ریکالم
دیسان پەنجەكان یەكتر دەشكێنن
w w w. a w e n e. c o m
بەکڕینی مۆبایلێک بەشداربەلەبردنەوەی ئۆتۆمۆبیلێک وە چەندین خەاڵتی دیکە
ژماره ()626 سێشەممە 2018/5/22
رۆژنامهیهكی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێن ه دهریدهکات
ریکالم
2 ریکالم
لەکوردستان یەکەمو لەعێراقدا سێهەم 5
ئهمریكا داوا لهحیزبەناڕازییهكان دهكات بایكۆت نهكهن
كۆمهڵ :حیزبەناڕازیهكان بڕیار ی بایكۆتكردنی پرۆسه ی سیاسییان نهداوه ئهمڕۆ س���ێ ش���هممه بری���ت ماگكۆرك نوێن���هری تایبهتی س���هرۆكی ئهمریكا لهگهڵ كهسی یهكهمی حیزبەناڕازییهكان كۆدهبێتهوهو داوایان لێدهكات پرۆسهی سیاس���ی لهعێ���راق بایك���ۆت نهك���هن، وتهبێ���ژی كۆمهڵ���ی ئیس�ل�امی دهڵێت "حیزبەناڕازییهكان بڕیاری بایكۆتكردنی پرۆسهی سیاسییان نهداوه". ئاوێنه ،س���لێمانی :وتهبێ���ژی كۆمهڵی ئیس�ل�امی ،رێبوار حهم���هد بهئاوێنهی راگهیان���د وهك كۆمهڵ���ی ئیس�ل�امی نهیانوتوه بایكۆتی پرۆس���هی سیاس���ی لهعێ���راق دهك���هن .تهنه���ا وتویان���ه بایكۆتكردنی پرۆس���هی سیاسی یهكێك دهبێت لهبژاردهكانی���ان ،ئهو وتی "بڕوا ناكهم هیچ یهكێ���ك لهحیزبەناڕازییهكان بڕیاری بایكۆتكردنی پرۆسهی سیاسییان دابێت لهعێراق". وتیش���ی "ههوڵ���هكان بهردهوام���ه بۆ تانهدانو س���كااڵكردن لهس���هر ئهنجامی
ههڵبژاردنهك���ه ،ههر لهم چوار چێوهیهدا ئهمڕۆ س���ێ ش���هممه بری���ت ماگكۆرك نوێن���هری تایبهتی س���هرۆكی ئهمریكا لهگهڵ كهسی یهكهمی حیزبەناڕازییهكان كۆدهبێتهوه". ههروهه���ا ،ن���هوزاد س���اڵح ئهندامی دام���هزراوهی ههڵب���ژاردنو ئام���اری هاوپهیمانی بۆ دیموكراسیو دادپهوهری، بەئاوێن���هی راگهیان���د "لهگ���هڵ ئهوهی ش���هش الیهن بڕیاری���ان داوه بایكۆتی حكوم���هتو پهرلهمانی عێ���راق بكهنو نوێن���هره س���هركهوتوهكانیان نهنێ���رن ب���ۆ بهغدا ،بهاڵم ئهمریكی���هكان داوایان لهحیزبەناڕازیی���هكان ك���ردوه بایكۆتی پرۆس���هی سیاس���ی نهكهن ،ههرچهنده ئهوهی دواجار بڕی���اری كۆتایی دهداتو خاوهنی بڕیارهكهیه خودی ئهو حیزبانهن كه لهپرۆس���هیهكی گومان���اوی بهناوی ههڵبژاردن دهنگهكانیان ونكراون".
3
مستهفا چاوڕهش: نابێت كۆنگره ی یهكێت ی بۆ تهسفیهكردن بێت مس���تهفا چ���اوهڕهش ئهندام���ی ئهنجومهنی س���هركردایهتیی یهكێتی ی ئاماژه بهوه دهكات وابڕیاره ههفته ی ئاین���ده ئهنجومهنی س���هركردایهت یهكێت���ی كۆببێت���هوهو رهنگ���ه لهو ی كۆبونهوهیهدا باسی كۆنگره گفتوگۆ لهس���هر بكرێت ،ئهو دهڵێت "نابێت كۆنگرهی یهكێتی بۆ تهس���فیهكردن بێت". ئاوێنه ،سلێمانی :مستهفا چاوڕهش ی تایبهت بهئاوێنهدا لهچاوپێكهوتنێك ی ی مهكتهب رایگهیان���د لهكۆبون���هوه سیاس���یدا بههیچ ش���ێوهیهك باس ی لهدیاریكردنی رۆژێك بۆ ئهنجامدان
پرۆسەی دەنگدان
كۆنگ���ره نهكراوه ،ئهو وت���ی "ئێم ه ی تائێستا وهك سهركردایهتی یهكێت هیچ بڕیارو راسپاردهیهكمان بهدهست نهگهیشتوه لهسهر بهستی كۆنگره". وتیشی "تا ئهم سات ه هیچ كهسێك ی خ���ۆی كاندید نهكردوه بۆ پۆس���ت س���كرتێری گش���تی ،لهو بڕوایهشدا ی ی بۆ پۆست نیم هیچ كهس���ێك خۆ ی یهكێتی ئاماده س���كرتێری گش���ت كردبێت".
4
بۆچی دەنگەکانی بزوتنەوەی گۆڕان فلیمه براوهكانی كان دابەزی؟ 8 ناونیشان :سلێامنی تهالری زارا -نهۆمی سێیهم -شوقهی ژماره 32
3
زا: ه ر حمود ه م حیزبی شیوعی پارتیو یەكێتی لەحزبی سیاسی دەرچونو له"هاوڕێ فههد"هوه بۆ "موقتهدا سهدر" بونەتە چەتەی نەوتو غازو گومرگ 13 مەحمود رەزا ،پەرلەمانتاری گۆڕان لەپەرلەمانی عێراق لەبارەی داواكاریی یەكێتیو پارتییەوە بۆ گفتوگۆی الیەنە كوردییەكان بەمەبەستی یەكڕیزی كورد لەبەغ����دا ،رایدەگەیەنێت"دەتوانرێ����ت لەگ����ەڵ حزب����ی سیاس����ی گفتوگۆو دانوستان بكرێت بەاڵم پارتیو یەكێتی لەحزبی سیاسیو نیشتمانی دەرچونو بونەتە چەتە". ئاوێنە ،س����لێمانی :مەحمود رەزا، پەرلەمانت����اری بزوتن����ەوەی گ����ۆڕان
بەئاوێن����ەی راگەیاند "من نازانم چۆن دەكرێ����ت لەگ����ەڵ چەت����ە كۆبونەوە بكرێ����ت! ئ����ەوەی پارت����یو یەكێتی باس����ی دەكەن ،من وای دەبینم وەك س����ەردەمانی زو ،قافڵەچ����ی بچێ����ت لەگەڵ چەتە رێككەوتن بكات". پەرلەمانتارەكەی گۆڕان پێشی وایە "پارت����یو یەكێتی لەحزبی سیاس����ی دەرچ����ونو بونەتە چەت����ەی نەوتو غ����ازو گومرگ ،ئەوە ئێس����تا چەتەی دیموكراسیشی هاتەسەر".
لهڕۆژههاڵتهوه هاتو نوری مالیكیو مهسعود بارزانی لهباشور كوژرا بهتهلهفون گفتوگۆ دهكهن 6
تهلهفۆن 3202416 :
بهشی ریکالم 07700600659 :ـ 07500600659
ئەو داوا دەكات تەواو حزبو الیەنە سیاس����ییەكانی دەرەوەی دەسەاڵتی پارت����یو یەكێت����ی هاوپەیمانیی����ەك دروست بكەنو لەسەر یەك بەرنامەی نیشتمانی رێكبكەونو وتیشی"بەجۆرێك لەهەرێمی كوردس����تان وەك یەك تیم كاربك����ەنو لەبەغداش ی����ەك دەنگو یەك هەڵوێست بن".
5
سیناریۆكان ی پێكهێنانی حكومهتی نوێی عێراق 9
شەڕی سلێمانی کێ ئەیباتەوە؟ 15 مردنی نەوشیروانو سەرهەڵدانەوەی محەمەدی مەهدی
10 کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000دینار
16
2
تایبهت
) )626سێشهممه 2018/5/22
یەكێتی :دیسان پەنجەكان یەكتر دەشكێنن ئا :ئاوێنه پاش ئەوەی ئەنجامی هەڵبژاردنەكان، بەرهەم ساڵحی خست ،ئێستا باڵی دەستڕۆشتویی ناو یەكێتی ،ئامادەكاری ی دەكات بۆ ئەوەی لەڕێگەی بهستن كۆنگرەوه ناكۆكییەكانی لەگەڵ كۆسرەت رەسوڵ یەكالیی بكاتەوە. ی بەپێی زانیارییەكانی ئاوێنە ،پاش راگهیاندن ی ناو ی ههڵبژاردن���هكان ،ملمالنێكان ئهنجام��� یهكێت���ی جارێكیت���ر س���هریانههڵداوهتهوهو ی توند ی ناو ئ���هم حیزبەلێدوان دو جهمس���هر ی بهرامب���هر بهیهكت���ر بهئاش���كراو بهنهێن��� دهردهبڕن. ی ی دو جهمسهرهكه س���هرهتای كێش���هكان ئێس���تای یهكێتی ،ئهو كات ه دهس���تیپێكرد ی دابڕاو كۆسرهت ك ه بهرههم س���اڵح لهیهكێت رهس���وڵیش بهراس���تهوخۆو ناڕاس���تهوخۆ ی دهكرد. پشتیوان كاتێ���ك بەره���ەم س���اڵح بڕیاری���دا ب���ۆ هەڵبژاردن���ەكان لیس���تێكی س���ەربەخۆ پێكبهێنێت ،وا دەردەكەوت كۆسرەت رەسوڵو بەشێك لەفەرماندە سەربازییەكانو ژمارەیەك لەس���ەركردایەتی یەكێت���ی بەناڕاس���تەوخۆ پشتیوانی لێبكهن ،دیارترینی ئەو سەركردانە؛ مەحمود س���ەنگاویو عەدنانی حەمەی میناو جەمیل هەورامی بون. بەاڵم كاتێك عێ���راق پێینایە نێو هەڵمەتی بانگەشەی هەڵبژاردنەكانەوە ،ماڵی مام جەالل لەڕێگەی مامەڵەكردنێكەوە لەگەڵ كۆس���رەت رەس���وڵدا توانیان بەرهەم ساڵح لهكۆسرهت رهس���و ڵ داببڕنو بەتاقی تەنی���ا بیهێڵنەوە، ماڵی م���ام جهاللو كۆس���رەت رەس���وڵیان بەالی خۆیاندا راكێش���او لەبەرهەم ساڵحیان
کۆسرەت رەسوڵ
باڤڵ تاڵەبانی
شااڵو کۆسرەت شێخ جەنگی" بەشداری بكاتو لەهەولێرەوە وەاڵم���ی ئ���ەو وتان���ەی نێچیرڤ���ان بارزانی بداتەوە ،بەاڵم كۆسرەت رەسوڵ رێگەی نهدا، بەڵكو تهنها خۆیو ئەرس���ەالن بایز ،وتاری یەكێتی���ان خوێندەوە ك���ە هەردوكیان تۆنی دەنگو قس���ەكردنیان نەخۆش���یو دەربڕینی هەڵوێستێكی نەرمی پێوە دیار بو. ئێس���تا ماڵی مام جەالل هەس���ت دەكەن لەسەردەمی زێڕینی خۆیاندان كە هەڵبژاردن ن���ەك ه���ەر س���ەركەوتنێكی گ���ەورەی بۆ دەستەبەركردون بەڵكو ركابەرە سەرەكییەكانی ناو یەكێتیشی بۆ الواز كردون.
دورخستهوە لەڕێگەی سپاردنی لێپرسراوێتی كاندیدێكی ژن نەبێ���ت لەهەولێر كە ئەویش مەڵبەندی س���ێی هەولێری یەكێتی بەشااڵوی بەش���ێوەی كۆت���ای ژنان دەرچ���و .ئەمەش كوڕی .بەمجۆرە بەرهەم ساڵح پشتیوانییەكی گومانێكی لەالیەن ئەو جەمسەرە دروستكردوە بەهێزی لەناو یەكێتی نیشتمانی كوردستاندا بهرامبهر بهو ئهنجامانه. ی لهس���هر ئهوه ب���و زۆرترین نەما ،كه چاو لەبەرامبەردا ماڵی م���ام جەالل دەیانەوێت ی دهنگهكانی ببات. رێژه لەكاتی هەڵمەتی هەڵبژاردندا ،كۆس���رەتو ئۆباڵی ئەنجامی هەڵبژاردنی یەكێتی لەهەولێر شااڵوی كوڕی ،بانگەشەیەكی چڕو پڕیان بۆ كە دەنگەكانی كەمی كردوە بخەنە ئەس���تۆی یەكێتیو سەرخستنی لیستەكەی دهستپێكرد .كۆس���رەت رەسوڵو ش���ااڵوی كوڕییەوە ،لهو ه���ەر یەك لەماڵ���ی مام جەاللو كۆس���رەت میدیان��� ه س���ێبهرانهوهی ك��� ه لهالیهن الهور رەسوڵ كاندیدی س���ەربەخۆیان هەبو لەنێو ش���ێخ جهنگیهوه هاوكاری دهكرێن بهردهوام ی ئهوه باڵودهكرێتهوه كه كۆسرهتو لیس���تی یەكێتیدا كە كاریان بۆ سەرخستنی پاگهنده دەك���رد ،ب���هاڵم ئەنجام���ی هەڵبژاردنەكان ش���ااڵوی كوڕی وەك پێویس���ت بانگەشەی بەرهەم ساڵح پێشبینی نەدەكرد هەڵبژاردن جارێكی تر درزو كەلێنی خس���تەوە نێو ئەم هەڵبژاردنیان ئەنجام نەداوە ،بەتایبەتی لەدوا ڕۆژەكانی بانگەش���ەی هەڵبژاردن���دا كاتێك بەو ش���ێوەیە ببێت���ە مای���ەی الوازكردنی، دو جەمسەرەوە. ك���ە نێچیرڤان بارزانی لەس���لێمانی بەتوندی هەرچەن���دە وەك خۆیان دەڵێن ئەو ئەنجامە كاتێك ئەنجامی هەڵبژاردنەكان راگەیەندرا ،س���ەبارەت ب���ەو "ئیرهابەفیكریی���ە" دوا كە ساختەكارییەكی ئاشكرایە لەدەنگداندا كراوەو دەركەوت هەم���و ئەو كاندیدانەی یەكێتی كە بەبڕوای ئەو لەو ش���ارەدا پەیڕەودەكرێت ،وا ئەو دەنگانە رێژەی دەنگی راستەقینەی ئەوان دەرچون ،س���ەر بەماڵی م���ام جەاللن ،تەنها بڕیاربو لەبانگەشەی یەكێتیدا لەهەولێر "الهور نییە .سەرەڕای ئەوەش ئەنجامی هەڵبژاردن
ریکالم
ریکالم
ی ی سلێمانی) كهوته بازاڕو كتێبخانه ی كتێبی (شار بهرگی پێنجههم ی ی ئهدا له ( )874الپهڕه ههر له دروس���تبوون كوردییهوه كه خۆ ی ی 2018/3/21ماوه ی 1784تا نهورۆز (ش���اری سلێمانی) ساڵ ی ئهگرێت ڕازاوهتهوه ئهم ( )234س���اڵه زانیاری و ڕووداو له خۆ ی بهوێن���هو ش���یعرهوه ( )500دانهی لێ چاپكراوه ت���ا زووه فڕیا كهون، ی شهشهم بكهن لهگهڵ ڕێزدا. دوای ئهم بهرگهش چاوهڕێی بهرگ ی ساڵحی ڕهشه ی شار /ئهكرهم براتان/خهمخۆر تێبینی :ئهم كتێبه هاوكات ه لهگهڵ یادكردنهوهی ی 2018 نهورۆزی ساڵ
الهور شێخ جەنگی زەب���ر وهش���اندنێكی كاریگەر بو لهویس���تو ی بەرهەم ساڵح. خواستهكان ئێستا كە ماڵی مام جەالل یەكێك لەركابەرە س���ەرەكییەكانیان لەڕێگ���ەی هەڵبژاردنەوە خستوە ،دەیانەوێت دوای هەڵبژاردن لەڕێگەی كۆنگرەوە ركابەرەكەی دیكەیان ،كۆس���رەت رەسوڵ ،بخەن .پاش ئەوەی توانیان كۆسرەت رەس���وڵو بەرهەم ساڵح لەیەك داببڕنو تاك تاك زۆرانبازیان لەگەڵدا بكەن. ماوەیەكە هەریەك لەباڤڵ تاڵەبانیو الهور ش���ێخ جەنگ���ی لەهەمو بۆنەكان���دا جەخت لەپێویس���تی بەس���تنی كۆنگرەی چوارەمی یەكێتی دەكەنەوە .ئێس���تا ئەم باسوخواسە لەناو مەڵبەندی سلێمانیشدا گەرمە. ئەمەش لەكاتێكدایە كە كۆسرەت رەسوڵ، تەمەن���ی هەڵكش���اوەو نەخۆش���یش تەنگی ی ئهوهش كردن ه پێهەڵچنیوە ،بەاڵم س���هربار دهرهوهی هاوكێش���ەی سیاس���ی یەكێتی���دا كارێكی ئاسان نییه.
ههنوکه
) )626سێشهممه 2018/5/22
3
"ئهمریكیهكان داوایان لهحیزبەناڕازییهكان كردوه بایكۆت نهكهن" ئا :ئومێد عومهر تا ئێستا شهش الیهنه نارازییهكه بزوتنهوهی گۆرانو هاوپهیمانی بۆ دیموكراسیو دادپهروهریو حیزبی شیوعیو كۆمهڵی ئیسالمیو یهكگرتوی ئیسالمیو بزوتنهوهی ئیسالمی سورن لهسهر رهتكردنهوهی ئهنجامی ههڵبژاردنی 2018-5-12ی پهرلهمانی عێراقو پێیان وایه بههۆی گزیكردنو ساختهكاری زۆر لهپرۆسهی ههڵبژاردنهكهدا دهنگهكانیان ونكراون. ئاماژه بهوهش دهكهن بایكۆتكردنی پرۆسهی سیاسی لهعێراق بەنهچونه حكومهتو پهرلهمانهوه وهاڵمدهرهوهی قۆناغهكهیه .بهپێی زانیارییهكانی ئاوێنه چاوهڕوان دهكرێت بهم نزیكانه ههریهك لهو حیزبەناڕازیانه كۆببنهوهو ههڵوێستی كۆتایی خۆیان لهسهر بهشداریكردن لهپرۆسهی سیاسی عێراق یان رهتكردنهوهی یهكال بكهنهوه. لهوبارهیهوه ن���هوزاد س���اڵح ئهندامی دام���هزراوهی ههڵب���ژاردنو ئام���ار ی هاوپهیمانی بۆ دیموكراسیو دادپهوهری، بەئاوێن���هی راگهیان���د ه���هر ل���هدوای باڵوبونهوهی ئهنجام���ی ههڵبژاردنهكانی پهرلهمانی عێ���راق ههریهك لهبزوتنهوهی گ���ۆرانو هاوپهیمانی بۆ دیموكراس���یو دادپهروهریو حیزبی ش���یوعیو كۆمهڵی ئیس�ل�امیو یهكگرت���وی ئیس�ل�امیو بزوتنهوهی ئیس�ل�امی رایانگهیاند بههیچ شێوهیهك بهشداریی لهپرۆسهی سیاسی لهعێراق ناكهن ،ئهو وتی "لهگهڵ ئهوهی ئهو ش���هش الیهنه بڕیاریان داوه بایكۆتی
لهئهگهر ی بهشداریكردنی الیهنه ناڕازییهكان لهپهرلهمانو حكومهتی عێراقدا باشترین بژاردهی بهردهمیان دروستكردنی هاوپهیمانیهتیهكی بههێزه كه بتوانێت نوێنهرایهتیی خهڵكی كوردستان بكات
برێت مەکۆرگ
حكوم���هتو پهرلهمان���ی عێ���راق بكهنو گوماناوی بهناوی ههڵبژاردن دهنگهكانیان نوێن���هره س���هركهوتوهكانیان نهنێرن بۆ ونكراون". بهغ���دا ،بهاڵم هێندهی ئێم���ه ئاگاداربین لهوهاڵم���ی ئ���هو پرس���یارهی ئای���ا ئهمریكیهكان داوایان لهحیزبەناڕازییهكان ك���ردوه بایكۆت���ی پرۆس���هی سیاس���ی بزوتنهوهی گۆران بهش���داریی لهپرۆسهی نهك���هن ،بهاڵم ئ���هوهی دواج���ار بڕیاری سیاس���ی عێراق دهكات یان دهكشێتهوه، كۆتای���ی دهداتو خاوهن���ی بڕیارهكهی���ه بهه���ار مهحمود كاندیدی س���هركهوتوی خودی ئهو حیزبانهن كه لهپرۆس���هیهكی بزوتن���هوهی گ���ۆران ب���ۆ ئهنجومهن���ی
نوێنهرانی عێ���راق ،بەئاوێنهی وت "ههتا ئهو كاتهی بزوتن���هوهی گۆڕان بهفهرم ی راینهگهیهنێ���ت بهش���داریی لهپرۆس���هی سیاس���ی عێراق دهكات یان نا ،من هیچ قس���هیهك ناك���هم .پاش���ان بزوتنهوهی گۆڕان ههر بڕیارێك ب���دات من بهوپهری ههس���تكردن بەبهرپرسیارهتییهوهو وهكو ئهركی سهرش���انی خۆم پێ���وهی پابهند
دهبم". پێش���ی وایه لهئهگهری بهشداریكردن ی الیهنه ناڕازییهكان لهپهرلهمانو حكومهتی عێراقدا باش���ترین ب���ژاردهی بهردهمیان دروس���تكردنی هاوپهیمانیهتیهكی بههێزه ك���ه بتوانێ���ت نوێنهرایهتی���ی خهڵك���ی كوردس���تان بكات .ئهو وت���ی "بهداخهوه ئێمه چاوهروانی ئهوه بوین دهنگهكانمان
زی���اد بكات ،بهاڵم بههۆی ئ���هو تهزویرو پێشێلكارییه گهورانهی لهكات ی پرۆسهی ههڵبژاردن���دا ئهنجام���دراون ،ش���كۆی پرۆس���هكهیان ش���كاند .من وای دهبینم ههردو حیزبی دهس���هاڵتدار لهكوردستان دهیانهوێت بهو تهزویرو یاسا شكێنیهیان لهپرۆژهی الیهنهكانی ئۆپۆزسیۆن بدهنو الوازمان بكهن". بهاڵم رێبوار حهم���هد وتهبێژی فهرمی كۆمهڵی ئیس�ل�امی ،بەئاوێنهی راگهیاند ئهوان وهك كۆمهڵی ئیس�ل�امی نهیانوتوه بایكۆت���ی پرۆس���هی سیاس���ی لهعێراق دهك���هن .تهنه���ا وتویان���ه بایكۆتكردنی پرۆس���هی سیاس���ی یهكێ���ك دهبێ���ت لهبژاردهكانی���ان ،ئهو وت���ی "بڕوا ناكهم هیچ یهكێ���ك لهحیزبەناڕازییهكان بڕیاری بایكۆتكردنی پرۆسهی سیاسییان دابێت لهعێ���راق .ههوڵ���هكان بهردهوام���ه ب���ۆ تانهدانو س���كااڵكردن لهس���هر ئهنجامی ههڵبژاردنهكه ،ه���هر لهم چوار چێوهیهدا ئهمڕۆ س���ێ ش���هممه بری���ت ماگكۆرك نوێن���هری تایبهت���ی س���هرۆكی ئهمریكا لههاوپهیمانی نێودهوڵهتی لهدژی داعش لهگهڵ كهسی یهكهمی حیزبەناڕازییهكان كۆدهبێتهوه". راش���یدهگهیهنێت ئهوان وهك كۆمهڵی ئیس�ل�امی كوردس���تان شانبهش���ان ی حیزبەناڕازییهكان���ی دیكهی كوردس���تان ههم���و ههوڵهكانی���ان خس���توهته گ���هڕ ب���ۆ ئ���هوهی ئهنجام���ی ههڵبژاردنهك���ه بەناش���هرعی بناس���ێنن .ئاماژه بهوهش دهكات كشانهوهیان لهپرۆسهی سیاسیو بایكۆتكردنی حكومهتو پهرلهمانی عێراق یهكێك لهبژاردهكانیانه.
بۆچی دەنگەکانی بزوتنەوەی گۆڕان دابەزی؟
"جۆرێك لەنائومێدی بەرامبەر بەكۆی پرۆسەی سیاسی دروستبوه" ئا :نیاز محەمەد
بەرپرسانی گۆڕان "ساختەكاری" بەهۆكاری سەرەكی دابەزینی دەنگەكانیان لەم هەڵبژاردنەی دوایی پەرلەمانی عێراقدا دەزانن ،لەگەڵ ئەوەشدا نایشارنەوە كە رەنگە هۆكاری دیكەش لەوڕوەوە كاریگەریان هەبوبێت، بەاڵم بەو ئاستە نا كە نزیكەی نیوەی دەنگەكانیان لەدەست بدەن. بەپێ���ی ئەنجام���ە رەس���مییەكانی كۆمس���یۆن بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان لەهەڵبژاردنی 12ی ئای���اری پەرلەمانی عێراق���دا توانیویەت���ی پێنج كورس���ی پەرلەم���ان بەدەس���تبهێنێت ،چوار لە س���لێمانیو یەك كورس���یش لەهەولێر، ئەوەش لەكاتێكدایە ك���ە لەهەڵبژاردنی پێش���وی پەرلەمانی عێراقدا ،هەش���ت كورسی بەدەستهێنابو. بزوتنەوەك���ە هەر پ���اش دەركەوتنی ئەنجامەكان لەئێوارەی رۆژی هەڵبژاردندا لەگەڵ چەند الیەنێكی دیكە ،حزبەكانی دەس���ەاڵتیان لەهەرێم���ی كوردس���تان تۆمەتباركرد بە "دەس���تكاری كردن"ی دەنگەكانیان. حاكم ش���ێخ لەتی���ف ،پەرلەمانتاری پێش���وی بزوتنەوەی گۆڕان بە ئاوێنەی راگەیاند لەگەڵ ئەوەی كە ساختەكارییەكی زۆر كراوە ب���ەاڵم دابەزینی دەنگەكانی گۆڕان چاوڕوانكراویش بوە. ئ���ەو چەن���د هۆكارێك���ی جگ���ە لەس���اختەكاریی ب���ۆ دابەزین���ی دەنگەكان���ی ئ���ەو بزوتنەوەی���ە ب���اس كرد ،لەوانە :بەش���داریكردنی الوازانەی گۆڕان لەدەس���ەاڵت لەڕێ���ی کاراکتەری الوازەوە .پێکھێنان���ی دەس���ەاڵتی ب���ااڵی جێبەجێكردن���ی بزوتنەوەکە كە خانەی راپەڕاندن���ە بەبێ گەنج .دوبارە خۆکاندیدکردن���ەوەی پەرلەمانتاران���ی پێش���و .دەنگدان بە یاسای ئیمتیازاتو خانەنش���ینی پەرلەمانت���اران وەک حیزبەکانی دەسەاڵت. وتیش���ی "ل���ە ئەنجام���ی ئەوەش���دا خەڵکێکی زۆری ن���اڕازی کە دەنگدەری ئۆپۆزسێۆن بون بەتایبەتی بزوتنەوەی گ���ۆڕان ،بڕی���اری بایک���ۆت کردن���ی دەنگدانیان دا". بەاڵم رەئوف عوس���مان ،س���کرتێری
هەوادارانی گۆڕان جڤاتی گشتی بزوتنەوە ی گۆڕان پێی وایە ئەو هۆكاران���ەی دیكە كە باس دەكرێت كاریگەری���ان هەبوە ،ب���ەاڵم لەچاو ئەو "س���اختەكاری"ەی كراوە كاریگەریەكی ئێجگار كەمن. وتیش���ی "گ���ۆڕان خ���ۆی دەنگدەری تایبەت���ی خۆی هەیە ،ئ���ەو دەنگدەرانە ل���ە بۆن���ە جیاجیاكان���دا دەردەكەون. بۆنمون���ە لەس���اڵیادی كۆچ���ی دوایی كاك نەوش���یرواندا دەردەكەوێت كە ئەو جەم���اوەرە زۆرە جەماوەرێك���ە ب���ەدڵ لەگەڵ بزوتنەوەی گۆڕاندایە". لەگەڵ ئ���ەوەش باس���ی لەوەكرد كە جۆرێك لەنائومێ���دی بەرامبەر بە كۆی پرۆس���ەی دیموكراس���ی لە كوردستان هەب���وە ك���ە ئ���ەوەش بەرامب���ەر ب���ە بزوتنەوەی گۆڕان نییە ،ئەم نائومێدییە لەو كاتەوە دروس���ت بوە كە پەرلەمانی كوردس���تان بەبێ هیچ بنەماو نەریتێك بە زەبری سەربازیی داخراو وەزیرەكانی
بزوتنەوەی گۆڕانیان ناردەوە ماڵەوە. وتیشی "ئەمانە جۆرێك لە رەشبینیو نائومێدی دروستكردوە الی خەڵك ،بەاڵم م���ەرج نییە ئەو خەڵكان���ە تەنیا گۆڕان بن". بەاڵم جەختیش���ی كردەوە كاریگەری ئ���ەو نائومێدیی���ە بەو ئاس���تە نییە كە بزوتنەوەی گ���ۆڕان دەنگەكانی ئەوەندە كەم بكات. هەندێ���ك رەخن���ە لەهەڵمەت���ی هەڵبژاردنی ئەمجارە بزوتنەوەی گۆڕانو راگەیاندنەكەی دەگرن كە نەیتوانی خەڵكی نائومێد ،ئومێددار بكات بە چونە س���ەر سندوقەكانی دەنگدان ،لەهەڵبژاردنەکانی پێش���ودا بەتایبەت وتارەكانی كۆچكردو نەوشیروان مس���تەفا ،رێكخەری گشتی پێش���وی گ���ۆڕانو ئامادەیی ش���ەوانەی لەس���ەر تەلەفزی���ۆن رۆڵێک���ی گەورەی هەب���و بۆ هاندانی خەڵك ،بەاڵم ئەمجارە كەسێكی كاریگەری وا نەدەبینرا.
لەبەرمبەردا رەئوف عوسمان پێی وایە راگەیاندنی بزوتنەوەی گۆڕانو بانگەشەی بزوتنەوەكە بەهەمان ش����ێوەی هەڵمەتی هەڵبژاردنەكانی پێشو رۆڵی خۆی گێڕاوە. وتیشی "پاشان لە هەڵبژاردنەكانی پێشودا كە رەوانشاد كاك نەوشیروان شەوانە لە تەلەفزیۆنەوە قس����ەی بۆ خەڵك دەكردو هانی خەڵكی دەدا بچنە سەر سندوقەكانی دەنگدان ،ئێمە بۆ ئەم هەڵبژاردنە زۆرجار قس����ەكانیمان لێداوەتەوە .ئەوەش����ی لە هەڵمەت����ی هەڵبژاردن����دا پەیڕەوك����راوە لەسەر رێبازەكەی كاك نەوشیروان بوەو الدان نەبوە لێی .چونكە گۆڕانكارییەكی ستراتیژی وا لە كوردستان روینەداوە تا تۆ بانگەشەكانت بە ئاڕاستەیەكی دیكەدا بگۆڕیت". لەگ����ەڵ ئەوەش����دا پێی وای����ە غیابی نەوشیروان مس����تەفا كاریگەریی هەبوەو ئەوان نكۆڵی لەوە ناكەن ،بەاڵم دیس����ان ئ����ەوەش ناگاتە ئەوەی ك����ە بزوتنەوەی
گۆڕان لە هەشت كورسییەوە دابەزێت بۆ ئاستی پێنج كورسی. الی خۆیشییەوە كوێس����تان محەمەد، ئەندامی جڤاتی گشتی بزوتنەوەكە کە بە وتەی خۆی ماوەی یەك مانگی بانگەشەی هەڵب����ژاردن بەش����داری لەهەڵمەتەكانی بزوتن����ەوەی گۆڕاندا ك����ردوە ،پێی وایە "باشترین بانگەشە"یان كردوە. جەختیش���ی ك���ردەوە تاكە ه���ۆكار بۆ دابەزینی دەنگەكانی گۆڕان س���اختەكاری ب���وەو وتیش���ی "بەپێی راپرس���ییەكانی ناوخ���ۆی ئێم���ەش ئەو ئاس���تە دابەزینە هۆكارەك���ەی تەنیا س���اختەكاریەو هیچی تر". وتیش���ی "بێگومان خەڵك بەگش���تی بەه���ۆی قەیران���ی دارایی���ەوە لە هەمو حزبەكان نیگەران بو ،بەاڵم ئەو ماوەیەی بانگەش���ە ئێمە توانیم���ان خەڵكەكەی خۆمان ئاشت بكەینەوە بە رونكردنەوەی هۆكارەکانی ئەو قەیرانەی هەبوە".
غیابی نەوشیروان مستەفا كاریگەریی هەبوە ،بەاڵم دیسان ئەوەش ناگاتە ئەوەی كە بزوتنەوەی گۆڕان لەهەشت كورسییەوە دابەزێت بۆ ئاستی پێنج كورسی
4
هەنوکە
) )626سێشهممه 2018/5/22
پارتیو یهكێت ی داوا ی یهكڕیز ی دهكهن
"پارتیو یهكێتی خۆیان هۆكار ی دروستكردن ی پهرتهوازهیین" ئا :ئومێد عومهر لهگهڵ راگهیاندنی "ئهنجامه فهرمییهكان"ی ههڵبژرادندا، ههر یهكه لهپارتیو یهكێتی دهستیان كرد بەباڵوكردنهوهی گوتاری یهكڕیزیو داوایان لهالیهنهكانی كوردستان كرد "سهرباری ناكۆكییهكان"، بەیهكگرتویی بچنه بهغدا. لهبهرامبهردا زۆرینهی الیهنهكانی تر ئهو دو حیزبەتۆمهتبار دهكهن بە"ساختهكاریو دزینی دهنگی دهنگدهرهكانیان"و كاندیدێكی سهركهوتوی هاوپهیمانی بۆ دیموكراسیو دادپهروهر-یش بەهوكاری دروستبونی پهرتهوازهیی لهكوردستان دهزانێت. نهجیبەنهجیب ئهندامی ئهنجومهنی نوێنهرانی عێراق لهفراكسیۆنی پارت ی دیموكراتی كودستان ،رایدهگهیهنێت كورد ی���هك رێگ���هی لهبهردهمدایه "ئهگهر ك���ورد دهیهوێ���ت لهعێراق مافهكان���ی خۆی بهدهس���تبهێنێت، پێویس���تی بەتهباییو یهك گوتاریی ههیه ،بهپێچهوان���هوه ناتوانێت هیچ كام لهو ماده دهستوریانه جێبهجێ بكات كه مافی كوردهو لهدهستوری عێراقیدا جێگیر كراوه .من پێم سهیره ههندێ���ك وا بیردهكهن���هوه لهدوای ههڵب���ژاردن دۆخێكی باش���تر دێته پێش���هوه بۆ گهلی كورد ،لهكاتێكدا دهبینی���ن ههم���ان كاراكتهرهكان���ی دوێنیو ههمان حیزبو شیعهی دوێنێ دهیانهوێت حكومهتی ئایندهی عێراق پێك بهێنن!". پێشی وایه لهسهرهتای پێكهێنانی حكومهت���ی عێراق لهس���اڵی 2005دا سیاس���هتی گهلی كورد لهبهرامبهر بهغدا جۆرێك لهبههێزیو یهكگرتوی پێوه دیار بو ،لهو سهرهتایهدا كورد لهچوارچێ���وهی یهك فراكس���یۆنی
كوردس���تانیدا نوێنهرایهت���ی ههمو هاواڵتیانی كوردستانی دهكرد" ،هیچ حی���زبو هێزێ���ك ل���هدهرهوهی ئهو فراكسیۆنه كوردییه لهگهڵ الیهنهكانی دیكهی عێ���راق ،نهدهچ���و دژایهتی خهڵك���ی كوردس���تانو حكومهت���ی ههرێمی كوردستان بكات". داواش دهكات سهرجهم هێزو الیهنه سیاس���یهكانی ههرێمی كوردس���تان لهپێناو بەبههێزی هێشتنهوهی رۆڵی ك���ورد لهبهغ���دا كار ب���ۆ گوتارێكی هاوبهشی نیشتمانی بكهن .ئهو وتی "بههێزتری���ن كارتی دهس���تی كورد لهبهرامبهر بهغدا تهنها یهكڕیزییهتی. لهدوای 15ساڵ لهروخاندنی رژێمی بهعسی لهناوچو تا ئێستاش ههندێك الیهنی ش���یعهی عێراق���ی تهنانهت ئهو مافه دهس���توریانهی بهخهڵكی كوردس���تان بهخش���راون ب���ەرهوا نابینن". شوان داودی ئهندامی ئهنجومهنی نوێنهرانی عێراق لهفراكسیۆنی یهكێتی نیشتمانی كوردستان ،رایدهگهیهنێت ت���ا ئێس���تاش ك���ورد بهرنامهیهكی رون���ی نیه بۆ پرۆس���هی سیاس���ی عێراق .وتیش���ی "من ترس���ی ئهوهم ههبو كوردیش بهدهردی س���وننهكان ببرێت ،بكرێن بەههش���ت نۆ كوتلهی جیاجی���او نهتوانن بڕیاری سیاس���ی بدهن ،بهاڵم خۆشبهختانه ئهو پیالنه لهدژی كورد جێبهجێنهكرا .دهتوانم بڵێم بەلهبهرچاوگرتنی ئهو نهخش���ه نوێیهی ئێستا لهعێراق ههیه یهكێتیو پارتی دو كوتل���هی بههێزن ،ئهگهر ك���ورد بتوانێت خ���ۆی كۆبكاتهوهو یهك دهنگ بێت ،دهتوانێت قورسایی خ���ۆی نیش���انی ههم���و الیهنهكانی دیكهی عێراق بدات". ئ���هو پێش���ی وای���ه لهم���اوهی راب���ردودا كوتله كوردس���تانییهكان لهبهغدا تهمس���یلی ملمالنێو كێشه سیاسیهكانی ناوخۆی كوردستانیان
یهكڕیزی نیشتمانییان بۆ بكهن؟". ههروهه���ا مهحم���ود رهزا ئهندامی ئهنجومهن���ی نوێنهران���ی عێ���راق لهفراكس���یۆنی بزوتن���هوهی گۆران، بەئاوێنهی وت "من نازانم چۆن دهكرێت لهگ���هڵ چهت���ه كۆبون���هوه بكرێت! ی باسی دهكهن ئهوهی پارتیو یهكێت م���ن وای دهبینم وهك س���هردهمانی زو قافڵهچ���ی بچێت لهگ���هڵ چهته رێكهوتن ب���كات .بێگومان ههرچۆن لێكی بدهین���هوه لهنیوهی رێگا ههر چهت���ه پهالماری قافڵهك���ه دهدات. پارتیو یهكێتی لهحیزبی سیاس���یو نیشتمانی دهرچون بۆونهته چهتهی نهوتو غازو گومرگو ،ئهوه ئێس���تا ی هاتهسهر". چهتهی دیموكراسیش
من نازانم چۆن دهكرێت لهگهڵ چهت ه كۆبونهوه بكرێت! ئهوه ی پارتیو یهكێت ی باس ی دهكهن من وا ی دهبینم وهك سهردهمان ی زو قافڵهچ ی بچێت لهگهڵ چهت ه رێكهوتن بكات
ئاماژه ب���هوهش دهكات دهتوانرێت لهگ���هڵ حیزبی سیاس���ی گفتوگۆو دانوس���اندن بكرێت ،ب���هاڵم ئهمرۆ پارتیو یهكێتی وهك حیزبی سیاسی ی "ئێس���تا ئهو نهماونهتهوه .ئهو وت ی چهتهگهرایی، دوحیزبەبونهته گروپ ههمو كارهكانیشیان بۆ خزمهتكردنی دو بنهماڵهی���ه .الی ههم���و ك���هس ئاش���كرایه الی پارت���ی بنهماڵهیهك ههی���هو الی یهكێتی���ش بهههم���ان ش���ێوه بنهماڵهیهكهو شانبهش���انی ئهو بنهماڵهی���ه چهند تاقمێكی تری چهتهش دروستبون".
هەولێر دهك���ردو بەرون���ی بەههڵوێس���تو پهیوهندییهكانیانهوه دیار بو .ئاماژه ب���هوهش دهكات ههركاتێ���ك نێوانی الیهن���ه سیاس���یهكانی كوردس���تان تهندروستو ئاسایی بوایه فراكسیۆنه كوردس���تانیهكانیش پهیوهن���دیو كاری پێكهوهیی���ان زۆر باش دهبو،
پێچهوانهكهشی ههر راسته. الی خۆی���هوه د.رێب���وار كهری���م كاندیدی س���هركهوتوی هاوپهیمانی ب���ۆ دیموكراس���یو دادپ���هوهری بەئاوێن���هی راگهیاند پارتیو یهكێتی خۆی���ان ه���ۆكاری دروس���تكردنی
ئ���هو پهرتهوازهی���یو ناكۆكیان���هن كه روب���هروی ههرێمی كوردس���تان بۆت���هوه .دهشپرس���ێ "ئ���هو دو حیزبەك���ه تۆمهتب���ارن بەبردن���ی دهنگی الیهنهكان���ی دیكهی ههرێمی كوردس���تان ،چۆن م���اف بهخۆیان دهدهن الیهنهكان كۆبكهنهوهو باسی
ی حیزبو الیهنه داواش دهكات تهواو سیاس���یهكانی دهرهوهی دهسهاڵت ی پارت���یو یهكێت���ی هاوپهیمانییهك دروستبكهنو لهسهر یهك بهرنامهی نیش���تمانی رێ���ك بكهون .پێش���ی ی لهههمو بهها وایه پارتیو یهكێت��� نیش���تمانیهكان داماڵراون ،ئهو وتی "م���ن داوا كارم ئ���هو هاوپهیمانی���ه دروست بكرێت ،بهجۆرێك لهههرێمی كوردس���تان وهك ی���هك تی���م كار بكهنو لهبهغداش یهك دهنگو یهك ههڵوێست بن".
مستهفا چاوڕهش :نابێت كۆنگره ی یهكێت ی بۆ تهسفیهكردن بێت
ئاوێنه :لهدوای ههڵبژاردن مهكتهبی سیاس���ی یهكێت���ی كۆبونهوهیهك ی ئهنجام���دا ،ئایا ل���هو كۆبونهوهیهدا باس لهكۆنگره كراوه؟
ههمومانی بهخۆوه س���هرقاڵكردوه، ئهویش بابهتی ئهنجامی ههڵبژاردن ی پهرلهمان���ی عێراق���ه ك���ه ههندێك لهالیهن���هكان بههۆی���هوه س���اردی كهوتوهته پهیوهندیهكانیانهوه .ئهمه دۆخێكی ناخۆشی دروستكردوه ،من پێمباش���ه لهدوای چارهسهركردنی دۆخی ههرێ���مو ئاس���اییكردنهوهی پهیوهندیهكانم���ان لهگ���هڵ بهغ���دا كۆنگ���رهی یهكێت���ی نیش���تمانی كوردس���تان ببهس���ترێت .كۆنگره بۆ چ���ی دهكهین؟ دهبێ���ت كۆنگره لهپێناو پاراستنی ریزهكانی یهكێتیدا بێت نهك بەپێچهوان���هوه .كۆنگره بۆ ئهوهیه كه دهس���تكاری پهیڕهوو پرۆگرام���ی ناوخۆی یهكێتی بكرێت، بهجۆرێك لهگهڵ سیاسهتی ئهمرۆی كوردس���تانو عێ���راقو ناوچهك���هو جیهان بگونجێت .بهدوای ههڵبژاردن بهفهرمی باس لهبهس���تنی كۆنگره نهكراوه ،ئهوهش���ی دهوترێن لێدوانه لهسهر ئاستی تاكهكهسی.
ئا :ئومێد عومهر
مس���تەفا چاورهش :لهكۆبونهوه ی مهكتهبی سیاسیدا بههیچ شێوهیهك ب���اس لهدیاریكردن���ی رۆژێ���ك بۆ ئهنجامدان���ی كۆنگ���ره نهك���راوه. ئێمهش وهك سهركردایهتی یهكێتی تائێستا هیچ بڕیارو راسپاردهیهكمان بهدهست نهگهیشتوه لهسهر بهستی كۆنگره .وابڕی���اره ههفتهی ئاینده ئهنجومهنی س���هركردایهتی یهكێتی كۆببێتهوه ،رهنگه لهو كۆبونهوهیهدا ئ���هو باس���ه لهالی���هن ههڤااڵنهوه گفتوگۆی لهسهر بكرێت .من پێموایه دهبێت كۆنگره لهكهش���ێكی ئارامو گونجاودا ببهسترێت .ئهوهی ئێستا ههیهو دهگوزهرێت دۆخێكه كه تهواو
ئاوێنه :الهۆر شێخ جهنگیو باڤڵ تاڵهبانی ب���هردهوام بابهتی گۆنگره دهخهنه بهرباسو س���ورن لهس���هر ئهنجامدانی ،لهبهرامبهریشدا ههندێك لهن���او یهكێت���ی بهس���تنی كۆنگره بەههڵمهت���ی پاكتاوك���ردن دهزانن، ئێوه چۆن لهكۆنگره دهڕوانن؟ مس���تەفا چاورهش :ئهگهر باسی گۆنگره بكهن شتێكی زۆر ئاساییه، من هیچ خراپیهكی تێدا نابینم .ئهمڕۆ كهس لهناو یهكێتی لهدژی بهستنی كۆنگره نیه .ههم���و ههڤاڵێكی ناو یهكێت���ی ئ���هو ماف���هی ههیه باس لهبهس���تنی كۆنگ���رهی حزبهكهی بكات ،بهاڵم تا ئێس���تا بڕیار لهسهر
لهماوهی رابردودا لهنێو یهكێتی نیشتمانی كوردستاندا مشتومڕێكی زۆر لهسهر بهستنی كۆنگره ئهو حیزبەلهئارادابو ،تا سهرهنجام ههمو باڵهكان لهسهر ئهوه رێككهوتن كه كۆنگره بۆ دوای ههڵبژاردنی ئهنجومهنی نوێنهرانی عێراق دوابخرێت .لهم دیدارهی ئاوێنهدا ،مستهفا چاوهڕهش ئهندامی سهركردایهتیی یهكێتی باس لهكۆنگرهو ئهگهرهكانی بهستنی دهكاتو جهختیش دهكاتهوه تائێستا "باس لهدیاریكردنی رۆژێك بۆ ئهنجامدانی كۆنگره نهكراوه".
مستەفا چاورهش دیاریكردن���ی كاتهك���هی ن���هدراوه. ههركات كۆنگره بهس���ترا ،ئهو كات ه بهپێی یاس���او پهی���ڕهوی ناوخۆی یهكێت���ی ئهندامانی كۆنگره دهتوانن بڕی���ار لهچارهنوس���ی یهكێتیهكهی خۆی���ان ب���دهنو بەئازادان���هش سهركردهكان بۆ سهركردایهتیكردنی حزبهكه ههڵبژێرن. ئاوێنه :پێش ههڵب���ژاردن دهوترا لهن���او یهكێتی كهس���انێك مهیلیان ب���ۆ بهرههم س���اڵهح ههی���ه ،ئایا ل���هدوای ئهو ئهنجامهی ئێس���تا كه
یهكێتی بهدهس���تی هێن���اوه ،هیچ گۆرانكارییهكی نوێ لهناو حزبهكهتان رویداوه؟ مستەفا چاورهش :ئێمه ههمومان ت���ا لهن���او یهكێتی بوی���ن پێكهوه كارمان كردوه .دیاره مهیلی كهس ، بەكهس داگیرناكرێت .ههمو كهسێك ئ���ازاده لهوهی چ���ی ههڵدهبژێرێت. ههركاتێكیش كۆنگره كرا ،بهڕای من كۆتایی بەبهشێكی زۆری ئهو قسهو قس���هڵۆكانه دههێنێت كه لهس���هر یهكێتی دهوترێن.
لهكۆبونهوهی مهكتهبی سیاسیدا بههیچ شێوهیهك باس لهدیاریكردنی رۆژێك بۆ ئهنجامدانی كۆنگره نهكراوه .ئێمهش وهك سهركردایهتی یهكێتی تائێستا هیچ بڕیارو راسپاردهیهكمان بهدهست نهگهیشتوه لهسهر بهستی كۆنگره ئاوێن���ه :بۆچ���ی ههندێ���ك لهههڤااڵنت���ان پێیان وای���ه كۆنگره ب���ۆ پاكتاوكردنو دورخس���تنهوهی ههندێك لهس���هركردهكانی یهكێتی نیشتمانی كوردستانه؟ مستەفا چاورهش :من وای نابینم كۆنگ���ره بۆ پاكتاوكردنو دهركردنی هیچ تێكۆشهرێك بێت .ئهوهشی وابیر بكاتهوه بهدڵنیاییهوه غهدر لهمێژوی یهكێتیو خوێنی شههیدانی یهكێتی پێش���مهرگهی یهكێتیو جهماوهری یهكێتی���ش دهكات .ئێمه ههمو برای
یهكی���ن ،بهتایب���هت ئهوانهمان كه ئازارهكانی دهزانین قوڕبهس���هریو ماندوبونهكان���ی دهزانی���ن ،دهڵێن نابێت كۆنگره بۆ تهسفیهكردن بێت دهبێت بۆ یهكری���زی یهكێتی بێت. دهبێ���ت ههمومان ب���هو رۆحیهتهوه كار بكهی���نو خۆمان ب���هدور بگرین لهبهكارهێنان���ی زمان���ی زبرو یهكتر ناشیرینكردن ،یهكێتی بەههمو ئهو كاكانهوه جوانه لهرابروو ئێس���تاش بهردهوام���ن لهخهباتك���ردن تێیدا، خهڵكیش ئ���ازاده لهكۆنگره دهنگ بەكێ دهدات. ئاوێن���ه :بەلهبهرچاوگرتن���ی ئهو كۆبونهوانهی پێش���تر ئهنجامدراون، پڕكردنهوهی ش���وێنی س���كرتێری گش���تی چ���ۆن دهبێت ،ئای���ا هیچ ههڤاڵێكتان ههیه خۆی كاندید بكات بۆ پۆستی سكرتێری گشتی؟ مس���تەفا چاورهش :لهو بڕوایهدا نیم هیچ كهس���ێك خۆی بۆ پۆستی س���كرتێری گش���تی یهكێتی ئاماده كردبێت .ه���هر ئهندامێكی كۆنگره ئازاده لهوهی خۆی بۆ ئهو پۆس���ته كاندی���د دهكات یاخود نا ،بهاڵم من پێموای���ه كهس بەنی���ازی ئهوه نیه خۆی وهك جێگ���رهوهی مام جهالل نیشانبدات یان خۆی بۆ پۆستهكهی كاندی���د ب���كات .ج���ارێ زوه كاتی م���اوه ،بهاڵم ئ���هو كات���ه كۆنگره بڕیار دهدات ش���ێوازی بهرێوهبردنی حزبهكه هاوسهرۆكایهتی دهبێت یان س���كرتێرێكی ن���وێ ههڵدهبژێرێت. من پێتان دهڵێم تا ئهم س���اته هیچ كهس���ێك خۆی كاندید نهكردوه بۆ پۆستی سكرتێری گشتی.
