببێته‌‬ ‫موفت���ی‌و له‌الی���ه‌ن خۆیه‌وه‌ فه‌ت���وا ده‌ربكات‪،‬‬ ‫وتیش���ی" نابێت فه‌ت���وای حازرم���ان پێبێت‪،‬‬ ‫ته‌نه���ا بۆ لیژن���ه‌ی فه‌توا هه‌یه‌ فه‌ت���وا بدات‌و‬ ‫رێنماییه‌كان���ی وه‌زاره‌ت فه‌توادان���ی له‌الی���ه‌ن‬ ‫مامۆستایانی ئاینییه‌وه‌ قه‌ده‌غه‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫هاوش���ێوه‌ی ئه‌م فه‌توا سه‌رنجراكێشانه‌ ته‌نها‬ ‫له‌شاری‌ قه‌نده‌هاری ئه‌فغانستاندا هه‌یه‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و ش���ارانه‌ی تێیدا س���ااڵنه‌ زیاترین فه‌توای‬ ‫سه‌یر‌و سه‌مه‌ره‌ی لێده‌درێت‌و به‌یه‌كێك له‌شاره‌‬ ‫داخراوه‌كان له‌روی ئاینییه‌وه‌ داده‌نرێت‪.‬‬

‫مندااڵن له‌سلێمانی فواره‌یه‌كی‌ سروشتی‌ له‌چیای‌ سارا سه‌رهه‌ڵده‌دات‬

‫خه‌ریكی مشك كڕینن‬

‫ئا‪ :‬عه‌باس ره‌سوڵ‬ ‫له‌دامێنێ‌ چیای‌ سارا‌‌و له‌نزیك ده‌ریاچه‌ی‌‬ ‫دوكان كانییه‌كی‌ بێ‌ ئه‌ندازه‌ ده‌گمه‌ن‌و‬ ‫سه‌یروسه‌مه‌ر هه‌بو‪ ،‬ئه‌ندازه‌ی‌ ‪15-10‬‬ ‫ئینچ ئاو‌و ئه‌م ئاوه‌ زۆر خۆی‌ به‌شێوه‌ی‌‬ ‫فواره‌ ‪ 12-10‬مه‌تر به‌به‌رزی‌ ئاوی‌‬ ‫له‌ستونی‌ به‌ره‌و ئاسمان هه‌ڵده‌دا به‌بێ‌‬ ‫هیچ په‌مپ‌و هۆكارێكی‌ ده‌ستكرد به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی دروستكردنی جاده‌وه‌ ئه‌و فوارانه‌‬ ‫نه‌ماون‌و خه‌ڵكی دوكان بیری ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌و فوارانه‌ خه‌ڵكی‌ دوكان پێیانده‌وت‬ ‫(ده‌ولكان) سااڵنی‌ ئاوزۆرییش له‌پاشاو ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ریاچه‌كه‌دا نقوم ده‌بوو ده‌بوه‌ قوڵپێك‌و‬ ‫به‌جوانییه‌كی‌ تایبه‌تتر هێمنی‌ ده‌ریاچه‌كه‌‬ ‫ختوك���ه‌ده‌دا‌و ده‌ی���ان ورده‌ فواره‌ی‌ تر‬ ‫به‌به‌رزی‌ مه‌ترێك ل���ه‌و ناوچه‌یه‌ هه‌بون‬ ‫كه‌ له‌م س���ااڵنه‌دا به‌هۆی‌ فه‌وزای‌ زه‌وی‌‌و‬ ‫زاره‌وه‌ له‌ناوبران‌و تێكدران‪.‬‬ ‫خه‌ڵكی‌ ناوچه‌كه‌ باسی‌ ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‬

‫ ‬ ‫ستافی شانۆگه‌تی (خۆ نه‌یانکڕیوین)‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬

‫عومه‌ر كڵۆڵ‪ :‬كه‌ر‬ ‫له‌به‌هاردا هایالیڤ ده‌ژی‬

‫مسته‌فا ئه‌حمه‌د‪:‬‬ ‫شانۆگه‌رییه‌كه‌مان بێشانس بو‬ ‫ش���انۆگه‌ری (خ���ۆ نه‌یانكڕیوی���ن)‬ ‫ته‌نه���ا بۆ م���اوه‌ی ‪ 15‬رۆژ ب���ه‌رده‌وام‬ ‫بو‪ ،‬مس���ته‌فا ئه‌حم���ه‌دی ئه‌كته‌ریش‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ه���ۆكاری ب���ه‌رده‌وام‬ ‫نه‌بون���ی ش���انۆگه‌رییه‌ك ‌ه ده‌ڵێ���ت "‬ ‫شانۆگه‌رییه‌كه‌مان شانسی نه‌بو"‪.‬‬ ‫ئه‌و ش���انۆگه‌ریی ‌ه ك ‌ه له‌الیه‌ن تیپی‬ ‫پێشڕه‌وی شانۆی كوردییه‌و‌ه پێشكه‌ش‬ ‫ده‌ك���راو له‌ده‌رهێنانی ئ���ازاد محه‌مه‌د‬ ‫پچكۆل‌و نوس���ینی لینی���ن ئه‌لره‌ملی‌و‬ ‫كورداندن���ی د‪.‬ش���ێركۆ عه‌ب���دواڵ بو‬

‫کاوڕ‬ ‫په‌یوه‌ندیی��� ‌ه س���ۆزدارێكانتان ئاڵۆز‬ ‫ی به‌خۆیه‌و‌ه ده‌بینێت‪،‬‬ ‫ده‌بێت‌و ناخۆش ‌‬ ‫ره‌نگ ‌ه ماوه‌ی���ه‌ك بێتاقه‌ت بیت‌و كار‬ ‫بكات ‌ه سه‌ر پرۆژه‌كانت‪.‬‬

‫توان���ی ته‌نها بۆ ماوه‌ی ‪ 15‬رۆژ نمایش ك ‌ه به‌حس���اب پایته‌ختی رۆشنبیرییه‌‪،‬‬ ‫ی تێدا ون ‌ه رۆش���نبیرییه‌‌و نه‌هاتن‬ ‫بكات‪ ،‬عه‌بدواڵ ئه‌حمه‌د ك ‌ه ئه‌كته‌رێكی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫شانۆگه‌رییه‌ك ‌ه بو به‌توانجه‌و‌ه سه‌باره‌ت بۆ سه‌یری شانۆییه‌كه‌‪ ،‬ئێم ‌ه پاره‌یه‌ك ‌‬ ‫به‌ه���ۆكاری‌ ب���ه‌رده‌وام نه‌بونی���ان‪ ،‬باش���مان له‌به‌رده‌س���تدا نه‌بو له‌ساجی‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یان���د "به‌هۆی ئه‌وه‌ی عه‌لییه‌و‌ه ده‌ستمانپێكرد"‪.‬‬ ‫مسته‌فا ئه‌حمه‌دیش پێیوای ‌ه "ریكالم‬ ‫نوسه‌ره‌كه‌ی ناوی لینینه‌‪ ،‬ئیسالمییه‌كان‬ ‫ی ش���یاو بۆ ش���انۆنامه‌كه‌‌و‬ ‫ك ‌ه خه‌ریكی كۆنترۆڵكردنی ئه‌م واڵته‌ن نه‌كردنێك ‌‬ ‫نه‌بون���ی هۆڵێك���ی ب���اش‌و تایب���ه‌ت‬ ‫لێیده‌سڵه‌مێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی به‌ش���انۆ بو‌ه هۆی ئه‌وه‌ی خه‌ڵك كه‌م‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫عه‌بدواڵ وتیشی "س���ه‌ڕه‌را ‌‬ ‫راگه‌یاندنه‌كانی���ش وه‌ك پێویس���ت بێت بۆ س���ه‌یری ش���انۆییه‌كه‌‪ ،‬دیار‌ه‬ ‫ێ شانس بو"‪.‬‬ ‫هاوكارمان نه‌بون‪ ،‬ش���اری سلێمانیش شانۆگه‌رییه‌كه‌شمان ب ‌‬

‫گا‬

‫دوانه‌‬

‫ئ���ه‌م ماوه‌ی ‌ه به‌خت���ت نابێت گه‌ربێت‌و س���ه‌فه‌رێكی‌ كتوپڕ ئه‌نجام ده‌ده‌یت‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ێ ده‌ناس���یت‌و په‌یوه‌ند ‌‬ ‫هه‌ندێ‌ ئیش له‌م ماوه‌ی ‌ه ئه‌نجام نه‌ده‌یت خه‌ڵكانی‌ نو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ندروستییه‌و‌ه ت���از‌ه دروس���ت ده‌كه‌یت‪ ،‬ئ���اگادار ‌‬ ‫ئه‌و‌ه باش���تره‌‪ .‬له‌رو ‌‬ ‫ته‌ندروستیت به‌‪.‬‬ ‫كێشه‌ت نابێت‪.‬‬

‫كه‌ له‌به‌ه���اران‌و له‌پاش باران بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫زیات���ر ل���ه‌ ‪ 24‬س���ه‌عات ئ���ه‌و فواره‌یه‌‬ ‫ده‌كه‌وته‌ س���ه‌مایه‌كی‌ س���ه‌یر‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫له‌كاتی‌ ت���اوه‌ بارانی‌ به‌هێ���ز به‌كۆمه‌ڵ‬ ‫ده‌ڕۆیش���تن ب���ۆ س���ه‌یرانی‌‌و زۆرج���ار‬ ‫له‌به‌رباران‌و له‌خۆره‌تاوی‌ پاش باران ئه‌و‬ ‫ناوه‌ ده‌بوه‌ كه‌رنه‌ڤاڵی‌ گه‌نجانی‌ دوكان‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ له‌ساڵی‌ ‪ 2009‬به‌هۆی‌ فراوانكردنی‌‬ ‫رێگای‌ ناوچه‌ گه‌ش���تیارییه‌كان‌و بڕینی‌‬ ‫به‌ردی‌ ش���اخه‌كه‌ هه‌زاران ه���ه‌زار ته‌ن‬ ‫به‌ردی‌ شكاوی‌ ش���اخه‌كه‌ كرا به‌سه‌ریا‌و‬ ‫نه‌ ش���اره‌وانی‌‌و ن���ه‌ گه‌ش���توگوزار‌و نه‌‬ ‫ئی���داره‌ی‌ قه‌زاكه‌ به‌بیریان���دا هات له‌و‬ ‫شاره‌ گه‌شتیارییه‌دا ئه‌و سه‌یرو سه‌مه‌ره‌‬ ‫ده‌گمه‌ن���ه‌ بپارێ���زن! ئێس���تا خه‌ڵكی‌‌و‬ ‫گه‌نجان بی���ری‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬فه‌رهاد محه‌مه‌د‬ ‫گه‌نجێكی‌ دوكانه‌ ده‌ڵێ‌ "به‌داخ‌و خه‌مه‌وه‌‬ ‫بی���ری‌ ئه‌و ش���وێنه‌ده‌كه‌م‌و ده‌بوایه‌ به‌و‬ ‫پ���اره‌ گه‌وره‌ی���ه‌ی‌ بۆ بڕینی‌ ش���اخه‌كه‌‬ ‫به‌كارهات‌و فواره‌ك���ه‌ی‌ له‌ناوبرد پردێك‬ ‫دروست بكرایه‌"‬

‫به‌شێك له‌مندااڵن له‌شاری سلێمانی منداڵه‌كه‌ی دو مش���كی هامستیكی‬ ‫خه‌ریك���ی كڕین���ی مش���كی جۆری بۆ كڕیون‌و پێش���یوایه‌ ئه‌و مشكان ‌ه‬ ‫هامس���تیكن ك ‌ه ره‌نگیان س���پییه‌و پاك���ن‌و منداڵه‌كانی دڵیان زۆر پێی‬ ‫نرخیان ل���ه‌‪ 75‬ه���ه‌زاره‌و‌ه بۆ ‪ 300‬خۆشه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و جۆر‌ه مش���ك ‌ه ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫دۆالره‌‪.‬‬ ‫ش���یروان محه‌م���ه‌د یه‌كێك��� ‌ه هه‌رێمی كوردس���تانه‌وه‌ دێت ‌ه شاری‬ ‫ل���ه‌و باوكان���ه‌ی له‌س���ه‌ر داوای دو سلێمانی‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫زۆر ماندویت‌و كاره‌كانت زۆره‌‪ ،‬گه‌ربێت‌و‬ ‫ی‬ ‫پش���ویه‌ك نه‌ده‌یت دور نیی���ه‌ گرفت ‌‬ ‫ته‌ندروس���تیتان ب���ۆ دروس���ت بكات‪.‬‬ ‫ی خۆت به‌‪.‬‬ ‫ئاگادار ‌‬

‫شێر‬

‫به‌بۆن���ه‌ی هاتن���ی وه‌رزی به‌هاره‌وه‌‪،‬‬ ‫سكرتێری رێكخراوی كه‌رگه‌لی كوردستان‬ ‫وه‌ك خۆی ده‌ڵێت "جوته‌یه‌ك ده‌دات‌و‬ ‫پێش���انگایه‌ك به‌ناوی (كه‌ری هه‌ژاری‬ ‫گه‌رمیان) ده‌كاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫عوم���ه‌ر كڵۆڵ ه���ۆكاری كردنه‌وه‌ی‬ ‫پێش���انگاكه‌ی له‌به‌ه���اردا ب���ۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌گه‌ڕێنێت���ه‌وه‌ ك��� ‌ه "ك���ه‌ر له‌به‌هاردا‬ ‫هایالی���ڤ ده‌ژی‌و وه‌رزی به‌هار وه‌رزی‬ ‫زه‌ڕی���ن‌و په‌ڕین‌و گه‌وزی���ن‌و هه‌ڵتیزان‌و‬ ‫سمكۆاڵنه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش بۆ ئه‌و‌ه ده‌كات ك ‌ه به‌هۆی‬ ‫خواردنی كنگ���ره‌و‌ه گوێدرێژ به‌هاران‬ ‫ی زیاتر‬ ‫په‌ڕینی زی���اد ده‌كات‌و گوێكان ‌‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی‬ ‫ی پاره‌یه‌كی‌ زۆر خه‌رج ده‌كه‌یت‌و كێشه‌ ‌‬ ‫ێ كار ك���ه‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫پێویس���ت ‌ه هه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێو‌ه س���ه‌رقاڵ دارایت بۆ دروس���ت ده‌بێت‪ .‬ئاگادار ‌‬ ‫به‌ت���ۆوه‌ نیی���ه‌ خۆت ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌كه‌ی���ت‪ .‬خێزانه‌ك���ه‌ت له‌هه‌مو كه‌س ئیش‌و كاره‌كانت ب���ه‌ ره‌نگه‌ روبه‌رو ‌‬ ‫ی ببیته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫كێشه‌ ‌‬ ‫ی به‌ئێوه‌یه‌ له‌م كاته‌‪.‬‬ ‫زیاتر پێویست ‌‬

‫فواره‌ی (ده‌ولكان) له‌چیای سارا ‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫‪11‬‬

‫"به‌رپرس ‌ه كورده‌كان له‌ده‌ره‌وه‌ ‌ی‬ ‫واڵت جوانكاریی ده‌كه‌ن"‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫ماوه‌ی‌ ‪ 13‬ساڵه‌ له‌بواری‌ نه‌شته‌رگه‌ری‌‬ ‫جوانكارییدا كارده‌كات‪ .‬كاركردنی‌‬ ‫سه‌ره‌تا له‌چاككردنه‌وه‌ی‌ شوێنی‌‬ ‫برینی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ بو كه‌ له‌دوای‌‬ ‫راپه‌ڕینه‌وه‌ به‌هۆی‌ شه‌ڕی‌ ناوخۆوه‌‬ ‫توشی‌ ده‌بون‪ .‬دواتر له‌ ‪ 1996‬ده‌چێته‌‬ ‫لیبیاو ماوه‌یه‌ك له‌وێ‌ ده‌خوێنێ‌‪،‬‬ ‫له‌ئیتاڵیاو ئه‌ڵمانیا شاره‌زای‌ له‌بواری‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری‌ جوانكاری‌ به‌لیزه‌ر‬ ‫په‌یداده‌كات‌و وه‌كو خۆیشی‌ ده‌ڵێت‬ ‫"بواری‌ لیزه‌ر زیاتر موماره‌سه‌یه‌ وه‌ك‬ ‫له‌وه‌ی‌ ئه‌كادیمی‌ بێت"‪ .‬ئێستاش‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت به‌جوانكاری‌‬ ‫به‌لیزه‌ر كردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچ���ی‌ له‌نه‌ش���ته‌رگه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫جوانكاریی���دا زیات���ر پش���تت به‌لیزه‌ر‬ ‫به‌ست؟‬ ‫د‪ .‬ره‌وه‌ند‪ :‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ زانس���تێكی‌‬ ‫تازه‌ بو‪ ،‬له‌ئێستاشدا له‌زۆرێك له‌واڵتانی‌‬ ‫پێش���كه‌وتو ده‌كرێ���ت‌و له‌ماوه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫كه‌م���دا ده‌كرێ���ت‌و كاریگ���ه‌ری‌ زۆر‬ ‫باش���تره‌ له‌جۆره‌كانی‌ تری‌ جوانكاری‌‌و‬ ‫ئه‌نجامیشی‌ زۆر باش���ه‌‪ .‬به‌هۆی‌ چه‌ند‬ ‫شتێكه‌وه‌ له‌وانه‌ بونی‌ مه‌ترسی‌ له‌سه‌ر‬ ‫نه‌خۆشه‌كه‌‪ ،‬وه‌ له‌الیه‌كی‌ تر نه‌خۆشه‌كه‌‬ ‫ده‌بێ���ت ماوه‌ی���ه‌ك له‌نه‌خۆش���خانه‌دا‬ ‫بمێنێت���ه‌وه‌ ئه‌گ���ه‌ر نه‌مێنێت���ه‌وه‌ ئه‌وا‬ ‫له‌وانه‌ی���ه‌ روب���ه‌ڕوی‌ م���ردن ببێته‌وه‌‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ مه‌رزیه‌ فه‌ریقی‌‌و س���وعاد‬ ‫نه‌سری‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچی‌ نه‌شته‌رگه‌ری‌ جوانكاری‌‬ ‫به‌لیزه‌ر گرانتره‌؟‬ ‫ته‌كنه‌لۆجیایه‌ك���ی‌‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ن���د‪:‬‬ ‫ی كه‌ تێدا به‌كاردێن‬ ‫نوێیه‌و ئامێره‌كان��� ‌‬ ‫پێش���كه‌وتون‌و كاره‌كه‌ش له‌ماوه‌یه‌كی‌‬ ‫كه‌م���دا ت���ه‌واو ده‌بێ���ت‌و رێ���ژه‌ی‌‬ ‫سه‌ركه‌وتنیش���ی‌ زۆر باش���ه‌‪ ،‬به‌لیزه‌ر‬ ‫له‌نیو كاتژمێردا نه‌خۆش هه‌ڵده‌س���تێته‌‬ ‫س���ه‌رپێ‌‌و ده‌ڕواته‌ س���ه‌ر كاری‌ خۆی‌‌و‬ ‫نه‌به‌نج���ی‌ عامی‌ تێدای���ه‌و نه‌دورینه‌وه‌و‬ ‫نه‌خوێنی‌ پێویسته‌‪ ،‬بۆیه‌ گرانتره‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ چ شوێنێكدا نه‌شته‌رگه‌ری‌‬ ‫جوانكاری‌ سه‌ركه‌وتو نابێت؟‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ند‪ :‬س���وتان‌و نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌‬ ‫جوانكاری‌ بۆ لوت‪ ،‬ئه‌مانه‌ س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫ناب���ن‪ ،‬له‌لوت���دا چونك���ی‌ كڕكڕاگه‌یه‌و‬

‫نه‌شته‌رگه‌ری جوانکاریم بۆ که‌سی زۆر ناسراو کردووه‌ که‌ حه‌ز ناکه‌م ناویان به‌رم‬ ‫دواتر ئه‌گه‌ر تێكیش بچێت وه‌كو خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫چاكنابێته‌وه‌‪ ،‬هه‌میش���ه‌ له‌‪ 10‬كه‌س���ی‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌ی‌ نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ جوانكاری‌ بۆ‬ ‫لوت ده‌ك���ه‌ن‪ 9 ،‬له‌وان ناڕازین‌و ده‌یه‌م‬ ‫كه‌س���یانیش كه‌مێك رازییه‌‪ ،‬واته‌ ‪%90‬‬ ‫ناڕازییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬نرخی‌ نه‌ش���ته‌رگه‌رییه‌كان‬ ‫چۆنه‌؟‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ند‪ :‬ئه‌و نه‌ش���ته‌رگه‌رییه‌ی‌ من‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ ده‌یكه‌م ب���ه‌ ‪ 12000‬دۆالر‪،‬‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر ده‌یك���ه‌م ب���ه‌ ‪ 2000‬دۆالر‪.‬‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ من هه‌فته‌ی‌ ‪3‬‬ ‫نه‌خۆش ده‌بینم‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌ولێر رۆژی‌‬ ‫‪ 10‬نه‌خۆش ده‌بینم‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ك���ه‌س هه‌بوه‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫واڵته‌وه‌ هاتبێته‌ الت بۆ نه‌شته‌رگه‌ری‌؟‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ن���د‪ :‬به‌ڵێ‌ ئ���ه‌م مانگه‌ من ‪2‬‬ ‫ئه‌مه‌ریكی‌‌و ‪ 3‬لوبنانیم عه‌مه‌لیات كرد‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ئه‌وانی���ش ده‌زانن هه‌مان‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ ده‌ره‌وه‌یان بۆ ده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم لێره‌ هه‌رزانتره‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬دكتۆر زریان عوسمان وه‌زیری‌‬ ‫پێش���وی‌ ته‌ندروس���تی‌ له‌لێدوانێك���ی‌‬ ‫پێش���وتریدا وت���ی‌ كه‌ "ت���ۆ بڕوانامه‌ی‌‬ ‫دكتۆریت هه‌ر نییه‌"؟‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ن���د‪ :‬ئ���ه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و وتب���وی‌‬ ‫پێیانك���رد‪ ،‬دواتر خۆی‌ راس���تییه‌كانی‌‬ ‫زانی‌‪ .‬من له‌ساڵی‌ ‪ 1992-1991‬كۆلێژی‌‬ ‫پزیشكی‌ زانكۆی‌ سه‌الحه‌دینم ته‌واوكرد‪.‬‬ ‫م���ن كه‌ چومه‌ ده‌ره‌وه‌و هاتمه‌وه‌ دكتۆر‬ ‫زری���ان هات���ه‌ الم‌و چه‌ند پاس���ه‌وان‌و‬

‫خزمێكی‌‌و مودی���ر مه‌كته‌به‌كه‌ی‌ هاتنه‌‬ ‫الم‌و چاره‌سه‌ریم بۆ كردن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬چه‌نده‌ به‌رپرس���ه‌كان دێنه‌‬ ‫الت؟‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ن���د‪ :‬من زیاتر كار بۆ ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫له‌چینی‌ هه‌ژارو مامناوه‌ندن ده‌كه‌م‪ .‬دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ته‌عاروفم له‌گه‌ڵ چه‌ند دكتۆرێكی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت كرد له‌بواری‌ نه‌شته‌رگه‌ری‌‬ ‫جوانكاری‌‪ ،‬ئه‌وان بۆیان باس���كردم كه‌‬ ‫به‌رپرس���ه‌ كورده‌كان له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ جوانكاریی���ان كردوه‌و‬ ‫نه‌شته‌رگه‌رییه‌كانیشیان ‪ 3‬تا ‪ 4‬ده‌فته‌ر‬ ‫دۆالری‌ تێچوه‌‪ .‬به‌ش���ێكیان حكومه‌ت‬ ‫پاره‌ی‌ بۆ ته‌رخانكردبون‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌وترێ���ت له‌س���عودیه‌ش‬ ‫نه‌خۆشخانه‌یه‌كت هه‌یه‌؟‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ن���د‪ :‬ل���ه‌وێ‌ به‌ش���ێك‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌یه‌ك هی‌ منه‌‪ ،‬من مانگی‌‬ ‫‪ 5‬رۆژ له‌وێم‌و ‪ 25‬رۆژ له‌هه‌ولێرم‪ .‬له‌وێ‌‬ ‫خه‌ڵ���ك زۆر نه‌ش���ته‌رگه‌ری‌ جوانكاری‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ده‌توانم بڵێم ‪ %85‬ژنی‌ سعودی‌‬ ‫نه‌شته‌رگه‌ری‌ لوتیان كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ ناسراون‌و‬ ‫تۆ نه‌شته‌رگه‌ریت بۆ كردون كامانه‌ن؟‬ ‫د‪.‬ره‌وه‌ند‪ :‬عیماد ئه‌حمه‌د كه‌ په‌ڵه‌ی‌‬ ‫سه‌ر رومه‌تیم بۆ البرد‪ ،‬هونه‌رمه‌ندانیش‬ ‫دیانا ك���ه‌ره‌زۆن‪ ،‬یاس خ���زر‪ ،‬حه‌مید‬ ‫مه‌نس���ور‪ ،‬ئیبراهیم تاتلیساس‪ ،‬دڵنیا‬ ‫قه‌ره‌داغ���ی‌‪ ،‬ن���ازێ‌ عه‌زی���زی‌‌و چه‌ند‬ ‫كه‌س���انێكی‌ ت���ری‌ زۆر ناس���راو ك���ه‌‬ ‫حه‌زناكه‌ن ناویان بهێنم‪.‬‬

‫له‌فه‌یسبووکه‌وه‌‬

‫چنار‬ ‫كلیپێكی گۆرانی‬ ‫باڵوده‌كاته‌وه‌‬ ‫كچه‌ گۆرانیبێژ‪ ،‬چن����ار‪ ،‬كلیپێكی بۆ‬ ‫به‌رهه‌مه‌ نوێك����ه‌ی به‌ناوی "نا باوانم"‬ ‫به‌رهه‌مهێن����اوه‌‌و بڕی����اره‌ له‌هه‌فته‌ی‬ ‫ئاینده‌دا باڵوی بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫كاری موزیكی ئه‌و گۆرانییه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫ئه‌فش����ین ش����وكری ئه‌نجام����دراوه‌‪،‬‬ ‫تێكسته‌كه‌ش����ی “رێب����از ش����ه‌مامی”‬ ‫عومه‌ر کڵۆڵ‬ ‫له‌دابه‌ش����كردنی‬ ‫ئاماده‌یك����ردوه‌و‬ ‫قوت‌و ره‌پ ده‌بن‪ ،‬ئه‌و وتی "له‌به‌رهادا موزیك����ی “عه‌لی ش����ه‌ریف زاده‌”یه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ر پێویس���تی به‌ده‌س���تی م���رۆڤ له‌الیه‌ن كۆمپانیای كورد فۆكس����ه‌وه‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنراوه‌‪.‬‬ ‫نامێنێت‪ ،‬خودا رزقی ده‌دات"‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫دوپشک‬

‫چنار‬

‫که‌‌وان‬

‫گیسک‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫سه‌رقاڵی‌ هه‌ندێ‌ ئیش ده‌بیت‌و ماوه‌یه‌ك هه‌ندێ‌ هه‌ڵ���ه‌ت له‌ئی���ش‌و كاره‌كانت ئه‌و پرۆژه‌ نوێی ‌هی‌ ك ‌ه به‌ده‌س���ته‌وه‌ی ‌ه ته‌ندروس���تیتان هه‌ندێ���ك ناره‌حه‌تتان ئ���ه‌م ماوه‌یه‌ به‌خت ی���اوه‌رت ده‌بێت‌و‬ ‫ی ده‌كات‌و چاودێریت پێویسته‌‪ ،‬دور نیی ‌ه هه‌م���و ش���تێك به‌دڵی‌ ت���ۆ ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫ی ك���ورت زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ی به‌پێداچونه‌و‌ه هه‌ی ‌ه ره‌نگ��� ‌ه له‌ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ێ په‌یوه‌ن���دی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ دور هه‌یه‌‪ ،‬پێویس���ت ‌‬ ‫له‌هه‌ند ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ر جێبه‌ج���ێ بكه‌یت‪ ،‬س���ود له‌و ئیش��� ‌ه هه‌ندێ‌ له‌ئی���ش‌و كاره‌كانت دوابخات‪ .‬هه‌رچ���ی‌ زوتر‌ه كاره‌كانت ئه‌نجام بده‌و‬ ‫ده‌بیت‪ .‬ده‌س���كه‌وتێكی‌ دارایت ده‌بێت بۆ باش���تركردنی‌‪ ،‬گۆڕانكار ‌‬ ‫ی خۆت بكه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاڵۆزێكان له‌كۆڵ ‌‬ ‫نوێیانه‌ت ده‌بینیت‌و خۆشحاڵ ده‌بیت‪ .‬سێشه‌مم ‌ه رۆژی‌ به‌ختتانه‌‪.‬‬ ‫ته‌ندروستیدا دێت‪.‬‬ ‫ئه‌م ماوه‌یه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫زۆر بی����ر له‌رابردو ده‌كه‌یته‌وه‌و هه‌میش����ه‌‬ ‫ره‌ش����بین ده‌بیت به‌و ئیشانه‌ی‌ له‌داهاتودا‬ ‫ده‌یانكه‌یت‪ .‬پێویس����ت به‌وه‌ ن����اكات بیر‬ ‫له‌راب����ردو بكه‌یت����ه‌وه‌ به‌ڵك����و س����ودیان‬ ‫لێوه‌ربگره‌‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫مرۆڤێك هه‌م زاهید‌و هه‌م دالوه‌ر‬ ‫فارس نه‌وڕۆڵی‌‬

‫دژ بە نوخبەگەرایی‬

‫بۆئ���ەوەی ژیانێکی سیاس���ی ک���راوەو‬ ‫دیموکراس���ییانە ھەبێ���ت ئەوەندە بەس‬ ‫نییە پرۆژەی سیاس���ی جی���اواز ھەبێت‪،‬‬ ‫دی���دی جیاواز ب���ۆ ئیدارەدانی دەوڵەت‌و‬ ‫ڕێکخس���تنی ژیانی گش���تی‌و ش���ێوازی‬ ‫پەیوەندی نێ���وان دەوڵ���ەت‌و کۆمەڵگا‬ ‫ھەبێ���ت‪ .‬ئەمانە ھەموویان مەس���ەلەی‬ ‫ھێج���گار گرنگن‪ ،‬نەبوونیان ھیچ مانایەک‬ ‫بۆ ژیانێکی سیاس���ی کراوە ناھێڵێتەوە‪،‬‬ ‫دۆخێک دروس���تدەکات تیایدا ھەمووان‬ ‫لەھەم���ووان بچن‌و ک���ەس نەتوانێت یان‬ ‫نەوێرێ���ت جیاوازبوونی خ���ۆی بەڕووی‬ ‫کەس���انیتردا بەرزبکات���ەوە‪ .‬بوونی ئەم‬ ‫شتانە مەسەلەی بنەڕەتی‌و سەرەکین بۆ‬ ‫ژیانی دیموکراسی‪ ،‬بەاڵم بوونیان بەتەنھا‬ ‫دیموکراسیەت دروستناکات‪ .‬ئەوەی گرنگە‬ ‫لەپاڵ ئەمانەدا ھەبێت بەشداری سیاسی‌و‬ ‫توانای ھەڵبژاردنی ئ���ازادی کۆمەڵگایە‬ ‫لەنێوان ئ���ەو پ���رۆژە جیاوازانەدا‪ .‬گەر‬ ‫سەرجەمی ئەو پێشمەرجانەی سەرەوەش‬ ‫ئامادەب���وون‪ ،‬بەاڵم نەھێڵ���درا کۆمەڵگا‬ ‫لەنێوان پرۆژەو دیدو خەونە جیاوازانەدا‬ ‫ئازادان���ە ھەڵبژێرێت‪ ،‬ڕێگای بەش���درای‬ ‫سیاس���ی ڕاس���تەقینە داخرا‪ ،‬ش���تێک‬ ‫بەناوی دیموکراس���یەتەوە لەئارادانابێت‪.‬‬ ‫بەشداری سیاس���ی‌و توانای ھەڵبژاردنی‬ ‫ئازادانە خاڵی ھەرە سەرەکی‌و بنەڕەتی‬ ‫سیس���تمێکی سیاس���ییە بەخۆی بڵێت‬ ‫دیموکراسی‪.‬‬ ‫یەکێک لەو مەترس���ییە سەرەکییانەی‬ ‫ڕووب���ەڕووی توان���ای کۆمەڵ���گا ب���ۆ‬ ‫ھەڵبژاردنی ئازاد ببێتەوە دروس���تبوونی‬ ‫نوخبەیەکی دەسەاڵتدارە بتوانێت لەباتی‬ ‫ھەمووان بڕیارب���دات‪ .‬نوخبەیەک ھەموو‬ ‫کەناڵ‌و ڕووبەرەکانی بڕیاردانی سیاس���ی‬ ‫لەدەستی خۆیدا کۆبکاتەوە‪ .‬ترسانکترین‬ ‫قەیرانێک ڕووب���ەڕووی ھەر ئەزموونێکی‬ ‫سیاسی ببێتەوە‪ ،‬بەتایبەتی ئەزموونێک‬ ‫بیەوێت دیموکراسی بێت‪ ،‬تەسلیمکردنی‬ ‫ژیان���ی سیاس���ییە بەنوخبەیەک���ی لەو‬ ‫بابەت���ە‪ .‬نوخبەی���ەک واینیش���انبدات‬ ‫سیاسەت بەتەنھا کاری ئەوەو مەسەلەی‬ ‫حوکمڕانیش بەڕادەی���ەک ئاڵۆزە‪ ،‬ئەوان‬ ‫نەب���ن کەس���یتر ناتوانێ���ت تێیب���گات‌و‬ ‫بەڕێوەیببات‪ .‬بۆئەوەی دیموکراس���یەت‬ ‫ھەبێت نابێ���ت نوخبەیەک���ی لەوبابەتە‬ ‫ھەبێت‪ .‬ھەر تێگەیشتنێک بۆ حوکمڕانی‬ ‫خوازیاری ئەوەبێت سیاس���ەت بۆ کاری‬ ‫دەس���تەو گروپێکی بچووک لەکۆمەڵگادا‬ ‫کورتبکاتەوە‪ ،‬یان ھەڵگ���ری گوتارێکی‬ ‫دژەسیاس���ەت بێت‪ ،‬یان سیاسەت وەک‬ ‫چاالکییەکی الوەکی‌و خراپ مامەڵەبکات‪،‬‬ ‫کار ب���ۆ تەس���لیمکردنی کۆمەڵ���گا‬ ‫بەنوخبەیەک���ی ل���ەو بابەت���ە دەکات‪.‬‬ ‫ئەمجۆرە تێگەیشتنە وادەکات ئەزموونی‬ ‫حوکمڕان���ی کورتببێتەوە ب���ۆ ئەزموونی‬ ‫ئەو نوخبەیەی جومگە س���ەرەکییەکانی‬ ‫دەس���ەاڵتی کۆنترۆڵک���ردوە‪ .‬لەم جۆرە‬ ‫ئەزموونانەدا دەشێت ھەڵبژاردن دەوری‬ ‫ھەبێت‪ ،‬دەش���ێت ش���کڵیاتی سیستمی‬ ‫دیموکراس���ی پەیڕەوبکرێ���ت‪ ،‬دەش���ێت‬ ‫گوتاری جیاواز بەرامب���ەر بەبونیادنانی‬ ‫دیموکراس���یەت لەئارادابێ���ت‪ ،‬ب���ەاڵم‬ ‫بەحوکمی کورتکردنەوەی سیاس���ەت بۆ‬ ‫کاری ئ���ەو نوخبەیە بەتەنھا‪ ،‬بەحوکمی‬ ‫دژایەتیکردن���ی سیاس���ەت وەک یەکێک‬ ‫لەچاالکیی���ە بنەڕەتییەکانی ئینس���ان‪،‬‬ ‫ھەم���وو ئەزموونە سیاس���ییەکە بەرەو‬ ‫ئەوەدەب���ات بگۆڕێت ب���ۆ ئەزموونێکی‬ ‫دەسەاڵتگەری ستەمگەر‪.‬‬ ‫ب���ۆ ڕزگارکردن���ی دیموکراس���یەت‬ ‫لەنوخبەگەرایی پێویستە سێ کۆڵەکەی‬ ‫سەرەکی لەپاڵیەکدا ئامادەبن‪ .‬یەکەمیان‬ ‫مەس���ەلەی دەس���تەبەرکردنی ئازادی���ی‬ ‫تاکەکەس���ییە بۆئ���ەوەی کەس���ەکان‬ ‫بتوانن بەش���ێوەیەکی ئازاد بڕیاربدەن‪.‬‬ ‫دەس���تەبەرکردنی ئازادیی بۆ ئینس���ان‬ ‫بەش���ێکە لەدیدێک���ی گش���تی تیای���دا‬ ‫ئینسان وەک بوونەوەرێکی خاوەن ماف‬ ‫وێنادەکرێت‪ ،‬مافێک ھی���چ کەس‌و ھێزو‬ ‫الیەنێک بۆی نییە ئەو مافانە لەکەسەکان‬ ‫بس���ێنێتەوە‪ .‬لەم دۆخەدا پەیوەندییەکی‬ ‫پت���ەو لەنێوان ئ���ازادی‌و ماف���دا ھەیە‪،‬‬ ‫ئازادی مەکرەمەو دیاری ئەم یان ئەو ھێز‬ ‫نییە بۆ ئینس���ان‪ ،‬بەڵکو مافێکە لەمافە‬ ‫ھەرە گرنگ‌و بنەڕەتییەکانی ئینس���ان‪.‬‬ ‫کردنی ئازادی بەماف کۆڵەکەی یەکەمی‬ ‫سیستمی دیموکراسییە‪.‬‬ ‫کۆڵەک���ەی دووھەمی دیموکراس���یەت‬

‫بریتیی���ە لەئامادەگ���ی سیس���تمێکی‬ ‫یاس���ایی بتوانێ���ت س���ەرجەمی ئ���ەو‬ ‫مافانەی بەئینسان‌و بەکۆمەڵگا ئەدرێت‬ ‫بپارێزێ���ت‪ .‬توانای ئ���ەوەی ھەبێت کێ‬ ‫ڕێ���زی ئەو مافانەی نەگ���رت بانگبکات‌و‬ ‫لێیبپرس���ێتەوە‪ .‬بەب���ێ ئامادەگی ئەم‬ ‫کۆڵەکە یاس���اییە ناکرێت قسە لەبوونی‬ ‫سیستمێکی دیموکراسی بکەین‪.‬‬ ‫کۆڵەکەی س���ێھەمی دیموکراس���یەت‬ ‫بریتیی���ە لەکۆڵەک���ەی گوێگرت���ن لەڕاو‬ ‫بۆچوون���ی ”زۆرین���ەی کۆمەڵ���گا“‌و‬ ‫تەس���لیمنەبوون بەڕاو بۆچوونی ئەم یان‬ ‫ئەو نوخبەی سیاسی‌و کۆمەاڵیەتی‌و دینی‌و‬ ‫فەرھەنگی‪ .‬ئەم���ەش مانای بەرگریکردن‬ ‫لەبیرۆکەی یەکسانی لەنێوان مرۆڤەکانداو‬ ‫دەرچوون لەس���نوورە پڕ ھەاڵوێردەکانی‬ ‫نوخبەگەرای���ی‪ .‬ئەوان���ەی لەخوارەوەن‌و‬ ‫ئەوانەی لەس���ەرەوەن‪ ،‬ئەوانەی خۆیان‬ ‫بەلێ���زان‌و حەکیم‌و فری���ادڕەس دەزانن‌و‬ ‫ئەوان���ەش ک���ە ئینس���انی س���ادەن‌و‬ ‫لەدەرەوەی بەالغەی فریادڕەس‌و حەکیم‌و‬ ‫دان���ادا ژیانێکی س���ادەو ڕۆژانە دەژین‪،‬‬ ‫وەک یەک ببینرێن‌و مامەڵەبکرێن‪ .‬بەاڵم‬ ‫گوێگرتن ل���ە ”زۆرینەی کۆمەڵگا“ مانای‬ ‫ئەوە نییە ئەم گوێگرتنە گەش���ەبکات بۆ‬ ‫سەپاندنی ڕای زۆرینە بەسەر ھەموواندا‪،‬‬ ‫یان تەسلیمبوون بەویستی ”ڕای گشتی“‬ ‫بەڕادەیەک لەو دۆخ���ە نزیکببێتەوە کە‬ ‫تۆکفی���ل ناوی ”س���تەمگەری زۆرینە“ی‬ ‫لێدەنێ���ت‪ .‬ڕزگارب���وون لەنوخبەگەرایی‬ ‫مان���ای کەوتنە ناو تەڵ���ەی پۆپۆلیزم‌و‬ ‫میلەتپەرستییەکی تۆتالیتارییانە نییە‪.‬‬ ‫غیابی ئەو س���ێ کۆڵەکەیەی باسمکرد‬ ‫وادەکات دۆخێک���ی دژەسیاس���ەت‌و‬ ‫دژەبەش���داربوون لەژیان���ی گش���تیدا‬ ‫دروس���تببێت‪ .‬ئەمڕۆ لەبەش���ێکی زۆری‬ ‫دونیادا دۆخێکی دژەسیاسەتی لەوبابەتە‬ ‫دەبینین‪ ،‬بەاڵم تێگەیشتن لەم دیاردەیە‬ ‫بەوەنابێ���ت بانگەش���ەی ئەوەبکەی���ن‬ ‫سیاسەت بەسروشت چاالکیەکی خراپەو‬ ‫ئینس���ان بەسروش���ت ڕقی لەسیاسەتە‪.‬‬ ‫ھەروەھا بەوەش���نابێت ئینس���ان وەک‬ ‫بوونەوەرێک���ی گەمژەو ب���ۆش‌و بێفیکر‬ ‫ببینین‪ ،‬وابزانین ھۆکاری دوورکەوتنەوە‬ ‫لەسیاس���ەت وەک چاالکیی���ەک ک���ە‬ ‫پەیوەندی بەڕێکخستنی ژیانی گشتییەوە‬ ‫ھەی���ە‪ ،‬ئەوەیە ھەمووان بوون بەکۆیلەی‬ ‫بەرخۆری‪ ،‬یان پێمانوابێت خەڵک تەنھا‬ ‫بیر لەگەدەی خ���ۆی دەکاتەوەو کێ ئەو‬ ‫گەدەیەی پڕکرد لەخ���ۆراک‌و خواردنەوە‬ ‫ئ���ەو دەکات بەس���ەروەری خ���ۆی‪.‬‬ ‫بەپێچەوان���ەوە ھۆکاری دوورکەوتن���ەوە‬ ‫لەسیاس���ەت ئەوەیە کە پەیوەندی نێوان‬ ‫ئەو سێ کۆڵەکە سەرەکییەی لەسەرەوە‬ ‫باس���مکرد بەتەواوی ش���ێواوە‪ .‬ئەوەی‬ ‫لەس���ی س���اڵی ڕابردوودا ل���ە ئەزموونە‬ ‫دیموکراسیەکاندا ڕوویدا گۆڕانی سیاسەتە‬ ‫لەکردەیەک���ی ڕۆژانەو گش���تی‌و کراوەوە‬ ‫لەبەردەم کۆمەڵگادا‪ ،‬بۆ کارو پیش���ەی‬ ‫نوخبەیەکی بچووک‌و داخراو کە دەستیان‬ ‫بەس���ەر زۆربەی دەزگاکان���ی بڕیاردانی‬ ‫سیاس���یدا گرتوە‪ .‬ئ���ەم دۆخە وایکردوە‬ ‫بێباوەڕییەک���ی گ���ەورە لەن���او خەڵکدا‬ ‫بەکردەی سیاسی‌و بەبوونی ئەلتەرناتیڤ‬ ‫ب���ۆ ئەو دۆخ���ەی لەمڕۆدا بااڵدەس���تە‪،‬‬ ‫دروس���تببێت‪ .‬لەپ���اڵ بەرب�ڵ�اوی ئەم‬ ‫ھەستەدا دۆخێکی دەرونیش دروستبووە‬ ‫ئینسان تیایدا ھەستدەکات بیروبۆچوون‌و‬ ‫بڕیارەکان���ی کاریگەریان لەس���ەر بڕیارە‬ ‫سیاس���ییەکان نییە‪ .‬ئەم ڕۆحی بەزین‌و‬ ‫خەساندنە سیاس���ی‌و فەرھەنگییە لەزۆر‬ ‫ش���وێنی دونیادا بااڵدەس���تە‪ .‬لەس���ی‬ ‫س���اڵی ڕابردوودا کۆمەڵێک نووس���ەرو‬ ‫ئایدیۆلۆژیس���تی نیولیبرال ئەم دیدەیان‬ ‫بەڕادەیەکی گ���ەورە بەھێزکردوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەپاڵ ئەو بیرۆکەیەدا کە گوایە سیاسەت‬ ‫کاری کۆمەڵێک خەبی���رو لێزانەو تەنھا‬ ‫ئەوانن دەزانن چی باشە کۆمەڵگا بیکات‌و‬ ‫چیش خراپە وازیلێبھێنێت‪.‬‬ ‫لەپشتی نوخبەگەرایی‌و دوورکەوتنەوەی‬ ‫خەڵکەوە لەسیاسەت ئەم وێنە گشتییە‬ ‫ئامادەی���ە‪ ،‬ن���ەک ئ���ەوەی سیاس���ەت‬ ‫چاالکیی���ەک بێ���ت لەس���ەر درۆو دزی‌و‬ ‫کوشتن‌و بڕین دروستبووبێت‪ .‬دەرچوون‬ ‫ل���ەم دی���دە نێگەتیڤ���ە بۆ سایس���ەت‌و‬ ‫بەرگریک���ردن ل���ەو س���ێ کۆڵەکەیەی‬ ‫لەسەرەوە باس���مکردن‪ ،‬لەمەرجە ھەرە‬ ‫گرنگەکانی گ���ۆڕان‌و دەس���تکاریکردنی‬ ‫دونیای ئەمڕۆیە‪.‬‬

‫ئ���ه‌م وتاره‌ی‌ كه‌ بیرم كرده‌وه‌ بینوس���م‬ ‫دوره‌ له‌هه‌ر ده‌مارگیرییه‌كی‌ حزبی یاخود‬ ‫هیچ نه‌فه‌سێكی‌ حزبی پاڵی‌ پێوه‌ نه‌ناوم‬ ‫ئه‌م وتاره‌ بنوسم بۆ ئه‌وه‌ش نه‌منوسیوه‌‬ ‫كه‌س دڵخۆش���بكه‌م یاخود ده‌ستخۆشیم‬ ‫لێبكا واته‌ بۆ كه‌س���م نه‌نوس���یوه‌ ته‌نها‬ ‫هه‌س���ت‌و ش���عورم به‌وه‌ برین���دار ده‌بو‬ ‫كه‌یه‌كێ���ك له‌س���ونبوله‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌كان‬ ‫زوڵم���ی‌ لێده‌ك���رێ‌‌و هه‌ندێج���ار ب���ۆ‬ ‫به‌چه‌واشه‌كردنی‌ خه‌ڵكی‌ قسه‌ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ده‌كه‌ن بۆیه‌ ل���ه‌روی‌ ویژدانییه‌وه‌ ئازارم‬ ‫ده‌چه‌شت‪،‬ماركس ده‌ڵێ‌‪( :‬مرۆڤ دوجار‬ ‫عه‌زاب ده‌خ���وا جارێك ل���ه‌و جێگایه‌ی‌‬ ‫تاوان هه‌یه‌و س���زا نیی���ه‌ جارێكیش له‌و‬ ‫جێگایه‌ی‌ س���زا هه‌یه‌و تاوان نییه‌)‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئه‌و قس���ه‌ نالۆژیكی‌‌و زاڵمانه‌ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ڕابه‌رێك���ی‌ قۆناغێك���ی‌ گرنگ���ی‌ مێژوی‌‬ ‫گه‌له‌كه‌م���ان هانمده‌دا هه‌ندێ‌ س���ه‌رنج‌و‬ ‫تێبین���ی‌ بخه‌مه‌رو‪،‬له‌مێژوی‌ گه‌الندا زۆرن‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ له‌ن���او كایه‌ جیاجیاكاندا ده‌بنه‌‬ ‫رێبواری‌ رێگای‌ س���ه‌خت ب���ه‌اڵم كه‌من‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ ده‌بنه‌ رابه‌رو سونبولی‌ مێژویی‌‪،‬‬ ‫هه‌میش���ه‌ له‌ن���او گه‌النی‌ چه‌وس���اوه‌دا‬ ‫كه‌س���ێك ده‌رده‌ك���ه‌وێ‌ زیاتر هه‌س���ت‬ ‫به‌ئ���ازارو چه‌وس���انه‌وه‌ی‌ میلله‌ته‌ك���ه‌ی‌‬ ‫ده‌كات ب���ۆ ئ���ه‌م مه‌به‌س���ته‌ ئه‌رك���ی‌‬ ‫رابه‌رایه‌تیكردنی‌ ده‌گرێـته‌ ئه‌ستۆ‪ ،‬گه‌لی‌‬ ‫كوردس���تان به‌پێی‌ قۆناغه‌ مێژوییه‌كان‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌لومه‌رجی‌ ه���ه‌ر پارچه‌یه‌كی‌‬ ‫كه‌سێك رابه‌رایه‌تی‌ بزوتنه‌وه‌كه‌ی‌ گرتۆته‌‬ ‫ئه‌ستۆو س���ه‌ركردایه‌تی‌ میلله‌تی‌ كردوه‌‬ ‫هه‌ر له‌(حه‌فیدو ش���كاك‌و قازی‌‌و پیران‌و‬ ‫دواتر بارزانی‌)‪ ،‬قۆناغی‌ سیاسی‌ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌و سه‌ركردانه‌ له‌هه‌لومه‌رجی‌ جیاجیادا‬ ‫بوه‌‪،‬لێ���ره‌دا ده‌مه‌وێت هه‌ڵوێس���ته‌یه‌ك‬ ‫له‌س���ه‌ر بارزان ‌ی نه‌مر بكه‌م به‌اڵم پێش‬

