Awene 596

‫ریکالم‬

‫کوردستان‬ ‫پێویستی بەدۆستی‬ ‫گەورەیە نەک‬ ‫بەپروپاگەندیستی‬ ‫گەورە‬

‫‪www.awene.com‬‬

‫ژماره‌ (‪)596‬‬ ‫سێشەممە ‪2017/10/10‬‬

‫ریکالم‬

‫رۆژنامه‌یه‌كی‌ سیاسیی‌ گشتییه‬ ‫کۆمپانیای ئاوێن ‌ه ده‌ریده‌کات‬

‫‪12‬‬

‫ریکالم‬

‫ساڵەی‬ ‫چێ‬

‫ئەندامێکی سەرکردایەتی یەکێتی‪:‬‬

‫‪20‬‬

‫دەبێت لەماوەی دو مانگدا یەکێتی كۆنگرەی نائاسایی‬ ‫ببەستێت‌و سكرتێری گشتی نوێ هەڵبژێرێت‬ ‫ئه‌ندامێك����ی‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ناكرێت یەكێتی‬ ‫بەبێ سكرتێری گشتی بەڕێوەبچێت‪،‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێت "ئه‌مه‌ پرسێكی بەپەلەیەو‬ ‫دەبێت لەم����اوەی دو مانگدا یەکێتی‬ ‫كۆنگ����رەی نائاس����ایی ببەس����تێت‌و‬ ‫سكرتێری گشتی نوێ هەڵبژێرێت"‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ ،‬س����لێمانی‌‪ :‬كۆچ����ی دوایی‬ ‫مام ج����ەالل لەهەفت����ەی رابردودا بۆ‬ ‫یەكێتی نیشتمانی كوردستان بۆشایی‬ ‫لەبەرزتری����ن دەس����ەاڵتی حزبەكەدا‬ ‫به‌جێهێشتوه ‌كە سكرتێری گشتییە‪،‬‬ ‫فه‌رید ئه‌سه‌سه‌رد ئه‌ندامی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫س����ه‌ركردایه‌تی‌ یه‌كێت����ی‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‬ ‫راگه‌یان����د لەقۆناغی پاش مام جەالل‬ ‫یەكێتی هیچ رێگەیەك����ی لەبەردەمدا‬ ‫نییە بۆ پڕكردنەوەی پۆستی سكرتێری‬ ‫گش����تی جگە لەپەیڕەوی ناوخۆ‪ ،‬ئه‌و‬ ‫وتی‌ "بۆشاییەك لەپۆستی سكرتێری‬ ‫گشتی یەكێتیدا دروست بوەو یەكێتی‬ ‫دەبێت پڕی بكاتەوە"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "هەن����گاوی یەك����ەم پاش‬ ‫كۆچی دوایی مام جەالل پێویستمان‬

‫بە‌یەك����ەم كۆبون����ەوەی ئەنجومەنی‬ ‫س����ەركردایەتییە‪ .‬ل����ەوێ دەبێ����ت‬ ‫راس����تەوخۆ بچینە س����ەر مادەی ‪28‬‬ ‫لە‌پەیڕەوی ناوخۆ كه‌ باس لە‌دو شت‬ ‫دەكات‪ :‬یەكێكی����ان ئەوەی����ە‪ ،‬هەمو‬ ‫دەس����ەاڵتەكانی س����كرتێری گش����تی‬ ‫یەكێتی دەگوێزرێنەوە بۆ جێگرەكەی‬ ‫بۆ م����اوەی دو مانگ‪ .‬دوەمیش����یان‪،‬‬ ‫ئەوەیە دەبێت لەماوەی ئەو دو مانگەدا‬ ‫كۆنگرەیەكی نائاسایی ببەسترێت"‪.‬‬ ‫یەكێتی نیش����تمانی كوردستان پاش‬ ‫دامەزراندن����ی لە‌س����اڵی ‪1975‬ەوە تا‬ ‫ئێس����تا س����ێ كۆنگرەی ئەنجامداوە‪.‬‬ ‫بەپێ����ی پەیڕەوی ناوخ����ۆی حزبەكە‬ ‫دەبوای����ە یەكێت����ی لەمانگ����ی ‪10‬ی‬ ‫س����اڵی ‪ 2013‬كۆنگ����رەی چوارەمی‬ ‫ئەنجام بدایە بەاڵم بەهۆی ناوكۆكییە‬ ‫ناوخۆییەكانەوە بۆ رۆژی ‪ 30‬كانونی‬ ‫دوەمی ‪ 2014‬دواخرا‌و بەاڵم تا ئێستا‬ ‫كۆنگرە نەبەستراوە‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫هاواڵتیان لەڕێورەسمی بەخاک سپاردنی تاڵەبانیدا‬

‫عه‌باد ‌ی به‌شدار ‌ی له‌پرسه‌ ‌ی تاڵه‌بانی له‌به‌غدا ناكات رۆژنامەیەکی تورکی‪:‬‬ ‫بارزانی‪ ،‬مەسروری کوڕی دەکاتە‬ ‫کاندیدی سەرۆکایەتی‬

‫دوێنێ‌ پرس����ه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌ له‌به‌غدای‌ له‌پرس����ه‌كه‌ی‌ دوێنێ����ی‌ تاڵه‌بانی����دا‬ ‫پایته‌ختی‌ عێراق به‌ڕێوه‌چو‪ ،‬حه‌یده‌ر له‌به‌غ����دا‪ ،‬زۆرب����ه‌ی‌ ده‌وروب����ه‌ری‌‬ ‫عه‌ب����ادی‌ س����ه‌رۆك وه‌زیرانی‌ عێراق عه‌ب����ادی‌ هات����ون‪ ،‬ب����ه‌اڵم عه‌بادی‌‬ ‫خۆی‌ به‌ش����داری‌ نه‌ك����رد‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫به‌شداری‌ له‌پرسه‌كه‌دا نه‌كرد‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ ،‬به‌غ����دا‪ :‬ئه‌ندامی‌ په‌رله‌مانی‌ "به‌ڕێوه‌به‌ری‌ نوس����ینگه‌كه‌ی‌ هاتبو‪،‬‬ ‫عێ����راق له‌فراكس����یۆنی‌ یه‌كێت����ی‌‪ ،‬س����كرتێره‌ تایبه‌ته‌كه‌ش����ی‌ به‌شدار‬ ‫ش����وان داودی‌ به‌ئاوێن����ه‌ی‌ راگه‌یاند بو له‌پرس����ه‌كه‌دا‪ ،‬قس����ه‌یان له‌گه‌ڵ‬

‫ب����راده‌ران ك����رد‪ ،‬نازان����م له‌به‌رچی‌‬ ‫حه‌یده‌ر عه‌بادی‌ به‌ش����داریی‌ نه‌كرد‪،‬‬ ‫ره‌نگ����ه‌ كاری‌ تایبه‌ت����ی‌ هه‌بوبێ����ت‬ ‫بۆیه‌ له‌پرس����ه‌ی‌ تاڵه‌بانیدا به‌شدار‬ ‫نه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "زۆربه‌ی‌ به‌رپرسان له‌شاری‌‬ ‫به‌غدا به‌شداری‌ پرسه‌ی‌ تاڵه‌بانییان‬

‫كرد‪ ،‬كێش����ه‌ی‌ گشتپرس����ی‌‌و ئااڵ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس����تان به‌س����ه‌ر ڕوفات����ی‌ مام‬ ‫جه‌الله‌وه‌ جێی‌ نێگه‌رانی‌ به‌رپرسانی‌‬ ‫عێراق نه‌بوه‌‌و ڕونكردنه‌وه‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‬ ‫دراوه‌‪ ،‬مالیك����ی‌ خ����ۆی‌ به‌ش����داری‌‬ ‫پرسه‌ی‌ تاڵه‌بانی‌ بو له‌شاری‌ به‌غداو‬ ‫هیچ كێشه‌یه‌ك له‌وباره‌یه‌وه‌ نه‌بو"‪.‬‬

‫"بەم دۆخەی ئێستاوە ناتوانرێت یەك لیتر نەوت دابەش بكرێت"‬ ‫س���ەرۆكی لیژن���ەی پیشەس���ازی‌و‬ ‫بازرگان���ی‌و وزە‌و س���ەرچاوە‬ ‫سروشتیەكان لە‌ئەنجومەنی پارێزگای‬ ‫س���لێمانی ئاماژە بەوە دەکات "بەم‬ ‫دۆخەی ئێستاوە ناتوانرێت یەك لیتر‬ ‫نەوت دابەش بكرێت‪ ،‬چونكە نیە"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ ،‬س���لێمانی‪ :‬سەرۆكی لیژنەی‬ ‫پیشەس���ازی‌و بازرگان���ی‌و وزە‌و‬

‫سەرچاوە سروشتیەكان لە‌ئەنجومەنی ئەوا پێویس���تمان بە‌‪ 106‬ملیۆن لیتر‬ ‫پارێزگای سلێمانی‪ ،‬غالب موحەمەد دەبێت"‪.‬‬ ‫سەبارەت بەدابەشكردنی نەوتی سپی ئەو وتی "ئەو نەوتەی دەفرۆش���رێت‬ ‫بەئاوێنەی راگەیاند "س���نوری ئێمە‪ ،‬لە‌پااڵوگەی بازیان بەرهەم دەهێنرێت‪،‬‬ ‫بە‌پارێ���زگای س���لێمانی‌و هەڵەبجە‌و وەزارەت���ی س���امانە سروش���تیەكان‬ ‫ئیدارەی گەرمیان‌و راپەرینەوە زیاتر خۆی بە‌‪ 90‬هەزار دینار دەیفرۆش���ێت‬ ‫ل���ە‌‪ 473‬ه���ەزار ماڵی���ن‪ ،‬ئەگەر بۆ بە‌كۆمپانی���ا‪ .‬بەاڵم چەند دەس���تێك‬ ‫هەرماڵێك یەك بەرمیل نەوت بدرێت دەكات ت���ا دەگات���ە الی هاواڵت���ی‌و‬

‫نرخەك���ەی دەبێ���ت ب���ە‌‪ 170‬هەزار‬ ‫دینار"‪.‬‬ ‫پێش���ی وای���ە پارێزگای س���لێمانی‬ ‫دەتوانێ���ت لەس���ەدا پەنج���ای ئەو‬ ‫بۆش���اییانەی لە‌بواری س���وتەمەنیدا‬ ‫دروس���تبوە بە‌پااڵوگ���ەی ناوخ���ۆ‬ ‫پڕبکات���ەوە‪ ،‬ب���ەاڵم "حكومەت ئەم‬ ‫كێشەیە چارەسەر ناكات"‪.‬‬

‫كوردستان هه‌رزانترین واڵت ‌ی دنیای ‌ه بۆ جگه‌ره‌كێشان‬ ‫ ‬ ‫ناونیشان‪ :‬سلێامنی ته‌الری زارا ‪ -‬نهۆمی سێیه‌م ‪ -‬شوقه‌ی ژماره‌ ‪32‬‬

‫ته‌له‌فۆن‪ 3202416 :‬‬

‫‪6‬‬

‫به‌شی ریکالم ‪ 07700600659 :‬ـ ‪ 07500600659‬‬

‫رۆژنام���ەی خەب���ەر ت���ورک لەژمارەی‬ ‫دوێنێیدا باڵوی کردەوە مەسعود بارزانی‬ ‫بڕی���اری داوە لەهەڵبژاردن���ی داهاتودا‬ ‫مەس���روری کوڕی بۆ پۆستی سەرۆکی‬ ‫هەرێم کاندید بکات‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ ،‬خەب���ەر ت���ورک‪ :‬نوس���ەرو‬ ‫رۆژنامەنوس "ناگەهان ئاچلی" لەژمارەی‬ ‫دوێنێ���ی رۆژنامەی خەبەر تورکدا باس‬ ‫ل���ەوە دەکات "بەپیی ئەو زانیارییانەی‬ ‫لەنزیکترین س���ەرچاوەکانەوە دەس���تم‬ ‫کەوتوە‪ ،‬مەسعود بارزانی بڕیاری داوە‬ ‫لەهەڵبژاردنەکانی ‪١‬ی تشرینی دوەمدا‬ ‫بەش���داری نەکات‌و مەس���روری کوڕی‬ ‫بکاتە کاندیدی س���ەرۆکایەتی هەرێم‪.‬‬ ‫پاش هەڵبژاردنەکانیش رایدەگەیەنێت‬

‫کە دەست لەکاری سیاسی راستەوخۆ‬ ‫هەڵدەگرێت‌و ئەنجامەکانی ریفراندومیش‬ ‫تەجمید دەکات"‪.‬‬ ‫بەوتەی ئ���ەو رۆژنامەنوس���ە "بارزانی‬ ‫بەشێوەیەکی رەمزی لەکاری سیاسیی‬ ‫راستەوخۆ دەکشێتەوەو خۆی بۆ ئەوە‬ ‫ئامادەدەکات کە لەس���ەرو سیاستەوەو‬ ‫لەپشتی پەردەوە وەک جۆرێک لە‌"باوکی‬ ‫دامەزرێنەر" بمێنێتەوە‪ .‬سەردانی واڵتان‬ ‫دەکات‪ ،‬ه���ەوڵ دەدات پەیوەندییەکان‬ ‫چ���اک بکات���ەوەو‪ ...‬هت���د"‪ .‬ئاماژە‬ ‫ب���ەوەش دەکات "بارزانی ئەنجامەکانی‬ ‫ریفراندۆم تەجمید دەکات‪ ،‬بەاڵم وەک‬ ‫کارتێک بەرامبەر عێراق‌و تورکیاو ئێران‬ ‫دەستیان پێوەدەگرێت"‪.‬‬

‫زستانێك ‌ی ب ‌ێ ئاگردان‌‬ ‫کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی ‪ 1000‬دینار‬

‫‪7‬‬

‫‪2‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫گواستەنەوەی بنکەی تۆڕەکانی مۆبایل بۆ بەغدا‬

‫"کاریگەری مەترسیداری لەسەر ئەمنییەتی هەرێمی کوردستان دەبێت"‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫بڕیارەكەی بەغدا كە كۆمپانیاكانی‬ ‫تۆڕی پەیوەندی مۆبایل پابەنددەكات‬ ‫بنكە سەرەكییەكانیان بەرنە بەغدا‬ ‫بە‌"مەترسی" بۆ هەرێم ناودەبرێت‪،‬‬ ‫بەاڵم سەرۆكی فراكسیۆنی گۆڕان‬ ‫لە‌پەرلەمانی عێراق پێی وایە كە ئەو‬ ‫بڕیارانەی عێراق بەشێكن لەهەڵمەتی‬ ‫پێشوەختەی هەلبژاردنەكان‌و ناچنە‬ ‫بواری جێبەجێكردنەوە‪.‬‬ ‫دوێنێ(دوش���ەممە) ئەنجومەن���ی‬ ‫ئاسایشی نیشتمانی عێراق بە‌سەرۆكایەتی‬ ‫حەی���دەر عەب���ادی س���ەرۆك وەزیران‌و‬ ‫فەرماندەی گش���تی هێزە چەكدارەكانی‬ ‫عێراق كۆبوەوە‌و چەند بریارێكی دیكەی‬ ‫دژی هەرێمی کوردستان دەركرد‪ .‬یەكێك‬ ‫لەوان���ە پابەندكردنی كۆمپانیاكانی تۆڕی‬ ‫پەیوەندی مۆبایل���ە بەوە كە بخرێنە ژێر‬ ‫دەس���ەاڵتی دامەزراوە عێراقییەكانەوە‌و‬ ‫بنكەی سەرەكیشیان ببەنە بەغدا‪.‬‬ ‫ئەمی���رە كەری���م‪ ،‬ئەندام���ی لیژنەی‬ ‫خزمەتگوزاریی���ەكان‌و ئاوەدانكردن���ەوە‬ ‫لە‌پەرلەمانی عێ���راق ئەو بڕیارەی عێراق‬ ‫بە‌"زۆر مەترس���یدار" ناوبرد‌و وتی "ئەگەر‬ ‫بنكەی تۆڕەكانی پەیوەندی مۆبایل ببرێتە‬ ‫بەغدا‪ ،‬ئەو كات عێراق دەتوانێت بە‌ئارەزی‬ ‫خۆی كۆنترۆڵی فریكوێنسییەكان بكات‌‪.‬‬ ‫ئەوەش بۆ ئەمنییەت���ی پەیوەندییەكانی‬ ‫مۆبایل مەترسیدارە‌و کاریگەرییەکانیشی‬ ‫لەس���ەر ك���ۆی ئەمنییەت���ی هەرێم���ی‬ ‫كوردستان مەترسیداردەبێت"‪.‬‬ ‫ئەو پەرلەمانت���ارە كوردەی پەرلەمانی‬ ‫بەغدا داواش لە‌هەریەكە لە‌كۆمپانیاكانی لەگەڵ ئەوەشدا لەحاڵەتی جێبەجێكردنی لە‌پەرلەمانی عێراق‪ ،‬سروە عەبدولواحید ب���ۆ ئ���ەوەی چاوبخش���ێنرێتەوە ب���ەو‬ ‫ك���ۆڕەك تلیك���ۆم‌و ئاسیاس���ێڵ دەكات ئ���ەم بڕی���ارەدا خۆی ل���ەڕوی داراییەوە پێ���ی وای���ە حكومەتی عێراق���ی كە ئەو رێوشوێنانەی دژی هەرێم گیراونەتەبەر‪،‬‬ ‫پابەندنەب���ن ب���ەو بڕیارەی بەغ���داوە تا زەرەرمەن���د دەبێت‪ .‬ئەوەش لەكاتێكدایە بڕیاران���ە دەدات الیەنێكی جێبەجێكارە‌‪ .‬تا هەرچیەك دژی هاواڵتیانی هەرێم بێت‬ ‫پێش���تر بەغ���دا بڕی���اری دا ئاس���مانی بە‌وتەی ئەو پرسی تۆڕەكانی پەیوەندی هەڵبوەش���ێنرێتەوە‪ .‬ئەوەشی پەیوەندی‬ ‫لەڕێگەی گفتوگۆوە چارەسەردەكرێت‪.‬‬ ‫ئەمیرە هەرچەندە ب���ەدوری دەزانێت هەرێ���م ب���ەڕوی گەش���تە ئاس���مانییە مۆبایل پرسێكی فیدراڵییە‌و لە‌دەسەاڵتی بە‌هەندێ كۆمپانیا‌و بەرپرس���ەوە هەیە‪،‬‬ ‫ئ���ەوە كێش���ەیەكی یاس���اییە‌و دەتوانن‬ ‫بەغدا ئ���ەو بڕیارە جێبەجێ بكات‪ ،‬بەاڵم نێودەوڵەتییەکاندا دابخات‌و جێبەجێشی دامەزراوە فیدراڵییەكاندایە‪.‬‬ ‫س���روە ئاماژەی بەوەش���دا كە ئێستا خۆیان رێكاری یاسایی بگرنەبەر‌و كێشەی‬ ‫دەش���ڵێت بەغ���دا ئەوەی ویس���تویەتی کرد‪.‬‬ ‫بەاڵم س���ەرۆكی فراكس���یۆنی گۆڕان لەپەرلەمان هەندێ ئیم���زا كۆكراوەتەوە خۆیانە‌و دەبێت خۆیان لەگەڵ حكومەتی‬ ‫بەرامبەر هەرێم كردویەتی‌و دەش���یكات‪،‬‬

‫له‌دوا ‌ی ئه‌نجامدانی‌ گشتپرس ‌ی‬

‫عه‌ر‌هب‌و تورکمان ‌ی كه‌ركوك‬ ‫نیگه‌رانن له‌كورد‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬

‫به‌رپرسانی‌ عه‌ره‌ب‌و توركمان‬ ‫نیگه‌رانیه‌كانیان به‌رامبه‌ر كورد ناشارنه‌وه‌‌و‬ ‫ئاماژ‌ه به‌وه‌ ده‌كه‌ن كورد به‌زۆرینه‌‬ ‫له‌كه‌ركوك بڕیارده‌دات‪ .‬ئه‌ندامێكی‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاری‌ كه‌ركوك له‌لیستی‌‬ ‫عه‌ره‌بی‌ ده‌ڵێت "ده‌مانه‌وێت به‌شه‌راكه‌تی‌‬ ‫پێكهاته‌كان كه‌ركوك به‌ڕێوه‌برێت‌و بڕیار‬ ‫له‌سه‌ر چاره‌نوسی‌ بدرێت"‪.‬‬ ‫ڕاكان س����ه‌عید ئه‌ندام����ی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌‬ ‫پارێ����زگاری‌ كه‌ركوك به‌ئاوێن����ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند‬ ‫" ه‌ش����داری‌ دانیش����تنه‌كانی‌ ئه‌نجومه‌ن����ی‌‬ ‫كه‌رك����وك ناكه‌ی����ن ت����ا داوا كاریه‌كانمان‬ ‫ج����ێ‌ به‌جێ‌ نه‌كرێ����ت‪ .‬ئێم����ه‌ داواكاریمان‬ ‫له‌سه‌رانی‌ كورد له‌كه‌ركوك ئه‌وه‌یه‌ پێكه‌وه‌‬ ‫وه‌ك ب����را كاره‌كان ئه‌نج����ام بده‌ین‪ .‬ئه‌وان‬ ‫به‌زۆرینه‌ له‌ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاری‌ كه‌ركوك‬ ‫كاره‌كان جێبه‌جی‌ ده‌كه‌ن‌و هیچ حس����ابێك‬ ‫بۆ دانیش����توانی‌ توركمان‌و عه‌ره‌ب ناكه‌ن‪.‬‬ ‫گله‌یی‌ ئێمه‌ ئه‌وه‌یه‌ وه‌ك عه‌ره‌ب‌و توركمان‬ ‫كه‌ شه‌رێكی‌ ڕاس����ته‌قینه‌بین‌و به‌شداریمان‬ ‫بپێبكرێ����ت‪ .‬ب����ۆ ده‌بێ����ت ئێمه‌ قس����ه‌مان‬ ‫وه‌ك پێویس����ت نه‌بێت؟ ئه‌مه‌یه‌ داخوازی‌و‬ ‫گله‌یمان له‌به‌رپرس����انی‌ كورد‪ .‬ئه‌وان باسی‌‬ ‫شاری‌ برایه‌تی‌ ده‌كه‌ن‪ ،‬كه‌واته‌ ده‌بێت ئێمه‌‬ ‫برای‌ ڕاس����ته‌قینه‌بین‌و گوێم����ان لێبگیرێت‪،‬‬ ‫ت����ا پێكه‌وه‌ژی����ان به‌رده‌وامبێت له‌ش����اری‌‬ ‫كه‌ركوك"‪.‬‬ ‫ژاڵ����ه‌ نه‌فتچ����ی‌ ئه‌ندام����ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫پارێ����زگاری‌ كه‌رك����وك له‌لیس����تی‌ به‌ره‌ی‌‬ ‫توركمانیش نێگه‌رانیه‌كانی‌ خۆ ‌ی نه‌شارده‌وه‌‌و‬ ‫وتی‌ "ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ چی‌؟ پارێزگاری‌‬ ‫كه‌ركوكی‌ چی‌؟ ئێمه‌ مافه‌كانمان پێش����یڵ‬ ‫ده‌كرێت‪ ،‬گرنگیمان پێنادرێت‪ .‬چه‌ندین جار‬ ‫دوامان له‌به‌رپرسانی‌ كورد كردوه‌ له‌وشاره‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم گوێمان لێناگیرێت‪ .‬له‌الیه‌ن به‌رپرسانی‌‬ ‫كه‌ركوكه‌وه‌ هیچ دیموكراتیه‌ك‌و هیچ مافیك‬ ‫له‌كه‌ركوك به‌دیناكرێ����ت‪ ،‬دادپه‌روه‌ری‌ نیه‌‬ ‫لە‌قه‌زیه‌ی‌ سیاس����ی‌‌و ئیداری‌ ئه‌و شاره‌دا‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت له‌م چه‌ند مانگه‌ی‌ دواییدا‌و دوای‌‬

‫ئه‌نجامدانی‌ گشتپرسی‌‪ .‬پارێزگاری‌ كه‌ركوك‬ ‫لە‌فه‌رمانگه‌كان����دا ڕه‌چ����اوی‌ توركمانه‌كان‬ ‫ناكات تا به‌شداریان پێبكرێت"‪.‬‬ ‫ش����وان داودی‌ ئه‌ندام����ی‌ فراكس����یۆنی‌‬ ‫یه‌كێیه‌ت����ی‌ له‌په‌رله‌مانی‌ عێ����راق له‌باره‌ی‌‬ ‫پێكهاته‌كانی‌ شاری‌ كه‌ركوكه‌وه‌ وتی‌ "ئێمه‌‬ ‫وه‌ك ك����ورد له‌ماوه‌ی‌ دو س����اڵی‌ ڕابردودا‬ ‫له‌ش����اری‌ كه‌ركوك كارێكی‌ باشمان نه‌كرد‬ ‫به‌زۆرینه‌و كه‌مینه‌ بڕیاره‌كانمان ده‌رده‌كرد‪.‬‬ ‫كورد له‌وش����اره‌ زۆرینه‌یه‌‌و بە‌زۆرینه‌ بڕیار‬ ‫ده‌دات‪ ،‬بۆی����ه‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراقیش به‌زۆرینه‌‬ ‫بڕیاره‌كان����ی لە‌په‌رله‌مان����ی‌ عێراق����ی‌ دژ‬ ‫به‌كه‌رك����وك ده‌ركرد‪ .‬ئ����ه‌وه‌ش ناكۆكی‌ بۆ‬ ‫پێكهاته‌كانی‌ شاری‌ كه‌ركوك دروستكردوه‌‪،‬‬ ‫خه‌ریكه‌ ناته‌بایی‌ له‌نێوان پێكهاته‌كاندا تۆخ‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‌و ئاڵۆزی‌ دروست ده‌بێت"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش����ی‌ " پێویس����ته‌ كورد تا كاتی‌‬ ‫له‌ده‌س����تداماوه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ بۆ كۆكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫سه‌رجه‌م پێكهاته‌كانی‌ شاری‌ كه‌ركوك‌و ئه‌و‬ ‫بڕیارانه‌ی‌ له‌ش����اری‌ كه‌رك����وك ده‌رده‌كرێت‬ ‫به‌ڕه‌زامه‌ندی‌ س����ه‌رجه‌م الیه‌ن����ه‌كان بێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ شاری‌ كه‌ركوك ته‌نها به‌نه‌ته‌وه‌یه‌ك‌و‬ ‫به‌الیه‌نك به‌ڕێوه‌ ناچێت‪ .‬ده‌بێت به‌هاوسه‌نگی‌‬ ‫ڕه‌چاوی‌ س����ه‌رجه‌م پێكهاته‌كان‌و دۆخه‌كه‌‬ ‫بكرێت‌و كورد به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌ ژیرانه‌ مامه‌ڵه‌‬ ‫بكات"‪.‬‬ ‫ب����ه‌اڵم رێب����وار تاڵه‌بان����ی‌ س����ه‌رۆكی‌‬ ‫ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگاری‌ كه‌ركوك به‌ماره‌یه‌وه‌‬ ‫وت����ی "پێكهاته‌كانی‌ كه‌رك����وك ته‌باییه‌كی‌‬ ‫زۆرباش له‌نێوانیاندا هه‌یه‌ به‌كوردو عه‌ره‌ب‌و‬ ‫توركمانه‌وه‌‪ .‬له‌س����ه‌دا هه‌ش����تای خه‌ڵكی‬ ‫كه‌ركوك ده‌نگیان به‌سه‌ربه‌خۆی‌ كوردستان‬ ‫داوه‌‪ .‬خۆم����ان له‌وه‌ب����اوه‌ڕه‌دا نه‌بوین به‌و‬ ‫ڕێژه‌یه‌ ده‌نگ به‌س����ه‌ربه‌خۆیی‌ كوردس����تان‬ ‫بده‌ن‪ .‬ته‌نها ی����ه‌ك حیزبی‌ تورمانی‌ نه‌بێت‬ ‫كه‌ ده‌نگیان نه‌داوه‌‪ .‬ئه‌وانیش په‌نجا كانه‌وه‌‬ ‫دژایه‌تی‌ كورد ده‌كه‌ن‌و پێشینه‌یه‌كی‌ كۆنیان‬ ‫هه‌یه‌ به‌رامبه‌ر به‌ماف����ی‌ كورد له‌كه‌ركوك‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ نایانه‌وێت ك����ورد ده‌وڵه‌تی‌ هه‌بێت‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم س����ه‌رجه‌م پێكهاته‌كان����ی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫كه‌رك����وك به‌كوردو ع����ه‌ره‌ب‌و توركمانه‌وه‌‪،‬‬ ‫وه‌ك برا پێكه‌وه‌ ده‌ژین"‪.‬‬

‫ئەگەر بنكەی‬ ‫تۆڕەكانی پەیوەندی‬ ‫مۆبایل ببرێتە بەغدا‪،‬‬ ‫ئەو كات عێراق‬ ‫دەتوانێت بە‌ئارەزی‬ ‫خۆی كۆنترۆڵی‬ ‫فریكوێنسییەكان‬ ‫بكات‬

‫لەگەڵ ئەوەش���دا سەرۆكی فراكسیۆنی‬ ‫عێراقی چارەسەری بكەن‪.‬‬ ‫س���ەبارەت بەو بڕگەی���ەی بریارەكە گۆڕان پێی وای���ە زۆربەی ئەو بڕیارانەی‬ ‫كە كۆمپانیاكان پابەن���د دەكات بنكەی لەالیەن عێراق���ەوە دراون‪ ،‬پەیوەندییان‬ ‫س���ەرەكی بەرن���ە بەغدا‪ ،‬س���روە وتی بە‌بابەت���ی هەڵبژاردنەكان���ی س���اڵی‬ ‫"ئەوانە مۆڵەتی���ان لەحكومەتی عێراقی داهات���وی عێراق���ەوە هەی���ە‌و زۆر جدی‬ ‫وەرگرتوە‪ ،‬ئەگ���ەر پێیان عەیبە‌لەبەغدا نین بۆ جێبەجێك���ردن‌‪ ،‬بەڵکو جۆرێكن‬ ‫بنكەی���ان هەبێت‪ ،‬بۆچی مۆڵەتیان لەوێ لە‌بانگەشەی پێشوەخت‌و خۆئامادەكردن‬ ‫بۆ هەڵبژاردنەكان‪.‬‬ ‫وەرگرتوە"‪.‬‬

‫لەلیستی پەرلەمانتارە دورخراوەکاندا‬ ‫ناوی هیچ پەرلەمانتارێکی گۆڕان‌و کۆمەڵی تێدا نیە‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬ ‫پاش ریفراندومەکەی کوردستان‪،‬‬ ‫ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق‬ ‫لەڕێگەی لیژنەیەکی کاتییەوە‬ ‫بڕیاری دا ئەو پەرلەمانتارانە‬ ‫دوربخاتەوە کە بەشداریی‬ ‫دەنگدانیان کردوە‪ ،‬بەاڵم ئەم بڕیارە‬ ‫پەرلەمانتارانی گۆڕان‌و کۆمەڵی‬ ‫نەگرتەوە‪ .‬پەرلەمانتارانی گۆڕان‌و‬ ‫کۆمەڵ رەتی دەکەنەوە هاوکاریی‬ ‫لیژنەکەیان کردبێ‪ ،‬جەختیش‬ ‫دەکەنەوە کە لیژنەکە مافی‬ ‫دورخستنەوەی پەرلەمانتارانی نیە‪.‬‬ ‫مەس���عود حەی���دەر ئەندام���ی‬ ‫پەرلەمان���ی عێ���راق لەفراکس���یۆنی‬ ‫گ���ۆڕان لەوبارەی���ەوە بە‌ئاوێن���ەی‬ ‫راگەیاند "لیژنەکە بۆ ئەوە دامەزراوە‬ ‫داوا ل���ە‌دادگای فیدراڵ���ی ب���کات‪،‬‬ ‫بڕیار لەس���ەر ئەو سوێندە بدات کە‬ ‫پەرلەمانتاران خواردویانە‪ .‬مەرجیش‬ ‫نیە داوای لیژنەکە جێبەجێ بکرێت‪،‬‬ ‫چونکە دادگا بڕیاری کۆتایی دەدات"‪.‬‬ ‫بۆی���ە بەوتەی ئەو تائێس���تا لەروی‬ ‫یاس���اییەوە "هی���چ پەرلەمانتارێک‬ ‫دەرنەک���راوە‪ ،‬بابەتەک���ەش هێندەی‬ ‫سیاسییە‪ ،‬یاسایی نیە"‪.‬‬ ‫ئەو پەرلەمانتارەی گۆڕان بەتوندی‬ ‫ئ���ەو دەنگۆیانەی رەتک���ردەوە کە‬ ‫هەندێ���ک لەپەرلەمانتارەكوردەكان‬ ‫هاوكاری ئەو لیژن���ە كاتیە بوبن بۆ‬ ‫دورخستنەوەی ئەو پەرلەمانتارانەی‬ ‫دەنگیان بە‌بەڵێ‌ داوەو وتی "بەشێك‬ ‫ل���ەو پەرلەمانتارانەی ناویان هاتوە‪،‬‬ ‫خۆی���ان وێن���ەی بەش���داریكردنیان‬ ‫گشتپرس���یەكە‬ ‫ل���ە‌رۆژی‬ ‫باڵوكردۆت���ەوە‪ ،‬چاودێریکردنی تۆڕە‬ ‫کۆمەاڵیەتییەکانیش زۆر ئاسانە"‪.‬‬ ‫مەسعود حەیدەر رەتیشی کردەوە‬

‫رێگ���ری لەنوێنەرانی ک���ورد کاربێت‬ ‫بەش���داری لە‌دانیش���تنی پەرلەماندا‬ ‫بک���ەن‌و وت���ی "ئ���ەوە راس���ت نیە‬ ‫كەس رێگ���ری لە‌ئەندامانی پەرلەمان‬ ‫نەك���ردوە‪ ،‬خۆم���ان باوەرمان بەوە‬ ‫نەب���وە بچینەوە ناو دانیش���تنەكانی‬ ‫پەرلەم���ان‪ .‬هەڵوێستەكانیش���مان‬ ‫ل���ە‌دژی ئ���ەو لێدوانەی س���ەرۆكی‬ ‫پەرلەم���ان بو كە گوای���ە ئێمە دژی‬ ‫ریفراندۆم بوین"‪.‬‬ ‫سەبارەت بەو بۆچونە جیاوازانەی‬ ‫لەناو بزوتن���ەوەی گۆڕاندا لەس���ەر‬ ‫ریفراندوم هەستی پێدەکرێت‪ ،‬مەسعود‬ ‫حەی���دەر وێ���ڕای جەختکردنەوەی‬ ‫لەس���ەرئەوەی پەرلەمانت���ار ماف���ی‬ ‫خۆیەت���ی بۆچونی خ���ۆی هەبێت‪،‬‬ ‫وتی "ئەو دامەزراوانەی لەناو گۆران‬ ‫هەن گوزارش���ت لە‌سیاسەتی گۆران‬ ‫دەك���ەن‪ ،‬وەك جڤانی نیش���تمانی‌و‬ ‫خانەی راپەران���دن‪ ،‬لەدەرەوەی ئەو‬ ‫دامەزراوانە هەر كەس���ێك قس���ەی‬ ‫لەس���ەر بابەتێك هەبێ���ت‪ ،‬دەچێتە‬ ‫چوارچێوەی رای كەس���ی‌و تایبەتی‬ ‫خۆی"‪.‬‬ ‫لەوەاڵمی ئەو پرسیارەشدا کە ئەگەر‬ ‫بریاری دورخستنەوەی پەرلەمانتاری‬ ‫بەش���دار لە‌گش���ت پرس���یەكە چوە‬ ‫ب���واری جێبەجێكردنەوە‪ ،‬ئێوە وەك‬ ‫فراكسیۆنی گۆران چ هەڵوێستێكتان‬ ‫دەبێت‪ ،‬مەسعود حەیدەر وتی "ئێمە‬ ‫چاوەروانی رۆژانی داهاتو دەكەین"‪.‬‬ ‫الی خۆی���ەوە ئەحم���ەد حاج���ی‬ ‫رەش���ید پەرلەمانت���اری کۆمەڵ���ێ‬ ‫ئیس�ل�امی لەئەنجومەن���ی نوێنەرانی‬ ‫عێراق لەوەاڵمی ئەو پرس���یارەدا کە‬ ‫بۆچی لیس���تی ن���اوی پەرلەمانتارە‬ ‫ک���وردە دورخ���راوەکان ن���اوی هیچ‬ ‫پەرلەمانتارێک���ی کۆمەڵی تێدا نەبو‪،‬‬ ‫وت���ی "دی���ارە ئ���ەوە ئ���ەو لیژنەیە‬ ‫ناوەكانی دیاریك���ردوە‪ ،‬بە‌بڕوای من‬

‫دنیامان هێنایە تكا‬ ‫بۆ ریفراندۆمچییەكان‬ ‫هاوارمانكرد كاتی‬ ‫ئەم ریفراندۆمە‬ ‫گونجاونیە‬ ‫ناخۆی خۆمان‬ ‫رێكنەخراوەتەوە‬ ‫لە‌دەرەوەش كەس‬ ‫پشتیوانیمان ناكات‬ ‫وتیان برۆن ئێوە‬ ‫مەیەنە پێشەوە‬ ‫خۆمان هەر ئەنجامی‬ ‫دەدەین‬ ‫لەكاتی دەستنیش���انكردنی ناوەكاندا‬ ‫بۆ بەڵگە گەراون‪ ،‬باش���یش دەزانن‬ ‫زۆرب���ەی ئەندامان دەنگی���ان داوە‬ ‫بە‌بەڵێ‌‪ .‬زۆربەی ئەو پەرلەمانتارانەی‬ ‫دەنگی���ان دابو چوب���ون وێنەكەیان‬ ‫باڵوكردب���ۆوە وەك موزایەدەیەك���ی‬ ‫نیشتمان پەروەری"‪.‬‬ ‫وتیش���ی ئ���ەو دەنگۆیانە راس���ت‬

‫نی���ن کە دەڵێ���ن س���وێندو قورئان‬ ‫بە‌نوێنەرانی کورد دەخۆن‌‪" :‬دادگای‬ ‫فیدراڵی عێراق بۆ س���اخكردنەوەی‬ ‫ئەم پرس���ە داوای بەڵگ���ە دەكات‪،‬‬ ‫دەبێ���ت لێژنەك���ە بەڵگەكانی بخاتە‬ ‫رو"‪ .‬جەختیش���ی ک���ردەوە " ئێمە‬ ‫هەرگی���ز قبوڵناكەی���ن س���وكایەتی‬ ‫بە‌هاورێكانم���ان لێ���رە بكرێت"‪ .‬ئەو‬ ‫هەوااڵنەشی بەدرۆخستەوە کە دەڵێن‬ ‫رێگری لەپەرالمانتارانی کورد کراوەو‬ ‫وت���ی "راس���تیەكەی ئەوەی���ە ئێمە‬ ‫خۆمان نەچوینە ژورەوە"‪.‬‬ ‫س���ەبارەت بە‌نەبون���ی یەکدەنگی‬ ‫لەسەر ریفراندوم لەنێوان نوێنەرانی‬ ‫کورددا لە‌بەغ���دا‪ ،‬ئەحمەدی حاجی‬ ‫رەشید وتی "دنیامان هێنایە تكا بۆ‬ ‫ریفراندۆمچییەكان‪ ،‬هاوارمانكرد كاتی‬ ‫ئەم ریفراندۆم���ە گونجاونیە‪ ،‬ناخۆی‬ ‫خۆمان رێكنەخراوەتەوە‪ ،‬لە‌دەرەوەش‬ ‫كەس پش���تیوانیمان ناكات‪ .‬وتیان‬ ‫برۆن ئێوە مەیەنە پێش���ەوە خۆمان‬ ‫هەر ئەنجامی دەدەین‪ .‬زۆر راشكاوانە‬ ‫دەڵێم لە‌پێشەكیەك بەشدار نەبوبم‪،‬‬ ‫نابێت لە‌پاشەكیش گلەیم لێ بكرێت"‪.‬‬ ‫لەوەاڵم���ی ئەو پرس���یارەدا کە ئایا‬ ‫لەریفراندومدادەنگی بە‌بەڵێ داوە یان‬ ‫نەخێر‪ ،‬وتی "بمبورە ناتوانم وەاڵمی‬ ‫ئەم پرسیارەت بدەوەمەوە"‪.‬‬ ‫ئێس���تا ئەوەی رویدا رۆی‪ ،‬ئێستا‬ ‫دەبێ���ت چ���ی بكرێت‪ ،‬ب���ۆ ئەوەی‬ ‫لە‌داهات���و چی روب���دات؟ بە‌بۆچونی‬ ‫ئەو پەرلەمانتارەی کۆمەڵ "باشترین‬ ‫كار ئەوەی���ە لەناوخ���ۆی خۆمانەوە‬ ‫دەس���تپێبكەین‪ ،‬پرس���یار بكرێت تا‬ ‫چەند ئ���ەو برادەران���ە ریفراندۆمیان‬ ‫ب���ۆ بەرژەوەندی خەڵ���ك كردوە‪،‬؟‬ ‫تاچەن���د دەتوانن قوربانی بۆ بدەن؟‬ ‫تا چەند دەتوانن هەماهەنگی لەگەڵ‬ ‫الیەنەكانی تر بكەن؟ ئەم سێ‌ خاڵە‬ ‫زۆر گرنگن"‪.‬‬

‫‌هه‌نوکه‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫‪3‬‬

‫"دەبێت لەماوەی دو مانگدا یەکێتی كۆنگرەیەكی نائاسایی ببەستێت"‬ ‫ئەندامێکی سەرکردایەتی‪ :‬هەمو دەسەاڵتەكانی سكرتێری گشتی دەگوێزرێتەوە بۆ جێگرەكەی بۆ ماوەی دو مانگ‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫كۆچی دوایی مام جەالل‬ ‫لە‌هەفتەی رابردودا بۆ یەكێتی‬ ‫نیشتمانی كوردستان بۆشایی‬ ‫لە‌بەرزترین دەسەاڵتی حزبەكەدا‬ ‫كە سكرتێری گشتییە جێهێشت‪.‬‬ ‫بەپێی قسەی سەركردەیەكی ئەو‬ ‫حزبە‌“دەبێت لەماوەی دو مانگدا‬ ‫كۆنگرەی نائاسایی ببەسترێت‌و‬ ‫سكرتێری گشتی نوێ بۆ حزبەكە‬ ‫هەڵبژیردرێت"‪.‬‬ ‫رۆژی سێش����ەممەی راب����ردو ‪3‬ی‬ ‫تشرینی یەكەم مام جەالل‪ ،‬سكرتێری‬ ‫گش����تی یەكێتی نیشتمانی كوردستان‬ ‫لە‌تەمەن����ی ‪ 84‬س����اڵیدا بەه����ۆی‬ ‫نەخۆشییەوە لە‌ئەڵمانیا كۆچی دوایی‬ ‫كرد‪.‬‬ ‫م����ام جەالل بۆ م����اوەی زیاتر لە‌‪40‬‬ ‫س����اڵ س����كرتێری یەكێتی نیشتمانی‬ ‫كوردستان بو‪ .‬ئێستاش پڕكردنەوەی‬ ‫ش����وێنەكەی‌و دانان����ی س����كرتێرێكی‬ ‫گش����تی نوێ بۆ حزبەك����ە بە‌یەكێك‬ ‫لە‌كۆس����پەكانی ب����ەردەم یەكێت����ی‬ ‫دەبینرێ����ت‪ ،‬ئ����ەوەش لەكاتێكدای����ە‬ ‫كە پاش نەخۆش����كەوتنی تاڵەبانی‪،‬‬ ‫حزبەكەی بەدەست ملمالنێی باڵەكانی‬ ‫ناوخۆیەوە گیرۆدەیە‪.‬‬ ‫فەری����د ئەسەس����ەرد‪ ،‬ئەندام����ی‬ ‫س����ەركردایەتی یەكێت����ی لەب����ارەی‬ ‫دۆخی حزبەكەیانەوە لە‌قۆناغی پاش‬ ‫م����ام جەاللدا پێی وای����ە یەكێتی هیچ‬ ‫رێگەیەكی دیكەی لەبەردەمدا نییە بۆ‬ ‫پڕكردنەوەی پۆستی سكرتێری گشتی‬ ‫جگە لە‌پەیڕەوی ناوخۆ نەبێت‌‪ .‬وتیشی"‬ ‫بەدڵنیاییەوە بۆش����اییەك لە‌پۆس����تی‬ ‫سكرتێری گش����تی یەكێتیدا دروست‬ ‫بوە‌و یەكێتی دەبێ����ت پڕی بكاتەوە‌‪.‬‬ ‫میكانیزمێكیش لەناو پەیڕەوی ناوخۆ‬ ‫بۆ ئەو پرس����ە لەئارادای����ە لەبەرئەوە‬ ‫دەبێت ئێمە ئەو بۆش����اییە بەش����ێوە‬ ‫ئسوڵییەكەی خۆی پڕبكەینەوە"‪.‬‬ ‫بەپێی قس����ەی فەرید ئەسەس����ەرد‬ ‫ئەوان كار بە‌پەیڕەوی ناوخۆی یەكێتی‬ ‫دەكەن كە پەس����ەندكراوی كۆنگرەی‬ ‫رابردوی حزبەكەیە‪ .‬وتیشی"هەنگاوی‬ ‫یەكەم پاش كۆچی دوایی مام جەالل‬ ‫پێویس����تمان بە‌یەك����ەم كۆبونەوەی‬ ‫ئەنجومەن����ی س����ەركردایەتییە‪ .‬لەوێ‬

‫بەپێی مادەی ‪28‬ی‬ ‫پەیڕەوی ناوخۆ‬ ‫هەمو دەسەاڵتەكانی‬ ‫سكرتێری گشتی‬ ‫یەكێتی دەگوێزرێنەوە‬ ‫بۆ جێگرەكەی بۆ‬ ‫ماوەی دو مانگ‬ ‫دەبێت لەماوەی ئەو دو‬ ‫مانگەدا كۆنگرەیەكی‬ ‫نائاسایی ببەسترێت‌و‬ ‫سکرتێرێکی نوێ‬ ‫هەڵبژێردرێت‬ ‫فۆتۆ‪ :‬رۆیتەر‪ ،‬ئاکۆ رەشید‬ ‫دەبێت راستەوخۆ بچینە سەر مادەی‬ ‫‪ 28‬لە‌پەیڕەوی ناوخۆ"‪.‬‬ ‫فەرید ئەسەسەرد ئەوەشی خستەڕو‬ ‫كە مادەی ‪28‬ی پەیڕەوی ناوخۆ باس‬ ‫لە‌دو ش����ت دەكات‪ .‬یەكێكیان ئەوەیە‬ ‫كە هەمو دەس����ەاڵتەكانی سكرتێری‬ ‫گش����تی یەكێت����ی دەگوێزرێن����ەوە بۆ‬ ‫جێگرەك����ەی ب����ۆ م����اوەی دو مانگ‪.‬‬ ‫دوەمیش����یان ئەوەی����ە ك����ە دەبێ����ت‬ ‫لەماوەی ئەو دو مانگەدا كۆنگرەیەكی‬ ‫نائاسایی ببەسترێت‪.‬‬ ‫یەكێتی نیشتمانی كوردستان پاش‬ ‫دامەزراندن����ی لە‌س����اڵی ‪1975‬ەوە تا‬ ‫ئێس����تا س����ێ كۆنگرەی ئەنجامداوە‪.‬‬ ‫یەك����ەم كۆنگرەی حزبەكە لە‌س����اڵی‬ ‫‪ 1992‬ئەنجامدراوە‌و دوایین كۆنگرەشی‬ ‫لە‌س����اڵی ‪ 2010‬لە‌سلێمانی ئەنجامدرا‪.‬‬ ‫بەپێ����ی پەیڕەوی ناوخ����ۆی حزبەكە‬

‫دەبوایە یەكێتی لە‌مانگی ‪10‬ی س����اڵی‬ ‫‪2013‬دا كۆنگ����رەی چوارەمی ئەنجام‬ ‫بدای����ە‪ ،‬ب����ەاڵم بەه����ۆی ناوكۆكییە‬ ‫ناوخۆییەكان����ەوە بۆ رۆژی ‪ 30‬كانونی‬ ‫دوەم����ی ‪ 2014‬دواخرا‪ ،‬وێڕای ئەوەش‬ ‫نەتوان����را ل����ەو وادەی����ەدا كۆنگرەكە‬ ‫ببەستێت‪.‬‬ ‫بەاڵم ئەسەسەرد جەخت دەكاتەوە‬ ‫لەسەر ەئەوەی كە “لەئێستادا ئەوەی‬ ‫پەیوەن����دی بەناوخ����ۆی یەكێتییەوە‬ ‫هەیە‪ ،‬ئەم مەسەلەیەیە كە پرسێكی‬ ‫بەپەلەیە‌و دەبێت كاری بۆ بكەین"‪.‬‬ ‫بەپێی قسەی ئەسەسەرد پەیڕەوی‬ ‫ناوخۆ ئ����ەم ج����ۆرە كۆنگرەیەی بۆ‬ ‫پڕكردن����ەوەی پۆس����تی س����كرتێری‬ ‫گش����تی بە‌"نائاس����ایی" ناوب����ردوە‪،‬‬ ‫لەبەرئ����ەوەی كۆنگرەیەك����ە لەماوەی‬ ‫خێرادا دەبەس����ترێت‌و پێویستیش����ی‬

‫بە‌هەڵبژاردن����ی ئەندامان����ی كۆنگرە‬ ‫نابێ����ت‪ ،‬بەڵك����و بەش����ێوەیەكی‬ ‫ئۆتۆماتكی ئەندامانی كۆنگرەی پێشو‬ ‫بەشداری كۆنگرە نائاساییەكە دەبن‌‪.‬‬ ‫وتیشی"لەبەرئەوەی بەپەلەیە بابەتی‬ ‫هەڵبژاردن����ی ئەندامانی كۆنگرە كاتی‬ ‫پێناكوژرێت"‪.‬‬ ‫س����ەرباری دواخس����تنی كۆنگ����رە‬ ‫بەه����ۆی ناكۆكییی����ە ناوخۆییەكانی‬ ‫حزبەك����ەوە‪ ،‬ئەسەس����ەرد جەخ����ت‬ ‫دەكات����ەوە كە دەبێت ت����ا دو مانگی‬ ‫دیكە كۆنگ����رەی نائاس����ایی ئەنجام‬ ‫درابێت‌و بۆشایی س����كرتێری گشتی‬ ‫یەكێتی پڕكرابێتەوە‪.‬‬ ‫جێگری سكرتێری گشتی یەكێتی‬ ‫نیشتمانی كوردس���تان كە كۆسرەت‬ ‫رەس���وڵ عەلی‪-‬یە وەك سەركردەی‬ ‫یەكێ���ك لە‌گروپ���ە جیاجیاكان���ی‬

‫ن���او یەكێت���ی دەناس���رێت كە وەك‬ ‫ئەسەسەرد ئاماژەی پێدا‪ ،‬بۆ ماوەی‬ ‫دو مان���گ هەم���و دەس���ەاڵتەكانی‬ ‫س���كرتێری گش���تی یەكێتی الی ئەو‬ ‫دەبێ���ت‪ .‬لەوەاڵمی ئ���ەوەی كە ئایا‬ ‫ئەوە لەالیەن گروپەكانی دیكەی ناو‬ ‫یەكێتییەوە قبوڵ دەكرێت‪ ،‬وتی"ئەمە‬ ‫پەیوەندی بە‌گروپەكانی ناو یەكێتی‌و‬ ‫ناكۆكییەكانیان���ەوە نیی���ە‪ .‬ئەم���ە‬ ‫پەیڕەوی ناوخۆ دیاریكردوە‌و دەبێت‬ ‫هەمو ئەندامێكی یەكێتی لە‌ئەندامێكی‬ ‫سەركردایەتییەوە تا ئەندامی ئاسایی‬ ‫پێوەی پابەند بێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی"دەبێت ئێم���ە پەیڕەوی‬ ‫ناوخ���ۆ جێبەجێ بكەی���ن‪ .‬پەیڕەوی‬ ‫ناوخۆ بۆ حزب وەك یاس���ا وایە بۆ‬ ‫دەوڵەت‪ .‬كاتێك لەدەوڵەتێكدا یاسا‬ ‫جێبەجێنەكرێت بەدڵنیاییەوە كێشە‬

‫دروس���ت دەبێ���ت‪ ،‬لەناو حزبیش���دا‬ ‫بەهەمان شێوە یاسای ناوخۆیی هەیە‬ ‫ك���ە بە‌پەیڕەوی ناوخ���ۆ ناودەبرێت‌و‬ ‫شێوەی رێكخستنی پەیوەندییەكانی‬ ‫تێدا رێكخراوە"‪.‬‬ ‫ئەندامەكەی سەركردایەتی یەكێتی‬ ‫پێش���بینی دەكات م���ادەی ‪28‬ی‬ ‫پەیڕەوەكەیان جێبەجێ بكرێت‌و ئەو‬ ‫بۆش���اییە لەماوەی ئ���ەو دو مانگەدا‬ ‫پڕبكرێتەو‌ە "چونكە هیچ رێوشوێنێكی‬ ‫دیكە نییە بۆ هەڵبژاردنی سكرتێری‬ ‫گش���تی ت���ازە ب���ۆ یەكێت���ی‪ ،‬جگە‬ ‫لە‌بەستنی كۆنگرە"‪.‬‬ ‫لەوەاڵمی ئەوەی لەحاڵێكدا ئەگەر‬ ‫بەپێ���ی پەیڕەوەك���ە یەكێتی كاری‬ ‫بۆ ئەو پرس���ە نەكرد چی رودەدات‪،‬‬ ‫ئەسەس���ەرد تەنی���ا ئەوەن���دەی‬ ‫وت"ناكرێت یەكێتی بەبێ س���كرتێری‬ ‫گشتی بەڕێوەبچێت"‪.‬‬

‫ئەگەر هەڵبژاردن بکرێت فرە لیستی لە‌بەرژەوەندی کام الیەنەدایە؟‬

‫"ئەو فرە رەنگیەی لەم ناوچەیە هەیە لە‌سنوری ژێردەسەاڵتی پارتیدا نیە"‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومەر‬

‫لەگەڵ نزیکبونەوەی وادەی‬ ‫هەڵبژاردنی پەرلەمانی کوردستاندا‪،‬‬ ‫لیست‌و قەوارەی نوێ سەریان‬ ‫هەڵداوە‪ .‬هەندێک فرە لیستی‬ ‫بە‌نیشانەی زیندویی خەڵک‌و‬ ‫هەندێکش بە‌پەرتەوازەبونی‬ ‫دەنگەکانی دەزانن‪ .‬نوسەرو‬ ‫سیسەتمەدارێکیش پێی وایە‬ ‫"بەلەبەرچاوگرتنی ئەو كاتەكەمەی‬ ‫كەماوە‪ ،‬پێناچێت هەڵبژاردن ئەنجام‬ ‫بدرێت"‪.‬‬

‫ئەگەر لە‌روی‬ ‫تەكنیكیشەوە‬ ‫سەیری بكەین‌‬ ‫بەلەبەرچاوگرتنی‬ ‫ئەو كاتەكەمەی‬ ‫كە ماوە‪ ،‬پێناچێت‬ ‫هەڵبژاردن ئەنجام‬ ‫بدرێت‬

‫ئاری����ان رەوف ئەندام����ی ژوری‬ ‫توێژین����ەوەی سیاس����یی بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕان بونی فرە لیس����تی لە‌س����نوری‬ ‫كۆی����ە ت����ا خانەقی����ن بە‌نیش����انەی‬ ‫زیندوێتی‌و تینیۆتی خەڵكی سنورەكە‬ ‫ب����ۆ ئ����ازادی دەزانێت‪ ،‬پێش����ی وایە‬ ‫"ئ����ەو ف����رە رەنگیەی ل����ەم ناوچەیە‬ ‫هەیە لە‌س����نوری ژێردەسەاڵتی پارتی‬ ‫دیموكراتی كوردستاندا نیە"‪.‬‬ ‫ئەو ئەمدام����ەی ژوری توێژینەوەی‬ ‫سیاس����ی گۆڕان بە‌ئاوێنەی راگەیاند‬ ‫ك����ە پێدەچێ����ت دروس����تبونی ئەو‬ ‫لیستە نوێیانەی لە‌سنوری پارێزگای كاریگەریانەی����ش بە‌قازانج����ی پارتی‬ ‫سلێمانی‌و هەڵەبجە‌و قەزاو ناحیەكانی دیموكراتی كوردس����تان تەواو دەبن"‪.‬‬ ‫دروست بون‪ ،‬كەم تا زۆر گاریگەرییان س����ەبارەت بە‌حی����زب‌و الیەنەکان����ی‬ ‫لەس����ەر دەنگی الیەنەكان����ی تریش نەتەوەکانی تر لەکوردس����تانیش وتی‬ ‫ببێت‪ .‬ئەو وتی “دروس����تبونی ئەم "لە سنوری پارتی ئەو حیزبانەی سەر‬ ‫هێزە نوێیانە رەنگە كار بكاتە س����ەر بە‌نەتەوەكانی ت����رن‪ ،‬ئەگەر لە‌پارتی‬ ‫رێ����ژەی دەنگی الیەنەكان‪ .‬هەمو ئەم نزیك نەبن براوەی هەڵبژاردن نابن"‪.‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬رۆیتەر‬ ‫ئەو ئەندام����ەی ژوری توێژینەوەی‬ ‫سیاسی بزوتنەوەی گۆران‪ ،‬بێئاگایی‬ ‫خۆی نیش����اندا لەس����ەر ه����ەر جۆرە‬ ‫جموجۆلێكی گ����ۆڕان بە‌ئاڕاس����تەی‬ ‫هاوپەیمانی دروس����تكردن بەتایبەت‬ ‫لەگەڵ لیستە نوێیەكان‪.‬‬ ‫الی خۆی����ەوە رەهب����ەری س����ەید‬

‫ئیبراهی����م ئەندام����ی س����ەركردایەتی‬ ‫یەكێتی نیشتمانی كوردستان نكۆڵی‬ ‫لەوە ناكات كە دروس����تبونی لیستی‬ ‫ن����وێ‌ ل����ەم س����نورە لە‌دەنگەكان����ی‬ ‫یەكێتی‌و گۆران دەبات‪ ،‬بەاڵم ئەوەش‬ ‫بەبیردێنێتەوە ئەو لیس����تەی حەیدەر‬ ‫شەشۆ بۆ ئێزیدیەكانی دروست كردوە‬

‫هی ئێزیدیە یەكێتیەكانە‪.‬‬ ‫ئەو وتی “تا ئێس����تاش لە‌گفتوگۆ‌و‬ ‫راگۆرینەوەداین لەس����ەر لیس����تەكەی‬ ‫بەرهەم ساڵەح ‪ .‬یەكێتی لیژنەیەكی‬ ‫دروستكردوە بۆ راوێژ‌و گفتوگۆی زیاتر‬ ‫لەگەڵ كاك بەرهەم‪ ،‬تا ئێس����تا ئەو‬ ‫بابەتە بەتەواوەتی یەكال نەبۆتەوە "‪.‬‬

‫لەبارەی ئەو دەنگانەی باس لە‌یەك‬ ‫لیس����تی یەكێتی‌و پارت����ی دەكەن بۆ‬ ‫هەڵبژاردنەكان����ی داهات����و‪ ،‬وتی “تا‬ ‫ئێس����تا ئ����ەو بابەت����ە لە‌كۆبونەوەی‬ ‫س����ەركردایەتی یەكێتی نیش����تمانی‬ ‫كوردستاندا باس نەكراوە”‪.‬‬ ‫ئ����ەو س����ەركردایەتیەی یەكێت����ی‬ ‫رەتیك����ردەوە ك����ە یەكێت����ی داوای‬ ‫دواخستنی هەڵبژاردنی كردبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫نایشارێتەوە كۆچی دوایی نەوشیروان‬ ‫موس����تەفا‌و مام ج����ەالل كاریگەریی‬ ‫خۆی داناوە لەسەر پرۆسەی سیاسی‬ ‫بەتایبەت لە‌سنوری سەوز‌و نیلی‪.‬‬ ‫ئەبوبەک����ر عەل����ی نوس����ەر‌و‬ ‫سیاس����ەتمەدار وای دەبینێت ئەگەر‬ ‫هەڵبژاردن ئەنجام بدرێت ملمالنێكان‬ ‫لەم س����نورە توندت����ر دەبێت‪ ،‬بەاڵم‬ ‫مەرجیش نی����ە گوروتینی زیاتر بدات‬ ‫بە‌هەڵبژاردنەكان‪ .‬پێشی وایە ئەوەی‬ ‫چارەنوس����ی دۆخەكە دیاری دەكات‬ ‫تەنه����ا هەڵب����ژاردن نی����ەو بابەتەكە‬ ‫بەتەنها لە‌س����لێمانی ی����ەكال نابێتەوە‬ ‫‪ .‬ئەو مەترسیەش����ی نەشاردەوە كە‬ ‫رەنگە ملمالنێكان لە‌قازانجی دۆخەكە‬ ‫نەشكێتەوە‪.‬‬ ‫ئەبوبەكر عەلی وت����ی “بروا ناكەم‬ ‫لە‌كاتی خۆیدا هەڵبژاردنەكان بكرێت‪،‬‬ ‫هەرچەندە من بە‌پێویستیەكی پرۆسەی‬ ‫دیموكراس����ی دەزانم‪ ،‬ب����ەاڵم ئەگەر‬ ‫لە‌روی تەكنیكیشەوە سەیری بكەین‌‪،‬‬ ‫بەلەبەرچاوگرتنی ئەو كاتەكەمەی كە‬ ‫ماوە‪ ،‬پێناچێت هەڵب����ژاردن ئەنجام‬ ‫بدرێت"‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫سەرۆکی فراکسیۆنی گۆڕان لە‌پەرلەمانی عێراق‪:‬‬

‫ئەوەی دەوترێت سروە عەبدولواحید كاندید دەبێت‬ ‫بۆ پۆستی سەرۆک کۆمار ی عێراق‪ ،‬نوکتەیە‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫سروە عەبدولواحید‪ ،‬سەرۆکی‬ ‫فراکسیۆنی گۆڕان لەئەنجومەنی‬ ‫نوێنەرانی عێراق لەم گفتوگۆیەی‬ ‫ئاوێنەدا دەڵێت "ئەو دەنگۆیانەی‬ ‫هەندێک میدیای عێراقی کە دەڵێن‬ ‫سروە پاڵێوراوە بۆ پۆستی سەرۆک‬ ‫کۆماری عیراق‪ ،‬نوکتەیە"‪.‬‬ ‫ئاوێنە‪ :‬لەمیدیای عێراقیدا زۆر جار ئەوە‬ ‫دەوروژێنرێت كە لەحاڵەتی لێسەندنەوەی‬ ‫متمانە لە‌سەرۆك كۆماری ئێستای عێراق‪،‬‬ ‫سروە عەبدولواحید كاندیدی كورد دەبێت‬ ‫بۆ ئەو پۆستە؟‬ ‫سروە عەبدولواحید‪ :‬ئەوە لە‌نوكتەیەك‬ ‫زیات���ر نییە‌و هی���چ ش���تێكی وا لە‌ئارادا‬ ‫نییە‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ئ���ەو بڕیاران���ەی حکومەتی‬ ‫عێراق س���ەبارەت بە‌هەرێمی کوردستان‬ ‫دەریکردون‪ ،‬چ كاریگەرییەكیان لەس���ەر‬ ‫هەرێم دەبێت؟‬ ‫س���روە عەبدولواحید‪ :‬هیوادارین هیچ‬ ‫یەكێک ل���ەو بڕیاران���ە دژی هاواڵتیانی‬ ‫هەرێ���م نەب���ن‌‪ .‬ل���ەو حاڵ���ەدا ئەگ���ەر‬ ‫پەیوەندی بە‌هاواڵتیان���ەوە هەبێت ئێمە‬ ‫بە‌هەمو ش���ێوەیەك دژی دەوەستینەوە‌و‬ ‫قبوڵ���ی ناكەین‪ .‬ئێس���تا هەن���دێ ئیمزا‬ ‫كۆكراوەت���ەوە لەپەرلەم���ان ب���ۆ ئەوەی‬ ‫خۆئامادەك���ردن ب���ۆ هەڵبژاردن���ەكان‪ .‬گفتوگۆ دەستپێبكاتەوە؟‬ ‫چاوبخشێنرێتەوە بەو رێوشوێنانەی دژی كەموكوڕی نەبێت‪.‬‬ ‫هەرێم گیراونەتەب���ەر تا هەرچیەك دژی‬ ‫سروە عەبدولواحید‪ :‬لەسیاسەتدا هیچ‬ ‫ئاوێنە‪ :‬كەواتە تۆ لەگەڵ ئەوەدایت ئەو پێش���موایە ئەم گرژیانە بەردەوام دەبن‬ ‫ت���ا هەولێر‌و بەغ���دا دەس���ت دەكەنەوە ش���تێك ئەس���تەم نییە‌‪ .‬مەرج نییە ئەو‬ ‫هاواڵتیانی هەرێم بێت هەڵبوەشێنرێتەوە‪ .‬بڕیارانە جێبەجێبكرێن؟‬ ‫ئەوەش���ی پەیوەندی بە‌هەندێ كۆمپانیا‌و‬ ‫س���روە عەبدولواحی���د‪ :‬م���ن پێموایە بە‌گفتوگ���ۆ‪ .‬لەئێس���تادا زۆربەی زۆری داوای���ەی عێراق مەرجێك���ی رەها بێت‪.‬‬ ‫لەسیاس���ەتدا سازش ش���تێكی ئاساییە‬ ‫بەرپرس���ەوە هەی���ە ئەوە كێش���ەیەكی زۆرب���ەی زۆری ئەو بڕیاران���ە پەیوەندی الیەنەكان لەگەڵ گفتوگۆدان‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ب���ەاڵم بەرپرس���ان‌و الیەنە لە‌ه���ەردو الیەنی ناكۆك���ەوە‪ ،‬بۆ ئەوەی‬ ‫یاساییە‌و دەتوانن خۆیان رێكاری یاسایی بە‌بابەتی هەڵبژاردنەكانی عێراقەوە هەیە‬ ‫بگرنەب���ەر‪ .‬پێموانییە حكومەت بتوانێت كە ماوەیەكی وای نەماوە بۆ ئەنجامدانی‪ .‬سیاس���ییە عێراقیی���ەكان جەخت لەوە بگەن���ە ئەنجامێ���ك‪ .‬رەنگ���ە رێگەیەك‬ ‫هیچ ش���تێك بەرامبەر هیچ بەرپرس���ێك زۆرب���ەری زۆری موزایەداتی سیاس���یە‪ .‬دەكەن���ەوە ك���ە دەبێ هەرێ���م ئەنجامی بدۆزرێتەوە ب���ۆ چارەس���ەری ئەنجامی‬ ‫یاخ���ود هیچ كۆمپانیای���ەك بكات ئەگەر ئەوە جۆرێكە لە‌بانگەش���ەی پێشوەخت‌و ریفراندۆمەكە هەڵوەشێنێتەوە بۆ ئەوەی ریفراندۆمەكە‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫به‌رێوه‌به‌ر ‌ی كۆمپانیای‌ ئه‌سێ‌‪:‬‬ ‫ئامانجی‌ ئه‌وه‌مان هه‌ی ‌ه ببین ‌ه براندێك ‌ی جیهانی‌‬ ‫كۆمپانیای‌ ئه‌س����ێ‌ تاكه‌ كۆمپانیایی‌ ته‌كنه‌لۆجیایه‌ له‌كوردس����تان كه‌ خاوه‌ن براند ‌ی‬ ‫خۆیه‌تی‌ ئه‌ویش����ی‌ مۆبایلی‌ ئه‌س����ێیه‌‪ ،‬به‌رێوه‌به‌ری‌ گش����تی‌ كۆمپانیای‌ ئه‌سێ‌ الوه‌‬ ‫عبدالرحمان رایگه‌یاند هه‌وڵی‌ ئه‌وه‌ ده‌ده‌ن برانده‌كه‌یان هاوشێوه‌ی‌ ئه‌پڵ‌و سامسونگ‬ ‫بكه‌نه‌براندێكی‌ جیهانی وبتوانن وه‌كو كۆمپانیایه‌ك زیاتر خزمه‌ت به‌خه‌ڵكی‌ كوردستان‬ ‫بكه‌ی����ن‪ .‬له‌ورێیه‌وه‌ توانیومان به‌قس����تێكی‌ زۆر كه‌می‌ مانگانه‌ كه‌ ته‌نها ‪ 14‬بۆ ‪17‬‬ ‫هه‌زاردیناره‌ هه‌مو كه‌س����ێك س����ود له‌برانده‌كه‌مان وه‌رگرێت‪.‬ناوبراو باسی‌ له‌وه‌كرد‬ ‫به‌هۆی‌ قه‌یرانی‌ داراییه‌وه‌ به‌به‌راورد به‌س����ێ‌ مانگی‌ رابردوو لە‌‪ 50%‬فرۆشی‌ ئامیره‌‬ ‫ته‌كنه‌لۆجێ����كان كه‌میكردوه‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شداهێش����تا كۆمه‌ڵه‌ خه‌ڵكانێك هه‌ن‬ ‫له‌چین����ی‌ ده‌وڵه‌مه‌ند‌و هه‌ندێك له‌به‌رپرس له‌یه‌كه‌م ده‌رچۆنی‌ مۆبایلی‌ ئایفۆن ئه‌گه‌ر‬ ‫به‌دوهێن����ده‌ش نرخه‌كه‌ی‌ بێت ئه‌وان ده‌یك����رن وته‌نانه‌ت پێش كه‌وتنه‌ بازار داوامان‬ ‫لێده‌كه‌ن بۆیان دابنه‌ین‪ .‬س����ااڵنه‌ كۆمپانیای ئه‌س����ێ‌ هاوشێوه‌ی‌ واڵتانی‌ ئه‌مه‌ریكاو‬ ‫ئه‌وروپا له‌یه‌كه‌م رۆژی‌ خس����تنه‌ بازاری‌ مۆبایلی‌ ئایفون ئه‌مان وه‌ك فرۆش����یارێكی‌‬ ‫باش����ی‌ ئه‌و كۆمپانیای����ه‌ به‌رهه‌مه‌ نوێیه‌كه‌ ده‌خه‌نه‌ بازارو برێكی‌ لێده‌فرۆش����ن‪ .‬له‌م‬ ‫ساڵیش����دا لە‌گه‌ڵ خس����تنه‌ بازاری‌ ئایفۆن ‪ 8‬كۆمپانیای‌ ئه‌س����ێ‌ نمایشی‌ ئه‌م جۆره‌‬ ‫نوێیه‌یان كردوزیاتر لە‌چه‌ند سه‌د دانه‌یه‌كی‌ گه‌یانده‌ ئاره‌زومه‌ندانی‌ ئایفۆن‪ ،‬له‌ئێستادا‬ ‫نرخه‌كه‌ی‌ له‌الی‌ ئه‌مان ‪ 895‬دۆالره‌‌و جیاوازیه‌كی‌ زۆر كه‌می‌ هه‌یه‌ له‌گه‌ڵ واڵتانی‌ تر‬ ‫ئه‌ویش به‌هۆی‌ ئه‌و بره‌پاره‌یه‌ی‌ كه‌ به‌هۆی‌ گواس����تنه‌وه‌ ده‌چێته‌ سه‌ری‌ كه‌به‌به‌راورد‬ ‫به‌سااڵنی‌ پێشو نرخی‌ گۆاستنه‌وه‌كه‌ی‌ زۆر كه‌متره‌‪ ،‬به‌اڵم له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا نرخه‌كه‌ی‌‬ ‫لە‌بازاردا جیاوازی‌ هه‌یه‌و له‌هه‌ندێك شوێن به‌زیاتر لە‌هه‌زار دۆالر ده‌فرۆشرێت‪.‬‬