هەنوکە
) )626سێشهممه 2018/5/22
د.یوسف لەکوردستانو رابون مەعروف لەهەولێر یەکەم بون
5
بەهەڵویستەکانیان توانییان متمانەی زیاتری دەنگدەران بەدەستبهێنن ئا :نیاز محەمەد لەگەڵ ئەوەی حزبەكانی دەسەاڵتداری هەرێمی كوردستان زۆرترین كورسییەكانی پەرلەمانی عێراقیان لەهەردو پارێزگای سلێمانی و هەولێر بەدەستهێناوە ،بەاڵم براوەی یەكەم لەسەر ئاستی كاندیدەكانی هەردو پارێزگاكە لەدو حزبی دەرەوەی دەسەاڵتە. كۆمس����یۆنی ب����ااڵی س����ەربەخۆی هەڵبژاردن����ەكان رۆژی ش����ەممەی راب����ردو ،ئەنجامی كۆتای����ی هەڵبژاردنە پەرلەمانییەك����ەی عێراق����ی راگەیاند كە بەپێ����ی ئ����ەو ئەنجامانە دكتۆر یوس����ف محەم����ەد ،س����ەرۆكی لیس����تی گ����ۆڕان لەپارێ����زگای س����لێمانی زۆرترین دەنگی پارێزگاك����ەو هەروەها راب����ون مەعروف، سەرۆكی لیستی نەوەی نوێ لەپارێزگای هەولێ����ر ،زۆرترین دەنگ����ی پارێزگاكەی بەدەستهێناوە. دكتۆر یوسف محەمەد سادق ،لەپارێزگای س����لێمانی لەس����ەر ئاس����تی كاندیدەكان بەپل����ەی یەكەم دێ����ت و توانیویەتی 70 هەزار و 933دەنگ بەدەس����تبهێنێت كە نزیكەی 15هەزار دەنگ لەپێش كاندیدی دوەمی پارێزگاكەوەیە كە میران محەمەد-ە لەلیستی یەكێتی نیشتمانی كوردستان. دەنگەكان����ی دكتۆر یوس����ف محەمەد، هەر لەسەر ئاس����تی پارێزگاكەو هەرێمی كوردستان جێی سەرنج نین ،بەڵكو لەسەر ئاستی عێراقیش مایەی تێڕامانن كاتێك لەسەر ئاستی هەمو عێراق بەپلەی سێیەم دێت و دەنگی زیاتری هێناوە لەزۆرێك لە سەركردە دیارەكانی عێراق جگە لە نوری مالیكی كە بەبەدەستهێنانی 102هەزار و 128دەنگ بە پل����ەی یەكەم و هەروەها خالید مەتعەب یاس����ین لەنەینەوا كە 72 هەزارو 690دەنگی بەدەستهێناوە. س����ەرۆك وەزیرانی ئێس����تای عێراق، حەی����دەر عەب����ادی توانیویەتی تەنیا 59 ه����ەزار و 710دەن����گ و ه����ادی عامری، س����ەرۆكی لیستی فەتح تەنیا 63هەزارو 568دەنگ و ئەیاد عەالوی ،س����ەرۆكی
یوسف محەمەد لیس����تی وەتەنیە تەنی����ا 28هەزارو 69 دەنگی هێناوە. هەرچی راب����ون مەعروف ،س����ەرۆكی لیستی نەوەی نوێیە لە هەولێر توانیویەتی بە بەدەستهێنانی 44هەزارو 470دەنگ بە پل����ەی یەكەم بێت ك����ە نزیكەی 18 هەزار دەنگ لە پێش كاندیدی دوەمەوەیە كە لەلیس����تی پارتییەو تەنیا 26هەزارو 994دەنگی بەدەستهێناوە. یەكەمبونی ئەو دو كاندیدەی گۆڕان و نەوەی نوێ لەس����ەر ئاستی پارێزگاكانی سلێمانی و هەولێر لەكاتێكدایە حزبەكانی دەس����ەاڵت (پارتی و یەكێتی) زۆرینەی كورس����ییەكانی ئ����ەو دو پارێزگایەی����ان بردوە. فەرمان رەش����اد ،چاودێری سیاس����ی لەوبارەی����ەوە پێی وایە بەدەس����تهێنانی پلەی یەكەم لەالی����ەن ئەو دو كاندیدەوە
ل����ە هەولێ����ر و س����لێمانی بەوات����ای ئەوەیە ك����ە ئەوان توانیویان����ە بەكردارو هەڵوێستەكانیان جێی سەرنجی هاواڵتیان ب����ن بەتایبەت هاواڵتیان����ی ناڕازی هەردو پارێزگاكەو متمان����ەی زیاتری دەنگدەران بەدەستبهێنن. فەرم����ان ه����ۆكاری ئ����ەوەش ك����ە لەبەرامبەردا حزبەكانی دەسەاڵت زۆرینەی كورس����ییەكانی ئەو دو پارێزگایە دەبەن ب����ۆ ئەوە دەگێڕێتەوە ك����ە وێڕای ئەوەی "ساختەكاری"یان كردوە بەاڵم الیەنەكانی دەرەوەی دەس����ەاڵتیش نەیانتوانیوە بە چەندان كاندیدی لەشێوەی دكتۆر یوسف محەم����ەد و رابون مەعروف ،س����ەرنجی خەڵكە ناڕازییەكە رابكشێن كە بەڕێژەیەكی بەرچاو بچنە سەر سندوقەكانی دەنگدان كە بەبڕوای ئەو زۆربەی ئەو دەنگدەرانەی ك����ە رێژەیان نزیكەی لەس����ەدا پەنجایەو بەش����داری هەڵبژاردنەكەی����ان نەكرد لە
رابون مەعروف خەڵكانی ناڕازین. وتیشی"لەچاو هەڵبژاردنی پێشو زیاتر لە لەس����ەدا 20ی رێژەی دەنگدان كەمی كردوە ،ك����ە زۆرینەیان ئ����ەو دەنگدەرە ناڕازیانەن ك����ە ئەگەر بچونایەتە س����ەر س����ندوقەكانی دەنگدان ئ����ەوە دەنگ بە الیەنەكانی دەرەوەی دەس����ەاڵت دەدەن. ئ����ەوەش لەكاتێك����دا رێژەی بەش����داری ئەوان����ەی كە دەنگ دەدەن����ە حزبەكانی دەسەاڵت زیاترە". ئەوەشی خستەڕو"كوالێتی كاندیدەكان بۆ راكێش����انی سەرنجی دەنگدەران رۆڵی دەبێ����ت و ئەگەر الیەنەكان����ی دەرەوەی دەس����ەاڵت چەندین كاندیدی وەك یوسف محەمەد و راب����ون مەعروف-یان هەبوایە كاریگەری دەبو لەس����ەر دەنگەكانیان و ژمارەی كورسییەكانیان". ب����ەاڵم ئەبوبەك����ر كاروانی ،سیاس����ی سەربەخۆی ئیس��ل�امی ،لەلێدوانێكدا بۆ
ئاوێنە بڕوای وایە كە بۆ ئەم هەڵبژاردنەی پەرلەمانی عێراق كە بەڕێوەچو ،بۆ هیچ ش����تێك ناتوانیت گرەو لەسەر پێوەرێك بكەیت بۆ خوێندنەوەی دەرئەنجامەكانی بەهۆی ئەوەی "دەس����تكاری" دەنگەكان كراوە. لەگەڵ ئەوەش كاروانی س����ەبارەت بەو دو كاندیدەی لەس����ەر ئاس����تی پارێزگای سلێمانی و هەولێر یەكەم بون باسی لەوە ك����رد كە دەنگدەری لیس����تەكانی ئەو دو كاندیدە وێڕای ئەوەی دەنگ بە لیستەكە دەدەن جۆرێك لە قەرەبوش بۆ ئەو جۆرە كاندیدانە دەكەنەوە. لەدرێ����ژەی قس����ەكانیدا لەب����ارەی ئەوەی قەرەبوی چی ب����ۆ ئەو كاندیدانە كراوەت����ەوە لەالی����ەن دەنگدەران����ەوە، ئ����ەوەی خس����تەڕو كە بۆنمونە یوس����ف محەمەد ،س����ەرۆكی پەرلەمان بوە بەاڵم دو س����اڵ پەرلەمانی����ان لێ داخس����توەو
كوالێتی كاندیدەكان بۆ راكێشانی سەرنجی دەنگدەران رۆڵی دەبێت و ئەگەر الیەنەكانی دەرەوەی دەسەاڵت چەندین كاندیدی وەك یوسف محەمەد و رابون مەعروف-یان هەبوایە كاریگەری دەبو لەسەر دەنگەكانیان و ژمارەی كورسییەكانیان جۆرێك ستەمی لێكراوە .هەروەها رابون مەعروف-ی����ش لەكۆتاییەكانی هەڵمەتی هەڵبژاردندا وێنەیەكی لەخۆی نیش����اندا كە هێرشكراوەتە سەری و پێش ئەوەش هەڵوێس����تی رادیكااڵنەی هەب����وە ،بۆیە بەبڕوای كاروانی "دەنگدەران جگە لەوەی دەنگ دەدەن بە لیس����تەكە ،جۆرێك لە قەرەب����وش ب����ۆ ئ����ەم ج����ۆرە كاندیدانە كە هەس����ت دەكەن س����تەمیان لێكراوە، دەكەنەوە". ئەو بەپێچەوانەی فەرمان رەش����اد-ەوە پێ����ی وانیی����ە كاندیدكردنی ئ����ەو جۆرە كەس����انە بە ژمارەیەك����ی زۆر كاریگەری لەس����ەر بەرزكردنەوەی دەنگی لیس����ت و ق����ەوارەكان هەبێ����ت و بڕواش����ی وایە بەپلەی یەك����ەم جەماوەریبونی حزبەكە دەوری س����ەرەكی دەبینێت و كاندیدەكان لەچوارچێ����وەی جەم����اوەری ئەو حزبەدا جیاوازی لەدەنگەكانیاندا دەبێت.
ئابوری ههرێم لهسایهی حكومهتی داهاتوی عێراقدا دەگەڕێتەوە بۆ دۆخی ئاسایی
ئایا ههردو حزب ی دهسهاڵتدار دهستبهردار ی بهرژهوهندیی ه ئابورییهكانیانو نهوتو غاز دەبن؟ ئا :ئومێد عومەر لهكوردستان خهڵكێكی زۆر هیوایان بهوهیه ،ههڵبژاردنو دامهزراندنی حكومهتێكی نوێ لهبهغدا ،ههنگاوێك بێت بۆ كۆتایی هێنان بەقهیرانی داراییو ههڵگرتنی ئابلوقهی ناوهند لهسهر ههرێم .بهاڵم بهشێك لهچاودێران پێیان وایه ئاسۆیهكی رون بۆ كۆتایی هێنان بهو قهیرانه نابینرێت ،ئهمهش دهگێڕنهوه بۆ ئهوهی دو حیزبەدهسهاڵتدارهكهی ههرێم "دهست لهفرۆشتنی نهوتو پشكهكانیان ههڵناگرن". لهبهرامبهریشدا "حكومهتی نوێی عێراق زیاتر ههرێمی كوردستان دهگوشێت". مههدی كاوانی لێكۆڵهری سیاسیو دهرچوی كۆلیژی كارگێریو ئابوری، س���هبارهت بەئاین���دهی ئاب���وری ههرێمی كوردستانو ئاسایبونهوهی پهیوهندییهكان���ی ههولێ���رو بهغدا بەئاوێن���هی راگهیان���د ،خهڵك���ی كوردس���تان چاوهڕوان���ی ئهوه بون دوای ههڵب���ژراردن هێزێ���ك ی���ان
چهند هێزێكی كوردس���تانی بهدهر لهپارت���یو یهكێت���ی نوێنهرایهت��� ی ههرێمی كوردس���تان بكهنو كۆتایی بهو كێش���هو ئاڵۆزیان���ه بهێنن كه لهنێ���وان ههرێمو بهغدادا ههیهو كار بۆ ههڵگرتنی ئهو ئابڵوقه س���هخته بكهن كه لهالیهن حكومهتی عێراقهوه وهك س���زایهكی بەكۆمهڵ بهس���هر خهڵكی كوردستانو تهواوی ههرێمی كوردس���تاندا س���هپێنراوه .ب���هاڵم "بهداخهوه ئهنجامهكانی ههڵبژرادن بهپێچهوانهوه دهرچون!". وتیش���ی "م���ن گهش���بین نی���م بەئاین���دهی ئاب���وری كوردس���تانو باش���بونی دۆخی دارای���ی خهڵكی كوردس���تانو ههرێم .پێموایه ههردو حزبی دهس���هاڵتدار دهس���تبهرداری بهرژهوهندیی���ه ئابورییهكانی خۆیان ناب���ن بهتایب���هت نهوتو غ���از كه ئهمرۆ بوه بەكێشهیهكی زۆر گهوره لهنێوان ه���هردو حكومهتی ههرێمی كوردس���تانو عێراقدا .بهداخهوه من پێموانیه لهس���ایهی ئهم دو حزبهی كوردس���تان خهڵك���ی كوردس���تان خۆشگوزهران بن ،ئهوه ماوهی چهند ساڵێكه نهوت دهردههێنو بەتانكهرو
ب���ۆری دهیفرۆش���ن خهڵكیش رۆژ لهدوای رۆژ دۆخ���ی ئابوریو ژیانی سهختترو سهختتر دهبێت". ئاماژه بهوهش دهكات ههمو خهڵك ئێستا چاوهڕوانی ئهوه دهكهن لهدوای پێكهێنانی حكومهت���ی عێراق وهك س���ااڵنی پێشو لهكاتی خۆیدا موچه وهربگ���رنو جموجۆڵ���ی بازرگانیو بهگهڕخستنهوهی پرۆژهكان دهست پێبكهنهوه .دهشپرسێت ئایا لهسایهی حزبەدهس���هاڵتدارهكانی ئهم���رۆی ههرێمی كوردستاندا كه ههمو بڕیاره گرنگو چارهنوسسازهكانیان لهپێناو بهرژهوهن���دی حزب���یو بنهماڵهییو كهسی خۆیانه ،رێكهوتنێك دهكرێت بەقازانج���ی خهڵكی كوردس���تانو زیانگهیاندن لهبهرژهوهندی خۆیان؟ ئهو وتی "بهغدا پێش���تر سوربوه لهس���هر ئ���هوهی نهوت���ی ههرێمو داهاتهكان���ی رادهس���تی بهغ���دا بكرێن���هوه .م���ن پێموانی���ه ههردو ح���زب دهس���تبهرداری فرۆش���تنی نهوتو پشكهكانیان بن ،باوهرناكهم بیرهنهوتهكانی���ان فهرامۆش بكهن. ئ���هوهی من دهیڵێ���م نائومێدی نیه
بهرامب���هر ئاینده ،بهڵكو لهئهنجامی خوێندن���هوهم ب���ۆ رهفتارهكان��� ی ئ���هو دوحزبەناچ���ارم بڵێ���م هی���چ هیوایهكم نیه لهس���هر دهستی ئهم دو حزبەگۆران���كاری باش بۆ ژیانی خهڵك دهستهبهر بكرێت". ههروهه���ا د.كام���هران مهنت���ك مامۆس���تای زانس���ته سیاسیهكان ی لهزانكۆی س���هاڵحهدین ،بەئاوێنه ی راگهیاند چاوهڕوان دهكرێت حكومهت عێراق زۆر بەئاس���انی پێك نهی هتو ی توند لهنێوان الیهنو پێكهات ه ملمالنێ ی عێراقییهكاندا دروست بێت .ئهو وت ی ی ئایندهی عێراق هێنده "حكومهت تر ههرێمی كوردس���تان دهگوشێت. ی ئ���هوهی حهی���دهر عهب���ادی فریا ی نهك���هوت ،ئهم بەزی���ادهوه تهواو ی ی نوێ دهكات .من پێموای ه حكومهت ی ی حكومهتهكه عێ���راق تهواوك���هر ی بینیومانهو عهبادی دهبێ���ت .ئهوه ی عێراق ی حكومهت دهیزانین سیاسهت ی ئ���هوه بوه ب���هردهوام ویس���تویهت ی حكومهتدا ی پێكهێنان لهس���هرهتا ی ی بهكورد بكات بۆ ئهوه بهش���داری حكومهتهك���ه پێك بێت ،بهاڵم دواتر دژایهتی كورد دهكهن".
ئام���اژهی بهوهش���كرد بهدرێژایی حكوم���هتو دهس���هاڵته ی���هك لهدوایهكهكان���ی عێ���راق ههمیش���ه ههوڵدراوه بۆ بچوككردنهوهی رۆڵو پێگ���هی گهلی ك���ورد ،ئهو وتی "تا ئێس���تاش ئاس���هوارهكانی بابهتی ریف���رادۆمو 16ی ئۆكتۆبهرو رۆژانی دوایی كۆتایی نههاتوهو كێشهكانی نێوان ههولێرو بهغداش وهك خۆیان ماونهت���هوه .م���ن گهش���بین نیم. پێموایه قۆناغی داهاتو ئاڵۆزی زیاتر لهعێ���راق رودهدات .پێموانی���ه لهم قۆناغهدا ئابوری ههرێمی كوردستان بوژانهوه بهخ���ۆوه ببینێت ،چونكه زۆر بابهت���ی گرنگ لهنێوان ههولێرو بهغدا بەههڵپهسێردراوی ماونهتهوه، نابێ���ت ئهوهن���ده خۆش���بین بینو بڵێی���ن حكومهتی عێ���راق دهرگای خهزینهكانی دهخاتهس���هر پش���ت ب���ۆ ئ���هوهی ههرێ���م ببوژێت���هوه. بهپێچهوان���هوه ،م���ن وای دهبین���م حكومهتی نوێی عێراق زیاتر ههرێمی كوردس���تان دهگوش���ێتو ههوڵیش دهدات ب���ۆ ئهوهی دۆخ���ی ناوخۆی ههرێمی كوردس���تان لهبهرژهوهندی خۆی بقۆزێتهوهو دهسهاڵتی ههرێمی كوردستان لهقاڵب بدات".
حكومهت ی نوێ ی عێراق تهواوكهر ی حكومهتهكهی عهباد ی دهبێت .ئهوهی دهیزانین سیاسهتی حكومهت ی عێراق ئهوه بوه بهردهوام ویستویهت ی لهسهرهتا ی پێكهێنان ی حكومهتدا بهشداری ی بهكورد بكات بۆ ئهوه ی حكومهتهك ه پێك بێت بهاڵم دواتر دژایهتی كورد دهكهن
6
کۆمەاڵیەتی
) )626سێشهممه 2018/5/22
چۆن باوكێك ی تهمهن 33ساڵ بهدهست ی كوڕه 12سااڵنهكه ی دهكوژرێت؟ "ئەو ماڵە ماوەیەکی کەمە هاتونەتە ئێرەو ماڵێکی بێدەنگ بون" ئا :مهزههر كهریم مانگێگ لهمهوبهر پیاوێكی تهمهن ی (مهریوان) 33ساڵ بهناو ی ی دو سهد مهتری لهگهڕهك خانویهك ی (قولهرهیسی) ی شاری سلێمان بهكرێ دهگرێت ،بهاڵم ئهوهنده ی نابات لهالیهن یهكێك لهئهندامان خێزانهكهیهوه بەچوار فیشهك دهكوژرێت. ی ش���همم ه ب���هره بهیان���ی ڕۆژ ی مهریوان لهماڵهوه ی ماڵ دراوس���ێكان ی ی بهیانین .كتوپڕ دهنگ ی بانگ چاوهڕێ چهند فیشهكێك بهرگوێیان دهكهوێتو ی ی ژنو منداڵ لهماڵ هاوارو شینو ڕۆڕۆ ی دراوسێكهیان بهرزدهبێتهوه .هێزهكان ی تاوانو ئاسایش ی نههێش���ت پۆلیس��� ی ی تهقهكان دهگهن��� ه ئ���هو جێگهی��� ه ی ی چهند خولهكێك تهرم لێكراوه ،دوا ی فریاكهوت���ن مهری���وان بەئۆتۆمبیل��� دهگوازن���هوهو ژنو منداڵهكانیش���ی بۆ ی كوش���تنهكه، لێكۆلینهوه لهش���ێواز ی بنكهی پۆلیس دهكرێن. ڕوان ه مهری���وان دانیش���تویهكی ت���ازهی ی قولهرهیس���ی بوه ،تهنانهت موختار گهڕهكهك ه تهنها چهند جارێك بینیویهتی. ی ئهو دهڵێت "تهنه���ا ژمارهی تهلهفون
یەکێک لەهاواڵتیان ی ئهو گهڕهكه دەپرسیت: كوڕێك ی دوانزه ساڵ چۆن دهتوانێت چهك ههڵگرێت ،لهفیشهكێك زیاتر بنێت بەباوكیهوهو بیكوژێت؟ ئەو خاانوەی کە پیاوەکەی تێدا کوژراوە ی تۆیۆتا ی ئۆتۆمبیلێك��� مهریوانم الیهو نازانم كهسوكاری كێن .تهنه���ا ب���ار ی ناوماڵی���ان پێ ب���و .لهوه لهرێگهی دراوسێكانیشهوه بەكوشتنیم كهلوپهل��� زانی .تائێس���تا كهس���وكاری نههاتون دهچ���و بهش���ێوهیهكی كات���ی هاتبن. لهوماوهی���هدا تهنه���ا یهك ج���ار كوڕه سۆراخێكی بكهن". ی دوانزه س���ااڵنهكهیم بینی���وه .جارجار ی كارهك ه ی وێنهگر ك ه شوێن ئازاد - لهنهۆم���ی خ���وارهوهی ماڵهك���هی پیاوهك ه لهم���اڵ دههاتۆت��� ه دهرهوه، ی پێبو، ی تهكیس ی بیكاشۆ ی ئهوه دهكات "ئهو ئۆتۆمبیلك مهریواندایه ،باس��� ی نهبینیوه، ی درهنگ���دا هاتن .ئیتر كهس ماڵو منداڵهكان ماڵ��� ه لهئێوارهیهك
زۆر بێدهنگ بون". الی خۆیهوه س���هریاس ك���ه (مینی ماركێت)ێك���ی ههی���ه بهرامب���هر ماڵی مهریوان ،جهخت دهكاتهوه كه "ماڵێكی زۆر بێدهن���گ بون ،لهماوهی ئهو س���ێ ڕۆژهدا ك���هس نههاتۆت���ه بهردهرگایانو میوانیش���یان نهب���وه" .ئ���هو تهنها دو كوڕو كچێكی ئهو ماڵ���هی دیوه .كوڕه
گهورهكهی���ان تهنها دوانزه س���اڵ بوه، زۆربهی كاتهكان بۆ شت كڕین سهردان ی دوكانهكهیان كردوه .لهكاتی ڕوداوهكهدا بههۆی ئهوهی بهیانی زو بوه ،لهدوكان نهبوهو نازانێت چۆن بوه ،بهاڵم كامێرای چاودێری دوكانهكهی ،لهالیهن هێزهكانی پۆلیسهوه براوه بۆ لێكۆلێنهوه. یهكێ���ك لههاواڵتیانی ئ���هو گهڕهكه
بەگومان���هوه دهپرس���ێت "چۆن دهبێت منداڵێك���ی دوان���زه س���اڵ باوكی خۆ ی بكوژێ���ت؟! ئ���هوه یهكهم جاره ش���تی لهوش���ێوهیه ڕوبدات" .ههربۆیه گومانی ههی���هو دهڵێت "كوڕێك ی دوانزه س���اڵ چ���ۆن دهتوانێ���ت چ���هك ههڵگرێ���ت، لهفیش���هكێك زیاتر بنێت بەباوكیهوهو بیكوژێ���ت؟ گومان دهكهم ڕوداوهكه بهو شێوهیه نهبێت ،ههرچهنده لهناو خهڵكی گهڕهكدا واباڵوه منداڵێكی دوانزه س���اڵ باوكی خۆی كوشتوه". س���هبارهت بەروداوهك���ه پۆلیس���ی پارێ���زگاری س���لێمانی ڕایدهگهیهنێ���ت س���هرلهبهیانیی رۆژی ش���هممه ،2018/5/19لهگهڕهكی قولهرهیس���ی لهشاری سلێمانی ،باوكێك لهالیهن كوڕه دوانزه سااڵنهكهیهوه دهكوژرێت. ئ���هوهش ئاش���كرا دهكات ل���هدوای حاڵهتی كوش���تنهكه ،هێزهكانی پۆلیس تهرمی كوژراوهكهیان رهوانهی پزیشكی دادوهری شاری سلێمانی كردوهو بهپێی زانیارییه س���هرهتاییهكانی پۆلیس ئهو كهس���ه ن���اوی (م.ع.ع)ه ،لهدایكبوی 1985ه ،لهالیهن كوڕه 12سااڵنهكهیهوه كوژراوه .بكوژی (م ،ع،ع ) دهس���تگیر كراوهو لێكۆڵین���هوهی وردیش لهالیهن هێزهكانی پۆلیسهوه دهستی پێكردووه. تێبین���ی :ناوهكان���ی ئ���هم ڕاپۆرته خوازراون
پیاوێكی گۆڕههڵكهن لهباخچهكهیدا بهسێ فیشهك دهكوژرێت
كاتژمێ����ر 4:30خولهك����ی ئێ����وارهی ڕۆژی پێنجشهممه پیاوێكی تهمهن 66 س����اڵ بهناوی عیزهت حهمه كهریم كه پیش����هی گۆڕههڵكهن بوه ،بەكوژراوی لهباخچهكهی����دا لهق����هزای پێنجوێ����ن دهدهزرێتهوه.
گهیش����توه كه لهن����او باخچهكهیدا دڵی وهس����تاوه ،ب����هاڵم كاتێ����ك تهرمهكه ی دهگوازن����هوه ب����ۆ پزیش����كی دادوهری، دهردهكهوێت بەس����ێ فیش����هك كه بهر سهری كهتوه گیانی لهدهستداوه". وتیش����ی "ئ����هو ئێوارهیه س����هرقاڵی ئیش����وكاری ناوماڵ بوم ،تهلهفون كرا بۆ كوڕهكهم ،پاش����ان تهلهفونهكهی دا بەهاوسهرهكهم .هاوس����هرهكهم لهگهڵ داخس����تنهوهی تهلهفونهكهدا بهدهست كێش����ای بهڕان����ی خۆیداو وت����ی كاكهم لهداركهوتۆت����ه خ����وارهوه! منیش وتم بۆچی چۆته سهردار خۆ ئهو چاوی زۆر كزه؟ ئهویش لهوهاڵمدا وتی نازانم بۆچی چ����وه .ئۆتۆمبیلم����ان ئامادهكرد بچین بههانایانهوه .ئێمه ماڵمان لهسلێمانییه، لهنی����وهی ڕیگ����هدا بوی����ن تهرمهكهیان دههێنا بۆ نهخۆشخانهی فریاكهوتن".
ئا :مهزههر
سهبارهت بەروداوهكه كهوسهر حهسهن برازای عیزهت بەئاوێنهی راگهیاند "ئێم ه وهك كهس����وكارهكهی ئهوهنده دهزانین باخچهیهكی ههی����ه لهچوارباخ لهقهزای پێنجوێ����ن .ئێوارهیهك����ی درهنگ چۆته باخچهكهی بهبێ ئهوهی چهكی پێ بێتو گومانی لهخۆی ههبێت .هیچ كێشهیهكی كۆمهاڵیهتیو دوژمنایهتی لهگهڵ كهسدا نهب����وه .دوات����ر خهب����هر بهخێزانهكهی
كهوس����هر باس����ی مام����ی دهكاتو دهلێت "كهس����ێكی زۆر لهس����هرخۆ بو، بهدرێژای����ی تهمهنی ه����اوكاری خهڵكی دهك����رد .ئهگ����هر یهكێ����ك ئازارێك����ی لهجێچونو ش����كاوی پهلهكانی ههبوایه، ئهو بهبێ هی����چ بهرامبهرێ بهپێ دهچو ب����ۆ چارهس����هركردنی .ههركاتێكی����ش كهس����ێك بمردایه بهبێ بهرامبهر گۆڕی بۆ ههڵدهكهند .ماوهی بیس����تو حهوت
ئێوارهی ڕۆژی پێنجشهمه عیزهت حهمه كهریم بەمهبهستی خزمهت كردنو ههوا گۆڕین دهچێته باخچهكهی لهناوچهی گهشتیاری لهچوارباخی قهزای پێنجوێن .ئهوهنده نابات خهبهردهبهن بۆ كهسوكارهكهی لهسهر درهخت كهوتۆته خوارهوه ،بهاڵم دوایی دهردهكهوێت سێ فیشهكی پێوهنراوهو كوژراوه.
كاتێك تهرمهكه ی دهگوازنهوه بۆ پزیشك ی دادوهری دهردهكهوێت س ێ فیشهك بهر سهر ی كهتوه گیان ی لهدهستداوه عیزهت حهمه كهریم س����اڵه ماڵهكهی لهق����هزای پێنجوێنه. ب����اری دارای خراپ نهبو ،ماڵو باخچهو ئۆتۆمبیلی خۆی ههبو .ئهو ڕۆژه پێش ئ����هوهی بچێت����ه باخچهك����هی ،لهرێگه س����ێ ژنی بهتهمهن دهبینێت دهزانێت پێویستیان بههاوكارییه ،یهكی بیستو پێنج ههزاری����ان دهداتێ .پێیان دهڵێت خهمت����ان نهبێ����ت ههرچ����ی زهكاتو سهرفترهو خێر لهدهستم بێت لهبیرتان ناكهم". ئارام عیزهت ئهو ڕۆژهی باوكی كوژراوه
لهسهر كارهكهی بوه لهمهرزی باشماغو بەتهلهف����ۆن لهروداوهك����ه ئاگاداری����ان كردۆتهوه" .كاتێك تهلهفونیان بۆ كردم، باوكم ڕهوان����هی نهخۆش����خانه دهكرا. لهب����ارهی مردنهكهیهوه هی����چ نازانین، ناش����توانین بهبێ بهڵگه گومان لهكهس بكهین .خهڵكی ق����هزای پێنجوین وهك پرسهی خۆیان ،لهگهڵ بهخاكسپاردنی باوكمدا بون .ئ����هوهی بۆ ئێمه جێگهی نێگهرانیی����ه ش����ێوهی مردنهكهیهت����ی. چاوهڕێی هێزهكانی پۆلیسو ئاسایشین
تا هۆكاری ڕوداوی كوش����تنهكهمان بۆ ئاشكرا بكهن". باس����ی ئهوهش����ی كرد ئهو ڕۆژه بۆ بهیانیهكهی باوك����ی بینیوه لهژورهكهی نوستوه ،دواتر وهك ههر ڕۆژێكی دیكه چۆت����ه باخچهكهی" .ڕۆژان����ه چهندین كاتژمێ����ر وهك ههر خهڵكێك����ی دیكه سهردانی باخچهكهی دهكرد بهمهبهستی ئاودانو خزم����هت كردنی ،زۆر ئارهزوی كاری كش����توكاڵیو باخ����داری كردوهو یهكێك بوه لههیوایهتهكانی ژیانی".
یهكێك لهخزمهكان����ی عیزهت جیاواز لهوتهی كوڕو برازاك����هی وتی " گومان ههیه لهوهی كهس����انێكی مهشروب خۆر ك����ه لهنزیك باخچهكانی ئ����هو ناوچهیه دادهنیش����نو دهخۆنهوه ،خهیاڵ بوبن، دهنگه دهن����گو قڕهیهكیان بوبێتو ئهو فیش����هكانهیان پێوهنابێتو ڕۆش����تبن. ئ����هو جێگهیهی ئهوی لێبوه زۆر چۆڵهو بهدهگمهن خهڵكی پێدا دهڕوات". وتیشی "ئهو كهس����ێكی گهنج نهبو، تهمهن����ی ههب����و .م����اوهی چل س����اڵه ژیانی هاوس����هریی پێكهێناوهو خاوهنی س����ێ كوڕو چوار كچه .كێشهی لهگهڵ خێزانهك����هی نهبوه .خزمو كهس����وكار زۆرمان خۆشویستوهو قهت نهبوه لهگهڵ كهسێك شهڕو دهنگه دهنگی بوبێت". بهشی ڕاگهیاندنی پۆلیسی پارێزگاری سلێمانی ئاش����كرای كرد ئێواری ڕۆژی پێنجش����هممه 2018/5/17پیاوێك����ی تهم����هن 66بهن����اوی عی����زهت حهمه كهریم لهباخچهكهیدا لهقهزای پێنجوێن بهك����وژراوی دۆزراوهت����هوه تهرمهكهی ڕهوانهی پزیش����كی داوهری س����لێمانی كراوه ئهوهشی ڕونكردهوه وتهی كهسوكاری كوژراوهك����ه وهرگی����راوه نازانن بۆچی كوژراوه ،گومانیان لهكهس نیه تائێستا سكااڵیان تۆمارنهكرادوه.
لهڕۆژههاڵتهوه هاتو لهباشور كوژرا ئا :مهزههر سااڵنه چهندین هاواڵتی كوردستانی باشورو ڕۆژههاڵت لهخاڵه سنوریهكان بهدهستی هێزهكانی سهرسنور دهكوژرێن كه زۆرینهیان خهڵكی گوندهكانی ئهو ناوچهیهن .تازهترین قوربانی لهناوچه سنورییهكان پیاوێكی تهمهن 28سااڵنه بهناوی (مهیسهم كهریم) كه لهپشت كێلهشین لهناحیهی سیدهكان، لهالیهن هێزهكانی پاسدارانی ئێرانهوه تهقهی لێدهكرێتو دهكوژرێت. كاتژمێ���ر 9:30خولهك���ی ش���هوی یهكش���هممه 2018/٥/20پیاوێك��� ی تهم���هن 28س���ااڵن بەن���اوی كهریم ب���ەدو فیش���هك برین���دار دهبێتو تا دهگهیهنرێته نهخۆشخانهی سیدهكان
گیان لهدهست دهدا. ڕهس���وڵ دانیش���توی ناحی���ه ی س���یدهكان كه لهروداوهكه نزیك بوهو لهنزیكهوه ئاگاداره دهڵێت "كێلهشین لهسهرس���نوری ڕۆژههاڵتو باش���وره. كاتێ���ك (مهیس���هم)و هاوڕیكانی بۆ كاری كۆڵب���هری هات���ون ،پاس���داره ئێرانییهكان تهقهیان لێكردون ،خۆیو برایهكو ئاموزایهكی برینداربون .بهاڵم مهیسهم تا دهیگهیهنرێته نهخۆشخانهی ئاش���تی س���یدهكان ،بههۆی سهختی برینهكهیهوه توش���ی خوێ���ن بهربونی زۆرب���وهو گیان���ی لهدهس���تداوه .ئهو كۆڵبهرانه لهگوندهكانی سهر بە(ورمێ) وه هات���ون ،ش���هو لهخ���هودا بون كه پاسدارهكان تهقهیان لێكردون". وتیشی "تهرمی كوژراوهكه ڕهوانهی پزیشكی دادوهری سۆران كراوه .ئهو دو
كهسهی دیكهش برینهكهیان سهخته. ئ���هوه یهكهم ج���ار نی���ه ڕوداوی لێو شێوهیه ڕودهدات ،خهڵكی گوندنشینی ئهو س���نوره مهڕو م���ااڵتو ئاژهڵیان بچێت���ه ناوچ���ه س���نوریهكان ناتوانن بیهێنهوه .چهندین جار پوشو پاوانی ئهو سنورانه س���وتاوه .هیچ الیهنێكی پهرپرس لهحكومهتی ههرێم ناتوانێت بهرگری لهخهڵكی ئهو ناوچانه بكات. ئهمه لهكاتێكدای���ه كه ڕۆژانه چهندین جار هێزهكانی سوپای پاسداران دێنه ئهو گوندای سهرس���نورو دهگهڕینهوه جێگهكانی خۆیان". ئهحهمهد مارف هاواڵتیهكی دیكهیه لهسنورهكه وتی "كهم نین ئهو كهسانهی سااڵنه بههۆی پش���ێوی سنورهكانهوه توش���ی نههامهتیو ماڵوێرانی دهبن، بهتایبهت ئهو هاواڵتیانهی گوندهكانیان نزیك سهرس���نورهكانی نێوان ئێرانو
عێ���راقو توركیای���ه ،ڕۆژان���ه لهالیهن ئهو هێزانهی سهرس���نورهوه توش��� ی بۆردومان���ی تۆپو تهی���اره دهبنهوه. ههركاتێكیش بۆ كاری ڕۆژانهیان نزیكی سنور ببنهوه ،تهقهیان لێدهكرێت". ئهحهم���هد م���ارف وت���ی " پێموایه ئهو هاواڵتی���ه كوژراوه بهمهبهس���تی گیادورین هاتبیته س���نورهكه ،چونكه ج���لو بهرگێكی كۆنی لهب���هردا بوه، ههرچهن���ده وتهبی���ژی پۆلیس دهڵێت كۆڵبهربون". س���هبارهت بەروداوهك���ه ه���اوار ئهرگوش���ی وتهبێژی پۆلیسی سۆران بەئاوێنهی ڕایگهیان���د "كاتژمێر 9:30 یهكش���هممه2018/٥/20 ش���هوی لهالیهن نهخوش���خانهی س���یدهكانهوه ئاگاداركراین���هوه لهبوون���ی تهرمێك بهناوی (میس���هم كری���م علی) .دوای
گهیش���تنی تیمهكان���ی لێكۆڵینهوهی نههێش���تی تاوان بۆمان ئاش���كرا بوه ناوب���راو تهمهنی 28س���اڵه ،خهڵكی گوندی (س���ێوهرد)ی س���هر بهشاری ورمێیه لهئێران". وتهبێژی پۆلیسی س���ۆران ئاماژهی بهوهش كرد "بهپێی وتهی برایهكی كه لهگهڵی بوه ،لهرۆژههاڵتی كوردستانهوه بەمهبس���تی كاری كۆڵبهری هاتونهته سهرس���نوری باش���وری كوردستانو هاتونهته پشت كێلهش���ین لهناحیهی س���یدهكان .لهوێ لهالی���هن هێزهكانی پاسدارانی ئێرانهوه تهقهیان لێكراوه، سهرهتا بهس���هختی برینداربوه ،بهاڵم لهكاتی گواس���تنهوهی بۆ نهخوشخانه گیانی لهدهس���تداوه ،تهرم���ی ناوبراو رهوانهی پزیشكی دادی سۆران كراوهو پ���هراوی لێكوڵین���هوه ب���ۆ ڕوداوهكه كراوهتهوه".
ئهو كۆڵبهران ه لهگوندهكانی سهر بە(ورمێ)وه هاتون شهو لهخهودا بون ك ه پاسدارهكان تهقهیان لێكردون
تایبهت
) )626سێشهممه 2018/5/22
ههمو شتێک لهبارهی کوردستانو عێراقهوه
www. niqash. org
7
ئهم الپهڕهیه بهسپۆنسهری رێکخراوی راگهیاندن لهههماههنگیو گواستنهوه، ئهکادیمیای راگهیاندنی ئهڵامنی
ههموو شتێك لهپێناو بردنهوهدا
میدیاكانی ههرێم لهتاقیكردنهوهی ههڵبژاردندا دهرنهچوون نیقاش ،ههستیار قادر زۆربهی میدیاكانی كوردستان لهكاتی بانگهشهی ههڵبژاردنو رۆژانی دواتریشدا كهوتنه چاڵی ناپیشهیییهوه ،ئهوانهش توشی پهتاكه بوون كه لهبهرهی ئههلی یا سێبهردان. پ���اش ماوهیهك���ی ك���هم لهئامادهكردنی بینهری���ان ب���ۆ راگهیاندنی "س���هركهوتن ی گهوره"ی بزوتنهوهی گۆڕان لهههڵبژاردنهكانی پهرلهمان���ی عێراقدا ،ئێ���وارهی 12ی ئایار كهناڵی كهی ئێن ئێنی س���هر بەبزوتهوهكه جهماوهرهكهی توشی سهرسوڕمانكرد. ئهو كهناڵه دهرهنجام���ی ههڵبژاردنهكانی رهتكردهوهو یهكێتی بههاككردنی سیستمی ئهلكترۆنی ههژماركردنی دهنگهكان تۆمهتبار كرد كه تائێس���تاش ئاگری ئ���هو ناكۆكییه نهكوژاوهتهوه. ئهو رهوش���ه لهئاڵۆزی سیاس���ی بههۆی بانگهش���هی ههڵبژاردنهكان���هوه لهههرێمی كوردس���تان دۆخی زۆربهی میدیاكانیش���ی لهگهڵ خۆیدا تێكدا. ههر ئ���هو رۆژه كهناڵی كورس���تان 24ی س���ه بهپارتی دیموكراتی كوردستان روماڵی دهنگۆی هێرشكردنه سهر مهكۆی سهرهكی بزوتنهوی گۆڕانی دهكرد لهش���اری سلێمانی ك���ه ئهو بزوتنهوهیه یهكێت���ی پێ تۆمهتبار كرد لهگهڵ ئهوهی پێشتر لهكاتی بانگهشهدا میدیای گ���ۆڕانو پارتی لهش���هڕێكی یهكتر پسێندا بوون. روماڵی میدیاكان بۆ دهرهاویشتهی دوای راگهیاندنی ئهنجام���ی بهرایی دهنگدان وهك نهوتك���ردن بوو ئاگری ش���هڕهكهدا ،میدیای بزوتنهوهی گۆڕان هانی الیهنگرانیدا لهدهوری مهكۆی س���هرهكیان لهس���لێمانی كۆببنهوه لهپاش ئ���هوهی ئاڵۆزی لهنێوان الیهنگرانیو هێزێكی ئهمنی دروس���ت بوو كه تهقهكردنی لێكهوت���هوه ئهوهش ئهوهندهی تر كهش���ی دوای ههڵبژاردن���ی ئاڵۆزتر ك���رد كه تیایدا سهدان كهس بهچهكهوه گردبوونهوه. روماڵ���ی زۆرب���هی میدیا حزب���یو نیمچه حزب���ی و"ئههلی���هكان" لهش���هوی یهكهمی ئاشكرابوونی ئهنجامه بهراییهكان ئهوهندهی بهئاڕاس���تهی ئاڵۆزكردن���ی بارودۆخهك���هو چڕكردنهوهی ملمالنێكاندا بوون ئهوهنده بۆ
هێوركردنهوهی دۆخهكه نهبوو. كاروان عهلی ناوی خوازراوی الیهنگرێك ی گۆڕانه كه ب���ۆ "نیقاش" وتی "ههر كه گوێم لێ بوو كهی ئێ���ن ئێن داوایكرد گۆڕی كاك نهوشیروان بپارێزین چوم بهرهو گردهكه". ئهو رهوش���ه لهش���هڕی میدیا لهههرێمی كوردس���تان لهدایك بووی ئاش���كرا بوونی دهرهنجام���ی ههڵبژاردن���هكان نهبوو ،بهڵكو س���یفهتی ب���ۆ ماوهی���ی كاتی بانگهش���هی ههڵبژاردن بوو كه زیاتر لهمانگێك میدیاكان شێوازهكانیان تاقی كردبووهوه. زۆرب���هی میدیا حزب���یو نیمچ���ه حزبی وس���ێبهرو تهنانهت ئههلیهكانیش لهههرێمی كوردستان لهبانگهشهی ههڵبژاردندا جڵهوی كاری پیش���هیی خۆی���ان لهدهس���تدا وهك ئهوهی بانگهش���ه س���هنگی مهحهك بووبێت بۆ دهرخس���تی توانای خۆڕاگرتنی پیشهییو بێالیهنبوونیان لهقهیرانهكاندا. ئهو كهنااڵن���هی زمانحاڵی حزبهكان بوون كهوتن���ه ش���هڕێكی قورس���هوه ،ههڵمهتی بانگهشهیان بهئاقارێكدا برد كه پێشتر پێیدا نهڕۆیشتبوون. هێرش���كردنه س���هر س���هركردایهتیو س���ومبولهكانی یهكت���ر لهرێگ���هی ئ���هو كهنااڵنهوه س���یمایهكی دیاری بانگهشهیان بوو كه ههندێكجار س���نوری ناوهزڕاندنیشی تێدهپهڕاند. "تۆپخانهكه" نازن���اوی كهناڵی كهی ئێن ئێ���ن بوو كه الیهنگران���ی بزوتنهوهی گۆڕان بهوش���ێوهیه ناوی���ان لێن���اوه ،ناوهڕۆك���ی راپۆرت���ه ئاگرینهكان���ی كهناڵهكه ش���هوانه ههرجارهو ئاڕاستهی یهكێك لهدوو ركهبهره س���هرهكیهكهیو كهس���ایهتیهكانی بوو كه یهكێتیو پارتی بوون ،جاربهرجایش هێرشی دهكردهس���هر جواڵنهوهی ن���هوهی نوێ كه پێشبینی دهكرا بهشێك لهدهنگهكانی ببات. د ئیبراهیم س���هعید مامۆستای راگهیاندن لهزانك���ۆی س���لێمانی به"نیق���اش"ی وت "لهكاتی بانگهش���هی ههڵبژاردن���دا میدیای حزب���هكان ئهوهن���دهی كاری���ان لهس���هر نابوتكردنی بهرانبهرهكانیان دهكرد ئهوهنده كاری���ان لهس���هر پیش���اندانی جوانیهكانی حزبهكانیان نهدهكرد". ئهو دهڵێت "تاهێندێك تۆمهتبهخشینهوه لهمیدیاكانهوه دهرفهتی س���هلمالندنی تێدایه بهبهڵگ���ه ،بهاڵم پهنابردنی ئهو میدیایانه بۆ
وێنە :حەمەسور س���وكایهتیپێكردن بهكهسایهتی بهرانبهریان پێچهوانهی بنهمای ئهخالقی كاری میدیاییهو لهڕوی یاساییشهوه رێگه پێنهدراوه". میدیاكانی یهكێتی���ش زۆربهی گۆڕهپانی ش���هڕی لهگ���هڵ لیس���تی هاوپهیمان���ی بۆ دیموكراس���یو دادپهروهری بوو كه لهالیهن بهرههم ساڵح جێگری پێشوی سكرتێری ئهو حزبهوه سهركردایهتی دهكرا. راپۆرتهكان���ی كهناڵ���ی تهلهفزیۆنی گهلی كوردستانی زمانحاڵی یهكێتی شهڕی ئهمڕۆی هاوحزبهك���هی دوێنێیان بوو ،كه پرۆژهكانی پێش���وی بهرههم ساڵحی لهس���هرۆكایهتی حكومهت���دا ( )2011-2009دهك���رده موڵكی یهكێتی كه ناوبراو لهههڵمهتهكانی بانگهشهدا بهكاری دههێنا. ئ���هو كاردانهوهیه لهبهرانب���هر ههڵمهتی كهناڵ���ی تهلهفزیۆن���ی خهندان���ی ت���ازه دروس���تكراوی رهوتهكهی بهرههم ساڵحهوه ب���وو بهرانبهر بەكێش���هكانی سیس���تیمی بهڕێوهب���ردن ك���ه یهكێتی بەبهش���ێك لهو شكستانه دهزانی. س���وپرایزی ئ���هم ههڵبژاردن���ه الدان���ی ئ���هو میدیاییانه بوو كه پێش���تر پیش���هیی روماڵكردنی���ان كردب���ووه دروش���م ب���ۆ كاركردنیان بهاڵم بانگهش���ه ئهو دروشمهی لێوهرگرتنهوه. كهناڵی روداو كه لهالیهن نێچیرڤان بارزانی س���هرۆكی پارتی دیموكراتی كوردس���تانو
سهرۆكی حكومهتی ههرێمهوه خاوهندارێتی دهكرێت جیاواز لهههڵبژاردنهكانی پێش���وو ههڵمهتی بانگهش���هی ههڵبژاردن���ی پارتی راس���تهوخۆ پهخش دهكردو لهگهش���تهكانی ههواڵی رۆژانهشیدا وتاری بهرپرسهكانی لهو بانگهشانهدا دهكرده بابهتی رۆژنامهوانی. زۆرج���ار ئهو گوتارانه ئاڕاس���تهكراوبوون ل���هدژی ركهبهرهكانی���ان بهتایبهت یهكێتی، تیایدا پرس���ی پاشكهكش���ێی پێش���مهرگه له16ی ئۆكتۆبهری ساڵی رابردوو لهكهركوك پشكی شێری بهركهوتبوو كه پارتی ،یهكێتی بەبهرپرسیار لهو شكسته دهزانێت. له9ی ئایاردا كهناڵ���ی روداو راپۆرتێكی لهسهر بانگهش���هی پارتی لهسنوری قهزای زاخۆ باڵوكردهوه كه تیایدا مهسرور بارزانی ئهندام���ی مهكتهبی سیاس���ی پارتی دهڵێت "خیانهتی 16ی ئۆكتۆب���هر خیانهتێك نییه ن���ه ئهمڕۆو نه لهداهات���وودا ههرگیز لهبیری بكهین ،ئهمڕۆش ئ���هو رۆژهیه كه بەدهنگی خۆتان س���زای ئهو كهس���انه بدهن كه لهو خیانهتهدا بهشداربوون". زۆربهی ههڵمهتهكان بانگهشهی ههڵبژاردنی پارتی لهكهناڵی روداو نمایش���دهكران بهبێ ئ���هوهی بهههم���ان ئهندازه روماڵ���ی وتاری بهرپرسانی تری حزبهكان بكات لهبانگهشهی ههڵبژاردندا تهنیا ئهوانه نهبێت كه دهیتوانی زانیاریهكان���ی ل���هدژی ركابهرهكانی پارتی بهكاربهێنێتهوه .
د .ئیبراهیم سهعید پێیوایه ئهو كهنااڵنهی كه بەس���ێبهر ههژمار دهكرێت بهشێوهیهك ی ناڕاس���تهوخۆ كاریان لهس���هر ناشرینكردنی بهرانبهرهكانیان كردووه. یهكهم پرس���یاری بهرنامهیهك���ی كهناڵی روداو لهكاندیدێكی لیستی یهكێتی سهبارهت بەبوون���ی وهزارهتی مافی م���رۆڤ لهعێراق لهیهكهم رۆژی بانگهش���هدا ه���هر زوو تۆڕه كۆمهاڵیهتیهكانی دژ بهو كاندیده گهرم كرد كاتێك نهیزانی وهزارهتێك نییه بهو ناوهوه. س���وپرایزی دووهم���ی كاری میدیای���ی بانگهش���هی ههڵبژاردن الدانی ئهو میدیایانه بوو ك���ه لهب���هرهی رۆژنامهوان���ی "ئههلی" ههژمار دهكران. كهناڵی ئێن ئاڕتی بههۆی ئهوهی شاسوار عهبدولواحیدی خاوهنی سهرۆكایهتی لیستی ن���هوهی نوێی دهك���رد ئاڕاس���تهی روماڵی پێشتری لهبانگهشهی ههڵبژاردندا گۆڕی. زۆرب���هی پانتایی روماڵی رۆژانهی ههواڵو بابهت���ه میدیایهكانی كهناڵهكه لهس���هر ئهو پهیامانهبوون كه س���هرۆكی لیستی نهوهی ن���وێو كاندیدهكانی���ان رۆژان���ه ههیانب���وو لهكاتێكدا بانگهشهی الیهنهكانی تری روماڵ نهدهكرد ،ئ���هوه جگه لهباڵوكردنهوهی ئهو راپۆرتانهی كه لێدان بوو لهئاستی جهماوهری ركهبهرهكانی لیستی نهوهی نوێ . ل���ه 6ی ئای���اردا كهناڵ���ی ئێن ئ���اڕ تی راپۆرتێكی لهسهر بانگهش���هی ههڵبژاردنی
شاسوار عهبدولواحید لهبادینان باڵوكردهوه كه لهپێش���هكیهكهیدا بێالیهنی لهدهستداوه كه نوس���یوێتی "جموجوڵو بانگهش���هكانی لیس���تی نهوهی نوێ دوو ڕۆژه لهس���نوری ههولێ���رو بادین���ان چڕبووهتهوهو شاس���وار عهبدولواحید س���هرۆكی جواڵنهوهی نهوهی ن���وێ ڕایگهیاند ،نابێت تهنی���ا بنهماڵهیهك دهست بهسهر بادیناندا بگرێت.". مامۆس���تاكهی راگهیان���دن دهڵێ���ت "لهبانگهش���هدا ئهو كهنااڵنهش كهوتنه ئهو الدانان���هوه لهپیش���هیی كه پێش���تر خۆیان بهكهناڵی بێ الی هنو ئههلی دهزانی". ش���هڕی میدیای���ی لهكات���ی بانگهش���هدا ئاوێنهی گهورهیی قهب���ارهی ئهو ملمالنێیه بوو كه الیهنه سیاس���ییهكان كهوتنه ناوی، بهش���ێوهیهك كه نه خۆیان توانیان ههمونی ئهو الدانانهی كهناڵهكانیان بكهن لهپشیهیی بوون نه رێوش���وێنی الیهنه چاودێرهكانیش بهو قهبارهیه بوون كه بیانخاتهوه س���نوری كاری خۆیان. زان���ا عوس���مان بهرپرس���ی راگهیان���دو پهیوهندییه جهماوهرییهكانی ئۆفیسی ههرێمی كوردستانی كۆمس���یۆنی بااڵی سهربهخۆی ههڵبژاردنهكان���ی عێ���راق به"نیقاش"ی وت "رۆژانه لهنوس���ینگهكانی كۆمسیۆنی بااڵی سهربهخۆی ههڵبژاردنهكان لهههرسێ شاری س���لێمانیو ههولێرو دهۆك راپۆرت لهس���هر پێش���ێلكاری میدی���اكان بهرزكراوهتهوه بۆ ئهنجومهنی كۆمس���یارانو ئهوانیش بڕیاریان لهسهر سزاكانیان دهدا". وتیشی"س���زای ئهو الدانان���هی میدیاكان زیاتر سزای داراییه". رۆڵ���ی میدیا لهبانگهش���هی ههڵبژاردنی ههرێمی كوردس���تاندا جگه لهوهی نهیتوانی هاواڵتی���ان بەزانیاریهكانی���ان قای���ل بكات تهوژمێكی بێزاربونی هاواڵتیانیشی لهو جۆره مامهڵهیهی میدیا دروست كرد. كام���هران بهك���ر ( 42س���اڵ) بهجۆرێك لهشهڕی راگهیاندنی میدیاكان بێزار بووه كه ئهو ماوهییهی لهماڵهوهیه بهدهس���تی خۆی رێگ���ری لهوه كردووه كه چاوی لهو كهنااڵنه بێت. ئهو به"نیقاش"ی وت "س���هرجهم كهناڵه حزبییهكان���م لهئامێری س���هتهالیهتهكهمدا سڕیوهتهوه ،گوێ بۆ شهڕی سیاسی نهگرم باشتره".
