ژماره‌ 374

‫شوققه‌یه‌ك بۆ فرۆشتن‬ ‫له‌گه‌ڕه‌كی‌ كوردسیتی‌ یه‌ك‬ ‫شوققه‌یه‌كی‌ (‪)110‬مه‌تری‌ هه‌یه‌ بۆ فرۆشتن‬ ‫كه‌ قیس���تی‌ مانگانه‌ی‌ ته‌نها (‪ )149‬هه‌زار‬ ‫دیناره‌‪ ،‬شوققه‌كه‌ ده‌كه‌وێته‌ نهۆمی‌ دووهه‌م‌و‬ ‫سه‌قفی‌ جبس���ن بۆرده‌و كه‌وانته‌رو سپلیتی‌‬ ‫تێدایه‌‪.‬‬ ‫ب���ۆ زانیاری‌ زیاتر په‌یوه‌ندی‌ بكه‌ به‌م ژماره‌‬ ‫مۆبایله‌وه‌‪:‬‬ ‫‪07704679999‬‬

‫گرفت ‌ی‌بانكه‌كانی سلێمانی‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژمار‌ه (‪)374‬‬ ‫سێشەممە ‪2013/4/23‬‬

‫ی سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫رۆژنامه‌یه‌ك ‌‬ ‫کۆمپانیای ئاوێنه‌ ده‌ریده‌کات‬

‫ریکالم‬

‫»» ‪8‬‬

‫کاربه‌ده‌ست‌و بزنسمانه‌کان له‌ترسی‌مردنی‬ ‫تاڵه‌بانی پاره‌كانیان له‌بانكه‌كان كشانده‌وه‌‬

‫ ‬

‫لەئۆسلۆوە تا ئیمرالی‬

‫‪12‬‬ ‫»»‬ ‫‪17‬‬ ‫»» ‪5‬‬

‫نهێنیەکانی دانوستانی پەکەکەو‬ ‫تورکیا له‌زاری "رەمزی کارتال"ه‌وه‌‬

‫ریکالم‬

‫پارێزه‌ره‌كه‌ ‌ی تاریق عه‌زیز‬

‫‪17‬‬ ‫‪312‬‬ ‫»»»»‬

‫په‌یوه‌ندی بارزانی‌و تاڵه‌بانی‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌رکرده‌کانی به‌عس ده‌گێڕێته‌وه‌‬

‫له‌ژێر فشاری پارتی‪ ،‬مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی‬ ‫به‌رائه‌تنامه‌ به‌چه‌ند په‌رله‌مانتارێكی خۆی پڕده‌كاته‌وه‌‬ ‫چه‌ند په‌رله‌مانتارێكی یه‌كێتی دوای‬ ‫ئه‌وه‌ی واژۆ له‌سه‌ر پڕۆژ‌ه یاسایه‌كی‬ ‫په‌یوه‌ست به‌س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ك��� ‌ه تێی���دا هه‌ڵبژاردنی‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م به‌یاس���ایه‌ك‬ ‫ده‌هێنێته‌و‌ه ن���او په‌رله‌مان‪ ،‬له‌ژێر‬ ‫فش���اری پارتیدا‪ ،‬مه‌كته‌بی سیاسی‬ ‫یه‌كێت���ی‪ ،‬به‌رائه‌تنام��� ‌ه به‌چه‌ن���د‬ ‫په‌رله‌مانتارێكی خۆی پڕده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‪ :‬به‌پێ���ی‬ ‫زانیارییه‌كانی ئاوێنه‌‪ ،‬پڕۆژ‌ه یاساك ‌ه‬ ‫له‌مانگی ‪11‬ی ‪2012‬دا ئاماده‌ كراوه‌و‬ ‫‪ 52‬په‌رله‌مانتار واژۆیان كردوه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫س���یانز‌ه په‌رله‌مانتاری���ان یه‌كێتی‬ ‫بون‪ ،‬به‌اڵم دواتر به‌هۆی فش���اری‬ ‫پارتی‌و له‌س���ه‌ر خواس���تی‌ ئه‌وان‪،‬‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌كی مه‌كته‌بی سیاس���ی‬ ‫یه‌كێتی‌ له‌هه‌ولێ���ر به‌ڕێوه‌ده‌چێت‌و‬ ‫داوا ل���ه‌و په‌رله‌مانتاران��� ‌ه ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌رائه‌تنام ‌ه بنوس���ن‌و له‌واژۆكه‌یان‬ ‫پاش���گه‌ز ببن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا ده‌بێت‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ت له‌ئه‌ندامێت���ی‌ یه‌كێت��� ‌‬

‫بكێشنه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیارییه‌كانی ئاوێنه‌‪ ،‬یه‌كێك‬ ‫له‌و په‌رله‌مانتارانه‌ی واژۆی كردوه‌‪،‬‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌ك���ه‌دا هه‌ڵده‌س���تێت‌و‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت‪ ،‬ك ‌ه ئه‌وان هه‌ڵه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ی���ان كردو‌ه واژۆیان له‌س���ه‌ر‬ ‫پڕۆژه‌ك ‌ه ك���ردوه‌و "كه‌وتونه‌ت ‌ه ژێر‬ ‫ی‬ ‫كاریگه‌ری ئۆپۆزس���یۆن"‪ ،‬به‌دوا ‌‬ ‫ئه‌وه‌شدا له‌كۆی‌ سیانزه‌ په‌رله‌مانتار‬ ‫كه‌ واژۆیان له‌س���ه‌ر پڕۆژ‌ه یاساك ‌ه‬ ‫كردب���و‪ ،‬ح���ه‌وت په‌رله‌مانتاری���ان‬ ‫په‌ش���یماننامه‌و به‌رائه‌تنامه‌ك���ه‌ی‬ ‫خۆیان ده‌نوس���ن‌و ده‌یده‌نه‌ ده‌ست‬ ‫به‌رپرس���ی حزب���ی په‌رله‌مانتارانی‬ ‫یه‌كێتی (ئیسماعیل مه‌حمود)‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌په‌رله‌مان ‌‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫په‌رله‌مانتار ‌‬ ‫كوردس���تان "دانا س���ه‌عید سۆفی‌"‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌كاریگه‌ری���ی‌ خراپ ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر كارو‬ ‫رێككه‌وتنام ‌هی‌ ستراتیژ ‌‬ ‫ی په‌رله‌مانتارانی‌ حیزبه‌كه‌یان‬ ‫ئه‌دا ‌‬ ‫له‌لێدوانێكدا به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫ی رێگ ‌هی‌ نه‌دا‬ ‫"رێككه‌وتنی‌ ستراتیژ ‌‬

‫ی‬ ‫ی حكوم ‌‬ ‫چه‌ندین وه‌زیر‌و به‌رپرس��� ‌‬ ‫بدرێنه‌ دادگا"‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی زانیارییه‌كان���ی ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م پ���ڕۆژ‌ه یاس���ایه‌ی خوازیار‌ه‬ ‫هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆكی هه‌رێم بێته‌و‌ه‬ ‫په‌رله‌م���ان تائێس���تا نه‌خراوه‌ت��� ‌ه‬ ‫به‌رنام���ه‌ی کاره‌وه‌و گفتوگ���ۆی‬ ‫له‌س���ه‌ر نه‌کراوه‪ ‌،‬هه‌روه‌ها یه‌كێك‬ ‫له‌پرۆژ‌ه یاساییه‌كانیش كه‌ له‌الیه‌ن‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مانه‌و‌ه تائێستا‬ ‫نه‌توانراوه‌ بخرێته‌ به‌رنامه‌ی كاره‌وه‌‪،‬‬ ‫پرۆژ‌ه یاس���ای پشو‌ه فه‌رمییه‌كانه‌‪،‬‬ ‫هۆكاره‌كه‌شی بۆ ئه‌و‌ه ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ك��� ‌ه‌یه‌كێ���ك له‌پش���وه‌كان‪ ،‬رۆژی‬ ‫له‌دایكبونی مس���ته‌فا بارزانییه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫پیشبینی ده‌کرێت مشتومڕێكی زۆر‬ ‫له‌په‌رله‌ماندا دروست ب‌كات‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ئه‌گه‌ری ئه‌و‌ه هه‌ی ‌ه په‌رله‌مانتارانی‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن به‌توندی دژی کردنی‬ ‫ئه‌و رۆژه‌ به‌ پشو بوه‌ستنه‌وه‌‌‪.‬‬

‫»»‬

‫‪6‬‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫ ‬ ‫بارزانی‬

‫"پارتی‌و سه‌رۆكه‌كه‌ی هه‌ست به‌مه‌ترسی هێمن هه‌ورامی‌‪ :‬هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی جه‌نابی‬ ‫سه‌رۆك بارزانی به‌پێویست ده‌زانین‬ ‫له‌ده‌ستدانی سه‌رۆكایه‌تی ده‌كه‌ن"‬ ‫مامۆستای زانكۆ له‌زانكۆی لوندی‌ سوید‬ ‫"د‪.‬بورهان یاسین" ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ ده‌مێكه‌ س���ه‌رده‌می س���ه‌ركرده‌ی‬ ‫تاك‌و س���ه‌ركرده‌ی زه‌روره‌تی مێژویی‬ ‫به‌سه‌رچوه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "یه‌كه‌مجاریشه‌‬ ‫پارتی‌و سه‌رۆكه‌كه‌ی هه‌ست به‌مه‌ترسی‬ ‫له‌ده‌س���تدانی پێگه‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬ئه‌وروپا‪ :‬د‪.‬بورهان یاس���ین‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫جه‌غ���ت ل���ه‌وه‌ ده‌كات خه‌ڵ���ك غه‌در‬ ‫ده‌كات ك���ه‌ ده‌ڵێ���ن بارزانی ماوه‌ی‌ ‪٨‬‬ ‫س���اڵه‌ حوكمی كوردس���تان ده‌كات‪،‬‬

‫چونكه‌ ئه‌و ‪ ٢١‬س���اڵی ره‌به‌قه‌ حوكم‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ناوبراو وتی‌ "ئاماژه‌كان به‌ره‌و‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌چن كه‌ ئۆپۆزیس���یۆن بژارده‌و‬ ‫كاندی���دی خۆی هه‌بێت بۆ هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫له‌كات���ی به‌ڕێوه‌چون���ی هه‌ڵبژاردنێكی‬ ‫بێگ���ه‌رد ئه‌گه‌ری زۆره‌ ئ���ه‌و كاندیده‌‬ ‫بیباته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌وه‌ رێك بچوككردنه‌وه‌ی‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ی كورده‌ كاتێ���ك خه‌ڵكانێك‬ ‫ئ���ه‌و ب���اوه‌ڕه‌ ده‌خه‌ن���ه‌رو ك���ه‌ به‌ڵێ‬ ‫ته‌نه���ا مه‌س���عود بارزانی شایس���ته‌ی‬ ‫ئ���ه‌و به‌رپرس���یاره‌تیه‌یه‌ ك���ه‌ پێگه‌ی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم���ه‌‪ .‬خه‌ڵك���ی‬

‫كوردستان پڕیه‌تی له‌خه‌ڵكی شایست ‌ه‬ ‫كه‌ ده‌توانێ خزمه‌تێكی زۆر زیاتر به‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌ بكات له‌پێگه‌و به‌رپرس���یاره‌تی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫بورهان یاس���ین ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كه‌ یه‌كێتی له‌قه‌یرانی دوای مام جه‌اللدا‬ ‫ده‌ژی‌و ئه‌وه‌ی ئه‌و قه‌یرانه‌ی زۆر قوڵتر‬ ‫كردۆته‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌ ك���ه‌ به‌عه‌قلیه‌تێكی‬ ‫كالسیكی سۆڤیه‌تی مامه‌ڵه‌یان له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و قه‌یرانه‌دا كردوه‌‪ ،‬ئێستاش له‌وه‌هم‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانی گه‌ڕانه‌وه‌ی مام جه‌اللدان‪.‬‬

‫»»‬

‫‪4‬‬

‫"هێم����ن هه‌ورامی" ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫تائێستا به‌هیچ شێوه‌یه‌ك له‌كۆبونه‌وه‌كانی‬ ‫پارتیدا‌ قس����ه‌ له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ نه‌كراوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫بارزانی‌ نه‌یتوان����ی‌ خۆی‌ كاندید بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫پارتی‌ نێچیرڤان بكات����ه‌ كاندیدی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "ئێمه‌ وه‌ك زۆرینه‌ی‌ ناو پارتی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی جه‌نابی س����ه‌رۆك بارزانی‬ ‫به‌پێویست ده‌زانین"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬هه‌ولێ����ر‪ :‬ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی پارتی "هێم����ن هه‌ورامی‌"‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك����ی‌ تایب����ه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‪،‬‬ ‫داخوازیی ئۆپۆزیس����یۆن ب����ۆ خۆ كاندید‬ ‫نه‌كردن����ه‌وه‌ی‌ بارزان����ی‌‪ ،‬به‌غه‌درك����ردن‬

‫له‌س����ه‌رۆكی هه‌رێ����م ناوده‌ب����ات‪ ،‬ئ����ه‌و‬ ‫وت����ی‌ "س����ه‌رۆكی هه‌رێم تائێس����تا خۆی‬ ‫راینه‌گه‌یان����دوه‌ كه‌ ده‌یه‌وێت خۆی كاندید‬ ‫بكات����ه‌وه‌‪ ،‬داواش����ی نه‌ك����ردوه‌ م����اوه‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی بۆ درێژ بكرێته‌وه‌‌و‬ ‫پارتیش ئه‌و داوایه‌ی نه‌كردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئێستا ئێمه‌ پێویستمان به‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫مه‌رجه‌عیه‌تێك بپارێزین كه‌ سه‌ركردایه‌تی‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی كوردی ل����ه‌م قۆناغه‌دا بكات‬ ‫ئه‌ویش بارزانییه‌"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌هه‌ڵوێس����تی‌ یه‌كێتی����ش‬ ‫له‌مب����اره‌وه‌‪ ،‬وتی‌ "م����ه‌ال به‌ختیار وه‌كو‬ ‫به‌رپرس����ی ده‌س����ته‌ی كارگێڕی مه‌كته‌بی‬

‫سیاس����ی‪ ،‬كه‌ بااڵترین مه‌رجه‌عی ئێستای‬ ‫ناو یه‌كێتی����ه‌ رایگه‌یاندوه‌ كه‌ ئه‌وان وه‌كو‬ ‫یه‌كێتی به‌دیلیان بۆ بارزانی نیه‌"‪.‬‬ ‫هه‌ورامی‌ جه‌غتی‌ ل����ه‌وه‌ش كرده‌وه‌ كه‌‬ ‫ئ����ه‌و قس����انه‌ی س����ه‌الحه‌دین به‌هائه‌دین‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ بارزانی‌ كردویه‌تی‌‪ ،‬گوزارش����ت‬ ‫له‌رای یه‌كگرتوی ئیس��ل�امی كوردس����تان‬ ‫ناكات‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "له‌س����ه‌ر ئاس����تی بااڵی‌‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیس��ل�امی‌ به‌ره‌سمی به‌پارتی‌و‬ ‫به‌سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم گوتراوه‌ كه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫س����ه‌اڵحه‌دین به‌هائه‌دین وتویه‌تی ته‌عبیر‬ ‫له‌رای ره‌سمی یه‌كگرتو ناكات"‪.‬‬

‫»»‬

‫‪3‬‬

‫لەرێككەوتنی ستراتیژییەوە بۆ ستراتیژی بەئەبەدیكردنی دەسەاڵت‬ ‫»»‬

‫کاک مه‌ال به‌ختیار بۆ ئەمانهێنیتە قسە؟‬

‫‪13 - 12‬‬

‫»»‬

‫‪18‬‬

‫گۆڕان له‌ناوچ ‌ه جێناكۆكه‌كان له‌دوای‌ یه‌كێتی‌‌و پارتیه‌وه‌یه‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وان كاندیده‌كان ‌‬ ‫ی له‌پێشه‌وه‌ن‌و دوا ‌‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئه‌نجام���ه‌ س���ه‌ره‌تاییه‌كان ‌‬ ‫ی دێن‌و له‌هه‌ندێك ش���وێن گۆڕان‬ ‫ی عێ���راق‪ ،‬پارت ‌‬ ‫ی پارێزگاكان��� ‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫له‌هه‌ردو پارێزگای‌ دیاله‌‌و س���ه‌الحه‌دین وه‌ك سێهه‌م هێز دێت‌و دوای‌ ئه‌وانیش‬ ‫ی كوردس���تان یه‌كگرتوو الیه‌نه‌ كوردستانییه‌كانی‌ تر‪.‬‬ ‫ی به‌رفراوان ‌‬ ‫ك ‌ه به‌ش���ێك ‌‬ ‫ی ئه‌نجام��� ‌ه‬ ‫تایب���ه‌ت‪ :‬به‌پێ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌وێت ‌ه سنوره‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬كاندیده‌كان ‌‬ ‫ی هه‌ردو‬ ‫ی هه‌ڵبژاردن��� ‌‬ ‫ی كوردس���تان س���ه‌ره‌تاییه‌كان ‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ نیش���تمان ‌‬

‫ی هه‌بوه‌‪ ،‬ئێستا‬ ‫ی پێشو یه‌ك كورس ‌‬ ‫پارێ���زگای‌ س���ه‌الحه‌دین‌و دیاله‌‪ ،‬كورد خول ‌‬ ‫ی هاوپه‌یمان���ی‌‌و پێكه‌و‌ه ئه‌و كورسیی ‌هی‌ به‌ده‌س���تهێناوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫ك ‌ه به‌لیس���ت ‌‬ ‫ی دیال��� ‌ه پێده‌چێ���ت به‌سیس���ته‌می‌ كۆت���اش‬ ‫ژی���ان ناس���راو‌ه له‌پارێ���زگا ‌‬ ‫ی تر بۆ ئافره‌تێكی‌ لیسته‌ك ‌ه‬ ‫ی پارێزگاو‌ه كورسییه‌ك ‌‬ ‫له‌شه‌ش كورسی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫دایده‌به‌زێنێ���ت ب���ۆ پێنج كورس���ی‌‪ .‬به‌ده‌ست بهێنێت‪.‬‬ ‫ی هاوپه‌یمانی‌‌و پێكه‌و‌ه‬ ‫له‌نێو لیس���ت ‌‬ ‫له‌پارێزگای‌ س���ه‌الحه‌دینیش كورد ك ‌ه‬

‫ناونیشان‪ :‬سلێمانی گه‌ڕه‌کی شۆڕش ‪ 101‬شه‌قامی ‪2‬سالم خانووی ‪ 56‬ته‌له‌فۆن‪ 2136622 3210501 3210502 :‬هه‌ولێر ‪ ،‬فولکه‌ی کوران ‪ -‬به‌رامبه‌ر نه‌خۆشخانه‌ی ژینی تایبه‌ت (مۆبایل)‪ 07504531388 :‬‬

‫ی‬ ‫ی نیش���تمان ‌‬ ‫ی یه‌كێت ‌‬ ‫ژیان‪ ،‬كاندیده‌كان ‌‬ ‫ی ده‌نگه‌كانیان‬ ‫كوردستان له‌پێش���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وان پارت���ی‌‌و دوا ‌‬ ‫هێن���اوه‌‌و دوا ‌‬ ‫ئه‌وان ئۆپۆزس���یۆن دێت ك��� ‌ه گۆڕان‬ ‫ی شوێنه‌كان له‌پێش یه‌كگرتوو‬ ‫له‌زۆربه‌ ‌‬ ‫ی تره‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫الیه‌نه‌ كوردستانییه‌كان ‌‬

‫ ‬ ‫ئاریافۆن‪ 2560031 :‬کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫تیراژ ‪4500 :‬‬

‫‪2‬‬

‫هه‌واڵ‬

‫)‪ )374‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/4/23‬‬

‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت ‌ی‬ ‫نیگه‌رانه‌ له‌مه‌كته‌ب سیاسیه‌كه‌ی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌ بكات‪ ،‬كه‌ سه‌كردایه‌تیه‌‪ ،‬یان مه‌كته‌بی‌‬ ‫كوردس���تان له‌س���ه‌ر دواكه‌وتن���ی‌ سیاسی‌‪.‬‬ ‫نزیك���ه‌ی‌ پێن���ج مانگ���ه‌ له‌پێ���ش‬ ‫كۆبونه‌وه‌كانی‌‌و راوه‌رنه‌گرتنی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫تاڵه‌بانیی���ه‌وه‌‬ ‫كێش���ه‌كانی‌ كوردس���تان نیگه‌ران���ه‌‌و نه‌خۆش���كه‌وتنی‌‬ ‫نامه‌یه‌ك ئاراس���ته‌ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاسیی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌‬ ‫كوردس���تان له‌م هه‌لومه‌رجه‌ ناس���كه‌ی‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬تایبه‌ت‪ :‬سه‌رچاوه‌یه‌كی‌ خ���ودی‌ یه‌كێت���ی‌‌و هه‌رێم���ی‌ پێ���دا‬ ‫ئاگادار له‌یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستانه‌وه‌ تێپه‌ڕده‌بێت هیچ كۆبونه‌وه‌یه‌كی‌ ئه‌نجام‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند ك���ه‌ له‌چه‌ند رۆژی‌ نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ په‌یڕه‌وی‌ ناوخۆ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫رابردودا ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچاو له‌ئه‌ندامانی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێتی‌ له‌نامه‌یه‌كدا كه‌ بۆ یه‌كێت���ی‌ نیش���تمانی‌ كوردس���تان كه‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاسیان ناردوه‌ داوا ده‌كه‌ن كۆمیت���ه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تیه‌ له‌ب���واری‌‬ ‫ك���ه‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ به‌زوترین كات جێبه‌جێكردن‌و بڕیارو راس���پارده‌كانی‌‬ ‫واده‌یه‌ك بۆ كۆبونه‌وه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ كۆنگره‌دا‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌رپرسه‌ له‌داڕشتنی‌‬ ‫سیاس���ه‌تی‌ گش���تی‌ ناوخۆ‌و ده‌ره‌وه‌‌و‪،‬‬ ‫دابنێت‪.‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كه‌ی‌ ئاوێن���ه‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ به‌رپرس���ه‌ له‌دانان���ی‌ به‌رنام���ه‌‌و پالنی‌‬ ‫ئه‌وه‌ كرد كه‌ له‌و نامه‌ی���ه‌دا ئه‌ندامانی‌ پێویس���ت بۆ به‌شداریكرن له‌هه‌ڵبژاردنه‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ داوایان كردوه‌ مه‌كته‌بی‌ گش���تییه‌كان‌و چۆنێت���ی‌ هاوپه‌یمان���ی‌‬ ‫سیاس��� ‌‬ ‫ ‬ ‫ی به‌پێ���ی‌ په‌ی���ڕه‌وی‌ ناوخ���ۆ له‌گ���ه‌ڵ الیه‌نه‌كاندا‪ ،‬ده‌بێ���ت دو مانگ مه‌کته‌بی سیاسی یه‌کێتی‬ ‫ده‌ستنیش���انی‌ ( مه‌رجه‌ع���ی‌ )حیزب جارێك كۆببێته‌وه‌‪.‬‬

‫ئاوێنه‌ی روداوه‌کان‬

‫دوعا بكه‌ین‬ ‫كوێرمان‬ ‫نه‌كه‌ن‬ ‫سه‌رتیپ جه‌وهه‌ر‬

‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬

‫كۆمه‌ڵ له‌گه‌ڵ ده‌ستنیشانكردن ‌ی كاندید‌ه نێچیرڤان ستافێكی‬ ‫بۆ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و چاوه‌ڕوانی‌ ئۆپۆزسیۆنه‌ كوردی (سۆرانی) بۆ ئاژانسی‬ ‫ئه‌نادۆڵی توركی ئاماد‌ه ده‌كات‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌ له‌روی‌ په‌ره‌نسیپه‌و‌ه‬ ‫پێی‌ باش����ه‌ كه‌ ئۆپۆزسیۆن كاندیدی‌‬ ‫خ����ۆی‌ هه‌بێت بۆ س����ه‌رۆكی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫چاوه‌ڕوان����ی‌ ه����ه‌ردو الیه‌نه‌ك����ه‌ی‌ تر‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كگرتوه‌ ت����ا پێكه‌وه‌ بریار‬ ‫له‌سه‌ر كاندیدێك بده‌ن‪.‬‬ ‫سلێمانی‌‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ندامی‌ مه‌كته‌بی‌‬ ‫سیاسی‌‌و وته‌بێژی‌ كۆمه‌ڵی‌ ئیسالمی‌‬ ‫محه‌مه‌د حه‌كی����م به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫"پرس����ی‌ كاندید له‌ناو ئۆپۆزس����یۆن‬ ‫پرس����ێكه‌ نه‌بڕاوه‌ت����ه‌وه‌‌و ده‌بێ����ت‬

‫له‌كۆبونه‌وه‌ی‌ داهاتودا ئۆپۆزس����یۆن‬ ‫باس له‌و پرسه‌ بكات‌و هاوكات ده‌بێت‬ ‫ئۆپۆزس����یۆن وه‌اڵمی‌ ئه‌و پرسیار‌هش‌‬ ‫بدات����ه‌وه‌ كه‌ ئایا‌ سیس����ته‌می‌ حوكم‬ ‫سه‌رۆکایه‌تییه‌ یان په‌رله‌مانی‌"‪.‬‬ ‫به‌پش����تگیریكردنی‌‬ ‫س����ه‌باره‌ت‬ ‫له‌كاندیدكردن����ی‌‬ ‫ئۆپۆزس����یۆن‬ ‫س����ه‌الحه‌دین به‌هائه‌دی����ن‪ ،‬وته‌بێژی‌‬ ‫كۆمه‌ڵ وتی‌" هێش����تا ئۆپۆزس����یۆن‬ ‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫ ‬ ‫كۆنه‌بۆت����ه‌وه‌ تا ب����اس له‌پاڵێوراوێك ئه‌ردۆغان‌و نێچیرڤان بارزانی‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫ی ئ���اگادار به‌ئاوێن���ه‌ی ئه‌یلولی ئه‌مس���اڵدا ئاژانسه‌كه‌ی به‌شی‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌‬ ‫راگه‌یان���د ك ‌ه له‌دوا دی���داری نێچیرڤان زمان���ی ك���وردی له‌(باك���وری عێراق)‬ ‫بارزان���ی‌و ئه‌رودغ���ان له‌ئه‌نقه‌ره‌ باس ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاژانس���ی ئه‌نادۆڵی توركی ئاژانس ‌‬ ‫له‌كردنه‌وه‌ی به‌ش���ی كوردی ئاژانسی‬ ‫هه‌واڵ���ی فه‌رمی ده‌وڵه‌ت���ی توركیایه‌و‬ ‫ئه‌نادۆلی توركی له‌هه‌ولێر كراوه‌‪.‬‬ ‫ی له‌شه‌ش���ی نیس���انی ‪ ١٩٢٠‬به‌بڕی���اری‬ ‫ی لێدوان ‌‬ ‫تایب���ه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬به‌پێ��� ‌‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادار ل���ه‌و دیداره‌دا مس���ته‌فا كه‌مال ئه‌تاتورك دامه‌زراوه‌‪.‬‬ ‫نێچیرڤان بارزانی به‌ڵێنی به‌س���ه‌رۆك له‌ئێس���تادا بێجگ��� ‌ه له‌زمان���ی توركی‬ ‫وه‌زیران���ی توركیا داوه‌ كه‌ س���تافێكی به‌شه‌كانی ئینگلیزی روسی‌و عه‌ره‌بی‌و‬ ‫كوردی (سۆرانی) بۆ ئاژانسه‌كه‌ ئاماد‌ه بۆس���نی هه‌یه‌و له‌یه‌كی مانگی ئه‌یلولی‬ ‫بكات‪ .‬پێش���تر به‌ڕێوه‌به‌ری ئاژانسه‌ك ‌ه ئه‌مس���اڵدا نوس���ینگه‌ی خۆی له‌شاری‬ ‫"كه‌مال ئوزتورك"‪ ،‬رایگه‌یاندبو له‌یه‌كی هه‌ولێر ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬

‫ی‬ ‫بانگه‌واز بۆ پرۆژه‌ ‌‬ ‫گه‌شتیاری‌ له‌سلێمانی‌‬

‫ی‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان له‌س���نور ‌‬ ‫له‌چوارچێو‌هی‌ بانگه‌ش���ه‌كردن بۆ پرۆژه‌كان ‌‬ ‫ی به‌ره‌چاوكردن���ی‌ بنه‌ماكانی‌ كێبڕك���ێ له‌نێوان‬ ‫پارێ���زگای‌ س���لێمان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌به‌رهێنان ‌‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫وه‌به‌رهێن���ه‌ران‌و كۆمپانیاكان‪ ،‬به‌رێوه‌به‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌نجام ده‌دات بۆ زه‌ویه‌ك ب ‌ه رووبه‌ر ‌‬ ‫ی كار راگه‌یاندن‌و كێبڕك ‌‬ ‫سلێمان ‌‬ ‫ی كه‌ده‌كوێته‌س���ه‌ر‬ ‫ی گه‌ش���تیار ‌‬ ‫(‪ )35‬دۆنم بۆ ئه‌نجامدانی‌ پڕۆژه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی مۆڵ‪ ،‬هه‌ر وه‌به‌رهێن‌و‬ ‫ی به‌كره‌جۆ‪،‬خوار پرۆژه‌ی‌ ماجد ‌‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫رێگا ‌‬ ‫ی زه‌وی‬ ‫ی به‌ده‌س���تهێنان ‌‬ ‫كۆمپانیایه‌ك خوازیاره‌ به‌ش���داری‌ ل ‌ه كێبڕكێ ‌‬ ‫ی دووهه‌فته‌دا له‌باڵوكردنه‌و‌هی‌ ئه‌م بانگه‌واز‌ه‬ ‫ته‌رخانكراو بكات له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌مان بكات بۆ وه‌رگرتن ‌‬ ‫ی راگه‌یاندن ‌‬ ‫ی به‌ش ‌‬ ‫سه‌ردان ‌‬ ‫مه‌رج‌و زانیارییه‌كانی‌ تایبه‌ت به‌ پرۆژه‌كه‌‪.‬‬

‫به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ وه‌به‌رهێنانی‌ سلێمانی‌‬ ‫ی سه‌رچنار‬ ‫گه‌ره‌ك ‌‬ ‫ی مه‌شخه‌اڵن‬ ‫به‌رامبه‌ر مزگه‌وت ‌‬

‫ریکالم‬

‫ی هاواڵتی‬ ‫رۆژێ���ك ده‌رزییه‌ك س��� ‌‬ ‫كوێ���ر ده‌كات‪ ،‬ده‌رزییه‌ك���ی دیك ‌ه‬ ‫ئێكس���پایه‌رو‬ ‫(ئه‌نس���ۆلینه‌)و‬ ‫ی‬ ‫ژه‌هراویی���ه‌و ده‌درێ���ت له‌هه‌زارانی ‌‬ ‫ی له‌دایكبون‬ ‫دیك���ه‌‪ ،‬منداڵێ���ك دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆڵه‌وه‌‪ ،‬دوان ‌‬ ‫ده‌خرێت ‌ه ته‌نه‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی پزیش���كێك داغان‬ ‫دیك��� ‌ه به‌هه‌ڵه‌ ‌‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬نه‌خۆش���خانه‌یه‌و ساڵێك‬ ‫ێ‬ ‫ی تێداك���راو‌ه به‌ب��� ‌‬ ‫نه‌ش���ته‌رگه‌ر ‌‬ ‫ی كاره‌سات‌و‬ ‫مۆڵه‌ت‪ ،‬ئه‌مانه‌ هه‌مو ‌‬ ‫ی ئه‌م‬ ‫هه‌واڵی‌ تراژی���دی رۆژنامه‌كان ‌‬ ‫واڵت���ه‌ن‪ ،‬یه‌كێك ده‌مرێ���ت ده‌یان‬ ‫كوێر ده‌بن‪ ،‬لیژن���ه‌ پێكدێت ده‌یان‬ ‫ی دوات���ر ئ���ازاد‬ ‫ده‌گیرێ���ن‌و رۆژ ‌‬ ‫ده‌كرێن‪.‬‬ ‫هه‌موم���ان له‌ب���ه‌ر س���یكاردێكی‬ ‫ێ خه‌ڵك كوێربێت‪،‬‬ ‫تیژداین‪ ،‬ناك���ر ‌‬ ‫لیژنه‌ پێكبێت‌و داوابكات تۆمه‌تباران‬ ‫ی دواتر‬ ‫بدرێنه‌ دادگا‪ ،‬كه‌چ���ی رۆژ ‌‬ ‫ی پاربو له‌سه‌ر‬ ‫ئازاد بكرێن؟! س���اڵ ‌‬ ‫ی ئه‌نسۆلینی ژه‌هراویی‌‪ ،‬لیژن ‌ه‬ ‫ده‌رز ‌‬ ‫ێ‬ ‫پێكهات‪ ،‬چه‌ند ك���ه‌س گیرا‪ ،‬به‌ب ‌‬ ‫هۆكار ئازادكران؟!‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م س ‌‬ ‫هه‌ق ‌ه پرس���ی كوێربون ‌‬ ‫ی دیك ‌ه‬ ‫هاواڵتیی ‌ه وه‌ك دۆس���ییه‌كان ‌‬ ‫دیز‌ه به‌ده‌رخۆنه‌ نه‌كرێت‪ ،‬لیژنه‌یه‌كی‬ ‫ی‬ ‫بااڵ پێكهێنراوه‌و راپۆرتی ره‌سمی ‌‬ ‫ی پێشكه‌شی سه‌رۆكی حكومه‌ت‌و‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫الیه‌نی‌ په‌یوه‌ندیدار كردوه‌‪ ،‬به‌رون ‌‬ ‫ی ئه‌م ده‌رمانه‌و‬ ‫تۆمه‌تباران‌و بازرگانان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ته‌ندروس���تی ‌‬ ‫بێس���ه‌روبه‌رییه‌كان ‌‬ ‫ی كه‌مته‌رخه‌م���ی‬ ‫هه‌ولێ���رو الیه‌ن��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫تێدا رونكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬كه‌چی دوێن ‌‬ ‫تۆمه‌تب���اران ئازادك���ران‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫ی ئه‌نسۆلینه‌ك ‌ه‬ ‫هه‌ی ‌ه وه‌ك دۆسیی ‌ه ‌‬ ‫په‌رده‌پۆش بكرێت‪.‬‬ ‫خه‌ریكه‌ گومان له‌هه‌مو ش���تێك‬ ‫بكه‌ی���ن‪ ،‬خ���ۆراك‌و خواردنم���ان‬ ‫ژه‌هراویی���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ده‌رمانیش���ی‬ ‫هاته‌بان‪ ،‬ئه‌گه‌ر وابێت بۆ ده‌رزییه‌كی‬ ‫ی چاكبون دوعا‬ ‫خه‌س���ته‌خان ‌ه له‌بر ‌‬ ‫بكه‌ین كوێرمان نه‌كات‪ ،‬نه‌مانكوژێ‌‪،‬‬ ‫توشی هیچ ده‌ردو به‌اڵمان نه‌كات؟‬ ‫ئ���ه‌و‌ه كوێربوی���ن‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه مردین‪،‬‬ ‫كه‌سیان نه‌گرت كه‌سیش ناگرن‪.‬‬ ‫به‌راستی‌ هه‌ڵوه‌سته‌یه‌كی توندی‬ ‫ده‌وێ���ت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ مه‌ترس���یی ‌ه ب���ۆ‬ ‫س���ه‌ر هه‌مومان‪ ،‬پێویس���ت ده‌كات‬ ‫هه‌ڵمه‌تێكی نیشتیمانیی‌‌و كه‌مپینی‬ ‫ب���ۆ دروس���تبكرێت‪ ،‬كۆتای���ی‌ به‌م‬ ‫مه‌ترسیی ‌ه گه‌وره‌ بهێنرێت‪ ،‬بڕیاربو‬ ‫ی له‌هه‌م���و جۆر‌ه‬ ‫حكوم���ه‌ت رێگر ‌‬ ‫ێ پشكنین بێتـ ‌ه‬ ‫ده‌رمانێك بكات ب ‌‬ ‫ێ‬ ‫هه‌رێمه‌وه‌‪ ،‬كه‌چی ئه‌م ده‌رزییه‌ به‌ب ‌‬ ‫هیچ پش���كنینێك نه‌ك هات ‌ه هه‌رێم‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵك���و له‌نه‌خۆش���خانه‌ی‌ حكومی ‌‬ ‫به‌كارهێنرا‪ ،‬له‌وه‌ش خراپتر هێشتا‬ ‫ی ده‌رزییه‌ك ‌ه‬ ‫ئه‌نجام���ی پش���كنین ‌‬ ‫ك��� ‌ه گوای��� ‌ه نێردراوه‌ت��� ‌ه ده‌ره‌و‌ه‬ ‫نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ تۆمه‌تباران ئازادكران‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ئاخر چۆن ده‌كرێت ده‌یان كۆمپانیا ‌‬ ‫ده‌رمان مۆڵه‌تی‌ كاركردنیان پێبدرێت‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رپرس���ی ماده‌كان ‌‬ ‫كه‌چی كاك ‌‬ ‫ش���ێرپه‌نجه‌ له‌كۆمپانیای‌ تۆمه‌تبار‬ ‫ی ئه‌گه‌ر‬ ‫نه‌خوێنده‌واربێ���ت؟! ئ���ه‌ ‌‬ ‫ی ده‌رمانخانه‌كانم���ان‬ ‫به‌ش���ی زۆر ‌‬ ‫خه‌ڵك���ی نه‌خوێنده‌وارو ناپس���پۆر‬ ‫كاری���ان لێبك���ه‌ن؟ ی���ان ه���ه‌ر‬ ‫س���ه‌ره‌كۆاڵنه‌و ده‌رمانخانه‌یه‌ك���ی‬ ‫ی لێبێت؟ بۆ هه‌ش به‌سه‌ر‬ ‫نایاس���ای ‌‬ ‫ئه‌م میلله‌ته‌ نه‌بێت؟‬ ‫ی‬ ‫ئه‌من بیستم س���ه‌رۆكم وتویه‌ت ‌‬ ‫هه‌ولێر ده‌كه‌م به‌دوبه‌ی‌‪ ،‬بااڵی‌ بینا‬ ‫ده‌به‌م به‌س���ه‌ر ه���ه‌ورا‪ ،‬حكومه‌تم‬ ‫ده‌كه‌م به‌گوندێكی سه‌ر ئینته‌رنێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫كه‌چی ئێس���تا له‌یه‌ك رۆژدا س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوێ���ر ده‌ب���ن‌و خاوه‌ن ‌‬ ‫هاواڵتی��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رمان‌و لێپرسراوان ‌‬ ‫كۆمپانیاكه‌ ‌‬ ‫ئه‌م كاره‌س���ات ‌ه به‌یه‌ك كلیك ئازاد‬ ‫ی‬ ‫ی حاڵی‌ دوب ‌ه ‌‬ ‫ده‌كرێن‪ ،‬ئه‌ت���ۆ بڵێ ‌‬ ‫ئاوا بێت؟‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )374‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/23‬‬

‫‪3‬‬

‫په‌یوه‌ندی بارزانی‌و تاڵه‌بانی هێمن هه‌ورامی‌‪ :‬ئێمه‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌رکرده‌کانی به‌عس ده‌گێڕێته‌وه‌ جه‌نابی سه‌رۆك بارزانی به‌پێویست ده‌زانین‬

‫پارێزه‌ره‌كه‌ ‌ی تاریق عه‌زیز‬

‫ئارا‪.‬‬

‫ئا‪ :‬نزار گزالی‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫"هێمن هه‌ورامی" ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌و به‌رپرسی مه‌كته‌بی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی پارتی‬ ‫ی‬ ‫دیموكراتی‌ كوردستان له‌م گفتوگۆی ‌ه ‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "له‌ناو پارتی‌و‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی پارتیش له‌م قۆناغه‌دا‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی سه‌رۆك بارزانی‬ ‫به‌پێویست ده‌زانین"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬شێركۆ عه‌بدواڵ‬ ‫ی‬ ‫به‌دیع عارف پارێزه‌ره‌ تایبه‌تییه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ور‌ه كاربه‌ده‌ست ‌‬ ‫تاریق عه‌زیر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رژێمی‌ به‌عس له‌م راپۆرته‌ ‌‬ ‫سه‌رده‌م ‌‬ ‫ئاوێنه‌دا باس له‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بۆ ره‌غد ‌‬ ‫تاڵه‌بانی‌ له‌‪2005‬دا جواب ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سه‌دام ناردوه‌ ده‌رگای‌ سلێمان ‌‬ ‫كچ ‌‬ ‫كراوه‌یه‌ بۆتان‪ ،‬باس له‌و نامانه‌ش‬ ‫ده‌كات ك ‌ه "تاریق عه‌زیز‌و بارزانی‌ به‌ر‬ ‫له‌‪31‬ی‌ ئاب ئاڵوگۆڕیان كردوه‌"‪.‬‬

‫►‬

‫ ‬ ‫به‌دیع عارف‬

‫فۆتۆ‪ :‬شێرکۆ‬

‫باسی‌ ئه‌و‬ ‫‪ 30‬نامه‌یه‌ ده‌كه‌م‬ ‫ی ‪1996‬‬ ‫ك ‌ه ساڵ ‌‬ ‫له‌نێوان تاریق‬ ‫عه‌زیزو بارزانیدا‬ ‫ئاڵوگۆڕ كراون‌و‬ ‫تیایدا له‌سه‌ر‬ ‫ی ‪ 31‬ئاب‬ ‫عه‌مه‌لی ‌ه ‌‬ ‫رێككه‌وتون‬

‫ی‬ ‫ی رابردو تاریق عه‌زیز له‌میانه‌ ‌‬ ‫هه‌فته‌ ‌‬ ‫ی ئه‌لعه‌ره‌بی ‌ه‬ ‫چاوپێكه‌وتنێكدا ك ‌ه كه‌ناڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫باڵویك���رده‌و‌ه چه‌ن���د نهێنییه‌ك��� ‌‬ ‫ی به‌عس‌و سه‌دام‬ ‫ی فه‌رمانڕه‌وای ‌‬ ‫سه‌رده‌م ‌‬ ‫ی له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫حس���ێن‌و په‌یوه‌ندییه‌كان ‌‬ ‫ی كوردستاندا دركاند‪،‬‬ ‫دو سه‌ركرده‌كه‌ ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی به‌دۆست‌و هاوڕ ‌‬ ‫ئه‌و تاڵه‌بانی‌‌و بارزان ‌‬ ‫ناوبرد‪ .‬س���ه‌باره‌ت به‌م چاوپێكه‌وتنه‌‪،‬‬ ‫ی تاریق‬ ‫ی تایبه‌ت ‌‬ ‫ی پارێزه‌ر ‌‬ ‫به‌دیع عارف ‌‬ ‫عه‌زی���ز به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان���د كه‌ "ئه‌و‬ ‫چاوپێكه‌وتن���ه‌ له‌الیه‌ن عه‌لی ده‌باغه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی بازرگان ‌‬ ‫كرابو‪ ،‬جگه‌ له‌چاوپێكه‌وتنێك ‌‬ ‫چیتر نه‌ب���و‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌و چاوپێكه‌وتن ‌ه‬ ‫س���اڵ‌و نیوێك له‌مه‌وبه‌ر كراوه‌‌و ئێستا‬ ‫په‌خش ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ی "به‌ده‌یان روژنامه‌نوس���ی له‌هاوینه‌هه‌واری‌ سه‌الحه‌دین پێشوازی‬ ‫ئه‌و وت��� ‌‬ ‫ناوخۆ‌و جیهانی په‌یوه‌ندیم پێوه‌ده‌كه‌ن لێكردم‌و چه‌ند په‌یامێكی تاریق عه‌زیزم‬ ‫بۆ س���ازكردنی دیمان ‌ه له‌گ���ه‌ڵ تاریق پێگه‌یاند‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا ناتوانم باسی‬ ‫عه‌زیز‪ ،‬ب���ه‌اڵم حكومه‌تی‌ عێراق رێگه‌م ئه‌و په‌یامان ‌ه بكه‌م چونكه‌ چوار مانگی‬ ‫تر یاداش���ته‌كانم باڵوده‌كه‌مه‌وه‌و له‌وێدا‬ ‫پێنادات"‪.‬‬ ‫به‌دیع ع���ارف ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات هه‌مویم به‌ورده‌كارییه‌وه‌ باس كردوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی "له‌یاداشته‌كانیشمدا باس ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رابردودا په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫ك ‌ه له‌س���ااڵن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رۆك ئ���ه‌و ‪ 30‬نامه‌یه‌ش ده‌كه‌م كه‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی له‌گ��� ‌هڵ‌ تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫نزیك��� ‌‬ ‫ی ‪ 1996‬له‌نێ���وان تاریق عه‌زیزو بارزانیدا‬ ‫كۆم���اری‌ عێراق���دا هه‌بوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاڵوگۆڕ كراون‌و تیایدا له‌سه‌ر عه‌مه‌لیه‌ ‌‬ ‫ی نزیكم له‌گه‌ ‌ڵ تاڵه‌بان ‌‬ ‫"په‌یوه‌ندییه‌ك ‌‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت جارێكیان له‌‪2005‬دا ‪ 31‬ئاب رێككه‌وتون"‪.‬‬ ‫به‌دیع ع���ارف ئاماژ‌ه به‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫ناردی به‌ش���وێنمدا‪ ،‬ك ‌ه چ���وم پێیوتم‬ ‫ی سه‌دام كه‌ له‌گه‌رم ‌هی‌ ته‌قینه‌وه‌كانی‌ ناو به‌غداو‬ ‫به‌خێزان‌و كچ‌و كه‌س���وكاره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌م ‌‬ ‫ی عێراق���دا‪ ،‬تاڵه‌بان ‌‬ ‫حس���ێن بڵێ‌ ده‌رگای سلێمانی كراوه‌ی ‌ه ش���اره‌كان ‌‬ ‫بۆ هه‌م���و خێزانه‌ك���ه‌ی‪ ،‬ئه‌گه‌ر حه‌ز راسپاردو‌ه به‌مه‌به‌س���تی‌ گفتوگۆكردن‬ ‫بكه‌ن ده‌توانن بێن‌و له‌وێ‌ دابنیش���ن‪ ،‬له‌گ��� ‌ه ‌ڵ س���ه‌ركرد‌ه به‌عس���ییه‌كاندا‪،‬‬ ‫ی "تاڵه‌بان���ی‌ پێیوتم ئێمه‌ تۆ‬ ‫منیش ئه‌م قس���ه‌یه‌ی‌ سه‌رۆك كۆمارم ئ���ه‌و وت ‌‬ ‫گه‌یاند‌ه ره‌غدی كچی س���ه‌دام‪ ،‬ئه‌ویش راده‌س���پێرین بۆ گفتوگ���ۆ له‌گه‌ڵ‌ ئه‌و‬ ‫ی سه‌ركردانه‌ با ئیتر ته‌قینه‌و‌ه نه‌مێنێت‬ ‫ی ك���رد‌و وت ‌‬ ‫زۆر سوپاس���ی تاڵه‌بان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫پێیبڵ���ێ‌ ك ‌ه ئێم��� ‌ه میوانی پادش���ای له‌عێراق‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و ته‌قینه‌وان ‌ه حیزب ‌‬ ‫به‌عس ده‌یكات‪ ،‬منی���ش پێموت‪ :‬زور‬ ‫ئوردنین‌و ئێره‌مان پێباشتره‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌وكات ‌ه كه‌ س���ه‌دام ئه‌و الیه‌ن له‌پش���ت ئه‌م ته‌قینه‌وانه‌ن هه‌ر‬ ‫هه‌واڵ���ه‌ی‌ بیس���ت‪ ،‬زۆر سوپاس���ی حیزب���ی‌ به‌عس نیه‌‪ ،‬ئیت���ر بڕیاربو من‬ ‫ی به‌عس بكه‌م‬ ‫ی سه‌رۆك كۆماری كرد‪ ،‬ئه‌وكات ‌ه سه‌ردانی به‌رپرسێكی بااڵ ‌‬ ‫تاڵه‌بان ‌‬ ‫س���ه‌دام دو په‌یامی هه‌بو بۆ تاڵه‌بانی‌و له‌به‌یروت بۆ گفتوگۆكردن‪ ،‬به‌اڵم دوای‬ ‫بارزانی‪ ،‬بڕیاربو دوای هه‌فته‌یه‌ك بڕۆم ‌ه دو رۆژ په‌یوه‌ندییه‌ك���ی ته‌له‌فونیم بۆ‬ ‫ی هات له‌الیه‌ن ژه‌نراڵێكی ئه‌مه‌ریكییه‌و‌ه‬ ‫الی په‌یامه‌كان���ی لێوه‌ربگ���رم‌و به‌وان ‌‬ ‫ی ك���ه‌ به‌رپرس���ی زیندانه‌كه‌ی‌ س���ه‌دام‬ ‫بگه‌یه‌نم‪ ،‬به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ گرێبه‌ست ‌‬ ‫ی بینیم له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫پارێزه‌ری���م له‌گه‌ڵ‌ س���ه‌دام ته‌واو بوبو بو‪ ،‬ك ‌ه رۆش���تم ب���ۆ ال ‌‬ ‫رێگه‌یان پێنه‌دام بچم ‌ه الی‌‌و بیبینم"‪ .‬س���ه‌دام دانیشتوه‌‪ ،‬سه‌دام پێیوتم هیچ‬ ‫ی ئه‌لعه‌ره‌بی���ه‌دا گفتوگۆیه‌ك ناكرێت له‌گ ‌ه ‌ڵ من نه‌بێت‪،‬‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنه‌ك��� ‌ه ‌‬ ‫ی ئیتر ئه‌و مه‌وزوعه‌ كۆتایی پێهات"‪.‬‬ ‫ی سوپاس��� ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫تاریق عه‌زیز وێڕا ‌‬ ‫عارف وتیش���ی‌ "ئێستا من له‌رێگه‌ی‬ ‫ی‬ ‫ی كرد ك ‌ه واژۆی‌ له‌سه‌ر بڕیار ‌‬ ‫تاڵه‌بان ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌دام‬ ‫ی خاڵێكی یاس���اییه‌و‌ه له‌هه‌وڵ ‌‬ ‫له‌س���ێداره‌دانی‌ نه‌ك���ردوه‌‪ ،‬بارزان��� ‌‬ ‫ێ ك ‌ه تاریق عه‌زیز‌و شه‌ش تۆمه‌تبار ئازاد‬ ‫ی به‌دۆست‌و هاوڕ ‌‬ ‫ی هه‌رێمیش ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بكرێن‪ ،‬به‌م نزیكان���ه‌ له‌الیه‌ن دادگا ‌‬ ‫ناوبرد‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌م دۆستایه‌تییه‌ ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر‬ ‫نێ���وان بارزانی‌‌و تاری���ق عه‌زیز‪ ،‬به‌دیع تێهه‌ڵچونه‌و‌ه بڕیاری كۆتای ‌‬ ‫ی ‪ 2006‬ده‌درێت"‪.‬‬ ‫ع���ارف وت���ی‌ "بارزانی س���اڵ ‌‬

‫ی‬ ‫ی ئێستا ‌‬ ‫ی گه‌رم ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬مه‌س���ه‌له‌ ‌‬ ‫كوردس���تان هه‌ڵبژاردن���ه‌و‌ه ی���ان‬ ‫ی هه‌رێمه‌‪،‬‬ ‫ی س���ه‌رۆك ‌‬ ‫هه‌ڵنه‌بژاردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ی ئێ���وه‌ پێداگر ‌‬ ‫بۆچ��� ‌‬ ‫ی جارێكیتر ببێته‌و‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن ك���ه‌ بارزان ‌‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم؟‬ ‫به‌كاندید ‌‬ ‫هێم���ن هه‌ورام���ی‪ :‬خۆی س���یغه‌ی‬ ‫داڕش���تنه‌وه‌ی پرس���یاره‌ك ‌ه ره‌نگ��� ‌ه‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌ك���ی تیابێ���ت‪ ،‬چونك��� ‌ه یه‌ك‪،‬‬ ‫ئێمه‌ له‌پارتی دیموكراتی كوردس���تان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌وه‌ین‌و له‌گه‌ ‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا بوین‬ ‫ی‬ ‫ك��� ‌ه هه‌م���و هه‌ڵبژاردن���ه‌كان له‌كات ‌‬ ‫خۆیدا بكرێ���ت‪ ،‬ئێم���ه‌ له‌كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫مانگ���ی یه‌كی ئه‌مس���اڵ له‌كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركرادایه‌تی له‌به‌الغی‬ ‫ره‌س���می ئه‌نجومه‌نی س���ه‌ركردایه‌تی‬ ‫پارت���ی دیموكرات���ی كوردس���تان‬ ‫داواك���راو‌ه هه‌ڵبژاردن���ی پارێزگاكان‌و‬ ‫په‌رله‌مانی كوردس���تان‌و سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم هه‌موی پێك���ه‌و‌ه له‌كاتی خۆیدا‬ ‫بكرێت‪ ،‬ك ‌ه هه‌م���وی به‌یه‌كه‌و‌ه له‌كاتی‬ ‫خۆیدا نه‌كرێت دیاره‌ هه‌ندێك هۆكاری‬ ‫ته‌كنیكی هه‌ی ‌ه زیاتر‪ .‬دوه‌م‪ ،‬له‌س���ه‌ر‬ ‫مه‌س���ه‌له‌ی هه‌ڵبژاردنی س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێ���م ئه‌م بابه‌ت ‌ه به‌داخ���ه‌و‌ه برایانی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن بۆ هه‌ندێ���ك هه‌ڵمه‌تی‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن ویس���تیان به‌ش���ێوازێكی‬ ‫جیاوازت���ر ته‌فس���یری ب���ۆ بك���ه‌ن‌و‬ ‫بازاڕگێ���ڕی پێبكه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی ده‌نگی‬ ‫زیات���ر پێكۆبكه‌نه‌وه‌‪ .‬ئێم��� ‌ه پێمانوای ‌ه‬ ‫مه‌سه‌له‌كه‌ جارێ غه‌درێكه‌ له‌سه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێ���م ده‌كرێ���ت‪ ،‬چونكه‌ س���ه‌رۆكی‬ ‫هه‌رێم تائێس���تا خ���ۆی راینه‌گه‌یاندو‌ه‬ ‫ك���ه‌ ده‌یه‌وێت خۆی كاندی���د بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫داواش���ی نه‌كردوه‌ ماوه‌ی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم���ی بۆ درێژبكرێت���ه‌وه‌‌و پارتیش‬ ‫ئه‌و داوای���ه‌ی نه‌كردوه‌‪ .‬ئێم ‌ه پابه‌ندین‬ ‫به‌یاس���اكانی كوردستان‪ ،‬پایه‌ندین به‌و‬ ‫سیغ ‌ه دیموكراسیه‌ی ك ‌ه له‌كوردستاندا‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬مه‌سه‌له‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫من به‌رای خۆم پێموای ‌ه ئه‌م مه‌سه‌له‌ی ‌ه‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌كی نیش���تمانیه‌‪ ،‬ده‌بێ���ت‬ ‫دوربكه‌وینه‌و‌ه له‌هه‌ندێك گرژی حزبی‌و‬ ‫دوربكه‌وینه‌وه‌ له‌ته‌شه‌نوجی به‌رته‌سكی‬ ‫تێڕوانینمان بۆ قۆناغێكی ته‌كتیكی یان‬ ‫بۆ ده‌س���تكه‌وتێكی ئینتیخابی‪ ،‬تۆزیك‬ ‫فراونترو قه‌ومیانه‌ترو نیش���تمانیانه‌تر‬ ‫بیر له‌و مه‌س���ه‌له‌ی ‌ه بكه‌ینه‌وه‌‪ .‬هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان له‌قۆناغێك���ی راگوزه‌ری‬ ‫دیموكراس���ی‌و نه‌ته‌وه‌ی���ی‌و بنیاتنانی‬ ‫كیانی سیاسی‌و نیش���تمانی خۆیه‌تی‪.‬‬ ‫له‌هه‌مو ئه‌زمونه‌ سیاسیه‌كانی جیهاندا‬ ‫بون���ی راب���ه‌ر بون���ی مه‌رجه‌عێك بۆ‬ ‫تێپه‌ڕاندنی ئه‌و قۆناغانه‌ی ك ‌ه میلله‌تێك‬ ‫پێیدا تێپه‌رده‌بێت ده‌ورێكی میحوه‌ری‬ ‫بوه‌‪ ،‬له‌م قۆناغه‌و له‌قۆناغی ئاینده‌شدا‬ ‫پێویستمان به‌و ده‌ور‌ه میحوه‌ریه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫من ئه‌و ش���اهێدی ‌ه ده‌ده‌م ك ‌ه له‌ساڵی‬ ‫‪2005‬یش جه‌نابی س���ه‌رۆك زۆر موافق‬ ‫نه‌بو له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی ك ‌ه خۆی بپاڵێوێت‬ ‫بۆ س���ه‌رۆكی هه‌رێم‪ .‬جه‌نابی سه‌رۆك‬ ‫ده‌یانج���ار رایگه‌یان���دو‌ه پێش���مه‌رگ ‌ه‬ ‫ب���ون بۆ ئ���ه‌و گه‌وره‌ترین ش���ت ‌ه نه‌ك‬ ‫س���ه‌رۆك بون‌و ئه‌و شتانه‌ی ك ‌ه هه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌رو‌ه یاساییه‌كه‌ش���ه‌و‌ه یاس���ایه‌كمان‬ ‫هه‌ی���ه‌ پێیده‌ڵێن یاس���ای ژماره‌ یه‌كی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی ساڵی ‪ ،2005‬ئه‌م‬ ‫یاس���ای ‌ه هه‌ندێك رای یاسایی له‌سه‌ره‌‪.‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ به‌یان���ی ئۆپۆزس���یۆن بێن‌و‬ ‫بڵێن یاس���اكه‌ وازحه‌ هیچ ته‌فسیرێك‬ ‫هه‌ڵناگرێ���ت‪ .‬ب���ه‌اڵم زۆرینه‌ش له‌گه‌ل‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ به‌ڵێ ئه‌م یاسای ‌ه ته‌فسیری‬ ‫دیكه‌ هه‌ڵده‌گرێ���ت‪ .‬به‌نمونه‌ له‌ماده‌ی‬ ‫(‪2‬و ‪3‬و ‪ )17‬زۆر به‌رون���ی تیایه‌تی ك ‌ه‬ ‫راست ‌ه ویالیه‌تی هه‌رێم بۆ چوار ساڵه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ماده‌ی (‪ )17‬ده‌ڵێت ویالیه‌تی‬ ‫یه‌كه‌می راسته‌وخۆ له‌الیه‌ن په‌رله‌مانه‌و‌ه‬ ‫هه‌ڵده‌بژێردرێ���ت به‌زۆرین���ه‌ی ده‌نگی‬ ‫په‌رله‌مانتاران‪ .‬ب���ه‌اڵم ئایا ده‌كرێت بۆ‬ ‫هه‌ر س���ه‌رۆكێك كه‌ له‌ئێس���تاو‌ه بێت‬ ‫ویالیه‌تی یه‌كه‌م���ی له‌په‌رله‌مان بێت؟‬ ‫ئه‌م ‌ه پرس���یارێك ‌ه كه‌وات ‌ه ئه‌م یاسای ‌ه‬

‫ ‬ ‫هێمن هه‌ورامی‬

‫فۆتۆ‪ :‬نزار‬

‫مه‌ال به‌ختیار ك ‌ه پێویستمان‬ ‫بااڵترین مه‌رجه‌عی به‌وه‌یه‬ ‫مه‌رجه‌عیه‌تێك‬ ‫ئێستای ناو‬ ‫یه‌كێتی ‌ه رایگه‌یاند بپارێزین ك ‌ه‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‬ ‫ئه‌وان وه‌كو‬ ‫یه‌كێتی به‌دیلیان بزوتنه‌وه‌ی كوردی‬ ‫له‌م قۆناغه‌دا بكات‬ ‫بۆ بارزانی نیه‌‬ ‫پێویس���تی به‌ته‌عدی���ل‌و ته‌فس���یره‌‪،‬‬ ‫پێویستی به‌وه‌ی ‌ه ئه‌گه‌ر بۆ هه‌ر دۆخێك‬ ‫بێ���ت رونكردن���ه‌وه‌ی زیاتری له‌س���ه‌ر‬ ‫بدرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬تۆ ئاماژه‌ت ب���ه‌وه‌ كرد ك ‌ه‬ ‫سه‌رۆكی پارتی تائێستا خۆی یه‌كالیی‬ ‫نه‌كردۆت���ه‌وه‌ ی���ان راینه‌گه‌یاندو‌ه ك ‌ه‬ ‫خۆی كاندید ده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌وه‌ش���دا له‌وه‌ته‌ی ئه‌و پرس��� ‌ه باس‬ ‫كراوه‌‪ ،‬له‌سه‌ر ئاستی پۆسته‌ بااڵكانی‬ ‫پارتی كه‌وتونه‌ت ‌ه به‌ره‌ی داكۆكیكردن‌و‬ ‫پاس���اوهێنانه‌وه‌ ب���ۆ ش���ه‌رعیه‌تدان‬ ‫به‌دوباره‌ خۆهه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی؟‬ ‫هێم���ن هه‌ورام���ی‪ :‬مه‌س���ه‌له‌ك ‌ه‬ ‫ش���ه‌رعیه‌تدان نیه‌‪ ،‬خ���ۆ وه‌كو حزب‬ ‫ئێمه‌ نین ش���ه‌رعیه‌ت ده‌ده‌ین‪ ،‬خه‌ڵكی‬ ‫كوردستان ‌ه شه‌رعیه‌ت ده‌دات‪ ،‬ئه‌وه‌تان‬ ‫بیرنه‌چێ���ت جه‌نابی س���ه‌رۆك بارزانی‬ ‫به‌س ته‌نها ده‌نگی پارتیه‌كانی نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ده‌رئه‌نجام���ی هه‌ڵبژاردن���ه‌كان رونه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌ ده‌ڵێین له‌و قۆناغه‌ پێویس���تیمان‬ ‫به‌یه‌كڕی���زی‌و پاراس���تنی ئاش���تی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی له‌هه‌رێمی كوردس���تاندا‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬پێویستیمان هه‌ی ‌ه به‌رامبه‌ر به‌و‬ ‫هه‌مو گۆڕانكاریه‌ گ���ه‌وره‌و خێرایانه‌ی‬ ‫ك��� ‌ه له‌ده‌وروبه‌رمان روده‌دن له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاس���تی په‌یوه‌ن���دی ئێم���ه‌و عێراق‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ندی���ه‌ ناوخۆیه‌كان���ی س���وریا‪،‬‬ ‫مه‌له‌فی كورد له‌توركیا‪ ،‬ئه‌و گۆڕانكاری ‌ه‬ ‫گه‌ورانه‌ی رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���ت‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫پێویستمان به‌و‌ه هه‌ی ‌ه یه‌كڕیزی خۆمان‬ ‫بپارێزی���ن‪ ،‬مه‌رجه‌عیه‌تێك بپارێزین ك ‌ه‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی بزوتنه‌وه‌ی كوردی له‌م‬ ‫قۆناغ���ه‌دا بكات‪ ،‬ك ‌ه له‌دوای رێكه‌وتنی‬ ‫سایكس بیكۆ به‌هه‌ستیارترین قۆناغی‬ ‫مێژوی كوردی داده‌نرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬قس���ه‌یه‌ك هه‌یه‌ ك ‌ه ره‌نگ ‌ه‬ ‫ی نه‌یتوانی‌ خۆی‌ كاندید بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫بارزان ‌‬ ‫پارت���ی‌ نێچیرڤان بكاته‌ كانیدی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫ئایا وایه‌؟‬ ‫هێم���ن هه‌ورام���ی‪ :‬تائێس���تا به‌هیچ‬ ‫شێوه‌یه‌ك قس���ه‌ی له‌س���ه‌ر نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‬ ‫نه‌له‌كۆبونه‌وه‌كان���ی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی نه‌له‌ناو پارتی‪ ،‬به‌اڵم ئێم ‌ه‬ ‫ده‌ڵێین دیسان له‌ناو پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی پارتیش زۆرین ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌و‌ه موته‌فیقن ك ‌ه له‌و قۆناغ ‌ه‬ ‫ئێم ‌ه هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی جه‌نابی س���ه‌رۆك‬ ‫بارزانی به‌پێویست ده‌زانین‪.‬‬

‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا ئێ���و‌ه وه‌ك پارت ‌‬ ‫پێتانوای���ه‌ ك���ه‌ یه‌كێتی‌ هه‌ڵوێس���ت‌و‬ ‫سیاس���ه‌تێكی‌ رون���ی‌ هه‌ی��� ‌ه به‌رامبه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ب���ه‌و‌هی‌ بارزانی‌ ببێته‌و‌ه به‌س���ه‌رۆك ‌‬ ‫هه‌رێم یان نه‌بێته‌وه‌؟‬ ‫هێم���ن هه‌ورام���ی‪ :‬ئێم���ه‌و یه‌كێتی‬ ‫دوالیه‌ن���ی هاوپه‌یمانی���ن‪ ،‬ش���تێك‬ ‫له‌نێوانمان���دا هه‌ی���ه‌ پێیده‌گوت���ری‬ ‫رێكه‌وتنی س���تراتیژی بۆ دیاریكردنی‬ ‫جۆری په‌یوه‌ندی نێ���وان هه‌ردوالمان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م رێكه‌وتن ‌ه تا ئ���ه‌و چركه‌یه‌ی ك ‌ه‬ ‫قسه‌شتان بۆ ده‌كه‌م ئێم ‌ه هه‌ردوالمان‬ ‫پابه‌ندی���ن پێی‪ ،‬ئێمه‌ گ���وێ بۆ ئه‌و‌ه‬ ‫ناگرین ك ‌ه براده‌رێكی ئه‌وان له‌شوێنێك‬ ‫یان براده‌رێكی ئێم ‌ه له‌ش���وێنێك چۆن‬ ‫ش���یكردنه‌وه‌ی بۆ ده‌كه‌ن‪ ،‬قسه‌ له‌سه‌ر‬ ‫مه‌رجه‌عی��� ‌هت‌و قس���ه‌ی ره‌س���می ناو‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌كان‌و رێكه‌وتنه‌كان���ه‌‪ ،‬ئیتر‬ ‫هه‌ردوالمان تائێس���تا ك ‌ه من قسه‌تان‬ ‫بۆ ده‌كه‌م له‌م چوارچێوه‌یه‌دا پابه‌ندی‬ ‫رێكه‌وتننام���ه‌ی س���تراتیژین‪ ،‬به‌پێی‬ ‫رێكه‌وتننامه‌كه‌ش سه‌رۆكایه‌تی كۆمار‬ ‫له‌عێ���راق بۆ ك���ورد‌ه له‌ن���او كوردیش‬ ‫بۆ یه‌كێتیه‌‪ .‬س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمیش‬ ‫له‌نێوان پارت���ی‌و یه‌كێتیش بۆ پارتیه‌و‬ ‫له‌ن���او پارتیش بۆ س���ه‌رۆك بارزانیه‌‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت به‌پێی كۆنگر‌ه هاوبه‌ش���ه‌كه‌ی‬ ‫كاك مه‌ال به‌ختیارو كاك فازل میرانیش‪،‬‬ ‫كاك م���ه‌ال به‌ختیار وه‌كو به‌رپرس���ی‬ ‫ده‌س���ته‌ی كارگێڕی مه‌كته‌بی سیاسی‪،‬‬ ‫ك���ه‌ بااڵترین مه‌رجه‌عی ئێس���تای ناو‬ ‫یه‌كێتی���ه‌‪ ،‬رایگه‌یاند ك��� ‌ه ئه‌وان وه‌كو‬ ‫یه‌كێتی به‌دیلیان بۆ بارزانی نیه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی له‌سایه‌ ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتانوانی ‌ه یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫غیاب���ی‌ تاڵه‌بانیدا چه‌ندین ئاراس���ت ‌ه ‌‬ ‫جی���اوازه‌و ناتوانێت ئه‌و پش���تیوانی ‌ه‬ ‫ده‌سته‌به‌ر بكات ك ‌ه له‌كاتی‌ تاڵه‌بانیدا‬ ‫له‌ئێوه‌ ده‌كرا؟‬ ‫هێم���ن هه‌ورام���ی‪ :‬دیس���ان له‌گه‌ڵ‬ ‫س���یاغه‌ی ئه‌و پرس���یاره‌ نی���م‪ ،‬ئێم ‌ه‬ ‫یه‌كێتی وه‌كو یه‌كێتی ده‌بینین‪ ،‬راست ‌ه‬ ‫ره‌نگ ‌ه بیرو بۆچۆنی سیاس���ی جیاواز‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬ب���ه‌اڵم یه‌كێت���ی وه‌كو یه‌ك‬ ‫ئۆرگان پابه‌نده‌ به‌و ستراتیژه‌ی كه‌ هه‌م‬ ‫جه‌ناب���ی مام جه‌الل له‌كاتی بونی لێر‌ه‬ ‫له‌سه‌ری رۆش���توه‌‪ ،‬ئه‌ویش پابه‌ندبون ‌ه‬ ‫به‌رێكه‌وتنی ستراتیژی له‌گه‌ڵ هه‌ندێك‬ ‫ده‌س���تكاری كردن‌و گونجاندنی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئیس���تحقاق ‌ه قۆناغه‌كه‌ی تاز‌ه هاتۆت ‌ه‬

‫ی گۆڕان‌و‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چۆن له‌هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن ده‌ڕوان���ن به‌رامب���ه‌ر‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێ���م‌و‬ ‫به‌مه‌س���ه‌له‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس��� ‌‬ ‫ناڕازیبونی���ان له‌پرۆس���ه‌ ‌‬ ‫كوردستان؟‬ ‫هێمن هه‌ورامی‪ :‬ئێم ‌ه رێزو حورمه‌تێكی‬ ‫زۆرمان بۆ براده‌رای ئۆپۆزسیۆن هه‌ی ‌ه‬ ‫تا ئه‌و كاته‌ی ك���ه‌ ئه‌وان پابه‌ند ده‌بن‬ ‫به‌یاسای دیموكراس���ی له‌ملمالنێكاندا‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا برایان���ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنیش ده‌بێت هه‌م له‌قه‌باره‌ی‬ ‫خۆی���ان تێبگ���ه‌ن‪ ،‬هه‌م له‌ش���ێوازی‬ ‫ته‌رحكردنی بیرۆكه‌كان���ی خۆیان ئایا‬ ‫ئاش���تی كۆمه‌اڵیه‌ت���ی له‌كوردس���تاندا‬ ‫ده‌پارێزێت یان نا؟ من قس���ه‌م له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و‌ه هه‌ی ‌ه به‌داخه‌و‌ه ئه‌وه‌ی ك ‌ه برایانی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆن زۆرجار ئیدعایان ده‌كرد‬ ‫ك ‌ه هه‌ندێك مه‌س���ه‌ل ‌ه هه‌ی ‌ه ره‌هه‌ندی‬ ‫نیشتمانیه‌و ده‌بێت كۆده‌نگی له‌سه‌ره‌و‌ه‬ ‫هه‌بێ���ت‪ .‬به‌اڵم مه‌س���ه‌له‌كان ك ‌ه دێت ‌ه‬ ‫س���ه‌ر مه‌سه‌له‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‬ ‫ئه‌وه‌ی كه‌ له‌ئۆپۆزس���یۆن به‌گش���تی‌و‬ ‫له‌برایانی گ���ۆڕان به‌تایبه‌تی ده‌یبینین‬ ‫زیاتر به‌شه‌خسه‌ن ‌ه كردنی ملمالنێكانه‌‪.‬‬ ‫به‌ڵگه‌ش بۆ ئه‌مه‌ میدیاكارانی ئێستای‬ ‫ناو بزوتنه‌وه‌ی گۆڕان‌و هه‌ڵسوڕاوه‌كانی‬ ‫ئێس���تایان ه���ه‌ر ئه‌وان ‌ه ب���ون كاتێك‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم ل���ه‌‪ 2005‬له‌په‌رله‌مان‬ ‫ك ‌ه هه‌ڵبژێردرا به‌س���ه‌رۆكی هه‌رێمیان‬ ‫ده‌گوت ش���ه‌رعیه‌تی كه‌م���ه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫له‌په‌رله‌مان هه‌ڵبژێ���ردراوه‌و جورئه‌تی‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ن���اكات راس���ته‌وخۆ له‌الی���ه‌ن‬ ‫خه‌ڵك���ه‌و‌ه هه‌ڵبژێرێ���ت‪ .‬ته‌نان���ه‌ت‬ ‫هه‌ندێكیان ده‌سته‌واژه‌یه‌كیان داهێنابو‬ ‫پێیانده‌گ���وت ئه‌وه‌ی له‌كوردس���تاندا‬ ‫هه‌ی��� ‌ه چه‌پڵه‌كراس���یه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‬ ‫به‌چه‌پڵ���ه‌ له‌په‌رله‌ماندا هه‌ڵده‌بژێرێت‌و‬ ‫نابێت وابێت ده‌بێت راسته‌وخۆ له‌الیه‌ن‬ ‫خه‌ڵكه‌و‌ه هه‌ڵبژێرێت‪ .‬ئیتر هه‌ر ئه‌مانه‌ن‬ ‫كه‌ ئێستاك ‌ه سه‌رۆك هات‌و راسته‌وخۆ‬ ‫له‌الی���ه‌ن خه‌ڵك���ه‌وه‌ هه‌ڵبژێ���ردرا‪،‬‬ ‫وتیان نا ناكرێت س���ه‌رۆك راسته‌وخۆ‬ ‫له‌الی���ه‌ن خه‌ڵكه‌و‌ه هه‌ڵبژێرێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫سیس���ته‌مه‌ك ‌ه ده‌كاته‌ سیسسته‌مێكی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌و ده‌بێ���ت س���ه‌رۆك‬ ‫له‌په‌رله‌مان هه‌ڵبژێردرێته‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ ئێم ‌ه‬ ‫پێمانوایه‌ له‌ئاستی جه‌ماوه‌ری سه‌رۆك‬ ‫بارزانی‌و له‌ئاس���تی ئه‌و پێگ ‌ه گه‌وره‌ی‬ ‫له‌ن���او خه‌ڵكی كوردس���تاندا هه‌یه‌تی‌و‬ ‫هه‌ندێ���ك ئه‌زانن ناتوان���ن بگه‌ن ‌ه ئه‌و‬ ‫ئاست ‌ه بۆی ‌ه دێن مه‌سه‌له‌كان به‌شه‌خسی‬ ‫له‌گه‌ڵ سه‌رۆكدا ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتانوای���ه‌ الیه‌ن��� ‌ه‬ ‫ئیسالمییه‌كان هه‌ڵوێستیان سه‌قامگیر‬ ‫ده‌بێ���ت له‌م مه‌س���ه‌له‌یه‌داو كاندیدیان‬ ‫ده‌بێت بۆ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێم؟‬ ‫هێمن هه‌ورامی‪ :‬دیس���ان ده‌ڵیم ئێم ‌ه‬ ‫پرۆس���ه‌یه‌كمان هه‌یه‌ كه‌ پێیده‌گوترێ‬ ‫پرۆس���ه‌ی دیموكراس���ی له‌كوردستان‪،‬‬ ‫ك���ه‌س پێش���تر رێ���ی لێنه‌گرتبون ك ‌ه‬ ‫كاندیدیان هه‌بێ‪ ،‬ئێستاش به‌هه‌مانشێو‌ه‬ ‫ك���ه‌س ناتوانێت رێگه‌ی���ان لێبگرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم من وه‌كو پرس���یارێكی مه‌نتقی‌و‬ ‫رای شه‌خس���ی خۆم ئه‌وه‌ی���ه‌ ئایا ئه‌و‬ ‫هێزانه‌ی ك��� ‌ه به‌ده‌نگی ب���ه‌رز داوایان‬ ‫ده‌كرد نابێت سیس���ته‌م له‌كوردستاندا‬ ‫ی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی بێت‌و پۆست ‌‬ ‫هه‌رێم هه‌بێت‪ .‬ئێستا قسه‌ له‌سه‌ر ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌كه‌ن ك ‌ه كاندیدیان بۆ س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم ده‌بێت‪ ،‬چۆن وه‌اڵمی رای گشتی‬ ‫ده‌ده‌نه‌وه‌؟‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێوه‌ له‌س���ه‌ر چ بنه‌مایه‌ك‬ ‫س���ه‌الحه‌دین به‌هائه‌دینت���ان ك���رد‬ ‫به‌جاس���وس‪ ،‬ئایا زانیاریتان له‌وباره‌و‌ه‬ ‫الیه‌؟‬ ‫هێم���ن هه‌ورامی‪ :‬دوبار‌ه ده‌ڵێم ئه‌و‌ه‬ ‫مه‌سه‌له‌یه‌كی یاساییه‌‪ ،‬نامه‌وێت بچم ‌ه‬ ‫ناو ورده‌كاریه‌كانی‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و قسانه‌ی‬ ‫ئه‌و به‌رێز‌ه كردویه‌تی گوزارشت له‌رای‬ ‫یه‌كگرتوی ئیسالمی كوردستان ناكات‪.‬‬ ‫ئێمه‌ یه‌كگرتوی ئیس�ل�امی له‌و به‌رێز‌ه‬ ‫جیاده‌كه‌ینه‌وه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ر ئاس���تی بااڵ‬ ‫به‌ره‌س���می به‌پارتی‌و به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم گوتراو‌ه ك ‌ه ئه‌وه‌ی سه‌اڵحه‌دین‬ ‫به‌هادین وتویه‌تی ته‌عبیر له‌رای ره‌سمی‬ ‫یه‌كگرتوی ئیسالمی ناكات‪ .‬بۆی ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫ئه‌وان ‌ه به‌رای شه‌خسی خۆی ده‌زانین‌و‬ ‫قسه‌مان له‌سه‌ر رای شه‌خسی ئه‌و نیه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌مه‌سه‌له‌كه‌ش من كه‌سێكی‬ ‫حزبیم هی���وادارم ئه‌و بابه‌تانه‌ جیهاتی‬ ‫یاس���ایی هه‌رێمی كوردس���تان وه‌اڵمی‬ ‫بده‌نه‌وه‌و یه‌كالیی بكه‌نه‌وه‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )374‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/4/23‬‬

‫بورهان یاسین‪ :‬یه‌كه‌مجاره‌ پارتی‌و سه‌رۆكه‌كه‌ی‬ ‫هه‌ست به‌مه‌ترسی له‌ده‌ستدانی پێگه‌ی سه‌رۆكایه‌تی ده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬ئاری ئه‌بوبه‌كر‬ ‫د‪.‬بورهان یاسین‪ ،‬مامۆستای زانكۆ‬ ‫له‌زانكۆی لوند له‌سوید له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ده‌مێكه‌ سه‌رده‌می‬ ‫سه‌ركرده‌ی تاك‌و سه‌ركرده‌ی زه‌روره‌تی‬ ‫مێژویی به‌سه‌رچوه‌"‬ ‫* له‌ئیس����تادا مش����تومڕێكی سیاسی‬ ‫گ����ه‌رم هه‌ی����ه‌ له‌هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫به‌هه‌ڵبژاردنه‌كان����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌په‌یوه‌ن����د‬ ‫به‌تایبه‌تی كه‌ ئایا بارزانی‌ خۆی كاندید‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ یان نا‪ ،‬پێتوایه‌ بارزانی‌ خۆی‬ ‫كاندید ده‌كاته‌وه‌؟‬ ‫ ئه‌م مشتومڕانه‌ جێگه‌ی خۆیه‌تی كه‌‬‫هه‌ن‌و ده‌كرێن‪ ،‬له‌راستیدا زۆریش گرنگن‬ ‫هه‌روه‌ها ئاماژه‌یه‌كیش����ن ب����ۆ جۆرێك‬ ‫له‌زیندویی كۆمه‌ڵگای كوردستان‪ ،‬یا هه‌ر‬ ‫نه‌بێ هێمایه‌كن بۆ ئه‌و راستییه‌ی كه‌ ئیتر‬ ‫چیتر كۆمه‌ڵگای كوردستان رازی نابێت‬ ‫هه‌ندێ شتی به‌سه‌ردا تێپه‌ڕێندرێت كه‌‬ ‫جێگ����ه‌ی قه‌بوڵكردن نی����ن‪ .‬به‌باوه‌ڕی‬ ‫خۆم س����ه‌ركردایه‌تی پارت����ی‌و یه‌كێتی‬ ‫ه����ه‌ر زو هه‌ڵه‌یه‌ك����ی گه‌وره‌یان كرد كه‌‬ ‫ئه‌س����ڵه‌ن داوای درێژكردن����ه‌وه‌ی كاتی‬ ‫فه‌رمانڕه‌وایی مه‌سعود بارزانیان كرد؛ یا‬ ‫به‌دیوێكی تردا هه‌وڵیاندا كه‌ به‌فێڵێكی‬ ‫یاسایی ئۆپۆزیسیۆن رازیبكه‌ن مه‌سعود‬ ‫بارزانی بۆ ماوه‌یه‌كی تر له‌پۆس����ته‌كه‌ی‬ ‫بمێنێته‌وه‌ یا مافی خۆكاندیدكردنه‌وه‌ی‬ ‫بۆ جاری سێهه‌م بۆ پۆستی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم هه‌بێ‪ .‬ئه‌وه‌شی پارتی چاوه‌ڕوانی‬ ‫نه‌ده‌ك����رد ئ����ه‌و كاردانه‌وه‌ی����ه‌ بو نه‌ك‬ ‫هه‌ر له‌هێزه‌كانی ئۆپۆزیس����یۆن به‌ڵكو‬ ‫له‌حزبه‌كه‌ی تری هاوپه‌یمان‪ ،‬واته‌ له‌ناو‬ ‫ریزه‌كانی یه‌كێتی نیشتمانی كوردستان‪،‬‬ ‫هه‌تا بگره‌ له‌ئاس����تی سه‌ركردایه‌تی ئه‌و‬ ‫حزبه‌ش‪ .‬چیرۆك����ی ئه‌م رۆژانه‌ی دوایی‬ ‫ئه‌وه‌م����ان پێده‌ڵ����ێ كه‌ ن����ه‌ك هه‌ر بۆ‬ ‫مه‌س����عود بارزانی ئاسان نیه‌ یاسایه‌كی‬ ‫"نایاسایی" به‌س����ه‌ر خه‌ڵكی كوردستان‬ ‫تێپه‌ڕێنێ به‌ڵكو بگره‌ ئه‌و هه‌واڵنه‌ش����ی‬ ‫له‌و دو هه‌فته‌ی دوایی له‌م ئاراسته‌یه‌دا‬ ‫داویه‌ت����ی بگ����ره‌ ب����ۆ خودی ه����ه‌ردو‬ ‫حزبه‌كه‌ی‌ ده‌سه‌اڵتیش زیانبه‌خش بوه‌‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی پرسیاره‌كه‌تدا ده‌ڵێیت بۆچی؟‬ ‫له‌راس����تیدا جارێ خه‌ڵك غه‌در ده‌كات‬ ‫باس له‌وه‌ ده‌كات ك ‌ه مه‌س����عود بارزانی‬ ‫‪ ٨‬س����اڵ حوكمی كوردستانی كردوه‌‪ ،‬وا‬ ‫باش����تره‌ بڵێن ئه‌وه‌ ‪ ٢١‬س����اڵی ره‌به‌قه‌‬ ‫حوكم ده‌كات‪ ،‬راسته‌ كه‌ دو هه‌ڵبژاردنی‬ ‫دوایی ده‌كاته‌ ‪ ٨‬ساڵ به‌اڵم هه‌ر له‌ساڵی‬ ‫‪ ١٩٩٢‬مه‌س����عود بارزانی ده‌ستنیش����ان‬ ‫كرا‪ ،‬تۆ بڵێ هه‌ڵبژێردرا‪ ،‬وه‌ك سه‌رۆكی‬ ‫بزاڤی ئازادیخوازی كوردستان‌و به‌كردار‬ ‫كه‌س����ی هه‌ره‌ بااڵده‌س����ت له‌ده‌سه‌اڵتی‬ ‫كوردیدا‪ .‬له‌راس����تیدا له‌هه‌ر واڵتێكی تر‬ ‫بوایه‌ مه‌سعود بارزانی وه‌ك گوناهباری‬ ‫جه‌نگ ته‌ماشا ده‌كراو مامه‌ڵه‌ی له‌ته‌كدا‬ ‫ده‌كرا تا هه‌ر ش����تێكی ت����ر! ئایا خۆی‬ ‫هه‌ڵده‌بژێرێته‌وه‌؟ وه‌اڵمی ئه‌م پرسیاره‌‬ ‫ئاس����ان نیه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی تائێس����تا رویداوه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی����ه‌ كه‌ ئه‌و هه‌م����و هه‌وڵێكی خۆی‬ ‫ده‌دات بۆ گه‌یشتن به‌و ئامانجه‌‪ ،‬به‌اڵم ئایا‬ ‫ئه‌وه‌ی بۆ ده‌چێته‌ سه‌ر‪ ،‬ئه‌وه‌ پرسیارێكی‬ ‫گرنگه‌‪ .‬من باوه‌ڕم وایه‌ هه‌ر زو مه‌سعود‬ ‫بارزانی باجێكی سیاس����ی زۆری هه‌وڵی‬ ‫درێژكردنه‌وه‌ی ده‌س����ه‌اڵتی خۆی داوه‌و‬ ‫تا كاتی هه‌ڵب����ژاردن ئه‌و باجه‌ زێده‌ترو‬ ‫زێده‌تر ده‌بێت‌و له‌وانه‌ش����ه‌ ئ����ه‌و باجه‌‬ ‫له‌حاڵه‌تی به‌رده‌وام����ی‌و درێژبونه‌وه‌یدا‬

‫یه‌كێتی له‌قه‌یرانی‬ ‫دوای مام جه‌اللدا‬ ‫ده‌ژی‌و ئه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫قه‌یرانه‌ی زۆر قوڵتر‬ ‫كردۆته‌وه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫كه‌ به‌ته‌واوه‌تی‬ ‫به‌عه‌قلیه‌تێكی‬ ‫كالسیكی سۆڤیه‌تی‬ ‫مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و قه‌یرانه‌دا‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئێستاش‬ ‫له‌وه‌هم‌و چاوه‌ڕوانی‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی مام‬ ‫جه‌اللدایه‌‬ ‫گورزێكی جددی له‌ده‌رفه‌تی سه‌ركه‌وتنی‬ ‫بارزان����ی له‌هه‌ڵبژاردن����ه‌كان ب����دات‪.‬‬ ‫به‌مه‌زه‌نده‌ی خۆم بۆ یه‌كه‌مجاره‌ پارتی‌و‬ ‫س����ه‌رۆكه‌كه‌ی هه‌س����ت به‌مه‌ترسیه‌كی‬ ‫جددی له‌ده‌ستدانی پێگه‌ی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫ده‌كه‌ن‌و له‌وانه‌ش����ه‌ زو یا دره‌نگ بگه‌نه‌‬ ‫ئه‌و ب����اوه‌ڕه‌ی كه‌ بۆ ئه‌وان باش����تر بو‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی دوارۆژی ئه‌وان باش����تر بێت‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی تر هه‌ڵسوكه‌وتیان له‌گه‌ل‬ ‫كۆی ش����ته‌كاندا بكردایه‌‪ .‬پارتی هه‌ر بۆ‬ ‫خۆشی باش����تره‌ ئه‌وه‌ بزانێ كه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌بیس����ت‪ ،‬پانزه‌ یا ده‌ س����اڵ له‌ئێستا‬ ‫بۆیان چوه‌ س����ه‌ر ئیتر بۆی����ان ناچێته‌‬ ‫س����ه‌ر‪ ،‬به‌و مانایه‌ش هه‌روه‌ك په‌ندێكی‬ ‫سویدی ده‌ڵێت "ناتوانرێ میلی كاتژمێر‬ ‫بگه‌ڕێنرێته‌وه‌ دواوه‌"!‬ ‫* یه‌كێت����ی ده‌ڵێت‪ ،‬كاك مه‌س����عود‬ ‫كاندیدی ئێمه‌شه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ تا چه‌ند ته‌ریبه‌‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ رێككه‌وتننامه‌كه‌ی ده‌باش����انی‬ ‫نێوان گۆڕان‌و یه‌كێتی ك ‌ه كه‌سی یه‌كه‌می‬ ‫هه‌ردوال واژۆیان له‌سه‌ركردوه‌؟‬ ‫ له‌وانه‌ی����ه‌ مه‌به‌س����تت له‌وش����ه‌ی‬‫ته‌ریب یه‌كانگیر بێ����ت! ئه‌گه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫وابێ����ت ده‌توانم بڵێم نه‌خێ����ر یه‌كانگیر‬ ‫نیه‌‪ .‬به‌هه‌رح����اڵ گرنگه‌ ئه‌وه‌ بزانین كه‌‬ ‫ده‌باش����ان‪ ،‬تا ئه‌و جێگایه‌ی په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌بڕیاره‌كانی یه‌كێتیه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬به‌رهه‌می‬ ‫سیاسه‌تی مام جه‌الل بو‪ ،‬دوایی شته‌كان‬ ‫گۆڕانی����ان به‌س����ه‌رداهات‪ .‬له‌راس����تیدا‬ ‫ته‌نانه‌ت هاوپه‌یمانیه‌ س����تراتیژیه‌كه‌ كه‌‬ ‫هه‌ر مام جه‌الل خۆی ئه‌ندازیاری سه‌ره‌كی‬ ‫بو ئه‌وی����ش گۆڕانكاری به‌س����ه‌رداهات‪.‬‬ ‫له‌ه����ه‌ردو حاڵه‌ته‌ك����ه‌دا وه‌ك����و دیاره‌‬ ‫یه‌كێتی دوای مام جه‌الل‪ ،‬واته‌ یه‌كێتی‬ ‫به‌بێ ئ����ه‌و‪ ،‬په‌راوێزی سیاس����ه‌تكردنی‬

‫بورهان یاسین‬ ‫زێت����ر ب����وه‌‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش موفاره‌قه‌یه‌كی‬ ‫گه‌وره‌ی سیاسه‌ته‌‪ .‬به‌اڵم گرنگ ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ئای����ا یه‌كێتیه‌كه‌ی دوای مام جه‌الل ئه‌و‬ ‫په‌راوێزه‌ له‌سیاس����ه‌تكردن چۆن به‌كار‬ ‫ده‌بات‌و س����ودی لێوه‌رده‌گرێ‌و چ جۆره‌‬ ‫سیاسه‌تێكی له‌سه‌رده‌كا؛ بۆ تێركردنی‬ ‫چاوبرس����ێتی هه‌ندێك له‌سه‌ركرده‌كانی‬ ‫یا له‌پێناو چاكس����ازی بنه‌ڕه‌تی‪ ،‬كه‌ من‬ ‫خۆم هی دوه‌میان به‌دور ده‌زانم!‬ ‫* پێتوای����ه‌ له‌ئێس����تادا یه‌كێت����ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر رێككه‌وتننامه‌ی س����تراتیژی‬ ‫نێوان یه‌كێت����ی‌و پارتی‌و رێكه‌وتننامه‌ی‬ ‫ده‌باش����انی نێوان یه‌كێتی‌و گۆڕان‪ ،‬كام‬ ‫رێككه‌وتنه‌ی����ان س����تراتیژییه‌و كامیان‬ ‫ته‌كتیكییه‌؟‬ ‫ له‌وه‌ی كه‌ تائێس����تا لێیگه‌یش����تبم‬‫له‌وباره‌ی����ه‌وه‌ یه‌كێت����ی ده‌خ����وازێ‬ ‫هه‌ردوكیان راگرێ‪ ،‬به‌اڵم پرسیار ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ئای����ا ده‌توانێ ئ����ه‌وه‌ ب����كات‪ .‬له‌وانه‌یه‌‬ ‫بتوانێ‪ ،‬له‌باش����ترین حاڵه‌تدا‪ ،‬ئه‌وه‌ تا‬ ‫رۆژی دوای هه‌ڵب����ژاردن به‌اڵم له‌و رۆژه‌‬ ‫به‌دواو‌ه ئاسان نابێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم پرس����یارێكی گرنگ ئه‌وه‌یه‌ ئایا‬ ‫یه‌كێت����ی ب����ۆ هه‌وڵده‌دات هاوس����ه‌نگی‬ ‫له‌نێوان رێكه‌وتنی ده‌باش����ان له‌الیه‌ك‌و‬ ‫هاوپه‌یمان����ی س����تراتیژی له‌الیه‌كی تر‬ ‫رابگ����رێ؟ ده‌ك����رێ مرۆڤ ب����اس له‌دو‬ ‫هۆی س����ه‌ره‌كی بكات‪ :‬یه‌كه‌م‪ ،‬یه‌كێتی‬ ‫به‌ب����ه‌راورد له‌گ����ه‌ڵ پێگ����ه‌ی گ����ۆڕان‌و‬ ‫پارتی له‌پێگه‌یه‌كی الوازدایه‌و له‌رێگه‌ی‬ ‫به‌كاربردن����ی كارت����ی په‌یوه‌ندی����ه‌كان‬ ‫له‌گه‌ڵ ی����ا به‌رامبه‌ر ئ����ه‌و دو هێزه‌‪ ،‬یا‬ ‫حاڵه‌تی هه‌س����تیاری هاوسه‌نگی نێوان‬ ‫ئ����ه‌و دو هێزه‌‪ ،‬له‌خزمه‌ت پێگه‌ی خۆیدا‬ ‫به‌كاربهێنێ����ت‪ .‬دوه‌م‪ ،‬له‌ن����او ریزه‌كانی‬ ‫یه‌كێتیدا‪ ،‬له‌الیه‌ك����ه‌وه‌ ئه‌وانه‌ هه‌ن كه‌‬ ‫دڵیان بۆ رێكه‌وتنی ده‌باشان لێده‌دات‌و‬ ‫ئه‌وانه‌ش هه‌ن كه‌ دڵیان بۆ هاوپه‌یمانی‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ پارت����ی لێده‌دات‪ .‬ه����ه‌ر له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش یه‌كێتی پێویس����تی به‌راگرتنی‬ ‫هه‌ردوكیانه‌‪ .‬تا ئه‌و جێگایه‌ی په‌یوه‌ندی‬ ‫به‌گۆڕانه‌وه‌ هه‌یه‌ گرنگه‌ ئه‌و بزاڤه‌ هێمای‬ ‫دروست بدات به‌یه‌كێتی‪ ،‬به‌و مانایه‌ی كه‌‬ ‫رێكه‌وتنی ده‌باشان تا ئه‌به‌د به‌كراوه‌یی‬ ‫نامێنێته‌وه‌و گۆڕان به‌وه‌ رازی نابێت كه‌‬ ‫ئه‌و رێكه‌وتنه‌ ته‌نها كارتێكی یاریكردنی‬ ‫دانوس����تاندنی سیاس����ی بێت له‌ده‌ستی‬ ‫یه‌كێتیدا تا له‌هه‌ر جێگه‌و پێگه‌یه‌ك بۆی‬ ‫بگونجێ یاری پێبكات! ئه‌و ش����ێوه‌یه‌ی‬ ‫كه‌ خۆم له‌رێكه‌وتنی ده‌باشان گه‌یشتبم‬ ‫به‌ئه‌گ����ه‌ری یه‌كج����ار زۆر مه‌به‌س����تی‬ ‫س����ه‌ره‌كی مام ج����ه‌الل ل����ه‌و رێكه‌وتنه‌‬ ‫به‌هێزكردنی پێگه‌ی یه‌كێتی بو به‌رامبه‌ر‬

‫به‌پارت����ی به‌تایبه‌تی كاتێ����ك یه‌كێتی‬ ‫هه‌س����تی به‌الوازی ده‌كردو پێویس����تی‬ ‫به‌كارتێك هه‌بو بۆ راس����تكردنه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫ناهاوسه‌نگیه‌ كه‌ ده‌مێك بو هاوپه‌یمانیه‌‬ ‫س����تراتیژیه‌كه‌ی پارتی‌و یه‌كێتی توشی‬ ‫هاتبو‪.‬‬ ‫* م����ام ج����ه‌الل له‌كوێی هاوكێش����ه‌‬ ‫سیاسییه‌كانی ئیس����تای كوردستاندایه‌‬ ‫له‌په‌یوه‌ن����د به‌هه‌ڵبژاردنه‌كان‌و كاندیدی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێمه‌وه‌؟‬ ‫ به‌هه‌م����و ته‌قدیرێ����ك‌و به‌ئه‌گ����ه‌ری‬‫یه‌كج����ار زۆر زه‌مه‌ن����ی م����ام ج����ه‌الل‌و‬ ‫كاریگه‌ری مام جه‌الل به‌س����ه‌ر مه‌سه‌له‌‬ ‫سیاسیه‌ چاره‌نوسسازه‌كاندا به‌سه‌رچوه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێتی����ش له‌قه‌یرانی دوای مام جه‌اللدا‬ ‫ده‌ژی‌و ئ����ه‌وه‌ی ئ����ه‌و قه‌یران����ه‌ی زۆر‬ ‫قوڵت����ر كردۆته‌وه‌ ئه‌وه‌ی����ه‌ كه‌ یه‌كێتی‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی به‌عه‌قلیه‌تێكی كالس����یكی‬ ‫سۆڤیه‌تی مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ئه‌و قه‌یرانه‌دا‬ ‫ك����ردوه‌‪ .‬یه‌كێت����ی ئێس����تاش له‌وه‌هم‌و‬ ‫چاوه‌ڕوانی گه‌ڕان����ه‌وه‌ی مام جه‌الل بۆ‬ ‫ته‌ندروستیه‌كی ته‌واوو رۆلێكی كاریگه‌ر‬ ‫له‌سیاس����ه‌تدا چ له‌ئاس����تی یه‌كێتی����دا‪،‬‬ ‫له‌ئاستی باش����وری كوردستان‌و عێراقدا‬ ‫ده‌ژی‪ .‬به‌بڕوای خۆم یه‌كێتی هه‌ڵه‌یه‌كی‬ ‫گ����ه‌وره‌ ده‌كات ئه‌گ����ه‌ر هه‌م����و كارته‌‬ ‫سیاس����یه‌كانی بخاته‌ خزمه‌ت مه‌سه‌له‌ی‬ ‫به‌ده‌ستهێنانی پێگه‌ی سه‌رۆك كۆماری‌و‬ ‫له‌م پێناوه‌شدا ته‌نازولی زیاتر بۆ پارتی‬ ‫ب����كات‪ .‬یه‌كێتی له‌راب����ردودا باجی ئه‌و‬ ‫سیاس����ه‌ته‌ی داوه‌ به‌اڵم له‌به‌رده‌وامیداو‬ ‫به‌ب����ێ مام جه‌الل ق����ه‌واره‌ی ئه‌م باجه‌‬ ‫گه‌وره‌ت����رو بگره‌ ترس����ناكتریش ده‌بێت‬ ‫بۆ ئه‌م حزبه‌‪ .‬دو ئه‌گه‌ریش له‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫فاكته‌ره‌كانی ناوخودی یه‌كێتی‌و فاكته‌ره‌‬ ‫كوردس����تانیه‌كان باش����وایه‌ یه‌كێتی دو‬ ‫ش����تی گرنگ بخاته‌ حسێبه‌وه‌‪ :‬یه‌كه‌م‪،‬‬ ‫به‌ئه‌گ����ه‌ری زۆر عێراق به‌ره‌و له‌گۆڕنانی‌‬ ‫پره‌نس����یپی س����ازان (توافق) ده‌ڕوات‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌م پره‌نس����یپه‌ نه‌ له‌ده‌ستورو‬ ‫ن����ه‌ له‌هی����چ به‌ڵگه‌نام����ه‌و په‌یمانێكی‬ ‫گرنگدا چه‌سپاوه‌و له‌حاڵه‌تی گۆڕانكاری‬ ‫له‌هاوسه‌نگیه‌ سیاسییه‌كاندا به‌ئه‌گه‌ری‬ ‫زۆر ئه‌و پره‌نس����یپه‌ بچێت����ه‌ مێژوه‌وه‌و‬ ‫ببێته‌ به‌شێك له‌رابردو؛ دوه‌م‪ ،‬به‌ئه‌گه‌ری‬ ‫زۆر عێراق ب����ه‌ره‌و فه‌رماڕه‌وایی زۆرینه‌‬ ‫ده‌ڕوات‌و له‌به‌ر ئ����ه‌م هۆی ‌هش‌و ئه‌گه‌ری‬ ‫هه‌ره‌ به‌هێز ئه‌وه‌یه‌ كه‌ كورد ئه‌س����ڵه‌ن‬ ‫ئه‌و پێگه‌یه‌ له‌ده‌س����تبدات‪ .‬كورتیه‌كه‌ی‬ ‫له‌وه‌ده‌چێ باش����ترین بژارده‌ بۆ یه‌كێتی‬ ‫ئ����ه‌وه‌ بێت كه‌ چیتر حس����ێب له‌س����ه‌ر‬ ‫پێگه‌ی س����ه‌رۆككۆماری نه‌كات ئه‌گه‌رنا‬ ‫ترس����ی جددی هه‌یه‌ ل����ه‌وه‌ی به‌غداش‬