‫پەرلەمانی عێراق‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬ژمارەی���ەك لە‌پەرلەمانتارانی‬ ‫كورد وەك ئێوە تۆمەتباردەكرێن بەوەی‬ ‫كە لەم كێش���انەی بەهۆی ریفراندۆمەوە‬ ‫دروس���تبون‪ ،‬پش���تیوانی لە‌هەڵوێستی‬ ‫بەغدا دەكەن نەك هەڵوێستی كورد؟‬ ‫س���روە عەبدولواحید‪ :‬ئەوە س���تەمە‬ ‫ئەگەر بوترێت من بەرگریم لەهەڵوێستی‬ ‫حكومەتی عێراقی كردوە‪ .‬رەنگە خەڵك‬ ‫ئاگادار نەبوبێ���ت‪ .‬زۆر هەوڵمانداوە هەر‬

‫رێوشوێنێك دەگیرێتەبەر‪ ،‬هاواڵتیانی لێ‬ ‫بەدور بن‌و هاواڵتیانی هەرێم زەرەرمەندبن‪.‬‬ ‫ه���ەر لەس���ەرەتاوە لەس���ەر ریفراندۆم‬ ‫هەڵوێس���تی من‌و حزبەكەم رون بوە كە‬ ‫داوای دواخس���تنی ریفراندۆممان كردوە‪.‬‬ ‫منیش لەسەر ئەساس���ی بڕیاری جڤاتی‬ ‫نیشتمانی حزبەكەم كە هەركەسە‌و ئازادە‬ ‫چۆن بڕیار دەدات لەبارەی ریفراندۆمەوە‪،‬‬ ‫بڕیارم دا بایكۆتی پرۆسەكە بكەم‪ ،‬واتە‬ ‫ن���ە دژی ریفراندۆم بوم‌و نە لەگەڵیش���ی‬ ‫بوم‪ .‬لەبەرئەوەش بایكۆتم كردوە‪ ،‬چونكە‬ ‫باوەڕم بە‌پرۆسەكە نەبوە‌و پێموابوە حزبی‬ ‫ب���وە‪ ،‬ئەمەش هیچ بەرگریك���ردن نییە‪.‬‬ ‫بۆچی دەبێت من پشتیوانی لە‌حكومەتی‬ ‫عێراقی بكەم لەكاتێكدا دەزانم حكومەتی‬ ‫عێ���راق دوهێن���دەی حكومەت���ی هەرێم‬ ‫كێشەی هەیە‌و دەیانەوێت جارێكی دیكە‬ ‫بمانبەنەوە چوارگۆش���ەی یەكەم‪ .‬بەاڵم‬ ‫بەداخ���ەوە هەولێریش بەش���ێكە لەوەی‬ ‫كە جارێكی دیكە كورد بەرێتەوە س���اڵی‬ ‫‪ ،1991‬ئێمە ئەو دەستكەوتانەی هەمانە‬ ‫دەبێت پارێزگاری لێ بكەین‪.‬‬ ‫ئاوێن���ە‪ :‬بۆچی لە‌لیس���تی لیژنەكەی‬ ‫پەرلەماندا هی���چ پەرلەمانتارێكی گۆڕان‌و‬ ‫كۆمەڵی ئیسالمی تێدا نییە بۆ سزادان؟‬ ‫س���روە عەبدولواحید‪ :‬ئ���ەو لیژنەیەی‬ ‫پێكهێنراوە دەس���تی ئێمەی تێدا نییە‌و‬ ‫ناوەكانی���ش بەرزدەكرێن���ە ب���ۆ دادگای‬ ‫فیدراڵی‪ ،‬چونكە پەرلەمان خۆی ناتوانێت‬ ‫سزا بدات‪ .‬من پێموانیە دادگای فیدراڵیش‬ ‫لەو پرس���ە سیاسیانەدا تەدەخول بكات‪.‬‬ ‫لەبەرئەوە ئەو هەوڵ���ەش بۆ موزایەدەی‬ ‫سیاس���ییە‪ .‬تا ئێس���تا دەڵێن ناوی ‪10‬‬ ‫پەرلەمانت���اری تێدایە‪ ،‬م���ن نازانم كێی‬ ‫تێدایە‌و كێی تێ���دا نییە‪ .‬بەاڵم دەوترێت‬ ‫ئ���ەو ناوان���ەن ك���ە لە‌تەلەفزیۆنەكانەوە‬ ‫قس���ەیان بە‌حكومەتی عێراق���ی وتوە‌و‬ ‫بەرگرییان لە‌ئیسرائیل كردوە‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫هەنوکە‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫مام جه‌الل كوردستان ‌ی بو یان عێراقچی‌؟‬

‫تاجە گولێنە دانان لەسەر تەرمی مام جەالل‬ ‫ئا‪ :‬ئاوێنه‌‬ ‫پێچانه‌وه‌ی‌ ته‌رمی‌ "مام جه‌الل" له‌كاتی‌‬ ‫هێنانه‌وه‌یدا له‌به‌رلینه‌وه‌ بۆ سلێمانی‌‪،‬‬ ‫تێڕامان‌و پرسیارگه‌لێكی‌ زۆری‌‬ ‫ورژاندوه‌‪ .‬ره‌نگه‌ ئه‌م پرسیاره‌ نه‌ك‬ ‫هه‌ر ئێستا‪ ،‬به‌ڵكو له‌سااڵنی‌ ئاینده‌شدا‬ ‫مشتومڕێكی‌ زۆری‌ له‌سه‌ر بكرێت كه‌‬ ‫ئایا مام جه‌الل كوردستانی‌ بو یان‬ ‫عێراقچی‌؟‬ ‫هه‌ینی‌ رابردو‪ ،‬كه‌م نه‌بون ژماره‌ی‌ ئه‌و‬ ‫میوان‌و كه‌س����ایه‌تییانه‌ی‌ له‌فڕۆكه‌خانه‌ی‌‬ ‫سلێمانی‌‌و ئه‌و هاواڵتیانه‌ی‌ له‌كوردستان‌و‬ ‫عێراق‌و ده‌یان واڵت����ی‌ جیهانه‌وه‌ به‌دیار‬ ‫شاش����ه‌ی‌ ته‌له‌فزیۆنه‌وه‌ دانیش����تبون‌و‬ ‫له‌كات����ی‌ داگرتنی‌ ته‌رمه‌ك����ه‌ی‌ "مام"دا‬ ‫له‌فڕۆكه‌ك����ه‌وه‌ بۆ ش����وێنی‌ دیاریكراوی‌‬ ‫تاج����ه‌ گوڵینه‌ له‌س����ه‌ردانان‪ ،‬به‌بینینی‌‬ ‫ئااڵی‌ كوردستان به‌و تابوته‌ی‌ ته‌رمه‌كه‌ی‌‬ ‫هه‌ڵگرتب����و‪ ،‬توش����ی‌ حه‌په‌س����ان بون‪:‬‬ ‫به‌ڕاست تاڵه‌بانی‌ كوردستانی‌ بو؟‬ ‫ئ����ه‌م پرس����یاره‌ زی����اد له‌وه‌اڵمێك����ی‌‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬چونك����ه‌ مام ج����ه‌الل به‌درێژایی‌‬ ‫نزیك����ه‌ی‌ ‪ 70‬س����اڵ‌ له‌كاری‌ سیاس����ی‌‬ ‫زیاد ل����ه‌رۆڵ‌‌و س����یمایه‌كی‌ دیاریكراوی‌‬

‫هه‌ب����وه‌‪ ،‬به‌دڵنیایی‌ به‌ر له‌هه‌ر ش����تێك‬ ‫ئه‌و ب����اوه‌ڕی‌ به‌كوردس����تانی‌ بون بوه‌‪،‬‬ ‫هه‌ر له‌س����ه‌ره‌تای‌ كاری‌ سیاسیش����ه‌وه‌‬ ‫چوه‌ته‌ پاڵ‌ پارتێكی‌ كوردستانی‌‌و هه‌مو‬ ‫جوڵ����ه‌و هه‌وڵێكیش����ی‌ به‌درێژای����ی‌ ئه‌و‬ ‫س����ااڵنه‌ بۆ به‌ره‌وپێش بردنی‌ كێش����ه‌ی‌‬ ‫كورد بوه‌‪ .‬هه‌مو ئه‌و كتێب‌و وتارانه‌شی‌‬ ‫نوس����یونی‌ هه‌ر له‌پێن����اوی‌ داكۆكیكردن‬ ‫له‌دۆزی‌ كورد بوه‌‪ .‬مام جه‌الل ‪ 41‬س����اڵ‌‬ ‫س����كرتێریی‌ یه‌كێك له‌الیه‌نه‌ سیاس����ییه‌‬ ‫سه‌ره‌كیه‌كانی‌ كوردس����تان‌و فه‌رمانده‌ی‌‬ ‫هێزی‌ پێش����مه‌رگه‌ بوه‌‪ .‬به‌درێژایی‌ ئه‌و‬ ‫ماوه‌ی����ه‌ش چ����ی‌ له‌ده‌س����ت هاتبێت بۆ‬ ‫گه‌یش����تنی‌ ك����ورد له‌پارچه‌كانی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫كوردستان به‌مافه‌كانی‌ خۆیان‌و چاره‌سه‌ر‬ ‫كردنی‌ كێش����ه‌كانیان درێغ����ی‌ نه‌كردوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌هه‌مو ئه‌و دانوس����تانانه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫رژێمی‌ به‌عس����دا له‌هه‌شتاكان‌و سه‌ره‌تای‌‬ ‫نه‌وه‌ده‌كانی‌ س����ه‌ده‌ی‌ راب����ردودا كردی‌‪،‬‬ ‫وه‌ك نوێنه‌ری‌ خه‌ڵكی‌ كوردس����تان چوه‌‬ ‫دانوستانه‌وه‌و سازشی‌ له‌سه‌ر كه‌ركوك‌و‬ ‫ش����ه‌نگال‌و خانه‌قین‌و وه‌ك خۆی‌ ده‌یوت‬ ‫"به‌دره‌و جه‌سان"یش نه‌كرد‪.‬‬ ‫له‌هه‌ش����تاكانی‌ س����ه‌ده‌ی‌ رابردوشدا‪،‬‬ ‫كاتێ����ك له‌ش����اخ كه‌لێ����ن كه‌وت����ه‌ نێو‬ ‫ریزه‌كانی‌ یه‌كێتییه‌وه‌و به‌سه‌ر دو به‌ره‌ی‌‬

‫كوردستانی‌‌و عێراقچیدا دابه‌ش بون‪ ،‬مام‬ ‫نه‌ك هه‌ر پشتی‌ عێراقچییه‌كانی‌ نه‌گرت‪،‬‬ ‫به‌ڵكو له‌یه‌كێتیش ده‌ریپه‌ڕاندن‪ .‬ته‌نانه‌ت‬ ‫پێداگریشی‌ له‌س����ه‌ر كردنی‌ "نه‌وشیروان‬ ‫مس����ته‌فا" به‌س����كرتێری‌ كۆمه‌ڵ����ه‌ی‌‬ ‫ره‌نجده‌ران هه‌ر له‌پێناوی‌ ئه‌وه‌دا بو كه‌‬ ‫جڵه‌وی‌ ئه‌م رێكخراوه‌ ماركس����ی‌ لینییه‌‬ ‫له‌هه‌ڵخلیسكان به‌ره‌و عێراقچێتی‌ بگرێت‌و‬ ‫زیاتر به‌ره‌و كوردس����تانی‌ بون ئاڕاسته‌ی‌‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ی كه‌ "هێرۆ ئیبراهیم‬ ‫ئه‌م����ه‌ جگه‌ له‌وه‌ ‌‬ ‫ئه‌حمه‌د"ی‌ هاوسه‌ریش����ی‌ هه‌میش����ه‌ وا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت شانازی‌ به‌كوردستانی‌ بونی‌‬ ‫خۆی����ه‌وه‌ ده‌كات‌و ئیبراهی����م ئه‌حمه‌دی‌‬ ‫باوكی‌ خاوه‌نی‌ یه‌كێك له‌و شیعرانه‌یه‌ كه‌‬ ‫ده‌ڵێت "هه‌ر كوردین‌و هه‌ر كورد ده‌بین"‪،‬‬ ‫كه‌ رۆژگارێك سرودی‌ كه‌ناڵی‌ كوردسات‬ ‫بو‪ .‬هێرۆ راشكاوانه‌ راش����یگه‌یاندبو كه‌‬ ‫"پێیخۆش نه‌بوه‌ تاڵه‌بانی‌ هاوس����ه‌ری‌‪،‬‬ ‫بوه‌ به‌سه‌رۆك كۆماری‌ عێراق"‪ .‬ئێستاش‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی‌ له‌پرس����ه‌ی‌ هاوس����ه‌ره‌كه‌یدا‬ ‫سه‌رنجڕاكێشه‌ ملپێچه‌كه‌یه‌تی‌ كه‌ به‌ئااڵی‌‬ ‫كوردستان رازێنراوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئایا مام جه‌الل ته‌نها كوردستانی‌‬ ‫بو؟‬ ‫مام جه‌الل هه‌ر له‌هه‌ڕه‌تی‌ گه‌نجێتییه‌وه‌‬

‫تێك����ه‌ڵ‌ به‌كلتوری‌ گه‌الن����ی‌ دیكه‌ بوه‌‌و‬ ‫رایه‌ڵێك له‌په‌یوه‌ن����دی‌ چڕوپڕی‌ له‌گه‌ڵ‌‬ ‫كه‌س����ایه‌تییه‌ دیاره‌كانی‌ ئه‌م ناوچه‌یه‌و‬ ‫جیهانیشدا دروست كردوه‌‪ ،‬هه‌ر له‌كاتی‌‬ ‫به‌ش����دار بون ‌ی له‌فیس����تیڤاڵی‌ گه‌نجانی‌‬ ‫مۆس����كۆوه‌ بگره‌ تا ده‌گات به‌مانه‌وه‌ی‌‬ ‫له‌به‌ی����روت‌و ش����ام‌و قاهی����ره‌و له‌ند‌هن‌و‬ ‫پاریس‌و پاش����ان دامه‌زراندن����ی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫نیش����تمانی‌ كوردستان‌و گه‌ڕانه‌وه‌شی‌ بۆ‬ ‫ش����اخ‪،‬درێژه‌ی‌ به‌م په‌یوه‌ندیانه‌ی‌ داوه‌‪.‬‬ ‫له‌سه‌رده‌می‌ پێش����مه‌رگایه‌تی‌ شاخیشدا‬ ‫له‌سه‌ر پێش����نیاری‌ مام رادیۆیی‌ یه‌كێتی‌‬ ‫به‌ن����اوی‌ "ده‌نگ����ی‌ شۆڕش����ی‌ عێ����راق"‬ ‫به‌رنامه‌كان����ی‌ په‌خ����ش ده‌ك����رد‪ .‬دوای‌‬ ‫راپه‌ڕینی����ش م����ام ج����ه‌الل په‌یوه‌ندی‌‬ ‫دۆس����تانه‌ی‌ له‌گه‌ڵ‌ هێ����زه‌ عێراقیه‌كانی‌‬ ‫ئۆپۆزیس����یۆنی‌ رژێمی‌ به‌عس توندوتۆڵ‌‬ ‫ك����رد‪ ،‬ه����اوكات دۆس����تایه‌تی‌ له‌گ���� ‌هڵ‌‬ ‫كاربه‌ده‌ستانی‌ ده‌وڵه‌تی‌ توركیا‌و كۆماری‌‬ ‫ئیس��ل�امی‌ ئێ����ران‌و حیزبە‌چه‌په‌كان����ی‌‬ ‫ئه‌وروپاشدا تۆكمه‌تر كرد‪.‬‬ ‫له‌پ����اش روخان����ی‌ رژێمی‌ س����ه‌دام‌و‬ ‫پێكهێنانی‌ مه‌جلیسی‌ حوكمیشه‌وه‌‪ ،‬مام‬ ‫جه‌الل دركی‌ به‌وه‌ كرد كه‌ له‌هه‌مو نوخبه‌ی‌‬ ‫سیاسی‌ سوننه‌و ش����یعه‌ شایسته‌تره‌ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ پۆستی‌ "سه‌رۆك كۆماری‌ عێراق"‬

‫وه‌ربگرێت‪ ،‬ئیتر لێره‌وه‌ ئه‌و نه‌یویس����ت‬ ‫ببێت به‌بارمته‌ی‌ كورد بون‌و چوارچێوه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردس����تانی‌ بونی‌ له‌وه‌ ته‌نگتر ده‌بینی‬ ‫كه‌ بۆ پیاوێك به‌قه‌باره‌ی‌ خۆی بشێت‪.‬‬ ‫مام جه‌الل ك����ه‌ تۆڕێ����ك له‌په‌یوه‌ندی‌‌و‬ ‫دۆس����تایه‌تی‌ نێوده‌وڵه‌ت����ی‌ له‌مێش����كی‌‬ ‫خۆیدا كۆكردبۆوه‌‪ ،‬هه‌ر له‌سه‌ره‌تای‌ بون‬ ‫به‌س����ه‌رۆك كۆمارییه‌وه‌‪ ،‬بوه‌ ناودارترین‬ ‫سه‌ركرده‌ی‌ كورد‌و ژماره‌یه‌كی‌ پێوانه‌یی‌‬ ‫له‌بینین����ی‌ گه‌وره‌كان����ی‌ ئ����ه‌م دنیایه‌دا‬ ‫تۆمار كرد‪ .‬چیتر ئه‌و عێراقی بونیش����ی‌‬ ‫تێپه‌ڕان����دو ب����وه‌ یه‌كێك له‌س����ه‌ركرده‌‬ ‫دیاره‌كانی‌ رێكخراوی‌ جیهانیی‌ "سۆشیال‬ ‫دیموكرات"‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ سه‌رنجڕاده‌كێشێت‪،‬‬ ‫تاڵه‌بانی‌ له‌م سااڵنه‌ی‌ دواییدا نه‌ك هه‌ر‬ ‫زۆر راش����كاوانه‌ پێیوابو ك����ه‌ "ده‌وڵه‌تی‌‬ ‫كوردی‌ خه‌ون����ی‌ ش����اعیرانه‌یه‌"‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫له‌وه‌اڵم����ی‌ رۆژنامه‌نوس����ێكی‌ توركی����دا‬ ‫رایگه‌یاند "ده‌وڵه‌تی‌ ك����وردی‌ له‌مه‌حاڵ‌‬ ‫مه‌حاڵت����ره‌"‪ .‬ب����ه‌اڵم س����ه‌رباری‌ هه‌مو‬ ‫ئه‌مانه‌ش ناكرێت ئه‌و راس����تییه‌ نادیده‌‬ ‫بگیرێت كه‌ تاڵه‌بانی‌ بڕوای‌ ته‌واوی‌ بەوه‌‬ ‫بو كه‌ به‌بێ‌ چه‌س����پاندنی‌ دیموكراس����ی‌‬ ‫له‌عێ����راق‌و له‌و واڵتانه‌ی‌ كوردس����تانیان‬ ‫به‌س����ه‌ردا دابه‌ش����كراوه‌‪ ،‬به‌دیهێنان����ی‌‬ ‫مافه‌كانی‌ كورد ئه‌سته‌م‌و مه‌حاڵه‌‪.‬‬

‫‪5‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕیار نامیق‬

‫تاڵه‌بانی‌ بڕوا ‌ی‬ ‫ته‌واوی‌ بەوه‌ بو ك ‌ه‬ ‫به‌ب ‌ێ چه‌سپاندن ‌ی‬ ‫دیموكراسی‌ له‌عێراق‌و‬ ‫له‌و واڵتانه‌ ‌ی‬ ‫كوردستانیان‬ ‫به‌سه‌ردا دابه‌شكراو‌ه‬ ‫به‌دیهێنانی‌ مافه‌كان ‌ی‬ ‫كورد ئه‌سته‌م‌و‬ ‫مه‌حاڵه‬

‫حیزبه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵت ناڕەزایی دەردەبڕن‪:‬‬

‫له‌مه‌راسیمی‌ هێنانه‌وه‌ی‌ تەرمی مام جه‌الل‌و تاجه‌ گوڵینه‌داناندا فه‌رامۆشكراین‬

‫ئا‪ :‬ئومێد عومه‌ر‬ ‫حزبەكانی رۆژهەاڵتی كوردستان پێیان‬ ‫وایە لە‌بۆنە‌و پرسە نیشتمانیەكانی‬ ‫هەرێمی كوردستاندا لەبەر راگرتنی‬ ‫دڵی كۆماری ئیسالمی پەراوێز‬ ‫خراون‪ .‬جێگری سكرتێری كۆمەڵەی‬ ‫زەحمەتكێشانی كوردستان ده‌ڵێت‬ ‫"ئەوەی پەیوەندیەكی زۆر نزیكی‬ ‫لەگەڵ كۆمەڵە هەبو مام جەالل بو‪،‬‬ ‫بەداخەوە ئەو رۆژەی تەرمی مام‬ ‫جەالل هێنرایەوە بۆ فرۆكەخانەی‬ ‫نێودەوڵەتی سلێمانی شوێنی ئێمەو‬ ‫حزبەكانی تری رۆژهەاڵتی كوردستان‬ ‫خاڵی بو"‪.‬‬

‫ئەوان ئێمە پەراوێز‬ ‫دەخەن‪ ،‬بەاڵم بینیتان‬ ‫لە‌دوای ئەنجامدانی‬ ‫گشتپرسیەكەی هەرێم‌و‬ ‫بۆ كۆچی دوایی مام‬ ‫جەالل چۆن لە‌رۆژهەاڵت‬ ‫خەڵكی بۆ پشتیوانی‬ ‫رژانە سەر شەقامەكان‬

‫مام جه‌الل به‌درێژایی‌ ده‌یه‌ی‌ هه‌شتاو‬ ‫نه‌وه‌دی‌ سه‌ده‌ی‌ رابردو‪ ،‬په‌یوه‌ندییه‌كی‌‬ ‫توندوتۆڵ���ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ س���ه‌ركرده‌كانی‌‬ ‫رۆژهه‌اڵتی‌ كوردس���تان‌و حزبه‌كانیاندا‬ ‫هه‌بوه‌‪ .‬حزبه‌كانی‌ دیموكرات‌و كۆمه‌ڵه‌‪،‬‬ ‫سه‌ركرده‌كانی‌ قاس���ملو‪ ،‬سه‌الحه‌دینی‌‬ ‫موهت���ه‌دی‌‌و عه‌بدواڵی‌ حه‌س���ه‌ن زاده‌‬ ‫دۆس���تی‌ نزیكی‌ ئه‌و بون‪ ،‬به‌اڵم ئه‌وه‌ی‌‬ ‫ئێس���تا كۆمه‌ڵ���ه‌و دیموكراتی‌ نیگه‌ران نه‌كران‪.‬‬ ‫كردوه‌ ئه‌وه‌یه‌ له‌رێوره‌سمی‌ تاجه‌ گولینه‌‬ ‫ق���ادر وری���ا ئەندام���ی دەفت���ەری‬ ‫له‌س���ه‌ر ته‌رمی‌ مام جه‌اللدا‪ ،‬كاتێك كه‌ سیاس���ی حزبی دیموكراتی كوردستان‬ ‫هه‌ینی‌ رابردو له‌به‌رلینه‌وه‌ هێنرایه‌وه‌ بۆ (حدك) دەڵێ���ت "حزبەكانی رۆژهەاڵت‬ ‫س���لێمانی‌‪ ،‬وه‌ك ئاماژه‌یه‌كی‌ سمبولی‌ بانگهێش���تی فرۆكەخانەی س���لێمانی‬ ‫ب���ۆ په‌یوه‌ندی‌ دۆس���تانه‌ی‌ مام جه‌الل نەك���ران ت���ا ئامادەبن لەمەراس���یمی‬ ‫به‌كوردی‌ پارچه‌كانی‌ دیكه‌وه‌‪ ،‬نوێنه‌ری‌ هێنان���ەوەی تەرمی مام جەالل دا"‪ .‬بێ‬ ‫كوردانی‌ باكور‌و رۆژئاوای‌ كوردس���تان ئاگایی خۆش���ی لە‌ئاگادارنەكردنەوەیان‬ ‫تاج���ه‌ گولینه‌یان له‌س���ه‌ر تەرمی مام دەربڕی‌و بەقس���ەی خۆی پێیان خۆش‬ ‫ج���ه‌الل دانا‪ ،‬ب���ه‌اڵم نه‌ك ه���ه‌ر رێگه‌ بوە حزبەكەی ئەوانیش بەشدار بوایە‪.‬‬ ‫به‌حزبه‌كانی‌ رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان نه‌درا ناشزانێت بە‌چ بیانوەیەك بانگنەكراون‪.‬‬ ‫تاجه‌ گولینه‌ دابنێن‪ ،‬به‌ڵكو به‌ش���ێكی‌‬ ‫جێگ���ری س���كرتێری كۆمەڵ���ەی‬ ‫زۆریش���یان بۆ مه‌راسیمه‌كه‌ بانگهێشت زەحمەتكێش���انی كوردس���تان‪ ،‬رەزای‬

‫رێورەسمی‌هێنانەوەی تەرمی مام جەالل‬ ‫كەعب���ی بە‌ئاوێن���ەی وت "ئ���ەوەی كە‬ ‫پەیوەندیەكی زۆر نزیكی لەگەڵ كۆمەڵە‬ ‫هەبو م���ام جەالل ب���و‪ ،‬بەداخەوە ئەو‬ ‫رۆژەی تەرم���ی مام ج���ەالل هێنرایەوە‬ ‫بۆ فرۆكەخانەی نێودەوڵەتی سلێمانی‪،‬‬ ‫شوێنی ئێمە‌و حزبەكانی تری رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردس���تان خاڵی بو‪ .‬دەبو بە‌فەرمی‬ ‫حزبەكانی رۆژهەاڵت بانگێشت بكرانایە‪.‬‬ ‫ئەمە دیاردەیەكی تازە نیە الی هەرێمی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬زۆر جاریتریش وەك ئەو‬ ‫رۆژە‪ ،‬لە‌بەرچاو ناگیرێین پێیان باش���ە‬ ‫ل���ەو كاتانە ئێمە دیارنەبی���ن"‪ .‬رەزای‬ ‫کەعبی ئەم پەراوێزخستنە بە‌غەدرێكی‬

‫گەورە دەزانێ‪ ،‬پێش���ی وای���ە دەبێت‬ ‫لە‌بەرپرس���انی هەرێم بپرسن ئاخۆ ئەم‬ ‫رەفتارانەی���ان لەبەر دڵ���ی ئێرانە یان‬ ‫نا؟ بۆچی ئەو رۆژە ئەو كارەیان كرد‪،‬‬ ‫وتیش���ی "ئەوان ئێمە پەراوێز دەخەن‪،‬‬ ‫ب���ەاڵم بینیت���ان ل���ە‌دوای ئەنجامدانی‬ ‫گشتپرسیەكەی هەرێم‌و بۆ كۆچی دوایی‬ ‫مام جەالل چ���ۆن لە‌رۆژهەاڵت خەڵكی‬ ‫بۆ پش���تیوانی رژانە سەر شەقامەكان‪.‬‬ ‫پێویستە هەردو حزبەكە‌و بەتایبەت تر‬ ‫یەكێتی نیشتمانی ئەمە ببینن"‪.‬‬ ‫كەریم س���ەقزی ئەندام���ی كۆمیتەی‬ ‫حزبی دیموكراتی كوردستان (حدك )‪،‬‬

‫بە‌ئاوێن���ەی وت "حزبەكانی رۆژهەاڵتی‬ ‫كوردس���تان ئام���ادەی مەراس���یمی‬ ‫هێنان���ەوەی تەرمی م���ام جەالل بون‪،‬‬ ‫لە‌فرۆكەخان���ەی س���لێمانی"‪ .‬پێش���ی‬ ‫وای���ە ب���ۆ ئەو مەراس���یمە پێویس���ت‬ ‫بە‌بانگێشتنامەی فەرمی ناكات‪ ،‬خۆیان‬ ‫بەخاوەنی پرسەكە زانیوە‌و مام جەالل‬ ‫بە‌موڵك���ی هەمو كوردس���تان دەزانن‪.‬‬ ‫ئەو وتی"لەكاتی بەخاكس���پاردنەكەیدا‬ ‫نوێن���ەری حزبەكان���ی رۆژه���ەاڵت‬ ‫ئامادەب���ون‪ ،‬ب���ەاڵم بۆ دانان���ی تاجە‬ ‫گوڵینەی حزبەكانی رۆژهەاڵت لەس���ەر‬ ‫تەرمی مام ج���ەالل لەنێو فرۆكەخانە‪،‬‬

‫فۆتۆ‪ :‬بڕیار نامیق‬

‫زانیاریم نیە"‪.‬‬ ‫ل���ەالی خۆی���ەوە تەیمور موس���تەفا‬ ‫ئەندام���ی دەفت���ەری سیاس���ی حزبی‬ ‫دیموكراتی كوردس���تانی ئێران (حدكا)‬ ‫بەئاوێنەی وت "ئێمە لە‌مەراس���یمەكەی‬ ‫فرۆكەخانە بەش���داربوین"‪ .‬راشیگەیاند‬ ‫ئ���اگاداری ئەوە نیە گوای���ە لەبەر دڵی‬ ‫ئێران رێگ���ە بە‌حزبەكان���ی رۆژهەاڵت‬ ‫نەدرابێ���ت تاجەگوڵین���ەی خۆی���ان‬ ‫دابنێن‪ .‬ئەو وتی "نازان���م برادەرانمان‬ ‫تاجەگوڵینەی���ان داناوە ی���ان نا‪ ،‬بەاڵم‬ ‫مام جەالل زۆر ل���ەوە گەورەترە تاجە‬ ‫گوڵینەی بۆ دانرابێت یان نا"‪.‬‬

‫‪6‬‬

‫ئابوری‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫عێراق هه‌وڵده‌دات مامه‌ڵه‌ ‌ی بازرگانی‌‬ ‫له‌هه‌رێم ‌ی كوردستان قه‌ده‌غ ‌ه بكات‬ ‫ئا‪ :‬نیاز محەمەد‬ ‫بارهەڵگرەكان لەسەر مەرزەكان‬ ‫بە‌باری وەك رۆن‪ ،‬برنج‌و مادەكانی‬ ‫پاككردنەوە‌و هەر شتێكی دیكەوە‬ ‫لە‌هەرێم بفرۆشرێت ریزیان بەستوە‪.‬‬ ‫جیاوازی نییە ئەو مەرزە باشماخ‪،‬‬ ‫پەروێزخان‪ ،‬حاجی ئۆمەران یاخود‬ ‫ئیبراهیم خەلیل بێت‪ .‬شۆفێرە‬ ‫ماندوەكان لە‌چاوەڕوانییەكی چەند‬ ‫كاتژمێری‌و چەند رۆژیدا‪ ،‬لە‌چارەكە‬ ‫سەعاتێكدا بە‌ئەندازەی روبەری یەك‬ ‫ئۆتۆمبێلی بارهەڵگر دەچنە پێشەوە‬ ‫تا دواجار سەرەیان بێت‌و لە‌مەرزەكە‬ ‫بپەڕنەوە‪.‬‬ ‫ب���ەو حاڵەش���ەوە س���ەرەتای ئەم‬ ‫هەفتەی���ە وەزارەتی دەرەوەی عێراق‬ ‫رایگەیان���د كە هەفتەی���ەك لەمەوبەر‬ ‫داوایان لە‌ئێران‌و توركیا كردوە تەواوی‬ ‫مامەڵ���ە بازرگانییەكانیان بەتایبەت‬ ‫لە‌پەیوەس���ت بە‌هەناردە‌و فرۆشتنی‬ ‫نەوت���ەوە لەگ���ەڵ هەرێ���م رابگرن‌و‬ ‫دەروازە س���نورییەكان تا ئەو كاتەی‬ ‫دەخرێن���ەوە ژێر دەس���تی دامەزراوە‬ ‫فیدراڵیی���ەكان دابخەن‪ .‬پێش���تریش‬ ‫واڵتان لەسەر داوای حكومەتی عێراق‬ ‫گەشتە ئاسمانییەكانیان بۆ هەولێر‌و‬ ‫ئەو رەتیشیدەكاتەوە رێوشوێنەكانی‬ ‫ئیبراهیم خەلیلدا بگرێتەوە‪.‬‬ ‫سلێمانی راگرت‪.‬‬ ‫بەاڵم شاخەوان ئەبوبەكر بەڕێوەبەری هاتوچ���ۆی ئۆتۆمبێلە بارهەڵگرەكان‬ ‫هەفت���ەی راب���ردو س���وپای ئێران‬ ‫لەگەڵ هێ���زە عێراقییەكان مانۆڕێكی گومرگی باشماخ لە‌ئێستادا ئاڵوگۆڕی لە‌دەروازەكەی���ان چ لەالیەن ئەمانەوە‬ ‫هاوبەش���یان لەس���ەر س���نورەكان‌و بازرگان���ی ل���ە‌ دەروازەی باش���ماخ چ لەالی���ەن ئێرانییەكان���ەوە زیات���ر‬ ‫نزیك هەر س���ێ مەرزی پەروێزخان‪ ،‬بەشێوەیەكی ئاسایی بەڕێوەدەچێت‌و كرابێت‌و دەنگۆی لەو ش���ێوەیە "هیچ‬ ‫باش���ماخ‌و حاج���ی ئۆم���ەران ب���ۆ هەمو بارێك جگە لە‌سوتەمەنی دێتە راس���ت نییە"‌و وتیشی"تەنیا یەك دو‬ ‫رۆژێك بەهۆی مانۆڕە سەربازییەكەی‬ ‫م���اوەی دو رۆژ ئەنجام���دا‌و ئەوەش ناو هەرێم‌و بەپێچەوانەشەوە‪.‬‬ ‫بەب���ڕوای بەڕێوەب���ەری گومرگ���ی ئێرانەوە لە‌س���نورەكە رێوشوێنەكان‬ ‫لەكاتێكدای���ە كە توركیاش هێزەكانی‬ ‫لەس���ەر س���نورەكانی لەگەڵ هەرێم‌و باش���ماخ پروپاگەندەكانی داخستنی لەالیەن ئێرانەوە توندتر كرابون"‪.‬‬ ‫بەپێی قس���ەی ئەو لەئێستادا ئەو‬ ‫لە‌نزی���ك دەروازەی ئیبراهیم خەلیل دەروازە سنورییەكان بەهۆی ئەوەی‬ ‫دڵەڕاوكێ���ی دروس���تكردوە وایكردوە هێ���زە ئێرانییە ل���ەوێ مانۆڕەكەیان‬ ‫باڵوەپێكردوە‪.‬‬ ‫عێ���راق لە‌هەوڵدایە لەدیوی ئێران‌و كەمێك ئاستی بازرگانی لە‌دەروازەكە ئەنجامداوە كشاونەتەوە‌و رەوشەكەش‬ ‫توركی���اوە بە‌ه���اوكاری ئەو دو واڵتە بێتەخ���وارەوە ب���ەاڵم رێ���ژەی زۆر ئاساییە‪.‬‬ ‫هەرێمی كوردس���تان لەسەدا ‪80‬ی‬ ‫دەس���ت بەس���ەر هەر چوار مەرزی هاتنەخوارەوەك���ە رێژەیەكی بەرچاو‬ ‫پێداویستییە خۆراكییەكانی لە‌دەرەوە‬ ‫باشماخ‌و پەروێزخان‌و حاجی ئۆمەران‌و نییە‌و كاریگەری ناكاتە سەر بازاڕ‪.‬‬

‫بڕواناكەم ئێران‬ ‫هەنگاوی لەوجۆرە‬ ‫بنێت‪ ،‬هەرچی‬ ‫توركیاشە چاوەڕێی‬ ‫ئێران دەكات‌و‬ ‫پێش ئێران‬ ‫ناكەوێت لەو روەوە‬ ‫مەرزی باشماخ‬ ‫ه���اوردە دەكات‌و ت���ا س���ەرەتای‬ ‫ئەمس���اڵیش لەسەدا ‪65‬ی ئاڵۆگۆڕی‬ ‫بازرگان���ی هەرێ���م لەگ���ەڵ ئێران‌و‬ ‫توركیادا بوە‪.‬‬ ‫هەرێمی كوردستان سێ دەروازەی‬ ‫سنوریی لەگەڵ ئێران‌و یەك دەروازەی‬ ‫سنوریی رەسمی لەگەڵ توركیا هەیە‬ ‫ك���ە عێراق داوای لەو دو واڵتە كردوە‬ ‫دایانبخەن‪.‬‬ ‫بەپێ���ی ئامارەكانی ئێ���ران تەنیا‬ ‫مەرزی حاجی ئۆمەران لەسەدا ‪20‬ی‬ ‫كۆی قەب���ارەی هەن���اردەی ئێران‌و‬ ‫لەس���ەدا ‪60‬ی هەن���اردەی ئێ���ران‬ ‫بۆ عێ���راق پێكدەهێنێ���ت‌و بە‌یەكەم‬ ‫مەرزی رەسمی نیوان ئێران‌و هەرێمی‬

‫فۆتۆ‪ :‬مەزهەر‬

‫كوردستان دەژمێردرێت‪ .‬جگەلەوەش‬ ‫ئێران دو مەرزی دیكەی لەگەڵ هەرێم‬ ‫هەیە كە باشماخ‌و پەروێزخانن‌و لەڕوی‬ ‫گرنگییەوە كەمتر نین لە‌مەرزی حاجی‬ ‫ئۆمەران‪.‬‬ ‫ب���ەاڵم لەمانە گرنگت���ر دەروازەی‬ ‫س���نوریی ئیبراهیم خەلیل���ی نێوان‬ ‫هەرێ���م‌و توركیایە كە بە‌ش���ادەماری‬ ‫هەرێم���ی كوردس���تان دەژمێردرێت‌و‬ ‫بەشی زۆری هاوردەی كااڵ گەورەكان‬ ‫لەوێوە دەكرێن‪.‬‬ ‫سیروان محەمەد س���ەرۆكی ژوری‬ ‫بازرگان���ی‌و پیشەس���ازی س���لێمانی‬ ‫بەدوری دەزانێت ئێران‌و توركیا بەدەم‬ ‫داواكەی عێراق���ەوە بچن بۆ راگرتنی‬

‫مامەڵەی بازرگانی‌و داخستنی دەروازە‬ ‫سنورییەكان لەگەڵ هەرێم‪.‬‬ ‫وتیش���ی"بڕواناكەم ئێران هەنگاوی‬ ‫لەوجۆرە بنێت‪ ،‬هەرچی توركیاش���ە‬ ‫چاوەڕێ���ی ئێران دەكات‌و پێش ئێران‬ ‫ناكەوێت لەو روەوە"‪.‬‬ ‫جەختیش���ی ك���ردەوە ك���ە ئەوان‬ ‫لەگەڵ بەرپرسانی كۆماری ئیسالمی‬ ‫ئێران بەبەردەوامی قس���ەیان كردوە‌و‬ ‫تا ئێس���تا بڕیاری لەو ش���ێوەیەیان‬ ‫ن���ەداوە‌و بەڵك���و بەپێچەوان���ەوە‬ ‫لەگەڵیان���دا وتوێژدەكرێت بۆ ئەوەی‬ ‫رێگە لەبەردەم بازرگانی س���وتەمەنی‬ ‫لەنێوان هەرێ���م‌و ئێران بكرێتەوە كە‬ ‫لەئێستادا رێگەی لێگیراوە‪.‬‬

‫كوردستان هه‌رزانترین واڵت ‌ی دنیای ‌ه بۆ جگه‌ره‌كێشان‬

‫كۆمپانیای نۆكان بەشێكی زۆری ئەو جگەرانەی لەبازاڕدا ناسراون وەكالەتەكەی بۆ خۆی وەرگرتوە‬ ‫ئا‪ :‬نیاز‬

‫نرخ ‌ی جگه‌ره‌ له‌كوردستان به‌راورد‬ ‫به‌واڵتانی‌ تری‌ جیهان زۆر هه‌رزانه‌‬ ‫به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك كه‌ له‌كوردستان نرخه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌راورد به‌واڵتانی‌ به‌رهه‌مهێنه‌رو‬ ‫هه‌نارده‌كاری‌ جگه‌ره‌ كه‌متره‌‪ ،‬هەرزانی‬ ‫نرخی جگەرە لە‌بازاڕەكانی هەرێم‬ ‫بە‌مەترسی بۆ فراوانبونی بەكارهێنانی ئەو‬ ‫كااڵیە دادەنرێت‪ ،‬لەسلێمانی بەپێی قسەی‬ ‫بازرگانێك نزیكەی ‪ 10‬هەزار كارتۆن‬ ‫جگەرە لە‌مانگێكدا بەكاردەهێنرێت‪.‬‬

‫بەشێكی زۆری ئەو‬ ‫جگەرانەی دێنە هەرێم‬ ‫لەڕوی كوالێتییەوە‬ ‫تەقلیدین‌و لەسەر‬ ‫سنورەكان ئامێرێك‬ ‫نییە پشكنین بۆ‬ ‫كوالێتی جگەرە بكات‬

‫بەپێ���ی لێدوان���ی دكتۆر خاڵ���س قادر‪،‬‬ ‫وتەبێ���ژی وەزارەت���ی تەندروس���تی‪،‬‬ ‫جگەرەكێش���ان ه���ۆكاری س���ەرەكییە بۆ‬ ‫نەخۆش���ییەكانی دڵ‌و نەخۆشی شێرپەنجە‬ ‫بەتایبەت ش���ێرپەنجەی سی‪ ،‬شێرپەنجەی‬ ‫بۆری هەوا‪ ،‬شێرپەنجەی میزڵدان‪ .‬هەروەها‬ ‫ئاماژەی بەوەش���دا كە نەخۆشییەكانی دڵ‬ ‫هۆكاری س���ەرەكی مردنە لە‌كوردس���تان‪.‬‬ ‫هێمای بۆ ئەوەشكرد كە بەپێی روپێوەكانی لە‌س���ااڵنی رابردو بەش���ێوەیەكی بەرچاو لەسلێمانیەوە دەچێتە هەولێر‌و دهۆك"‪.‬‬ ‫وەزارەتەكەیان رێژەی گشتی جگەرەكێش دابەزینی بەخۆیەوە بینی‪.‬‬ ‫وەك ئەو بازرگانە باسی دەكات ئامانجی‬ ‫خالید عەبدواڵ‪ ،‬بازرگانی جگەرە‪ ،‬نزیكەی هاوردەكردن���ی جگەرە ب���ۆ هەرێم بازاری‬ ‫لە‌هەرێمی كوردس���تان لەسەدا ‪23‬ی كۆی‬ ‫گش���تی دانیش���توانە‌و لەپیاو لەسەدا ‪‌46‬و ‪ 15‬س���اڵە ئەو كارەدەكات باسی لەوە كرد ناوخ���ۆی هەرێمەكە نییە بەڵك���و بازاڕی‬ ‫كە ئەو جگەرانەی دەهێنرێنە كوردس���تان واڵتانی دەوروبەرە‪.‬‬ ‫لەژن زیاتر لە‌لەسەدا ‪ 3‬یە‪.‬‬ ‫بازرگانی جگەرە بەپێی قسەی بازرگانان زیات���ر لە‌دوبەی���ەوە‌و بەڕێگ���ەی ئێراندا‌و‬ ‫بەپێی قس���ەی ئەو لە‌ئێس���تادا بازاڕی‬ ‫لە‌هەرێمی كوردستان كە لەالیەن كۆمپانیای لەڕێگ���ەی مەرزی باش���ماخەوە دەهێنرێن هەمو پارێزگای سلێمانی بە‌سەرجەم قەزا‌و‬ ‫نۆكانەوە تاڕادەیەك قۆرغكراوە لە‌دوبەیەوە لەگەڵ ئەوەش بەش���ێكیش كە بولگاریاوە ناحیەكانییەوە لەمانگێكدا پێویستی بە‌‪10‬‬ ‫دەستپێدەكات‌و بە‌ئێراندا دەگوازرێتەوە بۆ بەتوركیادا دەهێنرێن‪.‬‬ ‫ه���ەزار كارت���ۆن جگەرە هەی���ە لەكاتێكدا‬ ‫بەپێی قس���ەی خالید كۆمپانیای نۆكان نزیكەی ‪ 300‬بۆ ‪ 400‬هەزار كارتۆن جگەرە‬ ‫س���لێمانی‌و هەرێمی كوردستان كە پێشتر‬ ‫بەش���ێكی زۆری ئەو جگەران���ەی لەبازاڕدا لە‌مانگێكدا دەهێنرێتە سلێمانی بەاڵم بەشە‬ ‫لەڕێگەی بەغداوە هاوردەدەكرا‪.‬‬ ‫بەپێی قسەی بازرگانان هۆكاری گۆڕینی هەن‌و ناس���راون وەكالەتەك���ەی بۆ خۆی زیادەك���ەی هەناردەی واڵتان���ی دەوروبەر‬ ‫رێ���گای هاوردەكردنەكە بۆ ناس���ەالمەتی وەرگرتوە‪ ،‬بەاڵم بازرگانی دیكەش دەتوانن دەكرێت‪.‬‬ ‫رێگەی بەغ���دا‌و هەروەه���ا كەمی تێچونی بچن جۆری دیكەی جگەرە بهینن‪.‬‬ ‫ئ���ەو بازرگانە باس ل���ەوەش دەكات كە‬ ‫وتیشی"ئێس���تا لەهەولێ���ر كەمتر كاری نزیك���ەی ‪ 20‬كارگەی جگ���ەرە لە‌ئیمارات‬ ‫رێگ���ەی ئێ���ران دەگەرێتەوە ك���ە دراوی‬ ‫ئ���ەو واڵتە لەبەرامب���ەر دۆالری ئەمریكیدا هاوردەكردن���ی جگ���ەرە دەكرێ���ت‌و زۆرتر ه���ەن‌و كوالێت���ی جگەرەكانیان لەس���ەر‬

‫بازاڕێکی جگەرە فرۆشتن‬ ‫خواس���تی بازرگان���ەكان بەرهەمدەهێن���ن‬ ‫ب���ەاڵم ئەو جگەرەی���ەی دەهێنرێتە هەرێم‬ ‫كوالێتییەكەی نزم نییە‪.‬‬ ‫بەپێ���ی قس���ەی ئ���ەو بازرگان���ە هەر‬ ‫كارتۆنێك جگەرە كە دەهێنرێتە هەرێم ‪25‬‬ ‫دۆالر گومرگ دەكرێ���ت كە هەر كارتۆنێك‬ ‫‪ 50‬تەكەی تێدایە‪.‬‬ ‫كەمی ب���اج‌و نزمی كوالێتی جگەرە بە‌دو‬ ‫هۆكاری دیاری هەرزانی جگەرە لە‌بازاڕەكانی‬ ‫هەرێم���دا دادەنرێت بە‌رادەی���ەك هەندێك‬ ‫نرخی هەندێ���ك پاكەتی جگەرە تەنیا ‪500‬‬ ‫دینارە كە خەرجی رۆژانەی بەشێكی زۆری‬ ‫مندااڵنی هەرێ���م چەند قاتی ئەوە دەبێت‪.‬‬ ‫ئەمە بە‌بڕوای پەرلەمانتارێكی كوردس���تان‬ ‫مەترس���ییەكە بۆ زیادبون���ی بەكارهێنانی‬ ‫جگەرە‪.‬‬

‫عه‌بدولره‌حم���ان پێنجوێن���ی‌‪ ،‬ئەندامی‬ ‫لیژن���ه‌ی‌ بازرگانی‌‌و پاراس���تنی‌ مافەکانی‬ ‫به‌كارب���ه‌ر لە‌پەرلەمانی كوردس���تان پێی‬ ‫وایە ئەگەر بەراوردی نرخی جگەرە بكەین‬ ‫لە‌هەرێمی كوردس���تان لەگەڵ تەنانەت ئەو‬ ‫واڵتانەش���ی كە بەرهەمهێنەری جگەرەن‌و‬ ‫هەن���اردەی هەرێم���ی دەكەن جی���اوازی‬ ‫نرخەكانیان ئاسمان تا رێسمانە‪.‬‬ ‫بەپێی قسەی ئەو پەرلەمانتارە لەساڵی‬ ‫رابردودا ‪ 585‬ملیار‌و ‪ 500‬ملیۆن دینار پارە‬ ‫لە‌هەرێمی كوردس���تانەوە تەنیا بۆ كڕینی‬ ‫جگ���ەرە چۆت���ە دەرەوە ك���ە ئەمە ئەگەر‬ ‫بەراوردی بكەین بە‌پێداویستییەكانی ژیانی‬ ‫رۆژانە ش���تێكە زۆر پێویس���ت نییە بەڵكو‬ ‫زیانیشی هەیە‪.‬‬ ‫بەپێی قسەی عه‌بدولره‌حمان پێنجوێنی‌‬

‫هەرێم���ی كوردس���تان هێش���تا خاوەن���ی‬ ‫یاس���ای پاراس���تنی مافی بەكاربەر نییە‌و‬ ‫ئەوان چەندین جار بە‌نوس���راو حكومەتیان‬ ‫ئاگاداركردۆتەوە بۆ ئ���ەوەی ئەنجومەنێك‬ ‫بۆ پاراس���تنی مافی بەكاربەر پێكبهنرێت‌و‬ ‫دەش���ڵێت"لە س���اڵی ‪2010‬ەوە بری���اردرا‬ ‫ئەنجومەنەكە دروس���ت بكرێت‌و پەرلەمانی‬ ‫كوردس���تانیش ئەو یاسایەی تەسدیق كرد‬ ‫كە لە‌پەرلەمانی عێراقەوە دەرچوە تاوەكو‬ ‫خۆم���ان دەبین بە‌خاوەنی یاس���ای مافی‬ ‫بەكارب���ەر بەاڵم هیچ یەك لەمانە جێبەجێ‬ ‫نەكران"‪.‬‬ ‫ئەو ل���ەم روەوە حكومەت بە‌كەمتەرخەم‬ ‫دەزانێ���ت‌و وتیش���ی"ئێمە ل���ەم خول���ەی‬ ‫پەرلەماندا س���ێ بۆ چوارجار نوس���راومان‬ ‫ئاڕاس���تەی ئەنجومەنی وەزی���ران‌و الیەنە‬ ‫پەیوەندیدارەكان ك���ردوە كە تكایە وەرن‬ ‫با ئەم ئەنجومەنە دروس���ت بكرێت‪ ،‬بەمە‬ ‫دەتوانین بەر لە‌بەشێكی زۆر لەو كااڵ‌و شتە‬ ‫خراپانەی دێنە هەرێم بگرین"‪.‬‬ ‫دەشڵێت"بەشێكی زۆری ئەو جگەرانەی‬ ‫دێنە هەرێم لەڕوی كوالێتییەوە تەقلیدین‌و‬ ‫لەسەر س���نورەكان ئامێرێك نییە پشكنین‬ ‫بۆ كوالێتی جگەرە بكات"‪.‬‬ ‫عەبدولڕەحمان پێنجوێنی پێش���ی وایە‬ ‫دەبێت باج زیاد بكرێت لەس���ەر هاوردەی‬ ‫جگەرە بەاڵم خالید عەبدواڵی بازرگان پێی‬ ‫وایە تەنیا باج لەس���ەر ئەو جگەرەیە زیاد‬ ‫بكرێت كە لە‌هەرێ���م بەكاردەهێنرێت نەك‬ ‫ئەوەی جارێكی دیك���ە هەناردەی دەرەوە‬ ‫دەكرێتەوە‪.‬‬ ‫كوردس���تانیش‬ ‫پەرلەمانتارەك���ەی‬ ‫ئ���ەو داوای���ەی خالی���د ب���ەڕەوا دەبینێت‬ ‫دەش���ڵێت"بەاڵم نابێ���ت باجەك���ە هێندە‬ ‫كاریگەری لەسەر نرخ هەبێت كە بەكاربەر‬ ‫پەنا بۆ ش���تی دیكەی خراپت���ر لە‌جگەرە‬ ‫ببات"‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )596‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/10/10‬‬

‫زستانێكی‌ ب ‌ێ ئاگر بۆ هاواڵتیان به‌ڕێوه‌یه‌‬ ‫ئا‪ :‬ئومێد عومه‌ر‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ هاتنی‌ وه‌زری‌ سه‌رمادا نرخی‌‬ ‫نه‌وت له‌هه‌رێمی‌ كوردستاندا رۆژ به‌رۆژ‬ ‫بەرزدەبێتەوە‪ .‬نرخی‌ هه‌ر به‌رمیلێك‬ ‫له‌سه‌رو ‪ 160‬هه‌زار دینارەوەیە‪ ،‬هاواڵتیان‬ ‫سكااڵی‌ ئه‌وه‌یانه‌ له‌م بێ‌ موچه‌یی‌‌و‬ ‫قه‌یرانی‌ دارایی‌‌و بێ‌ بازاڕییه‌دا توانای‌‬ ‫كڕینی‌ نه‌وتیان نییه‪ .‬سەرۆكی لیژنەی‬ ‫پیشەسازی‌و بازرگانی‌و وزە‌و سەرچاوە‬ ‫سروشتیەكان لە‌ئەنجومەنی پارێزگای‬ ‫سلێمانی ده‌ڵێت "بەم دۆخەی ئێستاوە‬ ‫ناتوانرێت یەك لیتر نەوت دابەش بكرێت‪،‬‬ ‫چونكە نیە"‪.‬‬ ‫مامۆس���تا ج���ه‌الل‪ ،‬پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن ‪48‬‬ ‫س���اڵه‌‌و هاتوه‌ له‌یه‌كێك له‌به‌نزینخانه‌كان ‌ی‬ ‫س���لێمانی‌ به‌رمیلێ���ك نه‌وت پ���ڕ بكات‪.‬‬ ‫به‌ده‌م س���ه‌روكاری‌ پڕكردنی‌ به‌رمیله‌كه‌وه‌‬ ‫خه‌ریكی‌ بۆڵ���ه‌ بۆڵ‌‌و ناڕه‌زای���ی‌ ده‌ربڕینه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر ب���ه‌وه‌ی‌ له‌ب���ازاڕی‌ هه‌مو دنیادا‬ ‫به‌و واڵتانه‌ش���ه‌وه‌ كه‌ نه‌وتیان نییه‌‪ ،‬نرخی‌‬ ‫به‌رمیلێ���ك نه‌وت ل���ه‌‪ 60‬دۆالر تێناپه‌ڕێت‪،‬‬ ‫كه‌چی‌ له‌م كوردس���تانه‌دا ك���ه‌ به‌كانگای‌‬ ‫نه‌وت داده‌نرێت ده‌بێت هاواڵتیان به‌رمیلێك‬ ‫نه‌وت بە‌‪ 130‬دۆالر بك���ڕن‪ .‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌م‬

‫واڵته‌ ژیانی‌ تی���ا نه‌ماوه‌‪ ،‬موچه‌ نییه‌ بازاڕ‬ ‫نیی���ه‌‪ ،‬كه‌چی‌ ل���ه‌والوه‌ رۆژ ب���ه‌رۆژ نرخ ‌ی‬ ‫پێداویس���تیه‌كانی‌ ژیان به‌رزتر ده‌بێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌س نازانێ���ت ئه‌م واڵته‌ چ���ۆن ئه‌برێت‬ ‫به‌ڕێ���وه‌و ئه‌م هه‌مو س���ه‌روه‌ت‌و س���امانه‌‬ ‫ده‌چێته‌ گیرفانی‌ كێوه‌؟!"‪ .‬وتیش���ی‌ "نه‌ك‬ ‫ه���ه‌ر نرخی‌ نه‌وت‪ ،‬به‌ڵكو نرخی‌ به‌نزینیش‬ ‫زیادی‌ ك���ردوه‌و ئ���ه‌و به‌نزینه‌ش���ی‌ هه‌یه‌‬ ‫كوالێتی‌ زۆر نزم‌و خراپه‌"‪.‬‬ ‫مامۆس���تا جه‌الل نمونه‌یه‌ك���ه‌ له‌هه‌زاران‬ ‫له‌هاواڵت���ی‌ ك���ه‌ هه‌س���تده‌كه‌ن رۆژ به‌رۆژ‬ ‫ژیانیان قورس���تر ده‌بێ���ت‌و هاتنی‌ وه‌رزی‌‬ ‫س���ه‌رماش خه‌مێك���ی‌ دیكه‌یان ب���ۆ زیاد‬ ‫ده‌كات‪.‬‬ ‫غال���ب موحەم���ەد س���ەرۆكی لیژن���ەی‬ ‫پیشەس���ازی‌و بازرگانی‌و وزە‌و س���ەرچاوە‬ ‫سروش���تیەكان لە‌ئەنجومەن���ی پارێ���زگای‬ ‫س���لێمانی لەبارەی دابەش���كردنی نەوتی‬ ‫سپی بەسەر دانیشتوانی شاری سلێمانیدا‪،‬‬ ‫بە‌ئاوێن���ەی راگه‌یاند "لە س���نوری ئێمە‪،‬‬ ‫بە‌پارێزگای س���لێمانی‌و هەڵەبجە‌و ئیدارەی‬ ‫گەرمیان‌و راپەرین���ەوە زیاتر لە‌‪ 473‬هەزار‬ ‫ماڵین‪ ،‬ئەگەر ب���ۆ هەرماڵێك یەك بەرمیل‬ ‫نەوت بدرێت ئەوا پێویستمان بە‌‪ 106‬ملیۆن‬ ‫لیتر دەبێت‪ .‬س���اڵی رابردوش تەنها یەك‬

‫لەس���ەر چواری ماڵەكان نەوتیان بەسەردا‬ ‫دابەش كرا"‪ .‬پێش���ی وای���ە "بەم دۆخەی‬ ‫ئێستاوە ناتوانرێت یەك لیتر نەوت دابەش‬ ‫بكرێت‪ ،‬چونكە نیە"‪.‬‬ ‫ئەو وتی "ئەو نەوتەش���ی دەفرۆش���رێت‬ ‫لە‌پااڵوگەی بازیان���ەوە بەرهەم دەهێنرێت‪،‬‬ ‫وەزارەت���ی س���امانە سروش���تیەكان خۆی‬ ‫بە‌‪ 90‬هەزار دینار دەیفرۆشێت بە‌كۆمپانیا‪.‬‬ ‫كۆمپانیا دەیداتە چەند كۆمپانیایەكی دی‪،‬‬ ‫چەن���د دەس���تێك دەكات ت���ا دەگاتە الی‬ ‫هاواڵت���ی نرخەكەی دەبێت ب���ە‌‪ 170‬هەزار‬ ‫دینار‪.‬‬ ‫سەبارەت بە‌خراپی كوالیتی سوتەمەنیش‪،‬‬ ‫غالب وتی‌ "بەداخەوە بەشێك لە‌بازرگانەكان‬ ‫دەیانەوێت بەنزینی خراپ بهێنن‪ ،‬كاتێكیش‬ ‫من دەمویست پشكنین بۆ جۆری كوالیتییان‬ ‫بكەم ئاسایش رێگەیان لێدەگرتم‪ .‬هەروەها‬ ‫بەرێوەبەری گشتی‌و بەرێوەبەرایەتی نەوت‌و‬ ‫كان���زای س���لێمانی كارئاس���انی زۆری بۆ‬ ‫دەكردن‪ .‬دەیان نوس���راومان هەیە كە ئەم‬ ‫قسانەم پشتراست دەكەنەوە"‪.‬‬ ‫وتیش���ی " ئێس���تا دۆخەكە زۆر خراپە‪،‬‬ ‫ئەوی���ش پەیوەن���دی بە‌ئەنجامدان���ی‬ ‫گشتپرسییەوە هەیە‪ ،‬ئەگەر پارێزگاكانی تر‬ ‫یەك جار زیان بكەن‪ ،‬ئەوا س���لێمانی سەد‬ ‫جار زیان دەكات‪ ،‬چونکە س���لێمانی یەك‬

‫سنوری هەیە ئەویش لەگەڵ ئێراندایە‪ ،‬لەم‬ ‫سنورەدا ‪ 2‬مەرزی نێودەوڵتیمان هەیە"‪.‬‬ ‫پێش���ی وای���ە ژیانی زیاتر ل���ە‌‪ 10‬هەزار‬ ‫خێزان بەس���تراوەتەوە ب���ەم دو مەرزەوە‪،‬‬ ‫بە‌داخستنیش���یان ئەو ژمارە خێزانە بێكار‬ ‫دەمێنن���ەوە‪ .‬ئه‌و وتی‌ "ل���ە كاتژمێر ‪10‬ی‬ ‫س���ەرلەبەیانی رۆژی ‪٢٥‬ی ئەلول���ەوە ت���ا‬ ‫ئێس���تا جگە ل���ەو ‪ 40‬تەنك���ەر بەنزینەی‬ ‫هاتنە كوردس���تان‪ ،‬یەك قەترە سوتەمەنی‬ ‫ل���ە‌دەرەوە نەهاتوە‪ .‬ئەویش بۆ ئەوە بو تا‬ ‫ئ���ەو ‪ 60‬تەنكەرە ئێرانی���ەی لە‌هەرێم بون‬ ‫بچنەوە ئەو دیو‪ .‬ماوەی ‪ 13‬رۆژیش���ە یەك‬ ‫قەترە نەوت لە‌عێراقەوە نەنێردراوە "‪.‬‬ ‫پێشی وایە پارێزگای سلێمانی دەتوانێت‬ ‫لەس���ەدا پەنجای ئەو بۆشاییانەی لە‌بواری‬ ‫سوتەمەنیدا دروستبوە بە‌پااڵوگەی ناوخۆ‬ ‫پڕبکاتەوە‪ ،‬لە‌هەوڵیش���دان ئەو فش���ارەی‬ ‫دروس���ت بوە لەس���ەر ئەم پێداویستیەی‬ ‫هاواڵتی���ان لەرێگ���ەی پااڵوگ���ەی بازیان‌و‬ ‫ش���وێنەكانی ترەوە کەم بکەنەوە‪ .‬پێشی‬ ‫وای���ە ئەم بابەت���ە لە‌بنەچ���ەدا پەیوەندی‬ ‫راس���تەوخۆی بە‌وەزارەت���ی س���امانە‬ ‫سروش���تیەكان‌و حكومەتەوە هەیە‪ ،‬گلەیی‬ ‫ئەوەش دەكات "نە حكومەت ئەم كێشەیە‬ ‫چارەس���ەر دەكات ن���ە رێگ���ە بە‌ئێمەش‬ ‫دەدەن"‪.‬‬

‫ئاشكراش���ی دەكات ل���ە‌دوای رۆژی‬ ‫ریفراندومەوە تا ئەمرۆ‪ ،‬نرخی بەنزین هەر‬ ‫لیترێ���ك ‪ 125‬دینار زیادی ک���ردوە‪ .‬زیاتر‬ ‫ل���ە‌‪ 200‬دیناریش بۆ ه���ەر لیترێك نەوتی‬ ‫سپی زیاد بوە‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫لە دوای رۆژی‬ ‫ریفراندومەوە تا‬ ‫ئەمرۆ‪ ،‬نرخی‬ ‫بەنزین هەر‬ ‫لیترێك ‪ 125‬دینار‬ ‫زیادی کردوە زیاتر‬ ‫لە‌‪ 200‬دیناریش بۆ‬ ‫هەر لیترێك نەوتی‬ ‫سپی زیاد بوە‬

‫ژوری بازرگانی‪ :‬حکومەت پێویستە سه‌دان تۆپ قوماش ‌ی ره‌ش به‌بۆنه‌ ‌ی پرسه‌ ‌ی‬ ‫نەهێڵێت‬ ‫سنورەکان‬ ‫سەر‬ ‫ڕۆتیناتی‬ ‫مام جه‌الله‌و‌ه له‌سلێمان ‌ی فرۆشراوه‌‬ ‫داخستن ‌ی سنوره‌كان گه‌وره‌ترین زیان‬ ‫به‌بازرگانان ‌ی توركیا‌و ئێران ده‌گه‌یه‌نێت "ژماره‌ ‌ی الفیته‌ ‌ی فیلیكس زۆر زیاتر بوه‌"‬ ‫ئا‪ :‬زریان محەمەد‬ ‫لەئێستادا دەنگۆی داخستنی سنورەکان‌و‬ ‫دەست بەسەرداگرتنی خاڵە بازرگانیەکان‬ ‫لەالیەن حکومەتی عێراقە باسێکە‬ ‫هاواڵتیانی نیگەران کردووە‌و ترسو‬ ‫دڵەراوکێی زۆرترکردووە سەرۆکی ژووری‬ ‫بازرگانی‌و پیشەسازی سلێمانیش پێی وایە‬ ‫هیچ واڵتێکی دراوسێ دەست بۆ داخستنی‬ ‫سنورەکەی نابات لەبەر بەرژوەندی خۆیان‪.‬‬ ‫سیروان محەمەد سەرۆکی ژووری بازرگانی‌و‬ ‫پیشەسازی سلێمانی بەئاوێنەی ڕاگەیاند کارە‬ ‫بازرگانی����ەکان لە‌خاڵە س����نوریەکانی ئێران‌و‬ ‫تورکی����ا‌و خواروی عێ����راق بەردەوامن‪ ،‬تەنها‬ ‫چەند قس����ەیەک دڵەراوکێی دروس����تکردووە‬ ‫لەن����او هاواڵتیاندا ک����ە خاڵە س����نوریەکان‬ ‫دادەخرێت بەاڵم له‌ڕاس����تیدا تا ئێستا کێشەو‬ ‫گرفت له‌ئارادا نیە‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "عێراق دەیەوێت‬ ‫بەرنام����ە دابنێت ئەگەر خاڵە س����نوریەکان‬ ‫دابخات‪ ،‬ڕێڕەوی بازرگانی بگۆڕێت بۆ بەسرە‬ ‫ت����ا بازرگانەکانی ئێم����ەش کارەکانیان بەرن‬ ‫بۆ ئەوێ‪ ،‬بۆیە پێویس����ته‌ حکومەتی هەرێم‬ ‫بەژیران����ە مامەڵە لەگەڵ ئ����ەم بابەتە بکات‌و ‬ ‫ئەو دڵەڕاوکێیە لەناو خەڵکدا نەهێڵێت"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "کاری سەرەکی حکومەت دەبێت‬ ‫ئەو ڕس����وماتانەی زیادەن‌و ل����ەدوای گومرگ‬ ‫ک����ردن لە‌خاڵ����ە س����نوریەکان بەنایاس����ایی‬ ‫وەردەگیرێ����ت نەهێڵدرێت‪ ،‬تا نرخ لەس����ەر‬ ‫هاواڵتیان زی����اد نەبێت لەم کات����ی قەیرانی‬ ‫دارایی����ەدا‪ ،‬چونکە ئەو پارانەی وەردەگیرێت‬ ‫لەت����ەواوی خاڵە س����نوریەکان بەبڕوای ئێمە‬ ‫بۆ حکوم����ەت نیە کە چەن����د جارێک داوای‬ ‫ڕونکردنەوەم����ان لەحکومەت ک����ردووە بەاڵم‬ ‫وەاڵم نەدراوینەتەوە"‪.‬‬ ‫س����ەرۆکی ژووری بازرگانی‌و پیشەس����ازی‬ ‫سلێمانی ئاماژە بەوەش دەکات كه‌ سودمەندی‬ ‫یەکەم لەکاری بازرگانیدا واڵتانی دراوسێیە‪،‬‬ ‫بۆیە داخس����تنی س����نورەکان ئەستەمە کە‬ ‫بەدەیان هەزار ئۆتۆمبێلی ئەو واڵتانە لە‌خاڵە‬ ‫س����نوریەکان کاردەک����ەن‌و بازرگانانی هەردو‬ ‫واڵتی‌ ئێ����ران‌و توركیا س����ودمەندی یەکەمن‬ ‫لەگەڵ هەرێم‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ترس����ی داخس����تنی‬ ‫س����نور له‌الی‌ هەردو واڵتی����ش هەیە‪ ،‬چونکە‬ ‫ئێرانی����ه‌كان بڕوایان وایە گەر ئێران س����نور‬ ‫دابخات تورکیا بازاڕی خۆی زیاتر له‌هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستاندا فراوانتر دەکاتەوە‪ ،‬به‌هه‌مانشێوه‌‬ ‫توركه‌كانیش پێیانوایه‌ تورکیا سنور دابخات‬ ‫ئه‌وا ئێران ئ����ه‌م هه‌لە‌ده‌قۆزێت����ه‌وه‌و بازاڕی‬ ‫خۆی زیات����ر له‌هه‌رێمی‌ كوردس����تان گه‌وره‌‬ ‫دەکات‪ ،‬لەوەش دەترس����ن هەردوو واڵت کە‬ ‫دەروازەی بازرگانی بچێتەوە بۆ بەسرە بۆیە‬ ‫کەس����یان بڕوایان بەکەسیان نیە‌و بروام وایە‬ ‫ناتوانن دەروازەکان دابخەن"‪.‬‬ ‫س����ەرۆکی ژووری بازرگانی‌و پیشه‌س����ازی‌‬ ‫س����لێمانی کۆبون����ەوەی ژورە بازرگانی����ە‬