عێراقییهكان روخساری نوێیان دهوێت
سوپرایز نییه ،سهدر خواستی دهنگدهرانی جێبهجێكردووه نیقاش ،موستهفا حهبیب ئهنجامی ههڵبژاردنی پهرلهمانی عێراق چهندین سوپرایزی پێبوو بهاڵم بهتێڕوانێكی ورد بۆ هیوای دهنگدهره عێراقییهكان لهدوای قۆناغی داعش تێبینی ئهوه دهكرێت ئهنجامهكان لۆجیكین. ئێوارهی یهكشهممهی رابردوو كۆمسیۆنی بااڵی ههڵبژاردن ئهنجامی بهرایی ههڵبژاردنی پهرلهمان���ی عێراق���ی راگهیاند ك���ه خولی چوارهمیهت���ی ل���هدوای س���اڵی 2003وه. بهیان���ی رۆژی دواتریش بهڕوونی دیاربوو كه ههموو الیهكی واڵت گۆڕانكارییهكی سیاسی گهورهیان ههس���ت پێكردووه ،كاتێك بینیان ئاس���تی جهماوهری چهند س���هركردهیهكی سیاس���ی كه بهدرێژای���ی دهی���هی رابردوو یاوهریان ك���ردوون ،پاشهكش���هی كردووه، هاوكات الیهنگرانی حزبەس���هركهوتووهكان رژانه سهر شهقامهكان بۆ دهربڕینی دڵخۆشی سهركهوتنی حزبەنوێیهكانیان. موقتهدا سهدر س���هركردهی جێمشتومڕی ش���یعه كه دهمێكه ناوی پهیوهس���ت كراوه بەس���ااڵنی توندوتی���ژی تایف���یو بهدرێژایی
چهند ساڵی رابردوو چووهته نێو زنجیرهیهك گۆڕانكارییهوه كه دیارترینیان وهس���تانهوه ب���وو لهدژی ههژموونی ئێران لهواڵتدا ،پلهی یهكهمی ههڵبژاردنی بهدهس���تهێناوهو ()54 كورس���ی لهكۆی ( )328كورسی بهدهست هێناوه. هاوكات ههمووان تووش���ی ش���ۆك بوون ك���ه حهی���دهر عهب���ادی س���هرۆك وهزیران پل���هی س���ێیهمی بهدهس���ت هێن���او ()42 كورس���ی ب���ردهوه ،چونكه ئهو كه ئاس���ته جهماوهرییهكهی ههڵكش���او بەپیاوی ئهركه قورسهكان ناس���را لهكاتێكدا حوكمی واڵتی كرد كه سێیهكی خاكهكهی لهژێر دهسهاڵتی توندڕهواندا بوو ،قهیرانێكی دارایی توندیش هێن���دهی نهماب���وو حكوم���هت بڕوخێنێت، چاودێ���ران پێیان وایه ش���ایانی ئهنجامێكی باشتره لهههڵبژاردندا. دوا ب���هدوای س���هدر هاوپهیمانی "فهتح" بەسهركردایهتی هادی عامری بەپلهی دووهم هات ،ئهوی���ش هاوپهیمانییهكه ئهو گرووپه شیعانهی لهخۆگرتووه كه بەنزیكیان لهئێران ناس���راونو ( )47كورس���ی بهدهستهێناوه، "ئیئتیالفی دهوڵهتی یاسا"ی بهسهرۆكایهتی نوری مالیكی لهپلهی چوارهمدا هات بەتهنیا
ئهم ههفتهیه له بۆ خوێندنهوهی ئهم راپۆرتانهو چهندین راپۆرتی سهرنجراکێشی تر
بهزمانهکانی کوردیو عهرهبیو ئینگلیزی ،سهردانی نیقاش بکه www. niqash. org
موقتەدا سەدرو رەعد فەهمی ( )25كورس���ی كه دروش���می ههڵبژاردنی نههێش���تنی پش���ككاریو ههنگاونان بهرهو حكومهت���ی زۆرین���ه بوو ،چونك���ه نزیكهی دوو لهسهر سێی كورس���ییهكانی لهدهستدا كه لهس���اڵی 2014دا بهدهس���تی هێنابوونو ژمارهی���ان ( )92كورس���ی ب���وو ،هاوكات پێویستیش���ی ب���ە( )164كورس���ییه ب���ۆ بهدیهێنانی ئامانجهكهی. له الیهنی سوننهو كوردیشدا سوپرایزێكی گهورهی ئهوتۆ رووی نهدا ،چونكه ئیئتیالفی "وهتهنییه" بەس���هركردایهتی ئهیاد عهالوی پارێزگاری له( )21كورسییهكهی خۆی كرد،
هاوپهیمان���ی "قهرار"یش بەس���هركردایهتی ئوسامه نوجێفی ( )13كورسی بهدهست هێنا، هاوكات ه���هردوو حزبەكوردییهكه "یهكێتیی نیشتمانیی كوردستان"و "پارتی دیموكراتی كوردستان" زۆرینهی كورسییهكانی ههرێمی كوردستانیان بهدهست هێنا. بهاڵم پێشهاته سهرنجڕاكێشهكه لهالیهنی ش���یعهدا بوو ،چونكه ئهنجامهكان ئاماژه بۆ راستییهكی ئاشكرا دهكهن بهوهی حزبەشیعه تهقلیدییه فهرمانڕهواكان كه بریتین لهحزبی "دهعوه"و "حیكمه" بەس���هرۆكایهتی عهممار حهكیم ( )19كورسی ،ئاستی جهماوهرییان
دیموكراسییهكی نهخۆش..
یارییهك دۆڕاوو براوه تیایدا دۆڕاون
زۆر دابهزیوه لهبهرژهوهندی هێزی ش���یعهی نوێ كه بریتین لههاوپهیمانی س���هدر لهگهڵ ش���یوعییهكان ك���ه دیاردهیهكی سیاس���ی دهگمهن���ه لهمێ���ژووی واڵت���دا ،ههروهه���ا هاوپهیمانی "فهتح" كه ئهو گرووپه شیعانهی لهخۆگرت���ووه كه لهدژی "داعش" جهنگاونو پێش���تر بهش���دارییهكی سیاس���ی كارایان نهبووه. فایهق ش���ێخ عهلی س���هرۆكی لیس���تی "تهمهدون" پێی وای���ه "ئهنجامی ههڵبژاردن شۆككهرو س���وپرایزه بۆ كوتله گهورهكان، بهاڵم ئاساییه كاتێك هاوتای ئهو نیگهرانییه جهماوهریی���ه بهرفراوان���هی بهرامب���هر حزبەفهرمانڕهواكان لهئارادایه". چهند ههفتهیهك بهر لهوادهی ههڵبژاردن عێراقییهكان نائومێ���د دیاربوون لهئهگهری بهدیهاتنی گۆڕانكارییهكی سیاسی ،كاتێكیش پرسیار لهههر عێراقییهك دهكهیت سهبارهت بەههڵوێس���تی لهسهر سیاس���هت ،دهڵێت: "ههس���ت بەبێ���زاری دهكهی���ن لهدهموچاوه سیاسییه كۆنهكانو دهموچاوی نوێما دهوێت ك���ه بهگهندهڵ���ی پیس نهبووب���ن" بهدهیان راپرسیش ئهمهیان پێش ههڵبژاردن دووپات كردووهتهوه ،نائومێدهكان دابهشبوون بۆ دوو
گرووپ ،یهكهمیان بهش���داری لهههڵبژاردندا كردو دووهمیش بڕیاری بایكۆتی دا. ئهنجام���ی ههڵب���ژاردن ت���هواو هاوئاوازی ههس���تی عێراقیی���هكان ب���وو ،چونك���ه حزبەتهقلیدیی���ه كۆن���هكان ههڵبژاردنی���ان دۆڕاند ،لهكاتێكدا هاوپهیمانی ش���یعهی نوێ براوه ب���وون ئهگهرچی مایهی نیگهرانی بوو ك���ه كاندیدهكانیان نهناس���راو بوون لهالی زۆرێك لهعێراقیی���هكان ،چونكه هاوواڵتیانی عێراق ب���هدوای ه���هر جێگرهوهیهكی نوێدا دهگ���هڕان تهنان���هت ئهگهر ش���ارهزاییهكی سیاسیشیان نهبووایه ،لهبهرئهوه لهراستیدا ئهنجامهكان س���وپرایز نین ب���هالی ئهوانهوه كه لهتێڕوانین���ی دهنگدهران لهقۆناغی دوای "داعش" تێگهیش���تبوون ،بهاڵم س���وپرایزه ب���ۆ ئهوان���هی ئهزموونهكان���ی پێش���ووی ههڵبژاردنی���ان جێبهجێكرد بهب���ێ ئهوهی ئهوه لهبهرچاو بگ���رن كه دهنگدهری ئهمڕۆ ههمان دهنگدهری دوێن���ێ نییه لهدوای ئهو قهیرانه ئهمنیو ئابووریانهی بهدهس���تیانهوه نااڵندوویهتی. تهواو ی بابهتهكه لهنیقاش بخوێننهوه
https://www.niqash.org/
میدیای نێودهوڵی چی دهڵێن؟
ئێستا جیهان ئاوا لهعێراق دهڕوانێ��ت
8
rangalayawene@gmail.com
) )626سێشهممه 2018/5/22
رهنگاڵه
فلیمه براوهكانی كان :لهخهمی ههژارییهو ه تا دروشم ه س ئا :نیاز محهمهد
حەفتاویەكەمین ڤیستیڤاڵی سینەمایی كان رۆژانی 8تا 19ی ئەم مانگە لەشاری "كان"ی فەرەنسا بەڕێوەچو، تێیدا 21فیلم لەكێبڕكێی سەرەكی ڤیستیڤاڵەكەدا بەشداربون بۆ بردنەوەی خەاڵتی چڵە خورمای ئاڵتۆنی كە لەكۆتاییدا بەفیلمی یابانی "دوكانبڕەكان" لەدەرهێنانی هیرۆكازۆ كۆرێ ئیدا ،بەخشرا. لێرەدا باش���ترین فیلمەكانی بەش���دار لەڤیستیڤاڵەكەدا دەخەینەڕو. یەكەم :فیلمی دوكانبڕەكان فیلمێك���ی یابانی بو كە توانی خەاڵتی چڵ���ە خورم���ای ئاڵتون���ی ببات���ەوەو لەدەرهێنان���ی هی���رۆكازۆ ك���ۆرێ ئیدا- یە .فیلمەك���ە چیرۆك���ی خانەوادەیەك دەگێڕێتەوە كە لەراستیدا خانەوادە نینو بەهۆی چەن���د رێككەوتێكی جیاجیاوە، پێكەوە كۆبونەتەوە .فیلمێكی س���ادەو سەرنجڕاكێشە لەسەر هەستە مرۆییەكانو چەمكی دۆس���تایەتی كە س���نورەكانی خانەوادە تێكدەشكێنێت. دوەم :فیلمی BlacKkKlansman یەكێك���ە لەباش���ترین فیلمەكان���ی دەرهێن���ەری ئەمریك���ی ،س���پایك لیو توانی "خەاڵت���ی گەورە"ی كان بباتەوە. فیلمەكە چیرۆكی پۆلیسێكی رەشپێستە ك���ە دەچێتە نێ���و جواڵن���ەوە نهێنییە نەژادپەرستەكانەوە .هەرچەندە چیرۆكە دڵخۆشكەرو سەرنجڕاكێشەكەی فیلمەكە دەتوانێت بین���ەر لەگەڵ خۆیدا پەلكێش بكات ب���ەاڵم فیلمەك���ە وەك كارەكانی دیكەی س���پایل لی ،خاوەنی ستایلێكی شیعار ئامێزانەو ئاشكرایە.
سێیەم :فیلمی جەنگی سارد فیلمێكی پۆڵەندییە لەدەرهێنانی پاوڵ پاولیكۆڤس���كی ك���ە خەاڵتی باش���ترین دەرهێنەری ڤیستیڤاڵەكەی پێ بەخشرا. دەوترێ���ت چیرۆكی فیلمەك���ە چیرۆكی راس���تەقینەی دایكو باوك���ی دەرهێنەر خۆیەتی ك���ە فیلمێكی رەشوس���پییەو پۆڵەندای كۆمۆنیس���تی پ���اش جەنگو پاریس���ی دەیەكان���ی پەنجاو شەس���تی س���ەدەی راب���ردو بەوردەكاریی���ەوە دەخولقێنێتەوە. چوارەم :فیلمی كەفر نائوم ئەم فیلم���ە لوبنانییە كە لەدەرهێنانی خانم���ە دەرهێنەر نادین لەبكی-یە توانی
خەاڵتی دادوەرانی ڤیستیڤاڵەكە بەرێتەوە. چیرۆك���ی فیلمەك���ە ب���اس لەكوڕێكی مێردمن���داڵ دەكات ك���ە بەچەقۆ هێرش دەكاتە سەر ئەو پیاوەی لەگەڵ خوشكە مێردمنداڵەك���ەی ئەمدا هاوس���ەرگیری كردوەو بۆتە هۆی گیان لەدەس���تدانی. دیمەنەكان���ی فیلمەكە سەرنجڕاكێش���نو بەئاس���انی دەتوانن فرمێسكی لەچاوانی بینەر ببارێنن. پێنجەم :فیلمی سێ روخسار فیلمێك���ی ئێرانیی���ەو لەدەرهێنان���ی جەعف���ەر پەناهی-ی���ە ،لەگ���ەڵ فیلمی (خۆشحاڵ هەروەك الزارۆ) بەهاوبەشی خەاڵت���ی باش���ترین س���یناریۆی ڤیس���تیڤاڵەكەی برد .چیرۆكی فیلمەكە ل���ەڕوكاردا دیكۆمێنتاریی���ەو دەربارەی خ���ودی دەرهێنەرو بەهن���از جەعفەری ئەكتەرە كە هەردوكیان پێكەوە بەدوای كچێك���ەوە كە خانەوادەكەی دژی ئەوەن كاری ئەكتەری بكات. شەشەم :فیلمی خۆشحاڵ هەروەك الزارۆ س���ێیەم فیلمی دەرهێنەرو نوس���ەری ئیتالی ،ئالی���س رۆهرواچەر-ە ،فیلمێكە لەسەر شێوەی گێڕانەوە فۆلكلۆرییەكان، گەشت لەفیلمەكەدا بەشێوەی ریالیزمی جادوی���یو لەقەیران���ە كۆمەاڵیەت���یو ئابورییەكانی دو س���ەردەمی جیاوازەوە ئیلهامی وەرگرتوە. حەوتەم :فیلمی ئایكا فیلمێكی كازاخس���تانییە لەدەرهێنانی س���ێرگی دڤۆرتس���ێرڤۆی ،كە چیرۆكی ژنێكی پەنابەری نایاس���اییمان لەمۆسكۆ بۆ دەگێڕێتەوە .بەدرێژایی فیلمەكە كامێرا بەش���وێن ئەم ژنەوەیە كە بەشێوەیەكی سەرنجڕاكێش دەس���ت بەنواندن دەكات كاتێك لەنەخۆشخانە منداڵەكەی دەهێنێتە دنیاو لەپەنجەرەكەوە رادەكات .نواندنە بەرزەكە ئەم ژنە (س���امال یەسلیامۆڤا) وایكرد ببێتە براوەی خەاڵتی باش���ترین ئەكتەری ژن. هەشتەم :فیلمی دۆگمان لەدەرهێنانی دەرهێنەری ئیتالی ماتیۆ گارۆنی-ی���ە .چیرۆكی فیلمەكە لەس���ەر پیاوێك���ە لەدەوروبەری ش���اری ناپۆلی كە پاس���ەوانی چەند س���ەگێكەو لەگەڵ سەرەڕۆیەكی مەترس���یداری ناوچەكەدا روبەڕوی ش���ەڕ دەبێتەوە .ئ���ەم پیاوە (مارس���یلۆ فۆنت���ێ) بەه���ۆی نواندنە بەرزەكەیەوە ،توانی خەاڵتی باش���ترین ئەكتەری پیاوی ڤیستیڤاڵەكە بەرێتەوە.
ی تۆپی پێ باڵو دهكاتهوه بورهان مهجید گۆرانیهك بۆ وهزشكاران بهتوانای ش���اری س���لێمانییه ،سهردانی خزمهتێك���ی بەوهرزش���كارانی واڵتهكهی ئا :مهزههر كهریم ش���وێنی كارهكهی كردوهو داوای لێكردوه كردبێت ،بهتایبهت كه ئهوه یهكهم كار ی گۆرانیهك بۆ یاریزانانی تۆپی پێی شاری هونهیهتی كه تایبهت بێت بهوهرزشكارانی هونهرمهندی ناسراو بورهان مهجید بۆ سلێمانیو واڵتهكهی تۆمار بكات ،چونكه یاری تۆپی پێ. یهكهم جار گۆرانییهك بۆ ههوادارانی بورهان مهجید سهبارهت بەبهرههمهكانی یاری تۆپی پێ وهك س���ااڵنی زو نهماوهو یاری تۆپی پێ باڵو دهكاتهوه. پهراوێز خراوه ،بهڵكو لهڕێگهی هونهرهوه داهاتویش���ی رایگهیان���د جارێك���ی دیكه لهدیدارێكی ئاوێنهدا هونهرمهند بورهان هیوایهك بۆ وهرزش���كاران بگهڕێنێتهوه ،گۆرانیهكان���ی بهش���ێوهی س���یدی باڵو مهجید رایگهیاند كه لهحهفتاكانی سهدهی بهم���هش بیرۆكهك���هی گۆرانییهكهی لهال ناكات���هوهو بهش���ێوهی تراك ب���هردهوام دهبێت .ئاشكرایش���ی كرد لهدوای گۆرانی رابردوهوه ،واته لهسهردهمی منداڵییهوه ،گهاڵڵه بوه. بورهان مهجید ڕونیشی كردهوه بیرۆكهی (لهمهیدانی كوردایهتی) كه س���اڵی 2011 ئ���ارهزوی لهیاریی (تۆپی پ���ێ) ههبوهو ئاشكرایشی كرد "س���هرجهم پێداویستیه هۆنراوهی گۆرانیهكهیو ئاوازهكهی خۆی تۆم���اری كردوه ،س���ێ گۆران���ی دیكهی وهرزش���یهكانی وهك ت���ۆپو جلو بهرگی دایناوهو لهالیهن شاعیر (ڕێبواری دهالك) تۆماركردوه ،ئهمه جگ���ه لهو گۆرانییهی وهزش���یم ههب���و .زۆربهی كات���هكان كه هوه نوسراوه .هۆنراوهكه باس لهیاریزانی بۆ وهرزشكارانی وتوه .ئێستاش سهرقاڵی لهقوتابخانه دهگهڕاومهوه لهگهڵ هاوڕێكانم بهتوانای شاری سلێمانی (حهمهی عهبۆل) گۆرانییهكی نوێیه بهناوی (ئێمهو ئهوان) ی���اری تۆپی پێمان دهك���ردو گۆرانیم بۆ دهكات ،ههروهها باسی دو یانهی وهرزشی كه باس���ی دهسهاڵتی سیاس���یو بهرهی دهوت���ن .ی���اری تۆپی پ���ێ هێوایهتێكی دهكات كه لهگۆڕهپانی یاریدا بهرامبهریهك گهل دهكات" ،ئهوان دهس���هاڵتنو گهلیش مندالێ���م ب���و ،ب���هاڵم نهمتوانی���وه ببمه وهستاونو جهماوهریش چاوهڕێیان دهكاتو ئێمهین". بوره���ان مهجی���د وهك خۆی باس���ی یاریزانێك���ی دیار لهش���ارهكهمدا ،چونكه هوتافیان بۆ دهكێش���ێت .كاری موزیكی زیاتر گرنگیم بەكاری هونهری داوهو تێیدا لهالیهن (كارزان كامی���ل)هوه بۆ ئهنجام دهكات تهنه���ا هونهرمهن���د نی���ه ،بهڵكو خاوهنی چهندین وتاری تهنزی سیاسییه، دراوهو لهستۆدیۆی (پڕۆ) تۆماركراوه. سهركهوتو بوم". لهب���ارهی باڵوكردنهوهی گۆرانیهكهیهوه ب���هردهوام لهس���هر دۆخ���ی ههرێ���مو س���هبارهت بەبیرۆك���هی گۆرانیی���ه وهرزشییهكهیش باسی لهوه كرد دو ساڵ ئاماژهی بهوهش كرد لهچهند ڕۆژی داهاتودا ه���هردو بنهماڵ���ه دهنوس���ێت ،كه چۆن پێش ئێستا دانهر ئهس�ڵ�ان ،كه یهكێك ه دهیبهخشێته كهناڵه وهرزشیهكانو چهند خێروبێری كوردستانیان لهنێوان خۆیاندا لهڕۆژنامهنوسانی وهرزشیو وهرزشهوانێكی كهناڵێكی دیاریكراو .هیوایش���ی خواست بهشكردوه.
کاوڕ هەس���ت بەچاالک���ی جەس���تەیی دەکەی���تو کارەکانت ب���ەرە وپێش دەڕۆن ،الیەنی ژیانی تایبەتیت باشەو بەدۆخێکی جێگیردا تێدەپەڕیت.
گا س���وود لەپش���ووەکانت وەربگ���رەو هاوکاری هاوبەشی ژیانت بکە ،چونکە ئ���ەم ماوەی���ە بەه���ۆی کەڵەکەبوونی کارەکان���ی ماڵەوە ئ���ەو زۆر ماندووە، بۆی���ە یارمەتیدانی تۆ پەیوەندیەکەتان پتەوتردەکات.
دوانه پێویس���تت بەه���اوکاری کەس���انی بەش���ارەزایە بەجۆرێ���ك لەبوارەکەی تۆدا زانیاری باشیان هەبێت ،هەوڵبدە سوود لەهاوکارییەکانیان وەربگریت.
لهگوندهكانی س ئۆتۆمبیلی (ئۆ ئا :مهزههر كهریم ی دهچیته بهردهم ههرماڵێكی گوندهكان ی سهرسنور كوردستان ئۆتۆمبیل (ئۆڕاڵ) ك ه جۆره ئۆتۆمبیلێكی ی ی واڵخ روسیی سهربازییه ،جێگه ی باربهری گرتۆتهوه .گهنجان ی ڕۆژانهو شهوانهیان گوندنشین كار بۆت ه سهركهشی كردن بهسهر چیا ی ی بژێو سهركهشهكاندا لهپێناو ی مهرگ ڕۆژانهیان ك ه زۆرجار دوچار دهبنهوه. ی ی (دارۆخ���ان) لهدهش���ت گون���د ی پێنجوێ���ن ش���لێر-ی س���هربەقهزا ی نێ���وان دهكهوێت��� ه سهرس���نور ی ڕۆژه���هاڵتو باش���ور. كوردس���تان ی دانیش���توانهكهی بهتایبهت گهنجهكان ی ئهو س���نوره ههریهكهیان ئۆتۆمبیلێك ی خ���ۆی ههیه ،ش���هوان ه باری ئۆڕاڵ���
قرژاڵ
شێر
کەسێک دەیەوێت زیان بەپەیوەندییە هەڵە تێگەیش���تنێک لەنێوان خۆتو هاوبەش���ی ژیانت ڕوودەدات هەوڵبدە سۆزدارەکەت بگەیەنێت بەوریاییەوە بەهێمنییەوە چارەسەری بۆ بدۆزیتەوەو ئ���ەو کەس���ە ب���دۆزەرەوە ،هەوڵبدە کارەکان لەوە قورستر مەکە کە هەیە .نهێنییەکان���ی پەیوەندیەکەت لەالی کەس باس نەکەیت.
فهریک هەندێك کەس ش���ایەنی ئەوە نین پەیوەن���دی هاوڕێیەتیی���ان لەگ���ەڵ دروست بکەن ،بەپەیوەندی هەندێک لەهاوڕێکانتدا بچۆرەوە.
بەهیزترین کاندید بۆ سەرۆک وەزیران
11
هەڵبژاردن
حیزبی شیوعی لههاوڕ ێ فههدهوه بۆ موقتهدا سهدر 12
ئاوێنە ئەم چوار الپەڕەیەی تایبەت بەهەڵبژاردن بەهاوکاریی کونسوڵخانەی گشتیی ئەمەریکا لەهەولێر چاپو باڵودەکاتەوە
پاش چهند ساڵ ناكۆك ی
نوری مالیكیو مهسعود بارزانی بهتهلهفون گفتوگۆ دهكهن ی ی چهند ساڵ لهناكۆكیو راگهیاندن دوا ههڵوێستو لێدوانی توندی دژ بهیهكتر، ی ی مالیك���یو مهس���عود بارزان��� ن���ور ی بهیهكهوه دهكهنو بهتهلهفون پهیوهند ی ی هاوپهیمان سهبارهت بهدروس���تكردن گفتوگۆ دهكهن. ی ی بهڕێوهبهر ئاوێنه :هیش���ام ركاب��� ی ی راگهیاندن���ی مالیك��� نوس���ینگه ی راگهیان���د بهرۆژنامهیهك���ی لوبنان��� ی ی دانوستان ی یاس���ا لیژنهیهك "دهوڵهت پێكهێناوه بهمهبهس���تی گفتوگۆكردن لهگ���ه ڵ كوتل���هو هێزه سیاس���یهكان ی ههڵبژاردنهكانو دهرب���ارهی ئهنجام��� ی ی هاوپهیمانیهك چۆنیهت���ی دامهزراندن ی ی نوێ ی حكومهت گهوره ب���ۆ پێكهێنان عێراق ،ئ���هو وتی "لهم چوارچێوهیهدا، ی پ���اش راگهیاندن���ی ئهنجام��� ی چهن���د س���ا ڵ ههڵبژاردن���هكانو دوا ی لهناكۆكی یهك���هم پهیوهندی تهلهفون ی ی مالیكیو مهسعود بارزان لهنێوان نور ئهنجامدراوه". ی ههس���تدهكات ی "بارزان��� وتیش��� زیاتر لهمالیكی���هوه نزیكه تا عهبادی، پهیوهندی نێوان ئهو دو سهركردهیهش ی ی نوێنهران ی ه���هوڵو كۆشش��� ب���هر ی ی نزیككردنهوه ههردوال بوه بهمهبهست ههڵوێستو بۆچونهكان".
مالیکیو بارزانی
ئاژانس ی ههواڵ ی فارس:
لهموسڵهوه موقتهدا هاوپهیمانی ه گهورهكه رادهگهیهنێت
فهتحو دهوڵهتی قانونو یهكێتی دۆستی نزیكی ئێرانن ئاژانس����ی ههواڵی فارس����ی ئێرانی ئاماژه بهوه دهكات س����ێ الیهنی س����هرهكی كه لهههڵبژاردنهكان����ی عێراق����دا ب����راوهنو لهئێران����هوه نزیكن بریتی����ن لههاوپهیمانی فهت����ح بهس����هرۆكایهتی ه����ادی عامریو دهوڵهتی قان����ون بهس����هرۆكایهتی نوری مالیك����ی ،لهگ����هڵ یهكێت����ی نیش����تمانی كوردستان. ئاوێنه :ئاژانس����ی ههواڵی فارسی ئێرانی لهراپۆرتێك����دا ئهو پاگهندانه رهتدهكاتهوه ك����ه ئهنجام����ی ههڵبژاردنهكان����ی عێراق لهبهرژهوهن����دی ئێراندا نهب����وهو زۆربهی لیس����ته ب����راوهكان پهیوهندیی����ان لهگهڵ ئێران خۆش نییه ،ئاژانسهكه جهغت لهوه دهكات "موقتهدا س����هدر بهسیمایهكی دژه ئهمهریكا ناس����راوه زیاتر ل����هوهی نهیاری ئێران بێت لهعێراق". ههروهها ئهوهش روندهكاتهوه كه س����ێ لیس����ت لهههڵبژاردنی عێراق����دا براوهنو لهئێران����هوه نزیكن ،كه ئهوانیش لیس����تی فهتحی ه����ادی عامرییه به 47كورس����ی، لیس����تی دهوڵهتی قانونی نوری مالكی به 26كورسی ،لیس����تی یهكێتی نیشتمانی كوردستانه به 18كورسی".
بانگەشەی هەڵبژاردن
فۆتۆ :رێژەن
پارتی :ژمارهی كورسیهكانمان بو بە 28كورسی
بانگەشەی هەڵبژاردن
ی مهس���یحییهكان 2كورس���ییان پهرلهمانتارێك���ی پارت���ی رایگهیان���د كۆتا ی بهدهس���تهێناوهو كاندیدێكیش���یان ی كورس���ییهكان لهئهنجومهن ژم���اره ی س���ائیروندا دهرچوه ،بۆیە ی عێراق له 25كورس���ییهوه لهلیس���ت نوێنهران��� ی ی كورسییهكانیان لهئهنجومهن ژماره دهبێت بە 28كورسی. ی نوێنهرانی عێراق زیاد دهكات. ئاوێنه :ماجد شهنگالی ،پهرلهمانتار ی ب���هم پێی ه پارتی لهس���هر ئاس���ت ی ی لهئهنجومهن س���هر بهلیس���تی پارت ی یهكهمهو لهس���هر ی كوردس���تان براوه ی زهمان ی عێ���راق بهرۆژنامه نوێنهران ی چوارهم دێت، ی ئاستی عێراقیش براوه ی راگهیاند ك���ه ژماره چاپی بهغ���دا ی س���ائیرونو فهتحو ی هاوپهیمان كورس���یهكانیان له 25كورسیهوه بوه لهدوا ی نهسرهوه. ی له 5كورس بە 28كورسی ،بهو پێیه
سهرۆكی پێنج هاوپهیمانی كۆدهبنهوه ی هاوپهیمانی��� ه وا بڕی���اره س���هرۆك ی براوهكانی س���ائیرونو نهس���رو بڕیار ی ی دیموكرات عێراقیو وهتهنی���هو پارت كوردس���تان لهموس��� ڵ كۆببن���هوهو ی موقتهدا سهدر لهو شارهوه پێكهێنان ی گهورهتری���ن هاوپهیمان���ی ئهنجومهن نوێنهران رابگهیهنێت. ی ی ههواڵی رۆژنام هی حهیات ئاوێنه :بهپێ ی چاپی لهندهن ،بهمزوان ه كۆبونهوهیهك ی پێنج ی لهنێوان س���هرۆك پێنج قۆڵ��� هاوپهیمانیدا لهموس��� ڵ س���ازدهكرێت بهمهبهس���تی پێكهێنان���ی گهورهترین ی هاوپهیمانی لهناو ئهنجومهنی نوێنهران عێراق. ی رۆژنامهك��� ه لهزاری س���هرچاوهیهك ئاگادارهوه رایگهیان���دوه ك ه "موقتهدا س���هدرو حهیدهر عهبادیو مهس���عود ی (یان نێچیرڤان بارزانی)و ئهیاد بارزان ع���هالویو خهمیس خهنجهر لهموس��� ڵ كۆدهبنهوه". ئاماژه بهوهش دهكات ك ه "گفتوگۆو كۆبون���هوهی دوقۆڵ���یو بهكۆم���ه ڵ ی دهستیپێكردوه لهنێوان سهدرو عهباد لهالیهكو خهمیس خهنجهرو مهس���عود ی لهالیهكی ترهوه بارزانیو ئهیاد عهالو ی هاوپهیمانیی ه ی دامهزراندن بهمهبهست گهورهكه.
خەمیس خەنجەر
10
پرۆسەی یاسایی پێكهێنانی حكومەتی نوێ ههڵبژاردن كۆتایهات ،سیاس ه 30رۆژ دەرفەت����ی دەبێ����ت بۆئ����ەوەی كابینەی حكومەتەكەی بباتە پەرلەمانو ئا :نیاز محەمەد رەزامەندی پەرلەمانتاران وەربگرێت. پەرلەمان دەبێت بەزۆرینەی دەنگبەپێی دەستوری عێراق" ،گەورەترین رەزامەندی لەسەر بەرنامەی حكومەتی فراكسیۆنی پەرلەمان" بۆ پێكهێنانی نوێو هەریەكە لەوەزیرەكان بدات. حكومەتی رادەسپێردرێت .حكومەتی لەكاتێكدا ئەگەر سەرۆك وەزیرانینوێ دەبێت لەماوەی 90رۆژدا راسپێردراو لەماوەی 30رۆژدا نەیتوانی لەپاش راگەیاندنی ئەنجامی كۆتایی كابینەك����ەی پێكبهێنێ����ت ،س����ەرۆك هەڵبژاردنی پەرلەمان پێكبهێنرێت. كۆم����ار كاندیدێكی تر دی����اری دەكات پێكهێنانی کابینەی حكومەت لەڕوی ك����ە ئەمەی دوەم دەبێ����ت لەماوەی 15 رۆژو ت����ا كۆتایی دەرفەتی 90رۆژەكەی زنجیرەی كاتەوە بەم جۆرەیە: پ����اش راگەیاندن����ی ئەنجام����ە پێكهێنانی حكومەتی نوێ ،كابینەكەیرەسمییەكان لەالیەن كۆمسیۆنی بااڵی خۆی بناسێنێت. سەربەخۆی هەڵبژاردنەكانەوە ،سەرۆك ئ����ەوەی خرای����ەڕو ،زنجی����رەی كاتی كۆم����اری عێراق (فواد مەعس����وم) داوا لەپەرلەمانی ن����وێ دەكات لەماوەی 15پێكهێنان����ی حكومەتە لەس����ەر بنەمای رۆژدا یەكەم دانیشتنی خۆی گرێبدات .دەس����توری عێراق كە پێویستە لێرەدا ئەندامان����ی پەرلەمان����ی عێ����راق بەچەند خاڵێ����ك ئام����اژە بەچۆنیەتیلەیەكەمین دانیش����تندا دەبێت سەرۆكی هەڵبژاردنی س����ەرۆك كۆمارو سەرۆكی پەرلەم����انو دو جێگرەكەی بەزۆرینەی پەرلەمانو هەروەها پێكهێنانی حكومەت دەن����گ هەڵبژێرن( .س����ەرۆكی یەكەم بدەین. دانیشتنی پەرلەمان سەرۆكێكی سوننی یەك���ەم :گەورەتری���ن فراكس���یۆنی دەبێت). پەرلەم���ان (فراكس���یۆنێك كە بتوانێت پەرلەمانی نوێ دەبێت لەماوەی 1+164 30ی كورس���ییەكانی پەرلەم���انرۆژدا لەپاش بەڕێوەچونی دانیش����تنی كۆبكاتەوە) لەالیەن س���ەرۆك كۆمارەوە یەكەم ،س����ەرۆك كۆمارێك����ی نوێ بۆ ب���ۆ دیاریكردن���ی س���ەرۆك وەزیرانو عێراق دیاری بكات. پێكهێنان���ی حكومەت رادەس���پێردرێت س����ەرۆك كۆماری نوێ ،گەورەترین ن���ەك ئەو هاوپەیمانی یاخود لیس���تەیفراكسیۆنی نێو پەرلەمان رادەسپێرێت لەهەڵبژاردنەكان���دا یەك���ەم ب���وە. بۆ دەستنیشانكردنی سەرۆك وەزیرانو لەبنەڕەتدا فراكس���یۆنە پەرلەمانییەكان كابینەی حكومەت. پاش بەڕەسمی كەوتنەكاری پەرلەمانی -س����ەرۆك وەزیرانی راس����پێردراو ،ن���وێو بەڕێوەچون���ی دانیش���تنە
رەس���مییەكان ئاش���كرادەبن .هەر كام لەو الیەنانەی بەش���داری هەڵبژاردنیان كردوەو گەیشتونەتە پەرلەمان بتوانێت الیەنەكان���ی دیك���ە ل���ەدەوری خ���ۆی كۆبكات���ەوەو گەورەتری���ن فراكس���یۆن پێكبهێنێت ،ئاسایی ئەو الیەنە سەرۆك وەزیرانی داهاتوی عێراق دیاری دەكات. دوەم :ئ����ەوەش پێش����ینەی هەیە كە حكومەتی عێراق لەالی����ەن هاوپەیمانی براوەی هەڵبژاردنەكانەوە پێكناهێنرێت بەڵكو ئ����ەو فراكس����یۆنەی كە لەپاش كاری پەرلەمان لەنێو هاوپەیمانێتییەكان پێكدەهێنرێ����ت ،پێكهێنانی حكومەتی دەكەوێت����ە ئەس����تۆ .ه����ەروەك لەهەڵبژاردن����ی 2010روی����دا ،كاتێ����ك ئیئتیالفی "ئەلعراقیە" بەس����ەرۆكایەتی ئەیاد عەالوی 91كورس����ی پەرلەمانی بەدەس����تهێنابوو لەپل����ەی یەكەمدا بو ب����ەاڵم ئیئتیالفی دوەم ،واتە "دەوڵەتی یاس����ا" بەس����ەرۆكایەتی نوری مالیكی كە 89كورس����ی بەدەستهێنابو ،توانی لەگ����ەڵ "ئیئتیالفی نیش����تمانی عێراق" بەس����ەرۆكایەتی ئیبراهی����م جەعفەری (خ����اوەن 70كورس����ی)و بەش����ێكی دیكە لەالیەنە ش����یعیو سەربەخۆكان، گەورەترین فراكسیۆنی پەرلەمان دروست ب����كاتو ببێت����ە بەرپرس����ی پێكهێنانی حكومەت. س���ێیەم :هەڵبژاردنی سەرۆك كۆماری عێراق پێویس���تی بەدەنگی دو لەس���ەر س���ێی پەرلەمانتاران هەیەو س���ەرۆكی پەرلەمانیش دەبێ���ت بەزۆرینەی رەهای دەنگ���ی پەرلەمانتاران پەس���ەندبكرێت،
ك���ە ئەمەش خ���ۆی ب���ەو واتایەیە هیچ كام لەهاوپەیمانێتیەكانی ئێستا بەتەنیا دەنگی پێویس���تیان نییە بۆ دیاریكردنی ئ���ەو دو پۆس���تە بااڵی���ەی واڵتو ناچار بەرێككەوتنن لەگەڵ الیەنە سیاسیەكانی ت���ر .بەواتایەكی س���ادەتر پێویس���تیی دەنگێك���ی زۆری پەرلەمانت���اران بۆ ئەو دو پۆس���تە س���یادییە ،دەبێت���ە هۆی ئ���ەوەی كە هەمو الیەنە سیاس���ییەكانی عێ���راق بەجۆرێ���ك لەج���ۆرەكان لەگەڵ یەكدی رێكبكەون بۆئەوەی س���ێ پۆستە سیادییەكە؛ س���ەرۆك وەزیران ،سەرۆك كۆم���ار ،س���ەرۆكی پەرلەم���ان لەنێوان الیەن���ە ش���یعی ،س���وننیو كوردەكاندا دابەشبكرێن. ب����ەم پێ����وەرەشو بەس����ەرنجدانی كورس����ییەكانی هەریەك����ە لەلیس����تە براوەكان����ی نێو پەرلەم����ان ،هیچ یەك لەالیەنە شیعەكان بەتەنیاییو تەنانەت رێككەوتنی نێوان دوانیش����یان ناتوانن فراكس����یۆنە گەورەك����ەی پەرلەم����ان پێكبهێننو پێویستیان بەپشتیوانی كوردو الیەنە سونییەكانیش����ە (بەئاگاداربون لەوەی كە رێككەوتن����ی نێوان هەندێك لەالیەن����ە ش����یعییەكان تاڕادەیەكی زۆر مەحاڵ����ە) .كوردەكانیش ئەگەر چاویان لەوەرگرتنەوەی پۆستی سەرۆك كۆمار بێت ،ناچارن پش����تیوانی لەنوێنەرێكی ش����یعەكان بكەن بۆ وەرگرتنی پۆستی س����ەرۆك وەزیرانو س����وننەكانیش بۆ بەدەس����تهێنانەوەی پۆس����تی سەرۆكی پەرلەمان ،پێویستیان بەدەنگی كوردو شیعەكان هەیە بۆ پشتیوانیان.
ئهو ناوه دیارانه ی لەهەڵبژاردندا دۆڕان ئا :ئاوێنە ههڵبژاردن پرۆسهیهكه وهك چۆن براوهی ههیه ،دۆڕاویشی ههیه .لهم ههڵبژاردنانهدا چهندین ناوی نادیار بردیانهوهو چهندین ناوی نادیاریش دۆڕان ،لهوانه وهزیرو پهرلهمانتارو سهرۆكی حزبهكان. لهنێو ئهو وهزیرانهی كاندید بونو دهرنهچون، ئان نافع ئهوس���ی وهزیری نیش���تهجێ بون، عهدیله حهمود وهزیری تهندروستی ،سهلمان جومهیلی وهزی���ری بازرگانی ،حهیدهر زاملی وهزیری داد ههبون.
ههروهه���ا س���هلیم جب���وری س���هرۆك ی پهرلهمان ،حهنان فهت�ل�اوی پهرلهمانتار ی سێ خولی رابردو ی دهوڵهت ی قانون ،مهحمود مهشههدان ی سهرۆكی پێش���و ی پهرلهمان، خالید ئهسهدی س���هركردهو پهرلهمانتار ی حیزبی دهعوه ،همام حهمودی س���هرۆك ی ئهنجومهن���ی ب���ااڵی ئیس�ل�امیو جێگر ی یهكهمی سهرۆكی پهرلهمان ،عهباس بهیات ی س���هركرده لهحیزب ی دهعوهو پهرلهمانتار ی س��� ێ خولی رابردو ی ئهنجومهن ی نوێنهران ی عێ���راق ،حهیدهر مهال س���هركردهی دیار ی س���وننهكان ،مش���عان جهبوریو موهفهق روبهیع��� ی دو سیاس���هتمهداری ناس���راو ی قۆناغی پاش روخانی رژێمی بهعس.
سەلیم جبوری
سیناریۆكان ی پێكهێنان ی حكومهت ی ئا :ئاوێنە
هاوكات لهگهڵ راگهیاندنی ئهنجامی كۆتایی ههڵبژاردنهكان ،بازاڕی گفتوگۆكردن سهبارهت بهدامهزراندنی گهورهترین هاوپهیمانی بۆ پێكهێنانی حكومهت گهرم بوه ،لهنێو لیسته براوهكاندا دو هێڵو دو ئاڕاستهی جیاواز بهدیدهكرێت :لیستهكانی موقتهدا سهدرو عهمار حهكیم لهالیهكو لیستهكانی نوری مالكیو هادی عامری لهالیهكی دیكهوه ،كه 73كورسی بهرامبهر به 74كورسییه، ئهوهی رۆڵی یهكالكهرهوه لهسهنگو قورسایی ئهم دو ئاڕاستهیهدا دهبینێت لیستهكانی عهبادیو پارتیو یهكێتییه. عێ���راق پاش راگهیاندن���ی ئهنجام ی ههڵبژاردن���هكان ،دو قۆناغ���ی زۆر ههس���تیارو س���هختی لهبهردهمدایه: یهكهمی���ان ،پێكهێنان���ی گهورهترین هاوپهیمانی نێو پهرلهمانو دوهمیشیان ههڵبژاردنی سهرۆك كۆمارو پێكهێنانی حكومهت .لهئێس���تاوه ههمو لیس���ته ب���راوهكان لهگفتوگۆیهك���ی چ���ڕو پ���ڕدان بهمهبهس���تی دروس���تكردنی ئ���هو هاوپهیمانییهی كه پێش���مهرجی دیاریكردنی س���هرۆكایهتی پهرلهمانو سهرۆك كۆمارو سهرۆك وهزیرانیشه. پێكهێنانی حكومهتی نوێ پێویستی بە 165كورس���ی ه لهكۆی 329كورسی ئهنجومهن���ی نوێنهرانی عێراق ،بهپێی یهكێ���ك لهس���یناریۆكان ئهمهری���كاو س���عودیه بۆ گهیش���تن ب���هو ئامانجه پش���تگیری لهوه دهكەن ئهم لیستانه پێك���هوه گهورهتری���ن ئیتیالف���ی نێو ئهنجومهنی نوێنهران پێكبهێنن: /1هاوپهیمان���ی س���ائیرون (موقتهدا سهدر) 54كورسی /2هاوپهیمان���ی نهس���ر (حهی���دهر عهبادی) 42كورسی /3هاوپهیمانی حیكمه (عهمار حهكیم) 19كورسی /4هاوپهیمان���ی وهتهنی���ه (ئهی���اد عهالوی) 21كورسی /5هاوپهیمان���ی بڕی���اری عێراق���ی "ئوسامه نوجێفیو خهمیس خهنجهر) 14كورسی /6پارتی دیموكراتی كوردس���تان 25 كورسی كه دهكاته 175كورسی
لهبهرامب���هردا ،ئێ���ران كار ب���ۆ كۆكردنهوهی چهند لیس���تێك دهكات لههاوپهیمانیهكی گهورهدا: /1هاوپهیمان���ی فهتح (هادی عامری) 47كورسی /2هاوپهیمان���ی نهس���ر (حهی���دهر عهبادی) 42كورسی /3هاوپهیمانی دهوڵهتی قانون (نوری مالیكی) 25كورسی /4هاوپهیمانی حیكمه (عهمار حهكیم) 19كورسی /5یهكێتی نیش���تمانی كوردستان 18 كورسی /6هاوپهیمانی ئهنبار ناسنامهمانه 6 كورسی ی بهغدا 4كورسی /7هاوپهیمان /8بزوتنهوهی گۆڕان 5كورسی كه دهكاته 165كورسی
ههرچهند ه لیستهكه ی داخورا
نور ی مالیك ی هێشتا ههر یهكهمه ئا :ئاوێنه ههرچهنده رێژهی كورسیهكانی هاوپهیمانی دهوڵهتی قانون لهم ههڵبژاردنهدا تهواو كهمی كردوه، بهاڵم هێشتا نوری مالیكی لهریزبهندی ئهو كاندیدانهی زۆرترین دهنگیان بهدهستهێناوه براوهی یهكهمه لهئاستی عێراقدا ،ئهو 102ههزار دهنگی بهدهستهێناوه ،بهجیاوازی 30ههزار دهنگ لهپێش براوهی دوهمهوهیه. بهپێ���ی ئاماری كۆمیس���یۆنی بااڵ ی ههڵبژاردنهكان ،نوری مالیكی سهرۆكی لیس���تی دهوڵهتی قانون لهبهغدا 102 ههزار دهنگی بهدهستهێنا ،لهریزبهندی ئهو كاندیدان���هدا زۆرتری���ن دهنگیان لهههڵبژاردنی عێراقدا بهدهس���تهێناوه یهكهمه ،هكاتێكدا براوهی دوهم خالید عوبهی���دی ب���و لههاوپهیمانی نهس���ر لهپارێ���زگای نهینهوه ك���ه 72ههزار دهنگ���ی بهدهس���تهێناوه .ههرچهنده هاویهمان���ی دهوڵهتی قان���ون بهراورد بهچوار ساڵ لهمهوبهر بهڕێژهیهكی زۆر دابهزیوه ،دهوڵهتی قانون لهههڵبژاردنی
2014دا توان���ی 92كورس���ی بباتهوه ،لهسهردهمی ئهودا لهكوشتاری سوننهو ب���هاڵم ل���هم ههڵبژاردن���هدا تهنها 26ش���یعهدا تیاچون ،داعش بهش���ێك ی فراوانی عێراق���ی داگیر كرد ،ئابوریو كورسی بهدهستهێناوه. نوری مالیكی كه تهمهنی 68ساڵهو دارایی عێراق داڕما .مالیكی 120ملیار لهنێ���و ههوادارانی���دا زیات���ر به"ئهبو دۆالری بۆ س���هرلهنوێ رێكخستنهوهی ئیسرا" ناودهبرێت ،سهركردهی یهكێك س���وپا خ���هرج ك���ردو كهچ���ی دواتر لهحیزبەههره دێرینهكانی شیعهی عێراقه دهرك���هوت ژم���ارهی س���هربازی ب���ن كه ئهویش "حزبی دهعوه"یه .خاوهنی دیوار لهس���هربازی راستهقینه زیاترنو بڕوانامهی ماستهره لهزمانی عهرهبیدا .بهئاسانی شاری موسڵو چهندین شارو ساڵی 1980دوای ئهوهی رژێمی سهدام ناوچهی سوننهنش���ین كهوتنه دهستی بڕیاری لهسێدارهدانی دهردهكات عێراق داعشهوه. ن���وری مالك���ی لهس���هردهمی بهجێدههێڵێ���تو ت���ا روخانی بهعس بهئاوارهیی لهئێرانو س���وریاو ههرێمی دهسهالتدارێتیدا ،گهورهترین خزمهتی كوردس���تان ژیان بهسهردهبات .ساڵی بههێ���زه ش���یعهكانو ئهجنداكان���ی 2003ك���ه رژێمی س���هدام دهڕوخێت ،ئێران كرد ،دۆس���تی نزیكی حیزبواڵو دهگهڕێتهوه عێ���راقو دهبێته جێگری پش���تیوانێكی سهرس���هختی مانهوهی س���هرۆكی لیژنهی ریش���هكێش كردنی بهشار ئهس���هد بو لهس���وریاو پارهو بهعسو شهوو رۆژ دهخاته سهریهك بۆ هێزو چهكی بۆ رهوانه كردن .یارمهتی هاڕینی بهعسیهكانو ههر لهسهردهمی ئۆپۆزیس���یۆنی ش���یعهی بهحرێن���ی دهس���هاڵتدارێتی ئهمیش���دا حوكم���ی داوه ،پهیوهندیهكان���ی عێراقی لهگهڵ لهسێدارهدانی س���هدام حسێنو عهلی ئێرانو میحوهری ش���یعه لهرۆژههاڵتی كیمیاوییو چهندین گهوره سهركردهی ناوهڕاس���تدا ههرچ���ی زیات���ر بههێزو تێههڵكێش ك���ردوه ،ههربۆی���ه ریازو بهعسییهكان جێبهجێكرا. مالكی كه دوجار بوه سهرۆك وهزیر ،چهندی���ن پایتهخت���ی واڵتانی كهنداوو لهماوهی 8س���اڵی دهس���هاڵتدارییدا ناوچهكه وهك دوژمنی گهورهی خۆیان ( )2014 - 2006ه���هزاران ههزار كهس سهیریان كردوه.
نوری مالیکی
11
هت دهستیپێكرد
10كاندیدەکەی فۆرین پۆلیسی بۆ پۆستی سەرۆك وەزیرانی داهاتوی عێراق
نوێ ی عێراق
ئا :ئاوێنە
.2عەلی دەوای الزم
.5نوری مالكی
.8ئەیاد عەالوی
گۆڤاری فۆرین پۆلیسی لەراپۆرتێكدا باس لە 10سەركردەی سیاسی عێراقی دەكات كە ئەگەری هەیە یەكێك لەوانە وەك سەرۆك وەزیرانی داهاتوی عێراق دیاری بكرێت.
