Awene 609

‫ریکالم‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)609‬‬ ‫سێشەممە ‪2018/1/16‬‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫قــــۆناغی‬ ‫‌"بـــه‌دگــۆڕان" ‌ی‬ ‫گـــــه‌وره‌!‬ ‫‪12‬‬

‫عەبادی سەرۆکایەتی‬ ‫بەهێزترین لیستی‬ ‫هەڵبژاردنی عێراق‬ ‫دەکات‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫‪5‬‬

‫‪ 50‬ساڵه‌ كوردستان وشكه‌ساڵی‌ به‌مجۆره‌ی‌ به‌خۆیه‌وه‌ نه‌بینیوه‌‬ ‫ده‌یان گوند به‌تانكه‌ر ئاوییان بۆ ده‌چێت‌و كانیاوه‌كانیان نه‌ماون‬

‫ی‬ ‫ی ئه‌مه‌ریك ‌‬ ‫س���ه‌نته‌رێكی‌ تۆژینه‌و‌ه ‌‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات هه‌رێمی‌ كوردستان‌و‬ ‫ئێران‌و عێراق كه‌مبارانترین‌و وشكترین‬ ‫ی په‌نجا ساڵی‌ رابردویاندا‬ ‫ساڵ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی ‪‌2017‬و‬ ‫به‌رێده‌ك���ه‌ن‪ ،‬ك��� ‌ه پای���ز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ‪ 2018‬له‌كه‌م��� ‌‬ ‫ی زس���تان ‌‬ ‫مانگێك��� ‌‬ ‫ی شكاندوه‌‪،‬‬ ‫ی بارانباریندا ریكۆرد ‌‬ ‫رێژ‌ه ‌‬ ‫ی دوكانیش‬ ‫لێپرسراوی‌ فه‌رمانگه‌ی‌ ئاو ‌‬ ‫ی ئاو‬ ‫ده‌ڵێت "چه‌ندین كانیاوو سه‌رچاوه‌ ‌‬ ‫وشكیان كردوه‌و ده‌یان گوند به‌تانكه‌ر‬ ‫ئاویان بۆ ده‌چێت"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ ،‬س���لێمانی‌‪ :‬لێپرس���راو ‌‬ ‫ی دوكان‪ ،‬مه‌حمود‬ ‫ی ئ���او ‌‬ ‫فه‌رمانگ���ه‌ ‌‬ ‫محه‌مه‌د مه‌حم���ود به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند‬ ‫ی ك ‌ه كوردس���تان‌و‬ ‫ئه‌و وشكه‌س���اڵی ‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ناوچه‌كه‌ به‌خۆیه‌و‌ه ده‌بینێت كاریگه‌ر ‌‬ ‫ی له‌س���ه‌ر ئ���اوی‌ س���ه‌ر‬ ‫راس���ته‌وخۆ ‌‬ ‫زه‌وی‌‌و ئاوی‌ ژێ���ر زه‌ویش هه‌بوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ی‬ ‫ی ژێ���ژ زه‌وی‌ به‌ڕێژه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی "ئ���او ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬ئێس���تا له‌س���نور ‌‬ ‫زۆر كه‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێم���ه‌دا چه‌ندین كانیاوو س���ه‌رچاو‌ه ‌‬ ‫ئاومان هه‌ر نه‌م���اون‌و ده‌یان گوندیش‬ ‫ی كه‌مئاویان هه‌ی���ه‌و به‌تانكه‌ر‬ ‫كێش���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاویان بۆ ده‌ڕوات‪ ،‬چونكه‌ سه‌رچاو‌ه ‌‬ ‫كانیاوه‌كانیان نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی ئ���اوی‌ به‌ن���داو ‌‬ ‫ی "رێژه‌ ‌‬ ‫وتیش��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی دوكان نزیكه‌ی‌ دو مه‌تر ‌‬ ‫ده‌ریاچ���ه‌ ‌‬ ‫ی رابردو‪،‬‬ ‫ستونی‌ كه‌متره‌ له‌رێژه‌ی‌ ساڵ ‌‬ ‫ی رابردوش���دا ته‌نها‬ ‫ی ‪ 15‬س���اڵ ‌‬ ‫له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی ‪2016‬دا رێژه‌یه‌ك باران باریو‌ه‬ ‫له‌ساڵ ‌‬ ‫ك ‌ه س���تانداردو نۆرما ‌ڵ بوبێت‪ ،‬ئه‌گینا‬ ‫ی‬ ‫به‌و ئه‌ندازه‌یه‌ نه‌بوه‌ ك ‌ه خاك پێویست ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ژێر زه‌وی‌ هه‌رێم ‌‬ ‫پێیه‌تی‌‪ ،‬ئێستا ئاو ‌‬ ‫كوردستان ‪ %40‬كه‌می‌ كردوه‌"‪.‬‬

‫بۆ درستکردنی‬ ‫"بلۆکی مێژویی"‬ ‫"جۆرێک لەحەزەر‬ ‫لەنێوان الیەنەکاندا‬ ‫هەیە"‬

‫‪4‬‬

‫خه‌ڵك‌و بازاڕ له‌پرۆژە‬ ‫یاسای باج‌و رسومات‬ ‫ناڕازین‬

‫‪6‬‬

‫له‌‪2017‬دا ‪ 900‬ملیۆن‬ ‫دینار بۆ ڤیستڤاڵ ‌ی‬ ‫فیلم له‌سلێمانی‌‌و‬ ‫دهۆك خه‌رجكراو‌ه‬

‫‪5-2‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪7‬‬

‫هه‌ڵبژاردن ‌ی عێراق‬ ‫كورد الوازتر ده‌كات‬

‫بەنداوی دوکان‬

‫‪11‬‬

‫رەوتەكەی عەمار حەكیم دەیەوێت الیەنە‬ ‫كوردییەكان ببنە نێو ئیئتیالفی "سەركەوتن"ەوە‬

‫كورد له‌م س���اته‌وه‌خته‌دا ل���ه‌و ناوچان ‌ه‬ ‫خراپه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچاو‬ ‫له‌دانیش���توانی‌ ناوچ ‌ه ج���ێ‌ ناكۆكه‌كان‬ ‫ئ���اواره‌و ده‌ربه‌ده‌ر ب���ون‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ وا‬ ‫باشه‌ بۆ كورد كورد به‌شدار ‌ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌و ناوچانه‌ نه‌كات‌و بایكۆت بكات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێس���تا له‌و ناوچان��� ‌ه دۆخ ‌ی‬ ‫س���ه‌ربازی ‌ی زاڵ���ه‌‪ ،‬ك���ورد به‌ش���دار ‌ی‬ ‫بكات س���ود ‌ی چ���ی‌ ده‌كات ك��� ‌ه هیچ ‌ی‬ ‫ده‌س���تناكه‌وێ‌؟! ئه‌گ���ه‌ر هه‌ڵبژاردنیش‬ ‫بكرێ���ت‌و كورد به‌ش���داری‌ ن���ه‌كات ئه‌وا‬ ‫هه‌ڵوێستێك تۆمار ده‌كات‪ ،‬واته‌ رازی‌ نیی ‌ه‬ ‫له‌دۆخه‌كه‌‪ ،‬ئه‌وه‌ باش���تر‌ه له‌وه‌ ‌ی به‌شدار‬ ‫بێت‌و الواز بێت‌و هیچیش ‌ی ده‌ستنه‌كه‌وێ‌‌و‬ ‫له‌سه‌ر ‌ی حساب بكرێت"‪.‬‬

‫رەوتەك����ەی عەم����ار حەكیم لەس����لێمانی‬ ‫بانگەش����ەی هەڵبژاردن بۆ لیس����تەكەیان‬ ‫دەكەن‌و لەهەوڵی ئەوەدان چەند الیەنێكی‬ ‫كوردستانی ببەنە نێو هاوپەیمانێتییەكەی‬ ‫عەب����ادی‌و ه����ادی عام����ری‌و عەم����ار‬ ‫حەكیمەوە‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ ،‬س����لێمانی‪ :‬سەید عیسا بەرزنجی‪،‬‬ ‫بەرپرسی پەیوەندییەكانی رەوتی حیكمە‬ ‫لە شاری س����لێمانی بە ئاوێنەی راگەیاند‬ ‫"‪ 25‬ئەندامی رەوتی حیكمە لەسلێمانییەوە‬ ‫چ����ون بەش����داریان لەدامەزراندنی رەوتی‬ ‫حیكمەدا كردوه‌‪".‬‬ ‫ئەو وتی "ئێمە كه‌ بانگه‌شه‌ بۆ هاوپه‌یمانی‌‬ ‫(سه‌ركه‌وتن) ده‌كه‌ین‪ ،‬بانگەشە بۆ خۆمان‌و‬ ‫خەڵكی سلێمانی‌و كوردس����تان دەكەین‪،‬‬ ‫ئەو لیس����تی هاوپەیمانی سەركەوتن‪-‬ەی‬ ‫لەنێوان حەی����دەر عەبادی‌و هادی عامری‌و‬

‫عێراق‌و كوردس���تان به‌ره‌و هه‌ڵبژاردنێك ‌ی‬ ‫چاره‌نوسس���از ده‌چن‪ ،‬پێشبین ‌ی ده‌كرێت‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ عێ���راق ملمالنێ��� ‌ی الیه‌ن ‌ه‬ ‫سیاس���یه‌كانی‌ كوردس���تان له‌ناوخ���ۆدا‬ ‫توندترو پێگه‌ی‌ كوردیش له‌ئاستی‌ عێراقدا‬ ‫الوازتر بكات‪ ،‬به‌هۆی‌ له‌ده‌ستدانی‌ ناوچ ‌ه‬ ‫جێ‌ ناكۆكه‌كان���ه‌وه‪ .‬ئاوێن���ه‌‪ ،‬هه‌ولێر‪:‬‬ ‫ئاماده‌كاری‌ ب���ۆ هه‌ڵبژاردنی‌ عێراق كه‌وا‬ ‫بڕیاره‌ له‌ئایاری‌ داهات���ودا ئه‌نجامبدرێت‬ ‫رۆژ ب���ه‌رۆژ گه‌رمتر ده‌بێت‪ ،‬پێش���بین ‌ی‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌كرێت هه‌ڵبژاردن ‌ی داهاتو پێگه‌ ‌ی‬ ‫ش���یع ‌ه به‌هێزترو كوردو س���وننه‌كانیش‬ ‫الوازت���ر ب���كات‪ ،‬مەحم���ود عوس���مان‬ ‫په‌رله‌مانتاری‌ پێش���وتری‌ عێراق پێیوای ‌ه‬ ‫باش���ترین رێگه‌ بۆ كورد بایكۆت كردن ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ داهاتوی‌ عێراقه‌ له‌ناوچ ‌ه‬ ‫دابڕێن���راوه‌كان‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "هه‌ڵبژاردن بۆ‬

‫‪5‬‬

‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫لەچەمچەماڵ چی‬ ‫رویدا؟‬

‫ئ����ەم هاوپەیمانێتیی����ەوە ت����ا لەداهاتودا‬ ‫حكومەتێكی بەهێزی زۆرینەی پەرلەمانی‬ ‫لەك����ورد‌و عەرەب����ی ش����یعەو س����وننە‬ ‫پێكبهێنرێت‪".‬‬ ‫لەبارەی ئەوەش����ی كە دەوترێت بەشێك‬ ‫لەش����ێخەكانی بەرزنجە بونەتە شیعە‪ ،‬ئەو‬ ‫وتی"ئەو كەس����انەی دەڵێن ش����ێخەكانی‬ ‫بەرزنجە بون بە شیعە‪ ،‬جارێ دەبێت بزانن‬ ‫ش����ێخەكانی بەرزنجە س����ەیدن‌و ئەوالدی‬ ‫سەید موساو سەید عیسان‌و لەڕەچەڵەكدا‬ ‫عەمار حەكیم‪-‬دا پێكهاتوە سەركەوتنێكی دەگەڕێنەوە بۆ ئیمام موسای كازمی ئیمامی‬ ‫گ����ەورە بەدەس����تدەهێنێت‌و حكومەت����ی حەوتەمی ئالوبەیتی پێغەمبەر‪ .‬وش����ەی‬ ‫شیعەش یانی واتە شوێنكەوتو‪ ،‬مەعقولە‬ ‫ئایندەی عێراق ئەمانە پێكیدەهێنن‪".‬‬ ‫ئاشكراش����یكرد "ئێس����تا هەوڵ����ی یەكێ����ك ئیمامی عەلی خۆشویس����تبێت‌و‬ ‫قەناعەتپێكردنی چەند الیەنێكی سوننی‌و شوێنكەوتوی ئیمامی عەلی نەبوبێت‪".‬‬ ‫كوردستانیش����دان ب����ۆ ئ����ەوەی بێنە نێو‬

‫به‌شی ریکالم ‪ 07700600659 :‬ـ ‪ 07500600659‬‬

‫‪3‬‬

‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪3‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫"پێشبینی دەکرێت دەنگی كورد لەناوچە دابڕاوەكان لەسەدا ‪ 50‬کەم بکات"‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬

‫پێشبینی دەكرێت لەهەڵبژاردنەكانی‬ ‫داهاتوی عێراقدا دەنگەكانی كورد‬ ‫لەكەركوك‌و ناوچە جێناكۆكەكان‬ ‫بەڕێژەیەكی بەرچاو دابەزێت‪ .‬ئەوەش‬ ‫بەهۆی نەبونی دەسەاڵتی كورد لەو‬ ‫ناوچانەو نەبونی لیستێكی كوردی‬ ‫یەكگرتو بۆ هەڵبژاردنەكان‪.‬‬ ‫ك���ورد لەس���ەر ئاس���تی ناوچ���ە‬ ‫داب���ڕاوەكان لەهەڵبژاردنی پێش���وی‬ ‫پەرلەمان���ی عێراق���دا خاوەن���ی ‪19‬‬ ‫كورس���ی پەرلەمان���ی عێ���راق بو‪8 :‬‬ ‫كورس���ی لەپارێ���زگای كەرك���وك‪8 ،‬‬ ‫كورس���ی لەپارێ���زگای نەین���ەوا‪2 ،‬‬ ‫كورس���ی لەپارێ���زگای دیال���ەو یەك‬ ‫كورس���یش لەپارێزگای سەاڵحەدین‪.‬‬ ‫بەاڵم پێش���بینی دەكرێت ئەو دەنگانە‬ ‫لەهەڵبژاردنەكانی داهاتوی عێراقدا بۆ‬ ‫نیوە دابەزن‪.‬‬ ‫ش���اخەوان عەبدواڵ‪ ،‬پەرلەمانتاری‬ ‫عێ���راق لەپارێ���زگای كەرك���وك‬ ‫لەفراكس���یۆنی پارت���ی باس���ی لەوە‬ ‫ك���رد كە ك���ورد لەكەرك���وك‌و ناوچە‬ ‫دابڕێن���راوەكان ب���ۆ هەڵبژاردن���ەكان‬ ‫ی���ەك دەرفەت���ی لەبەردەمدایەك یان‬ ‫ئەوەتا بە‌یەك لیستی یەكگرتو بچێتە‬ ‫هەڵبژاردنەكان���ەوەك یاخود بایكۆتی‬ ‫ئ���ەو هەڵبژاردنان���ە ب���كات‪ .‬ئەوەش‬ ‫لەكاتێكدای���ە دوێن���ی ئەنجومەن���ی‬ ‫س���ەرکردایەتیی حزبەكەی لەکەرکوک‬ ‫بڕیاری بایکۆتكردنی هەڵبژاردنەكانی‬ ‫دا لەکەرکوک‪.‬‬ ‫بەپێ���ی قس���ەی ش���اخەوان ئەو‬ ‫بڕی���ارەی س���ەركردایەتی حزبەكەیان‬ ‫لەكەرك���وك لەو روانگەی���ەوە بوە كە‬ ‫هەفتەی رابردو پارت���ی داوای كردوە‬ ‫كورد بەلیس���تێكی یەكگرتو لەناوچە‬ ‫كوردس���تانییەكانی دەرەوەی هەرێ���م‬ ‫بەشداری هەڵبژاردنەكان بكات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫وەاڵمیان نەدراوەتەوە‌‪ .‬وتیشی "كورد‬ ‫بەقەوارەی جیاجیا بەشداری هەڵبژاردن‬ ‫ب���كات‪ ،‬چۆن ل���ەروی س���ەربازییەوە‬ ‫ئ���ەو ناوچان���ەی لەدەس���تداوە‪ ،‬ئەوا‬ ‫لەهەڵبژاردنەكانیش���دا لەدەس���تیان‬

‫شاری کەرکوک‬ ‫دەدات"‪.‬‬ ‫ئ���ەو رەخن���ەی لەهاوپەیمان���ی‬ ‫نێ���وان گۆڕان‌و كۆم���ەڵ‌و هاوپەیمانی‬ ‫دیموكراس���ی‌و دادپەروەری گرت‌و وتی‬ ‫گ���ۆڕان‌و كۆمەڵ پێك���ەوە لەكەركوك‬ ‫تەنی���ا ‪ 25‬هەزار دەن���گ دەهێننەوە‪،‬‬ ‫كە ئەوەش تا نەبێتە ‪ 40‬هەزار ناكاتە‬ ‫كورس���ییەك‌‪ .‬وتیش���ی "كەواتە ئەو‬ ‫دەنگانەی كورد بۆ دەفەوتێنن؟"‪.‬‬ ‫لەگەڵ ئەوەی وادەی پێشكەشكردنی‬ ‫داواكاری بۆ پێكهێنانی هاوپەیمانێتی‬ ‫لەكۆمس���یۆنی ب���ااڵی س���ەربەخۆی‬ ‫هەڵبژاردنەكان پێنجش���ەممەی رابردو‬ ‫كۆتایی هات‪ ،‬بەاڵم شاخەوان عەبدواڵ‬ ‫پێی وایە هێشتا دەرفەت ماوە بۆ ئەوەی‬ ‫كورد لەكەركوك‌و ناوچە جێناكۆكەكان‬

‫بەی���ەك لیس���ت بەش���داری ب���كات‪.‬‬ ‫بەوت���ەی ئەو ك���ورد وەك یەدەگ دو‬ ‫هاوپەیمانی لەكۆمسیۆن تۆماركردوە‪،‬‬ ‫هاوپەیمانێتییەك���ی یەكێتی‌و پارتی‌و‪،‬‬ ‫هاوپەیمانێتییەكەی س���ێ الیەنەكە كە‬ ‫بەقس���ەی ئەو دەتوانرێت یەكێكێکیان‬ ‫گەورەبكرێت���ەوەو الیەنی دیكەیان بۆ‬ ‫زیادبكرێت‪.‬‬ ‫داود جوندی ئەندام���ی ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگای موس���ڵ‌و جێگری مەڵبەندی‬ ‫یەكێتی لەشەنگال پێی وایە بەحوكمی‬ ‫ئەوەی ناوچ���ە جێناكۆكەكان لەالیەن‬ ‫عێراقەوە كۆنترۆڵكراونەتەوە‪ ،‬نەخشەی‬ ‫سەربازی كاریگەری لەسەر نەخشەی‬ ‫سیاس���ی‌و ئەنجام���ی هەڵبژاردنەكانی‬ ‫داهات���وی پەرلەمانی عێراق دادەنێت‌‪.‬‬

‫پەیەدە‪ :‬چۆن كۆبان ‌ێ سەركەوت‬ ‫ئەمجارەش عەفرین سەردەكەوێت‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬ ‫لەبەرامبەر هەرەشەکانی ئەردۆغاندا‪،‬‬ ‫بەرپرسێکی پەیەدە ئاماژە بەوە دەکات‬ ‫کە ئەردۆگان رۆڵی دیار‌و بەرچاوی هەبوە‬ ‫لەپەالماردانەكان بۆ سەر كۆبانێ‌‌و گرێ‌‬ ‫سپی‌و ناوچەكانی تر‪ ،‬بەاڵم شكستیی‬ ‫هێناوە‪ .‬ئێستاش كە هەڕەشە لە‌عەفرین‬ ‫دەكات‪ ،‬بەهەمان شێوە هەر بەشی‬ ‫شكست‌و دۆڕاندن دەبێت‪.‬‬ ‫هێزەكانی هاوپەیمان���ان لەراگەیەنراوێكدا‬ ‫ئاش���کرایان کرد کە هێزێكی سەربازی لەژێر‬ ‫سەركردایەتی هێزەكانی سوریای دیموكرات‬ ‫(هەس���ەدە)دا پێکدێن���ن‪ .‬س���لێمان عەلی‬ ‫نوێنەری پارتی یەكێتی دیموكرات لەس���وریا‬ ‫(پەی���ەدە) بە‌ئاوێنەی راگەیاند ئەو هێزە ‪30‬‬ ‫هەزار كەسیەی كە بۆ پاراستنی سنورەكانی‬ ‫باكور‌و رۆژئاوای سوریا بڕیاری دروستكردنی‬ ‫دراوە‪ ،‬قۆناغێك���ی ن���وێ‌ لەناوچەكە دێنێتە‬ ‫پێشەوە‪.‬‬ ‫ئام���اژە بەوەش���دەكات ئاش���كراكردنی‬ ‫پێكهێنان���ی ئەو هێ���زە لەالی���ەن ئەمریكاو‬ ‫هاوپەیمانانەوە‪ ،‬پەیامێكە بۆ ئەو الیەنانەی‬ ‫لەپیالنێ���ك دەگەرێن تا پەالم���اری باكور‌و‬ ‫رۆژئاوای كوردستان بدەن‪ .‬ئەو وتی "هەنگاو‬ ‫بەهەن���گاو پرۆس���ەی پێكهێنان���ی هێزەكە‬ ‫دەچێتە پێش���ەوە‪ .‬دەمەوێت ئەوە بەهەمو‬ ‫الی���ەك رابگەیەنم ک���ە پێكهێنانی ئەم هێزە‬ ‫ب���ۆ دژایەتی هی���چ واڵت‌و الیەن‌و كەس���ێك‬ ‫نیە‪ ،‬تەنها‌و تەنها ئەركی پاراس���تنی خاك‌و‬ ‫گەلی ئەو ناوچانەیە كە پاراستنی لەئەستۆ‬ ‫دەگرێت"‪.‬‬ ‫پێش���ی وایە پێكهێنانی هێزی پاراستنی‬ ‫س���نور بۆ پاراس���تن‌و زیندو هێش���تنەوەی‬ ‫ئەزمون���ی دیموكراس���ی‌و یەكێت���ی نێ���وان‬ ‫نەتەوەكانی ناوچەكەیە‪ .‬لەبارەی كاردانەوە‬ ‫توندەكان���ی توركیا لە‌دوای ئاش���كراكردنی‬ ‫پێكهێنان���ی هێ���زە س���ەربازییەكە لەالیەن‬ ‫ئەمریكا‌و هاوپەیمانانەوە‪ ،‬ئەو وتی "لەدوای‬ ‫ئەو دۆخەی لەس���وریا‌و رۆژئاوای كوردستان‬

‫دروس���تبوە‪ ،‬بەدرێژایی شەش ساڵ رەجەب‬ ‫تەیب ئەردۆگان‌و حكومەتی توركیا هەمیشە‬ ‫بەلێدوان‌و بەكردار دژایەتی دەستكەوتەكانی‬ ‫گەلی س���وریا لەباكور‌و رۆژئاوای سوریایان‬ ‫کردوە‪ .‬ئ���ەردۆگان رۆڵی دی���ار‌و بەرچاوی‬ ‫هەب���وە لە‌پەالماردانەكان بۆ س���ەر كۆبانێ‌‌و‬ ‫گرێ‌ س���پی‌و ناوچەكانی تر‪ ،‬بەاڵم شكستیی‬ ‫هێناوە‪ .‬ئێس���تاش كە هەڕەش���ە لە‌عەفرین‬ ‫دەكات‪ ،‬بەهەم���ان ش���ێوە ه���ەر بەش���ی‬ ‫شكس���ت‌و دۆراندن دەبێت لەبەرامبەر گەلی‬ ‫خۆراگری عەفرین‪ .‬چۆن كۆبانێ‌ سەركەوت‪،‬‬ ‫ئەمجارەش عەفرین س���ەردەكەوێت‪ .‬كات بۆ‬ ‫توركیا تێپەڕیوە‌و جارێكی تر ناتوانێت رێگە‬ ‫لەبەرەوپێشچونەكانی رۆژئاوای كوردستان‌و‬ ‫باكوری سوریا بگرێت"‪.‬‬ ‫لەبەرامبەریش���دا نەواف رەشید بەرپرسی‬ ‫كۆمیت���ەی ئەنجومەن���ی نیش���تمانی كورد‬ ‫لەس���وریا (ئەنەكەس���ە) لەهەولێ���ر پێ���ی‬ ‫وای���ە رێككەوتنی ئەمری���كا‌و پارتی یەكێتی‬ ‫دیموكرات لەس���وریا (پەی���ەدە) كاتیە‪ .‬ئەو‬ ‫وت���ی "ئێم���ە وەك سیاس���ەتمەدار هەرگیز‬ ‫ل���ەو بڕوایەدانی���ن ویالیەتەیەكگرتوەكان���ی‬ ‫ئەمری���كا لەس���ەر حس���اب‌و بەرژەوەن���دی‬ ‫توركی���ا پەیوەندی لەگەڵ دەس���ەاڵتدارانی‬ ‫رۆژئاوای كوردس���تان دروستبكات‪ .‬ئەمریكا‬ ‫لەپێناوی پەكەكە‌و پەیەدە ناچێت پشت لەو‬ ‫پەیوەندی���ە مێژوییە بكات كە لەگەڵ توركیا‬ ‫هەیەتی"‪ .‬ئەو پێشیوایە پێكهێنانی ئەو هێزە‬ ‫سەربازییەی لەالیەن هاوپەیمانان‌و ئەمریكاوە‬ ‫بڕیاری لەسەر دراوە‪ ،‬بۆ كاتێكی دیاریكراو‌و‬ ‫ش���ەڕكردنیان لەگ���ەڵ چەكدارەكانی داعش‬ ‫دەبێت‪.‬‬ ‫ن���ەواف رەش���ید‪ ،‬بە‌ئاوێن���ەی راگەیاند‬ ‫ئەنجومەن���ی نیش���تمانی ك���وردی س���وریا‬ ‫(ئەنەكەس���ە) داوا لە‌هاوپەیمان���ان‌و توركیا‬ ‫دەكات‪ ،‬یارمەت���ی پێش���مەرگەی رۆژئاڤ���ا‬ ‫بدەن‌و پش���تی پێببەس���تن بۆ پاراس���تنی‬ ‫خاكی رۆژئاوای كوردس���تان‪ .‬لە‌وەاڵمی ئەو‬ ‫پرس���یارەی تۆركیا چۆن ه���اوكاری هێزی‬ ‫پێشمەرگەی رۆژئاوا دەكات لە‌كاتێكدا وەك‬ ‫دوژم���ن پەالماری رۆژئ���اوا دەدات‪ ،‬ئەو وتی‬

‫"راس���تە توركیا دوژمنە‪ ،‬بەاڵم دراوسێمانە‪،‬‬ ‫هێزێك���ی گرنگ‌و كاریگەری���ی ناوچەكەیە"‪.‬‬ ‫رەخنەشی لەهێزەكانی پەیەدە‌و شەرڤانانی‬ ‫رۆژئاوای كوردس���تان‌و هێزەكانی س���وریای‬ ‫دیموك���رات گرت س���ەبارەت ب���ەوەی جگە‬ ‫لەناوچەكانی رۆژئاوای كوردستان‪ ،‬دەیانەوێت‬ ‫ئەو ناوچانەش بپارێزن كە خاكی كوردستان‬ ‫نیە‪.‬‬ ‫ئەمری���كا‌و‬ ‫ویالیەتەیەكگرتوەكان���ی‬ ‫لەراگەیەنراوێكیان���دا‬ ‫هاوپەیمانەكان���ی‬ ‫ئاشکرایان کرد هێزێكی ‪ 30‬هەزار كەسی لەو‬ ‫ناوچانەی لەژێر كۆنترۆڵی هێزەكانی سوریای‬ ‫دیموكراتدایە پێکدێنن‪ .‬ئاماژە راشیان گەیاند‬ ‫ئەوهێزەی دروس���تی دەك���ەن‪ ،‬چەكدارانی‬ ‫باك���ور‌و رۆژهەاڵت���ی س���وریا‌و یەكینەكانی‬ ‫پاراس���تنی گەل لەخۆ دەگرێ���ت‌و هێزەكانی‬ ‫سوریای دیموكرات سەركردایەتی دەكەن‪.‬‬ ‫ئاش���كراكردنی پێكهێنان���ی هێزێك���ی‬ ‫راهێن���راوی س���ەربازیی پرچ���ەك لەالیەن‬ ‫ئەمریكا‌و هاوپەمانەكانیەوە‪ ،‬توركیای توڕە‌و‬ ‫نیگ���ەران ك���ردوە‪ .‬لەمبارەی���ەوە وتەبێژی‬ ‫س���ەرۆكایەتی كۆماری توركیا‪ ، ،‬ئیبراهیم‬ ‫كاڵن رایگەیاند ئەمەریکا کۆمەڵێک هەنگاوی‬ ‫نیگەرانبەخش دەگرێتە بەر بۆ شەرعیەتدان‬ ‫بەیەکینەکانی پاراستنی گەل‪ ،‬بۆ ئەوەی بۆ‬ ‫هەمیش���ە لە‌ناوچەک���ەدا بمێننەوە‪ .‬ئەمەش‬ ‫شتێکە جێی قبوڵکردن نیە‪.‬‬ ‫هاوپەیمانان بەبێ‌ گوێدان بەنیگەرانیەكانی‬ ‫توركی���ا‪ ،‬لەبارەی پێكهاتەی ئ���ەو هێزەوە‬ ‫رایانگەیان���د بەش���ێكی س���ەربازانی هێزە‬ ‫نوێیەکە لەش���ەڕوانەکانی پێشوی هێزەکانی‬ ‫س���وریای دیموکرات پێکدێن‪ .‬لە‌ئێستاش���دا‬ ‫لەئامادەكاریدان ئەو بەش���انەی ماونەتەوە‬ ‫ت���ەواوی بك���ەن‪ .‬هاوپەیمان���ان ه���ۆكاری‬ ‫پێكهێنان���ی ئ���ەو هێزەیانگەڕان���دەوە ب���ۆ‬ ‫ئ���ەوەی "لەبەرئەوەی ش���ەڕی دژی داعش‬ ‫لەتەواوبوندای���ە‪ ،‬ئەرکێکی ن���وێ دەدرێت‬ ‫بە‌‪ ١٥‬هەزار ش���ەڕڤانی هێزەکانی س���وریای‬ ‫دیموک���رات ئەرکێکی نوێی���ان پێبدرێت کە‬ ‫ئەوەیش پاراس���تنی س���نوورەکانە لەگەڵ‬ ‫تورکیاو عێراق"‪.‬‬

‫پێشبینیش دەكات بەو هۆیەوە دەنگی‬ ‫كورد لەناوچە دابڕاوەكان لەس���ەدا ‪50‬‬ ‫رو لەكەمی بكات‪.‬‬ ‫ئ���ەو پێش���ی وای���ە ناكۆكییەكانی‬ ‫نێ���وان كورد خ���ۆی‪ ،‬بەتایبەت نێوان‬ ‫یەكێتی‌و پارتی‪ ،‬كاریگەرییەكی خراپ‬ ‫لەس���ەر بنكەی جەماوەرییان لەناوچە‬ ‫جێناكۆكەكان دادەنێت‪.‬‬ ‫سەبارەت بە‌هاوپەیمانی سێ الیەنە‬ ‫كوردییەكەش پێی وانییە هیچ دەنگێك‬ ‫لەناوچەکانی موس���ڵ بەدەستبهێنن‪،‬‬ ‫چونكە بەقسەی ئەو كورد لە‌پارێزگای‬ ‫نەینەوا بەسەر یەكێتی‌و پارتیدا دابەش‬ ‫ب���وەو حزبەكانی دیكە هیچ پێگەیەكی‬ ‫جەماوەریان نەبوە‪ .‬باس���ی لەوەشكرد‬ ‫ك���ە لەهەڵبژاردنی پێش���ودا‪ ،‬یەكێتی‬

‫نزیكەی ‪ 78‬هەزار دەنگ‌و پارتی زیاتر‬ ‫لە‌‪ 100‬هەزار دەنگیان لەنەینەوا هەبوە‪.‬‬ ‫بەاڵم بەهەمو حزبە‌كوردییەكانی دیكە‬ ‫ئینجا نزیك���ەی ‪ 15‬ه���ەزار دەنگیان‬ ‫هەبوە‪.‬‬ ‫بەاڵم زمناكۆ جەالل رێكخەری ژوری‬ ‫هەڵبژاردنی بزوتنەوەی گۆڕان پێیوایە‬ ‫نییە كورد لیستەكانیش���ی جیاواز بن‬ ‫لەناوچ���ە جێناكۆك���ەكان زیان بكات‪،‬‬ ‫بەڵكو زیانی كورد لەوەدابو كە پارتی‌و‬ ‫یەكێتی بەسەر ناوچە دابڕێنراوەكاندا‬ ‫هێنایان‪.‬‬ ‫هاوپەیمان���ی نیش���تمانی ك���ە‬ ‫لە‌گ���ۆڕان‌و كۆم���ەڵ‌و هاوپەیمان���ی‬ ‫دیموكراسی‌و دادپەروەی پێكهاتوە‪،‬‬ ‫ب���ۆ بەش���داریكردن لەهەڵبژاردن���ی‬

‫پەرلەمان���ی عێ���راق لەكەرك���وك‌و‬ ‫ناوچ���ە دابڕێن���راوەكان‪ ،‬دەرگای‬ ‫بەڕوی هەمو الیەنەكان���دا كراوە بو‬ ‫جگە لە‌پارتی‌و یەكێتی‪ .‬س���ەبارەت‬ ‫بەه���ۆكاری داخس���تنی دەرگای‬ ‫هاوپەیمانێتییەكەی���ان ب���ەڕوی ئەو‬ ‫دو حزب���ەدا‪ ،‬زمناك���ۆ ج���ەالل وتی‬ ‫"ئێم���ە پێمانوایە ئەوانە بەرپرس���ن‬ ‫لە‌لەدەس���تدانی لەسەدا ‪51‬ی خاكی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬بۆی���ە پێم���ان وانییە‬ ‫دابەزین لەیەك لیستدا لەگەڵ ئەوان‬ ‫لەقازانجی ئێمە بێت"‪.‬‬ ‫رێكخ���ەری ژوری هەڵبژاردنەكانی‬ ‫بزوتنەوەی گۆڕان ئاماژەی بەوەشدا‬ ‫كە ئەم���ان خۆیان بەبەدیلی پارتی‌و‬ ‫یەكێت���ی دەزانن‌و پێش���ی وایە لەو‬ ‫ناوچان���ە هاوپەیمانێتییەكەی���ان‬ ‫دەتوانێت دەنگێكی باشتر لەیەكێتی‌و‬ ‫پارتی بهێنێت‪.‬‬ ‫ئەبوبەكر كاروانی‪ ،‬سیاسەتمەداری‬ ‫ئیس�ل�امی س���ەربەخۆ پێ���ی وایە‬ ‫دەنگی ك���ورد لەكەرك���وك‌و ناوچە‬ ‫دابڕێن���راوەكان بەدڵنیایی���ەوە كەم‬ ‫دەكات‌‪ .‬ئاماژەی بەوەشكرد كێشەی‬ ‫گەورەی كورد ئەوەی���ە كە "هاودید‬ ‫نیی���ە" بۆ مامەڵەك���ردن لەگەڵ ئەو‬ ‫ناوچان���ەدا لەكاتێكدا ئ���ەو ناوچانە‬ ‫لەبەردەم مەترسی گەورەدان‪ .‬ئەوەش‬ ‫بە‌گەورەترین كارەسات ناودەبات كە‬ ‫لەسەرئاستی حزبی بیر لەچارەنوسی‬ ‫ئەو ناوچانە دەكرێتەوە‪.‬‬ ‫كاروانی ئاوارەیی بەشێكی خەڵكی‬ ‫ناوچەك���ە‌و دروس���تبونی نائومێدی‬ ‫لەالیان‌‪ ،‬هەروەها نەبونی دەسەاڵتی‬ ‫كورد لەو ناوچانە بەهۆكار دەزانێت‬ ‫بۆ ئەوەی دەرئەنجامی هەڵبژاردنەكان‬ ‫لەداهاتودا لەبەرژەوەندی خەڵكی ئەو‬ ‫ناوچانەو ناسنامە كوردستانییەكەیدا‬ ‫نەش���كێنەوە‪ .‬بەدوریش���ی نازانێت‬ ‫بەغدا لەسەر بنەمای ئەو هەلبژاردنانە‬ ‫ئی���دارەی ناوچ���ەكان دابڕێژێتەوەو‬ ‫بیانكاتە پێ���وەر ب���ۆ مامەڵەكردن‬ ‫لەگ���ەڵ داهات���وی ئ���ەو ناوچانەدا‪.‬‬ ‫وتیش���ی "رەنگە عێراق هەوڵ بدات‬ ‫لەڕێگەی پەرلەمانەوە چارەنوس���ی‬ ‫ئەو ناوچانە دیاری بكات‪".‬‬

‫ریکالم‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫لەچەمچەماڵ چی رویدا؟‬

‫‪3‬‬

‫کوژرانی فەرماندەیەکی سەربەهێزەکانی کۆسرەت رەسوڵ ملمالنێکانی ناو یەکێتی ئاڵۆزتر دەکات‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬

‫كاتژمێر ‪ 2:30‬خولەكی بەرەبەیانی‬ ‫دوشەممە‪ ،‬كاتێك هێزەكانی دژەتیرۆر‬ ‫دەیانەوێت بڕیارێكی حكومەتی‬ ‫عێراق بۆ گواستنەوەی زیندانیانی‬ ‫گرتوخانەی فیدراڵی چەمچەماڵ‬ ‫بۆ زیندانی فیدرالی سوسێ بكەن‪،‬‬ ‫چەند چەكدارێك روبەڕوی ئەو‬ ‫هێزانە دەبنەوە‪ .‬سەرەنجام شەڕ‬ ‫لەنێوان ئەو چەكدارانەو هێزەكانی‬ ‫دژەتیرۆردا بۆ ماوەی ‪ 35‬خولەك‬ ‫بەردەوام دەبێ‪ ،‬لەئاكامدا یەكێك‬ ‫لەچەكدارەكان دەكوژرێت‌و سیانی‬ ‫دیكەیان برینداردەبن‌‪ .‬هەروەها ‪5‬‬ ‫كەسی دیكەشیان لەالیەن هێزەكانی‬ ‫دژەتیرۆرەوە بەدیل دەگیرێن‪.‬‬ ‫بەپێ���ی راگەیەن���دراوی دژەتیرۆر‬ ‫لەب���ارەی روداوەك���ەوە‪ ،‬گرتوخانەی‬ ‫فیدراڵ���ی چەمچەم���اڵ بەبڕی���اری‬ ‫وەزارەتی دادی عێراقی داخراوە‪ .‬بەاڵم‬ ‫بەپێی زانیارییەكانی ئاوێنە بڕیارەكەی‬ ‫عێراق بۆ داخس���تنی ئەو گرتوخانەیە‬ ‫بەرێككەوت���ن ب���وە لەگ���ەڵ یەكێتی‬ ‫نیشتمانی كوردستان‪ .‬ره‌مەك ره‌مه‌زان‬ ‫قائیمقامی قه‌زای چه‌مچه‌ماڵ رایگه‌یاند‬ ‫بو‌ ئه‌و كه‌سه‌ی له‌و په‌الماره‌دا كوژراوه‌‬ ‫ئام���ۆزای عه‌بدوڵاڵ كوێخ���ا موباره‌كی‬ ‫باژێڕوانی مه‌ك���ۆی بزوتنه‌وه‌ی گۆڕانه‌‬ ‫له‌چه‌مچه‌ماڵ‪ ،‬هه‌روه‌ها برینداره‌كانیش‬ ‫چه‌مچه‌ماڵین‪.‬‬ ‫ئەو كەسەی لەروداوەكەدا كوژراوە‪،‬‬ ‫ناوی (بێستون)ەو ناسراوە بە"بێستونی‬ ‫نازمی حەم���ەی س���لێمان"‪ ،‬ئامۆزای‬ ‫عەبدواڵی كوێخ���ا موبارەكەو یەكێكە‬ ‫لە‌فەرماندە س���ەربازییەكانی یەكێتی‬ ‫لەهێزەكانی كۆسرەت رەسوڵ‪.‬‬ ‫بەپێ���ی زانیاریی���ەكان‪ ،‬خواردن���ی‬ ‫زیندانیان���ی گرتوخانەك���ە لەالی���ەن‬ ‫کۆمپانیاکەوە ئامادە دەکرێت کە ئەم‬

‫بێستونی نازمی حەمەی سلێمان‌و کۆسرەت رەسوڵ‬ ‫دو ئامۆزایەوە خاوەنین‌‪ .‬لەگەڵ ئەوەی‬ ‫س���ێ رۆژ پێش���تر ئاگاداركراونەتەوە‬ ‫كە گرتوخانەك���ە چۆڵدەكرێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫بێس���تون ڕازی نەب���وە بەچۆڵكردنی‌و‬ ‫وتویەتی پارەیەك���ی زۆری خواردنیان‬ ‫كەوتۆت���ە الی حكومەت���ی عێراق���ی‌و‬

‫تائێس���تا نەیاندراوەت���ێ‪ .‬بۆیە كاتێك‬ ‫هێزەكان���ی دژە تی���رۆر هات���ون ب���ۆ‬ ‫گواس���تنەوەی زیندانیانی گرتوخانەكە‬ ‫ئەو رێگری لێكردون‪.‬‬ ‫بێس���تون‪ ،‬تەمەن ‪ 41‬ساڵە‪ ،‬پلەی‬ ‫نەقیب بوەو پێشتر لەشەڕی ئەنسار‌و‬

‫داعش���دا بەش���داری ك���ردوەو چەند‬ ‫جارێك برین���دار بوە‪ .‬دو برای هەیە‪،‬‬ ‫یەكێكیان گۆڕان���ەو كارگێڕی مەكۆی‬ ‫ئەو بزوتنەوەیە لەقەزای چەمچەماڵ‌‪.‬‬ ‫هەرچ���ی براكەی دیكەیەتی ئێس���تا‬ ‫ئامر لیوای���ە الی پارتی‪ .‬بنەماڵەكەی‬

‫كوژرانی بێستون‬ ‫وەك بەشێك‬ ‫لەملمالنێكانی‬ ‫ناو یەكێتی‬ ‫لێكدەدرێتەوە بەو‬ ‫پێیەی قەاڵكەی‬ ‫چەمچەماڵ بەدەست‬ ‫ئەو هێزەوە بوە كە‬ ‫سەر بە‌كۆسرەت‬ ‫رەسوڵن‌و ئەو‬ ‫هێزەش كە‬ ‫ویستویەتی‬ ‫گرتوخانەكە‬ ‫چۆڵبكات سەر‬ ‫بە‌دژەتیرۆر بون‬ ‫بێستون سەر بەعەش���رەتی شوانن‌و‬ ‫زۆرجار ناكۆكی كۆمەاڵیەتیان هەبوە‬ ‫لەسەر كێش���ەی كوێخایەتی‪ .‬باوكی‬ ‫ئام���ر بەتالیۆن���ی دوی ش���وان بوەو‬ ‫لەسااڵنی هەشتاكانی سەدەی رابردودا‬ ‫شەهید بوە‪.‬‬

‫بێستون دوێنێ هاوكات دو پرسەی بۆ‬ ‫دانرابو‪ .‬یەكێكیان لەالیەن یەكێتییەوە‬ ‫لەناو چەمچەماڵ كە ش���ااڵو كۆسرەت‬ ‫رەس���وڵ‌و حاكم ق���ادر بەش���داریان‬ ‫تێداكردبو‪ .‬پرس���ەكەی دیكەش���یان‬ ‫لەالیەن عەبدواڵی كوێخا موبارەكەوە‬ ‫لەگوندی (هەمزە)ی س���ەر بەقەزای‬ ‫چەمچەماڵ بۆی دانرا بو‪ .‬هەرچەندە‬ ‫عەبدواڵ بەهۆی نائارامی دۆخەكەوەو‬ ‫بون���ی هەواڵ���ی ئەوەی ك���ە یەكێك‬ ‫لەبراكانی لەنێو دەس���تگیركراواندایە‪،‬‬ ‫سەرەتا لەگەڵ ئەوە نەبوە پرسەی بۆ‬ ‫دابنرێت‪ .‬یەكێتییەكان لەچەمچەماڵ‌و‬ ‫گۆڕانەكانی���ش لەگون���دی هەم���زە‬ ‫بەش���داری پرسەی (بێس���تون)یان‬ ‫كردوە‪.‬‬ ‫هەر دوێن���ێ هێزەك���ەی دژەتیرۆر‬ ‫لەچەمچەڵ كشاونەتەوە‪ ،‬بەاڵم هێشتا‬ ‫چەكدارەكانی سەر بە‌عەبدواڵی كوێخا‬ ‫موبارەك لەحاڵەتی ئامادەباشیدابون‪.‬‬ ‫گرتوخان���ەی فیدراڵ���ی چەمچەماڵدا‬ ‫بەه���ۆی روداوەك���ەوە دەس���تكاری‬ ‫نەكراوەو وەك خۆی بە‌بەندكراوەكانی‬ ‫ن���اوی‌و پۆلی���س‌و پاس���ەوانەكانی‬ ‫پێشویەوە ماوەتەوە‪.‬‬ ‫ئەمە لەكاتێكدایە كە كوشتنی بێستون‬ ‫وەك بەشێك لەملمالنێكانی ناو یەكێتی‬ ‫لێكدەدرێت����ەوە بەو پێی����ەی قەاڵكەی‬ ‫چەمچەماڵ بەدەس����ت ئەو هێزەوە بوە‬ ‫كە سەر بە‌كۆس����رەت رەسوڵ‪-‬ن‌و ئەو‬ ‫هێزەش كە ویس����تویەتی گرتوخانەكە‬ ‫چۆڵبكات سەر بە‌دژەتیرۆر بون‪.‬‬ ‫پ���اش كوژران���ی بێس���تون‪-‬یش كە‬ ‫فەرماندەیەكی دیاری سەر بەهێزەكانی‬ ‫كۆس���رەت رەس���وڵ‪-‬ە‪ ،‬كادیر‪-‬ی برای‬ ‫بێس���تون رایگەیاندوە"ئەوان سەرۆکی‌‬ ‫دەزگای‌ دژەتی���رۆر بە‌تۆمەتب���اری‌‬ ‫روداوەکە دەزانن‪".‬‬ ‫رەنگە ئەم روداوەش ملمالنێكانی ناو‬ ‫یەكێتی بەرەو ئاقارێكی ئاڵۆزتر ببات‪.‬‬

‫ره‌وته‌كه‌ی‌ عه‌مار حه‌كیم له‌سلێمان ‌ی بانگه‌شه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن بۆ لیسته‌كه‌یان ده‌كه‌ن‬

‫سه‌ید عیسا به‌رزنجی‌‪ :‬له‌هه‌وڵی‌ قه‌ناعه‌ت پێكردن ‌ی چه‌ند الیه‌نێكی‌ كوردستانین بۆ ئه‌وه‌ی‌ بێنه‌ ئیتیالفه‌كه‌ ‌ی‬ ‫عه‌بادی‌‌و هادی‌ عامری‌‌و عه‌مار حه‌كیمه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫سه‌ید عیسا به‌رزنجی‌‪ ،‬به‌رپرسی‌‬ ‫په‌یوه‌ندیه‌كانی‌ ره‌وتی‌ حیكمه‌ له‌شاری‌‬ ‫سلێمانی‌ له‌م گفتوگۆیه‌ی‌ ئاوێنه‌دا‬ ‫ده‌ڵێت "‪ 25‬ئه‌ندامی‌ ره‌وتی‌ حیكمه‌‬ ‫له‌سلێمانیه‌وه‌ چوین به‌شداریمان‬ ‫له‌دامه‌زراندنی‌ ره‌وتی‌ حیكمه‌دا كرد"‪.‬‬

‫سه‌ید عیسا به‌رزنجی‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬له‌كه‌یه‌وه‌ چاالكی‌ سیاسیتان‬ ‫له‌سلێمانی‌ ده‌ستپێكردوه‌و نوسینگه‌تان‬ ‫هه‌یه‌؟‬ ‫س����ه‌ید عیسا به‌رزنجی‌‪ :‬پێش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫نوس����ینگه‌ی‌ ره‌وت����ی‌ حیكم����ه‌ بین‪،‬‬ ‫من وه‌كو خ����ۆم به‌رپرس����ی‌ كاروباری‌‬ ‫ئیسالمی‌ دامه‌زراوه‌ی‌ شه‌هیدی‌ میحراب‬ ‫بوم‪ ،‬كه‌ له‌س����اڵی‌ ‪2004‬ه‌وه‌ له‌سلێمانی‌‬ ‫هه‌یه‌ به‌فه‌رمانی‌ م����ام جه‌الل‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫مام ج����ه‌الل به‌عه‌م����ار حه‌كیمی‌ وتوه‌‬ ‫به‌ب����ێ‌ ره‌زامه‌ندی‌ بڕۆ بۆ س����لێمانی‌‪،‬‬ ‫ئه‌وسا نوس����ینگه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌ له‌س����لێمانی‌‌و هه‌ولێری����ش‬ ‫هه‌ب����ون‪ ،‬پاش ئ����ه‌وه‌ی‌ ره‌وتی‌ حیكمه‌‬ ‫دامه‌زرا‪ ،‬نوس����ینگه‌ی‌ هه‌ولێر راسه‌وخۆ‬ ‫بو به‌نوسینگه‌ی‌ ره‌وتی‌ حیكمه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ به‌رپرس����ی‌ نوس����ینگه‌ی‌‬ ‫س����لێمانی‌ ده‌ستیكێش����ایه‌وه‌‪ ،‬ئ����ه‌وه‌‬ ‫روین����ه‌دا‪ .‬ره‌وتی‌ حیكم����ه‌ پێیانوتین‬ ‫ئیت����ر ده‌بێ����ت دامه‌زراوه‌ی‌ ش����ه‌هیدی‌‬ ‫میحراب حزبی‌ بن‌و به‌ره‌زامه‌ندی‌ خۆیان‬ ‫بێنه‌ ره‌وته‌كه‌وه‌ كاری‌ سیاس����ی‌ بكه‌ن‬ ‫نه‌ك هه‌ر رۆش����نبیری‌‪ .‬هاوكات ده‌بو‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ له‌هه‌رێ����م كار ده‌كه‌ن خۆیان‬ ‫ك����وردو خه‌ڵكی‌ كوردس����تان بن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئێمه‌ لێره‌ له‌رێكخستنه‌كانماندا عه‌ره‌ب‌و‬ ‫فه‌یلیش����مان تیا نییه‌‪ .‬ئه‌وه‌ بو ئێمه‌ش‬ ‫چوین����ه‌ ئه‌و ره‌وت����ه‌وه‌و ‪ 23‬ئه‌نداممان‬ ‫له‌سلێمانیه‌وه‌ بوینه‌ ئه‌ندامی‌ كۆنگره‌ی‌‬ ‫دامه‌زرێنه‌ری‌ ره‌وتی‌ حیكمه‌‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬ئه‌رك‌و كاری‌ ئێوه‌ چییه‌؟‬ ‫س����ه‌ید عیس����ا به‌رزنجی‌‪ :‬ئێمه‌ كاری‌‬ ‫سیاسی‌‌و رۆشنبیریش ده‌كه‌ین‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬جگه‌ له‌س����لێمانی‌ له‌كوێی‌‬ ‫تریش كارو چاالكیتان هه‌یه‌؟‬ ‫سه‌ید عیس����ا به‌رزنجی‌‪ :‬زله‌هه‌ولێر‌و‬ ‫س����لێمانیش نوس����نگه‌مان هه‌یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌دهۆك نیمانه‌‪ ،‬ئه‌ندامیشمان له‌كه‌الر‌و‬ ‫رانیه‌و ش����وێنه‌كانی‌ تری س����لێمانی‌و‬ ‫له‌هه‌ولێریش هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئه‌م ئه‌ندامانه‌ ئیلتیزامی‌‬ ‫حزبیان هه‌یه‌؟‬ ‫سه‌ید عیسا به‌رزنجی‌‪ :‬ئێمه‌ په‌یڕه‌وو‬ ‫پرۆگرام����ی‌ ناوخۆمان هه‌ی����ه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫له‌هه‌ندێ����ك خاڵ����دا ئێم����ه‌و هه‌رێم����ی‌‬ ‫كوردستانیش����ی‌ به‌خشراوین‪ .‬بۆ نمونه‌‬ ‫كه‌س����ێك خۆی‌ بۆ مه‌كته‌بی‌ سیاس����ی‌‬ ‫ره‌وت����ی‌ حیكم����ه‌ هه‌ڵنابژێرێ����ت تا ‪5‬‬ ‫س����اڵ‌ له‌گه‌ڵ‌ ش����ه‌هیدی‌ میحراب كاری‌‬ ‫نه‌كردبێ����ت‪ ،‬به‌اڵم ئێم����ه‌ ئه‌ندامێكمان‬ ‫ئه‌مس����اڵ‌ هه‌ڵب����ژارد ب����ۆ مه‌كته‌ب����ی‌‬ ‫سیاس����ی‌ كه‌ ناوی‌ مامۆس����تا لوقمانه‌و‬ ‫له‌هه‌ولێ����ره‌‪ ،‬منیش خ����ۆم هه‌ڵبژاردو‬ ‫دواتر كشامه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ژماره‌ی‌ ئه‌ندامتان زۆره‌‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردستان؟‬ ‫سه‌ید عیسا به‌رزنجی‌‪ :‬داتای‌ ته‌واوم‬ ‫ال نییه‌‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ نزیكه‌ی‌ ‪ 25‬ئه‌ندامی‌‬ ‫كۆنگره‌ بوین كه‌ له‌سلێمانیه‌وه‌ به‌شداری‌‬ ‫دامه‌زراندنی‌ ره‌وتی‌ حیكمه‌مان كرد‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬وه‌ك ئاش����كرایه‌ ره‌وت����ی‌‬ ‫حیكمه‌و عه‌مار حه‌كیم سه‌ر به‌مه‌زهه‌بی‌‬ ‫شیعه‌ن‪ ،‬ئایا ئێوه‌ش بون به‌شیعه‌؟‬ ‫سه‌ید عیس����ا به‌رزنجی‌‪ :‬ئێمه‌ عێراق‌و‬ ‫ده‌س����توری‌ عێراق كۆممان ده‌كاته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئێم����ه‌ وه‌ك����و ره‌وت ره‌وتی‌ ش����یعه‌و‬ ‫عه‌ره‌ب نین‪ ،‬ره‌وتی‌ عێراقین‪ ،‬عێراقیش‬ ‫بریتی����ه‌ له‌ك����وردو عه‌ره‌ب‌و س����وننه‌و‬ ‫شیعه‌و توركومان‌و مه‌سیحی‌‌و ئێزیدی‌‌و‬

‫له‌هه‌ولێر‌و سلێمانیش‬ ‫نوسنگه‌مان هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم له‌دهۆك نیمانه‌‪،‬‬ ‫ئه‌ندامیشمان له‌كه‌الر‌و‬ ‫رانیه‌و شوێنه‌كانی‌‬ ‫تری سلێمانی‌و‬ ‫له‌هه‌ولێریش هه‌یه‌‬ ‫زه‌رده‌شتی‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ب����ه‌اڵم ئێس����تا هه‌ڵمه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ته‌ش����ییع‌و بێ‌وكردنه‌وه‌ی‌ ش����یعه‌گه‌ری‌‬ ‫باڵوه‌ ئه‌مه‌ به‌شێك نیه‌ له‌و هه‌ڵمه‌ته‌؟‬ ‫سه‌ید عیسا به‌رزنجی‌‪ :‬ئێمه‌ به‌شێك‬ ‫نی����ن له‌وه‌ مه‌گ����ه‌ر ئه‌وه‌ به‌س����ه‌رماندا‬ ‫بس����ه‌پێنرێت‪ ،‬ئه‌گین����ا ئ����ه‌وه‌ی‌ ناوی‌‬ ‫ته‌ش����یع بێت له‌م ره‌وته‌دا به‌دیناكرێت‪،‬‬ ‫با س����ه‌ید عه‌ماریش عه‌مامه‌كه‌ی‌ ره‌ش‬ ‫بێت‪ ،‬ئه‌و بۆ خۆی‌ ش����یعه‌یه‌ به‌اڵم بۆ‬ ‫ره‌وته‌كه‌ شیعه‌ نییه‌‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ب����ه‌اڵم ره‌وت����ی‌ حیكم����ه‌‬ ‫مه‌رجه‌عیه‌تی‌ مه‌زهه‌بی‌ خۆی‌ هه‌یه‌ ئایا‬ ‫ئه‌م مه‌رجه‌عیه‌تانه‌ وه‌ك مه‌رجه‌عیه‌تی‌‬

‫خۆتان سه‌یر ده‌كه‌ن؟‬ ‫سه‌ید عیسا به‌رزنجی‌‪ :‬مه‌رجه‌عیه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئێمه‌ مه‌رجه‌عیه‌تی‌ ئه‌و خه‌ڵكه‌یه‌ له‌ژێر‬ ‫چه‌ت����ر‌و رێنمایی‌ ره‌وته‌كه‌ا كۆبوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫بۆ نمونه‌ كابرایه‌كی‌ مه‌سیحی‌ بێت پاپا‬ ‫مه‌رجه‌عیه‌ت����ی‌ ئێمه‌ له‌ب����ه‌ر رێزی‌ ئه‌و‬ ‫كابرایه‌ كه‌ ئه‌ندامی‌ ره‌وتی‌ حیكمه‌یه‌ رێز‬ ‫له‌مه‌رجه‌عیه‌تیه‌كه‌ی‌ ده‌گرین ئێزیدیش‬ ‫به‌هه‌مانش����ێوه‌ كه‌ ئێستا به‌شێكیان بۆ‬ ‫هه‌ڵبژاردنی‌ عێراق له‌گه‌ڵمانین‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێوه‌ چۆن له‌كوردستانی‌ بون‬ ‫ده‌ڕوانن؟‬ ‫س����ه‌ید عیس����ا به‌رزنج����ی‌‪ :‬ره‌وت����ی‌‬ ‫حیكمه‌كه‌ كار بۆ گه‌یشتن به‌ئامانجه‌كانی‌‬ ‫كورد ده‌گات‪ ،‬به‌پێی‌ ئه‌و ده‌س����توره‌ی‌‬ ‫كورد ده‌ستی‌ له‌نوس����ینه‌وه‌یدا هه‌بوه‌‌و‬ ‫ده‌نگ����ی‌ پێداوه‌ به‌س����ه‌ركردایه‌تی‌ مام‬ ‫جه‌الل‌و كاك مه‌س����عود‪ .‬ئ����ه‌م ره‌وته‌‬ ‫داوای‌ جێبه‌جێكردنی‌ ده‌ستور ده‌كات‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆ ئێوه‌ عێراق له‌پێشتره‌ یان‬ ‫كوردستان؟‬ ‫س����ه‌ید عیس����ا به‌رزنجی‌‪ :‬ب����ۆ ئێمه‌‬ ‫عێراق‌و كوردستانیش گرنگه‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئێ����وه‌ی‌ كورده‌كانی‌ نێو ئه‌م‬ ‫ره‌وت����ه‌ په‌یوه‌ندیت����ان له‌گ����ه‌ڵ‌ عه‌مار‬ ‫حه‌كیم چۆنه‌؟‬ ‫س����ه‌ید عیس����ا به‌رزنج����ی‌‪ :‬من خۆم‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌ك����ی‌ دێرینم هه‌ی����ه‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫عه‌م����ار حه‌كی����م‌و باوك‌و مامیش����یدا‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ من له‌ناو مه‌زهه‌بی‌ شافیعدا‬ ‫په‌روه‌رده‌ بوم‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬ئایا ئێس����تاش خۆت هه‌ر‬ ‫به‌سوننه‌و س����ه‌ر به‌مه‌زهه‌بی‌ شافیعی‌‬ ‫ده‌زانی‌؟‬ ‫س����ه‌ید عیس����ا به‌رزنج����ی‌‪ :‬من خۆم‬ ‫به‌ئیسالمێكی‌ محه‌مه‌دی‌ ده‌زانم‪ .‬باوكم‬ ‫ئیمام‌و خه‌تیب‌و شێخی‌ ته‌ریقه‌ت بوه‌‌و‬ ‫س����ه‌ر به‌هه‌ر مه‌زهه‌بێكیشم كه‌ خزمه‌ت‬ ‫به‌مرۆڤ بكات‪.‬‬

‫ئاوێن����ه‌‪ :‬به‌اڵم باس ل����ه‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫به‌ش����ێك له‌ش����ێخه‌كانی‌ به‌رزنجه‌ بون‬ ‫به‌شیعه‌؟‬ ‫سه‌ید عیسا به‌رزنجی‌‪ :‬ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫ده‌ڵێن شێخه‌كانی‌ به‌رزنجه‌ بون به‌شیعه‌‪،‬‬ ‫جارێ‌ ده‌بێت بزانن شێخه‌كانی‌ به‌رزنجه‌‬ ‫س����ه‌یدن‌و ئه‌والدی‌ سه‌ید موسا‌و سه‌ید‬ ‫عیس����ان‌و له‌ڕه‌چه‌ڵه‌ك����دا ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌‬ ‫بۆ ئیم����ام موس����ای‌ كازم����ی‌ ئیمامی‌‬ ‫حه‌وته‌می‌ ئالوبه‌یتی‌ پێغه‌مبه‌ر‪ .‬وشه‌ی‌‬ ‫ش����یعه‌ش واته‌ ش����وێنكه‌وتو‪ ،‬مه‌عقوله‌‬ ‫یه‌كێك ئیمامی‌ عه‌لی‌ خۆشویس����تبێ‌‌و‬ ‫شوێنكه‌وتوی‌ ئیمامی‌ عه‌لی‌ نه‌بوبێت؟!‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئای����ا به‌نیازن له‌س����لێمانی‌‬ ‫بانگه‌ش����ه‌ی‌ هه‌ڵب����ژاردن بۆ لیس����ته‌‬ ‫هاوبه‌ش����ه‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌‌و حه‌كیم‌و هادی‌‬ ‫عامری‌ بكه‌ن؟‬ ‫سه‌ید عیسا به‌رزنجی‌‪ :‬ئێمه‌ بانگه‌شه‌‬ ‫ب����ۆ خۆم����ان‌و خه‌ڵك����ی‌ س����لێمانی‌‌و‬ ‫كوردستان ده‌كه‌ین‪ ،‬چونكه‌ ئه‌و لیستی‌‬ ‫هاوپه‌یمان����ی‌ س����ه‌ركه‌وتنه‌ی‌ له‌نێوان‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‌و هادی‌ عامری‌‌و عه‌مار‬ ‫حه‌كی����م پێكهات����وه‌‪ ،‬س����ه‌ركه‌وتنێكی‌‬ ‫گ����ه‌وره‌ به‌ده‌س����تده‌هێنێت‌و حكومه‌تی‌‬ ‫ئاینده‌ی‌ عێراق ئه‌مان����ه‌ پێكیده‌هێنن‪،‬‬ ‫ئێس����تا له‌هه‌وڵی‌ قه‌ناع����ه‌ت پێكردنی‌‬ ‫چه‌ند الیه‌نێكی‌ سونی‌‌و كوردستانیشین‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ی‌ بێنه‌ ئه‌م هاوپه‌یمانێتییه‌وه‌‪،‬‬ ‫ت����ا له‌داهاتودا حكومه‌تێك����ی‌ به‌هێزی‌‬ ‫زۆرینه‌ی‌ په‌رله‌مان����ی‌ له‌كوردو عه‌ره‌بی‌‬ ‫شیعه‌و سوننه‌ پێكبهێنرێت‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ئایا ئێوه‌ زیاتر له‌یه‌كێتییه‌وه‌‬ ‫نزیكین یان پارتی‌‌و گۆڕان‌و الیه‌نه‌كانی‌‬ ‫تر؟‬ ‫سه‌ید عیس����ا به‌رزنجی‌‪ :‬سه‌ید عه‌مار‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ‌ كوردس����تان په‌یوه‌ندی‌ نزیك‌و‬ ‫به‌هێز بوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌ م����ام جه‌الل‌و كاك‬ ‫مه‌سعود‌و كاك نه‌وشیروان‌و سه‌الحه‌دین‬ ‫به‌هادینیش به‌هه‌مانشێوه‌‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫بۆ درستکردنی "بلۆکی مێژویی"‬ ‫"جۆرێک لەحەزەر لەنێوان الیەنەکاندا هەیە"‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫ژمارەیەك نوسەر‌و رۆشنبیر‬ ‫كار بۆ ئەوە دەكەن الیەنە‬ ‫رەخنەگرەكانی دەرەوەی یەكێتی‌و‬ ‫پارتی لە‌"بەرەیەكی مێژویی"دا بۆ‬ ‫هەڵبژاردنەكانی داهاتوی هەرێمی‬ ‫كوردستان كۆبكەنەوە بەئامانجی‬ ‫بردنەوە لەپارتی‌و یەكێتی‪ ،‬بەاڵم‬ ‫پێناچێت ئەوەش كارێكی ئاسان‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫لەماوەی رابردودا ئ���اراس فەتاح‌و‬ ‫رێبی���ن ه���ەردی بە‌نوێنەرایەتی ئەو‬ ‫نوس���ەرو رۆش���نبیرانە بەمەبەستی‬ ‫گەیان���دن‌و تاووتوێكردن���ی بیرۆكەی‬ ‫پرۆژەكەی���ان س���ەردانی بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان‪ ،‬یەكگرتوی ئیسالمی‪ ،‬كۆمەڵی‬ ‫ئیسالمی‪ ،‬هاوپەیمانی بۆ دیموكراسی‌و‬ ‫دادپەروەری‌و نەوەی نوێ‪-‬یان كرد‪.‬‬ ‫ئاراس فەتاح‪ ،‬نوس���ەر‌و رۆشنبیر‪،‬‬ ‫لەب���ارەی پێش���وازی ئ���ەو الیەنانە‬ ‫لە‌بیرۆكەكەی���ان بە‌ئاوێنەی راگەیاند‬ ‫هەمو ئەو هێزە سیاسیانە بە‌گرنگییەوە‬ ‫پێش���وازییان لە‌بیرۆكەك���ە کردوەو‬ ‫لەگەڵیان���دا تاوتوێ���ی ئ���ەو پێدراوە‬ ‫کراوە ک���ە لەم دۆخە ئاڵۆزو پەرتەی‬ ‫کوردس���تاندا هیچ هێزێ���ك بەتەنیا‬ ‫دەرەقەتی ئەو داڕمانە گەورانە نایەت‬ ‫کە سیاس���ەت لە‌ھەرێمی کوردستاندا‬ ‫دەربازب���ون‬ ‫بەرھەمیھێن���اوە‪.‬‬ ‫لەدۆخەكەش پێویستی بە‌هێنانەئارای‬ ‫دی���دگای نوێ هەیە كە بتوانێت هیوا‬ ‫بەخەڵكی كوردس���تان ببەخشێتەوە‬ ‫بۆئ���ەوەی لە‌پرۆس���ەی سیاس���ییدا‬ ‫بەشداربێتەوە‪.‬‬ ‫ئاراس فەتاح پێشیوایە هەمو هێزە‬

‫سیاس���ییە رەخنەگرەكانی دەرەوەی‬ ‫پارتی‌و یەكێتی لەدوای دروس���تبونی‬ ‫بزوتن���ەوەی گۆڕان���ەوە لەس���اڵی‬ ‫‪2009‬دا كاری���ان كردوە ب���ۆ ئەوەی‬ ‫سیس���تمی سیاس���ی هەرێم بكرێتە‬ ‫پەرلەمانی���ی‪ ،‬دژایەت���ی گەندەڵ���ی‬ ‫بكرێ���ت‌و حوكمڕانییەك���ی ب���اش‬ ‫بە‌واتای حوكمڕان���ی هاواڵتی بونیاد‬ ‫بنرێت‪ .‬ب���ەاڵم بەبڕوای ئ���ەو وێڕای‬ ‫ئەو نزیكایەتییەی نێ���وان ئەو هێزە‬ ‫سیاس���ییانە‪ ،‬جۆرێك لەبێ متمانەیی‬ ‫لەنێوانیاندا بەدی دەكرێت‪ .‬ئەو وتی‬ ‫"ناتوانم بڵێم جی���اوازی لەنێوانیاندا‬ ‫هەی���ە‪ ،‬بەڵك���و جۆرێ���ك لە‌حەزەر‬ ‫هەی���ە‪ .‬س���ەرەڕای ئەوە هێ���ز هەیە‬ ‫نوێی���ەو دەیەوێت بەتەنیا خۆی لەناو‬ ‫پرۆس���ەی هەڵبژاردندا تاقیبكاتەوە‪،‬‬ ‫بۆیە ترس���ی ئ���ەوەی هەی���ە لەناو‬ ‫پرۆژەیەكی گەورەت���ردا گوتارەکانی‬ ‫ونبێ���ت‪ .‬هەندێ���ك هێز هەی���ە تاكو‬ ‫ئێستاكەش خۆی س���اغنەکردۆتەوە‬ ‫وەكو یەكگرتو‪".‬‬ ‫ئاراس پێیوایە گرنگترین شت ئەوەیە‬ ‫كە ھیچیان نکولی لەو راستییە سانایە‬ ‫ناکەن کە ئەو كاولستانەی ‪ 26‬ساڵ‬ ‫تەمەن���ی حوكمڕانیی پارتی‌و یەكێتی‬ ‫لەدونی���ای ئێمەدا دروس���تیكردوە‪،‬‬ ‫هیچ هێزێ���ك بەتەنیا ناتوانێت ببێتە‬ ‫فریادڕەس‌و چاكیبكاتەوە‪.‬‬ ‫باس���ی لەوەش���كرد ك���ە ئەگەری‬ ‫دروس���تكردنی بەرەی���ەک ب���ۆ‬ ‫هەڵبژاردنەكان���ی هەرێم لەنێوان ئەو‬ ‫الیەنان���ەدا گرنگە تاقیبكرێتەوە‪ .‬ئەم‬ ‫رێگای���ەش دەبێت وەک ھیوایەک لێی‬ ‫بڕوانین نەک وەک فریادڕەس���ێک کە‬ ‫ھەمو کێشە کەڵەکەبوەکانی ‪٢٦‬ساڵ‬ ‫حوکمڕانییمان بۆچارەسەربکات‪.‬‬ ‫س���ەبارەت بە‌دروس���تبونی ئ���ەو‬

‫بەرەی���ەش وت���ی "ئێمە لەب���ەردەم‬ ‫روداوێك���ی گرنگدای���ن ئەوی���ش‬ ‫هەڵبژاردن���ە‪ .‬ئەگەر ئ���ەو حزبانەی‬ ‫دەرەوەی دەس���ەاڵت نەتوانن هیوای‬ ‫نوێ بۆ کۆمەڵگای ئێمە دروستبکەن‪،‬‬ ‫باج���ی گ���ەورە دەدەن‪ ،‬چونک���ە‬ ‫گ���ەر لەڕاب���ردودا خۆپیش���اندەران‬ ‫بارەگاكانی���ان س���وتاندن‪ ،‬ئەمجارە‬ ‫ھاواڵتیان دەنگەکانیان دەس���وتێنن‪.‬‬ ‫ئێمە ئەو راستییەمان پێگوتن کە کاری‬ ‫سیاسەت بەرپرس���یارێتی سیاسیی‌و‬ ‫ئەخالقیی���ە بەرامب���ەر بە‌کۆمەڵگا‪.‬‬ ‫ئێمە بەرپرسیارێتی خۆمان بەجێهێنا‬ ‫لە‌گەیاندن���ی دیوە ناش���یرینییەکانی‬ ‫دونی���ای ئێم���ەو چۆنێت���ی ئەگەری‬ ‫واقیعییانەی تێپەڕاندنی‪ ،‬لەداھاتوشدا‬ ‫وەاڵمی کرداری���ی ئەوانیش بەرامبەر‬ ‫ئەو بەرپرسیارێتییە دەبیستین‪".‬‬ ‫كەس���انێك رەخن���ەی ئ���ەوە‬ ‫لەهەوڵەك���ەی ئ���ەم رۆش���نبیرانە‬ ‫دەگ���رن كە ئ���ەوە كاری رۆش���نبیر‬ ‫نییە دەستوەربداتە سیاسەت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئاراس لەوەاڵمی ئەوان���ەدا وتی"ئەم‬ ‫جۆرە قس���انە تەنھا لە‌کوردس���تاندا‬ ‫گوێم لێبوە‪ ،‬لەدونیادا ش���تێک نییە‬ ‫ناوی بێالیەنیی ڕۆشنبیریی بێت گەر‬ ‫مەترسیی لەس���ەر کۆمەڵگا ھەبێت‪.‬‬ ‫رۆش���نبیر دەتوانێت لەڕوی ئینتیمای‬ ‫حیزبییەوە بێالیەن بێت‪ ،‬بەاڵم لەڕوی‬ ‫بەرپرسیارێتی سیاسیی‌و ئەخالقییەوە‬ ‫بێالیەن نییە‪".‬‬ ‫ئ���ەو وتیش���ی "ئ���ەوەی ئەم���ڕۆ‬ ‫لە‌ھەرێم���دا دەگوزەرێ���ت پڕوکان���ی‬ ‫واڵتەکەیە‪ ،‬رۆش���نبیر نابێت لەنێوان‬ ‫ھیچنەکردن‌و شۆڕشدا دیالنێ بکات‌و‬ ‫لە‌پش���تی کۆمپیوتەرەوە چارەسەری‬ ‫میس���الییانەی ناکردەی���ی ب���ۆ ئەو‬ ‫وێرانەی���ە دابنێت‪ .‬ئەرکی رۆش���نبیر‬

‫ئەوەی���ە ھەوڵبدات ئەو ئاگرە ببینێت‬ ‫ک���ە خەریکە ھەموان دەس���وتێنێت‌و‬ ‫دیدگای واقیعی���ی ھەبێت لەچۆنێتی‬ ‫کوژان���ەوەی ئەو ئاگرەک���ە‪ ،‬ئەمەش‬ ‫ھەندێج���ار بە‌جێھێش���تنی ژوری‬ ‫بیرکردن���ەوەو بەش���داری كردەی���ی‬ ‫دەکرێت"‪.‬‬ ‫س���ەرباری هەوڵ���ی پێکهێنان���ی‬ ‫بەرەیەک‪ ،‬ب���ەاڵم لەنێو ئەو هێزانەدا‬ ‫بۆچون هەن كە لەگەڵ دروس���تبونی‬ ‫ی���ەك لیس���تیدا نی���ن‪ .‬بەپێ���ی‬ ‫زانیارییەكانی ئاوێنە بەشێك لەگۆڕان‬ ‫لەگ���ەڵ ئەوەدا نی���ن بزوتنەوەكەیان‬ ‫لەگ���ەڵ بەرهەم س���اڵح پێكەوە بن‪.‬‬ ‫نەوەی نوێ بەهۆی ئ���ەوەی كاتێك‬ ‫شاس���وار عەبدولواحید دەستگیركرا‬ ‫هەڵوێس���تی ئەو الیەنان���ە رون نەبو‬ ‫لەبارەیەوە‪ ،‬پێناچێ���ت لەبەرەیەكدا‬ ‫لەگەڵ ئەو هێزانە بەش���داری بكات‪.‬‬ ‫یەكگرتوی ئیسالمی نیگەرانی ئەوەیە‬ ‫كە چونە نێو بەرەیەكی وا كێشەكانی‬ ‫نێوان باڵەكانی دەڤەری زەردو سەوزی‬ ‫نێوخۆی حزبەكەی توندتربكاتەوە‪.‬‬ ‫رێبین هەردی باس���ی لەوەكرد كە‬ ‫هەمو ئەو هێزانەی ئەوان سەردانیان‬ ‫كردون ئ���ەو هەس���تەیان هەبوە كە‬ ‫پێویستە ش���تێكی تازەو بەرەیەكی‬ ‫گەورەتر دروست بكرێت‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ‬ ‫ئەوەش���داهەر هەمویان كەمێك دودڵ‬ ‫بون ل���ەوەی كە ل���ەڕوی كردەییەوە‬ ‫ئەم كارە رەنگە تەگەرەی لەبەردەمدا‬ ‫بێت‪ .‬رێبین وتیشی "خۆشتان دەزانن‬ ‫دروس���تكردنی یەك لیست لەو هەمو‬ ‫هێزە جیاوازە قورس���ە‪ ،‬بەاڵم لەگەڵ‬ ‫ئەوەش���دا هەمویان وتیان بەجدی بۆ‬ ‫ئەو مەبەستە دەجوڵێن‌و هەوڵدەدەن‬ ‫بەسەر تەگەرەكاندا زاڵ ببن"‪.‬‬ ‫رێبی���ن رەتیناكات���ەوە كە ناكۆكی‬

‫"لەكەركوك هەڕەشە لەهاواڵتیان دەکرێت‬ ‫ماڵەكانیان چۆڵبكەن"‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬ ‫ناکۆکی‌و یەکتر تۆمەتبارکردنی‬ ‫هێزە کوردییەکان بەردەوامە‪ ،‬وەک‬ ‫ئەندامێکی ئەنجومەنی نوێنەران‬ ‫دەڵێت‪ ،‬ئەم ناکۆکییانە "نەك‬ ‫هەر لەكەركوک بەڵکو لەهەرێمی‬ ‫كوردستانیش سەری هاواڵتیانی‬ ‫خورادوە"‪ .‬ئەندامێکی تری‬ ‫ئەنجومەنی نوێنەرانیش رایدەگەیەنێ‬ ‫"لەشاری كەركوك بەهاوكاری هێزە‬ ‫ئەمنیەكان هەڕەشە لەهاواڵتیان‌و‬ ‫ئەو كەسانە دەكرێت كە پۆستێكی‬ ‫حكومییان هەیە تا ماڵەكانیان‬ ‫چۆڵبكەن‪ ،‬یان دەستبەرداری‬ ‫پۆستەكانیان بن"‪.‬‬ ‫ش���وان داودی ئەندامی ئەنجومەنی‬ ‫نوێنەرانی عێراق لە‌فراكسیۆنی یەكێتی‬ ‫دەڵێت "ناكۆكیە سیاس���یەكانی نێوان‬ ‫الیەنە كوردییەكان نەك هەر لەكەركوک‬ ‫بەڵکو لەهەرێمی كوردستانیش سەری‬ ‫هاواڵتیانی خورادوە"‪.‬‬ ‫داودی لەبارەی كێشەكانی ئەمرۆی‬ ‫كەركوك���ەوە بە‌ئاوێن���ەی راگەیان���د‬ ‫كەرك���وك بەه���ۆی بون���ی پێكهاتەی‬ ‫جیاجیا تێیدا تایبەتمەندییەكی دیكەی‬ ‫هەیە بەراورد بە‌شارەكانی تری عێراق‌و‬ ‫هەرێمی كوردستان‪ .‬ئەو وتی "لەدوای‬ ‫لەساڵی ‪2003‬وە‪ ،‬تا ئەمرۆ لەكەركوك‬ ‫ی���ەك هەڵب���ژاردن لەس���اڵی ‪2005‬دا‬ ‫ئەنجامدراوە‌و لەتەواوی هەڵبژاردنەكانی‬ ‫تر بێبەشكراوە‪ .‬راس���تە دوای ساڵی‬ ‫‪ 2003‬كێشەی كەمتر بۆ نەتەوەی كورد‬ ‫لەش���ارەكە هەبوە‪ ،‬بەاڵم ئەوەش���مان‬ ‫لەبی���ر نەچێ���ت نەتەوەكان���ی تر لەو‬ ‫بەروارەوە بەردەوام كێشەیان هەبوە‌و‬ ‫گلەی���ی‌و تێبینی‌و رەخن���ەی خۆیان‬ ‫هەبوە لەس���ەر چۆنیەتی بەرێوەبردنی‬ ‫شارەكە"‪.‬‬ ‫ئاماژە ب���ەوە دەكات تارۆژی ‪16‬ی‬

‫ئۆكتۆبەر نەت���ەوەی كورد لەكەركوك‬ ‫كێش���ەی كەمی هەبوە‌و لەبەرامبەردا‬ ‫نەتەوەكانی تری شارەكە كێشەیان زۆر‬ ‫بوە‪ ،‬بەاڵم لەدوای ئەو بەروارەوە كورد‬ ‫كێش���ەكانی زۆر تربوە‌و لەبەرامبەردا‬ ‫عەرەب‌و نەتەوەكانی دیكە كێشەكانیان‬ ‫كەمت���ر بونەت���ەوە‪ .‬ئەو پێ���ی وایە‬ ‫كێشەكانی كەركوك زیاتر سیاسین نەك‬ ‫ئیداریی‌و ئەمن���ی‪ ،‬رەخنەی توندیش‬ ‫ئاراس���تەی الیەنە كوردیەكان دەكات‬ ‫بەوەی نەیانتوانیوە یەك هەڵوێس���ت‌و‬ ‫ی���ەك دەنگ بن بۆ چارەس���ەركردنی‬ ‫كێشەكانی ش���اری كەركوك‪ .‬وتیشی‬ ‫"لیستی برایەتی كە نوێنەرایەتی گەلی‬ ‫ك���وردی ش���ارەكە دەكات‌و زۆرینەی‬ ‫كورس���یەكانی ئەنجومەن���ی پارێزگای‬ ‫كەركوك پێكدەهێنێت‪ ،‬ئامادەنیە لەناو‬ ‫ئەنجوم���ەن بەیەكگرتوی���ی كۆبێتەوە‬ ‫یان لەگ���ەڵ الیەنەكان���ی دیكەی ناو‬ ‫ئەنجومەن رێككەوتن ئەنجامبدات"‪.‬‬ ‫لەب���ارەی دەنگۆی خۆپیش���اندان‌و‬ ‫نارەزایەتی الیەنی كوردی لەشارەكە‪،‬‬ ‫ئاماژە ب���ەوە دەكات خۆپیش���اندان‌و‬ ‫نارەزایەتی دەربڕین مافێكی سروشتی‌و‬ ‫س���ەرەتایی هەر نەت���ەوە‌و پێكهاتە‌و‬ ‫هاواڵتیەكە‪ .‬ئەو وتی "كاتی خۆش���ی‬ ‫كە كورد لەشارەكە دەسەاڵتی ئیداری‌و‬ ‫ئەمنی بەدەس���تەوە بو‪ ،‬نەتەوەكانی‬ ‫ت���ر خۆپیش���اندان‌و نارەزایەتیی���ان‬ ‫دەردەب���ڕی‌و دەی���ان وت مافەكانمان‬ ‫پێش���ێل دەكرێ���ت‪ ،‬ئێس���تا ئەگ���ەر‬ ‫الیەنی كوردی بیەوێت خۆپیش���اندان‬ ‫ئەنجامبدات بابەتێكی زۆر ئاساییە"‪.‬‬ ‫لەب���ارەی دەنگ���ۆی تەعریبكردنی رەفتارێ���ك بكەین‪ .‬الیەن���ی عەرەبی‬ ‫ش���ارەكە لەالیەن عەرەبی‌ کەرکوک‌و پێی���ان وایە لەدوای س���اڵی ‪2003‬وە‪،‬‬ ‫راكان جب���وری پارێ���زگاری كەركوك الیەنی كوردی غەدری لێكردون‪.‬‬ ‫بەوەكال���ەت‪ ،‬ئەندامەكەی ئەنجومەنی‬ ‫هەرلەبارەی دۆخی ئێس���تای شاری‬ ‫نوێنەران���ی عێ���راق ك���ە لەهەمانكات كەركوك‪ ،‬ئەش���واق ج���اف ئەندامی‬ ‫نوێن���ەری ش���ارەكەیە رایگەیان���د ئەنجومەن���ی نوێنەران���ی عێ���راق‬ ‫لەئەنجام���ی ئەو دۆخەی دروس���تبوە لەفراكس���یۆنی پارتی بە‌ئاوێنەی وت‬ ‫دەبێ���ت چاوەروان���ی هەم���و ج���ۆرە "بە‌بەڵگ���ەوە دەیخەینە ب���ەردەم رای‬

‫بە‌بەڵگەوە‬ ‫دەیخەینە بەردەم‬ ‫رای گشتی كە‬ ‫لەشاری كەركوك‬ ‫بەهاوكاری هێزە‬ ‫ئەمنیەكان هەڕەشە‬ ‫لەهاواڵتیان‌و ئەو‬ ‫كەسانە دەكرێت‬ ‫كە پۆستێكی‬ ‫حكومییان هەیە‬ ‫تا ماڵەكانیان‬ ‫چۆڵبكەن‪ ،‬یان‬ ‫دەستبەرداری‬ ‫پۆستەكانیان بن‬

‫لەن���او ئەو هێزانە هەبێت بۆیە ئەمان‬ ‫پێش���وەختە بێیانوت���ون "گرنگترین‬ ‫ش���ت ئەوەیە ئەو قس���انە نەكەن كە‬ ‫لەراب���ردودا كێ چی كردوەو كێ چی‬ ‫نەك���ردوە‪ ،‬بەڵكو هەموتان وا قس���ە‬ ‫لەگ���ەڵ یەكتربكەن كە بۆ س���بەینێ‬ ‫بەیەك���ەوە دەتوان���ن چ���ی بكەن‌‪،‬‬ ‫لێپێچینەوە لەرابردوی یەكتر مەكەن‌و‬ ‫خاڵی هاوبەش بدۆزنەوە"‪.‬‬ ‫پێشی وایە ئەو هێزانە ئەگەر هەست‬ ‫بە‌بەپرسیارێتی بكەن‌و دیپلۆماسیانە‬ ‫ئیش لەگ���ەڵ یەكدی بكەن‪ ،‬دەتوانن‬ ‫باز بەس���ەر ئەو ش���تانەی رابردودا‬ ‫ب���دەن‪ .‬لەب���ارەی بون���ی ناكۆك���ی‬ ‫لەنێوان ئ���ەو هێزانەدا رێبین هەردی‬ ‫باسی لەوەش���كرد كە دۆخی نەوەی‬ ‫نوێ تاڕادەی���ەك رەنگە جیاواز بێت‬ ‫لەوانی دیك���ە‪ ،‬بەاڵم هێزەكانی دیكە‬ ‫ئەوەی هەس���تمان پێكرد بەناو هیچ‬ ‫هەستیارییەكیان بەرامبەر بە‌یەكتری‌‬ ‫پیشان نەداو بیرۆكەكەشیان پێ باش‬ ‫بو‪ .‬وتیشی "یەكگرتو تاڕادەیەك دودڵ‬ ‫بو‌و‪ ،‬ئێمەش هەستمان بەوە كرد كە‬ ‫هەست دەكات درزێك كەوتۆتە نێوانی‬ ‫لەگەڵ هێزەكانی دیكەدا‪ .‬ئەمەشمان‬ ‫بە‌الیەنەكان���ی دیك���ە گەیاند‪ .‬هەمو‬ ‫باس���یان لەوەكرد كە ئێمە لەئاستی‬ ‫س���ەرەوە هەمو هەوڵێكمان داوە ئەم‬ ‫درزە دروس���ت نەبێت‪ ،‬بەاڵم هەندێك‬ ‫كادری خ���وارەوەن ش���ەڕە دەن���وك‬ ‫دەكەن‌و كێشەیان دروست كردوە"‪.‬‬ ‫وتیش���ی "ئەگ���ەر بە‌حەماس���ەت‌و‬ ‫قس���ەكردنەكانی ئ���ەو هێزانە بێت‪،‬‬ ‫گەش���بینم كە ئەو لیس���تە دروست‬ ‫بكرێ���ت‪ .‬بەاڵم ئەگ���ەر بیر لەهەندێ‬ ‫تەگەرەی ب���ەردەم بەكردەوەكردنیدا‬ ‫بكەم���ەوە رەنگ���ە منی���ش هەندێك‬ ‫نیگەران بم‪".‬‬