‫کاری سەرەکی‬ ‫حکومەت دەبێت ئەو‬ ‫ڕسوماتانەی زیادەن‌و‬ ‫بەنایاسایی وەردەگیرێت‬ ‫نەهێڵدرێت تا نرخ‬ ‫لەسەر هاواڵتیان زیاد‬ ‫نەبێت‬ ‫عێراقیەکان‌و کوردستانیش بەگرنگ دەزانێت‬ ‫كه‌ بەنیازن بانگهێشتیان بکەن بۆ کوردستان‬ ‫ب����ۆ هێش����تنەوەی کاری بازرگان����ی‌و بەرەو‬ ‫پێش����بردنی تا هۆکارە سیاس����یەکان نەبنە‬ ‫شکست لەبەردەم کاری بازرگانیدا‌و هەوڵ بۆ‬ ‫چارەسەرکردنی کێشە بازرگانیەکان بدرێت‌و‬ ‫نێوەندگیری نکەن لەنێوان هەرێم‌و بەغدا‪ ،‬بۆ‬ ‫ئه‌م مه‌به‌سته‌ش‬ ‫ژووری بازرگانی‌و پیشەس����ازی س����لیمانی‬ ‫س����ەرقاڵی خۆ ئامادەکردنه‌ ب����ۆ ئەنجامدانی‬ ‫س����ەردانێکی بازرگان����ی بۆ واڵتان����ی‌ ئێران‌و‬ ‫تورکیا‌و ڕۆژئاوای کوردستان بۆ بەهێزکردنی‬ ‫پەیوەندیە بازرگانی����ەکان لەگەڵ بازرگانانی‬ ‫ئەو واڵتانەو هێشتنەوەی کارە بازرگانیەکان‌و‬ ‫هەوڵ����دان ب����ۆ دروس����تکردنی پەیوەندیەکی‬ ‫گ����ەورەی بازرگان����ی لەگ����ەڵ ڕۆژئ����اوا‌و‬ ‫دروس����تکردنی ڕێڕەوێکی بازرگانی لەئەگەری‬ ‫هەر داخس����تنێکی س����نور لەالی����ەن واڵتانی‬ ‫دراوسێوە‪.‬‬ ‫س����یروان محەم����ەد داوا لە‌حکومەتدەکات‬ ‫کاربکات بۆ بەرزکردنەوەی ڕس����ومات لەسەر‬ ‫ئەو براندە بیانیانە بەتایبەت خۆراکیەکان کە‬ ‫لەکوردس����تاندا کاردەکەن‌و پارەیەکی زۆری‬ ‫واڵتەکە دەبەنە دەرەوە‌و له‌به‌رامبه‌ردا پش����ت‬ ‫ب����ە‌کاره‌ بازرگانیەکانی ناوخۆ ببەس����ترێت‌و‬ ‫بران����دی بازرگان����ە ناوخۆی����ەکان پارێزگاری‬ ‫لێبکرێ����ت‪ ،‬ن����ەک بازرگان����ە تورکی����ەکان‌و‬ ‫ئێرانی����ەکان ئەو پارە زۆرەی لەکوردس����تان‬ ‫دەس����تیان دەکەوێت بیبەنەوە بۆ واڵتەکەی‬ ‫خۆیان‪ ،‬ئه‌و وت����ی‌ "دەبێت حکومەت چاودێر‬ ‫بێت بەسەر ئەم مەسەلەیەوە چونکە چەندین‬ ‫بازرگانی گەورەی خۆمان هەیە کە کاردەکەن‌و‬ ‫براندنی باش����یان هەیە نابێت بهێڵدرێت لەو‬ ‫بواره‌دا بازرگان����ی تورکی‌و ئێرانی کاربکەن‌و‬ ‫هەمان ڕس����وماتی بازرگان����ە ناوخۆییەکەی‬ ‫لێوەرگیرێ����ت دەبێت س����ێ قات لەس����ەریان‬ ‫زیادبکات"‪.‬‬

‫ خاوەنی چاپخانەیەک‪ :‬پێشتر رۆژانه‌ ئه‌وپه‌ڕی‌ ده‌ مه‌تر فلیكسم چاپ دەكرد‪ ،‬به‌اڵم ته‌نها له‌ڕۆژی‌ یه‌كه‌می‌ پرسه‌ی‌ تاڵه‌بانیدا دو هه‌زار مه‌تر فلێكسم چاپكرد‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫به‌بۆنه‌ی‌ كۆچی‌ دوای‌ یی‌ مام‬ ‫جه‌الله‌وه‌ سلێمانی‌ ره‌شی‌ پۆشی‌‪،‬‬ ‫بازرگانێكی‌ كوتاڵ‌ ئاماژه‌ به‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ سه‌دان تۆپ قوماشی‌‬ ‫ره‌شیان فرۆشتوه‌‪.‬‬ ‫له‌راگه‌یاندن����ی‌ كۆچ����ی‌ دوایی‌ مام‬ ‫جه‌الل‪ ،‬س����ه‌رۆك كۆماری‌ پێش����و ‌‬ ‫ی‬ ‫عێراق‌و سكرتێری‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كوردس����تاندا‪ ،‬زۆرب����ه‌ی‌ دوكانه‌كانی‌‬ ‫ناو بازاڕ‌و نێوان ش����ه‌قامه‌كان‌و ده‌رو‬ ‫دیواری‌ شوێنه‌ گشتییه‌كان‌و ته‌نانه‌ت‬ ‫به‌ش����ێك له‌ئوتومبێله‌كانی‌ ناو شاری‌‬ ‫س����لێمانی‌ وه‌ك ده‌ربڕینی‌ هاوخه‌می‌‬ ‫خۆی����ان به‌رامبه‌ر ب����ه‌م روداوه‌ ئااڵی‌‬ ‫ره‌شیان پێوه‌ كرا‪ .‬‬ ‫سه‌رپه‌رش����تیاری‌ بازای‌ ش����وان بۆ‬ ‫جومله‌ی‌ قوماش له‌ش����اری‌ سلێمانی‌‌و‬ ‫خاوه‌ن����ی‌ فرۆش����گاری‌ محه‌م����ه‌د بۆ‬ ‫فرۆش����تنی‌ جومله‌ی‌ قوماش‪ ،‬س����االر‬ ‫س����اڵح ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات له‌ماو‌هی‌‬ ‫دو ڕۆژدا ته‌نها ل����ه‌و بازاڕه‌دا كه‌ ئه‌و‬ ‫سه‌رپه‌رش����تی‌ ده‌كات س����ه‌دان تۆپ‬ ‫قوماشی‌ پرس����ه‌ فرۆشراوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"هه‌ر له‌م هه‌فته‌یه‌دا بڕی‌ هه‌زار تۆپ‬ ‫قوماش فرۆشراوه‌ كه‌ سه‌رجه‌میان بۆ‬ ‫پرس ‌هی‌ تاڵه‌بانی‌ بوه‌"‪.‬‬

‫وتیشی‌ "له‌ڕۆژانی‌ ئاسایدا له‌بازاری‌‬ ‫شوان ته‌نها پێنج بۆ ده‌ تۆپ قوماش ‌‬ ‫ی‬ ‫پرسه‌ ده‌فرۆش����را‪ ،‬به‌اڵم له‌دو ڕۆژی‌‬ ‫دوای‌ راگه‌یاندنی‌ كۆچیدوایی‌‌و پرسه‌ی‌‬ ‫مام جه‌اللدا له‌ش����اری‌ سلێمانی‌ هه‌زار‬ ‫تۆپ قوم����اش فرۆش����راوه‌‪ ،‬كه‌ هه‌ر‬ ‫تۆپێك بیست مه‌تر دوجایه‌"‪.‬‬ ‫ئه‌م بازرگان����ی‌ كوتاڵه‌ جه‌غت له‌وه‌‬ ‫ده‌كات ك����ه‌ به‌درێژایی‌ مێ����ژوی‌ ئه‌و‬ ‫بازاڕه‌ی‌ سه‌رپه‌رش����تی‌ ده‌كات ئه‌وه‌‬ ‫یه‌ك����ه‌م جاره‌ ب����ه‌و ش����ێوه‌ فراوانه‌‬ ‫قوماشی‌ پرسه‌ی‌ فرۆشتبێت‌و كڕیاری‌‬ ‫هه‌بوبێت‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "ئه‌و كه‌س����انه‌ی‌‬ ‫كاری‌ نوسینی‌ الفیته‌ی‌ پرسه‌ ده‌كه‌ن‬ ‫چه‌ن����د جارێك ده‌هاتن����ه‌وه‌ بازاڕ‌و بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ چه‌ند تۆپی‌ تری‌ قوماش به‌رنه‌‬ ‫دوكانه‌كانیان‪ ،‬ی����ان دوكانی‌ قوماش‬ ‫فرۆشه‌كانی‌ تاك ڕۆژانی‌ دیكه‌ بیست‬ ‫مه‌تریان فرۆش����تبیت ئ����ه‌و دو ڕۆژه‌‬ ‫هه‌زار مه‌تر به‌ره‌و ژوریان فرۆستوه‌"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "زۆرب���� ‌هی‌ كڕی����اره‌كان‬ ‫به‌رپرس‌و الیه‌نگرانی‌ یه‌كێتی‌ نیشتمانی‌‬ ‫كوردس����تان ب����ون ك����ه‌ له‌كۆمیته‌و‬ ‫مه‌ڵبه‌ن����دو بینا‌و ش����ه‌قامه‌كانیان پێ‌‬ ‫ڕه‌شپۆش كردوه‌ بۆ مه‌رگی‌ تاڵه‌بانی‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم به‌شێكی‌ به‌رچاویشیان خه‌ڵكی‌‬ ‫ئاس����ایی‌‌و كاس����بكاران‌و دوكانداران‬ ‫بون وه‌ك ده‌ربڕینی‌ خۆشه‌ویس����تی‌‌و‬ ‫دڵس����ۆزییه‌ك ب����ۆ مام ج����ه‌الل ئه‌و‬

‫قوماش����ه‌یان ده‌كڕی‌و له‌و ڕێگه‌یه‌وه‌‬ ‫هاوخه‌م����ی‌ خۆی����ان بۆ پرس����ه‌كه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ده‌رده‌بڕی"‪.‬‬ ‫ناوبراو باسی‌ له‌وه‌ش كرد كه‌ ئه‌مه‌‬ ‫په‌یوه‌ن����دی‌ به‌الیه‌نگ����ران‌و ئه‌ندامانی‌‬ ‫حیزبه‌كانه‌وه‌ هه‌یه‌ تا چه‌ند باوه‌ڕیان‬ ‫به‌نوس����ینی‌ الفیته‌ هه‌یه‌و ده‌یانه‌وێت‬ ‫له‌و ڕێگه‌ی����ه‌وه‌ هاوخه‌می خۆیان بۆ‬ ‫سه‌ركرده‌كانیان ده‌رببڕن‌و گوزارشت‬ ‫له‌دڵته‌نگی‌ خۆیان بك����ه‌ن‪ ،‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"سه‌ڕه‌رای‌ ئه‌وه‌ش به‌راورد به‌الفیته‌ی‌‬ ‫فلێك����س زۆر كه‌م قوماش����ی‌ پرس����ه‌‬ ‫فرۆشراوه‌‌و ژماره‌ی‌ الفیته‌ی‌ فیلیكس‬ ‫زۆر زیاتر بوه‌"‪.‬‬ ‫خاوه‌ن����ی‌ چاپخان����ه‌ی‌ ش����ه‌وكەت‬ ‫له‌شاری‌ س����لێمانی‌‪ ،‬شه‌وكه‌ت خالید‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ كاره‌كانیان‬ ‫له‌ڕۆژی‌ كۆچیدوایی‌ تاڵه‌بانیدا به‌راورد‬ ‫به‌ڕۆژه‌كانی‌ دیكه‌ به‌ئه‌ندازه‌یه‌كی‌ زۆر‬ ‫زۆر زیادیك����ردوه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "پێش����تر‬ ‫رۆژان����ه‌ ئه‌وپه‌ڕی‌ ده‌ مه‌تر فلیكس����م‬ ‫چ����اپ كردوه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم ته‌نها له‌ڕۆژی‌‬ ‫یه‌كه‌می‌ پرسه‌ی‌ تاڵه‌بانیدا دو هه‌زار‬ ‫مه‌تر فلێكسم چاپكرد"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "كڕیاره‌كان����م هاواڵت����ی‌‌و‬ ‫دوكاندارو خ����اوه‌ن فه‌رمانگه‌كان بون‬ ‫كه‌ به‌قیاس‌و وێن����ه‌ی‌ جیاواز داوایان‬ ‫ده‌ك����رد ت����ا له‌پرس����ه‌ی‌ تاڵه‌بانی����دا‬ ‫هاوخه‌می‌ خۆیان ده‌ربڕن"‪.‬‬

‫به‌درێژایی‌ مێژوی‌‬ ‫ئه‌و بازاڕ‌هی‌‬ ‫سه‌رپه‌رشتی‌‬ ‫ده‌كەم ئه‌مه‌‬ ‫یه‌كه‌مجاره‌ به‌و‬ ‫شێوه‌ فراوانه‌‬ ‫قوماشی‌ پرسه‌م‌‬ ‫فرۆشتبێت‌و‬ ‫كڕیاری‌ هه‌بوبێت‬

‫‪8‬‬

‫کۆمەاڵیەتی‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫پزیشكێك ‌ی ددان له‌دوا ‌ی وه‌اڵمدانه‌وه‌ ‌ی‬ ‫ته‌له‌فونه‌ك ‌هی‌ به‌په‌تێك خۆی ده‌خنكێنێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫كاتژمێر ‪ 4:45‬خوڵه‌كی‌ به‌یانی‌ ڕۆژی‌‬ ‫پێنج شه‌ممه‌ كوڕێكی‌ ته‌مه‌ن ‪35‬‬ ‫ساڵ به‌ناوی‌ (ه‪.‬ع) كه‌ پیشه‌ی‌‬ ‫پزیشكی‌ ددانه‌ لە‌ژوره‌كه‌ی‌ خۆیدا‬ ‫له‌شاری‌ هه‌ولێر به‌په‌تێك خۆی‌‬ ‫ده‌خنكێنێت‪.‬‬ ‫(ه‪.‬ع) كوڕه‌ ناوه‌نجی‌ خێزانه‌كه‌ی‌‬ ‫ب����و‪ .‬ماوه‌ی‌ چوار س����اڵ ده‌بو كار ‌‬ ‫ی‬ ‫پزیش����كی‌ ددان����ی‌ ده‌كرد‌له‌ش����اری‌‬ ‫هه‌ولێر‪ .‬كه‌س����ێكی‌ زۆر له‌سه‌رخۆبو‪،‬‬ ‫زۆربه‌ی‌ كاته‌كانی‌ له‌مزگه‌وت به‌سه‌ر‬ ‫ده‌برد‪ .‬ئ����ه‌و به‌یانیه‌ پێ����ش ئه‌وه‌ی‌‬ ‫خۆی‌ بكوژێت نوێژی‌ به‌یانی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫ئینجا ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ماڵه‌وه‌‌و دواتر‬ ‫خۆی‌ ده‌خنكێنێت‪.‬‬ ‫هاوڕێیه‌ك����ی‌ نزیك����ی‌ (ه‪.‬ع) ك����ه‌‬ ‫له‌منداڵی����ه‌وه‌ له‌یه‌ك گه‌ڕه‌ك ده‌ژین‌و‬ ‫زۆربه‌ی‌ كاته‌كان����ی‌ ژیانیان پێكه‌وه‌‬ ‫به‌س����ه‌ر بردوه‌ وتی‌ "ئ����ه‌و ڕۆژه‌ من‬ ‫له‌ماڵ����ه‌وه‌ نه‌بوم‪ ،‬س����ه‌رقاڵی‌ كاری‌‬ ‫ڕۆژانه‌ بوم له‌ب����ازاڕ‪ .‬ته‌لوفونیان بۆ‬ ‫ك����ردم (ه‪.‬ع) له‌ژوره‌كه‌ی����دا به‌په‌ت‬ ‫خۆی‌ خنكاندوه‌‌و ته‌رمه‌كه‌ی‌ ڕه‌وانه‌ی‌‬ ‫پزیش����كی‌ دادوه‌ری‌ ش����اری‌ هه‌ولێر‬ ‫ك����راوه‌‪ .‬ئه‌وكات له‌ب����ازاڕ گه‌ڕامه‌وه‌‌و‬ ‫له‌ڕێگ����ه‌ی‌ چه‌ن����د هاوڕێیه‌كم����ه‌وه‌‬ ‫پێیان ڕاگه‌یان����دم ته‌رمه‌كه‌ی‌ (ه‪.‬ع)‬ ‫له‌پزیشكی‌ دادوه‌ری‌ نه‌ماوه‌و ڕه‌وانه‌ی‌‬

‫مزگ����ه‌وت كراوه‌‪ .‬كاتێك گه‌یش����تم ‌ه‬ ‫مزگ����ه‌وت نوێژیان له‌س����ه‌ر ده‌كرد‪.‬‬ ‫ل����ه‌دوای‌ نوێ����ژی‌ جه‌ن����ازه‌ له‌گ����ه‌ڵ‬ ‫براو خ����زم‌و كه‌س����وكارو هاوڕێكانی‌‬ ‫ته‌رمه‌كه‌مان گواس����ته‌وه‌ گۆڕستان‌و‬ ‫به‌خاك سپێردرا"‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیشی‌ "به‌وته‌ی‌ دایكی‌ (ه‪.‬ع)‬ ‫كه‌ ئه‌و به‌یانیه‌ ئاگاداری‌ بوه‌‪ ،‬له‌دوای‌‬ ‫نوێژی‌ به‌یان����ی‌ له‌مزگه‌وت هاتۆته‌وه‌‬ ‫بۆ ماڵه‌وه‌‌و چۆت����ه‌ ژوره‌كه‌ی‌ خۆی‌‌و‬ ‫ته‌له‌فونێك����ی‌ ب����ۆ هات����ه‌وه‌‪ .‬چه‌ند‬ ‫ده‌قه‌یه‌ك قس����ه‌ی‌ كردوه‌ كه‌به‌وته‌ی‌‬ ‫دایك����ی‌ نازانێت چی����ان وتوه‌‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫له‌دوای‌ داخس����تنه‌وه‌ی‌ ته‌له‌فونه‌كه‌ی‌‬ ‫به‌چه‌ن����د ده‌قه‌یه‌ك دایك����ی‌ ده‌چێته‌‬ ‫ژوره‌كه‌ی‌ ت����ا بزانێت خه‌ریكی‌ چیه‌‪.‬‬ ‫چه‌ند جارێك ل����ه‌ده‌رگای‌ ژوره‌كه‌ی‌‬ ‫ده‌دات ده‌نگ نابێت‪ .‬دواجار ده‌س����ت‬ ‫ده‌داته‌ ده‌س����كی‌ ده‌رگای‌ ژوره‌كه‌ی‌‌و‬ ‫ده‌یكات����ه‌وه‌ كاتێ����ك س����ه‌یرده‌كات‬ ‫(ه‪.‬ع) له‌ژه‌وره‌كه‌ی‌ خۆیدا به‌په‌تێك‬ ‫كه‌ له‌ملی‌ ئااڵندوه‌ خۆی‌ خنكاندوه‌"‪.‬‬ ‫هاورێك����ه‌ی‌ (ه‪.‬ع) ئاماژه‌ش����ی‌‬ ‫به‌وه‌كرد دو ڕۆژ پێش ئه‌وه‌ی‌ (ه‪.‬ع)‬ ‫خۆی‌ بخنكێنێت پێكه‌وه‌بون‪ .‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"(ه‪.‬ع) هیچی‌ باسنه‌كرد‪ ،‬هیچ خه‌م‌و‬ ‫په‌ژاره‌یه‌ك به‌ڕوخساریه‌وه‌ دیارنه‌بو‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و هیچ����ی‌ له‌من نه‌ده‌ش����ارده‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ من بزان����م قه‌رزار نه‌بو‪ ،‬باری‌‬ ‫ده‌رونیش����ی‌ زۆر جێگیرب����و‪ ،‬بی����ری‌‬ ‫لە‌س����ه‌فه‌ری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‌و ژیانی‌‬

‫هاوسه‌رگیریش نه‌ده‌كرده‌وه‌‪ .‬زۆربه‌ی‌‬ ‫كاته‌كان باس����ی‌ كاره‌كان����ی‌ ده‌كردو‬ ‫باس����ی‌ ئه‌م دۆخی‌ قه‌یرانه‌ی‌ ده‌كرد‬ ‫كه‌ كوردس����تانی‌ پێ����دا تێده‌په‌ڕێت‪.‬‬ ‫باسی‌ كاری‌ ڕۆژانه‌و ژیان‌و گوزه‌رانی‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ ده‌ك����رد‌و هیچ كات باس����ی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ نه‌ده‌كر ڕۆژێ له‌ڕۆژان بێزاره‌‪،‬‬ ‫یان موشكیله‌یه‌كی‌ هه‌یه‌‪ ،‬یان بیه‌وێت‬ ‫خۆی‌ بكوژێت "‪.‬‬ ‫ئه‌و وتیش����ی‌ "(ه‪.‬ع) زۆر ئاره‌زوی‌‬ ‫نوس����ینی‌ هۆنراوه‌‌و چیرۆكی‌ هه‌بو‪.‬‬ ‫پێش����ئه‌وه‌ی‌ ببێت����ه‌ پزیش����ك زۆر‬ ‫ئ����اره‌زوی‌ كاری‌ هون����ه‌ری ده‌ك����رد‌و‬ ‫گۆرانی‌ ده‌وت‌و ده‌نگی‌ خۆشبو‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫دواتر زۆر گۆڕاو به‌رده‌وام س����ه‌رجه‌م‬ ‫نوێ����ژه‌ فه‌رزه‌كانی‌ له‌مزگه‌وت ئه‌نجام‬ ‫ده‌دا‌و له‌رێكخراوێك����ی‌ خێرخ����وازی‌‬ ‫كاری‌ پزیشكی‌ ددانی‌ ده‌كرد"‪.‬‬ ‫له‌ب����اره‌ی روداوه‌ك����ه‌وه‌‪ ،‬وته‌بێژی‌‬ ‫پۆلیس����ی‌ هه‌ولێر ڕائید هۆگر عه‌زیز‬ ‫به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یان����د "به‌یانی‌ ڕۆژی‌‬ ‫پێنج ش����ه‌ممه‌ كوڕێك����ی‌ ته‌مه‌ن ‪35‬‬ ‫به‌ناوی‌ (ه‪.‬ع) كه‌ پیش����ه‌ی‌ پزیشكه‌‬ ‫له‌ژوره‌كه‌ی‌ خۆیدا له‌ش����اری‌ هه‌ولێر‬ ‫به‌په‌تێك خۆیدا خنكێنێت"‪ .‬ئه‌و وتی‌‬ ‫"لێكۆلینه‌وه‌ له‌ڕوداوه‌كه‌ به‌رده‌وامه‌‌و‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ ڕه‌وانه‌ی‌ پزیشكی‌ دادوه‌ری‌‬ ‫ك����راوه‌‪ ،‬وت����ه‌ی‌ كه‌س����وكاره‌كه‌ی‌‬ ‫وه‌رگی����راوه‌‌و پ����ه‌ڕاوی‌ یاس����ای‌ بۆ‬ ‫ڕوداوه‌كه‌ كراوه‌ته‌وه‌‌و چاوه‌ڕی‌ بڕیاری‌‬ ‫دادگاین"‪.‬‬

‫ئه‌وه‌ی‌ من بزانم‬ ‫قه‌رزار نه‌بو‪ ،‬باری‌‬ ‫ده‌رونیشی‌ زۆر جێگیربو‬ ‫بیری‌ لە‌سه‌فه‌ری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ واڵت‌و‬ ‫ژیانی‌ هاوسه‌رگیریش‬ ‫نه‌ده‌كرده‌وه‌‪ ،‬زۆربه‌ی‌‬ ‫كاته‌كان باسی‌ كاره‌كانی‌‬ ‫ده‌كردو باس ‌ی ئه‌م‬ ‫دۆخی‌ قه‌یرانه‌ی‌ ده‌كرد‬ ‫كه‌ كوردستانی‌ پێدا‬ ‫تێده‌په‌ڕێت‬

‫ی بكوژه‌كانیش‬ ‫ئێمه‌ بێت‪ ،‬كه‌سوكار ‌‬ ‫نیگه‌رانن له‌و دۆخه‌و نازانن چی‌ بڵێن‬ ‫له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و ڕوداوه‌"‪.‬‬

‫شێروان یاسین له‌ناحیه‌ی‌‬ ‫به‌رده‌ڕه‌شه‌وه‌ بۆ خوازبێنی‌ ژن بۆ‬ ‫پورزاكه‌ی‌ ده‌گاته‌ قه‌زاری‌ شه‌قاڵومی‌‬ ‫شاری‌ هه‌ولێر‪ ،‬به‌اڵم له‌كاتی‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ بۆ ماڵه‌وه‌ ده‌كوژرێت‪.‬‬ ‫كاتژمێ����ر ‪ 7:5‬خوله‌ك����ی‌ ئێواره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ڕۆژی‌ ی����ه‌ك ش����ه‌ممه‌ ‪2017/10/1‬‬ ‫پیاوێك����ی‌ ته‌مه‌ن ‪ 45‬س����اڵ به‌ناوی‌‬ ‫شێروان یاسین‪ ،‬پیشه‌ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬ ‫فه‌رمانگ����ه‌ی‌ پۆلیس����ی‌ چاالكی����ه‌‬ ‫مه‌ده‌نیه‌كانی‌ قه‌زای‌ شێخانه‌ له‌قه‌زای‌‬ ‫شه‌قاڵوه‌ی‌ شاری‌ هه‌ولێر ده‌كوژرێت‪،‬‬ ‫ئ����ه‌و م����اوه‌ی‌ چ����وار س����اڵه‌ ژیانی‌‬ ‫هاوس����ه‌رگیریی‌ پێكهێناوه‌‌و خاوه‌نی‌‬ ‫كچێكی‌ ته‌مه‌ن ‪ 3‬س����اڵه‌‌و له‌گوندی‌‬ ‫هۆمه‌ره‌س����ێنانی‌ س����ه‌ر به‌ق����ه‌زای‌‬ ‫به‌رده‌ڕه‌ش نیشه‌جێ بوه‌‪.‬‬ ‫بێوار غیاس زێباری‌‪ ،‬ئامۆزای‌ شێروان‬ ‫مه‌رگ����ی‌ ئامۆزاك����ه‌ی‌ به‌ناهه‌قیه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ باس ده‌كات ئه‌و بۆ ئاوێنه‌ وتی‌‬ ‫"له‌گوندی‌ هۆمه‌ره‌سێنان داده‌نیشم‪،‬‬ ‫ب����ه‌اڵم ئ����ه‌و به‌یانیه‌ بۆ س����ه‌ردانیی‌‬ ‫چوبومه‌ شاری‌ هه‌ولێر‪ ،‬له‌ئێواره‌یه‌كی‌‬ ‫دره‌نگدا ته‌له‌فونیان بۆ كردم شێروان‬ ‫توش����ی‌ ڕوداوی‌ هاتوچۆ بوه‌‪ ،‬كاتێك‬ ‫گه‌شتمه‌ پزیش����كی‌ دادوه‌ری‌ ته‌رمی‌‬ ‫شێروانم بینی‌ به‌ده‌ستڕێژی‌ گوللە‌كه‌‬ ‫به‌ر سه‌رو شانی‌ كه‌وتبو ده‌ستبه‌جێ‌‬ ‫گیانی‌ له‌ده‌س����تدابو‪ ،‬ئ����ه‌وكات براو‬ ‫كه‌سوكاری‌ شێروان گه‌شتبونه‌ شاری‌‬ ‫هه‌ولێرو له‌به‌رده‌م پزیش����كی‌ داوه‌ری‌‬ ‫شاری‌ هه‌ولێر چاوه‌ڕی‌ وه‌رگرتنه‌وه‌ی‌‬ ‫ته‌رمه‌ی‌ شێروان بون"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "دو ساڵ له‌مه‌وبه‌ر برایه‌كی‌‬ ‫ئه‌م ش����ێروانه‌ كه‌ ك����وژراوه‌‪ ،‬له‌گه‌ڵ‌‬ ‫ئامۆزایه‌كی‌ كه‌ ته‌مه‌نیان نۆزده‌ ساڵ‬ ‫ده‌ب����و له‌زانكۆی‌ ده����ۆك له‌كۆلیژی‌‬ ‫په‌روه‌رده‌ی‌ وه‌رزش����ی‌ ده‌یانخوێند‪،‬‬ ‫له‌به‌شه‌ ناوخۆیی‌ رۆژێك ده‌بێته‌ ده‌نگه‌‬ ‫ده‌نگیان له‌گه‌ڵ‌ چه‌ند خوێندكارێكدا‪،‬‬ ‫هه‌رچه‌نده‌ ل����ه‌و ده‌نگه‌ ده‌نگه‌دا هیچ‬ ‫رون����ادات‪ ،‬به‌اڵم پ����اش پێنج مانگ‬ ‫ئامۆزاكه‌ی‌ ش����ێروان ده‌كوژرێت‪ ،‬دو‬

‫وته‌بێژی‌ پۆلیس����ی‌ هه‌ولێر‪ ،‬ڕائید‬ ‫هۆگر عه‌زی����ز به‌ئاوێن����ه‌ی‌ ڕاگه‌یاند‬ ‫"كاتژمێژ ‪ 7:5‬خوله‌كی‌ ئێواره‌ی‌ ڕۆژی‌‬ ‫یه‌ك ش����ه‌ممه‌ی‌ ڕابردو ‪2017/10/1‬‬ ‫ئه‌فس����ه‌رێكی‌ پۆلیس به‌ن����اوی‌ ڕائید‬ ‫ش����ێروان یاس����ین ته‌مه‌ن چل‌و پێنج‬ ‫ساڵ به‌هۆی‌ كێشه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌وه‌‬ ‫له‌قه‌زای‌ شه‌قاڵوه‌ ده‌ستڕێژی‌ گولله‌ی‌‬ ‫لێده‌كرێ����ت‌و له‌ئاكام����دا له‌ش����وێنی‌‬ ‫ڕوداوه‌كه‌ گیان له‌ده‌ستده‌دات"‪.‬‬ ‫وتیش����ی‌ "تیمه‌كانی‌ به‌ڵگه‌ی‌ تاوان‬ ‫گه‌ش����تونه‌ته‌ ش����وێنی‌ ڕوداوه‌ك����ه‌‌و‬ ‫ته‌رمه‌كه‌ی����ان ڕه‌وان����ه‌ی‌ پزیش����كی‌‬ ‫دادوه‌ری‌ ك����ردوه‌‌و لێكۆڵین����ه‌وه‌‬ ‫له‌ڕوداوه‌كه‌ ده‌س����تیپێكردوه‌و وته‌ی‌‬ ‫كه‌سوكاره‌كه‌ی‌ وه‌رگیراوه‌ كه‌ به‌هۆی‌‬ ‫كێش����ه‌ی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی����ه‌وه‌ كوژراوه‌‌و‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ به‌پیشه‌و كاره‌كه‌یه‌وه‌ نیه‌‬ ‫ك����ه‌كاری‌ ڕائیدی‌ پۆلیس����ی‌ چاالكیه‌‬ ‫مه‌ده‌نیه‌كان بوه‌"‪.‬‬

‫شێروان یاسین‬ ‫رۆژ دوای‌ ئ����ه‌م كوش����تنه‌ له‌تۆڵه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئ����ه‌وه‌دا ئه‌مانیش كه‌س����ێكی‌ الیه‌نی‌‬ ‫به‌رامبه‌ر ده‌كوژن����ه‌وه‌‪ ،‬ئنجا له‌پاش‬ ‫ده‌ ڕۆژ به‌سه‌ر ئه‌وه‌دا ماڵی‌ شێروانی‌‬ ‫ئامۆزام‌و خزم‌و كه‌سوكار له‌گه‌ل ئه‌و‬ ‫خێزان����ه‌ی‌ به‌رامبه‌ر ك����ه‌ هه‌ریه‌كه‌و‬ ‫كه‌س����ێمان لێكوژراب����و رێككه‌وتین‌و‬ ‫خوێن به‌خوێن‌و هه‌ق به‌هه‌ق سوڵحمان‬ ‫ك����رد‌و چه‌ندی����ن كه‌س����ی‌ به‌رپرس‌و‬ ‫كاربه‌ده‌س����ت كه‌وتن����ه‌ نێوانمانه‌وه‌‬ ‫وه‌ك شاهید‪ ،‬به‌اڵم پاش ساڵێك دو‬ ‫مانگ ئه‌وان الیه‌نی‌ به‌رامبه‌ر شێروان‬ ‫ده‌كوژنه‌وه‌"‪.‬‬ ‫ناوب����راو ئام����اژه‌ی‌ ب����ه‌وه‌ش كرد‬ ‫كه‌ ئ����ه‌وان له‌گه‌ڵ الیه‌ن����ی‌ به‌رامبه‌ر‬

‫ئاش����ته‌واییان كردبو‪ ،‬به‌اڵم ئێس����تا‬ ‫سێ‌ گه‌نجیان كه‌ به‌دزی‌ عه‌شیره‌ت‌و‬ ‫خزو كه‌س����وكاریانه‌وه‌ ئ����ه‌و كاره‌یان‬ ‫ك����ردوه‌ هات����ون جارێك����ی‌ دیك����ه‌‬ ‫دوژمنایه‌تیه‌كه‌یان زیندو كردوه‌ته‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ئێستا ئه‌وانه‌ی‌ شێروانیان‬ ‫كوشتوه‌ هه‌ڵهاتون‌و ڕایانكردوه‌‪ ،‬داوا‬ ‫له‌حكوم����ه‌ت ده‌كه‌ین بێده‌نگ نه‌بێت‬ ‫له‌و جۆره‌ كارانه‌و به‌س����زای‌ خۆیان‬ ‫بگه‌ن"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "مام‌و باوك‌و كه‌سوكاره‌كه‌م‬ ‫ئ����ه‌و ڕوداوه‌ی����ان داوه‌ت����ه‌ ده‌س����ت‬ ‫حكوم����ه‌ت‌و نامانه‌وێت چیتر خوێنی‌‬ ‫ناه����ه‌ق بڕژێ����ت‪ ،‬ش����ێروان ك����وڕی‌‬ ‫حكومه‌ت ب����و پێش ئ����ه‌وه‌ی‌ كوڕی‌‬

‫سۆما بۆچی دڵی‬ ‫لەدایک‌و باوکی ڕەنجا؟‬ ‫ئەیوب ستار اساعیل*‬

‫شێروان له‌سه‌ر ده‌مه‌بۆڵه‌ ‌ی‬ ‫ئامۆزاو براكه‌ ‌ی ده‌كوژرێت‬ ‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫با لەناو خێزاندا گوێ لەیەکتر بگرین‬

‫پاش پێنج مانگ‬ ‫ئامۆزاك ‌هی‌ شێروان‬ ‫ده‌كوژرێت‪ ،‬دو رۆژ دوای‌‬ ‫ئه‌م كوشتنه‌ ئه‌مانیش‬ ‫كه‌سێكی‌ الیه‌نی‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫ده‌كوژنه‌وه‌‬

‫سۆما تازە لەسەرەتای تەمەنی‬ ‫الوێتیدا بو‪ ،‬تازە قۆناغێکی گرنگی‬ ‫ژیانی دەستی پێکردبوو لەزانکۆ‬ ‫درێ����ژەی بەخوێن����دن دەدات‪،‬‬ ‫کۆمەڵێک خەون‌و خولیای ڕەنگاو‬ ‫ڕەنگی هەبوو بۆ ژیانی داهاتوو‪،‬‬ ‫یەکێ����ک لەئامانج����ە گرنگەکانی‬ ‫ژیانی بڕین����ی قۆناغەکنی خوێدن‬ ‫بوو تابتوانێت داهاتوویەک بۆخۆی‬ ‫دروست بکات‪ ،‬هەر لەبەر ئەمەشە‬ ‫ناچارە بۆ درێژەدان بەخوێدن پەنا‬ ‫دەباتە بەر کارکردن دوای خوێندنی‬ ‫ڕۆژانەی لەپێن����اوی دابینکردنی‬ ‫بڕێ����ک پارە ب����ۆ دابی����ن کردنی‬ ‫پێداویستیەکانی رۆژانەی جونکە‬ ‫دایکی ژنی ماڵەوە بوو باوکیشی‬ ‫یارمەت����ی دارای����ی پێشکەش����ی‬ ‫خێزانەک����ەی نەدەک����رد‪ ،‬چونکە‬ ‫ژینگەی کۆمەاڵیەتی خێزانەکەیان‬ ‫بەش����ێوەیەکی تر ب����وو ناکۆکی‌و‬ ‫ئاڵۆزیەکان����ی ن����او خێزانەکەی‬ ‫ب����ەردەوام ڕو لەزیادبون بوون کە‬ ‫ڕاستەوخۆ کاریگەری لەسەر ژیانی‬ ‫هەبوو‪ ،‬هەرئەمەش وای لێدەکرد‬ ‫نائومێدی‌و ڕەشبینیەک ببینێت بۆ‬ ‫ژیانی داهات����ووی‪ ،‬بۆیە بەردەوام‬ ‫بوونی کێشەکانی ناوخێزانەکەی‬ ‫بوونی دەنگەدەنگ ودروستکردنی‬ ‫ژینگەیەک����ی ناجێگر‪ ،‬هەمیش����ە‬ ‫چوارچێ����وەی خیزانی����ان لەژێر‬ ‫هەڕەشەی هەڵوەشاندندا بوو‪ ،‬بۆیە‬ ‫دوای چەندینجار قسەکردن لەگەڵ‬ ‫دایک‌و باوکی بۆ چارەسەرکردنی‬ ‫کێشەکان هیچ سودێکی نەبو تەنها‬ ‫چارەسەرکردنەکان کاتی بون‪ ،‬بۆیە‬ ‫سۆما ناچار بەوە دەگات لەڕێگەی وایان لێهاتب����وو وەک دوومرۆڤی‬ ‫یاساوە داوای مافەکانی بکات‪ ،‬تا نامۆ هەڵس����وکەوت بکەن لەگەڵ‬ ‫ڕۆژێک پەن����ا دەباتە بەر یەکێک یەکت����ردا‪ ،‬منداڵەکانیان قوربانی‬ ‫لەنوس����ینگەکانی بەڕێوبەرایەتی ئەو باروودۆخە بوون کە لەئەنجامی‬ ‫توندوتیژی دژی ئافرەتان سکااڵ دوورکەوتن����ەوەی دایک‌و باوکیان‬ ‫تۆمار دەکات بۆ ئەوەی بتوانێت درووست بوە‪.‬‬ ‫مافەکان����ی لەڕێگەی یاس����اوە بۆ‬ ‫لێ����رەو بۆم����ان دەردەکەوێ����ت‬ ‫دابین بکرێت‪ ،‬ژینگەیەکی هێمنی ئەم لێ����ک تێنەگەیش����تنەی کە‬ ‫لەن����او خێزانەکەیدا بۆ دروس����ت لەنێوان ئەم خێزانەدا درووس����ت‬ ‫بکرێت بۆ ئەوەی خوشک‌و براکانی بووە بارێکی دەروونی ناجێگیری‬ ‫تری نەبن بە قوربانی ملمالنێکانی درووس����ت کردووە لەخێزنەکەیان‬ ‫دایک وباوکی‌و خێزانەکەیان بەرەو لەنێوان دایک‌و باوک‌و منداڵەکانی‪،‬‬ ‫لێک ترازان نەڕوات‪.‬‬ ‫تا بەم ش����ێوەیە ب����ەردەوام بن‬ ‫دوای ئەوەی ب����اوک‌و دایکی لەژیان ئ����ەوە ژیان����ی داهاتووی‬ ‫بانگهێش����ت دەکرێن‌و قس����ەیان نێوانیان‌و داهاتووی منداڵەکانیان‬ ‫لەگەڵ دەکرێت لەنزیکەوە گوێیان دەکەوێت����ە ژێ����ر هەڕەش����ەی‬ ‫لێدەگیرێت بۆ ئەوەی کێشەکانی جیابوون����ەوە‪ ،‬ب����ەاڵم دوای‬ ‫نێوانی����ان وردت����ر ب����اس بکەن پێشکەشکردنی ڕێنمایی دەروونی‌و‬ ‫بەمەبەستی چارەس����ەرکردنیان‪ ،‬یاس����ایییەوە ڕوونکردنەوەم����ان‬ ‫کاتێک دایکی دوای هەناسەیەکی پێدان لەس����ەر ئەرک ومافەکانی‬ ‫قوڵ دەس����ت بەقسەکردن دەکات نێوانی����ان‌و مافەکان����ی من����داڵ‬ ‫دەست دەخاتە س����ەر برینەکنی لەن����او خێزانەکەی����ان‪ ،‬لەس����ەر‬ ‫چەن����د س����اڵی تەمەن����ی ک����ە بنەماکای خێزانێکی تەندروست‌و‬ ‫بەوشێوەیە درێژە بەژیانی دەدات‪ ،‬بەختەوەر چۆنێتی درووستکردنی‬ ‫کە بەردەوام هاوسەرەکەی کاتێک ژینگەیەکی ئارام‌و خۆشگوزەران‬ ‫ش����ەوان بۆماڵ����ەوە دەگەڕێتەوە بۆ منداڵەکانی����ان‌و دیاری کردنی‬ ‫بەسەرخۆشی ئاژاوەو دەنگەدەنگ مافەکانی من����داڵ لەناو خێزاندا‪،‬‬ ‫دروست دەکات لەگەل منداڵەکانی‌و ئەرکی دایک‌و باوک لەبەدیهێنانی‬ ‫مەس����رەفی خێزانەکەی ناکێشێت ئاواتی منداڵەکنیان‪.‬‬ ‫لەڕووی ئابوری����ەوە‌و نەیتوانیوە‬ ‫لەمەوە بۆمان دەردەکەوێت لێک‬ ‫وەکو باوکێک بێت بۆ منداڵەکانی تێنەگەیش����تن‌و چارەسەرکردنی‬ ‫ئەرکەکانی باوکایەتی‌و هاوسەرێتی کێش����ەکان لەنێوان هاوسەرەکان‬ ‫جێبەجێبکات‪.‬‬ ‫وادەکات خێزانەکان بەرەوترازان‌و‬ ‫ب����ەاڵم باوک����ی س����ۆماش هەڵوەشاندنەوە بڕۆن ئەگەر زوو‬ ‫بەش����ێوەیەکی تر قسەی دەکرد گرفتەکانیان چارەس����ەر نەکرێت‪،‬‬ ‫ک����ە گللەی����ی هەب����و لەخێزان‌و پیش����اندانی ڕۆڵ‌و کارەکان����ی‬ ‫منداڵەکانی ب����ەوەی خێزانەکەی بەڕێوبەرایەت����ی توندوتیژی دژی‬ ‫نەیتوان����وە ببێ����ت بەوکەس����ەی ئافرەت����ان لەچارەس����ەرکرنی‬ ‫لەئاس����تی داواکاریەکان����ی ئەودا کێشەوگرفتە خێزانیەکان‌و ڕۆڵی‬ ‫بێ����ت‌و من‌داڵەکان����ی بەقس����ەی ئەوبەڕێوبەرایەتیە لەهێشتنەوەی‬ ‫ناکەن‌و گرنگی پێ نادەن‪.‬‬ ‫خێزان بەیەکگرتوویی‪.‬‬ ‫لەمیان����ەی قس����ەکردنەکانیاندا‬ ‫دوای ماوەی����ەک ژیانی س����ۆما‬ ‫دای����ک‌و باوکی ئاماژەی����ان بەوە بەرەو ئاس����ایی بوونەوە ڕۆیشت‌و‬ ‫دەدا کە بۆ ماوەیەکی دورودرێژە دایک‌و باوکی بەڵێنی ئەوەیان دا‬ ‫دانەنیشتوون پێکەوە هیچ کاتێک هەمیشە بۆ داهاتوو چەترێک بن‬ ‫ئامادەنەبوون بۆ چارەسەرکردنی بۆ ژیانی منداڵەکانیان تەواوکەرو‬ ‫کێش����ەکانیان وەک دووهاوس����ەر پش����تیوانی خەونەکانیان بن بۆ‬ ‫گفتوگ����ۆ لەس����ەر ناکۆکیەکانی گەیشتن بۆ ئامانجی داهاتویان‪.‬‬ ‫نێوانیان بک����ەن بۆئەوەی هەنگاو‬ ‫بەرەو یەکتر بنێن بەمەبەس����تی‬ ‫*ئەفس����ەر لەبەڕێوبەرایەت����ی‬ ‫کۆتاییهاتن����ی ئەوبۆش����اییەی بەرەنگاربونەوەی توندوتیژی دژی‬ ‫دروس����ت بوە‪ ،‬لەئەنجامی ئەوەدا ئافرەتان ـ ڕاپەڕین‬

‫لێک تێنەگەیشتن‌و‬ ‫چارەسەرکردنی‬ ‫کێشەکان لەنێوان‬ ‫هاوسەرەکان‬ ‫وادەکات‬ ‫خێزانەکان‬ ‫بەرەوترازان‌و‬ ‫هەڵوەشاندنەوە‬ ‫بڕۆن ئەگەر زو‬ ‫گرفتەکانیان‬ ‫چارەسەر نەکرێت‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫هه‌مو شتێک له‌باره‌ی کوردستان‌و عێراقه‌وه‌‬

‫‪www.niqash.org‬‬

‫‪9‬‬

‫ئه‌م الپه‌ڕه‌یه‌ به‌سپۆنسه‌ری رێکخراوی‬ ‫راگه‌یاندن له‌هه‌ماهه‌نگی‌‌و گواستنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌کادیمیای راگه‌یاندنی ئه‌ڵامنی‬

‫یاریزانێك له‌كێشی‌ قورس‬

‫به‌رهه‌م ساڵح ده‌یه‌وێت گۆم ‌ی سیاس ‌ی كوردستان بشڵه‌قێنێت‬

‫گه‌وره‌یان له‌و زۆنه‌دا جێهێشتووه‌‪.‬‬ ‫نیقاش‪ ،‬هونەر حەمەرەشید‬ ‫به‌ره���ه‌م س���اڵح ك���ه‌ هه‌میش���ه‌ خۆ ‌ی‬ ‫وه‌ك خوێندكاری‌ تاڵه‌بانی‌ ده‌ناس���ێنێت‪،‬‬ ‫هێشتا په‌تای‌ ریفراندۆم له‌كوردستان‬ ‫له‌وه‌ ده‌چێت ئێس���تا بیه‌وێت له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫هێور نه‌بووه‌ته‌وه‌ كه‌ بابه‌تێكی‌ دیكه‌‬ ‫به‌گه‌رموگوڕی‌ خۆی‌ خزانده‌ ناو باسه‌كانی‌ حیزبه‌كه‌ی‌ ش���وێنی‌ تاڵه‌بان���ی‌ بگرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم نه‌یاره‌كانی‌ ده‌ڵێن ده‌س���تی‌ داوه‌ته‌‬ ‫رۆژ‪ ،‬ئینجا نۆره‌ی‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانه‌ كه‌‬ ‫ئه‌مجاره‌ یاریزانی‌ نوێی‌ تیا ده‌رده‌كه‌وێت‪ .‬به‌ردێكی‌ قورس كه‌ ئاس���ان ناهاویژرێت‪،‬‬ ‫چونك���ه‌ س���اڵح ن���ه‌ هێن���ده‌ی‌ تاڵه‌بانی‌‬ ‫ش���ه‌وی‌ دووش���ه‌ممه‌ی‌ راب���ردوو (‪2‬ی‌ له‌هاوكێش���ه‌كان گه‌یش���تووه‌‪ ،‬ن���ه‌ به‌قه‌د‬ ‫ئۆكتۆب���ه‌ر) به‌ره���ه‌م س���اڵح له‌رێ���ی‌ ئه‌ویش بوێری‌ بڕیاردانی‌ هه‌یه‌‪.‬‬ ‫هه‌رچۆنێ���ك بێ���ت له‌ناو ئ���ه‌م گێرمه‌و‬ ‫په‌یامێك���ی‌ ڤیدیۆییه‌وه‌ لیس���تێكی‌ نوێی‌‬ ‫بۆ هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌ داهاتووی‌ په‌رله‌مانی‌ كێش���ه‌و خوێندنه‌وه‌ جیاوازانه‌دا‪ ،‬به‌رهه‌م‬ ‫كوردس���تان راگه‌یاند به‌ناوی‌ "هاوپه‌یمانی س���اڵح به‌په‌یامه‌كه‌ی‌ ئه‌وه‌ی‌ له‌ژێر به‌ڕڕه‌‬ ‫ب���ۆ دیموكراس���ی‌و دادپ���ه‌روه‌ری"‪ ،‬ئه‌م بوو هێنایه‌ س���ه‌ر به‌ڕڕه‌و ئه‌وه‌ی‌ یه‌كالیی‌‬ ‫هه‌ن���گاوه‌ش ره‌نگ���ه‌ كه‌م ت���ا زۆر گۆمی‌ كرده‌وه‌ كه‌ لیس���تی‌ ده‌بێت بۆ هه‌ڵبژاردنی‌‬ ‫داهاتووی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان كه‌ بڕیاره‌‬ ‫مه‌نگی‌ سیاسی‌ كوردستان بشڵه‌قێنێت‪.‬‬ ‫به‌رهه‌م س���اڵح ئه‌گه‌رچی‌ له‌كوردستان رۆژی‌ ‪1‬ی‌ تشرینی‌ دووه‌می‌ ئه‌مساڵ به‌ڕێوه‌‬ ‫دۆس���ت‌و نه‌ی���اری‌ زۆرن‪ ،‬ب���ه‌اڵم هه‌ردوو بچێت‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ له‌ڤیدیۆكه‌یدا وتی‌ پێده‌چێت ته‌نیا‬ ‫به‌ره‌كه‌ ش���ایه‌دی‌ ئه‌وه‌ی‌ بۆ ده‌ده‌ن كه‌م‬ ‫سیاس���ه‌تمه‌دار هه‌ب���ووه‌ به‌وێن���ه‌ی‌ ئه‌و لیس���تێك نه‌بێت‪ ،‬به‌ڵكو هاوپه‌یمانێتییه‌ك‬ ‫بتوانێت له‌سه‌ر ئاستی‌ جه‌ماوه‌ری‌‌و له‌نێو بێت كه‌ بیه‌وێت هه‌موو هێزه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫حی���زب‌و حكومه‌تیش���دا یاریزانێكی‌ كاراو پارتی‌ دیموك���رات‌و یه‌كێتی‌ نیش���تیمانی‌‬ ‫له‌سایه‌یدا كۆببێته‌وه‌‪ ،‬یه‌كه‌م هه‌نگاویشی‌‬ ‫دیار بێت‪.‬‬ ‫ئه‌و له‌ناو یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ كوردستان دیس���ان به‌ره‌و رووی‌ ئ���ه‌و دوو هێزه‌یه‌‪،‬‬ ‫ك���ه‌ یه‌كێك���ه‌ له‌حیزبه‌ هه‌ره‌ دی���اره‌كان‪ ،‬چونكه‌ به‌روونی‌ وتی‌ ده‌یه‌وێت سیسته‌می‌‬ ‫س���ااڵنێكی‌ دوورو درێ���ژه‌ جێگری‌ جه‌الل حوكمڕانی‌ بگۆڕێت‪.‬‬ ‫چه‌ن���د هه‌فته‌یه‌ك���ه‌ به‌ره���ه‌م س���اڵح‬ ‫تاڵه‌بانییه‌‪ ،‬ته‌نانه‌ت دۆس���ته‌كانی‌ ده‌ڵێن‬ ‫له‌پ���اش تاڵه‌بانییه‌وه‌ هیچ كه‌س���ێك نییه‌ وه‌ك ئاماده‌كاریی���ه‌ك ب���ۆ لیس���ته‌كه‌ی‌‬ ‫له‌ن���او ك���ورددا هێنده‌ی‌ به‌رهه‌م س���اڵح ده‌س���تی‌ له‌پۆس���تی‌ جێگری‌ س���كرتێری‌‬ ‫تۆڕێكی‌ به‌رفراوانی‌ په‌یوه‌ندی‌ دیبلۆماسی‌ گش���تی‌ یه‌كێتی‌ نیش���تیمانی‌ كوردستان‬ ‫كێش���اوه‌ته‌وه‌‪ ،‬س���لێمان عه‌ب���دواڵ یونس‬ ‫عێراقی‌‌و جیهانی‌ هه‌بێت‪.‬‬ ‫له‌سه‌ر ئاس���تی‌ حوكمڕانیش بۆ ماوه‌ی‌ به‌رپرس���ی په‌یوه‌ندییه‌كان‌و ڕێگه‌پێدراوی‌‬ ‫پێنج س���اڵ س���ه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ قه‌واره‌كه‌ی‌ به‌رهه‌م ساڵح به‌"نیقاش"ی‌ وت‬ ‫كوردس���تان بووه‌‪ ،‬سێ‌ ساڵیان له‌ناوچه‌ی‌ "ده‌مانه‌وێت كه‌س‌و الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌كان‬ ‫فه‌رمانڕه‌وای���ی‌ یه‌كێت���ی‌ نیش���تیمانی‌ له‌ژێر چه‌ترێكدا كۆبكه‌ینه‌وه‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌رهه‌م س���اڵح له‌دوای‌ هاتنه‌‬ ‫كوردستان‌و دوو ساڵی‌ دیكه‌ش له‌حكومه‌تی‌‬ ‫یه‌كگرت���ووی‌ كوردس���تان‪ ،‬له‌به‌غ���داش ده‌ره‌وه‌ی‌ له‌یه‌كێتی‌ ده‌س���تی‌ به‌دوو قۆناغ‬ ‫گه‌یشتووه‌ته‌ به‌رزترین ئه‌و پالن ‌هی‌ به‌كورد ك���ردووه‌‪ ،‬ك���ه‌ قۆناغێك���ی‌ ب���ۆ ئه‌گه‌ری‌‬ ‫بڕاوه‌‪ ،‬سه‌رده‌مێكی‌ جێگر ‌ی نوری‌ مالیكی‌ ئه‌نجامدان���ی‌ هه‌ڵبژاردن���ه‌ له‌هه‌رێم���ی‌‬ ‫سه‌ره‌ك وه‌زیران‌و س���ه‌رده‌مێكی‌ دیكه‌ش كوردستان‌و قۆناغی‌ دووه‌میش بۆ ئه‌گه‌ری‌‬ ‫ئه‌نجامنه‌دانی‌ هه‌ڵبژاردنه‌"‪.‬‬ ‫وه‌زیری‌ پالن دانان بووه‌‪.‬‬ ‫له‌باره‌ی‌ ئه‌گ���ه‌ری‌ یه‌كه‌م���ه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫پێده‌چێ���ت به‌ره���ه‌م س���اڵح ب���اش‬ ‫له‌هاوكێش���ه‌كان گه‌یش���تبێت‪ ،‬چونك���ه‌ "ده‌س���ت به‌گفتوگۆیه‌ك���ی‌ چڕك���راوه‌‪ ،‬بۆ‬ ‫له‌كاتێك���دا ئ���ه‌و كارته‌ ف���ڕێ‌ ده‌دات كه‌ ئه‌وه‌ی‌ چه‌ند حیزب‌و الیه‌ن‌و كه‌سایه‌تییه‌ك‬ ‫ده‌زانێ‌ له‌زۆنه‌كه‌ی‌ ئه‌و (زۆنی‌ س���لێمانی‌) ل���ه‌ده‌وری‌ هاوپه‌یمانی‌ بۆ دیموكراس���ی‌‌و‬ ‫هیچ س���ه‌ركرده‌یه‌كی‌ زۆر دی���ارو كاریگه‌ر دادپ���ه‌روه‌ری‌ كۆبكرێن���ه‌وه‌‪ ،‬ت���ا وه‌ك‬ ‫نه‌م���اوه‌‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ كه‌ ج���ه‌الل تاڵه‌بانی‌ لیستێكی‌ گه‌وره‌ به‌شداری‌ هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‬ ‫س���ه‌ره‌ك كۆماری‌ پێش���وو نه‌وش���یروان داهاتوو بكه‌ن"‪.‬‬ ‫سلێمانی‌ عه‌بدوڵاڵ یونس باسی‌ قۆناغی‌‬ ‫مس���ته‌فای‌ رێكخ���ه‌ری‌ گۆڕانی���ش كۆچی‌‬ ‫دواییان ك���ردووه‌و به‌وه‌ش بۆش���اییه‌كی‌ دووه‌م���ی‌ كاركردنی‌ به‌رهه‌م ساڵحیش���ی‌‬

‫بەرهەم ساڵح‬ ‫كرد‪ ،‬ئه‌وه‌ش بۆ ئه‌گ���ه‌ری‌ ئه‌نجامنه‌دانی‌‬ ‫هه‌ڵب���ژاردن‌و ئاش���كرایكرد‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫هاتوو هه‌ڵب���ژاردن نه‌كرێت‪ ،‬ئه‌وه‌ له‌كاری‌‬ ‫رێكخراوه‌ی���ی خۆی���ان به‌رده‌وامده‌بن‪ ،‬به‌و‬ ‫مانایه‌ی‌ ئه‌گ���ه‌ر هه‌ڵبژاردنی���ش نه‌كرێت‬ ‫حیزبێكی‌ سیاسی‌ دروست ده‌كات‪.‬‬ ‫گفتوگۆ له‌گه‌ڵ كه‌سایه‌تی‌‌و الیه‌نه‌كان‬ ‫به‌پێ���ی‌ ئ���ه‌و زانیارییان���ه‌ی‌ له‌چه‌ن���د‬ ‫س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ ئاگادارو نزیك له‌به‌رهه‌م‬ ‫ساڵح ده‌س���ت "نیقاش" كه‌وتوون‪ ،‬ناوبراو‬ ‫راس���ته‌وخۆ كه‌وتووه‌ گفتوگۆ له‌گه‌ڵ چه‌ند‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كی‌ دیاری‌ عیلمانی‌‌و ئیسالمی‌‬ ‫له‌كوردستان‌و هه‌ندێك له‌وانه‌ش رازی‌ بوون‬ ‫كاری‌ له‌گه‌ڵ بك���ه‌ن‪ ،‬له‌نموونه‌ی‌ محه‌مه‌د‬ ‫ره‌ئ���وف ئه‌ندام���ی پێش���ووی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاس���ی یه‌كگرت���ووی‌ ئیس�ل�امی‌‪ ،‬ئارام‬ ‫قادر كه‌ ئه‌ویش پێشتر ئه‌ندامی مه‌كته‌بی‬ ‫سیاسی كۆمه‌ڵی ئیسالمی بووه‌‪.‬‬ ‫له‌و باره‌وه‌ محه‌مه‌د ره‌ئوف زانیارییه‌كانی‌‬ ‫ب���ۆ "نیق���اش" پشتراس���تكرده‌وه‌و وتی‌‬ ‫"چه‌ند گفتوگۆیه‌ك كراوه‌و گفتوگۆكانیش‬ ‫به‌رده‌وام���ی‌ هه‌ی���ه‌ ب���ۆ دروس���تكردنی‌‬ ‫هاوپه‌یمانییه‌كی‌ گه‌وره‌یه‌"‪.‬‬ ‫محه‌م���ه‌د ره‌ئ���وف وتیش���ی‌ "ل���ه‌ڕو ‌ی‬ ‫سیاسی‌‌و ئابوری‌‌و چاكسازی‌‌و دادپه‌روه‌ر ‌ی‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌ كارده‌كه‌ین‪ ،‬نه‌ك ته‌نیا كاركردن‬ ‫بۆ دروس���تكردنی‌ حیزب‪ ،‬یان لیس���تێك ‌ی‬ ‫دیاریكراو"‪.‬‬ ‫له‌وه‌ش بتراز ‌ێ به‌رهه‌م س���اڵح ده‌یه‌وێت‬ ‫بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان‌و یه‌كگرتووی‌ ئیس�ل�امی‌‌و‬

‫كۆمه‌ڵی‌ ئیسالم ‌ی به‌وه‌ رازی‌ بكات پێكه‌و‌ه‬ ‫له‌یه‌ك هاوپه‌یمانێتدا كاربكه‌ن‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ش‬ ‫گفتوگۆ ‌ی له‌گه‌ڵ هه‌رسێ‌ الیه‌نه‌كه‌ كردووه‌‪،‬‬ ‫ئه‌م ‌ه جگه‌ له‌وه‌ی‌ پارت���ی‌ كرێكارانیش ك ‌ه‬ ‫له‌كوردس���تان هه‌ند ‌ێ جموجۆڵی���ان هه‌ی ‌ه‬ ‫له‌الیه‌ن به‌رهه‌م ساڵحه‌و‌ه به‌ئامانج گیراون‪.‬‬ ‫ش���ه‌ماڵ عه‌بدولوه‌ف���ا هه‌ڵس���وڕاو ‌ی‬ ‫بزووتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان زانیارییه‌كان���ی‌ بۆ‬ ‫"نیق���اش" پشتراس���تكرده‌وه‌و وتی‌ "نیاز ‌ی‬ ‫هاوپه‌یمانێت���ی‌ هه‌ی���ه‌و گفتوگ���ۆ كراوه‌و‬ ‫به‌رده‌وامیش ‌ی هه‌یه‌"‪.‬‬ ‫ش���ه‌ماڵ عه‌بدولوه‌ف���ا‪ ،‬ك��� ‌ه كه‌س���ێك ‌ی‬ ‫نێوانگی���ره‌‪ ،‬له‌نێ���وان به‌ره���ه‌م س���اڵح‌و‬ ‫بزووتنه‌وه‌ ‌ی گۆڕان راشیگه‌یاند‪" ،‬هه‌نگاو ‌ی‬ ‫باش نراوه‌و لێكتێگه‌یشتن ‌ی باشیش هه‌یه‌"‪،‬‬ ‫ب���ه‌اڵم ئاماده‌نه‌ب���وو ورده‌كاری‌ زیاتر له‌و‬ ‫باره‌وه‌ بخاته‌ڕوو‪.‬‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ ‌ی حیزبه‌كانیش به‌رهه‌م س���اڵح‬ ‫له‌گه‌ڵ چه‌ند هه‌ڵس���وڕاوێكی‌ رێكخراوه‌كان ‌ی‬ ‫كۆمه‌ڵ���ی‌ مه‌ده‌نی‌ كه‌وتووه‌ت���ه‌ گفتوگۆ بۆ‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ تۆڕه‌كه‌ی‌ فراوان بكات‪.‬‬ ‫خانم ره‌حیم كه‌ چاالكوانێكی‌ بواری‌ ژنانه‌و‬ ‫س���ه‌رۆكی‌ رێكخراوێك���ه‌و بڕیاریداوه‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫به‌رهه‌م س���اڵح كاربكات به‌"نیقاش" ‌ی وت‬ ‫"كۆمه‌لێك كۆبوونه‌وه‌ی فراوانمان له‌ش���ارو‬ ‫شارۆچكه‌كان كردووه‌ بۆ ئه‌وه‌ی كۆده‌نگی‬ ‫دروس���تبكه‌ین له‌سه‌ر بڕیاردان له‌پشتیوانی‬ ‫ئه‌و لیست‌و الیه‌نانه‌"‪.‬‬ ‫گره‌و له‌سه‌ر نه‌خشه‌ی‌ سیاسی‌ هه‌رێم‬ ‫نه‌خشه‌ی‌ سیاس���ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ئێستا دابه‌ش���بوو‌ه به‌س���ه‌ر پێنج حیزب ‌ی‬ ‫س���ه‌ره‌كی‌ "پارت���ی‌ دیموك���رات‪ ،‬یه‌كێت ‌ی‬ ‫نیش���تمانی‌‪ ،‬گۆڕان‌و یه‌كگرت���وو كۆمه‌ڵ ‌ی‬ ‫ئیس�ل�امی‌" ك���ه‌ زۆرین���ه‌ ‌ی په‌رله‌مان��� ‌ی‬ ‫كوردستانیان به‌ده‌سته‌وه‌یه‌‪.‬‬ ‫له‌په‌یام��� ‌ه ڤیدیۆییه‌كه‌ی���دا به‌ره���ه‌م‬ ‫س���اڵح وت��� ‌ی مه‌به‌س���تێكی‌ س���ه‌ره‌كییان‬ ‫تێكۆش���ان ‌ه بۆ چه‌سپاندنی "حكم الرشید"و‬ ‫ده‌ستاوده‌س���تكردنی ده‌س���ه‌اڵت له‌ڕێگه‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنی پاكو بێگه‌رده‌وه‌‪.‬‬ ‫كه‌س���ه‌ نزیكه‌كانی‌‪ ،‬به‌رهه‌م س���اڵح بۆ‬ ‫"نیق���اش" ئاش���كرایان كرد ك���ه‌ ده‌یه‌وێت‬ ‫به‌پێكهێنان��� ‌ی به‌ره‌یه‌ك���ی‌ ف���راوان‌و‬ ‫هاوپه‌یمانییه‌ك���ه‌ی‌ له‌به‌رانب���ه‌ر پارت��� ‌ی‬ ‫دیموكرات‌و یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‌ هاوكێشه‌ ‌ی‬ ‫سیاس���ی‌ بگ���ۆڕت‪ ،‬ل���ه‌و رێگه‌یه‌ش���ه‌و‌ه‬ ‫زۆرینه‌یه‌ك��� ‌ی په‌رله‌مان���ی‌ دروس���تبكات‌و‬ ‫بتوانێت ده‌س���ه‌اڵت بگرێته‌ ده‌س���ت‪ ،‬به‌و‬ ‫مه‌به‌س���ته‌ش په‌یامه‌ك���ه‌ ‌ی له‌هه‌ولێ���ره‌و‌ه‬