‫له‌ده‌س����تبدات‌و له‌كوردستانیش به‌هۆی‬ ‫پشتگیریكردن له‌هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی مه‌سعود‬ ‫بارزانی ئه‌وه‌ی هه‌یه‌تی (له‌كوردستان)‬ ‫له‌ده‌ستیبدات!‬ ‫* پێتوای����ه‌ ئۆپۆزس����یۆن كاندیدی‬ ‫هه‌بێت بۆ سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫كه‌ داوای سیسته‌می په‌رله‌مانی ده‌كه‌ن؟‬ ‫ئه‌مه‌ نابێته‌ دوفاقی سیاسی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ئه‌گه‌ر كاندیدیان هه‌بێت؟‬ ‫ ب����اوه‌ڕم وایه‌ ئاماژه‌كان به‌ره‌و ئه‌وه‌‬‫ده‌چن كه‌ ئۆپۆزسیۆن بژارده‌و كاندیدی‬ ‫خۆی هه‌بێت ب����ۆ هه‌ڵبژاردن‌و به‌باوه‌ڕی‬ ‫خۆم له‌كاتی به‌ڕێوه‌چونی هه‌ڵبژاردنێكی‬ ‫بێگه‌رد (هه‌ت����ا بگ����ره‌ به‌فرتوفێڵێكی‬ ‫كه‌میش����ه‌وه‌)و له‌گه‌ڵ بونی كاندیدێكی‬ ‫به‌هێ����زی ئۆپۆزس����یۆن ئه‌گ����ه‌ری زۆره‌‬ ‫ئه‌و كاندیده‌ بیبات����ه‌وه‌‪ .‬له‌بژارده‌یه‌كی‬ ‫ئه‌وهادا گرنگه‌ كه‌ كاندیدی ئۆپۆزسیۆن‬ ‫ره‌نگدان����ه‌وه‌ی هه‌ره‌ فراوان����ی پانتایی‬ ‫سیاس����ی‌و ئایدیۆلۆژی بێت له‌روانگه‌ی‬ ‫پێ����دراوه‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌و سیاس����ییه‌كانی‬ ‫ئه‌مڕۆی باشوری كوردستان‪ .‬به‌باوه‌ڕی‬ ‫خ����ۆم ن����ه‌ك ه����ه‌ر دوفاق����ی نی����ه‌ كه‌‬ ‫ئۆپۆزس����یۆن كاندی����دی خ����ۆی هه‌بێ‪،‬‬ ‫به‌ڵكو زۆر پێویس����ته‌ له‌سه‌ر بنچینه‌ی‬ ‫تێگه‌یش����تن‌و به‌هانه‌یه‌ك����ی تر كاندیدی‬ ‫خ����ۆی‪ ،‬به‌بێ دودڵی‪ ،‬بخاته‌ ناو گه‌مه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫* پارتی‌ پێیانوایه‌ له‌ئیستادا بارزانی‌‬ ‫تاك����ه‌ كاندیدو تاكه‌ زامن����ی ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫بتوانێ����ت س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم بكات‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت كه‌ تائیستا كێشه‌كانی نێوان‬ ‫هه‌رێم‌و به‌غدا به‌هه‌ڵواسراوی ماونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئایا ناكرێت له‌به‌ر به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫بارزانی‌ هه‌ڵبژێرینه‌وه‌و جیاوازییه‌كانمان‬ ‫وه‌الوه‌نێین‪ ،‬ئه‌مه‌ وانییه‌؟‬ ‫ ج����ارێ من باوه‌ڕم وانیه‌ مه‌س����عود‬‫بارزان����ی ل����ه‌و پێگه‌یه‌ی ك����ه‌ تیایه‌تی‬ ‫به‌و راده‌یه‌ خزمه‌ت����ی به‌ته‌واوی نه‌ته‌وه‌‬ ‫كردبێت‪ .‬ده‌مێكه‌ سه‌رده‌می سه‌ركرده‌ی‬ ‫ت����اك‌و س����ه‌ركرده‌ی زه‌روره‌تی مێژویی‬ ‫به‌س����ه‌رچوه‌‪ .‬له‌وه‌ش زیات����ر به‌باوه‌ڕی‬ ‫خۆم ئه‌وه‌ رێك بچوككردنه‌وه‌ی نه‌ته‌وه‌ی‬ ‫كورده‌ كاتێك خه‌ڵكانێ����ك ئه‌و باوه‌ڕه‌‬ ‫ده‌خه‌ن����ه‌رو ك����ه‌ به‌ڵێ ته‌نها مه‌س����عود‬ ‫بارزانی شایسته‌ی ئه‌و به‌رپرسیاره‌تیه‌یه‌‬ ‫كه‌ پێگه‌ی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمه‌‪ .‬خه‌ڵكی‬ ‫كوردس����تان پڕیه‌تی له‌خه‌ڵكی شایسته‌‬ ‫كه‌ ده‌توان����ێ خزمه‌تێكی زۆر زیاتر به‌و‬ ‫خه‌ڵكه‌ بكات له‌و پێگه‌و به‌رپرسیاره‌تیه‌ی‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمه‌وه‌‪ .‬له‌مه‌سه‌له‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندی كوردستان‌و به‌غدا من باوه‌ڕم‬ ‫وایه‌ مانه‌وه‌ی بارزانی مه‌ترس����یه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و په‌یوه‌ندیانه‌‪ .‬به‌بونی ئه‌و له‌لوتكه‌ی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت نه‌ك هه‌ر ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌‬ ‫به‌ره‌و باشتر نه‌ڕۆن به‌ڵكو خه‌راپتریش‬ ‫ببن‪ .‬بارزانی له‌و پێگه‌یه‌وه‌‪ ،‬به‌پێی ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌شێك له‌ملمالنێكان به‌شه‌خسه‌نه‌ كراوه‌‬ ‫له‌نێوان ئه‌وو مالیكیدا‪ ،‬بوه‌ته‌ بارگرانی‬ ‫به‌سه‌ر ئه‌و په‌یوه‌ندییانه‌وه‌‪.‬‬ ‫* له‌ئێستادا ئۆپۆزس����یۆن خه‌ریكی‬ ‫گفتوگۆن بۆ كاندیدكردنی كه‌س����ێك بۆ‬ ‫س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ����م‪ ،‬ده‌نگۆیه‌كیش‬ ‫هه‌یه‌ كه‌ په‌یوه‌ندی����ان به‌تۆوه‌ كردبێت‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی ببیته‌ كاندیدی ئۆپۆزس����یۆن‬ ‫بۆ س����ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‪ ،‬هیچ ش����تێك‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ هه‌یه‌؟‬ ‫ نه‌خێر‪ ،‬هیچ ش����تێك له‌و باره‌یه‌وه‌‬‫نیی����ه‌و من ئاگاداری هیچ ش����تێك نیم‌و‬ ‫له‌الیه‌ن هیچ كه‌س‌و الیه‌نێكه‌وه‌ ئاگاداری‬ ‫شتێكی له‌و شێوه‌یه‌ نه‌كراومه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫"هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ گۆڕان بۆ رازیكردنی‌ كادیره‌ ناڕازییه‌كان نیه‌"‬ ‫ئا‪ :‬بڕوا ساالر‬ ‫رێكخه‌ری‌ ژوری‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان ئارام محه‌مه‌د‬ ‫رایگه‌یاند" هه‌ڵبژاردنه‌ ناوخۆییه‌كانی‌‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان به‌دۆخێكی‌ باشدا‬ ‫تێپه‌ڕیوه‌‌و ملمالنێكان ملمالنێیه‌كی‌‬ ‫سروشتی‌ بوه‌"و جه‌خت له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌كاته‌وه‌ كه‌ دوای‌ ته‌واوبونی‌‬ ‫هه‌ڵبژادنه‌ ناوخۆییه‌كان كۆنگره‌‬ ‫ده‌به‌ستن‪.‬‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك����ی‌ تایب����ه‌ت له‌گه‌ڵ‬ ‫ئاوێنه‌ رێكخه‌ری‌ ژوری‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان ‌ی‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان ئ����ارام محه‌مه‌د ئه‌و‬ ‫هه‌وااڵنه‌ ره‌تده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئه‌م هه‌ڵبژاردنانه‌‬ ‫بۆ رازیكردنی‌ كادی����ره‌ ناڕازییه‌كانی‌ ناو‬

‫بزوتنه‌وه‌ك����ه‌ بێ����ت‌و ده‌ڵێ����ت " به‌هیچ‬ ‫جۆرێك وانیه‌‪ ،‬ئێمه‌ س����ااڵنه‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ده‌كه‌ین به‌پێ����ی‌ رێنماییه‌ بنه‌ڕه‌تیه‌كانی‌‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان ئه‌مس����اڵیش پێش‬ ‫مانگێگ هه‌ڵبژاردنه‌كانمان كرد‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌مس����اڵ هه‌ڵبژاردنی‌ گ����ه‌وره‌ ده‌كرێت‬ ‫ئ����ه‌و كاته‌ش ه����اوكات ده‌بو له‌گه‌ڵ خۆ‬ ‫ئاماده‌كردنم����ان ب����ۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان����ی‌‬ ‫هه‌رێم له‌به‌رئه‌وه‌ پێمانباش بو مانگێك‬ ‫پێشی‌ بخه‌ین بۆ ئه‌وه‌ی‌ نه‌كه‌وێته‌ كاتی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ هه‌رێم"‪.‬‬ ‫به‌پێ����ی‌ رێنومایی����ه‌كان س����ااڵنه‌‬ ‫بزوتن����ه‌وه‌ی‌ گۆڕان هه‌ڵب����ژاردن ده‌كات‬ ‫ب����ۆ ده‌س����ته‌ی‌ به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌ رایه‌ڵه‌‌و‬ ‫بازنه‌كان ئه‌ندامانی‌ بازن����ه‌و رایه‌ڵه‌كان‬ ‫ده‌سته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ رایه‌ڵه‌‌و بازنه‌كان‬ ‫هه‌ڵده‌بژێ����رن‌و ده‌س����ته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬

‫رایه‌ڵه‌و بازنه‌كان ده‌سته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ شاره‌كان هه‌ڵده‌بژێرن پاشان‬ ‫باژێڕوانه‌كان‪ ،‬ئه‌وانیش ده‌بن به‌ئه‌ندامی‌‬ ‫جڤاتی‌ نیش����تمانی‌‌و ئه‌مه‌ دوه‌مجاره‌ ئه‌و‬ ‫پرۆسه‌یه‌ ئه‌نجامبدات‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت به‌ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ نیگه‌رانی‌‬ ‫كادیران����ی‌ گ����ۆڕان له‌س����ه‌ر پرۆس����ه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ك����ه‌‪ ،‬به‌رپرس����ی‌ ژوری‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كات ملمالنێی‌ ناو هه‌ڵبژاردنه‌كه‌‬ ‫ملمالنێیه‌كی‌ سروش����تی‌ ب����و هه‌ركه‌س‬ ‫بانگه‌ش����ه‌ی‌ بۆ خۆی‌ ك����ردوه‌‌و ده‌ڵێت"‬ ‫ملمالنێكان هیچ په‌یوه‌ندیه‌كیان به‌شتی‌‬ ‫تره‌وه‌ نه‌بوه‌و هه‌ڵبژاردنێكی‌ زۆر ئاسایی‌‬ ‫تێپه‌ڕیوه‌"‪.‬‬ ‫ژم����اره‌ی‌ ده‌نگده‌ران����ی‌ ئ����ه‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌‪16‬ه����ه‌زارو ‪ 187‬كه‌س مافی‌‬

‫به‌ش����داریكردنیان هه‌ب����وه‌ له‌هه‌رس����ێ‌‬ ‫پارێزگاك����ه‌ی‌ هه‌رێم‌وكه‌رك����وك‌و ئارام‬ ‫محه‌مه‌د ئه‌وه‌ ئاشكرا ده‌كات كه‌ رێژه‌ی‌‬ ‫به‌ش����داریكردن به‌نزیك����ی‌ گه‌یش����تۆته‌‬ ‫‪.%77‬‬ ‫ناوبراو ده‌رب����اره‌ی‌ ئه‌و گۆڕانكاریانه‌ی‌‬ ‫له‌ئه‌نجامی‌ ئه‌م هه‌ڵبژاردن����ه‌وه‌ هاتۆته‌‬ ‫ئاراوه‌ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌ هه‌ندێكی‌‬ ‫گۆڕانكاری‌ بوه‌‪ ،‬هه‌ندێ����ك به‌ته‌واوه‌تی‌‬ ‫گ����ۆڕاون‌و هه‌ندێكی‌ تریان كه‌ پێش����تر‬ ‫بازنه‌وان بونه‌ خۆیان هه‌ڵنه‌بژاردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫ژماره‌یه‌كی����ش له‌رێكخ����ه‌ری‌ رایه‌ڵه‌كان‬ ‫خۆیان هه‌ڵنه‌بژاردۆته‌وه‌و تیاش����یاندایه‌‬ ‫خۆی‌ هه‌ ڵب����ژاردوه‌‌و ده‌رنه‌چوه‌‌و وتی‌"‬ ‫هه‌ندێكی‌ تریش����یان له‌نێ����وان خۆیاندا‬ ‫ئاڵوگۆڕ ده‌كه‌ن له‌پۆسته‌كاندا‪ ،‬بۆ نمونه‌‬ ‫له‌خولی‌ پێشودا بازنه‌وان بوه‌‪ ،‬ئێسته‌ بوه‌‬

‫به‌سكرتێر چونكه‌ ده‌نگی‌ دوه‌می‌ هێناوه‌‪،‬‬ ‫له‌كۆی‌ ئه‌م گۆڕانكاریانه‌ش دواجار ئێم ‌ه‬ ‫رێز له‌ئه‌نجامه‌كان ده‌گرین"‪.‬‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان سی‌‬ ‫قۆناغ����ه‌‪ ،‬قۆناغی‌ یه‌كه‌م بۆ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ده‌سته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ رایه‌ڵ‌و بازنه‌كانه‌‪،‬‬ ‫قۆناغ ‌ی دوه‌م بۆ ده‌س����ته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ قه‌زای����ه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵی����دا‬ ‫ته‌واوكاره‌كانیش بۆ جڤاتی‌ نیش����تمانی‌‬ ‫هه‌ڵده‌بژێ����رن‪ ،‬قۆناغ����ی‌ س����ێه‌میش بۆ‬ ‫هه‌ڵبژارنی‌ نوێنه‌رانی‌ كۆنگره‌یه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌به‌ستنی‌ كۆنگره‌ی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫گ����ۆڕان ئ����ارام محه‌مه‌د وت����ی‌" له‌گه‌ڵ‬ ‫ته‌واوبون����ی‌ ئه‌و قۆناخانه‌ی‌ باس����مكرد‪،‬‬ ‫هه‌ندێ����ك ئام����اده‌كاری‌ لۆجیس����تیكی‌‬ ‫ده‌مێنێ����ت دوای‌ ئه‌وه‌ ئێمه‌ ئاماده‌ین بۆ‬ ‫به‌ستنی‌ كۆنگره‌"‪.‬‬

‫مه‌كته‌بی سیاسی‬ ‫یه‌كێتی خه‌ریكی‬ ‫چ قومارێكی‬ ‫مه‌ترسیداره‌!‬ ‫سیروان ره‌شید‬ ‫سیاس����ه‌تی هه‌ڵ����ه‌ی گروپ����ی‬ ‫ده‌ستڕۆیشتوی ناو مه‌كته‌بی سیاسی‬ ‫یه‌كێتی‪ ،‬به‌ته‌واوه‌ت����ی حیزبه‌كه‌ی‬ ‫له‌پایزی ته‌مه‌ن����ی نزیككردۆته‌وه‌!‬ ‫به‌هۆی‌ پێش����بڕكێی‌ سه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫ئه‌و حیزبه‌ بۆ نزیكبونه‌وه‌ له‌پارتی‌‪،‬‬ ‫ئێستا یه‌كێتی‌ له‌به‌رده‌م قه‌یرانێكی‌‬ ‫قوڵی‌ ناوخۆیدا راگرتوه‌‪.‬‬ ‫دۆخی سیاس����ی له‌كوردس����تاندا‬ ‫گۆڕانكاری����ی‬ ‫له‌ب����ه‌رده‌م‬ ‫دراماتیكیدایه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم جه‌ماوه‌ری‌‬ ‫یه‌كێت����ی‌ له‌نیگه‌رانییه‌كی قوڵدایه‌‪،‬‬ ‫ك����ه‌ بڕیاربه‌ده‌س����تانی‌ حیزبه‌كه‌ی‌‬ ‫واقعیان����ه‌و‬ ‫ش����یكردنه‌وه‌یه‌كی‬ ‫بابه‌تیانه‌ی بۆ ئه‌م دۆخه‌ سیاس����یه‌‬ ‫نوێی����ه‌ نی����ه‌و هه‌م����و س����نورێكی‬ ‫جیاوازیی حیزبه‌كه‌یان له‌گه‌ڵ پارتی‬ ‫كاڵكردۆته‌وه‌!‬ ‫یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستان كه‌‬ ‫خاوه‌ن روبارێك خوێنی‌ ش����ه‌هیدو‬ ‫س����ه‌روه‌ری‌و هه‌ڵگ����ری دروش����می‬ ‫عه‌داله‌تی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و دیموكراسی‬ ‫له‌س����ه‌ر بنه‌مای جیاوازی سیاسیی‬ ‫له‌پارت����ی دروس����تبوه‌‪ ،‬ئێس����تا‬ ‫ئ����ه‌م حیزب����ه‌‪ ،‬خاوه‌ن����ی هی����چ‬ ‫پ��ل�ان‌و س����تراتیژێكی رون نیه‌ بۆ‬ ‫گه‌شه‌پێدانی داهاتو‪ ،‬غه‌یری ئه‌وه‌ی‬ ‫داهات����وی‌ بڕیاربه‌ده‌س����تانی ده‌بنه‌‬ ‫ملیاردێرو به‌ئه‌نجامدانی سه‌فه‌قاتی‬ ‫ژێربه‌ژێری‌ ئاب����وری‌و بونه‌ خاوه‌نی‬ ‫سه‌همی بیره‌ نه‌وت!‬ ‫ب����ۆ یه‌كێت����ی‌ رێكه‌وتنێك����ی‬ ‫س����تراتیژی‌‪ ،‬چ قازانجێكی سیاسی‬ ‫ب����ۆ جه‌ماوه‌ره‌ك����ه‌ی‌‌و میلل����ه‌ت‬ ‫هه‌یه‌؟ ئای����ا په‌نابردنه‌وه‌ بۆ پارتی‬ ‫له‌جه‌غتكردنه‌وه‌ له‌رێككه‌وتنی‌ دوای‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و هاوپه‌یمانی‌ به‌ستن بۆ‬ ‫پێكهێنانی حكومه‌ت تاكه‌ بژارده‌یه‌‬ ‫له‌قازانجی‌ یه‌كێتیدا؟ ئایا پرس‌و را‬ ‫به‌جه‌م����اوه‌رو ئۆرگانه‌كانی‌ حیزب‬ ‫ك����راوه‌! ئایا ل����ه‌چ كونجێكی ئه‌م‬ ‫دنیایه‌دا هه‌یه‌ مه‌كته‌بی سیاس����ی‬ ‫حیزبێك����ی سۆس����یال دیموك����رات‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردنی‌ په‌رله‌ماندا مونافیسی‌‬ ‫حیزبێ����ك بێ‌‌و هه‌رله‌والش����ه‌وه‌ بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ س����ه‌رۆك‪ ،‬س����ه‌رۆكی‬ ‫هه‌مان حیزبی‌ مونافیسی‌ كاندیدی‬ ‫حیزبه‌كه‌ش����ی‌ بێ����ت‌و بی����كات‬ ‫به‌سه‌رۆكی واڵت!‬ ‫حزبی‌ خاوه‌ن سیستم‌و دامه‌زراوه‌‪،‬‬ ‫له‌وێس����تگه‌ گرنگه‌كان����ی‌ ژیان����ی‌‬ ‫سیاس����ی‌ خ����ۆی‌‌و جه‌ماوه‌ره‌كه‌یدا‬ ‫ب����ۆ هه‌رقه‌یران‌و پرس����ێكی‌ گرنگ‬ ‫راپرسی‌‌و پرس‌ورا به‌جه‌ماوه‌ره‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئێس����تا‬ ‫له‌دۆخ����ی‌ ناوخۆی����ی‌ یه‌كێتی����دا‬ ‫ده‌بینرێ����ت‪ ،‬نه‌مان����ی‌ مه‌بده‌ئ����ی‌‬ ‫"حس����ابكردنه‌ بۆ قاعیده‌و كادیری‌‬ ‫ناوه‌ندی����ی‌"‪ ،‬مه‌كته‌ب����ی‌ سیاس����ی‌‬ ‫له‌ده‌ی����ان هه‌زار جه‌م����اوه‌ری‌ ژیرو‬ ‫ئاقڵتره‌و بڕیاره‌كانی‌ سه‌لیمانه‌یه‌!‬ ‫پارت����ی دیموكراتی كوردس����تان‬ ‫كه‌ ئێس����تا حیزبێك����ی "كه‌مینه‌ی‌‬ ‫خۆس����ه‌پێنه‌"و خاوه‌ن����ی ته‌نها ‪30‬‬ ‫كورس����ی په‌رله‌مانی����ه‌و له‌لێواری‬ ‫كه‌وتن����ی حوكمڕانیه‌كه‌یدایه‌‪ ،‬ته‌نها‬ ‫مه‌كته‌بی سیاس����ی یه‌كێتی بونه‌ته‌‬ ‫پارسه‌نگی نه‌كه‌وتنی‌و له‌و قه‌یرانه‌ی‌‬ ‫پارتی‌ تێیكه‌وتوه‌ رزگاری‌ ده‌كات!‬ ‫ئ����ه‌و سیاس����ه‌ته‌ی‌ كه‌ ئێس����تا‬ ‫مه‌كته‌بی سیاسی یه‌كێتی به‌رامبه‌ر‬ ‫پارتی‌ پی����اده‌ی‌ ده‌كات قومارێكی‬ ‫مه‌ترس����یداره‌! هه‌قوای����ه‌ قاعیده‌ی‌‬ ‫یه‌كێتی له‌و س����ه‌ركردانه‌ی خۆیان‬ ‫بپرس����ن كه‌ ئێستا پێشبڕكێیانه‌ بۆ‬ ‫رازیكردن����ی پارتی‪ ،‬ئایا نیو هێنده‌‬ ‫له‌خه‌م����ی چاره‌ن����وس‌و رازیكردنی‌‬ ‫جه‌ماوه‌ری‌ حیزبه‌كه‌یانن؟!‬ ‫س����ه‌ركرده‌ ده‌ستڕۆیش����توه‌كانی‌‬ ‫یه‌كێت����ی كه‌ ئێس����تا حیزبه‌كه‌یان‬ ‫كردوه‌ به‌پاشكۆی پارتی‌‪ ،‬جه‌ماوه‌ری‬ ‫یه‌كێتی‌و خه‌ڵكانی دیكه‌‪ ،‬ئومێدیان‬ ‫به‌كادیران����ی ناوه‌ندی ئه‌و حیزبه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ یه‌كێتی ی����ان له‌سیاس����ه‌تی‬ ‫چه‌وتی سه‌ركردایه‌تی حیزبه‌كه‌یان‬ ‫رزگارده‌كه‌ن‪ ،‬یان دور نیه‌ یه‌كێتی‌‬ ‫توشی‌ ته‌نگژه‌یه‌كی‌ قوڵی‌ ناوخۆیی‌‬ ‫ببێت����ه‌وه‌و جیابون����ه‌وه‌ی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫لێبكه‌وێته‌وه‌!‬

‫کوردستانی‬

‫)‪ )374‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/23‬‬

‫نهێنیەکانی دانوستانی پەکەکەو تورکیا‬ ‫لەئۆسلۆوە تا ئیمرالی‬

‫به‌ختیار عه‌لی ده‌ینوسێت‬

‫جوانییەکانی ناڕێکی‬

‫گفتوگۆیه‌ک لەگەڵ سەرۆکی کۆنگرەی گەل ڕەمزی کارتال‬ ‫ئا‪ :‬شوان حه‌مه‌‬ ‫كاتژمێر شه‌شی ئێواره‌ له‌یه‌كێك‬ ‫له‌ژوره‌كانی باره‌گای كۆنگره‌ی‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی كوردستان (كه‌نه‌كه‌)‬ ‫دانیشتوین‪ .‬هه‌موان به‌وریاییه‌وه‌‬ ‫له‌كه‌ناڵی سی ئێن ئێن تورك ده‌ڕوانن‪.‬‬ ‫له‌دیمه‌نی كه‌ناڵه‌كه‌دا ده‌نگه‌ده‌نگ‌و‬ ‫به‌گژیه‌كداچونی نێوان په‌رله‌مانتاره‌كانی‬ ‫(ئاك) پارتی‌و (مه‌هه‌په‌) ده‌بینرێت‪.‬‬ ‫دیمه‌نێك به‌رونی گوزارشت له‌دۆخی‬ ‫نائارامی توركیا ده‌كات‪ .‬له‌ده‌ستی‬ ‫راستمه‌وه‌ زوبێر ئایدارو به‌رانبه‌ریشم‬ ‫ره‌مزی كارتال دانیشتون‪ .‬رۆژگارێك‬ ‫ئه‌و دو زاته‌ له‌ناو هه‌مان هۆڵی‬ ‫په‌رله‌مانی توركیادا هه‌ریه‌ك كورسی‬ ‫خۆیان هه‌بو‪ .‬وه‌ك ره‌مزی كارتال‬ ‫بۆی باسكردم‪ ،‬ماوه‌یه‌ك دوای ئه‌وه‌ی‬ ‫له‌یال زاناو هاوڕێكانی (‪)١٩٩٤‬‬ ‫دادگاییكران‪ ،‬ئۆجه‌الن په‌یوه‌ندی به‌و‬ ‫چه‌ند په‌رله‌مانتاره‌ی تره‌وه‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫دواجارا ره‌مزی كارتال‌و زوبێر ئایدارو‬ ‫چوار په‌رله‌مانتاری تر كورسیه‌كانی‬ ‫په‌رله‌مان‌و عه‌یاده‌ی پزیشكی‌و‬ ‫نوسینگه‌ی پارێزه‌ری‌‌و ته‌واوی ماڵ‌و‬ ‫حاڵی خۆیان جێدێڵن‌‪ ،‬تا له‌سه‌ر‬ ‫داوای ئۆجه‌الن له‌ئه‌وروپا په‌رله‌مانی‬ ‫مه‌نفا بۆ كورد دابمه‌زرێنن‪ .‬له‌و مێژوه‌‬ ‫به‌دواوه‌‪ ،‬كارتال‌و هاوڕێكانی‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫داوای توركیا‪ ،‬له‌لیستی پۆلیسی‬ ‫ئینته‌رپولدان‪ .‬ساڵی پار له‌ئیسپانیا‬ ‫كارتال ده‌ستگیركرا‪ .‬نزیكه‌ی چوارمانگ‬ ‫له‌زینداندا بو‪ ،‬به‌اڵم دواجار له‌به‌ر‬ ‫نه‌بونی به‌ڵگه‌ به‌بڕیاری دادگای واڵت‪،‬‬ ‫ره‌مزی كارتال ئازادكرا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬با له‌دانیش���تنه‌كانی ئۆسلۆوه‌‬ ‫ده‌س���ت پێبكه‌ین‪ .‬له‌نێوان س���اڵه‌كانی‬ ‫‪ ٢٠٠٨‬ت���ا ‪ ٢٠١١‬جۆرێك له‌دانوس���تانی‬ ‫نهێن���ی له‌نێ���وان پارت���ی‌ كرێكاران���ی‬ ‫كوردس���تان‌(په‌كه‌كه‌)و حكومه‌ت���ی‬ ‫توركی���دا به‌ڕێ���وه‌ چو‪ .‬من پرس���یاری‬ ‫الیه‌ن���ی ته‌كنیكی ناكه‌م ك���ه‌ ئایا چۆن‬ ‫به‌رپرس���ه‌كانی په‌كه‌ك���ه‌ له‌قه‌ندیله‌وه‌‬ ‫گه‌یش���تنه‌ ئۆس���لۆو له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وانه‌ی‬ ‫ئه‌وروپ���ادا پێك���ه‌وه‌ له‌دانیش���تنه‌كاندا‬ ‫به‌ش���داریانكردو دوات���ر گه‌ڕان���ه‌وه‌ بۆ‬ ‫قه‌ندی���ل‪ .‬به‌ڵك���ه‌ پرس���یاره‌كه‌ی م���ن‬ ‫به‌كۆنكرێتی س���ه‌باره‌ت به‌داخوازیه‌كانی‬ ‫په‌كه‌كه‌ی���ه‌‪ .‬ئای���ا داخوازیه‌كانی كورد‬ ‫له‌باكور چی بون؟‬ ‫كارتال‪ :‬داخوازیه‌كانی كورد بریتیبون‬ ‫له‌ریفۆرمی بنه‌ڕه‌تی له‌ده‌ستوری توركیادا‬ ‫به‌م شێوه‌یه‌‪ :‬گه‌لی كورد وه‌ك گه‌لێكی‬ ‫جیاوازو سه‌ربه‌خۆ له‌چوارچێوه‌ی یه‌كێتی‬ ‫توركی���ادا بناس���رێت‪ .‬زمان���ی كوردی‬ ‫بكرێت���ه‌ زمانی دوه‌می فه‌رمی له‌توركیا‌‪،‬‬ ‫خوێندن به‌كوردی له‌هه‌مو قۆناغه‌كاندا‪،‬‬ ‫ماف���ی دامه‌زران���دن‌و كاركردنی پارتی‬ ‫‌سیاسی كورد‌ی‌هه‌ڵبژاردنی نوێنه‌رایه‌تی‬ ‫كورد بۆ ش���اره‌وانیه‌كان‌و بۆ په‌رله‌مان‪.‬‬ ‫جاشه‌كان چه‌ك بكرێن‌و له‌بواری سڤیلدا‬ ‫ژیانی���ان رێكبخرێت‪ .‬مافی به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫خۆجێیی‪ ،‬بۆ نمونه‌ پۆلیس‌و هێزه‌ ئه‌منیه‌‬ ‫ناوخۆییه‌كان له‌خه‌ڵكی ناوچه‌ كوردیه‌كان‬ ‫دروست بكرێن‪ .‬مافی جڤاكی‌و كلتوری‌‪.‬‬ ‫ئازادكردن���ی س���ه‌رۆك ئاپ���ۆو ته‌واوی‬ ‫زیندانیه‌ سیاسیه‌كان‪ .‬پاش ئه‌نجامدانی‬ ‫ریفۆرم گه‌ریالو چاالكوانه‌كان له‌ش���اخ‌و‬ ‫له‌ئه‌وروپا بگه‌ڕێن���ه‌وه‌ ناو واڵت‌و درێژه‌‬ ‫به‌ژیانی سیاس���ی‌و تاكه‌كه‌س���ی خۆیان‬ ‫بده‌ن‪ .‬چوارهه‌زار گون���دی خاپوركراوو‬ ‫راگوێزراو س���ه‌رله‌نوێ دروستبكرێنه‌وه‌و‬ ‫زه‌ره‌رلێكه‌وت���وان قه‌ره‌ب���و بكرێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫پ���رۆژه‌ی كران���ه‌وه‌و گه‌ش���ه‌ی ئابوری‬ ‫له‌ناوچه‌ كوردیه‌كان‪ ..‬داوامانكرد س���ود‬ ‫له‌ئه‌زمونی باش���وری ئه‌فریقا وه‌ربگرین‬ ‫تا جه‌الدو قوربانی (له‌هه‌ردوال) پێكه‌وه‌‬ ‫دابنیشن‌و پرۆس���ه‌ی قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌و‬ ‫یه‌كتربه‌خشین به‌شێوه‌یه‌ك به‌ڕێوه‌بچێت‬ ‫ك���ه‌ بناغه‌ی ئاش���تیه‌كی به‌هێز له‌نێوان‬ ‫هه‌ردو گه‌لی كوردو تورك پێكبێت‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬باش���ه‌ به‌رژه‌وه‌ن���دی ته‌یب‬ ‫ئه‌ردوغان‌و ئاك پارتی له‌و دانیشتنانه‌دا‬ ‫چی بو؟‬ ‫كارتال‪ :‬ئاك پارتی ده‌ستكه‌وتی باشی‬ ‫هه‌ب���و‪ .‬له‌هه‌ڵبژاردن���ه‌ په‌رله‌مانییه‌كه‌ی‬ ‫‪ ٢٠٠٧‬ده‌نگ���ی هێن���ا‪ .‬له‌هه‌ڵبژاردن���ه‌‬ ‫ش���اره‌وانیه‌كانی ‪ ٢٠٠٩‬به‌هه‌مانش���ێوه‌‬ ‫ده‌نگی هێنا‪ .‬ساڵی ‪ ٢٠١٠‬راپرسی گشتی‬ ‫به‌ڕێوه‌چو‪ ،‬س���اڵی ‪ ٢٠١١‬له‌هه‌ڵبژاردنه‌‬ ‫په‌رله‌مانیه‌كان���دا جارێكیتر ئاك پارتی‬

‫س���ه‌ركه‌وت‪ .‬له‌هه‌م���و هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫ی���ان ئاگرب���ڕی یه‌كالیه‌نه‌ هه‌ب���و یان‬ ‫گه‌ریال هێرشی نه‌ده‌كرد‪ .‬دیاره‌ ئێمه‌ش‬ ‫ده‌ستكه‌وتمان هه‌بو‪ .‬له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‬ ‫پۆس���تی ده‌ی���ان ئه‌ن���دام په‌رله‌م���ان‌و‬ ‫ده‌یان س���ه‌رۆكی ش���اره‌وانی س���ه‌دان‬ ‫ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌نی ش���اره‌وانیه‌كانمان‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئ���ه‌ی ه���ۆكاری تێكچونی‬ ‫دانیشتنه‌كان چی بو؟‬ ‫كارتال‪ :‬س���اڵی ‪ ٢٠١١‬توركیا داوای‬ ‫لێكردین درێ���ژه‌ به‌ئاگربڕ بده‌ین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئێمه‌ گۆڕانكاریمان ده‌ویس���ت‪ .‬پێش���تر‬ ‫س���ه‌رۆك ئاپ���ۆ ل���ه‌‪١٠‬ی ئای���ار ‪٢٠١١‬‬ ‫پرۆتۆكۆلێكی راده‌ستی توركه‌كان كرد‪،‬‬ ‫داوای كردبو ت���ا ‪١‬ی حوزه‌یران وه‌اڵمی‬ ‫قه‌ندیل‌و ئه‌وروپای پێ بگات‪ .‬به‌كورتی‬ ‫ئێم���ه‌ ئاماده‌نه‌بوین به‌ب���ێ گۆڕانكاری‬ ‫درێ���ژه‌ به‌دانیش���تنه‌كان بده‌ین‪ ٩ .‬ڕۆژ‬ ‫دواتر‪ ،‬واته‌ له‌‪ ٩‬حوزه‌یرانی‌ هه‌مانس���اڵ‬ ‫ئه‌ردوغان له‌شاشه‌ی تێ ڤێ‌وه‌ رایگه‌یاند‬ ‫كه‌ (ئه‌گه‌ر س���اڵی ‪ ١٩٩٩‬ده‌س���ه‌اڵتدار‬ ‫بومای���ه‌ ئۆجه‌النم له‌س���ێداره‌ ده‌دا) به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ دانیش���تنه‌كان كۆتاییان هات‌و‬ ‫شه‌ڕ ده‌ستیپێكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چۆن بو دانوس���تانه‌كان به‌و‬ ‫گوڕوتینه‌ی ئێس���تاوه‌ ده‌ستیپێكرده‌وه‌؟‬ ‫هۆكاره‌كان چین؟‬ ‫كارت���ال‪ :‬ئێمه‌ زو له‌وه‌ تێگه‌یش���تین‬ ‫ك���ه‌ ئه‌ردوغ���ان هه‌وڵئ���ه‌دات له‌رێگه‌ی‬ ‫نات���ۆو ئه‌مه‌ری���كاوه‌ كارت���ی س���وریا‬ ‫به‌كارت���ی په‌كه‌كه‌ بگۆڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫سیاس���ه‌ته‌كه‌ی ئه‌ردوغان س���ه‌ركه‌وتو‬ ‫نه‌بو‪ .‬دۆخی س���وریا تێكچو‪ .‬توركیاش‬ ‫به‌ده‌س���تی خۆی ئۆپۆزیسیۆنی سوری‬ ‫دول���ه‌ت ك���رد‪ .‬كوردی���ش له‌رۆژئ���اوا‬ ‫پێگه‌ی خۆی گ���رت‪ .‬له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫‪٢٠١١‬دا ‪ ٣٠‬كورس���ی په‌رله‌مانم���ان‬ ‫به‌ده‌ستهێنا‪ .‬خۆپیش���اندانه‌كان له‌شارو‬ ‫ش���ارۆچكه‌كانی كوردستان په‌ره‌یسه‌ند‪.‬‬ ‫گه‌ریال ناوچه‌یه‌كی به‌رفراوانی ئازادكرد‪.‬‬ ‫به‌كورتی له‌‪ ٢٠١٢‬تێكۆشانی گه‌وره‌ رویدا‪.‬‬ ‫له‌باكور وته‌یه‌كمان هه‌ی ‌ه ده‌ڵێت‪ :‬ماده‌م‬ ‫ئه‌مڕۆ چوارش���ه‌ممه‌ی ‌ه كه‌واته‌ س���به‌ی‬ ‫پێنجش���ه‌ممه‌یه‌‪ ،‬حكومه‌ت���ی توركیاش‬ ‫له‌راس���تی روداوه‌كانی ‪ ٢٠١٢‬گه‌یشتبو‪،‬‬ ‫ئاش���كرابو كه‌ له‌‪ ٢٠١٣‬تێكۆشانی گه‌لی‬ ‫ك���ورد گه‌وره‌ت���رو كاریگه‌رت���ر ده‌بێت‪.‬‬ ‫خۆش���یان دڵنیانه‌بون له‌‪ ٢٠١٣‬له‌ئامه‌د‬ ‫(دیاربه‌كر) چی روده‌دات‪ .‬هه‌مو الیه‌كیش‬ ‫ده‌زانین كه‌ ل���ه‌ ‪ ٢٠١٤‬هه‌ڵبژاردن هه‌یه‌‌و‬ ‫ئه‌ردوغان خه‌ون به‌گۆڕینی سیس���ته‌می‬ ‫توركیاوه‌ ده‌بینێت ت���ا له‌په‌رله‌مانیه‌وه‌‬ ‫بیگۆڕێت بۆ سه‌رۆكایه‌تی ‪.‬‬

‫دەوڵەمەندیی‬ ‫بۆ کورد نە نەوت‌و‬ ‫نە پارەیه‌‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دیموکراتیە‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس���ی كاریگه‌ری پرۆس���ه‌ی‬ ‫ئاشتیت له‌س���ه‌ر هه‌ڵبژاردنه‌كانی ‪٢٠١٤‬‬ ‫كرد‪ .‬به‌بڕوای ئێوه‌ پێویسته‌ ئه‌ردوغان‌و‬ ‫ئاك پارتی چی بكه‌ن تا هه‌ڵبژاردنه‌كانی‬ ‫‪ ٢٠١٤‬له‌دۆخێكی ئ���ارام‌و له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫ئاشتی به‌ڕێوه‌ بچێت؟‬ ‫كارتال‪ :‬ئه‌گه‌ر ئه‌ردوغان‌و ئاك پارتی‬ ‫ئاش���تی راس���ته‌قینه‌یان ده‌وێت فه‌رمو‬ ‫با بێنه‌ پێش���ه‌وه‌‪ .‬ریفۆرمی ده‌ستوری‌و‬ ‫هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی یاس���ای پارت���ه‌‬ ‫سیاسیه‌كان‌و یاس���ای رێژه‌ی ده‌نگه‌كان‬ ‫ب���ۆ به‌ش���داری په‌رله‌مان (له‌ئێس���تادا‬ ‫‪)%١٠‬ی���ه‌‪ .‬ئێمه‌ بڕوام���ان وایه‌ تا پێش‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی ‪ ٢٠١٤‬ئ���اك پارتی كه‌‬ ‫زۆرینه‌ی كورس���یه‌كانی په‌رله‌مانی هه‌یه‌‬ ‫ده‌توانێت ئه‌و داواكاریانه‌ی ئێمه‌ به‌یاسا‬ ‫جێبه‌ج���ێ ب���كات‪ .‬ئه‌گه‌ر ئ���اك پارتی‬ ‫ده‌خوازێ���ت وه‌ك پارت���ی ده‌س���ه‌اڵتدار‬ ‫بمێنێت���ه‌وه‌و حوك���م بكات‪ ،‬پێوس���ته‌‬ ‫هه‌نگاوی بوێرانه‌ بنێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌ته‌نیشت روداوه‌كانه‌وه‌ لێره‌و‬

‫الکان ‪ :‬ئەنتیگۆنا‌و مردنی جوان‬ ‫«‪»10‬‬

‫له‌سه‌دساڵی رابردودا‬ ‫ئه‌مه‌ یه‌كه‌مجاره‌‬ ‫هه‌رچوار ده‌وڵه‌ته‌‬ ‫داگیركه‌ره‌كه‌ی‬ ‫كوردستان له‌شه‌ڕدا‬ ‫بن پێویسته‌‬ ‫به‌باشترین شێوه‌‬ ‫كه‌ڵك له‌م دۆخه‌‬ ‫وه‌ربگیرێت‬ ‫ل���ه‌وێ لێدوانی چه‌ند به‌رپرس���ی بااڵی‬ ‫حكومه‌تی توركی بۆته‌ جێگه‌ی سه‌رنج!‬ ‫سه‌رۆكوه‌زیران‌و چه‌ند وه‌زیری تر ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌وان ئاماده‌ن له‌به‌رده‌م‬ ‫دادگا داكۆك���ی له‌خۆیان‌‌و هه‌نگاوه‌كانی‬ ‫ئاشتی بكه‌ن! باسی چ جۆره‌ دادگایه‌ك‬ ‫ده‌ك���ه‌ن؟ له‌چی ده‌ترس���ن؟ ئه‌و جۆره‌‬ ‫په‌یامانه‌ ئاراس���ته‌ی ك���ێ ده‌كه‌ن؟ ئایا‬ ‫ترس���ه‌كه‌ هه‌م���ان (ئه‌رگه‌نه‌ك���ۆن)ی‬ ‫جارانه‌؟‬ ‫كارتال‪ :‬به‌ڵێ ئه‌رگه‌نه‌كۆنه‌(ده‌وڵه‌تی‬ ‫قوڵ)‪ .‬س���اڵی ‪ ١٩٩٣‬س���ه‌رۆك كۆمارو‬ ‫جه‌نه‌راڵێك���ی س���وپایان كوش���ت‪ .‬به‌و‬ ‫كاره‌ش رێیان له‌هه‌نگاوه‌كانی ئاش���تی‬ ‫گ���رت‪ .‬ئه‌رگه‌نه‌كۆن چه‌ن���دی كوده‌تای‬ ‫سه‌ربازی به‌سه‌ر حكومه‌ته‌كاندا كردوه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئێس���تا ئه‌رگه‌نه‌كۆن شكس���تی‬ ‫هێناوه‌‪ .‬س���وپا وه‌ك ج���اران نه‌ماوه‌و‬ ‫س���ه‌رۆك ئه‌ركانی پێشوتر له‌زینداندایه‌‪.‬‬ ‫پرۆس���ه‌ی دادگایكردنی به‌رپرس���ه‌كانی‬ ‫ئه‌رگه‌نه‌ك���ۆن درێژه‌ی هه‌ی���ه‌‪ .‬ئابوری‬ ‫واڵت له‌گه‌ش���ه‌كردندایه‌‪ .‬له‌گ���ه‌ڵ هه‌مو‬ ‫ئه‌وانه‌شدا مه‌ترسی هه‌یه‌‪ .‬با شتێكت پێ‬ ‫بڵیم‪ :‬له‌دانیش���تنه‌كانی ئیمرالی سه‌رۆك‬ ‫ئاپۆ هۆش���داری به‌راوێژكاری ئه‌ردوغان‬ ‫‌به‌به‌رپرس���ی میت‪ ،‬ه���اكان فیدان داوه‌‬ ‫كه‌ ئه‌گ���ه‌ر وری���ا نه‌ب���ن ئه‌رگه‌نه‌كۆن‬ ‫ده‌س���ت له‌هاكان فیدان ده‌وه‌ش���ێنێت‪،‬‬ ‫دوای ئه‌وی���ش له‌ئه‌ردوغان ده‌ده‌ن‪ .‬به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌ش هه‌وڵئه‌ده‌ن پرۆسه‌ی ئاشتی‬ ‫تێكبده‌ن‪ .‬ئه‌م���ه‌ش خاڵیكی تره‌ كه‌ وا‬ ‫له‌ئاك پارتی ده‌كات مه‌جبوری دانوستان‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌س���ه‌ر ئاس���تی ش���ه‌قامی‬ ‫كوردی هه‌س���ت به‌نیگه‌ران���ی ده‌كرێت‪.‬‬ ‫جۆرێك له‌بێمتمانه‌یی به‌توركه‌كان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫قس���ه‌یه‌ك هه‌یه‌ ده‌ڵێت هه‌میشه‌ كورد‬ ‫له‌شه‌ڕدا سه‌ركه‌وتو‪ ،‬به‌اڵم له‌دانوستاندا‬ ‫زه‌ره‌رمه‌ن���د بوه‌‪ .‬ب���اس له‌ئه‌زمونه‌كانی‬ ‫ش���ێخ مه‌حمودو شێخ سه‌عیدو سمكۆی‬ ‫ش���كاك‌و مه‌ال مس���ته‌فا ده‌كرێت! ئێوه‌‬ ‫چۆن وه‌اڵم به‌و نیگه‌رانیانه‌ ده‌ده‌نه‌وه‌؟‬ ‫كارت���ال‪ :‬پرس���یاره‌كه‌ زۆر ورد نییه‌!‬ ‫مه‌س���ه‌له‌كه‌ نیه‌تپاكی‌و نیه‌تخراپی نیه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌ به‌هێ���زی خۆمان ئ���ه‌و دۆخه‌مان‬ ‫دروس���تكردوه‌‪ ،‬ده‌نا توركی���ا ناخوازێت‬ ‫دانوس���تان بكات‪ .‬باس له‌ئه‌زمونه‌كانی‬ ‫شێخ مه‌حمود‌و شێخ س���ه‌عیدو ئه‌وانی‬ ‫تر ده‌كه‌یت‪ ،‬به‌اڵم دۆخی ئێمه‌ جیاوازه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا كورد مۆراڵی رێكخستنی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫كورد له‌ناوخۆو له‌ئه‌وروپاوه‌ تێده‌كۆشێت‪.‬‬ ‫مه‌س���ه‌له‌كه‌ باوه‌ڕبون به‌ئه‌ردوغان نیه‌!‬ ‫مه‌س���ه‌له‌كه‌ مه‌جبوریی ئه‌وانه‌‪ .‬بینیمان‬ ‫چ���ۆن له‌نه‌ورۆزی ئه‌مس���اڵدا دو ملیۆن‌‬ ‫كه‌س به‌وپه‌ڕی هه‌س���تیاریه‌وه‌ گوێ بۆ‬ ‫په‌یامه‌كه‌ی س���ه‌رۆك ئاپۆ ده‌گرن‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫شكس���تی توركیاو سه‌ركه‌وتنی ئێمه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئێمه‌ش بڕوامان به‌ئه‌ردوغان‌و ئاك پارتی‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم بڕوای ته‌واوم���ان به‌خۆمان‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ئێستادا باس له‌پاشه‌كشه‌ی‬ ‫گه‌ریال ده‌كرێت‪ .‬بیرمانه‌ س���اڵی ‪١٩٩٩‬‬ ‫له‌كات���ی پاشه‌كش���ه‌دا س���ه‌دان گه‌ریال‬ ‫بونه‌ قوربانی‪ .‬ئێ���وه‌ له‌دوباره‌بونه‌وه‌ی‬ ‫دۆخێكی هاوشێوه‌ ناترسن؟‬ ‫كارتال‪ :‬س���ه‌یركه‌‪ ،‬دو دۆخی جیاواز‬ ‫له‌نێوان ‪‌١٩٩٩‬و ‪ ٢٠١٣‬دا هه‌یه‌! س���اڵی‬ ‫‪ ١٩٩٩‬هه‌ندێ���ك هێ���زی نیوده‌وڵه‌ت���ی‬ ‫هه‌وڵیاندا ده‌ستگیركردن‌و راده‌ستكردنی‬ ‫سه‌رۆك ئاپۆ وه‌ك كارتێك بۆ به‌شداری‬

‫‪5‬‬

‫ڕەمزی کارتال‬

‫توركی���ا له‌روخاندن���ی رژێمی س���ه‌دام‬ ‫حس���ێن به‌كاربێنن‪ .‬ئه‌وكات س���ه‌رۆك‬ ‫ت���ازه‌ به‌دیل گیراب���و‪ ،‬ده‌وڵه‌تی توركی‬ ‫بێمنه‌ت ب���و‪ .‬به‌كورتی ده‌وڵه‌تی توركی‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوبو ئێمه‌ش له‌شكستدا بوین‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئێس���تا دۆخه‌كه‌ ت���ه‌واو جیاوازه‌‪.‬‬ ‫گه‌ر هێرش بكرێته‌ س���ه‌ر گه‌ریال هه‌مو‬ ‫شته‌كان تێكده‌چنه‌وه‌‪ .‬له‌ئێستادا گه‌ریال‬ ‫له‌وپه‌ری هێزدایه‌‪ ،‬له‌شارو شارۆچكه‌كان‬ ‫خۆپیش���اندان هه‌ی���ه‌‪ ،‬كورد له‌س���وریا‬ ‫پێگه‌ی خۆی هه‌یه‌‪ .‬رونتر بڵیم ده‌وڵه‌تی‬ ‫توركیا له‌شكستدایه‌و ئێمه‌ له‌به‌هێزبونی‬ ‫به‌رده‌وامداین‪ .‬ئێستا كورد له‌خۆرهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���تدا ئاكت���ۆره‌‪ .‬له‌سه‌دس���اڵی‬ ‫راب���ردودا ئه‌م���ه‌ یه‌كه‌مج���اره‌ هه‌رچوار‬ ‫ده‌وڵه‌ت���ه‌ داگیركه‌ره‌كه‌ی كوردس���تان‬ ‫له‌ش���ه‌ڕدا بن‪ .‬بۆیه‌ پێویسته‌ به‌باشترین‬ ‫شێوه‌ كه‌ڵك له‌م دۆخه‌ وه‌ربگیرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ئێستادا باشوری كوردستان‬ ‫س���ه‌نته‌ری ترافیكی دانوستانی ئاشتی‬ ‫نێ���وان ك���وردو توركیای���ه‌‪ .‬نوێن���ه‌ره‌‬ ‫كورده‌كانی باك���ور له‌ئیمرالیه‌وه‌ ده‌چنه‌‬ ‫هه‌ولێرو س���لێمان‌ی‌‌و له‌وێوه‌ بۆ قه‌ندیل‪.‬‬ ‫به‌هه‌مانش���ێوه‌ هاتوچۆكان���ی نێ���وان‬ ‫ئه‌وروپاو قه‌ندیل له‌باشوره‌وه‌ ده‌كرێت‪.‬‬ ‫پێگه‌ی باش���ور له‌م هاوكێش���ه‌ نوێیه‌دا‬ ‫چۆن ده‌بینیت؟‬ ‫كارتال‪ :‬باش���ور پێگه‌یه‌ك���ی گرنگه‌‪.‬‬ ‫ش���ه‌ڕو ئاش���تی نێوان ك���وردو تورك‪،‬‬ ‫به‌هه‌ردو روه‌كه‌یه‌وه‌ كاریگه‌ری راسته‌خۆ‬ ‫له‌سه‌ر باشور داده‌نێت‪ .‬له‌سه‌ره‌تاوه‌ مام‬ ‫جه‌الل هه‌وڵیداوه‌ بۆ دروستكردنی دۆخی‬ ‫دیالۆگ له‌نێوان كوردو توركیادا‪ .‬ئێستاش‬ ‫مه‌كته‌بی سیاس���ی یه‌كێتی هه‌مان رۆڵ‬ ‫ده‌گێڕێت‪ .‬له‌ئێس���تادا رێكه‌وتنی گه‌وره‌‬ ‫له‌نێوان باشورو توركیادا هه‌یه‌‪ .‬هیوادارین‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم‌و سه‌رۆكوه‌زیران درێژه‌‬ ‫به‌رۆڵی ئه‌رێنی خۆیان بده‌ن‌و به‌دیدێكی‬ ‫س���تراتیجی درێژخایه‌نه‌وه‌ باش���تر ئه‌و‬ ‫رۆڵه‌ بگێڕن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌ی س���ه‌باره‌ت به‌رۆژهه‌اڵت‌و‬ ‫جمهوری ئیسالمی ئێران؟‬ ‫كارت���ال‪ :‬هه‌م���و پێش���كه‌وتنه‌كان‬ ‫له‌س���ێپارچه‌كه‌ی تر كاریگه‌ری ئه‌رێنی‬ ‫له‌س���ه‌ر رۆژهه‌اڵت داده‌نێت‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌بونی ده‌سه‌اڵتێكی خۆجێیی له‌باكوری‬ ‫كوردس���تان‪ .‬پێوس���ته‌ ئێران ئه‌زمون‬ ‫له‌توركیاو س���وریاو عێراقی س���ه‌رده‌می‬ ‫سه‌دام وه‌ربگرێت‪ .‬پێوسته‌ ئێران توركیا‬ ‫ببینێت ك���ه‌ چۆن ئه‌مه‌ریكاو واڵتانی تر‬ ‫پشتیوانیان لێكرد‪ ،‬به‌اڵم دواجار ناچاری‬ ‫دانوستان بو‪ ،‬پێوسته‌ ئێران چاره‌سه‌ری‬ ‫دیموكرات���ی په‌یڕه‌وب���كات‪ .‬ده‌س���تور‬ ‫هه‌مواربكات���ه‌وه‌و ك���ورد له‌ده‌س���توری‬ ‫هه‌موارك���راوی ئێران���دا وه‌ك گه‌لێك���ی‬ ‫جیاواز بناس���ێنێت‌و ماف���ه‌ نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫كلت���وری‌و جڤاكیه‌كانی قب���وڵ بكرێت‪.‬‬ ‫به‌بڕوای ئێمه‌ ئێران پێوستی به‌دیدێكی‬ ‫نوێی س���ه‌رده‌میانه‌ هه‌یه‌ بۆ چاره‌سه‌ری‬ ‫پرسی كورد‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫تەفسیری الکان بۆ ئەنتیگۆنا جیاوازە‬ ‫ل���ە تێگەیش���تنی هیگڵ‪ .‬تەفس���یری‬ ‫هیگڵی هێن���دەی پابەندی ئ���ەو فەزا‬ ‫ئایدۆلۆژییەی���ە ک���ە ئەنتیگۆنای تێدا‬ ‫دەژی‪ ،‬پابەن���دی خ���ودی ئەنتیگۆن���ا‬ ‫نیی���ە‪ .‬الی هی���گڵ ئەنتیگۆن���ا وەک‬ ‫کەس���ێک دەردەکەوێت ک���ە ناچارە‌و‬ ‫دەبێت لە نێوان دوو یاسا‌و دوو بڕیاردا‬ ‫یەکێکیان هەڵبژێرێت‪ ،‬بە مانایەکی تر‬ ‫ڕاڤەکردنەکەی هی���گڵ تا ئەندازەیەکی‬ ‫زۆر ڕاڤەکردنێک���ی سیاس���ییە‪ .‬الکان‬ ‫ئەگەرچی هیگڵییە‪ ،‬ئەگەرچی لە رێگای‬ ‫کاریگەریی کۆژیفەوە ئاش���نای هیگڵ‬ ‫دەبێت‪ ،‬ئەگەرچی دیالەکتیکی «ئاغا‌و‬ ‫کۆیلە» ـ���ی هیگڵی دەبێت بە یەکێک‬ ‫لە تێرم‌و دامەزرێنەرە هەرە گرنگەکانی‬ ‫تێروانینی الکانی بۆ تێگەیشتنی دەرونی‬ ‫مرۆڤ‪ .‬بەاڵم الکان سایکۆلۆژیس���تە‪،‬‬ ‫ملمالنێی نێ���وان خێزان‌و دەوڵەتی زۆر‬ ‫بۆ گرنگ نییە‪ ،‬ئەو لە تەفس���یریدا بۆ‬ ‫ئەنتیگۆنا زۆر لەو تێگەیشتنە ماقوڵ‌و‬ ‫لۆژیکییەی هی���گڵ دووردەکەوێتەوە‪.‬‬ ‫ئەنتیگۆنا چیت���ر ئەو کچە عاقڵە نییە‬ ‫کە بیردەکاتەوە ئاخ���ۆ دەبێت بەپێی‬ ‫یاس���ای ڕێزلێنان لە خزم‌و خوێش یان‬ ‫بە یاسای حاکم‌و فەرماندار «کریۆن»‬ ‫بجوڵێت���ەوە؟‪ .‬ئ���ەوەی ئەنتیگۆن���ا‬ ‫دەجوڵێنێت ش���تێکی ترە‪ .‬ملمالنێکە‬ ‫لە ڕوانگەی هیگڵییەوە زۆر عەقاڵنییە‪،‬‬ ‫گەر بەو ج���ۆرەش بێت‪ ،‬ئەوا پاڵنەری‬ ‫ئەنتیگۆن���ا‌و ئ���ەو خواس���تە گەورەیە‬ ‫ب���ۆ پێداگرتن‌و خۆکوژی���ی پاڵنەرێکی‬ ‫ناهوش���یارانە نییە ‪ ...‬ب���ەاڵم الکان‬ ‫رەهەندێکی تر‌و دیوێکی تری کێش���ەی‬ ‫ئەنتیگۆنامان پیش���اندەدات‪ ،‬الکان لە‬ ‫چەمک���ی ئ���ارەزووەوە دەگەڕێتەوە بۆ‬ ‫الی ئەنتیگۆن���ا‪ .‬بەاڵم بۆئەوەی بزانین‬ ‫ئ���ارەزوو الی الکان مان���ای چی‪ ،‬ئەوا‬ ‫ڕاڤەکردنێک���ی دوورودرێ���ژی تەواوی‬ ‫سیستمی تێڕوانینی الکانیمان پێویستە‪.‬‬ ‫بەاڵم لێرەدا تا بۆم بکرێت هەوڵدەدەم‬ ‫بە کورتی تێگەیشتنی الکان لەخوێنەر‬ ‫نزیکبکەم���ەوە‪ .‬س���ەرەتا دەگەڕێمەوە‬ ‫ب���ۆ جیاکارییەک���ی گرنگ���ی فرۆید لە‬ ‫نێوان «پێداویستییە غەریزییەکان»‌و‬ ‫«پاڵنەرەکان ـ دواف���ع» دا‪ .‬چەمکی‬ ‫ئارەزوو الی الکان لە چەمکی پاڵنەرەوە‬ ‫نزیکترە تا غەریزە‪ ،‬غەریزە چەمکێکە‬ ‫پتر ئاڕاستەی پێداویستییە زۆر پەلە‌و‬ ‫ئاش���کراکان دەکرێت‪ ،‬وەک برسێتی‌و‬ ‫تینوێتی‌و هەڵهاتن لە مەترس���ی‪ ،‬واتە‬ ‫ش���تێکە تێرکردن���ی زۆر دواناخرێت‌و‬ ‫لەوەش گرنگت���ر بابەتی تێرکردنەکەی‬ ‫زان���راوە‌و دیاریکراوە چییە‪ ،‬کە تینوت‬ ‫بوو دەبێت ئاو بخۆیتەوە‪ ،‬کە گورگێک‬ ‫بۆت هات دەبێت ڕابکەیت‪ .‬بەاڵم پاڵنەر‬ ‫ئ���ەو ئارەزووانەیە کە ئاڕاس���تەیەک‌و‬ ‫ڕوویەک���ی دیاریکراوی���ان نیی���ە‪ ،‬بۆ‬ ‫نمونە عەش���ق غەریزە نیی���ە‪ ،‬چونکە‬ ‫ئامانج‌و ئاراس���تە‌و بابەت‌و شێوەش���ی‬ ‫دەگۆڕێ���ت‪ .‬غەری���زەکان تێردەکرێ���ن‬ ‫بەاڵم ئ���ارەزووەکان تێرناکرێن‪ ،‬چونکە‬ ‫ئارەزوو ش���تێکە دەستی بە مەبەستی‬ ‫خۆی���دا ن���اگات‪ ،‬بۆ نمون���ە مرۆڤ لە‬ ‫ڕێگای سێکسی بەردەوامەوە دەتوانێت‬ ‫غەری���زەی جنس���ی خ���ۆی تێربکات‪،‬‬ ‫بەاڵم لە ڕێگای سێکس���ی بەردەوامەوە‬ ‫ناتوانێت ئ���ەو ئارەزووەی تێربکات کە‬ ‫بەردەوام خۆشەویست بێت‪ ،‬بەردەوام‬ ‫هەست بە گرنگی‌و شانازی بکات‪ ،‬یان‬ ‫بەردەوام عاش���ق بێت‪ .‬ئارەزوو شتێکە‬ ‫بەردەوام زیندووە‌و دەگەڕێت‪ ،‬هەس���ت‬ ‫ناکەین هیچ کات تێربووە‌و تێردەبێت‪.‬‬ ‫لێرەوە ئارەزوو ب���ە مانا الکانییەکەی‬ ‫جۆرە نەسرەوتنێکی هەمیشەییە‪ ،‬ئارام‬ ‫نەگرتنە‪ ،‬دەس���تبردنە بۆ ئەو شتانەی‬ ‫دەکەون���ە ئەو دیو هەرجۆرە دەس���ت‬ ‫پیاگەیش���تنێک‪ ،‬دەس���تدرێژکردنێکی‬ ‫بەردەوامە بۆ ش���تێک ک���ە ناگیرێت‪،‬‬ ‫وزەیەک���ی هەمیش���ە ج���واڵو‌و بزێوە‪.‬‬ ‫چەمکی ئارەزوو لە چەمکە گرنگەکانی‬ ‫الکانە‪ ،‬ئەوکاتە دروستدەبێت کە منداڵ‬ ‫جگە لە تێرکردنی خواس���تی تینوێتی‌و‬ ‫برس���ێتی دەیەوێ���ت دایکی ی���ان ئەو‬ ‫کەسەی لەگەڵیایەتی بەردەوام لەگەڵیدا‬ ‫بێت‌و لێی دوورنەکەوێتەوە‪ ،‬واتە تەنیا‬ ‫پێداویستییەکانی بۆ تێرنەکات‪ ،‬بەڵکو‬ ‫ئارەزووش���ی بۆ تێربکات «ئارەزووی‬

‫ئەنتیگۆنا دوژمنی‬ ‫ڕێکییەکانی‬ ‫دونیای ئێمە‌و‬ ‫ڕێکخستنەکانێتی‪،‬‬ ‫ئارەزوویەکی‬ ‫تێکدەرە بۆ‬ ‫هەر هێزێک‬ ‫بیبەستێتەوە‬ ‫ئەنتی سیستمە‬ ‫ئەوەی هەمیش���ە بەش���ێک بێت لەو‪،‬‬ ‫هەمیش���ە خۆشەویس���تی‌و گەرم���ی‌و‬ ‫باوەش���ی بداتێ‪ ،‬لێ���ی جیانەبێتەوە‌و‬ ‫هی���چ کات دوور نەکەوێتەوە»‪ .‬بەاڵم‬ ‫بە رای الکان مرۆڤ هەر لەس���ەرەتاوە‬ ‫بە زنجیرەیەک پچڕان‌و ترازانی گەورەدا‬ ‫تێدەپەڕێت کە ئەو هەستە ترسناکەی‬ ‫بە جیابوونەوە‌و پچڕان الدروستدەکات‪.‬‬ ‫جیابوونەوەیەکی سەرەتایی لە باوەشی‬ ‫سروشت‪ ،‬جیابوونەوەیەک لە باوەشی‬ ‫دای���ک‪ ،‬لە هەم���وو جیابوونەوەکانیش‬ ‫گرنگت���ر جیابوونەوەیەک���ی ق���ووڵ‌و‬ ‫ترس���ناکی زمانەوانی‪ ،‬لە نێوان ئەوەی‬ ‫زمان ب���ە ڕەمز‌و هێم���ا ئامادەیدەکات‬ ‫لەگەڵ حەقیقەتی مەتریالی ش���تەکان‬ ‫خۆیاندا کە وندەبن‌و ناگیرێن «بۆ نمونە‬ ‫دەمێک وشەی دایک‪ ،‬جێگای باوەش‌و‬ ‫گەرمی‌و س���ۆز‌و ش���یری ڕاستەقینەی‬ ‫دای���ک دەگرێت���ەوە ل���ە الی منداڵی‬ ‫زۆر س���اوا» ک���ە الی الکان قووڵترین‬ ‫پچڕان‌و ترس���ناکترین خەرەندی ژیانە‪.‬‬ ‫ئ���ارەزوو الی الکان بریتییە لەو ش���تە‬ ‫زیاترەی کە مرۆڤ لەو دیو دابینکردنی‬ ‫غەریزییەکان���ەوە‬ ‫پێداویس���تییە‬ ‫داوای���دەکات‪ ،‬بریتییە ل���ە هەڵگرتنی‬ ‫هەموو ئ���ەو پچ���ڕان‌و ترازانانە‪ ،‬واتە‬ ‫دووبارەکردنەوەی دۆخێکی سەرەتاییە‬ ‫کە یەکجار‌و بۆ ئەبەد کۆتایی هاتووە‌و‬ ‫لەدەس���تچووە‪ .‬بە کورتی «ئارەزوو»‬ ‫ـی الکانی خواستی لە پڕکردنەوەی ئەو‬ ‫چااڵنەیە کە پڕکردنەوەیان نامومکینە‪،‬‬ ‫مەبەس���تی بڕینی ئەو سنوورانەیە کە‬ ‫نابڕدرێن‪ ،‬مەبەستی پێداگرتنە لەسەر‬ ‫خواستێکی «ئەس���تەم ـ مستحیل»‪،‬‬ ‫واتە ڕووی لە شتێکە لەودیو سنووری‬ ‫دەس���ت پیاگەیشتن‪ ،‬لەو دیو سنووری‬ ‫ناون���ان‪ ،‬بۆی���ە مرۆڤەکان بە گش���تی‬ ‫نازانن چییان دەوێت‪ ،‬ناتوانن بەوردی‌و‬ ‫یەکجار‌و بۆ هەمیش���ە ئەو بابەتە یان‬ ‫ئ���ارەزووە ناوبنێ���ن ک���ە دەیانەوێت‪،‬‬ ‫هێن���دەی ئارەزوویەکی���ان دیاریکرد‌و‬ ‫پێیگەیش���تن دەزانن ئەوە دوا ئارەزوو‬ ‫نەبووە کە ویس���تویانە‪ ،‬هێشتا شتێک‬ ‫م���اوە‪ ،‬هێش���تا چاڵێ���ک هەی���ە پڕ‬ ‫نەبۆت���ەوە‪ ،‬چاڵێک ڕایاندەکێش���ێت‌و‬ ‫ڕایاندەکێش���ێت‪ ،‬لێرەدای���ە الکان‬ ‫پەیوەندییەک���ی قووڵ‌و گرنگ لە نێوان‬ ‫ئارەزوو‌و غەریزەی مەرگدا دیاریدەکات‪،‬‬ ‫دواکەوتنی ئارەزوو تا کۆتایی هیچ نییە‬ ‫جگە لە ڕێگایەک ڕادیکال مرۆڤ بەرەو‬ ‫ئەو دیوی ژیان دەب���ات‪ ،‬ئەوەی بۆی‬ ‫دەگەڕێین دەگەوێتە س���نوورێکەوە لەو‬ ‫دیو سنووری ئەو هەلومەرجە فیزیکی‌و‬ ‫مەتریالییەی ژیان پێشکەشمان دەکات‪،‬‬ ‫وات���ە قووڵ بە مردنەوە گرێدراوە «کە‬ ‫زۆرجار دەگووترێت‌و لە زۆر سەرچاوەدا‬ ‫دەخوێنین���ەوە‪ ،‬باس ل���ە کاریگەریی‬ ‫جۆرج باتای بەسەر الکانەوە دەکرێت‪.‬‬ ‫مەبەستیان لەم خاڵەیە‪ ،‬نزیکی ئارەزوو‬ ‫لە خواس���تی مردنەوە کە سەرەتا الی‬ ‫باتایەوە تیش���کی دەخرێتە س���ەر»‪.‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫‪6‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )374‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/4/23‬‬

‫رێككه‌وتنی ستراتیژی دێوه‌زمه‌ی به‌رده‌م كاری په‌رله‌مانتاران‬ ‫په‌رله‌مانتارێك‪ :‬رێككه‌وتنی ستراتیژی رێگه‌ی نه‌دا چه‌ندین وه‌زیرو به‌رپرسی حكومی بدرێنه‌ دادگا‬ ‫ئا‪ :‬کامه‌ران محه‌مه‌د‬ ‫په‌رله‌مانت���اران جه‌ختده‌كه‌ن���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫رێكه‌وتنی ستراتیژی كۆسپێكی سه‌ره‌كی‬ ‫بوه‌ له‌ب���ه‌رده‌م كاری په‌رله‌مانتاران‌و به‌و‬ ‫هۆیه‌وه‌‪ ،‬له‌ماوه‌ی چوارس���اڵی رابردودا‪،‬‬ ‫نه‌یانتوانیوه‌ كاری خۆیان وه‌كو الیه‌نێكی‬ ‫چاودێر ئه‌نجام بده‌ن‪ .‬په‌رله‌مانتارێكیش‬ ‫ده‌ڵێ���ت "یاس���ای خۆپیش���اندان‪ ،‬له‌ژێر‬ ‫كاریگه‌ری���ی رێككه‌وتن���ی س���تراتیژیدا‬ ‫داڕێژرا"‪.‬‬ ‫س���ه‌روه‌ر عه‌بدولڕه‌حمان په‌رله‌مانتاری‬ ‫فراكس���یۆنی كوردس���تانی‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات‪ ،‬كه‌ له‌ماوه‌ی ئه‌م چوارس���اڵه‌دا‪،‬‬ ‫زۆرجار رێككه‌وتنی ستراتیژی رۆڵی خۆی‬ ‫له‌ئ���ه‌دای په‌رلمانتار بینیوه‌‪ ،‬وتیش���ی "‬ ‫كاتێك داواكاریم بۆ بانگهێشتی وه‌زیرێكی‬ ‫پارت���ی بكردایه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن فراكس���یۆنه‌وه‌‬ ‫ناڕه‌زای���ی ده‌ربڕین پێش���انده‌درا‪ ،‬به‌وه‌ی‬ ‫رێككه‌وتن���ی س���تراتیژیمان هه‌یه‌و نابێت‬ ‫وه‌زعه‌كه‌ گ���رژ بكرێت‪ ،‬بۆ پارتییه‌كانیش‬ ‫به‌هه‌مانشێوه‌ بو‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وانیش ده‌بوایه‌‬ ‫ره‌چ���اوی ئه‌و رێككه‌وتن���ه‌ بكه‌ن له‌كاتی‬ ‫لێپێچینه‌وه‌ی وه‌زیره‌ یه‌كێتییه‌كان"‪.‬‬ ‫رێككه‌وتن���ی س���تراتیژی ل���ه‌ ‪/7/27‬‬

‫‪ 2007‬له‌نێوان پارتی‌و یه‌كێتی راگه‌یه‌نرا‪،‬‬ ‫كه‌ تێیدا هه‌ردو حزب له‌س���ه‌ر كۆمه‌ڵێك‬ ‫پره‌نس���یپ رێككه‌وتن‪ ،‬دابه‌زینی هه‌ردوال‬ ‫به‌یه‌ك لیس���تی له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬زاده‌ی‬ ‫ئه‌م رێككه‌وتنه‌یه‌‪ .‬چاودێران پێیانوایه‌ ئه‌م‬ ‫رێككه‌وتنه‌ بوه‌ هۆی ئه‌وه‌ی شه‌راكه‌تێكی‬ ‫هاوب���ه‌ش بچه‌س���پێت‪ ،‬ب���ۆ درێ���ژه‌دان‬ ‫به‌ده‌سه‌اڵتی هه‌ردو حزب له‌كوردستان‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی ئه‌م چوار س���اڵه‌دا‪ ،‬هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تان ب���ه‌دو كابین���ه‌ی حوكمه‌تدا‬ ‫ره‌تب���وه‌‪ ،‬یه‌كێكی���ان به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫یه‌كێتی نیش���تمانی‪ ،‬كه‌ دكتۆر به‌رهه‌می‬

‫كاندید كردو جێگره‌كه‌ش���ی بوه‌ پارتی‪،‬‬ ‫ئ���ه‌م كابینه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌كابینه‌ی شه‌ش���ه‌م‬ ‫ناوده‌برێ���ت‪ ،‬دوه‌میان كابینه‌ی حه‌وته‌مه‌‬ ‫به‌س���ه‌رۆكایه‌تی پارتی‪ ،‬ك���ه‌ نێچیرڤانی‬ ‫كاندید كردو جێگره‌كه‌ی بوه‌ یه‌كێتی‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی جێگ���ه‌ی س���ه‌رنجه‌‪ ،‬ته‌نی���ا‬ ‫له‌كابینه‌ی شه‌ش���ه‌م‪ ،‬كه‌ ‪17‬ی شوباتی‬ ‫تێدا رویداو بوه‌ هۆی تێكچونی ره‌وش���ی‬ ‫ناوخۆی كوردس���تان‌و خۆپیش���اندانێكی‬ ‫‪ 62‬رۆژی روی���دا‪ .‬له‌ژێر فش���اری زۆری‬ ‫په‌رله‌‌مانتارانی ئۆپۆزیس���یۆن‌و ش���ه‌قام‪،‬‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌س���ه‌رۆكی حكومه‌ت‪ ،‬وه‌زیری‬

‫ناوخۆو وه‌زیری پێش���مه‌رگه‌ بانگهێشتی‬ ‫په‌رله‌مان كران بۆ لێستاندنه‌وه‌ی متمانه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ه���ۆی رێككه‌وتنی س���تراتیژی‌و‬ ‫لۆژیكی زۆرین���ه‌و كه‌مینه‌یی له‌په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫هی���چ یه‌كێ���ك ل���ه‌م س���یانه‌ نه‌توان���را‬ ‫متمانه‌یان لێبسه‌نرێته‌وه‌و به‌چه‌پڵه‌رێزان‬ ‫ده‌رچونه‌وه‌‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای ئ���ه‌م روداوه‌‪ ،‬تاكو ئێس���تا‬ ‫هیچ وه‌زیرێك بۆ لێس���ه‌ندنه‌وه‌ی متمانه‌‬ ‫نه‌هێنرایه‌ په‌رله‌مان‌و ته‌نانه‌ت ده‌سته‌واژه‌ی‬ ‫بانگهێشتنكردنیان‪ ،‬كرا به‌میوانداری‪.‬‬ ‫دانا سه‌عید سۆفی له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫"ن���ه‌ك ه���ه‌ر بانگهێش���تكردن‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫چه‌ندی���ن وه‌زیر هه‌قی ئه‌وه‌ی���ان هه‌بوه‌‬ ‫بدرێن���ه‌ دادگا‪ ،‬ب���ه‌اڵم په‌رله‌مانت���اران‌و‬ ‫داواكاری گش���تی نه‌یانتوانیوه‌ ئه‌م كاره‌‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ وه‌زیر پۆستێكی حزبییه‌و‬ ‫لێپێچین���ه‌وه‌ لێی‪ ،‬وا ته‌فس���یر ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ك���ه‌ لێپێچینه‌وه‌یه‌ له‌حزبێك‪ ،‬رێككه‌وتنی‬ ‫ستراتیژییش رێككه‌وتنی حزبه‌"‪.‬‬ ‫دكت���ۆر دان���ا ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫كه‌ كاریگ���ه‌ری رێككه‌وتنی س���تراتیژی‬ ‫ته‌نی���ا له‌الیه‌ن���ی لێپێچین���ه‌وه‌و چاودێر‬ ‫الی حكومه‌ت���دا نه‌ب���وه‌‪ ،‬وه‌ك خ���ۆی‬ ‫ده‌ڵێ���ت "له‌داڕش���تنی یاس���اكانیش‬ ‫كاریگ���ه‌ری نێگه‌تیڤ���ی هه‌ب���وه‌‪ ،‬وه‌ك‬

‫یاسای خۆپیش���اندان‪ ،‬چونكه‌ له‌سه‌ره‌وه‌‬ ‫رێككه‌وتنی حزبی بۆ كرابو"‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌پ���رۆژه‌ یاس���اییه‌كان‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌الیه‌ن سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مانه‌وه‌ تائێستا‬ ‫نه‌توان���راوه‌ بخرێته‌ به‌رنام���ه‌ی كاره‌وه‌‪،‬‬ ‫پرۆژه‌ یاسای پشوه‌ فه‌رمییه‌كانه‌‪.‬‬ ‫به‌پێ���ی زانیارییه‌كان���ی ئاوێن���ه‌‪،‬‬ ‫هۆكاره‌ك���ه‌ی بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌یه‌كێك له‌پشوه‌كان‪ ،‬رۆژی له‌دایكبونی‬ ‫بارزانییه‌‪ ،‬كه‌ مش���تومڕێكی زۆر دروست‬ ‫ده‌كات‪ ،‬چونك���ه‌ ئه‌گ���ه‌ری ئ���ه‌وه‌ هه‌یه‌‬ ‫په‌رله‌مانتاران���ی ئۆپۆزیس���یۆن به‌توندی‬ ‫دژی بوه‌ستنه‌وه‌‪.‬‬ ‫س���ه‌روه‌ر عه‌بدولڕه‌حمان‪ ،‬یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫په‌رله‌مانتارانه‌ی‪ ،‬كه‌ له‌س���ه‌ر هه‌ڵوێست‬ ‫وه‌رگرتنێك���ی توند له‌وه‌زی���ری ئه‌وقاف‌و‬ ‫وه‌زی���ری رۆش���نبیری‪ ،‬توش���ی گله‌ی���ی‬ ‫هاتوه‌‪ ،‬ئ���ه‌و‌ده‌لێت "له‌هه‌ندێك وه‌زاره‌ت‬ ‫پێش���ێلكاری‌و گه‌نده‌ڵ���ی وا رویداوه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر ئه‌م رێككه‌وتن���ه‌ نه‌بوایه‌‪ ،‬ده‌بوایه‌‬ ‫وه‌زیره‌كه‌ متمانه‌ی لێبسه‌نرایه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كه‌ ده‌ڵێن فاڵن كه‌س‪ ،‬ده‌ڵێن رێككه‌وتنمان‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر هی حزبه‌كه‌ی خۆشمان بێت‪،‬‬ ‫ده‌ڵێن نابێت خۆمان بش���كێنین‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هی حزبێكی ت���ر بێت‪ ،‬ده‌ڵێن ئیئیتالفه‌و‬ ‫ده‌بێت نازیان بكێشین"‪.‬‬

‫په‌رله‌مان له‌ژێر ته‌لیسكۆبدا‬ ‫له‌دروشمی یاسای پێدانی زانیارییه‌وه‌ بۆ جامڕه‌شكردن‬ ‫ئا‪ :‬كامه‌ران‬ ‫ڕۆژنامه‌نوسان نیگه‌رانن له‌وه‌ی‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان له خولی‬ ‫سێیه‌مدا‪ ،‬له‌جیاتی په‌سندكردنی یاسای‬ ‫مافی پێدانی زانیاری‌و به‌رگریكرن‬ ‫له‌ڕۆژنامه‌نوسان‪ ،‬كه‌چی خۆی بوه‌‬ ‫به‌شێك له‌پڕۆسه‌ی پێشێلكردنی مافی‬ ‫رۆژنامه‌نوسان‌و له‌ماوه‌ی ئه‌م چوار‬ ‫ساڵه‌دا‪ ،‬ڕێكخراوه‌كانی به‌رگری له‌مافی‬ ‫ڕژنامه‌نوسان‌و ئازادییه‌كان‪ ،‬به‌یاننامه‌ی‬ ‫ئیدانه‌یان له دژی په‌رله‌مان باڵوكرده‌وه‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌رۆژنامه‌نوسانیش ده‌ڵێت "‬ ‫به‌هۆی ڕه‌فتاری خراپی په‌رله‌مانه‌وه‪،‬‬ ‫بڕیارمدا چیتر نه‌چمه‌ په‌رله‌مان"‪.‬‬ ‫‪ 2009/7/25‬ئ��� ‌هو‌ ڕۆژه‌ ب���و‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫ڕۆژنامه‌نوس���ان پێیانواب���و‪ ،‬كاری‬ ‫ڕۆژنامه‌گ���ه‌ری ئ���ه‌وان‪ ،‬له‌ژێر س���ایه‌ی‬ ‫یاس���ایه‌كی تایبه‌ت دروش���مه‌كانی كوتله‌‬ ‫سیاس���ییه‌كان‪ ،‬له‌به‌رنامه‌ی كاری خۆیان‬ ‫بۆ خولی سێه‌می په‌رله‌مان خستبویانه‌رو‪،‬‬ ‫ده‌چێته‌ قۆناغێ تازه‌وه‪ ،‬به‌تایبه‌تی خولی‬ ‫سێیه‌می په‌رله‌مان‪ ،‬بۆ یه‌كه‌مجار بو‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌بوه‌ خاوه‌نی ئۆپۆزیسیۆن‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك‬ ‫ڕۆژنامه‌نوسان باسی ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌نجامه‌كه‌ی‬ ‫پێچه‌وانه‌ ده‌رچوو‪.‬‬ ‫بۆیه‌ك���ه‌م ج���ار له‌مێ���ژوی په‌رله‌مانی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان‪ ،‬له‌ڕێكه‌وت���ی‬ ‫(‪ )2010/5/8‬كۆمه‌ڵێ���ك ڕۆژنامه‌ن���وس‪،‬‬ ‫ل���ه‌ ناڕه‌زای���ی ده‌ربڕینێكی���ان له‌ س���ه‌ر‬ ‫ش���ه‌هیدكردنی ڕۆژنامه‌نوس سه‌رده‌شت‬ ‫عوس���مان‪ ،‬له‌ ناو هۆڵ���ی په‌رله‌مان‌و به‌‬ ‫به‌رچ���اوی په‌رله‌مانتاران���ه‌وه‪ ،‬له‌الی���ه‌ن‬ ‫به‌رپرس���ی ئه‌منی په‌رله‌م���ان‪ ،‬په‌الماری‬ ‫ڕۆژنامه‌نوس���ه‌كان درا‌و جوێن���ی بازاڕیان‬ ‫پێ���درا‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش ب���ووه‌ هۆی گرژی له‌‬ ‫نێ���وان په‌رله‌مانتار عه‌دنان عوس���مان‌و‬ ‫به‌رپرسه‌ ئه‌منیه‌كه‪ ،‬هه‌ر له‌وێ هه‌ڕه‌شه‌ی‬ ‫كوش���تن له‌ عه‌دنان ك���را‪ ،‬ئه‌مه‌ش بووه‌‬ ‫ه���ۆی ئ���ه‌وه‌ی‪ ،‬چه‌ن���د په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫گۆڕان‌و یه‌كێت���ی له‌ناو هۆڵه‌كه‌ مانبگرن‪.‬‬ ‫به‌گوێره‌ی ئ���ه‌و ناوانه‌ی ده‌س���ت ئاوێنه‌‬ ‫كه‌وتووه‪ ،‬له‌وانه‌‌ی هه‌ڵوێستیان وه‌رگرت‪،‬‬ ‫عه‌دنان عوسمان‪ ،‬كاروان ساڵح‪،‬عه‌بدواڵی‬ ‫مه‌ال نوری‪،‬دكتۆر ڕێبازفتاح‪ ،‬سۆزان خاڵه‌‬ ‫ش���یهاب‪ ،‬گه‌ش���ه‌ دارار جه‌الل‪ ،‬سه‌روه‌ر‬ ‫عه‌بدولره‌حمان‪ ،‬س���االر مه‌حمود‪ ،‬شه‌ونم‬ ‫محمد‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌و ڕۆژنامه‌نوس���انه‌ی كه‌ له‌ناو‬ ‫ڕوداوه‌ك���ه‌ ب���وه‪ ،‬وتی " كاتێ���ك له‌گه‌ڵ‬ ‫كه‌م���ال كه‌ركوك���ی س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان‬ ‫كۆبوینه‌وه‪ ،‬باسی س���وكایه‌تی به‌رپرسه‌‬ ‫ئه‌منییه‌كه‌م���ان بۆی ك���رد‪ ،‬به‌به رچاوی‬ ‫هه‌موانه‌وه‌ به‌ڵێنیدا س���زای به‌رپرس���ه‌كه‌‬ ‫بدات‪ ،‬كه‌چی ته‌نیا قسه‌بو"‪.‬‬ ‫هێم���ن ش���وانی یه‌كێك���ه‌ ل���ه‌و‬ ‫ڕۆژنامه‌نوس���انه‌ زۆربه‌ی كات هه‌واڵه‌كانی‬ ‫په‌رله‌مان���ی ڕوماڵك���ردوه‌ ده‌لێ���ت "ئه‌م‬ ‫خولەی‌ پاڕلەمان بینیمان خراپترین خول‬

‫ب���و‪ ،‬چونکە هەر لەهەن���گاوی‌ یەکەمەوە‬ ‫ئازادییەکان بەرتەس���ک کرانەوە‪ ،‬جۆرەها‬ ‫ڕێگ���ری‌ لەڕۆژنامەوان���ان کرا"‪ .‬ش���وانی‬ ‫په‌نجه‌ ده‌خاته‌ س���ه‌ر پێش���ێلكاریه‌كان‌و‬ ‫ده‌لێت" س���ەرەتا وێنەگ���رەکان ڕێگەیان‬ ‫لێکرا لەس���ەرەوە وێن���ەی‌ کۆبونەوەکانی‌‬ ‫پاڕلەمان بکەین‪ ،‬تەنها لەخوارەوە بۆیان‬ ‫هەبو ئ���ەو کارە بکەن‪ ،‬دوات���ر بەبیانوی‌‬ ‫زۆری‌ کامیرەمانەکان لەهۆڵی‌ خوارەوەش‬ ‫دەریانکردنه دەرەوە‪ ،‬لەهەنگاوێکی‌ دیکەدا‬ ‫پەیامنێ���ران لەهۆڵ���ەکان کرانە دەرەوە‪،‬‬ ‫دوات���ر لەژورێکی‌ بچوک���دا کۆیانکردنەوە‬ ‫چی���ان ئارەزوبکردایە ئەوەی���ان ڕەوانەی‌‬ ‫پەخش دەکردو زۆربەی‌ جار دەگەیش���تە‬ ‫سڕینەوەی‌ دیمەنەکان"‪.‬‬

‫ئه‌دای ئه‌م په‌رله‌مانه‌‬ ‫خراپترین ئه‌دا بوه‌‬ ‫له‌مێژوی په‌رله‌مانی‬ ‫كوردستاندا‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئازادییه‌كانیان‬ ‫لێبه‌رته‌سك كردینه‌وه‬ ‫خول���ی س���ییه‌می په‌رله‌م���ان به‌هۆی‬ ‫ڕێككه‌وتن���ی پارت���ی‌و یه‌كێتی���ه‌وه‪،‬‬ ‫دو س���ه‌رۆكی به‌خۆی���ه‌وه‌ بین���ی‪ ،‬ب���ۆ‬ ‫هه‌ریه‌كێكیان دوو ساڵ‪ .‬كه‌مال كه‌ركوكی‬ ‫س���ه‌رۆكی دووس���اڵه‌ی یه‌كه‌م‪ ،‬له‌الیه‌ن‬ ‫ڕۆژنامه‌نوس���انه‌وه‌ كه‌وته‌ به‌ر گلله‌ییه‌كی‬ ‫زۆر‪ ،‬چونكه‌ ڕێگه‌ی نه‌دا ڕۆژنامه‌نوس���ان‬ ‫ڕأس���ته‌وخۆ له‌هۆڵ���ی كۆبوونه‌وكان���ی‬ ‫په‌رله‌مان كاری ڕۆژنامه‌وانی خۆیان بكه‌ن‌و‬ ‫هه‌موویانی خسته‌ ژوورێكی تایبه‌ته‌وه‌‌و له‌‬ ‫ڕێگه‌ی شاشه‌یه‌كه‌وه‪ ،‬كه‌ له‌ژێر كۆنترۆڵی‬ ‫ستافێكی په‌رله‌ماندا بوو‪ ،‬ڕۆژنامه‌نوسان‬ ‫ڕووماڵ���ی كۆبوون���ه‌وه‌‌و گفتووگۆكان���ی‬ ‫په‌رله‌مانیان ده‌كرد‪.‬‬ ‫ئه‌رسه‌الن بایز له‌ ‪ ،2012/2/15‬وتارێكی‬ ‫ب���ه‌ بۆن���ه‌ی ده‌س���تبه‌كار بوون���ی وه‌كو‬ ‫سه‌رۆكی دووه‌می خولی سێیمی په‌رله‌مان‬ ‫پێشكه‌شكردو وتی "هه‌وڵده‌ده‌ین گه‌شه‌ی‌‬ ‫زیاتر به‌كاره‌كانی‌ به‌ڕێوبه‌رایه‌تیی‌ راگه‌یاندن‬ ‫بده‌ین‌و فراوانتری‌ بكه‌ین‪ .‬بۆئه‌وه‌ی‌ بتوانن‬ ‫گه‌شه‌ به‌ئیش���وكاره‌كان بده‌ن‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫رێكس���ختن‌و به‌رنامه‌ڕێژكردن بۆ كه‌ناڵی‌‬ ‫ئاس���مانیی‌ په‌رله‌م���ان تاببێت���ه‌ پ���ردی‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ له‌نێوان په‌رله‌م���ان‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬كه‌جگ���ه‌ له‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دانیشتنه‌كانی‌ په‌رله‌مان‪ ،‬گرنگی‌‌و بایه‌خ‬ ‫ب���ه‌كارو چااڵكی���ی‌ س���ه‌رجه‌م لیژنه‌كانی‌‬

‫په‌رله‌مان بدات‌و سه‌ردانه‌ مه‌یدانیه‬ ‫‌كانیانی‌ ‬ ‫باڵو بكاته‌وه‪ .‬پڕۆگ���رام‌و به‌دواداچوون‬ ‫تایبه‌تیش بۆ ئه‌و پڕۆژه‌ یاس���او بڕیارانه‌‬ ‫له‌مێژوی په‌رله‌مانی‬ ‫ب���كات ك���ه‌دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی خۆیندنه‌وه‌ی‬ ‫یه‌كه‌میان بۆ ده‌كرێت‌و ئاراسته‌ی‌ لیژنه‌كان‬ ‫ل���ه‌ ‪ ،2011/3/6‬ب���ۆ یه‌كه‌مجار‪،‬‬‫ده‌كرێن"‪ ،‬كه‌چی ته‌له‌فزیۆنه تایبه‌تییه‌كه‌ی‬ ‫په‌رله‌مانی داخست‌و سونره‌كه‌ی له‌ جاران په‌رله‌مانتارێكی ئۆپۆزیس���یۆن به‌ناوی‬ ‫بورهان ڕه‌ش���ید گوڵه‌ له‌ناو حه‌وشه‌ی‬ ‫به‌رته‌سكتر كرده‌وه‪.‬‬ ‫عه‌بدولحه‌می���د زێب���اری په‌یامنێ���ری په‌رله‌مان���ه‌وه‌‪ ،‬له‌الیه‌ن پاس���ه وانانی‬ ‫(ڕادی���ۆی عێراق الحر) ده‌ڵێت‪ ،‬بۆ ئێمه‌ی په‌رله‌مانتارێك���ی پارتیه‌وه‌ به‌قۆناغه‌‬ ‫ڕۆژنامه‌نوس���ان‪ ،‬ئ���ه‌دای چوار س���اڵه‌ی تفه‌نگ هێرش���كرایه‌ س���ه‌ری‌و بریندار‬ ‫په‌رله‌مان خراپترین مێ���ژووی په‌رله‌مانی كرا‪.‬‬ ‫ بۆ یه‌كه‌مج���ار بڕیارێكی گرنگی‬‫كوردس���تان بووه‪ ،‬چونك���ه‌ ئازادییه‌كانی‬ ‫كاری ڕۆژنامه‌وانی���ان ل���ێ به‌رته‌س���ك په‌رله‌مان ونك���راو له‌ڕۆژنامه‌ی وه‌قائع‬ ‫كردبووینه‌وه‪ .‬وتیش���ی " كامیرا‌و مۆبایل‌و باڵونه‌كرای���ه‌وه‌‪ .‬بڕیاره‌كه‪‌،‬به‌ژماره‌ دو‬ ‫ڕیكۆرده‌ریان لێده‌سه‌نین‪ ،‬ئه‌مه‌ ئازاردانی ناوزه‌د ده‌كرێت‌و په‌رله‌مانی‌ كوردستان‬ ‫ده‌روونی ڕۆژنامه‌نووس���انه‪ ،‬بۆیه‌ بڕیارمدا له‌به‌رواری‌ ‪2011/3/17‬په‌سه‌ندی كرد‪،‬‬ ‫چیت���ر نه‌چمه‌ په‌رله‌م���ان‌و هه‌واڵه‌كان به‌ كه‌ له‌(‪ )10‬ماده‌و ‪ 35‬خاڵ پێكهاتبوو‬ ‫ته‌له‌فۆن وه‌ربگرم"‪ .‬زێباری باس���ی له‌وه‌ ‌تێیدا‌‌ هۆكاری‌ قه‌یران‌و كێشه‌ سیاسی‌‌و‬ ‫كرد‪ ،‬كه‌ له‌ واڵتی كۆریا نه‌ك ڕۆژنامه‌نوس‪ ،‬یاس���ایی‌‌و ئیداری���ی‌‌و داراییه‌كان���ی‌‬ ‫ته‌نانه‌ت هاواڵتی ئاسایش ده‌توانێت بچێت هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬هه‌روه‌ها هێڵه‌‬ ‫كۆبوونه‌وكانی په‌رله‌مان ببینێت‪.‬‬ ‫س���ه‌ره‌كیه‌كانی‌ چاره‌س���ه‌ركردنی‌ ئه‌و‬ ‫س���ه‌نته‌ری میت���رۆ له‌ئامارێك���دا قه‌یرانانه‌ی‌ دیاریكردبو‪.‬‬ ‫ڕایده‌گه‌یه‌نێت‪ ‌،‬ساڵی ‪ ،2012‬ساڵی ڕێگری‬ ‫ بۆ یه‌كه‌مجار ل���ه‌ ‪16‬ی یه‌نایه‌ری‬‫كردن بوه‌ له‌ڕۆژنامه‌نوسان‪،‬كه‌ تێیدا ‪ ، 2013 135‬م���ه‌ال به‌ش���یر‪ ،‬په‌رله‌مانتارو‬ ‫ڕۆژنامه‌ن���وس پێش���ێلكاریان به‌رامب���ه‌ر س���ه‌رۆكی لیژنه‌ی ئه‌وقاف‌و‌كاروباری‬ ‫كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاین���ی‪ ،‬له‌ڕێگ���ه‌ی ئاسایش���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‪،‬ك‬ ‫‪2011‬‬ ‫ش���وباتی‬ ‫‪12‬‬ ‫‌وتی‬ ‫ه‬ ‫‌ڕێك‬ ‫له‬ ‫دیوانه‌ ش���یعرێكی قوب���ادی جه‌لیزاده‬ ‫یاسای‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫پڕۆژ‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫بو‬ ‫گفتوگۆكردن‬ ‫كاتی‬ ‫به‌ن���اوی (س���تیانی به‌فر ڕیش���ۆڵه‌‬ ‫بودجه‌ی ‪ ،2013‬س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان دایپۆشیوه‌)‪،‬به‌تۆمه‌تی سوكایه‌تیكردن‬ ‫هه‌ڵس���ا به‌ڕه‌ش���كردنی جام���ی ژوری به‌خودا‪ ،‬له‌ بازاڕ كۆكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕۆژنامه‌نوسان‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی نه‌توانن وێنه‌ی‬ ‫ بۆیه‌كه‌مج���ار ده‌زگایه‌كی كه‌رتی‬‫گرژییه‌كان���ی ناو كۆبون���ه‌وه‌ی په‌رله‌مان تایبه‌ت له‌بواری په‌روه‌رده‌و خوێندنی‬ ‫ڕوم���اڵ بك���ه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ڕۆژی پێش���تر ب���ااڵ‪ ،‬به‌ن���اوی (ده‌زگای فه‌زاله‌ر‌) ‪،‬‬ ‫كێشه‌یه‌ك ڕویدا بو‪ ،‬یه‌كێك له‌كه‌ناڵه‌كان‪ ،‬ك���ه‌ به‌پێ���ی یاداش���تێكی په‌رله‌مان‪،‬‬ ‫له‌ڕێگ���ه‌ی په‌نج���ه‌ره‌وه‌‪ ،‬توانیب���وی خاوه‌نی چه‌ندین پێشێلكارییه‌‪ ،‬هه‌ڵسا‬ ‫هه‌رایه‌كه‌ تۆماربكات‪ ‌.‬ئه‌م جامڕه‌شكردنه‌‬ ‫‌ندین به‌داوه‌تكردن���ی ئه‌ندامان���ی لیژن���ه‌ی‬ ‫ناڕه‌زاییه‌ك���ی زۆری لێكه‌وته‌وه‌و چه‬ ‫به‌یاننامه‌ له‌دژی ڕه‌فتاره‌كه‌ی سه‌رۆكایه‌تی په‌روه‌ده‌و خوێندنی بااڵ بۆ سه‌فه‌رێكی‬ ‫توركیاو س���ه‌رجه‌م مه‌س���روفاته‌كه‌ی‬ ‫په‌رله‌مان ده‌رچو‪.‬‬ ‫ڕێكخ���راوی زار ب���ۆ به‌رگ���ری‬ ‫له‌ئازادییه‌كان‪ ،‬له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا ڕأیگه‌یاند نه‌یتوانیوه‌‪ ،‬ماف���ی كاری ڕۆژنامه‌وانی بۆ‬ ‫"‌ئه‌و ڕه‌فتاره‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان ڕۆژنامه‌نوس���ان له‌ناو په‌رله‌مان فه‌راهه‌م‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌تدا به‌به‌ش���ێك له‌پێش���ێلكردنی بكات‌و وتیش���ی" له‌داهاتودا‪ ،‬ڕاگه‌یاندنێك‬ ‫ئ���ازادی رۆژنامه‌وان���ی‌و به‌كارێك���ی دور باڵوده‌كه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌پره‌نس���یپه‌كانی ئ���ازادی داده‌نێی���ن"‪.‬‬ ‫یه‌كێك���ی ت���ر له‌گرفته‌كان���ی‪ ،‬كه‌ بۆ‬ ‫س���ه‌نتره‌ی میترۆش به‌تون���دی ئیدانه‌ی ڕۆژنامه‌نوسان دروستكرا‪ ،‬ڕێگریكردن بو‬ ‫ئ���ه‌م كاره‌ی س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان���ی له‌لێدوان وه‌رگرتن���ی په‌رله‌مانتاران له‌ناو‬ ‫ك���ردو‪ ،‬ڕایگه‌یان���د " ئه‌م���ه‌ یه‌كه‌م جار ژوره‌كانی خۆیان‪.‬‬ ‫نیه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان پێشێلكاری‬ ‫هه‌ژار ئه‌ن���وه‌ر‪ ،‬ڕۆژنامه‌نوس نیگه‌رانی‬ ‫به‌رامبه‌ر ڕۆژنامه‌نوسان ده‌كات"‪.‬‬ ‫خ���ۆی ده‌رده‌بڕێت‌و ده‌ڵێ���ت "لەهەرێمی‌‬ ‫شوان داودی‌ جێگری نه‌قیبی سه‌ندیكای کوردس���تان هی���چ کات ناتوانی���ت بڵێی‌‬ ‫ڕۆژنامه‌نوس���ان له‌و باره‌ی���ه‌وه‌‪ ،‬جه‌ختی رۆژنامەنوس���ان ئ���ازادن‌و رێگریی���ان‬ ‫له‌س���ه‌ر خراپی ئه‌دای په‌رله‌مان له‌ماوه‌ی لێناکرێت‪،‬‬ ‫ئه‌م چوار س���اڵه‌ گرت‌و وت���ی "په‌رله‌مان‬ ‫لەخول���ی‌ س���ێیەمی‌ پەرلەم���ان‬ ‫ده‌بوای���ه‌ یاس���ای مافی به‌ده‌س���تهێنانی رۆژنامەنوسان پێیانوابو ئیتر ئازادی‌ کاری‌‬ ‫زانیاری ئیقرار بكردایه‌‪ ،‬كه‌چی هه‌ڵس���ا رۆژنامەنوس���ی‌ لەوێوە دەس���ت پێدەکات‬ ‫به‌گواستنه‌وه‌ی ڕۆژنامه‌نوسان بۆ ژورێكی لەسەردەمی‌ سەرۆکایەتی‌ کەمال کەرکوکی‌‬ ‫تایبه‌ت‌و دانانی شاشه‌یه‌ك بۆیان"‪ .‬داودی چەندین جۆری‌ پێشێلکاریمان بینی‌‪ ،‬بەالم‬ ‫پێیوابو‪ ،‬ك���ه‌ س���ه‌رۆكایه‌تی په‌رله‌مان لەسەردەمی‌ سەرۆکایەتی‌ ئەرسەالن بایز‬

‫بۆ یه‌كه‌مجار‬

‫كوردستان‪..‬‬ ‫خس���ته‌ س���ه‌ر ش���انی خ���ۆی‪ .‬له‌م‬ ‫داوه‌تنامه‌ی���ه‌دا‪ ،‬ته‌نیا دو په‌رله‌مانتار‬ ‫به‌ناوه‌كانی (سه‌روه‌ر عه‌بدولره‌حمان‌و‬ ‫سۆزان شیهاب ) ڕه‌تیانكرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ بۆ یه‌كه‌مجار له‌س���ه‌ر هاویشتنی‬‫بتڵێ���ك ئاو له‌الی���ه‌ن په‌رله‌مانتارێكی‬ ‫گۆڕانه‌وه‌ به‌ناوی پێش���ه‌وا تۆفیق بۆ‬ ‫وه‌زیری ناو‌خۆ‪ ،‬په‌رله‌مانتارانی پارتی‌و‬ ‫یه‌كێت���ی به‌زۆرینه‌ی ده‌نگ حه‌صانه‌ی‬ ‫په‌رله‌مانیان له‌پێشه‌وا وه‌رگرته‌وه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی بدرێته‌ دادگا‪.‬‬ ‫ بۆ یه‌كه‌مج���ار به‌هۆی تێپه‌ڕاندنی‬‫بودج���ه‌وه‪ ،‬له‌كات���ی گفتوگۆكان���دا‪،‬‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن وه‌كو ناڕه‌زایی ده‌ربڕینێك‬ ‫‌چه‌ندین دانیشتنی په‌رله‌مانی ڕاگرت‪.‬‬ ‫ بۆیه‌كه‌مج���ار‪ ،‬له‌س���ه‌ر داواكاری‬‫تاپۆكردنی خانوو ڤێالی په‌رله‌مانتاران‪،‬‬ ‫به‌س���ه‌ر په‌رله‌مانتاره‌كان‪ .‬بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گ���ۆڕان لێپێچین���ه‌وه‌ی له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫په‌رله‌مانتاران���ی خۆی ك���رد‪ ،‬كه‌ بوه‌‬ ‫هۆی جیابون���ه‌وه‌ی دو په‌رله‌مانتاری‬ ‫حزبه‌كه‌‪ ،‬به‌ناوه‌كانی (كاروان ساڵح‌و‬ ‫عه‌بدولره‌حمان زاخۆیی)‪ .‬ئه‌مه‌ش دوای‬ ‫ئه‌وه‌هات ‪ ،‬ك���ه‌ ڕێكخه‌ری بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گ���ۆڕان ‪ .‬ل���ه‌ ‪2012-1-23‬دا ‪ ،‬داوای‬ ‫لێبوردن‌و ده‌س���ت له‌كاركێش���انه‌وه‌‪،‬‬ ‫یان ده‌ركردن له‌بزوتنه‌وه‌كه‌‌‌ی خس���ته‌‬ ‫به‌رده‌ست ئه‌و په‌له‌مانتارانه‌ی واژۆیان‬ ‫له‌س���ه‌ر داواكاری ئیمتیازات���ه‌كان‬ ‫كردب���و‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ریه‌ك ل���ه‌كاروان‌و‬ ‫ده‌رچونی���ان‬ ‫عه‌بدولره‌حم���ان‪،‬‬ ‫له‌بزوتنه‌وه‌ك���ه‌ هه‌ڵب���ژارد‌و بڕیاریاندا‬ ‫له‌نێ���و په‌رله‌مان وه‌كو (س���ه‌ربه‌خۆ)‬ ‫بمێننه‌وه‌‌‪.‬‬ ‫پێشێلکارییەکان زۆر زۆرتر بون‪ ،‬بۆ نمونە‬ ‫چوارچێوەکردنی‌ رۆژنامەنوسان لەهۆڵێکی‌‬ ‫بەکەموک���وری‌‪ ،‬رەش���کردنی‌ جامەکانی‌‬ ‫هۆلی‌ کۆبونەوەکان لەکاتی‌ گفتوگۆکردن‬ ‫لەسەر پرۆژە یاس���ای‌ بودجەی‌ ئەمساڵ‪،‬‬ ‫رێگەن���ەدان بەرۆژنامەنوس بۆ وەرگرتنی‌‬ ‫لێ���دوان ل���ەژوری‌ تایبەت���ی‌ ئەندامان���ی‌‬ ‫پەرلەمان"‪.‬‬ ‫ئه‌و ڕۆژنامه‌نوس ‌ه ده‌پرسێت " سەیرە‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر په‌رله‌مان پێش���ێلکاری‌ بەرامبەر‬ ‫بەرۆژنامەنوس���ان ب���کات‪ ،‬دەب���ێ دەزگا‬ ‫ئەمنیەکان چی‌ بکەن؟"‪.‬‬ ‫هێمن شوانیش به‌نیگه‌رانیه‌وه‌ ده‌لێت"‬ ‫زۆرێک لەو پێشێلکاریانە لەهەر شوێنێک‬ ‫بوایە کۆبون���ەوەی‌ تایبەتی‌ ب���ۆ دەکراو‬ ‫هەڵوێس���تی‌ ج���دی‌ وەردەگی���را‪ ،‬بۆی���ە‬ ‫بەندە ئ���ەم خولەی‌ پاڕلەم���ان بەخولی‌‬ ‫بێدەنگی‌ بەرامبەر بەڕۆژنامەوانان‌و کاری‌‬ ‫ڕۆژنامەوانی‌ لەکوردستان دەبینم"‪.‬‬