شاری سەدر لەبەغدا چاودێ���ران ئام���اژه ب���هوه دهكهن ههرچهن���ده هاوپهیمان���ی س���ائیرون ب���راوهی یهكهمه ،ب���هاڵم هاوپهیمانی فهتح���ی عام���ریو دهوڵهت���ی قانونی مالیك���ی دهرفهت���ی ئهوهی���ان ههیه بهپشتیوانی ئێران سهركهوتنی سهدر بخهنه مهترس���یهوه ،بهتایبهتی ئهگهر عهبادیو لیستێكی كوردی لهدو براوه سهرهكیهكهی كوردس���تان پارتی یان یهكێتی بچێته پاڵیانهوه .پێش���بینی ئ���هوه دهكرێ عهب���ادی بچێت���ه پاڵ ئ���هو هاوپهیمانیهی كه ب���ۆ جارێكیتر بهس���هرۆك وهزیرانی ههڵدهبژێرێتهوه. ئێس���تا ههواڵی ئ���هوه لهئارادایه كه ه���هردو هاوپهیمانهتیهكه س���ائیرونو حیكمه لهالی���هكو فهت���حو دهوڵهتی قانون لهالیهكی دیكهوه ،پێش���نیاری بونهوه بهسهرۆك وهزیرییان خستوهته
بهردهم حهیدهر عهبادی. ئهوهی ئاش���كرایه ،نوریو مالیكیو حهیدهر عهبادی ههرچهنده ههردوكیان س���هر بهحیزبی دهع���وهن ،بهاڵم دو سهركردهی ناكۆكن ،ئهمه جگه لهوهی عهب���ادی بچێته پاڵ عام���ریو مالیكی دوباره نمایشی هاوپهیمانیی شیعهكان بهرجهسته دهكات ،لهكاتێكدا بهشێك لهكاندیده ههڵبژێردراوهكانی سوننهنو ل���ه 14پارێزگا لهك���ۆی 18پارێزگای عێراق كورسی بهدهستهێناوه. هاوكات لهگهڵ چڕبونهوهی گفتوگۆی لیس���ته ب���راوهكان ،دو لیس���ته براوه گهورهك���هی كوردس���تان (پارت���یو یهكێت���ی) چاوهڕوان���ی رونبون���هوهی دۆخهك���هو پێكهێنان���ی هاوپهیمانیه گهورهكهی لهئهنجومهنی نوێنهرانن ،تا بهپێی مهرجهكانیان بچنه پاڵی.
200پهرلهمانتاری "مقاوهمه" ئا :ئاوێنە ههڵبژاردنی پهرلهمانی عێراقو پهرلهمانی لهوبنان تهنها ههفتهیهكیان لهنێواندا بو ،حزبواڵو حهسهن نهسرواڵ براوهیهكی سهرهكی ههلچبژاردنی لوبنان ،لیستی فهتحی هادی عامری فهرماندهی حهشدی شهعبیش لهعێراق براوهیهكی سهرهكی ههڵبژاردنی عێراق بو ،ههم حهسهن نهسرواڵو ههم حزبواڵو ههم حهشدیش بەبهشێك لههێزی قودسی سوپای پاسداران دادهنرێن ،سهرۆكی رادیۆو تهلهفزیۆنی عێراق دهڵێت "نزیكهی 200نوێنهری میحوهری مقاوهمه لهم ههڵبژاردنهدا چونه پهرلهمانهوه". میحوهری مقاوهمه ،لهسوریاو لوبنان بهو هێزانه دهوترێت كه ش���هڕ لهپێناو مانهوهی رژێمی بهشار ئهسهددا دهكهن، ئهو هێزانهی لهدژی گروپه ئیسالمییه توندڕهوهكان���ی س���وننه دهجهنگ���نو دژایهتی ئهمهریكاو ئیسرائیل دهكهن. حزب���واڵ لهلوبن���ان یهكێك���ه لههێزه س���هرهكیهكانی میح���وهری مقاوهمه. لهعێراقیش بهش���ێك لهفهرماندهكانی حهش���دی ش���هعبی خۆی���ان وهك "میحوهری مقاوهمه" دهناسێنن .لیستی
فهتح كه هادی عامری س���هرۆكایهتی دهكاتو دوهم براوهی ههڵبژاردنهكان ی پهرلهمان���ی عێ���راق ب���و ،خۆی���ان به"میحوهری مقاوهمه" ناودهبهن .ئهمه لهكاتێكدایه كه هێزهكانی بهدری سهر بههادی عامری فهرماندهی حهش���دی شهعبی ،كۆنترۆڵی وهزارهتی ناوخۆی عێراقی كردوهو ههمو پۆستهكانی ئهو وهزارهتهی بهدهستهوهیه. حهمید حس���ێنی ،س���هرۆكی رادیۆو تهلهفزیۆنی عێراق لهمبارهوه رایگهیاند لهههڵبژاردن���ی ئهمج���ارهدا ژم���ارهی پهرلهمنتاران���ی س���هر بهمیح���وهری مقاوهم���ه لهپهرلهمان���دا زیادیكردوه، ئ���هو وت���ی "نزیك���هی 200نوێنهری مقاوهم���ه چونهت���ه پهرلهمانهوه ،ئهم پهرلهمانتارانه ئهو كهسانهن كه لهدژی داع���ش جهن���گاونو دژی ئهمهریكاو ئیسرائیلیشن ،بۆنی خوێنی براكانیانو باروتیان لێدێ". ناوبراو ئاماژهی بهوه كرد كه زۆربهی ئ���هو پهرلهمانتارانهی مقاوهمه س���هر بههاوپهیمانی فهتحو نهس���رو حیكمهو دهوڵهتی قانونن ،ئ���هو وتی "خهڵكی عێراق لهم ههڵبژاردنهدا دهنگیان بە40 كاربهدهس���تی ناس���راوی عێراق نهدا، لهبهرئ���هوهی بهپی���اوی ئهمهریكایان دهزانین".
گۆڤارەك���ە ل���ەدوای راگەیاندن���ی ئەنجامەكان���ی هەڵبژاردنی پەرلەمانی عێراق لەراپۆرتێكدا باسی لەبژاردەكان بۆ وەرگرتنی پۆستی سەرۆك وەزیرانی داهاتوی عێراق كردوە. یەكێك���ە لەروخس���ارە گرنگەكانی دەوترێت پارێزگارە 53س���اڵەكەی راپۆرتەك���ە ئاماژەی ب���ەوەداوە كە ن���وری مالیك���ی ،س���ەرۆك وەزیرانی پارێزگای میس���ان ،بژاردەی سەرەكی حزبی دەعوەی ئیس�ل�امی كە لەساڵی پێش���وی عێراق ،یەكێك بو لەئەندامە هاوپەیمانێتیەكەی موقتەدا سەدر-ە بۆ 2006تا 2014سەرۆك وەزیرانی عێراق نەناسراوەكانی حزبی دەعوەی ئیسالمی وەرگرتنی پۆستی س���ەرۆك وەزیرانی بوە .لەسەردەمی س���ەرۆك وەزیرانی كە پاش تەقینەوەكەی س���اڵی 2006عێراق .ش���یكەرەوەیەكی عێراقی لەو ئەودا ،جۆرێك گەشەكردن لەژێرخانو لەمەزاری "عەس���كەرین" كە مەزارگەی بارەیەوە وتویەتی"ئەو لەالیەن لیستی ستاندارەكانی ژیانی هاواڵتیانی عێراقدا ه���ەردو ئیمام عەلی هادیو حەس���ەن براوەی یەكەمی هەڵب���ژاردنو خودی بەدەس���تهات .لەگەڵ ئەوەش ،تەنگژە عەسكەرییە لەس���امەڕا ،بوە سەرۆك موقتەدا سەدر-ەوە پشتیوانی دەكرێت تائیفییەكانو توندوتیژی لەسەردەمی دەس���ەاڵتی ئ���ەودا بەزرب���وەوە .ئەو وەزیران���ی عێراق .حەی���دەر عەبادی ،كە ئەمەش خاڵێكی بەرچاویەتی". عەلی دەوای الزم ،لەس���اڵی 2014دا لەس���اڵی ،2018لەهەمو كاندیدەكانی سەرۆك وەزیرانی ئێستای عێراق-یش پاش پاشەكشەی هێزە چەكدارەكانی كاندیدی رەوتی سەدر بو بۆ وەرگرتنی دیك���ە زیات���ر دەنگی هێن���اوە بەاڵم عێراق لەبەردەم هێرش���ەكانی داعشدا پۆستی س���ەرۆك وەزیران .لەكاتێكدا ئەمریكیو سعودییەكان دژی وەرگرتنی زۆرێ���ك لەسیاس���ەتمەدارانی عێراقی پۆس���تەكەن لەالی���ەن مالكی-ی���ەوە، لەساڵی ،2014پۆستەكەی وەرگرت. ئەگەر ئەم شێوازەی ئێستا بەردەوام بەئۆتۆمبێل���ی گولەنەب���ڕو لەڕێگ���ە وێ���ڕای ئ���ەوەش رەوتی س���ەدر-یش بێت ،دەتوانرێت دو پێشبینی لەبارەی پارێزراوەكانەوە هاتوچۆ دەكەن ،بەاڵم پەیوەندییەكی باشی لەگەڵدا نییە. س���ەرۆك وەزیرانی ئایندەی عێراقەوە ئ���ەم وەك كەس���ێكی خاكیو س���ادە .6ساڵح حەسناوی بكرێت .یەكەمیان ئەوەیە كە سەرۆك دەردەكەوێت. دەستكەوتەكانی ئەو وەك پارێزگاری وەزیران لەپێكهاتەی زۆرینەی شیعەی عێ���راق دەبێ���تو لەكاتێك���دا ئەگەر میس���ان ك���ە پارێزگایەك���ی بێبەش جارێك���ی دیكە حەی���دەر عەبادی بۆ ب���وە لەهەم���و ش���تێك ،كردویەتییە پۆس���تەكە دەستنیش���ان نەكرێتەوە ،پاڵەوانێكی نیشتمانی .لەگەڵ ئەوەش، ئەوە سەرۆك وەزیرانی داهاتوی عێراق هەندێك لەو بڕوایەدان كە ئەو خاوەنی لەنێو هاواڵتیان���ی عێراقو هەروەها بۆ ئیعتیبارێكی نەریتی نییە بۆ وەرگرتنی كۆمەڵگ���ەی نێودەوڵەتی���ش نەزانراو پۆس���تی س���ەرۆك وەزی���ران .دەوای الزم لەدایكب���وی باش���وری عێراق���ەو دەبێت. ئ���ەوەش ئاش���كرایە ك���ە موقتەدا لەس���ەردەمی رژێمی سەدام حسێن-دا س���ەدر ،س���ەرۆكی رەوتی سەدر كە ماوەی���ەك زیندان بوە .لەگەڵ ئەوەش هاوپەیمانێتییەك���ەی (س���ائرون) چەند رەخنەیەكیش لەئەدای لەپۆستی لەهەڵبژاردن���ی پەرلەمان���ی عێراق���دا پارێزگاری میساندا دەگیرێت. ئ���ەو بەرل���ەوەی وەك وەزی���ری زۆرترین كورسی بەدەستهێناوە ،نابێتە تەندروس���تی دەس���ت بەكاربێ���ت، .3هادی عامری سەرۆك وەزیران ،چونكە خۆی بەشداری یەكێكی تر ب���و لەكاندیدەكانی رەوتی هەڵبژاردنەكەی نەكردوە .شارەزایەكی س���ەدر بۆ س���ەرۆك وەزیرانی عێراق. كاروباری عێ���راق لەزانكۆی نەتەوەیی لەدایكبوی كەربەالی���ەو بەنوێنەرێكی س���ەنگافورە ،دەڵێت"بەئاوڕدان���ەوە تەكنۆكراتو س���ەربەخۆ دەژمێردرێت. لەوەی تا ئێس���تا بینیومانە ،دەكرێت حەس���ناوی پاش كەوتن���ی رژێمەكەی كاندیدێك���ی چاوەڕواننەك���راو ببێت���ە س���ەدام ،هاتە نێو مەیدانی سیاسەت سەرۆك وەزیرانی داهاتوی عێراق". لەعێراق .ئەو كە مامۆس���تای بەش���ی بەس���ەرنجدانی راگەیاندنی كۆتایی دەرونناسییە لەزانكۆ ،نوێنەری ساڵی ئەنجامی هەڵبژارنی پەرلەمانی عێراقو راب���ردوی عێ���راق بو ب���ۆ وەرگرتنی ن���اوی 329كاندیدە س���ەركەوتوەكە، سەرۆكایەتی یونكسۆ .لەگەڵ ئەوەش، سیاس���ەتمەدارانی عێ���راق بەزوی���ی دەوترێت حەسناوی لەپۆستی وەزیری حكومەت���ی داهات���وی عێ���راق تەندروس���تیدا ،خاوەنی دۆس���یەیەكی پێكدەهێنن. هاوپەیمانێتییەك���ەی لەهەڵبژاردنی درەوشاوە نەبوە. هەڵبەت���ە دەش���ێت ئەو پرۆس���ەیە چەن���د هەفتەیەك درێژە بكێش���ێت .پەرلەمان���ی عێراق���دا ل���ەڕوی .7عادل عەبدولمەهدی ش���یكەرەوە بەدەستهێنانی دەنگەوە بەپلەی دوەم سیاس���ەتمەدارانو عێراقیی���ەكان كە زۆربەی���ان بەهۆی دیێ���ت .ش���ارەزایان رایانگەیاندوە كە هەس���تیاری بابەتەكەوە نەیانویستوە ئەو چانسی كاندیدبونی بۆ وەرگرتنی ناوی���ان بهێنرێ���ت ،ه���اوكاری فۆرین پۆس���تی س���ەرۆك وەزی���ران هەیە، پۆلیسی-یان كردوە كە لیستێك لەناوی چونكە هاوپەیمانێتیەكەی 47كورسی ئەو كەس���انەی دەكرێت ببنە سەرۆك پەرلەمانی بردۆتەوە .بەاڵم لەئێستادا، وەزیران ،ئامادە بك���ەن .ئەمەش ئەو رەنگ���ە عامری پێی ب���اش بێت خۆی لەكاندیدكردن بۆ ئەو پۆس���تە بەدور ناوانەن لەو لیستەدا هاتون: بگرێ���تو یەكێ���ك لەیاریدەدەرەكانی خ���ۆی بۆ ئ���ەو مەبەس���تە ،بخاتەڕو. .1حەیدەر عەبادی .4عەلی عەالوی
س���ەرۆك وەزیرانی ئێستای عێراق، وێ���ڕای ئ���ەوەی لەهەڵبژاردن���ی 12ی ئای���اردا هاوپەیمانێتییەك���ەی پل���ەی سێیەمی بەدەستهێناوە ،بەاڵم هێشتا ناوی لەپێش هەمو ئ���ەو كاندیدانەوە دێت كە چاوەڕوان دەكرێت پۆس���تەكە وەربگ���رن .عەب���ادی ،تەمەن���ی 66 ساڵەو لەبەریتانیا ئەندازیاریی كارەی خوێندوە .لەوەدا س���ەركەوتو بوە كە تەنگ���ژە تائیفییەكان لەعێ���راق كەم بكات���ەوە .هاوپەیمانی "س���ائرون"ی موقت���ەدا س���ەدر-یش ئامادەیی خۆی دەربڕی���وە ب���ۆ پش���تیوانی عەبادی لەوەرگرتنی پۆستەكەدا.
سیاس���ەتمەدارێكی 70س���اڵەی خەڵك���ی بەغدای���ە ،س���ااڵنێكە وەك وەزیری بەرگ���ری ،وەزی���ری دارایی، وەزیری بازرگانی عێراق كاری كردوە، ناویش���ی ب���ەردەوام لەگ���ەڵ ن���اوی كاندیدەكانی تردا بۆ وەرگرتنی پۆستی س���ەرۆك وەزیران هێن���راوە .خاوەنی بڕوانامەی���ە لەزانكۆكانی هارواردو ئێم ئای تی .لەس���ەردەمی رژێمی سەدام- دا لەبەریتانیا دەژیاو بەنوس���ینەكانی رەخنەی لەو رژێمە دەگرت.
ئ���ەو سیاس���ەتمەدارە عێراقییەی���ە كە جۆرج بۆش ،س���ەرۆكی پێشوتری ئەمری���كا ،كردیە س���ەرۆك وەزیرانی حكومەتی راگوزەری عێراق لەس���اڵی 2004دا .پزیش���كێكی جەراح���ی خانەنش���ینەو هەمیشە یەكێك بوە لەو كەس���انەی وەك كاندید بۆ وەرگرتنی پۆس���تی س���ەرۆك وەزی���ران ،ن���اوی هێنراوە .پەیوەندییەكی نزیكی لەگەڵ بەشێك لەپش���تیوانانی سەدام هەبوەو ئەوەش خۆشەویستی ئەوی بەتەواوی لەنێو زۆرب���ەری هاواڵتیان���ی عێراقدا كەمكردۆتەوە. .9تارق نەجم
ئەویش یەكێ���ك لەئەندامانی حزبی دەعوەی ئیس�ل�امی كە زۆر ناس���راو نییە ب���ەاڵم لەهەمان كات���دا ئەگەری گەیشتنی بەپۆستی سەرۆك وەزیرانی عێراق هەیە .یەكێك بو لەبەرپرس���انی بااڵی حكومەتەكەی مالكیو لەس���اڵی 2014ش���دا ،بەیەكێك لەكاندیدەكان بۆ وەرگرتنی پۆس���تی س���ەرۆك وەزیران دەژمێردرا. .10زیا ئەسەدی
یاساناس����ێکی 49ساڵەی خەڵكی بەس����رەیە ،بەالیەنگ����ری موقت����ەدا سەدر دەژمێردرێت .زمانی ئینگلیزی دەزانێتو وەك نێوەندگیرێك لەنێوان چین����ی كۆمەاڵیەتی ك����ەم دەرامەتی عێ����راقو دیپلۆمت����كارانو میدی����ا نێودەوڵەتییەكاندا ،كاردەكات.
بەپێی قسەی چەند شیكەرەوەیەكی سیاسی ،عادل عەبدولمەهدی ،تەمەن 76ساڵ ،رەنگە یەكێكی دیكە بێت ئێس����تا ك����ە ئەنجام����ی كۆتای����ی لەكاندیدەكان���ی وەرگرتنی پۆس���تی سەرۆك وەزیرانی عێراق .ئەو پازدە هەڵبژاردنەكە راگەیەندراوە ،س����ەرۆك ساڵ پاش كەوتنی رژێمەكەی سەدام كۆماری عێراق ،فواد مەعسوم دەبێت وەك وەزیری داراییو نەوتی عێراقو لەم����اوەی 15رۆژدا داوا لەپەرلەمانی هەروەها جێگری سەرۆك كۆمار كاری ن����وێ ب����كات ب����ۆ گرێدان����ی یەكەم كردوە .پەیوەندییەكی باشی لەگەڵ دانیشتنی خۆی. پەرلەمان����ی نوێ لەو دانیش����تنەدا، حزبی دەع���وەی ئیس�ل�امی هەیەو لەهەمان كاتیش���دا ،پەیوەندییەكی سەرۆكو دو جێگری سەرۆكی پەرلەمان نزیكی لەگەڵ حزبەكەی عەمار حەكیم -بەزۆرینەی دەنگ هەڵدەبژێرێت .ئینجا دا هەیە كە بەركابەری حزبی دەعوە پەرلەم����ان دوای یەكەم دانیش����تنی دەژمێردرێ���تو لەپەرلەمان���ی عێراق خ����ۆی 30 ،رۆژ دەرفەت����ی هەی����ە، تەنیا 19كورس���ی بەدەس���تهێناوە .س����ەرۆك كۆماری نوێ����ی عێراق بەدو بەس���ەرنجدان لەبارودۆخی ئێس���تا لەسەر س����ێی دەنگەكان هەڵبژێرێت. ك���ە هاواڵتیان���ی عێ���راق چاوی���ان سەرۆك كۆماریش لەماوەی 15رۆژدا لەدەموچاوی نوێیە ،پێناچێت عادل دەبێ����ت س����ەرۆك یاخ����ود نوێنەری عەبدولمەهدی ،چانس���ی گەیش���تنی گەورەترین ح����زب یاخود هاوپەیمانی بەپۆستی س���ەرۆك وەزیرانی عیراق نێو پەرلەمان ،وەك سەرۆك وەزیران رابسپێرێت بۆ پێكهێنانی حكومەت. هەبێت.
12
کورسی دیاریکراو
هاوپەیامنی نەرس
هاوپەیامنی فەتح
هاوپەیامنی دەوڵەتی قانون
هاوپەیامنی سائیرون
هاوپەیامنی حیکمەی نیشتامنی
ئیئتالف وەتەنیە هاوپەیامنی بڕیاری عێراقی
نەینەوا شوناسامنە هاوپەیامنی بەغدا
ئەنبار شوناسامنە
حزبی مەدەنی
هاوپەیامنی کەفائات بەرەی تورکامن لەکەرکوک
بەیارق ئەلخەیر هاوپەیامنی سەالحەدین شوناسامنە بزوتنەوەی ئیرادە
تەمەدون
هاوپەیامنی مەدەنی دیموکراتی
گردبونەوەی پیاوانی عێراق
عابیرون
هاوپەیامن قەاڵی جەماووەر
هاوپەیامنی عەرەبی لەکەرکوک
نەهجی دیموکراتی
پارتی جەماهیری وەتەنیە
1
پارتی دیموکراتی کوردستان
کۆ
320
19
3
5
3
6
2
1
یەکێتی نیشتامنی کوردستان
7
1
2
1
2
1
25
5
6
4
5
2
1
18 17
3
15
2
4
2
4
3
2
6
8
15 14
1
3
12
3
3
12
2
2
1
2 4
1
3 2
3 1
2
12 11
2
2
1
3
11
2
3
1
3
1
11
2
3
2
3
1
2
2
1
1
1
1 3
3 2
8
2
1
4
1
1
1 2
1
1
1 1
3
جواڵنەوەی نەوەی نوێ
10
1
2
1
5
1
31
7
3
3
4
3
1
2
6
بزوتنەوەی گۆڕان
بەغدا موسڵ بەرسا زیقار سلێامنی بابل ئەنبار هەولێر دیالە نەجەف سەالحەدین کەرکوک واست دیوانیە کەربەال دهۆک میسان موسەننا
4
1
کۆمەڵی ئیسالمی کوردستان
69
8
9
9
17
4
4
8
1
2
1
1
یەکگرتوی ئیسالمی کوردستان
پارێزگا
هاوپەیامنی بۆ دیموکراتیو دادپەروەری
ئەنجامی کۆتایی هەڵبژاردنی 2018
6
3 1 1
11
10
21 14 19 54 25 47 42
4
3
6
1
3
2
3
1
2
2
1
1
2
3
3
1
2
1
18 25
4
2
5
2
2
9کورسی کۆتاکان 5 :کورسی مەسیحییەکان 1کورسی ئێزیدی 1کورسی شەبەک 1کورسی سابیئە 1کورسی فەیلی
پەیمانگای كوردی بۆ هەڵبژاردن:
در" ه س دا ه "موقت بۆ ه و ه هد" ه ف ێ "هاوڕ ه ل ، ی شیوع ی حیزب دەنگدانی تایبەت گەڕەالوژێ بو دو كورس ی بهدهستدههێنێت ئا :نیاز حیزبی شیوعی عێراق 2كورسی بهدهستهێناوه له 54كورسیهكه ی هاوپهیمانی سائیرونی موقتهدا سهدر ،ئهندامێكی مهكتهبی سیاسی حزبی شیوعی كوردستان دهڵێت "دەرچوهكانی حزبی شیوعی یەكێكیان لەسەر ئاستی پارێزگای بەغدایەو ئەویدیكەشیان لەسەر ئاستی پارێزگای زیقار بوە". ئەب���و كاروان ،ئەندام���ی مەكتەبی سیاس���ی حزبی ش���یوعی كوردستان ئاش���كرایدەكات دو كاندی���دی حزبی ش���یوعی عێراق كە لەنێو هاوپەیمانی "س���ائرون" لەگ���ەڵ رەوتی س���ەدر، بەش���داری هەڵبژاردن���ی پەرلەمانی موقتەدا سەدر عێراقیان كرد ،دەرچونو دو كورسی پەرلەمانیان بەدەستهێناوە. ئاوێن���ە :ئەب���و كاروان ،ئەندام���ی بۆیە كردویانە ،ئەوانیش زیاتر دەزانن قۆناغی نهێنیو ئاش���كرادا تێپهڕیوه، ی 2015هوه حزبی ش���یوعیو مەكتەبی سیاس���ی حزبی ش���یوعی چ ش���تێك باشە بۆ بارودۆخی خۆیان لهس���اڵ كوردس���تان لەلێدوانێكدا بەئاوێنەی نەك ئێمە .ئێم���ەش وەكو مەكتەبی تهوژمی س���هدر لهئهنجامی ناڕهزایی راگەیان���د ئەو دو كاندی���دەی حزبی سیاس���ی حزبی ش���یوعی كوردستان دهربڕی���ن بهرامب���هر بهگهندهڵ���یو نادادپهروهری لهشهقامهكانی بهغداوه شیوعی عێراق كە دەرچون یەكێكیان پیرۆزباییمان لێكردون". بەپێ���ی قس���ەی ئەب���و كاروان ،یهكیانگرتهوه ،دواتر حزبی ش���یوعی لەس���ەر ئاس���تی پارێزگای بەغدایەو ئەویدیكەش���یان لەس���ەر ئاس���تی حزبی ش���یوعی عێراق جی���ا لەوەی لهگهڵ حزبی ئیس���تیقامهی موقتهداو لەپارێزگاكانی ناوەڕاس���تو باشوری چ���وار حزبی دیك���ه چونه لیس���تی پارێزگای زیقار بوە. رەوتی س���ەدر ،كە موقتەدا سەدر عێ���راق كاندیدەكانی لەنێو لیس���تی س���ائیرونهوه ك���ه موقتهدا س���هدر رابەرایەت���ی دەكات لەهەنگاوێك���ی "س���ائرون"دا خۆی���ان هەڵب���ژاردوە ،سهرۆكایهتی دهكات. رۆژنام���هی "ئهخب���ار"ی لوبنان���ی ب���ێ پێش���ینەدا ب���ۆ هەڵبژاردن���ی لەكەركوك كاندیدەكانیان لەسەر لیستی پەرلەمان���ی عێ���راق لەگ���ەڵ حزبی حزبی ش���یوعی كوردستان بەشداری لهراپۆرتێكیدا بهناوی حیزبی شیوعی ش���یوعیو چەند رێكخراوێكی مەدەنی هەڵبژاردنەكەیان كردوە لەگەڵ ئەوەی له"ه���اوڕێ فههد"هوه ب���ۆ "موقتهدا پێكهێن���ا نەیانتوان���ی هیچ كورس���ییەكی ئەو سهدر" ،لهزاری "حهس���ان عاكف"ی هاوپەیمانێتییەكی���ان سهركردهی ش���یوعیهوه لهبارهی ئهم لەژێر ناوی "س���ائرون" ك���ە زۆرترین پارێزگایە بەدەستبهێنن. هاوپهیمانیهوه نوس���یویهتی "س���هیر كورس���ییەكانی پەرلەمان���ی عێراقی ئهمه لهكاتێكدای ه كه حیزبی شیوعی نیی���ه حزبێك كه تهمهنی 84س���اڵ بردۆتەوە. ئەبو كاروان س���ەبارەت بەبۆچونی عێراق ماوهی زیاتر لهههش���تا ساڵه بێت بڕیاری چونه ناو هاوپهیمانیهكی ئ���ەوان لەس���ەر هاوپەیمانێتییەكەی حیزبێك���ی گرنگی دیمهنی سیاس���ی سیاس���ی ب���داتو س���هركردایهتی نێوان حزبی ش���یوعی عێراقو رەوتی عێراق ب���وه ،پاش ئ���هوهی لهالیهن هاوپهیمانیهكهشی رادهست بكات كه ێ تهمهنی تهنها 2مانگه ئهویش حزبی سەدر ،وتی"حزبی ش���یوعی عێراقی یوس���ف س���هلمان یوس���ف "هاوڕ ئەو كارەیان كردوە بێگومان باش بوە فهه���د"هوه دام���هزراوهو بهچهندی���ن ئیستیقامهی موقتهدایه؟!".
فەهد
سهیر نیه حزبێك ك ه تهمهن ی 84سا ڵ بێت بڕیاری چون ه ناو هاوپهیمانیه ك بداتو سهركردایهتیەکەش ی رادهست بكات ك ه تهمهنی تهنها 2مانگ ه
پەیمان����گای ك����وردی بۆ هەڵب����ژاردن راپۆرتی كۆتایی چاودێریكردنی هەڵبژاردنی ئای����اری 2018ی عێراق باڵوكردەوەو تێیدا پێش����ێلكارییەكانی دەنگدان����ی تایبەت و دەنگدانی گشتی خستۆتەڕو. بەپێ����ی راپۆرتەكە تیم����ی چاودێرانی خۆبەخش����ی رێكخراوەكە چاودێری 418 وێس����تگەی دەنگدان����ی ن����او بنكەكان����ی هەڵبژاردن����ی ك����ردوە ك����ە ئ����ەو تیم����ە لەس����ەر چۆنیەت����ی چاودێریكردنی بنكەو وێس����تگەكانی دەنگدان پێشتر راهێنانیان پێكراوە. راپۆرتەك����ە ئام����اژەی ب����ەوەداوە كە تیمی چاودێرانی رێكخراوەكە لەس����نوری پارێزگای س����لێمانی چاودێری 31بنكەی دەنگدان����ی كردوەو ك����ۆی چاودێرەكانیان لەب����ارەی چۆنیەت����ی بەڕێوەچونی رۆژی دەنگدان����ی تایبەت����ەوە ل����ە پارێ����زگای س����لێمانی بەو دەرئەنجامە گەیش����تون: “دەنگدانی تایبەت لەس����نوری پارێزگای س����لێمانی هی����چ مەرجێك����ی هەڵبژاردنی تێدا دەستەبەر نەكراوەو بە گەڕەالوژێ و بێسەروبەرترین هەڵبژاردن ئەژماردەكرێت، لەو نێوەدا كۆمسیۆن زۆر كەمتەرخەم بوە ل����ەڕوی ئامادەكارییە مرۆیی و هونەری و لۆجستییەكانەوە”. لەبارەی رۆژی هەڵبژاردنی گشتیش����ەوە فۆرم����ی چاودێرەكان����ی رێكخراوەكە هێما ب����ۆ ئەوە دەك����ەن كە بەڕێژەی لەس����ەدا 12ی ئامێ����رە ئەلكترۆنییەكانی دەنگدان تا كۆتایی پرۆس����ەی دەنگدانەكە كاریان نەكردوە. ه����ەروەك ئاماژەی بەوەش����داوە كە لە ه����ەر بنكەیەكی دەنگدان پێویس����ت بوە سەرپەرشتیارێكی تەكنیكی هەبێت بەاڵم لەك����ۆی ئ����ەو 418وێس����تگەیەی ئەمان چاودێریان كردون بەڕێژەی لەسەدا 25ی لەو بنكان����ە سەرپەرش����تیاری تەكنیكی ئامادەنەكراوە. وتوشیەتی”لەگەڵ راگەیاندنی ئەنجامی بەرایی ئەلكترۆنی����دا گومان و قەیرانێكی گەورەی متنمانە بەرامبەر ئامێری ژماردن و جیاكردن����ەوەی خێ����رای دەنگ����ەكان دروس����تبوە ،بەبەڵگەی ئەوەی لەس����ەدا 96ی ئەو وێستگانەی چاودێرییان كردوە، بریكاری قەوارە سیاس����ییەكان سكااڵیان
بەرزكردۆتەوە”. ه����ەروەك بەپێی راپۆرتەك����ە بەڕێژەی لەس����ەدا 100مۆبای����ل براوەت����ە ن����او وێستگەكانی دەنگدان و لەسەدا 85ی ئەو بنكانەی چاودێری كراون بەچەند هۆكارێك وێستگەكانیان لەكاتژمێر 7ی بەیانییەوە بەڕوی دەنگدەراندا نەكراونەتەوە. باسی لەوەشكردوە كە بەڕێژەی لەسەدا 30ی ئەو وێس����تگانەی چاودێری كراون، ژمارەی دیاریكراو لە پس����وڵەی دەنگدانی باركۆدكراویان نەبوە كە پێویست بوە 550 دانە لە هەر وێستگەیەكدا هەبێت. هەروەه����ا ئەوەش����ی خس����تۆتەڕو كە بەڕێژەی لەس����ەدا 80ی ئەو وێستگانەی چاودێری كراون ،بەڕێوەبەری وێستگەكان ب����ە بەرچاوی چاودێران و بریكاری قەوارە سیاس����ییەكانەوە فالش و فالش����میمۆری پشتەوەی ئامێرەكەیان نەبەستوە. وتوش����یەتی”بەڕێژەی لەس����ەدا 25ی وێس����تگەكان دەنگدەران بەب����ێ ئامێری دڵنیایی ئەلكترۆنی دەنگیانداوە .بەڕێژەی لەسەدا 45ی ئەنجامی ژماردنی دەنگەكان راس����تەوخۆ پ����اش داخس����تنی ه����ەردو ئامێ����رە ئەلكترۆنییەك����ە ئەنج����ام نەدرا. بەڕێژەی لەس����ەدا 96ی بریكاری قەوارە سیاس����ییەكان ئیمزایان لەس����ەر ئەنجامە ئەلكترۆنییەكانی وێس����تگەكان نەكرد .لە هیچكام لەو ناوەندو وێستگانەی دەنگدان كۆپییەك لە ئەنجامە بەراییەكان لەس����ەر دیواری دەرەوەی وێستگەكە هەڵنەواسرا، كە رێژەی كەموكوڕییەكە دەگاتە لەسەدا ”.100 باس����ی لەوەش����كردوە ك����ە لەراپۆرتی ئەنجام����ە بەرایی����ە ئەلكترۆنییەكان����ی وێس����تگەكاندا ،رێژەی لەسەدا 15ی ئەو كاندیدانەی دەنگیان هێن����اوە لەبەرامبەر ژمارەی ئەو كاندیدانە لەناو لیستەكانیاندا بونیان نییە. پەیمان����گای ك����وردی بۆ هەڵب����ژاردن، رێكخراوێك����ی س����ەربەخۆی ناحكوم����ی قازانجنەویس����تە ،ناوەڕاستی ساڵی 2002 لەالیەن چەند یاس����اناس و پارێزەرێكەوە دامەزرێن����راوە ،كاردەكات لەپێن����او ئاش����ناكردنی هاواڵتی����ان ب����ە چەمك و رەگەزەكان����ی هەڵب����ژاردن و بەش����داریی سیاسی هاواڵتیان.
رهنگاڵه
rangalayawene@gmail.com
سیاسیهكان
) )626سێشهممه 2018/5/22
لهیادی 53ساڵهی كۆچی دواییدا گڵكۆی قانعی شاعیر نانارسێتهوه ئا :مهزههر کەریم
7ی ئهم مانگه پهنجاو سێ ساڵ بهسهر كۆچی دوایی قانعی شاعیردا تێپهری. ئهوهی بیهوێ لهم یادهدا سهردانی مهزارهكهی بكات نایناسێتهوه ،چونكه هیچ هێماو ئاماژهیهك بۆ ئهو شاعیره ناوداره بهسهر گۆڕهكهیهوه نهماوه. ش����اعیر قانع����ی لهگۆڕس����تانی ش����ێخ ( عهبد و ڕ هحم����ا ن ) لهگوندی (لهنگهدێ) ی سهر بەقهزای پێنجوێن، بەخ����اك س����پێردراوه. وهك م����ام وری����ا قانع-ی ك����ۆڕی دهیگێڕێت����هوه، لهس����هرهتای چلهكان����دا باوكی ماڵی لهبهرزنجه بوه تازه لهمامۆستایی
دهركراوه ،ئا لهو كاتهدا ئهركی ژیانی پێنج س����هر خێزانی لهئهستۆ دهبێت. لهبهرهبهیانییهكدا لهالیهن پۆلیسهكانی س����هر بەڕژێمی پاش����ایهتی عێراقهوه گهمارۆی ماڵهكهی دهدرێت ،كهلهپچه دهكرێ����تو ڕهوان����هی بهندیخان����هی س����لێمانی دهكرێت .ل����هدوای چهند ڕۆژێك شاعیرانو نوس����هرانی شاری سلێمانی ههوڵی ئازاد كردنی دهدهن. بەوتەی مام وریا "پیرهمێردی شاعیر بۆته كهفیلی قانعو س����هد دیناری ئهو كاتهی داوه ت����ا لهبهندیخانه ڕزگاری بكات" .لهدوای ئهوهش����هوه لهشاری سلێمانی دهست بهسهر بوه .لهدوای ئ����ازاد كردن����ی لهبنكهی پۆلیس����ی سلێمانی ،دهفتهرێكی بۆ كراوهتهوه، كه دهبو ههم����و ڕۆژێك كاتژمێر 12ی نیوهڕۆ ئهو دهفتهره واژۆ بكات .بهاڵم یهكێك ل����هڕۆژهكان ك����ه ڕۆژی پێنج ش����هممه دهبێت ،لهدوای واژۆ كردنی دهفت����هری پۆلی����س بەپ����ێ بەچیای گۆی����ژهدا س����هردهكهوێت ،ماڵئاوایی لهش����اری س����لێمانی دهكاتو بهرهو
ناوچهی شلێر دهڕوات .لهوێ دهچێت ه ناوچهی (ش����یو گوێ����زان) لهئاوایی (تهیمهز) دهبێته ئاشهوان. قانع-ی شاعیری ناسراو كه خاوهنی چهندی����ن ش����یعری دین����یو دڵداریو نیش����تمانیو ،چهندین بهس����هرهاتو قسهی خۆشه ،لهتهمهنی 67ساڵیدا ماڵئاوایی لهڕهشو ڕوتانی كوردستانو ههمو چهوس����اوهكانی جیهان كردوهو لهگۆڕس����تانی (ش����ێخ ئهوڕهحمان) لهگوندی (لهنگهدێ)ی سهر بەقهزای پێنجوێ����ن نێ����ژراوه .چهندی����ن جار گڵكۆكهی ن����ۆژهن كراوهتهوه ،بهاڵم ئێس����تا وهك پێویس����ت ناناسرێتهوه چونكه هیچ نوسراوو ناوێكی بهسهرهوه نهماوه بەخهڵكو رێبواران بڵێت ئهمه دوا مهنزڵگهی شاعیرێكی مهزنه ،كه ههمو ژیانی بەههژاریو بەسهربهرزی لهپێن����او داكۆكی ك����ردن لهههژاراندا بهسهر برد. س����هركۆ یاس����ین ك����ه یهكێكه لهو كهس����انهی وهك میوان سهردانی ئهو ناوچهیهیان كردوه ،باس لهوه دهكات
13
ك ه تهنها لهڕێگهی باسی خهڵكییهوه زانیویهتی ئهوه گۆڕی قانعی شاعیره، ئهگین����ا "هیچ نیش����انهیهك بهس����هر گۆڕهكهوه نییه پێت بڵێت ئهمه گۆڕی شاعیری گهورهی كورد قانعه". س����هبارهت بەمهزاری قانع ،ئاریان فهتاح كه لهگوندی (دارۆخان) دهژی نزیك����ه لهگوندی لهنگهدێوه ،باس����ی ئ����هوه دهكات چهند جارێك مهزارهكه "لهالیهن خهڵكییهوه نوێ کراوەتەوە". جهختی����ش دهكاتهوه "ئێم����ه پێمان خۆشه بهردهوام گلكۆكهی نوێگهریی پێوه دیاربێت ،چونكه ئهوه سیمبولی خهڵكی ناوچهكهمانه ،جێگهی خۆیهتی گرنگی پێبدرێت ههرچییهكمان كردبێت نایهڵین گڵكۆكهی بفهوتێت". ی دیكهش بەسهرسوڕمانهوه هاواڵتیهك وتی "دۆستانو الیهنگرانی ههوادارانی مامۆستا قانعو شیعرهكانی لهكوێن؟! بۆ نایهنه س����هر گلكۆكهی بزانن ئاخۆ لهچ دۆخێكدایه؟ م����اوه یان نا؟ یان تهنه����ا لهڕاگهیاندنهكان����هوه باس����ی شاعیرو ئهدیبانمان بۆ دهكهن!".
حامید عوسامن گۆرانی خۆشم دهوێیت باڵو دهكاتهوه ئا :مهزههر حامید عوسمان ناسراو بە(حامید ژهنیار) ماوهی نۆ ساڵه ئامێره موزكییهكانی سازو كهمانچهو عود دهژهنێتو وهك خۆی دهڵیت "لهپاڵ كاری ژهندنی ئامێره موزكیهكاندا ئارهزوی گۆرانی وتن دهكهم". هونهرمهن���د حامید عوس���مان دهرچوی بهش���ی موس���یقایه لهپهیمان���گا ی هونهرهجوانهكان لهشاری سلێمانی .ماوهی نۆ ساڵه بەبهردهوامی ئامێره موزكیهكانی س���ازو كهمانچهو عود دهژهنێت ،زانیاری لهزۆرب���هی مقامهكان���دا ههی���هو كاری بۆ زۆرب���هی هونهرمهندان���ی وهك ناس���ری ڕهزازیو نهجمهی غواڵمیو شوكر خهیاتو دهیانی دیكه كردوه. حامی���د دهیهوێ���ت وهك ڕاهێنهرێ���ك وان���هی (مقام) بهو كهس���انه بڵێتهوه كه خولیای فێربونی شێوازی وتنی مقاماتیان ههیه .پێش���ی وایه ئهو كهس���هی بیهوێ هونهرمهندێكی س���هركهوتو بێت ،دهبێت لهو بوارهدا شارهزا بێت. بۆ حامیدی هونهرمهند ،مۆس���یقا جگه
لهح���هزو خولی���ای خۆی ،س���هرچاوهی دابینكردن���ی بژێ���وی ژیان���ی خ���ۆیو خێزانهكهیشێتی .بۆیه لهشهوه ئاههنگهكاندا وهك مۆسیقاژهن بهشداری دهكاتو لهگهڵ گروپهكهیدا زۆربهی ناوچهكانی كوردستان گهڕاوه. س���هبارهت بەداهات���ی كارهكهیش وتی "نۆخی مۆسیقا ژهنین دیاریكراو نیه .جار ههبوه نیو كاتژمێر ئامێری كهمانچهم ژهندوه تهنها پهنجا ههزارم وهرگرتوه" .رونیش���ی دهكاتهوه ئهگ���هر كارهكه ب���ۆ بهرنامهی تهلهفزیۆنی بێت نرخهك���هی جیاوازه ،بۆ نمونه لهكهنالێكی وهك كوردس���ات پهنجا ههزاری وهرگرتوه ،بهاڵم له(ئێن.ئار.تی)2 س���هد ههزاری وهرگرتوه .جاریش ههبوه هونهرمهندهكه پارهی داوهتێ. ئهوهش���ی ئاش���كرا كرد لهپ���اڵ كاری ژهندن���ی ئامێره موزكییهكان���دا گۆرانیش دهڵێت .یهك���هم گۆرانی ن���اوی (ههڵهی عهشق)ه كه هۆنراوهی شههاب زهنگهنهیه، ئ���اوازی هونهرمهند خۆیهتیو لهس���تۆدیۆ (ڤینۆ پڕۆدكش���ن) تۆماركراوه .نوێترین گۆرانیشی بهناوی (خۆشم دهوێیت) ئاوازو هۆنراوهی خۆیهتیو لهچهند ڕۆژی ئایندهدا باڵودهكاتهوه.
سهر سنور ۆراڵ) جێگهی واڵخی بار دهگرێتهوه قاچ���اخ لهنێ���وان س���نوری باش���ورو خۆرههاڵت���دا دهگوێزن���هوه .بهخۆیانو ی ئۆتۆمبیلهكانیان���هوه بهچهندین چیا ی ێ ئهوه سهركهشدا س���هردهكهون بهب گوێ بدهنه مهترس���یی مهرگ .ئهمهش ی ی س���هرنجی ئهو كهسانه بۆته جێگه سهردانی ئهو سنوره دهكهن. ی قهزای پێنجوین گونده سنورییهكان ی بیس���تو حهوت ساڵ ه ئاوهدان ماوه ی ی هاتوچۆ كراونهتهوه ،بهاڵم ڕێگ���ه ی ههیهو كراوه قیرتاوی���ان نیه .ئ���هوه ی خهڵكی ئ���هو گوندانه لهس���هر ئهرك خۆیان دروس���تیان كردوه .ئهم دۆخهو س���هختیی ناوچهكهیش وای���ان كردوه ی كارهكانیان پشت هاواڵتیان بۆ زۆرب ه بەئۆتۆمبیلی (ئۆڕاڵ) ببهس���تن ،لهبهر ئهوهی ئێس���تا (ئۆراڵ) بۆت ه هۆكاری سهرهكیی گواستنهوهی بارو كهلوپهل لهگوندێك���هوه بۆ گوندێكی دیك هی ئهو
تهرازو پێویستە ڕاوبۆچوونە جیاوازەکانی خۆشەویس���تەکەت قب���وڵ بکەی���ت، ناکرێ���ت ئەویش لەس���ەر بابەتەکان هەم���ان بیرۆکەو ڕای ت���ۆی هەبێت، ئەگ���ەری هەی���ە لەبیروڕایەک���دا ڕاستتربێت.
ناوچهیه. ی ش���هش عابید حهس���هن ك ه ماوه ی ی ژیان س���اڵێك دهبێت بەبهردهوام��� ی ی لهس���هر ئۆتۆمبیل خۆیو خێزانهكه ی ئ���ۆڕاڵ بوهو لهوباوكی���هوه ئهو كاره بۆ ماوهت���هوه ،دهڵێت "ش���هوان ه ههر ی ك���رد ،ئهگهر بار ههبێت دونیا تاریك لهگون���دی داروخانهوه ب���ار باردهكرین ی ب���ۆ سهرس���نور .تهنه���ا ئۆتۆمبیل��� ئ���ۆڕال ئ���هو كارهی پێدهكرێ���ت، لهكاتی گواستنهوهش���دا دهبێت الیتی ئۆتۆمبیلهكانمان كارن���هكات ،چونك ه لهالی���هن پاس���داری سهرس���نورهوه ی تهقهم���ان لێدهكرێ���ت .دواتر لهرێگه واڵخو كۆڵبهرهوه بارهكان دهگهیهنرێن ه ێ دۆڵ)و (حهوتاش) ی (ههرم گوندهكان ی ڕۆژههاڵت". لهسنور ئ���هوهش دهگێرێت���هوه دۆخی���ان
دوپشک بی���ر لەداهات���وو دەکەیت���ەوەو هەوڵدەدەیت شێوازی ژیانت بگۆڕیت، باش���ترە پەلە نەکەیت تا کەس���ێکی هەڵە هەڵنەبژێریت.
ی ڕۆژههاڵت ی س���نور لهگوندنش���ینان جی���اواز ت���ره ئ���هوان تهنه���ا بەواڵخ كارهكانیان دهكهن ،بهاڵم ئهمان ئهگهر بەچهن���د ماڵێكش بێ���ت ئۆتۆمبیلێكی ئۆڕاڵیان ههیهو كارهكهیان ئاس���انتره، ی بۆ ههر بارێكی چوار تهمهنی بۆ ماوه ی���هك كاتژمێر بهرێگهدا دهڕۆن س���هد ههزار دینار وهردهگرن. ی دژواریی كاره عابید حهس���هن باس پ���ڕ مهترس���ییهكهیان دهكاتو دهڵێت "دهبێ���ت خاوهن ب���ارهكان پاره بدهن بههێزهكانی سهرسنور بۆئهوهی تهقهیان لێ نهكهن" .ئ���هوهش دهگێڕێتهوه ك ه سێ مانگ لهمهوبهر تهقهیان لێكراوهو برینداریان ههبوه .ئاشكرایشی دهكات بهردهوام ژیانیان لهمهترسیدایه ،بهاڵم "هیچ كارێكی دیكه نازانینو ئهوه بۆت ه ی پیش���همان ،یان دهبێت ببین بههێز چهكدار یان دهبێت ئهو كاره بكهین.
کهوان چەند بیرۆکەیەکی نوێ لەمێش���کدا دروس���ت ب���ووەو بەکاریبهێن���ە بۆ باش���ترکردنی کارەکان���ت ،وازل���ە گۆشەگیری بهێنەو کەمێک تێكەاڵوی هاوڕێو کەسە نزیکەکانت ببە.
گیسک س���وود لەئامۆژگاری هاوپیش���ەکانت وەردەگریتو الیەنی کار باش���تر دەبێت، هاوبەشی ژیانت چاوەڕێی تۆیە کە هەستو س���ۆزی خۆتی بۆ دەربڕی���ت ماویەیەک پستگوێت خستووە باشترە زیاتر گرنگی بەپەیوەندیە خێزانیەکەت بدەیت.
سهتڵ کارێک���ی ن���وێ دەدۆزیت���ەوە کە دەبێتە دەسپێکێکی باش بۆ ژیانتدا، بەوهۆیەوە کۆمەڵێک کەس دەناسیت کە ه���اوکارت دەبن بۆ س���ەرکەوتن لەژیانی پیشەییتو تایبەتیتدا.
نهههنگ لەم کۆتاییان���ەدا کۆمەڵێک ڕووداوی ناخۆش ڕووبەڕووت دەبنەوەو هۆکارەکەی نازانیت ،باشترە ئاگاداربیت ،ڕەنگە ئەمڕۆ ڕۆژێک���ی گونجاو نەبێت لەس���ەر بابەتە هەس���تیارەکان لەگەڵ خۆشەویستەکەت قسە بکەیت.