‫هه‌ر قسه‌كردنێكم یاخود خوێندنه‌وه‌یه‌كم‬ ‫ده‌مه‌وێ���ت ئ���ه‌وه‌ رون ببێت���ه‌وه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫وه‌ك���و مێ���ژوی‌ خه‌باتی‌ ئ���ه‌و رابه‌ره‌و‬ ‫زانستی‌ سیاس���ه‌ت‌و ئه‌خالقی‌ نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫س���ه‌یری‌ بكه‌ین ته‌نها موڵك���ی‌ پارتی‌‌و‬ ‫بنه‌ماڵه‌ك���ه‌ی‌ نیی���ه‌ وه‌ك هه‌ندێ‌ كه‌س‬ ‫ده‌یانه‌وێ‌ ئه‌و مۆركه‌ی‌ پێ بده‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ه���ه‌ر چۆن ده‌قێكی‌ نایاب‌و ش���اكارێكی‌‬ ‫مه‌زن پرۆس���ه‌یه‌كی‌ تاكه‌كه‌س���ییه‌ به‌اڵم‬ ‫له‌وس���اته‌وه‌خته‌وه‌ كه‌ ده‌گاته‌ ده‌س���تی‌‬ ‫خوێن���ه‌ر ده‌گ���ۆڕێ‌ ب���ۆ پرۆس���ه‌یه‌كی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬به‌هه‌مان ش���ێوه‌ مرۆڤ تا‬ ‫ئه‌و كاته‌ ژماره‌ی‌ ماڵێك یان بنه‌ماڵه‌یه‌كه‌‬ ‫ك���ه‌ ئه‌ركی‌ ئ���ه‌و چوارچێوه‌یه‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫ده‌كا له‌وكات���ه‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌ركی‌ گش���تی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ���گای‌ گرته‌ ئه‌س���تۆ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‬ ‫ده‌بێته‌وه‌ واته‌ چۆن ده‌قی‌ مه‌زن موڵكی‌‬ ‫خوێنه‌ر ده‌بێ‌ مرۆڤ���ی‌ مه‌زنیش موڵكی‌‬ ‫میلله‌ت ده‌بێ‌ واته‌ ده‌بێته‌ موڵكی‌ گشت‪،‬‬ ‫بارزان���ی‌ له‌قۆناغێكی‌ گرنگی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫رزگاریخوازی‌ ك���ورددا رابه‌رایه‌تی‌ هه‌مو‬ ‫كوردی‌ كردوه‌ واته‌ س���ه‌رۆكی‌ گشت بوه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگای‌ كوردس���تان له‌مپه‌ڕی‌ چه‌پ‬ ‫بۆ ئه‌وپه‌ڕی‌ راس���ت‌و ئه‌می���ش لێره‌وه‌‬ ‫چ پارت���ی‌‌و چ بنه‌ماڵه‌ك���ه‌ی‌ به‌ش���ێكن‬ ‫له‌گش���ت نه‌ك گشت بن بۆیه‌ ئه‌گه‌ر دور‬ ‫له‌ده‌مارگیری‌ حزبی‌‌و ئه‌و رقه‌ نالۆژیكییه‌ی‌‬ ‫ن���او ریزه‌كان���ی‌ كۆمه‌ڵ���گای‌ ك���وردی‌‬ ‫به‌رهه‌می‌ هێناوه‌ س���ه‌یری‌ مه‌س���ه‌له‌كه‌‬ ‫بكه‌ین هه‌رچۆن پارتییه‌كان پشكیان له‌و‬ ‫شانازییه‌ی‌ بارزانی‌ به‌رده‌كه‌وێ‌ كه‌سێكی‌‬ ‫یه‌كێتی‌‌و ئیسالمی‌‌و مه‌س���یحی‌‌و چه‌پی‌‬ ‫كوردس���تانی‌‌و لیبراڵی‌ ك���وردی‌ هه‌مان‬ ‫ش���انازی‌ به‌رده‌كه‌وێ‌ ل���ه‌روی‌ مێژویی‌‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌وه‌ چونكه‌ ش���اهیده‌كانی‌ ئه‌و‬ ‫س���ه‌رده‌مه‌ ئه‌وه‌ ده‌سه‌لمێنن كه‌ بارزانی‌‬

‫هێن���ده‌ی‌ بڕوای‌ به‌خه‌بات���ی‌ دیموكرات ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ هه‌ب���وه‌ هێنده‌‬ ‫گرنگی‌ به‌حزبیكردن نه‌داوه‌ تا ئه‌و راده‌یه‌‬ ‫زۆرێك له‌پێش���مه‌رگه‌كانی‌ ئه‌یلول حزبی‬ ‫نه‌بون له‌هه‌مان كاتدا كوردی‌ پارچه‌كانی‌‬ ‫تری���ش به‌ش���داربون له‌شۆڕش���دا‪،‬بۆیه‌‬ ‫پێویس���ته‌ بارزانی‌ نه‌خرێته‌ نێو بازنه‌ی‌‬ ‫ملمالنێی سیاس���ی‌ ئێس���تای‌ كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫كوردس���تانه‌وه‌ چونكه‌ له‌و قۆناغه‌دا كه‌‬ ‫بارزانی‌ رابه‌رایه‌تی‌ میلله‌تی‌ كوردی‌ كردوه‌‬ ‫بارزانی‌ بێنه‌ره‌ ده‌ره‌وه‌ مێژوی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌‬ ‫رزگاریخوازی‌ كوردی‌ له‌و قۆناغه‌دا هیچی‌‬ ‫تێدا نامێنێ‌ باس���ی‌ بكه‌یت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫پێموایه‌ له‌به‌رامبه‌ر ركابه‌ره‌كانی‌ پارتیدا‬ ‫پارت���ی‌ نه‌یتوانیوه‌ بارزان���ی‌ به‌دوربگرێ‌‬ ‫له‌و بازنه‌ی‌ ملمالنێی���ه‌و وێنه‌ی‌ بارزانی‌‬ ‫له‌زۆربه‌ی‌ ماڵه‌كان گواس���ته‌وه‌ ناو ماڵی‌‬ ‫پارت���ی‌ ك���ه‌ ب���ه‌ڕای‌ من ئه‌م���ه‌ كارێك‬ ‫ب���و نه‌ده‌ب���و نه‌پارت���ی‌‌و نه‌پارتییه‌كان‬ ‫بیكه‌ن‪،‬له‌روی‌ سروش���تی‌ نیش���تیمانی‌‌و‬ ‫ئایین���ی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و سیاس���ییه‌وه‌‬ ‫سروش���تی‌ بارزانی‌ سروش���تی‌ مرۆڤێكی‌‬ ‫ه���ه‌م دالوه‌رو ه���ه‌م زاهی���د بوه‌‪،‬نمونه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر له‌روی‌ قاره‌مانیه‌تی‌‌و دالوه‌رییه‌وه‌‬ ‫وه‌ك فیلمێك سه‌یری‌ چونی‌ بۆ هاوكاری‌‬ ‫كوردس���تانی‌ رۆژهه‌اڵت واته‌ بۆ كۆماری‌‬ ‫مه‌هاب���اد له‌وێوه‌ پ���اش روخانی‌ كۆمار‬ ‫پاش ئه‌و هه‌مو ش���ه‌ڕو له‌و هه‌لومه‌رجه‌‬ ‫سه‌خته‌ی‌ ئاووهه‌واو بارودۆخی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫نه‌شاره‌زایی‌ جوگرافیاو بێ‌ هیچ هۆیه‌كی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ ته‌كنه‌لۆجی‌ به‌خۆی‌‌و هێزێكی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌وه‌ به‌چاره‌نوس���ێكی‌ نادیاره‌وه‌و‬ ‫جێهێش���تنی‌ ماڵ‌و منداڵ به‌ره‌و یه‌كێتی‌‬ ‫س���ۆڤیه‌ت كۆچی���ان كرد ئه‌م���ه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫ك���ورد نه‌بوای���ه‌ له‌س���ینه‌مای‌ جیهانیدا‬ ‫ده‌ك���را به‌فیلمێ���ك بۆ نیش���اندانی‌ ئه‌و‬ ‫دالوه‌ریی���ه‌ به‌جیهان ب���ه‌اڵم به‌دبه‌ختی‌‬ ‫كورد هه‌ر ل���ه‌وه‌دا نییه‌ مێژوو جوگرافیا‬ ‫زوڵمی‌ لێكردب���ێ‌ به‌ڵكو پانتایی‌ هونه‌رو‬ ‫س���ینه‌مای‌ جیهانیش له‌به‌ر به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ ده‌وڵه‌ته‌كانی���ان خۆیان له‌م‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌ الداوه‌ ئه‌گین���ا ئه‌مه‌ ئه‌گه‌ر‬

‫ی‬ ‫پێویست ‌ه بارزان ‌‬ ‫نه‌خرێته‌ نێو‬ ‫بازنه‌ی‌ ملمالنێی‬ ‫ی‬ ‫ی ئێستا ‌‬ ‫سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌ڵگا ‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌‬ ‫مرۆڤی‌ دالوه‌رو مه‌زن نه‌بێ‌ هه‌ركه‌سێك ‌ی‬ ‫ت���ر بێت چۆكی‌ له‌به‌رده‌م ئه‌وپێش���هاته‌‬ ‫س���ه‌خته‌دا داده‌دا‪ ،‬ش���اره‌زایه‌كی‌ بواری‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌ ده‌ڵ���ێ‌ (ش���ه‌ڕكه‌ری‌ باش‌و‬ ‫س���ه‌ركرده‌ی‌ باش به‌پێ���ی‌ پێوه‌ره‌كانی‌‬ ‫من ئ���ه‌و س���ه‌ربازو س���ه‌ركرده‌یه‌یه‌ كه‌‬ ‫ئه‌قڵی‌ ناوه‌س���تێ‌ له‌چركه‌ساته‌ سه‌خت‌و‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌وه‌كان)‪ ,‬ئه‌گه‌ر هه‌ركه‌س���ێك‬ ‫ئه‌و هه‌لومه‌رجه‌ سه‌خته‌ی‌ دوای‌ روخانی‌‬ ‫كۆماری‌ مه‌هاباد بێنێته‌ پێشچاوی‌ خۆی‌‬ ‫ك���ه‌ كۆمار روخ���اوه‌ هاوكاره‌ك���ه‌ی‌ كه‌‬ ‫روسیاسه‌ پش���تی‌ تێكردوه‌ ئێران هێرش‬ ‫دێنێ‌ عێراق روب���ه‌روت بوه‌ته‌وه‌ توركیا‬ ‫ده‌رگای‌ لێداخستوه‌ باری‌ خێزانی‌‌و دارایی‌‬ ‫ئاڵۆزه‌و سه‌رۆكی‌ كۆماره‌كه‌ی‌ گیراوه‌ كێ‌‬ ‫لێره‌دا بڕیار بدا كه‌ نابێ‌ ته‌س���لیمببین‌و‬ ‫جارێكی‌ تر خۆئاماده‌كه‌نه‌وه‌ بۆ شۆڕش‬ ‫لێ���ره‌دا بڕیاری‌ دوربین���ی‌‌و مان‌و نه‌مان‬ ‫ته‌نها به‌مرۆڤ���ی‌ دالوه‌ر ده‌درێ‌ ئالێره‌دا‬ ‫تێده‌گه‌ین كه‌ ئه‌و بڕی���اره‌ی‌ بارزانی‌ بۆ‬ ‫چون بۆ سۆڤیه‌ت ‪...‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫دیسان گه‌ڕانه‌وه‌ ‌ی ناوچ ‌ه دابڕێنراوه‌كان‬ ‫كرایه‌و‌ه بانگه‌شه‌ ‌ی هه‌ڵبژاردنه‌كان‬ ‫هێمن ئه‌مین شوانی‌‬

‫دوای‌ ڕوخان����ی‌ رژێمی‌ به‌عس له‌س����اڵی‌‬ ‫‪ ،2003‬ك����ه‌ به‌هۆی����ه‌وه‌ قۆناغێكی‌ نوێ‬ ‫له‌عێ����راق هاته‌ ئاراوه‌‪ ،‬س����ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫سیاسیی ئه‌وسای‌ كوردس����تان به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پالنێكی‌ تۆكمه‌و پێش وه‌خته‌ی‌‬ ‫بۆ ئ����ه‌و ناوچان����ه‌ نه‌بو‪ ،‬چاره‌نوس����ی‌‬ ‫(كه‌ركوك‪ ،‬خانه‌قین‪ ،‬مه‌خمور‪ ،‬به‌دره‌و‬ ‫جه‌س����ان‪ ،‬جه‌له‌وال‪ ،‬سه‌عدیه‌‪ ،‬مه‌نده‌لی‌‪،‬‬ ‫س����نجار‪)..‬یان‪ ،‬ب����ه‌م رۆژه‌ گه‌یاند كه‌‬ ‫جگ����ه‌ له‌جێگیركردنی‌ م����ادده‌ی‌ (‪)140‬‬ ‫له‌ده‌س����توری‌ هه‌میش����ه‌یی‌ عێراق‪ ،‬هیچ‬ ‫شتێكی‌ ئه‌وتۆیان بۆ ئه‌و ناوچانه‌ نه‌كرد‪،‬‬ ‫كه‌ ئه‌مڕۆ ئێمه‌ش شانازی‌ پێوه‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫ئه‌وانی����ش بكه‌ینه‌وه‌ به‌ده‌س����كه‌وتێكی‌‬ ‫دروشمه‌كانی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانیان‪ ،‬ماده‌ی‌‬ ‫(‪)14‬یش كۆمه‌ڵێك سه‌رنج‌و بۆچونمان‬ ‫له‌س����ه‌ر هه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ ماف����ی‌ گه‌لێكی‌‬ ‫خسته‌ ژێر قه‌ده‌ره‌وه‌‪ ،‬كه‌ له‌مێژودا كورد‬ ‫روبارێك خوێنی‌ له‌و پێناودا رش����توه‌‪،‬‬ ‫له‌هه‌موش����ی‌ خراپت����ر له‌بیركردنی‌ ئه‌و‬ ‫مادده‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ماوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫ی ناوچه‌‬ ‫س����اڵی‌ رابردودا بینیمان‪ ،‬بابه‌ت ‌‬ ‫دابڕێندراوه‌كان‪ ،‬جگه‌ له‌كاتی‌ خراپبونی‌‬ ‫دۆخی‌ ناوخۆی‌ كوردستان‌و زه‌قكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كێشه‌ ناوخۆییه‌كانی‌ كوردستان‌و هاتنه‌‬ ‫پێش����ه‌وه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن����ه‌كان‪ ،‬ك����ه‌س‬ ‫باس����ی‌ ئه‌و ناوچانه‌ ناكات‪ ،‬كاتێكیش‪،‬‬ ‫كه‌ كێش����ه‌كان له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌ به‌غدا‬ ‫سه‌رهه‌ڵده‌ده‌نه‌وه‌‪ ،‬ناوچه‌ دابڕێندراوه‌كان‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ چڕ ده‌بێته‌وه‌ ناوه‌ڕۆكی‌‬ ‫به‌رنام����ه‌ ته‌له‌فزیۆنیی����ه‌كان‌و بابه‌ت����ه‌‬ ‫رۆژنامه‌وانییه‌كان‌و لێدوانی‌ لێپرسراوان‌و‪..‬‬ ‫به‌اڵم كاتێك ریزبه‌ندی‌ كێشه‌كانی‌ نێوان‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان‌و عێراق ده‌كرێت‪،‬‬ ‫كه‌رك����وك‌و ناوچ����ه‌ هاوش����ێوه‌كانی‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ كۆتا ت����ه‌وه‌ری‌ گفتوگۆكان(‬ ‫بودج����ه‌و بابه‌ته‌ داراییه‌كان‪ ،‬كێش����ه‌ی‌‬ ‫ن����ه‌وت‪ ،‬پێش����مه‌رگه‌‪ ،‬م����ادده‌ی‌ ‪140‬و‬ ‫ناوچه‌ دابڕاوه‌كان)‪ ،‬به‌اڵم هه‌ر س����اڵێك‬

‫حكومه‌ت����ی‌ عێراقی‌ ‪ %17‬ب����ۆ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان دابین كردبێت‪ ،‬كێشه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫دیكه‌ فه‌رام����ۆش كراون‪ ،‬كه‌ كێش����ه‌ی‌‬ ‫ن����ه‌وت گفتوگ����ۆی‌ له‌ب����اره‌وه‌ كرابێت‪،‬‬ ‫دیس����ان ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كان فه‌رامۆش‬ ‫كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬كه‌ باس����ی‌ پێش����مه‌رگه‌ش‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬زیاتر به‌هه‌مان شێوه‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫ناوچه‌ هاوشێوه‌كانی‌ دواخراون‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بۆته‌ هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ مه‌س����ه‌له‌ی‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫ناوچه‌ دابڕێندراوه‌كانی‌ دیكه‌ وه‌ك خۆی‌‬ ‫بهێڵنه‌وه‌ ب����ۆ ئه‌و كات����ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫دێت����ه‌ پێش����ه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ جارێكی‌‬ ‫دیكه‌ گه‌ڕان����ه‌وه‌ی‌ ئه‌و ناوچانه‌ بكه‌نه‌وه‌‬ ‫به‌به‌ش����ێكی‌ سه‌ره‌كی‌ دروشمه‌كانیان بۆ‬ ‫راكێش����انی‌ سه‌رنج‌و س����ۆزی‌ خه‌ڵك بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ فروانتر به‌شداری‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان بكه‌ن‌و كاندیده‌كانیان‬ ‫بگه‌ێنن����ه‌ پارله‌مان‪ ،‬ئه‌م����ه‌ نه‌ك ته‌نها‬ ‫ب����ۆ پارله‌مان����ی‌ عێ����راق‪ ،‬به‌ڵك����و بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌ پارێزگاكان‬ ‫له‌ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كان‌و هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫پارله‌مان����ی‌ كوردس����تانیش یه‌كێك بوه‌‬ ‫له‌دروش����مه‌ زه‌ق‌و دیاره‌كانی‌ سه‌رجه‌م‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‪.‬‬ ‫بۆی����ه‌ ئێس����تا كات����ی‌ ئ����ه‌وه‌ هاتوه‌‬ ‫خه‌ڵك����ی‌ كوردس����تان‌و به‌تایب����ه‌ت‬ ‫له‌ناوچ����ه‌ دابرێندراوه‌كان له‌و كه‌س����انه‌‬ ‫بپێچن����ه‌وه‌‪ ،‬ك����ه‌ ئه‌وان����ه‌ی‌ له‌راب����ردو‬ ‫كردبویانه‌ دروش����م‪ ،‬با بزانین چه‌ندیان‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌رزی‌ واقی����ع جێبه‌جێكردوه‌‪،‬‬ ‫به‌الیه‌نی‌ كه‌مه‌وه‌ نه‌ك ب����ۆ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ����ه‌و ناوچانه‌‪ ،‬به‌ڵكو بۆ خۆش����كردنی‌‬ ‫ژیان ل����ه‌و ناوچانه‌‪ .‬من چاوه‌ڕێی‌ ئه‌وه‌م‬ ‫ده‌كرد دروش����می‌ ئه‌مجاره‌ی‌ الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫كوردستان له‌س����ه‌رجه‌م هه‌ڵبژاردنه‌كان‬ ‫دروش����م‌و بانگه‌ش����ه‌كانیان بریتی بوایه‌‬ ‫له‌چۆنێتی‌ باش����كردن‌و پێشكه‌شكردنی‌‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كان‌و دابینكردنی‌ ژیانێكی‌‬ ‫ته‌ندروس����ت له‌و ناوچانه‌‪ ،‬نه‌ك هه‌مان‬

‫ی ئه‌وه‌م‬ ‫چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كرد دروشم ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مجاره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫الیه‌نه‌كان ‌‬ ‫كوردستان بریتی‬ ‫ی‬ ‫بوایه‌ له‌چۆنێت ‌‬ ‫باشكردن‌و‬ ‫ی‬ ‫پێشكه‌شكردن ‌‬ ‫خزمه‌تگوزارییه‌كان‬ ‫دروش����م بڵێنه‌وه‌ كه‌ ل����ه‌دوای‌ (‪)2003‬‬ ‫ه‌وه‌ به‌ئێمه‌ی‌ ده‌ڵێن����ه‌وه‌‪ ،‬به‌بێ‌ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هی����چ یه‌كێك له‌و دروش����مانه‌ چوبێتنه‌‬ ‫ب����واری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‪ ،‬له‌س����ه‌روی‌‬ ‫هه‌مویانه‌وه‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ كه‌ركوك‌و ناوچه‌‬ ‫دابڕێنراوه‌كان بۆ سه‌ر هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫چونكه‌ كارنامه‌ی‌ لیسته‌كان وه‌ك چۆن‬ ‫به‌پێی‌ پ����ارت‌و الیه‌نه‌ سیاس����ییه‌كان‌و‬ ‫جیاوازیی����ان‬ ‫هاوپه‌یمانێتیی����ه‌كان‬ ‫هه‌ی����ه‌‪ ،‬هه‌میش����ه‌ له‌هه‌ڵبژاردن����ه‌وه‌ بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنێكی‌ دیكه‌ش جیاوازییان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌كوردستان به‌داخه‌وه‌ دروشمه‌كان‬ ‫هه‌مان دروشمن كه‌ پێشتر بیستومانن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ئاماژه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ كوردستان له‌دۆخێكی‌ چه‌قبه‌ستوی‌‬ ‫سیاس����یدا گوزه‌ر ده‌كات‪ ،‬ئه‌گینا ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌دۆخی‌ جوڵ����ه‌ی‌ به‌رده‌وام����دا بوایه‌‪،‬‬ ‫ده‌بوای����ه‌ دروش����مه‌كانیش گۆڕانی����ان‬ ‫به‌س����ه‌ردا بهاتایه‌‪ ..‬به‌ڕاس����تی‌ ش����ه‌رم‬

‫دایگرتم كاتێك كه‌ یه‌كێك له‌كاندیده‌كانی‌‬ ‫لیستی‌ برایه‌تی‌‌و پێكه‌وه‌ ژیان له‌م رۆژان ‌ه‬ ‫له‌كاتی‌ باسكردنی‌ كارنامه‌ی‌ خۆی‌ وتی‌‬ ‫" هه‌مو هه‌وڵێكی‌ خ����ۆم ده‌خه‌مه‌ گه‌ڕ‪،‬‬ ‫بۆ گه‌ڕان����ه‌وه‌ی‌ ناوچه‌ داب����ڕاوه‌كان بۆ‬ ‫س����ه‌ر هه‌رێمی‌ كوردس����تان"!‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫ئاماژه‌یه‌ك����ی‌ رونه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ی‌ كه‌ هیچ‬ ‫له‌و بواره‌دا نه‌كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر به‌هه‌ر‬ ‫هۆو پاساوێك بێت‪ ،‬كه‌ نه‌یانتوانیوه‌ ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ بگه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ س����ه‌ر هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬خۆ ده‌كرا هه‌ر هیچ نه‌بێت‬ ‫له‌بواری‌ ئه‌منی‌‌و دابینكردنی‌ كه‌ش����ێكی‌‬ ‫ئ����ارام‌و له‌بار كاری‌ زیات����ر له‌و ناوچانه‌‬ ‫بكرای����ه‌‪ ،‬ده‌یانتوان����ی‌ رێگ����ه‌ له‌هاتنی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ ع����ه‌ره‌ب بۆ ئه‌و ناوچانه‌ بگرن‪،‬‬ ‫ده‌توانرا ئه‌و عه‌ره‌بانه‌ی‌ قه‌ره‌بۆی‌ ماده‌ی‌‬ ‫‪ 140‬وه‌رگرت����وه‌ ره‌وانه‌ی‌ ش����وێنه‌كانی‌‬ ‫خۆی����ان بكرێن����ه‌وه‌‪ ،‬ب����اش ده‌توان����را‬ ‫دامه‌زراوه‌ حكومییه‌ جیاكان له‌و ناوچانه‌‬ ‫به‌ته‌واوه‌ت����ی‌ یه‌ك بخه‌ن‌و س����یمای دو‬ ‫ئیداره‌ییان بنه‌بڕ بكردایه‌‪ ،‬زۆر به‌باشی‌‬ ‫ده‌توانرا كه‌سی‌ شیاو له‌پۆسته‌ بااڵكان‬ ‫دابنێ����ن‪ ،‬به‌روحییه‌تێك����ی‌ نه‌ته‌وه‌ی����ی‌‬ ‫كاریان بكردایه‌‪ ،‬نه‌ك بۆ ده‌س����تكه‌وتی‌‬ ‫حزب����ی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش ده‌توان����را كه‌ پالنێكی‌‬ ‫هه‌مه‌الی ‌هن‌و گشتگیر له‌الیه‌ن حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌ دابڕێژرایه‌ بۆ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫الدێ����كان به‌تایبه‌ت له‌و ش����وێنانه‌ی‌ كه‌‬ ‫س����نوری‌ راس����ته‌قینه‌ی‌ نێ����وان كوردو‬ ‫عه‌ره‌ب����ه‌‪ ،‬ئه‌مانه‌و ده‌ی����ان كاری‌ رۆژانه‌‬ ‫به‌تایب����ه‌ت له‌راییكردنی‌ كاری‌ هاواڵتیان‬ ‫له‌دامه‌زراوه‌ جیاكانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫بۆ خه‌ڵكی‌ ئه‌و ناوچانه‌ ده‌بونه‌ فاكته‌ری‌‬ ‫جێگیربونی‌ خێزان����ه‌ گه‌ڕاوه‌كان‌و ئه‌مڕۆ‬ ‫به‌ش����یكێیان رۆژان����ه‌ نه‌ده‌گه‌ڕان����ه‌وه‌‬ ‫ب����ۆ ش����اره‌كانی‌ دیكه‌ی‌ كوردس����تان‪،‬‬ ‫ی����ان ئه‌وان����ه‌ی‌ له‌ش����اره‌كانی‌ هه‌ولێر‪،‬‬ ‫س����لێمانی‌‪ ،‬دهۆك ماون به‌پێچه‌وانه‌وه‌‬ ‫ئه‌مڕۆ ئه‌و ناوچانه‌یان زیاتر الخۆش����ترو‬ ‫ئارامت����ر ده‌ب����وو ئاوه‌دانیانده‌كرده‌وه‌و‬ ‫ده‌گه‌ڕانه‌وه‌ ش����ارو الدێیه‌كانی‌ خۆیان‪،‬‬ ‫ده‌بوه‌ پاس����اوێكیش بۆ سه‌رجه‌م الیه‌نه‌‬ ‫سیاس����ییه‌كان بۆ ئه‌وه‌ی‌ رویان بهاتایه‌‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان ناوچه‌ دابڕێنراوه‌كانیان‬ ‫بكردایه‌ته‌وه‌ به‌دروشمی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫راپه‌ڕین‪ ،‬پرۆژه‌یه‌كی ته‌واو نه‌كراو‬ ‫عه‌تا قه‌ره‌داخی‬

‫ی راپه‌ڕین هه‌ڵگ���ری مانایه‌كی‬ ‫وش��� ‌ه ‌‬ ‫ی كوردو هه‌مو ئه‌و گه‌ل‌و‬ ‫گرنگ ‌ه له‌مێژو ‌‬ ‫نه‌ته‌وان���ه‌دا ك ‌ه وه‌كو ك���ورد دوچاری‬ ‫ژێرده‌سته‌یی دورو درێژو چه‌وساندنه‌وه‌ی‬ ‫ی‬ ‫بێس���نور بونه‌ته‌وه‌‪ .‬راپه‌ڕین به‌گوێر‌ه ‌‬ ‫كورد هه‌ڵگ���ری دو مانای ئاش���كرای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆس��� ‌ه ‌‬ ‫ك ‌ه یه‌كه‌میان ره‌تكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫دورودرێژو به‌رده‌وامی چه‌وس���اندنه‌وه‌و‬ ‫ژێرده‌س���ته‌یی‌و دابه‌ش���كردنی واڵت‌و‬ ‫داگیكردنییه‌تی‪ .‬دوه‌میان له‌پشتی ئه‌و‬ ‫ره‌تكردنه‌وه‌ی���ه‌و‌ه ئامانجێك هه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی بنیادنانه‌وه‌و‬ ‫ئه‌ویش بیناكردنی پرۆژ‌ه ‌‬ ‫خۆدروستكردنه‌وه‌ی ‌ه بۆ ئاینده‌‪ .‬كه‌وات ‌ه‬ ‫كاتێ باسی راپه‌ڕینی خه‌ڵكی كوردستان‬ ‫ده‌كه‌ی���ن ده‌بێ له‌م دو روانگه‌یه‌و‌ه لێی‬ ‫بڕوانین‪.‬‬ ‫ی خاڵی یه‌كه‌میان راپه‌ڕین‬ ‫به‌گوێر‌ه ‌‬ ‫له‌مێژوی كورددا له‌مێژ‌ه ده‌ستیپێكردو‌ه‬ ‫چونك��� ‌ه له‌رابردویه‌ك���ی دێرین���ه‌و‌ه‬ ‫كورد ل���ه‌روی داگیركه‌رانی واڵته‌كه‌یدا‬ ‫راوه‌ستاوه‌و هه‌وڵیداو‌ه بون‌و ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ئ���ه‌وان له‌س���ه‌ر جوگرافی���ای خ���ۆی‬ ‫ره‌تبكاته‌وه‌‪ .‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش رێگای‬ ‫جۆراوجۆری خه‌باتی له‌به‌رگرتوه‌‪ .‬وه‌كو‬ ‫ئاشكراش ‌ه كورد وه‌كو نه‌ته‌وه‌ هه‌میش ‌ه‬ ‫ناچاركراو‌ه ك ‌ه رێ���گا جۆراوجۆره‌كانی‬ ‫راپه‌ڕین له‌به‌ربگرێ���ت چونك ‌ه راپه‌ڕین‬ ‫رێگایه‌ك بو‌ه ب���ۆ به‌رگری له‌خۆكردن‌و‬ ‫ی ره‌فتارو‬ ‫بۆ خۆپاراستن‪ .‬دیار‌ه شێواز ‌‬ ‫ی داگیركه‌ران���ی‬ ‫سیاس���ه‌تی دڕندان��� ‌ه ‌‬ ‫كوردس���تان كاریگه‌ری ئاشكرای هه‌بو‌ه‬ ‫له‌سه‌ر سروشتی راپه‌ڕینه‌كانی كورد‪.‬‬ ‫داگیرك���ه‌ر‌ه‬ ‫ده‌زانی���ن‬ ‫وه‌ك‬ ‫جۆراوجۆره‌كان���ی كوردس���تان رێگای‬ ‫جۆراوجۆری���ان به‌كارهێن���او‌ه بۆ زیاتر‬ ‫تێكش���كاندنی كه‌س���ێتی نه‌ته‌وه‌ی���ی‬ ‫ی شوناسی‬ ‫كوردو ته‌نانه‌ت س���ڕینه‌و‌ه ‌‬ ‫ئ���ه‌م نه‌ته‌وه‌یه‌‪ .‬تاك ‌ه رێگاش له‌به‌رده‌م‬ ‫كورددا ب���ۆ پارێزگاریك���ردن له‌خۆی‌و‬ ‫له‌بون‌و شوناسی نه‌ته‌وه‌یی خۆی رێگای‬ ‫خۆبه‌ده‌س���ته‌وه‌نه‌دان بو‌ه ك ‌ه ئه‌ویش‬ ‫ل ‌ه ش���ێوازی راپه‌ڕین���ی جۆراوجۆردا‬ ‫به‌رجه‌س���ت ‌ه بوه‌‪ .‬له‌چله‌كانی سه‌ده‌ی‬ ‫نۆزده‌هه‌م���دا ك ‌ه سیاس���ه‌تی ده‌وڵه‌تی‬ ‫عوسمانی به‌رامبه‌ر به‌كورد رۆژ له‌دوای‬ ‫رۆژ خراپتر ده‌ب���و‪ ،‬كورد به‌رابه‌رایه‌تی‬ ‫بنه‌ماڵ���ه‌ی به‌درخانیی���ه‌كان دژی ئه‌و‬ ‫سیاس���ه‌ت ‌ه دوژمنكاریی���ه‌ی تورك��� ‌ه‬ ‫عه‌سمانییه‌كان راپه‌ڕی ك ‌ه مه‌به‌ستیان‬ ‫ی شوناس���ی كوردی بو‪ .‬ئه‌و‬ ‫سڕینه‌و‌ه ‌‬ ‫راپه‌ڕینه‌ش نایه‌كی ئاش���كرا بو به‌روی‬

‫داگیركه‌رانی كوردس���تان‌و سیاس���ه‌تی‬ ‫نامرۆڤانه‌یاندا به‌رامبه‌ر به‌گه‌لی كورد‪.‬‬ ‫ه���ه‌ر ب���ه‌دوای ئه‌وه‌دا ك ‌ه سیاس���ه‌تی‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی عوس���مانی له‌ره‌وتی خراپی‬ ‫خۆی به‌رده‌وامبو‪ ،‬ش���ێخ عوبه‌یدواڵی‬ ‫نه‌هری له‌س���ه‌ره‌تای هه‌ش���تاكانی ئه‌و‬ ‫سه‌ده‌یه‌دا س���ه‌ركردایه‌تی راپه‌ڕینێكی‬ ‫به‌رباڵوی كرد دژی ده‌وڵه‌تی داگیركه‌ری‬ ‫ت���ورك‌و به‌مه‌به‌س���تی به‌رگریك���ردن‬ ‫له‌كوردو شوناس���ی ك���وردی‪ .‬هه‌روه‌ك‬ ‫له‌گه‌یش���تنی ئینگلیزه‌كان به‌ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌روبه‌ندی جه‌نگی یه‌كه‌مدا شێخ‬ ‫مه‌حمودی حه‌فیدزاد‌ه س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫راپه‌ڕینی كوردی له‌باشوری كوردستان‬ ‫به‌دژی سیاس���ه‌تی ئینگلیزه‌كان كرد‪.‬‬ ‫به‌دوای ئه‌وه‌دا راپه‌ڕینی شێخ سه‌عیدی‬ ‫پیران‌و س���مكۆی شكاك‌و سه‌ید ره‌زای‬ ‫ده‌رس���یم‌و دروس���تكردنی كۆم���اری‬ ‫كوردس���تان له‌مهاب���ادو راپه‌ڕینه‌كانی‬ ‫سااڵنی سی‌و چله‌كانی بارزان‌و تا ده‌گات ‌ه‬ ‫شۆڕی ئه‌یلول‌و شۆڕشی نوێ‌و خه‌باتی‬ ‫نه‌پساوه‌ی پارتی كرێكارانی كوردستان‬ ‫له‌باكور‪ ..‬هه‌مو ئه‌مان ‌ه خه‌باتی كوردن‬ ‫له‌پێناوی ماف��� ‌ه ره‌واكانیدا‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م‬ ‫راپه‌ڕینان ‌ه به‌هۆی دڕنده‌یی دوژمنانه‌و‌ه‬ ‫ته‌نیا سروش���تی چه‌كدارانه‌یان هه‌بوه‌‪.‬‬ ‫گۆڕینی ش���ێوازی خه‌بات له‌راپه‌ڕینی‬ ‫چه‌كداریی���ه‌و‌ه بۆ راپه‌ڕین���ی مه‌ده‌نی‬ ‫له‌راپه‌ڕینی به‌رده‌ركی سه‌رای سلێمانی‬ ‫له‌س���ییه‌كانی سه‌ده‌ی بیس���تدا وه‌كو‬ ‫قۆناغێكی ن���وێ له‌خه‌باتی گه‌لی كورد‬ ‫ی‬ ‫له‌پێن���اوی مافه‌كان���ی‌و ره‌تكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫سیاسه‌تی ناجۆری دوژمانی داگیركه‌ردا‬ ‫داده‌نرێت‪.‬‬ ‫خه‌بات���ی گه‌ل���ی كورد له‌باش���وری‬ ‫كوردس���تاندا س���ه‌رباری خه‌بات���ی‬ ‫پێشمه‌رگایه‌تی له‌شاخ‪ ،‬هه‌ر له‌سه‌ره‌تای‬ ‫هه‌ش���تاكانه‌وه‌ هه‌نگاوێك���ی تری ناو‪،‬‬ ‫جه‌ماوه‌ری خه‌ڵكی كوردستان ناوبه‌ناو‬ ‫رێگای خۆپیشاندان‌و شێوازی خه‌باتی‬ ‫مه‌ده‌نیان له‌به‌ر ده‌گرت‪ .‬راپه‌ڕینه‌كانی‬ ‫خوێن���كاران له‌به‌هاری س���اڵی ‪1982‬و‬ ‫خۆپیشاندانی جه‌ماوه‌ریی له‌و سااڵنه‌دا‬ ‫له‌ش���ارۆچكه‌كانی وه‌ك���و هه‌ڵه‌بج���ه‌و‬ ‫قه‌اڵدزێ‌و پێنجوێن سه‌ره‌تای قۆناغێكی‬ ‫نوێن له‌خه‌باتی خه‌ڵكی كوردس���تاندا‬ ‫دژی داگیركه‌ری واڵته‌كه‌یان‪ .‬هه‌روه‌ك‬ ‫خۆپیش���اندانی خوێندكاران���ی ك���ورد‬ ‫له‌زانكۆكان���ی س���ه‌الحه‌دین‌و موس���ڵ‬ ‫له‌به‌ه���اری ‪1984‬و له‌س���ه‌روه‌ختی‬ ‫گفتوگ���ۆی نێ���وان رژێ���م‌و یه‌كێت���ی‬

‫ئامانجێكی تری‬ ‫راپه‌ڕینیش‬ ‫بیناكردنی‬ ‫سیستێمێكی‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایی ‌ه‬ ‫كه‌ نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫هه‌مو خه‌ڵكی‬ ‫كوردستان بكات‌و‬ ‫ئازادی‌و عه‌داله‌تی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫ی‬ ‫بیناكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫كوردستان‬ ‫به‌رهه‌مبهێنێت‬ ‫نیش���تیمانیدا روبه‌ری خه‌باتی مه‌ده‌نی‬ ‫خه‌ڵكی كوردس���تانی زیاتر بره‌و پێدا‪.‬‬ ‫ئێم��� ‌ه ده‌زانین ك ‌ه له‌و خۆپیش���اندان ‌ه‬ ‫ی ك ‌ه خه‌ڵكی كوردس���تان‬ ‫مه‌ده‌نیان��� ‌ه ‌‬ ‫ی یه‌كه‌م���ی هه‌ش���تاكانی‬ ‫له‌نی���و‌ه ‌‬ ‫س���ه‌ده‌ی راب���ردودا ئه‌نجامیان���ده‌دا‪،‬‬ ‫هێز‌ه س���ه‌ركوتكه‌ره‌كانی رژێم به‌ئاگرو‬ ‫ئاس���ن روبه‌ڕوی جه‌م���اوه‌ری بێچه‌كی‬ ‫كوردس���تان ده‌بونه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم جه‌ماوه‌ر‬ ‫ی به‌و جۆر‌ه‬ ‫جه‌سورانه‌و بێترس درێژ‌ه ‌‬ ‫خه‌بات ‌ه ده‌داو ئ���ه‌و بۆچون‌و تێڕوانین ‌ه‬ ‫له‌الی خه‌ڵكی كوردستان دروستبو ك ‌ه‬ ‫س���ه‌رباری به‌گرنگ‌و پیرۆز سه‌یركردنی‬ ‫خه‌باتی پێش���مه‌رگایه‌تی‪ ،‬ده‌شێ كورد‬ ‫رێ���گای خه‌بات���ی مه‌ده‌ن���ی له‌رێگای‬ ‫خۆپیشاندانه‌و‌ه بگرێته‌به‌ر‪ .‬هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ئه‌م ج���ۆر‌ه خه‌باته‌ی���ان ته‌نیا بۆ ئه‌و‬ ‫واڵتان ‌ه ده‌بێت ك ‌ه سیستێمی سیاسی‌و‬ ‫به‌ڕێوه‌بردنی دیموكراس���ی تێدا بێت‌و‬ ‫جه‌ماوه‌ر له‌رێ���گای خۆپیش���اندانه‌و‌ه‬ ‫فش���ار بخه‌ن��� ‌ه س���ه‌ر حكوم���ه‌ت بۆ‬ ‫جێبه‌جێكردن���ی داواكارییه‌كانی���ان ك ‌ه‬ ‫زیاتر داواكاری باشتركردنی بارودۆخی‬ ‫ژیان���ی جه‌م���اوه‌ر‌ه ل���ه‌روی ئابوری‌‌و‬ ‫به‌ش���ێك له‌ئازادییه‌كان���ه‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬

‫ی سه‌رده‌می ده‌سه‌اڵتی رژێمی‬ ‫به‌گوێر‌ه ‌‬ ‫فاشی به‌عس���دا نه‌ك هه‌ر دیموكراسی‬ ‫له‌عێراق���دا نه‌ب���و به‌ڵكو خ���ودی ئه‌و‬ ‫سیس���تێم ‌ه سیاسیی ‌ه له‌س���ه‌ر بنه‌مای‬ ‫كوش���تن‌و بڕین دروس���ت بوب���و‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌به‌رئه‌و‌ه ب���ۆ پارێزگاریكردن له‌خۆی‬ ‫هه‌م���و توندوتیژییه‌ك���ی به‌كارده‌هێناو‬ ‫ئه‌وه‌شی به‌مافی ره‌وای خۆی ده‌زانی‪.‬‬ ‫وه‌كو ئاش���كرای ‌ه خه‌باتی چه‌كداری‬ ‫له‌كوردس���تاندا دژی دوژمنی داگیركه‌ر‬ ‫تا س���اڵی ‪ 1991‬به‌رده‌وامب���و وات ‌ه تا‬ ‫ی ك ‌ه خه‌باتی خه‌ڵكی‬ ‫ئه‌و ساته‌وه‌خت ‌ه ‌‬ ‫كوردس���تان له‌ئه‌نجام���ی شكس���تی‬ ‫هێزه‌كان���ی رژێ���م له‌جه‌نگ���ی دوه‌می‬ ‫كه‌نداودا ش���ێوازێكی ت���ری به‌خۆیه‌و‌ه‬ ‫گرت ك��� ‌ه ئه‌ویش ش���ێوازی راپه‌ڕینی‬ ‫به‌رفراوان���ی جه‌م���اوه‌ری خه‌ڵك���ی‬ ‫كوردستان بو‪ .‬ئێس���تا ئێم ‌ه روبه‌ڕوی‬ ‫ی ت���ر ده‌بینه‌و‌ه ك ‌ه ئه‌وانیش‬ ‫دو زاراو‌ه ‌‬ ‫خۆپیش���اندان‌و راپه‌ڕینه‌‪ .‬خۆپیشاندان‬ ‫وه‌كو له‌س���ه‌ره‌وه‌ش ئاماژه‌مان بۆ كرد‬ ‫شێوازێكی هێمن ‌ه ك ‌ه جه‌ماوه‌ر به‌گشتی‬ ‫ی���ان روبه‌رێكی دیاریك���راو له‌جه‌ماوه‌ر‬ ‫له‌پێن���اوی داواكارییه‌كانی���دا له‌به‌ری‬ ‫ده‌گرێت ك ‌ه ئ���ه‌و داواكارییانه‌ش زیاتر‬ ‫خاس���ێتی داواكاریی��� ‌ه پیش���ه‌یی یان‬ ‫نیقابییه‌كانی���ان هه‌یه‌‪ .‬ب���ه‌اڵم راپه‌ڕین‬ ‫هه‌روه‌كو له‌ناوه‌كه‌یدا دیار‌ه ئه‌و پرۆس ‌ه‬ ‫ی‬ ‫یان ئۆپه‌راس���یۆنه‌ی ‌ه ك��� ‌ه ئامانجه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫روخان���دن ی���ان هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌و‌ه ‌‬ ‫سیس���تێمێك ‌ه به‌مه‌به‌ستی دامه‌زراندنی‬ ‫سیستێم یان ده‌سسه‌اڵتێكی نوێ‪ .‬هه‌ر‬ ‫لێ���ره‌و‌ه ئامانجه‌كانی راپه‌ڕینی به‌هاری‬ ‫‪1991‬ی جه‌ماوه‌ری خه‌ڵكی كوردستان‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێ���ت‪ .‬ل���ه‌دوای خراپتری���ن‌و‬ ‫س���ه‌ختترین شااڵوی رژێمی داگیركه‌ری‬ ‫عێراقی بۆ س���ه‌ر كوردس���تان‌و گه‌لی‬ ‫ی پاكتاوكردنی‬ ‫كورد ك��� ‌ه ئامانجه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ره‌گه‌زی گه‌ل���ی كورد ب���و‪ ،‬راپه‌ڕینی‬ ‫جه‌ماوه‌ری خه‌ڵكی كوردس���تان به‌دژی‬ ‫ئه‌و رژێم ‌ه سه‌ركوتكه‌ر‌ه ده‌ستیپێكرد‌و‬ ‫ب���ۆ یه‌كه‌مج���ار له‌لكاندنی باش���وری‬ ‫كوردس���تان به‌عێراق���ی عه‌ره‌بییه‌وه‌‪،‬‬ ‫كورد له‌و راپه‌ڕین ‌ه جه‌ماوه‌رییه‌دا توانی‬ ‫نیشتیمانه‌كه‌ی خۆی به‌كه‌ركوكیشه‌و‌ه‬ ‫رزگار بكات‪ .‬ئه‌مه‌ش ئه‌و راس���تییه‌ی‬ ‫س���ه‌لماند نه‌ك���ورد ده‌توانێ���ت‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستبه‌رداری بستێك له‌نیشتیمانه‌ك ‌ه ‌‬ ‫خۆی بێ���ت‪ ،‬نه‌داگیركه‌ریش ده‌توانێت‬ ‫ب���ۆ تاهه‌تای ‌ه نیش���تیمانی كورد داگیر‬ ‫ی‬ ‫بكات‪ .‬راپه‌ڕین ك ‌ه یه‌كه‌م چه‌خماخ ‌ه ‌‬ ‫ی راپه‌ڕینه‌و‌ه ده‌س���تیپێكرد‬ ‫له‌ده‌رواز‌ه ‌‬ ‫ی ئاگری نه‌ورۆزدا دڵی‬ ‫له‌گه‌ڵ كردنه‌و‌ه ‌‬ ‫تاریك‌و ته‌زیوی كه‌ركوكیش���ی روناك‌و‬ ‫گه‌رمكرده‌وه‌‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫له‌به‌رده‌م راپه‌ڕیندا‬ ‫عه‌زیز ره‌ئوف‬