‫سه‌اڵحه‌دین‬ ‫به‌هادین‌و سپێده‌‬ ‫ جه‌الل عامری گه‌ور‌ه نوس���ه‌ری‬‫كۆچك���ردوی چه‌پگه‌رای میس���ری‬ ‫ده‌ڵێت "شه‌فافییه‌ت الی ئێم ‌ه ته‌نها‬ ‫له‌جلوبه‌رگی ژناندا هه‌یه‌)‪ ،‬باب ‌ه له‌م‬ ‫واڵته‌ی ئێم ‌ه كه‌ ناوی كوردس���تان ‌ه‬ ‫ته‌نانه‌ت له‌كورتانی بارگیرو هێسترو‬ ‫كه‌ریشدا نییه‌‪.‬‬ ‫براده‌رێ���ك وت���ی ئ���ه‌رێ‬ ‫‬‫ده‌زانی���ت له‌كۆبونه‌وه‌ی سۆس���یال‬ ‫دیموكرات���دا ك���ه‌ له‌س���لێمانی‬ ‫به‌ڕێوه‌چ���و‪ ،‬یه‌كگرت���وو كۆمه‌ڵ���ی‬ ‫ئیسالمیش به‌شداربون؟ وتم چۆن‪،‬‬ ‫ی گوناح نیی���ه‌؟ وتی نا‪ ،‬خۆ‬ ‫بۆچ��� ‌‬ ‫گاڵت ‌ه ناكه‌م‪ ،‬هه‌مو دنیا خراپ بێت‬ ‫له‌واڵتانی دیكه‌ پارتێكی ئیس�ل�امی‬ ‫یان كریستان‪ ،‬یاخود جوی زۆر زۆر‬ ‫زۆر نه‌رمونیان‪ ،‬ته‌نانه‌ت له‌س���لۆلی‬ ‫ئاین���ی بێت‪ ،‬ئاماد‌ه نیی ‌ه قاوه‌یه‌كی‬ ‫تاڵی وه‌ك ژه‌ه���ری ماریش له‌گه‌ڵ‬ ‫سۆس���یال دیموكراتێكدا بخواته‌و‌ه‬ ‫ن���ه‌ك له‌كۆبون���ه‌و‌ه هه‌رێمه‌ك���ه‌ی‬ ‫به‌ش���داری بكات‪ ،‬كه‌واته‌ ئه‌مانیش‬ ‫بون��� ‌ه جه‌ماع���ه‌ی یه‌كگرتوی مه‌ال‬ ‫سۆسیال دیموكراته‌ ئیسالمییه‌كانی‬ ‫كوردستان‪ ،‬ده‌ترسم ئه‌وانیش داوای‬ ‫كورس���ی س���ه‌رۆكایه‌تی سۆسیال‬ ‫ئه‌نته‌رناس���یۆنال بكه‌ن‪ ،‬ماركس���ی‬ ‫به‌س���ته‌زمان بیزانیای ‌ه له‌كوردستان‬ ‫سۆس���یال وا ئاب���ڕوی ده‌بردرێ���ت‬ ‫له‌ژیانی بیری لێنه‌ده‌كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ـ سه‌الحه‌دین به‌هائه‌دین ك ‌ه ‪30‬‬ ‫ساڵی ره‌به‌ق بێ زیادو كه‌م سه‌رۆكی‬ ‫ئیخوان موسلمین بو له‌كوردستان‪،‬‬ ‫پ���اش ئ���ه‌وه‌ی له‌س���ه‌ر ئ���ازادی‬ ‫راده‌ربڕین غه‌دری لێكراو تۆمه‌تباركرا‬ ‫به‌فایلداری‪ ،‬مۆدێرنان ‌ه هه‌ڵوێس���تی‬ ‫وه‌رگرت به‌وه‌ی دۆسیه‌كه‌ی ده‌بات ‌ه‬ ‫به‌رده‌م دادگا‪ ،‬هه‌مو هاوهه‌ڵوێست‬ ‫بوی���ن له‌گه‌ڵیدا چونك���ه‌ هانای بۆ‬ ‫دادگا برد كه‌ هیوادارم په‌ش���یمان‬ ‫نه‌بێته‌وه‌‪ ،‬كه‌چی كه‌ناڵی س���پێد‌ه‬ ‫په‌یامه‌كه‌ی���ان باڵونه‌كرده‌وه‌‪ ،‬وه‌ر‌ه‬ ‫لێ���ت بقه‌وێت ته‌مای هه‌ڵوێس���تی‬ ‫پش���تیوانی له‌یه‌كگرتوی ئیسالمی‌و‬ ‫كه‌ناڵ���ی س���پێد‌ه بی���ت؟ وه‌ر‌ه‬ ‫چ���اوه‌ڕوان بكه‌یت ئ���ه‌م ده‌زگای ‌ه‬ ‫س���به‌ی به‌ده‌س���ه‌اڵت بگات بیری‬ ‫جی���اوازو بۆچونی پێچه‌وان ‌ه په‌خش‬ ‫بكات؟!‬ ‫ ئه‌وه‌ی له‌پارسه‌نگی هێزه‌كانی‬‫كوردس���تان باس���نه‌كراوه‌و قسه‌ی‬ ‫له‌س���ه‌رنه‌كراوه‌و له‌بیرك���راوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫‪ 3‬كورس���یه‌یه‌ ك ‌ه پارتی كه‌رگه‌لی‬ ‫كوردس���تان له‌هه‌ڵبژاردنی داهاتودا‬ ‫ده‌یهێنێ���ت‪ ،‬نازانی���ن عومه‌ر كڵۆڵ‬ ‫ده‌ربچێت سوێندی یاسایی ده‌خوات‬ ‫ی���ان له‌ناو په‌رله‌مان پ���ڕ به‌توانای‬ ‫ده‌زه‌ڕێت‪ ،‬ده‌ست به‌رزده‌كاته‌و‌ه یان‬ ‫لوش���ك ‌ه ده‌هاوێت‪ ،‬ره‌خنه‌ ده‌گرێت‬ ‫ی���ان جوتك ‌ه ده‌هاوێ���ت؟ وه‌زاره‌ت‬ ‫له‌كابینه‌ی هه‌شته‌م وه‌رده‌گرێت یان‬ ‫س���ه‌نگه‌ری ئۆپۆزیسیۆن ده‌گرێت؟‬ ‫یاس���ا پێش���نیار ده‌كات‌و كه‌مپینی‬ ‫پش���تیوانی پێكده‌هێنێت یان له‌ق ‌ه‬ ‫فڕك���ێ ده‌كات؟ ئه‌م���ه‌ هه‌م���وی‬ ‫پرسیار‌ه پێش ده‌نگدان وه‌اڵمه‌كانمان‬ ‫له‌عومه‌ر كڵۆڵ ده‌وێت‪.‬‬ ‫س���به‌ی (كاتێك دیكتاتۆره‌كان‬‫له‌ئه‌وروپا ده‌خوێنن)‪ ،‬س���ه‌ركرده‌ی‬ ‫داهات���وی ئێم���ه‌ش ه���ه‌ر منداڵی‬ ‫به‌رپرسان‌و سه‌ركرده‌كانی ئێستایه‌‪،‬‬ ‫مه‌گ���ه‌ر ئه‌مانی���ش وه‌ك ئ���ه‌وان‬ ‫له‌ئه‌مه‌ری���كاو ئه‌وروپا له‌باش���ترین‬ ‫زانكۆكانی دنیا ناخوێنن‪ ،‬ئه‌مانیش‬ ‫ه���ه‌ر به‌ئه‌قڵی باوكیان سیاس���ه‌ت‬ ‫ناكه‌ن؟‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن ‌ه ( س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌ت ‌‬‫ی‬ ‫ی سه‌رۆك ‌‬ ‫ی نزیك ‌‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬كه‌س���ێك ‌‬ ‫ی هه‌رێ���م‬ ‫ی س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫دیوان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گش���ت ‌‬ ‫به‌پل���ه‌ی‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ر ‌‬ ‫خانه‌نش���ین ده‌كات)‪ ،‬ئه‌ویش وه‌ك‬ ‫ی دی پێشمه‌رگه‌ی‬ ‫خانه‌نش���ینه‌كان ‌‬ ‫ش���اخ یان ته‌نزیم���ی داخلی بوه‌؟!‬ ‫هه‌مو من���داڵ‌و زاواو خه‌زورو عێل‌و‬ ‫عه‌شیره‌تی خۆیان خانه‌نشینكرد‪.‬‬ ‫ترس���م هه‌یه‌ ل���ه‌م هه‌ڵبژاردن ‌ه‬‫نی���وه‌ی ك���ورد خۆی بۆ پۆس���تی‬ ‫سه‌رۆكی هه‌رێم هه‌ڵبژێرێت‌و سه‌دان‬ ‫قاچاخچی‌و قوماربازو مافیاش لیست‬ ‫پێكبهێنن‪ ،‬ده‌ریش نه‌چێت بۆ تاهه‌تا‬ ‫مه‌نس���ه‌بی كاندیدی س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێمی مسۆگه‌ر ده‌بێت‪.‬‬

‫عێراق‬

‫)‪ )374‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/23‬‬

‫ی قانون "عیزه‌ت شابه‌نده‌ر"‪:‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ ده‌وڵه‌ت ‌‬

‫پێویسته‌ پاڵنه‌ره‌كانی‌ جێبه‌جێكردن ‌ی‬ ‫مادده‌ ‌ی (‪ )140‬به‌هێز بكرێت‬ ‫ئا‪ :‬سۆران كامه‌ران‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌‪،‬‬ ‫پارله‌مانتاری‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانون عیزه‌ت‬ ‫شابه‌نده‌ر‪ ،‬ره‌تیده‌كاته‌وه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫تایبه‌تی‌ له‌گه‌ڵ به‌شار ئه‌سه‌د هه‌بێت‪،‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ سه‌ردانی‌ وه‌فدی‌ كوردیشه‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌مریكا ده‌ڵێت "بڕواناكه‌م ئه‌مریكا‬ ‫باز به‌سه‌ر ده‌ستوردا بدات‌و بچێته‌‬ ‫به‌ره‌یه‌كه‌وه‌"‪ .‬له‌هه‌مانكاتدا مادده‌ی‌‬ ‫(‪ )140‬به‌مادده‌یه‌كی‌ واقیعی‌ ناوده‌بات‌و‬ ‫ده‌ڵێت "پێویسته‌ پاڵنه‌ره‌كانی‌‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ به‌هێز بكرێت"‪.‬‬ ‫رۆژی‌ (‪ )4/7‬ش���اندێكی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێ���م به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫دیوانی‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێ���م د‪.‬فوئاد‬ ‫حس���ێن‪ ،‬ب���ۆ تاوتوێكردنی‌ ره‌وش���ی‌‬ ‫عێراق‌و رونكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ڵوێستی‌ كورد‬ ‫له‌باره‌یان���ه‌وه‌ س���ه‌ردانی‌ ئه‌مریكایان‬ ‫ك���رد‪ .‬م���اوه‌ی‌ نزیك���ه‌ی‌ دوو هه‌فته‌‬ ‫له‌ئه‌مریكا مان���ه‌وه‌و ژماره‌یه‌ك دیدارو‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی���ان ئه‌نجام���دا‪ .‬له‌ب���اره‌ی‌‬ ‫كاریگه‌رییه‌كانی‌ س���ه‌ردانی‌ ئه‌و وه‌فده‌و‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ ئه‌مریكا‪ ،‬شابه‌نده‌ر ده‌ڵێت‬ ‫"بڕواناكه‌م ئه‌مریكا كه‌ خاوه‌ن په‌یمانه‌‬ ‫له‌دروستكردنی‌ سیستمێكی‌ دیموكراتی‌‬ ‫له‌عێراقدا‪ ،‬هه‌ڵوێس���تی‌ خۆی‌ بگۆڕێت‌و‬ ‫داكۆك���ی‌ له‌دیموكرات���ی‌ ن���ه‌كات‪ ،‬باز‬ ‫به‌س���ه‌ر ده‌س���توردا ب���دات‌و بكه‌وێته‌‬ ‫به‌ره‌یه‌كه‌وه‌"‪.‬‬ ‫دوای‌ په‌س���ه‌ندكردنی‌ بودج���ه‌ی‌‬ ‫ئه‌مس���اڵی‌ عێراق له‌الیه‌ن پارله‌مانه‌وه‌و‬ ‫به‌ب���ێ‌ ئاماده‌بون���ی‌ نوێنه‌ران���ی‌ كورد‬ ‫له‌رۆژی‌ (‪ ،)2013/3/7‬له‌سه‌ر بڕیاری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان سه‌رجه‌م‬ ‫وه‌زیرو پارله‌مانتاره‌ كورده‌كان گه‌ڕانه‌وه‌‬ ‫هه‌رێ���م‌و دوای‌ ئه‌نجامدان���ی‌ چه‌ندی���ن‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌و نامه‌ گۆڕینه‌وه‌‪ ،‬تائێس���تا‬

‫ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫پارێزگای‌ ئه‌نبار‬ ‫خۆی‌ نوسراوی‌‬ ‫پێشكه‌ش كردو‬ ‫داوای‌ دواخستنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫پارێزگاكه‌ی‌ كرد‬

‫ی‬ ‫عیزه‌ت حه‌سه‌ن عه‌ل ‌‬ ‫شابه‌نده‌ر‬

‫بڕی���اری‌ گه‌ڕانه‌وه‌یان بۆ به‌غدا نه‌داوه‌‪ .‬به‌شێك له‌وه‌زاره‌ته‌كانی‌ ئه‌و حكومه‌ت ‌ه‬ ‫سه‌باره‌ت به‌كاریگه‌رییه‌كانی‌ كشانه‌وه‌ی‌ به‌وه‌كاله‌ت به‌ڕێوه‌ده‌برێن‪ .‬نه‌یاره‌كانی‌‬ ‫كورد له‌ حكومه‌تی‌ عێراق‪ ،‬ش���ابه‌نده‌ر مالیك���ی‌‪ ،‬ئ���ه‌و دۆخ���ه‌ به‌شكس���تی‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت پێموای���ه‌ كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر مالیكی‌‌و بێتوانایی‌ له‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ واڵت‬ ‫ك���ورد زیاتر ده‌بێت‪ ،‬نه‌وه‌كو له‌س���ه‌ر لێكده‌ده‌نه‌وه‌‪ .‬له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌و بۆچونانه‌دا‪،‬‬ ‫شابه‌نده‌ر ده‌ڵێت "من حاكمی‌ ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫حكومه‌ت"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ زۆرج���ار ئه‌ندام���ان‌و یاس���ا نیم‪ ،‬من ئه‌ندامێكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫به‌رپرس���انی‌ ده‌وڵه‌تی‌ قان���ون لێدوانی‌ نوێنه‌رانم له‌سه‌ر لیستی‌ ده‌وڵه‌تی‌ یاسا‪،‬‬ ‫جۆراوج���ۆر له‌باره‌ی‌ م���ادده‌ی‌ (‪ )140‬ره‌خنه‌ له‌ده‌وڵه‌تی‌ یاس���ا ده‌گرم‪ ،‬وه‌كو‬ ‫ده‌س���تور ده‌ده‌ن‌و هه‌ندێكی���ان چۆن ره‌خنه‌ له‌ هاوپه‌یمانی‌ كوردستانی‌‌و‬ ‫به‌مادده‌یه‌كی‌ به‌س���ه‌رچو ناوی‌ ده‌به‌ن‌و لیسته‌كانی‌ دیكه‌ش ده‌گرم"‪.‬‬ ‫به‌شێك له‌میدیاو ماڵپه‌ڕه‌ عێراقیه‌كان‪،‬‬ ‫داوای‌ هه‌مواركردن���ه‌وه‌ی‌ ده‌ك���ه‌ن‪.‬‬ ‫به‌اڵم ش���ابه‌نده‌ر (‪ )140‬به‌مادده‌یه‌كی‌ ش���ابه‌نده‌ر به‌كه‌سێكی‌ نزیك له‌مالیكی‌‬ ‫واقیعی‌ ناوده‌بات‌و ده‌ڵێت "پێویس���ته‌ داده‌نێ���ن‌و س���اڵی‌ راب���ردو گرته‌یه‌كی‌‬ ‫پاڵنه‌ره‌كانی‌ جێبه‌ج���ێ كردنی‌ به‌هێز ڤیدیۆی ش���ابه‌نده‌ریان باڵوكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫له‌به‌ی���روت تۆمارك���راوه‌‪ ،‬تیایدا باس‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫دوای‌ زیاتر له‌سێ‌ ساڵ له‌ئه‌نجامدانی‌ له‌وه‌ ده‌كات كه‌ توانیویه‌تی‌ ره‌زامه‌ندی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌ عێ���راق‌و پێكهێنانی‌ ئێ���ران‌و ئه‌مریكام وه‌رگرێ���ت‌و مالیكی‌‬ ‫كابین���ه‌ی‌ دوه‌م���ی‌ مالیكی‌‪ ،‬تائێس���تا بكاته‌وه‌ سه‌رۆك وه‌زیران‪ .‬به‌اڵم ناوبراو‬

‫ی (‪ )1951‬له‌دایكبوه‌‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ی هه‌یه‌‬ ‫ی له‌ ئه‌ده‌بی‌ عه‌ره‌ب ‌‬ ‫به‌كالۆریۆس ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ناوه‌ڕاستی‌ هه‌شتاكاندا عێراق ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ره‌و لیبیا جێهێشتوه‌و چوه‌ت ‌ه ریز ‌‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنی‌ عێراقیه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫ی رێكخراو ‌‬ ‫یه‌كێك ‌ه له‌دامه‌زرێنه‌ران ‌‬ ‫(جند االمام)‬ ‫ی (‪ )2005‬له‌سه‌ر لیستی‌ عێراقی ‌ه‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫بوه‌ به‌پارله‌مانتارو وته‌بێژی‌ لیسته‌كه‌و‬ ‫راوێژكاری‌ عه‌الوی‌‬ ‫ی‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫ی (‪ )2009‬جیابونه‌و‌ه ‌‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫له‌لیستی‌ عێراقی ‌ه راگه‌یاند‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ڵبژاردن ‌ه پارله‌مانیه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫(‪)2010/3/7‬دا‪ ،‬چو‌ه ناو لیست ‌‬ ‫ی مالیكیه‌وه‌‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ قانون ‌‬ ‫ئه‌و قس���انه‌ به‌ "ناڕاس���ت" ناوده‌بات‌و‬ ‫ده‌ڵێت "هیچ قسه‌یه‌كم له‌سه‌ری‌ نییه‌"‪،‬‬ ‫پاش���ان ده‌پرسێت "ئایا هیچ ئه‌ندامێك‬ ‫هه‌یه‌ له‌م رۆژه‌دا شتی‌ وابڵێ؟"‪.‬‬ ‫به‌گوێ���ره‌ی‌ راپۆرتێك���ی‌ رۆژنامه‌ی‌‬ ‫سیاس���ه‌ی‌ كوه‌یتی‌ كه‌ چه‌ند مانگێك‬ ‫له‌مه‌وب���ه‌ر باڵویك���رده‌وه‌‪ ،‬ل���ه‌دوای‌‬ ‫ده‌س���تپێكردنی‌ شۆڕش���ی‌ گه‌الن���ی‌‬ ‫س���وریاوه‌‪ ،‬ش���ابه‌نده‌ر به‌نوێنه‌رایه‌تی‌‬ ‫مالیكی‌ دووجار چوه‌ته‌ س���وریاو چاوی‌‬ ‫به‌به‌شار ئه‌س���ه‌دی‌ سه‌رۆكی‌ ئه‌و واڵته‌‬ ‫كه‌وت���وه‌‪ .‬ناوب���راو ئه‌وه‌ پشتڕاس���ت‬ ‫ده‌كاته‌وه‌ كه‌ چه‌ند جارێك س���ه‌ردانی‌‬ ‫س���وریای‌ ك���ردوه‌‪ .‬به‌اڵم مه‌به‌س���تی‌‬ ‫ئ���ه‌و س���ه‌ردانانه‌ی‌ رونده‌كات���ه‌وه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "چونكه‌ كه‌س���وكاره‌كه‌م له‌وێ‌‬ ‫نیشته‌جێبون‪ ،‬دواتر رۆیشتن‌و سوریایان‬ ‫به‌جێهێش���ت"‪ .‬ئ���ه‌وه‌ش ره‌تده‌كاته‌وه‌‬ ‫په‌یوه‌ن���دی‌ تایبه‌ت���ی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌س���ه‌د‬

‫هه‌بێ���ت‪ .‬له‌هه‌مانكاتیش���دا ئاماده‌یی‌‬ ‫خۆی‌ ده‌رده‌بڕێت له‌چوارچێوه‌ی‌ وه‌فد ‌‬ ‫ی‬ ‫فه‌رمیدا سه‌ردانی‌ سوریا بكات‪.‬‬ ‫به‌بۆچون���ی‌ چاودێران���ی‌ سیاس���ی‌‪،‬‬ ‫مالیكی‌‌و هاوپه‌یمانه‌كانی‌ مه‌ترس���یه‌كی‌‬ ‫زۆریان له‌روخانی‌ رژێمی‌ به‌شار ئه‌سه‌د‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬چونك ‌ه ده‌ترسن روخانی‌ ئه‌سه‌د‬ ‫ببێته‌ ه���ۆی‌ به‌هێزبونی‌ س���وننه‌كانی‌‬ ‫عێراق‌و گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ گروپه‌ چه‌كداره‌كان‬ ‫بۆ عێراق‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌كاتێكدایه‌ پارێزگا‬ ‫سوننه‌ نش���ینه‌كانی‌ هاوسنوری‌ سوریا‪،‬‬ ‫ماوه‌ی‌ زیات���ر له‌چوار مانگه‌ به‌رده‌وامن‬ ‫له‌خۆپیش���اندانی‌ ناڕه‌زای���ی‌ ل���ه‌دژی‌‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌ی‌ مالیكی‌‪.‬‬ ‫له‌وه‌اڵمی‌ ئه‌و پرسیاره‌شدا‪ ،‬ئایا عێراق‬ ‫به‌روخانی‌ رژێمه‌كه‌ی‌ به‌ش���ار ئه‌سه‌د چ‬ ‫زیانێكی‌ لێده‌كه‌وێت‪ ،‬شابه‌نده‌ر ده‌ڵێت‬ ‫"له‌سه‌ر جێگره‌وه‌كه‌ی‌ وه‌ستاوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫جێگره‌وه‌كه‌ی‌ ئسوڵی بێت‌و له‌جه‌ماعه‌تی‌‬ ‫قاعیده‌ بێت‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌وه‌ عێراق زیان‬ ‫ده‌كات‪ .‬ب���ه‌اڵم ئه‌گ���ه‌ر جێگره‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫له‌الیه‌ن خه‌ڵكی‌ س���وریاوه‌ هه‌ڵبژێردراو‬ ‫نوێن���ه‌ری‌ گه‌ل ب���وو‪ ،‬ئه‌و كات���ه‌ ئێمه‌‬ ‫پێشوازی‌ لێده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫له‌كاتێكدا بڕیار ب���وو رۆژی‌ (‪)4/20‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگاكانی‌‬ ‫عێ���راق به‌ڕێوه‌بچێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم حكومه‌ت‬ ‫بڕیاری���دا به‌دواخس���تنی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌‬ ‫پارێزگاكان���ی‌ نه‌ینه‌واو ئه‌نبار بۆ مانگی‌‬ ‫ئای���اری‌ داهاتوو‪ .‬به‌رپرس���انی‌ كوردو‬ ‫لیس���تی‌ عێراقیه‌‪ ،‬بڕیاری‌ دواخس���تنی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌و پارێزگایانه‌ به‌ سیاسی‌‬ ‫ناوده‌به‌ن‪ .‬به‌اڵم شابه‌نده‌ر رایده‌گه‌یه‌نێت‬ ‫له‌سه‌ر داوای‌ خه‌ڵكی‌‌و ده‌زگا ئه‌منیه‌كان‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌و پارێزگایانه‌ دواخراوه‌‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ ئه‌نبار‬ ‫خۆی‌ نوس���راوی‌ پێشكه‌ش كردو داوای‌‬ ‫دواخس���تنی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌ پارێزگاكه‌ی‌‬ ‫كرد"‪.‬‬

‫"خۆپیشاندانی‌ سوننه‌كان به‌راگه‌یاندنی‌ هه‌رێمی‌ سه‌ربه‌خۆ كۆتایی‌ دێت"‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ عه‌ره‌بی‌ سوننه‌ی‌ عێراق‬ ‫ی‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نن باشترین چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫كێشه‌كانیان راگه‌یاندنی‌ هه‌رێمێك ‌‬ ‫ی‬ ‫تایبه‌ت به‌خۆیانه‌‪ .‬راگه‌یاندن ‌‬ ‫هه‌رێمیش به‌كارێكی‌ ده‌ستوری‌‌و‬ ‫ی‬ ‫شه‌رعی‌ ناوده‌به‌ن‪ .‬سه‌ركرده‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫سووننه‌ ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر پ ‌هی‌ به‌بار ‌‬ ‫ی خۆمان نه‌به‌ین‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫كاره‌ساتاو ‌‬ ‫ی‬ ‫چاره‌نوسمان هاوشێوه‌ی‌ سوننه‌كان ‌‬ ‫ئێران ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تادوێن ‌‬ ‫ئه‌و سه‌ركرد‌ه س���وننیانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دژایه‌تی‌ فیدراڵیه‌ت‌و پێكهێنانی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆییان ده‌ك���رد‪ ،‬له‌ئێس���تادا‬ ‫ی‬ ‫بونه‌ت ‌ه عه‌ڕاب‌و پش���تیوانی‌ پێكهێنان ‌‬ ‫ی تایبه‌ت به‌خۆیان‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫هه‌رێمێك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌راب���ردودا فیدراڵی���ه‌ت‌و پێكهێنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوردس���تانیان به‌س���ه‌ره‌تا ‌‬ ‫هه‌رێم ‌‬ ‫دابه‌شبونی‌ عێراق ناوده‌برد‪.‬‬ ‫له‌ئینته‌رنێته‌وه‌‬ ‫ ‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ پێش���وی‌ به‌ره‌ی‌ ته‌وافوق یه‌کێک له‌خۆپیشاندانه‌کانی عێراق‬ ‫له‌پارله‌مانی‌ عێ���راق د‪.‬عه‌دنان دلێمی‌‪،‬‬ ‫ی عێراقیش له‌م‬ ‫ی س���وننه‌كان له‌پارێزگاكان���ی‌ كه‌ركوك‪ ،‬ده‌رواز‌ه س���نورییه‌كان ‌‬ ‫دلێمی‌‪ ،‬كه‌ سه‌رۆكی‌ پێشوی‌ دیوان ‌‬ ‫ك ‌ه له‌راب���ردودا یه‌كێك ب���وو له‌نه‌یار‌ه‬ ‫ی‬ ‫فیدراڵی���ه‌ت‌و وه‌قفی‌ س���وننیه‌ ره‌خنه‌ له‌و كه‌س���ان ‌ه س���ه‌اڵحه‌دین‪ ،‬نه‌ینه‌وا‪ ،‬ئه‌نب���ار‪ ،‬دیال ‌ه ناوچان���ه‌دان‪ .‬ئه‌م ‌ه جگه‌ل���ه‌وه‌ی‌ ئاو ‌‬ ‫سه‌رس���ه‌خته‌كانی‌‬ ‫ی دیجل���ه‌و ف���ورات ل���ه‌م پارێزگایانه‌و‌ه‬ ‫ی به‌رده‌وامن له‌خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زای ‌‬ ‫ی پێكهێنانی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی ده‌گرێت ك���ه‌ دژ ‌‬ ‫هه‌رێمه‌كان‪ ،‬له‌وتارێكدا به‌ناونیش���ان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی عێراق‪ .‬دێت��� ‌ه عێراقه‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ه���ا پارێزگا ‌‬ ‫ی سیاسه‌ته‌كانی‌ حكومه‌ت ‌‬ ‫ی له‌دژ ‌‬ ‫"كێش���ه‌كانی‌ عێ���راق‪ :‬هه‌رێم���ه‌كان س���ووننه‌ ده‌وه‌س���تنه‌وه‌و به‌كارێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كێڵگه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ ‌‬ ‫ی ئه‌نبار خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ی هه‌رچه‌ند‌ه جارێكیان داوای‌ پێكهێنان ‌‬ ‫ی ئایین‌و به‌دابه‌ش���كردن ‌‬ ‫ی پێچه‌وان��� ‌ه ‌‬ ‫چاره‌سه‌ره‌" باس له‌وه‌ده‌كات ئه‌زمون ‌‬ ‫ی كوردس���تان‪ ،‬بوه‌ت ‌ه واڵتی‌ ده‌زانن‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "ئه‌و هه‌رێمێكی‌ س���ه‌ربه‌خۆییان كرد‪ ،‬به‌اڵم نه‌وت���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌م ناوچان���ه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندن‬ ‫خ���ۆ به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گۆگردو فۆسفات‪ .‬به‌وت ‌ه ‌‬ ‫ی پێكهێنان���ی‌ هه‌رێم حه‌رام له‌ئێستادا زۆر به‌ئاشكرا باسی‌ ناكه‌ن‪ .‬به‌كانزاكان ‌‬ ‫ی فتوایان���ه‌ ‌‬ ‫جێگ���ه‌ی‌ په‌س���ه‌ندی‌‌و سه‌رس���ام ‌‬ ‫ی ئه‌و س���امان ‌ه سروشتیانه‌ ده‌بن ‌ه‬ ‫ی دلێم ‌‬ ‫به‌بۆچون���ی‌ دلێمی‌‪ ،‬خۆپیش���اندان ‌‬ ‫ی شه‌رع‌و‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬پشتیان به‌راستیه‌كان ‌‬ ‫سوننه‌كان‪.‬‬ ‫ی داه���ات بۆ‬ ‫ی س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ گرنگ��� ‌‬ ‫ی گشتی‌ جه‌ماوه‌ری‌ سونن ‌ه سوننه‌كان زو بێت یان دره‌نگ به‌بڕیار ‌‬ ‫دلێم���ی‌‪ ،‬هێم���ا ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ده‌كات به‌رژه‌وه‌ند ‌‬ ‫ی ئه‌وه‌ی‌ ده‌بن ‌ه‬ ‫ی تایبه‌ت به‌خۆیان هه‌رێمه‌كه‌یان‪ .‬سه‌ربار ‌‬ ‫ی هه‌رێمێك ‌‬ ‫پێكهێنان ‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی‌ زۆر له‌س���وننه‌كان ه���ه‌ر نه‌به‌ستوه‌"‪.‬‬ ‫ی قان���ون دانان‌و‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت ‌‬ ‫ی ئێس���تا یان خاوه‌ن��� ‌‬ ‫ی دێت‪ ،‬حكومه‌ت ‌‬ ‫ی كۆتای��� ‌‬ ‫ناوب���راو‪ ،‬پێیوای���ه‌ ئه‌و كه‌س���ان ‌ه ‌‬ ‫له‌پزیش���ك‌و ئه‌كادیم���ی‌‌و ب���ازرگان‌و‬ ‫ی تایبه‌ت‬ ‫ی س���وننه‌ن‪ ،‬داهاتوش ناچ���ار ده‌بێت ئه‌و داوایه‌یان راپه‌ڕاندن‌و داوه‌ری‌‌و فێركردن ‌‬ ‫ی پێكهێنان���ی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی دژ ‌‬ ‫سه‌رمایه‌دارو ته‌نانه‌ت "ئه‌و كه‌سانه‌ش ‌‬ ‫ی به‌ع���س ده‌س���توریان نه‌خوێندۆت���ه‌و‌ه ی���ان جێبه‌جێ‌ ب���كات‪ .‬ئه‌م��� ‌ه له‌كاتێكدای ‌ه به‌خۆیان‪.‬‬ ‫قانون���ی‌ ریشه‌كێش���كردن ‌‬ ‫عه‌دن���ان دلێمی‌‪ ،‬پێش���نیار ده‌كات‬ ‫ی‬ ‫ی پارێزگا ‌‬ ‫ی نه‌گه‌یش���تون‪ ،‬چونك ‌ه س���اڵی‌ رابردو ئه‌نجومه‌ن��� ‌‬ ‫ده‌یانگرێت���ه‌و‌ه له‌ئه‌فس���ه‌رو گ���ه‌ور‌ه "له‌ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێمی‌ سوننه‌كان ناو بنرێت "هه‌رێم ‌‬ ‫ی پێش���وو"‪ ،‬ده‌س���تور راش���كاوان ‌ه ده‌ڵێ���ت عێراق دیاله‌و س���ه‌اڵحه‌دین داوای‌ پێكهێنان ‌‬ ‫ی رژێم��� ‌‬ ‫فه‌رمانبه‌ره‌كان��� ‌‬ ‫ی پارله‌مانیه‌"‪ .‬پاش���ان هه‌رێمی���ان ب���ۆ پارێزگاكانی���ان كردو ناوه‌ڕاستی‌ عێراق"‪ ،‬هۆشداری‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫ی خۆیان‪ .‬واڵتێكی‌ فیدراڵ ‌‬ ‫كوردستانیان كردۆته‌ په‌ناگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌دات ئه‌گ���ه‌ر س���وننه‌كان هه‌رێمێك ‌‬ ‫ی ده‌رده‌بڕێت‌و ده‌ڵێت مالیكی‌‌و حكومه‌ته‌كه‌ی‌ به‌توندی‌ له‌دژ ‌‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫جه‌خ���ت ل���ه‌وه‌ش ده‌كات���ه‌و‌ه ئه‌گه‌ر وردتر بۆچون ‌‬ ‫تایب���ه‌ت به‌خۆی���ان پێكنه‌هێنن‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ی وه‌ستانه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی كێش���ه‌كان ‌‬ ‫هه‌رێمی‌ س���وننه‌كان پێكبهێنرێت‪ ،‬ئه‌وا "وایده‌بینم چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "سووننه‌كان ‌‬ ‫ی چاره‌نوسیان هاوشێوه‌ ‌‬ ‫پارێ���زگا س���ونن ‌ه نش���ینه‌كان ‌‬ ‫ی واڵتان عێراق ناكرێت‪ ،‬ته‌نها به‌ته‌وافوق نه‌بێت‬ ‫ی ئاواره‌ ‌‬ ‫ئه‌و كه‌سانه‌و ئه‌وانه‌ش ‌‬ ‫ی ئێران ده‌بێت‪ ،‬كه‌چه‌ندین س���اڵ ‌ه له‌ژێر‬ ‫عێ���راق‪ ،‬هاوس���نورن له‌گ���ه‌ڵ واڵتان ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر پێكهێنانی‌ هه‌رێم"‪.‬‬ ‫بوون‪ ،‬ده‌گه‌ڕێنه‌و‌ه عێ���راق‌و خزمه‌ت ‌‬ ‫ماوه‌ی‌ زیاتر له‌چ���وار مانگ ‌ه عه‌ره‌ب ‌ه توركیاو ئوردن‌و س���وریاو س���عودییه‌‪ ،‬زه‌بری‌ توندی‌ شیعه‌كاندان"‪.‬‬ ‫هه‌رێم‌و شاره‌كانیان ده‌كه‌ن‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی له‌پێكهێنان��� ‌‬ ‫پش���تگیری‌ دلێم��� ‌‬ ‫هه‌رێم���ی‌ س���وننه‌كان له‌كاتێكدای���ه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ماوه‌ی���ه‌ك له‌مه‌وب���ه‌ر‪ ،‬س���ه‌ركرد‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پێش���و ‌‬ ‫ی س���وننه‌كان‌و جێگر ‌‬ ‫دیار ‌‬ ‫سه‌رۆك كۆماری‌ عێراق تاریق هاشمی‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌ك���دا له‌گ���ه‌ڵ رۆژنام��� ‌ه ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌دا ساڵی‌ (‪)2005‬‬ ‫له‌بیرناكات‪ ،‬كه‌ یه‌كێك بووه‌ ل ‌ه نه‌یار‌ه‬ ‫ی‬ ‫تونده‌كانی‌ ئه‌و مادد‌ه ده‌س���تورییان ‌ه ‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌هه‌رێمه‌كان���ه‌وه‌ هه‌بووه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی شه‌ش ساڵه‌‪ ،‬بۆ ‌‬ ‫به‌اڵم دوای‌ ئه‌زمون ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ركه‌وتو‌ه باشترین په‌یكه‌ری‌ كارگێڕ ‌‬ ‫ی وه‌كو عێراق‬ ‫ی فره‌ی ‌‬ ‫بۆ كۆمه‌ڵگایه‌ك��� ‌‬ ‫ی فیدراڵییه‌‪ ،‬سه‌مام ئه‌مان ‌ه بۆ‬ ‫"سیستم ‌‬ ‫مانه‌و‌هی‌ عێراق به‌یه‌كگرتوویی‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ه���ه‌ر ل���ه‌و دیمانه‌ی���ه‌دا‪ ،‬هاش���م ‌‬ ‫ی له‌ڕووی‌‪ :‬كارگێڕی‪،‬‬ ‫رایگه‌یان���د فیدراڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ خه‌رحیه‌كان‪ ،‬به‌دیهێنان ‌‬ ‫ئاوه‌دانكردن���ه‌وه‌و‬ ‫س���ه‌قامگیری‌‪،‬‬ ‫گه‌ش���ه‌پێدان‌و عه‌داله‌ته‌وه‌‪ ،‬باش���ترین‬ ‫سیستمه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێستادا لیستی‌ عێراقیه‌ ك ‌ه خۆیان‬ ‫ی‬ ‫به‌نوێن���ه‌رو ده‌مڕاس���تی‌ س���وننه‌كان ‌‬ ‫عێ���راق له‌پارله‌مان���دا ده‌زانن‪ ،‬جه‌خت‬ ‫له‌وه‌ده‌كه‌ن���ه‌و‌ه دروس���تكردنی‌ هه‌رێم‬ ‫مافێك���ی‌ ده‌س���تورییه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم نابێت‬ ‫ی‬ ‫ی تایفه‌گه‌ری‌‌و مه‌زهه‌ب ‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫ی‬ ‫ی لیس���ت ‌‬ ‫بێ���ت‪ .‬له‌وباره‌یه‌وه‌ وته‌بێژ ‌‬ ‫عێراقی���ه‌‪ ،‬مه‌یس���ون ده‌مه‌لوجی‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ی ه���ه‌ر‬ ‫ئاوێن���ه‌ی‌ رونك���رده‌و‌ه ل���ه‌دژ ‌‬ ‫هه‌نگاونانێك ده‌وه‌س���تنه‌وه‌ ك ‌ه ببێت ‌ه‬ ‫ی عێراق‪ .‬پاش���ان‬ ‫ه���ۆی‌ دابه‌ش���كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی "دروس���تكردنی‌ هه‌رێ���م مافێك ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌ستورییه‌‪ ،‬به‌اڵم نابێت له‌سه‌ر بنه‌ما ‌‬ ‫ی بێت"‪.‬‬ ‫تایفه‌گه‌ری‌‌و مه‌زهه‌ب ‌‬ ‫له‌ب���ار‌هی‌ ئ���ه‌و‌هی‌ ئه‌گ���ه‌ر هاتوو‪،‬‬ ‫پێكهێنان���ی‌ هه‌رێمی‌ س���وننه‌كان‪ ،‬بو‌ه‬ ‫ی‬ ‫داواكاری‌ س���ه‌ره‌كی‌ خۆپیش���انده‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫سونن ‌ه هه‌ڵوێستی‌ لیس���ته‌كه‌یان چ ‌‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬ده‌مه‌لوج���ی‌ ده‌ڵێ���ت "ئێم ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ داوای‌ سه‌رجه‌م گه‌لی‌ عێراقین‪،‬‬ ‫ی عێراق بێت یان له‌باكور یان‬ ‫له‌ باشور ‌‬ ‫له‌كوردستان‪ ،‬س���ه‌رجه‌م عێراقییه‌كان‬ ‫بۆئێمه‌ وه‌كو یه‌ك وان"‪.‬‬

‫پرۆفایل‬

‫‪7‬‬

‫له‌سێداره‌دان‬

‫هه‌رچه‌نده‌ چه‌ندین رێكخراوی‌ ناوده‌وڵه‌ت ‌ی‬ ‫ب���ه‌رده‌وام داوای‌ وه‌س���تاندنی‌ س���زا ‌ی‬ ‫له‌س���ێداره‌دان ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌چ���ی‌ وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫دادی‌ عێ���راق گوێیان پێن���ادات‌و به‌وه‌جب ‌ه‬ ‫خه‌ڵكی‌ له‌س���ێداره‌ ده‌دات‪ .‬له‌دوای‌ واڵتان ‌ی‬ ‫ئێ���ران‌و چی���ن‪ ،‬ل���ه‌زۆر ‌ی جێبه‌جێكردن ‌ی‬ ‫سزا ‌ی له‌س���ێداره‌دان‪ ،‬عێراق سێیه‌م واڵت ‌ی‬ ‫له‌جیهاندا‪.‬‬ ‫عێراق یه‌كێكه‌ له‌و واڵتانه‌ی‌ هه‌ر له‌كۆنه‌و‌ه‬ ‫س���زای‌ له‌س���ێداره‌دانی‌ په‌یڕه‌وك���ردوه‌و‬ ‫قانون ‌ی تایبه‌تی‌ ب���ۆ ده‌ركردوه‌‪ .‬به‌گوێره‌ ‌ی‬ ‫قانونه‌كانی‌ عێراق په‌نجا تاوان س���زاكه‌یان‬ ‫له‌سێداره‌دانه‌‪ ،‬كه‌ دیارترینی‌ تیرۆرو رفاندن‬ ‫به‌مه‌به‌ستی‌ كوشتن‌و زیانگه‌یاندن به‌موڵك‌و‬ ‫ماڵی‌ گشتی‌‌و ئاسایش���ی‌ ده‌وڵه‌ته‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫كه‌س���ه‌كه‌ هاواڵت ‌ی بێت ئه‌وا له‌س���ێدارد‌ه‬ ‫ده‌درێت‪ ،‬ئه‌گه‌ر سه‌ربازیش بێت‪ ،‬گولله‌باران‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫بۆ جێبه‌جێكردنی‌ س���زا ‌ی له‌سێداره‌دان‪،‬‬ ‫پێویس���ت ‌ه حوكمه‌ك��� ‌ه له‌الی���ه‌ن دادگا ‌ی‬ ‫تێهه‌ڵچون���ه‌و‌ه پله‌ی‌ كۆتای��� ‌ی وه‌ربگرێت‪،‬‬ ‫پاش���ان مه‌رس���ومێكی‌ كۆماری‌ ب���ه‌واژو ‌ی‬ ‫س���ه‌رۆك كۆم���ار ده‌رده‌كرێ���ت‪ ،‬دوات���ر‬ ‫س���زادراوه‌ك ‌ه ده‌برێت��� ‌ه به‌ش���ی‌ تایب���ه‌ت‬ ‫به‌له‌س���ێداره‌دان‪ ،‬رۆژێك به‌ر له‌ئه‌نجامدان ‌ی‬ ‫سزاكه‌ش‪ ،‬كه‌سوكاره‌كه‌ ‌ی له‌الیه‌ن ئیداره‌ ‌ی‬ ‫زیندانه‌كه‌وه‌ ئاگادار ده‌كرێنه‌وه‌‪ ،‬تاوه‌كو بۆ‬ ‫دوایین جار چاویان پێ ‌ی بكه‌وێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌رۆژ ‌ی جێبه‌جێكردن���ی‌ س���زاكه‌دا‪،‬‬ ‫س���زادراوه‌كه‌ ده‌برێت���ه‌ ب���ه‌رده‌م په‌ت��� ‌ی‬ ‫سێداره‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌ زیندان مه‌رسومه‌كه‌ ‌ی‬ ‫ب���ۆ ده‌خوێنێت���ه‌وه‌و رێگه‌ش���ی‌ پێده‌دات‬ ‫دوا قس���ه‌ی‌ خۆی‌ بكات‪ .‬به‌پێ��� ‌ی قانون‪،‬‬ ‫پێویسته‌ له‌كات ‌ی جێبه‌جێكردنی‌ سزاكه‌دا‪،‬‬ ‫دادوه‌رێك‌و نوێنه‌رێكی‌ داواكاری‌ گش���تی‌‌و‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌ی ناوخۆو ته‌ندروستی‌‌و به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی‬ ‫زیندانه‌ك���ه‌ ئاماده‌بن‪ ،‬ده‌كرێ���ت پارێزه‌ر ‌ی‬ ‫سزادراوه‌كه‌ش ئاماده‌بێ‌‪.‬‬ ‫دوا ‌ی جێبه‌جێكردنی‌ س���زاكه‌ش‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫كه‌سوكاره‌كه‌ ‌ی ویستیان ئه‌وا ته‌رمه‌كه‌یان‬ ‫پێده‌درێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌رنا حكومه‌ت له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌رك ‌ی خۆی‌ ئه‌س���په‌رده‌ ‌ی خاك ‌ی ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ قانونه‌كانی‌ عێراق ‌ی نابێت له‌رۆژان ‌ی‬ ‫بۆنه‌و جه‌ژنه‌كاندا س���زای‌ له‌س���ێداره‌دان‬ ‫جێبه‌جێ‌ بكرێت‪ .‬هه‌نوكه‌ له‌جیهاندا (‪)116‬‬ ‫ده‌وڵه‌ت س���زا ‌ی له‌س���ێداره‌دان جێبه‌ج ‌ێ‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬زیاتر ل ‌ه سی‌ ده‌وڵه‌تیش جێبه‌جێ ‌ی‬ ‫ناكه‌ن‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ل���ه‌دوای‌ روخاندن���ی‌ رژێم ‌ی‬ ‫به‌عس له‌الیه‌ن ئه‌مریكیه‌كانه‌وه‌ له‌س���اڵ ‌ی‬ ‫(‪ )2003‬بۆ ماوه‌یه‌ك جێبه‌جێكردنی‌ سزا ‌ی‬ ‫له‌س���ێداره‌دان وه‌س���تێنرا‪ ،‬به‌اڵم ساڵێك‬ ‫دوا ‌ی ئه‌وه‌ عێراق ده‌ستی‌ به‌جێبه‌جێكردن ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و س���زایه‌ ك���رده‌وه‌‪ .‬به‌پێ���ی‌ ئاماری‌‬ ‫رێكخ���راوی‌ نه‌ته‌و‌ه یه‌كگرت���وه‌كان‪ ،‬عێراق‬ ‫له‌ (‪ )2010 - 2003‬س���زای‌ له‌سێداره‌دان ‌ی‬ ‫ب���ۆ (‪ )1106‬پی���اوو (‪ )39‬ژن ده‌ركردوه‌‪.‬‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ س���ااڵنی‌ (‪ 2005‬تا ‪ )2010‬عێراق‬ ‫(‪ )257‬كه‌س ‌ی له‌سێداره‌داوه‌‪ ،‬كه‌ شه‌شیان‬ ‫ژن���ن‪ .‬له‌س���اڵی‌ (‪)2009‬دا (‪ )124‬كه‌س‌و‬ ‫له‌ (‪)2010‬دا (‪ )84‬ك���ه‌س‌و له‌ (‪)2011‬دا‬ ‫(‪ )68‬ك���ه‌س‌و له‌ (‪)2012‬دا (‪ )129‬كه‌س‬ ‫له‌سێداره‌دراون‪.‬‬ ‫رۆژی‌ سێش���ه‌ممه‌ی‌ راب���ردو‪ ،‬حكومه‌ت ‌ی‬ ‫عێ���راق (‪ )21‬كه‌س��� ‌ی له‌س���ێداره‌دا‪ ،‬كه‌‬ ‫پێنجی���ان به‌هه‌وڵ���دان ب���ۆ تیرۆركردن��� ‌ی‬ ‫نوری‌ مالیكی‌ س���ه‌رۆك وه‌زی���ران تاوانبار‬ ‫كرابوون‪ ،‬به‌بێئه‌وه‌ی‌ ئاشكرا ‌ی بكات كه‌ی‌‌و‬ ‫له‌كو ‌ێ ئه‌م هه‌وڵ���ه‌ دراوه‌‪ .‬له‌ماوه‌ ‌ی چوار‬ ‫مانگی‌ ئه‌مساڵیش���دا عێراق (‪ )54‬كه‌س ‌ی‬ ‫له‌س���زاداوه‌‪ .‬له‌ئێستاش���دا (‪ )1400‬كه‌س‬ ‫سزا ‌ی له‌س���ێداره‌دانیان هه‌یه‌و چاوه‌ڕوان ‌ی‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ سزاكه‌یانن‪.‬‬ ‫هه‌ریه‌ك ‌ه له‌نێرده‌ی‌ نه‌ته‌و‌ه یه‌كگرتوه‌كان‬ ‫له‌عێ���راق (یۆنامی‌)‌و به‌ریتانی���او یه‌كێت ‌ی‬ ‫ئه‌وروپ���او رێكخراوه‌كان���ی‌ لێبوردن��� ‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌‌و هیومان رایتس ۆچ‪ ،‬به‌رده‌وام‬ ‫داوا له‌عێراق ده‌كه‌ن س���زای‌ له‌سێداره‌دان‬ ‫بوه‌س���تێنێت‪ ،‬كه‌چی‌ وه‌زیری‌ دادی‌ عێراق‬ ‫حه‌سه‌ن ش���ه‌ممه‌ری‌‪ ،‬له‌وه‌اڵمیاندا ده‌ڵێت‬ ‫"به‌رده‌وام ده‌بین له‌په‌یڕه‌وكردن ‌ی ئه‌و سزایه‌‪،‬‬ ‫ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر بێتو عێراق له‌جیهاندا بچێت ‌ه‬ ‫ریزبه‌ن���دی‌ یه‌ك���ه‌م واڵت له‌جێبه‌جێكردن ‌ی‬ ‫سزای‌ له‌سێداره‌داندا"‪.‬‬ ‫كۆمیس���یار ‌ی بااڵی‌ مافی‌ مرۆڤ ‌ی نه‌ته‌و‌ه‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان ناڤی‌ بێالی‌‪ ،‬باس له‌وه‌ده‌كات‬ ‫سیس���تمی‌ دادوه‌ر ‌ی عێراق به‌هۆی‌ پش���ت‬ ‫به‌س���تنی‌ ب��� ‌ه ئه‌ش���كه‌نجه‌دان‌و خ���راپ‬ ‫مامه‌ڵه‌كردن‪ ،‬پیش���ه‌یبونی‌ له‌ده‌س���تداوه‌‪.‬‬ ‫داواش���ده‌كات عێ���راق چاو له‌كوردس���تان‬ ‫بكات‌و جێبه‌جێكردنی‌ سزای‌ له‌سێداره‌دان‬ ‫هه‌ڵپه‌س���ێرێت‪ .‬وتیش���ی‌ "له‌س���ێداره‌دان‬ ‫به‌وه‌جبه‌‪ ،‬له‌س���ه‌ربڕینی‌ ئ���اژه‌ڵ ده‌چێت‬ ‫له‌قه‌سابخانه‌كاندا"‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫ئابووری‬

‫)‪ )374‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/4/23‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌ی ‌ه ب ‌ه سپۆنسه‌ری گروپی کۆمپانیاکانی قه‌یوان چاپ‌و باڵوده‌کرێته‌وه‌‬

‫"مانگانه‌ زیاتر له‌ ‪ 2‬ته‌ن‌و ‪ 500‬كیلۆ ئاڵتون ده‌هێنرێته‌ سلێمانی‌"‬ ‫ ئا‪ :‬ئاسۆ سه‌راوی‌‬ ‫"تا نرخی‌ ئاڵتون بشكێ‌‪ ،‬بازاڕی‌‬ ‫ئێمه‌ باشتر ده‌بێت"‪ .‬زه‌ڕه‌نگه‌رێك‬ ‫له‌سلێمانی‌ وه‌ها ده‌ڵێت‪.‬‬ ‫هه‌فته‌ی���ه‌ك زیاتر‪ ،‬نرخ���ی‌ ئاڵتون‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ جیهان داش���كانێك ‌‬ ‫ی‬ ‫چ���اوه‌ڕوان نه‌ك���راوی‌ به‌خۆیه‌وه‌ دیوه‌‪،‬‬ ‫به‌جۆرێ���ك كیلۆیه‌ك ئاڵت���ون نزیكه‌ی‌‬ ‫‪6‬هه‌زار دۆالر نرخ���ی‌ دابه‌زیوه‌‪ ،‬زۆرێك‬ ‫له‌زه‌ڕه‌نگه‌ره‌كان���ی‌ هه‌رێ���م هه‌رگی���ز‬ ‫پێش���بینی‌ ئه‌و داش���كانه‌یان نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ هۆكارێكی‌ دیاریك���راو نابینن بۆ‬ ‫ئه‌وه‌‪ ،‬ش���اره‌زایه‌كی‌ ئابوریش بۆچونی‌‬ ‫وای���ه‌ چه‌ن���د واڵتێك���ی‌ وه‌ك قوبرس‌و‬ ‫ئیتاڵی���ا ئاڵتونی���ان به‌رێژه‌یه‌ك���ی‌ زۆر‬ ‫خستۆته‌ بازاڕه‌وه‌ هه‌ر ئه‌وه‌ش به‌هۆكاری‌‬ ‫داشكانه‌كه‌ ده‌زانێ‌‪.‬‬ ‫م���اوه‌ی‌ هه‌فته‌یه‌ك زیات���ره‌‪ ،‬چاوی‌‬ ‫زه‌ڕه‌نگ���ه‌ره‌كان له‌س���ه‌ر ئ���ه‌و كه‌ناڵه‌ زه‌ڕه‌نگه‌رێک له‌کاتی کارکردندا فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫ته‌له‌فیزۆنیان���ه‌ی‌ به‌ب���ه‌رده‌وام هه‌واڵی‌‬ ‫نرخ���ی‌ ئاڵت���ون‌و كااڵ گرانبه‌هاكانی‌ تر خه‌فافی‌ ش���اری‌ سلێمانی‌‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌ س���ه‌باره‌ت به‌ئاس���تی‌ ب���ازاڕی‌ ئاڵتون داب���ه‌زێ‌ جوڵه‌ی‌ بازاڕ باش���تر ده‌بێت‪،‬‬ ‫ده‌گوازنه‌وه‌ الناچێت‪ ،‬ئه‌وان مه‌به‌ستیانه‌ ده‌كات دابه‌زین���ی‌ نرخ���ی‌ دۆالر زۆر له‌هه‌رێمدا س���ه‌ریاس ئ���ه‌وه‌ ده‌خاته‌رو به‌تایبه‌ت كاتی‌ دابه‌ش���كردنی‌ موچه‌ی‌‬ ‫به‌به‌رده‌وام ئاگاداری‌ نرخی‌ كااڵ‌و خشڵه‌ كتوپڕ‌و پیشبینی‌ نه‌كراو بوه‌‪ ،‬به‌اڵم باس كه‌‪ ،‬له‌ئێس���تادا بێ‌ بازاڕه‌ییه‌كی‌ ته‌واو فه‌رمانبه‌ران"‪.‬‬ ‫داش���كانی‌ نرخی‌ ئاڵتون له‌پێشبینی‌‬ ‫گرانبه‌ه���اكان ب���ن‪ ،‬به‌تایب���ه‌ت نرخی‌ له‌وه‌ش ده‌كات كه‌ براده‌رێكی‌ له‌دوبه‌ی‌ روی‌ تێكردون هۆكاره‌كه‌ش���ی‌ وه‌ك ئه‌و‬ ‫ئاڵت���ون‪ ،‬چونك���ه‌ وه‌ك زه‌ڕه‌نگه‌رێك دو مانگێ���ك له‌مه‌وبه‌ر پێش���بینییه‌كی‌ وتی‌ "جاران‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ئافره‌تێك بڕێك ئه‌و كه‌سانه‌ش���دا نه‌بو كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌م نرخه‌ی‌ ئێس���تای‌ ئاڵتون وه‌های‌ ك���ردوه‌‪ ،‬ك���ه‌ نرخ���ی‌ ئاڵتون پاره‌ی‌ پاش���ه‌كه‌وت بكردایه‌ راسته‌وخۆ كۆ (جومله‌) ئاڵت���ون هاورده‌ی‌ هه‌رێم‬ ‫زۆر نزمه‌‌و نزیكه‌ی‌ س���اڵێكه‌ به‌م جۆره‌ داب���ه‌زێ‌‌و وتویه‌تی‌ نرخ���ی‌ ئاڵتون زۆر ده‌یدای���ه‌ ئاڵت���ون‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا كه‌م ده‌كه‌ن‪ ،‬سه‌باح عه‌لی‌ خاوه‌نی‌ زه‌ڕه‌نگه‌ری‌‬ ‫نه‌بوه‌"‪ .‬له‌ئێس���تادا نرخ���ی‌ كیلۆیه‌ك به‌رزه‌‌و ده‌بێ���ت دابه‌زێته‌وه‌‪ ،‬به‌جۆرێك ئافره‌ت هه‌یه‌ قه‌رزاری‌ چه‌ند قیس���تێك ب���اوان‪ ،‬له‌گ���وزه‌ری‌ ئه‌سحابه‌س���پی‌‬ ‫ئاڵت���ون نزیك���ه‌ی‌ ‪ 45‬ه���ه‌زار دۆالره‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌و وتویه‌ت���ی‌ "ده‌بێت نرخه‌كه‌ی‌ نه‌بێت‪ ،‬وه‌ك قیس���تی‌ كڕینی‌ ئۆتۆمبیل سلێمانی‌‪ ،‬كه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ كۆ‪ ،‬ئاڵتون‬ ‫به‌زمانی‌ ب���ازاڕی‌ هه‌رێم واته‌ ‪ 450‬گه‌اڵ‪ ،‬نیوه‌ی‌ نرخ���ی‌ پالتین بێ���ت (پالتین كه‌ل‌وپه‌ل���ی‌ ناوماڵ‌و جۆره‌ها قیس���تی‌ ه���اورده‌ی‌ هه‌رێ���م ده‌كات‪ ،‬هه‌رگی���ز‬ ‫له‌كاتێكدا چه‌ن���د هه‌فته‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر كااڵیه‌كی‌ گرانبه‌هایه‌ له‌بواری‌ پزیشكی‌‌و تریش"‪ .‬به‌اڵم به‌بڕوای‌ توانا حس���ێن‪ ،‬پێشبینی‌ ئه‌و داشكانه‌ی‌ نه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫كیلۆی‌ به‌نزیكی‌ ‪51‬هه‌زار دۆالر بو‪ ،‬واته‌ جوانكاریدا به‌كاردێت)‪ ،‬له‌كاتێكدا نرخی‌ خاوه‌نی‌ زه‌ڕه‌نگه‌ری‌ زانا له‌هه‌مان بازاڕ‪ ،‬وا پێش���بینی‌ ده‌كات بانكێكی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫كیلۆیه‌ك پالتین له‌ئێستادا نزیكه‌ی‌ ‪ 46‬تا نرخی‌ ئاڵتون بش���كێ‌ بازاڕی‌ كڕین‌و جیهان���ی‌ به‌رێژه‌یه‌ك���ی‌ زۆر ئاڵتون���ی‌‬ ‫‪ 510‬گه‌اڵ‪.‬‬ ‫فرۆشتنی‌ زیاتر ده‌بێت‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "تا خس���تبێته‌ ب���ازاڕه‌وه‌‪ ،‬ه���ه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫زۆرێك له‌زه‌ڕه‌نگه‌ره‌كان جه‌خت له‌وه‌ هه‌زار دۆالره‌‪.‬‬ ‫س���ه‌ریاس ده‌ڵێت "به‌پێی‌ پێشبینی‌ نرخی‌ ئاڵتون بشكێ‌ بازاڕی‌ ئێمه‌ باشتر به‌هۆكاری‌ شكانه‌كه‌ ده‌زانێ‌ بۆیه‌ ده‌ڵێت‬ ‫ده‌كان���ه‌وه‌ ك���ه‌ هه‌گیز پێش���بینی‌ ئه‌و‬ ‫داشكانه‌یان نه‌كردوه‌‪ ،‬سه‌ریاس عه‌بدواڵ ئه‌و براده‌ره‌ بێت ده‌بێت‪ ،‬نرخی‌ ئاڵتون ده‌بێت‪ ،‬راسته‌ له‌ئێستادا بێ‌ بازاڕییه‌ك "ئه‌م داش���كانه‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌حاڵه‌تێكی‌‬ ‫خاوه‌نی‌ زه‌ڕه‌نگه‌ری‌ سه‌ریاس له‌بازاڕی‌ زۆر ل���ه‌وه‌ی‌ ئێس���تا زیاتر بش���كێ‌"‪ .‬هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ تا نرخ سیاس���یه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬ده‌گونج���ێ‌ بانكێك‬

‫كیلۆیه‌ك ئاڵتون‌‬ ‫‪ 6‬هه‌زار دۆالر‬ ‫نرخی‌ دابه‌زیوه‌‬

‫یان واڵتێك رێژه‌یه‌كی‌ زیاد له‌پێویستی‌‬ ‫بازاڕ‪ ،‬ئاڵتونی‌ فرۆشتبێت‪ ،‬هه‌ر ئه‌وه‌ش‬ ‫هۆكاری‌ شكانه‌كه‌یه‌ به‌بۆچونی‌ من"‪.‬‬ ‫هه‌ر له‌وباره‌یه‌وه‌ لێپرس���راوی‌ به‌شی‌‬ ‫خش���ڵ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌ كۆنتڕۆڵی‌‬ ‫جۆری‌ س���لێمانی‌‪ ،‬ئازاد خه‌سره‌و ئه‌وه‌‬ ‫ده‌خات���ه‌رو‪ ،‬كه‌ مانگانه‌ نزیكه‌ی‌ ‪2‬ته‌ن‌و‬ ‫نیو ت���ا ‪ 3‬ت���ه‌ن ئاڵت���ون ده‌هێنرێته‌‬ ‫س���نوری‌ پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌رپرس���ه‌ كه‌ له‌به‌ش���ه‌كه‌یدا پشكنین‬ ‫ب���ۆ هه‌مو ئ���ه‌و ئاڵتون���ه‌ ده‌كرێت كه‌‬ ‫دێته‌ س���لێمانیه‌وه‌ ئ���ه‌وه‌ش ده‌خاته‌رو‬ ‫كه‌ زۆرترین ئاڵتونی‌ س���نوری‌ پارێزگای‌‬ ‫س���لێمانی‌ له‌واڵتی‌ دوب���ه‌ی‌‌و له‌رێگای‌‬ ‫فرۆكه‌خانه‌ی‌ س���لێمانیه‌وه‌ ده‌هێنرێته‌‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌وه‌ش ئاش���كرا‬ ‫ده‌كات كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ كه‌م ئاڵتون‬

‫له‌ئێران���ه‌وه‌ ده‌هێنرێت���ه‌ س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌رێژه‌ی‌ هاتن���ی‌ ئاڵتونیش‬ ‫مانگان���ه‌ بۆ پارێزگای‌ س���لێمانی‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وت���ی‌ "مانگانه‌ رێ���ژه‌ی‌ هاتنی‌ ئاڵتون‬ ‫ب���ه‌رز‌و ن���زم ده‌كات‪ ،‬به‌نمون���ه‌ مانگی‌‬ ‫یه‌ك‪2 ،‬هه‌زار‌و ‪317‬كیلۆ هاتوه‌‪ ،‬مانگی‌‬ ‫دو‪ ،‬بۆته‌ ‪2‬ه���ه‌زار ‪ 649‬كیلۆ‪ ،‬له‌مانگی‌‬ ‫سێدا‪2 ،‬هه‌زار ‪638‬كیلۆ هاتوه‌‪ ،‬له‌ساڵی‌‬ ‫رابردوش به‌هه‌ر‪12‬مانگه‌كه‌ ‪33‬ته‌ن‌و‪356‬‬ ‫كیلۆ ئاڵتون هاتۆته‌ سلێمانی‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ش ئایا دابه‌زینی‌ نرخی‌‬ ‫ئاڵتون‌و كاریگه‌ری‌ ده‌بێت له‌سه‌ر كه‌می‌‬ ‫ی���ان زۆری‌ هاتن���ی‌ ئاڵتون ئ���ه‌و وتی‌‬ ‫"داش���كانه‌كه‌‪ ،‬له‌قۆناغی‌ سه‌ره‌تایدایه‌‌و‬ ‫جارێ‌ كاریگه‌ریه‌كانی‌ به‌ده‌ر نه‌كه‌وتوه‌‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ ئێمه‌ مانگانه‌ رێژه‌ی‌ هاتنه‌كان‬ ‫دیاری‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬كۆتای���ی‌ مانگی‌ چوار‬ ‫ئه‌وه‌ ب���ه‌ده‌ر ده‌كه‌وێت داخۆ كاریگه‌ری‌‬ ‫هه‌بوه‌ یان نا"‪.‬‬ ‫به‌بۆچون���ی‌ د‪ .‬خالی���د حه‌ی���ده‌ری‌‬ ‫مامۆس���تای‌ ئابوری‌ له‌زانكۆی‌ سلێمانی‌‬ ‫هۆكاری‌ داشكانی‌ نرخی‌ ئاڵتون له‌ئێستادا‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌خستنه‌روی‌ رێژه‌یه‌كی‌ زیاد‬ ‫له‌پێویستی‌ ئاڵتونه‌وه‌ هه‌یه‌ له‌بازاڕه‌كانی‌‬ ‫جیهان���دا‪ ،‬ئه‌و وای‌ ده‌بین���ێ‌ كه‌ چه‌ند‬ ‫واڵتێك ب���ۆ پێداویس���تیه‌كی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫خۆی���ان رێژه‌یه‌ك���ی‌ زۆر له‌ئاڵتونی���ان‬ ‫خستبێته‌ بازاڕه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫بیستومه‌ چه‌ند واڵتێكی‌ وه‌ك قوبرس‌و‬ ‫ئیتاڵی���ا ئاڵتونی���ان به‌رێژه‌یه‌ك���ی‌ زۆر‬ ‫خستۆته‌ بازاڕه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش هۆكارێكه‌ بۆ‬ ‫داشكانی‌ نرخی‌ ئاڵتون‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ هه‌ر‬ ‫كااڵی���ه‌ك یان خش���ڵێك كاتێك نرخی‌‬ ‫كه‌ داب���ه‌زێ‌ ورده‌ ورده‌ متمانه‌ی‌ له‌الی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كه‌م ده‌بێت‪ ،‬ئه‌و كاته‌ خه‌ڵكیش‬ ‫ده‌س���ت ده‌كه‌ن به‌فرۆشتنی‌ ئه‌و جۆره‌‬ ‫خشڵه‌‪ ،‬به‌مه‌ش خستنه‌رو زیاد ده‌بێت‌و‬ ‫نرخ���ی‌ زیاتر داده‌به‌زێ‌‪ ،‬ره‌نگه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫هۆكارێك بێت"‪.‬‬

‫"به‌هۆی ترسیان له‌مردنی تاڵه‌بانی پاره‌كانیان له‌بانكه‌كان كشاندوه‌ته‌وه‌"‬ ‫گرفتی‌ كه‌می‌ پاره‌ له‌بانكه‌كاندا به‌رده‌وامه‌‬

‫ ئا‪ :‬رامان عومه‌ر‬

‫ببوژێنه‌وه‌‪.‬‬

‫له‌دیدارێكی‌ ئاوێنه‌دا‪ ،‬نیهاد خالید‪،‬‬ ‫هه‌ڵگری بڕوانامه‌ی ماسته‌ر له‌ئابوری‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌و مامۆستا له‌زانكۆی‬ ‫گه‌شه‌پێدانی مرۆیی‪ ،‬ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌دات به‌هۆی نه‌مانی پاره‌ له‌بانكه‌كانی‬ ‫سلێمانی‪ ،‬گرفت بۆ چاالكیه‌‬ ‫ئابورییه‌كان دروستبوه‌و به‌و هۆیه‌شه‌وه‌‬ ‫به‌تاڵه‌و بێكاریی په‌ره‌یسه‌ندوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌خاته‌ڕو ئه‌م قه‌یرانه‌‬ ‫له‌دوای نه‌خۆشكه‌وتنی تاڵه‌بانییه‌وه‌‬ ‫گه‌وه‌رتربوه‌و "بازرگانه‌كانی سلێمانی‬ ‫ترسیان له‌مردنی تاڵه‌بانی هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫پاره‌كانیان له‌بانكه‌كان كشاندۆته‌وه‌"‪.‬‬

‫نه‌مانی پار‌ه‬ ‫له‌بانكه‌كانی‬ ‫هه‌ولێر ماوه‌که‌ی‬ ‫زۆر نه‌بو‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی‬ ‫ئه‌وێ زۆر به‌ئاسانی‬ ‫پاره‌ ده‌خه‌نه‌وه‌‬ ‫بانكه‌كان‌و‬ ‫ئیشه‌كانی خۆیان‬ ‫ده‌كه‌ن‬

‫وه‌به‌رهێنان ناڕێكه‌‬ ‫مامۆس���تاكه‌ی زانك���ۆ‪ ،‬هێما به‌وه‌ش‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ك���ه‌ هه‌رێم بێ بودجه‌ی به‌غداد‬ ‫ناتوانێ���ت له‌س���ه‌ر پێیه‌كان���ی خ���ۆی‬ ‫بوه‌س���تێت‌و‪ ،‬به‌جۆرێك وه‌ك ئه‌و باسی‌‬ ‫ده‌كات به‌ه���ۆی ئاڵۆزییه‌كی بچوكه‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌رێم خه‌ریكه‌ روبه‌ڕوی قه‌یران ده‌بێته‌وه‌‬ ‫"ئه‌گه‌ر هه‌رێم ستراتیژی ئابوری‌و نه‌وت‬ ‫دانه‌ڕێژێت ب���ه‌دوری‌ ده‌زانم به‌رگه‌ی بێ‬ ‫بودجه‌یی بگرێت"‪ .‬ئه‌و له‌و بڕوایه‌شدایه‌‪،‬‬ ‫سیاس���ه‌تی وه‌به‌رهێنان���ی حكومه‌ت���ی‬ ‫هه‌رێم ناڕێكه‌‪ ،‬چونكه‌ نه‌یتوانیوه‌ گه‌شه‌‬ ‫به‌ئاب���وری هه‌رێم ب���دات "وه‌به‌رهێنان‬ ‫له‌كوردستان زۆر ناڕێكه‌‪ ،‬چونكه‌ به‌زۆری‌‬ ‫هه‌ر له‌و كه‌رتانه‌دا وه‌به‌رهێنان ده‌كرێت‪،‬‬ ‫كه‌ قازانجێك���ی زۆرو ده‌س���تمایه‌یه‌كی‬ ‫كه‌میان هه‌یه‌‪ ،‬وه‌كو كه‌رتی نیشته‌جێبون‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌م���و كه‌رته‌كانی تر به‌رێژه‌یه‌كی‬ ‫زۆر فه‌رامۆش���كراون‪ ،‬ب���ۆ نمونه‌ كه‌رتی‬ ‫كش���توكاڵ ئه‌گه‌ری هه‌یه‌ ‪ %3‬بێت‪ ،‬كه‌‬ ‫به‌پێی س���تانداردی جیهانی نابێت ‪%20‬‬ ‫كه‌متر بێت"‪.‬‬

‫هه‌ڵتۆقیوه‌كان‪ ،‬چونكه‌ ده‌ترسن به‌مردنی‬ ‫تاڵه‌بانی‪ ،‬له‌گه‌ڵ حكومه‌ت‌و حزبی تازه‌و‬ ‫تێكچونی ش���یرازه‌ی ناوچه‌ی سلێمانی‬ ‫توش���ی گرفت ببن‪ ،‬ئه‌مه‌ راس���ته‌وخۆ‬ ‫كاریگ���ه‌ری له‌س���ه‌ر دروس���تكردون بۆ‬ ‫كێشانه‌وه‌ی پاره‌كانیان"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و پێش���یوایه‌ قه‌یرانه‌ك���ه‌ زۆرتر‬ ‫له‌س���لێمانییه‌ ن���ه‌ك هه‌ولێ���ر "نه‌مانی‬ ‫پ���اره‌ له‌بانكه‌كانی هه‌ولێر ماوه‌که‌ی زۆر‬ ‫نه‌بو‪ ،‬چونكه‌ ده‌س���ه‌اڵتدارانی ئه‌وێ زۆر‬ ‫به‌ئاس���انی پاره‌ ده‌خه‌ن���ه‌وه‌ بانكه‌كان‌و‬ ‫ئیشه‌كانی خۆیان ده‌كه‌ن"‪ .‬نیهاد خالید‬ ‫پێش���نیازی ئه‌وه‌شی كرد‪ ،‬كه‌ پێویسته‌‬ ‫حكوم���ه‌ت كار بۆ ده‌س���تپێكردنه‌وه‌ی‬ ‫خول���ی چاالكییه‌ ئابوریی���ه‌كان بكات‌و‬ ‫كاری���ش به‌سیس���ته‌می كری���دد كارت‌و‬ ‫حس���ابی بانكی بكات‪ ،‬ت���ا بانكه‌كانی‬

‫پرۆژه‌یه‌ك‪ ،‬بۆ چاره‌سه‌ركردن‬ ‫نیهاد خالید‪ ،‬له‌ئێس���تادا پڕۆژه‌یه‌كی‬ ‫ب���ۆ چاره‌س���ه‌ركردنی كه‌م���ی‌ پ���اره‌ی‌‬ ‫بانكه‌كانی هه‌رێم ئاماده‌كردوه‌‪ ،‬كه‌ سێ‬ ‫ئاست له‌خۆ ده‌گرێت‪ ،‬له‌ئاستی یه‌كه‌م‪،‬‬ ‫پێش���نیازی ئه‌وه‌ی ك���ردوه‌ حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم به‌پاره‌ی سندوقی نه‌وت بانكه‌كان‬ ‫پاره‌دار بكاته‌وه‌و له‌ئاس���تی دوه‌میشدا‬ ‫كاری حكومه‌ت���ه‌ ك���ه‌ رێكخس���تنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌یكه‌لی داهات‌و باج بكات‌و پێشنیازی‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی كردوه‌ ك���ه‌ نه‌فه‌قاتی هه‌رێم‬ ‫بكرێت به‌كریدد كارت‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی خه‌ڵك‬ ‫پ���اره‌ له‌بانك���ه‌كان دابنێت‪ ،‬له‌ئاس���تی‬ ‫س���ێیه‌می پڕۆژه‌كه‌ش���یدا داوایك���ردوه‌‬ ‫چه‌كی ئیس�ل�امی بخرێت ‌ه گه‌ڕ بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌ركه‌س���ێك پاره‌ی له‌بانك���ه‌كان دانا‪،‬‬ ‫ماڵێكی عه‌ینی به‌ناوییه‌وه‌ بكرێت‪.‬‬

‫قه‌یرانی دارایی له‌سلێمانی‬ ‫ماوه‌ی زیاتر له‌ش���ه‌ش مانگه‌‪ ،‬گرفتی‬ ‫كه‌می پاره‌و قه‌یرانی دارایی له‌بانكه‌كانی‬ ‫ش���اری س���لێمانی س���ه‌ریهه‌ڵداوه‌‪،‬‬ ‫مامۆس���تاكه‌ی زانكۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌خاته‌ڕو‪،‬‬ ‫ئه‌م گرفته‌ زۆرتر روبه‌روی ئه‌و واڵتانه‌ی‬ ‫رۆژهه‌اڵت ده‌بێت���ه‌وه‌ كه‌ نه‌وتیان نییه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم "هه‌رێمی كوردستان نه‌وتێكی زۆر بانکێکی ئه‌هلی له‌سلێمانی فۆتۆ‪ :‬ئارام که‌ریم‬ ‫به‌قاچاخ ده‌نێرێته‌ ده‌ره‌وه‌و نه‌ده‌بو توشی‬ ‫ئه‌م گرفته‌ بوایه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ ده‌یسه‌لمێنێت كه‌ بۆ‪ ،‬هه‌یكه‌لی ئیراداتی داهات‌و نه‌فه‌قاتی بۆ بانك���ه‌كان نه‌كردوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش به‌هۆی بخه‌نه‌ بانكه‌كانه‌وه‌‪ ،‬به‌رده‌وام پاره‌ی لێ‬ ‫نه‌یتوانیوه‌ سود له‌ناردنه‌ ده‌ره‌وه‌ی نه‌وت حكومه‌ت���ی هه‌رێم‪ ،‬كه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی واس���ته‌و واسته‌كاری‌و گوش���ار خستنه‌ ده‌كێش���نه‌وه‌و بانكه‌كان توشی گرفتی‌‬ ‫وه‌ربگرێت"‪ .‬ئه‌و ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا به‌و ته‌ندروس���ت ناڕوات به‌ڕێ���وه‌ "حكومه‌ت سه‌ر س���ه‌رمایه‌دارانی راس���ته‌قینه‌‪ .‬كه‌ نه‌مانی پاره‌ ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫هۆیه‌شه‌وه‌‪ ،‬چاالكی ئابوری راوه‌ستاوه‌و موچ���ه‌ به‌خه‌ڵ���ك ده‌دات‪ ،‬ب���ێ ئه‌وه‌ی ناهێڵ���ن هیچ پڕۆژه‌ی���ه‌ك ئه‌نجامبده‌ن‪،‬‬ ‫نه‌خۆشكه‌وتنی تاڵه‌بانی‬ ‫كاری به‌ڵێن���ده‌ران كه‌مبۆته‌وه‌و به‌تاڵه‌و به‌ش���ێوه‌یه‌كی ئه‌لیكترۆن���ی بێت‪ ،‬به‌و ئه‌مه‌ش وایك���ردوه‌ پاره‌كانی���ان به‌رنه‌‬ ‫دوای نه‌خۆش���كه‌وتنی تاڵه‌بان���ی‪،‬‬ ‫هۆیه‌شه‌وه‌ (ده‌خلی) مردو الی هاواڵتی ده‌ره‌وه‌و له‌وێ به‌گه‌ڕی بخه‌ن"‪.‬‬ ‫بێكاریی باڵوبۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫عێراق‌و هه‌رێمی كوردس���تان به‌دۆخێكی‬ ‫له‌ب���اره‌ی هۆكاری س���ه‌رهه‌ڵدانی ئه‌و زۆره‌‪ .‬هه‌روه‌ه���ا خه‌ڵ���ك متمان���ه‌ی‬ ‫ئاڵ���ۆزدا تێپ���ه‌ڕ ده‌بێ���ت‪ ،‬ناوچه‌ی ژێر‬ ‫بازرگانه‌ ساخته‌كان‬ ‫قه‌یران���ه‌ش‪ ،‬ناوبراو پێیوایه‌‪ ،‬تائێس���تا به‌بانكه‌كانیش زۆر الوازبوه‌و به‌تایبه‌تی‬ ‫هۆكاره‌كان���ی ت���ری نه‌مان���ی پ���اره‌ ده‌س���ه‌اڵتی حزبه‌كه‌ی س���ه‌رۆك كۆمار‬ ‫له‌هه‌رێم خولی چاالكیی���ه‌ ئابورییه‌كان دوای ساڵی ‪ 1991‬كه‌ حكومه‌تی عێراقی‬ ‫نییه‌"ك���ه‌ موچه‌ ده‌درێ���ت به‌هاواڵتیان هه‌مو پاره‌كان���ی له‌بانكه‌كان���ی هه‌رێم له‌بانكه‌كانی س���لێمانی‪ ،‬نیه���اد خالید توشی قه‌یرانی دارایی هاتوه‌‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫الیان ده‌مێنێته‌وه‌و ناگه‌ڕێته‌وه‌ بانكه‌كان‪ ،‬كێش���ایه‌وه‌‪ ،‬بێ ئه‌وه‌ی ق���ه‌رزی كه‌س بۆ ده‌ركه‌وتنی بازرگان‌و س���ه‌رمایه‌داری وه‌ك ئ���ه‌و مامۆس���تایه‌ی‌ زانكۆ ده‌ڵێت‬ ‫س���اخت ‌هی‌ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ "دروستبونی "نه‌خۆش���كه‌وتنی ئه‌مج���اره‌ی تاڵه‌بانی‬ ‫به‌ش���ێكی خ���ه‌رج ده‌كه‌ن‌و ئه‌وه‌ش���ی بداته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ره‌خنه‌ش���ی له‌حكومه‌ت���ی س���ه‌رمایه‌داری ته‌زویرو ساخته‌‪ ،‬به‌هۆی راس���ته‌وخۆ قه‌یران���ی نه‌مان���ی پاره‌ی‬ ‫ده‌مێنێت���ه‌وه‌ الی خۆیان پاش���ه‌كه‌وتی‬ ‫ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ بانك���ه‌كان له‌پاره‌ به‌تاڵ هه‌رێم گرت به‌وه‌ی تائێس���تا نه‌یتوانیوه‌ پشتبه‌س���تن به‌ژماره‌یه‌ك به‌رپرس‪ ،‬بێ له‌بانكه‌كان���ی س���لێمانیدا گه‌وره‌ت���ر‬ ‫متمان���ه‌ ب���ۆ بانك���ه‌كان بگه‌ڕێنێته‌وه‌ ئه‌وه‌ی س���ه‌رمایه‌داری راس���ته‌قینه‌بن‪ ،‬كردوه‌و به‌و هۆیه‌ش���ه‌وه‌ ترس���ێك الی‬ ‫ده‌بن"‬ ‫ئ���ه‌م ش���اره‌زایه‌ی‌ ب���واری‌ ئاب���وری‌ "ده‌س���ه‌اڵتدارانی هه‌رێم‪ ،‬تاكو ئێس���تا قه‌یرانه‌كه‌ی هێنده‌ی تر قوڵتركردۆته‌وه‌و س���ه‌رمایه‌دارانی س���لێمانی دروستبوه‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ێكی تری قه‌یرانه‌كه‌ ده‌گه‌ڕێنێته‌وه‌ ئیش���یان له‌س���ه‌ر گه‌ڕاندنه‌وه‌ی متمانه‌ ئه‌م سه‌رمایه‌دارانه‌‪ ،‬بێ ئه‌وه‌ی دینارێك به‌تایبه‌ت���ی س���ه‌رمایه‌داره‌ ت���ازه‌‬

‫لۆکاڵ‬

‫)‪ )374‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/4/23‬‬

‫باكور له‌باره‌ی پرۆسه‌ی ئاشتی چی ده‌ڵێت؟‬ ‫ ئا‪ :‬شاسوار مامه‌‪ ،‬ئامه‌د‬

‫‪shaswarmama@gmail.com‬‬

‫له‌باكوری كوردستان‌و توركیا‬ ‫له‌ئێستادا رۆژه‌ڤی سه‌ره‌كی پرۆسه‌ی‬ ‫چاره‌سه‌ری ئاشتیانه‌ی پرسی‬ ‫كورده‌‪ ،‬له‌هه‌مو شه‌قام‌و كۆاڵن‌و ماڵ‌و‬ ‫ناوه‌ندێكی فه‌رمی یان نافه‌رمی ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ له‌به‌ر باسه‌و چاوی خه‌ڵك‬ ‫له‌سه‌ر گفتوگۆكانی نێوان ده‌وڵه‌ت –‬ ‫ئیمڕاڵی‪ ،‬ئیمڕاڵی – قه‌ندیله‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ج���اری یه‌ك���ه‌م نیی���ه‌ باس‬ ‫له‌ئاشتی بكرێت له‌توركیا به‌اڵم له‌ساڵی‬ ‫‪١٩٩٣‬ه‌وه‌ س���ه‌رجه‌م هه‌نگاوه‌كان���ی‬ ‫گفتوگۆی ئاشتی شكس���تیان هێناوه‌‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ عه‌ب���دواڵ ئۆجاالنی رێبه‌ری‬ ‫په‌كه‌كه‌ باس له‌وه‌ ده‌كات ئه‌م قۆناغه‌ی‬ ‫ئێس���تا ده‌س���تی پێكردوه‌ جی���اوازه‌و‬ ‫له‌هه‌ر كاتێك زیاتر ده‌رفه‌تی ئاش���تی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا گه‌لی‬ ‫كوردو بزوتنه‌وه‌ی ئازادیخوازی باكوری‬ ‫كوردس���تان گومانیان هه‌یه‌ له‌ده‌وڵه‌ت‬ ‫كه‌ چاره‌س���ه‌ری ڕاس���ته‌قینه‌ی پرسی‬ ‫كورد بكات‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ئ���ه‌م پرۆس���ه‌یه‌ عه‌بدواڵ‬ ‫ده‌میرباش "سه‌رۆكی شاره‌وانی سوری‬ ‫ئامه‌د" به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند؛ گه‌لی كورد‬ ‫له‌باكوری كوردستان ئاشتی ده‌خوازێت‌و‬ ‫له‌پێناویشیدا زۆر هه‌نگاوی ناوه‌‪ ،‬به‌ڕێز‬ ‫ئۆج���االن له‌ئیمراڵ���ی هه‌وڵدانه‌كان���ی‬ ‫له‌پێن���او ئاش���تی گه‌الن���ی رۆژهه‌اڵتی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‌و توركی���ا به‌تایبه‌تی هه‌تا‬ ‫ئه‌مڕۆش ب���ه‌رده‌وام ب���وه‌‪ .‬ده‌میرباش‬ ‫وتیشی پڕۆسه‌ی ئاشتی به‌ره‌وپێشچونی‬ ‫زۆری به‌خۆی���ه‌وه‌ بینیوه‌و پێویس���ته‌‬ ‫هه‌م���و الیه‌ن هۆش���یاربن‌و به‌بایه‌خه‌وه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ بك���ه‌ن‪ .‬له‌باره‌ی ئه‌و الیه‌نانه‌ی‬ ‫له‌توركیا له‌گه‌ڵ پرۆس���ه‌كه‌ كۆك نین‌و‬ ‫دژایه‌تی ده‌كه‌ن‪ ،‬س���ه‌رۆكی شاره‌وانی‬ ‫سور وتی؛ هه‌ر رۆژ ئه‌م پرۆسه‌یه‌ زیاتر‬ ‫به‌ره‌و پێشه‌وه‌ ده‌چێت‌و هیواكان زیاتر‬ ‫ده‌ب���ن هه‌ركه‌س دژایه‌ت���ی ئه‌م قۆناغه‌‬ ‫بكات له‌به‌رامبه‌ر گه‌النی توركیاو مێژودا‬ ‫به‌رپرسیاره‌‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند ئه‌حمه‌د یه‌ڵماز "به‌رپرسی‬ ‫ناوه‌ن���دی چان���دو هون���ه‌ری دیجله‌ –‬ ‫فورات" له‌باره‌ی هه‌نگاوه‌كانی ده‌وڵه‌تی‬ ‫تورك بۆ پرۆس���ه‌ی ئاشتی به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یاند م���ن ناتوانم بڵێ���م به‌ته‌واوی‬ ‫باوه‌ڕ به‌ده‌وڵه‌ت ده‌كه‌م كه‌ پرسی كورد‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بكات‪ ،‬چونك���ه‌ هه‌ركاتێك‬ ‫ب���اس له‌و بابه‌ته‌ كراوه‌ ده‌وڵه‌تی تورك‬ ‫سیناریۆیه‌كی داناوه‌ بۆ شكستپێهێنانی‬ ‫هه‌نگاوه‌كان‌و تواندنه‌وه‌ی گه‌لی كورد‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی كشانه‌وه‌ی گه‌ریالكانی په‌كه‌كه‌‬ ‫له‌ن���او خاكی توركیا ئ���ه‌و هونه‌رمه‌نده‌‬ ‫كورده‌ ده‌ڵێت له‌س���اڵی ‪ ١٩٩٩‬كاتێك‬ ‫گه‌ری�ل�اكان ویس���تیان بكش���ێنه‌وه‌و‬ ‫هه‌نگاوێك بۆ چاره‌سه‌ری بنێن له‌الیه‌ن‬

‫‪9‬‬

‫پرۆس���ه‌ی ئاشتی بكرێت‪ ،‬وتیشی ئێمه‌‬ ‫وه‌ك به‌ده‌په‌ پشتیوانیمان له‌دروستكردنی‬ ‫ئه‌و كۆمس���یۆنه‌ كرد‪ ،‬به‌اڵم جه‌هه‌په‌و‬ ‫مه‌هه‌په‌ له‌دژی وه‌س���تانه‌وه‌‪ .‬ئاكسۆی‬ ‫راشیگه‌یاند؛ وێڕای ناڕه‌زایی جه‌هه‌په‌و‬ ‫مه‌هه‌پ���ه‌‪ ،‬پارله‌م���ان پێش���نیاره‌كه‌ی‬ ‫په‌س���ه‌ندكردوه‌و ئه‌و كۆمسیۆنه‌ له‌ ‪١٧‬‬ ‫پارله‌مانتاری به‌ده‌په‌و ئاكه‌په‌ پێكدێت‌و‬ ‫له‌ماوه‌ی ‪ ٣‬مانگدا كاره‌كانی خۆی ته‌واو‬ ‫ده‌كات‪ ،‬وتیشی ئه‌ركی ئه‌و كۆمسیۆنه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی گرتنه‌ به‌كۆمسیۆنی دانایان‌و‬ ‫له‌گه‌ڵی���ان گفتوگ���ۆ ده‌كات له‌ب���اره‌ی‬ ‫پرۆسه‌ی ئاش���تی‪ ،‬هه‌روه‌ها گفتوگۆی‬ ‫راس���ته‌وخۆ له‌گ���ه‌ڵ خه‌ڵ���ك ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌و پارله‌مانت���اره‌ی به‌ده‌په‌ هێمای بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ش ك���رد له‌ئه‌گه‌ری كش���انه‌وه‌ی‬ ‫گه‌ریالكانی هه‌په‌گه‌ بۆ ده‌ره‌وه‌ی سنور‬ ‫ئه‌م كۆمس���یۆنه‌ رۆڵی خۆی ده‌گێڕێت‌و‬ ‫چاودێری قۆناغه‌كانی ده‌كات‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌نوس���ی ك���ورد "عومه‌ر تور"‬ ‫له‌لێدوانێكیدا بۆ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كات ئێمه‌ باوه‌ڕم���ان به‌هێزی گه‌لی‬ ‫كورد هه‌یه‌ كه‌ حكومه‌تی توركیا بێنێته‌‬ ‫س���ه‌ر رێگای چاره‌س���ه‌ری ئاشتییانه‌‪،‬‬ ‫ماوه‌ی ‪ ٣٠‬ساڵه‌ ده‌وڵه‌ت هه‌مو رێگایه‌كی‬ ‫ش���ه‌ڕو توندوتیژی به‌كار‌هێناوه‌‪ ،‬تاكو‬ ‫ئێس���تا رێگای ئاش���تی‌و دیموكراسی‬ ‫به‌كارنه‌هێناوه‌‪ ،‬به‌اڵم بۆ چاره‌س���ه‌ری‬ ‫پرس���ی كورد ئێستا ناچاره‌ ئه‌و رێگایه‌‬ ‫شاری ئامه‌د فۆتۆ‪ :‬شاسوار مامه‬ ‫بگرێ���ت‪ .‬ئ���ه‌و رۆژنامه‌نوس���ه‌ ده‌ڵێت‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌وه‌ هێرشكرایه‌ سه‌ر گه‌ریالكان‌و دابه‌ش���كراوه‌و پێویس���ته‌ له‌م���اوه‌ی بنه‌ماڵ���ه‌ی زیندانیان ‪ " TUHAD-FED‬س���ه‌رۆكی ‪ TUHAD-FED‬له‌درێژه‌ی ئێمه‌ به‌گومانه‌وه‌ نزیكی ئه‌م پرۆس���ه‌یه‌‬ ‫كۆمه‌ڵكوژكران‪ ،‬ده‌وڵه‌ت هیچ هه‌نگاوێكی مانگێك���دا كاره‌كانی���ان ته‌واوبك���ه‌ن‌و كه‌ له‌ناو كۆمس���یۆنی دانایان ئه‌ندامه‌ قس���ه‌كانیدا هۆش���داریدا به‌حكومه‌تی ده‌بین له‌هه‌مان كاتدا هیواشمان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌رێنی نه‌ب���و بۆ ئاش���تی‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م راپۆرت ئاراسته‌ی حكومه‌ت بكه‌ن‪ ،‬له‌ناو به‌ئاوێن���ه‌ی راگه‌یاند؛ له‌‪٢‬ی نیس���اندا توركیاو رایگه‌یاند؛ پرۆژه‌ی چاره‌سه‌ری س���ه‌باره‌ت به‌په‌یامی نه‌ورۆزی رێبه‌ری‬ ‫جاره‌یان ئه‌گ���ه‌ر له‌به‌رامبه‌ر كۆمه‌ڵێك ئه‌و كۆمس���یۆنه‌دا كۆمه‌ڵێك كه‌سایه‌تی له‌الیه‌ن حكومه‌تی توركیاوه‌ په‌یوه‌ندی دیموكراتی كه‌ به‌ڕێز ئۆجاالن پێشكه‌شی په‌كه‌كه‌ عومه‌ر ت���ور ده‌ڵێت؛ ئۆجاالن‬ ‫هه‌نگاوی ده‌وڵه‌تدا گه‌ریالكان بكشێنه‌وه‌ كورد هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌دوای ئاشكراكردنی پێوه‌ كراوه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی ببێته‌ ئه‌ندامی ك���ردوه‌ هیوایه‌كی به‌گه‌ل به‌خش���یوه‌‪ ،‬ل���ه‌و په‌یامه‌دا رێ���گای چاره‌س���ه‌ری‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی سنور پێویسته‌ به‌یاسا بێت‌و ن���اوی ئه‌ندامانی كۆمس���یۆنه‌كه‌ پارتی كۆمس���یۆنی دانای���ان‪ ،‬منی���ش پاش ئه‌گه‌ر ئه‌م پرۆس���ه‌یه‌ س���ه‌رنه‌گرێت‌و دیموكراتیانه‌ی خسته‌روو سه‌لماندییه‌وه‌‬ ‫له‌الی���ه‌ن پارله‌مان���ه‌وه‌ سه‌رپه‌رش���تی ئاش���تی‌و دیموكراس���ی‌و پارتی ئازادی راوێژكردن له‌گه‌ڵ فیدراس���یۆنه‌كه‌مان‌و ئاش���تی به‌رق���ه‌رار نه‌بێت ئ���ه‌وا هه‌مو ك���ه‌ ئه‌و رێبه‌ری ك���ورده‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫بكرێت‪ .‬ئه‌حمه‌د یه‌ڵماز راش���یگه‌یاند؛ ژنانی كوردس���تان "پاژك" كه‌ پارتێكی به‌ده‌په‌ ره‌زامه‌ندیم ده‌ربڕی‪ ،‬وتیش���ی ش���تێك كۆتای���ی دێ���ت‌و (قیامه‌ت) ئاگربه‌ستین به‌اڵم پێویسته‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫له‌باك���وری كوردس���تان نوێنه‌ری كورد ژنان���ی كورده‌و س���ه‌ر به‌كۆما جڤاكێن ئێم���ه‌ له‌هه‌فته‌یه‌ك���دا ‪ ٤‬رۆژ به‌ناوچ ‌ه هه‌ڵده‌س���تێت‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���ته‌ هه‌مو ئ���ه‌وه‌دا ده‌وڵ���ه‌ت هه‌ن���گاوی هه‌بێت‪،‬‬ ‫ئۆجاالن���ه‌و گه‌له‌كه‌مان ب���اوه‌ڕی زۆری كوردس���تان "كه‌جه‌كه‌"ی���ه‌‪ ،‬ره‌خنه‌یان جیاجیاكاندا ده‌گه‌ڕێین‌و گفتوگۆ له‌گه‌ڵ الی���ه‌ك به‌گرنگی‌و هه‌س���تیارییه‌وه‌ له‌م كش���انه‌وه‌ی گه‌ریالكان له‌ئاگربه‌س���ت‬ ‫هه‌ستیارتره‌و ده‌بێت پارله‌مان به‌و كاره‌‬ ‫به‌رێبه‌ره‌كه‌ی هه‌یه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ده‌وڵه‌ت له‌پێكهاته‌ی كۆمس���یۆنی دانایان گرت‪ .‬رێكخ���راوه‌كان‌و خوێندكاران���ی زانكۆو قۆناغه‌دا رۆڵ بگێڕن‪.‬‬ ‫هاوكات حكومه‌ت���ی توركیا له‌رێگه‌ی هه‌ڵبسێت‌و به‌رپرس���یارێتی پاراستنی‬ ‫زیاتر فش���ار له‌عه‌بدواڵ ئۆجاالن بكات س���ه‌اڵحه‌دین ده‌میرتاش هاوس���ه‌رۆكی خه‌ڵك ده‌كه‌ین‌و بۆچونیان وه‌رده‌گرین‬ ‫ئێمه‌ باوه‌ڕمان وای���ه‌و دڵنیاین كه‌ ئه‌و به‌ده‌په‌ له‌لێدوانێكیدا بۆ راگه‌یاندنه‌كان له‌باره‌ی پرۆس���ه‌ی ئاش���تی‪ ،‬پاش���ان پارتی دادو گه‌ش���ه‌پێدانی ده‌سه‌اڵتدار گه‌ریالكان له‌ئه‌س���تۆ بگرێت‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫هیچ هه‌نگاوێك له‌به‌رژه‌وه‌ندی ده‌وڵه‌تی وتی‪ :‬ئه‌و كه‌س���انه‌ی له‌الیه‌ن عه‌بدواڵ به‌راپۆرت بۆ حكومه‌تی به‌رز ده‌كه‌ینه‌وه‌‪ .‬له‌پارله‌مان���ی توركی���ا كۆمس���یۆنی به‌گومانك���ردن له‌ره‌وش���ی ئۆج���االن‌و‬ ‫تورك نانێت‪.‬‬ ‫ئۆج���االن پێش���نیاركرابون ل���ه‌و ته‌كه‌ر راشیگه‌یاند؛ حكومه‌ت نێرساالرانه‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندنی قۆناغی چاره‌س���ه‌ری په‌یامه‌كانی ئه‌و رۆژنامه‌نوس���ه‌ ده‌ڵێت؛‬ ‫یه‌كێ���ك له‌داواكارییه‌كان���ی ئۆجاالن كۆمسیۆنه‌دا جێگه‌یان پێ بدرێت‪ ،‬له‌ناو مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ كۆمسیۆن ده‌كات‌و ئێمه‌ دروس���تكردو پش���تیوانی به‌ده‌پ���ه‌ی ئۆجاالن گه‌لی ك���وردی زیندوكرده‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌پرۆسه‌ی گفتوگۆكانی ئیمڕاڵی بریتی كۆمسیۆنه‌كه‌دا نین به‌اڵم ئۆجاالن وێڕای زۆر داوامان ك���ردوه‌ ژماره‌ی ژنان زیاد به‌ده‌ستهێنا‪ ،‬ئه‌و كۆمسیۆنه‌ی له‌الیه‌ن ئه‌و ت���ا ئه‌م���ڕۆش له‌خه‌بات���ی خۆی‬ ‫بو له‌پێكهێنانی چه‌ندین كۆمس���یۆن بۆ ره‌خنه‌گرتنی له‌پێكهاته‌ی كۆمسیۆنه‌كه‌ بكرێت له‌كۆمس���یۆن ب���ه‌اڵم وه‌اڵمیان كۆما جڤاكێن كوردستان وه‌ك مه‌رجی به‌رده‌وامه‌‪ ،‬هه‌ركاتێك فش���ار له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌پرۆس���ه‌ی ئاش���تیدا ئه‌ركدار رایگه‌یان���دوه‌ ل���ه‌دژی كۆمس���یۆنی نه‌داین���ه‌وه‌‪ .‬زوبه‌ی���ده‌ ته‌ك���ه‌ر ب���اس كشانه‌وه‌ی گه‌ریالكان بۆ ده‌ره‌وه‌ی سنور ئۆجاالن بوبێت گه‌لی كورد هه‌ڵوێستی‬ ‫بكرێن‪ ،‬حكومه‌تی توركیا به‌پێكهێنانی دانایان مه‌وه‌س���تنه‌وه‌‪ ،‬هاوكات "پاژك" له‌یه‌كه‌م كۆبونه‌وه‌ی كۆمسیۆنی دانایان باس���ی لێوه‌ ده‌كرا‪ ،‬به‌وپێیه‌ حكومه‌تی هه‌ب���وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ نیش���انه‌ی ئه‌وه‌یه‌ گه‌ل‬ ‫‪ ٢‬كۆمس���یۆن هیوایه‌كی له‌دڵی كوردان له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا ره‌خنه‌ی له‌حكومه‌تی ده‌كات له‌گه‌ڵ ره‌جه‌ب ته‌یب ئه‌ردۆغانی توركیا به‌م هه‌نگاوه‌ی پرۆسه‌ی ئاشتی‌و باوه‌ڕی به‌ئیراده‌و تێكۆشانی رێبه‌ره‌كه‌ی‬ ‫بیناكرد‪ ،‬یه‌كێك له‌و كۆمس���یۆنانه‌ كه‌ توركیا گ���رت كه‌ ته‌نه���ا ‪ ١٠‬ژن له‌ناو سه‌رۆك وه‌زیرانی توركیا‪ ،‬ده‌ڵێت؛ من‌و گفتوگۆكانی له‌گه‌ڵ په‌كه‌كه‌ به‌یاس���ایی هه‌یه‌‪ ،‬له‌مانگرتنی زیندانیان ده‌ركه‌وت‬ ‫ك���ه‌ نوێنه‌ری كورد ئۆجاالنه‌‪ ١٠ ،‬هه‌زار‬ ‫له‌دوای په‌یامه‌ك���ه‌ی نه‌ورۆزی ئۆجاالن كۆمس���یۆنه‌كه‌ بونیان هه‌ی���ه‌‪ ،‬پارتی چه‌ن���د هاوڕێیه‌ك ره‌خن���ه‌ی توندمان ده‌كات‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی ئه‌و كۆمس���یۆنه‌وه‌ خه‌لیل زیندانی به‌په‌یام���ی هیچ كه‌س چاالكی‬ ‫راگه‌یه‌ندرا كۆمس���یۆنی دانایان بو كه‌ ئازادی ژنان راش���یگه‌یاند؛ پێویس���ته‌ له‌ئه‌ردۆغ���ان گرت كه‌ ل���ه‌م قۆناغه‌دا‬ ‫له‌ ‪ ٦٣‬نوسه‌رو رۆش���نبیرو چاالكوان‌و له‌پرۆس���ه‌ی چاره‌سه‌ری ئاش���تیانه‌دا وش���ه‌ی تی���رۆر له‌به‌رامب���ه‌ر په‌كه‌كه‌ ئاكس���ۆی "پارله‌مانت���اری به‌ده‌پ���ه‌" مانگرتنیان نه‌وه‌س���تاند ته‌نها به‌داوای‬ ‫هونه‌رمه‌ندو كه‌سی ئه‌كادیمی پێكدێت‪ ،‬ژنان رۆڵی پێش���ه‌نگایه‌تی بگێڕن‪ ،‬ئه‌م به‌كاردێنێت‌و پێمان���وت ده‌بێت زمانی به‌ئاوێنه‌ی راگه‌یاند؛ فراكسیۆنی پارتی به‌ڕێز ئۆجاالن نه‌بێت‪ ،‬له‌م پرۆسه‌یه‌شدا‬ ‫به‌مه‌به‌س���تی چاودێریكردن���ی قۆناغی پرۆس���ه‌یه‌ به‌ئه‌قڵیه‌ت���ی پیاوس���االری خۆت بگۆڕیت‌و ئه‌م شێوازی قسه‌كردنه‌ دادو گه‌شه‌پێدان "ئاكه‌په‌" له‌پارله‌مانی ئۆجاالن تاكالیه‌نانه‌ مامه‌ڵه‌ی نه‌كردوه‌‪،‬‬ ‫پرۆس���ه‌ی چاره‌س���ه‌ری ئاش���تی‪ ،‬ئه‌م سه‌رناكه‌وێت‪.‬‬ ‫خزمه‌ت به‌ئاشتی ناكات‪ ،‬ئه‌ردۆغانیش توركیا پێش���نیاری كرد كۆمس���یۆنێك به‌ڵكو بۆچونی هه‌مو الیه‌كی وه‌رگرتوه‌و‬ ‫كۆمسیۆنه‌ كارو چاالكییه‌كانیان به‌سه‌ر‬ ‫زوبه‌یده‌ ته‌كه‌ر "سه‌رۆكی فیدراسیۆنی به‌ئێمه‌ی وت "من ناچارم له‌چوارچێوه‌ی پێكبهێنرێ���ت بۆ ئ���ه‌وه‌ی له‌رێگه‌یه‌وه‌ هه‌ڵیسه‌نگاندون‪ ،‬پاشان په‌یام‌و رێگای‬ ‫چاودێ���ری هه‌نگاوه‌كان���ی گفتوگ���ۆی چاره‌سه‌ری خسته‌رو‪.‬‬ ‫‪ ٧‬هه‌رێمی توركیاو باكوری كوردستان رێكخراوه‌كانی پش���تیوانی له‌مافه‌كانی یاسادا قسه‌ بكه‌م"‪.‬‬