14
) )626سێشهممه 2018/5/22
براوەکانیش هەر دۆڕاون تانیا کورد میرزا ئەگەر باس لەس���ەرکەوتنی حیزبەکانی بەش���داریکەری هەڵب���ژاردن بکەی���ن، سەرکەوتنو چوونەدواوەی ئەوان بەگوێرەی ژمارەی دەنگ ،کورس���یو ڕیزبەندیەکانیان بپێورێت هەروەک چۆن خودی دەنگدەرانو س���ەرکردەکانی ئ���ەو حیزبان���ەش ه���ەر چاویان لەس���ەر ئەوەیە کە کورسیەکانیانو دەنگی دەنگدەرانی���ان چەندەو لەڕیزبەندی چەندەمدان ،ئەوا حیزبی براوەو دۆڕاو دیارە کامانەن. دەنگدەرانو سەرکردەکانی ئەو حیزبانەی ک���ە لەڕی���زی س���ەرەوەی ڕیزبەندیەکەدان خۆی���ان پێبراوەی���ەو ئەوانەش���ی کە ئەم هەڵبژاردن���ە داویانەت���ە دواوە بەب���ەراورد بەهەڵبژاردنی س���اڵی ٢٠١٤هەر خۆیان پێ براوەیەو هۆکاری ئ���ەو چوونە دواوەیە بۆ بوونی تەزویرو دزینی دەنگی دەنگدەرانیان دەگێڕن���ەوە ،هەت���ا ئەم���ڕۆش هی���چ کام ل���ەو الیەنان���ە خۆی���ان پ���ێ دۆڕاو نییەو ه���ەر ئەم���ەش خاڵێکی س���ەرەکی چوونە دواوەی پڕۆسەی سیاس���یو جێنەکەوتنی دیموکراس���ییە لەکوردس���تاندا .بەاڵم ئایا ب���راوەکان کامانەنو چەن���د حیزب دەچنە ئەو خانەیەوەو ڕیزبەندیەکەیان چۆنە؟ ئەی لەبەرامبەر ئەماندا دۆڕاوەکان کێن؟ مادەم باس لەحیزبی براوە لەهەڵبژاردندا دەکەی���ن کەوات���ە ب���اس لەپڕۆس���ەیەکی دیموکراس���ییە ،بەاڵم بۆچی زۆر کرچوکاڵ دەردەچێت وەختێک باس لەدیموکراس���ی دەکەین لەکوردس���تاندا ،مەگەر هەڵبژاردن خۆی پڕۆسەیەکی دیموکراسی نییە؟! هەر ئەو تەعریفە کورتو کاڵەی سەرەوە کە زۆرێک لەسیاسیەکانی ئەوێ دەیڵێنەوە بووەتەهۆی نیشتنی تەم لەسەر دیموکراسیو هەڵبژاردنیش .بەڵێ هەڵبژاردن پڕۆسەیەکی دیموکراس���ییەو لەکوردستانیش هەڵبژاردن دەکرێ���تو زی���اد لەحیزبێ���ک بەش���داری لەهەڵبژاردندا دەک���ەنو دەچنە کێبڕکێوە بەاڵم ئەمە بەتەنیا هەموو دیموکراسی نییە، ناتوانین بڵێین لەکوردس���تان مومارەسەی پڕۆس���ەیەکی دیموکراس���ی دەکەی���ن بەتەواوەت���ی ،چونکە هەڵب���ژاردن بەتەنێ یەک شتە لەناو دیموکراسیداو هەموشتێک نییە .کێشە لەوێدایە کە خودی دیموکراسی بچوککراوەتەوەو هاوێژراوەتە ناو پڕۆسەی دەنگدانەوە لەکاتێکدا بەگوێرەی زانس���تی سیاس���یو یاسایی مەس���ەلەکە ئاوەژووەو هەڵب���ژاردن ،هەم���وو لێکەوتەکان���یو زۆرشتیتریش خۆیان لەناو دیموکراسیدانو ناکرێ���ت ببرێن���ە دەرەوە ،ناکرێ���ت لەناو دیموکراسی هەڵبکەندرێنو بکرێنە سەنتەرو دواتر دیموکراس���ی ت���ەواو بچوکبکرێتەوەو بۆ بەمۆدێرن ناس���اندنی پڕۆسەکەش ئەمی گشتی(دیموکراس���ی) بەبچوککراوەی���ی بهاوێژرێتە ناو هەڵبژاردن���ەوە ،هەڵبژاردن دەبێت بەدیموکراسی بپێورێت بەاڵم نابێت دیموکراسی بەعەیاری هەڵبژاردن بپێورێت! هەرچ���ی براوەکانن ل���ەم هەڵبژاردنەدا بەگوێ���رەی دەنگەکانی���انو ژم���ارەی کورس���یەکانیان (یەکێتیو پارتی)نو هەم خۆش���یانو دەنگەدەرانیش���یان ئەوانی���ان پێبراوەی���ە ب���ەاڵم ئەگەر ئ���ەم بردنەوەیە بەفەلسەفەی سیاسیو دیموکراسی بپێوین کە هەردەش���بێت وابکەین ئ���ەوە هیچیان براوەنین ،بگرە زۆری���ش داویانەتە دواوەو دەکرێ���ت بڵێی���ن ک���ە دۆڕاون .بەڵگەش دەنگی دەنگدەرانی ئ���ەم دووحیزبەیە لەم هەڵبژاردنەدا بەبەراورد بەهەڵبژاردنی ساڵی ٢١٠٤ک���ە ئەگەر تەنیا یەک ش���ار بەنمونە بێنیتەوە وەک ئەوەی کە سایتی کۆمسیۆنی بااڵی س���ەربەخۆی هەڵبژاردنەکاندا هاتووە هاتن���ە دواوەو کەمکردن���ی دەنگەکانی���ان بەڕێژەیەکی بەرچاو دەبینرێت .هەرچی ئەو سەرکەوتنەی کە ئەوان باسی لێوەدەکەنو بەب���ەراورد بەپەی���ام ،دروش���مو پەی���ڕەو پڕۆگرامان���ەی ک���ە حیزبەکانیانی لەس���ەر دامەزراوە یەکنایەتەوەو بگرە لەزۆرجێشدا ت���ەواو پێچەوانە دەبێتەوە(دیموکراس���ی، مافی مرۆڤ ،ئازادیو فیدراڵیو هەتادوایی) ئەمەش بەڵگەیەکیترە لەدۆڕانی ئەوان چونکە سەرکەوتن تەنیا بەو ژمارانە ناپێورێت کە حیزبێک لەهەڵبژاردنێکدا دەیهێنێت دەبێت جێکەوتنی دروش���م ،پەیڕەو پڕۆگرامەکانی حیزبکەش���ی لەو کۆمەڵگایەدا سەرکەوتوو بوبێتن ،دەبێت ئەو ئامانجەی کە حیزبەکەی بۆ دامەزراوە هەڵب���ژاردن دوای هەڵبژاردن زیات���ری لێ بچنرێتەوە گەرچی کورس���یو دەنگیش���ی کەمبکات ،ئەو ئامانجانەی کە حیزبەکانی بۆ دامەزاروەو ئەوەی بانگەشەی بۆدەکەن نەوەک ه���ەر لەبەری نەخوارەوە بگرە زۆر دوورو بەئاڕاس���تەی پێچەوانەش ڕۆشتووە(بارودۆخی ئابوری ،کۆمەاڵیەتی، پەروەردە ،تەندروس���تی ،مافەکانی مرۆڤو ئازادییەکان بەنمونە). هەرچ���ی س���ەبارەت بەحیزبەکانیتر کە خۆی���انو دەنگدەرانی���ان بە“حیزبەکان���ی
دەرەوەی دەس���ەاڵت" ناویان دەبەن ئەمان خۆی���ان پێبراوەی���ە گەرچ���ی وەک دوو حیزبەکەی دەسەاڵت دەنگیان کەمیکردووە بەب���ەراورد بەهەڵبژاردنی ،٢١٠٤بەش���ێک لەهۆکاری خۆ بەسەرکەوتوو زانینی ئەمان بۆ بوونی تەزویر لەهەڵبژاردندا دەگێڕنەوەو پێیان وای���ە ئەوانە دەنگی ڕاس���تەقینەی ئەوان نین. ئ���ەی دەنگ���ی ڕاس���تەقینەی ئ���ەوان کامانەن؟ ئەمەش دەبێ بەئاماری دروستی دەنگدەران���ی خۆیان پشتڕاس���تبکرێتەوە کە لەهەڵبژاردندا دەن���گ دەدەنەوە بەوان ئەم���ەش کارێکی گرانە چونک���ە دەنگدان جۆرێ���ک لەکەفوک���وڵو حەماس���ەت ب���ۆ دەنگ���دەر دێنێ ک���ە کاری تێدەکات ،بۆیە باشترین شت ئەوەبوو لەسەر ئەساسی “ئایا ئەوەی وتومانە کردومانە؟" هەڵسەنگان بۆ قەبارەی خۆیان بکەن. هەرچی ئەو تەزویرکردنەی کە باس���ی لێوەدەکرێ���ت ئەگ���ەر پش���ت بەبەڵگەی تەواوەتیو یەکالییکەرەوە نەبەستێت ئەوە وەک قس���ەو بۆچوون دەمێنێتەوە ،قسەو تەس���ەوریش با ب���ۆ دەنگدەران���ی خۆیان بەڵگەی قات���ع بێت بەاڵم بۆ نەیارەکانیانو دادگاو ڕێکخراوانی بیان���ی هیچ قیمەتێکی نییەو کاری لەسەرناکرێت! ب���ەدەر لەوەی کە تەزوی���ر کراوە ،چۆن کراوە ،کێ کردویەتیو بەچ ڕێژەیەک کراوە، ئەم حیزبانەش وەک حیزبەکانی دەسەاڵت داویانەتە دواوەو دۆڕاون لەم هەڵبژاردنەدا، ی���ەک لەبەهێزتری���ن بەڵگ���ەی ئ���ەوەش بەش���داری نەکردنی نی���وەی خەڵکی بووە ل���ەو هەڵبژاردن���ەداو بایکۆتکردنیان بووە، ئەم نی���وە بایکۆتکارە ک���ە بەدڵنیاییەوە الیەنگ���رو دەنگدەری س���ەر بەحیزبەکانی دەس���ەاڵتو ئەوانیتری���ش تێدای���ە ب���ەاڵم هەموویان لەس���ەر حیزبەکان���ی دەرەوەی یەکیەت���یو پارتی ماڵ���ن ،چونکە ئەوانەی کە هەڵبژاردنی بەرێ س���ەر بەدەس���ەاڵت بوونو ئەمجارە بایکۆتیان کردووە بەمانای ئەوەی حیزبەکانیتر نەیانتوانیوە ببنە جێی متامنەیان بۆیە بایکۆتیان کردووە ،هەرچی ئەوانیتریش ک���ە دەنگ���دەری خۆیان یان کەسانی ناڕازیو توڕەبوون لەدوو حیزبەکە بەاڵم متمانەشیان نەداوەتەوە بەمان .بەدەر لەباسوخواس���ی تەزویر ک���ە لەڕۆژهەاڵتی ناوەڕاس���تدا ک���ە کار ب���ەوە گەیش���تووە نەکردنی تەزویر پێویس���تی بەس���ەلماندنە ن���ەوەک کردنەک���ەی وە بەخۆب���واردن لەکەمکردنی دەنگی ئەمانیش هەتا یەکالیی بوونەوەی مەس���ەلەی تەزویرەکە ئەمانیش دۆڕاون .تاک���ە س���ەرکەوتوو ئەو خەڵکەن کە بایکۆت���ی هەڵبژاردنەکەی���ان کردووە، گەرچی بایکۆتکردنی هەڵبژاردن بەدەرنییە لەتەفسیری نەرێنی بەدەلیلی بەشدارنەبوون لەگۆڕانکاریدا بەاڵم بایکۆتکارانی هەڵبژاردن لەکوردستان هەتا ئەم هەڵبژاردنەش ناچنە ناو ئەو پێناس���ەیەوە مادەم گۆڕانکارییەک لەئ���ارادا نەبێ���تو هەڵبژاردنەکەش خاوێن نەبێت .تاکە س���وپرایزی ئ���ەم هەڵبژاردنە بایکۆتکارانی بوون وێڕای ئەوەی نەچونەتە ناو پڕۆس���ەکەوە بەاڵم گروپی سەرکەوتو و براوەی هەڵبژاردنەکەن.
بەدەر لەوەی کە تەزویر کراوە چۆن کراوە ،کێ کردویەتیو بەچ ڕێژەیەک کراوە ئەم حیزبانەش وەک حیزبەکانی دەسەاڵت داویانەتە دواوەو دۆڕاون لەم هەڵبژاردنەدا یەک لەبەهێزترین بەڵگەی ئەوەش بەشداری نەکردنی نیوەی خەڵکی بووە لەو هەڵبژاردنەداو بایکۆتکردنیان بوە
براوەو دۆراوەکانی هەرێمی کوردستان بۆ هەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق کوردستان کەرکوکی**
هەرێمی کوردستان ٢٧ساڵە بی سیستەمیو نەبوونی دەزگای ئاسایشو هیزی بەرگری نیشتمانی بووەتە هوکاری دەستیووەردانی دوژمنانی کوردو ناسەقامگیری سیاسی وگوزەرانی خەڵک
هەلویس����تی نەبووە لەسەر رووداوەکان.لە الیەکی دیکەوە هاوپەیمانی دیموکراسیو دادپ����ەوەری بەس����ەرکردایەتی بەرهەم س����اڵح توانی بەیەکخس����تنو ریکخستنی ئەندام����ە نارازییەکان����ی حیزبەکان����ی دیکە(پارتی ،یەکێتی ،یەکگرتووو گوران) ٢کورسی بەدەستبهینی بەاڵم لەراستیدا ئ����ەو دەرئەنجامە ب����ۆ هاوپەیمانی لەچاو ئەو هەمو س����ەرمایە ماددیو راگەیاندنو مرۆییەدا نەبوو دۆڕاوی ئەم هەڵبژاردنەیە لەهەرێمی کوردستاندا.
لەوپەری لیستی نوێو رابردووە پاک تا وەکو ئەو پەری لیس����تو حیزبی گەندەڵو رابردوورەش ،هەموویان لەهەوڵی جددیدا بوون بۆ بەدەستهێنانی کورسیو دەسەاڵت لەپەرلەمانی عێراق����دا .هەڵبژاردنی ١٢ی ئای����ار بەڕێوەچوو ،٨٨ق����ەوارە ،حیزب، هاوپەیمانی ولیس����ت رکابەری����ان کردکە تیای����دا ٦٩٩٠کەس کێبرکی����ان دەکرد بۆ پر کردنەوەی ٣٢٩کورسی بۆھەڵبژاردنی ئەنجومەنی نوێنەران����ی عێراق لە٢٠١٨دا. دەرئەنجامەکان ک����ە واتە ب����ۆ هەر ی����ەک کورس����ی ٢١ .1خەڵ����ک بەگش����تی لەعێ����راقو کەس لەکیبرکیدا ب����وون .رێژەیەکی کەم هەرێم����ی کوردس����تاندا متمانەی����ان نیە لەدەنگ����دەران هەرێمو عێ����راق بەژداریان بەهیزە سیاس����ییەکان وهاواڵتیان بروایان ک����رد( )%٤٤ئ����ەوەش ب����ۆ نائومێدی بو ب����ەو نەماوە ک����ە وا هەڵب����ژاردن ،ژیانو هەڵب����ژاردن خوێندن����ەوەی ب����ۆ دەکرێ. گوزەرانی����ان بگوری����ت .ل����ە 27س����اڵی لەهەرێمی كوردستاندا ٤٤كورسی گشتیو رابردوودا ،حیزبەدەسەاڵتدارەکانی هەرێم 2كورسی كۆتای مەسیحی ،لەپەرلەمانی کارگەی بەرهەمهێنانی شکستو نائومێدیی عێ����راق هەیەو بەمش����ێوەیە :هەولێر 15 بونە .بەاڵم خالی س����ەرنجراکێش ئەوەیە كورس����ی 1كورسی كۆتا ،س����لێمانی18 کە خەڵک����ی هەرێ����مو ریفراندومچییەکان كورس����یو دهۆك 11كورسی 1كورسی زیاترو بەرێژەیەکی زۆر بەرزتر لەعەرەبو كۆت����ا .ه����اوكات 530كاندی����دی پی����اوو ناوچ����ەکان دیک����ەی عێ����راق ب����ەژداری 147كاندیدی ژن لە 25لیس����ت كە لە19 هەڵبژاردن بوون. حیزبو 4هاوپەیمانێتیو دوو س����ەربەخۆ .2بەه����وی ئەوەی هیزی ئاس����ایشو كێبركێیان کرد بۆ بەدەستهێنانی ئەو 46 س����ەربازی نیش����تمانی لەهەرێمدا بوونی كورسییەی س����ێ پارێزگاكەی هەرێم ،کە هەبووە لەرووی واقیعی خەریتەی سیاسی نی����ە هەمیش����ە خروقاتو س����اختەکاری دەکاتە %١٤کوی کورسییەکانی عێراق. هەرێم ،نەوەی نوێ (حیزبی نەوەی نوێ ،بەش����ێکی حاش����ا هەلنەگری دەنگەکانی لە هەرێم����ی کوردس����تاندا دوو بەرەی تەڤگەری ئ����ازادیو بەرەی دیموکراس����ی دوو حیزبەکالس����یکەکەی هەرێ����م بووە. سەرەکی روبەروی یەک بوونەوە یەکەمیان گەل) براوەی یەکەمی ناو هەموو لیس����تو دەتوانی����ن بڵێین کە س����ەرەڕای تەزویری بزاڤێک����ی نویو بەرەیەک����ی دژە حیزەبە ق����ەوارەکان بوو لەهەرێمی کوردس����تاندا .سیس����تەماتیکو گ����ەورە لەهەڵبژاردن����ی دەس����ەاڵتدارەکانو دوەم ب����ەرەش بریتی بە ب����ەراورد لەگەڵ ئەوەی"ن����ەوەی نوێ" ئەمج����ارەی عێ����راق ئاماژەی فەش����ەلی بوون لەحیزبە کالسیکو کۆنەکانی پارتی ،هێزیک����ی سیاس����ی نوێی����ە ،بەکەمترین خودی هەڵبژاردنە ،بەڵکی ئاماژەیە کەوا یەکێتی ،یەکگرتووی ئیس��ل�امی ،کومەلی کاتو بودج����ە ،الیەنگەران����ی خۆبەخش لەداهاتووش ناتوانرێت لەڕێگەی ئەنجامی ئیس��ل�امیو هاوپەیمان����ە گچکەکانی����ان .توانی زیاترین کورس����ی بەدەس����ت بێنی .ئ����ەم هەڵبژاردنەوە هی����چ گۆڕانکاریەکی خاڵی هەرە سەرەکی ناکوکی لەنێوانیاندا ئەمە س����ەرمایەیەکی سیاس����ی مەزنە بۆ چاکسازی لەبەرژەوەندی زۆرینەی خەڵک بریتی بو لەدەستدانی %٥١خاکی هەرێمی ئەم بزاڤە کە بتوان����ێ لەهەڵبژاردنەکانی بکرێت.ئەمە شکستی پرۆسەی هەڵبژاردنە، کوردس����تان ،گەندەڵ����ی ،بەتاالنب����ردنو هەرێمدا س����ەرکەوتنی زیاتر بەدەسبێنێ .شکس����تی ئەم هەڵبژاردنە بەمانایەکی تر دزینی داهات����ی ن����ەوت ،قەیرانی قوولی هوکارەکان����ی ئ����ەم بردن����ەوەی ن����ەوەی واتە فەشەلی سەرلەبەری ئەم پرۆسەیەی ئاب����ووریو خراپ����ی ژیان����ی هاواڵتی����ان .ن����وێ بریتین لە؛هێزی گەن����ج ،رابردووی کە حوکمی عێراقێک����ی داڕماوو لێکترازاو ن����ەوەی نوێ ،هاوپەیمانی دیموکراس����یو پاک ،پالنو س����تراتیجی نوێو واقعیانە ،دەکات.ل����ە هەرێمی کورس����تانیش ،هەتا گۆڕان پێی����ان وایە کە پارت����یو یەکێتی داینامیکی بون بزاڤەکە ،روحی نەتەوەییو وەکو حکومەتیکی نیش����تمانیو نا حیزبی لەماوەی ٢٧ساڵدا هەرێمی کوردستانیان نیش����تمانی ن����ەوەی نوێ ،راس����تگوییو پێک نەیت ئەم س����اختەکاریانە بەردەوام لەقەیرانیک����ەوە ب����ۆ قەیرانیکی دیکە ولە بەکارهێنانی تەکنەلوژیای زانیاریو تۆرە دەبیت. .3بزوتنەوەیەکی مەدەنیو گشتگیری شکستێک بۆ شکس����تێکی دیکە بردووەو کومەاڵیەتییەکان... هەموو س����ەرمایەی ژیر زەویو سەرزەوی دووەم :هەر چەندە کورسیان مسوگەر "نەوەی نوێ" لەهەرێمی کوردستاندا لەدایک کوردس����تانیان فەرهودو ت����ااڵن کردووە .نەکرد ،بەاڵم نوێنەران����ی کوردی ئێزیدی ب����ووە بەبیرو هزریی نویو س����ترایجیەتی ئەم بەرەیە کە ب����ەرەی خەڵک وخاوەنی ب����ۆ یەکەمجار بەلیس����تی س����ەربەخۆی س����ەردەمیانە ،پ��ل�انو چاالکییەکانی بۆ هزری نیش����تمانین ل����ەو بڕوای����ەدان کە خوی����انو بەشوناس����ی سیاس����ی تایبەت گۆڕینی دەسەاڵتی حیزبیو نا نیشتمانیو بیکاری ،هەژاری ،قەیرانی دارایی ،برینی بەش����داری لەهەڵبژاردنەکان����ی عێراقیان نامەدەنی بو حوکمرانیەیەکی نیشتمانیو مووچە ،نەبوونی خزمەتگوزارییەکان(ئاو ،بکەن بەبراوەی سێهەمی ئەم هەڵبژاردنە دیموکراتی����ک لەهەرێم����ی کوردس����تاندا کارەبا ،ژێرخانی ئاب����وری) بەرهەمی ئەو لەهەرێمی کوردستان دەکرێ دەستنیشان لەزاخوەوە تاوەکو خانەقین. .4هەرێمی کوردس����تان ٢٧ساڵە بی دەس����ەاڵتە جووت حیزبی یە.سیستەمی بکرێن. حیزبیو دامەزراوە حیزبییەکان نەبوونەتە سیس����تەمیو نەبوونی دەزگای ئاسایشو موئەسەس����اتی نیش����تمانیو نەتەوەیی. هیزی بەرگری نیشتمانی بووەتە هوکاری دۆڕاوەکان هەروەه����ا جی����اوازی یەک����ی زەقو دیار دۆڕاوی سەرەکی ئەم هەڵبژاردنە پارتیو دەس����تیووەردانی دوژمنان����ی ک����وردو لەنیوان حیزبەدەس����ەاڵتدارەکانو لیستە یەکێتی ب����وون کە هێش����تا بەرژەوەندی ناسەقامگیری سیاسی وگوزەرانی خەڵک. نوییەکاندا هەبوو ل����ەرووی تەرخانکردنی حیزب����ی الی����ان گرنگت����رە لەبەرژەوەندی بەگش����تی ٢٧س����اڵە ئەو دوو حیزبەی پارەو ئیمتیازارتو هوکارەکانی بانگەش����ە خەڵکو نیش����تمان .الیەنە براوەکانی ئەم هەولێرو س����لیمانی ،بەهوی حیزبایەتیو وراگەیاندندا.هەرچەندە چەندرێژەی کەمی هەڵبژاردن����ە بوچونو روانگەیان لەس����ەر دابەش����کردنی هەرێم رۆحی زامداری تاکو بەژداریکردنی دەنگدەران ،پێشلکارییەکی پارتیو یەکێتی بەم ش����ێوەیە بووە :ئەو نەتەوەیی کورد ئازار دەدەن. .5هاواڵتیان����ی ئ����ەو دوو زەون����ەی بەرچاو ،س����اختەکاری بەرب��ڵ�او ،لێدانو حیزب����ەکالس����یکانەی هەرێ����م (پارتیو هەرش����ە هەبو بەتایبەت بۆ کاندیدەکانی یەکێت����یو هاوپەیمانەکانی����ان) ماوەی( ٢٧زەردو سەوز) لەنەبوونی خزمەتگوزاری نەوەی نوێ لەهەرێمی کوردس����تاندابەاڵم ساڵە خاوەن دەسەاڵت ،پارە ،هوکارەکانی گش����تی ،قەیرانی دارای����یو دوو ئیدارەیی بەگشتی هەڵبژاردن لەکەش����ێکی ئارامدا راگەیندن����ی فراوانو هێزی عەس����کەریو بێزار بوونە. .6لەگەڵ ئەو هەمو سەرمایە ،دەزگای بەڕێوەچ����و و ب����راوەو دۆڕاوەکان����ی ئەم ئاسایش����ی حیزبین.ئەم حیزبانە دەنگیان قۆناخە دیاریکرا. کەمی کردوەو ئەو ژمارە کورس����یەش کە راگەیاندن ،هێزی ئاس����ایشو س����ەربازی بەدەس����تیان هێناوە لەچ����او ئەو هەمووە حیزبی ،هەرەش����ەو لێدانی بەربژێرەکانی براوەکان پ����ارە س����ەرفکردن ،ئەندامان����ی حیزبی ،لیس����تی نەوەی نوێ لەده����وکو هەولێر یەک����ەم :ب����راوەی س����ەرەکی ئیرادەی مەکینەی راگەیاندن����دانو پروپاگەندەیاندا بەدلنیاییەوە دەک����ری بوتریت کە براوەی گەلی کوردستانو ئەوانەن کە بەئیرادەوە دۆڕاوی س����ەرەکی ئەم هەڵبژاردنە ناوزەد س����ەرەکی ئەم هەڵبژاردن����ە بزاڤی "نەوی دەنگدانیان بەئەو حیزبان����ە رەفز کردوە دەکرین.ئ����ەم حیزبانە ٢٧س����اڵە بیجگە نوی" بوو کە لەژێر ئەو هەمووە هەرەشەو کە ٢٧س����اڵە بەزانینو نەزانین هەرێمی لەشکس����ت ،ش����کاندنی ش����کوی کورد ،هیرشەدا بەبەدستهینانی٤کورسی کە واتە کوردستانیان گەیاندوەتە لێوارەی نەمانو دوراندنی کەرامەتی سیاس����ی کوردستان ،لەم����اوەی زۆر کورتدا %٤٠٠نەش����ونمای نەهامەت����ی تەواو .دەک����رێ بوترێت ،ئەو مایەپوچ کردنی هەرێمو بەرژەوندی حیزبی ک����ردووەو خەریت����ەی سیاس����ی گۆڕیوە. کەس����انەی کە بەئیرادەو ژیرانە دەنگیان هیچ دەسکەوتێکیان بۆ هەرێمی کوردستان پالنو س����ترایجیەتی ئەم بزاڤ����ە نوییە، دا بۆ گینی دەس����ەاڵتی ٢٧س����اڵەی پر نەب����ووە .هەروەه����ا ه����ەژاری خەڵ����کو سەرتاس����ەری ،نیش����تمانی ،داینامیکی، لەگەندەڵیو نادادوەری براوەی س����ەرەکی بەفەرهودکردن����ی س����امانی ژێ����ر زەویو نەتەوەیی ،گش����تگیرو س����ەردەمیانەیە. ئەم هەڵبژاردنە بوون .لەالیەکی دیکەوەو سەرزەوی دەسکەوتێکی دیکەی ئەم حیزبە پێدەچی����ت لەهەڵبژاردنەکان����ی هەرێمی لەس����ەر س����ندوقەکانی دەنگدانداو بەپیێ دۆڕاوان����ە بووە .ئەم حیزبانە ٢٧س����اڵە کوردس����تاندالە ٣٠ی مانگی ٩ی ٢٠١٨دا رێژەی دەنگی دەنگدەران؛ بزاڤیکی نوێو هەرێمی کوردس����تانیان بەفۆرمی حیزبی سەرکەوتنی گەورەتر بەدەستبهێنی .لەو بەتەمەن کەمو بەسترایجییەتی نیشتمانیو بەڕێوەبردوەو هیچ نیشانەیەک لەدامەزراوە پیناوەش����دا ئومێد هەیە ک����ە دامو دەزگا روانگەی یەکی سەردەم دەولەمەند"نەوەی نیش����تمانی یەکان لەهەرێمی کوردستاندا حیزبی����ەکان رێکبخ����ات بۆ نیش����تمانیو نوێ" بەریبەرایەتی شاسوار عەبدولواحید ب����ەدی ناکریت.هەروەه����ا بزووتن����ەوەی خزمەتگوزاریی����ەکان گەش����ە ب����کاتو توان����ی بەکەمتری����ن بودج����ەو زیاتری����ن گوران یەکیکی دیک����ە لەدۆڕاوەکانی ئەم خوشگوزەرانی خەڵک مسوگەر بکرێت. هەرەشەیو لێدانی حیزبە دەسەاڵتدارەکان هەڵبژاردن����ە بوو لەبەر ئ����ەوەی قیادەی بەپێ����ی ئەنجامە بەراییەکان ٤کورس����ی الوازی هەی����ە ،دیپلوماس����ی نیودەولەتی ** پسپۆرو شارەزا لەدەرونناسی سیاسی Khesen1975@yahoo.com مسۆگەر بکات کە%٤٠٠رێژەی گەشەکردنی سستەو لەچەن س����اڵی رابردوودا بویرانە
بیرورا
ئابڕووچونی سۆشیال دیموکرات زانا توفیق بەگ ئەگەرچی لەئێس���تادا هەم���وو هێماکانو پرسیارەکانی پش���ت ڕووداوی ساختەکاری پرۆسەی هەڵبژاردنەکانی عیراق لەکوردستانو بەتایبەتی لەس���لێمانی دووروبەردا پەنجەی ت���اوان بۆ هێ���زك ڕادەکێش���ن کە ناوی (یەکێتیە) و شوناس���ی سیاسی ئەم هێزە برتییە لەفۆڕمیکی(سۆشیال دیموکرات).. کە داوای بەدیموکراس���ی کردنی کوردستان دەکات لەڕێگای بەکارهێنانی ئامرازەکانی ئەم سیستەمە .بەاڵم ئەوەی جێگەی هەڵویستە کردنە ئ���ەم رێکخراوەکە هیچ کات هەڵگری بنەماو پرنیس���پەکانی سیستەمی سوشیال دیموک���رات ن���ە بووە وەکو سیس���تەمێکی سیاسی کۆمەاڵیەتیو بڕوای بەچەمکەکانی دروس���ت کردنی دەوڵەتیک���ی مەدەنی یان هاونیش���تمانی نەبووە .تەنها ئەم مفرەداتە سیاسیانە وەکو کااڵیەک بەکاری هێناوە بۆ ئەوەی بەخەڵکی کوردس���تانو ڕای گشتی بڵێ���ت من بڕوام بەو پرنس���یپانە هەیە کە (سیستەمی سوشیال دیموکرات) بڕوای پێ یەتی .تائێرە بۆ من وەک نووسەرێك وەك چاودێریکی سیاس���ی ئاس���ایە زۆر فۆڕمی سیاس���ی هەوڵی مکیاج کردنی هەیکەلێتی خۆی���ان داوە بۆ ئەوەی لەس���ەر ئاس���تی ش���ەقامو لەنێو کۆمەڵگادا بتوانن زۆرترین ئەن���دام لەدەوری���ان کۆببێت���ەوە .بەاڵم ئەوەی کە ناسروش���تیە لێرەداعەیبەیەکی سیاس���ی گ���ەورەو ئابڕووچوونێک���ی ب���ی ش���ەرمنانەیە (یەکێتی)یە کە پەنای بردە بەردەم دەس���تکاری کردنی ئەنجامەکانی کۆتای پڕۆس���ەکە لەڕێگەی ساختەکاریەوە بۆ زیادکردنی دەنگەکانی (یەکێتی) لەسەر دەنگو قەوارەی الیەنەکانی تری سیاس���یو ڕکابەری (یەکێت���ی) لەزۆنی تێکەاڵودائەمە شایەنی هەڵویست وەرگرتنە لەسەر ئاستی کۆمەڵگاونوخب���ەی سیاس���یو سوش���یال میدیاو هەمو چی���ن توێژاڵەکانی کۆمەڵ،و دەرخستنی ڕووی ڕاستی واقیعی ئەم فورمە سیاس���یە کە لەکوردس���تان دا بانگەشەی یەکس���انی کۆمەڵگاو رێزگرتن لەمافەکانی تاكو بیروڕای ئازاد هە میش���ە شانازیەکی گەورەی���ان دە ک���رد بەوەی هەر ش���وێنك یەکێتی لێ بێت ئ���ازادی لەویە بەاڵم ئەم ڕوداوە ٥/١٢س���حری هەمو ئەو درۆیانەی بەتاڵ کردوە کە هە میش���ە وەکو شانازی بەهەمو الی���ە نە سیاس���ێکانو بەتایبەتی بەپارتیان دەفرۆشتەوە .ڕەنگە ڕوداوی ٥/١٢ جگ���ە لەالقە کردنی دیموکراس���ی لەڕێگای ئامرازەکانی سیس���تەمی دیموکراس���ی وە لەهەمانکاتدا ئەتك کردنی کەرامەتی انسانی کورد بوو بێت لەڕیگای تەزویر س���اختەوە، لەهەمان کاتدا هەوڵدانە بۆ شکاندنی شکۆی تاکی کورد بەوێنە گشتیەکەوە تەنانەت بۆ ئەندامانی یەکێتێکانیش .بەهۆی ئەم نوخبە حیزبیی���ە فاش���یلەوە ،کە تەنها شانس���ی ب���ەردەوام بونیان برتیی���ە لەبەکارهێنانی هێزو دزیو س���اختەکاری پیادەکردنی هەر بابەتێکی تر ک���ە بەرگری بێت لەلەرزاندنی عەرشی دەس���ەاڵتەکەیانو هەر ئامرازێکی تر کە شانس���ی بەردەوام بونیان پێ بدات بەب���ێ ئەوەی س���ەیری الیەن���ی ئەخالقی وێژدانی بکەن تەنها ،لەپێناوی مانەوەیاندا ئامادەن هەمو ج���ۆرە چەمانەوەیەك بکەن بۆ بەردەوامبونیان لەسەر کورسی دەسەاڵت بەه���ەر ڕێگەیەك بێت ئەگەر ناش���ەرعیو نایاسای بێت.
بەبێ ئەوەی سەیری الیەنی ئەخالقی وێژدانی بکەن تەنها لەپێناوی مانەوەیاندا ئامادەن هەمو جۆرە چەمانەوەیەك بکەن بۆ بەردەوامبونیان لەسەر کورسی دەسەاڵت بەهەر رێگەیەك بێت ئەگەر ناشەرعیو نایاسای بێت
بیرورا
) )626سێشهممه 2018/5/22
شەڕی سلێمانی کێ ئەیباتەوە؟ كاوه عوسمان عومهر بێئاگاییەک���ی گەورەی���ە ک���ە بوت���رێ ئ���ەوەی لەش���ەوی دوانزەی مەی ڕویدا لەس���لێمانی شتێکی چاوەڕواننەکراوو پەرچەک���رداری نێوان چەند هێزو الیەنێکی س���لێمانی بوە ،گرنگ���ە بزانرێت کە ئەوە تەنها پریش���کەی ئاگری گڕکانێک���ی گەورەترە کە ئەگەر پێش���تر کار بۆڕێگری نەکرێت دوور نیە ئەم شارە بەچارەنووسی نادیارا بەرێت. کێش���ەیەک هەیە ناوی سلێمانیە ،کە کەم کەس بەڕاش���کاوی باس لەو کێشەیە ئەکات .لەسەردەمی ڕژێمی پێش���وو کێشەی ئەم ش���ارەهەبوەو لەگەڵ ڕاپەڕی���نو تراجیدیا یەک ل���ەدوای یەکەکانی هەوڵ دراوە لەژێ���ر ن���اوی خەباتی کوردایەت���یو جەنگی دوشمن ئەو کێش���ەیە فەرامۆش بکرێو هەڵبگیرێتە نێو گێژاوی کێش���مە کێش���ی سیاس���ی بەناو پارتە کوردیەکانو هەڕەش���ە دەرەکیەکان ،هەمیشە کێشە سیاسیەکان ،دروس���تکراوی دەسەاڵتە خۆماڵیەکان بێ���ت یان هەرەش���ەی دەرەکی ،بوەت���ە فەرامۆش کرندنی کێشە سەرەکیەکانی شاری سلێمانی. کێش���ەی ئەم ش���ارە فرە ڕەهەندە ،کەڵتوریو سیاس���یو ئاب���وریو کۆمەاڵیەتییە .لەس���ەردەمە جی���اوازەکان ئەوکێش���ەیە خۆی فەراه���ەم کردوە. هەمیشە س���لێمانی ش���ارێکی یاخیو سەرسەختو ناجڵەوگیری سیاسی بوە ،لەهەمان کاتدا کایەیەکی کەڵتوری تایبەتو جیاواز بەخۆی هەیە ،کەئەمەش هۆکارو دۆخ���ی تایبەت بەخ���ۆی هەیە.،بەرکەوتە سیاس���یو کەڵتوریەکانی ناوچەکە هەمیش���ە زیاتر لەناوچەو شارەکانی تر کاری کردوەتە سەر بونیادی ماریفی خەڵکی ئەم شارە ،هەر بۆیە کێشە نامۆ نیە هەموو بزوتنەوە چەکداریو فیکریە زۆرەکانی کورد لەم ش���ارە سەرچاوەی گرتوە ،یان هییچ نەبێت لەم ش���ارە بنەمای پتەوی خۆی دامەزراندوە .زۆر جار فرەڕەهەندی کێش���ە سیاس���یەکان بوارێکی چاالکی ماریفی بۆ ش���ارەکە هێناوەتە ئاراوە کە خەڵکەکەی ئاکتیڤو یاخیتر بن لەناوچەکانی تر. ڕژێمی پێشووی عێراق خوێندنەوەیەکی تایبەتی هەڵکەوتەی کەڵتوریو کۆمەاڵیەتیو ماریفی ش���اری س���لێمانی کردبوو ،هەربۆیەکیشە زۆرترین قوربانی
لەسنوری ئەم ش���ارەدا بوە ،.میژووی نیو سەدەی ئەم ش���ارە دەرخ���ەری ئەو ڕاس���تیەیە کە زۆرترین بزوتن���ەوەی یاخیگ���ەر لەجواڵن���ەوەی فیک���ریو گۆڕانکاری کەڵتوری لەم ش���ارەدا بوە .پش���تێنەی ئەمنیو پاشان بەکارهێنانی زەمینی سوتاوو ئەنفال بەرامبەر ئەم ش���ارە س���ەلماندنی ئەو ڕاستیەن کە خاس���یەتو جی���اوازی ئەم ش���ارە ه���ۆکاری هەم تراژیدیاکانو هەم گەشە فیکریو ماریفیو کەڵتوریو ڕۆشنگەریەکەیەتی. ئەم شارە بەدوو شێوازی جیاوازو سیستیماتیک دووچ���اری دووج���ۆر جینۆس���اید ب���وە ،یەکەمیان لەش���ااڵوەکانی ڕژێمی پێش���وو بەهەموو پڕۆس���ە بەدناوەکان���ی کۆمەڵک���وژی خەڵ���کو زم���انو کەڵتورەکەی ،ش���ێوازی سیستیماتکی جینۆسایدی دوەم لەڕاپەڕین���ەوە دەس���ت پێئ���ەکات ،هەڵبەت بەپێچەوان���ەی ئەوچاوەڕوانیەی ک���ە ئەکرا لەوەی ڕاپەڕین ببێتە ڕێنیسانس���ی کەڵتوریو ڕۆشنگەری کۆمەاڵیەتی سلێمانی ،ڕێڕەوی ڕاپەڕین بەشیوازێکی دراماتیکی لەالیەن گروپگەلێکی مافیائاس���ا لەڕێی ڕاس���تی خ���ۆی الدراوکرا ب���ەدژە ئاراس���تەی دژە کەڵتوری س���لێمانی .ئەو الدانی ڕێچکەی ڕاپەڕیینە بوە هۆی داڕمانێکو ڕۆچونێکی کەڵتوری شار لەگەڵ کات���دا ،هەر ئەو داڕمانو تێکش���کانی کەڵتوریەش هۆکاری زۆرن ،لەس���ەروو هەمویان بااڵدەست بوون یاخود داگیرکاری پ���ارتو گروپە بەرژەوەند خوازە سیاسیەکانی بەدەر لەکەڵتوری ماریفیو ڕۆشنگەری ش���ار خ���ۆی ،دەرکەوتەکانیش���ی تێکپژانی نەوە جیاوازەکانو کۆچی چینی ڕۆشنفیکرونەمانی چینە کۆمەاڵیەتیو کەڵتوری ش���ار ،.ئەوپارتو بزوتنەوە کۆمەاڵیەتیە کالسیکیەکانی شاربوو. بەرژەوەندجیاوازان���ە بوون���ە وێران���کاری مۆرک���ی هەڵبەت گەورەترین گرفتی کاڵبونەوەی شوناسی شارس���تانیو کۆمەاڵیەتیەی ش���ار .ئەم داگیرکاریە سلێمانی بەهۆی تێکپژانە زۆرەکانی کەڵتورە هاتوە سیاس���یەش یەکانگییر بوو لەگ���ەڵ هاتنە ناوەوەی نامۆو میوانو داگیرکەرەکانە ،کە هەندێکیان بەهۆی چین���ی نوێی بۆرژوازی بەناو مۆدێرن .بەکورتی ئەم گۆڕان���کاری بازاڕی مۆدێ���رنو هاتنەناوەوەی چینی شارە لەدوای جینۆسایدی هەشتاکانی ڕژێمی پێشوو س���ەرمایەداری ڕکابەری بێ بەه���ای کەڵتوری بوو بەشێوازێکی تر کەوتە بەرلێش���اوی جینۆسایدێکی کە دڕندانە هەمووچەمکو ڕەهەندەکانی شارس���تانی تر ،کە هییچی لەجینۆس���ایدی س���ەدام کەمتر نیە، ش���اری گ���ۆڕی لەڕێگ���ەی هەڵکەن���دنو تێکدانی کە ئەویش جینۆس���ایدی کەڵتوریو ماریفیە بەهۆی س���یمای بیناس���ازیو ش���ێوانی زم���انو پچڕاندنی گروپو پارتو تاقمه بەرژەوەند خوازەکان ،کە لەژێر تەون���ی کۆمەاڵیەت���یو ڕیتمو شوناس���ی پەیوەندیە ماس���کی کوردایەتی کااڵکراو هەم زمانو هەم تەونی کۆمەاڵیەتیەکان. کۆمەاڵیەتیو هەم س���یمای کەڵتوریو بیناس���ازیو گەورەتری���ن مەترس���ی ب���ۆ س���ەر کەڵت���وری شارس���تانی ئەو شارەیان خس���توەتە ژێر مەترسی ش���اری س���لێمانی هاتنەو ن���اوەوەی هێ���ز وتاقمی نەمانەوە. سیاس���ی بەرژەوەندیخ���واز ب���وو ب���ۆ ن���او کایەی ئێس���تا ئ���ەم ش���ارە لەمۆڵگ���ەو س���ەنتەرێکی
ئەم شارە بەدوو شێوازی جیاوازو سیستیماتیک دووچاری دووجۆر جینۆساید بوە ،یەکەمیان لەشااڵوەکانی ڕژێمی پێشوو بەهەموو پڕۆسە بەدناوەکانی کۆمەڵکوژی خەڵکو زمانو کەڵتورەکەی جینۆسایدی دوەم لەڕاپەڕینەوە دەست پێئەکات
دو دیكتاتۆر نەجات نوری با بەم نمونەیە دەس���ت پێ بكەم :شەوی سەری س���اڵی 2011بەئامادەبوونی كۆمەڵێك لەهاوڕێكانم دوای گفتوگۆیەكی دوورودرێژ دەربارەی هەلومەرجی سیاسیو داخزانی یەكێتی لەناو كۆمەاڵنی خەڵكدا، بەمەكتەب سیاسیەكی یەكێتیم وت :دڵنیابەزۆرنابات یەكێت���ی دەبێت���ە حیزبێك���ی دیكتات���ۆر ،چونكە س���ەركردەكانی بەرگەی چونە ناو خەڵكیان نەماوەو ناتوانن واز لەپۆستو پارەبهێننو دەیانەوێـت بەهەچ جۆرێك بێت لەپۆستەكانیاندا بمێننەوە ...كە شەوی 5/12هێرش���كرایە س���ەر گردەكەو دەنگی خەڵكی لەالی���ەن یەكێتیەوە تااڵنكرا ،یەكێك لەو هاوڕێیانەم تەلەفونی بۆكردمو پێی وتم :كە قسەكەت هاتە دیو یەكێتی بەرگی دیكتاتۆریەتی پۆشی. ئێمە تێدەگەین كە هەڵومەرجی هەنگاونان بەرەو دیكتاتۆریەت چ���ۆن چۆنییە ،تا ئ���ەو هەلومەرجە دەگات رەنگ���ە زۆركەس بڕوا بەهەندێك دروش���مو وێن���ەی چەند حیزبێك بكەن كە وا خۆیان نیش���ان دەدەن سۆس���یال دیموكراتو دادپەروەرنو لەریزی كۆمەاڵن���ی خەڵك���دان ...ب���ەاڵم ك���ە هەلومەرجی داخزانو كەوتن لەو حیزبانە لەناو كۆمەاڵنی خەڵكدا نزیك دەبێتەوە ئیتر ئ���ەو حیزبانە لەرێگەی دزینی دەنگی خەڵ���كو پەالم���اری هێزی س���ەربازییەوە بەرگی دیتكاتۆریەت دەپۆش���نو ش���ەرم لەكوشتنو پەالماردانو دزینی سندوقەكانی دەنگدانیش ناكەوە. رێك ئەمە لە 5/12بەسەر یەكێتیدا هات ...سااڵنێك یەكێت���ی وەها روخس���اری خۆی نیش���ان دەدا كە لەپارتی جیاوازەو تەقەبولی كەوتنو دەنگی جیاواز دەكاتو الی ئ���ەو ئازادیو مافی خەڵك هەیە ،بەاڵم لەشەوی 5/12وە یەكێتی دوای پارتی بوو بەدووەم دیكتاتۆر لەم ناوچەی���ەدا ...دیكتاتۆریەكی قێزەون كە هیچ ساتێكی بۆ پرۆس���ەی سیاسیو ئاڵوگۆڕی دەسەاڵتو ئازادیەكان نەهێاڵیەوە ،بەم پەالماردانەی بۆ س���ەر گردی زەرگەتەو دزین���ی دەنگی هاواڵتیان تا س���ااڵنێكی تر ئیت���ر ناتوانرێت خەڵ���ك متمانە بەدەنگی خۆشی بكات ،رەنگە ئەوەی یەكێتی كردی جۆرێك لەهەڵەی كەس���انێكی نەزانو پارەپەرستی ناو ئ���ەو حیزبەبێت بەاڵم تەواوی یەكێتی خس���تە بەردەم رۆژگارێكی رەشو ستەمكارانەوەو بەرگێكی هەقیقی دیكتاتۆریانەی پۆش���ی ...ئەگەر رۆژگارێك لەهەولێرو دهۆكەوە لەژێر دەس���ەاڵتی ستەمكارانەی پارتیدا خەڵكانێكی ئەو شارانە ئومێدێكیان بەشاری س���لێمانیو یەكێت���ی هەبوووبێ���ت ئ���ەوا ئیتر ئەو ئومێدەش نەماو خەڵكی س���لێمانیش وەكو خەڵكی
ئەو ش���ارانە كەوتە ب���ەردەم پەالماری دەس���ەاڵتە دیكتاتۆریانەی یەكێتیەوە. ئەمە بۆچی رویدا كە دزی لەدەنگی خەڵك بكرێتو بەهەموو جۆرە چەكێك پەالماری بارەگای سەرەكی گ���ۆڕان بدرێت؟ هی���چ گومانێك نییە ك���ە یەكێتی دەیزانی لەناو كۆمەاڵنی خەڵكدا زۆر خراپ كەوتووەو تەنانەت ناتوانێت لەناو شارێكی وەكو سلێمانیدا دوو هەزار ك���ەس كۆبكاتەوە ،لەمەدا یان دەبوو یەكێتی ئیتر خۆی رادەس���تی كەوتنو ئیرادەی خەڵك بكات یان دەبوو وەكو پارت���ی كە چۆن لەهەولێرو دهۆك دا بۆت���ە هێزیكی س���تەمكار ،ئەمی���ش لەدەڤەری س���لێمانیدا تەزویرو ئینقالب بكات بەس���ەر دەنگی نەداران���ی خەڵك���داو هەمان بەرگی س���تەمكارانەی پارتی بپۆش���ێت كە بەداخەوە ئ���ەم بەرگەی كردە بەری خۆیو بەزەب���ری هێز توانی دەنگەكانی خۆی زیادبكات ،كە ئەمەش دەكاتە ناشیرین ترین سااڵنی مێژوی یەكێتی... ئیت���ر ل���ەرۆژی 5/12وە كۆمەاڵن���ی خەڵك لەم هەرێمەدا كەوتوونەتە بەردەم دەسەاڵتی دوو هێزی دیكتاتۆرەوە ،هێزیكیان كە پارتیە لەدهۆكو هەولێر، هێزەكەی تریش كە یەكێتییە لەس���لێمانی ...ئا بەم ج���ۆرە ئیتر دوو دەس���ەاڵتی دیكتاتۆر دەس���تیان بەس���ەر ئیرادەو مافی خەڵكدا گ���رت لەپێناو دزیو تااڵنی قوتی خەڵكدا ،لەم هەلومەرجەدا ئیتر دەنگی خەڵكو كاری پەرلەمانیو دیموكراسی كرایە قوربانی دەسەاڵتە چەتەگەرەكانی ئەم دوو هێزەو تاسااڵنێكی تر دەبێت ئەم دوو دیكتاتۆرە هەر خۆیان بۆ خۆیان هەڵبژاردن بكەنو لەپەرلەمانداو حكومەت دا بەرنامە بۆ دزیو تااڵنیو ستەمكاری دابڕێژن ...خەڵك ئیتر لەس���ایەی ئەم نەفرەتیانەدا نە بڕوای بەدەنگ ماوە نەك دەیش���توانێت بەدەنگ���دان داوای مافی خۆی بكات ،ئێستا ئیتر خەڵك وەكو رۆژگاری سەردەمی س���ەدام حس���ین كەوتۆتە ب���ەردەم نائومێد بوونو نازانێت بەكام رێگا دوای بەتااڵن بردنی دەنگەكانی داوای ماف���ی خۆی بكات ...پێ دەچێت ئیتر خەڵك بیر لەگۆڕینی رێگای دەنگ دان بكاتەوەو بەش���وێن رێ���گای تردا ب���ۆ هێنانەدی خواس���تەكانی بگەڕێت چونكە ئیتر س���ندوقەكانی دەنگ���دان هەر چۆنێك بێت دەس���ەاڵتە دیكتاتۆریانەك���ەی پارتیو یەكێتی بۆخۆیان���ی بەتااڵن دەبن ...لەو بڕوایەش���دانیم كە ئیتر بەدەنگدان هێزەكانی دەرەوەی ئەم دەس���ەاڵتە بتوانن گۆڕانی كاری بكەن ،دەبێت ئەم هێزانە ئیتر بۆ چەند س���اڵێك گۆڕەپانەكە بۆ دەسەاڵتی خەڵك بەجێبهێڵ���نو لێبگەڕێن خەڵ���ك خۆیان لەدەرەوەی دەنگدان داوای حەقی خۆیان بكەنو وەری بگرنەوە، چونك���ە ئیتر خەڵك بۆخۆی���ان لەرۆژانی داهاتوودا
لەدەرەوەی سندوقەكانی دەنگدان بەرێگای تر داوای مافەكانی خۆیان دەكەنو هەلومەرجەكە لەگەڵ ئەم دوو دەس���ەاڵتە دیكتاتۆرەدا بەالیەك���دا دەخەن... رونە ك���ە ئیتر لەنێوان دەن���گ دزو نەوت دزەكانی دەسەاڵتو هەزاران بێكارو نەدارو هەژاراندا جەنگێكی كوشندە دێتە ئاراوە لەشارو گوندو شارۆچكەكاندا، خەڵ���ك كە ت���ا رۆژی 5/12ئومێدیان بەدەنگ دان هەبووبێتو خواس���تبێتیان بەدەن���گ داوای كۆتایی هێنان بەبێكاریو هەژاریو نەداری بكەن كە ئەم دوو دەس���ەاڵتە دیكتاتۆرە ئەم رێگایەیان داخست ئیتر ئەم خەڵكە دەبێت لەكوێی تردا بەش���وێن داواكانی خۆی���دا بچێت؟ هیچ گوم���ان هەڵناگرێت دەزانم زۆر بەزووی ئەم دەنگ دزو دیكتاتۆرانە بەرگەی دەنگی ن���اڕازی هەزاران بێكارو برس���ی ناگرنو پەش���یمان دەبنەوە ل���ەوەی كردوویان���ە دژ بەدەنگی خەڵكو خواس���تەكانیان ...تا ئەو رۆژ با پێكەوە چاوەڕوان بكەین ...تا ئەو رۆژانەی خەڵك لەم دوو دەسەاڵتە دیكتاتۆرە دێنە دەنگ.