‫راگه‌یاندووه‌‪.‬‬ ‫س���لێمان عه‌بدوڵ�ڵ�ا یون���س هه‌رچه‌ند‌ه‬ ‫ره‌تیده‌كات���ه‌وه‌‪ ،‬ئه‌وان ب���ۆ دژایه‌ت ‌ی هیچ‬ ‫حیزبێك���ی‌ دیاریك���راو كاربك���ه‌ن‪ ،‬ب���ه‌اڵم‬ ‫نایشارێته‌وه‌ له‌ئێستا كار بۆ ئه‌و‌ه ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌پێكهێنان ‌ی به‌ره‌یه‌كی‌ فراوان ده‌س���ه‌اڵت ‌ی‬ ‫سیاس ‌ی هه‌رێمی‌ كوردستان به‌ته‌واوی‌ بگرن ‌ه‬ ‫ده‌ست‪.‬‬ ‫ئه‌زموون���ی‌ دروس���تكردنی‌ هاوپه‌یمان ‌ی‬ ‫ف���راوان‪ ،‬به‌تایبه‌ت ‌ی له‌پێ���ش هه‌ڵبژكردن‬ ‫له‌كوردستان‪ ،‬جگ ‌ه له‌ئه‌زموونه‌كانی‌ پارتی‌‌و‬ ‫یه‌كێتی‌ هی���چ ئه‌زموونێكی‌ ت���ر نییه‌‪ ،‬یان‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌ش���بێت س���ه‌ركه‌وتوو نه‌بووه‌و بۆ‬ ‫ماوه‌یه‌كی‌ درێژ ب���ه‌رده‌وام نه‌بووه‌‪ ،‬نازانر ‌ێ‬ ‫ئاخۆ به‌رهه‌م س���اڵح ئه‌م���ه‌ی‌ پێده‌كرێت‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌ی كه‌ هێش���تا حیزبه‌كان وه‌اڵمێك ‌ی‬ ‫یه‌كالكه‌ره‌وه‌یان نه‌داوه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌بوبه‌كر هه‌ڵه‌دنی‌ ئه‌ندام ‌ی سه‌ركردایه‌ت ‌ی‬ ‫یه‌كگرت���ووی‌ ئیس�ل�امی‌ كوردس���تان‪ ،‬له‌و‬ ‫باره‌وه‌ بۆ "نیقاش" وت��� ‌ی "ئه‌و هه‌نگاوه‌ ‌ی‬ ‫ده‌س���تپێكراوه‌ هه‌نگاوێك���ی‌ باش���ه‌ ب���ۆ‬ ‫گۆڕانكاری‌ له‌نه‌خش���ه‌ی‌ سیاس��� ‌ی هه‌رێم‪،‬‬ ‫وه‌ك یه‌كگرت���وو له‌و ب���اره‌وه‌ گفتوگۆمان‬ ‫ك���ردووه‌و گفتوگۆكانیش به‌رده‌وامی‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئه‌نجامه‌كانیش���ی‌ ماوه‌ت���ه‌ س���ه‌ر ئه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردن ده‌كرێت یان نا"‪.‬‬ ‫هاوكات عه‌دنان عوس���مان‪ ،‬هه‌ڵسوڕاوی‌‬ ‫دی���اری‌ بزووتن���ه‌وه‌ی‌ گ���ۆڕان ده‌ڵێ���ت‬ ‫"ده‌رگام���ان ب���ه‌رووی‌ هی���چ الیه‌نێك���دا‬ ‫دانه‌خستووه‌ بۆ دروستكردنی‌ هاوپه‌یمانێت ‌ی‬ ‫پێ���ش هه‌ڵب���ژاردن‌و دوا ‌ی هه‌ڵبژاردنیش‪،‬‬ ‫له‌و پێن���اوه‌دا ده‌بێت كار بكرێت‌و هاوكار ‌ی‬ ‫ئ���ه‌و هه‌ن���گاوه‌ش بكرێ���ت‪ ،‬بۆ ئ���ه‌وه‌ ‌ی‬ ‫هاوپه‌یمانییه‌ك ‌ی گه‌وره‌ دروس���تبكرێت‪ ،‬تا‬ ‫له‌به‌رانبه‌ر پارتی‌ بوه‌س���تێته‌وه‌و ده‌سه‌اڵت ‌ی‬ ‫لێوه‌ربگرێت"‪.‬‬ ‫ئ���ه‌و چاودێرانه‌ی‌ گه‌ش���بینن ب���ه‌وه‌ ‌ی‬ ‫به‌ره���ه‌م س���اڵح گۆڕانكاری��� ‌ی پێبكرێت‪،‬‬ ‫گه‌ش���بینییه‌كه‌یان ل���ه‌وه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ ‌ی‬ ‫گرت���ووه‌ ك���ه‌ "ئه‌زموونێك���ی‌ جی���اواز" ‌ی‬ ‫خستووه‌ت ‌ه روو‪.‬‬ ‫كه‌م���ال ره‌ئوف نوس���ه‌رو رۆژنامه‌نووس‬ ‫ك��� ‌ه له‌نزیك���ه‌وه‌ ئ���اگاداری‌ جموجۆڵ��� ‌ی‬ ‫هاوپه‌یمانێتیه‌ك���ه‌ ‌ی به‌ره���ه‌م س���اڵحه‌‬ ‫به‌"نیقاش" ‌ی وت "هه‌رێم ‌ی كوردستان جگ ‌ه‬ ‫له‌گۆڕانكاری‌ له‌نه‌خش���ه‌ی‌ سیاس���ییه‌كه‌ ‌ی‬ ‫توانای‌ ده‌ربازبوونی‌ له‌م دۆخه‌ی‌ ئێس���تا ‌ی‬ ‫نیی���ه‌‌و ئ���ه‌م بارودۆخ ‌ه چه‌قبه‌س���تووه‌ پڕ‬ ‫له‌كێشه‌یه‌ چاره‌سه‌ره‌كه‌ ‌ی به‌تاك ‌ه حیزبێك‬ ‫ناكرێت‌و هاوپه‌یمانێتی‌ ده‌وێت"‪.‬‬

‫پۆست ‌ی سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‪..‬‬ ‫هه‌نگاوه‌ قورسه‌كه‌‬ ‫گه‌وره‌تری���ن ره‌خن���ه‌ ك��� ‌ه نه‌یاره‌كان ‌ی‬ ‫به‌رهه‌م س���اڵح لێ���ی‌ ده‌گ���رن ئه‌وه‌ی ‌ه ك ‌ه‬ ‫له‌ڕوی‌ سیاسییه‌وه‌ كاراكته‌رێكی‌ بوێر نییه‌و‬ ‫له‌زۆربه‌ی‌ كێش���ه‌كاندا ب���ۆ خۆده‌ربازكردن‬ ‫ناوه‌ڕاس���ت هه‌ڵده‌بژێرێت‪ ،‬ب���ه‌اڵم نازانرێت‬ ‫ئاخ���ۆ ئه‌مج���ار‌ه خۆ ‌ی له‌قه‌ره‌ی‌ پۆس���ت ‌ی‬ ‫سه‌رۆكی‌ هه‌رێم ده‌دات كه‌ بڕیار‌ه به‌هه‌مان‬ ‫شێو‌ه له‌مانگی‌ تشرین ‌ی دووه‌مدا هه‌ڵبژاردن ‌ی‬ ‫بۆ بكرێت؟‬ ‫هه‌ن���دێ‌ س���ه‌رچاوه‌ ده‌یان���وت ره‌نگ��� ‌ه‬ ‫به‌رهه‌م ساڵح‌و بزوتنه‌وه‌ی‌ گۆڕان كاندید ‌ی‬ ‫هاوبه‌ش���یان هه‌بێ���ت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌مه‌ش���یان‬ ‫ئه‌گه‌رێك ‌ه زۆر رێ ‌ی تێناچێت‪ ،‬چونك ‌ه ئێستا‬ ‫گۆڕان به‌جیا كاندید ‌ی خۆ ‌ی بۆ ئه‌و پۆست ‌ه‬ ‫هه‌یه‌‪.‬‬ ‫زمناك���ۆ ج���ه‌الل رێكخ���ه‌ری‌ ژوور ‌ی‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كان���ی‌ بزووتن���ه‌وه‌ی‌ گۆڕان بۆ‬ ‫"نیقاش" ئاش���كرایكرد له‌گ���ه‌ڵ الیه‌نه‌كان‬ ‫گفتوگۆ كراوه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌ ‌ی كه‌س���ێك ‌ی به‌هێز‬ ‫دیاریبكه‌ن وه‌ك كاندید بۆ پۆستی‌ سه‌رۆك ‌ی‬ ‫هه‌رێ���م‪ ،‬ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ بتوانێ���ت ركابه‌ر ‌ی‬ ‫كاندیده‌كانی‌ تر بكات‪.‬‬ ‫ل���ه‌دوای‌ باڵوبوون���ه‌وه‌ی‌ په‌یامه‌ك���ه‌ ‌ی‬ ‫به‌رهه‌م ساڵحیش���ه‌وه‌‪ ،‬دیسانه‌و‌ه مقۆمقۆ ‌ی‬ ‫ئه‌و‌ه گه‌رم بووه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئایا به‌رهه‌م س���اڵح‬ ‫هه‌نگاو به‌ئاراسته‌ ‌ی پۆست ‌ی سه‌رۆكی‌ هه‌رێم‬ ‫ده‌نێت‪ ،‬به‌اڵم ن ‌ه خۆی‌‌و نه‌ كه‌سه‌ نزیكه‌كان ‌ی‬ ‫وه‌اڵمه‌كه‌یان نه‌خستووه‌ت ‌ه روو‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ گه‌شبینن به‌هه‌نگاوه‌كه‌ی‌ به‌رهه‌م‬ ‫س���اڵح پێیان وایه‌ كار ‌ی باشی‌ پێده‌كرێت‪،‬‬ ‫یه‌ك له‌وانه‌ له‌تیف فاتیح فه‌ره‌ج‪ ،‬نوس���ه‌رو‬ ‫چاودێر ‌ی سیاس���ییه‌ كه‌ به‌"نیقاش"ی‌ وت‬ ‫"به‌رهه‌م ساڵح چه‌ند ئه‌زموونێكی‌ كار ‌ی له‌ناو‬ ‫هه‌رێم ‌ی كوردستان‌و له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێمیش‬ ‫هه‌یه‌‪ ،‬ك���ه‌ ئه‌گه‌ر س���ه‌یری‌ ئه‌زموونه‌كان ‌ی‬ ‫بكرێت‪ ،‬به‌دڵنیایی به‌شێك ‌ی زۆر له‌كاره‌كان ‌ی‬ ‫س���ه‌ركه‌وتوو ب���ووه‌‪ ،‬به‌تایبه‌ت��� ‌ی له‌بوار ‌ی‬ ‫ئی���داره‌دان‪ ،‬ب���ه‌اڵم مه‌رجی‌ س���ه‌ره‌كی‌ بۆ‬ ‫س���ه‌ركه‌وتن ‌ی له‌م كاره‌ نوێی���ه‌ ‌ی ئه‌وه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئیش له‌س���ه‌ر هه‌ولێرو دهۆك بكات‌و ته‌نیا‬ ‫به‌سلێمانییه‌وه‌ نه‌وه‌ستێ‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رامب���ه‌ردا ئه‌وانه‌ش���ی‌ بڕوای���ان به‌م‬ ‫هه‌نگاوه‌ی‌ نییه‌‪ ،‬باس له‌وه‌ ده‌كه‌ن به‌رهه‌م‬ ‫س���اڵح له‌ژێر عه‌باكه‌ی‌ یه‌كێت ‌ی نیشتیمان ‌ی‬ ‫كوردس���تاندا گ���ه‌وره‌ بووه‌و س���ااڵنێكیش‬ ‫كه‌س���ێكی‌ قس���ه‌ رۆیش���توو بووه‌و پشك ‌ی‬ ‫گه‌وره‌ ‌ی له‌ناڕێكییه‌كاندا به‌رده‌كه‌وێ‌‪ ،‬بۆی ‌ه‬ ‫ئێستاش ناتوانێ‌ كارێكی‌ جیاواز بكات‪.‬‬

‫سه‌دام حسێن له‌گۆڕه‌كه‌ی دێت ‌ه ده‌ره‌وه‌‬

‫عێراق له‌ملمالنێ ‌ی مه‌زهه‌بییه‌و‌ه باز ده‌دات بۆ نه‌ته‌وه‌یی‌‬ ‫ع����ه‌ره‌ب‌و كورد هه‌ڵكش����انی به‌خۆوه‌ بینی بۆ خۆی رانه‌كێشا به‌به‌راورد به‌ شه‌ڕه‌كانی‬ ‫نیقاش‪ ،‬موسته‌فا حه‌بیب‬ ‫كه‌ ئه‌وه‌ش یه‌كه‌م ج����اره‌ دیارده‌یه‌كی له‌و پێش����وو له‌موس����ڵ‌و فه‌لوج����ه‌‌و روم����ادی‌و‬ ‫جۆره‌ له‌واڵتێكدا به‌دیده‌كرێت كه‌ به‌درێژایی تكریت‪.‬‬ ‫بۆیه‌كه‌مین جار له‌ ماوه‌ی ‪ 14‬ساڵی‬ ‫گۆڕه‌پان����ی ملمالن����ێ نه‌ته‌وه‌ییه‌ نوێیه‌كه‌‬ ‫رابردوودا ملمالنێ له‌عێراقدا له‌ملمالنێیه‌كی س����ااڵنێك ملمالنێ مه‌زهه‌ب����ی‌و ئایینیه‌كان‬ ‫ت����ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان ب����وو به‌تایبه‌تیش‬ ‫له‌به‌ریه‌كیان هه‌ڵوه‌شاندووه‌‪.‬‬ ‫مه‌زهه‌بی نێوان سوننه‌‌و شیعه‌وه‌ گۆڕا‬ ‫ئه‌و ئه‌نجامانه‌ی ریفراندۆم كه‌ ده‌سه‌اڵتدارانی "فه‌یسبووك" كه‌ پڕجه‌ماوه‌رترین سایته‌ له‌‬ ‫بۆ ملمالنێی نێوان عه‌ره‌ب‌و كورد‬ ‫هه‌رێمی كوردس����تان رایانگه‌یاندووه‌ ئاماژه‌ نێو عێراقییه‌كان����دا‪ ،‬پاڵه‌وانی بێ ركابه‌ری‬ ‫به‌هۆی قه‌یرانی ریفراندۆمه‌كه‌ی هه‌رێمی‬ ‫بۆ ئه‌وه‌ ده‌ك����ه‌ن زیاتر له‌چوار ملیۆن كورد ئه‌و ملمالنێیه‌ش س����ه‌دام حسێنی سه‌رۆكی‬ ‫كوردستانه‌وه‌‪.‬‬ ‫به‌شداریان كردووه‌‌و رێژه‌ی ئه‌وانه‌ش كه‌ به‌ پێش����وو بوو‪ ،‬چونكه‌ رژێم����ی عێراق پێش‬ ‫"به‌ په‌له‌‪ ..‬ئێواره‌ی ئه‌مڕۆ سه‌دام حسێن "به‌ڵێ" ده‌نگیان داوه‌ گه‌یش����تووه‌ته‌ ‪ ،%92‬س����اڵی ‪ 2003‬توندترینی رژێمه‌ یه‌ك له‌دوای‬ ‫س����ه‌رۆك كۆماری عێراق وتارێكی نه‌ته‌وه‌یی له‌كاتێك����دا رێژه‌ی ده‌نگدان به‌ "نه‌خێر" ‪ %7‬یه‌كه‌كان����ی عێراق بوو ل����ه‌ دڵره‌قی له‌دژی‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ ریفراندۆمی هه‌رێمی كوردستان بووه‌‪ ،‬ریفراندۆمه‌كه‌ش له‌ كه‌ش����ێكی گرژی كوردی باكووری واڵت‪.‬‬ ‫تائێستاش تاوانی بۆردومانی شارۆچكه‌ی‬ ‫ئاراس����ته‌ی گه‌ل����ی عێ����راق ده‌كات‪ ،‬بۆی����ه‌ ناوخۆیی‌و هه‌رێمی‌و نێوده‌وڵه‌تیدا به‌ڕێوه‌چوو‬ ‫س����ه‌رنجی هه‌مووانی بۆ راده‌كێش����ین" به‌م كه‌ زۆربه‌ی ده‌وڵه‌تان ته‌حه‌فوزیان له‌باره‌یه‌وه‌ هه‌ڵه‌بجه‌ی خۆرهه‌اڵتی‌ س����لێمانی به‌ چه‌كی‬ ‫كیمیایی له‌ هه‌ش����تاكانی سه‌ده‌ی رابردوودا‬ ‫ده‌س����ته‌واژ‌ه گاڵته‌ئامێزه‌ كه‌ خاڵی نییه‌ له‌ پیشان دا‪.‬‬ ‫بێگوم����ان ده‌نگدان����ه‌وه‌ی رووداوه‌ك����ه‌ كه‌ بووه‌ هۆی كوژرانی نزیكه‌ی پێنج هه‌زار‬ ‫په‌یامێكی سیاس����ی‪ ،‬یه‌كێك له‌ په‌یجه‌كانی‬ ‫ت����ۆڕی كۆمه‌اڵیه‌ت����ی ل����ه‌ "فه‌یس����بووك" به‌رف����راوان ب����وو‪ ،‬چونك����ه‌ ل���� ‌ه كاتێك����دا هاواڵتی كورد‌و ئۆپراسیۆنه‌ سه‌ربازییه‌كانی‬ ‫ناونیش����انی یه‌كێك له‌ پۆس����ته‌كانی له‌گه‌ڵ عێراقییه‌كان به‌درێژایی چه‌ند مانگی رابردوو ناس����راو به‌"ئه‌نفال" ل����ه‌دژی كورد له‌هه‌مان‬ ‫وێنه‌یه‌كی سه‌دام حسێندا هه‌ڵبژاردبوو وه‌ك سه‌رقاڵی جه‌نگی دژ ب ‌ه رێكخراوی "داعش" قۆناغدا‪ ،‬له‌ مێشكی زۆرێك له‌و عێراقییانه‌دا‬ ‫كۆمێنتێك له‌س����ه‌ر بڕیاری ریفراندۆمه‌كه‌ی بوون‪ ،‬ریفراندۆم له‌ پله‌ی یه‌كه‌می لیس����تی ماوه‌ته‌وه‌ كه‌ له‌و س����ه‌رده‌مه‌دا ژیاون‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫بایه‌خپێدانه‌كانیان����دا ب����وو‪ ،‬ته‌نان����ه‌ت ئه‌و سه‌یر له‌وه‌دایه‌ ئه‌وانه‌ی له‌م رۆژانه‌دا ستایشی‬ ‫هه‌رێمی كوردستان‪.‬‬ ‫دوای چه‌ند س����ه‌عاتێكی كه‌م له‌ سازدانی ش����ه‌ڕه‌ش ك ‌ه هێزه‌ ئه‌منییه‌كانی عێراق بۆ سه‌دام حسێن ده‌كه‌ن له‌به‌ر هه‌ڵوێسته‌كانی‬ ‫ریفراندۆمی سه‌ربه‌خۆیی له‌الیه‌ن حكومه‌تی كۆنترۆڵكردنه‌وه‌ی ش����ارۆچكه‌ی حه‌ویجه‌ی له‌به‌رامبه‌ر كورد‪ ،‬ئه‌و هه‌رزه‌كارانه‌ن كه‌ له‌و‬ ‫هه‌رێم����ی كوردس����تانه‌وه‌ ل����ه‌ ‪25‬ی مانگی باش����ووری كه‌ركوك به‌ڕێ����وه‌ی ده‌به‌ن كه‌ س����ه‌رده‌مه‌دا نه‌ژیاون‪ ،‬به‌ڵكو زۆربه‌ش����یان‬ ‫رابردوودا‪ ،‬زمانی ملمالنێی نه‌ته‌وه‌یی نێوان هاوكات بوو له‌گه‌ڵ ریفراندۆمدا‪ ،‬س����ه‌رنجی رژێمی سه‌دام حسێنیان تاقی نه‌كردۆته‌وه‌‪،‬‬

‫چونكه‌ له‌دوای رووخانی له‌ س����اڵی ‪2003‬دا‬ ‫له‌دایكبوون‪.‬‬ ‫چه‌ند رۆژێك����ه‌ ت����ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‬ ‫شه‌ڕه‌قس����ه‌ی تون����د به‌خ����ۆوه‌ ده‌بین����ن‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ ئ����ه‌و عێراقییان����ه‌ی ریفران����دۆم‬ ‫ره‌تده‌كه‌نه‌وه‌ په‌نایان بۆ ئه‌و وتانه‌ی سه‌دام‬ ‫حس����ێنی سه‌رۆكی پێش����وو بردوو كه‌ دژی‬ ‫سیاس����ییه‌كانی كوردن ئه‌وی����ش له‌ڕێی ئه‌و‬ ‫گرته‌ ڤیدیۆییه‌ ئه‌رش����یفیانه‌ی مێژووه‌كه‌یان‬ ‫بۆ چه‌ند ده‌یه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‪ ،‬له‌‬ ‫به‌رامبه‌ریشدا كوردانی الیه‌نگری ریفراندۆدم‬ ‫په‌نایان بۆ ئ����ه‌و وتانه‌ برد بۆ داكۆكیكردن‬ ‫له‌ هه‌ڵوێس����تیان له‌دژی سه‌دام حسێن كه‌‬ ‫به‌درێژایی چه‌ندین س����اڵ ش����ه‌ڕی له‌دژیان‬ ‫ده‌كرد‌و به‌ بیانووی����ه‌ك له‌قه‌ڵه‌میان دان بۆ‬ ‫جیابوونه‌وه‌یان له‌ عێراق‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت به‌ دیارده‌ی ملمالنێی نه‌ته‌وه‌یی‬ ‫ن����وێ‪ ،‬ئیراده‌ جبوری یاری����ده‌ده‌ری راگری‬ ‫كۆلیجی راگه‌یاندن له‌ زانكۆی به‌غدا ده‌ڵێت‪:‬‬ ‫"س����ه‌یر له‌وه‌دای����ه‌ ئه‌وانه‌ی ب����ه‌م دواییانه‌‬ ‫ستایش‌و سه‌رزه‌نشتی رژێمی سه‌دام حسێن‬ ‫ده‌كه‌ن له‌س����ه‌رده‌می ئه‌و رژێمه‌دا نه‌ژیاون‪،‬‬ ‫چونك����ه‌ زۆرین����ه‌ی به‌كارهێنه‌ران����ی تۆڕه‌‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تیی����ه‌كان ل����ه‌ توێژی ئ����ه‌و گه‌نج‌و‬ ‫هه‌رزه‌كارانه‌ن كه‌ له‌دوای س����اڵی ‪ 2003‬یان‬

‫چه‌ند س����اڵێكی كه‌م پێش ئ����ه‌وه‌ له‌دایك‬ ‫بوون‪ ،‬ه����ۆكاری ئه‌وه‌ش مه‌ترس����ییه‌كانی‬ ‫ئایدیۆلۆجیا‌و بیروباوه‌ڕی ئایینی په‌یوه‌ست‬ ‫به‌ هه‌ست‌و سۆزه‌وه‌یه‌ زیاتر له‌ بیركردنه‌وه‌ی‬ ‫لۆجیكیانه‌"‪.‬‬ ‫جب����وری له‌میانی گفتوگۆیه‌ك����دا له‌گه‌ڵ‬ ‫"نیقاش" وتیشی‪" :‬سیاسییه‌كان یارمه‌تیده‌رن‬ ‫له‌ وروژاندنی ئه‌و سۆزه‌ تا هه‌ستێكی نه‌رێنی‬ ‫بخولًقێنن له‌ڕێی قۆستنه‌وه‌ی نه‌زانییه‌وه‌‪،‬‬ ‫چه‌ند ده‌یه‌یه‌ك����ه‌ بیرۆكه‌یه‌ك ل����ه‌ ئارادایه‌‬ ‫ك����ه‌ بنه‌ماك����ه‌ی دروس����تكردنی دوژمنێكی‬ ‫هه‌میشه‌ییه‌ بۆ سه‌رقاڵكردنی هاوواڵتیان له‌‬ ‫مه‌سه‌له‌ س����ه‌ره‌كییه‌كانی وه‌ك دابینكردنی‬ ‫ئاس����ایش‌و خزمه‌تگوزاری‌و سنووردانان بۆ‬ ‫گه‌نده‌ڵی"‪.‬‬ ‫جبوری ئاماژه‌ش بۆ ئه‌و رۆڵه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫دیارده‌ی "سوپا ئه‌لیكترۆنییه‌كان" ده‌یگێڕێت‬ ‫ك����ه‌ به‌ده‌ی����ان په‌یجی ت����ۆڕی كۆمه‌اڵیه‌تی‬ ‫به‌ڕێوه‌ده‌به‌ن له‌ رێی ئه‌و ش����اره‌زایانه‌وه‌ كه‌‬ ‫ده‌زان����ن چۆن یاری به‌ڕای گش����تی ده‌كه‌ن‬ ‫ب����ه‌ باڵوكردنه‌وه‌ی وێن����ه‌‌و گرته‌ی ڤیدیۆیی‬ ‫دیاریك����راو له‌ چه‌ند كاتێك����ی دیاریكراودا‪،‬‬ ‫له‌ چه‌ند رۆژی رابردووش����دا ته‌ركیز له‌سه‌ر‬ ‫ملمالنێی نه‌ته‌وه‌یی بوو‪ ،‬بۆیه‌ بینیمان وێنه‌‌و‬ ‫وته‌كانی سه‌دام باڵوببوونه‌وه‌"‪.‬‬

‫بۆ نموونه‌ په‌یجی "خه‌برنی" له‌ "فه‌یسبووك"‬ ‫گرته‌یه‌ك����ی ڤیدیۆی����ی باڵوكردووه‌ته‌وه‌ ك ‌ه‬ ‫مێژووه‌كه‌ی بۆ حه‌فتاكانی سه‌ده‌ی رابردوو‬ ‫ده‌گه‌رٍێت����ه‌وه‌‌و گفتوۆگۆیه‌ك����ی س����ه‌دام‬ ‫حس����ێن له‌خۆده‌گرێت كه‌ خواستی كورد بۆ‬ ‫سه‌ربه‌خۆیی ره‌تده‌كاته‌وه‌‪ ،‬هاوكات په‌یجی‬ ‫"مونبه‌تیحین" گفتوگۆیه‌كی دیكه‌ی س����ه‌دام‬ ‫حس����ێنی له‌ نه‌وه‌ده‌كانی سه‌ده‌ی رابردوودا‬ ‫باڵوكردووه‌ت����ه‌وه‌ كه‌ تێی����دا هێرش ده‌كاته‌‬ ‫س����ه‌ر سیاس����ه‌تمه‌دارانی كورد‪ ،‬په‌یجێكی‬ ‫عێراقی دیكه‌ به‌ن����اوی "ئه‌لمولته‌قا لعیراقی‬ ‫لئوس����ترالی" گرته‌یه‌كی ڤیدیۆیی یه‌كێك له‌‬ ‫سه‌ردانه‌كانی سه‌دام حس����ێنی بۆ هه‌رێمی‬ ‫كوردستان له‌ هه‌شتاكانی سه‌ده‌ی رابردوودا‬ ‫باڵوكردووه‌ته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌به‌رامبه‌ریش����دا چه‌ند په‌یجێكی كوردی‬ ‫له‌ "فه‌یسبووك" وێنه‌ی ئاواره‌كانی كوردیان‬ ‫باڵوكرده‌وه‌ كه‌ مێژووه‌كه‌ی بۆ نه‌وه‌ده‌كانی‬ ‫س����ه‌ده‌ی رابردوو ده‌گه‌ڕێت����ه‌وه‌ كاتێك له‌‬ ‫ترس����ی ئه‌و ئۆپراس����یۆنه‌ س����ه‌ربازییانه‌ی‬ ‫رژێمی س����ه‌دام حس����ێن به‌رێوه‌ی ده‌بردن‬ ‫به‌ره‌و چیاكان هه‌اڵتبوون‪ ،‬هه‌روه‌ها چه‌ندین‬ ‫پۆس����ت باڵوبوونه‌وه‌ ك����ه‌ ده‌ڵێن حكومه‌تی‬ ‫ئێستای عێراق زۆر له‌ رژێمی سه‌دام حسێنی‬ ‫سه‌رۆكی پێشوو جیاواز نییه‌‪.‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫س‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ری جوان ئه‌شكه‌وتی‌ حه‌مه‌تاڵ‌ گه‌شتیاران سه‌رسام‬ ‫ی‬

‫چه‌ند رێنامییه‌ك بۆقژی‌ چه‌ور‬

‫ئ���ه‌م چه‌ندرێنمایان���ه‌ی‌ خواره‌و‌ه‬ ‫ی س���اده‌ن ب���ه‌اڵم‬ ‫ی چ��� ‌‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باش���ه‌ بۆئه‌وكه‌س���انه‌ ‌‬ ‫رێگه‌یه‌ك ‌‬ ‫قژیان چه‌وره‌‪.‬‬ ‫ی قژ زۆر‬ ‫ ئه‌گه‌رچی‌ زۆر شۆردن ‌‬‫ی قژیان‬ ‫باش نیه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم بۆئه‌وانه‌ ‌‬ ‫چه‌وره‌ باشتروای ‌ه زوو زوو بیشۆن‌و‬ ‫ی‬ ‫ی تایب���ه‌ت به‌ج���ۆر ‌‬ ‫به‌ش���امپۆ ‌‬

‫خۆیان‪.‬‬ ‫ له‌كات���ی‌ ش���ۆردن نین���ۆك‬‫ی‬ ‫به‌كارمه‌هێن���ه‌ به‌ڵك���و به‌س���ه‌ر ‌‬ ‫په‌نجه‌كانت سه‌رت بشۆ‪.‬‬ ‫ به‌لس���ه‌م یاخود موكه‌یه‌ف زۆر‬‫به‌كارمه‌هێن���ه‌‪ ،‬ئه‌گه‌ر به‌كاریش���ت‬ ‫هێنا ئه‌وه‌ تۆزێك بكه‌سه‌رقژه‌كه‌ت‌و‬ ‫ی زۆر بیشۆ‪.‬‬ ‫پاشان به‌ئاوێك ‌‬

‫س���ەنتەری میدیکاڵ‪ :‬به‌ختیاری ـ ش���ه‌قامی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫به‌رامبه‌ری‌ ساڵۆن ئه‌سته‌نبوڵ‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫ئه‌شكه‌وتی‌ حه‌مه‌تاڵی‌ بان ‌ه كه‌‬ ‫ده‌كه‌وێته‌ به‌شی‌ ڕۆژهه‌اڵتی‌‬ ‫قۆخی‌ سۆفی‌ له‌ده‌شتی‌ شلێر‬ ‫سه‌ربە‌شاروچكه‌ی‌ پێنجوێن‪،‬‬ ‫بوه‌ به‌شوێنێكی‌ گه‌شتیاریی‌‬ ‫سه‌رنجڕاكێش بۆ گه‌شتیارانی‌ كوردی‌‬ ‫باشورو رۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان‌و‬ ‫به‌سه‌رسامییه‌وه‌ لێیده‌ڕوانن‪.‬‬

‫ زۆر قژت شانه‌ مه‌كه‌چونكه‌ له‌گه‌ڵ‬‫ی‬ ‫هه‌م���وو ش���انه‌كردنێكدا توێژالێك ‌‬ ‫چه‌وری‌ ئه‌هێنیته‌خواره‌وه‌‪.‬‬ ‫ ده‌توانی���ت پاش ش���ۆردن نیو‬‫پیاڵه‌لیم���ۆ له‌گ���ه‌ڵ په‌رداخێك ئاو‬ ‫ی‬ ‫تێك���ه‌ڵ به‌ی���ه‌ك بكه‌ی���ت‌و بیده‌ ‌‬ ‫ی ‪ 20‬خوله‌ك دواتر‬ ‫له‌قژت بۆم���اوه‌ ‌‬ ‫به‌باشی‌ بیشۆ‪.‬‬

‫حه‌سه‌ن مه‌حمود كه‌ ماوه‌ی‌ سی‌و‬ ‫پێنج ساڵه‌ وه‌ك مێژونوس كارده‌كات‌و‬ ‫له‌ش���اری‌ س���لێمانییه‌وه‌ س���ه‌ردانی‌‬ ‫ئه‌شكه‌وتی‌ حه‌مه‌تاڵی‌ كردوه‌ له‌به‌رده‌م‬ ‫ئه‌شكه‌وته‌دا دانیش���تبو بۆ ناوه‌وه‌ی‌‬ ‫ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌ی‌ ده‌ڕوانی‌‌و قسه‌ی‌ بۆ‬ ‫هاوڕێكانی‌ ده‌كرد‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "محه‌مه‌د‬ ‫فه‌قێ‌ حه‌مه‌میرزا ناسراو به‌حه‌مه‌تاڵ‬ ‫كه‌سایه‌تییه‌كی‌ ناسراوی‌ ئه‌م ده‌ڤه‌ره‌‬ ‫بوه‌‪ ،‬له‌س���اڵی‌ ‪ 1885‬له‌شاری‌ سه‌قز‬ ‫له‌دایك بوه‌ به‌هۆی‌ ئه‌و زه‌برو زه‌نگه‌ی‌‬ ‫ئه‌وسای‌ ده‌وڵه‌تی‌ ئێران له‌دژی‌ مافی‌‬ ‫میلله‌تی‌ ك���ورد‪ ،‬حه‌مه‌تاڵ ڕوده‌كاته‌‬ ‫باش���وری‌ كوردس���تان‌و له‌گه‌ڵ چه‌ند‬ ‫هاوڕێیه‌كی‌ له‌وێنه‌و دارۆغان نیشته‌جێ‌‬ ‫ده‌بن‌و ده‌ستده‌كه‌ن به‌چاالكی‌ له‌دژی‌‬ ‫ئێ���ران‪ ،‬له‌وكات���ه‌دا ئێ���ران حكومی‌‬ ‫له‌س���ێداره‌دانی بۆ ده‌رده‌كات‌و وه‌ك‬ ‫چه‌ته‌ ناوی ده‌بات"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "ئ���ه‌م ئه‌ش���كه‌وته‌ وه‌ك‬ ‫بنكه‌یه‌كی‌ س���ه‌ره‌كی‌ جواڵنه‌وه‌كه‌ی‌‬ ‫ب���وه‌‪ ،‬كه‌ چه‌ند س���اڵێكی‌ خایاندوه‌‪،‬‬ ‫دواتر له‌سااڵنی‌ دوای‌ جه‌نگی‌ یه‌كه‌می‌‬ ‫جیهانی���ی‌ ده‌بێت���ه‌ چه‌ك���دار له‌الی‬ ‫ش���ێخ محمودی‌ حه‌فید‪ ،‬دواتر رۆڵی‌‬ ‫هه‌بوه‌ له‌هێزی‌ پێشمه‌رگه‌ی‌ كۆماری‌‬ ‫كوردستان تا كاتی‌ روخانی‌‪ ،‬سه‌ره‌نجام‬

‫ساڵی‌ ‪ 1951‬له‌الیه‌ن هاوڕێیه‌كی‌ خۆی‌‬ ‫له‌ش���ه‌وێكی‌ دره‌نگدا به‌پالنی‌ ڕژێم ‌‬ ‫ی‬ ‫ئه‌وكاته‌ی‌ ئێران ده‌كوژرێت"‪.‬‬ ‫ئه‌م���ه‌ واده‌كات ناوی‌ حه‌مه‌تاڵ‌ له‌و‬ ‫ئه‌شكه‌وته‌ی‌ سنوری‌ پێنجوێن بنرێت‪،‬‬

‫ژماره‌ ته‌له‌فۆنی‌ ‪0533183536 - 07706581971‬‬ ‫فه‌یسبوك‪medicalclinicsuly :‬‬

‫س����ی‌و دووهەمین نوس����ەر لە‌نێوان پەنجا‬ ‫ئا‪ :‬کاروان جەالل‬ ‫گەورە نوسەری ئینگلیز لە‌ساڵی ‪ ١٩٤٥‬تا‬ ‫خەاڵتی نۆبڵی ئەدەبی ئەم ساڵ "‪ ٢٠١٧‬ئەو ساڵە‪ ،‬دانا‪.‬‬ ‫لەبەیاننام����ەی ئەکادیمی����ای س����ویدی‬ ‫"بەخشرا بە‌(کازو ئیشیگورو – ‪Kazo‬‬ ‫بۆ بەخش����ینی خەاڵتی نۆبڵ����دا هاتووە؛‬ ‫‪ )Ishiguro‬رۆماننوسی بەریتانی‬ ‫"ئیش����یگورو لە‌رۆمانەکانی����دا بە‌هێزێکی‬ ‫بەرەگەز ژاپۆنی‪ .‬وتەبێژی ئەکادیمیای‬ ‫س����ۆزداری مەزن‪ ،‬تەنگەژەی پەشێوییەک‬ ‫سوید رۆژی پێنج شەممە ‪ ٢٨‬ی‬ ‫ئەیلول‪ ،‬ناوی ئەم نوسەرەی وەک سەد‌و کە لە‌پەیوەندیەکانی ئێمەدا سەریهەڵداوە‪،‬‬ ‫دەخاتە ڕوو"‪ .‬س����ارا دانیوس بەڕێوەبەری‬ ‫چواردەهەمین براوەی خەاڵتی نۆبڵ‬ ‫ئەکادیمیای سویدی سەبارەت بە‌ئیشیگورو‬ ‫راگەیاند‪.‬‬ ‫بە‌رۆیتەرزی وتووە؛ "ئەو یەکێکە لە‌خامە‬ ‫کازو ئیش����یگورو لە‌ش����اری ناکازاکی‌و جوان����ەکان‪ ،‬بە‌بڕوای م����ن بەرهەمەکانی‬ ‫ن����ۆ س����اڵ دوای بۆمباران����ی ئەو ش����ارە ئیش����یگورو ئاوێتەیەک����ە لە‌بەرهەم����ی‬ ‫بە‌چەکی ئەتۆمی‪ ،‬لە‌رۆژی ‪٨‬ی تش����رینی ئەدەب����ی جەی����ن ئۆس����تن "‪"١‬و فرانس‬ ‫دوەم����ی ‪ ١٩٥٤‬لە‌دایک ب����ووە‪ .‬لە‌تەمەنی کافکا "‪ ،""٢‬بەرهەمەکانی لەو ش����ێوازی‬ ‫پێنج س����اڵیدا لەگ����ەڵ خێزانەکەی کۆچ نوس����ینانەیە کە زۆرترین کاریگەر لەسەر‬ ‫دەکەن بۆ واڵتی بەریتانیا‪ ،‬س����اڵی ‪ ١٩٧٨‬خوێنەران����ی بەجێدەهێڵێ����ت "هەروەه����ا‬ ‫لە‌زانکۆی کەن����ت بڕوانامەی بەکالۆریۆس دەڵێ����ت؛ "ناوەڕۆک����ی بەرهەمەکانی ئەو‬ ‫لە‌زمانی ئینگلیزی‌و فەلس����ەفەدا‌و س����اڵی زیات����ر خەیاڵئامێ����زە‌و زەمەن����ی روداوی‬ ‫‪ ١٩٨٠‬خوێندنی بااڵ لە‌بواری "نوس����ینی چیرۆکەکانی لە‌دەمی رابردوودا روویانداوە‪،‬‬ ‫داهێنەرانە"دا لە‌زانکۆی ئنگلیا بەدەس����ت بەسەرهاتەکان لە‌زمانی کەسی یەکەمەوە‬ ‫دەگێردرێنەوە"‪.‬‬ ‫دەهێنێت‪.‬‬

‫کاوڕ‬ ‫لەگەڵ هاوڕێکانت چارەس���ەر بۆ‬ ‫ئەم ڕووداوانەی ئێس���تا بدۆزەرەوە‌و‬ ‫هەموو ش���تێک دەگەڕێتەوە دۆخی‬ ‫ئاس���ایی خ���ۆی‌و کارەکان باش���تر‬ ‫دەڕۆن بەڕێوە‪.‬‬

‫لەدوای بیستنی هەواڵی پێدانی خەاڵتی‬ ‫نۆبڵ‪ ،‬ئیش����یگورو دەڵێت‪" :‬پێبەخشینی‬ ‫ئ����ەو خەاڵت����ە ش����انازییەکی گەورەیە بۆ‬ ‫م����ن‪ ،‬چونکە ئەوە بەو واتایە دێت کە من‬ ‫هەنگاوم لە‌نێو رەوتی نوس����ەرانی مەزنی‬ ‫جیهانیدا ناوە"‪.‬‬ ‫وێرای ناسراوی کازو ئیشیگورو لە‌سەر‬ ‫ئاس����تی ئەدەبی جیهانیدا‪ ،‬بەاڵم تا پێش‬ ‫س����اتی راگەیاندنی بڕی����اری ئەکادیمیای‬ ‫س����ویدی‪ ،‬ن����اوی ئەو لە‌نێو لیس����تی ئەو‬ ‫نووس����ەرانەدا نەبو کە گومانی بردنەوەی‬ ‫خەاڵتەکەی����ان لێدەکرا‪ .‬چەند س����اڵێکە‬

‫به‌هۆی‌ نه‌بونیه‌‬

‫گا‬ ‫وا باش���ترە ئ���ەم ماوەی���ە کەمێک‬ ‫کۆنتڕۆڵی هەس���تەکانت بکەیت‌و زیاتر‬ ‫بەسەر خۆتدا زاڵ ببیت تاکە توڕەیی‌و‬ ‫یان ه���ەر کاردانەوەیەکی دیکە زیانت‬ ‫لێنەدات‪.‬‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬

‫‪2‬ـ فرانس کاف����کا "‪Frans Kafka‬‬ ‫"‪ ١٩٢٤ -١٨٨٣‬نوس����ەری چیکی ئەڵمانی‬ ‫زمان‪ ،‬لە‌شاری پراگ لە‌دایک بووە‪ ،‬یەکێکە‬ ‫لە‌دیارترین‌و بەرجەس����تەترین نوسەرانی‬ ‫سەدەی بیس����تەم‪ .‬نوس����ینەکانی لەو‬ ‫ش����ێوازەیە ک����ە دوای خوێندنەوەیان‬ ‫زۆرترین کاریگەری لەسەر خوێنەرانی‬ ‫بەجێدەهێلێت‪.‬‬

‫پس����پۆرانی ئ����ەو ب����وارە‌و ناوەندەکانی‬ ‫میدی����ای جیهانی چاوەڕوان����ی بردنەوەی‬ ‫یەکێک لە‌نوسەران‌و ش����اعیرانی ناسراوی‬ ‫جیهانی����ن وەک (هاروکی موراکامی "‪،"٣‬‬ ‫نگوگ����ی وا تیونگ����و"‪ ،"٤‬مارگریت ئاتود‬ ‫"‪ ،"٥‬ئیس����ماعیل کادارە "‪ ،)"٦‬ب����ەاڵم‬ ‫دوا جار چانس����ی بردن����ەوەی ئەو خەاڵتە‬ ‫بە‌بەهایە بۆ س����اڵی ‪ ٢٠١٧‬بو بە‌نس����یبی‬ ‫کازو ئیشیگورو‪.‬‬ ‫‪3‬ـ هاروکی موراکامی "‪Haruki‬‬ ‫ئەو ه����ەرا‌و رەخنانەی س����اڵی ‪،٢٠١٦‬‬ ‫لەدوای دابەشکردن‌و پێدانی خەاڵتی نۆبڵی ‪"Murakami‬نوس����ەری بەتوانا‌و‬ ‫ئ����ەدەب‌و هونەر بۆ گۆرانیبێژ‌و نوس����ەری ناس����راوی ژاپۆنی‪ ،‬لەس����اڵی ‪١٩٤٩‬‬ ‫ئەمریکی "ب����ۆب دیالن" ک����ە چاودێرانی لە‌ش����اری کیوتۆ لە‌دایک ب����ووە‪ ،‬خاوەنی‬ ‫توشی شۆک کرد‪ ،‬هێش����تا دیار نیە ئایا رۆمانی "کافکا لەسەر کەناری دەریا "یە‪.‬‬ ‫هەم����ان رەخن����ە‌و گازندە بۆ بەخش����ینی‬ ‫‪4‬ـ نگوگ����ی وا تیونگو "‪Ngugi wa‬‬ ‫ئەمساڵیش دوبارە دەبێتەوە یان نا‪.‬‬ ‫خەاڵت����ی نۆب����ڵ یەکێک����ە لە‌دیارترین‌و ‪ ،"Thiong‌o‬لەدایکبووی ساڵی ‪١٩٣٨‬‬ ‫بە‌بەهاتری����ن خەاڵتی جیهانی کە س����ااڵنە لە‌والتی کینی����ا‪ ،‬زۆرب����ەی بەرهەمەکانی‬ ‫لە‌بوارەکان����ی کیمیا‪ ،‬فیزیا‪ ،‬پزیش����کی‪ ،‬لە‌بوارەکانی رۆمان‪ ،‬ش����انۆنامە‪ ،‬چیرۆک‪،‬‬ ‫ئاشتی‪ ،‬ئەدەبدا دەبەخشرێتە کەسایەتیەک وت����ار‌و لێکۆلینەوە ئەدەب����ی مندااڵن کە‬ ‫کە ل����ەو بواران����ەدا بەرهەمێک����ی ناوازە بە‌زمانی ئینگلیزی باڵوکردۆتەوە‪.‬‬ ‫پش����کەش بکات‪ .‬خەاڵتەکە لەالیەن زانای‬ ‫‪5‬ـ مارگرێ����ت ئات����ود "‪Margaret‬‬ ‫س����ویدی "ئەلفرێد نۆبڵ" لە‌ساڵی ‪١٩٨٥‬دا‬ ‫دانراوە‪ ،‬یەکەمین ئاهەنگی دابەش����کردنی ‪"Atwood‬ژن����ە نوس����ەر‌و چاالکوان����ی‬ ‫خەاڵتەکە لە‌ئەکادیمیای شاهانەی سویدی سیاسی‌و فیمینستی کەنەدی لە‌دایکبووی‬ ‫لە‌س����تۆکهۆڵم لە‌س����اڵی ‪ ١٩٠١‬س����ازکرا‌و ‪ ١٩٣٩‬ی شاری ئۆتاوا لە‌بوارەکانی شیعر‪،‬‬ ‫خەاڵتەکە بەخش����را بە‌نوسەری فەرەنسی رۆم����ان‪ ،‬رەخن����ەی ئەدەبی����دا بەرهەمی‬ ‫هەیە‪.‬‬ ‫"رینێ فرانسوا پرودوم"‪.‬‬ ‫‪1‬ـ جەین ئۆستن ‪"Jane Austen‬‬ ‫"‪ ١٨١٧ -١٧٧٥‬یەکێک����ە لە‌ناس����راوترین‬ ‫رۆماننوسانی س����ەدەی نۆزدەهەمی واڵتی‬ ‫ئینگلت����ەرا‪ ،‬ئەدەبی رۆژئاوا بەس����ەختی‬ ‫کەوتۆتە ژێ����ر کاریگ����ەری بەرهەمەکانی‬ ‫جەین ئۆستنەوە‪.‬‬

‫دوانه‌‬ ‫هەموو ناخۆشییەکانی هەتبوو وردە‬ ‫وردە دەڕوات‌و دڵخۆشی‌و شادی جێیان‬ ‫دەگرێتەوە‪ ،‬هەروەها ئەو کەسانەت بۆ‬ ‫دەرکەوت کە بەس لە‌کاتی خۆش���یدا‬ ‫یارمەتی���دەری ت���ۆ ب���وون‌و لەگەڵت‬ ‫بوون‪.‬‬

‫كه‌ مێژوه‌كه‌ی‌ ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ سه‌دان‬ ‫ساڵ‪ .‬كاتێك س���ه‌یری‌ ئه‌شكه‌وته‌ك ‌ه‬ ‫ده‌كه‌یته‌ به‌شی‌ پێشه‌وه‌ی‌ له‌شێوه‌ی‌‬ ‫مانگدای���ه‌ كه‌ قوڵیه‌كه‌ی‌ ش���ه‌ش پێ‬ ‫ده‌بێت‌و به‌رزیه‌كه‌شی‌ دو پێ‌‌و نیوەو‬ ‫دواتر له‌‌رێگه‌ی هۆڵێكی‌ الكێشه‌ییەوە‌‬ ‫ده‌چیت���ه‌ به‌ش���ه‌كانی‌ دیك���ه‌ی‌‬ ‫ئه‌شكه‌وته‌كه‌‌و نزیكه‌ی‌ دو پێ‌ ده‌گه‌یته‌‬ ‫ده‌رگایه‌ك���ی‌ دیكه‌ی‌ ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌‬ ‫كه‌ده‌بێت له‌س���ه‌ر سك‌و ئه‌ژنۆ مرۆڤ‬ ‫ده‌توانێت بچێته‌ ژوره‌وه‌‪.‬‬

‫شوان قه‌ره‌داغی‬

‫کێ خەاڵتی نۆبڵی ئەدەبی ساڵی ‪٢٠١٧‬ی وەرگرت؟‬

‫ئیش����یگورو یەکێک����ە لە‌دیارتری����ن‌و‬ ‫ناس����راوترین نوس����ەرانی هاوچەرخ����ی‬ ‫ئینگلتەرا‪ ،‬ساڵی ‪ ١٩٨٦‬خەاڵتی "وایت"ی‬ ‫پێبەخش����را بۆ رۆمان����ی "هونەرمەندێک‬ ‫لە‌جیهانی سەرئاوکەوتوودا"‪ ،‬ساڵی ‪١٩٨٩‬‬ ‫خەاڵتی "پۆکەر"ی بۆ بەرهەمی "بەجێماوی‬ ‫رۆژگار"ی بەدەس����تهێنا‪ .‬دواب����ەدوای ئەو‬ ‫بەرهەمانەی‪ ،‬بە‌دو رۆمانی دیکە ئەوانیش‬ ‫"کاتێک هەتیو کەوتین"‪" ،‬هەرگیز بەجێم‬ ‫مەهێڵە"جارێکی تر گەیش����تە لیستی دوا‬ ‫پاڵێوراوانی خەاڵتی پۆکەر‪ .‬س����اڵی ‪٢٠٠٨‬‬ ‫گۆڤاری تایمز ئیش����یگوروی لە‌ریزبەندی‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫هونه‌رمه‌ند شوان قه‌ره‌داغ ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ ده‌كات به‌هۆی‌‬ ‫قه‌یرانی‌ داراییه‌وه‌ زۆربه‌ی‌ كاره‌‬ ‫هونه‌ریه‌كانی‌ وه‌ستاندوه‌‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌ڵێت "به‌هۆی‌ نه‌بونی‌ پاره‌و‬ ‫سپۆنسه‌ره‌وه‌ گۆرانی‌ ناڵێم"‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند شوان حسێن‪ ،‬ناسراو‬ ‫به‌ش���وان قه‌ره‌داغی‌ یه‌كه‌م گۆرانی‌‬ ‫له‌س���اڵی‌ ‪ 1997‬تۆمارك���ردوه‌‌و‬ ‫خاوه‌ن���ی‌ چه‌ند گۆرانیه‌كه‌ له‌ڕیتمی‌‬ ‫خ���اوو مه‌قام‪ ،‬ئه‌و وت���ی‌ "گۆرانی‌‬ ‫خاو ئ���ه‌دای‌ هونه‌رمه‌ند ده‌رده‌خات‬ ‫هه‌ربۆیه‌ حه‌زده‌كه‌م خۆم له‌ڕیتمی‌‬ ‫خاودا ببینمه‌وه‌‌و ڕیتمی‌ خێرا ئه‌دای‌‬ ‫هونه‌رمه‌ند ده‌رناخات‪ ،‬كه‌ كاریشم‬ ‫ب���ۆ جوانترین هه‌ڵبه‌س���ت كردوه‌‬ ‫له‌ڕیتم���ی‌ خێ���راداو ده‌نگدانه‌وه‌ی‌‬ ‫باشی‌ هه‌بوه‌"‪.‬‬ ‫ی باسی‌ ده‌كات‬ ‫ش���وان وه‌ك خۆ ‌‬ ‫له‌گه‌ڵ هونه‌رمه‌نداندا په‌یوه‌ندیه‌كی‌‬ ‫باش���ی‌ هه‌یه‌و یارمه‌ت���ی‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی‌ داوه‌ به‌ژه‌نینی‌ ئامێره‌‬ ‫مۆس���یقیه‌كان به‌تایبه‌ت���ی‌ ئامێری‌‬ ‫ده‌ف‪ ،‬ئ���ه‌و وتی‌ "تا ئێس���تا هیچ‬ ‫كه‌س‌و الی ‌هن‌و به‌رپرسێك هاوكاری‌‬ ‫كاره‌ هونه‌ریه‌كانم نه‌بون‌و له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌رك‌و ماندوبون���ی‌ خۆم كاره‌كانم‬ ‫به‌ئه‌نجام گه‌یاندوه‌ له‌سه‌ر گیرفان‌و‬ ‫ماندوبونی‌ خ���ۆم‌و ده‌بێت له‌ده‌می‌‬ ‫خۆمی‌ بگرمه‌وه‌ كه‌ فه‌رمانبه‌رم"‪.‬‬

‫‪6‬ـ ئیس����ماعیل کادارە "‪Ismail‬‬ ‫‪"Kadare‬شاعیر‌و رۆژنامەنوسی ئەلبانی‬ ‫"لەدایکب����ووی ‪ ،"١٩٣٦‬لە‌ژێ����ر فش����اری‬ ‫حکومەتەکەی ئەنوەر خۆجە‪ ،‬لە‌ساڵی‬ ‫‪ ١٩٩٠‬ئەلبانیای بەجێهێش����تووە‌و رووی‬ ‫کردۆتە فەرەنسا‪.‬‬

‫قرژاڵ‬ ‫نابێت ئەوەن���ە بیر بکەیتەوە چونکە‬ ‫ئەم���ە مێش���کت مەش���غووڵ دەکات‌و‬ ‫لە‌کارەکان���ت دادەبڕێ���ت‪ ،‬هەروەه���ا‬ ‫پێویست ناکات ئەوەندە خۆت بە‌شتی‬ ‫الوەکی س���ەرقاڵ بکەی���ت چونکە تۆ‬ ‫کاری گرنگتر لەبەردەستە‪.‬‬

‫پەیجی بەڕێوەبەرێتی گشت‬

‫شێر‬ ‫ئەو پێش���بینیانەی کە هەتبوو بۆ‬ ‫داهات���وو خەریک���ە هەموویان دەبنە‬ ‫ڕاستی‌و خەونەکانت دێنە دی ئەوانیش‬ ‫هەم���ووی بە‌هەوڵی خ���ۆت بووە کە‬ ‫ل���ە‌کارەکان زۆر ماندوو بوویت‌و کاری‬ ‫قورست ئەنجام داوە‪.‬‬

‫فه‌‌ریک‬ ‫ئەمڕۆ ڕەنگە ئەنجامی باش بەدەست‬ ‫بهێنیت‌و لەو کارە قورسانەی پێشت‬ ‫ئەنجام���ت داون‌و بەڕیوەبەرەکەت بۆ‬ ‫یەکەم جات دەستخۆش���یت لێدەکات‬ ‫ئەمەش دەس���تکەوتێکی گەورەیە بۆ‬ ‫تۆ‪.‬‬

‫‌ره‌نگاڵه‬

‫‪rangalayawene@gmail.com‬‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫‪11‬‬

‫عه‌تا ئه‌حمه‌د‪ :‬هونه‌ری‌ كوردی‌ له‌قه‌یراندایه‌‬

‫م ده‌كات‬

‫دوات���ر ده‌چیته‌ به‌ش���ێكی‌ فراوانی‌‬ ‫ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌ ك���ه‌ به‌رزیه‌ك���ه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ش���ت پێده‌بێ���ت‌و بیس���ت‌و پێنج‬ ‫پێ���ش روبه‌ره‌كه‌یه‌ت���ی‌‌و كانی‌‌و ئاوی‌‬ ‫ئه‌ش���كه‌ته‌كه‌ به‌جۆرێك���ه‌ ئ���اگات‬ ‫ل���ه‌ده‌ره‌وه‌و به‌ش���ه‌كانی‌ دیك���ه‌ی‌‬ ‫ئه‌شكه‌وته‌كه‌ نامێنێت هه‌رله‌و به‌شه‌ی‌‬ ‫ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌دا چه‌ندی���ن ده‌رگاو‬ ‫ده‌ریچ���ه‌ی‌ دیك���ه‌ هه‌ن ك���ه‌ ده‌بێت‬ ‫به‌گوریس‌و به‌ش���ێوه‌ی‌ ش���ۆڕبونه‌وه‌‬ ‫بچیت���ه‌ ناو به‌ش���ه‌كانی‌ ت���ره‌وه‌‪ ،‬كه‌‬

‫پێده‌چێ���ت به‌ش���ه‌كانی‌ دیك��� ‌ه‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێوه‌ی‌ ئه‌و جێگانه‌ی‌‬ ‫دیكه‌ ب���ه‌ش به‌ش‌و فراوانبن كه‌‬ ‫خه‌ڵكی‌ ئ���ه‌و ناوچه‌یه‌ چه‌ندین‬ ‫ئه‌فسانه‌ی‌ لێده‌گێڕنه‌وه‌‌و ده‌ڵێن‬ ‫ئ���ه‌و ئه‌ش���كه‌وته‌ ده‌چێته‌وه‌‬ ‫ناوچه‌ی‌ ئێران‌و ڕه‌هۆڵ‌و به‌ش‌و‬ ‫خانه‌كانی‌ ته‌واو نابێت‌و تائێستا‬ ‫هیچ كه‌س���ێك نه‌چوه‌ته‌ كۆتایی‌‬ ‫ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌و كه‌ڕاونه‌ت���ه‌وه‌ كه‌‬ ‫به‌ده‌ر له‌باڵنده‌ی‌ شه‌مش���ه‌مه‌ كوێره‌‬ ‫هیچ ئاژه‌ڵێكی‌ دیكه‌ی‌ تێدا ناژی‌‪.‬‬ ‫سۆفی‌ عه‌بدواڵ‪ ،‬كه‌ پیاوێكی‌ ته‌مه‌ن‬ ‫به‌ساڵداچوه‌و گونده‌كه‌ی‌ چه‌ند سه‌د‬ ‫مه‌ترێك له‌ئه‌شكه‌وته‌كه‌وه‌ دوره‌‌و له‌باو‬ ‫باپیرانیه‌وه‌ له‌و گونده‌ ده‌ژی‌‪ ،‬ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات ئه‌و ئه‌ش���كه‌وته‌ سااڵنی‌‬ ‫شه‌س���ت‌و په‌نج���اكان پێش���مه‌رگه‌و‬ ‫خه‌ڵكی‌ تێدا ژیاوه‌‌و به‌هۆی‌ گونجاوی‌‬ ‫ب���ۆ ژی���ان چه‌ندی���ن جار ب���ۆ هۆی‌‬ ‫مه‌ترس���ی‌ حكومه‌تی‌ به‌ع���س‌و ڕۆژه‌‬ ‫س���ه‌خته‌كانی‌ ژیانی‌ له‌و ئه‌شكه‌وته‌دا‬ ‫به‌سه‌ربردوه‌ له‌گه‌ڵ‌ خه‌ڵكی‌ ناوچه‌كه‌‪،‬‬ ‫هه‌روه‌ها ڕاوچی‌‌و كاروانچی‌ به‌ش���ه‌ودا‬ ‫تێیدا ماونه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "س���ااڵنی‌‬ ‫ڕابردو س���یچڕو ورچ‌و به‌راز‌و ژیشك‌و‬ ‫ئاژه‌ڵ���ی‌ كێوی‌ تێ���دا ده‌ژیان به‌هۆی‌‬ ‫چۆڵ���ی‌ ناوچه‌ك���ه‌ به‌اڵم له‌ئێس���تادا‬ ‫به‌ه���ۆی‌ ئاوه‌دانی‌‌و هه‌بون���ی‌ ڕاوچی‌‬ ‫م���اوه‌ی‌ چه‌ند س���اڵێك ده‌بێت هیچ‬ ‫ئاژه‌ڵێكم له‌ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌دا نه‌بینیوه‌‬ ‫ته‌نها چه‌ند جارێك نه‌بێت له‌س���نوری‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌ی‌ ئه‌شكه‌وته‌كه‌ به‌رازو چه‌قه‌ڵم‬ ‫بینیوه‌‌و هیچ���ی‌ دیكه‌ ڕۆژانه‌ خه‌ڵكی‌‬ ‫زۆر له‌دێكانی‌ ڕۆژهه‌اڵتی‌ كوردستان‌و‬ ‫شاره‌كانی‌ وه‌ك س���لێمانی‌و هه‌ڵه‌بجه‌‬ ‫سه‌ردانی‌ ئه‌ش���كه‌وته‌كه‌ ده‌كه‌ن وه‌ك‬ ‫شوێنه‌وارێكی‌ سه‌رنجڕاكێش"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر كه‌ریم‬ ‫هونه‌رمه‌ند عه‌تا ئه‌حمه‌د‪ ،‬تا‬ ‫ئێستا چه‌ندین ئاوازو تێكستی‌ بۆ‬ ‫هونه‌رمه‌ندان ئاماده‌كردوه‌‪ ،‬سه‌رقاڵی‌‬ ‫ی دو گۆرانی‌ نوێیه‌‬ ‫تۆماركردن ‌‬ ‫به‌هاوبه‌شی‌ له‌گه‌ڵ‌ هونه‌رمه‌ندان ساالر‬ ‫محه‌مه‌د‌و دێرین نوری‌‪.‬‬ ‫هونه‌رمه‌ند عه‌تا ئه‌حمه‌د‪ ،‬له‌سه‌ره‌تای‌‬ ‫هه‌ش���تاكانی‌ س���ه‌ده‌ی‌ رابردوه‌وه‌ كار ‌‬ ‫ی‬ ‫ئاماده‌كردن���ی‌ هۆن���راوه‌و ئاوازدانان بۆ‬ ‫هه‌ریه‌ك له‌هونه‌رمه‌ندان كه‌مال محه‌مه‌د‌و‬ ‫س���االر مه‌حم���ود ده‌كات‪ ،‬ناڕه‌زای���ی‌‬ ‫خۆی‌ به‌رامب���ه‌ر ئ���ه‌و هونه‌رمه‌ندانه‌ی‌‬ ‫كوردستان ده‌رده‌بڕێت كه‌ هه‌ر خه‌ریكی‌‬ ‫الس���اییكردنه‌وه‌‌و به‌كارهێنان���ی‌ ئاوازی‌‬ ‫فارس���ی‌‌و توركین‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "به‌داخه‌وه‌‬ ‫هونه‌رمه‌ندان���ی‌ الو له‌ئێس���تادا خۆیان‬ ‫ماندوناك���ه‌ن به‌كاره‌كانیان���ه‌وه‌‌و ئاوازی‬ ‫فارس���ی‌‌و توركی‌ ده‌هێن���ن‌و ده‌قاو ده‌ق‬ ‫به‌هه‌مان ش���ێوه‌و س���تایلی‌ ئ���ه‌و واڵته‌‬ ‫دوباره‌ ده‌یڵێنه‌وه‌ ئه‌وه‌ مه‌ترس���ییه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌یه‌"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "سه‌رجه‌م ئاوازو هۆنراوه‌كانم‬ ‫مۆرك���ی‌ س���لێمانی‌‌و كوردس���تانیان‬ ‫پێوه‌دی���اره‌و كار بۆ ئه‌وه‌ ده‌كه‌م ئاوازو‬ ‫گۆرانی‌‌و هون���ه‌ری‌ كوردی‌ له‌ناونه‌چێت‪،‬‬ ‫پێویس���ته‌ هونه‌رمه‌ندانیش ناس���نامه‌ی‌‬ ‫خۆیان له‌ده‌س���تنه‌ده‌ن‌و گرنگی‌ به‌ئاوازو‬ ‫تێكس���تی‌ كوردی‌ بده‌ن به‌ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫حه‌زو ئ���اره‌زوی‌ بیس���ه‌ری‌ ك���ورد بۆ‬ ‫به‌رهه‌مه‌كانیان له‌ده‌ستنه‌ده‌ن"‪.‬‬ ‫عه‌تا ئ���ه‌وه‌ رونده‌كاته‌وه‌ كه‌ كاركردن‬ ‫له‌دونی���ای‌ هونه‌ردا به‌ر له‌هه‌ر ش���تێك‬ ‫ئاوات‌و حه‌زه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "هونه‌ر خولیای‌‬ ‫ژیانم���ه‌‪ ،‬كاری‌ هونه‌ری���ی‌ زۆر ش���تی‌‬ ‫پێ به‌خش���یوم‪ ،‬كاتێك س���ه‌یر ده‌كه‌م‬

‫ی‌‪:‬‬

‫عومه‌ره‌ بچكۆل خه‌ریكی‌ "نان‌و پیاز"ه‌‬

‫ه‌وه‌ گۆرانی‌ ناڵێم‬ ‫وتیشی‌ "هونه‌رمه‌ندی‌ ڕاسته‌قین ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ خۆی‌ مه‌به‌ستیه‌تی‌ ناتوانێت‬ ‫وه‌ك خۆی‌ هونه‌ره‌كه‌ی‌ بگه‌یه‌نێته‌‬ ‫جه‌ماوه‌ره‌كه‌ی‌‌و هه‌وادارانی‌ به‌هۆی‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ه���اوكاری‌ ناكرێت‌و گرنگی‌‬ ‫پێنادرێت گ���ه‌ر هونه‌رمه‌ند حیزبی‌‬ ‫نه‌بێت ناتوانێت كاره‌ هونه‌ریه‌كانی‌‬ ‫په‌ره‌پێب���دات ك���ه‌ به‌داخه‌وه‌ وه‌ك‬ ‫گرنگی‌ به‌رهه‌م‌و كاری‌ جوان سه‌یری‌‬ ‫هونه‌رو هونه‌رمه‌ندان ناكرێت به‌ڵكو‬ ‫به‌پێی‌ نزیكی‌ له‌حیزبێكه‌وه‌ هاوكاری‌‬ ‫ده‌كرێت‌و كاری‌ بۆ ده‌كرێت"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ش���ی‌ ب���ه‌وه‌ش ك���رد‬ ‫گۆرانیه‌كان���ی‌ هه‌ڵق���واڵوی‌ بی���رو‬ ‫بۆچون���ی‌ خۆیه‌تی‌ ئ���ه‌و وتی‌ هیچ‬ ‫گۆرانیه‌كم بۆ عه‌شق‌و خۆشه‌وستی‌‬ ‫نه‌وت���وه‌ ته‌نها ح���ه‌زو ئ���اره‌زوم‬ ‫ب���ۆ خزمه‌ت���ی‌ هونه‌ری‌ ك���وردی‌‌و‬ ‫خزمه‌تكردنی‌ هونه‌ری‌ كوردی‌ بوه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و وتی‌ "ته‌نها ی���ه‌ك گۆرانیم بۆ‬ ‫گۆران عومه‌ر وتوه‌ كه‌ هاوڕێیه‌كی‌‬ ‫ئازیزو خوشه‌ویس���تم بوه‌ له‌دوای‌‬ ‫مه‌رگی‌‪ ،‬هه‌ربۆیه‌ ناشمه‌وێت گۆرانی‌‬ ‫تایبه‌ت بۆ هیچ كه‌سێك بڵێم ته‌نها‬ ‫خۆش���ه‌ویتیم بۆ ئ���اوازو هونه‌ری‌‬ ‫ڕه‌س���ه‌نی‌ كوردی‌ هه‌یه‌و ده‌مه‌وێت‬ ‫خزمه‌تی‌ هونه‌ری‌ كوردی‌ له‌س���ه‌رو‬ ‫هه‌مو شتێكی‌ دیكه‌وه‌ بێت"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "به‌داخ���ه‌وه‌ به‌ه���ۆی‌‬ ‫تێكه‌ڵبون���ی‌ ئ���اوازی‌ تورك���ی‌‌و‬ ‫ئێرانی‌‌و بیانی‌ ش���ێوێنراوه‌ هه‌رچی‌‬ ‫هه‌ڵده‌ستێت گۆرانیه‌ك تۆمارده‌كات‌و‬ ‫هیچ فیلته‌رو لێپێچینه‌وه‌یه‌ك نیه‌"‪.‬‬

‫تی رۆشنبیری‌و هونەری سلێامنی‬

‫ته‌‌رازو‬ ‫چاالکییەک���ی زۆر لە‌خۆت���دا بەدی‬ ‫دەکەی���ت لەچ���او ڕۆژەکان���ی دیکە‬ ‫ئەم���ەش وا دەکات کاری جی���اواز‬ ‫ئەنجام بدەیت‌و یارمەتی خێزانەکەت‬ ‫بدەی���ت لە‌هەندێ���ک کاردا کە ئاون‬ ‫ناتوانن بە‌ئەنجامی بگەیەنن‪.‬‬