‫پرۆژه‌ی چاره‌سه‌ری‬ ‫دیموكراتی‬ ‫ك ‌ه ئۆجاالن‬ ‫پێشكه‌شی كردو‌ه‬ ‫هیوایه‌كی به‌گه‌ل‬ ‫به‌خشیوه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌م پرۆسه‌ی ‌ه‬ ‫سه‌رنه‌گرێت‌و‬ ‫ئاشتی به‌رقه‌رار‬ ‫نه‌بێت ئه‌وا هه‌مو‬ ‫شتێك كۆتایی دێت‌‬

‫تێچوی‌ قه‌ره‌بوی‌ پرۆژ‌هی‌ دوسایدی‌ رانیه‌سێ‌ ئه‌وه‌نده‌و نیوی‌ تێچوی‌ پڕۆژه‌كه‌یه‌‬ ‫ ئا‪ :‬ناسیح مسته‌فا‪ ،‬رانیه‌‬ ‫ی چه‌ند ساڵێك ‌ه باس ‌ی‬ ‫ماوه‌ ‌‬ ‫ی رانی ‌ه‬ ‫به‌دوسایدكردنی‌ ناوبازاڕ ‌‬ ‫ی زیان‬ ‫له‌ئارادایه‌‪ ،‬گرفتی‌ قه‌ره‌بوكردنه‌و ‌‬ ‫لێكه‌وتوان ‌ی پرۆژه‌كه‌و فرۆشتن ‌ی موڵك ‌ی‬ ‫گشت ‌ی بۆ هه‌مان مه‌به‌ست‪ ،‬نیگه‌ران ‌ی‬ ‫ی لێكه‌وتۆته‌وه‌و‬ ‫دانیشتوان ‌ی رانیه‌ ‌‬ ‫ی گروپ ‌ی شار بۆ‬ ‫گروپێكیش به‌ناو ‌‬ ‫ڕێگرتن له‌فرۆشتن ‌ی موڵك ‌ی گشت ‌ی‬ ‫پێكهێنراوه‌‪ .‬سه‌رۆك ‌ی شاره‌وان ‌ی‬ ‫رانیه‌ش ده‌ڵێت"پێویستیمان ب ‌ه ‪10‬‬ ‫ی‬ ‫ملیار دینار‌ه بۆ قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫زیانلێكه‌وتوان‪.‬‬ ‫له‌مباره‌ی����ه‌و‌ه مامۆس����تا ئیبراهی����م‬ ‫ی گه‌ڕه‌ك ‌ی نه‌ورۆز‬ ‫فه‌یزوڵاڵ‪ ،‬دانیش����تو ‌‬ ‫له‌رانی����ه‌‪ ،‬پێیوای���� ‌ه به‌دوس����ایدكردن ‌ی‬ ‫ش����ه‌قام ‌ی س����ه‌ره‌ك ‌ی ناو بازاڕ كارێك ‌ی‬ ‫باش����ه‌‪ ،‬به‌مه‌رجێك بیر له‌و‌ه نه‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫ده‌ست بۆ موڵك ‌ی گشت ‌ی به‌رن"بێگومان‬ ‫ئه‌و دو س����اید‌ه كارێك ‌ی باش����ه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ی ناو ش����ار كه‌متر‬ ‫جه‌نجاڵ���� ‌ی هاتوچۆ ‌‬ ‫ده‌كات����ه‌وه‌‪ ،‬جگ ‌ه له‌مه‌ش س����یمایه‌ك ‌ی‬ ‫جوانتر به‌شاره‌ك ‌ه ده‌به‌خشێت‪ ،‬به‌اڵم من‬ ‫ترسم له‌و‌ه هه‌ی ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌ی ژێر به‌ژێر‬ ‫موڵك ‌ی گشت ‌ی بكرێت ‌ه قوربانی‌‪ ،‬به‌مه‌ش‬ ‫زیانێك ‌ی گه‌ور‌ه به‌ر شاره‌ك ‌ه ده‌كه‌وێت"‬ ‫ی به‌كارهێنان���� ‌ی موڵك ‌ی‬ ‫هه‌ر له‌ب����اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫گشتی‌‌و فرۆش����تن ‌ی بۆ قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ ‌‬

‫زیانلێكه‌وت����وان‪ ،‬ئیبراهی����م فه‌یزوڵ��ڵ�ا ‬ ‫وتی‌"وه‌ك����و م����ن ئ����اگادارم ب����ۆ‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و خاوه‌ن دوكانانه‌ ‌‬ ‫قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كه‌ون ‌ه به‌رده‌م دوس����ایده‌كه‌‪ ،‬ئیداره‌ ‌‬ ‫ی ل����ه‌و‌ه كردۆت����ه‌وه‌‪ ،‬دو‬ ‫ش����اره‌ك ‌ه بیر ‌‬ ‫ی دێرین ك ‌ه رۆحی‌ ش����اره‌كه‌ن‬ ‫فێرگ����ه‌ ‌‬ ‫بیانفرۆش����ێت‪ ،‬له‌ب����ه‌ر ئ����ه‌و‌ه به‌هه‌مو‬ ‫شێوه‌یه‌ك ئه‌م كار‌ه ره‌تده‌كه‌ینه‌وه‌و داوا‬ ‫ده‌كه‌ین ش����وێن ‌ی ئ����ه‌و دو فێرگه‌یه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی شاره‌و‌ه‬ ‫ده‌كه‌وێت ‌ه ناو بازاڕو س����ه‌نته‌ر ‌‬ ‫سه‌وز بكرێت"‬ ‫هه‌روه‌ه����ا كارمه‌ن����د عه‌زی����ز عه‌ل���� ‌ی‬ ‫یه‌كێك���� ‌ه له‌ئه‌ندامان���� ‌ی گروپ���� ‌ی ش����ار‬ ‫ب����ۆ داكۆكیك����ردن له‌موڵك���� ‌ی گش����ت ‌ی‬ ‫ده‌ڵێت"ئامانج���� ‌ی گروپه‌كه‌م����ان بریتی ‌ه‬ ‫له‌داكۆكیك����ردن له‌موڵك���� ‌ی گش����تی‌‪،‬‬ ‫له‌ئێستاش����دا كاره‌كانمان چڕكردۆته‌و‌ه‬ ‫له‌سه‌ر رێگه‌گرتن له‌فرۆشتن ‌ی زه‌وی‌ دو‬ ‫ی بنه‌ڕه‌تی‌‪ ،‬ك���� ‌ه بیناكانیان‬ ‫قوتابخان����ه‌ ‌‬ ‫ی ناو بازاڕه‌و‌ه‬ ‫ی دوس����اید ‌‬ ‫ی پرۆژه‌ ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫تێكده‌چێ����ت‪ ،‬ده‌مه‌وێ����ت خه‌ڵك ‌ی رانی ‌ه‬ ‫ئ����ه‌م راس����تیی ‌ه بزانێت‪ ،‬ئێم���� ‌ه به‌هیچ‬ ‫ی جێبه‌جێكردن���� ‌ی ئه‌و‬ ‫ش����ێوه‌یه‌ك دژ ‌‬ ‫پرۆژه‌ی ‌ه نی����ن‪ ،‬به‌پێچه‌وان����ه‌و‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌م����و پرۆژه‌یه‌ك ‌ی سودبه‌خش����داین بۆ‬ ‫ش����اره‌كه‌مان به‌مه‌رجێك له‌سه‌ر حساب ‌ی‬ ‫موڵك ‌ی گش����ت ‌ی نه‌بێت‪ .‬هه‌روه‌ها پێمان‬ ‫باش ‌ه شوێن ‌ی ئه‌و دو قوتابخانه‌ی ‌ه بكرێت‬ ‫به‌پ����ارك‌و س����ه‌وز بكرێت"له‌به‌رامب����ه‌ر‬ ‫ناڕه‌زای ‌ی دانیشتوان ‌ی رانیه‌و دروستبون ‌ی‬

‫ئیداره‌ی‌ رانیه‌‬ ‫له‌هه‌وڵدایه‌‬ ‫دو قوتابخانه‌‬ ‫بفرۆشێت‌و بیكات‬ ‫به‌قه‌ره‌بو‬ ‫ی گروپ ‌ی شار بۆ ڕێگه‌گرتن‬ ‫گروپێك به‌ناو ‌‬ ‫له‌ده‌ستبه‌س����ه‌رداگرتن ‌ی موڵك ‌ی گشتی‌‪،‬‬ ‫س����ه‌رۆك ‌ی ش����اره‌وان ‌ی رانی���� ‌ه به‌ختیار‬ ‫ی راگه‌یاند"ئێم ‌ه‬ ‫ئه‌حمه‌د حه‌مه‌د به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫ی لیژنه‌یه‌ك����ه‌و‌ه‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تادا له‌رێگ����ه‌ ‌‬ ‫به‌دواداچونمان كردو‌ه بۆ سه‌رجه‌م ‌ی ئه‌و‬ ‫ی دو سایده‌كه‌‪.‬‬ ‫ی ده‌كه‌ون ‌ه سنور ‌‬ ‫موڵكانه‌ ‌‬ ‫س���� ‌ێ جۆر موڵمان هه‌ی ‌ه یه‌كه‌میان ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫موڵكانه‌ن ك ‌ه له‌س����ه‌ر كه‌سێك ‌ی دیار ‌‬ ‫كراو تۆماركراوه‌‪ ،‬دوه‌میان به‌شێك ‌ی ئه‌و‬ ‫موڵكان ‌ه ه ‌ی شاره‌وانین‪ ،‬سێیه‌میان ئه‌و‬ ‫ی زیاده‌ڕۆ‬ ‫موڵكانه‌ن ك ‌ه له‌زوه‌و‌ه به‌شێوه‌ ‌‬ ‫كراون به‌دوكان‪ .‬له‌راس����تیدا ئێم ‌ه به‌س‬ ‫ی به‌ش���� ‌ی یه‌كه‌میان‬ ‫بۆ قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ ‌‬

‫شاری رانیه‌ فۆتۆ‪ :‬ناسیح مسته‌فا‬ ‫ی ‪ 10‬ملیار دیناره‌‪ .‬بۆ‬ ‫پێویستیمان به‌بڕ ‌‬ ‫ئه‌وانیتری����ش زه‌وییان بۆ دابین ده‌كه‌ین‬ ‫ی دوكانه‌كانی����ان‬ ‫ب����ۆ دروس����تكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫"هه‌روه‌ها س����ه‌رۆك ‌ی ش����اره‌ون ‌ی رانیه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و هه‌وااڵن���� ‌ه ڕه‌تده‌كات����ه‌و‌ه ك ‌ه باس‬ ‫له‌فرۆش����تن ‌ی موڵك ‌ی په‌روه‌رد‌ه ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵێت"ئێم���� ‌ه وه‌كو ش����اره‌وان ‌ی به‌هیچ‬ ‫ش����ێوه‌یه‌ك بیرمان له‌فرۆشتن ‌ی موڵك ‌ی‬ ‫وه‌زاره‌ت ‌ی پ����ه‌روه‌رده‌و هیچ وه‌زاره‌تێك ‌ی‬ ‫تر نه‌كردۆته‌و‌ه وه‌بیریش ‌ی لێناكه‌ینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫چونك���� ‌ه ش����اره‌وان ‌ی موڵك���� ‌ی خ����ۆ ‌‬ ‫ی زیادكردن ‌ی‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ده‌توانێت له‌ڕێگ����ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاشكراو‌ه بیفرۆشێت بۆ قه‌ره‌بوكرنه‌وه‌ ‌‬ ‫خ����اوه‌ن موڵك���� ‌ه تایبه‌ت����ه‌كان‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬

‫ی راپه‌ری����ن‬ ‫ی ئی����داره‌ ‌‬ ‫سه‌رپه‌رش����تیار ‌‬ ‫ی كردبێ����ت ئ����ه‌و‌ه رای‬ ‫باس���� ‌ی ئه‌م����ه‌ ‌‬ ‫ی ئێمه‌ش به‌م ش����ێوه‌یه‌ی ‌ه‬ ‫خۆیه‌تی‌‪ ،‬را ‌‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه باسمكرد"به‌ختیار ئه‌حمه‌د له‌باره‌ ‌‬ ‫ی پرۆژه‌كه‌و‌ه ده‌ڵێت"ئه‌و پرۆژه‌ی ‌ه‬ ‫تێچو ‌‬ ‫ی ‪3‬ملیار دیار‌ه به‌اڵم‬ ‫پێویست ‌ی به‌نزیكه‌ ‌‬ ‫ی زیانلێكه‌وتوان‬ ‫ب����ۆ قه‌ره‌بوكردن����ه‌وه‌ ‌‬ ‫پێویستیمان ب ‌ه ‪10‬ملیار دیناره‌‪ ،‬به‌مه‌ش‬ ‫ی تێده‌چێت‪.‬‬ ‫پرۆژه‌ك ‌ه ‪ 13‬ملی����ار دینار ‌‬ ‫ب����ه‌اڵم حكوم����ه‌ت قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ك���� ‌ه‬ ‫ی ناگرێ����ت‪ ،‬بۆی ‌ه ئێم ‌ه‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫له‌ئه‌س����تۆ ‌‬ ‫ی ‪10‬ملیار دینار قه‌رزمان له‌وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫داوا ‌‬ ‫دارای ‌ی كردوه‌‪ ،‬چاوه‌رێ ‌ی جێبه‌جێكردن ‌ی‬ ‫ی‬ ‫داواكاریه‌كه‌مانین‪ ،‬له‌راستیدا نازانم دوا ‌‬

‫ی‬ ‫چه‌ند مانگیت����ر پرۆژه‌ك ‌ه ده‌چێت ‌ه بوار ‌‬ ‫جێبه‌جێكردن����ه‌و‌ه ب����ه‌اڵم به‌دڵنیاییه‌و‌ه‬ ‫ئه‌مس����اڵ ده‌س����تپێده‌كه‌ین"جێ ‌ی باس ‌ه‬ ‫ی رانی ‌ه‬ ‫ی ناو ب����ازاڕ ‌‬ ‫ی دوس����اید ‌‬ ‫پرۆژه‌ ‌‬ ‫یه‌كێك���� ‌ه له‌پ����رۆژ‌ه س����تراتیژیه‌كان ‌ی‬ ‫ێ ده‌كرێت‬ ‫رانیه‌‪ ،‬چونك ‌ه وه‌ك چ����اوه‌ر ‌‬ ‫ی به‌ش����ێوه‌یه‌ك ‌ی‬ ‫ی بازاڕه‌ك����ه‌ ‌‬ ‫س����یما ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ال ‌‬ ‫به‌رچاو ده‌گۆڕێ����ت‪ .‬به‌اڵم ئه‌وه‌ ‌‬ ‫هاواڵتیانه‌و‌ه گرنگ ‌ه هیچ موڵكێك ‌ی گشت ‌ی‬ ‫ده‌س����ت ‌ی به‌س����ه‌ر دانه‌گیرێت‌و نه‌كرێت ‌ه‬ ‫ی‬ ‫قوربان���� ‌ی پرۆژه‌كه‌‪ .‬هه‌روه‌ه����ا ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاماژه‌پێدان ‌ه ئه‌و پرۆژه‌ی ‌ه بڕ ‌‬ ‫جێگ����ه‌ ‌‬ ‫ی زیانلێكه‌وتوان ‌ی س���� ‌ێ‬ ‫قه‌ره‌بوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی پرۆژه‌كه‌یه‌‪ .‬‬ ‫ی تێچو ‌‬ ‫ئه‌وه‌نده‌و نیو ‌‬

‫‪F‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫شۆڕشی بێكهام‪..‬‬ ‫بۆ گه‌نجانی رۆژهه‌اڵت‬ ‫بڕواناك���ه‌م كه‌س���ێك هه‌بێ���ت ك ‌ه تا‬ ‫ئه‌م���ڕۆ نه‌زانێت (‪)David Beckham‬‬ ‫ده‌یڤ���د بێكه���ام كێیه‌؟ گ���ه‌ر وردیی‬ ‫ژیانیشی نه‌زانێت ده‌زانێت ك ‌ه یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌یاریزانانی تۆپ���ی پێی به‌ریتانی‪ ،‬و‌ه‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هه‌ر واش نه‌تزان���ی من دڵنیام‬ ‫به‌هۆی قۆزی‌و جوانی جلوبه‌رگه‌كانیه‌و‌ه‬ ‫ده‌زانیت كێیه‌!‬ ‫بێكهام زۆرترین داواكاری له‌س���ه‌ر‌ه بۆ‬ ‫بازاڕ په‌یداكردن���ی بابه‌ته‌كانی جوانی‌و‬ ‫جلوبه‌رگ‌و بۆنی پیاوان ‪ ..‬هتد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی سه‌رنجراكێش���تر‌ه هه‌وادارانێتی‬ ‫له‌رۆژه���ه‌اڵت (الی خۆم���ان)‪ ،‬ك��� ‌ه‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی دیار گه‌نجان له‌ستایلی‬ ‫قژیان ب���ۆ خۆگۆڕینیان وه‌ك بێكهامه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی پێویس���ت ‌ه گه‌نج���ان ره‌چاوی‬ ‫بكه‌ن ره‌نگی پێس���ت‌و قژتان له‌به‌رچاو‬ ‫بگرن بۆ هه‌ر خۆئاماده‌كردنێكی نوێ‪،‬‬ ‫هه‌موم���ان ده‌زانی���ن ك��� ‌ه هه‌ریه‌كێك‬ ‫خاوه‌نی ره‌نگی پێست‌و قژێكی تایبه‌ت ‌ه‬ ‫بۆی��� ‌ه ت���ا ده‌توانیت خ���ۆت دوربگر‌ه‬

‫له‌ره‌نگكردن���ی ق���ژت‪ ،‬و‌ه گونجاندنی‬ ‫ئه‌و پارچه‌و جلوبه‌رگ���ه‌ی ك ‌ه له‌به‌ری‬ ‫ده‌كه‌یت له‌گه‌ڵ ره‌نگی پێستت‪ ،‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫زۆر گرنگن تاوه‌كو بته‌وێت خۆت وه‌كو‬ ‫كه‌س ‌ه به‌ناوبانگه‌كان رێكبخه‌یت‪.‬‬ ‫بێكهام هه‌وادارێك���ی زۆری جلوبه‌رگی‬ ‫سپۆرت‌و كالسیكه‌‪ ،‬هه‌میش ‌ه هه‌وڵده‌دات‬ ‫ب���ۆ كال���ه‌ی (‪‌)Nike‬و عه‌ینه‌ك���ی‬ ‫(‪ )RayBan‬كابۆی ( ‪)PRPS‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫وه‌كو سپۆرت‪ ،‬وه‌كو كالسیك هه‌میش ‌ه‬ ‫پش���ت ده‌به‌س���تێت به‌قۆنه‌ره‌و جانتاو‬ ‫هه‌م���و بابه‌ت��� ‌ه چه‌رمییه‌كانی (لویس‬ ‫ڤیتۆن‪)/ Louis Vuitton‬و‌ه هه‌وادارێك‌و‬ ‫كڕیارێكی گه‌وره‌ی جلوبه‌رگی (‪،)Dior‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌ ته‌نها كورته‌یه‌ك���ی زۆر كه‌م ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌ڵبژارده‌كانی بێكهام‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دڵنیام خۆ ئاماده‌كردنت به‌و ش���ێوه‌ی ‌ه‬ ‫هیچ قورس���ی‌و گرانییه‌ك���ی تێدا نیه‌‪،‬‬ ‫ره‌نگ ‌ه تۆش زۆر حه‌ز به‌خۆگۆڕین‌و خۆ‬ ‫چاككردن بكه‌یت به‌اڵم ته‌نها پێویستت‬ ‫به‌كه‌مێك هاوكاری‌و راوێژكاری هه‌بێت‪.‬‬ ‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫كاسێت باوی‌ نه‌ماو حاج ‌ی‬ ‫ده‌ست له‌فرۆشتنی‌ هه‌ڵناگرێت‬

‫ ‬ ‫حاجی قادر‬ ‫بانه‌یه‌‌و له‌ته‌مه‌ن���ی الوێتیدا رویكردۆت ‌ه‬ ‫ئا‪ :‬پێشه‌وا فایه‌ق‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‌و س���ه‌ره‌تا‬ ‫قادر ده‌روێش ناسراو به‌(حاجی قادر) له‌پێنجوێن‌و پاش���ان له‌شاری سلێمانی‬ ‫نیش���ته‌جێ بوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ وه‌ك خۆی‌‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نی ‪ 120‬ساڵه‌‪ ،‬ماوه‌ی‌ ‪40‬‬ ‫ساڵه‌ هه‌مو ده‌مه‌و به‌یانییه‌ك به‌كۆڵێك ده‌ڵێ���ت تاڵی‌‌و س���وێری‌ رۆژگاری‌ زۆر‬ ‫چه‌شتوه‌‌و ته‌مه‌نێكی‌ دورودرێژی‌ به‌سه‌ر‬ ‫كاسێتی‌ هونه‌رمه‌ندانی‌ كورده‌وه‌‬ ‫بردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا له‌جوڵه‌و هاتوچۆ‬ ‫ده‌چێته‌ مه‌زادخانه‌كه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌‌و‬ ‫نه‌كه‌وتوه‌و ئاره‌زوی‌ په‌سه‌ندكراوی‌ ئه‌م‬ ‫تا نیوه‌ڕۆ خه‌ریكی‌ فرۆشتنی‌ ئه‌و‬ ‫پی���اوه‌ به‌ته‌مه‌نه‌ كه‌ به‌جل���ه‌ كوردی‌‌و‬ ‫كاسێتانه‌یه‌ كه‌ ئێستا باویان نه‌ماوه‌و‬ ‫جامانه‌و فه‌ره‌نجییه‌كه‌یدا ده‌ناسرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ده‌گمه‌ن خه‌ڵكی‌ به‌كاریانده‌هێنێت‪،‬‬ ‫فرۆشتنی كاسێتی هونه‌رمه‌نده‌ دێرین‌و‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "گرنگ چه‌ند ده‌فرۆشم‌و‬ ‫فۆلكلۆره‌كان���ی كوردس���تانه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫چه‌ندم ده‌ستده‌كه‌وێت‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫"نه‌ك هه‌ر ئه‌م كاس���ێتانه‌ ده‌فرۆش���م‪،‬‬ ‫دانیشتن به‌دیار ئه‌م كاسێتانه‌وه‌‬ ‫به‌ڵك���و زۆر گوێگ���ری كاس���ێته‌كانی‌‬ ‫خولیا‌و حه‌زی‌ خۆمه‌"‪.‬‬ ‫حاجی ق���ادر كه‌ به‌بنه‌چ���ه‌ خه‌ڵكی حه‌س���ه‌ن زی���ره‌ك‌و عه‌لی‌ م���ه‌ردان‌و‬

‫کاوڕ‬

‫گا‬

‫ی چاالكی‌‌و هه‌نگاو‌ه باش���ه‌كان‌و هه‌وڵدان‬ ‫ی ئ���ه‌م بورج��� ‌ه مژده‌ ‌‬ ‫له‌دایكبوان��� ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ان پێده‌درێت ك ‌ه ئه‌م هه‌فته‌ی ‌ه به‌س���ود‌ه بۆتان‪ ،‬واتان لێده‌كات زیاتر‬ ‫ی باوه‌ڕت���ان به‌خۆتان هه‌بێت‌و هه‌س���ت‬ ‫ی ئه‌وان ده‌بێت له‌رو ‌‬ ‫كاره‌كان به‌دڵ��� ‌‬ ‫ی بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌گه‌وره‌ی ‌‬ ‫ماددی‌‌و مه‌عنه‌وییه‌وه‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬پێشه‌وا‬

‫مه‌زهه‌ری خالقیشم"‪.‬‬ ‫حاجی‌ كه‌ له‌س���ه‌ر مێزێكی‌ هاكه‌زای ‌‬ ‫ی‬ ‫كاسێته‌كانی‌ ریز كردبو‪ ،‬وتی‌ "كاسێتم‬ ‫هه‌بوه‌ له‌الی‌ كه‌س نه‌بوه‌‪ ،‬فرۆشتمه‌وه‌‬ ‫ب���ه‌ ‪ 20‬هه‌زار دینار‪ ،‬گۆرانی‌ حه‌س���ه‌ن‬ ‫زیره‌كی‌ تێدا بوه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ك���ه‌ خاوه‌نی ش���ه‌ش منداڵه‌و‬ ‫زۆرب���ه‌ی كوڕه‌زاكانیش���ی ژنیانهێناوه‌‪،‬‬ ‫ئێستا به‌هۆی كۆچیدوایی خێزانه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫له‌س���اڵی پاردا به‌ته‌نیا ژیان به‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌بات‪ ،‬حاجی‌ قادر وه‌ك خۆی‌ ئاماژه‌ی‌‬ ‫پێ���ده‌دات "رۆژان���ه‌ تاق���ی‌ به‌یانی���ان‬ ‫له‌كاتژمێ���ر حه‌وته‌وه‌ دێ���ت بۆ یانزه‌"‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "ماوه‌یه‌كه‌ فرۆشی‌ كاسێته‌كانم‬ ‫كه‌م بۆته‌وه‌"‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫ی‬ ‫په‌ل��� ‌ه بك���ه‌ له‌به‌ده‌س���تهێنان ‌‬ ‫ێ بناس���ه‌و‬ ‫ئامانجه‌كانت‪ ،‬خه‌ڵكی‌ نو ‌‬ ‫ی‬ ‫كار‌ه تایبه‌ته‌كانت به‌الو‌ه بنێ‌و هه‌وڵ ‌‬ ‫ی بده‌‪.‬‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫ده‌سكه‌وت ‌‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫فه‌رهاد پیرباڵ‌‪ :‬عه‌ر‌هب‌و ئه‌حالمیش‬ ‫دڵیان به‌سه‌ركه‌وتنی‌ په‌رواز ده‌ته‌قێ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫په‌یج ‌ه كوردییه‌كانی‌ تۆڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژن��� ‌ه هونه‌رمه‌ند ‌‬ ‫فه‌یس���بوك له‌دژ ‌‬ ‫عه‌ره‌ب "ئه‌حالم" خرۆش���اون‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی ناو ‌‬ ‫ی به‌كارهێنان��� ‌‬ ‫ی ل���ه‌دژ ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی "ئه‌ره‌ب ئایدڵ‌"‬ ‫كوردستانه‌و له‌به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی له‌و‌ه كرده‌و‌ه ك ‌ه "كوردس���تان‬ ‫جه‌غت ‌‬ ‫به‌شێكی‌ جیانه‌بۆوه‌یه‌ له‌عێراق"‪.‬‬ ‫“ئه‌ح�ل�ام” ك��� ‌ه یه‌كێك��� ‌ه له‌لیژنه‌ی‬ ‫ده‌نگخۆش���انی‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‬ ‫پرۆگرامی “ئ���ه‌ره‌ب ئایدڵ”‪ ،‬له‌میانه‌ی‬ ‫پێشكه‌ش���كردنی ئ���ه‌و پرۆگرام��� ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌م كه‌ بڵێن‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه "من دژ ‌‬ ‫په‌رواز له‌كوردس���تانه‌و‌ه هاتو‌ه به‌ڵكو‬ ‫له‌عێراق���ه‌و‌ه هات���وه‌و كوردس���تانیش‬ ‫به‌ش���ێكی‌ جیانه‌بۆوه‌ی���ه‌ له‌عێ���راق‪،‬‬ ‫له‌ئێستاو‌ه له‌دژی‌ ئه‌وه‌م لیژنه‌كه‌ ئیتر‬ ‫بڵێت په‌رواز له‌كوردس���تانه‌و‌ه هاتوه‌‪،‬‬ ‫ی په‌رواز له‌عێراقه‌و‌ه هاتو‌ه‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫نه‌ك له‌كوردستان"‪.‬‬ ‫ئه‌م قس���انه‌ی “ئه‌حالم” له‌كاتێكدای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه “پ���ه‌رواز” له‌قۆناغه‌كانی رابردو ‌‬ ‫به‌رنامه‌كه‌دا له‌ژێر ناوه‌كه‌ی ده‌نوس���را‬ ‫ی‬ ‫“په‌رواز له‌كوردس���تان”‪ ،‬هونه‌رمه‌ند ‌‬ ‫ی لوبنانیش “راغ���ب عه‌المه‌”‬ ‫ن���اودار ‌‬ ‫له‌كات���ی بانگكردن���ی ناوب���راو ده‌یوت‬ ‫"په‌رواز له‌كوردستانه‌وه‌ هاتوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ح�ل�ام ناڕه‌زاییه‌ك ‌‬ ‫ئه‌م قس���انه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تۆڕ ‌‬ ‫ی له‌په‌یج��� ‌ه كوردییه‌كان ‌‬ ‫گه‌وره‌ ‌‬ ‫ی فه‌یس���بوكدا لێكه‌وته‌وه‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر نوسراوه‌‪،‬‬ ‫سه‌دان كۆمێنت ‌‬

‫له‌خۆشه‌ویستی جیڤارا‬ ‫سه‌رو ریشم هێشته‌وه‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند س���امان هیدای���ه‌ت یه‌كێك ‌ه‬ ‫ی قژ‌و‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ی به‌هۆ ‌‬ ‫ل���ه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ ‌‬ ‫ریشه‌كه‌یه‌و‌ه ده‌ناس���رێته‌وه‌‌و ناوبانگی‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬رۆژان ‌ه به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫باش��� ‌‬ ‫ی جۆره‌ه���ا توانج‌و‬ ‫ب���ه‌رده‌وام روبه‌ڕو ‌‬ ‫ته‌شهیر ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هونه‌رمه‌ند س���امان هیدایه‌ت‪ ،‬له‌ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 1984‬له‌دایكبوه‌‌و دانیش���توی‌ ش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قۆناغی‌ چواره‌م ‌‬ ‫هه‌ولێره‌‌و خوێندكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یكه‌رس���ازیه‌ له‌كۆلێ���ژ ‌‬ ‫به‌ش��� ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‪ ،‬تائێس���تا‬ ‫هونه‌ره‌جوانه‌كان��� ‌‬ ‫ی بۆ هه‌ریه‌ك ‌ه له‌نیزامه‌دین‬ ‫چه‌ندین كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌قه‌زا ‌‬ ‫ی له‌كه‌رك���وك‌و بارزان��� ‌‬ ‫گل��� ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ی ئافره‌تێك ‌‬ ‫خه‌ب���ات‌و په‌یك���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ س���ه‌نته‌ری‌ خاتوزین‌و دروستكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یك���ه‌ری‌ س���ێ‌ ئاس���ك له‌پارك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خالق ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‌و مه‌زهه‌ر ‌‬ ‫ش���انه‌ده‌ر ‌‬ ‫ی موحه‌مه‌د‌و‬ ‫له‌هه‌ولێر‌و پێش���ه‌وا ق���از ‌‬ ‫ی شاعیر‌و‬ ‫قانع‌و س���الم‌و ئه‌حمه‌د دڵزار ‌‬ ‫ی تر كردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌درامای‬ ‫چه‌ندان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ندین دیكۆر ‌‬ ‫گه‌رده‌لول‌و س���ازدان ‌‬ ‫كورت ‌ه فیلم به‌شداری‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫ی هێشتنه‌و‌هی‌ قژ‌و ریشه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ی "سه‌ره‌تا له‌به‌ر خۆشه‌ویستی‌ زۆرم‬ ‫وت ‌‬ ‫ی گیڤارا قژ‌و‬ ‫بۆ شۆڕش���گێڕی‌ جیهان��� ‌‬ ‫ریش���م دانا‪ ،‬به‌اڵم دواتر قژ‌و ریشه‌كه‌م‬ ‫بو‌ه ناسنامه‌‌و ره‌نگم پێوه‌گرت"‪.‬‬ ‫ی داناو‌ه‬ ‫له‌و رۆژه‌وه‌ش كه‌ ڕی���ش‌و قژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رده‌وام روبه‌ڕو ‌‬ ‫رۆژان ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫جۆره‌ه���ا توانج ده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫به‌دڵێكی‌ ف���راوان وه‌ریده‌گرێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫وه‌كو س���امان هێمای‌ ب���ۆ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ی ده‌ق به‌ستو ك ‌ه‬ ‫ی چه‌ند هۆكارێك ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێم ‌ه له‌رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ژیانكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ناوه‌ڕاست‌و كلتور ‌‬ ‫كه‌ جۆرێك له‌دژایه‌تیكردن ده‌بیندرێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بۆ هه‌ركه‌س���ێك تۆزێ���ك دژ‌ه باوبون ‌‬

‫قرژاڵ‬ ‫خۆت ل���ه‌و كه‌س���ان ‌ه به‌دوربگ���ر‌ه ك ‌ه‬ ‫ئه‌یان���ه‌وێ‌ بێ���زارت بك���ه‌ن‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه‬ ‫ی خه‌ڵكی‌ بڕۆیت‪ .‬ئه‌م ماوه‌ی ‌ه‬ ‫به‌ئاراسته‌ ‌‬ ‫ی زۆر له‌ژیانت روده‌دات‪.‬‬ ‫گۆڕانكار ‌‬

‫له‌مب���اره‌و‌ه فه‌ره���اد پیرب���اڵ‬ ‫ی راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫له‌لێدوانێك���دا به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی عه‌ره‌به‌ چی‬ ‫"ئه‌ح�ل�ام س���ۆزانییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ده‌ڵێ با بیڵێت‪ ،‬نه‌ئه‌و نه‌كه‌س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ رێ���گا بگرێت له‌وه‌ ‌‬ ‫ع���ه‌ره‌ب ناتوان ‌‬ ‫ی دابمه‌زرێنێت‪،‬‬ ‫ك���ورد ده‌وڵه‌تی خ���ۆ ‌‬ ‫چی ده‌ڵێ ب���ا بیڵێت كه‌یفی خۆیه‌تی‌و‬ ‫ئه‌م قس���ه‌یه‌ی ئه‌و به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫رێگا له‌ئیراده‌ی ك���ورد ناگرێت‪ ،‬تاریق‬ ‫عه‌زیزیش كاتی خۆی هه‌مان قس���ه‌ی‬ ‫كرد"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ش ك��� ‌ه له‌كاتی‌ ئه‌م‬ ‫ی ئه‌حالمدا‪ ،‬په‌رواز پێده‌كه‌نێت‌و‬ ‫قسانه‌ ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش جۆرێك له‌ناڕه‌زایی‌ له‌فه‌یسبوكدا‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌و دروس���تكردوه‌‪ ،‬پیربا ‌ڵ‬ ‫ی "په‌رواز كچێك���ی گه‌نج ‌ه به‌هه‌مو‬ ‫وت ‌‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك كورد ده‌ب���ێ هانیبدات تا‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی گه‌ور‌ه به‌ده‌ستبهێنێت‌و‬ ‫عه‌ره‌بیش‌و ئه‌حالمیش دڵیان ده‌ته‌قیێت‬ ‫له‌خه‌فه‌ت���ی ئه‌و هونه‌رمه‌ن���د‌ه كورد‌ه‬ ‫گه‌نجه‌"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ش ك���ه‌ پ���ه‌رواز‬ ‫ده‌رب���ار‌ه ‌‬ ‫ی به‌رامب���ه‌ر ب���ه‌م‬ ‫قس���ه‌و هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌حالم نه‌بوه‌‪ ،‬پیرباڵ‌ وت ‌‬ ‫قس���انه‌ ‌‬ ‫"زۆر له‌سیاس���ه‌تمه‌دارانی گ���ه‌وره‌ی‬ ‫كورد به‌رامبه‌ر به‌مالیك���ی نه‌یانتوانی‬ ‫قس���ه‌یه‌كیش بكه‌ن‪ ،‬ئیت���ر چۆن داوا‬ ‫له‌په‌روازێك ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌مساڵ كۆلێژی‬ ‫هونه‌ره‌جوانه‌كانی ته‌واوكردو‌ه شه‌ڕێكی‬ ‫سیاسی بكات"؟!‬

‫شێر‬

‫ئا‪ :‬بڕوا‬ ‫(ژێر پرده‌كه‌)ی شاری سلێمانی‪ ،‬ماوه‌ی‬ ‫سااڵنێكی دورودرێژه‌ بۆته‌ بازاڕێكی‬ ‫گه‌رم بۆ كڕین‌و فرۆشتنی باڵنده‌ جۆراو‬ ‫جۆره‌كان‌و چه‌ندین گیانداری تر‪،‬‬ ‫جه‌نجاڵی كڕیارو فرۆشیاران‌و قیڕه‌ی‬ ‫باڵنده‌كان بریتین له‌تایبه‌تمه‌ندیه‌كانی‬ ‫ئه‌م بازاڕه‌‪ ،‬كه‌له‌شێر فرۆشێك ده‌ڵێت‬ ‫"كه‌له‌شێری‌ وا هه‌یه‌ ‪ 1500‬دۆالر ده‌كات"‪.‬‬

‫فه‌رهاد پیرباڵ‬

‫په‌رواز‬

‫كۆترفرۆشێك له‌نێو هاواری فرۆشیاران‌و‬ ‫ده‌نگ���ی ب���ه‌رزی باڵنده‌كان���دا وتی‌ "له‌م‬ ‫ب���ازاڕه‌دا نرخ���ی یه‌ك كۆتر گه‌یش���تۆته‌‬ ‫ده‌فته‌رێك دۆالر هه‌ندێ جاریش زیاتر له‌و‬ ‫بڕه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئام���اژه‌ی به‌وه‌ش���دا ك���ه‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیه‌كان���ی وه‌ك (پ���ه‌ڕی پێ‪،‬‬

‫ئه‌حالم‬

‫ده‌نوكی ك���ورت‪ ،‬چ���اوی ڕه‌ش‪ ،‬ال باڵی‬ ‫زه‌رد) هۆكارن له‌به‌رزبونه‌وه‌ی ئه‌م نرخه‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌و وتیشی‪ :‬ئه‌وانه‌ی كه‌ ئاماده‌ی پێدانی‬ ‫ئ���ه‌م نرخه‌ ب���ه‌رزه‌ن بریتین له‌كه‌س���انی‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن���دو به‌رپرس���ه‌كان‌و هه‌ندێ���ك‬ ‫جاریش ده‌برێن بۆ ئێران‌و به‌غدا‪.‬‬ ‫كڕیارێكی���ش كه‌ به‌مه‌به‌س���تی كڕینی‬ ‫چه‌ند جۆرێ���ك باڵنده‌ ڕوی ل���ه‌م بازاڕه‌‬ ‫كردب���و‪ ،‬به‌ده‌م روانین���ی‌ له‌باڵنده‌ی‌ نێو‬ ‫قه‌فه‌زه‌كان���ه‌وه‌ وتی "هاتن���ی من بۆ ژێر‬ ‫پرده‌كه‌ بۆته‌ پیشه‌ی رۆژانه‌م تا له‌هاتنی‬ ‫جۆری نوێ���ی باڵنده‌و زانینی نرخه‌كانیان‬ ‫ئاگاداربم"‪.‬‬ ‫له‌س���وچێكی بازاڕه‌ك���ه‌داو له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫به‌رێكردن���ی كڕیاره‌كانی���دا دوكاندارێك‬ ‫وتی "من ب���ۆ ماوه‌ی ‪ 23‬س���اڵه‌ لێره‌م‪،‬‬ ‫دوكانه‌كه‌ش���م ته‌رخانكردوه‌ به‌فرۆشتنی‬ ‫(عه‌ل���ه‌ف)ی باڵن���ده‌‌و له‌ئیشه‌كه‌ش���م‬

‫له‌فه‌یسبوکه‌وه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕوا‬

‫بێتاقه‌ت ناب���م"‪ .‬به‌وته‌ی خۆی كڕیارێكی‬ ‫باش���ی هه‌یه‌و بۆته‌ س���ه‌رچاوه‌ی بژێوی‬ ‫ژیانی‪.‬‬ ‫له‌ژێر پرده‌كه‌دا چه‌ندین جۆری‌ باڵنده‌و‬ ‫مریشك‌و ق ‌هل‌و كه‌ڵه‌شێر به‌رچاو ده‌كه‌ون‌و‬ ‫دنیایه‌كی‌ ره‌نگاوره‌نگی‌ سه‌یرو سه‌مه‌ره‌ن‬ ‫پێكه‌وه‌‪.‬‬ ‫خاوه‌ن���ی كۆمه‌ڵێ���ك كه‌ڵه‌ش���ێر وتی‌‬ ‫"له‌وه‌ته‌ی‌ ه���ه‌م خولی���ای به‌خێوكردنی‬ ‫ئاژه‌ڵم هه‌بوه‌‪ ،‬له‌هه‌مویان گرنگتر به‌المه‌وه‌‬ ‫كه‌ڵه‌شێره‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "چه‌ندین جۆری كه‌ڵه‌شێر هه‌ن‬ ‫كه‌ له‌واڵتانی هۆڵه‌ندا‪ ،‬ئێران‪ ،‬هندیستانه‌وه‌‬ ‫هاورده‌ ده‌كرێن‌و نرخی هه‌ندێكیان ده‌گاته‌‬ ‫‪ 1500‬دۆالر"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی به‌وه‌ش دا كه‌ دو جۆر كڕیاری‬ ‫كه‌ڵه‌ش���ێر هه‌ن یه‌كێكیان بۆ به‌شه‌ڕدان‌و‬ ‫ئه‌ویتریشیان بۆ جوانیه‌‪.‬‬

‫پیاوان جل ‌ی ژنان ‌ه ده‌پۆشن‌و له‌پارك ‌ی ئازاد ‌ی كۆده‌بنه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی ده‌زگای دادوه‌ر ‌‬ ‫كۆماری ئیسالمی ئێران له‌شاری‬ ‫مه‌ریوان وه‌ك سزادان جلی ژنانی‬ ‫كوردیان كرده‌به‌ر زیندانییه‌ك‌و به‌ناو‬ ‫ی ژنانی‬ ‫شاریاندا گێڕا‪ ،‬رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫ی كوردستان كه‌مپه‌ینێك‬ ‫رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی ئه‌و بڕیار‌ه رێكده‌خه‌ن‌و وا‬ ‫له‌دژ ‌‬ ‫بڕیاریشه‌ پێنجشه‌ممه‌ی‌ داهاتو وه‌ك‬ ‫ی ده‌ربڕین به‌رامبه‌ر به‌و سزایه‌‪،‬‬ ‫ناڕه‌زای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ژنان‌و به‌شێك له‌پیاوان ‌‬ ‫ی ژنانه‌ی‌ كوردییه‌و‌ه‬ ‫كوردستان به‌جل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی شار ‌‬ ‫ی ئازاد ‌‬ ‫له‌پارك ‌‬ ‫كۆببنه‌وه‌‪.‬‬

‫پێ���و‌ه دیاربێت‪ .‬س���امان باس له‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی هۆكارێك ‌‬ ‫ده‌كات ك ‌ه قژ‌و ریش���ه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و‪ ،‬هه‌ر‬ ‫باش���بون بۆ زیاتر ناساندن ‌‬ ‫ی چه‌ندین فیلم‌و‬ ‫به‌وهۆیه‌شه‌و‌ه به‌شدار ‌‬ ‫درام���ا‌و كلیپی‌ كردوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌رێگه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و نه‌بو‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئامانج ‌‬ ‫قژو ریشه‌كه‌یه‌و‌ه بناسرێت‪.‬‬

‫ ‬ ‫ژێر پرده‌که‌ی شاری سلێمانی‬

‫له‌دژ ‌ی بڕیارێكی‌ كۆمار ‌ی ئیسالمی‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫سامان هیدایه‌ت‬

‫‪ ‌10‬هه‌زار دۆالر‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر كۆترێك‬

‫ی‬ ‫ی بواری‌ ژنان‌و رۆژنامه‌نوس ‌‬ ‫چاكوان ‌‬ ‫ی كوردس���تان "فه‌ریب���ا‬ ‫رۆژهه‌اڵت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫محه‌م���ه‌دی‌" له‌مب���اره‌و‌ه به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫راگه‌یاند ك ‌ه "ئه‌م ‌ه له‌كۆمار ‌‬ ‫ئێران���دا كه‌س���ێك به‌وج���ۆر‌ه حوكم‬ ‫ی‬ ‫بدرێت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش ناڕه‌زاییه‌كی‌ گه‌وره‌ ‌‬ ‫لێكه‌وتوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ری���وان له‌هه‌فت���ه‌ ‌‬ ‫روداوه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رابردودا رویدا‪ ،‬ك ‌ه جلوبه‌رگی س���ور ‌‬ ‫ژنانه‌یان كرده‌ به‌ر پیاوێكی تۆمه‌تبارو‬ ‫به‌ش���ه‌قام‌و شوێنه‌ گشتییه‌كانی شاری‬ ‫ی ئه‌وه‌شدا‬ ‫مه‌ریواندا گه‌ڕاندویانه‌‪ ،‬به‌دوا ‌‬ ‫ی ده‌ربڕین‬ ‫ی مه‌ریوان وه‌ك ناڕه‌زای ‌‬ ‫ژنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سوره‌و‌ه دێن ‌ه سه‌ر شه‌قامه‌كان ‌‬ ‫به‌جل ‌‬ ‫ئه‌و شاره‌‪.‬‬ ‫ی به‌و‌ه كرد‬ ‫ی ئاماژه‌ ‌‬ ‫فه‌ریبا محه‌مه‌د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژنانه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه پیاوێ���ك به‌وجۆره‌ جل��� ‌‬ ‫ی گه‌وره‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رده‌كرێت سوكایه‌تییه‌ك ‌‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی بۆچونه‌كانت ده‌گات به‌خه‌ڵكی‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌شداری‌ ئه‌و چاالكیان ‌ه بكه‌یت ك ‌ه زۆرینه‌ ‌‬ ‫ێ نائارامییت بۆ دروس���ت ده‌بێت‬ ‫ی كاره‌كه‌ت هه‌ند ‌‬ ‫له‌م رۆژان ‌ه ده‌كرێت له‌شوێن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كه‌ت‪ .‬ش���ه‌ممه‌ رۆژ ‌‬ ‫ئ���ه‌وا دور نیی��� ‌ه س���ودی‌ لێوه‌ربگریت له‌ش���وێن ‌‬ ‫به‌ختتانه‌‪.‬‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌رو ‌‬

‫►‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )374‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/23‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )374‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/23‬‬

‫‪11‬‬

‫ئه‌گه‌ر بیانویستای ‌ه‬ ‫پیاوێك له‌به‌رچاوی‌‬ ‫خه‌ڵك سوك بكه‌ن‪،‬‬ ‫جلی‌ ژنانه‌یان ده‌كرده‌به‌ر‬ ‫ی‬ ‫به‌گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ئه‌و كلتور‌ه دواكه‌وتو‌ه ‌‬ ‫جاران ئه‌گ���ه‌ر بیانویس���تایه‌ پیاوێك‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵك سوك بكرێت‪ ،‬جل ‌‬ ‫له‌به‌رچاو ‌‬ ‫ژنانه‌ی���ان ده‌كرده‌به‌ر‪ ،‬كاتێك ك ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫به‌یاس���ا ده‌كرێت هه‌ڵه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "بۆ پشتیوانی‌ له‌ژنان‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫ی كوردس���تان ك ‌ه‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت��� ‌‬ ‫پی���او ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی واڵت‌و هه‌رێم ‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژنان��� ‌ه ‌‬ ‫نیش���ته‌جێن‪ ،‬جلوبه‌رگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردییان پۆش���ی‌‌و له‌په‌یجه‌كانی‌ تۆڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یس���بوكدا هه‌ڵمه‌تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و بڕیاره‌و سوكایه‌ت ‌‬ ‫گه‌وره‌یان له‌دژ ‌‬ ‫كردن به‌ژنان ده‌ستپێككرد"‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش چه‌ن���د رۆژێك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی چاالكوان��� ‌‬ ‫ژنان‌و پیاوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫كوردس���تان له‌ش���ار ‌‬ ‫له‌گفتوگ���ۆو كۆبون���ه‌وه‌دان‌و وا بڕیار‌ه‬ ‫ی ده‌ربڕی���ن به‌رامبه‌ر به‌و‬ ‫وه‌ك ناڕه‌زای ‌‬ ‫ی مه‌ریوان‌و‬ ‫ی شار ‌‬ ‫بڕیار‌هی‌ دادوه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت‪،‬‬ ‫ی كردن له‌ژنان ‌‬ ‫بۆ پشتیوان ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژی‌ پێن���ج ش���ه‌مم ‌ه له‌پاركی‌ ئازاد ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ك س���از بكه‌ن به‌به‌شدار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژنانه‌ی‌ كورد ‌‬ ‫چه‌ن���د پیاوێك كه‌ جل ‌‬ ‫ده‌پۆشن‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫دوپشک‬

‫که‌‌وان‬

‫گیسک‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی ك ‌ه تۆ ئ���ه‌م هه‌فته‌یه‌ خ���ۆت ئاماده‌كردو‌ه تۆزی‌ ناره‌حه‌تیتان بۆ دروست ده‌بێت‬ ‫ی ره‌نگ���ه‌ روبه‌روی‌ كه‌س���ێك ببیته‌وه‌ له‌و دور نیی��� ‌ه ئ���ه‌و كه‌س��� ‌ه نزیكانه‌ ‌‬ ‫ێ له‌تایبه‌تمه‌ندێكان ‌‬ ‫پێویس���ته‌ به‌هه‌ند ‌‬ ‫ژیانت���دا بچیته‌و‌ه پێش ئ���ه‌و‌هی‌ هیچ په‌یوه‌ندییه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ نوێیه‌ت‪ .‬هه‌ندێ‌ له‌گه‌ڵت���ان ده‌ژین له‌ماڵه‌وه‌ س���ودتان بۆ هه‌م���و روبه‌روكردنه‌وه‌یه‌ك‪ ،‬ره‌نگ ‌ه له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویس���ته‌كانتان‪ ،‬ئێو‌ه زۆر‬ ‫ی ده‌مێك ‌ه ئه‌وانتان له‌بیرك���ردو‌ه ره‌نگ ‌ه‬ ‫ی خێزانه‌ك���ه‌ت زۆر لێت راز ‌‬ ‫پالنێك دابنێی���ت‪ .‬خێزانه‌كانتان زیاتر گرفتت بۆ دروست بكات‌و بیه‌وێت بێزارت پێبگه‌یه‌نن له‌هه‌نگاوه‌ نوێیه‌كانتان‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌ندامان ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش ببێته‌ هۆی‌ دابڕانتان‪.‬‬ ‫ی رۆژی‌ به‌ختتانه‌‪.‬‬ ‫نه‌بن‪ .‬هه‌ین ‌‬ ‫گه‌ر پرسیان پێبكه‌ن زۆر باشتره‌‪.‬‬ ‫بكات له‌هه‌نگاوه‌كانت كه‌ ده‌یاننێیت‪.‬‬ ‫پێویستیان به‌ئێوه‌یه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی داراییتان ده‌بێت ئه‌م‬ ‫ده‌س���كه‌وتێك ‌‬ ‫مانگه‌‪ ،‬دور نیی ‌ه س���ه‌فه‌رێك ئه‌نجام‬ ‫ی ته‌ندروستییه‌و‌ه هه‌ست‬ ‫بده‌یت‪ ،‬له‌رو ‌‬ ‫به‌باشتربون ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪F‬‬

‫‪ashion‬‬

‫گۆشه‌یه‌كی‌ تایبه‌ته‌ به‌جل‌و به‌رگ‬ ‫ی ‪" fashion‬سه‌فین عارفی‌" ئاماده‌ی‌ ده‌كات‬ ‫دیزاین ‌هر‌و راوێژكار ‌‬

‫شۆڕشی بێكهام‪..‬‬ ‫بۆ گه‌نجانی رۆژهه‌اڵت‬ ‫بڕواناك���ه‌م كه‌س���ێك هه‌بێ���ت ك ‌ه تا‬ ‫ئه‌م���ڕۆ نه‌زانێت (‪)David Beckham‬‬ ‫ده‌یڤ���د بێكه���ام كێیه‌؟ گ���ه‌ر وردیی‬ ‫ژیانیشی نه‌زانێت ده‌زانێت ك ‌ه یه‌كێك ‌ه‬ ‫له‌یاریزانانی تۆپ���ی پێی به‌ریتانی‪ ،‬و‌ه‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هه‌ر واش نه‌تزان���ی من دڵنیام‬ ‫به‌هۆی قۆزی‌و جوانی جلوبه‌رگه‌كانیه‌و‌ه‬ ‫ده‌زانیت كێیه‌!‬ ‫بێكهام زۆرترین داواكاری له‌س���ه‌ر‌ه بۆ‬ ‫بازاڕ په‌یداكردن���ی بابه‌ته‌كانی جوانی‌و‬ ‫جلوبه‌رگ‌و بۆنی پیاوان ‪ ..‬هتد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌وه‌ی سه‌رنجراكێش���تر‌ه هه‌وادارانێتی‬ ‫له‌رۆژه���ه‌اڵت (الی خۆم���ان)‪ ،‬ك��� ‌ه‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی دیار گه‌نجان له‌ستایلی‬ ‫قژیان ب���ۆ خۆگۆڕینیان وه‌ك بێكهامه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی پێویس���ت ‌ه گه‌نج���ان ره‌چاوی‬ ‫بكه‌ن ره‌نگی پێس���ت‌و قژتان له‌به‌رچاو‬ ‫بگرن بۆ هه‌ر خۆئاماده‌كردنێكی نوێ‪،‬‬ ‫هه‌موم���ان ده‌زانی���ن ك��� ‌ه هه‌ریه‌كێك‬ ‫خاوه‌نی ره‌نگی پێست‌و قژێكی تایبه‌ت ‌ه‬ ‫بۆی��� ‌ه ت���ا ده‌توانیت خ���ۆت دوربگر‌ه‬

‫له‌ره‌نگكردن���ی ق���ژت‪ ،‬و‌ه گونجاندنی‬ ‫ئه‌و پارچه‌و جلوبه‌رگ���ه‌ی ك ‌ه له‌به‌ری‬ ‫ده‌كه‌یت له‌گه‌ڵ ره‌نگی پێستت‪ ،‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫زۆر گرنگن تاوه‌كو بته‌وێت خۆت وه‌كو‬ ‫كه‌س ‌ه به‌ناوبانگه‌كان رێكبخه‌یت‪.‬‬ ‫بێكهام هه‌وادارێك���ی زۆری جلوبه‌رگی‬ ‫سپۆرت‌و كالسیكه‌‪ ،‬هه‌میش ‌ه هه‌وڵده‌دات‬ ‫ب���ۆ كال���ه‌ی (‪‌)Nike‬و عه‌ینه‌ك���ی‬ ‫(‪ )RayBan‬كابۆی ( ‪)PRPS‬ئه‌مان ‌ه‬ ‫وه‌كو سپۆرت‪ ،‬وه‌كو كالسیك هه‌میش ‌ه‬ ‫پش���ت ده‌به‌س���تێت به‌قۆنه‌ره‌و جانتاو‬ ‫هه‌م���و بابه‌ت��� ‌ه چه‌رمییه‌كانی (لویس‬ ‫ڤیتۆن‪)/ Louis Vuitton‬و‌ه هه‌وادارێك‌و‬ ‫كڕیارێكی گه‌وره‌ی جلوبه‌رگی (‪،)Dior‬‬ ‫ئه‌مان���ه‌ ته‌نها كورته‌یه‌ك���ی زۆر كه‌م ‌ه‬ ‫له‌س���ه‌ر هه‌ڵبژارده‌كانی بێكهام‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دڵنیام خۆ ئاماده‌كردنت به‌و ش���ێوه‌ی ‌ه‬ ‫هیچ قورس���ی‌و گرانییه‌ك���ی تێدا نیه‌‪،‬‬ ‫ره‌نگ ‌ه تۆش زۆر حه‌ز به‌خۆگۆڕین‌و خۆ‬ ‫چاككردن بكه‌یت به‌اڵم ته‌نها پێویستت‬ ‫به‌كه‌مێك هاوكاری‌و راوێژكاری هه‌بێت‪.‬‬ ‫ ‪safeen.arif@yahoo.com‬‬ ‫‪Twitter @SafeenArif‬‬

‫كاسێت باوی‌ نه‌ماو حاج ‌ی‬ ‫ده‌ست له‌فرۆشتنی‌ هه‌ڵناگرێت‬

‫ ‬ ‫حاجی قادر‬ ‫بانه‌یه‌‌و له‌ته‌مه‌ن���ی الوێتیدا رویكردۆت ‌ه‬ ‫ئا‪ :‬پێشه‌وا فایه‌ق‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‌و س���ه‌ره‌تا‬ ‫قادر ده‌روێش ناسراو به‌(حاجی قادر) له‌پێنجوێن‌و پاش���ان له‌شاری سلێمانی‬ ‫نیش���ته‌جێ بوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ وه‌ك خۆی‌‬ ‫كه‌ ته‌مه‌نی ‪ 120‬ساڵه‌‪ ،‬ماوه‌ی‌ ‪40‬‬ ‫ساڵه‌ هه‌مو ده‌مه‌و به‌یانییه‌ك به‌كۆڵێك ده‌ڵێ���ت تاڵی‌‌و س���وێری‌ رۆژگاری‌ زۆر‬ ‫چه‌شتوه‌‌و ته‌مه‌نێكی‌ دورودرێژی‌ به‌سه‌ر‬ ‫كاسێتی‌ هونه‌رمه‌ندانی‌ كورده‌وه‌‬ ‫بردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا له‌جوڵه‌و هاتوچۆ‬ ‫ده‌چێته‌ مه‌زادخانه‌كه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌‌و‬ ‫نه‌كه‌وتوه‌و ئاره‌زوی‌ په‌سه‌ندكراوی‌ ئه‌م‬ ‫تا نیوه‌ڕۆ خه‌ریكی‌ فرۆشتنی‌ ئه‌و‬ ‫پی���اوه‌ به‌ته‌مه‌نه‌ كه‌ به‌جل���ه‌ كوردی‌‌و‬ ‫كاسێتانه‌یه‌ كه‌ ئێستا باویان نه‌ماوه‌و‬ ‫جامانه‌و فه‌ره‌نجییه‌كه‌یدا ده‌ناسرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ده‌گمه‌ن خه‌ڵكی‌ به‌كاریانده‌هێنێت‪،‬‬ ‫فرۆشتنی كاسێتی هونه‌رمه‌نده‌ دێرین‌و‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "گرنگ چه‌ند ده‌فرۆشم‌و‬ ‫فۆلكلۆره‌كان���ی كوردس���تانه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫چه‌ندم ده‌ستده‌كه‌وێت‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫"نه‌ك هه‌ر ئه‌م كاس���ێتانه‌ ده‌فرۆش���م‪،‬‬ ‫دانیشتن به‌دیار ئه‌م كاسێتانه‌وه‌‬ ‫به‌ڵك���و زۆر گوێگ���ری كاس���ێته‌كانی‌‬ ‫خولیا‌و حه‌زی‌ خۆمه‌"‪.‬‬ ‫حاجی ق���ادر كه‌ به‌بنه‌چ���ه‌ خه‌ڵكی حه‌س���ه‌ن زی���ره‌ك‌و عه‌لی‌ م���ه‌ردان‌و‬

‫کاوڕ‬

‫گا‬

‫ی چاالكی‌‌و هه‌نگاو‌ه باش���ه‌كان‌و هه‌وڵدان‬ ‫ی ئ���ه‌م بورج��� ‌ه مژده‌ ‌‬ ‫له‌دایكبوان��� ‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ان پێده‌درێت ك ‌ه ئه‌م هه‌فته‌ی ‌ه به‌س���ود‌ه بۆتان‪ ،‬واتان لێده‌كات زیاتر‬ ‫ی باوه‌ڕت���ان به‌خۆتان هه‌بێت‌و هه‌س���ت‬ ‫ی ئه‌وان ده‌بێت له‌رو ‌‬ ‫كاره‌كان به‌دڵ��� ‌‬ ‫ی بكه‌ن‪.‬‬ ‫به‌گه‌وره‌ی ‌‬ ‫ماددی‌‌و مه‌عنه‌وییه‌وه‌‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬پێشه‌وا‬

‫مه‌زهه‌ری خالقیشم"‪.‬‬ ‫حاجی‌ كه‌ له‌س���ه‌ر مێزێكی‌ هاكه‌زای ‌‬ ‫ی‬ ‫كاسێته‌كانی‌ ریز كردبو‪ ،‬وتی‌ "كاسێتم‬ ‫هه‌بوه‌ له‌الی‌ كه‌س نه‌بوه‌‪ ،‬فرۆشتمه‌وه‌‬ ‫ب���ه‌ ‪ 20‬هه‌زار دینار‪ ،‬گۆرانی‌ حه‌س���ه‌ن‬ ‫زیره‌كی‌ تێدا بوه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ك���ه‌ خاوه‌نی ش���ه‌ش منداڵه‌و‬ ‫زۆرب���ه‌ی كوڕه‌زاكانیش���ی ژنیانهێناوه‌‪،‬‬ ‫ئێستا به‌هۆی كۆچیدوایی خێزانه‌كه‌یه‌وه‌‬ ‫له‌س���اڵی پاردا به‌ته‌نیا ژیان به‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌بات‪ ،‬حاجی‌ قادر وه‌ك خۆی‌ ئاماژه‌ی‌‬ ‫پێ���ده‌دات "رۆژان���ه‌ تاق���ی‌ به‌یانی���ان‬ ‫له‌كاتژمێ���ر حه‌وته‌وه‌ دێ���ت بۆ یانزه‌"‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت "ماوه‌یه‌كه‌ فرۆشی‌ كاسێته‌كانم‬ ‫كه‌م بۆته‌وه‌"‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫ی‬ ‫په‌ل��� ‌ه بك���ه‌ له‌به‌ده‌س���تهێنان ‌‬ ‫ێ بناس���ه‌و‬ ‫ئامانجه‌كانت‪ ،‬خه‌ڵكی‌ نو ‌‬ ‫ی‬ ‫كار‌ه تایبه‌ته‌كانت به‌الو‌ه بنێ‌و هه‌وڵ ‌‬ ‫ی بده‌‪.‬‬ ‫ی دارای ‌‬ ‫ده‌سكه‌وت ‌‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫فه‌رهاد پیرباڵ‌‪ :‬عه‌ر‌هب‌و ئه‌حالمیش‬ ‫دڵیان به‌سه‌ركه‌وتنی‌ په‌رواز ده‌ته‌قێ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫په‌یج ‌ه كوردییه‌كانی‌ تۆڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژن��� ‌ه هونه‌رمه‌ند ‌‬ ‫فه‌یس���بوك له‌دژ ‌‬ ‫عه‌ره‌ب "ئه‌حالم" خرۆش���اون‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ی ناو ‌‬ ‫ی به‌كارهێنان��� ‌‬ ‫ی ل���ه‌دژ ‌‬ ‫ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫ی "ئه‌ره‌ب ئایدڵ‌"‬ ‫كوردستانه‌و له‌به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی له‌و‌ه كرده‌و‌ه ك ‌ه "كوردس���تان‬ ‫جه‌غت ‌‬ ‫به‌شێكی‌ جیانه‌بۆوه‌یه‌ له‌عێراق"‪.‬‬ ‫“ئه‌ح�ل�ام” ك��� ‌ه یه‌كێك��� ‌ه له‌لیژنه‌ی‬ ‫ده‌نگخۆش���انی‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‬ ‫پرۆگرامی “ئ���ه‌ره‌ب ئایدڵ”‪ ،‬له‌میانه‌ی‬ ‫پێشكه‌ش���كردنی ئ���ه‌و پرۆگرام��� ‌ه‬ ‫ی ئه‌وه‌م كه‌ بڵێن‬ ‫رایگه‌یاند ك ‌ه "من دژ ‌‬ ‫په‌رواز له‌كوردس���تانه‌و‌ه هاتو‌ه به‌ڵكو‬ ‫له‌عێراق���ه‌و‌ه هات���وه‌و كوردس���تانیش‬ ‫به‌ش���ێكی‌ جیانه‌بۆوه‌ی���ه‌ له‌عێ���راق‪،‬‬ ‫له‌ئێستاو‌ه له‌دژی‌ ئه‌وه‌م لیژنه‌كه‌ ئیتر‬ ‫بڵێت په‌رواز له‌كوردس���تانه‌و‌ه هاتوه‌‪،‬‬ ‫ی په‌رواز له‌عێراقه‌و‌ه هاتو‌ه‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫نه‌ك له‌كوردستان"‪.‬‬ ‫ئه‌م قس���انه‌ی “ئه‌حالم” له‌كاتێكدای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ك ‌ه “پ���ه‌رواز” له‌قۆناغه‌كانی رابردو ‌‬ ‫به‌رنامه‌كه‌دا له‌ژێر ناوه‌كه‌ی ده‌نوس���را‬ ‫ی‬ ‫“په‌رواز له‌كوردس���تان”‪ ،‬هونه‌رمه‌ند ‌‬ ‫ی لوبنانیش “راغ���ب عه‌المه‌”‬ ‫ن���اودار ‌‬ ‫له‌كات���ی بانگكردن���ی ناوب���راو ده‌یوت‬ ‫"په‌رواز له‌كوردستانه‌وه‌ هاتوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ح�ل�ام ناڕه‌زاییه‌ك ‌‬ ‫ئه‌م قس���انه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تۆڕ ‌‬ ‫ی له‌په‌یج��� ‌ه كوردییه‌كان ‌‬ ‫گه‌وره‌ ‌‬ ‫ی فه‌یس���بوكدا لێكه‌وته‌وه‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر نوسراوه‌‪،‬‬ ‫سه‌دان كۆمێنت ‌‬

‫له‌خۆشه‌ویستی جیڤارا‬ ‫سه‌رو ریشم هێشته‌وه‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند س���امان هیدای���ه‌ت یه‌كێك ‌ه‬ ‫ی قژ‌و‬ ‫ی زۆر ‌‬ ‫ی به‌هۆ ‌‬ ‫ل���ه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ ‌‬ ‫ریشه‌كه‌یه‌و‌ه ده‌ناس���رێته‌وه‌‌و ناوبانگی‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌ی���ه‌‪ ،‬رۆژان ‌ه به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫باش��� ‌‬ ‫ی جۆره‌ه���ا توانج‌و‬ ‫ب���ه‌رده‌وام روبه‌ڕو ‌‬ ‫ته‌شهیر ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫هونه‌رمه‌ند س���امان هیدایه‌ت‪ ،‬له‌ساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪ 1984‬له‌دایكبوه‌‌و دانیش���توی‌ ش���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قۆناغی‌ چواره‌م ‌‬ ‫هه‌ولێره‌‌و خوێندكار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی په‌یكه‌رس���ازیه‌ له‌كۆلێ���ژ ‌‬ ‫به‌ش��� ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‪ ،‬تائێس���تا‬ ‫هونه‌ره‌جوانه‌كان��� ‌‬ ‫ی بۆ هه‌ریه‌ك ‌ه له‌نیزامه‌دین‬ ‫چه‌ندین كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌قه‌زا ‌‬ ‫ی له‌كه‌رك���وك‌و بارزان��� ‌‬ ‫گل��� ‌‬ ‫ی كورد‬ ‫ی ئافره‌تێك ‌‬ ‫خه‌ب���ات‌و په‌یك���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ س���ه‌نته‌ری‌ خاتوزین‌و دروستكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌یك���ه‌ری‌ س���ێ‌ ئاس���ك له‌پارك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی خالق ‌‬ ‫ی هه‌ولێر‌و مه‌زهه‌ر ‌‬ ‫ش���انه‌ده‌ر ‌‬ ‫ی موحه‌مه‌د‌و‬ ‫له‌هه‌ولێر‌و پێش���ه‌وا ق���از ‌‬ ‫ی شاعیر‌و‬ ‫قانع‌و س���الم‌و ئه‌حمه‌د دڵزار ‌‬ ‫ی تر كردوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها له‌درامای‬ ‫چه‌ندان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چه‌ندین دیكۆر ‌‬ ‫گه‌رده‌لول‌و س���ازدان ‌‬ ‫كورت ‌ه فیلم به‌شداری‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫ی هێشتنه‌و‌هی‌ قژ‌و ریشه‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫ده‌رباره‌ ‌‬ ‫ی "سه‌ره‌تا له‌به‌ر خۆشه‌ویستی‌ زۆرم‬ ‫وت ‌‬ ‫ی گیڤارا قژ‌و‬ ‫بۆ شۆڕش���گێڕی‌ جیهان��� ‌‬ ‫ریش���م دانا‪ ،‬به‌اڵم دواتر قژ‌و ریشه‌كه‌م‬ ‫بو‌ه ناسنامه‌‌و ره‌نگم پێوه‌گرت"‪.‬‬ ‫ی داناو‌ه‬ ‫له‌و رۆژه‌وه‌ش كه‌ ڕی���ش‌و قژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رده‌وام روبه‌ڕو ‌‬ ‫رۆژان ‌ه به‌شێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫جۆره‌ه���ا توانج ده‌بێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫به‌دڵێكی‌ ف���راوان وه‌ریده‌گرێت‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫وه‌كو س���امان هێمای‌ ب���ۆ ده‌كات ك ‌ه‬ ‫ی ده‌ق به‌ستو ك ‌ه‬ ‫ی چه‌ند هۆكارێك ‌‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئێم ‌ه له‌رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬بۆی ‌ه ژیانكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كورد ‌‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌ت ‌‬ ‫ناوه‌ڕاست‌و كلتور ‌‬ ‫كه‌ جۆرێك له‌دژایه‌تیكردن ده‌بیندرێت‪،‬‬ ‫ی‬ ‫بۆ هه‌ركه‌س���ێك تۆزێ���ك دژ‌ه باوبون ‌‬

‫قرژاڵ‬ ‫خۆت ل���ه‌و كه‌س���ان ‌ه به‌دوربگ���ر‌ه ك ‌ه‬ ‫ئه‌یان���ه‌وێ‌ بێ���زارت بك���ه‌ن‪ ،‬هه‌وڵبد‌ه‬ ‫ی خه‌ڵكی‌ بڕۆیت‪ .‬ئه‌م ماوه‌ی ‌ه‬ ‫به‌ئاراسته‌ ‌‬ ‫ی زۆر له‌ژیانت روده‌دات‪.‬‬ ‫گۆڕانكار ‌‬

‫له‌مب���اره‌و‌ه فه‌ره���اد پیرب���اڵ‬ ‫ی راگه‌یاند ك ‌ه‬ ‫له‌لێدوانێك���دا به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی عه‌ره‌به‌ چی‬ ‫"ئه‌ح�ل�ام س���ۆزانییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ده‌ڵێ با بیڵێت‪ ،‬نه‌ئه‌و نه‌كه‌س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ رێ���گا بگرێت له‌وه‌ ‌‬ ‫ع���ه‌ره‌ب ناتوان ‌‬ ‫ی دابمه‌زرێنێت‪،‬‬ ‫ك���ورد ده‌وڵه‌تی خ���ۆ ‌‬ ‫چی ده‌ڵێ ب���ا بیڵێت كه‌یفی خۆیه‌تی‌و‬ ‫ئه‌م قس���ه‌یه‌ی ئه‌و به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫رێگا له‌ئیراده‌ی ك���ورد ناگرێت‪ ،‬تاریق‬ ‫عه‌زیزیش كاتی خۆی هه‌مان قس���ه‌ی‬ ‫كرد"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ش ك��� ‌ه له‌كاتی‌ ئه‌م‬ ‫ی ئه‌حالمدا‪ ،‬په‌رواز پێده‌كه‌نێت‌و‬ ‫قسانه‌ ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش جۆرێك له‌ناڕه‌زایی‌ له‌فه‌یسبوكدا‬ ‫به‌رامب���ه‌ر به‌و دروس���تكردوه‌‪ ،‬پیربا ‌ڵ‬ ‫ی "په‌رواز كچێك���ی گه‌نج ‌ه به‌هه‌مو‬ ‫وت ‌‬ ‫ش���ێوه‌یه‌ك كورد ده‌ب���ێ هانیبدات تا‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی گه‌ور‌ه به‌ده‌ستبهێنێت‌و‬ ‫عه‌ره‌بیش‌و ئه‌حالمیش دڵیان ده‌ته‌قیێت‬ ‫له‌خه‌فه‌ت���ی ئه‌و هونه‌رمه‌ن���د‌ه كورد‌ه‬ ‫گه‌نجه‌"‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌وه‌ش ك���ه‌ پ���ه‌رواز‬ ‫ده‌رب���ار‌ه ‌‬ ‫ی به‌رامب���ه‌ر ب���ه‌م‬ ‫قس���ه‌و هه‌ڵوێس���ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌حالم نه‌بوه‌‪ ،‬پیرباڵ‌ وت ‌‬ ‫قس���انه‌ ‌‬ ‫"زۆر له‌سیاس���ه‌تمه‌دارانی گ���ه‌وره‌ی‬ ‫كورد به‌رامبه‌ر به‌مالیك���ی نه‌یانتوانی‬ ‫قس���ه‌یه‌كیش بكه‌ن‪ ،‬ئیت���ر چۆن داوا‬ ‫له‌په‌روازێك ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌مساڵ كۆلێژی‬ ‫هونه‌ره‌جوانه‌كانی ته‌واوكردو‌ه شه‌ڕێكی‬ ‫سیاسی بكات"؟!‬

‫شێر‬

‫ئا‪ :‬بڕوا‬ ‫(ژێر پرده‌كه‌)ی شاری سلێمانی‪ ،‬ماوه‌ی‬ ‫سااڵنێكی دورودرێژه‌ بۆته‌ بازاڕێكی‬ ‫گه‌رم بۆ كڕین‌و فرۆشتنی باڵنده‌ جۆراو‬ ‫جۆره‌كان‌و چه‌ندین گیانداری تر‪،‬‬ ‫جه‌نجاڵی كڕیارو فرۆشیاران‌و قیڕه‌ی‬ ‫باڵنده‌كان بریتین له‌تایبه‌تمه‌ندیه‌كانی‬ ‫ئه‌م بازاڕه‌‪ ،‬كه‌له‌شێر فرۆشێك ده‌ڵێت‬ ‫"كه‌له‌شێری‌ وا هه‌یه‌ ‪ 1500‬دۆالر ده‌كات"‪.‬‬

‫فه‌رهاد پیرباڵ‬

‫په‌رواز‬

‫كۆترفرۆشێك له‌نێو هاواری فرۆشیاران‌و‬ ‫ده‌نگ���ی ب���ه‌رزی باڵنده‌كان���دا وتی‌ "له‌م‬ ‫ب���ازاڕه‌دا نرخ���ی یه‌ك كۆتر گه‌یش���تۆته‌‬ ‫ده‌فته‌رێك دۆالر هه‌ندێ جاریش زیاتر له‌و‬ ‫بڕه‌"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئام���اژه‌ی به‌وه‌ش���دا ك���ه‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندیه‌كان���ی وه‌ك (پ���ه‌ڕی پێ‪،‬‬

‫ئه‌حالم‬

‫ده‌نوكی ك���ورت‪ ،‬چ���اوی ڕه‌ش‪ ،‬ال باڵی‬ ‫زه‌رد) هۆكارن له‌به‌رزبونه‌وه‌ی ئه‌م نرخه‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌و وتیشی‪ :‬ئه‌وانه‌ی كه‌ ئاماده‌ی پێدانی‬ ‫ئ���ه‌م نرخه‌ ب���ه‌رزه‌ن بریتین له‌كه‌س���انی‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌ن���دو به‌رپرس���ه‌كان‌و هه‌ندێ���ك‬ ‫جاریش ده‌برێن بۆ ئێران‌و به‌غدا‪.‬‬ ‫كڕیارێكی���ش كه‌ به‌مه‌به‌س���تی كڕینی‬ ‫چه‌ند جۆرێ���ك باڵنده‌ ڕوی ل���ه‌م بازاڕه‌‬ ‫كردب���و‪ ،‬به‌ده‌م روانین���ی‌ له‌باڵنده‌ی‌ نێو‬ ‫قه‌فه‌زه‌كان���ه‌وه‌ وتی "هاتن���ی من بۆ ژێر‬ ‫پرده‌كه‌ بۆته‌ پیشه‌ی رۆژانه‌م تا له‌هاتنی‬ ‫جۆری نوێ���ی باڵنده‌و زانینی نرخه‌كانیان‬ ‫ئاگاداربم"‪.‬‬ ‫له‌س���وچێكی بازاڕه‌ك���ه‌داو له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫به‌رێكردن���ی كڕیاره‌كانی���دا دوكاندارێك‬ ‫وتی "من ب���ۆ ماوه‌ی ‪ 23‬س���اڵه‌ لێره‌م‪،‬‬ ‫دوكانه‌كه‌ش���م ته‌رخانكردوه‌ به‌فرۆشتنی‬ ‫(عه‌ل���ه‌ف)ی باڵن���ده‌‌و له‌ئیشه‌كه‌ش���م‬

‫له‌فه‌یسبوکه‌وه‌‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕوا‬

‫بێتاقه‌ت ناب���م"‪ .‬به‌وته‌ی خۆی كڕیارێكی‬ ‫باش���ی هه‌یه‌و بۆته‌ س���ه‌رچاوه‌ی بژێوی‬ ‫ژیانی‪.‬‬ ‫له‌ژێر پرده‌كه‌دا چه‌ندین جۆری‌ باڵنده‌و‬ ‫مریشك‌و ق ‌هل‌و كه‌ڵه‌شێر به‌رچاو ده‌كه‌ون‌و‬ ‫دنیایه‌كی‌ ره‌نگاوره‌نگی‌ سه‌یرو سه‌مه‌ره‌ن‬ ‫پێكه‌وه‌‪.‬‬ ‫خاوه‌ن���ی كۆمه‌ڵێ���ك كه‌ڵه‌ش���ێر وتی‌‬ ‫"له‌وه‌ته‌ی‌ ه���ه‌م خولی���ای به‌خێوكردنی‬ ‫ئاژه‌ڵم هه‌بوه‌‪ ،‬له‌هه‌مویان گرنگتر به‌المه‌وه‌‬ ‫كه‌ڵه‌شێره‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "چه‌ندین جۆری كه‌ڵه‌شێر هه‌ن‬ ‫كه‌ له‌واڵتانی هۆڵه‌ندا‪ ،‬ئێران‪ ،‬هندیستانه‌وه‌‬ ‫هاورده‌ ده‌كرێن‌و نرخی هه‌ندێكیان ده‌گاته‌‬ ‫‪ 1500‬دۆالر"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی به‌وه‌ش دا كه‌ دو جۆر كڕیاری‬ ‫كه‌ڵه‌ش���ێر هه‌ن یه‌كێكیان بۆ به‌شه‌ڕدان‌و‬ ‫ئه‌ویتریشیان بۆ جوانیه‌‪.‬‬

‫پیاوان جل ‌ی ژنان ‌ه ده‌پۆشن‌و له‌پارك ‌ی ئازاد ‌ی كۆده‌بنه‌وه‌‬ ‫ی‬ ‫دوای ئه‌وه‌ی ده‌زگای دادوه‌ر ‌‬ ‫كۆماری ئیسالمی ئێران له‌شاری‬ ‫مه‌ریوان وه‌ك سزادان جلی ژنانی‬ ‫كوردیان كرده‌به‌ر زیندانییه‌ك‌و به‌ناو‬ ‫ی ژنانی‬ ‫شاریاندا گێڕا‪ ،‬رێكخراوه‌كان ‌‬ ‫ی كوردستان كه‌مپه‌ینێك‬ ‫رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی ئه‌و بڕیار‌ه رێكده‌خه‌ن‌و وا‬ ‫له‌دژ ‌‬ ‫بڕیاریشه‌ پێنجشه‌ممه‌ی‌ داهاتو وه‌ك‬ ‫ی ده‌ربڕین به‌رامبه‌ر به‌و سزایه‌‪،‬‬ ‫ناڕه‌زای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ژنان‌و به‌شێك له‌پیاوان ‌‬ ‫ی ژنانه‌ی‌ كوردییه‌و‌ه‬ ‫كوردستان به‌جل ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سلێمان ‌‬ ‫ی شار ‌‬ ‫ی ئازاد ‌‬ ‫له‌پارك ‌‬ ‫كۆببنه‌وه‌‪.‬‬

‫پێ���و‌ه دیاربێت‪ .‬س���امان باس له‌وه‌ش‬ ‫ی‬ ‫ی هۆكارێك ‌‬ ‫ده‌كات ك ‌ه قژ‌و ریش���ه‌كه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و‪ ،‬هه‌ر‬ ‫باش���بون بۆ زیاتر ناساندن ‌‬ ‫ی چه‌ندین فیلم‌و‬ ‫به‌وهۆیه‌شه‌و‌ه به‌شدار ‌‬ ‫درام���ا‌و كلیپی‌ كردوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ند‌ه ئه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی له‌رێگه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و نه‌بو‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ئامانج ‌‬ ‫قژو ریشه‌كه‌یه‌و‌ه بناسرێت‪.‬‬

‫ ‬ ‫ژێر پرده‌که‌ی شاری سلێمانی‬

‫له‌دژ ‌ی بڕیارێكی‌ كۆمار ‌ی ئیسالمی‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫سامان هیدایه‌ت‬

‫‪ ‌10‬هه‌زار دۆالر‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر كۆترێك‬

‫ی‬ ‫ی بواری‌ ژنان‌و رۆژنامه‌نوس ‌‬ ‫چاكوان ‌‬ ‫ی كوردس���تان "فه‌ریب���ا‬ ‫رۆژهه‌اڵت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫محه‌م���ه‌دی‌" له‌مب���اره‌و‌ه به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫راگه‌یاند ك ‌ه "ئه‌م ‌ه له‌كۆمار ‌‬ ‫ئێران���دا كه‌س���ێك به‌وج���ۆر‌ه حوكم‬ ‫ی‬ ‫بدرێت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش ناڕه‌زاییه‌كی‌ گه‌وره‌ ‌‬ ‫لێكه‌وتوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌ری���وان له‌هه‌فت���ه‌ ‌‬ ‫روداوه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫رابردودا رویدا‪ ،‬ك ‌ه جلوبه‌رگی س���ور ‌‬ ‫ژنانه‌یان كرده‌ به‌ر پیاوێكی تۆمه‌تبارو‬ ‫به‌ش���ه‌قام‌و شوێنه‌ گشتییه‌كانی شاری‬ ‫ی ئه‌وه‌شدا‬ ‫مه‌ریواندا گه‌ڕاندویانه‌‪ ،‬به‌دوا ‌‬ ‫ی ده‌ربڕین‬ ‫ی مه‌ریوان وه‌ك ناڕه‌زای ‌‬ ‫ژنان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی سوره‌و‌ه دێن ‌ه سه‌ر شه‌قامه‌كان ‌‬ ‫به‌جل ‌‬ ‫ئه‌و شاره‌‪.‬‬ ‫ی به‌و‌ه كرد‬ ‫ی ئاماژه‌ ‌‬ ‫فه‌ریبا محه‌مه‌د ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژنانه‌ ‌‬ ‫ك ‌ه پیاوێ���ك به‌وجۆره‌ جل��� ‌‬ ‫ی گه‌وره‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌به‌رده‌كرێت سوكایه‌تییه‌ك ‌‬

‫فه‌‌ریک‬

‫ی بۆچونه‌كانت ده‌گات به‌خه‌ڵكی‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر به‌شداری‌ ئه‌و چاالكیان ‌ه بكه‌یت ك ‌ه زۆرینه‌ ‌‬ ‫ێ نائارامییت بۆ دروس���ت ده‌بێت‬ ‫ی كاره‌كه‌ت هه‌ند ‌‬ ‫له‌م رۆژان ‌ه ده‌كرێت له‌شوێن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاره‌كه‌ت‪ .‬ش���ه‌ممه‌ رۆژ ‌‬ ‫ئ���ه‌وا دور نیی��� ‌ه س���ودی‌ لێوه‌ربگریت له‌ش���وێن ‌‬ ‫به‌ختتانه‌‪.‬‬ ‫ی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌رو ‌‬

‫►‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )374‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/23‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫)‪ )374‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/23‬‬

‫‪11‬‬

‫ئه‌گه‌ر بیانویستای ‌ه‬ ‫پیاوێك له‌به‌رچاوی‌‬ ‫خه‌ڵك سوك بكه‌ن‪،‬‬ ‫جلی‌ ژنانه‌یان ده‌كرده‌به‌ر‬ ‫ی‬ ‫به‌گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ئه‌و كلتور‌ه دواكه‌وتو‌ه ‌‬ ‫جاران ئه‌گ���ه‌ر بیانویس���تایه‌ پیاوێك‬ ‫ی‬ ‫ی خه‌ڵك سوك بكرێت‪ ،‬جل ‌‬ ‫له‌به‌رچاو ‌‬ ‫ژنانه‌ی���ان ده‌كرده‌به‌ر‪ ،‬كاتێك ك ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫به‌یاس���ا ده‌كرێت هه‌ڵه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "بۆ پشتیوانی‌ له‌ژنان‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫ی كوردس���تان ك ‌ه‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت��� ‌‬ ‫پی���او ‌‬ ‫ی كوردس���تان‬ ‫ی واڵت‌و هه‌رێم ‌‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژنان��� ‌ه ‌‬ ‫نیش���ته‌جێن‪ ،‬جلوبه‌رگ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردییان پۆش���ی‌‌و له‌په‌یجه‌كانی‌ تۆڕ ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ فه‌یس���بوكدا هه‌ڵمه‌تێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و بڕیاره‌و سوكایه‌ت ‌‬ ‫گه‌وره‌یان له‌دژ ‌‬ ‫كردن به‌ژنان ده‌ستپێككرد"‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ش چه‌ن���د رۆژێك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت ‌‬ ‫ی چاالكوان��� ‌‬ ‫ژنان‌و پیاوان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س���لێمان ‌‬ ‫كوردس���تان له‌ش���ار ‌‬ ‫له‌گفتوگ���ۆو كۆبون���ه‌وه‌دان‌و وا بڕیار‌ه‬ ‫ی ده‌ربڕی���ن به‌رامبه‌ر به‌و‬ ‫وه‌ك ناڕه‌زای ‌‬ ‫ی مه‌ریوان‌و‬ ‫ی شار ‌‬ ‫بڕیار‌هی‌ دادوه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫ی رۆژهه‌اڵت‪،‬‬ ‫ی كردن له‌ژنان ‌‬ ‫بۆ پشتیوان ‌‬ ‫ی‬ ‫رۆژی‌ پێن���ج ش���ه‌مم ‌ه له‌پاركی‌ ئازاد ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ك س���از بكه‌ن به‌به‌شدار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژنانه‌ی‌ كورد ‌‬ ‫چه‌ن���د پیاوێك كه‌ جل ‌‬ ‫ده‌پۆشن‪.‬‬

‫ته‌‌رازوو‬

‫دوپشک‬

‫که‌‌وان‬

‫گیسک‬

‫سه‌‌تڵ‬

‫ی ك ‌ه تۆ ئ���ه‌م هه‌فته‌یه‌ خ���ۆت ئاماده‌كردو‌ه تۆزی‌ ناره‌حه‌تیتان بۆ دروست ده‌بێت‬ ‫ی ره‌نگ���ه‌ روبه‌روی‌ كه‌س���ێك ببیته‌وه‌ له‌و دور نیی��� ‌ه ئ���ه‌و كه‌س��� ‌ه نزیكانه‌ ‌‬ ‫ێ له‌تایبه‌تمه‌ندێكان ‌‬ ‫پێویس���ته‌ به‌هه‌ند ‌‬ ‫ژیانت���دا بچیته‌و‌ه پێش ئ���ه‌و‌هی‌ هیچ په‌یوه‌ندییه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ نوێیه‌ت‪ .‬هه‌ندێ‌ له‌گه‌ڵت���ان ده‌ژین له‌ماڵه‌وه‌ س���ودتان بۆ هه‌م���و روبه‌روكردنه‌وه‌یه‌ك‪ ،‬ره‌نگ ‌ه له‌گه‌ڵ خۆشه‌ویس���ته‌كانتان‪ ،‬ئێو‌ه زۆر‬ ‫ی ده‌مێك ‌ه ئه‌وانتان له‌بیرك���ردو‌ه ره‌نگ ‌ه‬ ‫ی خێزانه‌ك���ه‌ت زۆر لێت راز ‌‬ ‫پالنێك دابنێی���ت‪ .‬خێزانه‌كانتان زیاتر گرفتت بۆ دروست بكات‌و بیه‌وێت بێزارت پێبگه‌یه‌نن له‌هه‌نگاوه‌ نوێیه‌كانتان‪ ،‬بۆی ‌ه ئه‌ندامان ‌‬ ‫ئه‌مه‌ش ببێته‌ هۆی‌ دابڕانتان‪.‬‬ ‫ی رۆژی‌ به‌ختتانه‌‪.‬‬ ‫نه‌بن‪ .‬هه‌ین ‌‬ ‫گه‌ر پرسیان پێبكه‌ن زۆر باشتره‌‪.‬‬ ‫بكات له‌هه‌نگاوه‌كانت كه‌ ده‌یاننێیت‪.‬‬ ‫پێویستیان به‌ئێوه‌یه‌‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی داراییتان ده‌بێت ئه‌م‬ ‫ده‌س���كه‌وتێك ‌‬ ‫مانگه‌‪ ،‬دور نیی ‌ه س���ه‌فه‌رێك ئه‌نجام‬ ‫ی ته‌ندروستییه‌و‌ه هه‌ست‬ ‫بده‌یت‪ ،‬له‌رو ‌‬ ‫به‌باشتربون ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )374‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/23‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )374‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/23‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫لەرێككەوتنی ستراتیژییەوە بۆ ستراتیژی بـــــــــــــەئەبەدیكردنی دەسەاڵت‬ ‫مافی خودایی ل ‌ه فۆرمی مافی‬ ‫نەتەوەییدا‬

‫مەریوان وریا قانع‬ ‫ئاراس فەتاح‬

‫پێشەکی‬ ‫فەیلەس���وفی فەرەنس���ی میش���ێل‬ ‫فۆکۆ ل���ه‌ یەکێک ل ‌ه نووس���ینە هه‌رە‬ ‫بەناوبانگەکانی���دا دەربارەی پەیوەندی‬ ‫نێوان خود‌و دەس���ەاڵت دەنووس���ێت‪:‬‬ ‫”ڕەنگە دڵنیاترین کێشەیەک فەلسەفە‬ ‫خ���ۆی پێوە خەریککردبێت‪ ،‬کێش���ەی‬ ‫تێگەیش���تن بێت له‌ ئێس���تا‪ ،‬کێشەی‬ ‫تێگەیش���تن لەو ساتەوەختەی بووە بە‬ ‫«ئێستا»و ئێمە لەناویدا دەژین“‪ .‬لەم‬ ‫دیدگایەوە پرسیاری سەرەکی ئێمە لەم‬ ‫نووس���ینەدا ئەوەیە‪ :‬ئای���ا ئێمە دوای‬ ‫هه‌شت س���اڵ له‌ سەرۆکایەتی بارزانی‌و‬ ‫هه‌ژمونی پارتی بە هاوپش���تی یەكێتی‬ ‫بەسەر دەس���ەاڵتدارێتی کوردیدا‪ ،‬ل ‌ه چ‬ ‫ئێستایەکدا دەژین؟‬ ‫ئاش���کرایە هه‌موو پرس���یارکردنێک‬ ‫دەربارەی ئێس���تا دەرگیربوونە لەگەڵ‬ ‫زیاد ل��� ‌ه ڕەهه‌ندێکی ئەو ئێس���تایەدا‪،‬‬ ‫دەرگیربوون���ە لەگ���ەڵ ڕەهه‌ن���دە‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و سیاس���ی‌و ئاب���ووری‌و‬ ‫فەرهه‌نگی‌و ڕەمزییەکانی ئەو ئێستایەدا‪.‬‬ ‫ئێم���ە ل���ەم نووس���ینەدا دەمانەوێت‬ ‫لەس���ەر ڕەهه‌ندە سیاس���ییەکانی ئەو‬ ‫ئێس���تایەدا بوەس���تین‌و هه‌وڵدەدەین‬ ‫لەپ���اڵ تاووتوێكردن���ی كاریگەریی���ە‬ ‫نێگەتیڤییەكانی پرسی درێژكردنەوەی‬ ‫تەمەن���ی دەس���ەاڵتی بارزان���ی وەكو‬ ‫سەرۆکی هه‌رێم‪ ،‬ل ‌ه هه‌ندێك خەسڵەتە‬ ‫س���ەرەکییەکانی ئ���ەم ئێس���تایەش‬ ‫ڕابمێنین‪.‬‬ ‫ئێستای ئێمە وەک ئێستایەکی‬ ‫ناسیاسی‬ ‫بەبۆچوونی ئێمە ئاکاری س���ەرەکی‬ ‫دۆخی ئەمڕۆک���ەی کۆمەڵگای کوردی‌و‬ ‫سیستمی دەسەاڵتدارێتی له‌کوردستاندا‬ ‫غیاب‌و نائامادەیی سیاسەتە وەک کردەی‬ ‫ئی���دارەدان‌و ڕێکخس���تنێکی عەقاڵنی‌و‬ ‫بەرپرسانەی ژیانی گشتی‪ ،‬وەک چاالکیی‬ ‫سەرقاڵبوون بە دابینکردن‌و پاراستنی‬ ‫پێداویستییە گش���تی‌و سەرەکییەکانی‬ ‫ژیانێک���ی کۆمەاڵیەتی هێم���ن‌و ئارام‪.‬‬ ‫کە باس له‌”پێداویستییە گشتییەکان“‬ ‫دەکەی���ن‪ ،‬تەنها باس ل��� ‌ه دابینکردنی‬ ‫پێداویستییە مادییەکانی ژیانی ڕۆژانە‬ ‫ناکەی���ن‪ ،‬لەڕێ���گای دابەش���کردنێکی‬ ‫ش���ەفافانە‌و دادپەروەرانەی س���امان‌و‬ ‫داهاتی نەتەوەییەوە لەناو کۆمەڵگادا‪،‬‬ ‫بەڵک���و باس ل ‌ه دابینکردنی هه‌موو ئەو‬ ‫پێداویس���تییانەی تریش دەکەین‪ ،‬کە‬ ‫ئینس���ان دەکەنە بوونەوەرێکی ئازاد‌و‬ ‫خاوەن ماف‌و ڕێ���ز‌و خاوەن کەرامەت‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی خ���ۆی گێل ن���ەكات‌و فێڵ ل ‌ه‬ ‫کۆمەڵگاکەی نەکات دەزانێت كە دوای‬ ‫هه‌شت ساڵ سەرۆکایەتی بارزانی لەناو‬ ‫سیستمی دەسەاڵتدارێتی کوردستاندا‪،‬‬ ‫ل ‌ه هه‌موو ئەو ئاستانەدا‪ ،‬چ وێرانەیەکی‬ ‫سیاس���ی‌و مەعن���ەوی‌و ئەخالق���ی‬ ‫دروس���تکراوە‪ .‬لەم ماوەی���ەدا چەندان‬ ‫دەزگا دروستكراوە‌و چەندین تەکنیکی‬ ‫حوکمڕانی پیادەك���راوە کە ئەزموونی‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتی کوردس���تان ب���ەرەو‬ ‫الس���اییکردنەوەیەکی تەواوی مۆدێلی‬ ‫دەسەاڵتدارێتی ش���ێخە نەوتاوییەکانی‬ ‫خەلی���ج ئەب���ات‪ .‬باس���کردنەوەی‬ ‫كەموكوڕیی���ە گەورەکان���ی ن���او ئەم‬ ‫وێرانەی���ە ئەرک���ی ئەم ووت���ارە نییە‪،‬‬ ‫چونکە ئەم بابەتە ئەوەندە باس���کراوە‬ ‫بووە بەبەش���ێک ل ‌ه ھۆشمەندی‌و زمانی‬ ‫قس���ەکردنی ڕۆژانەی ئینس���انی ئێمە‬ ‫لەس���ەر خۆی‌و لەس���ەر کۆمەڵگاکەی‪.‬‬ ‫ئەوەی ئێمە لێرەدا دەمانەوێت قس���ەی‬ ‫لەسەر بكەین‪ ،‬چۆنیەتی مامەڵەکردنی‬ ‫”سیاس���ەت“ خۆیەتی وەک کردەیەکی‬ ‫ئینس���انی ن���او ڕووب���ەری گش���تیی‪.‬‬ ‫بەبۆچوونی ئێمە ئەوەی ناوەرۆکی کاری‬ ‫سیاسی دەستنیشاندەکات‌و ئەوەی مانا‬ ‫بە سیاس���ەت خۆشی‪ ،‬وەک چەمکێکی‬ ‫فیک���ری‌و كردەیەك���ی كۆمەاڵیەت���ی‪،‬‬ ‫دەبەخش���ێت‪ ،‬هه‌وڵدانی دروستکردنی‬ ‫”چوارچێوەیەک���ی گش���تی“‌و فۆرمێك‬

‫له‌سەردەمی‬ ‫بارزانیدا فشار‌و‬ ‫زۆربۆهێنانی‬ ‫ڕۆژانە‪ ،‬کڕین‌و‬ ‫بێدەنگکردن‪،‬‬ ‫ترساندن‌و تیرۆر‪،‬‬ ‫پەراوێزخستنی‬ ‫خواستە مەدەنی‌و‬ ‫سیاسییەكان‪ ،‬بە‬ ‫”پارتی“کردنێکی‬ ‫بەرفراوانی‬ ‫كایەكانی‬ ‫سیاسەت‌و ئابوری‌و‬ ‫کۆمەڵگای‬ ‫مەدەنی‪ ..‬هتد‬ ‫بەشێکی دانەبڕاوی‬ ‫پراكتیكی سیاسییە‬ ‫ل ‌ه ژیانی ڕۆژانەی‬ ‫کۆمەڵگای‬ ‫كوردستاندا‬ ‫ل���ه ”پێکەوەژیان���ی کۆمەاڵیەتی���ی“ە‬ ‫ک���ە ئینس���انەكان تیایان���دا بتوانن‪،‬‬ ‫بێهه‌س���تکردن بە بچووکی���ی‌و غەدر‌و‬ ‫ئیهانەکردن‪ ،‬النیکەمی پێداویس���تییە‬ ‫بنەڕەتییەکانی���ان بەدەس���تبهێنن‪.‬‬ ‫سیاس���ەت لێ���رەدا ھونەری س���ازانی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و ئاب���وری‌و فەرهه‌نگییە‪،‬‬ ‫میت���ۆدی كەناڵیزەكردنی عەقاڵنییانە‌و‬ ‫لەفیلتەردانی ملمالنێكانە پێش���ئەوەی‬ ‫توندوتیژییان تێبكەوێ���ت‌و بگۆڕێن بۆ‬ ‫پشێوی كۆمەاڵیەتی‪ .‬سیاسەت تەكنیكی‬ ‫فێ���ڵ‌و تەڵەکە‌و فش���ار‌و هه‌ڕەش���ە‌و‬ ‫توندوتیژی نییە‪ ،‬ش���اردنەوەی بنەمای‬ ‫بڕیارە گەورە‌و گرنگ‌و س���ەرەکییەکان‬ ‫ل ‌ه کۆمەڵگا نییە‪ ،‬بەڵکو رێكخس���تنی‬ ‫ئاش���کرای كۆمەڵگایە لەس���ەر بنەمای‬ ‫ماف‪ ،‬لەسەر دروستکردنی ئەو هه‌ستە‬ ‫الی ئینس���ان‌و هێ���زە کۆمەاڵیەتیی���ە‬ ‫جیاوازەکان کە هه‌مووان بەش���یان ل ‌ه‬ ‫س���امانی واڵت‌و مافی بەش���دارییان ل ‌ه‬ ‫داڕش���تنی بڕیار‌و چییەتی سیس���تمی‬ ‫دەسەاڵتدارێتییەكەیدا هه‌یە‪ .‬بەم مانایە‬ ‫ئەركی سیاس���ەت دابینكردنی سازان‌و‬ ‫كۆدەنگی‌و ڕازیبوونێك���ی کۆمەاڵیەتی‬ ‫گشتیی‌و دروستكردنی متمانە‌و ئارامییە‬ ‫ل ‌ه نێوان هێزە جیاواز‌و ملمالنێکەرەکانی‬ ‫ناو كۆمەڵگادا‪.‬‬ ‫ئەوەی له‌س���ەردەمی س���ەرۆکایەتی‬ ‫بارزان���ی ل ‌ه کوردس���تاندا ئەنجامدراوە‬ ‫ڕێ���ک پێچەوان���ەی ئ���ەم وەزیف���ە‬ ‫ستراتیژی‌و ئەخالقییانەیە كە سیاسەت‬ ‫هه‌ڵگرێتی‪ .‬ل��� ‌ه س���ەردەمی بارزانیدا‬ ‫فش���ار‌و زۆربۆهێنانی ڕۆژان���ە‪ ،‬کڕین‌و‬ ‫بێدەنگک���ردن‪ ،‬ترس���اندن‌و تی���رۆر‪،‬‬ ‫پەراوێزخس���تنی خواس���تە مەدەنی‌و‬

