ژماره‌ 515

‫‪www.awene.com‬‬

‫کوردو‬ ‫روسیای فیدرالی‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫ژماره‌ (‪)515‬‬ ‫سێشەممە ‪2016/2/9‬‬

‫‪14‬‬

‫هادی عه‌لی‬ ‫یه‌كگرتو له‌نێوان‬ ‫ساڵیادو كۆنگره‌دا‬

‫کۆمەڵگای‬ ‫چاوەڕوانیی‬

‫‪13‬‬

‫کالودیا رۆس‬ ‫لەسلێامنی‬

‫ێ هیوابون له‌چاكبون ‌‬ ‫ی‬ ‫ب‌‬ ‫دۆخی‌ عێراق‪ ،‬سیستانی‌‬ ‫ناچار به‌بێده‌نگی‌ ده‌كات‬

‫‪7‬‬

‫‪12‬‬

‫‪12‬‬ ‫كورد نازانێت‬ ‫روتیی چیه‌!‬

‫به‌خۆشه‌ویسته‌كه‌م‬ ‫گوت مێرده‌كه‌م‬ ‫ته‌مێ‌ بكه‌‪ ،‬نه‌مزانی‌‬ ‫ده‌یكوژێت‬

‫‪9‬‬

‫‪8‬‬

‫مه‌حمود سه‌نگاوی‪ :‬ئه‌گه‌ر سه‌رۆكی حكومه‌ت بومایه‌ ده‌ستم له‌كارده‌كێشایه‌وه‌‬

‫کابینه‌که‌ی نێچیرڤان له‌روخان نزیك ده‌بێته‌و‌ه‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ دام���وده‌زگا س���ه‌ره‌كیه‌كان ‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ حكوم���ه‌ت له‌هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردس���تاندا به‌ه���ۆی‌ ب���ێ‌ موچه‌ی���ی‌‌و‬ ‫بایك���ۆت‌و خۆپیش���اندانی‌ كارمه‌ندانه‌وه‌‬ ‫په‌كده‌خرێ���ن‌و به‌مه‌ش ئ���ه‌م کابینه‌یه‌ی‬ ‫نێچیرڤ���ان له‌روخ���ان نزی���ك ده‌بێته‌وه‌و‬ ‫یه‌کگرتوی ئیس�ل�امی دیراسه‌ی کشانه‌وه‌‬ ‫له‌حکومه‌ت ده‌کات‪ ،‬مه‌حمود س���ه‌نگاوی‌‬ ‫ئه‌ندام���ی‌ مه‌كته‌بی‌ سیاس���ی‌ یه‌كێتیش‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر سه‌رۆكی حكومه‌ت بومایه‌‬ ‫ده‌ستم له‌كارده‌كێشایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬مه‌حمود س���ه‌نگاوی‪،‬‬ ‫به‌رپرس���ی میح���وه‌ری گه‌رمه‌س���ێری‬ ‫هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ له‌باره‌ی كاریگه‌ری‬ ‫قه‌یران���ی‌ دارایی‌‌و بێ‌ موچه‌یی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫به‌ره‌كانی جه‌نگ‌و هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌‪،‬‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند كه‌ پێشمه‌رگه‌ دۆخی‬ ‫زۆر خراپ���ه‌‪ ،‬ته‌نها دۆخ���ی خۆی خراپ‬

‫نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو دۆخی خێزانیشی خراپه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "ئێمه‌ ئه‌وه‌مان گه‌یاندوه‌ به‌سه‌رۆكی‬ ‫حكوم���ه‌ت‌و جێگره‌ك���ه‌ی‌و داوامانكردوه‌‬ ‫بودجه‌ی پێشمه‌رگه‌ دابین بكات بۆ ئه‌وه‌ی‬ ‫بتوانین به‌ره‌كانی جه‌نگ بپارێزین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئه‌گ���ه‌ر پێش���مه‌رگه‌ نه‌بێت‬ ‫ئازادی‌و ده‌س���ه‌اڵتمان له‌ده‌س���تده‌چێت‪،‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌ خۆیش���ی سه‌ره‌ڕای برسیه‌تی‬ ‫خۆی‌و ماڵ‌و منداڵی‪ ،‬هه‌س���ت به‌مه‌ترسی‬ ‫داعش ده‌كات بۆیه‌ ئاماده‌ نیه‌ س���ه‌نگه‌ر‬ ‫چۆڵ‌ بكات"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌كاتێكدایه‌ كه‌ خش���ته‌ی نوێی‬ ‫موچ���ه‌ی فه‌رمانب���ه‌ران ناڕه‌زاییه‌ك���ی‌‬ ‫گ���ه‌وره‌ی‌ له‌نێ���و خه‌ڵكی‌ كوردس���تاندا‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫دروس���تكردوه‌‪ ،‬به‌جۆرێ���ك ك���ه‌ ن���ه‌ك‬ ‫ه���ه‌ر كارمه‌ندان���ی‌ بواری‌ ته‌ندروس���تی‌‌و‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌و خوێندن���ی‌ ب���ااڵ‌و ئه‌وقاف‌و‬

‫دادگاكان‪ ،‬به‌ڵك���و هێزه‌ ئه‌منیه‌كانیش��� ‌ی‬ ‫گرتوه‌ته‌وه‌ كه‌ له‌س���ااڵنی‌ رابردودا مشتی‌‬ ‫ئاس���نینی حكومه‌ت بون‪ ،‬هێزی‌ پۆلیس‬ ‫له‌خۆپیش���اندانیاندا له‌س���لێمانی‌‌و كۆیه‌‪،‬‬ ‫داوای "ڕوخاندنی حكومه‌ت" ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری پۆلیس���ی كۆی���ه‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫پۆلیس‌و ئه‌فس���ه‌ره‌كانی له‌ش���ه‌قامه‌كان‬ ‫هاواری ڕوخان���ی حكومه‌تی���ان ده‌كرد‪،‬‬ ‫هۆش���داری ئه‌وه‌ی دا كه‌ خۆپیش���اندانی‬ ‫پۆلیس جێگه‌ی مه‌ترسیه‌‪ ،‬ئه‌و به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند كه‌ "خۆپیشاندانی پۆلیس جێی‌‬ ‫مه‌ترسیه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌وان سیمای حكومه‌تن‌و‬ ‫ده‌موده‌زگاكان���ی حكوم���ه‌ت ده‌پارێزن‪،‬‬ ‫كاتێك ئ���ه‌وان وه‌ك���و كارمه‌نده‌كانی تر‬ ‫مانبگرن كێشه‌یه‌"‪.‬‬

‫‪3 2‬‬

‫پۆلیس خۆپیشاندان ده‌کا‌و خه‌لکی کاره‌کانیان رایی ده‌کات‬

‫فۆتۆ‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬له‌و‌ه ده‌ترسین ئه‌م دۆخ ‌ه‬ ‫به‌مافی‌ خۆم ‌ی ده‌زانم‬ ‫بكێشێت‬ ‫پشێویی‬ ‫‌و‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ردان‬ ‫ه‬ ‫پاشاگ‬ ‫بۆ‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫س‬ ‫ببم ‌ه ئه‌مینداری‌ یه‌كگرتو‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‪:‬‬

‫دڵش���اد ش���ه‌هاب ڕاوێژكاری سه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‌و ئه‌ندامی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی پارت���ی دیموكرات���ی‬ ‫كوردستان ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ شه‌ڕی‬ ‫داع���ش‌و دابه‌زینی‌ نرخ���ی‌ نه‌وت باری‬ ‫حكومه‌تی‌ قورس���كردوه‌‌و له‌ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫نێچیرڤان بارزانی���دا نییه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"ئێمه‌ له‌خه‌ڵكی خۆمان ناترسین‪ ،‬له‌وه‌‬

‫ده‌ترسین خوانه‌خواسته‌ ئه‌م دۆخه‌ سه‌ر‬ ‫بۆ پاشاگه‌ردانی‌‌و پشێوییه‌ك بكێشێت‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا ك���ه‌ چوارده‌ورم���ان به‌ئاگر‬ ‫ده‌وره‌ دراوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪ :‬دڵش���اد ش���ه‌هاب‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنێك���ی‌ تایبه‌ت به‌ئاوێنه‌دا‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ بڕیاردان له‌س���ه‌ر خشته‌ی‌‬ ‫موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران له‌ناچاریدایه‌‪ ،‬دوا‬

‫ش���ته‌ كه‌ حكومه‌ت به‌ده‌ستیه‌وه‌ بوه‌‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "ئه‌مه‌ مانای‌ ئ���ه‌وه‌ نییه‌ كه‌‬ ‫حكومه‌ت چه‌ند بژارده‌یه‌كی‌ له‌به‌رده‌ست‬ ‫بوه‌ ئه‌مه‌ی‌ هه‌ڵبژاردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "راس���ته‌ به‌رپرسیاری یه‌كه‌م‬ ‫له‌ئه‌ستۆی سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردس���تانه‌‪ ،‬به‌اڵم پێویس���ته‌ دو شت‬ ‫به‌باش���ی‌ ل���ه‌م دۆخ���ه‌دا ببینی���ن كه‌‬

‫تێیكه‌وتوین‪ ،‬یه‌كێكیان شه‌ڕی داعش‌و‬ ‫ئه‌وی‌ تریشیان دابه‌زینی‌ نرخی‌ نه‌وته‌‪،‬‬ ‫كه‌ باری حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانی‌‬ ‫ق���ورس ك���ردوه‌‌و له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ كاك‬ ‫نێچیرڤاندا نییه‌"‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫فه‌رهاد پیربا ‌ڵ داوا ‌ی ده‌ست له‌كاركێشانه‌وه‌ ‌ی نێچیرڤان‌و‬ ‫راگه‌یاندن ‌ی ده‌وڵه‌تی‌ شاهه‌نشاه ‌ی كوردستان ده‌كات‬ ‫فه‌ره����اد پیرب����اڵ‌ له‌پڕۆژه‌یه‌كی����دا كه‌ كوردستان‪ ،‬ده‌س����ت له‌كاركێشانه‌وه‌ی‬ ‫ب����ۆ ده‌رباز ب����ون له‌قه‌یرانی‌ ئێس����تای‌ خۆی ڕابگه‌یه‌نێت‌و دان به‌وه‌دا بنێت كه‌‬ ‫كوردس����تان ئام����اده‌ی‌ ك����ردوه‌‪ ،‬داوای‌ له‌س����اڵی ‪ ١٩٩١‬تاكو ئه‌مڕۆ حكومه‌تێك‬ ‫ده‌س����ت له‌كاركێش����انه‌وه‌ی‌ نێچیرڤان له‌ئه‌وه‌ی تر فاشیلتر‪ ،‬گه‌یاندیانه‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫بارزان����ی‌ له‌س����ه‌رۆكایه‌تی‌ حكومه‌ت����ی‌ كه‌ خۆی ل����ه‌وێ پێویس����ته‌ دانی پێدا‬ ‫هه‌رێم‌و راگه‌یاندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ شاهه‌نشاهی‌ بنێت‪( :‬هه‌ڵه‌ بوین له‌ڕوی س����تراتیژی‬ ‫كوردستان له‌الیه‌ن مه‌سعود بارزانیه‌وه‌ ئابوریی – نه‌ته‌وه‌ییمان بۆیه‌ ئیفالسمان‬ ‫ك����ردو ده‌ب����ێ سیس����ته‌م بگۆڕین نه‌ك‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫تایب����ه‌ت به‌ئاوێنه‌‪ :‬فه‌ره����اد پیرباڵ‌ ئه‌شخاس!)‬ ‫پیرباڵ‌ له‌بڕگه‌یه‌ك����ی‌ ئه‌م پڕۆژه‌یه‌یدا‬ ‫ل����ه‌م پڕۆژه‌یه‌دا ك����ه‌ ل����ه‌م ژماره‌یه‌ی‌‬ ‫رۆژنام����ه‌ی‌ ئاوێنه‌دا باڵوكراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬داوا داوای‌ راگه‌یاندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ شاهه‌نشاهی‌‬ ‫ده‌كات رۆژی‌ ‪ 2006/2/14‬نێچیرڤ����ان كوردس����تان ده‌كات‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت "رۆژی‌‬ ‫بارزانی‪ ،‬س����ه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی ‪ ،2016/3/21‬سه‌رۆك بارزانی ده‌وڵه‌تی‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ ‬ ‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫شاهه‌نشاهیی كوردس����تان ڕابگه‌یه‌نێت‬ ‫به‌سیس����ته‌مێكی په‌رله‌مانتاریی����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك كه‌ بنه‌ماڵه‌ی بارزانییه‌كان‬ ‫بكرێنه‌ پاشا"‪.‬‬ ‫ده‌ش����ڵێت "به‌پێی ئه‌و سیس����ته‌مه‌‪،‬‬ ‫میلله‌ت باج ده‌داته‌ ئه‌و چینه‌" وه‌زاره‌تی‬ ‫ناوخۆ (ئاسایش)و س����وپا (وه‌زاره‌تی‬ ‫پێشمه‌رگه‌) له‌ده‌ست ماڵی پاشا ده‌بێت!‬ ‫س����ه‌رجه‌م حكومه‌ت‌و وه‌زاره‌ته‌كانی ترو‬ ‫جومگه‌كان له‌ده‌س����ت ئۆپۆزیس����یۆن‌و‬ ‫خه‌ڵك بێت"‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫ئه‌بوبه‌كر عه‌ل���ی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫كوردس���تان ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ ئێس���تای‌ یه‌كگرت���و‬ ‫پێویس���تی‌ به‌گۆڕانكارییه‌‪ ،‬ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫"به‌مافی‌ خۆمی‌ ده‌زانم ببمه‌ ئه‌مینداری‌‬ ‫یه‌كگرتو"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‬ ‫له‌گفتوگۆیه‌ك���ی‌ تایب���ه‌ت به‌ئاوێن���ه‌دا‬ ‫رایگه‌یاند كه‌ پێویس���ته‌ یه‌كگرتو خۆی‌‬ ‫به‌جۆرێ���ك ڕێكبخات���ه‌وه‌ ك���ه‌ الوان‌و‬ ‫خوشكان ڕۆڵی‌ بنچینه‌یی تێدا بگێڕن‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئاواتم ب���ۆ كۆنگره‌ی‌ داهاتو‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كۆنگره‌ بۆ جاری‌ دوه‌م یه‌كگرتو‬ ‫ڕابگه‌یه‌نێت‪‌ ،‬واته‌ له‌س���ه‌ر بناغه‌یه‌كی‌‬ ‫نوێ‌‌و به‌ناو و پێناس���ه‌و ئاڕاسته‌یه‌كی‌‬ ‫نوێوه‌ دایبڕێژێته‌وه‌"‪.‬‬

‫وتیش���ی‌ "پێموای���ه‌ س���ه‌ركردایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێستای‌ یه‌كگرتو‪ ،‬به‌تایبه‌تیش ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫بڕی���اری‌ حیزبه‌كه‌ی���ان له‌ده‌س���تدایه‌‬ ‫پێویستی‌ به‌گۆڕانكاری‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌ ئه‌وه‌ش رونده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ له‌كۆنگره‌ی‌ پێشوش���دا ویستویه‌تی‌‬ ‫خۆی‌ بپاڵێوێت بۆ ئه‌مینداری‌ یه‌كگرتو‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ به‌ربه‌س���تێك‬ ‫دانرا منی‌ خسته‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫مه‌رجیان تێدایه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌ڕاستیشدا من ئه‌وه‌ به‌مافی‌‬ ‫خۆم ده‌زانم‪ ،‬بونم له‌پێگه‌ی‌ ئه‌مینداریدا‬ ‫ده‌رفه‌تی‌‌وه‌گه‌ڕخس���تنی‌ به‌شێ‌ له‌‌وزه‌‌و‬ ‫توانا خواپێداوه‌كانم ده‌خاته‌ به‌رده‌ست‌و‬ ‫له‌خۆم ڕاده‌بینم كه‌ له‌ڕێی‌ به‌كارهێنانی‌‬ ‫پاشخانه‌ فكری‌‌و ئه‌زمونه‌ سیاسیه‌كه‌م‪،‬‬ ‫ده‌رگای‌‌وه‌رزێك���ی‌ گه‌ش���ه‌كردنی‌ نوێ‌‬ ‫به‌ڕوی‌ یه‌كگرتودا بكه‌مه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوبراو ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌وه‌ش كرد كه‌‬ ‫حیزبێكی‌ ‌وه‌كو یه‌كگرت���و كاتێ‌ له‌ژێر‬ ‫س���ایه‌ی‌ ئه‌و جه‌مس���ه‌رگیریه‌ سیاسیه‌‬ ‫تونده‌ی‌ كۆمه‌ڵگادا كۆنگره‌ ده‌به‌ستێ‌‌و‬ ‫به‌ره‌نجام���ی‌ كۆنگ���ره‌ش‪ ،‬ب���ۆ زی���اد‬ ‫له‌حیزبێك‌و به‌تایبه‌تیش بۆ هه‌ندێ‌ له‌وان‬ ‫جێگای‌ بایه‌خ بێت‪ ،‬ده‌بێت حس���اب بۆ‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ ده‌ستێوه‌ردانی‌ حزبه‌كانی‌ تر‬ ‫له‌كۆنگره‌دا بكات‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "كۆنگره‌ی‌‬ ‫پێش���و هه‌وڵی‌ له‌وجۆره‌ هه‌بو‪ ،‬دڵنیام‬ ‫ئه‌مجاره‌ش ئه‌م جۆره‌ هه‌وڵه‌ ده‌بێت"‪.‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪5‬‬

‫تیراژ‪4500 :‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫‪3‬‬

‫"یه‌كگرتو و گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ نایانه‌وێت به‌ئاگری یه‌كێتی‌و پارتیه‌و‌ه بسوتێن"‬

‫ترسی ته‌قینه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ری الیه‌ن ‌ه سیاسیه‌كان ده‌خاته‌ جوڵ ‌ه‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬

‫قه‌یران‌و ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی هاواڵتیان‬ ‫ترسی ته‌قینه‌وه‌ی جه‌ماوه‌ری الی‬ ‫پارته‌ سیاسیه‌كان دروستكردوه‌و به‌پێی‬ ‫زانیاریه‌كانیش به‌شێك له‌الیه‌نه‌كان‬ ‫تاوتوێی ئه‌وه‌ده‌كه‌ن له‌حكومه‌ت‬ ‫بكشێنه‌وه‌‪ ،‬هاوكات پارتیش جه‌خت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌كاته‌وه‌ حكومه‌ت دۆخی‬ ‫باش ده‌بێت‪.‬‬ ‫دكت���ۆر ش���ێركۆ ج���ه‌وده‌ت ئه‌ندامی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كگرت���وی ئیس�ل�امی‬ ‫كوردستان هه‌ڵوێستی یه‌كگرتو بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ئاشكراده‌كات كه‌ ئه‌و له‌گه‌ڵ كه‌مكردنه‌وه‌ی‬ ‫موچه‌ی فه‌رمانب���ه‌ران نیه‌و پێیوایه‌ ده‌بو‬ ‫حكوم���ه‌ت ڕونتربوای���ه‌‌ له‌ئاش���كراكردنی‬ ‫داهاته‌كان به‌تایب���ه‌ت داهاتی نه‌وت وتی‬ ‫"مه‌ترس���ی ئه‌وه ‌هه‌یه‌ دۆخەکە‌ له‌ده‌ست‬ ‫ده‌ربچێت‌و زۆر هه‌ستیارو مه‌ترسیداره‌"‪.‬‬ ‫خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زایی‌و مانگرتن دژی‬ ‫خش���ته‌ی نوێ���ی موچه‌ی حكوم���ه‌ت كه‌‬ ‫كۆتایی هه‌فته‌ی ڕابردو ڕاگه‌یه‌نرا ترس���ی‬ ‫الی الیه‌نه‌سیاس���یه‌كان دروس���تكردوه‌و‬ ‫كۆبون���ه‌وه‌ی ناوخۆی���ی‌و ده‌ره‌ك���ی ناو‬ ‫حیزبه‌كان���ی زیادك���ردوه‌‪ ،‬بۆیه‌ ئێس���تا‬ ‫هه‌موان مه‌ترس���ی ته‌قینه‌وه‌ی دۆخه‌كه‌و‬ ‫نه‌گالن له‌گه‌نده‌ڵیه‌كانی چاره‌كه‌س���ه‌ده‌ی‬ ‫ده‌سه‌اڵتی كوردی (یه‌كێتی‌و پارتی)یه‌وە‬ ‫ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫دكت���ۆر ش���ێركۆ ج���ه‌وده‌ت پالنێكی‬ ‫حیزبه‌ك���ه‌ی ب���ۆ ئاوێنه‌ ئاش���كراده‌كات‌و‬ ‫ده‌ڵێت "هه‌مو حیزبه‌كان له‌ژێر فش���اری‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌كانیاندان‌و ئێمه‌ش به‌پێی پشكی‬ ‫خۆم���ان ئه‌و فش���اره‌مان له‌س���ه‌ره‌ بۆیه‌‬ ‫ئێستا دیراسه‌ی ئه‌وه‌ده‌كه‌ین له‌حكومه‌ت‬

‫بۆ قه‌یرانه‌كان به‌تایبه‌ت قه‌یرانی دارایی"‪.‬‬

‫بكشێینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی زانیاریه‌كان ئه‌مڕۆ الیه‌نه‌ سیاسی ‌ه‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی سنوری پارێزگای سلێمانی‬ ‫(یه‌كێت���ی‌و گۆڕان‌و كۆم���ه‌ڵ‌و یه‌كگرتو)‪،‬‬ ‫بۆ دۆزین���ه‌وه‌ی چاره‌س���ه‌رێك بۆ دۆخی‬ ‫ئێس���تای پارێزگاكه‌و ه���اوكات وابڕیاره‌‬ ‫له‌باره‌ی دابینكردنی موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی‬ ‫سنوری پارێزگای س���لێمانی قسه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫یه‌كێتی بكرێت‪.‬‬

‫هه‌مو حیزبه‌كان‬ ‫له‌ژێر فشاری‬ ‫یاسین حه‌سه‌ن ئه‌ندامی سه‌ركردایه‌تی جه‌ماوه‌ره‌كانیاندان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیس�ل�امی ئ���ه‌وه‌ی ب���ۆ‬ ‫ئاوێن‌یه‌ ئێمه‌ش به‌پێی پشكی‬ ‫ئاش���كراكرد " ئامانج���ی دانیش���تنه‌كه‬ ‫س���لێمانی ب���ۆ ده‌رچون���ه‌ له‌ودۆخ���‬ ‫دروستبوهه‌‪‌‌،‬ی خۆمان ئه‌و فشاره‌مان‬ ‫له‌سنوری پارێزگای سلێمانی‬ ‫پێش���مانوایه‌ پاش���اگه‌ردانی نابێته‌ هۆی‬ ‫فشارو ده‌مانه‌وێت ڕێگه‌چاره‌یتر بدۆزینه‌وه‌ له‌سه‌ره‌ بۆیه‌ ئێستا‬ ‫بۆ فشار خستنه‌ سه‌ر ده‌سه‬ ‫‌اڵت"‪ .‬ئێستای دیراسه‌ی ئه‌وه‬ ‫یاسین حه‌سه‌ن له‌باره‌ی دۆخی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردستانیش���ه‌وه‌ ئاماژه‌ی بۆ‬ ‫باچاكی ‌ده‌كه‌ین له‌حكومه‌ت‬ ‫ئه‌وه‌كرد ئ���ه‌وه‌ی كه‌خراپیكردوه‌‬ ‫بكات���ه‌وه‌ ئێم���ه‌ش ه���اوكاری ده‌بی���ن‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ كورتهێنانی بودجه‌ بوه‌ته‌ مایه‌ی بكشێینه‌وه‌‬ ‫سزادانی خه‌ڵكێك كه‌ شایسته‌ی ژیانێكی‬ ‫ش���ه‌رفه‌ندانه‌ن‪ ،‬وت���ی "ڕوبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی‬ ‫گه‌نده‌ڵی له‌سه‌ره‌وه‌ ده‌سپێده‌كات‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫له‌خ���وارەوه‌ ده‌س���تیانپێكردوه‌"‪ ،‬هاوكات‬ ‫له‌ب���اره‌ی كش���انه‌وه‌ له‌حكومه‌تیش وتی‬ ‫"كش���انه‌وه‌ی كۆمه‌ڵ‌ له‌حكوم���ه‌ت وه‌كو‬ ‫ئاوخوردانه‌وه‌ وایه‌‪ ،‬به‌اڵم جارێ قس���ه‌ی‬ ‫له‌سه‌ر ناكه‌ن"‪.‬‬

‫د‪.‬ش���ۆڕش حاجی وته‌بێژی بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫گۆڕان ب���ۆ ئاوێنه‌ ئاماژه‌ی ب���ۆ ئه‌وه‌كرد‬ ‫ئ���ه‌وان وه‌كو بزوتنه‌وه‌كه‌یان پش���تگیری‬ ‫خۆپیش���اندان ناكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم پش���تیوانی‬ ‫ناڕه‌زاییه‌كان���ی هاواڵتی���ان ده‌كه‌ن‪ ،‬وتی‬ ‫"ئاماده‌ییمان هه‌ی���ه‌ به‌یه‌كه‌وه‌ كاربکه‌ین‬ ‫بۆ چاره‌س���ه‌ری قه‌یرانی دارایی هه‌رێمی‬ ‫بزوتن���ه‌وه‌ی گۆڕان كه‌ ئێس���ته‌ الیەنی كوردستان"‪.‬‬ ‫وته‌بێ���ژی فه‌رم���ی گ���ۆڕان ئه‌وه‌ش���ی‬ ‫سه‌ره‌كی سیاسه‌تی هه‌رێمی كوردستانه‌‪،‬‬ ‫ڕای فه‌رمی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ "ئاماده‌ی هاوكاریه‌ ڕونكرده‌وه‌ "ڕوبه‌ڕو به‌الیه‌نه‌ سیاسیه‌كانمان‬ ‫بۆ چاره‌سه‌كردنی ئه‌م دۆخه‌ی كه‌ ڕوبه‌ڕوی وتووه‌ كه‌ بۆیه‌ ئاماده‌ین دانیشتنتان له‌گه‌ڵ‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی چاره‌سه‌رێك بدۆزینه‌وه‌‬ ‫هاواڵتیانی هه‌رێم بوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬

‫پارتی هه‌رچه‌ند زۆر نیگه‌رانه‌ له‌دۆخەکە‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم په‌یام���ی كادیره‌كانی ب���ه‌رده‌وام‬ ‫ب���ه‌و ئاڕاس���ته‌یه‌یە ك���ه‌ دۆخی ش���ه‌قام‬ ‫هێوربكاته‌وه‌‪ ،‬هاوكات په‌رله‌مانتارێكی ئه‌و‬ ‫حیزبه‌ زانیاریه‌كی نوێ له‌باره‌ی چاره‌سه‌ری‬ ‫حكومه‌ت بۆ قه‌یرانه‌كه‌ ئاشكراده‌كات ‪.‬‬ ‫فه‌رحان جه‌وه���ه‌ر په‌رله‌مانتاری پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستان پێباشه‌ حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان متمان���ه‌ بۆ خه‌ڵك‬ ‫دروستبكات‌و كێشه‌كه‌و ڕێگاچاره‌سه‌ره‌كان‬ ‫ب���ۆ خه‌ڵ���ك ش���یبكاته‌وه‌‪ ،‬ه���اوكات‬ ‫سه‌رس���وڕمانی خۆی ده‌رده‌بڕێت‌و ده‌ڵێت‬ ‫"هه‌نگاوی دڵخۆشكه‌ر هه‌ن‪ ،‬نازانم بۆچی‬ ‫بۆ خه‌ڵكی ڕون ناكه‌نه‌وه؟‌"‬ ‫جه‌وهه‌ر له‌ب���اره‌ی پالن���ی حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان ئه‌وه‌ی ب���ۆ ئاوێنه‌‬ ‫ئاش���كراكرد " له‌م���اوه‌ی چه‌ن���د مانگی‬ ‫داهاتودا قه‌یرانی دارای���ی كه‌مده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ حكومه‌ت قه‌رزێ���ك وه‌رده‌گرێت‪،‬‬ ‫بودجه‌ی پێش���مه‌رگه‌ش ده‌خرێته‌ س���ه‌ر‬ ‫هاوپه‌یمان���ی نێوده‌وڵه‌تی‪ ،‬ه���اوكات بۆ‬ ‫نی���وه‌ی دوه‌م���ی ‪2106‬ش نرخ���ی نه‌وت‬ ‫به‌رزده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫زیات���ر قوڵبونه‌وه‌ی قه‌یران���ی دارایی‌و‬ ‫به‌رده‌وام���ی ناڕه‌زایی���ه‌كان ك���ه‌ كه‌رتی‬ ‫ئه‌منیش���ی گرتوه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌یه‌ پارته‌ سیاس���یه‌كان بگه‌یه‌نێته‌ ئه‌و‬ ‫ڕاده‌یه‌ی كه‌ كشانه‌وه‌ی خۆیان له‌حكومه‌تی‬ ‫هه‌رێم ڕابگه‌یه‌نن‪ ،‬ئه‌وه‌ش دوای ئه‌وه‌هات‬ ‫جه‌م���اوه‌ری پارته‌ سیاس���یه‌كان به‌هۆی‬ ‫نیگه‌رانی���ان له‌حكوم���ه‌ت داوای زۆر بۆ‬ ‫س���ه‌ركرده‌كانیان به‌رزده‌كه‌نه‌وه‌ تاوه‌كو‌‬ ‫له‌حكومه‌ت بكشێنه‌وه‌ تائه‌وانیش به‌ئاگری‬ ‫پارتی‌و یه‌كێتیه‌وه‌ نه‌سوتێن‪.‬‬

‫مه‌حمود سه‌نگاوی‪ :‬ئه‌گه‌ر سه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ت بومایه‌ ده‌ستم له‌كارده‌كێشایه‌وه‌‬ ‫مه‌حمود سه‌نگاوی ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی یه‌كێتی‌و به‌رپرسی سه‌ربازی ئه‌و‬ ‫حیزبه‌ له‌باره‌ی ناڕه‌زاییه‌كانی هاواڵتیانی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تانه‌وه‌ ده‌ڵێت "ئه‌گه‌ر‬ ‫من س���ه‌رۆكی حكومه‌ت بومایه‌ ده‌ستم‬ ‫له‌كارده‌كێشایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌ _تایبه‌ت‪ :‬مه‌حمود س���ه‌نگاوی‬ ‫ئه‌ندام���ی مه‌كته‌ب���ی سیاس���ی یه‌كێتی‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی ڕاگه‌یان���د "س���ه‌ره‌ڕای‬ ‫قه‌یرانه‌كانی هه‌رێمی كوردستان له‌نرخی‬ ‫نه‌وت‌و شه‌ڕی داعش‪ ،‬كێشه‌ی سه‌ره‌كی‬ ‫ئێم���ه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ ناتوانی���ن خه‌ڵك‬ ‫تێبگه‌یه‌نین ئێمه‌ پاره‌مان نیه‬ ‫بۆیه‌ خه‌ڵك ل���ه‌وه‌ نیگه‌رانه‌‬ ‫واده‌زانێ���ت پاره‌هه‌ی���ه‌و‬ ‫حیزبه‌كان ده‌یخۆن"‪.‬‬ ‫ڕاش���یگه‌یاند "م���ن ب���ۆ‬ ‫خ���ۆم ئه‌گ���ه‌ر س���ه‌رۆكی‬ ‫حكوم���ه‌ت بومای���ه‌ ده‌س���تم‬ ‫له‌كارده‌كێشایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫مه‌حم���ود س���ه‌نگاوی ك���ه‌‬ ‫هاوكات به‌رپرسی میحوه‌ری‬ ‫گه‌رمه‌سێری هێزه‌كانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌یه‌ له‌باره‌ی‬ ‫كاریگه‌ری قه‌یرانه‌كه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر به‌ره‌كان���ی‬ ‫جه‌ن���گ‌و هێزه‌كانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌وه‌ وتی "‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ دۆخی‬

‫زۆر خراپه‌‪ ،‬ته‌نه����ا دۆخی خۆی خراپ‬ ‫نی����ه‌ به‌ڵكو دۆخی خێزانیش����ی خراپه‌‪،‬‬ ‫ئێمه‌ ئه‌وه‌م����ان گه‌یاندوه‌ به‌س����ه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌ت‌و جێگره‌ك����ه‌ی‌و داوامانكردوه‌‬ ‫بودج����ه‌ی پێش����مه‌رگه‌ دابی����ن ب����كات‬ ‫بۆئ����ه‌وه‌ی بتوانی����ن به‌ره‌كان����ی جه‌نگ‬ ‫بپارێزین"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "ئه‌گه‌ر پێش����مه‌رگه‌ نه‌بێت‬ ‫ئازادی‌و ده‌سه‌اڵتمان له‌ده‌ست ده‌چێت‪،‬‬ ‫پێشمه‌رگه‌ خۆیشی سه‌ره‌ڕای برسیه‌تی‬ ‫خۆی‌و ماڵ‌و منداڵی هه‌ست به‌مه‌ترسی‬ ‫داعش ده‌كات بۆیه‌ ئاماده‌نیه‌ سه‌نگه‌ر‬ ‫چۆڵبكات"‪.‬‬

‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬شه‌ڕی داعش‌و دابه‌زین ‌ی نرخی‌ نه‌وت‬ ‫باری حكومه‌ت ‌ی قورس كردوه‌‌و له‌ده‌سه‌اڵت ‌ی نێچیرڤاندا نییه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫دڵشاد شه‌هاب ڕاوێژكاری سه‌رۆكی‬ ‫حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستان‌و ئه‌ندامی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی پارتی دیموكراتی‬ ‫كوردستان له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "ئێمه‌ له‌خه‌ڵكی خۆمان ناترسین‪،‬‬ ‫له‌وه‌ ده‌ترسین خوانه‌خواسته‌ ئه‌م دۆخه‌‬ ‫سه‌ر بۆ پاشاگه‌ردانی‌‌و پشێوییه‌ك‬ ‫بكێشێت‪ ،‬له‌كاتێكدا كه‌ چوارده‌ورمان‬ ‫به‌ئاگر ده‌وره‌ دراوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬س����ه‌باره‌ت به‌دۆخه‌كه‌ خشته‌ی‌‬ ‫نوێی‌ موچ����ه‌ ئاگری‌ به‌رداوه‌ته‌ ش����ه‌قام‬ ‫ده‌ڵێن چی‌؟‬ ‫دڵشاد ش����ه‌هاب‪ :‬ئه‌م خش����ته‌یه‌ دوای‬ ‫پ����رس‌و راوێژێكی‌ زۆر له‌گ ‌هڵ‌ هه‌مو الیه‌نه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی����داره‌كان بڕیاری‌ له‌س����ه‌ردراوه‌و‬ ‫به‌رهه‌می‌ كۆمه‌ڵێك كۆنفرانس‌و ۆرك شۆپه‌‌و‬ ‫س����ه‌ره‌نجام ئه‌م خش����ته‌یه‌ی لێده‌رچوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ له‌چوارچێ����وه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك پاكێجی‬ ‫چاكسازیدایه‌ س����ه‌باره‌ت به‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‬ ‫خه‌رجی����ه‌كان‌و نه‌مان����ی دو موچه‌ی����ی‌و‬ ‫نه‌مانی هه‌ندێ����ك ده‌رماڵه‌‌و پێداچونه‌وه‌ی‬ ‫پله‌بااڵكان‌و یه‌كخس����تن‌و ڕێكخستنه‌وه‌ی‬ ‫هه‌یكه‌لی حكوم ‌هت‌و سیسته‌می‌ خه‌رجی‌‌و‬ ‫كۆمه‌ڵێ����ك بواری‌ ت����ر‪ ،‬دیاره‌ ئ����ه‌و بڕه‌‬ ‫پاره‌یه‌ی‌ ك����ه‌ به‌هۆی‌ فرۆش����تنی‌ نه‌وت‌و‬ ‫غازه‌وه‌ ده‌س����ت حكومه‌ت ده‌كه‌وێت‪ ،‬بۆ‬ ‫موچ����ه‌ ته‌رخان ده‌كرێت بریتیه‌ له‌نزیكه‌ی‬ ‫پێنج س����ه‌د ملیار دینار‪ .‬ئه‌م پێنج سه‌د‬ ‫ملیار دیناره‌ له‌سه‌ر بنه‌مای‌ ئه‌و خشته‌یه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ ڕاگه‌یه‌ندراوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌نیه‌ حكومه‌ت هیچ‬ ‫بژارده‌یه‌كی‌ باش����تریان له‌به‌رده‌ستدابێت‪،‬‬ ‫ئه‌م����ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردبێ����ت‪ .‬ئێم����ه‌ له‌نێوان‬ ‫دو بژارده‌دای����ن ئای����ا ئ����ه‌م بڕه‌پاره‌یه‌ی‌‬ ‫له‌به‌رده‌س����ته‌ بڕێك له‌موچه‌ی‌ كارمه‌ندانی‌‬ ‫پێبدرێت یان ئه‌وه‌ی����ه‌ هیچی پێنه‌درێت‌و‬ ‫خه‌ریك����ی هه‌وڵ����ی ت����ر بی����ن تاده‌گه‌ینه‌‬ ‫ده‌رئه‌نجام؟ له‌دوا بڕیاردا حكومه‌ت ئه‌وه‌ی‬ ‫به‌باشزانی ئه‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ی له‌به‌رده‌سته‌‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ی‌ ئێس����تا به‌شێویه‌كی كاتی‬ ‫ده‌ست به‌دابه‌شكردنی‌ بكرێت‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ده‌س����تكاری ئه‌و خشته‌یه‌‬ ‫ده‌كرێت بۆمانگی داهاتو؟‬ ‫دڵش����اد ش����ه‌هاب‪ :‬حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ش����تێكی ده‌ستبكه‌وێت به‌هه‌ر‬ ‫ئامڕازێك ناهێڵین ئێس����تاش ئه‌و خشته‌یه‌‬ ‫جێبه‌جێ ببێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و خش����ته‌یه‌ كه‌‬ ‫جێبه‌جێ‌ ده‌بێت له‌ناچاریدایه‌‪ ،‬دوا ش����ته‌‬ ‫كه‌ حكومه‌ت به‌ده‌س����تیه‌وه‌ ب����وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫مان����ای‌ ئ����ه‌وه‌ نییه‌ كه‌ حكوم����ه‌ت چه‌ند‬ ‫بژارده‌یه‌ك����ی‌ له‌به‌رده‌س����ت ب����وه‌ ئه‌مه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵب����ژاردوه‌‪ .‬س����ه‌باره‌ت به‌ئاگربه‌ربونه‌‬ ‫شه‌قامیش‪ ،‬دیاره‌ خه‌ڵك مافی خۆیه‌تی‪،‬‬ ‫هاواڵتی كۆمه‌ڵێك بارگرانی له‌ئه‌ستۆیه‌ كه‌‬ ‫موچ����ه‌ ته‌واوه‌كه‌ی‌ خۆی‌ پێنادرێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ده‌بێت هه‌مومان ئه‌و راس����ته‌یه‌ش نادیده‌‬ ‫نه‌گری����ن كه‌ گریمان هه‌موم����ان له‌م واڵته‌‬ ‫گڕمان گرت‌و واڵته‌كه‌ش له‌گه‌ڵ ئێمه‌ گڕی‬ ‫گرت‪ ،‬رێگه‌چ����اره‌ نیی����ه‌‪ ،‬ده‌بێت بیرێك‬ ‫له‌دوای ئه‌وه‌ش بكه‌ینه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ناترس����ن له‌خۆپیش����اندانی‬ ‫به‌رفراوان‌و ته‌قینه‌وه‌ی دۆخه‌كه‌؟‬ ‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬ئێمه‌ له‌خه‌ڵكی خۆمان‬ ‫ناترس����ین‪ ،‬له‌وه‌ ده‌ترسین خوانه‌خواسته‌‬ ‫ئ����ه‌م دۆخه‌ س����ه‌ر ب����ۆ پاش����اگه‌ردانی‌‌و‬ ‫پش����ێوییه‌ك بكێش����ێت‪ ،‬له‌كاتێك����دا كه‌‬ ‫چوارده‌ورم����ان به‌ئاگ����ر ده‌وره‌ دراوه‌‪،‬‬ ‫ڕۆژانه‌ هێرش����ی داعش له‌سه‌ر سنوره‌كان‬ ‫هه‌ی����ه‌‪ ،‬چاوه‌ڕوان����ی هه‌موم����ان ئه‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫راس����ته‌ ئازاری‌ بێموچه‌یی‌ قورسه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بیركردنه‌وه‌ له‌به‌رپرس����یاریه‌تی‪ ،‬ئێس����تا‬ ‫ناخۆشترین دۆخی هه‌رێمی كوردستانه‌ كه‌‬ ‫پێیدا تێپه‌ڕ ده‌بێت‪ ،‬ئێمه‌ توشی ناخۆشی‌‬ ‫زیاتر هاتوی����ن‌و قاتوقڕی زیاتربون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مه‌ دۆخێكی‌ كاتییه‌و س����ه‌بری‌ ده‌وێت‌و‬ ‫تێیده‌په‌ڕێنی����ن‪ ،‬ئه‌م����ه‌ له‌كه‌مته‌رخه‌می‌‬ ‫حكومه‌ت نییه‌و شتێك نییه‌ له‌ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫حكومه‌تدا بێت‌و نه‌یكات‪ ،‬تا به‌خۆپیشاندان‬ ‫ناچار بكرێت بیكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس����ی ئ����ه‌وه‌ ده‌كرێ����ت ئێوه‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌تان له‌س����ه‌ر‌و هه‌مویه‌وه‌ داناوه‌‬ ‫كه‌رته‌كانی دیكه‌تان فه‌رامۆشكردوه‌؟‬ ‫دڵشاد ش����ه‌هاب‪ :‬كه‌س له‌سه‌ر حسابی‌‬ ‫ك����ه‌س فه‌رام����ۆش نه‌ك����راوه‌‌و حكومه‌ت‬

‫نێچرڤان بارزانی‬ ‫پابه‌نده‌ به‌و بڕه‌ پاره‌یه‌ی‌ له‌به‌رده‌ستیه‌تی‌‬ ‫كه‌ ئه‌وله‌ویه‌ت به‌پێشمه‌رگه‌ دراوه‌‪ ،‬ده‌زانین‬ ‫هه‌مو هاواڵتییه‌ك كه‌ ئه‌وپه‌ڕی‌ ئازاری هه‌یه‌‬ ‫گه‌ر به‌راوردی‌ بكه‌یت جیاوازی گوزه‌رانی‬ ‫خۆی بكات له‌گه‌ڵ پێش����مه‌رگه‌ كه‌ مان‌و‬ ‫نه‌مانی ئ����ه‌م واڵته‌ له‌ئه‌س����تۆی ئه‌وانه‌‌و‬ ‫نامانه‌وێت مزایده‌ به‌س����ه‌ر پێش����مه‌رگه‌وه‌‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬چونكه‌ پێشمه‌رگه‌ به‌رگری‌ له‌هه‌مو‬ ‫كوردستان ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬س����ه‌رۆكی ئاژانس����ی پاراستن‬ ‫مه‌س����رور بارزان����ی رایگه‌یان����د ك����ه‌ بێ‌‬ ‫متمانه‌یی‌ له‌نێوان حكوم����ه‌ت‌و هاواڵتیان‬ ‫هه‌یه‌‌و حكومه‌ت����ی‌ هه‌رێمی‌ به‌كه‌مته‌رخه‌م‬ ‫زانی‌‪ ،‬ئه‌مه‌ بۆچی‌؟‬ ‫دڵش����اد ش����ه‌هاب‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ده‌وترێ‌‬ ‫كه‌موكورت����ی‌ له‌حكومه‌ت����دا هه‌یه‌‪ ،‬كه‌س‬ ‫نكۆڵ����ی لێن����اكات‪ ،‬له‌به‌یاننامه‌ك����ه‌ی‌‬

‫ئێمه‌ له‌خه‌ڵكی‬ ‫خۆمان ناترسین‬ ‫له‌وه‌ ده‌ترسین‬ ‫خوانه‌خواسته‌‬ ‫ئه‌م دۆخه‌ سه‌ر‬ ‫بۆ پاشاگه‌ردانی‌‌و‬ ‫پشێوییه‌ك بكێشێت‬ ‫له‌كاتێكدا كه‌‬ ‫چوارده‌ورمان به‌ئاگر‬ ‫ده‌وره‌ دراوه‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانیشدا كه‌ هه‌نگاوه‌كانی‌‬ ‫چاكس����ازی‌ دیاریكراوه‌ زۆر به‌ڕونی ئه‌و‌ه‬ ‫وت����راوه‌‪ ،‬كاتێ����ك ئێمه‌ ده‌ڵێی����ن ده‌بێت‬ ‫حكومه‌ت چاكس����ازی بكات‌و ده‌شیكات‌و‬ ‫هه‌نگاوی بۆناوه‌ مانای‌ وایه‌ هه‌ندێك خاڵی‌‬ ‫الوازو كه‌موكوڕی هه‌یه‌ بۆیه‌ چاكس����ازی‌‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كۆمێنتت له‌س����ه‌ر قس����ه‌كانی‌‬ ‫مه‌سرور بارزانی‌ چییه‌؟‬ ‫دڵشاد ش����ه‌هاب‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ جه‌نابی‌ كاك‬ ‫مه‌سرور ده‌یڵێت ك ‌ه كه‌موكورتی‌ هه‌بون‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ له‌به‌یاننامه‌كه‌ی‌ حكومه‌تیشدا هاتوه‌‌و‬ ‫كه‌موكورتیش هه‌بون‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ب����ه‌اڵم ئه‌مانه‌ وا لێكده‌درێته‌وه‌‬ ‫كه‌ گوزارش����ت له‌ملمالنێی‌ نێوان مه‌سرور‬ ‫بارزان����ی‌و نێچیرڤ����ان بارزان����ی ده‌كات‌و‬ ‫پێش����تریش نه‌زهه‌ت حاڵی����ش ره‌خنه‌ی‌‬

‫توندی‌ له‌حكومه‌ت گرت؟‬ ‫دڵشاد ش����ه‌هاب‪ :‬ئه‌م قه‌وانه‌ یه‌كه‌مجار‬ ‫نیه‌ لێده‌درێ����ت‪ ،‬زۆر ده‌مێكه‌ خه‌ڵكانێك‬ ‫ده‌یانه‌وێ����ت نان‌و پیاز بخ����ۆن به‌ناكۆكی‌‬ ‫ناوخۆی����ی‌ پارتییه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم بابزانن كه‌‬ ‫پارتی یه‌ك مه‌ركه‌زی قه‌راری هه‌یه‌‌و یه‌ك‬ ‫بڕیاری‌ هه‌یه‌‪ ،‬هه‌ر یه‌كێ����ك له‌وانه‌ش كه‌‬ ‫ناوتان هێنا باسی له‌كه‌موكورتی‌ حكومه‌ت‬ ‫كردبێت‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌ به‌هیچ ناكۆكییه‌كی‌ ناو‬ ‫پارتیه‌وه‌ نیی����ه‌‪ ،‬تا بڵێن پارتی‌ دو كه‌رت‬ ‫ب����وه‌و ناكۆكی‌ تێكه‌وت����وه‌‪ ،‬زۆرجار ئه‌مه‌‬ ‫به‌هه‌ڵه‌ له‌راگه‌یاندنه‌كاندا ده‌وروژێنرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ب����ه‌اڵم وه‌ك ده‌وترێ����ت كاك‬ ‫نێچیرڤان بارزانی خۆیش����ی ڕازی نیه‌ له‌م‬ ‫كابینه‌ی����ه‌ی حكوم����ه‌ت‌و ده‌زانێ‌ توش����ی‌‬ ‫شكست بوه‌؟‬ ‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬وه‌ك ده‌ڵێن سه‌ركه‌وتن‬ ‫زۆر خاوه‌نی هه‌یه‌‌و شكس���تیش خاوه‌نی‬ ‫نیه‌‌و ب���ێ‌ س���احێبه‌‪ .‬ئ���ه‌و ڕۆژه‌ی ئه‌م‬ ‫كابینه‌ی���ه‌ بڕی���اری له‌س���ه‌ردرا هه‌رپێنج‬ ‫الیه‌نه‌ك���ه‌ بانگێش���ت كران‌و پرس���یاری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی���ان لێكرا كه‌ ئای���ا نه‌وتی هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان به‌س���ه‌ربه‌خۆیی بفرۆشرێت‪،‬‬ ‫به‌بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانیشه‌وه‌ یه‌ك پرسیاریان‬ ‫له‌سه‌رۆكی حكومه‌ت هه‌بو‪ ،‬ئه‌مه‌ بۆ مێژو‬ ‫ده‌ڵێ���م‪ ،‬وتی���ان‪ :‬ئێوه‌ كڕیارت���ان هه‌یه‌‬ ‫نه‌وت بفرۆش���ن؟ له‌وه‌اڵمدا وتیان‪ :‬به‌ڵێ‌‪.‬‬ ‫براده‌رانی‌ گ���ۆڕان وتیان‪ :‬مادام كڕیارتان‬ ‫هه‌یه‌ رامانوایه‌ ده‌س���تبكه‌ن به‌فرۆشتنی‌‪،‬‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ چونه‌ به‌غ���دا كارتێكی‌‬ ‫به‌هێزتان به‌ده‌سته‌وه‌بێت‪ .‬ئه‌وكات نرخی‌‬ ‫نه‌وت ‪ 80‬دۆالر بو‪ ،‬هه‌ریه‌كه‌ی‌ حاسیبه‌ی‌‬ ‫خ���ۆی‌ ده‌رده‌كرد‌و ‪ 600‬ه���ه‌زاری‌ زه‌ربی‌‬ ‫‪ 80‬ده‌كرد‪ ،‬دوانزه‌ س���یانزه‌ ملیار دۆالری‌‬ ‫ده‌كرد له‌س���اڵێكدا‪ ،‬ئ���ه‌وكات كێبڕكێی‌‬ ‫ئه‌و‌ه بو كه‌ من ش���ه‌ریكی‌ ئ���ه‌و پاره‌یه‌م‬ ‫كوردس���تان ببێت���ه‌ خاوه‌نی‌‪ ،‬ش���ه‌ریكی‌‬ ‫پ���ڕۆژه‌ی‌ ئاب���وری‌ س���ه‌ربه‌خۆم‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ك���ه‌ ئه‌و قه‌یرانه‌ له‌جیه���ان رویداو نرخی‌‬ ‫نه‌وت ب���و ب���ه‌‪ 30‬دۆالر‪ ،‬كه‌وتنه‌ تۆمه‌ت‬ ‫به‌خشینه‌وه‌ كه‌ شكستی‌ ئه‌وه‌و شكستی‌‬ ‫ئێم���ه‌ نیه‌‪ ،‬دیاره‌ ئێم���ه‌ به‌پێی قه‌باره‌ی‬ ‫خۆمان به‌رپرسیاریه‌تی‌ خۆمان له‌ئه‌ستۆ‬

‫ده‌گری���ن‌و له‌به‌رپرس���یاریه‌تی‌ راناكه‌ین‪،‬‬ ‫بڕوامان وایه‌ ئ���ه‌م دۆخه‌ش تێپه‌ڕده‌بێت‬ ‫وه‌ك���و دۆخه‌ س���ه‌خته‌كانی‌ ت���ر‪ .‬دیاره‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ ته‌وافوقیش له‌هه‌م���و دنیادا‬ ‫ل���ه‌ڕوی‌ ته‌كنیكه‌وه‌ حكومه‌ت���ی‌ الوازن‪،‬‬ ‫ئێمه‌ ویس���تمان حكومه‌ت���ی‌ بنكه‌فراوان‬ ‫دروستبكه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم هه‌س���تناكه‌ن شكس���تان‬ ‫هێنا له‌ئه‌زمونی‌ حكومه‌تی‌ بنكه‌فراواندا؟‬ ‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬ئه‌وكاته‌ی حكومه‌تمان‬ ‫پێكهێن���ا ئامانجێكمان هه‌بو كه‌ بریتی بو‬ ‫له‌دروس���تكردنی‌ كۆده‌نگیه‌ك‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫كۆده‌نگیه‌ك���ه‌ درزی تێك���ه‌وت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ب���ۆ هه‌م���و خه‌ڵك���ی‌ كوردس���تان جێی‌‬ ‫نیگه‌رانییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬خه‌ڵكێك هه‌یه‌ ئه‌م شكس���ته‌‬ ‫ده‌خاته‌ ئه‌س���تۆی نێچیرڤ���ان بارزانی چ‬ ‫له‌ناو پارتی چ له‌ده‌ره‌وه‌ بێت‪ ،‬له‌مباره‌وه‌‬ ‫قسه‌تان چییه‌؟‬ ‫دڵشاد شه‌هاب‪ :‬له‌مێژوی به‌ڕێوه‌بردندا‪،‬‬ ‫له‌وڕۆژه‌ی من له‌بیرمه‌ جاری‌ وا هه‌بوه‌ كه‌‬ ‫پ���اره‌ی‌ كاش له‌م واڵته‌ هه‌بوه‌‌و دو موچه‌‬ ‫پێك���ه‌وه‌ دراون‪ ،‬ڕۆژ هه‌بوه‌ پێش جه‌ژن‬ ‫بوه‌ حكوم���ه‌ت موچ���ه‌ی مانگی‌ دیكه‌ی‬ ‫داوه‌‪ ،‬ئه‌وكاته‌ش كه‌س���انێك هه‌بون ئه‌م‬ ‫ده‌س���كه‌وتانه‌ی به‌ده‌ستكه‌وت نه‌ده‌زانی‪،‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ خه‌ڵكێك بڕیاری���داوه‌ ئه‌م‬ ‫ش���تانه‌ به‌ب���اش‌و خراپی���ه‌وه‌ به‌خ���راپ‬ ‫ببینێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كێن ئه‌و كه‌سانه‌؟‬ ‫دڵش���اد ش���ه‌هاب‪ :‬م���ن پێموانییه‌ كه‌‬ ‫جه‌ناب���ی كاك نێچیرڤان وه‌ك ش���ه‌خس‬ ‫ئامان���ج بێت‪ ،‬ئه‌م���ه‌ حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستانه‌‌و كاك نێچیرڤان وه‌ك شه‌خس‬ ‫سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانه‌‪،‬‬ ‫به‌ته‌ئكید به‌رپرسیاری یه‌كه‌م له‌ئه‌ستۆی‬ ‫سه‌رۆكی حكومه‌تی هه‌رێمی كوردستانه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم پێویس���ته‌ دو ش���ت به‌باش��� ‌ی له‌م‬ ‫دۆخه‌دا ببینین كه‌ تێیكه‌وتوین‪ ،‬یه‌كێكیان‬ ‫ش���ه‌ڕی داعش‌و ئه‌وی‌ تریشیان دابه‌زینی‌‬ ‫نرخی‌ نه‌وته‌‪ ،‬كه‌ باری حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستانی‌ قورس���كردوه‌‌و له‌ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫كاك نێچیرڤاندا نییه‌‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫"برسیه‌تی هاواری ڕاپه‌ڕین‌و ڕوخان له‌شه‌قا‌مه‌كان به‌رزده‌كاته‌وه‌"‬

‫خشته‌ی نوێی موچه‌ حكومه‌ت له‌ڕوخان نزیك ده‌خاته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫خشته‌ی نوێی موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران‬ ‫شه‌قام به‌رامبه‌ر حكومه‌تی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان ئاگرده‌دات‪ ،‬به‌جۆرێك‬ ‫ئه‌م جاره‌ هێزه‌ ئه‌منیه‌كان كه‌ جاران‬ ‫ده‌ستی ئاسنینی حكومه‌ت بون ئه‌وان‬ ‫هاواری ڕوخاندنی حكومه‌ت ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێستا له‌هه‌موكات زیاتر ئه‌گه‌ری‬ ‫ڕوخانی حكومه‌ت نزیكه‌ هه‌رچه‌نده‌‬ ‫حكومه‌ت سه‌رقاڵی چاره‌سه‌ركردنی‬ ‫قه‌یرانه‌كه‌یه‌ چاریان نه‌ماوه‌‪.‬‬ ‫ڕێبوار واحید یه‌كێكه‌ له‌كارمه‌نده‌كانی‬ ‫وه‌زاره‌ت���ی ناوخ���ۆو مانگرت���وان دژی‬ ‫خش���ته‌ی نوێی موچه‌‪ ،‬په‌یامێكی توند‬ ‫ئاڕاسته‌ی به‌رپرسانی حكومه‌ت ده‌كات‌و‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ده‌كات "ئه‌گه‌ربێت وه‌اڵمی‬ ‫ده‌واكانم���ان نه‌ده‌نه‌وه‌ ئه‌وا به‌توندترین‬ ‫ش���ێوه‌ هه‌ڵوێست وه‌رده‌گرین‌و ئه‌گه‌ری‬ ‫ئه‌وه ‌هه‌ی���ه‌ كوده‌تا به‌س���ه‌ر ئه‌م نیو‬ ‫حكومه‌ته‌ گه‌نده‌ڵه‌ بكه‌ین"‪.‬‬

‫ناڕه‌زایی ئێواره‌ی دوێنێی هاواڵتیان له‌سلێمانی‬ ‫كارمه‌نده‌كانی���ان ب���ۆ ئه‌وه‌ ب���وه‌ كه‌‬ ‫موچه‌كانی���ان كه‌مكراوه‌ته‌وه‌ له‌كاتێكدا‬ ‫ئه‌رك���ی گرنگی���ان له‌ئه‌س���تۆیه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫هۆش���داری ئه‌وه‌یدا كه‌ خۆپیش���اندانی‬ ‫پۆلی���س جێگ���ه‌ی مه‌ترس���یه‌‪ ،‬وت���ی‬ ‫"خۆپیشاندانی پۆلیس مه‌ترسیه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئه‌وان سیمای حكومه‌تن ده‌موده‌زگاکانی‬ ‫حكومه‌ت ده‌پارێزن‪ ،‬كاتێك ئه‌وان وه‌كو‬ ‫كارمه‌نده‌كانیتر مانبگرن كێشه‌یه‌"‪.‬‬

‫س���ه‌ره‌تای ئه‌م هه‌فته‌یە ڕاگه‌یاندنی‬ ‫خش���ته‌ی نوێی موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌ران‬ ‫كه‌ ‪ %15‬بۆ ‪ %70‬موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران‬ ‫به‌وته‌ی حكومه‌ت "پاشه‌كه‌وت ده‌كرێت"‬ ‫ئاگری له‌ش���ه‌قام به‌رداو له‌سه‌رو هه‌مو‬ ‫فه‌رمانبه‌ران���ی هێزه‌كانی ناوخۆ‌ هاتنه‌‬ ‫س���ه‌ر ش���ه‌قام‌و به‌توندی ئه‌و كاره‌ی‬ ‫حكومه‌تی���ان ڕه‌تكرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌م جاره‌ش‬ ‫جی���ا له‌جاره‌كانی تر ه���اواری ڕوخان‌و‬ ‫هاوش���ێوه‌ی كه‌رتی پۆلیس به‌شێك‬ ‫ناڕه‌زایی���ه‌كان له‌س���نوری هه‌ولێره‌وه‌‬ ‫له‌نه‌خۆشخانه‌كان‌و كۆلێژه‌كانی زانكۆی‬ ‫ده‌ستیپێكرد‪.‬‬ ‫به‌رێوه‌ب���ه‌ری پۆلیس���ی كۆی���ه‌ كه‌ س���ه‌اڵحه‌دین‌و فه‌رمانگه‌كانی س���نوری‬ ‫پۆلیس‌و ئه‌فس���ه‌ره‌كانی له‌شه‌قامه‌كان پارێزگای هه‌ولێر مانگرتنیان ڕاگه‌یاندو‬ ‫ه���اواری ڕوخانی حكومه‌تی���ان ده‌كرد ئه‌وه‌یان ده‌وت "ئه‌و خشته‌ی موچه‌یه‌‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه ڕاگه‌یاند خۆپیشاندانی دانراوه‌ باری سه‌رش���انی فه‌رمانبه‌ران‬

‫قورسترده‌كات‪.‬‬ ‫مه‌ری���وان نه‌قش���به‌ندی به‌ڕێوه‌به‌ری‬ ‫گش���تی له‌وه‌زاره‌تی ئه‌وقاف نیگه‌رانی‬ ‫زۆری ده‌ربڕی له‌باره‌ی خش���ته‌ی نوێی‬ ‫موچه‌و ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه‌ ڕونكرده‌وه‌ كه‌‬ ‫فشار ناخه‌نه‌ س���ه‌ر فه‌رمانبه‌ره‌كانیان‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌خۆیش���ی وتی "وه‌زیری‬ ‫ئه‌وقاف���م ئاگاداركردوه‌ت���ه‌وه‌ ل���ه‌وه‌ی‬ ‫چی���دی ناتوانم وه‌كو ج���اران ده‌وامی‬ ‫فه‌رمی بكه‌م"‪.‬‬ ‫سلێمانی له‌هه‌ولێر زیاتر خۆپیشاندان‌و‬ ‫مانگرتن���ی به‌خۆوه‌ بین���ی به‌جۆرێك‬ ‫زۆرینه‌ی فه‌رمانگ���ه‌كان له‌كاركه‌وتون‬ ‫حكومه‌ت���ی خۆجێی���ش هۆش���داری‬ ‫ئیفلیجبون���ی حكومه‌ت���ی ئاڕس���ته‌ی‬

‫س���ه‌رۆكایه‌تی حكوم���ه‌ت ك���ردوە‌و‬ ‫ده‌ڵێت " به‌رده‌وام���ی دۆخه‌كه‌‌ به‌ره‌وه‌‬ ‫پاشاگه‌ردانی ئه‌منی ده‌چێت"‪.‬‬ ‫س���یروان محمه‌د وته‌بێ���ژی كاره‌بای‬ ‫س���لێمانی ئه‌وه‌ی بۆ ئاوێنه‌ ڕونكرده‌وه‌‬ ‫ئه‌ندازیارانی كاره‌بای سلێمانی موڵه‌تی‬ ‫چه‌ند رۆژێكی تریان بۆ حكومه‌ت داناوه‌‬ ‫تاوه‌ك���و ده‌س���تكاری خش���ته‌ی نوێی‬ ‫موچه‌ ب���كات‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌وه‌ ئه‌وانیش‬ ‫مانده‌گ���رن‪ ،‬ڕاش���یگه‌یاند "مانگرتنی‬ ‫ئه‌ندازیارانی كاره‌بای س���لێمانی واتای‬ ‫كوژان���ه‌وه‌ی هه‌مو كاره‌ب���ای پارێزگای‬ ‫سلێمانیه‌‌"‪.‬‬ ‫هاوش���انی ئه‌وانیش ته‌ندروستكاران‬ ‫هۆشداری له‌كارخستنی به‌شی فریاكه‌وتن‬ ‫ده‌ده‌ن‌و ئه‌گ���ه‌ر بێت‌و حكومه‌ت به‌ده‌م‬

‫داواكانیانه‌وه‌ نه‌چێت‪.‬‬ ‫هاوژین عوسمان سه‌رۆكی لقی سلێمانی‬ ‫كارمه‌ندانی ته‌ندروستی لقی سلێمانی‪،‬‬ ‫كارمه‌ندانی ته‌ندروستی سنوری لقه‌كه‌ی‬ ‫چاوه‌ڕیی ئه‌وه‌ده‌كه‌ن خش���ته‌ی نوێی‬ ‫موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران له‌وه‌ی ئێستا هه‌یه‌‬ ‫ده‌س���تكاری بكرێت پێی وایه‌ "ڕه‌وانیه‌‬ ‫له‌كاتێكدا به‌رپرسیاریه‌تی ته‌ندروستی‬ ‫هێزه‌كان���ی پێش���مه‌رگه‌ به‌درێژی ‪100‬‬ ‫كیلۆمه‌تر له‌ئه‌ستۆی ئه‌وانه‌ وه‌كو هێزی‬ ‫پیشمه‌رگه‌ حسابیان بۆ نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و كاتێك قسه‌ی له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌ ده‌كرد‬ ‫له‌هه‌ولێر له‌گه‌ڵ كارمه‌ندانی ته‌ندروستی‬ ‫ئه‌و شاره‌ له‌كۆبونه‌وه‌دا بون بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫تاوتوێ���ی مانگرتنێكی سه‌ره‌تاس���ه‌ری‬ ‫بكه‌ن‌و وتی "ئه‌گه‌ر دۆخه‌كه‌ به‌مشێوه‌یه‌‬ ‫به‌رده‌وامبێ���ت ده‌س���ت ب���ۆ مانگرتنی‬ ‫فه‌رمانبه‌رانی نه‌خۆشخانه‌ی فریاكه‌وتن‬ ‫ده‌به‌ین"‪.‬‬ ‫به‌رپرس���انی ئی���داره‌ی خۆجێی���ی‬ ‫س���لێمانیش هۆش���داری ئه‌وه‌ی���ان‬ ‫داوته‌وه‌ حكومه‌ت كه‌ دۆخی حكومه‌ت‬ ‫له‌س���لێمانی باش نیه‌‌و پاش���اگه‌ردانی‬ ‫دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌ختی���ار عه‌بدولڕه‌حم���ان قائمقامی‌‬ ‫ق���ه‌زای‌ مه‌ڵبه‌ن���دی‌ س���لێمانی‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫بۆ ئاوێنه‌ ڕونك���رده‌وه‌ کە "وێنه‌یه‌كی‬ ‫ڕونی پارێ���زگای س���لێمانیمان داوه‌ته‌‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی حكومه‌ت���ی هه‌رێ���م كه‌‬ ‫ئه‌م سیس���تمه‌ پاش���اگه‌ردانی ئه‌منی‬ ‫به‌داودادێ���ت" وتی" نابێت كارێك بكه‌ن‬ ‫خه‌ڵك له‌م بێ ژیانیه‌دا له‌س���ه‌روماڵی‬ ‫خۆیشی دڵنیا نه‌بێت"‪.‬‬ ‫قائمقامی‌ قه‌زای‌ مه‌ڵبه‌ندی‌ سلێمانی‌‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی به‌ئاوێن���ه‌ وت‪ ،‬ڕون نیه‌ ئه‌م‬ ‫موچه‌ی���ه‌ش له‌كاتی خۆی���دا ده‌درێت‬ ‫چونه‌ هه‌ر ئه‌م چاره‌كه‌ موچه‌یه‌‌ ماوه‌ی‬ ‫‪ 18‬ڕۆژی بۆ دان���راوه‌ ئه‌وه‌ش جارێكی‬

‫ت���ر دواكه‌وتنی موچه‌ دروس���تده‌كات‪،‬‬ ‫ڕایگه‌یان���د "وه‌اڵمی مه‌تات���ی گیرفانی‬ ‫خه‌ڵك پڕ ناكات���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌اڵمێكی ڕون‌و‬ ‫كرداری���ی خه‌ڵ���ك دڵنیاده‌كات���ه‌وه‌و‬ ‫دۆخه‌كه‌ ڕه‌نگه‌ هێمن بكاته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ش���اره‌زایان پێیان وای���ه‌ لەدۆخێكی‬ ‫لەمجۆرەدا پێویستە حكومه‌تی ڕزگاریی‬ ‫نیش���تیمانی پێكبهنرێت له‌ڕابردوش���دا‬ ‫كوردس���تان ل���ه‌زۆر ب���واردا بنه‌م���ای‬ ‫ده‌وڵه‌تمه‌داری په‌ی���ڕه‌و نه‌كردوه‌ بۆیه‌‬ ‫دۆخی گه‌یشت به‌مڕۆژه‌‪.‬‬ ‫عومه‌ر گوڵپی ماسته‌ر له‌به‌ڕێوه‌بردنی‬ ‫توان���ا مرۆیی���ه‌كان له‌ب���اره‌ی دۆخی‬ ‫ئێس���تای حكومه‌ته‌وه‌ ئه‌وه بۆ ئاوێنه‌‬ ‫ش���یده‌كاته‌وه‌ زانس���تە جیاجیاكان‌و‬ ‫زانس���تی بەڕێوەبردنیش هیچ دۆخێك‬ ‫نیە قس���ەی لەس���ەر نەكردبێت‪ ،‬بۆیە‬ ‫لەم كاتانەش���دا ئەگەر خەڵكی دڵسۆز‬ ‫بەپێی بنەمای زانس���تی مامەڵە بكات‬ ‫چارەس���ەری ئ���ەم دۆخە ق���ورس نیە‬ ‫بەاڵم بەمەرجێك ئیرادەیەكی سیاس���ی‬ ‫ئامادەیی هەبێت‌و ده‌ڵێت " لەدوخێكی‬ ‫لەمجۆرەدا پێویستە حكومه‌تی ڕزگاریی‬ ‫نیش���تیمانی پێكبهنرێ���ت"‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ش‬ ‫ده‌ڵێت "ل���ە زۆر بواردا لەكوردس���تان‬ ‫بنەمای دەوڵەتداری پەیڕەو نەكراوە بۆ‬ ‫ئێستەش دۆخەكە وێرانترە"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ به‌رپرس���انی حكومه‌ت‬ ‫تائێس���تاش مه‌ترس���ی دۆخه‌كه‌ی���ان‬ ‫ڕانه‌گه‌یان���دوه‌‪ ،‬به‌اڵم مانگرتنی پۆلیس‬ ‫ئاماژه‌یه‌كی مه‌ترس���یداره‌ بۆ ئێس���تای‬ ‫حكومه‌ت���ی هه‌رێم���ی كوردس���تان‌و‬ ‫هه‌م���و چاوه‌ڕونیه‌كان له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ن‬ ‫ئه‌گه‌ر حكوم���ه‌ت به‌جدی كارنه‌كات بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ری ئه‌م قه‌یرانه‌و ده‌ستكاریكردنی‬ ‫خش���ته‌ی موچه‌ "ئه‌گه‌ری ته‌قینه‌وه‌ی‬ ‫دۆخه‌كه‌ له‌ئارادایه‌‪ ،‬كه‌ حكومه‌ت به‌ره‌و‌‬ ‫هه‌ڵدێران ده‌بات"‪.‬‬

‫"به‌كارهێنان ‌ی ماده‌ ‌ی هۆشبه‌ر به‌راورد به‌پار‌و پێرار زۆر زیاتره‌"‬

‫ده‌رهێنان ‌ی‬ ‫پاسپۆرت دو‬ ‫هێنده‌ ‌ی ساڵ ‌ی ئاسایشی‌ سلێمانی‌‪ :‬له‌سه‌ره‌تای‌ ئه‌مساڵه‌وه‌ ده‌ستمان گرتوه‌ به‌سه‌ر ملیۆنه‌ها حه‌پی‌ هۆشبه‌ردا‬ ‫پار زیاد ‌ی كردوه‌‬ ‫ی‬ ‫ی پاس���پۆرتی‌ سلێمان ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪‌1‬‬ ‫ئاماژه‌ ب���ه‌و‌ه ده‌كات كه‌ مانگ ‌‬ ‫ی پاسپۆرت به‌راورد‬ ‫‪ 2016‬ده‌رهێنان ‌‬ ‫ی ‪2015‬دا دو به‌رامبه‌ر‬ ‫ی ‪‌1‬‬ ‫به‌مانگ��� ‌‬ ‫زیادی‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫زانكۆ س���ه‌ردار‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬عه‌مید ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ساالر عه‌بدواڵ‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫یاسای ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ئاوێن���ه‌ ‌‬ ‫پاس���پۆرتی‌ س���لێمان ‌‬ ‫راگه‌یان���د ك ‌ه ئ���ه‌وان له‌به‌غ���داو‌ه‬ ‫موچه‌یان بۆ دێت‪ ،‬به‌اڵم موچه‌كه‌یان‬ ‫ی‬ ‫تێكه‌ڵ به‌بودجه‌ی‌ گشتی‌ حكومه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌رێم ده‌بێت‪ ،‬بۆیه‌ ئه‌وانیش له‌كات ‌‬ ‫خۆی���دا موچ���ه‌ وه‌رناگ���رن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ی هه‌رێمدا موچ ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ فه‌رمانبه‌ران ‌‬ ‫وه‌رده‌گرن‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پاس���پۆرتی‌ سلێمان ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر ‌‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ ب���ه‌و‌ه كرد كه‌ ئه‌مس���اڵ‬ ‫ی ده‌رهێنانی‌ پاسپۆرت به‌راورد‬ ‫رێژه‌ ‌‬ ‫ی رابردو زۆر زیاتر بوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫به‌س���اڵ ‌‬ ‫ی ‪2016‬‬ ‫ی ‪‌1‬‬ ‫ی "بۆ نمونه‌ مانگ��� ‌‬ ‫وت��� ‌‬ ‫ده‌رهێنان���ی‌ پاس���پۆرت ب���ه‌راورد‬ ‫ی ‪2015‬دا دو به‌رامبه‌ر‬ ‫ی ‪‌1‬‬ ‫به‌مانگ��� ‌‬ ‫زیادی‌ كردوه‌"‪.‬‬

‫لی����وا ج����ه‌الل ئه‌می����ن وته‌بێژ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ئاسایشی‌ سلێمانی‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌سه‌ره‌تای‌‬ ‫ئه‌مس����اڵی‌ ‪2016‬ه‌وه‌ مه‌رزه‌كان����ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس����تان له‌گه‌ڵ‌ ئێراندا‪،‬‬ ‫ده‌س����تیانگرتوه‌ به‌س����ه‌ر ملیۆنه‌ها‬ ‫ح����ه‌پ‌و "شیش����ه‌و كریس����تاڵ‌"دا‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و ده‌ڵێ����ت "به‌كارهێنانی‌ ماده‌ی‌‬ ‫هۆش����به‌ر به‌راورد به‌پار‌و پێرار زۆر‬ ‫زیات����ره‌‪ ،‬به‌درێژایی‌ ‪ 2015‬ته‌نها ‪100‬‬ ‫كه‌س����یان له‌س����ه‌ر بازرگانی‌ كردن‬ ‫به‌ماده‌ی‌ هۆشبه‌ر ده‌ستگیر كردوه‌‪،‬‬

‫به‌اڵم ته‌نها له‌مانگی‌ یه‌كی‌ ئه‌مساڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫‪2016‬دا ‪ 16‬كه‌س����مان ده‌س����تگیر‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫مه‌زه����ه‌ر كه‌ری����م‪ ،‬ئاوێن����ه‌‪ :‬لیوا‬ ‫جه‌الل ئه‌مین به‌ئاوێن����ه‌ی ڕاگه‌یاند‬ ‫كه‌ ئه‌و ماده‌ هۆشبه‌رانه‌ی ده‌ستیان‬ ‫به‌س����ه‌رداگرتوه‌ بریتی����ه‌ له‌هیرۆین‌و‬ ‫حه‌ش����یش‌و ئه‌وه‌ی‌ ك����ه‌ ئێرانیه‌كان‬ ‫پێیده‌ڵێن "شیش����ه‌و كریس����تال"‪،‬‬ ‫ئه‌و وت����ی‌ "ئه‌مس����اڵ‌ له‌مه‌رزه‌كانی‌‬ ‫كوردستان له‌گه‌ڵ‌ ئێراندا‪ ،‬ده‌ستمان‬ ‫گرت����وه‌ به‌س����ه‌ر ملیۆنه‌ه����ا حه‌پی‌‬

‫یاس����ا رێگری‌ له‌هێنان����ی‌ ئه‌م جۆر ‌ه‬ ‫هۆشبه‌ردا"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئ����ه‌م ج����ۆره‌ حه‌پانه‌ حه‌پان����ه‌ ب����ۆ هه‌رێمی كوردس����تان‬ ‫"له‌باشوری‌ عێراقه‌و ‌ه دێته‌ هه‌رێمی‌ ناكات كه‌ ده‌برێته‌ ئێران‌و تێكه‌اڵوی‌‬ ‫كوردس����تان‌و له‌هه‌رێمیشه‌وه‌ به‌ره‌و ماده‌ی‌ هۆشبه‌ر ده‌كرێن‪ ،‬به‌اڵم دواتر‬ ‫ئێ����ران ده‌برێت‪ ،‬كه‌ له‌وێ‌ تێكه‌اڵوی‌ له‌ڕێگه‌ی قاچاخ����ه‌وه‌ ده‌هێنرێته‌وه‌‬ ‫ماده‌ی‌ هۆش����به‌ری‌ دیكه‌ ده‌كرێت‌و ب����ۆ هه‌رێمی كوردس����تان‪ .‬ئه‌و وتی‌‬ ‫شیشه‌و كریستاڵی‌ لێدروستده‌كرێت‪" ،‬زۆرب����ه‌ی س����نوره‌كانمان تون����دو‬ ‫به‌ش����ێكی‌ له‌ناوخ����ۆی‌ ئێران����دا تۆڵك����ردوه‌‌و له‌ماوه‌ی چه‌ندین ڕۆژی‬ ‫به‌ش����ێكی‌ ڕابردودا ژماره‌یه‌كی زۆر قاچاخچیمان‬ ‫به‌كارده‌هێنرێ����ت‌و‬ ‫ی ده‌س����تگیر ك����ردوه‌‪ ،‬ك����ه‌ هاواڵتی‌‬ ‫دیكه‌ش����ی‌ ده‌هێنرێته‌وه‌ بۆ هه‌رێم ‌‬ ‫كوردس����تان‌و عێراق‌و ئێرانیش����یان‬ ‫كوردستان"‪.‬‬ ‫لیوا جه‌الل ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ تێدایه‌"‪.‬‬

‫وتیش����ی‌ "رێ����ژه‌ی به‌كارهێنان���� ‌‬ ‫ی‬ ‫م����اده‌ی هۆش����به‌ر له‌زیادبوندای����ه‌‪،‬‬ ‫به‌راورد به‌ساڵی پار كه‌ له‌سه‌رو ‪100‬‬ ‫كه‌س����ه‌وه‌ الی ئێمه‌ ده‌ستگیركراون‬ ‫له‌سه‌ر ماده‌ی هۆشبه‌ر‪ ،‬له‌یه‌ك مانگی‌‬ ‫رابردوی‌ ‪2016‬دا‪ 16 ،‬كه‌س له‌س����ه‌ر‬ ‫ماده‌ی هۆشبه‌ر ده‌ستگیركراون"‪.‬‬ ‫لی����وا ج����ه‌الل جه‌غتی‌ ل����ه‌وه‌ش‬ ‫ك����رده‌وه‌ كه‌ "ملیۆنه‌ه����ا دۆالر له‌م‬ ‫بازرگانیه‌دا وه‌گه‌ڕ خراوه‌"‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"بازرگانیه‌كی‌ زۆر گرانه‌‌و خه‌ڵكێكی‌‬ ‫زۆر پێی‌ ده‌وڵه‌مه‌ند بون"‪.‬‬

‫"‪ 55‬ملیار‌و ‪ 325‬ملیۆن‌و ‪ 578‬هه‌زار دینار‬ ‫داهات ‌ی ‪2015‬ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی هاتوچۆی پارێزگاری سلێمانی بوه‌"‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی هاتوچۆی‬ ‫پارێزگای سلێمانی ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫داهاتی‌ ساڵی‌ ‪2015‬ی‌ به‌ڕێوه‌به‌راتیه‌كه‌یان‬ ‫"‪ 55‬ملی���ار‌و ‪ 325‬ملی���ۆن‌و ‪ 578‬هه‌زار‬ ‫دینار بوه‌"‪.‬‬ ‫مه‌زهه‌ر كری���م‪ ،‬ئاوێنه‌‪ :‬نه‌قیب كاروان‬ ‫حه‌مه‌س���دیق‪ ،‬وته‌بێژی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫هاتوچۆی پارێزگای سلێمانی به‌ئاوێنه‌ی‬ ‫راگه‌یان���د ك���ه‌ كامێراكان���ی چاودێری‬ ‫له‌س���اڵی‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌ی���ان‬ ‫‪2014‬دا ‪ 86‬هه‌زار وێنه‌ی س���ه‌رپێچیان‬ ‫تۆماركردوه‌‌و له‌ساڵی ‪2015‬شدا ‪ 91‬هه‌زار‬ ‫وێنه‌ی س���ه‌رپێچیان تۆمار كردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "داهاتی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی هاتوچۆی‬ ‫پارێزگای سلێمانی له‌ساڵی ‪2015‬دا بریتی‬ ‫بوه‌ له‌‪ 55‬ملیار‌و ‪ 325‬ملیۆن ‪ 578‬هه‌زار‬ ‫دین���ار‪ ،‬خه‌رجییه‌كانیش���یان ‪ 25‬ملیار‌و‬ ‫‪ 322‬ملیۆن‌و ‪ 481‬هه‌زار دینار بوه‌"‪.‬‬

‫وتیشی‌ "له‌‪2015‬دا ‪ 523‬هه‌زار مۆڵه‌تی‬ ‫شۆفێریی دراوه‌ به‌هاواڵتیان"‪.‬‬ ‫نه‌قیب كاروان ئام���اژه‌ی به‌وه‌ش كرد‬ ‫ك���ه‌ له‌س���اڵی ‪ 2015‬له‌به‌ڕێوه‌به‌رات���ی‬ ‫هاتوچۆی پارێزگای سلێمانی زیاتر له‌‪26‬‬ ‫هه‌زار ئۆتۆمبێل مۆڵه‌تی���ان وه‌رگرتوه‌‪،‬‬ ‫كه‌ زیات���ر له‌ ‪ 12‬هه‌زاری���ان ئۆتۆمبێلی‬ ‫بارهه‌ڵگر‌و كرێ ب���ون‌و ‪ 10‬هه‌زار‌و ‪813‬‬ ‫ئوتومبێلیش���یان تایب���ه‌ت ب���وه‌‪1690 ،‬‬ ‫ئۆتۆمبیلیشیان كش���توكاڵی بوه‌‌و ‪746‬‬ ‫ئۆتۆمبیلیش���یان تایبه‌ت به‌بیناس���ازی‬ ‫بوه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو ئه‌وه‌ش���ی‌ رونك���رده‌و‌ه كه‌‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی هاتوچۆی پارێزگای‬ ‫س���لێمانیدا له‌س���اڵی‌ ‪2015‬دا (‪)974‬‬ ‫ڕوداوی هاتوچ���ۆ ڕویان���داوه‌‌و ‪2725‬‬ ‫هاواڵت���ی بریندارب���ون‌و ‪ 215‬هاواڵتیش‬ ‫گیانیان له‌ده‌ستداوه‌"‪.‬‬

‫به‌هۆی مانگرتنی پۆلیسی هاتوچۆو‌ه گه‌نجان هاتوچۆی ناوشار رێکده‌خه‌ن‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫سه‌ركردایه‌ت ‌ی ئێستای‌ یه‌كگرتو پێویستی‌ به‌گۆڕانكارییه‌‬

‫‪5‬‬

‫ی خۆمی‌ ده‌زانم ببم ‌ه ئه‌مینداری‌ یه‌كگرتو‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‪ :‬به‌ماف ‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‪ ،‬ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌‬ ‫كوردستان له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "پێویسته‌ یه‌كگرتو خۆی‌‬ ‫به‌جۆرێك ڕێكبخاته‌وه‌ كه‌ الوان‌و‬ ‫خوشكان ڕۆڵی‌ بنچینه‌یی تێدا بگێڕن"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬خوێندنه‌وه‌ت ب���ۆ كۆنگره‌ی‬ ‫داهات���وی یه‌كگرتو چی���ه‌‪ ،‬پێتوایه‌ چی‬ ‫پێده‌كرێت بۆ داهاتوی یه‌كگرتو؟‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‪ :‬ده‌مه‌وێت سه‌ره‌تا بڵێم‬ ‫ئاواتم بۆ كۆنگره‌ی‌ داهاتو ئه‌وه‌یه‌ كۆنگره‌‬ ‫بۆ جاری‌ دوه‌م یه‌كگرتو ڕابگه‌یه‌نێت‪‌،‬واته‌‬ ‫له‌س���ه‌ر بناغه‌یه‌كی‌ نوێ‌‌و به‌ناو پێناسه‌و‬ ‫ئاڕاس���ته‌یه‌كی‌ نوێوه‌ دابڕێژێته‌وه‌‪ ،‬بیخاته‌‬ ‫قۆناغێكی‌ نوێوه‌‪ ،‬ڕه‌وتی‌ گه‌ش���ه‌كردنێكی‌‬ ‫به‌هێزترو خێراتری‌ پێببه‌خشێ‌‌و به‌ته‌واوه‌تی‌‬ ‫قۆناغی‌ ئیسالمی‌ سیاس���ی‌ به‌جێبهێڵێ‌‌و‬ ‫بچێته‌ قۆناغی‌ حیزبی‌ پاش���خان ئیسالمی‌‬ ‫هاوچه‌رخ به‌هه‌م���و ڕه‌نگدانه‌وه‌ی‌ فكری‌‌و‬ ‫سیاسی‌‌و ڕێكخراوه‌كانیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا كۆنگره‌ی‌ یه‌كگرتو ئه‌مه‌ی‌‬ ‫پێده‌كرێت؟‬ ‫ئه‌بوبه‌ك���ر عه‌لی‌‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ تاكو ئێس���تا‬ ‫ده‌بینرێ���ت به‌ش���به‌حاڵی‌ خ���ۆم به‌له‌وه‌‬ ‫كه‌مت���ری‌ ده‌زانم به‌ش���ی‌ به‌دیهێنانی‌ ئه‌و‬ ‫ئامانجان���ه‌و نوێكردنه‌وه‌یه‌ك���ی‌ قوڵ���ی‌‬ ‫یه‌كگرتو بكات‪ .‬هیوادارم ئه‌و كاته‌ی‌ ماوه‌‬ ‫به‌گیان‌و بیركردنه‌وه‌یه‌كی‌ جددیترو گه‌رم‌و‬ ‫گوڕت���ر له‌و ڕوه‌وه‌ كاربكرێ���ت‪ .‬ده‌نا ئه‌م‬ ‫ده‌رفه‌ته‌ش له‌ده‌ست یه‌كگرتو ده‌چێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬یه‌كگرتو له‌كاتێك���دا كۆنگره‌‬ ‫ده‌گرێ���ت جگه‌ له‌ه���ۆكاره‌ ده‌ره‌كیه‌كان‪،‬‬ ‫له‌دۆخێكدایه‌ سه‌ركردایه‌تیه‌كه‌ی له‌به‌رده‌م‬ ‫پرس���یاری گه‌وره‌ی جه‌م���اوه‌رو ناوخۆی‬ ‫حیزبدای���ه‌‪ ،‬پێتوایه‌ ئه‌م���ه‌ ده‌بێته‌ هۆی‬ ‫گۆڕانكاری له‌پۆسته‌كان به‌تایبه‌ت پۆستی‬ ‫ئه‌مینداری یه‌كگرتو كه‌ هه‌میش���ه‌ به‌الواز‬ ‫‌وه‌سفكراوه‌؟‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‪ :‬پرس���یاری‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫الی‌ م���ن پێ���ش گۆڕین���ی‌ پۆس���ته‌كان‬ ‫گۆڕینی‌ ش���ێوازی‌ كارو ڕه‌وتی‌ كاركردنه‌‪.‬‬ ‫چونكه‌ خودی‌ ئه‌و گۆڕانه‌ له‌س���ه‌ر ئاسته‌‬ ‫لێپرسراوێتیه‌كانیش���دا گۆڕانكاری‌ به‌دوای‌‬ ‫خۆی���دا ده‌هێن���ێ‌‪ .‬ناتوانم له‌ئێس���تاوه‌‬ ‫بڵێم گۆڕانكاری‌ له‌س���ه‌ر ئاستی‌ پۆست‌و‬ ‫لێپرس���راوێتیه‌ حیزبیه‌كاندا چه‌ند ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم كۆنگره‌ له‌ژیانی‌ حیزبیدا‌وێستگه‌یه‌كه‌‬ ‫ب���ۆ دوباره‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندنه‌وه‌و حوكمدان‬ ‫به‌سه‌ر (ئه‌دا)ی‌ ك ‌هس‌و لێپرسراویه‌ته‌كاندا‪،‬‬ ‫ئه‌ندامانی‌ كۆنگره‌ له‌ڕوی‌ مه‌بده‌ئیه‌وه‌ ئه‌و‬ ‫ك ‌هس‌و به‌رپرس���ه‌ حیزبیان���ه‌ ده‌گۆڕن كه‌‬ ‫له‌ئاس���تی‌ ئه‌ركه‌كانیان���دا نه‌بون‪ ،‬یاخود‬ ‫توانای‌ به‌ره‌وپێش���بردنی‌ حیزبیان نه‌بوه‌و‬ ‫هه‌ندێجاری���ش زیانی���ان پێگه‌یان���دوه‌و‬ ‫له‌جه‌م���اوه‌ری‌ ب���ون‌و ناوبانگی���ان كه‌م‬ ‫كردۆته‌وه‌و دابه‌زاندوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ت���ۆ هه‌میش���ه‌ راش���كاوانه‌‬ ‫ره‌خن���ه‌ت له‌یه‌كگرتو گرتوه‌‪ ،‬پێتوایه‌ ئه‌م‬ ‫سه‌ركردایه‌تیه‌ ده‌بێت بگۆڕێت؟‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‪ :‬پێموایه‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫ئێس���تای‌ یه‌كگرتو‪ ،‬به‌تایبه‌تیش ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫بڕیاری‌ حیزبه‌كه‌یان له‌ده‌ستدایه‌ پێویستی‌‬ ‫به‌گۆڕانكاری‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ب���ه‌ڕای تۆ یه‌كگرت���و ده‌بێت‬ ‫ل���ه‌م كۆنگره‌ی���ه‌دا چی بگۆڕێ���ت‌و چی‬ ‫بهێڵێته‌وه‌؟‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‪ :‬پێموایه‌ ده‌بێت شێوازی‌‬ ‫كاری‌ بگۆڕێت‪ ،‬قۆناغی‌ تێكه‌ڵی‌ بانگه‌وازو‬ ‫كاری‌ حیزب���ی‌ تێپه‌ڕێن���ێ‌‌و هه‌ریه‌كه‌یان‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ تایبه‌ت به‌خۆیدا ڕێكبخات‌و‬ ‫س���ود له‌ئه‌زمون���ه‌ ب���اش‌و خراپه‌كان���ی‌‬ ‫ده‌وروبه‌ری���ش ل���ه‌م ڕوه‌وه‌‌وه‌ربگرێ���ت‪.‬‬ ‫پاشگری‌ ئیس�ل�امی‌ له‌حیزبه‌كه‌ بكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫په‌یكه‌رێكی‌ ڕێكخس���تنی‌ زیاتر ئاس���ۆیی‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬تا بۆی‌ ده‌كرێت له‌ئاس���تی‌ ناو‌و‬ ‫ئۆرگانه‌كان خۆی‌ له‌پاش���ماوه‌ی‌ مۆدێلی‌‬ ‫حیزبی‌ س���ۆڤیه‌تی‌ كۆن‌و حیزبی‌ كوردی‌‬ ‫ڕزگار بكات‪ .‬خۆی‌ به‌جۆرێك ڕێكبخاته‌وه‌‬ ‫الوان‌و خوش���كان ڕۆڵی‌ بنچینه‌یی بگێڕن‪،‬‬ ‫ئه‌و س���نورداریانه‌ی‌ له‌ئێس���تادا ده‌عه‌وی‌‬ ‫بون���ی‌ ره‌هه‌ندێك���ی‌ كاری‌ حیزبه‌كه‌ بۆی‌‬ ‫دروستكردوه‌ بیشكێنێ‌‪ .‬ده‌رگاكانی‌ به‌ڕوی‌‬ ‫خه‌ڵكان���ی‌ موحافیزكار‌و ئیس�ڵ�احخوازدا‬ ‫كراوه‌تربێ���ت‪ .‬س���ه‌نته‌رێكی‌ بڕی���اری‌‬ ‫تۆكمه‌ت���ری‌ هه‌بێ���ت‌و به‌گش���تی‌ خودان‬ ‫ئه‌میندار‌و س���ه‌ركردایه‌تیه‌كی‌ نیشتیمانی‌‬ ‫به‌ن���اوه‌ڕۆك ئیس�ل�امی ده‌ربكه‌وێت‌و كار‬ ‫بكات‪ ،‬له‌ڕوی‌ فكریه‌وه‌ دیدگای‌ ڕۆش���نتر‬ ‫بێت‌و ستراتیژی‌ كاری‌ چوارچێوه‌ دیاربێت‌و‬ ‫بزانێت ئامانجه‌ قۆناغیه‌كان‌و دورمه‌وداكان‬