‫‪Azizrauf75@yahoo.com‬‬

‫ئه‌گه‌ر راپه‌ڕین له‌كورترتین پێناسه‌یدا‬ ‫ی م���اڵ‌و‬ ‫بریت���ی بێ���ت له‌رزگاركردن��� ‌‬ ‫ی ده‌ره‌ك���ی‌‌و‬ ‫وه‌ده‌رنان���ی‌ هێزێك��� ‌‬ ‫ی ماڵ ب���ۆ خاوه‌نماڵ‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫گه‌ڕان���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی راپه‌ڕین‬ ‫ی تردا راده‌ستكردن ‌‬ ‫به‌دیوێك ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌هێزه‌كان‌و نه‌بونی‌ هیچ پرۆس���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی شۆڕش���دا‬ ‫ی به‌س���ه‌ر پیاوان ‌‬ ‫چاودێر ‌‬ ‫ی كه‌مكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ی راپه‌ڕین ‌‬ ‫له‌جوانی‌وه‌كان ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌وه‌ش ناش���اردرێته‌و‌ه ك��� ‌ه‬ ‫راپه‌ڕین ئه‌گ���ه‌ر هیچیش له‌گه‌ڵ خۆیدا‬ ‫ی یه‌ك ش���ت بكات‪،‬‬ ‫نه‌هێنێ���ت‪ ،‬توان ‌‬ ‫ی نیشتیمان ‌ه‬ ‫ئه‌ویش راده‌س���تكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌خاوه‌نم���اڵ‪ .‬راپه‌ڕی���ن چركه‌س���ات ‌‬ ‫ی داگیركراو‪،‬‬ ‫ی ماڵه‌‪ ،‬ماڵێك ‌‬ ‫رزگاركردن��� ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ردا‬ ‫ی ده‌س���ت ‌‬ ‫ی د‌‬ ‫ماڵێك ئه‌و ‌‬ ‫گرتوه‌‪.‬‬ ‫ی له‌راپه‌ڕیندا روی���دا ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ك��� ‌ه ده‌ب���و راپه‌ڕی���ن بكرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ی به‌عس هێند‌ه كاریگه‌ربو‬ ‫ناشرینییه‌كان ‌‬ ‫نه‌ده‌بو بپرس���ین كێ حوكممان بكات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫نه‌ده‌بو بپرس���ین كام هێز‌ه ش���ایه‌ن ‌‬ ‫ی پێ بس���پێرین‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی��� ‌ه ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی راپه‌ڕی���ن‬ ‫ی ئه‌نجامه‌كان��� ‌‬ ‫س���پاردن ‌‬ ‫به‌هێزه‌كان‪ ،‬كوش���نده‌ترین هه‌ڵه‌بو ك ‌ه‬ ‫خه‌ڵك له‌و سه‌رده‌مه‌دا ئه‌نجامیدابێت‪.‬‬ ‫ی من ئه‌گه‌ر له‌و سه‌رده‌مه‌دا‬ ‫به‌ته‌سه‌ور ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ج���د ‌‬ ‫ی ره‌خنه‌گرتن��� ‌‬ ‫پرۆس���ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌م چركه‌س���ات ‌ه‬ ‫له‌هێزه‌كان بارته‌قا ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ئارادابوایه‌‪ ،‬هی���چ هێزێك جورئه‌ت ‌‬

‫ی نه‌ده‌ك���رد‪ .‬بۆی��� ‌ه‬ ‫ی ناوخ���ۆ ‌‬ ‫ش���ه‌ڕ ‌‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و هه‌اڵن��� ‌ه ‌‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی راپه‌ڕیندا‬ ‫حزب ‌ه كوردییه‌كان ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���پاردن ‌‬ ‫ئه‌نجامیان���دا‪ ،‬ئه‌نجام��� ‌‬ ‫ی راپه‌ڕی���ن ب���و به‌هێزه‌كان‪،‬‬ ‫به‌رهه‌م��� ‌‬ ‫ی خه‌ڵك بو‬ ‫ی ئه‌و به‌پیرۆزكردن ‌ه ‌‬ ‫ئه‌نجام ‌‬ ‫بۆ سه‌ركرده‌كان‪.‬‬ ‫ی ماڵ بوو‬ ‫راپه‌ڕی���ن ته‌نها رزگاركردن ‌‬ ‫ی ماڵ‬ ‫ی ت���ر‪ ،‬راس���ت ‌ه رزگاركردن ‌‬ ‫هیچ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆبه‌ڕێوه‌بردنه‌‪ ،‬به‌اڵم هونه‌ر ‌‬ ‫سه‌ره‌تا ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ردن‪ ،‬ته‌نه���ا به‌ئه‌نجامده‌ران ‌‬ ‫راپه‌ڕین ناكرێت‪ ،‬ئه‌م ‌ه ئه‌و وه‌همه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی راپه‌ڕین واده‌زانن ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ئه‌نجامده‌ران ‌‬ ‫ی بده‌ن‪،‬‬ ‫له‌ش���اخ توانیویان ‌ه ئه‌نجام��� ‌‬ ‫له‌شاریش���دا ده‌توانن پێی‌ هه‌ڵبس���ن‪.‬‬ ‫ی راپه‌ڕین‬ ‫ی ئه‌وه‌ش دوا ‌‬ ‫به‌اڵم س���ه‌ربار ‌‬ ‫زانیمان ئێم ‌ه چه‌ند ده‌سته‌وه‌س���تانین‬ ‫ی راپه‌ڕین‬ ‫ی ماڵ���دا‪ .‬دوا ‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌بردن ‌‬ ‫زانیمان ئێم ‌ه له‌شه‌ڕدا ئازاو له‌ئاشتیدا‬ ‫ی كۆڵه‌وارین‪ .‬راپه‌ڕین‬ ‫چ مه‌خلوقگه‌لێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌بو بكرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ده‌ب���و ئه‌زمون ‌‬ ‫ی النیكه‌م‬ ‫بیست‌و دو س���اڵ له‌حوكمڕان ‌‬ ‫ی بكردینای��� ‌ه ك ‌ه راپه‌ڕین‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫فێ���ر ‌‬ ‫له‌پتنێكدا چێ نه‌كه‌ین‌و ته‌نها له‌س���ه‌ر‬ ‫خوانی‌ راپه‌ڕین نه‌ژین‪.‬‬ ‫ی بیست‌و‬ ‫ی تێپه‌ڕین ‌‬ ‫ئێم ‌ه ئێس���تا دوا ‌‬ ‫دو ساڵ به‌س���ه‌ر راپه‌ڕیندا‪ ،‬ده‌زانین چ‬ ‫ی ماڵدا‪ .‬ده‌زانین‪،‬‬ ‫فه‌قیرین له‌به‌ڕێوه‌بردن ‌‬ ‫ك���ورد له‌ش���ه‌ڕدا چه‌ند س���ه‌ركێش‌و‬

‫ی‬ ‫سپاردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجامه‌كان ‌‬ ‫راپه‌ڕین به‌هێزه‌كان‪،‬‬ ‫كوشنده‌ترین‬ ‫هه‌ڵه‌بو ك ‌ه خه‌ڵك‬ ‫له‌و سه‌رده‌مه‌دا‬ ‫ئه‌نجامیدابێت‬ ‫له‌ئاش���تیدا چه‌ند ماڵوێ���ران‪ .‬ده‌زانین‬ ‫له‌هه‌ڵمه‌ت���دا چه‌ند بوێ���رو له‌به‌رگریدا‬ ‫ی‬ ‫چه‌ند ده‌سته‌وه‌س���تان‪ .‬راپه‌ڕین هیچ ‌‬ ‫ی كردین ك ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫نه‌كردبێ���ت فێر ‌‬ ‫ی ئه‌و‌هی‌ هه‌ی ‌ه ببێت ‌ه‬ ‫شۆڕشگێر ئه‌گه‌ر ‌‬ ‫سه‌رمایه‌داری‌ ئه‌مڕۆ‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌هه‌م���و ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ئیشكاڵئامێزتر‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه كه‌ هه‌ر هێزه‌و‬ ‫ی راپه‌ڕی���ن‬ ‫ی به‌نه‌خش���ه‌داڕێژه‌ر ‌‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ی خه‌ڵك نادید‌ه ده‌گرن‪،‬‬ ‫ده‌زانێت‌و رۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ش به‌ر له‌هه‌رش���ت ده‌ستبه‌داڵ ‌‬ ‫ئ���ه‌و هێزانه‌ی��� ‌ه بۆ هه‌ر سه‌ركێش���ی‌‌و‬ ‫له‌خۆبوردوییه‌ك ك ‌ه له‌ئێس���تاو سبه‌یدا‬ ‫ی بدات‪ .‬ئێستا زیاد له‌هه‌وڵێك‬ ‫ئه‌نجام ‌‬ ‫ی ده‌موچاوی‬ ‫هه‌ی��� ‌ه ب���ۆ جوانكردن��� ‌‬

‫ی راپه‌ڕین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هێزه‌كان به‌ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���تبه‌تاڵ به‌رامبه‌ر ئێستاو ئایند‌ه ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌‪.‬‬ ‫ی من گرن���گ نیی ‌ه كام‬ ‫به‌ته‌س���ه‌ور ‌‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬گرن���گ نیی ‌ه‬ ‫هێ���ز راپه‌ڕین��� ‌‬ ‫كێ ب���و یه‌كه‌مج���ار پێ���ش هه‌مومان‬ ‫ی‬ ‫هه‌س���تیكرد ئێس���تا چركه‌س���ات ‌‬ ‫ی‬ ‫راپه‌ڕین���ه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و‌ه گرنگه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی راپه‌ڕین له‌خۆی‌و‬ ‫ی كرد گیان ‌‬ ‫راپه‌ڕین ‌‬ ‫له‌خه‌ڵك���دا نه‌كوژێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه گرنگ ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه بڕوامان ب���ه‌وه‌ هه‌بێت هه‌میش��� ‌ه‬ ‫پێویس���تمان به‌راپه‌ڕین���ه‌‪ ،‬به‌رامب���ه‌ر‬ ‫به‌خۆمان‌و به‌رامب���ه‌ر به‌دوژمنه‌كانمان‪.‬‬ ‫چه‌ند‌ه پێویس���ت ‌ه به‌رامبه‌ر به‌دوژمن ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌ره‌كیی���ه‌كان راپه‌ڕی���ن‪ ،‬بارته‌ق���ا ‌‬ ‫ئه‌وه‌ش پێویس���ت ‌ه راپه‌ڕی���ن به‌رامبه‌ر‬ ‫هه‌ر هێزێك ئه‌نجام بده‌ین ك ‌ه بخوازێت‬ ‫ی حوكم بكات‪.‬‬ ‫ته‌نها خ���ۆی‌‌و كوڕه‌كان ‌‬ ‫ی ده‌مێنێته‌و‌ه‬ ‫راپه‌ڕین ئه‌وكات ‌ه به‌نه‌مر ‌‬ ‫ی راپه‌ڕین وه‌ك‬ ‫ی پ���رۆژ‌ه ‌‬ ‫كه‌ هه‌ڵگران ‌‬ ‫ی راپه‌ڕین س���اده‌بن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫چركه‌س���ات ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ۆڕش خاك ‌‬ ‫ی س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫جله‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكات ‌ه خاوه‌ن ‌‬ ‫بن‪ .‬هه‌ر هێزێ���ك خۆ ‌‬ ‫ی له‌خۆیدا‬ ‫ی س���اده‌ی ‌‬ ‫راپه‌ڕی���ن‌و رۆح��� ‌‬ ‫ی خراپی‌ هه‌یه‌و‬ ‫بكوژێ���ت‪ ،‬ئه‌و‌ه نیه‌ت��� ‌‬ ‫ی ب���ۆ كه‌تنێ���ك ئام���اد‌ه كردوه‌‪.‬‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌ر هێ���زو كه‌س���ایه‌تییه‌ك به‌ناو ‌‬ ‫ی ئه‌و‌ه‬ ‫ی بكات ه ‌‬ ‫شۆڕشگێره‌و‌ه بازرگان ‌‬ ‫ی پێ بسپێرین‌و بێباك‬ ‫نیی ‌ه ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی جگ ‌ه‬ ‫سه‌ر بخه‌ین ‌ه سه‌ر سه‌رین‪ .‬ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نه‌بێت پێمان ‌‬ ‫ی راپه‌ڕین هیچ ‌‬ ‫له‌باس��� ‌‬ ‫بڵێت‪ ،‬ئه‌وه‌ هێزێك ‌ه ده‌یه‌وێت تا قیامه‌ت‬ ‫ی خه‌ڵك‌و راپه‌ڕین بژێت‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر خوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لێناكرێت هیچ ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ش��� ‌‬ ‫چاوه‌ڕێ��� ‌‬ ‫نوێشمان پێشه‌كه‌ش بكات‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫"نەبزواوێكی بزوێنەر"‬ ‫ ئاراس فه‌تاح‬ ‫مان���او خەس���ڵەتەكانی خوداوەن���د‬ ‫لەفەلسەفەدا شتێكەو لەدیندا شتێكی‬ ‫ترە‪ .‬نەك ت���ەنھا لەنێ���وان دینەكان‬ ‫لەالی���ەك‌و فەلس���ەفەكان لەالیەك���ی‬ ‫ت���رەوە بۆچوونی جیاوازو بەیەكناكۆك‬ ‫بەرامبەر بەشوناس‌و ماناو وەزیفەكانی‬ ‫خوداوەن���د بوونی ھەی���ە‪ ،‬بەڵكو لەناو‬ ‫خ���ودی دینەكانیش���دا دی���دی ناتەبا‬ ‫بەرامب���ەر بەخوداوەن���د ھەی���ە‪ .‬ئایا‬ ‫خودا لەدەرەوەی دونی���ای ماتریالدایە‬ ‫ی���ان ناوێك���ی ترە ب���ۆ ج���ەوھەری‬ ‫كۆس���مۆس‌و سروش���تی ئینسان؟ ئایا‬ ‫ئێمە پێویس���تمان بەئایی���ن ھەیە بۆ‬ ‫ئەوەی بەخودا بگەین‪ ،‬یان كەرەس���ەو‬ ‫رێگای تر لەب���ەردەم مرۆڤدایە تاوەكو‬ ‫پرسی خودا تاووتوێبكات؟ چ خەمێك‬ ‫وا لەئینس���ان دەكات خودای پێویست‬ ‫بێ���ت‌و چ ئارگومێنتێكیش وادەكات كە‬ ‫گومان لەبوونی بكات؟ ئەمانەو چەندین‬ ‫پرس���ی تر بەدرێژایی مێ���ژووی مرۆڤ‬ ‫خەمی فیكرو دین‌و زانس���ت بوون‪ .‬لەم‬ ‫سەردەمەش���دا ئەم پرس���انە لەھەموو‬ ‫كاتێكی ت���ر ھەنووكەییت���رن‪ ،‬چونكی‬ ‫لەوەت���ەی خوداوەند نوێنەری لەس���ەر‬ ‫زەوی بۆ دروس���تبووە‪ ،‬شوناس‌و ماناو‬ ‫جەوھەریش���ی بەپێ���ی بەرژەوەندیی‌و‬ ‫پێش���كەوتنەكان گۆڕانیان بەس���ەردا‬ ‫ھاتووە‪.‬‬ ‫ژمارەی خوداكان لەژمارەی ئایینەكان‬ ‫زیاترن‪ .‬لەھەن���دێ كولتووردا ئایینمان‬ ‫ھەیە كە زی���اد لەخوداوەندێكی ھەیەو‬ ‫لەھەندێكی تریشدا نیوخوداوەند ھەیە‪.‬‬ ‫لەھەندێ���ك ئایین���دا خوداوەند خۆی‬ ‫خ���ۆی دروس���تكردووەو لەھەندێك���ی‬ ‫تریش���دا لەھیچەوە دروس���تبووە‪ ،‬واتە‬ ‫ھیچ پێش���مەرجێك بۆ بوون���ی نییە‪،‬‬ ‫وەكو لەئایینی مەس���یحیدا دەیبینین‪.‬‬ ‫ھەندێكی���ان ھەم���وو گەردوون���ی‬ ‫دروستكردووەو ھەندێكی تریان بەرپرسە‬ ‫لەدروستكردنی بەشێك لەبوون‪ .‬ئەوەی‬ ‫گرنگە ئەوەیە كە لەھەموو ئایینە كۆن‌و‬ ‫نوێكاندا خوداوەند لەم���رۆڤ بااڵترەو‬ ‫خەس���ڵەتی نەمریی یان نیمچەنەمریی‬ ‫ھەیە‪ .‬لەڕاس���تیدا خوداوەند لەڕێگای‬ ‫ئایین���ە ئاس���مانییەكانەوە نەب���وو‬ ‫بەدۆخێكی میتافیزیكی‪ ،‬بەڵكو پێشئەو‬ ‫الی ھەندێ���ك ئایین جێگای ئاس���مان‬ ‫بوو‪ ،‬وەكو الی زەردەشتییەكان‌و ئایینە‬ ‫ھیندییە كۆنەكان دەیبینین‪ .‬‬ ‫بەشێوەیەكی گش���تی دەتوانین بڵێین‬ ‫زۆرینەی ئایین‌و فەلس���ەفەكان لەسەر‬ ‫ئەوە رێكن ك���ە خوداوەند دیاردەیەكی‬ ‫نامرۆییە‪ .‬ئەم دیاردەی���ە بوونە‪ ،‬واتە‬ ‫شتێكەو ھەیە‪ ،‬بەاڵم ئەم بوونە ناکۆتاو‬ ‫بێسەرەتایە‪ .‬یەکێک لەڕاڤەکردنەکانی‬ ‫ئەم ڕس���تەیە ب���ەو مانای���ە دێت کە‬ ‫ئێم���ەی مرۆڤ نەدەتوانین پێش���بینی‬ ‫دەرکەوتن���ی خوداوەن���د بکەی���ن‬ ‫لەزەمەنێکی دیاریکراوداو نەدەشتوانین‬ ‫لەش���وێنێکی دیاریک���راودا چاوەڕوانی‬ ‫ھاتنی بین‪ .‬كاتێك باس لەناكۆتابوون‌و‬ ‫بێسەرەتابوونی خوداوەند دەكەین‪ ،‬واتە‬ ‫ئەم بوونەوەرە بێكات‌و بێش���وێنە‪ .‬ئەم‬ ‫ناش���وێنكاتییەی خوداوەند بەو مانایە‬ ‫دێت كە ئەم ھێزە ی���ان ئەم وزەیە نە‬ ‫بەسەردەچێت‌و نە سەریشھەڵدەدات‪،‬‬ ‫بەڵكو بوونێكی نەمرە‪.‬‬ ‫تاک���ە ش���تێک ک���ە ب���ۆ ئینس���انی‬ ‫ئیمان���دار بەڵگەنەویس���تە‪ ،‬بریتیی���ە‬ ‫لەتایبەتمەندێتی‌و ناوێزەیی خوداوەند‪.‬‬ ‫ئ���ەم دۆخ���ی میتافیزیکیی���ەی بوونی‬ ‫خوداوەن���د ڕێگ���ە لەعەق���ڵ دەگرێت‬ ‫بەراووردی ئەم بوونە نامرۆڤییە بەشتە‬ ‫مرۆیی‌و سروشتییەکان بکات یان ئەوان‬ ‫بكات بەخوداو بیانپەرستێت‪ .‬ھەرلێرەوە‬ ‫لەوە تێدەگەین بۆچی مرۆڤ بۆئەوەی‬ ‫لەم بنبەس���تییە لۆژیکییە ڕزگاریبێت‬ ‫ھەڵدەس���ێت بەتەماھیکردنی خوداوەند‬ ‫لەگەڵ ش���تەکاندا‪ .‬واتە جەوھەراندنی‬ ‫خ���ودا لەن���او سروش���تدا مان���ای‬ ‫ھاوتاییکردنی‌و تەماھیکردنی خوداوەندە‬ ‫بەشتەکان‪ .‬ھیچ ش���تێک بەبێ بوونی‬ ‫خوداوەند بوونی نیی���ە‪ ،‬ئەو لەھەموو‬ ‫ش���تێکدا ھەیەو لەھەموو پرۆسەیەکی‬ ‫ناو ب���وون‌و گەردوونیش���دا ئامادەیە‪.‬‬ ‫بۆی���ە پێن���اس‌و شوناس���ی خوداوەند‬ ‫لەس���ەردەمی ئەفاڵتونەوە دەچێتە ناو‬ ‫گەردوون‌و نێوەندی ھەموو شتەکانەوە‪.‬‬ ‫ئەم ”بوون���ە ناب���ەراووردە“ لەچەقی‬ ‫ھەموو ش���وێنێکدا جێگەیدەکرێتەوە‪.‬‬ ‫بەگشتی خوداوەند بۆئەوەی لەعەقڵی‬ ‫موجازی���ف‌و موغامی���ری ئینس���ان‬

‫ڕزگاربکرێت‪ ،‬نابێ���ت بەراووردبکرێت‪،‬‬ ‫بەراووردیش���نەکرێت‪،‬‬ ‫بۆئ���ەوەی‬ ‫بەش���تەکان‌و بوونەکان تەماھیدەکرێت‪.‬‬ ‫دیارە ک���ردەی تەماھیکردن خوداوەند‬ ‫لەبێشوێنی‌و بێزەمەنییەوە دەگوازێتەوە‬ ‫ن���او بوون���ەکان‪ ،‬جێگ���ەی لەھەموو‬ ‫شوێنێکدا بۆ دەدۆزێتەوەو ئامادەگیشی‬ ‫لەھەموو زەمەنێکدا بەرجەستە دەكات‪.‬‬ ‫لەگ���ەڵ س���ەرھەڵدانی ئایینەكان���دا‬ ‫خوداوەن���د ت���ەنھا لەب���وون‌و دیاردە‬ ‫سروش���تییە نامرۆییەكاندا نامێنێتەوە‪،‬‬ ‫بەڵك���و دەچێت���ە ن���او پەیوەندیی���ە‬ ‫كۆمەاڵیەتییەكانمان���ەوەو لەوێش���ەوە‬ ‫ئاكارە ئینس���انییەكانمان بەرێس���ای‬ ‫بەھاكان���ی ئ���ەو دەپێوی���ن‪ ،‬لەوێنەی‬ ‫چاكەو خراپە‪ .‬بەمانایەكی تر خوداوەند‬ ‫تەنھا دیوە ج���وان‌و میھرەبانییەكانی‬ ‫خۆیم���ان نیش���اننادات‪ ،‬بەڵك���و دیوە‬ ‫مەترسییدارەكانیش���ی دەبن بەبەشێك‬ ‫لەپەیوەندی���ی نێوان خۆی‌و ئینس���ان‪.‬‬ ‫ل���ەو چركەس���اتەوە ئێم���ە ناتوانین‬ ‫خۆم���ان لەخودا بپارێزێن؛ لەڕاس���تیدا‬ ‫ھەر ل���ەو کاتەوەی ئ���ەم بوونە دەبێت‬ ‫بەمیتافیزی���ک چی���دی ناتوانی���ن‬ ‫خۆمان���ی لێبپارێزی���ن‪ ،‬چونک���ی ئەو‬ ‫چارەنووس���مان دیاریدەكات‪ ،‬واتە ھەم‬ ‫دەمانپارێزێ���ت‌و ھەمی���ش دەمانخاتە‬ ‫بەردەم مەترسیی بوونیشەوە‪ .‬لەدیدی‬ ‫ئیمانداران���ی ھەندێ���ك لەئایینەكان���دا‬

‫تاکە شتێک کە بۆ‬ ‫ئینسانی ئیماندار‬ ‫بەڵگەنەویستە‪،‬‬ ‫بریتییە‬ ‫لەتایبەتمەندێتی‌و‬ ‫ناوێزەیی خوداوەند‬ ‫ھەر خراپەکاری���ی‌و چاکەی���ەک ک���ە‬ ‫مرۆڤ لەگەڵ م���رۆڤ‪ ،‬دەوڵەت لەگەڵ‬ ‫کۆمەڵگا‪ ،‬گەالن بەرامب���ەر بەیەکتری‬ ‫دەیک���ەن‪ ،‬دەگەڕێت���ەوە بۆ ویس���ت‌و‬ ‫ئیرادەی خوداوەن���د‪ .‬ھەر وێرانکاری‌و‬ ‫جوانی‌و ئێس���تاتیکێکیش لەسروشتدا‬ ‫بەدیبکەی���ن‪ ،‬ک���ردەی خوداوەن���دە‪.‬‬ ‫بەشێوەیەکی گشتی خوداوەند موعجیزە‬ ‫نییە‪ ،‬بەاڵم دروس���تکەری موعجیزەیە‪.‬‬ ‫ب���ۆ نموون���ە خوداوەند دروس���تكەری‬ ‫زەریاو رووبارو كان���ی‌و باران‪ ،‬تۆفان‌و‬ ‫بورکان‪ ...‬ھتدە ك���ە ھەڵگری ھەردوو‬ ‫رەگەزی دووفاقەیی باش���ەو خراپەیە‪.‬‬ ‫باران رەحمەتی خودایەو نەبارینیش���ی‬ ‫نەفرەت���ە‪ .‬بۆئ���ەوەی بارانیش لەکاتی‬ ‫وشکەساڵیشدا بھێنینەوە‪ ،‬ئیمانداران‬ ‫لەخوداوەند دەپاڕێنەوە‪ ،‬تاوەکو بارانیان‬ ‫ب���ۆ بگەڕێنێتەوە‪ .‬لەڕاس���تیدا مرۆڤی‬ ‫ئیماندار بڕوای وایە وشکەساڵی واتای‬ ‫ئەوەیە کە خوداوەند جێیھێش���تووە‪،‬‬ ‫بۆیە دەبێت تکای لێبکات تا بگەڕێتەوە‬ ‫الی‪ .‬وات���ە ھەموو گەڕانەوەیەکی باران‬ ‫بۆ ناو سروشت‪ ،‬گەڕانەوەی ڕەحمەتی‬ ‫خوداش���ە بۆ ناو كۆمەڵگاو پەیوەندییە‬ ‫مرۆییەكانم���ان‌و درووكەوتنەوەی���ە لە‬ ‫لەعنەتی خ���ودا‪ .‬کاتێک تۆبەکارانیش‬ ‫نوێژەباران دەک���ەن‪ ،‬مانای ئەوەیە کە‬ ‫ئەوان پێیانوایە ڕێس���اکانی کۆمەڵگای‬ ‫ئیماندار یەک یاسا دیاریدەکات‪ ،‬ئەویش‬ ‫ڕەھایی خودایە لەبڕیارو کرداردا‪.‬‬ ‫ئەرس���تۆ خوداوەند وەكو ”نەبزواوێكی‬ ‫بزوێنەر“ وێنادەكات‪ .‬الی ئەرستۆ دوو‬ ‫كاتێگۆری بوون ھەیە‪ ،‬كە ھەردووكیان‬ ‫بەھەس���تەكانمان پەییانپێدەبرێ���ت‪.‬‬ ‫یەكەمیان ئەو بوونانەن كە بەسەردەچن‌و‬ ‫دووھەمیش���یان ئ���ەو بوونان���ەن ك���ە‬ ‫بەسەرناچن‪ .‬گروپی یەكەمیان لەرووەك‌و‬ ‫ئاژەڵ‌و مرۆڤ���دا كۆدەكاتەوە‪ ،‬واتە ئەو‬ ‫بوونان���ەی كە بەس���ەردەچن‌و دەمرن‬ ‫بابەت���ی لێكۆڵینەوەی فیزیكن‪ .‬گروپی‬ ‫دووھەمیش���یان لەتەنە ئاسمانییەكان‬ ‫پێكدێ���ن‌و بابەت���ی لێكۆڵین���ەوەی‬ ‫ئەسترۆنۆمین‪ ،‬واتە فەلەكناسیی‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫پرسی‌ چاره‌نوس‬ ‫ده‌ینوسێت‬

‫بۆ فه‌لسه‌فه‌‌مان نیه؟‬

‫پرس���ی جیابوونه‌وه‌م���ان له‌عێراق���دا‬ ‫له‌گرنگترین پرسه‌كانی ئێستایه‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫فه‌رامۆش كراوه‌‪ .‬ئه‌م پرس��� ‌ه به‌مانای‬ ‫رزگاربون ل���ه‌ ده‌وڵه‌تێك ك ‌ه به‌ هه‌موو‬ ‫الوازیه‌كانی ئێس���تای خۆی���ه‌و‌ه وه‌ك‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ك���ی ژێر ده‌س���ت مامه‌ڵه‌مان‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی عێراقی‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌ (‪)22‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت��� ‌ه عه‌ره‌بیه‌ك���ه‌ی نیش���تمانی‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‪ ،‬عێراق ئه‌ندام���ی كۆمكاری‬ ‫واڵت��� ‌ه عه‌ره‌بیه‌كان���ه‌‪ ،‬ل���ه‌ چه‌ندی���ن‬ ‫په‌یماننامه‌ی سیاس���ی‌و ئابووری واڵت ‌ه‬ ‫عه‌ره‌بی���ه‌كان به‌ش���داره‌‪ ،‬ب���ه‌ فه‌رمی‬ ‫كار ب���ۆ چه‌س���پاندنی چه‌مك���ی (بان‬ ‫عه‌ره‌بی���زم) ده‌كات‪ .‬ل��� ‌ه رۆژهه‌اڵت���ی‬ ‫ناوه‌ڕاستدا‪ ،‬به‌شدار‌ه له‌پاراستن‌و به‌ره‌و‬ ‫پێشچوونی به‌رژه‌وندییه‌ عه‌ره‌بیه‌كان‪،‬‬ ‫ن���ه‌ك كوردی���ه‌كان‪ .‬ل��� ‌ه به‌رنام��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ره‌كیه‌كانی ئه‌م ده‌وڵه‌ت ‌ه یه‌كڕیز ‌‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ی یه‌كێتی خاك���ی عه‌ره‌بیه‌‪.‬‬ ‫عێراق وه‌ك ده‌وڵه‌تێكی عه‌ره‌بی مافی‬ ‫سروشتی سیاس���ی خۆیه‌تی هاوته‌ریب‬ ‫بێ���ت ب��� ‌ه به‌رژه‌وه‌ندیی��� ‌ه نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫نیش���تیمانیه‌كانی عه‌ره‌ب���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫ناسروشتیه‌ مانه‌وه‌ی كوردو قبوڵكردنی‬ ‫ده‌وڵه‌تی عێراقییه‌‪.‬‬

‫ل���ه‌ ماوه‌ی نزیكه‌ی (‪ )100‬س���اڵ ل ‌ه‬ ‫ته‌مه‌ن���ی ده‌وڵه‌تی عێراقی���دا چه‌ندین‬ ‫سیستمی سیاسی‌و ئایدۆلۆژی ئه‌زمون‬ ‫كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ناكۆكی سیاسی‌و ئاینی‌و‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی له‌س���یما ناس���راوه‌كانی‬ ‫ئ���ه‌م ده‌وڵه‌ته‌ی���ه‌‪ .‬ش���ه‌ڕی مه‌زهه‌بی‬ ‫(شیعه‌ – س���وننه‌) مێژوویه‌كی قوڵی‬ ‫ر‌هگ‌و ریش���ه‌داری هه‌ی���ه‌ له‌عێراقدا‪،‬‬ ‫ی س���ه‌ره‌كی ‌ه‬ ‫ئه‌م ناكۆكیه‌ش هۆكارێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ل ‌ه دروس���تكردنی‌ عێراقێك���ی‌ ناكۆك ‌‬ ‫له‌سه‌ر‪.‬‬ ‫ناكۆكیه‌كان له‌ ناوخۆی ئه‌م ده‌وڵه‌ته‌دا‬ ‫سه‌رچاوه‌ی ناجێگیری‌و كۆنه‌په‌رستیه‌‪.‬‬ ‫گه‌ر به‌ پێوه‌ری ده‌وڵه‌تانی پێشكه‌وتوو‬ ‫پێوانه‌ی بكه‌ین‪ ،‬ئه‌وا چه‌ندین س���ه‌د‌ه‬ ‫ل ‌ه دواكه‌وتویی خۆیمان له‌سه‌ر ئاستی‬ ‫فك���ری‌و لێب���وورده‌ی‌و قب���وڵ كردنی‬ ‫بی���رو رای جیاواز‪ ،‬ب���ۆ ده‌خات ‌ه ڕوو‪.‬‬ ‫به‌رزبوونه‌وه‌ی رێژه‌ی هه‌ژاری وبێكاری‪،‬‬ ‫زیادبوونی خراپی باری ته‌ندروس���تی‪،‬‬ ‫ترس���اندن‌و تۆقان���دن‪ ،‬نه‌بوونی النی‬ ‫كه‌می پێداویسته‌ سه‌ره‌تاییه‌كانی ژیان‪،‬‬ ‫بونه‌ت ‌ه مۆدێلێكی بااڵی ژیانی ده‌وڵه‌تی‬ ‫عێراق���ی‪ .‬س���ه‌رباری ئه‌مان���ه‌ش‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫قۆناغ���ی به‌هێزبونیدا وه‌ك ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫سه‌ربازی ده‌بێته‌ هه‌ره‌شه‌ی مه‌ترسیدار‬

‫فه‌لسه‌فاندنی‬ ‫هه‌‌ردۆخێک‬ ‫پیویستی به‌وه‌یه‬ ‫بزانێت که مرۆڤ‬ ‫له‌جێگاکانی تر چۆن‬ ‫بیریان له‌هه‌مان‬ ‫دۆخ‌و کێشه‌و قه‌یران‬ ‫کردوه‌ته‌وه‬ ‫ه����ه‌‌ره وتراوه‌كان له‌ کۆمه‌ڵگای کوردیدا‬ ‫گه‌نده‌ڵی����ه‪ .‬به‌اڵم ئه‌مه نه‌بووه‌ته مایه‌ی‬ ‫بیرکردنه‌وه‌ی فه‌لس����ه‌فی ل����ه‌م بواره‌دا‪.‬‬ ‫ب����ۆ نموون����ه گه‌نده‌ڵی یان����ی نه‌بوونی‬ ‫دادپ����ه‌روه‌ری‪ .‬بۆچ����ی دۆخێکی وه‌ها‬ ‫نه‌بوه‌ته مایه‌ی هاتنه ئارای پرس����یاری‪:‬‬ ‫ئایا دادپه‌روه‌ری چیه؟ ئایا دادپه‌روه‌ری‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی هه‌یه؟ له‌ رۆژئاوا ئه‌و دۆخی‬ ‫کۆمه‌اڵیه‌تی کۆمه‌ڵگایه که رابه‌ری بیره‪،‬‬ ‫دیاره بیر هه‌میشه دوای رووداو ناکه‌وێت‬ ‫به‌اڵم پچرانێک له‌ ئاس����ایی ده‌بێته هۆی‬ ‫هاتنه ئارای بیر‪ .‬دۆخی سه‌ختی شه‌‌ری‬ ‫ناوخ����ۆی به‌ریتانیا بوه هۆی ئه‌وه‌ی که‬ ‫هۆبز قس����ه له‌ س����ه‌ر دۆخی سروشتی‌و‬ ‫خودایه‌تی س����ه‌روه‌ر‌و گورگێتی مرۆڤ‌و‬ ‫پێویس����ت بوونی ده‌س����ه‌اڵتێکی به‌هێز‬ ‫بۆ هێنانه ئ����ارای په‌یمانی کۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫بکات‪ .‬فه‌لس����ه‌فه بریتی نیه له‌ ئاستی‬ ‫زمان‪ ،‬له‌ ته‌کنیکی ده‌ربڕین له‌ کۆمه‌‌ڵێک‬ ‫بواری ته‌س����کی تایبه‌ت‪ .‬به‌ڵکو بریتیه‬ ‫له‌ بوێریه‌ک له‌ ساده‌خس����تنی ساده‌کان‬ ‫وه کردنی پرس����یارگه‌لێک که ببنه هۆی‬ ‫هه‌ڵته‌کانی بنه‌ما چه‌‌س����پیوه‌کان‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌م����ه نابێت هه‌‌تا رۆحێک����ی مرۆگه‌ری‬ ‫له‌ مرۆڤدا س����ه‌ری هه‌ڵنه‌دابێت‪ .‬رۆحی‬ ‫مرۆگ����ه‌ری یانی چۆن مرۆڤ وه‌ك خۆی‬ ‫ژیانێکی شایس����ته بۆخۆی له‌سه‌ر زه‌وی‬ ‫دابین بکات‪ .‬ئه‌مه یانی په‌یوه‌ندیه‌کان‌و‬ ‫چۆنێتی����ان‪ ،‬په‌یوه‌ن����دی م����رۆڤ ب����ه‬ ‫شته‌وه‪ ،‬به مرۆڤه‌وه به سروشته‌وه‪ ،‬به‬ ‫سیسته‌مه‌وه‪ ،‬به به‌هاوه‪ ،‬به ژیانه‌وه به‬ ‫خوداوه‪ .‬هه‌میش����ه ده‌سه‌اڵت له‌ هه‌وڵی‬ ‫به‌رده‌وامدا‌یه بۆ له‌ قاڵبدانی هه‌میشه‌یی‬ ‫ئ����ه‌م په‌یوه‌ندیانه‌‌دایه‪ ،‬کاری مرۆڤ یان‬ ‫فه‌یله‌س����وف به گژاچون����ه‌وه‌ی ئه‌م له‌‬ ‫قاڵبدانه‌یه‪ .‬ده‌كرێت زۆر به چڕی بڵێین‬ ‫فه‌لسه‌فه بریتیه له‌ توانای بینینی کرۆکی‬ ‫ئه‌وه‌ی هه‌یه وه وێناکردنی جودایه‌ک‪.‬‬

‫ئه‌وه‌ی چاوه‌ڕێی‬ ‫ئاینده‌ی ده‌وڵه‌تی‬ ‫عێراقی ده‌كات زیاتر‬ ‫زاڵبوونی كێشه‌ی‬ ‫مه‌زهه‌بی‌و عه‌قڵی‬ ‫شۆفینستانه‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تی فه‌قێیه‌‬ ‫ب���ۆ س���ه‌ر ده‌وڵه‌تانی ده‌رودراوس���ێ‌و‬ ‫هاواڵتیانی ناوخۆ‪ .‬له‌سات ‌ه وه‌خته‌كانی‬ ‫الوازیشدا س���ه‌رچاوه‌ی كوێره‌وه‌یی ‌ه بۆ‬ ‫دانیش���توانه‌كه‌ی ب ‌ه گشتی‌‌و نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫كورده‌ به‌تایبه‌تی‪.‬‬ ‫ی‬ ‫عێراق له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ سیاسه‌ت ‌‬ ‫ده‌ره‌ك���ی‌و ناوه‌ك���ی وه‌ك ده‌وڵه‌تێكی‬ ‫ناكۆك���ی له‌س���ه‌ر ئه‌ژمارده‌كرێت‪ .‬له‌م‬ ‫ئاس���ته‌دا‪ ،‬تیرۆرس���تان‌و بزوتن���ه‌و‌ه‬ ‫ئسوڵیه‌كان له‌ ئه‌كته‌ر‌ه سه‌ره‌كیه‌كانی‬

‫»» ‪19‬‬

‫ده‌نگه‌ نه‌بیستراوه‌كانی ناو شۆرش په‌ڕینه‌و‌ه له‌بێكه‌سه‌و‌ه بۆ گۆران‬ ‫هه‌ردی مه‌هدی میكه‌‬

‫►‬

‫به ده‌ر له‌ هه‌‌وڵی هێنانه ئارای فش����ه‪،‬‬ ‫له‌وه‌ی که‌س����ێک حیکمه‌تێک����ی گوتوه‬ ‫یان نا‪ ،‬ئێمه فه‌لس����ه‌فه‌مان نیه‪ .‬کاتێک‬ ‫ئه‌مه راس����تیه‌که‌یه‪ ،‬له‌ به‌کێش����ه‌كردنی‬ ‫ئه‌م راس����تیه‌دا‪ ،‬به کێشه‌کردن یان به‬ ‫پرس����یارکردن کرۆکی فه‌لسه‌فه‌کردنه‪،‬‬ ‫ئه‌وا ئێمه فه‌لسه‌فیانه نه‌مانپرسیوه‪ ،‬له‌‬ ‫پڕسی ئه‌م نه‌بوونه‪ .‬به‌و مانایه نه‌بوونی‬ ‫فه‌لس����ه‌فه الی ئێمه خێرا چووه‌ته نێو‬ ‫ئه‌و دۆخ����ه به‌رفراوانه‌ی هه‌‌س����تی خۆ‬ ‫به‌که‌مزانین����ه‌وه به‌تایب����ه‌ت به‌رامب����ه‌ر‬ ‫رۆژئاوا‪ .‬ئه‌م هه‌س����تی خۆ به‌که‌مزانینه‬ ‫یه‌کێک����ه له‌ رێگ����ره گه‌وره‌کانی هێنانه‬ ‫ئارای بیری فه‌لس����ه‌فی‪ .‬چونکه کاتێک‬ ‫هه‌‌س����ت به که‌می ده‌كه‌یت ئه‌وا خه‌می‬ ‫گ����ه‌‌وره‌ت الس����اییکردنه‌وه‌و کۆپیکردنو‬ ‫گرتنه‌ب����ه‌‌ری هه‌مان رێگای����ه که کوێخا‬ ‫هه‌یه‌تی‪.‬‬ ‫الیه‌نێکی تری ئه‌م قه‌یرانه په‌یوه‌سته‬ ‫به وه‌اڵمه‌وه‪ .‬ئه‌و وه‌اڵمه‌ی که ده‌درێته‌وه‬ ‫بۆ نه‌بوونی فه‌لس����ه‌فه زیاتر وه‌اڵمێکی‬ ‫ته‌کنیکی����ه ن����ه‌ک فه‌لس����ه‌فی‪ .‬یه‌كێک‬ ‫ل����ه‌ هه‌وڵه‌کان����ی وه‌اڵمدان����ه‌وه بۆ ئه‌م‬ ‫پرسیاره‪ ،‬نوس����ینێکی به‌ختیار عه‌لیه‪،‬‬ ‫له‌ ژێر ناونیشانی "به‌ختیار عه‌لی باسی‬ ‫کوردو فه‌لس����ه‌فه ئه‌کات"‪ ،‬له‌ راستیدا‬ ‫خیتابی ناونیش����انه‌كه مایه‌ی سه‌رنجه‪،‬‬ ‫که دیاره له‌ دانانی ستافی رۆژنامه‌که‌یه‬ ‫به نه‌فه‌سێکی رێکالمیانه‌وه‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‬ ‫کێش����ه‌ی ئه‌‌مرۆ نیه‪ .‬به‌بڕاوی به‌‌ختیار‬ ‫"فەلس����ەفە هەمیشە ش����تێکە پابەندی‬ ‫جواڵندن����ەوەی مرۆڤ����ە له‌ ناو کێش����ە‬ ‫بنەرەتییەکانی فەلس����ەفە خۆیدا وەک‬ ‫کایە"‪ .‬ب����ه‌م پێیه فه‌لس����ه‌فه ته‌نها له‌‬ ‫شێوه‌ی فه‌لسه‌فه‌دا ده‌رده‌که‌وێت ناکرێت‬ ‫له‌ هه‌ناوی کایه‌کانی تردا بونی هه‌بێت‪،‬‬ ‫یان هیچ کایه‌کی تر جێگای ناگرێته‌وه‪.‬‬ ‫س��ل�اڤیو ژی����ژاک له‌ چه‌‌ن����د جێگایه‌كدا‬ ‫ئام����اژه ب����ه ئ����ه‌وه ده‌كات ک����ه چۆن‬ ‫فه‌ڵسه‌فه هه‌میشه؛ یان بۆ بوارێکی تری‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی فه‌لس����ه‌فه به‌کارده‌برێت یان‬ ‫بواری تر رۆڵی فه‌لسه‌فه ده‌بینن‪ .‬به الی‬ ‫ئه‌وه‌وه بۆ س����ه‌رده‌مانێک له‌ هه‌نگاریا‌و‬ ‫بولگاری����ا ئ����ه‌ده‌ب رۆڵی فه‌لس����ه‌فه‌ی‬ ‫بینیوه‪ .‬ده‌كرێت ئه‌مه بۆ ئه‌ده‌بی روسی‬ ‫له‌ڕۆژگاری دۆستۆ‌یڤس����کی‌و تۆلستۆیدا‬ ‫راست بێت‪ .‬له‌ راس����تیدا الی ژیژاک به‬ ‫ده‌گمه‌ن فه‌لس����ه‌فه سه‌رگه‌رمی قه‌یرانی‬ ‫فه‌‌لس����ه‌فه‌یه‪ ،‬هایدگ����ه‌ر ب����ۆ رۆژانێکی‬ ‫ل����ه‌ هه‌وڵی وه‌هادابوو‪ ،‬ب����ه‌اڵم هه‌ر زوو‬ ‫په‌یوه‌ندیکرد به لیستی درێژی فه‌یله‌سوفه‬ ‫ئه‌ڵمانیه‌کان که فه‌لسه‌فه‌یان له‌ خزمه‌تی‬ ‫ناس����یونالیزمی ئه‌ڵمانی����دا به‌کاربردوه‪.‬‬ ‫تیمای خاکو خوێن یان ناس����یونالیزم‬ ‫تیم����ای بنه‌ڕه‌تی بی����ری ئه‌ڵمانی بووه‬ ‫له‌ دوو س����ه‌ده‌ی رابووردوودا‪ .‬که‌واته‬ ‫فه‌لسه‌فه ش����ێوازێکه له‌ بیرکردنه‌وه که‬ ‫ده‌كرێ����ت بۆ هه‌موو کایه‌یه‌ک بش����ێت‪.‬‬ ‫بۆی����ه هه‌ڵه نابین گ����ه‌ر بڵیین زۆربه‌ی‬ ‫فه‌یله‌س����وفان "له‌دەرەوەی فەلس����ەفە‌و‬ ‫کێشەکان‌و س����یاقەکانیدا" ده‌ژین‪ .‬به‌م‬ ‫پێیه فه‌لسه‌فه قۆرخ نه‌کراوه بۆ کایه‌کی‬ ‫تایبه‌ت وه هه‌ڵگری ش����ێوازێکی تایبه‌ت‬ ‫نی����ه وه خاوه‌ن ته‌کنی����ک یان زمانێکی‬ ‫تایبه‌ت نی����ه‪ .‬به‌ڵکو ئه‌وه‌ی تایبه‌ته به‬ ‫فه‌لس����ه‌فه خه‌سڵه‌تی پرس����یار‌و جۆری‬ ‫وه‌اڵم����ه‪ .‬ب����ه‌اڵم بێئاگایی ئێم����ه له‌م‬ ‫راس����تیه وه‌هایکردوه که خه‌ڵکانێک که‬ ‫خه‌مخۆری فه‌لسه‌فه‌ن زیاتر سه‌رگه‌رمی‬ ‫ش����ێوه‌ی‌و شێواز‌و ش����کڵی فه‌لسه‌فه‌‌بن‬ ‫له‌ب����ری فه‌لس����ه‌فه‌کردن خ����ۆی‪ .‬با له‌‬ ‫دۆخی هه‌‌رێم بدوێین‪ .‬به‌ڕای من دۆخی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان له‌ بارترین دۆخه بۆ‬ ‫فه‌لس����ه‌فه‪ .‬دۆخێکی هێنده فه‌لسه‌فیه‬ ‫گه‌ر تۆزقاڵێک به‌و ئاقار‌‌دا بیربکه‌یته‌وه‬ ‫ئه‌وا ه����ه‌ر زوو ده‌بیته خ����اوه‌ن هێنده‬ ‫که‌ره‌سته‌ی خاو‌و دۆخ‌و کێشه که ژیانت‬ ‫به‌ش ناکات‪ .‬به‌اڵم ئه‌مرۆ فه‌لسه‌فه‌كردن‬ ‫وه‌ك سه‌رده‌مانی تر نیه‪ .‬دونیای ئه‌مرۆ‬ ‫خ����اوه‌ن س����ه‌رمایه‌کی ده‌وڵه‌مه‌نده له‌م‬ ‫بواره‌دا‪ ،‬بۆیه فه‌لسه‌فاندنی هه‌‌ردۆخێک‬ ‫پێویس����تی به‌وه‌یه بزانێت که مرۆڤ له‌‬ ‫جێگاکانی تر چۆن بیریان له‌هه‌مان دۆخ‌و‬ ‫کێش����ه‌و قه‌یران کردوه‌ته‌وه‪ .‬یه‌كێک له‌‬ ‫خه‌سڵه‌ته‌کانی بیری فه‌لسه‌فی ناته‌بایی‬ ‫هه‌میش����ه‌ییه‪ .‬ناته‌بای����ی هه‌میش����ه‌یی‬ ‫یان����ی هێنان����ه ئارای دۆخێ����ک که دوو‬ ‫دید بێته ب����وون که نه‌توان����ن پێکه‌وه‬ ‫بگونجێ����ن دانپیانی یه‌کێکیان بۆ ئه‌ویتر‬ ‫ببێته هۆی نه‌مان����ی ئه‌ویتر‪ .‬بۆ نموونه‬ ‫ناته‌باییه‌كی هه‌میش����ه‌یی هه‌یه له‌ نێوا‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و راس����تیدا‪ ،‬وه‌ك ئه‌فالتۆن له‌‬