‫لەدونیادا شتێک‬ ‫نییە ناوی بێالیەنیی‬ ‫ڕۆشنبیریی بێت‬ ‫گەر مەترسیی‬ ‫لەسەر کۆمەڵگا‬ ‫ھەبێت‪ .‬رۆشنبیر‬ ‫دەتوانێت‬ ‫لەڕوی ئینتیمای‬ ‫حیزبییەوە بێالیەن‬ ‫بێت‪ ،‬بەاڵم لەڕوی‬ ‫بەرپرسیارێتی‬ ‫سیاسیی‌و‬ ‫ئەخالقییەوە‬ ‫بێالیەن نییە‬

‫"هه‌ندێك‌په‌رله‌مانتار ده‌یانه‌وێ‬ ‫پڕۆژ‌ه یاسای چاکسازی په‌كبخه‌ن"‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬

‫په‌رله‌مانتارێك ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات پڕۆژه‌‬ ‫یاسای خانه‌نشینی‌ موزایده‌ی‌ سیاسیه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسی‌ رێكخراوی‌ ستۆپ بۆ دژه‌گه‌نده‌ڵی‌‬ ‫ده‌ڵێت "ئه‌و پڕۆژه‌ یاسایه‌ هه‌نگاوێكی‌‬ ‫گشتی كە لەشاری كەركوك بەهاوكاری یه‌كجار گرنگه‌‪ .‬خزمه‌تێكی‌ گه‌وره‌ به‌‬ ‫هێزە ئەمنیەكان هەڕەشە لەهاواڵتیان‌و پڕۆسه‌ی‌ گێڕانه‌وه‌ی‌ موڵك‌و ماڵی‌ گشتی‬ ‫ئەو كەس���انە دەكرێت كە پۆس���تێكی ده‌كات"‪.‬‬ ‫حكومیی���ان هەی���ە ت���ا ماڵەكانی���ان‬ ‫ل����ه‌دوای‌ خوێندن����ه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌م����ی‌ پڕۆژه‌‬ ‫چۆڵبك���ەن‪ ،‬ی���ان دەس���تبەرداری‬ ‫پۆس���تەكانیان ب���ن‪ .‬بەرێوەب���ەری یاسای چاكس����ازیكردن له‌موچه‌ی‌ بن دیوارو‬ ‫قوتابخانەی���ەك بە‌بەڵگە پێی وتم كە خانه‌نش����ینی‌ نایاس����ایی‌‌و پله‌تایبه‌ت����ه‌كان‬ ‫چەن���د جارێك هەڕەش���ەیان لێكردوە له‌په‌رله‌م����ان‪ ،‬له‌الی����ه‌ن په‌رله‌مانتاران����ه‌وه‌‬ ‫واز لەپۆس���تەكەی بهێنێت بۆ ئەوەی خوێندن����ه‌وه‌ی‌ جی����ای بۆ ده‌كرێ����ت‪ .‬عومه‌ر‬ ‫عەرەبێ���ك بخەن���ە ش���وێنی‪ .‬كاتێك عینای����ه‌ت ئه‌ندام����ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس����تان‬ ‫پرسیارم لێكرد ئەی بڕیاری چیت دا؟ له‌فراكسیۆنی‌ گۆڕان له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫كه‌سانه‌ی‌ یاس����ای خانه‌نشینی‌ نایانگرێته‌وه‌‌و‬ ‫وتی دەس���تبەرداری پۆس���تەكەم بوم له‌الی����ه‌ن حكومه‌ته‌وه‌ خانه‌نش����ین كراون‪ ،‬با‬ ‫دەمەوێت ژیانی خۆم بپارێزم"‪.‬‬ ‫هه‌ر حكومه‌ت خۆی چۆنی‌ خانه‌نشین كردون‪،‬‬ ‫كەباس‬ ‫لەبارەی ئ���ەو دەنگۆیانەی‬ ‫ئ����اواش بڕیاره‌كه‌ی هه‌ڵبوه‌ش����ێنێته‌وه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫كەرك���وك‬ ‫لەتەعریبكردن���ی ش���اری‬ ‫پڕۆژه‌ یاس����ایه‌ی‌ هاتۆته‌ په‌رله‌مان موزایده‌ی‌‬ ‫ئەو‬ ‫رایگەیاند‬ ‫دەكەن ئەش���واق جاف‬ ‫سیاسیه‌و هیچی‌ دیكه‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫دەنگی‬ ‫عێراق‬ ‫خەڵكی‬ ‫دەستورەی هەمو‬ ‫وتیش����ی‌ "ئ����ه‌و پ����ڕۆژه‌ یاس����ایه‌ جارێك‬ ‫رۆژانە‬ ‫عەبادی‬ ‫حەیدەر‬ ‫بۆ دا‪ ،‬ئێس���تا‬ ‫له‌په‌رله‌مان خوێندن����ه‌وه‌ی‌ یه‌كه‌می‌ بۆكراوه‌‪،‬‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫پێش���ێلی‬ ‫كەركوك‬ ‫لەش���اری‬ ‫دواتر له‌الی����ه‌ن لیژنه‌ی‌ دارای����ی‌‌و لیژنه‌كانی‌‬ ‫بەپێچەوانەی دەستور شارەكە تەعریب دیكه‌وه‌ ده‌هێنرێته‌ په‌رله‌مان‪ ،‬ئه‌وكات قسه‌ی‌‬ ‫دەكرێت‪ .‬ئەم پرۆس���ەیە بەنهێنی نیە خۆمان ده‌بێت‪ .‬ئێس����تا نامه‌وێت له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫بەڵکو پرۆس���ەیەكی زۆر ئاش���كرایە‌و بڕیاری‌ كۆتایی‌ خۆم بڵێم"‪.‬‬ ‫هێ���زە ئەمنیە عێراقیی���ەكان رۆڵێكی‬ ‫ل����ه‌الی خۆیش����ییه‌وه‌ په‌رله‌مانت����اری‬ ‫خراپ دەگێرن بە‌ترس���اندن‌و تۆقاندنی كۆمه‌ڵی ئیس��ل�امی له‌په‌رله‌مانی كوردستان‪،‬‬ ‫كوردانی ش���اری كەرك���وك‪ .‬ئەو وتی س����ۆران عوم����ه‌ر به‌ئاوین����ه‌ی راگه‌یاند پاش‬ ‫"هەر كەس‌و الیەنێك ئەم قس���انەمی ئ����ه‌وه‌ی پرۆژه‌ك����ه‌ له‌كۆبون����ه‌وه‌ی رابردوی‬ ‫پێڕاس���ت نیە‪ ،‬دەتوانم بە‌بەڵگە بۆی په‌رله‌مان����دا خوێندن����ه‌وه‌ی یه‌كه‌م����ی بۆ كرا‬ ‫له‌ئێستادا له‌به‌رده‌م لیژنه‌ په‌یوه‌ندیداره‌كانی‬ ‫بسەلمێنم"‪.‬‬ ‫ئەش���واق جاف‪ ،‬داوا دەكات الیەنە په‌رله‌ماندای����ه‌و په‌رله‌مانت����اران چاوه‌ڕوان����ی‬ ‫كوردیی���ەكان واز لەس���ەنگەرگرتن بۆچون‌و تێبینی لیژنه‌كانن له‌سه‌ر ئه‌و پرۆژه‌‬ ‫لەبەرامب���ەر یەكتر بهێنن‌و هەوڵ بدەن یاسایه‌‪.‬‬ ‫فه‌رمان ڕه‌شاد به‌رپرسی‌ ڕێكخراوی‌ ستۆپ‬ ‫گوتارێك���ی یەكگرتو دروس���ت بكەن‪.‬‬ ‫ئ���ەو وت���ی "كاتی ئەوە نی���ە خۆمان ب����ۆ دژ‌ه گه‌نده‌ڵی‌ له‌باره‌ی‌ پڕۆژه‌ یاس����اكه‌و‬ ‫بە‌تۆمەتباركردن���ی یەكترەوە خەریك جێبه‌جێ كردنییه‌وه‌ بۆ ئاوێنه‌ وتی‌ "له‌كۆنه‌وه‌‬ ‫بكەین‪ .‬خاكێكی زۆری كوردس���تانمان رێكخراوه‌كان ئاماژه‌ی‌ پێده‌كه‌ن‪ .‬ئه‌و پڕۆژه‌یه‌‬ ‫لەدەس���تداوە‌و كەمیمان بەدەس���تەوە پ����ڕۆژه‌ی‌ بایۆمه‌ت����ری حكومه‌ت ب����و‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ماوە‪ .‬ئەو بەشەكەمەی كە ماومانە با شكس����تی هێنا‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێم‬ ‫پارێزگاری لێ بكەین‪ ،‬چونكە ئەویش پاره‌یه‌كی‌ زۆریش����ی‌ بۆ ته‌رخانكرد بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫لەژێر هەڕەش���ە‌و مەترسی گەورەدایە‪ ،‬سودی‌ نه‌بو"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئێمه‌ پێمانوایه‌ ئه‌و پڕۆژه‌ یاسایه‌‬ ‫پیالن هەیە بۆ هەڵوەشاندنەوە‌و لەناو‬ ‫هه‌نگاوێكی‌ یه‌كجار گرنگه‌‪ .‬خزمه‌تێكی‌ گه‌وره‌‬ ‫بردنی هەرێمی كوردستان"‪.‬‬ ‫به‌پڕۆس����ه‌ی‌ گێڕانه‌وه‌ی‌ موڵك‌و ماڵی‌ گشتی‬

‫ده‌كات‪ .‬په‌رله‌مان����ی‌ عێراق كۆمه‌ڵێك مه‌رج ‌ی‬ ‫هه‌یه‌ بۆ یاسای‌ خانه‌نش����ینی‌‪ ،‬پێویسته‌ ئه‌و‬ ‫مه‌رجانه‌ش له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان جێبه‌جێ‌‬ ‫بكرێت‪ .‬ب����ه‌اڵم ئ����ه‌و ڕاس����تیه‌ ده‌ریده‌خات‬ ‫كۆمه‌ڵێك له‌په‌رله‌مانتاران به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیان‬ ‫خستۆته‌ پێشی‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌ گشتی‌‪ .‬ئه‌مه‌ش‬ ‫به‌ئاشكرا ده‌بینرێت له‌په‌رله‌مان كه‌ رێگریه‌ك‬ ‫هه‌یه‌ بۆ چاكسازی‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش ده‌لێت "به‌پێی‌ ئ����ه‌و زانیاریانه‌ی‌‬ ‫به‌ده‌س����ت ئێم����ه‌ گه‌یش����توه‌‪ ،‬هه‌ندێ����ك‬ ‫له‌په‌رله‌مانت����اران ده‌یان����ه‌وێ ئ����ه‌و پ����ڕۆژه‌‬ ‫یاس����ایه‌ په‌كبخه‌ن‌و رێگه‌ نه‌ده‌ن چاكس����ازی‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌ پاساو‌و ڕێگای‌ جیاجیا شه‌رعیه‌ت‬ ‫بده‌نه‌ جێبه‌ج����ێ‌ نه‌كردنی‌ پڕۆژه‌ یاس����اكه‌‪.‬‬ ‫پاساوه‌كانیشیان بریتیه‌ له‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانتاران‬ ‫ل����ه‌دوای‌ ته‌واوكردن����ی‌ كاری‌ په‌رله‌مانت����اری‌‬ ‫نه‌گه‌ڕێنه‌وه‌ سه‌ر كاری‌ پێشویان‌و خانه‌نشین‬ ‫بكرێ����ن‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌ پێم����ان وایه‌ به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫گوش����ارانه‌ی‌ به‌غدا دروس����تیكردوه‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫حكومه‌تی‌ هه‌رێم بۆ چاكسازی‌‌و داواكاریه‌كانی‌‬ ‫ناوخۆیش چاكسازی‌ ده‌وێت به‌وهۆیه‌وه‌ دواجار‬ ‫ئه‌و پڕۆژه‌ یاسایه‌ جێبه‌جێ‌ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی‌ وت "جێبه‌ج����ێ كردن����ی‌ پڕۆژه‌‬ ‫یاس����اكه‌ ڕه‌نگه‌ دوابكه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم له‌نه‌تیجه‌دا‬ ‫هه‌ر جێبه‌جێ‌ ده‌كرێت‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ ژماره‌یه‌ك‬ ‫په‌رله‌مانت����ار پێیان وایه‌ ده‌بێ����ت حكومه‌ت‬ ‫كار له‌س����ه‌ر ئه‌و پڕۆژه‌ یاس����ایه‌ بكات‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌پێچه‌وان����ه‌وه‌ ده‌بێت پڕۆژه‌ی‌ چاكس����ازی‌‬ ‫له‌په‌رله‌مان����ه‌وه‌ كاری‌ له‌س����ه‌ربكرێت‪.‬‬ ‫په‌له‌مانتاران ده‌بێت له‌خۆیانه‌وه‌ ده‌س����ت پێ‬ ‫بك����ه‌ن‪ ،‬به‌اڵم ئه‌گه‌ر بێتو خۆیان پاس����اویان‬ ‫هه‌بێت بۆ رێگه‌گرتن له‌چاكس����ازی‌‪ ،‬ئه‌وكات‬ ‫ناتوانن چاكس����ازی‌ له‌موچه‌ی‌ فه‌رمانبه‌رانی‌‬ ‫وه‌زاره‌ته‌كاندا بك����ه‌ن‪ .‬خه‌ڵكی‌ پێیان ده‌ڵێن‬ ‫ئێ����وه‌ ناتوانن ده‌س����ت له‌ئیمتیازاتی‌ خۆتان‬ ‫هه‌ڵبگرن‪ ،‬چۆن ده‌توانن چاكسازی‌ بكه‌ن؟"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌شی‌ به‌وه‌ كرد "له‌گه‌ڵ به‌رزكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫پڕۆژه‌ یاساكه‌دا ئێمه‌ یاداشتێكمان ئاڕاسته‌ی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌ن����ی‌ وه‌زیران ك����ردوه‌ كه‌ وه‌ك خۆی‌‬ ‫جێبه‌ج����ێ‌ بكرێت‪ ،‬نه‌كه‌وێت����ه‌ ژێر باری‌ هیچ‬ ‫پاساوێك له‌په‌رله‌مانی‌ كوردستان‌و ده‌سكاری‌‬ ‫نه‌كرێت‪ .‬ڕۆحی‌ ئه‌و یاسایه‌ بریتیه‌ له‌چاكسازی‬ ‫كردن له‌یاسای خانه‌نشینی‌‌و ده‌رماڵه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "له‌گ����ه‌ڵ په‌رله‌مانتارانی����ش‬ ‫له‌س����ه‌رخه‌تین‪ ،‬به‌وردی‌ چاودێری‌ جێبه‌جێ‌‬ ‫كردنی‌ ئه‌و پڕۆژه‌ یاسایه‌ ده‌كه‌ین‪ .‬هه‌ركاتێك‬ ‫زانیم����ان ئیراده‌ی����ه‌ك ده‌یه‌وێ����ت ڕێگ����ری‬ ‫لێبكات‪ ،‬ئه‌وكات ئێمه‌ ڕایگش����تی‌ لێ ئاگادار‬ ‫ده‌كه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫كورد ناكۆك به‌ره‌و به‌غدا ده‌چن‬

‫‪5‬‬

‫هه‌ڵبژاردنی‌ ئایاری‌ داهاتو بۆ الیه‌نه‌ كوردییه‌كان رووداوێك ‌ی گرنگ‌و چاره‌نوسساز ده‌بێت‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنە‬

‫هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌ران ‌ی‬ ‫عێراق‪ ،‬كورد به‌سه‌ر چه‌ند لیستێك ‌ی‬ ‫جیاوازدا په‌رت‌و دابه‌ش ده‌كات‪ ،‬وا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت ئه‌مجاره‌ ناكۆكتر له‌رابردو‬ ‫به‌ره‌و ئه‌نجومه‌نی‌ نوێنه‌رانی‌ عێراق‌و‬ ‫به‌غدا بچن‪ ،‬سیاسه‌تمه‌دارێكی‌ كوردیش‬ ‫داوا ده‌كات كورد بایكۆت ‌ی هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌ناوچه‌ جێ‌ ناكۆكه‌كان بكات‪.‬‬ ‫د‪ .‬مه‌حم���ود عوس���مان‪ ،‬كه‌س���ایه‌ت ‌ی‬ ‫ناس���راوی‌ سیاس���ی‌‌و په‌رله‌مانت���ار ‌ی‬ ‫پێش���توری‌ ئه‌نجومه‌ن ‌ی نوێنه‌رانی‌ عێراق‬ ‫پێیوای��� ‌ه هه‌ڵبژاردنی‌ ئای���اری‌ داهاتو بۆ‬ ‫الیه‌ن���ه‌ كوردیی���ه‌كان رووداوێكی‌ گرنگ‌و‬ ‫چاره‌نوسس���از ده‌بێت‪ ،‬له‌وه‌ش نیگه‌ران ‌ه‬ ‫ك��� ‌ه ناكۆكی‌ لیس���ت ‌ه به‌ش���داربوه‌كان ‌ی‬ ‫كوردستان له‌م هه‌ڵبژاردنه‌دا ب ‌ێ وێنه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د چون ‌ی كورد‬ ‫ب���ه‌م په‌رته‌وازه‌ییه‌وه‌ بۆ نێو پرۆس���ه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن���ی‌ عێراق تا بڵێ���ی‌ گاریگه‌ر ‌ی‬ ‫خراپ ‌ی له‌س���ه‌ر پێگه‌ی‌ ك���ورد ده‌بێت‌و‬ ‫ده‌رفه‌ت���ی‌ ئ���ه‌و‌ه بۆ حكومه‌ت���ی‌ عێراق‬ ‫ده‌ڕه‌خس���ێنێت كه‌ زیاتر گوشار بۆ كورد‬ ‫بهێنێ‌‌و نه‌یه‌ت ب���ه‌ده‌م داواكاریه‌كانه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وت ‌ی "ناكۆكی‌ سه‌ركرده‌ سیاسیه‌كان ‌ی‬ ‫كوردس���تان كاریگه‌ری‌ خراپ���ی‌ هه‌بوه‌و‬ ‫هه‌ڵوێست ‌ی كوردی‌ له‌به‌غدا الواز كردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌گ���ه‌ر كورد هه‌ڵوێس���ت ‌ی‬ ‫یه‌كگرت���و نه‌بێ���ت به‌رامب���ه‌ر بە‌به‌غدا‌و‬ ‫به‌رنامه‌یه‌ك ‌ی هاوبه‌شیان نه‌بێت سه‌باره‌ت‬ ‫به‌مافه‌كانی���ان‪ ،‬ئه‌وا دۆخه‌ك���ه‌ به‌خراپ‬ ‫به‌سه‌ر هه‌مو الیه‌نه‌كاندا ده‌شكێته‌وه‌"‪.‬‬

‫ناكۆكی‌ سه‌ركرده‌‬ ‫سیاسیه‌كانی‌‬ ‫كوردستان كاریگه‌ری‌‬ ‫خراپی‌ هه‌بوه‌و‬ ‫هه‌ڵوێستی‌ كوردی‌‬ ‫له‌به‌غدا الواز كردوه‬ ‫هەڵبژاردنی پێشو‬ ‫ناوب���راو ئام���اژ‌ه ب���ه‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه‬ ‫هه‌ڵبژاردن بۆ كورد له‌م س���اته‌وه‌خته‌دا‬ ‫خراپه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ی‌ ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچاو‬ ‫له‌دانیش���توان ‌ی ناوچه‌ ج���ێ‌ ناكۆكه‌كان‬ ‫ئاواره‌و ده‌ربه‌ده‌ر بون‪ ،‬له‌به‌رئه‌و‌ه وا باشه‌‬ ‫بۆ كورد كورد به‌ش���دار ‌ی هه‌ڵبژاردن له‌و‬ ‫ناوچانه‌ نه‌كات‌و بایكۆت بكات‪ ،‬د‪.‬مه‌خمود‬ ‫وت ‌ی "ده‌بێ���ت ك���ورد داوا له‌حكومه‌تی‌‬ ‫عێراق بكات دۆخ ‌ی ئه‌و ناوچانه‌ ئاس���ای ‌ی‬ ‫بكرێت���ه‌وه‌‪ ،‬خه‌ڵكه‌ك��� ‌ه بگه‌ڕێنه‌و‌ه جێ ‌ی‬

‫خۆیان‌و ئی���داره‌ ‌ی هاوبه‌ش پێكبهێنرێت‬ ‫وه‌كو ده‌ستور ده‌ڵێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئێستا دۆخ ‌ی سه‌ربازی ‌ی زاڵه‌‪،‬‬ ‫كورد به‌شدار ‌ی بكات سود ‌ی چی‌ ده‌كات‬ ‫ك ‌ه هیچی‌ ده‌ستناكه‌وێ‌؟!"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ش رونده‌كات���ه‌و‌ه ئه‌گ���ه‌ر‬ ‫هه‌ڵبژاردنی���ش بكرێت‌و كورد به‌ش���دار ‌ی‬ ‫نه‌كات ئ���ه‌وا هه‌ڵوێس���تێك ب���ۆ تۆمار‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئ���ه‌و وت ‌ی "ك ‌ه كورد به‌ش���دار ‌ی‬ ‫نه‌كرد وات���ه‌ رازی‌ نییه‌ له‌دۆخه‌كه‌‪ ،‬ئه‌و‌ه‬

‫باش���تره‌ له‌وه‌ ‌ی به‌شدار بێت‌و الواز بێت‌و‬ ‫هیچیش ‌ی ده‌ستنه‌كه‌وێ‌‌و له‌سه‌ری‌ حساب‬ ‫بكرێت"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌دو سه‌ركرده‌ به‌هێزه‌كه‌ ‌ی‬ ‫عێراق كه‌ ئێس���تا ركه‌به‌رییان ‌ه بۆ ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن ببنه‌وه‌‪ ،‬واته‌ حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‌و‬ ‫نوری‌ مالكی‌‪ ،‬د‪.‬مه‌حمود پێشبینی‌ ئه‌و‌ه‬ ‫ده‌كات عه‌ب���اد ‌ی هه‌ڵبژاردن���ی‌ داهات���و‬ ‫ببات���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "لیس���ت ‌ی عه‌باد ‌ی‬

‫به‌هێزت���ره‌ له‌مالكی‌‪ ،‬عه‌بادی‌ س���ه‌رۆك‬ ‫وه‌زیره‌‌و خاوه‌ن ‌ی دو سه‌ركه‌وتن ‌ی گه‌وره‌ی ‌ه‬ ‫به‌سه‌ر داعش‌و له‌كۆنتڕۆڵكردنه‌وه‌ ‌ی ناوچ ‌ه‬ ‫دابڕێنراوه‌كان‪ ،‬به‌اڵم مالك ‌ی هه‌شت سا ‌ڵ‬ ‫سه‌رۆك وه‌زیر بوه‌و سه‌ركه‌وتو نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئێس���تا ئه‌مه‌ریكاو رۆژئاوا‬ ‫ده‌یان���ه‌وێ‌ عه‌بادی‌ بیبات���ه‌وه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ئێرانی���ش به‌و مه‌رج���ه‌ ‌ی عه‌باد ‌ی له‌گه‌ ‌ڵ‬ ‫فه‌رمانده‌كان���ی‌ حه‌ش���دی‌ ش���ه‌عب ‌ی‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ ئیتیالفێكدا رێكبكه‌وێ‌"‪.‬‬

‫پێش����یوایه‌ ئێ����ران رۆڵ����ی‌ هه‌ب����وه‌‬ ‫له‌كۆكردنه‌وه‌ی‌ شیعه‌كانداو مه‌رجه‌عیه‌تیش‬ ‫به‌هه‌مانش����ێوه‌‪ ،‬كه‌ خوازیارن ده‌س����ه‌اڵت‬ ‫له‌ده‌س����تی‌ ش����یعه‌دا چ����ڕ بكرێت����ه‌وه‌ن‬ ‫ئ����ه‌و وتی‌ "ئێس����تا چانس����ی‌ عه‌بادی‌ بۆ‬ ‫بردن����ه‌وه‌ له‌ناوه‌وه‌و ده‌ره‌وه‌ زۆر به‌هێزتره‌‬ ‫له‌مالكی‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "به‌اڵم گرفتی‌ عه‌بادی‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫هێش����تا كێش����ه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ كوردو س����وننه‌‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬

‫ی سلێامنی‌ ئه‌ندازیاری‌ "ئیتیالفی‌ سه‌ركه‌وتن"ه‌‬ ‫قاسم ‌‬

‫حەیدەر عەبادی‬

‫به‌پێی‌ راپۆرتی‌ رۆژنامه‌ی‌ ئه‌خباری‌ نزیك له‌حزبواڵ ‌ی‬ ‫لوبنان‪ ،‬قاسمی‌ سلێمانی‌ فه‌رمانده‌ی‌ فه‌یله‌قی‌ قودسی‌‬ ‫سوپای‌ پاسداران ئه‌ندازیاری‌ سه‌ره‌كی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫عێراق‌و عه‌رابی‌ پێكهێنانی‌ "ئیتیالفی‌ س����ه‌ركه‌وتن"ی‌‬ ‫عه‌بادی‌‌و هادی‌ عامری‌‌و عه‌مار حه‌كیمه‌‪.‬‬ ‫ئه‌خب����ار ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ش����ه‌ممه‌ی‌ رابردو‬ ‫كۆبون����ه‌وه‌ی‌ عه‌بادی‌ له‌گه‌ڵ‌ ه����ادی‌ عامری‌‌و قه‌یس‬ ‫خزعه‌ل����ی‌‌و ئه‌بو مه‌هدی‌ موهه‌ندی����س‌و فالح فه‌یاز تا‬ ‫به‌ره‌به‌یانی‌ خایاندوه‌و مشتومڕێكی‌ زۆر كراوه‌ له‌سه‌ر‬ ‫چۆنیه‌تی‌ پێكهێنانی‌ لیستێكی‌ هاوبه‌ش‪ ،‬كاتێك ئه‌م‬ ‫گفتوگۆیان����ه‌ خه‌ریكبوه‌ بگاته‌ بن به‌س����ت‪ ،‬له‌ده‌مه‌و‬ ‫به‌یاندا قاسمی‌ سلێمانی‌ گه‌یشتوه‌ته‌ به‌غدا بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫دوا جێ‌ په‌نجه‌ی‌ بخاته‌ س����ه‌ر ئ����ه‌و ئیتیالفه‌ی‌ تاران‬ ‫خوازی����اری پێكهێنانیه‌تی‌‌و بناغه‌كه‌ش����ی‌ له‌عه‌بادی‌‌و‬

‫فه‌رمانده‌كانی‌ حه‌شدی‌ شه‌عبی‌ پێكدێت‪ ،‬پاش ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫دانوس����تانی‌ لیژنه‌ هاوبه‌ش����ه‌كان ده‌گاته‌ رێگه‌یه‌كی‌‬ ‫داخراو‪.‬‬ ‫ئه‌خب����ار ب����اس ل����ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئ����ه‌وه‌ گۆچانه‌‬ ‫سیحرییه‌كه‌ی‌ قاسمی‌ س����لێمانی‌ ده‌بێت له‌پایته‌ختی‌‬ ‫عه‌باس����یه‌كاندا به‌ربه‌ست‌و ئاس����ته‌نگه‌كانی‌ به‌رده‌م‬ ‫راگه‌یاندنی‌ ئیتیالفه‌كه‌ی‌ هاوپه‌یمانی‌ حه‌یده‌ر عه‌بادی‌‌و‬ ‫حه‌ش����دی‌ ش����ه‌عبی‌ هه‌ڵگرتوه‌‌و عه‌م����ار حه‌كیمیش‬ ‫چوته‌ پاڵیان‌و رێككه‌وتنێكیان بۆ به‌هاوبه‌ش����ی‌ چونه‌‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ مۆر كردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌خب����ار ئ����ه‌م ئیتیالف����ه‌ به‌كه‌ش����تییه‌كه‌ی‌ نوح‬ ‫ناوده‌بات كه‌ قاسمی‌ س����لێمانی‌ پشتی‌ پێده‌به‌ستێت‬ ‫بۆ چاره‌س����ه‌ركردنی‌ گ����رژی‌‌و ئاڵۆزییه‌كان����ی‌ واڵتی‌‬ ‫میزۆپۆتامیا‪.‬‬

‫ئایا هه‌ڵبژاردن خۆری‌‬ ‫مالكی‌ ئاوا ده‌كات؟‬

‫گرنگرتین هاوپه‌یامنه‌كانی‌ عێراق كامانه‌ن؟‬ ‫كۆمیس���یۆنی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ عێراق‬ ‫رایگه‌یاند بۆ هه‌ڵبژاردنی‌ مانگی‌ ئایاری‌‬ ‫داهاتو ‪ 54‬هاوپه‌یمانی‌ له‌عێراق تۆمار‬ ‫كراون‌و ه���ه‌ر هاوپه‌یمانیه‌كیش چه‌ند‬ ‫حزبێ���ك له‌خۆده‌گرێ���ت‪ ،‬جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫‪ 205‬حزبی���ش به‌جی���ا به‌ش���داری‌ تیا‬ ‫ده‌ك��� ‌هن‌و ‪ 22‬ملی���ۆن عێراقیش مافی‌‬ ‫ده‌نگدانیان ده‌بێت‪.‬‬ ‫گرنگترین ئیتیالفه‌كانی‌ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫عێراق بریتین له‌‪:‬‬ ‫‪ /1‬ئیتیالفی‌ سه‌ركه‌وتن‬ ‫حه‌ی���ده‌ر عه‌ب���ادی‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬زیات���ر له‌‪ 30‬ح���زب‌و رێكخراو‬ ‫له‌خۆده‌گرێت‪ ،‬له‌وانه‌ رێكخراوی‌ به‌دری‌‬ ‫هادی‌ عامری‌‪ ،‬ره‌وتی‌ حیكمه‌ی‌ عه‌مار‬ ‫حه‌كیم‪ ،‬فه‌زیله‌و ته‌وژمی‌ چاكس���ازی‌‬ ‫ئیبراهیم جه‌عفه‌ری‌‪ ،‬كوتله‌ی‌ مسته‌قلونی‌‬ ‫حسێن شه‌هرستانی‌‪ ،‬كوتله‌ی‌ نه‌ینه‌وای‌‬ ‫وه‌زیری‌ پێشوی‌ عێراق خالید عبێدی‌‪،‬‬ ‫كوتله‌ی‌ عه‌تای‌ فالح فه‌یاز‌و ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫بااڵی‌ ئیس�ل�امی‌‌و ‪ 9‬گروپی‌ حه‌ش���دی‌‬ ‫ش���ه‌عبی‌ له‌وان���ه‌ به‌درو عه‌س���ائیب‌و‬ ‫خۆراسانی‌‌و عه‌باس‌و نوجه‌با‌و حزبواڵو‬ ‫ئیم���ام عه‌ل���ی‌‪ .‬گروپێك���ی‌ چه‌كداری‌‬ ‫ئێزیدیشیان له‌گه‌ڵه‌‬ ‫‪ /2‬ئیتیالفی‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانون‬ ‫ن���وری‌ مالك���ی‌ س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‪ ،‬هه‌ش���ت كوتل���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردن‬ ‫له‌خۆده‌گرێت‪.‬‬

‫‪ /3‬ئیتیالفی‌ سائرون‬ ‫كه‌ ته‌وژمی‌ س���ه‌در س���ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌كات‌و چه‌ن���د حزبێك���ی‌ بچ���وك‬ ‫هاوپه‌یمانی‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫‪ /4‬كۆمه‌ڵه‌ی‌ مه‌ده‌نی‌ بۆ چاكسازی‌‬ ‫ئه‌یاد عه‌الوی‌ جێگری‌ سه‌رۆك كۆمار‬ ‫س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كات به‌هاوپه‌یمان���ی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ س���ه‌رۆكی‌ ئێس���تای‌ په‌رله‌مان‬ ‫سه‌لیم جه‌بوری‌‌و س���اڵح موتله‌گ‌و ‪20‬‬ ‫حزب‌و قه‌واره‌ی‌ سیاسی‌‪.‬‬ ‫‪ /5‬ئیتیالفی‌ هاوكاری‌ عێراق ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌سیل نجێفی‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ده‌كات‌و‬ ‫دیارتری���ن ئ���ه‌و كه‌س���ایه‌تیانه‌ی‌ له‌م‬ ‫ئیتیالفه‌دان بریتین له‌خه‌میس خه‌نجه‌رو‬ ‫ته‌اڵل زه‌وبه‌عی‌‬ ‫‪ /6‬هاوپه‌یمانی‌ عه‌ره‌بی‌ له‌كه‌ركوك‬ ‫هاوپه‌یمان���ی‌ ‪ 10‬كوتل���ه‌‌و حزب��� ‌‬ ‫ی‬ ‫عه‌ره‌بی���ه‌ به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ پارێزگاری‌‬ ‫كه‌ركوك راكان جه‌بوری‌‬ ‫‪ /7‬هاوپه‌یمانی‌ رافیدین‬ ‫حزبە‌مه‌سیحییه‌ ئاشوری‌‌و كلدانیه‌كان‬ ‫ده‌ش���تی‌ نه‌ینه‌واو به‌غدادو كه‌ركوك‌و‬ ‫ناوچه‌كانی‌ تر له‌خۆده‌گرێت‬ ‫‪ /8‬ئیتیالفی‌ توركمان‬ ‫هاوپه‌یمان���ی‌ زیاتر له‌ح���ه‌وت حزبی‌‬ ‫توركومانه‌ به‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ئه‌رش���ه‌د‬ ‫ساڵحی‌‬

‫کورسیی پەرلەمانی عێراق‬

‫قاسمی سلێمانی‬

‫کورسی‬ ‫تەرخان کراوە‬ ‫بۆ کەمینەکان‬

‫ئەنجامی هەڵبژاردنەکانی ساڵی ‪2014‬‬ ‫ژمارەی دەنگدەران‬

‫ئەندامانی هەڵبژێردراو‬ ‫پیاو‬

‫ژن‬

‫کورسیەکان بەسەر دیارترین حزب‌و هاوپەیامنی دابەشدەکرێت‬

‫هاوپەیامنی دەوڵەتی یاسا (نوری مالیکی)‬ ‫کوتلەی ئەحرار (رەوتی سەدر)‬ ‫هاوپەیامنی مواتن (عەمار حەکیم)‬ ‫هاوپەیامنی موتەحیدون (ئوسامە نوجێفی)‬ ‫هاوپەیامنی وەتەنیە (ئەیاد عەلالوی)‬ ‫لەچەند مانگی رابردودا چەندین گۆرانکاریی بەسەر هاوپەیامنی‌و ئەم کوتالنەدا هاتوە‬

‫نوری مالیکی‬ ‫حزب���ی‌ ده‌عوه‌ ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ خۆی‌ "ئیتیالفی‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانون"ه‌‪.‬‬ ‫مالك���ی‌ نه‌یتوانی‌ هێزه‌ كاریگه‌ره‌كان‬ ‫له‌ملمالنێ���ی‌ نێ���وان ن���وری‌ مالكی‌‌و‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌بادی‌ به‌دور بگرێت‪ ،‬له‌چونه‌ ب���ه‌ره‌و ئیتیالفه‌ك���ه‌ی رابكێش���ێت‪،‬‬ ‫نیچو پرۆسه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ كشایه‌وه‌و به‌تایبه‌تی‌ كوتله‌ گرنگه‌كانی‌ ش���یعه‌‌و‬ ‫ئه‌ندام‌و هه‌وادارانی‌ سه‌رپشك كرد كه‌ فه‌رمانده‌كانی‌ حه‌ش���د كه‌ نه‌چونه‌ پاڵ‬ ‫ده‌نگ به‌كام لیستی‌ عه‌بادی‌ یان مالكی‌ ئه‌م ئیتیالفه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئیتیالفی‌ ده‌وڵه‌تی‌ قانون‪ ،‬هه‌ش���ت‬ ‫ده‌ده‌ن‪.‬‬ ‫ئێس���تا س���ه‌رۆك وه‌زی���رو جێگری‌ كوتل���ه‌ی‌ هه‌ڵبژاردنی‌ له‌خۆده‌گرێت كه‌‬ ‫س���ه‌رۆك كۆمار كه‌ هه‌ردوكیان س���ه‌ر زۆربه‌یان كوتله‌و كه‌سایه‌تی‌ نه‌ناسراون‪،‬‬ ‫ی كه‌ كه‌ یه‌كێكیان زاوای نوری‌ مالكیه‌و‬ ‫به‌حزب���ی‌ ده‌ع���وه‌ن یه‌كی‌ س���ه‌رۆك ‌‬ ‫لیستێكن‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك تێبینی‌ ده‌كرێت یه‌كێكیشیان ئامۆزایه‌تی‌‪ .‬بۆیه‌ پێشبینی‌‬ ‫لیس���ته‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌ زۆر رێكخراوترو ده‌كرێت كه‌ هه‌ڵبژاردنی‌ ئه‌مجاره‌ خۆری‌‬ ‫به‌هێزتره‌ له‌لیسته‌كه‌ی‌ نوری‌ مالكی‌ كه‌ نوری‌ مالكی‌ ئاوا بكات‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫وەزارەتی نەوتی عێراق دەیەوێت "كۆمپانیای كار" بگەڕێتەوە‬ ‫بۆ كێڵگەكانی بای حەسەن‌و ئاڤانا‬

‫"گومان دەكرێت كۆمپانیای كار لەگەڵ هەندێك بەرپرسی عێراقی پەیوەندی ژێربەژێریان هەبێت"‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬

‫كۆمپانیای نەوتی باكور بەڕەزامەندی‬ ‫وەزارەتی نەوتی عێراق داوای كردوە‬ ‫كۆمپانیای كار بگەڕێتەوە بۆ هەردو‬ ‫كێڵگەی نەوتی بای حەسەن‌و ئاڤانا‬ ‫لەكەركوك‪ .‬ئەندامێكی لیژنەی‬ ‫نەوت‌و وزە لەپەرلەمانی عێراق‬ ‫دەڵێت"گومان دەكرێت كۆمپانیاكە‬ ‫لەگەڵ هەندێك بەرپرسی عێراقی ژێر‬ ‫بەژێر پەیوەندی گوماناویان هەبێت‪".‬‬ ‫رۆژی ‪8‬ی ئەم مانگ����ە ئەنجومەنی‬ ‫نوێنەرانی عێ����راق بەزۆرینەی دەنگ‬ ‫بڕیاری����دا بەپابەند كردن����ی وەزارەتی‬ ‫نەوت بۆ راگرتنی كارەكانی "كۆمپانیای‬ ‫كار" لەكێڵگە نەوتییەكانی كەركوكدا‪.‬‬ ‫لەبەرامبەردا رۆژێك دواتر وەزارەتی‬ ‫نەوت لەبەیاننامەیەكدا رەتیكردەوە ئەو‬ ‫كۆمپانیای���ە لەكێڵگەكان���ی كەركوكدا‬ ‫كاربكات‪ .‬باسی لەوەشكردبو كە چەند‬ ‫كارمەندێكی ئەو كۆمپانیایە لەژورەكانی‬ ‫كۆنت���رۆڵ ماونەت���ەوەو كاردەكەن كە‬ ‫ژمارەی���ان ل���ە ‪ 10‬ك���ەس تێناپەڕێت‬ ‫بەمەبەستی رادەستكردنەوەی ئامێرو‬ ‫دەزگاكانی ئەو ش���وێنە بە‌كارمەندانی‬ ‫كۆمپانیای نەوتی باكور‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم كاوە محەم���ەد‪ ،‬ئەندام���ی‬ ‫لیژنەی نەوت‌و وزە لەپەرلەمانی عێراق‬ ‫بە‌ئاوێن���ەی راگەیاند ئەوەی وەزارەتی‬ ‫نەوت���ی عێ���راق ل���ە بەیاننامەكەیدا‬ ‫باس���ی كردوە وا نییە‪ ،‬راست دەكات‬ ‫كۆمپانی���ای كار لەئێس���تادا لەكێڵگە‬ ‫نەوتییەكانی كەركوك كارناكات بەاڵم‬ ‫نوسراوێك هەیە بەڕەزامەندی وەزارەتی‬ ‫نەوتی عێراقی كە لە ‪30‬ی ئۆكتۆبەری‬ ‫‪ 2017‬ئاڕاستەی پۆلیسی نەوت كراوە‬ ‫بۆ ئەوەی رێگ���ە بدرێت بە‌گەڕانەوەی‬ ‫كۆمپانیای كار بۆ كێڵگە نەوتییەكانی‬ ‫بای حەسەن‌و ئاڤاناو سەرپەرشتی ئەو‬ ‫دو كێڵگەیە بكات‪.‬‬ ‫بەپێی قسەی كاوە محەمەد گومان‬ ‫دەكرێت كۆمپانیاك���ە لەگەڵ هەندێك‬ ‫بەرپرسی عێراقی ژێر بەژێر پەیوەندی‬ ‫گوماناویان هەبێت‪ ،‬لەو سۆنگەیەشەوە‬ ‫ئەم���ان لەپەرلەمانی عێراق دەركردنی‬

‫سوپای فیدراڵی عێراق لەنزیک کێڵگەیەکی نەوت لەکەرکوک‬ ‫ئەو بڕیارەیان بەپێویست زانیوە‪.‬‬ ‫كاوە محەم���ەد ئام���اژەی ب���ەوەدا‬ ‫ك���ە بڕیارەك���ەی پەرلەم���ان پااڵوتن‬ ‫ناگرێتەوە واتە ئەو نەوتە ناگرێتەوە كە‬ ‫دەدرێت بە‌كۆمپانیای كار بۆ پااڵوتن‌و‬ ‫تەنی���ا بەرهەمهێن���ان‌و هەناردەكردن‬ ‫دەگرێتەوە‪.‬‬ ‫بەپێ����ی رێككەوتنێك لەس����ەرەتای‬ ‫‪ 2017‬عێراق رۆژانە ‪ 40‬هەزار بەرمیل‬ ‫ن����ەوت دەدات بە‌كۆمپانیای كار‌و ‪20‬‬ ‫هەزار بەرمی����ل نەوتیش بە‌كۆمپانیای‬ ‫قەی����وان بۆ پااڵوتن‪ .‬بەپێی قس����ەی‬ ‫كاوە محەمەد دواتر ئەوەی كۆمپانیای‬ ‫كار زیادك����راوە بۆ ‪ 80‬هەزار بەرمیلی‬ ‫رۆژان����ە بە‌نرخێ����ك كە ل����ەدەرەوەی‬ ‫یاسای گرێبەستە حكومییەكانە كە بۆ‬ ‫هەر بەرمیلێك ‪ 10‬دۆالرە‪.‬‬ ‫وتیش���ی"ئەمەش هەم���وی دەچێتە‬ ‫بەرژەوەندی حزبی‌و دژی بەرژەوەندی‬

‫خەڵك‌و خەڵك���ی كەركوك بەتایبەتی‬ ‫بەكاردێت‪".‬‬ ‫پااڵوگەك����ەی كۆمپانی����ای كار‪،‬‬ ‫"پااڵوگ����ەی كەڵ����ەك"ەو دەكەوێت����ە‬ ‫شارۆچكەی كەڵەك‪-‬ی سەر بەپارێزگای‬ ‫هەولێر‌و لەس����ەر روب����ەری ‪ 991‬دۆنم‬ ‫زەوی بونیادن����راوە كە لەناوەڕاس����تی‬ ‫ساڵی ‪2009‬دا تەواوكراوە‪.‬‬ ‫بەپێی قس����ەی س����ەرچاوەیەك لە‬ ‫كۆمپانی����ای نەوت����ی باك����ور ئەو ‪10‬‬ ‫كارمەن����دەی كۆمپانی����ای كار كە لە‬ ‫بای حەس����ەن‌و ئاڤان����ا ماونەتەوە بۆ‬ ‫كارپێكردن����ی ئامێرەكانی "هەڵدان"ە‬ ‫لەژوری كۆنترۆڵ ب����ۆ هەناردەكردنی‬ ‫ئەو بڕە نەوتەی رۆژانە لەو كێڵگانەوە‬ ‫رەوانەی پااڵوگەی كەڵەك دەكرێت‪.‬‬ ‫ئەوەش����ی خس����تەڕو "ئەگەر ئەوان‬ ‫ل����ەوێ نەبن كارمەندان����ی كۆمپانیای‬ ‫نەوتی باكور ناتوانن كار بەو ئامێرانەی‬

‫كێڵگەكان بكەن‪ .‬ئەوەش بەرژەوەندی‬ ‫عێراقی تێدایە چونكە ئەگەر وا نەبێت‬ ‫ناتوانێت لەكەڵەك نەوت بپاڵێوێت‪".‬‬ ‫ب����ەاڵم دكت����ۆر بایەزید حەس����ەن‪،‬‬ ‫شارەزای نەوت‌و غاز‌و ئەندامی پێشوی‬ ‫پەرلەمان����ی عێ����راق پێیوایە ئامانجی‬ ‫بڕیارەك����ەی پەرلەمان ئ����ەوە بوە كە‬ ‫بەهیچ ش����ێوەیەك هیچ كارمەندێكی‬ ‫كۆمپانیای كار لەو كێڵگانەی كەركوك‬ ‫نەمێنێت����ەوە ب����ەاڵم بەیاننامەك����ەی‬ ‫وەزارەتی نەوت بڕیارەكەی پەرلەمانی‬ ‫عێراق لەو بارەیەوە بێ بایەخكردوە‪.‬‬ ‫ئ����ەوەش بەبون����ی جۆرێ����ك لەدیدی‬ ‫جی����اواز الی دەس����ەاڵتدارانی عێراق‬ ‫دەزانێت لەبارەی هەن����اردەی نەوتی‬ ‫كەركوكەوە‪.‬‬ ‫بەبڕوای ئ����ەو كاری پەرلەمان نییە‬ ‫پرۆژە بڕیاری لەو ش����ێوەیە دەربكات‬ ‫بەڵكو ئەوە ئیش����ی وەزارەتی نەوتی‬

‫عێ����راق خۆیەتی‌و وەزارەت����ی نەوتی‬ ‫عێراقیش زیاتر ئاگای لەشتەكانە نەك‬ ‫ئەندام پەرلەمانێ����ك كە بۆ موزایەدە‬ ‫ی����ان هەر ش����تێكی دیكە ئ����ەو كارە‬ ‫دەكات‪.‬‬ ‫هەن����اردەی نەوتی كەركوك لەپاش‬ ‫روداوەكانی ‪16‬ی ئۆكتۆبەری س����اڵی‬ ‫رابردوەوە راگیراوە كە پێشتر بەپێی‬ ‫رێككەوتن����ی نێوان بەغ����داو هەولێر‬ ‫رۆژانە ‪ 300‬ه����ەزار بەرمیل نەوت لەو‬ ‫كێڵگان����ەوە لەڕێگەی كۆمپانیای كارو‬ ‫ب����ۆری نەوت����ی هەرێم����ەوە رەوانەی‬ ‫بەندەری جەیهان دەكرا‪ .‬بەاڵم بەهۆی‬ ‫كێش����ەكانی نێوان بەغداو هەولێرەوە‬ ‫ئێس����تا عێراق نایەوێت لەو رێگەیەوە‬ ‫نەوت هەناردە بكات‌و بەدوای بەدیلێكدا‬ ‫بۆ ئەوە دەگەڕێت‪.‬‬ ‫بێوار خونس����ی‪ ،‬ش����ارەزای وزەو‬ ‫راوێ����ژكاری ئاب����وری لەئەنجومەن����ی‬

‫هەناردەی نەوتی كەركوك‬ ‫لەپاش روداوەكانی‬ ‫‪16‬ی ئۆكتۆبەری ساڵی‬ ‫رابردوەوە راگیراوە كە‬ ‫پێشتر بەپێی رێكەوتنی‬ ‫نێوان بەغداو هەولێر‬ ‫رۆژانە ‪ 300‬هەزار بەرمیل‬ ‫نەوت لەو كێڵگانەوە‬ ‫لەڕێگەی كۆمپانیای كارو‬ ‫بۆری نەوتی هەرێمەوە‬ ‫رەوانەی بەندەری‬ ‫جەیهان دەكرا‬ ‫ئاسایش����ی هەرێم بەئاس����انی نازانێت‬ ‫حكومەتی عێراق بتوانێت بەم نزیكانە‬ ‫نەوت����ی كەرك����وك لەڕێگ����ەی بۆریە‬ ‫كۆنەكەوە یاخود لەڕێگەی راكێشانی‬ ‫ب����ۆری ن����ەوت ب����ۆ ئێ����ران هەناردە‬ ‫ب����كات‪ ،‬بۆی����ە پێیوایە س����ەرەنجام‬ ‫حكومەتی عێ����راق دەبێت بگەڕێتەوە‬ ‫ب����ۆ هەناردەك����ردن لەڕێگ����ەی بۆری‬ ‫كوردستانەوە‪.‬‬ ‫پێش����یوایە حكومەت����ی عێراق����ی‬ ‫بەهۆی ئ����ەوەی ناتوانێت بەو جۆرەی‬ ‫كۆمپانیای كار ل����ەو كێڵگە نەوتیانە‬ ‫بەرهەم����ی هەبێت بۆیە باش����ترە واز‬ ‫لەو سیاس����ەتەی بهێنێت‌و كۆمپانیای‬ ‫كاری����ش جگە ل����ەو كارمەندانەی لەو‬ ‫كێڵگان����ە ماونەت����ەوە بەش����ێكی زۆر‬ ‫لەئامێرەكانی هێشتا لەوێن‌و چاوەڕێی‬ ‫ئەوەیە رێككەوتنێك هەبێت بۆ ئەوەی‬ ‫دەست بەكاربكاتەوە‪.‬‬

‫خه‌ڵك‌و بازاڕ له‌پرۆژە یاسای باج‌و رسومات ناڕازین‬

‫"ئەگەر پارەی باج‌و رسومات لەپێناو هاواڵتیان خەرجنەكرێتەوە دەبێتە سەرانە"‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬ ‫پرۆژە یاسای باج‌و رسومات‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌چه‌ند رۆژی‌ رابردودا بڕیاری‌‬ ‫له‌سه‌ردراوه‌‪ ،‬ناڕه‌زایی‌ خه‌ڵك‌و‬ ‫بازرگانانی‌ لێكه‌وته‌وه‌ته‌وه‌‪ ،‬سه‌رۆكی‌‬ ‫ژوری‌ بازرگانی‌‌و پیشه‌سازی‌ سلێمانی‌‬ ‫ده‌ڵێت "پرۆژە یاسای باج‌و رسومات‬ ‫كێشەیەكی زۆری بۆ كەرتی تایبەت‬ ‫دروستكردوە‪ ،‬چونكە زۆر بەی‬ ‫مادەكانی ناو پرۆژەكە روی لەوانە"‪.‬‬

‫ب���ۆ نمونە تابل���ۆی دوكانێ���ك لەناو‬ ‫بازاری دەبۆكەی ش���اری س���لێمانی‬ ‫ی���ان لەناو جەرگ���ەی ب���ازار ئەگەر‬ ‫نرخەكەشی زۆربێت رەنگە كێشەیەك‬ ‫دروست نەكات‪ ،‬بەاڵم ناكرێت هەمان‬ ‫نرخ ب���ۆ تابلۆی دوكانێك دابنرێت كە‬ ‫لەناحێیەكی دورە دەس���تە‌و بازارێكی‬ ‫ئەو تۆی نیە"‪ .‬ئاماژە بەوەش���دەكات‬ ‫لە دونیادا باج‌و رس���ومات كۆڵەكەی‬ ‫راوەس���تانی حكومەتەكانە‪ ،‬لەوەاڵمی‬ ‫ئ���ەو پرس���یارەی ئای���ا لەهەرێم���ی‬ ‫كوردس���تانیش هاوش���ێوەی واڵتانی‬ ‫ت���ری جیهان هەمو پێداویس���تیەكان‬ ‫ب���ۆ هاواڵتی���ان دابینك���راوە تا باج‌و‬ ‫رس���وماتیان لێوەر بگیرێت‪ ،‬ئەو وتی‬ ‫"ئاخر ئەمە كێشەكەیە"‪.‬‬

‫وابری���ارە ئەم���رۆ "سێش���ەممە"‬ ‫ئەنجومەن���ی پارێ���زگای س���لێمانی‬ ‫گفتوگۆ لەسەر پرۆژەی یاسای "باج‌و‬ ‫رسومات" بكات‪ ،‬ئەندامی ئەنجومەنی‬ ‫پارێزگای س���لێمانی لەفراكس���یۆنی‬ ‫به‌اڵم سەرۆكی شارەوانی سلێمانی‬ ‫یەكێت���ی‪ ،‬موحەمەد رەس���وڵ موراد‬ ‫بە‌ئاوێن���ەی راگەیان���د ئ���ەو بابەتە بەوەكالەت‪ ،‬یوسف یاسین بە‌ئاوێنەی‬ ‫بەهەڵە گەیش���توەتە هاواڵتیان‪ ،‬ئەو راگه‌یان���د كه‌ ئ���ەو پڕۆژه‌یاس���ایەی‬ ‫وتی "رسوماتەكە هیچ پەیوەندییەكی باس دەكرێت پشتبەس���توە بە‌یاسای‬ ‫بەمااڵن‌و هاواڵتیانی ئاس���اییەوە نیە‪ 63 ،‬ی س���ەردەمی رژێمی پێش���وی‬ ‫بەڵكو پەیوەندی بە‌كۆمپانیا‌و شوێنە عێراق‪ ،‬لەساڵی ‪ 1992‬لەدوای ئەوەی‬ ‫بازرگانی‌و گشتیەكانەوە هەیە‪ ،‬بەاڵم پەرلەمانی كوردستان دروستبو بریار‬ ‫لەناو خەڵ���ك بەهەڵە باڵوكراوەتەوە‌و درا كار بەیاس���اكانی پێشوی رژێمی‬ ‫جۆرێ���ك لەنیگەران���ی‌و ترس���ی پێش���وعێراق تا كاتی دروس���تبونی‬ ‫پەرلەم���ان بكرێ���ت‪ ،‬ل���ەدوای ئ���ەو‬ ‫لەالدروستكردون"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "نادادپەروەری���ی لەپرۆژە رێكەوتەوە‪ ،‬هەریاس���ایەك لەبەغداوە‬ ‫یاس���ای ب���اج‌و رس���ومات هەی���ە‪ ،‬دەربچێت لەهەرێم هەموار بكرێتەوە‪،‬‬ ‫نادادپەروەرییەك���ەش لەوەدا دەبینم‪ ،‬پرۆژە یاس���ای ب���اج‌و رس���وماتیش‬ ‫كە لەس���ەر نرخی هەڵواسینی تابلۆی ل���ەو چوارچێوەدای���ە‪ ،‬ئ���ه‌و وت���ی‌‬ ‫دوكان‌و بازارەكان جیاوازی نەكراوە‪" ،‬هۆكاری دواكەوتنی خس���تنە بواری‬

‫جێبەجێكردنی یاس���اكە‪ ،‬ب���ۆ ئەوە‬ ‫دەگەرێت���ەوە پێش���تر دۆخی ئابوری‬ ‫حكومەتی هەرێمی كوردستان زۆر باش‬ ‫بو‪ ،‬پێویس���تی زۆری بە‌كۆكردنەوەی‬ ‫پارەنەبوە لەرێگەی باج‌و رسوماتەوە‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم كاتێك قەیران���ی دارایی روی‬ ‫لەهەرێ���م ك���رد‪ ،‬حكومەت���ی هەرێم‬ ‫هەوڵەكان���ی خ���ۆی خس���تە گەر بۆ‬ ‫ئەوەی زیاتر پش���ت بە‌باج‌و رسومات‬ ‫ببەس���تێت‪ ،‬ئ���ەوە ب���و جارێكی تر‬ ‫پرۆژە یاس���ای باج‌و رسوماتی هێنایە‬ ‫پێشەوە‌و گۆرانكاری تێدا كرد"‪.‬‬ ‫س���ەرۆكی ش���ارەوانی س���لێمانی‬ ‫بەوەكالەت ئاماژە بەوە دەكات پێشتر‬ ‫چەن���د جارێك بانگ���ەوازی تەندەرین‬ ‫ك���راوە ب���ۆ ئ���ەو كۆمپانیایانەی كە‬ ‫دەتوان���ن روماڵێك���ی وردی دوكان‌و‬ ‫ب���ازار‌و ش���وێنەبازرگانیەكان بك���ەن‬ ‫بەاڵم هیچ كۆمپانیای���ەك نەهاتوەتە‬ ‫پێش���ەوە‪ ،‬ئەو وتی "لەشاری هەولێر‬ ‫پرس���ەی روماڵكردنی بازار‌و دوكان‌و‬ ‫شوێنەبازرگی‌و پیشەییەكان تەاو بوە‪،‬‬ ‫بەاڵم لەشاری س���لێمانی دواكەوتوە‪،‬‬ ‫شاری س���لێمانی دابەشكراوە بەسەر‬ ‫‪ 6‬ب���ەش ‪ 4‬بەش���ی ت���ەواو بوە‌و ‪2‬‬ ‫بەش���ی ماوە‪ ،‬كە ئەوانی���ش بریتین‬ ‫لە بەكرەج���ۆ‌و راپەری���ن‪ ،‬روماڵەكە‬ ‫بەپێی دات���ا‌و زانیاری ورد‌و بەرنامەی‬ ‫كۆمپیوتەری دەبێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "دۆخی ئێستای هاواڵتیانی‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تان بەه���ۆی ئەو‬ ‫بارودۆخە دارایی‌و ئابوریەی روبەروی‬

‫بوەت���ەوە رەچ���او ك���راوە‪ ،‬بەپێ���ی‬ ‫پرۆژە یاس���اكە تەنها پ���ارەی خۆڵ‌و‬ ‫خاش���اك لەهاواڵتی���ان وەردەگیرێت‪،‬‬ ‫كە نرخەكەی ‪ 5‬ه���ەزار دینارە بەاڵم‬ ‫بەهۆی دۆخی ئابوری لە ئێستادا ئەو‬ ‫برە پارەیە لەهاواڵتیان وەرناگیرێت"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا س���ەرۆكی ژوری‬ ‫بازرگان���ی س���لێمانیش‪ ،‬س���یروان‬ ‫موحەمەد پێی وایە بریارەكە پەیوەندی‬ ‫بە‌ئەنجومەن���ی وەزی���ران‌و وەزارەتی‬ ‫دارایی‌و ئابوری هەرێمی كوردستانەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەو بە‌ئاوێنەی وت " بەداخەوە‬ ‫وەزارەت���ی داری���ی‌و ئاب���وری هەرێم‬ ‫كارێك ناكات ببێتە مایەی دڵخۆش���ی‬ ‫هاواڵتیان‪ ،‬ئێس���تا دۆخ���ی هاواڵتیان‬ ‫زۆر خراپە‪ ،‬پاشان پرۆژە یاسای باج‌و‬ ‫رسومات كێشەیەكی زۆری بۆ كەرتی‬ ‫تایبەت دروستكردوە‪ ،‬چونكە زۆر بەی‬ ‫مادەكانی ناو پرۆژەكە روی لەوانە"‪.‬‬ ‫داواش���دەكات حكومەت���ی هەرێ���م‬ ‫پێداچونەوە بە‌پرۆژەیاس���اكەدا بكات‬ ‫بەتایبەت ل���ە بوارەكانی كارەبا‪ ،‬ئاو‪،‬‬ ‫گومرگەكان‪ ،‬پێش���ی وایە پرۆژەكەی‬ ‫حكوم���ەت پێچەوانەی پرۆژەیاس���ای‬ ‫وەرگرتنی باج‌و رس���وماتی حكومەتی‬ ‫عێراقیە‪.‬‬ ‫ئابوریناس���ێكیش جه‌غ���ت ل���ه‌وه‌‬ ‫ده‌كات ئەگەر پارەی باج‌و رس���ومات‬ ‫لەپێناو هاواڵتی���ان خەرجنەكرێتەوە‬ ‫دەبێتە س���ەرانە"‪ ،‬موحەمەد گەناوی‪،‬‬

‫شارەزای كاروباری ئابوری بە‌ئاوێنەی‬ ‫راگەیاند لەواڵتانی دونیادا هەمیش���ە‬ ‫باج‌و رس���ومات هەبوە‌و هەیە‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئ���ەوان پارەی ب���اج‌و رس���ومات بۆ‬ ‫خزمەتكردن���ەوەی هاواڵتیەكانی���ان‬ ‫خەرج دەكەنەوە‪ ،‬لەبوارەكانی كارەبا‪،‬‬ ‫ئاو‌و ئاوەرۆ‪ ،‬شەقام‌و رێگاو بانەكان‪،‬‬ ‫كەرتەكانی تەندروس���تی‌و پەروەردە‌و‬ ‫رۆشنبیری‌و زانس���تی‌و ژینگەیدا‪ ،‬ئەو‬ ‫وت���ی "ئایا ئ���ەو باج���ەی لەخەڵكی‬ ‫هەرێمی وەردەگرن لەرابردو‌و ئێس���تا‬ ‫ب���ۆ خزمەت���ی باج���دەرەكان بەكار‬ ‫دەهێنرێت���ەوە؟‪ ،‬حكومەت���ی هەرێم‬ ‫بەچەندین ش���ێواز‌و هۆكاری جیا جیا‬ ‫باج���ی لەخەڵك وەرگرتوە‪ ،‬خەڵكیش‬ ‫تا ئێستا بەناچاری باجی خۆیانداوە‪،‬‬ ‫بەاڵم دەبێت هەمومان فێربین‌و لەكاتی‬ ‫باجدان پرس���یار بكەین ئایا ئەم پارە‬ ‫بۆ ك���وێ‌ دەچێت‌و بۆخزمەتی خۆمان‬ ‫خەرجدەكرێت���ەوە ی���ان ن���ا‪ ،‬چونكە‬ ‫ئەگەر پارەی باج‌و رس���ومات لەپێناو‬ ‫هاواڵتی���ان خەرجنەكرێت���ەوە دەبێتە‬ ‫سەرانە"‪.‬‬ ‫ئام���اژە بەوەش���دەكات ئەگ���ەر‬ ‫لەسەر تاس���ەری هەرێمی كوردستان‬ ‫‪ 1‬ملی���ۆن دوكانی���ش هەبێت‪ ،‬بۆ هەر‬ ‫تابلۆیەكی���ش لەس���اڵێكدا ‪ 1‬ملیۆن‬ ‫دین���ار ب���اج وەربگیرێت ئ���ەوا كۆی‬ ‫گش���تی پارەكە دەبێتە ی���ەك ملیار‬ ‫دۆالر‪ ،‬بە‌پێویستیشی دەزانێت خەڵك‬ ‫بپرس���ێت پ���ارەكان لەچی���دا خەرج‬ ‫دەكەن‪.‬‬

‫حكومەتی هەرێم‬ ‫بەچەندین شێواز‌و‬ ‫هۆكاری جیا جیا باجی‬ ‫لەخەڵك وەرگرتوە‪،‬‬ ‫خەڵكیش تا ئێستا‬ ‫بەناچاری باجی‬ ‫خۆیانداوە‪ ،‬بەاڵم دەبێت‬ ‫هەمومان فێربین‌و‬ ‫لەكاتی باجدان پرسیار‬ ‫بكەین ئایا ئەم پارە‬ ‫بۆ كو ‌ێ دەچێت‌و‬ ‫بۆخزمەتی خۆمان‬ ‫خەرجدەكرێتەوە یان نا‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫‪ 50‬ساڵ ‌ه كوردستان وشكه‌ساڵ ‌ی به‌مجۆره‌ ‌ی به‌خۆیه‌و‌ه نه‌بینیوه‌‬

‫‪7‬‬

‫ده‌یان گوند به‌تانكه‌ر ئاوییان بۆ ده‌چێت‌و كانیاوه‌كانیان نه‌ماون‬

‫رۆژانه‌ له‌ژه‌مه‌‬ ‫خواردنێكدا‬ ‫چه‌ند ئاو‬ ‫به‌كارده‌هێنیت؟‬

‫دەریاچەی دوکان‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫سه‌نته‌رێك ‌ی تۆژینه‌وه‌ی‌ ئه‌مه‌ریكی‌ ئاماژه‌ به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات هه‌رێمی‌ كوردستان‌و ئێران‌و عێراق‬ ‫كه‌مبارانترین‌و وشكترین ساڵ به‌رێده‌كه‌ن‪ ،‬ك ‌ه‬ ‫پایز ‌ی ‪‌2017‬و مانگێكی‌ زستان ‌ی ‪ 2018‬له‌كه‌م ‌ی‬ ‫رێژه‌ی‌ بارانباریندا ریكۆرد ‌ی شكاندوه‌‪ ،‬لێپرسراو ‌ی‬ ‫فه‌رمانگه‌ ‌ی ئاوی‌ دوكانیش ده‌ڵێت "چه‌ندین كانیاوو‬ ‫سه‌رچاوه‌ ‌ی ئاو وشكیان كردوه‌و ده‌یان گوند‬ ‫به‌تانكه‌ر ئاویان بۆ ده‌چێت"‪.‬‬ ‫لێپرس���راوی‌ فه‌رمانگه‌ی‌ ئ���اوی‌ دوكان‪ ،‬مه‌حمود‬ ‫محه‌م���ه‌د مه‌حم���ود به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د ئ���ه‌و‬ ‫وشكه‌ساڵیه‌ی‌ كه‌ كوردس���تان‌و ناوچه‌كه‌ به‌خۆیه‌و‌ه‬ ‫ده‌بینێت كاریگه‌ر ‌ی راس���ته‌وخۆ ‌ی له‌سه‌ر ئاو ‌ی سه‌ر‬ ‫زه‌وی‌‌و ئاوی‌ ژێر زه‌ویش هه‌بوه‌‪ ،‬به‌مه‌رجێك ناوچه‌ ‌ی‬ ‫دوكان به‌س���ه‌رچاوه‌یه‌ك ‌ی گرنگ���ی‌ ئ���او داده‌نرێ���ت‬ ‫له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تاندا‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "ئاو ‌ی ژێژ زه‌و ‌ی‬ ‫به‌ڕێژه‌یه‌ك���ی‌ زۆر كه‌می‌ كردوه‌‪ ،‬ئێس���تا له‌س���نور ‌ی‬ ‫ئێم���ه‌دا چه‌ندی���ن كانیاوو س���ه‌رچاوه‌ی‌ ئاومان هه‌ر‬ ‫نه‌ماون‌و ده‌یان گوندیش كێش���ه‌ی‌ كه‌مئاویان هه‌یه‌و‬ ‫به‌تانكه‌ر ئاوی���ان بۆ ده‌ڕوات‪ ،‬چونكه‌ س���ه‌رچاوه‌ ‌ی‬

‫كانیاوه‌كانیان نه‌ماوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "رێژه‌ی‌ ئاوی‌ به‌نداو ‌ی ده‌ریاچه‌ ‌ی دوكان‬ ‫نزیكه‌ی‌ دو مه‌تر ‌ی س���تون ‌ی كه‌متره‌ له‌رێژه‌ی‌ ساڵ ‌ی‬ ‫رابردو‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و رێژ‌ه ئاوه‌ ‌ی دێت ‌ه به‌نداو ‌ی‬ ‫دوكان���ه‌و‌ه كه‌مت���ره‌‌و وه‌ك جاران نه‌م���اوه‌و كه‌م ‌ی‬ ‫كردوه‌"‪.‬‬ ‫ناوبرا ئاماژه‌ به‌وه‌ش ده‌كات ك ‌ه جگ ‌ه له‌وشكه‌ساڵی‌‪،‬‬ ‫دروس���تكردنی‌ به‌نداویش له‌الیه‌ن كۆمار ‌ی ئیسالم ‌ی‬ ‫ئێرانه‌وه‌ له‌س���ه‌ر زێی‌ بچوك كاریگه‌ری‌ كه‌می‌ زیاتر‬ ‫كردوه‌‪ ،‬چونك ‌ه رێژه‌ی‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌ ئاوی‌ ده‌ریاچه‌ ‌ی‬ ‫دوكان له‌ناوخ���ۆدا ته‌نه���ا ‪‌%30‬و ‪%70‬ی‌ له‌ئێرانه‌و‌ه‬ ‫دێت‪.‬‬ ‫ئه‌م ‌ه له‌كاتێكدایه‌ كه‌ به‌پێی‌ تۆژینه‌وه‌یه‌ك له‌ڕێگه‌ ‌ی‬ ‫دراوه‌كانی‌ مانگی‌ ده‌س���تكردی‌ ئه‌ندازه‌یی‌ گرانش��� ‌ی‬ ‫ناس���اوه‌ ئه‌نجامدراوه‌‪ ،‬ده‌ركه‌وتووه‌ چه‌ند به‌ش���ێك ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست عه‌مبارو سه‌رچاوه‌كان ‌ی‬ ‫ئاو ‌ی شیرینی‌ خۆیان له‌ده‌س���تداوه‌‌و به‌ره‌و قه‌یران ‌ی‬ ‫كه‌مئاویی‌و تینوێتی‌ ده‌چن‪.‬‬ ‫لێپرس���راو ‌ی فه‌رمانگه‌ ‌ی ئاو ‌ی دوكان ئاماژ‌ه به‌و‌ه‬ ‫ده‌كات به‌پێ ‌ی لێكۆڵینه‌وه‌ زانس���تی‌‌و جیلۆجییه‌كان‌و‬

‫ئه‌زمونی‌ خۆش���یان ده‌ركه‌وتو‌ه له‌ماوه‌ ‌ی ‪ 15‬س���اڵ ‌ی له‌ده‌ره‌وه‌ دێن‌و ده‌ڕژێن ‌ه خاكی‌ هه‌رێمه‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���د‌ه به‌ن���داوی‌ دوكان ل���ه‌ڕووی‌ ب���ڕی‌ گل‬ ‫رابردودا ته‌نها له‌ساڵ ‌ی ‪2016‬دا رێژه‌یه‌ك باران باریو‌ه‬ ‫كه‌ س���تانداردو نۆرماڵ‌ بوبێ���ت‪ ،‬ئه‌گینا له‌ماوه‌ ‌ی ‪ 15‬دان���ه‌وه‌ی‌ ئاوه‌وه‌‪ ،‬س���ێهه‌م به‌ن���داوه‌ دوا ‌ی به‌نداو ‌ی‬ ‫س���اڵی‌ رابردودا رێژه‌ی‌ باران بارین ستاندار نه‌بوه‌‌و موسڵ‌‌و حه‌دیس ‌ه له‌ئاستی‌ عێراقدا‌و یه‌كێك ‌ه له‌پڕۆژ‌ه‬ ‫به‌و ئه‌ندازه‌یه‌ نه‌بوه‌ كه‌ خاك پێویستی‌ پێیه‌تی‌‪ ،‬ئه‌و س���تراتیجیه‌ گرنگه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫وتی‌ "ئێستا ئاو ‌ی ژێر زه‌وی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان ‪ %40‬ده‌ستوری عێراقی له‌دو ماده‌یدا سه‌رچاوه‌ ئاویه‌كان‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ‌ی به‌كارهێنانیان‌و دابه‌ش���كردنیان ‌ی ته‌نها‬ ‫كه‌می‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "له‌داهات���ودا ناوچه‌كانی‌ عێ���راق به‌ره‌و به‌حكومه‌تی ناوه‌ندی یاخود به‌هاوبه‌ش��� ‌ی حكومه‌ت ‌ی‬ ‫ناوه‌ندی‌‌و هه‌رێم‌و پارێزگاكان سپاردووه‌‪.‬‬ ‫به‌بیابان ده‌ڕوات"‪.‬‬ ‫له‌كاتێك���دا كه‌ كوردس���تان به‌واڵتێكی‌ ده‌وڵه‌مه‌ند‬ ‫ناوب���راو ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئ���ه‌م ناوچه‌ی ‌ه داده‌نرێت به‌ده‌رامه‌تی‌ ئاو‪ ،‬رێژه‌ی‌ بارانبارین ‌ی به‌راورد‬ ‫ئێس���تا رووبه‌رش���ووی‌ ك���ه‌م ئاوی‌‌و وشكه‌س���اڵی‌‌و به‌ناوچه‌كان��� ‌ی دیكه‌ی‌ عێ���راق زۆر زیاتره‌و خاوه‌ن ‌ی‬ ‫بێبارانی‌‌و ملمالنێیه‌ك ‌ی گه‌وره‌ ‌ی چه‌ند واڵتێك له‌سه‌ر رێژه‌یه‌ك ‌ی به‌رچاو له‌ئاو ‌ی سه‌رزه‌وی‌‌و ژێرزه‌ویشه‌‪،‬‬ ‫س���ه‌رچاوه‌كان ‌ی ئاو بۆته‌وه‌‌و له‌م نێوه‌ش���دا ئه‌رك ‌ی‬ ‫لێپرس���راو ‌ی فه‌رمانك���ه‌ی‌ ئ���اوی‌ دوكان ئام���اژ‌ه‬ ‫هه‌رێم ‌ی كوردستان قورس���تر بوه‌‪ ،‬ئه‌و وت ‌ی "شه‌ڕ ‌ی‬ ‫ئاو له‌هه‌مو ش���ه‌ڕه‌كان قورس���تره‌‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���ت ‌ه به‌و‌ه ده‌كان ك ‌ه له‌س���ه‌ره‌تای‌ دورس���تبونی‌ هه‌رێم ‌ی‬ ‫حكومه‌ت ‌ی هه‌رێم به‌رچاورون ‌ی هه‌بێت بۆ دروستكردن ‌ی كوردس���تانه‌وه‌ له‌‪1991‬ه‌وه‌ تا ئه‌مڕۆ به‌غدا ته‌حه‌كوم‬ ‫به‌دابه‌ش���كردنی‌ ئ���اوی‌ به‌نداوه‌كانی‌ كوردس���تانه‌و‌ه‬ ‫به‌نداو‌و گلدانه‌وه‌ی‌ ئاو ‌ی شیرین"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "دوژمنه‌كانمان نه‌ك هه‌ر شه‌ڕ ‌ی سیاسی‌‌و ده‌كات‪ ،‬ئه‌و وت��� ‌ی "حكومه‌ت ‌ی به‌غ���دا به‌رێككه‌وتن‬ ‫سه‌ربازی‌‌و ئابوریمان له‌گه‌ڵ‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬به‌ڵكو له‌ئاینده‌دا رێ���ژه‌ی‌ ئاوی‌ پێویس���ت ‌ی خۆیان ب���ۆ به‌رده‌درێته‌و‌ه‬ ‫په‌نا ده‌به‌نه‌ به‌ر شه‌ڕی‌ ئاویش له‌دژمان‪ ،‬به‌سه‌رنجدان ی���ان كه‌مده‌كرێته‌وه‌‪ ،‬ب���ه‌و پێیه‌ی‌ ئاو س���امانێك ‌ی‬ ‫له‌وه‌ ‌ی ‪ %60‬تا ‪‌ %70‬ی سه‌رچاوه‌كانی‌ ئاوی‌ كوردستان نیشتمانییه‌"‪.‬‬

‫ی رسوشتیی یان مرۆیی‌؟‬ ‫كه‌مئاویی‌‪ ،‬فاكته‌ر ‌‬ ‫كوردستان‌و روبه‌رێكی‌ فراوانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‬ ‫نیو س���ه‌ده‌یه‌ وشكه‌س���اڵی‌ وه‌ك پایزی‌ رابردوو ئه‌م‬ ‫زس���تانه‌یان به‌خۆیانه‌وه‌ نه‌بینیوه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ له‌كاتێكدایه‌‬ ‫ك���ه‌ به‌پێ���ی‌ داتاكانی‌ بانك���ی‌ نێوده‌وڵه‌ت���ی‌ رێژه‌ی‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ ئاوی‌ شیرین تا ساڵی‌ ‪ 2045‬له‌رۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���تدا ‪ %60‬زیاد ده‌كات‪ ،‬س���ه‌رچاوه‌كانی‌ ئاوی‌‬ ‫خواردنه‌وه‌ش تا ساڵی‌ ‪ 2050‬به‌رێژه‌ی‌ ‪ %10‬كه‌مده‌كات‪،‬‬ ‫بۆیه‌ وشكه‌س���اڵی‌ گه‌وره‌ترین ته‌نگ���ه‌ژه‌ی‌ ژینگه‌یی‌‬ ‫كوردستانه‌‌و واڵتانی‌ ناوچه‌كه‌یه‌‪.‬‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت به‌ئه‌ندازه‌ی‌ ج���اران ئاوی‌‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬به‌ه���ۆی‌ گۆڕان���كاری‌ ئ���اوو ه���ه‌واوه‌ رێژه‌ی‌‬ ‫بارانبارینێك���ی‌ زۆر كه‌متر ئه‌زم���ون ده‌كات‌و زیاد له‌‬ ‫ناوچه‌ گه‌رمه‌س���ێره‌كانی‌ دیكه‌ی‌ جیه���ان خاكه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌ره‌و وشك هه‌ڵگه‌ڕان ده‌چێت‪ ،‬له‌به‌رئه‌وه‌ رۆژهه‌التی‌‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‌و هه‌موو ناوچه‌ گه‌رمێنه‌كانی‌ دنیا ناچارن‬ ‫كه‌ س���ه‌رچاوه‌كانی‌ ئاوی‌ خۆیان به‌باش���ترین شێوه‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌رن بۆ ئه‌وه‌ی‌ خۆیان له‌تینوویه‌تی‌ به‌دووربگرن‪.‬‬

‫ئێستا به‌شێك له‌واڵتانی‌ ناوچه‌كه‌ بیر له‌دروستكردنی‌‬ ‫هه‌وری‌ ده‌ستكرد ده‌كه‌نه‌وه‌ بۆ رزگاربون له‌كه‌مئاوی‌‌و‬ ‫مه‌ترسیه‌كان ‌ی به‌بیابان بونی‌ خاكه‌كه‌یان‪.‬‬ ‫ئێستا مش���تومڕێكی‌ زۆر ده‌كرێت سه‌باره‌ت به‌وه‌ی‌‬ ‫ك���ه‌ ئایا كه‌مئ���اوی‌ دیارده‌یه‌كی‌ سروش���تییه‌ یاخود‬ ‫مرۆیی‌؟‬ ‫ش���اره‌زایانی‌ بواری‌ ئاو ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌‬ ‫كه‌مئاوی‌ واڵتانی‌ ئه‌م ناوچه‌یه‌ "به‌كوردستانیش���ه‌وه‌"‬ ‫هۆكاره‌ك���ه‌ی‌ ته‌نه���ا ناگه‌ڕێت���ه‌وه‌ ب���ۆ هه‌ڵكه‌وته‌ی‌‬ ‫جوگرافییان كه‌ له‌پش���تێنی‌ كه‌م باران‌و نیمچه‌ وشكی‌‬ ‫گۆی‌ زه‌وییه‌وه‌ نزیكن‪ ،‬به‌ڵكو ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ گه‌شه‌ی‌‬ ‫خێرای‌ دانیشتوانی‌ ناوچه‌كه‌ كه‌ له‌سێ‌ ده‌یه‌ی‌ رابردودا‪،‬‬ ‫دو به‌رامبه‌ر ژماره‌ی‌ دانیشتوانی‌ زیادیكردوه‌‪ .‬شێوازی‌‬ ‫به‌كارهێنانی‌ له‌كشتوكاڵ‌‌و پیشه‌سازی‌‌و ژیانی‌ رۆژانه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكیدا ده‌چێته‌ خان���ه‌ی‌ به‌فیڕۆدانه‌وه‌و نه‌گونجاوه‌‪.‬‬ ‫فاكته‌ری‌ ه���ه‌ره‌ گرنگی كه‌مئاوی���ش ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ‬ ‫خراپی‌ ئیداره‌كردن‌و به‌ڕێوه‌بردنی‌ سه‌رچاوه‌كانی‌ ئاو‪.‬‬

‫ئێستا ئاوی‌ ژێر زه‌وی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫‪ %40‬كه‌می‌ كردوه‬

‫ئاو ئاو ئاو!‬

‫سامۆئیل تایلۆر له‌قەسیدەی‌ "پیره‌مێردی‌ ده‌ریاوان"دا‬ ‫ده‌ڵێت "ئ����او ئاو ئ����او‪ ،‬له‌هه‌موو الیه‌ك����ه‌وه‌ هه‌ر ئاو‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم حه‌ی����ف‌و جه‌خار ب����ۆ دڵۆپێك ئاوی ش����یرینی‌‬ ‫خواردنه‌وه‌"!‬ ‫ئ����ه‌م رس����ته‌یه‌ باش����ترین گوزارش����ت له‌دۆخی‌ ئاو‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌م هه‌ساره‌یه‌ ده‌كات‪ ،‬كه‌ س����ه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫زیاتر له‌دو له‌س����ه‌ر س����ێی‌ گۆی‌ زه‌وی‌ له‌به‌رگی‌ ئاویی‬ ‫پێكدێ����ت‪ ،‬به‌اڵم رێژه‌یه‌كی‌ زۆر كه‌می‌ ئاوی‌ ش����یرینه‌و‬ ‫به‌كه‌ڵك����ی‌ خواردنه‌وه‌‌و كش����توكاڵ‌ ك����ردن دێت‪ ،‬ده‌نا‬ ‫زۆربه‌ی‌ هه‌ره‌ زۆری‌ ئاوی‌ ئه‌م هه‌س����اره‌یه‌ كه‌ له‌زه‌ریا‌و‬ ‫ده‌ریاكاندا كۆبونه‌ته‌وه‌ ئاوی‌ س����وێرن‪ ،‬ئاوی‌ سوێر به‌و‬ ‫ئاوه‌ ده‌وترێت كه‌ رێژه‌ی‌ خوێ����ی‌ تیا به‌رزه‌و به‌كه‌ڵكی‌‬ ‫خواردنه‌وه‌و كشتوكاڵ‌ كردنیش نایه‌ت‪.‬‬ ‫هه‌ربۆیه‌ ئێس����تا س����امانی ئاوی‌ ش����یرین بایه‌خێكی‬ ‫ئێجگار گه‌وره‌و س����تراتیجی هه‌یه‌ ب����ۆ زۆربه‌ی واڵتانی‬ ‫جیهان‪ ،‬بایه‌خێك كه‌ هاوتای‌ نه‌وته‌و خه‌ریكه‌ له‌نه‌وتیش‬ ‫به‌بایه‌ختر ده‌بێت بۆ هه‌ندێك له‌واڵتان‪.‬‬

‫كاتێك دڵۆپێك ئاو له‌دڵۆپێك نه‌وت به‌نرخرت ده‌بێت!‬ ‫"س���ااڵنی‌ ئاین���ده‌ كه‌ وشكه‌س���اڵی‌‌و كه‌م ئاوی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت تینوت���ر ده‌كات‪ ،‬ه���ه‌ر‬ ‫دڵۆپه‌ ئاوێكی‌ ش���یرین له‌دڵۆپه‌ نه‌وتێك به‌نرختر‬ ‫ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ په‌یامی‌ بانكی‌ نێوده‌وڵه‌تییه‌ سه‌باره‌ت به‌و‬ ‫قه‌یرانی‌ ئاوه‌ی‌ كه‌ له‌ئاسۆی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا‬ ‫به‌دیده‌كرێت‪ .‬بانكی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ هۆشداری‌ ده‌دات‬ ‫ك���ه‌ "واڵتانی‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌ ناوه‌ڕاس���ت له‌به‌رده‌م‬ ‫كاره‌س���اتێكی‌ گه‌وره‌دان‪ ،‬گه‌ر پالنێكی‌ تۆكمه‌یان‬ ‫نه‌بێت ب���ۆ چۆنیه‌تی‌ ئیداره‌كردنی‌ ئاو‪ ،‬گۆڕانكاری‌‬ ‫كه‌ش‌و ه���ه‌واو وشكه‌س���اڵی‌‌و له‌پاڵ‌ ئه‌مانه‌ش���دا‬ ‫زیادبوون���ی‌ ژم���اره‌ی‌ دانیش���توان‌و فراوانبون���ی‌‬ ‫ش���اره‌كان‪ ،‬ئاقیبه‌تی‌ ئه‌م گرفت���ه‌ هه‌رچی‌ زیاتر‬ ‫گه‌وره‌تر ده‌كات"‪.‬‬ ‫ئاو له‌جیهانی‌ ئه‌مڕۆدا مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌ سیاسی‌‌و‬ ‫جیۆس���تراتیجی‌ هێنده‌ گه‌وره‌یه‌ كه‌ له‌ریزی‌ هه‌ره‌‬

‫پێشه‌وه‌ی‌ ئه‌و مه‌سه‌النه‌دایه‌ جێی‌ بایه‌خی‌ ده‌وڵه‌ت‌و‬ ‫ده‌وڵه‌تمه‌دارانی‌ ناوچه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاس���ت‌و‬ ‫جیهانن‪ ،‬زۆرێ���ك له‌چاودێران ئه‌گه‌ری‌ ئه‌وه‌ به‌دور‬ ‫نازانن كه‌ شه‌ڕه‌كانی‌ ئاینده‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستدا‬ ‫له‌سه‌ر زێڕی‌ شین هه‌ڵبگیرسێن‪.‬‬ ‫"ش���ه‌معون پێرێ���ز" س���ه‌رۆكی‌ پێش���وتری‌‬ ‫ئیسرائیل‌و یه‌كێك له‌ستراتیژداڕێژه‌رانی‌ ئه‌و واڵته‌‪،‬‬ ‫له‌كتێبه‌كه‌یدا "رۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاستی‌ نوێ‌" ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ "له‌ئێس���تا به‌دواوه‌ كێش���ه‌ی‌ ئاو‪،‬‬ ‫كێشه‌ی‌ سه‌ره‌كی‌ ده‌بێت له‌رۆژهه‌التی‌ ناوه‌ڕاستدا‌و‬ ‫(سیاس���ه‌تی‌ ئ���او) په‌یوه‌ندی‌ واڵتان���ی‌ ناوچه‌كه‌‬ ‫دیاریده‌كات"‪.‬‬ ‫پێرێز ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ "ئاسایش���ی‌ ئاو"‬ ‫یه‌كێ���ك له‌ئه‌وله‌ویه‌ته‌كان���ی‌ قۆناغ���ی‌ داهاتووی‌‬ ‫ده‌وڵه‌تان���ی‌ ناوچه‌كه‌ ده‌بێت‌و ملممالنێ‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌س���تگرتن به‌سه‌ر س���ه‌رچاوه‌كانی‌ ئاودا ده‌بێته‌‬

‫فاكته‌رێك���ی‌ دیك���ه‌ی‌ نائارام كردن���ی‌ رۆژهه‌اڵت ‌ی‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت‪ ،‬به‌س���ه‌رنجدان له‌زیادبوونی‌ ژماره‌ی‌‬ ‫دانیش���توانی‌ ناوچه‌كه‌‌و گرنگیدان به‌ به‌رنامه‌كانی‌‬ ‫گه‌شه‌ی‌ ئابوری‌‌و له‌به‌رامبه‌ریشدا كه‌مكردنی‌ رێژه‌ی‌‬ ‫ئاو‪ ،‬له‌م روانگه‌یه‌شه‌وه‌ له‌سااڵنی‌ ئاینده‌دا به‌رمیلێك‬ ‫ئاو له‌به‌رمیلێ���ك نه‌وت به‌نرخت���ر ده‌بێت‪ .‬پێرێز‬ ‫ده‌ڵێت "ئاش���تی‌ ته‌نها له‌ڕێگه‌ی‌ دابه‌شكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئ���اوه‌وه‌ به‌دیدێ���ت‪ ،‬ئێمه‌ له‌جه‌نگدا پێویس���تمان‬ ‫به‌چه‌كه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌ئاشتیدا پێویستمان به‌ئاوه‌"‪.‬‬ ‫كه‌م ئاوی‌‪ ،‬یه‌كێك ‌ه له‌گرفته‌ گه‌وره‌كانی‌ ئه‌مڕۆی‌‬ ‫جیهان‪ ،‬ئاو كه‌ره‌س���ه‌یه‌كی‌ خاوه‌ كه‌ هیچ شتێك‬ ‫ناتوانێت جێی‌ بگرێته‌وه‌‪ ،‬بۆ سه‌المه‌تی‌ مرۆڤ‌و بۆ‬ ‫ئاسایش���ی‌ خۆراك‌و بۆ وزه‌ زیاد له‌هه‌ر شتێكی‌ تر‬ ‫پێویسته‌‪ ،‬به‌رده‌وامبونی‌ ژیانی‌ هه‌مومان به‌ئاوه‌وه‌‬ ‫به‌س���تراوه‌‪ ،‬به‌اڵم ئاو بۆ هه‌میشه‌و به‌م ئاسانییه‌‬ ‫ده‌ستی‌ هه‌موومانی‌ پێناگات‪.‬‬