‫هونه‌رمه‌ندان‌و گه‌نجی‌ پارچه‌كانی‌ دیكه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫باشورو باكور ڕۆژ هه‌اڵت دێن‌و سه‌ردانم‬ ‫ده‌ك ‌هن‌و خۆش���حاڵی‌ خۆیان ده‌رده‌بڕن‬ ‫بۆكاره‌كان���م‌و به‌گرنگ���ه‌وه‌ لێ‌ ده‌ڕوانن‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ تواناو هێزێكی‌ دیكه‌م پێده‌به‌خشن‬ ‫ت���ا بە‌گڕو تینێكی‌ دیك���ه‌وه‌ به‌رده‌وامی‌‬ ‫به‌كاره‌كانم بده‌م‌و جێگه‌ی‌ شانازی‌ بێت‬ ‫بۆ من ك���ه‌ ئه‌و هه‌مو س���اڵه‌ خزمه‌تی‌‬ ‫هونه‌ری‌ كوردیم ك���ردوه‌و به‌رده‌وامیش‬ ‫ده‌بم"‪.‬‬ ‫عه‌تا س���ه‌ره‌ڕای‌ كاركردنی‌ به‌رده‌وامی‌‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ هه‌ردو هونه‌رمه‌ند ساالر محمود‌و‬ ‫كه‌مال محه‌مه‌د ك���ه‌ له‌ته‌مه‌نی‌ خۆیه‌وه‌‬ ‫زۆر نزیكن‪ ،‬كار بۆ هونه‌رمه‌نده‌ الوه‌كان‬ ‫ده‌كات‌و ئاماده‌ی���ه‌ نه‌ك كاری‌ هۆنراوه‌‌و‬ ‫ئاواز به‌ڵكو گۆرانیش���یان له‌گه‌ڵ بڵێت‪،‬‬ ‫ئ���ه‌و وت���ی‌ "له‌هونه‌رمه‌ن���ده‌ الوه‌كاندا‬ ‫كارم بۆهه‌ری���ه‌ك له‌حه‌مید عوس���مان‌و‬ ‫هه‌ڵوێس���ت‌و بورهان محه‌مه‌د‌و چه‌ندین‬ ‫هونه‌رمه‌ندی‌ الوی‌ دیكه‌ كردوه‌‌و توانیومه‌‬ ‫چه‌ندی���ن ئ���اوازو هۆن���راوه‌ی‌ نوێ‌ بۆ‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی‌ الو ئاماده‌بكه‌م كه‌ مۆركی‌‬ ‫ڕه‌سه‌نایه‌تی‌ كوردستانیان پێوه‌ دیاره‌و‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌ زۆر وردو سه‌رنجڕاكێش‬ ‫كارم له‌س���ه‌ركردون به‌مه‌به‌ستی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫الوه‌كانم���ان له‌ئاوازو هون���ه‌ری‌ توركی‌‌و‬ ‫فارس���ی‌ دوربكه‌ون���ه‌وه‌‌و بگه‌ڕێنه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئاوازی‌ ڕه‌سه‌ن كه‌ مه‌به‌ست هه‌ر ئاوازه‌‬ ‫كۆنه‌كانی‌ حه‌س���ه‌ن زی���ره‌ك‌و ماملێ‌‌و‬ ‫هونه‌رمه‌ندانی‌ دیك���ه‌ی‌ كۆن نیه‌ به‌ڵكو‬ ‫خۆمان بتوانین ئ���اوازی‌ نوێ‌ دابنێنین‌و‬ ‫هی‌ خۆمان بێت"‪.‬‬ ‫وتیشی‌ "هونه‌ری‌ كوردی‌ له‌قه‌یراندایه‌‬ ‫وه‌ك ك���ۆی‌ كایه‌كان���ی‌ دیك���ه‌ی‌ ژیانی‌‬ ‫كوردستان به‌هۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ئاوازو گۆرانی‌‬ ‫ك���وردی‌ كاتی‌ نادرێت���ێ‌‌و په‌نا بۆ كارو‬ ‫هونه‌ری‌ واڵتانی‌ دراوسێ‌‌و بیانی‌ ده‌برێت‌و‬ ‫هونه‌ری‌ كوردی‌ فه‌رامۆش ده‌كرێت"‪.‬‬

‫ئا‪ :‬مه‌زهه‌ر‬ ‫هونه‌رمه‌ند عومه‌ره‌ بچكۆل كه‌ به‌شداری‌‬ ‫چه‌ندین دراماو زنجیره‌ ته‌له‌فزیۆنی‌ وه‌ك‬ ‫فه‌نته‌لۆس‌و ماڵه‌كه‌ی‌ مه‌عروف‌و به‌خت‬ ‫ڕه‌ش‌و ژیان‌و خۆشه‌ویستی‌‌و به‌رنامه‌ی‌‬ ‫زه‌نگ‌و كاری‌ به‌ندبێژی‌ كردوه‌‌و خاوه‌نی‌‬ ‫چه‌ندین به‌رهه‌می‌ دۆباڵژی‌ كۆمیدیه‌‪ ،‬ده‌ڵێت‬ ‫"نوێترین كارم به‌رنامه‌یه‌كی‌ ڕادیۆییه‌‬ ‫به‌ناو ‌ی نان‌و پیاز"‪.‬‬

‫‪www.facebook.com/www.dcysul.org‬‬

‫دوپشک‬ ‫شانسێکی زۆر هەیە بۆ خۆشکردنی‬ ‫ڕۆژەک���ەت بۆ هەمیش���ەیی هەروەها‬ ‫دەبێت ئیتر کارێکی دیکە بدۆزیتەوە‬ ‫کە یەکێک بێت لە‌حەز‌و ئارەزووکانت‬ ‫نەوەک وا هەس���ت بکەیت بە‌زۆر کار‬ ‫دەکەیت‪.‬‬

‫که‌‌وان‬ ‫ی ش���ووێن‬ ‫بە‌گش���تی‌ خەڵک��� ‌‬ ‫ڕێنماییەکانت دەکەون‪ ،‬بیریش���تبێت‬ ‫ک���ە دەکرێت ش���ەڕت لەگەڵدا بکەن‬ ‫ئەگەر لە‌دژیان بووەستیت‪ ،‬لە‌هەموو‬ ‫بارودۆخەکاندا وریاببە‪.‬‬

‫هونه‌رمه‌ن���د عومه‌ر حه‌مه‌ عه‌لی‌ ناس���راو‬ ‫بە‌عوم���ه‌ره‌ بچكۆل كه‌ له‌س���اڵی‌ ‪1985‬ه‌وه‌‬ ‫ده‌ستیكردوه‌ به‌كاری‌ به‌ندبێژیی‌‌و به‌شداریی‌‬

‫گیسک‬ ‫وا هەس���ت دەکەیت زۆر قەلەقیت‌و‬ ‫شتەکان ناڕوات بە‌ڕیکی بە‌ڕێوە بەاڵم‬ ‫ئەمە تەنها هەس���تی خۆتە‪ ،‬هەروەها‬ ‫چیتر پێویس���ت بەوە ناکات ئەوەندە‬ ‫گرنگی بدەیت بە‌کەسانێک کە قەدری‬ ‫تۆ نازانن‪.‬‬

‫چه‌ندی���ن بۆنه‌و ئاهه‌نگی‌ بوك‌و زاوای‌ كردوه‌‬ ‫به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یان���د "س���ه‌ره‌تا ب���ه‌كار ‌ی‬ ‫به‌ندبێژیی‌ ده‌ستمپێكردو له‌دوای‌ ئه‌وه‌ به‌قسه‌و‬ ‫نوكته‌ی‌ خۆش ناوبانگ���م ده‌ركرد‌و له‌ڕێگه‌ی‌‬ ‫چه‌ند هاوڕێیه‌كمه‌وه‌ وه‌ك ئه‌كته‌ری‌ كۆمیدی‌‬ ‫ناسرام‌و دواتر چه‌ندین زنجیره‌ درامای‌ وه‌ك‬ ‫ماری مارو ع���ادل ئیمام‌و ئیزابیل‌و تایتانیكم‬ ‫وه‌رگێڕاوه‌ته‌ س���ه‌ر زمانی‌ كوردی‌ به‌شێوه‌ی‌‬ ‫كۆمیدی‌"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "دوات���ر له‌س���ااڵنی‌ دوای‌ دو‬ ‫ه���ه‌زاردا به‌ش���داری‌ درام���ای‌ فه‌نته‌لۆس‌و‬ ‫ماڵ���ه‌ی‌ مه‌ع���روف‌و درام���ای‌ به‌خت ڕه‌ش‌و‬ ‫چه‌ندین به‌رنامه‌ی‌ ڕادیۆیم پێشكه‌ش كردوه‌‬ ‫له‌ڕادیۆكانی‌ سنوری‌ سلێمانی‌‌و به‌ڕێوه‌به‌ری‌‬

‫سه‌‌تڵ‬ ‫ی‬ ‫ی دەبێت گوماناو ‌‬ ‫ی ئاس���ا ‌‬ ‫لە کات ‌‬ ‫تر‌و جدیترببیت‪ ،‬لەوانەیە وش���ەکانت‬ ‫ی‬ ‫ئەوەی‌ پێ���وە دیاربێت ک���ە گرنگ ‌‬ ‫ی‬ ‫بە‌هیچ نادەیت‪ ،‬بۆیە وریابە‌و ئاگادار ‌‬ ‫قسەکانت ببە‪.‬‬

‫ڕادیۆی‌ جه‌ماوه‌ر بوم چه‌ندین كاری‌ به‌ندبێژم‬ ‫له‌بۆنه‌و ئاهه‌نگه‌كاندا كردوه‌ كه‌ س���ه‌رجه‌م ‌ی‬ ‫كاره‌كاندام له‌س���ه‌ر داهاتی‌ خۆم بوه‌و هیچ‬ ‫ك ‌هس‌و الیه‌نێك هاوكاریان نه‌كردوم كه‌ وه‌ك‬ ‫خزمه‌تێ���ك بۆ هونه‌رو كلت���وری‌ كوردی‌ ئه‌و‬ ‫كارانه‌م كردوه‌"‪.‬‬ ‫ناوب���راو باس له‌وه‌ ده‌كات ك���ه‌ ئه‌زمونی‌‬ ‫زۆرب���ه‌ی‌ كاره‌كان���ی‌ بیرۆك���ه‌ی‌ خۆیه‌تی‌‌و‬ ‫له‌باوكی���ه‌وه‌ بۆی‌ ماوه‌ته‌وه‌‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "باوكم‬ ‫كه‌س���ێكی‌ زۆر قس���ه‌ خۆش بو‪ ،‬به‌تایبه‌ت‬ ‫خزم‌و هاوڕێكانی‌ ده‌هاتن به‌دوایدا بۆ ماڵه‌وه‌‌و‬ ‫بانگهێش���تیان ده‌كرد تا قسه‌یان بۆ بكات‌و‬ ‫نوكته‌یان بۆ بگێڕێته‌وه‌ منیش له‌باوكی‌ خۆم‬ ‫ده‌چم‪ ،‬زۆرترین نوكت���ه‌م هه‌یه‌‌و كه‌ زۆربه‌ی‌‬ ‫نوكته‌كان ده‌یگێڕمه‌وه‌ به‌سه‌رهاته‌و درۆنیه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم ده‌زانم بیگێڕمه‌وه‌‌و هه‌ربۆیه‌ كه‌سانێك‬ ‫واده‌زانن ئه‌وه‌ ڕاست نیه‌ یان ڕوبه‌ڕوی‌ تانه‌و‬ ‫ته‌شه‌ر ده‌بمه‌و‌ه كه‌من ته‌نها مه‌به‌ستم ئه‌وه‌یه‌‬ ‫دڵی‌ خه‌ڵكی‌ خۆشبك ‌هم‌و زه‌رده‌خه‌نه‌ بخه‌مه‌‬ ‫سه‌ر لێویان‌و هیچی‌ دیكه‌و به‌رده‌وامیش ده‌بم‬ ‫له‌قسه‌ خۆش���ه‌كانم‌و كاره‌ هونه‌ریه‌كانم ئه‌وه‌‬ ‫داواكاری‌ خه‌ڵكه‌"‪.‬‬ ‫ئاماژه‌ی‌ به‌وه‌ش ك���رد به‌ندبێژیی‌‌و كاری‌‬ ‫ئه‌كته‌ری‌ كۆمیدی‌ زۆر ش���تی‌ پێبه‌خش���یوه‌‬ ‫له‌ژیانی���دا‪ ،‬ئه‌و وتی‌ "زۆر دڵخۆش���م كاتێك‬ ‫ده‌چمه‌ جێگه‌یه‌ك به‌چاوی‌ ڕێزو حورمه‌ته‌وه‌‬ ‫كاره‌كانم بۆ ڕای‌ ده‌ك ‌هن‌و ده‌مناسن توانیومه‌‬ ‫خزمه‌تێ���ك به‌واڵته‌كه‌م بكه‌م ك���ه‌ ئه‌وه‌ بۆ‬ ‫من هه‌مو ش���تێكه‌ هه‌رچه‌نده‌ زۆر شتیش���م‬ ‫لێ���زه‌وت كردوم به‌هۆی‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ ژماره‌یه‌كی‌‬ ‫به‌رچ���او خه‌ڵكی‌ ده‌مناس���ن‌و داوای‌ نوكته‌و‬ ‫قس���ه‌ی‌ خۆش‌و گۆرانیم لێده‌ك���ه‌ن هه‌ربۆیه‌‬ ‫ناتوان���م بچمه‌ هه‌مو جێگه‌یه‌ك‌و له‌زۆر جێگه‌‬ ‫ده‌ركه‌وم"‪.‬‬ ‫وتیش���ی‌ "زۆبه‌ی‌ هونه‌رمه‌نده‌ كۆمیدیه‌كان‬ ‫هاوڕێم���ن‌و زۆركات ته‌له‌فون���م بۆده‌ك���ه‌ن‌و‬ ‫پێك���ه‌وه‌ كۆده‌بین���ه‌وه‌‌و پێمده‌ڵێ���ن عومه‌ر‬ ‫نوكته‌ی‌ تازه‌ چی‌ هه‌یه‌ بۆمان باس���بكه‌یت‪،‬‬ ‫یان هاوڕێم هه‌یه‌ ده‌ڵێت ئه‌م ئێواره‌یه‌ له‌فاڵن‬ ‫جێگه‌ میوان���م چی‌ بك���ه‌م ده‌مه‌وێت چه‌ند‬ ‫قسه‌و نوكته‌و به‌س���ه‌ر هاتێكی‌ تازه‌م البێت‬ ‫چی‌ هه‌یه‌ بۆم باس بكه‌ هاوكاریان ده‌كه‌م"‪.‬‬

‫نه‌‌هه‌‌نگ‬ ‫کەمێ���ک جیاوازت���ر مامەڵە بکە‪،‬‬ ‫ی‬ ‫هەندێ���ک ڕیس���ک بکە‌و نیش���ان ‌‬ ‫هەمووان ب���دە ک���ە دەتوانیت هەر‬ ‫کارێک بتەوێت بیکەیت‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫بیروڕا‬

‫کوردستان پێویستی بەدۆستی گەورەیە نەک بەپروپاگەندیستی گەورە‬ ‫وەاڵمێک بۆ بێرنار ھێنری لیڤی‬ ‫ئاراس فه‌تاح‬ ‫ئەگەرچ����ی کوردس����تانی عێراق ت����ا ئەمڕۆ‬ ‫بە‌فەرمی����ی بەش����ێکە لە‌عێراق‪ ،‬ب����ەاڵم زیاد‬ ‫لە‌چارەکەسەدەیەکە ش����ێوەدەوڵەتێکی دی‬ ‫فاکتۆی����ە‪ ،‬خاوەنی پەرلەم����ان‌و حکومەت‌و‬ ‫س����ەرۆکایەتی تایب����ەت بە‌خۆیەت����ی‪ ،‬ئااڵ‌و‬ ‫سرودی نیش����تیمانی‌و بۆنەی رەسمیی خۆی‬ ‫هەیە‪ ،‬خاوەنی هێزی س����ەربازیی‌و ئەمنیی‌و‬ ‫پۆلیسیی س����ەربەخۆی خۆشیەتی‪ ،‬نەوتیش‬ ‫ک����ە بڕبڕەپش����تی ئابورییەکەیەت����ی خ����ۆی‬ ‫س����ەربەخۆ بەرهەمیدەهێنێت‌و دەیفرۆشێت‪.‬‬ ‫پەیوەندی����ی دەرەکیی س����ەربەخۆی هەیە‌و‬ ‫ئازادان����ەش ئ����ەو پەیوەندیان����ەی لە‌دونیای‬ ‫دوای س����ەدام حوس����ەیندا بەکارهێن����اوە‪.‬‬ ‫ئەوەی هەرێمی کوردس����تان نیەتی‌و خەوشی‬ ‫س����ەرەکیی ئەزموونە سیاسییەکەیەتی‪ ،‬ئەو‬ ‫دیموکراس����ییەتەیە کە بیرن����ار هێنری لیڤی‬ ‫باس����یدەکات‪ .‬ئەزموونی سیاسیی لە‌هەرێمدا‬ ‫ئەزمونێکی س����وڵتانییە‪ ،‬ه����ەردوو خێزانی‬ ‫بارزان����ی‌و تاڵەبان����ی‪ ،‬بەتایبەت����ی خێزانی‬ ‫بارزانی‪ ،‬سەرجەمی دەسەاڵتەکانی هەرێمیان‬ ‫مۆنۆپۆڵکردوە‌و بەتەواویش دەستیان بەسەر‬ ‫ئاب����وری نەوت����دا گرت����وە‪ .‬ن����ەوەی یەکەم‌و‬ ‫دووهەمیان حوکمڕانن‌و نەوەی سێهەمیشیان‬ ‫بەڕێ����وەن‪ .‬ئ����ەم خێزانانە هێ����زی چەکدار‌و‬ ‫ئەمنی����ی تایب����ەت بەخۆیان هەیە‌و بەش����ی‬ ‫هەرەزۆری میدیای هەرێمیش یان ڕاستەوخۆ‬ ‫ه����ی خۆیان����ە‪ ،‬ی����ان ناڕاس����تەوخۆ ئەوان‬ ‫لەڕێگای پارەی نەوتەوە ئاراس����تەی دەکەن‪.‬‬ ‫بە‌کردەوە هەرێمی کوردستان دوو ئیمارەتی‬ ‫خێزانییە کە تیایدا دەسەاڵت لەسەر باوکان‌و‬ ‫مندااڵنی ئەو دوو خێزان����ە تاپۆکراوە‌و پێگە‬ ‫سیاسییەکانیش����یان بە‌کۆمەڵێ����ک ت����ۆڕی‬ ‫ئابوریی‌و بازرگانیی گەورە‌و چەندان میکانیزمی‬ ‫نایاسایی کەڵەکەکردنی سەرمایەوە گرێدراوە‪.‬‬ ‫لەم روەوە بەش����ێکی گ����ەورەی کۆمەڵگای‬ ‫کوردس����تانیی‪ ،‬بە‌رۆش����نبیران‌و نووسەران‌و‬ ‫میدیاکارانی سەربەخۆ‌و ڕەخنەییەوە‪ ،‬چەندە‬ ‫موعانات����ی گەورەیان لەگەڵ دیس����پۆتیزم‌و‬ ‫چەوساندنەوەی بەردەوامی ئەو دەوڵەتانەدا‬ ‫هەیە کە کوردی تێدا وەک هاواڵتی پلە دوو‌و‬ ‫پلە سێ دەژی‪ ،‬هێندەش موعاناتی گەورەیان‬ ‫لەگەڵ شێوازی نادیموکراسیی‌و ستەمگەرانە‌و‬ ‫فۆرمە جیاوازەکانی ناعەدالەتی کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫نیپۆتیزم‌و پێش����ێلکردنی یاسا‪ ،‬لە‌سیستەمە‬ ‫س����وڵتانییەکەی ناو هەرێمدا هەیە‪ .‬کەسێک‬ ‫ڕاپۆرتەکان����ی ئەمنس����تی ئینتێرناش����ناڵ‌و‬

‫مه‌ریوان وریا قانع‬ ‫هیومان ڕایت ۆچ‌و ڕۆژنامەنووسانی بێسنوور‬ ‫لەس����ەر دۆخی هەرێم لەم دە ساڵەی دواییدا‬ ‫خوێندبێت����ەوە‪ ،‬تێ����دەگات چ سیس����تمێکی‬ ‫سیاسیی ترسناک لە‌هەرێمدا سەروەرکراوە‪.‬‬ ‫گرفتی ئێمە ئەوە نییە نووسەرێکی فەرەنسیی‬ ‫بێت پێمانبڵێت دەوڵەتی داهاتووی کوردستان‬ ‫لەپاڵ ئیس����رائیلدا دەبێتە دووهەم دەوڵەتی‬ ‫دیموکراس����یی ناوچەک����ە‪ ،‬ئەگەرچ����ی ئەم‬ ‫بۆچوونە خورافەتێکی تەواوە‪ ،‬بەڵکو گرفتی‬ ‫ئێمە لەوەدایە کە بکەرە سەرەکییەکەی ئەم‬ ‫پڕۆژەی دروس����تکردنی دەوڵەت����ە کوردییە‪،‬‬ ‫بەهەم����وو پێوەرە س����ادەکانی فەلس����ەفەی‬ ‫دیموکراسیی‌و حوکمڕانیەکی باش‪ ،‬بکەرێکی‬ ‫نادیموکراسیی ستەمگەرە‪ .‬توانایەکی گەورەی‬ ‫نەبینین‌و تێنەگەیشتنی دەوێت بۆئەوەی ئەم‬ ‫ڕاستییە سادەیە نەبینی‌و نەناسیت‪ .‬پڕۆژەی‬ ‫دروس����تکردنی دەوڵەتی کوردیی لە‌ئێستادا‬ ‫هێن����دەی پ����ڕۆژەی رزگارکردن����ی بارزانی‌و‬ ‫حوکمڕانان����ی هەرێم����ە لە‌قەیران����ە ق����ووڵ‌و‬ ‫کەڵەکەبووەکانی ‪ ٢٦‬س����اڵی حوکمڕانییان‪،‬‬ ‫هێندە پرۆژەی ڕزگارکردنی گەلی کوردستانی‬ ‫باشوور‌و دروستکردنی دەوڵەت نییە‪ .‬هێندەی‬ ‫پ����رۆژەی پاراس����تنی دەس����ەاڵتی بارزانیی‌و‬ ‫بەئەبەدییکردنێتی لەناوەوەی کوردس����تاندا‪،‬‬ ‫ئەوەندە پ����رۆژەی زیادکردن����ی دەوڵەتێکی‬ ‫دیموکراسیی تر نییە لە‌ناوچەکەدا‪ .‬سەرۆکی‬ ‫ئ����ەم حیزبەی ک����ە کەس����انی وەک هێنری‬ ‫لیڤ����ی چاوەڕوانی ئ����ەوەن دووهەم دەوڵەتی‬ ‫دیموکراس����یی لەناوچەکەدا دروس����تبکات‪،‬‬ ‫ماوەی دووس����اڵە تێرمی س����ەرۆکایەتییەکی‬ ‫کۆتایی هاتوە‌و بەش����ێوەیەکی ناش����ەرعیی‌و‬ ‫نایاس����ایی حوکمی ئەم واڵتە دەکات‪ ،‬خۆی‌و‬ ‫کوڕ‌و برازا‌و خزمە نزیکەکانی هەموو جومگە‬ ‫س����ەرەکییەکانی دەس����ەاڵتیان لە‌هەرێم����ی‬ ‫کوردستاندا مۆنۆپۆڵکردووە‪ ،‬دوورن لە‌هەموو‬ ‫چاودێریکردنێکی یاس����ایی‌و پەرلەمانییەوە‪،‬‬ ‫دەی����ان کەناڵ����ی میدیای����ی‌و ڕۆژنامەگەریان‬ ‫دروس����تکردوە ب����ۆ جوانکردن����ی وێنەکانی‬ ‫خۆی����ان‌و ش����اردنەوەی خراپەکارییەکانیان‪.‬‬ ‫ئەگ����ەر لە‌ئیتالی����ادا ی����ەک بیرلۆس����کۆنی‬ ‫بوون����ی هەبووبێ����ت ئەوا لەن����او خێزانەکەی‬ ‫بارزانی����دا چەندی����ن بیرلۆس����کۆنی بوونیان‬ ‫هەی����ە‪ .‬لەکاتێک����دا بەئ����ارەزووی خۆی����ان‬ ‫ن����ەوت دەفرۆش����ن‌و گرێبەس����ت لەگەڵ ئەو‬ ‫کۆمپانی����ا جیهانییانەدا دەکەن کە کێش����ەی‬ ‫دیموکراس����یی‌و ژینگە دواتری����ن خەمییانە‪،‬‬ ‫لە‌ش����یرینییەکانی ئ����ەو گرێبەس����تانەش‬

‫پارەیەکی خەیاڵییان دەستدەکەوێت‪ ،‬کەچی‬ ‫موچ����ەی فەرمانبەرانی هەرێمەکە دەبڕن‪ ،‬کە‬ ‫س����ەرەتایترین مافێکی ئەوان����ە‪ .‬ئەم خێزانە‬ ‫سیاسییە مۆدێلێکی سوڵتانیان لە‌کوردستان‬ ‫بەرهەمهێناوە کە کۆپییەکی خراپی مۆدێلی‬ ‫واڵتانی خەلیج‌و س����عودیەی عەرەبییە‪ ،‬نەک‬ ‫کۆپ����ی مۆدێل����ە ئیس����رائیلییەکە‪ ،‬بە‌هەموو‬ ‫کەموکوڕییەکانییەوە‪.‬‬ ‫س����ەبارەت بە‌ریفراندۆمەک����ەی ڕۆژی ‪٢٥‬‬ ‫س����ێپتێمبەر ئەوەی موفاجەئەبوو ئەو ژمارە‬ ‫گەورەیە بوو ک����ە بایکۆتی دەنگدانیان کرد‪.‬‬ ‫گەر تەنانەت داتا رەس����مییەکانیش بە‌جدی‬ ‫وەربگرین‪ ،‬ئەوا لەناوچەی سلێمانی‌و گەرمیان‬ ‫ڕێژەی بەشداریی لە‌ڕیفراندۆمەکەی بارزانیدا‬ ‫‪ % 50‬تێنەپەڕی����وە‌و هەمووش����یان بە‌بەڵ����ێ‬ ‫دەنگیان نەداوە‪ ،‬کە ئ����ەم ناوچانە زۆرینەی‬ ‫ناوچە ئەنفالک����راوەکان‌و کیمیبارانکاوەکانی‬ ‫کوردس����تانن‪ .‬گ����ەر ب����ەدوور لە‌دەماریگریی‬ ‫ئایدیۆلۆژی����ی‌و حەماس����ەتی نەتەوەی����ی‌و‬ ‫پۆپۆلیزمی کوردیی����ەوە خوێندنەوە بۆ ئەم‬ ‫دەنگ نەدانە بکەین‪ ،‬دەبێت بڵێین ئەم دەنگ‬ ‫نەدەران����ە نە خائینن‌و نە نیش����تیمانپەروەر‪،‬‬ ‫بەڵک����و هاوواڵت����ی خەمباری ئ����ەم واڵتەن‌و‬ ‫نائومێدن لە‌هەموو ئ����ەو درۆ‌و مژدە‌و خەونە‬ ‫ناڕاس����تانەی کە ئەم دەس����ەاڵتە ماوەی ‪٢٦‬‬ ‫س����اڵە بە‌خەڵکی ئەم واڵتەی دەفرۆش����ێت‪.‬‬ ‫نائومێدن لە‌حیکمەتی ئەم سیاس����ەتمەدارانە‬ ‫نەک بۆ دروستکردنی دەوڵەتێکی دیموکراس‪،‬‬ ‫بەڵکو بۆ حوکمڕانییەک کە النی هەرە کەمی‬ ‫دادپەروەیی کۆمەاڵیەتیی‌و دەستاودەستکردنی‬ ‫دەسەاڵت‌و ڕێزگرتنی یاسای تیادابێت‪.‬‬ ‫ئێم����ە نامەوێ����ت لێ����رەدا بچین����ە ن����او‬ ‫وردەکارییەکانی هەڵەی سیاس����یی‌و هەڵەی‬ ‫مێژووی����ی لێکچواندنی ئیس����رائیل‌و هەرێمی‬ ‫کوردس����تان بەیەکت����ری کە هێن����ری لێڤی‬ ‫دەیکات‪ ،‬بەاڵم هەندێ ڕاس����تی س����ادە هەیە‬ ‫مەبەس����تمانە زۆر بە‌کورتی����ی‌و بە‌چڕی����ی‬ ‫بیانخەینە ڕوو‪ .‬جگە لە‌ئەزموونی جینۆساید‪،‬‬ ‫کێشەی کورد‌و کێشەی جولەکە دوو کێشەی‬ ‫مێژوویی ت����ەواو جیاوازن‌و قابیلی لێکچواندن‬ ‫نین‪ .‬مەس����ەلەی كورد بەرهەمی سیاس����ەتی‬ ‫كۆلۆنیالییانەی دونیای دوای جەنگی جیهانی‬ ‫یەک����ەم‌و گواس����تنەوەی مۆدیل����ی دەوڵەتی‬ ‫نەتەوەیە ب����ۆ خۆرهەاڵتی ناوەڕاس����ت‪ .‬لەم‬ ‫دونیا كۆلۆنیالییه تازەیەدا سێ نەتەوە بوون‬ ‫بە‌قوربانیی‪ .‬ئەرمەنییەکان جینۆساید کران‪،‬‬ ‫فەڵەستینییەکان خاکەکەیان دۆراند‌و کوردیش‬ ‫ب����ۆ یەکەمجار لە‌مێژوودا‪ ،‬ب����وو بە‌”کەمینە“‬ ‫لەن����او چ����وار دەوڵەت����ی دەس����ەاڵتگەردا‪.‬‬ ‫ل����ەم رووەوە بەراوردکردنی کێش����ەی کورد‬ ‫لە‌کێش����ەی ئەرمەن����ی‌و فەلس����تینییەکانەوە‬ ‫زانستییتر‌و دروستترە تا لە‌کێشەی جولەکە‌و‬ ‫دامەزراندنی ئیس����رائیل‪ .‬کورد لە‌قۆناغی بەر‬ ‫لە‌ناس����یۆنالیزم‌و هاتن����ی دەوڵەتی نەتەوەدا‬ ‫بەشێک بووە لە‌ئیمپراتۆرە دینییە گەورەکانی‬ ‫ناوچەک����ە‌و بە‌دەی����ان ئیمارەت����ی لۆکاڵ����ی‬ ‫س����ەربەخۆ‌و نیمچ����ە س����ەربەخۆی هەبووە‪.‬‬

‫بارزانی بەغدای خەبەرکردەوە‬ ‫ئارام مەحمود‬ ‫گوێ����م له‌س����ه‌ركرده‌یه‌كی‌ ش����یعه‌كان بو‬ ‫وتی‌ "باش����بو بارزان����ی‌ ڕیفراندۆمی‌ كرد‪‌،‬‬ ‫جیهان����ی‌ كرد بەدۆس����تی‌ ئێم����ەو‌دوژمنی‌‬ ‫خۆی‌‪ ،‬ئە‌گه‌ر په‌ش����یمان بوایه‌ته‌وه‌ هه‌مو‬ ‫ده‌س����تكه‌وته‌كانی‌ ڕاب����ردوی‌ ده‌پاراس����ت‌و‬ ‫به‌قورسایه‌كی‌ گه‌وره‌تریش����ه‌وه‌ ئه‌گه‌ڕایه‌وه‌‬ ‫به‌غداو كۆمه‌ڵێك ده‌س����تكه‌وت‌و ئیمتیازاتی‌‬ ‫تریشی‌ لێده‌سه‌نین"‪.‬‬ ‫كاردان����ه‌وه‌ ئیقلیم����ی‌‌و نێوده‌وڵه‌تیه‌كان‬ ‫دژی‌ ڕیفراندۆمه‌كه‌ی‌ هه‌رێم ده‌رفه‌تێكی‌ وای‌‬ ‫بۆ به‌غدا هێناوه‌ته‌ ئ����اراوه‌ كه‌ به‌خه‌ونیش‬ ‫چاوه‌ڕێی‌ نه‌ئه‌كرد‪ ،‬ئه‌و هاوكێش����ه‌ سیاسیه‌‬ ‫تازه‌ی����ه‌ی‌ ‪ 25‬س����ێپته‌مبه‌ر هێنای����ه‌ گۆڕێ‬ ‫ئه‌س����ته‌مه‌ بگه‌ڕێته‌وه‌ ب����ۆ دواوه‌‌و جارێكی‌‬ ‫تر دۆخه‌كه‌ بچێته‌وه‌ ‪ 24‬مانگ‪ ،‬به‌رپرسانی‌‬ ‫هه‌رێ����م ویس����تیان ‪26‬ی ئەیل����ول بكه‌ن����ه‌‬ ‫واقیعێك����ی‌ ن����وێ له‌عێ����راق‪ ،‬به‌رپرس����انی‌‬ ‫به‌غداش ده‌یانه‌وێت به‌س����ود وه‌رگرتن له‌و‬ ‫پێشهاته‌ نوێیانه‌ دۆخه‌كه‌ به‌رنه‌وه‌ بۆ ساڵی‬ ‫‪.2003‬‬ ‫لە‌‪2003‬دا كاتێ����ك عێراق ڕزگاركرا‪ ،‬كورد‬ ‫تاكه‌ هێزی‌ ڕێكخرابو‪ ،‬ش����تێك نه‌مابو ناوی‌‬ ‫س����وپا‌و دام����ه‌زراوه‌‌و س����یماكانی‌ ده‌وڵه‌ت‬ ‫بێت جگ ‌ه له‌ناوه‌كه‌ی‌ (عێراق)‪ ،‬به‌ش����داریی‬ ‫كورد له‌به‌غ����دا كاریگه‌رییه‌ك����ی‌ زۆر هه‌بو‬ ‫له‌بنیاتنانه‌وه‌ی‌ س����ه‌رله‌نوێی‌ ئه‌و ده‌وڵه‌ته‌‪،‬‬ ‫به‌هۆی‌ به‌شداریی به‌هێز‌و نزیكی‌ به‌رپرسانی‌‬

‫ك����ورد له‌هێ����زه‌ ش����یعیه‌كان‪ ،‬وه‌ك خۆیان‬ ‫ده‌ڵێ����ن چاوپۆش����یان كرد له‌و ده‌س����ه‌اڵت ‌ه‬ ‫فراوانه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان هه‌یبو كه‌وه‌ك‬ ‫ده‌وڵه‌تێكی‌ س����ه‌ربه‌خۆ مامه‌ڵه‌ی كردووه‌‌و‬ ‫ته‌نها به‌ن����او له‌عێراقدا ب����وه‌‪ ،‬به‌اڵم دوای‌‬ ‫دروستكردنی‌ مه‌ترسی‌ له‌سه‌ر یه‌كپارچه‌یی‌‬ ‫خاكی‌ عێراق ئیتر كاتی‌ ئه‌وه‌ هاتوه‌ ده‌ستور‬ ‫وه‌ك خۆی‌ جێبه‌جێبكرێت‪.‬‬ ‫ئه‌م قسانه‌ی‌ به‌رپرسانی‌ به‌غدا ده‌یكه‌ن‪،‬‬ ‫جگه‌ له‌وه‌ی‌ باس����ی‌ به‌رژوه‌ندی‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫بازرگانی‌ هاوبه‌شی‌ نێوان هێزه‌ كوردییه‌كان‬ ‫به‌تایب����ه‌ت پارتی‌ له‌گه‌ڵ هێزه‌ ش����یعیه‌كان‬ ‫ناكات‪ ،‬ڕاس����تیه‌كی‌ حاش����ا هه‌ڵنه‌گریش����ی‌‬ ‫تیادانیه‌ ئه‌ویش ئه‌وه‌ی����ه‌ عێراق به‌درێژایی‌‬ ‫چه‌ند ساڵی‌ ڕابردو به‌هۆی‌ ملمالنێ ‌ی تائیفی‌‌و‬ ‫سیاس����ی‌‌و دۆخی‌ ئه‌منی‌‌و گه‌نده‌ڵی‌ به‌رباڵو‬ ‫دواهه‌میشیان شه‌ڕی‌ تیرۆر ده‌رفه‌تی‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫بۆ نه‌ڕه‌خس����اوه‌ بیپه‌رژێته‌ س����ه‌ر هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬وه‌ك ئ����ه‌وه‌ی‌ كات����ی‌ خۆی‌‬ ‫به‌پرس����ێكی‌ به‌غدا وتی‌ (ئێستا ده‌ستمان‬ ‫شكاوه‌)‪.‬‬ ‫به‌اڵم ئه‌مڕۆ جگه‌ ل����ه‌وه‌ی‌ به‌غدا له‌هه‌مو‬ ‫كات به‌هێزتره‌‪ ،‬پش����تیوانیه‌كی‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‬ ‫ئێجگار گه‌وره‌ش����ی‌ له‌سه‌ر حسابی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان بۆ په‌یدابوه‌ ئه‌وه‌ش زیاتر هانی‌‬ ‫ده‌دات هه‌مو كارتی‌ فش����اره‌كانی‌ له‌س����ه‌ر‬ ‫هه‌رێم تاقیبكاته‌وه‌ بۆ له‌قاڵبدانی‌‪ ،‬له‌س����ه‌ر‬ ‫هه‌مو ئه‌مانه‌شه‌وه‌ به‌رپرسانی‌ هه‌رێم خۆیان‬ ‫ئه‌م به‌هانه‌یه‌یان داوه‌ته‌ ده‌ست به‌غدا‪.‬‬ ‫ل����ه‌م قۆناغ����ه‌دا به‌رپرس����انی‌ هه‌رێ����م‬

‫تاك����ه‌ ده‌رویی����ه‌ك مابێتیان بۆ گه‌یش����تن‬ ‫به‌به‌غ����دا ده‌ستپێش����خه‌رییه‌كه‌ی‌ ئه‌ی����اد‬ ‫عه‌الویی����ه‌‪ ،‬هه‌رچه‌ن����ده‌ ته‌ئكیدی����ش‬ ‫لە‌تێڕوانین����ی‌ مه‌رجه‌عی‌ بااڵی‌ ش����یعه‌كان‬ ‫بۆ چاره‌سه‌ركردنی‌ كێش����ه‌كان ده‌كه‌نه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ وایلێكردون ده‌ستپێش����خه‌رییه‌كه‌ی‌‬ ‫عه‌الویی����ان زۆر به‌الوه‌ په‌س����ه‌ند بێت جگه‌‬ ‫له‌وه‌ی‌ ده‌ستپێشخه‌رییه‌كی‌ تاقانه‌یه‌‪ ،‬داوای‌‬ ‫دانوس����تانێكی‌ بێمه‌رجی����ش ده‌كات‪ ،‬ئه‌مه‌‬ ‫بۆ به‌رپرس����انی‌ هه‌رێم زۆر گرنگه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫به‌رپرس����انی‌ به‌غدا به‌گش����تی‌‌و ش����یعه‌كان‬ ‫به‌تایبه‌ت����ی‌ هه‌ڵوه‌ش����انه‌وه‌ی‌ ڕیفراندۆمیان‬ ‫كردۆته‌ مه‌رجی‌ دانوس����تان‪ ،‬به‌رپرس����انی‌‬ ‫هه‌رێمی����ش نایانه‌وێت ب����ه‌ر له‌ئه‌نجامدانی‌‬ ‫دانوستان بڕیارێكی‌ له‌و شێوه‌یه‌ بده‌ن‪.‬‬ ‫ده‌س����تگرتنی‌ به‌رپرس����انی‌ هه‌رێ����م‬ ‫به‌ده‌ستپێش����خه‌رییه‌كی‌ ع����ه‌الوی‌‌و ڕای‌‬ ‫مه‌رجه‌عییه‌ت له‌سه‌ر ڕیفراندۆم له‌كاتێكدایه‌‪،‬‬ ‫خاڵی‌ ه����ه‌ره‌ گرنگی‌ ناو ئه‌م پێش����نیازانه‌‬ ‫ته‌ئكی����د له‌یه‌كپارچه‌ی����ی‌ خاك����ی‌ عێ����راق‬ ‫ده‌كاته‌وه‌‌و ده‌ستوریش����ی‌ كردوه‌ بە‌سه‌قفی‌‬ ‫ه����ه‌ر گفتوگۆی����ه‌ك‪ ،‬یه‌كپارچه‌ی����ی‌ خاكی‌‬ ‫عێراق قس����ه‌یه‌كی‌ ڕونه‌‌و له‌ساده‌ترین مانادا‬ ‫واتا ڕه‌تكردن����ه‌وه‌ی‌ ئه‌نجام����ی‌ ڕیفراندۆم‪،‬‬ ‫هه‌رچی‌ ده‌ستوریش����ه‌ ده‌بێت به‌رپرس����انی‌‬ ‫ك����ورد ئ����ه‌وه‌ بزانن ئ����ه‌و ده‌س����توره‌ی‌ كه‌‬ ‫داوای‌ جێبه‌جێكردنی‌ ده‌كه‌ن تا مه‌س����ه‌له‌ی‌‬ ‫كه‌رك����وك‌و م����اده‌ی‌ ‪ 140‬یه‌كالده‌كات����ه‌وه‌‪،‬‬ ‫ڕێكاره‌كان����ی‌ ت����ری‌ به‌تایبه‌ت ده‌س����ه‌اڵته‌‬ ‫ئیتحادییه‌كان (كۆی‌ داهاته‌ ناوخۆییه‌كان ـ‬

‫بێرنار ھێنری لیڤی‬ ‫بە‌چەندین ش����ێوە بەژداربووە لە‌دەس����ەاڵتی‬ ‫سیاس����یی‌و ئیداریی‌و ئابووریی‌و رۆشنبیریی‌و‬ ‫دینیی ئەو ئیمپراتۆریان����ەدا‪ .‬ئەمە وادەکات‬ ‫هەر لێکچواندنی پەیوەندی کورد‌و ئیسرائیل‬ ‫بە‌عەرەب����ەوە لێکچواندنێک����ی نازانس����تیی‌و‬ ‫نادروست‌و نامێژوویی بێت‪.‬‬ ‫خ����ۆ ئەگ����ەر واز لە‌ئێس����تای ئەزموون����ە‬ ‫سیاسییەکەی هەرێم بهێنین کە بارزانی بکەری‬ ‫ژمارە یەکیەتیی‌و وەک وتمان ئاکارێکی تەواو‬ ‫سوڵتانیی‌و س����تەمگەری هەیە‪ ،‬ئەوا هێنری‬ ‫لیڤی لەوەشدا راستناکات کە دەڵێت دەوڵەتە‬ ‫ئایندەییەکەی بارزانی دیموکراسیی دەبێت‪،‬‬ ‫چونکە بارزانی بە‌بەرچ����اوی هەموو دونیاوە‬ ‫ماوەی دووس����اڵە س����ەرۆکێکی ناشەرعییە‌و‬ ‫دیکتاتۆرییان����ە حوکمی گەلەک����ەی دەکات‪.‬‬ ‫پیاوێک بێ پ����رس‌و ڕای هێزە کۆمەاڵیەتیی‌و‬ ‫فیکرییی‌و مەدەنییەکان����ی کۆمەڵگای ئێمە‌و‬ ‫بە‌ئیگنۆرانسێکی سیاسیی سەرسوهێنەرەوە‬ ‫بەرامب����ەر بە‌دوو هێزی گ����ەورەی هەرێم کە‬ ‫گۆڕان‌و کۆمەڵن‪ ،‬وە بەبێ ڕاوێژی هێزەکانی‬ ‫کوردستانی باکوور‌و رۆژئاوا‌و رۆژهەاڵت‌و بەبێ‬ ‫بوون‌و ئامادەگیی هیچ میکانیزمێکی سیاسیی‬ ‫گونج����او‪ ،‬بە‌تەنها بڕیاری لەس����ەر ریفراندۆم‬ ‫دا‪ .‬هاوکات بارزانی بەرپرس����یارە لە‌شکستی‬ ‫پاراس����تنی ژیانی سەدان هەزار کچان‌و ژنان‌و‬ ‫من����دااڵن‌و پیاوانی ئێزیدی‌و بەجێهێش����تنیان‬ ‫بۆ داعش‪ ،‬پیاوێکە ک����ەی بیەوێت پەرلەمان‬ ‫دادەخ����ات‌و هەرکاتێکیش ویس����تی ئەکتیڤی‬ ‫دەکاتەوە‪ ،‬کەسێکە دامودەزگاکانی زمانێکی‬ ‫بەڵتەجییان دژ بە‌نەیارەکانیان بەرهەمهێناوە‌و‬ ‫هەڕەش����ەی ئەوەی����ان لێدەک����ەن گ����ەر‬ ‫دەوڵەتەکەیان دروستبکەن‪ ،‬هاواڵتییبوونیان‬ ‫لێدەس����ەننەوە‪ .‬ئەم پیاوە هەرچییەک بێت‬ ‫ناکرێ����ت وەک بوونەوەرێکی دیموکراس����یی‌و‬ ‫یاسایی‌و بەرپرسیار بناسێنرێت‪ .‬ئەم بکەرە‬ ‫س����ەرەکییەی گوتاری ریفران����دۆم‪ ،‬کە ئێوە‬ ‫چاوەڕوانی دروس����تکردنی دووهەم دەوڵەتی‬ ‫دیموکراس����یی لێدەک����ەن لە‌خۆرهەاڵت����ی‬ ‫ناوەڕاس����تدا‪ ،‬هیچ ش����تێک نایبات����ەوە ناو‬ ‫دیموکراس����ییەت‌و هی����چ ش����تێک گرێینادات‬ ‫بە‌بنەما هەرە سەرەتاییەکانی حوکمرانییەکی‬ ‫باش‌و بەرپرسیارەوە‪.‬‬

‫نه‌وت‌و گومرگ‌و فرۆكه‌خانه‌كان‪...‬هتد‪ ،‬سوپا‬ ‫ـ پێشمه‌رگه‌و هێزه‌كانی‌ ناوخۆ‪ ،‬په‌یوه‌ندیی ‌ه‬ ‫ده‌ره‌كییه‌كان)كه‌ كاتێكی‌ زۆریان پێناچێت‬ ‫جێبه‌جێكردنی‌ نه‌ك خه‌ڵكی‌ ئاسایی‌ به‌ڵكو‬ ‫خۆش����یان ده‌كاته‌ فه‌رمانبه‌رێك����ی‌ به‌غدا‌و‬ ‫كۆتایی‌ به‌و هه‌مو ناز‌و نیعمه‌ت‌و ده‌س����ه‌اڵته‌‬ ‫دێنێ كه‌ چه‌ندین س����اڵه‌ چۆنیان ویستبێت‬ ‫ئاوا به‌كاریانهێناوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌رفه‌ته‌ زێڕینه‌ له‌ده‌ستنادات‬ ‫ئه‌و ده‌رفه‌ته‌ی‌ ده‌س����ت عه‌بادی‌ كه‌وتو‌ه‬ ‫كه‌ هه‌ندێك له‌به‌غدا ناویان ناوه‌ (ده‌رفه‌تی‌‬ ‫ڕاس����تكردنه‌وه‌ی‌ هه‌ڵه‌كانی‌ ڕابردو) هه‌لێكی‌‬ ‫زێڕینه‌و ئه‌س����ته‌مه‌ به‌ئاس����انی‌ له‌ده‌س����تی‌‬ ‫ب����دات یان سازش����ی‌ له‌س����ه‌ر ب����كات‪ ،‬ئه‌و‬ ‫ده‌یه‌وێت بۆ بانگه‌شه‌كانی‌ داهاتو هاوشانی‌‬ ‫دۆسیه‌ی‌ سه‌ركه‌وتن به‌سه‌ر تیرۆر‪ ،‬ڕێگرتن‬ ‫لە‌پارچه‌كردن����ی‌ عێ����راق‌و له‌قاڵبدانی‌ كورد‬ ‫بكاته‌ كارتێكی‌ به‌هێز‌و به‌شه‌قامی‌ عه‌ره‌بی‌‌و‬ ‫تون����دڕه‌كان بڵێ����ت هه‌مو ئه‌و كێش����انه‌ی‌‬ ‫نه‌یاره‌كان����م خولقاندیان ڕاس����تمكردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌وه‌ش سه‌ركه‌وتنی‌ خولی‌ دووه‌می‌ بۆ سه‌ر‬ ‫كورسی‌ بااڵترین ده‌س����ه‌اڵتی‌ جێبه‌جێكردن‬ ‫پێ مسۆگه‌ر بكات‪.‬‬ ‫ئه‌وانه‌ی‌ له‌سه‌ره‌تای‌ ده‌س����تبه‌كاربونیدا‬ ‫حه‌ی����ده‌ر عه‌بادیی����ان ناوناب����و پی����اوی‌‬ ‫ڕێكه‌وت‪ ،‬پێویس����تیان به‌پێداچونه‌وه‌ی ئه‌و‬ ‫بۆچونه‌یه‌‌و دروس����تر ئه‌وه‌ی����ه‌ ناوی‌ بنرێت‬ ‫پیاوی‌ چانس����ه‌كان‪ ،‬له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی‌ عه‌بادی‌‬ ‫كابرایه‌كی‌ ته‌كنۆكراته‌‌و هیچ پس����پۆڕییه‌كی‌‬

‫ئەم پیاوە گوێی لەکەس‬ ‫نەگرت‪ ،‬بەاڵم پێت‬ ‫سەیرنەبێت کە گوێ‬ ‫لە‌تۆ دەگرێت‪ ،‬چونکە‬ ‫ئەو پروپاگەندانەی‬ ‫کەسانی وەکو ئێوە‬ ‫بۆ ئەوی دەکەن‌و‬ ‫دەوڵەتەکەی بە‌دووهەم‬ ‫دەوڵەتی دیموکراسیی‬ ‫لە‌ناوچەکەدا‬ ‫لەقەڵەمدەدەن‬ ‫کەسیدی بۆی ناکات‬ ‫بەڕێز هێنری لیڤی‪ ،‬دەش����ێت بڕوات پێبکەین‬ ‫کە ئێوە دۆستی کوردن‪ ،‬بەاڵم بەرگریکردنت‬ ‫لە‌حوکمڕان����ە گەن����دەڵ‌و س����وڵتانیی‌و‬ ‫س����تەمگەرەکانی هەرێ����م وات لێدەکات هیچ‬ ‫مس����داقییەتێکت نەمێنێ����ت الی ئەوان����ەی‬ ‫سااڵنێکە لەم هەرێمەدا شەڕێکی دەستەیەخە‬ ‫بۆ بەدیموکراسییکردنی ئەزموونەکە دەکەن‌و‬ ‫قوربانیی لەپێناودا دەدەن‪ ،‬کەچی ئێوە دوو‬ ‫ڕستەتان لەسەر نەنووسین‪ .‬ئێوە لەکوێبوون‬ ‫کاتێک لە‌هەڤدەی ش����وباتی ساڵی ‪٢٠١١‬دا‪،‬‬ ‫لە‌بەهارێک����ی کوردی����ی ک����ورت‌و خوێناوی‌و‬ ‫سەرکوتکراودا‪ ،‬دەیان گەنجی دیموکراتخوازی‬

‫له‌كاری‌ س����ه‌ربازی‌ نیه‌‪ ،‬به‌اڵم پشتیوانیه‌ك ‌ی‬ ‫نێوده‌وڵه‌ت����ی‌‌و ئیقلیم����ی‌ وای‌ بۆهاته‌ پێش‬ ‫ك����ه‌ وه‌ك فه‌رمانده‌یه‌كی‌ ئ����ازاو ڕزگاكه‌ری‌‬ ‫عێراق له‌ده‌س����تی‌ تیرۆرس����تان وێنا بكرێ‌و‬ ‫پشكی‌ ش����ێری‌ س����ه‌ركه‌وتنه‌كانیش مۆری‌‬ ‫ئ����ه‌وی‌ پێوه‌بێ‪ ،‬جگه‌ ل����ه‌وه‌ش په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراق به‌و هه‌مو ناكۆكی‌‌و ڕه‌نگه‌ جیاوازه‌وه‌‬ ‫به‌ئاماده‌بون����ی‌ كورد‌و به‌ب����ێ حزوری‌ كورد‬ ‫له‌چه‌ند قۆناغێكی‌ هه‌س����تیاردا ده‌ستی‌ ئه‌م‬ ‫پیاوه‌ی‌ ئاوه‌اڵ كردووه‌ كه‌ دواترینیان له‌گه‌ڵ‬ ‫مه‌سه‌له‌ی‌ ڕیفراندۆم بو‪ ،‬له‌كاتێكدا سه‌رۆك‬ ‫وه‌زیرانی‌ پێش����خۆی‌ زۆرترین كێشه‌ی‌ هه‌بو‬ ‫له‌گ����ه‌ڵ هه‌ردوو خولی‌ په‌رله‌مانی‌ پێش����و‌و‬ ‫پێشوتردا‪.‬‬ ‫له‌و ساته‌وه‌خته‌ی‌ عه‌بادی‌ هه‌مو ته‌ركیز‌و‬ ‫بایه‌خێكی‌ له‌س����ه‌ر ڕاگه‌یاندنی‌ سه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫یه‌كجاری‌ بو به‌س����ه‌ر تیرۆردا‪ ،‬به‌رپرسانی‌‬ ‫هه‌رێم دیاری‌ ڕیفراندۆمیان له‌سه‌ر سینیه‌كی‌‬ ‫ئاڵتون پێشكه‌ش كرد‪ ،‬دیارییه‌ك كه‌ ڕه‌نگه‌‬ ‫به‌ده‌یان س����اڵی‌ تر له‌ملمالن����ێ‌و ناكۆكی‌‌و‬ ‫قه‌تیعه‌ی‌ سیاس����ی‌ نێ����وان هه‌ولێر‌و به‌غدا‪،‬‬ ‫هێنده‌ داش����ی‌ به‌غ����دای‌ س����وار‌و هه‌رێمی‌‬ ‫بێپش����تو په‌نا نه‌كردایه‌‪ ،‬هێن����ده‌ مه‌وقیفی‌‬ ‫به‌غدای‌ به‌هێز‌و هه‌رێمی‌ به‌الوازی‌ به‌رجه‌سته‌‬ ‫نه‌كردایه‌‪.‬‬ ‫چانس‌و سوتفه‌ له‌م لێكدانه‌وه‌یه‌دا كه‌متر‬ ‫نزیكه‌ له‌واقیع‌و زۆرتر نزیكه‌ له‌شرۆڤه‌یه‌كی‌‬ ‫مه‌ج����ازی‌‪ ،‬چونكه‌ ئه‌مان����ه‌ هیچیان نابنه‌‬ ‫عه‌الگه‌ی����ه‌ك بۆ هه‌ڵواس����ینی‌ شكس����تی‌‬ ‫الیه‌نێك‌و س����ه‌ركه‌وتنی‌ الیه‌نێكی‌ تر پیایدا‪،‬‬

‫کورد بە‌گوللەی چەکدارەکانی پارتی کوژران‌و‬ ‫بریندارکران‪ .‬لەکوێ بوون کە بارزانی دەرگای‬ ‫پەرلەمان����ی قفڵ����دا‌و وەزیرەکانی بزوتنەوەی‬ ‫گۆڕانی بە‌بڕیاری تاکانەی خۆی‌و حیزبەکەی‬ ‫ناردەوە ماڵەوە؟ لە‌ک����وێ بوون کاتێک ئەو‬ ‫هەموو ڕۆژنامەنوس‌و میدیاکارە سەربەخۆیانە‬ ‫لە‌هەرێم����دا فڕێندران‪ ،‬ئەش����کەنجەدران یان‬ ‫کوژران؟ کوردس����تان پێویس����تی بە‌دۆستی‬ ‫گەورەیە ن����ەک بە‌پروپاگەندیس����تی گەورە‪.‬‬ ‫هەموو هێزە دیموکراتخوازەکان سااڵنێکە داوا‬ ‫لەم سەرۆکە ئێکس����پایەرە دەکەن‪ ،‬کە ئێوە‬ ‫ڕاوێژیدەکەن‪ ،‬تکایە با ماڵی کورد یەکبخەین‪،‬‬ ‫ژێرخانێک����ی ئابووریی پتەو دروس����تبکەین‪،‬‬ ‫لەشکری یەکگرتووی کوردستان پێکەوەبنێین‪،‬‬ ‫ڕێزی کۆمەڵگا بگرین‪ ،‬خۆش����گوزەرانیی بۆ‬ ‫دانیشتوانەکەی هەرێم دابینبکەین‪ ،‬گەندەڵیی‬ ‫بنبڕبکەین‪ ،‬کرانەوەی سیاسیی بسازێنێنین‪،‬‬ ‫ڕێ����ز لە‌دەستاودەس����تیکردنی دەس����ەاڵت‬ ‫بگری����ن‌و کەرامەتی ئینس����انی کوردس����تان‬ ‫بپارێزین‪ ،‬بۆئەوەی بە‌بنبەس����تی سیاس����یی‬ ‫نەگەی����ن‌و کۆمەڵگایەک����ی مان����دو‌و بێئومێد‬ ‫بەرهەمنەهێنین‌و گەنجەکان����ی بۆ هەندەران‬ ‫هەڵنەیەن‪ .‬ئەم پیاوە گوێی لەکەس نەگرت‪،‬‬ ‫ب����ەاڵم پێ����ت س����ەیرنەبێت کە گ����وێ لە‌تۆ‬ ‫دەگرێت‪ ،‬چونکە ئەو پروپاگەندانەی کەسانی‬ ‫وەکو ئێوە بۆ ئ����ەوی دەکەن‌و دەوڵەتەکەی‬ ‫بە‌دووهەم دەوڵەتی دیموکراسیی لە‌ناوچەکەدا‬ ‫لەقەڵەمدەدەن‪ ،‬کەسیدی بۆی ناکات‪.‬‬ ‫پڕۆژەی گ����ەورەی لەبابەتی دروس����تکردنی‬ ‫دەوڵەتێک����ی کوردس����تانی لە‌خۆرهەاڵت����ی‬ ‫ناوەڕاس����تدا‪ ،‬کە مافێکی بنەڕەتی میللەتی‬ ‫ئێمەیە‪ ،‬بە‌ش����ێوە سیاسەتمەدارێک دەکرێت‬ ‫کە بەرپرس����یارێتی ئێتیکی بەرامبەر بە‌ژیانی‬ ‫کۆمەڵگاک����ەی هەڵگرێت‌و خۆی لەس����ەروی‬ ‫یاس����اوە دانەنێت‌و رێز لەبنەما س����ادەکانی‬ ‫دیموکراس����یی‌و مافەکان����ی م����رۆڤ بگرێت‪.‬‬ ‫ئومێدمان وایە تۆش ڕاوێژی ئەوەت نەکردبێت‬ ‫ک����ە لەداهاتوودا دەزگا یاس����اییەکانی هەرێم‬ ‫زیات����ر وێنراب����کات‌و لەباتی ئەوان����ە مۆدێلی‬ ‫دەزگای ”مەجلیس����ی قی����ادەی س����ەورە“ی‬ ‫بەعسیی بۆ هەرێمیش دروستبکات‪ ،‬هەروەک‬ ‫دوێنێ لەمیدیاکاندا باڵوکرایەوە‪.‬‬

‫به‌رپرسانی‌ هه‌رێم‬ ‫ویستیان ‪26‬ی ئەیلول‬ ‫بكه‌نه‌ واقیعێكی‌ نوێ‬ ‫له‌عێراق به‌رپرسانی‌‬ ‫به‌غداش ده‌یانه‌وێت‬ ‫دۆخه‌كه‌ به‌رنه‌وه‌ بۆ‬ ‫ساڵی ‪2003‬‬ ‫شكست‌و سه‌ركه‌وتنی‌ سیاسی‌ جگه‌ له‌وه‌ی‌‬ ‫پابه‌ستی‌ كۆمه‌ڵێك هۆكاری‌ خودی‌‌و بابه‌تین‪،‬‬ ‫بۆ ئێمه‌ی‌ كورد ش����یكردنه‌وه‌ی‌ زانستیانه‌ی‌‬ ‫هۆكاری‌ شكسته‌ به‌رده‌وامه‌كانمان‪ ،‬دۆڕاندنی‌‬ ‫به‌رده‌وام����ی‌ هه‌مو ئ����ه‌و ده‌س����تكه‌وتانه‌ی‌‬ ‫له‌قۆناغه‌ مێژوییه‌ جیاوازه‌كاندا‌به‌به‌خشینی‌‬ ‫س����ه‌دان هه‌زار قوربانی‌ به‌ده‌ستمانهێناوه‌‪،‬‬ ‫زۆر ل����ه‌وه‌ به‌هادارتره‌ لە‌س����یحر‌و هۆكاری‌‬ ‫س����ه‌ركه‌وتنی‌ هه‌میش����ه‌یی‌ نه‌یاره‌كانم����ان‬ ‫بدوێن‌و بیكه‌نه‌ به‌هانه‌‌و پاساو بۆ نالێهاتویی‌‬ ‫خۆمان‪.‬‬

‫بیروڕا‬

‫‪birura. awene@gmail. com‬‬

‫په‌یامه‌كانی‌ رێوره‌سمی به‌خاكسپاردنی تاڵه‌بانی‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫‪13‬‬

‫د‪.‬یه‌حیا عومه‌ر رێشاوی ـ مامۆستای‌ زانكۆ‬ ‫رێوره‌س���می به‌خ���اك س���پاردنی جه‌الل‬ ‫تاڵه‌بانی س���ه‌رۆككۆماری‌ پێش���وی عێراق‌و‬ ‫س���كرتێری‌ گش���تی‌ یه‌كێتی نیش���تیمانیی‬ ‫كورددستان‪ ،‬ئاماژه‌یه‌كی‌ سیاسیانه‌ی‌ به‌هێز‬ ‫بوو ب���ۆ یه‌كده‌نگ���ی ك���ورد‌و ئاماده‌یی بۆ‬ ‫یه‌كگوتاریی لە‌كاتی بونی مه‌ترسی ده‌ره‌كی‌و‬ ‫روبه‌روبونه‌وه‌كاندا‪ ،‬ئاماده‌بونی به‌رپرس���انی‬ ‫ك���ورد بە‌جی���اوازی‌ ئایدی���او بیروبۆچون‌و‬ ‫ئاراسته‌ی‌ سیاس���ی‌و فیكریه‌وه‌‪ ،‬هاوسۆزی‌و‬ ‫خرۆشانی كه‌موێنه‌ی‌ هاواڵتیانی كوردستان‬ ‫به‌جیاوازی ئینتیما‌و بیروباوه‌ر‌و ش���وێنگه‌ی‌‬ ‫جوگرافیانه‌وه‌ بۆ له‌ده‌ستانی سه‌ركرده‌یه‌كی‬ ‫سیاسی‪ ،‬په‌یامێكی‌ كرده‌یی بوو بۆ ئیمكانی‬ ‫یه‌كگوتاری���ی‌و پێكه‌وه‌ب���ون‌و به‌ش���داربون‬ ‫لە‌خه‌مه‌ هاوبه‌شه‌كاندا‪.‬‬ ‫ئ���ه‌م په‌یام���ه‌ بۆ ك���ورد لە‌ئان‌و س���اتی‬ ‫ده‌ره‌نجامه‌كان���ی ریفراندۆم‌و هه‌ره‌ش���ه‌كانی‬ ‫ده‌وروب���ه‌ر‌و مه‌ترس���یه‌كانی ناوخ���ۆدا‬ ‫زه‌روره‌تێكی‌ حه‌تمیی بوو‪ ،‬دیمه‌نی ئاپۆرای‌‬ ‫جه‌ماوه‌ری���ی بۆنه‌كه‌ رۆحێكی‌ كرده‌وه‌ بە‌به‌ر‬ ‫گش���ت ئه‌و دوودوڵی‌‌و راراییانه‌ی‌ كه‌ لێره‌و‬ ‫له‌وێ‌ وه‌ك جه‌نگی ده‌رونیی ئاراسته‌ی‌ بریاره‌‬ ‫چاره‌نوسسازه‌كه‌ی‌ كورد ده‌كرێت بۆ (به‌ڵێ)‬ ‫ك���ه‌ی‌ ریفراندۆم‌و خه‌ون���ی بە‌ده‌وڵه‌ت بون‪،‬‬ ‫هه‌ره‌ش���ه‌‌و رارایی‌و دوودڵی���ه‌ك كه‌ هه‌ندێك‬ ‫نان‌و پیازی‌ پێوه‌ ده‌خۆن‌و ئاواتی له‌باربردنی‬ ‫پرۆسه‌كه‌ی‌ له‌سه‌ر هه‌ڵده‌چنن‪.‬‬ ‫مێ���ژوی‌ هه‌ندێ���ك لە‌گ���ه‌الن‌و ئای���ن‌و‬ ‫نه‌ت���ه‌وه‌كان لە‌یه‌كده‌نگ���ی‌و یه‌كگوتاری���ی‌‌و‬ ‫خه‌می هاوب���ه‌ش به‌ڵگه‌ی‌ به‌هێ���ز‌و واقعین‬ ‫بۆ ئ���ه‌م داخوازیه‌ حه‌تمیه‌ لە‌هێ���ز‌و الیه‌نه‌‬ ‫سیاس���یه‌كانی كوردس���تان‌و هاواڵتیان���ی‬ ‫كوردستان بە‌شێوه‌یه‌كی گشتی‌‪ ،‬به‌وه‌ی‌ ئه‌م‬ ‫گه‌لە‌ده‌توانێت بە‌ئاواته‌كانی بگات‌و خه‌ونه‌كانی‬ ‫كیان‌و ده‌وڵه‌تی‌ س���ه‌ربه‌خۆی‌ بكاته‌ ئه‌مری‌‬ ‫واقیع‪ ،‬ته‌نه���ا‌و ته‌نها بە‌هاوخه‌می بۆ یه‌كتر‌و‬ ‫یه‌كگوتاریی‌و یه‌كهه‌ڵوێستیی‌ لە‌پرس‌و بابه‌ته‌‬ ‫سیاسیه‌ چاره‌نوسسازه‌كاندا‪.‬‬ ‫رێوره‌س���می به‌خاكس���پاردنی مام جه‌الل‬

‫رێورەسمی هێنانەوەی تەرمی مام جەالل‬ ‫ته‌ئكیدی‌ ئه‌و راستیه‌ی‌ كرده‌وه‌ كه‌ هاواڵتیانی‬ ‫كوردس���تان وه‌ك چۆن پارێزگاریی لە‌نه‌ریته‌‬ ‫ئاینیی‌و كورده‌واریه‌كانیان ده‌كه‌ن بە‌رێزگرتن‬ ‫لە‌كۆچك���ردوان‌و مردوانی���ان‪ ،‬به‌رامب���ه‌ر‬ ‫بە‌خه‌بات‌و قوربانیدانی سه‌ركرده‌كانیش���یان‬ ‫وه‌فادارن‌و له‌گ���ه‌ڵ جیاوازیی بۆچون‌و ئایدیا‬ ‫سیاسیه‌كانیشدا به‌ش���داریه‌كی حه‌ماسیانه‌‬ ‫ده‌كه‌ن‪ ،‬ئه‌وه‌ش���ی س���ه‌لماند كه‌ هه‌س���تی‌‬ ‫نیش���تمانپه‌روه‌ریی‌و س���ۆزی نه‌ته‌وایه‌ت���ی‬

‫پاڵنه‌ریان���ه‌ ب���ۆ ده‌ربرینی ئ���ه‌م وه‌فاداریه‌‬ ‫به‌رامبه‌ر بە‌سیمبولە‌نیشتیمانیه‌كانیان‪.‬‬ ‫بە‌دڵنیاییه‌وه‌ لە‌پاش ئه‌م مه‌راسیمه‌ ئێسته‌‬ ‫وێنای‌ كورد الی‌ چاودێران‌و نه‌یاران وێنایه‌كی‌‬ ‫دیكه‌یه‌‌و هه‌موان بە‌حساباتی سیاسیا‌نه‌یاندا‬ ‫بۆ شێوازی‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ كورددا ده‌چنه‌وه‌‪،‬‬ ‫ئه‌و خرۆش���انه‌ جه‌ماوه‌ریی‌و ئه‌و هاوسۆزیه‌‬ ‫به‌سه‌ بۆ تێگه‌ش���تن لە‌حه‌قیقه‌تی داواكانی‬ ‫كورد بۆ س���ه‌ربه‌خۆبون‌و بری���اردان لە‌مافی‬

‫چاره‌ی‌ خۆنوس���ین‪ ،‬دیاره‌ بۆ كه‌س���ێك كه‌‬ ‫بیه‌وێت لە‌په‌یامه‌كه‌ بگات‪.‬‬ ‫جێ���ی‌ خۆش���یه‌تی ئ���ه‌م چه‌ن���د رۆژه‌‬ ‫لە‌ئیعالنیكردنی وه‌فاتی مام جه‌الل‌و حزوری‬ ‫سیاسی‌و جه‌ماوه‌ریی‌و میدیایی لە‌مه‌راسیمی‌‬ ‫هێنان���ه‌وه‌ی‌ ته‌رمه‌كه‌ تا ئه‌س���په‌رده‌كردن‌و‬ ‫پرس���ه‌كه‌دا ببێته‌ په‌یامێكی وریاكه‌ره‌وه‌ بۆ‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی سیاس���ی كورد‌و به‌تایبه‌ت‬ ‫یه‌كێتی نیش���تیمانیی كورددستان لە‌ئاست‬

‫فۆتۆ‪ :‬رۆیتەر‪ ،‬ئاکۆ رەشید‬

‫وه‌فاداری���ی‌و ئه‌مه‌ك وحزوری���ی هاواڵتیانی‬ ‫كوردس���تاندا‪ ،‬ك���ه‌ له‌گ���ه‌ڵ بون���ی قه‌یرانه‌‬ ‫دارایی‌و سیاس���یه‌كاندا‌و له‌گه‌ڵ په‌رته‌وازه‌یی‬ ‫نێو ماڵی‌ كورددا لە‌پرس���ه‌ سیاس���یه‌كاندا‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌ستی‌ نیشتمانپه‌روه‌ریی‌و پاراستنی‬ ‫سیمبول وسه‌ركرده‌ نیش���تیمانیه‌كان گشت‬ ‫ئه‌و كێش���ه‌‌و قه‌یرانان���ه‌ی تێپه‌ران���د‪ ،‬ئه‌م‬ ‫حاڵه‌ته‌ س���ه‌ركردایه‌تی یه‌كێتی‌ نیشتیمانی‬ ‫كوردستان ده‌خاته‌ به‌رده‌م به‌رپرسیارێتیه‌كی‬