‫دایه‌لۆگی گۆرگیاس����دا پێم����ان ده‌ڵێت‪.‬‬ ‫کاتێک ئ����ه‌م ناته‌بایی����ه نابێته مایه‌ی‬ ‫پرسیار په‌یوه‌ندی به دۆخی ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫جۆری په‌یوه‌ن����دی نێوان ده‌س����ه‌اڵت‌و‬ ‫راستیه‌وه هه‌یه له‌ کۆمه‌ڵگای ئێمه‌دا‪ .‬له‌‬ ‫راستیدا کۆمه‌ڵگای رۆژهه‌اڵتی هه‌روه‌ها‬ ‫کوردیش کۆمه‌ڵگایه‌كه که هیچ بیرێکی‬ ‫تیادانی����ه که ل����ه‌ چیه‌تی ده‌س����ه‌اڵت‪،‬‬ ‫له‌ ره‌وایی ده‌س����ه‌اڵت‪ ،‬ل����ه‌ په‌یوه‌ندی‬ ‫ده‌سه‌اڵت بدوێت‪ .‬له‌ئه‌نجامدا بۆ نموونه‬ ‫ئێس����تا توڕه‌ییه‌كی زۆرمان هه‌یه به‌اڵم‬ ‫خاوه‌ن توانایه‌کی فه‌لسه‌فی نین چونکه‬ ‫توڕه‌یه‌کانمان له‌س����ه‌ر بنه‌مای راس����تی‬ ‫بونیادنه‌نراوه وه له‌ئه‌نجامدا بێتوانایه له‌‬ ‫هێنانه ئ����ارای دیدێکی تر‪ .‬ئه‌مه کاتێک‬ ‫دێت����ه ئاراوه که ده‌س����ه‌اڵت ببێته تاکه‬ ‫پێکهات����ه‌ی ناو کۆمه‌ڵ����گا وه ئه‌وه‌ی له‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ده‌س����ه‌اڵته بێده‌نگیه‪ .‬دیاره‬ ‫بێده‌نگی ش����ێوازی زۆره‪ ،‬ئاین یه‌کێکه‬ ‫له‌ هه‌‌ره ش����ێوازه بااڵده‌سته‌که‌ی‪ .‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مه ب����ه مانای ئه‌وه نیه که ئاین یانی‬ ‫بێده‌نگ����ی‪ .‬ئاین کایه‌كی پ����ڕ له‌بیره له‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی ته‌ماحی ی����ان به‌کاربردنی له‌‬ ‫الیه‌ن ده‌س����ه‌اڵته‌وه‪ .‬بۆی����ه له‌ مێژووی‬ ‫ئیس��ل�امدا هه‌میشه س����نوری فه‌لسه‌فه‬ ‫کۆش����کی خه‌لیف����ه‌و می����ره‌کان ب����ووه‬ ‫وه س����نوری ئاین س����ه‌رتاپا کۆمه‌ڵگا‪.‬‬ ‫هه‌بوونی فه‌لس����ه‌فه‌ی زیات����ر له‌ئاینی‬ ‫ش����یعه یان جوله‌ک����ه ئه‌نجامی دووری‬ ‫ئ����ه‌م ئاینانه‌ بووه له‌ ده‌س����ه‌اڵته‌وه بۆ‬ ‫س����ه‌رده‌مانێکی زۆر‪ .‬ب����ا بێینه س����ه‌ر‬ ‫دۆخی کوردس����تان وه‌ک دۆخێکی له‌بار‬ ‫بۆ فه‌لس����ه‌فه‪ .‬بۆ نموونه‌یه‌کی له‌دیارده‬ ‫به‌رفراوانه گشتیه‌کان‪ ،‬وه یه‌کێک له‌وشه‬

‫دانا به‌هادین‬

‫شانۆی سیاس���ی عێراقن‪ .‬به‌م مانایه‌‪،‬‬ ‫جێگاكردنه‌وه‌ بۆ بنه‌ماكانی دیموكراسی‌و‬ ‫مافی مرۆڤ له‌كاره‌ زۆر ئه‌سته‌مه‌كانن‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی چاوه‌ڕێی ئاین���ده‌ی ده‌وڵه‌تی‬ ‫عێراقی ده‌كات زیاتر زاڵبوونی كێشه‌ی‬ ‫مه‌زهه‌ب���ی‌و عه‌قڵ���ی شۆفینس���تانه‌و‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ی فه‌قێی ‌ه نه‌ك دیموكراس���ی‌و‬ ‫شارس���تانی‪ .‬جێ���گای داخ���ه‌ تێكڕای‬ ‫واڵتان���ی ئه‌وروپای رۆژئ���اواو ئه‌مریكا‬ ‫توانایه‌كی زۆری مرۆیی‌و داراییان خه‌رج‬ ‫ك���رد له‌پێن���اوی به‌دیموكراتیزه‌كردنی‬ ‫ده‌وڵه‌تی عێراق‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌نجام هێزی‬ ‫مه‌زهه‌بی حوكمڕانی به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی هێزه‌سیاس���ه‌كانی‬ ‫كوردستان راسته‌وخۆ ل ‌ه دوای پرۆسه‌ی‬ ‫ئازادی عێراق ل��� ‌ه هه‌وڵی بێ وچاندان‬ ‫بۆ س���ه‌رله‌نوێ دروست كردنی عێراقی‬ ‫دیموكراس���ی‪ ،‬ئه‌م ‌ه وێ���ڕای ئه‌وه‌ی بۆ‬ ‫كورد خۆ ته‌رخانكردن ب ‌ه به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫عێراق‌و گۆڕینی سیستمی ئه‌م ده‌وڵه‌ته‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی كێشه‌ مه‌زهه‌بیه‌كانی‬ ‫بریتین له‌ خۆتێهه‌ڵقورتاندن به‌كارێكه‌و‌ه‬ ‫په‌یوه‌ن���دی به‌كورده‌وه‌ نیه‌ ل ‌ه الیه‌ك‪‌،‬و‬ ‫دورخستنه‌وه‌مان ‌ه له‌ بابه‌ت ‌ه سه‌ره‌كی‌و‬ ‫گرنگه‌كه‌ی خۆمان له‌ الیه‌كی دیكه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و وزه‌ گه‌وره‌یه‌ش ك ‌ه س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫كورد ل��� ‌ه پێناوی دیموكراس���یكردنی‬ ‫عێراق‌و داننان ب ‌ه مافی كوردا خه‌رجی‬ ‫كرد‪ ،‬هیچ جۆر‌ه كاریگه‌رییه‌كی له‌سه‌ر‬ ‫باش بوونی ره‌وش���ی عێراق دروس���ت‬ ‫نه‌كردووه‌‪...‬‬

‫هه‌روای���ه‌‪ ،‬ده‌نگی ت���ۆپ زوتر له‌ده‌نگی‬ ‫مۆچیاری ده‌گات‪ ،‬خوێنیش خێراتر له‌ئاو‬ ‫باڵوده‌بێته‌وه‌! هاواره‌كان به‌ناوی ئازادی‌و‬ ‫چاكه‌وه‌ نه‌ڕه‌یان دێت‪ ،‬ژاوه‌ژاوی ئازادی‌و‬ ‫چاكس���ازیان رێگه‌ناده‌ن مه‌زنه‌ مرۆڤه‌كان‬ ‫به‌چپ���ه‌وه‌ پێمانبڵێ���ن‪ :‬كه‌مێك هێمنتر‪،‬‬ ‫ژیان ئه‌وه‌ ناهێنێت خوێن له‌لوتی براكه‌ت‬ ‫بهێنیت‪..‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی كه‌متری���ن بیریلێده‌كرێت���ه‌وه‌‬ ‫كۆكردن���ه‌وه‌ی چه‌كه‌كانی رێ���ی ئازادیه‌!‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی ش���ۆڕش هه‌میش���ه‌‬ ‫شۆڕشگێڕه‌كان مه‌ست ده‌كات مه‌ستیه‌كی‬ ‫كاره‌ساتبار‪.‬بۆیه‌ گرنگتر له‌ شۆڕشكردن‌و‬ ‫ئازادكردن دوای ش���ۆڕش‌و س���ه‌ركه‌وتن‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی مرۆڤ���ه‌كان ئازادبن‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫س���ه‌رجه‌م چه‌كه‌كان���ی رێ���ی ئ���ازادی‬ ‫كۆتبكرێ���ن‌و كۆبكرێنه‌وه‌‪ ،‬گه‌رنا س���ه‌ری‬ ‫ئازادی هه‌ر به‌ناوی پاراس���تنی ئازادیه‌وه‌‬ ‫ده‌خۆن‪‌،‬وه‌ك هه‌موو شۆڕشه‌ سوره‌كانی‬ ‫دنیا‪ .‬ده‌بێت به‌رله‌مه‌ستبونی شۆرشگێڕ‬ ‫پێك���ی ش���ه‌رابه‌كه‌ی له‌ده‌س���ت بگیرێت‬ ‫تا نه‌ س���یمبولیه‌تی خۆیی‌و نه‌ ئازادی‌و‬ ‫نه‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ش ببنه‌ قوربان���ی ره‌فتاره‌‬ ‫مه‌سته‌كانی‪ .‬مه‌س���عود محه‌مه‌د ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫"گه‌لێ���ك ج���ار نه‌فس���ی عه‌س���كه‌ری‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوو له‌‌وێرانكردن‌وكوش���تن‌و‬ ‫س���وتاندندا‪‌...‬وه‌ك س���ۆفی ده‌كه‌ون���ه‌‬ ‫جه‌زبه‌وه‌ به‌اڵم جه‌زبه‌ی دڕنده‌یی بێسنور‌و‬ ‫بێئامانج‪‌ ،‬وه‌ك ئ���ه‌و گورگه‌ی ده‌كه‌وێته‌‬ ‫نێوان گه‌له‌‌و س���ه‌دجار له‌ پێویست زیاد‬ ‫ده‌كوژێت‌و ده‌خنكێنێت"‪.‬‬ ‫پانۆرامای هه‌واڵه‌كان‪ ،‬شه‌وان به‌رله‌وه‌ی‬ ‫ده‌سته‌كانت بخه‌یته‌ پشتسه‌رت خێرا‌وه‌ك‬ ‫"خواردنه‌ خێ���راكان"ی فه‌رمانگه‌‪ ،‬له‌ ژێر‬ ‫ناوی په‌له‌‌و نها‌و خێرا‌و ئێس���تادا هه‌واڵی‬ ‫مه‌رگی ژیان ده‌به‌خشنه‌وه‌‪..‬‬ ‫پیاوێ���ك ب���ه‌ كه‌ژاوه‌ی���ه‌ك حیمایه‌وه‌‬ ‫نه‌یتوان���ی خۆی بپارێ���زی‌و به‌ یه‌ك دوو‬ ‫فیش���ه‌ك س���اردیانكرده‌وه‌‪ ،‬گه‌نجێك به‌‬ ‫كیس���ێك دۆالره‌وه‌ له‌ب���ه‌رده‌م ماڵه‌كه‌یدا‬ ‫درایه‌به‌رچه‌ق���ۆ‌و پۆلیس���ێكیش له‌ب���ری‬ ‫به‌ده‌مه‌وه‌چوونی مرۆڤه‌كانیتر خێزانه‌كه‌ی‬ ‫خۆی قه‌تڵوعام كرد‪..‬‬ ‫مامۆس���تایه‌ك گوێی قوتابیه‌كه‌ی كه‌ڕ‬ ‫ك���رد چونكه‌ قس���ه‌یه‌كی ره‌تكردبویه‌وه‌‪.‬‬ ‫بێبیركردن���ه‌وه‌ی ل���ه‌وه‌ی خوێن���دكار‬ ‫به‌قس���ه‌كردن‌و گوێگرتنه‌وه‌ خوێندكاره‌‪،‬‬ ‫گوێی له‌كارخست تا چیتر گوێی له‌ كه‌س‬ ‫نه‌بێ���ت ره‌خنه‌بگرێت‪ ،‬ه���ه‌ر له‌و ده‌مه‌دا‬ ‫مه‌رگ���ی مامۆس���تاكه‌ش دێ���ت چونكه‌‬ ‫مامۆستا ئه‌وكات مامۆستایه‌ كه‌ گوێگری‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫كۆش���كه‌كان ده‌چن���ه‌ ئاس���مان به‌اڵم‬ ‫باوكێكی كرێكار له‌ دوا چینیدا ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ژێرگڵه‌وه‌‌و بۆ دواجار ش���كۆی خێزانێك‬

‫ده‌كرێت���ه‌ ژێرخان���ی ئه‌و كۆش���كه‌ی كه‌‬ ‫باوكه‌كه‌ ئاره‌قی بۆ رشت‪ ،‬چه‌ند مناڵێكی‬ ‫بێب���اوك‌و بێوه‌ژنێك���ی بێده‌ره‌تانی���ش‬ ‫‌وه‌ك دیاری ده‌به‌خش���ینه‌ كۆم���ه‌ڵ‪ .‬به‌‬ ‫دوو كرێ���كار گ���رد‌و به‌رزاییه‌كان ده‌بڕن‌و‬ ‫زه‌وی كونده‌ك���ه‌ن تا فیتنه‌ی ئۆتۆمبێل‌و‬ ‫قه‌ره‌باڵغ���ی ش���ه‌قامه‌كان بش���ارنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم رۆحی ئه‌و كرێكاره‌ زه‌حمه‌تكێش���ه‌‬ ‫ده‌نێرنه‌ ئاس���مانه‌كان‌و بۆ هه‌میشه‌ ئیتر‬ ‫نه‌ ئه‌و ئه‌نده‌رباس���ه‌ی دروستیانكرد‌و نه‌‬ ‫من���اڵ نه‌وه‌كانیش���یان ده‌یانبیننه‌وه‌‌و بۆ‬ ‫یه‌كجاری له‌ قه‌ره‌باڵغی ژیان به‌دورده‌بن‪.‬‬ ‫مامۆستایه‌كیش له‌بری ئه‌وه‌ی نه‌وه‌كانیان‬ ‫فێركات تا له‌به‌ر پ���اره‌‌و ئاره‌زووه‌كانیان‬ ‫وه‌ك كوران���ی ش���ۆڕش نه‌زه‌رێك له‌ماڵی‬ ‫"ح���ه‌رام‌و نامه‌حره‌مه‌كان" نه‌كه‌ن كه‌چی‬ ‫خ���ۆی پۆلێك مناڵی‌وه‌ك تاقیكردنه‌وه‌ی‬ ‫شه‌فه‌یی القه‌كرد‪.‬‬

‫ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌ناوشۆڕشه‌كانی‬ ‫ئێمه‌دا‌ون ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌كاتی شۆڕشدا‬ ‫بوارێك نه‌ماوه‌ته‌و‌ه‬ ‫بۆ پێكه‌وه‌بوونی دوای‬ ‫شۆرش‬ ‫ئ���ه‌م هه‌وااڵن���ه‌‌و س���ه‌دانی دیك���ه‌‬ ‫به‌رهه‌می چین؟ ژی���ان هه‌روابووه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫كورده‌كانی���ش توندوتیژنی���ن‪ ،‬یه‌ك���ه‌م‬ ‫نه‌ته‌وه‌‌و دوایش نابێت‪ .‬به‌اڵم خۆ ده‌كرێ‬ ‫بیرێك ل���ه‌ س���نورداركردنیان بكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ده‌كرێت پ���ه‌روه‌رده‌ له‌بری به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫توندوتیژی چوارچێوه‌یه‌كیان بۆ دابنێت‪،‬‬ ‫س���تونیانه‌ ئاوڕێك له‌و كلتوره‌ بدرێته‌وه‌‬ ‫كه‌ بیركردنه‌وه‌ له‌ په‌الماردان‌و كوش���تنی‬ ‫پێئاس���انتر‌و ئاس���اییتره‌ له‌تۆماركردنی‬ ‫داوایه‌ك ل���ه‌ دادگا‪ ..‬ئه‌م���ه‌ نه‌ریتی ناو‬ ‫شۆڕشه‌ س���وره‌كانه‌ ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬چه‌كانی‬ ‫شۆڕشه‌و میله‌كانیان هێشتا راكێشراون‪.‬‬ ‫شۆڕش���ی مرۆڤه‌كانی ئه‌م كۆمه‌ڵگه‌یه‌‬ ‫هه‌موو ده‌ستپێكردنی یاخیبونێكیان ته‌نها‬ ‫به‌ناوی ئازادیه‌وه‌ بووه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌نجامه‌كه‌ی‬ ‫بریتی بووه‌ له‌ هه‌ڵگه‌ڕانه‌وه‌ی ئه‌و چه‌كه‌ی‬ ‫ك���ه‌ روی ل���ه‌ دوژمنبوو بۆ سه‌رس���نگی‬ ‫ئه‌وانه‌ی له‌پشت شۆڕشگێڕه‌كانه‌وه‌ بوون‌و‬

‫له‌بری ئازادی ژیانیان لێسه‌ندونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫كارك���ردن له‌س���ه‌ر كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‬ ‫توندوتی���ژی بریتیه‌ له‌كاركردن له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌رزكردن���ه‌وه‌ی ده‌نگ���ی مۆچیاری���ه‌‬ ‫هێمنه‌كان���ی حه‌كیمه‌كان���ی پێش���تر كه‌‬ ‫وتیان‌و نه‌بیس���تران‪ ..‬كارك���ردن ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ده‌نگی مارشه‌كانی شۆڕش كۆبكرێنه‌وه‌‌و‬ ‫ل���ه‌ ئه‌لبومێكی یادگاری���دا‌وه‌ك رابردوو‬ ‫هه‌لبگیرێن‪ ،‬چونكه‌ ده‌نگی مارش���ه‌كانی‬ ‫شۆڕش هه‌میشه‌ زاڵترن له‌ ده‌نگی عه‌قڵ‌و‬ ‫جوانی ئاوازێكی دوای شۆڕش‪ .‬ئه‌ده‌بیاتی‬ ‫ش���ۆڕش ده‌نگی حه‌ماس��� ‌هت‌و په‌المار‌و‬ ‫به‌رگ���ری به‌رزده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬كاریش���یان له‌‬ ‫شۆڕش���دا ه���ه‌ر ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌مڕۆی رۆحی تاكێكی كورد پێویستیه‌تی‬ ‫ده‌نگی ئاوازێكه‌ پێی بڵێت‪ :‬گه‌ر به‌دوای‬ ‫تۆڵه‌دا ده‌گه‌ڕێیت ئه‌وه‌ رێگای دادگا‪ ،‬گه‌ر‬ ‫‌وێڵی ژیانیشی لێبورده‌یی‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش موسته‌حیل نیه‌‪ ،‬كلتوری كورد‬ ‫ته‌نها ش���ه‌ڕ‌و ئاش���وب نیه‌ ته‌نها ده‌نگی‬ ‫به‌رزی مارش���ه‌كان‌و هاندان بۆ شه‌ڕ نیه‌‪،‬‬ ‫له‌ن���او كۆمه‌ڵگ���ه‌ی ئێمه‌دا نه‌ك ئێس���تا‬ ‫ل���ه‌ هه‌ناوی شۆڕشیش���دا ده‌نگی نه‌مری‬ ‫نه‌بیستراو هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نها الدانه‌وه‌ی په‌رده‌‌و‬ ‫ته‌پوتۆزه‌كه‌یان پێویسته‌‪ ,‬ئه‌وه‌ی ئه‌ركی‬ ‫ده‌زگاكان���ی پێگه‌یاندن���ی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌‬ ‫به‌تایب���ه‌ت میدی���ا‌و پ���ه‌روه‌رده‌ بریتیه‌‬ ‫له‌زیندوكردن���ه‌وه‌ی ده‌نگه‌ نه‌مره‌كانی ناو‬ ‫كورد چونكه‌ ئیتر كاتی ئه‌وه‌یه‌ سه‌رده‌می‬ ‫داری ئازادیه‌كه‌ی فایه‌ق بێكه‌س كۆتایی‬ ‫پێبهێنین كه‌ به‌ "خوێن" ئاوده‌درێت‪:‬‬ ‫داری ئ���ازادی به‌خوێن ئاونه‌درێ قه‌ت‬ ‫به‌رناگرێ‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆیی ب���ێ فی���داكاری ئه‌به‌د‬ ‫سه‌رناگرێ‬ ‫پیاو ئه‌بێ بۆ س���ه‌ندنی حه‌قی له‌مردن‬ ‫سڵنه‌كا‬ ‫هه‌ر بڕوخێ به‌س نیه‌‪ ،‬تاكوو نه‌سه‌ندرێ‬ ‫نادرێ‬ ‫چونك���ه‌ ئ���ه‌وه‌ی بێك���ه‌س‌وت���ی بۆ‬ ‫سه‌رده‌می ئیس���تعماری‌و هه‌رای ‪1948‬ی‬ ‫سه‌رجه‌م عێراقیه‌كان دژی ده‌سه‌ودایه‌ره‌ی‬ ‫"ره‌جعیه‌ت‌و مه‌له‌كیه‌ت"ی عێراق نوسی‪،‬‬ ‫به‌اڵم دواتر خه‌باتگێڕانی كورد له‌شۆڕشی‬ ‫ئه‌یل���ول‌و نوێ���دا كردیه‌ گوت���ار‌و چه‌كی‬ ‫ئازادبوون���ی به‌خوێ���ن ئاودا‪ ،‬كێش���ه‌كه‌‬ ‫له‌وه‌دایه‌ سه‌ربه‌ستی نا سه‌ربه‌خۆیی نا‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ئازادی به‌خوێن ئاوداوه‌‪ ،‬بۆیه‌ گه‌ر‬ ‫خوێنی لێببڕێت وشك ده‌بێت‪ ،‬ره‌نگه‌ هه‌ر‬ ‫ئه‌مه‌ش بێت خوێنڕشتن ئه‌م كۆمه‌ڵگه‌یه‌‬ ‫تا هه‌نوكه‌ش نه‌وه‌ستابێت‪.‬‬ ‫كه‌وات���ه‌ وه‌ك چۆن توانرا ش���یعرێك‬ ‫له‌ س���ۆنگه‌یه‌كی نیش���تمانی ب���ۆ عێراق‬ ‫نوس���راوه‌وه‌ ل���ه‌ س���یاقی شۆڕش���ێكدا‬ ‫بشۆردرێته‌وه‌‌و بكرێته‌ سیمبولی خه‌باتێكی‬ ‫دواتری نه‌ته‌وه‌ی كورد‪ ،‬هه‌رواش ده‌كرێت‬ ‫بی���ر بكرێته‌وه‌ له‌ ئه‌ی ره‌قیب (كه‌ دڵدار‬ ‫له‌و شیعره‌دا به‌دوای‌وننه‌بون‌و دانپیاناندا‬ ‫گه‌ڕاوه‌)‌و سیاقی ئێستای ژیانی سیاسی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی كورد‌و پێگه‌ك���ه‌ی بكرێته‌‬ ‫گوتارێكی نوێ‪.‬‬

‫ل���ه‌ هه‌ن���اوی ئه‌ده‌بیات���ی كوردی���دا‬ ‫هه‌ر له‌وس���اتانه‌دا كه‌ ش���ۆڕش ده‌ستی‬ ‫پێكرد(‪ )1961‬ده‌نگی بیركه‌ره‌وه‌ هه‌بووه‌‬ ‫كه‌ ده‌بێت م���رۆڤ ئامانجه‌ مه‌زنه‌كه‌ بێت‬ ‫نه‌ك "مه‌س���تی س���ه‌ركه‌وتن"‪ ،‬شۆرشێك‬ ‫نه‌توانێ���ت له‌ كات���ی شۆڕش���دا بیر له‌‬ ‫مرۆڤه‌كان���ی دوای خ���ۆی بكاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫شۆڕش���گێڕه‌كانی ده‌بنه‌ ئ���ه‌و گورگانه‌ی‬ ‫به‌نیوه‌مه‌ڕێك تێرده‌بن‪ ،‬به‌اڵم رانه‌مه‌ڕێك‬ ‫شه‌لوكوت ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ش ئه‌نگێزه‌یه‌كه‌‬ ‫ده‌بێت تێری بكه‌ن‪.‬‬ ‫له‌ساڵی ‪1962‬دا شاعیرێكی‌وه‌ك گۆران‬ ‫بی���ر له‌چه‌كبه‌ده‌س���ته‌كان ده‌كاته‌و‌ه كه‌‬ ‫به‌رله‌وه‌ی مرۆڤێك بكوژن خۆیانكوشتوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌بێت هه‌مووان بیری لێبكه‌نه‌وه‌‬ ‫مرۆڤ‌و ئاشتی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌‪:‬‬ ‫ئه‌و تاوانباره‌ی بۆ كۆتر‬ ‫له‌ژێر كه‌وانی تیرگیرئه‌كا‬ ‫پارچه‌ی جه‌رگی ناو بیشكه‌ی خۆی‬ ‫پێش هینی من نێچیر ده‌كا‬ ‫ده‌بێت ئه‌ده‌بیاتێك په‌ره‌پێبدرێت چه‌ك‬ ‫له‌ دۆستی مرۆڤه‌وه‌ بكاته‌ دوژمن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئاوه‌دانی‌و ژیان ئه‌وكاته‌ ده‌ست پێده‌كات‬ ‫شۆڕشگێڕه‌كان چه‌كه‌كانیان فڕێده‌ن‪:‬‬ ‫تا خه‌ڵك گشت به‌قڕنه‌چووه‌‬ ‫دان له‌ده‌می مار ده‌ربێنێ‬ ‫چه‌ك نه‌مێنێ‬ ‫ئه‌وسا بێترس‪ ،‬تێر ئه‌نوێ چاو‬ ‫ئه‌چێته‌ ئیش دووده‌ستی پیاو‬ ‫ئه‌وسا باخچه‌ی ژیانی نوێ‬ ‫جوانترین گوڵ تیا ئه‌پشكوێ!‬ ‫ئه‌وسا ئینسان‬ ‫به‌ده‌ستی بێ تیروكه‌وان‬ ‫زوتر تۆی گوڵی زه‌وی‬ ‫بۆ ئه‌برێ تا ئه‌ستێره‌كان‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی له‌ناوشۆڕش���ه‌كانی ئێم���ه‌دا‬ ‫‌ونه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ له‌كاتی شۆڕش���دا بوارێك‬ ‫نه‌ماوه‌ت���ه‌وه‌ ب���ۆ پێكه‌وه‌بوون���ی دوای‬ ‫شۆرش‪ ،‬ئینشقیاق‌و شه‌ڕه‌كانی براكوژی‬ ‫به‌ڵگه‌ی قبوڵنه‌كردن‌و تۆڵه‌س���ازی دوای‬ ‫شۆرشیش���ن‪ ،‬كاركردن له‌س���ه‌ر كلتوری‬ ‫نه‌گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ توندوتیژی‌و تۆڵه‌سه‌ندنه‌وه‌‬ ‫هی���چ پاس���اوێك هه‌ڵناگرێت‪‌.‬وه‌ك چۆن‬ ‫ده‌نگی گۆران له‌وكاته‌دا نه‌بیس���تراوه‌‪ ،‬له‌‬ ‫س���ااڵنی ‪1972‬ش���دا ده‌نگێكیتر ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫"ره‌وا نیه‌ هه‌رگیز له‌مه‌یدانی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫خه‌باتی به‌ره‌وپێشچووندا خوێن له‌ لوتی‬ ‫كه‌س بێت‪ ،‬ئه‌وانه‌ی ده‌یانه‌وێ به‌به‌هانه‌ی‬ ‫لێكدانه‌وه‌‌و شیكردنه‌وه‌ی فه‌لسه‌فی خه‌ڵق‬ ‫ئیقناع بكه‌ن بۆ به‌پێویستبوون‌و ره‌وابوونی‬ ‫كوش���تن‌و بڕینی ناوخۆیی خه‌باتگیڕان‪،‬‬ ‫كه‌س���انێكن ژه‌هری عه‌زیای نه‌فس‌و زاتی‬ ‫خۆیان ده‌ڕژێننه‌ ناو ده‌قی فه‌لسه‌فیه‌وه‌"‬ ‫ئه‌ویش ده‌نگی مه‌س���عود محه‌مه‌د‪-‬ه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫نه‌ له‌كاتی شۆڕش���دا بیس���ترا‌و نه‌ دوای‬ ‫شۆڕش���یش خوێندرای���ه‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌مڕۆ ده‌چنرێته‌وه‌ له‌ شۆڕش ئه‌و هه‌واڵه‌‬ ‫ژیانكوژانه‌یه‌ كه‌ ده‌بیس���ترێن‪ ،‬نه‌ دادگا‬ ‫نه‌ ده‌نگی مرۆڤ‌و جیاوازیش حه‌ره‌مێكی‬ ‫ش���كۆمه‌ندی م���اوه‌‪ ،‬چونك���ه‌ یه‌كه‌مین‬ ‫هه‌ڵوێستی بیر لێكراوه‌ تۆڵه‌یه‌‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫كه‌وتن ‌ی ددانه‌كان له‌هه‌رزه‌كاریدا نیشانه‌ی‌ نه‌خۆشی‌ خراپه‌‬ ‫كه‌وتنی‌ ددان له‌ته‌مه‌نی‌ هه‌رزه‌كاریدا ئه‌نزیم����ی‌ زیانبه‌خ����ش‌و هه‌وك����ردن‬ ‫مه‌ترسیداره‌و ده‌كرێت ببێته‌ هۆكارێك زۆرتربوه‌ بۆ سه‌ر خوێنبه‌ره‌كانی‌ دڵ‪.‬‬ ‫لێكۆڵ����ه‌ره‌وه‌كان رونیانكردۆت����ه‌وه‌‬ ‫بۆ توشبون به‌نه‌خۆشییه‌كانی‌ دڵ‪.‬‬ ‫تویژین����ه‌وه‌كان ده‌ریانخس����توه‌ كه‌ هه‌رچه‌ن����د ددان����ه‌كان له‌ته‌مه‌نی‌‬ ‫ئ����ه‌و كه‌س����انه‌ی‌ روب����ه‌روی‌ كه‌وتنی‌ هه‌رزه‌كاریدا زیاتر بكه‌ون ئه‌وه‌نده‌ش‬ ‫ددانه‌كانی����ان ده‌بن����ه‌وه‌ له‌ته‌مه‌ن����ی‌ ئه‌گه‌ری‌ ئ����ه‌و هۆكاران����ه‌ی‌ یارمه‌تی‌‬ ‫هه‌رزه‌كاریدا ده‌كرێت ببێته‌ هۆكارێك نه‌خۆش����ییه‌كانی‌ دڵ ده‌ده‌ن زیاتره‌‌و‬ ‫بۆ توشبون به‌نه‌خۆش����ییه‌كانی‌ دڵ‌و ه����ۆكاره‌ یارمه‌تیده‌ره‌كانیش بریتییه‌‬ ‫له‌به‌رزبونه‌وه‌ی‌ ش����ه‌كره‌و په‌س����تانی‌‬ ‫مولوله‌كانی‌ خوێن‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ توێژینه‌وه‌ی����ه‌ك كه‌ له‌ ‪ 39‬خوێ����ن‌و كۆلیس����ترۆڵی‌ زیانبه‌خش‪.‬‬ ‫واڵتی‌ جی����اواز ئه‌نجامدراوه‌ له‌س����ه‌ر ه����ه‌ر به‌پێی‌ توێژینه‌وه‌ك����ه‌ زۆرینه‌ی‌‬ ‫زیاتر ل����ه‌ ‪ 16‬هه‌زار كه‌س كه‌ گرفتی‌ ئه‌وانه‌ی‌ ددانیان كه‌وتوه‌ زیاتر توشی‌‬ ‫ددانیان هه‌بو‪ ،‬لێكۆڵه‌ره‌وه‌كان بۆیان نه‌خۆشییه‌كانی‌ شه‌كره‌ بون هه‌رچه‌ند‬ ‫ده‌ركه‌وتوه‌ چه‌ن����د ژماره‌ی‌ ددانه‌كان رێ����ژه‌ی‌ كه‌وتن����ی‌ ددانه‌كانیش����یان‬ ‫كه‌وتبێت ئه‌وه‌نده‌ش ئه‌گه‌ری‌ زیادبونی‌ زیادبكات ئه‌وه‌نده‌ش ئه‌گه‌ری‌ توشبون‬

‫زۆرجار ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌ مه‌به‌س����تیانه‌ كێش����یان كه‌م بك����ه‌ن چه‌ند رێگه‌یه‌ك ده‌گرنه‌ب����ه‌ر وه‌ك رجێم‌و‬ ‫وه‌رزشكردن‌و چونه‌ سه‌نته‌ره‌كانی‌ خۆ الوازكردن‪ ،‬به‌اڵم به‌مدواییه‌ شاره‌زایانی‌ بواری‌ له‌شجوانی‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌چه‌ند رێگه‌یه‌كی‌ سه‌یر ده‌كه‌ن كه‌ ده‌بێته‌ هۆی‌ كه‌مكردنی‌ كێش‪ .‬رێگاكانیش بریتین له‌‪-:‬‬

‫ل ‌ه ‪ %10‬بۆ ‪‌ %18‬ی‬ ‫هه‌رزه‌كاران ده‌رمان‬ ‫بۆ قه‌بز ‌ی به‌كارده‌هێنن‬ ‫ی قه‌بزییان‬ ‫ی گه‌نجان كێش��� ‌ه ‌‬ ‫زۆرین���ه‌ ‌‬ ‫ی ئامار‌و توێژینه‌وه‌كانیش‬ ‫هه‌یه‌و زۆربه‌ ‌‬ ‫ی ل ‌ه‬ ‫ب���اس له‌وه‌ ده‌ك���ه‌ن ك ‌ه نزیك���ه‌ ‌‬ ‫ی ده‌بن‪،‬‬ ‫‪ %50‬یان توش���ی‌ گرفتی‌ قه‌بز ‌‬ ‫هه‌روه‌ها ‪ 10‬بۆ ‪%18‬ش���یان ده‌رمان بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ قه‌بزی‌ به‌كارده‌هێنن‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌و توێژینه‌وان ‌ه مه‌رج نیی ‌ه‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫ی كه‌ ده‌یخوات‬ ‫هه‌مو كه‌س ئه‌و خواردنه‌ ‌‬ ‫به‌هه‌مان كات هه‌رس بێت یان به‌هه‌مان‬ ‫ی هه‌رسدا‬ ‫ی كۆئه‌ندام ‌‬ ‫كات به‌به‌ش���ه‌كان ‌‬ ‫ب���ڕوات‪ ،‬به‌ڵكو به‌چونه‌ ته‌مه‌نیش���ه‌و‌ه‬ ‫ی زیات���ر ده‌رده‌كه‌وێت‌و‬ ‫ی قه‌بز ‌‬ ‫كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ره‌نگه‌ له‌ش له‌و ته‌مه‌نانه‌دا به‌چه‌ند رۆژ‬ ‫ی بێت‪.‬‬ ‫ی رزگار ‌‬ ‫جارێك له‌پاشه‌ڕۆكان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پزیش���ك ‌‬ ‫ی ب���وار ‌‬ ‫ش���اره‌زایان ‌‬ ‫رایده‌گه‌یه‌ن���ن ك ‌ه چه‌ند نیش���انه‌یه‌ك‬ ‫هه‌ی ‌ه گه‌ر م���رۆڤ تێیدا بو ده‌توانرێت‬ ‫ی قه‌بزییه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫پێی بوترێت حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌رج نیی ‌ه مرۆڤ هه‌مو رۆژێك پیسای ‌‬ ‫بكات‪ ،‬به‌ڵكو زۆرجار كه‌س���ه‌كه‌ ته‌نها‬ ‫رۆژێك پیس���ایی‌ نه‌كات یه‌كسه‌ر په‌نا‬ ‫ی ده‌رمان‬ ‫ده‌بات���ه‌ ب���ه‌ر به‌كارهێنان��� ‌‬ ‫ی قه‌بزی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی هه‌بون ‌‬ ‫به‌بیانو ‌‬ ‫نیشانانه‌شی‌ كه‌ پێویسته‌ پێی بوترێت‬ ‫ی پزیش���ك بكرێت‬ ‫قه‌ب���زی‌‌و س���ه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫گه‌ر بێتو چه‌ند نیش���انه‌یه‌كی‌ له‌مانه‌ ‌‬ ‫خواره‌وه‌ی‌ تێدا بێت‪:‬‬ ‫ له‌هه‌فته‌یه‌ك���دا كه‌متر له‌س���ێجار‬‫ی بكرێت‪.‬‬ ‫پیسای ‌‬ ‫ی‬ ‫ هه‌س���تكردن به‌ئ���ازار له‌كات��� ‌‬‫پیسایی‌‪.‬‬ ‫ كه‌س���ه‌ك ‌ه له‌كاتێكدا كه‌ پیسایش‬‫ده‌كات هه‌س���ت ده‌كات كۆم���ی‌ به‌تاڵ‬ ‫نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫ زۆرج���ار كه‌س���ه‌ك ‌ه په‌ن���ا ده‌بات ‌ه‬‫ب���ه‌ر به‌كارهێنانی‌ په‌نجه‌ بۆ په‌س���تان‬ ‫ی له‌كاتی‌ پیساییكردن‌و‬ ‫خستنه‌سه‌ر كۆم ‌‬ ‫بۆ زیاتر هاتنه‌ده‌ره‌و‌هی‌ پیساییه‌كه‌‪.‬‬

‫جارجاری���ش پێویس���ت ب���ه‌و‌ه ناكات‬ ‫ی پزیش���ك بكرێت‪ ،‬به‌اڵم گه‌ر‬ ‫سه‌ردان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی زۆریش ئه‌م نیشانانه‌ ‌‬ ‫هاتو ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫خواره‌وه‌ی‌ تێدا بو باشتر وایه‌ سه‌ردان ‌‬ ‫پزیشك بكات‪.‬‬ ‫ گ���ه‌ر هاتو قه‌بزییه‌ك��� ‌ه ل ‌ه ‪ 30‬رۆژ‬‫ی‬ ‫زیات���ر ب���و هه‌رچه‌ن���د به‌رنامه‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ژیانیش���ت گۆڕیبێ���ت وه‌ك گۆڕین��� ‌‬ ‫خۆراك‌و وه‌رزشكردن‪.‬‬ ‫ ئازارێكی‌ زۆری‌ س���ك هه‌بێت یان‬‫ی كۆمی‌ له‌گه‌ڵدا بێت‪.‬‬ ‫ئازار ‌‬ ‫ خوێن له‌ناو پیساییه‌كه‌دا هه‌بێت‪.‬‬‫ێ هۆكار‬ ‫ی نه‌خۆش���ه‌ك ‌ه به‌ب ‌‬ ‫ كێش��� ‌‬‫دابه‌زێت‪.‬‬ ‫ قه‌بزییه‌كه‌ بو به‌سكچون‪.‬‬‫هۆكاره‌كانی‌ دروستبونی‌ قه‌بزی‌‬ ‫ كه‌مخواردن���ی‌ ش���له‌مه‌نی‌‌و ئ���ه‌و‬‫خۆراكانه‌ی‌ ریشاڵیان تێدایه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ نه‌كردن���ی‌ پیس���ایی‌ له‌كات��� ‌‬‫ی یان‬ ‫ی پیس���ای ‌‬ ‫ی ی���ان دامركاندن ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫پشتگوێخستنی‌‪.‬‬ ‫ێ‬ ‫ نه‌خۆش���ییه‌كانی‌ قۆڵ���ۆن‌و هه‌ند ‌‬‫ی ت���ر هه‌بو وه‌ك ش���ه‌كره‌و‬ ‫نه‌خۆش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی غود‌ه ‌‬ ‫جه‌ڵده‌ی‌ مێشك‌و كێش���ه‌كان ‌‬ ‫ده‌ره‌قی‌‌و نه‌خۆشی‌ پاركینسۆن‪.‬‬ ‫ برینبون‌و شه‌قبونی‌ كۆم‪.‬‬‫ كه‌مجوڵه‌یی‌‌و نه‌كردنی‌ وه‌رزش‪.‬‬‫ێ ده‌رم���ان‬ ‫ی هه‌ن���د ‌‬ ‫ به‌كارهێنان��� ‌‬‫ی قه‌بزی‌ بۆ‬ ‫ی ئه‌وانه‌ی‌ ده‌رمان ‌‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆر به‌كارده‌هێنن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌مه‌ڵبون ‌‬ ‫ئه‌و ده‌رمان��� ‌ه ده‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫ریخۆڵه‌كان‪.‬‬

‫خۆپاراستن له‌قه‌بزی‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و خۆراكان���ه‌ ‌‬ ‫ زۆر خواردن��� ‌‬‫ریشاڵیان تێدایه‌ وه‌ك میوه‌و سه‌وزه‌‪.‬‬ ‫ زۆر خواردنه‌وه‌ی‌ شله‌مه‌نی‌‪.‬‬‫ی‬ ‫ی وه‌رزش به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ كردن��� ‌‬‫رێكوپێك‪.‬‬ ‫ی سه‌ردانی‌ پزیشك بكرێت؟‬ ‫كه‌ ‌‬ ‫ی پیس���ایی‌‪ ،‬ه���ه‌ر كاتێك‬ ‫ كردن��� ‌‬‫ی ناڕه‌حه‌ت ‌ه‬ ‫ی بارێك ‌‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه قه‌بز ‌‬ ‫بۆ كه‌س���ه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم ترس���ناك نییه‌‌و پیسایت هات‪ ،‬نابێت خۆت دوابخه‌یت‪.‬‬

‫ی ژه‌م���ه‌كان‬ ‫‪ -4‬خواردن���ی‌ خۆراك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌چه‌ت���اڵ‪ :‬رۆژان��� ‌ه له‌ژه‌مه‌كان��� ‌‬ ‫خواردن���دا چه‌تاڵ به‌كاربهێنه‌ بۆ هه‌ر‬ ‫ژه‌مێك ‪ 25‬كالۆری‌ ده‌سوتێنیت‪.‬‬

‫‪ -2‬نوس����ینی‌ نام����ه‌ی‌ مۆبای����ل‪ :‬له‌و‬ ‫بڕوایه‌دای‌ نوس����ینی‌ نامه‌ كێشت كه‌م‬ ‫بكات‪ .‬شاره‌زایان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ رۆژان����ه‌ كاتژمێرێك نامه‌ به‌مۆبایل‬ ‫بنوسه‌ ‪ 132‬كالۆری‌ ده‌سوتێنێت‪.‬‬

‫‪ -5‬ئیش���وكاری‌ ناوم���اڵ‪ :‬رۆژان��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ناو ماڵ به‌گش���ت ‌‬ ‫ئیش���وكاره‌كان ‌‬ ‫ی كێش‪ ،‬بۆ‬ ‫ده‌بێت ‌ه ه���ۆی‌ كه‌مكردن ‌‬ ‫نمون��� ‌ه پاككردن���ه‌و‌هی‌ ته‌والێت یان‬ ‫ی نیو كاتژمێر ‪135‬‬ ‫حه‌مام بۆ م���اوه‌ ‌‬ ‫كالۆری‌ ده‌س���وتێنیت‪ .‬جلش���ۆردن‬ ‫ی‬ ‫به‌ده‌ست نه‌ك غه‌سال ‌ه ‪ 136‬كالۆر ‌‬ ‫ی په‌نجه‌ر‌ه‬ ‫ده‌سوتێنیت‪ ،‬پاككردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ هه‌ر نیو كاتژمێرێك ‪ 132‬كالۆر ‌‬ ‫ده‌سوتێت‪.‬‬

‫‪ -7‬شێالن‌و مه‌ساج‪ :‬گه‌ر بێتو رۆژان ‌ه‬ ‫كه‌سێك بۆماو‌هی‌ نیو كاتژمێر یه‌كێك‬ ‫بتش���ێلێت‌و مه‌س���اجت ب���كات ‪145‬‬ ‫كالۆری‌ ده‌سوتێنیت‪.‬‬

‫ی‬ ‫‪ -9‬پێكه‌نین‪ :‬به‌پێكه‌نین‌و سه‌یركردن ‌‬ ‫ی بۆ هه‌ر ‪ 10‬خوله‌كێك‬ ‫فیلمی‌ كۆمید ‌‬ ‫‪ 40‬كالۆری‌ ده‌سوتێت‪.‬‬

‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫ڕەفتارەکەی قایمقام‬ ‫وەک نموونە‬

‫ه‬ ‫ی سه‌یر كه‌ ده‌بێت ‌‬ ‫رێگه‌ ‌‬ ‫ی كێشت‬ ‫ی كه‌مكردن ‌‬ ‫هۆ ‌‬

‫ی قژ به‌موجه‌فیفه‌و‬ ‫‪ -1‬وشككردنه‌وه‌ ‌‬ ‫خاوكردنه‌و‌هی‌‪ :‬رۆژانه‌ بۆ ماوه‌ی‌ نیو‬ ‫ی‬ ‫كاتژمێر قژخاوكردنه‌وه‌ ده‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی ‪ 100‬كالۆری‌‪.‬‬ ‫سوتان ‌‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫سیستمێکی سەقەت‬ ‫لەکۆمەڵگایەکی توندوتیژدا‪:‬‬

‫به‌نه‌خۆش����ییه‌كه‌ ل����ه‌‪ %11‬زیات����ره‌‌و‬ ‫ئاشكراشیان كردوه‌ كه‌ خوێنبه‌ربونی‌‬ ‫به‌رده‌وامی‌ پوك هه‌ندێجار په‌یوه‌ندی‌‬ ‫به‌به‌رزبونه‌وه‌ی‌ كۆلیسترۆڵ‌و په‌ستانی‌‬ ‫خوێنه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫ل����ه‌و باره‌ی����ه‌وه‌ سه‌رپه‌رش����تیاری‌‬ ‫توێژینه‌وه‌ك����ه‌‪ ،‬د‪.‬عالفیدین له‌زانكۆی‌‬ ‫ئۆپس����اال رایگه‌یاندوه‌ كه‌ مه‌رج نییه‌‬ ‫هه‌م����و گرفته‌كان����ی‌ دڵ هۆكاره‌كه‌ی‌‬ ‫ددان كه‌وت����ن بێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌كرێت‬ ‫په‌یوه‌ندیی����ه‌ك له‌نێوانیاندا هه‌بێت‌و‬ ‫هه‌بون����ی‌ به‌كتری����او هه‌وكردن����ی‌‬ ‫به‌رده‌وامی‌ ناوده‌م‌و پوكیش هۆكارێكه‌‬ ‫ب����ۆ رۆیش����تنی‌ ئ����ه‌و به‌كتریای����ه‌ بۆ‬ ‫خوێنبه‌ره‌كانی‌ دڵ‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫‪15‬‬

‫ی س���ارد‪:‬‬ ‫‪ -3‬خۆش���ۆردن به‌ئ���او ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆش���ۆردنت رۆژانه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ارد ‪ 100‬كالۆر ‌‬ ‫به‌رده‌وام به‌ئاو ‌‬ ‫ده‌سوتێنیت‪.‬‬

‫‪ -6‬خه‌و كێش���ت ك���ه‌م ده‌كات‪ :‬گه‌ر‬ ‫بێتو رۆژانه‌ دو كاتژمێر زیاتر بخه‌ویت‬ ‫له‌رۆژدا ‪ 100‬كالۆری‌ ده‌سوتێنیت‪.‬‬

‫‪ -8‬سه‌ماكردن‪ :‬س���ه‌ما‌و جوڵه‌كردن‬ ‫ی نی���و كاتژمێر‬ ‫به‌ل���ه‌ش بۆ م���اوه‌ ‌‬ ‫به‌گوێگرتن له‌گۆرانی‌‌و مۆسیقا ‪238‬‬ ‫كالۆری‌ ده‌سوتێت‪.‬‬

‫ی خۆت‬ ‫ی ماڵه‌كه‌ت به‌دڵ ‌‬ ‫‪ -10‬دیكۆر ‌‬ ‫ی‬ ‫بگۆڕه‌‪ :‬گ���ه‌ر ده‌ته‌وێت ‪ 266‬كالۆر ‌‬ ‫له‌م���اوه‌ی‌ نیو كاتژمێر بس���وتێنیت‬ ‫ی‬ ‫ی ماڵه‌ك���ه‌ت به‌دڵ ‌‬ ‫ئ���ه‌وا دیك���ۆر ‌‬ ‫خۆت بگۆڕه‌و ش���وێنی‌ كه‌لوپه‌له‌كان‬ ‫بگوێزه‌ره‌وه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫‪ -11‬سه‌ركه‌وتن به‌قادرم ‌ه به‌پێاڵو ‌‬ ‫ب���ه‌رز‪ :‬س���ه‌ركه‌وتن به‌قادرم���ه‌و‬ ‫ی‬ ‫په‌ی���ژه‌و دوركه‌وتن���ه‌ له‌به‌كارهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌سعه‌د بۆ سه‌ركه‌وتن ده‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی كێش‪ ،‬هه‌روه‌ها بۆ هه‌ر ‪20‬‬ ‫كه‌مكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫قادرمه‌یه‌ك س���ه‌ركه‌وتن ‪ 100‬كالۆر ‌‬ ‫ده‌سوتێت‪.‬‬