‫له‌ماوه‌ی‌ ‪ 15‬ساڵ ‌ی‬ ‫رابردودا ته‌نها له‌ساڵی‌‬ ‫‪2016‬دا رێژه‌یه‌ك باران‬ ‫باریو‌ه كه‌ ستانداردو‬ ‫نۆرماڵ‌ بوبێت‬

‫ره‌نگ��� ‌ه ژماره‌ی ئه‌و كه‌س���ان ‌ه زۆر كه‌م بن ك ‌ه‬ ‫ب���ه‌وردی‌ وه‌اڵمی‌ ئه‌م پرس���یاره‌ بزان���ن‪ ،‬چونك ‌ه‬ ‫به‌باش���ی‌ بیریان له‌و‌ه نه‌كردوه‌ت���ه‌وه‌ ئێمه‌ رۆژان ‌ه‬ ‫ب���ۆ ئاماده‌ كردن��� ‌ی ژه‌مه‌ خواردنێك���ی‌ به‌یانیان‬ ‫ی���ان نانخواردنێكی‌ نی���وه‌ڕوان چه‌ند لیتر ئاومان‬ ‫پێویس���ته‌! به‌ده‌گمه‌ن كه‌س���ێك شك ده‌به‌ین ك ‌ه‬ ‫به‌دروس���ت ‌ی درك ‌ی به‌وه‌ كردبێت ك���ه‌ هه‌ر ژه‌م ‌ه‬ ‫خواردنێكمان نزیكه‌ ‌ی ‪ 1100‬لیتر ئاوی‌ تێده‌چێت!‬ ‫وات ‌ه كه‌مێ���ك زیاتر له‌مه‌ترێك چوارگۆش���ه‌ ئاو‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر تێگه‌یش���تن له‌دیمه‌نی‌ مه‌ترێك چوار گۆش ‌ه‬ ‫ئاو به‌التانه‌وه‌ دژواره‌‪ ،‬ئه‌وا پێنج به‌رمیل‌و نیو ئاو‬ ‫له‌به‌رچاو بگرن‪ .‬كه‌ ب���ۆ ئاماده‌كردن ‌ی هه‌ر ژه‌م ‌ه‬ ‫خواردنێكتان پێویس���ته‌‪ ،‬كه‌ ئه‌م���ه‌ به‌ماكی‌ ئاو‬ ‫ناوده‌برێت‪.‬‬ ‫رۆژان���ه‌ چه‌ن���د ئ���او له‌ژه‌م���ی‌ به‌یانیان���دا‬ ‫به‌كارده‌هێنێ���ت؟ ره‌نگ���ه‌ وا بیركه‌یت���ه‌وه‌ ك��� ‌ه‬ ‫په‌رداخێ���ك ئ���او به‌كارده‌هێنی���ت! ئه‌وی���ش بۆ‬ ‫ئاماده‌كردنی‌ چا یاخود شیرو قاوه‌یه‌ك! ئایا ئه‌م ‌ه‬ ‫راسته‌؟!‬ ‫ب���ا ژه‌م��� ‌ه خواردنێك��� ‌ی به‌یانیانی‌ ئاس���ای ‌ی‬ ‫وه‌ربگری���ن ك ‌ه پیاڵه‌یه‌ك چا ی���ان فنجانێك قاو‌ه‬ ‫یان ش���یر‪ ،‬نانێك‪ ،‬هێلكه‌یه‌ك یان هه‌مبه‌رگرێك‪،‬‬ ‫ره‌نگ��� ‌ه میوه‌یه‌كیش���ی‌ له‌گه‌ڵ‌ بخورێ���ت‪ .‬ده‌بێت‬ ‫ئه‌وه‌ نادی���ده‌ نه‌گریت كه‌ ب���ۆ ئاماده‌كردنی‌ ئه‌م‬ ‫خواردنان ‌ه چه‌ند ئاو ‌ی راس���ته‌قینه‌ به‌كارهێنراوه‌‪،‬‬ ‫با به‌قاوه‌كه‌ ده‌ستپێبكه‌ین‪ ،‬هه‌ر فنجان ‌ه قاوه‌یه‌ك‬ ‫كه‌ ده‌یخۆنه‌و‌ه ‪ 140‬لیتر ئاوی‌ تیا به‌كارهێنراوه‌ بۆ‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌‪ .‬واته‌ بڕی‌ ئاوی‌ راس���ته‌قینه‌ كه‌ بۆ‬ ‫به‌رهه‌مهێنان ‌ی ئه‌و فنجانه‌ قاوه‌یه‌ی‌ ئێوه‌ س���ه‌رف‬ ‫كراو‌ه ئه‌وه‌نده‌یه‌‪ .‬مه‌به‌ست له‌ئاوی‌ راسته‌قینه‌ ‌ی‬ ‫به‌كارهێنراو له‌قاوه‌كه‌دا‪ ،‬ئ���ه‌و بڕ‌ه ئاوه‌یه‌ ك ‌ه بۆ‬ ‫چان���دن‌و به‌رهه‌مهێنان‪ ،‬كۆكردن���ه‌وه‌و هه‌ڵگرتن‌و‬ ‫گواستنه‌وه‌ی‌ قاوه‌كه‌ به‌كارهێنراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ نمونه‌یه‌كی‌ س���اده‌یه‌ ك���ه‌ ده‌ریده‌خات‬ ‫مه‌به‌ستمان له‌"ئاو ‌ی راس���ته‌قینه‌"ی‌ به‌كارهێنراو‬ ‫له‌هه‌ر ش���تێكدا چیی���ه‌‪ .‬به‌دڵنیایی‌ ئێس���تا هه‌ر‬ ‫یه‌ك له‌ئێوه‌ش كۆكن له‌س���ه‌ر ئ���ه‌وه‌ی‌ بڕ ‌ی ئاو ‌ی‬ ‫راسته‌قینه‌ی‌ به‌كارهێنراو زۆر زیاتره‌ له‌و بڕه‌ ‌ی ك ‌ه‬ ‫پێشتر بیرتان لێده‌كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫ب���ۆ ئاماده‌كردن���ی‌ ه���ه‌ر نانێ���ك ‪ 40‬لیتر ئاو‬ ‫پێویس���ته‌‪ ،‬بۆ به‌ره‌هه‌مهێنانی‌ هه‌ر س���ێوێك ‪70‬‬ ‫لیتر ئاو پێویس���ته‌‪ ،‬بۆ هه‌ر هێلكه‌یه‌ك ‪ 120‬لیتر‬ ‫ئ���او‪ ،‬په‌رداخێك ش���یر ‪ 240‬لیتر ئ���او‪ ،‬بۆ هه‌ر‬ ‫هه‌مبه‌رگه‌رێك یان پارچه‌یه‌ك گۆش���ت ‪ 480‬لیتر‬ ‫ئاو پێویسته‌‪ ،‬كه‌ به‌ماك ‌ی ئاو ناوده‌برێت‪.‬‬ ‫ماك���ی ئ���او ‪ ،Water Footprint‬بریتی��� ‌ه‬ ‫له‌كۆی بڕی ئه‌و ئاوانه‌ی له‌الیه‌ن به‌كارهێنه‌ره‌و‌ه‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی راس���ته‌وخۆ به‌كارده‌هێنرێت یان‬ ‫پی���س ده‌بێ���ت یان به‌هه‌ڵ���م ده‌بێ���ت‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫ب���ڕی ئه‌و ئ���اوه‌ش ده‌گرێته‌وه‌ ك���ه‌ ده‌چێت ‌ه ناو‬ ‫پێكهاته‌ی ئه‌و كه‌ره‌س���ه‌و كااڵو به‌رهه‌مانه‌و‌ه ك ‌ه‬ ‫به‌كارده‌هێنرێت‪ ،‬هه‌روه‌ها ئه‌و ئاوه‌ش ده‌گرێته‌و‌ه‬ ‫كه‌ له‌هه‌نگاوه‌كانی به‌رهه‌مهێنانی ئه‌و كه‌ره‌س���ه‌و‬ ‫كااڵو به‌رهه‌مان���ه‌دا ده‌بێ���ت به‌هه‌ڵ���م یان پیس‬ ‫ده‌بێت‪ .‬بۆ نموون ‌ه بڕی ئه‌و ئاوه‌ی كه‌ پێویس���ت ‌ه‬ ‫ب���ۆ به‌رهه‌مهێنانی ‪ 1‬كگم له‌گۆش���تی مه‌ڕ بریتی ‌ه‬ ‫ل��� ‌ه ‪ 6100‬لیتر ئاو‪ ،‬كه‌ ئه‌م بڕ‌ه ئاوه‌ش س���ه‌رف‬ ‫بوو‌ه بۆ ئاوخواردنه‌وه‌ی مه‌ڕه‌كه‌و ئالیكه‌كه‌ی‌و بۆ‬ ‫داووده‌رمان‌و پاككردنه‌وه‌ی جێگاكه‌ی تاكو پێش‬ ‫سه‌ربڕین‌و ئاماده‌كردنی گۆشته‌كه‌ی‪ .‬ك ‌ه ئه‌مه‌ش‬ ‫ماوه‌ی ‪ 18‬مانگی پێده‌چێت تاكو ئه‌م مه‌ڕه‌ گه‌ور‌ه‬ ‫بووه‌و گۆشته‌كه‌ی ئاماد‌ه بووه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ئاوی خواردنه‌و‌ه به‌ش���ێكی بچوك‬ ‫له‌ئ���اوی به‌كارهێنانی ئێم��� ‌ه پێكده‌هێنێت‪ ،‬ئاوی‬ ‫واقیع���ی‌ به‌كارهات���و ب���ۆ به‌رهه‌مهێنانی خۆراكی‬ ‫ئێم ‌ه هه‌میش���ه‌ نه‌بینراوه‌‪ ،‬بۆ به‌رهه‌مهێنانی هه‌ر‬ ‫ته‌نێك دانه‌وێڵه‌ پێویس���تمان به‌ ‪ 1000‬ته‌ن ئاوه‌‪،‬‬ ‫بۆ به‌رهه‌مهێنانی ته‌نێك گۆش���تی گا پێویستمان‬ ‫ب ‌ه ‪ 16000‬ته‌ن ئاوه‌‪ .‬كه‌واته‌ ئه‌و ئاوه‌ی‌ رۆژان ‌ه بۆ‬ ‫خواردنه‌وه‌ به‌كارده‌هێنرێت به‌شێكی‌ زۆر كه‌م ‌ه له‌و‬ ‫ئاوه‌ واقیعی‌‌و راسته‌قینه‌یه‌ ‌ی ك ‌ه به‌كارده‌هێنرێت‪،‬‬ ‫ئاو ته‌نها بۆ خواردنه‌وه‌ نییه‌‪ ،‬ئاو بۆ ژیانه‌‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫گولل ‌ه هاوه‌نێك هێمن‌و فه‌رمان‌و رێبین پێكه‌و‌ه ده‌كوژێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫هێمن‌و فه‌رمان‌و رێبین هاوڕێی‌ گیانی‌‬ ‫به‌گیانی‌ یه‌ك بون‪ ،‬ئه‌و رۆژه‌ له‌ماڵ‬ ‫دێنه‌ ده‌ره‌وه‌‌و ده‌چنه‌ كۆاڵن بۆ‬ ‫یاری‌ كردن‪ .‬له‌پاش چه‌ند خوله‌كێك‬ ‫ته‌قینه‌وه‌ی گولله‌ هاوه‌نێك ژیانی‌‬ ‫هه‌ر سێكیان له‌یه‌ك جێگه‌دا كۆتایی‬ ‫پێدێنێت‪.‬‬ ‫هێمن س���ه‌عید له‌ساڵی‌ ‪ 2003‬له‌دایك‬ ‫بوه‌‪ ،‬فه‌رمان عه‌ت���ای‌ هاوڕێی‌ ته‌مه‌ن ‌‬ ‫ی‬ ‫یانزه‌ س���اڵه‌‪ ،‬رێبین س���امانش ساڵی‌‬ ‫‪ 2006‬له‌دایك بوه‌‌و له‌شارۆچه‌ی‌ شۆڕش‬ ‫ده‌ژیان‪ .‬قوتابی‌ قۆناغی‌ بنه‌ڕه‌تی‌ بون‪.‬‬ ‫سه‌عید حه‌مه‌ڕه‌شید باوكی‌ هێمن ك ‌ه‬ ‫وه‌ك خۆی‌ ده‌یگێڕێته‌و‌ه ئه‌و عه‌س���ره‌‬ ‫له‌ماڵی‌ خۆیان له‌س���ه‌ر به‌رماڵ ده‌بێت‪،‬‬ ‫ده‌نگی ته‌قینه‌وه‌یه‌ك ده‌بیس���تێت كه‌‬ ‫شوش���ه‌ی‌ په‌نجه‌ره‌و ك���ه‌ل‌و په‌لی‌ ناو‬ ‫ماڵه‌كه‌ی���ان ده‌له‌رێنێت���ه‌وه‌‪ .‬س���ه‌عید‬ ‫ده‌چێته‌ حه‌وش���ه‌ی‌ ماڵ���ی‌ خۆیان تا‬ ‫بزانێت چی‌ بوه‌‪ ،‬هیچی بۆ رون نابێته‌وه‌‌و‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ سه‌ر به‌رماڵه‌كه‌ی‌‪ .‬پاشان‬ ‫ته‌له‌فونی‌ بۆ دێت هێمنی‌ كوڕی‌ برینداره‌و‬ ‫ژیانی‌ له‌مه‌ترس���یدایه‌‌و له‌نه‌خۆشخانه‌ی‌‬ ‫فریاكه‌وتنه‌ بگاته‌ فریای"‪.‬‬ ‫هێمن‌و فه‌رمان‌و رێبین ئه‌و ئێواره‌یه‌‬ ‫سێ‌ به‌سێ‌ له‌ناحیه‌ی‌ شۆڕشه‌وه‌ به‌پ ‌‬ ‫ێ‬ ‫به‌ڕێ‌ ده‌كه‌ون بۆ سه‌ر پاشماوه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫خۆڵ‌و خاش���اكه‌ی له‌الیه‌ن ش���اره‌وانی‌‬ ‫ئه‌و س���نوره‌وه‌ دو هه‌زار مه‌ترێك دور‬ ‫له‌ناحی���ه‌ی‌ ش���ۆڕش ف���ڕێ‌ ده‌درێت‪.‬‬ ‫هێمن‌و فه‌رمان له‌دوره‌وه‌ سه‌یر ده‌كه‌ن‬

‫گوله‌ هاوه‌نێك له‌ناو خاشاكه‌كه‌دا فڕێ‌‬ ‫دراوه‌‪ .‬داوا له‌ڕێبی���ن ده‌ك���ه‌ن پێكه‌و‌ه‬ ‫بچن سه‌یری‌ بكه‌ن‪.‬‬ ‫رێبی���ن‌و فه‌رمان‌و هێم���ن له‌گولله‌‬ ‫هاوه‌نه‌كه‌ ده‌چنه‌ پێشه‌وه‌‪ ،‬له‌و كاته‌دا‬ ‫رێبین ده‌س���تی‌ ده‌داتێ‌‪ ،‬ده‌یكێش���ێت‬ ‫به‌زه‌ویداو ده‌ته‌قێته‌وه‌‪ .‬ده‌س���ت به‌جێ‌‬ ‫له‌وی���ادا رێبین گیان له‌ده‌س���تده‌دات‪.‬‬ ‫فه‌رمانیش مل‌و ش���ان‌و سكی پارچه‌ی‌‬ ‫ته‌قینه‌وه‌ك���ه‌ی‌ به‌رده‌كه‌وێ���ت‌و چه‌ند‬ ‫هه‌نگاوێك ل���ه‌و الی‌ رێبین���ه‌وه‌ گیان‬ ‫له‌ده‌س���تده‌دات‪ .‬هه‌رچ���ی‌ هێمنیش���ه‌‬ ‫چه‌ن���د پارچه‌یه‌ك به‌ر س���ه‌رو ش���انی‌‬ ‫ده‌كه‌وێت‪ ،‬تا ده‌یگه‌یه‌ننه‌ نه‌خۆشخانه‌ی‌‬ ‫فریاكه‌وتن���ی‌ چه‌مچه‌م���اڵ‪ ،‬به‌ه���ۆی‌‬ ‫سه‌خستی‌ برینه‌كه‌یه‌وه‌ گیان له‌ده‌ست‬ ‫ده‌دات"‪ .‬ئه‌مانه‌ قسه‌ی كێن؟‬ ‫عه‌تا س���ابیر باوكی‌ فه‌رمان له‌باره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌رگی‌ كوڕه‌كه‌یه‌وه‌ وتی‌ "ئه‌مه‌ یه‌كه‌م‬ ‫جاره‌ گولل���ه‌ هاوه‌نێك به‌و ش���ێوه‌یه‌‬ ‫له‌ناحیه‌ی‌ ش���ۆڕش بته‌قێته‌وه‌‪ .‬ماوه‌ی‌‬ ‫س���ی‌ س���اڵه‌ له‌و ناحیه‌یه‌ ده‌ژیم‪ ،‬هیچ‬ ‫شتێكی‌ وه‌هام نه‌بینیوه‌‪ .‬منداڵ هه‌بوه‌‬ ‫به‌هۆی‌ مه‌له‌ كردن‌و روداوی‌ هاتوچۆوه‌‬ ‫گیانی‌ له‌ده‌س���تدابێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌هۆی‌‬ ‫ته‌قینه‌وه‌‌و هه‌بونی‌ بۆمب له‌و ناوچه‌یه‌‬ ‫هیچم نه‌بینیوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌و جێگه‌ی���ه‌ی‌ فه‌رمان‌و‬ ‫هاورێكان���ی‌ تێ���دا م���ردن‪ ،‬جێگ���ه‌ی‌‬ ‫پاشماوه‌ی‌ خۆڵ‌و پاشماوه‌ی‌ مااڵن بوه‌‪.‬‬ ‫زه‌ویه‌كی‌ ته‌خته‌‌و جگه‌ له‌دایبی‌‌و عه‌الگه‌و‬ ‫الیل���ۆن‪ ،‬هیچی‌ دیكه‌ی ل���ێ نابینیت‪.‬‬ ‫رۆژانه‌ ئۆتۆمبیلی‌ پێدا ده‌ڕوات‪ .‬ره‌نگه‌‬ ‫ئه‌و گولله‌ هاوه‌نه‌یان له‌جێگه‌ی‌ دیكه‌وه‌‬ ‫هێنابێت له‌و جێگه‌یه‌دا فڕیان دابێت"‪.‬‬

‫رێبین سامان‬

‫ی‬ ‫هێمن‌و فه‌رمان‌و رێبین ئه‌و ئێواره‌ی ‌ه سێ‌ به‌سێ‌ له‌ناحیه‌ ‌‬ ‫ی ئه‌و خۆڵ‌و‬ ‫ێ ده‌كه‌ون بۆ سه‌ر پاشماوه‌ ‌‬ ‫ێ به‌ڕ ‌‬ ‫شۆڕشه‌و‌ه به‌پ ‌‬ ‫خاشاكه‌ی له‌الیه‌ن شاره‌وانی‌ ئه‌و سنوره‌و‌ه دو هه‌زار مه‌ترێك‬ ‫ێ ده‌درێت‬ ‫ی شۆڕش فڕ ‌‬ ‫دور له‌ناحیه‌ ‌‬ ‫محه‌مه‌د برای‌ فه‌رم���ان له‌گه‌ڵ هه‌ر‬ ‫دو هاوڕێكه‌ی‌و براكه‌ی‌ پێكه‌وه‌ ده‌بن‪.‬‬ ‫چه‌ن���د مه‌ترێك دور له‌گوله‌ هاوه‌نه‌كه‌‪،‬‬ ‫بە‌هاوڕێكان���ی‌ ده‌ڵێ���ت م���ن نای���ه‌م‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ ئێ���وه‌ش نه‌چنه‌ پێش���ه‌وه‌‬

‫وریا له‌به‌ریتانیا گه‌ڕایه‌وه‌‌و‬ ‫له‌چه‌مچه‌ماڵ كوژرا‬

‫زۆر كات بیر ‌ی له‌خۆ ‌ی ده‌كرده‌وه‌و خه‌فه‌ت ‌ی ده‌خوارد‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫كوڕێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 35‬ساڵ به‌ناوی‌‬ ‫وریا كه‌ پێشتر له‌هه‌نده‌ران بوه‌‌و‬ ‫گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‪ ،‬له‌ماڵه‌كه‌ی‌ خۆیدا‬ ‫له‌شارۆچكه‌ی‌ چه‌مچه‌ماڵ به‌فیشه‌ك‬ ‫كۆتایی بە‌ژیانی دێت"‪.‬‬ ‫کەس���ێکی نزیکی وری���ا چیرۆك ‌‬ ‫ی‬ ‫روداوه‌ك���ه‌ ده‌گێڕێته‌وه‌و ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫رۆژه‌ برازایه‌كم نه‌شته‌رگه‌ی‌ بۆ ئه‌نجام‬ ‫ده‌درا‪ .‬له‌ئۆتۆمبیله‌كه‌مدا بوم تا بچمه‌‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌‪ .‬ته‌له‌فونم بۆ كرا‪...‬‬ ‫خوش���كێكی‌ وریا بو‪ ،‬پێی‌ وتم بچم‬ ‫به‌هانایانه‌وه‌‪ .‬وتی‌ فریاكه‌وه‌ هیچمان‬ ‫نه‌ما تیاچوین‪ ،‬وریا برینداره‌"‪.‬‬ ‫ت���ا مەری���وان فری���ا ده‌كه‌وێت‪،‬‬ ‫وریا له‌ماڵ���ه‌وه‌ به‌برینداری‌ ره‌وانه‌ی‌‬ ‫نه‌خۆش���خانه‌ی‌ چه‌مچه‌ماڵ ده‌كرێت‬ ‫ب���ۆ چاره‌س���ه‌ری‌ برینه‌ك���ه‌ی‌‪.‬‬ ‫چه‌مچه‌م���اڵ‌و‬ ‫له‌نه‌خۆش���خانه‌ی‌‬ ‫له‌كات���ی تیم���اری برینه‌كه‌یدا چاوی‌‬ ‫به‌وریا ده‌كه‌وێت‪ .‬پزیش���ه‌كه‌كان داوا‬ ‫له‌كه‌س���وكاری‌ وریا ده‌كه‌ن تا زووه‌‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ نه‌خۆش���خانه‌ی‌ فریاكه‌وتنی‌‬ ‫س���لێمانی‌ بكرێت‌و نه‌شته‌رگه‌ری‌ بۆ‬ ‫ئه‌نجام بدرێت"‪.‬‬ ‫مەری���وان وت���ی "له‌ئۆتۆمبیل���ی‌‬ ‫فریاكه‌وتن���دا بوی���ن بۆ س���لێمانی‌‪،‬‬ ‫وریا په‌له‌كانی‌ ش���ل بون‌و جه‌سته‌ی‌‬ ‫س���اردبۆوه‌‪ .‬له‌س���ه‌ر رێگه‌ی‌ بازیان‬ ‫س���لێمانی‌ له‌ه���ۆش خ���ۆی چ���و‪،‬‬ ‫زانیمان گیانی‌ له‌ده‌س���تدا‌وه‌‪ .‬دواتر‬ ‫له‌په‌یمان���گای‌ پزیش���كی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫سلێمانی‌ پشكنین بۆ الشه‌كه‌ی‌ ئه‌نجام‬ ‫دراو ته‌رمه‌كه‌یمان وه‌رگرته‌وه‌"‪.‬‬ ‫مەریوان س���ه‌باره‌ت به‌چۆنییه‌تی‬ ‫روداوه‌ك���ه‌ وت���ی "ئ���ه‌وه‌ی‌ له‌ده‌می‌‬ ‫خوش���ك‌و براكان���ی‌ وری���ا خۆیه‌وه‌‬ ‫باس���ده‌كرێت‪ ،‬بە‌چه‌ند فیشه‌كێك كه‌‬ ‫به‌ر رانی‌ كه‌وتوه‌‪ ،‬خۆی‌ كوش���توه‌‪.‬‬ ‫وریا چه‌ند ساڵێك له‌واڵتی‌ به‌ریتانیا‬ ‫ژیاوه‌‌و دواتر گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌ چه‌مچه‌ماڵ‪.‬‬ ‫هی���چ كارێكی‌ نه‌ب���وه‌‌و ده‌رفه‌تی‌ بۆ‬ ‫نه‌ڕه‌خساوه‌ جارێكی‌ دیكه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌‬ ‫ده‌ره‌وەی‌ واڵت‪ .‬زۆرب���ه‌ی‌ كات���ه‌كان‬

‫خه‌فه‌ت���ی‌ ده‌خ���وارد‪ .‬چه‌ندی���ن‬ ‫ج���ار له‌الیه‌ن كه‌س���وكارو ه���اوڕ ‌‬ ‫ێ‬ ‫نزیكه‌كانیه‌وه‌ دڵخۆش���ی‌ ده‌درایه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم سودی‌ نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫مەری���وان ئاماژه‌ ب���ه‌وه‌ش ده‌كات‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ كات���ه‌كان وریا س���ه‌ردانی‌‬ ‫كردوه‌‌و پێك���ه‌وه‌ گفتوگۆیان كردوه‌‪.‬‬ ‫زۆر بیری‌ له‌س���ه‌قه‌ر ب���ۆ هه‌نداران‬ ‫كردۆته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌هۆی بێپاره‌ییه‌وه‌‬ ‫نه‌یتوانی���وه‌ جارێكی‌ یكه‌ بگه‌رێته‌وه‌‬ ‫ی واڵت"‪.‬‬ ‫دره‌وه‌ ‌‬ ‫یه‌كێك له‌هاوڕێكانی‌ وریا كه‌ ماوه‌ی‌‬ ‫بیست‌و پێنج ساڵه‌ یه‌كتری‌ ده‌ناسن‌و‬ ‫نه‌یویست ناوی‌ ئاشكرا بكرێت‪ ،‬وتی‌‬ ‫"وریا له‌گه‌ڵ براكانی‌ كێشه‌ی‌ موڵكی‌‬ ‫هه‌ب���وه‌‪ .‬داوای‌ له‌باوكی‌ كردبو وه‌ك‬ ‫براكان���ی‌ له‌ناو ب���ازاڕی‌ چه‌مچه‌ماڵ‬ ‫دوكانێك���ی‌ هه‌بێت كاری‌ تێدا بكات‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم باوك‌و براكانی‌ ئ���ه‌و داوایه‌ی‌‬ ‫وریای���ان ره‌تكردبوه‌وه‌‪ .‬هه‌ر ئه‌مه‌ش‬ ‫ببوه‌ هۆی‌ دروستوبنی‌ ده‌نگه‌ ده‌نگ‌و‬ ‫كێشه‌ له‌نێوانیاندا‪ .‬دواجار وریا له‌گه‌ڵ‬ ‫براكانی‌ ده‌بێته‌ ش���ه‌ڕیان‌و به‌فیشه‌ك‬ ‫بریندار ده‌كرێت"‪ .‬ئه‌وه‌شی‌ وت "وریا‬ ‫كه‌س���ێكی‌ زۆر بێده‌ن���گ بو‪ ،‬رۆژێك‬ ‫ل���ه‌ڕۆژان چه‌كی‌ پێنه‌ب���و‪ .‬زۆر كات‬ ‫گله‌یی‌ ئه‌وه‌ی ده‌كرد باوكی‌ جیاوازی‌‬ ‫ده‌كات له‌گ���ه‌ڵ براكانی‌‌و پێویس���تی‌‬ ‫به‌ه���اوكاری‌ باوكیه‌ت���ی‌‪ ،‬ده‌یه‌وێت‬ ‫كارێك بكات"‪.‬‬ ‫وته‌بێ���ژی‌ پۆلیس���ی‌ چه‌مچه‌م���ال‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند " كاتژمێر ‪1:30‬‬ ‫خو‌له‌كی‌ رۆژی‌ ش���ه‌ممه‌ ‪2018/1/6‬‬ ‫بێزاربوه‌‪ ،‬ئه‌م بێزاریه‌ش���ی‌ له‌كه‌سه‌ ئ���اگادار كراین له‌كوژرانی‌ كه‌س���ێك‬ ‫نزیكه‌كانی‌ نه‌ش���اردۆته‌وه‌‌و زۆر كات به‌ناوی‌ وریا‪ .‬ده‌س���تبه‌جێ‌ تیمه‌كانی‌‬ ‫باسی‌ كردوه‌"‪.‬‬ ‫به‌ڵگ���ه‌ی‌ تاوان گه‌ش���تنه‌ ش���وێنی‌‬ ‫وتیش���ی‌ "وری���ا پێ���ش ئ���ه‌وه‌ی‌ روداوه‌كه‌‪ .‬كوژراوه‌كه‌ دو فیش���ه‌كی‌‬ ‫س���ه‌فه‌ری‌ ده‌ره‌وەی‌ واڵت ب���كات‪ ،‬به‌ركه‌وتوه‌‪ ،‬یه‌كیان به‌ر رانی‌ چه‌پی‌‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ته‌قینه‌وه‌یه‌ك���ه‌وه‌ چاوێكی‌ كه‌وتوه‌و فیش���ه‌كه‌كه‌ی‌ دیكه‌ش به‌ر‬ ‫له‌ده‌س���ت ده‌دات‌و توش ‌‬ ‫ی نه‌خۆشی‌ سكی‌ كه‌وتوه‌"‪.‬‬ ‫ده‌رون���ی‌ ده‌بێت‪ .‬هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌ش���ی‌‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌پێ���ی‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌‬ ‫ده‌دا موی‌ س���ه‌ری‌ بچێنێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم س���ه‌ره‌تاییه‌كان‌و ئ���ه‌و زانیاریانه‌ی‌‬ ‫به‌هۆی‌ ناجێگری‌ باری‌ ده‌رونییه‌وه‌‪ ،‬به‌ده‌س���ت تیمه‌كانی‌ به‌ڵگه‌ی‌ تاوان‬ ‫ی كوشتنی‌‬ ‫پزیشکه‌كان ئه‌و كاره‌یان بۆ نه‌كردوه‌‪ .‬گه‌شتوه‌‪ ،‬برایه‌كی‌ به‌تاوان ‌‬ ‫كه‌س���ێكی‌ زۆر هه‌س���ت ناسك بوه‌‪ ،‬وری���ا تۆمه‌تباره‌و فه‌رمانی‌ گرتنی‌ بۆ‬ ‫زۆر كات بیری‌ له‌خ���ۆی‌ ده‌كرده‌وه‌و ده‌رچوه‌"‪.‬‬

‫ی‬ ‫وریا پێش ئه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌فه‌ری‌ ده‌ره‌وە ‌‬ ‫ی‬ ‫واڵت بكات‪ ،‬به‌هۆ ‌‬ ‫ته‌قینه‌وه‌یه‌كه‌و‌ه‬ ‫چاوێكی‌ له‌ده‌ست‬ ‫ی‬ ‫ده‌دات‌و توش ‌‬ ‫ی‬ ‫نه‌خۆشی‌ ده‌رون ‌‬ ‫ده‌بێت‬

‫فەرمان عەتا‬

‫هێمن ئه‌وه‌ی‌ باسكرد "ئه‌گه‌ر حكومه‌ت‬ ‫بی���ری‌ له‌دروس���تكردنی‌ باخچه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫گشتی‌ بكردایه‌ته‌وه‌ له‌ناحیه‌ی‌ شۆڕش‪،‬‬ ‫من���دااڵن‌و خێزانه‌كانی‌ ئ���ه‌و ناوچه‌یه‌‬ ‫بچونایه‌ت���ه‌ ئ���ه‌و جێگه‌ی���ه‌و یاریان‬ ‫بكردایه‌‪ ،‬ئه‌وا فه‌رمانی‌ كوڕی‌‌و مندااڵنی‌‬ ‫دراوسێی‌ نه‌ده‌بونه‌ قوربانی‌‌و نه‌ده‌چونه‌‬ ‫جێگه‌ی‌ خۆڵ‌و خاش���اك‌و توشی‌ ئه‌و‬ ‫روداوه‌ نه‌ده‌بون"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ ئاش���كرا كرد "پێویسته‌‬ ‫حكوم���ه‌ت لێكۆلینه‌وه‌ ب���كات‪ .‬چه‌ند‬ ‫گولله‌ هاوه‌نێك���ی‌ دیكه‌ دۆزارونه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫هی‌ كه‌سانێكن له‌و سنوره‌دا‌و ده‌یهێنه‌‬ ‫ئه‌و جێگه‌یه‌ فڕی‌ ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌بێ‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫گوێ‌ به‌هیچ بده‌ن"‪ .‬سامان سابیر ئه‌و‬ ‫وتان���ه‌ ره‌ت ده‌كه‌كات���ه‌وه‌ كه‌ ده‌ڵێن‬ ‫"پاشماوه‌ی‌ حكومه‌تی‌ عێراقیه‌"‪.‬‬ ‫عه‌مید ع���ادل س���اڵح به‌رێوه‌به‌ری‌‬ ‫هێمن سەعید‬ ‫پۆلیس���ی‌ چه‌مچه‌م���اڵ له‌ب���اره‌ی‬ ‫روداوه‌كه‌وه‌ بە‌ئاوێنه‌ی وت " ئێواره‌ی‌‬ ‫رۆژی‌ پێن���ج ش���ه‌ممه‌ ‪2018/1/11‬‬ ‫به‌هۆی‌ ته‌قینه‌وه‌یه‌كه‌وه‌‪ ،‬س���ێ‌ منداڵ‬ ‫به‌ناوه‌كان���ی‌ هێمن‌و رێبی���ن‌و فه‌رمان‬ ‫له‌ناحی���ه‌ی‌ ش���ۆڕش گیان له‌ده‌س���ت‬ ‫داوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "هێزه‌كانی‌ به‌ڵگه‌ی‌ تاوان‬ ‫گه‌ش���تونه‌ته‌ ش���وێنی‌ روداوه‌ك���ه‌و‬ ‫لێكۆلین���ه‌وه‌ به‌رده‌وام���ه‌‪ .‬وت���ه‌ی‌‬ ‫كه‌س���وكاره‌كه‌یان وه‌رگیراوه‌‌و تائێستا‬ ‫نازانرێت بۆچی‌‌و چۆن ئه‌و ته‌قه‌مه‌نیه‌‬ ‫له‌و جێگه‌یه‌دا بوه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌ كرد له‌ساڵی‌ پاردا‬ ‫بۆ ماڵ���ه‌وه‌‪ .‬له‌رێگادا ده‌بێ���ت گولله‌‬ ‫هاوه‌نه‌كه‌ ده‌ته‌قێته‌وه‌‪ ،‬خه‌به‌ر ده‌باته‌وه‌ له‌س���نوری‌ چه‌مچه‌ماڵ هیچ حاڵه‌تێكی‌‬ ‫كوژران���ی‌ منداڵ نه‌بوه‌‪ .‬س���اڵی‌ ‪2018‬‬ ‫بۆ ماڵه‌وه‌"‪.‬‬ ‫سامان س���ابیر باوكی‌ رێبین جیاواز ئه‌وه‌ یه‌كه‌م حاڵه‌تی‌ گیان له‌ده‌ستدانی‌‬ ‫له‌وته‌كانی‌ عه‌تاو سه‌عید باوكی‌ فه‌رمان‌و مندااڵنه‌ به‌هۆی‌ چه‌ك‌و ته‌قه‌مه‌نیه‌وه‌"‪.‬‬

‫ده‌س���كاری‌ بكه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ ته‌قه‌مه‌نیه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم وته‌كانی‌ محه‌مه‌د سودی‌ نابێت‪.‬‬ ‫هه‌ر ی���ه‌ك له‌هێمن‌و فه‌رم���ان‌و رێبین‬ ‫له‌گولل���ه‌ هاوه‌نه‌كه‌ نزی���ك ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫محه‌مه‌د به‌جێیان ده‌هێلێت‌و ده‌ڕواته‌وه‌‬

‫دایك ‌ی چوار منداڵ‬ ‫به‌س ‌ێ فیشه‌ك خۆ ‌ی ده‌كوژێت‬ ‫ئا‪ :‬مەزهەر‬ ‫ی مانگێك له‌جیابونه‌و‌ه‬ ‫به‌هار له‌دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ژوری‌ نوستنه‌ك ‌ه ‌‬ ‫له‌هاوسه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫ی له‌شارۆچكه‌ی‌ عه‌ربه‌ت‪،‬‬ ‫ماڵی‌ باوك ‌‬ ‫ی كاڵشینكۆف كه‌ به‌ر‬ ‫ێ فیشه‌ك ‌‬ ‫به‌س ‌‬ ‫سه‌ری‌ كه‌وتو‌ه خۆی‌ ده‌كوژێت‪.‬‬

‫ی‬ ‫كاتێك سه‌ر ‌‬ ‫به‌هارم به‌رزكردو‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌جێگه‌ ‌‬ ‫نوستنه‌كه‌یدا‬ ‫چه‌ند فیشه‌كێك‬ ‫له‌سه‌ریه‌و‌ه‬ ‫دەرچوبون‬

‫ی ‪2018/1/7‬‬ ‫ی یه‌كشه‌مم ‌ه رێكه‌وت ‌‬ ‫شه‌و ‌‬ ‫ی به‌هار‬ ‫ژنێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 30‬س���اڵ به‌ناو ‌‬ ‫حه‌س���ه‌ن‪ ،‬ك ‌ه ماوه‌ی‌ س���یانز‌ه ساڵ ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی پێكهێناوه‌‌و خاوه‌ن ‌‬ ‫ژیانی‌ هاوس���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫چوار منداڵ���ه‌‪ ،‬ل���ه‌دوای‌ جیابونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی‬ ‫ی له‌ژوری‌ نوستنه‌كه‌ ‌‬ ‫له‌هاوس���ه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫ی عه‌ربه‌ت‬ ‫ی باوكی‌ له‌ش���ارۆچكه‌ ‌‬ ‫ماڵ��� ‌‬ ‫ی كاڵشینكۆف خۆی‌ ده‌كوژێت‪.‬‬ ‫به‌چه‌ك ‌‬ ‫ی به‌هار ئه‌و‬ ‫ڕێكه‌وت س���ه‌عید ئامۆزا ‌‬ ‫ی‬ ‫ش���ه‌و‌ه له‌س���ه‌ر كاربو‌ه له‌دوكانه‌كه‌ ‌‬ ‫خۆی‪ ،‬باوكی‌ ته‌له‌فونی بۆ كردوه‌‌و پێی‬ ‫وتوه‌ به‌هار خۆی‌ كوش���توه‌‪ .‬رێكه‌وت‬ ‫بە‌ئاوێن���ه‌ی وت‪" :‬ماڵه‌كه‌م���ان چه‌ند‬ ‫هه‌نگاوێ���ك له‌ماڵی‌ مامم���ه‌و‌ه دوره‌‪.‬‬ ‫باوكم پێی‌ راگه‌یاندم به‌هار له‌ژوره‌كه‌یدا‬ ‫ی كوش���توه‌‌و بچ���ن به‌هانایه‌وه‌‪.‬‬ ‫خ���ۆ ‌‬ ‫ئ���ه‌و كاته‌ی گه‌ش���تین‪ ،‬دراوس���ێكان كاڵشینكۆف خۆی‌ كوشتوه‌"‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی جیابون���ه‌وه‌ ‌‬ ‫له‌ب���ار‌هی‌ ه���ۆكار ‌‬ ‫له‌به‌رده‌رگای‌ ماڵ���ی‌ مامم كۆببونه‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی پۆلی���س لێكۆڵینه‌وه‌ی���ان له‌هاوس���ه‌ره‌ك ‌هی‌‪ ،‬رێكه‌وت���ی‌ ئامۆزا ‌‬ ‫هێزه‌كان��� ‌‬ ‫ی ئ���ه‌و دۆخ���ه‌ی‌ تێیدا‬ ‫ی وت���ی "به‌ه���ۆ ‌‬ ‫له‌روداوه‌ك��� ‌ه ده‌ك���ردو به‌ئۆتۆمبیل��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ده‌ژیا‪ ،‬به‌رده‌وام له‌گه‌ڵ هاوس���ه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫ی به‌هاریان ره‌وانه‌ ‌‬ ‫فریاكه‌وتن ته‌رم��� ‌‬ ‫ی سلێمانی‌ كرد‪ .‬دواتر نه‌ده‌گونج���ا‪ .‬ه���ه‌ر به‌و هۆیه‌ش���ه‌و‌ه‬ ‫ی دادوه‌ر ‌‬ ‫پزیشك ‌‬ ‫ی دادگاو‌ه‬ ‫ی مانگێك ده‌بو له‌ڕێگه‌ ‌‬ ‫ی بۆ ماوه‌ ‌‬ ‫ئێم���ه‌ش به‌ڕێكه‌وتین بۆ س���لێمان ‌‬ ‫ی جیابب���وه‌وه‌و له‌گه‌ڵ‬ ‫له‌هاوس���ه‌ره‌ك ‌ه ‌‬ ‫وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌ ته‌رمه‌كه‌ی‌"‪.‬‬ ‫ی به‌سه‌ر‬ ‫ی ژیان ‌‬ ‫ی له‌ماڵی‌ باوك ‌‬ ‫ئاموزاك ‌هی‌ به‌هار ئه‌وه‌ش���ی‌ باسكرد منداڵه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫"م���او‌هی‌ چه‌ند س���اڵێك ده‌بێت به‌هار ده‌برد‪ .‬چه‌ن���د رۆژێك پێ���ش ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بوه‌‪ .‬چه‌ند به‌ه���ار خ���ۆی‌ بكوژێت‪ ،‬چوم��� ‌ه ماڵ ‌‬ ‫ی د‌هر‌ورن ‌‬ ‫توشی‌ نه‌خۆش��� ‌‬ ‫ی باش نه‌بو‪،‬‬ ‫جارێك سه‌ردانی‌ پزیش���كی ده‌رونیان مامم‌و بینم‪ .‬ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫پێكردوه‌‪ ،‬چه‌ند جارێكیش بردویانه‌ت ‌ه به‌رده‌وام له‌الیه‌ن خوش���ك‌و براكانیه‌و‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی چاودێری ده‌كرا تا شتێك به‌سه‌ر خۆ ‌‬ ‫الی پیاوانی‌ ئایینی به‌ڵكو چاره‌سه‌ر ‌‬ ‫ی بۆ بكرێ���ت‪ ،‬به‌اڵم رۆژ نه‌هێنێت"‪.‬‬ ‫نه‌خۆش���یه‌كه‌ ‌‬ ‫ی تێكده‌چ���و‪ .‬ئه‌و‌ه‬ ‫به‌ڕۆژ ته‌ندروس���ت ‌‬ ‫ی باوكی‌ به‌هار ك ‌ه‬ ‫ی ماڵ ‌‬ ‫دراوس���ێیه‌ك ‌‬ ‫ی خۆكوش���تن‬ ‫یه‌كه‌م ج���ار نی ‌ه هه‌وڵ ‌‬ ‫ب���دات‪ .‬به‌وت��� ‌هی‌ خوش���كه‌كه‌ی‌ ك��� ‌ه ده‌مه‌ترێك ماڵه‌كانیان له‌یه‌كه‌وه‌ دوره‌‪،‬‬ ‫ی‬ ‫له‌س���ه‌ر ماڵ بوه‌‌و به‌رده‌وام له‌نزیكه‌و‌ه ئه‌و ش���ه‌و‌ه به‌ده‌نگی‌ فیشه‌ك‌و هاوار ‌‬ ‫ی كردوه‌‪ ،‬ئه‌و ش���ه‌و‌ه خوش���كه‌كانی‌ به‌ه���ار له‌م���اڵ چۆت ‌ه‬ ‫ی به‌هار ‌‬ ‫چاودێر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باوك ‌‬ ‫بۆ نوس���تن له‌گه‌ڵ منداڵه‌كانی‌ چوه‌ت ‌ه ده‌ره‌وه‌ بۆ ك���ۆاڵن‪ ،‬چۆت ‌ه ماڵ ‌‬ ‫ی بوه‌؟ ئه‌و ده‌ڵێت‬ ‫ی به‌هار تا بزانێت چ ‌‬ ‫ژوری‌ نوس���تنه‌كه‌ی‌‌و باس���ی‌ هیچ��� ‌‬ ‫ی به‌هار‬ ‫ی "ئه‌و ش���ه‌وه‌ خوش���ك‌و براكان ‌‬ ‫نه‌كردوه‌‪ .‬دوای‌ چه‌ند خوله‌كێك ده‌نگ ‌‬ ‫ی له‌تاو روداوی‌ خۆكوش���تنی‌ خوشكه‌یان‬ ‫ته‌ق��� ‌ه له‌ژوره‌كه‌ی‌ هات���وه‌‪ .‬به‌چه‌ك ‌‬

‫بڕس���تیان له‌به‌ر بڕابو‪ ،‬نه‌یان ده‌توانی‬ ‫هیچ ش���تێك بكه‌ن"‪ .‬ده‌شڵێت "كاتێك‬ ‫ی به‌هار سه‌یرم‬ ‫ی نوستنه‌كه‌ ‌‬ ‫چۆمه‌ ژور ‌‬ ‫ی‬ ‫كرد له‌ناو جێگه‌كه‌یدا خوێن له‌جه‌سته‌ ‌‬ ‫ده‌ڕۆش���ت به‌ده‌مدا كه‌وتبو‪ .‬دو منداڵ ‌ه‬ ‫بچوكه‌ك ‌هی‌ كه‌ ته‌مه‌نیان یه‌ك س���اڵ‌و‬ ‫شه‌ش مانگه‌‪ ،‬به‌ته‌نیشتیه‌و‌ه ده‌گریان‌و‬ ‫خوێن جله‌كانیانی‌ سوركردبو"‪.‬‬ ‫باس���ی‌ ئ���ه‌وه‌ش ده‌كات "كاتێ���ك‬ ‫ی‬ ‫ی به‌هارم به‌رزكردو‌ه له‌جێگه‌ ‌‬ ‫س���ه‌ر ‌‬ ‫نوس���تنه‌كه‌یدا چه‌ن���د فیش���ه‌كێك‬ ‫له‌س���ه‌ریه‌و‌ه دەرچوبون‪ .‬س���ه‌یرمكرد‬ ‫ی‬ ‫ی كرابونه‌وه‌‌و جه‌سته‌ی‌ خوێن ‌‬ ‫چاوه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫ێ ده‌ڕۆش���ت‪ .‬له‌گ���ه‌ڵ به‌ركه‌وتن ‌‬ ‫ل��� ‌‬ ‫فیش���ه‌كه‌كاندا كۆتایی‌ به‌ژیانی‌ هاتبو‪.‬‬ ‫دو منداڵه‌كه‌م به‌باوه‌ش برده‌ ده‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫ی‬ ‫دوای‌ چه‌ن���د خوله‌كێ���ك تیمه‌كان��� ‌‬ ‫ی به‌هاریان‬ ‫به‌ڵگ��� ‌هی‌ تاوا‌ن هاتن‌و ته‌رم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی پزیشك ‌‬ ‫له‌به‌تانیه‌كه‌و‌ه ئااڵندو ره‌وانه‌ ‌‬ ‫دادوه‌ریان كرد"‪.‬‬ ‫ی چه‌ند مانێگ ده‌بێت‬ ‫ی "ماو‌ه ‌‬ ‫وتیش ‌‬ ‫ی باوكی‌ به‌هار‪.‬‬ ‫من بومه‌ته‌ دراوسێی ماڵ ‌‬ ‫ی م���ن بزانم كێش���ه‌یان نه‌بوه‌‌و‬ ‫ئ���ه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئاس���اییان هه‌ب���وه‌‪ .‬ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ژیانێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫باس ده‌كرێت ئه‌و ژن ‌ه له‌هاوسه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫ی ژیاوه‌و‬ ‫ی باوك ‌‬ ‫جیابۆته‌وه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ ماڵ ‌‬ ‫براكانیشی‌ هیچ كێش���ه‌یەكیان له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫ی پرسه‌ ‌‬ ‫ی نه‌بوه‌‪ .‬له‌ڕۆژ ‌‬ ‫هاوس���ه‌رەك ‌ه ‌‬ ‫به‌هاردا پرسیارم لێده‌كردن ئاخۆ ده‌بێت‬ ‫ی به‌هاوس���ه‌ره‌كه‌یه‌و‌ه هه‌بێت‪،‬‬ ‫په‌یوه‌ند ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هاوس���ه‌ره‌كه‌ ‌‬ ‫برایه‌كی‌ له‌وه‌اڵمدا وت ‌‬ ‫ی باشبوه‌‪ .‬ئه‌و‌هی‌ رویداو‌ه به‌هار‬ ‫زۆر بۆ ‌‬ ‫ی بوه‌"‪.‬‬ ‫خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫وته‌بێژی‌ پۆلیس���ی‌ قه‌زاو ناحیه‌كان ‌‬ ‫پارێ���زگای‌ س���لێمانی‌ رائی���د ئیقباڵ‬ ‫ی یه‌كشه‌مم ‌ه‬ ‫محه‌مه‌د رایگه‌یاند "ش���ه‌و ‌‬ ‫ی ته‌مه‌ن ‪ 30‬س���اڵ‬ ‫‪ 2018/1/7‬ژنێك��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی به‌ه���ار حه‌س���ه‌ن له‌ژوره‌ك ‌ه ‌‬ ‫به‌ناو ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆیدا له‌شارۆچكه‌ی‌ عه‌ربه‌ت به‌چه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كوش���توه‌‪ .‬ماوه‌ ‌‬ ‫كاڵشینكۆف خۆ ‌‬ ‫ی‬ ‫س���یانز‌ه س���اڵ ‌ه ژیان���ی‌ هاوس���ه‌ر ‌‬ ‫ی چوار منداڵه‌"‪.‬‬ ‫پێكهێناوه‌‌و خاوه‌ن ‌‬ ‫وتیش���ی‌ "لێكۆڵین���ه‌و‌ه له‌ڕوداوه‌ك ‌ه‬ ‫ی یاس���ایی‌ ب���ۆ‬ ‫به‌رده‌وام���ه‌‪ ،‬پ���ه‌ڕاو ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌سوكار ‌‬ ‫روداوه‌كه‌ كراوه‌ته‌وه‌‪ .‬وت ‌ه ‌‬ ‫خۆكوژه‌ك ‌ه وه‌رگیراوه‌‌و ده‌س���ت به‌سه‌ر‬ ‫ی‬ ‫ئ���ه‌و چه‌كه‌ش���دا گیراو‌ه ك ‌ه ب���ه‌كار ‌‬ ‫ی بڕیاری‌ دادگاین"‪.‬‬ ‫هێناوه‌‪ .‬چاوه‌ڕێ ‌‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫له‌ده‌روازه‌ی‌ راپه‌ڕینه‌وه‌ بۆ ده‌روازه‌ی‌ ناڕه‌زایی‌‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫رانیه‌ له‌مێژووی‌ خۆ ‌ی یاخ ‌ی ده‌بێت‬

‫نیقاش‪ ،‬سامان عومەر‬ ‫ئه‌م چه‌ند رۆژه‌ رانی����ه‌ ده‌ڵێی‌ خۆڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫به‌س����ه‌ردا كراوه‌‪ ،‬راسته‌ خۆپیشاندانی‌‬ ‫ناڕه‌زای����ی‌ له‌و ش����اره‌ كۆتایی‌ پێهات‌و‬ ‫هێزه‌ س����ه‌ربازییه‌كان كشانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫خه‌ڵكی‌ ش����اره‌كه‌ دڵیان ش����كاوه‌ له‌و‬ ‫ئه‌زموونه‌ی‌ خۆیان دروستیان كرد‪.‬‬ ‫بۆ هه‌رێمی‌ كوردستان‪ ،‬شاری‌ رانی ‌ه‬ ‫– باك����وری‌ خۆرئاوای‌ س����لێمانی‌ –‬ ‫هه‌ڵگری‌ ماناو س����یمبولێكی‌ جیاوازه‌‪،‬‬ ‫راس����ته‌ یه‌كێ����ك نیی����ه‌ له‌گه‌وره‌ترین‬ ‫شاره‌كانی‌ كوردستان (له‌پانزه‌ هه‌زار‬ ‫خێ����زان پێكهاتووه‌)‪ ،‬به‌اڵم گرنگی‌ ئه‌و‬ ‫ش����اره‌ بۆ ئه‌وه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ به‌دانه‌ری‌ یاخی‌ بوون‌و ده‌یانه‌وێ����ت ببنه‌ كلیلی‌‬ ‫ب����ه‌ردی‌ بناغه‌ی‌ حوكمڕان����ی‌ كوردی گۆڕانكارییه‌كی‌ دیكه‌‪.‬‬ ‫ی ‪18‬ی‌ كانوون����ی‌ یه‌كه‌م����ی‌‬ ‫رۆژ ‌‬ ‫ده‌زانرێت‪.‬‬ ‫رۆژی‌ ‪5‬ی‌ ئازاری‌ ساڵی‌ ‪ 1991‬یه‌كه‌م رابردوو هاوكات له‌گه‌ڵ چه‌ندین ش����ارو‬ ‫پریشكی‌ راپه‌ڕینی‌ خه‌ڵكی‌ كوردستان ش����ارۆچكه‌ی‌ دیك����ه‌ی‌ كوردس����تان‪،‬‬ ‫دژی‌ رژێمی‌ به‌عس له‌ش����اری‌ رانیه‌وه‌ خه‌ڵكێك����ی‌ زۆر له‌رانی ‌ه رژانه‌ س����ه‌ر‬ ‫ی حكومه‌تی‌‬ ‫ده‌ستی‌ پێكردو له‌وێوه‌ هه‌موو شاره‌كانی‌ شه‌قامه‌كان‌و دروشمیان دژ ‌‬ ‫ت����ری‌ ته‌نییه‌وه‌و هه‌رێمی‌ كوردس����تان هه‌رێم����ی‌ كوردس����تان‌و به‌رپرس����انی‌‬ ‫كه‌وته‌ ده‌ست هێزه‌ كوردییه‌كان‪ ،‬هه‌ر ك����وردی‌ ده‌وت����ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم جی����اوازی‌‬ ‫له‌به‌ر ئه‌وه‌ش����ه‌ له‌فه‌رهه‌نگی‌ سیاسی‌‌و خۆپیشاندانی‌ رانیه‌ له‌گه‌ڵ ناوچه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و حوكمڕانی‌ كوردییدا رانیه‌ دیكه‌ ئ����ه‌وه‌ بوو كه‌ ه����ه‌م زیانه‌كانی‌‬ ‫خۆپیشاندانه‌كه‌ له‌وانی‌ دیكه‌ گه‌وره‌تر‬ ‫ناوی‌ "ده‌روازه‌ی‌ راپه‌ڕین"ی‌ لێنراوه‌‪.‬‬ ‫هه‌موو خه‌ڵكی‌ رانیه‌ شانازی‌ ده‌كه‌ن بوو‪ ،‬هه‌م یه‌كه‌مین جاریش ئه‌و شاره‌‬ ‫به‌وه‌ی‌ ئ����ه‌وان سه‌رمه‌ش����قی‌ راپه‌ڕین ئاوها به‌ئاش����كرا دژی‌ ش����انازییه‌كانی‌‬ ‫بوون‪ ،‬به‌اڵم دوای‌ ‪ 26‬ساڵ حوكمڕانی‌ خۆی‌ بوه‌ستێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر چی‌ ج����اران گله‌یی‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردی‌‪ ،‬ئێس����تا له‌و مێژووه‌ی‌ خۆیان‬

‫رانیه‌و ناوچه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ كوردس����تان‬ ‫ته‌نیا ل����ه‌دوو حزبە‌ده‌س����ه‌اڵتداره‌كه‌ی‌‬ ‫كوردس����تان (پارت����ی‌ دیموكرات����ی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬یه‌كێت����ی‌ نیش����تیمانی‌‬ ‫كوردستان) بوو‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مجاره‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫رانیه‌ دژی‌ هه‌موو هێزه‌ سیاس����ییه‌كان‬ ‫وه‌س����تانه‌وه‌و به‌وه‌ تۆمه‌تباریان كردن‬ ‫كه‌ ده‌س����تیان هه‌بووه‌ له‌دروستكردنی‌‬ ‫قه‌یرانی‌ سیاس����ی‌‌و ئابوریدا‪ ،‬هه‌ر بۆیه‌‬ ‫وه‌ك تۆڵه‌س����ه‌ندنه‌وه‌یه‌ك په‌الم����اری‌‬ ‫باره‌گا حزبییه‌كانیان����داو ته‌نیا له‌دوو‬ ‫رۆژی‌ یه‌كه‌م����ی‌ خۆپیش����اندانه‌كه‌دا‬ ‫دوانزه‌ باره‌گای‌ حزبە‌سیاس����ییه‌كانیان‬ ‫س����وتاند‪ ،‬له‌نێویاندا باره‌گای‌ گۆڕان‌و‬ ‫كۆمه‌ڵی‌ ئیس��ل�امی‌ هه‌بوون كه‌ ئه‌وان‬ ‫خۆیان له‌س����ه‌ر به‌ره‌ی‌ ئۆپۆزس����یۆن‬

‫بریندارب����وون‌و ‪ 2‬كه‌س����یش كوژران‪،‬‬ ‫له‌نێو برینداره‌كاندا پۆلیس‌و پاسه‌وانی‌‬ ‫باره‌گاكان هه‌بوون‪.‬‬ ‫یه‌كێك له‌كوژراوه‌كان گه‌نجێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫بیست س����ااڵن بوو به‌ناوی‌ (محه‌مه‌د‬ ‫ته‌ه����ا) كه‌ پێش خۆپیش����اندانه‌كه‌ بۆ‬ ‫خوێندنی‌ زانكۆ وه‌رگیرابوو‪.‬‬ ‫باوك����ی‌ محه‌م����ه‌د به‌"نیقاش"ی‌ وت‬ ‫"كوڕه‌ك����ه‌م به‌گول����ه‌ی‌ پاس����ه‌وانانی‌‬ ‫ب����اره‌گای‌ پارتی‌ ك����وژراوه‌‪ ،‬ئێس����تا‬ ‫س����كااڵم بۆ دادگا ب����ردووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌قم وه‌ربگرن"‪.‬‬ ‫له‌به‌ره‌ی‌ دووهه‌میش����دا پاس����ه‌وانی‌‬ ‫وێنە‪ :‬ئەمير حسن‬ ‫ب����اره‌گا حزبییه‌كان ده‌یان����وت ئه‌وان‬ ‫بێ‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ هیچ تاوانێكی����ان هه‌بێت‬ ‫حیساب ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫هێرش����یان كراوه‌ت����ه‌ س����ه‌ر‪( ،‬ع‪.‬ب)‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫گروپ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫‌ندام‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌بدواڵ‬ ‫یاس����ین عه‬ ‫پاسه‌وانی‌ یه‌كێك له‌باره‌گا حزبییه‌كانه‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫‌ڵك"‬ ‫ه‬ ‫خ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌ماف‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫داكۆكیكردن‬ ‫"به‌ره‌ی‌‬ ‫له‌رانیه‌ خۆی‌ داوایكرد ناوی‌ حزبه‌كه‌ی‌‬ ‫‌یان‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫خۆپیشاندان‬ ‫رۆژ‬ ‫‌م‬ ‫ه‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫گروپه‌‬ ‫بش����اردرێته‌وه‌ به‌"نیق����اش"ی‌ وت‬ ‫‌تا‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫"س‬ ‫وت‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌"نیقاش"‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫���ت‬ ‫�‬ ‫رێكخس‬ ‫"خۆپیش����انده‌ران به‌توندی‌ هێرشیان‬ ‫خۆپیش����اندانه‌كه‌ به‌هێمنی‌ رۆیش����ت‪ ،‬كرده‌ س����ه‌رمان‌و خۆم به‌به‌رد بریندار‬ ‫به‌اڵم له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ به‌رپرسانی‌ شاره‌كه‌ بووم"‪ ،‬ئه‌وه‌ش����ی‌ نه‌ش����ارده‌وه‌ كه‌ بۆ‬ ‫وه‌اڵمی‌ خۆپیش����انده‌رانیان نه‌دایه‌وه‌‪ ،‬رووبه‌روو بوونه‌وه‌ی‌ خۆپیش����انده‌ران‬ ‫بۆی����ه‌ ئاراس����ته‌یه‌كی‌ توندوتی����ژی‌ فیشه‌كی‌ به‌ئاسماندا ته‌قاندووه‌‪.‬‬ ‫وه‌رگرت"‪.‬‬ ‫هێن����ان‬ ‫كۆتای����ی‌‬ ‫ب����ۆ‬ ‫پێنج‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫ماو‬ ‫بۆ‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫���اندان‬ ‫�‬ ‫خۆپیش‬ ‫به‌خۆپیش����اندانه‌كانیش هێزێك����ی‌‬ ‫‌ران‬ ‫ه‬ ‫���اند‬ ‫�‬ ‫خۆپیش‬ ‫بوون‪،‬‬ ‫‌وام‬ ‫ه‬ ‫رۆژ به‌رد‬ ‫زۆری‌ پێش����مه‌رگه‌و پۆلی����س‌و هێ����زه‌‬ ‫‌و‬ ‫ن‬ ‫‌كا‬ ‫ه‬ ‫‌منیی‬ ‫ه‬ ‫ئ‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫هێز‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌روو‬ ‫ه‬ ‫رووب‬ ‫به‌به‌رد‬ ‫ئه‌منییه‌كان����ی‌ دیكه‌ رژانه‌ ش����اره‌كه‌و‬ ‫‌كان‬ ‫ه‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫حیزبیی‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫‌گ‬ ‫ه‬ ‫بار‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫‌وان‬ ‫ه‬ ‫پاس����‬ ‫هه‌ڵمه‌تێكی‌ به‌رفراوانی‌ ده‌ستگیركردنی‌‬ ‫‌ك‬ ‫ه‬ ‫‌فیش‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ێ‬ ‫‌‬ ‫ج‬ ‫ێ‬ ‫‌‬ ‫‌ند‬ ‫ه‬ ‫‌ه‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫‌‌و‬ ‫‌وه‬ ‫ه‬ ‫���تان‬ ‫وه‌س�‬ ‫خۆپیشانده‌ران ده‌ستی‌ پێكرد‪ ،‬یاسین‬ ‫‌س‬ ‫ه‬ ‫ك‬ ‫‪85‬‬ ‫‌نجام‬ ‫ه‬ ‫‌ر‬ ‫ه‬ ‫���‬ ‫�‬ ‫س‬ ‫‌‪،‬‬ ‫ه‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫‌اڵمدران‬ ‫وه‬ ‫عه‌ب����دواڵ ك����ه‌ خ����ۆی‌ یه‌كێ����ك بووه‌‬

‫له‌ده‌ستگیركراوه‌كان به‌"نیقاش"ی‌ وت‬ ‫"ئه‌و هێزه‌ی‌ ده‌ستگیریانكردم چاویان‬ ‫به‌ستمه‌وه‌و ئه‌شكه‌نجه‌یان دام‪ ،‬دواتر‬ ‫بردیانمه‌ شاری‌ س����لێمانی‌‌و دوای‌ دوو‬ ‫رۆژ ئازادكرام‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ ده‌س����تگیریان‬ ‫كردم فه‌رمانی‌ دادگایان پێنه‌بوو"‪.‬‬ ‫هی����وا قه‌ره‌ن����ی‌ قایمقام����ی‌ قه‌زای‌‬ ‫رانیه‌ ده‌س����تگیركردنی‌ خۆپیشانده‌ران‬ ‫پشتڕاست ده‌كاته‌وه‌و به‌"نیقاش"ی‌ وت‬ ‫"هه‌شتا كه‌س ده‌ستگیركراون له‌وانه‌ی‌‬ ‫ئاژاوه‌یان ناوه‌ته‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌م جۆره‌‬ ‫توندوتیژیی����ه‌ خزم����ه‌ت ب����ه‌داواكاری‌‬ ‫خۆپیشانده‌ران ناكات"‪.‬‬ ‫خۆپیش����اندانه‌ فراوانه‌ك����ه‌ی‌ رانیه‌‬ ‫ده‌ریده‌خ����ات ك����ه‌ چه‌ن����ده‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫كوردستان دڵیان له‌حوكمڕانی‌ كوردی‌‬ ‫ش����كاوه‌‪ ،‬چونكه‌ خه‌ڵكی‌ ئه‌و شاره‌ی‌‬ ‫سه‌رمه‌ش����قی‌ راپه‌ڕینی‌ كوردی‌ بوون‪،‬‬ ‫ئێستا هه‌ندێكیان توڕه‌ییان گه‌یشتووه‌ته‌‬ ‫ئاس����تێك په‌نجه‌ی‌ په‌شمانی‌ ده‌گه‌زن‪،‬‬ ‫وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ یه‌كێك له‌خۆپیشانده‌ران‬ ‫له‌ناو ئاپۆرای‌ خه‌ڵكیدا هاواری‌ ده‌كرد‬ ‫"ئه‌گه‌ر بمانزانیایه‌ ئاوها حوكم ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫هه‌رگیز دژی‌ به‌عس رانه‌ده‌په‌ڕین"‪.‬‬ ‫دواجار به‌زه‌بری‌ هێزه‌ خۆپیشاندانی‌‬ ‫رانیه‌‌و ناوچه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ كوردس����تان‬ ‫كۆتایی����ان پێهێن����را‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئ����ه‌و‬ ‫گله‌یی‌‌و داخوازیان����ه‌ی‌ خه‌ڵكی‌ هێنایه‌‬ ‫سه‌رشه‌قام وه‌ك خۆیان ماون‌و نازانرێ‌‬ ‫له‌چ بۆنه‌یه‌كی‌ دیكه‌دا ئه‌م گۆمه‌ مه‌نگه‌‬ ‫ده‌شڵه‌قێت‪.‬‬

‫ده‌ستبردن بۆ دۆس ‌ێ هه‌ستیاره‌كان قه‌ده‌غه‌یه‌‬

‫له‌مه‌ودوا له‌كوردستان پارێزه‌رانیش پارێزراو نین‬ ‫نیقاش‪ ،‬نارین رۆسته‌م‬ ‫له‌وه‌ ناچێت ئه‌م ماوه‌یه‌ كوردستان‬ ‫ناوچه‌یه‌كی‌ ئارام بێت بۆ هیچ چین‌و‬ ‫توێژێ����ك‪ ،‬ژماره‌ی����ه‌ك له‌پارێزه‌ران‬ ‫ده‌ڵێن ترسیان له‌وه‌ هه‌یه‌ ده‌ست بۆ‬ ‫دۆسیه‌ هه‌س����تیاره‌كان به‌رن‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ژیانیان ده‌خاته‌ مه‌ترسییه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌دره‌نگانێكی‌ شه‌وی‌ كۆتاییه‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫س����اڵی‌ رابردوو له‌گه‌ڕه‌كی‌ به‌ختیاری‌‬ ‫شاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬ماڵی‌ پارێزه‌ر عومه‌ر‬ ‫تۆفیق درایه‌ به‌ر ده‌س����تڕێژی‌ گوله‌‪،‬‬ ‫بكه‌ره‌كان نه‌دۆزرانه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم عومه‌ر‬ ‫بێ‌ س����ێ‌‌و دوو‪ ،‬خۆی‌ گومان له‌چه‌ند‬ ‫كه‌سێكی‌ دیاریكراو ده‌كات كه‌ پێشتر‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌یان لێكردووه‌‪.‬‬ ‫عوم����ه‌ر یه‌كێك����ه‌ له‌پارێزه‌ران����ی‌‬ ‫كه‌یسێكی‌ ئاڵۆز له‌دادگا كه‌ له‌ساڵی‌‬ ‫‪2012‬ه‌وه‌ درێ����ژه‌ی‌ هه‌یه‌و تائێس����تا‬ ‫كۆتایی‌ پێنه‌هاتووه‌‪ ،‬بۆیه‌ یه‌كس����ه‌ر‬ ‫په‌نجه‌ی‌ تۆمه‌ت بۆ به‌ش����دارانی‌ ئه‌و‬ ‫كه‌یسه‌ راده‌كێشێت‪.‬‬ ‫س����اڵی‌ ‪ 2012‬له‌پارێزگای‌ سلێمانی‌‬ ‫سه‌ره‌داوی‌ كه‌یسێكی‌ ئاڵۆز ده‌ركه‌وتن‬ ‫كه‌ په‌یوه‌س����ت بوو ب����ه‌زه‌وی‌‌و زارو‬ ‫گه‌نده‌ڵییه‌وه‌‪ ،‬وا باسده‌كرا كه‌ چه‌ند‬ ‫به‌رپرسێكی‌ بااڵ له‌و كه‌یسه‌وه‌ گالون‪،‬‬ ‫ه����ه‌ر به‌و هۆیه‌وه‌ زانا حه‌مه‌ س����اڵح‬ ‫قایمقامی‌ قه‌زای‌ مه‌ركه‌زی‌ س����لێمانی‌‬ ‫ل����ه‌دوای‌ پارێ����زگاره‌وه‌ بااڵتری����ن‬‫ده‌س����ه‌اڵتی‌ هه‌ی����ه‌‪ -‬له‌گرتوخان����ه‌ی‌‬ ‫ئاسایش ده‌ست به‌سه‌ركرا‪ ،‬له‌مانگی‌‬ ‫نیس����انی‌ ئه‌و س����اڵه‌دا به‌شێوه‌یه‌كی‌‬ ‫ته‌مومژاوی‌ قایمقام له‌زیندانی‌ ئاسایش‬ ‫گیانی‌ سپارد‪ ،‬هێزه‌ ئه‌منییه‌كان وتیان‬ ‫خۆی‌ كوشتووه‌‪ ،‬به‌اڵم كه‌سوكاره‌كه‌ی‌‬

‫باوه‌ڕیان به‌و گێڕانه‌وه‌یه‌ نه‌كرد‪.‬‬ ‫عومه‌ر یه‌كێك ب����وو له‌پارێزه‌ران ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ����ه‌و كه‌یس����ه‌ ئاڵ����ۆزه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫هیچ ش����تێكی‌ گه‌وره‌ی‌ له‌دۆسێكه‌ بۆ‬ ‫نه‌گۆڕا‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت له‌و‬ ‫كاته‌وه‌ هه‌ڕه‌شه‌ له‌سه‌ر گیانی‌ هه‌یه‌و‬ ‫ته‌قه‌كردن����ی‌ ئه‌مج����اره‌ش بۆ هه‌مان‬ ‫بابه‌ت ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪.‬‬ ‫عوم����ه‌ر تۆفیق به‌"نیق����اش"ی‌ وت‬ ‫"ئ����ه‌و كاته‌ی‌ چوومه‌ ناو كه‌یس����ه‌كه‌‬ ‫راس����ته‌وخۆ رووب����ه‌رووی‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌‬ ‫بووم����ه‌وه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن����ده‌ دواتر هیچم‬ ‫بۆ نه‌كرا‪ ،‬چونكه‌ دۆس����ێكه‌ له‌ره‌وتی‌‬ ‫یاس����ایی‌ خۆی‌ الدراو بووه‌ بابه‌تێكی‌‬ ‫سیاس����ی‌‌و ئی����داری‌‌و راس����تییه‌كان‬ ‫ونكران"‪.‬‬ ‫راس����ته‌ ئ����ه‌و دۆس����ێیه‌ هێش����تا‬ ‫به‌ته‌واوه‌تی‌ یه‌كالی����ی‌ نه‌كراوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم تا ئه‌م����ڕۆش ته‌مومژ له‌باره‌ی‌‬ ‫ئه‌و بابه‌ته‌وه‌ ماوه‌و باس له‌تێوه‌گالنی‌‬ ‫چه‌ندی����ن به‌رپرس ده‌كرێ����ت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫زۆرجار ن����ه‌ میدیاو نه‌ پارێزه‌ران‌و نه‌‬ ‫الیه‌نه‌كان����ی‌ تریش خۆیان����ی‌ له‌قه‌ره‌‬ ‫ناده‌ن‪.‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ له‌كوردستان چه‌ندین‬ ‫دۆس����ێی‌ گه‌وره‌ هه‌ن كه‌ له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫دادگاكان‌و به‌عورف����ی‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫عه‌ش����ایری‌ یه‌كالی����ی‌ ده‌كرێن����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌و دۆسێیانه‌ی‌ به‌دادگاكانیش‬ ‫ده‌س����پێردرێن هه‌ندێكیان دیسانه‌وه‌‬ ‫الیه‌نه‌كانی‌ ده‌كه‌ونه‌وه‌ ژێر فش����ار بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌ئاراس����ته‌یه‌كی‌ دیاریكراودا‬ ‫بڕوات‪ ،‬هه‌ندێجاری����ش قوربانییه‌كان‬ ‫ئ����ه‌و پارێزه‌ران����ه‌ن كه‌ پش����تیوانی‌‬ ‫له‌یه‌كێك له‌الیه‌نه‌كان ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫ره‌نگب����ێ‌ بابه‌ت����ی‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌و‬ ‫ده‌س����تدرێژی‌ بۆ س����ه‌ر پارێ����زه‌ران‬

‫ئه‌م هه‌فته‌یه‌ له‌‬

‫بۆ خوێندنه‌وه‌ی ئه‌م راپۆرتانه‌و چه‌ندین راپۆرتی سه‌رنجراکێشی تر‬ ‫به‌زمانه‌کانی کوردی‌و عه‌ره‌بی‌و ئینگلیزی‪ ،‬سه‌ردانی نیقاش بکه‌ ‪www.niqash.org‬‬

‫دادگای سلێمانی‬ ‫ش����تێكی‌ تازه‌ نه‌بێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫نامۆیه‌ له‌ماوه‌ی‌ رابردوودا به‌شێواز ‌‬ ‫ی‬ ‫جیاجی����ا ئ����ه‌م حاڵه‌تان����ه‌ دووباره‌‬ ‫بوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئاسۆ هاشم پارێزه‌رێكی‌ به‌ناوبانگه‌‬ ‫له‌شاری‌ هه‌ولێر‪ ،‬وه‌ك خۆی‌ ئاماژه‌ی‌‬ ‫پێده‌كات به‌رگری‌ له‌دۆسێیه‌كی‌ دادگا‬ ‫ك����ردووه‌ كه‌چی‌ دواتر به‌رپرس����ێكی‌‬ ‫سه‌ربازی‌ ده‌ستی‌ له‌كاره‌كه‌ وه‌رداوه‌و‬ ‫ژیان����ی‌ ئ����ه‌م كه‌وتووه‌ت����ه‌ ب����ه‌رده‌م‬ ‫مه‌ترسی‌‪.‬‬ ‫ی ئابی‌ ساڵی‌ رابردوو ئاسۆ‬ ‫له‌مانگ ‌‬ ‫هاشم باڵویكرده‌وه‌ كه‌ له‌شارۆچكه‌ی‌‬ ‫شه‌قاڵوه‌ ‪-‬باكوری‌ خۆرهه‌اڵتی‌ هه‌ولێر‪-‬‬ ‫له‌الیه‌ن چه‌ند چه‌كدارێكه‌وه‌ رفێنراوه‌و‬ ‫به‌زۆر چه‌كێكی‌ بانكیان لێس����ه‌ندووه‌‬ ‫ئینجا ئازادیان كردووه‌‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی‌ ئه‌و دۆس����ێیه‌وه‌ ئاس����ۆ‬ ‫به‌"نیق����اش"ی‌ وت "بوم����ه‌ پارێزه‌ری‌‬ ‫بازرگانێكی‌ جل‌و ب����ه‌رگ كه‌ به‌هۆی‌‬ ‫كاره‌كه‌ی����ه‌وه‌ مایه‌پ����ووچ ب����وو بوو‪،‬‬

‫چه‌كێكی‌ بانكی‌ هه‌بوو به‌بڕی‌ شانز‌ه‬ ‫ملیۆن دینار ده‌بوو بۆی‌ وه‌ربگرمه‌وه‌‪،‬‬ ‫له‌نزی����ك بانكه‌ك����ه‌ چه‌ك����داره‌كان‬ ‫فڕاندیانم‪ ،‬ده‌یانویست له‌ده‌می‌ منه‌وه‌‬ ‫شوێنی‌ بازرگانه‌كه‌ بزانن‪ ،‬سه‌ره‌نجام‬ ‫چه‌كه بانکییە‌كه‌یان لێسه‌ندم"‪.‬‬ ‫ئاس����ۆ له‌الی‌ پۆلیس سكااڵ تۆمار‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ب����ه‌اڵم ه����ه‌ر دوات����ر خۆی‌‬ ‫س����كااڵكه‌ ده‌كێش����ێته‌وه‌‪ ،‬له‌باره‌ی‌‬ ‫هۆكاره‌كه‌ش����یه‌وه‌ ده‌ڵێ����ت "ئاخ����ر‬ ‫ده‌زان����م دادگا له‌به‌رامب����ه‌ر كه‌س����ه‌‬ ‫ده‌ستڕۆیشتووه‌كاندا هیچی‌ پێناكرێت‌و‬ ‫ئه‌گه‌ر منیش له‌سه‌ری‌ بڕۆشتمایه‌ ژیانم‬ ‫به‌ته‌واوی‌ ده‌كه‌وته‌ مه‌ترسییه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ده‌شڵێت "له‌كوردس����تان كێشه‌كه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كاتێ����ك ده‌بیت����ه‌ پارێزه‌ری‌‬ ‫كه‌یس����ێك دژ به‌گه‌نده‌ڵی‌‪ ،‬یه‌كس����ه‌ر‬ ‫ده‌س����ه‌اڵتداران به‌چ����اوی‌ دوژم����ن‬ ‫ته‌ماشات ده‌كه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌ساڵی‌ رابردوودا چه‌ندین پارێزه‌ر‬ ‫هه‌ب����وون كه‌ باس����یان ل����ه‌وه‌ كراوه‌‬

‫خۆشی‌ شكستی‌ داعشی‌ بیر بردنه‌وه‌‬

‫به‌ه����ۆی‌ كاره‌كه‌یانه‌وه‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌یان‬ ‫له‌س����ه‌ر بووه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ته‌نی����ا چه‌ند‬ ‫یه‌كێكیان بوونی‌ ئه‌و هه‌ڕه‌ش����انه‌یان‬ ‫ئاشكرا كردووه‌‪.‬‬ ‫سه‌ندیكاری پارێزه‌رانی كوردستان‬ ‫زیاتر له‌ن����ۆ هه‌زار ئه‌ندام����ی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئامارێكی‌ ئ����ه‌و س����ه‌ندیكایه‌ ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات ته‌نیا له‌ساڵی‌ رابردوودا‬ ‫حه‌وت پارێ����زه‌ر له‌ناوچه‌ جیاوازه‌كان‬ ‫رووبه‌رووی‌ هه‌ڕه‌شه‌ بوونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌ختیار حه‌یده‌ر نەقیبی‌ سه‌ندیكای‌‬ ‫پارێزه‌رانی‌ كوردس����تان به‌"نیقاش"ی‌‬ ‫وت "به‌ش����ی زۆری ئه‌و هه‌ڕه‌شانه‌ی‬ ‫له‌پارێزه‌ران ك����راون له‌رێگای نامه‌ی‬ ‫مۆبایل‌و ته‌له‌فۆنه‌وه‌ بوون"‪.‬‬ ‫تائێس����تا ئه‌وه‌ی‌ به‌سه‌ندیكا كراوه‌‬ ‫وه‌ك به‌ختی����ار حه‌ی����دره‌ ده‌ڵێ����ت‬ ‫ته‌نیا ئه‌وه‌ ب����ووه‌ نوێنه‌ریان له‌دادگا‬ ‫هه‌بێ����ت‌و پارێ����زگاری‌ له‌پارێزه‌ره‌كه‌‬ ‫بكات‪ ،‬یاخود به‌یاننامه‌ له‌و باره‌یه‌وه‌‬ ‫ده‌ربكه‌ن‪ ،‬ره‌نگه‌ ئه‌مانه‌ش به‌ته‌واوی‌‬

‫مه‌ترسی‌ له‌س����ه‌ر ژیانی‌ پارێزه‌ره‌كه‌‬ ‫دوور نه‌خاته‌وه‌‪.‬‬ ‫یه‌كێكی‌ دیكه‌ له‌و پارێزه‌رانه‌ی‌ كه‌‬ ‫وه‌ك خۆی‌ ده‌ڵێت چه‌ندینجار به‌هۆی‌‬ ‫پیش����ه‌كه‌یه‌وه‌ رووبه‌رووی‌ مه‌ترس����ی‌‬ ‫كوش����تن بووه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬پارێزه‌ر یونس‬ ‫راوی‌‪-‬یه‌‪.‬‬ ‫یون����س ئام����اژه‌ ب����ه‌وه‌ ده‌كان كه‌‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر وه‌رگرتنی‌ چه‌ند كه‌یسێك‬ ‫ل����ه‌دادگا رووب����ه‌رووی‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌‬ ‫بووه‌ت����ه‌وه‌و ده‌ش����ڵێت "زۆربه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫پارێزه‌رانه‌ ده‌كه‌ونه‌ به‌رده‌م هه‌ڕه‌شه‌‬ ‫ك����ه‌ ده‌س����ه‌اڵت‌و الیه‌ن����ی‌ تاوانب����ار‬ ‫له‌توانایان ده‌ترسن"‪.‬‬ ‫حاڵه‌تی‌ هه‌ڕه‌شه‌كردن له‌پارێزه‌ران‬ ‫ش����تێكی‌ نامۆیە‪ ،‬به‌اڵم ب����ۆ پۆلیس‬ ‫هه‌مان مامه‌ڵه‌ی‌ كه‌یسه‌ ئاساییه‌كانی‌‬ ‫تری‌ له‌گه‌ڵ ده‌كرێت‌و هه‌مان رێكاری‌‬ ‫یاسایی‌ بۆ ده‌گیرێته‌ به‌ر‪.‬‬ ‫هۆگر عه‌زی����ز وته‌بێژی‌ پۆلیس����ی‌‬ ‫هه‌ولێر له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ ئاشكرای‌ نه‌كرد‬ ‫چه‌ن����د پارێزه‌ر به‌هۆكاری‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌‬ ‫لێكردن س����كااڵیان تۆمارك����ردووه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم به‌"نیقاش"ی‌ وت "هه‌ڕه‌ش����ه‌‬ ‫له‌هه‌ر كه‌س����ێك بكرێت ئێمه‌ رێكاری‌‬ ‫یاسایی‌ بۆ ده‌گرینه‌ به‌ر‪ ،‬ئیتر كه‌سی‌‬ ‫هه‌ڕه‌ش����ه‌ لێكراوو هه‌ڕه‌شه‌كه‌ر له‌هه‌ر‬ ‫پله‌و پۆستێكدا بن"‪.‬‬ ‫راسته‌ هه‌ڕه‌ش����ه‌و چاوسوركردنه‌وه‌‬ ‫له‌كوردستان تازه‌ نییه‌‪ ،‬به‌اڵم كاتێك‬ ‫بابه‌ته‌ك����ه‌ هاته‌ س����ه‌ر پارێ����زه‌ران‬ ‫ره‌نگه‌ زه‌حمه‌تر بێت‪ ،‬چونكه‌ خه‌ڵك‬ ‫چاوی����ان له‌س����ه‌ر ئه‌وه‌ی����ه‌ له‌كاتی‌‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ لێكردنیان دادگاو پارێزه‌ران‬ ‫به‌هانایان����ه‌وه‌ بێت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌ی‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫هه‌ڕه‌شه‌ كه‌وته‌ سه‌ر خودی‌ پارێزه‌ران‬ ‫چی‌؟‬

‫بێده‌نگی قوربانیه‌كان به‌یاسا ده‌كڕن‬

‫خۆپیشاندانه‌كانی ئێران دیسانه‌وه‌‬

‫چه‌ند باندێك پاره‌‬

‫عێراقییه‌كان دابه‌ش ده‌كات‬

‫به‌نیوه‌ قیمه‌ت ده‌فرۆشنه‌وه‌‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ری جوان دانا عه‌بدولجه‌بار‪ :‬هونه‌ر وه‌ك‬ ‫ی‬ ‫ی لێهاتو ‌ه هه‌رچ ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌زاتخانه‌ ‌‬ ‫هه‌ڵده‌ستێت گۆرانی‌ ده‌ڵێت‬

‫ئۆفەری نوێی ‪2018‬‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬

‫دانا عه‌بدولجه‌بار ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫زۆرینه‌ی‌ هونه‌رمه‌ندانی‌ به‌ئه‌زمون‬ ‫كاره‌ هونه‌ریه‌كانیان ڕاگرتوه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "نامه‌وێت له‌م دۆخه‌ی‌‬ ‫ئێستادا گۆرانی‌ نوێ‌ باڵو بكه‌مه‌وه‌"‪.‬‬