‫له‌كۆنگره‌ی‌ پێشوی‬ ‫ی‬ ‫یه‌کگرتودا هه‌وڵ ‌‬ ‫ده‌ستخستن ‌ه‬ ‫ناو کۆنگره‌که‌و‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن حزبه‌کانی‬ ‫تره‌وه‌ هه‌بو‪،‬‬ ‫دڵنیام ئه‌مجاره‌ش‬ ‫ئه‌م جۆره‌ هه‌وڵ ‌ه‬ ‫ده‌بێت‬

‫ئه‌گه‌ر ببم ‌ه‬ ‫ئه‌مینداری یه‌کگرتو‬ ‫گه‌ر سه‌ركردایه‌ت ‌ی‬ ‫حیزب ڕه‌زامه‌ند‬ ‫بن خۆم سه‌رۆك‬ ‫لیستی‌ هه‌ڵبژاردن‌و‬ ‫سه‌رۆكی‌ فراكسیۆن ‌ی‬ ‫په‌رله‌مان ‌ی‬ ‫حیزبه‌كه‌م ده‌كه‌م‬

‫ئه‌بوبه‌کر عه‌لی‬ ‫ده‌ستنیش���ان ب���كات‪ .‬مانایه‌كی‌ تر بدات‬ ‫به‌ئیس�ل�امی‌ بون‌و بیكات به‌‌وزه‌‌و هێزێكی‌‬ ‫روحی‌‌و ئه‌خالق���ی‌‌و پابه‌ندی‌ به‌ به‌هاكان‌و‬ ‫س���وربون له‌س���ه‌ر مافه‌كان���ی‌ خه‌ڵ���ك‌و‬ ‫ده‌ستگرتن به‌عه‌داله‌تخوازییه‌وه‌‪ .‬ناسنامه‌ی‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و فكری‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌ خۆی‌‌ون‬ ‫ن���ه‌كات‌و له‌هه‌مان كات���دا له‌هاوپه‌یمانی‌‌و‬ ‫هاوهه‌ڵوێستی‌ نه‌ترس���ێت‪ .‬درێژه‌ به‌هێڵه‌‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆخوازه‌ نه‌ته‌وه‌ییه‌ك���ه‌ی‌ بدات‌و‬ ‫له‌ناوخ���ۆدا ئاواتی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌بێت ببێته‌‬ ‫هه‌وێنی‌ ته‌وژمێكی‌ گه‌وره‌ی‌ ئیسالحخوازی‌‬ ‫موحافیزه‌كار‌و تاس���ه‌ر ب���ه‌م چوارچێوه‌‬ ‫حیزبیه‌ ته‌س���كه‌ی‌ ئێس���تا قایل نه‌بێت‌و‬ ‫‌وزه‌‌و تواناكانی‌ خۆی‌ تێدا قه‌تیس نه‌دات‪.‬‬ ‫ئومێد ده‌كه‌م كۆمه‌ڵ���ێ‌ گه‌نجی‌ به‌توانای‌‬ ‫نوێ‌ له‌م كۆنگره‌یه‌دا بچنه‌ سه‌ركردایه‌تی‌‪.‬‬ ‫گوت���اری‌ ڕاگه‌یاندن‌و ئ���ه‌دای‌ ڕاگه‌یاندنی‌‬ ‫به‌گش���تی‌ بگۆڕێ���ت‪ ،‬به‌س���ه‌ركرده‌‌و‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و گوتار‌و شێوازێكی‌ نوێ‌‌و‬ ‫متمانه‌ به‌خۆبونێكی‌ زۆرتر‌و كراوه‌ به‌ڕوی‌‬ ‫ئه‌ركی‌ دروس���تكردنی‌ ته‌وژمێكی‌ به‌رینی‌‬ ‫ڕیفۆرمخوازی‌ س���ه‌ربه‌خۆخوازی‌ به‌هه‌وێن‬ ‫ئیسالمی‌ له‌كۆنگره‌ بێته‌ ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئیس�ڵ�احیه‌كان كه‌ هه‌میش���ه‌‬ ‫ده‌نگێكی به‌هێزبون له‌ده‌ره‌وه‌ی كۆنگره‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ناو كۆنگره‌ به‌رده‌وام شكس���تیان‬ ‫پێهێن���راوه‌‪‌ ،‬واته‌ تائێس���تا ده‌عه‌ویه‌كان‬ ‫ده‌ستیان به‌سه‌ر سه‌ركردایه‌تی یه‌كگرتودا‬ ‫گرتوه‌‪ ،‬پێتوایه‌ چاره‌نوسی ئیساڵحیه‌كان‬ ‫یان ئه‌وانه‌ی كه‌ داوای گۆڕانكاری‌و كرانه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن باشتر ده‌بێت له‌م كۆنگره‌یه‌دا؟‬ ‫ئه‌بوبه‌ك���ر عه‌لی‌‪ :‬ئیس�ل�امیه‌كان له‌ناو‬ ‫یه‌كگرتودا له‌ڕابردودا باڵ‌‌و مینبه‌ر نه‌بون‪،‬‬ ‫كه‌ ڕه‌نگه‌ ئه‌وه‌ هه‌ڵه‌یه‌ك بوبێت‪ .‬هه‌رچی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌ده‌نگدانیش���ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫مه‌به‌س���ت ئێمه‌ومانانه‌ ئه‌و بۆچونه‌ ڕاست‬ ‫نی���ه‌‪ .‬چونك���ه‌ هه‌میش���ه‌ له‌كۆنگره‌كاندا‬ ‫ده‌نگه‌كانمان له‌ڕیزی‌ پێش���ه‌وه‌ی‌ ده‌نگه‌‬ ‫یه‌كه‌م���ه‌كان ب���وه‌‪ .‬گه‌ر باس له‌كه‌س���ی‌‬ ‫یه‌كه‌میش���ه‌‌و له‌و نێوه‌نده‌ش���دا مامۆستا‬ ‫هادی‌ عه‌ل���ی‌ له‌به‌رچ���او گی���راوه‌‪ ،‬گه‌ر‬ ‫هه‌ندێ‌ كێش���ه‌ی‌ پێش كۆنگره‌ی‌ پێشوی‌‬ ‫تایبه‌ت به‌هه‌ڵ���ه‌ی‌ ته‌كتیكی‌ نه‌بوایه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫كه‌سی‌ یه‌كه‌می‌ حیزب بێ‌ ڕكابه‌ر بو‪ .‬من‬ ‫به‌ش���به‌حاڵی‌ خۆم له‌په‌یوه‌ندی‌ به‌ده‌نگ‌و‬ ‫متمانه‌ پێبه‌خشین له‌كادر‌و بنكه‌ی‌ حیزبی‌‬ ‫یه‌كگرتو ڕازیم‌و سوپاسیان ده‌كه‌م‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌سااڵنی‌ ڕابردوشدا كۆمه‌ڵێ‌ شتی پێقبوڵ‌‬ ‫ك���ردوم هۆكارێكی‌ گرنگی‌ ئ���ه‌و متمانه‌‌و‬ ‫ڕێزه‌ی‌ ئه‌وان بوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬مامۆس���تا س���ه‌اڵحه‌دین به‌ده‌ر‌‬ ‫له‌ئه‌زمون‌و شاره‌زایی‪ ،‬باسی ئه‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫پاڵێوراوه‌ بۆ پۆس���تی ئه‌میندار‪ ،‬پێتوانیه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر خ���ۆی هه‌ڵبژێرێت‪ ،‬النیكه‌م به‌ره‌و‬ ‫داخرانی زیاتری ده‌بات؟‬

‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‪ :‬س���ه‌باره‌ت به‌مامۆستا‬ ‫(س���ه‌اڵحه‌دین) ناتوانم له‌بری ئه‌و قس��� ‌ه‬ ‫بكه‌م‪ ،‬به‌اڵم پێموایه‌ رۆڵی‌ خۆی‌ له‌قۆناغی‌‬ ‫رابردودا بینیوه‌و ئێس���تاش به‌ش���ێوازی‌‬ ‫جۆراوج���ۆر درێژه‌ی‌ پێ���ده‌دات‪ .‬پێموایه‌‬ ‫گ���ه‌ر ببێت���ه‌وه‌ به‌ئه‌مین���داری‌ یه‌كگرتو‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌وڵ���ی‌ ب���ۆ ده‌دات پارێزگاری‌‬ ‫كردن ده‌بێت له‌دۆخی‌ له‌ئارادابوی‌ حیزب‌و‬ ‫پاشه‌كش���ه‌نه‌كردنی‪ ،‬پێش���موانیه‌ له‌ڕوی‌‬ ‫فكریشه‌وه‌ یه‌كگرتو به‌ره‌و داخران به‌رێت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو درێژه‌ده‌دات به‌وه‌ی‌ ئێستا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێ���وه‌ یه‌كێك���ن له‌وانه‌ی كه‌‬ ‫چاوتان له‌سه‌ره‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ببنه‌ ئه‌مینداری‬ ‫داهاتوی یه‌كگرتو ئه‌وه‌ تاچه‌ند ڕاسته‌؟‬ ‫ئه‌بوبه‌ك���ر عه‌ل���ی‌‪ :‬ئێم���ه‌ كۆنگ���ره‌ی‌‬ ‫پێش���وش له‌بیرماندا بو خۆمان بپاڵێوین‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌داخه‌وه‌ به‌ربه‌س���تێك دانرا منی‌‬ ‫خسته‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌ مه‌رجیان‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬گه‌ر ئه‌مجاره‌ش ش���تی‌ له‌و جۆره‌‬

‫بڕوای‌ من له‌به‌یه‌ك���ه‌وه‌ گرێدانی‌ ڕه‌هه‌نده‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌‌و نیش���تیمانیه‌كه‌ ‌ی ناسنامه‌‌و‬ ‫دیموكراسیدا به‌رجه‌سته‌ ده‌بێت‪ .‬ئه‌وه‌ش‬ ‫بۆ ئاین���ده‌ی‌ گه‌لێكی‌ زۆرینه‌ موس���ڵمان‬ ‫به‌گرن���گ ده‌بینم‪ .‬كه‌ به‌ه���ۆی‌ فۆرمێكی‌‬ ‫نیمچه‌داخ���راوی‌ حیزبی‌‌و س���نورداربونی‌‬ ‫توان���ای‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ ك���ردن‌و دۆخی‌‬ ‫بابه‌تی���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م پرۆژه‌ی���ه‌ به‌ناته‌واوه‌یی‌‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌‌و پێویس���تی‌ به‌دوباره‌ پێناس���ه‌‬ ‫كردن���ه‌وه‌‌و هێ���ز ب���ه‌ ب���ه‌ردا كردنه‌وه‌‌و‬ ‫گه‌شانه‌وه‌یه‌كی‌ فكری‌‌و سیاسی‌‌و ئه‌خالقی‌‬ ‫زیاتر هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌گه‌ر ببیته‌ ئه‌مینداری یه‌كگرتو‬ ‫چی ده‌كه‌یت‌و ده‌گۆڕیت؟‬ ‫ئه‌بوبه‌ك���ر عه‌ل���ی‌‪ :‬گ���ه‌ر ش���تی‌ ‌وا‬ ‫روب���دات به‌ئه‌ن���دازه‌ی‌ ده‌س���تكراوه‌ بونم‬ ‫زۆر ش���ت ده‌گۆڕم‪ ،‬لێ���ره‌دا هه‌ر ئه‌وه‌نده‌‬ ‫ده‌ڵێم سیاس���ه‌ت‌و ج���ۆری‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌‬ ‫حیزب‌و دروس���تكردنی‌ بڕیار‌و ڕاگه‌یاندن‌و‬

‫له‌مه‌وپێش قس���ه‌یه‌كی‌ له‌مجۆره‌ پاس���او ‌ی‬ ‫هه‌بوای���ه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا یه‌كگرتوه‌كان زۆر‬ ‫قۆناغیان بڕیوه‌و ئه‌مجۆره‌ قس���انه‌ ده‌بێت ‌ه‬ ‫تۆمه‌تباركردنیان به‌س���ه‌له‌فی بون‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫ل���ه‌وه‌ تێده‌گه‌ن‪ ،‬ك��� ‌ه ئه‌مینداری‌ گش���ت ‌ی‬ ‫حیزبێك هه‌ڵده‌بژێرن‪ ،‬نه‌ك شێخ‌و موفتی‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ئه‌مین���داری‌ گش���ت ‌ی حیزبێك‪،‬‬ ‫له‌وان���ه‌ش حیزبێك���ی‌ ئیس�ل�امیدا گرنگه‌‌و‬ ‫ده‌بێ���ت ڕه‌چ���او بكرێت‪ ،‬ده‌س���ت‌و ده‌م‌و‬ ‫داوێنپاكی‌‌و عه‌قڵی‌ سیاس���ی‌‌و لێوه‌شاوه‌یی‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و توانای‌ فك���ری‌‌و ئیداری‌‌و‬ ‫ئاڕاسته‌ كردن‌و ڕۆ ‌ڵ دابه‌شكردن‌و ده‌ربڕین‌و‬ ‫خۆشه‌ویس���ت ‌ی جه‌ماوه‌ری‌‌و نه‌فس���به‌رزی‌‌و‬ ‫خاكیی‌ بون‌و بوێری‌‌و ئه‌م جۆره‌ ش���تانه‌یه‌‪.‬‬ ‫تۆقه‌ش بۆ سیاس���یه‌ك له‌م ڕۆژگاره‌دا بۆت ‌ه‬ ‫ش���تێكی‌ رۆتین‪ ،‬ئه‌میندار ‌ی گشتی‌ ئێستا‬ ‫چه‌ندینج���ار تۆق���ه‌ی‌ ك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌میندار ‌ی‬ ‫گش���تی‌ حیزب ‌ی عێراق ‌ی سه‌ركرد‌ه حیزبی‌‌و‬ ‫سیاسیه‌ ئیسالمیه‌كان ‌ی دنیا‪ .‬ئیسالم ‌ی بون‬

‫ئێمه‌ كۆنگره‌ی‌ پێشوش له‌بیرماندا بو خۆمان بپاڵێوین‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌داخه‌وه‌ به‌ربه‌ستێك دانرا منی‌ خسته‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫مه‌رجیان تێدایه‌‪ ،‬گه‌ر ئه‌مجاره‌ش شتی‌ له‌و جۆره‌ نه‌هاته‌پێشه‌وه‌‌و‬ ‫هه‌وڵی‌ به‌رته‌سكردنه‌وه‌ی‌ دیموكراسی‌ له‌ناو كۆنگره‌دا نه‌درا‪ ،‬خۆم‬ ‫ده‌پاڵێوم‬ ‫نه‌هاته‌پێشه‌وه‌‌و هه‌وڵی‌ به‌رته‌سكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫دیموكراس���ی‌ له‌ن���او كۆنگ���ره‌دا نه‌دراو‬ ‫ئه‌مین���دار له‌ناو كۆنگ���ره‌‌و له‌ڕێی‌ ده‌نگی‌‬ ‫ڕاس���ته‌‌وخۆی‌ ئه‌ندامان���ی‌ كۆنگ���ره‌وه‌‬ ‫هه‌ڵبژێردرا‪ ،‬نه‌ك سه‌ركردایه‌تی‌ داهاتوی‌‬ ‫حیزب‪ ،‬كه‌ من شتی‌‌وا به‌زه‌وتكردنی‌ مافی‌‬ ‫ئه‌ندامانی‌ كۆنگره‌ ده‌زانم‌و بۆ یه‌كگرتوش‬ ‫به‌پاشه‌كش���ه‌ی‌ ده‌بین���م‪ ،‬ده‌كرێت ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌لومه‌رجه‌ك���ه‌م به‌دڵ‌ بو خ���ۆم بپاڵێوم‬ ‫تا ئێس���تا بڕیاری‌ یه‌كالكه‌ره‌وه‌م نه‌داوه‌‪.‬‬ ‫له‌ڕاستیش���دا م���ن ئ���ه‌وه‌ به‌مافی‌ خۆم‬ ‫ده‌زانم خۆش���م به‌پیاوێكی‌ خ���اوه‌ن فكر‬ ‫ده‌زان���م‪ .‬بون���م له‌پێگ���ه‌ی‌ ئه‌مینداریدا‬ ‫ده‌رفه‌تی‌‌وه‌گه‌ڕخس���تنی‌ به‌ش���ێ‌ له‌‌وزه‌‌و‬ ‫توانا خواپێداوه‌كانم ده‌خاته‌ به‌رده‌س���ت‌و‬ ‫له‌خۆم ڕاده‌بینم ك���ه‌ له‌ڕێی‌ به‌كارهێنانی‌‬ ‫پاش���خانه‌ فكری‌‌و ئه‌زمونه‌ سیاسیه‌كه‌م‪،‬‬ ‫ده‌رگای‌‌وه‌رزێك���ی‌ گه‌ش���ه‌كردنی‌ ن���وێ‌‬ ‫ب���ه‌ڕوی‌ یه‌كگرتودا بكه‌م���ه‌وه‌‌و‌وا بكه‌م‪،‬‬ ‫كۆمه‌ڵگای‌ كوردس���تان زۆرتر س���ود له‌م‬ ‫الیه‌نه‌‌و جه‌وه���ه‌ری‌ فكره‌كه‌ی‌ ببینێ‌‪ ،‬كه‌‬

‫دابه‌ش���كردنی‌ ڕۆڵ‌‌و زانایان‌و خوش���كان‌و‬ ‫قوتابیان‌و دارایی له‌بناغه‌وه‌ ده‌س���تكاری‌‬ ‫ده‌ك���ه‌م‌و دوب���اره‌ دایده‌ڕێژم���ه‌وه‌‪ .‬گه‌ر‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ حیزب ڕه‌زامه‌ند بن خۆم‬ ‫س���ه‌رۆك لیس���تی‌ هه‌ڵبژاردن‌و سه‌رۆكی‌‬ ‫فراكسیۆنیی‌ په‌رله‌مانی‌ حیزبه‌كه‌م ده‌كه‌م‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ یه‌كگرتو له‌دۆخی‌ له‌شداهێزرانی‌‬ ‫سیاسی‌ ده‌ربچێت‌و توانای‌ ده‌ستپێشخه‌ری‌‬ ‫به‌ده‌س���تبێنێته‌وه‌‌و مه‌رجه‌كانی‌ كێبڕكێی‌‬ ‫به‌هێزت���ر بێت‪ .‬هه‌ڵبه‌ت به‌ش���ێ‌ له‌مه‌ش‬ ‫په‌یوه‌س���ت ده‌بێت به‌سروشتی‌ پێكهاته‌ی‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌‌و ئاس���تی‌ تێگه‌یشتنی‌ بۆ‬ ‫خواستی‌ نوێبونه‌وه‌‌و دوباره‌ ڕاگه‌یاندنه‌وه‌ی‌‬ ‫یه‌كگرتو به‌گوڕێكی‌ نوێوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوای ‌ه جه‌م���اوه‌ری یه‌كگرتو‬ ‫گه‌یشتوه‌ته‌ ئاستێك‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌مینداره‌كه‌یان‬ ‫گوێ له‌حه‌س���ه‌ن زیره‌ك بگرێ���ت‌و ته‌وق ‌ه‬ ‫له‌گه‌ڵ ئافره‌ت بكات به‌الیانه‌وه‌ ئاس���اییه‌؟‬ ‫یان النیكه‌م جه‌ماوه‌ری یه‌كگرتو ئه‌م جۆر‌ه‬ ‫ئه‌مینداره‌یان ده‌وێت؟‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌لی‌‪ :‬ڕه‌نگه‌ پانزه‌ بیست سا ‌ڵ‬

‫ناب ‌ێ ببه‌سترێته‌وه‌‪ ،‬به‌م‌ورده‌ شتانه‌وه‌‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫ڕای‌ فیقهی‌ جیاواز ‌ی له‌س���ه‌ره‌‌و حوكمه‌كه‌ ‌ی‬ ‫بۆ سیاس���ی‌ جیاوازه‌‌و په‌یوه‌سته‌ به‌فیقه ‌ی‬ ‫ب���ه‌راوردكاری‌‌و (م���آالت)ه‌وه‌‪ ،‬ئیس�ل�ام ‌ی‬ ‫بون ده‌بێ���ت یه‌كانگیر بێ���ت له‌گه‌ڵ‌ به‌ها‬ ‫گه‌وره‌كان���ی‌ چاكس���ازی‪ ،‬دژایه‌ت���ی‌ زوڵم‌و‬ ‫چه‌س���پاندنی‌ دادپ���ه‌روه‌ری‌‌و الیه‌نگ���ر ‌ی‬ ‫توێژ‌ه هه‌ژاره‌كان‌و ڕاس���تگۆیی سیاس���ی‌‌و‬ ‫هاوش���ێوه‌كانیان‪ .‬هه‌رچی‌ په‌یوه‌سته‌ به‌م‬ ‫ش���ته‌و‌ه یه‌كگرتوه‌كان تازه‌ من ناناس���ن‪.‬‬ ‫له‌كۆنگره‌كان ‌ی یه‌كگرتودا هه‌روه‌ك پێش���تر‬ ‫وتم ده‌نگه‌كانم له‌ڕیزی‌ كه‌س���ه‌ یه‌كه‌مه‌كان‬ ‫بوه‌‪ .‬بۆ نمون ‌ه له‌دوایه‌مین كۆنگره‌دا ده‌نگ ‌ی‬ ‫چواره‌م ‌ی ئه‌ندامانی‌ كۆنگره‌م به‌ده‌ستهێناوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ندام���ان‌و كادری‌ ناوه‌ند ‌ی یه‌كگرتو منیان‬ ‫خۆش���ده‌وێت‌و منیش ئه‌وانم خۆشده‌وێت‌و‬ ‫ڕێز‌و خۆشه‌ویستیم بۆیان هه‌یه‌‪ .‬له‌به‌رئه‌و‌ه‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان سه‌له‌فی‌ نین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێتوایه‌ چی كاره‌س���اته‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌كۆنگره‌ی یه‌كگرتو روبدات؟‬ ‫ئه‌بوبه‌ك���ر عه‌لی‌‪ :‬ته‌نه���ا كه‌رتبونێكی‌‬

‫گه‌وره‌ به‌كاره‌س���اتێكی‌ گه‌وره‌ داده‌نرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم س���ه‌باره‌ت به‌من درێژه‌دان به‌ڕه‌وتی‌‬ ‫ئێس���تای‌ یه‌كگرتو ب���ێ‌ نوێكردنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫ڕاس���ته‌قینه‌ به‌كاره‌س���ات نازان���م‪‌ ،‬واته‌‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ی‌ لۆژیك‌و پێویستی‌ قۆناغه‌كه‌‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ یه‌كگرتوی‌ ده‌بینم‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هی���چ ئومێدێك���ت هه‌ی���ه‌‬ ‫به‌كۆنگره‌كه‌ یه‌كگرتو له‌م دۆخه‌ ده‌ربكات‌و‬ ‫بیكاته‌ پارتێكی جه‌ماوه‌ری به‌هێز النیكه‌م‬ ‫شوێنی جارانی بگرێته‌وه‌ كه‌ سێهه‌م هێزی‬ ‫كوردس���تان بو‪ ،‬به‌اڵم ئێس���تا كیبركێی‬ ‫كۆمه‌ڵی ئیسالمی ده‌كات؟‬ ‫ئه‌بوبه‌ك���ر عه‌ل���ی‌‪ :‬یه‌كگرت���و ‌وه‌ك‬ ‫كه‌ره‌س���ه‌ی‌ خاو (بالقوه‌) ئ���ه‌و توانایه‌ی‌‬ ‫تێدای���ه‌ ببێته‌ هێزێكی‌ گرن���گ‌و ده‌رگای‌‬ ‫گه‌ش���ه‌‌و گه‌وره‌بونێك���ی‌ ن���وێ‌ ب���ه‌ڕوی‌‬ ‫خۆیدا بكات���ه‌وه‌‪ .‬به‌ده‌ر له‌وه‌ با چاوه‌ڕێی‌‬ ‫كۆنگره‌ك���ه‌ بكه‌ی���ن‌و به‌ش���به‌حاڵی‌ خۆم‬ ‫له‌ڕێی‌ قس���ه‌كردنی‌ جۆراوج���ۆر‌و پرۆژه‌‌و‬ ‫نوسینی‌ كتێبیشه‌وه‌ ئه‌ركی‌ خۆم به‌رامبه‌ر‬ ‫یه‌كگرت���و جێبه‌ج���ێ‌ كردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆ‬ ‫یه‌كگرتوه‌كانی‌ دوباره‌ ده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌‬ ‫تائێس���تا ده‌بینرێ���ت به‌ش���ی‌ پێنانه‌ ناو‬ ‫قۆناغێكی‌ نوێی‌ ژیانی‌ سیاس���ی‌ یه‌كگرتو‬ ‫ن���اكات‪ ،‬ئۆباڵێكی‌ گه‌وره‌ش له‌ئه‌س���تۆی‌‬ ‫بڕیاربه‌ده‌ستانی‌ ئێس���تای‌ یه‌كگرتودایه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ جۆری‌ ئیداره‌كردنیان بۆ حیزبه‌كه‌‌و‬ ‫زه‌مین���ه‌ س���ازكردنیان بۆ كۆنگ���ره‌‪ ،‬تا‬ ‫ڕاده‌یه‌كی‌ زۆر ده‌ستنیشانی‌ ئه‌وه‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫یه‌كگرت���و ده‌چێته‌ نێ���و قۆناغێكی‌ نوێی‌‬ ‫گه‌ش���ه‌كردنی‌ خۆیه‌وه‌‪ ،‬یاخ���ود دوچاری‌‬ ‫چه‌قبه‌ستویی‌و خۆدوباره‌كردنه‌وه‌ ده‌بێت‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌هه‌مانكاتدا ده‌بێت كادری‌ میانه‌‌و‬ ‫مه‌كته‌ب‌و مه‌ڵبه‌نده‌كانیش لێپرس���راوێتی‌‬ ‫له‌ئه‌س���تۆ بگرن‌و به‌شداربن له‌ئه‌نجامدانی‌‬ ‫كۆنگره‌یه‌كی‌ سه‌ركه‌وتو‌وا بكه‌ن‌و هوشیار‬ ‫بن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی‌ ڕه‌نجی‌ چه‌ندین س���اڵه‌یان‬ ‫به‌رێكی‌ به‌پیتر‌و ش���یرینتر ب���ۆ خۆیان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵگا بگرێت‪ ،‬به‌داخیشه‌وه‌ ده‌بو تاكو‬ ‫ئێستا ده‌یان ‌وتار‌و مێزگرد‌و چاوپێكه‌وتن‬ ‫بۆ دام‌و ده‌زگاكانی‌ ڕاگه‌یاندنی‌ كوردستان‬ ‫سه‌باره‌ت به‌م كۆنگره‌یه‌ له‌الیه‌ن نوسه‌ر‌و‬ ‫كادر‌و به‌رپرس���ه‌كانی‌ یه‌كگرت���وه‌وه‌‬ ‫ئه‌نجامبدرای���ه‌‪ .‬بۆ نمونه‌ ئه‌م���ه‌ به‌راورد‬ ‫بكه‌ له‌گه‌ڵ‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ نه‌هزه‌ی‌ تونس���ی‌‬ ‫كه‌ مانگی‌ (‪ )3‬كۆنگره‌ ده‌به‌ستێت بزانن‬ ‫چه‌ند قس���ه‌ی‌ گرنگیان له‌س���ه‌ر پرس���ی‌‬ ‫ده‌ع���وه‌‌و كاری‌ حیزب���ی‌‌و نوێكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫حیزبه‌كه‌یان‌و كۆنگره‌ی‌ داهاتویان كردوه‌‪.‬‬ ‫ناكرێ���ت كۆنگ���ره‌ی‌ حیزبێك له‌ئاس���تی‌‬ ‫یه‌كگرتودا‌و ب���ه‌و ئه‌رك‌و هه‌س���تیاریه‌ی‌‬ ‫چاوه‌ڕێ���ی‌ كۆنگره‌ی���ه‌‪ ،‬ب���ه‌م بێده‌نگیه‌‬ ‫تێپه‌ڕێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا پێشبینی ناكه‌ن له‌كۆنگره‌ی‬ ‫ئه‌مج���اره‌دا مه‌س���ه‌له‌ی ناوچه‌گه‌رێت���ی‬ ‫زیات���ر قوت بێت���ه‌وه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی له‌نێوان‬ ‫بادینی‌و س���ۆرانیه‌كاندا به‌هۆی جیاوازی‬ ‫هه‌ڵوێس���تیانه‌وه‌ س���ه‌باره‌ت به‌هه‌ندێك‬ ‫پرسی‌ كوردستان؟‬ ‫ئه‌بوبه‌ك���ر عه‌ل���ی‌‪ :‬مه‌س���ه‌له‌ی‌ بونی‌‬ ‫كێش���مه‌كێش له‌س���ه‌ر بناغ���ه‌ی‌ ناوچه‌‬ ‫له‌ناو یه‌كگرتودا به‌ش���ێكی‌ ده‌رهاویشته‌ی‌‬ ‫سروش���ت‌و‌واقیع���ی‌ هه‌رێم‌و به‌ش���ه‌كه‌ی‌‬ ‫ت���ری‌ هی‌ خ���راپ مامه‌ڵه‌ كردن���ه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫هه‌ندێ‌ به‌ركه‌وتی‌ سروش���تی‌‌و خواس���تی‌‬ ‫ڕه‌وا كه‌ دواتر مۆرك���ی‌ جیاوازی‌ به‌خۆوه‌‬ ‫گرتوه‌‪ .‬پێموایه‌ ئه‌م مه‌سه‌له‌یه‌ له‌ئێستادا‬ ‫‌واقیع���ه‌‌و ده‌بێت دان���ی‌ پیادابنرێت‌و ڕوه‌‬ ‫ڕه‌واك���ه‌ی‌ تێربكرێت‌و له‌ڕوه‌ س���لبیه‌كه‌ی‌‬ ‫كه‌م بكرێته‌وه‌‪ ،‬هه‌مو هه‌ڵه‌ مامه‌ڵه‌كردنێك‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ ئه‌م دۆسیه‌یه‌دا به‌زیان بۆ یه‌كگرتو‬ ‫ده‌ش���كێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر به‌دڵس���ۆزی‌‌و‬ ‫‌وریایی‌و روحی‌ له‌خۆگرتن���ه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ���دا بكرێ���ت ت���ا ئێس���تا نه‌بۆت���ه‌‬ ‫مه‌ترسیه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ چاره‌سه‌رنه‌كراو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ده‌ستخستنه‌ ناو كۆنگره‌وه‌‬ ‫له‌الیه‌ن حیزبه‌كانی ت���ره‌وه‌ (به‌تایبه‌تی‬ ‫پارت���ی) له‌ئارادای���ه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ی به‌ره‌و‬ ‫ئاڕاسته‌یه‌كی دیاریكراوی به‌رن؟‬ ‫ئه‌بوبه‌ك���ر عه‌لی‌‪ :‬پێموای���ه‌ حیزبێكی‌‬ ‫‌وه‌ك���و یه‌كگرتو كاتێ‌ له‌ژێر س���ایه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫جه‌مسه‌رگیریه‌ سیاسیه‌ تونده‌ی‌ كۆمه‌ڵگادا‬ ‫كۆنگره‌ ده‌به‌ستێ‌‌و به‌ره‌نجامی‌ كۆنگره‌ش‪،‬‬ ‫بۆ زیاد له‌حیزبێك‌و به‌تایبه‌تیش بۆ هه‌ندێ‌‬ ‫له‌وان جێگای‌ بایه‌خ بێت‪ ،‬ده‌بێت حساب‬ ‫بۆ ئه‌و مه‌سه‌له‌یه‌ بكات‪ .‬كۆنگره‌ی‌ پێشو‬ ‫هه‌وڵی‌ له‌وجۆره‌ هه‌بو‪ ،‬دڵنیام ئه‌مجاره‌ش‬ ‫ئه‌م ج���ۆره‌ هه‌وڵه‌ ده‌بێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌‬ ‫هۆش���یاری‌‌و هه‌س���ت به‌لێپرس���راوێتی‌‬ ‫یه‌كگرتوه‌كان‌و ڕێزگرتنیان له‌مێژو كه‌سێتی‌‬ ‫مه‌عن���ه‌وی‌ خۆیانه‌‪ ،‬ده‌توانێت س���نور بۆ‬ ‫ده‌س���تێوه‌ردان‌و ته‌ماحی‌ ناته‌ندروس���تی‌‬ ‫ئه‌م‌و ئه‌و دابنێت‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )515‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/2/9‬‬

‫بڵێس ‌ه جه‌بار فه‌رمان‪:‬‬

‫به‌رده‌وامبونی حكومه‌ت به‌م شێواز‌ه‌زه‌حمه‌ته‌‬ ‫ ئا‪ :‬وریا حسێن‬ ‫بڵێسه‌ جه‌بار فه‌رمان ئه‌ندامی‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستان له‌م گفتوگۆیه‌ی ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "له‌م هه‌رێمه‌دا هه‌مومان‬ ‫به‌رپرسین‪ ،‬له‌وانه‌شه‌ پشكی شێری‬ ‫به‌رئێمه‌و پارتی بكه‌وێت"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬وه‌ك ‌سیاس���یه‌ك خوێندنه‌وه‌ت‬ ‫چیه‌ بۆ ئه‌م دۆخه‌‌؟‬ ‫بڵێس���ه‌ جه‌بار فه‌رم���ان‪ :‬دۆخێكی زۆر‬ ‫ناخۆش���ه‌ تێكه‌وتوین باری ئابوری خه‌ڵك‬ ‫زۆر خراپ���ه‌و خه‌ڵ���ك ماف���ی خۆیه‌ت���ی‬ ‫ناڕه‌زایه‌تی ده‌ربڕێت‪ ،‬چاره‌سه‌ر هه‌یه‌ به‌اڵم‬ ‫چاره‌س���ه‌ره‌كان ئانی نین ده‌بو حكومه‌ت‬ ‫زوتر بیری له‌چاره‌س���ه‌ر بكردایه‌ته‌وه‌‪ ،‬من‬ ‫پێشتریش وتومه‌ له‌سه‌ره‌تای ساڵی ‪ 2014‬و‬ ‫پێش دورستبونی ئه‌م حكومه‌ته‌ زانیومانه‌‬ ‫قه‌یرانی له‌پێش���ه‌ دوچاری جۆره‌ها كێشه‌‬ ‫ئه‌بێته‌وه‌ به‌اڵم له‌بری ئه‌وه‌ی ده‌ستبكه‌ین‬ ‫به‌پاكێج���ی چاكس���ازی‌و ڕێگاچاره‌س���ه‌ر‬ ‫بدۆزین���ه‌وه‌ ‪ 270‬ڕۆژم���ان پێویس���تبو‬ ‫ته‌نها بۆ ته‌ش���كیلی حكوم���ه‌ت دواتریش‬ ‫حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان ئه‌وه‌نده‌ی به‌ش���تی‬ ‫الوه‌كیه‌وه‌سه‌رقاڵبون سه‌رقاڵی چاره‌سه‌ری‬ ‫ئه‌م قه‌یرانه‌ نه‌بون كه‌ ڕوبه‌ڕومان ده‌بوه‌وه‌‪،‬‬ ‫بێگومان زۆر ك���ه‌س هاواریان ده‌كرد ئه‌م‬ ‫هه‌رێمه‌ به‌ره‌و قه‌یران ده‌ڕوات له‌ته‌خشان‌و‬ ‫په‌خش���انكردنی پاره‌و زه‌وی‌و پله‌وپایه‌دا‬ ‫ئه‌م قورس���اییه‌ هه‌ڵناگیری���ت‪ ،‬به‌هه‌رحاڵ‬ ‫ئه‌م كه‌مكردنه‌وه‌ی موچه‌یه‌ ش���تێكی زۆر‬ ‫زۆر خراپ���ه‌و خه‌ڵكی ڕوب���ه‌ڕوی هه‌ژاری‬ ‫كردوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌م هه‌مو قه‌یرانه‌وه‌ هه‌ستناكه‌یت‬ ‫حكومه‌ت به‌ره‌و ڕوخان ده‌ڕوات؟‬ ‫بڵێس���ه‌جه‌بار فه‌رمان‪ :‬هیوادارم به‌ره‌و‬ ‫ڕوخان نه‌ڕوات‪ ،‬ئه‌گه‌ر بڕوخێت چاره‌سه‌ری‬

‫تر چی���ه‌؟ پێكهێنان���ی حكومه‌تێكی نوێ‬ ‫یان هه‌ڵبژاردنی پێش���وه‌خت به‌م نه‌بونی‌و‬ ‫توڕه‌یی جه‌ماوه‌ره‌وه‌ قورسه‌ بۆیه‌ هیوادارم‬ ‫چاره‌س���ه‌ری ت���ر بدۆزن���ه‌وه‌ ی���ان بازاڕ‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك كۆنترۆڵ بكه‌ن له‌گه‌ڵ گیرفانی‬ ‫خه‌ڵ���ك بگونجێت ئیت���ر به‌زیادكردنی باج‬ ‫له‌س���ه‌ر كۆمپانیاكانی فرۆشتنی نه‌وت یان‬ ‫چاره‌س���ه‌ری تر بۆ ئ���ه‌وه‌ی خه‌ڵك چیتر‬ ‫ئه‌وه‌نده‌ ڕوبه‌ڕوی نه‌هامه‌تی نه‌بنه‌وه‌‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬رای خۆت چیی���ه‌ له‌باره‌ی ئه‌و‬ ‫قورساییه‌ی روبه‌روی حكومه‌ت بوه‌ته‌وه‌؟‬ ‫بڵێس���ه‌ جه‌ب���ار فه‌رم���ان‪ :‬ده‌بێ���ت‬ ‫به‌هه‌مومان���ه‌وه‌ ‌هاوكاربی���ن حكوم���ه‌ت‬ ‫به‌ته‌نها هیچی پێناكرێت‪ ،‬حیزبیه‌كان ئه‌م‬ ‫هه‌م���و كۆبونه‌وه‌یه‌‌ب���ۆ كۆبونه‌وه‌ نه‌كه‌ن‬ ‫به‌ڵك���و بڕیاردان بێت بۆ ڕێگه‌چاره‌س���ه‌ر‬ ‫ب���ۆ ڕزگاركردنی میلل���ه‌ت‌و حكومه‌ت له‌م‬ ‫قه‌یرانه‌ی تێكه‌وتوین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێستا خه‌ڵك په‌نجه‌ی تۆمه‌ت بۆ‬ ‫ئێوه‌و پارتی ڕاده‌كێشن ده‌ڵێن پاره‌هه‌یه‌و‬ ‫نایخه‌نه‌ بازاڕه‌وه‌؟‬ ‫بڵێس���ه‌ جه‌بار فه‌رم���ان‪ :‬ناتوانم بڵێم‬ ‫ڕاس���ته‌یان ن���ا‪ ،‬له‌م هه‌رێم���ه‌دا هه‌مومان‬ ‫به‌رپرس���ین‪ ،‬له‌وانه‌ش���ه‌ پش���كی شێری‬ ‫به‌رئێم���ه‌و پارت���ی بكه‌وێت ب���ه‌اڵم هه‌مو‬ ‫الیه‌ن���ه‌كان به‌رپرس���ن‌و به‌رپرس���یاریه‌تی‬ ‫ده‌كه‌وێت���ه‌ ئه‌س���تۆی هه‌م���وی ڕه‌وا نیه‌‬ ‫نیه‌كه‌س خۆی بدزێته‌وه‌و خۆی پیاوباش‌و‬ ‫خه‌ڵكی تر پیاوخ���راپ بكات‪ ،‬له‌و دیده‌وه‌‬ ‫ڕاس���ته‌ یه‌كێتی‌و پارتی پش���كی زیاتریان‬ ‫به‌رده‌كه‌وێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ پۆستی بااڵتان له‌حكومه‌ت‬ ‫هه‌یه‌و ته‌نانه‌ت له‌س���لێمانی خه‌ڵك ڕه‌خنه‌‬ ‫له‌ئێوه‌ش ده‌گرن وه‌كو یه‌كێتی؟‬ ‫بڵێس���ه‌ جه‌بار فه‌رم���ان‪ :‬خه‌ڵك مافی‬ ‫خۆیه‌ت���ی له‌كاتێكدا به‌ئ���ه‌رك‌و فه‌رمانی‬ ‫خۆی هه‌ڵده‌س���تێت ئه‌بێ���ت حكومه‌تیش‬ ‫پێزانین���ی هه‌بێت‌و به‌ئ���ه‌رك‌و مافی خۆی‬

‫هه‌س���تێت موچه‌كه‌ی بداتێ‪ ،‬به‌اڵم پشكی‬ ‫زۆر له‌حكومه‌ت ئێمه‌ نین‌و ئه‌وه‌ پارتیه‌‪21‬‬ ‫وه‌زی���رو وه‌زاره‌ت���ی به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌ له‌ناو‬ ‫ئه‌نجومه‌نی وه‌زیراندا بۆیه‌ به‌رپرسیاریه‌تی‬ ‫زۆرو یه‌كه‌م الی ئه‌وانه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌كشانه‌وه‌‬ ‫هیچ چاره‌سه‌ر نابێت بۆیه‌ شانمان داوه‌ته‌‬ ‫به‌ری‌و به‌هاوكاری الیه‌نه‌كانی تر به‌ش���وێن‬ ‫چاره‌سه‌ردا ده‌گه‌ڕێین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تۆ وه‌كو كادیرێكی بااڵی حیزبی‬ ‫تاچه‌ند له‌م حكومه‌ته‌ ڕازیت؟‬ ‫بڵێس���ه‌ جه‌ب���ار فه‌رم���ان‪ :‬حكوم���ه‌ت‬ ‫به‌مش���ێوه‌یه‌ هه‌ڵناس���ه‌نگێنرێت‪ ،‬ئه‌بێت‬ ‫له‌هه‌م���و الیه‌كان���ه‌وه‌ هه‌ڵس���ه‌نگاندنی‬ ‫بۆبكه‌ین‪ ،‬ئه‌م حكومه‌ته‌ هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تای‬ ‫دروس���تبونیه‌وه‌ له‌س���ه‌ره‌تای ‪ 2014‬وه‌‬ ‫بودج���ه‌ی وه‌رنه‌گرتووه‌ بۆیه‌ حكومه‌تێكی‬ ‫پڕ قه‌یران‌و كێش���ه‌یه‌ بۆیه‌ ئه‌توانین بڵێین‬ ‫حكومه‌تی ئیداره‌دانی قه‌یرانه‌ پێكهێنراوه‌‬ ‫نه‌ك حكومه‌تێك كه‌ وه‌به‌رهێنانی تێدابێت‬ ‫ئه‌وی���ش به‌ه���ۆی دۆخه‌كه‌وه‌ كه‌ توش���ی‬ ‫هاتوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پێمخۆشه‌ به‌ڕونی وه‌اڵمی ئه‌وه‌‬ ‫بده‌یت���ه‌وه‌‪ ،‬ئایا حكومه‌ت ب���ه‌م دۆخه‌وه‌‬ ‫به‌رده‌وام ده‌بێت؟‬ ‫بڵێس���ه‌ جه‌بار فه‌رمان‪ :‬نازانم به‌رده‌وام‬ ‫ده‌بێ���ت یان نا‪ ،‬ب���ه‌اڵم ده‌بێ���ت به‌دوای‬ ‫چاره‌س���ه‌ر بگه‌ڕێت‌و هه‌رێم ل���ه‌م قه‌یرانه‌‬ ‫ڕزگار بكات‪ ،‬چاره‌س���ه‌ریش ئه‌وه‌ نیه‌ كه‌‬ ‫بڕۆن به‌واڵتان���دا بگه‌ڕێن‌و ق���ه‌رزی زیاتر‬ ‫وه‌ربگرن ئه‌م هه‌رێمه‌ زیاتر بخه‌نه‌ ژێرباری‬ ‫قه‌رزه‌وه‌‪ ،‬ده‌بێت به‌دوای چاره‌س���ه‌ریتردا‬ ‫بگه‌ڕێن‪ ،‬وه‌كو ئه‌شبینین چونه‌وه‌ بۆ به‌غداد‬ ‫هیچی لێبه‌دینه‌هات‪ ،‬به‌گۆڕینی سیاسه‌تی‬ ‫ناوخۆ یان له‌گه‌ڵ به‌غداد ده‌بێت به‌ش���وێن‬ ‫چاره‌سه‌ری تردا بگه‌ڕێن چونكه‌به‌م شێوازه‌‬ ‫به‌رده‌وامبون زه‌حمه‌ته‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا بون به‌ده‌وڵه‌ت چاره‌سه‌ره‌؟‬ ‫بڵێس���ه‌ جه‌ب���ار فه‌رم���ان‪ :‬ده‌وڵ���ه‌ت‬

‫پشكی زۆر‬ ‫له‌حكومه‌ت‬ ‫ئێمه‌ نین‌و‬ ‫ئه‌وه‌ پارتیه‌‪21‬‬ ‫وه‌زیرو وه‌زاره‌تی‬ ‫به‌ده‌سته‌وه‌ی ‌ه‬ ‫له‌ناو ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیراندا بۆی ‌ه‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تی‬ ‫زۆرو یه‌كه‌م الی‬ ‫ئه‌وانه‬ ‫خه‌ون‌و ئامانج���ی هه‌مومانه‌‪ ،‬به‌اڵم رێگه‌و‬ ‫شێوازی دروستبونی هه‌ریه‌كه‌و تێڕوانینی‬ ‫جیاوازم���ان بۆی هه‌یه‌‪ ،‬ئایا ئه‌م هه‌رێمه‌ی‬ ‫كه‌ ئێستا هه‌مانه‌ به‌م شێوه‌یه‌ خه‌ڵك به‌مه‌‬ ‫ڕازی���ه‌؟ له‌كاتێكدا خه‌ڵك ل���ه‌م حكومه‌ته‌‬ ‫ناڕازیه‌ ئه‌گه‌ر حكومه‌ته‌كه‌ت ناونا ده‌وڵه‌ت‬ ‫خه‌ڵ���ك پێی ڕازیی���ه‌؟ ده‌بێت ڕای خه‌ڵك‬ ‫وه‌ربگرین‪.‬‬

‫بڵێسه‌ جه‌بار فه‌رمان‬

‫قه‌یرانی ئابوری كاری نه‌كردوه‌ته‌ سه‌ر زیادبونی تاوان‬ ‫ ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫له‌به‌دواداچونێكی ئاوێنه‌دا‪ ،‬به‌شێك‬ ‫له‌به‌ڕێوه‌به‌رو وته‌بێژه‌كانی پۆلیس‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌ دروست‬ ‫بونی قه‌یرانی ئابوری رێژه‌ی‌ تاوانی‬ ‫به‌و شێوه‌یه‌ به‌رزنه‌كردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌به‌شێك له‌ناوچه‌كانی كوردستان‬ ‫رێژه‌ی‌ تاوان كه‌میكردوه‌‪ ،‬هاوكات‬ ‫له‌یه‌كێك له‌شاره‌كانی كوردستان رێژه‌ی‌‬ ‫كوشتن له‌ماوه‌ی‌ یه‌ك مانگدا به‌ به‌راورد‬ ‫به‌ساڵێك زیادیكردوه‌‪.‬‬ ‫پۆلیسی سلێمانی‪ :‬له‌هه‌ندێك حاڵه‌تدا‬ ‫رێژه‌ی‌ تاوانه‌كان به‌رزه‌‬ ‫س���ه‌ركه‌وت ئه‌حمه‌د وته‌بێژی پۆلیسی‬ ‫س���لێمانی به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یاند " له‌گه‌ڵ‬ ‫دروستبونی قه‌یرانه‌كان له‌هه‌ندێك حاڵه‌تدا‬ ‫رێژه‌ی‌ تاوانه‌كان ب���ه‌رزه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ نه‌بونی‬ ‫موچه‌و دروستبونی قه‌یرانه‌كان‪ ،‬شكاندنی‬ ‫جام���ی ئۆتۆمبێل‌و بڕینی گیرفان‌و دزینی‬ ‫دوكانم���ان هه‌بوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا دو‬ ‫باندی دزیكردنمان ده‌ستگیركردوه‌‪ ،‬له‌هه‌ر‬ ‫كاتێك‌و له‌هه‌ر واڵتێك ئه‌و قه‌یرانه‌ دروست‬ ‫بێت بێگومان رێژه‌ی تاوان به‌رزده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ نمونه‌ ئه‌گه‌ر كه‌سێكی كرێكار ده‌ رۆژ‬ ‫كاری نه‌بێت بۆ سه‌ری‌ یازده‌هه‌م رۆژ بیر‬ ‫پۆلیسی كه‌ركوك‪ :‬رێژه‌ی‌ تاوان‬ ‫له‌شتێكی له‌و جۆره‌ ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ریش‬ ‫زیادیكردوه‌‬ ‫بیری لێنه‌كاته‌وه‌ بێكاری‌و بێ پاره‌یی وای‬ ‫س���ه‌رحه‌د قادر به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیس���ی‬ ‫لێده‌كات هاوڕێیه‌تی چه‌ندكه‌سێك بكات و‬ ‫ق���ه‌زاو ناحییه‌كانی كه‌رك���وك به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫دواتر بكه‌وێته‌ ئه‌و حاڵه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫راگه‌یاند "له‌ش���اری كه‌ركوك ب���ه‌ به‌راورد‬ ‫به‌سااڵنی پێش���و رێژه‌ی‌ تاوان زیادیكردوه‌‬ ‫پۆلیسی هه‌ولێر‪ :‬رێژه‌ی‌ تاوان‬ ‫تاوانی دزیك���ردن‌و رفان���دن زیادیكردوه‌‪،‬‬ ‫كه‌میكردوه‌‬ ‫هۆگر عه‌زیز وته‌بێژی پۆلیس���ی هه‌ولێر ئه‌وه‌ش بۆ دو هۆكار ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬هۆكاری‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "به‌ به‌راورد به‌ساڵی یه‌كه‌م‪ :‬نه‌بونی پاره‌و كارو قه‌یرانی ئابوری‬ ‫‪ 2014‬كه‌ چوار هه‌زار س���كااڵمان هه‌بوه‌ كه‌ سه‌ریهه‌ڵداوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش وایكردوه‌ كێشه‌و‬ ‫له‌س���ه‌ر تاوانه‌ جۆراوجۆره‌كان‪ ،‬له‌ساڵی تاوان به‌رێژه‌یه‌ك له‌چاو سااڵنی رابردو به‌رز‬ ‫‪ 2015‬س���ێ ه���ه‌زار س���كااڵمان هه‌بوه‌‪ ،‬بێته‌وه‌‪ ،‬ه���ۆكاری دوه‌م‪ :‬هاتنی ئه‌و هه‌مو‬ ‫ئه‌وه‌ش وایك���ردوه‌ كه‌ رێژه‌ی‌ تاوان ‪ %10‬ئاواره‌یه‌ی كه‌ له‌ش���اره‌كانی تری عێراقه‌وه‌‬ ‫كه‌مب���كات‪ ،‬بۆ ئاماری ئه‌مس���اڵ ‪ ،2016‬هاتونه‌ت���ه‌ ش���اری كه‌رك���وك‌و ئ���ه‌وه‌ش‬ ‫ناتوانین هی���چ ئامارێ���ك بده‌ین‪،‬چونكه‌ هۆكارێكی كاریگه‌ره‌ بۆبه‌رزبونه‌وه‌ی‌ رێژه‌ی‌‬ ‫پۆلی���س ش���ه‌ش مانگ جارێ���ك یاخود تاوان‪.‬‬ ‫له‌كۆتایی ساڵدا ئاماره‌كان باڵوده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫پۆلیسی هه‌ڵه‌بجه‌‪ :‬هاوشێوه‌ی‌‬ ‫به‌اڵم له‌نێوان س���اڵی ‪ 2014‬بۆ ‪ 2015‬كه‌‬ ‫قه‌یران���ی ئابوری هه‌بوه‌‪ ،‬رێ���ژه‌ی‌ تاوان شاره‌كانی تر لێره‌ش دزیكردن هه‌یه‌‬ ‫به‌رزان عوس����مان وته‌بێژی پۆلیس����ی‬ ‫كه‌میكردوه‌‪.‬‬

‫خۆپیشاندانی دوێنێی هێزه‌کانی وه‌زاره‌تی ناوخۆ له‌سلێمانی فۆتۆ‪ :‬بڕیار نامیق‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د‬ ‫"هه‌ڵه‌بج���ه‌ش هاوش���ێوه‌ی‌ هه‌م���و‬ ‫ش���اره‌كانی تر چۆن تاوانی دزیكردنی‬ ‫تێدای���ه‌ لێ���ره‌ش هه‌ی���ه‌‪ ،‬الی ئێم���ه‌‬ ‫حاڵه‌ت���ه‌و نه‌بوه‌ته‌ دی���ارده‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌ركه‌سێك تاوانی دزیكردن ئه‌نجامبدا‬ ‫ده‌س���تگیریان ده‌كه‌ین‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مساڵ‬ ‫دو حاڵه‌ت���ی كوش���تنمان هه‌بوه‌ ئه‌وه‌‬ ‫بۆ ئێمه‌ ناخۆش ب���وه‌‪ ،‬كه‌ یه‌كێكیان‬ ‫له‌س���ه‌ر مه‌س���ه‌له‌ی‌ قه‌رزو پاره‌ بوه‌‪،‬‬ ‫س���اڵی ‪ 2015‬رێژه‌ك���ه‌ ب���ه‌ ب���ه‌راورد‬ ‫به‌س���اڵی ‪ 2014‬له‌س���نوری پارێزگای‬ ‫هه‌ڵه‌بج���ه‌ زیادی كردوه‌‪ ،‬ل���ه‌م مانگه‌‬ ‫به‌ به‌راورد به‌هه‌مان مانگی ساڵه‌كانی‬ ‫رابردو دزیكردن كه‌میكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم دو‬ ‫حاڵه‌تی كوش���تن هه‌بوه‌‪ ،‬هه‌مو ساڵی‬ ‫پار یه‌ك كوش���تنی ده‌ستئه‌نقه‌س���ت‬ ‫هه‌ب���وه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌م مانگ���ه‌دا ته‌نها دو‬ ‫حاڵه‌تی كوشتن هه‌بوه‌‪ ،‬كه‌ یه‌كێكیان‬ ‫له‌سه‌ر قه‌رزو مامه‌ڵه‌و پاره‌ بوه‌"‪.‬‬

‫ت����ا مانگی یه‌ك����ی س����اڵی (‪ )2016‬رێژه‌ی‌‬ ‫تاوان له‌س����نوری چه‌مچه‌ماڵ به‌رێژه‌ی‌ ‪%14‬‬ ‫كه‌میكردوه‌‪ ،‬رێژه‌ی‌ تاوانیش زۆر كه‌مبۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫تاوان����ه‌كان ته‌نه����ا له‌س����نوری چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫كه‌مینه‌كردوه‌ به‌ڵكو له‌سه‌رتاسه‌ری سنوری‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی پۆلیس����ی چه‌مچه‌م����اڵ‬ ‫كه‌میكردوه‌‪.‬‬

‫پۆلیسی سه‌یدسادق‪ :‬جیاوازین له‌سه‌رجه‌م‬ ‫شاروشارۆچكه‌كان‬ ‫مق����ه‌ده‌م حه‌كیم به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیس����ی‬ ‫سه‌یدسادق به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "به‌پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫ناوچه‌كانی تری كوردستانه‌وه‌‪ ،‬له‌سه‌یدسادق‬ ‫رێژه‌ی‌ تاوان زۆر كه‌میكردوه‌‪ ،‬له‌س����ه‌ره‌تای‬ ‫قه‌یران����ه‌كان ‪ %50‬رێژه‌ی‌ تاوان كه‌میكردوه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت����ی له‌كاتی نه‌بون����ی موچه‌و كه‌می‬ ‫پاره‌و نه‌مانی پاره‌‪ ،‬وتیش����ی "هۆكاره‌كه‌ی‌ پۆلیسی كۆیه‌‪:‬له‌ماوه‌ی‌ پێنج رۆژدا رێژه‌كه‌‬ ‫به‌رزبۆوه‌‬ ‫نازان����م به‌اڵم ئێم����ه‌ ب����ه‌ردوام ده‌گه‌ڕێین‌و‬ ‫عه‌می����د محه‌مه‌دس����ه‌عید به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‬ ‫مه‌فره‌زه‌كانم����ان له‌حاڵه‌تی ئاماده‌باش����ی‬ ‫ته‌واودان‪ ،‬به‌شه‌و و رۆژ له‌ئه‌ركی خۆمانداین‌و پۆلیس����ی كۆی����ه‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند "له‌‬ ‫ئه‌گه‌ر قه‌یران‌و رێژه‌ی‌ تاوانیش نه‌بێت ئێمه‌ ئێس����تادا ناتوانرێ����ت ئام����اری ئه‌مس����اڵ‬ ‫باڵوبكرێت����ه‌وه‌ به‌هۆی ئه‌وه‌ی‌ له‌به‌رده‌س����ت‬ ‫ئه‌ركه‌كانمان جێبه‌جێ ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫نی����ه‌‪ ،‬بابه‌تی هه‌وڵ����دان بۆ بڕین����ی بانكی‬ ‫زانكۆی كۆیه‌ په‌یوه‌س����ت نی����ه‌ به‌قه‌یرانی‬ ‫پۆلیسی چه‌مچه‌ماڵ‪ :‬رێژه‌ی‌ تاوان زۆر‬ ‫داراییه‌وه‌‪ ،‬پێده‌چێت پێش����تر نه‌خشه‌ی‌ بۆ‬ ‫كه‌میكردوه‌‬ ‫حه‌یده‌ر بێس����ه‌ری به‌ڕێوه‌به‌ری پۆلیسی كێش����رابێت‪ ،‬به‌اڵم به‌گش����تی له‌روی تاوانی‬ ‫چه‌مچه‌ماڵ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "به‌ به‌راورد دزیكردن له‌(‪15‬ی مانگی یه‌ك تاوه‌كو ‪20‬ی‬ ‫به‌سااڵنی پێشو‪ ،‬له‌سه‌ره‌تای ساڵی (‪ )2015‬مانگی یه‌ك)‪ ،‬رێژه‌ك����ه‌ی‌ هه‌ندێك زیادیكرد‬

‫ی‬ ‫به‌پێچه‌وان ‌ه ‌‬ ‫ناوچه‌كانی تری‬ ‫كوردستانه‌و‌ه‬ ‫له‌سه‌یدسادق‬ ‫رێژ‌هی‌ تاوان‬ ‫زۆر كه‌میكردو‌ه‬ ‫له‌سه‌ره‌تای‬ ‫قه‌یرانه‌كان ‪%50‬‬ ‫رێژ‌هی‌ تاوان‬ ‫كه‌میكردوه‬ ‫له‌چ����او هه‌م����ان مانگ����ی س����ااڵنی رابردو‪،‬‬ ‫دواتر له‌گه‌ڵ هێزه‌كانی نه‌هێش����تنی تاوان‌و‬ ‫ئاس����ایش و پۆلیس پالنی ئه‌منییمان داناو‬ ‫ره‌وشه‌كه‌مان به‌ره‌و ئارامی برد"‪.‬‬ ‫پۆلیسی سۆران‪ :‬كه‌س نه‌یوتوه‌ له‌به‌ر بێ‬ ‫پاره‌یی تاوانم كردوه‌‬ ‫س����ه‌عدون نه‌بی وته‌بێژی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‬ ‫پۆلیس����ی س����ۆران به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یان����د‬ ‫"له‌س����ه‌ره‌تای س����اڵی رابردوه‌وه‌ ته‌نها دو‬ ‫حاڵه‌ت����ی دزیكردنم����ان هه‌ب����وه‌‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫دزیكردن����ی مه‌ڕومااڵت‌و ئ����اژه‌ڵ بوه‌‪ ،‬كه‌س‬ ‫نه‌بوه‌ سكااڵی له‌سه‌ر بكرێت‌و له‌لێكۆڵینه‌وه‌‬ ‫بڵێت كه‌ له‌به‌ر ب����ێ پاره‌یی‌و بێكاری دزیم‬ ‫ك����ردوه‌‪ ،‬لێره‌ش����دا هۆكارێك����ی ت����ر هه‌یه‌‬ ‫ئه‌وی����ش چاوكراوه‌ی����ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت����ی‬ ‫پۆلیس����ی نه‌هێش����تنی تاوانه‌ كه‌ شه‌و ڕۆژ‬ ‫له‌ئه‌رك����ی به‌رده‌وام����دان‌و كاره‌كانیان جێی‬ ‫ده‌ستخۆش����ییه‌ كه‌ ب����ه‌و ش����ێوه‌یه‌ رێژه‌ی‌‬ ‫تاوانیان كه‌مكردۆته‌وه‌"‪.‬‬

‫عێراق‌و جیهان‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫‪7‬‬

‫بێ‌ هیوابون له‌چاكبونی‌ دۆخی‌ عێراق‪ ،‬سیستانی‌ ناچار به‌بێده‌نگی‌ ده‌كات‬ ‫كێشه‌ی‌ گه‌وره‌ له‌نێوان كوردو عه‌ره‌ب‬ ‫ئا‪ :‬زانكۆ سه‌ردار‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌و بڕیاره‌ پێشوه‌خته‌یه‌ بو‬ ‫كه‌ وه‌ختی‌ خۆی‌ شه‌ڕی‌ كوردو عه‌ره‌بی‌‬ ‫عه‌لی‌ سیستانی‌‪ ،‬گه‌وره‌ مه‌رجه‌عی‌‬ ‫حه‌رامكردوه‌و هه‌مو الیه‌نه‌كانی‌ شیعه‌ش‬ ‫شیعه‌كان له‌عێراق بڕیاری‌ دا‬ ‫به‌ناچ���اری‌ پابه‌ن���دی‌ ئ���ه‌و بڕیاره‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌و سه‌رنجه‌ سیاسیانه‌ رابگرێت‬ ‫پاشان سیستانی‌ كه‌سێكه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫كه‌ رۆژانی‌ هه‌ینی‌ له‌رێگه‌ی‌‬ ‫عێراق���ی‌ ده‌وێت چونكه‌ عێراق واڵتێكه‌‬ ‫نوێنه‌ره‌كه‌یه‌وه‌ راده‌گه‌یه‌نرا‪ ،‬زۆرێك‬ ‫له‌روی‌ ژماره‌ی‌ دانیشتوانه‌وه‌ زۆرینه‌ی‌‬ ‫له‌چاودێران پێیانوایه‌ كه‌ بێهیوابون‬ ‫له‌باشبونی‌ دۆخی‌ عێراق هۆكارێكه‌ بۆ شیعه‌یه‌و نایه‌وێت به‌ئاقاری‌ توندوتیژیدا‬ ‫بڕوات"‪.‬‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ی‌ سیستانی‌‪.‬‬ ‫زۆرێك پێیانوایه‌ كه‌ سیستانی‌ یه‌كێكه‌‬ ‫نه‌وزاد ره‌سوڵ‪ ،‬ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ له‌و گه‌وره‌ مه‌رجه‌عیه‌تانه‌ی‌ ش���یعه‌ كه‌‬ ‫نوێنه‌رانی‌ عێراق له‌فراكسیۆنی‌ یه‌كێتی‌ خوازیاری‌ چه‌سپاندنی‌ والیه‌تی‌ فه‌قیه‬ ‫ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ سیس���تانی‌ نییه‌ له‌عێراقدا‌و ئه‌مه‌ش قورساییه‌كی‌‬ ‫بڕیاریداوه‌ له‌ئێستادا قسه‌ له‌سه‌ر دۆخی‌ گه‌وره‌ی‌ داوه‌تێ‌‪.‬‬ ‫دكتۆر موسه‌ننا ئه‌مین‪ ،‬په‌رله‌مانتار‬ ‫سیاس���ی‌ نه‌كات‪ ،‬دیاره‌ ئه‌م بڕیاره‌ش‬ ‫بۆ هه‌مو كاتێك نی���ه‌و كه‌ی‌ دۆخه‌كه‌ له‌فراكس���یۆنی‌ یه‌كگرتوی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫پێویست بو له‌رێگه‌ی‌ نوێنه‌ره‌كانیه‌وه‌ له‌عێراق ئ���ه‌وه‌ی‌ بۆ ئاوێنه‌ رونكرده‌وه‌‬ ‫قس���ه‌ی‌ خ���ۆی‌ ده‌بێ���ت‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ كه‌ ئ���ه‌وان پێش���وازی‌ له‌وبڕی���اره‌ی‌‬ ‫"باوه‌ڕناكه‌م هیچ كه‌س‌و الیه‌نێك بتوانن سیستانی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌ " پێویسته‌‬ ‫كاریگه‌ری‌ ئه‌وه‌یان هه‌بێت به‌سه‌ریه‌وه‌ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌ رێكخراونین له‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫بۆ بێده‌نگ بون‪ ،‬ده‌توانین بڵێین زیاتر حیزبێكی‌ سیاسیدا له‌رۆژانه‌ی‌ سیاسی‌‬ ‫له‌هه‌مو كه‌س���ێك هه‌ست به‌بارودۆخی‌ ته‌ده‌خ���ول نه‌كه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌و كاتانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ش���ێواوی‌ ئێستای‌ عێراق ده‌كات‪ ،‬بۆیه‌ واڵت روب���ه‌ڕوی‌ قه‌یرانێ���ك ده‌بێته‌وه‌‬ ‫ئه‌وی���ش دیاره‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌باش زانیوه‌ ئه‌وان بتوان���ن به‌راوێژ له‌گ���ه‌ڵ هێزه‌‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ دواتر قسه‌كانی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ سیاس���یه‌كان‌و س���ه‌ركردایه‌تی‌ واڵتدا‬ ‫ت���ر ته‌فس���یر نه‌كرێت‌و هی���چ گروپ‌و پێش���نیاریان هه‌بێت‌و هاوكاری‌ بكه‌ن‬ ‫الیه‌نێك قسه‌كانی‌ ئه‌و به‌قازانجی‌ خۆی‌ له‌پێناو سه‌قامگیریدا"‪.‬‬ ‫ناوب���راو جه‌غت���ی‌ ل���ه‌وه‌ ك���رد كه‌‬ ‫نه‌شكێنێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫نه‌وزاد ره‌سوڵ باسی‌ له‌وه‌ش كرد كه‌ مه‌رجه‌عیه‌تی���ش ده‌زان���ن دامه‌زراوه‌ی‌‬ ‫هه‌مو باڵه‌ ش���یعه‌كانی‌ عێراق پابه‌ندی‌ سیاسی‌ هه‌ڵبژێردراو هه‌یه‌ له‌م واڵته‌داو‬ ‫بڕیاره‌كانی‌ سیس���تانی‌ نین‪ ،‬ئه‌و وتی‌ كاره‌كان ده‌ب���ات به‌ڕێ���وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫"راسته‌ شیعه‌كان له‌شێوه‌ی‌ ده‌ره‌وه‌یاندا مه‌رجه‌عیه‌ت���ی‌ نه‌ج���ه‌ف رۆڵی‌ گرنگی‌‬ ‫وه‌ها خۆیان نیشان ده‌ده‌ن كه‌ پابه‌ندی‌ هه‌ب���وه‌ له‌قۆناغ���ه‌ جیاوازه‌كان���دا بۆ‬ ‫مه‌رجه‌عی‌ ب���ااڵی‌ ش���یعه‌كانن‪ ،‬به‌اڵم هێمنكردنه‌وه‌و ئارامی‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئێمه‌‬ ‫بمانه‌وێت یان نا به‌جۆرێك له‌جۆره‌كان ئه‌و رۆڵه‌ ده‌نرخێنین‌و قه‌ناعه‌تیش���مان‬ ‫ملمالنێ له‌نێو ش���یعه‌كاندا هه‌یه‌‪ ،‬بۆیه‌ وای���ه‌ ب���ۆ مه‌س���ه‌له‌ گرنگ���ه‌كان كه‌‬ ‫بێگوم���ان ئه‌وملمالنێی���ه‌ی‌ نێو ماڵی‌ په‌یوه‌ندی���ان به‌خه‌ڵكه‌وه‌ هه‌یه‌ ده‌بێت‬ ‫فشاری‌ خۆیان به‌كاربهێنن بۆ مه‌سه‌له‌ی‌‬ ‫شیعه‌ش بۆخۆی‌ كاریگه‌ری‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "سیس���تانی‌ رۆڵی‌ به‌رامبه‌ر چاكسازی‌"‪.‬‬ ‫دكت���ۆر موس���ه‌ننا ئام���اژه‌ش به‌وه‌‬ ‫كورد باش���بوه‌‪ ،‬یه‌كه‌م كه‌س له‌عێراق‬ ‫بڕی���اری‌ حه‌رامكردن���ی‌ خوێنڕش���تن‌و ده‌كات ئ���ه‌م بڕی���اری‌ بێده‌نگی���ه‌ی‌‬ ‫دروس���تكردنی‌ ئاژاوه‌‌و ش���ه‌ڕ له‌گه‌ڵ سیس���تانی‌ جۆرێك���ه‌ له‌ن���اڕازی‌ بون‬ ‫كورده‌كاندا دای‌ مه‌رجه‌عیه‌تی‌ ش���یعه‌ له‌به‌ڕێوه‌بردن‌و جۆرێك���ه‌ له‌بێهیوابون‬ ‫ب���و‪ ،‬دی���اره‌ تاوه‌كو ئێس���تاش ئێمه‌ له‌پش���تیوانكردنی‌ ئ���ه‌وان بۆحه‌یده‌ر‬ ‫ی عه‌بادی‌‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "هیچ یه‌كێك له‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ پێیده‌ژین‌و بوه‌ته‌ رایه‌ڵه‌ ‌‬ ‫نێوان كوردو عه‌ره‌ب‌و رونه‌دانی‌ شه‌ڕو چاكس���ازیانه‌ی‌ چاوه‌ڕوانده‌كرا عه‌بادی‌‬

‫بڕیاری بێده‌نگ‬ ‫بون له‌بابه‌ته‌‬ ‫سیاسیه‌كان به‌جۆرێك‬ ‫له‌جۆره‌كان نیشاندانی‌‬ ‫نیگه‌رانیه‌تی‌ له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫حكومه‌ته‌كه‌ی‌ عه‌بادیداو‬ ‫نائومێد بونیه‌تی‌‬ ‫له‌چاكسازیه‌كان‬ ‫عه‌لی سیستانی‬ ‫بی���كات ئه‌نجامێكی‌ نه‌ب���وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫جۆرێك���ه‌ ل���ه‌و ناڕه‌زایه‌تیكردن���ه‌ به‌و‬ ‫شێوه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "سیستانی‌ وه‌كو مه‌رجه‌عێكی‌‬ ‫ئاینی‌ رۆڵی‌ بینیوه‌ نه‌ك مه‌رجه‌عێكی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ هی���چ رۆڵێكی‌‬ ‫نه‌بینوه‌ سه‌باره‌ت به‌كوردایه‌تی‌ یاخود‬ ‫عه‌ره‌بایه‌تی‌"‪.‬‬ ‫ب���ه‌اڵم له‌به‌رامب���ه‌ردا‪ ،‬دكت���ۆر‬ ‫ئ���ه‌رده‌اڵن نوره‌دی���ن په‌رله‌مانت���اری‌‬ ‫پارتی‌ له‌نوێنه‌رانی‌ عێراق‪ ،‬به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د ك���ه‌ مه‌رجه‌عیه‌تی‌ ش���یعه‌‬ ‫له‌ماوه‌ی‌ رابردودا هه‌میشه‌و به‌تایبه‌ت‬ ‫له‌خۆپیش���اندانه‌كاندا قسه‌ی‌ هه‌بوه‌و‬ ‫رێنمایی‌ سیاس���ی‌‌و سه‌ربازیشی‌ ده‌دا‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌ئێس���تادا كه‌ بڕیاریداوه‌ قسه‌‬ ‫له‌باره‌ی‌ سیاسه‌ته‌وه‌ نه‌كات‌و كاره‌كان‬ ‫بۆ سیاسیه‌كان خۆیان به‌جێ‌ بهێڵێت‪،‬‬

‫تاراده‌یه‌كیش ئه‌وان له‌وه‌ ده‌ترس���ێن بۆی���ه‌ م���ه‌رج نی���ه‌ هه‌م���و الیه‌ن��� ‌ه‬ ‫كه‌ له‌پاش���ه‌ڕۆژدا خه‌ڵ���ك له‌دژایه‌تی‌ ش���یعه‌كان پابه‌ندبن به‌و بڕیاره‌ی‌ الی‌‬ ‫ب���ۆ مه‌رجه‌عی���ه‌ت زیاتر ببێ���ت‪ ،‬ئه‌و سیس���تانیه‌وه‌ ده‌رده‌چێت‪ ،‬سه‌باره‌ت‬ ‫وتی‌ "له‌راستیش���دا ن���ه‌ مه‌رجه‌عیه‌ت‌و به‌فشاری‌ واڵتانیش راسته‌ مه‌رجه‌عیه‌ت‬ ‫ن���ه‌ سیاس���یه‌كانیش ت���ازه‌ ناتوانن په‌یوه‌ندیه‌كی‌ باشی‌ له‌گه‌ڵ ئێران هه‌یه‌‪،‬‬ ‫دۆخی‌ عێراق چاره‌س���ه‌ر بكه‌ن‌و دوری‌ به‌اڵم ب���اوه‌ڕ ناكه‌م ئێ���ران كاریگه‌ری‌‬ ‫بخه‌ن���ه‌وه‌ له‌گه‌نده‌ڵی‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌به‌ر ئه‌و له‌سه‌ر مه‌رجه‌عیه‌ت هه‌بێت ئه‌گه‌رچی‌‬ ‫حاڵه‌تان���ه‌ مه‌رجه‌عیه‌ت نایه‌وێت ببێته‌ كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر ش���ه‌قامی‌ عێراقی‌‬ ‫الیه‌نگر له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر له‌داهاتودا هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "تاوه‌كو ئێس���تا رۆڵێكی‌‬ ‫سیاس���یه‌كانیش بڕوخێن مه‌رجه‌عیه‌ت‬ ‫نه‌ڕوخێت‌و ده‌یانه‌وێت ته‌مه‌نی‌ درێژتر رون‌و دیار نی���ه‌ له‌الیه‌ن هه‌ردو قوتبی‌‬ ‫ش���یعه‌وه‌ له‌به‌رامبه‌ر كه‌یسی‌ كوردی‌‪،‬‬ ‫بێت"‪.‬‬ ‫ناوب���راو جه‌غت ل���ه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ نه‌یانتوانی���وه‌ رێنماییه‌كی���ش بده‌ن���ه‌‬ ‫به‌هۆی‌ جیاوازی‌ نێوان ش���یعه‌كانه‌وه‌ حكومه‌تی‌ عێراق تاوه‌كو مسته‌حه‌قاتی‌‬ ‫م���ه‌رج نیه‌ هه‌مو ش���یعه‌كان پابه‌ندی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان بدات‪ ،‬به‌داخه‌وه‌‬ ‫بڕیاره‌كان���ی‌ مه‌رجه‌ع بن‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ زۆر بێده‌نگن‌و ئێمه‌ ده‌مانویس���ت وه‌ك‬ ‫"دو قوتبی‌ ش���یعه‌ هه‌ن ك���ه‌ بریتین مه‌رجه‌عیه‌تێكی‌ ئیس�ل�امی‌ ئه‌گه‌رچی‌‬ ‫له‌(س���ه‌دریه‌كان‌و سیس���تانیه‌كان)‪ ،‬شیعه‌شن رۆڵیان هه‌بوایه‌"‪.‬‬

‫له‌الیه‌ك���ی‌ دیكه‌وه‌‪ ،‬زانا رۆس���تایی‌‬ ‫په‌رله‌مانت���اری‌ كۆمه‌ڵ���ی‌ ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌نوێنه‌ران���ی‌ عێ���راق‪ ،‬به‌ئاوێن���ه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان���د ك���ه‌ تێبین���ی‌ زۆر هه‌ب���و‬ ‫له‌س���ه‌ر مه‌رجه‌عیه‌تی‌ ش���یعه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌ستێوه‌ردانی‌ زۆر ده‌كات له‌كاروباری‌‬ ‫سیاسی‌‌و به‌ش���ێوه‌یه‌ك له‌شێوه‌كانیش‬ ‫راسپارده‌ی‌ سیاس���ی‌ ده‌داته‌ سه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت‪ ،‬زۆر جار ئه‌م راسپاردانه‌ش‬ ‫وه‌كو پێویس���ت جێبه‌جێ‌ نه‌ده‌كران‌و‬ ‫وه‌ك پێویس���ت چاكس���ازی‌ نه‌كراوه‌‬ ‫له‌الیه‌ن س���ه‌ركرده‌ سیاس���یه‌كانه‌وه‌‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌ عه‌بادیدا‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش نیگه‌ران���ی‌ الی‌ مه‌رجه‌عیه‌ت‬ ‫دروست كردوه‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "جێبه‌ج���ێ‌ نه‌كردن���ی‌‬ ‫رێنماییه‌كان���ی‌ مه‌رجه‌عی���ه‌ت وه‌های‌‬ ‫ك���ردوه‌ كه‌ مه‌رجه‌عی���ه‌ت پێی‌ وابێت‬ ‫له‌به‌های‌ ك���ه‌م ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬بۆیه‌ خۆیان‬ ‫ده‌بوێرن له‌وه‌ی‌ كه‌ مه‌رج نیه‌ له‌هه‌مو‬ ‫رۆژانێك���ی‌ هه‌ینیدا وتاری سیاس���یان‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ملمالنێكانی‌ نێو ماڵی‌ ش���یعه‌‬ ‫یه‌كێك���ن له‌ه���ۆكاره‌كان له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‬ ‫خۆ س���وننه‌و كورد چ���اوه‌ڕێ‌ ناكه‌ن‬ ‫كه‌ رێنمای���ی‌ له‌مه‌رجه‌عیه‌تی‌ ش���یعه‌‬ ‫وه‌ربگرن‪ ،‬ش���یعه‌كانیش له‌ناوخۆیاندا‬ ‫چه‌ندین مه‌رجه‌ع���ی‌ جیاجیایان هه‌یه‌‬ ‫ب���ه‌اڵم گه‌وره‌تری���ن مه‌رج���ه‌ع به‌ڕێز‬ ‫سیستانیه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "بڕیاردان���ی‌ بێده‌نگی���ش‬ ‫له‌بابه‌ت���ه‌ سیاس���یه‌كان‪ ،‬به‌جۆرێ���ك‬ ‫له‌جۆره‌كان نیش���اندانی‌ نیگه‌رانیه‌تی‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر حكومه‌ته‌ك���ه‌ی‌ عه‌بادیداو‬ ‫نائومێد بونیه‌تی‌ له‌چاكسازیه‌كان"‪.‬‬ ‫ناوبراو ب���اس ل���ه‌وه‌ش ده‌كات كه‌‬ ‫سیستانی‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌ رۆڵێكی‌‬ ‫ئاش���تیخوازانه‌ی‌ بینی���وه‌‪ ،‬هه‌وڵ���ی‌‬ ‫داوه‌ ك���ه‌ كۆنتڕۆڵ���ی‌ توندڕه‌وه‌كانی‌‬ ‫ش���یعه‌ بكات تا توندڕه‌وان���ه‌ مامه‌ڵه‌‬ ‫نه‌كه‌ن له‌گه‌ڵ س���وننه‌و كوردا‪ ،‬الیه‌نه‌‬ ‫كوردیه‌كانی���ش هه‌میش���ه‌ هیوایه‌كیان‬ ‫هه‌ب���وه‌ ب���ه‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر كێش���ه‌یه‌ك‬ ‫هه‌بێت له‌گ���ه‌ڵ پێكهاته‌كانی‌ ش���یعه‌‬ ‫ئه‌وا سیس���تانی‌ رۆڵێكی‌ باش ببینێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وتی‌ "تێبینیه‌ك���ی‌ ئه‌وتۆمان نیه‌‬ ‫له‌سه‌ر كاره‌كان‌و وتاره‌كانی‌ هاوسه‌نگی‌‬ ‫هه‌بوه‌"‪.‬‬

‫سامان گه‌رمیانی‌‪:‬‬

‫به‌رپرسیاریه‌تی‌ ئه‌و بارودۆخه‌ ‌ی هاتۆته‌ پێشه‌وه‌ به‌شێكی به‌ر یه‌كێتی ده‌كه‌وێت‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫ی‬ ‫سامان گه‌رمیانی‪ ،‬ئه‌ندامی ئه‌نجومه‌ن ‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی نیشتیمانی‬ ‫ی‬ ‫كوردستان له‌م گفتوگۆیه‌ ‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "یه‌كێتی پێی وای ‌ه‬ ‫به‌رپرسیارێتی مێژویی له‌ئه‌ستۆیه‌‪ ،‬له‌و‬ ‫بارودۆخه‌ی‌ هاتۆته‌ پێشه‌وه‌ به‌شێكی‬ ‫به‌ر یه‌كێتی ده‌كه‌وێت‪ ،‬یه‌كێتی‬ ‫ده‌یه‌وێت حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان كارا‬ ‫بكرێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌ڵێن یه‌كێتی نیش���تیمانی‬ ‫ی رێكه‌وتون له‌سه‌ر‬ ‫كوردس���تان‌و پارت ‌‬ ‫پێكهێنانی حكومه‌تێكی نوێ‪ ،‬تا چه‌ند‬ ‫راسته‌؟‬ ‫س���امان گه‌رمیانی‪ :‬ئێس���تا له‌سه‌ر‬ ‫ئاس���تی هه‌م���و الیه‌ن ‌ه سیاس���ییه‌كان‬ ‫هه‌وڵێ���ك هه‌یه‌ بۆ یه‌كڕی���زی نێوماڵی‬ ‫كورد‪ ،‬لیژنه‌كان كۆبونه‌وه‌ی‌ به‌رده‌وامیان‬ ‫هه‌ی���ه‌‪ ،‬یه‌كێت���ی ده‌یه‌وێ���ت یه‌كڕیزی‬ ‫نێوماڵی كورد بپارێزێت‪،‬ئێم ‌ه پێمانوای ‌ه‬ ‫ده‌بێت هه‌مو الیه‌ن ‌ه سیاسییه‌كان له‌نێو‬ ‫حكومه‌تدا بن‪ ،‬یه‌كێتی پرۆژه‌ی‌ هه‌یه‌و‬ ‫كار له‌سه‌ر ئه‌و پرۆژه‌ی ‌ه ده‌كات‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫ئاس���تی هه‌رێم كۆبون���ه‌و‌ه كراو‌ه به‌بێ‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و كۆمه‌ڵ‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌ئه‌گه‌ری به‌ش���دارینه‌كردنی‬ ‫الیه‌ن ‌ه سیاس���ییه‌كان یه‌كێتی‌و پارتی‬ ‫حكومه‌تی نوێ پێكده‌هێنن؟‬ ‫س���امان گه‌رمیان���ی‪ :‬هه‌وڵ���ه‌كان‬ ‫به‌رده‌وامیی���ان هه‌ی��� ‌ه ت���ا ئه‌وكاته‌ی‬ ‫په‌رله‌م���ان‌و حكوم���ه‌ت ده‌س���تبه‌كار‬ ‫نه‌بن‌و پێكه‌و‌ه كار له‌سه‌ر ئه‌وه‌ نه‌كه‌ن‬ ‫ك ‌ه ئ���ه‌و دو ده‌زگای��� ‌ه كارا نه‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫یه‌كێتی به‌رده‌وام ده‌بێت له‌سه‌ر ئه‌وه‌ ‌‬ ‫نێوه‌ندگیری الیه‌نه‌كان بكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬پارت���ی‌و یه‌كێتی رێكه‌وتون‬