‫پەالمارەک���ەی قایمقام���ی چەمچەم���اڵ بۆ‬ ‫سەر پزیش���كێک‪ ،‬بۆنەیەکی نموونەییە بۆ‬ ‫تێگەیش���تن لەوەی ک���ە لەکۆمەڵگاکەمان‬ ‫دەگوزەرێت‌و شوێنی سیستمی تەندروستی‬ ‫لەناو ئەو کۆمەڵگایەو پەیوەندی سیستمەکە‬ ‫بەوەی دواییەوە‪.‬‬ ‫ناکرێت ئ���ەو ڕووداوە لەوە ببچڕێنین کە‬ ‫لەک���ۆی کۆمەڵگای کوردیی���دا ڕوودەدات‪.‬‬ ‫پەالمارەک���ەی قایمقام‌و پەن���ا بردنە بەر‬ ‫بۆکس‌و ش���ەق‌و جوێ���ن‪ ،‬هەڵقەیەکی تری‬ ‫ئەو زنجیرە درام���ا توندوتیژەیە کە رۆژانە‬ ‫لەکۆمەڵگای کوردییدا ڕوودەدەن‪ .‬ناش���ێت‬ ‫ڕەفتارەکەی قایمقام‪ ،‬بەجیا لەجوێنی سەر‬ ‫تەلەفیزیون���ەکان‌و پەالم���ارە بۆمبییەکانی‬ ‫ئ���ەو تەلەفیزیونانەو کوش���تنی ئافرەت‌و‬ ‫خۆکوش���تن‌و کوش���تنی موستەشاروشەڕە‬ ‫گ���ەورەو بچووکەکان���ی ژیان���ی ڕۆژانەی‬ ‫ئ���ەم کۆمەڵگایە تەماش���ابکەین‪ .‬قایمقام‬ ‫دەس���تەبژێری کۆمەڵگایەک���ی توندوتیژە‬ ‫کە ش���ەڕ لەگ���ەڵ لووتی خ���ۆی دەکات‪.‬‬ ‫کۆمەڵگای���ەک ک���ە ژان���ی لەدایکبوون���ی‬ ‫گرێبەستێکی کۆمەاڵیەتی تازە گرتوویەتی‌و‬ ‫لەحەیبەت���ی ئ���ەو ژان���ە دەس���ت‌و ق���اچ‬ ‫بەمالوبەوالدا ڕادەوشێنێت‪.‬‬ ‫ڕەفتارەکەی قایمقام بەتەنها دەرکەوتێکی‬ ‫تری کۆمەڵگایەک���ی توندوتیژ نیە‪ .‬بیرمان‬ ‫نەچێت ئەم هەڵسوکەوتە کەسێک دەیکات‬ ‫کە بەرپرس���ە لەدۆزینەوەو جێبەجێکردنی‬ ‫میکانیزم���ی مەدەنیانەت���ر لەجنێ���ودان‌و‬ ‫بۆکس‌و شەق بۆ یەکالکردنەوەی ناکۆکی‌و‬ ‫کێش���ەکانی کۆمەڵگا‪ .‬پێناچێ���ت قایمقام‬ ‫لەوە تێگەیش���تبێت کە ت���ەواوی مێژووی‬ ‫مرۆڤایەتی هەوڵدانێک بووە بۆ دەربازبوون‬ ‫لەیاس���اکانی جەنگ���ەڵ‌و دڕن���دەکان‌و‬ ‫دۆزین���ەوەی میکانیزم���ی مرۆییانەت���ر بۆ‬ ‫چارەس���ەرکردنی کێش���ەکان‪ .‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫جەنابیان ئاگادارەو چ���اری ناچارەو تەنها‬ ‫توندوتیژی ماوەتەوە پەنای بۆ ببات‪ ،‬ئەوا‬ ‫نەگبەتییەکە لەنەزانینەکە گەورەترە‪ .‬ئەمە‬ ‫پێماندەڵێ���ت کە خودی ئەو دەس���ەاڵتەی‬ ‫کە بەرپرس���ە لەجێبەجێکردنی یاساکان‪،‬‬ ‫ناتوانێت تەنانەت ئ���ەو کارە بنەڕەتییەش‬ ‫بکات‌و خ���ۆی ناچارە پەناببات���ە بەر ئەو‬ ‫میکانیزمانەی لەجەنگەڵدا بەکاردەهێنرێت‪.‬‬ ‫ڕەفتارەکەی قایمق���ام عاجیباتی نابێت‬ ‫ئەگ���ەر ئەوە بهێنینەوە ی���ادی خۆمان کە‬ ‫دەسەاڵتەکەی جەنابیان ناتوانێت بکوژانی‬ ‫‪١٧‬ی شوبات دەستنیش���انبکات‌و دادگایی‬ ‫بکات‪ ،‬نایەوێت گەندەڵکارانی ئابروچوونێکی‬ ‫وەک���و نەخۆش���خانە ‪ ٤٠٠‬قەڕەوێڵەییەکە‬ ‫س���زابدات‪ ،‬ناتوانێت بکوژی مامۆستایەکی‬ ‫ئافرەت بدۆزێتەوە‪ ،‬نایەوێت تاوانبارەکانی‬ ‫ئەنفال دادگایی بکات‌و س���زای یاس���اییان‬ ‫بدات‪ .‬کە ئەمانە ناکرێت‌و هەڵبژاردنیش لە‬ ‫بەردەرگایە‪ ،‬پێ ناچێت لەتوندوتیژی زیاتر‬ ‫هیچی ت���ر لەبەردەم قایمقامەکان مابێتەوە‬ ‫بۆ ئەوەی خۆیان دەربخەن‪ .‬بۆیە ئەوانیش‬ ‫بەو زمانە گفتگۆ دەکەن کە لەکۆمەڵگاکەدا‬ ‫باوەو دەرئەنجامی خودی سیاس���ەتەکانی‬ ‫خۆیانە‪.‬‬ ‫لێ���رەدا باس���ی ش���وێنێک دەکەین کە‬ ‫لەهەش���تاکانی س���ەدەی ڕاب���ووردووەوە‬ ‫تاق���ە بنکەیەک���ی تەندروس���تی تێی���دا‬ ‫دروس���تنەکراوە‪ .‬شوێنێک کە بەرجەستەی‬ ‫شکستی سیستمی تەندروستیە لەخزمەتی‬ ‫ئەوانەی کە زۆرترین پێویس���تیان بەسۆزو‬ ‫خۆشەویستی سیس���تمێکی مرۆییانە هەیە‬ ‫کە قوربانیەکان���ی ئەنفالن‪ .‬ئەگەر قایمقام‬ ‫لەسیس���تمی تەندروس���تی ناڕازیە‪ ،‬بۆچی‬ ‫بەرۆکی دەسەاڵتەکەی خۆی ناگرێت؟ ئەی‬ ‫ئەوە هەر وەزیرەکەی س���ەر بەحیزبەکەی‬ ‫خۆی نەبوو کە چەند مانگێک پێش ئێستا‬ ‫س���ەردانی چەمچەماڵی ک���ردو کۆمەڵێک‬ ‫بەڵێنی���دا کە هیچی���ان جێبەجێنەکراون؟‬ ‫ه���ەر چەن���د مانگێک پێش ئێس���تا نەبوو‬ ‫ژمارەیەک رۆشنبیری چەمچەماڵ کۆمەڵێک‬ ‫داواکاریی���ان لەوەزارەت���ی تەندروس���تی‬ ‫کرد؟ قایمق���ام بۆ بەدواداچ���وون بۆ ئەو‬ ‫داواکارییانە ناکات‌و ئاش���کرای ناکات کێ‬ ‫کەمتەرخەم���ە لەجێبەجێکردنی���ان؟ ئایا‬ ‫تەنه���ا بۆ ئەوەی پێی ناکرێت بە ش���ەق‌و‬ ‫زلەو بۆک���س ڕووبەڕووی وەزیرو بەڕێوەبەر‬ ‫ببێتەوە‪ ،‬بۆیە توڕەییەکانی بەپزیش���كێکدا‬ ‫بەتاڵدەکات���ەوە؟؟ ئەگ���ەر قایمق���ام لەو‬ ‫سیس���تمە مەرکەزی‌و سەنتراڵەش ناڕازییە‬ ‫کە بەرهەمی خودی دەسەاڵتەکەی خۆیەتی‪،‬‬ ‫با هەوڵی المەرکەزیی���ەت بدات‌و ئەو کات‬ ‫کەس گلەیی لێ نابێت ئەگەر لێپرس���ینەوە‬ ‫یا سزای فەرمانبەرێکی خۆی بکات‪.‬‬ ‫کێش���ەکانی سیس���تمی تەندروستی بەو‬ ‫میکانیزم‌و ڕەفتارانە چارەس���ەرناکرێت کە‬ ‫لەئێس���تای کۆمەڵ���گادا باون‪ .‬سیس���تمی‬ ‫تەندروس���تی پێویس���تی بەگفتگ���ۆو‬ ‫ڕاگۆڕین���ەوە هەی���ە نەک ش���ەق‌و بۆکس‌و‬ ‫چاوسوورکردنەوە‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫ته‌خته سپی‬

‫خوێندكاران له‌پڕۆگرامه‌كانی‌ خوێندنه‌وه‬ ‫‌فێر ‌ی زاراوه‌ ‌ی كرمانج ‌ی ژورو نابن‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫مامۆستاو‬ ‫پشوه‌كان‬

‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬

‫ئه‌ڤین تۆفیق‬

‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ یه‌كێكه‌‬ ‫له‌و دامه‌زراوانه‌ی‌ به‌شێكی‌ زۆر‬ ‫له‌كاره‌كانی‌ ستانداریزه‌كردنی‌ زمانی‌‬ ‫كوردی‌ له‌ئه‌ستۆدایه‌ به‌اڵم تائێستا‬ ‫پرۆگرامه‌كانی‌ خوێندن به‌دو زاراوه‌ی‌‬ ‫جیا ده‌خوێنرێت‪ ،‬به‌ئامانجی‌ فێربونی‌‬ ‫له‌پارێزگاكانی‌ هه‌ولێرو سلێمانی‌‬ ‫له‌پاڵ زاراوه‌ی‌ كرمانجی‌ ناوه‌ڕاست‬ ‫(سۆرانی‌)دا زاراوه‌ی‌ كرمانجی‌ سه‌رو‬ ‫ده‌خوێنرێت‪ ،‬سه‌رپه‌رشتیارێكی‌‬ ‫ی به‌كارێكی‌ باشی‌ ده‌زانێت‬ ‫په‌روه‌رده‌ی ‌‬ ‫به‌اڵم پێیوایه‌ هیچ ئاماده‌كارییه‌كی‌‬ ‫بۆ نه‌كراوه‌ خوێندكارێكیش بۆچونی‌‬ ‫وایه‌ ناتوانن له‌ڕێگه‌ی‌ پڕۆگرامه‌كه‌وه‌‬ ‫ئه‌و زاراوه‌یه‌ فێرببن‪ ،‬نوسه‌رێكیش‬ ‫خوێندنی‌ دو زاراوه‌ی‌ پێ‌ راست نییه‌و‬ ‫ده‌ڵێت ده‌بێت ته‌نها یه‌ك زمانی‌‬ ‫ستاندارد بخوێنرێت‪.‬‬ ‫له‌پۆله‌كان���ی‌ پێنج���ه‌م‌و شه‌ش���ه‌می‌‬ ‫بنه‌ڕه‌ت���ی‌ ته‌نه���ا چه‌ن���د هۆنراوه‌یه‌ك‬ ‫به‌زاراوه‌ی‌ كرمانجی‌ ژورو ده‌خوێنرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم رێزم���ان تا قۆناغ���ی‌ حه‌وته‌می‌‬ ‫بنه‌ڕه‌ت���ی‌ ناخوێنرێ���ت‪ ،‬له‌وباره‌ی���ه‌وه‌‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاری‌ وانه‌ی‌ كوردی‌ ‪،‬ئاوات‬ ‫ئه‌بوبه‌كر به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند" رێزمانی‌‬ ‫قۆناغ���ی‌ حه‌وت���ه‌م زۆر قورس���ه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ پرۆگرامه‌كانیان داناوه‌‬ ‫دورو دۆستییه‌ك هه‌بوه‌ له‌كاره‌كانیان‌و‬ ‫ئ���اگاداری‌ یه‌كتری‌ نه‌بون ت���ا پێكه‌وه‌‬ ‫بڕیار بده‌ن‪.‬‬ ‫مامۆس���تایه‌كی‌ وانه‌ی‌ كوردی‌‪ ،‬به‌ناز له‌پێناوی‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كانی‌ زمانی‌ كوردی‌ چه‌ندین كۆنگره‌ به‌ستراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌مال هه‌م���ان رای‌ سه‌رپه‌رش���تیاری‌‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ تێكه‌ڵكردن���ی‌ زاراوه‌كان‪،‬‬ ‫هه‌یه‌و ده‌ڵێ���ت "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ خوێندكار‬ ‫نوسه‌رو مامۆستای‌ زمانی‌ كوردی‌ فه‌همی‌‬ ‫ی حه‌وته‌م هیچ له‌باره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫پێش پۆل��� ‌‬ ‫كاكه‌یی‌ خوێندنی‌ دو زاراوه‌ی‌ ناوچه‌یی‌‬ ‫زاراوه‌یه‌وه‌ ناخوێنێت‪ ،‬هه‌ڵه‌ له‌ڕیزبه‌ندی‌‬ ‫له‌یه‌ك ئاستدا پێ راست نییه‌و ده‌ڵێت‬ ‫بابه‌ت���ه‌كان هه‌یه‌ "بابه‌تێك���ی‌ زاراوه‌ی‌‬ ‫"پێویسته‌ زمانێكی‌ ستاندارد بخوێنرێت‬ ‫كرمانج���ی‌ ژورو له‌قۆناغ���ی‌ حه‌وت���ه‌م‬ ‫چونك���ه‌ خوێندنی‌ هه‌ریه‌ك له‌و زاراوانه‌‬ ‫ده‌خوێنرێـ���ت به‌اڵم له‌پۆلی‌ هه‌ش���تدا‬ ‫له‌ناوچه‌ی‌ خۆیداو له‌یه‌ك ئاستدا‪ ،‬پاش‬ ‫یاساكه‌ی‌ باس ده‌كرێت"‬ ‫گه‌شه‌كردن ده‌بنه‌ دو زمانی‌ جیاواز كه‌‬ ‫"هه‌رچه‌ند زمانه‌كان���ی‌ دیكه‌ ده‌زانم‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌ ئاخێوه‌رانی‌ هیچ‬ ‫به‌اڵم به‌داخ���ه‌وه‌ كرمانجی‌ هیچ نازانم‪،‬‬ ‫یه‌ك له‌و دو زاراوه‌یه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫حه‌زێكیش���م تێدا نییه‌ ب���ۆ فێربونی‌"‬ ‫مامۆس���تا فه‌هم���ی‌ بۆچون���ی‌ وایه‌‬ ‫ئه‌مه‌ وته‌ی‌ ساكار عومه‌ری‌ خوێندكاری‌‬ ‫ئ���ه‌و بابه‌تان���ه‌ی‌ ك���ه‌ به‌زاراوه‌یه‌ك���ی‌‬ ‫پێنجه‌م���ی‌ ئاماده‌ییه‌ له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫جی���اوازی‌ ناوچه‌كه‌ نوس���راون له‌الیه‌ن‬ ‫هه‌س���ت به‌بێ���زاری‌ ده‌كات له‌وان���ه‌ی‌‬ ‫مامۆستایانه‌وه‌ پشتگوێ ده‌خرێن‌و وتی‌‬ ‫كوردیدا پێیوایه‌ هیچ بابه‌تێكی‌ به‌سودو‬ ‫"بۆ ئه‌وه‌ی‌ زاراوه‌ی‌ دوه‌م له‌پاڵ زاراوه‌ی‌‬ ‫خۆش���ی‌ تێدا نییه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ئاماژه‌ی‌ بۆ‬ ‫یه‌كه‌مدا بخوێنرێت پێویس���ته‌ زاراوه‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ كرد كه‌ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك سودم‬ ‫یه‌ك���ه‌م ببێت���ه‌ س���تانداردو خوێندنی‌‬ ‫له‌خوێندنی‌ زاراوه‌ی‌ كرمانجی‌ نه‌بینیوه‌‬ ‫زاراوه‌ی‌ دوه‌م نابێ���ت به‌چ���اوی‌ زمانی‌‬ ‫وه‌ك زیاده‌ی���ه‌ك ده‌یبین���م‪ ،‬گه‌ش���تی‌‬ ‫ستاندارده‌وه‌ مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گ ‌هڵ‌ بكرێت‪.‬‬ ‫وانه‌ی‌ كوردی‌ بۆ ئه‌و ناوچانه‌ پێویسته‌‬ ‫‪.‬سه‌رپه‌رش���تیاری‌ وان���ه‌ی‌ كوردی‌‪،‬‬ ‫تا هه‌س���تی‌ گرنگی‌ پێویس���تبونیان ال‬ ‫مامۆس���تا ئاوات ئه‌بوبه‌ك���ر باس له‌وه‌‬ ‫دروست ببێت‪.‬‬ ‫ده‌كات " ئێمه‌ خوێندكارو مامۆس���تاش‬ ‫مامۆس���تا به‌ناز كه‌مال بۆچونی‌ وایه‌‬ ‫ئه‌و ئاماده‌یی‌ تێدا نییه‌ بۆیه‌ هه‌ردو لێی‌‬ ‫"خوێن���دكار رۆژانه‌ ئ���ه‌و بابه‌تانه‌ واز‬ ‫لێده‌هێنێ���ت (ته‌رككردن) ی���ان ته‌نها ئاماده‌ی���ی‌‌و له‌هه‌مانكات���دا خ���ول بۆ بێزارن‪ ،‬ئه‌گه‌رنا كارێكی‌ باش���ه‌ هه‌مو‬ ‫له‌ب���ه‌ر نمره‌و ده‌رچ���ون له‌به‌ریده‌كات‪ ،‬مامۆستایان بكرێته‌وه‌ كه‌ به‌كێشه‌یه‌كی‌ شێوه‌زاره‌كان بخوێنرێت‪ ،‬به‌اڵم له‌پۆلی‌‬ ‫به‌اڵم هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاییه‌وه‌ نه‌ك ته‌نها گ���ه‌وره‌ی‌ فێرنه‌بون‌و بێزاریی‌ خوێندكار پێنجه‌م���ی‌ بنه‌ڕه‌ت���ی‌ بخوێنرێت‌و ورده‌‬ ‫ورده‌ زیاد بكرێت تا دوانزده‌ی‌ ئاماده‌یی‌‬ ‫له‌قۆناغ���ی‌ حه‌وته‌م���ی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ تا ‪ 12‬له‌پڕۆگرامه‌كه‌ ده‌زانێت‪.‬‬

‫مامۆستایه‌ك‪:‬‬ ‫خوێندكارو قوتابیان‬ ‫بابه‌ته‌كانی‌ كرمانجی‌‬ ‫سه‌رو به‌هۆی‌‬ ‫نمره‌وه‌ له‌به‌ر ده‌كه‌ن‌‬

‫له‌پراكتیكدا هیچ نه‌كراوه‌‬ ‫كه‌مێك فێر بێ���ت‪ ،‬خوێندكار له‌و ماوه‌‬ ‫كه‌مه‌دا به‌باش���ی‌ فێری‌ كرمانجی‌ سه‌رو‬ ‫نابێت ده‌بێ���ت له‌ڕێگای‌ به‌رنامه‌و فیلم‌و‬ ‫گۆرانییه‌وه‌ فێر بێت"‬ ‫ئه‌و سه‌رپه‌رش���تیاره‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‬ ‫نیگه‌ران���ه‌ له‌پڕۆگرام���ی‌ زمانی‌ كوردی‌‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ بۆ ئه‌وه‌ ك���رد له‌پۆلی‌ نۆیه‌م‬ ‫زۆر زۆره‌ مامۆس���تا نازانێت چی‌ بكات‪،‬‬ ‫یان له‌پۆلی‌ حه‌وتدا ئه‌وه‌ی‌ پێویس���ته‌‬ ‫باس ناكرێت هه‌ر له‌هه‌مان پۆل التینی‌‬ ‫ئه‌خوێنرێت له‌پۆلی‌ هه‌شته‌مدا ده‌رگای‌‬ ‫له‌سه‌ر داده‌خرێت‌و كه‌س باسی‌ ناكات"‬ ‫ك���ه‌ ئه‌مه‌ش به‌ه���ۆكاری‌ زۆریی‌ رێژه‌ی‌‬ ‫ده‌رنه‌چو له‌وانه‌ی‌ كوردیدا داده‌نێت‪.‬‬ ‫سه‌رپه‌رش���تیاری‌ ناوبراو داوا ده‌كات‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ پرۆگرامه‌ك���ه‌‬ ‫كه‌م بكاته‌وه‌ له‌بابه‌ت���ه‌ رێزمانییه‌كان‌و‬ ‫له‌ئه‌ده‌بیشدا له‌جیاتی‌ ژیان‌و به‌رهه‌می‌‬ ‫هه‌ش���ت ش���اعیر پێن���ج بخوێنرێ���ت‪،‬‬ ‫داوا ده‌كات تاقیكردن���ه‌وه‌ی‌ پۆل���ی‌ ‪6‬‬ ‫بنه‌ڕه‌ت���ی‌ بگه‌ڕێت���ه‌وه‌ "چونكه‌ زۆرێك‬ ‫له‌مامۆس���تایان ناڕه‌زای���ی‌ ده‌رده‌ب���ڕن‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ر خوێندكاران���ی‌ پۆل���ی‌ ‪7‬‬ ‫بنه‌ڕه‌تی‌ كه‌ نازانن بنوس���ن‌و رێنوسیان‬ ‫باش نییه‌ "‬ ‫فه‌همی‌ كاكه‌یی‌ نوس���ه‌ر ئاماژه‌ی‌ بۆ‬ ‫ئ���ه‌وه‌ كرد " كه‌ هه‌رچه‌ن���ده‌ له‌پێناوی‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردنی‌ كێش���ه‌كانی‌ زمان���ی‌‬ ‫ك���وردی‌ چه‌ندین كۆنگره‌ به‌س���تراوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌پراكتیكدا هیچ نه‌كراوه‌ چونكه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان حیزبییه‌و‬ ‫بیر له‌ده‌ستكه‌وته‌ سیاسییه‌كانی‌ خۆی‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ چاره‌سه‌ركردنی‌ پرسی‌‬ ‫زمانی‌ ستاندارد زۆر ئه‌سته‌مه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫بۆته‌ ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ دانه‌رانی‌ كتێبه‌كانی‌‬ ‫زمانی‌ كوردی‌ بۆ قۆناغه‌ جوداكان توشی‌‬ ‫سه‌رلێش���وان بن‪ ،‬بۆیه‌ ت���ا ئه‌و رۆژه‌ی‌‬ ‫بڕیارێكی‌ په‌س���ه‌ندكراو له‌باره‌ی‌ زمانی‌‬ ‫ستانداری‌ كوردییه‌وه‌ ده‌درێت‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ كێشه‌كانی‪ :‬رێنوس‪،‬‬ ‫هه‌ڵه‌ی‌ چ���اپ‪ ،‬ناوه‌ڕۆكی‌ الواز‪ ،‬بابه‌تی‌‬ ‫كات به‌س���ه‌رچو هه‌روه‌ه���ا داڕش���تنی‌‬ ‫ناقۆاڵی‌ ناو كتێبه‌كانی‌ زمانی‌ كوردی‪،‬‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بكات‪ ،‬پێویسته‌ كۆنفرانس‬ ‫بكرێ���ت‌و دور له‌كاریگه‌ریی‌ سیاس���یی‌‬ ‫حیزبه‌كان‌و ده‌س���تێوه‌ردانی‌ ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫به‌به‌ش���داری‌ زمانزان���ان‌و زمانه‌وانان‌و‬ ‫ئه‌كادیمییه‌كانی‌ زمان به‌ڕێوه‌ بچن‪ .‬بۆ‬ ‫ئه‌م مه‌به‌س���ته‌ش وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫پێویس���تیی‌ به‌یارمه‌تی‌‌و پش���تگیریی‌‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ په‌روه‌رده‌و فێرك���ردن ده‌بێت‬ ‫له‌په‌رله‌مانی‌ كوردس���تاندا به‌اڵم كێشه‌‬ ‫له‌وه‌دایه‌ ئ���ه‌و لیژنه‌ی���ه‌ش لیژنه‌یه‌كی‌‬ ‫حیزبییه‌‪.‬‬

‫قه‌یرانی‌ موچه‌و زیادكردنی‌ ده‌رماڵه‌‬

‫"بیرۆكه‌كان سه‌رمایه‌یه‌كن‌و كاتێك ده‌كه‌ونه‌ به‌رده‌ستی‌ كه‌سانی‌ به‌هره‌مه‌ندو بلیمه‌ت‪ ،‬سودبه‌خشن" به‌لزاك‬ ‫عومه‌ر محه‌مه‌د ئه‌مین *‬ ‫یه‌كێك���ی‌ تر له‌گرفت���ه‌ الوه‌كییه‌كان ‌ی‬ ‫ناو داموده‌زگاكانی‌ حكومه‌ت‪ ،‬داواكاری‌‬ ‫به‌رده‌وامی‌ زیادكردنی‌ موچه‌و ده‌رماڵه‌یه‌‪،‬‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ش به‌هه‌مانش���ێوه‌ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كانی‌ تر توشی‌ ئه‌م نه‌خۆشییه‌‬ ‫بوه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر زیادكردنی‌ ده‌رماڵه‌و موچه‌‬ ‫به‌ئاراس���ته‌ی‌ ئابورییانه‌ ش���یبكه‌ینه‌وه‌‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت یه‌كێك له‌هه‌ڵه‌ گه‌وره‌كانی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ هه‌رێم ئه‌م زیادكردنه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌م���ه‌ش ب���وه‌ به‌هۆی‌ زۆربون���ی‌ دراوو‬ ‫نه‌مانی‌ به‌هاكه‌ی‌ له‌به‌رامبه‌ر كه‌ل‌و په‌ل‌و‬ ‫پێداویستییه‌كانی‌ ژیاندا‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌وردی‌‬ ‫چاوێك به‌موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌راندا بگێڕین‬ ‫له‌ دروس���تبوونی‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌ عێراق تا‬ ‫راپه‌ڕین‪ ،‬له‌ڕاپه‌رین���ه‌وه‌ تا رزگاركردنی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬له‌رزگاركردنی‌ عێراقه‌وه‌ تائێستا‪،‬‬ ‫گه‌لێ���ك قۆناغ���ی‌ جیاجی���ا له‌ب���واری‌‬ ‫هه‌ڵئاوسانی‌ دراودا به‌خۆوه‌ بینیوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هیچ كامیان به‌ق���ه‌ده‌ر قۆناغی‌ كۆتایی‌‬ ‫كه‌ رزگاركردنی‌ عێراقه‌ له‌س���اڵی‌(‪)2004‬‬ ‫تائێس���تا به‌م شێوه‌یه‌ هه‌ڵئاوسانی‌ دراو‬

‫خوێندن‬

‫نه‌بوه‌‪ ،‬هیچ كاتێكیش به‌قه‌ده‌ر ئێس���تا‬ ‫دراو له‌الی‌ هاواڵتی���ان زۆر نه‌بوه‌‪ ،‬هیچ‬ ‫كاتێكی���ش به‌ق���ه‌ده‌ر ئێس���تا موچه‌و‬ ‫ده‌رماڵه‌ زۆر نه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫هیچ كاتێكیش به‌قه‌ده‌ر ئێس���تا گله‌یی‌‌و‬ ‫گازه‌ن���ده‌ زۆر نه‌بوه‌ له‌س���ه‌ختی‌ ژیان‌و‬ ‫گوزه‌رانداو‪ ،‬له‌ڕوبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌ حكومه‌ت‬ ‫ده‌نگی‌ ناڕه‌زایی‌‪ ،‬نمون���ه‌ی‌ به‌رچاویش‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌ (‪ )2010 ،2009‬رێژه‌ی‌‬ ‫ده‌نگده‌ران���ی‌ نارازی‌ گه‌یش���ته‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫نیوه‌ی‌ دانیش���توان كه‌ خۆی‌( ‪)%38‬ی‌‬ ‫دانیشتواندا بینییه‌وه‌‪،‬ئه‌مه‌ش له‌كاتێكدایه‌‬ ‫كه‌ ژیان به‌هه‌مو ش���ێوازه‌كانییه‌وه‌ زۆر‬ ‫باشترو خۆش���تر بوه‌و نمونه‌ش له‌سه‌ر‬ ‫خۆش���به‌ختی‌ هاواڵتی���ان بریتیی���ه‌ له‌‬ ‫((ڕازاندن���ه‌وه‌و گۆڕی���ن‌و‪ ،‬جوانتكردنی‌‬ ‫ڤێالو‪ ،‬خان���وه‌كان‪ ،‬زۆریی‌ ئۆتۆمۆبێل‌و‬ ‫كڕینی‌ له‌الی���ه‌ن هاواڵتی���ان‪ ،‬گرانبونی‌‬ ‫زه‌وی‌‌و خانوی‌ نیش���ته‌جێبون‪ ،‬هه‌وڵدان‬ ‫بۆ دروس���تكردنی‌ باخ‌و ڤێال له‌ش���وێنه‌‬ ‫گه‌شتیارییه‌كان‌و‪ ،‬گۆڕانكاری‌ له‌خواردن‌و‪،‬‬ ‫خواردنه‌وه‌و‪ ،‬جلوب���ه‌رگ‌و‪ ،‬ئه‌ته‌كێت‌و‪،‬‬ ‫كه‌لوپه‌لی‌ ناوماڵ‌و‪ ..‬هتد ))‪.‬‬

‫لێ���ره‌وه‌ بۆمانده‌رده‌كه‌وێت ناڕه‌زایی‌‌و‬ ‫داواكردن���ی‌ پێداویس���تی‌ م���ه‌رج نیی ‌ه‬ ‫هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ كه‌مده‌رامه‌تی‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مه‌رج���ی‌ بنچینه‌یی‌ ب���ۆ كاركردن ته‌نها‬ ‫دڵس���ۆزییه‌‪ ،‬ن���ه‌ك داواكاری‌‪ ،‬كاتێ���ك‬ ‫پێویس���ته‌ كه‌ ئاس���تی‌ ژیان‌و گوزه‌ران‬ ‫له‌مه‌ترس���یدا بێت‪ .‬ئه‌م گرفته‌ش بوه‌ته‌‬ ‫یه‌كێ���ك له‌و كێش���انه‌ی‌ ك���ه‌ به‌ده‌یان‬ ‫جار فه‌رمانب���ه‌ران بڕیاریانداوه‌ بایكۆتی‌‬ ‫ده‌وام بك���ه‌ن‪ ،‬له‌پێن���او زیادكردن���ی‌‬ ‫موچه‌و ده‌رماڵ���ه‌‪ ،‬زیادكردنی‌ ده‌رماڵه‌و‬ ‫موچ���ه‌ ماف���ی‌ هه‌م���و فه‌رمانبه‌رێكه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌مه‌رجێ���ك به‌زیادبون���ی‌ ئه‌و‬ ‫موچان���ه‌ كه‌ره‌س���ته‌و كه‌لوپه‌له‌كان���ی‌‬ ‫تریش زیاد نه‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌ر له‌بنچینه‌دا‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك بۆ زیادكردنی‌ ئه‌م موچه‌و‬ ‫ده‌رمااڵنه‌ بكه‌ین بێجگه‌ له‌هه‌ڵئاوس���انی‌‬ ‫دارایی‌ هیچ س���ودێك به‌تاكی‌ فه‌رمانبه‌ر‬ ‫ناگه‌یه‌نێت‪ ،‬ئه‌م كێش���ه‌یه‌ وایكردوه‌ كه‌‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ران ئه‌وه‌نده‌ی‌ بیر له‌زیادبونی‌‬ ‫موچه‌و ده‌رماڵه‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ ئه‌وه‌نده‌ بیر‬ ‫له‌به‌ره‌وپێش���بردنی‌ سس���تمی‌ ئیداری‌‌و‬ ‫دارایی‌ ناكه‌نه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر به‌وردی‌ سه‌یری‌‬

‫رویبدای���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ س���ودمه‌ندبوه‌‬ ‫ل���ه‌و داهات���ه‌ی‌ فه‌رمانب���ه‌ران ته‌نه���ا‬ ‫خ���اوه‌ن كارو بازاڕه‌كانن‪ ،‬وه‌ به‌ڕونییش‬ ‫دی���اره‌ هه‌م���و ئ���ه‌و پ���اره‌ زۆره‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌فه‌رمانب���ه‌ران دراوه‌ به‌ش���ێوازێكی‌‬ ‫ڕاسته‌وخۆ چوه‌ته‌ گیرفانی‌ بازرگانه‌كانی‌‬ ‫واڵت���ه‌وه‌‪ ،‬لێره‌دا بۆم���ان ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫ك���ه‌ به‌زیادبون���ی‌ موچ���ه‌و ده‌رماڵ���ه‌‬ ‫ئ���ه‌و گۆڕانكاریی���ه‌ رون���ادات له‌ژیانی‌‬ ‫فه‌رمانبه‌راندا‪ ،‬به‌ڵكو به‌زیادبونی‌ موچه‌و‬ ‫ده‌رماڵ���ه‌ ته‌نه���ا گۆڕان���كاری‌ له‌ژیانی‌‬ ‫بازرگانه‌كاندا روده‌دات‪ ،‬پێویسته‌ حكومه‌ت‬ ‫ب���ۆ كه‌مكردن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و باره‌ قورس���ه‌‬ ‫دارایی���ه‌ی‌ به‌زیادكردنی‌ موچه‌و ده‌رماڵه‌‬ ‫بیر له‌چاكس���ازی‌ بكات له‌نرخ له‌بازاڕدا‪،‬‬ ‫به‌م چاكس���ازییانه‌ دی���ارده‌ی‌ مانگرتن‌و‬ ‫پاداشتنوس���ین له‌س���ه‌ر كه‌می‌ موچه‌و‬ ‫ده‌رماڵه‌ بنه‌بڕده‌بێت‌و‪ ،‬خۆشه‌ویس���تی‌‬ ‫كاری���ش له‌فه‌رمانگه‌كان بۆ فه‌رمانبه‌ران‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬

‫داهات���ی‌ تاكه‌كه‌س بكه‌ین له‌نێوان چین ‌ه‬ ‫جیاوازه‌كان���ی‌ موچ���ه‌ی‌ فه‌رمانب���ه‌ران‬ ‫دوكاندارێك���ی‌ بچوك���ی‌ پێ���ش راپه‌رین‬ ‫ئێس���تا خاوه‌ن���ی‌ بازاڕێك���ی‌ گه‌وره‌یه‌‪،‬‬ ‫ده‌س���تگێڕێكی‌ س���ه‌ر عه‌ره‌بانه‌ی���ه‌ك‬ ‫ئێس���تا به‌ده‌یان ڤێ�ل�او باخ‌و ب���ازاڕی‌‬ ‫هه‌یه‌ له‌هه‌مان كات���دا فه‌رمانبه‌رێك كه‌‬ ‫موچه‌ك���ه‌ی‌(‪ )10‬به‌رامبه‌ر زیادی‌ كردوه‌‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ بگاته‌ (‪ )100‬سه‌د به‌رامبه‌ری‌‬ ‫ده‌س���تگێڕه‌كه‌ یان دوكانداره‌كه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ش���یكردنه‌وه‌یه‌كی‌ بابه‌تییان���ه‌ بۆ ئه‌م‬ ‫گۆڕانكارییان���ه‌ بكه‌ین هه‌م���و ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ زۆرترین داهاتی���ان كۆكردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وان���ه‌ن ك���ه‌ كاری‌ رۆژان���ه‌ ده‌ك���ه‌ن‬ ‫ن���ه‌ك فه‌رمانبه‌ران‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ی‌ زۆرترین‬ ‫سودمه‌ندبون ئه‌وانه‌ن له‌بازاڕه‌كاندا كار‬ ‫ده‌كه‌ن ن���ه‌ك فه‌رمانب���ه‌ران‪ ،‬هه‌رچه‌ند‬ ‫موچه‌ (‪ )10‬ده‌ به‌رامب���ه‌ر زیاتر زیادی‌‬ ‫ك���ردوه‌ ب���ه‌اڵم به‌وردبین���ی‌ توێژینه‌وه‌‬ ‫بكه‌ین به‌ش���ێوه‌ی ئ���ه‌و ده‌ به‌رامبه‌ره‌‬ ‫گۆڕانكاری‌ به‌س���ه‌ر ژیانیان���دا نه‌هاتوه‌‪،‬‬ ‫* نوس���ه‌ری ئه‌م بابه‌ته‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫ك���ه‌ ئه‌بوایه‌ ب���ۆ ه���ه‌ر فه‌رامانبه‌رێك‬ ‫گۆڕانكارییه‌ك���ی‌ تایب���ه‌ت له‌ژیانیان���دا په‌روه‌رده‌ی ده‌ربه‌ندیخانه‌‪.‬‬

‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه‬ ‫سیس���تم ‌‬ ‫یه‌كێك���ه‌ له‌بنه‌ماكانی‌ زۆرێك‬ ‫له‌كۆڵه‌ك���ه‌ی‌ كۆمه‌ڵ���گاكان‬ ‫له‌پێناو پێشخستن‌و بونیادنانی‌‬ ‫واڵت‌و ملمالنێ���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫واڵتان���ی‌ تردا‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌وردی‌‬ ‫بروانینه‌ سیستمی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫له‌س���ه‌رده‌مه‌كانی‌ پێش���ودا‬ ‫چۆن رژێمی‌ به‌ع���س هه‌وڵی‌‬ ‫زمان‌و ئه‌ده‌ب���ی‌ كوردیداوه‌‪،‬‬ ‫ئێستاش ئه‌م رێگری‌و هه‌ڵپه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌په‌رستی ‌ه له‌الی‌ تورك‌و‬ ‫فارس���ه‌كان به‌رامبه‌ر به‌كورد‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫جێگه‌ی‌ ئاماژه‌ ب���ۆ كردنه‌‬ ‫ل���ه‌دوای‌ راپه‌ڕین���ی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستانه‌وه‌ له‌ساڵی‌ ‪1991‬‬ ‫كه‌ ئێستا له‌م كاته‌دا ئه‌و یادو‬ ‫بۆنه‌یه‌ هه‌یه‌‪ ،‬له‌و ده‌مه‌وه‌ تا‬ ‫هه‌نوكه‌ ده‌بینی‌ پێشكه‌وتنی‌‬ ‫واڵت‌و سیس���تمی‌ په‌روه‌رده‌‬ ‫به‌و قه‌ی���ران‌و قۆناغه‌ هه‌نگاو‬ ‫ده‌نێت كه‌ جگ���ه‌ له‌مه‌ینه‌تی‌‬ ‫ب���ۆ بودج���ه‌و خه‌رجكردن‌و‬ ‫به‌هه‌ده‌ردان���ی‌ پاره‌ له‌پێناوی‌‬ ‫كارێكی‌ ناپێویستدا‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫چاپكردنی‌ ئ���ه‌و هه‌مو كتێبه‌‬ ‫سااڵنه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بین���ی‌ دوات���ر به‌كۆمه‌ڵێك‬ ‫هه‌ڵ���ه‌ی‌ گ���ه‌وره‌وه‌ ده‌خرێته‌‬ ‫به‌رده‌س���تی‌ خوێن���دكارو‬ ‫مامۆستاو له‌پاش���ان ئه‌وه‌ی‌‬ ‫باج���ی‌ ئ���ه‌و قوربانیه‌ ده‌دات‬ ‫ته‌نها خوێندكارو قوتابیانه‌‪.‬‬ ‫قس���ه‌ی‌ من له‌سه‌ر بێپالنی‌‬ ‫ی حكومه‌ت���ی‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كان��� ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تانه‌ له‌دوای‌‬ ‫حه‌وت كابینه‌و به‌تایبه‌ت روی‌‬ ‫ده‌مم له‌وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌یه‌‪،‬‬ ‫ئاخۆ بۆچی‌ له‌پالنی‌ سااڵنه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ الده‌دات‌و له‌پشوه‌كانی‌‬ ‫حزب‌و حكومه‌ت جیانابێته‌وه‌؟‬ ‫ئایا له‌ماوه‌كانی‌ پێشو ‪ 172‬رۆژ‬ ‫دیاری‌ كراوه‌ ب���ۆ كۆتایهاتنی‌‬ ‫پرۆگرامه‌كانی‌ خوێندنی‌ یه‌ك‬ ‫س���اڵ‪ ،‬بیر له‌وه‌ نه‌كراوه‌ته‌وه‌‬ ‫ك���ه‌ ئه‌و هه‌م���و بۆنه‌ حزبی‌‌و‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ی‌‌و حكومی���ه‌ زیانی‌‬ ‫گه‌وره‌ به‌پرۆسه‌كه‌ ده‌گه‌یه‌نن؟‬ ‫ئایا وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ چی‬ ‫ك���ردوه‌ بۆ رێگرتن له‌و كاره‌؟‬ ‫به‌دڵنییایه‌وه‌ هیچ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌كات���ی‌ پێش س���اڵی‌ نوێدا‬ ‫ی ئه‌و ‪ 172‬رۆژه‌ی‌ دابو‪،‬‬ ‫بڕیار ‌‬ ‫به‌اڵم حكومه‌ت یه‌ك هه‌فته‌ی‌‬ ‫كرده‌ پشوی‌ فه‌رمی‌‌و وه‌زاره‌تی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ هه‌ر ئاگاداری‌ ئه‌وه‌‬ ‫نه‌بو‪ ،‬كه‌ ئه‌مانه‌ ده‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫بێزاری‌ مامۆستاو خوێندكارو‬ ‫قوتابیان‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ئێس���تا ده‌بینرێت‌و‬ ‫كراوه‌ت���ه‌ نوس���راوی‌ فه‌رمی‌‬ ‫م���اوه‌ی‌ زیاتر ل���ه‌دو هه‌فته‌‬ ‫پشوه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌یه‌‪،‬‬ ‫ئای���ا وه‌زاره‌ت���ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌‬ ‫بی���ر له‌وه‌ ناكات���ه‌وه‌ كه‌ ئه‌و‬ ‫ماوه‌ی���ه‌ زۆره‌و زیانه‌كان���ی‌‬ ‫ئه‌مانه‌ ب���ۆ نمونه‌" ناتوانرێت‬ ‫به‌باش���ی‌‬ ‫پرۆگرام���ه‌كان‬ ‫بخوێنرێ���ت‪ ،‬دوات���ر جۆرێك‬ ‫له‌ساردبونه‌و‌ه به‌دی‌ ده‌كرێت‬ ‫له‌نێوان مامۆستاو خوێندكارو‬ ‫قوتابیان‪ ،‬به‌مه‌ش كاریگه‌ری‌‬ ‫گه‌وره‌ به‌جێده‌هێڵێت له‌سه‌ر‬ ‫پرۆس���ه‌كه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���ته‌‬ ‫هه‌م���و الی���ه‌ك به‌حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌مانیش���ه‌وه‌ گوێبگ���رن‬ ‫ی وه‌زاره‌ت���ی‌‬ ‫له‌بڕیاره‌كان��� ‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر بڕیار بێت‬ ‫وه‌زاره‌تێك���ی‌ كاراو كاركردنی‌‬ ‫كرداره‌ك���ی‌ بێ���ت‪ ،‬ن���ه‌ك‬ ‫په‌روه‌رده‌ گوێگری‌ حكومه‌ت‬ ‫بێ���ت هه‌ركات وت���ی‌ بڕۆنه‌وه‌‬ ‫پشوه‌ ده‌رگای‌ قوتابخانه‌كان‬ ‫دابخرێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو پێویس���ته‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ بتوانێت په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫هه‌م���و الی���ه‌ك ب���كات نه‌ك‬ ‫ی په‌روه‌رده‌ك���ردن‬ ‫چاوه‌ڕێ��� ‌‬ ‫بێت‪.‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫له‌بودجه‌ی هه‌رێم چه‌ند بۆ ژنان خه‌رج ده‌کرێت؟‬ ‫ئا‪ :‬سارا‬ ‫دوابه‌دوای بڕیاردان له‌سه‌ر بودجه‌ی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان له‌الیه‌ن‬ ‫په‌رله‌مانه‌وه‌و هه‌موارکردنه‌وه‌ی چه‌ند‬ ‫یاسایه‌کو کاری لیژنه‌ی ژنانی په‌رله‌مان‬ ‫له‌ساڵی نوێدا ئاوێنه دیدارێکی له‌گه‌ڵ‬ ‫سه‌رۆکی لیژنه‌ی به‌رگری له‌مافی ژنان‬ ‫له‌په‌رله‌مانی کوردستان گه‌شه دارا‬ ‫حه‌فید سازکرد‪.‬‬ ‫ئاوێنه‪ :‬هەم���وان دەزانین بارودۆخی‬ ‫ژنان لەزۆر روەوە لەئاستێكی خراپدایە‪،‬‬ ‫هاوكات توندتیژی بەشێوەیەكی بەرفراوان‬ ‫لەدژیان پیادە دەكرێت‪ ،‬ئەو برە چەنده‬ ‫لەبودج���ە دان���راوە ب���ۆ كەمكردنەوەی‬ ‫مەینەتییەكان���ی ژنان لەهەرێمدا‪ ،‬ئەگەر‬ ‫بەوەزارەتە جیاجیاكانیش���ەوە هەژمار‬ ‫بكرێت؟‬ ‫گه‌ش���ه‪ :‬بەڵ���ێ بێگوم���ان راس���تە‬ ‫بارودۆخی ژنان لەرەوشێكی باشدا نییە‪،‬‬ ‫ئەمەش هۆكاری زۆرە‪ ،‬بەالم ئهوهی كە‬ ‫چەند بودجەی بۆ دان���راوە‪ ،‬بەتایبەتی‬ ‫ب���ۆ دی���اردەی توندوتی���ژی بەرامبەر‬ ‫ژنان‪ ،‬ئێم���ە وەك لیژنەی داكۆكیكردن‬ ‫لەماف���ی ژنان لەراپۆرتی خۆماندا داوای‬ ‫دانانی رێژەیەك لەبودجەمان كردبو بۆ‬ ‫جێبەجێكردنی یاسای بەرەنگاربونەوەی‬ ‫توندوتیژی خێزانی كە بێگومان پشكی‬ ‫ش���ێر ل���ەو توندوتیژییان���ە ب���ەر ژنان‬ ‫دەكەوێ���ت‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە ئەم رێژەیە‬ ‫دابی���ن نەك���راوە‪ ،‬وەاڵم���ی حكومەت‬ ‫ئەوەبو ك���ە خۆی لەرێگ���ەی وەزارەتە‬ ‫پەیوەندیدارەكانیی���ەوە كار ب���ۆ ئەمە‬ ‫دەكات‪ ،‬بێ لەوەش ئێمە مەبەستمان بو‬ ‫ئەو بڕە دیاری بكرێت بۆ جێبەجێكردنی‬ ‫ئەو س���تراتیژییەتە كە حكومەت خۆی‬ ‫لە ‪ 2012/11/26‬رایگەیاند‪ ،‬كە پێموایە‬ ‫ئەو س���تراتیژییەتە تەرجومەی واقیعی‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬س���تراتیژییەتێكی زۆر گرنگە‬ ‫كە پ���ەروەردە بەرنام���ەی خۆی هەیە‬ ‫لەو ب���وارەو وەزارەتەكانی تری ناوخۆو‬ ‫كاروب���اری كۆمەاڵیەتیو تەندروس���تیش‬ ‫بەهەم���ان ش���ێوە‪ ،‬ئەگەرچ���ی ئ���ەم‬ ‫وەزارەتان���ە لەرێگەی بودجەی تایبەتی‬ ‫وەزارەتەكانیان���ەوە دەتوان���ن ئ���ەو‬ ‫ستراتیژییەتەو بەرنامەی كارەی هەیانە‬ ‫جێبەجێی بك���ەن‪ ،‬بەاڵم پێموایە ئەگەر‬ ‫ب���ڕە بودجەكە بۆ نمون���ە بۆ وەزارەتی‬ ‫كاروباری كۆمەاڵیەتی دابنرایە دەس���ت‬ ‫وااڵت���ر دەب���و لەچاككردنی رەوش���ی‬ ‫ش���ەلتەرەكان‪ ،‬ب���ەاڵم لەبەرئەوەی ئەو‬ ‫وەزارەت���ە پانتای���ی كاركردنی ئەوەندە‬ ‫زۆرە‪ ،‬زۆر زیات���رە ل���ەو بودجەیەی كە‬ ‫ب���ۆی دانراوە‪ ،‬رەنگە نەتوانێ ئەو هەقە‬