‫س����ه‌نته‌ره‌که‌مان داش����کاندنێکی بێوێن����ە رادەگه‌یەنێ����ت بۆ(له‌ی����زه‌ر) به‌به‌کارهێنانی ئامێری‬ ‫پێشکه‌وتووی (‪)Alexindride-Diode‬‬ ‫به‌م شێوەیه‌ی خوارەوە‬ ‫ئه‌م داشکاندنە کاتیەو تا بەرواری ‪ 1/1/2018‬به‌رده‌وام ده‌بێت‪.‬‬ ‫‪ -1‬یه‌ك جه‌لسه‌ی‌ له‌یزه‌ری‌ موو (هه‌مو له‌ش) داشكێنرا له‌‪ 700‬هه‌زاره‌وه‌ بۆ ‪ 400‬هه‌زار‪.‬‬ ‫‪ -2‬یه‌ك جه‌لسه‌ی‌ له‌یزه‌ری‌ موو (ران‌و قاچ) له‌‪ 450‬هه‌زاره‌وه‌ بۆ ‪ 250‬هه‌زار‪.‬‬ ‫‪ -3‬یه‌ك جه‌لسه‌ی‌ له‌یزه‌ری‌ موو(ده‌ست‌و قۆڵ) له‌‪ 200‬هه‌زاره‌وه‌ بۆ‪ 125‬هه‌زار‪.‬‬ ‫‪ -4‬یه‌ك جه‌لسه‌ی‌ له‌یزه‌ری‌ موو( ده‌موچاو) له‌‪ 80‬هه‌زاره‌وه‌ بۆ ‪ 60‬هه‌زار‪.‬‬ ‫‪ -5‬یه‌ك جه‌لسه‌ی‌ له‌یزه‌ری‌ موو(پشت) له‌‪ 125‬هه‌زاره‌وه‌ بۆ‪ 80‬هه‌زار‪.‬‬ ‫‪ -6‬یه‌ك جه‌لسه‌ی‌ له‌یزه‌ری‌ موو(بن باڵ) له‌‪ 80‬هه‌زاره‌وه‌ بۆ‪ 50‬هه‌زار‪.‬‬ ‫‪ -7‬یه‌ك جه‌لسه‌ی‌ له‌یزه‌ری‌ موو(پكینی‌) له‌‪ 125‬هه‌زاره‌وه‌ بۆ ‪ 75‬هه‌زار‪.‬‬ ‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ ساڵۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫هونه‌رمه‌ن����د دان����ا عه‌بدولجه‌ب����ار‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "ژماره‌یه‌ك گه‌نج‌و‬ ‫الو ل����ه‌م س����ااڵنه‌ی‌ دوایی����دا بونه‌ته‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند‌و ده‌ستیان كردوه‌ به‌گۆرانی‌‬ ‫وتن‪ ،‬كتێبێكیان نه‌خوێندۆته‌وه‌‌و نازانن‬ ‫بڕگه‌ی‌ شیعری‌ چیه‌؟! ئه‌مه‌ش دۆخی‌‬ ‫هونه‌ری‌ به‌م ده‌رده‌ی‌ ئێستا بردوه‌ كه‌‬ ‫به‌رهه‌می‌ هونه‌ری‌ ب����ه‌راورد به‌ڕابردو‬ ‫قیمه‌ت����ی‌ نه‌ماوه‌‪ .‬ئه‌مه‌ له‌كتێكدایه‌ی‬ ‫كه‌ ده‌بینین هونه‌رمه‌ندێكی‌ وه‌ك تایه‌ر‬ ‫تۆفیق تا ئێستاش به‌رهه‌كانی له‌سه‌ر‬ ‫زاری‌ خه‌ڵكی‌ ماوه‌ ڕۆژانه‌ هه‌وا دارانی‌‬ ‫به‌په‌ڕۆشه‌وه‌ گوێی‌ لێ ده‌گرن"‪.‬‬ ‫س����ه‌باره‌ت ب����ه‌وه‌ی له‌ئێس����تادا‬ ‫س����ه‌رچاڵی چه‌ند‌‪ ،‬دانا وتی "له‌دوای‌‬ ‫سی‌ س����اڵ له‌گۆرانی‌ وتن‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫له‌په‌یمانگای‌ هونه‌رجوانه‌كانی‌ هه‌ولێر‬ ‫س����ه‌رقاڵی‌ خوێندنی‌ وانه‌ی‌ هونه‌رم‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ ئه‌و هه‌مو ساڵه‌ ئێستا ده‌رك‬ ‫ده‌كه‌م به‌ش����ێك له‌كاره‌كانی‌ ڕابردوم‬ ‫ك����ه‌م‌و ك����وڕی‌ تێداب����وه‌‪ .‬ده‌مه‌وێت‬ ‫جارێكی‌ دیكه‌ به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ باش����تر‬ ‫گۆرانیه‌كان����م تۆماربك����ه‌م‌و خزمه‌تی‌‬ ‫زیاتری‌ هونه‌ری‌ كوردی‌ بكه‌م‪ .‬ماوه‌ی‌‬ ‫هه‌شت ساڵه‌ هیچ به‌رهه‌مێكی‌ هونه‌ری‌‬ ‫نوێم باڵو نه‌كردرته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش����ی‌ به‌وه‌ ك����رد به‌هۆی‌ ئه‌و‬ ‫فه‌وزایه‌ی‌ له‌دونیای‌ هونه‌رندا دروست‬ ‫بوه‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌ هونه‌رمه‌نده‌ به‌ئه‌زمونه‌كان‬ ‫نایانه‌وێ����ت گۆران����ی‌ ب��ڵ�او بكه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫س����ه‌رجه‌م كاره‌كانیان ڕاگرتوه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫وت����ی‌ "منی����ش وه‌ك هونه‌رمه‌ندان����ی‌‬

‫به‌ئه‌زم����ون كاری‌ هونه‌ریم ئاماده‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم نامه‌وێت باڵوی‌ بكه‌مه‌وه‌‪ .‬دوا ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و هه‌مو س����اڵ ‌ه له‌گۆرانی‌ وتن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ی هونه‌ره‌كه‌م نه‌كراوه‌‪.‬‬ ‫پێویست خزمه‌ت ‌‬ ‫له‌گیرف����ان‌و ژیانی‌ ڕۆژانه‌م گرتۆته‌وه‌‌و‬ ‫خزمه‌تی‌ هونه‌رم پێكردوه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌‬ ‫له‌كاره‌كانمدا ماندوبم‪ ،‬به‌اڵم به‌رده‌وام‬ ‫ده‌ب����م له‌گۆران����ی‌ وت����ن وازم له‌كاری‌‬ ‫هونه‌ری‌ نه‌هێناوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ باسكرد "ده‌سه‌اڵتی‌ كوردی‌‬ ‫كایه‌كانی‌ ژیانی شێواندوه‌و هونه‌ریش‬ ‫به‌ده‌رنیه‌ له‌شێواندن‪ .‬هونه‌ری‌ كوردی‌‬ ‫وه‌ك مه‌زاتخانه‌ك����ه‌ی‌ لێهاتوه‌ هه‌رچی‌‬ ‫هه‌ڵده‌س����تی‌ ه����اوار ده‌كات‌و گۆرانی‌‬ ‫ده‌ڵێ����ت‪ ،‬به‌بێ‌ ئ����ه‌وه‌ی‌ سانس����ۆرو‬

‫تۆمارگایه‌ك له‌سلێامنی‌ ‪ 50‬ساڵه‌ له‌سه‌ر به‌كره‌ گۆرانی‌ تۆمار ده‌كات‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫تۆمارگای‌ خه‌یام له‌ناو بازاڕی‌‬ ‫مه‌زاتخانه‌ی‌ شاری‌ سلێمانی‌‪ ،‬یه‌كه‌م‬ ‫تۆمارگایه‌ له‌ساڵی‌ (‪)1967‬دا بۆ‬ ‫یه‌كه‌م جار له‌سه‌ر قه‌وان‌و به‌كره‌‬ ‫گۆرانی‌ تۆمار كردوه‌‪ .‬ئێستاش‬ ‫ئامێری‌ به‌كره‌ به‌كار ده‌هێنێت بۆ‬ ‫تۆمار كردنی‌ به‌رهه‌مه‌ هونه‌رییه‌كان‪.‬‬ ‫كاتێك ده‌چیته‌ تۆم���ارگای‌ خیام‪،‬‬ ‫دیواره‌كانی‌ به‌وێن���ه‌ی‌ هونه‌رمه‌ندان ‌‬ ‫ی‬ ‫دێرین ڕازێنراوه‌ته‌وه‌‪ .‬وێنه‌ی‌ س���ه‌دان‬ ‫هونه‌رمه‌ن���دی‌ س���ااڵنی‌ هه‌ش���تاو‬ ‫نه‌وه‌ده‌كان���ی‌ س���ه‌ده‌ی‌ ڕاب���ردوت‬ ‫ب���ه‌ر چ���او ده‌كه‌وێت كه‌ س���ه‌ردانی‌‬ ‫ئ���ه‌و تۆمارگایه‌یان ك���ردوه‌ بۆ كاره‌‬ ‫هونه‌ریه‌كانی���ان‌و وێنه‌ی���ان ل���ه‌و‬ ‫تۆمارگای���ه‌دا گرتوه‌‪ .‬وه‌ك هونه‌رمه‌ند‬ ‫هوم���ه‌ر دزه‌ی���ی‌‪ ،‬ناس���ری‌ ڕه‌زازی‌‪،‬‬ ‫ڕه‌س���وڵی‌ نادری‌‪ ،‬عوم���ه‌ر خه‌مزه‌ی‌‌و‬ ‫ده‌یانی‌ دیكه‌‪.‬‬ ‫له‌ئێس���تادا تۆمارگاك���ه‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫س���ه‌دان هونه‌رمه‌ن���دی‌ كۆچك���ردی‌‬ ‫له‌هه‌گبه‌ی���دا هه‌ڵگرت���وه‌ ك���ه‌‬ ‫له‌تۆمارگاكانی‌ دیكه‌دا ده‌ست ناكه‌ون‪.‬‬ ‫ڕۆژانه‌ خه‌ڵكی‌ له‌شارو چاروچكه‌كانی‌‬ ‫دیك���ه‌وه‌ دێن���ه‌ ئ���ه‌و تۆمارگایه‌ بۆ‬ ‫ده‌ستخساتنی ئه‌و به‌رهه‌مانه‌‪ .‬به‌شێك‬ ‫له‌تۆمارگاكان���ی‌ دیكه‌ی‌ ناو ش���اری‌‬

‫کاوڕ‬ ‫كاره‌كانت ئه‌م چه‌ند رۆژ‌ه‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌ ‌‬ ‫ی ده‌روات به‌پێ ‌‬ ‫به‌باش ‌‬ ‫ی‬ ‫خۆت ده‌ته‌وێت‪ ،‬به‌اڵم له‌رو ‌‬ ‫ته‌ندروستیه‌و‌ه باش نابیت‪.‬‬

‫سلێمانی‌ به‌رهه‌مه‌كانی‌ ئه‌و تۆمارگایه‌‬ ‫جارێكی‌ دیكه‌ له‌تۆمارگاكانیان به‌كار‬ ‫ده‌هێنه‌وه‌و سودی‌ لێ ده‌بینن‪.‬‬ ‫حه‌مه‌س���ه‌عید حه‌س���ه‌ن خاوه‌نی‌‬

‫گا‬ ‫ی خۆشت به‌ده‌ست‬ ‫هه‌واڵێك ‌‬ ‫ده‌گات‪ ،‬په‌یوه‌ندی ‌ه كۆمه‌اڵیه‌تێكانت‬ ‫ی‬ ‫ی له‌كۆتای ‌‬ ‫زۆر باش ده‌بن به‌تایبه‌ت ‌‬ ‫هه‌فته‌‪.‬‬

‫تۆمارگاكه‌ كه‌ ماوه‌ی‌ چه‌ند س���اڵێكه‌‬ ‫له‌ژیان���دا نه‌م���اوه‌‪ ،‬بۆ یه‌ك���ه‌م جار‬ ‫له‌ساڵی‌ شه‌س���ته‌كاندا له‌سه‌ر قه‌وان‬ ‫به‌رهه‌مه‌ هونه‌رییه‌كانی‌ تۆماركردوه‌‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫ی هه‌ندێك‬ ‫به‌هۆی‌ دواكه‌وتن ‌‬ ‫ی ده‌بیت‪،‬‬ ‫ی توره‌ی ‌‬ ‫له‌كاره‌كانت توش ‌‬ ‫ی هه‌فت ‌ه هه‌واڵێكت به‌ده‌ست‬ ‫كۆتای ‌‬ ‫ده‌گات‪.‬‬

‫له‌سه‌ره‌تای‌ حه‌فتاكاندا كاری‌ به‌ئامێری‌‬ ‫به‌كره‌ ك���ردوه‌ بۆ گرتنه‌وه‌ی‌ به‌رهه‌م ‌ه‬ ‫هونه‌ریه‌كان‪ .‬زۆرینه‌ی‌ هونه‌رمه‌ندانی‌‬ ‫ش���اری‌ س���لێمانی‌ ل���ه‌و تۆمارگایه‌دا‬

‫قرژاڵ‬ ‫ئه‌م ماوه‌ی ‌ه په‌له‌مه‌ك ‌ه له‌هیچ‬ ‫ی بیكه‌یت چونك ‌ه‬ ‫شتێك ك ‌ه به‌نیاز ‌‬ ‫ی ماو‌ه‬ ‫به‌ختت نابێت‪ ،‬ئێستا ئه‌وه‌ ‌‬ ‫بیكه‌یت كاره‌كۆنه‌كانته‌‪.‬‬

‫به‌رهه‌مه‌ هونه‌ریه‌كانیان تۆمار كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت هونه‌رمه‌ندانی‌ وه‌ك عه‌به‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫مه‌الو ئه‌حمه‌د شه‌مال‌و حه‌مه‌ جه‌زا‪.‬‬ ‫تۆم���ارگای خیام ب���ه‌ده‌ر له‌دێرینی‌ ‬ ‫دوكانه‌ك���ه‌و به‌رهه‌مه‌كان���ی‌ به‌درێژای‌‬ ‫مێژوی‌ كاردنی‌ له‌ماوه‌ی‌ په‌نجا سااڵی‌‬ ‫ڕابردودا پێنج هاواڵتی‌ شاری‌ سلێمانی‌‬ ‫به‌ناوه‌كانی‌ حه‌مه‌س���ه‌عیدو جه‌مال‌و‬ ‫كه‌مال‌و كام���ه‌ران‌و كاوه‌ كاریان تێدا‬ ‫كردوه‌‪.‬‬ ‫به‌وته‌ی‌ كاوه‌ حه‌مه‌س���ه‌عید كه‌ دوا‬ ‫خاوه‌نی‌ تۆمارگاكه‌ی���ه‌‌و ڕۆژانه‌ كاری‌‬ ‫تێ���دا ده‌كات‪ ،‬هه‌رگیز ڕۆژێك له‌ڕۆژان‬ ‫بیریان ل���ه‌وه‌ نه‌كردۆته‌وه‌ تۆمارگاكه‌‬ ‫ی دیكه‌‪ ،‬چونكه‌ "وه‌ك‬ ‫بگۆڕن به‌كارێك ‌‬ ‫ده‌ستكه‌وتێك بۆ خێزانه‌كه‌یان سه‌یری‌‬ ‫ده‌كه‌ن كه‌ ئه‌و هه‌مو س���اڵه‌ خزمه‌تی‌‬ ‫هونه‌ری‌ ك���وردی‌‌و خزمه‌تی‌ ش���اری‌‬ ‫سلێمانییان كردوه‌"‪.‬‬ ‫جگه‌ له‌سیدی‌‌و كاس���یه‌ت‪ ،‬ئامێری‌‬ ‫به‌كره‌‌و قه‌وان له‌تۆمارگاكه‌دا ده‌بینرێت‌و‬ ‫ڕۆژانه‌ش جگه‌ له‌ئامێری تۆماركردنی‬ ‫كاس���ێت‌و س���یدی‪ ،‬ئامێری‌ به‌كره‌ش‬ ‫به‌كار ده‌هێن���ن‪ .‬به‌وته‌ی‌ خاوه‌نه‌كه‌ی‌‬ ‫"ئه‌و ئامێره‌ له‌س���ه‌رجه‌م ئامێره‌كانی‌‬ ‫دیكه‌ باش���تره‌ بۆ گرتنه‌وه‌ی‌ ده‌نگ‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ ئامێ���ری‌ به‌ك���ره‌ كاركردنی‌‬ ‫ئاس���انه‌و ئه‌و ده‌نگه‌ی‌ ده‌خرێته‌ سه‌ر‬ ‫شریتی‌ به‌كره‌كه‌ ڕونتره‌و ماوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫ساڵ ده‌مێنێته‌و‌ه نافه‌وتێت"‪.‬‬

‫شێر‬ ‫ی تۆ‬ ‫هه‌رچه‌ند‌ه دۆخه‌ك ‌ه به‌دڵ ‌‬ ‫نیه‌‪ ،‬به‌اڵم ئارام ده‌بیت‌و هیچ‬ ‫ناره‌حه‌تیه‌كت بۆدروست نابێت‪،‬‬ ‫ی تۆیه‌‪.‬‬ ‫شه‌م ‌ه به‌خت ‌‬

‫فیلته‌رێ����ك هه‌بێت ب����ۆ گۆرانی‌ وتن‌و‬ ‫هه‌ڵسه‌نگاندنی‌ هونه‌رمه‌ندان"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "هونه‌رمه‌ندان����ی‌ ت����ازه‌‬ ‫پێگه‌یش����تو‌و نوێ‌‪ ،‬هه‌ر چیان بوێت‬ ‫ئه‌وه‌ ده‌ڵێن‌و فه‌وزایان دروستكردوه‌‪.‬‬ ‫ڕاگه‌یاندنه‌كانی����ش هۆكارێك����ن ب����ۆ‬ ‫دروس����تكردنی‌ ئ����ه‌و فه‌وزایه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫هه‌رچیان به‌رده‌س����ت بك����ه‌وێ باڵوی‌‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‌و گرنگی‌ ناده‌ن به‌ئاس����تی‌‬ ‫به‌رهه‌م����ه‌ هونه‌ری����ه‌كان‪ ،‬به‌تایب����ه‌ت‬ ‫شۆسیال میدیا‪ .‬هه‌ر ئه‌وه‌ش وایكردوه‌‬ ‫به‌رهه‌می‌ ئێس����تا ب����ه‌راورد به‌ ڕابردو‬ ‫له‌ناو بیرو هۆش����ی‌ بینه‌رو بیس����ه‌ردا‬ ‫نامێنێته‌وه‌"‪.‬‬

‫چیا مه‌ده‌نی‌‪:‬‬ ‫دو سیدیم به‌ڕ‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫چیا مه‌ده‌نی‌ له‌ساڵی‌ ‪2011‬دا یه‌كه‌م‬ ‫به‌رهه‌می‌ هونه‌ری‌ له‌واڵتی‌ سوید‬ ‫باڵوكردۆته‌وه‌‪ .‬خاوه‌نی‌ چه‌ندین‬ ‫گۆرانیه‌‌و به‌م نزیكانه‌ دو (سی دی‌)ی‬ ‫نوێ‌ باڵو ده‌كاته‌وه‌ كه‌ له‌بیست تراك‬ ‫پێكهاتون‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند چیا مه‌ده‌نی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات ماوه‌ی‌ س���ێ‌ س���اڵه‌ كاره‌كان ‌‬ ‫ی‬ ‫س���یدیه‌كی‌ گۆرانیه‌كان���ی‌ به‌ناوی‌ یاد‬ ‫ته‌واو بوه‌‌و ئاماده‌یه‌ بۆ باڵو كردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌هۆی‌ ئه‌و دۆخه‌ی‌ ڕوی‌ له‌هه‌رێم‬ ‫كردوه‌ باڵوی‌ نه‌كردۆت���ه‌وه‌‪ .‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"سه‌رجه‌م ئاوازه‌كانی‌ ئه‌و سیدیه‌ خۆم‬ ‫كارم له‌سه‌ر كردون‪ .‬هۆنراوه‌ی‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫گۆرانیه‌كانیشم له‌الیه‌ن شاعیر ئه‌حمه‌د‬ ‫محه‌مه‌ده‌وه‌ ئاماده‌كراوه‌‌و هۆنراوه‌یه‌كی‌‬ ‫ش���اعیری‌ كۆچكردو ئه‌حمه‌د هه‌ردی‌‬ ‫شاعیریشم به‌كار هێناوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "س���یدی‌ دوه‌م به‌ن���اوی‌‬ ‫ئه‌لبومێ���ك له‌ئاوازه‌كان���م له‌س���اڵی‌‬ ‫‪2017‬دا كاره‌كانی‌ ته‌واو بوه‌‪ .‬سه‌رجه‌م‬ ‫گۆرانیه‌كانم به‌ش���ێوه‌ زاری‌ سۆرانی‌‬ ‫تۆمارك���ردوه‌‌و دو ئاوازیان وه‌رگیراوه‌‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ی تۆیه‌و‬ ‫ئه‌م ماوه‌ی ‌ه به‌خت ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌توانیت سود له‌م چه‌ند رۆژانه‌ ‌‬ ‫ی هه‌فت ‌ه وه‌ربگریت‪،‬‬ ‫كۆتای ‌‬ ‫ته‌ندروستیت زۆر باشه‌‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫له‌‪2017‬دا ‪ 900‬ملیۆن دینار بۆ ڤیستڤاڵی‌ فیلم‬ ‫له‌سلێامنی‌‌و دهۆك خه‌رجكراوه‌‬

‫‪11‬‬

‫ی سینه‌ما ئاشكرا ناكرێت‬ ‫ی خه‌رجكراو بۆ ڤیستیڤاڵ ‌‬ ‫له‌هه‌ولێر بڕ ‌‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫وته‌بیژی‌ كۆمپانیایی‌ مه‌ستی‌ فیلم‬ ‫له‌شاری‌ سلێمانی‌ ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات‬ ‫كۆی‌ خه‌رجیه‌كانی‌ ڤیستڤاڵی‌ فیلم‬ ‫له‌سلێمانی‌ ‪ 500‬ملیۆن دینار بوه‌‪ ،‬جێگری‌‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ڤیستڤاڵی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫دهۆكیش ئه‌وه‌ رونده‌كاته‌وه‌ كه‌‬ ‫ڤیستڤاڵی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ دهۆك بڕی‌ ‪400‬‬ ‫ملیۆن دیناری‌ بۆ ته‌رخانكراوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌ڕێوه‌به‌ری‌ ڤیستڤاڵی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ فیلم‬ ‫له‌شاری‌ هه‌ولێر ئاماده‌ نییه‌ كۆی‌ ئه‌و بڕه‌‬ ‫پاره‌یه‌ ئاشكرا بكات كه‌ بۆ ڤیستیڤاڵی‌‬ ‫فیلمی‌ هه‌ولێر خه‌رجكراوه‌‪.‬‬ ‫ڤیس���تڤاڵی‌ فیلم وه‌ك نه‌ریتێكی‌ سااڵنه‌‬ ‫له‌س���ێ‌ پارێزگاكه‌ی‌ هه‌رێ���م ماوه‌ی‌ چه‌ند‬ ‫س���اڵێكه‌ به‌ڕێوه‌ده‌چێ���ت‪ ،‬ئاماده‌كردنی‌‬ ‫ئ���ه‌م ڤیس���تیڤااڵنه‌ چه‌ندیان پێویس���ته‌و‬ ‫چ خزمه‌تێ���ك به‌بواری‌ هونه‌رو س���ینه‌ما‬ ‫له‌كوردس���تاندا ده‌كات؟ ئه‌مه‌ پرس���یاری‌‬ ‫ئێس���تای‌ زۆرب���ه‌ی‌ هونه‌رمه‌ن���دان‌و‬ ‫هونه‌ردۆستانی‌ هه‌رێمه‌‪.‬‬ ‫وته‌بێژی‌ كۆمپانیا ‌ی مه‌ستی‌ فیلم له‌شار ‌ی‬ ‫سلێمانی‌ كه‌ ئه‌ركی‌ به‌رێوه‌بردنی‌ دوه‌مین‬ ‫ڤیستڤاڵی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ فیلمی‌ له‌ساڵی‌ ‪2017‬‬ ‫له‌ئه‌سه‌تۆ گرتبو‪ ،‬له‌باره‌ی‌ خه‌رجییه‌كانی‌‬ ‫ڤیس���تڤاڵی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ فیلم له‌سلێمانی‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ راگه‌یان���د "به‌رێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‬ ‫رۆشنبیری‌و هونه‌ری‌ سلێمانی‌ بڕی‌ په‌نجا‬ ‫ملیۆن دیناری‌ بۆ ته‌رخانكردوین‪ ،‬كۆی‌ ئه‌و‬ ‫پاره‌یه‌ی‌ دیكه‌ی‌ بۆ ڤیستڤاڵ خه‌رخكراوه‌‬ ‫كه‌ بڕه‌كه‌ی‌ چوار سه‌دو په‌نجا ملیۆن دینار‬ ‫ب���وه‌ له‌الیه‌ن س���ه‌رمایه‌دارو بازرگانه‌كانی‌‬ ‫شاری‌ س���لێمانییه‌وه‌ ته‌رخانكراوه‌‌و كۆی‌‬ ‫خه‌رجیه‌كانی‌ ڤیس���تڤاڵه‌كه‌ش ‪ 500‬ملیۆن‬ ‫دینار بوه‌"‪.‬‬ ‫س���ه‌باره‌ت به‌و ده‌نگۆیان���ه‌ش كه‌ باس‬ ‫له‌وه‌ ده‌كه‌ن له‌ڤیستیڤاڵی‌ فیلمی‌ ئه‌مساڵدا‬

‫بڕی‌ ‪ 100‬ه���ه‌زار دۆالریان فه‌وتاوه‌ به‌هۆی‌‬ ‫داخستنی‌ فڕۆكه‌خانه‌كانی‌ كوردستانه‌وه‌‌و‬ ‫نه‌هاتن���ی‌ ئه‌و میوانه‌ بیانیانه‌ی‌ كه‌ داوه‌ت‬ ‫كرابون‌و بلیتی‌ فڕۆكه‌یان بۆ بڕابو‪ ،‬ناوبراو‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ره‌تك���رده‌وه‌و وتی‌ "له‌س���ه‌ره‌تادا‬ ‫بلیت���ی‌ ‪ 160‬میوان ئاماده‌ك���را بو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌هۆی‌ داخس���تنی‌ فرۆكه‌خان���ه‌كان ته‌نها‬ ‫هه‌ش���تا میوان به‌ش���داریان كرد‪ ،‬پاره‌ی‌‬ ‫بلیته‌كانمان بۆ گه‌ڕایه‌وه‌"‪.‬‬ ‫جێگ���ری‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ ڤیس���تڤاڵی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ دهۆك‪ ،‬ساڵح عارف ئاماژه‌ ‌ی‬ ‫به‌وه‌كرد كه‌ ڤیستڤاڵی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ دهۆك‬ ‫له‌‪ 2017/9/9‬ده‌س���تی‌ پێكردوه‌‌و ماوه‌ی‌‬

‫هه‌شت رۆژ به‌رده‌وام بوه‌‌و بڕی‌ ‪ 400‬ملیۆن‬ ‫دین���اری‌ بۆ ته‌رخانك���راوه‌‪ ،‬كه‌ ته‌نها ‪150‬‬ ‫ملیۆن دیناری‌ له‌الیه‌ن پارێزگاری‌ دهۆكه‌وه‌‬ ‫بوه‌‌و بڕه‌ پاره‌كه‌ی‌ دیكه‌ له‌الیه‌ن بازرگانانی‌‬ ‫شاری‌ دهۆكه‌وه‌ ته‌رخان كراوه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم‪ ،‬شاخه‌وان مس���ته‌فا به‌ڕێوه‌به‌ر ‌ی‬ ‫ڤیس���تڤاڵی‌ نێوده‌وڵه‌ت���ی‌ فیلم له‌ش���اری‌‬ ‫هه‌ولێر ئاماده‌ نه‌بو ب���ڕی‌ خه‌رجییه‌كانی‌‬ ‫ڤیس���تیڤاڵه‌كه‌یان ئاشكرا بكات‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"له‌س���اڵی‌ ‪2017‬دا ڤیستڤاڵی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫فیلم له‌هه‌ولێر ئه‌نجام دراو به‌رێوه‌به‌رایه‌تی‌‬ ‫رۆش���نبیری‌ ش���اری‌ هه‌ولێر به‌بڕی‌ په‌نجا‬ ‫ملی���ۆن دینار ه���اوكاری‌ كردی���ن‪ ،‬كۆی‌‬

‫خه‌رجیه‌كانی‌ دیكه‌ی‌ ڤیس���تڤاڵ له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌ركی‌ كه‌سانی‌ خۆبه‌خش بوه‌ كه‌ هاوكاری‌‬ ‫ڤیستڤاڵه‌كه‌یان كردوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "بڕی‌ ئه‌و پاره‌یه‌ی‌ خۆبه‌خشه‌كان‬ ‫داویانه‌ ئاش���كرا ناكه‌ین‪ ،‬به‌اڵم هاوكارێكی‌‬ ‫باشی‌ ڤیستڤاڵی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌ هه‌ولێر بون‬ ‫ئه‌گه‌ر هاوكاریه‌كان نه‌بونایه‌ به‌تها به‌و بڕه‌‬ ‫پاره‌یه‌ی‌ وه‌زارتی‌ رۆشنبیری‌ ڤیستیڤاڵه‌كه‌‬ ‫نه‌ده‌كرا"‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش���دا‪ ،‬زۆرێك له‌و كه‌سانه‌ ‌ی‬ ‫س���ه‌روكاریان له‌گه‌ڵ‌ بواری‌ سینه‌ادا هه‌یه‌‬ ‫ره‌خن���ه‌ له‌ش���ێوازی‌ به‌ڕێوه‌چون���ی‌ ئه‌م‬ ‫ڤیستیڤااڵنه‌ ده‌گرن‌و پێیانوایه‌ خزمه‌تێكی‌‬

‫ده‌ره‌وه‌ی‌ بكه‌ی���ن‌و بڵێین وه‌رن س���ه‌یری‌‬ ‫كلتوره‌كه‌مان بكه‌ن‪ ،‬بۆیه‌ به‌م ش���ێوازه‌و‬ ‫ئه‌نجامدان���ی‌ ڤیس���تڤاڵ ناتوانرێ���ت ئه‌و‬ ‫ئه‌نجامه‌ بپێكێت كه‌ هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ به‌شی‌ فیلمس���ازی له‌زانكۆی‌‬ ‫س���لێمانی‌ پێیوایه‌ پێویس���ته‌ ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫ئ���ه‌و الیه‌نانه‌ی‌ پش���تگیری‌ له‌ئه‌نجامدانی‌‬ ‫ڤیس���تڤاڵی‌ فیلم ده‌كه‌ن‪ ،‬له‌پێش���دا بێن‬ ‫بی���ر له‌پش���تیوانی‌ به‌رهه‌مهێنان���ی‌ فیلم‬ ‫بكه‌نه‌وه‌‪ ،‬د‪.‬دڵشاد وتی‌ "له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫فلیممان نیه‌‪ ،‬بۆیه‌ ڤیستڤاڵه‌كان هه‌روه‌ك‬ ‫بۆنه‌یه‌كی‌ هونه‌ری‌‌و كلتوری‌‌و یه‌كترناسین‬ ‫ده‌مێنێته‌وه‌و سه‌یر ده‌كرێن"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئه‌نجامدان���ی‌ ڤیس���تڤاڵه‌كان‬ ‫ش���ێوه‌یه‌كی‌ رون‌و ئاشكرایان نیه‌‪ ،‬له‌سه‌ر‬ ‫بنه‌مای‌ زانستی‌ نیه‌ تا ستراتیجێك بێنێته‌‬ ‫كایه‌وه‌ خزم���ه‌ت به‌نێوه‌ندی‌ فلیمس���ازی‌‬ ‫بكات‪ ،‬ئه‌گه‌ر بێت‌و ئه‌و ڤیستڤاڵه‌ بنیادێكی‌‬ ‫به‌هێزی‌ بۆ دروستبكرێت‌و ئامانجی‌ رونبێت‬ ‫ره‌نگه‌ بتوانن به‌ش���ێك ل���ه‌و ئامانجانه‌ی‌‬ ‫ڤیستڤاڵ بهێنه‌دی‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ به‌وه‌ كرد ئه‌م ڤیس���تڤااڵنه‌‬ ‫به‌ته‌نه���ا ب���ۆ دروس���تكردنی‌ په‌یوه‌ندی‌‌و‬ ‫نمای���ش‌و ئاپۆره‌ی‌ راگه‌یاندن���ه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"له‌ڤیس���تڤاڵه‌كانی‌ رابردودا نمایشی‌ فیلم‬ ‫هه‌ب���وه‌ دو كه‌س نه‌چوه‌ت���ه‌ هۆڵه‌كانه‌وه‌‬ ‫بینه‌ری‌ بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش���ی‌ رونكرده‌وه‌ كه‌ له‌ش���اره‌كانی‌‬ ‫ئه‌وتۆ به‌بواری‌ هونه‌ر ناكات‪.‬‬ ‫سه‌رۆكی‌ به‌شی‌ فیلمس���ازی له‌زانكۆی‌ هه‌ولێ���رو ده���ۆك كه‌س���انێكی‌ زۆر كه‌م‬ ‫سلێمانی‌ دكتۆر دڵش���اد مسته‌فا‪ ،‬ئاماژه‌ به‌ش���داری‌ ڤیس���تڤاڵیان ك���ردوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات نادروس���ته‌ فلیمێكی‌ باش���ت له‌ش���اری‌ س���لێمانی‌ خه‌ڵكانێك���ی‌ زیاتر‬ ‫نه‌بێ���ت‌و ڤیس���تڤاڵ ئه‌نجامبده‌ی���ت‪ ،‬ئه‌و بینه‌ری‌ فلیمه‌كان بون ئه‌مه‌ش بۆ جیاوازی‌‬ ‫وت���ی‌ "له‌ماوه‌ی‌ س���ێ‌ س���اڵی‌ راب���ردودا كه‌ڵچه‌ری‌ ش���اره‌كه‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫له‌كوردستانی‌ باشور فلیمێكی‌ كوردی‌ دێژ "ئه‌م قه‌ره‌باڵغییه‌ی‌ سلێمانی‌ به‌واتای‌ ئه‌وه‌‬ ‫به‌رهه‌م نه‌هاتوه‌ تا له‌ده‌ستپێكی‌ ڤیستڤاڵدا نه‌بوه‌ ڤیستڤاڵه‌كه‌ سه‌ركه‌وتو بوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "له‌ماوه‌ی‌ س���ێ‌ ساڵی‌ رابردودا‬ ‫پێشكه‌شی‌ میوانه‌كان بكرێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "ئه‌نجامدانی‌ ڤیستڤاڵ له‌واڵتانی‌ له‌كوردستانی‌ باشور فلیمێكی‌ كوردی‌ دێژ‬ ‫دونی���ادا بۆ كۆكرن���ه‌وه‌ی‌ كۆمه‌ڵێك دیدو به‌ره���ه‌م نه‌هاتوه‌‪ ،‬له‌به‌رئ���ه‌وه‌ ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫بۆچونی‌ جی���اوازه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌كوردس���تان بیر له‌ئه‌نجامدانی‌ ڤیس���تڤاڵ ده‌كه‌نه‌وه‌ با‬ ‫نه‌توانراوه‌ ئ���ه‌وه‌ بكرێ���ت‪ ،‬ئێمه‌ خۆمان بی���ر له‌به‌رهه‌مهێنانی‌ فلیمی‌ كوری‌و به‌ره‌و‬ ‫فلیمێكم���ان نی���ه‌ پێشكه‌ش���ی‌ دونی���ا ‌ی پێشبردنی‌ سینه‌ما بكه‌نه‌وه‌"‪.‬‬

‫ساڵیادی كەریم كابان لەسلێامنی کرایەوە‬

‫ڕێوه‌یه‌‬

‫رۆژی ‪ 2018/1/14‬لە تەالری هونەر‪ ،‬یادێك بە پێشكەشەكردنی توێژینەوەیەك و‬ ‫چەند بەرهەمێكی كەریم كابان لەالیەن تیپی مۆسیقای سلێمانییەوە بەڕێوەچوو‪.‬‬ ‫چاالكییەكە لەالیەن بەڕێوەبەرایەتی گش���تیی رۆشنبیری و هونەری سلێمانی و‬ ‫تیپی مۆسیقای سلێمانییەوە سپۆنسەری كرابوو‪.‬‬

‫دوباره‌ هۆن���راوه‌ی‌ ئه‌حمه‌د محه‌مه‌دم‬ ‫به‌كارهێن���اوه‌‪ .‬زۆرتری���ن هۆن���راوه‌ی‌‬ ‫ئ���ه‌و ش���اعیره‌م به‌كارهێن���اوه‌ له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌گه‌ڵ ستایلی‌ كاركردنی‌ مندا‬ ‫دێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش ده‌ڵێت "به‌م نزیكان ‌ه له‌رێگه‌‬ ‫كه‌ناڵه‌كانی‌ ڕاگه‌یاندنه‌وه‌ هه‌ر دو سیدیه‌‬ ‫نوێیه‌كه‌ پێكه‌وه‌ باڵو ده‌كه‌مه‌وه‌‪ .‬ئه‌مه‌‬ ‫یه‌كه‌م جاره‌ به‌شێوه‌ی‌ سیدی‌ كاره‌كانم‬ ‫باڵو بكه‌مه‌وه‌‪ ،‬پێشتر ته‌نها له‌رێگه‌ی‌‬ ‫شۆس���یال میدیاوه‌ به‌رهه‌مه‌كانم باڵو‬ ‫كردۆت���ه‌وه‌‌و ئاماده‌نه‌بوم له‌ده‌زگاكانی‌‬ ‫ڕاگه‌یاندنه‌وه‌ باڵویان بكه‌مه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫خۆم نه‌مویس���توه‌‪ .‬من كاری‌ هونه‌ریم‬ ‫بۆ خۆم كردوه‌ هه‌ر بۆیه‌ به‌پێویس���تم‬ ‫نه‌زانیوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ ئاشكرا كرد ماوه‌ی‌ سێ‌ ساڵ‬ ‫له‌واڵتی‌ سوید وانه‌ی‌ هونه‌ری‌ خوێندوه‌و‬ ‫هاوكاری‌ چه‌ندی���ن هونه‌رمه‌ندی‌ الوی‌‬ ‫كردوه‌‪ .‬له‌واڵتی‌ سوید له‌گه‌ڵ هه‌ریه‌ك‬ ‫له‌نه‌جمه‌دینی‌ غواڵمی‌‌و ناسری‌ ڕه‌زازی‌‬ ‫كاری‌ هونه‌ری‌ ك���ردوه‌‌و دواتر بڕیاری‌‬ ‫داوه‌ گۆرانی‌ بڵێ���ت‪ .‬یه‌كه‌م به‌رهه‌می‌‬ ‫له‌ساڵی‌ ‪2011‬دا به‌شێوه‌ی‌ سرود باڵو‬ ‫كردۆته‌وه‌‪.‬‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫پێویسته‌ بە‌په‌یوه‌ندی ‌ه‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تێكاندا بچیته‌و‌ه‬ ‫ی الواز بوه‌و‬ ‫چونكه‌ به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫چوارده‌وره‌كه‌شت هه‌ستت پێده‌كه‌ن‪.‬‬

‫وتیشی‌ "ئاوازم بۆ چه‌ند گۆرانیه‌ك ‌‬ ‫ی‬ ‫میكایل دان���اوه‌ به‌ناوه‌كان���ی‌ رێگه‌ی‌‬ ‫ب���اران‌و پ���وش په‌الش‌و ت���ۆش وه‌ك‬ ‫من‪ ,‬كاری‌ دابه‌شكردنی‌ هونه‌ریشم بۆ‬ ‫ئه‌نجام داوه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌وه‌ش ب����اس ده‌كات "له‌س����اڵی‌‬ ‫‪ 2014‬گۆران����ی‌ (بێ��ل�ا چ����اوم) باڵو‬ ‫كردۆت����ه‌وه‌‪ .‬ئ����ه‌و كۆرانی����ه‌م ب����ۆ‬ ‫پێش����مه‌رگه‌و ش����ه‌رڤانه‌كان وتوه‌ كه‌‬ ‫ئه‌وكات له‌گه‌ڵ داعش له‌ش����ه‌ڕدابون‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و گۆرانیه‌ ده‌نگدان����ه‌وه‌ی‌ له‌واڵتی‌‬ ‫ئیتالیا هه‌بو‪ .‬به‌و هۆیه‌وه‌ له‌و واڵته‌وه‌‬ ‫په‌یوه‌ندی����ان پێوه‌ ك����ردم‌و له‌الیه‌ن‬ ‫چه‌ن����د خوێندكارێك����ی‌ زانكۆیه‌ك����ی‌‬ ‫واڵتی‌ ئیتالیاوه‌ توێژینه‌وه‌یان له‌سه‌ر‬ ‫گۆرانیه‌كه‌م ئه‌نجام داوه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ش����ی‌ نه‌شارده‌وه‌ "س����ه‌رقاڵی‌‬ ‫چه‌ند كارێك����ی‌ هونه‌ری‌ نوێم به‌زمانی‌‬ ‫ك����وردی ـ س����ودیدی‌‌و ك����وردی‌ ـ‬ ‫ئینگلیزی‌‪ .‬چونكه‌ ئه‌و دو زمانه‌ باش‬ ‫ده‌زانم‪ .‬به‌اڵم تائێس����تا گۆرانی‌ شێوه‌‬ ‫زاری‌ كرمانجیم تۆمار نه‌ركردوه‌ له‌به‌ر‬ ‫ئه‌وه‌ی ده‌ربڕینی‌ زمانی‌ كرمانجیم باش‬ ‫نیه‌ بۆ وشه‌ی‌ شیعری‪ ،‬بۆیه‌ نامه‌وێت‬ ‫گۆرانی‌ كرمانجی‌ بڵێم"‪.‬‬

‫دوپشک‬ ‫كێشه‌ی‌ دارایت هه‌یه‌‌و پێویست ‌ه‬ ‫كاتی‌ زیاتر بۆئه‌م كێشه‌ی ‌ه‬ ‫دابنه‌یت‪ ،‬له‌روی‌ سۆزداریه‌و‌ه‬ ‫به‌ختت خراپ نابێت‪.‬‬

‫پەیجی بەڕێوەبەرێتی گشتی رۆشنبیری‌و هونەری سلێامنی‬

‫‪www.facebook.com/www.dcysul.org‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ده‌توانیت سود له‌كه‌سی‌ شاره‌زا‬ ‫ی‬ ‫وه‌ربگریت بۆ چاره‌سه‌ر كردن ‌‬ ‫ی‬ ‫كێشه‌كانت به‌تایبه‌تی‌ له‌بواری ‌‬ ‫كاره‌سه‌ره‌كێكه‌ت‪.‬‬

‫گیسک‬ ‫هه‌ست به‌دڵ خۆشی‌ ده‌كه‌یت‌و‬ ‫خۆشه‌ویسته‌كه‌ت له‌جاران زیاتر‬ ‫بایه‌خت پێده‌دات‪ ،‬باریی‌ دارایت‬ ‫به‌ره‌و باشتر ده‌روات‪.‬‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫خۆت بگونجێن ‌ه له‌گه‌ڵ‬ ‫ی‬ ‫بارودۆخه‌كه‌‌و كاری‌ زیاتر ‌‬ ‫بۆبكه‌‪ ،‬له‌روی‌ سۆزداریه‌وه‌ هه‌ست‬ ‫به‌ناره‌حه‌تی‌ ده‌كه‌یت‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫ی‬ ‫خه‌ریكی‌ ته‌واو كردن ‌‬ ‫كاره‌كانی‌ ماوه‌یی‌ پێشوتری‌‌و‬ ‫ی سه‌رقاڵ‬ ‫خۆت به‌ته‌واوه‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫كردوه‌‪ ،‬ته‌ندروستیت پێویست ‌‬ ‫به‌چاودێریه‌‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫هزار پرسگرێک‌و‬ ‫ئێک چاره‌سه‌ری‬

‫سه‌بری سلێڤانه‌یی‬

‫هه‌یامه‌که‌‌و ئه‌ز ژ هنده‌ک هه‌ڤاالن دبهیس���م‪،‬‬ ‫کو ده‌م نه‌ ده‌م���ێ ئاخاڤتنێ یه‌‪ ،‬به‌لکو ده‌مێ‬ ‫کریارێ ی���ه‌‪ .‬ئه‌و هه‌ڤال نزان���ن کو ب تنێ د‬ ‫سیس���ته‌مێن توتالیت���اری ده‌ ئاخاڤتن بێ واتا‬ ‫یه‌‪ ،‬به‌لێ د سیس���ته‌مێن ئازاد‌و پێش���که‌ڤتی‬ ‫ده‌ ئاخاڤت���ن کار‌و هونه‌ره‌‌‪ .‬دیاره‌ مه‌به‌س���تا‬ ‫وان ئه‌وه‌‪ ،‬کو ره‌وش���ا هه‌رێم���ێ ب ئاخاڤتنان‬ ‫چاره‌سه‌ر نابت‪ ،‬راسته‌‪ .‬ئه‌ز ژی باوه‌ر دکم کو‬ ‫ئاخاڤتن نه‌ چاره‌س���ه‌ری یه‌‪ ،‬به‌لکو به‌ش���ه‌کێ‬ ‫سه‌ره‌که‌‌و س���ه‌ره‌تایی‌ ژ چاره‌سه‌ریێ یه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ه���زر دکن مه‌ پێدڤی ب کری���اران هه‌یه‌‪ ،‬به‌لێ‬ ‫ئ���ه‌ز د وێ باوه‌ری���ێ ده‌ مه‌‪ ،‬کو مه‌ پێدڤی ب‬ ‫ئاخاڤتن���ێ ژی هه‌یه‌‪ ،‬چونک���و هه‌گه‌ر ئه‌م نه‌‬ ‫ئاخڤ���ن‪ ،‬ئه‌م نکارن ده‌ربرین���ێ ژ هزرێن خوه‌‬ ‫بکن‪ ،‬دی���اره‌ تێگه‌هێ ئاخاڤتن‌و کریارێ ل نک‬ ‫وان هه‌ڤ���االن هێژ وه‌کو پێدڤی زه‌الل نه‌بوویه‌‪،‬‬ ‫ل���ه‌ورا ئه‌ز دێ هه‌ول���دم ب کورتی هه‌ردوویان‬ ‫ئانالیزه‌ بکم‪.‬‬ ‫ئاخاڤتن ژ خه‌ون‌و خوه‌زیکان جودا یه‌‪ ،‬چو‬ ‫دۆرهێل ب خه‌ون‌و خوه‌زیکان ناهێنه‌ گوهه‌رین‪،‬‬ ‫به‌لێ ئاخاڤتن دکارت هه‌تا راده‌یه‌کێ‪ ،‬زه‌مینه‌یی‬ ‫بۆ گوهه‌رینان خوه‌ش بکت‪ .‬مه‌به‌س���تا من ب‬ ‫ئاخاڤتنێ نه‌ ب تنێ ئه‌وه‌ ئه‌زمان بلڤت‪ ،‬به‌لکو‬ ‫به‌رهه‌مدانا هزرێ یه‌ چونکو ئاخاڤتن پش���تی‬ ‫هزرکرن���ێ دهێت‪‌،‬لێ مخابن ئ���ه‌م دئاخڤن بێ‬ ‫کو هزربکن‪ ،‬واته‌ ئه‌م ب تنێ ده‌نگی ژ په‌یڤێن‬ ‫خوه‌ دهینن ل ده‌مه‌کێ کو په‌یڤێ روح‪ ،‬ده‌نگ‌و‬ ‫رامان هه‌یه‌‪ /‬بلزاک‪ .‬پرس���یار ئه‌وه‌‪ ،‬ل دویڤ‬ ‫ئاخاڤتن���ا بلزاکی‪ ،‬ژبلی ده‌نگێ کو گوهـێن مه‌‬ ‫هه‌میان س���متین‪ ،‬کان���ێ روح‌و رامانا په‌یڤێن‬ ‫مه‌؟!‬ ‫ئاخاڤتن نه‌ ئه‌وه‌ تو ده‌نگ بکی‪ ،‬به‌لێ ئه‌وه‌‬ ‫ت���و هزر بکی‪ ،‬چونکو هزر په‌یامه‌کێ هلدگرت‌و‬ ‫وێ په‌یام���ێ پێدڤ���ی ب ئاالڤه‌ک���ێ هه‌یه‌ کو‬ ‫ده‌ربرینێ ژێ بکت‌و زمان ‪ /‬ئاخاڤتن ئه‌و ئاالڤه‌‬ ‫یه‌‪ ،‬به‌لێ چه‌ند ژ مه‌ وێ دزانن؟! ما رێنسانس‪،‬‬ ‫ره‌وش���ه‌نگه‌ری‪ ،‬نووخوازی‌و پاش���نووخوازی‬ ‫به‌رهه‌مێن ئاخاڤت���ن ‪ /‬هزرکرنێ‪ ،‬یان کریارێ‬ ‫نه‌؟! دیاره‌ هزر‌و تێزێن رۆناکبیر‌و فیلۆس���ۆفان‬ ‫ب تایب���ه‌ت د ب���وارێ سۆس���یۆلۆژی ده‌ بونه‌‬ ‫بنگه‌هه‌ک ه���زری‌و مه‌عریفی بۆ شارس���تانییا‬ ‫رۆژئاڤایێ کو نها نونه‌راتییا جیهانا س���ه‌رده‌م‬ ‫دکت‪ .‬نه‌خ���وه‌‪ ،‬ده‌مێ ئه‌م دبێ���ژن ئاخاڤتن‪،‬‬ ‫مه‌خس���ه‌د نه‌ ئه‌وه‌ ده‌ن���گ ژ گه‌ورییا مرۆڤی‬ ‫ده‌رکه‌ڤت‪ ،‬به‌لکو ئه‌وه‌ هزرا مرۆڤی کارێ خوه‌‬ ‫بکت‌و پاشی زمان ده‌ربرینێ ژ که‌د‌و به‌رهه‌مێ‬ ‫وێ هزرێ بکت‪ ،‬ئه‌ڤجار کریار ل سه‌ر ئاڤا ببن‪.‬‬ ‫به‌لێ هه‌گ���ه‌ر ئاخاڤتن ‪ /‬هزرکرن نه‌بت‪ ،‬کریار‬ ‫دێ بیت���ه‌ لڤینه‌کا م���اددی‌و خوه‌زایی‌و هینگێ‬ ‫مرۆڤ نامینت مرۆڤ‪ ،‬به‌لکو دێ بیته‌ به‌ش���ه‌ر‬ ‫ئانکو ل ئاستێ هه‌ر بونه‌وه‌ره‌کێ دی‪.‬‬ ‫دا ئ���ه‌م بزڤرن مژارا دۆرهێل‪ ،‬پرس���گرێک‌و‬ ‫چاره‌س���ه‌ریێ‪ .‬ئه‌ز ب چاڤه‌کێ کێم به‌رێ خوه‌‬ ‫ن���ادم دۆرهێلی‌و پرس���گرێکان‪ ،‬نه‌خێر‪ .‬دیاره‌‬ ‫دۆرهێله‌ک���ێ کامباخه‌‌و پرس���گرێکێن دژوارن‪،‬‬ ‫به‌لێ ته‌ئکیدێ دکم کو نه‌ قودره‌تی نه‌‪ ،‬به‌لکو‬ ‫سه‌رئه‌نجاما پراکتیزا ئه‌قلێ کوردی یه‌ هه‌تا نها‪.‬‬ ‫چاره‌سه‌رییا وان پرسگرێکان‪ ،‬ئه‌و نینه‌ مرۆڤ‬ ‫ته‌جاوزا ئاخاڤتنێ ‪ /‬هزرکرنێ بکت‌و په‌نایێ بۆ‬ ‫کریارێ ببت ژبه‌رکو دێ بیته‌ دیوارێ ل س���ه‌ر‬ ‫به‌فرێ‪ ،‬یان ب ئاوایه‌کێ خه‌یالی س���ه‌ره‌ده‌ریێ‬ ‫دگه‌ل پرس���گرێکان بکت‪ ،‬ده‌س���تێن خوه‌ به‌ر‬ ‫ب ئاس���مانان بلند بکت‌و الڤ‌و دوئایان بکت‪،‬‬ ‫هه‌روه‌سان ئه‌و ژی نینه‌ کو مرۆڤ خوه‌ به‌ردت‬ ‫خه‌تێ‌و بێ���ژت بێهووده‌ یه‌‪ ،‬ئه‌و کاره‌س���اته‌‌و‬ ‫واته‌یا دوماهیکێ دگه‌هین���ت‪ .‬دۆرهێلێ ئه‌ڤرۆ‬ ‫ک���ه‌دا ره‌فتار‌و بوویه‌رێن دوهی‌و پێره‌‌‪ ،‬ره‌فتار‌و‬ ‫بوویه‌رێ���ن نها ژی دکارن دۆرهێله‌ک دی ‪ /‬نوو‬ ‫ل س���وبا بئافرینن‪ ،‬وات���ه‌ گرێدانه‌ک د ناڤبه‌را‬ ‫س���ه‌ده‌م‌و ئه‌نجام���ان ده‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬به‌لێ مخابن‬ ‫ئه‌قلێ ک���وردی وێ گرێدانێ ناخوینت‪ ،‬یان ب‬ ‫جددی وه‌رناگرت‪.‬‬ ‫هندی ک���و خوان���دن نه‌ب���ن‪ ،‬په‌یوه‌ندی د‬ ‫ناڤبه‌را س���ه‌ده‌م‌و ئه‌نجامان ده‌ نه‌هێته‌ دیتن‌و‬ ‫فامکرن‪ ،‬چاره‌س���ه‌ری ژی په‌یدا نابن‪ .‬هنده‌ک‬ ‫که‌س هزربکن چاره‌سه‌ری سینۆرێن ئاخاڤتنێ‬ ‫دبه‌زین���ت‌و گه‌ره‌ک���ه‌ هێ���زه‌کا ک���ردار خوه‌‬ ‫بس���ه‌لمینت‪ ،‬ئێدی جۆره‌کێ لڤینێ پێک بهێت‬ ‫کو ب���کارت گوهه‌رینێ په‌یدا بکت‪ ،‬ب هزرا من‬ ‫ئه‌ڤه‌ خوه‌خاپاندنه‌ چونکو بێ بنگه‌هه‌که‌ هزری‌و‬ ‫ته‌یۆرا زانینێ‪ ،‬نه‌کاره‌ لڤین (ش���ۆره‌ش) په‌یدا‬ ‫ببن‌و گوهه‌رین س���ه‌ربگرن‪ .‬ئه‌ڤه‌ وه‌کو مه‌سه‌ال‬ ‫وی ئاغایێ کورده‌‪ ،‬یێ کو مێش���ێ ب تلیا وی‬ ‫ڤه‌دایی‌و ئێش���اندی‪ ،‬ئینا ژ که‌ربان ده‌ ده‌ست‬ ‫هاڤێت���ه‌ ده‌مانجێ‌و گوله‌یه‌ک ل تلیا خوه‌ دا دا‬ ‫کو ئێش���ێ ب دوماهیک بهینت‪ .‬مه‌ پێویستی‬ ‫ب قومار‌و س���ه‌رگه‌رمییێ نینه‌‪ ،‬هه‌روه‌سان مه‌‬ ‫پێویس���تی ب جه‌لده‌دانا زاتی ژی نینه‌‪ ،‬به‌لێ‬ ‫مه‌ پێویس���تی ب ئه‌قله‌ک���ێ ره‌خنه‌یی‌و ئازاد‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬کو هنده‌ک ئاالڤێن نوو بۆ چاره‌سه‌ریێ‌و‬ ‫مێتۆدێن نوو بۆ س���ه‌ره‌ده‌ریێ پراکتیزه‌بکت‪،‬‬ ‫به‌لێ ئه‌و پشتی به‌رهه‌مدانه‌کا مه‌عریفی‪.‬‬ ‫ئه‌ڤ دۆرهێلێ کو پرانییا مه‌ ب خوه‌ ڤه‌ ماتل‬ ‫دکت‪ ،‬بیرا من ل مه‌سه‌ال"عیس���ێ ده‌ال"دهینت‪،‬‬ ‫وه‌ختێ کو ل داویێ ل به‌ر چاڤێ قاسدێ میری‬ ‫زه‌به‌ش���ێن (ش���تی) مه‌زن ژ بنێ ڤه‌دکت‌و ل‬

‫ئه‌ردێ ددت‌و ژن���وو جهێ یێن بچووک خوه‌ش‬ ‫دکت‪.‬‬ ‫دبت هنده‌ک که‌س���ێن بله‌ز ب���اوه‌ری ب وێ‬ ‫مه‌س���ه‌لێ نه‌بن‌و ل به‌ن���دا حنێره‌کێ بن‪ ،‬به‌لێ‬ ‫بال بزان���ن کو نه‌ س���ه‌رده‌مێ حنێرانه‌‪ ،‬به‌لکو‬ ‫ئه‌ڤ سه‌رده‌مه‌ ب سه‌رده‌مێ سه‌روه‌رییا ئه‌قل‌و‬ ‫یاسایێ هاتییه‌ ناسکرن‪.‬‬ ‫هه‌روه‌س���ان‪ ،‬دب���ت هنده‌ک که‌س باس���ێ‬ ‫کۆمپلۆی���ا هه‌رێمی‌و نێڤده‌وله‌ت���ی بکن‌و بێژن‬ ‫ئامه‌ری���کا‪ ،‬ئیران‪ ،‬تورکیا‌و‪...‬هتد ناخوازن ئه‌م‬ ‫بگه‌هن مافێ���ن خوه‌! دبت راس���ت بت‪ .‬به‌لێ‬ ‫پرس���یارا کو رێکێ ل مه‌ دگ���رت ئه‌ڤه‌ یه‌‪ :‬ما‬ ‫ئه‌و بونه‌ سه‌ده‌مێن گه‌نده‌لی‪ ،‬نه‌بونا وه‌کهه‌ڤی‌و‬ ‫ئێکس���انیێ د ناڤ جڤاکێ کوردس���تانی ده‌؟!‬ ‫مه‌خس���ه‌دا من‪ ،‬ئه‌م دکارن پێنجی ژ س���ه‌دێ‬ ‫بکن د خه‌تایێن وان ده‌‪ ،‬کو هۆکارێن ده‌ره‌کی‬ ‫‪ /‬بابه‌ت���ی نه‌‪ ،‬به‌لێ ما پێنجی ژ س���ه‌دێ ژی‬ ‫ن���ه‌ خه‌تایێن مه‌ ب خوه‌ نه‌؟! ئ���ه‌م راهاتینه‌‬ ‫کو ه���ه‌رده‌م الیه‌نێ به‌رانب���ه‌ری خوه‌ ئیتیهام‬ ‫بک���ن‌و هه‌گه‌ر ک���ه‌س نه‌بت‪ ،‬ئه‌م ئام���اده‌ نه‌‬ ‫فه‌له‌ک‌و ق���ه‌ده‌رێ ئیتیهام بکن‪ ،‬به‌لێ جاره‌کێ‬ ‫ب تنێ دفنا مه‌ ناس���ۆژیت هه‌تا کو دانپێدانێ‬ ‫ب خه‌له‌تی‌و کێماس���یێن خ���وه‌ بکن‪ .‬هه‌روه‌ک‬ ‫مه‌سه‌ال ده‌وله‌تبونێ‪ ،‬پتر ژ جاره‌کێ د به‌رنامه‌‌و‬ ‫جڤاتێن نڤیسکاری‌و مێدیایی ده‌ من دگۆت ئه‌ز‬ ‫دگ���ه‌ل ته‌یۆرا وه‌رارا جڤاکی مه‌ بۆ دامه‌زراندنا‬ ‫ده‌وله‌ت���ێ‪ ،‬به‌ل���ێ هنده‌ک هه‌ڤالێن نڤیس���کار‬ ‫دگۆت"نابت ئ���ه‌م خوه‌ ل هێڤیا وه‌رار‌و جڤاکی‬ ‫بگ���رن‪ ،‬یا باش ئه‌وه‌ ئه‌م ده‌وله‌تێ رابگه‌هینن‪،‬‬ ‫پاشی ده‌ست ب چاکسازی‌و به‌رهه‌مدانێ بکن"‪.‬‬ ‫نه���ا ژی ئه‌ز رژدم‪ ،‬کو ته‌ی���ۆرا وه‌رارا جڤاکی‬ ‫باش���ترین چاره‌س���ه‌ری یه‌ بۆ مه‌ وه‌کو کورد‌و‬ ‫کوردس���تانی‌و ناڤ���ه‌رۆکا وێ ته‌یۆرێ هه‌مو د‬ ‫س���ه‌رهاتییا عیسێ ده‌ال ده‌ دیار دبت‪ ،‬کو ئه‌م‬ ‫دز‌و گه‌نده‌الن ژ بنێ ڤه‌کن‌و جهێ نفشه‌کێ نوو‬ ‫ئادا بکن دا کو س���از‌و ته‌ندورس���ت په‌روه‌رده‌‬ ‫ببت‪.‬‬ ‫ن���ه‌کاره‌ ئ���ه‌م بگه‌ه���ن مافێن خ���وه‌ یێن‬ ‫چاره‌نڤیس���ی هه‌گه‌ر ئه‌م ل گۆر یاسایێ ژیانا‬ ‫خوه‌ نه‌بن س���ه‌ری‪ ،‬هه‌گه‌ر ئه‌م نه‌بن خوه‌دانێ‬ ‫بوها‌و پره‌نس���یپێن سه‌ره‌که‌‪ ،‬هه‌گه‌ر ئه‌م نه‌بن‬ ‫کارێکته‌ر ل ده‌ڤه‌رێ‌و هن���دی کو ژینگه‌ها مه‌‬ ‫یا خوه‌زای���ی‌و جڤاکی له‌وتی ب���ت ئه‌م نابینه‌‬ ‫کارێکته‌ر‪ .‬هه‌روه‌س���ان دڤێت ئه‌م خوه‌ دووری‬ ‫پارادوکس���ان بگرن بۆ نمونه‌‪ ،‬پێشمه‌رگه‌‌و ئازا‬ ‫ب���ن‪ ،‬به‌لی د هه‌م���ان ده‌می ده‌ دژی یاس���ا‌و‬ ‫په‌رله‌مانی بن‪ ،‬ده‌وله‌تێ بخوازن به‌لێ ئه‌ساسێ‬ ‫بۆ کور‌و نه‌ڤیێن خوه‌ نه‌دانن‪ ،‬وه‌ک کو هنده‌ک‬ ‫دبێژن"به‌هش���تا من به‌هر تێدا نه‌بت‪"...‬دیاره‌‬ ‫ئه‌و ئه‌خالقێ که‌س���ێن هه‌لپه‌رست‌و که‌یسبازه‌‪،‬‬ ‫کو چو ژ که‌د‌و قوربانیێ نزانن‪ ،‬ئه‌قله‌ک وه‌سا‬ ‫نکارت باس���ێ پرس���ێن م���ه‌زن‌و زیندی بکت‪،‬‬ ‫به‌لک���و ئام���اده‌ یه‌ هه‌ر تش���تی بگۆری خوه‌‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ن���دا خوه‌ بکت ته‌نانه‌ت دوینده‌ها خوه‌‬ ‫ژی‪ .‬گوهه‌رین ب ئه‌قلێن وه‌س���ان په‌یدا نابت‪،‬‬ ‫به‌لکو هه‌را‌و خه‌رگه‌له‌ دورست دبت‪.‬‬ ‫ل دوماهیک���ێ‪ ،‬ب���ێ ک���و باس���ی کاودان‌و‬ ‫سیاس���ه‌تا هه‌رێمی‌و نێڤده‌وله‌تی ل رۆژهه‌التا‬ ‫ناڤه‌راس���تێ بکم‪ ،‬ئه‌و بابه‌ته‌کێ کوور‌و دووره‌‪،‬‬ ‫گرینگه‌ ته‌ئکیدێ ل س���ه‌ر ڤ���ه‌ژه‌ن‌و ئاڤاکرنا‬ ‫جڤاکێ کوردی بکم‪ ،‬کو ئه‌م سه‌ر ژ نوو ده‌ست‬ ‫پێ بکن‪ ،‬خواندنێن هزری‌و ره‌خنه‌یی بۆ خوه‌و‬ ‫دیرۆکا خوه‌ بکن‪ ،‬هه‌ست‌و کبریائێن خوه‌ بدن‬ ‫ئاله‌کێ‌و بیست‌و هه‌فت سالێن حوکمرانییا خوه‌‬ ‫دادگه‌هـ بکن‪ ،‬ده‌س���تێن خوه‌ دانن سه‌ر وژدانا‬ ‫خوه‌‌و پش���تی دانپێدانێ ب خه‌له‌تییان‪ ،‬ئێدی‬ ‫مانته‌لیته‌ک ن���وو‌و جودا دگه‌ل هه‌ڤدوو په‌یره‌و‬ ‫بکن‪ ،‬هه‌مو پێکڤه‌ ل بن سیهوانا ئه‌قل‪ ،‬یاسا‌و‬ ‫پره‌نسیپێن سه‌ره‌که‌‌و هه‌ڤبه‌ش ژیانا خوه‌ ببن‬ ‫س���ه‌ری‌و پێنجی ژ سه‌دێ ل س���ه‌ر ملێن خوه‌‬ ‫راکن‪ ،‬پاش���ی ژن���وو دکارن ل ده‌رڤه‌یی خوه‌‪،‬‬ ‫دگه‌ل یێن دی بئاخڤن‌و باس���ێ ماف‪ ،‬ش���یان‌و‬ ‫پرۆژێن خوه‌ بکن‪ .‬هینگێ ب خوه‌ ئه‌م دێ بینه‌‬ ‫هه‌ژمار‌و خوه‌دان هه‌بونه‌کا راس���ته‌قینه‌ نه‌کو‬ ‫که‌مال���ی‪ ،‬وی ده‌می هن���ده‌ک دێ رێزێ ل مه‌‬ ‫گرن‌و هنده‌ک ژی دێ هزره‌کێ بۆ مه‌ کن‪ ،‬به‌لێ‬ ‫نها‪ ،‬که‌س مه‌جب���وور نینه‌ رێزێ ل م ‌ه بگرت‌و‬ ‫هزره‌کێ بۆ مه‌ بکت‪ ،‬چونکو نه‌ مه‌ رێز ل خوه‌‬ ‫گرتییه‌‌و نه‌ ژی مه‌ هزره‌ک بۆ خوه‌ کرییه‌‪.‬‬

‫هنده‌ک که‌س هزربکن‬ ‫چاره‌سه‌ری سینۆرێن‬ ‫ئاخاڤتنێ دبه‌زینت‌و‬ ‫گه‌ره‌که‌ هێزه‌کا کردار‬ ‫خوه‌ بسه‌لمینت ئێدی‬ ‫جۆره‌کێ لڤینێ پێک‬ ‫بهێت کو بکارت‬ ‫گوهه‌رینێ په‌یدا بکت‬

‫بیروڕا‬

‫قــــۆناغی‌"بـــه‌دگــۆڕان"ی‌ گـــــه‌وره‌!‬

‫خوێندنه‌وه‌یه‌ك بۆ شكستی‌"ئیلیت ‌ی سیاسی‌و بژارد‌ه ‌ی رۆشنبیری‌ كورد له‌به‌رده‌م پاره‌و پۆست"دا‬ ‫سامان مسته‌فا‬

‫ئه‌گ���ه‌ر بكرێ���ت قۆناغ���ی‌ س���ه‌رده‌می‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتدارێتی‌ به‌ع���س بۆ ئێم���ه‌ی‌ كورد‬ ‫له‌باش���ووری‌ كوردس���تان له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌‬ ‫سیاس���ی‌و رۆش���نبیری‌ به‌قۆناغی‌ به‌ره‌نگاری‌‬ ‫سیاس���یی‌و نه‌ته‌وه‌ی���ی‌‌و كلت���وری‌ بده‌ین���ه‌‬ ‫قه‌ڵه‌م‌و‪ ،‬راپه‌رینیش بە‌س���اته‌وه‌ختی‌ رابون‌و‬ ‫به‌رپه‌رچدانه‌وه‌ی‌ جه‌ورو‌و سته‌می‌ ده‌سه‌اڵتی‌‬ ‫بێگانه‌‌و نیش���اندانی‌ مه‌یلی‌ جڤاتی‌ كوردی‌ بۆ‬ ‫ئازادی‌‌و س���ه‌ربه‌خۆی‌ ناوببه‌ین‪ .‬ئه‌وا‪ ،‬پێمان‬ ‫وایه‌ قۆناغ���ی‌ دوای‌ راپه‌ڕین تا بە‌ئێس���تاش‬ ‫ده‌گات له‌ئاستی‌ سیاس���ی‌و رۆشنبیری‌ كورد‬ ‫له‌م پارچه‌ی‌ كوردس���تاندا به‌ئاستێكی‌ گشتی‌‬ ‫ده‌كرێ���ت بە‌"قۆناغی‌ به‌دگـۆڕان"ی‌ گه‌وره‌ یان‬ ‫به‌كۆمه‌ڵ ناوبنرێت!‬ ‫ی���ان‬ ‫به‌دگــ���ۆڕان یان(مس���خ‬ ‫‪")Metamorphosis‬ك���ه‌ به‌وات���ا گۆڕان���ی‌‬ ‫ته‌واوه‌تی‌ كه‌س���ێك یان ش���تێك بۆ شتێكی‌‬ ‫ت���ه‌واو جیاواز له‌خ���ۆی‌ دێت ك���ه‌ئێمه‌ ئه‌م‬ ‫چه‌مكی‌"به‌دگۆڕان"ه‌مان له‌ش���اكاری‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫‪)DIE VERWANDLUMG‬ی‌ نوس���ه‌ر‌و‬ ‫رۆماننووس فرانزا كاف���كا(‪1883‬ـ‪1924‬ز) ی‌‬ ‫به‌ڕه‌گه‌ز جوله‌كه‌ی‌‪ ،‬ئه‌ڵمانی‌ زمانی‌‪ ،‬له‌دایكبووی‌‬ ‫(پراگ)ه‌وه‌ وه‌رگرتوه‌‪ .‬كافكا مه‌سخی‌ له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 1912‬نوسیوه‌‪ .‬ئه‌م شاكاره‌ له‌ساڵی‌ ‪1915‬ز‬ ‫له‌الیب���زك چاپكراوه‌‪".‬به‌دگـــۆڕان"ئه‌گه‌رچی‬ ‫تێكس���تێكی‌ به‌قه‌ب���اره‌ بچووك���ه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫له‌ناوه‌ندی‌ ره‌خنه‌ی‌ ئه‌ده‌بی جیهانی‌ گفتوگۆ‌و‬ ‫مش���تومڕێكی‌ گه‌وره‌ی‌ به‌دوای‌ خۆیدا هێناوه‌‪.‬‬ ‫كاره‌كت���ه‌ری‌ س���ه‌ره‌كی‌ رۆمانه‌كه‌"گریگۆری‌‬ ‫زامزا"ی���ه‌ كه‌ هه‌ر له‌ده‌س���تپێكی‌ رۆمانه‌كه‌دا‬ ‫دوای‌ هه‌س���تانی‌ له‌خه‌وێك���ی‌ ناخۆش‪ ،‬هێدی‌‬ ‫هێ���دی‌ بۆی ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ له‌ش���ی گۆڕاوه‌‬ ‫بە‌"قالۆنچه‌یه‌ك"‪ .‬ئه‌گه‌رچی گۆڕان له‌ناوه‌ڕۆك‌و‬ ‫جه‌وهه‌ریدا وه‌ك بیركردنه‌وه‌‌و هه‌ست‌و هۆشی‌‬ ‫بۆ خێزانه‌كه‌ی‌‌و ده‌وروب���ه‌ر روی‌ نه‌داوه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫وێ���ڕای‌ گۆڕانی‌ بۆ قالۆنچه‌یه‌ك هێش���تا هه‌ر‬ ‫مرۆڤانه‌ بیرده‌كات���ه‌وه‌‌و ده‌ڕوانێ‪ .‬واتا ئه‌وه‌ی‌‬ ‫گۆڕانی‌ به‌س���ه‌ردا هاتوه‌ فۆڕم یان راس���تتر‬ ‫بڵێین جه‌س���ته‌ی‌ گریگۆرییه‌ ك���ه‌ به‌ته‌واوی‌‬ ‫گۆڕاوه‌‪ .‬ئێمه‌ لێره‌دا نامانه‌وێ قس���ه ‌له‌سه‌ر‬ ‫ن���اوه‌ڕۆك‌و مه‌غ���زای ئه‌و تێكس���ته‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫ئه‌ده‌بیات���ی‌ جیه���ان بكه‌ین‪ ،‬به‌ق���ه‌د ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌مانه‌وێ ل���ه‌م ش���اكاره‌ چه‌مكی"به‌دگۆڕان‬ ‫ی���ان مس���خ"وه‌ربگرین‌و به‌گه‌ڕبخه‌ی���ن ب���ۆ‬ ‫خوێندنه‌وه‌ی‌ ئ���ه‌و گۆڕانه‌ گ���ه‌وره‌‌و بە‌ژماره‌‬ ‫زۆره‌ی‌ كه‌ به‌بڕوای‌ ئێم���ه‌ له‌دوای‌ راپه‌رینی‌‌و‬ ‫له‌سه‌رده‌می‌ ده‌سه‌اڵتدارێتی‌ كوردییدا به‌سه‌ر‬ ‫جه‌وهه‌ر‌و فۆڕمی‌ زۆرێك له‌بژارده‌ی‌ سیاسی‌و‬ ‫رۆش���نبیری‌‌و ئایینی‌‪ ،‬ئیعالمی كورددا هاتوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م به‌گه‌ڕخس���تنه‌ تا ئاستێكه‌ ئێمه‌ خستۆته‬ ‫‌سه‌ر ئه‌و باوه‌ڕه‌ی‌ ئه‌م قۆناغه‌ بە‌قۆناغی‌"به‌د‬ ‫گ���ۆڕان"ی‌ گه‌وره‌ ی���ان مه‌س���خی‌ به‌كۆمه‌ڵ‬ ‫ناوببه‌ین‪.‬‬ ‫جێگه‌ی‌ ئاماژه‌بۆكردنه‌ ئێمه‌ له‌م نوسینه‌دا‬ ‫ده‌مانه‌وێت له‌س���ه‌ر چه‌ند ئاست له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫پرسه‌ بوه‌ستین‪ .‬له‌وانه‌ش‪ :‬كێن ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫پرۆسه‌ی‌"به‌دگۆران"ه‌ تێیاندا رووی‌ داوه‌؟ ئه‌و‬ ‫پرۆسه‌ی‌ مه‌سخبونه‌وه‌ له‌س���ه‌ر چه‌ند ئاست‬ ‫روی���داوه‌؟ بۆچ���ی به‌ش���ی زۆری‌ كاره‌كته‌ره‌‬ ‫س���ه‌ره‌كییه‌كانی‌ سیاس���ه‌ت‌و رۆش���نبیری‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌ ئێمه‌ تۆش���ی ئه‌و"به‌دگۆڕان"ه‌‬ ‫ب���ون؟ ئه‌مانه‌و چه‌ندین پرس���یاری‌ تر ده‌بنه‌‬ ‫ته‌وه‌ری‌ سه‌ره‌كی‌ ئه‌م گوتاره‌‪.‬‬ ‫ئه‌گه‌ر ماوه‌ی‌ بیس���ت‌و شه‌ش ساڵی‌ رابردو‬ ‫به‌خه‌ونێ���ك بچوێنی���ن به‌هه‌م���ان ش���ێوه‌ی‌‬ ‫خه‌ونه‌كه‌ی‌"گریگ���ۆری‌ زام���زا"‪ ،‬ئه‌وا ئێس���تا‬ ‫دوای‌ بێداربونه‌وه‌‌و له‌و خه‌وه‌ قوڵه‌ بیس���ت‌و‬ ‫شه‌ش ساڵییه‌‪ ،‬گه‌ر بڕوانینه‌ كایه‌ی‌ سیاسی‌و‬ ‫رۆشنبیری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تییمان ده‌بینین روبه‌ڕوی‌‬ ‫چ دۆخێكی‌ ترس���ناك‌و ناخ���ۆش بوینه‌ته‌وه‌‌و‬ ‫توش���ی چ قه‌یرانێک���ی‌ گ���ه‌وره‌ی سیاس���ی‪،‬‬ ‫كلتوری‌‪ ،‬كۆمه‌اڵمه‌یه‌تی‌‌و ئه‌خالقی‌ بوینه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫گۆڕانكارییه‌كه‌ به‌جۆرێك ناش���رین‌و سه‌خت‌و‬ ‫ترس���ناكه‌ كه‌ م���رۆڤ ده‌خات���ه‌ دۆخێكه‌وه‌‬ ‫ب���اوه‌ڕ بە‌چاو‌و گوێ خۆی‌ ن���ه‌كات‌و به‌هه‌مان‬ ‫ئ���اوازی‌ پرس���یاره‌كه‌ی‌ گریگ���ۆری‌ زامزا كه‌‬ ‫ده‌پرس���ێت‪":‬چیم به‌س���ه‌ر هاتوه‌؟"‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئه‌مجاره‌ی���ان ئێم���ه‌ به‌كۆ بپرس���ین‪ :‬چیمان‬ ‫به‌سه‌ر هاتوه‌؟ به‌چه‌شنێك دۆخه‌كه‌ سه‌خته‌‬ ‫كه‌ ب���اوه‌ڕ به‌خۆمان نه‌كه‌ین‌و هێش���تا پێمان‬ ‫وابێت ئه‌مه‌ جگه‌ له‌خه‌ونێكی‌ ناخۆش‌و مه‌حاڵ‬ ‫ش���تێكی‌ تر نییه‌‪ .‬به‌اڵم له‌ڕاس���تیدا نه‌ ئه‌و‬ ‫دۆخه‌ باس���كراوه‌ خه‌وه‌‌و نه‌ ئێمه‌ش"گریگۆری‌‬ ‫زامزا"ی���ن‪ .‬به‌ڵكو ئ���ه‌وه‌ی‌ ده‌یبینین واقیعی‌‬ ‫راسته‌قینه‌‌و سه‌لمێنراوی‌ ئێستای‌ ئه‌م به‌شه‌ی‌‬ ‫كوردستانه‌!‬ ‫ئێس���تا‪ ،‬گ���ه‌ر بپرس���ین كێ���ن ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫توش���ی"به‌دگۆڕان"بون؟ پرۆسه‌ی‌ به‌دگۆڕان‌و‬ ‫مه‌س���خبونه‌وه‌ وه‌ك په‌تایه‌ك كێ‌و كام چینی‌‬ ‫جڤاتی‌ ئێمه‌ی‌ گرتۆته‌وه‌؟ له‌خه‌و هه‌س���تان‌و‬ ‫شوش���تنی‌ چاوه‌كانم���ان‌و روانینێك���ی‌ خێرا‬ ‫له‌ده‌وروبه‌ر‌و به‌راوردكردنی‌ ئێس���تا به‌بیست‌و‬ ‫شه‌ش ساڵ پێش ئێستا جڤاتی‌ كورد ‌ی له‌سه‌ر‬ ‫ئاستی‌ گوتار‌و كردار‪ ،‬به‌سه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ببینین‪:‬‬ ‫چۆن پرۆس���ه‌ی‌ به‌دگ���ۆڕان وه‌ك په‌تایه‌كی‌‬ ‫به‌رب�ڵ�او به‌ربوه‌ته‌ گیانی‌ زۆربه‌ی‌ زۆری‌ چینه‌‬ ‫بژارده‌كان���ی‌ ك���ورد له‌ئاس���تی‌‪ :‬حوكمڕانی‌‪،‬‬ ‫سیاس���ی‌‪ ،‬سه‌ربازی‌‪ ،‬رۆش���نبیری‌‌و ئیعالمی‌‌و‬

‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ كورددا له‌باش���ور‪ .‬له‌وه‌ش زیاتر‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ له‌شۆره‌سوارنی‌ كوردایه‌ت ‌ی‬ ‫دوای‌ راپه‌ڕین‌و رۆش���نبیرانی‌ گه‌وره‌‌و پیاوانی‌‬ ‫ئایین���ی‌‌و وتاربێژانی‌ گرین���ۆك‌و قیامه‌تخواز‌و‬ ‫قه‌ڵه‌مبه‌ده‌س���تانی‌ ب���ه‌ره‌ی‌ به‌ره‌ن���گاری‌‌و‬ ‫په‌یامبه‌رانی‌ ئازادیی‌‌و رۆژنامه‌نوسانی‌ ره‌خنه‌گرو‬ ‫ده‌مپ���ڕ له‌گاڵه‌ی‌ س���ه‌رده‌می بێده‌س���ه‌اڵتی‌‪،‬‬ ‫له‌س���ه‌رده‌می‌ ده‌س���ه‌اڵت‌و فه‌رمانڕه‌وایه‌تیدا‬ ‫له‌دۆخی‌ وه‌رگرتن‌و هه‌ڵنیشتن له‌سه‌ر كورسی‬ ‫پۆست‌و خه‌زینه‌ی‌ پاره‌و پول توشی پرۆسه‌ی‌‬ ‫به‌دگ���ۆڕان‌و مه‌س���خێكی‌ گه‌وره‌ ب���ون‪ .‬ئه‌و‬ ‫پرۆس���ه‌ی‌ به‌دگۆڕانه‌ به‌جۆرێكه‌ به‌شی هه‌ره‬ ‫‌زۆری‌ كاره‌كت���ه‌ر‌و س���ه‌ركرده‌كانی‌ ئه‌و چین‌و‬ ‫توێژانه‌ی‌ ناومانهێنان به‌ته‌واوه‌تی‌ گۆڕیوه‌ بۆ‬ ‫كه‌سایه‌تی‌‌و كاره‌كته‌ری‌ ته‌واو پێچه‌وانه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫جه‌وهه‌ر‌و فۆرمی‌ پێش���ویان‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌‬ ‫س���ه‌رنجه‌ كاره‌كته‌ره‌ دیاره‌كانی‌ ئه‌و چینانه‌ی‌‬ ‫له‌س���ه‌ره‌وه‌ ناومانهێن���ان وه‌ك "گریگ���ۆری‌‬ ‫زام���زا" ته‌نها فۆرم یان جه‌س���ته‌یان گۆڕانی‌‬ ‫به‌س���ه‌ردا نه‌هاتوه‌ ـ ئه‌گه‌رچ���ی ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫به‌رچاویان فۆرمی خۆشیان ال دڵگیر نه‌بوه‌‌و‬ ‫ده‌س���تكاری‌ زۆریان تێیدا كردوه‌و گۆڕیویانه‌‬ ‫– به‌اڵم ئ���ه‌وه‌ی جێگه‌ی‌ س���ه‌رنجه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫گۆڕانی‌ گه‌وره‌‌و ته‌واوه‌تی‌ به‌س���ه‌ر جه‌وهه‌ری‌‬ ‫ئه‌و چینانه‌دا هاتوه‌‌و له‌س���ه‌ر ئاستی‌ گوتار‌و‬ ‫كردار به‌ته‌واوه‌تی‌ گۆڕاون بۆ ش���تێكی‌ ته‌واو‬ ‫جیاواز له‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌وان خودی‌ خۆیان پێشتر‬ ‫بانگه‌شه‌یان بۆ ده‌كرد‌و خۆیان پێی به‌خه‌ڵكی‌‬ ‫ده‌ناس���اند‪ .‬بینیمان ئه‌و سیاسیانه‌ی‌ دوێنێ‌‬ ‫بانگه‌ش���ه‌ی‌ دیموكراتی‌‌و ئ���ازادی‌‌و مافه‌كانی‌‬ ‫مرۆڤیان ده‌ك���رد‪ ،‬به‌دگۆڕان ب���ۆ حوكمڕانی‌‬ ‫س���ته‌مكار‌و چه‌وسێنه‌ر‌و س���ه‌ركوتكاری‌ دژی‌‬ ‫خه‌ڵكانێ���ك ك���ه‌ له‌س���ه‌رده‌می‌ به‌ره‌نگاریدا‬ ‫كۆمه‌ك���ی‌ گه‌وره‌ی���ان كردبو بۆ هاتنه‌س���ه‌ر‬ ‫حوكم‌و ده‌س���ه‌اڵتی‌ ئه‌مان‪ .‬ئه‌وانه‌ی‌ پێش���تر‬ ‫له‌به‌ر نه‌بونی‌ ئازادی‌ له‌جڤاتدا یاساغبون‌و یان‬ ‫خۆیان حه‌شار ده‌دا یان به‌ناچاری‌ واڵتیان جێ‬ ‫هێش���تبو‪ ،‬ئێس���تا ئیدی‌ ئه‌مان خۆیان كۆپی‬ ‫ئه‌و ده‌س���ه‌اڵته‌یان كردۆته‌وه‌ كه‌ خۆیان دژی‌‬ ‫راپه‌ڕیب���ون‌و خه‌ڵكانێكی‌ زۆری‌ ئازادیخوازیان‬ ‫یاس���اغ ك���رد‌و له‌چاالك���ی‌ ئازادانه‌ی���ان بێ‬ ‫به‌ش���كردن‌و ناچار جێهێشتنی‌ واڵتیان كردن‪.‬‬ ‫بژارده‌یه‌ك كه‌ به‌بانگه‌شه‌ی‌ مافه‌كانی‌ مرۆڤ‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ كورد‪ ،‬ئاگری‌ شۆڕشیان هه‌ڵگیرساند‌و‬ ‫خه‌ڵكیان به‌گژ ده‌سه‌اڵتی‌ سته‌مكار‌و تۆ‌لیتاری‌‬ ‫پێشودا كرده‌وه‌‪ ،‬ئێستا خۆیان به‌دگۆڕاون بۆ‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی‌ پێشێلكاری‌ مافه‌سه‌ره‌تاییه‌كانی‌‬ ‫مرۆڤی‌ كورد‌و ده‌ستیان كردوه‌ بە‌بێبه‌شكردنی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ كورد له‌مافه‌ بنه‌ڕه‌تییه‌كانی‌‪ .‬پرسه‌كه‌‬ ‫بە‌ته‌نه���ا له‌و ئاس���ته‌دا ناوه‌س���تێت كه‌ ئه‌و‬ ‫كاره‌كته‌ران���ه‌ی‌ ناو بژارده‌ی‌ سیاس���ی كورد‬ ‫له‌باشور وه‌ك سیاسی راسته‌قینه‌‌و دڵسوزانی‌‬ ‫میلل���ه‌ت مه‌س���خبونه‌ته‌وه‌‌و وه‌ك ئازادیخواز‬ ‫م���ردون‌و كۆتایی���ان پێهاتوه‌‪ ،‬به‌ڵكو كێش���ه‌‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ ئه‌وان وه‌ك س���ته‌مكار‌و چه‌وس���ێنه‌ر‬ ‫له‌دایكبونه‌ت���ه‌وه‌و‌ هاتونه‌ت���ه‌وه‌ مه‌ی���دان‪.‬‬ ‫به‌جۆرێ���ك دۆخه‌كه‌ی���ان به‌جێگه‌یه‌ك گه‌یاند‬ ‫ئه‌وان له‌بری‌ كوردایه‌تی‌‪ ،‬بون به‌پرۆس���ه‌یه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌‌و به‌رفراوان بۆ به‌دبینكردنی‌ ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫زۆری‌ كورد به‌رامبه‌ر بە‌پرۆس���ه‌ی‌ كوردبون‌و‬ ‫خه‌ریكن ژماره‌یه‌كی به‌رچاو تاكی‌ ئه‌م جڤاته‌‬ ‫له‌كوردبون په‌ژیوانده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وان له‌ئاسته‌ سیاسییه‌كه‌یدا له‌كه‌سایه‌تی‌‬ ‫زیندان���ی‌ سیاس���ی‌و خه‌باتگی���ری‌ یاس���اغی‌‬ ‫سه‌رده‌می‌ به‌ره‌نگارییه‌وه‌ وه‌ك (جانڤالجان) ی‌‬ ‫كۆنه‌زیندان���ی‌ ده‌رب���ه‌ده‌ری‌‪ ،‬كاره‌كت���ه‌ری‌‬ ‫سه‌ره‌كی‌ ناو ش���اكاری‌ "بێنه‌وایان"ی‌ ڤیكتۆر‬ ‫هۆگ���ۆ(‪1885_1802‬ز) ن���ه‌ك نه‌گۆڕان بۆ‬ ‫كه‌سایه‌تیه‌كی‌ شایسته‌‌و رێكوپێك‌و دروستكار‌و‬ ‫چاكه‌كاری‌ وه‌ك (بابا مادلن)‪ ،‬به‌ڵكو به‌شێكی‌‬ ‫زۆری‌ زیندانییانی‌ دوێن���ی‌ دونیای‌ ئێمه‌ بون‬ ‫بە‌زیندانه‌وانی‌ گه‌وره‌‌و له‌دۆخی‌ خۆپیش���اندان‬ ‫خه‌ڵك بۆ داوای‌ ئ���ازادی‌‌و ماف‌و ژیانكردندا‪،‬‬ ‫زیندانه‌كانی���ان پڕده‌ك���ه‌ن له‌ئازادیخوازان���ی‌‬ ‫ئه‌مڕۆی ئێمه‌!‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ جێگه‌ی‌ س���ه‌رنجه‌‪ ،‬ئ���ه‌وان وه‌ك‬ ‫گریگ���ۆری‌ زام���زا نه‌گۆران‌و ب���ۆ كاره‌كته‌ری‌‬ ‫بێزیان‌و حه‌ش���ه‌رێكی‌ گۆش���ه‌گیر‪ ،‬نا‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫ئه‌وان له‌ئاسته‌ ئابورییه‌كه‌یدا به‌ته‌واوی‌ گۆڕاون‬ ‫بۆ جانه‌وه‌ری‌ ترسناكی‌ چڵێس تێرنه‌خواردوو‬ ‫كه‌چ���اوی‌ ته‌ماع‌و چنگی‌ ئاس���نینی‌ خۆیان‬ ‫گیركردوه‌ له‌گه‌روی‌ بە‌نرخترین به‌ش���ی خاكی‌‬ ‫نیشتیمان‌و داهاتی‌ س���ه‌ر زه‌وی‌و ژێر زه‌وی‌و‬ ‫ژیان‌و خه‌ون‌و مافی‌ تاك تاكی‌ جڤاتی‌ كوردی!‬ ‫له‌ئاستی سیاسیشدا گۆڕاون بۆ لیڤیاسانێكی‌‬ ‫هه‌وسارپس���اوی‌ ترسناك كه‌ چاویان بڕیوه‌ته‌‬ ‫تاپۆكردنی‌ كایه‌ی سیاس���ی له‌س���ه‌ر خۆیان‌و‬ ‫نه‌وه‌كانیان بۆ دورترین ماوه‌ی‌ ئایینده! ئه‌مانه‌‌و‬ ‫چه‌ندین به‌دگۆڕان‌و وه‌رگه‌ڕانی‌ تر كه‌ له‌ئاستی‌‬ ‫س���تونی‌ كاره‌كته‌ری‌ نوخب���ه‌ی‌ فه‌رمانڕه‌وا‌و‬ ‫سیاسی ئێمه‌دا رویداوه‌‪ .‬به‌اڵم ئه‌م قڵپونه‌وه‌‌و‬ ‫مه‌حفبون���ه‌وه‌ ته‌نه���ا له‌ئاس���تی‌ س���تونییدا‬ ‫نه‌وه‌ستاوه‌‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌م به‌دگۆڕانه‌ به‌ته‌واوه‌تی‌‬ ‫له‌ئاستی‌ ئاسۆیشدا په‌لی‌ هاویشتوه‌‌و هه‌ستی‌‬ ‫پێده‌كرێت‪ .‬بە‌چه‌ش���نێك له‌دوای‌ راپه‌ڕینه‌وه‌‬ ‫به‌دگۆڕانێك���ی‌ گه‌وره‌‌و كۆچێك���ی‌ به‌كۆمه‌ڵ‌و‬ ‫بێبنه‌ما ده‌بینین له‌كۆی‌ كایه‌مانی‌ تری‌ ژیان‌و‬ ‫دونی���ای‌ ئێمه‌وه‌ بۆ كایه‌ی‌ (سیاس���ه‌ت) یان‬ ‫راس���تتر بڵێین كایه‌ی‌ (ده‌سه‌اڵت)و گه‌یشتن‬ ‫بە‌كورسی‌و پۆست‌و پاره‌!‬ ‫به‌دگۆڕان له‌ئاسته‌ ئاسۆییه‌كه‌یدا به‌جۆریك‬