‫له‌س���ه‌ر گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ یوسف محه‌مه‌د بۆ‬ ‫په‌رله‌مان؟‬ ‫س���امان گه‌رمیانی‪ :‬پرۆژه‌ك ‌ه ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه ه���ه‌وڵ بدرێ���ت په‌رله‌م���ان كارا‬ ‫بكرێ���ت‌و ده‌س���تبه‌كار بێ���ت‪ ،‬وه‌زعی‬ ‫سیاس���یی ئه‌م���ڕۆ پێویس���ت ده‌كات‬ ‫ئارامی له‌كوردستان هه‌بێت‪ ،‬حكومه‌ت‬ ‫كارا بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك س���ه‌ره‌تای‬ ‫لێبێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و‌ه ئ���ه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێت‬ ‫به‌ئاسانی په‌رله‌مان ده‌ستبه‌كاربێته‌و‌ه‬ ‫ی گۆڕان و‬ ‫ت���ا ئه‌وكات���ه‌ی‌ بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫الیه‌نه‌كانی تر پرۆژه‌كه‌ تاوتوێ نه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئومێد ده‌كه‌ین بگه‌ن ‌ه رێكه‌وتن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ئه‌گه‌ری س���ه‌رنه‌گرتنی‬ ‫پرۆژه‌كه‌‪ ،‬یه‌كێت���ی‌و پارتی رێكه‌وتون‬ ‫له‌سه‌رگه‌ڕانه‌وه‌ی س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان‬ ‫بۆ هه‌ولێر؟‬ ‫س���امان گه‌رمیان���ی‪ :‬له‌كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‌و بارزانی‪ ،‬داواكراو‌ه‬ ‫هه‌مو الیه‌ك نه‌رمی بنوێنن‌و ئاسانكاری‬ ‫بكرێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ حكومه‌ت‌و په‌رله‌مان‬ ‫كارابكرێته‌وه‌‪ ،‬هه‌مو الیه‌نه‌كان له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌و‌ه كۆكن كه‌ دكتۆر یوس���ف محه‌مه‌د‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ هه‌ولێر‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬الیه‌نه‌كان به‌پارتییه‌وه‌ كۆكن‬ ‫ی یوسف محه‌مه‌د یا‬ ‫له‌س���ه‌ر گه‌ڕانه‌و‌ه ‌‬ ‫به‌بێ پارتی؟‬ ‫س���امان گه‌رمیانی‪ :‬پارتی كێش���ه‌ی‬ ‫نه‌بو‌ه كه‌ یوس���ف محه‌مه‌د بگه‌ڕێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫ره‌نگه‌ تائێس���تا نه‌گه‌یشتبێتنه‌ ئه‌و‌ه ‌‬ ‫هه‌مو الیه‌ك بچنه‌ سه‌ر مێزی گفتوگۆو‬ ‫ی‬ ‫كێشه‌كان چاره‌سه‌ر بكه‌ن‪ ،‬بزوتنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫گۆڕان پرۆژه‌یه‌كی هه‌ی ‌ه له‌كۆبونه‌و‌ه ‌‬ ‫ئایند‌ه هه‌ڵس���ه‌نگاندن بۆ ئه‌و پرۆژه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئای���ا یه‌كێت���ی‌و پارت���ی‌و‬ ‫یه‌كگرتو رێكه‌وتون له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ دوای‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ دكتۆر یوسف ده‌ست له‌كار‬

‫پێویسته‌ هه‌مو‬ ‫الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫سوپاسی هاواڵتیان‬ ‫بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ ته‌نها‬ ‫ئه‌م میلله‌ته‌یه‌ كه‌‬ ‫توانیویه‌تی له‌ئاستی‬ ‫ئه‌و بارودۆخه‌‬ ‫قه‌یراناوییه‌ بوه‌ستێت‬ ‫ی چاره‌س���ه‌ری‬ ‫بكێش���ێته‌و‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌‬ ‫كێشه‌كان بكرێت؟‬ ‫ی‬ ‫س���امان گه‌رمیان���ی‪ :‬بزوتن���ه‌وه‌ ‌‬ ‫گ���ۆڕان وتویه‌ت���ی ئه‌گ���ه‌ر بارودۆخی‬ ‫سیاس���یی هه‌رێم ئاس���ایی بكرێته‌وه‌و‬ ‫په‌رله‌م���ان كاربكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا‬ ‫چه‌ن���د داواكارییه‌كی���ان هه‌ی���ه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫له‌وانه‌(قه‌یران���ی‬ ‫جێبه‌جێبكرێ���ت‬ ‫ئابوری)‪ ،‬به‌الیانه‌وه‌ ئاسایی ‌ه ك ‌ه دكتۆر‬ ‫یوس���ف س���ه‌رۆكی په‌رله‌مان بێت یا‬ ‫كه‌سێكی دیكه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێو‌ه له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دان ك ‌ه ئه‌و‬ ‫كار‌ه بكرێت؟‬ ‫س���امان گه‌رمیان���ی‪ :‬ئێم��� ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌داین له‌هه‌مو ئه‌گه‌ره‌كان بزوتنه‌وه‌ ‌‬ ‫گ���ۆڕان بگه‌ڕێته‌وه‌ ب���ۆ ناوحكومه‌ت‌و‬

‫سامان گه‌رمیانی‬ ‫په‌رله‌مان؟‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬باس ل���ه‌وه‌ ده‌كرێت له‌كاتی‬ ‫سه‌رنه‌گرتنی پرۆژه‌كه‌‪ ،‬یه‌كێتی‌و پارتی‌و‬ ‫یه‌كگرتو حكومه‌ت پێكده‌هێنن؟‬ ‫ئێم��� ‌ه‬ ‫س���امان گه‌رمیان���ی‪:‬‬ ‫له‌حكومه‌تدای���ن‌و كارده‌كه‌ین پێكه‌وه‌‪،‬‬ ‫پێك���ه‌و‌ه كاره‌كانم���ان ئه‌نج���ام‬ ‫ی‬ ‫ده‌ده‌ی���ن‪ ،‬له‌س���ه‌ر ئ���ه‌م بارودۆخ ‌ه ‌‬ ‫به‌س���ه‌ر كوردس���تاندا هات���وه‌ خۆمان‬ ‫دورنه‌خه‌ینه‌وه‌و چاره‌س���ه‌ر بین‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫یه‌كێت���ی پێی وای��� ‌ه به‌رپرس���یارێتی‬ ‫ی‬ ‫مێژویی له‌ئه‌س���تۆیه‌‪ ،‬له‌و بارودۆخه‌ ‌‬ ‫هاتۆت ‌ه پێش���ه‌وه‌ به‌شێكی به‌ر یه‌كێتی‬ ‫ده‌كه‌وێت‪ ،‬یه‌كێتی ده‌یه‌وێت حكومه‌ت‌و‬ ‫په‌رله‌م���ان كارا بكرێن���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫الیه‌ن ‌ه سیاس���ییه‌كانیش به‌شێوه‌یه‌كی‬

‫گشتی به‌شداربن له‌حكومه‌تدا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بایكۆتی ب���ه‌رده‌وام له‌زۆنی‬ ‫س���ه‌وزدا درێژه‌ی هه‌یه‌‪ ،‬ئه‌م ‌ه ده‌ستی‬ ‫الیه‌نێكی سیاسی له‌پشته‌وه‌ نیه‌؟‬ ‫س���امان گه‌رمیانی‪ :‬پێموایه‌ خه‌ڵكی‬ ‫س���لێمانی‌و ئه‌م ده‌ڤه‌ره‌ زۆر وشیارن‪،‬‬ ‫ته‌نها هاواڵتیان له‌زۆنی سه‌وز ده‌توانن‬ ‫به‌ئ���ازادی ده‌نگی خۆی هه‌ڵبڕێت‪ ،‬من‬ ‫بۆچونم وایه‌ خه‌ڵك باش خۆی راگرتوه‌‬ ‫سه‌ره‌ڕای ئه‌و بێموچه‌یی‌و قه‌یرانه‌ی‌ كه‌‬ ‫هاتوه‌ به‌سه‌ریاندا‪ ،‬پێشمه‌رگه‌ به‌رگری‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌وه‌ خه‌ڵكه‌ ك���ه‌ هه‌وڵیداوه‌‬ ‫ئ���ه‌م حكومه‌ته‌ نه‌ڕوخێت‪ ،‬به‌راس���تی‬ ‫پێویس���ته‌ هه‌مو الیه‌نه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫سوپاس���ی هاواڵتیان بك���ه‌ن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ته‌نها ئه‌م میلله‌ته‌ی���ه‌ كه‌ توانیویه‌تی‬ ‫له‌ئاس���تی ئه‌و بارودۆخ���ه‌ قه‌یراناوییه‌‬ ‫بوه‌س���تێت‪ ،‬داواكارم حكومه‌ت به‌په‌له‌‬ ‫ئه‌و قه‌یرانه‌ چاره‌سه‌ر بكات‌و بكه‌وینه‌‬ ‫سه‌ر س���كه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها پێویسته‌ الیه‌نه‌‬ ‫سیاس���ییه‌كان خۆیان ب���ه‌دور نه‌گرن‬ ‫له‌چاره‌سه‌رو پرس���ی ئاشتی نێوماڵی‬ ‫كورد‪ ،‬خه‌ڵ���ك زۆر له‌و‌ه گه‌وره‌تر‌ه كه‌‬ ‫بجوڵێنرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ده‌ڵێن دوباڵ هه‌یه‌‪ ،‬باڵێكیان‬ ‫ئیداره‌و دارایی‌و ئاسایش‌و دژ‌ه تیرۆرو‬ ‫پاره‌ی به‌ده‌س���ته‌وه‌یه‌‪ ،‬الیه‌نێك هێزی‬ ‫سه‌ربازی‪ ،‬ئه‌م ‌ه واینه‌كردو‌ه دوبه‌ره‌كی‬ ‫زیاتر هه‌بێت؟‬ ‫س���امان گه‌رمیانی‪ :‬به‌درێژایی مێژو‬ ‫راهاتوی���ن ك��� ‌ه بۆچ���ون‌و رای جیاواز‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬ره‌نگه‌ له‌راب���ردودا پێداگیری‬ ‫كرابێ���ت له‌س���ه‌ر هه‌ندێ���ك باب���ه‌ت‪،‬‬ ‫ی ئه‌و‬ ‫مام ج���ه‌الل توانیبوی ئی���دار‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫بارودۆخه‌ بكات‪ ،‬خۆشبه‌ختان ‌ه ئه‌وه‌ ‌‬ ‫م���ام ج���ه‌الل وه‌ك خوێندنگای���ه‌ك‬ ‫ی‬ ‫بۆی به‌جێهێش���توین ئێس���تا ئیدار‌ه ‌‬ ‫پێده‌كرێت‪ ،‬ئه‌و ملمالنێیه‌ش ك ‌ه باسی‬

‫ی راب���ردو هه‌مومان‬ ‫لێوه‌كراوه‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫به‌یه‌كه‌وه‌ دانیش���توین‌و هه‌وڵ ده‌ده‌ین‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی سه‌ركردایه‌تی‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌مانه‌ش���دا كاره‌كانمان‬ ‫نه‌وه‌ستاوه‌‪،‬كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌و به‌رهه‌م‬ ‫ساڵح‌و هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د به‌شداری‬ ‫ی مه‌كته‌بی سیاسیی ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫كۆبونه‌وه‌ ‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تۆ س���ه‌ر باڵی هێرۆخانیت‬ ‫بۆی���ه‌ ئه‌وه‌ن���د‌ه الیه‌نگیری ل���ه‌و باڵ ‌ه‬ ‫ده‌كه‌یت؟‬ ‫س���امان گه‌رمیان���ی‪ :‬م���ن باڵ���ی‬ ‫ی ناو یه‌كێتی نیشتیمانی‬ ‫راس���ته‌قین ‌ه ‌‬ ‫كوردستانم‪ ،‬هه‌مویان به‌چه‌پكێك گوڵ‬ ‫س���ه‌یر ده‌كه‌م‪ ،‬رۆژێك له‌رۆژان له‌گه‌ڵ‬ ‫هی���چ الیه‌نێكیان دوبه‌ره‌كی���م نه‌بوه‌و‬ ‫ناشبێت‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬دوا كۆبونه‌وه‌ت���ان له‌ماڵی‬ ‫شێخ جه‌عفه‌ر تۆی تێدا نه‌بویت؟‬ ‫سامان گه‌رمیانی‪ :‬من له‌وێ بوم‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ت���ا ئێس���تا راس���تی ئه‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی ‌ه باس نه‌كراوه‌ بۆ؟‬ ‫س���امان گه‌رمیانی‪ :‬ش���ێخ جه‌عفه‌ر‬ ‫میوانداری كردین‪ ،‬باسی یه‌كێتی بوه‌‪،‬‬ ‫باس���ی زۆر شت كراو گفتوگۆی له‌سه‌ر‬ ‫كرا‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چۆن باس���ی نه‌وش���یروان‬ ‫مسته‌فا كرا؟‬ ‫س���امان گه‌رمیانی‪ :‬ش���ێخ جه‌عفه‌ر‬ ‫ی كرد ك ‌ه چۆت ‌ه‬ ‫باس���ی س���ه‌ردانه‌كه‌ ‌‬ ‫الی‪ ،‬نه‌وش���یروان مس���ته‌فا وتویه‌تی‬ ‫كه‌ پێویس���ته‌ نێوماڵی یه‌كێتی باشتر‬ ‫ی كرا ك ‌ه‬ ‫بكرێ���ت‪ ،‬ب���اس له‌هاتنه‌وه‌كه‌ ‌‬ ‫دوای چاره‌سه‌ر ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬دوای ئه‌و‬ ‫كۆبونه‌وه‌ی��� ‌ه له‌ماڵی منیش كۆبونه‌وه‌و‬ ‫میوانداری كرا‪ ،‬به‌راش���كاوان ‌ه هه‌ندێك‬ ‫بابه‌ت باسی لێوه‌كرا له‌نێوانیاندا ئه‌و‌ه‬ ‫ب���و ئێم ‌ه بۆی ‌ه كۆبوینه‌ت���ه‌و‌ه كه‌ هیچ‬ ‫ناكۆكییه‌كمان له‌نێواندا نه‌ماوه‌و نیه‌‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫به‌گه‌ڕخستنی ‪ %10‬سه‌رمایه‌ی كۆمپانیا حیزبیه‌كان هه‌رێم له‌قه‌یرانه‌كان ڕزگارده‌كات‬

‫خشته‌كه‌ی نێچیرڤان بارزانی بۆ موچه‌ نایاساییه‌و ڕه‌تده‌كرێته‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬وریا حسێن‬

‫خشته‌ی نوێی موچه‌ی فه‌رمانبه‌رانی هه‌رێمی‬ ‫كوردستان كاردانه‌وه‌ی زۆری به‌دوای خۆیدا‬ ‫هێناوه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ له‌كاتێكدایه‌ هاواڵتیان له‌گه‌ڵ‬ ‫ناڕه‌زایه‌تیه‌كانیان داواده‌كه‌ن ئه‌و پارانه‌ی‬ ‫هاواڵتیانی هه‌رێمی كوردستان به‌ناشه‌رعی‬ ‫براونه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫بهێنرێنه‌وه‌‪ ،‬هاوكات به‌پێی لێكدانه‌وه‌یه‌كی‬ ‫ئابوریش "كۆمپانیا حیزبیه‌كانی یه‌كێتی‌و‬ ‫پارتی به‌ به‌كارخستنی ‪ %10‬سه‌رمانیه‌كانیان‬ ‫ده‌توانن كێشه‌ی موچه‌ چاره‌سه‌ربكه‌ن"‪.‬‬ ‫دكتۆره‌ به‌ه���ار مه‌حمود فه‌ت���اح جێگری‬ ‫س���ه‌رۆكی لیژن���ه‌ی یاس���ایی په‌رله‌مان���ی‬ ‫كوردس���تان خاوه‌نی دكتۆرا له‌یاس���ا جه‌خت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه ‌ده‌كاته‌وه‌ ئه‌وكاره‌ی حكومه‌ت‬ ‫له‌ڕوی یاس���اییه‌وه‌ زیادڕۆیكردنه‌ له‌ده‌سه‌اڵتی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی وه‌زیران‌و ه���ه‌ر فه‌رمانبه‌رێكی‬ ‫حكوم���ه‌ت ده‌توانێ���ت ل���ه‌دادگای کارگێڕی‬ ‫سكااڵ له‌س���ه‌ر حكومه‌تی هه‌رێم تۆماربكات‪،‬‬ ‫ده‌ڵێت " س���ه‌رۆكی حكومه‌ت به‌پێی یاس���ا‬ ‫به‌رپرسیاریه‌تی یاس���ایی ده‌كه‌وێته‌ ئه‌ستۆ‪،‬‬ ‫چونكه‌ بوه‌ته‌ هۆی له‌كارخس���تنی یاس���ای‬ ‫موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران"‪.‬‬ ‫خش���ته‌ی نوێی موچ���ه‌ی حكومه‌ت به‌پێی‬ ‫ئاس���تی موچ���ه‌ به‌ڕێ���ژه‌ی ‪ %15‬بۆ ‪%70‬‬ ‫موچ���ه‌ی فه‌رمانب���ه‌ران پاش���كه‌وت ده‌كات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش كاردان���ه‌وه‌ی فراوان���ی ناڕه‌زای���ی‬ ‫موچه‌خۆرانی به‌دوای خۆی���دا هێناو هه‌موان‬ ‫به‌یه‌ك ده‌نگ ئ���ه‌و خش���ته‌یه‌ ڕه‌تده‌كه‌نه‌وه‌‬ ‫چونكه‌ پێیانوایه‌ "ئه‌و پاره‌یه‌ی له‌فه‌رمانبه‌ران‬ ‫ش���وان نوعم���ان په‌رله‌مانت���اری پارت���ی‬ ‫موچ���ه‌ی پله‌نزم���ه‌كان پێویس���ته‌ هه‌رێمی‬ ‫بڕاوه‌ زوڵمی زۆری تێدایه‌"‪.‬‬ ‫به‌هار مه‌حمود فه‌تاحیش جگه‌ له‌وه‌ی ئه‌و كوردس���تان باج���ی زیاتر له‌س���ه‌ر كۆمپانیا دیموكرات له‌په‌رله‌مانی كوردس���تان زانیاری‬ ‫خش���ته‌یه‌ ڕه‌تده‌كاته‌وه‌ هاوكات پێش���ی وایه‌ گه‌وره‌كان‌و بیانیه‌كان دابنێت‌و ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه ئه‌وه‌ی به‌ئاوێنه‌دا كه‌ حكومه‌ت ده‌س���تكاری‬ ‫‌ده‌كات "حكومه‌ت به‌دوجۆر ده‌توانێت س���ود خشته‌ی موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران ده‌كات به‌جۆرێك‬ ‫"ئه‌م كاره‌ له‌هه‌مو ڕویه‌كه‌وه‌ نایاساییه"‌‪.‬‬ ‫هاوكات شیالن بیبانی ئابوریناس پێیی وایه‌ له‌كۆمپانیا گه‌وره‌كان وه‌ربگرێت یه‌كه‌م ئه‌وه‌ی ده‌ستكاری ڕێژه‌ی پاش���كه‌وته‌كان ده‌كرێت‪،‬‬ ‫ئه‌م خش���ته‌ی موچه‌یه‌‌ كه‌مێك فشار له‌سه‌ر باجیان له‌س���ه‌ردانێت دوه‌م پ���رۆژه‌ی گه‌وره‌ ده‌ڵێ���ت "ئه‌گه‌ری هه‌ی���ه‌ ده‌س���تكاریكردنه‌‬ ‫ش���انی فه‌رمانبه‌ران زیاترده‌كات به‌و جۆره‌ی بكاته‌وه‌ پاره‌كانیان له‌وپرۆژانه‌ وه‌گه‌ڕبخه‌ن"‪ .‬به‌جۆرێك بێت هه‌ركه‌سێك موچه‌كه‌ی له‌خوار‬ ‫به‌پێ���ی زانیاری���ه‌كان ئێس���تا حكوم���ه‌ت ‪ 500‬ه���ه‌زاره‌وه‌ بێت ده‌س���تكاری موچه‌كه‌ی‬ ‫بازاڕی هه‌رێمی كوردس���تان (هه‌ڵئاوس���انی‬ ‫ئابوری هه‌ی���ه‌) بۆیه‌ موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌ران خۆیشی هاتوەته‌ سه‌ر ئه‌و ڕایه‌ی كه‌ پێویسته‌ نه‌كرێ���ت‪ ،‬كه‌مكردنه‌وه‌كه‌ له‌پله‌بااڵكان زۆرتر‬ ‫هاوتانیه‌ له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و نرخانه‌ی له‌ بازاڕه‌كاندا ده‌ستكاری ئه‌و خش���ته‌یه‌ بكات كه‌ دایناوه‌‪ ،‬ده‌بێت"‪ ،‬ورده‌كاری زیاتری نه‌دا‪.‬‬ ‫ئه‌و په‌رله‌مانتاره‌ی پارتی ئه‌وه‌ش بۆئاوێن ‌ه‬ ‫هه‌یه‌‪ ‌،‬ئه‌و پێش���بینی ئه‌وه‌ده‌كات "ئاس���تی به‌تایب���ه‌ت دوای ئه‌وه‌ی تێگه‌یش���ت كه‌ ئه‌م‬ ‫خش���ته‌یه‌ فه‌رمانبه‌ران زۆر توڕه‌ده‌كات بۆیه‌ باسده‌كات "‌خش���ته‌كه‌ له‌دوای ئه‌م مانگه‌وه‌‬ ‫بژێوی هاواڵتیان ڕوله‌هه‌ژاری بكات"‪.‬‬ ‫بیبانی‪ ،‬له‌باره‌ی پالنی حكومه‌ته‌وه‌ جه‌خت ئه‌گه‌ری ده‌س���تكاریكردنی ب���ۆ مانگی دهاتو ده‌ستكاری ده‌كرێت‪ ،‬ته‌نها ئه‌م مانگه‌ به‌پێی‬ ‫خشته‌ تازه‌كه‌ موچه‌ی فه‌رمانبه‌ران پاشكه‌وت‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كاته‌وه‌‌ له‌بری كه‌مكردنه‌وه‌ی ئه‌گه‌رێكی چاوه‌ڕوانكراوه‌‪.‬‬

‫کۆبونه‌وه‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران بۆ تاوتوێکردنی تێپه‌ڕاندنی وه‌یرانی دارایی‬

‫‪ 100‬ملیار دۆالری عێراق‌و هه‌رێمی کوردستان‬ ‫به‌نایاسایی براوه‌ته‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ مه‌حمود حاجی ساڵح وه‌زیری‬ ‫كاروباری ش���ه‌هیدان‌و ئه‌نف���ال ڕه‌تیكرده‌وه‌‬ ‫كه‌ ده‌س���تكاریكردنی موچ���ه‌ی فه‌رمانبه‌ران‬ ‫بڕیاری لێوه‌درابێت‪ ،‬وتی "تائێستا ئێمه‌ وه‌كو‬ ‫وه‌زیره‌كانی حكومه‌تی هه‌رێم هیچ ش���تێكی‬ ‫فه‌رمیمان پێنه‌گه‌یشتوه‌" هاوكات دكتۆر نوری‬ ‫عوسمان س���ه‌رۆكی فه‌رمانگه‌ی هه‌ماهه‌نگی‌و‬ ‫به‌دواداچونیش له‌ئه‌نجومه‌نی وه‌زیرانی هه‌رێم‬ ‫هه‌مان قس���ه‌ی بۆ ئاوێنه‌كردو وتی"من ئاگام‬ ‫له‌شتی وانیه‌"‪.‬‬ ‫كێشه‌ گه‌وره‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ئێستا هاواڵتیانی‬ ‫هه‌رێمی كوردس���تان‌و ته‌نانه‌ت په‌رله‌مانتاران‬ ‫گومانی���ان له‌وه‌هه‌یه حكومه‌ت كه‌ ئێس���ته‌‬

‫به‌ده‌س���ت پارتی‌و یه‌كێتیه‌وه‌ پاره‌ی نه‌بێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ داواكاری س���ه‌ره‌كی ئ���ه‌وان‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫به‌ش���ێك له‌په‌رله‌مانتارانی���ش بوه‌ته‌ ئه‌وه‌ی‬ ‫"ئ���ه‌و پاران���ه‌ی براونه‌ت���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم‬ ‫بگه‌ڕێنرێنه‌وه‌ ژیانی خه‌ڵكی پێخۆش بكرێت"‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ش دوای ئه‌وه‌هات كه‌ په‌رله‌مانی عێراق‬ ‫بڕیاری دروستكردنی لیژنه‌یه‌كیدا بۆهێنانه‌وه‌ی‬ ‫پاره‌ دزراوه‌كانی هه‌رێم‌و عێراق‪.‬‬ ‫هوش���یار عه‌بدواڵ س���ه‌رۆكی فراكسیۆنی‬ ‫گ���ۆڕان له‌په‌رله‌مانی عێراق دوای قس���ه‌كانی‬ ‫به‌رهه‌م ساڵح یه‌كه‌م هه‌نگاوی نا به‌ئاڕاسته‌ی‬ ‫جواڵندانی دۆس���یه‌ی بردنه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ پاره‌ی‬ ‫هه‌رێم���ی كوردس���تان‌و عێ���راق به‌ش���ێوه‌ی‬ ‫نایاس���ایی ئه‌و به‌ئاوێن���ه‌ی وت " لیژنه‌یه‌كی‬ ‫هه‌مه‌الی���ه‌ن بۆهێنانه‌وه‌ی پ���اره‌دزراوه‌كانی‬ ‫هه‌رێم‌و عێراق دروستده‌كرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌رۆكی فراكس���یۆنی گ���ۆڕان باس���ی‬ ‫ئه‌وه‌ش���ده‌كات پ���اره‌ دزراوه‌كان كه‌ به‌هایان‬ ‫له‌س���ه‌رو ‪100‬ملی���ار دۆالره‌وه‌ی���ه‌ به‌ن���اوی‬ ‫جۆربه‌جۆره‌وه‌ براونه‌ته‌وه‌ ده‌ره‌وه‌ به‌وجۆره‌ی‬ ‫"به‌رپرس���انی عێ���راق‌و هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫پاره‌كانیان خستوه‌ته‌ حسابی كه‌سوكاره‌كانیان‬ ‫كه‌ خاوه‌نی ڕه‌گه‌زنامه‌ی ئه‌وروپین"‪.‬‬

‫هاوش���انی قس���ه‌كانی ئه‌م په‌رله‌مانتاره‌‪،‬‬ ‫زانیاری هه‌ن پاره‌كانی هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫به‌چه‌ندین رێگه‌ براونه‌ت���ه‌ ده‌ره‌وه دواتریش‬ ‫ش���وێنپێی ڕێگاكان ونك���راون‌و نه‌خراونەتە‌‬ ‫چوارچێوه‌یه‌كی فه‌رمیه‌وه‌ تاوه‌كو به‌دواداچون‬ ‫بۆی���ان ئاس���انبێت‪ ‌،‬كه‌به‌ش���ێك له‌رێگاكان‬ ‫په‌یوه‌ن���دی به‌كۆمپانیاكانی نزیك له‌یه‌كێتی‌و‬ ‫پارتیه‌وه‌و ژماره‌یان ‪ 12‬كۆمپانیان‪ ،‬گریمانه‌ی‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش ده‌كرێ���ت به‌ن���اوی وه‌به‌رهێنان���ی‬ ‫بیانیه‌وه‌ ئ���ه‌و پارانه‌یان بردبێ���ت‪ ،‬هاوكات‬ ‫به‌پێی لێكۆڵێنه‌وه‌ كه‌زانیاریه‌كانی ده‌س���تی‬ ‫ئاوێنه‌ كه‌وتوه ‌ "ئه‌گه‌ر كۆمپانیا حیزبیه‌كان‌‬ ‫‪ %10‬س���ه‌رمایه‌یان بخه‌نه‌ گه‌ڕ ئه‌وا ده‌توانین‬ ‫به‌باشترین ش���ێوه‌ ئه‌م قه‌یرانه‌ تێپه‌ڕێنرێت‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێستا ئاماده‌نین ئه‌و كاره‌ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئێس���تا حكومه‌ت���ی هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫له‌به‌رده‌م دو ئه‌گه‌ردایه‌‪ ،‬چاكس���ازی ڕیشه‌یی‬ ‫یان تێكچونی دۆخی زیاتری ئابوری هه‌رێمی‬ ‫كوردستان‪ ‌،‬هه‌روه‌كو به‌شێكی زۆری چاالكان‌و‬ ‫په‌رله‌مانتاران جه‌ختی لێده‌كه‌نەوه‌ "كه‌س به‌و‬ ‫دوعایه‌ی حكومه‌ت ناڵێت ئامین‪ ،‬كه‌ ده‌یه‌وێت‬ ‫له‌سه‌ر شان‌و ملی هاواڵتیان باری الری ده‌یان‬ ‫ساڵه‌ی حكومداری ڕاستبكاته‌وه‌"‪.‬‬

‫خالید چاوشلی‪ ،‬سەرۆكی دیوانی چاودێری دارایی‪:‬‬

‫ئه‌گه‌ر یاسای بودجه‌ یان پالنێك هه‌بوایه‌ ئه‌م قه‌یرانه‌ نه‌ده‌بوه‌ موفاجه‌ئه‌ بۆمان‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫خالید هادی چاوشلی‪ ،‬سەرۆكی دیوانی‬ ‫چاودێری دارایی هەرێمی كوردستان له‌م‬ ‫دیداره‌ تایبه‌ته‌ی ئاوێنه‌ باسی وردبینی‬ ‫له‌گرێبه‌سته‌كانی وه‌زاره‌تی سامان ‌ه‬ ‫سروشتیه‌كان‌و هه‌ڵوێستی ئه‌وان سه‌باره‌ت‬ ‫به‌دوا بڕیاری حكومه‌ت كه‌ خراوه‌ت ‌ه‬ ‫چوارچێوه‌ی لیژنه‌ی سه‌رپه‌رشتی داهاتی‬ ‫نه‌وت‪ ،‬ده‌ڵێت "ده‌ست‌و پێمان له‌زۆر بواردا‬ ‫به‌ستراوه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێستا ئێوه‌ خراونه‌ته‌ چوارچێوه‌ی‬ ‫پالنی حكومه‌تی هه‌رێ���م بۆ وردبینیكردنی‬ ‫نه‌وت ڕاتان چیه‌؟‬ ‫خالید چاوشلی‪ :‬سه‌باره‌ت به‌و پرۆسه‌ی ‌ه‬ ‫نوس���راومان ك���ردوه‌ ب���ۆ س���ه‌رۆكایه‌تی‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی بااڵی نه‌وت‌و گاز‪ ،‬بیس���تمان‬ ‫وردبین���ی ده‌ده‌ن��� ‌ه كۆمپانیایه‌ك���ی بیانی‬ ‫ئێم���ه‌ش پێش ئ���ه‌وه‌ی به‌فه‌رمی بڕیاربێت‬ ‫بۆمان پێشه‌كی نوسراوێكمان ئاڕاسته‌كردوه‌‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ چه‌ند ئه‌گه‌رێكمان هه‌ی ‌ه ئه‌گه‌ر‬ ‫ئه‌و كۆمپانی���ا بیانیه‌ گرێبه‌س���تی له‌گه‌ڵ‬ ‫كراو‌ه یان له‌گه‌ڵی ده‌كرێت مه‌به‌س���ت له‌و‌ه‬ ‫بێ���ت ژمێره‌كانیان بۆ ڕێكبخات یان ئه‌ركی‬ ‫وردبینی ناوخۆبكات ئه‌و‌ه شتێكی ئاساییه‌و‬ ‫پێكدادانی نی���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ ئه‌ركه‌كانی ئێم ‌ه‬ ‫به‌ڵكو ئاس���انكاری ده‌كات‪ ،‬ب���ه‌اڵم ئه‌گه‌ر‬ ‫مه‌به‌ستیان ئه‌وه‌بێت ئه‌و كۆمپانیای ‌ه له‌بری‬ ‫دیوان���ی چاودێری دارای���ی كاری وردبینی‬ ‫بكات ئه‌وه‌ دژی یاسایه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ ئاماده‌ن ئه‌و كار‌ه بكه‌ن؟‬ ‫خالی���د چاوش���لی‪ :‬له‌ب���واری هونه‌ری‬

‫پیش���ه‌ییه‌وه‌ توانام���ان هه‌یه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ر‬ ‫ش���تێكیش زه‌حمه‌ت���ی خۆی هه‌یه‌و ش���ت‬ ‫هه‌ی���ه‌ هون���ه‌ری تایبه‌ت���ی ده‌وێ���ت هه‌ر‬ ‫كه‌موكوڕیه‌كی���ش هه‌بێ���ت ده‌توانین پڕی‬ ‫بكه‌ین���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستیش���یان زمانی‬ ‫ئینگیل���زی بێت ئێم ‌ه كۆمه‌ڵێ���ك كادرمان‬ ‫هه‌ی���ه‌ زمان ده‌زان���ن به‌تایب���ه‌ت ئه‌وانه‌ی‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ خوێندویانه‌ ڕاهێنراون‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێوه‌ پێش���تر بڕیاربو وردبینی‬ ‫له‌كه‌رت���ی ن���ه‌وت بك���ه‌ن ئ���ه‌و كاره‌ چی‬ ‫لێهات؟‬ ‫خالید چاوشلی‪ :‬ئێمه‌ به‌نوسراو داوامانكرد‬ ‫گرێبه‌س���ته‌كانی چه‌ن���د كۆمپانیای���ه‌ك‬ ‫له‌ده‌رهێنان تا هه‌نارده‌و فرۆشتن‌و پااڵوتن‬ ‫بۆم���ان بنێ���رن ب���ه‌اڵم بۆی���ان نه‌ناردین‪،‬‬ ‫چه‌ندجارێ���ك داواكه‌م���ان دوپاتك���رده‌و‌ه‬ ‫ب���ه‌اڵم هه‌ر نه‌یاننارد‪ ،‬كێش���ه‌كه‌ الی ئێم ‌ه‬ ‫نی���ه‌ توانام���ان ئه‌وه‌نده‌ی ‌ه نوس���راوبكه‌ین‬ ‫حكومه‌تی���ش خۆی ده‌زانێ���ت ئه‌گه‌ر ڕێگ ‌ه‬ ‫نه‌دات ئێمه‌ هیچ ده‌سه‌اڵتێكمان نیه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ك���ێ ڕێگریت���ان لێ���ده‌كات‪،‬‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی حكومه‌ت؟‬ ‫خالید چاوشلی‪ :‬نه‌خێر‪ ،‬دومانگ له‌مه‌وبه‌ر‬ ‫شه‌خس���ی به‌ڕێ���ز س���ه‌رۆكی ئه‌نجومه‌نی‬ ‫وه‌زیران نوسراوی فه‌رمیكرد بۆ وه‌زاره‌تی‬ ‫س���امان ‌ه سروشتیه‌كان به‌اڵم تائێستا وه‌اڵم‬ ‫نه‌دراوینه‌ت���ه‌وه‌‪ ،‬من نامه‌وێت پێش���وه‌خت‬ ‫بڕیاربده‌م به‌اڵم ده‌و‌ترێت له‌م كۆبونه‌وه‌یەی‬ ‫دوایی بڕیاردراوه‌ ئێمه‌ به‌شێكبین له‌پڕۆسه‌ی‬ ‫چاودێری‌و چاوه‌ڕێی ئه‌و نوسراو‌ه ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬پێتوانیه‌ كارانه‌بونی كاری ئێو‌ه‬ ‫هۆكاری ئه‌م هه‌مو ناشەفافی‌و گه‌نده‌ڵیه‌یە‬ ‫كه‌ باسی ده‌كرێت؟‬

‫دیوانی چاودێری‬ ‫دارایی له‌زۆر بواردا‬ ‫ده‌ستوپێی به‌ستراوه‌‬

‫خالید چاوشلی‬ ‫خالی���د چاوش���لی‪ :‬وه‌ك���و الیه‌نێك���ی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆو بێالی���ه‌ن‌و پیش���ه‌یی دوپاتی‬ ‫ده‌كه‌مه‌وه‌‪ ،‬كێش���ه‌ی هه‌رێمی كوردس���تان‬ ‫كێش���ه‌ی نه‌وت‌و گاز نی ‌ه به‌ڵكو كێش���ه‌ی‬ ‫سیستمی كارگێڕی‌و دارایی‌و دامه‌زراوه‌ییه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ره���ات سیس���تمی دامه‌زراوه‌ییم���ان‬ ‫لەحوكمڕانی‌و‌كارگێڕی‌و داراییدا هه‌بێت ئه‌وا‬ ‫‪%10‬ی كێش���ه‌كانی ئێستامان نامێنێت‪ ،‬ئه‌و‬ ‫قسیه‌شم ده‌رئه‌نجامی ئه‌و ئه‌زمونه‌ی هه‌مان ‌ه‬ ‫له‌ماوه‌ی ئه‌و چه‌ند س���اڵه‌ی كارمانكردوه‌‪،‬‬ ‫نه‌ك له‌وه‌زاره‌تی س���امانه‌ سروش���تیه‌كان‬

‫بەڵکو له‌هه‌مو وه‌زاره‌ته‌كان به‌ڕاده‌ی كه‌مو‬ ‫زۆر ئه‌و كێشه‌ی ‌ه هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆرباش���ه‌‪ ،‬ئ���ه‌وەی‌ وردبینیتان‬ ‫ك���ردوه‌ ب���ۆ وه‌زاره‌ت���ه‌كان چیت���ان ب���ۆ‬ ‫ده‌ركه‌وتوه‌؟‬ ‫خالی���د چاوش���لی‪ :‬س���ه‌رپێچی هه‌یه‌‪،‬‬ ‫سه‌رپێچیه‌كان كه‌س���ی نین به‌ڵكو گشتی ‌ه‬ ‫له‌سه‌ر ئاس���تی هه‌رێمی كوردستان به‌هۆی‬ ‫دو ئیداره‌یی‌و كێبركێی سیاس���ی‌و نه‌بونی‬ ‫دامه‌زراوه‌ی���ی‪ ،‬له‌پاڵ ئه‌وانه‌ش���د‌ا نه‌بونی‬ ‫ده‌ستور‪.‬‬

‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌وه‌ش���دا دوپات���ی ده‌كه‌مه‌و‌ه‬ ‫س���اڵی ‪2013‬و ‪2014‬و ‪ 2015‬كێش���ه‌كان‬ ‫هه‌رچ���ی بونایه‌ ده‌بو بودجه‌ی���ان دابنایه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ بودج���ه‌ چوارچێ���وه‌ی یاس���ایی‬ ‫ب���ۆ كۆكردن���ه‌وه‌ی داه���ات‌و خه‌رجكردنی‬ ‫داده‌نێ���ت‪ ،‬نه‌بون���ی بودجه‌ وات���ا نه‌بونی‬ ‫یاسایه‌ بۆ ڕێكخس���تنی ئه‌و پڕۆسه‌یه‌‪ ،‬زۆر‬ ‫جه‌ختمان لێكرده‌وه‌و زۆر داوامانكرد به‌اڵم‬ ‫بێ ئه‌نجامبو‪ ،‬ئه‌وان پاس���اوی خۆیان هه‌ی ‌ه‬ ‫ده‌یان���وت تاعێراق بودجه‌ په‌س���ه‌ندنه‌كات‬ ‫ئێم���ه‌ ناتوانی���ن به‌اڵم خۆ ئه‌و‌ه دوس���اڵ ‌ه‬ ‫عێراق بودجه‌ نانێرێت خۆناكرێت ده‌ستوپێ‬ ‫س���پی دانیش���ین‪ ،‬ئه‌م قه‌یرانه‌ی ئێستاش‬ ‫هه‌ی���ه‌ ئه‌گه‌ر بودج��� ‌ه هه‌بوای ‌ه یان پالنێك‬ ‫هه‌بوای��� ‌ه نه‌ده‌بوه‌ موفاجه‌ئ���ه‌و كاریگه‌ری‬ ‫كه‌مترده‌ب���و هه‌نگاوه‌كان���ی حكومه‌تی���ش‬ ‫هێمنترو ته‌ندورستترده‌بو‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬حس���ابی خیتامی چه‌ند ساڵتان‬ ‫بۆ نه‌هاتوه‌؟‬ ‫خالی���د چاوش���لی‪ :‬ته‌نه���ا هی س���اڵی‬ ‫‪ 2013‬مان بۆهات‪ ،‬ئه‌وی���ش له‌ئه‌نجومه‌نی‬ ‫چاودێ���ری خرایه‌ڕو په‌س���ه‌ندنه‌كرا چونك ‌ه‬ ‫ئێمه‌ وردبینیمان نه‌كردبو‪ ،‬به‌اڵم هی ‪2014‬‬ ‫م���ان وربینی كرد بودجه‌نه‌بو وه‌كو بڵێیت‬ ‫عه‌كس���بو‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ هه‌م���و ئه‌وانه‌ش‬ ‫هیوابڕاونین بڕوام���ان به‌حكومه‌تی خۆمان‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬به‌اڵم زۆرجار باسی ئه‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫دیوانی به‌غداد چاالكتره‌ له‌ئێوه‌؟‬ ‫خالی���د چاوش���لی‪ :‬یاس���اكه‌ی ئ���ه‌وان‬ ‫ده‌سه‌اڵتی ڕه‌های پێداون‪ ،‬وات ‌ه ئه‌گه‌ر ماڵی‬ ‫گش���تی له‌ناو كه‌رت���ی تایبه‌تیش بێت بۆی‬ ‫هه‌یه‌ وردبینی بكات‪ ،‬به‌اڵم یاساكه‌ی ئێم ‌ه‬

‫به‌جۆرێك نوسراو‌ه وه‌كو دیوان له‌زۆر بواردا‬ ‫ده‌ستوپێمان به‌ستراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬به‌گوێ���ره‌ی ئ���ه‌و ئه‌زمون���ه‌ی‬ ‫هه‌تان ‌ه له‌بواری دیوان���ی چاودێری دارایی‪،‬‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندێك بكه‌ن ب���ۆ دۆخی دیوانی‬ ‫چاودێری دارایی چی ده‌ڵێن؟‬ ‫خالید چاوشلی‪ :‬هه‌ركه‌سێك چاوه‌ڕوانی‬ ‫ئه‌وه‌بێت ڕۆڵی سیاس���ی هه‌بێت له‌دیوانی‬ ‫چاودێ���ری دارایی به‌هه‌ڵ���ه‌دا چوه‌‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫ژینگه‌ی ئێمه‌ نه‌گەیشتوه‌ته‌ ئاستی ئه‌وه‌ی‬ ‫وه‌كو واڵتانی پێشكه‌وتو كاربكه‌ین‪ ،‬تاوه‌كو‬ ‫حكومڕانی هه‌رێمی كوردس���تان ته‌وافوقی‬ ‫بێت ڕۆڵی چاودێری دارایی ده‌بێت ‌ه رۆڵێكی‬ ‫هونه‌ری تاكو ئاستێكی كارگێڕی دیاریكراو‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و بڕیارانه‌ی له‌س���ه‌ركردایه‌تیه‌كان‬ ‫ده‌رده‌چێ���ت چ هێزی یاس���ایی‌و چ توانای‬ ‫دامه‌زراوه‌ی���ی هه‌یه‌ تاڕوبه‌ڕی���ان بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫خۆیش���ت زۆرب���اش ده‌زانی���ت په‌رله‌مان‬ ‫له‌ماوه‌ی ‪ 26‬س���اڵ‌و چوارخولدا نه‌یتوانیو‌ه‬ ‫متمان���ه‌ له‌ی���ه‌ك وه‌زیر بكش���ێته‌وه‌ ئه‌و‌ه‬ ‫مان���ای ئه‌وه‌ی���ه‌ ش���ته‌كان له‌ژێر س���ه‌فی‬ ‫ته‌وافوق‌و گفتگۆی سیاس���ی ده‌كرێت‪ ،‬من‬ ‫مه‌بەس���تم ئه‌وه‌یه‌ دیوانی چاودێری دارایی‬ ‫له‌ژینگه‌یه‌كی دامه‌زراوه‌ییدا كارناكات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ق���ه‌ت هه‌بو‌ه ڕۆژێك به‌رتیل یان‬ ‫ده‌ستێوه‌ردان هه‌بێت؟‬ ‫خالید چاوش���لی‪ :‬قه‌ت ش���تی وانه‌بوه‌‪،‬‬ ‫كردوه تائێستا‬ ‫نوسراوی وامان بۆ حكومه‌ت ‌‌‬ ‫نوسراوی وا ئاڕاسته‌ی ئه‌نجومه‌نی وه‌زیران‬ ‫نه‌ك���راوه‌‪ ،‬به‌ئەمانه‌ته‌وه‌ ده‌ڵێ���م كه‌س ن ‌ه‬ ‫ته‌له‌فۆنی كردوه‌ ن ‌ه ڕه‌خنه‌ی گرتوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دواكه‌وتن���ی وه‌اڵم‌و وه‌اڵمدانه‌وه‌ی مه‌تاتی‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫‪9‬‬

‫ژنێك‪ :‬خێزانه‌كه‌م پاڵنه‌رم بون بۆ ئه‌وه‌ی‌ ببم ‌ه بازرگانی ماده‌ی‌ هۆشبه‌ر‬ ‫ئا‪ :‬بنار هیدایه‌ت‬ ‫ژنێكی ناوه‌ڕاست ته‌مه‌ن‪ ،‬نه‌ بچوك‬ ‫ن ‌ه گه‌وره‌‪ ،‬خه‌ڵكی هه‌ولێر به‌هۆی‬ ‫بازرگانیكردن به‌ماده‌ی‌ هۆشبه‌ر‪ ،‬به‌ماده‌ ‌ی‬ ‫‪14‬ی مخه‌ده‌رات ده‌ستگیركراوه‌‪ ،‬سێ‬ ‫ساڵ زیندانی به‌سه‌ردا سه‌پێنراوه‌و چه‌ند‬ ‫مانگێكی كه‌می ماو‌ه بچێته‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫په‌شیمانه‌ له‌ ژیانی رابردوی‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫خێزانه‌كه‌ی‌ هۆكاری ئه‌وه‌بون ك ‌ه ببێت ‌ه‬ ‫بازرگانێكی ماده‌ی‌ هۆشبه‌ر‪ ،‬ده‌ڵێت ناتوانم‬ ‫بڵێم به‌رپرسانی بااڵ له‌پشتمه‌وه‌ بون‪،‬‬ ‫ناشتوانم نه‌ڵێم تێیدا نه‌بون‪ ،‬ئه‌و له‌ئیداره‌ ‌ی‬ ‫گرتوخانه‌كه‌(چاكسازی ژنان) رازییه‌‪ ،‬وه‌ك‬ ‫خۆی ده‌ڵێت "رێزی خۆم ده‌گرم‌و ئه‌وانیش‬ ‫وه‌ك ده‌سته‌خوشك وان له‌گه‌ڵم‪ ،‬هه‌ر‬ ‫كه‌س رێزی خۆی بگرێت‪ ،‬بێڕێزی به‌رامبه‌ر‬ ‫ناكرێت"‪.‬‬

‫دوای چوار ساڵ له‌هاوسه‌رگیری بوم‬ ‫به‌بازرگان‬ ‫م����ن له‌ته‌مه‌ن����ی ‪ 16‬س����اڵیدا ك����ه‌‬ ‫هاوس����ه‌رگیریم ك����رد‪ ،‬هاوس����ه‌ره‌كه‌م‬ ‫بازرگان بو‪ ،‬س����ه‌ره‌تای ژیانمان ئاسایی‬ ‫بو‪ ،‬ب����ه‌الی ئه‌و ج����ۆره‌ كاران����ه‌ی‌ كه‌‬ ‫قه‌ده‌غه‌ كرابو نه‌ده‌چوین‪ ،‬هاوسه‌ره‌كه‌م‬ ‫بازرگانێك����ی ئاس����ایی ب����و‪ ،‬بازرگانی‬ ‫كه‌لوپ����ه‌ل‌و ش����تی ناوماڵ ب����و‪ ،‬دوای‬ ‫چوار ساڵ له‌هاوسه‌رگیریمان ده‌ستمان‬ ‫كرد به‌بازرگانی ماده‌ی‌ هۆش����به‌ر‪ ،‬زۆر‬ ‫خه‌ڵكمان ناس����ی‌و ئه‌وانی����ش بازرگان‬ ‫ب����ون‪ ،‬ناتوانم بڵێم به‌رپرس����انی بااڵی‬ ‫تێدانه‌بوه‌‪ ،‬من ب����ه‌كارم نه‌ده‌هێنا به‌اڵم‬ ‫كڕین‌و فرۆشتنمان پێوه‌ده‌كرد‪ ،‬ئه‌و ماده‌‬ ‫هۆش����به‌رانه‌ش له‌واڵتی ئێرانه‌وه‌ بۆمان‬ ‫ده‌هات‪ ،‬به‌كیلۆو زیاتر له‌كیلۆ به‌كارتۆن‬ ‫ده‌مانهێناو دواتر ده‌مانفرۆش����ت‪ ،‬پاره‌ی‬

‫ئه‌وانه‌ی‌ ئێرانمان ده‌ناردو نزیكه‌ی‌ ‪ 10‬بۆ‬ ‫‪ 20‬هه‌زار دۆالرمان وه‌رده‌گرت‌و به‌شمان‬ ‫ده‌كرد‪.‬‬ ‫دوای جیابونه‌وه‌ش����م ه����ه‌ر بازرگانیم‬ ‫به‌ماده‌ی‌ هۆشبه‌ره‌وه‌ ده‌كرد‬ ‫من له‌گه‌ڵ هاوسه‌ره‌كه‌م جیا بوینه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ش����ه‌ش س����اڵ ده‌بێت جیا بوینه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫جیابونه‌وه‌م����ان له‌س����ه‌ر كێش����ه‌یه‌كی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی بو‪ ،‬ئه‌و ده‌ستگیر نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫م����ن‌و چه‌ند هاوڕێیه‌كم ب����ه‌رده‌وام بوین‬ ‫له‌بازرگانی كردن به‌ماده‌ی‌ هۆشبه‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌كۆمپاینایه‌كی ئه‌مریكی له‌شاری به‌غدا‬ ‫كارمان ده‌كرد‪ ،‬خه‌ڵكی ئه‌ڵمانی‌و سوری‬ ‫تێدابو‪ ،‬له‌رێی ئه‌وانه‌وه‌ كڕیاری زیاترمان‬ ‫ناس����ی‪ ،‬دوای ماوه‌یه‌كی زۆر هه‌واڵیان‬ ‫له‌سه‌ر داین‌و له‌گه‌ڵ هاوڕێكانم ده‌ستگیر‬ ‫كراین‪ ،‬ئێس����تا هه‌مومان به‌یه‌كه‌وه‌ین‌و‬ ‫لێره‌ زیندانی كراوین‪.‬‬

‫بیركردنه‌وه‌ی‌ من بۆ كاری بازرگانی‬ ‫دروستكراوه‌‬ ‫من چه‌ن����د مانگێكی كه‌مم م����اوه‌ كه‌‬ ‫ئ����ازاد بكرێ����م‪ ،‬م����ن ك����ه‌ له‌ته‌مه‌نێكی‬ ‫بچوكه‌وه‌ هاوس����ه‌رگیریم كردوه‌و چومه‌ته‌‬ ‫نێ����و كاری بازرگانیی����ه‌وه‌‪ ،‬بیركردنه‌وه‌و‬ ‫ئه‌قڵی من له‌گ����ه‌ڵ یه‌كێكی تر جیاوازه‌‪،‬‬ ‫م����ن بیركردنه‌وه‌ی‌ كاری بازرگانیم هه‌یه‌‪،‬‬ ‫جیاوازم له‌گه‌ڵ كه‌س����ێكی تر‪ ،‬لێره‌ بچمه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ فێری كاری كۆمپانیا بوم‪ ،‬ناتوانم‬ ‫كارێك����ی تر بكه‌م چونكه‌ ناتوانم‌و بۆ من‬ ‫گران‌و قورسه‌‪.‬‬ ‫خێزانه‌كه‌م پاڵنه‌ری من بون بۆ ئه‌و‬ ‫كاره‌‬ ‫كه‌س����م نیه‌‪ ،‬دایك‌و باوك����م به‌روداوی‬ ‫هاتوچ����ۆ مردون‪ ،‬س����ێ خوش����كم هه‌یه‌‬ ‫ل����ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵتن‪ ،‬من ك����ه‌ جیابومه‌وه‌‬

‫دو منداڵم هه‌بو‪ ،‬ئه‌وانیش الی باوكیانن‌و‬ ‫ژیانی خۆیان به‌سه‌رده‌به‌ن‪.‬‬ ‫ئه‌م كێش����انه‌ی توش����ی من بون هه‌تا‬ ‫بازرگانیكردن����م به‌ماده‌ی‌ هۆش����به‌ره‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ ب����ۆ خێزانه‌ك����ه‌م‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫پشتگیری منیان ده‌كرد له‌و كاره‌‪،‬پاڵپشتم‬ ‫بون‪ ،‬باری داراییم باش بوه‌و هاوكارییه‌كی‬ ‫زۆری خه‌ڵكم كردوه‌ به‌خێزانه‌كه‌شمه‌وه‌‪،‬‬ ‫زۆر كات بیرده‌كه‌م����ه‌وه‌ ك����ه‌ بچم����ه‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ تۆڵ����ه‌ی‌ خۆم بكه‌م����ه‌وه‌‪ ،‬به‌س‬ ‫بیر ل����ه‌وه‌ش ده‌كه‌مه‌وه‌ كه‌ الپه‌ڕه‌یه‌كی‬ ‫ن����وێ له‌ژیان����م هه‌ڵبده‌م����ه‌وه‌‪ ،‬ده‌چمه‌‬ ‫كۆمپانیای����ه‌ك‌و كارده‌كه‌م‪ ،‬زمان ده‌زانم‌و‬ ‫بیر له‌خۆشه‌ویس����تی و هاوس����ه‌رگیریش‬ ‫ناكه‌م����ه‌وه‌‪ ،‬هیوادارم ك����ه‌س وه‌ك منی‬ ‫به‌سه‌ر نه‌یه‌ت‪ ،‬زۆر كات بیر له‌ژیانی رابردو‬ ‫ده‌كه‌مه‌وه‌ وه‌ك فیلمێكی سینه‌مایی دێت‬ ‫به‌رچاوم‪.‬‬

‫هیوادارم كه‌س وه‌ك‬ ‫منی به‌سه‌ر نه‌یه‌ت‬ ‫زۆر كات بیر له‌ژیانی‬ ‫رابردو ده‌كه‌مه‌و‌ه وه‌ك‬ ‫فیلمێكی سینه‌مایی‬ ‫دێت به‌رچاوم‬

‫هانا عه‌لی‌‪ :‬كورد نازانێت روتی چیه‌!‬ ‫فێمینیست ‌ه رادیكاڵه‌كان پێیانوای ‌ه ژن ده‌بێت بێ پیاو بێت‬ ‫ئا‪ :‬هێما نه‌بی‌‬ ‫هانا عه‌لی‌ نوسه‌ر‌و خوێندكاری‌ جێنده‌رناسی‬ ‫له‌ ‪ George Brown College‬له‌كه‌نه‌دا‌و‬ ‫ڕاوێژكاری بۆ ژنان‌و مندااڵن‪ ،‬له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت " فێمینیسته‌‬ ‫رادیكاڵه‌كان ده‌ڵێن ئه‌وه‌ی ناونراوه‌‬ ‫خۆشه‌ویستی له‌نێوان پیاو‌و ژندا ته‌نها‬ ‫درۆیه‌كی گه‌وره‌یه‌ بۆ چاوبه‌ست كردنی‬ ‫ژنانه‌‪ ،‬به‌اڵم من باوه‌ڕم به‌وه‌ نییه‌"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬جێنده‌ر چییه‌‌و كه‌ی س���ه‌ره‌تای‬ ‫قسه‌وباس له‌سه‌ر جێنده‌ر ده‌ستیپێكرد؟‬ ‫هان���ا‪ :‬جێن���ده‌ر كۆنس���ێپتێكی ت���ازه‌‬ ‫نیی���ه‌‌و له‌مێژویه‌كی دوره‌وه‌ فێمینس���ته‌كان‬ ‫به‌كاریانهێناوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌سه‌ره‌تای ساڵه‌كانی‬ ‫‪‌١٩٧٠‬وه‌ هاتوت���ه‌ ناو ب���واری ئه‌كادیمیه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌ره‌تادا كۆمه‌ڵێ لێكۆڵه‌ر جێنده‌ریان به‌و‬ ‫مه‌به‌سته‌ به‌كارهێنا تا ڕه‌گه‌ز‌وه‌ك بایۆلۆژیا‬ ‫له‌ڕه‌گه‌ز به‌مانا كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كه‌ی جیابكه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌كورت���ی جێنده‌ر الیه‌نی كۆمه‌اڵیه‌تی ڕه‌گه‌ز‬ ‫دیاریده‌كات‌و كاری له‌سه‌ر ده‌كات له‌سه‌رجه‌م‬ ‫ئاس���ته‌ جیاجیاكاندا‪ .‬فێمینیسته‌كان ته‌نیا‬ ‫گروپ���ن كار به‌چه‌مك���ی جێن���ده‌ر ده‌ك���ه‌ن‬ ‫ب���ۆ ئه‌وه‌ی ش���ێوازی بیركردن���ه‌وه‌ی مرۆڤ‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌كان���دا س���ه‌باره‌ت به‌ره‌گ���ه‌ز‬ ‫دیاریبكه‌ن‪ .‬فێمینیزم پێیوایه‌ ئه‌م زانسته‌ بۆ‬ ‫الیه‌نه‌كانی ژیانی مرۆڤ گرنگه‌ له‌كۆمه‌ڵگه‌دا‪،‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ش له‌زۆر له‌زانكۆكانی‌واڵتانی ڕۆژئاوا‬ ‫پڕۆگرامی تایبه‌ت به‌بواری زانس���تی جێنده‌ر‬ ‫هه‌یه‌‌و كاری له‌سه‌ر ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كاریگه‌ری بزوتنه‌وه‌ی فێمینیستی‬ ‫له‌سه‌ر كاریگه‌ریه‌ ئه‌رێنییه‌كانی جێنده‌رناسی‬ ‫له‌ناو كۆمه‌ڵگه‌ پێشكه‌وتوه‌كاندا چی بوه‌؟‬ ‫هانا‪ :‬فێمینی���زم له‌جێنده‌ر جیاناكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫باسم كرد‪ ،‬كه‌ جێنده‌ر بواری ئه‌كادیمیانه‌یه‌‌‬ ‫له‌ڕێ���ی لێكۆڵینه‌وه‌كانیان���ه‌وه‌ ئاڕاس���ته‌ی‬ ‫سیاسه‌تی فێمینیزم دیاری ده‌كات له‌كۆمه‌ڵدا‪.‬‬ ‫بۆ نمونه‌ هۆكاری دیسپلین‌و كۆنترۆڵی ژنان‬ ‫له‌كۆمه‌ڵ���دا هۆكاره‌كه‌ی چیه‌؟ بۆ‌وه‌اڵمی ئه‌م‬ ‫پرسیاره‌‌ فاكت‌و لێكۆڵینه‌وه‌مان پێویسته‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی بتوانین گۆڕانكاری تیابكه‌ین‪ .‬بۆ نمونه‌‬ ‫بۆ یه‌ك ناسنامه‌ی سێكشواڵیه‌ت له‌كۆمه‌ڵی‬ ‫كوردی���دا هه‌یه‌ ك���ه‌ هێترۆسێكش���واڵیه‌ته‌؟‬ ‫ئه‌مه‌ ناڕه‌وایه‌‪ ،‬چونكه‌ چه‌ندین ناس���نامه‌ی‬ ‫تری سێكش���واڵیه‌ت له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ی كوردیدا‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم یه‌ك دانه‌یان س���ه‌پاوه‌‪ ‌،‬ئه‌ویش‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی نێوان پی���او‌و ژن���ه‌‪ ‌،‬له‌كاتێكدا زۆر‬ ‫له‌سۆسیۆلۆژه‌كان باس له‌ ‪ ٩‬جۆر ناسنامه‌ی‬ ‫سێكیشواڵیه‌ت ده‌كه‌ن له‌كۆمه‌ڵگه‌دا‌و پێموایه‌‬ ‫ئه‌مه‌ كێش���ه‌یه‌‌كی گه‌وه‌ره‌ی���ه‌ له‌دونیابینی‬ ‫خه‌ڵكی الی ئێمه‌دا‪ ،‬بۆیه‌ جێنده‌ر هه‌ڵه‌كانی‬ ‫شێوازی بیركردنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ ده‌خاته‌ ژێر‬ ‫پرس‌و سیاس���ه‌تی فێمینیزمی���ش به‌ده‌یان‬ ‫ش���ێوه‌ی جیاجی���ا كار بۆ به‌ده‌س���تهێنانی‬ ‫ماف���ی هاوس���ه‌رگیری‌و به‌خێوكردنی منداڵ‌و‬ ‫ژیانێكی ئاس���ایی بۆ هۆمۆسێكس���واڵه‌كان‬ ‫ده‌د‌هن‌و كردویانه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌داخه‌وه‌ هێش���تا‬ ‫له‌و كۆمه‌ڵگه‌یانه‌ش���دا ناڕۆشنی‌و نه‌زانیه‌كی‬ ‫گ���ه‌وره‌ به‌بزوتن���ه‌وه‌ی فێمینیزم‌و زانس���تی‬ ‫جێنده‌رناس���ی هه‌ی���ه‌‪ .‬فێمینی���زم پێیوایه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ دابه‌ش���بوه‌ به‌س���ه‌ر دو ڕه‌گه‌زدا‪،‬‬ ‫له‌نێوان ئه‌و دو ڕه‌گه‌زه‌ش���دا ڕه‌گه‌زی سێهه‌م‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ هه‌م ژنه‌‌و هه‌م پیاو (‪.)Intersex‬‬ ‫له‌زۆربه‌ی كۆمه‌ڵگه‌كاندا‪ ،‬كه‌ كوردستان یه‌ك‬ ‫له‌وانه‌یه‌‪ ،‬زانینێكی زۆر ساده‌‌و سه‌ره‌تایی بۆ‬ ‫ڕه‌گه‌ز‌و تێگه‌شتن له‌ڕه‌فتاری ڕه‌گه‌زی هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی هه‌ویه‌تی سێكش���واڵیه‌تی‬ ‫هێش���تا نه‌بوه‌ به‌باس‌و زۆربه‌مان پێمانوایه‌‪،‬‬ ‫نۆڕم���اڵ بون ئه‌وه‌ی���ه‌ ژن یان���ی ژن‌و پیاو‬ ‫یان���ی پی���او‪ ،‬له‌كاتێك���دا به‌پێی زانس���تی‬ ‫جێنده‌رناس���ی زۆر جیاوازه‌و چه‌ندین جۆری‬

‫جیاجی���ای هه‌ویه‌تی سێكش���واڵیه‌تی هه‌یه‌‌و‬ ‫فێمینی���زم‌و جێنده‌رناس���ی كاری له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌كه‌ن‪ .‬گروپه‌كانی گ���ه‌ی‪ ،‬لێزبیان‪ ،‬كویر‪،‬‬ ‫بایسێكشواڵ (‪Gay,Lesbian, Queer,‬‬ ‫‪ ،)Bisexual‬هه‌مو له‌یه‌كتر جیان‌و په‌یوه‌ندیه‌‬ ‫سێكسیه‌كانیان‌و س���یفاتی تایبه‌تیان به‌پێی‬ ‫ئه‌م زانسته‌‪ ،‬به‌س���ه‌ر ڕه‌گه‌زێكی دیاریكراودا‬ ‫به‌درۆ ده‌خاته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌پاڵ جێنده‌ره‌وه‌ هه‌میشه‌ باسی‬ ‫جێنده‌ر ئینئیكوالێتی ده‌كرێت "نایه‌كس���انی‬ ‫ره‌گ���ه‌زی"‪ ،‬ئای���ا ئ���ه‌م باس���ه‌یان به‌هۆی‬ ‫نایه‌كس���انی ڕه‌گه‌ز‌و چۆنیه‌تی مامه‌ڵه‌كردنی‬ ‫شوێنه‌ فه‌رمییه‌كان بو؟‬ ‫هان���ا‪ :‬پێموای���ه‌ ئ���ه‌وه‌ فێمینیزمه‌‌ باس‬ ‫له‌نایه‌كس���انی ده‌س���ه‌اڵتی ره‌گه‌زی ده‌كات‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌دا‪‌.‬وه‌ك‌وتم له‌رێی لێكۆڵینه‌وه‌كانی‬ ‫زانس���تی جێن���ده‌ره‌وه‌ ئێم���ه‌ پ���ه‌ی‬ ‫به‌نایه‌كس���انییه‌كانی ناو كۆمه‌ڵگه‌ ده‌به‌ین‪.‬‬ ‫مانای سه‌رده‌س���ته‌بونی پیاوان به‌سه‌ر ژنان‬ ‫له‌كۆمه‌ڵدا زۆر كێشه‌ی لێكه‌وتۆته‌وه‌ كه‌ بوه‌ته‌‬ ‫هۆی ئ���ه‌وه‌ی ژن تا لێواره‌كانی مردن ببرێ‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ ئه‌م په‌یوه‌ندیه‌ نایه‌كسانه‌ بۆیه‌ ده‌بێ‬ ‫به‌پێی سیاسه‌تی فێمینیزم‪ ،‬خه‌بات بكرێ بۆ‬ ‫یه‌كسانی ده‌سه‌اڵت له‌نێوان ره‌گه‌زه‌كاندا‪.‬‬ ‫م���ن پێموای���ه‌ له‌ره‌گه‌زێك زیات���ر كراون‬ ‫به‌گروپ���ی ژێرده‌س���ته‌‪ .‬ئه‌وانی���ش ژن‌و‬ ‫ئینته‌رسێكس���ه‌كانن‌و نایه‌كس���انی‌و بێمافی‬ ‫ئه‌چێته‌ نێو قواڵیی ژیانكردن به‌سه‌رله‌به‌ری‪،‬‬ ‫‌وه‌ك له‌كوردستان هه‌یه‌‪ .‬نایه‌كسانی جێنده‌ری‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌دا‪ ،‬له‌ن���او سیاس���ه‌ت‌و م���اڵ‌و‬ ‫په‌رله‌مان‌و ته‌واوی داموده‌زگای حكومه‌ت‌و تا‬ ‫ده‌گاته‌ پۆستی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێم‪ ،‬به‌تۆخی‬ ‫ده‌بینرێ���ت‌و هه‌س���تی پێده‌كرێ���ت‪ .‬له‌هیچ‬ ‫شوێن‌و داموده‌زگایه‌كی هه‌رێمی كوردستاندا‪،‬‬ ‫مامه‌ڵه‌ی دروست‌و یه‌كسان نابینرێت‪ ،‬له‌نێوان‬ ‫ڕه‌گ���ه‌زی ژن‌و پیاودا‪ ،‬خۆ ج���ارێ ڕه‌گه‌زی‬ ‫س���ێهه‌م‪‌،‬ون بوه‌ له‌و نێوه‌نده‌دا‌و هیچ جۆره‌‬ ‫یاسایه‌ك مافه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانیان ناپارێزێت‪.‬‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی ‌وه‌ك كوردستاندا‪ ،‬كه‌ كۆی‬ ‫داموده‌زگاكانی كۆمه‌ڵگه‌ به‌ده‌س���ت پیاوه‌‪،‬‬ ‫جێگه‌ی���ه‌ك بۆ یه‌كس���انی جێن���ده‌ری نیه‌‬ ‫هێشتا‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئایا چه‌مكی جێن���ده‌ر ته‌نیا بۆ‬ ‫خزمه‌تكردن‌و پش���تگیری كردنه‌ له‌ ره‌گه‌زی‬ ‫ژن؟‬ ‫هان���ا‪ :‬بێگومان‌وانیی���ه‌‪ ،‬جێنده‌ر تایبه‌ت‬ ‫نییه‌ ب���ۆ باس���كردنی ته‌نها ی���ه‌ك ڕه‌گه‌ز‪.‬‬ ‫ئه‌مرۆ دونیابینی من ‌وه‌ك فێمینس���تێك‌ بۆ‬ ‫مه‌س���ه‌له‌كانی تر‪ ،‬ته‌نان���ه‌ت ڕوانگه‌ی ئێمه‌‬ ‫(فێمینس���ته‌كان)‌ بۆ رۆژهه‌اڵتی‌و رۆژئاوایی‪،‬‬ ‫نه‌ژادو چی���ن‪ ،‬سێكش���واڵیه‌ت‌و ئایین چۆن‬ ‫دروس���تده‌بێ‪ ،‬هه‌موی په‌یوه‌ندی به‌شێوازی‬ ‫بیركردن���ه‌وه‌ی ئێمه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ‌،‬بۆیه‌ جێنده‌ر‬ ‫ته‌نها ره‌گه‌ز له‌كۆمه‌ڵگه‌دا ناخاته‌ ژێر پرسیار‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌بنه‌ڕه‌تدا زانست چۆن د‌روستبو یان‬ ‫فه‌لسه‌فه‌‪ ،‬ده‌سه‌اڵت هه‌مو ئه‌مانه‌ له‌زانستی‬ ‫جێنده‌رناسیدا ده‌خوێنرێت ئاشنامان ده‌كات‬ ‫به‌وه‌ی كه‌ بۆ ئێمه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی دیاریكراو‬ ‫بیرده‌كه‌ین���ه‌وه‌؟ فێمینیزم پێیوایه‌ زانس���ت‬ ‫به‌شێكه‌ له‌تێنه‌گه‌یشتنی كۆمه‌ڵگه‌ بۆ بواری‬ ‫جێنده‌ر‪ .‬بۆ نمونه‌ تائێس���تا ته‌نها دو جۆر‬ ‫كرۆمۆسۆمی سێكس���ی به‌خه‌ڵك ده‌ناسرێت‬ ‫ك���ه‌ ناس���راون ب���ه‌ ‪‌xx‬و ‪ ،xy‬له‌كاتێكدا ‪٩٨‬‬ ‫جۆر كرۆمۆس���ۆم ه ‌هن‌و ئه‌م كرۆمۆسۆمانه‌‪،‬‬ ‫به‌ش���ێكیان به‌ته‌واوی به‌رپرسیارن له‌سلوك‌و‬ ‫ڕه‌فت���اری تاك‪ .‬زانس���تی پزیش���كی تا به‌م‬ ‫س���اته‌‌و له‌رۆژائاواشدا‪ ،‬هۆش���یاری ئه‌وه‌یان‬ ‫نه‌داوه‌ به‌خه‌ڵك‪ ،‬كه‌ هه‌مو پێویسته‌ تێستی‬ ‫خۆمان بكه‌ین‪ ،‬كه‌ ئایه‌ به‌ڕاس���تی ژنین یان‬ ‫پیاو‪ .‬م���ن تێده‌گه‌م ئه‌م���ه‌ ڕه‌نگه‌ به‌قورس‬ ‫بكه‌وێ���ت له‌س���ه‌رم‌و هه‌ندێ���ك به‌په‌ڕگیری‬ ‫فكری لێیتێبگه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ ئێستا باسێكه‌‬

‫من زۆر نیی ‌ه‬ ‫فێمینستبونی خۆمم‬ ‫به‌یانكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌وه‌تای‌وتوم ‌ه من‬ ‫فێمینیستم ده‌یان پیاوی‬ ‫ڕۆشنبیری كوردیم‬ ‫لێبوه‌ به‌دوژمن‪ .‬ده‌یان‬ ‫په‌الماری جۆراوجۆر‬ ‫دراوم‪ ،‬به‌ڕاسته‌وخۆ‬ ‫یان ناڕاسته‌وخۆ‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌و پیاو‌ه‬ ‫ڕۆشنبیرانه‌وه‬ ‫هانا عه‌لی‬ ‫له‌نێو فێمینسته‌كاندا‌و جێنده‌رناسان هه‌وڵی‬ ‫به‌كۆمه‌اڵیه‌ت���ی كردنی ئه‌م باس���انه‌ ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫به‌ڕای من یه‌ك جێنده‌ر هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ پێناس���ه‌ی‬ ‫ڕه‌گه‌زه‌ جیاوازه‌كان ده‌كات‌و ڕه‌فتاری ژنبون‌و‬ ‫پیاوبون (‪‌،)Masculine Feminin‬وابه‌سته‌‬ ‫ن���اكات‪ ،‬به‌پێكهاته‌ی بایۆل���ۆژی مرۆڤه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ڵكو ده‌كرێت كه‌س���ێك له‌ڕوی بایه‌لۆژیه‌وه‌‬ ‫پیاو بێت‪ ،‬به‌اڵم س���یفه‌ته‌ تایبه‌ته‌كانی‌وه‌ك‬ ‫هه‌ر پیاوێكی تر نه‌بێ���ت‪ .‬ئه‌مه‌ مانای ئه‌وه‌‬ ‫نییه‌ الس���ایی ژن ده‌كاته‌وه‌‪ ،‬به‌ڵكو سیفات‌و‬ ‫به‌رخ���ودی ئه‌و جۆرێكی ت���ره‌‪ .‬هه‌روه‌ها بۆ‬ ‫ژنێك‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆرێك له‌فێمینیس���ته‌كان سێكس‬ ‫به‌چه‌وس���اندنه‌وه‌ی س���ه‌ره‌كی ژن داده‌نێن‪،‬‬ ‫ته‌نان���ه‌ت رادیكاڵه‌كان ئامۆژگاری لێس���به‌ن‬ ‫ده‌كه‌ن بۆ رزگاركردنی جه‌س���ته‌ی ئافره‌ت‪،‬‬ ‫ئایا دیبه‌یته‌ جیاوه‌زه‌كان له‌س���ه‌ر جێنده‌ر‌و‬ ‫نایه‌كس���انی جێنده‌ری چۆن كاریان له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌م تێڕوانینه‌ كردوه‌؟‬ ‫هان���ا‪ :‬به‌ڵێ ئه‌وه‌‌وای���ه‌ به‌تایبه‌ت ڕادیكاڵ‬ ‫فێمینیسته‌كان‪ ،‬چون سێكشواڵیه‌ت به‌هۆكاری‬ ‫چه‌وساندنه‌وه‌ی ژنان ده‌زانن كه‌ پیاو‪ ،‬له‌ڕوی‬ ‫له‌ش‌و كاره‌وه‌ ژن ئیس���تغالل ده‌كات‪ .‬تیوری‬ ‫ڕادیكاڵ فێمینیس���ت پێیوایه‌ ژن ده‌بێت بێ‬ ‫پیاو بێت‪ .‬هه‌مو كار‌و بواره‌كانی ژیان له‌گه‌ڵ‬ ‫ڕه‌گه‌زی خۆی ئه‌نجامب���دات‪ .‬ده‌ڵێن ئه‌وه‌ی‬ ‫ناونراوه‌ خۆشه‌ویس���تی له‌نێ���وان پیاو‌و ژندا‬ ‫ته‌نها درۆیه‌كی گه‌وره‌یه‌ بۆ چاوبه‌ست كردنی‬ ‫ژنان���ه‌‪ ،‬ئه‌گینا چۆن خۆشه‌ویس���تی له‌نێوان‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدار‌و بێده‌س���ه‌اڵتدا دروست ده‌بێ!‬ ‫له‌بیرمان نه‌چێت فێمینسته‌كان جۆراوجۆرن‪.‬‬ ‫من خ���ۆم به‌فێمینس���ت ڕادی���كاڵ ده‌زانم‌و‬ ‫تیۆری خۆجیاكردنه‌وه‌ش له‌پیاوان به‌دروست‬ ‫نازانم‪ .‬ڕۆكس���ێن گه‌ی‪ ،‬نوسه‌ر‌و فێمینستی‬ ‫كه‌ن���ه‌دی‪ ،‬له‌س���اڵی ‪‌٢٠١٠‬وتارێك���ی زۆر‬ ‫گرنگی نوس���یوه‌ به‌ناونیشانی "فێمینستیكی‬ ‫خ���راپ" ‪ .Bad Feminist‬نوس���ه‌ر له‌وێدا‬ ‫به‌ته‌واوی فه‌لس���ه‌فه‌ی فێمینی���زم ڕوبه‌ڕوی‬

‫ئه‌و پرس���یاره‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ ئایا ئه‌وه‌ كێی ‌ه‬ ‫بۆمان دیاری���ده‌كات‪ ،‬فێمینیزم چیه‌‌و ده‌بێت‬ ‫چی جۆره‌ فێمینس���تێك بی���ن؟ ئه‌و پێیوایه‌‬ ‫زۆر كه‌س ده‌توانێت فێمینیس���ت بێت‌و خۆی‬ ‫بخات���ه‌ ده‌ره‌وه‌ی ئه‌و بۆكس���ه‌ داخراوه‌ی بۆ‬ ‫فكری فێمینیستی نوسراوه‌‪.‬‬ ‫ڕۆكسێن به‌خۆی ده‌ڵێت "من فێمینیستم‪،‬‬ ‫به‌اڵم فێمینستێكی خراپ"‪ ،‬ئه‌ڵبه‌ت ئه‌و خراپ‬ ‫بونه‌ مه‌به‌س���تی له‌وه‌یه‌ كه‌ ئیتر له‌قاڵبێكی‬ ‫داخراو بچینه‌ ده‌ره‌وه‌و پێمانوانه‌بێت ئه‌وه‌ی‬ ‫فێمینیس���ت بێت‪ ،‬یانی ئیتر نابێت كراس���ی‬ ‫ته‌نك‌و كورت له‌به‌ربكات‌و نابێت مكیاج بكات‌و‬ ‫موی ده‌س���ت‌و قاچی النه‌بات‪ .‬به‌بۆچونی من‬ ‫ڕۆكس���ین گه‌ی‪ ،‬زۆر جوان ته‌عبیری له‌خۆی‬ ‫ك���ردوه‌و م���ن زۆر كۆكم له‌گه‌ڵ���ی‪ .‬ئه‌وه‌ی‬ ‫فێمینس���ت ڕادیكاڵ���ه‌كان ده‌یڵێ���ن پێموایه‌‬ ‫حه‌قیقه‌تی تێدایه‌ تا ڕاده‌یه‌ك‪ ،‬به‌اڵم بێگومان‬ ‫به‌وش���ێوه‌ ڕه‌هایه‌ نییه‌ الی م���ن‪ .‬بۆ نمونه‌‬ ‫س���ه‌دان ژنی كورد له‌وپه‌ڕی بێ مافیدا له‌نێو‬ ‫ماڵه‌كانی خۆیاندا ژیان به‌سه‌ر ده‌به‌ن گوایه‌‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی مێرده‌كانیان خۆشده‌وێت‪ ،‬ناتوانن‬ ‫لێیان جیاببن���ه‌وه‌! من پێموای���ه‌ ئه‌وجۆره‌‬ ‫خۆشه‌ویس���تیانه‌ درۆیه‌كی ئاش���كرایه‌و ژنان‬ ‫ده‌بێت له‌و چوارگۆشه‌ داخراوه‌ بێنه‌ ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫خۆزگه‌ ژن���ی كورد به‌م ئاگاییه‌ بگه‌ش���تایه‌‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی پیاوی س���ته‌مكاری له‌ژیانی خۆی‬ ‫‌وه‌ده‌ربنای���ه‌‪ .‬فێمینی���زم پێیوای���ه‌‪ ،‬مرۆڤ‬ ‫ده‌بێت بایی ئه‌وه‌ ئازادی هه‌بێت بۆ جه‌سته‌ی‬ ‫خۆی‪ ،‬دكتۆرێك كه‌ له‌خه‌س���ته‌خانه‌ له‌سه‌ر‬ ‫فایله‌ك���ه‌ی ده‌نوس���ێت كچ یان ك���وڕ‪ ،‬ئیتر‬ ‫نه‌بێ���ت به‌حه‌قیه‌تی جۆری سێكش���واڵیه‌تی‬ ‫ئه‌و منداڵ���ه‌‪ .‬خه‌ڵكێك هه‌ن كه‌ دركیان به‌م‬ ‫الیه‌نی جێنده‌رناسییه‌ كردوه‌‪ ،‬دو ناوی جیا‪،‬‬ ‫ی���ه‌ك بۆ كچ‌و یه‌ك بۆ كوڕ‪ ،‬بۆ منداڵه‌كانیان‬ ‫داده‌نێن‌و زۆر ڕون باس���ی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫دكتۆر چی نوسیوه‌ له‌سه‌ر كارتی له‌دایكبونی‬ ‫منداڵه‌كه‌یان بۆیان گرنگ نییه‌‌و ئه‌وان هێشتا‬ ‫نازان���ن‪ ،‬منداڵه‌كه‌ی���ان چ ڕه‌گه‌زێكی هه‌یه‌‪،‬‬

‫به‌ڵكو هێش���تویانه‌ته‌وه‌ بۆ دوای ته‌مه‌نی ‪٧‬‬ ‫ساڵی‪ ،‬كه‌ منداڵ له‌و ته‌مه‌نه‌دا ده‌زانێت‪ ،‬چی‬ ‫جۆرێك سێكش���واڵیتی گونجاوه‌ بۆی‌و خۆی‬ ‫ئه‌و بڕیاره‌ بدات‪ ،‬كه‌ ئایا كچه‌ یان كوڕ‌و یه‌ك‬ ‫له‌ناوه‌كان بۆ خۆی هه‌ڵبژێرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئای���ا ره‌گه‌ز به‌سیاس���ی نه‌كراوه‌‬ ‫له‌الیه‌ن فێمینیسته‌كانه‌وه‌‪ ،‬به‌شێوه‌یه‌كی تر‬ ‫ئایا سێكسواڵێتی به‌سیاسی نه‌كراوه‌؟‬ ‫هانا‪ :‬سیاس���ه‌تی فێمینی���زم هه‌وڵدانه‌ بۆ‬ ‫نه‌هێش���تنی هه‌اڵواردنی ڕه‌گه‌زی‌و یه‌كسانی‬ ‫ده‌سه‌اڵت له‌نێوان ڕه‌گه‌زه‌كان له‌كۆمه‌ڵگه‌دا‪،‬‬ ‫ئه‌س���ڵه‌ن مێ���ژو پڕیه‌تی ل���ه‌م حه‌قیقه‌ته‌‪.‬‬ ‫كۆیله‌بونی ڕه‌شپێس���ته‌كان‌و بااڵده‌س���تبونی‬ ‫سپیپێست‪ ،‬سیاس���ه‌ت به‌سه‌دان ساڵ كاری‬ ‫له‌س���ه‌ر كردوه‌‪ .‬ئاپارتایدی ڕه‌گه‌زی‪ ،‬شتێك‬ ‫نییه‌ خه‌ڵك نه‌یزانێت‪ .‬له‌سه‌رده‌می ئێستاشدا‌و‬ ‫له‌‌واڵته‌ ه���ه‌ره‌ دیموكراتییه‌كان���دا‪ ،‬پاوه‌ری‬ ‫ڕه‌گه‌زی سپیپێس���ت زیاتره‌ تا ڕه‌شپێس���ت‪.‬‬ ‫سێكس���یزم له‌لوتكه‌ی خۆیدایه‌ له‌به‌ش���ێكی‬ ‫گه‌وره‌ی ئه‌م س���ه‌رزه‌مینه‌‪ .‬ڕه‌گه‌ز به‌سیاسی‬ ‫نه‌ك���راوه‌‪ ،‬به‌ڵكو خۆی سیاس���ه‌ته‌‪ .‬ئه‌ڤین‬ ‫عه‌زی���ز‪ ،‬ڕه‌فتارناس‌و لێكۆڵ���ه‌ره‌وه‌ی بواری‬ ‫جێنده‌ر به‌باش���ی له‌بابه‌تی "ڕاڤه‌یه‌كی كورت‬ ‫له‌سه‌ر فێمینیزم‌و جێنده‌ر" له‌گۆڤاری دابڕاندا‪،‬‬ ‫باس له‌سێ پایه‌ی سه‌ره‌كی فێمینیزم ده‌كات‪،‬‬ ‫ئه‌وانیش‪ :‬ئایدۆلۆژیا‪ ،‬سیاس���ه‌ت‪ ،‬جێنده‌ره‌‪.‬‬ ‫ئێم���ه‌ ناتوانین ب���اس له‌فێمینیزم بكه‌ین بێ‬ ‫له‌به‌رچاوگرتنی په‌یوه‌ندی نێوان ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ڕه‌گه‌ز‪ .‬پیاو له‌نێو سیاس���ه‌تدا ده‌سه‌اڵتێكی‬ ‫ڕه‌های هه‌یه‌‌و ئه‌و ده‌سه‌اڵته‌ش له‌به‌رژه‌وه‌ندی‬ ‫ڕه‌گ���ه‌زی پی���اوان به‌كارده‌هێنرێ���ت‪ .‬به‌ڕای‬ ‫من سیاس���ییه‌كان س���ته‌می ڕه‌گ���ه‌زی‌وه‌ك‬ ‫‌وه‌س���یله‌یه‌ك به‌كارده‌هێن���ن ب���ۆ س���ته‌م‌و‬ ‫نایه‌كسانی ڕه‌گه‌زی‪ ،‬خه‌ڵكێكی تریش هه‌یه‌‪،‬‬ ‫كار له‌سه‌ر گۆرینی ئه‌مه‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬روتكردنه‌وه‌ی جه‌سته‌كان به‌سه‌ بۆ‬ ‫رزگاركردنی ژنان له‌ده‌ست هه‌ژمونی پیاو؟‬ ‫هان���ا‪ :‬له‌وه‌ت���ای فام���م كردوه‌ت���ه‌وه‌‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگه‌ی كوردس���تاندا ئه‌م دو‌وش���ه‌یه‌‬ ‫ده‌بیستم "خۆی ڕوت كردوه‌ته‌وه‌"‪ .‬ڕوتی‌وه‌ك‬ ‫ئیهانه‌‌و بێده‌نگكردنی ده‌یان گروپی سیاسی‬ ‫دونی���ا به‌كارهاتوه‌‪ .‬هه‌ر له‌و كوردس���تانه‌ی‬ ‫خۆمان‪ ،‬س���ااڵنێك له‌دژی كۆمۆنیس���ته‌كان‬ ‫به‌كارده‌هات‪ .‬له‌رۆژگاری ئه‌مرۆشماندا له‌دژی‬ ‫فێمینس���ته‌كان‌و ژن���ه‌ چاالك‌و ئ���ازاده‌كان‪.‬‬ ‫پێش���تر بابه‌تێكم به‌ناونیش���انی "روتی‌وه‌ك‬ ‫درۆیه‌كی ئاس���ان" له‌میدیاكاندا باڵوكرده‌وه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ڕوتی‪ .‬له‌وێدا به‌ڕونی باس���ی ئه‌وه‌م‬ ‫كردوه‌‪ ،‬كه‌ ك���ورد نازانێت ڕوتی چیه‌! ڕوتی‬ ‫ته‌نها یه‌ك مانای هه‌ی���ه‌‪ ،‬ئه‌ویش موجه‌ڕه‌د‬ ‫بونی جه‌سته‌یه‌ له‌جل‌وبه‌رگ‪ .‬هاوكات نیمچه‌‬ ‫ڕوتیش هه‌یه‌‪ ،‬كه‌ ته‌نها ش���ۆرت بۆ پیاوان‌و‬ ‫شۆرت‌و ستیان بۆ ژنان ئه‌گرێته‌وه‌‪ .‬تاكێكی‬ ‫ك���وردم نه‌بینیوه‌ له‌هیچ كوێ���ی دونیا ڕوت‬ ‫بێت‪ .‬خه‌ڵكێك هه‌ن‪ ،‬س���ه‌یری فیلمی پۆرنۆ‬ ‫ده‌كه‌ن‌و دێن باس���ی فێمینس���ته‌كان ده‌كه‌ن‬ ‫به‌خه‌یاڵی ئ���ه‌و فیلمانه‌وه‌‪ ،‬ئه‌گینا فێمینیزم‬ ‫خ���ۆی دژی ڕوتییه‌‪ .‬گروپێكی فێمینیس���ت‬ ‫هه‌ن كه‌ به‌س���نگ ڕوتكردنه‌وه‌ چاالكیه‌كانی‬ ‫خۆی���ان ئه‌نجام���ده‌ده‌ن‪ ،‬ئه‌وانیش ڕوت نین‬ ‫به‌ڕای من‪ ،‬به‌ڵكو س���نگیان ڕوته‌‪ .‬ناڕه‌زایی‬ ‫ده‌ربرین���ی مه‌ده‌نیانه‌ س���ه‌دان ج���ۆره‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫گروپه‌ ژنه‌ش به‌ڕوتی مه‌مكی خۆیان‪ ،‬ده‌یان‬ ‫سیاس���ی‌و كرده‌وه‌ی قێزه‌وه‌نی سیاسیه‌كان‪،‬‬ ‫ڕیس���وا ده‌كه‌ن‪ .‬من‌وه‌ك خ���ۆم نه‌ له‌دژیانم‌و‬ ‫به‌ كارێك���ی ناجۆری ئه‌زانم‪ ،‬نه‌ پێش���موایه‌‬ ‫كاریك���ی پۆزیتیڤ بێت‪ .‬ب���ه‌اڵم چاالكیه‌كی‬ ‫مه‌ده‌نی پڕ مانایه‌و ئه‌وان مه‌مكی خۆیان ڕوت‬ ‫ناكه‌نه‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی حه‌زیان لێیه‌ ‌وابكه‌ن‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌به‌رئه‌وه‌ی پێیانوای���ه‌‪ ،‬مینتاڵیه‌تی‬ ‫پیاوگه‌رایی له‌جه‌سته‌ی ژن ده‌ترسێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫جه‌سته‌ی خۆیان‌وه‌ك هێزێكی تێكشانی ئه‌و‬