‫سیاس���ییەكانی گروپە ناڕازییەكان‪ ،‬بە‬ ‫”پارتی“کردنێکی بەرفراوانی كایەكانی‬ ‫سیاسەت‌و ئابوری‌و کۆمەڵگای مەدەنی‌و‬ ‫دەزگا گەورەکانی حوکمڕانی‪ ،‬بەشێکی‬ ‫دانەبڕاوی پراكتیكی سیاسییە ل ‌ه ژیانی‬ ‫ڕۆژانەی کۆمەڵگای كوردستاندا‪ .‬هه‌موو‬ ‫ئەمانەش بە ڕێگای نایاسایی‌و لەڕێگای‬ ‫خ���راپ بەکارهێنانێک���ی بەرفراوان���ی‬ ‫دەس���ەاڵتەوە‪ .‬تەسکبوونەوەی هه‌ڵقە‌و‬ ‫بازن���ەی س���ەرەکی حوکمڕان���ی ل��� ‌ه‬ ‫واڵتەکەدا بۆ خێزانەکەی سەرۆک خۆی‌و‬ ‫بۆئەوانەی کە تا قیامەت گوێڕایەڵێکی‬ ‫دەست لەسەرسنگ‌و بەشەرێکی بێنوزە‌و‬ ‫بێدەنگدەن لەبەردەم سەرۆکدا‪ ،‬ئاکاری‬ ‫ئەم هه‌شت ساڵەی تەمەنی حوکمڕانی‬ ‫بارزانی ب���ووە‪ .‬لەهه‌مووش���ی خراپتر‬ ‫س���ڵنەکردنەوە ل ‌ه پەنابردن بۆ هێزی‬ ‫سەربازی‌و بۆ بەکارهێنانی توندوتیژی ل ‌ه‬ ‫چارەسەرکردنی ملمالنێ سیاسییەکاندا‪،‬‬ ‫ئەوج���ا ل��� ‌ه س���وتاندنی دەزگای‬ ‫تەلەفیزیۆن‌و تەشویشخستنەس���ەریان‌و‬ ‫س���وتاندنی رادی���ۆ‌و ب���ارەگای هێزە‬ ‫ملمالنێکەرەکان���ەوە بیگرە‪ ،‬بۆ لێدان‌و‬ ‫گرتن‌و فڕاندن‌و نانبڕاوکردنی بەش���ێکی‬ ‫زۆری ئەوان���ەی لەگ���ەڵ عەقڵیی���ەت‌و‬ ‫بیرکردنەوەی پارتەکەی سەرۆک‌و ئەم‬ ‫دەسەاڵتدارێتییەدا ناکۆکن‪.‬‬ ‫جگە لەمانە هه‌شت س���اڵی ڕابردوو‬ ‫هه‌شت س���اڵی قووڵبوونەوەی زیاتری‬ ‫جی���اوازی‌و دابەش���بوونی چینایەتی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیی بووە ل ‌ه واڵتدا‪ ،‬هه‌ش���ت‬ ‫ساڵی دروس���تبوونی گروپێکی بچووک‬ ‫ل���ه‌ ملیۆنێ���ر‌و ملیاردێری نەناس���راو‬ ‫بووە‪ ،‬لەبەرامبەریدا س���ااڵنی بێئیشی‌و‬ ‫دروستبوونی ژمارەیەکی گەورە ل ‌ه هێزی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی کەمدەرام���ەت‌و نائومێد‬ ‫ب���ووە‪ .‬ئەم���ە جگە ل ‌ه دروس���تکردنی‬ ‫جیاوازی گەورە لەنێوان‌و ش���ار‌و گوند‌و‬ ‫لەنێوان ناوچە جیاوازەکانی کوردستاندا‬ ‫تادەگات���ە دامەزراندنی چەندان دەزگا‌و‬ ‫دامەزراوی ئەمنی‌و هه‌واڵگری قەبە کە‬ ‫ل���ەدەرەوەی النی هه‌رەکەمی چاودێری‬ ‫کۆمەڵگا‌و چاودێری هه‌ر دەزگایەکی تری‬ ‫لێپرسینەوەی یاس���ایی‌و ئەخالقیدان‪.‬‬ ‫هه‌موو ئەمانە دونیای ئێمەیان پڕکردوە‬ ‫ل ‌ه ڕق‌و بێزاری‌و هه‌ستکردنێکی گەورە‬ ‫بە غەدری کۆمەاڵیەتی‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ل��� ‌ه کوردس���تانی ژێ���ر‬ ‫س���ەرۆکایەتی بارزانیدا دروس���تبووە‬ ‫مۆدێلێکی تایبەتە ل ‌ه ”دەسەاڵتدارێتی‬ ‫دەس���ەاڵتگەر“؛ دەس���ەاڵتگەرییەک‬ ‫پڕچەک‌و پڕتوندوتیژی‪ ،‬پڕ هه‌ڕەش���ە‌و‬ ‫ڕق‌و غ���ەدری کۆمەاڵیەت���ی‪ ،‬پڕ هێزی‬ ‫س���ەربازی تایبەت‪ ،‬گروپی بەڵتەجی‌و‬ ‫ش���ەڕفرۆش‪ .‬هه‌م���وو ئەمان���ەش‬ ‫نەفیکردنی سیاسەتە وەک چاالکییەک‬ ‫لەخەمی دروس���تکردنی ئەو ”ڕەهه‌ندە‬ ‫گش���تییانە“دا بێت کە ”پێکەوەژیانی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی“ تاکەک���ەس‌و گروپەکان‬ ‫بەش���ێوەیەکی هێمنان���ە ڕێکبخ���ات‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی لەکوردس���تاندا ئامادەی���ە‬ ‫لۆژیک���ی دەس���ەاڵتێکی نێرجس���ییە‪،‬‬ ‫لۆژیکی هێ���ز‪ ،‬هێزێکی ڕووت‪ ،‬هێزێکی‬ ‫تەعەس���وفی كە کەی بیەوێت‌و چۆنی‬ ‫بوێ���ت وادەجوڵێت���ەوە‌و واکاردەکات‪.‬‬ ‫ئەم شێوازانەش لەدەسەاڵت شێوازێک‬ ‫نین لەڕێگای سیاس���ەتەوە بژین‪ ،‬واتە‬ ‫له‌ ڕێ���گای دروس���تکردنی دونیایەکی‬ ‫گش���تییەوە بژی���ن بۆ هێ���زە ناکۆک‌و‬ ‫ملمالنێک���ەرەکان‪ ،‬بەڵک���و لەڕێ���گای‬ ‫فشار‌و ترساندن‌و کڕین‌و بەکارهێنانێکی‬ ‫ئاشکرا‌و نهێنی توندوتیژییەوە دەژین‪.‬‬ ‫لێرەدا لۆژیکی هەیمەنەیەکی هه‌ڕەمیی‬ ‫حیزبییانەی بێدەمام���ک ئامادەیە‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫غیابی النی هه‌رەکەمی کردەی سیاسیدا‪.‬‬ ‫ب���ەم مانای���ە م���اوەی س���ەرۆکایەتی‬ ‫بارزان���ی‪ ،‬م���اوەی ڕووتکردن���ەوەی‬ ‫کۆمەڵگای كوردستانە لەهه‌ر کردەیەکی‬ ‫سیاسیی ڕاستەقینە‌و داماڵینێتی لەهه‌ر‬ ‫چارەس���ەرێکی عەقاڵن���ی‌و مەدەنییانە‬ ‫بۆ کێش���ە‌و ناکۆکی‌و ملمالنێکانی ناو‬ ‫هه‌رێم‌و دەرەوەی هه‌رێم‪.‬‬

‫لەدونی���ای کۆندا ”ماف���ی خودایی“‬ ‫ئامرازی سەرەکی بەخشینی ڕەوایەتی‬ ‫ب���وو بە دەس���ەاڵت‪ ،‬پادش���ا‌و ئەمیر‌و‬ ‫خەلیفەکان بەن���اوی مافێکی خوداییە‬ ‫حوکمڕانبوون‪ .‬ئ���ەوەی ئەوانی کردبوو‬ ‫بە دەسەاڵتدار بڕیاری کۆمەڵگا نەبوو‪،‬‬ ‫بەڵکو ویس���تی یەزدان‌و قودسیەتێکی‬ ‫دین���ی‌و کۆمەاڵیەتی ب���وو‪ .‬لەم جۆرە‬ ‫سیستمەدا دەس���ەاڵتداران لەبەردەمی‬ ‫ھی���چ دەزگا‌و هێ���ز‌و دەس���تورێکدا‬ ‫بەرپرس���یار نەبوون‪ .‬ش���تێک بەناوی‬ ‫کۆمەڵ���گاوە لەئارادانەب���وو‪ ،‬تاوەك���و‬ ‫بتوانێت ل ‌ه دەس���ەاڵت بپرس���ێتەوە‌و‬ ‫داوای بەرپرس���یاربوونی لێب���کات‪.‬‬ ‫دەس���ەاڵتدار تەنها لەب���ەردەم خودادا‬ ‫بەرپرس���یار بوو‌و تەنها خوداش مافی‬ ‫لێپرسینەوەی ل ‌ه دەس���ەاڵتدار هه‌بوو‪،‬‬ ‫بەاڵم لێپرس���ینەوە ل���ەم دونیایەدا نا‬ ‫ک���ە وەک دونیایەکی فانیی وێنادەکرا‪،‬‬ ‫بەڵکو لەو دونیا‪ ،‬ل ‌ه قیامەتدا‪ .‬ئەمەش‬ ‫مانای ئەوەی دەسەاڵتدار بۆی هه‌بوو ل ‌ه‬ ‫ڕۆژی لەدایکبوونییەوە تا ڕۆژی مردنی‬ ‫بەبێ ھیچ توانایەکی لێپرسینەوە بژی‌و‬ ‫حوکمڕانیبکات‪.‬‬ ‫بێگومان ئەوەی ئەمڕۆ ل ‌ه کوردستاندا‬ ‫ئامادەی���ە مافی خودایی نییە‪ ،‬نزیکەی‬ ‫س���ەدەیەکە دەس���ەاڵتدارانی ک���ورد‌و‬ ‫بزوتن���ەوەی ناس���یۆنالیزمی ک���وردی‬ ‫چەمک���ی ”نەت���ەوە“‌و ”نیش���تیمان“‌و‬ ‫”کۆمەڵگا“ی���ان کردۆت���ە بنەم���ای‬ ‫بەخش���ینی ڕەوایەتی بە بەرژەوەندی‌و‬ ‫بە ویس���تی دەس���ەاڵتدارێتی خۆیان‪.‬‬ ‫ئەوان کە دەسەاڵتدارن بەناوی خوداوە‬ ‫دەسەاڵتدار نین‪ ،‬بەڵکو بەناوی خەڵک‌و‬ ‫نەت���ەوە‌و کۆمەڵگاوە دەس���ەاڵتدارن‪.‬‬ ‫ئەوەی لێرەدا مایەی لەس���ەر وەستانە‬ ‫ئەوەی���ە ک���ە دەس���ەاڵتدارانی کورد‪،‬‬ ‫وەک بەش���ی هه‌رەزۆری دەسەاڵتدارە‬ ‫خراپەکانی ناوچەکە‪ ،‬س���ەرجەمی ئەو‬ ‫دەزگایانەیان دروس���تکردوە کە گوایە‬ ‫نەتەوە‌و کۆمەڵگا بەھۆیانەوە نەک تەنها‬

‫ئەوەی‬ ‫له‌کوردستانی‬ ‫ژێر سەرۆکایەتی‬ ‫بارزانیدا‬ ‫دروستبووە‬ ‫مۆدێلێکی تایبەتە‬ ‫ل ‌ه "دەسەاڵتدارێتی‬ ‫دەسەاڵتگەر"؛‬ ‫دەسەاڵتگەرییەک‬ ‫پڕچەک‌و‬ ‫پڕتوندوتیژی‪،‬‬ ‫پڕ هه‌ڕەشە‌و‬ ‫ڕق‌و غەدری‬ ‫کۆمەاڵیەتی‪ ،‬پڕ‬ ‫هێزی سەربازی‬ ‫تایبەت‪ ،‬گروپی‬ ‫بەڵتەجی‌‬ ‫دەتوانن ڕا‌و بۆچوونی خۆیان دەرببڕن‪،‬‬ ‫بەڵک���و توان���ای ئەوەش���یان هه‌بێت‬ ‫ل��� ‌ه دەس���ەاڵتداران بپرس���نەوە‌و کەی‬ ‫ویستیشیان ناچاریانبکەن‪ ،‬بەشێوەیەکی‬ ‫یاسایی‌و کراوە‪ ،‬دەستگۆڕکێی دەسەاڵت‬ ‫ئەنجامب���دەن‪ .‬ئیت���ر ل ‌ه ڕێکخس���تنی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و دروس���تکردنی پەرلەمان‌و‬ ‫نووس���ینی دەس���تورەوە بیگ���رە‪ ،‬بۆ‬ ‫دەرکردنی ژمارەیەکی زۆری یاس���ا کە‬ ‫کاریان ڕێکخس���تن‌و بەش���ەرعیکردنی‬ ‫هه‌ڵس���وکەوت‌و بڕیارەکانی دەسەاڵتە‪.‬‬

‫ل ‌ه ئەدەبیاتی سیاسیدا ئەم تێکەڵکردنە‬ ‫ڕووکەشەی دەزگا‌و چەمک‌و کردەکانی‬ ‫سیس���تمێکی دیموکراس���ی ب���ە‬ ‫دەسەاڵتێکی ستەمگەر‌و دەسەاڵتگەر‪،‬‬ ‫ن���اوی ”دەس���ەاڵتگەرێتی نوێ���ی“‬ ‫لێن���راوە‪.New Authoritarianism ،‬‬ ‫ئەم چەش���نە دەس���ەاڵتدارێتییە تەنها‬ ‫لەڕێگای سانسۆر‌و فشار‌و بەکارهێنانی‬ ‫توندوتیژیی���ەوە حوکمن���اکات‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هه‌ندێ���ک فەزا‌و پەراوێ���زی بچووکیش‬ ‫ب���ۆ ئیدارەدانی ملمالن���ێ‌و بوونی ڕا‌و‬ ‫بۆچوونی جیاواز دەڕەخسێنێت‪ .‬بەاڵم‬ ‫هاوکات هه‌م���وو هه‌وڵێک ئ���ەدات بۆ‬ ‫کۆنترۆڵکردنی تەواوی ئەو پەراوێزانە‪،‬‬ ‫بۆ کردنیان بە پەراوێزی پەراوێزیی‪ ،‬بە‬ ‫شتێک کە ھیچ توانایەکی لەسەر گۆڕینی‬ ‫هاوکێش���ە گ���ەورە‌و س���ەرەکییەکانی‬ ‫دەسەاڵت نەبێت‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی بەدرێژای���ی دونی���ای دوای‬ ‫ڕاپەڕی���ن ل��� ‌ه کوردس���تاندا بینیومانە‬ ‫دروس���تکردن‌و بەهێزکردنی پایەکانی‬ ‫ئەم ش���ێوازەیە ل ‌ه ”دەس���ەاڵتگەرێتی‬ ‫ن���وێ“‪ ،‬دروس���تکردنی ”سیسس���تمی‬ ‫س���ەرۆکایەتی“ش ل ‌ه باتی ”سیستمی‬ ‫پەرلەمان���ی“ یەکێک���ە ل��� ‌ه کۆڵەک���ە‬ ‫سەرەکییەکانی ئەم ”دەسەاڵتگەرێتییە‬ ‫نوێ“یە‪ .‬لێرەدا مارەکردنێکی فیودااڵنەی‬ ‫دەزگا‌و چەمک‌و زمانی دیموکراسییەت‬ ‫ئامادەی���ە ل ‌ه جۆرە مافێک���ی ”نیمچە‬ ‫خودای���ی“‌و هه‌میش���ەیی نوخبەیەکی‬ ‫دەس���ەاڵتدار ل ‌ه کوردستاندا‪ .‬سیستمی‬ ‫سەرۆکایەتی لەسەر عەقڵیەتی پەرەدان‬ ‫ب���ەم جۆرە ڕوانینە بۆ دەس���ەاڵت‌و بۆ‬ ‫حوکمڕانی دروس���تکراوە‪ .‬ئ���ەم مافە‬ ‫نیمچ���ە خودایی���ە جارێک ل��� ‌ه فۆرمی‬ ‫”ڕەوایەتی شۆڕشگێڕانە“‌و جارێکی تر‬ ‫ل ‌ه فۆرمی ”ڕەوایەتی خێزان‌و کەسایەتی‬ ‫موق���ەدەس“دا‌و جارێکی س���ێهه‌میش‬ ‫ل���ه‌ فۆرمی ”نەبوون���ی ئەلتەرناتیڤ“‌و‬ ‫”پێداویس���تییەكانی ئ���ەم قۆناغە“دا‬ ‫بۆ حوکم���ڕان‪ ،‬خۆی نمایش���دەکات‌و‬ ‫دەردەکەوێ���ت‪ .‬ئەوەی ئێس���تاش ل ‌ه‬ ‫کوردس���تاندا دەیبینی���ن‪ ،‬گیرخواردنی‬ ‫مەرك���ەزی ”دەس���ەاڵتگەرێتی نوێ“یە‬ ‫بەدەس���ت پەراوێزەکان���ی خۆی���ەوە‪،‬‬ ‫بەدەس���ت ئەو یاسا‌و ڕێس���ا‌و بەڵێن‌و‬ ‫چاوەڕوانییانەوە کە خۆی وەک بەشێک‬ ‫ل��� ‌ه پرۆس���ەی پاراس���تنی هه‌یمەنە‌و‬ ‫بەهێزکردن���ی دەس���ەاڵتی خ���ۆی‪،‬‬ ‫دروستیکردون‪ .‬ئەوەی ئێستا دەیبینین‬ ‫گیرخواردنی سەرۆکی هه‌رێمە بەدەست‬ ‫یاس���ایەکەوە کە خۆی بۆ بەخش���ینی‬ ‫ڕوخسارێکی دیموکراسی بە سیستمەکە‬ ‫ئیمزایک���ردوە‪ ،‬لەکاتێکدا سیس���تمەکە‬ ‫خۆی سیستمێکی دەس���ەاڵتگەرانەیە‌و‬ ‫بە لۆژیکی سیس���تمێکی دەسەاڵتگەر‬ ‫کاردەکات‌و دەجوڵێتەوە‪ .‬هاوش���ان بە‬ ‫پرۆسەی داخرانێكی كۆمەاڵیەتیی ئەم‬ ‫خێزانە دەسەاڵتگەرە سیاسییە بەرامبەر‬ ‫بە كۆمەڵگا‪ ،‬ئیش���کردنی ڕاستەقینەی‬ ‫ئەم نوخبەیە لەناو سیستم‌و تێگەیشتی‬ ‫بۆ دەسەاڵت بریتییە ل ‌ه کورتکردنەوەی‬ ‫ماف���ی ئ���ەم ی���ان ئ���ەو ک���ەس بۆ‬ ‫فەرمانڕەوایەتی‌و زەمانەتی ئەم یان ئەو‬ ‫بنەماڵە بۆ سەركردایەتی هه‌میشەیی‪.‬‬ ‫هه‌م���وو ”پەراوێزێک���ی دیموکراس���ی“‬ ‫چەندە بچ���ووک‌و الوازیش بێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫گەش���ەی ناوەکی خ���ۆی هه‌یە‌و زمان‌و‬ ‫وێن���ە‌و تەنانەت هێزگەلی نوێ لەپاڵیدا‬ ‫دروس���تدەبێت‪ .‬ئەوەی ئەمڕۆ پارتی‌و‬ ‫یەکێت���ی بەنی���ازن ئەنجامیب���دەن‪،‬‬ ‫پەراوێزخس���تنی زیات���ر ی ئ���ەو‬ ‫پەراوێزانەیە‪ ،‬ت���ا ڕادەی ئیفلیجکردن‌و‬ ‫تەنانەت لەناوبردنیان‪ .‬هه‌ڵبژاردنەوەی‬ ‫بارزانی بۆ س���ەرۆکایەتی هه‌رێم‪ ،‬تەنها‬ ‫گەڕانەوەی مافێکی نیمچە خودایی نییە‬ ‫بۆناو مەسەلەی ش���ەرعیەتی سیاسی‬ ‫ل ‌ه کوردس���تاندا‪ ،‬بەڵک���و هه‌وڵدانێکی‬ ‫ترسناکە بۆ وێرانکردنی ئەو پەراوێزانەی‬ ‫کە هه‌ن‌و یاخود بە ئەبەدیکردنی دۆخی‬ ‫پەراوێزب���وون‌و ڕێگرت���ن ل ‌ه گەش���ەی‬ ‫سروشتی‌و یاسایی خۆیان‪.‬‬ ‫ئیش���کردنی ڕاس���تەقینەی ئ���ەم‬ ‫سیستمە تێگەیش���تنێکی بۆ دەسەاڵت‬ ‫س���ەروەرکردوە کە لەگەشەی خۆیدا‪،‬‬ ‫پرسی دەسەاڵتداربوونی تەنها بۆ مافی‬ ‫ئەم یان ئ���ەو کەس‪ ،‬یان ئەم یان ئەو‬ ‫بنەماڵە‌و گروپی تایبەت‪ ،‬کورتکردۆتەوە‪.‬‬ ‫لەم دۆخەدا دەسەاڵتداربوون ئەرکێکی‬ ‫کات���ی نییە کەس���ێکی دیاریک���راو بۆ‬ ‫ماوەیەکی تایبەت‌و بەپێی یاسا خەریکی‬ ‫ڕاپەڕاندن‌و جێبەجێکردنی بێت‪ ،‬دۆخی‬ ‫بەرپرس���یاربوون نییە لەب���ەردەم ھیچ‬ ‫دەزگا‌و یەکەیەکی کۆمەاڵیەتیدا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫جۆرە مافێکی ئەبەدی نیمچەخوداییە‪،‬‬ ‫بەخششێکی ئەبەدییە بۆئەو سەرکردە‌و‬

‫دەسەاڵتدارانە دانراوە کە وەک سەرکردە‬ ‫لەدایکدەبن‌و وەک دەسەاڵتداریش دەمرن‪.‬‬ ‫ئ���ەم خێزانە سیاس���ییە نوێی���ە تەنها‬ ‫خۆیان بە نوێن���ەری نەتەوە‌و کۆمەڵگا‬ ‫نازانن‪ ،‬بەڵکو ئەو نوێنەرایەتییەش���یان‬ ‫پڕک���ردوە ل ‌ه رەگەز‌و ڕەهه‌ندی خودایی‬ ‫موقەدەس‪ ،‬خۆیان بە تەنها بە نوێنەری‬ ‫نەتەوە‌و نیشتیمان نازانن بۆ ماوەیەکی‬ ‫دیاریکراو‪ ،‬بەڵکو نوێنەری هه‌تاهه‌تایی‬ ‫نەتەوە‌و نیشتیمانن‪ ،‬تا مردن‪ ،‬لەدوای‬ ‫خۆش���یانەوە ئ���ەم نوێنەرایەتیی���ە بۆ‬ ‫من���داڵ‌و خێ���زان‌و کەس���ە نزیکەکانی‬ ‫خۆیان بەجێدەهێڵن‪ .‬ل ‌ه هه‌شت ساڵی‬ ‫ڕابردوودا بارزانی کاراکتەری سەرەکی‬ ‫دروس���تبوونی ئەم سیس���تمە بووە ل ‌ه‬ ‫”دەسەاڵتگەرێتی نوێ“‌و نوێنەری ئەم‬ ‫شێوازەیە ل ‌ه ”ڕەوایەتی نیمچەخودایی“‬ ‫ل ‌ه کوردستاندا‪.‬‬

‫كێشەی دەسەاڵت‬ ‫الی پارتی‌و‬ ‫یەكێتی ئەوە نییە‬ ‫كە بروایان بە‬ ‫هه‌ڵبژاردن نییە‪،‬‬ ‫بەڵكو كێشەیان‬ ‫ئەوەیە كە‬ ‫بڕوایان بە دۆڕان‌و‬ ‫لەدەستدانی‬ ‫سەركردایەتیكردنی‬ ‫ئەم میللەتە نییە‬ ‫كاڵبوونەوەی میکیاجی دیموکراسییەت‬ ‫ئێم���ە باس���مان لەوەکرد ک���ە ئەم‬ ‫مۆدێلە ل��� ‌ه ”دەس���ەاڵتگەرێتی نوێ“‬ ‫بە میکیاجێکی دیموکراس���ییانە خۆی‬ ‫تەاڵی���ی دەکات‪ .‬ئەوەی ئەم مۆدێلە ل ‌ه‬ ‫”دەسەاڵتگەرێتی تەقلیدی“ جیادەکاتەوە‬ ‫ئەو ت���ەاڵ دیموکراس���ییەیە‪ .‬بەاڵم بڕ‌و‬ ‫ڕادەی ئەم مکیاجە دیموکراس���ییە ل ‌ه‬ ‫شوێنێکەوە بۆ شوێنێکی تر دەگۆڕێت‪.‬‬ ‫ڕۆژگارێک���ی درێ���ژ ل��� ‌ه واڵتێکی وەکو‬ ‫میسردا حوسنی موبارەک‌و حیزبەکەی‌و‬ ‫دوو کوڕەک���ەی‌و خزم���ە نزیکەکان���ی‬ ‫توان���ای ئەوەیان هه‌بوو سیس���تمەکە‬ ‫کۆنترۆڵ‌و ئاراستەبکەن‪ ،‬ئەو پەراوێزە‬ ‫دیموکراس���ییەی کە هه‌ب���وو بەتەواوی‬ ‫کۆنترۆڵ‌و ئاراس���تەکراو بوو‪ .‬موبارەک‬ ‫هه‌ڵبژاردنی س���ەرۆکایەتی ئەنجامئەدا‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەنجامەکان پێشتر ڕێکخرابوون‌و‬ ‫هه‌موو ئ���ەو هه‌واڵن���ەش بەڕێوەبوون‬ ‫بۆئ���ەوەی جەمال موبارەک ش���وێنی‬ ‫حوس���نی موبارەکی باوکی بگرێتەوە‪.‬‬ ‫بۆیە ئ���ەو میکیاجە دیموکراس���ییەی‬ ‫ل ‌ه میس���ردا هه‌ب���وو‪ ،‬میکیاجبوونێكی‬ ‫هێجگار تۆخ‌و بۆ هه‌مووان ئاشکرابوو‪.‬‬ ‫بەاڵم ل ‌ه کوردستاندا بەحوکمی ئەوەی‬ ‫ھیچ هێزێ���ک توان���ای کۆنترۆڵکردنی‬ ‫هه‌موو کوردس���تانی نەب���ووە‌و نییە‌و‬ ‫تا ئێس���تاش کەس ناتوانێت ببێت بە‬ ‫حاکمی رەها ل���ەم دەڤەرەدا‪ ،‬بۆیە بڕ‌و‬ ‫ڕادەی ئەم مکیاجە دیموکراس���ییە ل ‌ه‬ ‫کوردستاندا جیاوازە لەوەی ل ‌ه مسیردا‬ ‫هه‌بووە‪ .‬ئەوەی ئەمڕۆ ل ‌ه کوردس���تاندا‬ ‫دەیبینین گیرخواردنی دەموچاوەکانی‬ ‫ئ���ەو ”دەس���ەاڵتگەرێتییە نوێ“یە بە‬ ‫دەس���تی میکیاجە دیموکراسییەکانی‬ ‫خۆیەوە‪ .‬دروس���تبوونی دێوەزمەیەكە‬ ‫ك���ە ل��� ‌ه فانۆس���ە س���یحرییەكەی‬ ‫دیموكراس���ییەتەوە بۆیان دەرچووەتە‬ ‫دەرەوە‌و تارماییەكان���ی بەس���ەر‬ ‫كوردستاندا تێدەپەڕێت‪ .‬وەزیفەی ئەم‬ ‫میكیاجە دیموكراسییەی دەسەاڵتدارێتی‬ ‫ل ‌ه كوردس���تاندا چی���دی جوانڕاگرتنی‬ ‫وێنەی دەسەاڵت نییە‪ ،‬بەڵكو بووە بە‬ ‫ماسكێك كە دەسەاڵتداران نە دەتوانن‬ ‫لەگەڵیدا بژین‌و نەدەشتوانن بەئاسانی‬

‫فڕێیبدەن‪.‬‬ ‫لە كوردس���تاندا دۆخێكی سیاسیی‌و‬ ‫یاسایی زۆر ناوێزە هه‌یە‪ .‬چەند جارێكی‬ ‫تریش باس���مان لەم دۆخە مەترسیدارە‬ ‫سیاسی‌و یاساییە كردووە‪ ،‬كە پارتی‌و‬ ‫یەكێت���ی ل���ه‌ فەراغێكی دەس���تووری‬ ‫مەترسیداردا سیاسەت دەكەن‪ .‬كێشەی‬ ‫دەس���ەاڵت الی پارت���ی‌و یەكێتی ئەوە‬ ‫نییە كە بروایان ب���ە هه‌ڵبژاردن نییە‪،‬‬ ‫بەڵكو كێشەیان ئەوەیە كە بڕوایان بە‬ ‫دۆڕان‌و لەدەستدانی سەركردایەتیكردنی‬ ‫ئ���ەم میللەتە نیی���ە‪ .‬هه‌ر ئەمەش���ە‬ ‫وادەكات ك���ە هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاكان���ی هه‌رێمی كوردس���تان تا‬ ‫ئەو كات���ە دوابخرێت كە خەڵكی بیری‬ ‫بچێت���ەوە كە جگ���ە ل���ه‌ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫پەرلەمان‌و س���ەرۆكی هه‌رێم‪ ،‬مافێكی‬ ‫یاسایی گرنگی تری هه‌یە‪ .‬ئەم مافەش‬ ‫ل ‌ه هه‌ندێ���ك ڕووەوە بۆ ژیانی رۆژانەی‬ ‫خەڵك���ی‪ ،‬له‌ هه‌‌ڵبژاردن���ی پەرلەمان‌و‬ ‫سەرۆك گرنگترە‪ .‬بڕوانەبوون بە دۆڕان‌و‬ ‫ئامادەنەب���وون بۆ دەس���تبەرداربوون‬ ‫له‌ رۆڵی س���ەركردایەتی‪ ،‬كێش���ەیەكی‬ ‫سیاس���یی‌و یاس���ایی گ���ەورەی ئ���ەم‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتییە دەس���ەاڵتگەرەیە‪.‬‬ ‫كێشەكە سیاس���ییە‪ ،‬چونكی ئەگەری‬ ‫گەورە هه‌یە كە ئەزموونی دەسەاڵتدارێتی‬ ‫پارت���ی‌و یەكێتی‪ ،‬كوردس���تان بەرەو‬ ‫هه‌ڵدێرێك���ی سیاس���یی‌و كۆمەاڵیەتی‬ ‫گەورەتر ببات‪ .‬كێش���ەكە یاس���اییە‪،‬‬ ‫چونكی له‌ئێس���تادا ئەو یاس���ایەی كە‬ ‫خۆی���ان دایانناوە‪ ،‬بووە بە رێگرێك ل ‌ه‬ ‫دروستبوونی دیكتاتۆرییەت‌و خواستی‬ ‫دەس���ەاڵتگەرایی بارزانیی���ش بووە بە‬ ‫بەربەستێك لەبەردەم دیموكراسیكردنی‬ ‫پرۆسەی هه‌ڵبژاردن له‌ كوردستاندا؟‬ ‫لەراس���تیدا نەبوون���ی بەدی���ل لەناو‬ ‫حیزب���دا بۆ س���ەرۆكەکان ئاماژەیەكی‬ ‫ڕوونە ك���ە دیكتاتۆرییەت پرنس���یپی‬ ‫بەڕێوەبردن‌و رێكخستنی ئەو حیزبانەیە‌و‬ ‫ئەندامەكانیش���ی بوونەوەری بێئیرادە‌و‬ ‫ملكەچ���ی بڕیارەكان���ی س���ەرۆكن‪.‬‬ ‫ئەگینا بۆ حیزبێ���ک بە هه‌زاران هه‌زار‬ ‫ئەندام���ەوە نەتوانێ���ت بەدیلێ���ک بۆ‬ ‫س���ەرۆکێکی نەخ���ۆش یان کەس���ێک‬ ‫کەماوە یاس���اییەکەی بەرسەرچووبت‪،‬‬ ‫بدۆزێت���ەوە‪ .‬پرس���یارەكە ئەوەی���ە‬ ‫چۆن ئەم پرنس���یپە دەس���ەاڵتگەرییە‬ ‫ناوەكییەی ناو حیزب دەكرێت بە فۆرمی‬ ‫رێكخستنی كۆمەڵگا‌و ئەم پرۆسەیەش‬ ‫بە یاس���ا زەڕكەش دەكرێت؟ ئاشكرایە‬ ‫س���ەرۆكە دەس���ەاڵتگەراكان كاتێ���ك‬ ‫س���ەركەوتوودەبن ك���ە جەماوەری���ان‬ ‫لەپشتەوە بێت‪ ،‬یان النی كەم ژمارەیەكی‬ ‫بەرچاوی ئەندامانی كۆمەڵگا بكەن بە‬ ‫لەشکرێک له‌ سەرلەقێنی ”بەڵێ‪-‬بێژ“‪.‬‬ ‫گەر ئەمەش���یان بۆنەكرێ���ت ئەوا پەنا‬ ‫دەبەنە بەر كەلەپاچەكردنی یاساكان‌و‬ ‫دەستكاریكردنیان تا ئەو شوێنەی كە‬ ‫خواستە سیاس���ییەكانیان تێردەكات‪.‬‬ ‫یەكێك ل���ه‌ ئەرگومێنتە هه‌میش���ەییە‬ ‫سەرەكییەكانی دیكتاتۆرییەت بریتییە‬ ‫ل���ه‌ دەگمەن���ی‌و ناوێزەیی س���ەرۆك‌و‬ ‫نەبوون���ی ئەڵتەرناتیڤ ب���ۆ ئەو زاتە‬ ‫نەتەوەیی���ە مێژووییە‪ .‬پاس���اوێكی تر‬ ‫كە هه‌میش���ە دەهێنرێتەوە بریتییە ل ‌ه‬ ‫دۆخی نائاس���ایی‌و مەترسی دەرەكیی‬ ‫لەس���ەر ئاساییش���ی نەتەوەیی‪ .‬واتە‬ ‫بەخش���ینی بەردەوامیی بە دەس���ەاڵت‬ ‫لەبەر بوونی دۆخێكی ناكاو‌و نائاسایی‬ ‫ل���ەرووی سیاس���ییەوە‪ .‬گرفت ئەوەیە‬ ‫ك���ە ئەم دۆخ���ی نائاس���اییە‪ ،‬چەندە‬ ‫دژەیاس���ایە ئەوەن���دەش لەرێ���گای‬ ‫یاس���اوە رێكدەخرێت‪ .‬وەكو جیۆرجیۆ‬ ‫ئاگامب���ن ئاماژەی پێ���دەكات‪ ،‬گرفتی‬ ‫پێناس���ەی ”دۆخی نائاس���ایی“ لەوێدا‬ ‫دەردەكەوێ���ت كە ”زۆنێك���ی نادیارە“‪.‬‬ ‫ئەم نادیارییەش مانای دروس���تبوونی‬ ‫”متبوونێکی یاس���اییە“ كە لەرێگایەوە‬ ‫دەسەاڵتی دیكتاتۆر ئەكتیڤ دەكرێت‌و‬ ‫شەرعییەتی یاسایی پێدەبەخشرێت‪.‬‬ ‫پارت���ی‌و یەكێتی لەم���ڕۆدا چاالكانە‬ ‫خەریكی بەرهه‌مهێنانی ئەم ”متبوونی‬ ‫یاس���اییە“ن‪ .‬ئ���ەم متبوون���ەش ب���ە‬ ‫ئەكتیڤكردنی ”دۆخی نائاس���ایی“ ناو‬ ‫رەشنووس���ی دەس���تووری كوردستان‬ ‫دەس���تپێناكات ك���ە ئەگەرێك���ە‌و‬ ‫لەبەردەس���تیاندایە‪ ،‬بەڵك���و ل��� ‌ه‬ ‫داتاشینی سیستەمێكی یاسایی نوێوە‬ ‫دەستپێدەكات بۆ درێژكردنەوەی ژیانی‬ ‫س���ەرۆكایەتی بارزانی‪ .‬تاكە حیكمەتی‬ ‫ئ���ەم س���تراتیژەی پارت���ی‌و یەكێتی‬ ‫بریتییە ل��� ‌ه بەرهه‌مهێنان���ی متبوون‌و‬ ‫تەزینێکی یاس���ایی ب���ۆ ئەكتیڤكردنی‬ ‫تەمەنی سیاسیی بارزانی‪.‬‬ ‫لە جەوه���ه‌ردا ئ���ەم گەمەکردنە بە‬

‫لەكاتێكدا هه‌موو دیكتاتۆرییەت‌و‬ ‫سیستەمی‬ ‫هێزەكانی‬ ‫دەسەاڵتگەرایی‬ ‫کۆمه‌ڵگا دژ بە‬ ‫مانای نەبوونی‬ ‫درێژكردنەوەی‬ ‫تەمەنی سیاسیی بەدیلە بۆ سەركردە‬ ‫مێژووییەكان‌و‬ ‫بارزانین‪ ،‬كەچی‬ ‫مانەوەیانە‬ ‫ئەو بڕیار بۆ‬ ‫له‌دەسەاڵتدا تا ئەو‬ ‫دیاریكردنی‬ ‫رۆژەی بە نەخۆشی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‬ ‫دەمرن یان پەكیان‬ ‫سەرۆكایەتی‌و‬ ‫دەكەوێت‪ ،‬یان‬ ‫پەرلەمان‬ ‫دەردەكات‌و بە یەك تا ئەو رۆژەی‬ ‫وشە لەسەر ئەم كە كورسی‬ ‫دەسەاڵتیان‬ ‫كێشە سیاسی‌و‬ ‫دەشكێنرێت‬ ‫یاساییە نادوێت‬ ‫یاسا‌و دەستكاریكردنە ئارەزوومەندانەی‬ ‫هه‌یكەلی دەس���ەاڵتدارێتی‪ ،‬گەمەکردنە‬ ‫ب���ە ئینس���انی ک���ورد‪ ،‬بێنرخکردن‌و‬ ‫ڕوتکردنەوەی ئەم ئینس���انەیە لەهه‌ر‬ ‫بەهایەکی ئینس���انی‌و مامەڵەکردنیەتی‬ ‫وەک بوونەوەرێک���ی گەم���ژە‌و وەک‬ ‫کۆیلەیەکی گوێڕایەڵ‪ .‬تەنها لەم ساتانەدا‬ ‫بە ڕوونی‌و باش���ی ئاش���کرادەبێت كە‬ ‫گروپ‌و تاكەكانی كۆمەڵگای كوردستان‬ ‫لەگەڵ چ جۆرە عەقڵییەتێک‌و چ جۆرە‬ ‫تێگەیشتنێکدا بۆ دەسەاڵت‌و حوکمڕانی‬ ‫دەرگیرە‪.‬‬ ‫لەرێككەوتنی ستراتیژییەوە بۆ‬ ‫ستراتیژی بەئەبەدیكردنی دەسەاڵت‬ ‫بارزانی هه‌ش���ت ساڵە سەرۆکی ئەم‬ ‫دونیا ش���ێواوەی سیس���تەمی سیاسی‬ ‫كوردس���تانە‪ .‬س���تایل‌و مێنتالیتێت���ی‬ ‫سەرۆكایەتی‌و ش���ێوازی بیركردنەوە‌و‬ ‫كردەكان���ی‪ ،‬ئ���ەو دونیای���ەی زیات���ر‬ ‫ئاڵۆزكان���دووە‪ .‬س���ەرۆك بەرپرس���ی‬ ‫یەكەمی ئ���ەو ناكارامەی���ی‌و ناكۆكی‌و‬ ‫ناڕوونییانەیە ك���ە له‌ پەیوەندی نێوان‬ ‫دەسەاڵت‌و یاس���ا‪ ،‬دەسەاڵت‌و نەتەوە‪،‬‬ ‫دەسەاڵت‌و ئۆپۆزیس���یۆن‪ ،‬دەسەاڵت‌و‬ ‫بەرپرسیارێتی‪ ،‬دەس���ەاڵت‌و بنەماڵە‪،‬‬ ‫دەسەاڵت‌و حیزب‪ ،‬دەسەاڵت‌و ئابووریدا‬ ‫دروس���تبوون‪ .‬ئ���ەم سیاس���ەتمەدارە‬ ‫ل���ه‌ پرس���ە گرنگەکانی وەک پرس���ی‬ ‫دەس���تور‪ ،‬پرس���ی ئازادی‪ ،‬پرس���ی‬ ‫دادپەروەری‪ ،‬پرس���ی ش���ەفافییەت‪،‬‬ ‫پرس���ی لێکجاکردنەوەی دەسەاڵتەکان‬ ‫ھت���د‪ ...‬لەھی���چ ئاس���تێکدا کارێکی‬ ‫نەکردوە بکرێت ئێمە دوای ئەو هه‌موو‬ ‫سااڵنە هێمایەکی پۆزەتیڤی بۆبکەین‪.‬‬ ‫ڕاستە ئەم س���ەرۆكە زیاد ل ‌ه جارێک‌و‬ ‫بەتایبەت لەكاتی گەورەبوونی ناڕەزاییە‬ ‫كۆمەاڵیەتی‌و سیاس���ییەكاندا‪ ،‬بەڵێنی‬ ‫کارکردن���ی بۆ ئەنجامدانی چاکس���ازی‬ ‫ل���ەو ڕەهه‌ندان���ەدا داوە‪ ،‬ب���ەاڵم ئەم‬ ‫بەڵێنانە س���نووری ئەو چەند ڕس���تە‬ ‫کورتانەی تێنەپەڕاندوە کە بارزانی ل ‌ه‬ ‫قسەکردنەکانیدا کردوونی‪.‬‬ ‫ئەمڕۆش لەگەڵ ویس���ت‌و خواس���تی‬ ‫سەرلەنوێ هه‌ڵبژاردنەوەیدا بۆ سەرۆکی‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬دوای کۆتاییهاتن���ی م���اوە‬ ‫یاساییەکەی‪ ،‬پێش���ینەیەکی ترسناکی‬ ‫تر دەخاتە ناو ژینگەیەکی سیاس���ی‌و‬ ‫مۆدێلێک له‌ دەس���ەاڵتدارییەوە‪ ،‬کە تا‬ ‫بینەقاقای ل ‌ه قەیران‌و کێشەی گەورەدا‬ ‫نووقمە‪ .‬لەكاتێكدا هه‌موو كوردستان‌و‬ ‫هه‌م���وو هێزە سیاس���ییەكان خەریكی‬ ‫گفتوگۆن لەسەر ئەو خواستەی پارتی‌و‬ ‫یەكێت���ی ب���ۆ هێش���تنەوە بارزانی ل ‌ه‬ ‫حكومڕانی‪ ،‬كەچی ئەم سیاسەتمەدارە‬ ‫بە چەشنێك هه‌ڵسوكەوت دەكات وەكو‬ ‫ئەوەی ئەمە كێشەی ئەو نەبێت‪ ،‬بەڵكو‬

‫كێشەی ئەوانەیە كە دەیانەوێت بارزانی‬ ‫بمێنێتەوە یان نەمێنێتەوە‪ .‬لەكاتێكدا‬ ‫هه‌م���وو هێزەكان���ی ئۆپۆزیس���یۆن‌و‬ ‫گروپەكان���ی كۆمەڵ���گای مەدەنی دژ‬ ‫ب���ە درێژكردنەوەی تەمەنی سیاس���یی‬ ‫بارزانین وەكو سەرۆكی هه‌رێم‪ ،‬كەچی‬ ‫ئەو بڕیار ب���ۆ دیاریكردنی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫س���ەرۆكایەتی‌و پەرلەمان دەردەكات‌و‬ ‫بە یەك ووش���ە لەس���ەر ئەم كێش���ە‬ ‫سیاس���ی‌و یاس���اییە نادوێت‪ .‬ئەوەی‬ ‫جێگای س���ەرنجە ئەوەیە كە سەرۆك‌و‬ ‫حكومەت���ی هه‌رێ���م‌و پەرلەمانەكەیان‬ ‫بەرامبەر بە هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاكانی هه‌رێمی كوردستان تووشی‬ ‫نەخۆشی بیرچونەوەی (‪)Dementia‬‬ ‫سیاس���یی بوون‌و بە یەك دێڕ باس���ی‬ ‫ھۆكاری دواخس���تنی زیاتر له‌ هه‌ش���ت‬ ‫س���اڵی ناكەن‪ .‬بارزانی بەچەش���نێك‬ ‫هه‌ڵس���وكەوت دەكات وەك���و ئەوەی‬ ‫مەرجەعێكی پیرۆزی ن���او كۆمەڵگای‬ ‫كوردستان بێت‌و شایستەی ئەوە نەبێت‬ ‫خۆی ل��� ‌ه قەرەی ئەو پرس���انە بدات‪.‬‬ ‫لەمڕووەوە لەو ئایەتواڵ دینییانە دەچێت‬ ‫کە کەم قسەکردنیان هێمای گەورەیی‌و‬ ‫بنەمای بەهێزکردنی دەسەاڵتەکەیانە‪.‬‬ ‫ل ‌ه دونیای ئەمڕۆدا دروس���تكردنی ئەم‬ ‫چەشنە سەرۆكەش زۆر ئاسانە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫البردنیان زۆر گرانە‪.‬‬ ‫ئاشكرایە كە كێشە‌و گرێی سەرۆكایەتی‬ ‫لەنێوان پارت���ی‌و یەكێتی له‌ رێكەوتنی‬ ‫س���تراتیژی نێوانیاندا ب���ەو میكانیزمە‬ ‫كۆتایی پێهاتووە كە یەكێكیان بەغدای‬ ‫بەدەستەوەیە‌و ئەوی تریشیان هه‌ولێر‪.‬‬ ‫پەیمانی س���تراتیژیش شتێكی تر نییە‬ ‫زیاتر لەم رێككەوتنە نهێنییە لەس���ەر‬ ‫دابەش���كردنی ئەم دوو سەروەرێتییە‌و‬ ‫پاراس���تنیان ل���ه‌ بەغ���دا‌و هه‌ولێ���ر‪.‬‬ ‫ئامادەبوونی تاڵەبانیش بۆ قس���ەكردن‬ ‫لەس���ەر گۆڕینی سیستەمی سیاسی ل ‌ه‬ ‫كوردستان بۆ سیستەمێكی پەرلەمانی‪،‬‬ ‫جگە له‌ بیركردنەوەیەكی ستراتیژی ل ‌ه‬ ‫خ���ۆی‌و دوارۆژی سیاس���ی خۆی پاش‬ ‫تەواوكردنی دەورەی بەغدا‪ ،‬شتێكی تر‬ ‫نەبوو‪ .‬هه‌ر ئەمەشە سیحری رێككەوتنی‬ ‫دەباش���ان دوای نەخۆش���كەوتنی‬ ‫تاڵەبان���ی‌و دووركەوتن���ەوەی ل��� ‌ه‬ ‫گۆڕەپانی سیاس���ییدا‪ ،‬بەتاڵدەكاتەوە‪.‬‬ ‫گومان���ی تێ���دا نییە ك���ە پارتی وەک‬ ‫حیزب‌و لەناوخۆی���دا بۆی نییە بەدیلی‬ ‫بۆ بارزانی هه‌بێ���ت‌و یەكێتیش ناچارە‬ ‫بەدیلێك ب���ۆ مام جەالل ل���ه‌ بەغدادا‬ ‫بدۆزێتەوە‪ .‬بۆئەوەی ئەم هاوكێشەیەش‬ ‫بەردەوام بێت‪ ،‬هه‌ردووال پێویستیان بە‬ ‫رێككەوتنەوەیەك���ی نهێن���ی تر هه‌یە‪.‬‬ ‫گرفتەك���ەش لێرەوە س���ەرهه‌ڵدەدات‪،‬‬ ‫چونك���ی دیكتاتۆرییەت‌و سیس���تەمی‬ ‫دەسەاڵتگەرایی مانای نەبوونی بەدیلە‬

‫ئەو گروپەی ئەمڕۆ‬ ‫سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی دەكات‬ ‫زۆر لەوە الوازتر‌و‬ ‫بێئیرادەترە ڕێز‬ ‫بۆ رێكەوتنی‬ ‫زارەكی دەباشان‬ ‫دابنێت‪ .‬یەكێك‬ ‫له‌رێككەوتنە‬ ‫نوێكانی پارتی‌و‬ ‫یەكێتی بریتییە‬ ‫لەوەی كە چۆن‬ ‫یەكێتی له‌ناوچەی‬ ‫سلێمانی جارێكی‬ ‫تر هه‌ڵسێنرێتەوە‬ ‫بۆ سەركردە مێژووییەكان‌و مانەوەیانە‬ ‫له‌ دەسەاڵتدا تا ئەو رۆژەی بە نەخۆشی‬ ‫دەمرن ی���ان پەكیان دەكەوێت‪ ،‬یان تا‬ ‫ئەو رۆژەی كە كورس���ی دەس���ەاڵتیان‬ ‫دەشكێنرێت‪.‬‬ ‫پارتی‌و یەكێتی تاوەكو ئەو ش���وێنە‬ ‫بە میكانیزمی دیموكراسی ڕازین كە ئەو‬ ‫بازنەی دەس���ەاڵتەی دروستیانكردووە‪،‬‬ ‫بە داخراوی بمێنێتەوە‌و دەستاودەست‬ ‫بە سەروەرییەكانیان ل ‌ه هه‌ولێر‌و بەغدا‬ ‫نەكرێت‪ .‬دیموكراسی الی پارتی‌و یەكێتی‬ ‫مانای دەستاودەس���تكردنی دەسەاڵت‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو هێشتنەوەی ئەو پێكهاتە‬ ‫دەسەاڵتدارێتییەیە بۆ ئەم دوو حیزبە‪،‬‬ ‫له‌ بەغدا‌و هه‌ولێر‪ .‬دیموكراسی بۆ ئەوان‬ ‫مانای رێگەگرتنە لەوەی كە ئەم بازنەیە‬ ‫بازنەی تری تێبكەوێت‌و مەترس���ی بۆ‬ ‫سەر س���ەروەرییەكانیان دروستبكات‪.‬‬ ‫بەمانایەك���ی ت���ر پرس���ی پارت���ی ل ‌ه‬ ‫ئێستادا ئەوەیە كە چۆن پرنسیپەكانی‬ ‫دیموكراس���ی دەس���تكاریبكات ب���ۆ‬ ‫مان���ەوەی دەس���ەاڵتداێتییەكەی ل��� ‌ه‬ ‫هه‌ولێر‌و هێشتنەوەی ل ‌ه بازنەی خێڵی‬ ‫بارزانیدا‪ .‬ئەمەش مانای ڕێگەنەدانە بە‬ ‫شكاندنی ئەو بازنەیەی لەگەڵ یەكێتی‬ ‫دروس���تیانكردووە ب���ۆ دابەش���كردنی‬ ‫دەس���ەاڵت‌و س���امان له‌ كوردس���تان‌و‬ ‫بەغدادا‪.‬‬ ‫ئێم���ە وایدەبینین ك���ە ریككەوتنی‬ ‫س���تراتیژی ن���ەك هه‌ڵناوەش���ێتەوە‪،‬‬ ‫بەڵكو گەش���ەی پێ���دراوە‪ .‬ه���ه‌ردوو‬ ‫حیزبەك���ە لەس���ەر میكانیزم���ی نوێ‬ ‫رێككەوتوون بۆ بەئەبەدیكردنی تەمەنی‬ ‫دەسەاڵتدارێتییان‪ .‬ئەو گروپەی ئەمڕۆ‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی دەكات زۆر لەوە‬ ‫الوازتر‌و بێئیرادەترە ڕێز بۆ رێكەوتنی‬ ‫زارەكی دەباش���ان دابنێت‪ .‬یەكێك ل ‌ه‬ ‫رێككەوتنە نوێكان���ی پارتی‌و یەكێتی‬ ‫بریتیی���ە ل���ەوەی كە چ���ۆن یەكێتی‬ ‫ل���ه‌ ناوچ���ەی س���لێمانی جارێكی تر‬ ‫هه‌ڵسێنرێتەوە‪ .‬سیحری ئەم رێككەوتنە‬ ‫نوێیەش دابەزینە بە لیستی سەربەخۆ‪،‬‬ ‫چونكی ئاشكرایە یەك لیستی بە زیانی‬ ‫گەورە بۆ هه‌ردووكی���ان دەگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫ئاشکرایە كە خواستی یەكێتی گەورەترە‬ ‫بۆ دابەزین بە لیس���تێكی جیا‪ ،‬چونكە‬ ‫چ پێگەی جەماوەری‌و چ وونبوونی مام‬ ‫جەالل لەسەر گۆڕەپانی سیاسیی ئەو‬ ‫مەترسییە دروستدەكات كە یەكێتی بێ‬ ‫كاریزما بێت‌و بپوكێتەوە‪ .‬س���تراتیژی‬ ‫دابەزی���ن بە لیس���تی س���ەربەخۆ بۆ‬ ‫دروستكردنی ئەو وەھمەیە الی خەڵك‬ ‫كە یەكێتی حیزبێكی سەروەرە‌و لەژێر‬ ‫هه‌یمەن���ەی پارتی���دا نیی���ە‪ .‬وەھمێك‬ ‫كە ل���ەدوای هه‌ڵبژاردن���دا كۆتایی بە‬ ‫نهێنییەکان���ی دێ���ت‌و یەکێتی جارێكی‬ ‫ت���ر دەكەوێت���ەوە ژێ���ر هه‌یمەن���ەی‬

‫پارتییەوە‪ .‬بەبۆچون���ی ئێمە یەكێتی‬ ‫پێویس���تی بە دابەزینە بە لیس���تێكی‬ ‫س���ەربەخۆ بۆئەوەی ئ���ەو دەنگانەی‬ ‫كە ب���ە ھۆی كەوتنە ژێ���ر هه‌یمەنەی‬ ‫پارتیی���ەوە لەدەس���تی داوە‪ ،‬جارێكی‬ ‫تر ب���ۆی بگەڕێتەوە‪ .‬ئ���ەم وەھمەش‬ ‫دەش���ێت قەناعەت بە كەسانێك بكات‬ ‫كە ئێس���تا ل ‌ه ئۆپۆزیس���یۆن ناڕازین‪.‬‬ ‫ئەزموونی رێككەوتنی س���تراتیژی ئەو‬ ‫راس���تییەمان پێدەڵێت ك���ە چ پارتی‌و‬ ‫چ یەكێتی ئام���ادەن گەورەترین فێڵ‌و‬ ‫پێش���ێلكاریی یاس���ایی‌و سیاس���یی‬ ‫ئەنجامبدەن بۆئەوەی ئەو ستراتیژەی‬ ‫دایانن���اوە جێبەجێیبكەن‪ .‬رێككەوتنی‬ ‫س���تراتیژی نوێی پارت���ی‌و یەكێتی ل ‌ه‬ ‫دابەشكردنی دەسەاڵت‌و سامانەوە بووە‬ ‫بە ستراتیژی پاراستن‌و بەئەبەدیكردنی‬ ‫دەسەاڵتدارێتی سیاسییان‪ .‬ڕازیبوونی‬ ‫یەكێتی���ش ب���ۆ بەس���ەرۆكڕاگرتنی‬ ‫بارزانی گ���ەواھی ئەم رەهه‌ندە نوێیەی‬ ‫رێككەوتنی س���تراتیژیی نێوان پارتی‌و‬ ‫نوخبەی دوای تاڵەبانی یەكێتییە‪.‬‬ ‫چ وانەیەک پێویستە؟‬ ‫ئێمە نەوەیەک له‌ سیاس���یمان هه‌یە‬ ‫پێویس���تیان بە وانەوتنەوەیە لەس���ەر‬ ‫فێربوون���ی چۆنیەت���ی وازهێن���ان ل ‌ه‬ ‫دەسەاڵت‪ .‬وەکچۆن منداڵ فێردەکرێت‬ ‫مەمك���ی دایکی بگرێت‪ ،‬دابنیش���ێت‪،‬‬ ‫هه‌ڵس���ێتە س���ەرپێ‌و پاش���ان بڕوات‪،‬‬ ‫ئاواش ئەم نەوەیە له‌ سیاسەتمەدارانی‬ ‫ک���ورد پێویس���تیان بەوەیە دەرس���ی‬ ‫جەماعیان پێبگوترێتەوە لەسەر بابەتی‬ ‫هه‌ڵسان‌و رۆشتن‌و وازهێنان ل ‌ه كورسی‬ ‫دەسەاڵت‪ ،‬ش���وێنچۆڵکردن بۆ خەڵکی‬ ‫تر‪ ،‬بۆ کوردی تر‪ ،‬بۆ کەس���ی تر جیا‬ ‫لەخۆی���ان‌و جیا ل ‌ه کوڕ‌و ب���را‌و برازا‌و‬ ‫کوڕەزاکانی‌و خزمانی خۆیان‪.‬‬ ‫واڵت���ی ئێمە لەئێس���تادا رووبەڕووی‬ ‫واقیعێك���ی مەترس���یداری سیاس���ی‌و‬ ‫یاسایی وەستاوەتەوە‪ .‬لەكاتێكدا كاتی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی س���ەرۆكایەتی‌و پەرلەمانی‬ ‫كوردس���تان دیاریك���راون‪ ،‬بەاڵم كەس‬ ‫نازانێت هاوكێش���ە‌و وێن���ەی هه‌یكەلی‬ ‫سیاس���یی‌و یاس���ایی ل ‌ه كوردس���تانی‬ ‫ئەم چەند مانگ���ەی پێش هه‌ڵبژاردندا‬ ‫چۆندەبێت چۆن دەس���تكاریدەكرێت؛‬ ‫ئایا بارزانی خۆی هه‌ڵدەبژێرێتەوە؟ گەر‬ ‫خۆی هه‌ڵبژێرێت���ەوە‪ ،‬پارتی‌و یەكێتی‬

‫دەبێت هێزە‬ ‫دیموكراسییەكانی‬ ‫كۆمەڵگای ئێمە‪،‬‬ ‫له‌ ئۆپۆزیسیۆن‌و‬ ‫گروپەكانی‬ ‫ناو كۆمەڵگای‬ ‫مەدەنی‪ ،‬ئامادەبن‬ ‫تا دۆخی بایكۆتی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‬ ‫بڕۆن بۆئەوەی‬ ‫دروستكردنی‬ ‫باری نائاسایی‬ ‫له‌كوردستاندا‬ ‫نەبێت بە دۆخێكی‬ ‫جێگیری سیاسیی‬ ‫پرس���ی ش���ەرعییەتی سیاسیی چۆن‬ ‫چارەسەردەكەن‪ ،‬ئەو ماوەیەی كە بۆی‬ ‫دیاریدەكرێت چەندە‌و ئۆپۆزیس���یۆن‌و‬ ‫كۆمەڵگای مەدەنی چ���ۆن لەگەڵ ئەم‬ ‫كێشەیەدا هه‌ڵسوكەوت دەكەن؟ تەنها‬ ‫ش���تێك له‌ واڵت���ی ئێم���ەدا جێگیرە‪،‬‬ ‫خواس���تی بەردەوامییە ل ‌ه دەسەاڵتدا‪،‬‬ ‫هه‌م���وو كایەكانی تر ل���ەم واڵتەدا ل ‌ه‬ ‫دۆخێكی ناجێگیر‌و ناڕۆش���نیدان‪ .‬ئەم‬ ‫ناجێگیریی‌و ناڕۆشنییە تەنها نەزانیی‌و‬ ‫پاشەگەردانی سیاسیی ناو سیستەمی‬

‫‪13‬‬

‫دەسەاڵتدارێتی كوردستان نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ستراتیژێكیشە بۆ دروستكردنی ئەمری‬ ‫واقیع‪.‬‬ ‫دی���ارە پارتی‌و یەكێت���ی نەیانتوانی‬ ‫قەناعەت ب���ە ئۆپۆزیس���ۆن بكەن بۆ‬ ‫درێژكردنەوەی تەمەنی س���ەرۆكایەتی‬ ‫بارزانی‪ ،‬بەاڵم پارتی‌و یەكێتی ئامادەن‬ ‫دۆخی نائاسایی بەرهه‌مبهێنن‪ .‬پێدەچێت‬ ‫پارتی ئامادەبێ���ت دۆخەكە بگەیەنێتە‬ ‫ئاستی نائاسایی‌و یەكێتیش ئامادەیە ل ‌ه‬ ‫چوارچێوەی ئەو دەستكەوتە نوێیانەی‬ ‫پارتی بەڵێنی پێداوە‪ ،‬هه‌موو رێگاكانی‬ ‫بەردەمی پارتی ئاوپڕژێنبكات‪ ،‬تاوەكو‬ ‫بارزان���ی بەس���ەرۆك هه‌ڵبژێردرێتەوە‪.‬‬ ‫جگە له‌ مەترسیی ئەگەرە ناوەكییەكان‬ ‫كە پارتی دەیەوێت یەكێتی ملكەچبكات‬ ‫بۆ دۆزینەوەی دەروازەیەكی یاس���ایی‬ ‫ناوێ���زە بۆ ئ���ەم دۆخە‪ ،‬ترس���ی ئێمە‬ ‫ئەوەی���ە پارت���ی ئام���ادەی ش���ەڕی‬ ‫گەورەبێت بۆئەوەی پرس���ی س���ەرۆك‬ ‫ب���ە خواس���تی خ���ۆی جێبەجێبكات‪،‬‬ ‫چونكە هه‌م���وو ئام���اژەکان ئەوەمان‬ ‫پێدەڵێ���ن ك���ە مان���ەوەی بارزانی بۆ‬ ‫پارتی وەكو سەرۆكی هه‌رێم ل ‌ه هه‌موو‬ ‫پرسە نەتەوەیی‌و نیشتیمانییەكانی تر‬ ‫گرنگت���رە‪ .‬هه‌رك���ەس‌و الیەنێكیش دژ‬ ‫بەم دەسەاڵتدارێتییە‌و پرسی مانەوەی‬ ‫بارزان���ی هه‌نگاوبنێ���ت‌و قس���ەبكات‬ ‫بەڕێ���گای ئەرگومێنتی بەت���اڵ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كڵێشەئاساوە رووبەرووی دەبنەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەم فەزایەی كە پارت���ی‌و یەكێتی‬ ‫بەرهه‌میدەهێنن فەوزایەكی سیاس���ی‌و‬ ‫یاساییە‪ .‬بەڕای ئێمە یەكێتی بەرپرسی‬ ‫یەكەمی مان���ەوە‌و س���ەقامگیركردنی‬ ‫ئەم دەسەاڵتدارێتییە دەسەاڵتگەرایە‌و‬ ‫بەش���ەرعیكردنی دیكتاتۆریبوونێت���ی‪،‬‬ ‫چونكە ئەوەی پارتی له‌ کوردس���تاندا‬ ‫دەیەوێ���ت جێبەجێب���کات‪ ،‬بەبێ ئەم‬ ‫یەکێتیی���ە بێ���ڕۆح‌و بێئیرادەی���ە بۆی‬ ‫ناکرێت‪ .‬ه���اوکات نوخبەی���ەک لەناو‬ ‫یەكێتی���دا ب���ووە ب���ە ئەختەبووتێك‬ ‫ك���ە دەس���توقاچی لەگ���ەڵ نوخب���ە‬ ‫ئەختەبووتییەكەی پارتیدا بەچەشنێك‬ ‫تێكەڵب���ووە ك���ە چیدی ئاس���ان نییە‬ ‫ئ���ەو ئامێزانبوون���ە چارەنووسس���ازە‬ ‫سیاس���ییەیان لێكجیابكرێتەوە‪ .‬بەڕای‬ ‫ئێمە یەكێتی ب���ەم كردەیەی جارێكی‬ ‫تر لەبەردەم مەترسیی دابەشبوونێكی‬ ‫ئەخالقی‌و سیاس���یی تردایە‪ ،‬چونكی‬ ‫دروستكردنی دیكتاتۆرێتی بۆ حیزبێكی‬ ‫تر‪ ،‬بەناوی نەبوونی بەدیل‌و پاس���اوی‬ ‫ناس���كیی دۆخی سیاسییەوە‪ ،‬جگە ل ‌ه‬ ‫درۆیەكی سیاس���یی ئاشکرا شتێكی تر‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫دۆخی دەسەاڵتدارێتی ل ‌ه كوردستاندا‬ ‫لەبەردەم دووڕیانێكدایە؛ یان ئەوەتانێ‬ ‫ئەم سیستەمە ش���ەرعییەتی سیاسیی‬ ‫بەتەواوی لەدەس���تدەدات‪ ،‬یان تۆزێك‬ ‫حورم���ەت‌و رێ���ز ب���ۆ پرنس���یپەكانی‬ ‫دیموكراس���ی‌و ئیرادەی ئینسانەكان بۆ‬ ‫دەستنیشانكردنی چارەنووسی سیاسیی‬ ‫خۆی���ان بەئازادان���ە‪ ،‬دەگەڕێنرێتەوە‌و‬ ‫بارزانی دەستبەرداری خواستی مانەوەی‬ ‫بە س���ەرۆك دەبێت‪ .‬ئێمە بێگومانین‬ ‫كە ئەگەری دووەمیان هێندەی خودی‬ ‫دیموكراسی له‌كوردستاندا الوازە‪ .‬هه‌ر‬ ‫ئەمەش���ە وامانلێدەكات بڵێین چەندە‬ ‫خەونی دروستكردنی دیكتاتۆر بۆ ئەم‬ ‫دوو حیزبە گەورەی���ە‪ ،‬دەبێت خەونی‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن‌و كۆمەڵ���گای مەدەنی‌و‬ ‫ڕۆشنبیران‌و نووسەران‌و رۆژنامەنووسان‬ ‫بۆ دیموكراسی‌و رێگەگرتن لەم ئەگەرە‬ ‫ترس���ناكە‪ ،‬گەورەبێت‪ .‬رێگ���ەدان بە‬ ‫خۆهه‌ڵبژاردن���ەوەی بارزان���ی مان���ای‬ ‫ئاراس���تەكردنی كۆمەڵگاكەمان���ە ب���ۆ‬ ‫رێگایەكی بنبەست‌و داخرانێكی تەواوی‬ ‫سیس���تەمی سیاس���ی ل ‌ه كوردستان‪.‬‬ ‫بۆ ئ���ەم مەبەس���تەش دەبێ���ت هێزە‬ ‫دیموكراسییەكانی كۆمەڵگای ئێمە‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن‌و گروپەكانی ناو كۆمەڵگای‬ ‫مەدەن���ی‪ ،‬ئامادەبن تا دۆخی بایكۆتی‬ ‫هه‌ڵبژاردن بڕۆن بۆئەوەی دروستكردنی‬ ‫باری نائاس���ایی له‌كوردستاندا نەبێت‬ ‫ب���ە دۆخێك���ی جێگیری سیاس���یی‪.‬‬ ‫جێگیركردن���ی باری نائاس���ایی مانای‬ ‫دامەزراندنی سیستەمێك دەگەیەنێت كە‬ ‫ئامادەیی تێدایە دیكتاتۆر قبووڵبكات‌و‬ ‫دیكتاتۆرییەت له‌ دۆخی نائاس���اییەوە‬ ‫بگوازێتەوە بۆ دۆخێكی ئاسایی‪.‬‬ ‫پارت���ی‌و یەكێت���ی ب���ەم رێكەوتنە‬ ‫تازەیەیان تەنها خەونی ئینس���انەكانی‬ ‫ئێمە بۆ دەستنیش���انكردنی ئازادانەی‬ ‫چارەنووسی سیاسیی خۆیان لەرێگای‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ئازاد‌و یاس���اییانە ناكوژن‪،‬‬ ‫بەڵك���و خ���ودی ك���ردەی سیاس���ەت‬ ‫زیندەبەچاڵ دەكەن‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )374‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/23‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )374‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/23‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫لەرێككەوتنی ستراتیژییەوە بۆ ستراتیژی بـــــــــــــەئەبەدیكردنی دەسەاڵت‬ ‫مافی خودایی ل ‌ه فۆرمی مافی‬ ‫نەتەوەییدا‬

‫مەریوان وریا قانع‬ ‫ئاراس فەتاح‬

‫پێشەکی‬ ‫فەیلەس���وفی فەرەنس���ی میش���ێل‬ ‫فۆکۆ ل���ه‌ یەکێک ل ‌ه نووس���ینە هه‌رە‬ ‫بەناوبانگەکانی���دا دەربارەی پەیوەندی‬ ‫نێوان خود‌و دەس���ەاڵت دەنووس���ێت‪:‬‬ ‫”ڕەنگە دڵنیاترین کێشەیەک فەلسەفە‬ ‫خ���ۆی پێوە خەریککردبێت‪ ،‬کێش���ەی‬ ‫تێگەیش���تن بێت له‌ ئێس���تا‪ ،‬کێشەی‬ ‫تێگەیش���تن لەو ساتەوەختەی بووە بە‬ ‫«ئێستا»و ئێمە لەناویدا دەژین“‪ .‬لەم‬ ‫دیدگایەوە پرسیاری سەرەکی ئێمە لەم‬ ‫نووس���ینەدا ئەوەیە‪ :‬ئای���ا ئێمە دوای‬ ‫هه‌شت س���اڵ له‌ سەرۆکایەتی بارزانی‌و‬ ‫هه‌ژمونی پارتی بە هاوپش���تی یەكێتی‬ ‫بەسەر دەس���ەاڵتدارێتی کوردیدا‪ ،‬ل ‌ه چ‬ ‫ئێستایەکدا دەژین؟‬ ‫ئاش���کرایە هه‌موو پرس���یارکردنێک‬ ‫دەربارەی ئێس���تا دەرگیربوونە لەگەڵ‬ ‫زیاد ل��� ‌ه ڕەهه‌ندێکی ئەو ئێس���تایەدا‪،‬‬ ‫دەرگیربوون���ە لەگ���ەڵ ڕەهه‌ن���دە‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و سیاس���ی‌و ئاب���ووری‌و‬ ‫فەرهه‌نگی‌و ڕەمزییەکانی ئەو ئێستایەدا‪.‬‬ ‫ئێم���ە ل���ەم نووس���ینەدا دەمانەوێت‬ ‫لەس���ەر ڕەهه‌ندە سیاس���ییەکانی ئەو‬ ‫ئێس���تایەدا بوەس���تین‌و هه‌وڵدەدەین‬ ‫لەپ���اڵ تاووتوێكردن���ی كاریگەریی���ە‬ ‫نێگەتیڤییەكانی پرسی درێژكردنەوەی‬ ‫تەمەن���ی دەس���ەاڵتی بارزان���ی وەكو‬ ‫سەرۆکی هه‌رێم‪ ،‬ل ‌ه هه‌ندێك خەسڵەتە‬ ‫س���ەرەکییەکانی ئ���ەم ئێس���تایەش‬ ‫ڕابمێنین‪.‬‬ ‫ئێستای ئێمە وەک ئێستایەکی‬ ‫ناسیاسی‬ ‫بەبۆچوونی ئێمە ئاکاری س���ەرەکی‬ ‫دۆخی ئەمڕۆک���ەی کۆمەڵگای کوردی‌و‬ ‫سیستمی دەسەاڵتدارێتی له‌کوردستاندا‬ ‫غیاب‌و نائامادەیی سیاسەتە وەک کردەی‬ ‫ئی���دارەدان‌و ڕێکخس���تنێکی عەقاڵنی‌و‬ ‫بەرپرسانەی ژیانی گشتی‪ ،‬وەک چاالکیی‬ ‫سەرقاڵبوون بە دابینکردن‌و پاراستنی‬ ‫پێداویستییە گش���تی‌و سەرەکییەکانی‬ ‫ژیانێک���ی کۆمەاڵیەتی هێم���ن‌و ئارام‪.‬‬ ‫کە باس له‌”پێداویستییە گشتییەکان“‬ ‫دەکەی���ن‪ ،‬تەنها باس ل��� ‌ه دابینکردنی‬ ‫پێداویستییە مادییەکانی ژیانی ڕۆژانە‬ ‫ناکەی���ن‪ ،‬لەڕێ���گای دابەش���کردنێکی‬ ‫ش���ەفافانە‌و دادپەروەرانەی س���امان‌و‬ ‫داهاتی نەتەوەییەوە لەناو کۆمەڵگادا‪،‬‬ ‫بەڵک���و باس ل ‌ه دابینکردنی هه‌موو ئەو‬ ‫پێداویس���تییانەی تریش دەکەین‪ ،‬کە‬ ‫ئینس���ان دەکەنە بوونەوەرێکی ئازاد‌و‬ ‫خاوەن ماف‌و ڕێ���ز‌و خاوەن کەرامەت‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی خ���ۆی گێل ن���ەكات‌و فێڵ ل ‌ه‬ ‫کۆمەڵگاکەی نەکات دەزانێت كە دوای‬ ‫هه‌شت ساڵ سەرۆکایەتی بارزانی لەناو‬ ‫سیستمی دەسەاڵتدارێتی کوردستاندا‪،‬‬ ‫ل ‌ه هه‌موو ئەو ئاستانەدا‪ ،‬چ وێرانەیەکی‬ ‫سیاس���ی‌و مەعن���ەوی‌و ئەخالق���ی‬ ‫دروس���تکراوە‪ .‬لەم ماوەی���ەدا چەندان‬ ‫دەزگا دروستكراوە‌و چەندین تەکنیکی‬ ‫حوکمڕانی پیادەك���راوە کە ئەزموونی‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتی کوردس���تان ب���ەرەو‬ ‫الس���اییکردنەوەیەکی تەواوی مۆدێلی‬ ‫دەسەاڵتدارێتی ش���ێخە نەوتاوییەکانی‬ ‫خەلی���ج ئەب���ات‪ .‬باس���کردنەوەی‬ ‫كەموكوڕیی���ە گەورەکان���ی ن���او ئەم‬ ‫وێرانەی���ە ئەرک���ی ئەم ووت���ارە نییە‪،‬‬ ‫چونکە ئەم بابەتە ئەوەندە باس���کراوە‬ ‫بووە بەبەش���ێک ل ‌ه ھۆشمەندی‌و زمانی‬ ‫قس���ەکردنی ڕۆژانەی ئینس���انی ئێمە‬ ‫لەس���ەر خۆی‌و لەس���ەر کۆمەڵگاکەی‪.‬‬ ‫ئەوەی ئێمە لێرەدا دەمانەوێت قس���ەی‬ ‫لەسەر بكەین‪ ،‬چۆنیەتی مامەڵەکردنی‬ ‫”سیاس���ەت“ خۆیەتی وەک کردەیەکی‬ ‫ئینس���انی ن���او ڕووب���ەری گش���تیی‪.‬‬ ‫بەبۆچوونی ئێمە ئەوەی ناوەرۆکی کاری‬ ‫سیاسی دەستنیشاندەکات‌و ئەوەی مانا‬ ‫بە سیاس���ەت خۆشی‪ ،‬وەک چەمکێکی‬ ‫فیک���ری‌و كردەیەك���ی كۆمەاڵیەت���ی‪،‬‬ ‫دەبەخش���ێت‪ ،‬هه‌وڵدانی دروستکردنی‬ ‫”چوارچێوەیەک���ی گش���تی“‌و فۆرمێك‬

‫له‌سەردەمی‬ ‫بارزانیدا فشار‌و‬ ‫زۆربۆهێنانی‬ ‫ڕۆژانە‪ ،‬کڕین‌و‬ ‫بێدەنگکردن‪،‬‬ ‫ترساندن‌و تیرۆر‪،‬‬ ‫پەراوێزخستنی‬ ‫خواستە مەدەنی‌و‬ ‫سیاسییەكان‪ ،‬بە‬ ‫”پارتی“کردنێکی‬ ‫بەرفراوانی‬ ‫كایەكانی‬ ‫سیاسەت‌و ئابوری‌و‬ ‫کۆمەڵگای‬ ‫مەدەنی‪ ..‬هتد‬ ‫بەشێکی دانەبڕاوی‬ ‫پراكتیكی سیاسییە‬ ‫ل ‌ه ژیانی ڕۆژانەی‬ ‫کۆمەڵگای‬ ‫كوردستاندا‬ ‫ل���ه ”پێکەوەژیان���ی کۆمەاڵیەتی���ی“ە‬ ‫ک���ە ئینس���انەكان تیایان���دا بتوانن‪،‬‬ ‫بێهه‌س���تکردن بە بچووکی���ی‌و غەدر‌و‬ ‫ئیهانەکردن‪ ،‬النیکەمی پێداویس���تییە‬ ‫بنەڕەتییەکانی���ان بەدەس���تبهێنن‪.‬‬ ‫سیاس���ەت لێ���رەدا ھونەری س���ازانی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و ئاب���وری‌و فەرهه‌نگییە‪،‬‬ ‫میت���ۆدی كەناڵیزەكردنی عەقاڵنییانە‌و‬ ‫لەفیلتەردانی ملمالنێكانە پێش���ئەوەی‬ ‫توندوتیژییان تێبكەوێ���ت‌و بگۆڕێن بۆ‬ ‫پشێوی كۆمەاڵیەتی‪ .‬سیاسەت تەكنیكی‬ ‫فێ���ڵ‌و تەڵەکە‌و فش���ار‌و هه‌ڕەش���ە‌و‬ ‫توندوتیژی نییە‪ ،‬ش���اردنەوەی بنەمای‬ ‫بڕیارە گەورە‌و گرنگ‌و س���ەرەکییەکان‬ ‫ل ‌ه کۆمەڵگا نییە‪ ،‬بەڵکو رێكخس���تنی‬ ‫ئاش���کرای كۆمەڵگایە لەس���ەر بنەمای‬ ‫ماف‪ ،‬لەسەر دروستکردنی ئەو هه‌ستە‬ ‫الی ئینس���ان‌و هێ���زە کۆمەاڵیەتیی���ە‬ ‫جیاوازەکان کە هه‌مووان بەش���یان ل ‌ه‬ ‫س���امانی واڵت‌و مافی بەش���دارییان ل ‌ه‬ ‫داڕش���تنی بڕیار‌و چییەتی سیس���تمی‬ ‫دەسەاڵتدارێتییەكەیدا هه‌یە‪ .‬بەم مانایە‬ ‫ئەركی سیاس���ەت دابینكردنی سازان‌و‬ ‫كۆدەنگی‌و ڕازیبوونێك���ی کۆمەاڵیەتی‬ ‫گشتیی‌و دروستكردنی متمانە‌و ئارامییە‬ ‫ل ‌ه نێوان هێزە جیاواز‌و ملمالنێکەرەکانی‬ ‫ناو كۆمەڵگادا‪.‬‬ ‫ئەوەی له‌س���ەردەمی س���ەرۆکایەتی‬ ‫بارزان���ی ل ‌ه کوردس���تاندا ئەنجامدراوە‬ ‫ڕێ���ک پێچەوان���ەی ئ���ەم وەزیف���ە‬ ‫ستراتیژی‌و ئەخالقییانەیە كە سیاسەت‬ ‫هه‌ڵگرێتی‪ .‬ل��� ‌ه س���ەردەمی بارزانیدا‬ ‫فش���ار‌و زۆربۆهێنانی ڕۆژان���ە‪ ،‬کڕین‌و‬ ‫بێدەنگک���ردن‪ ،‬ترس���اندن‌و تی���رۆر‪،‬‬ ‫پەراوێزخس���تنی خواس���تە مەدەنی‌و‬

‫سیاس���ییەكانی گروپە ناڕازییەكان‪ ،‬بە‬ ‫”پارتی“کردنێکی بەرفراوانی كایەكانی‬ ‫سیاسەت‌و ئابوری‌و کۆمەڵگای مەدەنی‌و‬ ‫دەزگا گەورەکانی حوکمڕانی‪ ،‬بەشێکی‬ ‫دانەبڕاوی پراكتیكی سیاسییە ل ‌ه ژیانی‬ ‫ڕۆژانەی کۆمەڵگای كوردستاندا‪ .‬هه‌موو‬ ‫ئەمانەش بە ڕێگای نایاسایی‌و لەڕێگای‬ ‫خ���راپ بەکارهێنانێک���ی بەرفراوان���ی‬ ‫دەس���ەاڵتەوە‪ .‬تەسکبوونەوەی هه‌ڵقە‌و‬ ‫بازن���ەی س���ەرەکی حوکمڕان���ی ل��� ‌ه‬ ‫واڵتەکەدا بۆ خێزانەکەی سەرۆک خۆی‌و‬ ‫بۆئەوانەی کە تا قیامەت گوێڕایەڵێکی‬ ‫دەست لەسەرسنگ‌و بەشەرێکی بێنوزە‌و‬ ‫بێدەنگدەن لەبەردەم سەرۆکدا‪ ،‬ئاکاری‬ ‫ئەم هه‌شت ساڵەی تەمەنی حوکمڕانی‬ ‫بارزانی ب���ووە‪ .‬لەهه‌مووش���ی خراپتر‬ ‫س���ڵنەکردنەوە ل ‌ه پەنابردن بۆ هێزی‬ ‫سەربازی‌و بۆ بەکارهێنانی توندوتیژی ل ‌ه‬ ‫چارەسەرکردنی ملمالنێ سیاسییەکاندا‪،‬‬ ‫ئەوج���ا ل��� ‌ه س���وتاندنی دەزگای‬ ‫تەلەفیزیۆن‌و تەشویشخستنەس���ەریان‌و‬ ‫س���وتاندنی رادی���ۆ‌و ب���ارەگای هێزە‬ ‫ملمالنێکەرەکان���ەوە بیگرە‪ ،‬بۆ لێدان‌و‬ ‫گرتن‌و فڕاندن‌و نانبڕاوکردنی بەش���ێکی‬ ‫زۆری ئەوان���ەی لەگ���ەڵ عەقڵیی���ەت‌و‬ ‫بیرکردنەوەی پارتەکەی سەرۆک‌و ئەم‬ ‫دەسەاڵتدارێتییەدا ناکۆکن‪.‬‬ ‫جگە لەمانە هه‌شت س���اڵی ڕابردوو‬ ‫هه‌شت س���اڵی قووڵبوونەوەی زیاتری‬ ‫جی���اوازی‌و دابەش���بوونی چینایەتی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەتیی بووە ل ‌ه واڵتدا‪ ،‬هه‌ش���ت‬ ‫ساڵی دروس���تبوونی گروپێکی بچووک‬ ‫ل���ه‌ ملیۆنێ���ر‌و ملیاردێری نەناس���راو‬ ‫بووە‪ ،‬لەبەرامبەریدا س���ااڵنی بێئیشی‌و‬ ‫دروستبوونی ژمارەیەکی گەورە ل ‌ه هێزی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی کەمدەرام���ەت‌و نائومێد‬ ‫ب���ووە‪ .‬ئەم���ە جگە ل ‌ه دروس���تکردنی‬ ‫جیاوازی گەورە لەنێوان‌و ش���ار‌و گوند‌و‬ ‫لەنێوان ناوچە جیاوازەکانی کوردستاندا‬ ‫تادەگات���ە دامەزراندنی چەندان دەزگا‌و‬ ‫دامەزراوی ئەمنی‌و هه‌واڵگری قەبە کە‬ ‫ل���ەدەرەوەی النی هه‌رەکەمی چاودێری‬ ‫کۆمەڵگا‌و چاودێری هه‌ر دەزگایەکی تری‬ ‫لێپرسینەوەی یاس���ایی‌و ئەخالقیدان‪.‬‬ ‫هه‌موو ئەمانە دونیای ئێمەیان پڕکردوە‬ ‫ل ‌ه ڕق‌و بێزاری‌و هه‌ستکردنێکی گەورە‬ ‫بە غەدری کۆمەاڵیەتی‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی ل��� ‌ه کوردس���تانی ژێ���ر‬ ‫س���ەرۆکایەتی بارزانیدا دروس���تبووە‬ ‫مۆدێلێکی تایبەتە ل ‌ه ”دەسەاڵتدارێتی‬ ‫دەس���ەاڵتگەر“؛ دەس���ەاڵتگەرییەک‬ ‫پڕچەک‌و پڕتوندوتیژی‪ ،‬پڕ هه‌ڕەش���ە‌و‬ ‫ڕق‌و غ���ەدری کۆمەاڵیەت���ی‪ ،‬پڕ هێزی‬ ‫س���ەربازی تایبەت‪ ،‬گروپی بەڵتەجی‌و‬ ‫ش���ەڕفرۆش‪ .‬هه‌م���وو ئەمان���ەش‬ ‫نەفیکردنی سیاسەتە وەک چاالکییەک‬ ‫لەخەمی دروس���تکردنی ئەو ”ڕەهه‌ندە‬ ‫گش���تییانە“دا بێت کە ”پێکەوەژیانی‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی“ تاکەک���ەس‌و گروپەکان‬ ‫بەش���ێوەیەکی هێمنان���ە ڕێکبخ���ات‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی لەکوردس���تاندا ئامادەی���ە‬ ‫لۆژیک���ی دەس���ەاڵتێکی نێرجس���ییە‪،‬‬ ‫لۆژیکی هێ���ز‪ ،‬هێزێکی ڕووت‪ ،‬هێزێکی‬ ‫تەعەس���وفی كە کەی بیەوێت‌و چۆنی‬ ‫بوێ���ت وادەجوڵێت���ەوە‌و واکاردەکات‪.‬‬ ‫ئەم شێوازانەش لەدەسەاڵت شێوازێک‬ ‫نین لەڕێگای سیاس���ەتەوە بژین‪ ،‬واتە‬ ‫له‌ ڕێ���گای دروس���تکردنی دونیایەکی‬ ‫گش���تییەوە بژی���ن بۆ هێ���زە ناکۆک‌و‬ ‫ملمالنێک���ەرەکان‪ ،‬بەڵک���و لەڕێ���گای‬ ‫فشار‌و ترساندن‌و کڕین‌و بەکارهێنانێکی‬ ‫ئاشکرا‌و نهێنی توندوتیژییەوە دەژین‪.‬‬ ‫لێرەدا لۆژیکی هەیمەنەیەکی هه‌ڕەمیی‬ ‫حیزبییانەی بێدەمام���ک ئامادەیە‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫غیابی النی هه‌رەکەمی کردەی سیاسیدا‪.‬‬ ‫ب���ەم مانای���ە م���اوەی س���ەرۆکایەتی‬ ‫بارزان���ی‪ ،‬م���اوەی ڕووتکردن���ەوەی‬ ‫کۆمەڵگای كوردستانە لەهه‌ر کردەیەکی‬ ‫سیاسیی ڕاستەقینە‌و داماڵینێتی لەهه‌ر‬ ‫چارەس���ەرێکی عەقاڵن���ی‌و مەدەنییانە‬ ‫بۆ کێش���ە‌و ناکۆکی‌و ملمالنێکانی ناو‬ ‫هه‌رێم‌و دەرەوەی هه‌رێم‪.‬‬

‫لەدونی���ای کۆندا ”ماف���ی خودایی“‬ ‫ئامرازی سەرەکی بەخشینی ڕەوایەتی‬ ‫ب���وو بە دەس���ەاڵت‪ ،‬پادش���ا‌و ئەمیر‌و‬ ‫خەلیفەکان بەن���اوی مافێکی خوداییە‬ ‫حوکمڕانبوون‪ .‬ئ���ەوەی ئەوانی کردبوو‬ ‫بە دەسەاڵتدار بڕیاری کۆمەڵگا نەبوو‪،‬‬ ‫بەڵکو ویس���تی یەزدان‌و قودسیەتێکی‬ ‫دین���ی‌و کۆمەاڵیەتی ب���وو‪ .‬لەم جۆرە‬ ‫سیستمەدا دەس���ەاڵتداران لەبەردەمی‬ ‫ھی���چ دەزگا‌و هێ���ز‌و دەس���تورێکدا‬ ‫بەرپرس���یار نەبوون‪ .‬ش���تێک بەناوی‬ ‫کۆمەڵ���گاوە لەئارادانەب���وو‪ ،‬تاوەك���و‬ ‫بتوانێت ل ‌ه دەس���ەاڵت بپرس���ێتەوە‌و‬ ‫داوای بەرپرس���یاربوونی لێب���کات‪.‬‬ ‫دەس���ەاڵتدار تەنها لەب���ەردەم خودادا‬ ‫بەرپرس���یار بوو‌و تەنها خوداش مافی‬ ‫لێپرسینەوەی ل ‌ه دەس���ەاڵتدار هه‌بوو‪،‬‬ ‫بەاڵم لێپرس���ینەوە ل���ەم دونیایەدا نا‬ ‫ک���ە وەک دونیایەکی فانیی وێنادەکرا‪،‬‬ ‫بەڵکو لەو دونیا‪ ،‬ل ‌ه قیامەتدا‪ .‬ئەمەش‬ ‫مانای ئەوەی دەسەاڵتدار بۆی هه‌بوو ل ‌ه‬ ‫ڕۆژی لەدایکبوونییەوە تا ڕۆژی مردنی‬ ‫بەبێ ھیچ توانایەکی لێپرسینەوە بژی‌و‬ ‫حوکمڕانیبکات‪.‬‬ ‫بێگومان ئەوەی ئەمڕۆ ل ‌ه کوردستاندا‬ ‫ئامادەی���ە مافی خودایی نییە‪ ،‬نزیکەی‬ ‫س���ەدەیەکە دەس���ەاڵتدارانی ک���ورد‌و‬ ‫بزوتن���ەوەی ناس���یۆنالیزمی ک���وردی‬ ‫چەمک���ی ”نەت���ەوە“‌و ”نیش���تیمان“‌و‬ ‫”کۆمەڵگا“ی���ان کردۆت���ە بنەم���ای‬ ‫بەخش���ینی ڕەوایەتی بە بەرژەوەندی‌و‬ ‫بە ویس���تی دەس���ەاڵتدارێتی خۆیان‪.‬‬ ‫ئەوان کە دەسەاڵتدارن بەناوی خوداوە‬ ‫دەسەاڵتدار نین‪ ،‬بەڵکو بەناوی خەڵک‌و‬ ‫نەت���ەوە‌و کۆمەڵگاوە دەس���ەاڵتدارن‪.‬‬ ‫ئەوەی لێرەدا مایەی لەس���ەر وەستانە‬ ‫ئەوەی���ە ک���ە دەس���ەاڵتدارانی کورد‪،‬‬ ‫وەک بەش���ی هه‌رەزۆری دەسەاڵتدارە‬ ‫خراپەکانی ناوچەکە‪ ،‬س���ەرجەمی ئەو‬ ‫دەزگایانەیان دروس���تکردوە کە گوایە‬ ‫نەتەوە‌و کۆمەڵگا بەھۆیانەوە نەک تەنها‬

‫ئەوەی‬ ‫له‌کوردستانی‬ ‫ژێر سەرۆکایەتی‬ ‫بارزانیدا‬ ‫دروستبووە‬ ‫مۆدێلێکی تایبەتە‬ ‫ل ‌ه "دەسەاڵتدارێتی‬ ‫دەسەاڵتگەر"؛‬ ‫دەسەاڵتگەرییەک‬ ‫پڕچەک‌و‬ ‫پڕتوندوتیژی‪،‬‬ ‫پڕ هه‌ڕەشە‌و‬ ‫ڕق‌و غەدری‬ ‫کۆمەاڵیەتی‪ ،‬پڕ‬ ‫هێزی سەربازی‬ ‫تایبەت‪ ،‬گروپی‬ ‫بەڵتەجی‌‬ ‫دەتوانن ڕا‌و بۆچوونی خۆیان دەرببڕن‪،‬‬ ‫بەڵک���و توان���ای ئەوەش���یان هه‌بێت‬ ‫ل��� ‌ه دەس���ەاڵتداران بپرس���نەوە‌و کەی‬ ‫ویستیشیان ناچاریانبکەن‪ ،‬بەشێوەیەکی‬ ‫یاسایی‌و کراوە‪ ،‬دەستگۆڕکێی دەسەاڵت‬ ‫ئەنجامب���دەن‪ .‬ئیت���ر ل ‌ه ڕێکخس���تنی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‌و دروس���تکردنی پەرلەمان‌و‬ ‫نووس���ینی دەس���تورەوە بیگ���رە‪ ،‬بۆ‬ ‫دەرکردنی ژمارەیەکی زۆری یاس���ا کە‬ ‫کاریان ڕێکخس���تن‌و بەش���ەرعیکردنی‬ ‫هه‌ڵس���وکەوت‌و بڕیارەکانی دەسەاڵتە‪.‬‬

‫ل ‌ه ئەدەبیاتی سیاسیدا ئەم تێکەڵکردنە‬ ‫ڕووکەشەی دەزگا‌و چەمک‌و کردەکانی‬ ‫سیس���تمێکی دیموکراس���ی ب���ە‬ ‫دەسەاڵتێکی ستەمگەر‌و دەسەاڵتگەر‪،‬‬ ‫ن���اوی ”دەس���ەاڵتگەرێتی نوێ���ی“‬ ‫لێن���راوە‪.New Authoritarianism ،‬‬ ‫ئەم چەش���نە دەس���ەاڵتدارێتییە تەنها‬ ‫لەڕێگای سانسۆر‌و فشار‌و بەکارهێنانی‬ ‫توندوتیژیی���ەوە حوکمن���اکات‪ ،‬بەڵکو‬ ‫هه‌ندێ���ک فەزا‌و پەراوێ���زی بچووکیش‬ ‫ب���ۆ ئیدارەدانی ملمالن���ێ‌و بوونی ڕا‌و‬ ‫بۆچوونی جیاواز دەڕەخسێنێت‪ .‬بەاڵم‬ ‫هاوکات هه‌م���وو هه‌وڵێک ئ���ەدات بۆ‬ ‫کۆنترۆڵکردنی تەواوی ئەو پەراوێزانە‪،‬‬ ‫بۆ کردنیان بە پەراوێزی پەراوێزیی‪ ،‬بە‬ ‫شتێک کە ھیچ توانایەکی لەسەر گۆڕینی‬ ‫هاوکێش���ە گ���ەورە‌و س���ەرەکییەکانی‬ ‫دەسەاڵت نەبێت‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی بەدرێژای���ی دونی���ای دوای‬ ‫ڕاپەڕی���ن ل��� ‌ه کوردس���تاندا بینیومانە‬ ‫دروس���تکردن‌و بەهێزکردنی پایەکانی‬ ‫ئەم ش���ێوازەیە ل ‌ه ”دەس���ەاڵتگەرێتی‬ ‫ن���وێ“‪ ،‬دروس���تکردنی ”سیسس���تمی‬ ‫س���ەرۆکایەتی“ش ل ‌ه باتی ”سیستمی‬ ‫پەرلەمان���ی“ یەکێک���ە ل��� ‌ه کۆڵەک���ە‬ ‫سەرەکییەکانی ئەم ”دەسەاڵتگەرێتییە‬ ‫نوێ“یە‪ .‬لێرەدا مارەکردنێکی فیودااڵنەی‬ ‫دەزگا‌و چەمک‌و زمانی دیموکراسییەت‬ ‫ئامادەی���ە ل ‌ه جۆرە مافێک���ی ”نیمچە‬ ‫خودای���ی“‌و هه‌میش���ەیی نوخبەیەکی‬ ‫دەس���ەاڵتدار ل ‌ه کوردستاندا‪ .‬سیستمی‬ ‫سەرۆکایەتی لەسەر عەقڵیەتی پەرەدان‬ ‫ب���ەم جۆرە ڕوانینە بۆ دەس���ەاڵت‌و بۆ‬ ‫حوکمڕانی دروس���تکراوە‪ .‬ئ���ەم مافە‬ ‫نیمچ���ە خودایی���ە جارێک ل��� ‌ه فۆرمی‬ ‫”ڕەوایەتی شۆڕشگێڕانە“‌و جارێکی تر‬ ‫ل ‌ه فۆرمی ”ڕەوایەتی خێزان‌و کەسایەتی‬ ‫موق���ەدەس“دا‌و جارێکی س���ێهه‌میش‬ ‫ل���ه‌ فۆرمی ”نەبوون���ی ئەلتەرناتیڤ“‌و‬ ‫”پێداویس���تییەكانی ئ���ەم قۆناغە“دا‬ ‫بۆ حوکم���ڕان‪ ،‬خۆی نمایش���دەکات‌و‬ ‫دەردەکەوێ���ت‪ .‬ئەوەی ئێس���تاش ل ‌ه‬ ‫کوردس���تاندا دەیبینی���ن‪ ،‬گیرخواردنی‬ ‫مەرك���ەزی ”دەس���ەاڵتگەرێتی نوێ“یە‬ ‫بەدەس���ت پەراوێزەکان���ی خۆی���ەوە‪،‬‬ ‫بەدەس���ت ئەو یاسا‌و ڕێس���ا‌و بەڵێن‌و‬ ‫چاوەڕوانییانەوە کە خۆی وەک بەشێک‬ ‫ل��� ‌ه پرۆس���ەی پاراس���تنی هه‌یمەنە‌و‬ ‫بەهێزکردن���ی دەس���ەاڵتی خ���ۆی‪،‬‬ ‫دروستیکردون‪ .‬ئەوەی ئێستا دەیبینین‬ ‫گیرخواردنی سەرۆکی هه‌رێمە بەدەست‬ ‫یاس���ایەکەوە کە خۆی بۆ بەخش���ینی‬ ‫ڕوخسارێکی دیموکراسی بە سیستمەکە‬ ‫ئیمزایک���ردوە‪ ،‬لەکاتێکدا سیس���تمەکە‬ ‫خۆی سیستمێکی دەس���ەاڵتگەرانەیە‌و‬ ‫بە لۆژیکی سیس���تمێکی دەسەاڵتگەر‬ ‫کاردەکات‌و دەجوڵێتەوە‪ .‬هاوش���ان بە‬ ‫پرۆسەی داخرانێكی كۆمەاڵیەتیی ئەم‬ ‫خێزانە دەسەاڵتگەرە سیاسییە بەرامبەر‬ ‫بە كۆمەڵگا‪ ،‬ئیش���کردنی ڕاستەقینەی‬ ‫ئەم نوخبەیە لەناو سیستم‌و تێگەیشتی‬ ‫بۆ دەسەاڵت بریتییە ل ‌ه کورتکردنەوەی‬ ‫ماف���ی ئ���ەم ی���ان ئ���ەو ک���ەس بۆ‬ ‫فەرمانڕەوایەتی‌و زەمانەتی ئەم یان ئەو‬ ‫بنەماڵە بۆ سەركردایەتی هه‌میشەیی‪.‬‬ ‫هه‌م���وو ”پەراوێزێک���ی دیموکراس���ی“‬ ‫چەندە بچ���ووک‌و الوازیش بێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫گەش���ەی ناوەکی خ���ۆی هه‌یە‌و زمان‌و‬ ‫وێن���ە‌و تەنانەت هێزگەلی نوێ لەپاڵیدا‬ ‫دروس���تدەبێت‪ .‬ئەوەی ئەمڕۆ پارتی‌و‬ ‫یەکێت���ی بەنی���ازن ئەنجامیب���دەن‪،‬‬ ‫پەراوێزخس���تنی زیات���ر ی ئ���ەو‬ ‫پەراوێزانەیە‪ ،‬ت���ا ڕادەی ئیفلیجکردن‌و‬ ‫تەنانەت لەناوبردنیان‪ .‬هه‌ڵبژاردنەوەی‬ ‫بارزانی بۆ س���ەرۆکایەتی هه‌رێم‪ ،‬تەنها‬ ‫گەڕانەوەی مافێکی نیمچە خودایی نییە‬ ‫بۆناو مەسەلەی ش���ەرعیەتی سیاسی‬ ‫ل ‌ه کوردس���تاندا‪ ،‬بەڵک���و هه‌وڵدانێکی‬ ‫ترسناکە بۆ وێرانکردنی ئەو پەراوێزانەی‬ ‫کە هه‌ن‌و یاخود بە ئەبەدیکردنی دۆخی‬ ‫پەراوێزب���وون‌و ڕێگرت���ن ل ‌ه گەش���ەی‬ ‫سروشتی‌و یاسایی خۆیان‪.‬‬ ‫ئیش���کردنی ڕاس���تەقینەی ئ���ەم‬ ‫سیستمە تێگەیش���تنێکی بۆ دەسەاڵت‬ ‫س���ەروەرکردوە کە لەگەشەی خۆیدا‪،‬‬ ‫پرسی دەسەاڵتداربوونی تەنها بۆ مافی‬ ‫ئەم یان ئ���ەو کەس‪ ،‬یان ئەم یان ئەو‬ ‫بنەماڵە‌و گروپی تایبەت‪ ،‬کورتکردۆتەوە‪.‬‬ ‫لەم دۆخەدا دەسەاڵتداربوون ئەرکێکی‬ ‫کات���ی نییە کەس���ێکی دیاریک���راو بۆ‬ ‫ماوەیەکی تایبەت‌و بەپێی یاسا خەریکی‬ ‫ڕاپەڕاندن‌و جێبەجێکردنی بێت‪ ،‬دۆخی‬ ‫بەرپرس���یاربوون نییە لەب���ەردەم ھیچ‬ ‫دەزگا‌و یەکەیەکی کۆمەاڵیەتیدا‪ ،‬بەڵکو‬ ‫جۆرە مافێکی ئەبەدی نیمچەخوداییە‪،‬‬ ‫بەخششێکی ئەبەدییە بۆئەو سەرکردە‌و‬

‫دەسەاڵتدارانە دانراوە کە وەک سەرکردە‬ ‫لەدایکدەبن‌و وەک دەسەاڵتداریش دەمرن‪.‬‬ ‫ئ���ەم خێزانە سیاس���ییە نوێی���ە تەنها‬ ‫خۆیان بە نوێن���ەری نەتەوە‌و کۆمەڵگا‬ ‫نازانن‪ ،‬بەڵکو ئەو نوێنەرایەتییەش���یان‬ ‫پڕک���ردوە ل ‌ه رەگەز‌و ڕەهه‌ندی خودایی‬ ‫موقەدەس‪ ،‬خۆیان بە تەنها بە نوێنەری‬ ‫نەتەوە‌و نیشتیمان نازانن بۆ ماوەیەکی‬ ‫دیاریکراو‪ ،‬بەڵکو نوێنەری هه‌تاهه‌تایی‬ ‫نەتەوە‌و نیشتیمانن‪ ،‬تا مردن‪ ،‬لەدوای‬ ‫خۆش���یانەوە ئ���ەم نوێنەرایەتیی���ە بۆ‬ ‫من���داڵ‌و خێ���زان‌و کەس���ە نزیکەکانی‬ ‫خۆیان بەجێدەهێڵن‪ .‬ل ‌ه هه‌شت ساڵی‬ ‫ڕابردوودا بارزانی کاراکتەری سەرەکی‬ ‫دروس���تبوونی ئەم سیس���تمە بووە ل ‌ه‬ ‫”دەسەاڵتگەرێتی نوێ“‌و نوێنەری ئەم‬ ‫شێوازەیە ل ‌ه ”ڕەوایەتی نیمچەخودایی“‬ ‫ل ‌ه کوردستاندا‪.‬‬