‫گەشە دارا حەفید‬ ‫سەرۆكی لیژنەی بەرگری لەمافی‬ ‫ژنان لەپەرلەمانی كوردستان‬ ‫بدات بەش���ەلتەرەكان‪ ،‬بەاڵم ئەگەر بڕە‬ ‫بودجەكە ناوی لێبنرایە ئەوكات دەبوایە‬ ‫هەر بۆ ئەو بوارە سەرف بكرایە‪.‬‬ ‫دوای ئ���ەوەی لەرێگ���ەی لیژنەكەمان‬ ‫ناوی بەڕێوەبەرایەتی بەرەنگاربونەوەی‬ ‫توندوتی���ژی دژ بەژن���ان‪ ،‬ك���ە بەهەڵە‬ ‫رۆیش���تبوو ناوەك���ەی لەجیات���ی‬ ‫بەرەنگاربون���ەوە كراب���وە بەدواداچون‪،‬‬ ‫ك���ە دوای ئەوەی هەس���تمانپێكردو بۆ‬ ‫پرۆتۆكۆلەكانی دانیشتنەكانی پەرلەمان‬ ‫گەڕاینەوە سەبارەت بەگفتوگۆی یاسای‬ ‫وەزارەتی ناوخۆ ب���ۆ بەرەنگاربونەوەی‬ ‫پەس���ەندكرا‪ ،‬ك���ە ئەم���ە ناوەرۆك���و‬ ‫دەس���ەالتی ئ���ەو بەڕێوەبەرایەتیی���ەی‬ ‫گۆڕیبو‪ ،‬كە ئێستا خۆشبەختانە یەكسەر‬ ‫دوای نوس���راوی لیژنەكەمانو پەرلەمان‬ ‫بەچاككردنەوەی ناوەكەی دەس���ەاڵتی‬ ‫بەڕێوەبەرایەتییەك���ە بەرفراوانترب���وەو‬ ‫پێویستیش���یان زیادیك���ردوە‪ .‬ئێس���تا‬ ‫ش���ەش بەڕێوەبەرایەتیو ‪ 26‬نوسینگەو‬ ‫چەندی���ن هۆبەیان لەق���ەزاو ناحییەكان‬ ‫كردۆتەوەو پێداویستیان بۆ دابینكراوە‪،‬‬ ‫ئەگەرچی ئێس���تا پرۆسەكە بەردەوامەو‬ ‫تەواو نەبوە‪ ،‬بەاڵم جێگەی خۆشحاڵییە‬ ‫حكومەت زو دەس���تی بەو پەرەپێدانەی‬ ‫ئەم بەڕێوەبەرایەتییە كە یەكێكە لەرێگە‬ ‫گرنگەكان بۆ بەرەنگاربونەوەی دیاردەكە‬ ‫كردوە‪.‬‬ ‫خاڵێك���ی ت���ر ك���ە دەك���رێ بلێین‬

‫دادوەرەكان‬ ‫باوەڕیان به‌كێشەی‬ ‫ژن نییه‌‪ ،‬دیارە ئەو‬ ‫دادوەرانەش وەك‬ ‫زۆرینەی خەڵكی‬ ‫تر هەڵقواڵوی‬ ‫كۆمەڵگەیەكی‬ ‫پیاوساالرن‬ ‫بەشێوەیەكی ناراس���تەوخۆ بودجەیە‬ ‫بۆ ئەم مەس���ەلەیە دابینكراوە‪ ،‬ئەویش‬ ‫دابینكردن���ی ‪ 15‬ملی���ار دین���اره ب���ۆ‬ ‫رێكخراوەكان���ی كۆمەڵ���ی مەدەنی كە‬ ‫بێگومان هەندێ لەو رێكخراوانە بەرنامەو‬ ‫پرۆژەیان بۆ ئەم بابەتە هەیە‪ .‬وە كاری‬ ‫ئ���ەو بەڕێوەبەرایەتییی رێكخراوەكانیش‬ ‫بەپرۆژەیە‪ ،‬بۆیە پێویستە رێكخراوەكان‬ ‫كار لەسەر پێشكەشكردنی ئەو پرۆژانە‬ ‫بكەن كە كار دەكاتە سەر كەمكردنەوەی‬ ‫توندوتیژییەكان���ی بەرامب���ەر ژن���ان‬ ‫دەكرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‪ :‬لەروی یاس���اییەوە پەرلەمانی‬ ‫كوردس���تان بەنی���ازی دەركردن���ی چ‬ ‫یاسایەكە لەم ساڵدا بۆ بواری ژنان؟‬ ‫گه‌ش���ه‪ :‬ئ���ەو پرۆژان���ەی ئێس���تا‬ ‫لەلیژنەكەم���ان راپۆرت���ی لەس���ەر‬ ‫ئامادەكراوە‪ ،‬هەمواركردنی یاسای باری‬ ‫كەس���ێتی س���ەبارەت بەبینینی منداڵ‬ ‫لەكات���ی جیابون���ەوەی دایك���و باوك‪،‬‬ ‫كە یاس���اكە وەك پێویس���ت نەیپێكاو‪،‬‬ ‫بەتایبەت ب���ۆ ئەوانەی (غیر حاچن)ن‪.‬‬ ‫وە لەهەموی گرنگتر منداڵی بێبەشكردوە‬ ‫لەسۆزو خۆشەویستی دایك یا باوك‪ ،‬كە‬ ‫لەكاتێك���دا الیەكیان بەخێوكەرنەبن ئەو‬ ‫مناڵە الی یەكێكیانە‪.‬‬ ‫یەكێ لەو پرۆژانەی تر كە ئاراستەی‬ ‫لیژنەكەم���ان ك���راوە پرۆژەی یاس���ای‬ ‫پاڵپشتی ژنانی بێ هاوسەرە‪ ،‬كە ئەمە‬

‫بەپێی پەی���رەوی ناوخ���ۆی پەرلەمان‬ ‫هەر پرۆژەیەك الیەنی دارایی تێدا بێت‬ ‫پێویس���تە رای حكومەت وەربگیرێ بۆ‬ ‫دەربڕین���ی توان���ای لەجێبەجێكردن���ی‬ ‫كاتی دەرچو بەیاس���ا‪ ،‬ئێمە نوسراومان‬ ‫ك���ردوە لەرێگ���ەی س���ەرۆكایەتییەوە‪،‬‬ ‫بەاڵم تائێستا وەاڵممان وەرنەگرتۆتەوە‬ ‫بۆئ���ەوەی گفتوگ���ۆی لەس���ەر بكەینو‬ ‫راپۆرتی لەسەر بدەین‪.‬‬ ‫یەك ل���ەو پرۆژانەی تر كە پەیوەندی‬ ‫بەژنان���ەوە هەیە یاس���ای ژم���ارە (‪)8‬‬ ‫ی بەرەنگاربونەوەی لەشفرۆش���ییە‪ ،‬كە‬ ‫ئەمە پێش���تر پرۆژەیەك بو ئاراستەی‬ ‫لیژنەكەی ئێم���ە كرابو راپۆرتی خۆمان‬ ‫سەبارەت بەهەمواركردنەوەی پێشكەش‬ ‫بەس���ەرۆكایەتی كرد ب���ەاڵم بەداخەوە‬ ‫لەهۆڵی پەرلەمان پەسەند نەكرا‪ ،‬ئێستا‬ ‫جارێكی ت���ر ئەو پرۆژەیە پێش���كەش‬ ‫كراوەتەوە بەو هەموارەوە بەو شێوەیەی‬ ‫كە پێشتر لیژنەكەی ئێمە كاری لەسەر‬ ‫كردب���و كە داوامان كردبو ئەو یاس���ایە‬ ‫چ ژن چ پی���او وەك یەك س���ەیر بكات‬ ‫لەسزاداندا‪ ،‬چونكە ئەو كارە دو الیەنەیە‪،‬‬ ‫ئەگەر لەش���كڕ كە پیاوەكەی���ە نەبێتو‬ ‫پارە نەدات‪ ،‬لەشفرۆشیش نابێت‪ ،‬ئەمە‬ ‫لەو روانگەی���ەوە داوای ئەوەمان كردبو‬ ‫كە ئێمە باس���ی یەكسانیو دادپەروەری‬ ‫دەكەین لەیاساكاندا‪ ،‬ئەم یاسایە تەنها‬ ‫ژنو دەاڵڵەكەی تاوانبار كردوە‪ ،‬پیاویشی‬ ‫وەك بەرزەكی بانان لێدەركردوە‪ ،‬وە لەو‬ ‫روەوە كە یاساكە كاریگەری زیاتر بێت‬ ‫ب���ۆ كەمكردنەوەی حاڵەت���ەكان‪ ،‬وەك‬ ‫پێشتر وتم ئەو گرێبەستە دو الیەنەیە‪،‬‬ ‫دەبێت رێگ���ە لەهەردوكی���ان بگیرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم تائێستا بۆ جاری دوەم نەخراوەتە‬ ‫بەرنامەی كارەوە‪.‬‬ ‫ئاوێنه‪ :‬ت���ا ئێس���تا وەك پەرلەمان‬ ‫ئەو یاس���ایانەی دەرتانك���ردوە كامیان‬ ‫جێبەجێنەكراون یان كەموكورتی هەیە‬ ‫لەجێبەجێكردنیاندا؟‬ ‫گه‌ش���ه‪ :‬زۆر بەداخەوە هەندێ یاسا‬ ‫هەی���ە كە پەرلەم���ان دەریدەكاتو وەك‬ ‫خۆی جێبەج���ێ ناكرێ‪ ،‬دی���ارە خۆی‬ ‫دەركردنی یاس���ا بەگشتی رەنگدانەوەی‬ ‫پێداویستییەكانی كۆمەڵگەو رێكخستنی‬ ‫ژیان���ی كۆمەڵگەی���ە ت���ا تاك���ەكان‬ ‫بەئاس���ودەیی ژی���ان بەس���ەربەرن دور‬ ‫لەكێشەو ترس‪ ،‬بەاڵم یاساكانی تایبەت‬ ‫بەبەرژەوەن���دی ژن���ان ه���ەر لەپێ���ش‬ ‫دەرچونییەوە ئیس���تیعابی قورس���ترە‬ ‫لەیاس���اكانی تر‪ ،‬وە جێبەجێكردنیشی‬ ‫بەهەمان شێوە‪ ،‬ئەو بەڕێزانە‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫دادوەرەكان هەندێكی���ان باوەڕیان بەو‬ ‫یاس���ایانەو كێش���ەیەك نیی���ە بەناوی‬ ‫كێش���ەی ژن‪ ،‬دیارە ئ���ەو دادوەرانەش‬

‫وەك زۆرینەی خەڵك���ی تر هەڵقواڵوی‬ ‫كۆمەلگەیەك���ی پیاوس���االرین ك���ە ژن‬ ‫لێ���رەدا ئەو بونەوەرەی���ە كە ژمارەیەك‬ ‫نیی���ە‪ ،‬یاخ���ود پێوانەی���ەك نیی���ە بۆ‬ ‫خۆش���گوزەرانی خێزانو كۆمەڵگەو هەتا‬ ‫سەقامگیری سیستەمی سیاسی كە ئەمە‬ ‫پێچەوانەكەی راس���تە‪ ،‬ت���ا ژن دوربێت‬ ‫لەتوندوتیژیو بیركردنەوەی ئازاد دەبێتو‬ ‫داهێنانو خۆشگوزەرانی لەسەر دەستی‬ ‫ئەو كۆمەڵگەیە بەرقەراردەبێت‪ ،‬چونكە‬ ‫پەیوەندییەكی دینامیكی هەیە لەنێوان‬ ‫ژیانی ژن���و كۆمەڵگە‪ ،‬بەحوكمی ئەوەی‬ ‫بنەمای پەروەردەیەكی تەندروستی هەر‬ ‫خێزانێك بەپلەی یەكەم ژنە‪ ،‬ئینجا ئەو‬ ‫ژنە خۆی ئاسودە نەكرێت چۆن دەتوانێ‬ ‫دەوروبەرەكەی ئاسودە بكات‪.‬‬ ‫هەروەك یاسای باری كەسێتی ساڵی‬ ‫‪ 2008‬هەموارك���راوە‪ ،‬هەن���دێ لەبڕگەو‬ ‫مادەی كاری پێ نەكراوە‪ ،‬یاخود لەالیەن‬ ‫دادگای تەمیزەوە راگیراوە‪.‬‬ ‫ئەوانەی كە ه���ەر كاریان پێنەكراوەو‬ ‫لیژنەكەم���ان س���ەردانی ئەنجومەن���ی‬ ‫دادوەریم���ان ك���رد‪ ،‬وە باس���مان لەو‬ ‫كێشانە كرد‪ ،‬بەرێز سەرۆكی ئەنجومەن‬ ‫بەرێ���زەوە بەڵێنی پێدای���ن كە لەگەڵ‬ ‫س���ەرجەم س���ەرۆكی دادگاكانی باری‬ ‫كەسێتی دانیشین‪ ،‬ئەوەبو كە هاتینەوە‬ ‫بۆ دوجار بەرەس���می داوای رێكخستنی‬ ‫ئەو كۆبونەوەیەمان كردوە‪ ،‬تائێستا بێ‬ ‫وەاڵمین‪ .‬بەاڵم لەگەڵ دەستپێكردنەوەی‬ ‫ئەم خولە جەختی لەس���ەر دەكەینەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەم بابەتانەش بریتی���ن لەپێكهێنانی‬ ‫س���ندوقێك لەنێ���وان دادگاو وەزارەتی‬ ‫كاروب���اری كۆمەاڵیەت���ی ت���ا بڕی���اری‬ ‫جیابونەوە ل���ەداوا دەدرێت‪ ،‬بڕێك پارە‬ ‫دەدرێت بەو ژنانەی كەمدەرامەتن‪.‬‬ ‫هەروەها س���ندوقێكی تر كە لەدادگا‬ ‫دادەنرێت كاتێك پیاو داوای جیابونەوەی‬ ‫كردبێت‪ ،‬ئەبێ مافی ژن لەو س���ندوقە‬ ‫جێگیر بكرێ‪.‬‬ ‫لەكات���ی ژن���ی دوەم‪ ،‬وات���ە رێگ���ە‬ ‫بەهاوسەرگیری دوەم‪ ،‬كۆمەڵێ مەرجی‬ ‫بۆ دان���راوە كە دەبێت هەمو مەرجەكان‬ ‫لەی���ەك كاتدا كۆببن���ەوە ئینجا دادوەر‬ ‫بڕیاری هاوسەرگیری دوەم بۆ ئەو پیاوە‬ ‫دەردەكات‪ ،‬ك���ە ئەمە وەك پێویس���ت‬ ‫جێبەجێنەك���راوە‪ ،‬ج���اری وا هەیە دو‬ ‫مەرجو زیاتریشی تیادا نییە‪.‬‬ ‫وەك لەسەرەوە ئاماژەم پێدا هەندێك‬ ‫لەو بڕگ���ەو ماددانە لەالی���ەن دادگەی‬ ‫تەمیزەوە راگی���راوە‪ ،‬وەك (متاوعە)ی‬ ‫ژن لەس���ەر پیاو‪ ،‬وەك چۆن (متاوعە)‬ ‫ی ژن هەی���ە ب���ۆ پیاو‪ ،‬كەچی ئێس���تا‬ ‫كە لەیاس���اكەدا هاتو ژنی���ش دەتوانێ‬ ‫داوای مگاوعە بكات‪ ،‬بەاڵم لەدادگاكاندا‬

‫‪17‬‬

‫ناكرێت‪.‬‬ ‫یەكێ لەو مادانەی تر كە هەمواركراوە‪،‬‬ ‫بەدەس���تهێنانی مافی ژن ب���و‪ ،‬بابەتی‬ ‫(مخالع���ە) ب���و‪ ،‬وات���ە كات���ێ ژن واز‬ ‫لەمافەكانی خۆی بهێن���ێ بتوانێ بەبێ‬ ‫رەزامەندی مێردەك���ەی بەبڕیاری دادگا‬ ‫جیابێتەوە‪ .‬كە ئەمەش راگیراوەو كاری‬ ‫پێناكرێت‪.‬‬ ‫یەكێكی تر ل���ەو ماددانە كە جارێكی‬ ‫تر دەبێتە مایەی پێش���ێلكردنی یاساكە‬ ‫لەرێگرت���ن لەهێنانی ژنی دوەم‪ ،‬ئەویش‬ ‫بەب���ێ رەزامەن���دی ژن‪ ،‬لەفەترەی عدە‬ ‫ئەو ژنە بهێنێتەوە‪ ،‬لەكاتێكدا ئەمە چوە‬ ‫ژنێكی تری لەو ماوەیەدا هێناوە‪.‬‬ ‫ئاوێنه‪ :‬چ���ۆن هەماهەنگ���ی لەگەڵ‬ ‫ئەنجومەنی خانمان���دا دەكەنو ئایا لەو‬ ‫بودجەی���ەی ئەمس���اڵی هەرێ���م چەند‬ ‫دانراوە بۆ چاالكییەكانی ئەوان؟‬ ‫گه‌ش���ه‪ :‬لیژنەكەم���ان هەماهەنگ���ی‬ ‫هەی���ە لەگ���ەڵ ئەنجومەن���ی خانمانو‬ ‫پەیوەندییەكی دامەزراوەیی لەنێوانماندا‬ ‫هەیە‪ ،‬هەم ئ���ەوان ل���ەكارو بەرنامەی‬ ‫خۆیان���و پرۆژەكانی���ان چ بەش���داری‬ ‫بەئەندامانی لیژن���ە ئەكەن‪ ،‬چ ئێمەش‬ ‫هەمیش���ە دوپاتی ئەوە دەكەینەوە كە‬ ‫دەبێت ئەو هەماهەنگییە بەهێزبێت‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونە لەكاتی گفتوگۆی لیژنە لەس���ەر‬ ‫پ���رۆژە یاس���ای بودج���ە‪ ،‬ئەنجومەنی‬ ‫خانمان بانگهێش���ت ئەكەینو گوێیان لێ‬ ‫دەگرین كە پێداویس���تییان چییە؟ سێ‬ ‫س���اڵە داوای بودجەی تایبەت دەكەین‬ ‫بۆ ئەنجومەنی خانمان‪ ،‬ئەمس���اڵ ئێمە‬ ‫وەك لیستی كوردستانی بڕیارماندا پێنج‬ ‫ملیار دابنرێت بۆی���ان‪ ،‬بەاڵم بەداخەوە‬ ‫دوای دانوس���تان لەگەڵ ئۆپۆزسیۆن بۆ‬ ‫جێكردنەوەی هەندێك لەداواكارییەكانی‬ ‫ئ���ەوان‪ ،‬كە ئەمەش كارێكی پێویس���ت‬ ‫بو بەاڵم لەسەر حیس���ابی ئەنجومەنی‬ ‫خانمانو ژینگ���ە بو‪ ،‬ئەوەبو بودجەكەی‬ ‫ئەنجومەن���ی خانم���ان كەمكرای���ەوە‪،‬‬ ‫لێرەدا دەمەوێت ئ���ەوەش بڵێم كە ئەم‬ ‫زیادكراوانەی تریش زۆر پێویست بون‪،‬‬ ‫وەك هاوكاری كەمئەندامان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‪ :‬ئایا لەسەر ئاستی پەرلەمانو‬ ‫حكوم���ەت هیچ س���تراتیژێك هەیە لەم‬ ‫ساڵدا بۆ چاككردنی بارودۆخی ژنان؟‬ ‫گه‌ش���ه‪ :‬س���تراتیژی حكومەت خۆی‬ ‫لەو بەرنامەیەدا ئەبینێتەوە كە لەرۆژی‬ ‫بەرەنگاربونەوەی توندوتیژیدا راگەیەنراو‬ ‫لەرێگ���ەی وەزارەت���ە جیاجیاكان���ی‬ ‫پ���ەروەردەو ناوخ���ۆو تەندروس���تیو‬ ‫كاروب���اری كۆمەاڵیەتی���و ئەنجومەن���ی‬ ‫خانمان���ەوە جێبەجێدەكرێت���و ئێمەش‬ ‫وەك پەرلەمان كارم���ان چاودێریكردنو‬ ‫بەدواداچونی بەرنامەكانە‪.‬‬

‫په‌روین حه‌سه‌ن‪ :‬سستی‌و ئیفلیجی ئه‌نجومه‌نی خانمان ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ حکومه‌ت‬ ‫ئا‪ :‬سارا قادر‬ ‫لەبەر نەبونی یاسایەک بۆ ئەنجومەنی‬ ‫خانمان و تەرخاننەکردنی بودجەیەکی‬ ‫تێروتەسەل بۆ ڕاپەڕاندنی کارەکانیان‪،‬‬ ‫بێبەرنامەیی ئەو بۆردە تازەیەی لەناو‬ ‫ئەنجومەنەکەدا دروستبوەو زۆرێک‬ ‫لەکەموکورتییەکانی تر‪ ،‬پەروین حەسەن‬ ‫ئەندامی ئەنجومەنی خانمان بەم شێوەیە‬ ‫بۆ ئاوێنە دوا‪:‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬بۆچ���ی جۆرێک لەسس���تی‬ ‫بەکارەکانییەوە دیارەو تائێس���تاش ئێوە‬ ‫لەسەری نەهاتونەتە دەنگ؟‬ ‫پەروین حەسەن‪ :‬ئەنجومەنی خانمان‬ ‫لە‪2011‬دا دامەزرا‪ ،‬من یەکێکم لەئەندامانی‬ ‫ئ���ەو ئەنجومەن���ە‪ ،‬ئ���ەم ئەنجومەن���ە‬ ‫لەئەمین���داری گش���تی دروس���تبوبو‪،‬‬ ‫س���ەرۆکی حکومەت راستەوخۆ سەرۆکی‬ ‫ئەنجومەنەکە بو‪ ،‬شەش وەزارەت ئەندامی‬ ‫ئەو ئەنجومەنە بون‪ ،‬ئەو شەش وەزارەتە‪،‬‬ ‫وەزیرەکانیان دەوامی���ان نەدەکرد‪ ،‬بەاڵم‬ ‫مانگانە ئەبوایە ئەوانیش بەش���داربونایە‬ ‫لەکۆبونەوەکاندا‪ .‬ئەم ئەنجومەنە لەسەر‬ ‫بنەمای پەیڕەوێک پێکهاتبو نەک لەسەر‬ ‫یاسا‪ ،‬یاس���ای نەبو‪ ،‬لەسەر ئەو پەیرەوە‬ ‫کاری خۆی دەکرد هەرجەندە کەموکورتی‬ ‫زۆری تێداب���و‪ 6/15 ،‬یەکەم کۆبونەوەی‬ ‫لەگ���ەڵ د‪ .‬بەره���ەم س���ازکرد‪ ،‬بەناوی‬ ‫ئەنجومەن���ی خانمان���ەوە‪ ،‬بەدڵنیاییەوە‬ ‫لەوانەی���ە کە ه���ەم پێکهاتەک���ەی‌و هەم‬ ‫ناوەکەشی بۆچونی ئەندامانی ئەنجومەن‬ ‫نەبوبێت‪ ،‬حکومەت خۆی داینابو‪ ،‬بەهۆی‬ ‫ئەو ملمالنێ سیاس���ییەوەیە کە لەنێوان‬ ‫ژنان‌و ئافرەتاندایە نەتوانرا ناوێک دابنرێت‬ ‫بۆی بەناوی ئەنجومەنی خانمانەوە دانرا‪،‬‬ ‫تا ‪ 11/24‬ئێمە توانیمان س���ێ کۆبونەوە‬ ‫بکەین لەگەڵ سەرۆکی حکومەتدا چونکە‬ ‫لەوکات���ەدا نزیکی ئاڵوگ���ۆڕی حکومەت‬ ‫ب���و‪ ،‬کاری ئێم���ە کاری جێبەجێ���کاری‬

‫نیی���ە‪ ،‬جیهەتی تەش���ریعیش نین‪ ،‬ئێمە‬ ‫ڕەسمی ستراتیژی پرسەکانی ژن دەکەین‬ ‫بۆ حکوم���ەت‪ ،‬لەیەک���ەم کۆبون���ەوەدا‬ ‫ئێمە قس���ەمان لەس���ەر ش���ێڵتەرەکان‬ ‫ک���رد‪ ،‬گیروگرفت���ە کۆمەاڵیەتیی���ەکان‌و‬ ‫توندوتیژیی���ەکان‌و ش���ێڵتەرەکان‪ ،‬لەوێدا‬ ‫لیژنەیەک دروستکراو بەدواداچون کرا بۆ‬ ‫شێڵتەرەکان‪ ،‬ڕاپۆرتێکی تێر‌وتەسەل درا‬ ‫بەحوکمەت‪ ،‬هەمو کەموکورتییەکانی ئەو‬ ‫شەڵتەرانەی تێدا باس���کرابو‪ ،‬لەوکاتەدا‬ ‫کۆمەڵێک پارە تەرخانکرا بۆ شێڵتەرەکان‪،‬‬ ‫پارەکە ماوەیەکی زۆری خایاند کە وەکو‬ ‫پێویست نەتوانرا س���ەرفبکرێت‪ ،‬لەنێوان‬ ‫وەزارەتی کۆمەاڵیەتی‌و ئەنجومەنی خانمان‬ ‫دەستاو دەس���تی پێکرا‪ ،‬ئێمە تا ‪11/25‬‬ ‫ستراتیژێکمان داڕشت بۆ بەرەنگاربونەوەی‬ ‫توند‌وتیژی‪ ،‬ئەم س���تراتیژەش لەس���ەر‬ ‫تێچونی حکوم���ەت نەبو‪ ،‬لەگەڵ هەندێک‬ ‫رێکخراوی نێودەوڵەتی‌و پسۆری ناوخۆیدا‬ ‫دانرا‪ ،‬لەوکاتەوە وەک ئەنجومەنی خانمان‬ ‫هی���چ بودجەیەک���ی تەواوم���ان نەبو‪.‬‬ ‫تائێس���تاش بودجەمان نییە‪ 5 ،‬ملیۆنیان‬ ‫دەداینێ بۆ کاروباری ئاسایی ئۆفیسەکە‬ ‫کە ب���ڕوات‪ 2011/10/25 ،‬بری���اردرا کە‬ ‫بکرێت بە ‪ 25‬ملیۆن‪ ،‬بەاڵم لەو ماوەیەی‬ ‫کە حکومەت ئاڵوگۆڕی پێکرا‪ ،‬لەوکاتەوە‬ ‫تا مانگی هەشتی ساڵی ‪ 2012‬وەک بڵێیت‬ ‫ئەنجومەن بێس���احێب مای���ەوە‪ ،‬تا‪8/6‬‬ ‫ک���ە بەڕێز نێچیرڤان بارزانی دەس���ەاڵتی‬ ‫گرتە دەس���ت ئێمە هیچ پەیوەندییەکمان‬ ‫پێوەنەک���را‌و خۆم���ان کارەکانم���ان‬ ‫بەڕێوەدەب���رد‪ ،‬تەنه���ا کاری رۆتینم���ان‬ ‫دەک���رد ن���ەک کارێکی ج���دی‪ ،‬چونکە‬ ‫یاس���امان نییە‪ ،‬بەیاس���اش سەاڵحیات‌و‬ ‫دەس���ەاڵتەکانت دیاری دەکرێت‪ .‬ئەویش‬ ‫پ���اش چەن���د داواکارییەک ک���ە داوامان‬ ‫کرد س���ەرۆکی حکوم���ەت جارێکی دیکە‬ ‫بێت���ە ئەنجومەنەکەوە ب���ۆ ئەوەی بزانین‬ ‫چ���ی لێدەکەن‪ ،‬هەڵیدەوەش���ێننەوە یان‬ ‫ئەمێنێت���ەوە‪ .‬س���ەرۆکی حکومەت خۆی‬

‫هات ب���ۆ ئەنجومەنی خانمان‪ ،‬هەر لەوێدا‬ ‫بڕیاریدا‌و وتی بۆردێکمان دروس���تکردوە‪،‬‬ ‫دوشەممە بو هات بۆالمان وتی چوارشەممە‬ ‫هەش���تی مانگ کۆبونەوەی بۆردەکەیە‪،‬‬ ‫ناڵێین هەڵوەشێنرایەوە بەاڵم بەشێوازێکی‬ ‫تر گۆرانکاری تێدا ک���را‪ ،‬بتەوێت‌ یان نا‬ ‫ئەمە دەکەوێتە س���ەر ئەو دەسەاڵتانەی‬ ‫لەناو حکومەتدان‪ ،‬موش���کیلەکەی ئێمە‬ ‫لەکوردس���تاندا ئەوەی���ە دامەزراوەیەکی‬ ‫حکوم���ی فەرمی���ت نییە‪ ،‬دام���ەزراوەی‬ ‫دەوڵەت نییە‪ ،‬چونکە ئەگەر دامەزراوەی‬ ‫دەوڵەت هەبێت‪ ،‬ئەوە خۆی چۆن دامەزرا‬ ‫ئیش���وکاری خ���ۆی دەکات ئەگ���ەر ئەو‬ ‫حکومەتە گۆڕانیشی بەسەردابێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ل���ەو هەرێمەی ئێمەدا ب���ەو جۆرە نییە‪،‬‬ ‫ئێمە سەرۆکی حکومەت‌و شەش وەزارەت‬ ‫ئەندامبون ئەوە هەڵوەشێنرایەوە وایلێهات‬ ‫سەرۆکی حوکمەت ئیعالنی بۆردێک بکات‬ ‫لەس���ەر‌و ئەنجومەنەک���ەوە‪ ،‬ئ���ەو بۆردە‬ ‫بڕی���اردەرە ک���ە ئەم���ە کارێک���ی خراپە‬ ‫دامەزراوە لەناو دامەزراوەدا چۆن دەبێت‪،‬‬ ‫س���ەرۆکی حکومەت بێ گەڕانەوە بۆ هیچ‬ ‫ش���تێک و س���ەربەخۆیانە ئ���ەم بۆردەی‬ ‫دامەزراند‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬ئەو بۆردە چییەو ئەندامەکانی‬ ‫کێن؟‬ ‫پەروین حەسەن‪ :‬سەرۆکی حکومەتە‪،‬‬ ‫ئەمینداری گش���تی ئەنجومەنی خانمانە‪،‬‬ ‫ئەمیندارەکە بو بەس���ەرۆکی ئەنجومەنی‬ ‫خانم���ان‪ ،‬ئەوکاتە س���ەرۆکی حکومەت‬ ‫س���ەرۆکی ئەنجومەن���ی خانم���ان ب���و‪،‬‬ ‫ئێس���تا پەخش���ان خان وەک س���ەرۆکی‬ ‫ئەنجومەنەکەی���ە‪ ،‬هەش���ت وەزارەت���ە‪،‬‬ ‫بەرەنگاربون���ەوەی‬ ‫بەڕێوبەرایەت���ی‬ ‫توندوتیژیی���ە‪ ،‬ئەنجومەن���ی دادوەرییە ‪،‬‬ ‫‪ 12‬ب���ۆ ‪ 13‬کەس دەبێ���ت دو راوێژکاری‬ ‫س���ەرۆکی حکومەتی تێدایە‪ ،‬ئەم بۆردە‬ ‫لەکاتێک���دا ئەنجومەنی خانمان کارەکانی‬ ‫دەکات راپۆرتەکان���ی ئام���ادە دەکات‪،‬‬ ‫دەی���دات بەبۆردەک���ە‌و ئەوکاتە بۆردەکە‬

‫خ���ۆی بڕی���اردەدات‪ ،‬بۆنمون���ە ئێم���ە‬ ‫لەسەر یاس���اکان کارمانکرد‪ ،‬یان لەسەر‬ ‫وەزارەتێک کارمانک���رد ئەوکاتە بۆردەکە‬ ‫بریاردەدات وەزیر روب���ەروی ئەنجومەنی‬ ‫خانمان ببێتەوە‪.‬‬

‫حکومەت رێگرە‬ ‫لەبەردەم کارەکانی‬ ‫ئەو ئەنجومەنه‌ی‬ ‫خۆی دروستیکردوە‬ ‫ئاوێنە‪ :‬کەوات���ە ئێوە پێتانوایە ئەوە‬ ‫جۆرێک لەپاش���اگەردانی دروست دەکات‌و‬ ‫ئەگ���ەر بریارێک بەدڵ���ی حیزبێک نەبێت‬ ‫جێبەجێی ناکات؟‬ ‫پەروی���ن حەس���ەن‪ :‬بەدڵنیایی���ەوە‬ ‫ش���تێکی وادەبێت‪ ،‬چونک���ە بتەوێت‌ یان‬ ‫ن���ا‪ ،‬لەکۆبون���ەوەی بۆردەک���ەدا وەک‬ ‫پرێسکۆنفرانس���ێک س���ەرۆکی حکومەت‬ ‫کردی لەس���ەرئەوەی (نی���گار رەحیمی‬ ‫کەالر) کە لیژنەیەک دروستبکرێت لیژنەکە‬ ‫بچێت بزانێت کێشەو گرفتەکان لەکوێدان‪،‬‬ ‫ئەوەب���و ه���ەر لەپرێسکۆنفرانس���ەکەدا‬ ‫ئیعالنکرا کە بۆ ڕای گشتی باڵودەکرێتەوە‪،‬‬ ‫م���ن وەک ئەنجومەنی خانمان ئەندامبوم‪،‬‬ ‫بەرەنگاربون���ەوەی‬ ‫بەرێوبەرایەت���ی‬ ‫توندوتیژی‪ ،‬لەگ���ەڵ رێکخراوی دی ئێج‬ ‫ئار دی‪ ،‬لەگەڵ حاکمێکی کەالر‪ ،‬لەماوەی‬ ‫دو هەفتەدا کارەکان���ی خۆمانکرد‪ ،‬دوای‬ ‫ئ���ەوە راپۆرتی خۆم���ان بەرزکردەوە بۆ‬ ‫ئەنجومەن���ی وەزیران‪ ،‬ئ���ەوە چوار پێنج‬ ‫مانگە هی���چ کاری پێنەکراوە‪ ،‬کە وابزانم‬

‫ئێمە لەمانگی ‪10‬دا ئەو کارەمانکرد‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬دەتوانین بڵێین ئەو ئەنجومەنە‬ ‫پەرتکراوە؟‬ ‫پەروین حەس���ەن‪ :‬تەقریبەن‪ ،‬چونکە‬ ‫بۆچ���ی بەش���کراوە‪ ،‬لێ���رەدا بۆردێ���ک‬ ‫دروس���تبوە‪ ،‬ئینجا لەدوای بۆردەکەشەوە‬ ‫ئەنجومەنی خانمان‪ ،‬ب���ۆرد لەناو بۆرددا‬ ‫دروس���تبوە‪ ،‬بەمەرج���ێ ئێم���ە بەش���ی‬ ‫جێبەجێکارنین‪ ،‬نە س���تراتیژ دادەرێژین‬ ‫خۆش���مان نازانی���ن‪ ،‬بڕیاردەرەکانی���ش‬ ‫بۆردەکانە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬کەوات���ە ئێ���وە س���ەرتان‬ ‫لێتێکچوە؟‬ ‫ئێم���ە‬ ‫حەس���ەن‪:‬‬ ‫پەروی���ن‬ ‫س���ەرمانلێتێکچوە‪ ،‬نەسەاڵحیاتمان هەیە‬ ‫نەیاس���امان هەیە‪ ،‬لە‪2011‬ەوە داواکراوە‬ ‫کە یاس���ا دەربچێت‪ ،‬تائێس���تا یاسای بۆ‬ ‫دەرنەک���راوە‪ ،‬کە د‪ .‬بەرهەم پێش ئەوەی‬ ‫بروات وتی دەبێت یاسا دەربچێت‪ ،‬لیژنە‬ ‫تەش���کیلکرا یاس���ا دەرنەچ���و لەمانگی‬ ‫یەکدا دیس���ان داواکرا واز لەیاساکە هێنرا‬ ‫لەمانگی هەش���تدا کە سەرۆکی حکومەت‬ ‫ه���ات وابڕیاربو لەمانگێک ب���ۆ دو مانگ‬ ‫دەبێت یاساکە دەربچێت‪ ،‬تائێستا یاساکە‬ ‫لەبەینی شوراو ئەنجومەنی وەزیراندا یاری‬ ‫دەکات‌و دەرنەچوە‪.‬‬ ‫ئێس���تا ئەگەر ئێمە کێش���ەیەک لەناو‬ ‫خۆماندا هەبێت یان کێشەیەکمان هەبێت‬ ‫دەبێت بەنوس���راو بینێرین بۆ ئەنجومەنی‬ ‫وەزیران‪ ،‬بۆ پارەیەک کە داوای دەکەین‪،‬‬ ‫دەبێت س���ێ چوارجار نوسراو بکەین بۆ‬ ‫ئەنجومەن���ی خانمان دەبێت چەندین جار‬ ‫داوابکەین ئینجا وەاڵمدەدرێتەوە‪ ،‬فیعلەن‬ ‫ئەو ئیش���ەمان بۆ دەکرێت ئەویش وەک‬ ‫پێویست نا‪ ،‬ئێمە مەرجەعییەتی خۆشمان‬ ‫نازانین چۆنە‪ ،‬کە نوسراو دەکەین دەبێت‬ ‫س���ێ چوارجار بەدواداچون���ی بۆ بکەین‬ ‫لەئەنجومەنی وەزیراندا‪ ،‬ئینجا لەس���ەر‌و‬ ‫بۆردەکەشەوە سکرتارییەتێک بۆ بۆردەکە‬ ‫دان���را‪ ،‬کچێکیان بەعەقد ب���ۆ دامەزران‪،‬‬

‫س���کرتارییەتەکە ئەمان���ە کۆبون���ەوەی‬ ‫بۆردەکە دیاریدەکەن بەرنامەی بۆردەکەو‬ ‫ئەجێن���دای‪ ،‬بەمەرجێ���ک ک���ە بۆردەکە‬ ‫بریاریداوە کۆبون���ەوە بکرێت تا هەفتەی‬ ‫پێشو پێنج مانگ بو کۆبونەوە نەکرابو‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬باشە ئەو سستی‌و ئیفلیجییەی‬ ‫ئەنجومەنی خانمان بۆچی دەگەرێتە؟‬ ‫پەروی���ن حەس���ەن‪ :‬ئ���ەو سس���تی‌و‬ ‫ئیفلیجیی���ەی ئەنجومەن���ی خانم���ان بۆ‬ ‫حکومەت دەگەرێتە‪ ،‬چونکە کە تۆ یاسات‬ ‫نەبێ���ت س���ەاڵحییەتت لەکوێ���دا بێت؟!‬ ‫راستە ئەم ئەنجومەنە لەوەزارەتی پێشو‬ ‫فراوانترە‪ ،‬ب���ەاڵم هیچ جیاوازییەکی نییە‬ ‫لەگەڵ وەزارەتی پێشو چونکە کارەکانی‬ ‫وەک پێویست نین‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬دەکرێت بڵێین ئەم ئەنجومەنە‬ ‫کارتۆنییە؟‬ ‫پەروین حەس���ەن‪ :‬ئەوە بۆ ئەنجومەن‬ ‫ناگەرێت���ەوە ک���ە دەورو کاریگەری نییە‪،‬‬ ‫ئەمە بۆ حوکمی واڵتەکەت دەگەرێتەوە‪،‬‬ ‫حکوم���ەت رێگرە لەبەردەم کارەکانی ئەو‬ ‫ئەنجومەنی خۆی دروس���تیکردوە‪ ،‬ئێمە‬ ‫ل���ە‪2011‬دا س���تراتیژی بەرەنگاربونەوەی‬ ‫توندوتیژیم���ان داڕش���ت لەوکات���ەوە‬ ‫رەشنوسە ئەم ‪25‬ی نۆڤەمبەرە ئیعالنکرا‪،‬‬ ‫لەماوەی یەکس���اڵدا س���تراتیژ دارێژرابو‬ ‫تەواوبوبو‪ ،‬ئێس���تا ئێمە موشکیلەکەمان‬ ‫ئەوەیە حکومەت وەک پێویس���ت نایەت‬ ‫بەدەنگت���ەوە‪ ،‬وەک پێویس���ت کارەکانت‬ ‫ن���اڕوات‪ ،‬س���ەیرەکە ئەم هەمو یاس���ایە‬ ‫دادەڕێژرێت‪ ،‬ئەو بودجەیە دابیندەکرێت‪،‬‬ ‫سەیرەکە بەو فەالکەتە‪ ،‬بۆ ماوەی ساڵێک‬ ‫ملیارێک‪ ،‬هەمو دەس���تەکانی تر لەئێمە‬ ‫زیاتر بودجەیان بۆ دابینکراوە‪ ،‬کە بودجە‬ ‫چوە پەرلەمان���ەوە هیچ بودجەیەکی تێدا‬ ‫نەبو بۆ پرسی ژن‪ ،‬ستراتیژی توندوتیژی‬ ‫کە ئێمە ئامادەمانکردوە مەفروزە پارەی‬ ‫ب���ۆ دابینبکرێت‪ ،‬لەبودجەی ئەمس���اڵدا‬ ‫یەک ملیار دانراوە بۆ ئەنجومەنی خانمان‬ ‫ئەمەش بەفشاری ئەندام پەرلەمانەکان‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫خه‌ریك ‌ه پڕۆژه‌ی‌ نیشته‌جێبونی‌ فه‌رمانبه‌ران ‌ی زانكۆ‬ ‫به‌ده‌ردی‌ نه‌خۆشخان ‌ه ‪ 400‬قه‌ره‌وێڵه‌ییه‌ك ‌ه ده‌چێت‬

‫تایبه‌ت‬

‫ ئا‪ :‬زریان محه‌مه‌د‬ ‫ماوه‌ی‌ یانزه‌ مانگه‌ به‌ردی‌ بناغه‌ی‌‬ ‫پرۆژه‌ی‌ دروستكردنی‌ هه‌واری‌‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ زانكۆی‌ سلێمانی‌ دانراوه‌‬ ‫كه‌ ده‌كه‌وێته‌ ناوچه‌ی‌ قوله‌ره‌یسی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا ئه‌و پرۆژه‌یه‌ نه‌چۆته‌‬ ‫بواری‌ جێبه‌جێكردنه‌وه‌‌و خاوه‌نی‌‬ ‫كۆمپانیاكه‌‌و سه‌رپه‌رشتیاری‌‬ ‫پرۆژه‌كه‌ هۆكاره‌كه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌‬ ‫بۆ ته‌واونه‌بونی‌ نه‌خشه‌ی‌ جێگاكه‌‪،‬‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی‌ زانكۆش وێرای‌ ده‌ربڕینی‌‬ ‫ناڕه‌زایی‌‌و نیگه‌رانی‌ رایده‌گه‌یه‌نن‪،‬‬ ‫خه‌ریكه‌ پڕۆژه‌كه‌ به‌ده‌ردی‌ نه‌خۆشخانه‌‬ ‫‪ 400‬قه‌ره‌وێڵه‌ییه‌كه‌ ده‌چێت‪.‬‬

‫ی ساڵێك ‌ه‬ ‫نزیك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ردی‌ بناغ ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫پرۆژ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫نیشته‌جێبون ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمانبه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫زانكۆی‌ سلێمان ‌‬ ‫دانراوه‌و‬ ‫تائێستا ده‌ست‬ ‫ی‬ ‫به‌دروستكردن ‌‬ ‫نه‌كراوه‌‬