بەمەكتەب سیاسیەكی یەكێتیم وت: دڵنیابەزۆرنابات یەكێتی دەبێتە حیزبێكی دیكتاتۆر ،چونكە سەركردەكانی بەرگەی چونە ناو خەڵكیان نەماوەو ناتوانن واز لەپۆستو پارەبهێننو دەیانەوێـت بەهەچ جۆرێك بێت لەپۆستەكانیاندا بمێننەوە
ڕۆشەنگەریەوە لەگەڵ کاتدا گۆڕاوە بۆ نشینگەیەکی بێ س���یماو ڕوخس���اری کەڵتوری ،بوەتە مەیدانی ملمالنێی گروپو تاقم���ی بەرژەوەندیخوازی خۆرەی بێ مۆڕالو بەهای کەڵتوری .س���یمای دەرەکی شار لەگۆڕاندای���ە بەرەو بوونە کامپێکی گەورەی هەزاران خەڵک���ی نامۆو گ���ەڕۆک ،ئەم ش���ارە خزێنراوەتە پڕۆس���ەی بوون بەکانتۆنێکی ناداینامیکو ناچاالکی ئاب���وریو کۆمەاڵیەت���یو ڕەگ پچ���راو لەکەڵتوری ڕۆشنگەری ڕابردووی خۆی. بەرژەوەن���دی پارت���ە دەس���ەاڵتدارو هێ���زە ناوچەیی���ەکان ،لەوەدایە کە س���لێمانی هەمیش���ە لەکێشەی سیاس���یو ئابوری کەمەرش���کێندا بێت، ئەویش بۆ پەرشو باڵوکردنەوەی توانا ڕۆش���نبیریو کەڵتوریو فەرهەنگی شارەکە ،نەک ئەوەندە بەڵکو کردن���ی بەچەقی ملمالنێ���ی هەم���وو بەرژەوەندیە جیاوازەکان .ئەو پارتە دەسەاڵتدارانەی کە هییجیان مۆرکی شوناس���ی س���لێمانیان پێوە نیەو بەم شارە نام���ۆن ،خۆی���ان کردوەتە خاوەنی ڕاس���تەقینەی، بەمەش زۆرترین شوێنو مۆڵگەی ستراتیژی ئابوری شاریان وەک س���ەربازگەو وەک پڕۆژەی بازرگانیو سەرمایەداری تاک کەس���یو چەند بنەماڵەو گروپو تاقم���ی جیاوازو زۆر جاری���ش دژە بەرژەوەند خواز بەیەکتری دامەزراندوە ،مەترس���یدارترین ئەجیندای جینۆس���ایدکردنی کەڵتوری ڕاس���تەقینەی ش���اری س���لێمانی خۆی ئەبینێتەوە لەپرۆس���ەی کەڵتوری ساختەو ڕۆش���نگەری درۆو چاالکی هونەرو ئەدەبی فەیکدایە .هێزە بەرژەوەندی خوازەکان بۆ دەرخستنی کیانی خۆیان بەمۆرکی مۆدێرنیزمو دۆستی کەڵتوری ش���ار لەم چەند ساڵەدا چەندین سەنتەری ئەدەبیو کەڵت���وری ڕاگەیاندنی س���اختەو چەندی���ن بنکەی جەماوەریو کۆمەاڵیەتی کۆپیو چەندین باڵوکراوەو دامو دەزگای فەیکو درۆیان بەناوی گەشەس���ەندنی کەڵتوری س���لێمانیو ئازادی تاکو لیبرالیزمو مافی منداڵو ژنانو کەمەنەتەوەییەکان دروست کردوە. ملماڵنێ سیاسیەکانی کوردستان گەر لەشارەکانی تریش���ەوە کڵپ���ە هەڵس���ێنێ ،ئ���ەوا لەس���لێمانی ئەگەش���ێنرێتەوەو ئەکرێتە کورەی ئاگری س���وتانی تواناکانی شاری س���لێمانی ،هەربۆیەکیشە زۆرترین قوربانیو زۆرترین زەرەرمەن���دی ئابوریو کەمترین سەکتەری خزمەتگوزاری بەر س���لێمانی ئەکەوێت. کردنی ئەم شارە بەش���اری کێشمە کێشو مەیدانی جەنگی ش���اراوەی گروپە بەرژەوەن���د جیاوازەکانو
15
تەنانەت هێ���زە ناوچەییەکان زەنگی مەترس���یدارە لەوەی لەئایندەدا مەرگەساتی ترسناکی لێبکەوێتەوە ب���ۆ خەڵکەکەی گەر گروپی پێش���ەنگی ڕۆش���نبیر بەجدی نەکەوێتە هەڵوێست وەرگرتنو بییر کردنەوە لەدۆزین���ەوەی ئەڵتەرناتیڤو دەرهێنانی س���لێمانی لەنێ���و چەنگی گروپو تاقمو پارتە بەرژەوەندیخوازە دژبەیەکو نامۆ بەکەڵتوری ڕەسەنی شارەکە. کەواتە س���لێمانی وەک ش���ار ئێس���تا لەبەردەم کێشمەکێش���ی هێزە جی���اوازەکانو گ���روپو تاقمە بەرژەوەند جیاوازەکانە ،سیاس���ی بن یان سەربازی یان س���ەرمایەدار ،ئەم چەندس���اڵی ڕاب���ردوو هێزو تاقمو گروپە سیاسی بەرژەوەندخواز توانیان سیماو کەڵتوری سلێمانی بگۆڕنو جومگە ئیداریو ئابوریو سیاسیەکانی کۆنترۆڵ بکەن .گرفتەکە تەنها نەمانی س���یمای کەڵت���وریو زمانەوان���یو کای���ەی ماریفی ش���ار نیە ،ئەوەن���دەی گرفتی تێکش���کانو دوبارە دروس���ت کردنەوەی شارێکە سستو ناچاالکو کۆت ک���راوو نایاخیو کۆیلەو بێ ئی���رادە ،ئەوەی ڕژێمە دەرەکیەکان نەیانتوانی لەهەڵکەندنی شوناسی شار، ئەوا ئێستا گروپە بەرژەوەندخوازە دەسەاڵتدارەکان لەپڕۆس���ەیەکی سیس���تیماتیکا ،گ���ەر ڕێ���ی پ���ێ نەگیرێ بەشۆڕش���ێکی کەڵتوری ماریفیو ڕێنیسانی هۆشیارگەری ،ئەوا پڕۆسەی تێکشکانو لەناوچوونی کەڵتوری ڕۆشەنگەری س���لێمانی بەردەوام ئەبێ تا ڕادەی خۆرئاوابوونیی یەکجارەکی.
بەرژەوەندی پارتە دەسەاڵتدارو هێزە ناوچەییەکان ،لەوەدایە کە سلێمانی هەمیشە لەکێشەی سیاسیو ئابوری کەمەرشکێندا بێت
موقتهدا سهدر لهنێوان پێكهێنان ی حكومهتو ئۆپۆزیسیۆنبووندا حهسهن ههندرێنی لهدوای پرۆسهی رزگاركردنی عێراق له2003و بهدیاریكراویش لهدوای دیاریكردنی پۆل بریمهر وهك حاكمی عهسكهریو سوپای ئهمریكا وهك س���وپایهكی داگیركهر لهالیهن چینو توێژهكانی ناوهڕاس���تو باشووری عێراق پێناسهكرا ،ناوێك كهوته سهر زمانی عێراقییهكان ئهویش موقتهدا سهدربوو ،بهتایبهت كه ههڵگهڕانهوهیهكی توند ههڵگهڕای���هوه لهئهمریكیی���هكانو بهداگیركهری ناوهێن���انو هێزی س���هربازی ل���هدژ پێكهێنان بهناوهكان���ی س���وپای مههدیو لی���وای (یوم الموعود)و لهم دواییانهش (س���رایا الس�ل�ام)و كهوته دژاریهتیكردنی���ی ئهمریكییهكان .تا كار گهیش���ته ئهوهی س���هرۆكی ئهوس���ای والیهته یهكگرتووهكانی ئهمریكا(جۆرج بۆش) ،موقتهدا بهدوژمنی ئهمریكا لهقهڵهم بدات ،ئهمهش دوای ئ���هوه هات ك���ه لهناو جهرگهی ش���اری بهغدا، دهیان سهربازی ئهمریكی كوژرانو برینداربوون، دوای راگهیاندن���ی دژایهتیی س���هدر بۆ حاكمی عهسكهری پۆل بریمهرو داگیركاری ئهمریكا. موقتهدا س���هدر لهم توندڕهوییهی خۆی ههر بهردهوامبوو ،ن���هوهك بهرامبهر ئهمریكییهكان، بهڵك���و پهلی ب���ۆ واڵتێكی وهك س���عودییهش هاویش���ت ،دوای ئ���هوهی بهدهس���تتێوهردهری زانی لهبارودۆخی یهمهن ،ئهو ئهیهویس���ت وای نیشانبدات ،كه لهههر شوێنێك شیعهیهك ههیهو دهچهسهوێنرێتهوه ،هانای بۆ بهرێ ،یان لهدژی ئهوانه بێته دهنگ كه بهرامبهر ش���یعه دهكهونه جهنگ. ههڵوێس���ته توندهكانی رێكدههاتهوه لهگهڵ ب���اری نائارام���ی دهروونی خهڵك���ی عێراق ،كه دهی���ان س���اڵه لهناو ك���ورهی ئاگ���ری جهنگ دهتلێنهوه ،بهاڵم ئهوهی ئهو جیاوازتر نیش���انی ئ���هدا ،ئهوهبوو الیهن���ی ئهوان���هی دهگرت كه كهس���انێك بوون لهكۆمهڵگا فهرامۆش���دهكرانو كهمترین حسابیان بۆدهكراو الیهنگری دهسهاڵت نهب���وون ،ههمووم���ان گردبوونهوهكانی س���هر ناوچهی س���هوزمان لهبیرهو چۆن توانی بچێته ناوییهوه ،كه ئهم ههنگاوه بۆ دهس���هاڵتدارانی بهغدا ئهوپهڕی س���ووكایهتییپێكردن بوو ،بۆیه لهوێ ڕۆژێ���وه كێرڤی دهنگ���هكانو هاوارهكان لهپش���ت گوتارهكانی موقتهدا س���هدر بڵندترو دلێرتربوون.
ئهوهی سهدری زیاتر جیاكردهوه لهسهركرده ش���یعییه تهقلیدییهكانی دی ئ���هو ههنگاوانهی ئهم دواییهی بوون لهكۆتایهكانی س���اڵی 2017 بۆ ههریهك لهقهتهرو س���عودییهو ئاشتبوونهوه لهگهڵیان .ك���ه ئهمه جورئهتێكی زۆر گهورهبوو كهس���ێك لهمهرجهعیهتێك���ی ش���یعهوه دوای داوهتنامهی نهیارانی ئێ���ران بكهوێ .ئهتوانین بڵێی���ن ،ل���هو رۆژهوه نهخش���هیهكی ن���وێ بۆ گۆڕانكاریێكی گهوره لهعێراق كێش���را ،كه هیچ بهدوور نازان���رێ ئهمریكا دیزاینهرهكهی بووبێ، ب���هاڵم خۆ ئهگ���هر ههریهك لهئێ���رانو ئهمریكا گهڕی پێشوو لهسهر عهبادی هاوڕابوون ،تۆبڵێی ئهمجارهش ئهو ههله بدهنه سهدرو بهربژێرێكی ئهو واتا (عهلی دووای) بچێته س���هر كورس���ی س���هرۆك وهزیران؟ ئهم پرس���ه كاری لهس���هر دهكرێو س���هدریش دهزانێ هی���چ پێكهاتهیهك لهعێراق نهگهیشتۆته رێژهیهك كه زۆر شانازیی بهدهنگ���ه زۆرهكانییهوهب���كات ی���ان بتوان���ێ بێمنهتان���ه حكومهت پێكبێنێ ،بۆیه س���یناریۆ گهلێ���ك دهخرێنهڕوو ،گومانی تێدانییه ههریهك لهئهمری���كاو ئێران ههوڵی جدی خۆیان دهدهن، وهك لهپێشووتردا داویانه. ئهگهر س���هیری ئهم چوارس���اڵهی رابردووی حوكمی عهبادی بكهین ،ئهو س���هركهوتووبووه لهڕاگرتنی بااڵنسی ئێرانی ئهمریكیو توانیی ههر دوو ال لهیهكالكردنهوهی كێش���هی داعش بێنێته س���هریهك س���فرهو بهقازانجی خ���ۆی بهنمرهی یهك���همو گهالن���ی عێ���راق بهكاریانبێنێ .ئهم هاوكێشه قورسه زۆر زهحمهته بهكهسێكی وهك سهدر ،كه باكگراوندێكی پڕ لهتوندوتیژی ههیه بهرامبهر ئهمریكییهكان تاسهر بتوانێ لهگهڵیان بسازێ ،بۆیه باشترین بژارده ،ههر ئهو سیناریۆ كۆنهیه ،كه كۆمهڵگای دهولی لهگهڵی راهاتوونهو ئێرانیش گرفتێك���ی ئهوتۆی لهگهڵییدانیه .بۆیه بهدووری نابینم سهدر رێ بهوانهدهدات بهتایبهت عهبادی ك���ه لهواجیههدابێ ،بهاڵم بەمهرجهكانی ئهو ،وات���ا حكومهتی ئاییندهی عێراق لهمۆركی ت���هواو تائیف���ی دووربخرێت���هوهو مهرجهكانی س���هدریش بهباش���ی تێیدا جێبگ���رن ،ئهگینا ئاس���انترین رێگا بۆ س���هدر ئۆپۆزیسیۆنبوونه، ب���هاڵم ئۆپۆزیس���یۆنبوونی ئهمج���ارهی زۆر جیاوازتردهبێ لهجارهكانی پێش���وو ،بهتایبهت كه ئهو لهئهوجی هێزهوه دهبێته ئۆپۆزیسیۆنو جوالندنی ش���هقامیش بۆ ئهو ئاسانترین كارێكه كه بیهوێ دهستی بۆببات.
16
) )626سێشهممه 2018/5/22
لەپەراوێزی هەڵبژاردنەکاندا :چەند قسەی بەرایی!! عەدنان کەریم لەگ���ەڵ تووندبوون���ەوەی کێش���ەی نێوان ئەمریکاو ئێراندا ،عێراق لەپرۆسەیەکی خێرادا ڕۆژ ب���ەڕۆژ ئەبێ���ت بە" هەرێم " ێکی س���ەر بەئێران .هەرێمی کوردستانیش لەڕیفراندۆم بەدواوە بووە بەهەرێمێکی الوازی ئەو" هەرێم "ە. لە ٢٠٠٣بەدواوە هیچکات پێگەی هەرێمی کوردس���تان لەن���او عێراقی فیدرال���دا هێندە الوازو ک���ەم دەس���ەاڵتو بێ���زراوو کەم ڕۆڵ نەبووە .هیچ کاتیش ژیانی سیاسی لەهەرێمدا هێندە پووچو بێ ئاس���ۆو پەتەوازە نەبووە. لەوالش���ەوە هیچ���کات ناڕەزایەتی���ی خەڵک لەدەسەاڵت هێندە فراوان نەبووەو لەهەمان کاتیش���دا هیچوەختێ���ك متمان���ەی خەڵک بەهێزەکانی دەرەوەی دەسەاڵت بۆئاستی وا نزم دانەبەزیوە. سەرجەم ئاماژەکان ئەوەمان پێدەڵێن کە هەڵبژاردنی ئەمس���اڵ ب���ۆ پەرلەمانی عیراق کەوتە ژێرکاریگەری ڕاس���تەوخۆی کێش���ەی نێوان ئەمریکاو ئێرانەوە .ئەو کێش���ەیەش، بەپێی زۆربەی کارشوناس���انو ش���ارەزایان، ڕووی لەتووندبوون���ەوەو هەڵکش���ان ئەبێت نەک خاوبوونەوەو داکش���ان .بەواتایەکی تر هەڵبژاردنی ئەمساڵ لەعێراقدا بوو بەقوربانیی تەدارووکاتی جمهوریی ئیس�ل�امیی ئێران بۆ وەستانەوە بەڕووی ئەمریکا. ئێران باش ڕەوتی ڕووداوەکانو گریمانەکانو نیەت���ی ئەمریکای خوێندۆتەوە .عێراق خاڵی الوازی ئەمریکای���ە لەناوچەک���ەدا .ع���ەرەب ووتەنی (الخاصر ه الرخ����وه) ی ئەمریکا لەناوچەکەدا عێراقە چونکە هێش���تا ئەمریکا نەیتوانی���وە سەروس���امان ب���دات بەهێزێکو ئەلتەرناتیڤێک���ی پ���رۆ ئەمریکیی جێمتمانەو لەخەمڕەخساو کە بەبێ سەرئێشەو سەربەخۆ لەئێران بتوانێت پەیڕەوی لەسیاس���ەتەکانی ئەمری���کا بکات بۆ ئەم قۆناغە .جگە لەوەش ساختارو پێکهاتەی عێراق ،وەکوو وواڵتێكو دەوڵەتێك ،بەهەموو دامو دەزگا نۆرماڵەکانی پێویس���ت بۆ دەوڵەتێك ،هێش���تا لەقۆناغی گ���ڕوگاڵو س���اواییدایە .لەوالش���ەوە ڕەوتی ئاینیو مەزهەبگەراییو ناوچەگەراییو وەالئی تەسکی تائیفی ،بەتایبەتی لەناو شیعەکاندا، چ لەئاستی گشتیی خەڵكو چ لەئاستی هێزە سیاسیەکاندا لەبەرزترین ئاستیدایە. ڕاس���تە ک���ە هەن���دێ الیەن���ی وەک���وو هاوپەیمانیی (النصر) بەسەرۆکایەتیی حیدر
العب���ادی ،یا ڕەوتی (الس���ائرون) ی مقتدی الصدر خوازیاری جۆرێك لەسەربەخۆبوونن لەبەرانب���ەر تەماع���ی هەژموونگەرایی ئێران لەعێراقدا ،بەاڵم یەک���ەم :ئەوانو بەتایبەتی ڕەوت���ی س���ەدریەکان بەهەم���ان ئەندازەش خوازی���اری س���ەربەخۆبوونن لەبەرانب���ەر ویس���تی هەژموونخوازی���ی ئەمریکا لەعێراق وناوچەک���ەدا.و دووەم :ئ���ەم هەڵوێس���تەی ئێس���تایان ب���ۆ خۆدوورگرتن لەئێ���ران زۆر پایەدار نیەو لەگەڵ تووندبوونەوەی کێشەی ئێرانو ئەمریکاو بەتایبەتی لەس���ەرووبەندی ه���ەر پێکدادانێک���دا ،ئەکەونە ژێر فش���اری ڕەوتی گش���تیی جەماوەری شیعەو هێزە پرۆ – ئێرانیەکان���ی تری ناو ش���یعەکان وەکوو حەشدی ش���ەعبیو بدرو مەجلیسی ئەعالی ئیسالمیو حیکمەو فەزیلەو ..تاد. بەلەبەرچاوگرتنی فاکتەری بوونو مانەوەی ئ���ەو پایگا بەهێزە تائیف���یو مەزهەبیەی ناو ش���یعەکان ،لەگەڵ گەرمبوونەوەی حەماوەی کێش���ەی نێوان ئەمریکاو ئێراندا ،ڕەوتی پرۆ – ئێرانی ئەتوانێ���ت گۆڕەپانی جەماوەریو سیاس���یو حیزبیی ش���یعی لەگ���ەڵ خۆیدا ڕابماڵ���یو پاوانی بکات وبیکات بەپاش���کۆی ئێران ،بەتایبەتی بەپشتیوانیی هەمەالیەنەی ئێرانو چوونەس���ەری ئاستی دەستێوەردانی لەعیراقدا. گش���ت ئەوانە بژاردەکانی بەردەم ئەمریکا بۆ بەکارهێنانی فایلی عیراق لەسەرووبەندی تووندبوونەوەی کێش���ەکانی لەگ���ەڵ ئێراندا کەمو الواز ئەکەنەوە. هەرچ���ی گۆڕەپان���ی سیاس���یی هەرێمی کوردس���تانە ،ئ���ەوە ڕۆش���نە ک���ە ئەب���ێ بەئەڵقەیەک���ی الوازتری ڕەنگدان���ەوەی ئەو کێش���ە گ���ەورە ناوچەییە .ه���ەردوو زلهێزی کوردس���تانی ،پارتی دیموکراتی کوردستانو یەکێتیی نیش���تیمانیی کوردس���تان خاوەنی پیگەیەکی سیاسی ،جەماوەریو عەسکەریی الوازو ک���ەم بایەخن لەچ���او هێزە ناوچەییو عێراقیەکان���دا .ئەوان بێ���زراوی ناو خەڵكو بێبەش لەش���ەرعیەتی سیاس���ین .کێبڕکێو پاش���قوول لەنێ���وان خۆیان���داو س���یباق بۆ جێگرت���ن لەهاوکێش���ەی پڕکێشمەکێش���ی ئەمریکی ــ ئێرانی���دا ،هەردووکیانی هێندەی تر داتەپاندووە .هیچیان خاوەنی روئیەیەکی س���تراتیجیو ڕۆشن نین س���ەبارەت بەڕەوتی ئاڵوگ���وڕە قووڵەکان���ی ناوچەک���ە .لەالیەن عێراق ،ئەمریکا ،تورکیاو ئێرانەوە هەم کلك وگوێی���ان ک���راوەو پەڕوباڵیان ش���کاندوونو هەم جگە لەپێس���پاردنی ڕۆڵی پێش لەشکرو
سەرجەم ئاماژەکان ئەوەمان پێدەڵێن کە هەڵبژاردنی ئەمساڵ بۆ پەرلەمانی عیراق کەوتە ژێرکاریگەری ڕاستەوخۆی کێشەی نێوان ئەمریکاو ئێرانەوە هەواڵگر ڕۆڵێکی تریان پ���ێ ڕەوا نابینرێت. ب���ەاڵم هیچی���ەك لەوانە بەومانای���ە نیە کە هەرێمی کوردس���تان ی���ا بەش���ەکانی تری کوردس���تان ب���ەدوور ئەبن لەپریش���کی ئەو کێشمەکێشە گەورەیە یا ئەو هێزانەی ناومان بردن پێویس���تیان بەڕۆڵ���ی پارتیو یەکێتی نابێ���ت .کورتەی قس���ەکە لەس���ەر ئەوەیە ئ���ەو دوو الیەنە ئەبن بەپاش���کۆیەکی الوازو زەلی���ل لەدامێنی هێ���زە گەورەکانی دەرگیر لەناوچەکەو عیراقدا. ڕەوتی ئامادەسازیەکانی ئێران بۆ پێشوازی لەم پێش���هاتانە دەمێکە دەستی پێکردووەو قۆناغ���ی زۆری بڕیوە .ئەبێ چوونەس���ەری ئاس���تی دەستێوەردانی س���ەربازیو ئەمنیو سیاسیی ئێران لەس���ووریاو یەمەنو لوبنانو فەلەس���تین لەچوارچێ���وەی خوێندن���ەوەی ستراتیجیی وردی ئەو وواڵتە وەکوو بەشێك لەئامادەکاریی ب���ۆ ڕۆژانی ئایندە وبۆ ڕەوتی ملمالنێکان بخوێنرێتەوە. هەرچ���ی گۆڕەپانی عیراقیە ئ���ەوە ئێران لەس���ەرووبەندی ڕیفراندۆمەک���ەی پ���اری مەس���عوود بارزانیەوە ،تی���نو تاوێکی نویی داوە بەدەس���تێوەردانی خ���ۆی .ئێ���ران الی مەعلووم بوو کە بۆچی بارزانیی پەنا ئەباتە ب���ەر ڕیفراندۆم .ئ���ەوان باش ئەی���ان زانی کەمەسەلەی سەربەخۆییو دەوڵەتی کوردی ناونیش���انێکی درۆیینەن بۆ مەبەستێکی تر
کە بەس���ەڵتەنەت کردنی هەرێمو تاپۆکردنی دەس���ەاڵتی هەرێم بوو ب���ۆ خێزانی بارزانی. دیارە تا ئێرەش بۆ ئێران کێش���ەیەکی ئەوتۆ نیە بەاڵم وابەستەیی بارزانیو حیزبەکەی بۆ تورکیاو پشی پش���یی هەمەڕۆژەی ئیسرائیل بۆ پارتی ومەرام���ی زیادەڕۆیی بارزانی هەر هەمووی���ان ٢ئاکامی ئەب���وو کە هیچیان بۆ ئێران قابیلی قەبووڵکردن نەبوون. یەکەم :دەوڵەت���ی ناوەندیی بەغدا الوازتر ئەهاتەدەرو ش���ەهیەی سووننەکانیش���ی بۆ جیای���ی یا داواکاریی بەش���ی زیاتر لەکێکی دەسەاڵتو ئەرز زیاد ئەکرد. دووەمیش :یەکێتیی نیشتیمانی کە ئەسپی گ���رەوەی ئێرانە لەزۆر یاریی کوردس���تانیو عیراقی���دا زۆر الوازو ک���ەم کاریگ���ەرو پارچەپارچەت���رو بیئابڕووت���ر ئەهات���ە دەر لەکۆتایی گەمەکانداکە ئەوەش لەبەرژەوەندی ئێران نەبوو. هەڵبژاردنەکان���ی ٢٠١٨ / ٥ /١٢ب���ۆ پەرلەمان���ی عێراق���داو هەم���وو دەرەنجامو لێکک���ەوت وداهاتووەک���ەی ئەب���ێ ل���ەم چوارچێوەیەدا بخوێنرێتەوەو هەڵسەنگاندنی بۆ بکرێت. ج���ێ پەنجەی ئێ���ران بەووردو درش���تی ئ���ەم هەڵبژاردنەوە دیارە .ئ���ەوەی کرا نەك هەڵبژاردن بەڵک���وو دابەش���کردنێکی هێزە لەنێوان الیەنە سیاسیەکانی بەشدار لەپرۆسەی سیاس���یی عێراقدا .ژمارەی دەنگدەرو نوێنەر لەپەرلەماندا لەڕێی دەنگی دەنگدەرەوە نەبوو بەڵکوو پێوەر بۆ دیاریکردنی دەرەنجامەکان دوورو نزیکیی هەر الیەنەیە لەنەخش���ەڕیگای ئێران بۆ بەپیرەوەچوون���ی داهاتوویەکی پڕ کێش���ەو بەزم لەگەڵ ئەمری���کادا کە عێراق ئەبێت بەیەکێك لەناوەندە گەرمەکانی. دانەوەی پاداش بەیەکێت���یو ڕزگارکردنی لەڕسواییەکانی ١٦ئۆکتۆبەری ٢٠١٧وهەموو س���کانداڵەکانی ت���ری لەڕێگەی بەخش���ینی دەس���ەاڵتێکی وەهم���ی پێ���ی لەکەرکووك بێئ���ەوەی هی���چ لەناوەڕۆکی ئەو ڕاس���تیانە بگۆڕێ���ت کە ئێس���تا لەکەرکووکدا لەس���ەر ئەرزی واقیع هەیەو بزواندنی هەستی سادەی جەم���اوەری کوردیی ب���ەو دەنگانەی لەوێ پێیدراوە هەموویان پێشەکیو نرخی معاملەو س���ەودایەکی گەورەترن .ئێران لەوڕێگەیەوە ئەیەوێت بەچەند مەرام بگات. ی���ەك :پتەوت���ر یەکێت���ی گ���رێ بداتەوە بەسیاس���ەتەکانی خۆیو نەخش���ەڕیگای بۆ داهات���ووی عێ���راق .لەبەرانب���ەردا یەکێتی کارئاس���انی ب���کات ب���ۆ گرتنەدەس���تی
دەس���ەاڵت لەبەغدا لەالیەن هێزە پرۆئێرانیە سەرسەختەکانەوە. دووەم :ڕۆڵی هێزە س���وونیەکان لەعێراقدا الواز بکرێ���ن ت���ا نەب���ن بەپێگ���ە لەالی���ەن ئەمریکاوە .ل���ەم هەڵبژاردنەدا س���وونەکان کیسەیان هەڵدروو بوو بۆ کەرکووک بەتایبەتی بەپشتیوانی تورکیاو بەرەی تورکمانی بەاڵم ئێران لەم هەڵبژاردنەدا تەنانەت لەحەویجەش ک���ە ناوەندێکی س���وونی تەقلیدیە ڕس���وای ک���ردنو بۆ ئەو مەرامەش دەس���تی یەکێتیی پیسکرد. س���ێیەم :بااڵنس���ی هێزی نێ���وان پارتیو یەکێتی کە چەندین س���اڵە بەقازانجی پارتی السەنگ ببوو ،دەسکاری بکاتەوە. ب���ەاڵم هێجی���ەك لەوانە ب���ەو مانایە نیە کە پارتی لەنەقش���ەڕیگای داهاتووی ئێراندا پێگەی کەمتر لەیەکێتی بێت. پارت���ی جگە لەوەی باک���ی نیە لەجێگرتن ل���ەو نەقش���ەڕیگا ئێرانی���ەدا ،لەهەوڵێک���ی بەردەوامدایە بۆ ڕاکێشانی سۆزی ئێرانو یەك لەس���ەریەك پەیامو نێردە بەو ئاراس���تەیەدا ئەنێرێ���ت .جگە لەوەش پارتی باش ئەزانێت کە بڕیاردەری سەرەکی سەبارەت پێکهاتەی دەس���ەاڵتی دوای هەڵبژاردن لەعێراقدا ئێرانە بۆیە لەهەوڵێکی بێووچاندایە کە پاسەپۆرتی جێنش���ین بوون بەناوەی (ک���ورد) ەوە لەو دەس���ەاڵتەدا بەو بدرێت یا ئەو تیایدا ڕۆڵی کاریگەری هەبێت .ئەڵبەتە س���ەرانی پارتی باش ئەزانن کە ئ���ەوەش نرخی خۆی هەیەو ئامادەیی تەواویان هەیە بۆ بەخش���ینی ئەو نرخە. س���ەرجەم ئەوانەی پێش���وو تەحەدایەکی گەورە ئەخاتە بەردەم هێزە کوردستانیەکانی دەرەوەی بازنەی دەسەاڵت. ئاماژە گش���تیەکانی دووتویی هەڵوێستو بەیاناتو قس���ەکانی ئەو هێزان���ە ،گۆڕان بۆ نموونە ،ش���تێکمان نیش���ان نادەن کە ئەوان س���ەرجەم الیەنو کون کەلەبەری قۆناغەکەو خەسڵەتەکانیو تەداعیاتی ئەو کێشمەکێشە گەورەی���ەی ک���ە دەرگای پێگرتوون ،هەرس بکەنو بەو دیدە فراوانە پیویس���تەوە بڕواننە دیوی پش���تەوەی ڕووداوەکان .جێهێش���تنی هەموو هێلکەکان لەسەبەتە شەقو شڕەکەی دیموکراس���یو هەڵب���ژاردنو هەوڵ���دان ب���ۆ گێڕانەوەی مافی خورایان لەڕێگەی کۆمسیۆنی ب���ااڵی " س���ەربەخۆ " ی هەڵبژاردن���ەکانو UNو کونس���ولخانەکانی هەولێرەوە ،ناکرێ بەهەوڵێکی کارس���از چ���اوی لێبکرێتو نابێ چاوەڕوانیی زۆری لەسەر هەڵچنرێت.
مردنی نەوشیروانو سەرهەڵدانەوەی محەمەدی مەهدی نەوزاد جەمال سەرەتا ئەوەی ئەم دووناوەناسراوە کۆدەکاتەوەو ئەوەیە پاش����مەرگیان دەبنە فریادرەسێکی پی����رۆز .ئەمی����ان بەدیوەسیاس����ییەکەیو ئەویتریش بەدی����وە ئایینیەک����ەی .ئەوەی مایەی پرس����یارو دەستنیشانکردنە ئەوەیە: لەس����ەردەمی پێش����کەوتنو گۆڕانکاریی����ە خێراکان����ی تەکنۆلۆجی����ادا ،سیاس����ەتو حزبایەتیو بزاڤی کوردایەتی وەک تەریقەتێکی لێدێ����ت .ه����ەوادارانو ش����وێنکەوتوانی سەرکردەیەک دەبنە دەروێشێکی سیاسیانەو بەیعەتو پەیمانتازەکردنەوە لەسەر گڵکۆی س����ەرکردەکان .لەش����ارێکی مۆدێرنی وەک س����لێمانییدا ،گ����ردەکان بوونەتە مەزارگەی سیاسییەکان. ئەگەرچی ،رەگی دیاردەکە لەخێاڵیەتیو نەبوونی ناسنامەیەکی هاوبەشی نیشتمانی/ نەتەوەییدایە ،هاوکات نیشانەی پاشەوپاش گەڕان����ەوەی بی����ری سیاس����ی مۆدێرن����ە. پێدەچێت ،حزبو سەرکردەکان کەوتبنەبەر بەر کاریگەریو سیحری تایفی مەزهەبییەوە کەلەسەر ئاستی سیاسی ئێراق بااڵدەستە! ئ����ەوەی بەچاالک����ی سیاس����ەت وحزبایەتی دەناس����رێت ،بوونەوە بەفۆرمێکی ناحەزی بنەماڵەگ����ەری ،خێاڵیەت����ی ،تیرەگ����ەریو ناوچەگ����ەری .س����ەرئەنجام ح����زب وەک فۆرمێکی سیاس����ی مۆدێ����رن ،جێگەی بۆ بنەماڵەو ماڵباتو خێڵ چۆڵکرد. بەپاڵەوانکردن ئەگەرچی کەسمان پاڵەوانی فریادرەسی لێقەوماوم����ان نیی����ن ،بەاڵم زۆربەش����مان دەستمان لەسازکردنی پاڵەوانەکاندا هەیە: هەر بەپێناسەکردنو ستایشکردنو باسکردن تا باڵوکردن����ەوەی دەنگۆکانیان بەزارەکیو نوس����راو .چونک����ە ،ئێم����ە کۆمەڵگەیەکین ئەو کات����ە دەپەرژێنە س����ەرمرۆڤەکان ،کە ئاودیوی جیهانی زیندووان بوون .لەساتێکدا دەبنە مایەی رێزو دەربڕینی خۆشەویس����تی کەماڵئاوایی دەکەن .ئیتر لێرەوە شانازیان پێوەدەکەی����ن .بەاڵم ،ئەم هەس����تە چەندە ش����اعیرانەو جوانو نمایش����ی وەفادارییە، کۆمەڵێک رەهەندی س����ایکۆلۆجیو ئایینیو
کولتوری هەیە. بۆیە ،هەمیش����ە دەپرس����م ئاخ����ۆ ئێمە پێویس����تمان بە"پاڵەوانە" ،یا پاڵەوانەکان پێیوس����یتیان بەباسوخواس����ەکانی ئێمەیە لەبارەیانەوە؟ پاڵەوان مانای چییە؟ بەپیی فەرهەنگی ئۆکسفۆرد 'ئەو کەسەیە کە بەهۆی بوێریی یا دەستکەوتە ناوازەکانیەوە یا خەسڵەتە نایابەکانیەوە پیی سەرسامین'. هەڵب����ەت ،لەکاتی نەهامەت����یو لێقەومانو لێکت����رازانو داتەپینەکان����دا ،مرۆڤەکان یا چاویان لەئاسمانە یا بکەرێکی پاڵەوان-ئاسا کە پارس����ەنگی هێزبگەڕێنێتەوە .کەس����ێک لەپێناوهەموان����دا دۆخەک����ە بەالدابخ����اتو لەجێگ����ەی هەم����ووش بجەنگێ����ت! ئیدی، رەواندنەوەی تەمی نائومێدیو تاریکستانی دۆخەکەیە ک����ە وادەکات هەموو لەکانیاوی هەستونەس����تییەوە ،وێن����ەی پاڵەوانێ����ک ب����ۆ س����ەکردەیەک دابتاش����ێتو لەدڵی����دا بینەخشێنێت. نەوشیروان رێکەوتێکی سەیرە کەناوی "نەوشریوان" لەمێ����ژوودا ئاماژەی����ە بەش����ای ش����اهانی ئیمپراتۆریەت����ی ساس����انی ()٥٧٩-٥٠١ ک����ە بە'کیس����رای یەکەم'یا 'خوس����رەو'یش ناودەبرێت .کەسێکیشە کە بە"نەوشریوانی دادخواز" دەناس����رێتەوە لەبەر خەسڵەتێکی تایب����ەت :خاکیەت����یو چەس����پاندنی ئ����ەو بیرۆکەی����ەی کە نابێ����ت فەرمانڕەوای واڵت تەنه����ا لەخانەدانو ماقواڵن����ی کۆمەڵگەبن! جگەلەوەش����ی ک����ە بە"ش����ای چاکس����از" پێناس����ەدەکرێت .چونک����ە ،باجی البردنیو بەربەس����تێکی دیوارین����ی ل����ەدژی تیرەو خێڵەهێرش����بەرە کۆچەرییەکان����ی تورکو عەرەب دژ بەئیمپراتۆریەتەکەی دروستکرد! هەروەها ،ئەم کەسێتییە بەرجەستەکەری کەس����ێتی 'شافەیلەس����وفی ئەفالتونی'بوو. بەه����ۆی رێ����زو بایەخدان����ی بەفەلس����ەفەو فەیلەسوفانو کردنەوەی فێرگەی گوندیشاپور (ئەگەرچی کاک نەوشریوان لەدانیشتنێکی رووبەروودا ،کەمبایەخی فەلسەفەی درکاندو وتی فەلس����ەفە هێندە بابەتێکی گرنگ نییە ک����ە وەک بەش����ێکی س����ەربەخۆو تایبەت لەزانکۆدا بخوێنرێ!) .بەدەر لەپێداهەڵدانو س����تایش ،ئەم ناوە بۆ نەوشیروان مستەفاو رێکەوتێکە.
ئەفسانەسازی پسپپۆڕی ئەفسانەناسی 'جۆزیف کەمپێڵ' لەکتێبی 'هێزی ئەفسانە'دا ،ئەرکی دەروونی ئەفس���انە کە لەئەنجامی ئ���ەو ئاڵوگۆڕانەی لەقۆناخی لەدایکبوون ،رۆیشتن ،هەرزەکاری، الوێتیو پێگەیشتنو دایکوباوکایەتیو تامردن بەس���ەر مرۆڤدادێن ،رووندەکاتەوە .پێیوایە، ئەفس���انە نێوانبەرێک���ە لەنێ���وان ئ���ەوەی کەدەبێ���ت بیزانینو ئەوەش���ی کە هێش���تا نایزانین .واتە ،لەبەرئەوەی قۆناخی داهاتووی ژیانمان لەئێستاماندا هیچ کاریگەرنییە ،بۆیە بەمیتافۆر -سیمبولو ئاماژە پێناسەی واقیعی نوێو پێشهاتەتازەو ئاڵوگۆڕەکان دەکەینەوە. کەواتە ،ئەفس���انە ئەو رایەڵەیە کە لەنێوان زانراو نەزان���راو ،نادیاردای���ە .ئێمە دەزانین واقیع چۆنەو چییە ،بەاڵم لەوەدا بەرچاومان روون نیی���ە کە ئاخۆ چیدەبێتو چیش���مان بەس���ەردێت .بۆیە ،لەم کەلێنەوە ئەفس���انە س���ەرهەڵدەداتو لەرێگ���ەی بەرهەمهێنان���ی سیمبولو پاڵەوانەوە دێتەئاراوە. بەڕێکردنی تەرمی نەوش���یروان مس���تەفاو ئەسپەردەکنی بەخاکو کەفوکوڵی الواندنەوەو ئامادەی���ی خەلکی ئاس���ایی تێی���دا ،ئەگەر نیشانەی رێزوخۆشەویستیش بێت ،لەبنەڕەتدا دەرخەری بێهواییو رەشبینی مرۆڤەکانی ئەم دەڤەرەی���ە .ژێدەرێکی ئاش���کرای تینویەتی خەڵکەکەی���ە ب���ۆ ئاڵۆگۆڕکردن���ی دۆخەکە. چەن���دە گری���انو ه���اوارە بۆ نەوش���ریوان، ئەوەندەش ش���یوەنە ب���ۆ دۆخەنالەبارەکە! وەس���فکردنی بەهیوای هەژاران ،خاکی ،زانا، بیرمەند ،هت���د ...دەاللەت لەو خودە دەکات کەپێویس���تی بەزانینو تێگەیش���تنو رێگەی دەربازبوونە لەقەیرانەکانی. لەنەفرەتکردن���ی ئاماژەیەکتری���ش سەرکردەسیاسیەکانیتر ،تاڕادەی جنێودان، هوهاکێش���انو تفکردنەوە س���ەردەردێنێت. لەهەم���ووی گرنگت���ر لێکدان���ەوەی رەهەندە س���ایکۆلۆجیو کولتوریەکە کە لەپش���ت ئەو ئەفس���انەی مەرگی ئەو پی���اوەوە ئامادەیە. بەجۆرێ���ک الی خەڵکی ئاس���اییو تەنانەت هەندێک رۆش���نبیر ،مردنو ژیانی نەوشیروان بووە ( )Übermenschس���ەرومرۆڤەکەی "نیتش���ە" .لەکاتیکدا نەوش���یروان هەمیشە لەوێنەو گرتەکانداو دژی خۆجیاکردنەوەبووە لەخەڵکی ئاسایی! دی���ارە ،هەوڵێک هەیە ک���ە دەیەوێت ئەو
مرۆڤ���ە ب���کات بەپاڵەوانێکی فریادڕەس���ی گ���ەل .بۆی���ە ،ه���ەر لەئێس���تەوە دەنگۆی ئەوەی وەس���یەتنامەی هەیە یا نییە چەندان نوقاڵنەو فاڵ���ی بۆ بگرینەوە .جگەلەوەی کە بەدوورناگیرێت بەناوییە زۆر ش���ت بووترێتو بکرێت! ئاخر ،پیرۆزکردن هەر لەئایینەکاندا نیی���ە ،بەڵک���و کەس���ێتییە سیاس���یو کۆمەاڵیەتیو رۆش���نبیریەکانیش دەبرێنەوە کەش���کەاڵنی فەلەک .هەروەک لەداس���تانو ئەفس���انە دێرینەکانی رابوردوودا باسکراوە، جەنگی خوداو ئەهریمەن ،زۆرانبازی دەعباو دەعەجانەکان لەگ���ەڵ پاڵەوانەکاندا تۆماری س���ەیری بەجێهێش���تووە .ئەم���ڕۆش هەمان میکانیزم دەخرێتەس���ەر وێنەی س���ەرکردەو ن���اودارەکان .ب���ەو ش���ێوە ،نەوش���یروان پاڵەوانە س���ەرەکیەکەیە ،الی نەیارەکانیشی کاراکتەری دژەپاڵەوانو رۆحە ئەهریمەنەکەی هەڵگرتووە! شایەنی ووتنە کە پاڵەوان وەک مرۆڤیکی ن���اوزاەو هەڵکەوتوویەکی بێوێنەو دانس���قە، دەردێکی کوش���ندەی رێکخراوەسیاسیەکانی ئێمەیە .پەتایەک کە دەیەوێت سەرکردەکانی بکات���ە نەم���ر لەپۆس���تو بڕیارەکانیان���دا. س���ەرکردەکانی ئێمە چیتر کار بۆ مانەوەی خۆیان ناکەن ،چونکە ئەو ئامانجە بەدیهاتووە. بەڵکو ،شەڕ لەس���ەر داهاتووی نەوەکانییان دەکەن! ل���ەم رووەوە ،پرس���ی جێگرەوەی سەرکردەکان لەالی زۆربەی حزبەکانی ئێمە، تابویەکی (حەرامێکی) سیاسییە. هەمیش���ە بەئەنقەس���ت ئ���ەو بابەت���ە پەکدەخریت .بەبیانوی ئەوەی س���ەرکردەکە کەموێنەی���ەو کەس نییە بتوانێ(لەراس���تیدا نابێ���ت) جێی بگرێتەوە .ئەم���ە یەکێکە لەو ئەفسانەس���ازیانەی بزاڤ���ی سیاس���ی کورد سەدس���اڵێکە س���ەکردەکانی کار لەس���ەر س���ایکۆلۆجیەتی جەم���اوەرو ش���تنەوەی مێش���کیان دەکەن .هەمیشە خۆیان بەباوکو تاکەپەن���او چاوس���اخ دادەنێ���ن ،وەکئەوەی بێئەوان بەلەمەکە سەرلەبەر نوقم بێت! راستە ،هەموو مرۆڤێکی خاوەن کاراکتەری جیا ،تاکو دانسقەیە لەخۆیداو کەس ناتوانێت ببێتەوە بەئەو .بەاڵم ،لێرەدا قسەکە لەسەر پڕکردنەوەی ئەرکو پۆستەکەیە نەک خودی کەس���ەکە .لەبەرئەوەی حزبی کوردی هێشتا نەبۆت���ە دامەزراوە ،هەموو ئ���ەرکو روڵێکی رێکخراوەی���ی بەکەس���یی ک���ردووە .لەگەڵ
مردنی بەرپرس���ە بڕیاردەرەکانیدا ،کورسیو پێگەکانیشیان دەمرێندرێت! کاتێک کە هاواڵت���ی بێدەرەتان بوو ،ئیتر هەم���وو س���یفەتو خواس���تە ناخەکییەکانی بەس���ەرکردەکانییەوە دەلکێنێ���ت .خ���ۆی بەبێدەسەاڵت ،کەمزان ،کەمئەزموون ،بێهیواو بێک���ەس دادەنێ���ت .لەبەرامب���ەردا هەموو س���یفەتەگرنگەکانی وەک مانەوە ،خۆش���یو درێژەدان بەژیانو وەاڵمدانەوەی پرسیارەکانی، دەخاتەس���ەر وێنەی س���ەرکردەو پێغەمبەرو پیاوچ���اک روناکبی���رو بیرمەندەکانیی���ەوە. لەکاتێک���دا مەرج نییە ئەو س���یفەتانە تێکڕا ل���ەو کەس���ێتیانەدابن .ب���ەاڵم ،لەبەرئەوەی بەدیاریرک���راوی لەخۆیدانیی���ە ،ئیتر دەبێت کەسێک هەبێت ئەوانەی تێداببینرێتەوە! هەر کاتێک شەڕۆش���ۆڕو قەیرانی ئابوریو گرفت���ی دارای���ی هاتەئ���اراوە ،پڕوپاگەندە باشترین راوکەری مێش���کەکانە .چونکە لەو س���اتانەدا ،بیروهەس���ت بۆ وەرگرتنی باش ئامادەی���ە .ل���ەو دەمەی ناس���ۆرو نائومێدی باڵئەکێشێت بەس���ەر خەیاڵو هەستدا ،ئیتر مرۆڤ ناچارانە چاوەڕێی وەاڵمی فریادڕەسە. بۆیە ،کەسە دیارەکان لەسەر خواستی ناخی خۆییو پێویس���تییەکانی بەباشبێت یا خراپ وێنادەکاتەوە. ئی���دی ،تاچەن���دە نائومییدی���ی زاڵبێت، ئەوەن���دەش جاوەڕوانی پاڵ���ەوان دەکرێت. هەڵبەت ،لەو جێگەی���ەی ئایینو بیروباوەری سادەو نائەقاڵنی زاڵ بێت ،مرۆڤکانی زۆرترین ئامادەی���ی وەرگرت���نو بیرۆک���ەی پاڵەوانو فریادرەسی نەمرن.
تاچەندە نائومێدی زاڵبێت ،ئەوەندەش جاوەڕوانی پاڵەوان دەکرێت
بیروڕا
ڕوئیای سیاسی گەنجە یاخیەکە ڕووەو ڕۆژئاوایە یا ڕووەو کۆماری ئیسالمی ئێران؟ هیوا اسماعیل اوڕەحمان ٭موقت���ەدا س���ەدر ئەو گەنج���ەی کەوا س���ەرەڕای بەناوبانگی���ان ل���ەڕووی ئاینیو کۆمەاڵیەت���ی بنەماڵەکەی ب���ەاڵم بەگەنجیو کەم ئەزموونی توان���ی ،بەتوانای خۆی خۆی بس���ەلمێنێتو کاریگەری لەناوگەالنی عێراقدا بەرچاوە ئەویش ئەوەیە ٭ک���ەوا لەماوەیەکی کەم���دا توانی خۆی بەسەر شەقامی ناڕازی عێراقیدا زاڵ بکات ولە بەرژەوەندی خۆی بیجوڵێنێ ،جەندان جار هەینی ملیۆنی ئەنجامدا، ٭وەچەندان جار داوای چاکس���ازی وباشتر کردنی بژێوی خەڵکی دەکرد، ٭وە لەسێدارەدانی س���ەدام حسێندا ڕۆڵی بەرچاوی هەبوو وەک دەڵێن یەکێک لەوانەی پەتی کردە ملی سەدام ئەم بووە، ٭وە لەم���اوەی بونی س���وپای ئەمەریکا لەعێراق یەکێک بوو لەوانەی بەهەموو هەوڵی خۆی دژایەتی دەرچونی سوپای ئەمەریکای لەعێراق کردو وە سەرکەوتوش بوو، ٭وە بەدوژمنە سەرسەختەکەی ئەمەریکا ناوی دەرکرد، ٭ بەدۆستی ئێران لەقەڵەم دەدرا، ٭ئ���ەم گەنج���ە زۆر دژی ئەوانە بوو کە دژایەتی ئاین وشیعەی بکردایە. ٭وە یەکێ���ک بو لەوان���ەی لەپێکهێنانی سوپای مەهدی دەوری هەبوو، وە کۆڵەکەیەک���ی گرنگ���ی دروس���تبونی حەشدی شەعبی بوو. وە زۆر دژی کەس���ە چ���ەپ لیب���راڵو تەکنۆکرات���ەکان بوو زیاتر لەدەوری حەوزە شیعەکاندا دەسوڕایەوە، وەک دەردەکەوێ هەم���وو ئەمانە وای کرد لەو ماوەی پڕ لەکێش���مو کێش���مەی عێراقدا ئ���ەم گەنجە ئەزموونی وەرگرتبێو دەزانێ ڕەوڕەوی سیاس���ەت ب���ەرەو کوێ دەڕوات، بەمەش دەری خست کە لەگەمە سیاسیەکان دەگاتو ئێستەش وەک یاریزانێکی باشی ناو گۆڕەپانەکە دەر ئەکەوێت ئەمەش بەبەڵگەی ئەوەی-: ٭دوای ئەو هەموو ململمالنێی سیاسیەکانی ش���یعەی عێراق لەگەڵ واڵتی سعودیە بەاڵم ئەم گەنجە سەردانی ئەو واڵتەی کردو توانی پەیوەندیەکان تاڕادەیەک ئاسایی کاتەوە. ٭لەم���اوەی دوات���ردا لەهەمووی���ان زیاتر نەرمتر دەردەکەوت بەرامبەر بەکورد، ٭وە دورکەوتنەوەو خۆپارێزی لەس���وپای میلشیایی کە لەدواجاردا ودوای سەرکەوتن بەس���ەر داعش���دا ئەوهێزەی هەیبوو لەچوار چێوەی حەش���دا هەڵی وەش���اندەوەو حەلی کرد، ٭ کران���ەوەی بەرامبەر بەکەس چەپەکان ووە لەکۆت���ا هەڵبژاردندا پێکهێنانی لیس���ت لەگەڵ حیزبی شیوعی عێراقدا، ٭لیستەکەش���ی زۆر ب���ەی کاندیدان���ی لەکەسانی تەکنۆکرات پێک هاتوە، ٭یەکێک لەه���ەرە گرنتری���ن ڕوئیای ئەم گەنجە ئەوەیە دوای سەرکەوتنی لیستەکەی لەهەڵبژاردن ،نەهات خۆی بسەلمێنێت ووتاری پێ لێژکردن ب���دات بەڵکو وتی(-:مەرج نیە شەڕی ئێمە بۆ سەرۆک وەزیرانی بێت) ٭ئەم���ە جگە ل���ەوەی پێچەوانەی هەموو سەرۆک لیس���تەکانی تری عێراق کە هەموو هەوڵێکیان بۆ بەرزترین پۆست بۆ خۆیان بوو بەاڵم ئەم پی���اوە وەک دەوترێ پارێزگاری میس���انی کاندی���د ک���ردوە ب���ۆ س���ەرۆک وەزیرانی، هەموو ئ���ەم ئاماژان���ە دەری ئەخات ئەم گەنج���ە ڕوئ���ای سیاس���ی زۆر بەهێز بووەو تا ئ���ەو ڕادەی دنیابینی سیاس���ی جێگەی بەڕوئیای ئاینی لێژ کردبێت، هەر بۆیە خێرا ئێران هاتە س���ەر خەتو داوای دانیشتنیان کردوو لەگەڵی کۆبونەوە، هەنگاوەکان���ی ئەم گەنج���ە بوەبەجێگەی گوم���انو مەترس���ی ب���ۆ ئێ���ران چونکە وای دەخوێننەوە لەسیاس���ەت ڕووی لەئەمریکا کردوەو ل���ەڕووی ئاینی���ش داوای بەمەرجەع کردنی عێ���راق دەکات بۆپەیڕەوانی مەزهەبی شیعە، وەالیەکی ترەوە زۆربەی چاودێرانیش هۆی سەرکەوتنی دەگێڕنەوە بۆ نزیکی لەسیاسەتی ئەمریکاو وە دەشڵێن ئەم نزیکیە بوەتە هۆی سەرکەوتنی لەکۆتاهەڵبژادنەکانی عێراقدا، هەربۆی���ە ئێ���رانو ئەمەری���کا هەریەکە لەالیەکەوە ش���ەڕ لەسەر بەدەسهێنانی وەالئی دەکەنو دەبێ چاوەڕێش بین بزانین کامیان براوە دەبن لەبەدەسهێنانی ڕووئیای، بەاڵم ئەمە ئەوە دەردەخات کەوا پێش���تر سەرەڕای گاڵتە کردن بەئەقڵی سیاسی ئەم گەنج لەالیەن سیاس���یەکانی عێراق ،کەچی جوانترین وباشترین یاری سیاسی دەکات. سیاس���ی ئاقڵ ئەوەیە بزان���ێ گەمەکان چۆن دەبێو بەرەوە کوێ دەچێ نەک سواری بوچونێک بێتو تا خۆیو دەوروبەرەکەش���ی نەتۆپێنێ دانەبەزێت..