‫كێشەی دەسەاڵت‬ ‫الی پارتی‌و‬ ‫یەكێتی ئەوە نییە‬ ‫كە بروایان بە‬ ‫هه‌ڵبژاردن نییە‪،‬‬ ‫بەڵكو كێشەیان‬ ‫ئەوەیە كە‬ ‫بڕوایان بە دۆڕان‌و‬ ‫لەدەستدانی‬ ‫سەركردایەتیكردنی‬ ‫ئەم میللەتە نییە‬ ‫كاڵبوونەوەی میکیاجی دیموکراسییەت‬ ‫ئێم���ە باس���مان لەوەکرد ک���ە ئەم‬ ‫مۆدێلە ل��� ‌ه ”دەس���ەاڵتگەرێتی نوێ“‬ ‫بە میکیاجێکی دیموکراس���ییانە خۆی‬ ‫تەاڵی���ی دەکات‪ .‬ئەوەی ئەم مۆدێلە ل ‌ه‬ ‫”دەسەاڵتگەرێتی تەقلیدی“ جیادەکاتەوە‬ ‫ئەو ت���ەاڵ دیموکراس���ییەیە‪ .‬بەاڵم بڕ‌و‬ ‫ڕادەی ئەم مکیاجە دیموکراس���ییە ل ‌ه‬ ‫شوێنێکەوە بۆ شوێنێکی تر دەگۆڕێت‪.‬‬ ‫ڕۆژگارێک���ی درێ���ژ ل��� ‌ه واڵتێکی وەکو‬ ‫میسردا حوسنی موبارەک‌و حیزبەکەی‌و‬ ‫دوو کوڕەک���ەی‌و خزم���ە نزیکەکان���ی‬ ‫توان���ای ئەوەیان هه‌بوو سیس���تمەکە‬ ‫کۆنترۆڵ‌و ئاراستەبکەن‪ ،‬ئەو پەراوێزە‬ ‫دیموکراس���ییەی کە هه‌ب���وو بەتەواوی‬ ‫کۆنترۆڵ‌و ئاراس���تەکراو بوو‪ .‬موبارەک‬ ‫هه‌ڵبژاردنی س���ەرۆکایەتی ئەنجامئەدا‪،‬‬ ‫بەاڵم ئەنجامەکان پێشتر ڕێکخرابوون‌و‬ ‫هه‌موو ئ���ەو هه‌واڵن���ەش بەڕێوەبوون‬ ‫بۆئ���ەوەی جەمال موبارەک ش���وێنی‬ ‫حوس���نی موبارەکی باوکی بگرێتەوە‪.‬‬ ‫بۆیە ئ���ەو میکیاجە دیموکراس���ییەی‬ ‫ل ‌ه میس���ردا هه‌ب���وو‪ ،‬میکیاجبوونێكی‬ ‫هێجگار تۆخ‌و بۆ هه‌مووان ئاشکرابوو‪.‬‬ ‫بەاڵم ل ‌ه کوردستاندا بەحوکمی ئەوەی‬ ‫ھیچ هێزێ���ک توان���ای کۆنترۆڵکردنی‬ ‫هه‌موو کوردس���تانی نەب���ووە‌و نییە‌و‬ ‫تا ئێس���تاش کەس ناتوانێت ببێت بە‬ ‫حاکمی رەها ل���ەم دەڤەرەدا‪ ،‬بۆیە بڕ‌و‬ ‫ڕادەی ئەم مکیاجە دیموکراس���ییە ل ‌ه‬ ‫کوردستاندا جیاوازە لەوەی ل ‌ه مسیردا‬ ‫هه‌بووە‪ .‬ئەوەی ئەمڕۆ ل ‌ه کوردس���تاندا‬ ‫دەیبینین گیرخواردنی دەموچاوەکانی‬ ‫ئ���ەو ”دەس���ەاڵتگەرێتییە نوێ“یە بە‬ ‫دەس���تی میکیاجە دیموکراسییەکانی‬ ‫خۆیەوە‪ .‬دروس���تبوونی دێوەزمەیەكە‬ ‫ك���ە ل��� ‌ه فانۆس���ە س���یحرییەكەی‬ ‫دیموكراس���ییەتەوە بۆیان دەرچووەتە‬ ‫دەرەوە‌و تارماییەكان���ی بەس���ەر‬ ‫كوردستاندا تێدەپەڕێت‪ .‬وەزیفەی ئەم‬ ‫میكیاجە دیموكراسییەی دەسەاڵتدارێتی‬ ‫ل ‌ه كوردس���تاندا چی���دی جوانڕاگرتنی‬ ‫وێنەی دەسەاڵت نییە‪ ،‬بەڵكو بووە بە‬ ‫ماسكێك كە دەسەاڵتداران نە دەتوانن‬ ‫لەگەڵیدا بژین‌و نەدەشتوانن بەئاسانی‬

‫فڕێیبدەن‪.‬‬ ‫لە كوردس���تاندا دۆخێكی سیاسیی‌و‬ ‫یاسایی زۆر ناوێزە هه‌یە‪ .‬چەند جارێكی‬ ‫تریش باس���مان لەم دۆخە مەترسیدارە‬ ‫سیاسی‌و یاساییە كردووە‪ ،‬كە پارتی‌و‬ ‫یەكێت���ی ل���ه‌ فەراغێكی دەس���تووری‬ ‫مەترسیداردا سیاسەت دەكەن‪ .‬كێشەی‬ ‫دەس���ەاڵت الی پارت���ی‌و یەكێتی ئەوە‬ ‫نییە كە بروایان ب���ە هه‌ڵبژاردن نییە‪،‬‬ ‫بەڵكو كێشەیان ئەوەیە كە بڕوایان بە‬ ‫دۆڕان‌و لەدەستدانی سەركردایەتیكردنی‬ ‫ئ���ەم میللەتە نیی���ە‪ .‬هه‌ر ئەمەش���ە‬ ‫وادەكات ك���ە هه‌ڵبژاردنی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاكان���ی هه‌رێمی كوردس���تان تا‬ ‫ئەو كات���ە دوابخرێت كە خەڵكی بیری‬ ‫بچێت���ەوە كە جگ���ە ل���ه‌ هه‌ڵبژاردنی‬ ‫پەرلەمان‌و س���ەرۆكی هه‌رێم‪ ،‬مافێكی‬ ‫یاسایی گرنگی تری هه‌یە‪ .‬ئەم مافەش‬ ‫ل ‌ه هه‌ندێ���ك ڕووەوە بۆ ژیانی رۆژانەی‬ ‫خەڵك���ی‪ ،‬له‌ هه‌‌ڵبژاردن���ی پەرلەمان‌و‬ ‫سەرۆك گرنگترە‪ .‬بڕوانەبوون بە دۆڕان‌و‬ ‫ئامادەنەب���وون بۆ دەس���تبەرداربوون‬ ‫له‌ رۆڵی س���ەركردایەتی‪ ،‬كێش���ەیەكی‬ ‫سیاس���یی‌و یاس���ایی گ���ەورەی ئ���ەم‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتییە دەس���ەاڵتگەرەیە‪.‬‬ ‫كێشەكە سیاس���ییە‪ ،‬چونكی ئەگەری‬ ‫گەورە هه‌یە كە ئەزموونی دەسەاڵتدارێتی‬ ‫پارت���ی‌و یەكێتی‪ ،‬كوردس���تان بەرەو‬ ‫هه‌ڵدێرێك���ی سیاس���یی‌و كۆمەاڵیەتی‬ ‫گەورەتر ببات‪ .‬كێش���ەكە یاس���اییە‪،‬‬ ‫چونكی له‌ئێس���تادا ئەو یاس���ایەی كە‬ ‫خۆی���ان دایانناوە‪ ،‬بووە بە رێگرێك ل ‌ه‬ ‫دروستبوونی دیكتاتۆرییەت‌و خواستی‬ ‫دەس���ەاڵتگەرایی بارزانیی���ش بووە بە‬ ‫بەربەستێك لەبەردەم دیموكراسیكردنی‬ ‫پرۆسەی هه‌ڵبژاردن له‌ كوردستاندا؟‬ ‫لەراس���تیدا نەبوون���ی بەدی���ل لەناو‬ ‫حیزب���دا بۆ س���ەرۆكەکان ئاماژەیەكی‬ ‫ڕوونە ك���ە دیكتاتۆرییەت پرنس���یپی‬ ‫بەڕێوەبردن‌و رێكخستنی ئەو حیزبانەیە‌و‬ ‫ئەندامەكانیش���ی بوونەوەری بێئیرادە‌و‬ ‫ملكەچ���ی بڕیارەكان���ی س���ەرۆكن‪.‬‬ ‫ئەگینا بۆ حیزبێ���ک بە هه‌زاران هه‌زار‬ ‫ئەندام���ەوە نەتوانێ���ت بەدیلێ���ک بۆ‬ ‫س���ەرۆکێکی نەخ���ۆش یان کەس���ێک‬ ‫کەماوە یاس���اییەکەی بەرسەرچووبت‪،‬‬ ‫بدۆزێت���ەوە‪ .‬پرس���یارەكە ئەوەی���ە‬ ‫چۆن ئەم پرنس���یپە دەس���ەاڵتگەرییە‬ ‫ناوەكییەی ناو حیزب دەكرێت بە فۆرمی‬ ‫رێكخستنی كۆمەڵگا‌و ئەم پرۆسەیەش‬ ‫بە یاس���ا زەڕكەش دەكرێت؟ ئاشكرایە‬ ‫س���ەرۆكە دەس���ەاڵتگەراكان كاتێ���ك‬ ‫س���ەركەوتوودەبن ك���ە جەماوەری���ان‬ ‫لەپشتەوە بێت‪ ،‬یان النی كەم ژمارەیەكی‬ ‫بەرچاوی ئەندامانی كۆمەڵگا بكەن بە‬ ‫لەشکرێک له‌ سەرلەقێنی ”بەڵێ‪-‬بێژ“‪.‬‬ ‫گەر ئەمەش���یان بۆنەكرێ���ت ئەوا پەنا‬ ‫دەبەنە بەر كەلەپاچەكردنی یاساكان‌و‬ ‫دەستكاریكردنیان تا ئەو شوێنەی كە‬ ‫خواستە سیاس���ییەكانیان تێردەكات‪.‬‬ ‫یەكێك ل���ه‌ ئەرگومێنتە هه‌میش���ەییە‬ ‫سەرەكییەكانی دیكتاتۆرییەت بریتییە‬ ‫ل���ه‌ دەگمەن���ی‌و ناوێزەیی س���ەرۆك‌و‬ ‫نەبوون���ی ئەڵتەرناتیڤ ب���ۆ ئەو زاتە‬ ‫نەتەوەیی���ە مێژووییە‪ .‬پاس���اوێكی تر‬ ‫كە هه‌میش���ە دەهێنرێتەوە بریتییە ل ‌ه‬ ‫دۆخی نائاس���ایی‌و مەترسی دەرەكیی‬ ‫لەس���ەر ئاساییش���ی نەتەوەیی‪ .‬واتە‬ ‫بەخش���ینی بەردەوامیی بە دەس���ەاڵت‬ ‫لەبەر بوونی دۆخێكی ناكاو‌و نائاسایی‬ ‫ل���ەرووی سیاس���ییەوە‪ .‬گرفت ئەوەیە‬ ‫ك���ە ئەم دۆخ���ی نائاس���اییە‪ ،‬چەندە‬ ‫دژەیاس���ایە ئەوەن���دەش لەرێ���گای‬ ‫یاس���اوە رێكدەخرێت‪ .‬وەكو جیۆرجیۆ‬ ‫ئاگامب���ن ئاماژەی پێ���دەكات‪ ،‬گرفتی‬ ‫پێناس���ەی ”دۆخی نائاس���ایی“ لەوێدا‬ ‫دەردەكەوێ���ت كە ”زۆنێك���ی نادیارە“‪.‬‬ ‫ئەم نادیارییەش مانای دروس���تبوونی‬ ‫”متبوونێکی یاس���اییە“ كە لەرێگایەوە‬ ‫دەسەاڵتی دیكتاتۆر ئەكتیڤ دەكرێت‌و‬ ‫شەرعییەتی یاسایی پێدەبەخشرێت‪.‬‬ ‫پارت���ی‌و یەكێتی لەم���ڕۆدا چاالكانە‬ ‫خەریكی بەرهه‌مهێنانی ئەم ”متبوونی‬ ‫یاس���اییە“ن‪ .‬ئ���ەم متبوون���ەش ب���ە‬ ‫ئەكتیڤكردنی ”دۆخی نائاس���ایی“ ناو‬ ‫رەشنووس���ی دەس���تووری كوردستان‬ ‫دەس���تپێناكات ك���ە ئەگەرێك���ە‌و‬ ‫لەبەردەس���تیاندایە‪ ،‬بەڵك���و ل��� ‌ه‬ ‫داتاشینی سیستەمێكی یاسایی نوێوە‬ ‫دەستپێدەكات بۆ درێژكردنەوەی ژیانی‬ ‫س���ەرۆكایەتی بارزانی‪ .‬تاكە حیكمەتی‬ ‫ئ���ەم س���تراتیژەی پارت���ی‌و یەكێتی‬ ‫بریتییە ل��� ‌ه بەرهه‌مهێنان���ی متبوون‌و‬ ‫تەزینێکی یاس���ایی ب���ۆ ئەكتیڤكردنی‬ ‫تەمەنی سیاسیی بارزانی‪.‬‬ ‫لە جەوه���ه‌ردا ئ���ەم گەمەکردنە بە‬

‫لەكاتێكدا هه‌موو دیكتاتۆرییەت‌و‬ ‫سیستەمی‬ ‫هێزەكانی‬ ‫دەسەاڵتگەرایی‬ ‫کۆمه‌ڵگا دژ بە‬ ‫مانای نەبوونی‬ ‫درێژكردنەوەی‬ ‫تەمەنی سیاسیی بەدیلە بۆ سەركردە‬ ‫مێژووییەكان‌و‬ ‫بارزانین‪ ،‬كەچی‬ ‫مانەوەیانە‬ ‫ئەو بڕیار بۆ‬ ‫له‌دەسەاڵتدا تا ئەو‬ ‫دیاریكردنی‬ ‫رۆژەی بە نەخۆشی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‬ ‫دەمرن یان پەكیان‬ ‫سەرۆكایەتی‌و‬ ‫دەكەوێت‪ ،‬یان‬ ‫پەرلەمان‬ ‫دەردەكات‌و بە یەك تا ئەو رۆژەی‬ ‫وشە لەسەر ئەم كە كورسی‬ ‫دەسەاڵتیان‬ ‫كێشە سیاسی‌و‬ ‫دەشكێنرێت‬ ‫یاساییە نادوێت‬ ‫یاسا‌و دەستكاریكردنە ئارەزوومەندانەی‬ ‫هه‌یكەلی دەس���ەاڵتدارێتی‪ ،‬گەمەکردنە‬ ‫ب���ە ئینس���انی ک���ورد‪ ،‬بێنرخکردن‌و‬ ‫ڕوتکردنەوەی ئەم ئینس���انەیە لەهه‌ر‬ ‫بەهایەکی ئینس���انی‌و مامەڵەکردنیەتی‬ ‫وەک بوونەوەرێک���ی گەم���ژە‌و وەک‬ ‫کۆیلەیەکی گوێڕایەڵ‪ .‬تەنها لەم ساتانەدا‬ ‫بە ڕوونی‌و باش���ی ئاش���کرادەبێت كە‬ ‫گروپ‌و تاكەكانی كۆمەڵگای كوردستان‬ ‫لەگەڵ چ جۆرە عەقڵییەتێک‌و چ جۆرە‬ ‫تێگەیشتنێکدا بۆ دەسەاڵت‌و حوکمڕانی‬ ‫دەرگیرە‪.‬‬ ‫لەرێككەوتنی ستراتیژییەوە بۆ‬ ‫ستراتیژی بەئەبەدیكردنی دەسەاڵت‬ ‫بارزانی هه‌ش���ت ساڵە سەرۆکی ئەم‬ ‫دونیا ش���ێواوەی سیس���تەمی سیاسی‬ ‫كوردس���تانە‪ .‬س���تایل‌و مێنتالیتێت���ی‬ ‫سەرۆكایەتی‌و ش���ێوازی بیركردنەوە‌و‬ ‫كردەكان���ی‪ ،‬ئ���ەو دونیای���ەی زیات���ر‬ ‫ئاڵۆزكان���دووە‪ .‬س���ەرۆك بەرپرس���ی‬ ‫یەكەمی ئ���ەو ناكارامەی���ی‌و ناكۆكی‌و‬ ‫ناڕوونییانەیە ك���ە له‌ پەیوەندی نێوان‬ ‫دەسەاڵت‌و یاس���ا‪ ،‬دەسەاڵت‌و نەتەوە‪،‬‬ ‫دەسەاڵت‌و ئۆپۆزیس���یۆن‪ ،‬دەسەاڵت‌و‬ ‫بەرپرسیارێتی‪ ،‬دەس���ەاڵت‌و بنەماڵە‪،‬‬ ‫دەسەاڵت‌و حیزب‪ ،‬دەسەاڵت‌و ئابووریدا‬ ‫دروس���تبوون‪ .‬ئ���ەم سیاس���ەتمەدارە‬ ‫ل���ه‌ پرس���ە گرنگەکانی وەک پرس���ی‬ ‫دەس���تور‪ ،‬پرس���ی ئازادی‪ ،‬پرس���ی‬ ‫دادپەروەری‪ ،‬پرس���ی ش���ەفافییەت‪،‬‬ ‫پرس���ی لێکجاکردنەوەی دەسەاڵتەکان‬ ‫ھت���د‪ ...‬لەھی���چ ئاس���تێکدا کارێکی‬ ‫نەکردوە بکرێت ئێمە دوای ئەو هه‌موو‬ ‫سااڵنە هێمایەکی پۆزەتیڤی بۆبکەین‪.‬‬ ‫ڕاستە ئەم س���ەرۆكە زیاد ل ‌ه جارێک‌و‬ ‫بەتایبەت لەكاتی گەورەبوونی ناڕەزاییە‬ ‫كۆمەاڵیەتی‌و سیاس���ییەكاندا‪ ،‬بەڵێنی‬ ‫کارکردن���ی بۆ ئەنجامدانی چاکس���ازی‬ ‫ل���ەو ڕەهه‌ندان���ەدا داوە‪ ،‬ب���ەاڵم ئەم‬ ‫بەڵێنانە س���نووری ئەو چەند ڕس���تە‬ ‫کورتانەی تێنەپەڕاندوە کە بارزانی ل ‌ه‬ ‫قسەکردنەکانیدا کردوونی‪.‬‬ ‫ئەمڕۆش لەگەڵ ویس���ت‌و خواس���تی‬ ‫سەرلەنوێ هه‌ڵبژاردنەوەیدا بۆ سەرۆکی‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬دوای کۆتاییهاتن���ی م���اوە‬ ‫یاساییەکەی‪ ،‬پێش���ینەیەکی ترسناکی‬ ‫تر دەخاتە ناو ژینگەیەکی سیاس���ی‌و‬ ‫مۆدێلێک له‌ دەس���ەاڵتدارییەوە‪ ،‬کە تا‬ ‫بینەقاقای ل ‌ه قەیران‌و کێشەی گەورەدا‬ ‫نووقمە‪ .‬لەكاتێكدا هه‌موو كوردستان‌و‬ ‫هه‌م���وو هێزە سیاس���ییەكان خەریكی‬ ‫گفتوگۆن لەسەر ئەو خواستەی پارتی‌و‬ ‫یەكێت���ی ب���ۆ هێش���تنەوە بارزانی ل ‌ه‬ ‫حكومڕانی‪ ،‬كەچی ئەم سیاسەتمەدارە‬ ‫بە چەشنێك هه‌ڵسوكەوت دەكات وەكو‬ ‫ئەوەی ئەمە كێشەی ئەو نەبێت‪ ،‬بەڵكو‬

‫كێشەی ئەوانەیە كە دەیانەوێت بارزانی‬ ‫بمێنێتەوە یان نەمێنێتەوە‪ .‬لەكاتێكدا‬ ‫هه‌م���وو هێزەكان���ی ئۆپۆزیس���یۆن‌و‬ ‫گروپەكان���ی كۆمەڵ���گای مەدەنی دژ‬ ‫ب���ە درێژكردنەوەی تەمەنی سیاس���یی‬ ‫بارزانین وەكو سەرۆكی هه‌رێم‪ ،‬كەچی‬ ‫ئەو بڕیار ب���ۆ دیاریكردنی هه‌ڵبژاردنی‬ ‫س���ەرۆكایەتی‌و پەرلەمان دەردەكات‌و‬ ‫بە یەك ووش���ە لەس���ەر ئەم كێش���ە‬ ‫سیاس���ی‌و یاس���اییە نادوێت‪ .‬ئەوەی‬ ‫جێگای س���ەرنجە ئەوەیە كە سەرۆك‌و‬ ‫حكومەت���ی هه‌رێ���م‌و پەرلەمانەكەیان‬ ‫بەرامبەر بە هه‌ڵبژاردن���ی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫پارێزگاكانی هه‌رێمی كوردستان تووشی‬ ‫نەخۆشی بیرچونەوەی (‪)Dementia‬‬ ‫سیاس���یی بوون‌و بە یەك دێڕ باس���ی‬ ‫ھۆكاری دواخس���تنی زیاتر له‌ هه‌ش���ت‬ ‫س���اڵی ناكەن‪ .‬بارزانی بەچەش���نێك‬ ‫هه‌ڵس���وكەوت دەكات وەك���و ئەوەی‬ ‫مەرجەعێكی پیرۆزی ن���او كۆمەڵگای‬ ‫كوردستان بێت‌و شایستەی ئەوە نەبێت‬ ‫خۆی ل��� ‌ه قەرەی ئەو پرس���انە بدات‪.‬‬ ‫لەمڕووەوە لەو ئایەتواڵ دینییانە دەچێت‬ ‫کە کەم قسەکردنیان هێمای گەورەیی‌و‬ ‫بنەمای بەهێزکردنی دەسەاڵتەکەیانە‪.‬‬ ‫ل ‌ه دونیای ئەمڕۆدا دروس���تكردنی ئەم‬ ‫چەشنە سەرۆكەش زۆر ئاسانە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫البردنیان زۆر گرانە‪.‬‬ ‫ئاشكرایە كە كێشە‌و گرێی سەرۆكایەتی‬ ‫لەنێوان پارت���ی‌و یەكێتی له‌ رێكەوتنی‬ ‫س���تراتیژی نێوانیاندا ب���ەو میكانیزمە‬ ‫كۆتایی پێهاتووە كە یەكێكیان بەغدای‬ ‫بەدەستەوەیە‌و ئەوی تریشیان هه‌ولێر‪.‬‬ ‫پەیمانی س���تراتیژیش شتێكی تر نییە‬ ‫زیاتر لەم رێككەوتنە نهێنییە لەس���ەر‬ ‫دابەش���كردنی ئەم دوو سەروەرێتییە‌و‬ ‫پاراس���تنیان ل���ه‌ بەغ���دا‌و هه‌ولێ���ر‪.‬‬ ‫ئامادەبوونی تاڵەبانیش بۆ قس���ەكردن‬ ‫لەس���ەر گۆڕینی سیستەمی سیاسی ل ‌ه‬ ‫كوردستان بۆ سیستەمێكی پەرلەمانی‪،‬‬ ‫جگە له‌ بیركردنەوەیەكی ستراتیژی ل ‌ه‬ ‫خ���ۆی‌و دوارۆژی سیاس���ی خۆی پاش‬ ‫تەواوكردنی دەورەی بەغدا‪ ،‬شتێكی تر‬ ‫نەبوو‪ .‬هه‌ر ئەمەشە سیحری رێككەوتنی‬ ‫دەباش���ان دوای نەخۆش���كەوتنی‬ ‫تاڵەبان���ی‌و دووركەوتن���ەوەی ل��� ‌ه‬ ‫گۆڕەپانی سیاس���ییدا‪ ،‬بەتاڵدەكاتەوە‪.‬‬ ‫گومان���ی تێ���دا نییە ك���ە پارتی وەک‬ ‫حیزب‌و لەناوخۆی���دا بۆی نییە بەدیلی‬ ‫بۆ بارزانی هه‌بێ���ت‌و یەكێتیش ناچارە‬ ‫بەدیلێك ب���ۆ مام جەالل ل���ه‌ بەغدادا‬ ‫بدۆزێتەوە‪ .‬بۆئەوەی ئەم هاوكێشەیەش‬ ‫بەردەوام بێت‪ ،‬هه‌ردووال پێویستیان بە‬ ‫رێككەوتنەوەیەك���ی نهێن���ی تر هه‌یە‪.‬‬ ‫گرفتەك���ەش لێرەوە س���ەرهه‌ڵدەدات‪،‬‬ ‫چونك���ی دیكتاتۆرییەت‌و سیس���تەمی‬ ‫دەسەاڵتگەرایی مانای نەبوونی بەدیلە‬

‫ئەو گروپەی ئەمڕۆ‬ ‫سەركردایەتی‬ ‫یەكێتی دەكات‬ ‫زۆر لەوە الوازتر‌و‬ ‫بێئیرادەترە ڕێز‬ ‫بۆ رێكەوتنی‬ ‫زارەكی دەباشان‬ ‫دابنێت‪ .‬یەكێك‬ ‫له‌رێككەوتنە‬ ‫نوێكانی پارتی‌و‬ ‫یەكێتی بریتییە‬ ‫لەوەی كە چۆن‬ ‫یەكێتی له‌ناوچەی‬ ‫سلێمانی جارێكی‬ ‫تر هه‌ڵسێنرێتەوە‬ ‫بۆ سەركردە مێژووییەكان‌و مانەوەیانە‬ ‫له‌ دەسەاڵتدا تا ئەو رۆژەی بە نەخۆشی‬ ‫دەمرن ی���ان پەكیان دەكەوێت‪ ،‬یان تا‬ ‫ئەو رۆژەی كە كورس���ی دەس���ەاڵتیان‬ ‫دەشكێنرێت‪.‬‬ ‫پارتی‌و یەكێتی تاوەكو ئەو ش���وێنە‬ ‫بە میكانیزمی دیموكراسی ڕازین كە ئەو‬ ‫بازنەی دەس���ەاڵتەی دروستیانكردووە‪،‬‬ ‫بە داخراوی بمێنێتەوە‌و دەستاودەست‬ ‫بە سەروەرییەكانیان ل ‌ه هه‌ولێر‌و بەغدا‬ ‫نەكرێت‪ .‬دیموكراسی الی پارتی‌و یەكێتی‬ ‫مانای دەستاودەس���تكردنی دەسەاڵت‬ ‫نییە‪ ،‬بەڵكو هێشتنەوەی ئەو پێكهاتە‬ ‫دەسەاڵتدارێتییەیە بۆ ئەم دوو حیزبە‪،‬‬ ‫له‌ بەغدا‌و هه‌ولێر‪ .‬دیموكراسی بۆ ئەوان‬ ‫مانای رێگەگرتنە لەوەی كە ئەم بازنەیە‬ ‫بازنەی تری تێبكەوێت‌و مەترس���ی بۆ‬ ‫سەر س���ەروەرییەكانیان دروستبكات‪.‬‬ ‫بەمانایەك���ی ت���ر پرس���ی پارت���ی ل ‌ه‬ ‫ئێستادا ئەوەیە كە چۆن پرنسیپەكانی‬ ‫دیموكراس���ی دەس���تكاریبكات ب���ۆ‬ ‫مان���ەوەی دەس���ەاڵتداێتییەكەی ل��� ‌ه‬ ‫هه‌ولێر‌و هێشتنەوەی ل ‌ه بازنەی خێڵی‬ ‫بارزانیدا‪ .‬ئەمەش مانای ڕێگەنەدانە بە‬ ‫شكاندنی ئەو بازنەیەی لەگەڵ یەكێتی‬ ‫دروس���تیانكردووە ب���ۆ دابەش���كردنی‬ ‫دەس���ەاڵت‌و س���امان له‌ كوردس���تان‌و‬ ‫بەغدادا‪.‬‬ ‫ئێم���ە وایدەبینین ك���ە ریككەوتنی‬ ‫س���تراتیژی ن���ەك هه‌ڵناوەش���ێتەوە‪،‬‬ ‫بەڵكو گەش���ەی پێ���دراوە‪ .‬ه���ه‌ردوو‬ ‫حیزبەك���ە لەس���ەر میكانیزم���ی نوێ‬ ‫رێككەوتوون بۆ بەئەبەدیكردنی تەمەنی‬ ‫دەسەاڵتدارێتییان‪ .‬ئەو گروپەی ئەمڕۆ‬ ‫سەركردایەتی یەكێتی دەكات زۆر لەوە‬ ‫الوازتر‌و بێئیرادەترە ڕێز بۆ رێكەوتنی‬ ‫زارەكی دەباش���ان دابنێت‪ .‬یەكێك ل ‌ه‬ ‫رێككەوتنە نوێكان���ی پارتی‌و یەكێتی‬ ‫بریتیی���ە ل���ەوەی كە چ���ۆن یەكێتی‬ ‫ل���ه‌ ناوچ���ەی س���لێمانی جارێكی تر‬ ‫هه‌ڵسێنرێتەوە‪ .‬سیحری ئەم رێككەوتنە‬ ‫نوێیەش دابەزینە بە لیستی سەربەخۆ‪،‬‬ ‫چونكی ئاشكرایە یەك لیستی بە زیانی‬ ‫گەورە بۆ هه‌ردووكی���ان دەگەڕێتەوە‪.‬‬ ‫ئاشکرایە كە خواستی یەكێتی گەورەترە‬ ‫بۆ دابەزین بە لیس���تێكی جیا‪ ،‬چونكە‬ ‫چ پێگەی جەماوەری‌و چ وونبوونی مام‬ ‫جەالل لەسەر گۆڕەپانی سیاسیی ئەو‬ ‫مەترسییە دروستدەكات كە یەكێتی بێ‬ ‫كاریزما بێت‌و بپوكێتەوە‪ .‬س���تراتیژی‬ ‫دابەزی���ن بە لیس���تی س���ەربەخۆ بۆ‬ ‫دروستكردنی ئەو وەھمەیە الی خەڵك‬ ‫كە یەكێتی حیزبێكی سەروەرە‌و لەژێر‬ ‫هه‌یمەن���ەی پارتی���دا نیی���ە‪ .‬وەھمێك‬ ‫كە ل���ەدوای هه‌ڵبژاردن���دا كۆتایی بە‬ ‫نهێنییەکان���ی دێ���ت‌و یەکێتی جارێكی‬ ‫ت���ر دەكەوێت���ەوە ژێ���ر هه‌یمەن���ەی‬

‫پارتییەوە‪ .‬بەبۆچون���ی ئێمە یەكێتی‬ ‫پێویس���تی بە دابەزینە بە لیس���تێكی‬ ‫س���ەربەخۆ بۆئەوەی ئ���ەو دەنگانەی‬ ‫كە ب���ە ھۆی كەوتنە ژێ���ر هه‌یمەنەی‬ ‫پارتیی���ەوە لەدەس���تی داوە‪ ،‬جارێكی‬ ‫تر ب���ۆی بگەڕێتەوە‪ .‬ئ���ەم وەھمەش‬ ‫دەش���ێت قەناعەت بە كەسانێك بكات‬ ‫كە ئێس���تا ل ‌ه ئۆپۆزیس���یۆن ناڕازین‪.‬‬ ‫ئەزموونی رێككەوتنی س���تراتیژی ئەو‬ ‫راس���تییەمان پێدەڵێت ك���ە چ پارتی‌و‬ ‫چ یەكێتی ئام���ادەن گەورەترین فێڵ‌و‬ ‫پێش���ێلكاریی یاس���ایی‌و سیاس���یی‬ ‫ئەنجامبدەن بۆئەوەی ئەو ستراتیژەی‬ ‫دایانن���اوە جێبەجێیبكەن‪ .‬رێككەوتنی‬ ‫س���تراتیژی نوێی پارت���ی‌و یەكێتی ل ‌ه‬ ‫دابەشكردنی دەسەاڵت‌و سامانەوە بووە‬ ‫بە ستراتیژی پاراستن‌و بەئەبەدیكردنی‬ ‫دەسەاڵتدارێتی سیاسییان‪ .‬ڕازیبوونی‬ ‫یەكێتی���ش ب���ۆ بەس���ەرۆكڕاگرتنی‬ ‫بارزانی گ���ەواھی ئەم رەهه‌ندە نوێیەی‬ ‫رێككەوتنی س���تراتیژیی نێوان پارتی‌و‬ ‫نوخبەی دوای تاڵەبانی یەكێتییە‪.‬‬ ‫چ وانەیەک پێویستە؟‬ ‫ئێمە نەوەیەک له‌ سیاس���یمان هه‌یە‬ ‫پێویس���تیان بە وانەوتنەوەیە لەس���ەر‬ ‫فێربوون���ی چۆنیەت���ی وازهێن���ان ل ‌ه‬ ‫دەسەاڵت‪ .‬وەکچۆن منداڵ فێردەکرێت‬ ‫مەمك���ی دایکی بگرێت‪ ،‬دابنیش���ێت‪،‬‬ ‫هه‌ڵس���ێتە س���ەرپێ‌و پاش���ان بڕوات‪،‬‬ ‫ئاواش ئەم نەوەیە له‌ سیاسەتمەدارانی‬ ‫ک���ورد پێویس���تیان بەوەیە دەرس���ی‬ ‫جەماعیان پێبگوترێتەوە لەسەر بابەتی‬ ‫هه‌ڵسان‌و رۆشتن‌و وازهێنان ل ‌ه كورسی‬ ‫دەسەاڵت‪ ،‬ش���وێنچۆڵکردن بۆ خەڵکی‬ ‫تر‪ ،‬بۆ کوردی تر‪ ،‬بۆ کەس���ی تر جیا‬ ‫لەخۆی���ان‌و جیا ل ‌ه کوڕ‌و ب���را‌و برازا‌و‬ ‫کوڕەزاکانی‌و خزمانی خۆیان‪.‬‬ ‫واڵت���ی ئێمە لەئێس���تادا رووبەڕووی‬ ‫واقیعێك���ی مەترس���یداری سیاس���ی‌و‬ ‫یاسایی وەستاوەتەوە‪ .‬لەكاتێكدا كاتی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی س���ەرۆكایەتی‌و پەرلەمانی‬ ‫كوردس���تان دیاریك���راون‪ ،‬بەاڵم كەس‬ ‫نازانێت هاوكێش���ە‌و وێن���ەی هه‌یكەلی‬ ‫سیاس���یی‌و یاس���ایی ل ‌ه كوردس���تانی‬ ‫ئەم چەند مانگ���ەی پێش هه‌ڵبژاردندا‬ ‫چۆندەبێت چۆن دەس���تكاریدەكرێت؛‬ ‫ئایا بارزانی خۆی هه‌ڵدەبژێرێتەوە؟ گەر‬ ‫خۆی هه‌ڵبژێرێت���ەوە‪ ،‬پارتی‌و یەكێتی‬

‫دەبێت هێزە‬ ‫دیموكراسییەكانی‬ ‫كۆمەڵگای ئێمە‪،‬‬ ‫له‌ ئۆپۆزیسیۆن‌و‬ ‫گروپەكانی‬ ‫ناو كۆمەڵگای‬ ‫مەدەنی‪ ،‬ئامادەبن‬ ‫تا دۆخی بایكۆتی‬ ‫هه‌ڵبژاردن‬ ‫بڕۆن بۆئەوەی‬ ‫دروستكردنی‬ ‫باری نائاسایی‬ ‫له‌كوردستاندا‬ ‫نەبێت بە دۆخێكی‬ ‫جێگیری سیاسیی‬ ‫پرس���ی ش���ەرعییەتی سیاسیی چۆن‬ ‫چارەسەردەكەن‪ ،‬ئەو ماوەیەی كە بۆی‬ ‫دیاریدەكرێت چەندە‌و ئۆپۆزیس���یۆن‌و‬ ‫كۆمەڵگای مەدەنی چ���ۆن لەگەڵ ئەم‬ ‫كێشەیەدا هه‌ڵسوكەوت دەكەن؟ تەنها‬ ‫ش���تێك له‌ واڵت���ی ئێم���ەدا جێگیرە‪،‬‬ ‫خواس���تی بەردەوامییە ل ‌ه دەسەاڵتدا‪،‬‬ ‫هه‌م���وو كایەكانی تر ل���ەم واڵتەدا ل ‌ه‬ ‫دۆخێكی ناجێگیر‌و ناڕۆش���نیدان‪ .‬ئەم‬ ‫ناجێگیریی‌و ناڕۆشنییە تەنها نەزانیی‌و‬ ‫پاشەگەردانی سیاسیی ناو سیستەمی‬

‫‪13‬‬

‫دەسەاڵتدارێتی كوردستان نییە‪ ،‬بەڵكو‬ ‫ستراتیژێكیشە بۆ دروستكردنی ئەمری‬ ‫واقیع‪.‬‬ ‫دی���ارە پارتی‌و یەكێت���ی نەیانتوانی‬ ‫قەناعەت ب���ە ئۆپۆزیس���ۆن بكەن بۆ‬ ‫درێژكردنەوەی تەمەنی س���ەرۆكایەتی‬ ‫بارزانی‪ ،‬بەاڵم پارتی‌و یەكێتی ئامادەن‬ ‫دۆخی نائاسایی بەرهه‌مبهێنن‪ .‬پێدەچێت‬ ‫پارتی ئامادەبێ���ت دۆخەكە بگەیەنێتە‬ ‫ئاستی نائاسایی‌و یەكێتیش ئامادەیە ل ‌ه‬ ‫چوارچێوەی ئەو دەستكەوتە نوێیانەی‬ ‫پارتی بەڵێنی پێداوە‪ ،‬هه‌موو رێگاكانی‬ ‫بەردەمی پارتی ئاوپڕژێنبكات‪ ،‬تاوەكو‬ ‫بارزان���ی بەس���ەرۆك هه‌ڵبژێردرێتەوە‪.‬‬ ‫جگە له‌ مەترسیی ئەگەرە ناوەكییەكان‬ ‫كە پارتی دەیەوێت یەكێتی ملكەچبكات‬ ‫بۆ دۆزینەوەی دەروازەیەكی یاس���ایی‬ ‫ناوێ���زە بۆ ئ���ەم دۆخە‪ ،‬ترس���ی ئێمە‬ ‫ئەوەی���ە پارت���ی ئام���ادەی ش���ەڕی‬ ‫گەورەبێت بۆئەوەی پرس���ی س���ەرۆك‬ ‫ب���ە خواس���تی خ���ۆی جێبەجێبكات‪،‬‬ ‫چونكە هه‌م���وو ئام���اژەکان ئەوەمان‬ ‫پێدەڵێ���ن ك���ە مان���ەوەی بارزانی بۆ‬ ‫پارتی وەكو سەرۆكی هه‌رێم ل ‌ه هه‌موو‬ ‫پرسە نەتەوەیی‌و نیشتیمانییەكانی تر‬ ‫گرنگت���رە‪ .‬هه‌رك���ەس‌و الیەنێكیش دژ‬ ‫بەم دەسەاڵتدارێتییە‌و پرسی مانەوەی‬ ‫بارزان���ی هه‌نگاوبنێ���ت‌و قس���ەبكات‬ ‫بەڕێ���گای ئەرگومێنتی بەت���اڵ‪ ،‬بەاڵم‬ ‫كڵێشەئاساوە رووبەرووی دەبنەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەم فەزایەی كە پارت���ی‌و یەكێتی‬ ‫بەرهه‌میدەهێنن فەوزایەكی سیاس���ی‌و‬ ‫یاساییە‪ .‬بەڕای ئێمە یەكێتی بەرپرسی‬ ‫یەكەمی مان���ەوە‌و س���ەقامگیركردنی‬ ‫ئەم دەسەاڵتدارێتییە دەسەاڵتگەرایە‌و‬ ‫بەش���ەرعیكردنی دیكتاتۆریبوونێت���ی‪،‬‬ ‫چونكە ئەوەی پارتی له‌ کوردس���تاندا‬ ‫دەیەوێ���ت جێبەجێب���کات‪ ،‬بەبێ ئەم‬ ‫یەکێتیی���ە بێ���ڕۆح‌و بێئیرادەی���ە بۆی‬ ‫ناکرێت‪ .‬ه���اوکات نوخبەی���ەک لەناو‬ ‫یەكێتی���دا ب���ووە ب���ە ئەختەبووتێك‬ ‫ك���ە دەس���توقاچی لەگ���ەڵ نوخب���ە‬ ‫ئەختەبووتییەكەی پارتیدا بەچەشنێك‬ ‫تێكەڵب���ووە ك���ە چیدی ئاس���ان نییە‬ ‫ئ���ەو ئامێزانبوون���ە چارەنووسس���ازە‬ ‫سیاس���ییەیان لێكجیابكرێتەوە‪ .‬بەڕای‬ ‫ئێمە یەكێتی ب���ەم كردەیەی جارێكی‬ ‫تر لەبەردەم مەترسیی دابەشبوونێكی‬ ‫ئەخالقی‌و سیاس���یی تردایە‪ ،‬چونكی‬ ‫دروستكردنی دیكتاتۆرێتی بۆ حیزبێكی‬ ‫تر‪ ،‬بەناوی نەبوونی بەدیل‌و پاس���اوی‬ ‫ناس���كیی دۆخی سیاسییەوە‪ ،‬جگە ل ‌ه‬ ‫درۆیەكی سیاس���یی ئاشکرا شتێكی تر‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫دۆخی دەسەاڵتدارێتی ل ‌ه كوردستاندا‬ ‫لەبەردەم دووڕیانێكدایە؛ یان ئەوەتانێ‬ ‫ئەم سیستەمە ش���ەرعییەتی سیاسیی‬ ‫بەتەواوی لەدەس���تدەدات‪ ،‬یان تۆزێك‬ ‫حورم���ەت‌و رێ���ز ب���ۆ پرنس���یپەكانی‬ ‫دیموكراس���ی‌و ئیرادەی ئینسانەكان بۆ‬ ‫دەستنیشانكردنی چارەنووسی سیاسیی‬ ‫خۆی���ان بەئازادان���ە‪ ،‬دەگەڕێنرێتەوە‌و‬ ‫بارزانی دەستبەرداری خواستی مانەوەی‬ ‫بە س���ەرۆك دەبێت‪ .‬ئێمە بێگومانین‬ ‫كە ئەگەری دووەمیان هێندەی خودی‬ ‫دیموكراسی له‌كوردستاندا الوازە‪ .‬هه‌ر‬ ‫ئەمەش���ە وامانلێدەكات بڵێین چەندە‬ ‫خەونی دروستكردنی دیكتاتۆر بۆ ئەم‬ ‫دوو حیزبە گەورەی���ە‪ ،‬دەبێت خەونی‬ ‫ئۆپۆزیس���یۆن‌و كۆمەڵ���گای مەدەنی‌و‬ ‫ڕۆشنبیران‌و نووسەران‌و رۆژنامەنووسان‬ ‫بۆ دیموكراسی‌و رێگەگرتن لەم ئەگەرە‬ ‫ترس���ناكە‪ ،‬گەورەبێت‪ .‬رێگ���ەدان بە‬ ‫خۆهه‌ڵبژاردن���ەوەی بارزان���ی مان���ای‬ ‫ئاراس���تەكردنی كۆمەڵگاكەمان���ە ب���ۆ‬ ‫رێگایەكی بنبەست‌و داخرانێكی تەواوی‬ ‫سیس���تەمی سیاس���ی ل ‌ه كوردستان‪.‬‬ ‫بۆ ئ���ەم مەبەس���تەش دەبێ���ت هێزە‬ ‫دیموكراسییەكانی كۆمەڵگای ئێمە‪ ،‬ل ‌ه‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن‌و گروپەكانی ناو كۆمەڵگای‬ ‫مەدەن���ی‪ ،‬ئامادەبن تا دۆخی بایكۆتی‬ ‫هه‌ڵبژاردن بڕۆن بۆئەوەی دروستكردنی‬ ‫باری نائاس���ایی له‌كوردستاندا نەبێت‬ ‫ب���ە دۆخێك���ی جێگیری سیاس���یی‪.‬‬ ‫جێگیركردن���ی باری نائاس���ایی مانای‬ ‫دامەزراندنی سیستەمێك دەگەیەنێت كە‬ ‫ئامادەیی تێدایە دیكتاتۆر قبووڵبكات‌و‬ ‫دیكتاتۆرییەت له‌ دۆخی نائاس���اییەوە‬ ‫بگوازێتەوە بۆ دۆخێكی ئاسایی‪.‬‬ ‫پارت���ی‌و یەكێت���ی ب���ەم رێكەوتنە‬ ‫تازەیەیان تەنها خەونی ئینس���انەكانی‬ ‫ئێمە بۆ دەستنیش���انكردنی ئازادانەی‬ ‫چارەنووسی سیاسیی خۆیان لەرێگای‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ئازاد‌و یاس���اییانە ناكوژن‪،‬‬ ‫بەڵك���و خ���ودی ك���ردەی سیاس���ەت‬ ‫زیندەبەچاڵ دەكەن‪.‬‬

‫‪CMYK‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )374‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/4/23‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫بیروڕا‬

‫ئه‌نفال وه‌ك پرسێكی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ده‌ینوسێت‬

‫چوون بۆ ئه‌مریکا‬ ‫له‌پێناو عێراقی بووندا‬ ‫بۆ ماوه‌ی هه‌فته‌یه‌ك شاندێکی حکومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی کوردستان س���ه‌ردانی واشنتۆنی‬ ‫پایته‌ختی واڵته یه‌كگرتوه‌کانی ئه‌‌مریکایان‬ ‫کرد‪ .‬سه‌ردانی ئه‌م شانده له کاتێکدا دێت‬ ‫که په‌یوه‌ن���دی هه‌‌رێم‌و به‌غدا له خراپترین‬ ‫دۆخیدای���ه‪ ،‬له‌هه‌مانکاتدا په‌یوه‌ندی هه‌رێم‬ ‫له گ���ه‌ڵ تورکیا له س���ه‌ره‌تای قۆناغێکی‬ ‫نوێدای���ه‪ ،‬به تایبه‌ت پ���اش باڵوبوونه‌وه‌ی‬ ‫هه‌وا‌ڵه‌کان���ی گرێبه‌س���تی نێ���وان هه‌رێم‌و‬ ‫تورکیا بۆ راکێشانی بۆری‪ ،‬که له سه‌ره‌تادا‬ ‫پالن وه‌هابوو بۆڕی غازبێت‪ ،‬ئێستا گۆڕاوه‬ ‫بۆ بۆڕی ن���ه‌وت‌و ئه‌گه‌ری ته‌واوبوونی ئه‌م‬ ‫پرۆژه‌یه‪ ،‬که هه‌تا فیشخابور درێژ ده‌بێته‌وه‪،‬‬ ‫له ش���ه‌ش مانگی داهاتوودا‪ .‬شایانی باسه‬ ‫عێراق‌و ئه‌مری���کا دژ به‌م پالنه‌ن‪ .‬ئه‌‌مریکا‬ ‫بروای وه‌هایه که ئه‌نجامدانی ئه‌م پرۆژه‌یه‬ ‫ده‌بێته هۆی دابه‌ش���بوونی عێراق‪ .‬ئاشتی‬ ‫هه‌ورام���ی له‌میان���ه‌ی دڵنیاکردن���ه‌وه‌ی‬ ‫ئه‌‌مری���کادا دووپاتی ئ���ه‌وه ده‌كاته‌وه که‬ ‫ئامانجی پرۆژه‌كه ته‌نه���ا گه‌یاندنی نه‌وتی‬ ‫هه‌‌رێم���ه به ب���ازاره‌کان‪ .‬ب���ه‌م پێیه هیچ‬ ‫ئامانجێکی سیاس���ی له پشت پرۆژه‌که‌وه‬ ‫نیه‪.‬‬ ‫له‌ده‌س���تپێکی قس���ه‌كانی له ئه‌تالنتیک‬ ‫کاونس���ڵ له‌واش���نتۆن‪ ،‬وه‌زیری س���امانه‬ ‫سروشتیه‌کانی (پارتی)هه‌‌رێمی کوردستان‬ ‫به‌م رسته‌یه ده‌س���تی پێکرد‪ :‬سه‌رچاوه‌ی‬ ‫زۆری وزه‌ی واڵته‌ک���ه‌م عێراق‪ .‬پاش ئه‌مه‬ ‫هاته س���ه‌ر ئه‌وه‌ی که چۆن ئه‌م سه‌رچاوه‬ ‫زۆره بۆ سه‌رده‌مانێکی دوور درێژه له الیه‌ن‬ ‫ده‌سه‌اڵتی ناوه‌ندیه‌وه خراپ به‌کارهێنراوه‬ ‫دژ به واڵتانی ده‌وروبه‌‌ر‌و ناوه‌وه‌ی عێراق‪.‬‬ ‫ئێنج���ا باس له‌هه‌ڵه‌بج���ه‌و ئه‌نفال ده‌كات‪.‬‬ ‫(وه‌ک ده‌بینن هه‌میش���ه دووفاقیه‌ك هه‌یه‬ ‫له قس���ه‌كانی به‌رپرسانی کورد له ده‌ره‌وه‬ ‫ده‌رباره‌ی هه‌رێم‪ .‬هه‌ورام���ی ئه‌م بنه‌مایه‬ ‫داده‌رێژێ بۆئه‌وه‌ی بڵێت ئێس���تا سامانی‬ ‫سروش���تی عێراق بۆ خه‌ڵکه)! وه‌ك هه‌موو‬ ‫سه‌فه‌‌رێکی تری وه‌فدی هه‌‌رێمی کوردستان‬ ‫بۆ ده‌ره‌وه‌ی واڵت بۆ زیاتر تێگه‌یش���تن له‬ ‫مه‌به‌ستی س���ه‌فه‌ره‌كه پێویس���ت ده‌كات‬ ‫ک���ه لێکدانه‌وه‌ی د‌‌روونی ب���ۆ بکه‌یت نه‌ك‬ ‫سیاسی‪ .‬هه‌میشه وه‌فدی هه‌رێم له ده‌ره‌وه‬ ‫شانازی به‌و شتانه‌وه ده‌كات که له ناوه‌وه‬ ‫دژیان ده‌وه‌س���تێته‌وه؛ وه‌ك دیموکراسی‌و‬ ‫مافی مرۆڤ‌و ئازادی رۆژنامه‌وانی‌و گه‌شه‌ی‬ ‫ئابوری‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م جه‌ختکردنه‌وه‌یه له عێراقی بوون‌و‬ ‫بوون به به‌شێک له‌عێراق‌و عێراق به واڵتی‬ ‫خ���ۆ زانی���ن‌و پابه‌‌ندبوون به ده‌س���توری‬ ‫عێراقه‌وه‪ ،‬بابه‌تگه‌لی سه‌رتاپا سه‌فه‌ره‌که‌ی‬ ‫ش���اندی هه‌رێم بوو بۆ ئه‌مری���کا‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫جێ���گای تێرامانه ئه‌وه‌یه ک���ه له‌کاتێکدا‬ ‫ش���اندی کوردی داکۆکی له‌س���ه‌ر عێراقی‬ ‫بوون���ی ده‌کات���ه‌وه‪ ،‬نوێنه‌رانی حکومه‌تی‬ ‫ئه‌مریکی به هه‌مانشێوه داکۆکی له‌عێراقی‬ ‫بوون���ی هه‌رێم ده‌که‌نه‌وه‪ .‬پرس���یار لێره‌دا‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه ئه‌گ���ه‌ر ه���ه‌ردوو له س���ه‌ر یه‌ك‬ ‫ئ���اواز ده‌خوێنن ئیتر دی���دار‌و هه‌وڵدان بۆ‬ ‫قه‌ناعه‌ت پێهێنانی بۆچیه؟! به‌اڵم عێراق‌و‬ ‫وێناکردن���ی عێراق الی هه‌ردوو ال جودایه‪.‬‬ ‫عێراق یه‌كێکه ل���ه‌و واڵتانه‌ی هه‌رگیز الی‬ ‫دوو پێکهات���ه‌ی جیاواز هه‌مان مانای نیه‪.‬‬ ‫له کۆتاییدا عێراق وه‌ك واڵتێک هیچ مانای‬ ‫نیه‪ .‬ئه‌م به‌تاڵیه له مانا وه‌های کردوه که‬ ‫هه‌ریه‌كه به خواستی خۆی به دیدی خۆی‬ ‫هه‌‌وڵی راڤه‌کردنی بدات‪.‬‬ ‫ده‌كرێت چاالکیه‌كانی سه‌فه‌ری شانده‌كه‌ی‬ ‫هه‌رێم بکرێت به سێ به‌شه‌وه‪ :‬به‌شێک له‬ ‫گ���ه‌ل ناوه‌نده‌کانی لێکۆڵین���ه‌‌وه‌و خانه‌ی‬ ‫بیره‌کاندا (هه‌روه‌ها میدیا‪ ،‬وه‌ک س���تافی‬ ‫واش���نتۆن پۆست‪ ،‬که پاش���ان جاکسۆن‬ ‫ده‌یل بابه‌تێکی پڕ له پیاهه‌ڵدانی به سه‌ر‬ ‫هه‌رێمدا نوس���ی‌و گله‌ی���ی له‌ئه‌مریکا کرد‬ ‫که ناچێزه له گه‌ڵ خواس���ته‌کانی تورکیا‌و‬ ‫هه‌رێم)‪ ،‬که مه‌به‌س���ت لێی شه‌‌رحی حاڵی‬ ‫خۆی���ه له پێناو گه‌‌یاندنی به به‌رپرس���انی‬ ‫بااڵی ئه‌‌مریکی له پێناو تێگه‌یشتندا‪ .‬دیاره‬ ‫هه‌ورامی له میان���ه‌ی کۆمه‌ڵه چاالکیه‌كدا‬ ‫قس���ه‌ی ده‌كرد که تایبه‌ت بوو به وزه له‬ ‫یورئه‌شیا‪ ،‬یان ئه‌وروپا ئاسیا‪ .‬که یه‌كێکه‬ ‫له ب���واره تایبه‌تمه‌ندیه‌كان���ی ئه‌تالنتیک‬ ‫کاونس���ڵ‪ .‬هه‌ر له‌م بواره‌ش���دا سااڵنه له‬ ‫ئه‌س���ته‌نبول دیدار له‌الیه‌ن ئ���ه‌م خانه‌ی‬ ‫بیره‌وه س���از ده‌کرێت‪ .‬س���اڵی پێشوو که‬ ‫له‌مانگی یانزه‌دا بوو دیسان هه‌‌مان بابه‌ت‬ ‫له ئارادبوو‪ :‬که ئاش���تی هه‌ورامی هه‌وڵی‬ ‫ئه‌دا قه‌ناع���ه‌ت به ئه‌مه‌ریکی���ه‌كان بکات‬ ‫که تورکی���ا ئامانج���ی که‌رتکردنی عێراق‬ ‫نی���ه‪ .‬وه‌ك‌ رۆژنامه‌‌نوس���ێکی تورک پێی‬ ‫ووت���م؛ مایه‌ی پێکه‌نین بوو که س���ااڵنێک‬ ‫تورکی���ا ئه‌مری���کای تاوانب���ار ده‌كرد که‬

‫عێراق به‌ش ده‌كات‪ ،‬ئێستا به پێچه‌وانه‌وه‬ ‫ئه‌مه‌ری���کا تورکیا تاوانبارده‌کات که نابێ‬ ‫ببێته هۆیکاری دابه‌ش���بوونی عێراق‪ .‬ئه‌مه‬ ‫سیاس���ه‌تی نێوده‌وڵه‌تیه‪ ،‬ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌یه له ماوه‌یه‌كی کورتدا س���ه‌دو هه‌شتا‬ ‫پله وه‌رگه‌رێت‪.‬‬ ‫دیاره ل���ه رووی جیوپۆله‌تیکه‌وه هه‌موو‬ ‫په‌یوه‌س���ته ب���ه ئێران���ه‌وه‪ ،‬وه‌ك زگیناو‬ ‫برژنس���کی باس���ی ده‌كات‪ .‬برژنسکی دوو‬ ‫ئه‌گ���ه‌‌ر ده‌هێنێته ئاراوه‪ ،‬یه‌ک���ه‌م ئه‌گه‌ر‬ ‫ئێ���ران وه‌ك تورکیای لێبێ���ت ئه‌وا هه‌موو‬ ‫ناوچه‌كه سه‌قامگیر ده‌بێت‪ .‬دووه‌م‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫تورکی���ا وه‌ك ئێرانی لێبێ���ت ئه‌وا هه‌موو‬ ‫ناوچه كه به ته‌واوی نا س���ه‌قامگیر ده‌بێت‬ ‫(دیاره له روانگه‌ی رۆژئاواوه)‪ .‬هه‌‌ر هه‌‌مان‬ ‫دیده که سیاس���ه‌تی ئه‌مری���کا داده‌رێژێت‬ ‫له پش���تیه‌وه لۆبی ئیسرائیلی که هه‌میشه‬ ‫له رێ���گای ناوه‌نده‌كانی بی���ر‌و ئه‌ندامانی‬ ‫کۆنگریسه‌وه راس���ته‌‌وخۆ‌و ناراسته‌وخۆله‬ ‫رێ���گای په‌یوه‌ندیه‌کانیان���ه‌وه ل���ه هه‌وڵی‬ ‫ئ���ه‌وه‌دان ک���ه ئه‌مریکا عێ���راق‌و تورکیا‬ ‫له‌یه‌ك نزیک بکات���ه‌وه بۆئه‌وه‌ی عێراق له‬ ‫ئێران نزیک نه‌بێته‌وه‪.‬‬

‫هه‌وڵدان بۆ قه‌ناعه‌ت‬ ‫پێکردنی ئه‌‌مریکا‬ ‫به عێراقی بوون‬ ‫له‌الیه‌ك‌و له‌الیه‌كی‬ ‫تره‌و سوربوون‬ ‫له‌سه‌ر درێژه‌دان‬ ‫به‌و پرۆسانه‌ی‬ ‫که ئه‌مریکا پێ‬ ‫نارازیه ئه‌‌وا جۆرێک‬ ‫له‌مامه‌ڵه‌ی دووفاقی‬ ‫به‌ش���ێکی ت���ری دیداری ش���انده‌كه‌ی‬ ‫هه‌رێم له‌گ���ه‌ڵ بازرگاناندا ب���وو به‌تایبه‌ت‬ ‫ل���ه ب���واری وزه‌دا‪ .‬ه���ه‌ر له‌م میانه‌ش���دا‬ ‫وزه‌ناسی به‌ناوبانگ دانیال یه‌رگنیان بینی‪.‬‬ ‫به‌ش���ه‌که‌ی تر له‌گه‌ڵ نوێنه‌رانی حکومه‌تی‬ ‫ئه‌مریکی تایبه‌ت به رۆژهه‌اڵتی ناوه‌راست‪،‬‬ ‫به‌اڵم له ئاس���تی نزم‪ .‬ل���ه‌م میانه‌دا بێپ‬ ‫جۆنسیان بینی که هه‌ڵسوڕاوی یاریده‌ده‌ری‬ ‫رۆژهه‌اڵتی نزیکه له وه‌زاره‌تی ده‌ره‌وه‪ .‬بێپ‬ ‫دوو پات���ی پێکه‌وه‌بوونی عێراقی کردوه‌وه‬ ‫له‌گه‌ڵ شانده‌كه‌دا‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌دیداره‌که‌ی فواد حسێندا دیاره‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه که هێش���تا نه‌یانتوانیوه به هیچ‬ ‫شێوه‌ێه‌ك کاریگه‌ری له‌سه‌ر دیدی ئه‌مریکا‬ ‫دابنێن‪ ،‬به‌اڵم هێشتا به هیوان‪ .‬دیاره هیوا‪،‬‬ ‫به‌مانای روونه‌دانی هیچ شتێک له واقیعدا‬ ‫به ئار‌‌زوو یان به‌رژه‌وه‌ندی به‌اڵم هێشتا به‬ ‫ته‌م���ا بوون بۆی‪ .‬له پ���اش باڵوبوونه‌وه‌ی‬ ‫هه‌واڵ���ی هه‌بوونی گرێبه‌‌س���تێک له نێوان‬ ‫ئه‌‌ردۆغ���ان‌و نێچیره‌ڤان���دا ره‌نگه ئه‌‌مریکا‬ ‫زیاتر س���وربێت له س���ه‌ر رایه‌که‌ی چونکه‬ ‫نایه‌وێت ناوچه‌كه ناهاوسه‌نگ بێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌ڕوانگه‌یه‌كی تره‌وه هه‌وڵدان بۆ‬ ‫قه‌ناعه‌ت پێکردنی ئه‌‌مریکا به عێراقی بوون‬ ‫له‌الیه‌ك‌و له‌الیه‌كی تره‌و سوربوون له سه‌ر‬ ‫درێژه‌دان به‌و پرۆس���انه‌ی که ئه‌مریکا پێ‬ ‫نارازیه ئ���ه‌‌وا جۆرێک له‌مامه‌ڵه‌ی دووفاقی‬ ‫ده‌هێنێت���ه ئاراوه‪ ،‬ک���ه له‌ئه‌نجامدا زیاتر‌و‬ ‫زیاتر هه‌رێم ناچارده‌كات بچێته باوه‌ش���ی‬ ‫تورکیاوه‪.‬‬ ‫له‌کاتێکدا که هێشتا به‌شی زۆری خاکی‬ ‫کوردس���تان ل���ه ژێر ده‌س���تی حکومه‌تی‬ ‫ناوه‌ندیدای���ه سه‌رکێش���کردن ب���ه ه���ه‌ر‬ ‫هه‌وڵێکه‌وه بۆ کردنی جوگرافیای ئێستای‬ ‫هه‌رێم ب���ه جوگرافیای یه‌کج���اری هه‌رێم‬ ‫هه‌‌رچۆنێک هه‌‌ڵبسه‌نگێنی ده‌ستکه‌وتێکی‬ ‫دۆڕاوه‪ .‬سیاس���ه‌تی دیپلۆماس���ی هه‌ری���م‬ ‫ده‌بێ���ت خ���ۆی به‌هێ���ز ب���کات بۆئه‌وه‌ی‬ ‫به‌ش���ه‌ خاکه‌که‌ی تری بگه‌رێنێته‌وه نه‌ك‬ ‫سه‌رکێش���ی ب���کات بۆ له ده‌س���تدانی له‬ ‫پێناو مسۆگه‌رکردنی پشتگیری واڵتێک بۆ‬ ‫مانه‌‌وه‌ی بنه‌ماڵه‌یه‌ك‪.‬‬

‫د‪ .‬جه‌عفه‌ر عه‌لی‌‬

‫ئه‌نفال تراژیدیایه‌ك نیی ‌ه له‌بۆشاییه‌و‌ه نێو ئ���ه‌و ژینگه‌ی���ه‌ش بوو‪،‬ك ‌ه ده‌مێك‬ ‫هاتبێت��� ‌ه ب���ون‪ ،‬به‌ڵكو پرۆس���ه‌یه‌كی س���اڵ بوو پێ���ی راهاتبوون‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌رنامه‌ بۆ داڕێژراوو نه‌خشه‌ بۆ كێشراو ش���ێوازێكی تایبه‌ت ب ‌ه خۆیان ب ‌ه یه‌ك‬ ‫ب���وو‪ ،‬ئه‌نف���ال به‌ته‌نها پرۆس���ه‌یه‌كی ریتم‌و ئیقاع ب ‌ه یه‌كه‌وه‌ ژیانیان ده‌كرد‪.‬‬ ‫ی جینۆس���ایدكردنی‌ مرۆڤ���ی به‌عس ل���ه‌م رێگه‌ی���ه‌وه‌ هه‌وڵیده‌دا ب ‌ه‬ ‫كتوپ���ڕ ‌‬ ‫ی بگه‌یه‌نێت‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی ژینگ ‌هی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌و به‌رنام ‌ه په‌یامی خ���ۆ ‌‬ ‫كورد‌و شێواندن ‌‬ ‫هه‌ڵته‌كاندن���ی په‌یوه‌ندی ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تی ‌ه ئه‌و كار‌هی‌ ده‌ستی بۆ بردووه‌‪ ،‬كارێك‬ ‫ی‬ ‫ی گوندنش���ینانی‌ كوردس���تان‌و نیی ‌ه به‌ ته‌نها ب���ۆ ونكردنی یاده‌وه‌ر ‌‬ ‫باوه‌كان ‌‬ ‫هه‌روه‌ها شێواندنی‌ سروشت‌و جوگرافیا‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و ئه‌خالق���ی مرۆڤ���ی‬ ‫ی دیمۆگرافیای كوردس���تان نه‌بوو‪ ،‬الدێ نش���ینی ئێم���ه‌ بێت ب��� ‌ه ژینگ ‌ه‬ ‫بار ‌‬ ‫به‌ڵكو پرۆس���ه‌یه‌ك بوو ریش ‌هی‌ له‌سه‌ر كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كه‌یه‌وه‌‪،‬به‌ڵك���و هه‌وڵدان‌و‬ ‫ی كوشتنی‬ ‫زه‌مینه‌ی‌ ئه‌و سیاسه‌ته‌ سته‌مكارانه‌ی ‌ه كاركردنێك بوو ب ‌ه ئاراسته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و یاده‌وه‌ریه‌‌و سڕینه‌وه‌ ‌‬ ‫ی سه‌رله‌به‌ر ‌‬ ‫داكوتا بوو‪ ،‬ك ‌ه به‌عس توند قاچه‌كان ‌‬ ‫ی ژینگه‌كه‌ش‪.‬‬ ‫خۆی‌ له‌س���ه‌ر چه‌قاندب���وو‪ ،‬به‌جۆرێك یه‌كجاره‌كی كۆ ‌‬ ‫بۆی��� ‌ه بینین���ی ئه‌نف���ال ب���ه‌ ته‌نها‬ ‫ی‬ ‫ی به‌رهه‌مهێنان ‌‬ ‫ی كردبوو‌ه كارخانه‌ ‌‬ ‫واڵت ‌‬ ‫ی بێده‌نگ‪ ،‬وه‌ك هێرش‌و په‌المار بۆ س���ه‌ر ژیانی‬ ‫سیاسیی بێده‌نگ‪ ،‬رۆشنبیر ‌‬ ‫ی‬ ‫گوندنشینانی‌ كوردستان‪ ،‬جگ ‌ه له‌وه‌ ‌‬ ‫به‌گشتی مرۆڤی بێده‌نگ‪.‬‬ ‫ی ئه‌نفاله‌و‌ه كورتبینی خوێندنه‌وه‌یه‌ ل ‌ه تێگه‌یشتن بۆ‬ ‫به‌ڵگه‌كانی‌‪ ،‬ك ‌ه ل���ه‌ دوا ‌‬ ‫ده‌ستكه‌وتوون ئه‌و راستیه‌مان پێده‌ڵێن‪ ،‬پرۆسه‌كه‌‪ ،‬هه‌مانكات نه‌خوێندنه‌وه‌ش ‌ه‬ ‫ی بۆ ئه‌و ده‌سه‌اڵت‌و عه‌قڵیه‌ته‌ی‌ به‌عس‪،‬‬ ‫ك ‌ه جینۆسایدكردنی كورد ل ‌ه پرۆس ‌ه ‌‬ ‫ئه‌نفالدا پێشوه‌خت له‌ الیه‌ن ده‌سه‌اڵتی كه‌ ده‌یویس���ت به‌ ش���ێوه‌یه‌كی ورد‌و‬ ‫ی ب ‌ه ئاكام‬ ‫به‌عسه‌و‌ه دیراسه‌كراوه‌و نه‌خشه‌‌و پالنی سیس���تماتیزه‌كراو به‌رنامه‌ ‌‬ ‫بۆ داندراوه‌‪ ،‬دواتریش جێبه‌جێكراوه‌‪ .‬گه‌یش���تنی پرۆس���ه‌كه‌ ته‌واو جێبه‌جێ‬ ‫ی "جینۆس���اید بكات‪ ،‬به‌جۆرێك په‌الماره‌كه‌ نه‌ك ته‌نها‬ ‫ی نێو كتێب ‌‬ ‫به‌ڵگه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌نفال بۆ بۆ س���ه‌ر ژیانی الدێ نش���ینان‪،‬به‌ڵكو‬ ‫ل���ه‌ عێراق���داو په‌الم���ار ‌‬ ‫ی بوون���ی نه‌ته‌وه‌یه‌ك‌و‬ ‫ی بۆ س���ه‌ر ته‌واو ‌‬ ‫س���ه‌ر كورد"‪ ،‬كه‌ ل ‌ه الی���ه‌ن رێكخراو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بوو‪ .‬راس���ت ‌ه ل ‌ه س���اڵ ‌‬ ‫چاودێ���ری‌ ماف���ی مرۆڤ ل��� ‌ه ئه‌مریكا له‌ناوبردن��� ‌‬ ‫ی ‪1988‬دا ئه‌م هێرش��� ‌ه ب ‌ه پله‌ی‌ یه‌كه‌م‬ ‫(‪‌)Human Rights Watch‬و چاودێر ‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست (‪ Middle East‬كرایه‌ س���ه‌ر گونده‌كان‌و گوندنشینان‪،‬‬ ‫‪ )Watch‬ئام���اده‌‌و باڵوكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم كێ ده‌یتوان���ی له‌و‌ه دڵنیا بێت‪،‬‬ ‫ی یان چ هێزێكی سیاس���یی‌و یاس���ایی‌و‬ ‫له‌رێی پشتبه‌س���تن به‌دۆكیۆمێنته‌كان ‌‬ ‫ی عێراق خۆی���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌مان ئه‌خالقی هه‌بوو بتوانێ دڵنیایی به‌شی‬ ‫حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫بۆ س���اغ ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌نفال نه‌ك ئه‌و‌ه بدات‪،‬ئه‌و عه‌قڵیه‌ت‌و ده‌سه‌اڵته‌ ‌‬ ‫ی راگواستن‌و ئه‌نفاله‌و‌ه‬ ‫هه‌ر تاوان‪ ،‬به‌ڵكو تاوانی‌ جینۆسایده‌‌و ل ‌ه پشتی پرۆسه‌ ‌‬ ‫ده‌رهه‌ق به‌ گه‌ل���ی كورد ئه‌نجامدراوه‌‪ .‬ب���وو‪ ،‬ئه‌م فه‌رم���ان‌و بڕباره‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ی جینۆسایدیش‪ ،‬گوندنش���ینانه‌وه‌ ناپه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ نێو‬ ‫به‌پێی رێككه‌وتننام ‌ه ‌‬ ‫ی ژم���ار‌ه (‪ )2670‬ل ‌ه ش���ارۆچكه‌‌و شارنشینان وه‌ك له‌ چه‌ند‬ ‫كه‌ ب��� ‌ه بڕی���ار ‌‬ ‫ی ‪ 1948‬ش���ارو شارۆچكه‌یه‌كیش���دا ب ‌ه واقیعی‬ ‫ی یه‌كه‌می‌ س���اڵ ‌‬ ‫ی كانون��� ‌‬ ‫‪‌ 29‬‬ ‫ی‬ ‫ی گش���تی نه‌ته‌و‌ه بینیمان‪.‬لێره‌وه‌ ئه‌نفال ده‌بێت ‌ه پڕۆژه‌ ‌‬ ‫ل��� ‌ه الی���ه‌ن كۆمه‌ڵه‌ ‌‬ ‫یه‌كگرتووه‌كان���ه‌و‌ه په‌س���ند كراوه‌‌و ل ‌ه به‌عس بۆ له‌ناوبردنی‌ نه‌ته‌وه‌یه‌ك‪،‬نه‌ك‬ ‫ی ‪1951‬دا ب���ه‌ ته‌نها له‌ناوبردن���ی‌ خه‌ڵكی الدێ‌و‬ ‫ی س���اڵ ‌‬ ‫ی كانونی‌ یه‌كه‌م ‌‬ ‫‪‌ 12‬‬ ‫ی كارپێكردنه‌وه‌‪ ،‬جینۆساید گوندنشینانی كوردستان‪.‬‬ ‫چۆت ‌ه بوار ‌‬ ‫بریتییه‌‪" :‬له‌و كارانه‌ی‌ ب ‌ه مه‌به‌س���تی‬ ‫ی گش���تی‪،‬یان‬ ‫تێك���دان‌و هه‌ڵته‌كاندن��� ‌‬ ‫ی گروپێك���ی‬ ‫به‌ش���ێكی دیاریك���راو ‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یی‪ ،‬ئه‌تنیكی ی���ان ئاینی و‪...‬‬ ‫ی‬ ‫هتد‪،‬ئه‌نجامده‌درێت"‪ .‬ئ���ه‌و به‌ڵگان ‌ه ‌‬ ‫له‌ هه‌م���ان كتێب���دا خراونه‌ت��� ‌ه روو‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌نگاوێكه‌ به‌و ئاراسته‌یه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ ‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی ددان به‌وه‌دا بنێت‪ ،‬ك ‌ه ل ‌ه‬ ‫ی ‪1988‬دا ئه‌و كار‌هی‌ ده‌رهه‌ق ب ‌ه‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫كورد ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬جینۆساید بوو‪.‬‬ ‫ته‌واوی‌ ئه‌وانه‌ی‌ ل ‌ه پرۆسه‌ی‌ ئه‌نفالدا‬ ‫نه‌خشه‌ بۆ له‌ناوبردنیان كێشرابوو‪،‬كورد‌و‬ ‫دانیش���تووی گونده‌كانی‌ كوردس���تان‬ ‫بوون‪،‬ئه‌و گون���د‌و ناوچانه‌ی‌ ل ‌ه الیه‌ن‬ ‫به‌عسه‌وه‌ پالنی راگواستن‪،‬كۆكردنه‌وه‌‌و‬ ‫ده‌ستگیركردن‪ ،‬دواتریش كۆمه‌ڵكوژی‌‌و‬ ‫بێ سه‌روشوێنكردنیان بۆ دانرابوو‪،‬گوند‌و‬ ‫ی‬ ‫ی كوردنش���ین‌و ل ‌ه چوارچێوه‌ ‌‬ ‫ناوچه‌ ‌‬ ‫جوگرافیای خاكی كوردستانیشدا بوون‪.‬‬ ‫ئه‌نفال پرۆسه‌یه‌كی دۆزه‌خیانه‌ی‌ به‌عس‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ۆی‌ كۆمه‌ڵگه‌ ‌‬ ‫بوو ب ‌ه ئاراس���ته‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵگه‌نامه‌كان��� ‌‬ ‫كوردی‪،‬چونك��� ‌ه‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌باره‌ت ب��� ‌ه ئه‌نف���ال‪ ،‬ك��� ‌ه دوا ‌‬ ‫راپه‌ڕین باڵوكراونه‌ته‌و‌ه ئه‌و راستیه‌مان‬ ‫پێده‌ڵێ���ن‪ ،‬ك��� ‌ه له‌م پرۆس���ه‌یه‌دا ئه‌و‬ ‫گوندانه‌ش وێرانكران‌و خه‌ڵكه‌كه‌یش���ی‬ ‫ی‬ ‫ل ‌ه ناوبران‪ ،‬ك���ه‌ جێگ ‌ه متمانه‌و نزیك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بژی‌‪،‬ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌عس ب���ۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫رژێمی‌ به‌عس خۆی‌ بوون (‪.)2‬‬ ‫ی درێژت���ر‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ راگواس���تنی ك���ورد ل��� ‌ه ته‌مه‌ن���ی سیاس���یی خ���ۆ ‌‬ ‫گونده‌كان‌و ناوچ ‌ه س���نوریه‌كانه‌وه‌ بۆ بكاته‌وه‌‪،‬ب���ه‌رده‌وام پێویس���تی ب��� ‌ه‬ ‫ی دوژمنی وه‌همی هه‌بوو‪،‬‬ ‫ی ش���اره‌كان‌و ب���ۆ نێو ئه‌و دروس���تكردن ‌‬ ‫ده‌وروبه‌ر ‌‬ ‫ی چ له‌سه‌ر ئاس���تی ناوخۆ‪ ،‬یان له‌سه‌ر‬ ‫ته‌لبه‌ندانه‌ی‌‪ ،‬ك ‌ه به‌عس ب ‌ه (ئۆردوگا ‌‬ ‫ی هاوچه‌رخ) ئاس���تی ده‌ره‌وه‌‪ .‬له‌ ئاس���تی ناوخۆدا‬ ‫هاوچه‌رخ) یان (كۆمه‌ڵگه‌ ‌‬ ‫و‪،‬كوردیش ب ‌ه (ئ���ۆردوگای‌ زۆره‌ملێ) ئه‌و ده‌نگانه‌ی‌ یاخی ده‌بوون‌و ملكه‌چی‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و نه‌ده‌بوون‪ ،‬وێنه‌ ‌‬ ‫ی ده‌بردن‪ ،‬ب ‌ه ته‌نه���ا بریتی نیی ‌ه ئه‌مر‌و نه‌هیه‌كان ‌‬ ‫ن���او ‌‬ ‫له‌ گواستنه‌وه‌یه‌كی ئاسایی مرۆڤه‌كان خائین‌و ش���ه‌یتان‌و نۆك��� ‌هر‌و رێگریان‬ ‫ل ‌ه ش���وێنێكه‌وه‌ بۆ شوێنێكی دیكه‌‪ ،‬ل ‌ه پێده‌درا‌و له‌ناوبردنیان ده‌بوو‌ه به‌شێك‬ ‫ی‬ ‫ی سیاسی‌ به‌عس‪ .‬ل ‌ه رۆژ ‌‬ ‫ژینگه‌یه‌وه‌ بۆ ژینگه‌یه‌كی دیكه‌‪ ،‬یان ب ‌ه له‌ به‌رنامه‌ ‌‬ ‫ی گرتنه‌ده‌س���تی ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌ هه‌میش ‌ه‬ ‫ته‌نها هه‌وڵدان نیی���ه‌ بۆ كۆكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی به‌عس بۆ سێنتراڵیزه‌كردن‌و‬ ‫مرۆڤه‌كان ل ‌ه چوارچێوه‌یه‌كی جوگرافی هه‌وڵه‌كان ‌‬ ‫دیاریك���راو‪ ،‬به‌ جۆرێك به‌عس بتوانێت س���ه‌پاندنی ئایدیۆلۆژیاك��� ‌هی‌‪ ،‬به‌نێو‬ ‫ب��� ‌ه ئاس���انی ده‌س���تی به‌س���ه‌ریاندا سه‌ركوتكردن‌و جینۆسایدكردنی گه‌لی‬ ‫رابگا‌و بیانخات ‌ه ژێر سیس���تمی توندی ك���ورددا تێپه‌ڕی���وه‌‪ .‬كورد ب���ه‌رده‌وام‬ ‫ی‬ ‫ی ل���ه‌ دیدی به‌عس���دا وێن��� ‌هی‌ نۆكه‌ر ‌‬ ‫چاودێری‌‌و كۆنتڕۆڵ���ی خۆیه‌وه‌‪،‬وێڕا ‌‬ ‫ی بۆ داتاش���راوه‌‌و بۆته‌ كۆسپ‬ ‫هه‌موو ئه‌مانه‌ پرۆس���ه‌ی‌ راگواس���تن بێگانه‌ ‌‬ ‫هه‌وڵێك بوو به‌ ئاراس���ت ‌هی‌ شێواندن‌و له‌به‌رده‌م گه‌وره‌بوون‌و هاتنه‌دی خه‌ون ‌ه‬ ‫ی هه‌موو ئ���ه‌و په‌یوه‌ندی‌و سیاس���یه‌كانیدا‪ ،‬بۆیه‌ به‌الی‌ به‌عسه‌و‌ه‬ ‫وێرانكردن��� ‌‬ ‫نرخ���ه‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و ئه‌خالقیانه‌ش‪ ،‬په‌نابردن ب���ۆ هه‌ر رێگه‌‌و ش���ێوازێك‬ ‫ك ‌ه خه‌سڵه‌تی س���ه‌ره‌كی ناسینه‌وه‌ی ل ‌ه تی���رۆر‌و تۆقاندن‌و جینۆس���اید بۆ‬ ‫ی ل���ه‌ ناوبردنی‌ ئه‌م گه‌ل���ه‌ كارێكی‌ نه‌ك‬ ‫مرۆڤی الدێ نشینی كوردی‌و ناسنامه‌ ‌‬ ‫ی ئاس���ایی بوو‪ ،‬بگر‌ه پێویستیش بوو بۆ‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و ئاب���ووری‌ مرۆڤه‌كان��� ‌‬

‫بینینی ئه‌نفال ب ‌ه‬ ‫ته‌نها وه‌ك هێرش‌و‬ ‫په‌المار بۆ سه‌ر‬ ‫ژیانی گوندنشینانی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ كورتبینی‬ ‫خوێندنه‌وه‌یه‌‬ ‫له‌تێگه‌یشتن بۆ‬ ‫پرۆسه‌كه‌‪ ،‬هه‌مانكات‬ ‫نه‌خوێندنه‌وه‌شه‌ بۆ‬ ‫ده‌سه‌اڵت‌و عه‌قڵیه‌تی‌‬ ‫به‌عس‬

‫رزگاربوون له‌و كۆسپ‌و رێگریه‌‪.‬‬ ‫ده‌سه‌اڵت ل ‌ه عیراقی رۆژگاری‌ به‌عسدا‪،‬‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتێكی ته‌واو سێنتراڵ بوو‪ ،‬كه‬ ‫له‌شه‌خس���ی یه‌كه‌می عیراق س���ه‌دام‬ ‫حوسێندا به‌رجه‌س���ته‌ ده‌بوو‪،‬سه‌رۆك‬ ‫ده‌سه‌اڵتی هه‌ر‌ه بااڵو بزوێنه‌ری‌ مێژوو‬ ‫ی‬ ‫بوو‪ .‬ئه‌و‌ه ده‌س���ه‌اڵتی سه‌رۆك ‌ه توانا ‌‬ ‫ی جه‌نگ‌و ئاشتی‪ ،‬ژیان‌و مه‌رگی‬ ‫بڕیاردان ‌‬ ‫ی خوار‬ ‫هه‌یه‌‪ .‬ت���ه‌واوی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی سه‌رۆك‪ ،‬ته‌واوی‌ پنته‌ بچوك‌و‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت له‌ سه‌رچاوه‌ی‬ ‫لۆكاڵیه‌كان ‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌‪،‬كه‌ شه‌خس���ی‬ ‫سه‌دام بوو جۆگه‌له‌یان هه‌ڵگرتبوو‪،‬بۆی ‌ه‬ ‫به‌بێ سه‌رچاو‌ه سه‌ره‌كیه‌ك ‌ه (سه‌دام)‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌بێ ئیلهام وه‌رگرتن له‌ س���ه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫بنه‌ڕه‌تی ده‌سه‌اڵت له‌ به‌غدا‪ ،‬ده‌سه‌اڵت ‌ه‬ ‫ی ئاودێریكردن���ی‬ ‫لۆكاڵی���ه‌كان توان���ا ‌‬ ‫بچوكتری���ن پارچ ‌ه زه‌وی سیاس���یی‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی كوردس���تان‌و عیراقیان‬ ‫نه‌بوو‪.‬‬ ‫ب��� ‌ه كورت���ی س���ه‌دام حوس���ێن ل ‌ه‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵت‪،‬‬ ‫عیراقدا بریتی بوو له‌ كۆ ‌‬ ‫ی خ���وار ئه‌و ل ‌ه‬ ‫ی ده‌س���ه‌اڵته‌كان ‌‬ ‫ته‌واو ‌‬ ‫ی خودی‬ ‫ی راسته‌قینه‌ ‌‬ ‫عیراقدا ئاماده‌گ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵته‌ك ‌هی‌ ئ��� ‌هو‌و جێبه‌جێكه‌ر ‌‬ ‫ی ئه‌و بوون‪،‬‬ ‫فه‌رم���ان‌و ئه‌مرو نه‌هیه‌كان ‌‬ ‫ی توانای گۆڕینی س���پی بۆ‬ ‫بۆیه‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ره‌ش‌و ژیان بۆ مه‌رگی هه‌بوو له‌عیراقدا‬ ‫ی‬ ‫بریتی نه‌ب���وون له‌ وێن��� ‌ه بچوكه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت له‌ كوردس���تاندا‪ ،‬ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫توان���ای به‌رهه‌مهێنان‌و دروس���تكردنی‬ ‫ی ئه‌گه‌ر‬ ‫رووداویان هه‌ب���وو‪ ،‬ده‌یانتوان ‌‬ ‫ب���ۆ ماوه‌یه‌كی كاتیش بێ���ت مێژوو ب ‌ه‬ ‫ئاراسته‌ی‌ ویست‌و خواستی ئایدیۆلۆژی‬ ‫خۆی���ان ببزوێنن‌و بینوس���نه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌سه‌اڵت ‌ه لۆكاڵی‌و بچوكه‌كان نه‌بوون‪،‬‬ ‫ی‬ ‫به‌ڵكو ئه‌وه‌ ده‌س���ه‌اڵتی ه���ه‌ر‌ه بااڵ ‌‬ ‫عیراق‪ ،‬شه‌خسی سه‌دام حوسێن بوو‪.‬‬ ‫لێ���ره‌وه‌ ده‌توانین بڵێین راس���ت ‌ه ل ‌ه‬ ‫ی ئه‌نفالدا‪،‬سه‌دام حوسێن‬ ‫ی پرۆسه‌ ‌‬ ‫كات ‌‬ ‫ن ‌ه ل ‌ه كوردس���تان‌و ن ‌ه سه‌رپه‌رش���تی‬ ‫ی به‌ره‌كانی‌ هێرش بۆسه‌ر‬ ‫راس���ته‌وخۆ ‌‬ ‫ژیان���ی گوندنش���ینان ده‌كات‪،‬راس���ت ‌ه‬ ‫ی راس���ته‌وخۆ‌و ب ‌ه ش���ێوه‌یه‌كی‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی سه‌رپه‌رشتی پرۆسه‌ك ‌ه ده‌كه‌ن‬ ‫مه‌یدان ‌‬ ‫بریتی���ن ل���ه‌ عه‌لی حه‌س���ه‌ن مه‌جید‌و‬ ‫س���وڵتان هاش���م‌و ن���زار خه‌زره‌جی‌و‬ ‫ده‌یانی دیكه‌ و‪ ،‬ئه‌وانن ل ‌ه كوردس���تان‬ ‫ئه‌نف���ال جێبه‌جێ ده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‬ ‫ئه‌وانه‌‌و س���ه‌رجه‌م ئه‌و سه‌رۆك جاش‌و‬ ‫موسته‌ش���ارانه‌ش‪،‬كه‌ راس���ته‌وخۆ یان‬ ‫ناراس���ته‌وخۆ به‌ش���داری‌ پرۆسه‌كه‌یان‬ ‫ی راسته‌قینه‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كردووه‌‪ ،‬تاوانبار ‌‬ ‫دواجار ئه‌وان ‌ه نه‌ ده‌س���ه‌اڵتی بڕیارێكی‬ ‫ی‬ ‫ی دروس���تكردن ‌‬ ‫له‌مج���ۆره‌و‪ ،‬ن ‌ه توانا ‌‬ ‫رووداوێكی له‌مجۆره‌یان هه‌بوو‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌الیه‌ن ده‌س���ه‌اڵتی ناوه‌ند‌و شه‌خسی‬ ‫س���ه‌دام حوسێنه‌و‌ه رانه‌س���پێردرابان‪.‬‬ ‫ئه‌مان ‌ه ب���ه‌ ره‌هایی ملكه‌چ���ی بڕیار‌و‬ ‫ی سه‌ركرد‌هی‌ یه‌كه‌می عیراق‬ ‫فه‌رمانه‌كان ‌‬ ‫ی ئه‌نفالیش‬ ‫بوون‪ ،‬بۆی ‌ه ب���ۆ ئه‌نجامدان ‌‬ ‫ده‌بوایه‌ ئیلهام له‌ ئه‌وه‌وه‌ وه‌ربگرن‪.‬‬ ‫پێش���تر ئاماژه‌مان به‌و‌ه ك���رد‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫هه‌م���وو ئه‌وان ‌هی‌ ب ‌ه ره‌هایی ملكه‌چیان‬ ‫ب���ۆ به‌ع���س‌و سیاس���ه‌ته‌كانی‌ به‌عس‬ ‫قب���وڵ نه‌بوو‪ ،‬له‌ناوبردنی���ان ده‌خرای ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی سیاس���ی‌ حیزب ‌‬ ‫نێ���و كارو به‌رنامه‌ ‌‬ ‫به‌عس���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌مج���ۆر‌ه له‌سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫ی به‌عس له‌و دونیابینی ‌ه‬ ‫بیركردنه‌وه‌یه‌ ‌‬ ‫كوش���نده‌وه‌ هاتبوو‪،‬ك ‌ه به‌عس هه‌رگیز‬ ‫نه‌یتوانی شێوازی‌ دیكه‌ی‌ سیاسه‌ت ل ‌ه‬ ‫بری‌ سیاس���ه‌تی راگواستن‌و له‌ناوبردن‬ ‫ی سیاس���ی‌و‬ ‫بخات��� ‌ه نێ���و پێكهات���ه‌ ‌‬ ‫ئایدیۆل���ۆژی خۆیه‌وه‌‪ ،‬به‌عس ناتوانێت‬ ‫ی مامه‌ڵ���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ش���ێوازی دیك���ه‌ ‌‬ ‫دۆخ���ی س���ایكۆلۆژی‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و‬ ‫مێژوویی كورد بدۆزێته‌وه‌‪،‬بۆیه‌ كاتێك‬ ‫ی‬ ‫ی ش���ێواز ‌‬ ‫ده‌س���تكورت ‌ه ل ‌ه دۆزینه‌وه‌ ‌‬ ‫نوێی مامه‌ڵ��� ‌ه له‌گ���ه‌ڵ كورد‪،‬په‌نا بۆ‬ ‫ی‬ ‫كورتتری���ن‌و ئاس���انترین (ب��� ‌ه بڕوا ‌‬ ‫حیزب���ی‌ به‌ع���س) ش���ێواز ده‌بات‪،‬ك ‌ه‬ ‫ی هێز‌و هه‌مه‌جۆر‬ ‫بریتیی ‌ه له‌ به‌كارهێنان ‌‬ ‫چه‌كی مۆدێرن ب ‌ه ئامانجی هێنان ‌ه ژێر‬ ‫ب���ار‌و كۆنتڕۆڵكردنی ئ���ه‌و بوونه‌وه‌ر‌ه‬ ‫یاخییه‌ الدێییانه‌ی‌‪،‬كه‌ ئاس���ان ناچن ‌ه‬ ‫ی ئه‌م���ر‌و نه‌هیه‌كانی‌ ناوه‌ند‌و‬ ‫ژێر ب���ار ‌‬ ‫سیس���تمی كۆنتڕۆڵ���ی به‌ع���س‌و هیچ‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی دیكه‌شه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر نرخ بۆ‬ ‫ی ژیانی‬ ‫به‌ها كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ئه‌خالقیه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫گوندنش���ینان دانه‌نێت‪.‬نه‌خوێندنه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ژیانی‬ ‫دروستی به‌عس بۆ ئه‌م واقیعه‌ ‌‬ ‫گوندنشینان‪ ،‬به‌ جۆرێك‪ ،‬ك ‌ه سروشت‌و‬ ‫تۆبۆگرافی���ای كوردس���تان حاڵه‌تێكی‬ ‫تایبه‌ت���ی ل���ه‌ڕووی س���ایكۆلۆژی‌و‬ ‫ی سه‌ركه‌شی چیایی‬ ‫بیركردنه‌وه‌‌و غرور ‌‬ ‫بۆ دروس���تكردبوون‪ ،‬وای‌ لێده‌كات ل ‌ه‬ ‫ی‬ ‫رێی توندوتیژیه‌و‌ه سیاسه‌ته‌كانی‌ خۆ ‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ئه‌م پێكهات ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تیانه‌دا‬ ‫بسه‌پێنێت‪.‬‬

‫به‌عس هه‌رگیز‬ ‫ئه‌نفال وه‌ك‬ ‫پرۆسه‌یه‌كی‬ ‫نادادپه‌روه‌رانه‌‌و‬ ‫نامرۆڤانه‌ ده‌رهه‌ق‬ ‫به‌ كورد نابینێت‬

‫ی به‌عس���ه‌و‌ه ئه‌نفال‬ ‫ل��� ‌ه دیدی حیزب ‌‬ ‫پرۆس���ه‌یه‌ك ب���وو ب���ۆ ته‌مبێكردنی‬ ‫ی ل ‌ه "ریزی نیشتمانی‌"دا‬ ‫هه‌موو ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی چووبوون ‌ه‬ ‫نه‌بوون‪،‬یان هه‌موو ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی نیشتمانی‌"‌و ئاماده‌ی ‌‬ ‫ی "ریز ‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌وه‌یان تێدا نه‌ب���وو تێكه‌ڵ به‌و ریز‌ه‬ ‫ی به‌عس‬ ‫ی له‌ ال ‌‬ ‫ببنه‌وه‌‪ ،‬هه‌موو ئه‌وان ‌ه ‌‬ ‫خائین‌و تێكد‌هر‌و دژ ب ‌ه نیشتمان بوون‪.‬‬ ‫هه‌رگیز ل ‌ه روانگه‌ی‌ به‌عسه‌وه‌‪ ،‬ئه‌نفال‬ ‫پرۆسه‌یه‌ك نه‌بوو دژ ب ‌ه دادپه‌روه‌ری‌‌و‬ ‫ی‬ ‫ی مافی مرۆڤ‌و پرینسیپه‌كان ‌‬ ‫بنه‌ماكان ‌‬ ‫ی نێوده‌وڵه‌ت���ی‪ ،‬چونك ‌ه ل ‌ه‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ ‌‬ ‫بینینی به‌عسدا‪ ،‬كورده‌كان بریتیبوون‬ ‫ل��� ‌ه كۆمه‌ڵ���ه‌ خه‌ڵكێك دژی‌ یاس���ا‌و‬ ‫ی ده‌وڵه‌ت جوڵه‌یان ده‌كرد‪،‬‬ ‫پرینسیپه‌كان ‌‬ ‫كۆمه‌ڵ ‌ه خه‌ڵكێكی خائین‌و ئاژاوه‌گێڕو‬ ‫ی‬ ‫تێك���ده‌ر‌و به‌كرێگی���راوی دوژمنان��� ‌‬ ‫به‌عس‌و عروب ‌ه ب���وون‪ .‬لێره‌و‌ه به‌عس‬ ‫زه‌مینه‌سازی ده‌كات بۆ له‌ناوبردنیان‪،‬‬ ‫چونك ‌ه كه‌سانێك یان گروپێكی مرۆیی‬ ‫ی به‌عس���یان ‌ه‬ ‫كاتێك به‌پێی ته‌فس���یر ‌‬ ‫ئاماده‌نی���ن بچن ‌ه ژێرباری‌ سیس���تمی‬ ‫چاودێری‌‌و كۆنتڕۆلی توندی به‌عسه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئاماده‌نین ده‌ستبه‌رداری‌ ناپاكی‌و ده‌ست‬ ‫تێكه‌ڵكردن له‌گه‌ڵ بێگانه‌‌و خیانه‌ت ل ‌ه‬ ‫نیش���تمان بن‪ ،‬ئاماده‌نین به‌و ش���ێو‌ه‬ ‫ژیانه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت به‌و جۆره‌ش ل ‌ه مه‌رگ‬ ‫رازیبن‪،‬كه‌ به‌ع���س بۆیان دیاریده‌كات‪.‬‬ ‫ی به‌عس���ه‌و‌ه ده‌بن ‌ه‬ ‫هه‌موو ئه‌وانه‌ به‌ال ‌‬ ‫س���ه‌ره‌تایه‌ك بۆ ره‌وایه‌تی���دان ب ‌ه هه‌ر‬ ‫جۆرێ���ك ل��� ‌ه سیاس���ه‌ت‌و په‌المار بۆ‬ ‫س���ه‌ر ئه‌و گروپ ‌ه مرۆیی���ه‌ی‌‪ ،‬ك ‌ه خودا‬ ‫وه‌ك ك���ورد خوڵقاندونی‌‪ .‬ره‌نگ ‌ه ئه‌م ‌ه‬ ‫ی س���ه‌ره‌كی ئ���ه‌و حه‌قیقه‌ت ‌ه‬ ‫ه���ۆكار ‌‬ ‫بێت‪ ،‬كه‌ به‌ع���س هه‌رگیز ئه‌نفال وه‌ك‬ ‫پرۆسه‌یه‌كی نادادپه‌روه‌رانه‌‌و نامرۆڤان ‌ه‬ ‫ده‌ره���ه‌ق ب ‌ه كورد نابینێت‪ ،‬ده‌ش���ێت‬ ‫ئه‌مه‌ په‌یوه‌ندی به‌و زه‌مینه‌ سیاس���ی‌و‬ ‫س���ایكۆلۆژی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیه‌ش���ه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی جه‌الده‌كان��� ‌‬ ‫هه‌بێت‪،‬ك��� ‌ه هۆش���یار ‌‬ ‫ی به‌ر ل���ه‌و س���اته‌ مێژوویی ‌ه‬ ‫به‌عس��� ‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌و رووداو‌ه ئاماد‌ه ك���ردووه‌‪ ،‬ب ‌ه‬ ‫جۆرێ���ك به‌عس���یه‌كان‪،‬ك ‌ه پێیانوابوو‬ ‫ی په‌یامی پاكێتی‌و دادپه‌روه‌ری‌‌و‬ ‫هه‌ڵگر ‌‬ ‫مرۆڤدۆس���تی‌و نیش���تمانپه‌روه‌رین‪،‬‬ ‫ئه‌رك���ی نیش���تمانی‌و ئه‌خالقیان��� ‌ه‬ ‫په‌الماری‌ هه‌موو ئ���ه‌و گروپه‌ مرۆییان ‌ه‬ ‫ب���د‌هن‌و له‌ناویانبه‌رن‪،‬كه‌ ل���ه‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫ی په‌یامی‬ ‫جوانیه‌كانی‌ ئه‌وان���دا هه‌ڵگر ‌‬ ‫خیانه‌ت‌و نۆكه‌ریكردن بۆ دوژمن‌و بگر‌ه‬ ‫ی ناشیرینیه‌كانیش���ن‪.‬له‌وانه‌ی ‌ه‬ ‫ت���ه‌واو ‌‬ ‫ی دادگاییكردن���ی ه���ه‌ر یه‌ك‬ ‫پرۆس���ه‌ ‌‬ ‫ل ‌ه س���ه‌دام حوس���ێن‌و عه‌لی حه‌سه‌ن‬ ‫مه‌جید‌و س���وڵتان هاش���م‌و س���ه‌رانی‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ی به‌عس به‌ڵگه‌ی‌ سه‌لمێنه‌ر ‌‬ ‫دیك ‌ه ‌‬ ‫راس���تی ‌ه بێت‪ ،‬كاتێك له‌نێو قه‌فه‌سی‬ ‫دادگاو‌ه رووب���ه‌ڕووی دادوه‌ری‌ یه‌كه‌می‬ ‫دادگاییكردنه‌كه‌‪،‬داكۆك���ی له‌ره‌وایه‌تی‬ ‫ی‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و ئه‌خالق‌و پرینس���یپه‌كان ‌‬ ‫به‌ع���س ده‌كه‌ن‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت داكۆكی ل ‌ه‬ ‫ی ئه‌نف���ال ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ره‌وایه‌تی پرۆس���ه‌ ‌‬ ‫ده‌ڵێن‪" :‬ئه‌گه‌ر ئێس���تا بگه‌ڕێینه‌و‌ه بۆ‬ ‫هه‌م���ان رۆژگار‪ ،‬هه‌م���ان كار دووبار‌ه‬ ‫ی ئه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ده‌كه‌ین���ه‌وه‌"‪ ،‬چونك ‌ه ب ‌ه ال ‌‬ ‫ئه‌م ‌ه ئه‌رك بووه‌‌و جێبه‌جێیان كردووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ركی پاراستنی نیشتمان ل ‌ه نۆكه‌رانی‬ ‫بێگان���ه‌‪ ،‬ئه‌ركی پاراس���تنی ده‌وڵه‌ت‬ ‫ل��� ‌ه خیانه‌ت���كاران‌و تێكده‌ران‪.‬بۆی��� ‌ه‬ ‫به‌عس���یه‌كان نه‌ك ته‌نها ل ‌ه ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ل��� ‌ه ده‌ره‌وه‌ی‌ زین���دان‪ ،‬به‌ڵكو له‌ نێو‬ ‫قه‌فه‌س���ی تاوانباریش���دا ب��� ‌ه جۆرێك‬ ‫ل���ه‌ ج���ۆره‌كان هه‌س���ت ب��� ‌ه جۆرێك‬ ‫ل��� ‌ه ئاس���وده‌یی ویژدان���ی‌‌و ئه‌خالقی‬ ‫ده‌كه‌ن‪...،‬‬

‫»» ‪19‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )374‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/23‬‬

‫چۆن خۆمان له‌كه‌سی توشبو به‌هه‌اڵمه‌ت بپارێزین؟‬ ‫ئا‪ :‬پێشه‌وا فایه‌ق‬ ‫ئه‌و كاته‌ی هه‌س���ت ده‌كه‌یت هه‌اڵمه‌ت‌و‬ ‫نیش���انه‌كانی ده‌ركه‌وتوه‌ له‌كه‌س���ێك‬ ‫ك��� ‌ه بریتی���ن له‌پژمی���ن‌و تاڕاده‌ی���ه‌ك‬ ‫سورهه‌ڵگه‌ڕانی سپێنه‌ی چاو سستبون‬ ‫له‌ئه‌نجامدان���ی كارو نه‌ڕۆش���تن ب���ۆ‬ ‫فه‌رمانگه‌و قوتابخان ‌ه پێویس���ت ‌ه كه‌متر‬ ‫خۆت���ان ل���ه‌و كه‌س��� ‌ه نزیكبكه‌ن���ه‌و‌ه‬ ‫هه‌روه‌ها پێویس���ت ‌ه زو زو ده‌س���تمان‬ ‫بش���ۆین ئه‌وی���ش به‌هێش���تنه‌وه‌ی ‪20‬‬ ‫چركه‌ سابون به‌ده‌س���تمانه‌وه‌ بۆ هه‌ر‬ ‫ده‌ستش���ۆردنێك ئه‌مه‌ جگ���ه‌ له‌وه‌ی‬ ‫پێویس���ته‌ كه‌سی نه‌خۆش ده‌ستی به‌ر‬ ‫هه‌ر ش���تێك كه‌وت زو پاكی بكه‌ینه‌و‌ه‬ ‫به‌پ���ه‌ڕۆی ته‌ڕ یاخ���ود (تعقیم) وه‌ك‬ ‫ده‌ستش���ۆرو مێ���زو كه‌ره‌س���ته‌كانی‬ ‫چێشتخانه‌و ده‌سكی ده‌رگاو كۆنتڕۆڵی‬ ‫ته‌له‌فزیۆن هه‌روه‌ها پێویست ‌ه كلێنس‌و‬ ‫ئه‌و پارچانه‌ی ك��� ‌ه نه‌خۆش لوتی پێ‬ ‫ده‌س���ڕێت زو بكرێنه‌ سه‌له‌ی خۆڵه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێویست ‌ه كه‌سی توشبوش زو سه‌ردانی‬ ‫الی دكت���ۆر بكات هه‌روه‌ها ڕۆژان ‌ه ‪ 5‬تا‬ ‫‪ 6‬لیت���ر ئاو له‌گه‌ڵ می���وه‌ی پرته‌قاڵ‌و‬ ‫س���ێو ئه‌وانه‌ی كه‌ ئ���اودارن بخوات بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی جێگای بڕی ئه‌و ئاوه‌ بگرێته‌و‌ه‬ ‫ك ‌ه له‌له‌شی توشبو ده‌رده‌چێت هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌نجامدانی وه‌رزش بۆ ئه‌وه‌ی له‌ڕێگای‬ ‫ئه‌و بڕ‌ه ئاره‌قه‌ی له‌ش���ی ده‌ری ده‌كات‬ ‫ئه‌و میكرۆبانه‌ی له‌شی ده‌ربچێت‪.‬‬

‫‪ 10‬خۆراك دڵه‌كزێت ناهێلێت‬ ‫به‌پێ����ی‌ تاقیكردنه‌وه‌كان����ی‌ چه‌ن����د‬ ‫پزیش����كێك وه‌ك (جیم����ی كوفمان‌و‬ ‫جوردن ستیرن)و چێشتلێنه‌ری لێهاتوی‌‬ ‫ن����اوداری‌ فه‌ره‌نس����ی‌ (م����ارك باور)‬ ‫هه‌ندێ����ك خواردن هه‌یه‌ ك����ه‌ ده‌كرێت‬ ‫پشتیان پێببه‌س����ترێت وه‌ك چاره‌سه‌ر‬ ‫بۆ دڵه‌كزێ وه‌ك‪-:‬‬

‫‪1‬ـ ئاردی‌ شۆفان‬ ‫‪2‬ـ زه‌نجه‌فی����ل‪ -:‬ده‌بێ����ت به‌ڕێژه‌یی‌‬ ‫مامناوه‌ندی‌ بخورێت‪.‬‬ ‫‪3‬ـ م����ۆز‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئاگادارب����ه‌ له‌ ‪100‬‬ ‫كه‌سدا یه‌ك كه‌س پێیی‌ ناكه‌وێت ‪.‬‬ ‫‪4‬ـ ش����وتی‪ ،‬هه‌روه‌ك م����ۆز ‪ %1‬یه‌ك‬