‫به‌بڕیارێكی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران له‌كابینه‌ی‌ شه‌شه‌می‌ حكومه‌ت‬ ‫به‌سه‌رۆكایه‌تی‌ دكتۆر به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د‬ ‫بڕیاردرا به‌دروس���تكردنی‌ ‪ 1200‬یه‌كه‌ی‌‬ ‫نیش���ته‌جێبون بۆ ئ���ه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ی‌‬ ‫زانكۆی‌ سلێمانی‌ كه‌ س���ودمه‌ندنه‌بون‬ ‫له‌حكومه‌ت‪.‬‬ ‫یاری���ده‌ده‌ری‌ س���ه‌رۆكی‌ زانك���ۆ‌و‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ لیژنه‌ی‌ تایبه‌ت به‌كاروباری‌‬ ‫كارگێ���ری‌ پڕۆژه‌ك���ه‌‪ ،‬د‪ .‬ئاراس فه‌ریق ڕێوڕه‌سمی ساڵی پاری دانانی به‌ردی‌ بناغه‌ی‌ پرۆژه‌ی‌ دروستكردنی‌ هه‌واری‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ زانكۆی‌ سلێمانی له‌الیه‌ن دکتۆر به‌رهه‌مه‌وه‌ فۆتۆ‪ :‬ئه‌رشیف‬ ‫زه‌ینه‌ڵ‪ ،‬به‌رۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند"‬ ‫وتیش���ی‌‪" ،‬ره‌وش���ی‌ جوگرافی���ای‌ ئه‌وكاتی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران به‌ردی‌‬ ‫نی���وه‌ی‌ پرۆژه‌ك���ه‌ خان���وه‌و نیوه‌كه‌ی‌‬ ‫پرۆژه‌ی‌ ه���ه‌واری‌ فه‌رمانبه‌رانی‌ زانكۆی‌ له‌حكومه‌ت���دا ب���ۆ ئه‌مه‌ش ن���اوه‌كان به‌ردێك له‌پڕۆژه‌كه‌ نه‌جوڵێندراوه‌"‪.‬‬ ‫د‪.‬ئاراس‪ ،‬رایگه‌یاند" ئه‌و پرۆژه‌یه‌ پاره‌ی‌ تریشی‌ ش���وقه‌یه‪ ،‬ئه‌‌و پرۆژه‌یه‌ له‌الیه‌ن سلێمانی‌ هۆكاره‌ له‌دواكه‌وتنی‌ پرۆژه‌كه‌ ‌بناغ���ه‌ی‌ ‪ 1224‬یه‌كه‌ی‌ نیش���ته‌جێبون‬ ‫سلێمانی‌ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك رانه‌گیراوه‌ نێردراوه‌ بۆ سه‌رجه‌م ئه‌و فه‌رمانگانه‌ی‌‬ ‫بۆ ته‌رخانكراوه‌‌و له‌الیه‌ن وه‌به‌رهێنانه‌وه‌ كۆمپانی���ای‌ (دای���ك)ه‌وه‌ جێبه‌ج���ێ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌و زه‌وییه‌ پێشتر شوێنی‌ بۆ فه‌رمانبه‌رانی‌ زانكۆی‌ سلێمانی‌ دانرا‬ ‫نه‌له‌الیه‌ن زانكۆ‌و حكومه‌ته‌وه‌ نه‌له‌الیه‌ن تایبه‌تن به‌و كاره‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم یه‌كێك له‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ی‌ زانكۆ كاره‌كان���ی‌ ب���ۆ ته‌واوك���راوه‌‪ ،‬ئێمه‌ش ده‌كرێت‪ ،‬بڕیاره‌ له‌م���اوه‌ی‌ ‪ 36‬مانگدا كش���توكاڵ ب���ووه‌ ده‌بێت به‌باش���ترین كه‌چی‌ وا ‪ 11‬مانگ تێده‌په‌ڕێت و هێشتا‬ ‫كۆمپانیاكه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم پرۆژه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌‬ ‫كه‌ له‌سنوری‌ پارێزگای‌ سلێمانی‌ ئه‌نجام كه‌ فۆڕمی‌ بۆ ئه‌و یه‌كانه‌ پڕكردوه‌ته‌وه‌‌و به‌رده‌وامین له‌چاودێریكردنی‌ پرۆژه‌كه‌‌و پرۆژه‌ك���ه‌ ته‌واوبكرێ���ت‌و نرخ���ی‌ هه‌ر ش���ێوه‌ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌نه‌خشه‌كه‌ بكرێت ده‌ست به‌دروستكردنیان نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫ی تر له‌فه‌رمانبه‌رانی‌ زانكۆ به‬ ‫یه‌كێك��� ‌‬ ‫ده‌درێت‌و پێویستی‌ به‌كاته‌"‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ خۆی‌ ماوه‌یه‌كی‌ زۆر‌ه چاوه‌ڕوان ب���ه‌م نزیكانه‌ كاركردن تیایدا ده‌س���ت یه‌كه‌یه‌ك ‪ 50‬هه‌زار دۆالره‌و به‌ش���ێوه‌ی‌ هه‌رچه‌نده‌نه‌خشه‌كان‌و دیزاینی‌ پرۆژه‌كه‌‬ ‫وتیش���ی‌" له‌ماوه‌ی‌ ئ���ه‌م ‪ 11‬مانگه‌دا ده‌كات به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‪" ،‬وه‌ك پێ���ده‌كات‌و ناوی‌ ئ���ه‌و فه‌رمانبه‌رانه‌ش قیس���تی‌ درێژخای���ه‌ن ب���ۆ م���اوه‌ی‌ ‪ 7‬دواكه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم له‌ده‌ستپێكردندا خێرا ن���اوی‌ ئامانج به‌ئاوێنه‌ی‌ وت‪" ،‬پڕۆژه‌كه‌‬ ‫ی نه‌خۆش���خانه‌ ‪400‬‬ ‫كارك���راوه‌‪ ،‬س���ه‌رجه‌م نه‌خش���ه‌كان فه‌رمانب���ه‌ران زۆر بێئومێدبوین به‌هۆی‌ راده‌گه‌یه‌نین كه‌ سودمه‌ندده‌بن له‌و یه‌كه‌ س���اڵ له‌فه‌رمانبه‌ران وه‌رده‌گیرێته‌وه‌و كار ده‌كرێ���ت‌و ماوه‌یه‌ك���ی‌ زۆر كورتی‌ خه‌ریكه‌ ب���ه‌ده‌رد ‌‬ ‫قه‌ره‌وێڵه‌ییه‌ك���ه‌ی‌ س���لێمانی‌ ده‌چێت"‬ ‫ی ‪ 3‬پێشه‌كی‌ ‪ 30‬هه‌زار دۆالر له‌فه‌رمانبه‌ران ده‌وێت"‪.‬‬ ‫ی زۆره‌ نیش���ته‌جێیانه‌ كه‌ تائێس���تا نزیكه‌ ‌‬ ‫ئاماده‌ك���راون ك���ه‌ پێویس���تن‌ بۆ ئه‌و ئ���ه‌وه‌ی‌ پڕۆژه‌ك���ه‌ ماوه‌یه‌ك��� ‌‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ كۆمپانیاك���ه‌ ئام���اژه‌ ل���ه‌و باره‌یه‌ش���ه‌وه‌ وت���ی‌ "ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫پرۆژه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم نه‌خش���ه‌كان زۆرن تا بریاری‌ له‌س���ه‌ر دراوه‌ ب���ه‌اڵم له‌الیه‌ن هه‌زار فه‌رمانبه‌ر فۆڕمیان پڕكردۆته‌وه‌‌و وه‌رده‌گیرێت‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ كۆمپانیای‌ دایك‪ ،‬كاروان به‌وه‌ش���ده‌كات "ئ���ه‌و نه‌خش���ه‌و س���ه‌ره‌تای‌ وه‌رگرتن���ی‌ ره‌زامه‌ن���دی‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م الیه‌ن���ه‌ په‌یوه‌ندی���داره‌كان فه‌رمانگه‌كان���ی‌ حكومه‌ته‌وه‌ ده‌س���تی‌ به‌پێ���ی‌ به‌دواداچونه‌ س���ه‌ره‌تاییه‌كان‬ ‫پێداچونه‌وه‌ی‌ بۆ ده‌ك���ه‌ن كاتی‌ زۆری‌ ده‌ستی‌ پێده‌كرێت‌و به‌هۆیه‌وه‌ تائێستا نزیكه‌ی‌ ‪ 1900‬فه‌رمانبه‌ر سودمه‌ند ده‌بن كه‌ریم خان‪ ،‬كه‌ ئه‌ركی‌ دروس���تكردنی‌ دیزاین���ه‌ی‌ ئێم���ه‌ ئاماده‌مانك���ردووه‌ له‌سه‌ر دروس���تكردنی‌ یه‌كه‌كان له‌الیه‌ن‬ ‫له‌وه‌رگرتنی‌ ‪ 1224‬یه‌كه‌ی‌ نیشته‌جێبون ئ���ه‌و یه‌كانه‌ی‌ له‌ئه‌س���تۆیه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ له‌الی���ه‌ن فه‌رمانگه‌كان���ی‌ وه‌به‌رهێنان‌و ‌حكومه‌ت���ه‌وه‌ تائێس���تا‌و دواتری���ش‬ ‫ده‌وێ���ت‪ ،‬هه‌ر له‌الیه‌نی‌ میكانیكی‌‌و ئاو‌و ده‌ست به‌جێبه‌جێكردنی‌ نه‌كراوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌‪" ،‬بۆخۆی‌ پڕۆژه‌كه‌ له‌سه‌ره‌تای‌ به‌اڵم ئه‌م���ه‌ ڕێژه‌ی‌ كۆتای‌ نییه‌ چونكه‌ راگه‌یان���د" ئێم���ه‌ وه‌ك كۆمپانی���ای‌ ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‌و به‌رگری‌ شارس���تانی‌‌و س���ێ‌ س���اڵ بۆ ته‌واوكردن���ی‌ یه‌كه‌كان‬ ‫ئاوه‌ڕۆ تا به‌شه‌كانی‌ تریش"‪.‬‬ ‫دروستكردنی‌ ئه‌و یه‌كانه‌ تائێستا له‌به‌ر ش���اره‌وانی‌‌و كاره‌ب���ا‌و ئ���او‌و رێگاوبان حس���اب بكه‌یت ئ���ه‌وه‌ ده‌كات���ه‌ زیاتر‬ ‫ناوبراو ئاماژه‌ به‌وه‌ش���ده‌كات‪ ،‬وه‌ك كابینه‌ی‌ شه‌شه‌می‌ حكومه‌ت له‌الیه‌ن د‪ .‬به‌دواداچونی‌ دیكه‌ ماوه‌"‪.‬‬ ‫پ���رۆژه‌ی‌ (ه���ه‌واری‌ فه‌رمانبه‌ران���ی‌ كۆتایی‌ نه‌هاتنی‌ سه‌رجه‌م نه‌خشه‌كانی‌ پێداچونه‌وه‌ی‌ بۆ ده‌كرێت بۆ كاركردنی‌ له‌ نی���وه‌ی‌ ته‌مه‌نی‌ نه‌خۆش���خانه‌ ‪400‬‬ ‫زانكۆی‌ سلێمانی‌ س���ه‌رقاڵی‌ پشكنینی‌ به‌رهه‌مه‌وه‌ به‌ڵێنی‌ دروس���تكردنی‌ درا‪،‬‬ ‫قه‌ره‌وێڵه‌ییه‌كه‌‪ ،‬بۆیه‌ مایه‌ی‌ س���ه‌رنج‌و‬ ‫ئه‌و ناوانه ین‌ كه‌ فۆڕمیان بۆ وه‌رگرتنی‌ له‌ماوه‌كانی‌ كۆتایی‌ سه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌شیدا زانكۆی‌ سلێمانی‌) له‌سه‌ر روبه‌ری‌ ‪ 122‬پرۆژه‌ك���ه‌و ته‌واونه‌بون���ی‌ ره‌زامه‌ن���دی‌ له‌سه‌ر ئه‌و ڕێنماییانه‌ی‌ هه‌یانه‌"‪.‬‬ ‫له‌ڕۆژی‌ ‪ 2012/4/1‬له‌شاری‌ سلێمانی‌ نیگه‌رانییه‌ له‌سلێمانی‌ ئه‌و پڕۆژانه‌ به‌و‬ ‫یه‌كه‌كان پڕكردۆت���ه‌وه‌ تا بزانین چه‌ند ب���ه‌ردی‌ بناغه‌ی‌ دانرا‪ ،‬به‌اڵم وا ته‌مه‌نی‌ دۆن���م زه‌وی‌ له‌ناوچ���ه‌ی‌ قوله‌ره‌یس���ی‌ فه‌رمانگ���ه‌كان نه‌مانتوانی���وه‌ ده‌س���ت‬ ‫له‌الیه‌ن دكتۆر به‌رهه‌م ئه‌حمه‌د سه‌رۆكی‌ ده‌رده‌ ده‌برێن‪.‬‬ ‫فه‌رمانب���ه‌ر پێش���تر س���ودمه‌ندبون كابین���ه‌ی‌ حه‌وته‌می���ش ته‌واوده‌بێت‌و ش���اری‌ س���لێمانی‌ دروس���ت ده‌كرێت‌و به‌دروستكردن بكه‌ین"‪.‬‬

‫مه‌رگی‌ كرێكاران كه‌س راناچڵه‌كێنێت‬ ‫ ئا‪ :‬رێكان مه‌ریوان‬ ‫كه‌م هه‌فته‌و مانگ هه‌یه‌ له‌كوردستان‬ ‫به‌گشتی‌‌و له‌سلێمانیدا به‌تایبه‌تی‌‪،‬‬ ‫كرێكاران‪ ،‬ئه‌و چینه‌ی‌ ژیانی‌ ئه‌مڕۆیان‬ ‫بۆ كڕینی‌ نانی‌ سبه‌ی‌ ده‌فرۆشن‪،‬‬ ‫به‌هۆی‌ خراپیی‌ هه‌لومه‌رجی‌ شوێنی‌‬ ‫كاركردنیانه‌وه‌ نه‌بنه‌ قوربانی‌‪ ،‬به‌بێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ مه‌رگی‌ ئه‌وان كۆمه‌ڵگه‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و خه‌ڵكیش راچڵه‌كێنێت‪.‬‬

‫بۆ الیه‌نه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان‬ ‫ی بن چیای‌ پیره‌مه‌گرون چاره‌سه‌ركه‌ن‬ ‫كێش ‌هی‌ گوندی‌ بیران ‌‬ ‫ی پیره‌مه‌رگ���رون داواكارین‬ ‫ی بن چیا ‌‬ ‫ی بیران��� ‌‬ ‫ی گوند ‌‬ ‫ئێم��� ‌ه وه‌ك دانیش���توان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خوێن ‌‬ ‫ی گونده‌كه‌مانه‌و‌ه بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی به‌كێش��� ‌ه ‌‬ ‫ی په‌یوه‌ندیدار بێن به‌هانا ‌‬ ‫الیه‌ن��� ‌‬ ‫ی ناحی ‌ه رێگ ‌ه‬ ‫ی پیره‌مه‌گ���رون‌و به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی كش���توكاڵ ‌‬ ‫تیا نه‌ڕژێت‪ .‬له‌به‌رئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی گونده‌ك���ه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ئێم ‌ه وه‌ك‬ ‫ی زۆرین ‌ه ‌‬ ‫ێ ئاگادار ‌‬ ‫ئ���ه‌ده‌ن به‌چه‌ند كه‌س���ێك به‌ب ‌‬ ‫ی كشتوكاڵ‌‌و ناحیه‌و‬ ‫ی ئه‌و كاران ‌ه ‌‬ ‫ی بیران اده‌كه‌ین به‌وه‌ستاندن ‌‬ ‫ی گوند ‌‬ ‫دانیشتوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پارێزگاروه‌فه‌رمان ‌‬ ‫ی لێڕوونه‌دات‪ ،‬ئێم��� ‌ه به‌فه‌ركان ‌‬ ‫ی گه‌ور‌ه ‌‬ ‫ی كێش��� ‌ه ‌‬ ‫بۆ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گونده‌كه‌مان وه‌ستان‪ ،‬به‌اڵم ئایا دت هه‌ریه‌ك ‌ه بۆ خۆ ‌‬ ‫قائیمقام هه‌موو ئیشێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گونده‌كه‌مان���ه‌وه‌‪ ،‬لێكۆڵینه‌و‌ه بكه‌ن تا روداو ‌‬ ‫ته‌س���روف بكات به‌زه‌وی‌‌و زار ‌‬ ‫نه‌خوازراو روونه‌دات‪.‬‬ ‫دانیشتوانی‌ گوندی‌ بیران‬ ‫ ‬ ‫به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ فه‌رمانگه‌كانی‌ داد‬ ‫ ‬ ‫فه‌رمانگ ‌هی‌ دادنوسی‌ سلێمانی‌‪1/‬‬ ‫ی‬ ‫كارگێری‌و خۆیه‌ت ‌‬

‫ژماره‌‪1 :‬‬ ‫به‌روار‪2013/3/10 :‬‬

‫به‌پێی‌ ئاماری‌ رێكخراوی بیناس���ازی‬ ‫له‌هه‌رێمی كوردس���تان له‌ساڵی ‪2012‬دا‬ ‫(‪ )57‬كرێ���كار له‌ش���وێنی كاره‌كانیان‬ ‫به‌روداوی جیاجی���ا بونه‌ته‌ قوربانی كه‌‬ ‫له‌نێویان���دا (‪ )2‬ژن هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌گوێره‌ی‬ ‫ئاماره‌ك���ه‌ له‌و ژم���اره‌ قوربانییه‌(‪)38‬‬ ‫له‌پارێزگای سلێمانی‪ )10( ،‬قوربانییان‬ ‫ی ك ‌ه له‌الیه‌ن داواكار پێشكه‌ش به‌م فه‌رمانگه‌ی ‌ه كراو‌ه له‌الیه‌ن‬ ‫ی ئه‌و داوای ‌ه ‌‬ ‫به‌پێ ‌‬ ‫قوربانییان‬ ‫له‌پارێزگای هه‌ولێ���رو (‪)5‬‬ ‫ی (زیزه‌ڤان)‬ ‫ی كارگ ‌ه ‌‬ ‫ی (‪ )2013/3/4‬خاوه‌ن ‌‬ ‫(كامه‌ران غازی جوج���و) له‌به‌روار ‌‬ ‫قوربانیش���یان‬ ‫له‌پارێزگای دهۆك‌و (‪)2‬‬ ‫ی كردو‌ه ك ‌ه ل ‌ه (سلێمانی‌‪/‬‬ ‫ی ئه‌و ئامێران ‌ه ‌‬ ‫ی تۆماركردن ‌‬ ‫ی داوا ‌‬ ‫بۆ كاری پالستیك ‌‬ ‫‌‪.‬‬ ‫ه‬ ‫له‌پارێزگای كه‌ركوك بو‬ ‫ی‬ ‫ی ئامێر ‌‬ ‫ی په‌یڕه‌و ‌‬ ‫ی كراو‌ه به‌پێ ‌‬ ‫سیته‌ك) دانراون‌و ئامێره‌كانیان له‌خواره‌و‌ه دیار ‌‬ ‫‌ریم‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫ئارام‬ ‫‌ فۆتۆ‪:‬‬ ‫ه‬ ‫‌ستداو‬ ‫ه‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫گیانیان‬ ‫کاردا‬ ‫‌شوێنی‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫کرێکار‬ ‫‌ندین‬ ‫ه‬ ‫چ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‪2013‬‬ ‫‌تای‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌وام‬ ‫ه‬ ‫‌رد‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫روداوێك���‬ ‫مه‌رگی‌ ئ���ه‌وان‬ ‫ی ب ‌ه‬ ‫ی ده‌كه‌ینه‌و‌ه هه‌ركه‌س خۆ ‌‬ ‫ی ( ‪ )1952‬ب�ڵ�او ‌‬ ‫ی ژمار‌ه (‪ )65‬س���اڵ ‌‬ ‫میكانیك ‌‬ ‫بینا‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌س���‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌وان‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫دوب���اره‌ ده‌بێته‌و‬ ‫ی (‪ )15‬پانز‌ه ڕۆژ‬ ‫ێ له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی هه‌ریه‌ك له‌و ئامێران ‌ه داده‌ن ‌‬ ‫په‌یوه‌ند یدار یا خاوه‌ن ‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫كراو‬ ‫بۆ‬ ‫‌ریم‬ ‫ه‬ ‫‌رگ‬ ‫ه‬ ‫‌ش���ت‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫س���اغ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫نیو‬ ‫‌ستین‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌قام‬ ‫ه‬ ‫ش‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌یانیی‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫كرێكار‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫مش���ور‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫"ك‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫كرد‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ب���‬ ‫كرێن‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌بن‬ ‫ه‬ ‫‌رد‬ ‫به‌رزه‌كانه‌وه‌ به‬ ‫ی داواكاره‌و‌ه تۆمار ده‌كرێت‌و‬ ‫ی ئه‌م فه‌رمانگه‌ی ‌ه بكات به‌پێجه‌وانه‌و‌ه به‌ناو ‌‬ ‫سه‌ردان ‌‬ ‫مانگ‬ ‫‌ش‬ ‫ه‬ ‫ش���‬ ‫خۆم‪،‬‬ ‫گیرفانی‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌س���‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌وێت‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌س���تبك‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ئیش���ێكمان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫بۆ‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ربون���‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌رئ���‬ ‫ه‬ ‫‌ب‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ناخ���وات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌نین‬ ‫ه‬ ‫‌ڵك‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌كات‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ده‌كه‌ونه‌ خوار‬ ‫بڕوانام ‌هی‌ پێده‌درێت‪.‬‬ ‫پزیشك‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌قاچمدای‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫پالتین‬ ‫‌و‬ ‫م‬ ‫بێكاربو‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌وتن‬ ‫ه‬ ‫چنگك‬ ‫‌و‬ ‫ی‬ ‫‌بێ���كار‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫زۆرجاری���ش‬ ‫‌"‪.‬‬ ‫ه‬ ‫نیی‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫باب‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫مردنیشیان‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫خۆڵ‬ ‫‌ژێر‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌بن‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫چاڵیش���دا‬ ‫بناغه‌و‬ ‫له‌گه‌ڵ رێزدا‪...‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "‪ 22‬س���اڵه‌ خه‌ریك���ی‌ هی���چ ده‌س���تكه‌وتێك ده‌گه‌ڕێینه‌و‌ه بۆ رێگ���ری لێك���ردوم كه‌ كاربك���ه‌م به‌اڵم‬ ‫ئه‌م مردنانه‌ ته‌نها ده‌كرێن به‌هه‌واڵێكی‌‬ ‫به‌هۆی نه‌بونییه‌وه‌ ناچارم كه‌ كاربكه‌م‬ ‫چه‌ن���د چركه‌ی���ی‌ ته‌له‌فیزی���ۆن‪ ،‬ئیتر كرێكاریم‪ ،‬ئێس���تا كه‌ خه‌ریكه‌ ده‌چمه‌ ماڵه‌وه‌"‪.‬‬ ‫دادنوس‪ /‬دادنوسی‌ سلێمانی‌‪1/‬‬ ‫ ‬ ‫‌رم"‪.‬‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ڕێو‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫پێ‬ ‫بژێویمی‬ ‫تا‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ئاماژ‬ ‫كرێكاران‬ ‫‌ش‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌ڕای‬ ‫ه‬ ‫س���ه‌ر‬ ‫له‌ی���اده‌وه‌ری‌ كه‌س���دا نامێنن���ه‌وه‌و زو ته‌مه‌نه‌وه‌ خه‌م���ی‌ ئه‌وه‌مه‌ پیربم‌و چۆن‬ ‫فاروق كالن شریف‬ ‫ ‬ ‫وتیش���ی "دوای‌ ئه‌م هه‌مو راكه‌ راك‌و‬ ‫له‌بی���ر ده‌چنه‌وه‌‪ ،‬بێ‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌س‌و بژیم؟! له‌واڵتێكدا كه‌ ئه‌وه‌ی‌ مافی‌ نییه‌و به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ له‌الیه‌ن ش���اره‌وانییه‌وه‌‬ ‫الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندی���دار دوای‌ ئه‌و مردنانه‌ حسابی‌ بۆ ناكرێت كرێكاره‌‪ ،‬دوای‌ ئه‌و له‌ش���وێنی راوه‌س���تانی ئیش���ه‌كانیان چه‌رمه‌سه‌رییه‌ كه‌ سه‌ردانی سه‌ندیكای ئامێره‌كان‪:‬‬ ‫بكه‌وێت كه‌ ده‌چنه‌ خانه‌ی‌ كاره‌س���اتی‌ هه‌مو ته‌مه‌ن���ه‌ له‌كاركردن نه‌بیمه‌یه‌ك‌و ده‌ریان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ی كلێس (ماسیكه) ‪ 6145 /‬توركی‌‪ 2006 /‬كاره‌بایی‪.kw 105 /‬‬ ‫كرێكاران���م كردوه‌‪ ،‬بڕی ‪ 30‬هه‌زار دینار *ئامێر ‌‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫ئایا‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫ببڕیوم‬ ‫بۆ‬ ‫‌یان‬ ‫ه‬ ‫مانگان‬ ‫‪50‬‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫كرێكارێك���‬ ‫فه‌رم���ان كه‌‬ ‫هه‌ژێن���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ جگه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ كه‌ نه‌خانه‌نشینییه‌كی‌ پێڕه‌وا ده‌بینرێت"‪.‬‬ ‫ی ‪ 2006/‬كاره‌بایی‪/‬‬ ‫ی ده‌رگا ‪ 2178 /‬تورك��� ‌‬ ‫ی ی���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی دروس���تكردن ‌‬ ‫*ئامێ���ر ‌‬ ‫چۆن‬ ‫ئیتر‬ ‫بژی!؟‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫پار‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌توانێت‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ش���وێنی‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌گ‬ ‫ه‬ ‫"ئ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫وت���‬ ‫بو‪،‬‬ ‫ڵ‬ ‫‌‬ ‫س���ا‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد ك ‌ه هه‌مو ئ‬ ‫زۆرجار كرێكاران به‌ه���ۆی‌ روداوه‌كانی‌‬ ‫‪kw202‬‬ ‫‌دا‬ ‫ه‬ ‫واڵت‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫كرێكاران‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ستدان‬ ‫ه‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫گیان‬ ‫ئیتر‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫بك‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌غ���‬ ‫ه‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫لێق‬ ‫‌ش���مان‬ ‫ه‬ ‫‌ستان‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫‌یبینن‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌دا‬ ‫ه‬ ‫واڵت‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌دانان‬ ‫ه‬ ‫ئاو‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫شوێن‬ ‫‌و‬ ‫ش���وێنی‌ كاركردنیان���ه‌وه‌ كه‌نه‌ف���ت‬ ‫ی ‪ 2006 /‬كاره‌بایی‪.‬‬ ‫*ئامێری‌ بڕینی‌ عدل وزاوی ‌ه ‪ 1183 /‬تورك ‌‬ ‫‌كێنێت؟!"‪.‬‬ ‫ه‬ ‫‌چڵ‬ ‫ه‬ ‫راد‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫وامانلێهاتو‬ ‫بژی���ن؟!‬ ‫بتوانی���ن‬ ‫چ���ۆن‬ ‫كرێكاران‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ماندوبون‬ ‫بازوو‬ ‫‌و‬ ‫ت‬ ‫‌س���‬ ‫ه‬ ‫‌د‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫كه‌مئه‌ندامیش ده‌بن‪.‬‬ ‫ی ‪ 2006 /‬كاره‌بایی‪.‬‬ ‫*ئامێری‌ له‌حیم ‪ 4251 /‬تورك ‌‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌تاكێكی‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫خ���ۆم‬ ‫"من‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫وتیش���‬ ‫بۆ‬ ‫‌شمان‬ ‫ه‬ ‫‌باك‬ ‫ه‬ ‫كار‬ ‫ئاوو‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫پار‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫‌نان‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫‌و‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ئاس���ای‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ژیانێك‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌چ‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌دیهات���و‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ساڵ‬ ‫‪45‬‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫حسێن كرێكارێكی‌‬ ‫ی ‪ 2006 /‬كاره‌بایی‌‪.‬‬ ‫*تشریح دیله‌‪ 3193 /‬تورك ‌‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫زۆر‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌رمای‬ ‫ه‬ ‫س���‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫نازانم‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫واڵت‬ ‫نادرێت"‪.‬‬ ‫ناوبراو‬ ‫نابینرێت‪،‬‬ ‫‌وا‬ ‫ه‬ ‫پێڕ‬ ‫شیاویش���یان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌رك‬ ‫ه‬ ‫‌رد‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫نزیك‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫له‌مه‌یانی‌ كرێكاران���‬ ‫ی ئاسن ‪ /‬بێ ژماره‌ ئه‌وروپی ‪ /‬كاره‌بایی‪.‬‬ ‫*سینه‌ری‌ بڕین ‌‬ ‫باش‬ ‫جێگیرو‬ ‫‌كی‬ ‫ه‬ ‫یاسای‬ ‫هیچ‬ ‫‌توانێت‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫‌ندام‬ ‫ه‬ ‫‌مئ‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌ی‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫پیش‬ ‫‌هۆی‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ك‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌ڕێكردنی‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫بۆ‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌یانیی���‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫‌مو‬ ‫ه‬ ‫"ه‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫وت‬ ‫‌نێو‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌كێش���ان‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫سه‌را‪ ،‬به‌ده‌م جگه‬ ‫ی ئاسنی‌ كه‌ور‌ه ‪ / 0041 /‬توركی‌‪2008 /‬‬ ‫*قاطیعه‌ی‌ بڕین ‌‬ ‫قه‌ره‌باڵغی‌ قه‌راغ راسته‌رێكه‌دا ئاماژه‌ی‌ بژێوی ژیان له‌كاتژمێر پێنج‌و شه‌ش���ی‌ بوه‌‪ ،‬وتی "به‌هۆی كاره‌كه‌مه‌وه‌ قاچێكم بۆ كرێكاران ده‌سته‌به‌ر بكات"‪.‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )368‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/3/12‬‬

‫مرۆڤێك هه‌م زاهید‌و‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر پێش روداوه‌كه‌ ده‌رهێنه‌رێك فیلمێكی‌‬ ‫وای‌ به‌ره���ه‌م بهێنایه‌ ده‌مان���وت عه‌قڵ نیی ‌ه‬ ‫ب���ۆ ده‌رهێنه‌ره‌كه‌ی‌ ئه‌مه‌ خه‌یاڵ���ه‌‪ ،‬له‌دوای‌‬ ‫ئ���ه‌م هه‌مو روداوان���ه‌ بارزانی‌ كۆڵ���ی‌ نه‌داو‬ ‫چۆكی‌ دانه‌دا هه‌تا ئ���ه‌و كاته‌ی‌ له‌دونیادا بو‬ ‫كه‌ڵكه‌ڵه‌ی‌ سه‌ركه‌وتنی‌ كورد له‌هۆش‌و فكریدا‬ ‫بوه‌‪،‬ئ���ه‌م رابه‌ره‌ جگ���ه‌ ل���ه‌وه‌ جه‌نه‌راڵێكی‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌ بوه‌ خ���اوه‌ن تێڕوانینێكی‌ قوڵ‌و‬ ‫دوربینێكی‌ سیاسی‌ بوه‌و خوێندنه‌وه‌ی‌ واقیعی‌‬ ‫بۆ مه‌س���ه‌له‌كان هه‌بوه‌و خاوه‌نی‌ هه‌یبه‌تێكی‌‬ ‫شه‌خس���ی‌‌و كاریزمایی‌ بوه‌ بۆ وه‌اڵمدانه‌وه‌ی‌‬ ‫پرس���یارو واتاكانی‌ س���ه‌رده‌می‌ خۆی‌ چونكه‌‬ ‫هه‌ركه‌سێك ده‌یه‌وێ‌ سه‌ركردایه‌تی‌ جه‌ماوه‌ر‌و‬ ‫میلله‌ته‌كه‌ی‌ بكا پێویس���ته‌ ئه‌و خه‌سڵه‌ته‌ی‌‬ ‫هه‌ب���ێ‌ كه‌ پێی‌ ده‌وترێ‌ هه‌یبه‌تی‌ شه‌خس���ی‌‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ له‌و رابه‌ره‌دا به‌رجه‌سته‌بوه‌ له‌هه‌مان‬ ‫كاتدا خوێندنه‌وه‌ی‌ رونی‌ هه‌بوه‌ بۆ مه‌س���ه‌له‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌كان له‌چاوپێكه‌وتنێكیدا‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ رۆژنام���ه‌ی‌ (لۆمۆندی‌)فه‌ره‌نس���ی‌‬ ‫ك���ه‌ ج���ه‌وده‌ت ئه‌لئه‌می���ری‌ ‪ 1‬په‌یامنێ���ری‌‬ ‫ئ���ه‌و رۆژنامه‌یه‌ س���ازی‌ كردوه‌ ده‌ڵ���ێ‌ ئێوه‌‬ ‫ئامانجت���ان چییه‌؟ له‌وه‌اڵم���دا بارزانی‌ ده‌ڵێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئێمه‌ بۆی‌ تێده‌كۆشین یه‌كخستنی‌‬ ‫گه‌له‌كه‌مانه‌و وه‌رگرتن���ی‌ مافه‌كانییه‌تی‌‪،‬ئه‌مه‌‬ ‫تێڕوانین���ی‌ س���ه‌ركرده‌یه‌كه‌ له‌زه‌مه‌نێك���ی‌‬ ‫دیاریك���راودا بۆ مه‌س���ه‌له‌ نیش���تیمانییه‌كان‬ ‫له‌هه‌مان كاتدا بارزان���ی‌ ده‌ركی‌ به‌وه‌ كردوه‌‬ ‫ك���ه‌ ملمالن���ێ‌ سیاس���ییه‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌كان‬ ‫زیاتر له‌س���ه‌ر ئابوری‌‌و كۆنتڕۆڵكردنی‌ بازاڕه‌‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ ده‌ڵێ‌‪ :‬ئه‌وه‌ جه‌نه‌ڕاڵی‌ س���ه‌ربازی‌‬ ‫نیی���ه‌ لێمانده‌باته‌وه‌ ئه‌وه‌ جه‌نه‌ڕاڵی‌ ئابورییه‌‬ ‫واده‌كات هه‌مو جه‌نگ���ه‌كان بدۆڕێنین‪،‬لێره‌دا‬ ‫مه‌به‌س���تی‌ دو الیه‌نه‌ی���ه‌ الیه‌نێك���ی‌ وه‌زعی‌‬ ‫دارایی‌ ش���ۆڕش‌و له‌الیه‌كی‌ تر په‌یوه‌ندی‌ به‌و‬ ‫ملمالن���ێ نێوده‌وڵه‌تییه‌وه‌ هه‌ی���ه‌ به‌تایبه‌تی‌‬ ‫ملمالن���ێ‌ له‌س���ه‌ر وزه‌و ن���ه‌وت ك���ه‌ هه‌مو‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دی‌ ئه‌م ڕه‌هه‌ن���ده‌ واده‌كات مافی‌‬ ‫گه‌النی‌ چه‌وساوه‌ ژێرپێ‌ نرێ‌ هه‌ربۆیه‌ بارزانی‌‬ ‫ب���اش ده‌ركی‌ به‌مه‌ كردوه‌ بۆ ئه‌م مه‌به‌س���ته‌‬ ‫س���اڵی‌ (‪ )1965‬په‌یامێك له‌ڕێگای‌ كه‌سێك‬ ‫به‌نوێنه‌رایه‌ت���ی‌ خۆی‌ به‌ناوی‌ (شه‌مس���ه‌دین‬ ‫موفتی‌)‪ 2‬ئاراس���ته‌ی‌ ئه‌مریكییه‌كان ده‌كات‌و‬ ‫داوایان لێ ده‌كات هاوكاری‌ گه‌لی‌ كوردستان‬ ‫بكه‌ن كه‌ س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ده‌وڵه‌مه‌ندی‌ نه‌وته‌‬ ‫ده‌كرێ‌ له‌ڕێگای‌ كۆمپانی���ا ئه‌مریكییه‌كانه‌وه‌‬ ‫به‌ڕێكه‌وتنی‌ ڕاس���ته‌وخۆ له‌گ���ه‌ڵ كورده‌كانی‌‬ ‫عێراق به‌رهه‌م بهێنرێت ئه‌م���ه‌ خوێندنه‌وه‌ی‌‬ ‫بارزانی‌ بوه‌ له‌ساڵی‌ (‪ )1965‬له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ ك���وردو ئه‌مریكا له‌ڕێگای‌ نه‌وته‌وه‌‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌س���اڵی‌ (‪ )2012‬ئه‌مریكییه‌كان ئه‌و‬ ‫قه‌ناعه‌ت���ه‌ی‌ بارزانی‌ عه‌مه‌لی‌ ده‌كه‌نه‌وه‌ ئه‌مه‌‬ ‫نیش���انه‌ی‌ دوربینی‌‌و خوێندنه‌وه‌ی‌ سیاسه‌تی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تییه‌ لێره‌دا جگه‌ له‌دالوه‌ری‌‌و دوربینی‌‬ ‫الیه‌نێكی‌ تری‌ ساده‌ی‌‌و دونیانه‌ویستی‌ بارزانی‌‬ ‫كه‌ ده‌توانین به‌زوهد بیناس���ێنین ئاماژه‌ پێ‌‬ ‫بده‌ین‪ ،‬بارزانی‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئامانجی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫هه‌بوه‌ ویس���تویه‌تی‌ له‌الپه‌ڕه‌ی‌ مێژو له‌زه‌تی‌‬ ‫مێژو به‌ده‌ستبهێنێ‌ بۆیه‌ زۆر گرنگی‌ به‌له‌زه‌تی‌‬ ‫دونیا نه‌داوه‌ واته‌ به‌ته‌مای‌ گه‌وره‌تر بوه‌ یان‬ ‫جوانتر بوه‌ بۆیه‌ هیچ گرنگییه‌كی‌ به‌سه‌روه‌ت‌و‬ ‫س���امان نه‌داوه‌ وات���ه‌ وه‌ك زاهید تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫له‌حه‌اڵڵه‌كانیش خۆی‌ پاراستوه‌ بۆ سه‌لماندنی‌‬ ‫ئه‌م راس���تییه‌ش موخابه‌رات���ی‌ عێراقی‌ داوا‬ ‫له‌سه‌رچاوه‌كانی‌ خۆی‌ ده‌كات كه‌وا سه‌روه‌تی‌‬ ‫بارزانی‌ (گ���وازراوه‌و نه‌گ���وازراوه‌) (منقول‬ ‫غی���ر منقوله‌) مان بۆ بنێ���رن دواجار وه‌اڵمی‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كانی‌ ئه‌وه‌ ده‌بێ‌ كه‌ ده‌ڵێن بارزانی‌‬ ‫هیچی‌ نییه‌‪،‬لێره‌دا دوژمنه‌كانی‌ ش���اهیدی‌ بۆ‬ ‫ده‌ده‌ن ئه‌مه‌ سروش���تی‌ زاهید نییه‌ هی چی‌‬ ‫مرۆڤێك���ی‌ تره‌ ئه‌مه‌ ده‌ق���او ده‌ق له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫وه‌س���فه‌ی‌ جونه‌یدی‌ به‌غدادی���دا دێته‌وه‌ كه‌‬ ‫ده‌ڵ���ێ‌‪( :‬زوهد بریتییه‌ له‌ده‌س���ت به‌تاڵبون‬ ‫له‌موڵك‌و به‌تاڵكردنی‌ دڵ له‌س���ه‌رقاڵی‌ ئه‌و)‬ ‫واته‌ له‌موڵك‌و س���ه‌روه‌ت‌و سامان‪،‬جگه‌ له‌وه‌‬ ‫له‌ئاس���تی‌ نێوده‌وڵه‌تیدا چه‌ندان سه‌ركرده‌و‬ ‫نوس���ه‌رو رۆژنامه‌نوس���ی‌ ن���اودار ئاماژه‌یان‬ ‫ب���ه‌دالوه‌ری‌‌و دان به‌خۆداگرتوی���ی‌ بارزان���ی‌‬ ‫داوه‌و به‌رز ده‌ینرخێنن‪(،‬ولیام سافایه‌ر)‪ 3‬كه‌‬ ‫ماوه‌یه‌ك راوێژكاری‌ رۆژنامه‌نوسی‌ (كیسنجه‌ر)‬ ‫بوه‌ كتێبێكی‌ به‌ناوی‌ (ئه‌یوب)واته‌ پێغه‌مبه‌ر‬ ‫ئه‌یوب نوس���یوه‌ كه‌ باس���ی‌ س���ه‌برو ئارامی‌‬ ‫چه‌ند س���ه‌ركرده‌یه‌ك ده‌كات له‌ژیان‌و خه‌باتی‌‬ ‫سیاسیدا كه‌ س���ه‌بری‌ ئه‌یوبیان هه‌بوه‌ له‌وانه‌‬ ‫گاندی‌‌و ماندێالو بارزانی‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئێمه‌ نابێ‌‬ ‫به‌چاویلكه‌ی‌ ئێستا ئه‌وسه‌رده‌مه‌ بخوێنینه‌وه‌و‬ ‫لێكدانه‌وه‌ بۆ ئه‌وكاته‌به‌تێڕوانینی‌ ئێستا بكه‌ین‬ ‫چونكه‌ خوێندنه‌وه‌كان زانس���تی‌ ده‌رناچن من‬

‫قسه‌م له‌سه‌ر ئه‌وه‌ نییه‌ ئه‌و كاته‌ هه‌ڵه‌ هه‌بوه‌‬ ‫یان نه‌بوه‌ هه‌موش ده‌زانین كه‌س كامڵ نیی ‌ه‬ ‫خودا نه‌ب���ێ‌ بۆیه‌ من ناڵێم ئه‌و شۆڕش���ه‌ی‌‬ ‫بارزانی‌ رابه‌رایه‌تی‌ كردوه‌ هه‌ڵه‌ی‌ نه‌بوه‌ به‌اڵم‬ ‫ئه‌و زه‌مه‌نه‌ له‌هه‌مو رویه‌كه‌وه‌ زۆرجیاواز بوه‌‬ ‫له‌ئێستا بۆ س���ه‌لماندنی‌ ئه‌م ڕایه‌م سه‌رۆكی‌‬ ‫هه‌رێم له‌سه‌ردانه‌كه‌ی‌ بۆ روسیا وتی‌ من به‌سێ‌‬ ‫كاتژمێر گه‌یشتم به‌اڵم بارزانی‌ به‌ (‪ )53‬رۆژ‪،‬‬ ‫گاندی‌ رابه‌ری‌ هندییه‌كان له‌الیه‌ن فه‌یله‌سوفی‌‬ ‫هندی‌ (ئۆشۆ) ره‌خنه‌ی‌ لێ‌ گیراوه‌ به‌اڵم هه‌ر‬ ‫به‌رابه‌ری‌ هندییه‌كانیش���ی‌ زانی���وه‌ هه‌رچه‌ند‬ ‫چه‌رچ���ڵ ره‌خن���ه‌ی‌ لێگرت���وه‌ ب���ه‌اڵم ئه‌مه‌‬ ‫ره‌خن���ه‌ی‌ دوژمنان���ه‌ بوه‌ چه‌رچ���ڵ له‌گاندی‌‬ ‫گرتووه‌ ه���ه‌روه‌ك ئه‌و ره‌خنه‌و هێرش���انه‌ی‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن دوژمنانی‌ كورده‌وه‌ ده‌كرێته‌ س���ه‌ر‬ ‫س���ونبوله‌كانی‌ به‌تایبه‌تی‌ بارزانی‌‪ ،‬جا ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ر میلله‌تێك له‌باسی‌ خۆیدا قسه‌ی‌ دوژمنانی‌‬ ‫بڵێت���ه‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ به‌دبه‌ختییه‌‪،‬برێخ���ت ده‌ڵێ‌‬ ‫‪(:‬به‌دبه‌ختی‌ نابینا له‌وه‌دایه‌ ئیفلیج ده‌س���تی‌‬ ‫بگرێت) لێ���ره‌وه‌ داوا له‌وانه‌ ده‌كه‌م له‌كایه‌ی‌‬ ‫سیاس���یدان با له‌به‌ر به‌رژه‌وه‌ندی‌‌و حقد قسه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر مێژوو‌و كه‌س���ایه‌تییه‌كان نه‌كه‌ین بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نه‌وه‌ی‌ نوێش چه‌واشه‌ نه‌كه‌ین چونكه‌‬ ‫لێدان له‌كاره‌كته‌ره‌ سیاسی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كانی‌‬ ‫مێژووم���ان ڕه‌فزكردنیان هۆكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌ ژیانی‌ هاوبه‌شمانه‌ لێره‌وه‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ی‌ ئه‌و ژیانه‌مان هه‌ڵده‌وه‌شێته‌وه‌‬ ‫ئیتر پانتاییه‌كی‌ ئه‌وت���ۆ بۆ جیاوازییه‌كانمان‬ ‫نامێنێت به‌دیوێكی‌ تر ده‌توانین بڵێین ژیانی‌‬ ‫هاوبه‌ش بێمانا ده‌بێـت كاتێك كه‌ حقد ده‌بێته‌‬ ‫كاری‌ هه‌میشه‌یی‌ لێره‌وه‌ مرۆڤ بیركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫كوێرده‌بێ له‌ڕاس���تییه‌كان خ���ۆی‌ الده‌دا له‌م‬ ‫باره‌ی���ه‌وه‌ برێخت ده‌ڵێ‌‪( :‬ئه‌وه‌ی‌ له‌ڕاس���تی‌‬ ‫تێناگا گێله‌ به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی‌ تێده‌گاو خۆی‌ لێ‌‬ ‫الده‌دا تاوانب���اره‌) بۆیه‌ ئێم���ه‌ با واقیع وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ بخوێنینه‌وه‌ ك���ه‌ هه‌یه‌ نه‌ك به‌وجۆره‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ حه‌زمان لێیه‌ به‌تایبه‌تی‌ ئێس���تا ئێمه‌ی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ له‌قۆناغێكی‌ زۆر هه‌س���تیارداین‬ ‫له‌بری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ هۆش���ه‌كانمان ب���ۆ دژایه‌تی‌‬ ‫یه‌كت���ر ته‌رخ���ان بكه‌ین با ب���ۆ به‌هێزكردنی‌‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ كوردی‌ ته‌رخانی‌ كه‌ین‪،‬خۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی‌ ك���ورد له‌س���ه‌رده‌می‌ بارزانیدا‬ ‫نه‌گه‌یش���تبێته‌ ئامان���ج ب���ه‌اڵم زۆر هه‌نگاوی‌‬ ‫گرنگی‌ ن���ا له‌وان���ه‌ دروس���تكردنی‌ هێزێكی‌‬ ‫سه‌رتاس���ه‌ری‌‌و ڕێككه‌وتنی‌ ئازار‌و هتد‪..‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌گه‌ر الیه‌نێك شكس���ت بخ���وات ئه‌وا مێژوو‬ ‫س���ه‌ركه‌وتووه‌كان ده‌ینوسنه‌وه‌ له‌م باره‌یه‌وه‌‬ ‫نیچه‌ ده‌ڵێ‌‪( :‬ئه‌گه‌ر مێژوو سه‌ركه‌وتووه‌كان‬ ‫بینووسنه‌وه‌ یان دروستی‌ كه‌ن ئه‌وه‌ ئه‌خالق‬ ‫له‌پاشه‌كشه‌دایه‌)‪،‬هه‌رچه‌نده‌ دژه‌كانی‌ بارزانی‌‬ ‫صه‌دام‌و ش���ای‌ ئێ���ران بوون دواج���ار ئه‌وان‬ ‫ڕس���وابون‌و ئاراس���ته‌ی‌ بارزانی‌ سه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫به‌ده‌ستهێنا كه‌ئێستا له‌په‌رله‌مان‌و حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمدا به‌رجه‌سته‌ بووه‌ به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ ئێستا‬ ‫له‌ناو حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان ده‌گوزه‌رێ‌ یاخود‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ جیاجیا هه‌یه‌ له‌سه‌ر مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫ناعه‌داله‌تی‌‌و گه‌نده‌ڵی‌ ئه‌و رابه‌ره‌ لێی‌ به‌رپرس‬ ‫نیی���ه‌ چونك���ه‌ ئ���ه‌و ئه‌ركی‌ مێژوی���ی‌ خۆی‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ كرد كه‌ یه‌كێك له‌بنه‌ما فكرییه‌كانی‌‬ ‫دادپ���ه‌روه‌ری‌ بوه‌‪،‬هه‌رچۆن وه‌س���تایه‌ك یان‬ ‫ئه‌ندازیارێ���ك خانوی���ه‌ك دروس���ت ده‌كه‌ن‬ ‫گرنگی‌ ئه‌وان دروس���تكردنی‌ ئ���ه‌و بینایه‌یه‌‬ ‫به‌پێی‌ نه‌خش���ه‌ی‌ ئه‌ندازه‌یی‌ دواتر له‌ناوه‌وه‌‬ ‫خاوه‌نه‌كه‌ی‌ چۆن خزمه‌تی‌ ئه‌و بینایه‌ ده‌كات‬ ‫ئ���ه‌وا ئه‌ندازیاره‌ك���ه‌ یاخود وه‌س���تاكه‌ لێی‌‬ ‫به‌رپ���رس نین له‌هه‌مان كات���دا هه‌رنه‌وه‌یه‌ك‬ ‫ئه‌ركی‌ خۆی‌ جێبه‌جێ‌ ده‌كات هه‌روه‌ك بارزانی‌‬ ‫ئه‌ركی‌ خۆی‌ جێبه‌ج���ێ‌ كرد‪،‬هه‌رچۆن گاندی‌‬ ‫یان ماندێ�ل�ا به‌رپرس نین له‌ه���ه‌ر روداوێك‬ ‫كه‌ دوای‌ زه‌مه‌نی‌ ئ���ه‌وان روده‌دات بارزانیش‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێوه‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویسته‌ هه‌مو الیه‌ك‬ ‫له‌هه‌ڵه‌كردن یاخود سوكایه‌تیكردن به‌رامبه‌ر‬ ‫مێژو یاخود س���ونبوله‌ نه‌ته‌وایه‌تییه‌كان خۆ‬ ‫بپارێزی���ن بۆئ���ه‌وه‌ی‌ دوات���ر نه‌وه‌كانی‌ دوای‌‬ ‫ئێمه‌ش س���وكایه‌تی‌ به‌ئێمه‌ نه‌ك���ه‌ن دواجار‬ ‫داوام له‌ڕۆش���نبیران‌و سیاس���ییه‌كان‌و نه‌وه‌ی‌‬ ‫نوێ‌ هه‌یه‌ بائه‌و وێنایه‌ی‌ (س���پینۆزا)بكه‌ینه‌‬ ‫رێڕه‌وی‌ بیركردنه‌وه‌و خوێندنه‌وه‌مان كه‌ ده‌ڵێ‌‪:‬‬ ‫(به‌س���ه‌ر هیچدا نه‌گرین‪ ،‬به‌هیچ پێنه‌كه‌نین‪،‬‬ ‫رقمان له‌هیچ نه‌بێ‌‪ ،‬به‌ڵكو تێبگه‌ین لێی‌‪.‬‬ ‫سه‌رچاوه‌‬ ‫‪ :2،1‬مێژوی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ كوردو‬ ‫ئه‌مریكا‪ .‬وریا ره‌حمانی‌‪.‬‬ ‫‪ :3‬ئه‌م سه‌رچاوه‌یه‌ ئینگلیزییه‌ باسكردنی‌‬ ‫پوخته‌كه‌ی‌ له‌به‌ڕێز (بروسك نوری‌‬ ‫شاوه‌یس) وه‌رگیراوه‌‪.‬‬

‫ونبوون‬

‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ ناوی‌ (كامه‌ران جالل عبدالقادر) هه‌ر‬ ‫كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌‌ ونبوه‌ به‌ ناو ‌ی (سعد عطییه‌ نعمان) هه‌ر كه‌س‬ ‫دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌‌ ونبوه‌ به‌ ناوی‌ (ریباز صدیق سیطل) هه‌ر كه‌س‬ ‫دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌‌ ونبوه‌ به‌ ناوی‌ (علی‌ حسن حسین ) هه‌ر كه‌س‬ ‫دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* ناسنامه‌یه‌كی‌ ژوری‌ بازرگانی‌ سلێمانی‌‌ ونبوه‌ به‌ ناوی‌ (حسن نیزام الدین ابراهیم) هه‌ر‬ ‫كه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* فۆڕمیكی‌ خۆراك ‪-‬سلێمانی‌‌ به‌ناوی‌ (هادی‌ حه‌مه‌ امین كریم) ونبوه‌ هه‌ر كه‌س دۆزیه‌وه‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬

‫راپه‌ڕین‪ ،‬پرۆژه‌یه‌كی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌راپه‌ڕین����دا بینرا یه‌كێتی گه‌لی‬ ‫كورد بو به‌هه‌مو دی����دو بۆچون‌و تێڕوانین ‌ه‬ ‫جیاوازه‌كان����ه‌وه‌ ك����ه‌ وه‌ك����و یه‌كه‌یه‌ك����ی‬ ‫یه‌كگرت����و له‌روی رژێم����ی داگیركه‌رو هێزه‌‬ ‫سه‌ركوتكه‌ره‌كانیدا راپه‌ڕی‌و هه‌ر ئه‌فسونی‬ ‫ئه‌و یه‌كگرتنه‌ش بو كه‌ چۆكی به‌هێزه‌كانی‬ ‫رژێم دادا‪ .‬یه‌كێكی ت����ر له‌ده‌رئه‌نجامه‌كانی‬ ‫راپه‌ڕی����ن زیندوبون����ه‌وه‌ی‌ رۆحی مه‌عنه‌وی‬ ‫خه‌ڵكی كوردس����تان بو كه‌ پاش ئه‌و هه‌مو‬ ‫كاره‌ساتانه‌ی‌ كه‌ داگیركه‌ر به‌سه‌ر واڵته‌كه‌یدا‬ ‫هێنابو‪ ،‬ئه‌و راس����تییه‌ ئاش����كرابو كه‌ هیچ‬ ‫هێزێ����ك ناتوانێت ه����ه‌ره‌س به‌گه‌لی كورد‬ ‫بهێنێت‌و هه‌رگیز گیانی به‌رگری‌و به‌رخوردان‬ ‫الی ئه‌م نه‌ته‌وه‌یه‌ هه‌ره‌سناهێنێت‪ .‬راپه‌ڕین‬ ‫جارێكی تر مه‌عنه‌ویاتی خه‌ڵكی كوردستانی‬ ‫زیندوك����رده‌وه‌و ئه‌و راس����تییه‌ بۆ جه‌ماوه‌ر‬ ‫ده‌ركه‌وت كه‌ ئه‌گ����ه‌ر یه‌كگرتوبن ئه‌وا هیچ‬ ‫هێزێك ناتوانێت له‌رویاندا بوه‌ستێت‪.‬‬ ‫ئێمه‌ ده‌زانی����ن هه‌رچه‌ن����ده‌ راپه‌ڕین بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌ك����ی كورت دوچاری شكس����ت هات‬ ‫ب����ه‌اڵم هێ����زی راپه‌ڕین نه‌به‌زیب����و‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫راپه‌ڕینی یه‌كه‌م وه‌كو سه‌ره‌تای پرۆژه‌یه‌ك‬ ‫س����ه‌یر بكه‌ین ئه‌وا ئه‌و پرۆژه‌یه‌ به‌رده‌وامبو‬ ‫ت����ا هێزه‌كان����ی رژێ����م له‌دوای شكس����تی‬ ‫یه‌كه‌م����ی راپه‌ری����ن ناچارب����ون روبه‌رێكی‬ ‫فراوان له‌كوردستان چۆڵبكه‌ن‌و سه‌رئه‌نجام‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان له‌سه‌ر ئه‌و‬ ‫روب����ه‌ره‌ جوگرافییه‌ پێكه����ات‪ .‬كه‌ ئه‌ویش‬ ‫به‌رهه‌می راپه‌ڕینی به‌هاری س����اڵی ‪1991‬ی‬ ‫جه‌م����اوه‌ری خه‌ڵكی كوردس����تان‌و خه‌باتی‬ ‫نه‌پس����اوه‌ی‌ هێزی پێش����مه‌رگه‌ بو‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئێمه‌ وه‌ك����و پرۆژه‌یه‌ك س����ه‌یری راپه‌ڕین‬ ‫بكه‌ین هه‌رچه‌نده‌ له‌خۆیدا خاسێتی پرۆژه‌ی‌‬ ‫نه‌بو‪ ،‬وه‌كو جۆرێ����ك له‌كاردانه‌وه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌سیاس����ه‌تی دڕندانه‌ی به‌ع����س‪ ،‬راپه‌ڕین‬ ‫رویدا به‌اڵم هێش����تا له‌و روه‌ راپه‌ڕبن وه‌كو‬ ‫پرۆژه‌یه‌كی ناته‌واو ماوه‌ته‌وه‌و ته‌واوكردنی‬ ‫ئه‌و پرۆژه‌ی����ه‌ به‌گێڕانه‌وه‌ی‌ ت����ه‌واوی ئه‌و‬ ‫به‌شه‌ فراوانه‌ی‌ كوردستان ده‌بێت كه‌ تاكو‬

‫ئێستاش له‌ژێر سایه‌ی ده‌سه‌اڵتی حكومه‌تی‬ ‫ناوه‌ندیدای����ه‌‪ .‬هه‌نگاوی دوه‌م����ی‌ پرۆژه‌ی‌‬ ‫راپه‌ڕینیش س����ه‌ربه‌خۆیی‌و دروس����تكردنی‬ ‫ده‌وڵه‌تی س����ه‌ربه‌خۆی كوردستانه‌ له‌سه‌ر‬ ‫جوگرافیای كوردستان چونكه‌ كاتێ جه‌ماوه‌ر‬ ‫له‌راپه‌ڕینێكی عه‌فه‌ویدا هه‌مو كوردس����تانی‬ ‫رزگاركرد‪ ،‬مانای ئه‌وه‌ ب����و‪ ،‬به‌داگیركه‌ری‬ ‫واڵته‌كه‌ی����ی گوت ئه‌مه‌ خاك‌و نیش����تیمانی‬ ‫ئێمه‌یه‌و ئه‌مڕۆ یان سبه‌ی تۆی لێده‌رده‌كه‌ین‌و‬ ‫ته‌نی����ا خۆمان مافی ئه‌وه‌م����ان هه‌یه‌ واڵتی‬ ‫خۆمان به‌ڕێوه‌ببه‌ین‪ .‬بێگومان س����ه‌رباری‬ ‫ئازادكردنی هه‌مو كوردستان‌و سه‌ربه‌خۆیی‌و‬ ‫پێكهێنانی ده‌وڵه‌تی س����ه‌ربه‌خۆی كوردی‬ ‫ئامانجێكی ت����ری راپه‌ڕینی����ش بیناكردنی‬ ‫سیستێمێكی فه‌رمانڕه‌واییه‌ كه‌ نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫هه‌مو خه‌ڵكی كوردس����تان بكات‌و ئازادی‌و‬ ‫عه‌داله‌ت����ی كۆمه‌اڵیه‌ت����ی‌و بیناكردن����ه‌وه‌ی‌‬ ‫كوردستان‌و گواستنه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی كوردی‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی به‌كارهێنه‌ره‌وه‌ بگوازێته‌وه‌‬ ‫بۆ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی به‌رهه‌مهێن‪ ،‬تا كه‌س����ێتی‬ ‫كوردی ببێته‌ كه‌س����ێتییه‌كی كاراو له‌سه‌ر‬ ‫پێی خۆی رابوه‌ستێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ جارێكیتر‬ ‫داگیركه‌رانی كوردس����تان نه‌توانن شكست‬ ‫ب����ه‌و كه‌س����ێتییه‌ بهێنن چونك����ه‌ پرۆژه‌ی‌‬ ‫راپه‌ڕین كاتێك ده‌بێته‌ پرۆژه‌یه‌كی ته‌واو كه‌‬ ‫كه‌سێتی كوردی له‌باری هه‌ست به‌شكست‌و‬ ‫پاشكۆیه‌تی رزگاربكرێت‌و ببێته‌ كه‌سێتییه‌ك‬ ‫هه‌ست به‌بونی راس����ته‌قینه‌ی‌ خۆی بكات‌و‬ ‫له‌سه‌ر پێی خۆی رابوه‌ستێت‌و له‌به‌رده‌می‬ ‫كه‌سدا نه‌چه‌مێته‌وه‌‪ .‬هه‌ر ئه‌وكاته‌ش مرۆڤی‬ ‫كورد هه‌ست ده‌كات كه‌ ئه‌م خاوه‌نی خۆی‌و‬ ‫نیشتیمانی خۆیه‌تی هه‌ر ئه‌و كاته‌ش ئاستی‬ ‫ئینتیمای نه‌ته‌وه‌یی‌و نیش����تیمانی الی تاك‬ ‫به‌تاكی كورد به‌هێز ده‌بێت كه‌ هه‌ست بكات‬ ‫له‌س����ه‌ر خاكی خۆی‌و له‌سایه‌ی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫خۆماڵ����ی كوردیدا ب����ون‌و كه‌رامه‌ت‌و ژیان‌و‬ ‫هه‌م����و مافه‌كانی پارێ����زراوه‌و ئه‌وه‌ش وای‬ ‫لێده‌كات به‌دڵس����ۆزی ئه‌ركه‌كانی جێبه‌جێ‬ ‫بكات‪.‬‬

‫"نەبزواوێكی بزوێنەر"‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫كاری میتافیزی���ك ئەوەیە ك���ە لەبوونە‬ ‫ناھەس���تیارەكان بكۆڵێت���ەوە‪ ،‬واتە ئەو‬ ‫تەنان���ەی ك���ە ماتریالیی نی���ن‪ .‬كاتێك‬ ‫ئەرستۆ لەنووسینە بەناوبانگەكەیدا لەسەر‬ ‫میتافیزیك‪ ،‬خوداوەند ب���ە ”نەبزواوێكی‬ ‫بزوێنەر“ پێناسدەكات‪ ،‬باس لە ”ھۆكاری‬ ‫یەكەم“ دەكات‪ ،‬بەاڵم مەبەستی ئەوەش‬ ‫نیی���ە پێمانبڵێت ئ���ەم ھۆكارە خالیقە‪،‬‬ ‫چونكی بۆ ئەو ماتریال ش���تێكی نەمرەو‬ ‫دروس���تكراو نیی���ە‪ .‬خەس���ڵەتەكانی‬ ‫”نەبزواوێكی بزوێن���ەر“ بریتین لەبزاوتی‬ ‫بازنەی���ی‪ ،‬چونك���ی كۆتای���ی نییە‪ ،‬ئەم‬ ‫ناكۆتایەش مانای نەمریی پێدەبەخشێت‪.‬‬ ‫بەھەمان شێوەش ئەم بوونە لەماتریالبوون‬ ‫ئازادەو گۆڕانی بەسەردا نایەت‪ ،‬ئەم بوونە‬ ‫نە فۆرمی ھەیە نە كەرەسە‪ ،‬چونكی لەم‬ ‫دوو تەكنیكە دەتوانین شت دروستبكەین‬ ‫یان دروستدەبێت‪ ،‬لەكۆتاییشدا ئەم بوونە‬ ‫زێدگای ڕۆحە‪ .‬كۆی ئەم خەس���ڵەتانەش‬ ‫وادەكات ك���ە ببێ���ت بەھەقیق���ەت‪ .‬ئەم‬ ‫تێگەش���تنەی ئەرس���تۆ بۆ خوداوەند بۆ‬ ‫تیۆلۆگە كاتۆلیكەكان جێگای مشتومڕی‬

‫گەورە بوو‪ .‬ئەوان پێیانوایە كە خوداوەند‬ ‫الی ئەرستۆ چاودێرانە بەتەنھا لەسەرەوە‬ ‫وەس���تاوەو ھیچ كاریگەرییەكی بەس���ەر‬ ‫ژیانی مرۆڤەوە نییە‪ .‬بۆیە ئەم فەیلەسوفە‬ ‫بەنوێنەری ”داییسم“ لەقەڵەمدەدەن؛ ئەو‬ ‫قوتابخان���ە فەلس���ەفییەی ك���ە لەڕێگای‬ ‫عەقڵەوە بوونی خودا دەس���ەلمێنێت‌و بە‬ ‫پێچەوانەی ئایینە ئاس���مانییەكانەوە كە‬ ‫لەرێگای كتێب���ە پیرۆزەكانەوە ئەم كارە‬ ‫دەكات‪ .‬داییس���مەكان بڕوایانوای���ە كاری‬ ‫خودا بەتەنھا دروس���تكردنی گەردوونە‪.‬‬ ‫بەشدارینەكردن‌و دەستكارینەكردنی كارو‬ ‫كێشەكانی مرۆڤ یەكێكە لەخەسڵەتەكانی‬ ‫خوداوەن���د‪ .‬ئ���ەوان وایدەبینی���ن ھەر‬ ‫خۆھەڵقورتاندنێك لەئیش���ەكانی ئینسان‬ ‫مان���ای ئەوەیە ك���ە خوداوەند ھەڵەیەكی‬ ‫ك���ردووەو دەبێ���ت چاكیبكات���ەوە؛ ئەم‬ ‫كردەیەش شایستەی گەورەیی خوداوەند‬ ‫نیی���ە‪ .‬خوداوەند الی ئەوان سیاس���ەت‬ ‫ن���اكات‪ ،‬چونك���ی لەگرفتەكان���ی نێوان‬ ‫ئینس���انەكان‌و میللەت���ان‌و دەوڵەتان���دا‬ ‫بێالیەنە‪.‬‬

‫‪19‬‬

‫پرسی‌ چاره‌نوس‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫گۆڕینی سیس����تمی سیاس����ی عێ����راق بۆ‬ ‫دیموكراس����ی‌و لێبورده‌یی‌و یه‌كترقبوڵكردن‌و‬ ‫كرانه‌وه‌ به‌رووی دنیادا جگه‌ له‌ به‌فیڕۆدانی‬ ‫(كات – پاره‌ – وزه‌‪ -‬خه‌ڵك) هیچی دیكه‌ی‬ ‫لێبه‌رهه‌م نایه‌ت‪.‬‬ ‫له‌به‌رئ����ه‌وه‌ خۆتێهه‌ڵكێش����ردنه‌وه‌ به‌ناو‬ ‫ده‌وڵه‌تی عێراقدا هه‌ڵه‌یه‌‪ ،‬له‌وانه‌‪:‬‬ ‫یه‌ك����ه‌م‪ ،‬بزوتن����ه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌یی دۆزێكی‬ ‫گرن����گ‌و چاره‌نوس س����ازه‌و نابێ����ت قۆناغ‬ ‫به‌ن����دی بكرێت‪ .‬گه‌ر وه‌ك ئێس����تامان چه‌ق‬ ‫به‌س����توبین له‌ژێر ناوی (راس����تكردنه‌وه‌ی‬ ‫ره‌وش����ی ناوخۆی عێراق‌و ئاش����تكردنه‌وه‌ی‬ ‫سه‌رجه‌م الیه‌نه‌ سیاس����ی‌و مه‌زهه‌بیه‌كان)‪،‬‬ ‫به‌ دڵنیاییه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌كی‌ مه‌ترسیدار ده‌بێت‬ ‫له‌ سه‌ر حسابی له‌ده‌ستدانی‌ مافی‌ كورد له‌‬ ‫پێناوی‌ چه‌ند پرس����ێكی‌ ناو خۆی‌ عێراق كه‌‬ ‫هیچ ج����ۆره‌ په‌یوه‌ندییه‌كی‌ دوور‌و نزیكی‌ به‌‬ ‫ئێمه‌وه‌ نیه‌‪ .‬دووهه‌م‪ ،‬له‌ ده‌س����تدانی‌ هه‌لی‌‬ ‫زێڕینی‌ پرسی‌ س����ه‌ر به‌خۆی‌ كوردستان له‌‬ ‫ن����او ده‌بات یان له‌ باش����ترین دۆخیدا دوای‌‬ ‫ده‌خ����ات بۆ كاتێك����ی‌ نادیار‪ .‬له‌ ئێس����تادا‬ ‫كورد دوژمنی‌ به‌ هێ����زی‌ نه‌ماوه‌‪ ،‬دوژمنان‌و‬ ‫داگیركه‌رانی‌ كوردس����تان ل����ه‌ خانه‌ی‌ واڵته‌‬ ‫پڕكێش����ه‌‌و قه‌یراناوییه‌كانن‪ .‬ل����ه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ڕه‌وت����ی‌ پێش����كه‌وتنی‌ دنی����ادا‪ ،‬ده‌وڵه‌تانی‌‬ ‫(عێراق – س����وریا – ئێران – توركیا) له‌‬ ‫ڕیزی‌ پێشه‌وه‌ی‌ ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ن كه‌ ناسراون‬ ‫ب����ه‌ دواكه‌وتویی‌و به‌ده‌س����ت قه‌یرانی‌ قوڵی‌‬ ‫سیاسی‌‌و ئابووری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و كه‌لتوریه‌وه‌‬ ‫ده‌ناڵێن����ن‪ .‬له‌س����ه‌ر ئاس����تی نێوده‌وڵه‌تی‪،‬‬ ‫ب����ه‌رده‌وام ده‌الق����ه‌ی‌ نێ����وان داگیركه‌رانی‌‬ ‫كوردستان‌و ده‌وڵه‌ته‌ پێشكه‌وتوه‌كان فراوان‬ ‫ده‌بێت‪ .‬جگه‌ له‌ گۆشه‌گیری‌‌و داخراوییان له‌‬ ‫ناو سیاس����ه‌تی‌ نێو ده‌وڵه‌تیشدا‪ ،‬دووچاری‌‬ ‫گرێی‌ ده‌روونی‌ كوش����نده‌ بوون له‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫بوونی‌ (ده‌وڵه‌تی‌ ئیسرائیل) له‌ ناوچه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫س����ێهه‌م‪ ،‬عێراق ل����ه‌ الیه‌ك گرێ����دراوی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ واڵت����ه‌ عه‌ره‌بیه‌كانه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی‌‬ ‫تره‌وه‌ له‌ هاوكێش����ه‌ی‌ بلۆكی‌ ش����یعه‌گه‌ریدا‬ ‫مه‌س����ت بووه‌‪ .‬بۆ نمونه‌‪ ،‬هه‌ركات ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫عێراقی‌ له‌سه‌ر بنچینه‌ی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ واڵتانی‌‬ ‫ناوچه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌ یان هاوكێش����ه‌ی‌ سیاسی‌‬ ‫ش����یعه‌گه‌ری‌ دووچاری‌ ملمالنێ‌و جه‌نگ بێت‬ ‫له‌گه‌ڵ واڵتێكی‌ نه‌یاریدا‪ ،‬ئه‌وا به‌ دڵنیاییه‌وه‌‬ ‫كوردی����ش وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ به‌ش����ێكه‌ له‌ عێراق‬ ‫ده‌بێ����ت جه‌ن����گاوه‌ری‌ پاراس����تنی‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫بێت‪ ،‬ده‌بێت ببێته‌ به‌شێك له‌ هێزو سوپای‌‬ ‫عێراق����ی‌ ب����ۆ پارێزگاریكردن له‌ ش����ه‌ره‌ف‌و‬ ‫س����ه‌ره‌وه‌رییه‌كانی‌ عێ����راق وه‌ك له‌ جه‌نگی‌‬ ‫زۆره‌ ملێ����ی‌ (عێ����راق – ئێ����ران)‌و (عێراق‬ ‫– كویت)دا ئه‌زمونمان كرد‪ .‬س����ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫كوردس����تان دابڕانێك����ی‌ یه‌كجاریی����ه‌ ل����ه‌‬ ‫تێوه‌گالنی‌ هه‌ڵوێستی‌ به‌ زۆره‌ ملێ‪.‬‬ ‫چواره‌م‪ ،‬گه‌ر ئێمه‌ وه‌ك كورد‪ ،‬مانه‌وه‌مان‪،‬‬ ‫سه‌روه‌ریمان به‌ند بكه‌ین به‌ سه‌روه‌ری‌ خاكی‌‬ ‫عێراق����ه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت هه‌میش����ه‌ له‌ دڵه‌ڕاوكێی‌‬ ‫ناسه‌قامگیری باری‌ ئابووری‌‌و داراییدا بین بۆ‬ ‫كۆمه‌اڵنی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان‪ .‬ئێستا كورد له‌‬ ‫ناو سه‌روه‌ریه‌كانی‌ عێراقدا وه‌ك موچه‌خۆری‬ ‫زی����اده‌ مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا ده‌كرێت‪ ،‬س����ااڵنه‌‬ ‫حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس����تان دوچاری‌‬ ‫كێشه‌ی‌ ناردن‌و دیاری كردنی‌ ڕێژه‌ی‌ بودجه‌‬ ‫ده‌بێ����ت له‌گه‌ڵ ده‌وڵه‌ت����ی‌ ناوه‌نددا‪ ،‬بودجه‌‬ ‫به‌ ئاس����تێكی‌ دژوار كێش����ه‌ی‌ ب����ۆ هه‌رێمی‬ ‫كوردس����تان دروس����ت كردووه‌‪ .‬هه‌ركاتێك‬ ‫كورد جۆرێك له‌ هه‌نگاوی‌ سیاسی سه‌ربه‌خۆ‬ ‫بنێ����ت‪ ،‬حكومه‌تی‌ ناوه‌ند ب����ێ دوودڵی به‌‬ ‫الس����اری ده‌ینرخێنێت‌و كاردانه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر‬ ‫پێدانی‌ به‌ش����ه‌ بودجه‌ی هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ده‌بێت‪ .‬واتا سیستمی‌ په‌یوه‌ندی‌ داراییمان‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ عێراق ش����ێوازی‌ خ����اوه‌ن موڵك‌و‬ ‫جوتیاری‌ وه‌رگرتووه‌‪ .‬ئه‌م الیه‌نه‌ گه‌یشتۆته‌‬ ‫ئه‌و ئاس����ته‌ی‌ گه‌ر ده‌وڵه‌ت����ی عێراق بودجه‌‬ ‫نه‌نێرێ����ت‪ ،‬ئه‌وا له‌ گۆم����ی قه‌یرانی ئابوریدا‬ ‫ده‌خنكێین‪ .‬كاركردن بۆ بوژانه‌وه‌ی‌ ژێرخانی‌‬ ‫ئابوری‌و س����ه‌ربه‌خۆی ئابوری كوردس����تان‬ ‫مه‌رجێكی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ سه‌ربه‌خۆی كوردستانه‌و‬ ‫خ����ۆ به‌ دورگرتن له‌م ئه‌رك����ه‌ ڕێگه‌ دانه‌ به‌‬ ‫به‌رده‌وامی‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌ی‌ برسێتی‌‌و نا ئارامی‬ ‫خه‌ڵكی كوردستان‪.‬‬ ‫پێنج����ه‌م‪ ،‬ش����ه‌پۆله‌كانی‌ جیهانگیری له‌‬ ‫ڕێگه‌ی‌ چه‌مكه‌كانی‌ دیموكراسی‌و تولێرانس‌و‬ ‫مۆدێرنه‌وه‌ وه‌ك پڕۆسه‌یه‌كی یونڤێرساڵی به‌ر‬ ‫ده‌وڵه‌تانی‌ كۆنه‌ په‌رس����ت‌و داخراو ده‌كه‌ون‪.‬‬

‫ئ����ه‌م ش����ه‌پۆله‌ وه‌ك به‌ره‌ی����ه‌ك ملمالنێی‬ ‫توندی‌ حكومه‌تی‌ بیرۆكراس����ی‌و گه‌نده‌ڵی‌و‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتی‌ بۆماوه‌ی����ی‌و فێنده‌مینتالی����زم‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ده‌وڵه‌ت����ی‌ عێراقی����ش یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تانه‌ی‌ له‌ به‌ره‌ی‌ دژ به‌ دیموكراسیه‌ت‌و‬ ‫ئایدی����ای‌ پێش����كه‌وتوخوازانه‌یه‌‪ ،‬گه‌ر ئێمه‌‬ ‫وه‌ك����و ك����ورد له‌ عێ����راق جی����ا نه‌بینه‌وه‌‪،‬‬ ‫بێگوم����ان له‌ ن����او ئه‌م ملمالن����ێ گه‌ورانه‌دا‬ ‫چاره‌نوس����مان ده‌كه‌وێته‌ ناو به‌ره‌ی‌ داخراوو‬ ‫كۆنه‌ په‌رسته‌كان‪ ،‬كورد ده‌بێت جیهانگیری‬ ‫وه‌ك ژینگه‌یه‌كی له‌بار وه‌ربگرێت‌و ڕێزگرتن‬ ‫له‌ بنه‌ماكان����ی‌ دیموكراس����ی‌و بڕوابوون به‌‬ ‫دنیای‌ كرانه‌وه‌ بكاته‌ شێوازه‌كانی‌ تێكۆشان‬ ‫بۆ سه‌ربه‌خۆیی‪.‬‬ ‫به‌شێك له‌ ئامرازه‌كانی جیابونه‌وه‌‬ ‫لێره‌دا ئامراز گرنگه‌‪ .‬له‌ناو ئه‌م ئامرازانه‌دا‪،‬‬ ‫ده‌زگاكانی راگه‌یاندن جێگای سه‌رنجن‪ .‬ئه‌م‬ ‫ده‌زگایانه‌ ده‌توانن جێیه‌ك بۆ پرسی ده‌وڵه‌ت‬ ‫بكه‌نه‌وه‌و كار بكه‌ن بۆ به‌هێزبونی ره‌فتاری‬ ‫سیاس����ی تاك وهێزی سیاس����ی ك����ورد به‌‬ ‫مه‌به‌ستی سه‌ربه‌خۆیی نیشتیمانی‌و كاركردن‬ ‫له‌و پێناوه‌دا‪ .‬به‌داخه‌وه‌‪ ،‬تا ئێستا كه‌مترین‬ ‫روب����ه‌ر له‌ میدیای ك����وردی ته‌رخانكراوه‌ بۆ‬ ‫پرسی سه‌ربه‌خۆبونی نه‌ته‌وه‌یی كورد‪.‬‬ ‫یه‌كێتی‌ هێزه‌ سیاس����یه‌كانی‌ كوردس����تان‬ ‫ئامرازێكی تره‌ كه‌ ڕۆڵێكی‌ سه‌ره‌كی‌ ده‌گێڕێت‬ ‫له‌ به‌ده‌س����تهێنانی‌ سه‌ربه‌خۆی‌ كوردستان‌و‬ ‫دروس����تكردنی‌ ده‌وڵه‌ت����ی‌ ك����وردی‌‪ .‬هێزه‌‬ ‫سیاسیه‌كانی كوردستان به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌‬ ‫دابه‌شبون به‌سه‌ر دوو جۆر ئایدیادا(عه‌لمانی‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌)‪ ،‬پاش����ان له‌س����ه‌ر ئاس����تی‌‬‫چۆنیه‌تی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ دابه‌ش بوون به‌س����ه‌ر‬ ‫دووهاوكێشه‌دا (ده‌س����ه‌اڵت‪ -‬ئۆپۆزسیۆن)‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر تێڕوانینێك����ی‌ به‌راوردكارانه‌ له‌ نێوان‬ ‫هه‌ردوو به‌ره‌ی‌ (ده‌س����ه‌اڵت ‪ -‬ئۆپۆزسیۆن)‬ ‫بكه‌ین ‪,‬چه‌ند خاڵێكی‌ هاوبه‌ش����مان له‌سه‌ر‬ ‫ئاس����تی‌ الیه‌ن����ی‌ به‌هێ����زو الیه‌ن����ی‌ الوازی‌‬ ‫هه‌ردوو به‌ره‌ ده‌س����تده‌كه‌وێت‪ .‬ل����ه‌ روه‌وه‌‬ ‫به‌هێزه‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬سه‌رجه‌م هێزه‌ سیاسیه‌كان‬ ‫خاوه‌نی ڕێكخستنی‌ جه‌ماوه‌ری‌ به‌رفراوانن‪،‬‬ ‫توانای‌ به‌گه‌ڕخستنی‌ هێزی‌ سه‌ربازیان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫خاوه‌ن توانای‌ دارای����ی وكارگێڕین‪ ،‬پێگه‌ی‌‬ ‫په‌رله‌مانی����ان هه‌یه‌ له‌ه����ه‌ردوو ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫(نیش����تمانی‌ كوردس����تان‌و عێراق)‪ ،‬پاشان‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ ئه‌م هێزانه‌ ناسراون‌و خاوه‌ن‬ ‫خه‌باتی‌ دوورو درێژن له‌كوردستاندا‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی خاڵه‌ الوازه‌ هاوبه‌شه‌كانی‌‬ ‫هێزه‌ سیاسیه‌كانی‌ كوردستان ده‌كرێت هه‌ر‬ ‫هێنده‌ بڵێم كه‌ بریتین ل����ه‌ قوڵ كردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ناكۆك����ی‌ له‌س����ه‌ر بنچین����ه‌ی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫حزبی‌‌و دروستكردنی‌ به‌ره‌یی‌ بۆ فراوانكردنی‌‬ ‫ناكۆكیه‌كانی‌ نێوانیان‪ ،‬به‌الوه‌كی‌ وه‌رگرتنی‌‬ ‫میكانیزمی‌ یه‌كێتی‌ نێوانیان له‌س����ه‌ربنه‌مای‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ نیش����تمانی‌‌و س����ه‌ربه‌خۆبون‪،‬‬ ‫خۆبه‌دوورگرت����ن له‌ ق����وڵ بونه‌وه‌یان به‌ناو‬ ‫گرنگیه‌كان����ی‌ ده‌وڵ���� ‌هت‌و س����ه‌ربه‌خۆی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬فه‌رامۆشكردنی ش����ه‌رعیه‌تی‬ ‫ئاس����ۆیی‌و بایه‌خدان به‌ شه‌رعیه‌تی ستونی‬ ‫له‌ كاری‌ سیاس����ی‌‌و رێكخراوه‌ییاندا‪ ،‬الوازی‬ ‫چه‌مكی ئاش����تبونه‌وه‌ی گشتی‌‌و لێبورده‌ی‌‪،‬‬ ‫په‌رتكردنی هێزی جه‌ماوه‌ری له‌سه‌ر بنه‌مای‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی حزبی‪.‬‬ ‫ئه‌م هێزه‌ سیاسیانه‌ گه‌ر ئاراسته‌ی‌ ڕێگای‌‬ ‫(پارچه‌پارچه‌بونی‌ جه‌م����اوه‌ری‌‌و درێژه‌دان‬ ‫به‌ناكۆكی‌ وبه‌ په‌راوێزخستنی‌ سه‌ربه‌خۆی‌‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ كوردستان)‪ ،‬نه‌گۆڕن بۆ ئاڕاسته‌ی‌‬ ‫(یه‌كێتی‌ خه‌باتی‌ نیش����تمانی‌‌و گرنگیدان به‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ نیش����تمانی‌‌و س����ه‌ربه‌خۆبون)‪،‬‬ ‫ئه‌وا سه‌رئه‌نجام چاره‌نووسمان ده‌به‌سترێت‬ ‫به‌ڕابردوه‌وه‌ نه‌ك داهاتوو‪.‬‬ ‫وته‌یه‌ك����ی التینی هه‌ی����ه‌ ده‌ڵێت‪ (:‬هیچ‬ ‫ش����تێك نه‌وتراوه‌ كه‌ نه‌بیس����ترابێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫زۆرش����ت ماوه‌ جێ به‌ج����ێ بكرێت)‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌ كوردس����تانیش كار ب����ۆ جێبه‌جێكردنی‬ ‫نه‌كراوه‌ دروستكردنی ده‌وڵه‌ته‌‪ .‬ژیانكردن له‌‬ ‫ناو ده‌وڵه‌تی‌ عێراقدا‪ ،‬له‌ هه‌موو ڕوویه‌كه‌وه‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ خراپی له‌س����ه‌ر ك����ۆی‌ بواره‌كانی‌‬ ‫ژیانم����ان ده‌بێت‪ .‬كورد ه����ه‌ر بزتنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫سیاس����ی دروس����ت بكات له‌ كوردس����تاندا‬ ‫ده‌بێت له‌ پێن����اوی داكۆكیك����ردن له‌ مافه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌كانمان����دا بێت‪ .‬ل����ه‌ هه‌مان كاتدا‪،‬‬ ‫پێویسته‌ ستراتیژی سه‌ربه‌خۆی كوردستانی‬ ‫باش����ور س����ه‌ره‌كیترین كاری هێ����زو الیه‌نه‌‬ ‫سیاسیه‌كان بێت‪.‬‬

‫جوانییەکانی ناڕێکی‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫ب����ۆ چەمکی هێز‪ ،‬بۆ چەمک����ی قەدەر‪ ،‬بۆ‬ ‫پەیوەندی م����رۆڤ بەخوداکان‌و مرۆڤەکانی‬ ‫دیی����ەوە‪ .‬لەه����ەر خوێندنەوەیەکی وردی‬ ‫میتامۆرف����ۆس ـ����ی ئۆڤی����د دا‪ ،‬بەڕوونی‬ ‫دەبینی����ن ئێم����ە لەجیهانێکدای����ن‪ ،‬لەناو‬ ‫مەخلوقاتێکدای����ن ک����ە کێش����ەی فۆرمیان‬ ‫هەیە‪ ،‬کێش����ەی ناجێگیریان هەیە‪ .‬گۆڕینی‬ ‫بەردەوامی ش����ێوە‪ ،‬لەمرۆڤەوە بۆ درەخت‪،‬‬ ‫بۆ گا‪ ،‬ب����ۆ ئەژدیها‪ ،‬ب����ۆ قوڵنگ‪ ،‬زۆرجار‬ ‫تەنی����ا ئاماژەنی����ن ب����ۆ هێ����زی خودایی‪،‬‬ ‫بەڵک����و ئام����اژەن ب����ۆ بوون����ی ئەگەرێکی‬ ‫بەردەوامی ه����ەرەس‌و گ����ۆڕان‌و دابەزین‪.‬‬ ‫ت����ەواوی میتامۆرف����ۆس‪ ،‬گواس����تنەوەی‬ ‫وێن����ەی جیهانێکە کە ف����ۆرم‌و قاڵبەکانی‬ ‫دەل����ەرزن‪ ،‬لەس����ەر پنتێک‌و ش����ێوەیەکی‬

‫جێگیر ڕانەوەس����تاون‪ ،‬بوونەوەرێکی تێدا‬ ‫نییە ڕوخس����ارێکی هەمیشەیی هەبێت یان‬ ‫لەبەردەم هەڕەش����ەی ش����ێوە لەدەستدان‪،‬‬ ‫«دەعجانب����وون»‌و «ڕموزنب����وون» دا‬ ‫نەبێت‪ .‬ئۆڤید لە کتێبەکەیدا ئەفس����انەمان‬ ‫بۆ ناگێڕێت����ەوە‪ ،‬بەڵک����و چیرۆکی هەموو‬ ‫ملمالنێ وناجێگیریی‌و ناڕێکی جیهانێکمان‬ ‫بۆ دەگێڕێتەوە کە لەب����ەردەم کۆتاییدایە‪.‬‬ ‫ئەگ����ەر پێش����تر توانای خوداکان لەس����ەر‬ ‫گ����ۆڕان‌و دەعجانک����ردن هێزێک����ی گەورە‬ ‫بووبێت‪ ،‬بەاڵم ئێستا ئەم توانایە بە چاوێکی‬ ‫تراژیدی دەبینرێت‪ .‬وەک «سلۆتەردایک»‬ ‫لە بەشی یەکەمی «شەونمەکەی بەرمۆدا»‬ ‫ئام����اژەی پێ����دەدا‪ ،‬ئۆڤی����د کۆتای����ی ئەو‬ ‫دونیایە کە ش����ێوەی جێگی����ری تێدا نییە‪،‬‬

‫دوا خاڵێت����ی‪ .‬بەبێ ئ����ەو وێناکردنە هەم‬ ‫تراژیدی‪ ،‬هەم کۆمیدییە بۆ دونیای کۆن‪ ،‬بۆ‬ ‫ناجێگیرییەکان‌و بێشێوەیی‪ ،‬ئاوڕدانەوە لە‬ ‫جیهانی مرۆڤ «وەک بوونەوەرێک کە ئیدی‬ ‫هەست بە شێوەی نەگۆڕ‌و سروشتی خۆی‬ ‫دەکات» ئەستەم بوو‪ ،‬گەڕانەوە لە ناڕێکی‬ ‫ئاسمانەوە بۆ ڕێکی‌و سەقامگیریی‌و نەبزۆکی‬ ‫س����ەر زەمین کاری نەکردەبوو‪ .‬ئۆڤید هەر‬ ‫یەکەم نوسەر نییە‪ ،‬بەڵکو ئەو نوسەرەشە‬ ‫کە چاوم����ان بەرەو ئەوە ئاڕاس����تەدەکات‬ ‫درز‌و کەلێ����ن‌و ش����ەبەقە گەورەکان����ی ناو‬ ‫ئەو دونیایە ببینین کە بە چاوی ئاس����ایی‬ ‫نابینرێن ‪ ...‬بەب����ڕوای من دەمێک ئۆڤید‪،‬‬ ‫میتامۆرف����ۆس دەنوس����ێت‪ ،‬هەم����ان ئەو‬ ‫کارەدەکات ک����ە ئەدۆرنۆ ل����ە هونەرمەندی‬

‫داوادەکات «گواس����تنەوەی ناڕێک����ی ب����ۆ‬ ‫ناو ڕێکی»‪ .‬لێرەوە ئ����ەو کولتوورە مەزنە‬ ‫سەرهەڵدەدات کە دواتر دەبێت بەوەزیفەی‬ ‫هەموو ئ����ەدەب‌و هونەرێک����ی ئاڤانتگارد؛‬ ‫بینینی سیس����تمەکان‌و واقعەکان لە ساتی‬ ‫کەوتن‌و لێکترازان‌و ناڕێکییە گەورەکانیاندا‪،‬‬ ‫یاخود بە گوزارشتێکی وردتر‪ ،‬گواستنەوەی‬ ‫هەس����تی ه����ەرەس‌و ت����رازان‌و ناڕێکی‪ .‬بە‬ ‫پێچەوان����ەی عەقڵی پۆزەتیڤیس����تەوە کە‬ ‫هەر ج����ۆرە وێناکردنێک����ی لەوجۆرە وەک‬ ‫«ڕۆمانسییەت»‪« ،‬خەیاڵگەرایی ئەدەبی»‪،‬‬ ‫«یۆتۆپی����زم» لە قەڵ����ەم دەدات‪ .‬لێرەدا‬ ‫س����ەروکارمان لەگەڵ دوو جۆر سیس����تمی‬ ‫هەس����تکردندایە ب����ە دونی����ا‪ ،‬یەکێکێکیان‬ ‫واقع وەک ژینگەیەکی فەوزادار‌و ش����ەپۆکاو‬

‫دەبینێ����ت‪ ،‬کە خێرا دەبێ����ت ڕێکبخرێتەوە‬ ‫«وەک هەس����تی مامۆس����تاکانی زانکۆ لە‬ ‫کۆڕەکانی مندا دوای حەڤدەی شوبات‪ ،‬کە‬ ‫بەبڕوای من لە ئێس����تادا بووە بە هەستی‬ ‫زاڵی بەشی هەرە زۆری ڕۆشنبیرانی کورد‌و‬ ‫بەرنام����ەی کار‌و ڕێونمایکەری بیرکردنەوە‌و‬ ‫ڕوانین����ان»‪ ،‬لەگەڵ هەس����تێکی دیدا کە‬ ‫واقع وەک سیستمێکی سەرتاپاگیری ڕێک‬ ‫دەبینێت‪ ،‬کە ل����ە جێگا جیاوازەکان‌و بەرە‬ ‫جیاوازەکان‌و ڕوانین����ە جیاوازەکاندا‪ ،‬جگە‬ ‫لە خۆی هیچی تر دروس����ت ناکاتەوە‪ .‬واتە‬ ‫ڕێکییەکی سەرتاس����ەرییە کە یاسا‌و دیدە‬ ‫جەبرییەکانی بەس����ەر هەموو س����نورێکی‬ ‫خەیاڵ����دا دەس����ەپێنێت‪ .‬لێ����رەوە جگ����ە‬ ‫ل����ەوەی ناڕێکی دروس����تبکەین‌و درزەکانی‬

‫پیش����انبدەین‌و ش����تێک لە ئانارش����ییەتی‬ ‫بدەین����ێ‪ ،‬چەکێک����ی تری دروس����تکردنی‬ ‫گۆڕان‌و نوێبوونەوەمان لە دەستدا نییە‪.‬‬ ‫بە بڕوای من چۆن ترس����ێکی گەورە لە ناو‬ ‫ڕۆحە واقعپەرس����ت‌و ڕێکگەراکاندا هەیە لە‬ ‫نەبوونی سیستم‪ ،‬ترسێکی پێچەوانەش لە‬ ‫ڕێکی‪ ،‬لە لەقاڵبدانی هەمیش����ەیی‪ ،‬لەوەی‬ ‫هەمیشە شتەکان خۆیان دووبارەبکەنەوە‪،‬‬ ‫الی ستایشکەرانی ناڕێکی هەیە‪ .‬ئەم هەستە‬ ‫تەنیا ئۆڤید لە سەرەتای مێژووی نوسیندا‬ ‫نایخولقێنێت‪ ،‬بەڵکو دواتر لە هەموو ساتە‬ ‫گرنگەکانی مێژووی بیرکردنەوەدا بە شێوەی‬ ‫جیاواز‌و لە کایەی جیاوازدا دەردەکەوێتەوە‬ ‫«کە لە باش����ی داهاتوودا قسە لە هەندێک‬ ‫چرکەساتی دیکەی دەکەم »‪.‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫حیكمه‌ت‌و حه‌كیم بۆ ئێستا!‬ ‫ سه‌رتیپ جه‌وهه‌ر‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫ریکالم‬

‫هه‌میشه‌ مام جه‌الل ماتمانه‌ی‌ به‌دو الیه‌نی سیاسی نه‌بو له‌عێراق‪ ،‬تاوه‌كو پشتیان‬ ‫پێببه‌س���ترێت له‌هه‌ر رێككه‌وتنێكی سیاس���ی‪ ،‬ئه‌و دو الیه‌نه‌ش‪ ،‬یه‌كیان لیست ‌‬ ‫ی‬ ‫عیراقییه‌‪ ،‬ئه‌ویتریان سه‌درییه‌كان‪ ،‬پێشیوابو ئه‌گه‌ر بمانه‌وێ‌ خاوه‌ن نفوزو هێزبین‬ ‫له‌عێراق ده‌بێ‌ ده‌ست به‌هاوپه‌یمانێـتی شیعه‌وه‌ بگرین‪.‬‬ ‫بۆچونه‌كه‌ی‌ مام ج���ه‌الل له‌جێی‌ خۆیبو‪ ،‬به‌ره‌نجامی ئه‌زمونێكی درێژبو له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و دو الیه‌نه‌ بۆیه‌ هه‌میش���ه‌ نه‌یده‌ویس���ت گره‌و له‌س���ه‌ر ده‌نگ‌و پش���تیوانیی‬ ‫ئه‌م دوالیه‌نه‌ بكات‪ ،‬هه‌ر ئه‌مه‌ش بو وایكرد له‌س���ه‌ره‌تای‌ گ���رژی‌‌و ئاڵۆزییه‌كانی‌‬ ‫لێس���تاندنه‌وه‌ی‌ متمانه‌ له‌مالیكی پش���ت به‌هاشوهوش���ی ئیعالمی ئه‌و دوالیه‌نه‌‬ ‫ببه‌ستێت‪ ،‬كاتێكیش داوایكرد ئیمزاكان به‌نوسراو ره‌وانه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ په‌رله‌مان‬ ‫بكه‌ن وه‌ك تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك بۆ نیازی‌ ئه‌و دوالیه‌نه‌‪ ،‬ده‌ركه‌وت ده‌یانه‌وێ‌ سه‌رۆكی‬ ‫كۆمار بكه‌نه‌ پردو هۆكارێك بۆ ده‌ستكه‌وتی‌ سیاسی خۆیان‪.‬‬ ‫له‌تێپه‌ڕاندن���ی بودجه‌ جارێكی دیكه‌ ئه‌م راس���تییه‌ ده‌ركه‌وت‪ ،‬له‌گه‌ڵ له‌قبونی‬ ‫هاوپه‌یمانێتی‌ كوردو شیعه‌ شیعه‌كان به‌خۆیان‌و عه‌بای ره‌شیان ده‌وری یه‌كیانداو‬ ‫یه‌كده‌نگ ده‌س���تیان هه‌ڵبڕی‌ بێڕه‌چاوكردنی هیچ بارودۆخێك‌و سوننه‌كانیش وه‌ك‬ ‫هه‌میش���ه‌ په‌رته‌وازه‌و بێ‌ شوان بون‪ ،‬به‌شێكیان چونه‌ پاڵ شیعه‌كان‌و بودجه‌یان‬ ‫به‌زۆرینه‌ی‌ نیسابی یاسایی‌ تێپه‌ڕاند‪ ،‬له‌كاتێكدا هه‌ندێك پێانوابو ئه‌مه‌ له‌سه‌رده‌می‬ ‫عێراقی نوێ‌ مومكین نییه‌‪ ،‬كه‌چی رویداو بینیمان‪.‬‬ ‫سه‌الم مالیكی وتی‌ تێپه‌ڕاندنی بودجه‌ سه‌ره‌تایه‌كه‌ بۆ پێكهێنانی‌ حكومه‌تێكی‬ ‫زۆرینه‌‪ ،‬ئه‌م قس���ه‌یه‌ دروس���ت له‌جێی‌ خۆیه‌تی‌‪ ،‬تێپه‌ڕاندنی بودجه‌ به‌مشێوه‌یه‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی پێش���وه‌خت ده‌بێت بۆ پرۆژه‌یه‌كی گه‌وره‌تر ئه‌ویش پێكهێنانی‌‬ ‫حكومه‌تی زۆرینه‌یه‌‪ ،‬بێ‌ له‌به‌رچاوگرتنی‌ كوردو به‌شێكی‌ گه‌وره‌ی‌ سوننه‌‪.‬‬ ‫پرس���یاری‌ گرنگ ئه‌وه‌یه‌ كورد چی بكات؟ وه‌اڵمی ئه‌م پرس���یاره‌ هێشتا رون‬ ‫نییه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌قه‌د ئه‌وه‌ی‌ تێپه‌ڕاندنی بودجه‌‌و دواتر پێكهێنانی‌ حكومه‌تی‌ زۆرینه‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی گه‌وره‌ ده‌بێت بۆ مالیكی‌و شیعه‌كان‪ ،‬ئاوهاش تاقیكردنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫گرنگ ده‌بێت ب���ۆ كورد كه‌ له‌قه‌یران‌و واقعێكی ئاوها ك���ه‌ چاوه‌ڕه‌وانكراوبو چی‬ ‫بكات‌و چ ئاماده‌كارییه‌كی ك���ردوه‌ بۆ ئه‌م دۆخه‌‪ ،‬بزانین چیمانكردوه‌ بۆ ئه‌گه‌ری‌‬ ‫روبه‌روبونه‌وه‌ی‌ واقعێك به‌بێ‌ به‌غداو به‌بێ‌ بودجه‌و حكومه‌تی‌ ناوه‌ند‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا ئه‌گه‌ره‌كانی‌ به‌رده‌م سه‌ركردایه‌تی‌ كورد كه‌منین‪ ،‬به‌اڵم مه‌ترسیدارن‌و‬ ‫پێویس���تیان به‌حه‌كی���م‌و به‌حیكمه‌ت هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا وه‌ك ق���وڕی‌ رۆچو زیانێكی‬ ‫گه‌وره‌ی‌ به‌دوادادێت كه‌ ره‌نگه‌ هه‌مو كیانی‌ كوردستان بخاته‌ مه‌ترسییه‌وه‌‪.‬‬ ‫پێش���ی كورد مه‌سه‌له‌ی‌ كشاندنه‌وه‌ی‌ وه‌زیره‌كان له‌به‌غدا له‌الیه‌ن سوننه‌كانه‌وه‌‬ ‫تاقیكراوه‌ته‌وه‌و هیچ سودێكی نه‌بوه‌‪ ،‬بۆ ئێمه‌ی‌ كوردیش شتێكی ئه‌وتۆی‌ لێ‌ شین‬ ‫نابێت‪ ،‬نه‌خاس���مه‌ ئه‌م عه‌قلییه‌ته‌ی‌ ئێستا به‌غدا به‌ڕێوه‌ ببات‪ ،‬بۆیه‌ پێویستمان‬ ‫به‌ڕێگه‌و هه‌ڵویستی‌ دیكه‌ ده‌بێت بۆ دروستكردنی گوشار تاوه‌كو به‌غدا ناچار بێت‬ ‫چیدی وه‌ك به‌رازی بێ‌ مل ملنه‌دات له‌هه‌مو شتێك‪.‬‬ ‫عێ���راق بۆخ���ۆی‌ له‌گیژاوێكی بێ‌ س���ه‌ره‌تاو كۆتایی‌ ده‌ژی���ت‪ ،‬واڵتێكی ناكام‌و‬ ‫ناته‌ندروس���ت له‌دایكبوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر پێش���تر به‌زۆرو له‌چوارچێ���وه‌ی‌ رێككه‌وتنێكی‬ ‫سیاس���ی‌و كۆلۆنیالی‌ نێوان به‌ریتانییه‌كان‌و فه‌ره‌نسییه‌كان دروستكرا ئه‌وا ئه‌مڕۆ‬ ‫به‌سروشتیی‌ به‌ره‌و لێكترازان ده‌ڕوات‪ ،‬لێكترازانێك هه‌موان ده‌باته‌وه‌ سه‌ر ئه‌سڵی‌‬ ‫خۆمان‪.‬‬ ‫كارته‌كانی‌ كورد كه‌منین‪ ،‬ئه‌م ئاوه‌ س���ازگاره‌ی‌ كوردس���تان بگرینه‌وه‌ كه‌ بێ‌‬ ‫فلته‌رو بێ‌ مه‌رج روه‌و خاكی عه‌رعه‌ر ش���ۆڕده‌بێته‌وه‌ نیوه‌ی‌ به‌غدا وشك ده‌كات‪،‬‬ ‫ده‌كرێ‌ ده‌روازه‌كانی‌ كوردستان به‌ره‌و باشور دابخرێن بزانین چ قه‌یرانێكی گه‌وره‌‬ ‫له‌بازاڕه‌كانی‌ عێراق دروستده‌بێت‪ ،‬ئه‌ی‌ ئه‌گه‌ر تاكالیه‌نه‌ ناوچه‌ كوردستانییه‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێ���م بگێڕینه‌وه‌؟ ئه‌وا قه‌یرانێكی گه‌وره‌تر له‌عێراق دروس���تده‌بێت!‬ ‫به‌اڵم كاتێك پێمانده‌كرێ‌ ئه‌م هه‌نگاوانه‌ بنێین كه‌ ژێرخانی‌ ئابوریمان به‌هێزبێت‌و‬ ‫بێمنه‌ت بین له‌هه‌نارده‌كردنی نه‌وت‌و به‌رهه‌مهێنانی‌ ناوخۆ‪ ،‬نه‌ك له‌مباره‌ی‌ ئێستادا‬ ‫كه‌ ئه‌وه‌ ناكات ئه‌م هه‌نگاوانه‌ی‌ لێبهاوین‪.‬‬

‫ریکالم‬