‫ئه‌م حاڵه‌ت ‌ه‬ ‫سه‌ركردایه‌تی یه‌كێت ‌ی‬ ‫نیشتیمانی كوردستان‬ ‫ده‌خات ‌ه به‌رده‌م‬ ‫به‌رپرسیارێتیه‌كی‬ ‫مێژوویی لە‌به‌رده‌م‬ ‫خوا‌و خه‌ڵكدا بۆ‬ ‫الكردنه‌وه‌ لە‌كێشه‌‌و‬ ‫قه‌یرانه‌كانی هاواڵتیان‌و‬ ‫تۆخكردنه‌وه‌ی‌ بنه‌ما‬ ‫نیشتیمانیه‌كانی‬ ‫قوربانیدان‌و برایه‌تی‌و‬ ‫پێكه‌وه‌ ژیان‌‬ ‫مێژووی���ی لە‌ب���ه‌رده‌م خ���وا‌و خه‌ڵك���دا بۆ‬ ‫الكردنه‌وه‌ لە‌كێشه‌‌و قه‌یرانه‌كانی هاواڵتیان‌و‬ ‫تۆخكردن���ه‌وه‌ی‌ بنه‌م���ا نیش���تیمانیه‌كانی‬ ‫قوربانیدان‌و برایه‌تی‌و پێكه‌وه‌ ژیان‌و سوربون‬ ‫له‌س���ه‌ر وته‌ مێژویه‌كه‌ی‌ خاوه‌نی مه‌راسیم‌و‬ ‫پرس���ه‌كه‌ كه‌ هه‌میش���ه‌ دوپاتی ده‌كرده‌وه‌‬ ‫ئه‌ویش مه‌بده‌ئ���ی "چه‌پكه‌ گوڵ"ه‌كه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫زامن���ی یه‌كریزی‌و بنه‌مایه‌ك���ی‌ ئاڵتونیه‌ بۆ‬ ‫چه‌سپاندنی دیموكراسی ‌هت‌و پێكه‌وه‌ژیان‪.‬‬

‫سه‌ركردایه‌ت ‌ی سیاسی كوردستان ــ عێراق‌و به‌ره‌ ‌ی كوردستانی‌‬ ‫شه‌ماڵ ئه‌حمه‌د ئیبراهیم*‬ ‫پاش ئه‌نجامدانی‌ ڕیفراندۆم‌و ڕاگه‌یاندنی‌‬ ‫ئه‌نجامه‌ك���ه‌ی‌ كه‌ بە‌ڕێژه‌ی‌ ل���ە‌‪%92.73‬‬ ‫بە‌(به‌ڵێ) ده‌نگیاندابوو بۆ س���ه‌ربه‌خۆیی‬ ‫هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫سیاس���ی هه‌رێمی‌ كوردس���تان پێویستی‌‬ ‫بە‌ده‌زگایه‌ك���ی‌ نوێ بوو ب���ۆ مامه‌ڵه‌كردن‬ ‫له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و داخوازیی���ه‌دا‪ ،‬وه‌رگرتنی‌ ئه‌م‬ ‫گریمانه‌ وه‌ك ڕاستییه‌ك‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ دوای‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ڕیفراندۆم لە‌كاتی‌ خۆیدا ئه‌نجام‬ ‫دراو وئامانجه‌كان���ی‌ خۆی‌و‌ پڕۆس���ه‌یه‌كی‌‬ ‫دیموكراس���ی پێكا‪ ،‬پێویس���ت بوو له‌سه‌ر‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ الیه‌نه‌ سیاسییه‌كانی‌ به‌ره‌ی‌‬ ‫(به‌ڵێ) ی‌ ریفراندۆم به‌دوای‌ به‌دیلی‌ دوای‌‬ ‫پڕۆس���ه‌كه‌دا بگه‌ڕێن‪ ،‬هه‌ر له‌ب���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ بە‌شێوه‌یه‌كی‌ سیستماتیكی‌‌و ئه‌ركێكی‌‬ ‫وه‌زیفی‌ مامه‌ڵه‌ بە‌ئه‌نجام���ی‌ ڕیفراندۆمه‌وه‌‬ ‫بكه‌ن‌و ئه‌و مه‌به‌س���ته‌ی‌ كه‌ ب���ۆی‌ دیاری‬ ‫ك���راوه‌ لە‌داهات���وودا پێ ی‌ بگ���ه‌ن‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫لە‌دواهه‌مین كۆبوونه‌وه‌ی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ بااڵی‌‬ ‫ڕیفران���دۆم ن���اوی‌ ئه‌نجومه‌نه‌كه‌یان گۆڕی‌‬ ‫بۆ‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ سیاس���ی كوردستان ـ‬ ‫عێ���راق‪ ،‬وه‌ دواب���ه‌دوای‌ ئ���ه‌م ڕاگه‌یاندنه‌‬ ‫كۆمه‌ڵ���ه‌ پرس���ێكی‌ وه‌ك‪ :‬خ���ودی‌ ناوی‌‬ ‫(س���ه‌ركردایه‌تی‌ سیاس���ی كوردس���تان ـ‬ ‫عێراق)و پاشكۆكردنی‌ (عێراق)‌و هه‌روه‌ها‬ ‫وه‌زیف���ه‌ی‌ ئ���ه‌م س���ه‌ركردایه‌تی‌ ی���ه‌‪‌،‬و‬ ‫زین���دوو كردنه‌وه‌ی‌ به‌ره‌ی‌ كوردس���تانی‌‪‌،‬و‬ ‫پاش���كۆكردنی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردستان وه‌ك‬ ‫دامه‌زراوه‌یه‌كی‌ نیش���تمانی‌ ك���ه‌ بە‌ده‌نگی‌‬ ‫هاواڵتی���ان ئه‌ندامه‌كانیان دان���راون‪ ،‬بوونه‌‬ ‫باس���ی‌ ڕۆژ وده‌زگاكان‌و میدیاكان‌و هه‌ندێ‬ ‫ناڕه‌زاییه‌تی‌ لێكه‌وت���ه‌وه‌‌و هه‌ندێك له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و س���ه‌ركردایه‌تییه‌دا بوو‪ ،‬گومان له‌وه‌‌دا‬ ‫نی‌ یه‌ كه‌ ئه‌و پرس���انه‌ هه‌موویان گرنگن‪،‬‬ ‫هه‌ردوو ڕا جیاوازه‌ك���ه‌ بە‌قبوڵ كردن یان‬ ‫ره‌تكردنه‌وه‌ی‌‪ ،‬گوزارشت لە‌جۆره‌ ئاڕاسته‌‬ ‫سیاسی یه‌ جیاوازه‌كانی‌ ناو هه‌رێم ده‌كه‌ن‬ ‫كه‌ لە‌سه‌ره‌تا‌و كۆتاییدا مه‌به‌ستی‌ سه‌ره‌كی‌‬ ‫هه‌مووی���ان ده‌ربازكردن���ی‌ كوردس���تان‌و‬ ‫هاوواڵتیان���ی‌ كوردس���تانه‌ ل���ه‌م قۆناغ���ه‌‬ ‫ڕاگوزه‌ریی���ه‌دا به‌ره‌و ئاس���ۆیه‌كی‌ ڕوونتر‌و‬ ‫داهاتویه‌كی‌ گه‌شتر‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا جێگای‌‬ ‫خۆیه‌تی‌ كه‌ گفتوگۆ‌و باس���ێكی‌ گه‌رم له‌ناو‬ ‫سه‌رجه‌م ناوه‌نده‌ سیاسییه‌كاندا له‌سه‌ر ئه‌م‬ ‫بابه‌ته‌ ئه‌نجام بدرێ���ت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌ له‌گه‌ڵ‬ ‫ئه‌و هه‌موو هاوكێش���ه‌ ئاڵۆز‌و فره‌ ره‌هه‌ند‌و‬ ‫الیه‌نانه‌ی‌ كه‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان‬ ‫ده‌بیرنرێت سه‌باره‌ت بە‌ڕیفراندۆم‌و ویستی‌‬

‫كوردستان بۆ سه‌ربه‌خۆیی‪.‬‬ ‫یه‌كێك لە‌پرسیاره‌ گرنگانه‌ی‌ كه‌ ده‌كرێت‬ ‫خودی‌ ناو‌ی‌ دمه‌زراوه‌كه‌یه‌‪ ،‬بۆ له‌سه‌ره‌تادا‬ ‫(عێ���راق) وه‌ك پاش���كۆیه‌ك لكێن���دراوه‌‬ ‫بە‌(س���ه‌ركردایه‌تی‌ سیاس���ی كوردستان)‪،‬‬ ‫لە‌كاتێكدا كه‌ هاوواڵتیانی‌ هه‌رێم به‌سه‌رجه‌م‬ ‫پێكهاته‌ جیاوازه‌كانیان���ه‌وه‌ ده‌نگیان داوه‌‬ ‫بە‌(به‌ڵێ) بۆ سه‌ربه‌خۆیی كوردستان‪ ،‬ئایا‬ ‫ئه‌مه‌ گوزارش���ت نی‌ ی ‌ه له‌سه‌ر گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ‬ ‫خاڵی‌ سه‌ره‌تا‪ ،‬كه‌ پێمان ده‌ڵێت ( هه‌رێمی‌‬ ‫كوردس���تان تا ئێستا به‌ش���ێكه‌ لە‌عێراق)‬ ‫وه‌ جیابوونه‌وه‌ی‌ هه‌رێ���م لە‌عێراق كارێكی‌‬ ‫ئاس���ان نی‌ یه‌ به‌تایبه‌تی‌ دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ كه‌‬ ‫به‌شێكی‌ زۆری‌ وواڵتان له‌گه‌ڵ ئه‌نجام دانی‌‬ ‫نه‌بوون‪ ،‬وه‌ به‌دڵنیاییه‌وه‌ مامه‌ڵه‌یه‌كی‌ خێرا‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌نجامه‌كه‌شیدا ناكه‌ن‪ ،‬له‌هه‌مانكاتدا‬ ‫وواڵتانی‌ دراوسێ ڕیفراندۆم‌و ئه‌نجامه‌كه‌یان‬ ‫ڕه‌تكردۆت���ه‌وه‌‪‌،‬و پێی���ان وایه‌ ك���ه‌ ئه‌وه‌‬ ‫مه‌ترس���ییه‌ بۆ سه‌ر ئاسایش���ی نیشتمانی‌‬ ‫وواڵته‌كه‌یان‪ ،‬دورتر ئه‌ڕۆن‌و پێیان وایه‌ كه‌‬ ‫تا ئێستا كورد بە‌ده‌وڵه‌تداری‌ ئاشنا نی‌ یه‌‪،‬‬ ‫وه‌ لە‌بۆنه‌كاندا هه‌ڕه‌ش���ه‌ لە‌هه‌رێم ده‌كه‌ن‬ ‫به‌وه‌ی‌ كه‌ چه‌ندین ڕێوش���وێن ده‌گرنه‌ به‌ر‪،‬‬ ‫ئه‌گه‌ر لە‌داهاتوویه‌كی‌ دووردا سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫ڕابگه‌یه‌نن‪ ،‬لە‌ئێستادا گه‌ر پاشگه‌ز نه‌بنه‌وه‌‬ ‫لە‌ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ ڕیفراندۆم‪ ،‬هه‌موو ئه‌مانه‌ی‌‬ ‫سه‌ره‌وه‌ لە‌بێده‌نگی‌ كۆمه‌ڵگای‌ نێوده‌وڵه‌تی‌‌و‬ ‫ناڕازیب���وون بە‌ئه‌نجامه‌كان���ی‌ ڕیفران���دۆم‌و‬ ‫هه‌ڕه‌ش���ه‌كردن لە‌هه‌رێم‪ ،‬زه‌روره‌تی‌ بوونی‌‬ ‫پاش���كۆی‌ (عێراق) ده‌رده‌خه‌ن‪ ،‬لە‌مانگی‌‬ ‫حوزه‌یرانی‌ ‪ 2017‬ت���ا كاتی‌ واده‌ی‌ ئه‌نجام‬ ‫دانی‌ ڕیفراندۆم‌و له‌میانه‌ی‌ پرۆسه‌كه‌ش���دا‬ ‫به‌رده‌وام سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی كوردستان‬ ‫به‌هه‌موو الیه‌نه‌ جیاوازه‌كانیانه‌وه‌ به‌رده‌وام‬ ‫جه‌ختیان ده‌ك���رده‌وه‌ له‌س���ه‌ر وااڵبوونی‌‬ ‫ده‌رگای‌ گفتوگ���ۆ‌و دانوس���تان له‌گ���ه‌ڵ‬ ‫ده‌سه‌اڵتدارانی‌ به‌غداد‪ ،‬وه‌ هه‌موو الیه‌نه‌كان‬ ‫به‌ر له‌ه���ه‌ر هه‌نگاوێك پێی���ان وابووه‌ كه‌‬ ‫كلیلی‌ چاره‌س���ه‌ری‌ ئه‌م دۆخه‌ لە‌به‌غداده‌‪،‬‬ ‫وه‌ لە‌كات���ی‌ ئێستاش���دا‪ ،‬س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫سیاس���ی كوردس���تان جارێك���ی‌ دیك���ه‌‬ ‫بە‌ناوهێنانی‌ (عێراق) ئه‌وه‌ دووپاتده‌كاته‌وه‌‬ ‫كه‌ چاره‌س���ه‌ری‌ كێشه‌كان پێویسته‌ یه‌كه‌م‬ ‫هه‌ن���گاو لە‌عێراق���ه‌وه‌ ده‌س���ت پێبكرێت‪،‬‬ ‫ب���ه‌و ئاڕاس���ته‌یه‌ی‌ ك���ه‌ چاره‌س���ه‌رێكی‌‬ ‫دادپه‌روه‌رانه‌ بێت بۆ هه‌ردوال‪ ،‬لە‌ڕاس���تیدا‬ ‫ئه‌وه‌ عه‌قلییه‌ت���ی‌ حوكمداران���ی‌ به‌غداده‌‬ ‫ك���ه‌ قبوڵ���ی‌ گفتوگۆ‌و دانوس���تان ناكه‌ن‪،‬‬ ‫كوردس���تانیه‌كان تا ئێستا به‌دوای‌ هه‌وڵی‌‬ ‫چاره‌سه‌ری‌ نێوخۆییدا ده‌گه‌ڕێن له‌كاتێكدا‬ ‫به‌غداد په‌نا بۆ ده‌ره‌وه‌ ده‌بات به‌مه‌به‌ستی‌‬

‫ملكه‌چك���ردن‌و كۆنترۆڵكردن���ی‌ هه‌رێم��� ‌ی‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬ئه‌مه‌ به‌ڵگه‌یه‌ له‌سه‌ر ئاستی‌‬ ‫متمانه‌ی‌ نێوان هاوواڵتیان‌و كوردس���تانیان‬ ‫لە‌هه‌رێم���ی‌ كوردس���تان‌و الوازی‌‌و ناكۆكی‌‬ ‫نێوان الیه‌نه‌كان لە‌عێراق���ی‌ ناوه‌ندا‪ ،‬ئه‌وه‌‬ ‫حكومه‌تی‌ ناوه‌نده‌ عێراق هه‌راج ده‌كات وه‌‬ ‫بە‌زمانی‌ حاڵی‌ خ���ۆی‌ عێراق به‌ره‌و الوازی‌‬ ‫ده‌بات‪.‬‬ ‫پرس���یارێكی‌ دیك���ه‌ ك���ه‌ زۆر گرنگه‌‬ ‫ده‌كرێت ئه‌وه‌ی���ه‌ كه‌ ئایا س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫سیاسی كوردستان ـ عێراق هه‌مان به‌ره‌ی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ نه‌وه‌ده‌كانی‌ سه‌ده‌ی‌ پێشوو‬ ‫نی‌ ی���ه‌‌و بە‌ناوێك���ی‌ دیك���ه‌وه‌ هاتبێته‌وه‌‬ ‫كای���ه‌ی‌ سیاس���ی كوردس���تان‪ ،‬وه‌ ئه‌مه‌‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌ نییه‌ بۆ قۆناغه‌كانی‌ س���ه‌ره‌تای‌‬ ‫دامه‌زراندن���ی‌ به‌ڕێوه‌بردن���ی‌ خۆجێیه‌ت���ی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردستان‌و به‌مه‌ش له‌بری‌ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫لە‌ڕووی‌ كلتوری‌ سیاس���ی‌و سیس���ته‌مه‌وه‌‬ ‫گه‌ش���ه‌ بكه‌ین به‌ره‌و پاش هه‌نگاو نانێین‪،‬‬ ‫خودی‌ ئه‌م پرس���یاره‌ به‌ڵگه‌یه‌كی‌ حاش���ا‬ ‫هه‌ڵنه‌گ���ره‌ له‌س���ه‌ر ترس���ی ناوه‌نده‌كان‬ ‫به‌هه‌موو ش���ێوه‌كانیانه‌وه‌ (سیاس���ی یان‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪ ،‬یان دامه‌زراوه‌یی) س���ه‌باره‌ت‬ ‫بە‌پاشه‌كشه‌كردن لە‌ئه‌زموونێك كه‌ نزیكه‌ی‌‬ ‫س���ی ساڵه‌ كوردس���تان په‌یڕه‌وی‌ ده‌كات‪،‬‬ ‫پرسیارێكی‌ ئاوا زۆر گرنگه‌و جێگای‌ بایه‌خ‌و‬ ‫پێویسته‌ هه‌ڵوێس���ته‌یه‌كی‌ له‌سه‌ر بكرێت‪،‬‬ ‫ئه‌مه‌ به‌ڵگه‌یه‌كی‌ گرنگه‌ له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌‬ ‫دڵسۆزی‌ ناوه‌نده‌كان‌و خه‌مخۆرییان به‌رامبه‌ر‬ ‫بە‌پڕۆسه‌ی‌ سیاس���ی هه‌رێمی‌ كوردستان‪،‬‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر وا بێت پێویس���ته‌ ب���ە‌دوای‌ خاڵه‌‬ ‫لێكچووه‌كانی‌ نێوان (به‌ره‌ی‌ كوردستانی‌‌و‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی كوردستان ـ عێراق)‬ ‫بگه‌ڕێ���ن‪ ،‬دۆزینه‌وه‌ی‌ خاڵ���ه‌ لێكچووه‌كان‬ ‫لە‌نێوان هه‌ردوكیان���دا ده‌مانگه‌یه‌نێته‌ ئه‌و‬ ‫ڕاس���تییه‌ی‌ ك���ه‌ هه‌ردووكی���ان یه‌كێكنن‬ ‫ب���ه‌اڵم بوون���ی‌ جی���اوازی‌ لە‌نێوانیان���دا‪،‬‬ ‫پێچه‌وانه‌كه‌مان بۆ ده‌س���ه‌لمێنێت‌و ترسی‌‬ ‫پاشه‌كشه‌ی‌ پڕۆسه‌ی‌ سیاسی لە‌كوردستان‬ ‫ئه‌ڕه‌وێنێته‌وه‌‪ ،‬له‌ڕووی‌ مێژووییه‌وه‌ به‌ره‌ی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ زاده‌ی‌ بارودۆخێ���ك بوو كه‌‬ ‫تیایدا س���وپای عێراق ده‌س���ه‌اڵتی‌ به‌سه‌ر‬ ‫ته‌واوی‌ خاكی‌ عێراقدا هه‌بوو وه‌ توانیبووی‌‬ ‫لە‌ڕێ���گای‌ به‌كارهێنان���ی‌ هێ���زه‌وه‌ ته‌واوی‌‬ ‫الیه‌نه‌ سیاس���ییه‌ كوردس���تانه‌كانی‌ عێراق‬ ‫الواز بكات‪ ،‬عێراق له‌و كاته‌دا مه‌ترسییه‌كی‌‬ ‫گه‌وره‌ ب���وو به‌رامب���ه‌ر بە‌ك���ورد‪ ،‬به‌ره‌ی‌‬ ‫كوردس���تانی‌ دوای‌ پڕۆس���ه‌ی‌ كیمیاباران‌و‬ ‫ئه‌نفال دروس���ت ب���وو‪ ،‬دوای‌ وێران كردنی‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م گون���ده‌كان‌و توندكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌س���ه‌اڵتی‌ س���ه‌ربازی‌ بوو به‌سه‌ر ته‌واوی‌‬

‫گه‌ر به‌ره‌ی‌ كوردستانی‌‬ ‫زاده‌ی‌ مه‌ترسی‌‬ ‫له‌ناوچوون بوبێت‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‬ ‫كوردستان عێراق‬ ‫هه‌مان پاڵنه‌ر واته‌‬ ‫بونی‌ مه‌ترسییه‌كی‌‬ ‫ده‌ره‌كی‌ دروستی‌ كردوه‌‬ ‫شارو شارۆچكه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستاندا‪،‬‬ ‫ل���ە‌ڕووی‌ پێكهاته‌وه‌ به‌ره‌ی‌ كوردس���تان ‌ی‬ ‫پێ���ك هات���و لە‌الیه‌نه‌ كوردس���تانییه‌كان‪،‬‬ ‫ئه‌و الیه‌نان���ه‌ی‌ كه‌ لە‌ش���ه‌ڕی‌ پارتیزانیدا‬ ‫بوون له‌گه‌ڵ حكومه‌تی‌ عێ���راق بە‌یه‌كێتی‌‬ ‫نیشتمانی‌ كوردس���تان‌و پارتی‌ دیموكراتی‌‬ ‫كوردستان‌و پاسۆك‌و سۆسیالیست‌و پارتی‌‬ ‫گه‌ل‌و حیزبی ش���یوعی‌و چه‌ن���د الیه‌نێكی‌‬ ‫دیكه‌ به‌اڵم كوردستانی‌ بوون‪ ،‬وه‌ وه‌زیفه‌ی‌‬ ‫به‌ره‌ی‌ كوردس���تانی‌ پاراس���تی‌ كوردستان‬ ‫بوو لە‌زیاتر لە‌توانه‌وه‌ی‌ له‌ناو چوارچێوه‌ی‌‬ ‫پێكهات���ه‌ی‌ نه‌ت���ه‌وه‌ی‌ ع���ه‌ره‌ب لە‌عێراق‌و‬ ‫بە‌نێوده‌وڵه‌ت���ی‌ كردن���ی‌ نه‌هامه‌تییه‌كاتی‌‬ ‫ك���ورد لە‌چوارچێ���وه‌ی‌ په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌‬ ‫نێوده‌وڵه‌تی‌ س���اده‌‪ ،‬بە‌به‌راورد كردنی‌ ئه‌م‬ ‫ش���یكاره‌ س���اده‌یه‌ی‌ به‌ره‌ی‌ كوردستانی‌‬ ‫ل���ە‌ڕووی‌ مێ���ژووی‌‌و پێكهات���ه‌و وه‌زیفه‌وه‌‬ ‫بە‌سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی كوردستان ـ عێراق‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت كه‌ ت���ه‌واو جیاوازن لە‌یه‌كتر‪،‬‬ ‫لە‌ڕووی‌ مێژووییه‌وه‌‪ ،‬سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‬ ‫كوردس���تان ـ عێ���راق له‌كاتێك���دا بڕیاری‌‬ ‫دروست كردنی‌ دراوه‌ كه‌ لە‌ڕووی‌ شوێنه‌وه‌‬ ‫جیاوازه‌ لە‌ناو هه‌رێمدا دروس���ت كراوه‌‪ ،‬وه‌‬ ‫له‌كاتێكدای���ه‌ كه‌ كوردس���تانیان كۆنترۆلی‌‬ ‫ته‌واوی���ان هه‌یه‌ به‌س���ه‌ر خاك���ی‌ هه‌رێم‌و‬ ‫ناوچه‌كوردس���تانیه‌كانی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ هه‌رێم‪،‬‬ ‫گه‌ر به‌ره‌ی‌ كوردس���تانی‌ زاده‌ی‌ مه‌ترسی‌‬

‫كارتۆنی‌ به‌ده‌ست (سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‬ ‫كوردس���تان ـ عی���راق) ه‌وه‌‪ ،‬بە‌جۆرێ���ك‬ ‫ه���ه‌ر بڕیارێك بدرێت لە‌په‌رله‌مان پێش���تر‬ ‫پێویس���ته‌ په‌س���ه‌ند بكرێ���ت لە‌له‌الی���ه‌ن‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تی‌ سیاس���ی یه‌وه‌‪ ،‬ئه‌م پرسه‌‬ ‫بە‌جۆرێك مه‌ترس���ی داره‌ ك���ه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫بە‌شه‌رعیی ‌هت‌و مه‌شروعییه‌تی‌ ده‌سه‌اڵته‌وه‌‬ ‫هه‌یه‌ لە‌هه‌رێمی‌ كوردس���تان‪ ،‬ئاسان نییە‌‬ ‫یه‌كێك لە‌پایه‌ هه‌ره‌ گرنگه‌كانی‌ ده‌س���ه‌اڵت‬ ‫(په‌رله‌مان) بكرێته‌ پاشكۆی‌ ده‌سه‌اڵتێكی‌‬ ‫دیك���ه‌‪ ،‬بە‌تایبه‌تی‌ كه‌ په‌رله‌م���ان ئه‌ركی‌‬ ‫گرنگ���ی‌ یاس���ادانان‌و چاودێ���ری‌ كردن���ی‌‬ ‫ده‌سه‌اڵتی‌ لە‌ئه‌ستۆدایه‌‪ ،‬ئایا سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫سیاسی به‌شێكه‌ لە‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ یاسادانان‬ ‫یان به‌ش���ێكه‌ له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ جێبه‌جێكردن‬ ‫یان ده‌زگایه‌كی‌ س���ه‌ربه‌خۆییه‌‌و هه‌یمه‌نه‌و‬ ‫كاریگه‌ری‌ هه‌یه‌ له‌سه‌ر ده‌سه‌اڵتی‌ یاسادانا‌و‬ ‫جێبه‌جێك���ردن‪ ،‬دوو ئه‌رك���ی‌ زۆر گرنگی‌‬ ‫سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی كوردستان ـ عێراق‬ ‫بریتین له‌‪ :‬ڕاپه‌ڕاندنی‌ ئه‌ركه‌ سیاسییه‌كان‬ ‫لە‌قۆناغی گواستنه‌وه‌ له‌چوارچێوه‌ی‌ عێراق‬ ‫بۆ قۆناغی س���ه‌ربه‌خۆیی‌و دووه‌م بریتی‌یه‌‬ ‫له‌بڕیاردانی‌ به‌په‌له‌و پرس���ه‌ گرنگانه‌ی‌ كه‌‬ ‫له‌م قۆناغه‌دا ڕووب���ه‌ڕوی‌ هه‌رێم ده‌بنه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌تایبه‌تی‌ كه‌ له‌پرۆس���ه‌ی‌ گواس���تنه‌وه‌دا‬ ‫قه‌یرانه‌كان كاریگه‌رییان زیاتر ده‌بێت‪ ،‬به‌م‬ ‫پێیه‌ سروش���تی‌ ئه‌ركه‌كانی‌ سه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫سیاسی لە‌الیه‌كه‌وه‌ سیاس���ییه‌و له‌الیه‌كی‌‬ ‫دیك���ه‌وه‌ ئیدارییه‌‪ ،‬ئه‌م دوو ئه‌ركه‌ جیاوازه‌‬ ‫لە‌ئه‌رك���ی‌ یاس���ادانان‌و چاودێ���ری‌ كردنی‌‬ ‫په‌رله‌مان لە‌ڕووی‌ تێۆرییه‌وه‌‪ ،‬لە‌ڕووی‌ واقعی‌‬ ‫یه‌وه‌ وئه‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌ر گۆڕه‌پانی‌ سیاسه‌ت‬ ‫ده‌گوزه‌رێت‪ ،‬هه‌وڵدانێكی‌ پێش���وه‌خته‌ بۆ‬ ‫ڕاگرتنی‌ هاوسه‌نگی‌ نێوان دوو دامه‌زراوه‌ی‌‬ ‫گرنگ���ی‌ یاس���ادانان‌و جێبه‌جێك���ردن‪،‬‬ ‫گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ بۆ دۆزینه‌وه‌ی‌ چاره‌س���ه‌رێكی‌‬ ‫گونج���او وله‌ماوه‌یه‌ك���ی‌ كورت���دا بۆ ئه‌و‬ ‫پرس���انه‌ی‌ كه‌ له‌كوردس���تاندا ده‌گوزه‌رێت‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ ناوخۆیی‌و ده‌ره‌كی‌ لە‌ڕێگای‌‬ ‫س���ه‌ركردایه‌تییه‌كی‌ سیاس���ی هاوبه‌ش كه‌‬ ‫س���ه‌رجه‌م الیه‌نه‌كان تیایدا به‌شدارن‪ ،‬ئه‌م‬ ‫ئه‌زموونه‌ زۆر لە‌واڵتان په‌یڕه‌ویان كردووه‌‌و‬ ‫سه‌ركه‌وتوو بوون‪ ،‬وه‌ بوونی‌ هه‌ر ته‌داخولێك‬ ‫له‌نێوانیاندا بە‌ش���ێوه‌ی‌ ڕێكه‌وتن چاره‌سه‌ر‬ ‫ده‌بێ���ت‪ ،‬لە‌كاتێك���دا ل���ە‌ڕووی‌ واقعییه‌وه‌‬ ‫په‌رله‌مان مه‌رجه‌عی‌ سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‬ ‫كوردس���تان ـ عێراق ده‌بێت‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ر یاسایه‌ك یان بڕیارێك بدرێت پێویستی‌‬ ‫بە‌ڕه‌زامه‌ندی‌ په‌رله‌مانه‌‪.‬‬

‫له‌ناوچوون بووبێت‪ ،‬سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‬ ‫كوردستان ـ عێراق هه‌مان پاڵنه‌ر ـ واته‌ بوون ‌ی‬ ‫مه‌ترس���ییه‌كی‌ ده‌ره‌كی‌ ـ دروستی‌ كردووه‌‬ ‫ب���ه‌اڵم جیاوازییه‌كه‌ ل���ه‌وه‌دا ده‌رده‌كه‌وێت‬ ‫كه‌ ب���ه‌ره‌ی‌ كوردس���تانی‌ په‌رچه‌كردارێكی‌‬ ‫ده‌س���تبه‌جێ ی‌ لێنه‌كه‌وته‌وه‌ وه‌ك له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ سیاس���ی كوردستان ـ‬ ‫عێراق ب���ه‌دوای‌ خۆیدا هێناویه‌تی‌‌و ئه‌مه‌ش‬ ‫گوزارشته‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ جۆری‌ دووه‌م‬ ‫كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ ده‌ره‌كی‌ زیاتر‬ ‫ده‌بێ���ت لە‌داهاتوودا‪ ،‬ل���ە‌ڕووی‌ پێكهاته‌وه‌‬ ‫هه‌ردوو ال جیاوازن‪ ،‬سه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی‬ ‫كوردس���تان ـ عێراق كۆكه‌ره‌وه‌ی‌ سه‌رجه‌م‬ ‫الیه‌نه‌ كوردستانیه‌كانه‌ بە‌كورد‌و توركمان‌و‬ ‫مه‌س���یحی‌‌و ئاشوری‌‌و جیاوازییه‌كی‌ گرنگتر‬ ‫ئه‌وه‌یه‌ كه‌ جۆری‌ دووه‌م گفتوگۆی‌ گه‌رمی‌‬ ‫لە‌الی���ه‌ن پێكهات���ه‌ی‌ ك���ورده‌وه‌ له‌باره‌وه‌‬ ‫ده‌كرێت زیاتر له‌وه‌ی‌ كه‌ پێكهاته‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫گفتوگۆی‌ له‌باره‌وه‌ بك���ه‌ن‪ ،‬ئه‌مه‌ به‌ڵگه‌یه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ی‌ كه‌ ئه‌و پێكهاته‌ جیاوازانه‌‬ ‫وویسته‌كانیان لە‌ڕووی‌ سیاسی‌و ئابووری‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و ئی���داری‌‌و كلتوری یه‌وه‌ زامن‬ ‫ك���راوه‌‪ ،‬وه‌ ئه‌مه‌ش گڕوتینێك���ی‌ به‌هێزتر‬ ‫ده‌كات بە‌سه‌ركردایەتی‌ سیاسی كوردستان‬ ‫ـ عێ���راق‪ ،‬ئه‌م دوو خاڵ���ه‌ ده‌مانگه‌یه‌نێته‌‬ ‫جیاوازی‌ س���ێیه‌م كه‌ بریت���ی‌ لە‌وه‌زیفه‌ی‌‬ ‫ه���ه‌ردوو جۆر‪ ،‬جی���اوازی‌ قۆناغه‌ مێژووی‬ ‫یه‌كه‌ وجی���اوازی‌ پێكهاته‌ك���ه‌ی‌ ئه‌وه‌مان‬ ‫پێده‌ڵێ���ت كه‌ وه‌زیف���ه‌ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌‬ ‫سیاسی كوردستان ـ عێراق لە‌چوارچێوه‌ی‌‬ ‫ته‌سكی‌ كوردا چڕ نه‌بۆته‌وه‌‪ ،‬فراوانتر بووه‌‬ ‫بۆ پارێزگاری‌ كردن لە‌ته‌واوی‌ پێكهاته‌كان‪،‬‬ ‫ت���ه‌واوی‌ ده‌س���تكه‌وته‌كان‌و به‌ده‌س���ت‬ ‫هێنانی‌ ده‌س���ته‌كه‌وتی‌ زیاتر وه‌ك له‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ ئێس���تا به‌ده‌س���ت هات���ووه‌‪ ،‬وه‌زیفه‌ی‌‬ ‫گرنگی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌ سیاسی كوردستان‬ ‫ـ عێراق به‌دیهێنانی‌ كۆده‌نگی‌ یه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫پرسه‌ نیشتمانی‌‌و نه‌ته‌وه‌ییه‌كان‪ ،‬داڕشتنی‌‬ ‫نه‌خش���ه‌ڕێگای‌ داهاتووی‌ كوردس���تانه‌ وه‌‬ ‫ئه‌مه‌ش ته‌واو جی���اوازه‌ لە‌وه‌زیفه‌ی‌ به‌ره‌ی‌‬ ‫كوردس���تانی‌‪ ،‬وه‌زیف���ه‌ی‌ پارێزگاریكردن‌و‬ ‫وه‌زیف���ه‌ی‌ ده‌س���تكه‌وتن دوو س���تراتیجی‌‬ ‫جیاوازی���ان ده‌وێت ب���ه‌دوو دام���ه‌زراوه‌ی‌‬ ‫جیاوازه‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕاگه‌یاندن���ی‌ ئ���ه‌م دام���ه‌زراوه‌ نوێی���ه‌‬ ‫پرسیارێكی‌ دیكه‌ی‌ ووروژان كه‌ ئایا نابێته‌‬ ‫جێگره‌وه‌ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‪ ،‬له‌مه‌و‬ ‫دوا ڕۆڵ‌و ئه‌رك���ی‌ په‌رله‌مانی‌ كوردس���تان‬ ‫چی‌ ده‌بێت گه‌ر س���ه‌ركردایه‌تی‌ سیاس���ی‬ ‫كوردس���تان ـ عێراق بكه‌وێت���ه‌ كاره‌كانی‌‪،‬‬ ‫ئه‌ی‌ كه‌واته‌ په‌رله‌م���ان نابێته‌ ده‌زگایه‌كی‌ * ماستەر لە‌زانسته‌ سیاسییه‌كان‬

‫‪14‬‬

‫بیرورا‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫ئۆردوغان به‌سه‌ر باڵی شیعه‌وه‌! ئه‌مریكا‌و عێراق لە‌نێوان توشی‌ بە‌وه‌هم بون‌و‬ ‫قورئان ئه‌كه‌ن بە‌كوردی وه‌لێ رێگه‌ناده‌ن‬ ‫گه‌ڕان بە‌دوا ‌ی پاساودانی‌ سیاسه‌ته‌كانیدا‬ ‫بە‌كوردی قورئانه‌كه‌ بخوێنن‬ ‫ئاسۆ عه‌بدولله‌تیف‬ ‫راس����ته‌ توركیاو ئێران لە‌ناوه‌راستی ساڵی‬ ‫‪ 2010‬په‌یماننامه‌یه‌ك����ی ناوكی����ان واژۆك����رد‪،‬‬ ‫ب����ۆ پیتاندنی یۆرانیۆمی یه‌ده‌گی ئاس����ت نزم‬ ‫كه‌ ئاژانس����ی ووزه‌ی ئه‌تۆمیش ئ����اگادار بوو‪،‬‬ ‫ئه‌مری����كاش له‌یاریه‌كه‌داب����وو‪ ،‬په‌یماننامه‌كه‌‬ ‫لە‌س����اڵیادی په‌یماننامه‌ی قه‌س����ری ش����یرین‬ ‫‪ 1639‬واژۆ كرا‪ ،‬واته‌ سه‌رده‌می ئیمپراتۆریه‌تی‬ ‫"عوس����مانی‌و س����ه‌فه‌وی"بۆ دابه‌ش����كردنی‬ ‫كوردس����تان‪ ،‬هێش����تا ئ����ه‌و دوو ده‌وڵه‌ته‌ به‌و‬ ‫زیهنیه‌ت����ه‌وه‌ مامه‌ڵ����ه‌ له‌گه‌ڵ ك����ورد ئه‌كه‌ن‪،‬‬ ‫به‌اڵم هه‌رگیز قۆناغ‌و س����ه‌رده‌مه‌كه‌ رێگه‌نادات‬ ‫بە‌دوباره‌كردنه‌وه‌ی سته‌مكاریه‌كان دژی كورد‪،‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌مانه‌ هێش����تا ئێران ناخوازێك توركیا‬ ‫وه‌ك ده‌وڵه‌تێكی میحوه‌ریی‌و بنه‌ڕه‌تی سوننی‬ ‫لە‌ناوچه‌كه‌ وه‌ك هاوش����انی خۆی قبوڵ بكات‪،‬‬ ‫راس����ته‌ ئێران خۆی به‌هاوشانی روسیا نازانێت‬ ‫وه‌لێ ناش����یه‌وێت ش����انی خ����ۆی دابه‌زێنێته‌‬ ‫ئاس����تی ده‌وڵه‌تی توركیا‪ ،‬به‌اڵم وورده‌ وورده‌‬ ‫ده‌یه‌وێت توركی����ا بهێنێت����ه‌ده‌ره‌وه‌ لە‌بازنه‌ی‬ ‫سعودیه‌و كه‌نداوی عه‌ره‌بی‌و رێكخراوه‌ سوننیه‌‬ ‫مه‌زهه‌بگه‌راكان بۆ مه‌رامی خۆی‪.‬‬ ‫ش����تێك گرنگه‌ بیزانین ئه‌وه‌یه‌‪ ،‬ده‌وڵه‌تانی‬ ‫هه‌ڵوه‌شاوه‌ی یه‌كێتی س����ۆڤیه‌ت پاش رمانی‬ ‫بلۆكی سۆسیالیستی‪ ،‬سه‌ربه‌خۆییان وه‌رگرت‪،‬‬ ‫ته‌یموری رۆژهه‌اڵت لە‌ئه‌ندۆنیزیاو سه‌ربه‌خۆیی‬ ‫كۆس����ۆڤۆو باش����وری س����ۆدان یه‌ك لە‌دوای‬ ‫ی����ه‌ك س����ه‌ربه‌خۆییان وه‌رگ����رت‌و كۆمه‌ڵگای‬ ‫نێوده‌وڵه‌تیش به‌الیه‌وه‌ ئاس����ایی بوو‪ ،‬به‌هاری‬ ‫عه‌ره‌بی چه‌ندین ده‌وڵه‌تی روخاندو چه‌ندیشی‬ ‫له‌سه‌ر دروس����ت بوون‌و ئه‌س����ڵه‌ن پیرۆزیه‌ك‬ ‫نه‌ماوه‌ به‌ناوی س����نورو ئااڵو ده‌وڵه‌ت‪ ،‬ئه‌وه‌ی‬ ‫هه‌یه‌ نه‌وت‌و بزنس‌و به‌رژه‌وه‌ندی هاوبه‌ش����ه‌‪،‬‬ ‫به‌اڵم هێش����تا ڤیتۆی����ان هه‌یه‌ بۆ ك����ورد‪ ،‬وا‬ ‫هه‌ست ده‌كه‌ن ئه‌م ئاكشنه‌ی كورد كاریگه‌ری‬ ‫نه‌رێنی دابنێت له‌سه‌ر به‌شه‌ كورده‌كه‌ی ئه‌وان‪،‬‬ ‫له‌كاتێكدا توركیا‪ ،‬ده‌وڵه‌تێكی دراوسێی هه‌یه‌‬ ‫به‌ناوی توركمانستان‌و تورك زمانیشن‪ ،‬ئێران‬ ‫دراوس����ێیه‌كی هه‌یه‌ به‌ناوی ئازه‌ربایجان‌و هه‌ر‬ ‫لە‌ئێرانی����ش ئازه‌ربایجانی غه‌ربی هه‌یه‌‪ ،‬كه‌چی‬ ‫ب����ۆ كورد ده‌وڵ����ه‌ت وه‌ك فۆبیایه‌ك����ی گه‌وره‌‬ ‫ده‌بینن‪ ،‬له‌الیه‌كی تر ن����ه‌وت هه‌نارده‌ ئه‌كه‌ین‬ ‫وه‌ك ده‌وڵ����ه‌ت‪ ،‬قونس����وڵخانه‌ی سیاس����ی‌و‬ ‫بازرگان����ی ئه‌كه‌نه‌وه‌ الم����ان‪ ،‬لە‌هه‌نارده‌كردنی‬ ‫نه‌وت ده‌وڵه‌تی����ن به‌اڵم ب����ۆ خۆبه‌رێوه‌بردنی‬ ‫سیاسی‌و س����ه‌ربه‌خۆیی لە‌ریش����كه‌وه‌ ده‌رمان‬ ‫ئه‌هێنن‌و هه‌ره‌ش����ه‌ ئه‌كه‌ن باسی ریفراندۆمیش‬ ‫بكه‌ین‪ ،‬ئه‌مه‌ به‌ش����ێكی په‌یوه‌ن����دی بە‌غیابی‬ ‫هێڵی كاركردنی س����تراتیجی ك����ورده‌وه‌ هه‌یه‌‪،‬‬ ‫به‌ئاسانی بە‌نه‌وت تێرمان كردن‌و چیان ویست‬ ‫بۆمان كردن‪ ،‬ئۆپۆزسیۆنی ئه‌و ده‌وڵه‌تانه‌مان‬ ‫س����ڕكردو لە‌جوڵه‌مان خس����تن ب����ێ به‌رانبه‌ر‪،‬‬ ‫نه‌خێرێكمان نه‌دا بە‌رویاندا‪ ،‬به‌راست چی ماوه‌‬ ‫بیكه‌ین؟‬ ‫ئه‌ردوغ����ان وه‌ك كاراكته‌رێك����ی نیمچ����ه‌‬ ‫ئیس��ل�امی‪ ،‬خاوه‌نی مۆدێلێكی ته‌واو جیاوازی‬ ‫دونیای رۆژهه‌اڵت‌و جیهانی ئیسالمیه‌و خه‌ریكی‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ی ریسك‌و شتگه‌لێكه‌ لە‌ئێستادا كه‌‬ ‫سیاسه‌تكردنه‌ له‌نێوان شیعه‌و سوننه‌دا‪ ،‬هه‌موو‬ ‫ئ����ه‌م جوڵه‌ تازانه‌ی ئه‌ردوغان ده‌ره‌نجامی ئه‌و‬ ‫په‌ره‌س����ه‌ندنانه‌ی هه‌رێمی كوردستان‌و پرسی‬ ‫ریفراندۆم����ی س����ه‌ربه‌خۆیی ‪ 2017/9/25‬بوو‪،‬‬ ‫ك����ه‌ الیه‌نه‌ ئیقلیمیه‌ دژو ناكۆكه‌كانی خس����ته‌‬ ‫سه‌ر مێزی دانوستانی گه‌رم‌و گوڕ‪.‬‬ ‫یاریكردن بە‌ش����عوری مه‌زهه‌بی س����وننی‌و‬ ‫جیهانی په‌رت بووی ئیس��ل�امی بۆ ئه‌ردوغان‌و‬ ‫پارته‌كه‌ی لوقمه‌یه‌كی ئاس����ان بێت‌و بۆش����ی‬ ‫چوبێته‌س����ه‌ر به‌تایبه‌ت����ی دوای كۆده‌تاك����ه‌ی‬ ‫توركی����او دورخس����تنه‌وه‌ی گوڵه‌نی����ه‌كان‌و‬ ‫پاكتاوكردنی نه‌یاره‌كانی س����ه‌رۆك‪ ،‬لێ ره‌نگه‌‬ ‫ئه‌م یاری����ه‌ی ئه‌ردوغان بە‌بێ ك����ورد! له‌گه‌ڵ‬ ‫ش����یعه‌ ئه‌وه‌ن����ده‌ ئاس����ان نه‌بێ����ت‌و لە‌نیوه‌ی‬ ‫رێگادا ئه‌ردوغ����ان به‌هیالكدابچێت‌و به‌ته‌واوی‬ ‫ش����یعه‌كان تۆڵ����ه‌ی رابردووی ل����ێ بكه‌نه‌وه‌و‬ ‫بیخه‌نه‌ تونێله‌داخراوه‌كه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ شیعه‌كان‬ ‫نایانه‌وێت به‌ره‌ی س����وننه‌و جیهانی ئیسالمی‬ ‫خاوه‌ن����ی س����ومبول‌و مه‌رجه‌عێك����ی به‌هێزی‬ ‫سیاسی‌و عه‌سكه‌ری‌و فیكری بن كه‌ ماوه‌یه‌كه‌‬ ‫ئاكه‌په‌ له‌س����ه‌ر ئاس����تی رۆژهه‌اڵت����ی ناوین‌و‬ ‫جیهانی عه‌ره‌بی‌و ئاسیای ناوه‌راست تا ده‌گاته‌‬ ‫ئه‌وروپ����ا پروپاگه‌نده‌و تیۆری����زه‌ی بۆده‌كات‌و‬ ‫خۆی����ان قه‌ڵ����ه‌و ده‌كه‌ن له‌س����ه‌ر ش����انه‌كانی‬ ‫فه‌نتازیای ئاینی ئیسالمیه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌تات����ورك لە‌س����اڵی ‪ 1923‬لە‌ژێ����ر باڵی‬ ‫نه‌ته‌وه‌و ناسیۆنالیزمی توركه‌وه‌ هات‌و پاكتاوی‬ ‫ك����وردی كرد‪ ،‬بە‌هی����چ جۆرێ����ك ئاینی وه‌ك‬ ‫ره‌گه‌زی سته‌مكاریی به‌كارنه‌هێنا‪ ،‬بگره‌ ئاینی‬ ‫بە‌تۆپزی����ی كرده‌ ده‌ره‌وه‌ی مێژوو‪ ،‬ئێس����تاش‬ ‫ئاین لە‌توركیا وه‌ك ته‌ش����ریع هه‌ر لە‌ده‌ره‌وه‌ی‬ ‫مێژووه‌و بە‌هه‌زار كاراكت����ه‌ری وه‌ك ئۆردوغان‬ ‫نایه‌ت����ه‌وه‌ ناو مێ����ژووی توركی����ا‪ ،‬ئه‌ردوغان‬ ‫هه‌میش����ه‌ خوازیاری ئه‌وه‌یه‌ یاری بە‌هه‌س����تی‬ ‫موس����وڵمانان بكات‌و كاراكته‌ره‌كانی جیهانی‬ ‫ئیسالمی سه‌رس����ام بكات بە‌خۆیه‌وه‌ لە‌رێگه‌ی‬

‫هه‌ره‌شه‌ی وه‌همی بۆ س����ه‌ر زایۆنیزم‌و تیرۆرو‬ ‫مه‌ترسیه‌كانی سه‌ر ئوممه‌ی ئیسالمی‌و باراندنی‬ ‫س����ۆزو عاتیفه‌ بۆ لێقه‌وماوانی بۆرما‪ ،‬ئه‌گینا‬ ‫ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستی ئاكه‌په‌ سۆزی ئیسالمیه‌‪ ،‬خۆ‬ ‫هه‌رێمی كوردس����تان مه‌جوس‌و گاورو الده‌رنین‬ ‫لە‌دینی ئیسالم‪ ،‬بگره‌ خاوه‌نی شوناس‌و رێبازو‬ ‫ته‌ریقه‌تگه‌لی ئاینین‌و س����وننه‌ مه‌زهه‌بیش����ن‌و‬ ‫كه‌چی هه‌ره‌شه‌ی نانبڕین‌و داخستنی ده‌روازه‌ی‬ ‫سنورو راگرتنی نه‌وت‌و شاده‌ماره‌كانی ئابوری‬ ‫ده‌كات كه‌ خۆی س����ودمه‌ندی یه‌كه‌م بووه‌ له‌و‬ ‫كۆنتراكتانه‌دا‪ ،‬له‌كاتێكدا كورد نه‌ هه‌ره‌ش����ه‌یه‌‬ ‫له‌سه‌ر ئاسایشی تورك‪ ،‬نه‌ كاڵوه‌ی ئه‌تۆمیشی‬ ‫تاقیكردۆت����ه‌وه‌و زی����ان بە‌یه‌كپارچه‌یی تورك‬ ‫بگه‌یه‌نێت؟ بگره‌ لە‌زۆر وێس����تگه‌ی مێژوییشدا‬ ‫خزمه‌ت����ی بە‌برایه‌تی تورك‌و ك����وردو ئابوری‬ ‫تورك كردووه‌‪.‬‬ ‫ئه‌ردوغان‌و ئاكه‌په‌‪ ،‬بە‌هاوكاری سیس����تمی‬ ‫عه‌س����كه‌رو میت‌و ژیته‌م نایه‌ن موماره‌س����ه‌ی‬ ‫ته‌ش����ریعی دینی بكه‌ن‌و حوكمی خواو قورئان‬ ‫جێبه‌ج����ێ بكه‌ن (وم����ن لم یحك����م بما انزل‬ ‫الل����ە‌فاولئك ه����م الكافرون) ئه‌گ����ه‌ر وا بكه‌ن‬ ‫هه‌رگی����ز جێگایان نابێت����ه‌وه‌ لە‌توركیا‪ ،‬ئه‌مان‬ ‫هه‌س����تی دین����ی خه‌ڵ����ك‌و توراس����ی ئاینی‌و‬ ‫نۆرم‌و سیمبولە‌ئیس��ل�امیه‌كان به‌كارده‌هێنن بۆ‬ ‫سوڵتانیزمێكی سیاس����ی تۆتالیتار كه‌ ره‌نگه‌‬ ‫دوات����ر ئاین‌و دیموكراس����یش كه‌مترین جێگای‬ ‫پێنه‌درێت له‌ناو ئه‌و سوڵتانیه‌ته‌ی ئۆردوغاندا‪،‬‬ ‫بۆیه‌ له‌م رێگایه‌دا هه‌م ئاین بە‌فۆرمه‌ باوه‌كه‌ی‌و‬ ‫هه‌م ناس����یۆنالیزمی ت����ورك ئه‌خه‌نه‌ خزمه‌تی‬ ‫س����ته‌مكاری‌و قۆرخ����كاری‌و به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‬ ‫خۆیان����ه‌وه‌ به‌ن����اوی جیه����ادو تێكۆش����انی‬ ‫خودایی����ه‌وه‌‪ ،‬تا ئه‌و ئاس����ته‌ی قورئان ئه‌كه‌ن‬ ‫بە‌كوردی وه‌لێ رێگه‌ناده‌ن بە‌كوردی قورئانه‌كه‌‬ ‫بخوێنن‪ ،‬ئه‌م����ه‌ رێك دیس����پۆتیزمێكی ئاینی‬ ‫رووته‌ به‌ناوی مافی مرۆڤ‌و دیموكراسیه‌وه‌‪.‬‬ ‫دادو گه‌ش����ه‌پێدان یه‌ك رووی جوانی هه‌یه‌و‬ ‫ئه‌و روه‌ش تا ئه‌وكاته‌ جوانی خۆی پیشانداین‬ ‫كه‌ خزمه‌تیانكرد بە‌تاكی توركی‌و س����ه‌رگه‌رم‬ ‫ب����وون ب����ە‌دۆزی ش����اره‌وانیه‌كانی ئه‌نكه‌ره‌و‬ ‫ئه‌س����ته‌نبوڵه‌وه‌و قاچی����ان نه‌خس����تبووه‌ ناو‬ ‫سیاسه‌ت‌و جه‌نراڵ‌و پاكتاوی فیكری‌و سیاسی‌و‬ ‫نه‌ژادی����ه‌وه‌‪ ،‬لە‌نمونه‌ی "رۆبۆس����كی‌و كۆبانی‌و‬ ‫یارمه‌تی سه‌ربازی بۆ داعش"‬ ‫واته‌ لە‌قۆناغی دوای بڵند ئه‌جه‌وید‌و گرتنی‬ ‫عه‌بدواڵ ئۆچ ئاالنه‌وه‌ لە‌‪ 1999‬ه‌وه‌ ئیدی ئه‌بێت‬ ‫بە‌جۆرێك����ی تر لە‌ئه‌جندای ئه‌م پارته‌ بروانین‌و‬ ‫ته‌نه����ا لە‌رووی ئابوری‌و گه‌ش����ه‌ی ب����ازاره‌وه‌‬ ‫سه‌یری شاش����ه‌كه‌ نه‌كه‌ین‪ ،‬وه‌ك چۆن نابێت‬ ‫ته‌نها لە‌رووی ئابوریه‌وه‌ س����ه‌یری س����ه‌رده‌می‬ ‫قه‌زافی‌و س����ه‌ددام‌و ئێس����تای وه‌لیعه‌هده‌كانی‬ ‫سعودیه‌و قه‌ته‌رو به‌حره‌ین‌و ئیماراتی عه‌ره‌بی‬ ‫بكه‌ی����ن‪ ،‬چونكه‌ لە‌توركیا س����ێ ملیۆن كه‌س‬ ‫ب����اری ئابوریان زۆر خراپ����ه‌و بێكارن‌و توركیا‬ ‫لە‌دارمانی ئابوری‌و نه‌وت‌و ته‌ندروستی‌و بۆشایی‬ ‫ئه‌منیدایه‌و پێویس����تی نه‌ك بە‌كوردستان بگره‌‬ ‫به‌یه‌ك بیره‌ نه‌وتیش هه‌یه‌‪ ،‬گه‌نده‌ڵی ئابوری‌و‬ ‫به‌ه����ه‌ده‌ردان وه‌ك فه‌زیحه‌ی ‪ 2013‬ی خێزانی‬ ‫ئۆردوغان‌و كورو زاواكه‌ی‌و به‌رتیل‌و به‌رتیلكاری‬ ‫گه‌ش����تۆته‌ ئاس����تێكی مه‌ترس����یدار‪ ،‬ت����ا ئه‌و‬ ‫راده‌یه‌ی ته‌نها كۆشكه‌ شاهانه‌كه‌ی ئۆردوغان‬ ‫‪ 800‬ملیۆن دۆالر خه‌رجی بووه‌ له‌س����ه‌ر ماڵ‌و‬ ‫موڵكی ده‌وڵه‌ت‪.‬‬ ‫س����ه‌رباری هه‌م����وو ئه‌مان����ه‌ ئۆردوغ����ان‬ ‫خه‌ریك����ی دروس����تكردنی ئیمپراتۆریایه‌ك����ی‬ ‫ئاینیه‌ لە‌رۆژهه‌اڵتی ناوین به‌ناوی سوننه‌وه‌ بۆ‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی ڤێرژنه‌ نوێكانی دونیای ئیسالمی‬ ‫كه‌ په‌رته‌وازه‌ بوون‪ ،‬ئێس����تاش هه‌نگاو ده‌نێ‬ ‫ب����ۆ هاوپه‌یمانێتی له‌گه‌ڵ ش����یعه‌كانی ئێران‌و‬ ‫لوبن����ان‌و س����وریا دژی خواس����ته‌كانی كورد‬ ‫لە‌رۆژئاواو لە‌باش����وور‪ ،‬ب����ه‌اڵم ره‌نگه‌ كۆماری‬ ‫ئیس��ل�امی هه‌روا بە‌ئاس����انی نه‌چێته‌ ناو ئه‌و‬ ‫گه‌مه‌یه‌وه‌‪ ،‬بە‌بڕوای م����ن قاچه‌كانی ئه‌ردوغان‬ ‫به‌رگه‌ی خاكی قوڕاویی شیعه‌گه‌رایی ناگرێت‌و‬ ‫هه‌م س����ۆزی س����وننه‌كانی له‌ده‌س����ت ده‌چێ‌و‬ ‫هه‌میش ش����یعه‌ بچوك بچوك����ی ئه‌كاته‌وه‌ تا‬ ‫ئاستی نه‌مان‪.‬‬

‫ئۆردوغان خه‌ریكی‬ ‫دروستكردنی‬ ‫ئیمپراتۆریایه‌كی ئاینیه‌‬ ‫به‌ناوی سوننه‌وه‌ بۆ‬ ‫كۆكردنه‌وه‌ی ڤێرژنه‌‬ ‫نوێكانی دونیای ئیسالمی‬ ‫كه‌ په‌رته‌وازه‌ بون‬

‫ی‬ ‫ئه‌بوبه‌كر عه‌ل ‌‬ ‫گوت���اری‌ فه‌رم���ی‌ ئه‌مریكا له‌س���ه‌ر‌و‬ ‫به‌ن���دی‌ ئه‌نجامدانی‌ ڕیفران���دۆم‌و دوای‌‬ ‫له‌س���ه‌ر‬ ‫ئه‌ویش‪،‬جه‌ختكردنه‌وه‌ی���ه‌‬ ‫یه‌كپارچه‌یی خاكی‌ عێ���راق‪ ،‬پێداگرتنه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر عێراقێكی‌ یه‌كگرتوو‌و فیدڕاڵ‌‌و‬ ‫دیموكراس‌و گه‌شه‌كردو!! لە‌الیه‌كی‌ تره‌وه‌‬ ‫به‌ستنه‌وه‌ی‌ یه‌كگرتوویی عێراقه‌ بە‌هه‌ندێ‌‬ ‫ستراتیژی‌ ئه‌مریكاوه‌ له‌وانه‌ش هه‌روه‌ك‬ ‫لە‌ڕوونكردنه‌وه‌یه‌كی‌ وته‌بێژی‌ وه‌زاره‌تی‌‬ ‫ده‌ره‌وه‌دا هاتووه‌‪ ،‬تێكشكاندنی‌ داعش‌و‬ ‫ڕووبه‌ڕووبوون���ه‌وه‌ی‌ كۆماری‌ ئیس�ل�امی‌‬ ‫ئێران‪ .‬واته‌ تێڕوانینێكی‌ وه‌زیفی‌ سیاسی‌‬ ‫بۆ مانه‌وه‌ی‌ عێراق بە‌یه‌كگرتوویی‪ .‬به‌اڵم‬ ‫چاودێرانی‌ دۆخی‌ عێراق حه‌قیانه‌ بپرسن‬ ‫داخۆ ئ���ه‌م وه‌زیفه‌داركردن���ه‌ی‌ عێراقی‌‬ ‫یه‌كگرت���ووه‌‪ ،‬هیچ بناغه‌یه‌ك���ی‌ پته‌وی‌‬ ‫لۆژیكی‌ هه‌یه‌‌و له‌س���ه‌ر تێگه‌یش���تنێكی‌‬ ‫ورد‌و قه‌ناعه‌تێك���ی‌ مك���وڕ وه‌س���تاوه‌؟‬ ‫بە‌دیوێك���ی‌ ت���ردا‪ ،‬ئایا هه‌ر به‌ڕاس���ت‬ ‫ئه‌مریكا تاكو ئێستاش بڕوای‌ به‌وه‌یه‌‪ ،‬كه‌‬ ‫ده‌كرێت عێراق به‌و جۆره‌ی‌ لێ‌ بێت‌و ئه‌و‬ ‫مه‌رج‌و وه‌س���فانه‌ی‌ به‌سه‌ردا بچه‌سپێت‪،‬‬ ‫یاخود وه‌س���فكردنه‌كه‌ بۆ پاس���اودانی‌‬ ‫سیاس���ه‌تێكی‌ دیاریكراوه‌‌و لە‌جه‌وهه‌ردا‬ ‫په‌یوه‌ندی‌ بە‌ڕاستی‌‌و تا ڕاستی‌‌و واقیعی‌‬ ‫بوون‌و نه‌بوونی‌ ئ���ه‌و دید‌و خوێندنه‌وانه‌‬ ‫بۆ ئه‌م واڵته‌ نیمچه‌ وێرانه‌ نیه‌؟‬ ‫ئ���ه‌م پرس���یارانه‌ له‌وێوه‌ س���ه‌رچاوه‌‬ ‫ده‌گ���رن ك���ه‌ ئه‌مری���كا عێراق���ی‌ نوێی‌‬ ‫ئه‌زموون كرد‪ ،‬نزیكه‌ی‌ (‪ )14‬ساڵ‌ به‌سه‌ر‬ ‫ڕووخاندنی‌ ڕژێمی‌ به‌عسدا تێده‌په‌ڕێت‌و‬ ‫هێش���تا عێ���راق نه‌ب���ووه‌ بە‌فیدراڵی‌‪،‬‬ ‫دیموكراس���یه‌كه‌ی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ خوێ���ن‌و‬ ‫توندوتیژی‌ تایه‌فه‌گ���ه‌ری‌‌و گه‌نده‌ڵیه‌كی‌‬ ‫مه‌ترسیداردا تێكه‌ڵه‌‌و ناسنامه‌ی‌ عێراقی‌‬ ‫بوونیش له‌نێو پێكهاته‌كانیدا‪ ،‬گه‌ر ورد‌و‬ ‫خاشتر‌و الوازتر نه‌بووبێت‌و نه‌گه‌یشتبێته‌‬ ‫رۆخی‌ نه‌بوون‪ ،‬س���ه‌باره‌ت بە‌هه‌ندێكیان‬ ‫له‌وانه‌ش كورد‪ ،‬ئه‌وا بە‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫پێناس���ه‌ نه‌كراوه‌ته‌وه‌‪ .‬ئه‌و بازرگانیه‌ی‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ناس���یۆنالیزمی‌ عێراقی���ه‌وه‌‬ ‫ده‌كرێ���ت‪ ،‬ده‌س���تپێك تیای���دا عێراقی‌‬ ‫ب���وون نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو بازرگانی‌ پێوه‌ كردنه‌‬ ‫لە‌دی���دی‌ پێكهاته‌‌و ناس���نامه‌‌و تایه‌فه‌‌و‬ ‫گروپیه‌كانه‌وه‌‪ .‬ده‌سته‌بژێری‌ فه‌رمانڕه‌وا‬ ‫لە‌ڕاب���ردوودا‪ ،‬هه‌م���وو هه‌وڵه‌كان���ی‌‬ ‫لە‌بازنه‌ی‌ س���وننه‌‌و ش���یعه‌كاندا له‌پێناو‬ ‫دروس���تكردنی‌ هه‌رێمه‌كان‌و بە‌فیدراڵی‌‬ ‫كردنی‌ ده‌وڵ���ه‌ت ڕه‌تك���رده‌وه‌‪ .‬بوونی‌‬ ‫هه‌رێمی‌ كوردس���تان هێنده‌ی‌ ئاماژه‌یه‌‬ ‫بە‌پیانانی‌ ناچاری‌ به‌دیفاكتۆیه‌كی‌ پێش‬ ‫ڕووخان���ی‌ ڕژێم‪ ،‬هێن���ده‌ ڕه‌نگدانه‌وه‌ی‌‬ ‫قه‌ناعه‌تبوون بە‌فیدراڵیه‌ت نیه‌‪ .‬مۆدێلە‌‬ ‫دیموكراس���یه‌كه‌ش هێنده‌ی‌ ناسنامه‌ی‌‬ ‫تایه‌فه‌گه‌ری‌‌و نه‌ته‌وه‌یی قوڵ كردۆته‌وه‌‪،‬‬ ‫ب���ه‌و ئه‌ندازه‌ نه‌یتوانی���وه‌ پردی‌ متمانه‌‬ ‫لە‌نێوانیادا دروس���ت ب���كات‪ .‬خۆ ئه‌گه‌ر‬ ‫بژارده‌ی‌ زۆرینه‌ی‌ سیاس���یش بكه‌وێته‌‬ ‫بواری‌ كاركردنه‌وه‌‪ ،‬وه‌ك ئه‌وه‌ی‌ هه‌ندێ‌‬ ‫لە‌ش���یعه‌كان بانگه‌ش���ه‌ی‌ ب���ۆ ده‌كه‌ن‪،‬‬ ‫ئ���ه‌وا ئه‌و ئه‌ندازه‌ متمانه‌ی‌ پێ‌ هه‌ش���ه‌‬ ‫نامێنێ‌‪.‬‬ ‫ده‌بێت هه‌ر لە‌بنه‌ڕه‌تیشه‌وه‌ دیموكراسی‌‬ ‫لە‌واڵتێك���دا زیاد ل���ە‌(‪ )60‬میلش���یای‌‬ ‫تیابێ���ت‌و مه‌رجه‌عه‌تی‌ دینی‌ س���ێبه‌ری‌‬ ‫به‌س���ه‌ر ژیانی‌ سیاس���یه‌وه‌ كردبێت چ‬ ‫مانایه‌ك بدات؟ گه‌شه‌كردنیش لە‌ئێستادا‬

‫ئه‌و بازرگانیه‌ ‌ی‬ ‫به‌سه‌ر ناسیۆنالیزم ‌ی‬ ‫عێراقیه‌وه‌ ده‌كرێت‬ ‫ده‌ستپێك تیایدا‬ ‫عێراق ‌ی بوون نی ‌ه‬ ‫به‌ڵكو بازرگان ‌ی‬ ‫پێوه‌ كردن ‌ه‬ ‫لە‌دیدی‌ پێكهاته‌‌و‬ ‫ناسنامه‌‌و تایه‌فه‌‌و‬ ‫گروپیه‌كانه‌وه‌‬ ‫وه‌ك خ���ه‌ون وایه‌‪ .‬چونك���ه‌ بە‌چه‌ندین‬ ‫س���اڵی‌ ت���ر ناتوانرێت ئ���ه‌وه‌ی‌ جه‌نگ‬ ‫وێرانی‌ كردووه‌ بنیاتبنرێته‌وه‌‪ .‬سه‌ره‌ڕای‌‬ ‫گه‌نده‌ڵی‌‌و به‌كارهێنان���ی‌ پاره‌ی‌ عێراق‬ ‫لە‌چوارچێ���وه‌ی‌ پرۆژه‌یه‌ك���ی‌ مه‌زهه‌بی‌‬ ‫له‌س���ه‌ر ئاس���تی‌ ڕۆژهه‌اڵتی‌ ناوه‌ڕاست‌و‬ ‫بلۆك به‌ندییه‌ ناوچه‌یی‌و جیهانیه‌كان‪.‬‬ ‫ئه‌م وه‌سف كردنانه‌ی‌ ئه‌مریكا له‌سه‌ر‬ ‫زاری‌ وه‌زی���ری‌ ده‌ره‌وه‌ی‌‪ ،‬دوپاتیكرده‌وه‌‬ ‫خه‌ونه‌كانی‌ (‪‌)2003‬و سه‌ره‌تای‌ عێراقی‌‬ ‫نوێ‌‌و ڕوخان���ی‌ ڕژێمی‌ پێش���ووه‌‪ .‬ئه‌و‬ ‫ئاوات���ه‌ بوو كه‌ نه‌هاته‌ دی‌‪ .‬ئاڕاس���ته‌ی‌‬ ‫باكه‌ كه‌ش���تیه‌كه‌ی‌ بە‌جۆرێكی‌ تر برد‌و‬ ‫نه‌یهێش���ت بگاته‌ ئه‌و كه‌ن���اره‌ی‌ ئه‌وان‬ ‫بە‌فه‌رمی‌ داوایان ده‌كرد‌و پێشیان وابوو‬ ‫س���ه‌ركه‌وتنی‌ ئه‌وان به‌رجه‌سته‌ ده‌كات‪.‬‬ ‫ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ بۆ ئه‌م خااڵنه‌ی‌ خواره‌وه‌‪:‬‬ ‫‪ -1‬هه‌ڵه‌ كردن لە‌ده‌ستنیش���انكردنی‌‬ ‫ج���ۆری‌ كاردانه‌وه‌كان‌و س���یمای‌ واقیعه‌‬ ‫نوێ���كان‌و ئاڕاس���ته‌ی‌ په‌ره‌س���ه‌ندنی‌‬ ‫ڕووداوه‌كان‪ .‬كێش���ه‌ی‌ تێگه‌یش���تنیان‬ ‫لە‌عێ���راق هه‌بوو‪ ،‬ڕه‌نگه‌ به‌ش���ێ‌ خراپ‬ ‫تێگه‌یش���تنه‌ش ل���ه‌وه‌وه‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌‬ ‫گرتبێت‪ ،‬ك���ه‌ په‌یان ب���ه‌وە نه‌بردبێت‪،‬‬ ‫كه‌ هه‌ندێ‌ لە‌ڕه‌گه‌ قوڵه‌كانی‌ كێش���ه‌كان‬ ‫لە‌عێراق���دا له‌ن���او خ���ودی‌ ق���ه‌واره‌ی‌‬ ‫عێراقی���دان‌و بە‌گۆڕین���ی‌ ڕژێ���م نایه‌نه‌‬ ‫چاره‌س���ه‌ركردن‪ .‬یاخود درێژه‌كێشانی‌‬ ‫تاوان���ی‌ سیاس���ی‌‌و پرۆس���ه‌ی‌ ب���ە‌زۆر‬ ‫دروس���تكردنی‌ ناس���نامه‌‌و بە‌یه‌كگرتوو‬ ‫مانه‌وه‌ی‌ بە‌زۆری‌ خاك‌و خه‌ڵك كارێكیان‬ ‫كردووه‌‪ ،‬كێشه‌كانی‌ سیستم ببن بە‌به‌شێ‌‬ ‫لە‌كێشه‌كانی‌ بونیادی‌ قه‌واره‌ سیاسیه‌كه‌‌و‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ ناونراوه‌ ده‌وڵه‌تی‌ عێراق‪.‬‬ ‫‪ -2‬خوێندن���ه‌وه‌ی هه‌ڵه‌ ب���ۆ قه‌واره‌‌و‬ ‫ئاس���تی‌ ده‌رف���ه‌ت‌و به‌ربه‌س���ته‌كان‪.‬‬ ‫بۆیه‌ نه‌ك ه���ه‌ر نه‌یانتوانی‌ ئه‌و عێراقه‌‬ ‫بنیاتبنێ���ن‪ ،‬ك���ه‌ مژده‌یان پ���ێ‌ دابوو‪،‬‬ ‫به‌ڵكو لە‌هه‌ندێ‌ ڕوه‌وه‌‪ ،‬به‌هۆی‌ تێكه‌اڵو‬ ‫بوونی���ان بە‌ملمالن���ێ‌‌و ڕووداوه‌كانیه‌وه‌‪،‬‬ ‫بوون بە‌به‌شێ‌ له‌و ڕووخاندنه‌‪.‬‬ ‫لێره‌ش���ه‌وه‌ داخۆ نزیكه‌ی‌ (‪ )14‬ساڵ‌‬ ‫به‌س نیه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌ ئه‌وه‌ تاقیبكرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫كه‌ هێنانه‌دی‌ عێراقێكی‌ له‌و جۆره‌‪ ،‬جگه‌‬