‫ده‌سه‌اڵت لە‪ 26‬ساڵ ‌ی‬ ‫رابردودا ده‌سه‌اڵتێكی‌‬ ‫نایه‌كسان‪ ،‬نادادپه‌روه‌ر‌و‬ ‫قۆرخكار بوه‌ كۆی‌‬ ‫سه‌رچاوه‌كانی‌ داهات‌و‬ ‫بژێوی‌ ژیانی‌ تاكی‌‬ ‫له‌ژێر چنگی‌ خۆی‌‬ ‫كۆكردۆته‌وه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫وایكردوه‌ بتوانێت‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ زۆر بۆ خۆی‌‬ ‫رابكێشێت به‌پۆست‌و‬ ‫پاره‌ فریویان بدات!‬ ‫ترس���ناكه‌ كه‌ ته‌واوی‌ كایه‌كان���ی‌ تری‌ ژیانی‌‬ ‫مرۆڤی‌ بێ بایه‌خ كردوه‌‌و كردویه‌تی‌ به‌پاشكۆ‌و‬ ‫گۆڕه‌پان���ی‌ مه‌ش���قكردنێكی‌ كورتخای���ه‌ن‌و‬ ‫ش���انۆیه‌كی‌ موزه‌ی���ه‌ف بۆ ئاماده‌س���ازی‌ بۆ‬ ‫گه‌یش���تن به‌گۆڕه‌پانی‌ گه‌مه‌ س���ه‌ره‌كییه‌كه‌‪،‬‬ ‫گه‌مه‌ی‌(سیاسه‌ت یان ده‌سه‌اڵت)‪ .‬به‌جۆرێك‬ ‫له‌بیست‌و شه‌ش ساڵی‌ رابردودا شاهیدی‌ ئه‌و‬ ‫كۆڕه‌وه‌ گه‌وره‌ی‌‪ :‬نوسه‌ر‪ ،‬رۆشنبیر‪ ،‬كه‌سایه‌تی‌‬ ‫(سه‌ربه‌خۆ)‌و مه‌الیی ئاینی‌ حه‌ماسی‌و (دونیا‬ ‫نه‌ویس���ت)‪ ،‬مامۆس���تای‌ ب���اش‪ ،‬ئه‌كادیمییه‌‬ ‫خ���اس‌و خراوه‌كان���ی‌ ن���او زانك���ۆ‪ ،‬پیاوی‌‬ ‫ده‌نگخ���ۆش‪ ،‬هه‌واڵده‌ری‌ ناوخ���ۆ‌و ده‌ره‌وه‌‪،‬‬ ‫هه‌واڵخوێن‪ ،‬پێشكه‌ش���كار‪ ،‬نوسه‌ر‪ ،‬شاعیری‌‬ ‫هه‌ستناس���ك‪ ،‬ش���ه‌ڕكه‌ری‌ باش‪ ،‬گۆرانیبێژی‌‬ ‫میللی‌‪..‬هتد بوین بۆ ناو گه‌مه‌ی‌ (سیاسه‌ت)‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ واده‌كات پرۆس���ه‌ی‌ مه‌سخبونه‌وه‌ له‌م‬ ‫ئاس���ته‌یدا له‌ئاستی‌ س���تونیه‌كه‌ی‌ ترسناكتر‬ ‫بێت ئه‌وه‌یه‌ كه‌ ك���ۆی‌ كایه‌كانی‌ جڤاتی‌ ئێمه‌‬ ‫خاڵیده‌كات���ه‌وه‌ له‌كاره‌كت���ه‌ری‌ س���ه‌ربه‌خۆ‌و‬ ‫ئ���ه‌و كایان���ه‌ ده‌كاته‌ پاش���كۆیه‌كی‌ به‌دفه‌ڕ‌و‬ ‫الوازی‌ كایه‌ی(سیاس���ه‌ت)‪ ،‬ل���ه‌وه‌ش زیات���ر‬ ‫ئ���ه‌م كاره‌كته‌ران���ه‌ دوای‌ بون به‌سیاس���ی‪،‬‬ ‫دو ج���ار توش���ی مه‌س���خبونه‌وه‌ ده‌بن یه‌ك‬ ‫له‌كایه‌ی‌ راسته‌قینه‌ی‌ خۆیاندا هه‌ڵده‌كه‌نرێن‌و‬ ‫مه‌سخده‌بنه‌وه‌ له‌كایه‌ی‌ دوەمیش(ساسیه‌ت)دا‬ ‫ده‌بنه‌ بونه‌وه‌ری‌ ته‌واو جیاواز‌و دژ به‌شوناسی‌‬ ‫پێش���وی‌ خۆی���ان‪ .‬كاتێ���ك ئه‌م پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫مه‌سخبونه‌وه‌ له‌م ئاس���ته‌دا روده‌دات‪ ،‬ئیدی‌‬ ‫رۆش���نبیر بە‌قه‌ولی‌ (د‪ .‬رامی���ن جهانبه‌گلو)‬ ‫له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ "ویژدانی‌ زیندو و‌ بێداری‌ جڤات"‬ ‫بێ���ت ده‌بێت���ه‌ "ویژدانێكی‌ بیم���ار" به‌قه‌ولی‌‬ ‫(د‪.‬ف���اروق ره‌فیق)‪ .‬هه‌روه‌ه���ا رۆژنامه‌وان‌و‬ ‫راگه‌یەندكار له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌ چاو‌و گوێی خه‌ڵك‌و‬ ‫كۆمه‌ڵ ب���ن‌و هه‌وڵی‌ رۆش���نكردنه‌وه‌ی‌ پنته‌‬ ‫تاریك‌و ناڕۆش���نه‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ سیاسی‌و‬ ‫گرفت���ه‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس���ی‌و ئابورییه‌كان‬ ‫ب���ده‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌هیچ له‌حاس���ت پێش���ێلكاری‌‌و‬ ‫زیاده‌ڕۆییه‌كان���ی‌ حیزبه‌كانی���ان موزمه‌عی���ل‬ ‫ده‌بن‪ ،‬له‌وه‌ش زیاتر ده‌بنه‌ ئامێرێكی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫ماكیاژك���ردن بۆ دزی���ۆی‌‌و چاڵوچۆڵییه‌كانی‌‬ ‫جه‌سته‌ی‌ سیاس���ه‌ت‌و ده‌س���ه‌اڵت‪ .‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌ب���ری‌ چاوس���اقی‌ كردن بۆ خه‌ڵ���ك ده‌بنه‌‬ ‫كارخانه‌ی‌ گه‌وره‌ی‌ به‌رهه‌مهێنانی‌ ناڕاس���تی‌‌و‬ ‫دروستكردنی‌ كاره‌كته‌ری‌ وه‌همی‌ فوتێكراو‪.‬‬ ‫به‌دییه‌كی‌ تری‌ ئه‌م به‌دگۆڕانه‌‪ ،‬دروستكردنی‬ ‫به‌دبینیه‌ك���ی‌ گه‌وره‌‌و بێ باوه‌ڕكردنی‌ خه‌ڵك‌و‬ ‫جڤات���ه‌ به‌رامب���ه‌ر ده‌نگه‌ جدی‌و رۆش���نبیره‌‬ ‫راس���ته‌قینه‌كان ناو جڤات‪ .‬ل���ه‌وه‌ش خراپتر‬ ‫ئه‌وه‌ی���ه‌ دۆخه‌ك���ه‌ بە‌ئاس���تێكی‌ وه‌ها خراپ‬ ‫گه‌یش���توه‌‪ ،‬كه‌ ناكرێت هه‌ر كه‌سێك گوتارێك‬ ‫بنوس���ێت ی���ان به‌رنامه‌یه‌ك���ی‌ ته‌له‌فیزیۆنی‌‬ ‫پێش���كه‌ش ب���كات ی���ان ش���یعرێكی‌ ب���اش‬ ‫بخوێنێت���ه‌وه‌ یان له‌بۆنه‌یه‌ك���ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیدا‬ ‫قس���ه‌یه‌كی‌ خێر ب���كات یان مایك���ی‌ یه‌كێك‬ ‫له‌ته‌له‌فزیۆنه‌كان بگرێت به‌ده‌س���تیه‌وه‌ به‌بێ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ گومانی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ لێ نه‌كرێت كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫ته‌نها مانۆڕ‌و خۆئاماده‌كردنه‌ بۆ ئه‌و پرۆسه‌ی‌‬ ‫به‌دگۆرانه‌ بۆ ناو جه‌نگه‌ڵی‌ (سیاس���ه‌ت) یان‬ ‫به‌واتایه‌ك���ی‌ تر ئه‌وه‌ ته‌نه���ا پرۆڤه‌یه‌ك‌و خۆ‬ ‫گه‌رمكردنه‌ بۆ چونه ‌س���ه‌ر سته‌یجی‌ شانۆی‌‬ ‫(سیاسه‌ت)‪ .‬ئه‌م دۆخه‌ خراپ نیه‌ له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ژماره‌یه‌ك���ی‌ گ���ه‌وره‌ سیاس���ی س���اخته‌‌و‬ ‫هه‌لپه‌رس���تمان ب���ۆ دروس���ت ده‌كات به‌قه‌د‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كایه‌‌ س���ه‌ره‌كییه‌كانی‌ ژیانی‌ كلتوری‌‌و‬ ‫شارستانی‌ ئێمه‌ خاڵیده‌كاته‌وه‌‌و ده‌بێته‌ هۆی‌‬ ‫نه‌هێش���تنه‌وه‌‌و خاڵیكردنه‌وه‌ی‌ جڤاتی‌ كوردی‌‬ ‫له‌كه‌سی سه‌ربه‌خۆ‌و رۆژنامه‌نوس‌و راگه‌یه‌نكار‌و‬ ‫رۆشنبیری‌ ویژدانی‌ بێداری‌ جڤات‪ ،‬كه‌ جڤاتی‬ ‫ئێمه‌ پێویس���تییه‌كی‌ یه‌كجار گه‌وره‌ی‌ پێیانه‌‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش خراپترین ش���وێنه‌واری‌ ئه‌و پرۆسه‌ی‌‬ ‫"به‌دگۆڕان"ه‌ بێت له‌ئاسته‌ ئاسۆییه‌كه‌یدا‪.‬‬ ‫ئێس���تا ئیدی‌ جێگه‌ی‌ خۆیه‌تی‌ بپرس���ین‬ ‫ب���ۆ ئه‌و دۆخ���ه‌ ب���ه‌م رۆژه‌ گه‌یش���توه‌؟ بۆ‬

‫مرۆڤه‌كانی‌ ناو دونیای ئێم���ه‌ ئاوا به‌ژماره‌ ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ توش���ی ئه‌م دۆخه‌ ده‌بن؟ هۆكاری‌ ئه‌م‬ ‫به‌دگۆرانه‌ گه‌وره‌یه‌ چییه‌؟ گه‌ڕان‌و دۆزینه‌وه‌ی‌‬ ‫پاڵده‌ری‌ راس���ته‌قینه‌ی‌ پش���ت ئ���ه‌م گرفته‌‬ ‫گه‌وره‌‌و نه‌خۆشییه‌ كوش���نده‌ ره‌نگه‌ كارێكی‌‬ ‫ئاسان نه‌بێت‪ .‬به‌اڵم ده‌كرێت ئه‌م دۆخه‌ وه‌ك‬ ‫شكس���تی به‌ش���ی زۆری‌ كاره‌كته‌ری‌ بژارده‌ی‌‬ ‫چین���ه‌ جیاوازه‌كانی‌ جڤاتی‌ ئێم���ه‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫فریوی پۆست‌و پاره‌دا لێك بدرێته‌وه‌ له‌به‌رئه‌وه‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت له‌بیست‌و شه‌ش س���اڵی‌ رابردودا‬ ‫ده‌سه‌اڵتێكی‌ نایه‌كسان‪ ،‬نادادپه‌روه‌ر‌و قۆرخكار‬ ‫بوه‌ كۆی‌ سه‌رچاوه‌كانی‌ داهات‌و بژێوی‌ ژیانی‌‬ ‫تاكی‌ له‌ژێر چنگی‌ خۆی‌ كۆكردۆته‌وه‌ ئه‌وه‌ش‬ ‫وایك���ردوه‌ بتوانێ���ت ژماره‌یه‌كی‌ زۆر بۆ خۆی‌‬ ‫رابكێشێت به‌پۆست‌و پاره‌ فریویان بدات!‬ ‫ره‌نگ���ه‌ یه‌كێكی‌ تر له‌پاڵده‌ره‌كانی‌ پش���ت‬ ‫ئ���ه‌و به‌دگۆڕان���ه‌ گ���ه‌وره‌ ئ���ه‌وه‌ بێ���ت‪ ،‬كه‌‬ ‫له‌ڕابردودا كایه‌ی‌ (ساسیه‌ت)و(ده‌س���ه‌اڵت)‬ ‫كورتتری���ن‌و پ���ڕ قازانجترین كای���ه‌ بێت بۆ‬ ‫ده‌ستخس���تنی‌ داهات‌و س���ه‌رچاوه‌ی‌ دارایی‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ش بە‌به‌ڵگ���ه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ ده‌بینین كه‌ چۆن‬ ‫ژماره‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ له‌پاڵ حیزبە‌‌سیاس���یه‌كان‌و‬ ‫هه‌تا خودی‌ حیزبە‌‌سیاسیه‌كان بون بە‌خاوه‌نی‌‬ ‫كۆمپانیا‌و موڵك ‌ی گه‌وره‌! هه‌روه‌ها سیاسه‌ت‌و‬ ‫حیزبایه‌تی‌ لێره‌ ته‌نها ده‌سه‌اڵت‌و ئابوری‌ قۆرخ‬ ‫نه‌كردوه‌ به‌ڵكو كایه‌ی‌ رۆشنبیری‌‌و راگه‌یاندنی‌‬ ‫قۆرخكردوه‌‌و پاره‌‌و پارویه‌كی‌ چه‌وری كردوه‌‬ ‫بە‌قوالپه‌وه‌ بۆ راوكردنی‌ كه‌سانی‌ سه‌ربه‌خۆ‌و‬ ‫دیاری‌ ناو جڤات‌و له‌وه‌ش���دا سه‌ركه‌وتو بون‌و‬ ‫توانیویه‌تی‌ ژماره‌یه‌كی‌ به‌رچاو له‌ڕۆش���نبیر‌و‬ ‫راگه‌یه‌ن���كاری‌ دی���ار‌و گه‌وره‌ بكڕێ���ت‌و له‌ژێر‬ ‫ناوی‌ كاری‌ سه‌ربه‌خۆ‌و پیشه‌یی خستونیه‌تیه‌‬ ‫خزمه‌ت پرۆژه‌ ئابوری‌‌و سیاسی‌و حیزبییه‌كه‌ی‌‬ ‫خۆیه‌وه‌ توانیویه‌تی‌ به‌فلته‌ری‌ ئه‌و پرۆس���ه‌ی‌‬ ‫به‌دگۆڕانه‌یاندا ببات‌و له‌شوناس���ی پێش���وی‌‬ ‫خۆی���ان روتیانبكاته‌وه‌‌و خه‌ڵكی���ان به‌رامبه‌ر‬ ‫به‌دبین بكات‪.‬‬ ‫ره‌نگ���ه‌ پاڵده‌رێكی‌ تری‌ ئه‌م نه‌خۆش���یه‌‪،‬‬ ‫به‌كه‌م زانی���ن‌و به‌كه‌م بایه‌خ ته‌ماش���اكردنی‌‬ ‫كایه‌كانی‌ تری‌ وه‌ك‪ :‬رۆش���نبیری‌‪ ،‬زانس���تی‌‪،‬‬ ‫پیش���ه‌یی‪ ،‬هونه‌ر‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ بێ له‌به‌رده‌م‬ ‫كایه‌ی‌ سیاسه‌تدا یان مه‌حفبونه‌وه‌‌و توانه‌وه‌ی‌‬ ‫گش���ت كایه‌كانی‌ ژیانی‌ مه‌ده‌نی بێت له‌بۆته‌ی‌‬ ‫(سیاس���ه‌ت)دا‪ .‬ئه‌وه‌ش واده‌كات كاره‌كته‌ری‌‬ ‫كۆی‌ كایه‌کانی‌ تر به‌و شپرزییه‌و به‌و به‌رباڵوییه‌‬ ‫كایه‌كانی‌ خۆیان جێبهێڵن‌و رو له‌ده‌س���ه‌اڵت‌و‬ ‫سیاسه‌ت بكه‌ن!‬ ‫سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌و هۆكارانه‌ی‌ سه‌ره‌وه‌‪ ،‬پێده‌چێت‬ ‫سه‌ره‌كیترین پاڵده‌ری‌ ئه‌و به‌دگۆڕانه‌ له‌ئاسته‌‬ ‫ستونی‌‌و ئاس���ۆییه‌كه‌یدا‪ ،‬ئه‌وه‌ بێت كه‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌ی مه‌س���خبونه‌ته‌وه‌ (چ سیاسی بن یان‬ ‫رۆش���نبیر‌و ئیعالمی‌ یان مه‌الی ئایینی‌) هه‌ر‬ ‫له‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌ راستگۆ نه‌بوبن له‌گه‌ڵ خۆیاندا‌و‬ ‫خۆخستنه‌ به‌ره‌ی‌ خه‌ڵك‌و ئازادیخوازان په‌یڕه‌و‬ ‫كردنی‌ سیاسه‌تێكی‌ ته‌كتیكی‌‌و میكانیزمێكی‌‬ ‫پراگماتیكی‌ بوبێت بۆ گه‌یش���تن بە‌پۆس���ت‌و‬ ‫پاره! ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ ئێس���تا لێی���ان رویداوه‌‬ ‫كۆتاییهاتن بێت بە‌قۆناغی‌ نمایش‌و رۆڵگێڕان‌و‬ ‫كه‌وتنی‌ ماس���كه‌كانی‌ سه‌ر رویان‌و ده‌ركه‌تن‌و‬ ‫كه‌ش���فبونی‌ روی‌ راس���ته‌قینه‌یان له‌به‌رده‌م‬ ‫جڤاتی‌ كوردیدا!‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌ بڵێین‪ ،‬بۆ راگرتنی‌ ئه‌و پرۆسه‌یه‌‪،‬‬ ‫پێویس���تی‌ زۆرم���ان به‌ده‌س���تكاری‌ دیدگای‌‬ ‫خه‌ڵك‌و خودی‌ ده‌سه‌اڵت هه‌یه‌ بۆ (سیاسه‌ت‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت) به‌م هه‌نگاوان���ه‌‪ ،‬یه‌كه‌م‪ :‬گۆڕین‌و‬ ‫ده‌س���تكاریكردنی‌ ئه‌و دیده‌‌ زاڵه‌ی‌ بیس���ت‌و‬ ‫شه‌ش ساڵی‌ رابردو له‌م به‌شه‌ی‌ كوردستان بۆ‬ ‫سیاسیه‌ت هه‌بوه‌ كه‌ بریتی بو‌ه له‌ته‌ماشاكردنی‌‬ ‫سیاس���ه‌ت وه‌ك كاس���بیه‌كی‌ قازانج به‌خشی‌‬ ‫پ���ڕ ده‌س���تكه‌وتی‌ م���ادی‌و كۆمه‌اڵیه‌تی‌ بۆ‬ ‫خاوه‌نه‌كه‌ی‌‌و گۆڕینی‌ سیاس���ه‌ت بۆ كایه‌یه‌ك‬ ‫كه‌ كه‌سی سیاسی له‌بری‌ ده‌ستكه‌وتی‌ ماددی‌‌و‬ ‫مه‌عنه‌وی‌ تاكه‌كه‌س���ی چاو ببڕێته‌ سیاسه‌ت‌و‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت وه‌ك ئامرازێك ب���ۆ هێنانه‌كایه‌ی‬ ‫دادپه‌روه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئابوری‌‌و ئیداره‌دانی‌‬ ‫جیاوازیی���ه‌كان به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ مه‌ده‌نیان���ه‌‪.‬‬ ‫هه‌روه‌ها له‌بری‌ ته‌ماشاكردنی نه‌رسیستیانه‌ی‌‬ ‫خودی‌ سیاس���ی بۆ خ���ۆی‌‌و به‌ته‌نگه‌وه‌هاتنی‌‬ ‫ئاینده‌ی‌ بژێ���وی‌‌و پێگه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ خۆی‌‌و‬ ‫خێزانی‌‪ ،‬به‌ته‌نگ چاكه‌ی‌ گش���تی‌‌و س���ودی‌‬ ‫گش���تیه‌وه‌ بێ���ت‌و هه‌وڵ���ی‌ رێكخس���تنه‌وه‌ی‌‬ ‫په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ كۆمه‌ڵگه‌ بدات له‌سه‌ر بنه‌مای‌‬ ‫م���اف‌و ئه‌ركی‌ هاوبه‌ش‌و یه‌كس���ان‌و هه‌وڵدان‬ ‫بۆ بردنه‌پێش���ه‌وه‌ی‌‌و په‌ره‌پێدان���ی‌ كۆمه‌ڵگه‌‬ ‫له‌ئاس���تی‌ سیاس���ی‪ ،‬ئابوری‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تیدا‪.‬‬ ‫دوەم‪ :‬لغاوكردن���ی‌ لیڤیاس���انی‌ سیاس���ی‌و‬ ‫ده‌سه‌اڵت به‌یاسا‌و ده‌ستور‌و فشاری‌ مه‌ده‌نی‌‌و‬ ‫جڵه‌وكردن‌و به‌س���تنه‌وه‌ی‌ هه‌وساری‌ پساوی‌‬ ‫چڵێسی‌‌و چاوچنۆكی‌ ئابوری‌‌و كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫قازانجی‌ بێشومار‌و ناڕه‌وای‌ كاسبی ده‌سه‌اڵت‌و‬ ‫سیاس���ه‌ت‪ ،‬گێڕان���ه‌وه‌ی‌ ش���كۆ‌و بای���ه‌خ بۆ‬ ‫خودی‌ ژیانی‌ مه‌ده‌ن���ی‌‌و بژارده‌‌و كاره‌كته‌ری‌‬ ‫كایه‌كانیت���ر ژیان���ی‌ مه‌ده‌ن���ی‌‌و كلت���وری‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪...‬هتد‪ ،‬ئه‌ویش به‌گرنگ ته‌ماش���ا‬ ‫كردنی‌ ئه‌رك‌و كاری‌ هه‌مو چینه‌ جیاوازه‌كان‌و‬ ‫چاالكیی���ه‌ رۆش���نبیری‌‌و په‌روه‌رده‌ی���ی‌و‬ ‫هونه‌رییه‌كان‪ ،‬ئه‌گه‌رنا له‌ئاینده‌دا له‌وه‌زیاتر‌و‬ ‫به‌ته‌واو ژیان‌و ئاس���ته‌كانی‌ تری‌ ژیانی‌ جڤاتی‌‬ ‫كوردی له‌ژێرپێی جانه‌وه‌ری‌ هه‌وس���ار پساوی‌‬ ‫لیڤیاسانی (سیاس���ه‌ت‪ ،‬ده‌سه‌اڵت‪ ،‬حیزب)دا‬ ‫ده‌پلێشێته‌وه‌‌و له‌ناو ده‌چێت!‬

‫بیروڕا‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫کۆمەڵگاو دەسەاڵت‬

‫ئەڵتەرناتیڤی رۆبنهودی یان خاوەنداریەتی‌و بەرپرسیاریەتی!‬ ‫هەاڵڵە رافیع‬

‫ماوەیەک����ی زۆرە هەرچەند مێش����کم دەهێنا‌و‬ ‫دەبرد نەمدەتوانی هیچ ش����تێک س����ەبارەت بەم‬ ‫دۆخەی لە‌کوردستان دەگوزەرێت بڵێم‪.‬‬ ‫کێش����ەکان‌و دۆخەکان لەئاس����تێکی وەهادان‬ ‫ک����ە چەند رس����تەیەک ناتوانێ دەرب����ڕی هەمو‬ ‫ئەو دۆخە بێ����ت‪ ،‬هەر الیەک����ی بەتەنها بگریت‬ ‫ناتوان����ی بەتەواوی مەبەس����ت بپێک����ی‪ ،‬چونکە‬ ‫لەهەموالیەک����ەوە ئاڵۆزو قەیراناویە‌و هەموش����ی‬ ‫پەیوەندی راستەوخۆی پێکەوە هەیە‪.‬‬ ‫خاڵێک����ی تری����ش ئەوەیە کە ئیت����ر دۆخەکە‬ ‫بەرگەی ئەوە ناگرێت لەگەڵ هەر کارو کردەوەی‬ ‫حیزبێ����ک‪ ،‬یان دەزگایەک‌و بەرپرس����ێکدا ببینە‬ ‫پەرچەک����ردار‌و وەاڵممان هەبێ����ت‪ ،‬چونکە گەر‬ ‫رۆژێکی����ش بکەین����ە ‪ ٤٨‬کاتژمێر بەش����ی ئەوە‬ ‫ن����اکات‪ .‬وا باش����ترە ئینێرج����ی‌و تواناکانم����ان‬ ‫تەرخانبکەی����ن ب����ۆ کارک����ردن یان نیش����اندانی‬ ‫نمون����ەی کارێکی جیاوازت����ر لەکارەکانی ئەوان‬ ‫گەر لەئاس����تێکی بچوکیش����دا بێت‪ ،‬کە خودی‬ ‫ئەمە بۆ چاالکێکی مەیدانی دەبێتە رەخنەیەکی‬ ‫بنەڕەتی‌و هەڵگرتنی بەرپرسیاریەتی بەمەبەستی‬ ‫گۆڕانکاری لەم بارودۆخەدا‪.‬‬ ‫•دەسەاڵت یان خاوەنداریەتی‌و بەرپرسیاریەتی‬ ‫حیزبی دەسەاڵتدار‪:‬‬ ‫ئەزم����ون‌و س����ەرەنجامەکانی ‪ ٢٦‬س����اڵی‬ ‫دەس����ەاڵتداری ی����ان حوکومڕانی‪ ،‬ب����ەاڵم چۆن‬ ‫حوکومڕانیەک؟ ئایا ئەو ئەزمونە دەتوانێ بچێتە‬ ‫چوارچێوەی پێناسەی حوکومڕانیەوە؟‬ ‫سەرەتای مێژوی"حوکومڕانی"یەکیەتی‌و پارتی‬ ‫دەگەڕێتەوە بۆ پەنجا بە‌پەنجا کە هەر لەوێوە رای‬ ‫خەڵکیان خستە پشت کەنوان‌و ملمالنێ دەستی‬ ‫پێکرد‪ ،‬دوای دوس����اڵ گەیش����تە ئاستی شەڕی‬ ‫ناوخۆ‪٣١ ،‬ی ئاب‌و جیابونەوە‌و دوئیدارەیی‪ ،‬دواتر‬ ‫کابینەکانی حکومەت‌و چەن����د دەورە پەرلەمان‬ ‫کە کۆتاییەکەی بە‌سنورداش����کردنی س����ەرۆکی‬ ‫پەرلەم����ان‌و وەزیرەکانیان تەواو ب����و‪ ،‬بەدوایدا‬ ‫‪١٦‬ی ئۆکتۆبەر‪ ...‬چەندەهای تریش‪ .‬ئەم مێژوە‬ ‫خۆی شاهیدە کە بەرژەوەندی کۆمەڵگاو خەڵک‬ ‫هی����چ جێگایەکی ل����ەم حکومەتداریەدا نیە جگە‬ ‫لە‌ملمالنێ����ی میلیش����یای‌و مافیایی ب����ۆ کەڵەکە‬ ‫کردنی س����ەرمایە‌و ئاب����وری کۆمەڵگا لە‌گیرفانی‬ ‫نەک چەند حیزبێک بەڵکو چەند کەسانێکدا‪.‬‬ ‫ئەگ����ەر پێداچونەوەیەکی خێ����رای گفتوگۆ‌و‬ ‫نوس����راو‌و قسەوباس����ەکانی ئەم چەند س����اڵەی‬ ‫حیزبەکان بکەین دەبینین لە‌‪ ٩٩٪‬ی رەخنەگرتن‌و‬ ‫وەستانەوە بووە لەبەرامبەر یەکتر‪ ،‬چ بەشێوەی‬ ‫راستەوخۆ یان ناڕاستەوخۆ‪ ،‬ملمالنێی بەرتەسکی‬ ‫حیزبی ک����ە دورە لەبەرژەوەندی خەڵکەوە‪ ،‬لەم‬ ‫رێگایەش����ەوە رق‪ ،‬ناڕاس����تگۆی‪ ،‬هەڵنەگرتن����ی‬ ‫بەرپرس����یاریەتی‪ ،‬نەبون����ی خاوەنداریەت����ی‌و‬ ‫بەکلتورکردن����ی گەندەڵ����ی‪ .‬هەس����تی خەڵکیان‬ ‫بەکارهێناوە‌و لەگەڵ هەمو قەیرانێکدا پەڕەکانی‬ ‫مێژوی یەکتریان هەڵداوەتەوە تا دوبارە خەڵکەکە‬ ‫راکێشنەوە الی خۆیان‪.‬‬ ‫تەنانەت لە‌کاتی"دەوڵەتداریش����دا"ئەوەی کە‬ ‫ئاشکرایە پارتی پانتایی دەسەاڵتی لە‌حکومەتدا‬ ‫زیاتر ب����ووە‪ ،‬تا ئ����ەو رادەیەی ک����ە لەقۆناغی‬ ‫جی����اوازدا توانیویەتی زۆرب����ەی کارەکان ئیفلیج‬ ‫بکات یان تاکڕەوانە کار بکات‪ .‬بەاڵم سەرەنجام‬ ‫ئەم دووحزبە‌شەریک بون لە‌حکومەتدا‌و شەریکن‬ ‫لەهەم����و چاک‌و خراپ����ی بارودۆخ����ەکان‪ .‬بەاڵم‬ ‫ب����ۆ چارەس����ەری گرفتەکان روی����ان نەکردوەتە‬ ‫ئۆرگانەکەی����ان بەڵکو دوب����ارە گەڕاونەتەوە بۆ‬ ‫حی����زب‌و س����ڕینەوەی یەکت����ر‪ ،‬هەریەکە خۆی‬ ‫بێبەری ک����ردوە لە‌بارودۆخەکان‌و خس����تویەتیە‬ ‫ئۆباڵ����ی ئەویتریان‪ .‬لەکاتێک����دا زۆربەی حیزبی‬ ‫دونی����ا بە‌ئایدیۆلۆجی����ا‌و سیاس����ەتی تایبەت����ی‬ ‫خۆیانەوە چ لەکات����ی حکومەتکردندا یان دوای‬ ‫ئەوە ه����ەر دەمێننەوە‪ ،‬حیزبی بەرامبەر ناتوانێ‬ ‫بیانس����ڕێتەوە‪ ،‬ئ����ەوە حکومەت����ە دەگۆڕدرێت‬ ‫یان الدەدرێت‪ .‬حیزبە‌بەش����دار ب����ووەکان لەناو‬ ‫ئ����ەو ئۆرگانەدا ل����ەدەوری ژێرخان����ی هاوبەش‬ ‫کۆدەبنەوە بۆ داڕش����تنی س����تراتیجی هاوبەش‬ ‫لەڕاس����تای بەرژەوەندیەکان����ی دەنگدەرکانیاندا‬ ‫ب����ۆ بەڕیوەبردنی کۆمەڵگا‪ .‬بۆی����ە ئەم مێژووە‬ ‫پێمان دەڵێت کە حکومەت هێشتا پێکنەهاتوە‌و‬ ‫رەسمیەتی نیە تەنانەت الی خۆشیان‪.‬‬ ‫ئەم����ە هەم����وی لەکاتێکدا کە رۆڵ����ی ئەوان‬ ‫پێش هەمو ش����ت"دەبوا"کارکردن‌و قس����ەکردن‬ ‫بێت لەس����ەر بەرنامە‌و چاکس����ازی لە‌سیستەمی‬ ‫سیاس����ی‪ ،‬پ����ەروەردە‪ ،‬یەکس����انی ژن‌و پی����او‬ ‫لە‌مەیدانە خیاوازەکاندا‪ ،‬جادەوبان‪ ،‬تەندروستی‪،‬‬ ‫ئاوو کارەبا‪ ،‬خانەنش����ینی‪ ،‬خاوەن پێداویس����تی‬ ‫تایبەت‪ ،‬هونەر‪ ،‬ئەدەب‪ ،‬راگرتنی ئاس����تی ژیان‌و‬ ‫موچ����ە‪ ....‬تەنان����ەت گەر قسەیەکیش����یان لەم‬ ‫مەیدانانەدا هەبوبێت یان کارێکیان کردبێت ئەوە‬ ‫تەنها بۆ رکابەری یەکتر بوە‪ ،‬بۆ فرۆشتنەوە بوە‬ ‫بەیەکتری‪ ،‬ن����ەک بیرکردنەوە لە‌کۆمەڵگاو ژیانی‬ ‫باشتر بۆ خەڵک‪.‬‬ ‫ئ����ەم راب����وردووە پێم����ان دەڵێ����ت ک����ە‬ ‫هەوڵەکانی����ان تەنه����ا ب����ۆ بەدەس����تەوەگرتن‌و‬ ‫قۆرغکردنی"دەس����ەاڵت"بوو لەجێگای دەسەاڵتی‬ ‫روخ����او‪ ،‬نەک جێگیرک����ردن‌و پیادەکردنی مافی‬ ‫م����رۆڤ‌و دادپەروەری کۆمەاڵیەتی‌و یەکس����انی‌و‬ ‫لەوێش����ەوە بۆ س����ەربەخۆیی کوردس����تان‪ .‬بۆ‬ ‫جێبەجێکردنی ئەم س����تراتیجیە‌و بەردەوامیدان‬ ‫بە‌دەسەاڵتیان لە‌ڕاپەڕینی جەماوەری ‪ ٩١‬بەدواوە‬ ‫هێ����زی راپەڕی����وی جەماوەریان ل����ەم پێناوەدا‬

‫بەکارهێناوە‪.‬‬ ‫ئۆپۆزسیۆن‪:‬‬ ‫کاتێک حیزبە‌ئۆپۆزسیۆنەکانیش دروست بون‬ ‫هەمان س����تراتیجی سیاس����ی بوو بۆ شەریکبون‬ ‫لەو"دەسەاڵتەدا"بێبەش نەبون لە‌خێروبێرەکەی‪،‬‬ ‫نەک چاکسازی لە‌سیستمی سیاسی بە‌بەرژەوەندی‬ ‫کۆمەڵگا‪ .‬سەرەتای دروستبونیان بە‌کپکردنەوە‌و‬ ‫کۆکردنەوەی هەمو دەنگە ناڕازیەکان بو لە‌دەوری‬ ‫ئەم ستراتیجیەدا‪ .‬بەهەمان شێوە هێزی ناڕازی‬ ‫جەماوەریان لە‌‪١٧‬ی شوبات بەوالوە بەکارهێناو‬ ‫کردیانە هەوێن وپاڵپشت بۆ بەرنامەکانیان‪.‬‬ ‫ڕاستە ئۆپۆزس����یۆن تا راددەیەک کاریگەری‬ ‫هەب����و لەس����ەر فێرک����ردن‌و بوێ����ری کۆمەڵگا‬ ‫بە‌وتنی"نەخێ����ر"‪ .‬وەک ئۆپۆزس����یۆن پای����ەی‬ ‫س����ەرەکی کارەکانیان هان����دان (تەحریز) بووە‬ ‫لەبەرامبەر سیاسەتی ئەحزابی دەسەاڵتدار‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم س����ەرەنجام دوای چەند س����اڵ چەند‬ ‫پرسیارێک روبەڕویان دەبێتەوە‪:‬‬ ‫ئایا نەخێر هەر بۆ نەخێر بوو؟‬ ‫ئایا روبەڕوبونەوە‌و هاندانەکان چ سەرەنجامێکی‬ ‫هەب����ووە‪ ،‬بە‌عەمەل����ی چ دەس����تکەوتێکی ل����ێ‬ ‫کەوتوەتەوە؟‬ ‫دەس����کەوتەکانیان لە‌کات����ی ش����ەریکبونیاندا‬ ‫لە‌حکومەت بۆ خەڵک‌و بۆ خۆیان چی بوو؟‬ ‫س����ەیر لەوەدایە کە لەناوحکومەتیشدا بون‪،‬‬ ‫بەخۆیان دەگوت ئۆپۆزس����یۆن‌و هەمان شێوەی‬ ‫تەبلیغاتی����ان وەک ئۆپۆزس����یۆن پیادە دەکرد‪،‬‬ ‫ئەمە چ جۆرە تێگەیش����تنێکە لە‌ئۆپۆزسیۆن یان‬ ‫شەریک بون لە‌حکومەتدا!؟‬ ‫مێ����ژوی ئەمانی����ش پێمان دەڵێ����ت‪ ،‬ئەگەر‬ ‫ئامانجی����ان خۆش����گوزەرانی کۆمەڵ����گا بوایە‌و‬ ‫بیانویستایە یان توانای ئەوەیان هەبوایە‪ ،‬دەبوا‬ ‫النی ک����ەم لە‌کاتی حکومەتکردن����دا بیانزانیبایە‬ ‫ئەولەوی����ەت لە‌س����تراتیجی ش����ەریک ب����ون بۆ‬ ‫بەعەمەلی کردنەوەی النی کەمی ئەو پرۆگرامەیە‬ ‫کە لە‌پرۆسەی هەڵبژاردندا بانگەشەیان بۆکردوە‌و‬ ‫دەنگ����ی خەڵکی����ان ل����ە‌دەوری کۆکردوەتەوە‪.‬‬ ‫ش����ەریکبون لە‌حکومەتکردندا یانی هەوڵدان بۆ‬ ‫بەدیهێنان‌و جێبەجێکردن����ی داواکاری مافەکانی‬ ‫خەڵک‪ ،‬نەک بەردەوامیدان بەهەمان سیاس����ەت‌و‬ ‫تەحریز‪ ،‬وروژاندن‌و بەکارهێنانی هەستی خەڵک‬ ‫بۆ ناس����اندنی خۆی����ان وەک پاڵەوانی مەیدان‌و‬ ‫ملمالنێی زیاتر بۆ مانەوەیان بەهەر نرخێک بێت‪.‬‬ ‫گەر سیاسسەتێکی حەکیمانەیان پیادەبکردبایە‬ ‫دەبوا ل����ە‌دوای روداوی دێگەڵە پاشەکش����ەیان‬ ‫بکردایە بەهەمو پۆستەکانیانەوە‪ ،‬نەک لە‌دۆخی‬ ‫هەس����تیاری ئێس����تادا النیک����ەم بێهیواکردن����ی‬ ‫الیەنگرەکان����ی خۆی����ان‌و بەجێهێش����تنیان لە‌بێ‬ ‫ئاس����ۆییدا لە‌پێناو بەدەستخستنی دەنگی زیاتر‬ ‫لە‌هەڵبژاردنەکاندا‪.‬‬ ‫گەر قسە لەسەر حیزب وگروپە ئیسالمیەکان‬ ‫بێ����ت‪ ،‬ئ����ەوا لەالی����ەن ئەحزاب‌و دەس����ەاڵتەوە‬ ‫پش����تیوانەیان لێکراوە‪ ،‬چ وەک ئۆپۆزسیۆن‌و چ‬ ‫وەک ش����ەریک لە‌حکومەتدا کارئاس����انیەکی زۆر‬ ‫بۆ باڵوکردنەوەی ئایدی����ا‌و بەرنامەیان کراوە‪ ،‬چ‬ ‫راستەوخۆ بێ یان ناڕاستەوخۆ‪ .‬زۆر بەئاسانی‌و‬ ‫بەبێ لێپرس����ینەوە لەمنبەرەکانەوە لەدژی هەمو‬ ‫بنەماکانی مافی مرۆڤ‪ ،‬ژن����ان‪ ،‬مندااڵن‌و هەمو‬ ‫کۆمەڵگا بانگەش����ەیان کردوە‪ ،‬تا ئەو رادەیەی‬ ‫تەنان����ەت بانگەوازی����ان بۆ بەیعەت����دان داوە بۆ‬ ‫پەیوەستبون بە‌داعشەوە‪ .‬ئاشکرایە کاریگەریان‬ ‫لەسەر چەند نەوە دیارو بەرچاو‌و بەردەوامە‪.‬‬ ‫ڕۆشنە کە بۆچی ئەم جێگاو رێگایەیان هەیە‪،‬‬ ‫لەالیەک لەبنەڕەتدا خودی دەسەاڵت خۆی دابڕاو‬ ‫نیە لە‌ئایدیۆلۆجیای ئیسالمی بۆ دەسەاڵتکردن‪،‬‬ ‫وە پایەی سەرەکی بەرنامە‌و ستراتیجی خۆشیان‬ ‫لە‌مەیدانی کۆمەاڵیەتی‌و یاس����اییدا لە‌بنەماکانی‬ ‫شەریعەتی ئیس��ل�امی پێکهاتووە (وە هیچ کات‬ ‫ئیس��ل�امیان وەک ئایدۆلۆجیا‌و باوەڕی شەخسی‬ ‫تاکەکان س����ەیر نەکردوە‪ ،‬ئەوەشی کە وتویانە‬ ‫تەنه����ا لە‌چوارچێ����وەی (ئیدیع����ا) بانگەش����ە‬ ‫تێنەپەڕی����وە)‪ .‬لەالیەکی تریش هەموکات بەپێی‬ ‫پێویس����ت حیزبەئیسالمیەکان ئەمبەروئەوبەریان‬ ‫کردوە لەپێناو راگرتنی هاوس����ەنگی ستراتیجیە‬ ‫سیاسیەکان بۆ پاراس����تنی بەرژەوەندیەکانیان‌و‬ ‫بەش����داری کردن����ی خۆیان لە‌"دەس����ەاڵت"دا بۆ‬ ‫دابەشکردنی کێکەکە‪.‬‬ ‫دەسەاڵتی چوارەم‪:‬‬ ‫بە‌گشتی دوو شێوە راگەیاندن هەیە لە‌جیهاندا‪،‬‬ ‫یەکێکیان راگەیاندنی راس����تەوخۆی دەسەاڵت‌و‬ ‫حیزبە‌ک����ە بەپێی چوارچێوەی سیاس����ی ئەوان‬ ‫کاردەکات بۆ گەیاندن‌و کاریگەری دانان لەس����ەر‬ ‫کۆمەڵگا‌و بەڕێوەبردنی س����تراتیجی پیادەکراو‪.‬‬ ‫ئەویت����ر راگەیاندنی س����ەربەخۆ ی����ان ئازادە بۆ‬ ‫گوشارخستنە سەر دەس����ەاڵت لەپێناو داکۆکی‬ ‫لە‌مافەکان����ی خەڵک‪ .‬س����ەرەنجام چوارچێوەی‬ ‫کارکردنی هەردوکیان بەپێی یاس����او رێساکانی‬ ‫دەس����ەاڵت رێکدەخرێت‪ ،‬کەواتە بەش����ێوەیەکی‬ ‫گشتی راگەیاندنی ئازادی رەها بونی نیە‪.‬‬ ‫لە‌کوردس����تان بەهەم����ان ش����ێوە راگەیاندنی‬ ‫دەس����ەاڵت‌و ئەحزاب‌و راگەیاندنی بە‌ناو ئازادمان‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫راگەیاندنی بەناو ئ����ازاد دەبێت رۆڵی ئەوەی‬ ‫هەبێت کە راس����تیەکان‪ ،‬بێمافیەکانی کۆمەڵگا‌و‬ ‫دەنگە ناڕازی����ەکان بگەیەنێت‌و‪ ،‬گوشارلەس����ەر‬ ‫حکومەت دابنێت بۆ جێبەجێکردنی داواکاریەکان‌و‬ ‫جێگیرکردن����ی مافەکان����ی م����رۆڤ بەب����ێ هیچ‬ ‫الیەنگریەک لە‌حیزب‌و دەسەاڵت‪.‬‬ ‫هەندێک لە‌ڕاگەیاندنە"ئازادەکان"وا دەرکەوتون‬ ‫کە بەت����ەواوی بێالیەنن‪ ،‬هەندێکیش����یان بەناو‬

‫هەندێک لە‌ڕاگەیاندنە‬ ‫"ئازادەکان" وا‬ ‫دەرکەوتون کە‬ ‫بەتەواوی بێالیەنن‬ ‫هەندێکیشیان بەناو‬ ‫ئازادن‌و بە‌پشتیوانەی‬ ‫بەرپرسێک لە‌زۆنی زەرد‬ ‫یان سەوز بەڕێوەدەچن‬ ‫ئازادن‌و بە‌پش����تیوانەی بەرپرسێک لە‌زۆنی زەرد‬ ‫یان س����ەوز بەڕێوە دەچن‪ .‬بەگشتی کە سەیری‬ ‫کەناڵە"ئازادەکان"دەکەی����ن‪ ،‬بەپێی س����تانداردە‬ ‫جیهانیەکانی میدیا لە‌تەکنەلۆجیای پێشکەوتو‌و‬ ‫پرۆفیش����ناڵبون بەهرەمەن����دن‪ ،‬ب����ەاڵم ئایا بۆ‬ ‫نەیانتوانیوە چەند دەرس����ەدی ئەو پرۆفیشناڵ‬ ‫بون����ە لە‌بێالیەنیش����دا بەکاربهێن����ن‪ ،‬بەڵک����و‬ ‫هەریەکەیان بەشێوەیەک الیەنگری لە‌حیزبەکەی‬ ‫پشتیان دەکەن؟ ئەوانەشی کە هەر لەسەرەتاوە‬ ‫بێالیەنن بەپێ����ی بەرژەوەندی����ە ئابوریەکانیان‌و‬ ‫سیاس����ەتی رۆژ دەچنە پێش����ەوە‪ ،‬کە ئەمەش‬ ‫وادەکات نەتوانن بێالیەنی خۆیان بپارێزن‪.‬‬ ‫یەکێ����ک لە‌کەناڵەکان����ی ت����ری راگەیان����دن‬ ‫لە‌کوردستان سەر بە‌ئۆپۆزسیۆنە کە ماوەیەکیش‬ ‫لە‌ن����او حکومەتدا بون‪ ،‬بەڕاس����تی کاتێک گوێی‬ ‫لێڕادەگری نوزەیەک لە‌گەشبینی‪ ،‬ئاسۆ‪ ،‬ئامانج‬ ‫ئی����رادە‌و بەرنام����ەی تۆکمە ب����ۆ گۆڕانکاری تیا‬ ‫بەدی ناکەیت‪ ،‬جگە لەڕەخنە‌و پەرچەکرادربون‪،‬‬ ‫هێ����رش‌و بانگ����ەواز‌و هات‌و هاوار بۆ رەش����بینی‬ ‫زیاتر‌و ب����ێ ئاس����ۆیی زیات����ر‌و روخاندنی ورە‌و‬ ‫بێئیرادەکردنی زیاتر‪ ،‬تەنانەت شێوەی بەرنامە‌و‬ ‫قس����ەکردنیان وایکردوە کە بەش����ێک لەخەڵک‬ ‫بەهۆی ئ����ەوەوە لێیان بێزارب����وە‪ ،‬چونکە هیچ‬ ‫هیوایەکی����ان پ����ێ نابەخش����ێ‌و تەنان����ەت هیچ‬ ‫دڵخۆشیەکیان ناداتێ‪ .‬لەالیەکی ترەوە دەبینین‬ ‫بەدەر نەبون لە‌کاریگەری لەس����ەر باڵوکردنەوەی‬ ‫رق‌و بەربەرەکانی لەناو کۆمەڵگادا‪.‬‬ ‫• هەمیش����ە دەس����ەاڵت لە‌ڕێگای گواستنەوەی‬ ‫عەقڵیەت����ی سیاس����ی‌و کۆمەاڵیەتی خۆی بۆ ناو‬ ‫کۆمەڵگا‪ ،‬کاریک����ردووە ب����ۆ بەرهەمهێنانەوەی‬ ‫هاوشێوەی خۆی!‬ ‫ئەوەی کە ئێس����تا لەکۆمەڵ����گادا دەگوزەرێت‬ ‫س����ەرەنجامە! س����ەرەنجامی سیاس����ەتێک کە‬ ‫م����ن لێ����رەدا زۆر بەخێرایی چەند س����ەرخەت‌و‬ ‫گۆشەیەکیم دەرخستووە کە دەسەاڵت بۆ ماوەی‬ ‫‪ ٢٦‬س����اڵە کۆمەڵگای پێ بەڕیوەدەبات‌و گۆش‬ ‫دەکات‪.‬‬ ‫ئێس����تا بەداخ����ەوە ئ����ەوەی ک����ە دەیبینین‬ ‫بە‌شێوەیەکی گشتی‪ :‬بێ ئیرادەیی‪ ،‬بێ هیوایی‪،‬‬ ‫بێ ئاس����ۆیی‪ ،‬پەرش‌و باڵوی‪ ،‬نەبونی هەس����تی‬ ‫بەرپرسیاریەتی‪ ،‬نەبونی خاوەنداریەتی‪ ،‬گەندەڵی‬ ‫کۆمەاڵیەتی‌و ئابوی‌و سیاسییە‪...‬‬ ‫تەنها سەیرکردنی تۆڕە کۆمەاڵیەتیەکان بەسە‬ ‫بۆ ئ����ەوەی تێبگەین کە زۆرین����ەی کۆمەڵگاش‬ ‫دابەش����ە بەس����ەر حیزبەکاندا‌و خەریکن هەمان‬ ‫ئەخالقیاتی ئ����ەوان بەرهەم دێننەوە‪ .‬ئاس����تی‬ ‫نزم����ی ملمالنێ‌و سیاس����ەتکردنی قەتیس����ماولە‬ ‫چوارچێ����وەی رەخنەگرتن����دا‪ .‬ئ����ەم ش����ێوەیە‬ ‫لە‌بەرەنگاربونەوە جێگای کارکردن‌و مەسئولیەت‬ ‫هەڵگرتن����ی گرتوەت����ەوە‌و بوەت����ە دیاردەیەکی‬ ‫بەرچاوو سەرەکی‪.‬‬ ‫کەم کەس����انێک هەن بەش����ێوەیەکی عەمەلی‬ ‫گەیش����تبن بەوەی کە چاوەڕوانی لەم دەسەاڵتە‬ ‫دادێک نادات‪ ،‬بەڵکو لەجیاتی ئەوە دەس����تیان‬ ‫دابێتە کارێک گەر بچوکیش بێت‌و بەسەرەنجامیان‬ ‫گەیاندبێت‪ ،‬هەریەک����ە لە‌مەیدانی خۆیدا‌و بەپێی‬ ‫توان����ای خ����ۆی‪ .‬دەس����ەاڵتێک ک����ە بەدرێژایی‬ ‫مێژووی بە‌گۆش����ت‌و ئێسقان‌و هەست‌و نەستەوە‬ ‫ئەزمون کراوە‌و ناوەرۆکی دەزانرێت‪ ،‬ئەم ش����ێوە‬ ‫لەڕوبەڕوبون����ەوەی ئیت����ر دەچێت����ە چواچێوەی‬ ‫بۆڵەبۆڵی بێ سەرەنجامەوە‪.‬‬ ‫زۆربەی جواڵنەوە‌و چاالکیەکان لە‌پەرچەکرداری‬ ‫کات����ی‌و ملمالنێ����ی نێوان الی����ەن‌و گروپەکانەوە‬ ‫سەرچاوەی گرتوە‌و ئەو روحیەتە بزوێنەریەتی‪،‬‬ ‫لێرەدا مەبەس����تم ئەوە نیە ک����ە هەوێنی زۆرێک‬ ‫لە‌ناڕەزایەتی����ەکان پەرچەک����ردار نی����ە‪ ،‬ب����ەاڵم‬ ‫پەرچەکرداری لەم شێوەیە تەنها دیوی توڕەیی‬ ‫نارەزایەتی����ەکان دروس����ت دەکات‌و نابێتە هۆی‬ ‫پێکهێنان����ی بزوتنەوەیەکی ن����اڕازی تۆکمە کە‬ ‫توان����ای خۆڕاگ����ری هەبێ����ت‪ ،‬راوەس����تاو بێت‬ ‫لەبەرامبەر کاریگەری الیەنەکان تا س����ەرەنجام‌و‬ ‫لەپاڵ ئەوەش����دا مەسئولیەت هەڵبگیرێت‌و خۆی‬ ‫بەخاوەنی کۆمەڵگاو گۆڕانکاری پایەی بزانێت‪.‬‬ ‫گروپێ����ک یان بزوتنەوەیەک نی����ە ئەو بازنە‬ ‫بەردەوام����ە بقرتێنێ����ت کە کۆمەڵگا دەس����ەاڵت‬ ‫پێکدێنێت‌و دەسەاڵتیش کۆمەڵگای تیا دروست‬ ‫دەکات����ەوە‌و یەکت����ری تێ����دا بەرهەمدێنن����ەوە‪.‬‬ ‫بەداخەوە ئێستا کە سەیری هاوکێشەکان دەکەین‬ ‫زۆرینەی تاکەکانیش بە‌گرفتاریەکانی حیزبەکان‬ ‫ئالودە بون‪ ،‬مەودایەکی ئەوتۆ لە‌نێوان زۆرینەی‬ ‫کۆمەڵگا‌و حیزبدا بەدیناکرێت‪ ،‬ئەو هەواڵنەی کە‬ ‫هەن زیاتر لەئاستی تاکدان‪.‬‬

‫ئاس����تی ناڕەزایەتیەکان بەڕاددەیەک هاتوەتە‬ ‫خوارەوە تا ئەو شوێنەی کە کراوەتە وەسیلەیەک‬ ‫ب����ۆ بەرەوپێش����بردن‌و بەس����ەرەنجامگەیاندنی‬ ‫ملمالنێ����ی حیزبکان����ی نێو دەس����ەاڵت‪ ،‬لە‌نێوان‬ ‫دەس����ەاڵت‌و ئۆپۆزس����یۆندا‪ ،‬تەنان����ەت ب����ۆ‬ ‫یەکالکردن����ەوەی باڵەکانی ن����او یەک حیزبیش‪،‬‬ ‫س����ەرەڕای ئەوەی کە خەڵکانێکی زۆر بۆ داوای‬ ‫ماف����ی رەوایان نان‌و کارو ئازادیان دێنە مەیدان‪،‬‬ ‫بەاڵم هەوڵ‌و خەباتی ئەوانیش دوبارە‌و س����ێبارە‬ ‫دەچێتەوە گیرفانی ئەم سات‌و سەودایە‪.‬‬ ‫ڕێکخس����تنی بنەمای ئابوری کۆمەڵگا یەکێکە‬ ‫لە‌بنەم����ا‌و پایە س����ەرەکیەکانی س����تراتیجیەکی‬ ‫سیاس����ی ک����ە ئامانجەک����ەی دابینکردن����ی‬ ‫خۆش����گوزەرانی‌و ئەمنیەت‌و ئاسایشی کۆمەڵگا‬ ‫بێت‪ .‬کاتێک دەسەاڵت بەم شێوەیەی کوردستان‬ ‫فەشەل بێنێت لەم مەیدانەدا بەمانای ئەوەیە نەک‬ ‫تەنها لەپێناو بەرژەوەندی کۆمەڵگا سیاس����ەتی‬ ‫حەکیمانەی نەکردوە‪ ،‬بەڵکو گەیشتۆتە قۆناغێک‬ ‫کە گرەوی مانەوەی خۆیش����ی وەستاوەتە سەر‬ ‫ئەو پوشەی دەستی پێوەگرتوە تا نەخنکێت‪.‬‬ ‫• چاوەڕوانیی فریادڕەسێکی رۆبنهودی‪ ،‬یان‬ ‫گۆڕینی دەسەاڵت‌و بنەما فکریەکەی!‬ ‫گۆڕینی دەس����ەاڵت تەنه����ا گۆڕینی دەموچاو‬ ‫نیە‪ ،‬بەڵکو گۆڕینی سیس����تمی سیاسیە بەواتای‬ ‫گۆڕینی بنەمای فکری‌و میکانیزمی رێکخس����تن‌و‬ ‫بەڕێوەبردنی کۆڵگا‪.‬‬ ‫ناکرێت بەتەم����ای دوبارەبون����ەوەی مێژوبین‬ ‫لە‌دەرکەوتن����ی رۆبنهودێ����ک وەک فری����ادڕەس‌و‬ ‫ئەڵتەرناتیڤێک����ی ئامادە بۆ دەس����ەاڵت‪ .‬مەرج‬ ‫نیە ش����ێوازی ناڕەزایەتی‌و راپەڕینی کۆمەڵگا بۆ‬ ‫گۆڕانکاری سیستیمی سیاسی بەهەمان شێوەکانی‬ ‫پێشوتری خۆی بێت‪ ،‬یان مێژوو دوبارە بێتەوە‪،‬‬ ‫یان تەنها بە‌بونی ئەڵتەرناتیڤی رێکخراو‌و ئامادە‬ ‫بێتە مەیدان‪ ،‬بەڵکو دەکرێت لەشێوەی ئەگەرێکی‬ ‫ت����ردا بێ����ت‪ .‬گ����ەر ناڕەزایەتی����ەکان بەتەواوی‬ ‫دابڕاوب����ن لە‌بەرژەوەن����دی‌و دەس����تتێوەردانی‬ ‫الیەنەکان بە‌حیزبی دەسەاڵت‌و"ئۆپۆزسیۆنەوە"‪،‬‬ ‫بەش����ێوەیەکی خۆڕس����ک‌و تەنها ب����ۆ داواکاریە‬ ‫واقیعیەکان����ی کۆمەڵ����گا بێن����ە مەی����دان‪ ،‬ئەوا‬ ‫ئەگ����ەری دروس����تبونی ئەڵتەرناتیڤی خوازیاری‬ ‫خەڵک‪ ،‬لەهەناوی پرۆس����ەی بەرەوپێش����چونی‬ ‫ناڕەزایەتیەکانی بزوتن����ەوەی جەماوەریەوە زۆر‬ ‫بەهێز دەبێت‪ .‬لە‌ئێس����تای کوردستاندا پرۆسەی‬ ‫دروس����تبونی بەدیلێکی لەم چەش����نە دەتوانێ‬ ‫خۆڕاگر‌و راوەستاوتر بێتەدەرەوە‪ ،‬خۆی رێکخراو‬ ‫بکات ب����ۆ بەرەوپێش����بردن‌و بەئەنجامگەیاندنی‬ ‫داواکاریەکانی قۆناغەکە‪.‬‬ ‫ناڕەزایەتیەکان لە‌چوارچێوەی پەرچەکرداری‬ ‫رۆژان����ە‌و کات����ی بێت����ەدەرەوە‪ ،‬لە‌ش����ێوەی‬ ‫خۆپیشاندان‌و مانگرتنی نەفەسکورتدا نەمێننەوە‪،‬‬ ‫کە ئەگەر بۆ نمونە موچ����ەدرا یان دەموچاوێک‬ ‫گۆڕدرا ئیتر بچینە ماڵەوە‪ ،‬بەڵکو خۆپیش����اندان‬ ‫ببێت����ە کلتورێک بۆ دەربڕین����ی ناڕەزایەتیەکان‪.‬‬ ‫رێکخستنی ناڕەزایەتیش پێویستە لە‌دوو ئاستدا‬ ‫کاری لەسەر بکرێت‪ .‬لەالیەک وەک پێداویستیەکی‬ ‫حاشاهەڵنەگر لە‌خوارەوە بۆ سەرەوە‪ ،‬بەشێوەی‬ ‫کرداری بەردەوام‌و نەپچڕاو لە‌شوێنی کارو ژیان‪،‬‬ ‫لە‌هەمو مەیدان‌و ئاستێکدا (پەروەردە‪ ،‬یەکسانی‬ ‫لە‌ش����وێنی کارو ژی����ان‪ ،‬تەندروس����تی‪ ،‬الوان‪،‬‬ ‫خزمەتگوزاری‪ )...،‬بێت����ە مەیدان‪ .‬لەالیەکی تر‬ ‫رێکخستنی ناڕەزایەتیەکانی سەرشەقام‪ .‬ئەم دو‬ ‫ئاس����تە لە‌خەباتی بەردەوام گرێدراوی یەکترن‌و‬ ‫یەکێکیان ب����ێ ئەویتریان بەس����ەرنجام ناگات‌و‬ ‫هەوڵەکان بە‌ناکامی دەمێننەوە‪.‬‬ ‫بەدڵنیایی����ەوە زۆر س����ەختە کۆمەڵ����گا پاش‬ ‫قوربانیدانێک����ی زۆر‌و ب����اوەڕو چاوەڕوان����ی بەم‬ ‫الیەنانە‌و بەرنامەیان وایان لێبێت کە هیچ ئاسۆ‌و‬ ‫ئومێدێکیان پێیان نەمێنێت‪ ،‬بەاڵم لەکۆتاییدا هەر‬ ‫خەڵک خۆیەتی دەبێتەوە هەوێنی بزوتنەوەیەکی‬ ‫واقیعی بۆ ژیانێکی باشتر‌و گەڕانەوەی کەرامەت‌و‬ ‫ئیرادەی مرۆڤایەتیان‪.‬‬ ‫لەئێس����تادا گ����ەر هیوای����ەک هەبێ����ت تەنها‬ ‫خۆمانی����ن‌و ناکرێت چاوەڕوان����ی هێزی زەبەالح‬ ‫بین ب����ۆ رزگارک����ردن‪ .‬وازهێن����ان لە‌چاوەڕوانی‬ ‫لە‌ئەحزابی ناو دەسەاڵت‌و ئۆپۆزسیۆنیش یەکێکە‬ ‫لەپاڵنەرەکان����ی پێکهێنانی ئ����ەو ئەڵتەرناتیڤە‪،‬‬ ‫وە لەبەرامب����ەر ئ����ەوەدا خۆ بە‌خ����اوەن زانینی‬ ‫کۆمەڵگاو هەڵگرتنی بەرپرسیاریەتی لە‌پرۆسەی‬ ‫گۆڕانکاریەکاندا‪.‬‬ ‫سەرەڕای ئەمانە هەموی بمانەوێ‌و نەمانەوێ‬ ‫ناتوانین ئ����ەوە لەبەرچاو نەگرین کە دوفاکتۆری‬ ‫س����ەرەکی کاریگەریان لەس����ەر گۆڕینی بنەمای‬ ‫فیکری سیستمی سیاسی هەیە‪ .‬لە‌کۆمەڵگایەکی‬ ‫وەک کوردس����تان ی����ان واڵتان����ی رۆژهەاڵت����ی‬ ‫ناوەڕاس����تدا‪ ،‬کە بە‌درێژایی مێژوو لەژێر سایەی‬ ‫حکومەت‌و دەسەاڵتی س����ەرکوتگەرو دیکتاتۆر‪،‬‬ ‫پشتبەس����تو بە‌س����ەوابیتەکانی ش����ەریعەتی‬ ‫ئیس��ل�امی بەڕێوە چ����ووە‌و کاریگ����ەری قوڵیان‬ ‫لەس����ەر ئەخالقی����ات‌و عەقڵیەت����ی کۆمەڵ����گا‬ ‫دان����اوە لەالیەک‪ ،‬وە لەالیەکی ترەوە هاوکێش����ە‬ ‫نێودەوڵەتی����ەکان وەک فاکتۆرێک����ی ت����ر‪ .‬بۆیە‬ ‫تەنه����ا گۆڕین����ی دەموچاوەکان ی����ان روخاندنی‬ ‫دەس����ەاڵتێک‌و هاتنەس����ەرکاری دەسەاڵتێکی تر‬ ‫تەنانەت گەر دەس����ەاڵتێکی عیلمانی‌و پارێزەری‬ ‫مافەکانی مرۆڤیش بێت‪ ،‬ناتوانێ لە‌شەوڕۆژێکدا‬ ‫فەرشی سورمان بۆ راخا‪ ،‬بەڵکو هاتنەسەرکاری‬ ‫دەس����ەاڵتێکی ن����وێ لە‌کۆمەڵگایەک����ی وەک‬ ‫کوردس����تاندا س����ەرەتای کارمان دەبێت لە‌هەمو‬ ‫مەیدانەکان����ی کۆمەاڵیەتی‪ ،‬سیاس����ی‪ ،‬ئابوری‌و‬ ‫یاس����اییدا‪ ،‬ن����ەک تەنها ئ����ەوە بەڵک����و دەبێت‬ ‫لە‌ئێس����تاوە دەس����تی بۆببرێت‌و دەستی بکرێت‬ ‫بە‌بونیادنانی پایەکانی دەسەاڵتێکی خوازراو‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫بۆچی‌ هاوپەیمانێتی‬ ‫نێوان (د‪.‬بەرهەم‪ ،‬گۆڕان‌و‬ ‫کۆمەڵ) پێکهات‪ ،‬ئایا چ‬ ‫کاریگەرییەك ‌ی دەبێت؟‬ ‫شەریف هەژاری‌‬ ‫ئاش���کرایە‪ ،‬دەمێک���ە گ���ۆڕان‌و گۆم���ەڵ‬ ‫هاوپەیمانن‪ ،‬تا گۆڕان لە‌ئێرانەوە نزیک بێت‪،‬‬ ‫ئەوا کۆمەڵ هاوپەیمانی‌ گۆڕان دەبێ!‬ ‫پێموای���ە‪ :‬لەم قۆناغ���ەدا د‪.‬بەرهەم لەبەر‬ ‫سێ هۆکار هاوپەیمانێتیی‌ بۆ هەلبژاردنەکان ‌ی‬ ‫پەرلەمانی‌ عێراق لەگ���ەڵ (گۆڕان‌و کۆمەڵ)‬ ‫کردووە‪:‬‬ ‫‪-1‬ئەکرێ د‪.‬بەرهەم لە‌س���ەرەتادا بیەوێت‬ ‫حیزبە‌‌نوێیەک���ەی‌ لە‌(ڕاگەیاندنەکانی‌ گۆڕان)‬ ‫بپارێزێت‪ ،‬بە‌هاوپەیمانێتیش لەگەڵیاندا ئەوا‬ ‫د‪.‬بەرهەم قازانج دەکات‪.‬‬ ‫چونکە بەم هەنگاوەی‌ هەمو ئەو بۆچونانەی‌‬ ‫ن���او گۆڕانی‌ بە‌درۆخس���تەوە ک���ە دەیانوت‪:‬‬ ‫د‪.‬بەره���ەم یەکێک���ە لە‌بازرگان���ە سیاس���یە‬ ‫گ���ەورەکان‌و لە‌ڕاگەیاندنەکانیان هێرش���یان‬ ‫دەکردە س���ەری‌‌و رێکخس���تنەکانی‌ خۆیانیان‬ ‫ب���ەو گوتارە پ���ەروەردە دەک���رد‪ .‬هەروەها‬ ‫بونیەتی‌ ئەم هاوپەیمانێتییە لە‌یەکەم قۆناغی‌‬ ‫حیزبەکەی‌ د‪.‬بەرهەمدا وادەکات کە د‪.‬بەرهەم‬ ‫زیات���ر بتوانێ���ت ئەندام‌و کادیران���ی‌ گۆڕان‌و‬ ‫کۆمەڵ لە‌قۆناغەکانی‌ دوات���ردا بەالی‌ خۆیدا‬ ‫راکێشێت!‬ ‫‪-2‬وای‌ دەبینم‪ ،‬یەکێکی‌ دیکە لەو هۆکارانەی‌‬ ‫کە ئەم هاوپەیمانێتییەی‌ د‪.‬بەرهەمی‌ لەگەل‬ ‫(گۆران‌و کۆم���ەڵ) هێنایەکای���ەوە‪ ،‬ئەوەیە‬ ‫کە دڵی‌ ئێران لە‌خ���ۆی‌ رازی‌ بکات‪ .‬چونکە‬ ‫د‪.‬بەره���ەم ب���اش دەزانێت باڵ���ی‌ بنەماڵەی‌‬ ‫یەکێتیی‌ واتە‪ :‬ئێران‪.‬‬ ‫لەمالشەوە کۆمەڵی‌ ئیس�ل�امیش بەشێکە‬ ‫لە‌سیاسەتی‌ ئێران لە‌ناوچەکەداو‪ ،‬بزوتنەوەی‌‬ ‫گۆڕانیش (وەک گوتاری‌ راگەیاندن) تائێستا‬ ‫نەیوێراوە لە‌خەتی‌ ئێران ال بدات‪.‬‬ ‫کەواب���و‪ :‬بون بە‌هاوپەیمان لەگەڵ کۆمەڵی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌‪ ،‬بە‌مانای‌ بونە هاوپەیمان لەگەڵ‬ ‫یەکێ���ک لە‌حیزبەکانی‌ س���ەر بە‌ئێ���ران دێت‬ ‫لە‌زۆنی‌ س���ەوزدا‪ .‬بەم���ەش رەنگە د‪.‬بەرهەم‬ ‫وای‌ بوێ���ت ک���ە لە‌یەکەم قۆناغدا مەترس���ی‌‬ ‫ئێران لەسەر حیزبەکەی‌ نەهێڵێت یاخود کەم‬ ‫بکاتەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم ئایا ئەم هەنگاوە نابێتە هۆی‌ ئەوەی‌‬ ‫کە ئێران زۆر لە‌د‪.‬بەرهەم لێزانتر بێ‌و‪ ،‬هەمان‬ ‫ئەو هەنگاوە هەاڵنەی‌ کە پێشتر مام جەالل‌و‬ ‫نەوش���یروان مس���تەفا بۆ رازی‌ کردنی‌ ئێران‬ ‫گرتیانەبەر کە عاقیبەتی‌ (س���ازش سازشی‌‬ ‫زیاتری‌ لێ بە‌دوادا هات)‪ .‬ئەمیش وای‌ بەسەر‬ ‫بێت‌و‪ ،‬ئی���دی‌ گوتاری‌ راگەیاندنی‌ حیزبەکەی‌‬ ‫د‪.‬بەرهەمیش ناوێرێت یەک راس���تی‌ لەس���ەر‬ ‫سیاسەتە پیالناویەکانی‌ ئێران لە‌ناو باشوری‌‬ ‫کوردستان ئاشکرا بکات!؟‬ ‫‪ -3‬ئەکرێ���ت یەکێکی‌ دیکە لەو هۆکارانەی‌‬ ‫کە وای‌ لە‌د‪.‬بەرهەم کردبێت کە هاوپەیمانێتیی‌‬ ‫لەگەڵ (گۆڕان‌و کۆمەڵ) بکات ئەوە بێت کە‬ ‫پێی‌وابێت‪ :‬پارتیی هاوپەیمانێتیی‌ خۆی‌ لەگەڵ‬ ‫یەکێتی بە‌هیچ حیزبێکی‌ دیکە ناگۆڕێتەوە‪.‬‬ ‫بەو مانایەی‌ هاوپەیمانێتیی‌ نێوان پارتیی‌‌و‬ ‫یەکێتی���ی‌ بوبێتە دیفاکتۆ لە‌نێوان جوڵەکانی‌‬ ‫ئەو دو حیزب���ەدا‪ .‬بۆی���ە د‪.‬بەرهەمیش لەم‬ ‫رێگەیەوە بیەوێ���ت لە‌الیەک بە‌هاوپەیمانێتیی‌‬ ‫دیکە لەگەڵ (گۆڕان‌و کۆمەڵ) زۆنی‌ سلێمانی‌‬ ‫لە‌دەس���ت یەکێتیی‌ دەربهێنێ���ت‌و‪ ،‬لە‌الیەکی‌‬ ‫دیک���ەش بە‌هاوپەیمانێتی���ی‌ دوات���ری‌ نێوان‬ ‫(حیزبەک���ەی‌‌و گۆڕان‌و کۆم���ەڵ) بۆ پارتیی‌‬ ‫بس���ەلمێنێت کە دەبێ���ت تەعامولیان وەک‬ ‫جێگ���رەوەی‌ (یەکێتییەکەی‌ جاران) لەگەڵدا‬ ‫بکات!‬ ‫ئەکرێ ه���ۆکاری‌ دیکەش هەبن‪ ،‬بەتایبەت‬ ‫ئەوەی‌ ک���ە هەم (د‪.‬بەرهەم)‌و هەم (گۆڕان‌و‬ ‫کۆمەڵ) وایان نیش���انداوە ک���ە زیاتر باوەڕ‌و‬ ‫گوتاری���ان بەوەیە کە بگەڕێن���ەوە بۆ بەغدا‌و‬ ‫دەوڵەتی‌ ناوەندی‌‌و‪ ،‬هەروەها گۆڕان‌و کۆمەڵ‬ ‫تائێستا نەیانتوانیوە یەک کورسی‌ لە‌کەرکوک‬ ‫بەدەس���ت بێنن ب���ەم هاوپەیمانێتییە بتوانن‬ ‫کورس���ی‌ بەدەس���ت بێنن‌و‪ ،‬چەندین هۆکاری‌‬ ‫دیکە!!‬ ‫بەاڵم ئەو سێ هۆکارەی‌ خستمەڕو‪ ،‬ئەکرێ‬ ‫گرنگتری���ن ئ���ەو فاکتانە بن ک���ە بونە هۆی‌‬ ‫هاوپەیمانێتیی‌ نێوان (حیزبەکەی‌ د‪.‬بەرهەم‪،‬‬ ‫گۆڕان‌و کۆمەڵ)‪.‬‬ ‫پێش���موایە‪ ،‬پێ���ش ئ���ەم هاوپەیمانێتییە‬ ‫دۆخ���ی‌ یەکگرتوو زۆر خ���راپ بو‪ ،‬بەاڵم ئەم‬ ‫هاوپەیمانێتییە بە‌دەرەجەی‌ یەکەم لە‌قازانجی‌‬ ‫یەکگرتودای���ە‪ ،‬چونکە ئەکرێ���ت یەکگرتوە‬ ‫کۆنەکان���ی‌ ناو گۆڕان‌و هەن���دێ لە‌الیەنگرانی‌‬ ‫کۆم���ەڵ دەنگ بدەن���ە یەکگرت���و‪ ،‬هەروەها‬

‫کێشەی‌ سەرەکی‌ ئەم‬ ‫حیزبانە ئەوەیە‪ :‬هەر‬ ‫لە‌ناو زۆنی‌ پارێزگاکانی‌‬ ‫سلێمانی‌‪-‬هەڵەبجە‬ ‫لەسەر حسابی‌ یەکتر‬ ‫دەژین! تا ئەوەی‌‬ ‫کێشەیان (هەم‬ ‫راگرتنی‌ گوتاری‌‬ ‫نەتەوەیی‌)‌و (هەم‬ ‫کارکردیان ئەوە بێت‬ ‫لە‌تەواوی‌ پارێزگاکانی‌‬ ‫باشوری‌ کوردستان) دا‬ ‫چاالک بن‬ ‫کەسانی‌ چەپ‌و مارکسی‌‌و سیکۆالریش دەنگ‬ ‫بدەنە یەکێتیی‌ یاخود شاس���وار عبدالواحید‪،‬‬ ‫یاخود هەر دەنگ نەدەن‪.‬‬ ‫بڕواش���م وایە‪ :‬راستترین هەنگاو ئەوەیە بۆ‬ ‫هەڵبژاردنەکانی‌ کوردس���تان هەمو حیزبەکان‬ ‫بە‌جیا بەشداری‌ بکەن‌و دواتر هاوپەیمانێتیی‌‬ ‫پێک بێنن‪ ،‬بۆ ئ���ەوەی‌ لە‌الیەک هەر حیزبەو‬ ‫دەنگەکەی‌ خ���ۆی‌ (بە‌نزیکەی���ی‌) بزانێت‌و‪،‬‬ ‫لە‌الیەکی‌ دیک���ەش کادیر‌و الیەنگرانیش���یان‬ ‫خۆیان بۆیان یەکال بکەنەوە!‬ ‫هاوپەیمانێتیی‌ نێوان (گۆڕان‪ ،‬د‪.‬بەرهەم‌و‬ ‫کۆمەڵ) زەرەرێکی‌ ئەوتۆی‌ بۆ پارتیی‌ نابێت‪،‬‬ ‫چونکە ئەو هێزانەی‌ کە سەر بە‌ئێرانن بەریەک‬ ‫دەکەون‪ ،‬بەرەی‌ هاوپەیمانێتیی‌ (د‪.‬بەرهەم‪،‬‬ ‫گۆڕان‌و کۆم���ەڵ)‌و یەکێتی���ی‌‌و‪ ،‬بزوتنەوەی‌‬ ‫ئیسالمی‌‌و هتد!‬ ‫کێش���ەی‌ س���ەرەکی‌ ئەم حیزبانە ئەوەیە‪:‬‬ ‫هەر لە‌ن���او زۆن���ی‌ پارێزگاکانی‌ س���لێمانی‌‪-‬‬ ‫هەڵەبجە لەس���ەر حس���ابی‌ یەکتر دەژین! تا‬ ‫ئەوەی‌ کێش���ەیان (هەم راگرتن���ی‌ گوتاری‌‬ ‫نەتەوەی���ی‌)‌و (ه���ەم کارکردی���ان ئەوە بێت‬ ‫لە‌تەواوی‌ پارێزگاکانی‌ باشوری‌ کوردستان) دا‬ ‫چاالک بن‪.‬‬ ‫هەتا ئەو رۆژەی‌ حیزبەکانی‌ زۆنی‌ سلێمانی‌‬ ‫لە‌ژێر کاریگ���ەری‌ ئێراندا بن‪ ،‬ئەوا‪ :‬گوتاریان‬ ‫نەتەوەیی‌ نابێت‪ .‬تا ئەو رۆژەشی‌ کە چاالکی‌‌و‬ ‫کارکردیان هەر لە‌س���لێمانی‌‪-‬هەڵەبجەدا بێت‪،‬‬ ‫ئەوا کاریگەرییەکی‌ ئەوتۆیان لەس���ەر زۆنی‌‬ ‫پارتیی‌ نابێت!‬ ‫لەکۆتاییش���دا‪ ،‬س���ەبارەت ب���ەو خوێنەرە‬ ‫بەڕێزانەی‌ کە ئەو پرس���یارە دەکەن‪(( :‬ئایا‬ ‫بەه���ۆی‌ هەردوو هەڵبژاردنەکان���ی‌ داهاتووی‌‬ ‫عێ���راق‌و کوردس���تانەوە گۆڕان���کاری‌ گەورە‬ ‫لە‌کوردستان دێتە کایەوە!؟))‪.‬‬ ‫پێموایە‪ :‬ئەس���تەمە بەرەی‌ دژە پارتیی‌‪-‬‬ ‫یەکێتیی‌ بەم جۆرە هەن���گاو‌و کارکردانەیان‬ ‫بتوان���ن نی���وەی‌ کورس���یەکانی‌ پەرلەمانی‌‬ ‫کوردس���تان بەدەست بێنن‪ .‬ئەوەش بۆ ئەوە‬ ‫دەگەڕێتەوە کە چەندین (کەموکورتی‌) لە‌ناو‬ ‫کاری‌ رێکخراوەی���ی‌‌و راگەیاندنیان���دا هەیە‌و‬ ‫چارەسەری‌ ناکەن‪ ،‬بۆیە زیاد ناکەن‪.‬‬ ‫هەمیش���ە کارکردی���ان ئەوەی���ە تەنه���ا‬ ‫(بە‌گوت���ار) کەموکورتی���ی‌‌و گەندەڵیەکانی‌‬ ‫پارتیی‌‪-‬یەکێتیی‌ باس بک���ەن‪ ،‬بەبێ ئەوەی‌‬ ‫ناوخۆی‌ حیزبەکانی‌ خۆی���ان تۆکمە‌و ئامادە‬ ‫بکەن‌و هەڵەکان���ی‌ پارتیی‌‪-‬یەکێتیی‌ دووبارە‬ ‫نەکەنەوە!!‬ ‫ئیدی‌ ب���ا ئەوەش بوەس���تێت ک���ە ئێمە‬ ‫لە‌ناو چەق���ی‌ ملمالن���ێ‌و بەریەککەوتنەکانی‌‬ ‫خۆرهەاڵت���ی‌ ناوەڕاس���ت دەژی���ن‌و‪ ،‬پارتیی‌‪-‬‬ ‫یەکێتیش (چ���ەک‌و هێز)یان هەی���ە!! بۆیە‬ ‫ئەجێن���دا‌و کارک���ردی‌ وردت���ری‌ ئەوێت‪ ،‬کە‬ ‫س���تراتیژی‌ بێت ن���ەک تەکتیکی‌! هەرچەندە‬ ‫نابێ���ت ئەوەش لە‌ی���اد بکەین ک���ە ئەکرێت‬ ‫ئەم جۆرە هاوپەیمانێتییە گوتاری‌ ش���پرزەی‌‬ ‫بەشێک لە‌هێزە ئۆپۆزسیۆنەکان یەک بخات‪.‬‬ ‫* مامۆستای‌ زانکۆی‌ سلێمانی‌‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫ئێران لە‌نێوان یاخیبون‌و دیکتاتۆرییدا‬ ‫د‪ .‬نیاز نەجمەدین‬

‫ئەم وتارە چەند تەوەرێکە دەربارەی مێژوی‬ ‫سەرهەڵدان‌و ئاوابونی رژێمی دیکتاتۆرییە‬ ‫لە‌سەدەی بیست‌و ئەمڕۆی ئێراندا‪.‬‬