‫كه‌س پێی‌ ناكه‌وێت‪.‬‬ ‫‪5‬ـ زیره‌‬ ‫‪6‬ـ مریش����ك‌و قه‌ل‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌كواڵو ‌‬ ‫ی‬ ‫یان ب����رژاوی‌ بخورێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم ده‌بێت‬ ‫پێس����ته‌كه‌ی‌ لێبكرێت����ه‌وه‌‪ ،‬نابێ����ت‬ ‫سوربكرێته‌وه‌ له‌ڕۆندا‪.‬‬

‫كات ده‌بێته‌ ه����ۆی‌ دڵه‌كزێ‪ ،‬ئاگاداری‌‬ ‫‪7‬ـ ماس����ی‌‌و خواردنه‌ ده‌ریاییه‌كان‪ ،‬خواردن����ی‌ ته‌ماته‌و پیازب����ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫په‌نی����رو ئه‌و ڕۆنانه‌ی‌ كه‌ چه‌وریه‌كه‌یان‬ ‫نابێت سوربكرێنه‌وه‌ له‌ڕۆندا‪.‬‬ ‫ب����ه‌رزه‌‪ ،‬له‌هه‌مانكات����دا خ����ه‌ل له‌ناو‬ ‫‪8‬ـ سه‌وزه‌و ڕه‌گه‌كانی‌‬ ‫زه‌اڵت����ه‌دا‪ ،‬ده‌توان����ی‌ كه‌مێكی‌ زۆركه‌م‬ ‫‪9‬ـ كه‌ره‌وز‬ ‫له‌خه‌ل‌و زه‌یت پێكه‌وه‌ بكه‌یته‌ زه‌اڵته‌وه‌‪،‬‬ ‫‪10‬ـ مه‌عده‌نوس‬ ‫له‌كۆتای����دا ئاگه‌داربه‌ زه‌اڵت ‌ه زۆربه‌ی‌ به‌اڵم كه‌وچكێكی‌ بچوك یان كه‌متر‪.‬‬

‫ئه‌و گۆڕانكاریانه‌ی‌ كه‌ دوای‌ ‪ 40‬ساڵی‌ له‌ئافره‌تان روده‌ده‌ن‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫بێگومان ئافره‌ت به‌ش���ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ‪ 40‬س���اڵییه‌و‌ه چه‌ند‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ل���ه‌دوا ‌‬ ‫ی به‌س���ه‌ردا دێ���ت‪ ،‬چ‬ ‫گۆڕانكارییه‌ك��� ‌‬ ‫له‌ب���اری‌ ده‌رو‌نیدا یان جه‌س���ته‌ییدا‪،‬‬ ‫لێره‌دا باس له‌و گۆڕانكارییان ‌ه ده‌كه‌ین‬ ‫به‌چه‌ند خاڵێك‪ ،‬ك ‌ه به‌س���ه‌ر ئافره‌تدا‬ ‫ی‬ ‫دێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا ئام���اژ‌ه به‌هه‌وڵ��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی یاخود كه‌مكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردن ‌‬ ‫ئ���ه‌و فش���ار‌ه ده‌رو‌نییه‌و جه‌س���ته‌یی ‌ه‬ ‫ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ی ‪40‬‬ ‫گۆڕانكارییه‌كانی‌ دوای‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی ئافره‌ت‪:‬‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫ی خه‌و‬ ‫* تێكچو‌ن ی���ان كه‌مبو‌نه‌و‌ه ‌‬ ‫(خه‌وزڕاندن)‬ ‫ی مانگان���ه‌‪،‬‬ ‫ی س���وڕ ‌‬ ‫* تێكچو‌ن��� ‌‬ ‫ی ئه‌م س���وڕه‌ درێژ‌ه‬ ‫هه‌ندێك جار ماوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌خایه‌نێت ی���ان به‌پێچه‌وانه‌وه‌ كه‌می ‌‬ ‫له‌رێژه‌داو كورتی‌ له‌ماوه‌دا به‌دیده‌كرێت‪،‬‬ ‫ی مانگانه‌داو‬ ‫وات ‌ه دابڕان ده‌بێت له‌سوڕ ‌‬

‫كاته‌كانی‌ ئه‌م سوڕه‌ تێكده‌چێت‪.‬‬ ‫* دروس���تبو‌نی‌ چرچ‌و لۆچی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫پێست‌و روخسار‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌هی‌ له‌دوا ‌‬ ‫ی كۆالجین‬ ‫ی ‪ 40‬ساڵییه‌وه‌ رێژه‌ ‌‬ ‫ته‌مه‌ن ‌‬ ‫(پرۆتینی‌ روخسار ) ر‌وه‌و كه‌مبونه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ده‌چێ���ت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش ده‌بێت��� ‌ه ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی رو‌خسارو دروستبو‌ن ‌‬ ‫الوازبو‌نی‌ پێست ‌‬ ‫چرچولۆچی‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫* دروس���تبو‌ن‌و كۆبو‌نه‌وه‌ی‌ چه‌ور ‌‬ ‫ی جیاجیای‌ جه‌س���ته‌دا‪ ،‬بۆ‬ ‫له‌ش���وێن ‌‬ ‫نمون��� ‌ه ل���ه‌ورگ‌و له‌قۆڵ‌و ران���دا‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هۆی‌ ناڕێكی‌‌و تێكچو‌ن ‌‬ ‫جه‌سته‌‪.‬‬ ‫له‌به‌ر دروستبو‌نی‌ ئه‌م گۆڕانكارییان ‌ه‬ ‫ی ته‌ندروستی‌‌و‬ ‫پێویست ‌ه خانمان ئاگادار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جوان���ی‌‌و رێكوپێك ‌‬ ‫پارێزگاریكردن��� ‌‬ ‫جه‌سته‌یان بن‪.‬‬ ‫ی ته‌ندروستی‌‌و‬ ‫ی پاراس���تن ‌‬ ‫ئامۆژگار ‌‬ ‫ی جه‌سته‌‪:‬‬ ‫راگرتنی‌ جوانی‌‌و رێك‌و پێك ‌‬ ‫ی ‪ 40‬س���اڵییه‌و‌ه‬ ‫* ل���ه‌دوای‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ئاف���ره‌ت پێویس���تیی‌ بۆ ئ���ه‌و جۆر‌ه‬ ‫خواردنان ‌هی‌‪ ،‬ك ‌ه چه‌وری‌‌و شه‌كری‌‬

‫ی‬ ‫تێدایه‌ كه‌مده‌بێته‌وه‌و پێویست ‌ه خۆ ‌‬ ‫دو‌ربخاته‌وه‌ لێی‌‪ ،‬له‌بری‌ ئه‌و‌ه پێویست ‌ه‬ ‫ی سه‌وزه‌‬ ‫ك ‌ه خواردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و سه‌وزانه‌ ‌‬ ‫زیاد بكات به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫ك���ه‌ گ���ه‌اڵدارن‪ ،‬چونك ‌ه به‌ه���ۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ه‌ تێیدای��� ‌ه یارمه‌ت ‌‬ ‫ڤیتامینان���ه‌ ‌‬ ‫ته‌ندروس���تی‌ ئاف���ره‌ت ده‌دات ل���ه‌و‬ ‫كاتانه‌دا‪.‬‬ ‫ی‬ ‫* زۆر پێویس���ته‌ كه‌ خانمان له‌دوا ‌‬ ‫ی ‪ 40‬س���اڵییه‌وه‌ (كالس���یۆم)‬ ‫ته‌مه‌ن ‌‬ ‫وه‌ربگرن له‌رێگ ‌هی‌‬ ‫ی ئێسكه‌كان‌و‬ ‫خواردنه‌وه‌ بۆ پاراستن ‌‬ ‫ی جه‌س���ته‌‪ ،‬گرنگتری���ن‬ ‫ماس���ولكه‌كان ‌‬ ‫ی كالسیۆم‬ ‫س���ه‌رچاوه‌ بۆ به‌ده‌ستهێنان ‌‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫له‌شیرو به‌رهه‌مه‌كانیدای ‌ه به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك��� ‌ه رێژ‌هی‌ چه‌ور ‌‬ ‫كه‌ره‌و په‌نیرانه‌ ‌‬ ‫كه‌مه‌ تێیاندا یان هه‌ر نییه‌‪.‬‬ ‫* پێویسته‌ خانمان به‌رێژه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫ی‬ ‫پش���ت به‌خواردنه‌وه‌ی‌ ئاو‌و گوشراو ‌‬ ‫ی‬ ‫میوه‌كان ببه‌ستن‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ گوشراو ‌‬ ‫ی سه‌وز‪.‬‬ ‫ی سێو هه‌روه‌ها چا ‌‬ ‫شه‌ربه‌ت ‌‬ ‫* پێویس���ته‌ ئه‌و خواردنه‌وان ‌هی‌ ك ‌ه‬

‫( كافائی���ن)ی تێدای���ه‌ كه‌مبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی ره‌ش‌و ق���اوه‌و هه‌روه‌ه���ا‬ ‫وه‌ك چ���ا ‌‬ ‫كه‌مكردنه‌و‌هی‌ خواردنه‌وه‌ گازییه‌كان‪.‬‬ ‫* جوڵه‌كردنی‌ جه‌س���ت ‌ه زۆر گرنگ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫بۆ پاراس���تنی‌ ته‌ندروس���تی‌‌و راگرتن ‌‬ ‫جه‌سته‌یه‌كی‌ جوان‌و رێك‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ رۆیش���تن ی���ان راكردن‌و‬ ‫مه‌له‌كردن له‌وه‌رزش��� ‌ه گرنگه‌كانن‌و زۆر‬ ‫ی‬ ‫ی له‌دوا ‌‬ ‫پێویست ‌ه بۆ خانمان به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫ی ‪ 40‬ساڵییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌مه‌ن ‌‬ ‫* یه‌كێك له‌خاڵه‌ گرنگه‌كان ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌رو‌ن ‌‬ ‫كه‌ ئافره‌ت پێویس���ت ‌ه ب���ار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی بپارێزێت‪ ،‬ئه‌ویش به‌هۆ ‌‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی ب���دات به‌و كاران���ه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه گرنگ ‌‬ ‫له‌ژیانی‌ خۆی‌‌و خێزانه‌كه‌یدا پێویسته‌‌و‬ ‫هه‌وڵبدات خۆی‌ سه‌رقاڵ بكات به‌و كارو‬ ‫ی كه‌ پێی ئاس���ود‌ه ده‌بێت‪،‬‬ ‫ئاره‌زوان ‌ه ‌‬ ‫هه‌روه‌ها هه‌وڵبدات س���ود به‌كۆمه‌ڵگا‬ ‫ی بس���ه‌لمێنێت‪.‬‬ ‫ی خۆ ‌‬ ‫بگه‌یه‌نێت‌و بون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌مبو‌نه‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌م هه‌واڵن ‌ه ده‌بێت ‌ه هۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئافره‌ت له‌دوا ‌‬ ‫ی ده‌رون ‌‬ ‫فش���اری‌ بار ‌‬ ‫ی ‪ 40‬ساڵییه‌وه‌‪.‬‬ ‫ته‌مه‌ن ‌‬

‫‪15‬‬

‫نه‌شته‌ر‬ ‫د‪.‬گۆران عەبدواڵ دەینوسێت‬

‫جەستەو جوگرافیاو مێژوو‬ ‫دەست‌و خەرەندو مۆدێرنە‬ ‫سیس����تمی تەندروس����تی کوردس����تان‬ ‫لەلێ����واری خەرەندێکی قووڵدایەو وەختە‬ ‫بخزێتە خوارەوەو هەالرهەالر ببێت‪ .‬هەن‬ ‫دەڵێن‪ ،‬سیس����تمەکە دەمێکە کەوتووەتە‬ ‫خ����وارەوەو پێی نازانین‪ .‬بەاڵم خزیوە یا‬ ‫نا‪ ،‬کەوتووە یا هێشتا ماویەتی‪ ،‬لەگرنگی‬ ‫وردبوون����ەوە لەهۆکارەکانی ئەو خزین‌و‬ ‫کەوتنەخوارەوە کەم ناکەنەوە‪.‬‬ ‫دوو دەس����تی گەورەو بەهێز لەپشتەوە‬ ‫ب����ەرەو خ����وارەوەی خەرەندەک����ە پاڵ‬ ‫بەسیس����تمەکەوەدەنێن‌و دەس����تێکی‬ ‫ئەس����توورتریش بەتەواوی هێزو توانای‬ ‫خۆیەوە بەرەو خوارەوە ڕایدەکێش����ێت‪.‬‬ ‫یەکەمی دوو دەس����تەکەی پشتەوەو ئەو‬ ‫نەخۆش����ی‌و دەردانەیە کە لەسەدەکانی‬ ‫ناوەڕاس����تەوە ماونەت����ەوەو تووش����ی‬ ‫نەخۆشیگەلێکی وەکو کۆلێراو ئەنفلەونزاو‬ ‫س����ەحایاو س����کچون‌و نەخۆش����ییە‬ ‫عەنتیەکەکان����ی پێس����تی کردوین‪ .‬ئەم‬ ‫نەخۆش����ییانەو ئ����ەو بون����ەوەرو کەڕوو‬ ‫بەکتیریاو ڤایرۆسانەی دروستیان دەکەن‬ ‫س����ەر بەزەمەنێکن کە دەمێکە لەشوێنی‬ ‫تری دنیا یا لەناوبراون‌و مرۆڤ بەتەواوەتی‬ ‫س����ەرکەتووە بەس����ەریاندا‪ ،‬یا ئەوەندە‬ ‫کۆنترۆڵ‌و س����نووردارکراون کە لەکۆتایی‬ ‫نزیکبوونەتەوەو چیتر مەترسیەکی ئەوتۆ‬ ‫دروستناکەن‪ .‬الی خۆشمان‪ ،‬ئەمانە هێشتا‬ ‫نەک ئامادەییان هەی����ە‪ ،‬بەڵکو هێزێکی‬ ‫گەورەی نەخۆشخستنی هاونیشتیمانیانن‌و‬ ‫کوردس����تانیان لەکۆمەڵگایەکی سەر بەم‬ ‫زەم����ەن‌و کات����ەوە گۆڕیەوە ب����ۆ یەکێک‬ ‫کە سەر بەس����ەدەکانی ناوەڕاست‌و پێش‬ ‫پێش����کەوتنە تەکنەلۆژیی‌و زانستیەکانی‬ ‫سەدەی هەڤدەو هەژدەو نۆزدەیە‪.‬‬ ‫دەس����تی دووەم کە لەپشتەوە بەکۆی‬ ‫هێ����زو توانای خۆی����ەوە پاڵم����ان پێوە‬ ‫دەنێت‪ ،‬نەخۆشی‌و دەردو نەگبەتییەکانی‬ ‫ئەم زەمانە‌و ئەم جیهانەن‪ .‬نەخۆشیەکانی‬ ‫دڵ‌و ش����ێرپەنجە‌و قەڵەویی‌و ش����ەکرە‌و‬ ‫فش����اری خوێ����ن‪ ،‬نەخۆش����یگەلێکن کە‬ ‫لەگەڵ مودێرنەدا س����ەرهەڵدەدەن‌و سەر‬ ‫ب����ە کۆمەڵگایەک����ی پڕ جووڵ����ە‌و بزاوت‬ ‫نین‪ .‬ئەوانە لە شوێنێکدا سەرهەڵدەدەن‬ ‫ک����ە عەش����قی ئۆتۆمبی����ل‌و جگ����ەرە‌و‬ ‫حەوانەوەی لە ڕادەب����ەدەر‌و تەلەفیزۆن‌و‬ ‫کۆمپیوتەر‌و فەیس����بووکن‪ .‬ئ����ەو دەرد‌و‬ ‫نەخۆش����یانە بەکتیریا‌و ڤایرۆس‌و کەڕوو‬ ‫دروستیان ناکەن‌و خەتای پیسوپۆخڵی‌و‬ ‫دەستنەشوش����تن نین‪ .‬ئەوانە نەخۆشی‌و‬ ‫دەردگەلێک����ن ک����ە لەگ����ەڵ مۆدێرنەدا‬ ‫س����ەرهەڵدەدەن‌و دەبنە گەورەترین ئەو‬ ‫مەترس����یانەی کە ڕووبەڕووی مرۆڤایەتی‬ ‫دەبنەوە‪.‬‬ ‫س����ەرکەوتن بەسەر نەخۆش����یەکانی‬ ‫مۆدێرن����ە زۆر قورس نی����ە‪ ،‬ئەگەر ئەوە‬ ‫بهێنینەوە یادی خۆم����ان کە مرۆڤایەتی‬ ‫توانی بەسەر نەخۆشیەکانی سەدەکانی‬ ‫ناوەڕاستدا سەربکەوێت‪ .‬ئەوەی قورسە‪،‬‬ ‫سەرکەوتنە بەسەر ئەو دەستە بەهێزەی‬ ‫کە سیس����تمی تەندروستی لەگەڵ خۆیدا‬ ‫بەرەو قواڵیی خەرەندەکە ڕادەکێش����ێت‪.‬‬ ‫دەستێک کە ماسولکەکانی لە گەندەڵیی‌و‬ ‫خوێنب����ەرو خوێنەرەکان����ی لەجەه����ل‌و‬ ‫نەزانین‌و ئێسکەکانیش����ی لەسیاس����ەت‌و‬ ‫حیزبایەتی پێکهاتووە‪.‬‬ ‫کوێرکردنی سی هاواڵتیەکەی هەولێر‪،‬‬ ‫نموونەیەکی زەقە لەسەر ئەوەی کە چی‬ ‫کارەساتێک بەڕێوەیە ئەگەر هاتوو ئەم سێ‬ ‫دەستە یەکبگرن‪ .‬لە نموونەکەی هەولێردا‪،‬‬ ‫دەس����تی یەکەم ئەو ڤایرۆس‌و بەکتیریا‌و‬ ‫کەڕوو‌و پیس����وپۆخڵیانەی س����ەدەکانی‬ ‫ناوەڕاس����تە کە لەگ����ەڵ دەرزیلێدانەکەدا‬ ‫دەچنە چاوی هاونیشتیمانیانی ئێمەوە‪.‬‬ ‫دەستی دووەم ئەو ش����ەکرە‌و قەڵەویی‌و‬ ‫فشاری خوێنەیە کە نەخۆشییەکی چاوی‬ ‫ل����ە بنەڕەتدا دروس����تکردوو وای کرد کە‬ ‫نەخۆشەکان پێویستیان بە چارەسەرێکی‬ ‫قورسی وەکو ئاڤاستین ببێت‪ .‬لە هەردوو‬ ‫دەستەکە بەهێزترو ترس����ناکتر دەستی‬ ‫س����ێهەمە‪ ،‬ک����ە ئەو سیاس����یە گەندەڵ‌و‬ ‫نابەرپرسانەن کە لەپێناو قوڵکردنەوەی‬ ‫گیرفانەکان����ی خۆیان����دا‪ ،‬کێش����ە نابێت‬ ‫بەالیەن����ەوە ک����ە چاوەکان����ی هاواڵتیان‬ ‫کوێربن‪ .‬لەڕاس����تیدا‪ ،‬ئ����ەم کوێربوونەی‬ ‫چاوی هاواڵتیان تەنها بەرجەس����تەبوونی‬ ‫کوێربوونێک����ی ڕەم����زی فراوانت����رە کە‬ ‫سیاس����یەکانی ئێم����ە خەونی����ان پێوە‬ ‫بینیوەو تا ڕادەیەکیش سەرکەوتووبوون‬ ‫تێیدا ب����ۆ کوێرکردنی هاونیش����تیمانیان‬ ‫لەئاست گەندەڵیەکانیان‪.‬‬ ‫ئەم دەستەی س����ێیهەمیان شوێنێکی‬ ‫گونجاوە بۆ ئەوەی کاری لەسەر بکەین‌و‬ ‫هەڵبژاردنەکانی کوردستانیش بۆنەیەکی‬ ‫زێڕینە بۆ کورتکردنەوەی ئەو دەستە‪ .‬کە‬ ‫دەستی سێهەممان کورترکردەوە‪ ،‬چارەی‬ ‫دەستەکانی تریش ئاسانە‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫)‪ )374‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/4/23‬‬

‫‪xwenden.awene@gmail.com‬‬

‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی په‌روه‌رده‌ی‌ هه‌ولێر‪:‬‬ ‫هیچ قوتابخانه‌یه‌كمان نییه‌ س ‌ێ ده‌وام ‌ی تێدا بكرێت‬ ‫ ئا‪ :‬به‌ختیار حسێن‪ ،‬هه‌ولێر‬ ‫هه‌ندێ الدێ‌ قوتابیه‌كانیان له‌خانوی‌‬ ‫قوڕدا ده‌خوێنن به‌هۆی‌ نه‌بونی‌‬ ‫بیناوه‌‌‪ ،‬به‌رپرسێكی‌ په‌روه‌رده‌ش‬ ‫رایده‌گه‌یه‌نێت" كه‌ ئه‌مساڵ ‪175‬‬ ‫قوتابخانه‌ پشكی‌ هه‌ولێر ده‌بێت‌و‬ ‫ئه‌و گوندانه‌شی‌ كه‌ پێویست بێت‬ ‫قوتابخانه‌یان بۆ دروست ده‌كرێت‪.‬‬ ‫مامۆستا هیمداد مه‌جید‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫قوتابخانه‌ی‌ گردیشی‌ سه‌روش جه‌خت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌" ش���وێنی‌‬ ‫قوتابخانه‌كه‌یان نیو مه‌تر چاڵه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫له‌وه‌رزی‌ زس���تاندا ئه‌م ش���وێنه‌ یه‌ك‬ ‫پارچه‌ ت���ه‌ڕ ده‌بێت‌و ژوری‌ خوێندنیان‬ ‫زۆر بچوك���ه‌‌و نزیك���ه‌ی‌ دو مه‌ترو نیو‬ ‫به‌س���ێ‌ ده‌بێت‪ 18 ،‬قوتابیش له‌پۆلی‌‬ ‫یه‌ك تا پۆلی‌ شه‌ش تێیدا ده‌خوێنێت‌و‬ ‫چوار مامۆستایان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و به‌ڕێوه‌به‌ره‌ ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شكرد"‬ ‫ل���ه‌دوای‌ ته‌واوكردن���ی‌ پۆلی‌ ش���ه‌ش‬ ‫ده‌بێت قوتابیه‌كانی���ان رێگایه‌كی‌ زۆر‬ ‫ببڕن‌و چاوه‌ڕوان���ی‌ ئۆتۆمۆبێل بكه‌ن‪،‬‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بیانگه‌یه‌نێته‌ نزیك گوندی‌‬ ‫(پونگینه‌) بۆ درێ���ژه‌دان به‌خوێندن‪،‬‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ قوتابیانی‌ گوندی‌ گردیش���ی‌ قوتابخانه‌ی گوندی گردیش فۆتۆ‪ :‬تایبه‌ت‬ ‫خ���وارو‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وانیش به‌ده‌س���ت‬ ‫نه‌بونی‌ قوتابخانه‌وه‌ ده‌ناڵێنن‌و نزیكه‌ی‌ بۆ الیه‌نه‌ په‌یوه‌نداره‌كان كردوه‌‪ ،‬به‌اڵم داوایانك���ردوه‌ بخرێنه‌ ن���او پالنه‌وه‌‪ ،‬له‌سنوری‌ په‌روه‌رده‌ی‌ هه‌ولێر نه‌بێت كه‌‬ ‫به‌رپرس���انی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ ه���ه‌ر رۆژه‌‌و به‌دڵنیایشه‌وه‌ ئه‌گه‌ر پێویست بوبێت سێ‌ ده‌وامی‌ تێدا بكرێت‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و‬ ‫‪ 24‬قوتابیشیان هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ناوب���راو جه‌ختی‌ ل���ه‌وه‌ كرده‌وه‌" بیانویه‌ك ده‌هێننه‌وه‌‌و ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ئه‌وا خراوه‌ته‌ پالنه‌وه‌‌و به‌رزكراوه‌ته‌وه‌ ئێس���تا ده‌وام له‌قوتابخانه‌یه‌ك ده‌كات‬ ‫ئ���ه‌و قوتابخانه‌یه‌ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك ده‌كه‌ن كه‌ له‌پالندا داندراوه‌‌و نۆره‌تان بۆ دروس���تكردنیان‪ ،‬چونكه‌ ئه‌مساڵ كه‌ ده‌وامی‌ به‌یانیان‌و ئێواران‌و شه‌وانی‌‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ زۆرباش بینایه‌ی‌ قوتابخانه‌ تێ���دا ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وی���ش قوتابخانه‌ی‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و سیس���ته‌مه‌ی‌ ئێس���تای‌ هاتوه‌‪.‬‬ ‫موخت���اری‌ گون���دی‌ گردی���ش ده‌خرێنه‌ناو پالنه‌وه‌‪ ،‬به‌دروس���تكردنی‌ ئاماده‌یی‌ ده‌شتی‌ هه‌ولێری‌ كوڕانه‌ كه‌‬ ‫خوێندن یه‌كناگرێت���ه‌وه‌‌و ناگونجێت‪،‬‬ ‫وه‌كو خۆش���ی‌ له‌م���اوه‌ی چه‌ند رۆژی‌ هێم���ا ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات" له‌ب���ه‌ر ئه‌و ژماره‌یه‌ی‌ قوتابخانه‌ش تاراده‌یه‌كی‌ ده‌كه‌وێته‌ بنه‌ساڵوه‌‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئ���ه‌وه‌ش ده‌ڵێ���ت‪ :‬ئ���ه‌و‬ ‫رابردودا س���ه‌ردانی‌ به‌ش���ی‌ پالندانی‌ واسته‌‌و واس���ته‌كاری‌ دروس���تكردنی‌ زۆر باش كێش���ه‌ی‌ بینایه‌ چاره‌س���ه‌ر‬ ‫سیسته‌مه‌ی‌ ئێس���تا په‌یڕه‌‌و ده‌كرێت‌و‬ ‫كردوه‌‪ ،‬له‌په‌روه‌رده‌‌و پێیان راگه‌یاندوه‌ قوتابخانه‌ك���ه‌ی‌ ئ���ه‌وان دواده‌كه‌وێت‪ ،‬ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ ناوی‌ سیس���ته‌می‌ س���ویدییان لێناوه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ ئه‌وان ناوی‌ ئه‌وانی���ان ناردوه‌ بۆ بۆیه‌ تاوه‌كو ئێس���تا هی���چ هه‌نگاوێك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌پڕۆژه‌ی‌ ‪ 2013‬قوتابخانه‌یان بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ نه‌ندراوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌و‌هی‌ هه‌ولێ���ر ب���اس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌" به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ ته‌نیا ناوێكی‌ گه‌وره‌‌و‬ ‫ی ئه‌وان وه‌كو هه‌ولێر به‌گشتی‌‌و ناو شار ناوه‌ڕۆكێكی‌ وێران���ه‌‪ ،‬چونكه‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫بۆ دروس���ت بكرێت ب���ه‌اڵم ناوه‌كه‌یان منداڵه‌كانی ئه‌وانیش چیتر به‌ده‌ست ‌‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ له‌روی‌ بینایه‌وه‌ كێش���ه‌یان زۆری‌ قوتابخانه‌كان به‌تایبه‌تی‌ الدێكان‬ ‫نه‌هاتۆت���ه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئ���ه‌وان داوای نه‌بونی‌ بینایه‌ی‌ قوتابخانه‌ نه‌ناڵێنن‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا مامۆس���تا به‌ك���ر نی���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ژماره‌یه‌كی‌ زۆری‌ به‌ده‌س���ت نه‌بونی‌ بینایه‌ی‌ قوتابخانه‌‬ ‫قوتابخانه‌یه‌كی‌ ‪ 9‬پۆلیان كردوه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ بۆیان دروس���ت بكرێت‪ ،‬به‌اڵم كه‌ریم حه‌س���ه‌ن‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ قوتابخانه‌یان بۆ دورستكراوه‌ ئێستاش ده‌ناڵێن���ن‪ ،‬حكومه‌تیش ب���ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زه‌حمه‌ت���ه‌ ئه‌مه‌ بكرێ���ت له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ هه‌ولێ���ر رایده‌گه‌یه‌نێت" ‪ 117‬قوتابخان���ه‌ كاری‌ تێدا ده‌كرێت‌و خه‌ڵ���ك بزانێت حكوم���ه‌ت كارده‌كات‬ ‫ئه‌مس���اڵ له‌وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ ‪ 175 500‬قوتابخانه‌ش كاری‌ بۆ ده‌كرێت‪ .‬ئ���ه‌وا قوتابخانه‌ی‌ زۆر ب���اش‌و گه‌وره‌‬ ‫ژماره‌ی‌ قوتابیه‌كانیان كه‌مه‌‪.‬‬ ‫به‌ك���ر كه‌ریم جه‌ختی‌ له‌وه‌ كرده‌وه‌" بۆ ئه‌و ش���وێنانه‌ دروست ده‌كات كه‌‬ ‫له‌الیه‌ك���ی‌ دیكه‌ش���ه‌وه‌ ئه‌ی���وب قوتابخانه‌ی‌ ‪ 18‬پۆلی‌ دروست ده‌كرێت‪،‬‬ ‫س���ابیر‪ ،‬موختاری‌ گوندی‌ گردیش���ی‌ له‌و رێژه‌یه‌ش ‪ 175‬قوتابخانه‌ پش���كی‌ له‌ئێستادا هیچ قوتابخانه‌یه‌كمان نییه‌ كه‌وتونه‌ته‌ س���ه‌ر رێگایه‌كی‌ سه‌ره‌كی‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رو رایده‌گه‌یه‌نێ���ت" ك���ه‌ ئه‌وان هه‌ولێ���ر ده‌بێت‪ ،‬ئه‌وانیش دابه‌ش���ی‌ له‌هه‌ولێردا كه‌ سێ‌ ده‌وامی‌ تێدا بێت‪ .‬ره‌نگه‌ ئه‌و شوێنه‌ پێویستی‌ به‌و بینایه‌‬ ‫مامۆس���تا یوس���ف كه‌مال‪ ،‬رابه‌ری‌ گه‌وره‌یه‌ش نه‌بێت‪ ،‬له‌به‌رامبه‌ریش���دا‬ ‫چه‌ندینجار داوایانكردوه‌ كه‌ حكومه‌ت ده‌كه‌ن به‌س���ه‌ر په‌روه‌رده‌ی‌ قه‌زاكان‌و‬ ‫قوتابخانه‌یه‌كی باش���یان بۆ دروس���ت ئه‌و گوندانه‌ش���ی‌ كه‌ پێویس���ت بێت په‌روه‌رده‌ی���ی‌ له‌هه‌ولێ���ر ئ���ه‌وه‌ كۆمه‌ڵێك شوێن هه‌یه‌ ره‌نگه‌ ژماره‌ی‌‬ ‫بكات‪ ،‬بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌ش نوسراویان قوتابخانه‌ی���ان بۆ دروس���ت بكرێت‌و ره‌تده‌كاته‌وه‌ كه‌ هی���چ قوتابخانه‌یه‌ك قوتابیانیان له‌وانیش زیاتر بێت‪ ،‬به‌اڵم‬

‫وابڕیاره‌ بۆ ئه‌مساڵی خوێندن‬ ‫شێوازی پرسیاره‌كانی وه‌زاری بۆ‬ ‫پۆلی دوازده‌یه‌می ئاماده‌یی‪ ،‬به‌رێژه‌ی‬ ‫سه‌دا په‌نجای پرسیاره‌كان به‌شێوه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن بێت‪ ،‬مامۆستایانیش‬ ‫ئه‌م شێوازه‌ به‌كارێكی سلبی‬ ‫داده‌نێن هاوكات رونیشیده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫كه‌ كۆنتڕۆڵكردنی هۆلی‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كانیش به‌وهۆیه‌وه‌ زۆر‬ ‫ئه‌سته‌م ده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌پێی بڕیارێكی وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌ی کۆمه‌ڵێک خوێندکار له‌کاتی تاقیکردنه‌وه‌کاندا فۆتۆ‪ :‬تایبه‌ت‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردس����تان به‌ژماره‌‬ ‫‪4779‬ك����ه‌ رۆژی ‪2013-2-20‬ده‌رچوه‌‪ ،‬بڕیاره‌كه‌ په‌له‌په‌لی پێوه‌ دیاره‌و نه‌ده‌بو به‌پێویستیش����ی ده‌زانێت ب����ۆ زاڵبون‌و باش نه‌یه‌نێت‌و به‌پێچه‌وانه‌وه‌ش ره‌نگه‌‬ ‫تیای����دا ئاماژه‌ به‌ش����ێوازی پرس����یاری به‌یه‌ك قۆناغ بڕیاری جێبه‌جێكردنی ئه‌م ڕێگریكردن له‌م كێش����ه‌یه‌‪ ،‬پێویس����ته‌ خوێندكارێكیش هیچ خۆی ماندو نه‌كات‬ ‫تاقیكردن����ه‌وه‌كان ده‌كات‌و له‌به‌ش����ێكی شێوازه‌ بدرێت‪ ،‬چونكه‌ ده‌بو ئه‌م كاره‌و له‌هۆڵه‌كان����ی تاقیكردنه‌وه‌كاندا ژماره‌ی كه‌ چی ره‌نگه‌ ده‌ربچێت‌و نمره‌ش بێنێت‪.‬‬ ‫بڕیاره‌ك����ه‌ش ك����ه‌ پشتیبه‌س����توه‌ ئه‌م شێوه‌ تاقیكردنه‌وانه‌ به‌شێوه‌یه‌كی خوێندكاران كه‌م دابنرێن‌و له‌یه‌كتریشه‌وه‌ چونك����ه‌ بمانه‌وێتئ نه‌مانه‌وێت ئه‌مجۆره‌‬ ‫به‌سیسته‌م‌و رێنمایی تاقیكردنه‌وه‌كان‪ ،‬پله‌به‌ن����دی بوای����ه‌ بۆ نمونه‌ ئه‌مس����اڵ دوربن‌و هاوكات ژماره‌ی مامۆس����تایانی له‌پرس����یاری تاقیكردن����ه‌وه‌ زۆرج����ار‬ ‫چانس رۆڵی تێدا ده‌بینێت له‌به‌رئه‌وه‌ی‬ ‫ئام����اژه‌ به‌تاقیكردنه‌وه‌كان����ی قۆناغی بای����ی ‪ 20‬نمره‌ له‌س����ه‌ر هه‌ڵبژارده‌بایه‌‪ ،‬چاودێریش زیاد بكرێت‪.‬‬ ‫ئه‌حم����ه‌د حوس����ێن ده‌رگه‌ڵه‌ی����ی‪ ،‬زۆرجار خوێندكار وه‌اڵمه‌كانی له‌پێشچاو‬ ‫ئاماده‌ی����ی ده‌كات‌و به‌پێی بڕیاره‌كه‌ش ئنجا بۆ ماوه‌ی دو س����اڵیتر ئه‌م ڕێژه‌ی‬ ‫ده‌بێت بای����ی ‪ 50‬نمره‌ پرس����یاره‌كانی سه‌داپه‌نجایه‌ جێبه‌جێبكرایه‌و به‌ته‌واوی ك����ه‌ مامۆس����تای قۆناغ����ی ئاماده‌ییه‌‪ ،‬ئاڵ����ۆز ده‌بن‪ .‬هه‌روه‌ها مامۆس����تا كاوه‌‬ ‫پۆلی دوازده‌یه‌می ئاماده‌یی به‌ش����ێوه‌ی جێگی����ر بكرای����ه‌‪ .‬ئ����ه‌و به‌ڕێوه‌ب����ه‌ره‌ ب����اس له‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ یه‌كێك له‌هه‌ره‌ نه‌جمه‌دی����ن‪ ،‬ك����ه‌ مامۆس����تای بابه‌تی‬ ‫هه‌ڵبژاردن بێ����ت‪ ،‬به‌مه‌رجێكیش نابێت جه‌ختیش له‌س����ه‌ر ئ����ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ سلبیاته‌كان بریتیه‌ له‌وه‌ی كه‌ واده‌كات مێژوه‌‪ ،‬جه‌خت له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‬ ‫هیچ بۆشاییه‌ك له‌چوارهه‌ڵبژارده‌ كه‌متر ئه‌م جۆره‌ شێوازه‌ كارێكی وه‌ها ده‌كات خوێندكار پش����تبه‌خۆی‌و زانیاریه‌كانی ك����ه‌ ئ����ه‌م ش����ێوازه‌ تاڕاده‌یه‌ك����ی زۆر‬ ‫بێ����ت‌و ده‌بێت هه‌م����و هه‌ڵبژارده‌كانیش ك����ه‌ كۆنتڕۆڵك����ردن‌و رێككردنی هۆڵی كتێب نه‌به‌س����تێت‌و به‌ڵكو به‌هه‌ره‌مه‌كی كارێكی هه‌ڵه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی بۆ بابه‌تی‬ ‫له‌راستی‌و له‌یه‌كه‌وه‌ نزیكبن‪ .‬بۆ ئه‌وه‌ی تاقیكردنه‌وه‌كان زۆر ئه‌س����ته‌م ده‌كات‌و وه‌اڵمی پرسیاره‌كان ده‌داته‌وه‌‪ ،‬جا ئه‌م مێژو‪ ،‬چونك����ه‌ بمان����ه‌وێ‌و نه‌مانه‌وێ‬ ‫قوتاب����ی‌و خوێن����دكار بیربكاته‌وه‌ ئنجا به‌جۆرێك خوێندكار به‌ئاسانی ده‌توانێت شێوه‌یه‌ش وه‌ك چانس وایه‌‪ ،‬جا ئه‌گه‌ر خوێندكارانی به‌ش����ی وێژه‌یی ئه‌وه‌نده‌ی‬ ‫بتوانێت وه‌اڵمی راست هه‌ڵبژێرێت‪ .‬واته‌ وه‌اڵم����ه‌كان وه‌ربگرێت‪ ".‬ی����ان ده‌توانم خوێندكاره‌ك����ه‌ ده‌رچو ه����ه‌ر زه‌ره‌ره‌‪ ،‬پێویستیان به‌نوس����ین‌و گوزارشتكردنه‌‬ ‫پێویس����ته‌ كه‌ به‌شێوازی بانكی پرسیار بڵێ����م ئه‌گه‌ر یه‌ك خوێن����دكاری زیره‌ك چونك����ه‌ هیچ فێرنه‌ب����وه‌و به‌هه‌ره‌مه‌كی نی����و ئه‌وه‌نده‌ پێویس����تیان ب����ه‌وه‌ نیه‌‬ ‫دابرێژرێت‌و به‌و ئاراسته‌یه‌دا ببرێته‌وه‌ بۆ له‌هۆلێكدا هه‌بێت‪ ،‬ده‌توانێت س����ه‌رجه‌م وه‌اڵمیداوه‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر خوێندكاره‌كه‌ش كه‌ بێ����ن وه‌اڵمدانه‌وه‌كان له‌وش����ه‌یه‌كدا‬ ‫خوێندكاره‌كانی دیكه‌ به‌سایه‌ی خۆیه‌وه‌ ده‌رنه‌چو دیسان ئه‌مه‌ش����یان زه‌ره‌ره‌‪ .‬كورتبكه‌نه‌وه‌‪ .‬وتیش����ی " ئه‌مه‌ س����ه‌ر‬ ‫هه‌مو بابه‌ته‌كان‪.‬‬ ‫مامۆس����تا كاروان عیزه‌دین وه‌یسی‪ ،‬ده‌ربچوێنێ����ت‪ ،‬چونك����ه‌ وه‌رگرتن����ی ئه‌و مامۆساته‌یه‌ پێشیوایه‌ كه‌ ئه‌مجۆره‌ له‌خوێندكار ده‌ش����ێوێنێت‌و زۆر ماندوی‬ ‫كه‌ به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری خوێندنگه‌ی ئاماده‌یی وه‌اڵمه‌كان له‌یه‌كتریه‌وه‌ كارێكی ساده‌و ش����ێوازه‌ خوێندكاری زیره‌ك‌و ته‌مبه‌ڵ ده‌كات‪ .‬به‌تایبه‌تی بۆ ئه‌مساڵی خوێندن‪،‬‬ ‫س����ه‌ركه‌وته‌‪ ،‬له‌ب����اره‌ی ئ����ه‌م بڕیاره‌ی س����اكاره‌‪ ،‬لێره‌ش����دا خه‌تای مامۆستای له‌یه‌كتر جیاناكاته‌وه‌‪ .‬بۆیه‌ پێش����بینی چونكه‌ ش����ێوازه‌كه‌ نوێی����ه‌و خوێندكار‬ ‫وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌خاته‌رو كه‌ چاودێری تێدا نیه‌"‪ .‬مامۆس����تا كاروان ده‌كه‌م كه‌ خوێن����دكاری زیره‌ك نمره‌ی ئاشنایه‌تی به‌م ش����ێوازه‌ نیه‌و له‌گه‌ڵی‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫بیركردنه‌و‌ه‬ ‫له‌چییه‌تییه‌و‌ه بۆ‬ ‫چۆنییه‌تی‬

‫ رێنوار نه‌جـم‬

‫رابه‌رێك ‌ی‬ ‫په‌روه‌رده‌یی‌‪:‬‬ ‫به‌به‌ڵگه‌وه‌ ده‌ڵێم‬ ‫قوتابخانه‌ی‌ سێ‌‬ ‫ده‌وامی‌ هه‌یه‌و‬ ‫حكومه‌ت ئاوڕ‬ ‫له‌گونده‌كان‬ ‫ناداته‌وه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ له‌رێگای‌ گش���تیه‌وه‌ دورن‬ ‫حكومه‌ت هی���چ ئاوڕێكیان لێناداته‌وه‌‌و‬ ‫خزمه‌تیان ناكات‪.‬‬ ‫یوسف كه‌مال ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌شكرد"‬ ‫تاوه‌ك���و ئێس���تاش قوتابیه‌كانی���ان‬ ‫به‌جل���ی‌ ماڵه‌وه‌دێ���ن ب���ۆ قوتابخانه‌‌و‬ ‫له‌خانوی‌ قوردا ده‌خوێنن‪ ،‬كه‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫كاریگه‌ریه‌ك���ی‌ زۆری‌ ده‌بێت له‌س���ه‌ر‬ ‫ئاستی‌ تێگه‌یشتنی‌ قوتابیه‌كان‌و به‌هیچ‬ ‫ش���ێوه‌یه‌كیش له‌گه‌ڵ ئه‌و سیسته‌مه‌ی‌‬ ‫ئێستا ناگونجێت كه‌ په‌یڕه‌‌و ده‌كرێت‪.‬‬ ‫گوندی‌ گردیشی‌ س���ه‌ر‌و ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ق���ه‌زای‌ ده‌ش���تی‌ هه‌ولێ���ر‌و س���ه‌ر‬ ‫به‌ناحیه‌ی‌ كه‌س���نه‌زانه‌‌و دراوس���ێیه‌‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ گونده‌كانی‌ گردیش���ی‌ خوار‌و‬ ‫پونگینه‌‪ ،‬ئه‌م گونده‌ له‌س���اڵی‌ ‪1994‬‬ ‫ئاوه‌دانكراوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬نزیك���ه‌ی‌ ‪20‬‬ ‫ماڵده‌بن‌و ژماره‌ی‌ دانیش���توانیان ‪90‬‬ ‫كه‌سه‌‪ ،‬خه‌ڵكه‌كه‌ش���ی‌ زیاتر به‌كاری‌‬ ‫كش���توكاڵ‌و ئاژه‌ڵداری���ه‌وه‌ خه‌ریكن‪،‬‬ ‫ژم���اره‌ی‌ قوتابیانی���ان ‪ 18‬قوتابین‌و‬ ‫له‌پۆلی‌ یه‌كه‌وه‌ تا پۆلی‌ ش���ه‌ش تێیدا‬ ‫ده‌خوێنن‪.‬‬

‫‌‪ %50‬شێوازی تاقیكردنه‌وه‌كانی پۆلی دوازده‌ ده‌بێته‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫ ئا‪ :‬ئاكۆ حه‌مه‌د رابی‬

‫خوێندن‬

‫رانه‌هاتوه‌"‪ .‬مامۆس����تا كاوه‌ بۆچونیشی‬ ‫وه‌هایه‌ كه‌ ئه‌م شێوازی تاقیكردنه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ن����ه‌ك ته‌نها ب����ۆ بابه‌ت����ه‌ ئه‌ده‌بیه‌كان‬ ‫كارێك����ی خراپ����ه‌‪ ،‬به‌ڵكو ب����ۆ بابه‌ته‌‬ ‫زانستیه‌كان هه‌ر كاره‌ساته‌‪ .‬چونكه‌ پێم‬ ‫سه‌یره‌ له‌بابه‌ته‌ زانستیه‌كان‪ ،‬چۆن‌و به‌چ‬ ‫شێوه‌یه‌ك وه‌اڵمی پرسیار به‌هه‌ڵبژارده‌ی‬ ‫راست‌و هه‌ڵه‌ دێته‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ك مامۆستا‬ ‫نه‌ج����ات عه‌ب����دواڵ سه‌رپه‌رش����تیاری‬ ‫ئاماده‌یی ئاماژه‌ی پێكرد كه‌ گوایه‌ ئه‌م‬ ‫جۆره‌ پرس����یاره‌ بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ قوتابی‬ ‫زیات����ر ده‌توانێت بیربكات����ه‌وه‌ له‌كاتی‬ ‫وه‌اڵمدانه‌وه‌دا‪ ،‬به‌اڵم من بۆچونم وه‌هایه‌‬ ‫كه‌ ئه‌مه‌ ت����ه‌واو هه‌ڵه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫خوێندكار خۆی هیچ����ی نه‌خوێندبێت‪،‬‬ ‫چۆن‌و ب����ه‌چ ش����ێوه‌یه‌ك ده‌توانێت بیر‬ ‫له‌وه‌اڵمه‌كان بكاته‌وه‌‪ .‬ئه‌و سه‌رپه‌شتیاره‌‬ ‫ده‌ڵێت " ئاس����اییه‌ كه‌ له‌پرسیاره‌كاندا‬ ‫بۆش����ایی هه‌بێ����ت‪ ،‬ب����ه‌اڵم هێنانه‌وه‌و‬ ‫دانانی پرس����یار وه‌ك ئه‌وه‌ی وه‌زاره‌ت‬ ‫ده‌یڵێت كارێك����ی هه‌ڵه‌ی����ه‌و پێموانیه‌‬ ‫له‌مه‌دا سه‌ركه‌وتوبن‪ ".‬چونكه‌ به‌م حاڵه‌‬ ‫قوتاب����ی زیاتر دورده‌كه‌وێته‌وه‌ له‌كتێب‌و‬ ‫ته‌نها ئه‌و جۆره‌ پرس����یارانه‌ ده‌خوێنێت‬ ‫كه‌ بۆ هه‌ڵبژاردن ده‌ش����ێن‪ .‬به‌تایبه‌تی‬ ‫ئ����ه‌و خوێندكاران����ه‌ی ك����ه‌ نمره‌یان ال‬ ‫مه‌به‌س����ت نی����ه‌و ته‌نه����ا ده‌یانه‌وێ����ت‬ ‫ده‌ربچن"‪ .‬وتیشی " هێنانه‌وه‌ی‌ پرسیار‬ ‫به‌شێوه‌ی هه‌ڵبژارده‌ بایی رێژه‌یی سه‌دا‬ ‫په‌نجا نمره‌ یه‌كج����ار زۆره‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌كرا‬ ‫ئه‌م رێژه‌یه‌ كه‌متر بێت"‪ .‬بۆ وه‌رگرتنی‬ ‫بۆچون����ی وه‌زارت����ی پ����ه‌روه‌رده‌ ئاوێنه‌‬ ‫چه‌ندینج����ار په‌یوه‌ندیك����رد به‌هه‌ریه‌ك‬ ‫ل����ه‌م‪ .‬باپیر به‌كر به‌ڕێوه‌به‌ری گش����تی‬ ‫ئه‌زمون����ه‌كان له‌وه‌زاره‌تی پ����ه‌روه‌رده‌و‬ ‫هاج����ه‌ر داود وته‌بێ����ژی وه‌زاره‌ت به‌اڵم‬ ‫هه‌وڵه‌كان بێئاكام بون‪.‬‬

‫بیركردنه‌وه‌ جه‌وهه‌ری ئینس���انه‌‪ .‬ئینسان‬ ‫ئه‌و بونه‌وه‌ره‌یه‌ كه‌ ده‌توانێت بیربكاته‌وه‌‬ ‫پێ���ش ئه‌نجامدان���ی كارێ���ك‪ ،‬یاخود بۆ‬ ‫گه‌یش���تن به‌حه‌قیقه‌تێك���ی بچ���وك یان‬ ‫گه‌وره‌‪ .‬وه‌ك زۆرێك له‌ش���ته‌كانی دیكه‌‪،‬‬ ‫مرۆڤ���ه‌كان له‌بیركردن���ه‌وه‌دا جی���اوازن‪.‬‬ ‫جیاوازیی���ه‌كان ده‌كرێت یه‌كێ���ك له‌مانه‌‬ ‫بێت؛ چییه‌ت���ی بیركردن���ه‌وه‌‪ ،‬چۆنیه‌تی‬ ‫بیركرنه‌وه‌‪ ،‬م���اوه‌ی بیركردنه‌وه‌‪ ،‬توانای‬ ‫بیركردنه‌وه‌‪ .‬هه‌روه‌ها كوالێتی بیركردنه‌وه‌‬ ‫ده‌گۆڕێت به‌پێی هۆكارگه‌لێكی زۆر‪ ،‬وه‌ك؛‬ ‫ته‌مه‌ن‌و ئه‌زمون‌و ئاستی زانین‌و ئاگاداربون‬ ‫له‌دونیاو ئه‌زمونی ئه‌وانیتر‪،‬‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌ به‌خشش���ێكی خودایی نییه‌‬ ‫له‌هه‌ندێكدا هه‌بێت‌و هه‌ندێكیش بێبه‌ریبن‬ ‫لێ���ی‪ .‬به‌ڵكو ئینس���ان ده‌كرێت به‌هه‌وڵی‬ ‫خ���ۆی‪ ،‬یاخ���ود یارمه‌تی ئه‌وان���ی دیكه‌‬ ‫بیركردنه‌وه‌ی فراوان بكات‌و ئه‌نجامی باش‬ ‫له‌بیركردنه‌وه‌كانیان ده‌ستبخات‪.‬‬ ‫من���داڵ له‌س���ه‌ره‌تای له‌دایكبونی‌و دواتر‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنییه‌وه‌ ئاس���تی بیركردنه‌وه‌و‬ ‫تێڕامانه‌كان���ی ده‌گۆڕێن‌و ه���ه‌ر قۆناغه‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێ���ك تایبه‌تمه‌ن���دی خ���ۆی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫بیرمه‌ندی بواری پ���ه‌روه‌رده‌‪ ،‬ژان پیاژێ‬ ‫به‌وردی ئ���ه‌م قۆناغان���ه‌ی دیاریكردوه‌و‬ ‫باس له‌ئاس���ته‌كانی توانای منداڵ ده‌كات‬ ‫له‌بیركردنه‌وه‌و بینینی روداوه‌كان‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی منداڵه‌كانی ئێس���تا‪ ،‬س���به‌ی‬ ‫بتوان���ن له‌نێو ئ���ه‌م دونی���ا جه‌نجاڵه‌دا‬ ‫ته‌ندروستانه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ پێشهاته‌كانی‬ ‫رۆژدا بك���ه‌ن‪ ،‬پێویس���ته‌ بیركردنه‌وه‌یان‬ ‫ته‌ندروستانه‌ په‌ره‌ی پێبدرێت‪.‬‬ ‫پرۆسه‌ی په‌روه‌رده‌ له‌باخچه‌ی ساوایانه‌وه‌‬ ‫ت���ا دوا قۆناغه‌كانی خوێندن رۆڵی گرنگ‬ ‫ده‌بینن له‌بونیادنان‌و گه‌شه‌پێدانی ئاستی‬ ‫بیركردنه‌وه‌دا‪ .‬په‌روه‌رده‌یه‌كی سه‌رده‌مییانه‌‬ ‫له‌خه‌م���ی ئه‌وه‌دای���ه‌ كه‌ره‌س���ته‌كانی‬ ‫بیركردنه‌وه‌ ده‌سته‌به‌ر بكات‌و بیبه‌خشێته‌‬ ‫فێرخ���وازه‌كان‌و ئه‌مان���ه‌‌ی دوه‌م خۆیان‬ ‫ئه‌و كه‌ره‌ستانه‌ به‌كاربهێنن بۆ مه‌به‌ستی‬ ‫جی���اواز‪ ،‬واته‌ ئه‌مان ئ���ه‌وه‌ی گرنگ بێت‬ ‫له‌الیان چۆنیه‌تی بیركردنه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌ پ���ه‌روه‌رده‌ دواكه‌وتو‌و‬ ‫ته‌قلیدییه‌كان ك���ه‌ له‌زۆربه‌ی واڵته‌ الواز‌و‬ ‫قه‌یراناوییه‌كاندا بونی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م پرۆسه‌یه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی خراپ ده‌ڕوات به‌ڕێوه‌و هه‌مو‬ ‫كه‌ره‌س���ته‌كانی بیركردنه‌وه‌ له‌قوتابیان‌و‬ ‫خوێن���دكاران ده‌س���ه‌ننه‌وه‌و كۆمه‌ڵێ���ك‬ ‫بی���ری له‌قاڵب���دراوو حازری���ان ده‌خه‌نه‌‬ ‫به‌رده‌ست‌و پرۆسه‌كه‌ ته‌واو خاڵیده‌بێته‌وه‌‬ ‫له‌بره‌ودانێك���ی مه‌عریفی‌و فیكری به‌هزری‬ ‫فێرخواز‪ .‬ل���ه‌م ته‌رزه‌ش���یاندا چۆنیه‌تی‬ ‫بیركردنه‌وه‌ فه‌رام���ۆش ده‌كرێت‌و ئه‌وه‌ی‬ ‫ده‌بێت���ه‌ یه‌كه‌می���ن‌و دواهه‌می���ن ئامانج؛‬ ‫چیه‌تی بیركردنه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫چۆنیه‌تی بیركردنه‌وه‌ به‌و مانایه‌ی ئینسان‬ ‫بتوانێت رێگاكان‌و شێوازه‌كانی بیركردنه‌وه‌‬ ‫بزانێ���ت‌و كاتێ���ك گرفتێك���ی دێته‌ پێش‬ ‫بزانێت چۆن بی���ر له‌الیه‌نه‌كانی بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫با پێش���تر شتێكی واش���ی نه‌بیستبێت‌و‬ ‫به‌رچاوی نه‌كه‌وتبێت‪.‬‬ ‫چیه‌تیش واته‌ ئینس���ان ته‌نه���ا بتوانێت‬ ‫بی���ر له‌كۆمه‌ڵێ���ك بابه‌ت���ی دیاریكراوو‬ ‫ئام���اده‌ بكات���ه‌وه‌و له‌كاتێكدا ش���تێكی‬ ‫جیاواز له‌وانه‌ی بێته‌ پێش‪ ،‬بوه‌س���تێت‌و‬ ‫بیركردنه‌وه‌ حازره‌كانی كۆمه‌كیان نه‌كات‪،‬‬ ‫چونكه‌ ئه‌م به‌رێگاو ش���ێوازه‌كان ئاش���نا‬ ‫نه‌بوه‌‪.‬‬ ‫كارل مارك���س له‌یه‌كێ���ك له‌وت���ه‌‬ ‫به‌ناوبانگه‌كانی���دا ده‌ڵێ���ت "ماس���ییه‌ك‬ ‫به‌كه‌سێك بفرۆشه‌ ژه‌مێك تێری ده‌كه‌یت‪.‬‬ ‫كه‌س���ێك فێری ماس���یگرتن بك���ه‌‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫ده‌رفه‌تێكی كاری پێده‌به‌خشیت‌و به‌رده‌وام‬ ‫س���كی پڕ ده‌بێت"‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ ئه‌م وته‌یه‌‬ ‫ره‌هه‌ندێكی ئاب���وری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ده‌كرێ���ت به‌مج���ۆره‌ش ‌ته‌وزیف‬ ‫بكرێت���ه‌وه‌ "چه‌ن���د بیركردنه‌وه‌یه‌ك���ی‬ ‫ح���ازر ببه‌خش���ه‌ به‌خوێندكارێك له‌چه‌ند‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌یه‌ك���دا ده‌ریده‌چێنی���ت‪،‬‬ ‫خوێندكارێك فێری رێگاكانی بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫بكه‌‪ ،‬له‌ژیاندا سه‌ركه‌وتوی ده‌كه‌یت"‪.‬‬ ‫له‌پرۆس���ه‌ی پ���ه‌روه‌رده‌ی هه‌رێم���ی‬ ‫كوردستاندا ئه‌وه‌ی ئاماده‌یه‌و له‌نێو پۆل‌و‬ ‫هۆڵه‌كان���ی خوێندندا په‌ی���ڕه‌و ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ئاماده‌ییه‌ك���ی ئێج���گار زۆری چیه‌ت���ی‬ ‫بیركردنه‌وه‌یه‌‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌ك زۆر كه‌م به‌ر‬ ‫جۆره‌ باش���ه‌كه‌ی بیركردنه‌وه‌ ده‌كه‌وین‪.‬‬ ‫له‌خوێندنگاكاندا ته‌ڵقینكردنی فێرخوازان‬ ‫له‌الی���ه‌ن مامۆس���تاكان‌و بێده‌نگی چه‌ند‬ ‫س���اڵه‌ی به‌رپرس���انی په‌روه‌رده‌ش له‌م‬ ‫روه‌وه‌‪ ،‬به‌ته‌واوی گه‌شه‌كردن‌و بنیاتنانی‬ ‫بیركردنه‌وه‌یه‌ك���ی ته‌ندروس���تی به‌الڕێدا‬ ‫ب���ردوه‌‪ .‬ئه‌وه‌ی گرنگه‌ له‌م بواره‌دا بكرێت‬ ‫به‌سه‌نته‌ركردنی خوێندكارو فێربونیه‌تی‪.‬‬ ‫‪Renwar8@hotmail.com‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )374‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/23‬‬

‫پۆست بارزانی ئۆپۆزسیۆن‌و‬ ‫سیاسەتی پراگماتیکیانەی پارتی!‬ ‫سلێمان عەبدوڵاڵ یونس‬ ‫پێش���بینی دەکرێ���ت لەهەڵبژاردن���ی‬ ‫ئەمج���ارەدا ه���ەر یەکێ���ک لەحزب���ە‬ ‫کوردی���ەکان لەودی���وی هاوپەیمانێتی‌و‬ ‫ڕیزبەندیە باوەکانی نێوانیانەوە بەدوای‬ ‫بەدەس���تهێنانی ئامانج ودەسکەوتێکی‬ ‫تایب���ەت بەخۆیاندا وێڵب���ن‪ .‬بۆ پارتی‬ ‫ئامانج���ی م���ەزن بەدەس���تهێنانەوەی‬ ‫پۆستی س���ەرۆکی هەرێمی کوردستانە‬ ‫ب���ۆ بەڕێز بارزانی‪ .‬هەرچی یەکێتیش���ە‬ ‫هەم���وو خولی���ای ڕێکخراوەی���ی خۆی‬ ‫لەسەر پرسی بەدەس���تهێنانی زۆرترین‬ ‫کورس���ی پارلەمانی���دا چڕکردۆت���ەوە‪.‬‬ ‫ئەم���ەش وادەکات ب���ەدەر لەک���ۆت‌و‬ ‫بەندەکانی ڕێکەوتنی ستراتیژی‌و بەدەر‬ ‫لەهەرپرسێکی مۆڕاڵی‌و سیاسی لەنێوان‬ ‫ئەو دوو حزبەدا‪ ،‬لەیەکتری تێگەیشتنێکی‬ ‫هاوب���ەش بێت���ە ئاراوە‪،‬لەیەکت���ری‬ ‫تێگەیش���تنێک‪ ،‬کەڕێگ���ە دەدات بەبێ‬ ‫هیچ بەریەک کەوتن یان ئاوێزانبوونێکی‬ ‫حزب���ی نێگەتیڤ‪،‬هەریەکێ���ک لەم دوو‬ ‫هێزە بەشێواز‌و تەکنیک‌و تاکتیک‌و پالنی‬ ‫ڕێکخراوەی���ی خۆی کار ب���ۆ هێنانەدی‬ ‫ئامانجی حزبی کاریگەر‌و تایبەت بەخۆی‬ ‫بکات‪.‬‬ ‫لەم پرسەدا‪ ،‬دەش���ێت بەشێوەیەکی‬ ‫تاکتیکەڵی‪ ،‬ئ���ەم دوو حزبە هاوپەیمانە‬ ‫وادەربکەون کەخاوەنی هیچ بەربەستێکی‬ ‫کۆنکرێتی نین‪ ،‬لەبەرامبەر بەدەستهێنانی‬ ‫ئامانج���ە یەکەمینیەکان���ی یەکتری���دا‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم لەحەقیقەتی���دا ڕەنگ���ە بزانرێت‬ ‫کەهیچ کام ل���ەم دوو هێزە هاوپەیمانە‪،‬‬ ‫بەشێوەیەکی مەبدەئی خاوەنی مەیلێکی‬ ‫ڕاس���تەقینەنین بۆ یەکتری‪ ،‬لەپرس���ی‬ ‫بەدەس���تهێنانی ئامانج���ە مەزنەکان���ی‬ ‫یەکتری���دا‪ .‬لێ���رەدا‪ ،‬هەرچ���ی پارتیە‪،‬‬ ‫ڕەنگ���ە هەرگی���ز ئاواتەخ���واز نەبێت‪،‬‬ ‫هاوبەشە مێژوویەکەی‪ ،‬لەدوای شکستی‬ ‫بیس���ت‌و پێنجی حەوت‌و حەوتی سێوە‪،‬‬ ‫بەشێوەیەک ڕوو لەهەس���تانەوە بکات‪،‬‬ ‫کەتیایدا ئ���ەو هێزە بتوانێ���ت بگاتەوە‬ ‫بەدۆخ���ی پێش ئەو شکس���تانە‪ .‬بەاڵم‬ ‫وێڕاش‪ ،‬پارتی وەکوو هێزێکی ترادیشناڵ‬ ‫ب���ەاڵم پراگماتیک‪ ،‬باش دەتوانێت لەوە‬ ‫تێبگات‪ ،‬کەمس���ۆگەرکردنەوەی پۆستی‬ ‫س���ەرۆکی هەرێ���م‪ ،‬لەن���او ئ���ەم فەزا‬ ‫ئاڵ���ۆزە میللی‌و قانونی‌و سیاس���یانەی‬ ‫هەرێمەک���ەدا‪ ،‬ب���ێ هەماهەنگی یەکێتی‬ ‫کارێک���ی هەرگیز ئاس���ان نی���ە‪ .‬بۆیە‬ ‫لێرەدا لۆژیکە سیاس���ی‌و ئینتیخابیەکە‬ ‫وا لەپارت���ی دەکات کەبەناچاری مەیلی‬ ‫بەبچ���وک‌و بەشکش���تخواردوومانەوەی‬ ‫یەکێت���ی (کەپێدەچت هەتا ئێس���تاش‬ ‫مەیلێک���ی پارتیانەی ب���ااڵ بێت) فرێزن‬ ‫ب���کات‪ .‬بێگوم���ان هەرچ���ی مەیل���ی‬ ‫نێگەتیڤ���ی یەکێتیش���ە‪ ،‬لەبەرامب���ەر‬ ‫پارتی���دا‪ ،‬ئەگ���ەر لەمەیل���ی نێگەتیڤی‬ ‫پارتی بەرامبەر بەیەکێتی زیاتر نەبێت‪،‬‬ ‫ئەوا کەمتر نی���ە‪ .‬بەتایبەت کەلەدۆخی‬ ‫شکشتخواردنی یەکێتیدا‪ ،‬ڕاستە پارتی‬ ‫لەچوارچێوەی ڕێکەوتنی س���تراتیژیدا‪،‬‬ ‫شانێکی سیاس���ی‌و مۆڕاڵی گرنگی دایە‬ ‫ب���ەر یەکێتی‪ ،‬بۆ ئ���ەوە بتوانێت وەکوو‬ ‫هێزێک���ی حوکمڕان بەپێوە بوەس���تێت‬ ‫(وێڕای بڕین���ەوەی یەکێک لەقاچەکانی‬ ‫بەه���ۆی جیابوون���ەوەی بزووتن���ەوەی‬ ‫گۆڕانەوە) بەاڵم وێڕاش‪ ،‬لەس���ەردەمی‬ ‫کابین���ەی شەش���ەم‌و بەدرێژایی خولی‬ ‫دووەمی سەردەمی سەرۆکایەتی بارزانی‬ ‫بۆ ئێس���تا‪ ،‬ئەو گوش���ارە سایکۆلۆژی‌و‬ ‫هەژموونخ���وازی‌و خ���ۆ بە(من���ی بااڵ‬ ‫زانین���ەی پارتی) لەبەرامب���ەر یەکێتی‬ ‫پەیڕەوی کردووە‪ ،‬لەناخەوە هەس���تێکی‬ ‫حزب���ی ئەوەندە نێگەتیڤی لەناو جومگە‬ ‫ڕێکخراوەییەکان���ی یەکێتی���دا بەرامبەر‬ ‫بەپارتی دروس���ت ک���ردووە‪ ،‬کەڕەنگە‬ ‫هەرگیز بنکە جەماوەریەکانی ئەو هێزە‬ ‫خەون بەسێهەمین س���ەردەمی بارزانی‌و‬ ‫خ���ەون بەزەمەنێکی فیفتی بەفیفتیەکی‬ ‫دیکەی ڕووکەش���ەوە نەبینن‪ ،‬سەرەڕای‬ ‫لەبەردەستدابوونی (ئەزموونی متمانەی‬ ‫زێڕینی���ش) کەئەزموونی س���ەرۆکایەتی‬ ‫کابین���ەی حەوتەمە لەئێس���تادا‪ .‬بەاڵم‬ ‫وێ���ڕاش دیس���ان یەکێت���ی لەپێن���اوی‬ ‫گۆڕینی واقیعی مەوجود لەس���ەر ئاستی‬ ‫(حزبایەتی)‌و (کوردایەتی) کەیەکەمیان‬ ‫گۆڕینی (واقیعی شکس���تی ڕێکخراوەیی‬ ‫دوای سەردەمی بیستوپێنجی حەوتە) بۆ‬ ‫واقیعی س���ەرکەوتن‌و دووەمیان گۆڕینی‬ ‫(واقیع���ی پێگ���ەی ک���وردە لەقۆناغی‬ ‫فیدڕاڵیەوە ب���ۆ قۆناغی دوای فیدڕاڵی)‬ ‫ئیجبارە بەوەی‪ ،‬هەماهەنگ بێت لەگەڵ‬

‫پارتی���دا‪ ،‬یان لەنەرمترین هەڵوێس���تدا‬ ‫بێدەن���گ بێت‪ ،‬لەوێناکردنی س���ێهەمین‬ ‫س���ەردەمی س���ەرۆکایەتی بارزانی���دا‬ ‫‪،‬کەخواس���تی هەنوکەیی‌و س���تراتیژی‬ ‫ئێستای پارتییە ‪.‬‬ ‫هەرچی بەرەی ئۆپۆزسیۆنیشە وێڕای‬ ‫ئەوەی بەس���ێهەمین ویالیەت���ی بارزانی‬ ‫نائومێدیان دەچێت���ە بااڵترین دۆخەوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم دیس���ان لەب���ەردەم دیفاکتۆی‬ ‫س���ەردەمێکی دیک���ەی س���ەرۆکایەتی‬ ‫بارزانیدان‪ .‬چونکە بەش���ێوەیەکی ڕەها‬ ‫دەتوانین بڵێین ئەوان لەئێستادا توانای‬ ‫وێناکردنی ئەلتەرناتیڤ‌و توانای وێناکردنی‬ ‫سەردەمی پۆست بارزانیان نیە‪ .‬لێرەدا‬ ‫لەڕێگەی ئاماژە بەراییەکانەوە‪ ،‬دەتوانین‬ ‫گریمانەی ئەوە بکەین‪،‬کەئۆپۆزس���یۆن‬ ‫بەتایبەتی بزووتن���ەوەی گۆڕان‪ ،‬ڕەنگە‬ ‫لەم نێوەندەدا‪ ،‬جگ���ە لەبەردەوامبوون‬ ‫لەس���ەر ڕەتکردنەوەیەک���ی نێگەتیڤ���ی‬ ‫ویالیەتی سێهەمی بارزانی‌و بەکارهێنانی‬ ‫ئەم پرسە لەدژی یەکێتی لەکامپەینێکی‬ ‫زبری میدیاییدا بۆ س���ەرنج ڕاکێش���انی‬ ‫دەنگدەران���ی س���لێمانی‪ ،‬ئەگینا ڕەنگە‬ ‫ش���تێکی دیکەی ئەوت���ۆی لەبەرامبەر‬ ‫پارتی���دا لەدەس���ت نەی���ەت‪ .‬چونک���ە‬ ‫لەالیەک ڕەنگە ئۆپۆزس���یۆن لەبەردەم‬ ‫گرفتی نەبوونی کاندیدای ئەلتەرناتیڤی‬

‫یه‌کێتی ڕۆڵی‬ ‫لەهاوبەشێتی‬ ‫سیاسەت‌و بڕیاردا‬ ‫لەبچوکبوونەوەی‬ ‫بەردەوامدایە‌و‬ ‫لەوەش خراپتر‬ ‫لەغیابێکی‬ ‫ماوەکورت‌و کاتی‬ ‫مام جەاللدا‬ ‫نازانێت شەراکەت‌و‬ ‫تەوافقی سیاسی‬ ‫چۆن لەگەڵ‬ ‫هاوپەیمانەکەیدا‬ ‫بەڕێوەببات‬ ‫بارزانیداب���ن‌و لەالیەک���ی دیکەش���ەوە‬ ‫ڕەنگ���ە هی���چ کام لەو س���ێ هێزانەی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن جورئەتی موجازەفەکردنیان‬ ‫بەس���ەرۆکەکانیانەوە نەبێت‌و لەئێستادا‬ ‫تەنها چاویان لەوەبێت کەهەموو هێڵکە‬ ‫ش���ەیتانۆکەکانیان بۆ مەرامێکی نەرێنی‬ ‫حزبی موجەڕەد‪ ،‬بخەنە سەبەتەی ئەنتی‬ ‫یەکێتی���ەوە‪ .‬کەمەرام لێی لیس���تاندنی‬ ‫دەن���گ‌و نیگەرانکردن���ی جەم���اوەری‬ ‫یەکێتیی���ە‪ ،‬لەس���ەردەمی هەڵبژاردندا‬ ‫لەڕێ���گای ئیحراجکردنێک���ی ب���ەڕووکار‬ ‫مەبدەئیدا کەڕازیبوونیەتی بەس���ێهەمین‬ ‫سەردەمی سەرۆکایەتی بارزانی‪.‬‬ ‫لەڕاس���تیدا‪ ،‬ئەوەی لێرەدا مسۆگەرە‬ ‫لەبەدیهێنان���ی ئامان���ج‌و بەش���ێکی زۆر‬ ‫لەپاکێجە حزبیەکەیدا‪ ،‬بەتەنها پارتیە‪.‬‬ ‫بەتایب���ەت کەلەم نێوەن���دەدا‪ ،‬هەندێک‬ ‫لەکاراکتەرەکانی وێناکردنی بڕیار لەناو‬ ‫یەکێت���ی‪،‬وەک ئ���ەوەی ئەزموونێکیان‬ ‫کەمیان لەسیاس���ەت‌و میت���ۆدی زێڕین‌و‬ ‫زیرەکی مام جەالل وەرگرتبێت‪ ،‬نابەڵەدانە‬ ‫هات���ن‌و لەڕێگ���ەی سیاس���ەتکردنێکی‬

‫عاتفیان���ە‌و ب���ێ تاکتیکەوە‪ ،‬بەش���ێکی‬ ‫گەورەیان لەمانیفێست‌و لەماستەرپالن‌و‬ ‫لەس���تراتیژی ئینتیخاب���ی یەکێت���ی‪،‬‬ ‫بەرژەوەندیەکان���ی‬ ‫بەپێچەوان���ەی‬ ‫یەکێتیەوە کەش���ف کرد‌و لەچەند مانگە‬ ‫بەراییەکانی پێش دەس���پێکی هەڵمەتی‬ ‫هەڵبژاردن���دا‪ ،‬بەش���ێکی گەورەی���ان‬ ‫لەسحرە سیاسیەکانی دابەزین بەلیستی‬ ‫جیا لەیەکێتی بەت���اڵ کردەوە‪ .‬هەرچی‬ ‫پەیوەندیداریش���ە بەئۆپۆزس���یۆنەوە‬ ‫پێدەچیت هەر لەئێس���تاوە تاک بەتاک‬ ‫بیری���ان لەحاڵ���ی ئاین���دەی خۆی���ان‬ ‫کردبێتەوە‌و گەیش���تبنە س���ەرەنجامێک‬ ‫کەئیدی لەمەزیاتر بەرگەی ژیانی دژواری‬ ‫ئۆپۆزسیۆنبوون ناگرن‪ .‬هەربۆیە رەنگە‬ ‫لێ���رەوە چ���اوەڕوان کراوبێ���ت‪ ،‬کاتێک‬ ‫دەبینین ئەوان لەنێوەندەکەدا ئیدی چیدی‬ ‫بەگروپ‌و بەیەکڕیزی دەرناکەون‌و ڕەنگە‬ ‫هەریەکەیان ئیتر لێرەوە بەدەس���کەوتە‬ ‫حزبیەکانی خۆیەوە‌و دوور لەدیسکۆڕسی‬ ‫پانوپ���ۆڕی چاکس���ازی س���ەرقاڵببێت‬ ‫بەتایب���ەت (گ���ۆڕان‌و یەکگرت���وو) کە‬ ‫پێش���بینی کراوە بیانبینین‪ ،‬چۆن ئەوان‬ ‫وەکوو دوو ش���اباڵەی ئۆپۆزسیۆن لەم‬ ‫مێژووە بەدواوە بەدەر لەهەماهەنگیەکانی‬ ‫ئۆپۆزسیۆنبوون‌و مانگە هەنگوینیەکانی‬ ‫دوای حەڤدەی شوبات جوڵەدەکەن‌و بێ‬ ‫دوودڵی‌و بەجی���ا هەموو دیقەتی خۆیان‬ ‫لەپاراستنی سەرمایەی ئینتیخابیەکانی‬ ‫ڕابردوویان‌و پرسی بەش���داریکردن یان‬ ‫بەش���داری نەکردنی���ان لەفەرمانڕەوایی‬ ‫داهات���ووی هەرێمەک���ەدا‪ ،‬بەتایب���ەت‬ ‫لەجومگە گرنگەکانی دەس���ەاڵتدارێتیدا‬ ‫(پارلەمان‌و حکوم���ەت) چڕ دەکەنەوە‪.‬‬ ‫بەتایبەت کەناتوانن لەمەیدانی پراکتیکدا‬ ‫چ بەتەنها‌و چ بەکۆمەڵ خۆیان لەقەرەی‬ ‫پرس���ی س���ەرۆکایەتی هەرێمەک���ە‌و‬ ‫ڕکابەریکردنی بارزانی بدەن ‪.‬‬ ‫ڕەنگ���ە ئ���ەوەی کەل���ەم نێوەندەدا‌و‬ ‫بەتایب���ەت لەم پرس���ەدا ئۆپۆزس���یۆن‬ ‫(ئەویش بەتەنه���ا بزووتنەوەی گۆران)‬ ‫بتوانێ���ت بیکات‪ ،‬بەکارهێنانی پرس���ی‬ ‫چۆنیەتی کاندیدکردنەوەی بارزانی بێت‪،‬‬ ‫وەکوو کەرەس���یەک بۆ دیسکۆڕس���ێکی‬ ‫میدیای���ی‪ ،‬بەقازانجی کامپەینی خۆیان‪،‬‬ ‫ئەوی���ش بەتەنها ل���ەدژی یەکێتی نەک‬ ‫پارتی‪ ،‬بێگومان بەتەنهاش لەسلێمانیدا‌و ئەم س���ەرنج‌و تێبینیان���ەش کەلەبارەی‬ ‫زۆنی سەوزدا‪ ،‬نەک لەقەڵەمڕەوی زەرد‌و یەکێتی���ەوە ئاماژەم���ان پێک���ردوون‪،‬‬ ‫جێنف���وزی بارزانی���دا‪ .‬کەڕەنگە لێرەدا س���ەبارەت بەبزووتن���ەوەی گۆڕانی���ش‬ ‫گۆڕان توش���ی حس���اباتێکی هەڵەبێت‪ ،‬لەناو ئۆپۆزس���یۆندا ڕاس���تن‪ .‬بەتایبەت‬ ‫بەتایب���ەت کەدەزانرێت‪ ،‬ل���ەدوای چوار کاتێک نۆڕینێکی ماتماتیکیانە بەس���ەر‬ ‫س���اڵ ئیدی چیتر ئەم چەشنە گوتارە سیاسەت‌و حزبایەتیدا پەیڕەو دەکەین‪.‬‬ ‫ڕەخنەیی���ە ئاگرینە بۆ س���ەر یەکێتی‪ ،‬ئاخر ئەوەتا ڕۆش���نە چۆن یەکگرتووش‬ ‫مایەی ڕەزامەندی دەنگدەرانی سلێمانی لەوالوە‌و لەبەرەی ئۆپۆزسیۆنەوە‌و بەهۆی‬ ‫نابێت چونکە بەنەتیجە بۆ بەشێکی زۆر پەیڕەوکردنی سیاس���ەتێکی حزبیانەی‬ ‫لەدەنگدەرانی زۆنی س���ەوز‌و ناوچەکانی هەندەس���ی‌و میانڕەو بەس���ەر ئاس���تە‬ ‫س���لێمانی دەرکەوت ئەوەی بەم گوتارە لۆکاڵیەکانی خۆی‌و بەس���ەر کۆمەڵگا‌و‬ ‫ئەنتی یەکێتییە قەڵەو بوو بزووتنەوەی تەنانەت بەس���ەر ڕکابەرەکانیشیدا‪ ،‬ڕۆژ‬ ‫بەڕۆژ لەئامانجە مەزنەکانی خۆی نزیک‌و‬ ‫گۆڕان نەبوو!‬ ‫ل���ەم نێوەن���دەدا دەتوانی���ن کورتی نزیکتر دەبێتەوە‪ .‬بەپێچەوانەی گۆڕانەوە‪،‬‬ ‫بکەین���ەوە‌و بڵیی���ن ئەگەر سیاس���ەت‌و کەبەه���ۆی ڕادیکاڵبونیک���ی بێ ماناوە‪،‬‬ ‫لەدەربڕینێک���ی نەک لەکرانەوەی هەرێمەکەدا شکس���تی‬ ‫دەس���ەاڵتدارێتی‬ ‫ه���ەرە س���ادەدا کردن���ەوەی گ���رێ خ���وارد‪ ،‬بەڵک���و ووردە وردە واخەریکە‬ ‫گوێرەکان‌و ئیدارەدان‌و هاوس���ەنگکردنی فەزای بەئەزەل کراوەی سلیمانیش نەک‬ ‫بەرژەوەندی���ەکان بێت‪ ،‬ئ���ەوا ئەو هێزە هەر بەس���ەر یەکیتیدا‪ ،‬بەڵکو بەس���ەر‬ ‫بەس���ەرەنجام براوەی���ە کەتوانیویەتی خودی خۆیشیدا دادەخات‪.‬‬ ‫بەکورتی‌و کرمانجی‪ ،‬ئێس���تا زۆرێک‬ ‫لەڕێ���گای پەیڕەوکردنی سیاس���ەتێکی‬ ‫سمارتەوە ئەمە وێنا بکات‪ .‬دروست وەکو لەچاودێران���ی سیاس���ی وای دەبین���ن‬ ‫ئەوەی پارتی وەکوو هێزێکی فەرمانڕەوا‌و کەپارتی بەر لەهەڵبژاردن لەجێگایەکدا‬ ‫یەکگرتووی ئیس�ل�امیش وەکو هێزێکی مسۆگەرە‪ ،‬کەئەویش مسۆگەرکردنەوەی‬ ‫ئۆپۆزس���یۆنخواز لەماوەکانی ڕابردوودا پۆستی س���ەرۆکی هەرێمی کوردستانە‌و‬ ‫بەشێواز‌و میکانیزمی جیاواز کردوویانە‪ ،‬ڕۆشنە ئەو پۆستەش بڵندترین هەڕەمی‬ ‫نەک وەکو ئ���ەوەی یەکێت���ی‌و گۆڕان‪ .‬س���ەرۆکایەتیکردنی هەرێمەکەیە‪ .‬بەاڵم‬ ‫ئاخر پارتی بەم سیاسەتە سمارتەیەوە نازانرێت‪،‬لەپ���ای ئەمە یەکێتی لەکوێدا؟‬ ‫توانیویەتی ل���ەدوو دەی���ەی ڕابردوودا هەروەک چۆن یەکگرتووش بەهیواش���ی‬ ‫بەش���ێکی گرنگ لەجومگ���ە گرنگەکانی لەهێ���زی دووەم���ی ن���او ڕیزبەن���دی‬ ‫دەس���ەاڵت‌و سیاس���ەت‌و ئاب���ووری ئۆپۆزس���یۆنەوە بەنەرم���ی بەرەو هێزی‬ ‫لەجەولەکانی شەڕ‌و ئاشتی‌و دانوساندن‌و یەک���ەم هەنگاو هەڵدێنێ���ت‌و پێدەچێت‬ ‫هاوپەیمانێتیدا کۆنتڕۆڵ بکات‪،‬دروس���ت لەنەخش���ەی دەس���ەاڵتدارێتی داهاتوی‬ ‫بەپێچەوان���ەی یەکێتی���ەوە‪ ،‬کەهەت���ا دوای هەلبژاردن���ی بڕیاڕ لێدراوی مانگی‬ ‫بەئێستاش دەگات‪،‬وێڕای پشتیوانیەکی ئەیلولیش���دا‪ ،‬بەهۆی هەمان سیاسەت‌و‬ ‫جەماوەرێکی بەرین‌و قاعیدەیەکی زیندوو لەب���ری دانەنان���ی کاندی���دی ڕکابەر بۆ‬ ‫کەچی ڕۆڵی لەهاوبەش���ێتی سیاسەت‌و بارزانی‪ ،‬پێگەیەکی شایستە لەناو جومگە‬ ‫بڕی���اردا لەبچوکبوون���ەوەی ب���ەردەوام گرنگەکانی فەرمانڕەوای���ی هەرێمەکەدا‬ ‫دای���ە‌و ل���ەوەش خراپت���ر لەغیابێک���ی چاوەڕێ���ی ب���کات‌و چانس���ێکی دیکەی‬ ‫ماوەکورت‌و کاتی م���ام جەاللدا نازانێت دەرکەوتنی سیاسی بێتە بەردەم‪ .‬وەکوو‬ ‫شەراکەت‌و تەوافقی سیاسی چۆن لەگەڵ ئ���ەوەی لەکابینەی چ���وارەم‌و لەغیابی‬ ‫یەکێت���ی لەهەولێ���ردا ڕوویدا(بێگومان‬ ‫هاوپەیمانەکەیدا بەڕێوەببات‪.‬‬ ‫لێ���رەدا ڕەنگ���ە لۆژیک���ی بێ���ت بەجی���اوازی کات‌و ئیس���تیحقاقاتی‬ ‫کەگریمانەکان���ی (خس���تنەبر)‌و (نزیک هەڵبژاردن���ەوە) ب���ەاڵم نازانرێت گۆڕان‬ ‫کردن���ەوە) ک���ەدوو گریمانەگەلێک���ی بەم گۆش���ەگیری‌و تەریکیەی خۆیەوە‌و‬ ‫جەبریانەی ناو سیاسەتن بۆ شیکارییەکی بەتەنیا بەرەو کام ئامانجی سیاسی مل‬ ‫سیاسی ئاوا بەکاربهێنین‌و بڵێین هەمان دەنێت؟!‬

‫یەکگرتو‪،‬‬ ‫بەپێچەوانەی‬ ‫گۆڕانەوە‪،‬‬ ‫بەهۆی‬ ‫پەیڕەوکردنی‬ ‫سیاسەتێکی‬ ‫حزبیانەی‬ ‫هەندەسی‌و میانڕەو‬ ‫بەسەر ئاستە‬ ‫لۆکاڵیەکانی خۆی‌و‬ ‫بەسەر کۆمەڵگا‌و‬ ‫تەنانەت بەسەر‬ ‫ڕکابەرەکانیشیدا‪،‬‬ ‫ڕۆژ بەڕۆژ لەئامانجە‬ ‫مەزنەکانی خۆی‬ ‫نزیک‌و نزیکتر‬ ‫دەبێتەوە‬

‫‪17‬‬

‫ئه‌رێ كه‌س جورئه‌تی نیی ‌ه‬ ‫خۆی بپاڵێوێت؟!‬ ‫لوقمان غه‌فور‬ ‫ئۆپۆزسیۆن به‌هه‌مو غیره‌تی خۆیه‌وه‌‬ ‫ئ���ه‌و په‌یامه‌ی به‌خه‌ڵك���دا كه‌ كاندیان‬ ‫هه‌یه‌ بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كانی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی جێگه‌ی تێبینییه‌‬ ‫هێش���تا یه‌كالییان نه‌كردۆت���ه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫كاندیده‌ كێیه‌؟‬ ‫قس���ه‌ی من له‌س���ه‌ر كاندی���د نییه‌‬ ‫له‌ئۆپۆزسیۆنه‌ یان له‌یه‌كێتی‌و پارتی‪،‬‬ ‫قسه‌م له‌سه‌ر كرۆكی بابه‌تێكه‌ كه‌ نه‌ك‬ ‫جێگه‌ی پرسیاری منه‌‪ ،‬به‌ڵكو جێگه‌ی‬ ‫پرس���یاری زۆر كه‌سی تریشه‌‪ ،‬ئه‌ویش‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ ئای���ا ئێمه‌ی ك���ورد له‌دوای‬ ‫‪2009‬ه‌وه‌ زیاتر په‌یمان به‌دیموكراس���ی‬ ‫ب���ردوه‌و هه‌نگاومان بۆ ناوه‌و په‌ره‌مان‬ ‫پێداوه‌ یان به‌پێچه‌وانه‌وه‌ شكس���تمان‬ ‫پێهێناوه‌و ده‌مانه‌وێت وایلێبكه‌ین كه‌س‬ ‫باوه‌ڕی پێی نه‌مێنێت‪.‬‬ ‫الی من ب���ژارده‌ی دوه‌میانه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هێزه‌كانی كوردس���تان هه‌رگیز گیانی‬ ‫یه‌كتر قبوڵكردنیان هه‌ڵنه‌بژاردوه‌‪ ،‬له‌م‬ ‫یه‌كت���ر قبوڵنه‌كردنه‌دا به‌باش ناوترێت‬ ‫ب���اش‌و به‌خراپیش ناوترێ���ت خراپ‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ دور نییه‌ له‌چوار ساڵی ئاینده‌‬ ‫وای لێنه‌یه‌ت به‌ده‌گمه‌ن كه‌س���ێكمان‬ ‫ده‌س���تكه‌وێت نه‌ك بۆ س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬به‌ڵك���و ب���ۆ په‌رله‌مانتاریش‬ ‫بیپاڵێوین‪ ،‬ئه‌گینا له‌كوێی دنیا هه‌بوه‌‬ ‫چ���وار س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر چ���وار كه‌س‬ ‫ئاماده‌ی���ی تێدا بێ���ت كێبڕكێ بكه‌ن‬ ‫بۆ س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‪ ،‬به‌اڵم ئێستا‬ ‫یه‌كێت���ی‌و پارت���ی تاك���ه‌ كاندیدێكی‬ ‫هه‌بێت‌و ئۆپۆزسیۆنیش به‌هه‌مو هێزی‬ ‫خۆیه‌وه‌ تازه‌ جورئه‌تی ئه‌وه‌ی تێدا بێت‬ ‫بڵێ كاندیمان ده‌بێت‪ ،‬له‌كاتێكدا ته‌نیا‬ ‫‪3‬مانگی ماوه‌ بۆ هه‌ڵمه‌تی بانگه‌ش���ه‌و‬ ‫دواتر هه‌ڵب���ژاردن‪ ،‬ئه‌مه‌ به‌ده‌ر له‌وه‌ی‬ ‫ئه‌و كه‌س���انه‌ی كه‌ خۆیان كاندید كرد‬ ‫بۆ پۆس���تی س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم له‌‪4‬‬ ‫س���اڵی رابردودا كێ بون‌و چۆن بون‬ ‫مه‌س���ه‌له‌یه‌كی تره‌‪ ،‬چونك���ه‌ من له‌م‬ ‫بابه‌ته‌دا ئ���ه‌داو كارو كرده‌وه‌ ده‌خه‌مه‌‬ ‫الی���ه‌ك‌و جورئه‌تی خۆپااڵوتن ده‌خه‌مه‌‬ ‫الیه‌كی تره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م ده‌ستخس���تنه‌ ن���او بیناقاقای‬ ‫دیموكراس���ی له‌هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫ئه‌گه‌ر ئاوا درێ���ژه‌ی هه‌بێت دور نییه‌‬ ‫له‌چوار ساڵی ئاینده‌دا ئه‌گه‌ر مه‌سعود‬ ‫بارزانی له‌ژیاندا نه‌ما ئه‌وا كه‌س نه‌بێت‬ ‫بۆ پۆستی س���ه‌رۆكی هه‌رێم‪ ،‬ده‌سته‌و‬ ‫ئه‌ژنۆ دابنیش���ین‌و بڵێین با كوردستان‬ ‫س���ه‌رۆكی هه‌رێم���ی نه‌بێت‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫له‌وانه‌یه‌ ئه‌ندامانی پارتی به‌م قسه‌یه‌م‬ ‫ته‌نگه‌نه‌فه‌س بن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ جۆرێكه‌‬ ‫له‌راستی‌و پێویسته‌ پارتییه‌كان خۆیان‬ ‫بیری لێبكه‌نه‌وه‌ كه‌ مه‌س���ه‌له‌ی كه‌سی‬ ‫یه‌كه‌م ئه‌گه‌ر به‌رۆكی ئه‌وان‌و حزبایه‌تی‬ ‫له‌كوردستان به‌رنه‌دات‪ ،‬بێشك پارتیش‬ ‫له‌كاتی نه‌مانی كه‌سی یه‌كه‌میدا توشی‬ ‫تێكچون‌و ش���ڵه‌ژان بێ���ت‪ ،‬له‌الیه‌كی‬ ‫تریش���ه‌وه‌ یه‌كێتی‌و ئۆپۆزس���یۆنیش‬ ‫له‌وانه‌یه‌ بڵێن تا ئه‌وكات خوا گه‌وره‌یه‌!‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌گه‌ڵ سیاس���ه‌ت‌و هه‌نگاونانی‬ ‫دیموكراسیدا قه‌زاو قه‌ده‌ر خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫نییه‌و پێویستی به‌به‌رنامه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌الیه‌كی تره‌وه‌ ئه‌رێ پرسیاری من‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ له‌دنیادا ملیۆنێ���رو بازرگانه‌‬ ‫گه‌وره‌كان ده‌بنه‌ هێ���زی ئاكتیڤی ئه‌م‬ ‫جۆره‌ پرس���انه‌و خۆیان ده‌پاڵێون بۆ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی پۆس���ته‌ حكومه‌تییه‌كان‬ ‫كه‌چ���ی لێ���ره‌ ك���وان ئه‌و ه���ه‌زاران‬ ‫ملیاردێ���ره‌ی له‌هه‌رێمی كوردس���تانن‪،‬‬ ‫له‌م جۆره‌ پرس���انه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت كه‌‬ ‫پاش���خانی ئابوری ئه‌مان���ه‌ گرێدراوه‌‬ ‫به‌ژیانی سیاس���ییه‌كی حزبه‌كانه‌وه‌و تا‬ ‫ئه‌وان گڵۆپی س���ه‌وزیان بۆ هه‌ڵنه‌كه‌ن‬ ‫جورئه‌تیان نییه‌ خۆیان له‌و جۆره‌ كارانه‌‬ ‫بده‌ن‪ ،‬له‌كاتێك���دا به‌رای رایت میلز‪-‬ی‬ ‫كۆمه‌ڵناس كه‌ به‌ه���ۆی به‌رهه‌مه‌كه‌ی‬ ‫به‌ن���اوی نوخب���ه‌كان ده‌س���ه‌اڵتیان‬ ‫له‌به‌رده‌ستایه‌ تێورێكی پێچه‌وانه‌ی دانا‬ ‫له‌وه‌ی كه‌ خه‌ڵك ناتوانێت هه‌مو بێته‌‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌و حكوم���ه‌ت به‌ڕێوه‌به‌رن‪،‬‬ ‫مه‌به‌س���تی له‌وه‌بو كه‌ هه‌مو كه‌سێك‬ ‫ناتوانێت بێت���ه‌ ناو ژیانی پله‌ بااڵكانی‬ ‫حكومه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو الی (میلز ‪)1958‬‬ ‫نوخبه‌ی ده‌سه‌اڵتدار بریتییه‌ له‌ئاوێته‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵێك خه‌ڵكی پسپۆرو ده‌وڵه‌مه‌ندو‬ ‫ئه‌وه‌ رێبه‌رانی ئابورییه‌ فرس���ه‌تیان بۆ‬ ‫ده‌ره‌خسێت بۆ پۆسته‌ ده‌وڵه‌تییه‌كان‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌تا رێبه‌ران���ی ئابوری له‌م‬ ‫هه‌رێم���ه‌ ل���ه‌و چاالكیی���ه‌دا له‌خاڵی‬ ‫سفردان‪.‬‬ ‫من چۆن ره‌شبین نه‌بم به‌رامبه‌ر به‌و‬ ‫عه‌قله‌ی كه‌ وا له‌خه‌ڵك ده‌كات گومانی‬

‫هه‌بێت له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی هه‌مو كه‌سێك‬ ‫له‌توانایدایه‌ هه‌وڵ بۆ س���ه‌روتر بدات‌و‬ ‫بگاته‌ پۆست‪.‬‬ ‫كوشتنی ئه‌و چاالكییه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‬ ‫له‌هه‌س���تی خه‌ڵكدا جۆره‌ها نه‌خۆشی‬ ‫ده‌رون���ی لێده‌كه‌وێت���ه‌وه‌ ك���ه‌ دواجار‬ ‫خه‌ڵكی ئێم���ه‌ هه‌ڵبژاردن���ی الده‌بێته‌‬ ‫رۆتی���ن‪ ،‬بۆی���ه‌ هه‌رچه‌ن���ده‌ حزبه‌كان‬ ‫هه‌وڵبده‌ن خۆپااڵوتن بۆ سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێ���م له‌ده‌س���تی چه‌ند كه‌س���ێكدا‬ ‫كۆبكه‌ن���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ن���ده‌ ئ���اره‌زوی‬ ‫جه‌ربه‌زه‌یی‌و چاونه‌ترس���ی له‌تاكه‌كانی‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌دا ده‌ك���وژن‪ ،‬له‌كاتێك���دا‬ ‫ئه‌رك���ی ده‌وڵه‌ته‌ ك���ه‌ چاالكییه‌كانی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی ی���ان چاالكی بونیادنه‌رانه‌‬ ‫هانبدات‪ ،‬هه‌روه‌ها به‌داخه‌وه‌ حزبه‌كانی‬ ‫ئێمه‌ ئه‌و هاوكێشه‌یه‌ش���یان شكس���ت‬ ‫پێهێن���اوه‌ ك���ه‌ له‌كۆمه‌ڵناس���یدا وایه‌‬ ‫تا كۆمه‌ڵگ���ه‌ ئاڵۆزتر بێ���ت ئه‌وه‌نده‌‬ ‫زیات���ر چاالكییه‌كان���ی كۆمه‌ڵگه‌و تاك‬ ‫پێویس���تیان به‌رێنیش���اندان زیاتره‌‪،‬‬ ‫نازان���م گونجاوه‌ كۆمه‌ڵگ���ه‌ی ئێمه‌ ‪4‬‬ ‫ساڵ له‌مه‌وبه‌ر ئاڵۆزتر بوبێت له‌ئێستاو‬ ‫ئێس���تا ژیانی سیاس���ی تێیدا ساده‌تر‬ ‫بوبێت وا له‌ئاست پۆستی سه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێمدا پاڵێوراو نییه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێ���ك له‌و هۆكارانه‌ به‌پێش���بینی‬ ‫خۆم بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ كه‌ چ نوخبه‌‬ ‫سیاسییه‌كه‌ی كوردس���تان‌و چ نوخبه‌‬ ‫ده‌وڵه‌مه‌نده‌كه‌ی كوردستان نه‌یانتوانیوه‌‬ ‫پێگه‌یه‌كی جه‌ماوه‌ری تۆكمه‌ بۆ خۆیان‬ ‫دروس���تبكه‌ن‪ ،‬له‌هه‌مانكات���دا ت���رس‬ ‫ل���ه‌دۆڕان‌و قبوڵنه‌كردن���ی هه‌ڵبژاردن‪،‬‬ ‫سكرتێرو س���ه‌رۆك یان ئه‌میندار یان‬ ‫رابه‌ری حزبه‌كانی كوردستان به‌الیانه‌وه‌‬ ‫نه‌نگییه‌ ئه‌گه‌ر خۆی پااڵوت‌و ده‌رنه‌چو‪،‬‬ ‫ئیدی بێئه‌وه‌ی بیر له‌وه‌بكه‌نه‌وه‌ ئه‌مه‌‬ ‫به‌شێكه‌ له‌و بزاوته‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ی كه‌‬ ‫پێویسته‌ ئه‌وان پێشڕه‌وی بكه‌ن‪.‬‬ ‫خاڵێك���ی ت���ر نه‌بونی پره‌نس���یپی‬ ‫لێپرس���راوێتییه‌ له‌م هه‌رێمه‌ كه‌ كه‌س‬ ‫ناوێرێ���ت توخن���ی خ���ۆ كاندیدكردن‬ ‫بكه‌وێت‪ ،‬هه‌ر كه‌س���ێك په‌لكێشكه‌یته‌‬ ‫ناو ملمالنێی سیاس���ییه‌وه‌ له‌م هه‌رێمه‌‬ ‫له‌نێ���وان بڕی���اره‌ س���ه‌پێنراوه‌كانی‬ ‫ده‌وڵه‌تان���ی هه‌رێ���م‌و بۆڵ���ه‌ بۆڵ���ی‬ ‫میلله‌ت���دا گی���ر ده‌خ���وات‌و ده‌رچونی‬ ‫نابێ���ت‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئ���ه‌م هۆكاره‌یان‬ ‫الی من‪ ،‬هۆكارێكی بێ هێزه‌و زۆربه‌ی‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانی كوردس���تان ده‌توانن‬ ‫خۆیانی لێده‌ركێش���نه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫تائێستا زۆر كه‌س له‌م هه‌رێمه‌ باوه‌ڕی‬ ‫پێیه‌تی‌و به‌گرنگییه‌وه‌ بۆی ده‌ڕوانێ‪.‬‬ ‫حه‌زده‌ك���ه‌م بگه‌ڕێم���ه‌وه‌ س���ه‌ر‬ ‫هۆكاره‌كان���ی پش���ت نائاماده‌گ���ی‬ ‫ئۆپۆزسیۆن له‌م س���اته‌وه‌خته‌دا‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هه‌س���ته‌م الدروس���تبوه‌ كه‌ له‌ئێستادا‬ ‫ئۆپۆزسیۆن ناتوانێت بێته‌ سه‌ر ته‌ختی‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت‪ ،‬بۆیه‌ كه‌متر توخنی بونی‬ ‫كاندیدێ���ك كه‌وتن بۆ س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێم‪ ،‬كورد وته‌نی بۆئه‌وه‌ی له‌هه‌ردو‬ ‫جه‌ژن نه‌بن‪ ،‬ئه‌گه‌ر فشاری ئه‌ندامانیان‬ ‫نه‌بوای���ه‌ رازی ده‌ب���ون به‌هه‌ندێ���ك‬ ‫چاكس���ازیی له‌به‌رامبه‌ر درێژكردنه‌وه‌ی‬ ‫ویالیه‌ت���ی س���ه‌رۆكی هه‌رێ���م بۆ دو‬ ‫س���اڵی تر‪ ،‬باش���ترین به‌ڵگه‌ش ساڵی‬ ‫‪ 2009‬بو‪ ،‬هه‌ردو حیزبه‌ ئیس�ل�امییه‌كه‌‬ ‫رازیبون به‌تێپه‌ڕاندنی ده‌س���تور پێش‬ ‫هه‌ڵبژاردنی ‪.2009‬‬ ‫ئ���ه‌وكات له‌وتارێكدا ره‌خنه‌ی توندم‬ ‫گ���رت‌و وتم ئه‌گ���ه‌ر یه‌كێت���ی‌و پارتی‬ ‫خوان‌و جێگه‌یه‌ك بۆ ئیس�ل�امییه‌كان‬ ‫دابی���ن نه‌كه‌ن ئه‌وا ش���وێنێك نییه‌ بۆ‬ ‫پش���ودانیان‪ .‬هه‌ر واش���ه‌ تائێستاش‬ ‫ئه‌گه‌ر وردبینه‌وه‌ ئۆپۆزسیۆن په‌نجه‌یان‬ ‫نه‌خستۆته‌ سه‌ر كه‌سێكیان بڵێن ئه‌مه‌‬ ‫كاندی���دی ئێمه‌ی��� ‌ه له‌كاتێك���دا ئه‌وان‬ ‫له‌ماوه‌ی ‪ 4‬س���اڵی رابردودا هه‌میش���ه‌‬ ‫له‌ئه‌دای مه‌سعود بارزانی رازی نه‌بون‪،‬‬ ‫ئیت���ر چۆن ده‌بێ���ت له‌خه‌یاڵیاندا ئه‌و‬ ‫وێنه‌یه‌یان نه‌كێش���ابێت بۆ ‪4‬ساڵی تر‬ ‫كه‌ كه‌س���ێكیان هه‌بێت ب���ۆ كێبڕكی‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی هه‌رێ���م‪ ،‬خ���ۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫باوه‌ڕیشیان به‌و جۆره‌ سیستمه‌ نییه‌و‬ ‫ده‌یانه‌وێ���ت سیس���تمه‌كه‌ په‌رله‌مانی‬ ‫بێت ئه‌وا خۆ له‌په‌رله‌مان س���ه‌رۆكیش‬ ‫هه‌ڵبژێردرێت هه‌ر ده‌بێت كاندیدێكیان‬ ‫هه‌بێت‪.‬‬ ‫كۆتای هه‌مو ئه‌م قس���انه‌ ده‌مانخاته‌‬ ‫ب���ه‌رده‌م دوڕیانێك���ی دورودرێ���ژ‬ ‫له‌پرس���یار كه‌ كوشتنی ئه‌م جورئه‌تی‬ ‫خۆكاندیدكردن���ه‌ ب���ۆ س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫هه‌رێ���م چ ئاینده‌یه‌ك بۆ دیموكراس���ی‬ ‫له‌كوردستان دێنێته‌دی؟‪.‬‬ ‫‪Lukman.gafur@yahoo.com‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )374‬سێشه‌مم ‌ه ‪2013/4/23‬‬

‫سه‌الحه‌دین به‌هادین نا‪ ..‬نه‌وشیروان دواهه‌مین‬ ‫خه‌یاڵ ‌ی یه‌كێتی‌ بۆ حوكمڕانی‌‬ ‫شوان محه‌مه‌د‬