‫لە‌وه‌ه���م هیچی‌ تر نی���ه‌؟ داخۆ ده‌بێت‬ ‫ڕه‌نج‌و ئازار‌و ملمالنێكان ئه‌وه‌نده‌ی‌ تر‌و‬ ‫زیاتریش درێژ ببنه‌وه‌ بۆ ئه‌وه‌ بسه‌لمێت‬ ‫عێراق به‌م قه‌واره‌ی‌ ئێستایه‌وه‌ بە‌كه‌ڵكی‌‬ ‫مان���ه‌وه‌ نای���ه‌ت‌و گ���ه‌ر بش���مێنێته‌وه‌‬ ‫له‌س���ه‌ر حس���ابی‌ ماف‌و ئازادی‌‌و ژیان‌و‬ ‫چاره‌نووس���ی‌ پێكهاته‌كانی‌‌و هاواڵتیانی‌‬ ‫ده‌بێ���ت؟ چونك���ه‌ ه���ه‌ر لە‌بنه‌ڕه‌ته‌وه‌‬ ‫عێ���راق ب���ۆ ئ���ه‌وه‌ به‌دینه‌هات���ووه‌‬ ‫بمێنێته‌وه‌‪ ،‬س���ته‌ماكاری‌ نزیكه‌ی‌ (‪)100‬‬ ‫ساڵ‌ سیس���تمه‌ سیاسیه‌كه‌ش���ی‌ بووه‌‬ ‫ه���ۆی‌ ئه‌وه‌ی‌ ك���ه‌ هه‌وڵ���ه‌كان ڕیفۆرم‬ ‫كردن‌و دووباره‌ بیناكردنه‌وه‌ی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫گرێبه‌ستێكی‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و رێكه‌وتنێكی‌‬ ‫سیاس���ی‌ نوێ‌ له‌نێ���وان پێكهاته‌كانی‌‌و‬ ‫گه‌ل‌و ده‌سته‌بژێره‌ فه‌رمانڕه‌واكان تیایدا‪،‬‬ ‫سه‌ركه‌وتوو نه‌بن‪.‬‬ ‫به‌ڵك���و ڕۆژ ب���ە‌ڕۆژ قه‌ی���ران‌و دژ‬ ‫بە‌یه‌كیه‌كان���ی‌ ن���اوی‌ قوڵت���ر ببنه‌وه‌‌و‬ ‫هه‌ڵوه‌ش���اندنه‌وه‌ی‌ نزیكت���ر بكه‌نه‌وه‌‌و‬ ‫ببێ���ت بە‌پێویس���تیه‌كی‌ ب���اوه‌ڕ بوون‬ ‫بە‌ئامانج بوونی‌ مرۆڤ بۆ مانه‌وه‌ی‌ هه‌ر‬ ‫ق���ه‌واره‌‌و سیاس���ه‌ت‌و چوارچێوه‌یه‌كی‌‬ ‫دامه‌زراوه‌یی‪.‬‬ ‫بۆیه‌ بانگه‌شه‌ كردن بۆ دووباره‌ باوه‌ڕ‬ ‫هێنان���ه‌وه‌ ب���ە‌كاری‌ هاوب���ه‌ش له‌پێناو‬ ‫بیناكردنی‌ عێراقێكی‌ فیدراڵ‌‌و دیموكراس‌و‬ ‫گه‌شه‌كردوو‌و یه‌كگرتوو‪ ،‬هه‌روا كارێكی‌‬ ‫ئاس���ان نی���ه‌‪ ،‬بڕیاره‌كان���ی‌ په‌رله‌مانی‌‬ ‫عێراق‌و ڕێ‌و ش���وێنه‌ له‌پێشگیراوه‌كانی‌‬ ‫حكومه‌ت���ی‌ به‌غ���دا دوای‌ ڕیفراندۆم���ی‌‬ ‫كوردستانی‌ باش���وور‪ ،‬ده‌رهه‌ق بە‌گه‌لی‌‬ ‫كوردس���تان‌و حكومه‌ته‌كه‌ی‌‪ ،‬ئه‌وه‌نده‌ی‌‬ ‫تر شانس���ه‌كانی‌ ل���ه‌و ڕوه‌وه‌ له‌بار برد‪.‬‬ ‫هه‌م���وو ئه‌وه‌ش وای‌ كردووه‌‪ ،‬كه‌ ڕه‌نگه‌‬ ‫گره‌و كردن له‌سه‌ر عێراقێكی‌ له‌و جۆره‌‬ ‫لە‌داهات���وودا‪ ،‬پێویس���تیه‌كی‌ تاكتیكی‌‬ ‫سیاسه‌تی‌ عێراقیه‌كان‌و بە‌تایبه‌تیش گه‌لی‌‬ ‫كوردستانی‌ باش���وور نه‌بێت‪ .‬ناشكرێت‬ ‫بە‌زۆر ب���اوه‌ڕ‌و لێكدانه‌وه‌یه‌ك به‌س���ه‌ر‬ ‫كۆمه‌ڵگ���ه‌‌و نه‌ته‌وه‌یه‌كدا بس���ه‌پێنرێت‬ ‫ك���ه‌ باوه‌ڕی‌ پێ‌ ی‌ نی���ه‌‪ .‬واته‌ بە‌بڕوای‌‬ ‫ئێمه‌ گه‌ر ئه‌و وه‌سفه‌ی‌ ئه‌مریكیه‌كان بۆ‬ ‫عێراقی‌ دڵخ���وازی‌ داهاتوو جددی‌ بێت‌و‬ ‫هه‌ڵقواڵوی‌ قه‌ناع���ه‌ت‌و لێكدانه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫سیاس���ی‌ دیاریكراو بێت‪ ،‬ئه‌وا بە‌هه‌مان‬ ‫ش���ێوه‌ی‌ (‪ )2003‬بە‌هه‌ڵ���ه‌دا چ���وون‌و‬ ‫لە‌وه‌هم‌و خ ‌هو‌و خه‌یاڵدا ده‌ژین‪ .‬وه‌همیشه‌‬ ‫گره‌و له‌س���ه‌ر عێراق بكه‌یت بۆ فش���ار‬ ‫خستنه‌سه‌ر كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران‪.‬‬ ‫خ���ۆ ئه‌گ���ه‌ر ئه‌زموون���ی‌ ڕاب���ردوو‬ ‫گه‌یاندبینیه‌ ئه‌و قه‌ناعه‌ته‌ی‌ كه‌ بنیاتنانی‌‬ ‫عێراقێكی‌ له‌و جۆره‌ واقیعی‌ نیه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ده‌بێت ئه‌م ڕووه‌ش لە‌ش���رۆڤه‌دا حسابی‌‬ ‫خۆی‌ بۆ بكرێت‪ ،‬ئه‌وا ده‌بێت ئه‌و جۆره‌‬ ‫لێدوان‌و وه‌سف‌و هه‌ڵویستگیریانه‌ بخه‌ینه‌‬ ‫چوارچێ���وه‌ سروش���تیه‌كه‌ی‌ خۆیه‌وه‌‌و‬ ‫لە‌دیدێكی‌ پاس���او ده‌رانه‌وه‌ س���ه‌یریان‬ ‫بكه‌ین‪ .‬واته‌ وه‌سفه‌كان لە‌خودی‌ خۆیاندا‬ ‫مه‌به‌س���ت نه‌بن‪ ،‬به‌ڵكو به‌كاربهێنرێن بۆ‬ ‫ڕه‌وایه‌تیدان‌و پاساودان بە‌هه‌ندێ‌ هه‌نگاو‌و‬ ‫سیاسه‌تی‌ تری‌ ئه‌مریكا له‌وانه‌ش‪:‬‬ ‫‪ -1‬بڕیاری‌ دووباره‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌ سه‌ربازیی‬ ‫بۆ عێراق دوای‌ ته‌واوبوونی‌ جه‌نگی‌ داعش‬ ‫وه‌ك به‌ش���ێ‌ لە‌به‌ڕێوه‌بردنی‌ ملمالنێكان‬ ‫له‌گه‌ڵ‌ كۆماری‌ ئیسالمی‌ ئێران‌و فۆرمی‌‬ ‫حوكمڕانیی نێوخۆیی‌و جۆر‌و سروش���تی‌‬ ‫هاوپه‌یمانێتیه‌ سیاسیه‌كان‪.‬‬ ‫‪ -2‬به‌كارهێنانی‌ وه‌س���فه‌كه‌ به‌رامبه‌ر‬ ‫بە‌كورد بۆ ئه‌وه‌ی‌ سه‌ره‌ڕای‌ ئه‌نجامدانی‌‬

‫ڕیفران���دۆم‪ ،‬بچنه‌وه‌ به‌غدا‌و به‌ش���داری‬ ‫هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌ داهاتووی‌ عێراق بكه‌ن‌و‬ ‫كاندیدی‌ دڵخوازی‌ خۆیان بە‌پش���تیوانی‌‬ ‫ئه‌وان بگه‌یننه‌ سه‌ر كورسی‌ ئه‌نجومه‌نی‌‬ ‫وه‌زیران‪.‬‬ ‫‪ -3‬ل���ە‌ڕێ‌ ی‌ ئه‌م پێداگرتنه‌ نوێیه‌وه‌‪،‬‬ ‫شاردنه‌وه‌ی‌ شكس���تی‌ خۆیان لە‌عێراقدا‬ ‫ل���ە‌ڕووی‌ سیاس���ی‌‌و دروس���تكردنی‌‬ ‫ده‌وڵه‌ته‌وه‌ به‌و ج���ۆره‌ی‌ ئاماژه‌یان پێ‌‬ ‫ك���ردوه‌و‪ ،‬ئۆباڵه‌ له‌ك���ۆڵ‌ خۆكردنه‌وه‌‌و‬ ‫دواتر مامه‌ڵه‌كردن له‌گه‌ڵ‌ قۆناغی‌ دوای‌‬ ‫عێراق‌و هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌‪.‬‬ ‫له‌و س���ۆنگه‌وه‌ كه‌ خودی‌ ئه‌و وه‌سفه‌‬ ‫لە‌قۆناغێك���ی‌ ت���ردا دژ بە‌یه‌كگرتوویی‬ ‫خاك���ی‌ عێ���راق به‌كاربێ���ت‌و بوترێ���ت‬ ‫ئێمه‌ به‌رگریم���ان لە‌عێراقێكی‌ فیدراڵ‌‌و‬ ‫دیموكراس‌و گه‌ش���ه‌كردوو ك���رد‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫لە‌سۆنگه‌ی‌ نه‌هاتنه‌ دی‌ ئه‌و خواسته‌وه‌‪،‬‬ ‫یه‌كگرتووی���ی لە‌خودی‌ خۆی���دا نابێت‬ ‫ب���ه‌و ئامانج���ه‌ی‌ به‌رگری‌ ل���ێ‌ بكه‌ین‪،‬‬ ‫له‌وێش���ه‌وه‌ خۆیان به‌ش���داربن له‌وه‌ی‌‬ ‫هه‌ن���گاوه‌ ت���اك الیه‌نه‌ك���ه‌ی‌ هه‌رێ���م‬ ‫ببێت بە‌دوو الیه‌نه‌‪ .‬ده‌س���تلێكبه‌ردان‌و‬ ‫جیابوونه‌وه‌كه‌ش لە‌پڕ نه‌بێت‌و بە‌جۆرێك‬ ‫ش���وێن په‌نجه‌ی‌ ئه‌مری���كای‌ پێوه‌ دیار‬ ‫بێ���ت‌و به‌رژه‌وه‌ندیه‌كان���ی‌ لە‌هه‌ر دوو ال‬ ‫پارێ���زراو بێت‪ .‬په‌یوه‌ن���دی‌ نێوان دوو‬ ‫قه‌واره‌ك���ه‌ش یه‌كت���ر ته‌واوك���ه‌ر بێت‌و‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ بە‌عێراقێكی‌ یه‌كگرت���وو نه‌كرا‬ ‫بە‌عێراقێك���ی‌ دووب���اره‌ پێناس���ه‌كراوه‌‬ ‫به‌ب���ێ‌ كورد له‌گ���ه‌ڵ‌ بوون���ی‌ گیانێكی‌‬ ‫دراوس���ێتی‌ باش���دا بكرێت‪ .‬كه‌ ئه‌مه‌ی‌‬ ‫دووه‌میان شایسته‌ بە‌پێگه‌ی‌ ئه‌مریكایه‌‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیش���ی‌ مس���ۆگه‌رتر‌و‬ ‫پارێزراوت���ر ده‌كات‪ .‬دۆس���تایه‌تیه‌كی‌‬ ‫درێ���ژ م���ه‌ودای‌ كوردی���ش مس���ۆگه‌ر‬ ‫ده‌كات‪ .‬بێ‌ ئه‌وه‌ی‌ دۆس���تایه‌تیه‌كانی‌و‬ ‫به‌رژه‌وه‌ندی���ه‌كان له‌گه‌ڵ‌ به‌رامبه‌ره‌كاندا‬ ‫له‌ده‌س���ت بدات‪ .‬چونكه‌ ئه‌و كاته‌ ڕۆڵی‌‬ ‫ناوبژیوان ده‌گێڕێت‪ .‬لە‌قواڵیش���دا كورد‬ ‫بە‌یارمه‌تی‌ ده‌ری‌ خۆیان ده‌زانن‪.‬‬

‫ده‌بێت هه‌ر‬ ‫لە‌بنه‌ڕه‌تیشه‌وه‌‬ ‫دیموكراس ‌ی‬ ‫لە‌واڵتێكدا زیاد‬ ‫لە‌(‪ )60‬میلشیا ‌ی‬ ‫تیابێت‌و مه‌رجه‌عه‌ت ‌ی‬ ‫دینی‌ سێبه‌ری‌ به‌سه‌ر‬ ‫ژیان ‌ی سیاسیه‌و‌ه‬ ‫كردبێت چ مانایه‌ك‬ ‫بدات؟‬

‫منداڵێک بەئااڵی کوردستانەوە‬

‫تەندروستی‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫‪15‬‬

‫نیشانه‌كان ‌ی قه‌له‌ق ‌ی چین؟‬ ‫قه‌له‌قی بارێكی‌ ده‌رونیه‌و له‌هه‌موو‬ ‫ته‌مه‌نێكدا روئه‌دات‌و كه‌سی‌ توش‬ ‫بوو به‌رده‌وام ترس‌و دڵه‌ راوك ‌ێ هه‌ی ‌ه‬ ‫بۆهه‌موو ئه‌و شتانه‌ ‌ی له‌ژیاندا روبه‌رو ‌ی‬ ‫ده‌بێته‌وه‌‪ ،‬هه‌ندێك جار نیشانه‌ ‌ی‬ ‫حاڵه‌ته‌كه‌ ده‌گۆرێت بۆجه‌سته‌یی‌ وه‌ك‬ ‫دڵ په‌له‌پ ‌هل‌و عاره‌ق كردنه‌وه‌و ئازار ‌ی‬ ‫جه‌سته‌ به‌تایبه‌تی‌ كۆئه‌ندامی‌ هه‌رس‌و‬ ‫سه‌رئێشه‌و چه‌ندین نیشانه‌ی‌ تر‬ ‫وكه‌سه‌كه‌ ناره‌حه‌ت ده‌كات‪.‬‬ ‫نیشانه‌كان ‌ی نه‌خۆشییه‌كه‌ به‌گشتی‌‪.‬‬ ‫ نائارامی‌‌و هه‌ست كردن به‌نیگه‌رانی‌‪.‬‬‫ هه‌ست كردن به‌هیالكی‌‪.‬‬‫ زوو توره‌بون‪.‬‬‫ تێكچون ‌ی خه‌و‪.‬‬‫ سه‌رئێشه‌وئازاری‌ سك‪.‬‬‫ ره‌ق بونی‌ ماسولكه‌كان‪.‬‬‫• پێویست ‌ی له‌كات ‌ی بوونی‌ ئه‌م‬ ‫نیشانانه‌ بۆماوه‌ی‌ زیاتر له‌ده‌ رۆژ‬ ‫سه‌ردانی‌ پزیشك بكرێت‌و داوا ‌ی‬ ‫یارمه‌ت ‌ی بكه‌یت‪.‬‬

‫بۆچی‌ هه‌ندێك ئافره‌ت میز راناگرێت؟ له‌زستاندا خه‌ڵك ‌ی زیاتر توش ‌ی جیوب ده‌بێت‬ ‫میزرانه‌گرتن كێش���ه‌یه‌ك ‌ی به‌رباڵوی‌ خانمانه‌وه‌ له‌هه‌رس���ێ‌ ژنێك یه‌كێكیان توشی‌ ئه‌م‬ ‫حاڵه‌ته‌ ده‌بن‌و زیاتریش له‌دوای‌ ته‌مه‌ن ‌ی ‪ 40‬س���اڵی‌‌و پاش وه‌س���تانی‌ س���وری‌ مانگان ‌ه‬ ‫روئه‌دات‪ .‬ئه‌م نه‌خۆشیه‌چه‌ند جۆرێكه‌ به‌اڵم دوانیان زۆرباون له‌وانه‌‪.‬‬ ‫ جۆری‌ یه‌كه‌م‪ .‬ئه‌م كه‌سانه‌له‌كاتی‌ كۆكه‌‪ ،‬پژمه‌‪ ،‬پێكه‌نینی‌ زۆر یاخود له‌كاتی‌ راكردن‪،‬‬‫هه‌ڵگرتن ‌ی شتی‌ قور‪...‬هتد میزراگیرناكه‌ن‌و ده‌یكه‌ن به‌خۆیاندا‪.‬‬ ‫ جۆر ‌ی دوه‌م‪ .‬ئه‌م كه‌سان ‌ه زوو زوو ده‌چن بۆته‌واڵێت ئه‌گه‌ر زوو نه‌چن میزه‌كه‌ده‌كه‌ن‬‫به‌خۆیاندا‪ .‬هۆكاری‌ ئه‌م نه‌خۆش���ییه‌زۆرن به‌اڵم به‌گش���ت ‌ی ده‌گه‌رێنه‌و‌ه بۆچه‌ندهۆیه‌ك‬ ‫له‌وانه‌‪:‬‬

‫ته‌مه‌ن‬ ‫به‌تایبه‌ت ‌ی كات ‌ی‬ ‫وه‌ستانی‌ سور ‌ی‬ ‫مانگانه‌‬

‫سك كردن‬ ‫به‌تایبه‌تیش ئه‌و‬ ‫ژنانه‌ ‌ی سكیان‬ ‫زۆركردوه‌‬

‫نه‌خۆش���ی‌ گیرفانه‌كانی‌ لوت(جیوب)‬ ‫یه‌كێكه‌ له‌و گرفتانه‌ی‌ كه‌هه‌موو كه‌سێك‬ ‫ئه‌گ���ه‌ری‌ توش بوون���ی‌ هه‌یه‌ چه‌ندین‬ ‫هۆكاریش هه‌یه‌ بۆئه‌مه‌ له‌وانه‌‪.‬‬ ‫ به‌كترا یان ڤایرۆس‪.‬‬‫ هه‌ستیاری‌(حه‌ساسێت)‪.‬‬‫ خواری‌ كۆڵه‌كه‌ی‌ لوت‪.‬‬‫ گۆران���كاری‌ هۆرمۆن���ی‌ به‌تایبه‌ت���ی‌‬‫له‌كاتی‌ سك پری‌‪.‬‬ ‫ گۆرانكاری‌ كه‌ش‌و ه���ه‌وا به‌تایبه‌تی‌‬‫زستان‪.‬‬ ‫نیشانه‌كانی‌ جیوب‪.‬‬ ‫‪ -‬ئازاری‌ ناوچه‌وان‌و لوت‌و رومه‌ت‪.‬‬

‫ئه‌و ژنانه‌ی‌ پێشتر نه‌شته‌رگه‌ر ‌ی‬ ‫خزانی‌ میزڵدانیان بۆكراوه‌‬

‫ئه‌وكه‌سانه‌ ‌ی زوو زوو‬ ‫توشی‌ هه‌وكردن ‌ی‬ ‫میزڵدان ده‌بن‬

‫ هه‌وكردن له‌كاتی‌ هه‌اڵمه‌ت‪.‬‬‫ سه‌رئێشه‌و پژمین‪.‬‬‫ گیرانی‌ لوت وقورسی‌ له‌هه‌ناسه‌دان‪.‬‬‫ كه‌مبونه‌وه‌ی‌ هه‌ستی‌ بۆنكردن‪.‬‬‫خۆپاراستن‪.‬‬ ‫ زۆرخواردنی‌ شله‌مه‌نێكان‪.‬‬‫ هه‌تاوه‌ك���و بۆت ده‌كرێ���ت له‌هه‌وای‌‬‫پاكدا بمێنه‌وه‌‪.‬‬ ‫ دورك���ه‌وه‌ره‌وه‌ له‌زۆربه‌كارهێنان���ی‌‬‫سپرای‌ لوت‪.‬‬ ‫گۆش���ه‌ی‌‬ ‫به‌رزكردن���ه‌وه‌ی‌‬ ‫‬‫خه‌وتنه‌كه‌ت‪.‬‬ ‫‪ -‬دوركه‌وتنه‌وه‌ له‌جگه‌ره‌ كێشان‪.‬‬

‫رێژەی ئاو لەلەشی مرۆڤدا‬ ‫ئه‌وانه‌ ‌ی ده‌رمان ‌ی شه‌كره‌و‬ ‫په‌ستانی‌ خوێن به‌كارئه‌هێنن‬

‫پێست‬ ‫دڵ‬

‫زۆرخواردنی‌ چاوقاوه‌‬

‫سییەکان‬ ‫قه‌بزی‌‬

‫• بۆچاره‌سه‌ری‌ جۆری‌ یه‌كه‌م‪ .‬هه‌ندێك‬ ‫وه‌رزش هه‌یه‌ كه‌ ئه‌بێته‌ هۆی‌ به‌هێزكردن ‌ی‬ ‫میزەڵدان ده‌توانیت ئه‌وان ‌ه بكه‌یت‬ ‫ئه‌ویش پزیشك بۆت دیاری‌ ئه‌كات‬ ‫چی‌ جۆره‌وه‌رزشێكه‌‪ ،‬دوركه‌وتنه‌وه‌‬ ‫له‌هه‌ڵگرتن ‌ی شتی‌ قورس‪ ،‬ئه‌گه‌ر‬ ‫هاتوو چاره‌سه‌رنه‌بوو ئه‌و‌ه ده‌توانیت‬ ‫نه‌شته‌رگره‌ ‌ی بكه‌یت‪.‬‬

‫• چاره‌سه‌ری‌ جۆری‌ دوه‌م‪ .‬ئه‌م چۆره‌یان‬ ‫ده‌گه‌رێته‌و‌ه بۆچاالك ‌ی میزەڵدان‌و به‌شێك ‌ی‬ ‫زۆری‌ په‌یوه‌ندی‌ به‌خواردنه‌وه‌ی‌ كافاین‬ ‫هه‌یه‌وه‌ك چاوقاوه‌‪ ،‬بۆیه‌ باشتروایه‌‬ ‫ئه‌مانه‌ له‌شه‌ودانه‌خورێنه‌وه‌‌و هه‌روه‌ها‬ ‫له‌رۆژدا زیاتر ئاو بخۆره‌وه‌ نه‌ك بەشه‌و‪.‬‬ ‫بۆئه‌م جۆره‌ش ده‌توانیت هه‌مان وه‌رزش ‌ی‬ ‫جۆری‌ یه‌كه‌م به‌كاربێنیت‌‪ ،‬ئه‌م جۆره‌یان‬ ‫پێویست به‌نه‌شته‌رگەر‌ ‌ی ناكات‪.‬‬

‫خوێن‬ ‫جگەر‬

‫کۆی ئاو‬ ‫لەلەشدا‬

‫مێشک‬

‫گورچیلە‬ ‫سپڵ‬ ‫ریخۆڵە‬ ‫ئێسک‬ ‫ماسولکە‬

‫‪16‬‬

‫خوێندن‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫"بارگران ‌ی ژیان ‌ی مامۆستایان به‌ڕۆژێك پشو كه‌م نابێته‌وه‌"‬ ‫مامۆستایان داوای‌ كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ به‌شه‌ وانه‌كانیان ده‌كه‌ن‬ ‫ئا‪ :‬سرو‌ه جه‌مال‬ ‫ی‬ ‫بڕیاره‌ك ‌هی‌ وه‌زاره‌تی‌ په‌روه‌رده‌ له‌باره‌ی‌ پشو ‌‬ ‫ی شه‌مه‌ له‌سه‌رجه‌م قوتابخانه‌كاندا‬ ‫ڕۆژان ‌‬ ‫ناڕه‌زایی‌ له‌الی‌ مامۆستایان دروستكردوه‌‪،‬‬ ‫مامۆستایه‌ك ده‌ڵێت "پێویست بو له‌گه‌ڵ‬ ‫ی شه‌مه‌ به‌شه‌ وانه‌كانیشیان كه‌م‬ ‫ی ڕۆژ ‌‬ ‫پشو ‌‬ ‫بكردایه‌ته‌وه‌‪ ،‬به‌اڵم به‌رپرسانی‌ په‌روه‌رد‌ه‬ ‫منداڵه‌كانیان له‌قوتابخانه‌ی‌ تایبه‌تن بۆی ‌ه‬ ‫هه‌ست به‌و‌ه ناكه‌ن كه‌ له‌قوتابخانه‌ی‌ دو‬ ‫ی حه‌وت وانه‌ چۆن ده‌خوێنرێت"‪.‬‬ ‫ده‌وام ‌‬ ‫ی ده‌وام له‌هه‌مو‬ ‫(ب���ۆ ڕێكخس���تنی‌ ش���ێواز ‌‬ ‫ی‬ ‫ی وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫ی جی���اواز ‌‬ ‫قوتابخان���ه‌كان‌و نه‌بون��� ‌‬ ‫ی‬ ‫په‌روه‌رد‌ه بڕیاریدا ڕۆژانی‌ شه‌مه‌ پشوی‌ فه‌رم ‌‬ ‫ی‬ ‫ی هه‌رێم ‌‬ ‫بێ���ت له‌قوتابخانه‌كانی‌ سه‌رتاس���ه‌ر ‌‬ ‫ی‬ ‫ی كه‌ له‌ڕۆژان ‌‬ ‫كوردس���تان‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و وانان���ه‌ ‌‬ ‫ی تردا‬ ‫ی ڕۆژه‌كان ‌‬ ‫شه‌مه‌دان پێویست ‌ه له‌خش���ته‌ ‌‬ ‫جێگای���ان بكرێته‌وه‌‌و نابێت به‌هیچ ش���ێوه‌یه‌ك‬ ‫ی شه‌مه‌ بفه‌وتێنن‌و سه‌رپه‌رشتیاران‌و‬ ‫وانه‌كانی‌ ڕۆژ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی قوتابخانه‌كان به‌رپرسن له‌ڕێكخستن ‌‬ ‫به‌ڕێوه‌ر ‌‬ ‫ی له‌سه‌ر‬ ‫ی نه‌رێن ‌‬ ‫خش���ته‌ك ‌ه تا هیچ كاریگه‌ریه‌ك ‌‬ ‫ئاستی‌ زانستی‌ نه‌بێت) ئه‌م ‌ه ئه‌و نوسراوه‌یه‌ ك ‌ه‬ ‫ی‬ ‫له‌په‌یجی‌ فه‌رمی‌ وه‌زاره‌ت���ی‌ په‌روه‌رده‌ له‌تۆڕ ‌‬ ‫ی فه‌یس���بوك باڵوكراوه‌ته‌وه‌و به‌اڵم‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌ت��� ‌‬ ‫به‌ش���ێك له‌مامۆستایان ئه‌م بڕیاره‌یان پێ باش‬ ‫نیه‌‪ ،‬عادل حه‌س���ه‌ن‪ ،‬یه‌كێك له‌و مامۆستایانه‌و‬ ‫ی‬ ‫له‌وباره‌ی���ه‌و‌ه به‌ئاوێن���ه‌ی‌ ڕاگه‌یان���د "داوا ‌‬ ‫ی‬ ‫كه‌مكردنه‌وه‌ی‌ ده‌وامم���ان نه‌كردوه‌ ئێمه‌ داوا ‌‬ ‫ی موچ ‌ه دزراوه‌كانمان ده‌كه‌ین‌و‌ ئه‌گه‌ر‬ ‫گێڕانه‌وه‌ ‌‬ ‫ی موچه‌كانم���ان ده‌وام بكه‌ین ده‌بێت‬ ‫بە‌ئه‌ندازه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫دو ڕۆژ ده‌وام بكه‌ی���ن‪ ،‬بۆی ‌ه حكومه‌ت‌و یه‌كێت ‌‬ ‫ی زۆر گه‌وره‌یان‬ ‫مامۆس���تایان وانه‌زانن كارێك��� ‌‬ ‫ێ ب���ه‌و كار‌ه منه‌ت به‌س���ه‌ر‬ ‫ك���ردوەو بیان���ه‌و ‌‬ ‫ی حكومه‌ت‬ ‫مامۆس���تایاندا بك���ه‌ن ئه‌و بڕی���اره‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫له‌ناچاری���دا دراوه‌‪ ،‬چونك ‌ه ئه‌گه‌ر بڕیاریش��� ‌‬ ‫نه‌دای ‌ه مامۆستایان شه‌مان ده‌وامیان نه‌ده‌كرد‌و‬ ‫ویستیان بیكه‌ن به‌ده‌س���كه‌وت بۆ خۆیان‌و به‌و‬ ‫هۆیه‌وه‌ منه‌ت به‌س���ه‌ر مامۆس���تایاندا بكه‌ن بۆ‬ ‫هه‌ندێ‌ هه‌نگاوی‌ تر"‪.‬‬ ‫عادل حه‌س���ه‌ن پێی‌ وانی ‌ه ئ���ه‌و بڕیار‌ه زیان‬ ‫ی‬ ‫ی "خوێن���دكاری‌ پۆل ‌‬ ‫لە‌خوێن���دكار ب���دات وت ‌‬ ‫ی پار له‌وه‌ كه‌متر ده‌وامیان كردو‬ ‫دوانزده‌ی‌ ساڵ ‌‬ ‫ی س���لێمانییە‌كه‌م بون ئه‌و قس���ه‌ی ‌ه‬ ‫خوێندكاران ‌‬ ‫ته‌نها بۆ منه‌تباركردنی‌ مامۆستایان ده‌وترێت"‪.‬‬ ‫ی پان���زد‌ه س���اڵ ‌ه‬ ‫ڕزگار س���ابیر‪ ،‬كه‌م���اوه‌ ‌‬ ‫ی ڕاگه‌یاند‬ ‫ی كوردی ‌ه به‌ئاوێنه‌ ‌‬ ‫مامۆس���تای‌ وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫ی مامۆستایان له‌گه‌ڵیدان‪ ،‬به‌اڵم هه‌مو ‌‬ ‫"زۆرینه‌ ‌‬ ‫به‌زیان ئه‌ش���كێته‌و‌ه به‌س���ه‌ر خوێندكارانیش‌و‬ ‫ی مامۆس���تایان‪ ،‬چونك ‌ه ده‌بێت به‌ش��� ‌ه‬ ‫خود ‌‬ ‫ی ش���ه‌م ‌ه بچێت��� ‌ه ڕۆژه‌كانی‌ ترو‬ ‫وانه‌كانی‌ ڕۆژ ‌‬ ‫ی خوێندكار‬ ‫به‌مه‌ش په‌س���تان له‌سه‌ر مێش���ك ‌‬

‫ئه‌و بڕیاره‌ به‌حساب‬ ‫بۆ له‌به‌رچاوگرتنی‌‬ ‫باروگوزه‌رانی‌‬ ‫مامۆستایه‌و زۆرێكیش‬ ‫له‌مامۆستایان به‌دیاری‌‬ ‫وخه‌اڵتێكی‌ گه‌وره‌ی‌‬ ‫ده‌زانن تا راده‌یه‌ك‬ ‫خه‌ریكه‌ نیوه‌ موچه‌و‬ ‫پاره‌ی‌ پاشه‌كه‌وت‬ ‫كراویان هه‌ر له‌بیر‬ ‫بچێته‌وه‌‬ ‫دەستپێکردنەوەی ساڵی نوێی خوێندن‬ ‫دروس���ت ده‌بێت‌و ناتوانێت وانه‌كان باش هه‌زم‬ ‫ب���كات‪ ،‬هه‌روه‌ه���ا به‌زیانیش به‌س���ه‌ر هه‌ندێك‬ ‫ی‬ ‫لە‌مامۆس���تایاندا ده‌ش���كێته‌و‌ه به‌تایبه‌ت��� ‌‬ ‫ی‬ ‫ی بی���ركاری‌ له‌پۆل���ی‌ دوازده‌یه‌م��� ‌‬ ‫مامۆس���تا ‌‬ ‫ی‬ ‫زانستیدا كه‌له‌هه‌فته‌یه‌كیشدا شه‌ش به‌ش ‌ه وانه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫هه‌ی ‌ه ئه‌گه‌ر خوێندنگایه‌ك پێنج یان شه‌ش پۆل ‌‬ ‫ی‬ ‫دوازده‌یه‌می‌ زانس���تی‌ هه‌بێت ئه‌وا چۆن جێگا ‌‬ ‫ی ده‌كاته‌و‌ه لە‌پێنج‬ ‫ی بیركار ‌‬ ‫ئه‌و ش���ه‌ش وانه‌یه‌ ‌‬ ‫ڕۆژی‌ خشته‌ی‌ هه‌فتانه‌دا‪ ،‬بۆیه‌ واباشتره‌ كه‌ئه‌م‬ ‫ی دوانزده‌یه‌می‌ زانس���تی‌ نه‌گرێته‌و‌ه‬ ‫بڕیاره‌ پۆل ‌‬ ‫یان ئه‌گه‌ر ڕۆژێك پشو بێت به‌زۆر بسه‌پێنرێت‬ ‫ی خوێندن���گاكان ئازادبن كه‌ چ‬ ‫ئ���ه‌وا با ئیداره‌ ‌‬ ‫ڕۆژێك ده‌كه‌ن ‌ه پشوو له‌نێوان ڕۆژی‌ شه‌م ‌ه یان‬ ‫پێنجشه‌مه‌"‬ ‫ی‬ ‫هونه‌ر ئیبراهیمی‌ مامۆستاش ده‌ڵێت "ئه‌وانه‌ ‌‬ ‫ی بیریان لێنه‌كردۆته‌و‌ه‬ ‫ئه‌م بڕیاره‌یان داوه‌ به‌ورد ‌‬ ‫ئه‌گه‌ر هه‌فته‌ی ش���ه‌ش ڕۆژ ده‌وام بێت ده‌بێت‬ ‫ڕۆژان ‌ه ش���ه‌ش وان��� ‌ه بخوێنرێت ئه‌گ���ه‌ر پێنج‬ ‫ڕۆژبێت ده‌بێ���ت بكرێت ‌ه هه‌فت وان ‌ه ئه‌مه‌ش بۆ‬ ‫ی‬ ‫ئه‌و قوتابخانان ‌ه نابێت كه‌ دو ده‌وامن كه‌لە‌‪‌ %75‬‬ ‫قوتابخانه‌كان���ه‌‪ ،‬ئه‌گ���ه‌ر قوتابی حه‌وت وانه‌ش‬

‫فه‌ره‌ی���دون عه‌لی‌ مامۆس���تاش ده‌ڵێت "ئه‌و‬ ‫ی وه‌ریناگرێت‬ ‫بخوێنێت زۆر ماندو ده‌بێت‌و مێشك ‌‬ ‫ی‬ ‫ی باروگوزه‌ران ‌‬ ‫ی ماڵه‌و‌ه بڕیار‌ه به‌حساب بۆ له‌به‌رچاوگرتن ‌‬ ‫هه‌روه‌ها دره‌نگیش ده‌گاته‌وه‌و به‌ئه‌رك ‌‬ ‫ی مامۆستایه‌و زۆرێكیش له‌مامۆستایان به‌دیاری‌و‬ ‫ی ڕۆژ ‌‬ ‫ڕاناگات‪ ،‬بۆیه‌ پێویس���تبو له‌گه‌ڵ پشو ‌‬ ‫شه‌ممه‌ به‌شه‌ وانه‌كانیشیان كه‌م بكردایه‌ته‌وه‌‪ ،‬خه‌اڵتێكی‌ گه‌ور‌هی‌ ده‌زانن تا راده‌یه‌ك خه‌ریك ‌ه‬ ‫ی پاش���ه‌كه‌وت كراویان هه‌ر‬ ‫ی پ���ه‌روه‌رد‌ه منداڵه‌كانیان نی���وه‌ موچه‌و پاره‌ ‌‬ ‫ب���ه‌اڵم به‌رپرس���ان ‌‬ ‫لە‌قوتابخانه‌ی‌ تایبه‌تن بۆیه‌ هه‌س���ت به‌م شتان ‌ه له‌بیر بچێت���ه‌وه‌‪ ،‬له‌كاتێكدا باس���كردنی‌ وه‌ها‬ ‫ناك���ه‌ن لە‌قوتابخان���ه‌ی‌ دو ده‌وامی‌ حه‌وت وان ‌ه بڕیارێك لە‌ئێستادا له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی‌ په‌وه‌رده‌و‬ ‫ی‬ ‫ی زۆر‌ه ملێ ‌‬ ‫ی وای ‌ه پاشه‌كه‌وت ‌‬ ‫ی مانا ‌‬ ‫جێبه‌جێكردن ‌‬ ‫چۆن ده‌خوێنرێت"‪.‬‬ ‫ی هه‌ڵگرتنیان‬ ‫ی په‌روه‌رده‌و موچ ‌ه هه‌ر به‌رده‌وام ده‌بێت‌و نیاز ‌‬ ‫هونه‌ر ئیبراهیم نیگه‌ران ‌ه لە‌ڕه‌وش ‌‬ ‫ت‌و‬ ‫ی خۆی‌ قسه‌یه‌ك كرا گوتیان سیاسه‌ت نی���ه‌‪ ،‬كه‌به‌داخه‌وه‌ نابێت چیت���ر قبوڵ بكرێ ‌‬ ‫ی "كات ‌‬ ‫وت ‌‬ ‫ی‬ ‫ی جێبه‌جێكردنی‌ بڕیاره‌كه‌دا بارگران ‌‬ ‫ی نه‌خوێنده‌وار ناكرێ���ت فه‌رمو ئه‌و‌ه له‌ئه‌گ���ه‌ر ‌‬ ‫بە‌كه‌س���ان ‌‬ ‫ی مامۆستایان به‌ڕۆژێك پشو كه‌م نابێته‌وه‌‪،‬‬ ‫ی له‌و كاته‌وه‌ خ���ه‌م له‌و بابه‌ت ‌ه ژیان ‌‬ ‫ئه‌نجامه‌كه‌یه‌ت��� ‌‬ ‫ئه‌خۆم‪ ،‬وینس���تۆن چه‌رچ ‌ڵ ده‌ڵێ���ت (ئه‌گه‌ر به‌ڵكو بگر‌ه له‌وانه‌ی ‌ه بۆ زۆرێك له‌مامۆس���تایان‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌ركیان قورس���تربێت‪ ،‬چونكه‌ به‌ش��� ‌ه وان ‌ه ‌‬ ‫ویستت واڵتێك داگیربكه‌یت ئه‌وا په‌روه‌رده‌كه‌ ‌‬ ‫تێك بده‌) ئێمه‌ش په‌یتا په‌یتا وا په‌روه‌رده‌كه‌مان هه‌فتان��� ‌ه بۆ زۆرێك له‌بابه‌ته‌كان كه‌مده‌كرێته‌و‌ه‬ ‫ی وات ‌ه مامۆس���تایان ده‌بێت پۆلی‌ زیاتر وه‌ربگرن‬ ‫به‌ره‌و نغرۆبون ئه‌ڕوات‪ ،‬كه‌سی‌ شیاو بۆ شوێن ‌‬ ‫ی به‌ش���ه‌ وان ‌هی‌ خۆیانی‌ پ���ێ ته‌واو‬ ‫بۆ ئ���ه‌و‌ه ‌‬ ‫شیاو نابینم"‪.‬‬ ‫هون���ه‌ر ئیبراهی���م ب���اس لە‌چاره‌س���ه‌ر بكه‌ن‪ ،‬هه‌روه‌ها دوڕۆژ پشوش قوتابیان سارد‬ ‫ی پڕۆس���ه‌كه‌ كه‌م‬ ‫ی فول‌و ده‌كات���ه‌وه‌ له‌خوێندن‌و گرنگ ‌‬ ‫ده‌كات"باشترین چاره‌سه‌ر ئه‌وه‌یه‌ ده‌وام ‌‬ ‫ی ته‌واو به‌درێت به‌مامۆس���تایان ئه‌م ‌ه ده‌كاته‌و‌ه الیان‪ ،‬بۆیه‌ گرنگ ‌ه س���وربین له‌س���ه‌ر‬ ‫مه‌عاش��� ‌‬ ‫داوا ڕه‌واكانمان"‪.‬‬ ‫ی خه‌مخۆره‌ به‌اڵم مه‌حاڵه‌"‬ ‫ی مامۆستا ‌‬ ‫قسه‌ ‌‬

‫"پڕۆگرامه‌كان زۆرن به‌ڕۆژێك فریا ‌ی پێداچونه‌و‌ه ناكه‌وین"‬ ‫خوێندكاران ناڕازین له‌بڕیاری‌ ئه‌نجامدانی‌ تاقیكردنه‌وه‌كانی‌ به‌كالۆری‌ به‌شێوازی‌ ڕۆژ ناڕۆژێك‬ ‫ئا‪ :‬سروه‌‬ ‫به‌پێی‌ ساڵنامه‌ی‌ تاقیكردنه‌وه‌كان بۆ‬ ‫ساڵی‌ خوێندنی‌ ‪ ،2018-2017‬تاقیكردنه‌و‌ه‬ ‫گشتیه‌كانی‌ پۆلی‌ دوانزده‌ی‌ ئاماده‌یی‌ ڕۆژ‬ ‫ناڕۆژێك ئه‌نجامده‌درێت‪ ،‬ئه‌وه‌ش جێگه‌ی‌‬ ‫نیگه‌رانی‌‌و ناڕه‌زایی‌ خوێندكارانه‌‪.‬‬ ‫به‌پێی‌ ئ���ه‌و س���اڵنامه‌یه‌ له‌ه���ه‌ر هه‌فته‌یه‌كدا‬ ‫تاقیكردن���ه‌وه‌ی‌ س���ێ‌ باب���ه‌ت ئه‌نجامده‌درێت‪،‬‬ ‫پاش باڵوبونه‌وه‌ی‌ ئه‌و هه‌واڵه‌ جگه‌ له‌نیگه‌رانی‌‬ ‫وناڕه‌زای���ی‌‪ ،‬بابه‌ت���ی‌ گفتوگ���ۆی‌ خوێندكارانه‌و‬ ‫هه‌ندێك پێیان باش���ه‌ به‌ش���ێكی‌ زۆریش به‌پێی‌‬ ‫كاردانه‌وه‌ی‌ ت���ۆڕه‌ كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌كان به‌خراپی‌‬ ‫ده‌زانن‬ ‫نیاز یه‌كێكه‌ ل���ه‌و خوێندكارانه‌و ده‌ڵێت "حاڵی‌‬ ‫خوێندكاری‌ پۆلی‌ دوانزده‌م بینیوه‌ پێش تر زۆر‬ ‫ئه‌ترس���ی‌‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ی‌ ئه‌گه‌ر له‌تاقیكردنه‌یه‌كدا‬ ‫باش نه‌بیت ناتوانیت یه‌كسه‌ر ده‌ست به‌كۆشش‬ ‫بكه‌یت بۆ تاقیكردن���ه‌وه‌ی‌ به‌یانی‌‪ ،‬به‌ڵكو كاتی‬ ‫ده‌وێ���ت تا ئه‌وه‌ له‌بی���ر بكه‌یت‪ ،‬بۆیه‌ هه‌ر وه‌ك‬ ‫جاران باش بو بۆ ئه‌وه‌ی‌ هیچ نه‌بێت دو ڕۆژ یان‬ ‫س���ێ‌ ڕۆژ جارێك بێت‌و ئێمه‌ش بتوانین كۆشش‬ ‫بكه‌ین"‪.‬‬ ‫چ���اوان خوێندكارێك���ی‌ تری‌ پۆل���ی‌ دوانزده‌ی‌‬ ‫ئاماده‌یه‌ ده‌ڵێت "پڕۆگرامه‌كه‌ زۆر زۆره‌و به‌ڕۆژێك‬ ‫فریای‌ پێداچون���ه‌وه‌ ناكه‌وین‪ ،‬جگه‌له‌وه‌ی‌ كاتی‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كانیش پێش خراوه‌ بۆیه‌ گه‌ر وابێت‬ ‫ئه‌نجامێكی‌ باش به‌ده‌ست ناهێنین"‪.‬‬ ‫هه‌رچه‌ن���ده‌ ئه‌و بڕی���اره‌ جێگ���ه‌ی‌ نیگه‌رانی‌و‬

‫ناڕه‌زای���ی‌ خوێندكاران���ه‌ به‌اڵم مامۆس���تایان ‌‬ ‫ی‬ ‫پۆلی‌ دوانزده‌ی‌ ئاماده‌یش به‌وپێیه‌یی‌ ئاگاداری‌‬ ‫پڕۆگرامه‌كه‌و هه‌روه‌ها ڕه‌وش���ی‌ خوێندكاره‌كانن‬ ‫بیروڕای‌ جیاوازیان هه‌یه‌و‬ ‫ڕزگار مس���ته‌فا كه‌ مامۆس���تای‌ وانه‌ی‌ كیمیایه‌‬ ‫پێ���ی‌ وایه‌ ئ���ه‌و بڕیاره‌ ب���اش نی���ه‌ ده‌ڵێت "‬ ‫ل���ه‌م بارودۆخ���ه‌دا بڕیارێكی‌ هه‌ڵه‌ی���ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫پڕۆگرامه‌كان زۆرن هه‌ندێك وانه‌ هه‌ن به‌ش���ه‌و‬ ‫ڕۆژێ���ك ته‌واو ناكرێت‪ ،‬جگ���ه‌له‌وه‌ی‌ خوێندكار‬ ‫ڕۆژی‌ تاقیكردنه‌وه‌ پێویس���تی‌ به‌پش���و هه‌یه‌‪،‬‬ ‫چونكه‌ س���ێ‌ كاتژمێر له‌تاقیكردنه‌وه‌دا بوه‌ واته‌‬ ‫یه‌ك ڕۆژی‌ بۆ پێداچون���ه‌وه‌ هه‌یه‌ مه‌گه‌ر به‌س‬ ‫الپ���ه‌ڕه‌ هه‌ڵبداته‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها وه‌ك ش���ۆک بۆ‬ ‫خوێندكار به‌تایبه‌ت له‌م بارودۆخه‌دا"‪.‬‬ ‫ڕزگار مس���ته‌فا ده‌پرسێت "باشه‌كاتی‌ خۆی‌ كه‌‬ ‫ڕۆژنا ڕۆژێك بو بۆك���را به‌هه‌فته‌ی‌ دوڕۆژ ئینجا‬ ‫ئێس���تا جارێكی‌ تر كرایه‌وه‌ ب���ه‌ڕۆژ نا ڕۆژێك‪،‬‬ ‫كێشه‌كه‌ ئه‌وه‌یه‌ له‌واڵتی‌ ئێمه‌ كه‌ وه‌زیرێك دێت‬ ‫بڕیارێك ئه‌گۆرێت له‌س���ه‌رده‌می‌ وه‌زیرێكی‌ تردا‬ ‫ده‌گۆڕێته‌وه‌"‪.‬‬ ‫ڕزگار مس���ته‌فا كه‌ یانزده‌ س���اڵه‌ وانه‌ی‌ كیمیا‬ ‫له‌پۆلی‌ دوانزده‌ ده‌ڵێته‌وه‌ پێشنیار ده‌كات له‌بری‌‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ تاقیكردنه‌وه‌ گش���تیه‌كانی‌ پۆلی‌ دوانزده‌‬ ‫ڕۆژنا ڕۆژێك بێت "ئه‌و چل ڕۆژه‌ كه‌م بكرێته‌وه‌و‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌ی���ه‌ك ل���ه‌‪ 5-10‬دابنرێت‌و خوێندكار‬ ‫ناچ���ار بكرێت له‌قوتابخان���ه‌دا بمێنێته‌وه‌و پێی‌‬ ‫بوترێت تا ئه‌و تاقیكردنه‌وه‌یه‌ ئه‌نجام نه‌ده‌یت بۆت‬ ‫نیه‌ به‌شداری‌ تاقیكردنه‌وه‌ی‌ به‌كالۆری‌ بكه‌یت‪،‬‬ ‫چونكه‌ خوێندكار ئه‌و چل ڕۆژه‌ی‌ كه‌ ده‌نرێته‌وه‌‬ ‫ماڵ���ه‌وه‌ وه‌ك ئه‌وه‌یه‌ له‌زینداندا بێت‌و س���ه‌ری‌‬

‫ڕزگار مسته‌فا وتیش���ی‌ "پێویسته‌ هه‌ر بڕیارێك‬ ‫پێشتر به‌دواداوچون‌و لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ تیا بكرێت‌و‬ ‫پرس بە‌كه‌سانی‌ پسپۆڕو ئه‌و كه‌سه‌ی‌ بڕیاره‌كه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر جێبه‌جێده‌كرێت‌و ئه‌وه‌شی‌ جێبه‌جێده‌كات‬ ‫بكرێـت‪ ،‬به‌اڵم ئه‌و بڕیاره‌ هیچ دیراسه‌ نه‌كراوه‌‪،‬‬ ‫رای‌ خوێندكار‌و مامۆس���تا‌و ته‌نانه‌ت به‌ڕێوبه‌ری‌‬ ‫په‌روه‌رده‌كانیش وه‌رنه‌گیراوه‌‪ ،‬كۆمه‌ڵیك كه‌س‬ ‫ل���ه‌ده‌وری‌ وه‌زیر پێیان باش���بوه‌و بڕیاره‌كه‌یان‬ ‫داوه‌"‪.‬‬ ‫بڕی���ار عه‌لی‌ كه‌ مامۆس���تای پۆل���ی‌ دوانزده‌یی‌‬ ‫ئاماده‌ییه‌‪ ،‬باوه‌ڕی‌ وایه‌ ك���ه‌ كاریگه‌ریه‌كی‌ ئه‌و‬ ‫تۆی‌ نه‌بێت‌و له‌وباره‌یه‌وه‌ به‌ئاوێنه‌ی‌ ڕاگه‌یاند "كه‌‬ ‫سااڵنی‌ ڕابردو به‌وشێوه‌یه‌ بوه‌ هیچ كێشه‌یه‌كیش‬ ‫نه‌بوه‌‪ ،‬له‌وماوه‌یه‌یی‌ كه‌ خوێندكاران له‌ماڵه‌وه‌ن‬ ‫بۆ كۆش���ش به‌باش���ی‌ س���ه‌عی‌ بكه‌ن دواتر له‌و‬ ‫ڕۆژه‌دا پێداچونه‌وه‌ بكه‌ن‪ ،‬خوێندكاران واده‌زانن‬ ‫ئه‌وه‌ باش���ه‌ كه‌ كاتی‌ زۆریان له‌ب���ه‌رده‌م بێت‪،‬‬ ‫چونكه‌ وا ڕاهاتون"‪.‬‬ ‫بڕیار عه‌ل���ی‌ كه‌ ئه‌ندامی‌ دوایه‌می���ن كۆنگره‌ی‌‬ ‫ی بوه‌ ده‌ڵێ���ت "لە‌كۆنگره‌دا چه‌ندین‬ ‫په‌روه‌رده‌ی ‌‬ ‫پێش���نیار له‌وباره‌یه‌وه‌ خرایه‌ڕوو یه‌كێك له‌وانه‌‬ ‫ئه‌تاشێت‌و گۆشه‌گیر ده‌بێت‪ ،‬هه‌تا مامۆستاكانی‌ ئیزندان���ی‌ چل ڕۆژی‌ نه‌مێنێ���ت‪ ،‬به‌ڵكو بكرێت‬ ‫پۆل���ی‌ دوان���زده‌ پێش���بڕكێ‌ ده‌كه‌ن له‌س���ه‌ر به‌هه‌فت���ه‌و وات���ه‌ له‌ه���ه‌ر هه‌فته‌یه‌ك���دا یه‌ك‬ ‫ی تاقیكردنه‌وه‌ ئه‌نجام بده‌ن بۆ ئه‌وه‌ی‌ خوێندكار‬ ‫ته‌واوكردنی‌ پڕۆگرام نه‌ك له‌س���ه‌ر تێگه‌یاندن ‌‬ ‫خوێندكار‪ ،‬بۆیه‌ مامۆس���تا هه‌یه‌ له‌مانگی‌ سێ‌‌و پاش س���ه‌عیكردنه‌كه‌ گه‌رماو گه‌رم تاقیكردنه‌وه‌‬ ‫مامۆس���تای‌ تریش له‌مانگی‌ چوار پڕۆگرام ته‌واو بكات‪ ،‬ب���ه‌اڵم له‌كۆنگره‌دا هیچ پێش���نیارێكی‌‬ ‫ئه‌كات‪ ،‬به‌وه‌ش زیاتر له‌مان���گ نیوێكیان به‌ین له‌م ج���ۆر‌ه نه‌ك���راوه‌و ئه‌و بڕی���اره‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫ده‌بێت كه‌ ئه‌وه‌ش نائاس���اییه‌‪ ،‬بۆیه‌ واباش���تره‌ بە‌وه‌زاره‌ت���ه‌وه‌ هه‌ی���ه‌‪ ،‬چونكه‌ كۆنگ���ره‌ هه‌مو‬ ‫مامۆستا له‌گه‌ڵ‌ خوێندكاربێت له‌قوتابخانه‌ نه‌ك ش���تێكی‌ حازرك���ردوه‌ ئه‌وه‌ی‌ بە‌دڵی���ان نه‌بێت‬ ‫نایخه‌نه‌ ده‌نگدانه‌وه‌"‪.‬‬ ‫له‌ماڵه‌وه‌"‪.‬‬

‫پڕۆگرامه‌كه‌ زۆر‬ ‫زۆره‌و به‌ڕۆژێك فریای‌‬ ‫پێداچونه‌وه‌ ناكه‌وین‪،‬‬ ‫جگه‌له‌وه‌ی‌ كاتی‌‬ ‫تاقیكردنه‌وه‌كانیش‬ ‫پێش خراوه‌ بۆیه‌ گه‌ر‬ ‫وابێت ئه‌نجامێكی‌ باش‬ ‫به‌ده‌ست ناهێنین‬

‫ته‌خته سپی‬

‫هه‌رجاره‌و که‌سێک ده‌ینوسێت‬

‫ی ڕه‌شبینین‬ ‫بۆچ ‌‬ ‫بە‌دۆخی‌ په‌روه‌رده‌؟‬ ‫سه‌ریاس سه‌مین‬ ‫سیسته‌می‌ په‌روه‌رده‌و خوێندنی‌ هه‌رێم چیمان‬ ‫لێ‌ داوا ده‌كات؟ ئه‌م ‌ه ئه‌و پرسیار‌ه جه‌وهه‌ریه‌ی ‌ه‬ ‫ك ‌ه پێویسته‌ په‌روه‌رده‌كاران‌و ئه‌وانه‌ی‌ سه‌روكاریان‬ ‫له‌گه‌ڵ ئه‌م پرسه‌دا هه‌یه‌ به‌دواداچون ‌ی بۆ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ی خێرا به‌ش����ێك له‌و خواس����تان ‌ه‬ ‫به‌ش����ێوه‌یه‌ك ‌‬ ‫ده‌خه‌مه‌ڕوو ك����ه‌ خوێندنی‌ ئێم����ه‌ ده‌یه‌وێ پێ ‌ی‬ ‫بگات‪.‬‬ ‫‪ -1‬هه‌م����و تاكێكی‌ كورد خوێن����ده‌وار بێت و‪،‬‬ ‫ی ئامانجی‌ ئه‌و‌ه‬ ‫بزانێت بخوێنێت‌و بنوسێت‪ .‬ئید ‌‬ ‫نی ‌ه خوێنده‌واریه‌كه‌ی‌ لە‌ئاس����تی‌ خوێندنی‌ فیكرو‬ ‫ی مرۆیی‌ بن‪.‬‬ ‫بابه‌ته‌كانی‌ گه‌شه‌پێدان ‌‬ ‫‪ -2‬جگ ‌ه لە‌خوێندنی‌ چه‌ند بابه‌تێكی‌ سه‌ره‌تای ‌ی‬ ‫لە‌زانسته‌ ته‌تبیقیه‌كانی‌ وه‌كو ماتماتیك‌و فیزیان‬ ‫هیچ په‌وه‌س����تیه‌كی‌ لە‌نێوان ئ����ه‌و مادانه‌و ژیان ‌ی‬ ‫ی نین‪.‬‬ ‫ی نیه‌و‪ ،‬لە‌ئامانجه‌كانیش ‌‬ ‫ته‌جریب ‌‬ ‫ی نی ‌ه بۆ فێربونی‌ زم����ان‌و خوێندكار‬ ‫‪ -3‬پالن���� ‌‬ ‫لە‌ئاستێكی‌ خوێندندا شاره‌زای ‌ی زمان‌و ئه‌ده‌بیات ‌ی‬ ‫ی دیك ‌ه ببێت‪.‬‬ ‫واڵتێك ‌‬ ‫‪ -4‬پرۆگرامه‌كان����ی‌ خوێندن����ی‌ بە‌چه‌ند س����اڵ‬ ‫جارێ����ك گۆڕان ‌ی به‌س����ه‌ردا نای����ه‌ت و‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫ده‌الله‌ت���� ‌ی نه‌بونی‌ تموح����ی زۆره‌‪ ،‬یا چاوه‌ڕوان ‌ی‬ ‫نی ‌ه به‌هۆی‌ په‌روه‌رده‌وه‌و فێركردنه‌وه‌ پێشكه‌وتن‬ ‫ی بێـت‪.‬‬ ‫به‌د ‌‬ ‫ی گرنگ ‌ی ئه‌م پرۆسه‌یه‌‪،‬‬ ‫‪ -5‬مامۆستا ك ‌ه بنه‌مایه‌ك ‌‬ ‫ی ته‌واوكردنی‌ خوێندنه‌ك����ه‌ی‌‌و دامه‌زراندنی‌‪،‬‬ ‫دوا ‌‬ ‫نه‌ك به‌هۆی‌ پیش����ه‌كه‌یه‌و‌ه ئاست ‌ی مه‌عریفی‌ زیاد‬ ‫ی وه‌ریگرتوە بۆ سااڵن ‌ی‬ ‫ناكات‪ ،‬به‌ڵكو ئه‌و زانسته‌ ‌‬ ‫ی تێدا نیه‌‪0‬‬ ‫ی ئه‌پده‌یت ‌‬ ‫خزمه‌ت ‌‬ ‫ئه‌وان����ه‌ی‌ س����ه‌ره‌وه‌ به‌ش����ێكن ل����ه‌و پ��ل�ان‌و‬ ‫ی په‌روه‌رده‌ ده‌یه‌وێت‬ ‫ی كه‌ وه‌زاره‌ت ‌‬ ‫نه‌خشه‌ڕێیانه‌ ‌‬ ‫به‌هۆیان����ه‌وه‌ ئیدام����ه‌ی‌ پرۆس����ه‌ی‌ خوێن����دن‌و‬ ‫ی په‌روه‌رد‌ه بدات‪ ،‬گه‌ر به‌رنامه‌ڕێژی‌ به‌م‬ ‫سیسته‌م ‌‬ ‫ی‬ ‫ی ئه‌وه‌بین به‌هۆ ‌‬ ‫شێوه‌یه‌ بێت‪ ،‬نابێت چاوه‌ڕوان ‌‬ ‫په‌روه‌رده‌وه‌ په‌ره‌پێ����دان لە‌كۆمه‌ڵگه‌دا ڕووبدات‪،‬‬ ‫ی‬ ‫چه‌ندین ساڵ ‌ه ئه‌و‌ه یه‌كالبۆته‌و‌ه كه‌ ئه‌و زانسته‌ ‌‬ ‫ئێس����تا به‌كاردێ����ت بە‌كه‌ڵكی‌ داهات����وو نایه‌ت‌و‪،‬‬ ‫پێویس����ت ‌ه په‌ره‌ی‌ پێبدرێت‪ ،‬ڕونتر ئه‌و پرۆگرام ‌ی‬ ‫خوێندنه‌ی‌ فێركردنی‌ ئێمه‌ی‌ له‌سه‌ر بنیات نراوه‌‪،‬‬ ‫ی به‌سه‌رچوەو‪ ،‬بە‌كه‌ڵك ‌ی‬ ‫ی ناوه‌ڕۆكه‌كه‌ ‌‬ ‫به‌شی‌ زۆر ‌‬ ‫ئێستا نایه‌ت‪.‬‬ ‫ی گه‌وه‌ره‌ی����ه‌و‪ ،‬پێویس����ت ‌ه‬ ‫ئه‌م����ه‌ كێش����ه‌یه‌ك ‌‬ ‫ی ئه‌م ب����وار‌ه خوێندنه‌وه‌ی‌ بۆ بكه‌ن‪،‬‬ ‫ش����اره‌زایان ‌‬ ‫ی‬ ‫ی چاره‌س����ه‌ره‌و ده‌بێت هه‌نگاو ‌‬ ‫بابه‌تێك ‌ه قابیل ‌‬ ‫كرداری‌ ب����ۆ بنرێت‪ ،‬چۆن ڕۆڵه‌ی‌ ئ����ه‌م میلله‌ت ‌ه‬ ‫س����ه‌رلە‌نوێ‌ بنی����اد ده‌نرێت����ه‌وه‌؟ چی����ن ئ����ه‌و‬ ‫ی ده‌بیت بگیرێنه‌به‌ر؟‬ ‫میكانیزمانه‌ ‌‬ ‫پێویس����ت ‌ه سیس����ته‌مێكی‌ خوێندن لە‌ئاس����ت ‌ی‬ ‫ئه‌و هه‌مو پێش����كه‌وتنه‌ی‌ دونیادا لە‌ئه‌وله‌ویه‌ت ‌ی‬ ‫ی‬ ‫وه‌زاره‌ت����ی‌ په‌روه‌رد‌ه بێت‪ ،‬ته‌نه����ا ئه‌و خااڵنه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫سه‌ره‌وه‌ش پێچه‌وان ‌ه بكرێنه‌و‌ه به‌شێكی‌ ئومێد ‌‬ ‫ئه‌م كۆمه‌ڵگه‌ی ‌ه ده‌خاته‌س����ه‌رپێ‌ وه‌ ئاس����ۆیه‌ك ‌ی‬ ‫ڕونیش بۆ داهاتوو ده‌كاته‌وه‌‪.‬‬ ‫له‌م نێوه‌نده‌دا مامۆستا وه‌كو پایه‌یه‌كی‌ گرنگ ‌ی‬ ‫ی ژیان‌و گوزه‌ران ‌ی‬ ‫پرۆسه‌ك ‌ه دێته‌ئه‌ژمار‪ ،‬گه‌ر دۆخ ‌‬ ‫مامۆس����تا بیانوو بێت‪ ،‬ئه‌وا چ����ی‌ گه‌ره‌نتیه‌ ك ‌ه‬ ‫ڕۆڵه‌كانیش����مان بە‌هه‌مان ئاریش����ه‌دا تێپه‌ڕ نه‌بن‬ ‫ی ك ‌ه دۆخ ‌ی په‌روه‌رده‌و خوێندن ڕأم‬ ‫و‪ ،‬ئه‌وانه‌ش���� ‌‬ ‫ده‌كه‌ن لە‌ئێستا خراپترمان بۆ نه‌خوڵقێنن؟‬ ‫ی گه‌وره‌و به‌رپرس����یارێتی‌ ئه‌خالق ‌ی‬ ‫بۆیه‌ ئه‌رك ‌‬ ‫كادر‌ه په‌روه‌رده‌یی����ه‌كان ئه‌وه‌یه‌ بە‌ڕۆڵی‌ خۆیان‬ ‫ی ك ‌ه‬ ‫هه‌ڵبس����تن‪ ،‬نه‌بن بە‌به‌ش����ێك له‌و گرفتانه‌ ‌‬ ‫به‌رپرس����انی‌ په‌روه‌رده‌ خوڵقاندویانه‌‪ ،‬پێویست ‌ه‬ ‫ئه‌وه‌ش بڵێ����م كه‌ لە‌هه‌ندێك ئاس����تدا وه‌زاره‌ت ‌ی‬ ‫ی‬ ‫ی داوه‌ ب����ه‌اڵم ئه‌وه‌ ‌‬ ‫پ����ه‌روه‌رده‌ بڕیاری‌ خ����ۆ ‌‬ ‫پێیه‌و‌ه پابه‌ند نیه‌ مامۆس����تایه‌‪ ،‬نزیكی‌ د‌ه ساڵ ‌ه‬ ‫لێدان‌و چاوس����ووركردنه‌وه‌و هه‌ڕه‌شه‌و تۆقاندن ‌ی‬ ‫ی‬ ‫خوێندكار قه‌ده‌غه‌كراوه‌‪ ،‬به‌اڵم لە‌به‌ش����ێكی‌ زۆر ‌‬ ‫قوتابخانه‌كان جگه‌ لە‌لێدان بە‌دار هه‌مو هۆیه‌ك ‌ی‬ ‫تۆقان����دن به‌كاردێت‪ ،‬ئه‌م ‌ه ئه‌و به‌رپرس����یارێتی ‌ه‬ ‫ی‬ ‫گه‌وره‌ی����ه‌ ك���� ‌ه پێش هه‌م����وان له‌س����ه‌ر خود ‌‬ ‫مامۆستاو په‌روه‌رده‌كارانه‌‪.‬‬ ‫گ����ه‌ر هی����چ ئومێدێكیش بە‌ب����اش بونی‌ دۆخ ‌ه‬ ‫خوێندن‌و په‌روه‌رد‌ه نه‌مابێتن ئه‌وا من ده‌پرس����م‬ ‫به‌دیلمان چییه‌؟‬