‫دەرەکیی‌و ملمالنێی واڵتە زلهێزەکان توشی ئاژاوەی‬ ‫نەکردبێت‌و بەرەو چەقبەستن‌و قەیرانی نەبردبێت‪.‬‬ ‫لە‌جەنگی جیهانیی دوەمدا‪ ،‬رەزا شا غەزەب گرتی‌و‬ ‫وەک پرۆ‪-‬نازیی ئەڵمانیی خۆی دەرخست‪ .‬لە‌ترسی‬ ‫پاڵپش����تی بۆ ئەڵمانیا‪ ،‬بەریتانیا‌و روسیا لە‌‪1941‬‬ ‫هاتنە ئێرانەوە‪ ،‬تاجی پاش����ایەتییان لە‌رەزا خان‬ ‫وەرگرت����ەوە‪ ،‬خۆیان راونا ب����ۆ ئەفریقا‪ .‬لە‌نەبونی‬ ‫پیاوێک دەوڵەت بگرێتەدەس����ت‌و دۆستانە لەگەڵ‬ ‫بەریتانیا‌و روس����یا مامەڵە بکات‪ ،‬محەمەدی کوڕی‬ ‫رەزا ش����ایان خس����تە جێگەی‌و تاجەکەی باوکیان‬ ‫کردە سەری‪ ،‬ئەویش سوک سوک قبوڵی کرد‪ .‬بۆ‬ ‫بەدبەختیی خانەوادەی ش����ا‪ ،‬ئەمریکا نەچوە پاڵ‬ ‫ئێران لە‌دژی بەریتانیا‪ ،‬بەڵکو چوە پاڵ بەریتانیا‌و‬ ‫روسیا لە‌دژی ئەڵمان‌و یابان‪ .‬لە‌‪1942‬ەوە‪ ،‬ئەمریکا‬ ‫داخ����ڵ بە‌ئێران ب����و‪ .‬ئەگەرچی بە‌‌بە‌راس����تەوخۆ‬ ‫لەگەڵ بەریتانیا دوای ‪( 1946‬دواتریش روس����یا)‬ ‫پاشەکش����ەیان ک����رد‪ ،‬ب����ەاڵم هەرگی����ز ئێرانیان‬ ‫جێنەهێشت‪.‬‬ ‫س����ەرباری هەندێ����ک ب����واری بەرهەمهێن����ان‪،‬‬ ‫سەردەمی یەک‪-‬حزبیی کۆتایی هاتبو‪ ،‬حزبی تودە‬ ‫دامەزرابو‪ .‬میدیا گەش����ەی کردبو‪ .‬قازانجی ئێران‬ ‫لە‌نەوت زیادی کردبو‪ .‬لە‌دیوێکی تردا‪ ،‬برس����ێتیی‪،‬‬ ‫نەخۆشیی‪ ،‬بێکاریی‌و نادادپەوەرییەکانی کۆمپانیای‬ ‫نەوتی ئەنگلۆ‪-‬فارس����یی لە‌پش����کی نەوتدا برەوی‬ ‫بە‌رەوت����ی ئەنتی‪-‬رۆژئاوایی داب����و‪ ،‬وایکرد مەیلی‬ ‫ناسیۆنالیستیی لە‌ئێراندا بەهێزببێتەوە‪ .‬موسەدەق‬ ‫کرا بە‌س����ەرۆکی حکوم����ەت‪ .‬لە‌ژێ����ر کاریگەریی‬ ‫ئەودا‪ ،‬مەجلیس (پەرلەمان)‌و بەرەی نیش����تمانیی‬ ‫(‪ )National front‬ل����ە‌‪1951‬دا بڕی����اری دا‬ ‫نەوت خۆماڵی بکرێت‪ .‬پێدەچێت مارکس����ییەکانی‬ ‫ئێران‪ ،‬س����ەرباری س����ەرکوتکردن‌و پەالماردانیان‪،‬‬ ‫هەمیش����ە پاش����کۆ بوبن‪ .‬حزبی تودە پاڵپش����تی‬ ‫پرۆژەک����ەی موس����ەدەقی کرد بەو ن����اوەوە دژی‬ ‫ئیمپریالیزمە‪ .‬بەریتانیا‌و هاوپەیمانەکانی یەکسەر‬ ‫گەمارۆی هەناردەی نەوتیان خس����تە سەر ئێران‌و‬ ‫توش����ی قەرزارییان کرد‪ .‬لە‌‪ 1953‬لە‌ئۆپەراسیۆنی‬ ‫ئەجاکسدا‪ ،‬موس����ەدەقیان دەستبەسەرکرد‪ .‬وردە‬ ‫وردە‪ ،‬س����ەنگەرگرتن لە‌ئێران����دا رونتر دەرکەوت‪.‬‬ ‫قەیران����ەکان قوڵتربون����ەوە‪ .‬محەمەد رەزا ش����ا‌و‬ ‫دەس����توپێوەندەکەی هاوپەیمان����ی رۆژئاوا بون‌و‬ ‫پاڵپش����تی زیاتر کران‪ .‬س����ەرباری چاکسازییەکان‬ ‫لە‌"شۆڕشی سپیی"دا‪ ،‬ش����ا قەیرانەکانی پێ چارە‬ ‫نەدەک����را‪ .‬رژێمی سیاس����یی زیات����ر داخرا‪ .‬هێزی‬ ‫ئەمنیی (کە لە‌‪1957‬دا ناونرا س����اڤاک)‪ ،‬بەربونە‬ ‫گیانی ئەندامانی حزبی ت����ودە‌و ئازادیخوازانی تر‪.‬‬ ‫بەرەی نیشتمانییەکەی موسەدەق هەڵوەشایەوە‪.‬‬ ‫مەجلیس کۆنتڕۆڵ کرا‪ ،‬هتد‪.‬‬ ‫ئێس����تا نزیکبوینەتەوە لە‌دۆخی پێش شۆڕشی‬ ‫‪ .1979‬لە‌روی دیموگرافییەوە‪ ،‬دانیشتوان لە‌‪1968‬‬ ‫گەیش����تە ‪ 27.3‬ملیۆن‪ .‬لە‌‪ 1976‬گەیشتە ‪33.7‬‬ ‫ملیۆن‪ .‬لە‌‪1970‬دا‪ ،‬نیوەی دانیش����توان کەمتر بون‬ ‫لە‌‪ 16‬س����اڵ‌و دو لەسەر سێی دانیشتوان کەمتر بو‬ ‫لە‌‪ 30‬ساڵ‪ ،‬کە بون بە‌هەوێنی شۆڕش لە‌‪1979‬دا‪.‬‬ ‫ل����ە‌روی ئابورییەوە‪ ،‬لە‌‪ 1954‬ب����ۆ ‪ ،1969‬ئابوریی‬ ‫بە‌‪ %8‬گەش����ەی کرد‪ .‬لە‌هەفتاکان����دا بەرزبونەوەی‬ ‫نرخ����ی ن����ەوت گەش����ەی ئابوریی خێرات����ر کرد‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم گەندەڵی����ی‌و نایەکس����انیی لە‌س����ەروەت‌و‬ ‫داهاتدا بەرببونە الش����ەی حکومەت‌و دایاندەڕزاند‪،‬‬ ‫نەیاری سەرس����ەختی بەرامبەر حکومەت‌و رۆژئاوا‬ ‫بەرهەمدەهێنا‪ .‬خەرجیی زەبەالح پارەی توش����ی‬ ‫هەڵئاوسان کرد‪ .‬شا ئەهلی بازاڕیی تۆمەتباردەکرد‬ ‫بەوەی کااڵدەش����ارنەوە‪ ،‬هەزارانی س����زا دا‪ .‬دواتر‬ ‫حکومەت لە‌‪ 1977‬سیاس����ەتی دژە‪-‬هەڵئاوس����انی‬ ‫پەیڕەوک����رد‪ ،‬پ����ارەی لە‌بازاڕ کش����اندەوە‪ ،‬ئەوجا‬ ‫بێئیشیی خستەوە‪.‬‬ ‫لەدوای ئۆپەراس����یۆنی ئەجاکس‪ ،‬ئەمریکا وەک‬ ‫پارێزەری رژێمی پەهلەوی شا ناسرا‪ ،‬ئێرانییەکان‬ ‫زیاتر رقیان لێهەڵگرت‪ .‬لە‌شەس����تەکاندا‪ ،‬بە‌بڕیاری‬ ‫مەجلیس‪ ،‬بڕی ‪ 200‬ملیۆن دۆالر لە‌ئەمریکا قەرزکرا‬ ‫بۆ کەرەس����تەی س����ەربازیی‪ .‬بازاڕ غەرقی کااڵی‬ ‫ئەمریکی����ی بوبو‪ .‬بە‌ه����ەزاران ئەمریکیی لە‌ئێراندا‬ ‫دەژیان یان س����ەردانیان دەک����رد‪ .‬ئەمریکییەکان‪،‬‬ ‫وەک بەریتانیی����ەکان‪ ،‬ب����ازاڕی تایبەت����ی خۆیان‬ ‫هەب����و بۆ ش����ۆپینگ ک����ردن‪ .‬نەخۆش����خانەیەکی‬ ‫ئەمریکیی کراب����وەوە‪ ،‬تەنیا هاواڵتیانی ئەمریکیی‬ ‫چارەس����ەردەکرد‪ .‬جارێ����ک منداڵێک لە‌ش����ەقامی‬ ‫دەرەوەی نەخۆش����خانەکە دەبێ����ت بە‌ژێ����ر‬ ‫ئوتومبێلێکەوە‪ .‬باوکی بە‌پەلە دەیباتە نەخۆشخانە‬ ‫ئەمریکییەک����ە‪ ،‬بەاڵم ئیزن����ی دەدەن‌و پێی دەڵێن‬ ‫تەنی����ا ئەمریکیی چارەس����ەردەکەن‪ .‬ئەم هەوااڵنە‬ ‫لە‌میدیاوە باڵودەبونەوە‌و بەرەی ئەنتی‪-‬رۆژئاوایی‪،‬‬ ‫بەتایبەت ئەمریکیی‪ ،‬بەهێزدەکرد‪.‬‬ ‫هەم����و ئەمانە زەمینەی شۆڕش����یان س����ازان‪،‬‬ ‫شۆڕش����ێک ناسیۆنالیست‌و چەپەکانیش بە‌گەرمیی‬ ‫بەش����دارییان تێداکرد‪ ،‬ب����ەاڵم بۆچونەکانی عەلی‬ ‫شەریعەتیی لە‌هەندێک ئاستدا‌و کاریزمای ئایەتواڵ‬ ‫خومەینی توانی����ان بە‌گوتارێک����ی بەهێزتر گوێی‬ ‫زۆرینەی ئێرانییەکان کپبکەن‌و رژێمی ئیس��ل�امیی‬ ‫بسەپێنن‪.‬‬

‫دامەزراندنی رژێمی پاشایەتیی‬ ‫ئینس����ان مەخلوقێک����ی داماو‌و کڵۆڵ����ە لەوەدا‬ ‫بەشێک لە‌هاوچەشنەکانی دەگەیەنێتە پلەی خودا‪،‬‬ ‫پەیکەریان بۆ دروس����تدەکات‪‌،‬و دواتر ناچاردەبێت‬ ‫بیانروخێنێت‪ .‬س����ەرەتای س����ەدەی بیست‪ ،‬لەناو‬ ‫جەن����گ‌و قەیران����دا‪ ،‬رەزا خان(ش����ا)‪ ،‬پیاوێک����ی‬ ‫قس����ەنەزان‌و روشکێن‪ ،‬سەردارێکی سوپا لەناو ‪12‬‬ ‫ملیۆن ئێرانییدا (ک����ە زۆربەیان نەخوێنەوار بون‌و‬ ‫لە‌دەرەوەی شارەکاندا نیش����تەجێ بون)‪ ،‬کۆتایی‬ ‫بە‌دەستوری قاجاریی دەهێنێت‌و لە‌‪1926‬دا تاجی‬ ‫پادش����ایی لەس����ەردەکات‪ .‬لەگەڵ کوڕەکەیدا‪ ،‬کە‬ ‫نزیکەی نیو س����ەدە لەسەر ش����انۆی روداوەکانی‬ ‫ئێران دەمێنن����ەوە‪ ،‬نهێنی بەش����ێک لە‌درزەکانی‬ ‫حکومڕانیی‌و یاخیبونەکان����ی ئەمڕۆی ئێرانمان بۆ‬ ‫دەگێڕنەوە‪.‬‬ ‫رەزا ش����ا تەنی����ا ئازایەتی����ی‪ ،‬چاونەترس����یی‌و‬ ‫زەبروزەنگ����ی پیش����ان ن����ەدەدا‪ ،‬بەڵک����و مژدەی‬ ‫کۆمەڵگەیەک����ی مۆدێ����رن‪ ،‬ئ����ارام‌و س����ەقامگیر‪،‬‬ ‫بە‌حکومەتێکی بەهێ����زەوە‪ ،‬بە‌گوێی ئێرانییەکاندا‬ ‫دەچپاند‪ .‬بەچەش����نی جێگاکانی تری رۆژهەاڵتی‬ ‫ناوەڕاست‪ ،‬لە‌ئێراندا زەحمەتە لە‌دونیای سیاسەتدا‬ ‫س����ەردەربهێنیت‌و بمێنیت����ەوە ئەگ����ەر لینکێکت‬ ‫بە‌ناس����یۆنالیزمەوە نەبێ����ت‪ .‬هەڵبژاردنی نازناوی‬ ‫پەهلەویی‪ ،‬وەک هێمای قەومیبون بەو پێیەی ناوێک‬ ‫بو بۆ زمانی فارس����یی بەر لە‌ئیسالم دەگەڕایەوە‪‌،‬و‬ ‫دژایەتی بەریتانیا لە‌رێی کۆمپانیای نەوتی ئەنگلۆ‪-‬‬ ‫فارسییەوە کە لە‌‪%16‬ی قازانجی نەوتیان بە‌ئێران‬ ‫دەبەخش����ی (هەتا ‪1933‬یش‪ ،‬تەنیا بە‌رێژەی ‪%20‬‬ ‫قازانج����ی ئێران لە‌ن����ەوت بەرزبوەوە)‪ ،‬بەش����ێکی‬ ‫گوتارە ناسیۆنالیستییەکەی بو‪ .‬بە‌سەردانێکی بۆ‬ ‫نەجەف لە‌‪1925‬دا‪ ،‬رەزا خان ترسی شیعەکانیشی‬ ‫بەرامبەر خۆی رەواندەوە‪.‬‬ ‫لەناخەوە‪ ،‬رەزا شا تەلیسمی سێکوالریزمەکەی‬ ‫ئەتاتورک‪ ،‬بە‌کۆپیی کەلتوری رۆژئاواییەوە‪ ،‬کوێری‬ ‫کردبو‪ .‬دوای سەردانیکردنی لە‌‪1934‬دا‪ ،‬لە‌زۆر شتدا‬ ‫مۆدێلەکەی کۆپیی کرد‪ ،‬لەوانە دەوڵەت بو بە‌باوکی‬ ‫گەشەس����ەندنی ئابوریی‪ ،‬پەچ����ەی قەدەغەکرد‪‌،‬و‬ ‫هان����ی خەڵکی دەدا وەک رۆژئاواییەکان بپۆش����ن‪.‬‬ ‫پارادۆکس����ێک ئەوە بو کە دەبو لە‌جلپۆشینیشدا‬ ‫کەلت����وری رۆژئاوای����ی پەیڕەوبک����ەن‪ ،‬کەچ����ی‬ ‫بانگەشەی دەرنانی دەسەاڵتی بیانییشیان دەکرد‪.‬‬ ‫گوتارە رۆژئاواییەکە بۆ گێژکردنی بەش����ێکی تری‬ ‫خەڵک (بەکاربەران) ب����و‪ .‬هەنگاوی دواتر لەگەڵ‬ ‫ئەندامانی مەجلیس(پەرلەم����ان) خۆی گونجاند‌و‬ ‫خەرجیی سەربازیشی لە‌‪1920‬ەکاندا گەیاندە ‪%40‬ی‬ ‫خەرجییەکان����ی حکومەت‪ ،‬کە بەش����ێکی لە‌دژی‬ ‫ژێردەستەکانی بەکاردەهێنایەوە‪ .‬مایکل ئۆکسۆرسی‬ ‫رونیکردوەتەوە کە تەنانەت درێژکردنەوەی رێگەکان‬ ‫بۆ کۆنتڕۆڵی کۆمەڵگە بوە‌و کردنەوەی قوتابخانە‌و‬ ‫زانکۆکانیش جوڵەیەکی سیاس����یی بو بە‌مەبەستی‬ ‫تەواوکردنی پرۆژەی بیناکردنی سوپایەکی بەهێز‌و‬ ‫موخابەراتێکی چاوکراوە‪ .‬سیس����تمی تۆتالیتاریی‬ ‫پێویس����تی بە‌ئابورییە‪ ،‬دیس����انەوە بە‌مەبەس����تی‬ ‫کۆنتڕۆڵک����ردن‪ .‬ئابورییەکی بەهێزی س����ەربەخۆ‬ ‫ئەوە بو جێگای هاوردە بگرێتەوە‪ .‬لێرەوە گەشەی‬ ‫بە‌توتن‪ ،‬رستن‌و چنین‪ ،‬هتد‪ ،‬دەدا‪.‬‬ ‫لەسیس����تمی دیکتاتۆریی����دا دەش����ێت ژیان����ی‬ ‫ئەندامانی چینی دەستەاڵتداریش (وەزیر‪ ..‬ئەندام‬ ‫پەرلەمان‪..‬مەکتەب سیاسیی‪ ..‬هتد) بکەوێتە بەر‬ ‫چڕنوکی سەرۆک‌و بازنەی چواردەوری‪ .‬کاتێک رەزا‬ ‫شا پەرژایە سەر دەستکارییکردنی دەستوری واڵت‬ ‫وەک تەواوکاری سیس����تمە شمولییەکەی‪ ،‬محەمەد‬ ‫موس����ەدەق (رابەرێک����ی گەورەی ناس����یۆنالیزمی‬ ‫ئێرانی����ی س����ەدەی بیس����تەم‌و س����ەرۆکی یەکێک‬ ‫لە‌حکومەت����ەکان)‌و س����ەید حەس����ەن مودەڕیس‬ ‫(پێشەنگێکی مەجلیس) هۆشدارییان لە‌فراوانبونی‬ ‫دەس����تەاڵتی دا‪ .‬دەمودەست‪ ،‬موسەدەق زیندانیی‬ ‫ک����را‌و مودەڕی����س دورخرای����ەوە بۆ خوراس����ان‌و‬ ‫لە‌مزگەوتێکدا کوشتیان‪ .‬تەیمورتاش(وەزیری داد‬ ‫کە بە‌دەس����تی شا خۆی کێش����ەی قازانجی نەوتی‬ ‫وروژان����د)‪ ،‬فەیروز‪‌،‬و دەوار کە وەزیری دڵس����ۆزی‬ ‫بون‪ ،‬دانە دانە ی����ان گیران یان ناچارکران خۆیان‬ ‫بک����وژن‪ .‬حەس����ەن تەقێ����زادەش بەخت����ی هەبو‬ ‫بەدورخستنەوەی وازیان لێهێنا‪ .‬سانسۆر گەیشتە‬ ‫نوسین‌و بیرکردنەوەی ئازادی دەوەستان‌و قەڵەمی‬ ‫نوسەرانی ئازادیی لەکاردەخست‪ ،‬یەک لە‌دوای یەک‬ ‫دەردەکران‪ .‬دەبێت ت����ااڵوی غوربەت‌و ئازارەکانی‬ ‫تەنیایی‌و بێئومێدبون لەسەر دیکتاتۆرەکان حساب‬ ‫بکرێت‪ .‬س����ادقی هیدای����ەت یەکێک ب����و لەوانە‌و‬ ‫‪ 1951‬لە‌فەڕەنس����ا خۆی کوش����ت‪ .‬نوس����ینەکانی‬ ‫س����ادق کاریگەریی گەورەی لەس����ەر نەوەی نوێ‬ ‫ئێرانیی هەبو‪ ،‬دوای نیو س����ەدەش هێشتا سەری‬ ‫ئەحمەدی نەژاد‌و هاوەڵەکانی دەئێشان‪ ،‬تا لە‌‪2006‬‬ ‫ئایەتواڵکان‌و چارەنوسی ئێران‬ ‫قەدەغەکران‪.‬‬ ‫لەیەکێک لە‌وتارە ئاگرینەکانی لە‌قوم لە‌‪1963‬دا‪،‬‬ ‫گروپ لە‌دوای گروپ س����ەرکوت‌و زویر دەکران‪:‬‬ ‫نوسەران‪ ،‬بەشێک لە‌پیاوانی ئایین‪ ،‬لیبراڵیستەکان‪ ،‬خومەینیی‪ ،‬پیاوێک تەواو پێچەوانەی پاش����اکانی‬ ‫کاسبکاران‪ ،‬میدیاکاران‪ ،‬سیاس����ییە نەیارەکان‪ ..‬ئێ����ران‪ ،‬ش����یکپۆش‌و قوڵ لە‌فەلس����ەفە‌و عیرفان‌و‬ ‫ش����ەریعەتی ئیس��ل�امیی‪ ،‬رودەکات����ە خەڵ����ک‌و‬ ‫تەنانەت بەشێک لە‌ئەفسەرانی سوپاش‪.‬‬ ‫دەڵێت‪":‬ئەوان(پاشا‌و دەستوپێوەندەکەی) خەڵکی‬ ‫ئێرانیان دابەزاندوە بۆ ئاس����تی کەمتر لە‌سەگێکی‬ ‫رژێمی پاشایەتیی لەنێو ملمالنێکانی رۆژئاوادا‬ ‫زەحمەتە واڵتێکی رۆژهەاڵت بدۆزیتەوە دەستی ئەمریکی����ی‪ ...‬ئەگەر خودی پاش����ا لە‌س����ەگێکی‬

‫ئەگەر هەیە ئایەتواڵکان‬ ‫بە‌خوێن نەبێت‬ ‫نەڕۆن‪ ،‬بەاڵم رۆحێکی‬ ‫یاخیی‌و کەلتورێکی‬ ‫سیاسیی دەوڵەمەند‬ ‫بە‌پرەنسیپەکانی ئازادیی‬ ‫لە‌ئێراندا دەبینرێت‬ ‫سیستم هەرگیز‬ ‫نەیتوانیوە ئەو رۆحە‬ ‫داگیربکات‬ ‫ئەمریکی بدات‪ ،‬لە‌س����ێدارەی دەدەن‪ .‬بەاڵم ئەگەر‬ ‫چێش����تلێنەرێکی ئەمریکیی لە‌ش����ا ب����دات‪ ،‬کەس‬ ‫لەس����ەری هەڵنادات‌و تەدەخول ناکات"‪ .‬خومەینی‬ ‫ورد لەناو ئێرانی غەرقب����وی دەریای ملمالنێکانی‬ ‫رۆژئ����اوا یاریی دەک����رد‪ ،‬بەاڵم بە‌ئاس����انیی بۆی‬ ‫نەچوەسەر‪ .‬ساڤاک هێرشیان کردە سەری‪ ،‬چەند‬ ‫خوێندکارێکی����ان لە‌حوجرەکەیدا کوش����ت‌و خۆیان‬ ‫چەندی����ن جار زیندانیی کرد‪ ،‬ت����ا دواجار لە‌‪1964‬‬ ‫دوریانخستەوە‌و چوە پاریس‪.‬‬ ‫بەدەر لە‌دابەش����بونی ئێران بەسەر دو کەلتور‌و‬ ‫دو ئاس����تی سەروەت‌و س����امانی دور لە‌یەکترەوە‪،‬‬ ‫خومەینی بە‌دژایەتیکردنی ئیمپریالیزم خواس����تی‬ ‫ناسیۆنالیس����تەکانی تێردەکرد‪ ،‬ب����ەاڵم لە‌روباری‬ ‫شیعیزمدا دەیتواندنەوە‪ .‬لەوالشەوە سەرکوتکردن‌و‬ ‫لەناوبردنی کادر‌و س����ەرکردایەتیی تودە‌و فیدایی‪،‬‬ ‫مارکس����ییەکانی ناچ����ار کردبو پش����تیوانی هەر‬ ‫هەوڵێ����ک بک����ەن رژێمی پاش����ایەتیی بڕوخێنێت‪.‬‬ ‫بۆیە چونە ب����ەرەی خومەینی����ەوە‪ .‬ئیدی لەگەڵ‬ ‫بازاڕکزیی����دا‪ ،‬قۆناغ����ی مەس����تبون بە‌کڕینی کااڵ‬ ‫کۆتایی هات‪ ،‬لە‌هەمو گروپێکی کۆمەڵگەوە دەنگ‬ ‫لە‌دژی رژێمی پاش����ایەتیی بەرزدەبوەوە‪ .‬فڕۆکە‌و‬ ‫سوپا‌و موخابەراتەکەی پەهلەوی فریای نەکەوتن‪،‬‬ ‫لە‌‪ 12‬ش����اردا خۆپیشاندان کرا‌و دروشمی"مەرگ بۆ‬ ‫شا"یان بەرزکردەوە‪ 135 ،‬خۆپیشاندەریان لێکوژرا‪.‬‬ ‫شا دەکڕوزایەوە‌و پەیمانیی دەدا خۆی چاک بکات‪،‬‬ ‫بەاڵم تازە درەنگ بو‪ .‬لە‌‪11‬ی دیس����ەمبەر‪ ،‬رۆژی‬ ‫ئاش����ورا‪ ،‬نزیکەی یەک ملیۆن کەس هاتنەس����ەر‬ ‫ش����ەقامەکانی تاران‪ .‬لە‌‪16‬ی جانوەری ‪ ،1979‬شا‬ ‫هەڵهات‪.‬‬ ‫خومەینی س����ەرکەش لە‌‪1‬ی فێب����روەری ‪1979‬‬ ‫گەیش����تەوە ت����اران‪ .‬نزیکەی س����ێ ملیۆن کەس‬ ‫پێش����وازییان لێک����رد‪ .‬کاتێک لە‌فڕۆک����ە دابەزی‪،‬‬ ‫ئوتومبێلەک����ەی بە‌زەحم����ەت بەن����او ئاپ����ۆڕای‬ ‫جەم����اوەردا‪ ،‬بە‌"ئەالهوئەکبەر"‌و"ئیمام����ی ئێم����ە‬ ‫خومینیی����ە"‪ ،‬گەیش����تە گۆڕس����تانی بەهەش����تی‬ ‫زەهرا تا فاتیحەیەک لەس����ەر گیانی"شەهیدان"ی‬ ‫مانگەکانی پێشو بخوێنێت‪ .‬ئەو پرۆژەی"ویالیەتی‬ ‫فیقهیی"تەواو داڕشتبو‪ .‬دو مانگێک دوای هەڵهاتنی‬ ‫ش����ا‪ ،‬بە‌دڵ����ی خ����ۆی حکومەتێکی ب����ۆ پێکهێنا‪.‬‬ ‫پێویست ناکات لەسەری بڕۆم‪ :‬خومەینی بە‌هەمان‬ ‫رێچکەی پەهلەوییدا رۆی‪ ،‬بەاڵم بەناوی شەریعەتی‬ ‫ئیس��ل�امییەوە‪ ،‬جیاوازییەکەی����ان ئ����ەوە بو ئەم‬ ‫پەچەی سەپاند‪ .‬بەاڵم روداوی دەستبەسەرکردنی‬ ‫ئەمریکییەکان جێ����گای تێرامانە‪ .‬خومەینی لە‌رێی‬ ‫دروس����تکردنی قەیرانی سیاس����ییەوە نەیارەکانی‬ ‫لەناودەب����رد‪ ،‬لەوان����ە پ����رۆژە لەڕوالوازەکان����ی‬ ‫ناس����یۆنالیزمی ک����ورد بۆ جیابون����ەوە‌و هەژمونی‬ ‫مارکسییەکان (تودە‌و فیدایی بەتایبەت)‪ ،‬چونکە‬ ‫مارکس����ییەکان زۆر بەهێز بون لەناو خوێندکاران‬ ‫زانکۆکان‌و سەندیکا‌و کرێکاراندا‪ .‬باسی کوردەکان‬ ‫ئاش����کرایە بۆ خوێنەرانی ک����ورد‪ .‬لە‌یەکی ئایاری‬ ‫‪1979‬دا‪ ،‬مارکسییەکان نیو ملیۆن بۆ یەک ملیۆن‬ ‫کەسیان هێنایە ناو خۆپیشاندانەوە‪ .‬رۆژنامەکانی‬ ‫چەپ‪ ،‬لەناویاندا رۆژنامەی"کار"ی فیدایی‪ ،‬هەفتانە‬ ‫لە‌نێوان ‪ 100‬بۆ ‪ 300‬هەزار خوێنەری هەبو‪ .‬تەنانەت‬ ‫چەند یاسایەکیشیان گۆڕی‪ ،‬لەوانە کاتی کارکردن‌و‬ ‫الیەن����ی کەمی ک����رێ‪ .‬محەمەد ئایەت����واڵی تەبار‬ ‫رونی دەکاتەوە کە بەر لە‌شۆڕش����ی ‪ 1979‬نێوانی‬ ‫ئەمری����کا‌و خومەینی زۆر باش ب����وە‪ ،‬رێککەوتون‬ ‫ئەمری����کا بەربەس����ت نەبێت‌و رژێمی ئیس��ل�امیش‬ ‫لە‌بەرژەوەندییەکانی ئەوان نەدات‪ ،‬ترس����یان لەوە‬ ‫هەبوە لە‌سەردەمی جەنگی سارددا لە‌رێی تودەوە‪،‬‬ ‫ئێران بکەوێتە ژێردەستی روسیا‪.‬‬ ‫کاتێک ش����ا بۆ چارەسەری ش����ێرپەنجە دەگاتە‬ ‫ئەمەری����کا‪ ،‬خوێندکاران����ی تون����دڕەو پەالم����اری‬ ‫کونسڵخانەی ئەمریکیی لە‌تاران دەدەن‪ ،‬بۆ ماوەی‬ ‫‪ 444‬رۆژ(هەت����ا جانوەری ‪ 52 ،)1981‬دیپلۆمات‌و‬ ‫فەرمانبەری ئەمریکیی دەستبەسەردەکەن‪ .‬ئەمریکا‬ ‫لێرەوە توشی شۆک دەبێت‪ .‬بەاڵم مەسەلەکە ئەوە‬ ‫ب����وە کە خومەین����ی لە‌هەیمەنەی مارکس����ییەکان‬ ‫ترساوە‪ ،‬بۆیە دەبو بە‌تەواوی خۆی بکات بە‌نوێنەری‬ ‫بەرەی ئەنت����ی رۆژئاوایی‪-‬ئەمریکیی‌و تەواوی ئەو‬

‫کورد‌و دانیشنت‬ ‫ئەمریکی‌و کارکردن‬ ‫گوتارە بۆ خۆی قۆرخبکات‪ ،‬مارکس����ییەکانی لێ‬ ‫دەربکات‌و رژێمی ئیسالمیی بچەسپێنێت‪.‬‬ ‫هەڵبەت بڕێکی زۆر لە‌راستیی لەم باسەدا هەیە‪،‬‬ ‫بەاڵم نابێت ئەوە لە‌بیربکەین کە عەلی شەریعەتیی‬ ‫سیستمی ئیس��ل�امیی وەک هێڵێک لە‌نێوان روسیا‬ ‫(مارکس����یزم)‌و ئەمری����کا (لیبراڵیزم) کێش����اوە‌و‬ ‫نەیویستوە هیچیان بن‪ .‬خەڵکێکی زۆریش‪ ،‬لەوانە‬ ‫خوێن����دکاران‪ ،‬لە‌ژێر کاریگەری����ی ئەو‌و خومەینیدا‬ ‫بون‪.‬‬ ‫مەرگ بۆ رژێمی ئیسالمیی‬ ‫ئێرانیی���ەکان سەرس���ەختن‪ .‬ه���ەر کاتێ���ک‬ ‫دروش���می"مەرگ بۆ‪"...‬یان بەرزک���ردەوە‪ ،‬ئیدی‬ ‫ئەو شتە یان کەسە دەبێت بڕوات‪ .‬لە‌دیسەمبەری‬ ‫‪ ،2018‬دوای چ���وار دەی���ە چاوەڕوانی���ی رژێمی‬ ‫ئیسالمیی کە چاکسازیی بکات‌و بکرێتەوە‪ ،‬دوای‬ ‫بێئومێدبون لە‌ئایەتواڵکان‌و نوێنەرەکانیان‪ ،‬سەدان‬ ‫هەزار کەس لە‌ئێرانییەکان گەڕانەوە بۆ ش���ەقام‌و‬ ‫دروش���می"مەرگ بۆ ئەمریکا‌و ش���ا"‌و"خومەینیی‬ ‫ئیماممانە"ی���ان گ���ۆڕی بۆ"م���ەرگ ب���ۆ رژێمی‬ ‫ئیسالمیی"‪.‬‬ ‫وەک مای���کل تۆتێ���ن دەڵێ���ت‪ ،‬بەهێزی���ی‬ ‫ئایەتواڵکان‌و کۆنتڕۆڵی سوپا وایانکردوە گۆڕینی‬ ‫رژێمی ئیس�ل�امی لە‌رێی س���وپاوە ئاسان نەبێت‪،‬‬ ‫وەک ئەوەی بەس���ەر چاوشیسکۆ هات لە‌رۆمانیا‪.‬‬ ‫ئەمری���کاش وان���ەی وەرگرت���وە‌و ناتوانێت یان‬ ‫نایەوێ���ت پەالماری ئێران ب���دات‪ .‬ئایەتواڵکانیش‬ ‫وەک زیەن بین عابدین عەلی تونس ش���وێنێکیان‬ ‫نییە روی تێبکەن تا بە‌ئاشتیخوازانە بڕۆن‪ .‬جگە‬ ‫لەمان���ەش‪ ،‬لە‌دونیای هاوچەرخدا‪ ،‬س���ەرکەوتنی‬ ‫شۆڕش پەیوەندیی بەوەوە هەیە کە لە‌کام واڵتی‬ ‫تر شۆڕش رویداوە‌و بە‌کوێ گەیشتوە یان دەگات‪.‬‬ ‫نەبون���ی ئاڵتەرناتی���ڤ‌و زڕبەرهەمی���ی درەختی‬ ‫شۆڕش خەڵکی لە‌قوربانیی گەورە بۆ وەرچەرخان‬ ‫دورخس���توەتەوە‪ .‬هاوکات رژێم هێشتا رەونەقی‬ ‫ماوە‌و زۆر کەس لە‌ژێر کاریگەرییدان‪.‬‬ ‫لە ئاس���تی دەرەکیی���دا‪ ،‬دەوڵەتان���ی جیهان‬ ‫لە‌خەمی ئەوەدا نین رژێمەکە دیموکراسییە یان نا‪،‬‬ ‫بەڵکو خەمەکەیان ئەوەیە دەرفەتی وەبەرهێنان‌و‬ ‫قازانج دەخاتە بەردەستیان یان نا‪ .‬كاربەدەستان‬ ‫وریایانە ئەم گەمەیە دەکەن‪ ،‬بەتایبەت کە ئێران‬ ‫دەوڵەمەندە بە‌س���امانی سروش���تیی‪ .‬لە‌‪2012‬دا‪،‬‬ ‫یەدەگی سەلمێنراوی نەوتی ئێران گەیشتە (‪150‬‬ ‫ملیارد بەرمیل)‪ .‬تەنیا فەنزوێال(‪ 298-297‬ملیارد‬ ‫بەرمیل)‪ ،‬سعودیە (‪ 265-260‬میلیارد بەرمیل)‪،‬‬ ‫کەنەدا (‪ 174-170‬ملیارد بەرمیل) لە‌پێشیەوەن‪.‬‬ ‫هەروەها زیاتر لە‌‪ 950‬تریلیۆن موکەعەب پێ گازی‬ ‫سروشتیی هەیە‌و دوەمە دوای روسیا‪ .‬سەردەمی‬ ‫دو جەمس���ەریی ئەمریکا‌و روس���یا بەسەرچوە‌و‬ ‫چەندین دەوڵەتی تر لە‌س���ەر زەوی دروست بون‪.‬‬ ‫روجەر هاوارد ئاماژە بەوە دەکات کە ئایەتواڵکان‬ ‫لە‌رێی س���امانی سروش���تییەوە دەمی دەوڵەتانی‬ ‫هاوپەیمان (یەکێتی ئەوروپا‌و بەریتانیا‌و ژاپۆن)‌و‬ ‫ناهاوپەیمانیی ئەمریکا (چاین���ا‪ ،‬هیند‪ ،‬واڵتانی‬ ‫رۆژه���ەاڵت) بێدەنگ���دەکات‪ ،‬تەنان���ەت بەرامبەر‬ ‫بە‌پیتاندن���ی ئەت���ۆم‌و هاوکاریکردن���ی گروپ���ی‬ ‫تیرۆریس���تیی‪ .‬بەهێزبونی ژێرخانی پیشەسازیی‬ ‫نەوت تا ئاس���تی بەرهەمهێنان لە‌‪ 3.5‬ملیۆنەوە‬ ‫بگەیەنێت���ە ‪ 7‬ملی���ۆن دوای ‪ 8-7‬س���اڵی ت���ر‬ ‫س���ەرنجی دەوڵەت���ان‌و کۆمپانیاکان���ی بۆ خۆی‬ ‫راکێشاوە‪ ،‬بەتایبەت روس���یا‪ ،‬تا قازانجەکەی بۆ‬ ‫ئ���ەوان بێت‪ .‬بزنس���ی کۆمپانیاکانیش مانای باج‬ ‫ب���ۆ حکومەتەکانیان‪ .‬هەروەها‪ ،‬بەهای هەناردەی‬ ‫نەوتی نزیکەی ‪ %40‬كۆی هەناردە بوە (لە عێراقدا‬ ‫زیاترە لە‌‪ .)%90‬ئەمەش مانای واڵتێکی بەهێز‪.‬‬ ‫بەاڵم ئێران هەمیش���ە جێ���گای ئومێدە‪ .‬ئەگەر‬ ‫هەیە ئایەتواڵکان بە‌خوێ���ن نەبێت نەڕۆن‪ ،‬بەاڵم‬ ‫رۆحێکی یاخیی‌و کەلتورێکی سیاسیی دەوڵەمەند‬ ‫بە‌پرەنس���یپەکانی ئازادیی لە‌ئێران���دا دەبینرێت‪.‬‬ ‫سیستم هەرگیز نەیتوانیوە ئەو رۆحە داگیربکات‪.‬‬ ‫ئەمە لە‌نوسینەکانی نوسەری وەک سادقی هیدایەت‌و‬ ‫س���ینەمای ئێرانی���دا دەبینین���ەوە‪ ،‬وەک میاکڵ‬ ‫ئۆکسورسی دەڵێت‪" .‬ئێران خاوەنی سینەمایەکی‬ ‫بێ ماچ‌و ئەکش���نە کەچی پێگەیەکی بەرزی لەناو‬ ‫سینەمای جیهانیدا هەیە‪ .‬سینەماکاران چیرۆکی‬ ‫چەوسانەوەی خەڵک دەگێڕنەوە‌و ناتوانرێت رێیان‬ ‫لێ بگیرێت‪ .‬س���ەرباری ئەوەی سەرکەوتو نەبون‬ ‫لە‌دامەزراندنی رژێمێکی سیاس���یی شایس���تە بەو‬ ‫کەلتورە دەوڵەمەندە‪ ،‬ئێران لە‌زۆر ش���تدا لە‌پێش‬ ‫دەوڵەتانی رۆژهەاڵتەوەیە‪ .‬دەبێت هیوابڕاو نەبین‬ ‫ل���ەوەی دەتوان���ن رژێمی ئێس�ل�امیی بڕوخێنن‪،‬‬ ‫هەڵەی ‪ 1979‬دوبارە نەکەنەوە‌و رژێمێکی باشتر‬ ‫دابمەزرێنن"‪.‬‬ ‫بۆ زانیاریی زیاتر‪ ،‬بڕوانه‌‪:‬‬

‫‪- Michael Axworthy، Empire of the Mind:‬‬ ‫‪A History of Iran، 2008.‬‬ ‫‪- Roger Howard، Iran Oil: the new Middle‬‬ ‫‪East challenge to America، I. B. Tauris،‬‬ ‫‪2007.‬‬ ‫‪- Mohammad Ayatollahi Tabaar، Causes‬‬ ‫‪of the US Hostage Crisis in Iran: The‬‬ ‫‪Untold Account of the Communist Threat،‬‬ ‫)‪Security Studies، ISSN: 09636412- (Print‬‬ ‫‪15561852- (Online) Journal homepage:‬‬ ‫‪http://www.tandfonline.com/loi/fsst20‬‬ ‫‪- Michael J. Totten، Is Iran‌s Regime‬‬ ‫‪About to Fall?، World affairs Journal،‬‬

‫سیروان حمەشریف‬ ‫نیچە بەرلە سەد ساڵ گوتی‪' :‬سەردەمی سیاسەتی‬ ‫بچوک بەسەرچوە‪ ،‬سەدەی داهاتو سەدەی سیاسەتی‬ ‫گەورە‌و ملمالنێ بۆ سەروەری گۆی زەوی دەبێت'‪.‬‬ ‫ئەوەی بیەوێت سیاس����ەتی گەورە بکات‪ ،‬پێویستە‬ ‫دەربەستی ماندونەبێت‌و کەمترین کاتەکانی بەدانیشتن‌و‬ ‫کات بەسەربردنەوە بەسەربەرێت‪ .‬دو نمونەی زیندو بۆ‬ ‫دانیشتن‌و کارکردن تاکی کوردیی‌و تاکی ئەمریکییە‪.‬‬ ‫سەرچاوە مێژویی‌و ئاینییەکان راستی ئەوە دەردەخەن‬ ‫کە کورد یەک لەگەلە دێرینەکانی سەرزەوییە‌و تائێستا‬ ‫درێژە بەمانەوەی خۆی دەدات‌و وەک داینەس����ورەکان‬ ‫بەگۆرانی کەش‌و هەوا‌و ژینگەی دەوروبەری نەفەوتاوە‌و‬ ‫توان����ای خۆگونجان����دن‌و هەماهەنگی هەب����وە لەگەڵ‬ ‫ژینگەی دەوروبەریدا‪.‬‬ ‫بەاڵم ئ����ەوەی نەیتوانیوە بیکات‌و دەستەوس����تانە‬ ‫بەدیاریی����ەوە پێش����کەوتن‌و دروس����تکردنی گیان����ی‬ ‫نەتەوەپەرس����تی‌و دامەزراندن����ی دەوڵ����ەت‌و توان����ای‬ ‫دەستنیش����انکردنی جێگەی دەس����ت‌و پەنجەیە نەک‬ ‫لەس����ەر گۆی زەوی بەڵکو تەنانەت لەسەر خاکەکەی‬ ‫خۆی‌و ب����ەردەوام لەالیەن نەیارەکانییەوە ئاڕاس����تە‌و‬ ‫ئاین����دەی بۆ دیاریک����راوە رەنگە ه����ۆکار زۆربێت بۆ‬ ‫دواکەوتنەکانی بەاڵم تەنها 'دانیشتن' دەخەینەڕو‪.‬‬ ‫لەڕوی ماناوە دانیش����تن لەزمانی کوردیدا بۆ چەند‬ ‫مەبەس����تێک بەکاردێ����ت‪ ،‬دانیش����تنی دوای کارکردن‬ ‫واتە وچان����دان‪‌،‬و دانیش����تن بەمەبەس����تی بنیاتنان‌و‬ ‫ئاوەدانکردن����ەوەی ش����ار‌و دەس����تبەرداربون لەژیانی‬ ‫کۆچەری‪‌،‬و تەنانەت کەسێک ئەگەر شۆڕشگێڕ‌و خەباتی‬ ‫چەکداری بکات کاتێ دەس����تبەرداردەبێت بەدانیشتن‬ ‫ناودەبرێت‪‌،‬و بۆمەبەستی نیشتەجێبونیش بەکاردەبرێت‬ ‫دەپرسن ئێستا لەکوێیت؟ دەڵێ لەسلێمانی دانیشتوم‬ ‫ی����ان بۆخۆم لەئەوروپا دانیش����توم دیارە مەبەس����تی‬ ‫لەدانیش����تن نییە‌و رەنگە لەکاتی وەاڵمی پرسیارەکەدا‬ ‫بەپێوە راوەس����تابێت‪‌،‬و بۆ مەبەستی تریش بەکاردێت‬ ‫بەاڵم ئەوەی ئێمە مەبەس����تمانە کەسێک بێکارە پێێ‬ ‫دەڵێن هیچ ناکات دانیشتوە!‬ ‫زۆرجار لە‌میدیا‌و سۆشیاڵ میدیاوە گلەیی‌و گازەندە‬ ‫دەبیس����تین کە حکومەت پشوی فەرمی رادەگەیەنێت‌و‬ ‫چەند رۆژ بەسەریەکەوە دەوامی فەرمی نییە‪ ،‬ئەڵبەت‬ ‫نوس����ەرانی زۆر گەورەی جیهان بهێن����ە ناتوانن روی‬ ‫حکومەتی ئێمە سپی بکەنەوە‌و دەستەودامان دەمێنن‬ ‫بەدی����ار کارەکانیی����ەوە‌و منیش خ����ۆم لەبۆتەی ئاوها‬ ‫کارێک نادەم‪ ،‬بەاڵم مەبەس����تمە بڵێم ئەوەی حکومەت‬ ‫دەیکات دەرهاویشتە‌و رەنگدانەوەی خودی خۆمانە‪.‬‬ ‫ئەگەر گوێبیستی بەش����ێک لەگفتوگۆی خۆمان بین‬ ‫بریتیی����ە لە‌ناوهێنانی 'دانیش����تن'‪ ،‬کات����ێ خێزانەکان‬ ‫دەیانەوێ پەیوەن����دی کۆمەاڵیەت����ی توندوتۆڵ بکەن‬ ‫دەڵێین‪ :‬شەوێ وەرن بۆماڵی ئێمە بادانیشین‪ ،‬گەنجەکان‬ ‫دەڵێن‪ :‬بابچین بۆ پارک دانیشین‪ ،‬خوێندکاران دەڵێن‪:‬‬ ‫بابچین����ە کافتری����ا دانیش����ین‪ ،‬سیاس����یەکان دەڵێن‪:‬‬ ‫لەس����ەربارودۆخی سیاسی پێویستە دانیشین‌و گفتوگۆ‬ ‫بکەین‪ ،‬تەنانەت رۆشنبیر‌و خوێنەرەکانیشمان دەڵێن‪:‬‬ ‫دەبێ دانیش����ین بۆ خوێندنەوە‌و نوسین‌و وەک ئەوەی‬ ‫ئەگەر بەتایبەت دانەنیشین ناتوانین بخوێنینەوە!‬ ‫کات����ێ پرس����ێکی گرن����گ دێت����ە پێش����ەوە یاخود‬ ‫کەسایەتیەکی هونەری‌و رۆشنبیری دیار دەمرێت یاخود‬ ‫پێویس����تی بەجۆرێک لەپش����تیوانی جەماوەر دەبێت‪،‬‬ ‫زۆرترین پش����تگیری بۆ دروس����ت دەبێت لە‌سۆش����یاڵ‬ ‫میدیا‌و بەاڵم لەس����ەر گۆڕەپانی راستی کەمتر خەڵک‬ ‫بەش����داردەبن‪ ،‬بۆچی؟ چونک����ە چاالکوانانیش زیاتر‬ ‫حەزبە‌دانیش����تن لەبەردەم کۆمپیوتەر‌و مۆبایل دەکەن‬ ‫نەک جواڵن‌و کارکردن‪.‬‬ ‫ب����ەاڵم ئەمری����کا مێژویەکی نوێی هەیە‌و لەس����اڵی‬ ‫‪١٧٧٦‬ی زاینی واڵت����ە یەکگرتوەکانی ئەمریکا دامەزرا‬ ‫بەاڵم ئێستا سەروەری نەک تەنها زەوی بەڵکو بۆشایی‬ ‫گەردونیش دەکەن هۆکاری س����ەرەکیی پێشکەوتنیان‬ ‫کارکردنە‪ ،‬بەجۆرێک ئەمریکییەکان تەنها رۆژێکی پشوی‬ ‫فەرمییان هەیە ئەوێش رۆژی ئااڵی واڵتەکەیانە‪.‬‬ ‫ئینتیم����ای واڵت‌و کارکردن دوان����ەی روی دراوێکن‌و‬ ‫تەواوکەری یەکترن‪ ،‬هێنتنگتن لە‌کتێبی 'ئێمە کێین؟'‬ ‫دەڵێ����ت‪' :‬ئەوان����ەی لێکۆڵین����ەوەی بەراوردکارییان‬ ‫بەش����ێوازێگی راس����تگۆیانە ئەنج����ام داوە دەڵێ����ن‬ ‫ئەمریکییەکان لە‌جیهاندا نیشتیمان پەروەرترین گەلن'‬ ‫وە زۆرترین کاریش دەکەن‪.‬‬ ‫فیلیپ شاپ ساڵی ‪ ١٨٥٤‬ئامۆژگاری ئەو کۆچبەرانەی‬ ‫دەک����رد کە هاتبونە ئەمری����کا‪ :‬خۆتان بۆ هەمو جۆرە‬ ‫پێویس����تییە بنەڕەتییەکان����ی گ����وزەران ئامادەبکەن‪،‬‬ ‫متمانەتان بەسامان‌و رەوش‌و دۆخەکان نەبێت‪ ،‬بەڵکو‬ ‫متمانەت����ان بە‌خودا‌و تێکۆش����ان هەبێت‪ ،‬ئەگەر ژیانی‬ ‫ئارامیتان گەرەکە باش����تروایە لەنیش����تیمانی خۆتان‬ ‫بمێننەوە‪ ...‬ئەمریکی راستەقینە زۆر رقی لەتەمبەڵی‌و‬ ‫کەمتەرخەمیی����ە‪ ،‬چێژ‌و راب����واردن الی ئەو هیچ نییە‌و‬ ‫دەڵێ بەڵێ بۆ کارکردنی بەردەوام‪.‬‬ ‫لەس����اڵی ‪ ١٩٩٠‬ئەمریکیی����ەکان بەگەل����ی کارکردن‬ ‫ناس����ران چونک����ە چەندی����ن کاتژمێ����ر لە‌واڵتانی تری‬ ‫رۆژئاوا زیاتر کاریان دەکرد‪ ،‬لەس����اڵی ‪ ١٩٩٧‬لە‌واڵتە‬ ‫پیشەس����ازییەکان تێکڕای کاتژمێرەکانی کارکردن بەم‬ ‫شێوازە بو‪:‬‬ ‫ئەمری����کا (‪ ،)١٩٩٦‬ژاپۆن(‪ ،)١٨٨٩‬ئوس����تورالیا‬ ‫(‪ ،)١٨٨٧‬نیوزلەن����دا (‪ ،)١٨٣٠‬بەریتانی����ا (‪،)١٧٣١‬‬ ‫فەرەنس����ا (‪ ،)١٦٥٦‬س����وید (‪ ،)١٨٥٢‬ئەڵمانی����ا‬ ‫(‪ ،)١٦٥٠‬نەرویج (‪ ،)١٣٩٩‬لەوتێکڕایەوە دەردەکەوێت‬ ‫ئەمریکییەکان س����ااڵنە (‪ )٣٥٠‬لە‌ئەوروپییەکان زیاتر‬ ‫کاریان کردوە‪.‬‬ ‫لەڕاپرسییەکدا لەساڵی ‪ ١٩٩٦‬لە‌‪ ١٠‬واڵت ئەنجام درا‬ ‫دەرکەوت ‪%٨٧‬ی ئەمریکییەکان ش����انازی بەکارکردن‬ ‫دەکەن بەاڵم لە‌زۆربەی واڵتانی تر ‪ %٣٠‬بو‪.‬‬ ‫ل����ەڕوی تیۆریی����ەوە ئەگەر چاکس����ازیکردن لەتاک‬ ‫سەرکەوتن بەدەست بهێنرێت ئەوا پێویست بەچاکسازی‬ ‫کۆمەڵگا ناکات‪ ،‬بۆئەوەی ئێمەی کورد کۆمەڵگایەکی‬ ‫تەندروست‌و پێشکەوتنمان هەبێت دەبێ دەستبەرداری‬ ‫بەشێک لەدانیشتنەکانمان بهێنین‌و شانازی بەکارکردن‬ ‫بکەین‪.‬‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫هه‌مو شتێك ده‌رباره‌ی‌ هه‌رزه‌كاری ‌ی بزانه‌‬ ‫ه����ه‌رزه‌کاری بریتییه‌ ل����ه‌و ماوه‌یه‌ی‬ ‫که‌ جه‌س����ته‌ ده‌ست ده‌کات بە‌گۆڕان‌و‬ ‫گه‌شه‌س����ه‌ندن‪ .‬له‌ماوه‌ی هه‌رزه‌کاری‬ ‫جه‌سته‌ بە‌خێرایه‌کی زیاتر گه‌شه‌ده‌کات‬ ‫بە‌به‌راورد له‌گه‌ڵ هه‌ر ته‌مه‌ن‌و کاتێکی‬ ‫تری ژیان‪..‬‬

‫دووه‌م‪ /‬گۆڕانکاری له‌مووی له‌ش‬ ‫یه‌کێک له‌نیش���انه‌ ه���ه‌ره‌ یه‌که‌مییه‌کانی‬ ‫ماوه‌ی هه‌رزه‌کاری بریتییه‌ له‌گه‌شه‌ی موو‪.‬‬ ‫م���وو له‌کچان‌و کوڕان گه‌ش���ه‌ده‌کات له‌بن‬ ‫هه‌ن���گڵ‌و ده‌وروب���ه‌ری کۆئه‌ندامی زاوزێ‪.‬‬ ‫له‌س���ه‌ره‌تا مووه‌کان نه‌رم‌و که‌من‪ ،‬دوایی‬ ‫زۆر‌و ئه‌س���توورده‌بن‪ .‬له‌کۆتاییدا له‌کوڕان‬ ‫موو له‌ده‌م‌و چاو گه‌شه‌ده‌کات‪.‬‬

‫كاتی گۆڕانکاری‬ ‫کاتێک جه‌س����ته‌ ده‌گات بە‌ته‌مه‌نێکی‬ ‫دیاریک����راو‪ ،‬مێش����ک هه‌ڵده‌س����تێت‬ ‫بە‌ده‌ردانی چه‌ند هۆڕمۆنێکی تایبه‌ت‬ ‫که‌ به‌رپرس����یارن له‌ده‌س����تپێکردنی‬ ‫گۆڕانکارییه‌کانی ماوه‌ی هه‌رزه‌کاری‪.‬‬ ‫هۆڕمۆن����ه‌کان له‌ه����ه‌ردوو ره‌گ����ه‌زی‬ ‫نێر‌و م����ێ ده‌رده‌درێت‪ ،‬ب����ه‌اڵم کاری‬ ‫هۆڕمۆنه‌کان ده‌وه‌ستێته‌ سه‌ر ره‌گه‌زی‬ ‫که‌سه‌که‌‪.‬‬ ‫م����اوه‌ی هه‌رزه‌کاری به‌زۆری ده‌س����ت‬ ‫پێده‌کات له‌ته‌مه‌ن����ی نێوان ‪ 8‬بۆ ‪13‬‬ ‫ساڵی له‌کچان‌و له‌ته‌مه‌نی نێوان ‪ 10‬بۆ‬ ‫‪ 15‬س����اڵی له‌کوڕان‪ .‬له‌هه‌ندێک که‌س‬ ‫ماوه‌ی ه����ه‌رزه‌کاری که‌مێک زووتر یا‬ ‫دره‌نگت����ر رووده‌دات‪ .‬له‌ب����ه‌ر ئه‌وه‌ی‬ ‫جه‌سته‌ی هه‌رکه‌س����ێک تایبه‌تمه‌ندی‬ ‫خۆی هه‌یه‌‌و جی����اوازه‌ له‌یه‌کێکی تر‪،‬‬ ‫هه‌مووکه‌س����ێک بە‌ماوه‌ی هه‌رزه‌کاری‬ ‫ده‌ڕوات به‌گوێره‌ی جه‌س����ته‌ی خۆی‪.‬‬ ‫هه‌رئه‌مه‌ی����ه‌ ده‌توانێ����ت وه‌اڵم����ی‬ ‫ئ����ه‌و پرس����یاره‌ بداته‌وه‌ ک����ه‌ بۆچی‬ ‫هه‌ندێ����ک ک����ه‌س زووتر ی����ا دره‌نگتر‬ ‫بە‌گۆرانکارییه‌کانی ماوه‌ی هه‌رزه‌کاری‬ ‫ده‌ڕۆن‪.‬‬ ‫له‌ ماوه‌ی هه‌رزه‌کاری‪ ،‬گۆڕانکارییه‌کان‬ ‫له‌هه‌ندێک ماوه‌ له‌وپه‌ڕی خێرایی یه‌‪،‬‬ ‫له‌زۆرب����ه‌ی زۆری خه‌ڵكی بۆ ماوه‌ی ‪2‬‬ ‫بۆ ‪ 3‬ساڵ له‌وپه‌ڕی خێرایی یه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌هه‌ندێ����ک که‌س بۆ ماوه‌ی ‪ 4‬س����اڵ‬ ‫له‌وپه‌ڕی خێرایی یه‌‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫سێیه‌م‪ /‬زیپکه‌‬ ‫زیپک���ه‌ بە‌ه���ۆی هۆڕمۆنه‌کان���ی م���اوه‌ی‬ ‫هه‌رزه‌کارییه‌وه‌ دروس���ت ده‌بێت‪ .‬ده‌کرێت‬ ‫زیپک���ه‌کان له‌ده‌م‌و چاو بن‪ ،‬یا پش���ت یا‬ ‫سینگ‪ .‬ئه‌وه‌ی دڵخۆشکه‌ره‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ ئه‌و‬ ‫زیپکانه‌ نامێنێن دوای ماوه‌ی هه‌رزه‌کاری‪.‬‬ ‫چواره‌م‪ /‬ئاره‌قه‌‌و بۆنی تایبه‌ت‬ ‫زۆربه‌ی ه���ه‌رزه‌کارن بۆنێک���ی تایبه‌تیان‬ ‫لێدێت‪ ،‬خۆشیان هه‌ست بە‌بۆنه‌که‌ ده‌که‌ن‬ ‫له‌ب���ن هه‌نگڵی���ان‌و هه‌روه‌ه���ا له‌جێگایی‬ ‫ت���ر‪ ،‬هۆکاره‌که‌ش���ی بریتیی���ه‌ ل���ه‌کاری‬ ‫هۆڕمۆنه‌کانی هه‌رزه‌کاری‪ .‬باش���ترین رێگا‬ ‫بۆ که‌م کردنه‌وه‌ی ئه‌م بۆنه‌ بریتییه‌ له‌زوو‬ ‫خۆشووشتن‌و خاوێن کردنه‌وه‌‪.‬‬

‫مه‌مکه‌کان که‌مێک گه‌ش���ه‌ده‌که‌ن‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫گۆڕانکارییه‌کان‬ ‫له‌زۆربه‌ی کوڕان ئه‌و مه‌مک گه‌وه‌ره‌بوون ‌ه‬ ‫کۆتایی دێت له‌گه‌ڵ ته‌واو بوونی ته‌مه‌نی‬ ‫یه‌که‌م‪ /‬گۆڕانکارییه‌کان له‌شێوه‌ی‬ ‫هه‌رزه‌کاری‪.‬‬ ‫جه‌سته‌‬ ‫به‌گش���تی گۆڕانکاری له‌ته‌واوی شێوه‌ی کوڕان گۆڕانکاری تریش به‌دیده‌که‌ن‪ ،‬بۆ‬ ‫نموونه‌ درێژ بوون‌و پ���ان بوونی زه‌که‌ر‬ ‫له‌ش رووده‌دات‪ ،‬کێش‪ ،‬درێژی‪..‬هتد‪.‬‬ ‫له‌ کوڕان شانه‌کان پان ده‌بن‪ ،‬ماسولکه‌کانی "چووک" هه‌روه‌ها گه‌وره‌بوونی گوونه‌کان‪،‬‬ ‫له‌ش���یان زیاتر گه‌ش���ه‌ده‌که‌ن‪ ،‬ده‌نگیان هه‌م���وو ئه‌و گۆڕانکارییان���ه‌ مانای ئه‌وه‌‬ ‫گڕ‌و قووڵ ده‌بێ���ت‪ ،‬له‌هه‌ندێک له‌کوڕان ده‌گه‌یه‌نن که‌ جه‌سته‌ گه‌شه‌ ده‌کات به‌و‬

‫شێوه‌یه‌ی که‌ پێشبینی ده‌کرێت‪.‬‬ ‫ل���ه‌ کچ���ان‪ ،‬جه‌س���ته‌ زیات���ر چه‌ماو‌ه‬ ‫ده‌بێت‪ ،‬حه‌وزیان پان ده‌بێت‌و کێش���ی‬ ‫حه‌وزیان زی���اد ده‌بێ���ت‪ ،‬مه‌مکه‌کانیان‬ ‫گه‌شه ده‌که‌ن‪ ،‬هه‌ندێک جار مه‌مکێکیان‬ ‫له‌وه‌ی تریان خێراتر گه‌شه‌ ده‌کات به‌اڵم‬ ‫له‌کۆتایی ماوه‌ی ه���ه‌رزه‌کاری قه‌باره‌ی‬ ‫هه‌ردوو مه‌مک یه‌کس���ان ده‌بێت‪ .‬له‌گه‌ڵ‬ ‫هه‌موو ئه‌و گۆڕانکارییانه‌ کچان هه‌س���ت‬

‫زیاتر له‌‪ %‌ 17‬ژنان‌و ‪ %6‬پیاوان توشی‌ شه‌قیق ‌ه ده‌بن‬

‫ده‌که‌ن چ���ه‌وری له‌ش���یان زیادده‌بێت‪.‬‬ ‫به‌گش���تی دوای ‪ 2‬ب���ۆ ‪ 2‬س���اڵ‌و نی���و‬ ‫له‌ده‌س���ت پێکردنی گه‌شه‌ی مه‌مکه‌کان‪،‬‬ ‫کچ���ان یه‌که‌م ماوه‌ی بێ نوێژی ده‌بینن‪.‬‬ ‫کچ���ان دوو هێلکه‌دانی���ان هه‌ی���ه‌‪ ،‬هه‌ر‬ ‫هێلکه‌دانێ���ک ه���ه‌زاران هێلکه‌ی تێدایه‌‪.‬‬ ‫له‌کاتی س���ووڕی مانگانه‌ ی���ه‌ک هێلکه‌‬ ‫ده‌رده‌چێ���ت له‌هێلکه‌دانێک‌و ده‌چێت بۆ‬ ‫ناو منداڵدان "رحم"‪.‬‬

‫نیشانه‌كانی‌ نه‌خۆشی‌‬ ‫غوده‌ی‌ ده‌ره‌قی‌‬ ‫ی دڵ‪ ،‬گ���ه‌ر غوده‌ك ‌ه‬ ‫تێكچون���ی‌ لێدان ‌‬‫كه‌م كارب���كات دڵ كه‌م لێده‌دات‌و گه‌ر‬ ‫زیاد كار بكات دڵ زیاد لێده‌دات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی مه‌زاج‌و كه‌م خه‌وی‌‌و قله‌ق ‌‬ ‫تیكچون ‌‬‫ی‬ ‫ی غ���د‌ه ‌‬ ‫ی كار ‌‬ ‫نیش���انه‌ن بۆتێكچون��� ‌‬ ‫ده‌ره‌قی‌‪.‬‬ ‫ی ل���ه‌ش‪.‬‬ ‫تیكچون���ی‌ پل���ه‌ی‌ گه‌رم��� ‌‬‫گه‌رغوده‌ك ‌ه ته‌مه‌ڵ بوو ئه‌وه‌ كه‌سه‌ك ‌ه‬ ‫هه‌ست به‌سه‌رما ده‌كات‪ ،‬گه‌ر غوده‌ك ‌ه‬

‫ژانی الس����ه‌ره‌ ده‌کرێت زۆر س����ه‌خت بێت‪ ،‬بە‌لێدانی دڵ وایه‌ به‌اڵم لێدانه‌که‌ له‌ده‌وروبه‌ری نین‪ ،‬به‌اڵم زۆرێک له‌لێکۆڵه‌ره‌وان هۆیه‌که‌ی‬ ‫ده‌گه‌ڕێننه‌وه‌ بۆ کێش����ه‌ له‌بواری مێش����ک‌و‬ ‫کاتێک نیشانه‌کان توند ده‌بن‪ .‬زیاتر له‌‪ %17‬که‌لله‌ی سه‌رن"‪.‬‬ ‫ئافره‌ت����ان‌و ‪ %6‬پیاوان له‌جیهان رووبه‌ڕووی ‪ -‬ژانه‌ک����ه‌ بە‌جوواڵن����ه‌وه‌‌و کارک����ردن زیاد ده‌ماری‪.‬‬ ‫ئه‌و هۆکارانه‌ی ژانی السه‌ره‌ ده‌ڕوژێنن؛‬ ‫ده‌بێت‪.‬‬ ‫ژانی السه‌ره‌ بووینه‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ هه‌ندێک که‌س����دا‪ ،‬ئه‌م ژانه‌سه‌ره‌ سه‌خته‌ ‪ -‬هێڵنج هاتن����ه‌وه‌ له‌وانه‌یه‌ رشانه‌وه‌ش����ی ‪ -‬گۆڕانی هۆڕمۆنی له‌له‌ش‪.‬‬ ‫ هه‌ندێ����ک خ����ۆراک وه‌ک کح����ول‪ ،‬په‌نیر‪،‬‬‫له‌وانه‌یه‌ له‌گه‌ڵ یا دوای چه‌ند نیشانه‌یه‌کی له‌گه‌ڵ بێت‪.‬‬ ‫چ����وکالت‪ ،‬کافایی����ن‪ ،‬زۆرێ����ک له‌خۆراکی‬ ‫ئاگادارکه‌ره‌وه‌ بێت‪ ،‬وه‌ک پێش����چاو س����پی ‪ -‬هه‌ستیاری بۆ ده‌نگ‌و رووناکی‪.‬‬ ‫ب����وون‪ ،‬ره‌شکه‌وپێش����که‌‪ ،‬مێرووله‌کردن����ی ‪ -‬ئه‌گه‌ر چاره‌س����ه‌ری وه‌رنه‌گیرێت له‌وانه‌یه‌ هه‌ڵگی����راوی ناو قوت����وو‪ ،‬ئ����ه‌م خۆراکانه‌‬ ‫قاچ‌و پێیه‌کان‪ .‬هه‌روه‌ه����ا له‌وانه‌یه‌ هێڵنج‌و درێ����ژه‌ بخایه‌نێ����ت ل����ه‌‪ 4‬کاتژمێ����ر بۆ ‪ 72‬هۆکاری ورژاندنی ژانی السه‌ره‌ن‪.‬‬ ‫رشانه‌وه‌شی له‌گه‌ڵ بێت‪ ،‬یا زۆر هه‌ستیاری کاتژمێر‪ .‬هه‌موو ژانه‌ السه‌ره‌یه‌ک وه‌ک یه‌ک ‪ -‬فش����اری ده‌ورونی‪ ،‬زۆر خ����ۆ ماندووکردن‬ ‫له‌کار‌و کاسبی‪.‬‬ ‫بۆ رووناکی‌و ده‌نگ‪ .‬هه‌روه‌ها ژانی الس����ه‌ره‌ نییه‌‪ ،‬له‌یه‌کێک بۆ یه‌کێکی تر جیاوازه‌‪.‬‬ ‫ رووناکی به‌شه‌وق‌و روون‪.‬‬‫له‌وانه‌ی���� ‌ه بۆ چه‌ن����د کاتژمێرێ����ک یا چه‌ند ژانی السه‌ره‌ له‌مندااڵن‬ ‫به‌شێوه‌یه‌کی نموونه‌یی ژانی السه‌ره‌ ده‌ست ‪ -‬گۆڕان����کاری له‌ش����ێوازی نووس����تن‪ ،‬که‌م‬ ‫رۆژێک بخایه‌نێت‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ تاکو ئێس����تا چاک بوونه‌وه‌ نییه‌ پێده‌کات له‌ته‌مه‌نی منداڵی – هه‌رزه‌کاری – نووستن یا زۆر نووستن‪.‬‬ ‫بۆ ئه‌م نه‌خۆشییه‌‪ ،‬به‌اڵم چاره‌سه‌ری هه‌یه‌ پێگه‌یشتوویی‪ ،‬له‌گه‌ڵ به‌سااڵچوون نۆره‌کان ‪ -‬گۆڕان����کاری له‌ژینگ����ه‌‪ ،‬له‌ک����ه‌ش‌و هه‌وا‪،‬‬ ‫وه‌رزش‪..‬هتد‪.‬‬ ‫ب����ۆ که‌م کردنه‌وه‌ی ئازاره‌که‌‌و هه‌روه‌ها که‌م له‌رووی توندی‌و ژماره‌وه‌ که‌م ده‌بنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ژانی الس����ه‌ره‌ له‌مندااڵن ک����ه‌م ده‌خایه‌نێت‪ - ،‬هه‌ندێک جۆری ده‌رمان‪.‬‬ ‫کردنه‌وه‌ی چه‌ند جاره‌ی نۆره‌کان‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئازاره‌ک����ه‌ زۆر بێزاکه‌ره‌‌و له‌وانه‌ش����ه‌ هۆکاری مه‌ترس����یدار بۆ تووشبوون بە‌ژانی‬ ‫نیشانه‌کانی‬ ‫نۆره‌ی ژانی السه‌ره‌‪ ،‬هه‌ندێک یا هه‌موو له‌م هێڵنج‌و رش����انه‌وه‌‌و سه‌رسووڕان‌و زۆربوونی السه‌ره‌‬ ‫هه‌س����تیاری بۆ رووناکی له‌گ����ه‌ڵ بێت‪ .‬بۆ ‪ -‬مێ����ژووی خێزانی‪ ،‬یه‌کێ����ک له‌ئه‌ندامانی‬ ‫نیشانانه‌ی خواره‌وه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌بێت؛‬ ‫ ژانه‌ س����ه‌رێکی پله‌ مامناوه‌ندی بۆ توند‪ ،‬چاره‌سه‌ری پێویست بە‌س����ه‌ردانی پزیشک خێزان ژانی السه‌ره‌ی هه‌بێت‪ ،‬ئه‌وانی تریش‬‫له‌مه‌ترسی تووشبووندان‪.‬‬ ‫زیاتر له‌یه‌ک الی سه‌ر ده‌بێت به‌اڵم ده‌کرێت ده‌کات‪.‬‬ ‫ ره‌گه‌زی مێ‪ ،‬ژانی السه‌ره‌ زیاتر له‌ئافره‌تان‬‫هۆیه‌کانی‬ ‫له‌هه‌ردوو الی سه‌ریش بێت‪.‬‬ ‫‪ -‬لێدانی ده‌ماری س����ه‌ر "وه‌ک هه‌س����تکردن هه‌رچه‌نده‌ هۆیه‌کانی دروستبوونی زۆر روون روودات‪ ،‬س����ێ هه‌نده‌ی پی����اوان‪ .‬هه‌روه‌ها‬

‫ماوه‌ی دووگیانیش هه‌ندێک جار له‌هه‌ندێک‬ ‫ئافره‌ت هۆکاری مه‌ترسیداره‌‪.‬‬ ‫که‌ی سه‌دانی پزیشک بکرێت؟‬ ‫ژانی الس����ه‌ره‌‪ ،‬کێش����ه‌یه‌کی درێژ خایه‌نه‌‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم زۆربه‌ی جار ده‌ستنیش����ان ناکرێت‌و‬ ‫چاره‌س����ه‌رناکرێت‪ .‬ئه‌گه‌ر تۆ هه‌ستت کرد‬ ‫بە‌نیشانه‌کانی ژانی له‌سه‌ره‌‪ ،‬ئه‌وا پێویسته‌‬ ‫سه‌ردانی پزیشک بکه‌یت‪.‬‬ ‫خۆپاراستن‬ ‫ئه‌گه‌ر ده‌رم����ان وه‌ربگریت یا وه‌رنه‌گه‌ریت‪،‬‬ ‫گۆڕانکاری له‌ژیانی رۆژانه‌ گرنگه‌؛‬ ‫ خۆ دوورگرتن له‌هۆکاره‌ ورژێنه‌ره‌‌کان‪.‬‬‫ وه‌رزش����کردنێکی رێک‌و پێک (به‌اڵم نه‌ک‬‫له‌کاتی تووشبوون بە‌نۆره‌ی ژانی السه‌ره‌)‪،‬‬ ‫وه‌رزش����ێکی رێک‌و پێک ده‌بێته‌ هۆی که‌م‬ ‫کردنه‌وی فشاری ده‌روونی به‌مه‌ش مه‌ترسی‬ ‫نۆره‌کان که‌م ده‌بێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ بڕێکی باش بنوو‪ ،‬به‌اڵم زیاد مه‌نوو‪.‬‬‫ل����ه‌ کاتی تووش ب����وون بە‌ژانی الس����ه‌ره‌‪،‬‬ ‫ماسولکه‌کانت بش����ێله‌‌و بساوێننه‌وه‌‪ .‬ئه‌گه‌ر‬ ‫کرا بڕۆ بۆ جێگایه‌ک����ی تاریک‌و بێ ده‌نگ‪،‬‬ ‫پارچه‌ به‌فرێک له‌ناو په‌ڕۆکێک دابنێ پاشان‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌و ناوچه‌یه‌ی س����ه‌رت‌ دابنێ که‌‬ ‫هه‌ست بە‌ئازاری ده‌که‌یت‪.‬‬

‫گۆڕانکاری تر‪..‬‬ ‫کچان له‌وانه‌یه‌ هه‌ندێک ده‌ردراوی س���پی‬ ‫له‌گوڵن���ک‪-‬زێ "ئه‌ندام���ی زاوزێ ئافره‌ت"‬ ‫ببین���ن‪ ،‬ئ���ه‌م ده‌ردراوه‌ ش���تێکی ئه‌و تۆ‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬ته‌نها یه‌کێکه‌ له‌نیش���انه‌کانی تری‬ ‫گۆڕانکارییه‌کانی ماوه‌ی هه‌رزه‌کارییه‌‪.‬‬ ‫ک���وڕان چووکی���ان گه‌وره‌ده‌بێ���ت‌و‬ ‫هه‌ڵده‌س���تێێت کاتێک ش���تێکی سێکسی‬ ‫بە‌خه‌یاڵیانه‌وه‌ دێت یا ده‌بیینن‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫له‌وانه‌یه‌ ش���ه‌وان له‌خه‌و خۆیان ته‌ڕبکه‌ن‪،‬‬ ‫ئه‌م خۆ ته‌ڕکردن���ه‌ له‌ئه‌نجامی ده‌رچوونی‬ ‫ت���ۆواوه‌وه‌ ده‌بێت‪ ،‬له‌گه‌ڵ به‌س���ه‌رچوونی‬ ‫ماوه‌ی هه‌رزه‌کاری ئه‌م خۆ ته‌ڕکردنه‌ که‌م‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‌و نامێنێت‪.‬‬

‫چاالك بوو كه‌س���ه‌ك ‌ه هه‌ست به‌گه‌رما‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫ی‬ ‫ی تر ‌‬ ‫ی ق���ژ نیش���انه‌یه‌ك ‌‬ ‫هه‌ڵوه‌رین��� ‌‬‫ی ده‌ره‌قیه‌‪.‬‬ ‫نه‌خۆشی‌ غوده‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌م بوونه‌و‌ه ‌‬ ‫ی كێش به‌هۆ ‌‬ ‫زیاد بون ‌‬‫ی ده‌ره‌قی‌ به‌پێچه‌وانه‌و‌ه‬ ‫ی غوده‌ ‌‬ ‫چاالك ‌‬ ‫له‌وكه‌س���انه‌ش غوده‌كانی���ان زۆر‬ ‫ی كورتدا‬ ‫كارده‌كات كێشیان له‌ماوه‌یه‌ك ‌‬ ‫زۆر كه‌م ده‌كات‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫مامۆستایان چاوه‌ڕوانی‌ موچه‌كه‌ ‌ی عه‌بادین‬

‫"گه‌ر موچه‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌ نه‌گات له‌وه‌رز ‌ی دووه‌م ده‌ستده‌كه‌ینه‌وه‌ به‌ناڕه‌زایه‌تیه‌كانمان"‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌ جه‌مال‬ ‫ناردن‌و نه‌ناردنی‌ موچه‌ له‌الیه‌ن عه‌بادییه‌وه‌‬ ‫زۆرترین بابه‌تی‌ گفتوگۆی‌ مامۆستایان‬ ‫بوه‌ له‌ماوه‌ی‌ رابردودا‪ ،‬هه‌ندێك دڵخۆش‌و‬ ‫به‌شێكیش هێشتا دڵنیانین له‌وه‌رگرتنی‌ ئه‌و‬ ‫موچه‌یه‌‪ ،‬مامۆستایانی‌ ناڕازیش له‌ئه‌گه‌ری‌‬ ‫نه‌هاتنی‌ موچه‌دا چاالكیه‌كانیان ده‌ست‬ ‫پێده‌كه‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫پاش ئه‌وه‌ی‌ سه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق داوای‌‬ ‫لیستی‌ مامۆس����تایان‌و فه‌رمانبه‌رانی‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌روه‌رده‌و ته‌ندروستی‌ كرد له‌‪2018-1-4‬ڕۆژی‌‬ ‫پێنج شه‌مه‌ نوێنه‌رانی‌ هه‌ردو وه‌زاره‌ت سه‌ردانی‌‬ ‫ش����اری‌ به‌غدادیان كردو له‌گه‌ڵ لیژنه‌ی‌ بااڵی‌‬ ‫وردبینی‌ ك����ردن له‌وه‌زاره‌تی‌ پالندانانی‌ عێراق‬ ‫كۆبونه‌وه‌ لیستی‌ ناوه‌كانیان به‌پێی‌ سیسته‌می‌‬ ‫بایۆمه‌تری‌‌و به‌موچه‌ی‌ ته‌واو بێ‌ پاش����ه‌كه‌وت‬ ‫پێشكه‌ش به‌سه‌رۆك‌و ئه‌ندامانی‌ لیژنه‌كه‌ كردو‬ ‫به‌ڵێنی‌ به‌رده‌وامی‌ كۆبونه‌وه‌كان‌و س����ه‌ردانی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان درا‪.‬‬ ‫هه‌واڵ����ی‌ هاتنی‌ موچه‌ له‌الی����ه‌ن به‌غداده‌وه‌‬ ‫مامۆس����تایانی‌ ب����رده‌وه‌ ناوه‌نده‌كانی‌ خوێندن‬ ‫تائه‌وه‌ی‌ ‪ 2018-1-15‬تاقیكردنه‌وه‌كانی‌ وه‌رزی‌‬ ‫یه‌كه‌می����ش كۆتایی‌ پێهات‪.‬عوس����مان عه‌بدواڵ‬ ‫گوڵپی‌‪ ،‬وه‌ك مامۆستایه‌كی‌ ناڕازیی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یاند "له‌گه‌ڵ كونسوڵی‌ ئه‌مه‌ریكی‌‌و یوئێن‬ ‫په‌یوه‌ندیم����ان هه‌ی����ه‌و تا ئێس����تا پێیان وایه‌‬ ‫كه‌ عه‌ب����ادی‌ موچه‌كه‌ ده‌نێرێ����ت ته‌نها چه‌ند‬ ‫رێكارێك����ی‌ هون����ه‌ری‌‌و كارگێڕی‌ م����اوه‌‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئێم����ه‌ی‌ مامۆس����تایان تا ئێس����تا چاوه‌ڕێین‬ ‫وله‌پش����ودائاماده‌كاری‌ ده‌كه‌ی����ن‌و له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫مامۆستایانی‌ شوێنه‌كانی‌ تریش كۆده‌بینه‌وه‌و‬

‫بڕیارده‌ده‌ین ئه‌گ����ه‌ر موچه‌ی‌ عه‌بادی‌ نه‌گات‌و‬ ‫ئ����ه‌م حكومه‌ته‌ ه����ه‌ر وابێ����ت چاالكیه‌كانمان‬ ‫ده‌س����ت پێ ده‌كه‌ینه‌وه‌ به‌وه‌ش خوێندن له‌م‬ ‫هه‌رێم����ه‌ له‌ڕوخ����ان نزیك ده‌بێت����ه‌وه‌و په‌كی‌‬ ‫ده‌كه‌وێت"‪.‬‬ ‫عوس����مان عه‌بدواڵ وتیشی‌ " هه‌رچه‌نده‌ زۆر‬ ‫مامۆس����تا ئێس����تاش هه‌ر بایكۆتیان كردوه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌ه����ۆی‌ تاقیكردنه‌وه‌ كانه‌وه‌ كه‌ كه‌متر‬ ‫مامۆس����تای‌ پێویس����ته‌ به‌قوتابخانه‌كان����ه‌وه‌‬ ‫دیار نیه‌ وه‌ ئیداره‌كانی����ش ئه‌وه‌یان نه‌كردوه‌‬ ‫بە‌كێشه‌"‪.‬‬ ‫عوس����مان عه‌بدواڵ وتیش����ی‌ "دابه‌شكردن‌و‬ ‫دابه‌ش����نه‌كردنی‌ موچ����ه‌ی‌ هه‌رێ����م هی����چ‬ ‫له‌بڕیاره‌كانمان ناگۆڕێت‪ ،‬چونكه‌ هیچ جێگه‌ی‌‬ ‫دڵخۆش����ی‌ نیه‌‪ ،‬بۆیه‌ له‌وه‌رزی‌ دووه‌م ده‌ست‬ ‫ده‌كه‌ین����ه‌وه‌ به‌ناڕه‌زایه‌تیه‌كانم����ان‌و پالن����ی‌‬ ‫تۆكمه‌ی‌ بۆ دائه‌نێین بۆئه‌وه‌ی‌ كه‌س نه‌توانێت‬ ‫به‌الڕێدا ببات‪ ،‬ته‌نها موچه‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌ ئێمه‌ی‌‬ ‫به‌هیواوه‌ هێش����تۆته‌وه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر ئه‌و هیوایه‌ش‬ ‫نه‌مێنێ����ت دۆخێك����ی‌ خراپ دروس����ت ده‌بێت‬ ‫به‌قازانجی‌ په‌روه‌رده‌ نیه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ هه‌واڵ����ی‌ ناردن����ی‌ موچ����ه‌ی‌‬ ‫مامۆستایان له‌الیه‌ن حكومه‌ته‌كه‌ی‌ عه‌بادییه‌وه‌‬ ‫زۆرترین كاردانه‌وه‌ی‌ مامۆستایانی‌ لێكه‌وته‌وه‌‬ ‫له‌س����ه‌ره‌تاڕۆژه‌كانی‌ س����اڵی‌ نوێ‌‪ ،‬به‌اڵم له‌م‬ ‫رۆژان����ه‌ی‌ دوایدا ده‌نگ����ۆی‌ نه‌ناردنی‌ موچه‌كه‌‬ ‫له‌هه‌مو شت زیاتر تاوتوێ‌ ده‌كرێت‌و حیزبه‌كان‬ ‫به‌هۆكار ده‌زانرێت له‌وباره‌یه‌وه‌ ئه‌و ئه‌ندامه‌ی‌‬ ‫مامۆس����تایانی‌ ناڕازیی‌ ده‌ڵێت "ئه‌م پارتانه‌ی‌‬ ‫كوردس����تان ئه‌وه‌نده‌ خراپ مامه‌ڵه‌یان كردوه‌‬ ‫هه‌مو شتێكیان لێده‌وه‌ش����ێته‌وه‌ به‌رژه‌وه‌ندی‌‬ ‫خه‌ڵك نه‌بێت‪ ،‬ئه‌وان له‌مپه‌ر ده‌خه‌نه‌ به‌رده‌م‬ ‫هه‌مو به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌ خه‌ڵك"‪.‬‬

‫رۆژو به‌روارێك ده‌س����ت نیش����ان نه‌كراوه‌ بۆ‬ ‫دابه‌شكردنی‌ موچه‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌‪ ،‬ئێمه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و لیژنه‌یه‌ دانیشتوین كه‌سه‌ردانی‌ به‌غدادیان‬ ‫كردوه‌و هه‌مو كارێكی‌ یاسایی‌‌و كارئاسانیان بۆ‬ ‫كراوه‌‪ ،‬تا ئێستا به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ فه‌رمی‌ باسی‌‬ ‫هیچ كۆس����پێكیش نه‌كراوه‌و ناوه‌كان نێردراوه‌‬ ‫بۆ به‌غداد چاوه‌ڕێی‌ ئ����ه‌و لیژنه‌یه‌ ده‌كه‌ن كه‌‬ ‫بێن بۆ كوردستان‌و وردبینی‌ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫جێگری‌ س����ه‌رۆكی‌ یه‌كێتی‌ مامۆس����تایانی‌‬ ‫كوردس����تان ب����اوه‌ڕی‌ وای����ه‌ ناردن����ی‌ موچه‌‬ ‫په‌یوه‌سته‌ به‌بڕیاری‌ سیاس����ییه‌وه‌ "ئه‌و كاره‌‬ ‫پێویس����تی‌ به‌بڕیارێكی‌ سیاس����ییه‌ له‌به‌غداد‬ ‫ئه‌گه‌ر هاتو به‌غداد گڵۆپی‌ سه‌وز هه‌ڵبكات بۆ‬ ‫لیژنه‌كه‌ به‌زوترین كات كاره‌كان ته‌واو ده‌بێت‪،‬‬ ‫نائومێدبون����ی‌ مامۆس����تایانیش له‌نه‌هاتن����ی‌‬ ‫موچه‌كانی����ان له‌وته‌كان����ی‌ عه‌بادییه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫هه‌مو سێش����ه‌مه‌یه‌ك جۆرێك لێ����دوان ده‌دات‬ ‫یاری‌ به‌هه‌س����تی‌ خه‌ڵك ده‌كات رۆژێك ده‌ڵێت‬ ‫پ����اره‌ ده‌نێ����رم رۆژێكی‌ تر ده‌ڵێت ن����ا‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫ئێمه‌ س����ه‌ربه‌حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستانین‬ ‫ده‌بێت خه‌مان بخوات یان ده‌بێت مفاوه‌زاتێكی‌‬ ‫راس����ته‌قینه‌ له‌گ����ه‌ڵ به‌غداد ب����كات بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫بگه‌ینه‌ ئه‌نجامێك وه‌گه‌رنا ئیش به‌و چاكسازییه‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬راس����ته‌ هه‌رێمی‌ كوردستانیش مافی‌‬ ‫الی‌ به‌غداده‌‪ ،‬به‌اڵم له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تانه‌وه‌‬ ‫داوای‌ مافه‌كانمان ده‌كه‌ین"‪.‬‬ ‫ئه‌حمه‌د گه‌رمیانی‌ سه‌ردانی‌ ئه‌و دونوێنه‌ره‌ی‌‬ ‫‪171،750‬مامۆس����تاو فه‌رمانبه‌ری‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ چاوه‌ڕێی‌ گه‌یش����تنی‌ موچه‌كانیان وه‌زاره‌تی‌ پ����ه‌روه‌رده‌و ته‌ندروس����تی‌ له‌‪-1-4‬‬ ‫ك����ه‌ ‪151،600‬ملی����ار دین����اره‌‪ ،‬مامۆس����تایان ‪‌2018‬و كۆبونه‌وه‌ی‌ وه‌زاره‌تی‌ ناوخۆی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫زیات����ر له‌به‌روارێكیان ده‌س����ت نیش����انكردوه‌ عێراق له‌به‌رواری‌ ‪2018-1-13‬بە‌هه‌نگاوی‌ باش‬ ‫بۆ گه‌ش����یتنی‌ موچه‌كانیان‪ ،‬ب����ه‌اڵم جێگری‌ داده‌نێت "به‌اڵم قس����ه‌كانی‌ عه‌ب����ادی‌ خه‌ڵك‬ ‫سه‌رۆكی‌ یه‌كێتی‌ مامۆس����تایانی‌ كوردستان‪ ،‬نائومێ����د ده‌كات‌و قس����ه‌یه‌كی‌ دڵخۆش����كه‌ر‬ ‫ئه‌حمه‌د گه‌رمیان����ی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یاند "هیچ ناكات"‪.‬‬

‫عه‌بادی هه‌مو‬ ‫سێشه‌مه‌یه‌ك جۆرێك‬ ‫لێدوان ده‌دات‌و یاری‬ ‫به‌هه‌ستی‌ خه‌ڵك‬ ‫ده‌كات‪ ،‬رۆژێك ده‌ڵێت‬ ‫پاره‌ ده‌نێرم‌و رۆژێكی‌‬ ‫تر ده‌ڵێت نا‬

‫"په‌روه‌رده‌ ‌ی تایبه‌ت به‌ده‌ست گرفت ‌ی كه‌می‌ مامۆستاو‌ه ده‌ناڵێنێت"‬

‫"ئه‌م قه‌یرانه‌ ئابووریه‌ دروستكراوه‌‪ ،‬كاریگه‌ریه‌كی‌ زۆر سه‌ختی‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئه‌و توێژه‌ دروست كردووه‌‪ ،‬چونكه‌ئه‌وان پێویستی‌‌و داواكارییان زۆره‌"‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌‬ ‫خوێندنی‌ مندااڵنی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت‬ ‫له‌چوارچێوه‌ی‌ سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌دا‬ ‫روبه‌ڕوی‌ چه‌ندین كێشه‌ بۆته‌وه‌و به‌ڕێوبه‌ری‌‬ ‫فێركردنی‌ نائاسایی‌ ده‌ڵێت "ئه‌و كه‌سانه‌ی‌‬ ‫راهێنراون رێژه‌یان زۆر زۆر كه‌مه‌ وامان‬ ‫لێهاتوه‌ گه‌ر فه‌رمانبه‌رێك بڕوانامه‌ی‌ پۆلی‌‬ ‫شه‌ش یان نۆیه‌می‌ بنه‌ڕه‌تی‌ هه‌بێت را‬ ‫بهێنرێت تا بتوانێت له‌گه‌ڵ ئه‌و مندااڵنه‌‬ ‫هه‌ڵسوكه‌وت بكات"‪.‬‬ ‫نه‌ب����ه‌ز هه‌ورام����ی‌‪ ،‬توێ����ژه‌ری‌ ده‌رون����ی‌‌و‬ ‫راهێن����ه‌ر له‌پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ تایب����ه‌ت له‌ب����اره‌ی‌‬ ‫كێش����ه‌و گرفته‌كانیانه‌وه‌ بۆ ئاوێنه‌ دواو وتی‌‬ ‫"پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ تایب����ه‌ت له‌چوارچێ����وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫سیستمه‌ په‌روه‌رده‌ییه‌ پڕ له‌كێشه‌یه‌‪ ،‬بێگومان‬ ‫كێش����ه‌ی‌ زیاتر رووی‌ تێده‌كات‪ ،‬ئێستا بڕینی‌‬ ‫موچه‌ی‌ مامۆس����تایان كه‌ خه‌ریكه‌ سێ‌ ساڵ‬ ‫ته‌واو ده‌كات گه‌وره‌ترین كاریگه‌ریی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫به‌رنامه‌كه‌ هه‌ی����ه‌‪ ،‬چونكه‌ كارك����ردن له‌گه‌ڵ‬ ‫قوتابیانی‌ خاوه‌ن پێداویس����تی‌ تایبه‌ت‪ ،‬كاتی‌‬ ‫ته‌واو‌و وزه‌ی‌ باشی‌ ده‌وێ‌‪ .‬مامۆستاوچاودێرانی‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت له‌به‌ر گه‌وره‌یی‌‌و گرنگیی‌‬ ‫ئه‌ركه‌كه‌یان‪ ،‬شایسته‌ی‌ ئه‌وه‌ بوون ده‌رماڵه‌ی‬ ‫تایبه‌تیان هه‌بوایه‌‪ ،‬چه‌ندجار به‌ڵێنی‌ ئه‌مه‌ش‬ ‫درا‪ ،‬به‌اڵم وه‌ك زۆر به‌ڵێنی‌ دی‌ نه‌برایه‌ سه‌ر‪ ،‬كه‌‬ ‫ئه‌وه‌یان بۆ نه‌كراوه‌و مووچه‌شیان بڕاوه‌ له‌به‌ر‬ ‫كێش����ه‌ی‌ ژیانیان بێگومان ئاسان نیه‌ بتوانن‬ ‫ئه‌رك����ی‌ خۆیان جێبه‌جێ‌ بكه‌ن‪ ،‬كێش����ه‌یه‌كی‌‬ ‫دیك����ه‌ پێوه‌ندیی‌ بە‌قوتابیه‌كان����ه‌وه‌ هه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫وه‌ك خاوه‌ن پێداویستی‌ تایبه‌ت له‌موچه‌كه‌یان‬ ‫ب����ڕاوه‌‪ ،‬هه‌رچه‌نده‌ ئه‌وه‌ی‌ ئ����ه‌وان مووچه‌ نیه‌‬ ‫هاوكارییه‌‪ ،‬ده‌بوو به‌ر بڕین نه‌كه‌وتایه‌"‪.‬‬ ‫نه‌ب����ه‌ز كه‌مال كه‌ ه����اوكات باوكی‌ كوڕێكی‌‬ ‫ئۆتیزم����ه‌ به‌رده‌وام بو له‌س����ه‌ر باس����كردنی‌‬ ‫كێش����ه‌كانیان وتی‌ "ئ����ه‌م قه‌یران����ه‌ ئابووریه‌‬ ‫دروس����تكراوه‌‪ ،‬كاریگه‌ریه‌ك����ی‌ زۆر س����ه‌ختی‌‬ ‫له‌س����ه‌ر ئه‌و توێژه‌ دروس����ت كردووه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫وه‌ك پێویست له‌ماڵه‌وه‌ خزمه‌ت ناكرێن‌و ئه‌وان‬ ‫پێویستی‌‌و داواكارییان زۆره‌ خێزانیش ناتوانێ‌‬ ‫بۆیان جێبه‌ج����ێ‌ بكات ئه‌گه‌ر بۆیان جێبه‌جێ‌‬ ‫بكرێت‪ ،‬باری‌ ده‌روونییان باشتره‌‪ ،‬ئاماده‌ییان‬ ‫بۆ خوێندن زیات����ره‌‪ .‬جگه‌له‌وه‌ی‌ خراپی‌ باری‌‬ ‫دارایی‌‪ ،‬كێش����ه‌ی‌ ده‌روونیی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تیش بۆ‬