‫زهنیه‌ته‌ پیاوانه‌ی���ه‌ به‌كارده‌هێنن‪ .‬به‌كورتی‬ ‫بانگش���ه‌ی فێمینی���زم ب���ۆ خۆڕوتكردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫درۆیه‌كی گه‌وره‌ی سیستماتیكه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬له‌ئێس���تادا له‌الیه‌ن به‌ش���ێكی‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ "جێن���ده‌ر" ‌وه‌ك ش���ه‌ڕانگێزی‌و‬ ‫تێكدانی ش���یرازه‌ی كۆمه‌ڵگه‌ لێكده‌درێته‌وه‌‪،‬‬ ‫هۆكاری ئ���ه‌م هه‌ڵه‌ هاتنان���ه‌ له‌پای چییه‌‪،‬‬ ‫بۆچی ده‌بێت له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ی ئێمه‌دا زۆربه‌ی‬ ‫چه‌مكه‌كان هه‌ڵه‌ تێگه‌یش���تنی لێبكه‌وێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئایا ئه‌مه‌ مه‌سه‌له‌ی نامۆیی تێرمه‌كه‌یه‌ له‌ناو‬ ‫فه‌رهه‌نگ���ی كوردی ی���ان كۆمه‌ڵه‌گه‌ی ئێمه‌‬ ‫دژایه‌تی یه‌كسانی‌و مافی ژن ده‌كات؟‬ ‫هانا‪ :‬له‌ڕاس���تیدا ته‌نها كوردس���تان نییه‌‬ ‫به‌هه‌ڵ���ه‌ له‌چه‌مك���ی جێنده‌ر تێگه‌ش���توه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو‌وه‌ك باسم كرد له‌زۆر‌واڵتی تری دونیا‪،‬‬ ‫نازانن جێنده‌ر چیه‌‪ .‬جا له‌هه‌ندێك له‌و‌واڵتانه‌‬ ‫كه‌ كوردستان نمونه‌كه‌یه‌تی‌ به‌ده‌یان بوختان‌و‬ ‫پێناسه‌ بۆ دروستكردنی جۆراوجۆری سه‌یر‌و‬ ‫سه‌مه‌ره‌ په‌الماری ئه‌م چه‌مكه‌ ده‌ده‌ن‪ .‬هه‌اڵی‬ ‫س���ه‌له‌فیه‌كانی كوردستان له‌س���اڵی ‪،٢٠١٠‬‬ ‫مایه‌یی پێكه‌نی���ن بو‪ .‬ئه‌گه‌رچی من پێموایه‌‬ ‫به‌شێكی ئه‌و هه‌اڵیه‌ دیسانه‌وه‌ سیاسه‌ت بو‪.‬‬ ‫له‌نیش���تمانی ئێمه‌دا‪ ،‬درۆ ئاسانترین شته‌ بۆ‬ ‫باوه‌ڕ پێكردن‪ .‬هه‌ر ئه‌و ماوه‌ی پێشو هه‌ندێك‬ ‫له‌ژن���ه‌كان‪ ،‬كه‌مپینی ئیم���زا كۆكردنه‌وه‌یان‬ ‫بۆ ده‌س���تورێكی س���یكیۆالر ده‌س���تپێكرد‪.‬‬ ‫دوای چه‌ند كاتژمێرێ���ك كه‌مپینیك له‌دژیان‬ ‫به‌ڕێخ���را‪ ،‬گوای���ه‌ ئه‌م ژنان���ه‌ داوای "گه‌ی"‬ ‫بون ده‌كه‌ن‪ .‬له‌م كه‌نه‌دای���ه‌ی منی لێده‌ژیم‬ ‫بۆ نمونه‌‪ ،‬هیچ ك���ه‌س جێنده‌ر به‌چه‌مكێكی‬ ‫خراپ نازانێت‌و م���ه‌الكان‌و پیاوه‌ ئاینیه‌كانی‬ ‫مه‌سیحیه‌ت‪‌،‬وه‌ك ئه‌وانه‌ی كوردستان باسی‌‬ ‫ناكه‌ن‪ ،‬به‌اڵم به‌شێكی زۆری خه‌ڵك‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌خوێندنگاكانیش���دا‪ ،‬جێنده‌ر ‌وه‌ك ڕه‌گه‌ز‪،‬‬ ‫پێناس���ه‌ ده‌كرێت‪ .‬كه‌ له‌ڕاستیدا‌وه‌ك‌وتمان‬ ‫دو شتی زۆر جیاوازن‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬وه‌ك ده‌زانی���ن ئێم���ه‌‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی ترادیسیۆنین‪ ،‬له‌ناو كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫ترادیسیۆنه‌كانیش���دا هه‌میشه‌ دو الیه‌ن بونی‬ ‫هه‌یه‌‪" ،‬كۆنه‌خواز‌و پێش���كه‌وتوخواز"‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌كۆمه‌ڵگ���ه‌ی ئێم���ه‌ كۆنه‌خ���وازی زاڵتره‌‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا كۆنه‌خوازی زیاتر بێت چه‌سپاندنی‬ ‫فێمینیزم‌و جێنده‌ر سه‌خت نییه‌؟‬ ‫هانا‪ :‬ئه‌مه‌ یه‌كێكه‌ ل���ه‌ده‌رده‌ گه‌وره‌كانی‬ ‫‌واڵتی ئێمه‌‪ .‬كاراكته‌ره‌كانی ئه‌م ئه‌تمۆسفێره‌‬ ‫ئاڵ���ۆز‌و چه‌قبه‌س���توه‌ش دوان���ن‪ ،‬ئه‌وانیش‬ ‫سیاس���ه‌ت‌و دین���ه‌‪ .‬له‌نیش���تمانی ئێم���ه‌دا‬ ‫دین‌و سیاس���ه‌ت‪ ،‬سه‌دا س���ه‌دی كۆی ژیانی‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌ی ته‌نی���وه‌‪ .‬س���ه‌رجه‌م ڕه‌فتار‌و‬ ‫كرداره‌كان���ی هه‌ر تاكێكی ئ���ه‌و كۆمه‌ڵگه‌ی‬ ‫كوردس���تانه‌‪ ،‬ده‌خرێت���ه‌ نێوان به‌رداش���ی‬ ‫سیاسه‌ت‌و دینه‌وه‌‪ .‬من زۆر نییه‌ فێمینستبونی‬ ‫خۆمم به‌یانكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌وه‌تای ‌وتومه‌ من‬ ‫فێمینیستم ده‌یان پیاوی ڕۆشنبیری كوردیم‬ ‫لێب���وه‌ به‌دوژمن‪ .‬ده‌یان په‌الماری جۆراوجۆر‬ ‫دراوم‪ ،‬به‌ڕاس���ته‌وخۆ یان ناڕاسته‌وخۆ‪ ،‬هه‌ر‬ ‫له‌الیه‌ن ئه‌و پیاوه‌ ڕۆش���نبیرانه‌وه‌‪ .‬ئینجا تۆ‬ ‫بڕوانه‌ ئه‌گه‌ر ڕۆش���نبیره‌كانمان ئه‌مه‌ حاڵیان‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌بێت ئه‌وان���ی تر چی بكه‌ن؟! دۆزی‬ ‫ژن‌و جێنده‌رناسی‪ ،‬هێشتا له‌و لیڤڵه‌دا نییه‌‪،‬‬ ‫بیه‌وێت خۆی بچه‌س���پێنێت‪ ،‬به‌ڵكو هێش���تا‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تایی س���ه‌ره‌تادایه‌و ئه‌وه‌تا جارێ‬ ‫قس���ه‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬كه‌ فێمینست‬ ‫بون مان���ای خۆڕوتكردنه‌وه‌ نیی���ه‌! ئه‌وه‌تا‬ ‫هێشتا باس���ی ئه‌وه‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬جێنده‌ر مانای‬ ‫به‌ڕه‌اڵی���ی نییه‌‪‌،‬وه‌ك مه‌الكان هاواریان بۆی‬ ‫ئه‌كرد‪ .‬ئێمه‌ی ژنانی فێمینس���ت‪ ،‬جێگه‌مان‬ ‫له‌كوردستان‌و كۆمه‌ڵگه‌ی كوردستاندا هێشتا‬ ‫زۆر زۆر ته‌نگ‌و سه‌غڵه‌ته‌‪ .‬فشارێكی گه‌وره‌ی‬ ‫سیاسی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌و ئاینیمان له‌سه‌ره‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌بێت له‌سه‌ر هه‌رسێ ئه‌و كاراكته‌ره‌‪ ،‬كاری‬ ‫زۆر زۆر بكرێت‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمه‌اڵیه‌تی‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫"به‌خۆشه‌ویسته‌كه‌م گوت مێرده‌كه‌م ته‌مێ‌ بكه‌‪ ،‬نه‌مزان ‌ی ده‌یكوژێت"‬ ‫ئا‪ :‬ئاریان كریم‬ ‫ژنێك كه‌ ئێستا له‌چاكسازی‌ گه‌ورانی‌‬ ‫سلێمانی‌ حوكمی‌ له‌سێداره‌دان دراوه‌‪،‬‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌و كوڕه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ خۆشه‌ویستی‌ له‌گه‌ڵدا‬ ‫هه‌بوه‌‪ ،‬مێرده‌كه‌ی‌ به‌ته‌له‌فون بانگ‬ ‫كردوه‌و بردویه‌تی‌ له‌ڕێگه‌ی‌ نێوان‬ ‫كه‌الر‌و باوه‌نور كوشتویه‌تی‌‪.‬‬ ‫ش����یرین (ناوێك����ی خ����وازراوه‌) كه‌‬ ‫له‌س����ه‌ر كوش����تنی مێرده‌ك����ه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫كوڕێكی دیكه‌دا ده‌ستگیركراوه‌‌و سزای‬ ‫له‌س����ێداره‌دانیان بۆ ده‌رچوه‌‪ ،‬ئێس����تا‬ ‫له‌زیندانی‌ چاكسازی‌ گه‌وران له‌سلێمانی‌‬ ‫ژیانی‌ به‌س����ه‌رده‌بات‪ ،‬ئه‌و س����ه‌باره‌ت‬ ‫به‌هۆكاری‌ ده‌ستگیركردنه‌كه‌ی‌‌و تاوانبار‬ ‫كردنی‌‪ ،‬وت����ی‌ "‪ 2014/9/19‬من له‌ماڵی‬ ‫خوشكێكم بوم‪ ،‬ئه‌و ئێواره‌یه‌ گه‌ڕامه‌وه‌‬ ‫بۆ ماڵ����ه‌وه‌ ئ����اگام له‌مێرده‌ك����ه‌م بو‪،‬‬ ‫ته‌له‌فونێك����ی زۆری‌ بۆ ه����ات‪ ،‬كاتژمێر‬ ‫حه‌وتی ئێواره‌ ئه‌و كوڕه‌ی من خۆش����م‬ ‫ده‌ویس����ت به‌ته‌له‌فون مێرده‌كه‌می بانگ‬

‫كرده‌ ده‌ره‌وه‌"‪.‬‬ ‫شیرین ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ ئه‌و كوڕ‌ه‬ ‫ئه‌می‌ زۆر خۆشویستوه‌و ماوه‌ی‌ سێ ساڵ‬ ‫په‌یوه‌ندی ته‌له‌فونیان هه‌بو به‌یه‌كه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "هه‌رچیی����ه‌ك رویبدایه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫مێرده‌كه‌م ب����ۆم باس ده‌كرد‪ ،‬ڕۆژێكیان‬ ‫مێرده‌كه‌م زۆر ئازاریدام‪ ،‬منیش بۆ ئه‌و‬ ‫كوڕه‌م گێڕایه‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش له‌وه‌اڵمدا وتی‪:‬‬ ‫لێیگه‌ڕێ خۆم ته‌مێ����ی ده‌كه‌م‪ .‬منیش‬ ‫نه‌مزانی ئه‌یكوژێت‪ ،‬وتم‪ :‬ده‌ باش����ه‌ تۆ‬ ‫بیبه‌ ته‌مێ����ی بكه‌‪ .‬به‌هیچ ش����ێوه‌یه‌ك‬ ‫ئاگام له‌كوشتنی مێرده‌كه‌م نیه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "ئه‌و كوڕه‌ دراوس����ێمان بو‪،‬‬ ‫ب����ه‌رده‌وام ته‌له‌فونمان هه‌بو‪ ،‬س����ه‌ره‌تا‬ ‫وه‌ك هاوڕێیه‌ت����ی‪ ،‬دواتر ئه‌وه‌ بو وتی‪:‬‬ ‫بچۆ ته‌اڵقی خ����ۆت وه‌رگره‌‪ ،‬من ماره‌ت‬ ‫ده‌ك����ه‌م‪ .‬من چه‌ندینج����ار داوای ته‌اڵقم‬ ‫كرد‪ ،‬دو جاریش دو جلیكانه‌ نه‌وتم كرد‬ ‫به‌خۆم����دا خۆم بس����وتێنم‪ ،‬به‌اڵم ماڵی‬ ‫دایكم هه‌ر الیه‌نگیری مێرده‌كه‌ی منیان‬ ‫ده‌كرد ئه‌یانوت ئه‌و باشه‌و خه‌تای‌ تۆیه‌‌و‬ ‫تۆ خراپی"‪.‬‬ ‫ش����یرین باس����ی‌ ل����ه‌وه‌ش ك����رد كه‌‬

‫كات زۆر دره‌نگی كرد‪ ،‬هه‌ر ده‌نگی نه‌بو‪ ،‬كاتژمێر بو به‌ده‌و‬ ‫نیوی شه‌و ته‌له‌فونم بۆ مێرده‌كه‌م كرد‪ ،‬ته‌له‌فونه‌كه‌ هه‌ڵگیرا‬ ‫ده‌نگی ئه‌و كوڕه‌ ده‌هات كه‌ مێرده‌كه‌می كوشت‬ ‫ژیان����ی‌ به‌مج����ۆره‌ له‌گ���� ‌هڵ‌ مێرده‌كه‌یدا ته‌له‌فونه‌ك����ه‌ هه‌ڵگیرا ده‌نگی ئه‌و كوڕه‌ دواتر ته‌له‌فونێكی ب����ۆ كردمه‌وه‌ وتی‪:‬‬ ‫به‌شه‌ڕه‌ش����ه‌ق‌و ئه‌مس����ه‌رو ئه‌وس����ه‌ر ده‌هات كه‌ مێرده‌كه‌می كوشت‪ ،‬پێموت وه‌اڵ كوشتم‪ ،‬منیش نه‌متوانی هیچ بڵێم‬ ‫راكێش����اوه‌‪ ،‬ت����ا ئه‌وكات����ه‌ی‌ له‌الی����ه‌ن ئه‌وه‌ چی ده‌كه‌یت له‌گه‌ڵ مێرده‌كه‌م؟ تۆ ته‌له‌فونه‌كه‌م لێكه‌وته‌ خواره‌وه‌"‪.‬‬ ‫دوای دو ڕۆژ ته‌رم����ی‌ مێرده‌ك����ه‌ی‌‬ ‫خۆشه‌ویس����ته‌كه‌یه‌وه‌ ك����وژراوه‌‪ ،‬ئ����ه‌و بۆ مۆبایله‌كه‌یت هه‌ڵگرت؟ وتی‪ :‬چوین‬ ‫ش����یرین ده‌دۆزرێته‌وه‌ ك����ه‌ دو گولله‌ی‬ ‫وت����ی‌ "ئێواره‌یه‌كیان مێرده‌كه‌م كاتژمێر بۆ باوه‌نور پاره‌ ده‌هێنینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫شیرین باسی‌ له‌وه‌ش كرد كه‌ كاتژمێر پێ����وه‌ ب����وه‌و یه‌كێكی����ان به‌ر س����ه‌ری‬ ‫حه‌وتی ئێ����واره‌ دوای ئه‌وه‌ی‌ ته‌له‌فونی‬ ‫بۆ كرا‪ ،‬ڕۆیش����ت بۆ گوندێك كه‌ نزیك بو به‌یانزه‌ هه‌ر ده‌نگی نه‌بوه‌ بوه‌ به‌یه‌ك كه‌وتوه‌‪ ،‬پاش����ان به‌هۆی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌الره‌‌و ن����اوی باوه‌نوره‌‪ ،‬وتی‪ :‬ده‌ڕۆم‌و خه‌م����ی‌ لێهات����وه‌‪ ،‬ئه‌و وت����ی‌ "كاتژمێر الیه‌ن����ه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان����ه‌وه‌ ئه‌میش‬ ‫یه‌كی‌ شه‌و ته‌له‌فونم كرد بۆ مێرده‌كه‌م راپێچ����ی‌ دادگا ده‌كرێت‪ ،‬ش����یرین وتی‌‬ ‫دێمه‌وه‌ زۆرم پێناچێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "به‌اڵم كات زۆر دره‌نگی كرد‪ ،‬مۆبایله‌كه‌ی داخرا بو‪ ،‬ته‌له‌فونم كرده‌وه‌ "من‌و خۆشه‌ویس����ته‌كه‌م دراین به‌دادگا‪،‬‬ ‫ه����ه‌ر ده‌نگی نه‌ب����و‪ ،‬كاتژمێر بو به‌ده‌و بۆ هاوڕێكه‌م ك����ه‌ مێرده‌كه‌می له‌گه‌ڵدا م����ن له‌س����ه‌ر ته‌له‌ف����ون كردنه‌ك����ه‌م‬ ‫نیوی شه‌و ته‌له‌فونم بۆ مێرده‌كه‌م كرد‪ ،‬ب����و‪ ،‬وت����ی‪ :‬مێرده‌كه‌ت����م هێناوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ده‌ستگیركرام"‪.‬‬

‫چه‌ند ژنێكی خۆبه‌خش بڕی ‪ 35‬هه‌زار‬ ‫دۆالر بۆ پێشمه‌رگ ‌ه كۆده‌كه‌نه‌وه‌‬

‫هێشتا ژن به‌ژن بنه‌بڕ نه‌كراو‌ه‬ ‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‌‬ ‫دیارده‌ی‌ ژن به‌ژن له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستاندا ڕوی‌ له‌كه‌مییه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ئه‌م دیارده‌یه‌ تائێستا بونی‌ هه‌یه‌‬ ‫به‌اڵم به‌تایبه‌تی‌ له‌نێو الدێنشینه‌كان‪،‬‬ ‫توێژه‌رێك" به‌خۆشحاڵییه‌وه‌ دیارده‌ی‌‬ ‫ژن به‌ژن له‌كوردستاندا له‌‪%90‬‬ ‫كه‌میكردوه‌ "‪.‬‬

‫هێزی پێشمه‌رگه‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كریم‬ ‫چه‌ند ژنێك به‌شێوه‌ی خۆبه‌خش‬ ‫خه‌ریكی‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ كۆمه‌كن بۆ‬ ‫هێزه‌كانی‌ پێشمه‌رگه‌و له‌ماوه‌ی‌ دو‬ ‫مانگدا چوار جار سه‌ردانی‌ به‌ره‌كانی‌‬ ‫پێشه‌وه‌ی‌ هێزی‌ پێشمه‌رگه‌یان‬ ‫كردوه‌و به‌بڕی‌ ‪ 25‬هه‌زار دۆالر‬ ‫كۆمه‌كیان بۆ بردون‪.‬‬ ‫"چ����رۆ ش����ه‌هاب" ك����ه‌ یه‌كێكه‌ له‌و‬ ‫ژنان����ه‌ی هاوكاریه‌كان����ی گه‌یاندوه‌ته‌‬ ‫هێزه‌كانی پێش����مه‌رگه‌‪ ،‬ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌‬ ‫كرد ك����ه‌ ئه‌وان چونه‌ت����ه‌ ناوچه‌كانی‬ ‫مه‌تاری دوز‌و حلێوه‌ی گه‌وره‌و حلێوه‌ی‬ ‫بچ����وك‌و س����ه‌لمان به‌گ‌و س����ه‌ردانی‬ ‫زۆرب����ه‌ی فه‌وجه‌كانیان ك����ردوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "پێشمه‌رگه‌ له‌به‌ر كه‌می خزمه‌ت‬ ‫چادرگه‌كانی����ان به‌چه‌ندی����ن پارچ����ه‌‬ ‫الیلۆنی دڕاو داپۆشرابو‪ ،‬پێاڵوه‌كانیان‬ ‫له‌قوڕی ئه‌و ده‌ش����ته‌دا ت����ا قوالپه‌ی‬ ‫قاچیان هاتبو"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هێزه‌كانی پێشمه‌رگه‌ی‌ دژ‬ ‫به‌داع����ش ژیانیان زۆر خراپبو له‌كاتی‬ ‫بارانباریندا هیچ جێگه‌یه‌كی وش����كانی‬ ‫به‌دینه‌ده‌كرا بۆ ساتێك بتوانین تێیدا‬ ‫بمێنیت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌جۆرێك به‌تانیه‌كانیان‬ ‫له‌به‌ربارانی ش����ه‌وی پێش ئێمه‌ ئاوی‬ ‫لێده‌چ����ۆڕی‌و ته‌نها له‌س����ه‌رخاكێكی‬ ‫قوڕاوی‌و هه‌ڵچنین����ی چه‌ند بلۆكێكدا‬ ‫خێوه‌تێكی����ان دروس����تكردبو‪ ،‬ته‌نها‬ ‫چه‌ن����د چیلكه‌یه‌كی ش����ێداری ته‌ڕی‬ ‫به‌ربارانی شه‌وی رابردو كۆكرابونه‌وه‌‌و‬

‫له‌قتوله‌یه‌كی ژه‌ن����گاوی بچوكدا له‌ناو‬ ‫چادره‌ك����ه‌دا نی����وه‌ س����وتاو و نیوه‌‬ ‫كوژاوه‌ ده‌گڕا‪ ،‬ژماره‌یه‌ك پێش����مه‌رگه‌‬ ‫له‌به‌رده‌می كۆببونه‌وه‌‌و ده‌یانویس����ت‬ ‫هیچ نه‌بێت ڕوناك����ی ئاگره‌كه‌ ببینن‌و‬ ‫گه‌رمیه‌ك به‌ده‌ستیان بگات"‪.‬‬ ‫چ����رۆ ئام����اژه‌ی‌ به‌وه‌ش ك����رد كه‌‬ ‫یه‌كێ����ك له‌پێش����مه‌رگه‌كان پێیوتوه‌‬ ‫ل����ه‌دوای ته‌واوب����ون له‌ئه‌ركه‌كانیان‌و‬ ‫جل‌و به‌رگه‌كه‌نی����ان ئاڵوگۆڕ ده‌كه‌ن‌و‬ ‫ده‌یده‌ن����ه‌ ئ����ه‌و پێش����مه‌رگه‌یه‌ی كه‌‬ ‫دوای ئه‌وان دێته‌ ش����وێنی ئه‌وان‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "گرنگترین پێداویس����تیان بریتیه‌‬ ‫له‌دابینكردنی به‌تانی‪ ،‬پێشمه‌رگه‌كان‬ ‫داوایانلێكردی����ن ئه‌مجاره‌ كه‌ هاتنه‌وه‌‬ ‫به‌تانیم����ان بۆ بهێنین تا له‌س����ه‌رمان‬ ‫بمانپارێزێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پێشمه‌رگه‌كان وتیان به‌ڵێ‬ ‫ئێم����ه‌ بۆ كوردس����تان تێده‌كۆش����ین‬ ‫له‌پێناوی خاك‌و شه‌ره‌فی نه‌ته‌وه‌یه‌ك‬ ‫هاتوین ئه‌م ژیانه‌مان زۆر پێخۆش����تره‌‬ ‫نه‌ك داعش بێت‌و ماڵ‌و منداڵ‌و خاكمان‬ ‫داگیربكات"‪.‬‬ ‫گواڵڵ����ه‌ عه‌زیز یه‌كێك����ی دیكه‌ بو‬ ‫له‌و ژنانه‌ی هاوكاری بۆ پێش����مه‌رگه‌‬ ‫كۆكردب����ۆوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی "ئێس����تا گه‌ر‬ ‫كه‌س����ێك بێت����ه‌ ماڵه‌ك����ه‌م ده‌بێ����ت‬ ‫به‌تان����ی له‌گه‌ڵ خ����ۆی بێنێت چونكه‌‬ ‫هه‌رچی به‌تان����ی له‌ماڵه‌كه‌مدا هه‌مبوه‌‬ ‫به‌خشیومه‌ به‌پێش����مه‌رگه‌ گه‌رئه‌وان‬ ‫نه‌بن ئێمه‌ش نابین"‪.‬‬ ‫ناوبراو باسی‌ ئه‌وه‌ی‌ كرد كه‌ له‌ماوه‌ی‬ ‫چه‌ن����د مانگ����ی ڕاب����ردودا چوارجار‬

‫سه‌ردانی به‌ره‌ی پێشه‌وه‌ی هێزه‌كانی‬ ‫پێشمه‌رگه‌یان كردوه‌‪ ،‬له‌جاری دوه‌مدا‬ ‫‪ 500‬په‌رده‌كوله‌و كورسی نه‌خۆشخانه‌و‬ ‫ڕاخه‌ریان بۆدابینكردون‪.‬‬ ‫ت����ارا ڕه‌وف ژنێكی دیك����ه‌ بو له‌و‬ ‫ژنان����ه‌ی خۆبه‌خش����انه‌ ه����اوكاری بۆ‬ ‫پێش����مه‌رگه‌ كۆده‌كه‌ن����ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‬ ‫"هی����چ الی����ه‌ن‌و حی����زب‌و ڕێكخراوێك‬ ‫هاوكاریم����ان نه‌بون ته‌نه����ا له‌ڕێگه‌ی‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كی گشتی له‌گه‌ڵ چوارده‌ور‌و‬ ‫خزماندا هاوكاریه‌كان كۆكراونه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫ئه‌و پارانه‌ی كۆمانكردۆته‌وه‌ له‌خزمان‬ ‫له‌‪ 200‬دۆالر‌و ‪ 400‬دۆالر‌و تا ‪ 600‬دۆالر‬ ‫هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "پێش����مه‌رگه‌ زۆر پێویستی‬ ‫به‌خواردنه‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ئێمه‌ خواردنیان‬ ‫بۆ ده‌به‌ین كه‌ ك����ۆی هاوكاریه‌كانمان‬ ‫كۆمانكردۆت����ه‌وه‌ ‪ 35‬ه����ه‌زار دۆالره‌‬ ‫به‌كۆی ئه‌‌و چوارج����اره‌ی هاوكاریمان‬ ‫كۆكردۆته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی "كاری ئاینده‌م����ان بریتی‬ ‫ده‌بێ����ت له‌دروس����تكردنی ڕێكخراوێك‬ ‫به‌ناوی ڕێكخراوی هه‌ردی خێرخوازی‌و‬ ‫چه‌ندین كه‌س ده‌ستخۆشیان لێكردوین‪،‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ یه‌كه‌مجاره‌ ئێم����ه‌ وه‌ك ژنانی‬ ‫خۆبه‌خش ده‌گه‌ینه‌ مه‌ترس����یدارترین‬ ‫جێگ����ه‌‌و كاری دیكه‌ش����مان بریت����ی‬ ‫ده‌بێت له‌س����ه‌ردان كردنی كه‌سوكاری‬ ‫پێشمه‌رگه‌‌و شه‌هیده‌كان‪ ،‬به‌نیازیشین‬ ‫بۆجاری پێنجه‌م بچینه‌وه‌ سه‌نگه‌ره‌كانی‬ ‫پێش����ه‌وه‌ی پێش����مه‌رگه‌‌و داوا ده‌كه‌م‬ ‫هه‌ركه‌سێك ده‌توانێت هاوكارمان بێت‬ ‫ده‌توانێت به‌شدار بێت"‪.‬‬

‫ش����یرین‪ ،‬وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت "ژنێكی‌‬ ‫خێ����ر له‌خۆ نه‌دیوه‌‪ ،‬كه‌ له‌ته‌مه‌نی چوار‬ ‫ساڵیه‌وه‌ باوكی‌ له‌ده‌ستداوه‌‌و ژیانی‌ له‌الی‬ ‫مام‌و نه‌نكی‌ به‌س����ه‌ربردوه‌‪ ،‬تا ته‌مه‌نی‬ ‫س����یانزه‌‌و چوارده‌ ساڵی كه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌م‬ ‫مێرده‌ كوژراوه‌یدا هاوسه‌رگیریی‌ كردوه‌و‬ ‫له‌ڕوی‌ ته‌مه‌نه‌وه‌ ‪ 25‬ساڵ‌ له‌م گه‌وره‌تر‬ ‫ب����وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "هه‌میش����ه‌ كێش����ه‌مان‬ ‫بو‪ ،‬به‌یه‌ك����ه‌وه‌ نه‌ده‌گونجاین‪ ،‬به‌رده‌وام‬ ‫لێیده‌دام‌و قس����ه‌ی‌ ناخۆشی‌ پێده‌وتم‌و‬ ‫س����وكایه‌تی‌ پێده‌كردم‪ ،‬ته‌نها نۆ ساڵ‬ ‫له‌گه‌ڵی����دا ژیام‌و كچێك����م لێی هه‌یه‌ كه‌‬ ‫ته‌مه‌نی نۆ ساڵه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی"ماوه‌ی‌ دو ساڵه‌ له‌چاكسازی‬ ‫گ����ه‌وران زیندان����ی ك����راوم س����زای‬ ‫له‌س����ێداره‌دانم بۆ ده‌رچوه‌‪ ،‬كوش����تنی‌‬ ‫مێرده‌ك����ه‌م خه‌تای من نیه‌‪ ،‬من نه‌موت‬ ‫بیكوژێت‪ ،‬ئه‌و وتی ته‌مێی ده‌كه‌م‪ ،‬زۆر‬ ‫په‌شیمانم"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شی وت" هۆكاری شوكردنم به‌م‬ ‫ك����وڕه‌ دایكم بو كه‌س نه‌ب����و خزمه‌تی‬ ‫بكات ه����ه‌ر له‌الی براو براژن بو ئه‌ویش‬ ‫هاته‌ الی من كه‌ له‌گه‌ڵ ئێمه‌دا بژی‪.‬‬

‫چه‌ند چیلكه‌یه‌كی‬ ‫شێداری ته‌ڕی‬ ‫به‌ربارانی شه‌وی‬ ‫رابردو كۆكرابونه‌وه‌‌و‬ ‫له‌قتوله‌یه‌كی ژه‌نگاوی‬ ‫بچوكدا له‌ناو چادره‌كه‌دا‬ ‫نیوه‌ سوتاو و نیو‌ه‬ ‫كوژاوه‌ ده‌گڕا‪،‬‬ ‫ژماره‌یه‌ك پێشمه‌رگ ‌ه‬ ‫له‌به‌رده‌می كۆببونه‌وه‌‌و‬ ‫ده‌یانویست هیچ نه‌بێت‬ ‫ڕوناكی ئاگره‌ك ‌ه ببینن‌و‬ ‫گه‌رمیه‌ك به‌ده‌ستیان‬ ‫بگات‬

‫له‌زه‌مانی‌ باوباپیرانمانه‌وه‌ دیارده‌ی‌ ژن‬ ‫به‌ژن بونی‌ هه‌بوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌شه‌سته‌كانه‌وه‌‬ ‫تاس���ه‌رده‌می‌ زێڕی���ن‌و ئایپ���اد ڕوی‬ ‫له‌كه‌مبون���ه‌وه‌ ك���ردوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش به‌هۆی‌‬ ‫به‌رزبونه‌ی‌ ڕێ���ژه‌ی‌ وش���یاری‌ له‌نێوان‬ ‫تاكه‌كان���ی‌ گۆمه‌ڵگ���ه‌و به‌تایبه‌تی‌ گه‌نج‬ ‫به‌مه‌ش هه‌وڵده‌درێت ئه‌م دیارده‌یه‌ ورده‌‬ ‫ورده‌ بنه‌بڕ بكرێت‪.‬‬ ‫توێژه‌رێ���ك دی���ارده‌ی‌ ژن به‌ژنی بۆ‬ ‫ئاوێنه‌ ڕونك���رده‌وه‌و وتی‌" دیارده‌ی‌ ژن‬ ‫ب���ه‌ژن له‌ئێس���تادا زۆر ڕوی‌ له‌كه‌مبون‬ ‫كردوه‌ ده‌توانم بڵێم له‌‪ %90‬ئه‌م دیارده‌یه‌‬ ‫كه‌می‌ كردوه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم ناتوانم بڵێم بنه‌بڕ‬ ‫كراوه‌"‪.‬‬ ‫له‌ی�ل�ا عه‌ب���دواڵ محمد ك���ه‌ توێژه‌ری‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ له‌ڕێكخ���راوی‌ توندوتیژی‌‬ ‫دژی‌ ژن���ان له‌الن���ه‌ی‌ ئ���ارام ئام���اژه‌‬ ‫به‌وه‌ده‌كات كه‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌ كوڕو‬ ‫كچی‌ دو بنه‌ماڵ���ه‌ ژن به‌ژن ده‌كه‌ن زۆر‬ ‫كارێكی‌ ناشارس���تانیی‌‌و ناڕۆش���نبیرییه‌‬ ‫"چونك���ه‌ ئه‌و ژن به‌ژنه‌ی‌ ك���ه‌ له‌نێوان‬ ‫ك���چ وك���وڕی‌ دو بنه‌ماڵ���ه‌دا ده‌كرێت‬ ‫الیه‌نێكیان ئاس���وده‌و به‌خته‌وره‌ن به‌اڵم‬ ‫خێزانه‌ك���ه‌ی‌ ت���ر یه‌كتریان ب���ه‌دڵ نیه‌‬ ‫هه‌میش���ه‌ ده‌مه‌قاڵه‌ی���ان هه‌ی���ه‌ داوای‌‬ ‫جیابونه‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌مه‌ش ئه‌و الیه‌نه‌ی‌‬ ‫كه‌ به‌خته‌وه‌رن منداڵیشیان خستۆته‌وه‌‬ ‫به‌هۆی‌ الیه‌نه‌كه‌ی‌ تریان ده‌بێت ئه‌وانیش‬ ‫جیاببنه‌وه‌و منداڵكانیشیان سه‌رگه‌ردان‬ ‫ده‌بن به‌داخه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ وت" هه‌ندێكج���ار كێش���ه‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ ماره‌ییه‌كانیانه‌وه‌ له‌الی‌ دادوه‌ر‪،‬‬ ‫یاخود به‌هۆی‌ كێش���ه‌یه‌كی‌ بچوكه‌وه‌ كه‌‬ ‫ژن به‌ژنه‌كه‌ كراوه‌و هه‌ڵوه‌شێنراوه‌ته‌وه‌‬ ‫پاشان دوژمنایه‌تی‌ لێ‌ كه‌وتوه‌ته‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌و كه‌یسانه‌ی‌ كه‌ هاتونه‌ته‌‬ ‫به‌رده‌س���تیان حاڵه‌تی‌ له‌وجۆره‌ی‌ تێدا‬ ‫بوه‌؟ ئه‌و توێژه‌ره‌ وت���ی‌ "وه‌كو كه‌یس‬ ‫تائه‌م سااڵنه‌ نه‌مان بوه‌ به‌خۆشحاڵیه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌نه‌وه‌ده‌كان كه‌یسی‌ له‌و جۆره‌مان‬ ‫هه‌ب���وه‌ ئه‌وی���ش به‌چاره‌س���ه‌ر یاخود‬ ‫جیابونه‌وه‌ی‌ یاسایی‌ كۆتایی‌ هاتوه‌"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ ئام���اره‌وه‌ له‌ی�ل�ا وتی‌" من‬ ‫ناتوانم ئامارت بده‌مێ‌ به‌اڵم له‌ئێس���تادا‬ ‫ئ���ه‌م دیارده‌ی���ه‌ زۆر كه‌میكردوه‌ س���اڵ‬ ‫به‌س���اڵ كه‌متری���ش ده‌بێت���ه‌وه‌ چونكه‌‬ ‫خه‌ڵك ڕۆش���نبیرتر ده‌بێ���ت‪ "،".‬له‌ڕوی‌‬ ‫ئاماره‌وه‌ ی���ه‌ك دوانێكمان هه‌بو ئه‌ویش‬ ‫له‌نه‌وه‌ده‌كان كه‌ ئه‌ویش ئافره‌ت سكااڵی‌‬ ‫كردب���و ئێم���ه‌ش به‌پێی‌ توان���ا هه‌وڵی‌‬ ‫خۆمانمان داوه‌ تاگه‌یش���تینه‌ ئه‌نجامێك‬ ‫وه‌ك النه‌ی‌ ئارام "‪.‬‬ ‫ژن به‌ژن له‌الدێكانه‌وه‌ س���ه‌ریهه‌ڵداوه‌و‬ ‫ژیان���ی‌ چه‌ندین عه‌ش���یره‌ت‌و بنه‌ماڵه‌ی‌‬ ‫ش���ێواندوه‌و خێزانه‌ ئاسوده‌كانیش���یان‬ ‫له‌یه‌كتر جیاكردۆته‌وه‌و چه‌ندین منداڵیان‬ ‫سه‌رگه‌ردانكردوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ دیاریده‌ی‌‬

‫ژن به‌ژن به‌پێی‌ ش���وێنه‌كان ده‌گۆڕێت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا له‌ناو ش���اردا ئ���ه‌م دیارده‌ی ‌ه‬ ‫كه‌متره‌ وه‌ك له‌گونده‌كان‪.‬‬ ‫هاواڵتی���ه‌ك به‌ن���اوی‌ عم���ر حمه‌ كه‌‬ ‫ته‌مه‌نی‌ ‪58‬س���اڵه‌و نیش���ته‌جێی‌ قه‌زای‬ ‫ش���اره‌زوره‌ ب���ۆ ئاوێنه‌ی‌ ئاش���كرا كرد‬ ‫"ژن ب���ه‌ژن زۆر كۆن���ه‌و له‌س���ییه‌كان‌و‬ ‫په‌نجاكان���دا ئه‌م دیارده‌ی���ه‌ زۆر هه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌شه‌س���ته‌كانه‌وه‌ تائێستا به‌ره‌و‬ ‫كه‌مبون ده‌ڕوات "‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌وه‌ كه‌ تاچه‌ند ڕه‌زامه‌ند‬ ‫ده‌بیت كچ وك���وڕت ژن به‌ژن پێبكه‌یت‬ ‫له‌گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌یه‌ك؟ وتی‌" هه‌رگیز ڕازی‌‬ ‫نابم‪ ،‬بۆچی‌ كارێكی‌ وابكه‌م كه‌ ژیانیش‬ ‫له‌كچ‌و كوڕه‌كه‌م تێكب���ده‌م‪ ،‬له‌ژن به‌ژن‬ ‫خراپت���ر ئه‌وه‌یه‌ كه‌ له‌بێش���كه‌دا كچ بۆ‬ ‫كوڕ داده‌نێن یان به‌پێچه‌وانه‌وه‌‪ ،‬یاخود‬ ‫ژن به‌ژنی‌ گه‌وره‌و بچوك ده‌كه‌ن به‌زۆری‌‬ ‫كچه‌كه‌ مناڵتره‌ له‌كوڕه‌كه‌"‪.‬‬ ‫پارێزه‌رێ���ك به‌ن���اوی‌ ه���ه‌ژار غه‌فور‬ ‫له‌دادگای‌ سلێمانی‌ سه‌باره‌ت به‌دیارده‌ی‌‬ ‫ژن به‌ژن به‌هه‌مان شێوه‌ به‌دیاریده‌یه‌كی‌‬ ‫ناشارس���تانی‌ داده‌نێ���ت ك���ه‌ زیاتریش‬ ‫ڕه‌گ���ه‌زی‌ م���ێ‌ مافی‌ تێ���دا ده‌خورێت‪،‬‬ ‫وتی‌" حاڵه‌تی‌ له‌م شێوه‌یه‌ كه‌مبوه‌ته‌وه‌‬ ‫به‌اڵم بنه‌بڕ نه‌ك���راوه‌‪ ،‬چونكه‌ ڕه‌گه‌زی‌‬ ‫مێ خاوه‌ن���ی‌ بیروبۆچون‌و بڕیاری‌ خۆی‌‬ ‫نی���ه‌ به‌داخ���ه‌وه‌"‪ "،‬ئ���ه‌م هۆكارانه‌ش‬ ‫ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ تێنه‌گه‌ش���تنی‌ باری‌‬ ‫شارس���تانی‌و باری‌ كه‌س���یه‌تی‌و الوازی‌‬ ‫ڕۆش���نبیری‌ ئه‌و كه‌س���انه‌ی كه‌ ده‌ستی‌‬ ‫یاسایان لێوه‌ دوره‌"‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ یاس���ای‌ ‪15‬پانزه‌ی‌ ژماره‌ ‪ 8‬ی‬ ‫س���اڵی‌ رابردو چه‌ندی���ن كار بۆ ئافره‌ت‬ ‫فه‌ره���ه‌م ك���راوه‌و كاری‌ پێده‌كرێ���ت‬ ‫له‌ئێس���تادا‪ ،‬له‌ب���اره‌ی‌ ئام���اره‌وه‌ ئه‌و‬ ‫پارێزه‌ره‌ وتی‌ "له‌ڕاس���تیدا ل���ه‌دادگادا‬ ‫شتێك نیه‌ یاخود ئامارێك نیه‌ به‌ناوی‌ ژن‬ ‫به‌ژن‪ ،‬چونكه‌ كاتێك ئه‌و كه‌س���انه‌ی‌ كه‌‬ ‫ژن به‌ژنیان كردوه‌ ده‌یانه‌وێت جیاببنه‌وه‌‬ ‫هۆكاری‌ جیابونه‌وه‌یان ناڵێن الی‌ دادوه‌ر‬ ‫كه‌ له‌س���ه‌ر ژن به‌ژنه‌‪ ،‬به‌مه‌ش كێش���ه‌و‬ ‫هۆكارێكی‌ تر بۆ دادوه‌ر به‌رز ده‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ جیابونه‌وه‌و ته‌اڵق مافی‌ كه‌سێتیه‌‬ ‫به‌پێی‌ سكااڵكان ده‌گۆڕێت"‪.‬‬ ‫له‌ئاین���ی‌ پی���رۆزی‌ ئیس�ل�امداو‬ ‫فه‌رموده‌كانی‌ پێغه‌مبه‌ر(د‪.‬خ) ژن به‌ژن‬ ‫نه‌هی‌ لێكراوه‌و حه‌رامك���راوه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌ئیس�ل�امدا ژن ب���ه‌ژن پێ���ی‌ ده‌وترێت‬ ‫(الشغار)‪.‬‬ ‫موحس���ین محمود مامۆس���تای‌ ئاین‌و‬ ‫وتارخوێنی‌ سه‌له‌ف باسی‌ حه‌رامكردنی‌‬ ‫ژن به‌ژن ده‌كات له‌ئیس�ل�امداو بۆ ئاوێنه‌‬ ‫وتی‌ " ژن به‌ژن له‌ش���ه‌رعی‌ ئیس�ل�امدا‬ ‫كارێك���ی‌ حه‌رام���ه‌و دور له‌مرۆڤایه‌تیه‌‬ ‫پێغه‌مبه‌ر(د‪.‬خ) نه‌هی‌ لێكردوه‌‪ ،‬وه‌ك ابن‬ ‫عمر فه‌رمویه‌تی‌ ( نهی‌ رس���ول الله عن‬ ‫الشغار) متفق علیه‌‪ ،‬واته‌‪ :‬پێغه‌مبه‌ر(د‪.‬خ)‬ ‫نه‌هی‌ له‌ژن ب���ه‌ژن ك���ردوه‌)‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌ناو هاوه‌اڵنی‌ پێغه‌مبه‌ر(د‪.‬خ) نه‌كراوه‌‬ ‫ئه‌گه‌ر بكرایه‌ هاوه‌ڵ���ه‌كان ئه‌و كاره‌یان‬ ‫هه‌ڵده‌وه‌شانده‌وه‌ "‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌باره‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌و مه‌الیانه‌ی‌‬ ‫كه‌ ماره‌شیان ده‌بڕن تاچه‌ند گوناهبارن؟‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ وتی‌" ئه‌و مه‌الیانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ماره‌ی‌ ژن به‌ژن ده‌بڕن زۆر گوناهبارن‪،‬‬ ‫له‌شه‌رعدا ڕێگه‌ پێدراو نین"‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫ن‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫شه‌هرام قادر‪:‬‬ ‫كورد خاوه‌نی مێژوی سینه‌ما نییه‌‬ ‫ئا‪ :‬هه‌وراز سه‌لیم‬

‫شه‌هرام قادر هونه‌رمه‌ندی‌ سینه‌ماكاری‌ كورد‬ ‫له‌دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌ رایگه‌یاند "كورد‬ ‫خاوه‌نی مێژوی سینه‌ما نییه‌‪ ،‬بون به‌خاوه‌نی‬ ‫سینه‌ما زه‌مینه‌سازییه‌كی زۆری ده‌وێت له‌ڕوی‬ ‫كولتورییه‌وه‌‌و تۆمار‌و زه‌مه‌ن‌و ئیشكردنی‬ ‫پێویسته‌"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ به‌رهه‌مه‌ سینه‌ماییه‌كانی‌ كه‌ به‌زمان ‌ی‬ ‫فارسی‌ به‌رهه‌می‌ ده‌هێنێت‪ ،‬شه‌هرام قادر وتی‌‬ ‫"له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی من له‌باشوری كوردستان له‌دایك‬ ‫بوم‌و كوردم‪ ،‬به‌اڵم خوێندن‌و زمانی قوتابخانه‌م‬ ‫فارسی بوه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی هه‌ر له‌منداڵییه‌كی‬ ‫زوه‌وه‌ كه‌ ته‌مه‌نم یه‌ك س���ااڵن ب���وه‌ ئاواره‌ی‬ ‫ئێران بوین له‌گه‌ڵ خانه‌واده‌كه‌م"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "دواتریش ‪24‬ساڵ پێش ئێستا چومه‌‬ ‫واڵتی‌ س���وید‌و له‌وێش كه‌متر بۆم ره‌خس���اوه‌‬ ‫په‌یوه‌ندیم له‌گه‌ڵ كورد هه‌بێت‪ .‬ده‌كرێت هۆكاری‬ ‫س���ه‌ره‌كی ئه‌وه‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم م���ن كوردم‌و ڕه‌گم‬ ‫ك���ورده‌‪ ،‬ئه‌وه‌ش كه‌م ت���ازۆر ره‌نگی داوه‌ته‌وه‌‬ ‫له‌كاره‌كانمدا"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئامانجی‌ به‌رهه‌مه‌كانیه‌وه‌‪ ،‬ش���ه‌هرام‬ ‫وت���ی‌ "هه‌مو كارێ���ك به‌ئه‌نجامێك���ی گه‌وره‌وه‌‬ ‫ده‌ستی بۆ ده‌بردرێت‪ ،‬به‌اڵم چه‌نده‌ ئه‌و ئامانجه‌‬ ‫ده‌پێكێنرێت له‌كۆتایدا ئه‌وه‌یان بینه‌ر ده‌كرێت‬ ‫باشتر بتوانێت قسه‌ی له‌سه‌ر بكات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌و په‌یام���ه‌ زۆر ره‌ه���ا نیی���ه‌‬ ‫له‌فیلمس���ازیدا‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی ئه‌و په‌یامه‌ قابیلی‬ ‫گۆڕانه‌"‪.‬‬ ‫ش���ه‌هرام ق���ادر ئاماژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫فیلمه‌كانی‌ ئه‌و په‌یوه‌س���ت نیی���ه‌ به‌كۆمه‌ڵگای‌‬ ‫كوردییه‌وه‌ به‌اڵم كاریگه‌ری‌ كوردی‌ به‌سه‌ره‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫له‌وباره‌یه‌شه‌وه‌ وتی‌ "من له‌دایكێكی كورد له‌دایك‬ ‫بوم‌و خانه‌واده‌م كورده‌‪ ،‬زۆربه‌ی كاره‌كته‌ره‌كانم‬ ‫ناوی���ان كوردی���ه‌و زۆرجار فیلمه‌كان���م گۆرانی‬ ‫كوردی تێده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "جگه‌ له‌وه‌ی له‌هه‌ندێك شوێندا له‌نێو‬ ‫فیلمه‌كانمدا دۆخی ڕه‌وه‌ندی كورد باسده‌كه‌م"‪.‬‬

‫ئه‌و ئاماژه‌ بۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌و ئه‌كته‌ر‬ ‫نییه‌‌و وه‌ك ده‌رهێنه‌ریش نایه‌وێت بناس���رێت‌و‬ ‫ده‌یه‌وێت ببینرێت‌و له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‌ "زه‌مه‌نێك‬ ‫فیلمم سازكردوه‌ بێ ئه‌وه‌ی كه‌س بیبینێت‪ ،‬من‬ ‫كه‌ بڕیارم داوه‌ فیلمه‌كانم نمایش بكه‌م ئیتر بۆم‬ ‫گرنگ بوه‌ كه‌ ببینرێن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "م���ن ك���وردم‪ ،‬هیچ پێناس���ه‌یه‌ك‬ ‫نامێنێته‌وه‌ دوای ئه‌وه‌ كه‌ من وه‌ك فیلمسازێكی‬ ‫فارس ی���ان ه���ه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌كی تر بناس���رێم‪،‬‬ ‫ده‌مه‌وێت وه‌ك ده‌رهێنه‌رێك كاره‌كانم بناسرێن‪،‬‬ ‫كه‌ كوردم"‪.‬‬ ‫شه‌هرام باس له‌وه‌ ده‌كات كه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كاره‌كانی‌ له‌چوارچێوه‌ی‌ فیلمی‌ فارسیدایه‌ به‌اڵم‬ ‫ئ���ه‌وه‌ مانای‌ ئ���ه‌وه‌ نییه‌ ئه‌و ف���ارس بێت یان‬ ‫كاره‌كان���ی‌ بیكه‌ن به‌ف���ارس‌و له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‌‬ ‫"م���ن كوردم‌و به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ كه‌س پێی خۆش‬ ‫نییه‌ وه‌ك نه‌ته‌وه‌یه‌كی تر بناسرێت‪ .‬كه‌سایه‌تی‬ ‫راس���ته‌قینه‌ی مرۆڤ په‌یوه‌ندی راس���ته‌وخۆی‬ ‫هه‌ی���ه‌ به‌مێژو و ئه‌و زمانه‌ی ك���ه‌ له‌دایكییه‌وه‌‬ ‫پێی‌ به‌خشراوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "دوركه‌وتن���ه‌وه‌ی م���رۆڤ له‌واڵتی‬ ‫خۆی‌و قس���ه‌ نه‌كردن به‌زمان���ی دایك نه‌ ته‌نیا‬ ‫مرۆڤه‌كه‌ ناكات به‌ به‌ش���ێك له‌نه‌ته‌وه‌یه‌كی تر‬ ‫به‌ڵك���و به‌پێچه‌وان���ه‌وه‌ وای ل���ێ ده‌كات له‌ناو‬ ‫مێژوی راس���ته‌قینه‌ی خ���ۆی نوقم بێت‌و زمانی‬ ‫دایك ده‌بێت به‌پێناسه‌ی هه‌ناسه‌دانی"‪.‬‬ ‫ش���ه‌هرام قادر دژ به‌هه‌ر جۆره‌ هه‌س���تێكی‌‬ ‫ناسیۆنالیس���تی‌ توندڕه‌وانه‌یه‌‌و ل���ه‌و بڕوایه‌دایه‌‬ ‫له‌كۆتاییدا مرۆڤ ده‌بێت هه‌مو نه‌ته‌وه‌‌و زمان‌و‬ ‫كلتوری خه‌ڵكانی‌ تریشی‌ خۆش بوێت‌و رێزیان‬ ‫لێ‌ بگرێت‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ كه‌ بۆچی‌ تائێس���تا كورد‬ ‫نه‌یتوانی���وه‌ ببێت���ه‌ خاوه‌ن���ی س���ینه‌مایه‌كی‬ ‫كاریگه‌ر النیكه‌م له‌س���ه‌ر ئـاس���تی خۆرهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‪ ،‬ش���ه‌هرام قادر وتی‌ "چونكه‌ كورد‬ ‫پێش هه‌مو ش���تێك خاوه‌نی مێژوی س���ینه‌ما‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی خاوه‌نی ئ���ه‌و مێژوه‌ نییه‌‬ ‫كه‌واته‌ ناتوانێت به‌و ئاس���انییه‌ ببێته‌ خاوه‌نی‪،‬‬ ‫بون به‌خاوه‌نی سینه‌ما زه‌مینه‌سازییه‌كی زۆری‬

‫لكلۆری‌ كۆده‌كاته‌وه‌‬ ‫ه‌ژی‌‬

‫ده‌وێت له‌ڕوی كولتوریی���ه‌وه‌‌و تۆمار‌و زه‌مه‌ن‌و‬ ‫ئیشكردنی پێویسته‌‪ ،‬زه‌مینه‌سازی‌و كاری زۆری‬ ‫ده‌وێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌و بڕوایه‌دایه‌ بۆ خوڵقاندن‌و بونیادنانی‬ ‫س���ینه‌ما پێ���ش هه‌ر ش���تێك دروس���تكردنی‬ ‫فه‌زایه‌كی فه‌رهه‌نگی پێویسته‌‪ .‬له‌وباره‌یه‌شه‌وه‌‬ ‫وتی‌ "ده‌بێت فێری فه‌رهه‌نگی هونه‌ری‌ بین ئینجا‬ ‫س���ینه‌ما‪ ،‬وه‌ك چۆن سیاس��� ‌هت‌و ته‌كنۆلۆژی‌و‬ ‫ماتماتی���ك ده‌خوێنین ئاواش س���ینه‌ما ده‌بێت‬ ‫به‌خه‌ڵك ئاشنا بكرێت‌و بخوێندرێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "فه‌رهه‌نگی س���ینه‌ما‌و تێگه‌یشتن‬ ‫له‌فیل���م‌و بینینی ده‌بێت كاری له‌س���ه‌ر بكرێت‪.‬‬ ‫فیلمێك به‌ته‌نیا ناتوانێت ش���ت بكات‪ ،‬ده‌بێت‬ ‫فیلمساز زانس���ته‌ مرۆڤایه‌تیه‌كان بخوێنێته‌وه‌‌و‬ ‫دیدگای تایبه‌ت به‌خۆی هه‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌ب���اره‌ی‌ تایبه‌تمه‌ندییه‌كان���ی‌ ده‌رهێنه‌ری‌‬ ‫س���ینه‌مایش‪ ،‬ش���ه‌هرام وتی‌ "ده‌رهێنه‌ر پێش‬ ‫هه‌ر ش���تێك ده‌بێ���ت خوێنه‌وار‌و پ���ڕ زانیاری‬ ‫بێت‪ ،‬ده‌رهێنه‌ر ده‌بێت بیسه‌رو بینه‌رێكی باش‬ ‫بێت‪ ،‬خوێن���ه‌ر بێت‪ ،‬بێالیه‌ن بێت‪ ،‬ده‌رهێنه‌ری‬ ‫س���ه‌ركه‌وتو ئه‌و كه‌س���ه‌یه‌ كه‌ ئاگای له‌پرسه‌‬ ‫فیكری‌و ئه‌ده‌بی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "فیلمێك گه‌ر بۆچون‌و بیركردنه‌وه‌و‬ ‫تێڕام���ان‌و دیدگا‌و فیكر‌و قواڵی���ی تێدا نه‌بێت‪،‬‬ ‫ناتوانێ���ت ببێت���ه‌ فیلمێك���ی باش‪ ،‬فیلمس���از‬ ‫ده‌بێ���ت ئه‌رگومێنتی هه‌بێت‪ ،‬ده‌رهێنه‌ر ده‌بێت‬ ‫به‌رگ���ه‌ بگرێ���ت‌و هێزێك���ی زۆری تێدابێت بۆ‬ ‫به‌رگه‌گرتن"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ل���ه‌و بڕوایه‌دایه‌ كه‌ ده‌رهێن���ه‌ر ده‌بێت‬ ‫هه‌رگیز بێ ئومێ���د نه‌بێت چونكه‌ به‌بڕوای‌ ئه‌و‬ ‫بێ‌ ئومێد نه‌ب���ون به‌به‌رده‌وامی‌ وا له‌ده‌رهێنه‌ر‬ ‫ده‌كات كاری باش بكات‌و له‌وباره‌یه‌وه‌ زیاتر وتی‌‬ ‫"هه‌مو كارێكی هونه‌ری به‌كۆمه‌ڵێك شكسته‌وه‌‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر ده‌رهێن���ه‌ر به‌رگه‌ی ئه‌و‬ ‫شكس���تانه‌ نه‌گرێت‌و تێپه‌ڕی نه‌كات ئه‌سته‌مه‌‬ ‫مه‌به‌ست بپێكێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ده‌رهێنه‌ر ئه‌و كه‌سه‌یه‌ كه‌ هه‌میشه‌‬ ‫ب���ه‌ ئومێ���ده‌وه‌ كارده‌كات‌و به‌ئومێدیش���ه‌وه‌‬ ‫به‌یانیان له‌ خه‌و هه‌ڵده‌ستێت"‪.‬‬

‫شانۆكارێك دوای‪٣٣‬ساڵ‬ ‫له‌كاری شانۆیی ده‌گاته‌ كۆتایی رێگاكه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئازاد بایز‬ ‫ده‌رهێنه‌ری بواری شانۆ تالیب‬ ‫عه‌بدولكه‌ریم له‌دیمانه‌یه‌كدا له‌گه‌ڵ ئاوێن ‌ه‬ ‫رایگه‌یاند "سه‌ره‌تای كاری شانۆیی من‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆ ساڵی(‪)١٩٨٣‬كه‌ئه‌وكات‬ ‫شانۆییه‌كمان ئاماده‌كرد بۆ ئاهه‌نگی‬ ‫نه‌ورۆزی ئه‌و ساڵه‌ به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه‬ ‫به‌هۆی باری ئه‌منی ئه‌وكاته‌و‌ه نه‌مانتوانی‬ ‫شانۆییه‌كه‌ نمایش بكه‌ین"‪.‬‬

‫له‌باره‌ی كڕیاره‌كانیش����یه‌وه‌‪ ،‬حاجی‌ ره‌ئوف وتی‌‬ ‫"كڕی����ارم زۆر كه‌مه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم خه‌ڵكیش دێن به‌كرێ‬ ‫ش����تومه‌كه‌كانم ده‌به‌ن‪ ،‬جاری واش هه‌یه‌ به‌مانگ‬ ‫ده‌یبه‌ن یاخود بۆماوه‌ی یه‌ك ڕۆژ"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "نرخی‌ كرێ����ی‌ كه‌لوپه‌ل����ه‌كان به‌پێی‬ ‫رۆژه‌كان ده‌گۆڕێ����ت‪ ،‬بیرم����ه‌ جه‌لی����ل زه‌نگه‌ن����ه‌‬ ‫ب����ۆ درامای (گه‌رده‌ل����ول) كه‌لوپه‌ل����ی زۆری برد‬ ‫ده‌ستخۆش����ییه‌كی زۆریشی لێكردوم وتی هیوادارم‬ ‫به‌رده‌وام بیت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ بژێوی‌ خۆیشی‌‪ ،‬وتی‌ "جگه‌ له‌م كاره‌م‬ ‫ته‌نها موچه‌یه‌كی‌ خانه‌نش����ینیم هه‌یه‌ كه‌ بڕه‌كه‌ی‌‬ ‫ته‌نها ‪ 37‬هه‌زار دیناره‌ ئه‌ویش به‌هۆی ئه‌م قه‌یرانه‌وه‌‬ ‫‪4‬چ����وار مانگ ده‌بێ����ت نه‌ماندراوه‌ت����ێ‌‌و به‌هۆیه‌وه‌‬ ‫منداڵه‌كانم ده‌ستیان له‌خوێندن هه‌ڵگرت"‪.‬‬

‫وتیش����ی‌ "هه‌مو خه‌رجی ژیانم له‌سه‌ر ئه‌و كاره‌و‬ ‫پاره‌ی خانه‌نشینه‌یه‌‪ ،‬كه‌س����یش به‌پاره‌ یارمه‌تیم‬ ‫نادات‌و له‌كاری‌ دوكانه‌كه‌ش����مدا جارجار كوڕه‌كه‌م‬ ‫دێت‌و هاوكاریم ده‌كات"‪.‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ هه‌م����و ئه‌وانه‌دا حاجی‌ ره‌ئ����وف ده‌ڵێ‌‬ ‫"م����ن زۆر دڵس����ۆزی كاره‌كه‌مم‪ ،‬هه‌رگیز ده‌س����تی‬ ‫لێهه‌ڵناگ����رم تا دڵۆپێك خوێنم تێدایه‌‪ ،‬بۆیه‌ ده‌ڵێم‬ ‫(مرۆڤ ئه‌و مرۆڤه‌ی����ه‌ ده‌بێت هه‌ڵمه‌تی هه‌بێت تا‬ ‫ده‌گاته‌ لوتكه‌)"‪.‬‬ ‫ئه‌و وه‌سێته‌كه‌ی‌ خۆیشی‌ بۆ ئاوێنه‌ ئاشكراكرد‌و‬ ‫وتی‌ "وه‌سێتیشم ئه‌وه‌یه‌ له‌دوای مردنم گۆرانییه‌كی‬ ‫كۆن له‌س����ه‌ر گڵكۆك����ه‌م لێب����ده‌ن‪ ،‬هه‌ندێك له‌و‬ ‫كه‌لوپه‌له‌ كۆنانه‌ش له‌گه‌ڵ ته‌رمه‌كه‌م بكه‌نه‌ گۆڕه‌وه‌‬ ‫تا ڕۆحم شاد بێت"‪.‬‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫هه‌فت����ه‌ی داهات����و روداوێکی خۆش‬ ‫له‌ژیانت����دا روده‌‌دات‪ ،‬پێویس����ته‌‬ ‫په‌یوه‌ندیی����ه‌ کۆمه‌اڵیه‌تیه‌کان����ت‬ ‫فه‌رامۆش نه‌که‌یت‪.‬‬

‫‪11‬‬

‫دوپشک‬ ‫ی ته‌ندروس���تیت زیاتر‬ ‫ره‌نگ ‌ه دۆخ��� ‌‬ ‫پێویستی‌ به‌پشودان هه‌بێت‪ ،‬تۆزێك‬ ‫ی زیاترت‬ ‫بایه‌خ به‌خۆت بد‌ه باكێش��� ‌ه ‌‬ ‫بۆدروست نه‌بێت‪.‬‬

‫وتیشی‌ "له‌س���اڵی(‪)١٩٨٤‬كه‌ تائه‌وكات ‌ه‬ ‫ش���انۆ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی ه���ۆڵ ده‌ك���را ئێم ‌ه‬ ‫له‌چه‌مچه‌ماڵ ئه‌و نه‌ریته‌مان گۆڕی هێنامان ‌ه‬ ‫ناوهۆڵ���ه‌وه‌‌و خۆش���به‌ختانه‌ جه‌ماوه‌رمان‬ ‫له‌گه‌ڵ شانۆدا ئاشت كرده‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ش ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات ك��� ‌ه‬ ‫ش���انۆگه‌رییه‌كه‌یان ن���اوی‌ (هه‌ڵه‌ش���ه‌و‬ ‫ت���اوان) بو‌ه ك���ه‌ له‌نوس���ین‌و ده‌رهێنانی‬ ‫غه‌مبار)ب���وه‌‌و‬ ‫كۆچكردو(نه‌ج���ات‬ ‫بۆماوه‌ی‪١٢‬ڕۆژ نمایش كراوه‌‪.‬‬ ‫تالیب ش���انۆ ‌ی هه‌ش���تاكان به‌سه‌رده‌م ‌ی‬ ‫زێڕین ناوده‌بات‌و وت��� ‌ی "ته‌كنه‌لۆژیا وه‌كو‬ ‫ئێس���تا ماڵ���ی ك���وردی وێ���ران نه‌كردبو‪،‬‬ ‫ش���انۆمان ده‌ك���رد ڕاس���ته‌وخۆ كاریگه‌ری‬ ‫له‌س���ه‌ر تاك هه‌بو به‌تامه‌زرۆییه‌وه‌ ئه‌هاتن‬ ‫بۆ بینینی شانۆییه‌كان"‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ن���د دێت���ه‌ سه‌رباس���ێكی تری‬ ‫وێس���تگه‌ی هون���ه‌ری خ���ۆی‌و ده‌ڵێت "من‬ ‫پاش‪٣٣‬ساڵ ته‌مه‌ن له‌كاری نواندن‌و شانۆدا‬ ‫دینارێك س���ودمه‌ند نه‌ب���وم له‌هیچ ده‌زگاو‬ ‫ڕێكخراوێكی هونه‌ری به‌اڵم وه‌كو مه‌عنه‌ویات‬

‫که‌‌وان‬ ‫واز ل���ه‌و ملمالنێی���ه‌ بهێن��� ‌ه ك��� ‌ه‬ ‫له‌خۆته‌و‌ه دروس���تت ك���ردوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‪ ،‬پێویست ‌ه ماوه‌یه‌ك‬ ‫له‌یه‌ك دور بن‪.‬‬

‫هه‌میشه‌ ش���انازی به‌كار‌ه شانۆییه‌كانمه‌و‌ه‬ ‫ده‌كه‌م چونكه‌ بو به‌مێژویه‌ك بۆ من"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ بۆ ئه‌و‌ه ده‌كات كه‌ رێكخراو‌ه‬ ‫هونه‌رییه‌كان له‌كوردستان له‌ژێر كاریگه‌ر ‌ی‬ ‫حزب كارده‌كه‌ن‌و به‌و هۆیه‌ش���ه‌وه‌ ئه‌و ك ‌ه‬ ‫لێپرسراو ‌ی نوسینگه‌ ‌ی چه‌مچه‌ماڵی‌ یه‌كێت ‌ی‬ ‫هونه‌رمه‌ندان بوه‌ ده‌ستیله‌كاركێشاوه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫له‌وباره‌یه‌وه‌ وت��� ‌ی "له‌كۆنگره‌كان ‌ی یه‌كێت ‌ی‬ ‫هونه‌رمه‌نداندا حزب ته‌ده‌خولی‌ ده‌كرد‌و له‌و‬ ‫سێ‌ جاره‌ی‌ كه‌ بۆ یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌ رێكخراو ‌ی‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دان‌و س���ه‌ندیكا ‌ی هونه‌رمه‌ندان‬ ‫ئه‌نجام���درا ب���ه‌اڵم دواجار به‌ه���ۆ ‌ی چه‌ند‬ ‫ده‌نگێكی‌ ناڕازی‌ هونه‌رمه‌ندانه‌وه‌ فه‌ش���ه‌ل ‌ی‬ ‫ده‌هێنا"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌هونه‌رمه‌نده‌ ناڕازیه‌كانیش‬ ‫ده‌ڵ ‌ێ "كۆمه‌ڵێك هونه‌رمه‌ندی‌ ناڕازی‌ بوین‬ ‫له‌كاری‌ ئ���ه‌و رێكخ���راوه‌‪ ،‬له‌چه‌مچه‌ماڵه‌و‌ه‬ ‫من‌و‪١١‬هونه‌رمه‌ندی تر بوین له‌س���لێمانیش‬ ‫شوان عه‌توف‪ ،‬مس���ته‌فا ئه‌حمه‌د‪ ،‬جه‌میل‬ ‫سابیرو له‌كه‌ركوكیش ناسڕ حه‌سه‌ن‌و چه‌ند‬ ‫هونه‌رمه‌ندێكی تر بوین"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌هۆڵ���ی كۆمه‌ڵ���ه‌ی‬ ‫هونه‌ره‌جوانه‌كانی سلێمانی كۆبونه‌وه‌یه‌كمان‬ ‫ك���رد‌و بڕیارمان���دا ك���ه‌ له‌وكۆبونه‌وه‌یه‌ی‬ ‫رێكخراوه‌كه‌دا به‌ش���دار نه‌بین‌و به‌رنامه‌مان‬ ‫هه‌ب���و پێ���ش كۆبون���ه‌وه‌ی ڕێكخ���راو‬ ‫كۆبونه‌وه‌یه‌ك���ی تر بكه‌ین هه‌مان س���تاف‬ ‫له‌باخی گشتی س���لێمانی به‌اڵم من نه‌چوم‬ ‫بۆ ئه‌وكۆبونه‌وه‌یه‌ی باخی گش���تی چونك ‌ه‬ ‫فه‌ره‌یدون دارت���اش به‌موئامه‌ره‌ی له‌قه‌ڵه‌م‬ ‫دابو"‪.‬‬ ‫ئام���اژه‌ی‌ به‌وه‌ش���دا "دوای ئ���ه‌و‌ه من‬

‫گیسک‬ ‫ێ‬ ‫یه‌ك ت���ۆز وره‌ به‌خۆت بده‌و چاوه‌ڕ ‌‬ ‫ی كه‌م بخایه‌نێت‬ ‫بكه‌‪ ،‬له‌وانه‌ی ‌ه ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫خاوخلیچكیی‌ كاره‌كانت‪.‬‬

‫به‌یه‌كج���اری وازم لێهێن���ان چونكه‌ باوه‌ڕم‬ ‫پێی نه‌ما له‌به‌رئه‌وه‌ی ده‌س���ت تێوه‌ردانی‬ ‫حزبیانه‌ی تیاداكرا"‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند دێته‌ س���ه‌ر باس���ی تازه‌ترین‬ ‫كاری ش���انۆیی ك���ه‌ س���ه‌رقاڵی كاری‬ ‫ده‌رهێنانێت���ی به‌ناوی(كۆتای���ی ڕێگاكه‌)و‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ی كێش���ه‌یه‌ك ده‌بیت‌و ماوه‌یه‌ك‬ ‫توش ‌‬ ‫له‌ن���او گێژاوێك خ���ۆت ده‌بینیته‌وه‌‪،‬‬ ‫پێویس���ت ب���ه‌و‌ه ن���اكات خ���ۆت‬ ‫له‌ده‌وروبه‌ره‌ك���ه‌ت به‌دوربگری���ت تۆ‬ ‫پێویستت پێیانه‌‪.‬‬

‫له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‌ "ڕاس���تی ئه‌وه‌ ناونیشانی‬ ‫شانۆییه‌كه‌ی ‌ه نه‌وه‌كو ئه‌وه‌ی من وازم له‌شانۆ‬ ‫هێناب���ێ چونكه‌ ش���انۆ تێك���ه‌اڵوی خوێنم‬ ‫بوه‌‌و له‌ئێس���تادا ده‌قم ئاماده‌یه‌ كاس���ت‌و‬ ‫ئه‌كته‌ره‌كانیشم ئاماده‌یه‌‌و گه‌ر ته‌مه‌ن بوارم‬ ‫بدات كۆتایی ڕێگاكه‌ش ده‌بینن"‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ێ‬ ‫ی هێمنی���ت‌و گ���و ‌‬ ‫كه‌س���ێك ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌به‌رامبه‌ره‌ك���ه‌ت زۆر به‌باش��� ‌‬ ‫خۆشه‌ویس���تیت‬ ‫ده‌گری���ت‪،‬‬ ‫بۆده‌وروبه‌ره‌كه‌ت زۆره‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ج‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫له‌پاش ته‌واوبونی‌ ئاهه‌نگی‌‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )515‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/2/9‬‬

‫بوكێنیت قژت ئه‌مانه‌ی‌ پێویسته‬

‫ئارایشتگای مه‌که‌س بۆ رازاندنه‌وه‌ی خانمان‬ ‫عه‌قاری ـ به‌رامبه‌ر ئه‌من ‌ه سوره‌ک ‌ه‬

‫تیل‪0533202790 :‬‬

‫‪facebook: makassalonsulaymaniah‬‬

‫ی بكه‌یت‪:‬‬ ‫ی ئاهه‌نگ ‌‬ ‫ی خانم له‌رۆژ ‌‬ ‫‌كاتێك تۆ ‌‬ ‫ی ق���ژت زۆر‬ ‫ی ش���ۆردن ‌‬ ‫ له‌كات��� ‌‬‫هاوس���ه‌ریت ده‌چیت��� ‌ه ئارایش���تگا‬ ‫بۆخۆرازاندن���ه‌وه‌‪ ،‬به‌دڵنیایی���ه‌و‌ه رایمه‌كێش���ه‌و به‌هێواش���ی‌ بیش���ۆ‬ ‫ی ل���ه‌دو ده‌س���ت زیات���ری لێمه‌ده‌‪،‬‬ ‫بۆده‌س���تكه‌وتن ‌‬ ‫ل���ه‌رۆژه‌دا‬ ‫ێ جار زیاتر‬ ‫ی س‌‬ ‫ی جوان چه‌ند جارێك باش���تروای ‌ه هه‌فته‌ ‌‬ ‫ته‌سریحه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ق���ژت خاوده‌كه‌ن���ه‌وه‌و ده‌رم���ان سه‌رت نه‌ش���ۆیت‪ .‬هه‌روه‌ها له‌كات ‌‬ ‫به‌كارده‌هێنن بۆئه‌وه‌ی‌ به‌جوانترین وش���ككردنه‌وه‌ش ق���ژت مه‌خ���ه‌ر‌ه‬ ‫ی له‌یه‌كیان‬ ‫ش���ێو‌ه ده‌ربكه‌ویت‪ ،‬به‌دڵنیاییه‌و‌ه نێوان خاولیه‌كه‌و به‌توند ‌‬ ‫قژت له‌پاش ئ���ه‌و رۆژه‌ تاراده‌یه‌ك بخشێنیت به‌بیانوی‌ وشك كردنه‌وه‌‪.‬‬ ‫هی�ل�اك ده‌بێت‪ .‬بۆئه‌م مه‌به‌س���ت ‌ه په‌ڵك���و له‌س���ه‌ره‌تادا خاولیه‌ك��� ‌ه‬ ‫ی ئ���ه‌م خااڵن ‌ه له‌سه‌رت بئاڵێنه‌و دواتر با به‌شانتدا‬ ‫پێویس���ت ‌ه رێنمای��� ‌‬

‫ی وشك بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫بێته‌ خواره‌وه‌و خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫ هه‌وڵبد‌ه تۆزێك له‌قژت به‌تایبه‌ت ‌‬‫ی‬ ‫سه‌رتاڵ‌و په‌رچه‌مت ببڕیت بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫سوتاوی‌ قژه‌كه‌ نه‌مێنێت‪.‬‬ ‫ی سروش���تی‌ هه‌فتان��� ‌ه‬ ‫ ماس���ك ‌‬‫ی‬ ‫ب���ه‌كاری‌ بهێن ‌ه به‌تایبه‌ت���ی‌ زه‌یت ‌‬ ‫زه‌یت���ون‌و هێلك���ه‌و هه‌نگوی���ن بۆ‬ ‫ماسكه‌كه‌ به‌كاربهێنه‌‪.‬‬ ‫ ت���ا ده‌توانیت ئ���ه‌و ماوه‌یه‌ ئه‌و‬‫شامپۆیان ‌ه به‌كاربهێنه‌ كه‌ پرۆتینیان‬ ‫تێدایه‌و هه‌روه‌ها پزیشكین‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫سێ‌ كچ كافێیه‌ك له‌سلێامنی‌ به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫له‌شه‌قامی‌ ئۆرزدی‌ له‌شاری‌ سلێمان ‌ی سێ‌ كچ دوكانێك ‌ی كۆف ‌ی‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن كه‌ له‌هه‌شت ‌ی به‌یانیه‌و‌ه هه‌تا ‪‌ 12‬ی شه‌و كارده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫یه‌كێك له‌كچه‌كانیش به‌ئاوێنه‌ ‌ی راگه‌یاند "ئه‌م كاره‌ ‌ی ئێمه‌ یه‌كه‌م‬ ‫كاره‌ كچان كاری له‌سه‌ربكه‌ن‌و به‌شه‌و‌و به‌ڕۆژ له‌هه‌شتی به‌یانی تا‬ ‫دوانزه‌ی شه‌و به‌دو وه‌جبه‌ كارده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫روخ����ۆش یه‌كێك له‌و كچانه‌ی ‌ه كه‌ له‌و دوكانه‌ كارده‌كات‪ ،‬له‌باره‌ ‌ی‬ ‫كاره‌كه‌یان����ه‌وه‌ وت����ی‌ "له‌دوكانێكی ش����ه‌قامی ئ����ۆرزدی كارده‌كه‌ین‬ ‫كه‌ س����تافه‌كه‌مان له‌س����ێ ك����چ پێكهات����وه‌‌و یه‌كێكمان وه‌س����تای‬ ‫كاره‌كه‌یه‌‌و دوانه‌كه‌ ‌ی دیكه‌مان به‌رده‌س����تی ده‌كه‌ین‌و زۆر دڵخۆشین‬ ‫به‌كاره‌كه‌مان"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌فرۆش����گاكه‌ماندا خوارده‌مه‌نی���� ‌ه گه‌رم‌و س����ارده‌كان‬ ‫پێشكه‌ش ده‌كه‌ین‌و یه‌كه‌م جاره‌ كچان كار ‌ی له‌مجۆر‌ه بكه‌ن"‪.‬‬ ‫ئه‌و ئاماژه‌ ‌ی بۆ ئه‌وه‌ش كرد كه‌ له‌هه‌ش����ت ‌ی به‌یانیه‌و‌ه تا دوانزه‌ ‌ی‬ ‫شه‌و به‌دو وه‌جبه‌ كارده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌و ئاسته‌نگانه‌ی‌ ك ‌ه دێنه‌ به‌رده‌میان له‌كاتی‌ ئیشكردندا‬ ‫روخۆش وتی‌ "ئیشكردن بۆ كچ تۆزێك قورس ‌ه زۆرجا توشی توانج ‌ی‬ ‫ك����وڕان ده‌بینه‌و‌ه به‌اڵم ئێمه‌ له‌به‌ر خۆشه‌ویس����تی كاره‌كه‌مان گو ‌ێ‬ ‫ناده‌ینێ‌و خه‌ڵكێكی زۆریش ده‌ست خۆشییان لێكردوین"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "به‌اڵم له‌الیه‌ن كه‌س����وكارمانه‌و‌ه هیچ ڕێگرییه‌كمان لێ‬ ‫ناكرێت‌و س����ه‌رچاوه‌ی بژێ����وی ژیانمان ته‌نها ئ����ه‌م كاره‌یه‌‌و له‌هیچ‬ ‫جێگه‌یه‌كی دیك ‌ه كارناكه‌ین"‪.‬‬ ‫روخۆش‌و دو هاوڕێ‌ كچه‌كه‌ ‌ی ژیانی‌ هاوس����ه‌رگیرییان پێكهێناوه‌‌و‬ ‫ئاماژه‌ بۆ ئه‌و‌ه ده‌كه‌ن ك ‌ه هاوسه‌ره‌كانیان پشتگیرییان ل ‌ێ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫روخۆش وتیش����ی‌ "زۆرترین كارم ك����ردو‌ه وه‌ك كاری رێكخراوه‌یی‌و‬ ‫كارگوزاری����ی‌و دوكانداریی‌و كاركردن نه‌نگیی‌ نیی����ه‌‌و ئه‌و‌ه نه‌نگیی ‌ه‬ ‫ده‌ست له‌خه‌ڵك پان بكه‌یته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌و بڕوایه‌دای ‌ه كه‌ پێویس����ت ‌ه ژنان تاده‌توانن كاربكه‌ن‌و پشت‬ ‫به‌خۆیان ببه‌س����تن‌و ئام����اژه‌ ‌ی بۆ ئه‌و‌ه كرد كه‌ ئ����ه‌و له‌ته‌مه‌نی ‪10‬‬ ‫ساڵییه‌وه‌ كارده‌كات‌و له‌هه‌مو دۆخێكدا كاری‌ كردوه‌‪.‬‬ ‫روخۆش باس له‌روداوێك ‌ی پێكه‌نین����او ‌ی ده‌كات ك ‌ه زۆربه‌ ‌ی كات‬ ‫له‌كاره‌كه‌یاندا روبه‌ڕو ‌ی ده‌بێته‌وه‌‌و له‌وباره‌یه‌وه‌ وتی‌ "یه‌كێك له‌هه‌ر‌ه‬ ‫یادگاریی����ه‌ گرنگه‌كان ك����ه‌ له‌كاره‌كه‌مدا به‌س����ه‌رم هاتبێت ئه‌وه‌ی ‌ه‬ ‫زۆرب����ه‌ی گه‌نجان دێنه‌ الم����ان وه‌ك خۆده‌رخس����تن ته‌له‌فۆنه‌كه‌یان‬ ‫ده‌نێن به‌گوێیانه‌وه‌‌و له‌خۆیانه‌و‌ه باسی كۆمپانیاو پاره‌ی زۆر ده‌كه‌ن‬ ‫ته‌نها مه‌به‌ستیان سه‌رنجڕاكێشانی ئێمه‌ی ‌ه به‌الی خۆیاندا به‌اڵم ئێم ‌ه‬ ‫گوێیان ناده‌ینێ"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ كاریگ����ه‌ری‌ قه‌یرانی‌ دارایش له‌س����ه‌ر كاره‌كه‌ ‌ی ئه‌مان‪،‬‬ ‫روخ����ۆش وت ‌ی "قه‌یران����ی‌ دارای ‌ی كاریگه‌ریی هه‌بوه‌ له‌س����ه‌ر دۆخی‬ ‫ئابوری كوردستان به‌تایبه‌ت له‌سه‌ر كاره‌كه‌ ‌ی ئێمه‌ش"‪.‬‬

‫عه‌بدولقادر سه‌رچناری‌‪ :‬سلێامنی‌ شاری‌ ده‌سته‌‌و تاقمه‌كانه‌ له‌راپه‌ڕینه‌وه‌ كه‌لوپه‌لی‌ فۆل‬ ‫پیاوێك له‌گه‌ڵ رابردو ده‬ ‫ئا‪ :‬شۆڕش محه‌مه‌د‬

‫عه‌بدولقادر سه‌رچناری‌ شاعیر‌و‬ ‫رۆماننوس رایده‌گه‌یه‌نێت "ئه‌ڵێن‬ ‫سلێمانی‌ شاری‌ ده‌سته‌‌و تاقمه‌كانه‌‌و له‌و‬ ‫بڕوایه‌دام هه‌ر شارێكی‌ كوردی‌ (هه‌ولێر‌و‬ ‫دهۆك)‌و شارۆچكه‌كانی‌ تر به‌ناوی‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی‌ خۆیانه‌وه‌ دیسانه‌وه‌ شاری‌‬ ‫ده‌سته‌‌و تاقمه‌كانن"‪.‬‬

‫س���ه‌باره‌ت به‌بایه‌خ���ی‌ ش���یعر‪،‬‬ ‫عه‌بدولق���ادر س���ه‌رچنار ‌ی له‌دیمانه‌یه‌كدا‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌ وتی‌ "ش���یعر سه‌ره‌تایه‌ك‬ ‫ب���وه‌ ب���ۆ دروس���تكردنی‌ فه‌رهه‌ن���گ‌و‬ ‫كه‌لتوری‌ كوردی‌‌و زۆرب���ه‌ی‌ ئه‌وانه‌ی‌ كه‌‬ ‫ده‌س���ت به‌نوس���ین ده‌كه‌ن‌و دێنه‌ بواری‌‬ ‫ئه‌ده‌به‌وه‌ به‌ئیحساس���اتی‌ شیعری‌ ده‌ست‬ ‫پێده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫بۆ جیاكردنه‌وه‌ی‌ شیعری‌ باش له‌شیعری‌‬ ‫خراپیش‪ ،‬سه‌رچناری‌ وتی‌ "بۆچونی‌ من‬ ‫وایه‌ كه‌ شیعر له‌كوردستاندا له‌قه‌یرانێكی‌‬ ‫گه‌وره‌دایه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌ باس له‌شیعر بكه‌ین‬ ‫ده‌بێت هه‌مو ده‌نگه‌ جی���اوازه‌كان‌و نه‌وه‌‬ ‫جیاوازه‌كان توێژینه‌وه‌یان له‌سه‌ر بكرێت‬ ‫ئه‌وكاته‌ ده‌رده‌كه‌وێت ك���ه‌ كام نه‌وه‌یان‬ ‫توانیویه‌ت���ی‌ ش���یعری‌ باش بنوس���ێت‌و‬ ‫موعاناتی‌ شیعری‌ هه‌بێت"‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ئاس���انی‌ چاپكردن‬ ‫هۆكارێك نییه‌ بۆ په‌رشوباڵوی‌ شیعر‪ ،‬وتی‌‬ ‫"ئه‌وه‌ مه‌ترس���ییه‌كی‌ زۆر زۆر گه‌وره‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش ته‌نها بواری‌ شیعری‌ نه‌گرتۆته‌وه‌‌و‬ ‫له‌بواره‌كانی‌ دیكه‌شدا وایه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "سانس���ۆرێكی‌ هونه‌ری‌ نییه‌‬ ‫تاوه‌كو ده‌ستنیش���انی‌ ئ���ه‌وه‌ بكات كه‌‬ ‫خوێنه‌ر سه‌ری‌ لێ‌ تێك نه‌چێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و ئام���اژه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌ خوێنه‌رێ���ك كه‌ تازه‌‬

‫کاوڕ‬ ‫ی تۆ ده‌ته‌وێن‬ ‫ناكرێت هه‌مو ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫زو به‌ده‌س���تی‌ بهێنیت‪ ،‬پێویس���ت ‌ه‬ ‫ی رۆژانه‌ت‪.‬‬ ‫وردتربیت له‌كاره‌كان ‌‬

‫گا‬

‫ده‌س���تده‌داته‌ خوێندنه‌وه‌‌و ده‌چێته‌ نێو‬ ‫دونیای‌ ئه‌ده‌بیاتی‌ كوردییه‌وه‌ یه‌كس���ه‌ر‬ ‫بێ���زار ده‌بێ���ت چونكه‌ ش���تی‌ ب���ێ‌ پێز‬ ‫یه‌كجار زۆره‌‌و شتی‌ داهێنه‌رانه‌ زۆر كه‌مه‌‬ ‫له‌ئه‌ده‌بی‌ كوردیدا‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دیارده‌ی‌ ده‌س���ته‌و تاقم‬ ‫له‌نێو دامه‌زراوه‌ روناكبیرییه‌كانی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫عه‌بدولق���ادر س���ه‌رچناری‌ وت���ی‌ "ئه‌ڵێن‬ ‫سلێمانی‌ شاری‌ ده‌سته‌‌و تاقمه‌كانه‌‌و له‌و‬ ‫بڕوایه‌دام هه‌ر شارێكی‌ كوردی‌ (هه‌ولێر‌و‬ ‫ده���ۆك)‌و ش���ارۆچكه‌كانی‌ ت���ر به‌ناوی‌‬ ‫تایبه‌تمه‌ندی‌ خۆیانه‌وه‌ دیسانه‌وه‌ شاری‌‬ ‫ده‌سته‌‌و تاقمه‌كانن"‪.‬‬ ‫ئه‌و مه‌به‌سته‌كه‌ی‌ زیاتر رونده‌كاته‌وه‌‌و‬ ‫ده‌ڵێ‌ "واتا تۆ ده‌بێت س���ه‌ر به‌حزبێكی‌‬ ‫دیاریك���راو‌و بۆچونێك���ی‌ دیاریكراو بیت‬ ‫ئینجا ئه‌وكاته‌ شوێنت ده‌بێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌وكه‌سانه‌ی‌ بێالیه‌نن ناتوانن‬ ‫بچنه‌ ناو ئه‌و دیارده‌یه‌ی‌ تاقمگه‌راییه‌وه‌‌و‬ ‫له‌راس���تیدا له‌نێ���و كۆمه‌ڵگ���ه‌ی‌ ئێمه‌دا‬ ‫به‌داخه‌وه‌ هه‌ر شوێنیشیان نابێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رچناری‌ ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫له‌نێو ده‌زگا رۆش���نبیرییه‌كاندا سه‌د ده‌ر‬ ‫س���ه‌د ئه‌م دیارده‌یه‌ ره‌نگیداوه‌ته‌وه‌‌و هه‌ر‬ ‫كه‌سه‌‌و گوزارش���ت له‌و حزبه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫بااڵده‌سته‌ له‌ده‌ڤه‌ر‌و ناوچه‌كه‌ی‌ خۆیدا‪.‬‬ ‫ئه‌و زیاتر له‌سه‌ر ئه‌م پرسه‌ هه‌ڵوێسته‌‬ ‫ده‌كات‌و رایده‌گه‌یه‌نێ���ت "ه���ۆكاری‌‬ ‫په‌راوێزخستنی‌ بێالیه‌نه‌كانیش ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫یان سه‌ر به‌حزبی‌ بااڵده‌ستی‌ ئه‌و ناوچه‌یه‌‬ ‫نی���ن ی���ان س���ه‌ر به‌ده‌س���ته‌‌و تاقمێكی‌‬ ‫دیاریكراو نین"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌ناونان���ی‌ س���لێمانی‌‬ ‫به‌پایته‌ختی‌ رۆشنبیریش‪ ،‬وتی‌ "ناوێكی‌‬ ‫بێ‌ ناوه‌ڕۆكه‌ دراوه‌ به‌سلێمانی‌‪ .‬روناكبیری‌‬ ‫ئه‌م شاره‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌مێژوی‌ ئه‌م شاره‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬په‌یوه‌ندی‌ به‌ئێس���تاوه‌ نییه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬

‫دوانه‌‬

‫ی ئه‌و س���ه‌فه‌ر‌ه كورته‌ی‌ هات ‌ه‬ ‫ی داراییه‌كی‌ خراپ به‌ه���ۆ ‌‬ ‫خه‌ریك���ه‌ له‌دۆخ��� ‌‬ ‫ی زۆرت كێشاو‌ه پێش���ت تۆزێك كێش���ه‌ت بۆدروست‬ ‫رزگارت بێت‪ ،‬ماندوبون ‌‬ ‫ده‌بێ���ت له‌گ���ه‌ڵ خاوه‌نكاره‌ك���ه‌ت‌و‬ ‫به‌اڵم توانیت به‌رهه‌مه‌ك ‌هی‌ بخۆیت‪.‬‬ ‫هاوڕێكانت‪.‬‬

‫عه‌بدولقادر سه‌عید سه‌رچناری‌‬

‫ێ‬ ‫ی شیعری‌‌و س ‌‬ ‫*خاوه‌نی‌ ‪ 18‬دیوان ‌‬ ‫ی (گۆڕ غه‌ریب‪،‬‬ ‫رۆمانه‌ به‌ناوه‌كان ‌‬ ‫فرمێسكی‌ به‌فر‪ ،‬له‌خۆرنشینه‌و‌ه‬ ‫خۆرهه‌ڵدێت"‪.‬‬ ‫*ئه‌ندامی‌ یه‌كێتی‌ نوسه‌رانی‌ كورده‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫*زمانی‌ ئه‌ڵمانی‌‌و عه‌ره‌بی‌‌و كورد ‌‬ ‫ده‌زانێت‬

‫په‌یوه‌ن���ده‌ به‌پاش���خانی‌ رۆش���نبیری‌‌و‬ ‫كه‌لتوری‌ ئه‌م ش���اره‌وه‌ له‌ڕوی‌ ملمالنێی‌‬ ‫سیاسی‌‌و ملمالنێی‌ رۆشنبیرییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "كه‌سانی‌ وه‌ك كامه‌ران موكری‌‌و‬ ‫بێكه‌س‌و خه‌ڵكه‌ رۆشنگه‌ره‌كانی‌ ئه‌وكاته‌‬ ‫بون كه‌ ئه‌و پاشخانه‌‌و ئه‌و بنه‌مایه‌یان بۆ‬ ‫سلێمانی‌ دروستكرد"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌چه‌مك���ی‌ رێزلێنان‌و ئه‌و‬ ‫مه‌راس���یمانه‌ی‌ ب���ۆ رێزلێن���ان ئه‌نج���ام‬ ‫ده‌درێن‪ ،‬س���ه‌رچناری‌ وتی‌ "وكو داهێنان‬ ‫ڕێزی‌ ك���ه‌م ك���ه‌س گی���راوه‌‌و زۆرینه‌ی‌‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ رێزیان لێگیراوه‌ سه‌ر به‌ده‌سته‌‌و‬ ‫تاق���م‌و حزبه‌كان���ن‪ .‬چونك���ه‌ ئه‌فراندن‬ ‫خۆی‌ ش���اهیده‌‌و هه‌مو خه‌ڵك ده‌ستی‌ بۆ‬ ‫راده‌كێشێت‌و ده‌ڵێن ئه‌و نوسه‌ره‌ خاوه‌نی‌‬ ‫ئه‌فراندنی‌ گه‌وره‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "رێ���ز له‌به‌هره‌مه‌نده‌كان كه‌م‬ ‫نراوه‌‌و ئه‌وانی‌ تر باكگراوه‌ندێكی‌ سیاسی‌‬ ‫له‌پش���تیانه‌وه‌ هه‌بوه‌‌و رێزلێنان له‌واڵتی‌‬ ‫ئێمه‌ بۆ ئه‌و كه‌سانه‌ بوه‌ كه‌ له‌به‌رچاون‌و‬ ‫نزیك���ن له‌سیس���تمێكی‌ سیاس���ی‌ ئ���ه‌م‬ ‫واڵته‌"‪.‬‬

‫قرژاڵ‬

‫ئا‪ :‬ئیمان زه‌ندی‬ ‫پیاوێك له‌دوای ڕاپه‌ڕینه‌كه‌ی ساڵی‪1991‬‬ ‫ده‌ستیداوه‌ته‌ كۆكردنه‌وه‌ی‌ كه‌لوپه‌لی‌ فۆلكلۆر ‌ی‬ ‫كوردی‌‌و هه‌تا ئێستاش به‌رده‌وامه‌‪ .‬له‌دیمانه‌یه‌كی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاوێنه‌دا ئاماژه‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ویستویه‌تی‌ له‌و رێگه‌یه‌وه‌ سیمبولی‌ كه‌لتوری‌‬ ‫كورده‌واری‌ بپارێزێت‌و رایگه‌یاند "له‌دوكانه‌كه‌مدا‬ ‫پارچه‌ی كۆنی تێدایه‌ بۆ ‪1000‬هه‌زار ساڵ‌و ‪500‬‬ ‫ساڵ‌و ‪ 300‬ساڵ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌م����و ڕۆژێك هه‌ر له‌گه‌ڵ گزنگ‪ ،‬حاجی ره‌ئوف‬ ‫جلێكی كورده‌وای ده‌پۆش����ێ‌و عه‌تر له‌خۆی ده‌دا‪،‬‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ هه‌نگاون����ان بۆخواردنی به‌یان����ی كه‌ نانی‬ ‫گه‌رمی ته‌نور به‌چای سه‌ماوه‌ره‌ ئه‌و ژه‌مه‌شی كۆتای‬ ‫پێده‌هێنێ‪ ،‬پاش به‌س����تنی قه‌یتانی پێاڵوه‌كانی‌و‬ ‫هه‌ڵگرتن����ی ته‌س����بیحی (ال ال����ه‌ اال الله)ه‌كه‌ی‌و‬ ‫خنه‌خن خۆی گوزه‌ر ده‌كات له‌ده‌رگای ماڵه‌كه‌ی تا‬ ‫ده‌گاته‌ بازاڕ‪ ،‬هه‌مو به‌یانیانێك له‌ناو بازاڕی شاردا‬ ‫دوكاتژمێ����ر به‌پێ‪ ،‬چاو به‌دیمه‌نه‌كانی ناو ش����اردا‬ ‫ده‌خشێنێت و وێنایان ده‌كات‪ ،‬حاجی‌ ره‌ئوف وتی"‬ ‫دوساڵ دوای ڕاپه‌ڕینه‌كه‌ی س����اڵی ‪ 1991‬دوكانی‬ ‫كه‌لوپه‌لی كه‌له‌پوریم دان����ا‪ ،‬ئه‌وه‌ بۆ نزیكه‌ی ‪22‬و‬ ‫‪ 23‬ساڵ ده‌بێت ئه‌و دوكانه‌ بچوكه‌م هه‌یه‌و زۆربه‌ی‬ ‫كه‌لوپه‌لی كۆنی تێدایه‌‪ ،‬هه‌ر له‌كاتژمێر ‪8‬ی به‌یانی‬ ‫له‌ماڵ دێمه‌ ده‌ره‌وه‌‌و دو كاتژمێر پێش ئه‌وه‌ی بچم‬ ‫بۆ دوكانه‌كه‌م به‌ناو بازاڕدا ده‌ڕۆم تا كاره‌كه‌م زیاتر‬ ‫خۆشبوێ‪ ،‬نزیكه‌ی پێش بانگی ئێواره‌ (مه‌غریب)‬ ‫ده‌چمه‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌م پیاوه‌ ك����ه‌ ته‌مه‌نی‌ ‪ 72‬س����اڵه‌‌و له‌باره‌ی‬ ‫پیش����ه‌كه‌یه‌وه‌ ئاماژه‌ی‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ كرد كه‌ "به‌هۆی‬ ‫قه‌یرانی‌ داراییه‌وه‌ له‌رۆژێكدا ‪ 1500‬یان ‪ 500‬س����ه‌د‬

‫شێر‬

‫ی تر ماڵت له‌خۆت نهێنیه‌ك���ت بۆ كه‌س���ێك دركانت ك ‌ه‬ ‫ی كه‌س���ان ‌‬ ‫به‌ویس���ت ‌‬ ‫ی نه‌ده‌ب���و له‌ئێس���تادا باس���ی‌ ئه‌وه‌ت‬ ‫ی ناڕه‌حه‌تیه‌كان ‌‬ ‫تێكدا هه‌ربۆی ‌ه چاوه‌ڕێ ‌‬ ‫بۆبكردایه‌‪ ،‬توشی‌ كێشه‌ ده‌بیت له‌ناو‬ ‫بكه‌و ره‌نگه‌ ماوه‌یه‌كیش بخایه‌نێت‪.‬‬ ‫خێزانه‌كه‌ت‪.‬‬

‫دینارم ده‌س����ت ده‌كه‌وێت"‪ ،‬به‌اڵم كاك حاجی دڵی‬ ‫به‌كاره‌كه‌ی زۆر خۆشه‌‌و وتیش����ی‌ "له‌دوكانه‌كه‌مدا‬ ‫هه‌مو جۆره‌ كه‌لوپه‌لێكی‌ كۆنم داناوه‌ له‌ده‌ستاڕه‌وه‌‬ ‫بگره‌ تا فلسی سااڵنی سییه‌كان‪ ،‬بۆیه‌ئه‌م دوكانه‌م‬ ‫دان����اوه‌ چونك����ه‌ ویس����تومه‌ بیره‌وه‌ری‌وكه‌لوپه‌لی‬ ‫باوباپیرانمان له‌بیر نه‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و ئاماژه‌ بۆ ئ����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ تائێس����تاش‬ ‫هه‌ندێك كه‌س هه‌یه‌ هه‌روه‌كو ڕابردو بیرده‌كه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫ئ����ه‌و كه‌لوپه‌الن����ه‌ ده‌ك����ڕن‌و وتی‌ "زۆر ش����انازی‬ ‫به‌كاره‌كه‌مه‌وه‌ ده‌ك����ه‌م‪ ،‬هه‌رگیز ڕۆژێك بیرم له‌وه‌‬ ‫نه‌كردۆته‌وه‌ كه‌ ئ����ه‌م دوكانه‌ الببه‌م‪ ،‬هه‌تا ته‌مه‌نم‬ ‫مابێت له‌ناویدا به‌سه‌ری ده‌به‌م‪ ،‬هه‌روه‌ها ڕادیۆیه‌كم‬ ‫داناوه‌‌و لێیه‌وه‌ گوێ‌ له‌گۆرانییه‌ كۆنه‌كانی‌ س����ااڵنی‌‬ ‫شه‌سته‌كان ده‌گرم"‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی دڵت‬ ‫كاتی‌ ئ���ه‌و‌ه هات���وه‌ رازه‌كان ‌‬ ‫بۆخۆشه‌ویس���ته‌كه‌ت ده‌ربخه‌ی���ت‪،‬‬ ‫ی نهێنیه‌كان‬ ‫پێویست به‌ش���اردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ناكات له‌خۆشه‌ویسته‌كه‌ت‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫گه‌ڕانه‌وه‌ی هه‌ولێر بۆ به‌غداد‬ ‫ڕێزان شێخ دلێر‬ ‫ل���ه‌دوای پرۆس���ه‌ی ئازادكردن���ی عێراق‌و‬ ‫كه‌وتن���ی تۆتالیتاترین سیس���ته‌می دیكتاتۆر‬ ‫له‌رۆژهه‌اڵتی ناوین‪ ،‬گه‌لی كوردو سه‌ركردایه‌تی‬ ‫سیاسی ئێمه‌ به‌شداری جدی‌و راسته‌قینه‌یان‬ ‫هه‌بو له‌داڕشتنه‌وه‌و دروستكردنه‌وه‌ی هه‌یكلی‬ ‫عیراقێك���ی فێدێرالی دێمۆكرات���ی لیبڕاڵیدا‪.‬‬ ‫به‌درێژای���ی مێژوی عێ���راق یه‌كه‌مین جار بو‬ ‫كورد به‌هه‌مو توانای سیاس���ی‌و دیپلۆماسی‬ ‫خۆی���ه‌وه‌ بتوانێ���ت داڕێژه‌رو نه‌خشه‌س���ازی‬ ‫ده‌س���تورێكی نیش���تیمانی‌و سیاسی مۆدیرن‬ ‫بێ���ت بۆ واڵتێك ك���ه‌ خۆی تێی���دا قوربانی‬ ‫یه‌كه‌م بوه‌‪ .‬سه‌ركردایه‌تی سیاسی كورد له‌م‬ ‫ڕوه‌وه‌ هه‌وڵێكی بێ وێنه‌یان خسته‌كار تائه‌و‬ ‫جێگه‌یه‌ی پ���ۆل برێمه‌ر به‌فریادڕه‌س���ه‌كان‬ ‫ن���اوی ده‌ب���ردن‪ .‬دوای دروس���تكردنه‌وه‌و‬ ‫بونیادنان���ه‌وه‌ی ته‌واوی پای���ه‌ كه‌وتوه‌كانی‬ ‫عێ���راق‪ ،‬دوای لێكهه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی هه‌مو‬ ‫ئینتیمایه‌كی سیاس���ی‌و ئاین���ی‌و مه‌زهه‌بی‌و‬ ‫تائیف���ی بۆ عێراق س���ه‌ركردایه‌تی سیاس���ی‬ ‫وه‌ك فریادڕه‌س ده‌ركه‌وتن‌و ئه‌و جه‌نگه‌ڵه‌یان‬

‫كرده‌وه‌ به‌واڵت‪ ،‬ئاشكرایه‌ سه‌رۆك كۆمارێكی‬ ‫لێهاتو چاالكی وه‌ك هه‌ڤاڵ مامجه‌الل‌و خودی‬ ‫كاك مه‌س���عود بارزانی‌و كاك نه‌وش���یروان‌و‬ ‫ته‌واوی سیاس���یه‌كانی ئێم���ه‌ جێپه‌نجه‌یان‬ ‫به‌و نه‌خش���ه‌یه‌وه‌ دیاره‌ كه‌ عێراقی ئه‌مڕۆی‬ ‫ل���ێ پێكهاتوه‌‪ .‬پرس���یار ئه‌وه‌ی���ه‌ له‌پێناوی‬ ‫چیدا دروس���تكردنی واڵتێك به‌مه‌یلی خۆت‌و‬ ‫له‌دواجاردا پشتكردنه‌ ئه‌و واڵته‌و هه‌وڵدان بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی دوركه‌ویته‌وه‌ له‌پاش���ه‌ڕۆژی سیاسی‌و‬ ‫چاره‌نوس���ی ده‌سه‌اڵت له‌عێراق كه‌ تۆ له‌سه‌ر‬ ‫مه‌یلی خۆت دروس���تت كردۆته‌وه‌؟ ئیشكردن‬ ‫ب���ۆ دروس���تكردنی سیس���ته‌می ئێكۆنۆمی‬ ‫س���ه‌ربه‌خۆ ده‌س���تكه‌وتێكی باش���ه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫چۆنێتی دروس���تكردنی ئه‌و ژێرخانه‌ ئابوریه‌‬ ‫سه‌ربه‌خۆیه‌ پێویستی به‌دیراسه‌و خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫دورمه‌ودا هه‌یه‌‪ .‬دوژمن���كاری حكومه‌ته‌كه‌ی‬ ‫ئاردۆگان‌و داودئۆغلۆ ل���ه‌وه‌ تۆختره‌ بیه‌وێت‬ ‫هی���چ ئومێدێك بۆدروس���تكردنی ش���وناس‌و‬ ‫قه‌واره‌یه‌ك���ی سیاس���ی‌و نه‌ته‌وه‌ی���ی ك���ورد‬ ‫له‌هه‌ركوێی دونیابێت به‌ده‌س���ت بێت چجای‬ ‫ئه‌وه‌ی له‌ڕێگای فاشیزمی توركیاوه‌ بمانه‌وێت‬ ‫ببینه‌ خاوه‌نی ئابوری س���ه‌ربه‌خۆی خۆمان‪.‬‬ ‫بابه‌ته‌ك���ه‌ له‌وه‌ئالۆز ترو قوڵتره‌ وه‌ك له‌وه‌ی‬ ‫بتوانین به‌ئاسانی تێیبگه‌ین له‌راستیدا ئه‌وه‌ی‬ ‫توركیا ئامانجی بو دروس���تكردنی ئابوریه‌كی‬ ‫به‌هێ���ز نه‌بو بۆ كوردس���تان به‌ڵكه‌ بریتی بو‬ ‫له‌وه‌ی له‌ڕێ���گای كورده‌كانه‌وه‌ ئابوری خۆی‬ ‫به‌هێ���ز ب���كات‪ ،‬گومان ل���ه‌وه‌دا نی���ه‌ بۆریه‌‬ ‫نه‌وته‌كانی هه‌رێم نه‌ك توركیایان له‌قه‌رزاریه‌كی‬ ‫چ���ڕی بانق���ی نیوده‌وڵه‌تی ده‌رهێن���ا به‌ڵكه‌‬ ‫توركیایان كرد به‌یه‌ك له‌هێ���زه‌ ئابوریه‌كانی‬ ‫ناوچه‌كه‌و جیهانیش‪ ،‬ئه‌مڕۆ هه‌ولێر گه‌ره‌كیه‌‬

‫ك���ورد له‌هه‌ولێر پێی���ان وابو توركی���ا تاكه‌‬ ‫فریادڕه‌س���ی به‌دیهێنانی ئه‌م خه‌ونه‌یه‌؟ ئایا‬ ‫هه‌ر له‌سه‌ره‌تای مه‌یلی دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌به‌غداد‬ ‫ئێمه‌و به‌شێك له‌سیاسیه‌كانی لیستی سه‌وزو‬ ‫نیلی به‌ئاش���كرا ئ���ه‌و جۆره‌ له‌سیاس���ه‌تی‬ ‫خۆڕاده‌ستكردنی توركیامان مه‌حكوم نه‌كرد؟‬ ‫ئاخ���ۆ نه‌مانگوت ته‌نها ڕێگای س���ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫ئابوریه‌ك���ی به‌هێز بریتیه‌ له‌رێككه‌وتن له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌غدادێك كه‌ خۆمان ش���ه‌ریكی سیاس���ی‌و‬ ‫ئابوری‌و شۆڕش���گێڕی‌و ده‌س���تورین تێیدا؟‬ ‫ئه‌وه‌ ئاشكرایه‌ سیاسه‌تی هه‌رێمی كوردستان‬ ‫بۆ ده‌ستخس���نی پرۆژه‌ی ئابوری س���ه‌ربه‌خۆ‬ ‫له‌ڕێگای كۆمپانیاكانی توركیاوه‌ شكس���تی‬ ‫خ���وارد‪ ،‬ئه‌وه‌ش ئاش���كرایه‌ كاتێكی زۆرمان‬ ‫له‌كیسداو هه‌رێم دوچاری یه‌ك دونیا قه‌یرانی‬ ‫سیاسی‌و ئابوری بوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌مڕۆ كه‌ هه‌ولێر‬ ‫به‌ه���ه‌ردو ده‌س���ت به‌ده‌رگاكان���ی به‌غ���دادا‬ ‫ده‌كێش���ێت تا لێی بكه‌نه‌وه‌ ده‌بێت دیسانه‌وه‌‬ ‫به‌كۆمه‌ڵێ���ك س���تراتیژو پرۆژه‌ی سیاس���ی‌و‬ ‫چاكسازیه‌وه‌ له‌هه‌مو دۆسیه‌كاندا بچنه‌وه‌ سه‌ر‬ ‫مێزی گفتوگۆ‪ ،‬به‌فیڕۆدان���ی كات له‌قازانجی‬ ‫هه‌ركه‌س بێت س���ودی ئێمه‌ی تیانیه‌‪ ،‬عێراق‬ ‫له‌هه‌ركات زیاتر پێویس���تی به‌هاوهه‌ڵویستی‬ ‫كورده‌ بۆ روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی تیرۆرو پرۆس���ه‌ی‬ ‫چاكس���ازی له‌هه‌م���و بواره‌كان���دا‪ ،‬ده‌بێ���ت‬ ‫سه‌ركردایه‌تی سیاس���ی كورد سود له‌پێگه‌ی‬ ‫الوازی عه‌ب���ادی‌و حكومه‌ته‌كه‌ی وه‌ربگرێت‌و‬ ‫كارێ���ك ب���كات به‌غ���داد بێت ب���ۆ هه‌ولێرو‬ ‫هه‌میش���ه‌ وه‌ك فریادڕه‌س ته‌ماش���ای گه‌لی‬ ‫بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ به‌غداد‪ ،‬ئایا گه‌ڕانه‌وه‌ی هه‌ولێر كوردو س���ه‌ركردایه‌تیه‌ سیاس���یه‌كه‌ی بكات‬ ‫بۆ به‌غداد دوای شكستی ئه‌و خه‌ونی ئازادی نه‌ك هاوپه‌یمانێكی بێوه‌فا كه‌ ئه‌گه‌ر به‌غدای‬ ‫ئابوریه‌وه‌ دێت كه‌ هه‌ندێك له‌ده‌سه‌اڵتدارانی له‌پشت نه‌بێت گورگ ده‌یخوات‪!..‬‬

‫ده‌بێت سه‌ركردایه‌تی‬ ‫سیاسی كورد سود‬ ‫له‌پێگه‌ی الوازی‬ ‫عه‌بادی‌و حكومه‌ته‌كه‌ی‬ ‫وه‌ربگرێت‌و كارێك‬ ‫بكات به‌غداد بێت‬ ‫بۆ هه‌ولێرو هه‌میشه‌‬ ‫وه‌ك فریادڕه‌س‬ ‫ته‌ماشای گه‌لی‬ ‫كوردو سه‌ركردایه‌تی ‌ه‬ ‫سیاسیه‌كه‌ی بكات‬

‫عه‌ره‌بی‌ سونه‌و ده‌وڵه‌تی‌ كوردی‌‬ ‫پشتیوان ئه‌حمه‌د‬ ‫س���ه‌ره‌تا مه‌به‌س���تم له‌عه‌ره‌ب���ی‌ س���ونه‌‪،‬‬ ‫عه‌ره‌ب���ی‌ عێراقه‌ ن���ه‌ك س���ه‌رجه‌م عه‌ره‌ب ‌ی‬ ‫س���ونه‌‪ .‬له‌ئانوس���اتی‌ داگیركردن���ی‌ عێراق‬ ‫له‌الی���ه‌ن ئینگلیزه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ به‌ڕه‌نگاریان‬ ‫بوه‌وه‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ سه‌ره‌كی‌‪ ،‬شیعه‌ی‌ عێراق‬ ‫بو‪ ..‬عوله‌مای‌ ش���یعه‌ سه‌ركردایه‌تی‌ شۆڕشی‌‬ ‫بیس���تیان دژ به‌ به‌ریتانیا كرد‪ .‬س���وته‌مه‌نی‌‬ ‫ش���ه‌ڕه‌كه‌ش‪ ،‬خه‌ڵكی‌ ره‌نجده‌ری‌ ش���یعه‌ بو‪.‬‬ ‫به‌ریتانیا كاتێك ده‌وڵه‌ت���ی‌ عێراقی‌ چێكرد‪،‬‬ ‫ناچار بو پش���ت به‌عه‌ره‌بی‌ س���ونه‌ ببه‌ستێ‌‪.‬‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ عێراق له‌ساڵی‌ (‪)1921‬ه‌وه‌ تاكو‪-9‬‬ ‫‪ 2003-4‬ده‌وڵه‌تێك���ی‌ س���ونه‌مه‌زه‌ب ب���و‪..‬‬ ‫هه‌ندێك كه‌سایه‌تی‌ كوردی‌‪ ،‬رۆڵی‌ گه‌وره‌یان‬ ‫له‌دامه‌زراندن���ی‌ ده‌وڵه‌ته‌كه‌دا بینیوه‌‪ ..‬له‌وانه‌‬ ‫جه‌عفه‌ر عه‌س���كه‌ری‌ دامه‌زرێنه‌ری‌ س���وپای‌‬ ‫عێ���راق بوه‌‪ ،‬س���وپایه‌ك هه‌ر له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‬ ‫به‌دو فه‌وج ده‌س���تی‌ پێكردوه‌‪ ،‬یه‌كێكیان بۆ‬ ‫سه‌ركوتكردنی‌ ش���یعه‌ به‌ناوی‌ (فوج موسی‌‬ ‫الكاضم) ئه‌وی‌ دیكه‌یان به‌مه‌به‌س���تی‌ لێدانی‌‬ ‫كورد‪.‬‬ ‫عه‌ره‌بی‌ سونه‌ هه‌ر له‌سه‌ره‌تاوه‌ به‌ئاراسته‌ی‌‬ ‫عه‌ره‌بچێتی‌ كاریان كردوه‌و هه‌میشه‌ عێراقیان‬ ‫به‌ به‌ش���ێك له‌واڵتی‌ گه‌وره‌ی عه‌ره‌ب داناوه‌‪،‬‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ له‌ئاس���تی‌ ش���یعه‌ی عێ���راق وه‌كو‬ ‫زۆرین���ه‌‪ ،‬ده‌ربكه‌ون‪ ..‬ب���ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌ جێگای‌‬ ‫تێڕامانه‌‪ ،‬تیۆرس���ینی‌ ته‌وژم���ی‌ عه‌ره‌بچێتی‌‬ ‫له‌عێ���راق –س������اطع الحصری‌‪ -‬له‌ئه‌س���ڵه‌وه‌‬ ‫ت���ورك بوه‌‪ .‬له‌وه‌ش س���ه‌یرتر‪ ،‬حزبی‌ به‌عس‬ ‫كه‌ له‌كۆتاییه‌كانی‌ چله‌كانی‌ س���ه‌ده‌ی‌ بیست‬ ‫له‌عێ���راق دام���ه‌زرا‪ ،‬دامه‌زرێنه‌ك���ه‌ی‌ (فؤاد‬

‫له‌روی‌ ناوچه‌ییه‌وه‌‬ ‫ملمالنێی‌ مه‌زه‌بی‌‬ ‫له‌نێوان سونه‌و شیعه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌‌و‬ ‫ئێران‌و سعودیه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫باڵی‌ به‌سه‌ر رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاستدا كێشاوه‌و‬ ‫ئێستا عه‌ره‌بی‌ سونه‌‬ ‫پتر شیعه‌ به‌مه‌ترسی‌‬ ‫ده‌زانن‬ ‫الركاب���ی) كورد ب���وه‌‪ ،‬له‌ته‌مه‌نی‌ به‌عس���ی‌‬ ‫عێراقدا‪ ،‬س���ێ‌ سكرتێری‌ (س���ه‌رۆك) كورد‬ ‫بون ك���ه‌ ئه‌وانیش (ف���ؤاد الركابی – علی‬ ‫صالح السعدی – عبدالكریم الشیخلی)*ن‪..‬‬

‫ئه‌م ك���وردو توركانه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و كه‌لێن ‌ه‬ ‫پڕبكه‌نه‌وه‌ كه‌ له‌كه‌سایه‌تیان هه‌یه‌ (بێگومان‬ ‫به‌پێی‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ باری‌ ده‌رونییان) ئه‌وپه‌ڕی‌‬ ‫هه‌وڵیانداوه‌ له‌عه‌ره‌به‌كان عه‌ره‌بتربن‪.‬‬ ‫عه‌ره‌بی‌ س���ونه‌‪ ،‬پاش روخان���ی‌ به‌عس‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌شاندنی‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراق‪ ،‬له‌سه‌رهه‌مان‬ ‫رێچكه‌ به‌رده‌وام بون‌و مه‌ستی‌ خه‌یاڵی‌ جاران‬ ‫بون‪ :‬عێراق به‌ش���ێكه‌ له‌ئومم���ه‌ی‌ عه‌ره‌بی‌‌و‬ ‫ده‌بێ‌ یه‌كپارچه‌یی‌ خاكی‌ عێراق پارێزراو بێت‌و‬ ‫دژی‌ ئه‌وه‌ بون عێراق وه‌كو سیسته‌می‌ حوكم‬ ‫فیدراڵی‌ بێت‌و له‌چه‌ند هه‌رێمێك پێكبێت‪ .‬له‌م‬ ‫س���ۆنگه‌یه‌وه‌ دژی‌ پرۆژه‌ی‌ ده‌ستوری‌ عێراق‬ ‫ده‌نگیان���دا‪ ..‬له‌خولی‌ یه‌كه‌م���ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫نوێنه‌ران���ی‌ عێراق هه‌مدیس عه‌ره‌بی‌ س���ونه‌‬ ‫دژی‌ ده‌ركردنی‌ یاسای‌ چۆنێتی‌ دروستكردنی‌‬ ‫هه‌رێم���ه‌كان بون‪ ،‬له‌كاتی‌ ده‌نگدان له‌س���ه‌ر‬ ‫پرۆژه‌یاس���اكه‌‪ ،‬نوێنه‌ران���ی‌ عه‌ره‌بی‌ س���ونه‌‬ ‫بایكۆتی‌ دانیش���تنه‌كه‌یان كرد به‌مه‌به‌س���تی‌‬ ‫په‌كخستنی‌ نیسابی‌ قانونی‌‪.‬‬ ‫عه‌ره‌بی‌ س���ونه‌ ل���ه‌و خه‌یاڵ���ه‌دا بون كه‌‬ ‫هه‌مدیس ده‌توان���ن وه‌كو جاری‌ جاران به‌غدا‬ ‫كۆنت���رۆڵ بكه‌ن���ه‌وه‌و جڵه‌وی‌ حوك���م بگرنه‌‬ ‫ده‌س���ت ش���یعه‌ له‌به‌رچه‌ند هۆیه‌ك توانییان‬ ‫جێ���ی‌ پێی‌ خۆیان له‌به‌غدا قایم بكه‌ن‌و هێدی‌‬ ‫هێدی‌ پاڵ به‌سونه‌وه‌ بنێن‌و ته‌نانه‌ت له‌ناوچه‌‬ ‫سونه‌نش���ینه‌كانی‌ پش���تێنی‌ به‌غداش‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫وایكرد عه‌ره‌بی‌ س���ونه‌ بگه‌ن���ه‌ ئه‌و باوه‌ڕه‌ی‌‬ ‫زه‌حمه‌ت���ه‌ جارێك���ی‌ دیكه‌ وه‌ك���و پێكهاته‌‬ ‫ببن���ه‌وه‌ ژم���اره‌ (‪ )1‬پاش���خانی‌ مه‌زه‌ب���ی‌‌و‬ ‫له‌خۆبایبونیش���یان ڕێی���ان پێ‌ ن���ادا له‌ژێر‬ ‫س���ایه‌ی‌ ش���یعه‌ بحه‌وێنه‌وه‌و جه‌مسه‌ربه‌ندی‌‬ ‫مه‌زه‌بی���ش له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت ڕۆڵێكی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ بینی‌ له‌دروس���تكردنی‌ بیرۆكه‌یه‌ك‪،‬‬

‫كه‌ ئه‌ویش بادانه‌وه‌یه‌ به‌ره‌و الی‌ فیدراڵیه‌ت‌و‬ ‫دروستكردنی‌ هه‌رێمێك یاخود چه‌ند هه‌رێمێك‬ ‫له‌خ���ۆراوای‌ عێ���راق‪ .‬وه‌ك وتم���ان‪ ،‬له‌روی‌‬ ‫ناوچه‌ییه‌وه‌ ملمالنێی‌ مه‌زه‌بی‌ له‌نێوان سونه‌و‬ ‫شیعه‌ به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ گشتی‌‌و ئێران‌و سعودیه‌‬ ‫به‌شێوه‌یه‌كی‌ تایبه‌تی‌ باڵی‌ به‌سه‌ر رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���تدا كێشاوه‌و ئێس���تا عه‌ره‌بی‌ سونه‌‬ ‫پتر ش���یعه‌ به‌مه‌ترس���ی‌ ده‌زانن‪ ،‬هه‌س���تی‌‬ ‫مه‌زهه‌بی‌ پاڵی‌ به‌هه‌س���تی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫سونه‌ ناوه‌و جێی‌ گرتۆته‌وه‌‪ ،‬له‌م روانگه‌یه‌وه‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌ سونه‌ زیاتر سۆزی‌ به‌ره‌و الی‌ كورده‌‬ ‫(زۆرین���ه‌ی‌ س���ونه‌یه‌)‪ ،‬توركیاو س���عودیه‌و‬ ‫قه‌ته‌ر‪ ،‬به‌یه‌ك چاو ته‌ماشای‌ كوردی‌ سونه‌ی‌‬ ‫عێراق‌و عه‌ره‌بی‌ سونه‌ی‌ عێراق ده‌كه‌ن (وه‌كو‬ ‫مه‌زه‌ب)‪.‬‬ ‫جه‌مسه‌ری‌ سونه‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‪،‬‬ ‫وه‌كو ستراتیج پێیان باشه‌ عێراق پارچه‌پارچه‌‬ ‫بكرێت‌و دو ده‌وڵه‌تی‌ سونه‌ی‌ لێ‌ جیابكه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر بااڵده‌س���تی‌ ئێران‌و ش���یعه‌ له‌عێراق‬ ‫به‌رده‌وام بو‪ ،‬له‌و ڕێگایه‌شه‌وه‌ ده‌توانن هیاللی‌‬ ‫ش���یعی‌ له‌كه‌مه‌ره‌وه‌ ببڕن‪ ،‬ب���ه‌وه‌ی‌ ئێران‌و‬ ‫عێراقی‌ شیعه‌‪ ،‬له‌ده‌شتاییه‌وه‌ له‌لوبنان‌و سوریا‬ ‫جیابكه‌نه‌وه‌‪ .‬له‌م جه‌مسه‌ربه‌ندیه‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاست به‌گشتی‌‌و عێراق به‌تایبه‌تی‌ عه‌ره‌بی‌‬ ‫سونه‌ ئاماده‌ن كێش���ه‌كانیان له‌گه‌ڵ كوردی‌‬ ‫باشور (سونه‌) چاره‌سه‌ر بكه‌ن‌و پێكه‌وه‌ دو‬ ‫ده‌وڵه‌تی‌ سونی‌‪ ،‬یاخود یه‌ك ده‌وڵه‌تی‌ سونی‌‬ ‫له‌هه‌ردوال‪ ،‬راس���ت بكه‌نه‌وه‌و ببن به‌له‌مپه‌رو‬ ‫س���ه‌ری‌ ڕم له‌ملمالنێ���ی‌ داهاتویان���دا له‌گه‌ڵ‬ ‫شیعه‌‪.‬‬

‫جەالل دەباغ‬ ‫ئ���ەوە چەن���د س���اڵێکە ئ���ەو خەڵکەی‬ ‫لەتورکیاوە بەرەو ئەوروپاو بەڕێگای یۆنان‬ ‫کۆچدەک���ەن‪ ،‬بەتایبەت���ی الوان لەدەی���ان‬ ‫روداوی داخ���داردا بەدەس���تەو بەکۆم���ەڵ‬ ‫لەدەریادا دەخنکێن‌و کەمیان الش���ەکانیان‬ ‫دەدۆزرێنەوەو زۆریان بێ سەروشوێن دەبن‪.‬‬ ‫لەم وتارەدا مەبەس���ت تەنیا لەکۆچبەرانی‬ ‫کوردستانە‪.‬‬ ‫کارەساتی داخداری ئەم دواییە ئەوەبو کە‬ ‫لەم رۆژانەدا لەدەریای ئیجە رویداو نزیکەی‬ ‫حەفتا کەسی کوردس���تانی باشور گیانیان‬ ‫لەدەستداو الش���ەی هەندێکیان دۆزرانەوەو‬ ‫زۆریشیان هێشتا بێسەروشوێنن‪.‬‬ ‫هۆکارەکانی کۆچکردن‪:‬‬ ‫‪ -‬ب���اری گرانی ژی���ان‌و تەنگوچەڵەمەی‬

‫کۆمەڵگای چاوەڕوانیی‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫پەیوەن���دی نێ���وان چاوەڕوانی���ی‌و ھی���وا‬ ‫پەیوەندییەک���ی ئۆرگانیی���ە‪ ،‬چونک���ە ژیان‬ ‫ھیچ مانایەک���ی نابێت گەر ئێم���ە چاوەڕوان‬ ‫نەبی���ن‌و ئومێدمان نەبێ���ت‪ .‬ھیوامان نەبێت‬ ‫ک���ە دۆخەک���ە باش دەبێ���ت‪ ،‬لۆتۆم���ان بۆ‬ ‫دەرچێت‪ ،‬موچەمان لەکات���ی خۆیدا بدرێت‪،‬‬ ‫ئاو و کارەباو غازمان بە بەردەوامیی هه‌بێت‪،‬‬ ‫نەخۆش���ییەکەمان چاکبێت���ەوە‪ ،‬وەاڵم���ی‬ ‫پۆزەتیڤی خۆشەویس���تەکەمان وەرگرینەوەو‬ ‫ھتد‪ .‬ھیچ کەسێک لەچاوەڕوانییدا ھیوای ئەوە‬ ‫ناخوازێت کە شتێکی خراپ روبدات‪ ،‬گەرچی‬ ‫ئەگەری بونی بەواقیعیش هه‌بێت‪ .‬ئەوەی واڵت‬ ‫بەجێدەھێڵێت‪ ،‬چاوەڕوان���ی ئەوەیە ژیانێکی‬ ‫مرۆڤانەتری بۆ بڕەخس���ێت‪ ،‬ن���ەک لەدەریای‬ ‫ئیج���ە بخنکێت‌و حکومەتیش وەک کوش���تن‌و‬ ‫خۆس���وتان‌و القەکردنی ژنانی کۆمەڵگاکەی‪،‬‬ ‫ت���ەنھا ژمارەکانیان تۆمار بکات‌و پرس���ەی‬ ‫نیشتیمانیی بۆ نەگرێت‪ .‬گەر مرۆڤ دەرئەنجامی‬ ‫کردەکانی خۆی بۆ ھیواکانی بزانیبایە‪ ،‬کردەی‬ ‫چاوەڕوانیی دروست نەدەبو‪ .‬چاوەڕوانی مانای‬ ‫ھیوایەکە کە لەزەمەن���ی خۆیدا ناژی‪ ،‬بەڵکو‬ ‫دوات���ر وەکو دیارییەکی چاوەڕواننەکراو دێت‪.‬‬ ‫واتە چاوەڕوانی دواکەوتن���ی زەمەنی ڕودانی‬ ‫ڕوداوێکەو ئومێدێکی هه‌ڵگیراوە کە لەداھاتودا‬ ‫ئەگەری ئەوە هه‌یە‪ ،‬بێتەدی‌و ببێت بەواقیع‪.‬‬ ‫ڕوداویش وەکو ئومێد دەش���ێت باش بێت یان‬ ‫خراپ‪ ،‬مادیی بێت یان نامادیی‪ .‬گومانی تێدا‬ ‫نییە زۆرینەی کات���ەکان مرۆڤ کە چاوەڕوان‬ ‫دەبێت‪ ،‬چاوەڕوانی باشەیەک دەکات‪ ،‬تەنانەت‬ ‫لەکاتی چاوەڕوانیی مردنی کەسێکی ئازیزیدا‬ ‫ھیوای ئ���ەوە دەخوازێت لەنەخۆش���ییەکەی‬ ‫ڕزگاری بێ���ت ی���ان ھیچ نەبێ���ت مردنەکەی‬ ‫دوابکەوێت‪.‬‬ ‫چاوەڕوان���ی مانای ئەوە نییە ش���تێک کە‬ ‫دەتوانرێ���ت ئێس���تا بکرێت‪ ،‬ب���ۆ کاتێکی تر‬ ‫دوایبخەی���ت‪ .‬هه‌رکاتێکی���ش چاوەڕوان���ی بو‬ ‫بەدواخس���تنی ئەنقەس���تی ھیوایەک‪ ،‬دۆخی‬ ‫نائومێدی���ی‌و ھیچنەکردەیی بەرهه‌مدەھێنرێت‪.‬‬ ‫لەدۆخ���ی ھیچنەکردەییش���دا نائومێدی جێگا‬ ‫بەھیوا چوڵدەکات‪ .‬لەم حاڵەتانەدا چاوەڕوانیی‬ ‫پۆزەتیڤ نییە‪ ،‬بەڵکو دەبێت بەنەعلەتییەک‬ ‫ب���ۆ ھیواکانم���ان‪ .‬چاوەڕوانی���ی هه‌میش���ە‬ ‫وابەستەی ھیوایەکە لەزەمەن‌و شوێنی خۆیدا‬ ‫ن���اژی‪ .‬واتە گەر ھیوا نەبێ���ت‪ ،‬چاوەڕوانیش‬ ‫مانایەکی پۆزەتیڤی نامێنێت‌و نێگەتیڤبینیی‌و‬ ‫ڕەشبینیی جێگای دەگرێتەوە‪.‬‬

‫چاوەڕوان���ی ڕونەدان���ی ش���ەڕی ناوخۆی���ە‪،‬‬ ‫چاوەڕوانی گەش���ەی ئابوریی‌و دروستکردنی‬ ‫ژێرخانێک���ی ئاب���وری بەھێ���زە‪ ،‬چاوەڕوانی‬ ‫کارەب���او غازو ئ���اوە‪ .‬چاوەڕوانی س���زادانی‬ ‫گەندەڵ‌و تاوان���کاران‌و بکوژانی رۆژنامەنوس‌و‬ ‫خۆپیش���اندەرانە‪ .‬ئ���ەوەی لەهه‌م���وی زیاتر‬ ‫چاوەڕواندەکرێ���ت بریتییە لەدروس���تکردنی‬ ‫دەوڵەت‪ .‬لیستی چاوەروانییەکان زۆر درێژن‌و‬ ‫تێرکردنی���ان زۆر ک���ورت‪ .‬پێدەچێت باش���تر‬ ‫وابێت پرس���یارەکە هه‌ڵگێڕینەوەو بپرس���ین‬ ‫کۆمەڵگای ئێم���ە چاوەڕوانی چی نییە‪ ،‬نەک‬ ‫چاوەڕوانی چییە؟‬ ‫ئەوەی کۆمەڵگای ئێم���ە چاوەڕوانی نییە‪،‬‬ ‫ھێزە سیاس���ییەکانمان متمانەی���ان بەیەکتر‬ ‫هه‌بێ���ت‪ ،‬بارزانی واز لەدەس���ەاڵت بھێنێت‪،‬‬ ‫حکومەتە فاشیلەکەی هه‌ڵبوەشێتەوە‪ ،‬خزمانی‬ ‫دەس���ەاڵتداران چیدی تاکە دەوڵەمەندی واڵت‬ ‫نەبن‌و مەرکەزی دەس���ەاڵت مۆنۆپۆڵنەکەن‪،‬‬ ‫گەندەڵ���کاران‌و تاوانکاران‌و بکوژانی حیزبیی‌و‬ ‫ناحیزبی���ی س���زابدرێن‪ ،‬موچ���ەی دزراوی‬ ‫خەڵ���ک بگەڕێنرێتەوەو بەناوی پاش���ەکەوتی‬ ‫موچ���ەوە درۆ لەگەڵ خەڵکدا نەکرێت‪ ،‬پارەی‬ ‫فرۆش���ی نەوت‌و غاز ش���ەفاف بێ���ت‪ ،‬قەرزە‬ ‫فەلەکییەکانی حکومەت بۆ روبەری گش���تیی‬ ‫ئاشکرابکرێن‪ ،‬ئاساییش‌و پێشمەرگەو پۆلیس‬ ‫بۆ پاس���ەوانکردنی بەرژەوەندییە شەخسیی‌و‬ ‫حیزبییەکان���ی خۆی���ان بەکارنەھێن���ن‌و ھتد‪.‬‬ ‫ئ���ەوەی لێرەدا جێ���گای ھێمای���ە ئەوەیە کە‬ ‫چاوەڕوانیی���ەکان‌و ناچاوەڕوانیی���ەکان ب���ون‬ ‫بەیەک‪ ،‬ئەمەش کارەساتەکەیە‪.‬‬ ‫چاوەڕوانی���ی لەم دۆخەی ئێس���تادا مانای‬ ‫کردن���ی زەمەن���ە بەگۆڕس���تانێکی گەورەی‬ ‫بێھودەی���ی کە تیایدا مرۆڤ���ەکان چاوەڕوانی‬ ‫کردەیەک لەبک���ەرە سیاس���ییەکان دەکەن‪،‬‬ ‫داماڵ���راون لەجەوه���ه‌ری باش���یی‪ .‬ھیواکانی‬ ‫کۆمەڵگای کوردستان لەناو دۆخی چاوڕوانییدا‬ ‫وردوخاش ب���وە‪ ،‬چونکە چەمکی چاوەڕوانیی‬ ‫ب���وە بەک���ردەی دواخس���تن ک���ە لەقۆناغی‬ ‫کۆتاییدا دەچێتە دۆخی س���کون‌و وەس���تان‌و‬ ‫ھیچنەکردەییەوە‪.‬‬ ‫لەمێ���ژوی ئێمەدا کەم چرکەس���ات هه‌بوە‬ ‫ھێندەی ئەم چرکەس���اتە چاوەڕوانبین‪ .‬کەم‬ ‫چرکەس���ات هه‌ب���وە ھێندەی ئ���ەم کاتە پڕ‬ ‫ل���ەژان بێ���ت‌و ھیچی���ش لەدایکنەبێت‪ .‬هه‌مو‬ ‫کەس���ێک چاوەڕێ دەکات ش���تێک روبدات‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم ھیچ ڕون���ادات‪ .‬چەمک���ی چاوەڕوانی‬ ‫رەهه‌ندێک���ی میتافیزکیی وەرگرتوە کە چیدی‬ ‫پەیوەن���دی بەکاتێکەوە نییە کە دەبێت ببێت‬ ‫بەئێس���تا‪ ،‬بەڵکو پەیوەندی بەپاس���یڤبونی‬ ‫کۆی کۆمەڵ���گاوە هه‌یە لەناو زەمەنی خۆیدا‪.‬‬ ‫چاوەڕوانی���ی لەواقیعی ئەمڕۆماندا پەیمانێکی‬ ‫درۆزنانەی���ە لەگ���ەڵ ھیوادا‪ .‬پێش���بینییەکی‬ ‫ڕەشبینانەیە بۆ داھاتویەک کە لەئێستا خراپتر‬ ‫دەبێ���ت‪ .‬لەمێژوی ئێمەدا ک���ەم قۆناغ هه‌بوە‬ ‫ھێندەی ئەم چرکەساتە کە کۆمەڵگا لەنێوان‬ ‫چاوەڕوانیی‌و پاسیڤیتێتییدا چەقیبەستبێت‪.‬‬

‫ئ���ەوەی ل���ەم چەند س���اڵەی ڕاب���ردودا‬ ‫بەپەنھانی لەسیاس���ەتی کوردیدا ئیشدەکات‬ ‫بریتییە لەسەرهه‌ڵدانی فۆرمێک لەسیاسەت‌و‬ ‫ئابوری���ی چاوەڕوانی���ی‪ .‬وات���ە کۆمەڵگایەک‬ ‫دروس���تکراوە کە چاوەڕوان���ە‪ .‬گومانی تێدا‬ ‫نییە کە پەیوەندی نێوان ھاواڵتیی‌و حکومەت‬ ‫بریتیی���ە لەپەیوەن���دی نێ���وان چاوەڕوانیی‬ ‫تێرکردنی خواس���تە بنەڕەتییەکان‌و ئومێدی‬ ‫چاوەڕوانی���ی کۆمەڵ���گای ئێم���ەی کردوە‬ ‫باش���تربونی ژیان‌و گەرەنتیدان بەخراپنەبونی‬ ‫دۆخی ئابوری���ی‌و سیاس���یی‌و کۆمەاڵیەتیی‌و بەکۆمەڵگایەک���ی بێڕوداو‪ .‬تاک���ە ڕوداوێکی‬ ‫کولتوریی‪ .‬ئەوەی بایی سەرەداوێک لەزانستە گ���ەورە لەکۆمەڵ���گای ئێم���ەدا بریتیی���ە‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‌و سیاس���ییەکان ئاگاداربێ���ت‪ ،‬لەچاوەڕوانی���ی‪ .‬پرس���یارەکە ئەوەیە بۆچی‬ ‫ئەو ڕاس���تییە دەزانێت کە سیاسەت لەواڵتی ‍"ناڕوداو" ب���وە بەتاکە ڕوداوێک���ی تراژیدی؟‬ ‫ئێمەدا چارەس���ەر نییە بۆ کێشەکان‪ ،‬بەڵکو "ڕوداوی ناڕوداو" تەنھا بەو مانایە نایەت کە‬ ‫دروس���تکەری کێش���ەیە‪ .‬ه���ه‌ر کاتێکی���ش ھیچ نیی���ە‪ ،‬بەڵکو بەو مانایە دێت کە ش���ت‬ ‫سیاسەت توانای تێرکردنی چاوەڕوانییەکانی زۆرە‪ ،‬بەاڵم نابێت بەڕوداو‪ .‬دەشێت "تراوما"‬ ‫ھاواڵتی خ���ۆی نەماو ھێ���زی بڕیاردانی نەما ی���ان زەبرێک���ی دەرونی���ی دەس���تەجەمعیی‬ ‫*بع���ث العراق‪ :‬فی ض������ل قادته من الكرد بۆ چارەس���ەری کێش���ەو قەیران���ەکان‪ ،‬کۆی کۆمەڵگای ئێمەی توش���ی ش���ەلەل کردبێت‌و‬ ‫المستعربین‪ :‬طالب الحسن‬ ‫بونیادی کۆمەڵگا توشی چەقبەستن دەبێت‪ .‬توشی ئەم ناکردەیی‌و بێھودەییەی کردبێت‪،‬‬ ‫چەقبەستنیش لەسیاس���ەتدا مانای مردنێکی ئەندامەکان���ی ھێن���دە ماندوبن ک���ە نەتوانن‬ ‫کلینیکی سیاسەتمەدارەکان نییە‪ ،‬بەڵکو مانای ھیچ ڕوداوێک بەرهه‌مبھێن���ن‪ .‬غەمگینییەک‬ ‫مردنی مەعنەوییانەی دەسەاڵتی سیاسییە کە نوس���اوە بەڕوخس���اری هه‌مو ئەندامێکی ئەم‬ ‫کۆڵەکەی سەرەکی هه‌مو دەسەاڵتدارێتییەکە‪ .‬کۆمەڵگای���ە‪ ،‬ک���ە ھێندەی تەعبی���ر لەکواڵن‬ ‫دەکات‪ ،‬ھێن���دە تەعبی���ر لەرازییبون ناکات‪.‬‬ ‫ئاش���کرایە ک���ە کاری حکوم���ەت بریت���ی ڕوداوی زۆریش کۆمەڵگا ماندودەکات‌و نازانێت‬ ‫نیی���ە لەڕیتۆریک���ی سیاس���یی‪ ،‬بەڵک���و چاوەڕوانی چی بکات‪ ،‬وەکو لەدۆخی ئێستای‬ ‫بریتیی���ە لەبەرپرس���یارێتیی‌و رێزگرت���ن لەو جەنگ‌و ئاوارەبون‌و هه‌ڵھاتن‌و چەقبەس���تنی‬ ‫و بێکەڵک یان بەسواری گەمیی الستیک کە چوارچێوە سیاس���یی‌و یاس���ایی‌و گشتییانەی سیاس���یی‌و قەیرانی ئابوریی‌و داوەشانی کۆی‬ ‫زۆر بەه���ەرزان پەیدایان دەکەن کۆچبەران کە تیای���دا کاردەکات‪ .‬ئ���ەوەی لەحکومەت‌و بونیادی سیاس���ییدا دەیبینین‪ .‬هه‌ریەکەیان‬ ‫سیاس���ەتمەدارانی ئێم���ە دەبینرێت‪ ،‬بریتییە میکانیزمێک���ی دیاریک���راوی خ���ۆی هه‌یە کە‬ ‫بەڕێدەخەن‪.‬‬ ‫ هەر کەش���تیەک چوار هێن���دەو پێنچ لەریتۆریکێک���ی روت‌و ل���وس‪ ،‬ک���ە زۆرترین پێک���ەوە دەس���تەپاچەیی‌و ھیچنەکردەی���ی‬‫هێندەو زیاتریش���ی لەتوانای خۆیان لەسەر قسەدەکەن‌و کەمترین مانا دەدەن بەدەستەوە‪ ،‬بەرهه‌مدەھێنن‪.‬‬ ‫زۆرترین درۆو کەمترین ڕاس���تیی بەھاواڵتیانی‬ ‫بار دەکرێن‪.‬‬ ‫لەم ج���ۆرە دۆخانەش���دا هه‌ندێ���ک باس‬ ‫خۆی���ان دەڵێ���ن‪ ،‬گەورەتری���ن وێرانەی���ی‌و‬ ‫س���واربوەکان‬ ‫لەگەڵ‬ ‫قاچاخچی���ەکان‬ ‫‬‫بچوکترین خزمەتگوزاری پێشکەشی کۆمەڵگا لەژانی شۆڕش دەکەن‪ ،‬چونکە چیدی ناتوانن‬ ‫بەنیوکاژێر‬ ‫لەکۆچبەران‬ ‫یەکدوکەس‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫ناڕۆ‬ ‫دەکەن‪ .‬ئەمانە هه‌موی س���تراتیژی ئاشکراو چاوەڕوانی باشتربونی دۆخەکە بن‪ .‬هه‌ندێکی‬ ‫فێ���ری ئاژوتن���ی کەش���تیەکەیان دەکەن‌و بەدیھیی ناو روبەری گشتین‌و چیدی پێویست تر باس لەدروستکردنی دەوڵەت دەکەن وەکو‬ ‫فریادڕەسێک بۆ چاوەڕوانییەکانمان‌و هه‌ندێکی‬ ‫دەیاندەنە دەستیان‪ .‬ئاماژە بۆ روناکییەکی بەڕونکردنەوەی زیاتر ناکات‪.‬‬ ‫ئەوبەردەک���ەن‌و دەڵێن راس���ت بەرەو ئەو‬ ‫تریش بێدەنگ���ن‪ ،‬بێھودەییەکی ش���اعیرانە‬ ‫روناکیە ب���ڕۆن‌و زۆر نزیک بەی���ەک کاژێر‬ ‫کۆمەڵ���گای ئێم���ە ب���وە بەکۆمەڵگایەکی بوەتە دوابەرهه‌م���ی بیرکردنەوەیان‪ ،‬چونکە‬ ‫هەر‬ ‫دەگ���ەن‪ ،‬لەکاتێکدا رێگەکە زۆر دورەو‬ ‫چاوەڕوان؛ چاوەڕوان���ی موچەیە‪ ،‬چاوەڕوانی هه‌م���و کردەیەکی کۆمەاڵیەتیی‌و سیاس���یی‌و‬ ‫دەڕۆن‌و ناگەنە دورگە یۆنانیەکە‪.‬‬ ‫دەستاودەس���تکردنی دەس���ەاڵتە‪ ،‬چاوەڕوانی رۆش���نبیریی بەدێژکردن���ەوەی گەمژەییبون‌و‬ ‫زۆر‬ ‫پارەیەک���ی‬ ‫ قاچاخچی���ەکان‬‫ئارامیی سیاسیی‌و کۆمەاڵیەتییە‪ ،‬چاوەڕوانی خۆدوبارەکردنەوە تەماشا دەکەن‪.‬‬ ‫لەهەرکۆچبەرێک وەردەگرن‪.‬‬ ‫بون���ی پەرلەمانێک���ی ئەکتی���ڤ‌و لەناوبردنی‬ ‫تکایە چ���اوەڕوان بن‪ ،‬بابەتەک���ە درێژەی‬ ‫ئاس���ەواری دو ئیدارەی���ی‌و دروس���تکردنی‬ ‫»» ‪ 19‬حکومەتێک���ی نیش���تیمانیی ھاواڵتیان���ە‪ ،‬هه‌یە!‬

‫کێ لەدوای خنکاندنی کۆچبەرانەوەیە لەدەریاکاندا؟!‬ ‫ قەیرانی ئابوریی واڵتانی سەرمایەداری‬‫ئابوری‪.‬‬ ‫ نەناردنی بوجە بۆ هەرێمی کوردستان کە کاریش دەکاتە س���ەر ئابوریی هەرێمی‬‫کوردستان وەک ئابورییەکی سەرمایەداری‪.‬‬ ‫لەالیەن حکومەتی عێراقەوە‪.‬‬ ‫ داکەوتنی نرخی نەوت‪.‬‬‫ نەدانی موچەی فەرمانبەران‌و کارمەندان‬‫ بارئاڵ���ۆزی‌و قەیرانەکان���ی ناوخ���ۆو‬‫بەشێوەیەکی ئاسایی بەو هۆیەوە‪.‬‬ ‫ هەڵە لەسیاس���ەتی ئاب���وری‌و دارایی ناوچەکە‪.‬‬‫ چاولێکەریی ئەوانەی کۆچیان کردوەو‬‫هەرێم���دا ک���ە زەقترینی���ان ئابوری���ی‬ ‫یەکالیەنەیە کە پشتبەس���تنە بەس���امانی لەئەوروپ���ا تارادەی���ەک ژیانی���ان لەچ���او‬ ‫ن���ەوت‌و تەرخاننەکردن���ی بەش���ێکی زۆر کوردس���تاندا باش���ترە‪ .‬هەروا چاولێکەری‬ ‫لەداهاتی نەوت بۆ پێشخستنی پیشەسازی‌و ئەوان���ەی موڵ���ک‌و ماڵی���ان دەفرۆش���ن‌و‬ ‫کۆچدەکەن‪.‬‬ ‫کشتوکاڵ‌و ئاژەڵداری‪.‬‬ ‫ لەگەڵ هەندێ هۆکاریتریش‪.‬‬‫ بەرەاڵکردن���ی ب���ازاێ ب���ێ چاودێری‌و‬‫ئامڕازو رێگەو شێوازی کۆچکردن‪:‬‬ ‫سەرپەرش���تی بەناوی"بازاڕی ئ���ازادەوە"‪.‬‬ ‫ بەڕێگای جۆربەج���ۆردا کە زۆرترینیان‬‫گران���ی‌و بەئ���ارەزو دەس���تکاری نرخ���ی‬ ‫بەڕێگەی قاچاخچیەکانەوەیە‪.‬‬ ‫کااڵکان‪.‬‬ ‫ ئەمانەش لەتورکیاو کەنارەکانی دەریای‬‫ باڵوبونەوەی زیاتری بێکاری‪.‬‬‫ ش���ەڕی تێرۆریس���تانی داع���ش ک���ە ئیجەوە بەسواری کەشتی دەڕۆن‪.‬‬‫ بەسواری کەشتی‌و پاپۆڕی کۆن‌و شکاو‬‫خەرجیەکی یەکجار زۆری پێویستە‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫‪birura.awene@gmail.com‬‬

‫ڕۆشنبیری‬ ‫موزه‌یه‌ف‬

‫یه‌كگرتو له‌نێوان ساڵیادو كۆنگره‌دا‬ ‫وێستگه‌یه‌ك بۆ هه‌ڵسه‌نگاندن‌و نوێكردنه‌وه‌‬

‫ی‬ ‫ی كاریگ���ه‌ر ڕو ‌‬ ‫گ���ه‌وره‌و گۆڕان���كار ‌‬ ‫كردۆت ‌ه هه‌رێمی‌ كوردستان‌و ناوچه‌كه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی كوردستان‌و ڕه‌وت ‌‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیسالم ‌‬ ‫ئیسالمی‌ به‌گشتی‌‪.‬‬ ‫بۆی��� ‌ه له‌هه‌لومه‌رجێك���ی‌ ئ���اوادا‬ ‫ی ڕاگه‌یاندنی‌ حیزب‌و‬ ‫ش���كۆداری‌ مێژو ‌‬ ‫س���ه‌روه‌ریه‌كانی‌ ڕابردو‪ ،‬ناكرێ‌‌و نابێ‬ ‫ی‬ ‫ڕێگربن له‌به‌رده‌م ئه‌نجامدانی‌ پرۆس ‌ه ‌‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و به‌خۆداچون���ه‌وه‌و‬ ‫ده‌ستنیشانكردنی‌ خاڵه‌ الوازه‌كان‌و ئه‌و‬ ‫هادی‌ عه‌لی‌‬ ‫ی گه‌شه‌كردن‌و‬ ‫هه‌ورازو نشێوان ‌هی‌ ڕوبه‌ڕو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاروان ‌‬ ‫ی چاوه‌ڕوانكراو ‌‬ ‫به‌ره‌وپێشچون ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕاگه‌یاندن ‌‬ ‫له‌م ڕۆژانه‌دا ك ‌ه ساڵیاد ‌‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ كوردستانه‌‌و(‪ )22‬یه‌كگرتو بونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫له‌قه‌ڵه‌مدان��� ‌‬ ‫به‌ئاس���ایی‌‬ ‫س���اڵ به‌سه‌ر ئه‌و ڕاگه‌یاندنه‌ مێژوییه‌دا‬ ‫ی كاروباره‌كان‌و په‌رده‌پۆشكردنی‌ هه‌ڵه‌و‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬هاوزه‌مان چه‌ند مانگێك ‌‬ ‫ی كه‌موكورتی���ه‌كان‌و ئاماده‌نه‌ب���ون ب���ۆ‬ ‫ی كۆنگره‌ ‌‬ ‫زۆر كه‌م له‌پێش���ه‌ بۆگرێدان ‌‬ ‫ی حیزب‪ ،‬ك ‌ه وا چ���اوه‌ڕوان ڕاوه‌س���تان له‌س���ه‌ر خاڵ��� ‌ه الوازه‌كان‬ ‫حه‌وته‌م��� ‌‬ ‫ی رۆیه‌و ستراتیژ‌و سیاسه‌ت‌و‬ ‫ی تر له‌بواره‌كان ‌‬ ‫ده‌ك���رێ وه‌ك هه‌م���و كۆنگره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاروباری‌ ناوخۆ ‌‬ ‫ی خۆیدا ئه‌نجام بدرێت‪ .‬بۆی ‌ه ئه‌م چۆنێتی‌ به‌ڕێوه‌بردن ‌‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫ی ئاش���كرانه‌كردنیان‬ ‫ێ مانگه‌‪ ،‬گرنگی‌‌و حیزب‪ ،‬به‌پاساو ‌‬ ‫ڕۆژانه‌و ئه‌م دو س��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی گش���تی‌‌و بێ ئومێ���د نه‌كردن ‌‬ ‫ی بۆڕا ‌‬ ‫هه‌ستیاری‌ تایبه‌تیان هه‌ی ‌ه بۆ تێكڕا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ندام‌و الیه‌نگران‪ ،‬ن���ه‌ك هه‌ركارێك ‌‬ ‫ئه‌ندام‌و كادیرو ئۆرگانه‌كانی‌ یه‌كگرتو ‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ كوردس���تان‪ ،‬چونكه‌ كات‌و ئه‌س���ته‌م‌و نه‌گونجاوه‌ له‌م سه‌رده‌مه‌دا‪،‬‬ ‫ی متمان ‌ه به‌خۆیه‌و‬ ‫ی نه‌بون ‌‬ ‫ی به‌ڵكو به‌ڵگه‌ ‌‬ ‫وه‌رزی‌ به‌خۆداچونه‌وه‌و هه‌ڵسه‌نگاندن ‌‬ ‫ی‬ ‫كاروب���اری‌ س���ااڵنی‌ ڕاب���وردوه‌و ڕێ���گا خۆش���كردنه‌ ب���ۆ كه‌ڵه‌كه‌بون ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵ���ه‌و كه‌موكورتی���ه‌كان‌و ه���ۆكار ‌‬ ‫ئاماده‌كاریشه‌ بۆ قۆناغی‌ داهاتو‪.‬‬ ‫ی كوردستان دورخس���تنه‌وه‌ی‌ گه‌یش���تن ‌ه به‌ئامانج ‌ه‬ ‫ی ئیسالم ‌‬ ‫راست ‌ه یه‌كگرتو ‌‬ ‫ی گه‌وره‌كان‌و دواكه‌وتنیشه‌ له‌كاروان‪.‬‬ ‫ی هاتنه‌ مه‌یدانی‌ خه‌بات ‌‬ ‫هه‌رله‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫له‌وس���ۆنگه‌یه‌و‌ه بزاڤ��� ‌ه ڕه‌س���ه‌ن‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ئیس�ل�ام ‌‬ ‫سیاس���یه‌و‌ه وه‌ك ڕه‌وتێك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كاریگه‌رو خاوه‌ن په‌یامه‌كان هه‌رگیز له‌پرۆس��� ‌ه ‌‬ ‫مه‌ده‌نی‌‌و میانڕه‌و‪ ،‬جێپه‌نجه‌ ‌‬ ‫ی سیاس���ی‌‌و هه‌ڵس���ه‌نگاندن‌و به‌خۆداچونه‌وه‌ نه‌ك‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ژیان ‌‬ ‫ئاش���كرا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رناترس���ن‪ ،‬به‌ڵك���و وه‌ك ه���ۆكار ‌‬ ‫ڕۆش���نبیری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و حاڵه‌ت ‌‬ ‫ی س���ه‌ركه‌وتن‬ ‫ی كوردس���تان نه‌خش���اندوه‌‪ .‬خۆنوێكردنه‌وه‌و په‌یژه‌ ‌‬ ‫ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���ه‌و چه‌ند به‌س���ه‌ر كۆس���پ‌و ته‌حه‌دیاتدا سه‌یر ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم ه���اوكات له‌ماو‌ه ‌‬ ‫ی ده‌كه‌ن‪ .‬خۆنوێكردن���ه‌وه‌و گۆڕانكاری‌‌و‬ ‫ی ته‌مه‌نی‌ یه‌كگرت���ودا ڕوداو ‌‬ ‫س���اڵه‌ ‌‬

‫موسڵمانان به‌گشتی‌‌و‬ ‫ئیسالمخوازان‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ده‌بوایه‌‬ ‫له‌هه‌موان زیاترو باشتر‬ ‫ئاماده‌یی‌‌و جورئه‌تیان‬ ‫هه‌بوایه‌ بۆئه‌نجامدان ‌ی‬ ‫پرۆسه‌كان ‌ی‬ ‫خۆنوێكردنه‌وه‌و‬ ‫گۆڕانكاری‌‌و چاكساز ‌ی‬ ‫چونك ‌ه چه‌مكه‌كانی‌‬ ‫گۆڕین‌و چاكسازی‬ ‫ی‬ ‫ی گشت ‌‬ ‫ی ناوخۆیی‌‪ ،‬یاسایه‌ك ‌‬ ‫چاكساز ‌‬ ‫ی‬ ‫خوایی��� ‌ه له‌بونه‌وه‌رو ژیان���داو مه‌رج ‌‬ ‫ی‬ ‫مان���ه‌وه‌و ب���ه‌رده‌وام بونه‌و ه���ۆكار ‌‬ ‫گه‌شه‌كردن‌و پێش���كه‌وتن‌و كامڵ بونه‌‪.‬‬ ‫باج‌و زه‌ره‌ری‌ ڕاوه‌ستان‌و چه‌قبه‌ستن‪،‬‬ ‫هه‌میش��� ‌ه خراپتر‌و گرانت���ر ده‌كه‌وێت‬ ‫له‌س���ه‌ر ه���ه‌ر ب���زاڤ‌و دامه‌زراوه‌یه‌ك‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌ر ده‌رهاویشته‌یه‌ك ك ‌ه له‌ئه‌نجام ‌‬

‫کالودیا رۆس لەسلێمانی‬

‫گۆڕانكاری‌‌و خۆنوێكردنه‌وه‌و‌ه چاوه‌ڕوان‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫دیاره‌ كه‌ پرۆس��� ‌هی‌ هه‌ڵسه‌نگاندن‌و‬ ‫نوێبونه‌وه‌ش پێویس���ته‌ هاوكات به‌دو‬ ‫ئاراسته‌ی‌ هاوس���ه‌نگ ئه‌نجام بدرێت‪،‬‬ ‫ئاراس���ته‌یه‌ك ب���ه‌ره‌و دواوه‌ كه‌ بریتی ‌ه‬ ‫له‌به‌خۆداچون���ه‌وه‌و ڕه‌خن���ه‌كاری‌‌و‬ ‫كاروب���اره‌كان‌و‬ ‫ی‬ ‫هه‌ڵس���ه‌نگاندن ‌‬ ‫ی خاڵ��� ‌ه الوازه‌كان‌و‬ ‫ده‌ستنیش���انكردن ‌‬ ‫ی هه‌ڵه‌و كه‌موكورتیه‌كان‪.‬‬ ‫ڕاستكردنه‌و‌ه ‌‬ ‫ی دوه‌م ب���ه‌ره‌و پێش���ه‌و‌ه‬ ‫ئاراس���ته‌ ‌‬ ‫ی چه‌م���ك‌و‬ ‫به‌نوێكردن���ه‌وه‌و داهێنان��� ‌‬ ‫ێ‬ ‫ی ن���وێ‌‌و پ���رۆژ‌هی‌ ن���و ‌‬ ‫میكانیزم��� ‌‬ ‫ی قۆناغه‌كه‌و‬ ‫كه‌له‌ئاست په‌ره‌سه‌ندنه‌كان ‌‬ ‫ی جه‌ماوه‌ردا‬ ‫هی���واو چاوه‌ڕوانیه‌كان��� ‌‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫موسڵمانان به‌گشتی‌‌و ئیسالمخوازان‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ ده‌بوای���ه‌ له‌هه‌موان زیاترو‬ ‫باش���تر ئاماده‌ی���ی‌‌و جورئه‌تی���ان‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆس���ه‌كان ‌‬ ‫هه‌بوای��� ‌ه بۆئه‌نجامدان ‌‬ ‫خۆنوێكردنه‌وه‌و گۆڕانكاری‌‌و چاكسازی‌‪،‬‬ ‫ی گۆڕین‌و چاكسازی‌‌و‬ ‫چونك ‌ه چه‌مكه‌كان ‌‬ ‫نوێكردنه‌وه‌(التغییر‪ ،‬االصالح‪ ،‬التجدید)‬ ‫ی ڕه‌سه‌نن‌و‬ ‫ی قورئانی‌‌و ئیس�ل�ام ‌‬ ‫چه‌مك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پرۆس���ه‌ی‌(اجتهاد)كردن ‌‬ ‫له‌ڕێ���گا ‌‬ ‫به‌رده‌وامه‌وه‌ ئه‌نجام ده‌درێن‪( .‬اجتهاد)‬ ‫ی‬ ‫ی س���ه‌رده‌م ‌‬ ‫ی زۆر گرنگ ‌‬ ‫داهێنانێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی موس���ڵمانانه‌و ه���ۆكار ‌‬ ‫زێڕین��� ‌‬ ‫زیندوڕاگرتن‌و پێشكه‌وتنی‌ ئه‌وسه‌رده‌م ‌ه‬ ‫بوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ڵب���ه‌ت پرۆس���ه‌ی‌(اجتهاد) ته‌نها‬ ‫بواری‌(ش���ه‌ریعه‌ت‌و فیقه‌) ناگرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی فیكرو زانس���ت‌و‬ ‫به‌ڵك���و بواره‌كان��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ئابوری‌‌و كارگێڕی‌و گش���ت بواره‌كان ‌‬ ‫تری‌ ژیان ده‌گرێته‌وه‌‪ .‬ئیس�ل�امخوازان‬

‫ته‌نها به‌جێبه‌جێكردن���ی‌ ئه‌وچه‌مكان ‌ه‬ ‫ی زانستیانه‌‌و س���ه‌رده‌میانه‌‪،‬‬ ‫به‌شێواز ‌‬ ‫ی خۆیان بسه‌لمێنن‌و‬ ‫ده‌توانن شایسته‌ی ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كارا بك���ه‌ن له‌ڕێبه‌رایه‌ت ‌‬ ‫به‌ش���دار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كۆمه‌ڵگه‌كانیان‌و چاره‌س���ه‌ر ‌‬ ‫كردن ‌‬ ‫ڕیشه‌یی‌ كێشه‌و قه‌یرانه‌كانیان بكه‌ن‪.‬‬ ‫ی تێپه‌ڕبون���ی‌(‪)22‬‬ ‫ئێس���تا دوا ‌‬ ‫ی یه‌كگرتودا‪،‬‬ ‫س���اڵ به‌س���ه‌ر ڕاگه‌یاندن ‌‬ ‫ی په‌یوه‌س���ت‬ ‫ی زاتی‌‌و بابه‌ت ‌‬ ‫هه‌لومه‌رج ‌‬ ‫به‌بارودۆخی‌ سیاسی‌ هه‌رێم‌و ناوچه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ڕوبه‌ڕو ‌‬ ‫به‌گش���تی‌‌و ئه‌و ته‌حه‌دیات ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ڕه‌وت ‌‬ ‫ی ئیس�ل�امی‌‌و تێكڕا ‌‬ ‫یه‌كگرتو ‌‬ ‫ی كوردس���تان بۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه‬ ‫ئیس�ل�ام ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌خوازێ���ت ك ‌ه یه‌كگرت���و له‌كۆنگره‌ ‌‬ ‫ی خۆیدا‪ ،‬گۆڕان���كاری‌ نه‌وعی‌‌و‬ ‫داهاتو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كار ‌‬ ‫هاوس���ه‌نگ له‌ه���ه‌ردو ب���وار ‌‬ ‫سیاس���ی‌‌و حیزب���ی‌ له‌الی���ه‌ك‌و كارو‬ ‫چاالكی‌ ئاینی‌‌و بانگه‌واز له‌الیه‌كیتره‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌نجامب���دات‪ ،‬هاوكات ئاماده‌س���از ‌‬ ‫پێویست بكات بۆ سودوه‌رگرتن له‌وزه‌و‬ ‫توان���ای‌ ئه‌و هه‌م���و ئه‌ن���دام‌و كادیر‌ه‬ ‫ی یان‬ ‫دڵسۆز‌و به‌ئه‌مه‌ك ‌هی‌ خۆی‌ هه‌یه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌س���اح ‌ه ئیس�ل�امیه‌كه‌دایه‌‪ ،‬بۆئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫بتوانێت له‌هه‌ردو بواره‌كه‌دا ڕێبه‌رایه‌ت ‌‬ ‫ی كوردستان بكات‌و‬ ‫ڕه‌وت ‌ه ئیسالمیه‌كه‌ ‌‬ ‫ئومێدو متمانه‌و میسداقیه‌تی‌ شایست ‌ه‬ ‫به‌م قۆناغه‌ هه‌ستیار‌و گرنگ ‌ه بۆخۆی‌و‬ ‫جه‌ماوه‌ری‌ كوردس���تان بگه‌ڕێنێته‌وه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی گه‌ور‌ه ب���ه‌ره‌و ئاینده‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ن���گاو ‌‬ ‫گه‌شتر بهاوێت‪.‬‬ ‫ی ئ���ه‌م یاد‌ه‬ ‫له‌كۆتایی���دا پیرۆزبای��� ‌‬ ‫پڕس���ه‌روه‌ریه‌ له‌تێك���ڕای‌ خوش���كان‌و‬ ‫ی‬ ‫برایان���ی‌ یه‌كگرت���و ده‌ك���ه‌م‌و هیوا ‌‬ ‫سه‌ربه‌رزی‌و س���ه‌ركه‌وتنی‌ به‌رده‌وامیان‬ ‫بۆ ده‌خوازم‪.‬‬

‫سه‌ردار عه‌زیز‬ ‫کالودی����ا رۆس‪ ،‬که جێگری س����ەرۆکی‬ ‫پەرلەمانی واڵتی ئەڵمانیایە‪ ،‬ئافرەتێکی‬ ‫گۆش����تنی دەم بەخەندەیە‪ .‬ئەم خانمه‬ ‫وەک خۆی وتی بیستوپێنج ساڵە دۆستی‬ ‫ک����وردە‪ .‬رۆس لەن����ەوەی پ����اش جەنگی‬ ‫ئەڵمانیای����ە‪ ،‬لەچەن����د مانگ����ی داهاتودا‬ ‫تەمەنی دەبێتە شەس����تویەک ساڵ‪ .‬بەم‬ ‫پێیە نزیکەی نیوەی تەمەنی کورددۆست‬ ‫بوە‪ .‬کالودیا رۆس لەپارتی س����ەوزەکانە‪،‬‬ ‫که پارتێک����ی چەپی ژینگەدۆس����تە‪ .‬که‬ ‫ئەو چێش����تەنگایە گەیشتە الی سەرۆکی‬ ‫پەرلەمان لەسلێمانی ئەوە سێیەم دیداربو‬ ‫لەنێوانیاندا‪.‬‬ ‫یەکەم دیداری نێوان سەرۆکی پەرلەمان‌و‬ ‫کالودیا لەهەولێر بو‪ .‬دوەم دیدار لەبەرلین قسەکەرەکە‪ ،‬قس����ەکەرەکە‪ ،‬که بەمانای ب����ەاڵم دی����اری دیپلۆماس����ی هەمیش����ە ئەو رۆح����ە هونەریی����ەی تیادایە‪ .‬کاتێک‬ ‫بو‪ ،‬سێیەم دیدار لەسلێمانی‪ .‬جێگای ئەم ئەوە دەه����ات که ئەمە تەنها س����ەرۆکی هەڵگری پەیام����ە‪ .‬پەیامی رۆس لەرێگای لەدانیشتنەکە بوەوە لەبەردەم باڵەخانەی‬ ‫دیدارانە هەریەکە بۆخۆی پڕ بەسیمبول‪ .‬پەرلەمانه‪ ،‬ئەمە سەرۆکی پەرلەمانەکەیە‪ .‬دیاریەکەیەوه ئەوەبو که باڵەخانەی نوێی نوس����ینگەی پەرلەمان لەگوێژەی نواڕی‪،‬‬ ‫ڕەنگە ئاس����اییترینیان دیدارەکەی هەولێر هاواری ئەو بەئاش����کرا نیشانەی دژایەتی پەرلەمانی ئەڵمانی لەس����ەرەوە گۆیەکی لەو چێش����تەنگای مانگ����ی فێبریوەریدا‪،‬‬ ‫بێ����ت‪ ،‬ئەو رۆژگارە کە پەرلەمان لەدۆخی رون����ی ئەو بو بۆ ئ����ەوەی رویدا لەمانگی مینابەنده‪ .‬ئەم گۆیە مینابەندە هەرچەنده ک����ه بەهێڵی س����پی بەفر نەخش����ێنرابو‪،‬‬ ‫هەمیشە پڕیەتی لەگەشتیار بەاڵم لەروی بەهاوارکردنەوه وتی چەند جوانە‪.‬‬ ‫ئۆکتۆبەری پێشو‪ ،‬لەبازگەی پردێ‪.‬‬ ‫ئاسایی خۆیدا بو‪.‬‬ ‫بەپ����ەرۆش بون����ی رۆس‌و هاوەڵەکانی‬ ‫ئەڵمانیا یەکێکه لەو واڵتە س����ەرەکیانە س����یمبۆلیکەوه وەها بونیادنراوە بۆئەوەی‬ ‫دی����داری بەرلین لەپایزی س����اڵی پاربو‬ ‫پاش هەوڵی کودەتاکەی پارتی بەس����ەر ک����ه بەش����ێوازێکی زۆر چ����ڕ لەب����واری کاری ئەندامان����ی پەرلەم����ان لەخەڵکەوە تری لەیەکێتی ئەوروپا مانای سەرهەڵدانی‬ ‫پەرلەمان����داو رێگری لەچونی س����ەرۆکی س����ەربازی‌و لۆجس����تی‌و مرۆییدا بەهانای دیاربێت‪ .‬ئای����ا نوێنەران����ی خەڵک باش ش����ێوازێکی نوێیە لەدیپلۆماسی کوردی‪.‬‬ ‫پەرلەم����ان بۆ هەولێر‪ .‬دیدارەکەی کالودیا حکومەتی هەرێمەوه هاتوە‪ .‬ئەم ئەزمونه ب����ەکاری نوێنەرایەتی����ان هەڵدەس����تن‪ .‬ئ����ەوەی هەت����ا ئێس����تا پێ����ی دەوترێت‬ ‫رۆس ل����ەو رۆژە باراناوی����ەی بەرلی����ن بۆ ئەڵمانیا نوێیەو ب����ۆ خەڵکی ئەڵمانیا لەهەمانکات����دا مینابەن����دی بەمان����ای دیپلۆماس����ی کوردی‪ ،‬دیپلۆماسی کوردی‬ ‫دیدارێکی ئاسایی نەبو‪ .‬ئەو رۆژانە پارتی مایەی حەسرەتە‪ .‬پاش پێشوازی کاتێک بینراو و ش����ەفاف دێت‪ .‬رۆس دەیویست نەبوه‪ ،‬هێنده دیپلۆماسی شەخسی‌و حیزبی‬ ‫هێش����تا باوەڕی وەهابو که خواستی ئەو هەردو پێکەوە دانیشتن‪ ،‬رۆس بەپەلە بو پەیام����ی ئ����ەوە بگەیەنێت ک����ه دەبێت بوە‪ .‬زۆرجار ئەم پەیوەندیانه که لەپشت‬ ‫هەمان خواس����تی دونیایەو ئەو هەرچۆن بۆئەوەی باس لەکێشە زۆرەکانی ناوچەکه پەرلەمان کارابێت‌و ش����ەفاف بێت‌و تەنها ئازاری کورد بونیادنراوە وەها بەکارهاتوه‬ ‫بدوێت دونی����ا وەک کۆمب����ارس بەدوایدا بکات‪ .‬ئ����ەو ڕۆژی پێش����و لەبەغداوه بۆ لەالیەن خەڵکەوه هەڵبسەنگێندرێت‪ .‬ئەو ک����ه گوایە دەس����تکەوتێکی شەخس����یەو‬ ‫دەیڵێتەوه‪ .‬ئەم لەخۆباییبونە کە دەردێکی سلێمانی هاتبو‪ .‬کونسوڵی گشتی هاوەڵی رۆژە ئەو پەیامە سیخناخ بو بەکۆمەڵێک زۆرجار دژ بەگەشەی دیموکراتی‌و دەزگایی‬ ‫مانای تایبەت‪ .‬مانای ئەوەی کە پەرلەمان هەرێم بەکارب����راوه‪ .‬کاتی ئەوە هاتوه که‬ ‫هاوبەش����ی هەمو دەس����ەاڵتەکانی نەوتە‪ ،‬بو‪.‬‬ ‫رۆس که لەدایکبوی ناوەندی پەنجاکانی نابێت بەو شێوەیە مامەڵەبکرێت که کرا‪ .‬دیپلۆماس����ی نەتەوەی����ەک بێتە ئاراوە کە‬ ‫جگه لەخۆخەڵەتاندن‌و خۆناش����یرینکردن‬ ‫لێ����رەوە رۆس هاتە س����ەر ئ����ەوەی که خاوەن مێ����ژو و ئ����ازارو تەنگوچەڵەمەی‬ ‫هەرگیز لەمێژودا هیچ����ی بۆ خاوەنەکانی س����ەدەی ڕابردوه‪ ،‬ئافرەتێک����ی چاالکی‬ ‫نەهێن����اوه‪ .‬هەرچەندە دیدارەکەی کالودیا بواری مافی مرۆڤ‌و ئازادیە مەدەنیەکان‌و خەڵکی ئەڵمانیا ڕازی نابن حکومەتەکەیان خۆیەتی‪ .‬دیپلۆماس����یەتێک لەسەر بنەماو‬ ‫پشتیوانیەکی گەورەبو دژ بەکودەتا‪ ،‬بەاڵم پەنابەرانە‪ .‬لەژیانی سیاس����یدا هەمیش����ە هاوکاری حکومەتێ����ک بێت که دیموکرات نۆرمە س����ەردەمیەکان‪ .‬ئەمە پێویس����تی‬ ‫وەک کوردێک ش����ەرمت دەکرد که خاوەن لەب����واری پەیوەن����دی دەرەوە بەتایبەت نیە یان پێشێلکەری مافە دیموکراتیەکانه‪ .‬بەئەکت����ەری نوێ‌و روئیای نوێ‌و کەلتوری‬ ‫سیس����تەمێکی وەهای‪ ،‬لەس����ەردەمێکدا پەیوەندی بەواڵتانی رۆژهەاڵتی ناوەڕاست ئەوه دیس����انەوە پەیامێک����ی دڵتەنگ بو نوێیە‪.‬‬ ‫ک����ە رۆس رۆیش����ت دو ش����تی لەپاش‬ ‫که هەرێمی کوردس����تان بەئاراستەیەکدا‬ ‫که ناوچەکە بەدەس����ت دیکتاتۆرەکانەوه چاالک بوە‪.‬‬ ‫وەک نەریتێکی دیپلۆماسی رۆس لەگەڵ دەخلیسکێت که بچێتە خانەی حکومەتە خۆی جێهێش����ت‪ ،‬ئەو دوان����ە بریتی بون‬ ‫بەدەست سیاس����ەتی نکوڵی‌و قڕکردنەوە‬ ‫خۆیدا دیاریەکی هێنابو‪ .‬هەمیش����ە دیاری نادیموکرات‌و ئۆتۆک����رات‌و بەکاربەری هێز لەتێکەڵەیەک لەکەلتوری پرۆتس����تانتی‌و‬ ‫دەناڵێنێت‪.‬‬ ‫پاڵپشتی کالودیا ئەو پاشنیوەڕۆ پایزیە جۆرێکە لەگۆڕینەوەی یادەوەری‌و گەیاندنی بۆ یەکالییکردنەوەی ملمالنێی سیاس����ی‪ .‬چەپ‪ ،‬هەردو دیپلۆماس����ی بەش����ێوازێکی‬ ‫روداوێکی گرنگ بو لەپرۆسەی پشتیتیوانی پەی����ام لەرێ����گای ش����تەوە‪ .‬دیاریەکەی وەک جارێک دیپلۆماتێکی بااڵی ئەوروپی زۆر ڕاش����کاوانە پی����ادە دەک����ەن‪ .‬لێرەدا‬ ‫پرۆسەی دیموکراس����ی لەهەرێم‪ .‬کالودیا رۆس وێن����ای باڵەخان����ە نۆژەنکراوەکەی پێی وتم‪ ،‬ئەوەی رویدا چاوی کردینەوه‪ .‬دیپلۆماسی تەقلیدی پۆشراو و پڕ لەلوغز‬ ‫رۆس ک����ه س����ەرەتای ژیان����ی وەک هێن����ده ڕۆڵی نیە‪ .‬ئەم����ەش جارێکی تر‬ ‫خۆی بەباش����ی ئاگای لەمەی����ە بۆیە که پەرلەمانی ئەڵمانی ئێس����تا بو لەبەرلین‪.‬‬ ‫گەیش����ت بەدەنگی بەرز ه����اواری دەکرد ئ����ەم باڵەخانەی����ە هەرچەن����ده ل����ەروی هونەرمەندێکی ش����انۆکار دەس����ت پێکرد بایەخی ناسینی بەرامبەرو قواڵیی کەلتور‬ ‫ژە س����پیکەر‪ ،‬ژە س����پیکەر؛ ک����ە یان����ی مێژو و ئەندازیاریەوە جێگای س����ەرنجە‪ .‬هێشتا لەشێوازی جلپۆشین‌و هەڵسوکەوتدا دەخاتە پێشچاو‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫کالودیا رۆس له‌کوردستان‬