خوێندن
) )626سێشهممه 2018/5/22
"هاك ی بیركاری ،لهگرنگی وانهك ه كهم دهكاتهوهو ئاست ی خوێندكار زۆر الواز ئهكات" ئا :سروه جهمال ههروهك چۆن هاكی ئامێرهكانی دهنگدان باسی گهرمی هاواڵتیانی كوردستانه ،هاك ی بیركاریش لهالی خوێندكارانی پۆلی دوانزده بهههمان شێوهیهو بهڕێگایهكی ئاسانی دهزاننو مامۆستایانیش دهڵێن ناچارین ئهو ڕێگهیه بهكاربهێنن. ئێس���تا لهناو خوێندكارانی پۆلی دوانزده باس باس���ی هاكه ،بهاڵم مامۆستایان پێ ی دهڵێن ڕێگهی خێرا .پ���هرۆش خوێندكاری پۆل���ی دوانزدهی ئامادهیی���ه لهگهڵ ئهوهی زیات���ر لهمهلزهمهیهك���ی تایب���هت بهوانهی بیركاری ههی���ه ،بهاڵم كاتێ���ك هاوڕێكانی باس���ی ملزهمهیهك���ی بی���ركاری دهك���هن بهگرهنتی نمرهی سهد كه تێكڕای هاكهكانی تی���ا خراوهت���ه ڕوو دهس���تهبهجێ دهچێت نهك تهنه���ا بۆ خۆی بهڵكو بۆ براكهش���ی دهكڕێت ،ئهو وتی "ئهگهر تۆ ڕێگهی ئاسانت لهبهردهستدا بێت ههر ئهوه بهكارئههێنیت، ئ���هوه ڕێگهیهك���ی زۆرش���ازهو بهئاس���انی دهتوانی زاڵ بیت بهس���هر وانهكهداو نمرهی باش بهێنیت". هاك ڕێگهیهكی كورتو ئاس���انه بۆئهوهی بهزوتری���ن كات وهاڵمی ڕاس���ت دیاربكهیت لهپرس���یاری ههڵبژاردن���دا لهكاتێكدا ئهگهر بهڕێگ���هی كتێبهكه ش���یكاری بكهیت كاتی زۆرتری ئهوێت احتمالی ههڵهشی زیاتره. س���هروهر كازم كهمامۆس���تای وان���هی بیركاریی���ه ه���هردو ڕێگ���هی كالس���یكو هاكی���ش بهكادههێنێ���ت لهب���ارهی الیهنه باش���و خراپهكان���ی ئ���هو ڕێگهخێرای���ه بۆ ئاوێنه دواو وتی "خوێن���دكار لهماوهیهكی كهم���دا تهنها یهك یاس���ا لهبهرئ���هكات بۆ پرس���یاری لێكچو،لهتاقیكردن���هوهش كاتی ب���ۆ دهگهڕێتهوه ،ههتا ب���ۆ پێداچونهوهش باش���تر فریا ئهكهوێت بهتایبهت لهدوڕۆژی پێش تاقیكردنهوهكان ،كاتیش بۆ مامۆستا دهگهڕێتهوه ،بۆنمونه لهبهش���ی چوار وانهی كۆتایی لهبری ئهوهی بهههفتهیهك ش���یكار بكرێ���ت دهتوانرێت بهی���هك وانهبخوێنرێت، ب���هاڵم الیهن���ی خراپیش���ی زۆره خوێندكار هیچ لهبابهتهكه تێ ناگات تهنها یاس���ایهكی
لهب���هره بۆ چهن���د پرس���یارێكی دیاریكراو ئهگهر فكرهكه تهنانهت ژمارهكهش بگۆڕێت لهوانهی���ه بابهتهكه نهناس���ێتهوه نهتوانێت ش���یكاری بكات ،توانای مامۆستا الوازهكات ل���هو ڕوهوه كه خوێندكار ت���ێ بگهیهنێتو زانی���اری زیاترلهس���هر بابهتهك���ه ب���دات، جگهل���هوهی ئهو مامۆس���تایانهی كه وانهی تایب���هت دهڵێنهوه ههندێ ج���ار بهجۆرێك پرسیاری ههڵبژاردن دائهنێن بۆ خوێندكاری خۆی���ان كه ئاس���انتربێت بهڕێگ���هی خێرا وهاڵم ڕاستهكه بدۆزنهوه ،ئهوهش وادهكات خوێندكارهكانی زیاتر بێتو متمانهیان زیاتر پێی ههبێت ،خوێن���دكاری الواز زیاتر ئهو ڕێگ���ه بهكارئههێنێ���ت ل���هڕوی دهرونیهوه قهناعهت���ی بهخ���ۆی ك���ردوه ،جگهلهوهی زهرهر لهباكگراون���دی زانس���تی خوێندكار ئهدات كه ناتوانن پرسیاری بهشی ژمێریاری فیزی���او كیمیا ش���یكاربكهن ،ههروهها ئهو بابهتانهی كه پهیوهستن بهژیانی ڕۆژانه یان بهرجهس���تهیه لهوانهكانی فیزیاو كیمیا ئهم هیچی لێ تێ ناگات ،ههرچهنده خوێندكاره زیرهك���هكان داوای ڕێگه كالس���یكیهكهش دهكهن". ماوهیهكی كهم لهبهردهستی خوێندكارانی پۆلی دوانزده ماوهو مامۆس���تای بابهتهكه ڕۆش���توه ،وابڕیاره سهروهر كازم ئهو بهشه وانهی���ه وهربگرێت كاتێك پهیوهندی دهكات بهسهرپهرشتیاری بیركارییهوه پێی دهڵێت فریاناكهوم ت���هواوی بكهم ئهویش لهوهاڵمدا دهڵێ���ت زروف زرف���ی هاكه بهوش���ێوهیه بیڵێرهوهو تهواو دهبێت. س���امی كهری���م ،مامۆس���تای بیركارییه لهسنوری پهروهردهی شارهزوور بهئاوێنهی ڕاگهیان���د "ڕێگه خێراكان تهنه���ا بۆ پۆلی دوان���زدهی زانس���تی بههێ���زه وهگهرن���ا لهڕوی زانس���تیو بیركاریی���هوه هیچی ڕێگه پێدراونی���ه ،ئ���هوهش بهه���ۆی پرس���یاری ههڵبژاردنهوهیه كاتێك پرس���یارێكی قورس دێتهوه خوێندكار بۆ ئهوهیوهاڵمهكهی بیری نهچێتهوه یاس���ایهكی ئاس���انی پێ ئهڵێیت تهنه���ا ژمارهكانی تیا دابنێتهوه ،ههرچهنده ناتوانرێت ههندێ نمونه بهو ڕێگهیه ش���یكار بكرێت" س���امی كهریمی���ش جهخ���ت لهالیهن���ه
پرسیاری ههڵبژاردن یهك سودی ههیه خوێندكار كهمترین حاڵهت نمرهی ئهفهوتێت نهرێنیهكان���ی بهكارهێنان���ی ئ���هم ڕێگهیه دهكاتهوه "لهگرنگی وانهكه كهم دهكاتهوهو ئاس���تی خوێن���دكار زۆر الواز ئ���هكات وادهكات بیرنهكاتهوه ههتا ئاس���تی زانستی مامۆس���تاكانیش زۆر الواز دهكات بهه���ۆی ئهوهی كه بهردهوام ش���هرحهكانی بههێزنیه چونكه لهناو پۆلدا ڕێگهی كتێب بۆ خوێندكار باس ن���اكات خوێندكاریش پرس���یاری ئهو ڕێگهی لێ ناكات ،دواجار ئاس���تی زانستی دێت���ه خوارهوه ،لهههموی س���هیرتر كاتێك ك���ه ڕێگهی هاك فێری خوێن���دكار دهكهین كهدهچێت���ه زانك���ۆ ئهڵێت مامۆس���تا ئهو ڕێگایانهی تۆ باس���ت ك���ردوه لهزانكۆ ههر باوی نیه وهك ئهوه وای���ه پۆلی دوانزدهی نهخوێندبێت ،ههرچهنده من ڕێگهی كتێبیش بهكارئههێنم بهاڵم زیاتر ڕێگهی هاكهكه". س���امی كهری���م پرس���یاری ههڵب���ژاردن بههۆكاری بهكارهێنانی ئهو ڕێگهیه دائهنێت " پرسیار كهههڵبژاردن بو خوێندكار ههمیشه بهدوای ڕێگ���هی ئاس���اندا دهگهڕێت ،بۆیه ئهگهر ڕێگ���هی هاكیش بهخوێندكار نهڵێیت مامۆس���تاكان ههمو ڕێبك���هون بڵێن ئهوه ڕێگ���هی هاكمان البردو ئیتر باس���ی ناكهین خوێندكار خۆی ئهچێت وهاڵمی پرسیارهكه لهبهرئهكات ئهوهش خراپتره واته هاكهكهی پێ بڵێیت باش���تره ،وای لێدێ���ت جیاوازی نامێنێت لهنێوان زانس���تیو وێژهیی ئێس���تا الیهك لهخوێندكارهكان لهبهری ئهكهنو هیچ
بیرۆكهیهكشیان نیه لهسهری". سامی كهریم بهنیگهرانیهوه وتی "كاتێك سهرپهرشتیاران ئاگادارئهكهیتهوه لهخراپی ئهم شێوازه كه لهسهرو خۆیهوه ئهنجومهنی وهزیران ههی���ه نمونهی كۆمهڵێك واڵتت بۆ ئههێنێتهوه دهڵێت سیس���تهمی ههڵبژاردن لهوێ سهركهوتوهو كێشهشی نیه ،بهاڵم ئهو نازانێ���ت لهو واڵته كه ش���ێوازی ههڵبژاردن بهكاردێت سهرچاوه ههیه خوێندكار بهدوایدا ئهگهڕێتو الی ئێمه خوێندكار پابهنده بهیهك مهلزهمهو چی تیابێت ئهوه لهبهرئهكات". ئاری مارف ،یهكێكی تره لهمامۆستایانی وانهی بیركاری لهب���ارهی بهكارهێنانی ئهو ڕێگهی���هوه دهڵێت "بیركاری ههنگاوی زۆری ئهوێت گهر بهشێوهیی ئاسایی شیكاری بكهیت، بهاڵم گهر ههڵبژاردنهكهت لهبهردهستدابێت ئهتوانیت لهڕێگهی وهاڵمهكانهوه پرسیارهكه بزانێ���ت ئهو ڕێگه خێرایه بهكارئههێنیت كه ڕێگهیهك���ی زۆر باڵوه ،ههرچهنده بهناچاری ئهو ڕێگهیهمان ههڵبژاردوه ،چونكه كێشهكه لهوهدایه پرس���یار بهش���ێوهی ههڵبژاردنه پهنجا پرس���یاری بیركاری بهس���ێ سهعات ش���یكار ناكرێت دهبێت لهههن���دێ بابهتدا ئهو ڕێگه خێرایه بهكاربهێنیت ههتا زۆرجار مامۆس���تاش ناتوانێت بهڕێگای كالس���یك شیكاری بكات". ئ���اری مارف لهگهڵ ئ���هوهی ئهو ڕێگهیه ب���هكار ئههێن���ت ،ب���هاڵم پێی ب���اش نیه "ئ���هم ڕێگ���هی خێرایه لهڕوی زانس���تیهوه ڕێگهپێ���دراو نیه ،بهاڵم خوێن���دكار ناچاره ئهو ڕێگه بهكاربیهێنت ئهمان سیستمهكهیان داڕش���توه بۆ پهنجاپرس���یار ههروهك ئهو سیس���تهمه ئهلكترۆنیه وایه كه لهدهنگداندا بهكارئههێنرێت نابێت زیاتر یان كهمتر بێت، بۆیه ناچاریت ئهو ڕێگهیه بهكاربهێنیت". ئ���اری مارفی���ش باس���ی الیهن���ه باشو خراپهكان���ی دهكات "ڕێگهیهك���ی ژیربێژیهو مێش���كی خوێندكار ئهكات���هوهو فێری فره ڕێگایی ئهكات وه خوێندكار بهكهمترین ڕێگه ئ���هگات بهئهنجامو ڕاس���تیش دهرئهچێت، ههرچهنده ئ���هوه بۆ ههمو پرس���یارێكیش نابێت ،هاوكات خراپیش���ی ههی ه كهزۆربهی خوێن���دكار الیهنهزانس���تیهكه فهرام���ۆش ئهكات ،بۆی���ه لهزانكۆ لهبیركاری تێ ناگات
تهخته سپی
ههرجارهو کهسێک دهینوسێت
تاقیكردنهو ه یا ههڵسهنگاندن؟
ههس���ت ئهكات زۆر زیرهكه ،چونكهنمره ی زۆری هێن���اوه ،ب���هاڵم لهڕاس���تیدا وانیهو ئهو ڕێگهی���ه خوێندكار بهههڵ���هدا ئهبات، جگهلهوهی خوێندكار توش���ی مهلهل ئهبێت لهنێوان ئهو دوڕێگه ،گهر مامۆستایهك تهنها ئهو ڕێگهی���ه بهكاربهێنێت ئ���هوه لهگرنگی وان���هی بیركاری ك���هم دهكات���هوه ئهبێت سهرهتا ڕێگا ئاس���انهكهی پێ بڵێیت دواتر ڕێگه خێراكهو دوات���ر خوێندكارهكه ئازاده كامی���ان بهكارئههێنێت ،چونكه كه دهچێته بهشی ئهندازیاریو ژمێریاری لهزانكۆ ئهبێت بیزانێت". ئاری مارف باس���ی ه���ۆكاری دانانی ئهم ش���ێوازه دهكات "ل���ه 2014ئ���هوه كراوه بهبیان���وی نهبون���ی پ���اره بۆپش���كنینی دهفتهرهكان بهدیلێكی���ان دۆزیوهتهوه ئهو ڕێگهیه بهكاربهێنن بۆئهوهی بهكهمترین كاتو كهمترین تێچویش���ی ههبێت فهلسهفهكهی وهزارهتی پهروهرده لهوهدانیه كه زانستییه یان نازانس���تیه ئهوان لهسهر ئهو بنهمایهیی بهكهمتری���ن كاتو تێچو ئهنج���ام بدرێتهوه بهقوتابی". ههم���و ئهو مامۆس���تایانه جهخ���ت لهوه دهكهنهوه كه لهپرسیارهكانی ساڵی ڕابردودا زیات���ر لهچل بۆ شهس���ت نم���ره بهڕێگهی خێرا(هاك) ش���یكاركراوه ،بۆی���ه گۆڕینی شێوازی پرسیارهكان بهچارهسهر دائهنێن، سهروهر كازم دهڵێت "پرسیاری ههڵبژاردن الببرێت یان بهش���ێوهیهك بێت كه كهمترین پرسیار بهڕێگهی خێرا شیكاربكرێت بۆئهوهی خوێن���دكار تێب���گات لهبابهتهكان" س���امی كهریمی���ش دهڵێت "ههرچهنده س���هرنجم لهس���هر پرسیاری نوس���ینهكی ههیه ،بهاڵم ئهگهر وهك پێ���ش 2013بێت ئهوكاته ئهو كێشانه دروست نابن ،پرسیاری ههڵبژاردن یهك سودی ههیه خوێندكار كهمترین حاڵهت نمرهی ئهفهوتێت" ئاری مارفیش پێش���نیار دهكات "ئهگ���هر حكوم���هت بیهوێ���ت ئهم سیستهمه بكهوێته سهر پێی خۆیو كهسێك دروست ببێت خاوهنی زانستو زانیاری بێت سود لهزانس���تهكهی وهربگرێت ئهوا نابێت بههیچ جۆرێك پرس���یاری بیركاریو فیزیاو كیمیا ههڵبژاردن���ی تیابێتو دهبێت ههموی نوسینهكی بێت".
باسو خواس ی ساختهكاری لهههڵبژاردن
قۆپ ی كردنی ال ی خوێندكاران ئاسای ی كردوهتهوه ئا :سروه باسو خواسی گهرمی ساختهكردن لهههڵبژاردنهكانی پهرلهمانی عێراق، وهك بهشێك لهپسپۆڕان دهڵێن كاریگهری لهسهر كهرتی پهروهرده ههبوهو لهتاقیكردنهوهی وهرزی دوهمدا تێبینی پهنابردن بۆ قۆپی كردن لهالیهن خوێندكارانهوه زیاتر كراوه. دڵش����اد ئیس����ماعیل ،كه مامۆستای مێژوه لهس����نوری پهروهردهی گهرمیان لهوبارهی����هوه بهئاوێن����هی ڕاگهیان����د سیاس����هت س����هرتهڵی پهروهردهی����ه ڕاستهوخۆ كاریگهری لهسهر خوارهوهی خۆی ههی����ه بهب����اشو بهخراپهوه ،ئهو وتی "كاریگهری ئ����هم دۆخه لهبێباكی، بێ ب����اوهڕیو گوێنهدان����دا دهردهكهوێو خۆپهرستی لهناخدا دهچێنێت". فهرهیدون مامهند كه زیاتر لهنۆزد ساڵ وانهی كۆمهاڵیهت����ی لهكۆیه وتۆتهوه بۆ ئاوێنه دواوه " كاتێك باسی ههڵبژاردنو پڕۆسهی دهستاو دهستكردنی دهسهاڵت دهكهی����ن دهبێت ئهوه بیری نهوهكانمانو خوێندكاران بهێنین����هوه كه ههڵبژاردنو دهنگدان میللهت بهرهو كهناری ئارامیو حكومڕانیهكی تهندروست دهبات ئهگهر بهش����ێوهیهكی پاكو بێ س����اختهكاری ئهنج����ام بدرێ����ت ،بهپێچهوان����هوه واڵت بهرهو ههڵدێ����رو تهنگهژهی سیاس����یو قهیرانی قوڵو دوبهرهكی دهبات ،كاتێك پڕۆسهی پهروهردهو فێركردن بهتایبهت مامۆستایانی كۆمهاڵیهتی باسی بابهتی ههڵبژاردن دهكهن ڕاس����تهوخۆ لهسیمای خوێندكارهكان����دا ئ����هوه دهخوێنن����هوه كهئهم پڕۆسهیه لهم ههرێمه بەشێوهیهك
ئهم دیاردهیه وا لهمنداڵو خوێندكار دهكات كه ههر لهتهمهنێكی كهمهوه فێری فێڵو گۆڕینی ڕاستیهكان بێت ئهمهش گهورهترین زیانه كهدهدرێت لهبونی متمانه بهگهوره سااڵن ناش����رین ك����راوه هی����چ ئومێدێك����ی بۆ دیاریكردنی ئایندهی خۆیانو دهنگهكانیان نههێش����تۆتهوه ههمویان وهكاراكتهرێكی ماف خوراو ڕۆڵهی باوانێكی دهنگ دزراو ئهوهندهی لهبری تۆڵ����هو وهرگرتنهوهی مافی باوانیان ئهوهنده بیر لهوهناكهنهوه كهش����ێوازی تۆڵهكردنهوهكهیان چۆنه، لێرهدا مامۆستایان دهبێت بهئهركی خۆیان ههڵسنو ناشرینی پڕۆسهكهو كاریگهرییه خراپهكانی لهسهر كۆمهڵگه وهك خۆی بگهیهننو ن����هوهكان فێربك����هن كهنابێ
ههڵهی بهناو سیاس����یه بهرژهوهندخوازو چهتهكانی قوت����و دهنگی خهڵك دوباره بكهن����هوه ،بهڵكو دهبێ ئ����هوان كار بۆ پاكیو جوانی ژیان����و ئایندهیهكی گهش بۆ كۆمهڵگه بكهنهوه". هۆمهر قهرهغی مامۆس����تاو نوسهری بواری پ����هروهرده لهس����وید بهئاوێنهی ڕاگهیاند "لهنوسینهكانمدا زۆربایهخ ئهدهم بهبهها بنهماییهكان ،یهكێك لهگرنگترین بهه����ای بنهمایی بریتی����ه لهمتمانه .زۆر گرنگ����ه ك����ه من����اڵ واپهروهردهبكرێت ك����ه متمانهی بهگهوره س����ااڵن ههبێت. لهس����وید متمانه ئهوهنده زۆره بهگهوره سااڵن كه قۆپیكردن لهالیهن خوێندكاری س����ویدییهوه ئهوهنده كهمه كه دهتوانی بڵێی بونی نیه ،بهاڵم ئهو خوێندكارانهی ك����ه بۆنمون����ه لهواڵتان����ی عهرهبی����هوه هاتونهته س����وید قۆپی دهكهن هۆكاری ئ����هم دیاردهیه دهگهڕێت����هوه بۆ متمانه بهو سیستمهی كه گهوره سااڵن دهیبهن بهڕێ����وه .لهعێراق بهكوردستانیش����هوه خوێندكارو قوتاب����ی بهبهردهوام گوێیان لهدای����كو باوكی����انو گهوره س����ااڵنهكه دهڵێ����ن سیاس����یهكان فێ����ڵ دهك����هن، ڕاس����ت ناڵێن ،تهزویر دهكهن ،ئهنجامی ههڵبژاردن دهگۆڕن ،دهس����ت پاك نین، تهنانهت ئهنجامی ههڵبژاردنیش دهگۆڕن ئ����هم دیاردهیه وا لهمن����داڵو خوێندكار دهكات ك����ه ههر لهتهمهنێك����ی كهمهوه فێری فێڵو گۆڕینی ڕاس����تیهكان بێت. ئهم����هش گهورهترین زیان����ه كهدهدرێت لهبونی متمانه بهگهوره س����ااڵن ،باوهڕم وایه ئهم دهس����هاڵتهی كوردستان زیانی دهرون����ی قوڵ����ی بهن����هوهی ئایندهمان گهیان����دوه كه ئهو زیان����ه زۆر گهورهتره لهدزینی ن����هوتو زهوتكردن����ی موچهی كارمهندانی كوردستان".
هۆڵێکی تاقیکردنەوە
17
فۆتۆ :ئاوێنە
سهریاس سهمین "قیاس والتقویم" پێوانهو ههڵسهنگاندن، ئهمه بڕبڕهی پشتی پهروهردهیهو بههۆیهوه مامۆس���تاو پ���هروهردهكار دهتوانێ���ت ههڵسهنگاندن بۆ خوێندكارهكانی بكاتو، گ���هر مامۆس���تا ش���ارهزاییهكی باش���ی لهم زانس���تهو ه���اوكات س���ایكۆلۆجیای پهروهردهی���ی نهبێت ،ئ���هوا دهرهنجامی ههڵس���هنگاندنهكان لهگ���هڵ بنهم���ا جێگیرهكان���ی پهروهردهی پێش���كهوتوو نایهنهوه. لهبنهم���ادا تاقیكردن���هوهكان ههڵسهنگاندنهو ههموو ههڵسهنگاندنێكیش دهبێت بۆ دهرخس���تنو زانینی ئاس���تی زانس���تیو پهروهردهی���ی خوێندكار بێت، ن���هك تهنها وهكو پرس���ێكی س���هرپێی لهماوهی چهند ڕۆژێكدا تێپهڕبێت و ،جگه لهوهی شپرزهیی دهخاته نێو خێزانهكانو سهرئێشهو دنیایهك گرفت بۆ خوێندكاران دهخوڵقێنێ���تو بهرههمهك���هی هیچی تر نیه ،ئهڵب���هت ئهمه وهكو دهس���تكهوت ئهگینا چارهنوس���ی خوێندكاری لهسهرهو شكستو س���هركهوتنی بهنده لهسهر ئهم چهند ڕۆژهی تاقیكردنهوهكان. ئهگهرچی لهڕابوردوودا تاقیكردنهوهكان بەههردوو ش���ێوهی زارهكیو نوسینهكی ب���وون ،وهلێ ئێس���تا تهنها بەش���ێوهی نوس���ینهكیهو ،هیچ گفتوگۆیهك لهنێوانی مامۆس���تاو خوێندكار دروست نابێت وهك بهشێك لهههڵسهنگاندن ،لهراستیدا دهبوو ئ���هوهی جهختی لێبكرێتهوه مهس���هلهی تاقیكردنهوهی زارهكی بێت و ،بههۆیهوه ئاس���تی گفتوگ���ۆو تهنان���هت ش���ێوازی قس���هكردنی خوێندكاربێت ،ب���ۆ ئهوهی ڕوون بێت���هوه كه ئاس���تی قس���هكردنی تاچهن���د بهرمهبن���ای ئهو زانس���تهیه كه وهریگرتووه ،ئهوانهش���ی س���هروكاریان لهگهڵ پرس���ی پهروهرده ههیه بەئاشكرا ههس���ت بەبایهخی تاقیكردنهوهی زارهكی دهكهن ،ههروهك بهش���ێك لهفێرخوازان ئاس���تی قس���هكردنو زارهكیان باشترهو لهنوس���ینهكیدا الوازن ،بهاڵم سهرجهمی نمرهكانی كۆتاییش لهس���هر تاقیكردنهوه نوسینهكین. باش���ترین ج���ۆری پرس���یاریش لهتاقیكردنهوهكاندا پرسیاری بابهتین كه وهاڵمهكان وهكو ههڵبژاردن لهپێش چاوی خوێندكاربێ���ت ،بهاڵم پێویس���ته ئهوهش لهبهرچاو بگیرێت كه ههموو پرسیارهكان بەش���ێوهی ههڵبژاردن یهكێك���ه لهههڵه جهوههریهكانی نێو پرۆس���هی پهروهردهو فێرك���ردن ،چونك���ه ئاس���تی دهربڕینو داڕشتنی خوێندكار دهرناكهوێتو توانای بیركردن���هوهو دهربڕین���ی ب���هرهو الوازی دهچێت ،یهكێكی تر لهپرسیاره گرنگهكان پرسیاری بهراوردكارینو پێویسته ئاستی خوێندكار بهوه ههڵسهنگاندنی بۆ بكرێت كه تا چ ئاس���تێك توانای بهراوردكردنی دوو ڕوداوو دوو هاوكێش���هو دوو نمونهی هاوشێوهی ههبێت. تاقیكردنهوهكانی سیستهمی پهروهردهی ئێمه جگه لهتۆڵهكردنهوه ههڵس���هنگاندن نی���ن و ،تهنه���ا ئهو ت���رسو ش���ڵهژانه دڵهڕاوكێیه الی خوێندكار دهیخوڵقێنێت، نیش���انهیهكی ڕوونه بۆ ئهوهی بزانین كه ئ���هم تاقیكردنهوانه ئاوێنه نین بۆ ئهوهی خوێندكار خۆی تێ���دا ببینێتهوه ،بهڵكو تۆقاندنو لهباربردنی چارهنوسێتی. گهر تاقیكردنهوه ههڵس���هنگاندن بێـت ئ���هوا خوێندكار س���وود لهئهزموونهكانی پێشووی وهردهگرێتو شڵهژانی دهروونی بۆ دروس���ت نابێت ،بهاڵم خوێندكارێكی بەنمونه پۆلی 5ئهو مهترسیهی بۆ دروست دهبێـت لهتاقیكردنهوهكاندا ،ههمان دۆخی دهروونیو شڵهژانی لهپۆلی 6یش بۆ دروست دهبێتهوه ،كهوایه دهبێت دهستكاری ئهو بنهمای���ه بكرێ���ت ك���ه تاقیكردنهوهكانی لهس���هر بیناكراوه ،لهههمووشی سهیرتر ئهوهی���ه تاقیكردنهوهكان���ی كۆتایی پۆله ناكۆتاییهكان 60نمرهی لهسهرهو ،ماوهی خوێندنی 3تا 4مانگی وهرزێكیش تهنها 40نمرهی لهسهربێت. تاقیكردنهوهكان دهبێت ههڵس���هنگاندن بێت ب���ۆ ئاس���تی زانس���تیو ه���اوكات پهروهردهی���ی خوێن���دكار ،خوێندكارێك ههڵگری س���یفهته باش���هكانو پهیڕهوی لهبنهم���ا پهروهردهی���یو س���هرجهمی ڕێنماییهكان���ی خوێندنگه ب���كات ،دهبوو جی���اواز بێـت ل���هو خوێن���دكارهی تهنها لهتاقیكردنهوهكان ئاستی باشهو پهیڕهوی هیچ یهكێك لهو بنهمایانهی سهرهوه ناكات و ،پێكهوه دهچن���ه تاقیرردنهوهكانهوهو بەههمان پێوهر پێوانهو تاقیدهكرێنهوه!
18
تایبهت
) )626سێشهممه 2018/5/22
دانیشتن بەدیار سندوقەوە محەمەد نوری ١ مس����تەفا ئەمی����ن ك����ە یەكێك بو لەڕۆژنامەنوسە بەناوبانگەكانی میسڕ، لەوتارێكیدا باسی دیاردەیەك دەكات كە ك����ۆی پرۆس����ەی سیاس����یی لەم ناوچەی����ەدا موبتەالی خ����ۆی كردوە، ئەمین نوس����یوتی :زۆر لەكارئەكتەرە سیاس����ییو جواڵنەوەكان دەیانەوێت دەس����تكاری راب����ردو بك����ەنو كار لەسەر راگرتنی بەاڵو ناخۆشییەكانو الدانەكانی رابردو دەكەن ،بێئاگا لەوەی چاڵە گ����ەورەكان لەئایندەدایە ،مرۆڤ زۆر س����ەیری دواوە ب����كات بەردەمی خۆی نابینیت .ئەو دەنوس����ێت :هەر بۆیە ئ����ەوەی لەڕابردودا رویدا كۆتایی پێمەهێنن ،بەاڵم با گیرۆدەتان نەكاتو هەنگاوی س����بەینێتان بیربەرێتەوە.. ئەم رۆژنامەنوس����ە كاتێ ئەو وتارە دەنوسێت دەیەوێت ئەو رستەیە تۆخ بكاتەوە :كێش����ەی ئێم����ە لەڕابردودا روی داوە بەاڵم تازە روی دا ،ناكرێت ئاین����دە فەرامۆش بكرێ����ت ،لەپێناو راب����ردودا ،ی����ان راب����ردو ،رۆژەكانی داهاتومان بیربەرێتەوە( ..س����بەینێ دروست دەكرێت ،رابردو چاك ناكرێت- ئەمین.)- حیكایەتەك����ە لێ����رەش دوب����ارە دەبێتەوە ..بەاڵم ئەمجارە بەشێوەیەك ،٥/١٢خەریك����ە ٩/٣٠لەبیر خەڵك دەباتەوە ،خەریكە بەهۆی ئەو رۆژەوە رۆژەكانی ت����ر فەرامۆش دەكرێن .بەو چ����اوە تەماش����ای ٥/١٢دەكرێت كە كۆتایی هەمو پرۆس����ەیەكەو سەبەتە هێلكەكان لەدەباشانو سەری رەشنو الیەنەكانی تر دەستبەتاڵ ماونەتەوە. لەكاتێكدا كاری سیاسەتكردن بریتی نییە لەدانیش����تن بەدی����ار دوێنێوە، بەڵكو چاككردنی سبەینێیە. ٢ ئ����ەوەی رویدا .ن����اوی دەنرێت چی گرن����گ نیی����ە ،گرنگ ئەوەی����ە هێزە سیاسییەكان سەرجەمیان لەپڕۆسەی هەڵبژاردن بەگومانن ،تەنها یەكێتیو پارتی خۆشحاڵن ٥/١٢ .ساختەكاری گەورە رویدا ،تااڵنكردنی دەنگ بو یان سپیكردنەوەی دەنگی كۆی الیەنەكان بو بۆ زیادكردنی رێژەی دەنگی تەنها دو الی����ەن .ه����ەر ناوێك ل����ەو ناوانە هەڵدەگرێ����ت .دەش����كرێت ٥/١٢ناو بنرێ����ت رۆژی رەش ،رۆژی فەوتاندنی دەنگ ،رۆژی هاك����ە گەورەكە ،رۆژی كارەساتی دیموكراسیی .هەر ناوێكی
باشترین رێگە بۆ ئەوەی ساختەكاریی كەمبێتەوە ،هاندانی خەڵكە بۆ ئەوەی بەشداربن لەپرۆسەی دەنگدان تر بنرێت گرنگ نیی����ە ..لەبەرئەوەی روداوەكە رویدا ،هاكەكە كرا ،دەنگەكە با بردی ،كورس����ییەكان بۆ دو الیەن زیادكران ٥/١٢ .ب����وە رۆژێك دەبێت تەماش����ا بكرێ����ت ن����ەك بەدیارییەوە دابنیش����یتو خاڵی كۆتایی پرۆسەی سیاسیی بێت. ئ����ەوەی بەدی دەكرێ����ت ئەوەیە كە الیەنەكان (شەش هێزە سیاسییەكە) بەتەواوەت����ی لەس����ەر ئ����ەم رۆژە راوەستاون .دیمەنەكە وا دەریدەخات كە ٥/١٢ك����ۆی ش����ەش الیەنەكەی لەسەر ئەم پرسە راگرتوە .لەكاتێكدا مەترس����ی گەورە بەڕێوەی����ە .ئەوەی روی����دا كۆی وێنەكە نییە ،س����ەرجەم تابلۆك����ە لەهەڵبژاردن����ی پەرلەمانی كوردس����تاندا دەردەكەوێ����ت .ئەگەر یەكێت����یو پارتی گەم����ەی پەرلەمانی كوردس����تانیش ببەنەوە ئەوا تا چوار س����اڵی تر جوڵەی سیاسیی بەدەست ئەو دو هێزەوە دەبێ����تو الیەنەكانی دەرەوەی ئ����ەم دو حزبەه����ەم لەڕوی پێگ����ەوە هەمیش لەروی قورس����ایی سیاسییەوە بچوك دەبنەوە. ئامانج����ی بنەڕەت����ی یەكێت����یو پارت����ی دروس����تكردنی دۆخێك����ە كە ك����ۆی حزب����ەكان لەس����ەر ئەنجامی هەڵبژاردنەكان����ی عێ����راق رابگرێ����تو بیانخاتە ئ����ەوەی لەدەرونزانیدا پێی دەوترێت (سەرس����وڕمانی نێگەتیڤ) لەپاڵ ئەم دۆخەشدا خۆیان گەمەكانی دەستپێبكەن بۆ هەڵبژاردنی داهاتوی كوردستان. ٣ ئام����اژەكان بۆ ئ����ەوە دەڕۆن تەواو س����ندوقەكان داخران ،فیكەی كۆتایی ئەم هەڵبژاردنە لێدرا ،یەكێتیو پارتی وەك دو هێ����ز گێمی ئ����ەم یارییەیان (بەهەرش����ێوەیەك بێ����ت) ب����ردەوە. دانیش����تن بەدیار ئ����ەم ئەنجامانەوە
هاوش����ێوەی ئ����ەو هاندەرەی����ە ك����ە لەگۆڕەپانی تۆپ����ی پێ دوای كۆتایی یارییەكە دادەنیش����ێت بەو خەیاڵەی یارییەكە دوبارە بكرێتەوە ،لەكاتێكدا یاریزانو هاندەرانو ناوبژیكەرەكانیش گەڕاونەتەوە بۆ ماڵەوە. قۆناغ����ی داهات����و لەب����ەردەم ئەم هێزانە خۆ ئامادەكردنە بۆ پەرلەمانی كوردس����تان ،خۆڕێكخستنەوەو دانانی پالنی وردە بۆ چونە ناو گێمی ئەم یارییە گرنگەوە .ئەم دۆش����دامانو دانیشتن بەدیار س����ندوقی دەس����تكاریكراوەوە هەنگاوەكان ب����ۆ ئایندە الواز دەكاتو بیركردن����ەوەكان تەڵخ دەكات ..بۆیە دەبێ����ت كۆی ئەو الیەنانە ئەو مەلەفە دابخ����ەن ب����ەاڵم الی خۆی����ان كاری لەس����ەربكەن ،ئ����اگاداری ئەوە بن كە هەمیشە لەبەردەم بۆسەی گەورەدان، ئەگەر ٥/١٢نەبێت بەوانەیەك بۆیان، دەبێت بەئاش����كرا خۆیان تەس����لیمی یەكێتیو پارتی بكەن .كەواتە دەبێت خۆی����ان ئامادەبكەن ب����ۆ هەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان ،لەوێ یارییەكە پێچەوان����ە بكەنەوە .ئای����ا دەتوانن؟ وەاڵمەك����ە هەوڵەكانی ئ����ەو الیەنانە دیاری دەكات. ٤ باشترین رێگە بۆ ئەوەی ساختەكاریی كەمبێتەوە ،هاندانی خەڵكە بۆ ئەوەی بەشداربن لەپرۆسەی دەنگدان .كەمی رێژەی بەشداربوان هۆكاری سەرەكی هەمو ساختەكردنو بردنەوەی گرەوی یەكێت���یو پارتییە .ئ���ەوان وەك دو ح���زب كاردەكەن بۆئ���ەوەی ژمارەی دەنگدەر كەم بێت���ەوە ،لەبەرئەوەی ئ���ەوەی ناچێت بۆ دەنگ���دان كادرو الیەنگران���ی یەكێت���یو پارت���ی نین. ئەوان���ەی ناچن ئەو دەنگ���ە ناڕەزاو توڕەو بێئومێدانەن كە وا بیردەكەنەوە بەمۆركردنی پەنجەیەكیان گۆڕانكاریی رونادات .دەنگە خۆڵەمیشییو دەنگە گلەییكەرو دەنگە توڕەكان بەش���دار ناب���ن لەپرۆس���ەی دەنگ���دان .كاری یەكەمو س���ەرەكی هەم���و هێزەكانی دەرەوەی یەكێت���یو پارت���ی ئەوەیە ك���ە ئ���ەم گروپ���ە زۆرەی دەنگدەر قەناعەت پێ بهێنێنن كە بەش���داری پرۆس���ەی دەنگ���دان بك���ەن .ه���ەر بەرزبونەوەیەك���ی رێژەی دەنگدەران، س���اختەكردنو گرەوی بردنەوەی ئەم دو الیەن���ە كەمدەكاتەوە .بۆیە چۆن دەتوانرێت قەناعەت���ی دەنگدان الی كۆی هاواڵتیان دروس���تبكرێت ئەوە دەس���تپێكی یارییەك���ی نوێی���ە كە دەش���ێت لەبەرژەوەن���دی هێزەكانی دەرەوەی یەكێتیو پارتی بێت.
یهكێتیو گۆڕان خوالنهوه لهبازنهیهكی بهتاڵ سهرتیپ جهوههر بهرله نهخۆش���كهوتنی بهماوهیهك، ژمارهیهك كادری یهكێتی نیش���تیمانی كوردس���تان ،س���هردانی رهوانش���اد نهوشیروان مستهفا-مان كرد ،گفتوگۆی ی ی پێویستی تێكهاڵوبونهوه زۆر لهباره یهكێت���یو گۆڕان كرا ،ئ���هوهی گرنگ بوو من باس���مكرد ،وتم سێ ههنگاوی گرنگ ههیه ،ئهگهر ههالدوال (یهكێتیو گۆڕان) نهینێن ،نه س���نوری سلێمانی یان زۆنی س���هوز ئارام دهبێت لهڕوی سیاس���یو ئاوهدانیی���هوه ،ن ه ئهو دوو حزبەدهتوان���ن لهبهرامب���هر نهیارانیان بوهستنهوه! ئێستاش ههمان بۆچونم ههیهو دهكرێت قسهی زۆرو كاری جدی لهسهر بكرێت ،ئهوانیش بریتین له: ی یهكهم :یهكگرتنهوه یان تێكهڵبونهوه ی گۆڕان ،چونك ه هیچ یهكێتیو بزوتنهوه دهریچهیهك لهبهردهم ههردوالدا نییه، تێكهڵبونهوه بهمانای بونهوه یهك ماڵ، ی چونك ه ئاراستهی تێگهیشتنی بنكه جهماوهری ههردوال زۆر نزیك ه لهیهكتر، بۆی ه ههركاتێك دهنگی یهكێتی كهمی كردبێت ،ئهوا بۆ گۆڕان چووه ،ئهگهر دهنگی گۆڕانی���ش لهههڵبژاردن كهمی كردبێت ،ئهوا بۆ یهكێتی چووه. دووهم :دابینكردنی ئابوریی سهربهخۆ بۆ سنوری س���لێمانیو كهركوك ،وات ه ی سنوری سهوز بهش���ێوهیهكی گشتی ی بهكهركوكیشهوه ،خاوهنی سهرچاوه داراییو ئابوریی خ���ۆی بێت ،چونك ه ی 1992ب���هردهوام پارت���ی لهوهت���ه س���هرچاوهی دارای���ی كوردس���تانی بهدهس���تهوه بووه ،تا 2003ئیبراهیم خهلی���ل ش���ادهماریی پارهداركردنی ی حكومهتو حزب بوو ،دواتریش لهدوا 2006پرس���ی ن���هوتو ههناردهكردنی لهژێر كۆنترۆڵو ههژمونی پارتیدابووه تائێس���تا ،چ وهك سامانی سروشتیی بهدهس���ت پارتیی���هوه ب���ووه ،چ ئهو ی پ���ێ ههنارده ی نهوتهك���ه بۆریی���ه دهكرێ���ت لهژێ���ر كۆنترۆڵ���ی پارتیو توركیادا بووه ،ئهمه وایكردووه ههمیش ه پارتی لهڕێ���ی كۆنترۆڵكردنی ئابوری كوردستان ههژمونێكی گهورهی بهسهر حوكمڕانیی بهگشتییو بڕیاری خهڵكی كوردس���تانهوه ههبێت ،بۆیه پێویست ه یهكێتیو گ���ۆڕان بیر لهدابینكردن یان ی دابهش���كردنی ئابورییو س���هرچاوه دارایی كوردستان بكهنهوه. ی سێیهم :چاككردنی ئیدارهی سنور
زۆنی س���هوز ،واته ههم باشتركردنی ی ناوچهك ه ش���یوهی كاركردنی ئیداره بهشێوهیهكی گشتیی ،هاوكات گۆڕینی بهڕێوب���هرو كاربهدهس���تانی ناوچهك ه بهشێوهیهكی گشتیی. ئهگهر یهكێتیو گ���ۆڕان بتوانن ئهو سێ خاڵهی س���هرهوه جێبهجێبكهن، ی بهدڵنیایی���هوه ئ���هو الس���هنگییه لههاوكێش���هی سیاس���ی كوردس���تان ی ئهو ههنگاوانه، هاوسهنگی بكهن ،دوا دهتوان���ن كۆتای���ی بهههژمونی پارتی بێن���ن بهس���هر حوكمڕان���یو بڕیاری خهڵكی كوردس���تان ك��� ه بههۆی ئهو ی پارتییهوه لهماوهی چهند سیاسهته ساڵی رابردوو ههم بارودۆخی ئابوریی كوردس���تان بهتهواوی شێوا ،ههمیش پرس���ی قهومی كورد بۆ دهیان س���اڵ ی گهڕای���هوه دواوهو زیانێك���ی گهوره بهركهوت! ی خوالس���هی كهالم ئ���هو ملمالنێیه یهكێتیو گۆڕان لهسلێمانی ،لهبازنهیهكی داخراودا دهخولێتهوه ،جگه الوازبونی بهرهی "دژه كۆنهپارێز"ییو تێكچونی ئاش���تهوایی كۆمهاڵیهتی ئهو ناوچانهو سس���تبونی ئاوهدانكردنهوه ،شتێكی ێ ش���ین نهبووه! رهوانش���اد ی ل دیكه نهوش���یروان مس���تهفا لهدوایی���ن هاتنهوهیو ئیمزاكردن���ی رێككهوتنی دهباش���ان له 2016لهوه تێگهیش���تبو كه ههڵهیهك���ی زۆر گهورهیه یهكێتیو گۆڕان نهبن���هوه (یهك) ،بهاڵم مخابن ه���هم گروپێك لهن���او یهكێتیو گۆڕان گرفتیان دروستكرد ،ههمیش تهمهنی ی پێنهدا ئهو ههنگاوه تهواو بكات. رێ ئێس���تا ،ههم گۆڕانو ه���هم یهكێتی ناس���هقامگیری لهبارودۆخێك���ی ناوخ���ۆدان ،یهكێتی هی���چ چارهیهكی ب���هردهم نیی���ه جگ��� ه لهكۆنگ���ره، ناتوانێت بهمش���ێوهی ه بهردهوام بێت، گۆڕانی���ش ك���هس ئیرهی���ی پێنابات، كهوایه پێویس���تدهكات لهخوارهوه بۆ س���هرهوه گوشار دروستبكرێت تاوهكو سهركردایهتی ههردوال ناچار بهدوباره ژیاندنهوهو جێبهجێكردنی رێككهوتنی دهباشان بكرێن ،چونكه هیچ چارهیهكی دیكهیان لهبهردهمدا نییه! ئهگهر ئهوه نهكهن ،بهدڵنیاییهوه جگه لهخوالنهوه ی دیك ه لهبازنهیهكی بهت���اڵ ،ئهوهنده ههژمون���ی الیهنێك���ی دیاریك���راو زاڵ دهبێ���ت بهس���هر بڕی���ارو حوكمڕانی كوردس���تانو س���هرهنجام سیاسهتو ی دیك ه ههژمونی ئهو الیهنه ،ئهوهنده كوردستان وێران دهكات.
ئێستا ،ههم گۆڕانو ههم یهكێتی لهبارودۆخێكی ناسهقامگیری ناوخۆدان ،یهكێتی هیچ چارهیهكی بهردهم نییه جگه لهكۆنگره ،ناتوانێت بهمشێوهیه بهردهوام بێت ،گۆڕانیش كهس ئیرهیی پێنابات كهوایه پێویستدهكات لهخوارهوه بۆ سهرهوه گوشار دروستبكرێت تاوهكو سهركردایهتی ههردوال ناچار بهدوباره ژیاندنهوهو جێبهجێكردنی رێككهوتنی دهباشان بكرێن
گەندەڵی هەڵبژاردن دلێر عەبدولخالق گهندهڵی (الفساد)Corruption ، دهستهواژهیهکی گش���تیهو ئاماژهی ه بۆ خراپ بەکارهێنانی دەس���ەاڵتو، کردەی���ەک کە ببێتەه���ۆی بهزاندنو پێش���ێلکردنی س���نوری پاکێت���ی (النزاه���ه) .هەرچ���ی گەندەڵ���ی هەڵبژاردنیش���ە (الفساد االنتخابات- (Election Fraud، Electoral Corruptionچەمکێکە نیشانەیە بۆ کۆی ئهو ههوڵە ساختەکارییانەی کاردهکاته س���هر ئیرادهی ئازادانهی دهنگ���دهری واڵتێک ب���ۆ ههڵبژاردنی الیهنێکو رهتکردنهوهی الیهنێکی تر. گهندهڵ���ی مانایهک���ه ب���ۆ خراپه، مانایهکه بۆ پێش���ێلکردن ،مانایهک ه ب���ۆ خراپبهکارهێن���ان ،مانایهکه بۆ کاری بێزراوو نهپاراستنی ئهمان هتو بهرپرس���یارێتی ،لهوچوارچێوهی���هدا "گهندهڵی" بەگشتی پێناسه دهکرێت بەه���هر دهس���تکهوتێک ک���ه الیهنی س���ودمهند بهپێ���ی یاس���او عورفی کۆمهڵگاو مافی دهستکهوتنی پهیدای نهکردبێ���ت .بەمانا سیاسیهکهش���ی بهکارهێنان���ی رێگ���هی نایاس���اییو ب���هدهر لهعورف ،بۆ دهس���تکهوتنی دهن���گو پهیداکردن���ی دهس���هاڵت، ئهمهش بهخراپبهکارهێنانی پۆستی
سهرکردهیی بۆ بهرژهوهندی تایبهت لهس���هر حیس���ابی بهرژهوهن���دی گش���تی .لهرهههندی کارگێڕیشهوه؛ بهکارهێنانی پۆس���تی کارگێڕییه بۆ مهرامێک که لهبهرژهوهنی گش���تیدا نهبێ. نەتەوە یەکگرت���وەکانو دامەزراوە ب���ااڵ ئابوریی���ە جیهانی���ەکانو زۆربەی توێژینەوەکانی پەیوەس���ت بەگەندەڵ���ی ،لەپۆلێنکردن���ی ئ���ەو دیاردە مەترسیدارەدا ئاماژە بەچەند جۆرێکی باو دەکەن لەوانە گەندەڵی ئیداری ،سیاس���ی ،دارایی ،یاسایی، کۆمهاڵیهت���یو ئهخالقی���هکان ،لەم چەند ساڵەی دوایشدا بەهۆی رەواجی زیاتری هەڵبژاردن لەژیانی سیاسیی گەالنو کرانەوەی واڵتە پێش���کەوتوو گەشەندەکان بەڕووی دیموکراسیەتو بەدیموکراتیزەک���ردن ،گەندەڵ���ی هەڵبژاردنو ساختەکاری لەپرۆسەی هەڵب���ژاردن بووەت���ە بابەتێک���ی هەڵوەستەلەسەرکراوو وەکو جۆرێک سەربەخۆ لەسەری نوسراوەو بایەخی پێدراوە. توێ���ژەرانو پەیپەرەکانی تایبەت بەگەندەڵی سیاس���ییو ساختەکاری لەدەنگدان ،ههر جۆره کارتێکردنێک لهسیس���تمی ههڵبژاردن بەگهندهڵی دەزانن ،بۆ نمونه بهکارهێنانی بودجهی حکومهت بۆ بانگهشهی ههڵبژاردن،
ئ���ەو دەمەی سیاس���ەت لەپش���ت گەندەڵی���ەوە دەبێ ،ئ���ەو وەختەی سیاس���ەت پش���تگیری لەگەندەڵ���ی دەکا ،ئاس���ەوارە گەورەکانی لەسەر س���ەقامگیریو ئاش���تی کۆمەاڵیەتی گەورەتر دەبێت.