‫خێزان دروس����ت ده‌كات‪ ،‬بە‌تایبه‌ت خێزانێك تایبه‌ت له‌زانكۆ كراوه‌ته‌وه‌ كه‌ ئه‌وانیش هێشتا‬ ‫ئه‌ندام����ی‌ خاوه‌نپێداویس����تی‌ تایبه‌ت����ی‌ تێدا دوس����اڵیان ماوه‌ ده‌ربچ����ن‪ ،‬هه‌روه‌ها نه‌بون ‌‬ ‫ی‬ ‫بێ‌‪ ،‬كاریگه‌ری‌ ئه‌و كێش����انه‌ش راسته‌وخۆوه‌ ژوری‌ س����ه‌رچاوه‌كان ك����ه‌ گه‌ر بۆی����ان دابین‬ ‫به‌وان����ه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێ‌‪ ،‬هه‌وروه‌ه����ا به‌رده‌وام بكرێ����ت ئه‌وه‌ كار ئاس����انی‌ ده‌بێ����ت‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پێویس����تیان به‌دكتۆر‌و ده‌رم����ان هه‌یه‌ كه‌ له‌م ئ����ه‌و مندااڵنه‌ ناتوانن پێنج وانه‌ی‌ س����ه‌ره‌كی‌‬ ‫دۆخ����ه‌دا بە‌خێ����زان ناكرێ‌‌و له‌چاره‌س����ه‌ریش له‌پۆله‌كاندا بخوێنن له‌گه‌ڵ مندااڵنی‌ ئاس����ایی‌‪،‬‬ ‫ی خراپی‌ هه‌یه‌ له‌س����ه‌ر بۆیه‌ پێویس����ته‌ رۆژی‌ دو وانه‌ وه‌ك مامۆستای‌‬ ‫داببڕێ����ن‪ ،‬كاریگه‌ری���� ‌‬ ‫تایبه‌ت له‌و ژوره‌دا بخوێنن‌و له‌وانه‌كانی‌ تریشدا‬ ‫خوێندنیان"‪.‬‬ ‫نه‌به‌ز كه‌م����ال به‌پێویس����تی‌ ده‌زانێت "ئه‌م تێكه‌ڵی‌ خوێندكاره‌كان بكرێنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و سه‌رپه‌رش����تیاره‌ی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت‬ ‫پرۆسه‌یه‌ به‌گش����تیی‌‪ ،‬ساڵ به‌ساڵ به‌ره‌وپێش‬ ‫ببرای����ه‌‪ ،‬خولی‌ ب����ه‌رده‌وام بۆ مامۆس����تایان‌و هیواخ����وازه‌ "له‌ هه‌م����و قوتابخانه‌یه‌ك ژورێك‬ ‫مامۆس����تای‌ هه‌بێت بۆ ئه‌وه‌ی‌ منداڵی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت‬ ‫چاودێ����ران بكرایه‌ت����ه‌وه‌و‬ ‫دیك����ه‌ بهاتنایه‌ت����ه‌ نێو به‌رنامه‌ك����ه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم ك����ه‌ له‌گه‌ڵ مندااڵنی‌ ئاس����ایی‌ ناتوانن فێرببن‬ ‫بە‌پێچه‌وانه‌وه‌ مامۆس����تاكانمان كه‌م ده‌بنه‌وه‌‪ ،‬ببرێنه‌ ئ����ه‌و ژوره‌وه‌و فێربكرێ����ن‪ ،‬مه‌رج نیه‌‬ ‫به‌اڵم قوتابیه‌كانمان زیاد ده‌كه‌ن ئه‌مه‌ش وه‌ها ژوره‌كان وه‌ك ئه‌و دوسه‌نته‌ره‌بێت كه‌ دروست‬ ‫ده‌كات فریا نه‌ك����ه‌ون به‌ته‌واویی‌ كار له‌گه‌ڵ ك����راوه‌و پاره‌یه‌كی‌ زۆری‌ بۆ خ����ه‌رج كراو بۆ‬ ‫قوتابیه‌كان����دا بكه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ه����ا له‌قوتابخانه‌‌و ئه‌زم����ون دانرا‪ ،‬به‌ڵكو ژورێكی‌ ئاس����ایی‌ بێت‬ ‫ژووری‌ س����ه‌رچاوه‌كان‪ ،‬به‌رده‌وام پێداویستیان هه‌ندێ‌ پێویستی‌ تێدا بێت"‪.‬‬ ‫ئیبراهی����م عه‌بدواڵ‪ ،‬به‌ڕێوب����ه‌ری‌ فێركردنی‌‬ ‫هه‌ی����ه‌‪ ،‬ئه‌م����ه‌ش له‌ئێس����تادا به‌یه‌كجاری����ی‌‬ ‫نائاسایی‌ له‌به‌ڕێوبه‌رایه‌تی‌ گشتی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫راگیراوه‌"‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و راهێنه‌ره‌ی‌ په‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت هه‌وڵی‌ س����لێمانی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ راگه‌یان����د "ئه‌و مندااڵنه‌‬ ‫مامۆس����تایان‌و سه‌رپه‌رش����تیاران‌و هه‌ندێ����ك هه‌مان مامۆستای‌ ئاسایی‌ وانه‌یان پێده‌ڵێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌ڕێوب����ه‌رو چه‌ند به‌رپرس����ێكی‌ په‌روه‌رده‌یی‌ به‌اڵم له‌ته‌نیشتیان مامۆستای‌ یاریده‌ده‌ر یان‬ ‫به‌ه����ۆكاری‌ به‌رده‌وام����ی‌ به‌رنامه‌كه‌ ده‌زانێت‌و فه‌رمانبه‌ر هه‌یه‌ كه‌ زۆربه‌یان راهێنراون‌و رێژه‌یان‬ ‫وتی‌ " به‌اڵم ئه‌مه‌ تاس����ه‌ر به‌رگه‌گرتنی‌ ئاسان زۆر زۆر كه‌مه‌ وامان لێهاتوه‌ گه‌ر فه‌رمانبه‌رێك‬ ‫نیه‌‪ ،‬هیوادارم نه‌هێڵرێت په‌روه‌رده‌یی‌ تایبه‌ت بڕوانامه‌ی‌ پۆلی‌ ش����ه‌ش یان نۆیه‌می‌ بنه‌ڕه‌تی‌‬ ‫كه‌ ده‌س����كه‌وتێكی‌ باش����ی‌ په‌روه‌رده‌ییی‌ بو هه‌بێ����ت رابهێنرێت تا بتوانێ����ت له‌گه‌ڵ ئه‌و‬ ‫مندااڵنه‌ هه‌ڵسوكه‌وت بكات‪ ،‬چونكه‌ به‌رده‌وام‬ ‫له‌سااڵنی‌ رابردوودا‪ ،‬په‌كی‌ بكه‌وێ‌"‪.‬‬ ‫ئه‌و مندااڵنه‌ی‌ كه‌ كه‌م‌و كورتیه‌كی‌ مێشكی‌ رێ����ژه‌ی‌ ئه‌م مندااڵن����ه‌ له‌زیادبون����دان‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫یان ئاخاوتنیان هه‌یه‌ یان به‌شێكی‌ جه‌سته‌یان ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌ وه‌ك مامۆس����تا یان چاودێری‌‬ ‫نیه‌ یا گه‌ش����ه‌یان كه‌م����ه‌ وه‌ك كورته‌ بااڵ یان پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت����ن زۆر زۆر كه‌من له‌هه‌مو‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ ف����ره‌ جوڵه‌یان هه‌یه‌ یان نابینان یان پارێ����زگای‌ س����لێمانی‌ ناگاته‌ س����ه‌د راهێنراو‬ ‫ده‌ستی‌ یان قاچی‌ نیه‌ هه‌مو ئه‌وانه‌ په‌روه‌رده‌ی‌ كه‌سیش نایه‌ت كه‌ خۆبه‌خشانه‌ خزمه‌ت بكات‬ ‫تایبه‌ت ده‌یان گرێته‌وه‌و له‌ناو خوێندنگا كاندا وه‌ك ئه‌وانه‌ی‌ ئێس����تاو هی����چ ده‌عمێكیش نیه‌‬ ‫چه‌ندی����ن جاری����ش داوای‌ ده‌رماڵه‌یه‌كمان بۆ‬ ‫له‌گه‌ڵ خوێندكارانی‌ ئاسایی‌ ده‌خوێنن‪.‬‬ ‫س����وهه‌یل ئه‌حم����ه‌د‪ ،‬سه‌رپه‌رش����تیاری‌ ك����ردون‪ ،‬به‌اڵم تا ئێس����تا هیچیان بۆ نه‌كراوه‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ تایب����ه‌ت به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند بۆیه‌ كه‌س روی‌ تێناكات‪ ،‬تازه‌ له‌زانكۆ به‌شی‬ ‫"هه‌رچه‌ن����د‌ه په‌روه‌رده‌ی‌ تایب����ه‌ت به‌پێی‌ ئه‌و په‌روه‌رده‌ی‌ تایبه‌ت كراوه‌ته‌وه‌‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ی‌ تا‬ ‫رێنماییانه‌ی‌ كه‌جێبه‌جێی‌ ده‌كه‌ین پێشكه‌وتنی‌ ئێستا كه‌سێكمان نیه‌ تایبه‌تمه‌ندی‌ په‌روه‌رده‌ی‌‬ ‫زۆری‌ به‌خۆوه‌ دیوه‌ له‌چاو ساڵی‌ رابردو‪ ،‬به‌اڵم تایبه‌ت بێت بۆ ئه‌و مه‌به‌سته‌‪ ،‬جگه‌له‌ڕاهێنراو‬ ‫نه‌بونی‌ مامۆس����تا گرفتێكی‌ گه‌وره‌یه‌ به‌هۆی‌ یان یه‌كێك كه‌ خۆی‌ داوابكات"‪.‬‬ ‫چه‌ند سه‌نته‌رێكی‌ پێش وه‌خته‌ بۆ مندااڵنی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پێ����ش تر كۆلێژێك����ی‌ تایبه‌ت نه‌بوه‌‪،‬‬ ‫ی ئێمه‌ پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ تایب����ه‌ت هه‌ی����ه‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫بۆیه‌ مامۆس����تا نه‌بوه‌ تا به‌و ش����ێوازه‌ ‌‬ ‫ده‌مانه‌وێت وانه‌ بڵێته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم خۆش به‌ختانه‌ فێركردنی‌ نائاس����ایی‌ له‌وباره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت "بۆ‬ ‫له‌م دوس����اڵه‌ی‌ دوایدا به‌ش����ی‌ پ����ه‌روه‌رده‌ی‌ هه‌ر حاڵه‌تێكی‌ فره‌جوڵه‌یی‌‌و ئۆتیزم‌و داون یان‬

‫هه‌ر حاڵه‌تێكی‌ ترله‌ ناو ئاماده‌یی‌ پیشه‌سازی‌‌و‬ ‫له‌ئه‌می����ن زه‌كی‌ ب����ه‌گ‌و له‌چه‌مچه‌ماڵو رانیه‌و‬ ‫قه‌اڵدزێ‌و پش����ده‌ر سه‌نته‌رمان هه‌یه‌ بۆئه‌وه‌ی‌‬ ‫راهێنان به‌و مندااڵنه‌ بكرێت‌و هه‌روه‌ها دایك‌و‬ ‫باوكیان فێرده‌كرێت تا بتوانن باش ره‌فتاریان‬ ‫له‌گه‌ڵ بكه‌ن"‪.‬‬ ‫له‌به‌شێك له‌قوتابخانه‌كانی‌ وه‌ك سه‌رشه‌قام‌و‬ ‫شاكارو چیا ژوری‌ سه‌رچاوه‌ هه‌یه‌ كه‌ تایبه‌ته‌‬ ‫به‌ومندااڵنه‌ " هه‌وڵده‌ده‌ین له‌مه‌والنا خالیدیش‬ ‫بیكه‌ینه‌وه‌ كه‌ هۆی‌ فێركاری‌‌و مامۆستای‌ تێدایه‌‬ ‫بۆ ئه‌و مندااڵنه‌ی‌ كه‌ حاڵه‌تیان زۆر زۆر قورسه‌‬ ‫له‌و ژوره‌ به‌ته‌نیا وانه‌یان پێده‌وترێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن����ده‌ نازانرێ����ت ژم����اره‌ی‌ مندااڵنی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی����ی‌ تایبه‌ت چه‌ن����ده‌ به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هێش����تا له‌قوتابخانه‌كان����ه‌وه‌ ئام����اره‌كان‬ ‫نه‌گه‌یش����تونه‌ته‌وه‌ ئه‌و به‌ڕێوبه‌رایه‌تیه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بە‌وته‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ره‌ك����ه‌ رێژه‌كه‌یان به‌رده‌وام‬ ‫له‌زیادبوندایه‌‪.‬‬

‫به‌رده‌وام رێژ‌هی‌ ئه‌م‬ ‫مندااڵنه‌ له‌زیادبوندا ‌ن‬ ‫ی‬ ‫به‌اڵم ئه‌و كه‌سانه‌ ‌‬ ‫وه‌ك مامۆستا یان‬ ‫ی‬ ‫چاودێری‌ په‌روه‌رده‌ ‌‬ ‫تایبه‌تن زۆر زۆر كه‌من‬ ‫ی‬ ‫له‌هه‌مو پارێزگا ‌‬ ‫سلێمانی‌ ناگات ‌ه سه‌د‬ ‫راهێنراو كه‌سیش‬ ‫نایه‌ت كه‌ خۆبه‌خشان ‌ه‬ ‫خزمه‌ت بكات‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫سیستەمی‬ ‫خوێندن‌و پەروەردەو‬ ‫بەرژەوەندی گشتی‬ ‫سروە نوری ئەزیز‬

‫پەروەردەکردنی مناڵ لەالی���ەن دایکوباوکەوەو‬ ‫پەروەردەوفێرکردنی مناڵ لەسیستمی پەروەردەو‬ ‫فێرکردندا پرۆس���ەیە‪ .‬واتە کارک���ردن بۆ ئەوەی‬ ‫من���اڵ ل���ەدوارۆژدا ببێت���ە تاکێکی س���ەربەخۆو‬ ‫خ���اوەن هەڵویس���تو رەخنەگر لە‌هەم���ان کاتدا‬ ‫هاواڵتیەک���ی بەرهەمهێن���ەر‌و نیش���تمانپەروەر‬ ‫پرۆس���ەیەکە لە‌س���اوایەتیەوە‌و لە‌باخچ���ەی‬ ‫ساوایانەوە دەستپێدەکات‪ .‬شێوازی مامەڵەکردنی‬ ‫دایکوباوک‌و بیربۆچوون���ی دایکوباوک کاریگەری‬ ‫راستەوخۆ لەسەر خەس���ڵەتی مناڵ وەک تاکێک‬ ‫بەجێدێڵێ���ت‪ .‬سیس���تەمی پ���ەروەردەی واڵتیش‬ ‫یا تەواوکەری پ���ەروەردەی دایکوباوکە‌و بۆ یەک‬ ‫ئامان���ج پێکەوە کاردەکەن ی���ا دایکوباوک متمانە‬ ‫بە‌سیستەمەکە ناکات‌و مناڵ دەکەوێتە نێوان دوو‬ ‫ش���ێوازی جیاوازەوە‪ .‬لەم کاتەشدا باجی ئەو دوو‬ ‫بۆچوونە جیاوازە بە‌پل���ەی یەکەم مناڵ‌و بە‌پلەی‬ ‫دووەم کۆمەڵگە دەیدات‪.‬‬ ‫بە‌شێوەیەکی گشتی دایکوباوکی سویدی بڕوایان‬ ‫بە‌سیس���تمی پەروەردەوفێرکردن���ی واڵتی خۆیان‬ ‫هەی���ە‪ .‬بە‌بەردەوام م���اڵ‌و قوتابخان���ە هاوکاری‬ ‫یەکت���رن لە‌پەروەردە‌و پێگەیاندنی مناڵ‌و قوتابی‪.‬‬ ‫هەردوو ال بۆ هەمان ئامانج کاردەکەن‪.‬‬ ‫یەکێک لە‌کۆڵەک���ە بنەڕەتیەکانی سیس���تەمی‬ ‫پەروەردەی س���وید‪ ،‬چارەس���ەرکردنی کێش���ەو‬ ‫ناکۆکیە بە‌ڕێگای ئاشتی‌و دیالۆگ‪ .‬مناڵ لە‌باخچەوە‬ ‫فێردەکرێ���ت کە بیروبۆچوونی خ���ۆی بە‌ئازادی‌و‬ ‫بە‌وشە دەرببرێت‌و قسە بکات‪ .‬بۆ نموونە لە‌کاتی‬ ‫یاریکردندا لە‌باخچەی ساوایان‪ ،‬کاتێک مناڵ لەسەر‬ ‫ش���تی یاریکردن ناکۆک دەبن‪ ،‬هان���ی مناڵەکان‬ ‫دەدرێت کە رێکبک���ەون‌و پێکەوەیاریبکەن‪ .‬مناڵ‬ ‫بە‌دڵشکاوی بەجێناهێڵرێت‪ .‬لە‌قوتابخانەش هەمیشە‬ ‫رێگای گفتوگۆ بۆ چارەسەر دەدۆزرێتەوە‪ .‬بە‌بڕوای‬ ‫ئەوەی کە هەمیش���ە "توندوتیژی‪ ،‬توندوتیژی پێ‬ ‫لەدایکدەبێ���ت"‪ ،‬لە‌هەموو قۆناغەکانی خوێندن دا‬ ‫کاردەکرێت‪.‬‬ ‫ل���ە قوتابخانەیەک���ی ئامادەیی لە‌س���تۆکهۆڵم‬ ‫مامۆس���تام‪ .‬قوتابیانی پۆلی دوو‌و سێی ئامادەیی‬ ‫بەش���ی زانس���تی کۆم���ەڵ ( بەرامب���ەر وێژەیی‬ ‫لە‌کوردس���تان)‌و بەش���ی ئیکۆنۆم���ی‪ ،‬س���ااڵنە‬ ‫پرۆژەیەکی���ان‪ ،‬تایب���ەت بە‌کۆمەڵ���ەی نەت���ەوە‬ ‫یەکگرت���وەکان لە‌وان���ەی زانس���تی کۆم���ەڵ دا‬ ‫هەیە‪ .‬لەم پرۆژەیەدا لە‌س���ەر چۆنێتی نوس���ینی‬ ‫"ڕەشنوسێک‪ ،‬دەسنوس���ێک" بۆ چارەسەرکردنی‬ ‫کێش���ەیەک ی���ا ناکۆکیەکیەک���ی نێودەوڵەت���ی‬ ‫لە‌ئەمرۆدا‪ ،‬کاردەکەن‪ .‬بۆ نموونە پێش���نیازەکانی‬ ‫ئەمساڵیان دەربارەی شەڕی سوریا‌و پرسی چەکی‬ ‫ئەتۆم���ی کۆریای باکوور‌و کێش���ەی فەلەس���تین‬ ‫ب���وو‪ .‬قوتابی���ەکان بە‌س���ەر گروپی جی���اوازدا‬ ‫دابەشدەکرێن‌و هەر گروپەی نوێنەری دەوڵەتێکی‬ ‫ئەندامی کۆمەڵەی نەتەوە یەکگرتوەکانە‪ .‬رۆژانە‪،‬‬ ‫لە‌کاتی وانەی زانس���تی کۆمەڵ دا قوتابیەکان بۆ‬ ‫رۆژی "کۆبونەوەی گشتی" خۆیان ئامادەدەکەن‪.‬‬ ‫دەبێت بە‌شێوەیەک خۆیان ئامادە بکەن کە وەک‬ ‫نوێنەری واڵتی خۆیان پێش���نیازەکەیان زۆرینەی‬ ‫دەنگی دەوڵەتانی ئەندام بەدەستبهێنێت‪.‬‬ ‫کۆتای���ی پرۆژەک���ەش بە‌کۆبونەوەی گش���تی‬ ‫ئەندامانی ‪ UN‬دێت‪ .‬نوێن���ەری هەموو واڵتانی‬ ‫ئەندام ئام���ادەی کۆبونەوەکەن‪ .‬ئەو "واڵتانەی"‬ ‫کە پێش���نیازیان خستۆتە بەردەم "سەرۆکایەتی"‬ ‫‪ UN‬گفتوگۆدەک���ەن‌و هەوڵ���دەدەن کە واڵتانی‬ ‫ئەندام الیەنگریان بن‌و دەنگ بە‌پێش���نیازەکەیان‬ ‫بدەن‪ .‬قوتابی���ەکان لە‌کۆبون���ەوە داخراوەکانی‬ ‫پێش کۆبونەوەی گش���تی‪ ،‬بیروبۆچوونی خۆیان‬ ‫دەردەب���ڕن‌و هەوڵ���دەدەن لە‌ڕێ���گای وتووێ���ژ‌و‬ ‫گفتوگ���ۆوە چارەس���ەر ب���ۆ کێش���ە دژوارەکان‬ ‫بدۆزن���ەوە‪ .‬قوتابیەکان لەس���ەر مێزی گفتوگۆ‪،‬‬ ‫لە‌کۆبونەوەیەکی هێمن‌و هاوڕێیانەدا قسەی خۆیان‬ ‫دەکەن‌و هەوڵ���دەدەن بۆ بە‌ڕێگای وتووێژ الیەنگر‬ ‫بۆ پێشنیازەکانیان بدۆزنەوە‪.‬‬ ‫س���اڵی ‪ ١٩٣٩‬دەوڵەت���ی س���وید بە‌ئامانج���ی‬ ‫پاراس���تنی واڵت لە‌ئاگری شەری دوومی جیهان‌و‬ ‫ترسی لە‌یەکێتی س���ۆڤیەت‪ ،‬کە هەر لەو ساڵەدا‬ ‫فینلەن���دای داگیرکرد‪ ،‬حکومەتێکی نیش���تمانی‬ ‫پێکهێنا‪ .‬ئەم حکومەتە لە‌چوار پارتی س���ەرەکی‬ ‫پێکهاتب���وو‪ .‬بە‌هەبوون���ی جی���اوازی ئایدۆلۆجی‬ ‫وبیروبۆچوون���ەوە‪ ،‬پێک���ەوە ب���ۆ ی���ەک ئامانج‬ ‫واڵتیان بەڕێوەدەبرد‪ .‬ئامانجی���ش پەیرەوکردنی‬ ‫سیاسەتێکی بێالیەن‌و پاراس���تنی واڵت لە‌ئاگری‬ ‫ش���ەڕ بوو‪ .‬سیاس���ەتی پارت���ە بەش���دارەکانی‬ ‫حکومەت���ی نیش���تمانی هاوکاریکردنی یەکتر بوو‬ ‫بۆ بەرژەوەندی گش���تی ن���ەک دژایەتی یەکتر بۆ‬ ‫بەرژەوەندی خۆیی‪ .‬حکومەتی نیش���تمانی سوید‬ ‫لە‌ساڵی ‪ ١٩٣٩‬تا ساڵی ‪ ١٩٤٥‬بەردەوام بو‪.‬‬ ‫پەیام���ی پرۆژەکەی قوتابیان���ی قوتابخانەکەی‬ ‫ئێمەش ئاش���کرابوو "هاوکاری کردنی یەکتر بوو‬ ‫بۆ بەرژەوەندی گش���تی‪ ،‬نەک دژایەتی یەکتر بۆ‬ ‫بەرژەوەندی خۆیی"‪.‬‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫لیستەکەی دکتۆر بەرهەم‌و هەندێک وردە تێبینی‬ ‫ئەحمەد محەمەد ئاباڵخی‬ ‫ن���اوی دکت���ۆر بەرهەم تا س���اڵی ‪‌2001‬و‬ ‫گەڕان���ەوەی لە‌ئەمریکاوە بۆ کوردس���تان‌و‬ ‫بون���ی بە‌س���ەرۆکی ئەنجومەن���ی وەزیرانی‬ ‫ئی���دارەی ژێر دەس���ەاڵتی یەکێتی‌‪ ،‬ناوێکی‬ ‫دی���ار نەبو‪ ،‬نە لەن���او یەکێتی نیش���تمانی‬ ‫کوردس���تان‌و نە لە‌ن���او خەڵکی تریش���دا‌‪،‬‬ ‫بەاڵم دوای بوونی بە‌س���ەرۆکی ئەنجومەنی‬ ‫وەزیرانی ئی���دارەی س���لێمانی لە‌کاتی دوو‬ ‫ئدارەیی حکومەتی هەرێمدا‌‪ ،‬س���یڤیەکی باڵو‬ ‫کرایەوە‌و لەو س���یڤیەدا باس لەوە کرابو کە‬ ‫لە‌ڕیزی ریکخس���تنەکانی یەکێتی نیشتمانیدا‬ ‫بوە کاتێک کە خوێن���دکاری ئامادەیی بوەو‬ ‫تەنان���ەت بۆ تاقیکردنەوەی کۆتایی س���اڵی‬ ‫خوێندنی ئامادەیی بە‌بەندی براوە بۆ هۆڵی‬ ‫تاقیکردن���ەوەکان‌‪ ،‬زیرەکانە ئ���ەو قۆناغەی‬ ‫بڕییوەو دوای بەربونیش���ی چۆتە ئەمریکاو‬ ‫لەوێ���وە بەردەوام ب���وە ه���ەم لەخوێندن‌و‬ ‫هەم لەڕیکخس���تنەکانی یەکێتی نیش���تمانی‬ ‫کوردس���تان لەئەمریکا (کە ئ���ەم زانیاریانە‬ ‫یەکێتیەکان خۆیان ئەتوانن تاوتوێی راستی‌و‬ ‫دروس���تی بکەن‌و لەڕاگەیاندن���ی خۆیانەوە‬ ‫وتراوە)‪ ،‬بەاڵم ئەوەی کە جێگەی س���ەرنجە‬ ‫کارکردنی لەو ریکخس���تنەدا ک���ە وەک وتم‬ ‫ناوێکی دیار نەبو وەک کادرێکی بااڵش دیار‬ ‫نەبو نەیئەکردە خاوەنی ئەو پۆستانە چ وەک‬ ‫سەرۆکی ئەنجومەنی وەزیران‌و چ وەک ئەندامی‬ ‫مەکتەبی سیاس���ی ئەو حیزب���ەو دواتریش‬ ‫جێگری سکرتێری گشتی‌‪ ،‬بەڵکو لەبەر ئەوە‬ ‫الی رەوانش���اد مام جەالل دوو هۆکار هەبون‬ ‫بۆ بەرزکردنەوەو هێنانە پێش���ەوەی دکتۆر‬ ‫بەره���ەم یەکەمیان خۆشەویس���ت بو الی‌و‬ ‫هەروەها بەکەس���ێکی زیرەک‌و دبلۆماس���ی‌و‬ ‫زمانزانی ئەزانی‌‪،‬دوەمیش���یان بۆ وەستاندنی‬ ‫هەژمونو بااڵدەس���تیی کۆس���رەت رەسول‌و‬ ‫نەوشیروان مستەفا کە لە‌الیەک هەر یەکەیان‬ ‫ئەیویست پێگەی خۆی لە‌ناو یەکێتیدا بەهێز‬ ‫بکات‌و لە‌نێوانیشیاندا کێبڕکێ هەبو‌‪ ،‬تەنانەت‬ ‫نەوشیروان مستەفا رازی نەبو کە کۆسرەت‬ ‫رەس���ول بکرێ���ت بە‌س���ەرۆکی ئەنجومەنی‬ ‫وەزیران کات���ی دوئیدارەیی‌و ئەوەبو لە‌کاتی‬ ‫خۆیدا نەوشیروان رەخنەی توندی لە‌ئیدارەی‬ ‫کۆسرەت رەسول گرتو لە‌نوسینێکیدا باڵوی‬ ‫کردەوە‌و کۆسرەت رەسولیش لە‌ڕۆژنامەیەکدا‬ ‫وەاڵمی دای���ەوە‌‪ ،‬لە‌بەر ئەو دوو هۆکارە مام‬ ‫جەالل دکت���ۆر بەرهەمی هێنای���ەوە‌و بەدەر‬ ‫لە‌پرەنسیپە حیزبیەکان تەزکیەی کرد بۆ ئەو‬ ‫پۆس���تانە‌‪ ،‬دەنا دکتۆر بەرهەم هەڵبژاردەی‬

‫هیچ کۆنگرەیەک���ی یەکێتی نەبوە‌‪ ،‬تەنانەت‬ ‫کات���ی وەرگرتن���ی ئ���ەو پۆس���تانەش الی‬ ‫هەندێ���ک لە‌ئەندامانی س���ەرکردایەتی تری‬ ‫یەکێتی جێگەی ناڕەزایی بوە‌‪ ،‬ئەس���تیرەی‬ ‫دکت���ۆر بەره���ەم بە‌گەش���اوەیی‌و ب���ەرزی‬ ‫بە‌دڕێژای���ی مان���ەوەی مام ج���ەالل مایەوە‌‪،‬‬ ‫بەاڵم دوای نەخۆش���کەوتنی مام جەالل ئەو‬ ‫ئەستێرەیە وردە وردە بەرەو کزبون رۆشت‌و‬ ‫بەرهەڵس���تکارانی دکتۆر بەرهەم دەرکەوتن‌‪،‬‬ ‫هۆکارەکەش���ی ئەم چەن���د خاڵەی خوارەوە‬ ‫بون‪:‬‬ ‫‪-1‬پشتو پەناکەی کە مام جەالل بو نەماو‬ ‫بەرهەڵس���تکارانی توندتر بون���ەوەو لە‌الیەن‬ ‫بنەماڵەی مام جەاللەوە پێی ئەوترا کە ئەو بێ‬ ‫ئەمەک بوە بەرانبەر چاکەکانی مام جەالل‌و‬ ‫یەکێت���ی ریزەکانی ناو یەکێت���ی ناپارێزێت‬ ‫وەک درێژەدانێ���ک بە‌ڕیبازەکەی مام جەالل‌‪،‬‬ ‫لە‌الیەکی تریش���ەوە کادرە بااڵکان‌و زوربەی‬ ‫کادرە ناوەنجیەکانیش هەر ئەو قس���ەیەیان‬ ‫بە‌س���ەر زارەوە بو کە ئەو ئەوخەباتە زۆرەی‬ ‫نی���ە‌و وەک خۆیان ئەی���ان وت وەک قارچک‬ ‫هەڵتۆقیوەو شەقی لە‌بەرد هەڵنەداوە‪.‬‬ ‫‪-2‬کەس���ێکی پەس���ەند نەب���و لە‌چ���اوی‬ ‫بەرپرس���انی ئێرانەوە‌و بە‌پیاوی ئەمریکایان‬ ‫ئەدایە قەڵەم‌و کە ئێرانیەکانیش کاریگەریان‬ ‫هەبو لەسەر هەندێک لە‌بڕیارەکانی یەکێتی‌و‬ ‫هەر ئەوەش بو کاتی خۆی نەبوە س���ەرۆک‬ ‫کۆماری عیراق‌و دکتۆر فوئاد مەعسوم بوو‬ ‫‪-3‬لە کات���ی ئیدارەدانی وەک س���ەرۆکی‬ ‫ئەنجومەنی وەزیران لە‌س���لێمانی بۆ ماوەی‬ ‫چوار ساڵ‌و بۆ ماوەی دو ساڵیش لە‌هەولێر‌‪،‬‬ ‫ئەدایەکی باش���ی نەبوو شوێندەس���تی دیار‬ ‫نەبو نە ب���ۆ کارە خزمەتگوزاریەکان‌و نە بۆ‬ ‫بنبڕکردنی گەندەڵی‌‪ ،‬وێڕای ئەوەش هۆکارێک‬ ‫بو بۆ پێگەیاندنی هەندێک دەوڵەمەند لە‌سەر‬ ‫حسابی خەڵک‌و حکومەت‌‪ ،‬وەک لە‌نامەکەی‬ ‫ئ���ەم دواییەی هێرۆخان خێزانی مام جەالل‌و‬ ‫ئەندامی مەکتابی سیاسی یەکێتی کە لە‌تۆڕە‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکان���ی وەک فەیس بوک‌و واتس‬ ‫ئاپ باڵو بوەوە‌‪ ،‬هاوبەشی هەندێک کۆمپانیای‬ ‫کردوە‌و وەک دەس���ەاڵتدارێک کار ئاس���انی‬ ‫بۆ کردون بۆ بەرژەوەن���دی خۆی‌و تەنانەت‬ ‫هەندێکیش���یان ک���ە سەرپەرش���تی کردون‬ ‫وەک پش���کی یەکێتی‌‪ ،‬لەبەر ئەو هۆکارانەی‬ ‫سەرەوە ئەو جەماوەرەی ئەو هەیبو چ لە‌ناو‬ ‫خەڵک‌و چ لەناو یەکێتی کە زۆرێک لە‌کادرە‬ ‫گەنج‌و رۆش���نبیرەکانی ناو یەکێتی شانازیان‬ ‫پێوە ئەکرد‌‪ ،‬لەدەستی داوە‪.‬‬ ‫بەر لە‌نزیکەی س���اڵیک دکت���ۆر بەرهەم‌و‬ ‫کۆس���رەت رەس���ول‌و چەن���د کادرێک���ی‬

‫دکتۆر بەرهەم‌و‬ ‫هاوپەیمانەکانی‬ ‫گۆڕان‌و کۆمەڵ‌‪،‬‬ ‫ئەبێ ئەوە باش‬ ‫بزانن کە هەمو‬ ‫خەڵکی ناڕازی داوای‬ ‫گۆڕینی دەسەاڵت‬ ‫ئەکەن ئەمان بەدیلی‬ ‫ئەو دەسەاڵتە‬ ‫نین کە خەڵک‬ ‫ئەیەوێت ئێوەش ئەو‬ ‫دەموچاوانەن کە‬ ‫لەبەرچاوی خەڵک‬ ‫کەوتون‬ ‫س���ەرکردایەتی یەکێتی وەک بەرهەڵس���تی‬ ‫کردن���ی هێرۆخان‌و بنەماڵ���ەی مام جەالل‌و‬ ‫بە‌بیانوی ئ���ەوەی ئەوان دەس���تیان گرتوە‬ ‫بەس���ەر کەناڵەکان���ی دارای���ی یەکێت���ی‌و‬ ‫بونەت���ە خاوەن بڕیاری ن���او یەکێتی‌‪ ،‬وەک‬ ‫جیابونەوەی���ەک بەناوی (ناوەن���دی بڕیار)‬ ‫خۆیان ئیعالن کرد بە‌مەبەس���تی ئەوەی کە‬ ‫زوربەی کادرانی یەکێتی شوێنیان بکەوێت‌و‬ ‫هێرۆ خ���ان‌و ئەوان���ەی لەگەڵی���ان لە‌قاڵب‬ ‫بدەن‌و دەس���ت بەسەر یەکێتیدا بگرن‌‪ ،‬بەاڵم‬ ‫ئەمەیان بۆ نەکراو زوربەی کادرانی یەکێتی‬ ‫ئ���ەو لەتبونەیان پێ ناخ���ۆش بو‌‪ ،‬هەر زوو‬ ‫کۆسرەت رەسول گەڕایەوە ناو کۆبونەوەکانی‬ ‫سەرکردایەتی یەکێتی‌و ئەوانەشی لە‌گەڵیان‬ ‫بون بێدەنگیان لێکردو دکتۆر بەرهەم بە‌تەنیا‬ ‫لەدەرەوەی بڕی���ارو کۆبونەوەکانی مەکتەبی‬

‫سیاسی مایەوە‪.‬‬ ‫ئێس���تاش دکتۆر بەرهەم بە‌جیا لە‌لیستی‬ ‫یەکێت���ی نیش���تمانی خ���ۆی لیس���تێکی‬ ‫راگەیاندوە‌و کار بۆ بەش���داری ئەو لیس���تە‬ ‫ئ���ەکات لە‌هەڵبژاردن���ی داهات���ودا‌‪ ،‬ل���ەم‬ ‫حاڵەتەش���دا ئەبو دکتۆر بەرهەم بە‌ڕەسمی‬ ‫دەست لە‌کار کێش���انەوەی خۆی نەک تەنها‬ ‫لە‌ئەندامێت���ی مەکتەبی سیاس���ی‌و جێگری‬ ‫سکرتێری پێشکەش بکات ئەبێ لە‌ئەندامێتی‬ ‫یەکێتی نیشتمانیش بکشێتەوە‌‪ ،‬لەبەر ئەوە‬ ‫دکتۆر بەرهەم گەر لیس���تەکەی سەرکەوتو‬ ‫نەبێت ئەوا هەمو پۆستێکی حکومی‌و حیزبی‬ ‫لە‌ڕێگەی یەکێتی نیش���تمانیەوە لە‌دەستدا‌‪،‬‬ ‫من ش���ارەزای ئەوە نیم کە ئایا ئەبێ کیانی‬ ‫سیاسی وەک رێکخراو یا وەک حیزب هەبێت‬ ‫ئینجا بەشداری هەڵبژاردن بکات یا پێویست‬ ‫ب���ەوە ناکات‌‪ ،‬ب���ەاڵم ئەوەن���دە ئەزانم ئەو‬ ‫لیس���تەی ئەو نابێتە خاوەنی بڕە دەنگێکی‬ ‫وا ک���ە بیانکاتە خاوەنی بڕی���ار لە‌ئایندەی‬ ‫نزیکی کوردستاندا بە‌تایبەتی لەم هەڵبژاردنە‬ ‫نزیکەی ئەم ج���ارەدا‌‪ ،‬ئەوی���ش لەبەر ئەم‬ ‫هۆیانەی خوارەوە‪:‬‬ ‫‪-1‬لەب���ەر ئ���ەو چەند خاڵەی لە‌پێش���ەوە‬ ‫باس���مانکرد کە دکت���ۆر بەره���ام خاوەنی‬ ‫ئەوپانتاییە جەماوەرییە نیە‪.‬‬ ‫‪-2‬س���ەردانی ئەم دواییەی بۆ الی عەبادی‬ ‫لەگ���ەڵ گۆڕان‌و کۆم���ەڵ‌‪ ،‬فاکتەرێکی تر بو‬ ‫بۆ لەدەس���تانی متمانەی الی زۆر لە‌کەسانی‬ ‫نیش���تمان پ���ەروەر‌‪ ،‬ئاخر ئەگ���ەر تەنانەت‬ ‫ئامان���ج دابینکردنی موچ���ەی موچەخۆرانی‬ ‫هەرێمیش بوبێت بۆ چاککردنی ژیانی خەڵکی‬ ‫کە وا نەب���وەو زۆر مەرام‌و داواکاری تایبەت‬ ‫بە‌خۆشیان هەبوە‌‪ ،‬ئەوا ئەگەر ئامانج چەند‬ ‫پیرۆزیش بێت ئەگەر هەنگاوەکان بێ مۆراڵ‌و‬ ‫نابەرپرسانە پیرۆزی ئامانجەکەش لەدەست‬ ‫ئەدات‌‪ ،‬عەبادی کە بە‌هەمو جۆرێک ئەیەوێ‬ ‫قەوارەی هەرێمی کوردستان هەڵوەشینێتەوە‌و‬ ‫کوردستان بخاتەوە ژێر رکێفی خۆی‌و حوکمی‬ ‫ش���یعەی رەگەزپەرست بسەپێنێت‌و موچەی‬ ‫خەڵک���ی هەژار‌و برس���ی کوردس���تان بکات‬ ‫بە‌کارتی فشار‌و زەخت تا خەڵکی زیاتر برسی‬ ‫بکات‌و هەر خۆمان بە‌خۆم���ان لە‌ناوبەرێت‌‪،‬‬ ‫ئایا لەگەڵ بونی عەب���ادی بۆ ئەم هەنگاوە‬ ‫نیشتمانپەروەریە یان پێچەوانەکەی بەرانبەر‬ ‫خوێنی ش���ەهیدان؟ تەگبیرکردن بۆ عەبادی‬ ‫ب���ۆ چۆنیەتی دەستبەس���ەراگرتنی دەروازە‬ ‫سنوریەکان‌و فڕۆکەخانەکان‌و گەڕاندنەوەیان‬ ‫بۆ ژێر دەسەاڵتی ئەو هەنگاوێکی شەریفانەو‬ ‫نیش���تمانپەروەرانەیە؟ ئای���ا ئەکرێت لە‌ڕقی‬ ‫الیەنێ���ک یا دو الیەن واڵتێک وێران بکەیت؟‬

‫ئای���ا ئەمان���ەی چون بۆ خزمەت���ی عەبادی‬ ‫ئاگایان لەوە نیە کە عەبادی لە‌سەردانەکەیدا‬ ‫بۆ ناس���ریە دراوەتە بەر بەرد‌و تاکە نەعل؟‬ ‫ئ���ەوە حاڵ���ی ئیدارەدان���ی پارێزگاکان���ی‬ ‫باش���وری عێراق بێت‌‪ ،‬ئەی خێرە بە‌باش���ی‬ ‫بزانن پارێزگاکانی هەرێمی کوردستانیش���ی‬ ‫تەسلیم بکرێت‌و قەوارەی هەرێمی کوردستان‬ ‫هەڵبوەشێتەوە؟ بەرژەوەندی چەند کەسێک‬ ‫کە هەڵپەی دەس���ەاڵتیانە نەک بەرژەوەندی‬ ‫خەڵک خوێنی ش���ەهیدانی بۆ بە‌فیڕۆ بدەیت‬ ‫راستە؟‬ ‫ئەمان���ە ئەبێ ئەوە بزانن ک���ە ئەگەر بڕە‬ ‫کورس���یەکیش بەدەس���ت بهێنن لە‌کەسانی‬ ‫ناڕازی ناو یەکێتی‌و کەسانی کۆنە یەکێتی ناو‬ ‫گۆڕان‌و هەندێک دەنگدەری تر لەم کێبڕکێی‬ ‫کورسیەی ئەم جارەی هەڵبژاردن‌‪ ،‬ئەوا هەر‬ ‫لەسەر ئاستی سلێمانی‌و لەدەنگە کۆنەکانی‬ ‫یەکێتی کەم ئەکەنەوە‌و هیچ کاریگەریەکیان‬ ‫لەسەر زۆنی زەردو شارەکانی تری کوردستان‬ ‫نیە‌‪ ،‬ئەگەر وای دابنێین ‪ ٪60‬کورس���یەکانی‬ ‫پەرلەمان���ی کوردس���تان بە‌یەکێتیش���ەوە‬ ‫بۆ گ���ۆڕان‌و کۆمەڵ‌و یەکگرتو لیس���تەکەی‬ ‫دکتۆر بەره���ەم (هاوپەیمانی دیموکراتی)‌و‬ ‫لیستەکەی شاسوار (نەوەی نوێ) بێت ئاخۆ‬ ‫یەکی چەندیان ب���ەر ئەکەوێت‌‪ ،‬کە یەکێتی‬ ‫تەنها ‪10‬کورس���یش بهێنێت ئەوا ئەوانی تر‬ ‫بە‌تەنها کەمینەن‌و بە‌ک���ۆش هەر کەمینەن‌‪،‬‬ ‫کەوات���ە لە‌حاڵەتێکدا ئەگەر یەکێتی‌و پارتی‬ ‫تەوافوق بک���ەن کە وا دیارە بە‌نیازی ئەوەن‬ ‫کە دیارە کۆمەڵ‌و گ���ۆڕان‌و دکتۆر بەرهەم‌و‬ ‫شاس���وار ئەگەر ئەمانی���ش تەوافوق بکەن‬ ‫ه���ەر کەمینەن‌و ئەتوانرێ هەر پرسیش���یان‬ ‫پێنەکرێت لە‌دروستکردنی حکومەتدا‪.‬‬ ‫لێ���رەدا دەر ئەکەوێت ک���ە دکتۆر بەرهەم‬ ‫هیچی بە‌هیچ نەک���رد‌‪ ،‬یەکێتیەکانیش الیان‬ ‫وایە دکتۆر بەرهەم بە‌چەشنی گۆڕان ئەمیش‬ ‫خەنجەرێک بو لە‌پشتەوە زیانی پێ گەیاندن‌‪،‬‬ ‫کە خۆش���ی ناتوان���ێ تەرازوی الس���ەنگی‬ ‫روداوەکان راس���ت بکات���ەوە‌‪ ،‬بۆی���ە ه���ەر‬ ‫یەکێتیەکان الیان وایە ئەگەر دکتۆر بەرهەم‬ ‫خۆی بە‌خاوەن���ی جەماوەرێک���ی وا ئەزانی‬ ‫لە‌ناو رێکخس���تنەکانی یەکێتی‌‪ ،‬ئەبو خۆی‬ ‫هەڵبگرتایە بۆ کۆنگ���رەی یەکێتی‌و ئەوکات‬ ‫ئەگەر راست بوایە بە‌هۆی ئەو جەماوەرەیەوە‬ ‫ئەبوە یەکێک لە‌ناوەندەکانی بڕیاری یەکێتی‌و‬ ‫ئەیتوانی گۆڕانکاری بکات چ لە‌ناو یەکێتی‌و‬ ‫چ لە‌سیس���تمی حوکمڕانی تا بژێوی خەڵک‬ ‫چاک بکات‌و بنبڕی گەندەڵی بکات‪.‬‬ ‫دکتۆر بەره���ەم‌و هاوپەیمانەکانی‌‪ ،‬گۆڕان‌و‬ ‫کۆم���ەڵ‌‪ ،‬ئەبێ ئەوە ب���اش بزانن کە هەمو‬

‫‪17‬‬

‫خەڵکی ن���اڕازی داوای گۆڕینی دەس���ەاڵت‬ ‫ئەکەن کە ئەم���ان بەدیلی ئەو دەس���ەاڵتە‬ ‫نین ک���ە خەڵ���ک ئەیەوێت‪ ،‬ئێ���وەش ئەو‬ ‫دەموچاوانەن کە لەبەرچاوی خەڵک کەوتون‌و‬ ‫خەڵک زۆر ئەزمونی ئێوەش���ی بینی‌‪ ،‬خەڵک‬ ‫هوش���یارەو دەزان���ێ سیاس���ەت‌و بازرگانی‬ ‫یەکناگرنەوە‌‪ ،‬هەروەها دەپرس���ن شاس���وار‬ ‫ئەو س���ەروەتەی لە‌کوێ ب���و ئەگەر خەمی‬ ‫موچەیەت���ی ب���ۆ موچ���ەی فەرمانبەرەکانی‬ ‫چاڤی الند‌و کەناڵەکانی نادات؟بە‌چ یاسایەک‬ ‫پش���کی چاڤیالندی فرۆشت بە‌خەڵکانێک کە‬ ‫پارەیان لە‌دەمی ماڵو مناڵی خۆیان گرتبوەو‬ ‫کردیانە دەستی شاسوار‌‪ ،‬دەزانن کە بە‌پێی‬ ‫یاسا کۆمپانیایەک ئەتوانی پشک بفرۆشیت‬ ‫کۆمپانیاک���ە هاوبەش���ی گش���تی بێت واتە‬ ‫(مس���اهمە عامه) واتە لە‌س���ەرەتادا لە‌سەد‬ ‫هاوبەش کەمتر نەبن ئەوانەی کۆمپانیاکەیان‬ ‫دامەزراندوە کاک شاسوار ئەتوانێ بە‌خەڵکی‬ ‫بڵێت ئەو سەد کەسە کێبون لەگەڵیا چاڤی‬ ‫الندی���ان دامەزران���د‌‪ ،‬هەروەها لە‌یاس���ای چ‬ ‫دەوڵەتێکدا هەیە زەویەک کە تۆ بە‌(مساتحه)‬ ‫وەرتگرتوە پش���کی لێبفرۆش���یت؟ خۆ ئەوە‬ ‫کۆمەڵیش ئەب���ێ ئەوە بزانن ک���ە کۆمەڵی‬ ‫کوردەواری کۆمەڵێکی هۆشیارن‌و رازی نین‬ ‫بە‌حوکمی ئیس�ل�امی سیاسی‌و گەڕاندنەوەی‬ ‫بۆ زیاتر لە‌هەزار‌و چوارسەد ساڵ لەمەوبەر‌‪،‬‬ ‫لەبەر ئەوە ئەو حکومەت‌و دەسەاڵتەی ئەوان‬ ‫بیان���ەوێ لە‌کوردس���تاندا دایمەزرێنن وردە‬ ‫وردە دەس���ەاڵتی ئەم هەرێمە بگرنە دەست‬ ‫ئەوا لێرە جێی نابێتەوە‌‪ ،‬هەرچی س���ەبارەت‬ ‫بە‌دکتۆر بەرهەمیش���ە‌‪ ،‬خەڵکی ئەوە ئەزانن‬ ‫ک���ە یەکێک���ە لە‌ملوێن���ەرە گەورەکانی ئەم‬ ‫واڵتە‌‪ ،‬بە‌حس���ابی خ���ۆی بەزەیی بە‌خەڵکی‬ ‫هەژار‌و رەش���و روتا دێتەوەو ئەچی دامەنی‬ ‫عەبادی ئەگرێت موچە بنێرێ بۆ کوردستان‌‪،‬‬ ‫ئەی خۆی بۆ چ���او لە‌هەندێک دەوڵەمەندی‬ ‫س���لێمانی ن���اکات کە هەی���ە بە‌ملوێن دۆالر‬ ‫تەرخ���ان ئەکات بۆ ئ���اوارە‌و بە‌ملوێن دۆالر‬ ‫ئەدات بە‌خەستەخانەی شێرپەنجە‌و بە‌ملوێن‬ ‫دۆالر ئەدات بە‌پێشمەرگە‌‪،‬با ئەویش تا ئێستا‬ ‫ل���ەم قەیران���ەدا لەو پارانەی ک���ە لە‌ڕیگەی‬ ‫پااڵوتەکانی نەوت‌و کۆمپانیا هاوبەشەکانیەوە‬ ‫دەستی ئەکەوێت با سەد سۆپایەکی بۆ ئەو‬ ‫قوتابخانان���ە بکڕیایە ک���ە خوێندکارەکانی‬ ‫لە‌خوێندنگەیەک���ی ب���ێ پەنج���ەرەدا وان���ە‬ ‫وەرئەگ���رن‌‪ ،‬یا با چەند بەرمیل نەوتێکی بۆ‬ ‫پیرەژنی بێدەرامەت‌و بێوەژنی کڵۆل‌و دایکی‬ ‫چەند شەهیدێکی بێ موچە بکڕیایە‌‪ ،‬ئیتر کە‬ ‫ئەمانە ناکات خەڵکی چ دڵێکێ پێخۆش بێت‬ ‫تا ژیانیان باش بکات؟‬

‫گشتپرسی‌ ره‌وا ‌ی كورد‪ ،‬گه‌اڵڕێزانی‌ ره‌ش ‌ی ‪2017‬‬ ‫فوئاد تاهیر‬ ‫هه‌ر له‌كۆنه‌وه‌‪ ،‬له‌س���ه‌رده‌می‌ ئه‌مه‌وییه‌كان‌و‬ ‫عه‌بباس���ییه‌كانه‌وه‌ بگ���ره‌ ت���ا ده‌گات‬ ‫به‌عوسمانییه‌كان‌و سه‌فه‌وییه‌كان كوردستانیان‬ ‫داگیركراوه‌‪ ،‬نه‌ته‌وه‌ی‌ كورد تووش ‌ی كۆكوژی‌‌و‬ ‫تااڵن���ی‌‌و ماڵ‌ وێران���ی‌ بوە‪ ..‬له‌پ���اش یه‌كه‌م‬ ‫جه‌نگ���ی‌ جیهانیی���ه‌وه‌ش (‪)1918-1914‬‬ ‫به‌ریتانیا‌و فه‌ڕه‌نسا بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیان‪ ،‬بێ‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ ویس���ت‌و بڕیار ‌ی نه‌ته‌وه‌ی‌ كورد‪،‬‬ ‫كوردستانیان ل ‌هت‌و په‌تكرد‌و ژێرده‌ستی‌ تورك‌و‬ ‫ف���ارس‌و عه‌ڕه‌بیان كرد‪ ..‬له‌ئه‌وس���اوه‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌س���ه‌ر كورد هاتوە‌و دێ‌ له‌كوش���تن‌و گرتن‌و‬ ‫تااڵنكردن‌و زه‌وتكردن‌و بێبه‌شكردنی‌ له‌سامانه‌‬ ‫سروش���تییه‌كانی‌‌و دواخس���تنی‌‪ ،‬به‌ریتانی���او‬ ‫فه‌ڕه‌نسا تاوانباری‌ یه‌كه‌من!‬ ‫دوو ساڵ‌ زیاتره‌ كه‌سانی‌ وه‌ك مالیك ‌ی سپڵه‌‪،‬‬ ‫فیتناوی‌‪ ،‬خه‌زعه‌لی‌‪ ،‬عامری‌‪ ،‬عه‌بتان‪ ،‬عه‌بادی‌‪،‬‬ ‫موتل���ه‌گ‪ ،‬نجیفی‌‌و زۆری‌ دی‌ ن���او به‌ناو داوای‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ هێزو ده‌س���ه‌اڵتی‌ كورد بۆ سنوری‌‬ ‫‪2003‬یان كردوە‪ .‬ده‌مێكه‌ ده‌سه‌اڵتی‌ شیعه‌كان‪،‬‬ ‫له‌ش���كری‌ عێ���راق‌و "مه‌عش" بە‌پش���تیوانی‌‌و‬ ‫ئاراس���ته‌ی‌ پاس���دارانی‌ ئێران خۆیان ئاماده‌‬ ‫ده‌كرد بۆ په‌الماردانی‌ كوردس���تان‪ ..‬ئه‌وه‌ بوو‬ ‫بە‌بیانووی‌ س���ه‌پاندنی‌ ده‌س���تور‌و پاراستنی‌‬ ‫عێراق له‌‪16‬ی‌ تشرینی‌ یه‌كه‌می‌ ‪ 2017‬هێزه‌كانی‌‬ ‫عێراق‌و مه‌عش‌و پاس���دارانی‌ ئێ���ران بە‌ڕێدانی‌‬ ‫ئه‌مه‌ریكا‌و به‌ش���داری‌ به‌ریتانی���ا له‌پیالنه‌كه‌‌و‬ ‫چاوپۆشی‌ فه‌ڕه‌نسا‌و پشتیوانی‌ ئێران‌و توركیا‌و‬ ‫ته‌ڕنی‌ هه‌ندێ‌ كورد په‌الماری‌ تووز‌و كه‌ركووك‌و‬ ‫داقوق‌و مه‌خموور‌و ش���ه‌نگال‌و شوێنانی‌ دییان‬ ‫دا‪ ..‬ئافه‌رین بۆ ئه‌مه‌ریكا‌و به‌ریتانیا‌و فه‌ڕه‌نسا‬ ‫كه‌ خۆی���ان بە‌هاوپه‌یمانی‌ كوردس���تان داناوه‌‬ ‫له‌ڕوخاندن���ی‌ پێڕۆی‌ به‌عس ل���ه‌‪‌2003‬و جه‌نگی‌‬ ‫دژی‌ داعش له‌‪2014‬ه‌وه‌ ش���ان بە‌ش���انی‌ كورد‬ ‫كار ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وجا بۆ به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیان كه‌‬ ‫گۆیا بە‌ته‌مای‌ ئه‌وه‌ن عه‌بادی‌ عێراق له‌باوه‌شی‌‬ ‫ئێ���ران ده‌ربهێنێ‌ ك���ه‌ بە‌هه‌ڵه‌چ���وون چونكه‌‬ ‫نه‌ عه‌بادی‌‌و نه‌ ش���یعه‌ی‌ دی‌ پش���ت له‌ئێران‬ ‫ناكه‌ن‪ ..‬پارته‌كه‌ی‌ عه‌بادی‌ پارتێكی‌ ئیسالمی‌‬ ‫شیعه‌گه‌ری‌ دواكه‌وتوه‌! ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌ جارێكی‌‬ ‫دی‌ ده‌ریانخست كه‌ ماف ‌ی مرۆڤ‌و دیمۆكراسی‌‌و‬ ‫په‌یمان���ی‌ نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرتوەكانیان بۆ خۆیان‬

‫ده‌وێ‌ نه‌ك بۆ نه‌ته‌وانی‌ ژێرده‌ست!!‪ ..‬له‌پێناو‬ ‫خۆیان هه‌موو به‌ها به‌رزه‌كان پێشێل ده‌كه‌ن‪.‬‬ ‫له‌وه‌ت���ی‌ به‌ریتانی���ا نامرۆڤان���ه‌ ده‌وڵه‌ت���ی‌‬ ‫عیراقی‌ له‌س���اڵی‌ ‪ 1921‬دامه‌زراند‌و باش���ووری‌‬ ‫كوردستانی‌ دژ بە‌ویست‌و بڕیاری‌ كورد پێوه‌ی‌‬ ‫لكاند‪ ،‬عه‌ڕه‌ب���ی‌ عیراق هیچ كات���ێ‌ په‌یڕه‌وی‌‬ ‫دیمۆكراس���ییان نه‌ك���ردوە‌و باوه‌ڕیش���یان پێ‌‬ ‫نه‌ب���وە‌و نییه‌‪ ..‬بە‌درێژایی‌ ئه‌و س���ه‌د س���اڵه‌‬ ‫سه‌باره‌ت بە‌كوردستان داگیركه‌رانه‌ ره‌فتاریان‬ ‫كردوە‪ ..‬ئه‌مه‌ری���كاو به‌ریتانیا زۆر نامرۆڤانه‌‌و‬ ‫س���پاڵنه‌ پش���تیان له‌كورد كرد‪ ..‬له‌كوردستان‬ ‫رێزی���ان لێ‌ ئه‌گی���را‌و بە‌گوڵ‌ پێش���وازییان لێ‌‬ ‫ده‌كرا‪ ،‬به‌اڵم له‌عێ���راق گولله‌‌و به‌رد‌و پێاڵویان‬ ‫تێده‌گرن‪ ..‬كه‌چی‌ نامه‌ردانه‌ پش���تیان له‌كورد‬ ‫كرد‌و پش���تیوانییان له‌په‌الماره‌ دڕندانه‌كه‌ی‌ "‬ ‫مه‌عش "‌و پاس���دارانی‌ ئێران ك���رد‪ ..‬عه‌بادی‌‬ ‫بە‌درۆ به‌ڵێنی‌ ئه‌وه‌ی‌ پێداون كه‌ عێراق له‌چنگی‌‬ ‫ئێران ده‌ربهێنێ‌‪ ..‬له‌ئه‌وه‌ش ده‌چێ‌ كه‌ رۆژئاوا‬ ‫ده‌یه‌وێ‌ كوردستان نه‌گاته‌ ئاواته‌كانی‌‌و كێشه‌ی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌كه‌م���ان چاره‌ نه‌كرێ‌‌و بە‌هه‌ڵواس���راوی‌‬ ‫بمێن���ێ‌ وه‌ك ده‌روازه‌ی���ه‌ك بۆ ئ���ه‌وان كه‌ی‌‬ ‫بیانه‌وێ‌ بیكه‌نه‌ گوش���ار له‌س���ه‌ر داگیركه‌رانی‌‬ ‫كوردس���تان بۆ س���ه‌پاندنی‌ به‌رنامه‌ی‌ خۆیان‌و‬ ‫پاراستنی‌ به‌رژه‌وه‌ندیان‪.‬‬ ‫به‌ریتانی���ا ك���ه‌ له‌پ���اش یه‌ك���ه‌م جه‌نگی‌‬ ‫جیهانی‌ س���ته‌مكاری‌ ده‌رباره‌ی‌ نه‌ته‌وه‌ی‌ كورد‬ ‫كرد بە‌كوردس���تان ژێرده‌س���تكردنی‌ نه‌ته‌وانی‌‬ ‫دواكه‌وت���ووی‌ ع���ه‌ڕه‌ب‌و تورك‌و ف���ارس‪ ،‬هه‌ر‬ ‫بە‌ئه‌وه‌نده‌ نه‌وه‌س���تاوه‌ تا ئیم���ڕۆ دژایه‌تیمان‬ ‫ده‌كا‪ ..‬زه‌مینه‌خۆش���كه‌ر‌و پش���تیوان بوو بۆ‬ ‫عه‌بادی‌ كه‌ ده‌س���توور پێش���ێل ب���كا‌و هێزی‌‬ ‫چه‌كدار‌و " مه‌عش "‌و پاس���دارانی‌ شیعه‌گه‌ری‌‬ ‫ئێ���ران به‌كاربهێنی‌ تووز‌و كه‌رك���وك‌و داقوق‌و‬ ‫شه‌نگال‌و ش���وێنانی‌ دی‌ داگیر بكا‪ ..‬به‌رامبه‌ر‬ ‫بە‌ئه‌و هه‌ڵوێسته‌ نامرۆڤانه‌ی‌ به‌ریتانیا‪ ،‬عه‌بادی‌‬ ‫زوو پاداش���تی‌ ئینگلیزی‌ ك���رد بە‌پێدانی‌ مافی‌‬ ‫ده‌رهێنان���ی‌ ن���ه‌وت بە‌هاوبه‌ش���ه‌كه‌ی‌ (‪)BP‬‬ ‫" نه‌وت���ی‌ به‌ریتانی "‪ ..‬وه‌ك پاداش���تیش بۆ‬ ‫پاس���دارانی‌ ئێران نه‌وت���ی‌ كه‌ركووك بە‌تانكه‌ر‬ ‫ره‌وانه‌ی‌ ئێران ده‌كا‪ " ..‬تێرێزا مه‌ی‌ " سه‌ره‌ك‬ ‫وه‌زیران���ی‌ به‌ریتانیا له‌س���ه‌ردانه‌كه‌ی‌ بۆ به‌غدا‬ ‫له‌‪30‬ی‌ تش���رینی‌ دوەمی‌ ‪ 2017‬له‌قسه‌كانی‌ بۆ‬ ‫راگه‌یاندن بێ‌ ش���ه‌رمانه‌ هه‌وڵیدا راستییه‌كان‬ ‫بش���ێوێنێ‌ داوای‌ له‌كورد كرد رێز له‌ده‌ستوور‌و‬

‫یه‌كێتی‌ عی���راق بگرن له‌جیاتی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ داوا‬ ‫له‌عه‌بادی‌ بكا ده‌ستوور به‌جێبگه‌ینێ‌ بە‌بڕگه‌ ‌ی‬ ‫‪140‬ه‌وه‌‌و پێشێلی‌ نه‌كا؟!‪ ..‬به‌ریتانیا زۆر چاك‬ ‫ده‌زان���ێ‌ كه‌ عیراق ده‌یان بڕگه‌ی‌ ده‌س���تووری‌‬ ‫پێش���یل كردوە‌و بە‌نایاس���ایی‌ هێزی‌ چه‌كدار‌و‬ ‫مه‌عش‌و پاس���دارانی‌ ئێرانی‌ دژی‌ كوردس���تان‬ ‫به‌كارهێنا!‬ ‫په‌الماره‌كان���ی‌ عه‌ب���ادی‌ له‌‪16‬ی‌ تش���رینی‌‬ ‫یه‌كه‌م���ی‌ ‪ 2017‬ئه‌وپ���ه‌ڕی‌ ت���اوان‌و دڕنده‌یی‌‬ ‫ده‌رباره‌ی‌ كورد له‌ت���ووز‌و كه‌ركووك‌و داقوق‌و‬ ‫شه‌نگال‌و ش���وێنانی‌ دی‌ لێكه‌وته‌وه‌‪ ..‬له‌تووز‬ ‫مه‌عش بە‌پشتیوانی‌ له‌شكری‌ عێراق كۆكوژی‌‌و‬ ‫تااڵنكردن‌و س���ووتاندن‌و ته‌قاندنه‌وه‌ی‌ هه‌زاران‬ ‫خانوو‌و دوكان‌و شوێنانی‌ كردوە‪ ..‬زیاتر له‌دوو‬ ‫سه‌د هه‌زار كوردی‌ ئه‌و ناوچانه‌ ده‌ربه‌ده‌ر بوون‪،‬‬ ‫ئه‌وجا " تێرێزا " خانی‌ ئینگلیز بێ‌ ش���ه‌رمانه‌‌و‬ ‫بێ‌ ویژدانانه‌ له‌جیاتی‌ تاوانباركردنی‌ به‌غدا داوا‬ ‫له‌كورد ده‌كا ده‌ستوور پێشێل نه‌كه‌ن!؟‪ ..‬لێره‌دا‬ ‫پێویسته‌ كورد نه‌هێڵێ‌ (‪ )BP‬نه‌وت له‌ناوچه‌ی‌‬ ‫كه‌ركووك ده‌ربهێنێ‌‌و هیچ شمه‌كێكی‌ به‌ریتانیا‬ ‫نه‌ك���ڕێ‌‪ ..‬هه‌روه‌ها رێ‌ نه‌دا ن���ه‌وت بنێردرێته‌‬ ‫ئێران‪ ..‬شه‌رمه‌ بۆ ده‌سه‌اڵتی‌ كورد كه‌ ‪ 25‬ساڵ‌‬ ‫زیاتره‌ به‌رنامه‌یه‌ك��� ‌ی ئه‌وهای‌ نه‌بوە كه‌ كاری‌‬ ‫بكردایه‌ بۆ پتركردنی‌ به‌رهه‌می‌ كش���توكاڵی‌‌و‬ ‫پیشه‌سازی‌‌و پێشخستنی‌ راژه‌كان‌و بانككاری‌‌و‬ ‫ته‌واوكردنی‌ به‌ن���داوه‌كان‌و دابینكردنی‌ كاره‌با‌و‬ ‫ئاوی‌ سازگار‌و س���ووته‌مه‌نی‌‪ ..‬ده‌بوایه‌ ئێستا‬ ‫ئابووریمان بگه‌یش���تبایه‌ ئاس���تی‌ "بای‌ خۆ "‬ ‫(‪ )self – sufficient‬پێویستیمان‬ ‫بە‌ش���مه‌كی‌ توركیا‌و ئێران‌و عیراق‌و س���وریا‌و‬ ‫واڵتانی‌ دی‌ نه‌بوایه‌ ‪.‬‬ ‫ش���ه‌رمه‌زارییه‌ ب���ۆ ئه‌نجومه‌نی‌ ئاسایش���ی‌‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌ یه‌كگرتوەكان كه‌ پێچه‌وانه‌ی‌ په‌یمانی‌‬ ‫رێكخراوه‌كه‌ كه‌ مافی‌ بڕیاردانی‌ چاره‌نووس���ی‌‬ ‫داوه‌ت���ه‌ هه‌موو نه‌ته‌وان���ی‌ جیهان كه‌چی‌ دژی‌‬ ‫گشتپرسییه‌كه‌ی‌ باشووری‌ كوردستان وه‌ستا‪..‬‬ ‫هه‌روه‌ه���ا ش���ووره‌ییه‌ ب���ۆ یه‌كێت���ی‌ ئه‌وڕوپا‬ ‫پێچه‌وان���ه‌ی‌ ئ���ه‌و بنه‌مایانه‌ی‌ كه‌ له‌س���ه‌ریان‬ ‫دامه‌زراوه‌ دژی‌ ئه‌و راپرس���ییه‌ بوو‪ ..‬به‌ڕاستی‌‬ ‫ئ���ه‌و واڵتانه‌ ئه‌وپ���ه‌ڕی‌ به‌دڕه‌وش���تییان دژی‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌ی‌ كوردی‌ ئازادیخوازی‌ پێش���كه‌وتووی‌‬ ‫دیمۆك���رات‪ ،‬الیه‌نگ���ری‌ عه‌ب���ادی‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫ش���یعه‌گه‌ری‌ دواكه‌وتوویان ك���رد‪ ..‬ده‌ركه‌وت‬ ‫درۆزن‌و دوو روون ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌ پابه‌ن���دی‌‬

‫به‌رژه‌وه‌نده‌كان���ی‌ خۆیانن ئه‌وه‌ن���ده‌ پابه‌ندی‌‬ ‫مافی‌ م���رۆڤ‌و دیمۆكراس���ی‌‌و دادوه‌ری‌ نین‪..‬‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی‌ خۆیان له‌س���ه‌رووی‌ په‌یمان‌و به‌ها‬ ‫به‌رزه‌كان‌و ره‌وشت داده‌نێن‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ به‌س���ه‌ر كوردی‌ ت���ووز‌و كه‌ركووك‌و‬ ‫ش���وێنانی‌ دی‌ هات گه‌اڵڕێزان���ی‌ ره‌ش بوو كه‌‬ ‫شیعه‌ به‌سه‌ر كوردی‌ هێنا‪ ..‬كه‌ڵه‌كه‌بووی‌ قینی‌‬ ‫چه‌ند س���اڵه‌یان بوو ئه‌وه‌ی‌ پێیانكرا به‌س���ه‌ر‬ ‫كوردستانیان داڕش���ت‪ ..‬ده‌یان رۆڵه‌ی‌ كوردی‌‬ ‫پێشمه‌رگه‌‌و خۆبه‌خشی‌ قاره‌مان شه‌هید بوون‪..‬‬ ‫سه‌دانیش له‌ئه‌و جۆره‌ رۆڵه‌ جوامێر‌و دلێرانه‌ی‌‬ ‫كورد برینداركران‪ ..‬ه���ه‌زاران خانوو‌و دوكان‌و‬ ‫باره‌گا‌و شوێن تااڵن‌و سوتێنراون‌و وێرانكراون‪..‬‬ ‫شه‌هیده‌كان پڵینگ ئاس���ا رووبه‌ڕووی‌ تانك‌و‬ ‫زریپۆش���انی‌ ئه‌مریكی‌ شیعه‌س���وار بوونه‌وه‌‪..‬‬ ‫هه‌ری���ه‌ك له‌ئ���ه‌و ش���ه‌هیده‌ م���ه‌زن‌و بوێرانه‌‬ ‫ش���ارێكیان ده‌هێن���ا‪ ..‬ئه‌رك���ی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫كوردستان‌و هه‌ر كوردێكه‌ بە‌ئه‌وپه‌ڕی‌ شانازی‌‌و‬ ‫رێزه‌وه‌ یادیان بكه‌نه‌وه‌‌و راژه‌ی‌ كه‌س‌و كاریان‬ ‫بكه‌ن‌و نازیان رابگرن‪.‬‬ ‫ئه‌و گه‌اڵڕێزه‌ ره‌ش���انه‌ی‌ عه‌بادی‌ سه‌رزه‌وی‌‌و‬ ‫بومه‌له‌رزه‌ ره‌شه‌كه‌ی‌ بنزه‌وی‌ پتر له‌چل ملیۆن‬ ‫ك���وردی‌ دڵته‌نگ‌و نیگه‌ران ك���رد‪ ..‬هه‌زارانیان‬ ‫خ���ه‌م‌و پ���ه‌ژاره‌ دایگرتن‌و تووش���ی‌ جۆره‌ها‬ ‫نه‌خۆش���ی‌ كردن‪ ..‬ئه‌و كورده‌ی‌ نه‌خۆش بوو‬ ‫نه‌خۆش���تر كه‌وت‪ ..‬له‌نێو ئه‌و كورده‌ داماوانه‌‬ ‫هاوڕێیه‌كی‌ پاك‌و دڵس���ۆزی‌ كوردستانه‌كه‌مان‬ ‫"س���وداد عه‌بدوڵ�ڵ�ا عه‌زیز " له‌س���ه‌ره‌مه‌رگدا‬ ‫خوازی���اری‌ ئه‌وه‌ ب���وو زووتر كۆچ���ی‌ كردبا‌و‬ ‫نه‌یبیس���تبا تووز‌و كه‌ركووك‌و شوێنه‌كانی‌ دی‌‬ ‫كوردستان ئه‌وها تووشی‌ په‌المار‌و داگیركاری‌‌و‬ ‫سه‌رگه‌ردانی‌ بن!!‬ ‫پێ���ش ئه‌و گه‌اڵڕێزه‌ ره‌ش���انه‌ نه‌ته‌وه‌كه‌مان‬ ‫بۆ یه‌ك���ه‌م جار له‌مێژوویدا‌و بە‌ئ���ه‌و فراوانییه‌‬ ‫گشتپرس���ییه‌كی‌ (‪)referendum‬‬ ‫سه‌ركه‌وتووی‌ كرد كه‌ به‌ڵگه‌نامه‌یه‌كی‌ رامیاری‌‬ ‫– مێژوویی‌ ئێجگار گرینگ‌و گه‌وره‌‌و پیرۆزه‌‪..‬‬ ‫بۆ دۆس���ت‌و دوژمنانی‌ ده‌ریخست كه‌ نه‌ته‌وه‌ی‌‬ ‫كورد پاشكۆیه‌تی‌‌و ملكه‌چی‌‌و ژێرده‌ستی‌ ناوێ‌‬ ‫به‌ڵك���و ئازادی‌‌و س���ه‌ربه‌رزی‌‌و س���ه‌ربه‌خۆیی‌‬ ‫ده‌وێ‌‪ ..‬ئ���ه‌و گشتپرس���ییه‌ بكراب���ا‌و نه‌كرابا‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ ش���یعه‌گه‌ری‌ به‌غ���دا ده‌مێك بوو‬ ‫به‌رنامه‌ی‌ په‌الماردانی‌ كوردستانی‌ داڕشتبوو‪..‬‬ ‫باوه‌ڕیان بە‌زاڵ���ی‌‌و به‌رنامه‌ی‌ تاكڕه‌ویی‌ خۆیان‬

‫هه‌یه‌‪ ..‬باوه‌ڕی���ان بە‌دیمۆكراس���ی‌‌و فیدرالی‌‌و‬ ‫هاوژی���ان نییه‌‪ ..‬چه‌ند بۆی���ان بكرێ‌ نایانه‌وێ‌‬ ‫كوردستان بوونی‌ هه‌بێ‌‌و بمێنێ‌!!‬ ‫پێویس���ته‌ كورد پش���ت بە‌خۆی‌ ببه‌ستێ‌‪..‬‬ ‫پش���ت له‌به‌غ���دا ب���كا‌و به‌ته‌مای‌ هی���چ نه‌بێ‌‬ ‫لێی‌‪ ..‬میری‌ كوردس���تان ئه‌گه‌ر نه‌كرێته‌ میری‌‬ ‫پسپۆڕان (‪ )technocrats‬هیچ نه‌بێ‌‬ ‫ده‌سته‌یه‌كی‌ راوێژكاران له‌پسپۆڕان به‌تایبه‌تی‌‬ ‫پسپۆڕی‌ ئابووری‌‌و دارایی‌ پێكهێنرێ‌ به‌رنامه‌ی‌‬ ‫چاكس���ازی‌‌و په‌ره‌پێدان‌و پێشخستنی‌ ئابووری‌‬ ‫كوردستان دابنرێ‌‌و باری‌ داراییمان بە‌زۆركردنی‌‬ ‫داه���ات‌و كه‌مكردن���ی‌ ده‌رهات چ���اك بكرێ‌‪..‬‬ ‫ئابووریمان له‌ڕووی‌ كش���توكاڵ‌‌و پیشه‌سازی‌‌و‬ ‫گه‌شت‌و رێگه‌‌و پرد‌و به‌نداو‌و بانككاری‌‌و راژه‌كان‬ ‫پێشبخرێ‌‪ ..‬ده‌بێ‌ ئه‌نجومه‌نی‌ وه‌زیران پابه‌ندی‌‬ ‫به‌رنامه‌كه‌ بێ‌‌و بگه‌ینه‌ ئابووری‌ بای‌ – خۆ‬ ‫(‪..)self – sufficient‬‬ ‫هه‌وڵدەرێ‌ هه‌مو پێویس���تییه‌كانی‌ ژیان له‌ناو‬ ‫كوردس���تان به‌رهه‌مبهێنرێن‌و دروست بكرێن‪..‬‬ ‫پااڵوتگه‌كانمان هه‌موو به‌رهه‌مه‌كانی‌ پێویست‬ ‫له‌نه‌وت‌و به‌نزی���ن‌و گازۆلین‌و رۆن‌و گریس‌و گاز‬ ‫ب���ۆ هاوواڵتییانمان دابین ب���كا‪ ..‬هه‌موو جۆره‌‬ ‫دانه‌وێڵه‌‌و میوه‌‌و س���ه‌وزه‌ ب���ای‌ خۆمان‌و زیاتر‬ ‫به‌رهه‌م بهێنین‪ ..‬راژه‌كان چاكتر‌و پێش���تریان‬ ‫بخه‌ی���ن‪ ..‬به‌نداوه‌كانم���ان ت���ه‌واو بكه‌ی���ن بۆ‬ ‫دابینكردن���ی‌ ئاو بۆ خواردنه‌وه‌‌و كش���توكاڵ‌‌و‬ ‫پیشه‌سازی‌‪ ..‬بگه‌ینه‌ ئه‌و ئاسته‌ی‌ پێویستیمان‬ ‫بە‌هاوردنی‌ شمه‌كی‌ دراوسێیه‌كانمان نه‌بێ‌‪.‬‬ ‫پێش���ینانی‌ كورد وتوویان���ه‌ " ماڵی‌ گه‌ش‬ ‫بۆ رۆژی‌ ره‌ش "‪ ،‬پێویس���ته‌ له‌س���ه‌ر پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌‌و ت���ه‌واوی‌ ملیاردێر‌و ملیۆنێرانی‌ كورد‪.‬‬ ‫به‌شێك له‌س���امانیان ببه‌خشن بۆ دابینكردنی‌‬ ‫پێوستییه‌كانی‌ ده‌ربه‌ده‌رانی‌ تووز‌و كه‌ركووك‌و‬ ‫داقوق‌و مه‌خموور‌و ش���ه‌نگاڵ‌‌و شوێنه‌كانی‌ دی‌‬ ‫له‌الیه‌ك���ه‌وه‌‪ ،‬به‌ش���داریكردن له‌ته‌واوكردن���ی‌‬ ‫به‌نداوه‌كان‌و پڕۆژه‌ وه‌ستاوه‌كان‌و پێشخستنی‌‬ ‫ب���اری‌ ئابووریمان له‌هه‌موو رووێكه‌وه‌ له‌الیه‌كی‌‬ ‫دی‌‪ ..‬رۆژ له‌ئه‌مه‌ ره‌ش���تر نابێ‌‌و كوردس���تان‬ ‫پێویس���تی‌ بە‌ك���وردی‌ جوامێ���ر‌و كه‌ڵه‌پی���او‬ ‫هه‌یه‌‪ ..‬كوردی‌ دلێر‌و قاره‌مان بۆ به‌رگریكردن‬ ‫له‌كوردس���تان‪ ،‬ك���وردی‌ س���امانداریش ب���ۆ‬ ‫دروستكردنی‌ كوردستان‪.‬‬ ‫ده‌ب���ا ده‌ریبخه‌ی���ن ب���ۆ جیهان ك���ه‌ ئێمه‌‬ ‫نه‌ته‌وه‌یه‌ك���ی‌ زین���دووی‌ خۆڕاگ���ر‌و پش���ت‬

‫بە‌خۆبه‌س���ت‌و ئازاین‪ ..‬ده‌توانین له‌س���ه‌ر پێی‌‬ ‫خۆم���ان بوه‌س���تێن‪ ..‬بە‌یه‌كگرتنی‌ كورد نه‌ك‬ ‫هه‌ر له‌باشووری‌ كوردستان‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌نێو هه‌موو پارچه‌كان���ی‌ زۆر كار‌و ئه‌ركی‌‬ ‫گه‌وره‌ی‌ نه‌ته‌وه‌یی‌‌و نیشتمانیمان پێده‌كرێ‌‪.‬‬ ‫چاكسازی‌‌و نه‌هێشتنی‌ دزی‌‬ ‫پشت بە‌خۆبه‌ستن‬ ‫ئابووری‌ بای‌ – خۆ‬ ‫یه‌كگرتن‌و یه‌كخستنی‌ هێزه‌كانمان‬ ‫خۆڕاگری‌‌و كار‌و به‌ختكردن‬ ‫ده‌مانبه‌نه‌ سه‌ربه‌خۆیی‌‌و پێشكه‌وتن‬

‫پێشینانی‌ كورد‬ ‫وتوویانه‌ ماڵی‌ گه‌ش بۆ‬ ‫رۆژی‌ ره‌ش‪ ،‬پێویسته‌‬ ‫له‌سه‌ر پارتی‌‌و یه‌كێتی‌‌و‬ ‫ته‌واوی‌ ملیاردێر‌و‬ ‫ملیۆنێرانی‌ كورد‬ ‫به‌شێك له‌سامانیان‬ ‫ببه‌خشن بۆ دابینكردنی‌‬ ‫پێوستییه‌كانی‌‬ ‫ده‌ربه‌ده‌رانی‌ تووز‌و‬ ‫كه‌ركووك‌و داقوق‌و‬ ‫مه‌خموور‌و شه‌نگاڵ‌‌و‬ ‫شوێنه‌كانی‌ دی‌‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫ئەگەر نەدەی سەرانەی‪...‬‬ ‫دایــــکو باوکت لە‌قەبـــــر دەرتێرم‬ ‫دالوەر سۆفی‬ ‫ئەوەی کەمێک فێنکی ئ���ەدا بەڕۆح ئەوەیە کە مێژو‬ ‫هەرچەن���دە س���ەرکەوتوەکان ئەی نوس���نەوە‌و بەدرۆو‬ ‫دەلەس���ە ئەی رازێنن���ەوە‪ ،‬بەاڵم ناتوانن راس���تیەکان‬ ‫بش���ارنەوە ‪ ،‬بۆیە درەنگ بێ یان زوو ئەوا راستیەکان‬ ‫لە‌پەنهانی دەرباز ئەبن ‪.‬‬ ‫لەگەڵ دروس���ت بونی دەوڵەتداری‌و حکومەتدا باج‌و‬ ‫خەراجی���ش هاتۆتە چێبون‪ ،‬کەنیس���ەکانی س���ەدەی‬ ‫پانزەهەمی���ش تا بۆیان کرا خەڵکی���ان روتاندەوە لەژێر‬ ‫ناوی س���ەیرو س���ەمەرەی باجی ئاینی���دا‪ ،‬پەیامبەری‬ ‫ئیس�ل�امیش فدیەی لە‌جولەکەکان ئەسەند کە جۆرێک‬ ‫ب���و لە‌باج لەب���ەر ئیس�ل�ام نەبونیان‪ ،‬داعش���یش هیچ‬ ‫کەمتەرخەمی نەکرد لە‌باج‌و س���ەرانە س���ەندن لە‌تەرسا‬ ‫نەژادەکان���ی موسڵ‪،‬لەڕاس���تیدا ب���اج ئەگەر لەس���ەر‬ ‫بنەمایەک���ی عادیالنەو زانس���تیانە‌و یاس���اییانە کاری‬ ‫پێبکرێ‌و لەسەر ئاین‌و بیروڕانەبێت‪ ،‬ئەبێتە کۆڵەکەیەکی‬ ‫گرنگ���ی بەردەوام���ی راگرتنی حکومەت‪ ،‬خ���ۆ ئەگەر‬ ‫ئەوباجە ب���ۆ خزمەت گ���وزاری‌و عەدالەتی کۆمەاڵیەتی‬ ‫ب���ەکار بێت ئ���ەوا باجدەرانیش ک���ە هاواڵتیانن الریان‬ ‫لێی نیە‪ ،‬لەو رۆژەوە مرۆڤ بەکۆمەڵ ئەژی پێوس���تی‬ ‫بە‌رێکخس���تن‌و سیس���تم هەیە‪ ،‬بۆ ئەم بژاردەیەی ژیان‬ ‫حوکم���داری هاتۆتە گۆڕێ‪ ،‬دیارە لە‌دێر زەمانیش���ەوە‬ ‫زاڵ���م‌و دیکتاتۆرەکان ه���ەر هەلیان ب���ۆ هەڵکەوتبێ‌و‬ ‫دەسەاڵتیان کەوتبێتە دەست‪ ،‬داهێنانی نوێان هیناوەتە‬ ‫بون‪ ،‬باجوخەراجی وایان داناوە کە گەش���تۆتە ئاستی‬ ‫غەدر‌و چەوساندنەوە تا ئاستی خوێنمژین‌و گیرفان بڕینی‬ ‫تاکی کۆمەڵ‪ ،‬هەر ئەو مێ���ژووە بۆمان ئەگێڕێتەوە کە‬ ‫یەکێک لە‌هۆکارەکانی شۆڕش���ی فەرەنسا ئەو باجە بوو‬ ‫کە لویس���ی شانزە لەسەر خوێی چێشت داینا‪ ،‬ئەوەی‬ ‫قوڕەکەشی خەس���تتر کردەوە ئەوەبو کە دەسەاڵتی دا‬ ‫بە‌باجگرەکان کە ناویان لێنابون (جابیلۆز) زەبروزەنگ‬ ‫بەکار بێنن لەگەڵ خەڵکدا بۆ سەندنی ئەو باجە‪ ،‬تا کار‬ ‫گەشتە ئەوەی لە‌هەڵگیرسانی شۆڕشەکەدا زۆرێک لەو‬ ‫جابیلۆزانە خرانە بەر مەقسەڵەو سەریان پەڕێندرا‪،‬ئیتر‬ ‫هەر دیکتاتۆرو هەردەسەاڵتدارێکی زۆردار جۆرەها باجی‬ ‫تاق���ەت پڕوکێنی خس���توەتە ئەس���تۆی تاکی کۆمەڵ‪،‬‬ ‫ئەو باجانەی کە بە‌باجە س���ەیرو سەمەرەکان لە‌قەڵەم‬ ‫ئەدرێن لە‌مێ���ژوودا وەک باجی ریش‪ ،‬ش���ەپقە‪ ،‬باجی‬ ‫تاتو‪ ،‬باجی خوری‪ ،‬لە‌زۆر واڵتدا باج لە‌س���ەر سۆزانی‌و‬ ‫لەشفرۆشەکانیش دانراوە‪ ،‬هەمو ئەو باجە ناڕەوایانەش‬ ‫لە‌کۆتاییدا سەری دەسەاڵتەکەیان خواردوەو توڕ دراونەتە‬ ‫زبڵخانەی مێ���ژووەوە‪ ،‬بەاڵم لە‌دنیای مۆدێرنی ئەمڕۆدا‌و‬ ‫لە‌واڵتانی پێش���کەوتودا باج لە‌س���ەر هەم���و داهاتێک‬ ‫دائەنڕی‪ ،‬بەاڵم ئەوەی کە وای کردوە تاکی ئەو واڵتانە‬ ‫الریان نەبێت لە‌دانی ئ���ەوە باجانە‪ ،‬ئەوەیە کە داهاتی‬ ‫واڵت بە‌داهاتی باجیشەوە ش���ەفافەو ئەزانرێ لە‌کوێوە‬ ‫هات���وەو لە‌چیدا خەرج ئەکرێ���ت‪ ،‬خزمەتگوزاریەکانیان‬ ‫لە‌ئاستێکی بااڵدایە‪ ،‬هەروەها سیستمی موچەی هاواڵتی‬ ‫بون (سۆش���یال) کەالنی کەمی ژیان���ی هەمو تاکێیکی‬ ‫کۆمەڵ لە‌گەردنی حکومەتدایە‪ ،‬ئەوەی لێرەدا مەبەستە‬ ‫ئەوەیە کورد واتەنی حکومەتی هەرێم لە‌باری نەبوو باج‬ ‫ئەسەنێ! وەک باپیران فەرمویانە (بار لە‌باج ناناڵێنێ)‪.‬‬ ‫بەاڵم کوا بار؟ بڕینی موچەو قوتی مەردمەکە؟ یا قۆرغ‬ ‫کردنی بازاڕو پەکخستنی کارو کەسابەت؟‬ ‫پ���اش لەخۆبایی بون‌و ئەو نان���ی هاریەی حکومەتی‬ ‫هەرێم گرتبوی بە‌دەمەوە‪ ،‬بە‌تایبەت کابینەی هەش���ت‌و‬ ‫پش���ت بەس���تن بەکۆمەڵێک راوێژکاری نەخوێندەوارو‬ ‫دەمڕاستی نەخۆشی حیزبی‌و شرۆڤەکاری بندیوارو هەرزە‬ ‫بەرپرسی تازە هەڵتۆقیو بانگی (ئابوری سەربەخۆییان)‬ ‫دا بەگوێی خەڵکی هەرێمدا‪ ،‬هەربۆیە دروستە خەڵک ئەو‬ ‫رۆژە ناوبنێن رۆژی رەش���ی ئابوری بۆ خەڵکی هەرێم‪،‬‬ ‫بەاڵم سەیرەکە لەوەدایە بەرپرسان‌و حکومەت وائەزانن‬ ‫خەڵکی ئەم مەملەکەتە لەس���ەر هەسارەیەکی تری ئەم‬ ‫گەردونە موچە وەرئەگرن یا کارو کەس���ابەت لەس���ەر‬ ‫مەریخ ئەکەن‪ ،‬یا لەماڵەوە س���کە لێئەدەن یا بەش���ەو‬ ‫کەلەبەر ئەبڕن‪ ،‬ئەپرس���ین ئەو مافەتان لەکوێ هێناوە‬ ‫موچ���ەی مەملەکەتێک ببڕن بەاڵم باج لەس���ەر خەڵکی‬ ‫زیاد بکەن؟ دیسانەوە پرسیارەکە ئەوەیە لەئەنجومەنی‬ ‫وەزیرانێک���دا کە زیاتر لە‌بیس���ت وەزی���رو وتەبێژێک‌و‬ ‫س���ەرۆکێک‌‌و جێگرێک‌‌و چەند نەفەرێکی تر یەک کوڕی‬ ‫بە‌غی���رەت هەڵنەکەوت هەس���ت بە‌ئ���ازاری ئەو خەڵکە‬ ‫بکات؟ وەزیرێكم���ان نەبو بیری ئەنجومەنەکە بخاتەوەو‬ ‫بڵێ هەر لەم سێچوار مانگەدا چەند کەس لەبەر هەژاری‌و‬ ‫نەبونی خۆیان کوش���توە‪ ،‬چەندیان پێش���مەرگەن؟ یا‬ ‫یەک ویژدان جوڵەی نەک���رد بڵێت نیوەی کۆمپانیاکان‬ ‫تەپڵ���ی نابوتیان لێدا‪ ،‬بەڵێندەرەکان هەندێکیان خۆیان‬ ‫کوشت‪ ،‬یا واڵتیان جێهێشت‪ ،‬بازاڕ یەکجاری بەقوڕگیرا‪،‬‬ ‫یا س���ەرێ گەرم نەبو بڵێ ئەرێ س���ەرۆک ئەمە بڕیار‬ ‫نیە ئێمە ئەش���هەدو بیالی ناهەقی بۆ بکێشین‪ ،‬بۆ باج‌و‬ ‫خ���ەراج! بەگم ئەمە س���ەرانەیە‪ ،‬قورب���ان ئەم میلەتە‬ ‫بەدەس���تمانەوە زەاللەتیەتی‪ ،‬بابەدەستی خۆمان دارو‬ ‫بەرد نەدەینە دەس���تیان نەیانکەین بە‌گ���ژ خۆمانا‪ ،‬با‬ ‫لە‌یادم���ان نەچێت کە هێز نیە بەر بە‌برس���ێتی بگرێ‪،‬‬ ‫میلەتمان برس���ی کردوە ئاخری خێرنابێت‪ ،‬یا وەزیرێ‬ ‫کەلەی تەمی بکردایە‌و بیوتای���ە ئەم بڕیارە بێئاگایمان‬ ‫ئەسەلمێنێ لە‌حاڵی مەملەکەت‪ ،‬یا عەقڵێک بکەوتایەتە‬ ‫ئیش‌و بیفەرموایە ئەم بێوەژن کۆش���یەی ئێمە ئەیکەین‬ ‫لە‌کۆتایی���دا بۆ حکومەتەکەی بەغدای���ە‪ ،‬هەر خۆمانین‬ ‫رۆژانە س���ێچوار جار پەیام‌و عەرزەوحاڵ ئەدەین لەگەڵ‬ ‫حکومەتی مەرکەزیدا باوەخونمان بکەنەوە‪ ،‬ئاشکراش���ە‬ ‫بەڕێ���ز عەبادی بە‌ه���ەزار بەرتیلی وا ئاش���ت نابێتەوە‪،‬‬ ‫بەڕێزان ئەزمونی زۆرم���ان لەبەردەمدایە لە‌قوربانی دان‬ ‫ب���ۆ رۆم‌و تورک‌و عەج���ەم‪ ،‬چەند رۆڵ���ەی هەژارانتان‬ ‫خەڵتانی خوێن کرد لەبەردەمیاندا‌و دواجاریش منەتیان‬ ‫لێ نەزان���ی‪ ،‬ئەوان بەخوێن نەزانن ئێس���تە بە‌بەرتیلی‬