‫وەک نەریتێکی‬ ‫دیپلۆماسی رۆس‬ ‫لەگەڵ خۆیدا‬ ‫دیاریەکی هێنابو‬ ‫هەمیشە دیاری‬ ‫جۆرێکە لەگۆڕینەوەی‬ ‫یادەوەری‌و گەیاندنی‬ ‫پەیام لەرێگای‬ ‫شتەوە‪ .‬دیاریەکەی‬ ‫رۆس وێنای باڵەخانە‬ ‫نۆژەنکراوەکەی‬ ‫پەرلەمانی ئەڵمانی‬ ‫ئێستا بو لەبەرلین‬

‫زانا تۆفیق به‌گ‬ ‫گه‌وره‌تری����ن م����اك که‌ توش����ی دنیای‬ ‫مه‌عریفی ئێمه‌ بۆته‌وه‌بریتیه‌له‌ڕۆشنبیری‬ ‫موزه‌ی����ه‌ف‪‌،‬بابزانی����ن ئه‌مان����ه‌کامانه‌ن‌و‬ ‫‌کاریگه‌ری نه‌رێنیان چیه‌له‌س����ه‌ر خه‌ڵکی‬ ‫س����ڤیل تاده‌گات به‌پرۆس����ه‌ی سیاس����ی‬ ‫له‌هه‌رێمی کوردستاندا‌‪.‬‬ ‫له‌ساناترین ش����وناس یان پێناسه‌یه‌کی‬ ‫زانس����تیانه ‌ب����ۆ ئ����ه‌م ماک����ه‌‪ .‬بریتی����ه‬ ‫‌له‌پێشکه‌ش����کردنی زانی����اری هه‌ڵ����ه‌یان‬ ‫دروستکراو‌له‌الیه‌ن خودی موزه‌یفه‌چیەکه‌وه‌‬ ‫هه‌میش����ه‌ڕۆژانه‌ زۆربه‌م����ان له‌که‌ناڵه‌کانی‬ ‫بیس����تن‌و بین����راو و خوێن����راو کۆمه‌ڵ����ی‬ ‫بابه‌تم����ان به‌رچ����او ده‌که‌وێت ک����ه‌ دوره‬ ‫‌له‌هیچ بنه‌مایه‌کی ڕاستی به‌بێئه‌وه‌ی هیچ‬ ‫به‌ڵگه‌یه‌کی باوه‌ڕپێکراوی له‌پش����ته‌وه‌بێت‬ ‫ده‌بێته‌تایتڵی ڕۆژنامه‌یه‌ك یان تیڤییه‌ك‪.‬‬ ‫من پێم وایه‌ باشترین‌و‌به‌پیترین زه‌وی بۆ‬ ‫دروستکردنی ئه‌م جۆره‌ ڕۆشنبیرانه‌ فه‌زای‬ ‫میدیای����ە له‌هه‌رێمی کوردس����تان‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫زیاتر هه‌ڵوەسته‌یه‌ك بکه‌ین بزانین هۆکارو‬ ‫پاڵنه‌ره‌کانی دروستبونی ئه‌م جۆره‌له‌نێو‬ ‫ناوەندی ماس����ک میدیای ک����ورد کامه‌یه‌و‬ ‫‌دیارده‌و دروس����تکه‌ری ئه‌م مه‌ناخه‌له‌کام‬ ‫فابریک����ه‌وه‌به‌رهه‌م دێت بۆ ئێمه‌ی کورد‪.‬‬ ‫به‌بڕوای من بریتیه‌له‌م هۆکارانه‌‪:‬‬ ‫‪ .1‬گرنگتری����ن هۆکار بۆ دروس����تبونی‬ ‫قه‌ڵه‌می موزه‌یه‌ف‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌بۆ مه‌ناخی‬ ‫سیاسی یان ئه‌نزیمه‌ی سیاسی له‌هه‌رێمی‬ ‫کوردس����تان‪ ،‬که‌م����ن پێموایه‌گه‌وره‌ترین‬ ‫فاکته‌ر ک����ه‌وا ده‌کات هی����چ مۆڕالێتیکی‬ ‫نیش����تمانی یان نه‌ته‌وه‌یی له‌الیه‌ن خودی‬ ‫ڕۆشنبیره‌که‌وه‌ نه‌مێنی بریتیه‌له‌ڕۆشنبیری‬ ‫به‌ناو بێالیه‌ن چونکه‌ گه‌وره‌ترین میکانیزم‬ ‫بۆ ئاراس����ته‌کردنی یان چه‌واش����ه‌کردنی‬ ‫کۆمه‌ڵگا بریتیه‌ له‌م جۆرانه‌ چونکه‌هه‌رگیز‬ ‫ئ����ه‌و ڕوش����نبیرانه‌نین که‌ به‌ب����ێ په‌رده‬ ‫‌به‌رگ����ری له‌ئینتمای سیاس����ی‌و فۆڕمێکی‬ ‫سیاس����ی دیاریکراو ده‌ک����ه‌ن‌و‌پێچه‌وانه‌ی‬ ‫ئه‌مه ‌به‌شێك له‌و ڕۆش����نبیره‌ حیزبیانه‌ی‬ ‫که‌خه‌ریکی ته‌مه‌ل����وق‌و ڕازیکردنی چه‌ند‬ ‫به‌رپرسێکی حیزبی موعه‌یه‌نن یان هه‌ندێ‬ ‫له‌و ناوه‌ندە ڕوش����نبیریانه‌ی که‌له‌ژێر ناو‬ ‫و تایتڵ����ی جۆربه‌جۆری ماس����ك میدیای‬ ‫بێالیه‌ن����دا گوزارش����ت له‌هه‌ڵوێس����تێکی‬ ‫سیاسی دیاریکراو دژی الیه‌نێکی دیارکراو‬ ‫ده‌که‌ن‌و‌جۆرێک له‌چه‌واش����ه‌کاری دروست‬ ‫ده‌که‌ن بۆ کۆمه‌ڵگاو ‌زانیاریه‌ ڕاس����ته‌کان‬ ‫لنگه‌وق����وچ ده‌که‌ن����ه‌وەو ‌ده‌یکه‌نه ‌قۆچی‬ ‫قوربانی کۆمه‌ڵێ ده‌ستکه‌وتی مادی ته‌نها‬ ‫بۆ کاکی موزه‌یه‌فچی هیچی تری لێبه‌رهه‌م‬ ‫نایه‌ت‪‌..‬‬ ‫‪ .2‬ئیمتیازاتی مادی‌و مه‌عنه‌وی بۆ ئه‌م‬ ‫جۆره‌ که‌سانه‌له‌ژێر هه‌ر ناو و تایتڵکه‌وه‬ ‫‌‌بێت بۆ به‌کارهێنانیان له‌کاتی پێویستداو‬ ‫‌گه‌وجاندن����ی الیه‌ن����ی به‌رامب����ه‌ر بێ����ت‬ ‫له‌ده‌رئه‌نجامدا جارێکی ت����ر زانیارییەکان‬ ‫ئاوه‌ژو ده‌کرێنەوە‌‪ .‬تاوه‌کو حه‌قیقه‌ت‌و ماناو‬ ‫ناوه‌رۆکی راستی نه‌گاته‌ هاونیشتمانیان‌و‬ ‫ناوه‌نده‌کانی میدیای نێوده‌وڵه‌تی‪.‬‬ ‫‪ .3‬به‌داخ����ه‌وه‌ کۆمه‌ڵ����گای ئێمه‌بریتیه‌‬ ‫له(کۆمه‌ڵگایه‌کی موبالغ) هه‌میشه‌ له‌م جۆره‬ ‫کۆمه‌ڵگایانه‌دا‪ ،‬کارێکته‌ره‌‌راسته‌قینه‌کان‌و‬ ‫خ����اوه‌ن س����ه‌لیقه‌و مه‌هارات����ه‌کان ده‌بنه‌‬ ‫موزه‌ی����ه‌ف‌و موزه‌یه‌فچیی����ەکان ده‌ب����ن‬ ‫به‌که‌س����انی رۆش����نبیرو جێگ����ه‌ی بای ‌هخ‌و‬ ‫‌ده‌کرێنه‌ خاوه‌ن مه‌قام‌و ستایش����ی گه‌وره‌‬ ‫له‌الیه‌ن به‌ش����ێکی زۆری کۆمه‌ڵگاو نیزامی‬ ‫سیاسی حیزبی سیاسییەوه‌‌‪.‬‬ ‫‪ .4‬باش����ترین کۆمه‌ڵگا بۆ دروستکردنی‬ ‫‌تایت����ڵ بریتی����ه‌له‌هه‌رێم����ی کوردس����تان‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر بێین جیاوازی����ه‌ک بکه‌ین له‌نێوان‬ ‫واڵتێک����ی وه‌ک (به‌لجیکا) ک����ه ‌خاوه‌نی‬ ‫پێگه‌یه‌کی سیاس����ی به‌هێزو دیرۆکی قوڵە‬ ‫بۆخزمه‌تکردنی مرۆڤایه‌تی له‌گه‌ڵ هه‌رێمی‬ ‫کوردستاندا زۆرترین نوسه‌ر‪ ،‬رۆژنامه‌نوس‪،‬‬ ‫ش����رۆڤه‌کار‪....‬تا ده‌گات به‌سیاس����ی‌و‬ ‫ئۆرگانیزه‌کان����ی پالتف����ۆڕم‌و ناوه‌نده‌کانی‬ ‫کۆمه‌ڵگای مه‌ده‌نی به‌به‌راورد له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫واڵتانه‌ی که‌ خاوه‌ن����ی مێژویه‌کی دێرینن‪،‬‬ ‫زۆرترین ژماره‌ له‌هه‌رێمی کوردس����تاندایه‬ ‫‌به‌بێ ئه‌وه‌ی بچوکترین سه‌مه‌ریان هه‌بێت‬ ‫ب����ۆ پرۆس����ه‌ی پێش����که‌وتن‌و داهێن����ان‌و‬ ‫هه‌ڵسه‌گاندن‌و پێشکه‌ش����کردنی ڕیپۆرتی‬ ‫ئه‌کادیمی به‌شێوه‌یه‌کی راست‌و دروست‌و‬ ‫گه‌یاندن����ی زانیاری باوه‌ڕپێک����راو بۆ تاك‬ ‫ک����ه‌ به‌داخ����ه‌وه‌ئ����ه‌م جۆره‌ نه‌خۆش����یه‌‬ ‫کاریگه‌ریه‌کی بۆماوەیی دروس����ت ده‌کات‬ ‫له‌سه‌ر نه‌وه‌ی ئێستاو داهاتو‪‌.‬‬

‫ته‌ندروستی ‪tandrostyawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫نه‌خۆش ‌ی زیكا چیه‌؟‬

‫‪15‬‬

‫ی زیكا چیه‌؟‬ ‫نه‌خۆش ‌‬ ‫ی زیكا كه‌ له‌ئێستادا زۆرب ‌هی‌ هه‌واڵه‌ ته‌ندورستیه‌كان‬ ‫له‌نه‌خۆش ‌‬ ‫ی ‪1947‬‬ ‫باس���ی‌ لێوه‌ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌م نه‌خۆشیی ‌ه سه‌ره‌تا له‌ساڵه‌كان ‌‬ ‫ی ‪ 1952‬بۆیه‌كه‌م جار‬ ‫دۆزراوه‌ت���ه‌و‌ه له‌ئاژه‌ڵ���دا‪ ،‬دواتر له‌س���اڵ ‌‬ ‫له‌مرۆڤدا ده‌ركه‌وت‪.‬‬ ‫ی زیكا چیه‌؟‬ ‫ڤایرۆس ‌‬ ‫ی ڤایرۆس���ییه‌و مێش���ول ‌ه هۆكاره‌كه‌یه‌ت���ی‪،‬‬ ‫نه‌خۆش���ییه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫نیش���انه‌كانی‌ ئه‌م نه‌خۆشیی ‌ه له‌سه‌ره‌تادا وه‌ك هه‌ر ڤایرۆسێك ‌‬ ‫تر وایه‌‪ ،‬به‌اڵم ئه‌م نیشانانه‌شی‌ له‌گه‌ڵدایه‌‪:‬‬ ‫ تاو به‌رزبونه‌و‌هی‌ پله‌ی‌ گه‌رمی‌‪.‬‬‫ی جومگه‌و ماسولكه‌كان‪.‬‬ ‫ سه‌رئێشه‌و ئازار ‌‬‫ی چاو و پێستی‌ له‌ش‪.‬‬ ‫ سوربونه‌وه‌ ‌‬‫ی چاو و سوربونه‌وه‌ی‌‪.‬‬ ‫ هه‌وكردن ‌‬‫ێ كه‌سدا رشانه‌وه‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ له‌هه‌ند ‌‬‫ی دوگیان ئه‌وه‌ی‌ ك ‌ه كاتێك‬ ‫ی بۆژنان��� ‌‬ ‫ هه‌روه‌ه���ا له‌زیانه‌كان ‌‬‫ی‬ ‫ی ئه‌م نه‌خۆش���یی ‌ه ده‌بێت‪ ،‬منداڵه‌كه‌ ‌‬ ‫كه‌س���ێكی‌ دوگیان توش ‌‬ ‫ی ئاسایی‌‪.‬‬ ‫سه‌ری‌ بجوكتره‌ له‌منداڵ ‌‬ ‫ئه‌م نه‌خۆشییه‌ چۆن ده‌گوێزرێته‌وه‌؟‬ ‫ی نه‌خۆش���یه‌ك ‌ه مێش���وله‌كه‌یه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫ی س���ه‌ره‌ك ‌‬ ‫ه���ۆكار ‌‬ ‫له‌كه‌سێكی‌ توش بو بۆ یه‌كێكی‌ تر له‌رێگ ‌هی‌‪:‬‬ ‫ی خوێن‪.‬‬ ‫‪ .1‬گواستنه‌وه‌ ‌‬ ‫‪ .2‬له‌كاتی‌ سێكسكردندا‪.‬‬ ‫‪ .3‬له‌دایكێكی‌ توش بو بۆكۆرپه‌له‌كه‌ی‌ ناو سكی‌‪ ،‬به‌اڵم تاوه‌كو‬ ‫ئێستا نه‌زانراوه‌ ك ‌ه ئایا له‌كاتی‌ شیردان ده‌گوێزرێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئایا چاره‌سه‌ری‌ ئه‌م نه‌خۆشییه‌ هه‌یه‌؟‬ ‫ی ئه‌و ڤایرۆس���ه‌ نی ‌ه هیچ‬ ‫تاوه‌كو ئێس���تا هی���چ كوتانێك دژ ‌‬ ‫ده‌رمانێك بۆئه‌و نه‌خۆشییه‌ نه‌دۆزراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬

‫ئه‌و خواردنانه‌ ‌ی‬ ‫ك ‌ه له‌كه‌مخوێن ‌ی ده‌تپارێزن چین؟‬

‫‪ .1‬گۆشتی‌ سورو مریشك‪ .‬به‌گشتی‌‬ ‫هه‌مو جۆره‌كانی‌ گۆشتی‌ سور به‌سودن‬ ‫ب����ۆ كه‌مخوێنی‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئاس����نی‌‬ ‫تێدایه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها مریش����ك هه‌ڵده‌ستێ‌‬ ‫ی كه‌ له‌خۆراكه‌‬ ‫به‌هه‌ڵمژینی‌ ئه‌و ئاسنه‌ ‌‬ ‫روه‌كیه‌كاندا هه‌یه‌ هه‌ربۆیه‌ به‌س����وده‌‬ ‫بۆكه‌مخوێنه‌كان‪.‬‬ ‫‪ .2‬هێلكه‌‪ .‬س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ گرنگی‬ ‫ئاس����نه‌ ئه‌مه‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌ كه‌ بڕێكی‌‬ ‫كه‌م كالۆری‌ تێدایه‌‪.‬‬ ‫‪ .3‬خواردنه‌ ده‌ریاییه‌كان‪.‬‬

‫له‌كات ‌ی دوگیانیدا ئه‌مان ‌ه بزانه‌‪:‬‬

‫‪ .4‬پاقله‌مه‌نیه‌كان‪ .‬وه‌ك نیس����ك‌و‬ ‫نۆك‌و فاسوڵیا‬ ‫‪ .5‬س����ه‌وز‌ه گه‌اڵپان����ه‌كان‪ .‬وه‌ك‬ ‫سپیناخ‌و سڵق‌و جه‌رجیرو كه‌ره‌وز‪.‬‬ ‫‪ .6‬مزره‌مه‌نی����ه‌كان‪ .‬وه‌ك پرته‌قاڵ‌و‬ ‫لیمۆ‪ .‬كه‌ ئه‌مان����ه‌ ڤیتامینیان تێدایه‌و‬ ‫یارمه‌ت����ی‌ هه‌ڵمژین����ی‌ ئاس����ن ده‌دات‬ ‫له‌گه‌ده‌دا‪.‬‬ ‫‪ .7‬دوركه‌وتن����ه‌وه‌ له‌چاو قاوه‌و ئه‌و‬ ‫خواردنه‌وان����ه‌ی‌ م����ادده‌ی‌ كافاینیان‬ ‫تێدایه‌‪..‬‬

‫خواردنی مناڵ‬

‫ی خان���م كاتێ���ك دوگی���ان ده‌بی���ت‬ ‫ت���ۆ ‌‬ ‫پێویسته‌چه‌ندرێنماییه‌ك ده‌رباه‌ی‌ دوگیانیه‌كه‌ت‬ ‫ی خ���ۆت‌و منداڵه‌ك���ه‌ت‬ ‫بزانی���ت بۆئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ته‌ندروس���تیی ئ���ه‌و ماوه‌یه‌ به‌س���ه‌ر به‌رن‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هه‌ربۆی ‌ه لێره‌دا گرنگ ‌ه ئه‌م زانیاریانه‌ ده‌ربار‌ه ‌‬ ‫خۆت بزانیت‪:‬‬ ‫ی دایك‬ ‫پێویست ‌ه ئه‌و‌ه بزانیت ك ‌ه تۆ ‌‬ ‫‪ .1‬‬ ‫ی دوگیانیدا كێش���ت زی���اد ده‌كات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌كات ‌‬ ‫ی ك ‌ه پێویسته‌ زیاد بكات‬ ‫ئه‌و كێشه‌ سروشتی ‌ه ‌‬ ‫ده‌بێت له‌نێوان ‪11‬بۆ‪ 15‬كیلۆ بێت‪.‬‬ ‫ی سكه‌و‌ه‬ ‫ی دروس���ت بون ‌‬ ‫له‌سه‌ره‌تا ‌‬ ‫‪ .2‬‬ ‫پێویس���ت ‌ه مه‌مكه‌كان رۆژانه‌ به‌ئاوی‌ شله‌تێن‌و‬ ‫سابون بشۆرێن‌و ئاماده‌بن بۆشیردان‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫رۆژان ‌ه ‪ 10‬خوله‌ك پێشنیوه‌ڕۆ هه‌وا له‌مه‌مكه‌كان‬ ‫ی‬ ‫بدا وسه‌رگۆكان به‌مه‌ڵحه‌م چه‌ور بكرێن بۆئه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌قڵیشان بیانپاریزیت‪.‬‬ ‫بۆئه‌و‌هی‌ س���كت له‌كاتی‌ گه‌وره‌بوندا‬ ‫‪ .3‬‬ ‫خه‌تخ���ه‌ت نه‌بێت ده‌توانی���ت رۆژان ‌ه به‌مه‌ڵحه‌م‬ ‫سكت چه‌ور بكه‌یت بۆئه‌و‌هی‌ له‌گه‌ڵ گه‌وره‌بونه‌ك ‌ه‬ ‫بكشێت‪.‬‬ ‫رۆژان ‌ه ‪ 7‬بۆ‪ 8‬كاتژمێر خه‌و پێویسته‌‪،‬‬ ‫‪ .4‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌رۆژدا پێویست ‌ه كاتژمێرێك بخه‌ویت‪.‬‬ ‫وه‌رزش ك���ردن به‌تایبه‌ت���ی‌ رێكردن‬ ‫‪ .5‬‬ ‫به‌پێ‌ پێویسته‌‪.‬‬ ‫ی ئاو پێویس���ته‌و رۆژان ‌ه‬ ‫خواردنه‌وه‌ ‌‬ ‫‪ .6‬‬ ‫‪8‬په‌رداخ ئاو بخۆره‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌كات���ی‌ دوگیانی‌ هه‌مو ئه‌و كوتان‌و‬ ‫‪ .7‬‬ ‫پش���كنینان ‌ه بكه‌ ك ‌ه بۆت ده‌نوسرێت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌و ماوه‌یه‌دا بایه‌خی‌ ته‌واو به‌ددانه‌كانت بده‌‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و خواردنان���ه‌ی‌ ك���ه‌ ده‌یخۆیت‬ ‫‪ .8‬‬ ‫ی پێكبێن‪(.‬ش���یرو‬ ‫ده‌بێت هه‌مه‌جۆربن‌و له‌مانه‌ ‌‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانی‌ شیر‪ ،‬سه‌وزه‌و میوه‌ به‌اڵم پێویست ‌ه‬ ‫زۆر به‌جوانی‌ شۆرابێته‌وه‌و دڵنیابیت له‌وه‌ی‌ ك ‌ه‬ ‫ئه‌و س���ه‌وزه‌یه‌ به‌ئاوی پ���اك په‌روه‌رده‌كراوه‌‪،‬‬ ‫ی سورو مریشك‌و ماسی‌‌و هێلكه‌پێویسته‌‪،‬‬ ‫گۆشت ‌‬ ‫ی جۆو گه‌نم‌و دانه‌وێڵه‌كان) س���ه‌رجه‌م ئه‌م‬ ‫نان ‌‬ ‫خۆراكانه‌ پێویسته‌ بخورێن‪.‬‬

‫ئازار‬

‫په‌ستانی‌ خوێن‬

‫ئامۆژگاریی‌‬ ‫هه‌فته‌‬

‫ سود له‌ساردی‌‌و گه‌رمی‌ وه‌ربگره‌ كاتێك ئه‌م ئازارانه‌ت هه‌بو‪.‬‬‫ئه‌گه‌ر س���ه‌رت ئێش���ا ئه‌وه‌ ده‌توانیت س���ود له‌پارچه‌ سه‌هۆڵێك‬ ‫ی‬ ‫وه‌ربگریت و له‌س���ه‌ر س���ه‌رت دایبنێی‌ چونك ‌ه ئه‌و ساردی ‌ه ئازار ‌‬ ‫سه‌رئێش���ه‌كه‌ت ناهێڵێت‌و هه‌روه‌ها ده‌توانیت له‌كاتی‌ ش���ان‌و مل‬ ‫ی‬ ‫ئێشه‌ش سود له‌گه‌رمی‌ وه‌ربگریت چونكه‌ گه‌رمییه‌كه‌ ئه‌بێته‌ هۆ ‌‬ ‫ی ئازاری‌ ئه‌و شوێنانه‌‪.‬‬ ‫ی ماسولكه‌و نه‌هێشتن ‌‬ ‫خاوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫كه‌ی‌ پێویس���ته‌ خواردن بده‌یت به‌منداڵه‌كه‌ت‪ .‬زۆربه‌ ‌ی‬‫پزیش���كان ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كه‌ن ك ‌ه پێویسته‌ منداڵ له‌دوا ‌ی‬ ‫ش���ه‌ش مانگی‌ خواردن���ی‌ پێبدرێت‪ ،‬هه‌روه‌ها پێویس���ت ‌ه‬ ‫سه‌ره‌تا به‌ئاوی‌ شۆربا ده‌ست پێبكرێت‌و سه‌ره‌تا به‌ساده‌ی ‌ی‬ ‫بیدرێت���ێ دواتر ورده‌ ورده‌ س���ه‌وزه‌و پاقله‌مه‌نیه‌كان وه‌ك‬ ‫نیس���ك‌و نۆك‌و پاقله‌و قه‌یس���ی‌و په‌تاته‌و گێزه‌رو برۆكل ‌ی‬ ‫بكرێته‌ ئه‌و ش���ۆربایه‌وه‌ بۆئه‌وه‌ی‌ سودی‌ زیاتر به‌منداڵه‌ك ‌ه‬ ‫بگه‌یه‌نێت‪.‬‬

‫ی‬ ‫ی كۆنترۆڵ ‌‬ ‫ی خوێن���ت هه‌یه‌ ئه‌و‌ه به‌م خواردنه‌ زۆر به‌باش��� ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر په‌س���تان ‌‬‫ی بیكوڵێنه‌‪.‬‬ ‫ێ په‌رداخ ئاو به‌جوان ‌‬ ‫ده‌كه‌یت‪ .‬س���ێ‌ چه‌وه‌نه‌ر وردبكه‌و له‌گه‌ڵ س��� ‌‬ ‫دواتر خه‌یارێك‌و لیمۆیه‌ك‌و نیوده‌سك كه‌ره‌وز به‌جوانی‌ ورد بكه‌و بید‌ه له‌عه‌سار‌ه‬ ‫ی چه‌وه‌نه‌ره‌كه‌ تێكه‌ڵ به‌یه‌ك بك���ه‌و جارێكی‌ تر بید‌ه‬ ‫پاش���ان له‌گه‌ڵ ش���ۆربا ‌‬ ‫ی كه‌م‬ ‫له‌عه‌س���اره‌كه‌‪ ،‬ئه‌م تێكه‌ڵه‌یه‌ رۆژانه‌ په‌رداخێك���ی‌ لیبخۆره‌وه‌‪ .‬به‌ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ست به‌رێكی‌ په‌ستانی‌ خوێن ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫ڕوسیاو کورد‪ :‬دو سەدە لەپشتگوێ خستن‬

‫بیرورا‬

‫سەردەمی روسیای فیدیرالی‬

‫دکتۆر جەبار قادر‬

‫دانیش���توانی ‪ ١،٣٤٦،٤٣٨‬کەسە‪ ،‬واتا‬ ‫پێداویستییەکانی دەوڵەتی سەربەخۆی‬ ‫تێدایە‪ .‬گەل���ێ کۆمارو هەرێمی دیکەی‬ ‫ڕوس���یاش ئەگەر بۆی���ان بلوێ هەوڵی‬ ‫س���ەربەخۆیی دەدەن‪ .‬لەکاتێکدا ئەمە‬ ‫هەڵوێس���تی فەرمی دەوڵەت���ە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەدژی نەیارەکانی لەدەوروبەری ڕوسیا‬ ‫بەپێچەوانەی ئەم پرینسپەوە کاردەکات‪.‬‬ ‫بۆ نمون���ە دان دەنێ بەس���ەربەخۆیی‬ ‫ئەبخازیادا‪ ،‬کە لەس���اڵی‪ ٢٠١١‬ژمارەی‬ ‫دانیش���توانی‪ ٢٤٠،٧٠٥‬ک���ەس ب���ون‌و‬ ‫تەنها‪١١٢،١٠٠‬واتا ‪ %٥٠‬دانیشتوانەکەی‬ ‫ئەبخاز بون‪ .‬ئەم���ەی لەدژی میخائیل‬ ‫ساکاش���ڤیللی‪ ،‬س���ەرۆکی گورجستان‬ ‫کرد‪ ،‬کە سیاسەتی نزیکبونەوە لەناتۆو‬ ‫دورکەوتن���ەوە لەڕوس���یای گرتەبەر‪.‬‬ ‫بەهەمان ش���ێوە دان بەس���ەربەخۆیی‬ ‫ئۆس���یتیای باش���وردا دەنێت‪ ،‬ئەویش‬ ‫ه���ەر دەکەوێت���ە گورجس���تانەوە‪ ،‬کە‬ ‫پانتاییەکەی تەنها‪ ٣٩٠٠‬کم‪٢‬و ژمارەی‬ ‫دانیش���توانی هەندێ���ک لەپەنجا هەزار‬ ‫ک���ەس زیاترە‪ ،‬لەکاتێکدا ئۆس���یتیای‬ ‫باکور‪ ،‬کە پانتاییەک���ەی‪ ٧٩٨٧‬کم‪٢‬و‬ ‫ژمارەی دانیش���توانی‪ ٧٠٥٢٧٠‬کەسە‪،‬‬ ‫واتە‪١٣‬ج���ار ئەوەندەی دانیش���توانی‬ ‫ئۆسیتیای باشورن‪ ،‬بەاڵم بەکۆمارێکی‬ ‫ڕوس���یای فیدیڕال���ی دەمێنێت‌و مافی‬ ‫جیابون���ەوەی نادرێت���ێ‪ .‬بەه���ۆی‬ ‫تێکچونی پەیوەندییەکانیش���ی لەگەڵ‬ ‫ئۆکراین���ا‪ ،‬کریمی���ای (کری���م‪ ،‬قرم)‬ ‫لەئۆکراینا لەساڵی‪ ٢٠١٤‬جوداکردەوە‪،‬‬ ‫لەس���ەرەتاوە ئەو هەرێمە سەربەخۆیی‬ ‫خۆی ڕاگەیاندو دوای ئەوەش یەکسەر‬ ‫بو بەیەکێک لەکۆمارەکانی ڕوس���یای‬ ‫فیدیڕالی‪ .‬لەس���ەر ئاستی نێودەوڵەتی‬ ‫دان بەمەدا نەنراوە‪ ،‬بەاڵم بەتێپەڕبونی‬ ‫کات دەبێ���ت بەواقیعێکی سیاس���ی‌و‬ ‫هەمو ناچار دەبن دان���ی پێدا دەنێن‪.‬‬ ‫نیمچەدورگەی کریم لەساڵی‪١٧٨٣‬بو بە‬ ‫بەشێک لەڕوس���یای تساری‪ ،‬دەوڵەتی‬ ‫عوسمانی لەدوای چەند ساڵێک ناچار‬ ‫کرا دان بەوەدا بنێت‪ ،‬کە کریم بەشێکە‬ ‫لەئیمپراتۆرییای ڕوس���یا‪ .‬ڕوس���یا ئەم‬ ‫جۆرە کارانە لەدژی ئەو سیاس���ەتانە‬ ‫دەکات کە بەهەڕەشەی دەزانێ لەسەر‬ ‫ئاسایش���ی نەتەوەیی خۆی‪ .‬بۆ ڕوسیا‬ ‫نزیکبون���ەوەی نات���ۆ لەس���نورەکانی‬ ‫هێڵی س���ورەو هەر یەکێ لەدەوڵەتانی‬ ‫دەوروبەری خۆی‪ ،‬بەتایبەتی ئەوانەی‬ ‫ڕۆژێک لەڕۆژان بەشێک بون لەڕوسیای‬ ‫تساری‌و یەکێتی سۆڤیەت‌و بەناوچەی‬ ‫هێژیمۆنی ڕوس���یا دادەنرێن‪ ،‬کارێکی‬ ‫وا بکات‪ ،‬ئەوا بەوکارەی ڕوس���یا توڕە‬ ‫دەکات‌و دەبێت چاوەڕوانی کاردانەوەی‬ ‫تون���دی لێبکات‪ .‬ئەگ���ەر پێی بکرێت‬ ‫زیان بە بەرژەوەن���دی ئەو ئەندامانەی‬ ‫پەیمانی وارشۆش دەگەیەنێت کە ڕێگە‬ ‫دەدەن بنکەو پێگەی ناتۆ لەواڵتەکانیان‬ ‫جێگیر بکرێن‪.‬‬

‫‪4-4‬‬ ‫سەردەمی ڕوسیای فیدیرالی‪:‬‬ ‫ڕوس���یا ل���ەدوای هەڵوەش���انەوەی‬ ‫یەکێتی س���ۆڤیەت لەدیسەمبەری‪١٩٩١‬‬ ‫بۆ زیاتر لەدەیەیەکی تەواو لەقەیرانێکی‬ ‫سیاسی‪ ،‬ئابوری‌و کۆمەاڵیەتی دژواردا‬ ‫دەژیا‪ .‬ڕۆژئاوا لەسەر ئاستی سیاسەتی‬ ‫نێودەوڵەتی بایەخێکی ئەوتۆی بەدیدو‬ ‫بۆچونەکانی نەدەدا‪ .‬سەردەم سەردەمی‬ ‫کۆتایی ش���ەڕی س���اردو دوجەمسەری‬ ‫بو‪ ،‬ڕۆژئاوا س���ەرکەوتنی یەکجارەکی‬ ‫سیس���تەمی نوێی ڕاگەیاندبو‪ .‬ڕوسیای‬ ‫فیدیرال���ی میراتگ���ری قانونی یەکێتی‬ ‫س���ۆڤیەت بو‪ .‬ش���ەڕەکانی چیچێنیا‪،‬‬ ‫گەش���ەکردنی مافی���او ڕێکخراوەکانی‬ ‫تاوانکاری‪ ،‬بەتااڵنبردنی موڵک‌و سامانی‬ ‫دەوڵ���ەت‪ ،‬ملمالنێ���ی ئەتنیکی‪ ...‬تاد‬ ‫ڕوسیایان شەکەت کردبو‪ .‬لەڕۆژهەاڵتی‬ ‫نزیک‌و ناوەڕاست دوا پێگەکانی لەدەست‬ ‫دەدا‪ ،‬چەند ڕژێمێکی دیکتاتۆری ناحەز‬ ‫نەبێت کەس خۆی بەدۆستی دانەدەنا‪.‬‬ ‫کاریگەری لەس���ەر ڕوداوەکانی دونیاو‬ ‫ڕۆژه���ەاڵت بەڕادەیەک الواز بو کە کەم‬ ‫کەس هەستیان بەبونی دەکرد‪.‬‬ ‫ئالەم کاتەدا کوردستان الپەڕەیەکی‬ ‫نوێی لەمێژوی پڕ لەئێش‌و ئازاری خۆی‬ ‫تۆمار دەکرد‪ .‬لەباش���وری کوردستان‬ ‫شکستی سوپای سەدام‪ ،‬ڕاپەڕینی‪،١٩٩١‬‬ ‫ناوچەی ئارام‪ ،‬هەڵبژاردن‌و دامەزراندنی‬ ‫حکومەت���ی هەرێم���ی کوردس���تان‬ ‫گرنگترین س���ەردێڕەکان بو‪ .‬لەباکوری‬ ‫کوردستانیش پەرەسەندنی دۆزی کورد‬ ‫بەش���ێوەیەکی بەرچاو و دەس���پێکی‬ ‫پرۆس���ەی داننان بەڕیالیتەی کوردیدا‪.‬‬ ‫ئەم پرۆس���ەیە زۆر لەسەرخۆ دەچوە‬ ‫پێشێ‪ ،‬توش���ی پاشەکشەو تەگەرەی‬ ‫زۆر دەبوەوە‪ .‬لەم ڕۆژانەشدا وا لەدوای‬ ‫دو س���اڵی هێمنی دەورەیەکی دیکەی‬ ‫توندوتیژی دەس���تیپێکردوەو نازانرێ‬ ‫کەی‌و چۆن کۆتایی دێت‪.‬‬ ‫لەنەوەتەکان���ی س���ەدەی ڕاب���ردو‬ ‫ڕوس���یای فیدیڕاڵ���ی‪ ،‬بەهۆی کێش���ە‬ ‫نێوخۆییەکانی���ەوە‪ ،‬نەیدەتوان���ی هیچ‬ ‫ڕۆڵێک بگێ���ڕێ لەیارمەتیدانی کوردا‪.‬‬ ‫پەیوەندییەکان���ی لەگ���ەڵ ڕژێم���ی‬ ‫س���ەدامدا ب���ەکار نەهێنا ب���ۆ کۆتایی‬ ‫هێنان بەگەم���ارۆی ئابوری ئەو ڕژێمە‬ ‫لەس���ەر کوردس���تان‪ ،‬با باسی هەوڵی‬ ‫دۆزینەوەی چارەسەری بۆ دۆزی کورد‬ ‫نەکەی���ن لەچوارچێوەی عیراقدا‪ ،‬وەکو‬ ‫جار جار قس���ەیان لەب���ارەوە دەکرد‪.‬‬ ‫گوت���اری فەرم���ی ڕوس���یا هەمیش���ە‬ ‫پاراس���تنی یەکێتی خاکی عێراق بوە‪،‬‬ ‫ئێستا سوریاشی هاتۆتە سەر‪.‬‬ ‫بۆ ئەوەی بەدروس���تی لەم گوتارەی‬ ‫ڕوس���یا تێبگەی���ن‌و بزانی���ن چ���ۆن‬ ‫هەڵس���وکەوتی لەگەڵ���دا دەکەی���ن‪،‬‬ ‫دەب���ێ بزانین ئەم گوت���ارە لەچییەوە‬ ‫س���ەرچاوەی گرتوە‪ .‬ئەمە تەنها قسەو‬ ‫ڕاگەیاندراو نیە کە ڕوسیا لەدەزگاکانی‬ ‫ڕاگەیاندنەوە باڵویان دەکاتەوە‪ ،‬نەخێر‬ ‫ئەمە کۆڵەکەیەکی سەرەکی سیاسەتی‬ ‫دەرەوەی ڕوس���یایە لەڕۆژهەاڵت���ی‬ ‫ناوەڕاس���ت‌و جیه���ان‪ .‬ئ���ەو ل���ەدژی‬ ‫دابەش���کردنی واڵتان‌و تێکدانی سنورە‬ ‫نێودەڵەتییەکان���ە‪ .‬ئەمە ڕاس���تەوخۆ‬ ‫پەیوەندی بەبونیادو پێکهاتەی خودی‬ ‫ڕوسیای فیدیڕاڵییەوە هەیە‪.‬‬ ‫ڕوسیا دەوڵەتێکی فیدیڕالییە کە لە‪٨٥‬‬ ‫یەکەی فیدیڕال���ی پێکهاتوە (کۆمار‪،‬‬ ‫هەرێمی فیدیڕالی‪ ،‬ناوچەی ئۆتۆنۆمی‪،‬‬ ‫ش���اری فیدیڕالی ‪.....‬ت���اد)‪ .‬بەهێزی‬ ‫دەس���تور مافی جیابونەوەی لەم یەکە‬ ‫فیدیڕالییانەو گەلەکانی وەرگرتوەتەوە‪،‬‬ ‫وات���ا ئەو یەکانەی ڕوس���یای فیدیڕالی‬ ‫ڕوسیا لەگەڵ ئەوەدا نیە جیابونەوەی‬ ‫پێکدێن���ن ماف���ی جیابونەوەی���ان‬ ‫لەدەوڵەتی دایک‪ ،‬ڕوس���یا نیە‪ .‬هەمو گەالن‌و سەرلەنوێ دەستنیشان کردنی‬ ‫دونی���ا بین���ی چ���ۆن ڕوس���یا هەوڵی س���نورەکان لەس���ەر بنەمای ئەتنیکی‬ ‫چێچانەکانی بۆ سەربەخۆیی سەرکوت ببێتە دیاردەیەکی قانون‌و پەیوەندییە‬ ‫کردو لەشەڕی چێچێنیا (چەچەنستان‪ ،‬نێودەوڵەتیی���ەکان‪ ،‬چونک���ە ل���ەو‬ ‫شیشان) چەندێ توندوتیژی بەکارهێنا‪ .‬پرۆسەیەدا خۆیشی زەرەرمەند دەبێت‪.‬‬ ‫پانتای���ی چێچێنی���ا ‪ ١٥،٦٤٧‬ک���م‪٢‬و ڕوس���یا تائێس���تا دانی بەسەربەخۆیی‬ ‫بەپێ���ی ئامارەکان���ی ‪ ٢٠١٤‬ژم���ارەی کۆس���ۆڤادا نەن���اوە‪ ،‬هەرچەندە ‪١٠٨‬‬

‫بااڵدەستیی‬ ‫ڕوسیا لەسوریا‬ ‫دەیکاتە دراوسێی‬ ‫کوردستان‪،‬‬ ‫لێرەشەوە‬ ‫کاریگەری زۆری‬ ‫لەسەر ڕوداوەکانی‬ ‫واڵتانی هەرێمەکە‬ ‫بەکوردستانیشەوە‬ ‫دەبێت‬

‫سێرگی الڤرۆڤ‌و سه‌الحه‌دین ده‌میرتاش‬ ‫دەوڵەتی ئەن���دام لەڕێکخراوی نەتەوە‬ ‫یەکگرتوەکان دانیان بەسەربەخۆیی ئەو‬ ‫واڵتەدا ناوە‪ .‬بەگوێرەی بۆچونی ڕوسیا‬ ‫دەب���ێ ئەمە بەڕێکەوت���ن بێت لەنێوان‬ ‫سربییەکان‌و گەلی ئەلبانی کۆسۆڤۆ‪ ،‬کە‬ ‫ئەمە کارێکی ئاسان نیە‪ .‬لەم ڕۆژانەدا‬ ‫کونسوڵی ڕوسیا لەهەولێرێش شتێکی‬ ‫لەم ج���ۆرەی لەبارەی س���ەربەخۆیی‬ ‫کوردس���تانەوە وت���وە‪ ،‬ئەگ���ەر گەلی‬ ‫عیراق لەگەڵ سەربەخۆیی کوردستاندا‬ ‫بێت‪ ،‬ئەوکاتە بۆ ئەوانیش کێشە نیە‪.‬‬ ‫ئ���ەو عێراقەی تائێس���تا ئام���ادە نیە‬ ‫دان بەگەڕان���ەوەی مەخموردا بنێت بۆ‬ ‫س���ەر هەرێمی کوردس���تان‪ ،‬با باسی‬ ‫کەرکوک‌و خانەقین‌و ش���نگارو ‪...‬تاد‬ ‫نەکەی���ن‪ ،‬کەی دەگاتە ئەو ئاس���تەی‬ ‫باوەڕی بەسەربەخۆیی کوردستان بێت‪.‬‬ ‫لێرەوە پێموایە نابێت کورد چاوەڕوانی‬ ‫ئەوە بێت ڕوس���یا بەئاسانی پشتگیری‬ ‫لەسەربەخۆیی کوردستاندا بکات‪.‬‬ ‫لەم سەردەمەدا کە ملمالنێیەکی توند‬ ‫لەنێوان ڕوسیاو ڕۆژئاوادا لەئارادایەو زۆر‬ ‫دەڤەری ئەوروپ���ا‪ ،‬ڕۆژهەاڵتی نزیک‌و‬ ‫کەفکازی گرتۆتەوە‪ ،‬ڕوس���یا دەزانێت‬ ‫ئەگەر دەوڵەتی سەربەخۆی کوردستان‬ ‫ل���ەم ئانوس���اتەدا دابمەزرێ���ت‪ ،‬ئەوا‬ ‫بەپێی لێکدانەوەی لۆژیکی دەبێ ببێتە‬ ‫پێگەیەکی ئەمری���کاو ڕۆژئاوا‪ .‬ئەمەش‬ ‫لەکاتێکدایە کە دەسەاڵتدارانی شیعەی‬ ‫عی���راق‪ ،‬هەرچەن���دە ڕێکەوتننام���ەی‬ ‫س���تراتیژییان لەگەڵ ئەمێریکا هەیە‪،‬‬ ‫لێ بەهۆی هەڵوێستی ڕوسیا لەسوریاو‬ ‫هەماهەنگ���ی لەگەڵ ئێران���دا‪ ،‬هەوڵی‬ ‫زۆر دەدەن لەگەڵ ڕوس���یادا پەیوەندی‬ ‫بەهێزیان هەبێت‌و خەریکی هەماهەنگی‬ ‫هەواڵگری‌و س���ەربازین لەگەڵیدا‪ .‬چۆن‬ ‫ڕوسیا بەوە قایل دەکرێت‪ ،‬کە ئەویش‬ ‫لەسەربەخۆیی کوردس���تان سودمەند‬ ‫دەبێت‌و لەدەوڵەتی ک���وردی قازانجی‬ ‫زیاتر دەکات لەوەی لەپەیوەندییەکانی‬ ‫لەگەڵ عیراقدا دەستی دەکوێت؟ ئەمە‬ ‫یەک���ێ لەپرس���یارە گرنگەکانە کە من‬ ‫نازانم وەاڵمەکەی الی کێیە‪.‬‬ ‫خاڵێکی ت���ری گرنگ لەم بوارەدا کە‬ ‫کاریگەری لەس���ەر هەڵوێستی ڕوسیا‬ ‫دەبێت بەرامبەر باش���وری کوردستان‪،‬‬ ‫پەیوەن���دی هەرێمە لەگ���ەڵ تورکیا‪.‬‬ ‫لەماوەی س���ەدەیەکدا پەیوەندییەکانی‬ ‫تورکیاو ڕوس���یا وەک ئەم���ڕۆ ئاڵۆزو‬ ‫قەیران���اوی نەب���وە‪ .‬ڕاس���تە مێژوی‬ ‫پەیوەندییەکان���ی تورکی���او ڕوس���یا‬ ‫لەم چەند س���ەدەیەی دواییدا ش���ەڕو‬ ‫پێکدادانی زۆری بەخۆوە بینیوە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وابۆ س���ەدەیەک دەچێت قەت ئەم دو‬ ‫دەوڵەتە بەم ش���ێوەیە ڕوبەڕوی یەک‬ ‫نەبونەتەوە‪ .‬ڕوس���یا وەک���و واڵتێکی‬ ‫بریندار هەڵسوکەوت دەکات‌و دەیەوێت‬ ‫تۆڵەی بیس���ت ساڵی ڕابردو لەڕۆژئاواو‬ ‫هاوپەیمانەکان���ی بکات���ەوەو تورکی���ا‬ ‫بەئەڵقە الوازەک���ە دەزانێ کە دەتوانێ‬ ‫گێچەڵی زیات���ری پێ بکات‪ .‬ئەردۆگان‬ ‫بەسیاسەتە پاوانخوازەکانی لەناوەڕاستی‬ ‫ئاسیا‪ ،‬کەفکازو ڕۆژهەاڵتی نزیک هەلی‬ ‫زێڕین���ی بۆ پوتین ڕەخس���اند وەاڵمی‬ ‫توندی بدات���ەوەو پالنەکانی مایەپوچ‬ ‫بکات‪ .‬باسی پەیوەندی ڕوسیاو تورکیا‬ ‫بۆ هەلێک���ی تر هەڵدەگری���ن‪ .‬ئەوەی‬ ‫مەبەس���تە لێ���رەداو نابێ���ت گومانی‬ ‫لێبکرێ���ت‪ ،‬ئەوەی���ە ک���ە پەیوەندی‬

‫هەمەالیەنەی باشوری کوردستان لەگەڵ‬ ‫تورکیادا مایەی دڵخۆش���ی‌و پێشوازی‬ ‫ڕوس���یا نابێ���ت‪ .‬ئەو دەزانێ���ت لەبەر‬ ‫هۆی جوگرافی‌و بازرگانی‌و ‪...‬تاد‪ ،‬ئەو‬ ‫ناتوانێت شوێنی تورکیا بۆ کوردستان‬ ‫پڕ بکاتەوە‪ ،‬بەاڵم ئەوەش باش دەزانێت‬ ‫کە پەیوەندییەکانی کوردستان‌و تورکیا‬ ‫بەتایبەتی لەبواری گازو نەوتدا لەسەر‬ ‫حسێبی پەیوەندییەکانی ئەو و تورکیا‬ ‫دەبن‪ .‬ئەم پرس���ە مای���ەی نیگەرانییە‬ ‫لەهەڵسوکەوتدا لەگەڵ ئەم هێزانەدا‪.‬‬ ‫لەمیدی���ای ڕوس���یداو لەس���ەر زاری‬ ‫کاربەدەس���تانی ڕوسیا ئەوە زۆر وەبیر‬ ‫دەهێنرێتەوە‪ ،‬کە باش���وری کوردستان‬ ‫بەپێی دەس���توری هەمیش���ەیی عێراق‬ ‫هەرێمێک���ی فیدیڕال���ی دانپێدان���راوە‪.‬‬ ‫وەبی���ر هێنانەوەی ئەم چەمکە لەهەمو‬ ‫بۆنەکان���دا بۆ ئەوەیە کە ڕوس���یا لەم‬ ‫کاتەدا لەوە زیاتری پێنیە بۆ باشوری‬ ‫کوردس���تان‪ .‬هەر لەم دیدەشەوە دەبێ‬ ‫س���ەیری هەنگاوەکانی ڕوس���یا بکەین‬ ‫لەباشوری کوردستان لەم چەند ساڵەی‬ ‫دواییدا‪ ،‬وەک کردنەوەی کونسوڵخانەو‬ ‫هاتوچۆو سەردانی بەرپرسانی ڕوسیاو‬ ‫کوردستان بۆ یەکدی‪.‬‬ ‫بۆ کوردانی س���وریا کە بونەتە یەکێ‬ ‫لەفاکتەرە گرنگەکانی س���ەر گۆڕەپانی‬ ‫سوریا‪ ،‬ڕوس���یا ناچارە لەبەر چاویان‬ ‫بگرێ���ت‌و زو زو باس���یان لێ���وە بکات‬ ‫لەچوارچێوەی ئەو چارەس���ەرییەدا کە‬ ‫بۆ بارودۆخی سوریا پێشنیاری دەکات‪،‬‬ ‫وات���ا بەکۆکردنەوەیان لەگ���ەڵ ڕژێم‌و‬ ‫بەش���ێک لەهێزەکانی ئۆپۆزیس���یۆن‪.‬‬ ‫ڕەنگب���ێ لەپێن���او س���ەرکەوتنی‬ ‫هەوڵەکانی���دا لەس���وریا پش���تگیری‬ ‫لەسیس���تەمێکی ئۆتۆنۆمی کارگێڕی‌و‬ ‫کولتوری ب���ۆ کوردی س���وریا بکات‪.‬‬ ‫کوردانی ڕۆژئاوا بۆ خۆش���یان تائێستا‬ ‫لەوە زیاتریان داوانەکردوە‪ .‬ئەوان باس‬ ‫لەسیستەمێکی دیموکراتی نامەرکەزی‬ ‫( ئۆتۆنۆمی یا فیدیڕالی) بۆ س���وریا‬ ‫دەکەن‪ ،‬کە ئەوانی���ش لەچوارچێوەیدا‬ ‫بگەن بەمافەکانی خۆیان‪.‬‬ ‫پێموایە ڕوسیا لەدوای ئەو تێوەگالنە‬ ‫بەهێزەو ئ���ەو ڕوبەڕوبون���ەوە لەگەڵ‬ ‫ڕۆژئاواو تورکیاو هەندێ واڵتی دیکەدا‪،‬‬ ‫ب���ەوە کەمتر قایل نابێ���ت کە خاوەن‬ ‫بڕی���اری س���ەرەکی بێت لەس���وریای‬ ‫ئێس���تاو پاش���ەڕۆژدا‪ .‬بااڵدەس���تیی‬ ‫ڕوس���یا لەس���وریا دەیکاتە دراوسێی‬ ‫کوردستان‪ ،‬لێرەشەوە کاریگەری زۆری‬ ‫لەس���ەر ڕوداوەکانی واڵتانی هەرێمەکە‬ ‫بەکوردستانیشەوە دەبێت‪.‬‬ ‫خ���ۆ ئەگ���ەر عێ���راق‌و س���وریا‬ ‫هەڵوەش���انەوەو وەکو دەوڵەت لەبەین‬ ‫چون‪ ،‬کە ئەگ���ەری ئەمەش کەم نیە‪،‬‬ ‫ئەوکات���ە هەمو پرس���ەکان بەجۆرێکی‬ ‫دیکە بڕیاریان لەسەر دەدرێت‪.‬‬ ‫لەبارەی کوردی باکورەوە پێویس���تە‬ ‫ئام���اژە بەچەن���د خاڵێکی س���ەرەکی‬ ‫بکەی���ن‪ .‬ڕوس���یا هەمیش���ە خ���ۆی‬ ‫دورگرتوە لەدەستێوەردان لەکاروباری‬ ‫تورکیاو بەدرێژایی سەدەی بیستەمین‬ ‫هەڵوێس���تێکی ئەوتۆی لەباری کوردی‬ ‫ئەو واڵتەوە نەنوان���دوە‪ .‬لەنەوەدەکان‬ ‫چاوپۆش���ی لەچاالکییەکان���ی پارت���ی‬ ‫کرێکارانی کوردس���تان لەنێو کوردانی‬ ‫ڕوسیاو کۆمارەکانی یەکێتی سۆڤیەتی‬ ‫پێش���ودا دەکرد‪ .‬نوێنەرانی ئەم پارتە‬

‫ڕوسیا لەماوەی دو‬ ‫سەدەی ڕابردودا‬ ‫بەهەستیارییەوە‬ ‫مامەڵەی لەگەڵ‬ ‫کوردا کردوە‪.‬‬ ‫هەڵوێستی‬ ‫لەبەرامبەر ئەو‬ ‫کارەساتانەی‬ ‫بەسەر کوردا‬ ‫هاتون بەگشتی‬ ‫بریتی بوە‬ ‫لەبێدەنگی‬ ‫ل���ەو واڵت���ە جێگی���ر بب���ون‌و لەگەڵ‬ ‫ئەندام پارلەمان���ان‌و ناوندە کولتوری‌و‬ ‫میدیاییەکان���دا تێکەڵییان پەیداکردبو‪.‬‬ ‫لەنێو پارلەمانی ڕوس���یا‪ ،‬کە لەدو ژور‬ ‫پێکدێت‪ :‬ئەنجومەنی فیدیڕالی‌و دومای‬ ‫دەوڵ���ەت‪ ،‬بەتایبەتی لەگەڵ پارتەکەی‬ ‫ژرینۆڤس���کی (پارت���ی لیبیراڵ���ی‬ ‫دیموکراتی ڕوسیا) پەیوەندییان هەبو‪.‬‬ ‫دوای ئەوەی عەبدواڵ ئۆجەالن لەسوریا‬ ‫دەرک���راو یۆنانی���ش نەیگرت���ە خۆی‪،‬‬ ‫پەن���ای بردە ب���ەر ڕوس���یا‪ .‬بەهەوڵی‬ ‫میترەفانەف‪ ،‬س���ەرۆکی کۆمس���یۆنی‬ ‫جیۆپۆلیتیکی‌و سەرکردە لەپارتەکەی‬ ‫ژرینۆڤسکی‪ ،‬دومای دەوڵەت نامەیەکی‬ ‫بۆ سەرۆکی ڕوسیا یەلتسن ناردو داوای‬ ‫لێکرد مافی پەنابەرێتی بداتە ئۆجەالن‪.‬‬ ‫یەلتس���ن بەئام���ۆژگاری س���ەرۆکی‬ ‫وەزیران‪ ،‬کە ئەوکات���ە پریماکەف بو‪،‬‬ ‫ئ���ەو داخوازیەی رەتک���ردەوەو داوای‬ ‫لێکرا لەڕوسیا دەربچێت‪ .‬پالنێکی تری‬ ‫ئەندامی سەرکردایەتی پارتی کرێکارانی‬ ‫کوردستان‌و نوێنەری ئەو پارتە لەڕوسیا‬ ‫ماهیر واڵت ب���ۆ دەربازکردنی ئۆجەالن‬ ‫لەڕێگ���ەی ئەرمینیاوە بۆ ئێران‌و ئەگەر‬ ‫کرا لەوێش���ەوە بۆ کوردستان لەالیەن‬ ‫ڕوس���یاوە ڕەتکرای���ەوەو شکس���تی‬ ‫پێهێنرا‪.‬‬ ‫ش���تێک کە ڕوس���یا نەیکرد ئەوە بو‬ ‫کە لەژێر فشاری تورکیاو ڕۆژئاوا پارتی‬ ‫کرێکارانی کوردس���تان بەڕێکخراوێکی‬ ‫تیرۆریس���تی پێناس���ە نەکرد‪ .‬ئێستا‬ ‫دەبینین لەوەزارەتی دەرەوەی ڕوس���یا‬ ‫لەب���ەردەم کامێ���رای تەلەفزیۆنەکان‬ ‫پێش���وازی لەس���ەالحەدین دەمیرتاش‬ ‫دەکرێ���ت‌و وەزیری دەرەوەی ئەو واڵتە‬ ‫باس���ی بارودۆخی تورکی���او کوردانی‬ ‫باکوری کوردس���تانی لەگەڵدا دەکات‪.‬‬ ‫چەن���د ڕۆژێک بەس���ەر ئ���ەو دیدارەدا‬ ‫تێناپەڕێت وەزارەتی دەرەوەی ڕوسیای‬ ‫فیدیرالی لەڕاگەیاندراوێکی فەرمیدا داوا‬

‫لەتورکی���ا دەکات لەڕێگەی دیالۆگەوە‬ ‫دۆزی کورد لەو واڵتە چارەسەر بکات‌و‬ ‫ڕێگە بەتوندوتی���ژی زیاتر نەدات‪ ،‬کە‬ ‫بەالی ڕوس���یاوە هیچ ئەنجامێک بەدی‬ ‫ناهێنێت‪ .‬لەنێوخۆی ڕوسیاشدا کەسانی‬ ‫وەکو ژرینۆڤس���کی داوای پش���تگیری‬ ‫لەدەوڵەتی س���ەربەخۆی کوردس���تان‬ ‫دەکەن‪ .‬هەم���و ک���ەس دەزانێت ئەم‬ ‫داخوازییە لەبیروباوەڕەوە سەرچاوەی‬ ‫نەگرت���وە‪ ،‬بەڵک���و کاردانەوەیەک���ی‬ ‫کاتییە لەبەرامبەر سیاس���ەتی تورکیاو‬ ‫تێکش���کاندنی فڕۆکە س���ەربازییەکەی‬ ‫ڕوس���یا‪ ،‬بۆیە ئەم جۆرە هەڵوێستانە‬ ‫هیچیان لەسەر بنیات نانرێت‪.‬‬ ‫بارودۆخی ه���ەردو واڵت لەم کاتەی‬ ‫ئێستادا ناچاریان دەکات لەمەودایەکی‬ ‫کورت���دا پەیوەندییەکانی���ان ئاس���ایی‬ ‫بکەنەوە‪ ،‬چونکە هیچ کامیان لەبارێکدا‬ ‫نین بتوانن بەرگەی زیانە ئابورییەکانی‬ ‫ئ���ەم ئاڵۆزییان���ە ب���ۆ ماوەیەکی زۆر‬ ‫بگرن‪.‬‬ ‫لەڕوس���یا بەگش���تی ل���ەم ڕۆژانەدا‬ ‫زۆر ب���اس لەکوردو فاکت���ەری کوردی‬ ‫لەڕۆژهەاڵت���ی ناوەڕاس���ت دەکرێ���ت‌و‬ ‫داواش لەکاربەدەستانی واڵت دەکرێت‬ ‫کەڵک لەو فاکتەرە وەربگیرێت‪ .‬شایانی‬ ‫باس���ە ڕوس���یا لەماوەی دو س���ەدەی‬ ‫ڕاب���ردودا بەهەس���تیارییەوە مامەڵەی‬ ‫لەگ���ەڵ کوردا ک���ردوە‪ .‬هەڵوێس���تی‬ ‫لەبەرامبەر ئەو کارەس���اتانەی بەسەر‬ ‫ک���وردا هات���ون بەگش���تی بریتی بوە‬ ‫لەبێدەنگ���ی‪ .‬دیپلۆماتەکان���ی خۆیان‬ ‫لەپێش شۆڕش���ی ئوکتۆبەر ڕەخنەیان‬ ‫لەو سیاس���ەتە دەگرت‌و داوای ئەوەیان‬ ‫دەکرد واڵتەکەی���ان زیاتر لەکوردەکان‬ ‫بچێتە پێشەوە‪.‬‬ ‫کولت���وری دیموکراس���ی لەڕوس���یا‬ ‫مێژویەک���ی ه���ەژارو تەمەنێکی کورتی‬ ‫هەیە‪ .‬ئەم واڵتە پانوبەرینە بەدرێژایی‬ ‫مێژوی نوێ‌و هاوچەرخی لەس���ێبەری‬ ‫ستەمی تس���ارەکان‪ ،‬دەسەاڵتی ڕەهای‬ ‫س���ەرکردەکانی پارتی کۆمۆنیس���ت‌و‬ ‫ئێستاش دەسەاڵتخوازیی پوتین ژیانی‬ ‫بەس���ەر بردوە‪ .‬میکانیزم���ی بڕیاردان‬ ‫لەس���ەر پرس‌و کێش���ەکان جی���اوازە‬ ‫لەگەڵ واڵتانی دیموکراسیدا‪ .‬بڕیارەکان‬ ‫لەڕوسیا زادەی خواستەکانی سەرۆک‌و‬ ‫گروپێکی بچوکی دەوروبەرین‪ ،‬هەمیشە‬ ‫دوا بڕیار لەالی ڤاڵدیمێر پوتینە‪.‬‬ ‫ئێس���تا ڕوس���یا دەیەوێ���ت ڕۆڵێکی‬ ‫بەهێ���ز لەسیاس���ەتی نێودەوڵەت���ی‌و‬ ‫لەس���ەر گۆڕەپانی سیاسی ڕۆژهەاڵتی‬ ‫نزیک ببینێ‪ .‬ک���ورد وەک فاکتەرێکی‬ ‫سیاس���ی‪ ،‬س���ەربازی‌و ئابوری گرنگی‬ ‫ناوچەکە دەتوانێت س���ەرنجی ڕوس���یا‬ ‫بەالی خۆیدا ڕابکێشێت‪ .‬هەڵبەتە ئەمە‬ ‫تائاستێکی زۆر لەسەر یەکهەڵوێستیی‬ ‫کورد ڕادەوەس���تێ‪ .‬ئەوکاتە ڕوس���یا‬ ‫ناچارە ئەم فاکتەرە لەبەرچاو بگرێت‌و‬ ‫هەڵس���وکەوتی لەگەڵدا بکات‪ .‬پێموایە‬ ‫تائێستاش ناتوانین باس لەسیاسەتێکی‬ ‫ڕوسی تایبەت بەکورد بکەین‪.‬‬ ‫ئایا ئەم ڕۆژانە دەبن بەو چرکەساتەی‬ ‫کە تێیدا ڕوسیا دەست لەسیاسەتی ال‬ ‫نەکردنەوە لەکورد هەڵبگرێت‌و دەمێکی‬ ‫ن���وێ لەپەیوەندییەکان���ی لەگەڵ ئەم‬ ‫گەل���ەدا دەس���پێبکات؟ نایش���ارمەوە‬ ‫گومان���ی زۆرم هەی���ە لەڕەوتێکی لەم‬ ‫جۆرەی ڕوداوەکان‪.‬‬

‫کتێب‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫‪17‬‬

‫تا ئێستا یه‌كگرتو ‌ی ئیسالم ‌ی خاوه‌ن ‌ی گوتارێك ‌ی نیشتمانی‌‌و نه‌ته‌وه‌ی ‌ی نیه‌‬ ‫ئا‪ :‬بارام سوبحی‌‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ كه‌ بانگه‌شه‌ی‌‬ ‫میانڕه‌وی‌ ده‌كه‌ن له‌فكرو كاركردندا‪،‬‬ ‫كاریگه‌ر ‌ی راسته‌وخۆی‌ ئیخوانی‌‬ ‫موسلیمینی‌ جیهانیان له‌سه‌ره‌‪ ،‬ئێستاش‬ ‫رون نییه‌ كه‌ له‌ژێر ئه‌و كاریگه‌رییه‌‬ ‫ماونه‌ته‌وه‌‪ ،‬یاخود به‌ئاراسته‌ی‌‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌و خۆده‌ربازكردن هه‌نگاو‬ ‫ده‌نێن‪ .‬لێكۆڵه‌رێكی‌ كورد به‌م جۆره‌‬ ‫له‌یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ ده‌ڕوانێت‪.‬‬ ‫كتێب����ی‌ پێگ����ه‌ی‌ پارت����ه‌ سیاس����یی ‌ه‬ ‫ئیس��ل�امییه‌كانی‌ كوردس����تانی‌ عێ����راق‬ ‫له‌پرۆسه‌كانی‌ هه‌ڵبژاردندا (‪،)2005 - 1992‬‬ ‫یه‌كگرتوی‌ ئیس��ل�امی‌ كوردستان به‌نمونه‌‪،‬‬ ‫له‌نوس����ینی‌ فه‌یس����ه‌ڵ س����لێمان محه‌مه‌دو‬ ‫له‌باڵوكراوه‌كان����ی‌ به‌ڕێوه‌به‌رێت����ی‌ چ����اپ‌و‬ ‫باڵوكردن����ه‌وه‌ی‌ س����لێمانییه‌‪ .‬ئ����ه‌م كتێبه‌‬ ‫(‪ )200‬الپه‌ڕه‌یه‌و له‌س����ێ‌ به‌ش پێكهاتوه‌؛‬ ‫له‌به‌ش����ی‌ یه‌كه‌مدا ب����اس له‌چه‌مكی‌ پارتی‌‬ ‫سیاسی‌‌و پارته‌ سیاس����ییه‌ ئیسالمییه‌كان‬ ‫له‌كوردستاندا ده‌كات‪ ،‬له‌به‌شی‌ دوه‌مدا باس‬ ‫له‌چه‌مكی‌ هه‌ڵبژاردن‌و پرۆسه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌كوردس����تاندا ده‌كات‪ .‬له‌به‌شی‌ سێیه‌مدا‬ ‫ب����اس له‌یه‌كگرت����وی‌ ئیس��ل�ام ‌ی له‌هه‌ردو‬ ‫پرۆس����ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن����ی‌ (‪‌)2005/1/30‬و‬ ‫(‪ )2005/12/15‬ده‌كات‪.‬‬ ‫نوس����ه‌ر ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌وه‌ی‌ وایلێكردم بڕیاری‌‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ توێژینه‌وه‌یه‌كی‌ له‌م بابه‌ته‌ بده‌م‪،‬‬ ‫ئێمه‌ی‌ كورد تاڕاده‌یه‌ك به‌گومانه‌وه‌ سه‌یری‌‬ ‫ره‌وته‌ ئیس��ل�امییه‌كان ده‌كه‌ی����ن‪ ،‬زانیاری‌‬ ‫وردم����ان له‌س����ه‌ر پێگه‌یان له‌پرۆس����ه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵبژاردن����دا زۆر كه‌م����ه‌‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا ئه‌و‬ ‫گومان‌و بیركردنه‌وه‌یه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫رۆشن بكه‌مه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ئیخوانه‌وه‌ بۆ یه‌كگرتو‬ ‫له‌به‌ش����ی‌ یه‌كه‌مداو به‌پشتبه‌ستن به‌چه‌ند‬ ‫س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ جۆراوجۆر‪ ،‬نوس����ه‌ر باس‬ ‫له‌دروس����تبونی‌ یه‌كه‌م پارتی‌ ئیس��ل�امی‌‌و‬ ‫س����ه‌ره‌تاكانی‌ هاتن����ی‌ ئیخوان موس����لمین‬ ‫له‌میس����ره‌وه‌ بۆ عێراق‌و كوردستان ده‌كات‪.‬‬ ‫به‌بڕوای‌ ئه‌و ئیخوان به‌چه‌ند مه‌به‌س����تێك‬ ‫واڵتێكی‌ وه‌كو عێراق‌و دواتریش كوردستانی‌‬ ‫بۆ كاركردن هه‌ڵبژاردوه‌‪ ،‬چونكه‌ "له‌عێراقدا‬ ‫مه‌زهه‌ب����ی‌ ش����یعه‌ زۆرین����ه‌ن‌و مه‌زهه‌ب����ی‌‬ ‫سوننه‌ش كه‌مینه‌ن‪ ،‬ویستویانه‌ پێگه‌یه‌كیان‬ ‫هه‌بێت ب����ۆ دژایه‌تی‌ ش����یعه‌كان له‌الیه‌ك‪،‬‬ ‫له‌الیه‌كی‌ تریش����ه‌وه‌ عێراق خ����ۆی‌ واڵتێكه‌‬ ‫پڕاوپڕ له‌قه‌یران‌و كێشه‌و ملمالنێی‌ ناوخۆیی‌‬ ‫مه‌زهه‌بی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌‌و ئیتنییه‌كان‪ ..‬ئیخوان‬ ‫س����ودیان له‌كه‌ش‌و بارودۆخی‌ پڕ له‌ئاژاوه‌و‬

‫ئاش����وبی‌ ناوخۆی‌ عێراق وه‌رگرت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌ك ئاش����كرایه‌ هیچ بی����رو ئایدۆلۆژیایه‌ك‬ ‫بۆ دژایه‌تیكردنی‌ ده‌س����ه‌اڵتدار له‌دۆخێكی‌‬ ‫هێمندا گه‌شه‌ ناكات"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌ بۆچی‌ ئیخوان كوردستانی‌‬ ‫هه‌ڵبژارد‪ ،‬نوس����ه‌ر ده‌ڵێ����ت‪ :‬الوازی‌ تاكی‌‬ ‫كوردو دڕنده‌یی‌ رژێمه‌ یه‌كله‌دوای‌ یه‌كه‌كانی‌‬ ‫عێراق‪ ،‬ساده‌یی‌‌و خۆشباوه‌ڕی‌ تاكی‌ كورد‪،‬‬ ‫وای‌ له‌تاك����ی‌ كورد كردوه‌ به‌رده‌وام به‌دوای‌‬ ‫ئاسۆیه‌كدا بگه‌ڕێت كه‌ ده‌رگا داخراوه‌كانی‌‬ ‫بۆ بكاته‌وه‌‪ ،‬بیری‌ ئیخ����وان به‌و ده‌روازه‌یه‌‬ ‫س����ه‌یر كراوه‌‪ ،‬چونك����ه‌ ئیخ����وان‌و رژێمی‌‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتدار هه‌ردوكیان عه‌ره‌بن‌و س����وننه‌‬ ‫مه‌زهه‌ب����ن‪ .‬س����ه‌رباری‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ زۆرب����ه‌ی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵته‌ ناوخۆیی‌‌و میرنشینه‌كان له‌مێژوی‌‬ ‫كورددا زیاتر به‌رگێكی‌ ئاینی‌ به‌ به‌رداكراوه‌‪،‬‬ ‫ته‌نان����ه‌ت دامه‌زرێنه‌رانیش����ی‌ زۆربه‌ی����ان‬ ‫كه‌س����ایه‌تی‌‌و پیاوی‌ ئاینی‌ ب����ون‌و بڕوایان‬ ‫به‌بنه‌ماكانی‌ ئیسالم هه‌بوه‌‪ ،‬ئیخوان سودی‌‬ ‫له‌م����ه‌ بینی‌ بۆ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ بۆچونه‌كانی‌‌و‬ ‫كوردیش به‌ئاسانی‌ پێشوازی‌ لێكرد"‪.‬‬ ‫دوای‌ رودان����ی‌ جیابون����ه‌وه‌و له‌ده‌ره‌نجامی‌‬ ‫بون����ی‌ جی����اوازی‌ بی����روڕاو فه‌رمان����ی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ ئیخوان‪ ،‬یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌‬ ‫له‌(‪ )1994/2/6‬خۆی‌ راگه‌یاندو سه‌ره‌تای‌‬ ‫ئ����ه‌م هه‌فته‌ی����ه‌ (‪ )22‬س����اڵی‌ ته‌مه‌ن����ی‌‬ ‫تێپه‌ڕاند‪ ،‬له‌باره‌ی‌ دروستبون‌و دامه‌زراندنی‌‬ ‫یه‌كگرت����و‪ ،‬نوس����ه‌ر ده‌ڵێ����ت‪ :‬ئه‌گه‌رچ����ی‌‬ ‫یه‌كگرتو به‌مێژویه‌كی‌ ك����ه‌م پێش راپه‌ڕین‬ ‫كاریان ك����ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم ل����ه‌دوای‌ راپه‌ڕینی‌‬ ‫(‪ )1991‬له‌ڕێگ����ه‌ی‌ چه‌ندی����ن رێكخ����راوی‌‬ ‫خێرخ����وازو فریاگوزار‌و خزمه‌تگوزاره‌وه‌ به‌ر‬ ‫له‌راگه‌یاندنی‌ خۆیان وه‌ك پارتێكی‌ سیاسی‌‬ ‫ناس����رابون‪ ،‬ب����ه‌الی‌ ئێمه‌وه‌ ئ����ه‌م هه‌نگاوه‌‬ ‫ده‌ربڕی‌ سیاس����ه‌تێكی‌ ژیرانه‌و عاقاڵنه‌ بو‪..‬‬ ‫ه����ه‌ر بۆیه‌ له‌(‪ )1994/2/6‬به‌پش����تگیری‌‌و‬ ‫كۆمه‌ك‌و ره‌زامه‌ندی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ ئیخوان‬ ‫موسلمینی‌ جیهانی‌‌و له‌باربونی‌ هه‌لومه‌رجی‌‬ ‫ناوخۆی‌ كوردستان یه‌كگرتو وه‌ك پارتێكی‌‬ ‫سیاسی‌ ئیسالمی‌ هه‌ڵگری‌ په‌یامی‌ میانڕه‌و‬ ‫راگه‌یه‌نرا"‪.‬‬ ‫لێكترازانی‌ ئیسالمی‌‌و عه‌لمانی‌‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ تائێس����تا به‌فه‌رم����ی‌ گروپێك‬ ‫له‌یه‌كگرت����وی‌ ئیس��ل�امی‌ جیانه‌بۆت����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تائێس����تا چه‌ند سه‌ركرده‌یه‌كی‌ دیاری‌‬ ‫ئ����ه‌و حیزبه‌ وازهێنانی‌ خۆی����ان له‌یه‌كگرتو‬ ‫راگه‌یاندوه‌‪ ،‬ك����ه‌ دواهه‌مینی����ان له‌هاوینی‌‬ ‫رابردودا بو كاتێك یه‌كێك له‌دامه‌زرێنه‌رانی‌‬ ‫یه‌كگرتو وازهێنانی‌ خۆی‌ بۆ راگه‌یاندنه‌كان‬ ‫ئاشكراكرد‪.‬‬ ‫به‌بۆچون����ی‌ نوس����ه‌ر‪ ،‬له‌مێ����ژوی‌ ره‌وت����ه‌‬ ‫ئیس��ل�امییه‌كانی‌ كوردس����تاندا ئ����ه‌وه‌‬

‫له‌ده‌ره‌نجام����ی‌ ش����یكاركردنی‌ ئه‌نجام���� ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان‪ ،‬نوس����ه‌ر رونیده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫ئه‌و جوگرافیا سیاس����ییه‌ی‌ كه‌ یه‌كگرتوی‌‬ ‫ئیسالمی‌ تیایدا به‌هێزه‌ بریتیه‌ له‌ناوچه‌كانی‌‬ ‫هه‌ڵه‌بج����ه‌و هه‌ورامان‌و ش����اره‌زور‪ ،‬هۆكاری‌‬ ‫ئه‌م����ه‌ش ده‌گێڕێت����ه‌وه‌ ب����ۆ ئ����ه‌وه‌ی‌‪ :‬ئه‌و‬ ‫ناوچانه‌ په‌یوه‌س����تیان زیات����ره‌ به‌دینداری‌‪،‬‬ ‫بیری‌ ئیس��ل�امی‌ له‌و ناوچانه‌ سه‌ریهه‌ڵداوه‌و‬ ‫شوێنگه‌ی‌ ده‌ركه‌وتن‌و گه‌ش����ه‌كردنی‌ بوه‌‪،‬‬ ‫بونی‌ چه‌ندین كه‌س����ایه‌تی‌ دی����اری‌ ئاینی‌‌و‬ ‫خوێندنگا ئیسالمیه‌كان‪ ،‬ئه‌مینداری‌ گشتی‌‌و‬ ‫زۆرینه‌ی‌ سه‌ركردایه‌تیان له‌بنه‌ڕه‌تدا خه‌ڵكی‌‬ ‫ئه‌و ناوچانه‌ن‪.‬‬

‫كاتێك دیموكراس ‌ی‬ ‫ته‌واو هه‌بێت‪ ،‬پێشبین ‌ی‬ ‫هه‌ڵكشانی‌ ده‌نگ ‌ی‬ ‫پارته‌ ئیسالمییه‌كان‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش‬ ‫مانای‌ وایه‌ ته‌نها پارت ‌ه‬ ‫عه‌لمانیه‌كان له‌كه‌ش‌و‬ ‫هه‌وای‌ دیموكراتیدا‬ ‫سودمه‌ند نابن‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫پارته‌ ئیسالمییه‌كانیش‬ ‫له‌بونی‌ دیموكراسیه‌تدا‬ ‫پێگه‌یان ده‌بێت‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ به‌هه‌مان ش����ێوه‌ی‌ پارته‌‬ ‫عه‌لمان����ی‌‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌كان����ی‌ كوردس����تان‪،‬‬ ‫گی����رۆده‌و گرفت����اری‌ كێش����ه‌و ملمالنێ����ی‌‬ ‫ناوخۆیی‌‌و له‌تبون‌و لێكترازان بون‌و خاوه‌نی‌‬ ‫یه‌ك گوتاری‌ هاوبه‌ش نه‌بون‪ ،‬چ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫واڵت‌و ئاواره‌یی‌‌و خه‌باتی‌ ش����اخ‪ ،‬چ له‌دوای‌‬ ‫راپه‌ڕین‌و ئازادیدا هه‌مان كێشه‌و گیروگرفت‬ ‫روبه‌ڕویان بۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫نوس����ه‌ر ئام����اژه‌ به‌وه‌ش����ده‌كات تاوه‌ك����و‬ ‫له‌كوردس����تاندا ئازادی‌‌و دیموكراسی‌ زیاتر‬ ‫بێت‪ ،‬به‌ش����داری‌ خه‌ڵك‌و روی‌ راسته‌قینه‌ی‌‬ ‫ده‌نگ����ی‌ الیه‌ن����ه‌كان زیات����ر ده‌رده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫بۆی����ه‌ ده‌ڵێت‪":‬كاتێك دیموكراس����ی‌ ته‌واو‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬پێشبینی‌ هه‌ڵكشانی‌ ده‌نگی‌ پارته‌‬ ‫ئیسالمییه‌كان ده‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش مانای‌ وایه‌‬ ‫ته‌نها پارت����ه‌ عه‌لمانیه‌كان له‌كه‌ش‌و هه‌وای‌‬ ‫دیموكراتیدا س����ودمه‌ند نابن‪ ،‬به‌ڵكو پارته‌‬ ‫ئیس��ل�امییه‌كانیش له‌بونی‌ دیموكراسیه‌تدا‬ ‫پێگه‌یان ده‌بێت"‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌هۆكاره‌كانی‌ هه‌ڵكشانی‌ ده‌نگی‌‬ ‫ئیس��ل�امیه‌كان‪ ،‬نوس����ه‌ر ده‌ڵێت‪" :‬ده‌كرێت‬

‫قه‌تیسكردن‌و مۆنۆپۆڵكردن‌و جێگیركردن ‌ی‬ ‫ده‌س����ه‌اڵت له‌الیه‌ن دو پارته‌ سه‌ره‌كیه‌كه‌ی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬بون����ی‌ رێژه‌یه‌ك����ی‌ به‌رچ����او‬ ‫له‌بێزاریی‌‌و ره‌خن����ه‌ی‌ هاواڵتیان له‌به‌رامبه‌ر‬ ‫كه‌مته‌رخه‌م����ی‌‌و الوازیی‌ خزمه‌تگوزارییه‌كان‬ ‫كه‌ پێویس����ته‌ ئه‌نجامی‌ بده‌ن‪ ،‬یه‌كێك بێت‬ ‫له‌هۆكاره‌كانی‌ فراوانبون‌و زیادبونی‌ ئاستی‌‬ ‫جه‌ماوه‌ریی‌ پارته‌ ئیسالمیه‌كان"‪.‬‬ ‫جوگرافیاو جیاوازییه‌كانی‌ یه‌كگرتو‬ ‫له‌م لێكۆڵینه‌وه‌یه‌دا‪ ،‬نوسه‌ر به‌چه‌ند خاڵێك‬ ‫الیه‌نه‌ ئه‌رێنی‌‌و نه‌رێنیه‌كانی‌ یه‌كگرتو وه‌كو‬ ‫پارتێكی‌ ئیس��ل�امی‌ سیاس����ی‌ ده‌خاته‌ڕو‪،‬‬ ‫له‌دیارتری����ن خاڵ����ه‌ ئه‌رێنی����ه‌كان ئه‌وه‌یه‌‬ ‫ك����ه‌ ده‌ڵێت‪ :‬یه‌كگرتو خاوه‌ن����ی‌ په‌یامێكی‌‬ ‫میانڕه‌وانه‌ی����ه‌و به‌رامب����ه‌ر ره‌ت ناكاته‌وه‌ با‬ ‫هێزو الیه‌نی‌ عه‌لمانیش بن‪ ،‬له‌گه‌ڵ بنه‌ماكانی‌‬ ‫ژیان����ی‌ دیموكراس����ی‌ خ����ۆی‌ گونجاندوه‌‪.‬‬ ‫بون����ی‌ باڵ����ی‌ س����ه‌ربازی‌‌و هێ����زی‌ چه‌كدار‬ ‫ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ .‬تائێس����تا ش����ه‌ش كۆنگره‌ی‌‬ ‫ئه‌نجامداوه‌‪ ،‬به‌مه‌ش له‌پێش هه‌ندێك الیه‌نی‌‬

‫ئیس��ل�امی‌‌و عه‌لمانیه‌وه‌یه‌‪ ،‬هه‌ندێك كادیری‌‬ ‫پێش����كه‌وتوی‌ داوای‌ دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌فكر ‌ی‬ ‫ئیخ����وان‌و نزیكبونه‌وه‌ له‌ئه‌زمون����ی‌ پارتی‌‬ ‫دادوگه‌شه‌پێدانی‌ توركی‌ ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ الیه‌ن����ه‌ نه‌رێنیه‌كانی‌ یه‌كگرتوی‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌‪ ،‬ده‌ڵێ����ت‪ :‬له‌ن����او زۆرێ����ك‬ ‫له‌چاودێران����ی‌ سیاس����ی‌‌و نوخب����ه‌و توێژی‌‬ ‫رۆش����نبیران‌و سیاس����یه‌كانی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫پێیانوایه‌ یه‌كگرتوی‌ ئیسالمی‌ باڵی‌ ئیخوان‬ ‫له‌كوردس����تان‌و له‌ژێر بڕیارو هه‌ڵوێسته‌كانی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ ئیخوانی‌ جیهانی‌ ده‌جوڵێنه‌وه‌‪،‬‬ ‫تائێس����تا واده‌بینرێ����ت یه‌كگرت����و خاوه‌نی‌‬ ‫گوتارێكی‌ نیش����تیمانی‌‌و نه‌ته‌وه‌یی‌ بۆ كورد‬ ‫نیی����ه‌‪ .‬یه‌كگرتو كه‌ بانگه‌ش����ه‌ی‌ میانڕه‌وی‌‬ ‫ده‌ك����ه‌ن له‌فك����رو كاركردن����دا‪ ،‬كاریگه‌ری‌‬ ‫راس����ته‌وخۆی‌ ئیخوانی‌ جیهانیان له‌سه‌ره‌‪،‬‬ ‫وه‌ك چۆن له‌رابردودا به‌رێنمایی‌‌و ویس����تی‌‬ ‫ئه‌وان دروستكران‪ ...‬ئێس����تاش رون نییه‌‬ ‫كه‌ له‌ژێر ئه‌و كاریگه‌رییه‌ ماونه‌ته‌وه‌‪ ،‬یاخود‬ ‫به‌ئاراس����ته‌ی‌ كه‌مكردنه‌وه‌و خۆده‌ربازكردن‬ ‫هه‌نگاوده‌نێن‪.‬‬

‫جیهاد‪ :‬هه‌ڵكشان‌و داكشان‬ ‫له‌كۆتایی‌ ئه‌م لێكۆڵینه‌وه‌یه‌دا‪ ،‬نوسه‌ر ده‌گات ‌ه‬ ‫ئه‌و ئه‌نجامه‌ی‌ پارتی‌ ئیس�ل�امی‌ سیاس���ی‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا زاده‌ی‌ كاردانه‌وه‌و‬ ‫كاریگ���ه‌ری‌ بارودۆخی‌ ناوخۆی���ی‌ نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو ویس���ت‌و ئ���اره‌زوی‌ كاراكته‌ره‌كانی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ سنوری‌ كوردستانه‌‪ ،‬كه‌ بێگومان‬ ‫مه‌به‌س���تیش لێی‌ جواڵندنیانه‌ به‌ئاراسته‌ی‌‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی���ان‌و دورخس���تنه‌وه‌یانه‌‬ ‫بۆ تێكۆش���ان‌و پێداگریكردن له‌داخوازی‌‌و‬ ‫خواس���ته‌ ره‌واكان���ی‌ خه‌ڵك���ی‌ هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردستان‪.‬‬ ‫ده‌ره‌نجامێكی‌ دیكه‌ كه‌ نوس���ه‌ر هێمای‌ بۆ‬ ‫ده‌كات ئه‌وه‌یه‌ زۆرینه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫پارته‌ سیاسییه‌ ئیس�ل�امییه‌كان سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫جیاوازییان په‌سه‌ند ناكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ "له‌الیه‌ك‬ ‫هه‌ر یه‌كێك له‌و پارته‌ ئیسالمییانه‌ جۆرێكی‌‬ ‫جیاواز له‌ش���ێوازی‌ كاركردن‌و بانگه‌ش���ه‌ی‌‬ ‫فیكرییان هه‌یه‌‪ ،‬له‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌ دو پارته‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كه‌ی‌ كوردس���تان به‌هۆی‌ توانای‌‬ ‫دارایی���ان‌و كۆنترۆڵكردن���ی‌ جومگه‌كان���ی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت‪ ،‬بنكه‌یه‌كی‌ فراوانی‌ جه‌ماوه‌رییان‬ ‫مس���ۆگه‌ركردوه‌‪ ،‬هێنده‌ی‌ تر جه‌ماوه‌ریان‬ ‫دورخستۆته‌وه‌ له‌پارته‌ ئیسالمییه‌كان"‪.‬‬ ‫له‌كۆتاییش���دا‪ ،‬نوس���ه‌ر ده‌ڵێ���ت‪:‬‬ ‫دوركه‌وتن���ه‌وه‌ی‌ یه‌كگرت���وی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫له‌بیرۆك���ه‌ی‌ جیه���اد له‌ڕێگ���ه‌ی‌ چ���ه‌ك‌و‬ ‫بانگه‌شه‌‌و په‌یامی‌ میانڕه‌وییان له‌كاركردن‌و‬ ‫فیكردا‪ ،‬چه‌ن���ده‌ س���ودی‌ پێگه‌یاندون بۆ‬ ‫دورخس���تنه‌وه‌یان له‌گرژی���ی‌‌و ملمالن���ێ‌‌و‬ ‫پێكدادانه‌ چه‌كدارییه‌كان‪ ،‬به‌و ئه‌ندازه‌یه‌ش‬ ‫هه‌ست‌و س���ۆزی‌ جه‌ماوه‌ری‌ به‌الی‌ خۆیدا‬ ‫راكێش���اوه‌‪ ،‬كاتێكی���ش به‌رده‌وامی‌ بده‌ن‬ ‫به‌و ش���ێوازو رێب���ازه‌ی‌ حیزبایه‌تیكردنه‌‪،‬‬ ‫ئاس���ۆی‌ گه‌ش���ه‌كردنیان فراوانتر ده‌بێت‪،‬‬ ‫به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌ ه���ه‌ر كاتێ���ك گۆڕان‬ ‫له‌ش���ێوازی‌ كارك���ردن‌و میانڕه‌وییان���دا‬ ‫روبدات‪ ،‬به‌و ئاس���ته‌ش متمانه‌ی‌ جه‌ماوه‌ر‬ ‫له‌ده‌ستده‌ده‌ن‪.‬‬