‫له‌و كاته‌وه‌ی‌ ملمالنێ‌ له‌نێوان ئه‌مینداری‌ گش���تی‌ پێش���وی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫س���ه‌الحه‌دین به‌هادین‌و پارتی به‌رپابوه‌‪ ،‬ناوبه‌ناو ده‌نگۆیه‌ك له‌ناو رۆژنامه‌نوس���ان‌و‬ ‫رۆشنبیرانی‌ ئۆپۆزسیۆنه‌وه‌ به‌رزده‌بێته‌وه‌ داوای‌ پااڵوتنی‌ ئه‌و كه‌سایه‌تییه‌ ئیسالمییه‌‬ ‫ده‌كه‌ن بۆ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪.‬‬ ‫ك���ه‌س الری‌ ل���ه‌وه‌ نییه‌ ك���ه‌ هه‌ڵوێس���تی‌ یه‌كگرت���و‌و ئه‌مینداری‌ پێش���و‪ ،‬له‌و‬ ‫ده‌مه‌وه‌ی‌ ئۆپۆزیس���یۆن دروستبوه‌‪ ،‬به‌دیاریكراوی‌ له‌س���اڵی‌ ‪2009‬ه‌وه‌ هه‌ڵوێستێكی‌‬ ‫جوانه‌‌و پێویس���ته‌ هه‌مووان رێزی‌ لێبگرێن‪ ،‬به‌اڵم ته‌ماش���اكردنی‌ هه‌ڵوێستی‌ الی ‌هن‌و‬ ‫كه‌س���ایه‌تیه‌ك له‌كوردستان ته‌نها له‌و چه‌ند ساڵه‌دا پێودانگه‌ ناكرێت‪ ،‬هه‌روه‌ك چۆن‬ ‫خۆبه‌س���تنه‌وه‌ی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ به‌كورسی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌وه‌ ناكرێ‌ له‌مرۆوه‌ ته‌ماشای‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬به‌ڵكو ده‌رئه‌نجامی‌ مه‌یله‌ دیكاتۆرییه‌كانی‌ ئه‌وانه‌ له‌ساڵی‌ ‪1991‬ه‌وه‌ تا ئه‌مڕۆ‪،‬‬ ‫كه‌ حیزبه‌كه‌ی‌ مامۆس���تا سه‌الحه‌دین به‌هادین له‌گه‌ڵ بزوتنه‌وه‌ی‌ ئیسالمی‌‌و شیوعی‌‌و‬ ‫سۆسیالیس���ت‌و زه‌حمه‌تكێشان كه‌ تا ‪ 2009‬هه‌میش���ه‌ له‌فه‌له‌كی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتیدا ده‌سوڕایه‌وه‌‌و به‌ش���داری‌ كابینه‌ یه‌ك له‌دوای‌ یه‌كه‌كانی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬رۆڵی هه‌بو له‌به‌هێزكردنی‌ پێگه‌ی‌ دیكتاتۆریانه‌ی‌ پارتی‌‌و یه‌كێتی‪.‬‬ ‫جگ���ه‌ له‌م���ه‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ س���اڵی‌ ‪2009‬دا ئه‌و ده‌مه‌ی‌ ك���ه‌ هه‌رچوار الیه‌نی‌‬ ‫یه‌كگرتوو كۆم ‌هڵ‌و زه‌حمه‌تكێش‌و سۆسیالیس���ت له‌ژێر كه‌پری‌ لیستی‌ خزمه‌تگوزاری‌‌و‬ ‫چاكسازیدا كۆبوبونه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و كاته‌ی‌ ویستیان كاندیدێكیان هه‌بێت بۆ كێبه‌ڕكێ كردن‬ ‫له‌گه‌ڵ بارزانی‌‪ ،‬ئه‌وه‌ بو به‌س���ه‌فقه‌ی بڕێك پاره‌ له‌گه‌ڵ تاڵه‌بانیدا كه‌ داوای‌ لێكردن‬ ‫كاندیدیان نه‌بێت‪ ،‬وازیان له‌ده‌ستنیشانكردنی‌ كاندیده‌كه‌ هێنا‪ ،‬له‌پێش هه‌موشیانه‌وه‌‬ ‫ئه‌و كه‌سه‌ی‌ دژی‌ ئه‌وه‌ بو كه‌ لیستی‌ خزمه‌تگوزاری‌‌و چاكسازی‌ پاڵوراوێكیان هه‌بێت‬ ‫بۆ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم مامۆستا سه‌الحه‌دین به‌هادین بو‪.‬‬ ‫به‌و پێوه‌ره‌ی‌ هه‌ڵوێسته‌ سیاسییه‌كانی‌ یه‌كگرتوو مامۆستا سه‌الحه‌دین به‌هادینمان‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاند‪ ،‬ده‌كرێ‌ هه‌ڵوێسته‌كانی‌ بارزانیشی‌ پێ هه‌ڵبس���ه‌نگێنین‪ ،‬ئه‌و ده‌مه‌ی‌‬ ‫بارزانی‌ س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم بوه‌‪ ،‬به‌قه‌ولی‌ مامۆستا ئه‌و ماوه‌یه‌ خراپترین ماوه‌ی‌ ژیانی‌‬ ‫سیاسی‌ بارزانی‌ نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو چوار ساڵ شه‌ڕی‌ ناوخۆ‌و په‌لكێشكردنی‌ سوپای‌ توركیا‬ ‫بۆ ش���ه‌ڕی‌ په‌كه‌كه‌‌و دواتر په‌لكێشكردنی‌ سوپای‌ رژێمی‌ دكتاتۆری‌ پێشوی‌ به‌غدا بۆ‬ ‫هه‌ولێر‪ ،‬به‌ناشیرینترین رۆژگاره‌كانی‌ ژیانی‌ سیاسی‌ ئه‌م كه‌سایه‌تییه‌ داده‌نرێت‪ ،‬نه‌ك‬ ‫ئه‌و ده‌مه‌ی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كردوه‌ له‌‪2005‬ه‌و‌ه تا ‪ 2013‬كه‌ ئه‌میش به‌ده‌ر نییه‌‬ ‫له‌مامه‌ڵه‌ی‌ دیكتاتۆریانه‌‌و نادیموكراس���یانه‌ی‌ سه‌رۆك‪ .‬ئینجا ئه‌و قسه‌یه‌ی‌ مامۆستا‬ ‫سه‌الحه‌دین به‌هادین كردونی‌ له‌سه‌ر سه‌رۆكی‌ هه‌رێم زیاتر رتوش‌و مكیاژكردنی‌ مێژوی‌‬ ‫بارزانیه‌‪ ،‬نه‌ك له‌به‌رچاوگرتنی‌ راستیه‌ مێژوییه‌كان‪.‬‬ ‫كاندیدكردنی‌ مامۆس���تا سه‌الحه‌دین به‌هادین بۆ پۆس���تی‌ سه‌رۆكی‌ هه‌رێم كه‌ من‬ ‫بۆخۆم له‌و باوه‌ڕه‌دا نیم ئه‌و ریسكه‌ بكات‌و روبه‌روی‌ ئه‌و بنه‌ماڵه‌یه‌ بێـته‌وه‌‪ ،‬كارێكی‌‬ ‫هه‌ڵه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌ كاندیدكردنی‌ هه‌ر كه‌س���ایه‌تیه‌ك له‌ئۆپۆزیس���یۆن له‌الیه‌كه‌وه‌ به‌نده‌‬ ‫به‌بنكه‌ی‌ جه‌ماوه‌ریی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌ كوردستانه‌وه‌ كه‌ یه‌كالكه‌ره‌وه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ هه‌رێم ده‌بێت‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ به‌نده‌ به‌وه‌ی‌ كه‌ تا چه‌ند پاشخانی‌ فیكری‌‬ ‫ئه‌و كه‌س���ایه‌تیه‌ له‌الیه‌ن جه‌ماوه‌ری‌ هێزه‌كانی‌ ئۆپۆزیس���یۆن‌و كۆمه‌ڵگای‌ كوردیه‌وه‌‬ ‫په‌س���ه‌نده‌‪ .‬ئۆپۆزیسیۆن وه‌ك خۆیان بانگه‌ش���ه‌ی‌ بۆ ده‌كه‌ن ده‌یانه‌وێت سیسته‌می‌‬ ‫حوكمڕانی‌ له‌كوردس���تان بگۆڕن‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ ده‌بێ���ت كاندیده‌كه‌یان له‌الیه‌ن ناوه‌نده‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌‌و عه‌لمانی‌‌و بنك���ه‌ جاماوه‌رییه‌ك���ه‌ی‌ یه‌كێتییه‌وه‌ په‌س���ه‌ند بێت‪ ،‬ئه‌وجا‬ ‫ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌ له‌ئارادایه‌ كه‌ له‌بارزانی‌‌و پارتی‌ به‌رنه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر ئۆپۆزیس���یۆن بۆ ئه‌و‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌ جگه‌ له‌نه‌وش���یروان مس���ته‌فا كاندیدی‌ تری‌ هه‌بێت‪ ،‬به‌رای‌ من باش���تره‌‬ ‫نه‌چنه‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌‌و جارێكی‌ دیكه‌ تا چوار س���اڵی‌ تر تۆپه‌كه‌ نه‌خنه‌وه‌ س���احه‌ی‌‬ ‫بارزانیه‌وه‌‪.‬‬

‫عه‌ل ‌ی حم ‌ه ساڵح‬ ‫له‌پ���اش روخان���ی‌ رژێم���ی‌ به‌عس‌و‬ ‫به‌ش���داریكردنی‌ پارت���ی‌‌و یه‌كێت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌حكومه‌ت���ی‌ عێراقیدا هه‌میش���ه‌ داوای‌‬ ‫المه‌ركه‌زیی���ان بۆ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر عه‌قڵییه‌تێ���ك باوه‌ڕی‌‬ ‫به‌المه‌رك���ه‌زی‌ هه‌بێت ب���ۆ هه‌رێمه‌كان‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌بێت ب���ۆ پارێزگاكان‌و دواتریش‬ ‫بۆ قه‌زاو ناحییه‌كان هه‌یبێت‪.‬‬ ‫یه‌كێتی‌‌و پارتی‌‪ ،‬ش���ه‌ڕی‌ المه‌ركه‌زی‌‬ ‫ده‌كه‌ن بۆ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌نێ���و هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا ش���ه‌ڕی‌‬ ‫مه‌ركه‌زییه‌ت ده‌كه‌ن له‌پێناوی‌ مانه‌وه‌ی‌‬ ‫خۆیان‌و ك���ه‌م نه‌بون���ه‌وه‌ی‌ گه‌نده‌ڵی‌‌و‬ ‫ش���اردنه‌وه‌ی‌ دۆڕاندی���ان له‌به‌ش���ێكی‌‬ ‫ناوچه‌كانی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫هه‌شت ساڵه‌‪ ،‬هه‌ڵبژادنی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێ���زگاكان له‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تاندا‬ ‫نه‌ك���راوه‌‪ ،‬له‌ه���ه‌ر كاتێك���دا كۆمه‌ڵێك‬ ‫بیانوی���ان هه‌ب���وه‌ بۆ دواخس���تنی‌ ئه‌م‬ ‫هه‌ڵبژاردنان���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ك���ۆی‌ بیانوه‌كان‬ ‫یه‌ك خاڵی‌ راسته‌قینه‌ی‌ له‌پشته‌‪ ،‬ترس‬ ‫له‌دۆڕان‪.‬‬ ‫ئێس���تا یه‌كێت���ی‌‌و پارت���ی‌‪ ،‬له‌نێوان‬ ‫خۆیان���دا بڕیاریان���داوه‌ تاوه‌كو كاتێكی‌‬ ‫دیارینه‌ك���راو هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێزگاكان دوابخه‌ن‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئه‌و زانیارییانه‌ی‌ له‌به‌رده‌ستی‌‬ ‫ئێمه‌دای���ه‌‪ ،‬له‌س���ه‌رجه‌م كۆبونه‌وه‌كانی‌‬ ‫مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێت���ی‌‌و پارتیدا‪،‬‬ ‫یه‌كێتی‌ جه‌ختی‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ كردوه‌ته‌وه‌‬ ‫كه‌ هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاكان‬ ‫دوابخرێ���ت‌و پارتیش ئه‌م داخوازییانه‌ی‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌ ب���ۆ ته‌نی���ا جارێكی���ش‬ ‫ره‌تنه‌كردوه‌ت���ه‌وه‌و هه‌ریه‌كه‌ش���یان‬

‫بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دیموكراسییه‌ت‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌‬ ‫بچه‌سپێت‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫المه‌ركه‌زییه‌تی‌‬ ‫ئیداری‌ هه‌بێت‌و‬ ‫ئه‌مه‌ش خزمه‌تی‬ ‫گه‌وره‌ به‌هێزه‌‬ ‫دیموكراسییه‌كان‬ ‫ده‌كات‬ ‫هۆكاری‌ خۆیان هه‌بوه‌ بۆ ئه‌نجامنه‌دانی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاكان‪.‬‬ ‫نه‌یش���اردوه‌ته‌وه‌‬ ‫یه‌كێت���ی‌‪،‬‬ ‫له‌كۆبونه‌وه‌كان���دا‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاكان بكرێت پارێزگای‌‬

‫س���لێمانی‌ ده‌كه‌وێته‌ ده‌ست گۆڕان‌و دو‬ ‫هێزه‌ ئیس�ل�امییه‌كه‌و ئه‌م���ه‌ش ده‌بێته‌‬ ‫ه���ۆی‌ الوازبونی‌ یه‌كجاره‌ك���ی‌ یه‌كێتی‌‌و‬ ‫به‌هێزبونی‌ زیاتری‌ ئه‌و هێزانه‌ی‌ ئێس���تا‬ ‫ئۆپۆزیسیۆنن‪ ،‬ئه‌مه‌ش جگه‌ له‌زیان بۆ‬ ‫یه‌كێتی‌ زیانه‌ بۆ پارتیش‪.‬‬ ‫پارتی‌‪ ،‬كه‌ ئێستا به‌ته‌واوه‌تی‌ حوكمڕانه‌‬ ‫له‌ه���ه‌ردو پارێزگای‌ هه‌ولێ���ر‌و دهۆكدا‪،‬‬ ‫له‌ئه‌گ���ه‌ری‌ ئه‌نجامدان���ی‌ هه‌ڵبژاردن���ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێ���زگاكان‌و كارك���ردن‬ ‫به‌ئه‌نجامی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌‬ ‫ره‌های���ه‌ی‌ ئێس���تای‌ نابێ���ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌پێی‌ دوایه‌مین ئه‌نجام���ی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌هه‌ولێ���ر ‪%47‬ی‌ هێن���اوه‌و ئێس���تا‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری‌ كه‌مبونه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌م رێژه‌یه‌ش‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬واته‌‪ :‬له‌هه‌مو كاتێكدا پێویس���تی‌‬ ‫به‌هاوپه‌یمانێ���ك هه‌یه‌و بێگومانیش ئه‌م‬ ‫هاوپه‌یمانه‌ پۆستی‌ گرنگی‌ ده‌وێت‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ ده‌زانێت به‌ش���ێكی‌ گرنگی‌‬ ‫حوكمڕانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ده‌كه‌وێته‌‬ ‫ده‌ست ئۆپۆزیسیۆن‌و ئه‌مه‌ش به‌هێزبونی‌‬ ‫زیاتری‌ ئۆپۆزیس���یۆنی‌ لێده‌كه‌وێته‌وه‌و‬ ‫هه‌م���و به‌هێزبونێكی‌ ئۆپۆزیس���یۆنیش‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ هه‌یمه‌نه‌ی‌ پارتییه‌‪.‬‬ ‫ئێس���تا‪ ،‬پارتی‌‌و یه‌كێتی‌ ده‌یانه‌وێت‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگاكان‬ ‫نه‌ك���ه‌ن‪ ،‬ئۆپۆزیس���یۆن بی���ر له‌چ���ی‌‬ ‫ده‌كاته‌وه‌؟‬ ‫به‌پێ���ی‌ دوایه‌می���ن هه‌ڵبژاردن���ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێ���زگاكان له‌س���نوری‌‬ ‫پارێ���زگای‌ س���لێمانیدا‪ ،‬ئۆپۆزیس���یۆن‬ ‫نزیك��� ‌هی‌ ‪%65‬ی‌ هێن���اوه‌و به‌پێ���ی‌‬ ‫لێكۆڵینه‌وه‌كانی‌ ئێمه‌ش ئه‌م رێژه‌یه‌ رو‬ ‫له‌هه‌ڵكش���انه‌‪ ،‬بۆیه‌ زۆر ئه‌سته‌مه‌ ئیدی‌‬ ‫بتوانێت قبوڵی‌ بكات كه‌مینه‌یه‌ك كه‌ پتر‬ ‫له‌چه‌ند كه‌س���ێكدا كۆده‌بنه‌وه‌ حوكمی‌‬

‫کاک مه‌ال به‌ختیار بۆ ئەمانهێنیتە قسە؟ ‬ ‫دانا‬ ‫ن���ە پارت���ی پارتیەک���ەی پێ���ش‬ ‫هەفتاوپێنج���ەو ن���ە یەکێتیش ئەوەی‬ ‫ج���اران‌‪ ،‬هی���چ جیاوازیەک���ی فکریی‌و‬ ‫سیاسییش لەنێوانیاندا نیە‪ ،‬هەردوکیان‬ ‫داه���ات‌و نەوتی کوردس���تانیان کردوە‬ ‫بەوەسیلە بۆ ئامانجی مانەوەیان‪.‬‬ ‫ئ���ەم پارتی���ەی ئێس���تا ک���ە‬ ‫بەئیس���تحقاقی شەڕی ناوخۆ‪ ،‬دەستی‬ ‫بەس���ەر ئەم هەرێمەدا گرتوە‪ ،‬لە ‪%20‬‬ ‫خەڵکیی لەگەڵدا نیە‪ ،‬دۆکیومێنتەکانی‬ ‫پارت���ی خۆی ئەڵێ هه‌ر خۆیان ئه‌زانن‬ ‫چیان کردوه‌‪ .‬یەکێتیەکەی بەڕێزیشتان‬ ‫بەئیس���تحقاقی ش���ەڕی ناوخۆو ‪٣١‬ی‬ ‫ئ���اب بەاڵم بەلەجیات���ی‪ ،‬حوکمی ئەم‬ ‫بەری خەتەکەی حەسن قاباڵن ئەکات‪،‬‬ ‫ئەمیش هەر بۆخۆی ئەزانێت چیکردوە‬ ‫بەتایبەتی���ش لەئەترافی س���لێمانی‌و‬ ‫کۆیە!‬ ‫با تەمومژ لەقسەکانماندا نەمێنێت!‬ ‫هەم���و کەس ئەزانێ���ت‪ ،‬یەکێتی وەك‬ ‫کەمینە دەس���تی گرتوە بەسەر هەمو‬ ‫جومگەکانی دەس���ەاڵتدا لەگەرمیان‌و‬ ‫س���لێمانی‪ ،‬تەنان���ەت ژیانی ئاس���ایی‬ ‫خەڵکیش���ی لەم دەڤەرە هاك کردوە‪.‬‬ ‫لەباخەوانێک���ەوە ت���ا بەڕێوەب���ەری‬ ‫قوتابخانەو بەڕێوەبەرە گشتیەکانی ئەم‬ ‫ناوچەیە‪ ،‬ئێوە داتان ناوە بەبێ ئەوەی‬ ‫حس���ابێك بۆ گۆڕان بک���ەن کە حزبی‬ ‫زۆرینەیە لەم ناوچەیەدا‪ .‬تەنانەت ناوو‬ ‫فۆرمی دامەزراندنی سااڵنەی هاواڵتیان‬ ‫لەفەڕاشەوە تا دادوەر ئەبێ بەفلتەری‬ ‫مەڵبەندەکان���ی ئێوەدا تێپەڕێت‪ ،‬ئەمە‬ ‫س���ەرەڕای دامەزراندنی هەزاران کەس‬ ‫لەدەرەوەی فۆرم‌و یاسای دامەزراندن‪.‬‬ ‫خانەنش���ینکردنی دەیان هەزار کادری‬ ‫بەناو حزبیش لەس���ەر بودچەی گشتی‬ ‫ئەوە لەوالوە بوەستێ‪ .‬گەندەڵیەکانی‬ ‫موساتەحەو تەندەرو داگیرکردنی شارو‬ ‫دەش���ت‌و دارو بەردی کوردستانیش‪،‬‬ ‫هێندە کارەس���اتبارە‪ ،‬م���رۆڤ دێنێتە‬ ‫گریان‪.‬‬ ‫کاتێك حزب لەهەڵبژاردن ئەترسێ‪،‬‬ ‫ئەزانێت خۆی بایی چەندەو بارەکەی‬

‫چەن���دی تیایە‪ ،‬ئەگەرنا پێمان ناڵێیت‬ ‫بۆچ���ی عێراق ب���ەو دۆخ���ە ئەمنیی‌و‬ ‫سیاس���یە نالەب���ارەوە‪ ،‬هەڵبژاردن���ی‬ ‫پارێ���زگاکان لەکاتی خۆی���دا ئەکات‪،‬‬ ‫کەچی لەهەرێمە ش���امی شەریفەکەی‬ ‫ئێوەدا‪ ،‬ئێوە ناهێڵن بکرێت؟! کاتێك‬ ‫حزب دادگاکان مۆنۆپ���ۆڵ‌و بەحزبیی‬ ‫ئ���ەکات‪ ،‬ئەزانێت پاش���ەڵی پاك نیە‪،‬‬ ‫کاتێکیش میلیشیاو ئەمن‌و موخابەراتی‬ ‫خۆی ئەبێ‪ ،‬ئەزانێت لەسایەی غەدرو‬ ‫خراپەکانی���دا‪ ،‬غیرەتی نیە لەماڵەوە‬ ‫دابنیشێت‪ ،‬کاتێکیش بانکەکان خاڵی‬ ‫ئەکات���ەوە‪ ،‬خ���ۆی ئەزان���ێ خاوەنی‬ ‫راستەقینەی ئیدارەو دەزگاکانی واڵت‬ ‫نیە‪ .‬جا کەواتە قوربان‪ ،‬کۆی پرۆسەی‬ ‫سیاس���ی لێ���رەش وەکو بەش���ەکەی‬ ‫ئەودیوی خەتەک���ەی قاباڵن‪ ،‬دەمێکە‬ ‫شەرعیەتی لەدەستداوە‪.‬‬ ‫ئاخر خۆ بەقسە نابێت‪ ،‬نە مێژوی‬ ‫شۆڕش���ی ئەیلول هی ئ���ەم پارتیەی‬ ‫ئێستاو نە شۆڕش���ی نوێ‌و کۆمەڵەش‬ ‫هی ئەم یەکیێتیەی ئێستایە‪ .‬یەکێتی‬ ‫شۆڕشی نوێی لەسفرەوە هەڵگیرساند‬ ‫ب���ێ ئەوەی س���ود لەیەک فیش���ەکی‬ ‫ئەیل���ول ی���ان ی���ەك دۆالری بارزانیی‬ ‫وەربگرێ���ت‪ ،‬ئەم شۆڕش���ە‪ ،‬بەباش‌و‬ ‫بەخراپەکانیەوە خاوەنی سەروەرییەکە‬ ‫بەڕاپەڕین کۆتای���ی هاتوە‪ ،‬بەاڵم ئەو‬ ‫مێ���ژوە هەرگی���ز هی کەس���انێك یان‬ ‫گروپێك نیە کە دەس���تیان خس���تۆتە‬ ‫بینەقاقای خەڵکەوەو لەگەڵ پارتی دا‬ ‫نەوت‌و داهات‌و کۆی سامانی واڵتیان بۆ‬ ‫خۆیان بەشکردوە‪.‬‬ ‫نەوش���یروان ‪ ،‬لەس���ەروەرییەکانی‬ ‫یەکێتیی‌و کۆمەڵەدا بەڕاپەڕینیش���ەوە‬ ‫بەش���ی ش���ێری بەرئەکەوێت‪ ،‬کەچی‬ ‫گۆڕانی لەسفرەوە دەستپێکرد‪ ،‬دۆالری‬ ‫ژێرزەمین���ەکان‌و هەم���و یەکێتیش���ی‬ ‫بەیەکەوە ب���ۆ حزبەک���ەی بەڕێزتان‪،‬‬ ‫جێهێشت‪ .‬بەاڵم وەك چۆن قیادەی‬ ‫مۆقەتە وازی لەشۆڕش���ی نوێ نەهێنا‪،‬‬ ‫یەکێتی ئێستاش واز لەدۆژمنایەتیکردنی‬ ‫گ���ۆڕان ناهێنێ‌و‪ ،‬پارتی���ش ناتوانێ‬ ‫وەك دوژمنی ستراتیژی سەیری گۆڕان‬ ‫نەکات‪ ،‬ڕاستیەکەشی ئەوەیە پاراستنی‬

‫کاکڵەی دەسکەوتەکانی ڕێکەوتننامەی‬ ‫ستراتیجیی نێوانتان‪ ،‬تا سەر ئێسقان‬ ‫بەندە بەدوژمنایەتیکردنی ئەم بزوتنەوە‬ ‫تازەیەوە‪ ،‬چونکە ترس لەگۆڕان ترسە‬ ‫لەخەڵك‪.‬‬ ‫حزبەکەی بەڕێزت���ان لەبەردەم دو‬ ‫بژاردەدای���ەو س���ێیەمی نی���ە‪ ،‬ی���ان‬ ‫درێژەدان بەهەڵلوشینی سامان‌و نەوت‌و‬ ‫دەسەاڵتی زۆرەملێ‪ ،‬یان گەڕانەوە بۆ‬ ‫ڕی���زی خەڵ���ك‪ ،‬وەك کاك فازڵیش‬ ‫بەڕونیی وتی بێ ش���ك باشەکەیانتان‬ ‫وات���ە ئەوەی یەکەمت���ان هەڵبژاردوە‪،‬‬ ‫چونک���ە ئەوەی دوەمی���ان بۆ حزبێك‬ ‫زۆرب���ەی ه���ەرە زۆری هەوادارەکانی‬ ‫موچەخۆربن‪ ،‬زۆر سەختە! لەبەرئەوە‬ ‫دەستەواژەکەی بەڕێزتان "یەکێتی نە‬ ‫لەگەڵ پارتییە بۆ تێپەڕاندنی دەستورو‬ ‫نە لەگەڵ الیەنگریی هەموارکردنەوەی‬ ‫دەس���تورە‪ "....‬الی خەڵکی���ی ب���ێ‬ ‫ڕەواج���ەو یەکێتی چ���ی دیکە ناتوانێ‬ ‫لەهەردو بەر بخوات‪ .‬بیریشمان نەچێت‬ ‫ئەم پرۆژە دەس���تورە کارەساتبارەی‬ ‫ئێس���تا کورد پێوەی ئەناڵێنێت‪ ،‬چوار‬ ‫س���اڵ لەمەوبەر لەچرکەساتێکی شەرم‬ ‫ئامێزداو وەك ئەوەی حەوت هەنگتان‬ ‫لەکلۆرە دارێکدا دۆزیبێتەوە‪ ،‬بەیەکەوە‬ ‫لەگ���ەڵ پارت���ی لەپاڕلەمانێکی ماوە‬ ‫بەسەرچودا‪ ،‬بەپەلەپروزێ‪ ،‬تێپیەڕاند‪.‬‬ ‫ئەو قسەیەی بەڕێزتان زۆر ڕاستە کە‬ ‫سیاس���ەت هەر بەئارەزوو قسەکردن‬ ‫نی���ەو بڕی���اری بوێران���ەی ئەوێ���ت‪،‬‬ ‫بڕیاری بوێرانەی بەڕێزیش���تان تا ئێرە‬ ‫بڕیاری دادۆش���ینی خێرو بێری واڵت‌و‬ ‫بڕیاری کڕین���ی وەالو ویژدانی مرۆڤ‌و‬ ‫پش���تکردنە ئی���رادەی خەڵ���ك بوە‪،‬‬ ‫بڕیاری قەدەغەکردنی خۆپیشاندان و‪،‬‬ ‫بڕیاری پش���تیوانیکردن بوە لەتاوانی‬ ‫کوشتن‌و زیندانیکردنی ڕۆژنامەنوسان‌و‬ ‫ئازادیخ���وازان‪ .‬کوا حزبەکەت چی وت‬ ‫بەرامبەر کوشتنی سەردەشت عوسمان‪،‬‬ ‫هەڵویس���تان چی بو بەرامبەر بارەگا‬ ‫س���وتاندنەکان‪ ،‬کوا ئەی ورتەیەکتان‬ ‫لەدەم هات���ە دەر بەرامبەر ئەو تاوانە‬ ‫گەورەی���ەی بەرانبەر س���ەید ئەکرەم‌و‬ ‫کارزان کەری���م ئەکرێت؟ ئەی بۆ ناچن‬

‫پارێزگای‌ س���لێمانی‌ بك���ه‌ن‌و له‌پێناوی‌‬ ‫كۆمه‌ڵێك ده‌س���تكه‌وتی‌ كه‌سیدا هه‌مو‬ ‫موقه‌ده‌راتی‌ ئه‌م واڵته‌یان داوه‌ته‌ ده‌ست‬ ‫پارتییه‌وه‌‪ ،‬پارتی���ش ده‌نگێكی‌ ئێجگار‬ ‫كه‌می‌ هه‌یه‌ له‌سلێمانیدا‪.‬‬ ‫ئه‌م گروپی‌ به‌رژه‌وه‌ندییه‌ی‌ له‌سلێمانی‌‬ ‫حوك���م ده‌كه‌ن‪ ،‬پارێزگای‌ س���لێمانیش‬ ‫دوچاری‌ چه‌ندین قه‌یرانی‌ دارایی‌‌و ئابوری‌‌و‬ ‫گرفتی‌ خزمه‌تگ���وزاری‌ كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌م‬ ‫گروپه‌ش ئێس���تا به‌رامبه‌ر قۆرخكاری‌‌و‬ ‫هه‌نگاوه‌كانی‌ پارتی‌ بێده‌نگن‌و چاوه‌ڕێی‌‬ ‫ده‌ستكه‌وتی‌ زیاتری‌ كه‌سین‪.‬‬ ‫ده‌بێت یه‌كێت���ی‌ باش تێبگات له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ بێده‌نگی‌ ئۆپۆزیس���یۆن له‌حوكمڕانی‌‬ ‫كه‌مین���ه‌و گروپ���ی‌ به‌رژه‌وه‌ندیی���ه‌‬ ‫كه‌سییه‌كان له‌پارێزگای‌ سلێمانی‌ ته‌نیا‬ ‫ئ���ه‌و ماوه‌ كه‌م���ه‌ی‌ رابردو ب���وه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫دوایه‌مین خه‌یاڵی‌ یه‌كێتی‌ بۆ حوكمڕانی‌‬ ‫له‌س���نوری‌ پارێزگای‌ سلێمانیدا تاوه‌كو‬ ‫پاش ‪21‬ی‌ ئه‌یلولی‌ ئه‌م س���اڵه‌‪ ،‬له‌پاش‬ ‫ئه‌و ماوه‌یه‌ قس���ه‌ی‌ ج���دی‌ ده‌بێت بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاكان‪.‬‬ ‫ئۆپۆزیسیۆن ئێس���تا وا بیرده‌كاته‌وه‌‬ ‫له‌پارێزگای‌ هه‌ولێریش گۆڕانكاری‌ گه‌وره‌‬ ‫له‌ئی���داره‌ی‌ حوكمڕان���ی‌ ناوخ���ۆی‌ ئه‌و‬ ‫پارێزگایه‌دا روده‌دات‌و له‌سه‌رتاس���ه‌ری‌‬ ‫كوردس���تاندا هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێ���زگاكان خزم���ه‌ت به‌هێ���زی‌ ئ���ه‌و‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ دیموكراسییه‌ت به‌ته‌واوه‌تی‌‬ ‫بچه‌س���پێت‪ ،‬ده‌بێ���ت المه‌ركه‌زییه‌ت���ی‌‬ ‫ئی���داری‌ هه‌بێ���ت‌و ئه‌م���ه‌ش خزمه‌تی‬ ‫گه‌وره‌ به‌هێزه‌ دیموكراسییه‌كان ده‌كات‪،‬‬ ‫بۆی���ه‌ بێده‌نگبونمان له‌ئه‌نج���ام نه‌دانی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ ئه‌نجومه‌ن���ی‌ پارێزگاكان‬ ‫بێده‌نگییه‌كی‌ كاتی‌‌و كورت ماوه‌یه‌‪.‬‬

‫دڵنیابە خەڵکی ئەم‬ ‫کوردستانە ڕقی لەهەمو‬ ‫شتێکە که‌ ڕەنگ‌و بۆنی‬ ‫کاربەدەستانی لێبێت‪،‬‬ ‫لە الندکرۆزەرەوە تا‬ ‫گولەبەندو تا تانکەرە‬ ‫نەوتەکان‪ ،‬لەباخ‌و ڤێالوە تا‬ ‫شوقەو باڵەخانە بەرزەکان‪،‬‬ ‫لەکۆڕەك‌و ئاسیاسێڵەوە تا‬ ‫کۆمپانیاکانی گواستنەوەی‬ ‫خۆراك‌و دەرمانی بەسەرچو!‬ ‫مه‌ال به‌ختیار‬ ‫بکوژانی منااڵنی س���لێمانیی‌و گەرمیان‬ ‫لەس���ەرۆکی هەرێمەکەتان داوا بکەن‬ ‫کە دادگاکانی خۆتان فەرمانی گرتنی‬ ‫بۆ دەرکردون؟ ئ���ەی کوا کەرکوكتان‬ ‫چ���ی لێک���رد‪ ،‬لەگەڵ پارت���ی دا کام‬ ‫نمونە جوانەی حوکمڕانیتان لەو شارە‬ ‫پیشانداوە؟ خۆ ئەوە ‪ ١٠‬ساڵە سەدام‬ ‫ڕوخاوەو جگ���ە لەپاڵدان���ەوە بەدیار‬ ‫مادەی ‪١٤٠‬وە‪ ،‬کوا یەك گوندیش���تان‬ ‫پێ هاتەوە سەر هەرێم؟‬ ‫ئەوەی خۆی بەکەمتەرخەم‌و قەرزاری‬ ‫خوێنی شەهیدان نازانێت‪ ،‬ئەوانەن کە‬ ‫لەبەرەی گەلدان‌و لەگەڵ مەینەتیەکانی‬ ‫خەڵک���دا ئەژین‪ .‬قس���ەکردن لەس���ەر‬

‫مێ���ژوو ئەدای شەخس���یی‪ ،‬لەکۆتایی‬ ‫هەر وتارێکدا‪ ،‬زۆر هەڵئەگرێت‌و جارێ‬ ‫وەختی نیە! بەاڵم دڵنیابە خەڵکی ئەم‬ ‫کوردستانە ڕقی لەهەمو شتێکە ئەگەر‬ ‫تەنانەت ڕەنگ‌و بۆنی کاربەدەستانیشی‬ ‫لێبێت‪ ،‬لە الندکرۆزەرەوە تا گولەبەندو‬ ‫تا تانکەرە نەوتەکان‪ ،‬لەباخ‌و ڤێالوە تا‬ ‫شوقەو باڵەخانە بەرزەکان‪ ،‬لەکۆڕەك‌و‬ ‫ئاسیاس���ێڵەوە ت���ا کۆمپانیاکان���ی‬ ‫گواس���تنەوەی خ���ۆراك‌و دەرمان���ی‬ ‫بەسەرچو!‬ ‫دواجار قوربان‪ ،‬تۆ خۆت لەهەمومان‬ ‫باش���تر ئەزانیت‪ ،‬ئ���ەوە گەرماکەی‬ ‫بەغ���دا ب���و کە ‪ 22‬س���اڵە لەس���ەری‬

‫ڕەشەوە لەجیاتی فێنکیی‪ ،‬گڕەو تۆزی‬ ‫غەدر ئەکات بەگەروماندا‪ ،‬لەس���ایەی‬ ‫(ئیتیفاقیەی س���تراتیژیی بەشکردنی‬ ‫س���امانی واڵت)یش���دا عەیامێکی زۆرە‬ ‫لەسلێمانی‌و گەرمیانیش لەجێی باران‬ ‫خۆڵ ئەبارێ���ت‪ .‬لەبەرئ���ەوە بانێك‌و‬ ‫چەند هەوایەو حزبەکەش���ت لەسایەی‬ ‫بونی گۆڕان‌و شەڕی گۆڕاندایە‪ ،‬ڕێگەی‬ ‫پێ���دراوە نزیک���ەی نیوەی س���امانی‬ ‫کوردستان بەرێت و‪ ،‬تەنها لەوەجبەی‬ ‫زستان‪ ،‬دو تا سێ هەزار ملیۆن دۆالری‬ ‫لەپارەی نەوت بەربکەوێت!!‬ ‫توخوا ئیدی چ���ی دی مەمانهێننە‬ ‫قسە‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )374‬سێشه‌ممه‌ ‪2013/4/23‬‬

‫‪19‬‬

‫ئه‌نفال وه‌ك پرسێكی نه‌ته‌وه‌یی‪ ...‬پاشماوه‌ نهێنیەکانی دانوستانی پەکەکەو تورکیا‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫كاتێ���ك پێیانوایه‌‪،‬ك���ه‌ ئه‌رك���ی پیرۆزی‬ ‫نیشتمانیان به‌ دڵسۆزیه‌وه‌ جێبه‌جێكردووه‌‪،‬بۆیه‌‬ ‫سه‌یر نییه‌ ئه‌گه‌ر له‌نێو قسه‌ی‌ ئه‌و تاوانبارانه‌دا‬ ‫گوێ بیس���تی جێبه‌جێكردنی پرینسیپه‌كانی‌‬ ‫یاس���ا‌و بنه‌ماكانی‌ دادپ���ه‌روه‌ری‌‌و مافه‌كانی‌‬ ‫ده‌وڵ���ه‌ت بین له‌ پرۆس���ه‌ی‌ ئه‌نفال���دا و‪،‬به‌‬ ‫پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌ بڕیاره‌كان���ی‌ دادگا‌و رێڕه‌وی‬ ‫یاس���ایی لێكۆڵینه‌وه‌كانیش به‌ نایاس���ایی‌و‬ ‫نادادپه‌روه‌رانه‌ ببینن‪.‬‬ ‫به‌عس له‌ رێی كاركردن له‌سه‌ر چه‌مكه‌كانی‌‬ ‫پیرۆزی نیش���تمان‌و نه‌ته‌وه‌‌و دوژمنی وه‌همی‬ ‫ع���ه‌ره‌ب‌و عروبه‌‪،‬به‌ ته‌نه���ا كاریگه‌ری‌ خۆی‌‬ ‫به‌س���ه‌ر دیوی ناوه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌ عیراقیدا‬ ‫دانه‌ده‌نا‪،‬به‌ڵك���و هه‌وڵی���ده‌دا ل���ه‌ رێی ئه‌م‬ ‫گوتاری‌ پیرۆزیه‌‌و پاراس���تنی سه‌روه‌ریه‌كانی‌‬ ‫عروبه‌‌و شارستانێتی ئیس�ل�امه‌وه‌‪،‬كاریگه‌ری‌‬ ‫خۆی‌ به‌س���ه‌ر دی���وی ده‌ره‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵگه‌ی‌‬ ‫عیراقیش���دا دابنێت‪،‬كه‌ بریتیبوون له‌ واڵتانی‬ ‫عه‌ره‌بی‌و ئیسالمی‌و له‌و رێگه‌یه‌وه‌ له‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫پرۆسه‌ی‌ جینۆسایدكردنی‌ كورددا بێده‌نگیان‬ ‫بكات‪.‬كاتێ���ك ش���ته‌ به‌ پیرۆزك���راوه‌كان له‌‬ ‫پێكهاتی‌ سیاسی‌و سایكۆلۆژی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫مرۆڤه‌كاندا جێگه‌ده‌گرن‪ ،‬زۆر جار هه‌مان ئه‌و‬ ‫شته‌ به‌ پیرۆزكراوانه‌ ده‌كرێن به‌ سه‌رپۆشێك‬ ‫ب���ۆ داپۆش���ینی خه‌ونه‌ ره‌ن���گاو ره‌نگه‌كانی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت به‌ ته‌واوی‌ كاره‌ نامرۆییه‌كانیشیه‌وه‌‪،‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ هه‌ر ئه‌مه‌ش بێت وا ده‌كات به‌ش���ی‬ ‫ه���ه‌ره‌ گ���ه‌وره‌ی‌ عه‌ره‌بی عیراق���ی‌و زۆربه‌ی‌‬ ‫واڵتانی عه‌ره‌بی‌و ئیس�ل�امیش ل���ه‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫تاوانی‌ ئه‌نفال‌و پرۆس���ه‌ی‌ جینۆس���ایدكردنی‌‬ ‫كورددا له‌ بێده‌نگیه‌كی قوڵدا بمێننه‌وه‌‪.‬‬ ‫په‌نابردن بۆ چه‌ند رسته‌یه‌ك له‌ قسه‌كانی‌‬ ‫عه‌لی حه‌س���ه‌ن مه‌جید‪ ،‬كه‌ له‌و كاسێتانه‌وه‌‬ ‫وه‌رگی���راون‪ ،‬ك���ه‌ دوای‌ راپه‌ڕین ده‌س���تیان‬ ‫به‌س���ه‌ردا گیراوه‌‪،‬ئه‌و راس���تیه‌مان زیاتر بۆ‬ ‫رونده‌كاته‌وه‌‪،‬ك���ه‌ روانینی به‌عس بۆ كورد له‌‬ ‫چ ئاستێكی نزم‌و نامرۆڤانه‌دا بووه‌‪.‬‬ ‫عه‌لی حه‌سه‌ن مه‌جید به‌پێی بڕیاری‌ ژماره‌‬ ‫(‪ )160‬له‌ ‪29‬ی‌ مارتی ساڵی‌ ‪1987‬دا كرابوو‬ ‫به‌ س���كرتێری‌ گش���تی نوس���ینگه‌ی‌ باكوری‌‬ ‫حزبی به‌عس‌و تا ‪23‬ی‌ نیسانی ساڵی‌ ‪1989‬‬ ‫له‌و پۆس���ته‌یدا مایه‌وه‌‪ .‬ئه‌م پیاوه‌ ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ته‌واوی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ س���ه‌ركردایه‌تی شۆڕشی‬ ‫به‌عس���ی پێدرابوو له‌ كوردستان‪ ،‬ده‌سه‌اڵتی‬ ‫به‌س���ه‌ر ت���ه‌واوی‌ دام���وده‌زگا ده‌وڵه‌ت���ی‌و‬ ‫حیزبیه‌كاندا به‌ سه‌ربازی‌و مه‌ده‌نی‌‌و ئه‌منیه‌وه‌‬ ‫هه‌بوو‪،‬به‌جۆرێك ده‌س���ه‌اڵتی به‌رفراوان‌و بێ‬ ‫س���نور بوو‪،‬هیچ رێگریه‌كی سیاسی‌و حیزبی‌و‬ ‫یاس���ایی نه‌ب���وو رێگه‌ له‌ موماره‌س���ه‌كردنی‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ ئاره‌زومه‌ندانه‌ی‌ ده‌س���ه‌اڵته‌كانی‌‬ ‫بگرێت له‌ كوردس���تاندا‪.‬به‌ كورتی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ره‌های‌ عه‌لی حه‌س���ه‌ن مه‌جید له‌ كوردستان‬ ‫بڕیارده‌ری‌ س���ه‌ره‌تا‌و كۆتای���ی دیاریكردنی‌‬ ‫ژیان‌و مه‌رگی مرۆڤه‌كان بوو‪.‬‬ ‫راوڵ هێڵبێ���رگ له‌ كتێبی "تێكش���كاندنی‬ ‫جوله‌كه‌كان���ی‌ ئه‌وروپ���ا" س���ه‌باره‌ت‬ ‫ب���ه‌ "هۆلۆكۆس���ت" تێبین���ی ده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵێت‪":‬پرۆسیس���ی وێرانكردن ش���ێوازێكی‬ ‫بنه‌ڕه‌تی چونیه‌كی هه‌یه‌‪ ،‬ته‌نها یه‌ك ش���ێوه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ده‌گونجێ كۆمه‌ڵێكی په‌رت‌و باڵوی‬ ‫كاریگه‌رانه‌ پ���ێ تێكبشكێنی‪.‬س���ێ هه‌نگاو‬ ‫هه‌ن‪،‬كه‌ له‌ پرۆس���ه‌كه‌دا بنه‌ڕه‌تین‪.1 :‬ده‌ست‬ ‫نیش���انكردن‪.2 .‬كۆكردن���ه‌وه‌ ی���ان گرت���ن‪.‬‬ ‫‪.3‬له‌ناوبردن"‪.‬‬ ‫عه‌لی حه‌سه‌ن مه‌جید تا راده‌یه‌كی به‌رچاو‬ ‫به‌پێ���ی ئ���ه‌م نه‌خش���ه‌یه‌ كاریكرد‪،‬ه���ه‌ر له‌‬ ‫هه‌نگاوی‌ یه‌كه‌مه‌وه‌‪،‬كه‌ بریتیبوو له‌ ده‌س���ت‬ ‫نیشانكردنی‌ ئه‌و گوند‌و ناوچانه‌ی‌‪،‬كه‌ به‌عس‬ ‫به‌رنامه‌ی‌ راگواستنی بۆ دانابوون‪،‬تا قۆناغی‬ ‫كۆكردنه‌وه‌یان‌و دواتریش له‌ناوبردنیان‪.‬كورد‬ ‫ل���ه‌ الی‌ عه‌لی حه‌س���ه‌ن مه‌جی���د هیچ نرخ‌و‬ ‫به‌هایه‌ك���ی مرۆییانه‌ی‌ نیی���ه‌‌و هیچ مرۆڤێكی‬ ‫باشیشیان تێدا هه‌ڵنه‌كه‌وتووه‌‪،‬بۆیه‌ شایسته‌ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ن بكرێنه‌ ژێر خۆڵه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی ئه‌و كاسێتانه‌ی‌‪ ،‬كه‌ كۆبوونه‌وه‌كانی‌‬ ‫عه‌ل���ی حه‌س���ه‌ن مه‌جی���د‌و یاریده‌ده‌رانی‌ له‌‬ ‫نێوان س���ااڵنی (‪)1989-1987‬دا تێدا تۆمار‬ ‫كراون‪،‬عه‌لی حه‌سه‌ن مه‌جید له‌باره‌ی‌ كورد‌و‬ ‫گوندنشینانی‌ كوردستانه‌وه‌ ده‌ڵێت‪" :‬باشه‌ بۆ‬ ‫لێبگه‌ڕێم له‌وێ (مه‌به‌ستی گونده‌كانه‌) وه‌ك‬ ‫كه‌ر بژین‌و هیچ ش���تێك نه‌زانن؟ باشه‌ ئێمه‌‬ ‫چیمان له‌وانه‌ ده‌ستكه‌وتووه‌؟"‪ .‬له‌ شوێنێكی‬ ‫دیكه‌دا ب���ه‌ هه‌مان مله���وڕی‌‌و ده‌مارگرژیه‌وه‌‬ ‫قس���ه‌ده‌كات‌و له‌باره‌ی‌ كورده‌وه‌ ده‌ڵێت‪" :‬من‬ ‫وتم له‌وانه‌یه‌ خه‌ڵكی باش���مان لێ هه‌ڵكه‌وێ‬ ‫له‌ناویان���دا (وات���ه‌ له‌ناو ك���ورددا)‪ ...‬به‌اڵم‬ ‫هه‌رگیز كه‌سمان نه‌دۆزیه‌وه‌"‪ .‬له‌ جێگه‌یه‌كی‬ ‫دیكه‌ی‌ ئه‌و كاس���ێتانه‌دا به‌مج���ۆره‌ توڕه‌یی‬ ‫خۆی‌ له‌ به‌رانبه‌ر كورد پیش���انده‌دات‪،‬كاتێك‬ ‫ده‌ڵێت‪":‬من سه‌ریان پان ده‌كه‌مه‌وه‌‪،‬ئه‌مجۆره‌‬ ‫س���ه‌گانه‌ ئێم���ه‌ هه‌رده‌ب���ێ س���ه‌ریان پان‬ ‫بكه‌ینه‌وه‌"‪.‬سه‌باره‌ت به‌ ئاگالێبوونی خێزانی‬ ‫(تێكده‌رانی���ش) ده‌ڵێت‪":‬چ���اوم له‌مان���ه‌وه‌‬ ‫بێت؟ خه‌یر‪ ،‬من ب���ه‌ بلدۆزه‌ر ده‌یانكه‌مه‌ ژێر‬ ‫خۆڵه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ دی���دی به‌عس���ه‌وه‌ ك���ورد ب���ه‌ ته‌نها‬ ‫ناچێته‌ ری���زی ئاژه‌اڵنه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو ده‌بێته‌ ئه‌و‬ ‫بوونه‌وه‌ره‌ی‌ شایسته‌ به‌ ژیان نییه‌‪ ،‬چونكه‌ نه‌‬ ‫هیچ سودێكیان بۆ ده‌سه‌اڵت هه‌یه‌‌و نه‌ به‌عس‬ ‫هیچی لێیانه‌وه‌ ده‌س���ت ده‌كه‌وێت‪،‬كاتێكیش‬ ‫به‌پێی لۆژیكی سیاسیانه‌ی‌ حیزبی‌ به‌عس ئه‌و‬ ‫مرۆڤانه‌ی‌ له‌ سنوری‌ جوگرافی عیراقدا ده‌ژین‌و‬ ‫به‌عس ماف���ی ژیانی پێ���داون‪ ،‬وه‌ك ئه‌ركی‬ ‫نیش���تمانی‌‌و رۆڵه‌ی‌ دڵس���ۆزی عیراق ده‌بێت‬ ‫خزمه‌ت به‌ خودی ده‌سه‌اڵتی به‌عس بكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌رن���ا ده‌بنه‌ ئ���ه‌و مرۆڤان���ه‌ی‌ ده‌خرێنه‌‬ ‫ریزی ئاژه‌اڵن‌و ده‌كرێ���ن به‌ مرۆڤی بێكه‌ڵك‪،‬‬ ‫ه���ه‌ر گروپێك���ی مرۆییش بخرێن���ه‌ نێو ئه‌و‬ ‫بازنه‌یه‌وه‌‪،‬نه‌ك ته‌نها به‌پێی ئه‌خالقی سیاسی‬ ‫به‌عس ده‌خرێنه‌ ریزی ئاژه‌اڵنه‌وه‌‪،‬به‌ڵكو ده‌بنه‌‬

‫جۆرێك له‌ بونه‌وه‌ر‪ ،‬كه‌ شایسته‌ی‌ ژیانكردن‬ ‫نین‌و پێویسته‌ س���ه‌ریان پان بكرێـته‌وه‌‌و به‌‬ ‫بلدۆزه‌ر بخرێنه‌ ژێر خۆڵه‌وه‌‪.‬‬ ‫بێگومان هه‌موو ئه‌مانه‌ی‌ ئاماژه‌مان پێدان‬ ‫پێمانده‌ڵێن‪،‬كه‌ ئه‌نفال به‌ ته‌نها پرۆس���ه‌یه‌ك‬ ‫نه‌ب���وو ب���ۆ س���ه‌ر ژیان���ی گوندنش���ینانی‌‬ ‫كوردس���تان‪،‬به‌ڵكو پرۆسه‌یه‌ك بوو ئاراسته‌ی‌‬ ‫ك���ۆی‌ ژیانی‌ نه‌ت���ه‌وه‌ی‌ ك���ورد كرابوو‪.‬عه‌لی‬ ‫حه‌س���ه‌ن مه‌جید ل���ه‌ كۆبوون���ه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌ندامانی‌ نوس���ینگه‌ی‌ باك���ور‌و پارێزگاكانی‌‬ ‫ناوچه‌ی‌ ئۆتۆنۆمی كوردستانی‌ عیراق (وه‌ك‬ ‫ناویانناب���وو) له‌ ‪15‬ی‌ نیس���انی ‪1988‬دا‪ ،‬له‌‬ ‫به‌ش���ێكی ئه‌و كۆبوونه‌وه‌ی���دا ده‌ڵێت‪..." :‬‬ ‫سه‌رانس���ه‌ر ئه‌م حه‌وزه‌ ل���ه‌ كۆیه‌وه‌ بۆ ئێره‌‬ ‫(كه‌رك���وك)‪ ...‬م���ن چۆڵی ده‌ك���ه‌م‪ .‬من تا‬ ‫گوێر‌و موسڵ چۆڵی ده‌كه‌م‪ .‬یه‌ك مرۆڤی تێدا‬ ‫نامێنێ ته‌نها رێگا‌و بانه‌ سه‌ره‌كیه‌كان نه‌بێت‪.‬‬ ‫تا پێنج س���اڵی تر ناهێڵ���م یه‌ك بنیاده‌م پێ‬ ‫بخاته‌ ئه‌وێوه‌‪."...‬‬ ‫ره‌نگه‌ ئه‌مه‌ قسه‌ی‌ زۆری نه‌وێت سه‌باره‌ت‬ ‫به‌وه‌ی‌‪ ،‬كه‌ س���راتیژی كار‌و به‌رنامه‌ی‌ به‌عس‬ ‫له‌ ئه‌نفالدا ئاراسته‌ی‌ كۆی‌ ژیانی كورد كراوه‌‬ ‫وه‌ك���و نه‌ته‌وه‌یه‌ك‪ ،‬نه‌ك به‌ ته‌نها گونده‌كان‌و‬ ‫گوندنشینان‪.‬‬ ‫لێره‌وه‌ ئاراس���ته‌ی‌ باس���ه‌كه‌ ده‌گوازینه‌وه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌‪ ،‬كه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌نف���ال تراژیدیایه‌كی‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی گه‌وره‌ی���ه‌ بۆ ئێم���ه‌ی‌ كورد‪،‬كه‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر جیهان‌و كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ نێوده‌وڵه‌تی له‌‬ ‫دوای‌ كاره‌سات‌و كوش���تاری‌ (هۆلۆكۆست)‌و‬ ‫(هیرۆش���یما)‌و (ناكازاك���ی)ه‌وه‌ دیمه‌نێكی‬ ‫دیكه‌ی‌ س���امناكی له‌ناوبردن‌و كوش���تنی به‌‬ ‫كۆمه‌ڵی به‌و قه‌باره‌‌و شێوازه‌ نه‌دیبێت‪ ،‬ئێمه‌‬ ‫وه‌ك ك���ورد وه‌ك پێكهاتێك���ی نه‌ته‌وه‌یی له‌‬ ‫كوێی ئه‌م كاره‌سات‌و تراژیدیایه‌ داین‌و چیمان‬ ‫كردووه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ هاوخه‌می‌و هاوده‌ردیمان‬ ‫ل���ه‌ ئه‌نفال���دا وه‌ك خاڵێك���ی هاوب���ه‌ش له‌‬ ‫چوارچێ���وه‌ی بوون���ی نه‌ته‌وه‌ییماندا یه‌كمان‬ ‫بخات‌و كۆمانبكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاشكرایه‌‪،‬كه‌ زه‌مینه‌ی‌ راستی ئه‌نفاله‌كان تا‬ ‫ئێستا بایه‌خی ته‌واوی‌ پێنه‌دراوه‌‪،‬تا ئێستاش‬ ‫ئ���ه‌م كاره‌س���اته‌ بارته‌ق���ای‌ گه‌وره‌ییه‌كه‌ی‌‬ ‫دیراس���ه‌نه‌كراوه‌‌و نه‌كراوه‌ته‌ بابه‌تێكی گرنگی‬ ‫سیاسه‌تی كوردی‪.‬‬ ‫حیزبه‌كان���ی‌ ئێمه‌‪،‬كه‌ هه‌میش���ه‌ به‌ ناوی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌‌و نیش���تمانه‌وه‌ قس���ه‌ده‌كه‌ن‪،‬چه‌ندین‬ ‫س���اڵه‌ نه‌یانتوانی���وه‌ ئه‌نفال له‌ پرس���ێكی‬ ‫عاتیف���ی‌و هه‌س���ت بزواندن���ه‌وه‌ بگ���ۆڕن بۆ‬ ‫پرسێكی نیش���تمانی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‪،‬پرسێك‪،‬كه‌‬ ‫هه‌مووم���ان له‌ یه‌ككات���دا هه‌س���تبكه‌ین له‌‬ ‫به‌رده‌م هاوده‌ردی‌و هاوخه‌میه‌كی نیش���تمانی‌‬ ‫هاوبه‌ش‌و تراژیدیایه‌كی نه‌ته‌وه‌یی هاوبه‌ش���دا‬ ‫وه‌ستاوین‪.‬ده‌س���ه‌اڵتی كوردی‪،‬حیزب���ه‌كان‌و‬ ‫سیاس���یه‌كانمان‪،‬هێنده‌ی‌ له‌ هه‌وڵی ئه‌وه‌دان‬ ‫ك���ه‌س‌و كاری‌ ئه‌نفالك���راوان‌و كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌‬ ‫كوردی به‌ گش���تی له‌ رێی بۆنه‌‌و یادكردنه‌وه‌‬ ‫ته‌قلیدیه‌كانی‌ ئه‌نفالدا له‌ خیتابێكی حه‌ماسی‬ ‫پڕ له‌ كڕوزانه‌وه‌ بئاڵێنن‌و حیزبی‌ به‌عس���مان‬ ‫وه‌ك دڕن���ده‌ ب���ۆ پێناس���ه‌ بكه‌نه‌وه‌‪،‬هێنده‌‬ ‫له‌ هه‌وڵی ئ���ه‌وه‌دا نین‪ ،‬كه‌ ئه‌م كوش���تاره‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ كۆتایی هه‌ش���تاكانی‌ سه‌ده‌ی‌ بیست‬ ‫بخه‌نه‌ چوارچێ���وه‌ی خوێندنه‌وه‌یه‌كی قوڵی‬ ‫سیاسیی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌و فیكری‌‪،‬كه‌ له‌ ڕێیه‌وه‌‬ ‫بتواندرێ���ت هه‌م سیاس���ه‌تی به‌ع���س‌و هه‌م‬ ‫سیاس���ه‌تی كوردی تێدا بخوێندرێته‌وه‌‪ .‬واته‌‬ ‫ئه‌نفال چه‌ند توانای‌ هه‌ڵدانه‌وه‌ی‌ مه‌له‌فه‌كانی‌‬ ‫به‌عس���مان پێده‌به‌خش���ێت‪،‬ده‌بێت هێن���ده‌و‬ ‫زیاتریش هێ���زی هه‌ڵدان���ه‌وه‌ی‌ مه‌له‌فه‌كانی‌‬ ‫ئه‌و رۆژگاره‌ی‌ سیاس���ه‌تی كوردی‌و ئه‌خالقی‬ ‫سیاس���یی حیزب‌و سه‌ركردایه‌تی كوردیشمان‬ ‫له‌ به‌رده‌مدا بكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫حیزبه‌كان���ی‌ كوردس���تان ل���ه‌ جیات���ی‬ ‫لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌ ق���وڵ‌و ورد‌و زانس���تیانه‌ بۆ‬ ‫ئه‌نفال‪،‬له‌ جیات���ی دامه‌زراندنی س���ه‌نته‌ری‌‬ ‫توێژین���ه‌وه‌ی‌ تایب���ه‌ت ب���ه‌ تراژیدی���ای‬ ‫ئه‌نفال‪،‬تواناكان���ی‌ خۆی���ان ت���ا ئه‌وپ���ه‌ڕی‌‬ ‫ساده‌یی‪،‬س���اده‌ كردۆته‌وه‌ ل���ه‌ به‌رانبه‌ر ئه‌م‬ ‫پرس���ه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌ گرنگ���ه‌دا‪ .‬ئه‌نفال له‌ الی‌‬ ‫ئه‌وان هێنده‌ی‌ وه‌ك بابه‌تێكی دروش���مبازی‬ ‫مه‌یدانی‌ سیاس���ه‌ت‌و موزایه‌داتی‌ سیاس���ی‌و‬ ‫میدیای���ی‪ ،‬تایبه‌ت ل���ه‌ بۆنه‌كان���ی‌ ئه‌نفالدا‬ ‫مامه‌ڵ���ه‌ی‌ له‌گه‌ڵدا ده‌كرێ���ت‪ ،‬هێنده‌ بیریان‬ ‫له‌ مانا‌و ده‌الله‌ته‌ قوڵه‌كانی‌ ئه‌م كاره‌س���اته‌‌و‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ كاری‌ ج���دی نه‌كردۆته‌وه‌‪،‬كه‌ به‌‬ ‫هۆیه‌وه‌ ئه‌نفالچیان‌و گوناهبارانی ئه‌نفال سه‌ر‬ ‫به‌ هه‌ر ره‌گه‌زو نه‌ته‌وه‌یه‌ك بن له‌ كوردستان‌و‬ ‫عیراقدا بژین‪،‬یان له‌ه���ه‌ر جێگه‌یه‌كی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫دونی���ا‪ ،‬راپێچ���ی ب���ه‌رده‌م دادگا بكرێن تا‬ ‫به‌پێی یاسا مامه‌ڵه‌ی‌ یاسایی خۆیان له‌گه‌ڵدا‬ ‫بكرێت‌و س���زای‌ تاوانه‌كانی���ان وه‌ربگرنه‌وه‌‪.‬‬ ‫هه‌ڵوێستی نابه‌رپرس���یارانه‌ی‌ سه‌ركردایه‌تی‬ ‫سیاس���یی كورد له‌گه‌ڵ گ���ه‌وره‌ تاوانبارانی‬ ‫ئه‌نفال (س���وڵتان هاش���م‌و نزار خه‌زره‌جی)‬ ‫به‌ڵگه‌ی‌ حاش���اهه‌ڵنه‌گری‌ ئه‌و راستیه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌م س���ه‌ركردایه‌تیه‌ چه‌ند بێباكانه‌‌و له‌ رووی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ییه‌وه‌ نابه‌رپرس���یارانه‌‌و خه‌مساردانه‌‬ ‫مامه‌ڵه‌ی‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م پرسه‌ گرنگه‌دا كردووه‌‪.‬‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ عه‌مه‌لیات���ی ئه‌نفال ل���ه‌ الیه‌ن‬ ‫فه‌یله‌قی یه‌ك‪ ،‬ك���ه‌ باره‌گاكه‌ی‌ له‌ كه‌ركوك‌و‬ ‫فه‌رمانده‌كه‌یشی فه‌ریق روكن (سوڵتان هاشم)‬ ‫بوو‪،‬شانبه‌شانی فه‌یله‌قی پێنج‪،‬كه‌ باره‌گاكه‌ی‌‬ ‫ل���ه‌ هه‌ولێر‌و فه‌رمانده‌كه‌یش���ی لی���وا روكن‬ ‫(یون���س محه‌م���ه‌د زه‌رب) بوو‪،‬ئه‌نجامدراوه‌‪.‬‬ ‫وێ���ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌‪،‬كه‌ ئ���ه‌و رۆژگاره‌ لیوا روكن‬ ‫(ن���زار عه‌بدولكه‌ری���م خه‌زره‌جی) س���ه‌رۆك‬ ‫ئه‌ركانی‌ سوپای عیراق‌و یه‌كێك له‌ سه‌ركرده‌‬ ‫مه‌یدانیه‌كانی‌ عه‌مه‌لیاتی ئه‌نفال بوو‪.‬‬ ‫له‌ كوردستان وه‌ك چۆن حیزبه‌كانی‌ ئێمه‌‬ ‫له‌ دوای‌ راپه‌ڕینه‌وه‌‪،‬كه‌ هه‌مانكات ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫حكومه‌تیشن‪ ،‬نه‌یانتوانی‌ له‌ ئاست گه‌وره‌یی‬ ‫ئه‌م كاره‌ساته‌دا‌و به‌ پێی گه‌وره‌یی‌ كاره‌ساته‌كه‌‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬پێگه‌ی سیاسی‌و سه‌ربازی كورد‬ ‫له‌سوریا تا چه‌ند كاریگه‌ری له‌سه‌ر پرۆسه‌ی‬ ‫ئاشتی نێوان كوردو تورك داده‌نێت؟‬ ‫كارتال‪ :‬ئه‌زمونی رۆژئاوای كوردس���تان‬ ‫له‌زیاتر له‌رویه‌كه‌وه‌ یارمه‌تیده‌ره‌ بۆ پرۆسه‌ی‬ ‫ئاش���تی‌و بۆ پارچه‌كانی تری كوردس���تان‪.‬‬ ‫سه‌ركه‌وتنی كورد له‌جێگیركردنی ده‌سه‌اڵتی‬ ‫خۆی له‌دۆخێكی ئاڵۆزی وه‌ك ئه‌وه‌ی سوریا‬ ‫ده‌ستكه‌وتێكی گه‌وره‌یه‌‪ .‬من ده‌ڵێم رۆژائاو‬ ‫بوكی كوردس���تانه‌‪ .‬رۆژئاوای كوردس���تان‬ ‫روی نوێی كورده‌‪ .‬تۆ س���ه‌یر بكه‌ له‌سوریا‬ ‫شه‌ڕی ش���یعه‌و س���وننه‌ هه‌یه‌و هه‌ردوالش‬ ‫عه‌ره‌بن‪ .‬س���وریا بوه‌ته‌ گۆمی خوێن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫كورد بوه‌ته‌ الیه‌نی ئاشتیخوازو ئازادیخواز‌‪.‬‬ ‫له‌ژێ���ر ده‌س���ه‌اڵتی كوردی���دا تێكۆش���انی‬ ‫ژن‌ ده‌چێت���ه‌ پێش���ه‌وه‌‪ .‬پێكه‌وه‌ژیان���ی‬ ‫كوردو تورك‌وعه‌ره‌ب‌و س���ریانی‌و ئاشوری‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی سیس���ته‌مێكی‌ دیموكراتیدا‬ ‫په‌یڕه‌و ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌ر له‌س���ه‌ر پرس���ی رۆژئاوای‬ ‫كوردستان‪ ،‬چه‌ند سه‌رچاوه‌یه‌ك باس له‌وه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن كه‌ له‌دواس���ه‌ردانی ب���ۆ ئه‌نقه‌ره‌‪،‬‬ ‫وه‌زی���ری ده‌ره‌وه‌ی ئه‌مه‌ری���كا ئامۆژگاری‬ ‫توركه‌كان���ی كردوه‌ ك���ه‌ ئه‌ردوغان له‌گه‌ڵ‬

‫ئۆج���ه‌الن‌و داود ئۆغل���ۆش له‌گه‌ڵ س���اڵح‬ ‫موسلیم‪ ،‬س���ه‌رۆكی په‌یه‌ده‌ دابنیشن‪ .‬رای‬ ‫ئێوه‌ چییه‌؟‬ ‫كارتال‪ :‬به‌بڕوای ئێمه‌ پێشنیارێكی باشه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ساڵح موس���لیم مه‌رجی توركیا قبوڵ‬ ‫ناكات‪ .‬به‌ڵێ راس���ته‌ ش���ه‌ڕ له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫ك���ه‌س نیه‌‪ .‬وه‌ك س���ه‌رۆك ئاپ���ۆ ده‌ڵێت‬ ‫له‌ش���ه‌ڕدا هه‌موم���ان زه‌ره‌رمه‌ندین‪ .‬ئه‌مڕۆ‬ ‫كوردو تورك پێویس���تیان به‌سیاس���ه‌تێكی‬ ‫نوێ هه‌یه‌ بۆ پێكه‌وه‌ژیان‪ .‬ئێمه‌ش ده‌ڵێین‬ ‫پێویس���ته‌ ئه‌ردوغان له‌گه‌ڵ س���ه‌رۆك ئاپۆ‬ ‫دابنیش���ێت‌و روبه‌روو راسته‌وخۆ كێشه‌كان‬ ‫چاره‌سه‌ربكه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا ئه‌مه‌ریكی���ه‌كان چه‌ن���د‬ ‫له‌پرۆسه‌كه‌وه‌ نزیك بونه‌ته‌وه‌؟‬ ‫كارت���ال‪ :‬وته‌بێ���ژی وه‌زاره‌ت���ی ده‌ره‌وه‌‬ ‫په‌یامه‌كه‌ی س���ه‌رۆك ئاپ���ۆی به‌پۆزه‌تیڤ‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاند‪ ،‬هه‌ندێك لێدوانی لێره‌و له‌وێ‬ ‫هه‌یه‌ به‌اڵم هیچ به‌ش���داریه‌كی راسته‌خۆیان‬ ‫نیه‌‪ .‬هیچ جۆره‌ په‌یوه‌ندیه‌كیشیان به‌ئێمه‌وه‌‬ ‫نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬هه‌وڵه‌كان بۆ س���ڕینه‌وه‌ی ناوی‬ ‫په‌كه‌كه‌ له‌لیستی تیرۆر به‌كوێ گه‌یشتوه‌؟‬ ‫كارتال‪‌:‬هه‌وڵ���ه‌كان به‌رده‌وامن‪ .‬هه‌موان‬

‫بێنه‌ ده‌نگ‪ ،‬هاوكات كه‌مته‌رخه‌میش بوون له‌‬ ‫به‌رانبه‌ر ئه‌م تراژیدیا ترسناكه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌دا‪،‬تا‬ ‫راده‌یه‌ك���ی زۆریش ل���ه‌ بێده‌نگیه‌كی‌ ته‌واودا‬ ‫ده‌ژین ل���ه‌ به‌رانب���ه‌ر ماف���ی ئه‌نفالكراوان‌و‬ ‫چۆنێتی روودان���ی‌ تاوانه‌كه‌‌و دۆزینه‌وه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ له‌ پش���تی روودانیه‌وه‌ وه‌ستابوون‬ ‫و‪،‬هه‌روه‌ها ئه‌نجامده‌رانیش���ی‪،‬هه‌موو ئه‌مانه‌‬ ‫به‌رپرس���یارێتیه‌كی ئه‌خالق���ی‌و ئینس���انی‌و‬ ‫نیشتمانیه‌‌و له‌ ئه‌ستۆی‌ سه‌ركرده‌كانی كورد‬ ‫دایه‌‪،‬ك���ه‌ له‌ دوای‌ س���اڵی‌ (‪)2003‬وه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫عه‌ره‌بی عیراق���ی له‌ هه‌وڵ���ی بنیاتنانه‌وه‌ی‌‬ ‫عیراق���دان‌و دۆس���ێی تاوان���ی‌ ئه‌نف���ال ل���ه‌‬ ‫دیالۆگه‌ جیاجیاكانیاندا له‌ ئاس���تی عیراقی‌و‬ ‫عه‌ره‌بی‌و جیهانیدا له‌ پێش���ینه‌ی‌ ئه‌جێندای‌‬ ‫گفتوگۆكانیاندا جێگه‌ ناكه‌نه‌وه‌‪.‬به‌اڵم هه‌رگیز‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانی‌ ئێمه‌‪ ،‬كه‌ نه‌یانتوانی‌ ته‌عبیر‬ ‫له‌ مانا ق���وڵ‌و فیكری‌‌و مێژووییه‌كانی‌ ئه‌نفال‬ ‫بكه‌ن‪،‬ده‌رف���ه‌ت‌و زه‌مینه‌ی‌ ئه‌وه‌یش���یان بۆ‬ ‫كه‌س‌و كاری‌ ئه‌نفالكراوان‌و ئه‌و ژماره‌ كه‌مه‌ی‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ له‌ ئه‌نفالدا رزگاریان ببوو نه‌ڕه‌خس���اند‪،‬‬ ‫تا به‌ ش���ێوازی‌ س���اده‌‌و به‌ زمانی‌ قوربانی‌و‬ ‫الدێ���ی خۆیان ته‌عبیر ل���ه‌ تراژیدیاك ‌ه بكه‌ن‪.‬‬ ‫واته‌ ئه‌گه‌ر ده‌س���ه‌اڵت نه‌یتوانی ئه‌نفال وه‌ك‬ ‫خ���ۆی‌ بخوێنێته‌وه‌‪،‬هه‌مانكات بۆ ته‌عبیر له‌و‬ ‫تراژیدیایه‌ به‌ زمانی‌ جوتیار‌و س���ه‌پانی الدێ‬ ‫زه‌مینه‌ی‌ گونجاوی‌ نه‌ڕه‌خساند‪.‬‬ ‫سیاس���یه‌كانی‌ ئێمه‌‌و سیاسه‌تی‌ كوردی له‌‬ ‫دوای‌ راپه‌ڕینه‌وه‌ به‌ روونی ئه‌وه‌یان پێگوتین‪،‬‬ ‫كه‌ ئاساییه‌ په‌نا بۆ هه‌ر شتێك ببه‌ن مه‌رجی‬ ‫مان���ه‌وه‌ی‌ خۆیانی وه‌ك س���ه‌ركرده‌ به‌ پله‌ی‌‬ ‫یه‌كه‌م‌و حیزبه‌كانیان به‌ پله‌ی‌ دووه‌م مسۆگه‌ر‬ ‫بكات‪ ،‬ئه‌وان گوتیان ئێمه‌ له‌مجۆره‌ مۆدێله‌ی‌ گرنگترین چەمکی الکان بۆ تێگەیش���تن لە کە ب���ۆی دانراون‪ .‬ئەنتیگۆن���ا دەبێت لەو‬ ‫سیاسین به‌ ئاسانی له‌ پێناوی‌ درێژكردنه‌وه‌ی‌ ئەنتیگۆنا ئەوەیە کە پێیوایە لە ئارەزوودا سیس���تمە دەرچێت کە لە تیبە داڕێژراوە‬ ‫ته‌مه‌نی‌ سیاسیمان‌و مانه‌وه‌ماندا سنوره‌كانی‌ م���رۆڤ بابەت���ی ئارەزووەک���ەی بۆ گرنگ تا بتوانێت وەف���اداری ئارەزووەکەی خۆی‬ ‫تابۆو حه‌رام ده‌ش���كێنین‪،‬ئه‌گه‌رچی به‌ ناوی‌ نیی���ە‪ ،‬بەڵک���و خ���ودی ئارەزووەکەی بۆ بێت‪ ،‬ت���ا کۆتایی لەگەڵ ئ���ەو ئارەزووەدا‬ ‫نه‌ته‌وه‌وه‌ قس���ه‌ده‌كه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌وڵی جدی گرنگە‪ ،‬م���رۆڤ دوای بابەتەک���ە ناکەوێت بڕوات‌و بیگەێنێتە دوا س���نوورەکانی خۆی‬ ‫ئه‌وان بۆ مانه‌وه‌ی‌ خۆیان وه‌ك س���ه‌ركرده‌ی‌ بەڵکو ئارەزووەکەی بۆ گرنگە کە هەمیشە ک���ە مەرگە‪ .‬ئ���ەوەی وا ل���ە الکان دەکات‬ ‫یه‌ك���ه‌م و‪،‬هێزه‌كانیان���ه‌ وه‌ك هێزی گه‌وره‌‌و دووبارەدەبێتەوە‌و دەگەڕێتەوە‌و ناخەوێت‪ ،‬زۆر سەرس���امی ئەنتیگۆنا بێ���ت‪ ،‬ئەوەیە‬ ‫خ���اوه‌ن به‌رژه‌وه‌ندی ئاب���ووری‌ گه‌وره‌‪،‬نه‌ك بە مانایەکی ڕۆش���نتر واتە «مەعش���وقە ک���ە لە «ش���ت» ـەکەی خ���ۆی النادات‪،‬‬ ‫هه‌وڵدان له‌ پێن���اوی‌ به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وه‌دا‪ .‬گرن���گ نییە‪ ،‬بەڵکو ئەوەی ئێمە ئارەزووی ه���ەر بەدوایەوەیەتی‪ ،‬هیچ ئەلتەرناتیڤێکی‬ ‫ره‌نگ���ه‌ ئه‌مه‌ یه‌كێك له‌و خاڵه‌ س���ه‌ره‌كیانه‌ لێدەکەین خودی عەشق خۆیەتی‪ ،‬مەعشوقە بۆی نییە‪ ،‬ش���ێتانە پێوەی دەنوسێت‌و تا‬ ‫بێت‪ ،‬كه‌ وایان لێ���ده‌كات رازیبن له‌ به‌رانبه‌ر تەنی���ا بەهانەیە بۆئەوەی عەش���ق بخەینە مردن بەدوایدا عەوداڵە‪« .‬ش���ت» لێرەدا‬ ‫ئه‌نفالدا بێده‌نگ���ی هه‌ڵبژێرن‌و ئه‌نفال نه‌كه‌نه‌ گەڕ‌و هیچی تر»‪ .‬ئەوەی مرۆڤ دەبزوێنێت زاراوەیەک���ی الکانیی���ە وەک «ری���ال»‪،‬‬ ‫مه‌له‌فی س���ه‌ره‌كی له‌ دیالۆگی بنیاتنانه‌وه‌ی‌ «ئارەزووی ئارەزووە» کە زاراوەیەکی الکانی مەبەس���ت لێی ئەو بابەتەیە کە ناونانرێت‌و‬ ‫عیراق���دا له‌گه‌ڵ ئه‌و هێزان���ه‌ی‌‪ ،‬كه‌ له‌ رووی‌ زۆر سەنتراڵ‌و گرنگە‪ ،‬واتە ئارەزووکردن لە دەستی ناخرێتە سەر‪ .‬ئەنتیگۆنا بەرەو ئەو‬ ‫فه‌رهه‌نگی‌‌و ئه‌خالقی‌و یاس���اییه‌وه‌‪ ،‬به‌ش���ی دووبارەکردن���ەوە‌و زیندووڕاگرتنی ئارەزوو‪ ،‬ش���تە دەروات‪ ،‬تەرمی براکەی‪ ،‬دابەزینی‬ ‫خۆیان له‌ هه‌ڵبژاردنی بێده‌نگی به‌رانبه‌ر به‌م بەجۆرێ���ک بەردەوامی ئارەزووەکە جێگای براک���ەی بۆ دونیای���ەک لە نێ���وان ژیان‌و‬ ‫تراژیدیایه‌ به‌رپرسیارن‪.‬‬ ‫هەرجۆرە تێربوونێک‌و خواستێکی خامۆشی مردندا هۆکار‌و بەهانەیەکە تا ئەویش بەرەو‬ ‫كوردستان‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫سیاس���ی‬ ‫واته‌ حیزبه‌كان‌و‬ ‫دەگرێت���ەوە‪ .‬گ���ەر لێرەش���دا هەنگاوێک ئەو جێگایە بروات کە دەکەوێتە دەرەوەی‬ ‫‌تدا‬ ‫ه‬ ‫‌ڕ‬ ‫ه‬ ‫بن‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ل‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫خۆ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌نفال‪،‬ك‬ ‫ه‬ ‫له‌ بری‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئ‬ ‫قووڵت���ر بڕۆین‌و گەمەک���ە ئاڵۆزتر بکەین‪ ،‬دەسەاڵتی کریۆن یان «سیستمی ڕەمزی»‬ ‫‌ش���ی‬ ‫ه‬ ‫هاوب‬ ‫‌می‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫‌و‬ ‫ی‬ ‫‌ی���‬ ‫ه‬ ‫بابه‌تێك���ی نه‌ته‌و‬ ‫دەبێت ئام���اژە بەوە بدەی���ن کە چەمکی کۆمەڵ���گاوە‪ .‬ئەنتیگۆن���ا خواس���تێتی لە‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫دوا‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ل���‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫كوردیی���‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ڵگ���‬ ‫ت���ه‌واوی‌ كۆمه‬ ‫ئ���ارەزوو گرێدراوی ئەو بەش���ەی بوونمانە ڕێگای ئ���ارەزووە وەک دۆمێنیک فینکلدە‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫‌كخس���ت‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫بۆ‬ ‫‌مێك‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ن‬ ‫ه‬ ‫بك‬ ‫راپه‌ڕین���ه‌وه‌‬ ‫‌م���ان‪ ،‬پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌مه‌ له‌ س���ه‌ر کە فرۆی���د بە ناوی «ئەوبەر پرەنس���یپی دەڵێت بخزێتە ناو «ڕیال» ـەوە‪ .‬ڕیالیش‬ ‫كۆكردنه‌وه‬ ‫ده‌س���تی ئه‌وان‪ ،‬ئه‌نف���ال ده‌بێته‌ بابه‌تێك له‌ لەزەت» ناویدەنێت‪ ،‬ئەو بەشەی بوونمان ل���ە سیس���تمی الکانی���دا ئ���ەو جێگایەیە‬ ‫جیاتی كۆكردنه‌وه‌‌و دروس���تكردنه‌وه‌ی‌ یه‌ك ک���ە زۆر پێ���وەی دەنوس���ێین بێئ���ەوەی ک���ە نە خەیاڵ ن���ە ئاماژە‪ ،‬ن���ە زمان‪ ،‬نە‬ ‫جه‌س���ته‌یی نه‌ته‌وه‌ی���ی له‌ رووی‌ سیاس���ی‌و خۆش���یمان بۆ بهێنێت‪ ،‬بێئەوەی هەڵگری دەس���ەاڵتەکان تێیدا ئیش ناکەن‪ .‬ئەوەی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌ بۆ ك���ورد‪ ،‬جارێكی دیكه‌ به‌ لەزەت بێت‪ ،‬تاک���ە لەزەتێک هەیبێت ئەو لە تەفسیری الکانیدا بۆ ئەنتیگۆنا گرنگە‪،‬‬ ‫زمانێكی جی���ا له‌ زمانی‌ به‌عس‪،‬به‌ گوتارێكی هێزی دووبارەکردنەوە‌و بەردەوامییەیە کە بەخشینەوەی ڕەهەندێکی زۆر ڕادیکالە بە‬ ‫ئەنتیگۆن���ا‪ ،‬ئەنتیگۆنا لە دژی سیس���تمی‬ ‫جیاوازتر له‌ گوتاری‌ به‌عس‪ ،‬هه‌مان جه‌سته‌ی‌ هەڵگرێتی‪.‬‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی ئێمه‌‪ ،‬كه‌ به‌ع���س چه‌ندی بۆیكرا ئەنتیگۆن���ا بۆ ئ���ەم سیس���تمە الکانییە ڕەم���زی «واتە دژی دەس���ەاڵتی کریۆن»‬ ‫له‌ت له‌ت‌و پارچه‌ پارچه‌ی كرد‪،‬سیاسیه‌كانی‌ پاڵەوانێکی ناوازە‌و نمونەییە‪ .‬ئەو نمونەی یاخی نابێت‪ ،‬بەڵکو تەواوی سیس���تمەکە‬ ‫ئێمه‌ له‌ فۆرمێكی دیكه‌دا نه‌ك هه‌ر درێژه‌یان ئارەزووییەکە کە ناوەس���تێنرێت‪ ،‬بڕیارێک نادیدە دەگرێت‪ ،‬بێبایەخ تەماش���ایدەکات‪،‬‬ ‫به‌ هێشتنه‌وه‌ی‌ ئه‌و جه‌سته‌ له‌ت له‌تكراوه‌دا‪ ،‬دەدات‌و تا کۆتایی‌و تاس���ەری مەرگ دوای ل���ەدەرەوەی ئ���ەو دەجوڵێت���ەوە‌و بەرەو‬ ‫به‌ڵكو هه‌رگیز نه‌یانتوانی‌ تراژیدیای ئه‌نفالیش دەکەوێت‪ .‬ئەنتیگۆنا کەللەڕەقێکی عەقاڵنی پەکخس���تنی دەڕوات‪ .‬یاخیبوونەک���ەی‬ ‫بكه‌نه‌ كۆخه‌می كورد‌و هه‌وێنی یه‌كخستنه‌وه‌ی یان ئایدۆلۆژیستێکی سەرسەخت نییە کە یاخیبوونێکی ڕادیکال���ە دژ بەو هێزەی لە‬ ‫كه‌رت‌و خانه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌ له‌ت‌و په‌تكراوه‌كانی‌ بڕیاری شۆڕش���گێڕانەی خۆی دابێت «یان تێڕوانینی سیاس���ی‌و کولتووری‌و دینیماندا‬ ‫كورد وه‌ك نه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫من یان کریۆن»‪ .‬بە بڕوای الکان ئەنتیگۆنا پێیدەڵێین «سیس���تەم»‪ ،‬وات���ە تەواوی‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫‌كی‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫س���‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌ت‬ ‫ه‬ ‫‌س���ڵ‬ ‫ه‬ ‫یه‌كێ���ك ل���ه‌ خ‬ ‫هێمایە بۆ «ئارەزووی پەتی»‪ .‬ئارەزوویەک ئەو ڕێکخس���تنە کۆمەاڵیەتی‌و یاس���اییەی‬ ‫ناس���یۆنالیزم كۆكردنه‌وه‌ی‌ ك���ه‌رت‌و پارچه‌ بە ڕاستی تەنیا لەو دیو مەرگەوە دەتوانێت پەیوەندی مرۆڤ بە ئارەزووەکانی خۆیەوە‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌ جیا جیاكان���ی‌ نه‌ته‌وه‌یه‌‪ ،‬یان دەس���تی بگات���ە ئۆبێکت «باب���ەت» ـی ڕێکدەخ���ەن ‪ .‬ئەنتیگۆنا دژی کریۆن نییە‬ ‫گۆڕینی ئینتیمای‌ ئ���ه‌و یه‌كه‌ بچوكانه‌ی‌ به‌ر خۆی‪ .‬واتە ئەو بەش���ەی گەڕان‌و عەوداڵ بە تەنیا‪ ،‬بەڵک���و جوڵەی بەرەو دەرەوەی‬ ‫ل���ه‌ نه‌ته‌وه‌یه‌ ب���ۆ یه‌كه‌یه‌ك���ی گه‌وره‌تر‪،‬كه‌ بوون���ە کە لەسیس���تمی ڕەمزی���دا جێگای هەموو ئەو س���نوورانەیە کە سیس���تم لە‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ناس���یۆنالیزمی كوردی له‌ نابێت���ەوە‪ ،‬وەرناگەڕێت���ە س���ەر تەعبیر‪ ،‬ئێمەی داخستووە‪ .‬مەرگی ئەنتیگۆنا بۆئەوە‬ ‫دوای‌ راپه‌ڕینه‌وه‌ هه‌رگیز نه‌یتوانی‌ ئه‌و یه‌كه‌ لێرەوە بۆئەوەی بڕوات‌و خۆی ئاشکرابکات نییە حەرامێکی ش���کاندوە‌و قەدەغەیەکی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و ئینتیما بچوكانه‌ی‌‪ ،‬كه‌ به‬ ‫‌عس ناچارە ل���ەدەرەوەی هەموو سیس���تمێکی پێش���ێلکردوە‪ ،‬بەڵک���و بۆ ئەوەی���ە‪ ،‬ئەو‬ ‫له‌ كوردس���تان كاری‌ له‌س���ه‌ر هێش���تنه‌وه‌‌و‬ ‫دروس���تكردنیان كردبوو‪،‬بگۆڕێته‌ سه‌ر یه‌كه‌‌و ڕەمزی بس���وڕێتەوە «واتە ل���ەدەرەوەی مانای���ەی بۆی دەگەڕێ���ت تەنیا لە رێگای‬ ‫ئینتیمای گه‌وره‌تر‪ ،‬كه‌ ئینتیما بۆ نه‌ته‌وه‌یه‌‪ ،‬هەموو دەس���ەاڵتێک»‪ .‬وەزیفەی دەسەاڵت مردن���ەوە جارێک���ی ت���ر بە ش���ێوەیەکی‬ ‫ئه‌مه‌ له‌ الیه‌ك‪ ،‬له‌ الیه‌كی دیكه‌وه‌‪ ،‬ناسیۆنالیزم «یان سیستمی ڕەمزی الی الکان» ئەوەیە س���ەمبولی بەرجەس���تەدەکرێتەوە‪ .‬لێرەدا‬ ‫پێویس���تیه‌كی زۆری‌ ب���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ خه‌م‌و واب���کات ل���ە ئارەزووەکانم���ان تێبگەین‌و مردن مردنێکی ڕووت نییە‪ ،‬بەڵکو ئەو پەڕی‬ ‫هاوده‌ردی نیش���تمانی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی له‌ سنوره‌ سنووری بۆ دابنێین‪ .‬بەاڵم ئارەزووی پەتی هەوڵە بۆ داخس���تنی ئەو درزەی کەوتۆتە‬ ‫لۆكاڵی‌و جوگرافی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیه‌ بچوكه‌كانی‌ ناتوانێت ل���ەو چوارچێوانەدا بوەس���تێت نێوان م���رۆڤ‌و ئارەزووەکانییەوە‪ ،‬هەوڵە‬ ‫ده‌ربكات‌و بیكاته‌ خه‌م‌و هاوده‌ردی هاوبه‌شی‬ ‫ی‬ ‫هه‌مووان وه‌ك نه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ناس���یۆنالیزمی سه‌رۆكایه‌تی‌ دادگای‌ تێهه‌لجوونه‌وه‌ی‌ ناوجه‌ی‌ سلیمان ‌‬ ‫ژمار‌ه ‪/ 93:‬ب ‪2013/‬‬ ‫ ‬ ‫ك���وردی نه‌ك ه���ه‌ر نه‌یتوانی‌ ئه‌م���ه‌ بكات‪ ،‬دادگای به‌رایی له‌شارباژێر‬ ‫ڕیكه‌وتی‌ ‪2712 / /‬‬ ‫به‌ڵكو تراژیدیای ئه‌نفالی له‌ رووی‌ سیاس���ی‌و ‬ ‫به‌روار ‪2013 / 4 /10 :‬‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و نه‌ته‌وه‌یی���ه‌وه‌ ل���ه‌ فۆرمێكی ‬ ‫دیكه‌دا دابه‌شكرد‪ ،‬به‌ جۆرێك خه‌می گه‌وره‌ی‌‬ ‫سیاس���یه‌كانی‌ ئێمه‌ هێنده‌ی‌ بچوككردنه‌وه‌ی‌‬ ‫تراژیدیای ئه‌نفال بوو له‌ گوتاری‌ به‌رته‌س���كی‬ ‫حیزبی‌و لۆكاڵی���دا‪ ،‬هێنده‌ هه‌وڵدان نه‌بوو بۆ‬ ‫ی‬ ‫ی به‌س���ه‌ر كور‌ه ناكامه‌كه‌ ‌‬ ‫ناساندنی‌ خودی تراژیدیاكه‌ چ له‌سه‌ر ئاستی داواكار‪( :‬هونه‌ر ابوبكر علی) وێڕای سه‌رپه‌ش���تیار ‌‬ ‫كوردستان و‪ ،‬چ له‌سه‌ر ئاستی عیراقدا وه‌ك (بیالل)‬ ‫ی (ش���ارباژێر) سه‌ره‌رای كاره‌كه‌ی‌‪،‬‬ ‫تراژیدیایه‌ك‪ ،‬كه‌ بوون‌و ناسنامه‌ی نه‌ته‌وه‌یی داوا له‌س���ه‌ر كراو‪ :‬راستگر باری شارستان ‌‬ ‫كورد پیشانبدات‪.‬‬ ‫ی ژمار‌ه‬ ‫داواكار (هون���ه‌ر ابوبكر عل���ی) له‌بری‌ كور‌ه ناكامه‌ك ‌هی‌ (بی�ل�ال) دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ك���ور‌ه ناكاماكه‌ ‌‬ ‫تراژیدی���ای ئه‌نف���ال ئێستایش���ی له‌گه‌ڵدا س���ه‌ره‌وه‌ تۆم���اری‌ كردوه‌ ل���ه‌م دادگایه‌ بۆ گۆڕین���ی‌ ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫بێ���ت نه‌ك���را به‌ بابه‌ت���ی ش���ه‌رمه‌زاركردن‌و له‌(بیالل) بـــــۆ (هـــــــــه‌ریاد) به‌پێی ماد‌هی‌ (‪ )21‬له‌یاسای باری شارستان ‌‬ ‫به‌خۆداچوون���ه‌وه‌ی‌ فه‌رهه‌نگ���ی سیاس���یی‌و ئ���ه‌م دادگایه‌ بڕیاری���دا به‌ باڵوكردنه‌و‌هی‌ ئ���ه‌م ئاگاداریه‌ له‌یه‌كێ���ك له‌ڕۆژنام ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌و ئه‌خالقی جیهان���ی‌‌و عه‌ره‌بی‌و ناوخۆیه‌كاندا هه‌ركه‌س الیه‌نێك ڕێگری‌ هه‌یه‌ له‌م داوایه‌ له‌ماوه‌ی‌ (‪ )10‬د‌ه ڕۆژدا‬ ‫ئیسالمی‌‪ ،‬كه‌ به‌ كۆ له‌ به‌رانبه‌ر‬ ‫ی بكات به‌م دادگایه‌و‌ه به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫تراژیدیاكهب‌داه‌ له‌باڵوكردن���ه‌و‌هی‌ ئه‌م ئاگاداریه‌وه‌ په‌یوه‌ند ‌‬ ‫بێده‌نگیان هه‌ڵبژارد‪ ،‬وه‌ك چۆن نه‌ش���كرا‬ ‫بابه‌تی قسه‌كردن له‌س���ه‌ر شكستی گوتاری‌ داواكه‌ ده‌بینرێت به‌پێی یاسا‪.‬‬ ‫ناسیۆنالیزمی كوردی‌و ره‌هه‌نده‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‬ ‫ی‪ /‬دادوه‌ری‌ دادوه‌ر‬ ‫ئه‌خالقیه‌كانی‌ ئه‌م ناسیۆنالیزمه‌‪ .‬‬ ‫ئاڤێستا فریاد خلیل‬ ‫ ‬ ‫تێبین���ی‌‪ :‬ئ���ه‌م وت���اره‌ بۆ یه‌كه‌مج���ار له‌‬ ‫ی‬ ‫جمال صدر الدین عل ‌‬ ‫ ‬ ‫مانگ���ی‌ نیس���انی‌ ‪ 2010‬له‌ ژم���اره‌ ( ‪) 7‬ی‌‬ ‫گۆڤاری‌ (مانه‌وه‌)‪،‬كه‌ گۆڤارێكی‌ س���ااڵنه‌یه‌و وێنه‌یه‌ك بۆ‪:‬‬ ‫ل���ه‌ چه‌مچه‌ماڵ س���ااڵنه‌ له‌ ی���ادی‌ ئه‌نفالدا ‪ -‬دۆسیه‌ی داواك ‌ه‬ ‫ده‌رده‌چێت‪،‬باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫ده‌زانن كه‌ به‌تیرۆریستناس���اندنی په‌كه‌كه‌‬ ‫كارێك���ی بێویژدان���ی‌و ب���ێ ئه‌خالقی���ه‌و‬ ‫بڕیارێكی سیاسیه‌‪ ،‬مه‌به‌ستیش له‌و بڕیاره‌‬ ‫فشارخس���تنه‌ سه‌ر ته‌ڤگه‌ڕی ئێمه‌یه‌‪ .‬به‌اڵم‬ ‫‪ ٤٠‬س���اڵ خه‌بات‌و تێكۆشان ده‌ریخست كه‌‬ ‫ئێمه‌ خاوه‌نی مافین‌و گه‌لێكی ئاشتیخوازین‪.‬‬ ‫پێوس���ته‌ ئه‌مه‌ریكی���ه‌كان ن���اوی پارت���ی‬ ‫كرێكارانی كوردستان له‌و لیسته‌ بسڕنه‌وه‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باشه‌ ئه‌گه‌ر ئه‌مه‌ریكیه‌كان داوای‬ ‫به‌رانبه‌ریان لێك���ردن‪ ،‬ئایا كورد چی هه‌یه‌‬ ‫بیدات به‌ئه‌مه‌ریكیه‌كان؟‬ ‫كارت���ال‪ :‬ك���ورد ئاكتۆرێكی س���ه‌ره‌كیه‌‬ ‫له‌خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاس���تدا‪ .‬له‌داهاتوش���دا‬ ‫هه‌موان پێویس���تیان به‌كورد ده‌بێت‪ .‬ئێمه‌‬ ‫باشورمان هه‌یه‌‪ .‬له‌باكور خه‌بات به‌رده‌وامه‌و‬ ‫رۆژ دوای رۆژ به‌رفراوانتر ده‌بێت‪ .‬له‌رۆژئاوا‬ ‫سیس���تمی خۆبه‌ڕێوه‌بردن هه‌یه‌‪ .‬سه‌دساڵه‌‬ ‫خێرو داهاتی كوردس���تان به‌تااڵن ده‌برێت‪.‬‬ ‫به‌ب���ڕوای ئێم���ه‌ ده‌وڵه‌تمه‌ن���دی بۆ كورد‬ ‫ن���ه‌ نه‌وته‌ نه‌ پ���اره‌‪ ،‬به‌ڵك���ه‌ دیموكراتیه‌‪.‬‬ ‫مۆدێلێكی نوێی���ه‌ له‌پێكه‌وه‌ژیان تا كورد‌و‬ ‫تورك‌و عه‌ره‌ب‌و فارس‌‌و ئه‌رمه‌نی‌و عه‌له‌وی‌و‬ ‫س���وننی‌و یه‌زیدی‌و ئاشوری‌و س���وریانی‌‪،‬‬ ‫هه‌موان پێكه‌وه‌ به‌ئاشتی بژین‪.‬‬

‫جوانییەکانی ناڕێکی‪ ...‬پاشماوه‌‬

‫ئـاگاداری‬

‫بۆ گەیش���تنی ئارەزوو بە ئارەزووی خۆی‪،‬‬ ‫واتە یەکگرتنەوەی ئارەزووە لەگەڵ خۆیدا‪.‬‬ ‫ه���ەم ئەنتیگۆنا خۆی‌و هەم کۆرس���ەکەی‬ ‫سۆفۆکلیس مردنی ئەنتیگۆنا بە «مەرگێکی‬ ‫جوان» ناو دەبەن‪ .‬بەاڵم «مەرگی جوان»‬ ‫چیی���ە جگە لە دەاللەتێک���ی تر بۆ ئەوەی‬ ‫من لەس���ەرەتای ئەم نوسینەوە پێیدەڵێم‬ ‫«ناڕێکی جوان»‪ .‬ئەنتیگۆنا بەپێی الکان‬ ‫سەمبولی ناڕێکییە‪ ،‬سەمبولی پەکخستنی‬ ‫ئەو ڕێکخس���تنە ڕەمزییەیە کە تا ئەو کاتە‬ ‫ل���ە ناویدا ژی���اوە‌و حوکم‌و س���نوورەکانی‬ ‫قەبووڵکردوە‪ ...‬مردن���ی بازێکی گەورەیە‬ ‫ب���ۆ ناو تاریکی‪ ،‬بۆ ن���او ڕیالی الکانی‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەو دنیایەی وش���ەمان نییە وەسفیبکات‪،‬‬ ‫خەی���اڵ دەرەقەتی هەم���وو ڕەهەندەکانی‬ ‫نایەت‪ .‬چونکە ڕیالی الکانی ئەو جێگایەیە‬ ‫کە دەکەوێت���ە ئەو دیو زمانەوە‪ ،‬هەتا ئەو‬ ‫دیو خەیاڵیش���ەوە‪ ،‬درزە قووڵەکەی پشت‬ ‫هەموو ش���تەکانە کە ناهێڵێت هیچ شتێک‬ ‫بگاتە کەماڵ‪ .‬بەبڕوای من ئەنتیگۆنا لەسەر‬ ‫دەستی الکان س���یفەتە شۆڕشگێڕییەکەی‬ ‫خۆی وەردەگرێتەوە‪ ،‬بەاڵم شۆڕش���گێڕێک‬ ‫نا کە شۆڕشی بۆ بەدەستخستنی شتێکی‬ ‫دیاریکراوە‪ ،‬بەڵکو شۆڕشگێڕێک کە شۆڕشی‬ ‫ل���ەالی بە مەح���اڵ‌و مەرگ���ەوە گرێدراوە‪.‬‬ ‫ئەنتیگۆن���ا دوژمن���ی ڕێکییەکانی دونیای‬ ‫ئێم���ە‌و ڕێکخس���تنەکانێتی‪ ،‬ئارەزوویەکی‬ ‫تێکدەرە بۆ هەر هێزێک بیبەس���تێتەوە‪...‬‬ ‫ئەنتی سیستمە‪.‬‬ ‫ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ‬ ‫ئەو س���ەرچاوانەی بەجۆرێکی س���ەرەکی‬ ‫س���وودم لێوەرگرتوون ل���ە کورتکردنەوە‌و‬ ‫چڕکردنەوەی بۆچوونەکانی الکاندا دەربارەی‬ ‫ئارەزوو‪ ،‬ئەم کتێبانەن ‪ .1‬پاتریک گیۆمارد‪.‬‬ ‫چێژی تراژیدیا‪ .‬ئەنتیگۆنا‪ ،‬الکان‌و ئارەزووی‬ ‫کەسی دەرونشیکار ‪ .‬بنکەی تۆریا‌و کانت‪.‬‬ ‫ڤییەن���ا‪ ،‬چاپی ‪ .2008.‬بەتایبەت بەش���ی‬ ‫یەکەم‌و دووەم‪ ،‬لەگەڵ بەش���ی تایبەت بە‬ ‫ئەنتیگۆنا‌و کریۆن‪ ،‬لەدوای الپەرە ‪ 115‬وە‬ ‫تا ‪127‬‬ ‫‪ .2‬کارل هامەرمایس���تەر‪ .‬ج���اک الکان‪.‬‬ ‫منش���ن‪ .2008 .‬بەش���ی تایبەت بەزمان‌و‬ ‫ئارەزوو‪ .‬ل‪ 63 .‬تا ‪.74‬‬ ‫‪ .3‬دۆمێنی���ک فینکلدە‪ .‬ئەتیکی حەقیقەت‬ ‫الی پێغەمب���ەران‌و ئەتیک���ی گووت���ار الی‬ ‫بلیمەتان ‪ :‬الکان‪ ،‬کیرکەگارد‪ ،‬ژیژیک‪ .‬ئەم‬ ‫وتارە لە کتێبی ‪ :‬مۆدێلی ڕێکخستنی ئاینی‬ ‫لە مۆدێرن���ەی س���ێکوالردا‪ .‬کۆکردنەوەی‬ ‫‪:‬کلیمینس پۆرنشلێگل‪ .‬بنکەی چاپی ویلهلم‬ ‫فینک‪ .‬منشن‪ .2012 .‬باڵوکراوەتەوە‪.‬‬

‫ونبون‬

‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژووری‌ بازرگان���ی‌‬ ‫سلێمانی‌ ونبوه‌ به‌ناوی‌ (به‌ڕێز عبدالل ‌ه‬ ‫حسین) هه‌ركه‌س دۆزیه‌وه‌ بیگه‌ڕێنێته‌وه‌‬ ‫بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژووری‌ بازرگان���ی‌‬ ‫س���لێمانی‌ ونب���وه‌ به‌ن���اوی‌ (محم���د‬ ‫ق���ادر ره‌ش���ید) هه‌رك���ه‌س دۆزییه‌وه‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‪.‬‬ ‫* ناس���نامه‌یه‌كی‌ ژووری‌ بازرگان���ی‌‬ ‫س���لێمانی‌ ونب���وه‌ به‌ناوی‌ (س���یروان‬ ‫عم���ر محم���ود) هه‌رك���ه‌س دۆزییه‌وه‌‬ ‫بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‪.‬‬ ‫* هه‌وێیه‌كی‌ ئه‌ح���وال مه‌ده‌نی‌ ونبوه‌‬ ‫به‌ناوی‌(س���یروان ن���وری‌ ئیبراهی���م)‬ ‫هه‌رك���ه‌س دۆزی���ه‌وه‌ بیگه‌رێنێته‌وه‌ بۆ‬ ‫پرسگه‌ی‌ ئاوێنه‌‪.‬‬ ‫* باجێکی زانکۆی س���لێمانی به‌ناوی‬ ‫(کاوان حس���ین احم���د) ل���ه‌ کۆلێژی‬ ‫کارگێڕی و ئابووری‪ ،‬ونبوه‌‪ ،‬هه‌رکه‌س‬ ‫دۆزیی���ه‌وه‌ په‌یوه‌ندی ب���کات به‌ ژماره‌‬ ‫مۆبایلی ‪07701941574‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ه له‌ئه‌وروپا‬ ‫نوێنه‌ری ئاوێن ‌‬ ‫شوان حه‌مه‌ ـ نه‌رویج‬ ‫‪004799004729‬‬ ‫‪hamashwan.awene@yahoo.no‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‪ ،‬سەردەشت عوسمان‬

‫‪Awene‬‬ ‫ریکالم‬

‫ریکالم‬