‫پ���ارە ئەزانن ک���ە ئێ���وەی بەڕێز بە‌برس���یکردنی ئەم‬ ‫خەڵکە بێدەرەتانە بۆی���ان کۆبکەنەوەو لەگەڵ چەپکێ‬ ‫گوڵدا بیبەنە بەردەم عەرش���ی عێراقی؟ لە‌کۆتایشدا بۆ‬ ‫خۆمان نەبێت‪ ،‬ئەمجارە کاتی ئەوە هاتوە روی دەممان‬ ‫بکەینە ئەو حیزبانەی لەم کابینەیەدا ش���اگردن‪ ،‬بڵێین‬ ‫ئەرێ حیزبێ نەبو بە‌وەزیرەکەی خۆی بڵێ بۆ کێش���ات‬ ‫ب���ەال ملتاو ئەم ناهەقیەت قبوڵک���رد؟ ئەرێ با غیرەت‬ ‫بیگرتیتایە ئیس���تیقالەت بفەرموایە‪ ،‬یا هەر هیچ نەبێت‬ ‫لە‌پرێس کۆنفرانس���ێکا بتوتایە خ���ۆم‌و حیزبەکەم لەم‬ ‫بڕیارە بێ بەرین‪ ،‬نەوەاڵ بتفەرموایە ئەم جۆرە بڕیارانە‬ ‫لە‌دەس���ەالتی پەرلەماندایە نەک ئەنجومەنە داماوەکەی‬ ‫ئێمە‪ ،‬ب���ەاڵم رەنگە لەمەیاندا ئێم���ە بە‌هەڵەدا چوبین‪،‬‬ ‫دی���ارە وەزیری قارەمانی لەو بابەتەمان نیە! حیزبێکش‬ ‫کە پلەکەی ش���اگرد بێت لە‌حکومەتدا جورئەتی ئەوەی‬ ‫نەبێت لە‌ڕوی وس���تایدا دەنگی ناڕەزایی بەرز بکاتەوە ‪.‬‬ ‫ئێس���تە ئەو مافە بەخۆمان بدەی���ن نابەجێ نیە بڵێین‪،‬‬ ‫بەم نەزمومەقامە دەوڵ���ەت داری کراوە! حوکمداریمان‬ ‫لە‌حوکمداری عەش���ایەرە کۆنەکانی دوسەد ساڵ پێش‬ ‫ئێستە ئەچێ کە ش���ەهامەت‌و پیاوەتی لەالیان بە‌ناوی‬ ‫زل‌و چەفتەو جامانەو عەلیخانی‌و س���مێڵی بابڕو خەنەو‬ ‫وس���مە تێگیراو‌و دزینی لێفەو جاجمی دراوس���ێکانیان‬ ‫ب���وە‪ ،‬ئ���اوا فەرمان رەواییم���ان کراوە بۆی���ە جوانمان‬ ‫هەڵگڕانوە حاڵێش���مان بەم حاڵە گەشتوە‪ ،‬دەست لەو‬ ‫حکومەتە پ���ان ئەکەینەوە کە ت���ا دوێنێ هەر خۆمان‬ ‫پیمان ئەوت موفلیسەو پارەی نیە‪ ،‬یا ئەوکاتەی لیستی‬ ‫موچ���ەی قەبەو دەبڵتان بۆ ئەس���حاب ئەلکەهفەکانتان‬ ‫واژۆ ئەکرد‪،‬کەس���ێکتان رەحم���ێ نەکەوت���ە دڵتانەوە‬ ‫بڵێ���ن ئاخر بۆ؟ لەمە نەهامەتی ت���ر ئەوەیە مونەزیری‬ ‫حیزبی وا هەڵکەوتوە پێشنیار ئەکات خاکی کوردستان‬ ‫وەک کراس���ی میراتی ش���یتاڵ ش���یتاڵ بکرێت‌و بدرێت‬ ‫بە‌هاواڵتیان لەبری قەرزی موچە‪ ،‬بەنیازە ئەو کەلەبەرە‬ ‫بەو قوڕی نەزانیە س���واغ بدا‪ ،‬جا سەیر بکەن‌و دیقەت‬ ‫بدەن باج خراوەتە س���ەر تابلۆی دوکانەکان‪ ،‬فرێدانی‬ ‫خۆڵوخاشاک‪ ،‬رسوماتی تاپۆ بوە بەسێچوار بەرامبەری‬ ‫ج���اران‪ ،‬جۆرەها باجی ترخواش ئەزانی چیترتان لەژێر‬ ‫س���ەرایە خوا رەحم بکا‪ ،‬هەندێ باج بەڕێژەیەک زیادی‬ ‫کردوە کە لە‌وزەی کەس���دا نیە‪ ،‬ل���ەوەش نەگبەتی تر‬ ‫ئەوەی���ە فەریکە فیلەکان‌و ئەو کۆمپانیایانەی س���امانی‬ ‫واڵتیان لوش���داوە‪،‬ئەوانەی بونەت���ە فیرعەونی زەمانە‪،‬‬ ‫ئەوانەی بون بە‌مافیای نێو دەوڵەتی‌و لەگەڵ مافیاکانی‬ ‫جیهاندا پێش���بڕکێیانە‪ ،‬باج نای���ان گرێتەوە‪ ،‬قوربان‬ ‫ئ���ەی ئەوانەی ئاگات���ان لە‌ئازاری میلەتێ���ک نیە‪ ،‬ئەی‬ ‫ئەوانەی واڵتێکتان رادەس���تی عێراقی عەزیم کرد‪ ،‬ئەی‬ ‫ئەوان���ەی دوێنێ لە‌ئاوازی س���ەربەخۆییتان تێئەچڕی‪،‬‬ ‫ئەمڕۆش دیفاع لە‌ی���ەک پارچەیی خاکی عێراق ئەکەن‪،‬‬ ‫ئ���ەی ئەوان���ەی خۆتان لە‌کۆش���کی بلورین���ەوە گاڵتە‬ ‫بە‌ئازارەکان���ی یەک بە‌یەکی ئ���ەم خەڵکە ئەکەن‪ ،‬ئەی‬ ‫ئەوان���ەی هەزار بەڵێنتان بە‌پولێ‪ ،‬ئەی ئەوانەی لەکاتی‬ ‫هەڵبژاردنەکان���دا ئەبن بە‌فریش���تە‪ ،‬ئەب���ن بە‌حاتەمی‬ ‫تەی لە‌بەخش���ێندا‪ ،‬ئەبن بە‌مارکس‌و بەلینین بۆ چینی‬ ‫هەژار‪ ،‬ئەبن بە‌ئیفالتون لە‌دیموکراتیدا‌و ئەبن بە‌ڤینۆس‬ ‫لە‌جوانیدا ئەبن بە‌گیڤارا لە‌شۆڕش���گێڕیدا ئەبن بە‌گاندی‬ ‫لە‌ئاش���تیدا‪ ،‬دوای هەڵبژاردنیش هەر ئێوەن قفڵ ئەدەن‬ ‫لە‌دەنگی میللەت‪ ،‬هەر ئێ���وەن دیموکراتی زیندەبەچاڵ‬ ‫ئەکەن‪ ،‬ئێوەن قەلەم تیرۆر ئەکەن‪ ،‬ئەوە ئێوەن دەست‬ ‫ئەخەن���ە بینی دەنگ���ی ئازاد‪ ،‬هەر ئێ���وەن ئامادەن‬ ‫واڵت بکەن بە‌دوکەرت‌و س���ێکەرت‪ ،‬هەر ئێوەن سامانی‬ ‫ژێرزەوی‌و سەرزەوی تەخشان‌و پەخشان ئەکەن‪ ،‬کەس‬ ‫نازانی چ���ۆن بەداروبەردیدا ئ���ەدەن رەنجی خەڵکیش‬ ‫ئەدەن بەئ���اودا‪ ،‬لەدوای ئەوەی داری س���واڵتان دایە‬ ‫دەس���تی واڵت‌و حکومەت‪ ،‬ئێ���وە میلەتتان کرد بەدو‬ ‫چینی نابەرابەر‪ ،‬چێنێ لە‌ئاسمان‌و چینێ لەسەرزەوی‪،‬‬ ‫تازە بەتازە هاتون بەنیازن بە‌باج‌و خەراج بێنەوە مایە‪،‬‬ ‫بەڕێزان ئەتانەوێ خەڵکی باجی هەڵەو نەهامەتیەکانی‬ ‫ئێوە بدا‪ ،‬ئێوە خۆتان ئامادە نین پارویەک کەمتر بخۆن‬ ‫ئامادەنین لە‌هیچ خۆش���ی‌و خۆش���گوزەرانیەکی خۆتان‬ ‫خ���ۆش ببن‪ ،‬ئێوە ئێس���تاش مناڵەکانت���ان بە‌فڕۆکەی‬ ‫تایبەت گەش���ت ئەکەن ب���ۆ واڵتان بۆ س���ەیری یاری‬ ‫فوتب���اڵ‪ ،‬خۆتان‌و خێزانەکانتان بێزتان نایە س���ەردانی‬ ‫خەس���تەخانە خۆماڵیەکان بکەن بەاڵم بۆ کۆڵنج‌و برکێ‬ ‫مایۆ کلینی���ک خۆتبگرەو هاتم‪ ،‬داواش لە‌خەڵک ئەکەن‬ ‫س���ک هەڵلوش���ن‪ ،‬ناتانەوێ بە‌نوکی دەرزی ئەو ژیانە‬ ‫سوڵتانیەتان بگۆڕن بەاڵم ئەتانەوێ باری شانی خەڵک‬ ‫گرانترو قورستر بێت‪ ،‬ئێوە لە‌خۆتان ناپرسن؟ كی باج‌و‬ ‫خەراج بدا؟ ئەمەی ئێوە بە‌نایاسایی ئەتانەوێ لە‌خەڵکی‬ ‫بس���ێنن باج نیە ئەمە سەرانەیە‪ ،‬وەک وتویانە (ئەگەر‬ ‫نەدەی سەرانەی‪ ...‬دایکوباوکت لە‌قەبر دەرتێرم) ئەمە‬ ‫لە‌ئێوە قەوماوە قوربان‬

‫هەندێ باج بەڕێژەیەک‬ ‫زیادی کردوە کە لە‌وزەی‬ ‫کەسدا نیە‪ ،‬لەوەش‬ ‫نەگبەتی تر ئەوەیە‬ ‫فەریکە فیلەکان‌و ئەو‬ ‫کۆمپانیایانەی سامانی‬ ‫واڵتیان لوشداوە‪ ،‬ئەوانەی‬ ‫بونەتە فیرعەونی زەمانە‬

‫له‌باره‌ی‌ خۆپیشاندانه‌كانی‌‪‌ 18‬ی ‪12‬و رۆژان ‌ی دواتر‬ ‫له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج‬ ‫سه‌ره‌تا‪:‬‬ ‫ل���ه‌دوای‌ راپه‌ڕین���ی‌ ‪1991‬ه‌وه‌ تائێس���تا ب���ه‌رده‌وام‬ ‫خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زایی‌ هه‌بوە‪ ،‬ماوه‌یه‌ك��� ‌ی كه‌م دوای‌‬ ‫راپه‌ڕین خه‌ڵك ب���ه‌ڕووی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ خۆكردیدا هاواری‌‬ ‫كرد "ماس���ت‌و په‌نیرو كه‌ر‌ه – به‌عس باش���تره‌ له‌به‌ره‌"‪.‬‬ ‫به‌درێژای���ی‌ نه‌وه‌ده‌كان ناڕه‌زایی‌ له‌س���نوری‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌‬ ‫یه‌كێتی���دا زیندووت���رو هه‌ڵبه‌ت رێ���ز لێگیراوتریش بوە‪.‬‬ ‫له‌دوای‌ ‪2003‬ش���ه‌وه‌ خۆپیش���اندان‌و ناڕه‌زایی‌ به‌رده‌وام‬ ‫ب���وو ت���ا خۆپیش���اندانه‌كانی‌ ‪17‬ی‌ ش���وباتی‌ ‪ 2011‬كه‌‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ زۆری‌ خایاند‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵت وه‌ك پێویست به‌ده‌م‬ ‫خواسته‌كانه‌وه‌ نه‌چوو بۆ جێبه‌جێكردنیان‪.‬‬ ‫كێش���ه‌ی‌ س���ه‌ره‌كی‌ له‌خۆپیش���اندانه‌كانی‌ هه‌رێم���ی‌‬ ‫كوردستاندا ئه‌و بێده‌نگكردن‌و هه‌تره‌ش بردنه‌ی‌ هه‌ولێره‌‬ ‫كه‌ به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك مۆڵه‌ت بە‌خۆپیش���اندان نادرێت‪،‬‬ ‫خۆپیشاندانی‌ بێمۆڵه‌تیش مه‌گه‌ر هه‌ر خودا بزانێ‌ به‌چی‌‬ ‫ده‌گات‪ ،‬دی���اره‌ ئه‌مه‌ له‌گه‌ڵ به‌یاننامه‌و هه‌ڵوێس���ته‌كانی‌‬ ‫پارتی���دا ناج���ۆره‌و پارتی‌ له‌س���ه‌ر كاغه‌زو به‌نوس���ین‌و‬ ‫بە‌به‌یاننامه‌ پشتگیری‌ خۆپیشاندان ده‌كات‌و به‌كرده‌وه‌ش‬ ‫رێ‌ له‌خوێندنه‌وه‌ی‌ شیعریش ده‌گرێت‪.‬‬ ‫رۆژی‌ ‪18‬ی‌ ‪12‬جارێك���ی‌ ت���ر خۆپیش���اندان به‌ڕووی‌‬ ‫نادادی‌ ده‌س���ه‌اڵتی‌ كوردیدا ده‌ستی‌ پێكرده‌وه‌‪ ،‬ئه‌مجاره‌‬ ‫خۆپیش���انده‌ران ك���ه‌ دواتر دێینه‌ س���ه‌ر باس���كردنیان‬ ‫توڕه‌یی‌ خۆیان له‌چه‌ندین شوێن بە‌باره‌گاكانی‌ حكومه‌ت‌و‬ ‫حزب رش���ت‪ .‬خۆپیش���اندانه‌كه‌ی‌ ئه‌مجاره‌ جگه‌له‌ ماكی‌‬ ‫خۆپیشاندان ماكی‌ راپه‌ڕینیشی‌ پێوه‌ دیار بو‪ ،‬ئه‌گه‌رچی‌‬ ‫كه‌س خاوه‌ندارێتی‌ لێنه‌كرد‪ ،‬جگه‌له‌ هه‌ندێ‌ پش���تگیری‌‬ ‫نوسراوی‌ ئێره‌و ئه‌وێ‌ ‪.‬‬ ‫دوای‌ ده‌ستپێكردنی‌ خۆپیشاندانه‌كان وه‌ك هه‌ڵوێستێكی‌‬ ‫ئاكاری‌ گه‌رچی‌ دره‌نگوه‌ختیش بو‪ ،‬بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان كه‌‬ ‫خۆی‌ دوو ساڵ بوو له‌حكومه‌ت ده‌ركرابو‪ ،‬هه‌روه‌ها كۆمه‌ڵی‌‬ ‫ئیسالمی‌ له‌حكومه‌ت كشانه‌وه‌ ‪.‬هه‌ڵبه‌ت كشانه‌وه‌كه‌ هیچ‬ ‫برینێكی‌ ساڕێژنه‌كردو ناكات‪ ،‬به‌اڵم النیكه‌م په‌یامێكه‌ بۆ‬ ‫ئه‌و حكومه‌ته‌ی‌ له‌‪16‬ی‌ ئۆكتۆبه‌ری‌ ‪2017‬ه‌وه‌ هیچ مانایه‌ك‬ ‫بۆ مان���ه‌وه‌ی‌ نه‌ماوه‌ته‌وه‌‪ .‬حكومه‌تێ���ك له‌دوا هه‌نگاویدا‬ ‫ده‌ست بناته‌ بینا قاقای‌ پێشمه‌رگه‌و ئاسایشه‌كانی‌ خۆی‌‪،‬‬ ‫ئیدی‌ مانه‌وه‌ی‌ چ نرخێكی‌ هه‌یه‌؟!‬ ‫خۆپیشاندانی‌ گیرفان خاڵیه‌كان‪:‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ خۆپیش���اندانی‌ ئه‌مجاره‌یان كرد زۆربه‌ی‌ هه‌ر‌ه‬ ‫زۆری���ان ئه‌وانه‌ن كه‌ گیرفانیان خاڵی���ه‌‪ ،‬گیرفانی‌ به‌تاڵ‬ ‫له‌س���ه‌ر ده‌ریایه‌ك له‌نه‌وت‪ .‬گیرفانی‌ به‌ت���اڵ له‌به‌رانبه‌ر‬ ‫ئ���ه‌و ملهوڕان���ه‌ی‌ ملیاره‌ه���ا دۆالری���ان به‌ه���ه‌ده‌رداوه‌‪.‬‬ ‫گیرفان به‌تاڵه‌كان ب���ه‌ڕووی‌ ‪ 10830‬ملیاردێرو ملیۆنێری‌‬ ‫ك���وردا راپه‌ڕین‪ ،‬ئه‌و ژماره‌یه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ژماره‌یه‌یه‌ كه‌ ژوری‌‬ ‫وه‌به‌رهێنه‌رانی‌ هه‌رێم نوس���یویه‌تی‌‪ ،‬ئه‌وانه‌ ‪ 30‬كه‌سیان‬ ‫ملیاردێرن‪ ،‬ئه‌م ملیۆنێرو ملیاردێرانه‌ به‌رهه‌می‌ ‪ 26‬س���اڵ‬ ‫نادادی‌ ده‌سه‌اڵتی‌ كوردین‪.‬‬ ‫گیرفان خاڵی���ه‌كان به‌ڕووی‌ ئه‌واندا ته‌قینه‌وه‌ گه‌نجانی‌‬ ‫‪ 15‬بۆ ‪ 25‬س���اڵ‪ ،‬بە‌سه‌د كه‌سیان سه‌ت هه‌زاریان پێنیه‌‪،‬‬ ‫له‌ماڵه‌وه‌ داوا له‌باوكیان ده‌كه‌ن موچه‌ نییه‌‪ ،‬كرێكاری‌ نییه‌‪،‬‬ ‫حكومه‌ت بواری‌ هه‌ناسه‌ی‌ بۆ نه‌هێشتونه‌ته‌وه‌‪ ،‬سۆسیال‬ ‫نی���ه‌‪ ،‬ناچ���ارن گیرفانه‌ به‌تاڵه‌كانیان پ���ڕ بكه‌ن له‌به‌رد‪.‬‬ ‫ئه‌وان رێگه‌ی‌ توندڕه‌وی‌‌و كاری‌ ناجۆریان نه‌گرتوه‌ته‌به‌ر‪،‬‬ ‫په‌نای���ان نه‌بردوه‌ته‌ به‌ر كاری‌ نه‌ش���یاو‪ ،‬ده‌س���تیان بۆ‬ ‫هه‌ڵگه‌ڕانه‌وه‌و یاخیبون نه‌بردوە‪ ،‬ئه‌وان ته‌نها داوای‌ ئه‌وه‌‬ ‫ده‌كه‌ن له‌به‌رانبه‌ر ئه‌و نه‌وت‌و س���امانه‌ی‌ نیشتمانه‌كه‌یان‬ ‫هه‌یه‌تی‌ با گیرفانی‌ ئه‌وانیش خاڵی‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ته‌واوی‌ ئیخوانه‌كانی‌ میسر كه‌ له‌كه‌ناره‌كانی‌ قاهیره‌وه‌‬ ‫بە‌بڕوانام���ه‌ی‌ به‌رزو گیرفانی‌ خاڵی���ه‌وه‌ ئه‌و هه‌مو ته‌الرو‬ ‫ڤێ�ل�ای‌ س���ه‌رمایه‌دارانه‌ ده‌بینن‪ ،‬ده‌بنه‌ ئیخ���وان‌و به‌گژ‬ ‫ده‌سه‌اڵتا ده‌چنه‌وه‌‪ ،‬ئه‌مه‌ كورته‌ی‌ بۆچونی‌ دكتۆ ره‌فعه‌ت‬ ‫محه‌مه‌د سه‌عیده‌‪ ،‬ئاخر گیرفان خاڵیه‌كان جگه‌له‌ هاوارو‬ ‫ش���ۆڕش‌و توڕه‌یی‌ چی‌ تریان له‌ده‌س���ت دێت؟ ئه‌وه‌ بۆ‬ ‫ده‌س���ه‌اڵت ئه‌و هه‌مو ملیارو ملیۆن���ه‌ دۆالره‌ ناهێنێته‌وه‌و‬ ‫ته‌مه‌نی‌ خۆیشی‌ درێژ بكات‌و ئازاری‌ گیرفان خاڵیه‌كانیش‬ ‫كه‌مكاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌نێو ئ���ه‌و گیرفان خاڵیانه‌دا یه‌كێك بە‌به‌رپرس���ێكی‌‬ ‫س���ه‌ربازی‌ وتبوو من هه‌فته‌یه‌كه‌ یه‌ك دین���ارم پێنییه‌‪،‬‬ ‫به‌رپرسه‌ سه‌ربازییه‌كه‌ ته‌نها ‪ 40‬هه‌زار دیناری‌ پێ‌ ده‌بێت‬ ‫ده‌ڵێ���ت ئه‌وه‌ بۆ ت���ۆ‪ .‬یه‌كێكی‌ تر گوت���ی‌ دایك‌و باوكم‬ ‫نه‌خۆش���ن پاره‌م نییه‌ بیانبه‌م بۆ نه‌خۆش���خانه‌‪ .‬ده‌یان‬ ‫چیرۆك‌و حه‌كایه‌تی‌ تاڵ‪.‬‬ ‫گیرفان خاڵیه‌كان خه‌ڵكانی‌ نیش���تمانپه‌روه‌رو دڵسۆزو‬ ‫دڵپڕن‪ ،‬ئه‌وان نیشتمانیان له‌هه‌مو ملیاردێرو ملیۆنێره‌كان‬ ‫خۆش���تر ده‌وێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ده‌بین���ن كوڕی‌ س���ه‌رمایه‌دارو‬ ‫به‌رپرس���ه‌كان چ پۆزێكیان به‌سه‌ردا لێده‌ده‌ن چی‌ بكه‌ن؟‬ ‫ناچارن گیرفانه‌ خاڵیه‌كانیان پڕ بكه‌ن له‌به‌رد‪ ،‬وه‌ك چۆن‬ ‫زۆرێك له‌و به‌رپرس‌و ده‌سه‌اڵتدارانه‌ی‌ ئێستا له‌هه‌شتاكان‬ ‫بۆ لێدان���ی‌ به‌ع���س گیرفانه‌كانیان پڕ ده‌ك���رد له‌به‌ردو‬ ‫شانازیشیان به‌و كاره‌وه‌ ده‌كرد‪.‬‬ ‫گیرفان خاڵیه‌كان���ی‌ خۆپیش���اندان له‌لوله‌ی‌ تفه‌نگ‪،‬‬ ‫ئۆتۆمبیلی‌ جام ره‌ش‪ ،‬باره‌گای‌ حزب‪ ،‬كه‌ژاوه‌ی‌ ترومبێلی‌‬ ‫به‌رپرس���ه‌كان‪ ،‬باخ‌و ڤێالكان‪ ،‬له‌هه‌مو ش���ت توڕه‌ن‪ ،‬له‌و‬ ‫ته‌نكه‌رانه‌ توڕه‌ن كه‌ ن���ه‌وت‌و نه‌فتای‌ واڵته‌كه‌یان ده‌به‌نه‌‬ ‫ئێران‌و توران‌و پاره‌كه‌شی‌ بۆ ئه‌وان نییه‌‪ .‬له‌كاره‌بای‌ ماڵه‌‬ ‫به‌رپرس���ه‌كان توڕه‌ن‪ ،‬له‌بۆری‌ نه‌وت‌و گازی‌ كوردس���تان‬ ‫توڕه‌ن‪ ،‬ئه‌وان گیرفانه‌ خاڵیه‌كه‌یان ئاراس���ته‌یان ده‌كات‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وان زۆربه‌یان بە‌بڕێكی‌ كه‌می‌ پ���اره‌ رازین‪ ،‬پاره‌یه‌ك‬ ‫بتوانێ‌ پێویس���تیه‌ س���ه‌ره‌تاییه‌كانیان ب���ۆ دابین بكات‪،‬‬ ‫پاره‌ی‌ چای‌‌و جگه‌ره‌و كارتی‌ مۆبایل‌و كارتی‌ ئه‌نته‌رنێت‌و‬ ‫ك���راس‌و پانتۆڵێكی‌ تازه‌‪ ،‬هه‌ره‌ زۆری‌ ئه‌وان حه‌ز ده‌كه‌ن‬ ‫له‌كتێبخان���ه‌كان كتێب بكڕن‪ ،‬ب���ه‌اڵم پاره‌یان نییه‌‪ ،‬حه‌ز‬ ‫ده‌كه‌ن پاره‌ی‌ كڕینی‌ بلیتی‌ شانۆ‪ ،‬بلیتی‌ سینه‌ما‪ ،‬داوه‌تی‌‬ ‫یه‌ك دوو هاوڕێیان پێبێت كه‌ نییه‌ سه‌ره‌تا دڵته‌نگ ده‌بن‬ ‫خۆیان ده‌خۆنه‌وه‌‪ ،‬نایانه‌وێ‌ له‌ماڵه‌وه‌ بێنه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬دواتر‬ ‫بە‌دایك‌و باوك‌و خوشك‌و كه‌س‌و كارا هه‌ڵده‌شاخێن‪ ،‬توڕه‌‬ ‫ده‌بن‪ ،‬له‌ماڵه‌وه‌ دێن���ه‌ ده‌ره‌وه‌‪ ،‬نایانه‌وێ‌ بڕۆنه‌وه‌‪ ،‬له‌دوا‬ ‫جاردا رووده‌كه‌نه‌ ده‌سه‌اڵت‪.‬‬ ‫كێشه‌ ئه‌وه‌یه‌ ده‌سه‌اڵت نایه‌وێت له‌هاواری‌ ئه‌م گیرفان‬

‫خاڵیان���ه‌ بگات‪ ،‬نایه‌وێ‌ چاره‌س���ه‌ریان ب���ۆ بدۆزێته‌وه‌‪،‬‬ ‫نایه‌وێ���ت له‌ئازاره‌كانی���ان كه‌مكاته‌وه‌‪ ،‬بۆی���ه‌ رۆژ بە‌رۆژ‬ ‫توڕه‌ییه‌كه‌ به‌ره‌و هه‌ڵكش���ان ده‌ڕوات‪ ،‬توڕه‌ییه‌كه‌ ره‌نگه‌‬ ‫س���ه‌ره‌تا بە‌زه‌برو زه‌نگ‌و هه‌ڕه‌ش���ه‌‪ ،‬بە‌ده‌ست تێخستن‌و‬ ‫په‌رتكردن‪ ،‬بۆ دورخس���تنه‌وه‌و فریوو كه‌م بكرێته‌وه‌‪ ،‬لێ‌‬ ‫ئه‌وه‌ چاره‌س���ه‌ر نییه‌‪ ،‬دواجار بە‌ئاقارێكی‌ مه‌ترس���یداردا‬ ‫ده‌ڕوات‪ ،‬وه‌ك ئ���ه‌و گه‌نجه‌ی‌ پێی‌ وتم ته‌نیا چاره‌س���ه‌ر‬ ‫دروس���تكردنی‌ مه‌فره‌زه‌ی‌ كوش���تنه‌‪ ،‬یان ئه‌و كوڕه‌ی‌ تر‬ ‫كاتێ‌ وتی‌ من چه‌كیشم په‌یداكردوە‪.‬‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ كوردی‌ پێویسته‌ ئاوڕ له‌و گیرفان خاڵییانه‌‬ ‫بداته‌وه‌‪ ،‬پێویس���ته‌ بزانێ‌ ش���ۆڕش ئه‌وان ده‌یكه‌ن‪ ،‬وه‌ك‬ ‫چ���ۆن له‌كاتی‌ خۆیدا له‌فه‌ڕه‌نس���او میس���رو ئێران‌و زۆر‬ ‫شوێنی‌ دیكه‌ كردیان‪.‬‬ ‫له‌نان‌و موچه‌وه‌ بۆ بڕوخێ‌‬ ‫خه‌ڵك له‌س���ه‌ره‌تادا داوای‌ مافی‌ زۆر ئاس���ایی‌ ده‌كرد‪،‬‬ ‫كاره‌با‪ ،‬ئاو‪ ،‬خزمه‌تگوزاری‌‪ .‬ده‌س���ه‌اڵت بۆ یه‌كجار گوێی‌‬ ‫له‌م خواستانه‌ نه‌گرت‪ .‬كاتێ‌ خه‌ڵك ئه‌و داوا سه‌ره‌تاییانه‌ی‌‬ ‫ده‌كرد‪ ،‬ده‌س���ه‌اڵتداران خه‌ریكی‌ پڕكردنی‌ قاس���ه‌كانیان‬ ‫بون‪ ،‬لێ‌ قاس���ه‌كان بونه‌ دۆزه‌خ‌و هه‌ر پڕ نه‌بون‪ ،‬تا ئه‌و‬ ‫كاته‌ی‌ خه‌ڵكی‌ گیرف���ان خاڵی‌ ئیدی‌ جێبه‌جێكردنی‌ داوا‬ ‫س���ه‌ره‌تاییه‌كانیش هی���چ دادێكی‌ نادا چونك���ه‌ ئیتر ئه‌و‬ ‫گیرفانه‌كانی‌ خاڵی���ن‪ ،‬لێره‌دایه‌ كه‌ ده‌نگی‌ به‌رزی‌ خه‌ڵك‬ ‫له‌ن���ان‌و ته‌ناهیه‌وه‌‪ ،‬له‌داوای‌ ئاس���ایش‌و ئازادیه‌وه‌ به‌ره‌و‬ ‫بڕوخێ‌ بڕوخێی‌ ده‌سه‌اڵت ده‌ڕوات‪.‬‬ ‫به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ پێاڵو به‌ڕووی‌ ده‌سه‌اڵتدا‪ ،‬داوای‌ رۆیشتنی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵت كۆتایی‌ رێگاكه‌یه‌‪ .‬ده‌شێت ده‌سه‌اڵت دڵی‌ به‌وه‌‬ ‫خۆش بێت كه‌ بتوانێ‌ بۆ ماوه‌یه‌ك ئه‌م ده‌نگه‌ كپ بكات‪،‬‬ ‫لێ‌ له‌شوێنی‌ ترو له‌كاتی‌ ترا سه‌ر هه‌ڵده‌داته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌كات���ی‌ خۆپیش���اندانه‌كاندا قایمقام���ی‌ چه‌مچه‌ماڵم‬ ‫له‌كردنه‌وه‌ی‌ پێشه‌نگایه‌كی‌ كتێبدا بینی‌‪ ،‬منیش به‌دووی‌‬ ‫كتێبه‌وه‌ بوم‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای‌ گیرفانه‌ خاڵیه‌كانم‪ ،‬له‌و كاته‌دا‬ ‫كچێكی‌ قش���تیله‌ میوزیكی‌ ده‌ژه‌ند‪ ،‬من بە‌قایمقامم گوت‬ ‫پێویسته‌ تا ده‌توانن نه‌رم‌و نیان بن له‌گه‌ڵ ئه‌و توڕه‌بونه‌‬ ‫ره‌وایه‌ی‌ خه‌ڵكدا‪ ،‬قسه‌یه‌كی‌ دروست‌و حسابی‌ كرد‪ ،‬گوێی‌‬ ‫هه‌ڵخست‌و گوتی‌ كامیان مێشك ئاسوده‌ ده‌كه‌ن؟ ده‌نگی‌‬ ‫ئه‌م میوزیكه‌ یان قرمژنی‌ گوله‌؟ ده‌سه‌اڵت ناكرێت ده‌نگی‌‬ ‫میوزیك‪ ،‬ش���یعرو گۆرانی‌‪ ،‬ئارامی‌ خه‌ڵ���ك بە‌ته‌ق‌و تۆق‬ ‫بگۆڕێت���ه‌وه‌‪ ،‬هه‌ر كات ئه‌وه‌ی‌ كرد ماركس وته‌نی‌ گۆڕ بۆ‬ ‫خۆی‌ لێده‌دات‪.‬‬ ‫هیچ گه‌نجێكی‌ س���وید نایه‌وێت س���وید بڕوخێت‪ ،‬هیچ‬ ‫گه‌نجێك���ی‌ كه‌نه‌دا‪ ،‬فنله‌ندا‪ ،‬نه‌رویج‪ ،‬دانیمارك‪ ،‬ئه‌ڵمانیا‪،‬‬ ‫فه‌ڕه‌نس���ا‪ ،‬ئه‌وه‌ ب���ۆ گه‌نجه‌كانی‌ واڵت���ه‌ عه‌ره‌بیه‌كانیش‬ ‫هه‌ر راس���ته‌‪ .‬گه‌نجه‌كان���ی‌ كورد له‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‬ ‫ده‌گه‌نه‌ ئه‌و بڕوایه‌‪ ،‬ئاخۆ ده‌س���ه‌اڵت ق���ه‌ت هۆكاره‌كه‌ی‌‬ ‫پرس���یوە‪ ،‬الم وایه‌ ره‌وانشاد مه‌س���عود محه‌مه‌د له‌ساڵی‌‬ ‫‪ 1997‬بوو داوای‌ له‌حكومه‌ت كرد بۆ ‪ 10‬س���اڵ ده‌سه‌اڵت‬ ‫بده‌نه‌ كۆمپانیایه‌ك���ی‌ نه‌رویجی‌‪ ،‬یان دانیماركی‌ با ئه‌وان‬ ‫به‌ڕێوه‌مان ببه‌ن‪ ،‬با ئه‌وان سیستم دروست بكه‌ن‪ ،‬ئه‌وده‌م‬ ‫بە‌حازری‌ وه‌ریبگرینه‌وه‌‪ ،‬ئاخۆ ده‌گه‌یشته‌ بڕوخێ‌‌و بڕۆ‪.‬‬ ‫له‌مانگ���ی‌ ‪10‬ی‌ ‪ 2015‬برایه‌كم به‌خۆی���ی‌‌و خانه‌واده‌وه‌‬ ‫بە‌ئیجه‌دا په‌ڕینه‌وه‌و گه‌یشتنه‌ ڤاسا كه‌ شارێكی‌ كه‌نارییه‌‬ ‫له‌فنله‌ندا‪ ،‬ئێس���تا هاواڵتی‌ ئه‌وێیه‌و ژیان ده‌كات‌و شانازی‌‬ ‫به‌و ش���وێنه‌وه‌ ده‌كات‪ .‬پرس���یاره‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ بۆ ناتوانین‬ ‫شانازی‌ بە‌شوێنه‌زاو واڵته‌كه‌مانه‌وه‌ بكه‌ین‪ ،‬كێ‌ لێی‌ كردوین‬ ‫ب���ە‌دۆزه‌خ؟ چۆن ده‌كرێت چاكی‌ بكه‌ین؟ كه‌ی‌ هاواره‌كان‬ ‫كۆتاییان دێت‌و كه‌ی‌ ده‌توانین بە‌ئاس���وده‌یی‌ دانیشین؟‬ ‫ده‌توانین بە‌ئارامی‌ له‌ماڵه‌كانی‌ خۆماندا بنوین؟‬ ‫جارێكی���ان ئه‌ن���دام پارله‌مانێكی‌ بزوتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان‬ ‫بە‌ئه‌ندام س���ه‌ركردایه‌تیه‌كی‌ پارت���ی‌ وت‪ :‬له‌وه‌ته‌ی‌ ئێوه‌‬ ‫س���ه‌نگه‌رتان لێگرتوین من مناڵه‌كانم له‌نزیك په‌نجه‌ره‌وه‌‬ ‫ناخه‌وێنم‪ .‬ئه‌ن���دام س���ه‌ركردایه‌تیه‌كه‌ی‌ پارتی‌ دیار بوو‬ ‫به‌و قس���ه‌یه‌ ئازاری‌ چه‌ش���ت‌و وتی‌ به‌داخه‌وه‌م‪ ،‬ئاخر كه‌‬ ‫بارودۆخه‌كه‌ بۆ پارله‌مانتارو مناڵی‌ ئه‌و بگاته‌ ئه‌وێ‌ ئه‌ی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ تر؟!‬ ‫شه‌رمێكی‌ گه‌وره‌یه‌ له‌كۆتایی‌ ساڵی‌ ‪2017‬دا بین‌و كاره‌با‬ ‫نه‌بێت‪ ،‬له‌كاتێكدا ‪ 150‬س���اڵ له‌مه‌وبه‌ر له‌نده‌ن كاره‌بای‌‬ ‫هه‌ب���وە‪ ،‬خه‌ڵك داوای‌ نه‌كرده‌ی‌ نه‌كردوە‪ ،‬داوای‌ كاره‌بای‌‬ ‫كردوە‪ ،‬داوای‌ ئاوی‌ كردوە‪ ،‬داوای‌ موچه‌ی‌ كردوە‪ ،‬چه‌ند‬ ‫ش���ه‌رمه‌ باس له‌وه‌ بكه‌یت كه‌ ژێر زه‌ویه‌كه‌ت بە‌ملیاره‌ها‬ ‫به‌رمیله‌ نه‌وتی‌ تیا بێت‌و له‌سه‌ر ده‌ریا نه‌وته‌كه‌ش خه‌ڵك‬ ‫موچه‌ی‌ نه‌بێت‪.‬‬ ‫ته‌م ‌هن‌و جیاوازییه‌كی‌ تر‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ ئه‌مجاره‌ خۆپیش���اندانیان كرد خه‌ڵكی‌ خوار‬ ‫‪ 15‬ساڵیشیان تیابو‪ ،‬ئه‌وانه‌ی‌ زۆر به‌خێرایی‌ جیاوازیه‌كه‌‬ ‫ده‌بینن‌و ناتوانن به‌رگ���ه‌ی‌ بگرن‪ ،‬دایك‌و باوكیان هاواری‌‬ ‫ده‌ست بێموچه‌یی‌ ده‌كه‌ن‌و حكومه‌تیش رۆژ بە‌رۆژ ئه‌ركه‌كه‌‬ ‫له‌سه‌ریان قورس���تر ده‌كات‪ .‬ئه‌وانه‌ ره‌نگه‌ میدیا هۆیه‌ك‬ ‫بێت بۆ هاتنه‌ س���ه‌ر جاده‌یان‪ ،‬به‌اڵم هیچ پاڵنه‌رێكی‌ تر‬ ‫نییه‌؟! ئاخر ته‌مه‌نی‌ خوار ‪ 15‬ساڵ ئه‌گه‌ر ئازاری‌ دایك‌و‬ ‫باوكی‌‪ ،‬دادی‌ مامۆستاكانی‌ پاڵنه‌ری‌ نه‌بن چی‌ پاڵنه‌رین؟‬ ‫زۆر نه‌زانی���ه‌ المان وابێت ئه‌مه‌ سیاس���یه‌كان پاڵنه‌رین‪،‬‬ ‫یان بانگه‌ش���ه‌كانی‌ نه‌وه‌ی‌ نوێ‌‪ ،‬ئه‌و پ���اره‌ی‌ له‌فه‌یه‌كی‌‬ ‫پێ‌ نیه‌ تا له‌بازاڕ بیخوات‪ ،‬كوڕی‌ به‌رپرسه‌كانیش ده‌چنه‌‬ ‫ئه‌وروپاو ئه‌مه‌ریكا بۆ گه‌ڕان‌و سه‌یران‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م نادادی���ه‌ ئاس���ایش‌و ئاش���تی‌ كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‬ ‫تێك���داوه‌‪ ،‬خه‌ره‌ندێكی‌ قوڵی‌ خس���توه‌ته‌ نێ���وان چینه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانه‌وه‌‪ .‬ئه‌م الوانه‌ له‌دۆخی‌ ئێس���تادا فریوی‌‬ ‫قس���ه‌و به‌ڵێن س���اردیان ناكاته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ك هه‌ڕه‌ش���ه‌و‬ ‫گوڕه‌شه‌ توڕه‌تریان ده‌كات‪ .‬ئه‌وان له‌تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كاندا‬ ‫زۆر له‌خه‌می‌ یه‌كتردان‪ ،‬شه‌هیدو برینداره‌كانی‌ رانیه‌ وه‌ك‬ ‫شه‌هیدو برینداری‌ كه‌الرو چه‌مچه‌ماڵ سه‌یر ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وان‬ ‫زنجیره‌ به‌ندێكی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ ن���وێ‌ بنیاتده‌نێن‪ ،‬بڕوایان‬ ‫به‌وه‌ نه‌ماوه‌ ش���ۆڕش‌و شاخ‌و ئه‌و ش���تانه‌ چین‌و چۆنن‪،‬‬ ‫ئه‌وان یاداشته‌كان ده‌خوێننه‌وه‌‪ ،‬كه‌ ئێستا پڕن له‌شه‌ڕی‌‬ ‫ناوخۆو یه‌ك كوشتن‌و دیل كوش���تن‪ ،‬له‌شۆڕش ئه‌وه‌یان‬ ‫بۆ ده‌مێنێته‌وه‌ بۆیه‌ نایانه‌وێ‌ فریوی‌ قس���ه‌ی‌ باق‌و بریق‬ ‫بخۆن‪ .‬راس���تیه‌كه‌ی‌ ئه‌وان ده‌یانه‌وێ‌ ئه‌وه‌ی‌ ئێستا هه‌یه‌‬ ‫بیگۆڕن‪ ،‬بڕوایان بە‌س���بوغی‌ سه‌رو سمێڵی‌ سه‌ركرده‌كان‬ ‫نییه‌و بە‌ته‌نزه‌وه‌ باس���ی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬ئ���ه‌وان موچه‌ی‌ باوك‌و‬ ‫ژیانی‌ ئارامی‌ خۆی���ان ده‌وێت‪ .‬له‌كرۆكدا ئه‌وان عه‌داله‌ت‌و‬ ‫كه‌رامه‌ت���ی‌ هاونیش���تمانیان ده‌وێت���ه‌وه‌‪ ،‬ئ���ه‌و ته‌مه‌نه‌‬

‫گیرفان خاڵیه‌كان ‌ی‬ ‫خۆپیشاندان له‌لوله‌ی‌‬ ‫تفه‌نگ‪ ،‬ئۆتۆمبیلی‌ جام‬ ‫ره‌ش‪ ،‬باره‌گای‌ حزب‬ ‫كه‌ژاوه‌ی‌ ترومبێلی‌‬ ‫به‌رپرسه‌كان‪ ،‬باخ‌و‬ ‫ڤێالكان‪ ،‬له‌هه‌مو شت‬ ‫توڕه‌ن‪ ،‬له‌و ته‌نكه‌رانه‌‬ ‫توڕه‌ن كه‌ نه‌وت‌و نه‌فتای‌‬ ‫واڵته‌كه‌یان ده‌به‌نه‌ ئێران‌و‬ ‫توران‌و پاره‌كه‌شی‌ بۆ‬ ‫ئه‌وان نییه‬ ‫پرسیاری‌ بۆ كوشتنی‌ سۆران‌و سه‌رده‌شت‌و كاوه‌و وه‌دات‌و‬ ‫عه‌بدولستار ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و ته‌مه‌نه‌ پرسیاری‌ بێزاری‌ خه‌ڵك ‌ی‬ ‫ئازادیخواز ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌و ته‌مه‌نه‌ جیاوازیه‌ قوڵه‌كه‌ ده‌بین‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌سته‌ی‌ له‌س���ه‌ر ده‌كه‌ن‪ ،‬وه‌اڵم نه‌دانه‌وه‌ی‌ دروست‬ ‫پێیان هه‌م ئاش���تی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌ وێ���ران‌و كه‌له‌ال ده‌كات‪،‬‬ ‫هه‌م به‌ره‌و رق‌و په‌الماریان ده‌بات‪.‬‬ ‫ناكرێت په‌یامی‌ ئه‌مان به‌هه‌ند وه‌رنه‌گیرێت‪ ،‬شۆڕش���ی‌‬ ‫ئیس�ل�امی‌ ئێ���ران له‌روكه‌ش���دا ئاخون���ده‌كان كردیان‪،‬‬ ‫له‌ناوه‌ڕۆكدا هه‌ر ئه‌و ته‌مه‌نه‌و ته‌مه‌نی‌ هه‌ڵكشاوتر كردیان‬ ‫له‌‪ 14‬ساڵ بۆ ‪ 23‬ساڵ‪.‬‬ ‫جی���اوازی‌ ‪18‬ی‌ ‪ 12‬له‌‪17‬ی‌ ش���وباتی‌ ‪ 211‬به‌ش���ێكی‌‬ ‫ئه‌م توڕه‌بونه‌ تازه‌یه‌ی���ه‌‪ ،‬توڕه‌بونی‌ ته‌مه‌نێك كه‌ كه‌متر‬ ‫له‌‪‌ 17‬ی شوبات له‌توڕه‌بون گه‌یشتبون‪ ،‬رقیان له‌ده‌سه‌اڵته‌‬ ‫بە‌هه‌مو مانایه‌ك‪ ،‬ئه‌وان بیر له‌خوێنی‌"گه‌رمیان‌و رێژوان"‬ ‫ده‌كه‌نه‌وه‌‪ ،‬ده‌پرس���ن بۆ ده‌بێت ئه‌وانه‌ له‌سه‌ر داوای‌ زۆر‬ ‫سه‌ره‌تایی‌ بكوژرێن؟! ده‌سه‌اڵت ناكرێت وه‌ك مناڵ‌و مه‌زن‬ ‫سه‌یری‌ ئه‌مانه‌ بكات‪.‬‬ ‫س���اڵی‌ ‪ 1988‬له‌چه‌مچه‌ماڵ كۆمه‌ڵێك ته‌له‌بە‌به‌ڕووی‌‬ ‫به‌عس���دا راپه‌ڕی���ن‪ ،‬ئه‌وان���ه‌ زۆربه‌یان هه‌م���ان ته‌مه‌نی‌‬ ‫ئێس���تای‌ ئه‌م خۆپیش���انده‌رانه‌یان هه‌ب���و‪ ،‬به‌عس به‌و‬ ‫هه‌مو ده‌س���ه‌اڵت‌و جه‌به‌روته‌ی‌ خۆیه‌وه‌ سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئاس���مانی‌ ش���ارۆكه‌كه‌ی‌ پڕ كرد له‌كۆپته‌ر‪ ،‬س���ه‌ره‌ڕای‌‬ ‫هاتن���ی‌ بارق عه‌بدواڵ بۆ ناوچه‌كه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم زۆر بە‌خێرایی‌‬ ‫ویس���تی‌ ته‌قینه‌وه‌ی‌ گه‌وره‌ رونه‌دات‪ ،‬له‌و خۆپیشاندانه‌دا‬ ‫كه‌ س���ه‌دان كه‌س ئازادكران‪ ،‬به‌عس یه‌ك ته‌له‌به‌ی‌ مناڵی‌‬ ‫شه‌هید كرد كه‌ فه‌یمه‌ فه‌تاح حه‌سه‌ن بو‪ ،‬رۆژانی‌ دواتریش‬ ‫ره‌ش���بگیری‌ نه‌كرد‪ ،‬پرسیاره‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ چی‌ له‌هه‌ڕه‌شه‌ی‌‬ ‫كوش���ت‌و بڕ س���ه‌وز ده‌بێت به‌تایبه‌تی‌ كوشت‌و بڕی‌ ئه‌م‬ ‫ته‌مه‌ن���ه‌؟ ئه‌وانه‌ مناڵ‌و تواڵ نین‪ ،‬ئه‌وانه‌ هه‌ڵگری‌ ئازارو‬ ‫ئه‌شكه‌نجه‌و نه‌هامه‌تی‌‌و نه‌بونی‌ گه‌وره‌كانن‪ ،‬ئه‌وان ده‌زانن‬ ‫نه‌بونی‌‌و گیرفانی‌ به‌تاڵ واته‌ ده‌س���تبردن بۆ ده‌خیله‌كانی‌‬ ‫ئه‌وان‪.‬‬ ‫له‌م رۆژانه‌دا س���ه‌ردانی‌ ماڵی‌ دۆستێكم كرد‪ ،‬دیار بوو‬ ‫ده‌خیله‌ی‌ مناڵه‌كانی‌ ش���كاندبو‪ ،‬چونكه‌ هێش���تا ده‌خیله‌‬ ‫ش���كاوه‌كه‌ بە‌به‌تاڵی‌ له‌سه‌ر كورس���یه‌ك دانرابوو تا دوا‬ ‫دوعاخوازی‌ لێبكرێت! ده‌سه‌اڵت چوزانێ‌ ده‌خیله‌ شكاندن‬ ‫چه‌ند بە‌ئازاره‌‪ ،‬ئه‌و له‌كوێ‌ ده‌زانێ‌ ئه‌و پاره‌ شڕانه‌ چۆن‬ ‫كۆكراونه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫هاواری‌ پێشمه‌رگه‌و پۆلیس‬ ‫س���ه‌ره‌ڕای‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ كه‌ ش���ارو ش���ارۆچكه‌كان كران ‌ه‬ ‫س���ه‌ربازگه‌و هێزی‌ پێش���مه‌رگه‌و چه‌ك���دار خرانه‌ ئاماده‌‬ ‫باش���یه‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم سه‌دان پێش���مه‌رگه‌و پۆلیس‌و ئاسایش‬ ‫له‌تۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان پشتگیری‌ خۆپیشانده‌رانیان كرد‪،‬‬ ‫ئه‌وانی���ش دادو بێدادی‌ خۆیان له‌س���ته‌مكاری‌‌و جیاوازی‌‬ ‫چینایه‌تی‌ به‌رز كرده‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌ش���ێك له‌خۆپیش���اندانه‌كاندا پێش���مه‌رگه‌ له‌نێو‬ ‫خۆپیش���انده‌راندا بوو ب���ۆ داواكاری‌ موچ���ه‌و دادگه‌ری‌‬ ‫بە‌گوله‌ی‌ ئاسایش بریندار بو‪ ،‬هه‌روه‌ها ئاسایش‌و خه‌ڵكی‌‬ ‫دیكه‌ش بریندار ب���ون‪ ،‬هه‌رچه‌ند وێنه‌یه‌ك���ی‌ تری‌ تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان بۆ پێشمه‌رگه‌و پۆلیس‌و ئاسایش مایه‌ی‌‬ ‫ئازار بوو كه‌ هه‌ندێك كه‌س ده‌یاننووسی‌ شت فرۆشتن بۆ‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ نییه‌‪ ،‬یان گرانتره‌ بۆ ئه‌وان‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا‬ ‫پێشمه‌رگه‌ له‌ئازاره‌كانی‌ خۆی‌‌و خه‌ڵكه‌كه‌ دانه‌بڕا‪ .‬راسته‌‬ ‫هێنرابونه‌ نێو شه‌قامه‌كان به‌اڵم زۆریان "زۆربه‌ی‌ زۆریان"‬ ‫ئه‌وه‌یان پێقه‌بوڵ نه‌بو‪ ،‬كاتێك من له‌گه‌ڵ هه‌ندێك له‌وان‬ ‫قس���ه‌م كرد له‌خه‌ڵ���ك داخ له‌دڵتربون‪ ،‬ئ���ه‌وان بە‌منیان‬ ‫ده‌گووت تكایه‌ داكۆكیمان لێبكه‌و له‌سه‌رمان بنوسه‌‪.‬‬ ‫پێش���مه‌رگه‌ ده‌ناس���م ئه‌و دوكانداره‌ی‌ پێش���تر شیرو‬ ‫دایبی‌ بە‌قه‌رز داوه‌ پێی‌ بۆ مناڵه‌كه‌ی‌‪ ،‬ئێستا ئاماده‌ نییه‌‬ ‫بیداتێ‌‌و وتویه‌تی‌ بڕۆ شوێنێكی‌ تر‪ .‬ئه‌م تێكدانی‌ ئارامی‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و په‌یوه‌ندی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵگه‌ هه‌ال هه‌ال‬ ‫ده‌كات‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش هۆیه‌ك���ی‌ باش ده‌بێت بۆ س���ه‌ركوت‌و‬ ‫زه‌فه‌ر پێبردن‪ ،‬راس���تی‌ ده‌بێت رێگه‌ ب���ه‌م درزو دابڕانه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیانه‌ نه‌درێت‪.‬‬ ‫له‌دۆخی‌ ئاوادا تۆمه‌تباركردن‪ ،‬ناش���رین كردن‪ ،‬گومان‬ ‫كردن‪ ،‬جێ‌ بە‌متمانه‌و بڕوا بون به‌یه‌كترو لێبورده‌یی‌‌و یه‌كتر‬ ‫قه‌بوڵك���ردن لێژده‌كه‌ن‌و دۆخه‌كه‌ له‌ده‌س���ت ده‌رده‌چێت‪.‬‬ ‫هه‌ڵبه‌ت هه‌وڵی‌ ئێمه‌ قس���ه‌كردنی‌ ئێمه‌ په‌یامی‌ ئێمه‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ نه‌گاته‌ ئه‌و ئاس���ته‌ ترس���ناكه‌و وای‌ لێبێت بواری‌‬ ‫چاره‌سه‌ر نه‌مێنێته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌ده‌س���ت ده‌رچونی‌ دۆخه‌ك���ه‌و تێپه‌ڕین���ی‌ كاته‌كه‌‪،‬‬ ‫واده‌كات خه‌ڵك ناچار بێت به‌دووی‌ رێگه‌ی‌ مه‌ترس���یداردا‬ ‫بگه‌ڕێت‪ ،‬هه‌وڵه‌كان بۆ ئه‌وه‌ن نه‌گاته‌ ئه‌وه‌‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )609‬سێشه‌ممه ‪2018/1/16‬‬

‫تەنها ‪٪51‬ی خاک نیە ‪٪٥٠‬ی دەسەاڵتیشمان لەدەستداوە!‬ ‫سیروان رەشید‬ ‫عینادی‌و سەرکێش���ی بارزانی‌و حیزبەکانی ناو‬ ‫ئەنجومەنی بااڵی ریفراندۆم‪ ،‬بەئەنجامدان‌و ریسک‬ ‫ک���ردن بەئەنجامدانی ریفراندۆم���ەوەو گوێ نەدان‬ ‫بە بۆچونەکانی ئەمری���کاو بریتانیاو ئەنجومەنی‬ ‫ئاسایشی نێودەوڵەتی‌و هەرەشەکانی بەغداو تاران‪،‬‬ ‫کارەساتی گەورەی بۆ کورد لەباشوری کوردستان‬ ‫خس���تۆتەوە‪ ،‬کە زیانەکە هەر لەدەسدانی ‪٪51‬ی‬ ‫خاکی باشوری کوردستان نیە‪ ،‬بەڵکو بەرە ژوری‬ ‫‪٪٥٠‬ی دەس���ەاڵت لەالیەن بەغداوە لە حکومەتی‬ ‫هەرێم سەندراوەتەوە‪ .‬چۆن؟‬ ‫یەک‪ :‬هەردوو فرۆکەخانەی هەولێرو س���لێمانی‬ ‫تەنها ل���ەروی ش���کڵییەوە الی حکومەتی هەرێم‬ ‫دەمێننەوەو‪ ،‬جومگ���ە گرنگەکانی کۆنترۆڵکردن‌و‬ ‫رێگەنەدان بە نیشتنەوەی هەموو فرۆکەیەک بەبێ‬ ‫ئۆکەی بەغدا‪ ،‬بەشی گواستنەوەی ئاسمانی‪ ،‬بەشی‬ ‫س���یکۆرتی‌و ئاسایش���ی فرۆکەخانەکان‪ ،‬ئیدارەی‬

‫بەرێوەبردنی فرۆکەخان���ەکان‪ ،‬کرێی فرۆکەخانە‬ ‫مەدەنیەکان‪ ،‬حس���اباتیکرێی نیشتنەوەی فرۆکەو‬ ‫باج���ی مانگانەی گەش���تیاران لەالی���ەن بەغداوە‬ ‫بەرێوە دەبرێن‪ ،‬هەروەها لەبەغداوە رێکخەرێک بۆ‬ ‫هەردوو فرۆکەخانەکە دیاریدەکرێت‪.‬‬ ‫دوو‪ :‬لەس���ەر ئاس���تی پێگەی دیبلۆماس���ی‌و‬ ‫پەیوەن���دی ب���ەدەرەوە‪ ،‬لێ���رە ب���ەدواوە بەبێ‬ ‫رەزامەن���دی بەغدا‪ ،‬هیچ س���ەرۆک واڵت‌و وەزیرو‬ ‫ش���اندێکی دیبلۆماس���ی نێودەوڵەت���ی ناتوانێت‬ ‫راستەوخۆو بەبێ رەزامەندی بەغد بێنە هەرێم‪.‬‬ ‫سێ‪ :‬لەس���ەر ئاستی ئابوری‪ ،‬سەرباری ئەوەی‬ ‫هەرێم دەبێت داهاتە ناوخۆییەکان‌و گومرگ‌و خاڵە‬ ‫س���نوریەکان تەسلیمی بەغدا بکات‪ ،‬سێ کێڵگەی‬ ‫نەوتی گەورەش���ی لەدەس���تداوە ک���ە پێکدێن لە‬ ‫(‪ )535‬بیرەنەوت‌و داهاتەکانیان بۆ هەرێم رۆژانە‬ ‫(‪ )375‬هەزار بەرمیل بوو‪.‬‬ ‫چوار‪ :‬لەسەر ئاس���تی دۆزە نەتەوەییەکەمان‪،‬‬ ‫دۆزی نەتەوەیی کورد‌و س���ەربەخۆی کوردستانی‬ ‫لەس���ەر ئاس���تی عێراق‌و نێودەوڵەت���ی بۆ چەند‬ ‫قۆناغ‌و دەیەیەک پاشەکش���ەی ک���ردو گەڕایەوە‬

‫‪19‬‬ ‫ریکالم‬

‫دواوەو ئێس���تا ک���ورد هیچ دۆس���تێکی نەماوە‪.‬‬ ‫ئەمریکاو بریتانیاو ئەڵمانیاو فەرەنساش‪ ،‬بەهۆی‬ ‫عین���ادی بارزانی‌و بڕیاری هەڵەی پارتی‌و یەکێتی‬ ‫لە ئەنجامدانی ریفراندۆمدا‪ ،‬هاوسۆزیان بۆ هەرێم‬ ‫نەماوە‪.‬‬ ‫پێن���ج‪ :‬مەترس���ی‌و لێکەوتەیەک���ی تر تەریک‬ ‫ک���ردن‌و بچوک کرن���ەوەی قەبارەی دەس���ەاڵتی‬ ‫کوردە لەبەغدا‪ ،‬کە س���ەرباری ئ���ەوەی ئەمجارە‬ ‫رەنگ���ە کورد کورس���یەکانی لەبەغ���دا بۆ ‪ ٥٠‬تا‬ ‫‪ ٥٥‬کورس���ی دابەزێت‪ ،‬ل���ە پێکهێنانی حکومەتی‬ ‫داهاتوی عێراقیشدا ئەمجارە حکومەتی تەوافوقی‬ ‫دیموکراس���ی پەیرەو ناکرێ‌و حکومەتی زۆرینەی‬ ‫سیاس���ی پەیرەو دەکرێ‪ .‬بەم���ەش بەدڵنیاییەوە‬ ‫کورد ئەو پێگەیەی حکومڕانی نابێت کە ئێس���تا‬ ‫هەیەتی لەبەغدا‪ .‬ئەم کارەس���اتەی ئێستا بەسەر‬ ‫بەسەر کورد دا هاتووە هیچی کەمتر نیە لەنسکۆو‬ ‫شکس���تی س���اڵی ‪ .1975‬بارزان���ی‌و حیزبەکانی‬ ‫ن���او ئەنجومەنی بااڵی ریفراندۆم بەرپرس���ن لەم‬ ‫شکس���تە‪ ،‬مێژو رەحمیان پێناکاو وەک خاڵێکی‬ ‫رەش بۆیان دەنوسێتەوە!‬

‫عدد‪65 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/15 :‬‬

‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫ی هه‌مو‌و ئه‌‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ س������ااڵنی‌ (‪)1989-1987‬‬ ‫ی ئاگادار ‌‬ ‫ی رزگار ‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (صمود) وه‌رگرتو‌ه ك‌ه هاواڵتی‌ (حس������ێن احمد عه‌لی‌) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائ ‌‬ ‫زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگار ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫(‪ )12447‬داوای‌ ڕێگا پێدانی‌ كردو‌ه به‌ مه‌به‌س������تی‌ دروس������تكردنی‌ خانو‌و هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )30‬ڕۆژدا ل‌ه دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ئه‌‌و پارچ‌ه زه‌ویی‌ه هه‌یه‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی یاسایی‌ بۆ ناوبرا‌و ده‌كات‪ .‬‬ ‫شاره‌وانیمان بكاته‌وه‌ به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كار ‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ی رزگاری‌‬ ‫ی شاره‌وان ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ ‬ ‫هەرێمی کوردستان‬ ‫ئەنجومەنی وەزیران‬ ‫وەزارەتی شارەوان‌و گەشت‌و گوزار‬ ‫ ‬ ‫بەڕێوەبەرایەتی گشتی شارەوانیەکانی سلێمانی‬ ‫ ‬ ‫سەرۆکایەتی شارەوانی گەرمک‪ /‬موڵکایەتی‬

‫ژمارە‪12/230:‬‬ ‫بەروار‪2018/1/7 :‬‬

‫ئاگاداری‬ ‫ئاماژە بەنوس������راوی بەڕێوەبەرایەتی گشتی شارەوانیەکانی سلێمانی ‪ /‬ب‪ .‬گرێبەستە گش������تییەکان ژمارە (‪ )84‬لەبەرواری (‪ )2018/1/3‬ئاگاداری سەرجەم هاواڵتیان‬ ‫دەکەین کە شارەوانیمان هەڵدەستێت بەکرێدانی (‪ )3‬دووکان بۆ جاری دووەم لەسنوری شارەوانیمان بەشێوەی زیادکردنی ئاشکرا بەپێی یاسای (‪)32‬ی ساڵی (‪)1986‬‬ ‫بۆ ماوەی (‪ )1‬س������اڵ‪ .‬هەرکەس‌و هاواڵتییەک دەیەوێ بەشداری بکات با لەبینای سەرۆکایەتی شارەوانیەکانی گەرمک ئامادەبێت کات (‪ )11‬سەرلەبەیانی‌و دوای‬ ‫تێپەڕبونی (‪ )15‬رۆژ بەس������ەر ئەم ئاگادارییەماندا لەیەکێک لەڕۆژنامەکانی هەرێم‪،‬و بارمتەی یاسایی لەگەڵ خۆیدا بهێنێت بەڕێژەی (‪ ،)%20‬کریی ئەم ئاگادارییە‬ ‫دەکەوێتە ئەستۆیئەو کەسەی زیادکردنەکەی بۆ دەردەچێت‪.‬‬ ‫کامران عمر فقی محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سەرۆکی شارەوانی گەرمک‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫عدد‪47 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/9 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ی‬ ‫ی هه‌مو‌و ئه‌‌و هاواڵتیان‌ه ده‌كاته‌وه‌ ك‌ه سااڵن ‌‬ ‫ی هه‌مو ئه‌و هاواڵتیان‌ه ده‌كاته‌و‌ه كه‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگادار ‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگادار ‌‬ ‫ی (‪ )11613‬داوای‌ ڕێگا پێدانی‌ كردو‌ه‬ ‫ی (احمد محی‌ الدین رشید) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائ ‌‬ ‫ی (صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵت ‌‬ ‫(‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگادار ‌‬ ‫ی (‪ )30‬ڕۆژدا ل‌ه دوا ‌‬ ‫ی له‌س������ه‌ر ئه‌‌و پارچ‌ه زه‌ویی‌ه هه‌ی‌ه له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی دروستكردنی‌ خانو‌و هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ ‌‬ ‫به‌ مه‌به‌س������ت ‌‬ ‫ی یاسایی‌ بۆ ناوبرا‌و ده‌كات‪.‬‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان بكاته‌و‌ه به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كار ‌‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫عدد‪26 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/8 :‬‬

‫ئاگاداری‌‬

‫ی‬ ‫ی (صمود) وه‌رگرتو‌ه كه‌ هاواڵت ‌‬ ‫ی (‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگار ‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌مو‌و ئه‌‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ ك‌ه س������ااڵن ‌‬ ‫ی خانو‌و هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌سه‌ر ئه‌‌و پارچ‌ه‬ ‫ی دروستكردن ‌‬ ‫ی كردو‌ه ب‌ه مه‌به‌ست ‌‬ ‫ی ڕێگا پێدان ‌‬ ‫ی ژمار‌ه هه‌وائی‌ (‪ )9199‬داوا ‌‬ ‫(رحمه‌ تۆفیق محمود) خاوه‌ن زه‌و ‌‬ ‫ی بۆ ناوبرا‌و‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫ی ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانیمان بكاته‌و‌ه به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كار ‌‬ ‫ی (‪ )30‬ڕۆژدا له‌ دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫زه‌وییه‌ هه‌ی‌ه له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫ئاگاداری‌‬

‫عدد‪46 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/9 :‬‬

‫ی‬ ‫ی (صمود) وه‌رگرتو‌ه كه‌ هاواڵت ‌‬ ‫ی (‪ )1989-1987‬زه‌ویان له‌ناحییه‌ی‌ رزگار ‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌مو‌و ئه‌‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ ك‌ه س������ااڵن ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر ئه‌‌و پارچ‌ه‬ ‫ی دروستكردنی‌ خانو‌و هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی كردو‌ه به‌ مه‌به‌ست ‌‬ ‫(مهروب رشید رۆستم) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائی‌ (‪ )10048‬داوای‌ ڕێگا پێدان ‌‬ ‫ی بۆ‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫ی ش������اره‌وانیمان بكاته‌و‌ه ب‌ه پێچه‌وانه‌وه‌ ش������اره‌وانیمان كار ‌‬ ‫ی ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫زه‌ویی‌ه هه‌ی‌ه له‌ماوه‌ی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا له‌ دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ ‌‬ ‫ناوبرا‌و ده‌كات‪.‬‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ی رزگاری‌‬ ‫سه‌رۆكی‌ شاره‌وان ‌‬ ‫ ‬

‫عدد‪49 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/9 :‬‬

‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫ی (‪-1987‬‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگاداری‌ هه‌مو‌و ئه‌‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ س������ااڵن ‌‬ ‫‪ )1989‬زه‌وی������ان له‌ناحییه‌ی‌ رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌ كه‌ هاواڵتی‌ (محمد اس������ماعیل ده‌روێس������ه‌ن)‬ ‫ی (‪ )4356‬داوای‌ ڕێگا پێدانی‌ كردوه‌ به‌ مه‌به‌س������تی‌ دروستكردنی‌ خانو‌و هه‌ر‬ ‫خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائ ‌‬ ‫هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ی‌ له‌س������ه‌ر ئه‌‌و پارچه‌ زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماو‌هی‌ (‪ )30‬ڕۆژدا له‌ دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ سه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وانیمان بكاته‌وه‌ به‌ پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كاری‌ یاسایی‌‬ ‫بۆ ناوبرا‌و ده‌كات‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ی رزگاری‌‬ ‫ی شاره‌وان ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ ‬ ‫عدد‪50 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/9 :‬‬

‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬

‫ئاگاداری‌‬ ‫ی هه‌مو‌و ئه‌‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌و‌ه ك‌ه سااڵنی‌ (‪ )1989-1987‬زه‌ویان‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‌ ئاگادار ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (صمود) وه‌رگرتوه‌ ك‌ه هاواڵتی‌ (عوس������مان عزیز حه‌س������ه‌ن) خ������اوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائ ‌‬ ‫له‌ناحییه‌ی‌ رزگار ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر ئه‌‌و‬ ‫ی خانو‌و هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی دروستكردن ‌‬ ‫ی كردو‌ه به‌ مه‌به‌س������ت ‌‬ ‫(‪ )6660‬داوای‌ ڕێگا پێدان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی س������ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ی (‪ )30‬ڕۆژدا ل‌ه دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگادار ‌‬ ‫پارچ������‌ه زه‌وییه‌ هه‌ی������‌ه له‌ماوه‌ ‌‬ ‫ی بۆ ناوبرا‌و ده‌كات‪.‬‬ ‫ی یاسای ‌‬ ‫شاره‌وانیمان بكاته‌وه‌ ب‌ه پێچه‌وانه‌وه‌ شاره‌وانیمان كار ‌‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ی رزگاری‌‬ ‫ی شاره‌وان ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ ‬ ‫عدد‪53 :‬‬ ‫به‌روار‪2018/1/10 :‬‬

‫ ‬ ‫سه‌رۆكایه‌تی‌ شاره‌وانی‌ رزگاری‬ ‫ ‬ ‫كارگێری‌‌و خۆیه‌تی‬ ‫ئاگاداری‌‬

‫ی هه‌مو‌و ئه‌‌و هاواڵتیانه‌ ده‌كاته‌وه‌ كه‌ س������ااڵنی‌ (‪)1989-1987‬‬ ‫ی ئاگادار ‌‬ ‫ی رزگار ‌‬ ‫س������ه‌رۆكایه‌تی‌ ش������اره‌وان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (جمیله‌ احمد زۆراب) خاوه‌ن زه‌وی‌ ژماره‌ هه‌وائ ‌‬ ‫زه‌وی������ان له‌ناحییه‌ی‌ رزگاری‌ (صمود) وه‌رگرتوه‌ ك‌ه هاواڵت ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ی خانو‌و هه‌ر هاواڵتییه‌ك گلدانه‌وه‌ ‌‬ ‫(‪ )12566‬داوای‌ ڕێگا پێدانی‌ كردوه‌ ب‌ه مه‌به‌س������تی‌ دروس������تكردن ‌‬ ‫ی‬ ‫ی (‪ )30‬ڕۆژدا ل‌ه دوای‌ باڵوكردنه‌وه‌ی‌ ئه‌م ئاگادارییه‌‪،‬ئاگاداری‌ س������ه‌رۆكایه‌ت ‌‬ ‫ئه‌‌و پارچ‌ه زه‌وییه‌ هه‌یه‌ له‌ماوه‌ ‌‬ ‫‌كات‪.‬‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫‌و‬ ‫ا‬ ‫ناوبر‬ ‫بۆ‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫یاسای‬ ‫ی‬ ‫‌‬ ‫كار‬ ‫‌وانیمان‬ ‫ه‬ ‫شار‬ ‫ه‬ ‫‌‬ ‫‌و‬ ‫ه‬ ‫شاره‌وانیمان بكاته‌و‌ه ب‌ه پێچه‌وان‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫اراز محمد محمود‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ی رزگاری‌‬ ‫ی شاره‌وان ‌‬ ‫سه‌رۆك ‌‬ ‫ ‬

‫ونبون‬

‫ی (جنید‬ ‫ی په‌روه‌رده‌ی‌ گه‌رمیان به‌ ناو ‌‬ ‫ی پۆلی‌ دوانزه‌یه‌می‌ زانس������تی‌‪ ،‬به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ گش������ت ‌‬ ‫* بڕوانامه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی خاك له‌ كه‌الر‪.‬‬ ‫محمود سمین) ونبوه‌‪ ،‬هه‌ركه‌س ده‌یدۆزێته‌و‌ه بیگه‌ڕێنێته‌وه‌ بۆ كتێبخانه‌ ‌‬

‫‪Awene‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫مەال بەختیار‪ ،‬گەمژەکان شۆک دەکات!‬ ‫عەبدواڵ مەحمود‬ ‫لەدیمانەیەکدا مەال بەختیار بەرپرس���ی پێشوی دەس���تەی کارگێری مەکتەبی سیاسی‬ ‫یەکێتی‪ ،‬لەباس���ی پێگەی یەکێتی نیشتیمانی‌و هەڵبژاردنەکاندا‪ ،‬دەڵێت‪...":‬یەک کورسی‬ ‫بێنی���ن‌و ‪ ١٠٠‬کورس���ی بێنین‪ ،‬ئێمە یەکێتی���ن‪"...‬و دەڵێت‪ ":‬هێزێک بی���ر لەوە بکاتەوە‬ ‫زۆرین���ەی هێناوە‪ ،‬چەکمان بکات‪ ،‬ئ���ەوە با بیری لێنەکاتەوە‪...‬جومگە س���ەرەکیەکان‬ ‫بەدەست ئێمەوەیە‪ ،‬پێشمەرگە‪ ،‬پۆلیس‪ ،‬ئاسایش‪ ،‬زانیاری‪ ...‬هێزمان هەیە‪"...‬‬ ‫هیچ لەوە رۆش���نتر نییە‪ ،‬کە لەچارەکە س���ەدەی رابردودا‪ ،‬دەس���ەاڵت لەکوردس���تان‬ ‫حزبۆکراتی پشت بەس���تو بەمیلیشیا بوە‪ ،‬بۆ یەک سات‌و رۆژیکیش چییە‪ ،‬دەسەاڵتێکی‬ ‫واقعی یاسایی‌و پەرلەمانی بونی نەبوە‪ .‬حکومەتێک بەمانای واقعی‌و بەپێناسەی حقوقی کە‬ ‫مافی فەرمانرەوایی لەئاستی نێودەوڵەتیدا بۆ فەرمی ناسرابێت لەئارادا نەبوە‪ .‬لەجێگای‬ ‫ئەوە دو دەس���ەاڵتی حزبی پشت بەستو بەمیلشیاو دەزگای جاسوسی‌و سەرکوت‌و تااڵنی‬ ‫داهاتی کۆمەڵگە‪ ،‬بەخۆبەس���تنەوە بەسیاسەت‌و نەخشەکانی ئەمریکاو غەرب‌و گوێرایەڵی‬ ‫بەواڵتانی ناوچەکەوە‪ ،‬خۆیان بەسەر خەڵکی کوردستاندا سەپاندوە‪...‬‬ ‫پەرلەمان‌و حکومەتیش تەنها دو روخس���اری بەناو یاسایی‌و فریوکار بون‪ ،‬بۆ بەیاسایی‬ ‫نیش���انادنی دەس���ەاڵتی حزبۆکراتی‌و میلیش���ایی‪ ،‬بەو مانایە قس���ەکانی مەال بەختیار‬ ‫پێداگری‌و دوپاتکردنەوەی راستیەکی ئەزمونکراوی زیاتر لەچارەکە سەدەیەکی دەسەاڵتی‬ ‫بزوتن���ەوەی کوردایەتیی���ە‪ ،‬لەرێگای حزب‌و میلیش���ایەوە‪ ...‬ئەوەی ک���ە تازەیە داننانە‬ ‫بەراس���تیەکەدا‪ ،‬لەدەمی خۆیانەوە‪ ...‬ئەوەی لەو نیوەدا سەیرە‪ ،‬دانپیانانی مەال بەختیار‬ ‫نییە‪ ،‬بەراس���تیەکی بەکردەوە دەرهێنراو ئەزمونکراو‪ ،‬سەیر ئەوەیە هێشتا ریزێکی بەرین‬ ‫لەنوسەر‌و قەڵەم بەدەست‪ ،‬رۆژنامەنوس‌و سیاسی‌و چاالکوانی کۆمەڵگەی مەدەنی‪ ،‬کادر‌و‬ ‫بەرپرسی حزبە ئۆپۆزیسێۆنەکانن‪ ،‬کە توشی شۆک هاتون‌و ئەوە بە بومەلەرزەی سیاسی‌و‬ ‫ژیر پێخس���تنی بنەماو کایەکانی دیموکراسی دەزانن‌و لێیەوە بەو داهێنانە دەگەن‪ ...‬کە‬ ‫حزبە دەس���ەاڵتدارەکانی کوردستان رێز لەدەنگ‌و ئاکامی هەڵبژاردنەکان ناگرن‌و ملکەچی‬ ‫دیموکراسی نابن‪...‬‬ ‫چ دنیایەکی س���ەیرە!! چ دنیایەکی سیاس���ی وێرانەیە!! چ گەمژەییەکە!! دوای زیاتر‬ ‫لەچارەکە س���ەدەیەک بێداربیتەوە‌و الت وابێ���ت‪ ،‬یەکێتی‌و پارتی بەهۆی هەڵبژاردنەکان‌و‬ ‫دەن���گ هێنانیانەوە‪ ،‬بکەر‌و ببڕو فەرمانڕەوان؟ هێش���تا ئەو ری���زو خێڵە بیر قوڵفدراوە‪،‬‬ ‫دوای زیاتر لەچارەکە سەدەیەک چاوی بینین‌و گوێچکەی بیستنیان بۆ ناسینی ماهیەتی‬ ‫دەس���ەاڵتی بزوتنەوەی کوردایەتی نییە‪ ...‬هەمو کەسێکی بیر وەگەرخستو دەزانێت‪ ،‬چ‬ ‫یەکێتی‌و چ پارتی بۆیە خاوەنی دەسەاڵتن‪ ،‬چونکە پارەو چەک‌و میلیشیایان هەیە‪ .‬بۆیە‬ ‫خاوەن���ی هەژموندارین لەزۆنی خۆیان‪ ،‬چونکە پارەو چەک‌و میلیش���یایی خۆیان لەزۆنی‬ ‫خۆیان‪ ،‬لەدەستی خۆیان قۆرغ کردوە‪ ...‬باسێک لەدیموکراسی بەهەرە جۆرە بێزراوو بێ‬ ‫ناوەرۆکەکەشەوە لەکوردستاندا نییە‪...‬‬ ‫یەکێتی‌و پارت���ی یەک کورس���یش لەهەڵبژاردنەکاندا نەهێنن لەزۆن���ی خۆیاندا کەس‬ ‫ناتوانێت دەس���ەاڵتیان لەدەس���ت دەربهێنێت‪ ...‬هیچ کام لەیەکێت���ی‌و پارتیش خاوەنی‬ ‫دەس���ەاڵت‌و بریار لەزۆن���ی یەکتریدا نین‪ ...‬نەپارتی خاوەنی دەس���ەاڵت‌و بریارە لەزۆنی‬ ‫سەوز‌و نە یەکێتی خاوەنی دەس���ەاڵت‌و بریارە لەزۆنی زەرد‪ ،‬ئەمە کورسیان هەبیت یان‬ ‫نەبێت‪ ...‬تەنانەت ئەگەر یەکێتی نیشتیمانی لەهەولێر یان بادیناندا‪ ،‬زۆرینەی کورسیەکان‬ ‫لەهەڵبژاردنەکاندا بهێنێت‪ ،‬هەر ناتوانێ دەس���ەاڵت‌و بڕیار لەدەس���تی پارتی دەربهێنێت‌و‬ ‫بەپێچەوانەشەوە‪ ،‬ئەگەر پارتی لەشاری سلێمانی‌و زۆنی سەوزدا‪ ،‬زۆرینەی کورسیەکانیش‬ ‫بەدەس���ت بهێنێت‪ ،‬ناتوانێت دەسەاڵت‌و بریار لەدەس���تی یەکێتی دەربهێنێت‪ ...‬ئەوەش‬ ‫ئەو راستیانەمان بۆ دەردەخات‪ ،‬کە یەکەم‪ :‬لەکوردستاندا‪ ،‬هیچ حکومەت‌و پەرلەمانێکی‬ ‫خاوەن ماف‌و دەس���ەاڵتی حقوقی یاس���ایی‌ بونی نیە‪ ،‬حکومەت‌و پەرلەمان موچەخۆری‬ ‫حزبن‪ ،‬بۆ رەوایەتی دان بەدەس���ەاڵتی میلیش���یایی‌و حزبی‪ .‬دوەم‪ :‬هێشتا کوردستان دو‬ ‫ئیدارە‌و دو زۆنی ژێر س���ایەی دو دەس���ەاڵتی میلیش���یایی پارتی‌و یەکێتییە‪ ...‬سێهەم‪:‬‬ ‫هەرکام لەو دو حزبە‪ ،‬خاوەنی دەس���ەاڵتی س���ەرەکین لەزۆنی خۆیان‪ ،‬لەدەرەوەی زۆنی‬ ‫خۆیان خاوەنی دەسەاڵت‌و بریاری سەرەکی نین‪ .‬چوارەم‪ :‬چ پارتی‌و چ یەکێتی لەرێگای‬ ‫هەڵبژاردنەکانەوە دەسەاڵتیان لەدەست دەرناهێنرێت‌‪ ،‬نە لەئاستی کوردستان‌و نەلەئاستی‬ ‫زۆنەکاندا‪.‬‬ ‫لەکۆتاییدا ماوە بڵێم‪ ،‬ئەو دانپیانانەی مەال بەختیار داننانە بەراستیەکی ئەزمونکراودا‪،‬‬ ‫جێگای رامان‌و راچەنین نییە‪ .‬ئەوەی جێگای رامان‌و س���ەرنجە‪ ،‬ش���ۆک بونی ئەو خێڵە‬ ‫لەنوس���ەرو رۆشنبیر‌و نوخبە سیاسییەیە‪ ،‬کە دوای چارەکە سەدەیەک بەوتنی راستیەکی‬ ‫بەکردەوە ئەزمونکراو توشی رامان‌و راچەنین‌و شۆک هاتون‪...‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫رۆژانە نوێرتین هەواڵ لەڕێگەی‬ ‫‪SMS‬ی ئاوێنەوە بەدەسبهێنە‬

‫ب‬ ‫ۆ‬ ‫ب‬ ‫ە‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫ژم ا‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫ب ارە ‪ 1‬ون‬ ‫ن‬ ‫ێ‬ ‫ر‬ ‫ە‬ ‫‪ 21‬بۆ‬ ‫‪29‬‬

‫ریکالم‬

‫ریکالم‬

‫دەزگای رۆشنبیریی جەمال عیرفان‬ ‫بۆ چاپ‌و باڵوکردنەوە‬

‫ناو بيناى يه‌كێتى نوسه‌رانى كورد ـ لقى سليمانى ـ شه‌قامى سالم ـ به‌رامبه‌ر ماكسيى مۆڵ‬