‫ده‌روازه‌یه‌ك بۆ دیوانی"پینلۆپی هاوچه‌رخ"‬ ‫پڕۆفیسۆر دكتۆر زاهیر له‌تیف كه‌ریم‬ ‫پینلۆپی هاوچه‌رخ ناونیشانی دیوانه‌ شیعری‬ ‫ش���اعیر نیان نه‌وشیروان فوئاد مه‌ستی یه‌‬ ‫كه‌ هه‌ڵگری بڕوانام���ه‌ی دكتۆرایه‌ له‌بواری‬ ‫ئه‌ده‌ب���ی ب���ه‌راورد له‌نام���ه‌ چاپكراوه‌كه‌ی‬ ‫به‌ناونیش���انی (الش���حنة‌ الدینامیكیة في‬ ‫اإلب���داع الرومانس���ي بین ش���یللي‪ ،‬گۆران‬ ‫ونازك المالئكة)‬ ‫ش���اعیر له‌دایكبوی شاری س���لێمانییه‌و‬ ‫به‌هه‌رس���ێ زمان���ی ك���وردی‌و عه‌ره‌ب���ی‌و‬ ‫ئینگلیزی ده‌نوس���ێ‌و گفتوگۆی پێده‌كات‪.‬‬ ‫له‌ڕێبازی نوس���ینه‌ ش���یعرییه‌كانیدا سه‌ر‬ ‫به‌قوتابخان���ه‌ی س���وریالی‌و ده‌ربڕین���ی‌و‬ ‫ئه‌پستراكتییه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌مانه‌شدا ده‌ربڕینه‌‬ ‫ڕۆمانس���ییه‌كان ڕوبه‌رێك���ی فراوانی هه‌یه‌‬ ‫له‌دیوانه‌كه‌یدا ‪.‬‬ ‫ش���اعیر خاوه‌ن په‌یمانبه‌س���تێكه‌ به‌ره‌و‬ ‫ئ���ازاره‌ مرۆڤایه‌تیی���ه‌كان ك���ه‌ ده‌ش���ێ‬ ‫بوترێت س���ه‌رچاوه‌یه‌كی به‌نرخی نوسینی‬ ‫ش���یعره‌كانێتی‪ .‬گه‌ڕان���ی ب���ه‌دوای چێژه‌‬ ‫مرۆڤایه‌تیی���ه‌كان‪ ،‬بێگوم���ان‪ ،‬له‌ڕێگ���ه‌ی‬ ‫ئاوێته‌كردنی خ���ودی خۆیه‌تی به‌نێو بازنه‌‬ ‫سۆزداری‌و هه‌س���تییه‌كانه‌وه‌‪ .‬هه‌ر ئه‌مه‌شه‌‬ ‫گوش���اری خستۆته‌ سه‌ر ش���اعیر تا خودو‬ ‫ده‌رون���ی خۆی ئ���ازاد بكات‪ ،‬له‌والش���ه‌وه‌‬ ‫به‌ره‌نگاری یاسا ترادیش���نه‌كانی نوسینی‬ ‫ش���یعر بێ���ت‌و كه‌ره‌س���ته‌ جێگیرییه‌كانی‬ ‫تێكڕای خوێنه‌ریش تێك بشكێنێت‪.‬‬ ‫ش���یعره‌كانی ئه‌م دیوانه‌ پ���ڕه‌ له‌جوڵه‌و‬ ‫چێ���ژه‌ سروش���تییه‌كان ك���ه‌ ده‌وره‌ دراوه‌‬ ‫به‌گۆش���ه‌نیگای هه‌س���ته‌كان به‌بین���راو و‬ ‫نه‌بینراوه‌كان���ه‌وه‌‪ .‬ئ���ه‌م تێهه‌ڵكێش���ییه‌‬ ‫كارێكی پۆزه‌تیڤی له‌س���ه‌ر شاعیر دروست‬ ‫كردوه‌‪ ،‬چونك���ه‌ توانیوێتی جۆره‌ ته‌بایی‌و‬

‫هه‌ماهه‌نگییه‌ك دروس���ت بكات له‌نێو هه‌ر‬ ‫بڕگه‌یه‌ك له‌بڕگه‌كانی ده‌قه‌ ش���یعرییه‌كان‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌م دیوانه‌دا‪ ،‬چاومان به‌ئه‌زمونێكی‬ ‫نوێ ده‌كه‌وێت كه‌ پش���تی به‌گریمانه‌كانی‬ ‫ئه‌ندێشه‌ به‌س���توه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ش پێویستییه‌كی‬ ‫كارنامه‌یی بنه‌ڕه‌تییه‌ بۆ یه‌كخستنی گوتاره‌‬ ‫شیعرییه‌كان‪.‬‬ ‫لێره‌دا پێویس���ته‌ ئه‌وه‌ بوترێت كه‌ شیعری‬ ‫ئ���ه‌م دیوان���ه‌ له‌خ���ۆڕا نه‌هات���وه‌‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫مه‌به‌س���تێتییه‌كی نائاش���كرای به‌دواوه‌یه‌‬ ‫كه‌ ڕه‌نگه‌ به‌هۆی دۆزینه‌وه‌ی جه‌مس���ه‌ری‬ ‫هێماكان���ه‌وه‌ بتوانرێ���ت په‌یوه‌ن���دی دال‬ ‫به‌مه‌دلوله‌كان���ه‌وه‌ بدۆزرێت���ه‌وه‌‪ ،‬ك���ه‌‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی گش���تی خۆی له‌پرۆسه‌ی‬ ‫پشتگیریكردنی كاری ئاسانكاری‌و جیدیه‌تی‬ ‫ویژدانی مرۆڤایه‌تیدا ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌مانایه‌كی تر‪ ،‬ش���یعره‌كانی ئه‌م دیوانه‌‬ ‫له‌ڕوانگ���ه‌ی واقیعێك���ی ده‌رونی س���ه‌ری‬ ‫هه‌ڵداوه‌ كه‌ هه‌میش���ه‌ هه‌وڵ���ی داوه‌ ڕۆح‌و‬ ‫جه‌س���ته‌ به‌ره‌و زه‌مه‌نێكی ئه‌ندێشاوی پچڕ‬ ‫پچڕ به‌رێت‪ .‬هه‌ر له‌به‌ر ئه‌مه‌شه‌ هه‌ست به‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت كه‌ وێنه‌ ش���یعرییه‌كان له‌دیواری‬ ‫دڵێكی برین���داردا چه‌كه‌ره‌ی ك���ردوه‌ كه‌‬ ‫بوه‌ته‌ ئه‌رشیفێك بۆ ژیانی شاعیر به‌یادگارو‬ ‫جیهانه‌ نه‌بینراوه‌كه‌یه‌وه‌‪ .‬لێره‌دا زه‌مه‌ن الی‬ ‫ش���اعیر زه‌مه‌نێكی ئه‌به‌دی‌و بێ كۆتایییه‌‪،‬‬ ‫له‌مرۆڤه‌وه‌ سه‌رچاوه‌ی گرتوه‌و به‌ مرۆڤیش‬ ‫كۆتای���ی پێ دێ���ت‪ .‬واته‌ ش���اعیر له‌بازنه‌‬ ‫سۆزدارییه‌كه‌یدا باس له‌ساده‌یی په‌یوه‌ندییه‌‬ ‫ئاركۆلۆژیاییه‌ سۆس���یۆڵۆژییه‌كه‌ی ده‌كات‬ ‫كه‌ پێویسته‌ لێره‌دا پرسیار له‌خۆی نه‌كه‌ین‬ ‫به‌ڵكو له‌ش���یعره‌كانی كه‌ چه‌ند كاریگه‌ری‬ ‫به‌جێ دێڵێت به‌س���ه‌ر بۆچونه‌ گشتییه‌كان‬ ‫نه‌ك تایبه‌تیی���ه‌كان‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی كاره‌كه‌‬ ‫مه‌ڵبه‌ن���دی هه‌س���تێكی ك���ۆ بێ���ت ب���ۆ‬ ‫كۆمه‌ڵگایه‌كی سۆسیۆڵۆژیا كه‌ دیاریكراوه‌‬

‫به‌مه‌رجه‌ نامیتریالیزمه‌كان‪.‬‬ ‫س���ه‌رجه‌م ش���یعری ئه‌م دیوانه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫بنه‌مای ئه‌و ڕسته‌و فره‌یزانه‌ هه‌ڵهێنجنراوه‌‬ ‫ك���ه‌ خ���ۆی له‌فه‌رهه‌نگه‌ سۆس���یۆڵۆژی‌و‬ ‫شیعرییه‌كاندا ده‌بینێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌ویش بریتین‬ ‫له‌هێزی ده‌ربڕین‌و باوه‌ڕهێنان به‌ده‌نگه‌كانی‪.‬‬ ‫به‌مه‌ش ده‌ش���ێت كه‌مێك هه‌ست به‌واقیعی‬ ‫هه‌ستی ئه‌م ده‌ربڕینانه‌ بكه‌ین‪ .‬هه‌ر له‌به‌ر‬ ‫ئه‌مه‌شه‌ ڕسته‌ ش���یعرییه‌كانی ئه‌م دیوانه‌‬ ‫خ���ۆی له‌كه‌وان���ه‌ی ع���ه‌روزدا نابینێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڵكو پشتی به‌مۆس���یقاو دوباره‌بونه‌وه‌ی‬ ‫ڕدمی شیعره‌كان به‌ستوه‌ كه‌ ده‌شێت پێی‬ ‫بوترێت شیعری ڕدمی ( ئیقاعی)‪.‬‬ ‫ئامانجیش له‌مه‌ به‌ده‌رخس���تنی كارنامه‌ی‬ ‫به‌یه‌ك گه‌یش���تنه‌ له‌نێوان خ���اوه‌ن ده‌ق‌و‬ ‫وه‌رگ���ر له‌پێن���او به‌دیهێنان���ی جۆرێ���ك‬ ‫له‌نزیكایه‌تی فیكرو ده‌ربڕین‌و تێگه‌یش���تن‌و‬ ‫ڕاڤه‌كردن‪ .‬دیاره‌ شاعیر مه‌به‌ستێتی هانی‬ ‫خوێنه‌ر ب���دات بۆ كه‌مكردن���ه‌وه‌ی ماوه‌و‬ ‫بۆش���اییه‌كانی نێو ده‌قه‌كان‪ .‬ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌‬ ‫ده‌گه‌یه‌نێت كه‌ شاعیر به‌زۆره‌ملێیی شێوه‌‬ ‫ئه‌ندازه‌ییه‌كان���ی بۆ ش���یعره‌كان دانه‌ناوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ربۆی���ه‌ وێنه‌كان‪ ،‬به‌پێچه‌وانه‌ی ش���یعره‌‬ ‫كالس���یكی‌و ڕیالیزمییه‌كان‪ ،‬س���اده‌ییه‌كی‬ ‫پێوه‌ دیاره‌‪ ،‬هه‌ر ئه‌م ساده‌ییه‌ش���ه‌ بوه‌ته‌‬ ‫جێگه‌ی سه‌رنج‌و دروس���ت بونی بۆشایی‌و‬ ‫چه‌ندێتی خوێندنه‌وه‌‪ .‬چونكه‌ ش���یعره‌كان‬ ‫له‌س���ه‌ر بنه‌ما هه‌س���تییه‌كان بونیادنراوه‌‬ ‫ك���ه‌ له‌زۆر حاڵه‌ت���دا ده‌وره‌ دراوه‌ به‌ڕژێمه‌‬ ‫خواس���ته‌یی‌و دوباره‌ییه‌كان كه‌ پێویس���ته‌‬ ‫هه‌ستی پێ بكه‌ین‌و لێی تێبگه‌ین‌و ڕاڤه‌شی‬ ‫بكه‌ین‪.‬‬ ‫به‌مانایه‌كی ڕونتر‪ ،‬ش���ێوه‌ی ش���یعری ئه‌م‬ ‫دیوان���ه‌و ت���ۆڕی وێن���ه‌و یه‌ك���ه‌كان ته‌نها‬ ‫به‌شداری ناكه‌ن له‌نۆرمه‌ (معیار) شیعرییه‌‬ ‫زانراوه‌كاندا ‪ ،‬به‌ڵكو به‌كاری تێگه‌یش���تن‌و‬ ‫ڕاڤه‌كردنیش‪ .‬هه‌ر له‌به‌رئه‌مه‌ش���ه‌ ئه‌م دو‬

‫كاره‌ (تێگه‌یش���تن‌و ڕاڤه‌ك���ردن) له‌هه‌وڵی‬ ‫ده‌ستنیش���انكردنی به‌رهه‌مه‌ ده‌قییه‌كانی‬ ‫ناوه‌وه‌دایه‌‪ ،‬تا وا له‌ده‌قه‌ شیعرییه‌كانی ئه‌م‬ ‫دیوانه‌ بكات به‌ره‌و فه‌زایه‌كی به‌رهه‌مهێنه‌ری‬ ‫به‌رێت ت���ا ئه‌و ڕاده‌یه‌ی بڵێی���ن دیوانه‌كه‌‬ ‫بریتیی���ه‌ له‌چه‌ندین دیالۆگی ب���ه‌رده‌وام‌و‬ ‫كۆكردنه‌وه‌یان له‌نێ���و ده‌قكێدا‪ .‬واته‌ هه‌ر‬ ‫ش���یعرێكی ئ���ه‌م دیوان���ه‌‪ ،‬وه‌ك كارێكی‬ ‫گێڕانه‌وه‌گه‌ری‪ ،‬له‌س���ه‌ر بنه‌مای شیعرێكی‬ ‫تری ئ���ه‌م دیوانه‌ هاتوته‌ به‌رهه‌م‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ناونیش���انی ش���یعره‌كان په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‬ ‫ئۆرگانی‌و لۆژیكییان له‌گه‌ڵ سروشتی ده‌قه‌‬ ‫ش���یعرییه‌كاندا هه‌یه‌ كه‌ ڕه‌نگه‌ تاڕاده‌یه‌ك‬ ‫یارمه‌تیده‌رێك بێت ب���ۆ كردنه‌وه‌ی ده‌رگا‬ ‫نهێنیی���ه‌كان‌و له‌والش���ه‌وه‌ ته‌وژمێك بدات‬ ‫به‌خوێنه‌ر بۆ ئه‌وه‌ی زیاتر بچێته‌ نێو ناخ‌و‬ ‫تیمه‌ی شیعره‌كان‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م ناونیش���انانه‌ چه‌ن���د كارنامه‌یه‌كیان‬ ‫هه‌ی���ه‌ وه‌ك كارنامه‌ی سه‌رنجڕاكێش���ان‌و‬ ‫ئاماژه‌كردن‌و وه‌س���فكردن‌و ده‌ستنیش���ان‬ ‫ك���ردن كه‌ جیرار جینێت جه‌ختی له‌س���ه‌ر‬ ‫ك���ردوه‌‪ ،‬ی���ان وه‌ك كارنام���ه‌ی هاندان‌و‬ ‫ئایدیۆلۆژیاو شیعرییه‌ت وه‌ك هنری متران‬ ‫كاری له‌سه‌ر كردوه‌‪ .‬ئه‌مانه‌ش بۆچونێكمان‬ ‫ال دروس���ت ده‌كات كه‌ بڵێین شیعری ئه‌م‬ ‫دیوانه‌ زیاتر خۆی له‌م خه‌سڵه‌ته‌ جوانیانه‌ی‬ ‫الی خواره‌وه‌دا ده‌بینێته‌وه‌‪:‬‬ ‫ سه‌قامگیری بابه‌ت‪ :‬پرسیاری شیعره‌كان‬‫خۆی له‌پرسیاره‌ گشتییه‌كاندا ده‌بینێته‌وه‌‬ ‫ئه‌وی���ش له‌ڕێگه‌ی گه‌مه‌ی خودو به‌رامبه‌رو‬ ‫گه‌ڕان به‌دوای چاره‌نوس���ی زه‌مه‌نجێگه‌ییه‌‬ ‫یۆتۆپیاكاندا‪ .‬به‌ده‌ربڕینێكی تر‪ ،‬بایۆلۆژیه‌تی‬ ‫شیعره‌كان خۆی له‌نێو خانه‌یه‌كی سه‌ره‌كیدا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌ گه‌رچی هۆكاری دروست بونی‬ ‫ئه‌م خانه‌ی���ه‌ به‌هۆی چه‌ند خانه‌یه‌كی تری‬ ‫الوه‌كییه‌وه‌ بونیاد نراوه‌‪.‬‬ ‫كاره‌ پینڵۆپییه‌كه‌ لێره‌وه‌ به‌ده‌ر ده‌كه‌وێت‬ ‫دوای ئ���ه‌وه‌ی ده‌ق���ه‌كان ده‌چن���ه‌ ژێ���ر‬

‫كاریگه‌ری���ی كارنامه‌ی مه‌به‌س���تێتییه‌وه‌‪.‬‬ ‫سروش���تی ئه‌م پینڵۆپه‌ یۆتۆپیاییه‌ خۆی‬ ‫له‌دۆخێك���ی به‌رده‌وامدا ده‌بینێته‌وه‌ تا ئه‌و‬ ‫ڕاده‌یه‌ی كاره‌ په‌یوه‌ستێتییه‌كه‌ له‌سوڕانێكی‬ ‫هه‌میش���ه‌یی بێ كۆتاییدا ده‌مینێته‌وه‌ كه‌‬ ‫بناغه‌كه‌ی له‌شیعری (ده‌ریای ئه‌ستێره‌)وه‌‬ ‫ده‌ست پێده‌كات‪ .‬له‌م شیعره‌و شیعره‌كانی‬ ‫تریش���دا جۆرێك له‌به‌ر فراوان���ی‌و قوڵی‌و‬ ‫به‌رزبونه‌وه‌ی ده‌ربڕین‌و هه‌سته‌كاندا به‌دی‬ ‫ده‌كرێت‪.‬‬ ‫ ئه‌ندێش���ه‌یی‪ :‬ئه‌ندێش���ه‌ له‌دیوانه‌ك���ه‌دا‬‫به‌شێكی به‌رفراوانی بۆ خۆی داگیر كردوه‌‬ ‫ئه‌ویش له‌ڕوانگه‌ی پێكهاته‌و كارلێكی وێنه‌‬ ‫هونه‌ریی���ه‌كان‌و توانای ده‌ربڕینی خود یان‬ ‫له‌ڕێگه‌ی جۆرایه‌ت���ی‌و جوڵه‌ی به‌رده‌وامی‬ ‫وێنه‌و شێوه‌و ناوه‌ڕۆك كه‌ سه‌رجه‌م بونه‌ته‌‬ ‫شێوازی نوسینی شاعیرو به‌رجه‌سته‌كردنی‬ ‫بیرو گوتاره‌ جیدییه‌كانی نێو شیعره‌كانی‪.‬‬ ‫ كاری ئایدیۆلۆژیایی‪ :‬گه‌رچی چاره‌نووسی‬‫خود له‌نێ���و كه‌وان���ه‌ی لێاڵوی���ی‌و ئازارو‬ ‫ناڕه‌حه‌ت���ی دای���ه‌ ئه‌وی���ش به‌گێڕانه‌وه‌ی‬ ‫زه‌مه‌نه‌ یه‌ك له‌دوای یه‌كه‌كان‌و گوش���اری‬ ‫سۆز به‌سه‌ر جۆرایه‌تی دایه‌لۆگه‌كاندا‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌مان كاتدا‪ ،‬جۆره‌ په‌یوه‌ندییه‌كی ڕۆحی‬ ‫ب���ه‌دی ده‌كه‌ین به‌تایبه‌ت���ی له‌نێوان ئه‌م‌و‬ ‫ئه‌وێكی ون بو كه‌ یارمه‌تی گواس���تنه‌وه‌ی‬ ‫ڕوداوه‌كان ده‌ده‌ن له‌ئاس���تێكی كرداری بۆ‬ ‫كارێكی هه‌ڵچونی ی���ان كاردانه‌وه‌ی كاری‬ ‫خود بۆ ئاستێكی هۆش���یاری‌و مرۆڤایه‌تی‬ ‫ی���ان له‌گفتوگ���ۆی خود له‌گ���ه‌ڵ به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌ئه‌زمونێكی سه‌ربه‌ستیانه‌‪ .‬هه‌مو ئه‌مانه‌‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌گه‌یه‌نن كه‌ بۆچونی ش���اعیر له‌نێو‬ ‫چوارچێوه‌ی ئایدیۆلۆژیایی ده‌مانگوێزێته‌وه‌‬ ‫ب���ۆ تێگه‌یش���تنی بیرێك���ی گه‌وره‌ت���رو‬ ‫بیناكردنی ی���ه‌ك ڕژێمی واتایی كه‌ ئه‌ویش‬ ‫خ���ۆی له‌جیهان���ی س���ۆزداری یۆتۆپیایدا‬ ‫ده‌بینێته‌وه‌‪.‬‬

‫ دڵه‌ڕاوكێی خود‪ :‬سه‌ربه‌س���تی ده‌قه‌كان‬‫له‌ڕێگ���ه‌ی چه‌مكێكی عه‌فه‌وییه‌وه‌ س���ه‌ری‬ ‫هه‌ڵداوه‌‪ .‬هه‌ر ئه‌مه‌شه‌ كاری دڵه‌ڕاوكێكه‌ی‬ ‫دروس���ت ك���ردوه‌و وام���ان لێ���ده‌كات بێ‬ ‫پچڕاندن ب���ه‌دوای ش���یعره‌كاندا بگه‌ڕێین‬ ‫تابتوانی���ن وه‌ك خوێن���ه‌ر ده‌ستنیش���انی‬ ‫خاڵی ملمالنێی زه‌مه‌نه‌ جیاوازه‌كان بكه‌ین‪،‬‬ ‫به‌اڵم ش���اعیر وریاتره‌ له‌خوێنه‌رو ده‌زانێت‬ ‫چۆن مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ هه‌س���ته‌ س���ۆزدارییه‌‬ ‫بێ ده‌نگه‌ییه‌كه‌ی���دا ده‌كات‌و زانیارییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌شێوه‌یه‌ك له‌ش���ێوه‌كان‪ ،‬گه‌مارۆ ده‌دات‬ ‫له‌نێو زه‌مه‌ن���ه‌ جیاوازه‌كاندا دواتریش ئه‌م‬ ‫زه‌مه‌نه‌ كاریگه‌ر نابێت به‌سه‌ر بایۆڵۆژیه‌تی‬ ‫سایكۆڵۆژیای شاعیرو دڵه‌راوكێكانیشی له‌‬ ‫نێو شیعره‌كاندا به‌ به‌رده‌وامی دێن‌و ده‌چن‬ ‫به‌بێ ئ���ه‌وه‌ی جیهانی ڕیالیس���ت بتوانێت‬ ‫تێكیان بشكێنێت‪.‬‬ ‫ په‌یوه‌س���تێتی‪ :‬ئه‌فالت���ۆن ئاماژه‌یه‌كی‬‫ڕاسته‌وخۆی به‌ش���یعر داوه‌و ده‌ڵێت شیعر‬ ‫نامه‌یه‌ك���ی هه‌ره‌ پی���رۆزی مرۆڤ���ه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫شاعیره‌ی نه‌توانێت نامه‌كه‌ی به‌ئه‌نجامێكی‬ ‫پۆزه‌تیڤی به‌رێت ئه‌وا ش���یعره‌كه‌ی به‌ره‌و‬ ‫ناش���یرینی ده‌ب���ات‪ .‬ل���ه‌م ڕوانگه‌ی���ه‌وه‌‪،‬‬ ‫خاوه‌نی ئه‌م دیوانه‌ ش���یعره‌ په‌یوه‌س���ته‌‬ ‫به‌نامه‌ س���ه‌ره‌كییه‌ شیعرییه‌كه‌ی خۆیه‌وه‌‪،‬‬ ‫چونك���ه‌‪ ،‬وه‌ك ده‌رده‌كه‌وێت‪ ،‬ش���یعر الی‬ ‫ش���اعیر مه‌ڵبه‌ندێك���ی پیرۆزی ئ���ازاده‌‪.‬‬ ‫خات���و نیان به‌هۆی ب���ه‌رز ڕاگرتنی به‌های‬ ‫ژیانی مرۆڤایه‌ت���ی چۆته‌ نێو كارنامه‌یه‌كی‬ ‫په‌یوه‌ستێتییه‌وه‌و سه‌رجه‌م شیعره‌كانی له‌‬ ‫ژێر مه‌رجه‌كانی ئه‌زمونی سۆس���یۆڵۆژی‌و‬ ‫س���ایكۆڵۆژی‌و فیك���ری كۆمه‌ڵگاكه‌ی���ه‌وه‌‬ ‫س���ه‌ری هه‌ڵ���داوه‌‪ ،‬ه���ه‌ر بۆی���ه‌ ده‌بینین‬ ‫په‌یوه‌ستێتی ش���اعیر له‌بنه‌ڕه‌تدا كارێكی‬ ‫لۆژیكی س���ۆزداری نمونه‌یی���ه‌ كه‌ به‌ردی‬ ‫بناغه‌كه‌ی هه‌ڵچونێك���ی میتافیزیكییه‌ كه‌‬ ‫خۆی له‌بنه‌ما سه‌ره‌كییه‌كانیدا ده‌بینێته‌وه‌‪:‬‬ ‫رۆح‪ ،‬ده‌رون‪ ،‬بیر‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫‪xwendn.awene@gmail.com‬‬

‫)‪ )515‬سێشه‌مم ‌ه ‪2016/2/9‬‬

‫مامۆستایان سیسته‌م ‌ی نوێ ‌ی دابه‌شكردن ‌ی موچ ‌ه ڕه‌ت ده‌كه‌نه‌و‌ه‬ ‫ ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستان له‌ژێرناوی‌ چاكسازی‌‌و‬ ‫پاشكه‌وت سیسته‌می‌ نوێی‌ موچه‌ی‌‬ ‫مامۆستایان‌و فه‌رمانبه‌رانی‌ ڕاگه‌یاند‪،‬‬ ‫ناڕه‌زایی‌‌و نیگه‌رانی‌ مامۆستایانی‌‬ ‫لێكه‌وته‌وه‌‪ ،‬مامۆستایه‌ك ده‌ڵێت‬ ‫"به‌هه‌مو شێوه‌یه‌ك ئه‌و سیسته‌می‌‬ ‫پاشكه‌وتكردنه‌ ڕه‌تده‌كه‌ینه‌وه‌ چونكه‌‬ ‫دڵنیاین كه‌ جارێكی‌ تر دابه‌ش‬ ‫ناكرێته‌وه‌و ده‌فه‌وتێت‪".‬‬ ‫ئه‌نجومه‌ن���ی‌ وه‌زیران���ی‌ حكومه‌تی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان له‌‪ 2016-2-3‬بڕیاریدا‬ ‫موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌ران‌و مامۆس���تایان‬ ‫به‌ڕێ���ژه‌ی‌ ‪% 70-15‬به‌پێ���ی‌ پله‌به‌ندی‌‬ ‫پاش���كه‌وت بكرێت له‌وباره‌یه‌وه‌‪ ،‬عه‌تا‬ ‫ئه‌حم���ه‌د جێگری‌ س���كرتێری‌ یه‌كێتی‌‬ ‫مامۆستایانی‌ كوردس���تان به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫ڕاگه‌یاند"سیس���ته‌می‌ نوێ���ی‌ موچ���ه‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ ناونراوه‌ پاش���كه‌وتكردن‬ ‫له‌الیه‌ن نه‌ك ته‌نها مامۆستایان به‌ڵكو‬ ‫له‌الی���ه‌ن س���ه‌رجه‌می‌ فه‌رمانبه‌رانه‌وه‌‬ ‫ڕه‌تكراوه‌ت���ه‌وه‌ ك���ه‌ ئ���ه‌وه‌ش زۆر‬ ‫نادادپه‌روه‌رانه‌ی���ه‌و به‌پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫هه‌م���و ڕاوێژكردنه‌ی���ه‌ كه‌ س���ه‌رۆكی‌‬ ‫حكومه‌ت‌و جێگره‌كه‌ی‌ له‌گه‌ڵ خه‌ڵكدا‬ ‫كردیان‪".‬‬

‫جێگره‌ك���ه‌ی‌ یه‌كێتی‌ مامۆس���تایان‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ ئێم���ه‌ له‌یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫مامۆس���تایان‌و مامۆس���تایانی‌ لیستی‌‬ ‫هاوبه‌ش (گۆڕان‌و یه‌كگرتو و كۆمه‌ڵ‌و‬ ‫لیس���تی‌ س���ه‌ربه‌خۆ) له‌گه‌ڵ سه‌رجه‌م‬ ‫مامۆستایان هاوده‌نگین ئه‌و سیسته‌مه‌‬ ‫كه‌ زۆربه‌ی‌ له‌‪% 60 - 50‬پاره‌ی‌ لێبڕاوه‌‬ ‫جێگ���ه‌ی‌ ڕه‌زامه‌ندیمان نیی���ه‌‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫غه‌درێك���ی‌ گه‌وره‌یه‌ هه‌تا ئه‌وان پابه‌ند‬ ‫نه‌بون به‌ به‌ڵێنه‌كانی‌ خۆیانه‌وه‌ چونكه‌‬ ‫س���وێندیان خواردوه‌ ك���ه‌ نیوه‌موچه‌‬ ‫نییه‌ موچه‌ی‌ ت���ه‌واو وه‌رئه‌گرن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫هه‌ندێك���ی‌ ك���ه‌م پاش���كه‌وت ده‌كه‌ین‬ ‫خه‌ڵ���ك چاوه‌ڕێی‌ ده‌ك���رد له‌‪20 - 15‬‬ ‫‪%‬پاش���كه‌وت بكرێت نه‌ك ‪،%70 – 60‬‬ ‫بۆیه‌ پێویس���ته‌ حكومه‌ت پێداچونه‌وه‌‬ ‫بكات‪".‬‬ ‫سیس���ته‌می‌ نوێ���ی‌ موچ���ه‌ ت���ۆڕه‌‬ ‫ته‌نی���وه‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانیش���ی‌‬ ‫مامۆس���تایان هه‌ریه‌كه‌ی���ان به‌جۆرێك‬ ‫ناڕه‌زایه‌ت���ی‌ خۆی���ان ده‌رده‌ب���ڕن‌و‬ ‫مامۆس���تایه‌ك ده‌ڵێ���ت "ئێمه‌ش وه‌ك‬ ‫حكوم���ه‌ت وه‌رزی‌ دوه‌م���ی‌ خوێن���دن‬ ‫پاشكه‌وت ده‌كه‌ین‪".‬‬ ‫فه‌ره‌یدون ش���ارباژێڕی‌ مامۆستاش‬ ‫ی‬ ‫ده‌ڵێت" به‌هه‌مو شێوه‌یه‌ك ئه‌و سیسته‌م ‌‬ ‫پاشكه‌وتكردنه‌ ڕه‌ت ده‌كه‌ینه‌وه‌ چونكه‌‬ ‫دڵنیاین كه‌ ئه‌و پاشكه‌وته‌ جارێكی‌ تر‬ ‫دابه‌ش ناكرێت���ه‌وه‌و ده‌فه‌وتێت‪".‬بۆیه‌‬

‫داواده‌كات ك���ه‌ ئ���ه‌و موچه‌ی���ه‌ ڕه‌ت ده‌ڵێنه‌وه‌ "جێگری‌ سكرتێری‌ یه‌كێتی‌‬ ‫بكرێت���ه‌وه‌ ده‌ڵێت"وه‌رنه‌گیرێ���ت‌و مامۆستایانیش ده‌ڵێت" ئێستاله‌ ‪%80‬‬ ‫ناڕه‌زایی���ه‌كان له‌بایكۆته‌وه‌ بگۆڕدرێت قوتابخانه‌كان���ی‌ ناوش���ارو ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫ب���ۆ خۆپیش���اندان‪".‬چونكه‌ به‌باوه‌ڕی‌ ش���ار بۆ پۆله‌كانی‌ دوازده‌ی‌ ئاماده‌یی‌‬ ‫ئه‌و مامۆستایه‌ "ئه‌گه‌ر موچه‌ی‌ مانگی‌ ده‌وام ده‌كه‌ن تا له‌پڕۆگرام دوانه‌كه‌ون‬ ‫ی���ه‌ك وه‌ربگرین فش���اره‌كان له‌الیه‌نی‌ بۆئه‌وه‌ی‌ داهاتوی���ان نه‌فه‌وتێت‪ ،‬هیچ‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌و به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ ده‌نگۆیه‌كی‌ وانییه‌ ك���ه‌ خوێندكارانی‌‬ ‫گش���تی‌ پ���ه‌روه‌رده‌وه‌ زیات���ر ده‌بێت ئه‌م س���نورانه‌ خوێندنی‌ ئه‌مس���اڵیان‬ ‫بفه‌وتێت‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌ په‌روه‌رده‌كان‌و‬ ‫بۆئه‌وه‌ی‌ بایكۆت بشكێنرێت‪".‬‬ ‫له‌دوای كۆتایی‌ هاتنی‌ پشوی‌ وه‌رزی‌ قوتابخانه‌كانیش له‌هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌دان كه‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ خوێندن‪ ،‬مامۆستایانی‌ سنوری‌ پڕۆگرام���ی‌ دوازده‌ی‌ ئاماده‌ی���ی‌ ته‌واو‬ ‫پارێزگای‌ س���لێمانی‌ له‌‪ 1-19‬تا ئێستا بكرێت‌و ئه‌گه‌ر قوناغه‌كانی‌ تر بایكۆت‬ ‫به‌رده‌وامن له‌بایكۆتكردن‌و مامۆستایانی‌ ده‌كه‌ن ئ���ه‌وه‌ كارێكی‌ ئاره‌زومه‌ندانه‌یه‌‬ ‫ناڕه‌زای���ی‌‌و لق���ی‌ س���لێمانی‌ یه‌كێتی‌ له‌الیه‌ن مامۆستایانه‌وه‌ چونكه‌ به‌ڕاستی‌‬ ‫مامۆستایان‌و نوێنه‌ری‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌كانی‌ حكوم���ه‌ت زۆر بێخه‌مه‌له‌به‌رامب���ه‌ر‬ ‫ی پارێزگای‌ سلێمانی‌‪ ،‬جارێكی‌ داواكاری‌ مامۆستایان‪".‬‬ ‫س���نور ‌‬ ‫عه‌تا ئه‌حم���ه‌د ئاشكراش���یكرد كه‌‬ ‫تر جه‌ختی���ان له‌بایكۆتكردن كرده‌وه‌و‬ ‫به‌ڵێنیان���داوه‌ ت���ا جێبه‌ج���ێ‌ كردنی‌ "په‌یوه‌ن���دی‌ به‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گش���تی‌‬ ‫پ���ه‌روه‌رده‌ی‌ س���لێمانییه‌وه‌ ك���ردوه‌و‬ ‫داواكارییه‌كانیان به‌رده‌وام بن‪.‬‬ ‫خوێندكاران���ی‌ پۆل���ی دوان���زه‌ی‌ جه‌ختیكردۆت���ه‌وه‌ ل���ه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ داوا‬ ‫ئاماده‌ی���ی‌ كه‌متر له‌(‪) 40‬ڕۆژیان ماوه‌ له‌به‌ڕێوه‌ب���ه‌ره‌كان نه‌ك���راوه‌ تاده‌وام‬ ‫تابچنه‌وه‌ ماڵه‌وه‌و كۆش���ش بكه‌ن بۆ بكه‌ن‪ ،‬چونكه‌ سه‌رجه‌م كاربه‌ده‌ستان‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كانی‌ كۆتایی‌ ساڵ‪ ،‬به‌اڵم له‌وه‌زاره‌ت‌و به‌ڕێوبه‌رایه‌تیه‌كان ئه‌زانن‬ ‫هێش���تا له‌به‌ش���ێك له‌قوتابخان���ه‌كان كه‌ ئه‌و كۆبونه‌وانه‌ هی���چ ئه‌نجامێكی‌‬ ‫به‌ش���ه‌وانه‌كانی‌ وه‌رزی‌ یه‌كه‌م���ی‌ نابێ���ت‪ ،‬له‌و ب���اوه‌ڕه‌دان كه‌ به‌گوێیان‬ ‫خوێن���دن نه‌خوێن���دراوه‌‪ ،‬له‌وباره‌یه‌وه‌ ناكرێت چونكه‌ مامۆستایان زۆر توڕه‌و‬ ‫مامۆس���تا فه‌ره‌ی���دون وت���ی‌" هه‌ندێ‌ بێتاقه‌ت���ن‪ ،‬جگه‌ل���ه‌وه‌ی‌ كه‌ حكومه‌ت‬ ‫له‌مامۆس���تایان ته‌نها ب���ۆ پۆلی‌ ‪12‬ی‌ النیكه‌م���ی‌ داواكارییه‌كانیانی‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫ئاماده‌ی���ی‌ ده‌وام ده‌ك���ه‌ن‌و وان���ه‌ نه‌كردوه‌"‬

‫داوا له‌به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان‬ ‫نه‌كراو‌ه تاده‌وام بكه‌ن‪،‬‬ ‫چونك ‌ه سه‌رجه‌م‬ ‫كاربه‌ده‌ستان ئه‌زانن‬ ‫ك ‌ه ئه‌و كۆبونه‌وان ‌ه‬ ‫هیچ ئه‌نجامێك ‌ی نابێت‌و‬ ‫به‌گوێیان ناكرێت‬ ‫چونك ‌ه مامۆستایان‬ ‫زۆر توڕه‌و بێتاقه‌تن‌‪،‬‬ ‫حكومه‌ت النیكه‌م ‌ی‬ ‫داواكارییه‌كانیان ‌ی‬ ‫جێبه‌ج ‌ێ نه‌كردوه‬

‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ كۆنفرانسی‌ تایبه‌ت به‌پڕۆگرامه‌كانی‌‬ ‫خوێندن ده‌به‌ستێت‬ ‫ ئا‪ :‬سروه‌‬ ‫وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ به‌نیازه‌‬ ‫یه‌كه‌م كۆنفرانسی‌ زانستی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌پڕۆگرامه‌كانی‌ خوێندن ببه‌ستێت‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ گشتی‌ پرۆگرام‌و‬ ‫چاپه‌مه‌نییه‌كان "كاوه‌ عومه‌ر" له‌م‬ ‫گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "مه‌به‌ستی‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كه‌ بۆ گونجاندنی‌ پرۆگرامی‌‬ ‫خوێندنه‌ له‌گه‌ڵ ئاره‌زوی‌ خوێندكارو‬ ‫ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ پێویستیه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا‪ ،‬مامۆستایانیش ئازادن‬ ‫بۆ به‌شداری‌ كردن له‌کۆنفرانسه‌كه‌‬ ‫به‌پێشكه‌شكردنی‌ توێژینه‌وه‌كانیان"‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئامانجتان له‌م كۆنفرانس���ه‌‬ ‫چییه‌؟‬ ‫كاوه‌ عوم���ه‌ر‪ :‬ئامانج���ی‌ كۆنفرانس‬ ‫به‌دواداچونی‌ ئێستایه‌ بۆ پرۆگرامه‌كانی‌‬ ‫خوێندن به‌گشتی‌ له‌هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫له‌رێگ���ه‌ی‌ توێژین���ه‌وه‌ی‌ زانس���تی‌‌و‬ ‫پێشنیاركردنی‌ چاره‌سه‌ره‌ گونجاوه‌كان‬ ‫بۆ پێشخستنی‌ پرۆگرامه‌كان‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌و ته‌وه‌رانه‌ی‌ هه‌ڵتانبژاردوه‌‬ ‫له‌سه‌ر چ بنه‌مایه‌ك بوه‌؟‬ ‫كاوه‌ عومه‌ر‪ :‬ته‌وه‌ره‌كان له‌سه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫گرنگ���ی‌ بابه‌ته‌كان ده‌ستنیش���انكراوه‌‬ ‫له‌لیژنه‌ی‌ بااڵی‌ تایب���ه‌ت به‌کۆنفرانس‬ ‫ب���ۆ نمون���ه‌ دوای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ گۆڕانكاری‌‬ ‫له‌پرۆگرامی‌ خوێندنه‌وه‌ی‌ كوردی‌ پۆلی‬ ‫یه‌كه‌م���ی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ كرا‪ ،‬ئ���ه‌م بابه‌ته‌‬ ‫رۆژانه‌ زۆرترین قسه‌ی‌ له‌باره‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌ ده‌بێت ئه‌م بابه‌ته‌‬ ‫یه‌كالبكرێت���ه‌وه‌ به‌رێ���گای‌ توێژینه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئایا راس���ته‌ ئه‌لفوبێ‌ مامۆستا ئه‌مین‬ ‫باڵدار جێگره‌وه‌ی‌ نیه‌؟ به‌م ش���ێوه‌یه‌‬ ‫ته‌وه‌ره‌كان دیاری‌ كراوه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا گرن���گ نه‌بو له‌باخچه‌ی‌‬ ‫ساوایانه‌وه‌ ده‌ست پێبكه‌ن؟‬ ‫كاوه‌ عومه‌ر‪ :‬بواری‌ پرۆگرامه‌كان زۆر‬ ‫فراوانه‌ بۆیه‌ ناكرێت له‌کۆنفرانس���ێكی‌‬ ‫چه‌ند رۆژی‌ هه‌مو بواره‌كان له‌خۆ بگرێت‪،‬‬ ‫بۆیه‌ ئێمه‌ ب���ه‌رده‌وام ده‌بین له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌نجامدانی‌ كونفراس یاخود سه‌كۆیكار‬ ‫(ورك شوپ) بۆ هه‌ندێك له‌بابه‌ته‌كانی‌‬ ‫تر‪ ،‬سه‌باره‌ت به‌باخچه‌ی‌ مندااڵن ئێمه‌‬ ‫زیاتر له‌س���اڵێك ده‌بێت به‌پرۆژه‌یه‌كی‌‬ ‫تایب���ه‌ت كارم���ان له‌س���ه‌ر پرۆگرامی‌‬ ‫باخچه‌ی‌ مندااڵن كردوه‌ به‌سه‌رپه‌رشتی‌‬ ‫شاره‌زاییه‌كی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‌و به‌هاوكاری‌‬ ‫رێكخراوی‌ یونیس���یف له‌كاتی‌ ئێس���تا‬ ‫هه‌مو كاره‌كانی‌ ته‌واو بوه‌ ته‌نها خولی‌‬ ‫راهێنان ماوه‌ له‌ناوه‌ڕاس���تی‌ ئه‌م مانگه‌‬ ‫خوله‌كانیش ئه‌نجام ده‌رێت‪ ،‬بۆ ساڵی‌‬ ‫خوێندن���ی‌ ‪ 2017-2016‬ئ���ه‌م پرۆژه‌یه‌‬

‫ی‬ ‫ی سه‌ره‌ك ‌‬ ‫مه‌به‌ست ‌‬ ‫كۆنفرانسه‌ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ پرۆگرام ‌‬ ‫خوێندن بگونجێت‬ ‫ی‬ ‫له‌گه‌ڵ ئاره‌زو ‌‬ ‫خوێندكار‌و‬ ‫ی‬ ‫ره‌نگدانه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫پێویستیه‌كان ‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا بێت‬ ‫کاوه‌ عومه‌ر‬ ‫وه‌كو تێست له‌چه‌ند باخچه‌یه‌كی‌ مندااڵن‬ ‫له‌پارێزگاكان���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫ئه‌نجام ده‌درێت‪ ،‬بۆ س���اڵی‌ خوێندنی‌‬ ‫‪ 2018-2017‬له‌گش���ت باخچه‌كان���ی‌‬ ‫من���دااڵن جێبه‌ج���ێ‌ ده‌كرێ���ت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫بابه‌تی‌ باخچه‌ی‌ مندااڵن نه‌خراوه‌ته‌وه‌‬ ‫نێو ته‌وه‌ره‌كانی‌ كۆنفرانس‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬مامۆس���تایان گله‌یی‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌ك���ه‌ن ك���ه‌ ته‌نه���ا داوا له‌هه‌ڵگرانی‌‬ ‫بڕوانامه‌ی‌ ماسته‌رو دكتۆراو پسپۆڕان‬ ‫كراوه‌ كه‌ به‌ش���داربن له‌وباره‌یه‌وه‌ چی‌‬ ‫ده‌ڵێن؟‬ ‫كاوه‌ عوم���ه‌ر‪ :‬ئێم���ه‌ نه‌م���ان وتوه‌‬ ‫ته‌نها هه‌ڵگرانی‌ بروانامه‌ی‌ ماس���ته‌رو‬ ‫دكتۆراو پس���پۆڕان به‌ش���داربن‪ ،‬گه‌ر‬ ‫س���ه‌یری‌ ئاگاداریه‌كه‌ی‌ ئێمه‌ بكرێت بۆ‬ ‫به‌شداری‌ كردن له‌كۆنفرانسه‌كه‌ وتومانه‌‬ ‫هه‌ڵگرانی‌ بڕوانامه‌ی‌ ماسته‌رو دكتۆراو‬ ‫پسپۆران‌و ش���اره‌زایانی‌ په‌روه‌رده‌یی‌‌و‬ ‫توێ���ژه‌ران‌و قوتابیان���ی‌ خوێندنی‌ بااڵ‬ ‫ده‌توان���ن به‌ش���داربن‪ ،‬دیاره‌ وش���ه‌ی‌‬ ‫ش���اره‌زایانی‌ په‌روه‌رده‌یی‌ وشه‌ی‌ زۆر‬ ‫فراوانه‌ هه‌مو توێژێك ده‌گرێته‌وه‌ ئینجا‬ ‫مامۆس���تا بێت‌و سه‌رپه‌رشتیار بێت‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ر بێت‪ ،‬كه‌س���وكاری‌ قوتابی‌‬

‫بێت‪....‬هتد‪ ،‬به‌اڵم ده‌بێت ئه‌وه‌ بزانین‬ ‫ئه‌م كۆنفرانسه‌ كۆنفرانسێكی‌ زانستی ‌ه‬ ‫دیاره‌ وه‌كو وه‌زاره‌ت مه‌به‌ستی‌ تایبه‌تی‌‬ ‫خۆمان هه‌ی���ه‌ له‌م وش���ه‌یه‌‪ ،‬چه‌ندین‬ ‫بابه‌ت هه‌یه‌ رۆژانه‌ باسی‌ لێوه‌ده‌كرێت‬ ‫له‌كۆمه‌ڵ���گا (مامۆس���تا‪ ،‬قوتاب���ی‌‪،‬‬ ‫سه‌رپه‌رشتیار‪ ،‬كه‌سوكاری‌ قوتابی‌‪....‬‬ ‫هتد) له‌الی���ه‌ك‪ ،‬وه‌زاره‌ت له‌الیه‌ك ئه‌م‬ ‫بابه‌تانه‌ پێویسته‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌ زانستی‌‬ ‫یه‌كالبكرێته‌وه‌ چیتر به‌میزاج قس���ه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر نه‌كرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬پێتان وانییه‌ گه‌ر مامۆستایان‬ ‫به‌شداربن باشتره‌ چونكه‌ ئه‌وان باشتر‬ ‫درك به‌گرفت‌و كه‌موكوڕی‌ پڕۆگرامه‌كان‬ ‫ده‌كه‌ن‌و س���ه‌رنج‌و تێبینی‌ باش���تریان‬ ‫هه‌بێت؟‬ ‫كاوه‌ عومه‌ر‪ :‬به‌دڵنییاوه‌ مامۆستایان‬ ‫به‌شداربن باشتره‌ ئێستا ئه‌وان ئازادن‬ ‫بۆ به‌ش���داری‌ كردن له‌كۆنفرانس���ه‌كه‌‬ ‫به‌پێشكه‌ش���كردنی‌ توێژین���ه‌وه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ له‌الی���ه‌ك له‌الیه‌ك���ی‌ ت���ره‌وه‌‬ ‫مامۆس���تایان به‌ش���داریان پێده‌كرێت‬ ‫له‌رۆژانی‌ كۆنفرانس ب���ۆ گفتۆگۆكردن‬ ‫له‌س���ه‌ر بابه‌ته‌كان له‌كاتی‌ پێشكه‌ش‬ ‫كردن���ی‌ توێژین���ه‌وه‌كان‌و پش���كی‌‬

‫ش���ێریان به‌رده‌كه‌وێت له‌به‌شداربوانی‌‬ ‫كۆنفرانس‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بیرتان له‌وه‌ نه‌كردۆته‌وه‌ كه‌‬ ‫فۆڕمێكی‌ ڕاپرس���یتان هه‌بێت ته‌نانه‌ت‬ ‫قوتاب���ی‌‌و خوێن���دكارو كه‌س���وكاری‌‬ ‫خوێندكاریش به‌ش���داربێت به‌بۆچون‌و‬ ‫پێشنیاره‌كانیان بۆ كۆنفرانسه‌كه‌؟‬ ‫كاوه‌ عومه‌ر‪ :‬به‌ڵێ‌ بیری‌ لێكراوه‌ته‌وه‌‬ ‫چونكه‌ ئه‌م توێژینه‌وانه‌ له‌رێگای‌ فۆرمی‌‬ ‫راپرس���یه‌وه‌ ئه‌نجام ده‌درێت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ه���ه‌ر بابه‌تێ���ك پێویس���تی‌ به‌فۆرمی‌‬ ‫راپرسی تایبه‌ت به‌خۆی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تاچه‌ند ئه‌تانه‌وێت له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫ئه‌م كۆنفرانس���ه‌وه‌ كارێ���ك بكه‌ن كه‌‬ ‫پڕۆگرامی‌ خوێندن نزیك بێت له‌ئاره‌زوی‌‬ ‫خوێندكارو هه‌روه‌ها وه‌اڵمی‌ داواكاری‌‌و‬ ‫پێویستیه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگا بێت؟‬ ‫كاوه‌ عومه‌ر‪ :‬مه‌به‌س���تی‌ س���ه‌ره‌كی‌‬ ‫كۆنفرانس���ه‌كه‌ ئه‌وه‌ی���ه‌ پرۆگرام���ی‌‬ ‫خوێن���دن بگونجێت له‌گ���ه‌ڵ ئاره‌زوی‌‬ ‫خوێندكار‌و ره‌نگدانه‌وه‌ی‌ پێویستیه‌كانی‌‬ ‫كۆمه‌ڵگا بێ���ت‪ ،‬ئه‌گه‌ر خویندنه‌وه‌یه‌ك‬ ‫بۆ ت���ه‌وه‌ره‌كان بكرێت به‌گش���تی‌ ئه‌م‬ ‫ئامانجه‌ ده‌پێكێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬كاری‌ س���ه‌نته‌ری‌ نیشتمانی‌‬

‫پڕۆگرام‌و هه‌ڵسه‌نگاندن چییه‌؟‬ ‫كاوه‌ عومه‌ر‪ :‬یه‌كێكه‌ له‌بابه‌ته‌ هه‌ر‌ه‬ ‫گرن���گ‌و س���ه‌ره‌كیه‌كانی‌ وه‌زاره‌ت كه‌‬ ‫كاری‌ له‌س���ه‌ر ده‌كات‪،‬ئه‌م س���ه‌نته‌ره‌‬ ‫بریتی���ه‌ له‌س���ه‌نته‌رێكی‌ زانس���تی‌‬ ‫له‌چه‌ن���د فه‌رمانگه‌ی���ه‌ك پێكدێت هه‌ر‬ ‫فه‌رمانگه‌یه‌ك كاری‌ تایبه‌تی‌ خۆی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م كه‌سانه‌ی‌ له‌م سه‌نته‌ره‌ كارده‌كه‌ن‬ ‫بریت���ی ده‌بن له‌كه‌س���انی‌ ئه‌كادیمیی‌‪،‬‬ ‫كاری‌ ئه‌م س���ه‌نته‌ره‌ به‌كورتی‌ بریتیه‌‬ ‫له‌ئاماده‌كردن���ی‌ پرۆگرام���ی‌ خوێندن‌و‬ ‫دیاریكردنی‌ ش���ێوازی‌ هه‌ڵسه‌نگاندن‌و‬ ‫چۆنیه‌ت���ی‌ ئه‌نجامدان���ی‌ راهێن���ان‌و‬ ‫دیراس���ه‌كردنی‌ كاره‌كان به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫زانستی‌ له‌ڕێگای‌ فه‌رمانگه‌یه‌كی‌ تایبه‌ت‬ ‫به‌توێژینه‌وه‌و دیراسات‪ ،‬ئه‌م سه‌نته‌ره‌‬ ‫له‌ئه‌نجامی‌ لێكدانی‌ سێ‌ به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫گشتی‌ دروست ده‌بێت (به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫گش���تی‌ پرۆگ���رام‌و چاپه‌مه‌نییه‌كان‪،‬‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گشتی‌ هه‌ڵسه‌نگاندن‌و‬ ‫ئه‌زمونه‌كان‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش���تی‌‬ ‫راهێنان) به‌دروست بونی‌ ئه‌م سه‌نته‌ره‌‬ ‫په‌یك���ه‌ر (هه‌یك���ه‌ل)ی‌ رێكخس���تنی‌‬ ‫وه‌زاره‌ت بچوك ده‌بێـته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬تائێس���تا كه‌متری���ن بڕیاری‌‬ ‫كۆنگ���ره‌ جێبه‌جێ‌ كراوه‌ ئایا به‌ڕێزتان‬ ‫چ متمانه‌یه‌كت���ان به‌ئه‌نجام���ی‌ ئ���ه‌م‬ ‫كۆنفرانسه‌ هه‌یه‌؟‬ ‫كاوه‌ عوم���ه‌ر‪ :‬بڕیاره‌كان���ی‌ كۆنگره‌‬ ‫بریتین له‌سێ‌ جۆر بڕیار هه‌یانه‌ پێویستی‌‬ ‫به‌په‌س���ندكردن هه‌ی���ه‌ له‌په‌رله‌مان���ی‌‬ ‫كوردستان‪ ،‬بڕیاره‌ هه‌یه‌ ده‌بێت له‌الیه‌ن‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیرانه‌وه‌‬ ‫په‌سند بكرێت‪ ،‬بڕیار هه‌یه‌ له‌ده‌سه‌التی‌‬ ‫وه‌زاره‌تدای���ه‌‪ ،‬هه‌م���و ئ���ه‌م بڕیارانه‌ی‌‬ ‫پێویستی‌ به‌په‌س���ندكردنی‌ په‌رله‌مان‌و‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران نیه‌‬ ‫كاری‌ له‌س���ه‌ر ك���راوه‌ چوه‌ت���ه‌ بواری‌‬ ‫جێبه‌جێكردن‪ ،‬بۆ نمون���ه‌ ئه‌نجامدانی‌‬ ‫ئه‌م کۆنفرانس���ه‌ یه‌كێكه‌ له‌بڕیاره‌كانی‌‬ ‫كۆنگ���ره‌‪ ،‬س���ه‌باره‌ت به‌متمانه‌م���ان‬ ‫به‌ئه‌نجامی‌ كۆنفرانسه‌كه‌ ئه‌وه‌ له‌كاتی‌‬ ‫خۆیدا ده‌كرێت قس���ه‌ی‌ له‌سه‌ر بكرێت‬ ‫چونكه‌ ئێستا ناتوانین پێش روداوه‌كان‬ ‫بكه‌وین ئه‌وكات ئێوه‌یش رۆڵتان ده‌بێت‬ ‫بۆ بڕیاردان له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪:‬له‌م بارودۆخه‌دا ده‌توانن ئه‌و‬ ‫كۆنفرانس���ه‌ ببه‌س���تن‌و كێش���ه‌تان بۆ‬ ‫دروست نابێت؟‬ ‫كاوه‌ عوم���ه‌ر‪ :‬هی���چ كارێ���ك نی���ه‌‬ ‫ی بۆ نه‌یه‌ته‌‬ ‫له‌كاتی‌ ئه‌نجامدانی‌ كێشه‌ ‌‬ ‫پێش‪ ،‬به‌اڵم هه‌وڵ ده‌ده‌ین كێش���ه‌كان‬ ‫تێپ���ه‌ڕ بكه‌ی���ن له‌م بارودۆخ���ه‌ دیاره‌‬ ‫چاره‌سه‌رو پێشنیار‌و به‌دیلمان هه‌یه‌ بۆ‬ ‫چاره‌سه‌ركردنی‌ كێشه‌كان‪.‬‬

‫خوێندن‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫لەبارەی بایکۆتی‬ ‫مامۆستایانەوە‬ ‫ ئەحمەد ڕەسوڵ‬ ‫ئ���ەم ڕۆژانە پرس���یاری (ئای���ا بایکۆتی‬ ‫مامۆس���تایان ڕەوای���ە؟) ی���ان (بۆچ���ی‬ ‫موچەخۆرانی ت���ر بایکۆت ناکەن لە کاتێکدا‬ ‫هەم���ان بارودۆخ���ی مامۆس���تایان هەیە؟)‬ ‫لێرەول���ەوێ دەکرێ���ت‪ .‬مانگرت���ن‌و دەوام‬ ‫ڕاگرت���ن لەالیەن کارمەندان "مامۆس���تایان‪،‬‬ ‫فەرمانب���ەران‪ ،‬پزیش���کان‪ ،‬ئەندازی���اران‌و‬ ‫کرێکارانەوە" لەهەر کەرتێک‪ ،‬گشتی بێت یان‬ ‫تایبەتی‪ ،‬هەم مافێکی س���ادەو سەرەتایی‌و‬ ‫هەم شێوازێکی نەرم‌و مەدەنیە بۆ دەربڕینی‬ ‫ڕەخنەو ناڕەزایەتی خۆیان‌و بۆ جێبەجێکردنی‬ ‫خواست‌و داواکاریەکانیان‪.‬‬ ‫ڕاگرتن���ی دەوام لەالیەن مامۆس���تایانەوە‬ ‫لەبارودۆخێکی ئاس���اییدا نیە هەتا تۆمەتی‬ ‫ناڕەوایی بدرێتە پاڵ‪ .‬بایکۆتی مامۆس���تایان‬ ‫ل���ەدوای پێنەدانی موچ���ەوە دێت بۆ ماوەی‬ ‫‪ ٥‬مان���گ‌و دواتری���ش پێدان���ی نیوموچ���ەو‬ ‫ئێس���تاش بەپێی (چاکس���ازی! حکومەت!)‬ ‫موچەکانیان کەم دەکرێتەوە‪ .‬ئەمە سەرەڕای‬ ‫دەورەیەک لەمانگرتنی مامۆستایان هاوشان‬ ‫لەگەڵ خۆپیشاندانی ڕۆژانە لەپێشتردا وەک‬ ‫ئاگادارکردنەوەی حکومەت‌و نالێپرس���راوان‬ ‫لەب���ارەی بارودۆخی س���ەخت‌و دژواری ئەم‬ ‫توێژەو س���ەرجەم موچەخۆران‌و لەوێش���ەوە‬ ‫تەواوی کۆمەڵگا‪.‬‬ ‫کاتێکی���ش ئ���ەوە دەوترێت ک���ە تەواوی‬ ‫موچەخۆرانی کوردستان لەهەمان بارودۆخی‬ ‫مامۆس���تادان بەاڵم بایکۆتیش ناکەن (جگە‬ ‫لەبایکۆت���ی هەندێ���ک کارمەن���د لەچەندین‬ ‫فەرمانگەی جیاجیا)‪ ،‬ئەوا بەناچاری دەبێت‬ ‫بپرس���ین‪ ،‬ئەرێ خێ���رە وابێدەنگن؟ ئەرێ‬ ‫بەڕاس���ت بەتەمان هەتاکەی ئاوا بمێننەوە؟‬ ‫ئەی باشە‪ ،‬بۆچی بایکۆت ناکەن؟ مانگرتنی‬ ‫خۆت���ان هەڵگرتوە بۆچ���ی‌و بۆ کەی؟ ئەرێ‬ ‫هەلوم���ەرج لەمە خراپتر دەبێت؟ ئەم وەزعە‬ ‫بایی ئەوەندەی تیا نیە بایکۆت بکەن؟‬ ‫ لەوەاڵم���ی هەن���دێ قس���ەی پ���وچ‌و‬ ‫بێمانادا بەناوی کوردایەتی‌و نیشتمانپەروەری‬ ‫کە بەخەڵک دەفرۆش���رێتەوە‪ ،‬یان مەسەلەی‬ ‫دەوڵەتی کوردی‌و چەندین قس���ەو مەقولەی‬ ‫بۆش‌و بەتاڵی تر‪ ،‬ئەوا پێویستە بزانین ئەم‬ ‫هەلومەرجە قورس���ەی ئەمڕۆ خەڵک پیایدا‬ ‫تێپەڕدەبێت بەرهەمی سیاسەت‌و بەڕێوەبردن‌و‬ ‫کوردایەتیەک���ەی ئەحزاب���ی بزوتن���ەوەی‬ ‫کوردایەتیە‪ .‬هەڵبەت هەر کەسێک بەنزمترین‬ ‫ئاستی تێگەیشتنەوە‪ ،‬تێدەگات‌و دەزانێت کە‬ ‫ئەمان���ە نە دەیانەوێت‌و نە دەتوانن دەوڵەتی‬ ‫س���ەربەخۆ دروس���تبکەن‪ ،‬ئەمان���ە ئەهلی‬ ‫دروستکردنی دەوڵەتی سەربەخۆ نین‪.‬‬ ‫ئاشکرایە ئەحزابی بزوتنەوەی کوردایەتی‬ ‫بەدرێژای���ی تەمەنی دەس���ەاڵتدارێتی خۆی‬ ‫ل���ەدوای ڕاپەڕین���ەوە جگ���ە لەتااڵنکردنی‬ ‫داهاتی کۆمەڵ���گاو کەڵەکەکردنی لەگیرفانی‬ ‫ح���زب‌و بنەماڵ���ەدا‪ ،‬جگ���ە لەنۆکەرایەتی‌و‬ ‫بەکرێگیراوێت���ی بۆ دەوڵەتانی فاشیس���ت‌و‬ ‫کۆنەپەرس���تی دراوس���ێ "ئێ بەکرێگیراوی‬ ‫چیە؟ جگە لەوەی کە سیاسەت‌و ستراتیژیان‬ ‫لەخزمەتی سیاس���ەت‌و ستراتیژی دەوڵەتانی‬ ‫ت���ردا ب���وە؟" جگ���ە لەبەحزبیکردنی کۆی‬ ‫کایەکان���ی کۆمەڵگاو بێڕێزی‌و س���وکایەتی‬ ‫بەمافی هاونیشتمانی بون‪ ،‬جگە لەسەرکوتی‬ ‫ئازادی‌و لیس���تێک لەتاوانی گ���ەورەو بچوک‬ ‫لەدژایەتی کردنی ئازادی بیروڕاو ڕاگەیاندن‌و‬ ‫چاالکیە مەدەنیەکان‪ ،‬هەم���و ئەمانەو جگە‬ ‫لە‪ ،...‬جگە لە‪ ، ...‬جگە لەچەندان‌و چەندانی‬ ‫تر کە لەڕوبەری وەها نوسینێکدا جێگای ئەو‬ ‫هەمو س���کانداڵ‌و کارەساتانەی تیا نابێتەوە‬ ‫کە لەسەر دەستی سەرکردە شۆڕشگێڕەکان‌و‬ ‫ئەحزاب���ی بزوتن���ەوەی کوردایەتیەوە بەرەو‬ ‫روی کۆمەڵ���گا کراونەت���ەوە‪ ،‬جگ���ە لەمانە‬ ‫چی تر هەی���ە لەکارنام���ەی تەمەنی درێژی‬ ‫دەسەاڵتدارێتیاندا؟‬ ‫لەیەک قس���ەدا بەرهەمی ئەم دەس���ەاڵتە‬ ‫خێڵەکیە نابەپرسیارو ستەمکارو خۆسەپێنە‪،‬‬ ‫کردن���ی چەن���د ک���ەس‌و بنەماڵەی���ەک بوە‬ ‫بەدەس���ەاڵتداری ڕەهاو حاکم���ی موتڵەق‌و‬ ‫بڕی���اردەر بەس���ەر ژی���ان‌و چارەنوس���ی‬ ‫خەڵکەوەو لەبەرامبەردا کردنی تەواوی تاک‌و‬ ‫گروپەکان���ی کۆمەڵ���گا بەبون���ەوەری الوازو‬ ‫بێدەنگ‌و بێدەسەاڵت‪ .‬کردنی کوردستانە بە‬ ‫بەهەش���ت بۆ خۆیان‌و ب���ەدۆزەخ بۆ خەڵک‪.‬‬ ‫کردنی نیشتمان بەموڵکی شەخسی خۆیان‌و‬ ‫لەبەرامب���ەردا کردن���ی خەڵ���ک بەبێگانە بۆ‬ ‫نیشتمان‪.‬‬ ‫بۆیە ئێس���تا کەمترین ن���وزەی توڕەیی‌و‬ ‫ناڕەزایەت���ی ک���ە خەڵ���ک ب���ەرەوڕوی‬ ‫دەس���ەاڵتدارانی بکات���ەوە‪ ،‬بایکۆت���ە‪ .‬نەک‬ ‫تەنه���ا بایکۆت���ی مامۆس���تایان‪ ،‬بەڵک���و‬ ‫پێویس���تە تەواوی فەرمانبەران‌و پزیشکان‌و‬ ‫ئەندازیاران‌و کرێ���کاران‌و هەمو موچەخۆران‬ ‫بچنە پشتی مامۆستایان‌و ئەوانیش بایکۆتی‬ ‫خۆیان ڕابگەیەنن‪ .‬ئ���ەم بێباکی‌و ملهوڕیەی‬ ‫دەس���ەاڵتداران دەس���تیان داوەتێ دەرهەق‬ ‫بەژی���ان‌و گ���ورزەران‌و چارەنوس���ی خەڵک‬ ‫پێویس���تە بەبایکۆت���ی گش���تی‌و مانگرتنی‬ ‫سەرتاسەری وەاڵم بدرێتەوە‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫دەوڵەتەکەی بارزانی‌و هەرەمەکانی میسر!‬ ‫هاوژین عومەر‬

‫پێکەوە ب���ن‌و بڕیارێک بدەن‪ ..‬ک���ە بڕیارێکیان‬ ‫دا باب‌و باپیری خۆش���یان ناناس���ن‪ .‬ژمارەیان‬ ‫لەکوردستان س���ێ ملیۆن دەبێ! کەواتە دەبنە‬ ‫خ���اوەن بەهێزتری���ن لیس���ت‌و خەتەرناکترین‬ ‫لیستی ناو پەرلەمان بەتایبەتیش ئەگەر لەگەڵ‬ ‫توێژی خوێندکاران یەکتر بگرن‌و ڕۆشنبیرانیش‬ ‫بێنە ناویانەوەو لەپش���تیان بن‪ ..‬من دڵنایاتان‬ ‫دەکەم���ەوە ئەوکات���ە س���وکانی حکومەت���ی‬ ‫کوردستان یەکس���ەرە دەکەوێتە دەست نەوەی‬ ‫نوێی یاخی‪ ،‬ئ���ەو نەوەیەی ک���ە من موعجیب‬ ‫پێیان‌و خۆشمدەوێن‪.‬‬ ‫تێبینی‪ :‬ئەم لیستە؛ (هارترین مەترسیدار!)‬ ‫‪ - 5‬لیس���تی جوتی���اران‌و گوندنش���ینان‌و‬ ‫ئ���ەو الدێیان���ەی بونەتە قوربانیی سیاس���ەتی‬ ‫مەرکەزیەت‪.‬‬ ‫ئ���ەم لیس���تە ه���ەژار‪ ،‬کڵ���ۆڵ‪ ،‬ماندوترین‬ ‫ب���ەاڵم نیش���تیمانپەروەرترین لیس���تە چونکە‬ ‫ڕاس���تەوخۆ ژیانی بەخاک بەستراوەتەوە‪ :‬بۆیە‬ ‫زامنی ئاسایش���ی نەتەوەییش���ت ب���ۆ دەکەن‪.‬‬ ‫بەرهەمهێنترین لیس���ت!!! من شەخس���ی خۆم‬ ‫لەئێس���تاوە دەن���گ بەم لیس���تە دەدەم‪ .‬جگە‬ ‫لەکشتوکاڵ‌و ئاژەڵداری‌و ش���یرەمەنییەکانیان؛‬ ‫دامەزراندنی کارگەیەکی بەرهەمهێنانی شەڕاب‌و‬ ‫لەقوتوگرتن‌و چەرەزات‌و س���پیمەنییەکان‪ ،‬واڵت‬ ‫دەبوژێنێتەوە‪.‬‬ ‫‪ - 6‬لیستی موسڵمانان (لیستی دینی)‬ ‫کێ نوێنەرایەتییان دەکات لەناو پەرلەمان؟‬ ‫بێگوم���ان زانایان���ی دین���ی ئیس�ل�ام‌و ئەو‬ ‫خۆکاندیدان���ەی میلل���ەت دەنگی���ان دەداتێ‪.‬‬ ‫بێگومان س���ەرۆک‌و ئەندامانی س���ەرکردایەتیی‬ ‫هەمو حیزبە ئیس�ل�امییەکانی ئەمڕۆش دەتوانن‬ ‫خۆیان لەو لیستەدا کاندید بکەن‪.‬‬ ‫وەک لیس���تی مەسیحی‌و لیس���تی کوردیش‪،‬‬ ‫هەر هەمو موس���ڵمانان پێویس���تە یەک لیستی‬ ‫یەکگرتویان هەبێ!‬ ‫ئەمە ڕێگ���ە گرتنێکە ل���ەوەی چیتر خەڵک‬ ‫نەچن بەن���اوی پیرۆزی ئیس�ل�امەوە توجارەت‬ ‫لەگەڵ سعودیە یان لەگەڵ ئێران بکەن‌و "دوکانی‬ ‫حیزب" بکەنەوە! نەک ئەمان هیچ کەس���یكی تر‬ ‫چیتر من شەخسی خۆم قبوڵ ناکەم حیزب گەمە‬ ‫بەچارەنوسی منداڵەکانمەوە بکات جارێکی تر‪.‬‬ ‫‪ -٧‬لیستی مەسیحییەکان ( لیستی دینی)‬ ‫ئەو کلدۆ‪ -‬ئاشوری‌و مەس���یحییانەی تر‪ ،‬کە‬ ‫خەب���ات بۆ کاری دینی‌و مەس���یح دەکەن نەک‬ ‫بۆ ڕێبازی نەتەوەیی‪ .‬پێویستە شەقاڵوە بکەنە‬ ‫س���ەنتەری توریزمی مەس���یحییەکان‪ .‬ئامانجی‬ ‫ئاش���تەوایی‌و مرۆی���ی‌و کۆمەاڵیەت���ی‌و دینی‌و‬ ‫کولتورییان هەیە‪.‬‬ ‫‪ - 7‬لیس���تی کلدۆ‪ -‬ئاش���ورییەکان‪( .‬لیستی‬ ‫نەتەوەیی)‬ ‫وەک ک���ورد ماف���ی ئەوەیان هەی���ە کە یەک‬ ‫لیستی نەتەوەیی‌و یەک لیستی دینییان هەبێ‪.‬‬ ‫‪ - 8‬لیستی لەشفرۆشان‬ ‫کێ نوێنەرایەتییان دەکات لەناو پەرلەمان؟‬ ‫بەپێی دەس���تور بەتوێژێکی کرێکاران هەژمار‬ ‫دەکرێ���ن‪ .‬لەالی���ەن حکومەتەوە دانی���ان پێدا‬ ‫دەندرێت‌و کۆدەکرێنەوەو ڕێک دەخرێت ژیانیان‌و‬ ‫چاالکی‌و کەسابەتەکەیان بەرامبەر بەمەش باج‬ ‫دەدەنە حکوم���ەت! ئەمە بۆئ���ەوەی دیاردەی‬ ‫لەشفرۆش���یی ناو کۆاڵنان‌و ب���ەدزی نەمێنێت‌و‬ ‫جێگەیەکی تایبەتی بۆ دیاری بکرێت‌و ئاشکرا‪.‬‬ ‫ڕێ���ژەی ب���اج‪ %٥٥ :‬بۆ حکوم���ەت‪ %٣٥ ،‬بۆ‬ ‫کارخانەچی ئنجا ‪ %١٥‬بۆ لەشفرۆش���ەکە‪ .‬ئەمە‬ ‫بۆئەوەی دیاردەکە بنبڕ بکرێت!‬ ‫حکومەتی داهاتوی کوردس���تان پێویس���تە‬ ‫ئەفزەڵی���ەت بداتە سێکس���ی خۆماڵیی کوردی‬ ‫لەچاو سێکس���ی ئۆکرانی‌و سوری‌و بێلەڕوسی‌و‬ ‫هتد‪ .‬واتە پێویس���ت وایە (له‌شفرۆشی کوردی)‬ ‫وەک س���امانێکی نەتەوەیی مامەڵ���ەی لەگەڵ‬ ‫بکرێ���ت لەالیەن حکومەت���ەوە‪ :‬وا ڕێک بخرێت‬ ‫کە قازانجەکەی ب���ۆ خۆمان بگەڕێتەوە نەک بۆ‬ ‫لەشفرۆش���ی واڵتانی تر‪ .‬ئەمە جگە لەوەی ئەو‬ ‫هەم���و پارەیەمان کە بۆ له‌شفرۆش���ی تورکی‌و‬ ‫له‌شفرۆش���ی لبنانی‌و له‌شفرۆش���ی ئێرانی‌و ئەو‬ ‫هەمو له‌شفرۆشه‌ی (دوبەی) دەچێتە دەرەوەی‬ ‫واڵت‌و پارەی نیشتیمانی پێ بەخەسار دەدرێت‪..‬‬ ‫کە بە‪ ٧‬ملیارد دۆالر تەخمین دەکرێت سااڵنە‪..‬‬ ‫هەموی بۆ نیش���تیمان‌و لەشفرۆشەکانی خۆمان‬ ‫دەگەڕێتەوە!‬ ‫لەبەر خاتری ئاسایشی ئەم توێژە؛ مەرج نیە‬ ‫خودی لەشفرۆشەکان خۆیان نوێنەرایەتیی ئەم‬ ‫لیستە بکەن؛ بەاڵم دەبێ خۆیان ئەو کاندیدەیان‬ ‫هەڵبژاردبێ!‬ ‫توێژی لەشفرۆشەکان توێژێکی زوڵملێکراوە‪،‬‬ ‫بەتایبەتیش پاش ئەوەی لەشفرۆشە بێاڵڕوسی‌و‬ ‫ئۆکرانیەکان هاتن بازاڕی لەشفرۆشەکانی خۆمان‬ ‫زیانی بەرکەوت‪.‬‬ ‫لەشفرۆش‌و خاوەن قوربانییەکانی لەشفرۆشی‪،‬‬ ‫لەالیەن گ���ەوادو خاوەنەکانیان‌و زۆرجار لەالیەن‬ ‫هێزی پۆلیسهو حکومەتیشەوە مافیان دەخورێت‌و‬ ‫ئیهانە دەکرێن‌و لەبیرکراون‪ .‬خەڵک‌و حکومەت‌و‬ ‫پەرلەمانیش وا تەماش���ایان ناکەن کە ئەوانیش‬

‫توێژی لەشفرۆشەکان‬ ‫توێژێکی زوڵملێکراوە‬ ‫بەتایبەتیش پاش‬ ‫ئەوەی لەشفرۆشە‬ ‫بێاڵڕوسی‌و‬ ‫ئۆکرانیەکان هاتن‬ ‫بازاڕی لەشفرۆشەکانی‬ ‫خۆمان زیانی بەرکەوت‬ ‫کرێ���کارن‌و بۆخۆیان ئەم کارەیان بۆ ژیان‌و نان‬ ‫پەیداکردنی منداڵەکانیان هەڵبژاردوەو پێویست‬ ‫وای���ە ئ���ەم دیاردەیە ڕێک بخرێ���ت‪( .‬لەواڵتان‬ ‫ڕێکخراویان هەیە) کە ژمارەیان بێگومان لەپێنج‬ ‫هەزارو پێنج س���ەد لەشفرۆش زیاترە؛ پێویستە‬ ‫بەپێی ڕێژەی خۆیان نوێنەریان هەبێ!‬ ‫ئامان���ج‪ :‬دابینکردن���ی ئاسایش���ییان‌و‬ ‫تەندروس���تیان‌و رێکخس���تنی پیش���ەکەیان‌و‬ ‫وەدەس���تهێنانی مافە ڕەواکانی خۆیان لەڕێگەی‬ ‫خەباتی پەرلەمانتارییەوە‪.‬‬ ‫‪ - 9‬لیستی ئێزیدی‬ ‫ئێزیدییەکان "نەفرەتلێکراوە هەمیشەییەکان‬ ‫"گەورەترین مەترس���ی بۆ سەر ژیان‌و ئایندەیان‬ ‫هەی���ە ل���ەم ناوچ���ە ئاگراویی���ەی داعش���دا؛‬ ‫کەچ���ی ئەوانیش وەک جوتی���ارو تەڵەبەو ژن‌و‬ ‫الوان دابەش���بونە بەس���ەر حیزبەکان���دا‪ .‬بۆیە‬ ‫لەبەرژەوەندیی کۆمەاڵیەتی‌و مرۆیی‌و مەزهەبیی‬ ‫خۆیاندای���ە ئەوانی���ش لەژێ���ر ی���ەک لیس���تی‬ ‫یەکگرتودا خەباتی پەرلەمانتاری بکەن بۆ ماف‌و‬ ‫ئامانجەکانیان‪.‬‬ ‫لیستی ئێزیدی‪ ،‬پێویس���تە جەسارەتی ئەوە‬ ‫بکات ناوەڕۆکی مەزهەبەکەیان بۆ هەمو جیهان‬ ‫ئاش���کرا بکەن بەشێوەیەکی فەرمی‌و بێ ئەوەی‬ ‫بترسن کە لەسەر دینەکەیان بکوژرێن‪ :‬ئەمەش‬ ‫بۆئەوەی قەناعەت بەو ئیس�ل�امی‌و توندڕەوانەو‬ ‫بەئێم���ەش بهێنن کە ڕێز ل���ەو تایبەتمەندییەی‬ ‫ئەوان‌و جیاوازییەکەیان بگرین؛ وامان لێ بکەن‬ ‫کە ئێمەی غەیری ئێزیدی دۆزی ئەوانمان خۆش‬ ‫بوێت‌و پشتیوانییان لێ بکەین‪.‬‬ ‫لیستی ئێزیدی‪ ،‬جوگرافیای خۆیان‌و ئابوریی‬ ‫خۆی���ان‌و شەخس���یەتی مەزهەب���ی‌و کولتوریی‬ ‫خۆیان بنیات دەنێنەوە‪:‬‬ ‫‪ - 1‬داوا لەپاپ���او س���ەرۆکایەتیی ‪ Un‬و‬ ‫پەرلەمان���ی ئەوڕوپ���ی‌و ئامری���کا دەک���ەن کە‬ ‫ناوچەکەی���ان لەژێ���ر چەت���ری هاوپەیمان���ان‌و‬ ‫‪ un‬دا وەک زۆنێک���ی هەڕەش���ەلێکراو لەالیەن‬ ‫داعش‌و مەترسیی ئیسالمییە توندڕەوە عەرەب‌و‬ ‫کوردەکانیش‪ ،‬بپارێزرێن‪.‬‬ ‫‪ - 2‬قۆناغ���ی دوەم‪ ،‬لیس���تی ئێزی���دی داوا‬ ‫دەکات ناوچەکەیان‪ ،‬لەس���ۆنگەی پیرۆزبونیان‪،‬‬ ‫بکرێتە زۆنێک���ی س���ەربەخۆی وەک فاتیگان‪،‬‬ ‫لەهەمان کاتیش���دا اللش وەک پەرس���تگایەکی‬ ‫عاجباتییەکانی جیهان بناسرێت لەڕوی دێرین‌و‬ ‫پیرۆزبون‌و بایەخی مرۆیی‌و مێژوییەوە‪ .‬بۆیەش‬ ‫داوا دەکەن پەرس���تگاکانیان نەوژەن بکرێتەوە‌و‬ ‫هەمو توحفە پیرۆزە ش���کاو یان دۆزراوەکانیان‬ ‫بنی���ات بندرێن���ەوە بەش���ێوەیەک س���ەرجەم‬ ‫ش���ێخان‌و دەوروبەری‪ ،‬ببێتە جێگایەکی دینی‌و‬ ‫گەش���توگوزار کە ئەمەش دەبێت���ە قازانجێکی‬ ‫مەزن بۆ وەزارەتی گەشتوگوزارو ئەوقاف!‬ ‫‪ -١١‬لیستی ئافرەتان‬ ‫(لەش���فرۆش) جیاوازە ل���ە(ژن) بۆیە ژنان‪،‬‬ ‫واتە ئافرەتان‌و خوش���کانیش‪ ..‬یەک لیس���تی‬ ‫یەکگرتوی خۆیان هەیە لەپێناو بەرگری لێیان‌و‬ ‫وەدەستهێنانی مافە ڕەواکانیان‪.‬‬ ‫‪ -١٢‬لیستی کوردی (لیستی نەتەوەیە‪ ،‬بۆیە‬ ‫دەبێ تەنیا یەک لیس���تی یەکگرتو بێت‪ :‬حیزب‬ ‫نەمێنێت لەناو پەرلەمان)‪.‬‬ ‫‪ -١٣‬لیستی تورکمانی یەکگرتو‬ ‫‪ -١٤‬لیس���تی فەیلی‌و زەردەش���تی‌و جولەکەو‬ ‫کاکەی���ی‌و ئەرم���ەن‌و ش���یعەکانیش دەتوان���ن‬ ‫لیستیان هەبێ‪.‬‬ ‫"‪ :"١‬بەش���ی یەکەمی ئەم سینتێزەم لەژمارە‬ ‫(‪)٣٠٩‬ی گۆڤ���اری (س���یڤیل) باڵوکراوەتەوە‪:‬‬ ‫گۆڕینی سیس���تەمی حوکمڕانی‌و بەدیموکراسی‬ ‫کردنی حکومەت (‪)١‬‬

‫ئ����ەو دەوڵەت����ەی بەڕێز بارزانی بانگەش����ەی‬ ‫دروس����تکردنی دەکات ب����ۆ ک����وردو س����ااڵنێکە‬ ‫بەهۆیەوە ژیانی سیاسی‌و ئابوریی‌و کۆمەاڵیەتیی‬ ‫هەموانی کردوە بەدۆزەخ‌و هەراس����انی کردوین‪،‬‬ ‫ڕێک لەحیکایەت‌و بەسەرهاتەکانی دروستکردنی‬ ‫هەرەمەکانی میسر دەچێت!‬ ‫هەرەمەکان����ی میس����ر‪ ،‬ن����ۆ هەرەمەک����ە‪ ،‬کە‬ ‫بەیەکێک لەح����ەوت سەرس����وڕهێنەرەکەی دنیا‬ ‫ئەژمار دەکرێ����ن‌و دەکەونە نزی����ک (قاهیرە)ی‬ ‫پایتەخت‪ ،‬شەش����یان بچوک‌و سیانیان گەورەن‪.‬‬ ‫بەمەبەستی دروس����تکردنیان لەس����ەر فەرمانی‬ ‫فیرعەون (دەس����ەاڵتداری ستەمکار)‪ ،‬بەدرێژایی‬ ‫(‪ )30‬دانە ساڵ‪ )30( ،‬هەزار کۆیلە‪ ،‬بەشانوباڵی‌‬ ‫خۆی����ان‪ )800( ،‬ملیۆن تاش����ەبەردی گەورەیان‬ ‫لەشاری (ئەسوان)ەوە بۆ شوێنی دروستکردنیان‬ ‫گواستۆتەوە‪ ،‬کە دوریی نێوانیان زیاتر لە(‪)900‬‬ ‫کیلۆمەت����رە‪ .‬هەرەمەکانیش لەبنەڕەتدا هیچ نین‬ ‫جگە لەگۆڕی فیرعەونەکان‪.‬‬ ‫لەماوەی نێوان دروستکردنی ئەو هەرەمانەدا‪،‬‬ ‫ڕۆژانە دەیان‌و س����ەدان کۆیلە‪ ،‬لەژێر باری گرانی‬ ‫کارو گواستنەوەی تاشەبەردی گەورە بۆ شوێنی‬ ‫هەرەم����ەکان‪ ،‬گیانی����ان لەدەس����ت دەدا‪ ،‬ه����ەر‬ ‫لەوێ‌و لەنزیک هەرەم����ەکان‪ ،‬گۆڕی بەکۆمەڵیان‬ ‫ب����ۆ هەڵدەکەن����دن‌و هەموی����ان تێ����دا حەش����ار‬ ‫دەدان‪ .‬ئامانجی����ش لەو گ����ۆڕە بەکۆمەاڵنە‪ ،‬کە‬ ‫لەدەوروبەری هەرەمەکان (گۆڕی فیرعەونەکان)‬ ‫دروس����ت کراون‌و کۆیلەکانیان تێدا نێژراون‪ ،‬بۆ‬ ‫ئەوە بوە لەدوای مردنیشیان‪ ،‬ئەو کۆیالنە گیانی‬ ‫دەرچوی����ان (ڕوح) خزمەتی گیان����ی فیرعەونە‬ ‫کۆچک����ردوەکان بکەن‪ ،‬کە لەنێو ئەو هەرەمانەدا‬ ‫بەمۆمیاکراویی‌ نێژراون‪.‬‬ ‫س����ەیریش لەوەدایە‪ ،‬ئ����ەوەی لەبەرەبەیانی‬ ‫مێژوەوە تائێستا بەیەکێک لەسەرسوڕهێنەرەکانی‬ ‫دنی����ا ئەژم����ار دەکرێت‪ ،‬هەرەمەکان����ە نەک ئەو‬ ‫گۆڕە بەکۆمەاڵنە‪ ،‬بگرە لەکاتی س����ەردانیکردنی‬ ‫ئ����ەو هەرەمانەش����دا‪ ،‬هیچ بەهایەک����ی مێژویی‌و‬ ‫ش����وێنەواریی بۆ ئەو گۆڕە بەکۆمەاڵنە دانانرێت‪.‬‬ ‫جگە لەوەش‪ ،‬کەس باس لەڕۆڵی کۆیلەکان ناکات‬ ‫لەدروس����تکردنی ئەو هەرەمانەدا‪ ،‬بەڵکو فەزڵی‬ ‫دروس����تکردنیان تەنه����ا بۆ فیرعەونی س����ەروەر‬ ‫گەڕاوەتەوەو هەم����و گەورەییەکان دراونەتە پاڵ‬

‫‪19‬‬

‫جەنابیان!‬ ‫هەرەمەکانی میس����ر تاکە شوێنەواری مێژویی‬ ‫م����ەزن نین کە ئێم����ە وەکو نمون����ەی نێو ئەم‬ ‫وتارەم����ان ئاماژەی����ان پ����ێ بدەین‌و پش����تیان‬ ‫پێببەس����تین‪ ،‬بەڵکو چەندین نمونەی تری وەکو‬ ‫ش����ورای چین‌و کۆشک‌و پەرس����تگا گەورەکانی‌‬ ‫ڕۆما ه����ەن‪ ،‬کە بەس����ەرهاتیان هیچ����ی کەمتر‬ ‫نیی����ە لەبەس����ەرهات‌و چیرۆکی دروس����تکردنی‬ ‫هەرەمەکانی میسر‪ ،‬بگرە لەبەرەبەیانی مێژوەوە‬ ‫شارس����تانییەت‌و ش����وێنەوارە گەورەو مەزنەکان‬ ‫هەمویان بەقۆڵ‌و بازوی هەژارو کۆیلەکان دروست‬ ‫کراون‪ ،‬بەاڵم گەورەو س����ەروەرەکان ناویان پێی‬ ‫چوەتە نێو الپەڕەکانی مێژوەوە‪.‬‬ ‫عەلی ش����ەریعەتی لەوتارێکیدا کە ناونیشانی‬ ‫(هك����ژا كان ی����ا أخ����ی) ی هەڵگرت����وەو وەکو‬ ‫نامەیەک ئاڕاستەی یەکێک لەو کۆیالنەی دەکات‬ ‫کە لەس����اتەوەختی دروس����تکردنی هەرەمەکاندا‬ ‫گیانی لەدەستداوەو لەنێو ئەو گۆڕە بەکۆمەاڵنەدا‬ ‫نێ����ژراوە‪ ،‬باس لەوە دەکات کە هەزاران س����اڵە‬ ‫کۆش����ک‌و ش����وێنەوارە مەزنەکان لەسەر خوێن‌و‬ ‫الشەی براکانی ئەو‪ ،‬واتە کۆیلەو بێ پشت‌وپەناکان‬ ‫دروست دەکرێن‪ .‬شەریعەتی لەو وتارەیدا پێمان‬ ‫دەڵێت هەر ئەوکات کۆیلە بونی نەبوەو مرۆڤەکان‬ ‫نەچەوس����ێنراونەتەوەو نەکراونەت����ە قوربانی����ی‬ ‫حەزو ئارەزوی دەسەاڵتدارەکان بەتەنها‪ ،‬بەڵکو‬ ‫تائێستاش ئەوە درێژەی هەیە‪.‬‬ ‫ش����ەریعەتی دەڵێ����ت ئێم����ە گۆڕو کۆش����ک‌و‬ ‫تەالرە مەزنەکان����ی‌ ئەوانمان دروس����ت دەکرد‪،‬‬ ‫کەچی ش����انازییەکە تەنها بۆ خۆیان دەمایەوە‪،‬‬ ‫کاتێکیش لەئەنجامی‌ ئەو هەمو هەوڵدانە توانای‌‬ ‫جەس����تەییمان الواز دەبو‪ ،‬ئ����ەوان لەنێو بەردو‬ ‫داری گۆڕس����تانەکاندا دەیانناشتین! شەریعەتی‬ ‫دەش����ڵێت ئەوان ئێمەیان بۆ ش����ەڕکردن لەگەڵ‬ ‫خەڵکانێک ب����ەکار دەهێنا‪ ،‬ک����ە هەرگیز نەمان‬ ‫ناسیون‌و ڕقیشمان لێیان نەبوەتەوە‪ .‬ئەو شەڕانە‬ ‫لەنێ����وان دو الیەندا بەرپا دەک����ران کە هیچیان‬ ‫پێش����تر یەکدییان نەدەناس����ی‪ ،‬بۆ دو الیەنیش‬ ‫دەک����ران کە یەکدیی����ان چاک دەناس����ی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫خۆیان ئامادە نەبون شەڕەکە بکەن!‬ ‫ئ����ەو دەوڵەتە سەربەخۆیەش����ی س����ااڵنێکە‬ ‫کەس����ێکی وەک����و بارزان����ی بەناوی ک����وردەوە‬ ‫بانگەشەی بۆ دەکات‌و لە پێناویدا نەک قەیرانی‬ ‫دەرەکی����ی‪ ،‬بەڵکو دنیایەک قەیرانی سیاس����ی‌و‬ ‫ئابوریی‌و کۆمەاڵیەتیش����ی لەسەر ئاستی ناوخۆ‬