کڕین���ی دهن���گ بەپ���اره ،یاخ���ود سیاسی بەرێگایەکی نایاساییو دوور پێشکهشکردنی دیاری بۆ دهنگدهرانو لەبنەماکانی دیموکراس���ی دەسەاڵت خاوهن نف���وزهکان ،دهس���تێوهردان دەگرێتە دەس���ت لەرێی ساختەکاری لهپرۆس���هی ههڵبژاردنهکان لهکاتی لەدەنگ���ەکان ،دەس���تکاریکردنی دهنگدانو دهنگ ژماردنو راگهیاندنی رێژەی راس���تەقینەی بەش���داربوان، دهنگهکان ،کارکردنه سهر دهزگاکانی سەپاندنی دەس���ەاڵتی حیزبێکی بێ ههڵبژاردن (وهک کۆمس���یۆنی بااڵ) جەماوەر بەس���ەر پارتە رکابەرەکانی ئەگەرچ���ی ژمارەیەک���ی بەرچاو ی���ان دهستنیش���انکردنی ئهندامانی دیک���ەو ش���اردنەوەی قەب���ارەی دهزگاکه ب���ۆ گۆڕان���کاری لەدەنگی پارت���ەکانو گزیک���ردن لەخواس���تی لەدەوڵەتانی جیهان لەس���اختەکاری راس���تەقینەی خەڵک لەبەرژەوەندی راستەقینەی دەنگدەران .ئەو پارتو هەڵبژاردن���ەوە گالونو ئابڕوچوونو هاوپەیمانانەی بەم رێگا ناشهرعیانە س���کانداڵی گەورەی لێکەوتووەتەوە، الیەکو دژی الیەنێکی دیکە. دەسەاڵت دەگرنە دەست؛ کارئاسانی ب���ەاڵم گ���ەرای تەشەنەس���ەندنی هۆکاری پشت ئهم جۆره لهگهندهڵی ت���ەواو بۆ تەشەنەس���ەندنی ژینگەی گەندەڵ���ی هەڵب���ژاردن زیات���ر لەو پێداگیری سیاس���یهکانه لهمانهوهیان گەندەڵی دەک���ەنو دەکارێن ئازادییە واڵتانە باڵودەبێتەوە کە سەروکاریان لهکورسی دهس���هاڵتو تهزویرکردنی کەسییەکان بەرتەس���ک بکەنەوە و ،لەگەڵ دیکتاتۆریەتو س���تەمکاریو متمانهی دهنگدهران���ی واڵتهکهیان ،لەهەمووشی مەترس���یدارتر سامانی فەرمانڕەوای���ی بنەماڵەیی هەیە .ئەم زۆرج���ار سیاس���ییو پارت���هکان گش���تی واڵت بۆ قەاڵچۆکردنی هێزە تایپە لەحکومڕان���ی هەمو رێکارێکی ب���ۆ ههڵمهتهکان���ی ههڵب���ژاردنو ئۆپۆزس���یۆنو نەیارەکان���ی خۆیان نایاس���اییو ناشەرعی دەگرێتەبەر بۆ درێژکردنەوەی دەسەاڵتی سیاسییو ههڵبژاردنهوهی���ان ئات���اج بهدارایی بەکار دەهێنن. بەدەستهێنانەوەی کورسی دەسەاڵت. زیات���ر دهب���نو بۆئهو مهبهس���تهش ئەم جۆرە لەگەندەڵی لەزۆر رێگاوە خواستی هەرەمدۆستی ئەو پارتانەی دهس���ت لهخهزێنهی گشتی دهوڵهت ناپارێ���زنو ب���ۆ بهرژهوهندی خۆیان دەچێتەوە س���ەر گەندەڵی سیاسی بڕوای���ان بەهەڵبژاردنو ش���ەرعیەتی بهکاری دههێن���ن ،بهمهش رهوایهتی کە سیاس���یە پلەبەرزەکان ئەنجامی حوکمڕان���ی لەرێی خەڵک���ەوە نیە، ههڵبژاردن دهکهوێته ژێر پرسیارهوهو دەدەن و ،بەه���ۆی هەژموون���ی خواس���تێکە نیش���انەیە بۆ مەترسی متمان���هی نێوان دهس���هاڵتو خهڵک بەرفراوانیان لەناو سیستمی سیاسیو گ���ەورە لەس���ەر ئاس���ایشو ئارامی تائاس���تی نهم���ان لهن���او دهچێتو ئیدارەکردنی واڵت دیموکراس���یەتو خەڵ���ک ،چونکە کاتێک دەس���ەاڵت سهقامگیری سیاسیی دهکهوێته ژێر کێبڕکی���ی سیاس���یو ئاڵوگ���ۆڕی رێگەن���ادات گۆڕان���کاری بەفۆرم���ی ئاشتیانەی دەسەاڵتو هەڵبژاردنەکان مەدەنیو ئاشتیانە دروستبێت ،بیانو مهترسیهوه. دەخەنە ژێر پرسیارەوە ،چونکە وەک دەدەنە دەست رکابەرەکانیان تا بیر گەندەڵ���ی هەڵب���ژاردن کاتێ���ک دەوترێ���ت هیچ ش���تێک لەگەندەڵی لەئەگەرو رێ���گای دیکەی گۆڕانکاری س���ەرهەڵدەدات کە هێ���زو الیەنێکی سیاسی ترس���ناکتر نییە ،بەتایبەت بکەنەوە.
گەندەڵی هەڵبژاردن کاتێک سەرهەڵدەدات کە هێزو الیەنێکی سیاسی بەرێگایەکی نایاساییو دوور لەبنەماکانی دیموکراسی دەسەاڵت دەگرێتە دەست لەرێی ساختەکاری لەدەنگەکان، دەستکاریکردنی رێژەی راستەقینەی بەشداربوان
تایبهت
) )626سێشهممه 2018/5/22
جهنگی سوریاو ڕۆلو سیاسهتی ئیقلیمیو دهوڵهتی پ .د .سااڵر باسیره 2-2 چهكی ڕوسی لهسوریا ()4 ڕۆلی كورد لهكوردستانی سوریا مێ����ژووی كوردس����تانی س����وریا بەداڕمان����ی ئیمپراتۆریهت����ی توركی /عوس����مانی دهس����ت پێدهكات دوای جهنگی یهكهمی جیهانی لهساڵی 1918و دروس����تبوونی س����وریا كه لهژێر مانداتی فهرهنسی بوو .بهشێك لهكوردستان خرایه سهر دهوڵهتی دروس����تكراوی س����وریا ك����ه دهكهوێته باكوری سوریاو سنوری لهگهل دهولهتی توركیاو عێ����راق ههیه .كورد لهس����وریا دوهم گهورهترین گهله (كهمایهتیهكی نهتهوهییه) .لهچوارچێوهی جهنگی سوریاداو دروستبوونی بۆشایی ،كورد لهم بهشهدا بەسهرۆكایهتی پهیهده توانی سێ كانتۆن دروس����ت بكات بەناوهكانی جهزی����ره ،كۆبانێو عهفرین كه بەڕۆژاڤا ناسراوه .ههروهها پێكهێنانی ئیدارهیهكی سهربهخۆو سوپایهكی سهربازیی كه ڕۆلێكی بهرچاوی گێڕاوه لهش����هڕی دژ بەداعش. ئازاد كردنی ناوچه كوردیهكان (باكوری سوریا)و دروستكردنی بنكهی س����هربازیی ئهمریكی تێیدا بۆته دڕكێك بۆ س����هرانی توركیاو ڕوسیاو هێزه ئیسالمیهكان. ك����ورد لهڕۆژاڤ����ا بهرگری س����هخت لهخاكو ئامانجێكی نهتهوهییو نیشتیمانی خۆی دهكاتو جهنگێكیان بهس����هردا سهپاندوه .ئهگهر كهوتنی ئهس����هد قورس بێت بههۆی پش����تگیری ئێرانو ڕوسیاوه ئهوا لهوانهیه كورد لهڕۆژاڤا ناچار بێت لهگهل ڕژێمی ئهسهد رێك بكهوێت بەاڵم پهیهده س����وریایهكی دیموكرات����ی فیدرالی مهبهس����ته. لهبهر ڕۆش����نایی ڕاس����تیه ئاماژه پێك����راوهكان ئهوا داهاتووی س����وریا بەپلهی س����هرهكی بهنده بەڕوسیاو ئهمریكاوه .لێرهدا ڕوسیا بریاردهرێكی بهرچاوه بۆ داهاتووی سوریا بەتایبهت كه نایهوێ ڕژێمی ئهسهد بڕوخێت. وادهبینرێ����ت ڕوس����یاو ئێران بیان����هوێ كورد بەجۆرێك لهگهل ئهسهد رێكبكهوون كه توركیاش قبوولی بێت ،توركیاش ب����هردهوام كهوتۆته ژێر كاریگهریی ڕوس����یاوهو ناچار دهبێ����ت مانهوهی ڕژێمی س����وری قبول بكات ،بهتایبهت كه دۆخی ناوخ����ۆو نێودهولهتیهكهی لهئاس����تێكی وادا نیه ههرچی دهوێت لهسوریا بیكات .كوردیش لهسوریا بهشێكه لهچارهسهرهكانو پارویهكی بچووك نیه قووت بدرێت .ههم����وو ئهمانه بهنده بەداهاتووی بڕیاری سیاسیهوه. ()5 سوریاو تاقیكردنهوهی چهك س����وریا بۆته گۆڕهپانی تاقیكردنهوهی چهكه نوێكان����ی زلهێزهكانیش .بۆنمونه ڕوس����یا دهیان جۆر چهكی نوێی لهسوریا تاقیكردۆتهوهو نیشانی دونیای ئهدات كه بهرههمی س����هربازیی ڕوس����ی كارای����هو تاقیكردنهوهی چهك����ی نوێی لهجهنگی س����وریادا بۆته هۆی بهرزكردنهوهی فرۆش����تنی بهرههمی سهربازی ڕوسی .بەتهنیا لهساڵی 2016 زیاتر له 200جۆر چهكی ڕوسی لهجهنگی سوریادا س����هركهوتوانه بهكارهێن����راوهو تاقیكراوهتهوه. لێرهدا ش����تێك نامێنێت پێی بوترێت ڕهوش����تو بهزهیی ئینسانییو چهك بهسهر خهلكی سڤیلو ژنو مندالو پی����رو پهككهوته تاقیدهكرێتهوه كه ئهو جهنگه لهبنهڕهتدا جهنگی ئهوان نیه. ژمارهی ئ����هو دهولهتانه ك����هم نین كه چهكو تهقهمهنی بەوالتانی شوێن قهیرانهكان دهفرۆشن، ههندێك ج����ار دهولهتانێك خۆی����ان دهبنه هۆی دروستبوونی قهیرانو جهنگو دواتر بۆ فرۆشتنی چهك پێیانو ههر خۆشیان پڕۆژهی ناوچه وێران كراوهكان دهگرنه دهست بەسهروهتو سامانی ئهو ناوچهیه خۆیو پابهند كردنیان لهڕووی ئابوریو سیاس����یو تهكنهلۆژیاو ق����هرزهوه بەخۆیانهوه. ئهوهش هیچیتر نیه لهجهنگو وێرانیو كوش����تن ب����ەاڵم بەش����ێوهیهكی تر .هی����چ جیاوازیهك نیه لهنێوان ئهوهی ڕاس����تهوخۆ مرۆڤێك بكوژیت یان ببیته هۆی كوشتنی. تهوهری سێیهم وزه هۆكارێكی گرنگی جهنگی سوریا ههرچهن����د ب����اس لهجهن����گ بكرێ����ت وهك درێژك����هرهوهی سیاس����هت ب����ەاڵم لهبنهڕهت����دا بهرژهوهن����دی ئابوری بۆته پایهیهكی س����هرهكی جهنگ����هكان ،لهوهش مێ����ژوی مرۆڤایهتی بریتی بووه لهههوڵدان لهپێناوی دهس����هالتو ئابوریو جهنگیش ڕێگایهك بووه بۆ گهیشتن بهم ئامانجه، بەاڵم پرس����یارهكه لهوهدایه دهس����هالتو ئابوری لهدهستی كێداو بۆ كام ئامانج بهكار دههێنرێت. وزه (ن����هوتو گازی سروش����تیو دۆزینهوهی بازاڕو كهرهسهی خاو،و دهستی ههرزانی كار)... یهكێك بووه لههۆكارهكانی ملمالنێو جهنگهكان لهجیهانداو ههربۆیه كاریگهریی خۆی ههبوه لهسهر بڕیاری سیاسیشدا .جهنگی سوریاش لهپال چهند فاكتهرێكی تری سیاس����یو جیۆستراتیژیو خاڵی كردنی لههێ����زه ئیس��ل�امیه توندڕهوهكانی وهك داع����ش وهك لهباس����هكهدا دهردهكهوێت جهنگی وزهشه (ڕێگای گواستنهوهی وزه) یه ،بهتایبهت گازی سروش����تی كه ئهمڕۆك����ه بهتایبهت ئاینده گرنگیهكی تایبهتترو زۆرت����ری بهخۆیهوه گرتوه بهراورد بەنهوت بهتایبهت پهیوهس����ت بەژینگهوه لهوالتانی ڕۆژئاوا .بەحوكمی بهرهو پێش چوونی بواری پیشهس����ازیو تهكنهلۆژیای پێشكهوتوی سهردهمو زۆریی شمهكه بهرههمهێنراوهكان نهك ههر توانای دهرهێنانی گازی سروش����تی پهرهی پێدراوه بهڵكو پێویستیی بۆ وزه لهزیاد بوندایه. لهپێن����اوی وزهو رێگاكانی گواس����تنهوهیدا وهك فاكتهرێكی گرنگی ئابوریو بهههرم هێنان دهیان جهنگ لهپێناویدا بهرپا كراوهو دهكرێت.
"رێكخ����راوی والتانی ههناردهكردن����ی پیترۆل (ئۆپێ����ك) له8ی نۆڤهمب����هری 2016لهڕاپۆرتی س����ااڵنهی خۆیدا دایناوه كه ڕێژهی بهكار بردنی نهوت لهجیهاندا بهبری %40زیاد دهكات تا ساڵی .2040بهمهش خواس����ت لهس����هر نهوت بۆ ههر ڕۆژێ����ك دهكاته ( )17ملی����ۆن بهرمیل .لهدوای شۆڕش����ی پیشهس����ازیو س����هدهی نۆزدهوه كه زیاتر له 150س����اڵه نهوتو ئینجا گازی سروشتی سهرچاوهی سهرهكی وزهن لهجیهاندا .دۆزینهوهو دهرهێن����انو بهبازاڕ ك����ردنو كۆنت����ڕۆل كردنی هۆكارێكی سهرهكی جهنگو ناكۆكیه ههرێمایهتی وجیهانیهكانهو بهكار هێنانی س����هرجهمی وزهی جیهان لهزیادبوندایه". سوریا ههرچهنده خاوهنی ڕێژهیهكی ئهوتۆ نیه لهنهوتو گازی سروشتی بەاڵم لهڕووی جوگرافیهوه (جیۆستراتیژیهوه) ڕۆلێكی گرنگی بهر دهكهوێت بۆ تێپهڕبوونی بۆری گواس����تنهوهی نهوتو گازی سروشتی بۆ دهریای سپی ناوهڕاستو لهوێشهوه بۆ ئهوروپا .قهتهرو س����عودیه مهبهستیانه گازی سروش����تی بەبۆری بەرێ����گای ئهردهنهوهو دواتر سوریاوه بگوازنهوه بۆ دهریای سپی ناوهڕاستو لهوێوه ڕهوان����هی ئهوروپا بكرێتو پێش����بركێی ڕوسیاشی پێ بكهن وهك یهكێك لهخاوهن گازی سروشتیی بێشومار لهجیهاندا . نهوتو گازی سروش����تی وهك دوو سهرچاوهی گرنگی وزه لهجیهاندا بهش����ێكی گرنگی كهوتۆته ناوچهكانی ڕۆژههالتی ناوهڕاس����تو بەهۆی باری جوگرافیهوه گواس����تنهوهی بۆ بازاڕهكانی جیهان بەتایبهت ئهوروپا ئاسانترهو تێچوونی ماددیشی كهمتره .لێرهدا كێبركێی گهوره ههیه بۆ گهیشتن بهو س����هرچاوانهی وزهو بۆته بهش����ێكی بواری ئاسایش����ی نهتهوهییش (ئاسایشی وزه)و لێرهدا ناوچهكانی ڕۆژههالتی ناوهڕاس����ت بۆته بهشێكی بهرچاوی ناكۆكیو ملمالنێی زلهێزهكان . دهولهت����ه زلهێزهكان����ی ڕۆژئ����اوا بەویالیهت����ه یهكگرتوهكان����ی ئهمریكا بۆ والت����ه نهوتیهكانی ڕۆژههالتی ناوهڕاس����ت وهك مانگایهكی درێژ وایه كه س����هری لهناو ڕۆژههالتی ناوهڕاستدایهو لهوێ خواردن دهكرێت بهدهمیداو كلكیشی لهئهمریكاو ڕۆژئاوایه كه لهوێ نهوتو س����امانهكه ئهدۆشرێ. ئهو الیهنهی بیهوێ لهجیهانی ئابوریو بازرگانیدا ببێت بەش����تێك دهبێت قاچێك����ی لهڕۆژههالتی ناوهراس����تدا بێ����ت .ڕۆژههالت����ی ناوهڕاس����ت چ دهولهتهكانی بهش����ی ڕۆژههالتی دهریای س����پی ناوهڕاست دهگرێتهوه كه بریتین لهتوركیا ،میسر، س����وریا ،لبنان ،ئیس����رائیل ،ئوردونو قوبرس، ههروهها دهولهتهكانی كهنداو (یهكێتی ئیماراتی عهرهب����ی (بهحرهین ،قهتهر ،عومانو ش����ارقه)، یهمهنو سعودی عهرهبی)و دهریای سوور ،ئێران، عێراق .ئهو ناوچهیه چهند ڕۆلێكی گرنگ دهبینێت بۆ زلهێزهكان كه بریتین له: )1پاراستنی ڕێگای هاتوچۆی نهوت. )2بۆ سیاسهتێكی نزمی نرخی نهوت. )3ناوچهی ههرزانی كهرهس����هی خاوو دهستی ههرزانی كار )4كۆنت����ڕۆلو بهرهنگاریكردنی ئهو الیهنانهی بهرژهوهن����دی دهولهتانێكی ناوچ����هو زلهێزهكانی هاوپهیم����ان دهخهن����ه مهترس����یهوه ،ههروهه����ا ڕێگریكردن لهبهرزبوونهوهی كاریگهریی سیاس����ی تاك دهوڵهتو نادهولهتیی لهناوچهكهدا. ئهمریكا لهبهر بهرژهوهندی تایبهتی خۆی (ههر هێشتا تاكه زلهێزی سهربازیی لهجیهاندا) دهبێت بهرژهوهندی والته پیشهسازیهكانی هاوپهیمانیی بپارێزێت .تهنانهت ئهگهر ئهمریكا خۆی دهس����ت لهنهوت����ی ناوچهكه ،ی����ان كهنداویش ههڵبگرێت ب����ەاڵم قهیرانی وزه لهوالت����ه ئهوروپیهكاندا یان لهیابان كاریگهریی گهورهی دهبێت لهسهر ئابوری ئهمریكی چونكه بهش����ێكی ش����مهكی ئهمریكی لهئهوروپاو یابان ساغ دهبنهوه. ل����ه جهنگی دوهمی كهنداویش����دا پاراس����تنی ئهوروپاش كرایه ئامانج ونههێلدرا عێراق دهولهتی كوێت بۆ ههمیش����ه داگیر بكاتو مامهله بهنرخی نهوتو پاش����هكهوتی نهوت ب����كات لهبازاڕهكانی جیهان����دا .ناردنی نهوت بۆ یاب����ان نزیكهی %70 ی بەگ����هروی هۆرموزدا دهڕوات .ئێران لهجهنگی یهكهم����ی كهنداودا ههڕهش����هی داخس����تنی ئهو گ����هروهی دهك����رد بۆ ئ����هوهی كێش����هكه بكاته كیشهیهكی نێودهولهتی چونكه ئێران دهزانێ كه ئهوه پهیوهندی بهئاسایش����ی نهتهوهیی بۆ سهر ویالیهته یهكگرتوهكانی ئهمریكاش ههیه چونكه %25ی كاالی ئهمریكاش لهیابان ساغ دهبێتهوه. بۆ ئهمریكا ئاسایش����ی نهتهوهیی بهتهنیا داعشو قاعیدهو ئیرهاب نیه بهلكو ئابوری وسیاس����هتی دهرهوهش����ه .ئهمهی����ان نهگ����ۆڕهو پهیوهن����دی بهئاسایشی نهتهوهییهوه ههیه ئیتر ههر الیهنێكی سیاسی لهسهر دهسهالت بێت. بهپێی ڕاپۆرتێكی “ "Financial Times لهس����اڵی 2015بهش����ێكی س����هرهكی جهنگ����ی س����وریا پهیوهندی بەجوگرافیای ههناردهكردنی نهوتو گازی سروش����تیهوه ههی����ه بۆ بازاڕهكانی ئهوروپا .ڕوسیاو هێزهكانی ڕۆژئاواو دهولهتهكانی كهن����داو تهنیا ل����هو ناوچه تایبهتانه لهس����وریا دهجهنگن كه پهیوهندی بەجوگرافیاو س����تراتیژی ئ����هو بواره ههیه .لهتێبینی گش����تیدا مرۆڤ ئهو جهنگهی س����وریای تهماوی دێت����ه بهرچاو بەاڵم كاتێ����ك دهڕوانێته جهنگ لهپێن����اوی وزهدا ئهوا سهرپۆشهكه لهسهردا دادهگیرێتو دهموچاوهكان ڕونتر دهردهكهون .مهس����هلهی ش����هڕی حهلهب پهیوهن����دی ب����ەدوو گرنگترین ب����ازاڕی نهوتهوه ههی����ه ك����ه نزیك����ن لهمهنبهج����هوه ( 60كم)و لهژێ����ر كۆنتڕۆل����ی ئهمریكیهكاندای����هو ههروهها الباب .گرنگترین بۆری گواس����تنهوهی نهوت كه لهعێراق����هوه ههنارده دهكرێت لهڕێگای موس����لو قائیمهوه بهو دوو ناوچهیهی سوریادا تێدهپهرن. لهب����هری ڕۆژههالتیش����هوه بەش����اری حهلهب����دا تێدهپهرێت ت����ا دهگاته ئیدلیب .كۆنتڕۆل كردنی مهنبهج بهوات����ای بوونی كاریگهری����ی گهوره بۆ گواس����تنهوهی نهوت لهس����وریا ،ههربۆیه توركیا
چاوی بڕیوهته مهنبهجیش ئهوه جگه لهئامانجی تێكدانی كیانێكی كوردی تێیدا .ههمان ش����ت بۆ حهلهبو ئیدلیبیشه كه كهوتونهته بهری ڕۆژئاوای س����وریاوه .ئهو الیهنهی كۆنتڕۆلی حهلهب بكات ئهوا كۆنتڕۆلی كلیل����ی بۆریه نهوتیهكان دهكات. لهئهگهری دهست بهسهردا گرتنی مهنبهج لهالیهن توركی����اوه ئ����هوا توركیا دهتوانێ����ت كاریگهریی دروست بكات بهسهر سیستهمی بۆریه نهوتیهكان. بەههمان ش����ێوه حومسو حهماو پالمیرهش ئهو ئاڕاس����تهیهیان بهردهكهوێت .ئهو ناوچانهش كه ش����هڕی قورس����یان بهركهوتوه ئهو ناوچانهن كه بریاره دواڕۆژ بۆریه نهوتیه نهخشه كێشراوهكانی قهتهر /توركیاشی پێدا بڕوات. كۆنتڕۆلی بهش����ی ڕۆژئاوای سوریا بۆ ڕوسیا گرنگه بۆ رێگا گرتن لهگواستنهوهی وزه بەرێگای بۆری����ه نهوتیهكانهوه ب����ۆ بهرژهوهندی ئهوروپاو ڕۆژئاوا .ئیسرائیل هاوكات بەڕوخانی ڕژێمی ئهسهد نهخشهی گواستنهوهی بۆری نهوتو گازی ههیه لهبهرزاییهكانی جۆالنهوه بەدیمهشقدا بۆ توركیا. بەاڵم لهدیدی ڕوسیاوه دهبێت رێگری لهو پڕۆژهیه بكرێت ،ڕوسیا كێبڕكێكهری ناوێت لهبازاڕی گازی سروشتیدا .هاتنه ناوهوهی هێزی ڕوسی بۆ ناوچه كوردیهكان ئامانجی وزهو سیاسیش����ی ههیه .چ بەكوردستاندا (سهروی س����وریا)و چ بەتوركیادا نهوتی عێراق����ی دهگوازرێتهوه ب����هری ڕۆژئاوای س����وریاو لهوێوه زۆرتر بۆ ئهوروپا بۆ بازاڕی وزه دهڕوات .بەاڵم ڕوسیا دژی ئهو مهمهڕهیه چونكه ڕوسیا دهیهوێت ئهوروپا وهك موشتهری وزه الی خۆی بهێلێتهوهو پابهندی بكات. تهنان����هت ئ����هو گرێبهس����تهی "حكومهت����ی ههرێ����م" لهگهل ڕۆزنهفتی ڕوس����ی كردویهتی بۆ بهرژهوهندی تاك الیهنێكی نانیش����یمانی دهبێت ئهمریكای نیگهران كردبێ����ت چونكه ئامانجێكی س����هرهكی كۆمپانی����ای ڕۆزنهف����ت كڕینی بۆری نهوتی ههرێمی كوردستانه كه دهسهالتی سیاسی ههرێم بەبرێك دۆالر پێی فرۆش����ت .شهرعیهتی پاراستنی ئهو بۆریه نهوتانه الی ڕوسیایه ،بهواتا دابهزینی هێزی ڕوس����ی لهههرێمی كوردستانداو لهوانهیه كاریگهیی لهس����هر سیاسهتی عێراقیش دروس����ت بكات .حكومهتی بهغ����دا دڵخۆش نیه بهو ڕێكهوتنه بەاڵم بههۆی هلوپهیمانیهتی نێوان ڕوس����یاو ئێران ،ئێران كاریگهریی دروستكردوه لهسهر حكومهتی بهغدا كه بێدهنگی ههلبژێرێت. ش����تێك كه دژ بەئاسایش����ی وزهو بهرژهوهندیه ئاب����وریو سیاس����یهكانی ئهمری����كاو یهكێت����ی ئهوروپایه ئهوهی پهیوهندی بەسیاسهتی ڕوسیاوه ههیه .ههڵوهش����اندنهوهی ئ����هو رێكهوتنه بهنده بەبڕیاری مۆسكۆوه .لهوانهیه بێدهنگیی ئهمریكا ل����هم كاتهدا بهند بێت ب����ۆ دوای ههڵبژاردنهكان لهعێراق ،كه حكومهت لهكێ دروس����ت دهبیچت، ئهو كاته كاردانهوهی ئهمریكا بهرامبهر بەههولێر دهردهكهوێت. ئ����هوه لهكاتێكدا ك����ه لهڕاپهرین����ی 1991وه ئهمریكاو یهكێتی ئهوروپا ههرێمی كوردستانیان پاراستوه .بگهرێینهوه بۆ ئهو جهنگهی لهسوریادا ههیه ك����ه بههۆی پێكدادان����ی بهرژهوهندیهكانه، لهنیوانیان����دا وزه لهنێ����وان ئهمری����كاو ئهوروپا، ڕوس����یاو توركیاو دهولهتانێكی تری ناوچهكه... لێرهدا ههرێم چۆته بهرهی توركیاو ڕوس����یاوه دژ بەبهرهی ئهمریكاو یهكێت����ی ئهوروپاو وادهڕوات ههرێم����ی كوردس����تان بكات����ه ناوچ����هی نفوزی ڕوس����ی /توركی .ئاینده ڕاستی هاوكێشهكانو دهرئهنجامهكانی دهردهخات. ئهوهی پهیوهندی بەویالیهت����ه یهكگرتوهكانی ئهمریكاوه ههیه پالنی ئهوه كرابوو بۆریهكی تری نهوت لهكهنداوی فارس����یی عهرهبیهوه تا دهگاته باكوری عێراقو دواتر بەباكوری سوریادا بڕوات. ب����هوه نهوتی عێراقی چ لهرێ����گای توركیاوهو چ بەباكوری سوریاوه بنێردرێته ئهوروپا بۆ بازاڕی وزه .بەاڵم نهخش����هی دروس����تكدنی مهمهرێكی كوردیی هیچی لێ دروست نهبوو چونكه ڕوسهكان هاتنه ناو سوریاوه.
ئەنجومەنی وەزیران وەزارەتی داد بەڕێوەبەڕایەتی گشتی فەرمانگەکانی داد فەرمانگەی دادنوسی سلێمانی 2 /
19
ژمارە 452 رێکەوت2018/5/21 :
ئاگاداری دهرئهنجام بەپێی ئەو داوایەی کە لەالیەن (بالل محمد علی احمد) پێشکەش بەفەرمانگەکەمان کراوە خاوەنی • جهنگ ههمیشه ش����ێوازێكی توندوتیژ بووه کارگەی (چیاو ـ بۆ دروستکردنی بەستەنیو گەنجینە بۆ پاراستنی خۆراک لەساردیدا) لەبەرواری بۆ بهالدا خستنی ناكۆكیو ملمالنیكان ،تهنانهت ( )2018/5/7داوای تۆمارکردنی ئەو ئامیرانەی کردووە کە لە(ن.پ )1/دانراون کە ئامێرەکانیان الیهنی براوهش زیانمهن����د دهبێت تێیدا .لهكاتی لەخوارەوە دیاری کراوە بەپێی یاسای دادنوسانی ژمارە ()33ی ساڵی ()1998ی بەکار لەهەرێمی جهنگدا ئامانجو س����تراتیژیه سیاس����یو ئابوریو کوردستنا باڵودەکەینەوە ،جا هەرکەسێ خۆی بەپەیوەندیدار یان خاوەنی هەریەک لەو ئامێرانە دادەنێ ئایدیۆلۆژی����اكان ڕوبهری جهن����گ دهكرێنهوه بۆ لەماوەی ( )15پانزە رۆژدا سەردانی ئەم فەرمانگەیە بکات ،بەپێچەوانەوە ناچارن کە بەناوی داواکارەوە بهدهستهێنانی بهرژهوهندیهكان. • ئهگ����هر نهخش����هی سیاس����یو جوگراف����ی تۆماری دەکەینو بڕوانامەی تۆماری ئامێرەکانی پێئەدرێت( .گرێبەست وازهێنانی بۆ کراوە + لهناوچهكهدا گۆرینی قورس بێت ئهوا باش����ترین ئیزافەی ئامێر) رێ����گا ب����ۆ چارهس����هری س����وریاو دهولهتهكانی لەگەڵ رێزدا هاوش����ێوه سیس����تهمی فیدرالی����ه چونك����ه لهم ئامیرەکان: سیستهمهدا دهس����هالتهكان دابهش دهبن بهسهر .1ئامیری دەزگاولیدانی بەروار لەسەر سلیڤۆن دەزگای پێچانەوەو کۆنڤایەری ئەمەریکی ژ. ههرێم (كانتۆنهكاندا)و دهسهالتی مهركهزی الواز 1010769210ZHـــ کارەبایی دهبێ����ت .مۆدیلی فیدرالی لهسویس����را بەگونجاو .2ئامیری دەزگاولیدانی بەروار لەسەر سلیڤۆن دەزگای پێچانەوەو کۆنڤایەری ئەمەریکی ژ. دهبین����م .فیدرالیزم دهبێته هۆی دروس����تبوونی 110098410ZH دیموكراسیو سهقامگیریی كه ههردوكیان مهرجی .3دەزگای لێدانی بەروار بۆ قاپ لەگەڵ دەزگای پێچانەوەو کۆنڤایەر /کەنەدی ژ 3141ــ گرنگن بۆ سیستهمی فیدرالی. کارەبایی و ی ت ه ول ه نێود ه و پێكدادان • سیاسهتو ناكۆكی .4دەزگای لێدانی بەروار بۆ قاپ لەگەڵ دەزگای پێچانەوەو کۆنڤایەر /فەرەنسی ژ. ئیقلیمیهكان لهس����هر نمون����هو گۆڕهپانی جهنگی FR31115111ــ کارەبایی. سوریادا بەڕوونی بهدی دهكهوێت. • جهنگی سوریا جهنگێك نیه لهپێناوی بهها .5ئامیری ساردکەرەوەی مارکەی طوفان +کۆمرێسەر /ـ ئێرانی ژ 115 .کارەبایی. مرۆیی����هكان بهلك����و جهنگ����ی بهرژهوهندیهكانه .6 ،ئامێری بەڕاد پێکهاتوە لەدوو کۆمپرێسەر /ئەڵمانی ژ 116 .ـ کارەبایی جیۆپۆلهتی����ك وش����ه گرنگهكهی����ه تێی����دا .ئهو .7ئامێری ئایس بانک ICEBANK /ـ ئێرانی ژ 117 .ـ کارەبایی وش����هیه ڕوون����ی دهكات����هوه بۆچ����ی ڕاپهرینی .8ئامێری ساردکردنەوەی بەرادی ماس پێکهاتوە لەیەک کۆمپرێسەر /فەرەنسی ــ 863855 -2 بهشێكی خهلكی س����وریا دژ بەئهسهد لهكاتێكی کارەبایی كورت����دا كرای����ه جهنگی بەوهكالهتو ئاس����تێكی .9ئامێری ساردکردنەوەی بەرادی ماس پێکهاتوە لەیەک کۆمپرێسەر /فەرەنسی 864383ـــ نێودهولهتی بهخۆیهوه گرت .جهنگی بهرژهوهندیه کارەبایی نێودهولهتیو ئیقلیمیهكان ،بهرژهوهندیه سیاسیو .10ئامێری ساردکردنەوەی بەرادی ماس پێکهاتوە لەسێ کۆمپرێسەر /فەرەنسی ــ ژ. س����هربازیو ئایدیۆلۆژیو ئابوریهكانی تێدا بهدی ()A 0803022 دهكرێت .جهنگی هاوس����هنگی هێزیشه .دوور نیه ()B08030126 جهنگی س����وریا ببێته هۆی گۆرینی جوگرافیای سیاس����ی ناوچهكه .ئهمریكاو ئیسرائیلو سعودیه ()C01030123 ئێران وهك ههڕهش����هیهكی جدی دهبینن بۆ سهر .11ئامێری ساردکردنەوەی بەرادی ماس Doy - coolئەڵمانی ژ 080120194 .ــ کارەبایی ئاسایش����ی خۆیانو ناوچهو ئاسایش����ی وزهش .12 ،ئامیری شیرو تێکەڵکردنی شوکوالتە +خەزانی ستیل ـم ژ 140016 .ــ کارەبایی ئێران بەش����وێن كارت����ی سیاس����یدا دهگهرێتو .13یەکەی ساردکردنەوەی ئاو پێکهاتووە لە :سێ بەش ژTower - 120 - 119 - 118 . دهستی خستۆته ناو كاروباری چهندێك لهوالتانی - coolingکارەبایی ناوچهكه ...وا دهبینرێت كه دهبێت سنورێك بۆ .14بۆیلەری ئێرانی 2دانە ژمارە A1704 - B366 - ئێران دابنرێت .سیناریۆكانی ئهو ئامرازانهش چی .15ئامێری کۆمپرێسەری هەوا -تورکی کارەبایی ژمارە A-1011536 - B- 611188 دهبنو چۆن دهبن كهم نین.. .16دەزگای وشکردنەوە درایەر -تورکی 2دانە ژ A-121 - B-122 -کارەبایی. • لهس����هر خاك����ی س����وریا ئهمریكاو ڕوس����یا .17یەکەی کۆمپرێسەری ساردکردنەوەی ئاو بۆ ئایس پێکهاتووە لە 2کۆمپرێسەر ژ- 1354 - ئێرانو س����عودی عهرهبی ههروهها توركیا شهڕی کارەبایی دهس����هالتو نفوزو خۆس����هپاندن دهك����هن بەاڵم .18کۆمپرێسەر بۆ دەزگای دروستکردنی چلورەی دوقلو /ئێرانی ژ - CHIL01 -کارەبایی گهمهكهره س����هرهكیهكان له 2012وه واش����نتنو مۆسكۆیه .بێ تهدهخوالتی ئهكتهره دهرهكیهكان .19دەزگای مەگنوم بۆ دروستکردنی چلورەی مەگنوم پێکهاتوە لە :تونێلی بەستنو پێچانەوە -دوو ههرگی����ز گهورهترین ههالتنی خهل����كو ئاوارهیی فرێزە ژB2013/05 - 2013/04 - دروس����ت نهدهبوو لهس����وریا لهجهنگ����ی دوهمی یەکەی کۆمپرێسەرەکان /ئەڵمانی 4 /دانە A- 1682612852 جیهانیهوهو بووه هۆی بهتینتر كردنی پۆالریزهی B- 1682613792 كۆمهالیهتی كۆمهلگهی سوریا. • جهنگهك����هی س����وریا ه����هروهك ت����هواوی C- 1682613798 جهنگهكانی ت����ری دوای جهنگی دوهمی جیهانی D- 1682613323 بریتی����ه لهجهنگی وهكالهت .جهنگی وهكالهت بۆ .20دروستکردنی چلورەی دوقلو پێکهاتوە لە :ئامێری پڕکردنو پێچانەوە -ژWRRap03 - زلهێ����زه نێودهولهتیو هێ����زه ئیقلیمیهكان بەاڵم کارەبا. دهولهت����ی ئیقلیمیش ههیه جهنگی بەوهكالهت بۆ .21یەکەی دروستکردنی ئایس کریمو موطاو حەسیری پێکهاتوە لە: زلهێزهكان دهكات. ا -خەتی پێچانەوەو پڕکردن -ژCHYAw020 - • زۆری ژم����ارهی بهش����داربوانو هاوپهیمانانی دهرهوه لهجهنگهك����هدا بەبهرژهوهندی����ه جیاوازه ب -دوو فرێزە /ژA-CHYAW010 - B- CHYAW011 - كۆتای����ی هێنان����ی جهنگهك����هی نادی����ار كردوه ج ـ سێ کۆمپرێسەر 2 /تانکی استیل 3طنو 5طن ژ126 - 125 - ئهوهندهی جهنگهكه دریژ بخیهنیت ئهوهنده زیاتر .22یەکەی دروستکردنی ئایس کریم قاپ 2 -دانە فرێزە 2 +دوتانکی استیل 3طن -ژ- مهترسی دروستبوونی ناسهقامگیریی لهناوچهكه - 4779301کارەبایی فراوانتر دهبێتو قهیران بهدوای قهیراندا دێنێت .23 ،یەکەی دروستکردنی ئایسکریم (قاپ مدور) 2 +دو فرێزە ٢ +دوتانکی -ژمارە - دۆڕاوی گهوره گهالنی سوریایه. - 2000160کارەبایی • چارهنوس����ی مرۆڤو گهالنو نهتهوهكان الی وە ژمارە A- CHYAW09 - B-CHYAW08 - ستراتیژ دارێژهرانی جیۆپۆلهتیك هیچ گرنگیهكی .24یەکەی دروستکردنی ئایس کریم (قاپ مدور) ،کوپ ژ - 127 -یەک فرێزە +یەک تانکی نیه .جهنگی س����وریاش بەڕوونی ئهو راس����تیهی 3طن استیل ژHK111375 - k -کارەبایی نیش����اندا كه یهكهم قوربانی لهههموو جهنگێكدا .25یەکەی دروستکردنی ئایس کریم (قاپ مربع) ژ 128 -یەک دانە فریزەو یەک دانە تانکی بریتی����ه لهڕاس����تیهكه ،دوه قوربانی����ش بریتیه استیل 3طن /ئیرانی ژ.AK111378 - لهخهلكی مهدهنی بهشدار نهبوو لهو جهنگهدا كه .26یەکەی دروستکردنی ئایس کریم ()10X10سمو پاشکۆکانی /ئیرانی -ژ- 2000218 - جهنگی ئهوان نیه. • ئهگ����هر لهس����وریا لهكۆتای����دا ناوچ����هی مودیل - 2016 /کارەبایی جێنفوزهكان دابهشكاریهكی نوێی زلهێزهكانی لێ .27یەکەی دروستکردنی ئایس کریم ()7X7سم پاشکۆکانی ئێرانی -ژ - 2000219 -مۆدیل/ بكهوێتهوه لهنێوان ئهمریكاو ڕوس����یا ،فهرهنساو - 2016کارەبایی بهریتانیا ئهوا ئێرانو توركیا بەدهستی بهتال لێی .28یەکەی دروستکردنی موطا (کورنیتۆ) چوار خطو پاشکۆکانی تانکی فرێزە/ئێرانی -بێ ژمارە دێنه دهرهوه. مۆدیل - 2016 /کارەبایی• دهبێت لهسایكۆلۆجیهتو باری كۆمهالیهتی .29ئامێری لێدانی بەروار بۆ قاپ /فەرەنسی ژ - Fr15120036 -مودیل - 2015کارەبایی بڕیاردهرهكان����ی سیاس����هتو جهنگ����ی ن����اڕهواو .30یەکەی دروستکردنی موطاو کورنیتۆ /دانیمارک ژ - 84900322813 -مۆدیل 2010/ خوێ����ن ڕێژ تێبگات .تینوو بوون بۆ دهس����هالتو بریتییە لە: نهخۆشی گهورهیی یان خۆ بهكهم زانینی خۆی .1 ،تەنکی استیل بەشوکوالتە یان ناس����هقامگیریی كهس����ایهتی .ههر كهسێك .2چوار 4کۆمپرێسەر لهم ڕاس����تیانه تێنهگات لهڕاستی ئهوه تێناگات بۆچی ئهردۆگان دهیهوێ ببێته پاش����او سولتانی .3بەڕادو پاشکۆکانی ئیمپراتۆریهتێك����ی نوێ ،بۆچ����ی پوتین دهیهوێ ببێته قهیس����هرێكی نوێی ڕوسیا ،بۆچی سەدام دهیویس����ت ببێته قائیدی ئوم����هی عهرهبی ،یان هەرێمی کوردستان /عێراق ئهوانهی شهڕیان بۆ دروستكردنی ئیمپراتۆریهت ئەنجومەنی دادوەری ژمارە /37/ب2018/ بەروار2018/5/16 : دهكردو دهیانویست ببنه خودای سهر زهوی....؟ دادگای بەرایی سلێمانی4/ بۆچ����ی ههندێ����ك لهسیاس����هتمهدارهكانی والتی ئێمهش تووشی ههمان نهخۆشی بوون؟ نهخۆشی ئاگاداری ئهوهش كێ لهگهل ئهو نهبێت بهواتا دژی ئهوه .داواکار /ئازاد عثمان عبدالرحمن ئهوه ئهركی دهرونناسو كۆمهلناسهكانی كوردیشه داوالەسەرکراو /یادگار عثمان عبدالله كار لهس����هر ئهم دیاردانه بك����هن ،لهوالتێكدا كه داواکار لەم دادگایە داوایەکی لەسەرتان تۆمار کردووە بەژمارە (/37ب)2018/وە دادگا لەبەرواری جهنگ بۆته بهشێك لهمێژوهكهی. • هی����چ كام ل����هو هێزانهی ئێس����تهی جهنگی ( )2018/4/22بڕیارێک������ی دەرک������رد بەئامادەیی بەرانبەرتان (غیابی) ئەوی������ش بە(ئەم دادگایە س����وریا نه ئهوهنده بههێ����زن جهنگهكه بۆخۆی بڕیاری حوکمی دەرکرد بەپابەندکردنی داوالەسەرکراو بەپێدانی بڕی 170000سەدو حەفتا هەزار بهرێت����هوه،و ن����ه ئهوهندهش بێهێ����زن جهنگهكه دینار بەداواکار س������ەرجەم تێچوونەکانی داواکە دەکەوێتە ئەستۆی داوالەسەرکراو ،وە ئەم حوکمە هەڵپەسێردراوە لەسەر پێنوسینو نکۆڵی کردنی داوالەسەرکراو لەکاتی تانە دان لەبڕیارەکە). بدۆرێنێت ،ههربۆیه جهنگهكه درێژهی كێشاوه. • س����هرهڕای ئ����هوهی جهن����گ دیاردهیهك����ی لەبەرئەوەی ش������وێنی نیش������تەجێبونت نادیارە ،بەپێی واژۆو مۆری موختاری گەڕەکی (زەرگەتە) توندوتیژو قێزهونه بەاڵم ههندێك جار جهنگیش بۆیە ئ������ەم دادگایە بریاری دا بەئاگادارکردنەوەت لەڕێگ������ەی دوو رۆژنامەی رۆژانەی نێوخۆیی دهكرێ رێ����ڕهوی مێژوو بگۆرێ����ت ..لهئهنجامی بەمەبەس������تی ئاگادارکردنتان بەبڕیاری ئەم دادگایە وە مافی تانەدانت هەیە لەم بڕیارە لەماوەی جهنگی س����وریادا كورد توانی لهباكوری س����وریا یاساییدا بەپێچەوانەوە بڕیارەکە پلەی کۆتایی ووەردەگرێت بەرانبەرت بەپێی یاسا. كیانێك بۆخۆی دروس����ت بكات ههرچهنده لهژێر دادوەر كوردستان مهتریشدایه .ههمان شت بۆ باشوری سۆران ابرهیم عارف لهئهنجام����ی جهنگ����ی عێراقو ئهمریكا لهس����اڵی .1991
ساڵی 2009قهتهر پێش����نیازی دروستكردنی بۆری گواس����تنهوهی گازی سروش����تی قهتهریی كرد ،كه بەس����عودیهو ئهردهنداو دواتر بەسوریادا بۆ توركیاو لهوێش����هوه ههناردهی ئهوروپا بكرێت وهك لهنهخش����هكهدا دهبینرێ����تو تێچونیش����ی كهمتره .ش����تێك كه ڕۆلی قهتهریش ئێس����تهش لهجهنگ����ی س����وریادا دهردهخاتو رێك����هوت نیه كه قهتهرییش وهك ئێ����رانو توركیاو زلهێزهكان بۆ ئ����هو مهبهس����تهو دروس����تكردنی كاریگهریی خۆی لهس����وریادا پش����تگیریی هێزه ئیس��ل�امیه توندڕهوهكانی كردوه بەداعشیش����هوه لهشێوازی جهنگی بەوهكالهت. والته پیشهسازیهكانی ڕۆژئاوا پشتگیرییان لهم پڕۆژهیه كردوه بەئامانجی بێهێز كردنی سهكتهری وزهی ڕوسیو كهمكردنهوهی پابهند بوونی ئهوروپا بەگازی ڕوس����یهوه .بەاڵم ڕوسیا ههوڵی تێكدانی ئ����هو پڕۆژهی����هی داو كاری لهس����هر پڕۆژهیهكی موناف����س كرد بهوهی بۆری گواس����تنهوهی وزهو گازی ئێرانی����ی بەعێراقو س����وریادا بۆ التاكیاو لهوێشهوه بۆ ئهوروپا ههنارده بكرێت .دیاردهیهك كه جهنگهكهی سوریای ئالۆزتر كرد. لێ����رهدا دهبینرێ����ت ههم����وو ئ����هو هێزان����هی بهرژهوهندی ئابوریو وزهو بازرگانییان لهسوریادا ههی����ه كار ب����ۆ سهرخس����تنی پ����ڕۆژهی خۆیان دهك����هنو هاوپهیمانیی دهبهس����تنو زۆر جاریش بهپێی دۆخهك����ه هاوپهیمانێتهكانیش دهگۆڕێن، بهو تیۆریهی نه هاوڕێی ههمیشهییو نه دوژمنی ههمیش����هیی ههیه بهڵك����و تهنی����ا بهرژهوهندی ههمیش����هیی ههی����ه .وهك هێنری كیس����ینجهر وتهنی سیاس����هت نه باوكی ههیهو نه دایك تهنیا تێبینی /بهم نزیكانه كتێبێكی نوس����هر لهژێر بهرژهوهندی ههی����ه ،جا بهرژهوهندی بۆ ئامانجی ناونیش����انی "جهنگهكان لهمێ����ژوداو پهیوهندی بەسیاس����هتو ئابوری����هوه " ئامادهی چاپ كردن باش یان خراپ بێت. دهبێت.
ونبون
* ناس�� ��نامەیەکی ژوری بازرگانیو پیشەسازی س�� ��لێمانی بهناوى (حسن عبدالله حسین) ونبوه ،ههركهس دۆزییهوه بیگهڕێنێتهوه نوسینگەی ئاوێنە.
Awene
خاوهنی ئیمتیاز :کۆمپانیای ئاوێنه سهرنوسهر :سهردار محهمهد
لهنێوان ساختهكاریو پاشهكشهی حزبهكاندا چاودێرێک ئهنجامی ههڵبژاردنهكان كوردس���تانی حهپهساندوه ،شهوو رۆژ خهڵك بیر لهژمارهی كورس���ییهكانو ژم���ارهی دهنگدهرانو جێگۆڕكێك���ی هێزه براوهو دۆڕاوهكان دهكهنهوه .ئێستا ئهنجامی ههڵبژاردن هێزهكانی بهسهر دو بهرهی ركهبهردا دابهش���كردوه :بهرهیهكیان یهكێتیو پارتییه ،كه ئهم ههڵبژاردنه لهپاڵ هێزو پارهدا سهركهوتنیش���ی بۆ مسۆگهر كردون ،ئۆباڵهكهی دهخهنه ئهستۆی وهڕس بونی خهڵكی كوردستان لهگوتاری ئۆپۆزیسیۆنو پاشهكشهی حزبه ناڕازیی���هكانو دهنگدنهدانی ههواداریانیان .لهبهرامبهریش���دا ،بهرهی ئ���هو حیزبانه دهبین���رێ كه هۆكاری شكس���تهكهیان دهگهڕێننهوه بۆ گزیو ساختهكاریی حیزبه دهسهاڵتدارهكان. كامیان راست دهكهن؟!
کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوهگهرمیانی ،سەردەشت عوسمان ،سۆرانی مامە حەمە ،عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟
رۆژانە نوێرتین هەواڵ لەڕێگەی SMSی ئاوێنەوە بەدەسبهێنە
بهالی زۆربهی چاودێرانی كوردستانهوه ئهنجامی ههڵبژاردنهكه گوزارشتێك ی راس���تهقینه لهسهنگو قورس���ایی ئهم هێزانه ناكات به براوهو دۆڕاویانهوه. هاوكات دهنگو ئیرادهی راس���تهقینهی هاواڵتی���ان دهرناخات .بۆیه بهههمو پێوهرێ���ك ئهنجامی راگهیهن���دراو بهدور نییه لهگزیو س���اختهكارییهك كه لهسیس���تهمی ئهلكترۆنیدا كراوه .ئهمه راس���تییهكه قابیلی نكوڵی لێكردن نییه ،چونكه یهكێتیو پارتی نمونهیهكی ئهوهنده جوانو گهشی حومكدارییان پێش���كهش نهكردوه تا دهنگهكانیان زیاد بكات ،بهتایبهتی لهچوار س���اڵی رابردودا كه لهههمو بوارهكانی كارگێڕیو ئابوریو سیاس���یو خزمهتگوزاریدا شكس���تیان هێناوهو هیچ دهسكهوتێكیان نییه تا شانازی پێوه بك هنو باری الری خۆیانی پێ راست بكهنهوه. بهاڵم ئایا هۆكاری پاشهكش���هی گۆڕانو كۆم���هڵو هاوپهیمانیو یهكگرتو، دهكرێت تهنها لهفاكتهرێكدا كورت بكرێتهوه كه ئهویش ساختهكارییه؟! بهدڵنیاییهوه نهخێر.
ب ۆ ب ە ش د ژم ا ر ب ب ارە 1ون ن ێ ر ە 21بۆ 29
وا چاكه ئهم حزبانه خۆیان لهو راس���تییه نهشارنهوه كه پاشهكشه كردن ی دهنگهكانیان تهنها گزیو ساختهكاری نییه ،ئهدای ئهم حزبانه لهچوار ساڵی رابردودا ،ئهوهنده سهركهوتو نهبوه كه بهشێكی زۆری دهنگدهرانیان هانبدات جارێكیتر بچن دهنگیان پێبدهنهوه ،لهپێش ههمویانهوه گۆڕان. قواڵی���ی قهیرانی بزوتنهوهی گۆڕان لهنارۆش���نی سیاس��� هتو ههڵوێس���ته نهزۆكهكانیدا بو بهرامبهر بهو روداوه گهورانهی س���اڵی رابردو كوردس���تانی پێدا تێپهڕی .گۆڕان كاریگهری لهس���هر رهوتی روداوهكان رۆژ بهرۆژ الوازتر دهردهكهوت ،سیاسهت كردنی لهئاس���تی روداوهكانی كوردستاندا نهبو ،كه زۆرجار روداوهكان پێشیدهكهوتنو ئهمیش دوای روداو دهكهوت ،بهبێ ئهوهی جورئهتی ریسك كردنی ههبێت. بزوتنهوهی گۆڕان نهیتوانی خۆی لهس���ایهی ئهو كێشه كهڵهكهبوانه رزگار بكات كه لهسهردهمی نهوشیروان مستهفاوه بهمیرات بۆی مایهوه ،نوێبونهوهی راس���تهقینهی بهخۆیهوه نهدی ،توانا مرۆییهكانی ههژارییان پێوه دیار بو، كۆمهڵێك خهڵك خۆیان كرد به نوێنهرو دهمڕاستی كه قسهیان زۆرو ئیشیان كهم دهكرد .سستییهك كۆی ئۆرگانهكانی ئهم بزوتنهوه گهورهیهی گرتهوهو بهم س���هره بچوكانهوه بهڕێوهبردنی ئهم جهس���ته بزێ���وو گهورهیه قورسو ئهستهم بو. ئێس���تا گۆڕانو ههمو ئهو هێزانهی كه لهئهنجامی ههڵبژاردنهكان ناڕازین، پێویس���ته "س���اختهكاری" نهكهن بهعهالگهیهك بۆ ئهوهی ههمو كێش���هو گرفتهكانیانی خۆیانی پیا ههڵواس���نو خۆیان لهبهرپرس���یاریهتی شكستو پاشهكش���هكردنیان بدزنهوه .ئهگهر ئهوان خوازیاری مانهوهو بهردهوامبونو كۆڵنهدانو گهش���هكردنن لهگۆڕهپانی سیاس���یدا" ،س���هربازی ههمو گزیو ساختهكارییهك" پێویسته ئهنجامی ئهم ههڵبژاردنه بهتوندی رایانچڵهكێنێ.
ریکالم
سەنتەری جوانکاری پێستو لیزەر
س���ەنتەری میدیکاڵ :بهختیاری ـ ش���هقامی سهرهكی بهرامبهری ساڵۆن ئهستهنبوڵ
ژماره تهلهفۆنی 0533183536 - 07706581971 فهیسبوكmedicalclinicsuly :
ریکالم