‫دروس����ت ک����ردوە‪ ،‬لەش����ێوەی دروس����تکردنی‬ ‫هەرەمەکانی میس����رو ش����ورای چین‌و کۆش����ک‌و‬ ‫پەرس����تگا گەورەکانی ڕۆم����ا دەچێت‪ ،‬کە لەژێر‬ ‫دیوارەکانیان����دا ئێسکوپروس����کی دەیان هەزار‬ ‫قوربانی����ی هەی����ە‪ .‬بانگەش����ەی دروس����تکردنی‬ ‫دەوڵەتێکی سەربەخۆ بۆ کورد لەالیەن بارزانی‌و‬ ‫هاوبیرانیەوە‪ ،‬زیاتر لەموزایەدەیەکی‌ سیاس����یی‬ ‫دەچێت‌و ئەنجامەکەش����ی بەرتەس����ککردنەوەی‬ ‫ئازادیی����ەکان‌و برس����یکردنی خەڵ����ک‌و تێکدانی‬ ‫سروشتی کاری سیاسی‌و فەرمانڕەواییش بوە‪.‬‬ ‫بارزانی‌و قەوارە سیاس����ییە حیزبییەکەی‪ ،‬کە‬ ‫حاڵیحازر لەسەر دو ئاس����ت قەیرانی گەورەیان‬ ‫لەهەرێم دروست کردوە‪ ،‬قەیرانی سیاسی لەدژی‬ ‫هێزە سیاس����ییەکانی دیک����ە‪ ،‬هەروەها قەیرانی‬ ‫گ����وزەران‌و ژیان‌و پێداویس����تییە س����ەرەتاکانی‬ ‫ژیانک����ردن ب����ۆ کۆمەاڵنی خەڵک‪ ،‬ل����ەم کاتەدا‬ ‫پرسێکی وەکو ڕیفراندۆم لەپێناوی سەربەخۆییدا‬ ‫دێنن����ە گۆڕێ‌و دەیانەوێت بیس����ەپێنن بەس����ەر‬ ‫کۆمەڵگەو هێزە سیاس����ییەکانداو کۆی کێش����ەو‬ ‫قەیرانەکانیان پێ لەبیربەرنەوە‪.‬‬ ‫لەئێس����تادا کە ک����ۆی کۆمەڵگ����ەی کوردیی‬ ‫لەس����ایەی ئەزمونی دەس����ەاڵتداریی بەڕێزیاندا‬ ‫دوچاری نەهامەت����ی‌و گرفتی قوڵ����ی ژیانکردن‬ ‫بونەتەوە‪ ،‬ئەگەر دەوڵەتی سەربەخۆی کوردیش‬ ‫ڕابگەیەنرێت‪ ،‬ش����انازی‌و س����ەروەرییەکەی وەکو‬ ‫دروس����تکردنی هەرەمەکانی میس����ر ب����ۆ تەنها‬ ‫کەسێک دەگەڕێنرێتەوە‪ .‬ڕاگەیاندنی ئەو دەوڵەتە‬ ‫دەکرێتە ش����انازییەکی مێژویی بۆ خودی بارزانی‬ ‫بەتەنها‪ ،‬کە لەبەرانبەردا دەبێت کۆی کۆمەڵگەی‬ ‫کوردی باجەکەی ب����دەن‌و لەگۆڕێکی بەکۆمەڵدا‬ ‫بنێژرێ����ن‪ ،‬هەروەکو چۆن کۆیلەو بندەس����تەکان‬ ‫لەکاتی دروس����تکردنی هەرەمەکان����دا دەمردن‌و‬ ‫دەنێژران‪.‬‬ ‫لەس����ەردەمی هاوچەرخ����دا هاواڵتیب����ون‬ ‫خراوەتە پێش دروس����تبونی ه����ەر قەوارەیەکی‬ ‫سیاس����یی‌و پێویس����تە ئامانجی بنەڕەتیی هەر‬ ‫ئایدیۆلۆژیایەکی����ش بێت‪ .‬ئەوان����ەی پێچەوانەی‬ ‫ئەم هاوکێش����ەیە کاردەکەن‌و کردویانە‪ ،‬لەمێژودا‬ ‫کەس����انی وەک����و فیرعەون����ەکان‌و لەدەیەکانی‬ ‫ڕابردوش����دا س����ەرکردە دیکتاتۆرەکانی ئوممەی‬ ‫عەرەبی بون کاتێک بەناوی مقاوەمەتی داگیرکەرو‬ ‫سەربەخۆییەوە‪ ،‬گەل‌و میللەتی خۆیان لەکاروانی‬ ‫شارس����تانیەت‌و بگرە لەژیانێکی شکۆمەندانەش‬ ‫دوادەخس����ت‪ .‬دیکتاتۆرێک����ی وەک����و قەزافی‪،‬‬

‫س����ااڵنێکی زۆر بەناوی پرۆژەی دروس����تکردنی‬ ‫چەک����ی ناوەکیی����ەوە‪ ،‬ئابڵوق����ەی سیاس����ی‌و‬ ‫ئابوریی گەورەی بەس����ەر واڵتەکەیدا هێنا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫لەڕوبەڕوبونەوەی مەترس����ییەکی سادەدا‪ ،‬نەک‬ ‫ه����ەر پرۆژەکەی لەناوبرد‪ ،‬بەڵکو کۆی زانیاریی‌و‬ ‫تۆمارەکان����ی پرۆژەکەش����ی تەس����لیمی نەتەوە‬ ‫یەکگرتوەکان‌و ڕاس����تتریش بڵێین‪ ،‬تەس����لیمی‬ ‫ئەمریکا کرد‪.‬‬ ‫هیچ ئامانجێک لەڕەخساندنی ژیانی شایستەو‬ ‫دەستەبەرکردنی مافەکانی هاواڵتیبون گەورەترو‬ ‫لەپێشتر نییە‪ ،‬بەاڵم بارزانی لەو کاروانەی خۆی‬ ‫دەستی پێکردوەو گوایا دەوڵەتی سەربەخۆی پێ‬ ‫دروست دەکات‪ ،‬هیچ یەکێک لەمانەی نەکردوە‪،‬‬ ‫باجی ئەو شکستە سیاسی‌و ئابورییە یەکلەدوای‬ ‫یەکانەش����ی‪ ،‬دەخاتە ئەس����تۆی میللەت‌و هێزە‬ ‫سیاس����ییەکانی دیکە‪ .‬من نازانم دروس����تکردنی‬ ‫دەوڵەتی س����ەربەخۆ‪ ،‬یان تەنان����ەت ڕیفراندۆم‬ ‫بۆ س����ەربەخۆیی‪ ،‬ش����انازیی‌و پێویس����تییەکەی‬ ‫لەکوێدایە‪ ،‬بەراورد بەو برسێتی‌و نەهامەتییانەی‬ ‫خەڵکی هەرێمیان تێدا دەژی؟!‬ ‫کێش����ەی گەورەی خەبات‌و تێزی سیاس����یی‬ ‫ئ����ەو حیزبەی کە بارزان����ی ڕابەرایەتیی دەکات‪،‬‬ ‫نەبون����ی دو بنەم����ای گرنگ‌و چارەنوسس����ازن‪،‬‬ ‫ئەوانی����ش‪ ،‬یەک����ەم‪ :‬نەبونی بین����ای فیکریی‌و‬ ‫زانس����تیی سیاس����ەت‌و حیزبایەتییک����ردن‪.‬‬ ‫دوەمیش‪ :‬بەرجەستەنەبونی مافی هاواڵتییبون‪.‬‬ ‫ئەمان����ە سروش����تی کاری ئ����ەو حیزب����ە ب����ون‬ ‫لەم����اوەی ڕاب����ردودا‪ ،‬بەرئەنجام����ی ئەوانەیش‪،‬‬ ‫ئەزمونێک����ی شکس����تخواردوی فەرمانڕەوای����ی‪،‬‬ ‫لەگەڵ بەرتەس����کبونەوەی ئازادییەکان‌و نەبونی‬ ‫شێوەژیانێکی شکۆمەندانە بوە‪.‬‬ ‫ئەوەی پێویس����ت‌و داواک����راوە لەبارزانی‌و ئەو‬ ‫هێزەش����ی کە ڕابەرایەتیی دەکات‪ ،‬س����ەلماندن‌و‬ ‫بەرجەستەکردنی ئەو دو بنەما گرنگەی سەرەوەن‬ ‫(سیاس����ەتکردنێکی زانستی‌و س����ەردەمییانە‪،‬‬ ‫دەس����تەبەرکردنی مافەکان����ی هاواڵتیبون)‪ ،‬بەر‬ ‫لەه����ەر پرۆژەیەکی‌ دیکە‪ ،‬جا ڕیفراندۆم بێت یان‬ ‫س����ەربەخۆیی‌‪ .‬چەس����پاندنی ئەو دو بنەمایەش‬ ‫لەئێس����تادا‪ ،‬یەکس����انە بەئاس����اییکردنەوەی‬ ‫بارودۆخ����ی سیاس����یی هەرێ����م‌و کۆتاییهێن����ان‬ ‫بەقەیران����ی دارای����ی‌و بنەبڕکردن����ی گەندەڵی‌و‬ ‫بەرپاکردنی دادگەریی کۆمەاڵیەتی‌و سەروەربونی‬ ‫هاواڵتی‪ ،‬نەک دروس����تکردنی دەوڵەتێک لەسەر‬ ‫ئێسک‌و پروسکی دانیشتوانەکەی!‬

‫ئاس����اییەو قەدەغەک����راو نیە‪ ،‬ب����ەاڵم لەبواری‬ ‫لێکدانەوەو لێکۆڵینەوەی ئاینیدا قەدەغەکراوەو‬ ‫یاس����اغە‪ ،‬بەجۆرێ هەر لەڕوی کۆمەاڵییەتیەوە‬ ‫خەڵ����ک ڕێگری لێدەک����ەن‌و تۆمەتبارت دەکەن‌‪،‬‬ ‫چونک����ە قابیلی قبوڵ نیە‪ .‬پێش مزگەوت‌و مەالو‬ ‫موفتی‌و کەس����ایەتی ئایینی‪ ،‬خەڵکی ئاس����ایی‬ ‫تەکفیرت دەکەن‌و ناوت دەزڕێنن‌‪.‬‬ ‫ئاینداری بەش����ێکە لەژیانی مرۆڤ بەش����ێوە‬ ‫هاوچەرخەک����ەی نەک وەک س����ەردەمانی کۆن‪،‬‬ ‫چونکە دەکرێت ئاینداری‌و ئاینخوازی بەش����ێک‬ ‫بێ����ت لەپرۆس����ەی پێک����ەوە گرێدان����ی ژیان����ی‬ ‫ڕۆح����ی چین‌و توێ����ژە کۆمەاڵیەتیی����ەکان‪ ،‬نەک‬ ‫تەکفیرک����ردن‌و ملپەڕان����دن‌و پەرتەوازەک����ردن‌و‬ ‫ش����ێواندنی ئاش����تی کۆمەاڵیەت����ی‪ .‬بەبڕوای من‬ ‫ئاین����داری خۆنزی����ک کردنەوەی����ە لە(خودا)ی‬ ‫پەروەردگارو خۆشەویس����تییە ب����ۆ خودا‪ ،‬نەک‬ ‫چاندنی ڕق بەرامبەر کەسانی دیکە‪.‬‬ ‫لەناوەڕاس����تی چەرخی بیس����تەوە کوردستان‬ ‫خەریک بو سیس����تەمی خێڵگەرایی تێدەپەڕاند‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم ل����ەدوا س����اتەکانی چەرخ����ی بیس����ت‌و‬ ‫سەرەتای بیس����ت‌ویەکدا هەم لەالیەن حکومەتە‬

‫مەزهەب����ی‌و رەگەزپەرس����تە داگیرکەرەکانەوەو‬ ‫ه����ەم لەالیەن حیزب����ە خێڵەک����ی‌و بنەماڵەیی‌و‬ ‫ناوچەگەر‌و عەش����یرەتچیەکانی کوردس����تانەوە‬ ‫پرۆس����ەی پاشخس����تن‌و (ب����ۆ دواوە گەڕانەوه‌)‬ ‫دەس����تی پێک����ردەوە‪ .‬ئەم����ەش لەبنەڕەت����دا‬ ‫پرۆژەیەک����ی کۆڵۆنیالییەو س����ەرکردەو حیزبە‬ ‫خێڵەکییە کوردییەکانیش بەشدار بون‌و بەشدارن‬ ‫لەجێبەج����ێ کردنی����دا‪ .‬رێ����ک وەک����و (میرە)‬ ‫نۆکەرەکانی ئیتاڵیای پێش یەکگرتنەوە‪ ،‬کە هەر‬ ‫میرو بەگێک یان خێڵێک ملکەچی ئیمپراتۆریەتی‬ ‫نەمس����ا‪ ،‬مەجەر یان فەره‌نس����او بەریتانیا بون‌و‬ ‫ڕێگرب����ون لەدروس����تبونی دەوڵەت����ی ئیتاڵیاو‬ ‫مانەوەی نەت����ەوە بەیەکگرتویی‪ .‬بۆیە میکاڤیلی‬ ‫دەڵێت‪" :‬نەزانترین‌و گێلترین حاکم ئەو کەسەیە‬ ‫کە دەیەوێت دەوڵەتە دراوس����ێکەی بەهێز بکات‬ ‫نازانێ هەرکاتێک بۆی لوا دەست دەگرێ بەسەر‬ ‫واڵتەکەیداو لەناوی دەبات"‪.‬‬ ‫ک����ە عەقڵییەت����ی خێڵ زاڵ بو بەس����ەر هزرو‬ ‫بیری نەتەوەو تاکەکانی����دا‪ ،‬ئەوکات خێڵ دەبێ‬ ‫بەنەت����ەوەو لەب����ری نەت����ەوە کاردەکات‪ .‬خێڵ‬ ‫هەرگیز توانای دروستکردنی حکومەتی مەدەنی‌و‬

‫دیموکراسی‌و ناسیونالستی نیە‪ ،‬هەرگیز ناتوانێ‬ ‫نەتەوە دروس����ت بکات‪ ،‬چونکە خۆی لەشوێنی‬ ‫نەتەوە دانیشتوە‪ .‬بەپێچەوانەوە‪ ،‬پرۆژەی خێڵ‬ ‫پ����رۆژەی گەڕانەوەیە ب����ۆ دواوە‪ ،‬واتە بۆ دۆخی‬ ‫پێش نەت����ەوە‪ .‬ئەمە ئامادەکردن����ی تاک تاکی‬ ‫کۆمەڵگەیە بۆ پاشکەوتن‌و کەوتنە دوای حیزبی‬ ‫خێڵەک����ی‪ ،‬ئەمەش نەهامەتیە ڕاس����تەقینەکەی‬ ‫گەلی کوردە‪.‬‬ ‫ئەم عەقڵییەت����ە خێڵەکییە دژی هەمو جۆرە‬ ‫بیرکردنەوەیەکی رەخنەیی����ە کە بیەوێت دۆخی‬ ‫ئێس����تای کۆمەڵگە تێپەڕێنێت‌و بەرەو پێش����ی‬ ‫بەرێ����ت‪ ،‬بۆیە بەهەمو توانا داکۆکی لەو نەریت‌و‬ ‫تێگەیش����تنانە دەکات ک����ە پایەی س����ەرەکیی‬ ‫بەردەوامبون����ی دەس����ەاڵتی خێڵن‪ .‬ه����ەر لەبەر‬ ‫ئەوەشە دەیەوێ ئەو تێگەیشتنە روکەشە بۆ ئاین‬ ‫بەردەوام بێت‪ ،‬بگرە بەرفراوان بکرێت بۆ ئەوەی‬ ‫بەناوی پیرۆزیی ئاینەوە‪ ،‬خێڵ‌و سەرکردەکانیش‬ ‫وەک "پیرۆزییەکان����ی کۆمەڵگە" بچەس����پێنێ‪،‬‬ ‫بەجۆرێک کە دەرچون لەقسەی ئەوان بەدەرچون‬ ‫لەفەرمانی خودا لەقەڵەم بدرێت‪.‬‬ ‫* زیندانی سیاسی‬

‫کوردی خەفەکراو لەئاین‌و دەستەمۆی ئایدۆلۆژیی بنەماڵەیی‬ ‫موسا*‬ ‫گەیشتوین‌و‬ ‫حەسەنلەئاین‬ ‫ڕێبوارئێمە چۆن‬ ‫ئایا‬ ‫چ����ۆن مامەڵەی لەگەڵ����دا ئەکەین؟ چ جۆرە‬ ‫تێگەیشتنێکمان بۆ ئاین هەیەو رەخنە لێگرتن‌و‬ ‫تێڕوانین����ی پێچەوانەی ئاینخ����واز لەوبارەیەوە‬ ‫چۆنە؟ لەبەرئ����ەوەی کۆمەڵگەی خێڵەکی کورد‬ ‫کۆمەڵگەیەکی سەرەتایی کشتوکاڵی دواکەوتوەو‬ ‫هێش����تا پرۆس����ەی س����ەرمایەداری بەرهەمهێن‌و‬ ‫تەکنەلۆژیای تێدانییەو وابەس����تەی سیس����تەمی‬ ‫خێڵەکی����ە (فیوداڵی)ی����ە‪ ،‬بۆی����ە لەبۆتەی ئەو‬ ‫سیستەمە خێڵەکییەدا ئاین‌و ئاینزایی لەبەرگێکی‬ ‫گون����دی دواکەوتوانەدا خ����ۆی نمایش دەکاتەوە‬ ‫لەعەقڵیدا‪ ،‬تا ئەو ڕادەی����ەی هێندە بەپیرۆزی‬ ‫مامەڵ����ەی لەگ����ەڵ دەکات کە خ����ودی خۆی‌و‬ ‫کەسایەتی کوردی تێدا لەدەست دەدات‌و بوەتە‬ ‫بەرهەمهێنەری خۆخەفەکردن‪.‬‬ ‫بۆیە بەداخێکی زۆرەوە ئێمەی هاواڵتی کورد‬ ‫لەدێرزمان����ەوە خەفەی دی����ن‌و مەزهەب کراوین‪،‬‬ ‫بەجۆرێ کە ئەگ����ەر بمان����ەوێ بەدواداچون بۆ‬ ‫هەر کایەیەکی کۆمەاڵیەت����ی یان فیکری بکەین‬

‫کێ لەدوای خنکاندنی کۆچبەرانەوەیە لەدەریاکاندا؟!‪ ...‬پاشماوه‌‬ ‫یان روهەڵماڵدراو پێش جوڵەی‬ ‫پاپ���ۆڕو کەش���تیەکە ئامادەب���ن‌و هەم���و‬ ‫کۆچبەران روتبکەنەوە لەپارەوپولی‬ ‫گیرفانی���ان‌و ش���اراوە لەجلەکانیاندابەاڵم‬ ‫دەزگا هەواڵگرییەکانی ئەو واڵتە بێئاگابن‌ یان‬ ‫خۆیان رێکیان نەخستبێ؟‬ ‫دەکرێ بێ ئاگای دەزگا هەواڵگرییەکانیان‬ ‫بەس���ەدان کۆچبەر بگەنە کەنار دەریای ئەو‬ ‫واڵتەو سنور ببڕن؟‬ ‫دەک���رێ بەدەیان”قاچاخچ���ی” لەون���اوە‬ ‫فڕکوهوڕی���ان ب���ێ‌و بەدەی���ان ه���ەزار دۆالر‬ ‫کۆچبەران بەڕێبکەن‌و دەزگاکانی هەواڵگری‌و‬ ‫پۆلی���س‌و میت‌و قەرەقۆل‌و جاش���ەکانیان بێ‬ ‫ئاگاب���ن‌و ئ���ەو قاچاخچییانە هاوبەس���تەیان‬ ‫نەبن؟‬ ‫ئەمە لەبارەی دەرەوە‪.‬‬ ‫ئ���ەی لەب���ارەی هەڵوێس���تی حکومەت���ی‬ ‫خۆمانەوە؟‬

‫ئایا دەشێ‌و رەوای هەقە بەدەیان‌و سەدان‬ ‫کوردس���تانی لەدەریادا بخنکێن‪ ،‬کەس���نەبێ‬ ‫لێیان بپرس���ێتەوەو نهێنیی ئەم کوش���توبڕە‬ ‫بزانێ‌و ئاشکرای بکات؟‬ ‫هەر بەتەنیا خەریکی هێنانەوەی الشە بن؟‬ ‫ئایا دەکرێ ئەم هەمو دەزگای داپڵۆسین‌و‬ ‫هەواڵگریی���ەی الی خۆم���ان بەدرێژایی ئەم‬ ‫س���ااڵنە نەیانتوانیبێ هەش���ت چ���او بنێرنە‬ ‫ئەو کەنارانەی دەریا بۆزانینی راس���تیەکان‪،‬‬ ‫ی���ان لێکۆڵینەوە لەگ���ەڵ رزگارب���وەکان بۆ‬ ‫گەیش���تنە راس���تی‌و ناس���ینی پیالنگێڕان‌و‬ ‫قاچاخچییەکانیان؟‬ ‫ئ���ەی باڵیۆزخانەو نوێنەرانم���ان لەتورکیا‬ ‫خەریکی چین؟‬ ‫ئەمان���ەو دەیان پرس���یاری لەم چەش���نە‬ ‫راستیەکانمان بۆ ئاشکرادەکەن‌و پەردە‬ ‫لەس���ەر نهێنێیەکان دادەماڵن‌و ئەوالیەنەی‬ ‫لەدوای خنکانی کۆچبەرانەوەیە دەردەخەن؟!‬

‫ هەرکەس���ێک نەی���ەوێ س���واربێت لەبەر‬‫زۆریی س���واربوەکان‌و مەترس���یی نقومبون‪،‬‬ ‫بەزۆر س���واری دەکەن‌و بەهەڕەشەی نەبردن‌و‬ ‫مانەوەی���ان‌و گرتنیان ناچاری س���واربونیان‬ ‫دەکەن‪.‬‬ ‫ زۆرجاری���ش پێ���ش ڕۆیش���تن بەچەن���د‬‫خولەکێک چەند چەکدارێک پەیدادەبن‌و‬ ‫دەکەون���ە روتکردن���ەوەی کۆچبەران‌و هەر‬ ‫پارەو ش���تێکی بەنرخیان پێبێت لێیاندەبەن‌و‬ ‫وەک چۆن لەناکاوهاتن ئاواش لەچاو وندەبن‪.‬‬ ‫ لەناوەندی دەریاداو یان لەنزیک دورگەیەکی‬‫یۆنانەوە لەناکاوێکدا کەشتیەکە تێکدەشکێت‌‬ ‫یان بەهۆی شڕی‌و کۆنیەوە ئاودزدەکات‌و یان‬ ‫لەئەنجامی گرانی���ی بارەکەیدا‪ ،‬یاخود بەهۆی‬ ‫بای تون���دو ش���ەپۆلە توندەکان���ی دەریاوە‬ ‫قڵپدەبنەوەو سواربوەکان دەکەونە ناو دەریاو‬ ‫هیچ فریادڕەسێکیش نییە بەفریایان بکەوێت‪.‬‬ ‫کێ لەدوای خنکاندنی کۆچبەرانەوەیە؟‬

‫ئەوەی لەس���ەرەوە باس���مانکرد بەشێکی‬ ‫زۆرکەم���ی چیرۆکی بەس���ەرهات‌و خنکاندنی‬ ‫کۆچبەران���ە‪ ،‬م���ن دەڵێم خنکان���دن چونکە‬ ‫بەئاش���کرا دیارە کێ لەدوای ئەم کارەس���اتە‬ ‫داخدارانەوەیە‪ .‬پێموایە پێش���ەکی نەخش���ەو‬ ‫پالنی وردی بۆ دادەڕێژرێ‪.‬‬ ‫لێ���رەدا پەنج���ەی تاوانبارک���ردن بۆ کەس‬ ‫درێژناک���ەم‪ ،‬باخوێنەران���ی بەڕێ���ز خۆی���ان‬ ‫وەاڵمی ئەم چەند پرس���یارە بدەنەوەو بزانین‬ ‫بەڕاشکاوی ناگەنە دۆزینەوەی تاوانباران؟‬ ‫ ئایا لەس���ەر کەناری دەریای واڵتێک ئەم‬‫هەمو کەشتی‌و گەمی‌و بابڵێین پاپۆڕانە بەناو‬ ‫دەری���ادا بۆ س���نوری واڵتێکی دراوس���ێ کە‬ ‫یۆنانە بەڕێبکەون‌و بەدەیان‌و سەدان کۆچبەر‬ ‫هەڵبگرن‌و رۆژانە ئەمە دوبارەبێتەوە‪ ،‬دەشێ‬ ‫دەزگا هەواڵگرییەکان���ی ئەو واڵتە بێئاگابن‌‬ ‫یان خۆیان رێکیان نەخستبێ؟‬ ‫ئایا دەکرێ کۆمەڵ���ە چەکدار‪ ،‬دەمامککراو‬

‫راستکردنه‌وه‌‬

‫له‌ژماره‌ی‌ رابردوی‌ ئاوێنه‌دا‌و له‌الپه‌ڕه‌ی‌ خوێندندا‪ ،‬چاوپێكه‌وتنێك له‌گه‌ڵ‌ به‌ڕێز "د‪.‬حه‌كیم عوس���مان" ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬كه‌ تیایدا به‌س���ه‌رۆكی‌‬ ‫زانكۆی‌ پۆلیته‌كنیكی‌ س���لێمانی‌ ناوبراوه‌‪ ،‬كه‌ له‌ڕاس���تیدا "راگری‌ كۆلیج���ی‌ میدیای‌ راگه‌یاندنی‌ زانكۆی‌ پۆلیته‌كنیكی‌ س���لێمانی‌"یه‌‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌چاوپێكه‌وتنه‌كه‌دا له‌زاری‌ ئه‌وه‌وه‌ هاتوه‌ كه‌ "سه‌د له‌سه‌د رازی‌ نیم له‌مامۆستاكانی‌ پۆلیته‌كنیكی‌ سلێمانی‌"‪ ،‬كه‌ له‌ڕاستیدا "سه‌د له‌سه‌د رازی‌‬ ‫نیم له‌مامۆستاكانی‌ كۆلیجی‌ كارگێڕی‌ میدیای‌ پۆلیته‌كنیكی‌ سلێمانی‌"‪ .‬له‌گه‌ڵ‌ رێزی‌ زۆرمان بۆ به‌ڕێزی‌‌و خوێنه‌رانی‌ ئازیز‪.‬‬ ‫رۆژنامه‌ی‌ ئاوێنه‌‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )515‬سێشه‌ممه‌ ‪2016/2/9‬‬

‫لەپێناو لەناوبردنی سیستەمی بنەماڵەیی‌و دەسەاڵتی بنەماڵەکان‬

‫شۆڕشی سپی‬ ‫فەرهاد پیرباڵ‬ ‫چارەسەرکردنی دۆخی نائینسانیی ئەمڕۆمان‪،‬‬ ‫لەهەم���ان کات نەخش���ەڕێگایەک لەپێن���او‬ ‫"هەس���تانەوە"و بنیاتنان���ی ئایندەم���ان؛ چۆن‬ ‫لەئاسایش���ی فەردیی خۆمان‌و لە لەئەماندابونی‬ ‫موتڵەق���ی نەتەوەیی���ی خۆش���مان مس���ۆگەر؛‬ ‫تاهەتایەش ڕێگایەک بۆ ئازادبون‌و س���ەروەریی‬ ‫یاساو ڕەگداکوتانی دادپەروەری لەکوردستاندا‪.‬‬ ‫بابەت‪:‬‬ ‫شۆڕشی س���پی "پرۆژەی فەرهاد پیرباڵ بۆ‬ ‫ڕیفۆرم"‬ ‫چۆن دەست پێ بکەین؟‬ ‫ڕۆژی‪:٢٠1٦/٢/١٤‬‬ ‫نێچیرڤ���ان بارزان���ی‪ ،‬س���ەرۆکی حکومەتی‬ ‫هەرێمی کوردستان‪ ،‬دەس���ت لەکارکێشانەوەی‬ ‫خۆی ڕابگەیەنێت‌و دان بەمەدا بنێت کە لەساڵی‬ ‫‪ ١٩٩١‬تاک���و ئەمڕۆ؛ حکومەتێ���ک لەئەوەی تر‬ ‫فاش���یلتر‪ ،‬گەیاندیانە ئەوەی ک���ە خۆی لەوێ‬ ‫پێویس���تە دان���ی پێ���دا بنێت‪( :‬هەڵ���ە بوین‬ ‫لەڕوی س���تراتیژی ئابوریی –نەتەوەییمان بۆیە‬ ‫ئیفالس���مان کردو دەبێ سیستەم بگۆڕین نەک‬ ‫ئەشخاس!)‬ ‫لەهەم���ان ڕۆژدا داوا لەزانک���ۆکان‌و‬ ‫<ڕۆشنبیرەکانی خۆی"و لە"ڕاوێژکارەکانی خۆی"‬ ‫بکات پڕۆژە بۆ چۆنیەتیی حوکمڕانیکردنی ئەم‬ ‫کوردستانە پێشکەش بکەن!‬ ‫لەهەم���ان ڕۆژی‪ ٢٠١٦/٢/١٤‬کاتێ نێچیرڤان‬ ‫بارزانی لەگوتاری خۆی ت���ەواو بو؛ ئامادەبوان‬ ‫لیژنەی���ەک پێ���ک بهێن���ن ب���ۆ کۆکردن���ەوەی‬ ‫(پرۆژەکان)‪.‬‬ ‫ڕۆژی‪:٢٠٠٦/٢/٢٠‬‬ ‫ئاخری���ن ڕۆژی پڕۆژەوەرگرت���ن‪ ،‬بۆ ئێوارەی‬ ‫هەم���ان ڕۆژ بنێردرێ���ت بۆ بەرپرس���ی ئیمێلی‬ ‫شەخسی جەنابی س���ەرۆک بۆئەوەی تاوتوێیان‬ ‫ب���کات‌و یەکێکی���ان یان دویان پێک���ەوە لێکتر‬ ‫س���ود‪ ،‬یان س���ێ لەو پڕۆژان���ە‪ ،‬هەڵبژێرێت بۆ‬ ‫حوکمڕانی!‬ ‫ڕۆژی‪:٢٠٠٦/٢/٢٥‬‬ ‫لیژنە؛ پڕۆژە ئامادەکراوەکە دەخاتە بەردەم‬ ‫‪ ٢١‬پس���پۆڕی فەلس���ەفەی سیاسیی حوکمڕانی‬ ‫بۆئەوەی پڕۆژەکە دابرێژن قانونناس تا ئامادە‬ ‫بێت بەفەرمی بیخەنە دەستورەوە!‬ ‫ڕۆژی‪٢٠٠٦/٢/٣/٣‬‬ ‫لەناو پەرلەمان ئیمزا لەس���ەر دەس���تورەکە‬ ‫بکرێت! دەس���ت ب���ە کارکردن بکرێ���ت بەپێی‬ ‫دەستور و سیستەمی نوێ‪.‬‬ ‫ڕۆژی‪ ٣/٥‬یان‪٢٠٠٦/٣/٢١‬‬ ‫س���ەرۆک بارزان���ی دەوڵەتی شاهەنش���اهیی‬ ‫کوردس���تان ڕابگەیەنێ���ت بەسیس���تەمێکی‬ ‫پەرلەمانتارییەوە‪ ،‬بەش���ێوەیەک کە بنەماڵەی‬ ‫بارزانیی���ەکان بکرێنە پاش���ا (کە ئەمەش���یان‬ ‫ئاخرین بەشی تێزەکەمەو سیستەمەکەم هێشتا‬ ‫باڵونەکردۆتەوە)‪.‬‬ ‫بەپێی ئەو سیس���تەمە‪ ،‬میللەت باج دەداتە‬ ‫ئەو چینە؛ وەزارەتی ناوخۆ (ئاس���ایش)و سوپا‬ ‫(وەزارەتی پێش���مەرگە) لەدەس���ت ماڵی پاشا‬ ‫دەبێت! س���ەرجەم حکوم���ەت‌و وەزارەتەکانی‬ ‫ترو جومگەکان لەدەس���ت ئۆپۆزیسیۆن‌و خەڵک‬ ‫بێت!‬ ‫لەبەش���ی یەکەم���ی ئ���ەم تێزەم���دا" ژمارە‬ ‫(‪)٣٠٩‬ی گۆڤاری (س���یڤیل) " سەلماندبوم کە‬ ‫لەس���اڵی‪ ١٩٩١‬تا ‪ ، ٢٠١٦‬میللەتی کوردس���تان‬ ‫خۆی؛ بەسیستەمی حیزبی لەناو پەرلەمان ڕازی‬ ‫ب���و؛ تاک بەتاک‪ ،‬بەئی���رادەی خۆی‪ ،‬ڕازی ببو‬ ‫کە حکومەتەکەش���ی هەر "ئۆتۆماتیکی" لەسەر‬ ‫بناغەی لیس���تی حیزب���ی دابمەزرێت‪ :‬ڕەوا بێت‬ ‫(حی���زب فەرمانڕەوایەتیی پەرلەمان‌و حکومەت‬ ‫بکا)‪.‬‬ ‫هەمان ئەم تەوافوق بەکۆی دەنگ‪ ،‬لەسەر ئەم‬ ‫سیس���تەمە هەڵەیە؛ تاقانە هۆکارو شەرعییەتی‬ ‫شەق لەدەم هەڵدانی س���ەرۆک پەرلەمان‌و ئەم‬ ‫ئیفالسییەی کوردستان بو!‬ ‫چ پکەین؟!‬ ‫کەواتە‪ ،‬نەک فەیلەس���وف‌و سیاس���ەتمەدار‪،‬‬ ‫بەڵکو سەرۆک پەرلەمان‌و کەریش‪ ،‬ئەگەر یەک‬ ‫زەڕڕە ئاوەز لەمێش���کیدا هەبێ���ت‪ ،‬تێدەگا کە‬ ‫پێویستە لەس���ەری بێت سیستەمی پەرلەمان‌و‬ ‫حوکمڕانییەک���ەی‪ ،‬لەبناغ���ەوە بگۆڕێ���ت‪:‬‬ ‫سیستەمێکی داهێندراوی گونجاو‪ ،‬بەرهەمهێن‪،‬‬ ‫هەڵقواڵوی تایبەتمەندییەکانی خۆی بدۆزێتەوە‪،‬‬ ‫کە لەگەڵ دۆخی نوێی میللەت‌و س���ەدەی (‪)٢١‬‬ ‫بگونجێت‪.‬‬ ‫چۆن بتوانین حیزب لەپەرلەمان فڕێ بدەینە‬ ‫دەرەوە؟ ئای���ا بەبێ حیزب‌و هی���چ بناغەیەکی‬ ‫حیزب���ی‪( ،‬وات���ە لەڕێگ���ەی دابڕکردنی حیزب‬ ‫لەحکوم���ەت) دەکرێت بتوانی���ن حکومەت پێک‬ ‫بهێنین!؟‬ ‫ئەدی چ���ۆن (پەرلەمان) پێک بهێنین؛ بەبێ‬

‫ده‌بێت ڕۆژی ‪٢/١٤‬‬ ‫نێچیرڤان بارزانی‬ ‫دەست‬ ‫لەکارکێشانەوەی‬ ‫خۆی ڕابگەیەنێت‌و‬ ‫دان بەمەدا بنێت کە‬ ‫لەساڵی ‪ ١٩٩١‬تاکو‬ ‫ئەمڕۆ؛ حکومەتێک‬ ‫لەئەوەی تر فاشیلتر‬ ‫حی���زب؟ وەاڵمدانەوەی ئەم پرس���یارانە هەمان‬ ‫مانیفێس���تی پڕۆژەکەم���ە‪ ،‬کە بەش���ی دوەمی‬ ‫(دابڕکردنی حکومەت لەحیزب) پازدە ڕۆژی تر‬ ‫باڵودەکەمەوە‪:‬‬ ‫سیستەم واتە چی؟‬ ‫پێویست لەوکاتەوەی تازە کۆمەڵگە دروست‬ ‫دەب���و‪ ،‬سیس���تەم وەک���و دین وات���ە‪ :‬ڕێنمای‬ ‫بەڕێوەبردنی کۆمەڵگە‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم ئەمڕۆ چونکە کۆمەڵگە زۆر‪ ،‬هەر یەک‬ ‫ل���ە کیش���وەرێک‪ ،‬بەپێ���ی تایبەتمەندیی‪ ،‬هەر‬ ‫کۆمەڵگەی���ەک دەبێ بەجیا دەس���تور بۆ خۆی‬ ‫دابڕێژێت‪.‬‬ ‫لەه���ەر جێگەی���ەک بەش���ەری ل���ێ‪ ،‬دەبێ‬ ‫سیس���تەمێکی بۆ دابندرێ؛ ئەم���ەش بۆئەوەی‬ ‫خەڵک ڕێکبخرێن چاالکی‌و ناکۆکییەکانیان نەبێتە‬ ‫ه���ۆی جەنگ‌و تێکچون���ی واڵت‪ .‬ئایا کوردیش‪،‬‬ ‫وەک گەالن���ی پێش���ڤەچو‪ ،‬بۆچ ئ���ازاد نەبێت‬ ‫لەهەڵبژاردنی سیستەمێکی حوکمڕانیی وەتۆ کە‬ ‫لەگەڵ دۆخ���ی خۆی بگونجێت‌و دوژمنانی کورد‬ ‫سەرس���ام‌و بەرباد‪ ،‬دۆستەکانیشی بەرژەوەند‪-‬‬ ‫داری خۆی بکا؟‬ ‫پێویس���تە ئ���ەم سسیس���تەمە پەرلەمانییە‬ ‫کارتۆنیی���ە البچێ���ت‌و پەرلەمانێکی سیس���تەم‬ ‫کراوەو ئازاد‪ ،‬گونجاو بۆ ئێرە‪ ،‬دابمەزرێت‪ :‬بزانێ‬ ‫چۆن تەقڵەیەکی خێرا بەزەمەنی لەدەس���تچوی‬ ‫کوردی لێبدات‌و قەدبڕ لەم چڵپاوە ڕەش���ەمان‬ ‫ڕزگار بکا‪.‬‬ ‫‪!!! STOP‬‬ ‫من لەکتێبی (لەخەوما) کە خۆم تێدا کردۆتە‬ ‫سەرۆک حکومەت‌و لەسەر بناغەی (فەلسەیەکی‬ ‫سیاس���یی نوێ) بۆ حوکمڕانیک���ردن داوادەکەم‬ ‫سیستەمێکی تازە کە لەگەڵ تایبەتمەندییەکانی‬ ‫کۆمەڵگەی کوردستان بگونجێت پێویستە پیادەو‬ ‫فەرز بکرێتە س���ەر هەردو سیستەمە کارتۆنی‌و‬ ‫گەندەڵەک���ەی پەرلەمان‌و حکومەت! کەس تێی‬ ‫نەگەیشت! – بەدکتۆر بەرهەم ساڵحیشەوە کە‬ ‫کاتی خۆی پێمگوت فەلس���ەفەی سیاسیی ئەم‬ ‫بیرمەندە؛ کاریگەریی گەورەی بەس���ەر گۆڕینی‬ ‫سیستەمی حوکمڕانی لەئامریکای ‪١٩٨٠-١٩٧٠‬دا‬ ‫هەب���و!‪ .-‬هەندێ���ک ڕۆژنامەنوس���ی تریش ئەم‬ ‫خەونەی منیان بە"گاڵتەیەک" لێکدایەوە!‬ ‫ئەمەتا ناچارم بۆ تێگەیشتن لەوردەکارییەکانی‬ ‫ئەم تێزە سیاسییەم‪ ،‬بتانگەڕێنمەوە بۆ هەمان‬ ‫کتێبم کە لەش���ێوەی گفتوگۆیەک���ی خەیاڵییە‬ ‫لەگەڵ فەیلەس���وفی ئامریکایی‪ ،‬ژۆن ڕاولس ‪J.‬‬ ‫‪ Rawls‬خ���اوەن کتێبی تی���ۆری دادپەروەری‬ ‫‪. Theory of Justice‬‬ ‫من لەوێشدا نەمش���اردۆتەوە‪ :‬لەژێر باندۆری‬ ‫ج���ۆن ڕاوڵس���ی ئامریکای���ی بیرمکردۆت���ەوە‬ ‫لەوەختی نوسینی ئەم تێزە وەک شیری ئیمامی‬ ‫عەلی دودەمەی خۆم بەناوی شۆڕش���ی س���پی‪،‬‬ ‫لەبارەی‪:‬‬ ‫چۆنیەتی���ی جوداکردنەوەی حیزب‬ ‫‪ - 1‬‬ ‫لەحکومەت‪.‬‬ ‫‪ - 2‬چۆنیەتی���ی جوداکردنەوەی پەرلەمان‬ ‫لەحیزب‪.‬‬ ‫واتە‪:‬‬ ‫هێنانی "تاکەکەس" بۆ ناو پەرلەمان‪ ،‬هێنانی‬ ‫نوێنەری توێژەکان‪ ،‬چینە زەحمەتکێش���ەکانی‬ ‫کۆمەڵگ���ەو کرێکارو لیس���تی "قوربانییەکان"و‬ ‫خ���اوەن جێن���دەرەکان‌و "خەڵک���ە ش���اراوە"و‬ ‫"الکەوتە"و "خۆش���اراوەکان"ی ترو جوتیاران‌و‬ ‫"بەتایبەتیش ژن‌و گەنج‌و خوێندکارو قەحپەکان‌و‬ ‫هونەرمەن���دان کە دەڵێن گەورەترین زوڵم لەوان‬ ‫کراوە!!!" ب���ۆ ناو پەرلەم���ان‪ ..‬هەروەها یەک‬

‫فه‌رهاد پیرباڵ‌و بێرنارد کۆشنێر وه‌زیری پێشوی ده‌ره‌وه‌ی فه‌ره‌نسا‬ ‫لیس���ت بۆ هەر یەکێ���ک لەنەت���ەوەو "خاوەن‬ ‫دی���ن""و مەزهەب���ەکان‪ .‬ئەم���ەش هەریەکەیان‬ ‫بەپێی رێژەی خۆیان؛ لەجیاتی حیزبی ئیفالس‬ ‫بۆ ناو پەرلەمان!‬ ‫ئەمەیە جەوهەری ڕیفۆرم لەمێشکی سیاسیی‬ ‫مندا‪.‬‬ ‫هیچ نەتەوەیەک نابێت دو لیستی هەبێ! هیچ‬ ‫دینێک نابێ دو لیس���تی (یەک سەر بەسعودیە)‬ ‫و (یەک سەر بەئێران) ناوەنجییەکەشیان وەک‬ ‫یەکگرتو ئینشیقاق بکا!‬ ‫لەنێوان (کلدۆ‪-‬ئاش���وری بون)و (مەسیحی‬ ‫بون) دەب���ێ یەکێکیان هەڵبژێرن مەس���یحییە‬ ‫کلدۆئاش���ورییەکانمان (ئەمەش لەپێناو ئەوەی‬ ‫ئەوانی���ش بۆخۆی���ان یەکتربگرن‌و لیس���تێکی‬ ‫یەکانگیری نەتەوە‪ -‬دین س���ەربەخۆیان هەبێت‌و‬ ‫لەکات���ی بەرگری لەخۆکردنیان���دا‪ ،‬یەک فریادو‬ ‫یەک هێز بن!‬ ‫بۆیە زاراوەی کەمە نەتەوەییەکان لەقاموسی‬ ‫سیاسیمان بسڕێتەوە لەمەودوا!"‪.‬‬ ‫دو پره‌نس���یپ هه‌ن كه‌ده‌توان���ن كارێكی وا‬ ‫بك���ه‌ن هه‌مو هاواڵتییه‌ك‌و هەم���و توێژو چین‌و‬ ‫دی���ن‌و مەزه���ەب‌و گروپێک‌و هه‌م���و رێكخراو‌ه‬ ‫پیشەیی‌و مەدەنی‌و دیموكراتییه‌كان بەرهەمهێن‌و‬ ‫ئەکتیڤ‌و خۆشنود بكه‌ن‪:‬‬ ‫‪.١‬باوه‌ڕهێنان به‌وه‌ی كه‌ هه‌مو تاكه‌كه‌سێك‪،‬‬ ‫هەمو توێژو چین‌و دین‌و مەزهەب‌و گروپێک‪ ،‬به‌بێ‬ ‫جیاوازی‪ ،‬ئازاد بژین‪ ،‬پێویس���ته‌ به‌شێوه‌یه‌كی‬ ‫یه‌كس���ان مافەکانی خۆیان‌و ئازادییان بدرێتێ‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ش له‌ناو ده‌ستوردا ده‌بێت تۆماربكرێت‪.‬‬ ‫‪ -2‬لەحاڵه‌تێكدا پره‌نس���یپی یه‌كه‌م جێبه‌جێ‬ ‫كرا‪ ،‬پێویست وایه‌ هه‌مو ئه‌ندامه‌كانی كۆمه‌ڵگ ‌ه‬ ‫مافی ئه‌وه‌ی���ان هه‌بێت بتوان���ن خۆیان خۆیان‬ ‫بنوێنن لەناو پەرلەماندا!‬ ‫جەوهەری ڕیفۆرم واتە‪:‬‬ ‫دامەزراندنی پەرلەمان بەپێی لیس���تی چین‌و‬ ‫توێژە هەژارو کرێکارو کاس���پکارو "کەمئەندام"و‬ ‫عەس���کەرو ک���ەڕو الڵ‌و بەتایب���ەت نابیناکان‬ ‫(ک���ە فەرامۆش���ترین مەخلوقاتەکان���ی ئ���ەم‬ ‫نیش���تیمانەی ئێمەن) ئنجا جوتیاران؛ لیس���تی‬ ‫ژنانی قوڕبەسەرو ئافرەتانی ماڵوێرانتر؛ شوڕتی‬ ‫مرورو دیندارەکان؛ خوێن���دکاران‪ ،‬فەیلییەکان‪،‬‬ ‫منداڵپارێ���زان‪ ،‬لیس���تی مەزه���ەب‌و نەت���ەوەو‬ ‫گەنج‌و لەشفرۆش���ەکان تا ئەوانەیش کە پێیان‬ ‫دەڵێن ش���زوزیان هەیە‪ ..‬بۆ ناو پەرلەمان‪ ،‬زۆر‬ ‫ئەکتیڤترو نوێنانەتری کۆمەڵگەن‪ :‬لەجیاتی ئەم‬ ‫حیزب‌و میزبە کالس���یکییانە‪ ..‬کە نیوەش���یان‬ ‫زیات���ر‪ ..‬خۆت���ان دەزان���ن‪ ..‬تا ئ���ەو ڕادەیەی‬ ‫دیتم���ان‪ ..‬کاندیدەکانی���ان ژنی خۆش���یان یان‬ ‫خوشک‌و موشکیشیان لەوێ "بەواسگە گەبعەن"‬ ‫دادەمەزران���د یان هەر دەیانک���ردە پەرلەمانتار‬ ‫لەتەنیشت خۆیان‪ .‬هەندێکی دیکەش ئەوانە بون‬ ‫کە ش���ەقام حەزدەکا ش���ەق لەدەمیان هەڵبداو‬ ‫بیاننێرێتەوە ماڵێ!‬ ‫ئەوەی زۆر زۆر کەر نەبێ دەزانێ‪:‬‬ ‫هەرچ���ی وزەی تاکەس هەب���و هەموی وەک‬ ‫خوێنی خۆی لەبەری بڕوات لەس���اڵی ‪ ١٩٩١‬تا‬ ‫ئەمڕۆ‪ ،‬هەر هەم���وی بەزایع‪ ..‬چوە ناو حیزب؛‬ ‫نەچوە ناو کۆمەڵگەو دەست خەڵکی مستەحەق‬ ‫بەڵکو چوە ناو "ش���تێک" پێی دەڵێن "حیزب"!‬ ‫چوە ناو ق���وزی دایکیان‪ ..‬چوە ناو میکڕۆفیای‬ ‫دەمارەخوێنی ئەو ئەمڕۆ دەس���ەاڵتدارانەی کە‬ ‫بەمن‌و ئەنش���تاین دەڵێن سەرشێت کەچی ئەو‬ ‫دزو پیاوک���وژو ماڵ���ی خەڵکخۆرانە ئێس���تاش‬ ‫خۆیان "لەمنی بێ موچەی قەردار" بەشەرەفتر‬ ‫دەزانن‌و لەسەر دەرگاکەشیان دەنوسن‪" :‬هزا من‬ ‫فزڵ ربی!"‬ ‫بۆیە" لەلیستی نوێی پەرلەماندا دەبێ لیستێک‬ ‫هەبێ بەناوی بەرگریکردن لەتاکەکەس!‬

‫هەرچی وزەی گوندو جوتیارو هەرچی وزەی‬ ‫"مەواری���دی بەش���ەری هەبو؛ هەرچ���ی وزەی‬ ‫هونەرمەندان���ەو هونەرم���ەردو هەرچی توانای‬ ‫موبارەک و بەناموس‌و بێهاوتای "ژن"و "ئافرەت"‬ ‫و "خوش���ک" هەبو؛ هەموی‪ ،‬لە‪ ١٩٩١‬تا ئەمڕۆ؛‬ ‫لەڕەحمی خوێناویی دایکێکی بێ‪ -‬خەس���تەنای‬ ‫وی�ل�ادەوە‪ ،‬تن���ۆک تن���ۆک؛ نەزی���ف نەزیف؛‬ ‫داڕژایە ناو ش���ادەمارەخوێنی ئەو نێرەکەرانەی‬ ‫حی���زب‌و ڕێکخراوەکانی ئەوانیان بەدەس���تەوەو‬ ‫خیانەتیان تەنانەت لەش���یری حەاڵڵی خۆشیان‬ ‫کرد هەندێکیان!‪ -‬هەرە باش باش���ەکانی نیوەی‬ ‫کۆمەڵگەشیان‪ ،‬ڕەوانەی کەبەری‌و مەیخانەکانی‬ ‫لەندەن‌و ئەس���تەمبۆڵ‌و دوبەی ک���رد تا لەوێ‬ ‫بڕزێنەوە تاهەتایە؛ یانیش هەر خۆیان ڕایانکرد‬ ‫لەدەس���ت ئەوەی بەتۆمەتی "کۆنەجاسوس���ی‬ ‫خۆیان" نەکوژرێن پاشانیش بەسەر کوڕەکەیاندا‬ ‫ساغ بکرێنەوە!‬

‫کۆچکردن له‌گونده‌و‌ه‬ ‫بۆ شار وایکرد شار‬ ‫دیمۆگرافیای بەرزببێتەوە‪،‬‬ ‫بێ کارەباو بێ‬ ‫خانویی‪ ..‬هەڵبئاوسێت!‬ ‫سروشت‌و شاخ‌و‬ ‫گوندی بەستەزمانیش‬ ‫بەده‌عبای ئەو قەحپانەی‬ ‫لەمەزڕەعەی مەسئولەکان‬ ‫باعەباعیان بو‬ ‫بەهەمان دەردچونی توێ���ژو چینەکانی تری‬ ‫وەک کرێ���کاران‌و گەنج���ان‌و قوتابیان‪ ..‬خۆتان‬ ‫باش دەزانن ئەوانیش دابەش���ی س���ەر چەندین‬ ‫زاراوەی ناتەبا کران وەک قوتابیان‌و فێرخوازان‌و‬ ‫خوێندکاران‪..‬‬ ‫نەیانهێش���ت ژن بچ���ن بۆ خۆی���ان کەمێک‬ ‫"لە س���ەردەمی نوێ"دا بای���ەخ بەخۆیان بدەن‬ ‫لەخۆی���ان ت���ێ تا بگ���ەن‌و کەمێ���ک چێژ لەم‬ ‫مۆدێرنیزم���ە وەربگرن‪ :‬بردنیانە ن���او پیاوان‌و‬ ‫ناو کاروباری سیاس���ی‌و حیزب‌و حەزی فاشیلی‬ ‫حوکمڕانیی���ەوە‪ ..‬ت���ا ئاوهایان بەس���ەرهات‌و‬ ‫ئەمەت���ان‪ :‬من ئەوانیش���م کردۆتە مەیمون؛ ئەو‬ ‫کارتۆنانەی؛ پرس تەنیا بەمێردیان یان بەحیزب‬ ‫دەکەن لەکات���ی داواکردنی داخوازی‌و مافەکانی‬ ‫ژن‌و خوشک‌و دایک‌و کچەکانیان!‬ ‫نەیانهێشت ئێزیدی بچن بایەخ کولتورو دینە‬ ‫ئێزدانییەکەی خۆیان بدەن‌و میللەتەکەی خۆیان‬ ‫لەجەهالەت ڕزگاربکەن‪ :‬چ���ون ڕایانپێچانە ناو‬ ‫دابەشبونە حیزبیەکانەوە (وەکو چینی کرێکار‬ ‫کە ئەو هەر بۆ خۆی گێل‌و وێل نازانێ حیزبیش‬ ‫چیە خۆی‌و خودای خۆی‪ ..‬بەپێچەوانەی ئەوەی‬ ‫کە هێربێ���رت مارکۆز دەڵێ بۆت���ە تاکڕەهەندو‬ ‫لەبەرژەوەندیی چینەکەی خۆی‌و ئینس���انبونی‬ ‫خۆیشی داکەندراوە)!‬ ‫لەهەموی خەتەرناکتر بۆ س���ەر ئاسایش���ی‬ ‫ئابوری���ی نەتەوەییم���ان ئ���ەوە بو ک���ە هەمو‬

‫گوندنشین‌و جوتیارەکانیان ناچارکرد کۆچ بەرەو‬ ‫شار بکەن‌و کردنیانە بێکار یان حیمایەی خۆیان‬ ‫یان پۆلیس���ی ب���ێ خانوی ناو ش���ارو بندیوارو‬ ‫"موچەخ���ۆر"؛ ئەوانەی هەر ناش���زانن "موچە"‬ ‫بەلەهجەی کرمانجیی باکور واتە "بەری ژنان"‪.‬‬ ‫ئەم سیاسەتەش وایکرد ش���ار دیمۆگرافیای‬ ‫بەرزببێت���ەوە‪ ،‬ب���ێ کارەب���او ب���ێ خانویی‪..‬‬ ‫هەڵبئاوس���ێت! سروش���ت‌و ش���اخ‌و گون���دی‬ ‫بەس���تەزمانیش بەده‌عب���ای ئ���ەو قەحپان���ەی‬ ‫لەمەزڕەعەی مەسئولەکان باعەباعیان بو‪.‬‬ ‫خ���ۆ من هەمو ش���تانەم بەش���ێوەیەکی زۆر‬ ‫موئەددەبانەتری���ش لەعبداللە پەش���ێو ئاماژە‬ ‫پێ���داوەو ب�ڵ�اوم کردۆت���ەوە لەکتێب���ی (چیم‬ ‫ن���ەدی) کە بەزنجی���رە لەڕۆژنام���ەی هاواڵتی‌و‬ ‫پاش���ان ئاس���ۆ لە ‪ ٢٠٠٦‬دا؛ بەدوەم پاش���کۆو‬ ‫تەواوکەری پ���ڕۆژەی ڕیفۆرمی خۆمی دادەنێم‪..‬‬ ‫کە ئەمەتا لەڕێگەی گۆڤاری هاوڕێی دێرینمەوە‬ ‫قارەمانی گەرمیان محەم���ەد کەالری‪( ،‬چرکە)‬ ‫ب�ڵ�اوی‪ ،‬بەش���انازییەوەو وەک دیارییەکی منی‬ ‫بەتەحەمم���ول لەگەڵتان تا خۆتان ڕێگەیەک بۆ‬ ‫نەجاتی خۆتان دەدۆزنەوە‪ ..‬کە هیچ شەرتیش‬ ‫نی���ە لەگەڵتان بم یان بێ���م ئەمجارە لەگەڵتان؛‬ ‫تەمەننای سەرکەوتنتان‪.‬‬ ‫ڕونکردنەوەیەک لەبارەی دەس���تورو لیستی‬ ‫ئازاد یان ئەوەی پێی دەڵێن لیستی بازنەیی‪:‬‬ ‫ئەو سیس���تەمە پەرلەمانییەی من پێشنیارم‬ ‫ک���ردوە بۆ س���ەرۆکایەتیی حکوم���ەت لەپێناو‬ ‫چۆنییەتیی دابڕاندنی حیزب لەحکومەتە کە ئەم‬ ‫تێزەشم لەبەشی دوەمدا دەخەمە ڕو‪.‬‬ ‫بۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی داهاتوی کوردستان‪،‬‬ ‫من وای بەدروست‌و پێویست دەزانم کە لەجیاتی‬ ‫لیستی حیزبی؛ بەلیستی نەتەوەو دین‌و مەزهەب‌و‬ ‫توێژو چین‌و تاکەکەس‌و س���ێکس‌و س���ەندیکاو‬ ‫پیش���ەوەران بچنە پەرلەمان‪ :‬نەک بەلیس���تی‬ ‫حیزبی‌و شەڕەپێلەقەی حیزبی؛ (هیچ نەتەوەو‬ ‫دین‌و مەزهەب‌و توێژو چین‌و تاکەکەس‌و سێکس‌و‬ ‫سەندیکاو پیش���ەوەرانێک مافی ئەوەیان نەبێت‬ ‫لەیەک لیس���ت زیاتریان هەبێت!) بەم کارەش‪:‬‬ ‫پەرلەمان لەحیزب دادەبڕین! میللەت واتە هێزی‬ ‫گەل بەهەمو جۆرە خەڵک‌و عەنتیکەکانیشیەوە‬ ‫دەهێنین���ە جێگەی هێزی حیزب کە هەردەمێک‬ ‫بێگومان لەس���ەرحەقەکەیان دەتوانێ شەقێک‬ ‫لەوەی تری���ان هەڵبدا‪ .‬چیت���ر پەرلەمان تەنیا‬ ‫ئاودەس���خانە نەبێت کە حیزبەکان پاش���ماوەی‬ ‫بڕیارەکانی خۆیانی تێدا فڕێ‪ .‬ناو لەمەش بنێن‬ ‫"سیستەم"ی پەرلەمانی!‬ ‫سیستەم چیە؟ خەڵکت لەسەر شتێک ڕاهێنا‬ ‫(ب���ۆ نمونە ئەگ���ەر خەڵک���ت وردە وردە بەوە‬ ‫ڕاهێنا بەناو جەنگێکدا بیانبەی‪ ،‬یان برس���ییان‬ ‫بکەیت‪ ،‬یان جاهیلیان جێ بێڵیت‪ )..‬ئیتر دوای‬ ‫ئەمە خەڵک بۆ خۆیان ڕادێن بەم ڕەوش���ەیان ‪-‬‬ ‫هەر چۆن‌و چی بێ‪ -‬دەبێتە سیس���تەمی ژیان‌و‬ ‫قەدەریان!‬ ‫ئ���ەم حەقیقەتە س���امناکە‪ ،‬دەبێ س���ەرۆک‬ ‫بیزانێت!‪:‬‬ ‫ئەگینا میللەتەکە‪ -‬خۆیان‪" ،‬گوێیان لێ نیە‪"..‬‬ ‫دەتوانن تاهەتایە‪ ،‬بەحیزب‌و پەرلەمانتارانیشەوە‪،‬‬ ‫هەر بەوشێوەیە بژین مەڕ مەڕ ‪ ،‬کەڕ کەڕ (وەک‬ ‫چۆن ئەولیا چەلەبی لەسیاحەتنامەکەیدا باسمان‬ ‫دەکات دەڵێ‪" :‬گوناحن؛‬ ‫کورد؛ ئەگەر بازنەیەکی بەدەوردا بکێش���یت؛‬ ‫ئیتر بەحەیاتی لێی نایەتە دەرەوە‪:‬‬ ‫ئیلال مەگەر کەسێک بێت بازنەکەی بۆ –یان‬ ‫لێ – تێک بدات!"‪.‬‬ ‫‪...‬‬ ‫لیس���تەکان‪ ،‬هەر هەموی‪ ،‬لەس���ەر بنچینەی‬ ‫ک���راوەو خۆکاندیدکردنی ئازاد دادەمەزرێن‪ .‬بەم‬ ‫سیس���تەمەش‪ ،‬هەر هەمو کاندیدەکان ئینتیمای‬ ‫حیزبی نابێتە ئامانجی���ان‪ ،‬بەڵکو دەچن دەنگ‬

‫دەدەنە لیستی پیشەکەیان‪ ،‬لیستی شەخسیەتی‬ ‫خۆیان کە ڕاستەوخۆ لە پەرلەمان نوێنەریانە‪.‬‬ ‫چەند لیستێک بەنمونە دەهێنمەوە‪:‬‬ ‫‪ - 1‬لیستی "قوربانییەکان "‪.‬‬ ‫کێ نوێنەرایەتییان دەکات لەناو پەرلەمان؟‬ ‫خ���اوەن قوربانییەکانی ئەنف���ال‌و هەڵەبجەو‬ ‫ش���ەڕی براک���وژی؛ قوربانییەکان���ی کەرکوک‌و‬ ‫شۆڕش���ەکانی ڕابردومان؛ قوربانیانی تەعریب‌و‬ ‫تەهجیر؛ قوربانییەکانی پێشمەرگەو خانەوادەی‬ ‫ش���ەهیدان ک���ە ماف���ی خۆی���ان وەرنەگرتوەو‬ ‫لەبیرک���راون‪ .‬هەروەه���ا ئەوان���ەش دەگرێتەوە‬ ‫ئەم لیس���تە کە خودی خۆیان بونەتە قوربانی‌و‬ ‫لەبیرکراون‪ ..‬هەمو ئەمانە (ڕێکخراویان هەیە)‬ ‫ک���ە ژمارەیان بێگومان لەدو هەزاروپێنج س���ەد‬ ‫ک���ەس زیاترەو بەرگ���ری لەنزیکەی یەک ملیۆن‬ ‫قوربانیی خۆیان دەکەن؛ پێویستە بەپێی ڕێژەی‬ ‫خۆی���ان نوێنەرایەتیی���ان هەبێت ک���ە ئەوکاتە‬ ‫پێنج کورس���ییەکیان لەناو پەرلەماندا بێگومان‬ ‫دەبێت!‬ ‫ئامانج‪ :‬وەدەستهێنانی مافە ڕەواکانی خۆیان‬ ‫لەڕێگەی خەباتی پەرلەمانتارییەوە‪.‬‬ ‫تێبینی‪ :‬ئەم لیس���تە تائەوکاتە دەمێنێت کە‬ ‫بەمافە ڕەواکانیان دەگەن‪ .‬کەواتە ئەم لیستە‪،‬‬ ‫لەڕوی ئاسایشی نەتەوەییەوە هیچ مەترسییەکی‬ ‫نابێت‌و بۆ ماوەی دو ساڵێک تەمەنیان دەبێت‪.‬‬ ‫‪ - 2‬لیستی کرێکاران‬ ‫کێ نوێنەرایەتییان دەکات لەناو پەرلەمان؟‬ ‫کرێکارەکان خودی خۆیان‪ ،‬بێگومان سەرجەم‬ ‫بێ���کارو تەعین نەکراوەکانی���ش؛ خۆیان کاندید‬ ‫دەکەن یان بەلیس���تی چەند ک���ەس پێکەوەیی‬ ‫کەیف���ی خۆیانە‪ ،‬بەاڵم دەبێ ب���ۆ بەرژەوەندیی‬ ‫خۆیان هەمویان ببن بەیەک چین‌و یەک دەنگ‪.‬‬ ‫بەپێی ڕێ���ژەی خۆیان نوێنەرایەتییان دەبێت‬ ‫لەن���او پەرلەمان���داو لەوانەی���ە ئەوانیش پێنج‬ ‫کورسییان هەبێت!‬ ‫ئامان���ج (وەک هەم���و لیس���تەکانی ت���ر)‪:‬‬ ‫وەدەس���تهێنانی مافە ڕەواکانی خۆیان لەڕێگەی‬ ‫خەباتی پەرلەمانتارییەوە‪.‬‬ ‫تێبین���ی‪ :‬ئەم لیس���تە؛ ئەگ���ەر بەهێماکانی‬ ‫بلۆکی ڕوس���ی بجوڵێتەوە؛ مەترس���یی بۆ سەر‬ ‫ئاسایش���ی نەتەوەیی‌و ناوخۆ دەتوانێت دروست‬ ‫بکا‪ .‬ڤایرۆسێکی تەمەندرێژە‪.‬‬ ‫‪ - 3‬لیس���تی قوتابی���ان‌و فێرخ���وازان‌و‬ ‫خوێندکاران‬ ‫قوتابیان‌و فێرخ���وازان‌و خوێندکاران خودی‬ ‫خۆی���ان نوێنەرایەتی���ی خۆیان دەک���ەن لەناو‬ ‫پەرلەماندا‪.‬‬ ‫دەتوان���ن وەک کرێکاران س���ەندیکایەک یان‬ ‫ڕێکخراوێکی یەکگرتو بۆ خۆیان دروس���ت بکەن‬ ‫یانیش ی���ەک یەک خۆیان کاندی���د دەکەن یان‬ ‫بەلیستی چەند کەس پێکەوەیی کەیفی خۆیانە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم دەبێ بۆ بەرژەوەندی���ی خۆیان هەمویان‬ ‫بب���ن بەی���ەک لیس���ت‪ .‬بەپێی ڕێ���ژەی خۆیان‬ ‫نوێنەرایەتییان دەبێت لەناو پەرلەمانداو لەوانەیە‬ ‫ئەوانیش پێنج کورسییان هەبێت!‬ ‫ئامان���ج (وەک هەم���و لیس���تەکانی ت���ر)‪:‬‬ ‫وەدەس���تهێنانی مافە ڕەواکانی خۆیان لەڕێگەی‬ ‫خەباتی پەرلەمانتارییەوە‪.‬‬ ‫تێبینی‪ :‬ئەم لیس���تە؛ یەکێک دەبێ لەلیستە‬ ‫ه���ارو مەترس���یدارەکان ئەگ���ەر بجوڵێت���ەوە؛‬ ‫مەترس���یی بۆ سەر ئاسایشی نەتەوەیی‌و ناوخۆ‬ ‫دەتوانێت دروست بکا‪ .‬بارزانی لەوەسفکردنیاندا‬ ‫گوتویەتی سەری ڕمی شۆڕشن‪.‬‬ ‫‪ - 4‬لیستی گەنجان‬ ‫گەنج بەکچ‌و کوڕەوە توێژێکی هەمیشە یاخی‌و‬ ‫نوێخوازو عەنتیکەو زۆرج���ار خەتەریش ئەگەر‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫باوك‌و فه‌رزه‌ند‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاھیر‬

‫کەس نیشتامن جێناهێڵێت‬

‫میران محه‌مه‌د‬ ‫تاڵه‌بانی باوك‪ ،‬هێشتا نه‌چوبو‌ه سی به‌هاری ته‌مه‌نییه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك سه‌ركرده‌یه‌كی گه‌نج به‌گژ‬ ‫ناعه‌داله‌تی‌و پاوانخوازی‌و ده‌س����ه‌اڵتی ره‌های بارزانی باوكدا چوه‌وه‌و وه‌ك س����تونێكی پته‌و‬ ‫به‌رامبه‌ر حوكمی پشتاوپشت له‌حیزبدا وه‌ستا‪.‬‬ ‫دوای نی����و س����ه‌ده‌‪ ،‬تاڵه‌بانی ك����وڕ دێت‌و به‌ه����اوكاری كوڕانی بارزانی حوكمی ویراس����ی‬ ‫له‌جومگه‌كانی نه‌ك حزب‪ ،‬له‌حكومه‌تیش����دا جێگی����رده‌كات‪ .‬ئه‌وه‌ش هه‌ر به‌هاوكاری زۆرێك‬ ‫له‌ه����اوڕێ كۆنه‌كانی تاڵه‌بانی باوك‪ ،‬كه‌ له‌خۆشه‌ویس����تی كوێرانه‌یدا‪ ،‬كاری كوێركردنه‌وه‌ی‬ ‫ڕێگه‌كه‌ی ئه‌ده‌ن‌و به‌پیری‌و له‌هه‌وڵی ژیان����ی پیره‌مێردی خۆیان‌و نه‌وه‌كانیاندا‪ ،‬گه‌وره‌ترین‬ ‫سوكایه‌تی‌ به‌بیرو ڕه‌فتاری نیوسه‌ده‌ تێكۆشانی ئه‌و ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌دوای كۆنگره‌ی یه‌ك‌و س����ااڵنی دواتریش‪ ،‬هه‌ركات نه‌وشیروان مسته‌فا باسی چاكسازی‌و‬ ‫چاره‌س����ه‌ری كێش����ه‌كانی ناوخۆی (ی‪.‬ن‪.‬ك)ی ده‌كرد‪ .‬تاڵه‌بانی به‌پاساوی مانه‌وه‌و ترسی‬ ‫به‌عس دوای ده‌خست‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕاستیدا به‌گومان‌و ترسی موئامه‌ره‌و كه‌وتن‌و دورخستنه‌وه‌ی‬ ‫خۆی‪ ،‬بیری بۆ ده‌چوو لێی ده‌ڕوانی‪ .‬تا وایلێهات به‌دوركه‌وتنه‌وه‌ی له‌یه‌كێتی ده‌رچونیشی‪،‬‬ ‫ئومێدی ده‌خواست‪ ،‬ڕویداو دوای نیوسه‌ده‌ له‌هاوڕێیه‌تی‌و دوركه‌وتنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی به‌سه‌رخۆی‌و‬ ‫یه‌كێتی‌و ره‌نجی شۆڕش‌و شه‌هیده‌كانیدا هێنا‪ ،‬كه‌ هات‪.‬‬ ‫له‌چه‌ند وێستگه‌یه‌كی شۆڕش‌و حوكمداری بارزانیشدا‪ ،‬ئه‌و و نه‌وشیروان مسته‌فا هه‌رچه‌نده‌‬ ‫ل����ه‌دو قوتابخانه‌ی‌ سیاس����ی‌و حیزبی جی����اواز بون‪ ،‬به‌اڵم له‌س����ه‌ر مه‌س����ه‌له‌ نه‌ته‌وه‌یی‌و‬ ‫نیش����تمانیه‌كاندا‪ ،‬هه‌مان س����یناریۆو جه‌ده‌لی بیروڕا‪ ،‬دوباره‌ ب����وه‌وه‌‪ .‬له‌یه‌كه‌م كۆبونه‌وه‌ی‬ ‫ئاساییبونه‌وه‌ی په‌یوه‌ندیه‌كانی نێوانیاندا‪ ،‬ئه‌و به‌بارزانی وت پۆستی سه‌رۆكایه‌تی هه‌رێمی‬ ‫بۆچییه‌؟ دواتر وه‌اڵمی بارزانی ئاش����كرابو كه‌ وتبوی بۆ یه‌كخستنه‌وه‌ی هه‌ردوو ئیداره‌كه‌و‬ ‫هێزی پێش����مه‌رگه‌و یه‌كخس����تنی زمانی حكومه‌تێكی یه‌كگرتو‪ ،‬نه‌وشیروان مسته‌فا به‌ڵێنی‬ ‫هاوكاری ئه‌وه‌یداو دوای ده‌ ساڵ بارزانی‪ ،‬نه‌یتوانی‌و نه‌یویست ئه‌و كاره‌ بكات‪.‬‬ ‫له‌ دوه‌م قۆناغی ئاسایی بونه‌وه‌دا‪ ،‬بارزانی داوایلێكرد هاوكاری یه‌كتری بكه‌ن بۆ ده‌رچون‬ ‫له‌بارودۆخی ناله‌باری حوكمڕانی هه‌رێمی كوردستان‌و پرۆسه‌ی چاكسازی‌و به‌دامه‌زراوه‌یی‌و‬ ‫به‌یاسایی كردنی كۆمه‌ڵگه‌و ژیانی سیاسی‌و‪ ..‬هتد‪.‬‬ ‫ئه‌ویش به‌ڵێنی چوار س����اڵی ئارامی‌و هاوكاری‌و پشتیوانی دا‪ ،‬پرۆژه‌ی بۆ یه‌كخستنه‌وه‌ی‬ ‫پێشمه‌رگه‌ پێشكه‌ش كرد‪ ،‬خس����تنیه‌ چه‌كمه‌جه‌ی كورسی سه‌رۆكایه‌تییه‌كه‌یه‌وه‌‪ ،‬پرۆژه‌ی‬ ‫بۆ داهاتی نه‌وت‌و دابه‌شكردن‌و رێكخس����تنه‌وه‌ی موچه‌ پێشكه‌ش كردو حه‌واڵه‌ی برازاكه‌ی‬ ‫كرد‪ .‬له‌الوه‌ پێیوت ئاشتی هه‌ورامی نه‌دیو و نه‌ناس‪ ،‬ڕۆژێك به‌مه‌سه‌له‌ی كوردو نیشتمانه‌وه‌‬ ‫هیالك نه‌بوه‌‪ ،‬پش����تی به‌گوزه‌رانی خه‌ڵكه‌وه‌ نایه‌شێ‪ ،‬ڕۆژێك ده‌ڕوات‌و هه‌موو ئه‌و كێشانه‌‬ ‫به‌ملی من‌و تۆ‌ ده‌كه‌وێت‪ ،‬پێیوت ئه‌گه‌ر له‌یاس����ا البده‌یت‌و كورسیه‌كه‌ت جێنه‌هێڵی ئارامی‬ ‫تێكده‌چێ‌و خه‌ڵك به‌ردبارانی هه‌مومان ده‌كات‪.‬‬ ‫زۆریت����رو به‌اڵم‪ ،‬بارزانی به‌گوێی نه‌كردو به‌بیرو ڕوانین����ی تاڵه‌بانی ڕه‌فتاری كرد‪ ،‬پێیوابو‬ ‫نه‌وشیروان مسته‌فا سه‌ری ئه‌وی ده‌وێ‪ ،‬بۆیه‌ به‌ئاڕاسته‌ی دورخستنه‌وه‌ی خۆی‌و بزوتنه‌وه‌كه‌ی‬ ‫له‌پرۆسه‌ی سیاسی هه‌نگاوی نا‪ .‬بارزانی گوێی بۆ هه‌واڵی خۆپیشاندان‪ ،‬به‌ردو قۆچه‌قانی‌و‬ ‫فیش����ه‌ك ته‌قاندنێك هه‌ڵخستبو‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ی بڵێ‌ ئه‌وه‌ نه‌وشیروان مسته‌فایه‌! هه‌رواشیكرد‪،‬‬ ‫تا ئێس����تاش به‌رده‌وامه‌‪ .‬دوای ئه‌وه‌ی لیژنه‌كانی لێكۆڵینه‌وه‌ی پۆلیس‌و ئاسایش����ی ناوخۆ‪،‬‬ ‫به‌ئیعتراف����ی یه‌كێت����ی هاوپه‌یمانی پارتی س����ه‌لماندیان كه‌ بزوتنه‌وه‌ی گ����ۆڕان هیچ پالن‌و‬ ‫پیالنێك����ی ب����ۆ تێكدانی هه‌لومه‌رجه‌كه‌ نه‌بوه‌‪ ،‬هه‌رخۆیش����ی داوای لیژن����ه‌ی لێكۆڵینه‌وه‌ی‬ ‫كردوه‌‪ .‬روداوه‌كانی دواتریش رون‌و ئاش����كرا بو‪ ،‬ناڕه‌زایه‌تیه‌كانی ئه‌مڕۆی شه‌قام‌و حه‌ره‌می‬ ‫زانك����ۆو دادگاو فه‌رمانگه‌كانی وه‌زاره‌تی ناوخۆو‪ ..‬هتد‪ ،‬هه‌موی ده‌ریخس����ت‪ .‬ئیتر بارزانی‌و‬ ‫حیزبه‌كه‌ی‌و ئه‌وانیتریش ئه‌بێ بزانن‪:‬‬ ‫* رۆیشتنی نه‌وش����یروان مسته‌فا‪ ،‬بۆ به‌هێمنی ڕاگرتنی ئه‌و بارودۆخه‌یه‌ كه‌ شه‌ش مانگ‬ ‫له‌مه‌وپێش ئێمه‌ لێمان بیست كه‌ سه‌ره‌تای ساڵی ‪ 2016‬حكومه‌تی هه‌رێم مایه‌پوچ ده‌كات‌و‬ ‫ناڕه‌زایی په‌ره‌ده‌سێنێ‪.‬‬ ‫* نه‌هاتنه‌وه‌شی بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌ زیاتر نه‌شێوێ‪ ،‬به‌جۆرێك كه‌ له‌گرێژنه‌ ده‌ربچێ‪.‬‬ ‫*بێده‌نگیه‌كه‌ش����ی س����ه‌لماندی ك ‌ه ئه‌و به‌شه‌رواڵ‌و كراسێكه‌وه‌ س����ه‌ركرده‌ی ڕاسته‌قینه‌ی‬ ‫بڕیارو پرۆس����ه‌ی سیاسی هه‌رێمی كوردستانه‌‪ ،‬س����ه‌ركرده‌ش ئه‌بێ وا بخوڵقێ‌و وا متمانه‌ی‬ ‫گه‌ل به‌ده‌ستبهێنێ‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ئۆباڵی ده‌ س����اڵی حوكمڕانی بێ‌ سه‌ره‌وبه‌ره‌یی‌‌و وێرانكاریی كوردستان له‌ئه‌ستۆی‬ ‫تاڵه‌بان����ی‌و بارزان����ی باوك بێت‪ ،‬له‌كوڕه‌كانیش����یان ئاینده‌ی ده‌ س����اڵی ت����ری حوكمڕانی‬ ‫پیرۆزبێت‪‌.‬‬

‫کەس نیشتامن جێناهێڵێت‬ ‫گەر نیشتامن نەبووبێتە قەپاڵی قرش‬ ‫تەنیا کاتێک پەنا بۆ سنوور دەبەیت‬ ‫کە دەبینیت تەواوی شار ڕادەکات‬ ‫دراوسێکانت لە تۆ خێراتر ڕادەکەن‬ ‫ڕۆحیان گەییوەتە سەر کەپوویان‬ ‫ئەو کوڕە هاوپۆلەی کە بە ماچێک‬ ‫لە پشت کارگەی قوتوەکەوە‪ ،‬مەستی کردی‬ ‫ئێستا چەکێکی هەڵگرتووە بەرزترە لە بااڵی خۆی‬ ‫تەنیا کاتێک نیشتامن جێدێڵیت‬ ‫کە نیشتامن ڕێگەی مانەوەت پێ نادا‬ ‫کەس نیشتامن جێناهێڵێ‪ ،‬مەگەر نیشتامن ڕاوت بنێ‬ ‫ئاگر لەژێر پێت بنێ و‬ ‫خوێن لە هەناوتا بهێنێته‌ کوڵ‬ ‫هەرگیز بیرت لە ڕۆیشنت نەکردبووەوە‬ ‫تا ئەوکاتەی نووکی چەقۆ‬ ‫هەڕەشەی لە گەردنت ده‌کرد‬

‫تەنانەت ئاواش‪ ،‬رسوودی نیشتیامنییت‬ ‫هەر لەژێر لێوەوە دەگوت‬ ‫ئەوکاتەی پاسپۆرتەکەت لە ئاودەستی فڕۆکەخانەکەدا‬ ‫لەت لەت دەکرد‬ ‫دەگریایت و تۆپەڵ تۆپەڵ قووتت دەدا‬ ‫ئەوسا زانیت کە چیدی ناگەڕێیتەوە‬ ‫بۆ واڵت‬ ‫دەبێ تێبگەی‬ ‫کەس منداڵی خۆی ناخاتە یەختێکەوە‬ ‫گەر ئاو لە ئەرز زامنرت نەبێ‬ ‫کەس ڕۆژ و شەو لە زگی قەتارێکدا ناکاتەوە‬ ‫کەس لەبری نان جەریدە ناخوات‬ ‫گەر ئەو ڕێیەی دەیبڕێت‬ ‫مانای گەشتی ژیان نەدا‬ ‫‪.........‬‬

‫بەشێك لە ش������یعری (نیشتمان)ی ش������اعیری سۆماڵی‪،‬‬ ‫وارسان شایەر‬ ‫لە پەیجی "جادەی مێخەک" ەوە‬ ‫سەرچاوە‪:‬‬

‫‪Language for a New Century‬‬

‫ئۆجه‌الن له‌ ‪٤‬ی نیسانی ‪ ١٩٤٨‬له‌ دێی عه‌مه‌رای قه‌زای خه‌لفه‌تێی‬ ‫سه‌ر به‌شاری ئورفا چاوی به‌دنیا هه‌ڵهێناوه‌‪ ،‬ئه‌و له‌ناو كورددا به‌ "ئاپۆ"‬ ‫ده‌ناسرێت‬

‫ی ئه‌كادیمیای سه‌ربازیی‬ ‫له‌ساڵی ‪١٩٨٦‬دا‪ ،‬سه‌رپه‌رشتی‌ دامه‌زراندن ‌‬ ‫مه‌عسوم كوركوماز (عه‌گید) ده‌كات له‌ناوچه‌ی‌ بقاعی‌ لوبنان‌و په‌كه‌ك ‌ه‬ ‫له‌ساڵی ‪١٩٩٠‬دا جگه‌ له‌لوبنان چه‌ند بنكه‌یه‌كی له‌ناوچه‌كانی شام له‌سوریا‬ ‫ده‌كاته‌وه‌و عه‌بدواڵ ئۆجه‌النیش له‌لوبنانه‌و‌ه ده‌چێت ‌ه شام‬

‫ێ‬ ‫ی ‪ ،1971‬ده‌چێت ‌ه كۆلێجی زانستی سیاسی له‌زانكۆی ئه‌نقه‌ره‌‌و له‌و ‌‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ گروپ ‌ه چه‌په‌كانی توركیا تێكه‌ڵ‌ ده‌بێت‌و ساڵی ‪ 1972‬بۆ ماوه‌ی‬ ‫چه‌ند رۆژێك ده‌ستگیر ده‌كرێت‬

‫ی فشاری‌ ئه‌مه‌ریكاو توركیاوه‌ له‌سه‌ر سوریا‪ ،‬له‌‪9‬ی‌ تشرینی یه‌كه‌می‬ ‫به‌هۆ ‌‬ ‫‪١٩٩٨‬دا ئۆجه‌الن سوریا به‌جێده‌هیڵێت‪ ،‬له‌یه‌كه‌م گه‌شتیدا ڕوده‌كات ‌ه روسیا‪،‬‬ ‫سه‌رباری ئه‌وه‌ی دۆمای ئه‌و واڵته‌ به‌كۆی ده‌نگ مافی په‌نابه‌ریی سیاسیی‬ ‫به‌ئۆجه‌الن به‌خشی‪ ،‬به‌اڵم حكومه‌تی ڕوسیا مانه‌وه‌ی ئۆجه‌النی له‌خاكه‌كه‌یدا‬ ‫قبوڵ نه‌كرد‪.‬‬

‫ی ‪ ،1974‬یه‌كه‌م ده‌ست ‌هی‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی پێیانده‌وترا ئاپۆچی‬ ‫ساڵ ‌‬ ‫له‌ ئه‌نقه‌ره‌ی پایته‌ختی توركیا وه‌ك گروپێكی فیكری‌و ئایدۆلۆژی‬ ‫به‌سه‌رۆكایه‌تیی عه‌بدواڵ ئۆجه‌الن كار ده‌كه‌ن‬

‫ی ئامه‌د‬ ‫ی شار ‌‬ ‫له‌ پایزی‌ ‪١٩٧٨‬دا‪ ،‬له‌گه‌ ‌ڵ چه‌ند هاوڕێیه‌كیدا له‌گوندێك ‌‬ ‫پارتی كرێكارانی كوردستان ‪PKK‬ی دامه‌زراندوه‌ كه‌ تاكو ئێستاش‬ ‫سه‌ركردایه‌تی ده‌كات‪ ،‬هه‌ر هه‌مان ساڵیش توركیای‌ به‌جێشتوه‌و رویكردوه‌ت ‌ه‬ ‫سوریا‌و لوبنان‬ ‫ئۆجه‌الن‪ ،‬له‌لوبنان په‌یوه‌ندییه‌كی‌ به‌هێز له‌گه‌ڵ‌ رێكخراو‌ه چه‌پ ‌ه‬ ‫ی ئه‌و رێكخراوانه‌ی‌ له‌الیه‌ن نایف‬ ‫فه‌له‌ستینیه‌كان دروستده‌كات به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫حه‌واتمه‌‌و جۆرج حه‌به‌شه‌و‌ه رابه‌رایه‌تی‌ ده‌كران‬

‫ی‬ ‫ی چه‌كداری ‌‬ ‫ئۆجه‌الن گروپ ‌‬ ‫له‌لوبنان رێكده‌خات‌و له‌ساڵی‬ ‫‪١٩٨٤‬دا هێزی ڕزگاریی‬ ‫كوردستان (هه‌ره‌كه‌)‬ ‫داده‌مه‌زرێنێت‌و له‌‪١٥‬ی ئابی‬ ‫ی‬ ‫‪١٩٨٤‬دا یه‌كه‌م چاالك ‌‬ ‫چه‌كداری له‌دژی سوپاو‬ ‫حكومه‌تی توركیا له‌ناوچه‌كانی‬ ‫شه‌مزینان ده‌ستپێده‌كات‬

‫هه‌فته‌ی داهاتو‪ 17 ،‬ساڵ‌ به‌سه‌ر زیندانیكردنی سه‌ركرده‌ی پارتی كرێكارانی‬ ‫ی كوردی‬ ‫كوردستان ‪ ،PKK‬عه‌بدواڵ ئۆجه‌الندا تێده‌په‌ڕێت‪ ،‬ئه‌و رێكخراو‌ه ‌‬ ‫له‌باكور له‌لێواری مردن گه‌ڕانده‌وه‌‬

‫پاشان ئۆجه‌الن ڕویكرد‌ه چه‌ند واڵتێكی تر له‌وانه‌ ئیتالیاو یۆنان‪ ،‬له‌ساڵی‬ ‫‪ ١٩٩٨‬له‌وكاته‌ی كه‌ له‌یۆنان بو‪ ،‬حكومه‌تی توركی داوای ته‌سلیمكردنی‬ ‫ی ده‌چێت ‌ه نایرۆبی‌ پایته‌ختی‌ كینیا‌و له‌‪١٥‬ی‬ ‫ئۆجه‌الن ده‌كات‪ ،‬به‌نهێن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی موسادو س ‌‬ ‫شوباتی ‪١٩٩٩‬دا له‌و واڵته‌ له‌پرۆسه‌یه‌كی‌ هاوبه‌شی‌ سیخوڕی ‌‬ ‫ئای‌ ئه‌ی‌‌و میت ده‌ستگیر ده‌كرێت‪ ،‬له‌وێشه‌و‌ه ده‌گوازرێته‌وه‌ بۆ توركیا‬ ‫ی‬ ‫له‌كاتی ده‌ستگیر كردنیه‌وه‌‪ ،‬ئۆجه‌الن خراوه‌ته‌ زیندانێكی تاكه‌كه‌س ‌‬ ‫له‌دورگه‌ی ئیمرالی له‌ده‌ریای مه‌ڕمه‌ڕه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ل ‌ه سه‌ره‌تادا حوكمی‬ ‫له‌سێداره‌دانی به‌سه‌ردا سه‌پێندرا‪ ،‬به‌اڵم دواتر ئه‌م حوكم ‌ه گۆڕا بۆ‬ ‫هه‌تاهه‌تایی له‌ئابی ‪٢٠٠٢‬دا‬