‫تایبەت‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫قوربانیدانی گه‌لێك به‌ده‌ست جیاوازیی ئایینه‌وه‌‬ ‫س����ه‌رو به‌ندی ڕووداوه‌كانی ‪١٧‬ی شوباتی‬ ‫ئا‪ :‬دره‌و مه‌هدی‬ ‫ئه‌و س����اڵه‌یه‌ كه‌ گێڕه‌ره‌وه‌ ژیانی ڕۆژانه‌ی‬ ‫"زارا" ده‌گێڕێت����ه‌وه‌‪ .‬ئ����ه‌و كچێكی خه‌ڵكی‬ ‫"ساسۆن وای باس ئه‌كرد‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌مه‌‬ ‫پێنجوێنه‌و خوێدكاری زانسته‌ سیاسیه‌كانه‌‬ ‫خه‌ڵك چاویان له‌سه‌ر ئێمه‌یه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫له‌زانكۆو بۆ نوسینی توێژینه‌وه‌یه‌كی بابه‌تی‬ ‫ئێمه‌یش جوله‌كه‌ین‪ ،‬گوتی‪ :‬ئێمه‌ زیاتر‬ ‫"كۆچی به‌كۆمه‌ڵی جوله‌كه‌ بۆ ئیس����رائیل‌و‬ ‫له‌وه‌ی خۆمان به‌جوله‌كه‌ بزانین‪ ،‬هه‌ست‬ ‫ناردن����ی هێزه‌ عێراقیه‌كان بۆ فه‌له‌س����تین‪،‬‬ ‫بە‌كورد بون یان عێراقی بونی خۆمان‬ ‫له‌كۆتایی سااڵنی چله‌كان‌و سه‌ره‌تای سااڵنی‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ".‬ل‪.١١٥‬‬ ‫په‌نجاكانی سه‌ده‌ی ڕابردوو" هه‌ڵده‌بژێرێت‪.‬‬ ‫ڕۆمان����ی "بوك����ی جوله‌ك����ه‌‪ ،‬مێ����ژووی نوس����ه‌ر له‌ڕێگه‌ی گوزارش����تكردن له‌حه‌زو‬ ‫ونبووی عێراق" له‌نوس����ینی خانمه‌ نوسه‌رو خولیاكانی زارا بۆ زانینی مێژووی جوله‌كه‌‬ ‫ڕۆژنامه‌نوس����ی هۆڵه‌ندی یودیت نیورینكه‌‪ .‬له‌عێراقدا خوێنه‌ر په‌لكێشی ناو گێڕانه‌وه‌ی‬ ‫می����ران ئه‌براهام له‌هۆڵندی����ه‌وه‌ بۆ كوردی س����ه‌رده‌می ژیانی جوله‌ك����ه‌كان له‌عێراقدا‬ ‫وه‌ریگێڕاوه‌و ناوه‌ندی ئه‌ندێش����ه‌ له‌دوتوێی‌ له‌ڕابردوودا ده‌كات‪.‬‬ ‫دوەم‪ :‬وێنای س����ه‌رده‌می س����ااڵنی چل‌و‬ ‫(‪ )522‬الپ����ه‌ڕه‌دا كتێبه‌ك����ه‌ی چاپ‌و باڵو‬ ‫په‌نجاكانی سه‌ده‌ی ڕابردوو‪ .‬مێژووی ژیانی‬ ‫بكردۆته‌وه‌‪.‬‬ ‫سه‌باره‌ت بە‌ڕاگواس����تنی جوله‌كه‌كان بۆ جوله‌كه‌كانی ش����اری پێنجوێن‌و شاره‌كانی‬ ‫عێراق‌و كوردس����تان‪ ،‬ئه‌م ڕۆمانه‌ ئاماژه‌ بۆ تری عێراق وه‌ك "به‌غدادو موسڵ" له‌ڕێگه‌ی‬ ‫دوو س����ه‌رده‌می جیاواز ده‌كات كه‌ له‌سه‌ر دۆزینه‌وه‌ی یاداشته‌كانی "ڕه‌حیله‌" كه‌ كچه‌‬ ‫ده‌س����تی دوو كه‌س����ی جیاواز پڕۆس����ه‌كه‌ جوله‌كه‌یه‌ك����ی خه‌ڵكی ش����اری پێنجوێنه‌و‬ ‫ئه‌نجام����دراوه‌ كه‌ ئه‌وانیش "شه‌لمانس����ه‌ر" له‌و س����ه‌رده‌مه‌دا له‌هه‌م����ان خانوی ماڵی‬ ‫پاش����ای ئاش����وریه‌كان‌و "نه‌بو خزنه‌سری زارادا له‌پێنجوێن نیش����ته‌جێ بوە‪ ،‬ده‌بێته‌‬ ‫بابه‌تی س����ه‌ره‌كی وێناكردنی دوەم له‌الیه‌ن‬ ‫دوەم"پاشای بابلیه‌كان‪.‬‬ ‫"زارا له‌سه‌ر شاش����ه‌ی كۆمپیوته‌ره‌كه‌ی نوسه‌ره‌وه‌‪.‬‬ ‫نوسه‌ر له‌ڕۆمانه‌كه‌دا له‌ڕێگه‌ی باسكردنی‬ ‫ده‌خوێنێته‌وه‌‪ ،‬زۆرینه‌ له‌ده‌ هۆزی ئیسرائیل‪،‬‬ ‫له‌سه‌رده‌می ئینجیلدا له‌الیه‌ن ئاشوریه‌كانه‌وه‌ یاداش����ته‌كانی ژیانی"ڕه‌حیله‌"وه‌‪ ،‬هێڵیێكی‬ ‫به‌دی����ل ده‌گیرێن‪ ،‬له‌م����اوه‌ی نێوان ‪٧٢١‬و په‌یوه‌ن����دی له‌نێوان ش����اره‌كانی "به‌غدادو‬ ‫‪٧١٥‬ی پێش زایندا ده‌گوازرێنه‌وه‌ بۆ واڵتی موسڵ‌و س����لێمانی‌و پێنجوێن"دا ده‌كێشێت‬ ‫میدیا‪ ،‬ئاش����وریاو میزۆپۆتامی����ا‪ ،‬ئه‌مه‌ش له‌باس����كردنی دۆخی ژیان����ی جوله‌كه‌كان‬ ‫به‌ته‌واوی ده‌كاته‌ ئه‌و جێگایه‌ی كه‌ ئێس����تا له‌عێراقدا به‌گشتی‪ .‬له‌ڕۆمانه‌كه‌دا ته‌كنیكی‬ ‫گێڕان����ه‌وه‌ ف����ره‌ ڕه‌هه‌نده‌و به‌س����ه‌ر س����ێ‬ ‫پێی ده‌گوترێت كوردستان" ل‪.٦٠‬‬ ‫"ئه‌و جوانه‌ی كوردستان له‌(سه‌ماریا)وه‌ كاره‌كته‌ردا دابه‌ش ده‌بێت له‌وانه‌ش "خودی‬ ‫هاتون؟‪ ،‬به‌ڵێ‪ ،‬جوه‌كانی به‌ش����ه‌كانی تری نوسه‌ر‪ ،‬زارا‪ ،‬ڕه‌حیله‌"‪.‬‬ ‫سه‌ره‌تای ڕووداوه‌كانی ڕۆمانه‌كه‌ له‌شاری‬ ‫عێراقیش له‌(جودایا)وه‌ هاتون كه‌ به‌شێكی‬ ‫تری خاكی ئیس����ڕائیلە‌هه‌مویان دوو گروپی پێنجوێنه‌وه‌ ده‌س����ت پێده‌كات‪ ،‬ئه‌وكاته‌ی‬ ‫كرێكاره‌كانی نۆژه‌نكردن����ه‌وه‌ی خانوه‌كه‌ی‬ ‫جیاوازی سه‌ر بە‌دوو سه‌رده‌می جیاوازن‪.‬‬ ‫زارا به‌نێو نوس����ینه‌كانی سه‌ر شاشه‌كه‌دا ماڵ����ی زارا له‌كات����ی ئیش����كردندا ڕێی����ان‬ ‫ده‌گه‌ڕێ����ت‪ ،‬مه‌زه‌نده‌ ئه‌كرێ����ت‪ ،‬ڕاگوێزانی له‌گه‌نجینه‌یه‌ك ده‌كه‌وێت له‌ژێر خانوه‌كه‌ی‬ ‫دوەم نزیكه‌ی سه‌د ساڵ پاش ئه‌وه‌ی جاری ماڵی زارادا‪ ،‬پاش����ان زاراو باوك‌و براكانی‬ ‫یه‌كه‌م بێت‪ .‬نه‌بو خزنه‌س����ری دوەم پاشای س����ه‌رجه‌م كه‌لوپه‌له‌كانی ن����او گه‌نجینه‌كه‌‬ ‫بابلیه‌كان كه‌ بو بە‌میراتگری ئاشوریه‌كان‪ ،‬ده‌رده‌هێنن كه‌ بریتیه‌ له‌زێڕو زیوو چه‌ندین‬ ‫جودای����ای داگی����ر كردوو به‌ش����ێكی زۆری خش����ڵی گرانبه‌هاو چه‌ند پارچه‌ ته‌وراتێكی‬ ‫لولكراوو یاداشتنامه‌یه‌‪.‬‬ ‫دانیشتوانه‌كه‌ی بۆ بابل ڕاگوێزا‪".‬ل‪.٦١‬‬ ‫جێگه‌ی ئاماژه‌ی����ه‌ زارا یاداش����تنامه‌كه‌‬ ‫ڕۆمان����ی "بوك����ی جوله‌كه‌"هه‌وڵێكه‌ بۆ‬ ‫گێڕانه‌وه‌ی مێ����ژووی ژیان����ی جوله‌كه‌كان له‌خانه‌واده‌ك����ه‌ی ده‌ش����ارێته‌وه‌و دوات����ر‬ ‫له‌عێراق‌و كوردس����تاندا‪ ،‬كه‌ خه‌ریكه‌ كۆی له‌ژوره‌كه‌ی خۆیدا به‌دزیه‌وه‌ ده‌یخوێنێته‌وه‌‪،‬‬ ‫مێژوەك����ه‌ ب����ه‌ره‌و له‌ناو چ����ون ده‌چێت‪ .‬كاتێك الپ����ه‌ڕه‌ی یه‌كه‌می یاداش����تنامه‌كه‌‬ ‫ڕۆمانه‌كه‌ وێناكردنی دوو سه‌رده‌می جیاوازه‌ ده‌كاته‌وه‌ له‌س����ه‌ری نوس����راوه‌ "ڕه‌حیله‌ی‬ ‫ك����ه‌ له‌س����ه‌رده‌می ئێس����تایه‌كی نزیكه‌وه‌ كچی یه‌شوع‪ ،‬یه‌كی حوزه‌یرانی ‪."١٩٤١‬‬ ‫دواتر زارا وێنه‌ی ئافره‌تێكی شۆخ‌و شه‌نگ‬ ‫ته‌قه‌ ده‌رگای س����ه‌رده‌مێكی كۆنتری چل‌و‬ ‫له‌ن����او یاداش����تنامه‌كه‌دا ده‌بینێت كه‌ هه‌ر‬ ‫په‌نجاكانی سه‌ده‌ی ڕابردوو ده‌درێت‪.‬‬ ‫یه‌كه‌م‪ :‬وێنای س����ه‌رده‌می ساڵی ‪٢٠١١‬و له‌سه‌ره‌تاوه‌ هه‌ست ده‌كات په‌یوه‌ندییه‌كی‬

‫تۆ بڵێی نه‌وه‌یه‌ك‬ ‫دوای من بێت‌و‬ ‫وشه‌كانی من‬ ‫بخوێنێته‌وه‌‪ ،‬پاشان‬ ‫تێبگات كه‌ ژیانی‬ ‫ئافره‌تێكی جوله‌ك ‌ه‬ ‫له‌كوردستانی‬ ‫عێراق‌و له‌سااڵنی‬ ‫چله‌كاندا چۆن بوە؟‬ ‫به‌المه‌و‌ه خه‌یاڵێكی‬ ‫زۆر خۆشه‬ ‫ڕۆح����ی له‌نێوان خۆی‌و ئه‌م وێنه‌یه‌دا هه‌یه‌‪.‬‬ ‫ه����ه‌ر بۆی����ه‌ زارا ئولف����ه‌ت بە‌خوێندنه‌وه‌ی‬ ‫یاداشتنامه‌كه‌وه‌ ده‌گرێت‌و به‌درێژایی چه‌ند‬ ‫مانگێك س����ه‌رقاڵی خوێندن����ه‌وه‌ی ده‌بێت‪،‬‬ ‫له‌پاشاندا له‌نزیك كۆتایی ڕۆمانه‌كه‌وه‌ ڕون‬ ‫ده‌بێته‌وه‌ ك����ه‌ "زارا" كچه‌زایی "ڕه‌حیله‌"ی‬ ‫كچه‌ جوله‌كه‌ی شاری پێنجوێنه‌ ك ‌ه له‌سااڵنی‬ ‫چله‌كانی سه‌ده‌ی ڕابردوو له‌هه‌مان خانوی‬ ‫ماڵ����ی زارادا ژیاوه‌و له‌ناچاریدا ئاینی خۆی‬ ‫بۆ موسوڵمان گۆڕیوه‌و له‌سه‌رده‌می خۆیدا‬ ‫شوی بە‌كوڕێكی موسوڵمان كردوە‪.‬‬ ‫"ت����ۆ بڵێ����ی نه‌وه‌یه‌ك دوای م����ن بێت‌و‬ ‫وش����ه‌كانی من بخوێنێته‌وه‌‪ ،‬پاشان تێبگات‬ ‫كه‌ ژیانی ئافره‌تێكی جوله‌كه‌ له‌كوردستانی‬ ‫عێراق‌و له‌س����ااڵنی چله‌كان����دا چۆن بوە؟‬ ‫به‌المه‌وه‌ خه‌یاڵێكی زۆر خۆشه‌‪ ".‬ل‪.١٤٥‬‬ ‫هه‌ڵبژاردن����ی جوله‌كه‌كان����ی پێنجوی����ن‬ ‫ب����ۆ باس����كردنی ژیانیان‌و به‌س����تنه‌وه‌یان‬ ‫بە‌باس����كردن له‌ژیانی جوله‌كانی "به‌غدادو‬ ‫موس����ڵ‌و ناوچه‌كان����ی تری عێ����راق"‪ ،‬كه‌‬ ‫هه‌مویان گی����رۆده‌ی قوربانی����دان بو بون‬ ‫به‌ده‌س����ت جیاوازی ئاینه‌وه‌‪ ،‬بۆ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬

‫چ جۆر‌ه دایك‌و باوكێك بین؟‬

‫نوس����ه‌ر ده‌یه‌وێت بڵێت‪ :‬له‌س����ااڵنی چل‌و‬ ‫په‌نجاكانی س����ه‌ده‌ی رابردوو شه‌پۆلی دژ‌ه‬ ‫س����امی (دژه‌ جوله‌ك����ه‌) نه‌ك ه����ه‌ر ته‌نها‬ ‫شاری به‌غدا‪ ،‬به‌ڵكو ته‌نانه‌ت گه‌شته‌ شاری‬ ‫پێنجوێن ك����ه‌ ناوچه‌یه‌كی دوره‌ ده‌س����تی‬ ‫سه‌ر سنوری "عێراق ‪ -‬ئێران"ه‌‪ .‬به‌به‌راورد‬ ‫بە‌شاری به‌غدای پایته‌خت‪.‬‬ ‫نوس����ه‌ر له‌ناو چوارچێوه‌ی باس����كردن‬ ‫له‌یاداش����ته‌كانی ژیانی "ڕه‌حیل����ه‌"دا باس‬ ‫له‌چه‌ن����د بابه‌تێكی مێژوویی هه‌س����تیاری‬ ‫په‌یوه‌ندی����دار به‌ژیان����ی ئه‌وكات����ه‌ی‬ ‫جوله‌كه‌كان����ه‌وه‌ ده‌كات‪ .‬له‌وانه‌ش نوس����ه‌ر‬ ‫ب����اس ل����ه‌وه‌ ده‌كات ك����ه‌ چۆن ل����ه‌دوای‬ ‫په‌ره‌س����ه‌ندنی توندوتیژییه‌كان����ی ش����اری‬ ‫به‌غداد ل����ه‌دژی جوله‌كه‌كان له‌س����ه‌ره‌تای‬ ‫سااڵنی چله‌كانه‌وه‌‪ ،‬ورده‌ ورده‌ بزوتنه‌وه‌ی‬ ‫زایۆنیستی له‌عێراقیش����دا دروست ده‌بێت‌و‬ ‫كارو چاالكی����ان بریتی ده‌بێ����ت له‌هاندانی‬ ‫جوله‌ك����ه‌كان ب����ۆ كوچك����ردن ب����ۆ خاكی‬ ‫به‌ڵێنپێدراو له‌ئیسرائیل‪ .‬به‌هۆی دروستبونی‬ ‫ئ����ه‌م ڕێكخراوه‌وه‌ وێڕای ئه‌وه‌ی كه‌ توانیان‬ ‫هه‌زاران جوله‌كه‌ بۆ خاكی ئیسرائیل بنێرن‪،‬‬

‫به‌اڵم هه‌ر به‌هۆی ئه‌وانیشه‌وه‌ جوله‌كه‌كانی‬ ‫عێراق‌و كوردس����تان تا ده‌هات ڕوو به‌ڕووی‬ ‫قڕكردن‌و چه‌وسانه‌وه‌ ده‌بونه‌وه‌‪.‬‬ ‫بابه‌تێكی تر ك ‌ه نوسه‌ر ده‌یه‌وێت ئاماژه‌ی‬ ‫پێ بكات ئه‌وه‌یه‌ ك����ه‌ جوله‌كه‌كان به‌هۆی‬ ‫ئه‌و مه‌ترسیانه‌ی رووبه‌ڕوویان ده‌بوویه‌وه‌و‬ ‫له‌پێناوی‌ خۆپاراستنیان له‌له‌ناوچون‪ ،‬ناچار‬ ‫بون باج‌و سه‌رانه‌ بده‌ن یان ئاینی خۆیان بۆ‬ ‫موسوڵمان بگۆڕن‪ .‬به‌اڵم وێڕای ئه‌وه‌ش هه‌ر‬ ‫نه‌یانویس����توە كه‌ خاكی عێراق‌و كوردستان‬ ‫جێبهێڵن‌و به‌خاكی خۆیان زانیوه‌‪.‬‬ ‫"ساس����ۆن وای باس ده‌كرد‪ ،‬له‌به‌رئه‌مه‌‬ ‫خه‌ڵك چاویان له‌س����ه‌ر ئێمه‌ی����ه‌‪ ،‬چونكه‌‬ ‫ئێمه‌ی����ش جوله‌كه‌ین‪ ،‬گوت����ی‪ :‬ئێمه‌ زیاتر‬ ‫له‌وه‌ی خۆمان به‌جوله‌كه‌ بزانین‪ ،‬هه‌س����ت‬ ‫بە‌ك����ورد بون ی����ان عێراق����ی بونی خۆمان‬ ‫ده‌كه‌ین‪ ".‬ل‪.١١٥‬‬ ‫له‌گه‌ڵ ئ����ه‌وه‌ی نوس����ه‌ری رۆمانه‌كه‌ وا‬ ‫پیش����انده‌دات كه‌ جوله‌كه‌كانی كوردستان‬ ‫به‌ب����ه‌راورد بە‌جوله‌ك����ه‌ی ناوچه‌كانی تری‬ ‫كوردس����تان زۆر به‌كه‌م����ی رووب����ه‌ڕووی‬ ‫چه‌وس����انه‌وه‌و توندوتی����ژی به‌رامبه‌ری����ان‬

‫‪17‬‬

‫بونه‌ت����ه‌وه‌‪ ،‬ب����ه‌اڵم دكت����ۆر مۆردۆیخ����ای‬ ‫زاكین‪ ،‬له‌كتێبه‌كه‌یدا به‌ناوی "جوله‌كه‌كانی‬ ‫كوردس����تان" ئاماژه‌ بە‌نه‌بونی ئاسایش����ی‬ ‫كه‌س����ی جوله‌كه‌كان ده‌كات له‌كوردستانداو‬ ‫ده‌نوسێت‪:‬‬ ‫"جوله‌كه‌كانی كوردستان بایه‌خی زۆیان‬ ‫بە‌ئاسایشی تاكه‌كه‌سی ده‌دا‪ ،‬بە‌ڕاده‌یه‌ك كه‌‬ ‫نه‌بونی ئاسایش كاریگه‌ری له‌سه‌ر كه‌مبونی‬ ‫جوه‌كان له‌س����ه‌ر نه‌خش����ه‌ی كوردس����تان‬ ‫هه‌بوو‪ .‬چه‌ند باره‌ بونه‌وه‌ی رفاندنی ئافره‌ته‌‬ ‫جوه‌كان له‌الیه‌ن كورده‌كانه‌وه‌و دزی‌و هه‌تا‬ ‫كوش����تنی بازرگانه‌كان له‌س����ه‌ر رێگاكانداو‬ ‫چه‌ندین قۆرخكردنی تری ئابوری‌ جوه‌كان‬ ‫له‌الی����ه‌ن كورده‌كانه‌وه‌‪ ،‬به‌ڵگه‌یه‌ بۆ نه‌بونی‬ ‫ئاسایشی كه‌سی جوله‌كه‌"‪.‬‬ ‫بابه‌تێكی تری ئاماژه‌پێكراو له‌چوارچێوه‌ی‬ ‫یاداش����ته‌كانی ڕه‌حیلە‌دا‪ ،‬باسكردنه‌ له‌وه‌ی‬ ‫ك����ه‌ له‌س����ه‌روبه‌ندی دامه‌زراندنی ده‌وڵه‌تی‬ ‫ئیس����رائیلدا له‌س����اڵی ‪١٩٤٨‬و دوات����ر‪،‬‬ ‫چ����ۆن عێ����راق‌و واڵتانی ت����ری عه‌ره‌بی بۆ‬ ‫س����ه‌رقاڵكردنی هاواڵتیان����ی واڵته‌كانیان‌و‬ ‫درێ����ژه‌دان به‌حوكم����ی دیكتاتۆریان����ه‌و‬ ‫گه‌نده‌ڵكاران����ه‌ی س����ه‌ركرده‌كانیان‪ ،‬هێزی‬ ‫چه‌كداری خۆبه‌خش����ی ب����ارگاوی بە‌ئاینی‬ ‫ئیس��ل�امیان رێكده‌خس����ت‌و ڕه‌وان����ه‌ی‬ ‫فه‌له‌س����تین‌و خاكی ئیسرائیلیان ده‌كرد‪ ،‬بۆ‬ ‫جه‌ن����گان دژی زایۆنیس����ته‌كان كه‌ له‌پێناو‬ ‫فراوانكردنی خاكی ئیسرائیلدا ده‌جه‌نگان‪.‬‬ ‫"ترس له‌زایۆنیس����ت‪ ،‬واڵتان����ی عه‌ره‌ب‬ ‫یه‌كیه‌ت����ی عه‌ره‌بی����ان دامه‌زران����دوە‪ ،‬ب����ۆ‬ ‫ڕێگریك����ردن ل����ه‌وه‌ی فه‌له‌س����تین ببێت����ه‌‬ ‫نیش����تیمانی جوەكان‪ .‬ئ����ه‌وان ده‌یانه‌وێت‬ ‫س����وپای عه‌ره‌بی بنێرن بۆ ئه‌وه‌ی له‌گه‌ڵ‬ ‫'زایۆنیستی دوژمن'دا بجه‌نگن‪ ".‬ل‪.١٤٥‬‬ ‫نوسه‌ر له‌ڕۆمانه‌كه‌یدا ئاماژه‌ بە‌كۆچێكی‬ ‫ت����ری جوله‌كه‌ ده‌كات له‌كوردس����تانه‌وه‌ بۆ‬ ‫ئیسرائیل له‌س����ااڵنی نه‌وه‌ده‌كانی سه‌ده‌ی‬ ‫ڕابردوودا له‌شاری ڕانیه‌‪ ،‬به‌هۆی بااڵده‌ستی‬ ‫پارتێكی ئیس��ل�امی له‌و ناوچه‌یه‌دا‪" .‬دوای‬ ‫ئ����ه‌وه‌ی كوردس����تان له‌س����اڵی ‪١٩٩١‬وه‌‬ ‫بە‌نیوه‌ناچڵ����ی ب����وە ئۆتۆنۆم����ی‪ ،‬پارت����ه‌‬ ‫ئیس��ل�امیه‌كان ده‌ستێكی بااڵیان له‌م شاره‌‬ ‫كوردییه‌ی هاوس����نوری ئێران����دا په‌یداكرد‪،‬‬ ‫ئیسالمیه‌كان باوه‌ڕیان وابو ئه‌گه‌ر جوویه‌ك‬ ‫بكوژن ئه‌وا به‌هه‌ش����ت بۆ خۆیان مسۆگه‌ر‬ ‫ده‌ك����ه‌ن‪ ،‬له‌به‌ر ئه‌و هۆكاره‌ ده‌مانویس����ت‬ ‫بڕۆین‪ ...‬له‌ئاكامدا له‌ساڵی ‪ ١٩٩٤‬كۆچێكی‬ ‫تری جوە كورده‌كان بۆ ئیس����رائیل ده‌ستی‬ ‫پێكرد‪ ،‬یه‌كه‌مجار په‌نجا كه‌سێكی خه‌ڵكی‬ ‫قه‌اڵدزێ بون‪ ...‬له‌كوتایی س����اڵی ‪١٩٩٤‬دا‬ ‫كۆمه‌ڵێك جوله‌كه‌ی ‪ ٢٨٥‬كه‌س����ی ڕانیه‌یان‬ ‫به‌جێهێشت‪ ".‬ل‪.٤٣٢‬‬

‫چۆنێتی‌ په‌روه‌رده‌كردنی‌ منداڵ له‌ڕێگه‌ ‌ی كتێبی‌ په‌یوه‌ندییه‌كانی‌ نێوان دایباب‌و منداڵه‌وه‌‬ ‫ئا‪ :‬ره‌وشت محه‌مه‌د‬ ‫منداڵ بە‌زمانی حاڵ بە‌باوك‌و دایكی‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬له‌پێشمه‌وه‌ مه‌ڕۆن‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ دواتان‬ ‫نه‌كه‌وم‪ ،‬له‌دوامه‌وه‌ مه‌ڕۆن‪ ،‬له‌وانه‌یه‌ نه‌توانم‬ ‫پێشڕه‌وتان بم‪ ،‬له‌ته‌نیشتمه‌وه‌ بڕۆن‌و ته‌نیا‬ ‫هاوڕێم بن"‪( .‬ئه‌لبێر كامۆ)‬ ‫ده‌رفه‌تێكی نایاب بۆ دایك‌و باوكان‪:‬‬ ‫سه‌ره‌تای‌ س���اڵی‌ (‪ )2017‬بو له‌ئۆفێس ‌ی‬ ‫سه‌نته‌ری‌ زه‌هاوی‌‪ ،‬ئه‌وكاته‌ی‌ كه‌ د‪ .‬حسێن‬ ‫محه‌م���ه‌د به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌ به‌ش���ی‌ باڵوكرنه‌وه‌‬ ‫له‌س���ه‌نته‌ری‌ زه‌هاوی‌ به‌من���ی‌ وت‪ :‬كتێبێك‬ ‫هه‌ی���ه‌ چ���ۆن ڕێككه‌وین دیزاین���ی‌ بكه‌یت‪،‬‬ ‫ئه‌وكاته‌ وابزانم شه‌ش مانگ پێشتر ده‌ستیان‬ ‫دابوویه‌ ئه‌و پرۆژه‌ی���ه‌ كه‌ وه‌رگێڕانی‌ كتێبی‌‬ ‫(په‌یوه‌ندییه‌كان���ی‌ نێوان دایباب‌و منداڵ) ه‌‪،‬‬ ‫ش���ه‌ش مانگ به‌ر له‌و به‌رواره‌ بڕیار له‌سه‌ر‬ ‫به‌كوردیكردن���ی‌ ئ���ه‌و كتێبە‌نایابە‌دراب���و‬ ‫بە‌وه‌رگێ���ڕان‌و پیاچون���ه‌وه‌و هه‌ڵه‌چن���ی‌‪،‬‬ ‫دوای‌ ئ���ه‌وه‌ ئیمه‌ یه‌كترمان بینی‌ قس���ه‌مان‬ ‫له‌س���ه‌ر دیزاینی‌ كتێبه‌كه‌ ك���رد‪ ،‬كه‌ بڕیاربو‬ ‫كتێبه‌كه‌ به‌زمانی‌ ئینگلیزی‌ چۆن چاپكراوه‌‬ ‫بە‌كوردیش به‌هه‌مان قه‌باره‌و شێوه‌و دیزاین‬ ‫به‌رهه‌مبێته‌وه‌‪.‬‬ ‫ڕاس���تی‌ ك���ه‌ ته‌ماش���ایه‌كی‌ نوس���خه‌ی‌‬ ‫ئینگلی���زی‌ كتێبه‌كه‌م ك���رد زۆر دوودڵبووم‬ ‫له‌كاره‌كه‌‪ ،‬چونكه‌ هه‌م���و الپه‌ره‌یه‌ك كاری‌‬ ‫ده‌ویس���ت‪ .‬هه‌موی‌ وێنه‌و كڵێش���ه‌و خشته‌و‬ ‫ورده‌كاری‌ بوو‪ .‬ده‌ب���و منیش پابه‌ند بم به‌و‬ ‫ورده‌كارییان���ه‌وه‌‪ ،‬به‌دوودڵییه‌ك���ی‌ زۆره‌وه‌‬ ‫ئیشه‌كه‌م له‌د‪ .‬حسه‌ین وه‌رگرت‪ ،‬له‌وكاته‌وه‌‬ ‫تا پێنج مانگ له‌گه‌ڵ ئه‌و كتێبه‌دا ژیام ئه‌وه‌ی‌‬ ‫به‌خۆم كرا كردم باقی‌ له‌گه‌ڵ دكتۆر حسه‌ین‬ ‫بە‌رۆژا س���ه‌رمان به‌یه‌كدا ده‌كردو شه‌وانیش‬ ‫بە‌ماسنجه‌ر وازمان له‌یه‌ك نه‌ده‌هێنا‪...‬‬

‫به‌رهه‌م���ی‌ هه‌م���و ئه‌و ماوه‌ی���ه‌ كتێبێك ‌ی‬ ‫س���ه‌نگین‌و جوانه‌ كه‌ ئێستا له‌كتێبخانه‌كانی‌‬ ‫كوردس���تاندایه‌‪ ،‬ئه‌م كتێبە‌پ���ڕه‌ له‌ئه‌زمون‌و‬ ‫زانیاری‌ زانستی‌‌و ده‌رونی‌ ورد كه‌ په‌یوه‌ندی‌‬ ‫نێ���وان دای���ك‌و ب���اوك‌و منداڵ ئ���اوه‌دان‌و‬ ‫جوانتر ده‌كات‪ .‬كتێبێ���ك هاوكاریت ده‌كات‬ ‫بچیته‌ نێو جیهان���ی توناوتونی پڕ له‌نهێنی‬ ‫منداڵه‌ك���ه‌ت‪ ،‬هاوكاری���ت ده‌كات وه‌اڵم���ی‬ ‫هه‌زاروی���ه‌ك پرس���یاری قه‌تیس���ماوی نێو‬ ‫مێشكی منداڵه‌كه‌ت بده‌یته‌وه‌‪ .‬فێرت ده‌كات‬ ‫چۆن ئیتر س���ه‌رده‌می ئاڕاسته‌كردنی منداڵ‬ ‫ـ ته‌نیا بە‌قس���ه‌كردن ـ به‌سه‌رچوەو ده‌بێت‬ ‫خۆت ئه‌وه‌ بكه‌ی ك���ه‌ ده‌ته‌وێت منداڵه‌كه‌ت‬ ‫بیكات‪ .‬كتێبێك ده‌رگات به‌ڕوودا ده‌كاته‌وه‌و‬ ‫ئاسۆكانت فراوانتر ده‌كات‪ .‬كتێبێك زانست‌و‬ ‫ئه‌زمونت پێكه‌وه‌ پێشكه‌ش ده‌كات‪.‬‬ ‫گرنگی ئه‌و پرۆژانه‌ی كار له‌س���ه‌ر منداڵ‌و‬ ‫جیهانه‌كه‌ی���ان ده‌ك���ه‌ن له‌وێوه‌ی���ه‌‪ ،‬كه‌ تۆ‬ ‫ده‌توانی له‌و ڕێگه‌ی���ه‌وه‌ ڕه‌نگرێژی ئاینده‌ی‬ ‫نه‌وه‌یه‌ك بكه‌ی‪ ،‬زۆر ئه‌سته‌مه‌ جێكردنه‌وه‌ی‬ ‫بیرو ئاكار له‌مێش���ك‌و قه‌ناعه‌تی گه‌وره‌كاندا‬ ‫وه‌ختێ ئه‌وان وه‌ك به‌شێك له‌كه‌لتوور بۆیان‬ ‫ماوه‌ته‌وه‌و وه‌ریانگرتوە‪ ،‬ئه‌وه‌ ده‌بێته‌ به‌شێك‬ ‫له‌میزاجی ئ���ه‌وان‪ ،‬بابه‌تێكی عه‌قاڵنی وه‌ك‬ ‫چۆن بە‌ڕێكارێكی عه‌قاڵنییه‌وه‌ ده‌گات ئاواش‬ ‫ده‌ش���ێ بە‌ڕێكارێكی عه‌قاڵنی ده‌ستبه‌رداری‬ ‫بین‪ ،‬وه‌لێ ئه‌وه‌ی ده‌بێته‌ میزاج ئێمه‌ نازانین‬ ‫بۆ قبوڵمانه‌و ئاماده‌ش���نین ده‌س���تبه‌رداری‬ ‫بین‪.‬‬ ‫بۆیه‌ لێ���ره‌وه‌ كاركردن ب���ۆ به‌رنامه‌یه‌كی‬ ‫په‌روه‌رده‌ی���ی دروس���ت ب���ۆ مامه‌ڵك���ردن‬ ‫له‌گه‌ڵ مندااڵن باش���ترینی ئ���ه‌و ڕێگایانایه‌‬ ‫كه‌ نه‌وه‌یه‌كی دروس���ت س���به‌ینێمان به‌ڕێوه‌‬ ‫ببه‌ن‪ .‬ئه‌م كاره‌ش یان له‌ڕێگه‌ی سستمێكی‬ ‫باش���ی په‌روه‌رده‌ییه‌وه‌ ده‌كرێ���ت كه‌ ده‌زگا‬ ‫په‌یوه‌ندیداره‌كان���ی حكومه‌ت پێی هه‌س���تن‬

‫بە‌گه‌شه‌ی منداڵ‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌ك نووسه‌ران‬ ‫هیچكام ل���ه‌و ناڕونییه‌ باوانه‌ی كه‌ له‌چه‌مكه‌‬ ‫ده‌روناس���ییه‌كاندا بونی���ان هه‌ی���ه‌ له‌ی���اد‬ ‫نه‌كردوە‪.‬‬ ‫ئیدریس خه‌میسه‌ ڕاویژكاری نێوده‌وڵه‌تییه‌‬ ‫ب���ۆ ب���واری په‌روه‌رده‌یی‌و گه‌ش���ه‌ی مرۆیی‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌م كتێبە‌به‌یه‌كێك له‌كتێبە‌كاریگه‌رو‬ ‫پڕ زانیاری‌و چڕوپڕه‌كانی بواری به‌خێوكردن‌و‬ ‫په‌روه‌رده‌كردنی منداڵ داده‌نرێت‪ .‬ده‌س���تی‬ ‫ب���ۆ ئه‌و ئارێش���انه‌ ب���ردوە ك���ه‌ له‌ژینگه‌ی‬ ‫ماڵ���دا بونیان هه‌ی���ه‌‪ ،‬له‌جیهان���ی مندااڵندا‬ ‫ئه‌زمونك���راون‪ ،‬زانیاری چۆنیه‌تی پێكهێنان‌و‬ ‫گۆڕینی خێزانه‌كان له‌سه‌رانس���ه‌ری جیهاندا‬ ‫ده‌خاته‌ به‌رباس‪.‬‬ ‫به‌وت���ه‌ی د‪ .‬محه‌م���ه‌د به‌ش���یر ئه‌ندامی‬ ‫ده‌س���ته‌ی ڕاوێ���ژكاری ئیس�ل�امی خێزانیی‬ ‫ئه‌مری���كا‪ :‬ئ���ه‌م كتێبە‌هه‌ڵگ���ری كۆمه‌ڵێك‬ ‫تایبه‌تمه‌ن���دی دیارو ناوازه‌ی���ه‌‪ .‬كۆمه‌ڵێكی‬ ‫زۆر س���ه‌رچاوه‌و ده‌قی به‌نرخی خستۆته‌ڕو‪،‬‬ ‫جگه‌له‌وه‌ش له‌كۆتایی هه‌ر به‌شێكدا‪ ،‬لیسته‌‬ ‫چاالكی���ه‌ك خراوه‌ته‌ڕوو ك���ه‌ ئه‌گه‌ر له‌الیه‌ن‬ ‫دای���كان‌و باوكان���ه‌وه‌ جێبه‌جێبكرێت‪ ،‬ئه‌وا‬ ‫به‌دڵنیایی���ه‌وه‌ كه‌ش���ێكی خێزان���ی ئه‌رێنی‬ ‫ته‌ندروست ده‌سته‌به‌ر ده‌كات‪.‬‬ ‫فاتیم���ه‌ دیس���ا ك���ه‌ پارێ���زه‌ری بواری‬ ‫پاراستنی منداڵه‌ ده‌ڵێت‪ :‬ئه‌مه‌ كتێبێكی‌ پڕ‬ ‫له‌توێژینه‌وه‌ی بیرجوڵێنه‌ره‌ بۆ هه‌مو كه‌سێك‬ ‫بە‌كه‌ڵكه‌ كه‌ منداڵ به‌خێ���وده‌كات‪ .‬هاوكات‬ ‫ڕێنوێنیه‌كی چڕوپڕی س���ه‌باره‌ت بە‌چۆنیه‌تی‬ ‫بون به‌دایك‌و باوكێك���ی كاریگه‌ر له‌جیهانی‬ ‫هاوچه‌رخدا له‌خۆ گرتوە‪.‬‬

‫یان ڕێكخ���راوه‌كان بتوانن له‌ب���واری خۆیان‬ ‫هه‌ریه‌كه‌ی���ان چاكس���ازی له‌گۆش���ه‌یه‌كی‬ ‫پڕۆسه‌كه‌دا بكات‪.‬‬ ‫ئه‌م پێش���ه‌كییه‌ بۆ قس���ه‌كردنه‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫پ���ڕۆژه‌ی وه‌رگێران���ی كتێبێك���ی نایاب له‌م‬ ‫ب���واره‌دا به‌ن���اوی (په‌یوه‌ندییه‌كانی نێوان‬ ‫دایباب‌و منداڵ‪ /‬ڕێبه‌رێك بۆ په‌روه‌رده‌كردنی‬ ‫مندااڵن)‪ ،‬ئ���ه‌م كتێبە‌له‌بنه‌ڕه‌ت���دا بە‌زمانی‬ ‫ئینگلی���زی له‌الیه‌نی هه‌ر س���ێ نووس���ه‌ری‬ ‫گرنگ (هیش���ام تالیب‪ /‬عه‌بدولحه‌مید ئه‌بو‬ ‫س���وله‌یمان‪ /‬عومه‌ر تالیب)ه‌وه‌ نووس���راوه‌‪،‬‬ ‫تائێس���تا بۆ چه‌ندین زمانی‌ زیندوی‌ جیهان‬ ‫وه‌رگێڕدراوه‌‪ .‬خۆش���حااڵنه‌ ئێس���تا له‌الیه‌ن‬ ‫(س���ه‌نته‌ری زه‌ه���اوی ب���ۆ لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‬ ‫فیكری)یه‌وه‌ بە‌زمانی كوردی باڵوده‌كرێته‌وه‌‪،‬‬ ‫بە‌وه‌رگێڕانی (ئ���ازاد عه‌لی محه‌مه‌د‪ ،‬بێخاڵ‬ ‫له‌تیف محیه‌دین‪ ،‬زانا مه‌حمود حه‌سه‌ن)‪.‬‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی به‌پێویس���تی ده‌زان���م بیڵێ���م‪:‬‬ ‫باڵوكردن���ه‌وه‌ی ئ���ه‌م كتێبە‌بە‌زمانی كوردی‬ ‫ده‌رفه‌تێكی باش���ه‌ بۆ دای���ك‌و باوكی كورد‬ ‫ت���ا له‌ئه‌زمونێكی گ���ه‌وره‌و پ���ڕ له‌زانیاری‬ ‫وردو ج���وان‪ ،‬پش���ت به‌س���توو بە‌تازه‌ترین‬ ‫لێكۆڵیبنه‌وه‌ زانس���تییه‌كانی دنیا به‌هره‌مه‌ند‬ ‫ببن‌و بیكه‌نه‌ كتێبی هاوڕییان س���به‌ینێیه‌كی‬ ‫باش���تر پێش���كه‌ش بە‌منداڵ‌و نه‌ته‌وه‌كه‌یان‬ ‫بكه‌ن‪.‬‬ ‫شاره‌زاو پسپۆڕانی بواری په‌روه‌ده‌و زانست‬ ‫له‌باره‌ی ئه‌م كتێبه‌وه‌ چی ده‌ڵێن‪:‬‬ ‫به‌رل���ه‌وه‌ی گه‌ش���تێك به‌نێ���و ب���اس‌و‬ ‫به‌ش���ه‌كانیدا بكه‌ین پێمخۆش���ه‌ وته‌ی چه‌ند‬ ‫كه‌س���ایه‌تییه‌كی زانستیی‌و پس���پۆڕ له‌بواره‌‬ ‫جیاجیاكاندا له‌سه‌ر ئه‌م كتێبە‌بهێنم‪:‬‬ ‫ئامانج‌و مه‌به‌سته‌كانی كتێبه‌كه‌‬ ‫دكتۆر قوته‌یبە‌چه‌له‌بی‪ :‬پس���پۆڕی بواری‬ ‫ئه‌م كتێبه‌‪ ،‬به‌ش���ێوه‌یه‌كی ئاسان‌و ڕه‌وان‬ ‫ده‌رونناس���ی‌ منداڵ له‌باره‌ی‌ ئ���ه‌م كتێبه‌وه‌‬ ‫ده‌ڵێت‪ :‬سه‌رس���امم به‌وه‌ی‌ ئه‌م كتێبە‌زۆرێك ئاماده‌كراوه‌‪ ،‬بۆ یه‌ك ملیار دایباب له‌جیهانی‬ ‫ل���ه‌و تیۆران���ه‌ له‌خۆده‌گرێت ك���ه‌ تایبه‌تن ئه‌مڕۆدا نووس���راوه‌‪ ،‬جا چ مسوڵمانبن‪ ،‬یان‬

‫هه‌ر ئایینێكی دیكه‌‪ ،‬هاوكات بۆ ئه‌وانه‌ش���ه‌‬ ‫ك���ه‌ هێش���تا نه‌ب���ون بە‌دایب���اب‪ ،‬ته‌نانه‌ت‬ ‫ب���ۆ باپی���ره‌و داپیره‌ش���ه‌‪ ،‬یان ئ���ه‌و خزم‌و‬ ‫كه‌س���انه‌ی ده‌یانه‌وێت له‌زانیارییه‌كانی ئه‌م‬ ‫كتێبە‌س���ودوه‌ربگرن‪ .‬به‌واتایه‌كی دی‪ ،‬ئه‌م‬ ‫كتێبە‌تایبه‌ت نییه‌ بە‌ش���اره‌زایان‌و پسپۆڕان‪،‬‬ ‫به‌ڵكو كتێی هه‌موانه‌ له‌به‌رئه‌وه‌ی‌ كار له‌سه‌ر‬ ‫مندااڵن ده‌كات‪.‬‬ ‫وه‌ك ئ���ه‌وه‌ی ك���ه‌ نووس���ه‌رانی ئ���ه‌م‬ ‫كتێبە‌ئاماژه‌ی���ان ب���ۆ ك���ردوە مه‌به‌س���ته‌‬ ‫سه‌ره‌كییه‌كانی ئه‌م پڕۆژه‌یه‌ بریتین له‌‪:‬‬ ‫أ‌‪ .‬جه‌ختك���ردن له‌س���ه‌ر گرنگ���ی‬ ‫په‌روه‌رده‌كردن���ی ب���اش له‌به‌خێوكردن���ی‬ ‫منداڵ‌و خێزاندا به‌وه‌ ك���ه‌ ئه‌ركی دایبابێتی‬ ‫به‌كاری هه‌ره‌ له‌پێشینه‌ی دابنرێت‪ ،‬ئه‌مه‌ش‬ ‫نه‌ك ته‌نیا به‌ش���ێوه‌یه‌كی تی���ۆری‪ ،‬به‌ڵكو‬ ‫بە‌شێوه‌یه‌كی كرداریش‪.‬‬ ‫ب‌‪ .‬نیشاندانی دایباب كه‌ "چۆن" ده‌توانن‬ ‫په‌روه‌رده‌و كارامه‌یی پێوست به‌ده‌ستبێنن‌و‬ ‫ته‌كنیكه‌كان���ی په‌روه‌رده‌كردنێك���ی ب���اش‬ ‫جێبه‌جێ بكه‌ن‪ ،‬ئه‌م���ه‌ش بۆ به‌رهه‌مهێنانی‬ ‫هاواڵتییه‌كی دروس���ت كه‌ خاوه‌ن كه‌سایه‌تی‬ ‫به‌هێ���زو ئاكاری ب���ه‌رز بێت‪ ،‬كه‌س���ێك كه‌‬ ‫بتوانێ���ت ببێته‌ به‌ردی بناغ���ه‌ی كۆمه‌ڵگه‌و‬ ‫مروڤ‌و به‌ش���ێك بێ���ت له‌شارس���تانییه‌تی‬ ‫ئایینده‌‪.‬‬ ‫ت‌‪ .‬یارمه‌تیدانی دایباب بۆ دروس���تكردنی‬ ‫ژینگه‌ی ماڵێكی ئاس���وده‌و هه‌ماهه‌نگ‌و كارا‬ ‫له‌پاڵ هه‌بونی په‌یوه‌ندییه‌كی پشتگیركارانه‌‬ ‫له‌نێوان تێكڕای ئه‌ندامانی خێزانه‌كه‌دا‪.‬‬ ‫ناوه‌ڕۆكی‌ كتێبه‌كه‌‬ ‫ئ���ه‌م كتێبە‌له‌دووتوێ���ی (‪ )590‬الپه‌ڕه‌ی‬ ‫قه‌باره‌ (‪25/17‬س���م)دا چه‌ندین ناونیشانی‬ ‫گرن���گ ده‌خاته‌ڕو‪ ،‬لێره‌دا به‌پێویس���تمزانی‬ ‫له‌بری ئه‌وه‌ی زۆر ش���تی تر بڵێم‪ ،‬به‌شێك‬

‫له‌و ناونیش���انانه‌ بهێنم ك���ه‌ له‌ڕێگه‌یانه‌وه‌‬ ‫له‌ناوه‌ڕۆك���ی كتێبه‌ك���ه‌ تێده‌گه‌ی���ت‪،‬‬ ‫به‌ش���ێوه‌یه‌كی گشتی به‌س���ه‌ر سێ به‌شدا‬ ‫دابه‌شكراوه‌‪:‬‬ ‫به‌ش���ی یه‌كه‌م‪ :‬په‌روه‌رده‌ك���ردن (دانانی‬ ‫بناغه‌كه‌)‪ ،‬به‌شی دوەم‪ :‬گه‌شه‌كردنی منداڵ‪،‬‬ ‫به‌ش���ی س���ێیه‌م‪ :‬بونیادنانی كه‌س���ێتیی‌و‬ ‫كه‌سایه‌تی‪.‬‬ ‫لە‌ناوه‌رۆك���ی ئه‌م س���ێ به‌ش���ه‌دا ده‌یان‬ ‫ناونیشانی گرنگ‌و سه‌رنجڕاكیش ده‌بینی بۆ‬ ‫نمونه‌‪:‬‬ ‫ـ په‌روه‌رده‌كردنی باش چییه‌و چۆن ده‌س���ت‬ ‫پێ بكه‌ین؟‬ ‫ـ یه‌ك���ه‌ی خێ���زان‪ :‬بۆچی گرنگ���ه‌و ئه‌ركی‬ ‫چییه‌؟‬ ‫ـ ڕووبه‌ڕووبون���ه‌وه‌ی ئاس���ته‌نگ‌و الوازیی���ه‌‬ ‫گشتییه‌كان‪.‬‬ ‫ـ كاتێك شته‌كان هه‌ڵه‌ ده‌بن‪.‬‬ ‫ـ بنیادنانی كه‌سێتی چاوه‌ڕێ ناكات‬ ‫ـ شیردانی سرووشتی‬ ‫ـ مێش���كی من���داڵ‪ :‬به‌كاری بهێن���ه‌ ئه‌گینا‬ ‫له‌ده‌ستت ده‌چێت!‬ ‫ـ به‌خێوكردنی كوڕان‌و كچان‪ :‬ئایا جیاوازن؟‬ ‫ـ س���ێكس‌و ڕۆش���نبیریی سێكس���ی‪ :‬چ���ی‬ ‫بە‌منداڵه‌كانمان بڵێین؟‬ ‫ـ كه‌سێتیی‌و كه‌سایه‌تی‪.‬‬ ‫ـ چاندنی ئازایه‌تی‬ ‫ـ فێركردنی خۆشه‌ویستی‬ ‫ـ فێركردنی راستگۆیی‌و متمانه‌‪.‬‬ ‫ـ فێركردنی به‌رپرسیارێتی‪.‬‬ ‫ـ فێركردنی سه‌ربه‌خۆیی‪.‬‬ ‫ـ هاندانی كاری داهێنه‌رانه‌‪.‬‬ ‫ـ باوه‌ڕ به‌خۆبون‪ ،‬یان منداڵی به‌ناز‪.‬‬ ‫ـ هه‌ڵبژاردنی هاوڕێی باش بۆ منداڵه‌كه‌ت‪.‬‬ ‫ـ كاریگه‌ریی���ه‌ نه‌رێنییه‌كان���ی ته‌له‌فزیۆن‪،‬‬ ‫ڤیدیۆو یاری كۆمپیوته‌ری‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )596‬سێشه‌مم ‌ه ‪2017/10/10‬‬

‫چۆن بژین؟‬

‫گفتوگۆیه‌ك له‌گه‌ ‌ڵ وه‌رگێڕ ‌ی فه‌لسه‌فه‌ ‌ی ئه‌ندرئ كۆنت سپۆنڤیڵ‌و لۆك فێری‌‬ ‫ئا‪ :‬له‌یال جه‌مال‬

‫ڕێباز ئه‌حمه‌د‪ ،‬مامۆستا‌ له‌به‌شی‌‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ی‌ زانكۆی‌ سه‌اڵحه‌دین‌و‬ ‫وه‌رگێڕی‌ فه‌لسه‌فه‌ی‌ ئه‌ندرێ كۆنت‬ ‫سپۆنڤیڵ‌و لۆك فێری‌‪ ،‬له‌م گفتوگۆیه‌ی‌‬ ‫ئاوێنه‌دا ده‌ڵێت "ئه‌وه‌ تێگه‌یشتنێكی‌‬ ‫ئه‌و په‌ڕی‌ هه‌ڵه‌یه‌ بۆ بیركردنه‌وه‌‪،‬‬ ‫بیركردنه‌وه‌ ته‌نیا ئه‌وه‌ نیه‌ هه‌ست‬ ‫بە‌شته‌كان بكه‌م‌و ئیتر غه‌م بخۆم‪،‬ئه‌و‬ ‫ده‌مه‌ بیركردنه‌وه‌ گرنگه‌ كه‌ غه‌مێك‬ ‫هه‌یه‌"‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬ڕزگار بون لە‌چی؟‬ ‫ڕێباز ئه‌حمه‌د‪ :‬ڕزگار بون لە‌دوا ترس‬ ‫یان گه‌وره‌ترین ترس كه‌ ترسه‌ لە‌مردن‪،‬‬ ‫ئەو ترس���انەی ڕوو بەڕووی ئینسان‬ ‫ئەبێت���ەوە تەنها ترس نین لە‌ش���ێواوی‬ ‫دۆخی سیاس���ی‪ ،‬یان ش���ێواوی بەها‬ ‫ئاکاری���ەکان‪ ،‬تەنه���ا ئەمانە هەڕەش���ە‬ ‫نی���ن‪ ،‬ئێمە ئەگەر لەس���ەر ئ���ەم دوو‬ ‫ئاس���تە توانیمان چاکس���ازیەکی گەورە‬ ‫بکەی���ن‪ ،‬توانیمان بگەین بە‌ئاس���تێکی‬ ‫بەرز لە‌عەدالەت لەسەر ئاستی سیاسی‌و‬ ‫کۆمەاڵیەت���ی‪ ،‬وات���ە ژیان���ی کۆمەڵمان‬ ‫ڕێکخست‪ ،‬توانیمان ژیانێکی باش لەسەر‬ ‫ئەم ئاس���تە دروس���ت بکەین‪ ،‬هێش���تا‬ ‫ناب���ێ پێم���ان وابێت هیچ مەترس���یەک‬ ‫لە‌ئ���ارادا نیەو ئیتر مرۆڤ گەیش���تۆتە‬ ‫بەختەوەری‪ ،‬بەڵکو هێشتا مەترسیەکی‬ ‫زۆر هەڕەشە لەژیانی تاکە کەس ئەکات‪،‬‬ ‫ئەو تاکە کەسە لەوەیە لەواڵتێکدا بژیت‬ ‫دیموکراسی بێت‪ ،‬عەدالەت پەیڕەوبکرێ‪،‬‬ ‫مافەکانی ئینسان پارێزراو بێت‪ ،‬لەسەر‬ ‫ئاستی ئەخالقیش ئەکرێ مرۆڤێکی زۆر‬ ‫ئاکاری بێت‪ ،‬بەپێی بەه���ا ئاکاریەکان‬ ‫ئەو بەهایانەی لەگەڵ ژیانی ئینسانیانە‬ ‫یەک ئەگرن���ەوە مامەڵە ب���کات‪ ،‬بەاڵم‬ ‫هێش���تا ئەوە بەس نیە بەختەوەر بێت‪،‬‬ ‫چونک���ە مرۆڤ وەک لۆک فێری دەڵێت‪:‬‬ ‫" م���رۆڤ تاكه‌ بونه‌وه‌ره‌ هه‌س���ت بە‌‌وه‌‬ ‫ده‌كات كه‌ ئه‌و بونه‌وه‌رێكی‌ بمره‌و هیچ‬ ‫بونه‌وه‌رێك زیندوتر بیر له‌و چركه‌ ساته‌‬ ‫ناكاته‌وه‌ كه‌ تیایدا ئ���ه‌و كۆتایی پێت‪،‬‬ ‫ئه‌وه‌ ته‌نی���ا مرۆڤه‌ جێهێش���تنی‌ هه‌مو‬ ‫شتێكی‌‪ ،‬كه‌سه‌كانی‌‪ ،‬خۆشه‌ویسته‌كانی‌‬ ‫لێ دیارو ڕۆشنه‌"‪.‬‬ ‫به‌درێژای���ی مێ���ژوو هه‌م���و ئاینه‌كان‬ ‫لە‌جه‌وه���ه‌ردا هه‌ڵیان���داوه‌ ته‌م���ی‌ ئه‌و‬ ‫مه‌ترسیه‌ بڕه‌وێننه‌وه‌‪ ،‬لە‌ڕێگه‌ی‌ پێدانی‌‬ ‫مژده‌ی‌ نه‌مریه‌وه‌ بە‌م���رۆڤ‪ .‬به‌اڵم ئه‌و‬ ‫نه‌مرییه‌ پڕ چێژه‌ جه‌س���ته‌ییه‌ بە‌توندی‌‬ ‫گرێدراوه‌ بە‌مه‌رجی‌ ئیمانهێنانه‌وه‌ ئیمان‬ ‫بە‌هێزێك���ی‌ میتافیزیكی‌ كه‌ (خودا) یه‌و‬ ‫په‌رس���تن‌و خۆدانه‌ ده‌س���ت ئه‌و خوایه‌‬ ‫ده‌سته‌به‌ری‌ ڕزگاری‌ باوه‌ڕداره‌‪.‬‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌ بیركردنه‌وه‌یه‌ك���ه‌ خۆی‌‬ ‫لە‌قه‌ره‌ی‌ مونافه‌سه‌كردنی‌ ئاینه‌كان له‌و‬ ‫پرسه‌دا‪ ،‬داوه‌‪ ،‬بە‌ئاڕاسته‌ی‌ پێچه‌وانه‌ی‌‬ ‫ئه‌وان���ه‌وه‌ بە‌ئاڕاس���ته‌ی‌ ژیانێك���ی‌‬ ‫ب���اش هه‌ن���گاوی‌ ن���اوه‌‪ .‬ئه‌مه‌یش هه‌ر‬ ‫لە‌فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ یۆنانی���ه‌وه‌‪ .‬لۆك فێری‌‬ ‫له‌م باره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‪" :‬بابه‌تی‌ گش���تی‌‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ یۆنلنی‌ ئه‌وه‌ بوو كه‌ ژیانی‌‬ ‫چ���اك ئه‌و ژیانه‌یه‌ كه‌ مردنی‌ په‌س���ه‌ند‬ ‫كردوە‪ ،‬به‌س���ه‌ر ترس���دا س���ه‌ركه‌وتنی‌‬ ‫به‌ده‌س���ت هێناوه‌‌و توانای‌ ئه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌‬ ‫لە‌ئێستادا بژیت"‪.‬‬

‫ئاوێن���ه‌‪ :‬بۆچ���ی کارکردن لەس���ەر‬ ‫فەلس���ەفە گرنگ���ە؟ کام فەلس���ەفەیە‬ ‫دەتوانێ جیهانی ئێمە باش بکات؟‬ ‫ڕێباز ئه‌حم���ه‌د‪ :‬لەپەیوەند بەگرنگی‌‬ ‫کارکردن لەس���ەر فەلس���ەفە‪ ،‬فەلسەفە‬ ‫زۆر تەبایە لەگەڵ سروش���تی ئینس���ان‬ ‫کە ئینس���ان بونەوەرێکی خاوه‌ن هزره‌‪،‬‬ ‫بونەوەرێک���ە بیردەکاتەوە‪ ،‬پرس���یاری‬ ‫هەیە‪ ،‬گومانی هەیە‪ ،‬ئەمانەش مانایەک‬ ‫لەماناکان���ی فەلس���ەفەن‪ ،‬ئەتوانی���ن‬ ‫بڵێین ئەگەر مرۆڤ خەریکی فەلس���ەفە‬ ‫بێ���ت خەریک���ی چاالکیەک���ە ک���ە زۆر‬ ‫تەبای���ە لەگەڵ سروش���تی بونی‌ خۆیدا‪،‬‬ ‫هەر ئ���ەوە لەمرۆڤ دەوەش���ێتەوە کە‬ ‫خەریکی بیرکردنەوەی فەلس���ەفی بێت!‬ ‫بۆ ڕونكردن���ه‌وه‌ی‌ ئه‌و تێڕوانینه‌ ده‌بێت‬ ‫ئاماژه‌ به‌وه‌ بده‌ین كه‌ (هەڵبەت فەلسەفە‬ ‫بە‌مانا بەرتەس���ک‌و وشکەکەی نا‪ ،‬وه‌ك‬ ‫ئه‌وه‌ی‌ الی‌ هه‌ندێك لە‌زانس���ت باوه‌ڕان‬ ‫باوه‌‪ ،‬فەلس���ەفەیان لەچه‌ند پرسیارێكدا‬ ‫کورت کردەوە‪ ،‬ئیتر لەبەرئەوەی زانست‬ ‫وەاڵمی ئەو پرس���یارانەی داوەتەوە ئیتر‬ ‫حۆری‌ فه‌لس���ه‌فه‌ ئاوابوو) یان ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ ده‌كه‌نه‌ ته‌نها بیركردنه‌وه‌یه‌كی‌‬ ‫ڕه‌خنه‌ی���ی‪ ،‬چونك���ه‌ وه‌ك ل���ۆك فێری‌‬ ‫ده‌ڵێ���ت بیركردنه‌وه‌ی‌ ڕه‌خنه‌یی به‌ته‌نیا‬ ‫موڵكی‌ فه‌لس���ه‌فه‌ نیه‌‪ ،‬به‌ڵكو فه‌لسه‌فه‌‬ ‫به‌مان���ای‌ بیركردنه‌وه‌یه‌ له‌ژیان‪ .‬ئه‌ندرێ‬ ‫كۆنت س���پۆنڤیڵ ل���ه‌م باره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‬ ‫بابه‌تی‌ ڕاس���ته‌قینه‌ی‌ فه‌لسه‌فی‌ بریتی‬ ‫نیه‌ لە‌(م���رۆڤ چیه‌؟) به‌ڵك���و بریتیه‌‬ ‫له‌(چۆن بژین؟)‪ ،‬زانس���ته‌ مرۆڤایه‌تی‌‌و‬ ‫نامرۆڤایه‌تیه‌كان ناتوانن وه‌اڵم بده‌نه‌وه‌‪.‬‬ ‫ئه‌م پرس���یاره‌ ڕاس���ته‌حۆ به‌ره‌وڕومان‬ ‫ده‌كات���ه‌وه‌ له‌گ���ه‌ڵ ژیاندا‪،‬ژیان���ی‌ تاكه‌‬ ‫كه‌س���ی‌ حۆمان‌و لە‌وێشه‌وه‌ به‌ره‌و ژیانی‌‬ ‫گشتی‌‪ .‬له‌(چۆن بژین؟)دا به‌ر جه‌وهه‌ری‌‬ ‫ئامانجی‌ فه‌لس���ه‌فه‌ ده‌كه‌وین كه‌ خودی‌‬ ‫ژیان خۆیه‌ت���ی‌‪ ،‬بیرکردنەوەی ڕەخنەیی‬ ‫ئەبێتە بەش���ێک لەو پرسیارەو تێکڕایی‬ ‫ئەو پرسیارە جەوهەریە وەاڵم ناداتەوە‪.‬‬ ‫كه‌واته‌ چۆن به‌تێكڕای‌ وه‌اڵمه‌كان له‌باره‌ی‌‬ ‫پرسیاری‌ (چۆن بژین؟) ده‌گه‌یین؟چۆن‬ ‫ئه‌و وه‌اڵمانه‌مان ده‌س���تده‌كه‌وێت؟ كۆی‌‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬زۆر جار ده‌وترێت فه‌لس���ه‌فه‌‬ ‫مه‌عریفه‌كان ناتوان���ن كۆمه‌كبه‌خش بن‬ ‫له‌ده‌ستخس���تنی‌ وه‌اڵمێكی‌ ئه‌وتۆ‪ ،‬ئه‌مه‌ كایه‌یه‌كه‌ ته‌نها فه‌یله‌سوفه‌كان‌و ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫ته‌نیا فه‌لس���ه‌فه‌یه‌ ده‌توانێت پێمانبڵێت س���ه‌رقاڵی‌ ئه‌م بواره‌ن لێ���ی‌ تێده‌گه‌ن‪،‬‬ ‫كه‌وات���ه‌ ته‌رجه‌مه‌كردن���ی‌ فه‌لس���ه‌فه‌‬ ‫چۆن بژین‪.‬‬ ‫لە‌كۆمه‌ڵێك تی���ۆره‌وه‌ بۆ ژیانی‌ كرده‌یی‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬کەوات���ە چ���ۆن بەتێکڕای كۆمه‌ڵگه‌‌و تاكه‌كان‪ ،‬نه‌ك ته‌نیا ئه‌وانه‌ی‌‬ ‫وەاڵم���ەکان لەبارەی پرس���یاری (چۆن سه‌رقاڵی‌ فه‌لس���ه‌فه‌ن‪ ،‬چۆن ده‌كرێت؟‬ ‫بژین؟) دەگەین؟ چۆن ئەو وەاڵمانەمان چۆن فه‌لسه‌فه‌ ده‌توانێ لە‌ژیانی‌ خه‌ڵكدا‬ ‫ڕۆڵێكی‌ به‌رجه‌سته‌ی‌ هه‌بێت؟‬ ‫دەستکەوێت؟‬ ‫ڕێباز ئه‌حم���ه‌د‪ :‬دەرب���ارەی ئەوەی‬ ‫ڕێباز ئه‌حم���ه‌د‪ :‬ک���ۆی مەعریفەکان‬ ‫ناتوانن کۆمەک بەخشبن لە‌دەستخستنی فەیلەس���وفەکان تەنه���ا س���ەرقاڵی‬ ‫ئەوەاڵمێک���ی ئەوت���ۆ‪ ،‬ئ���ەوە تەنه���ا فەلسەفەن بۆ خۆیان‪ ،‬ئەمە ڕاست نیە‪،‬‬ ‫فەلس���ەفەیە دەتوانێ پێمان بڵێ چۆن فەیلەس���وفەکان هەمیشە هەوڵیان داوە‬ ‫وەاڵمی پرسیارە جەهەریەکانی ئینسان‬ ‫بژین؟‬ ‫بدەنەوە لە‌پێناوی‌ تێگه‌یشتنێكی‌ وردتر‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬چۆن؟‬ ‫ڕێب���از ئه‌حمه‌د‪ :‬لێره‌دا ب���ا به‌هه‌ڵه‌دا بۆ ش���ته‌كان‌و نزیكتر لە‌حه‌قیقه‌ت‪ .‬زۆر‬ ‫نه‌چین‪ ،‬ناوترێ زانسته‌كان‪ ،‬جۆره‌كانی‌ مرۆڤیش له‌و كۆشش���انه‌ سودمه‌ند بون‬ ‫مه‌عریف���ه‌ كۆم���ه‌ك به‌خش���نین‪ ،‬به‌اڵم ‪ .‬ئاڕاسته‌ی‌ پرسیاره‌كه‌ به‌و ڕوەدایه‌ كه‌‬ ‫زانس���ته‌كان ئه‌و پرسیاره‌ ناكه‌ن‪ ،‬ئه‌وان كه‌مته‌رخه‌می‌‌و كه‌موكوڕیه‌ك ده‌داته‌ پاڵ‬ ‫یارمه‌تیمان ده‌ده‌ن بۆ به‌ده‌ست هێنانی‌ فه‌لسه‌فه‌‪ ،‬وا پشان ده‌دات كه‌ فه‌لسه‌فه‌‬ ‫زانین‪ ،‬وه‌ك (سپۆنڤیڵ) ده‌لێت ‪" :‬چی‌ بابه‌تێك���ه‌ ل���ە‌ده‌ره‌وه‌ی‌ تاكه‌كانه‌وه‌ بۆ‬ ‫لە‌مه‌عریف���ه‌كان بكه‌م دوای‌ به‌ده‌س���ت ئ���ه‌وان بهێنرێ���ت! فه‌یله‌س���وفه‌كانیش‬ ‫هێنانی���ان؟ چ���ۆن به‌كاری���ان بهێنم بۆ نه‌یانتوانیوه‌ بە‌باشی‌ هاورده‌ی‌ بكه‌ن!‬ ‫به‌اڵم ئه‌م تێگه‌یش���تنه‌ له‌گه‌ڵ خودی‌‬ ‫خس���تنه‌ڕیی‌ ژیان���م؟" وات���ه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‬ ‫زانسته‌كان ده‌یكه‌ن ڕێگاكه‌ نیه‌‪ ،‬مه‌عریفه‌ مان���ای‌ فه‌لس���ه‌فه‌ كه‌ خۆشویس���تنی‌‬ ‫ده‌بێت بچێته‌ خزمه‌ت ژیانه‌وه‌‪ ،‬گرنگترین داناییه‌‌و پێناسه‌ی‌ فه‌یله‌سوف الی‌ هه‌ر‬ ‫ئامانجی���ش ی���ان بە‌ده‌ربڕینێكی‌ تر دوا یه‌ك لە‌(لۆك فێ���ری‌)‌و (ئه‌ندرێ كۆنت‬ ‫ئامانجیش الی‌ مرۆڤ لە‌ژیاندا گه‌یشتنه‌ ‪-‬س���پۆنڤیڵ) یه‌كناگرێته‌وه‌‌و له‌وێدا پوچ‬ ‫بە‌به‌خت���ه‌وه‌ری‌‪ .‬ب���اش ژی���ان لە‌پێناو ده‌بێت���ه‌وه‌‪ .‬الی‌ لۆك فێری‌ فه‌لس���ه‌فه‌‬ ‫به‌خته‌وه‌ری‌ دایه‌‪ ،‬ب���ه‌اڵم به‌خته‌وه‌ریش "ڕێبازێكه‌ بۆ ڕزگار بون���ی‌ عه‌لمانیانه‌" ‬ ‫الی‌ س���پۆنڤیڵیش فه‌یله‌سوف ئه‌و كه‌‬ ‫بە‌بێ ڕزگار بون به‌دی‌ نایه‌ت ‪.‬‬ ‫فه‌لس���ه‌فاندن لە‌پێن���او ڕزگار بوندایه‌ سه‌یه‌ كه‌ " عه‌قڵی‌ خۆی‌ بۆ بیركردنه‌وه‌‬ ‫!سپۆنڤیڵ له‌و باره‌یه‌وه‌ ده‌ڵێت‪ " :‬ئێمە لە‌ژی���ان‌و ڕزگار ب���ون لە‌وه‌همه‌كان���ی‌‬ ‫لە‌پێناو پڕکردنەوەی کاتە بەتاڵەکان یان خ���ۆی‌ ب���ه‌كار ده‌هێنێ���ت"‪ .‬م���ن ئه‌و‬ ‫یاریکردن بە‌وشەکان سەرقاڵی فەلسەفە دوو فه‌یله‌س���وفه‌ بە‌خاوه‌ن���ی‌ وردترین‬ ‫نی���ن‪ ،‬بەڵکو ب���ۆ ڕزگارکردنی خۆمان‌و تێگه‌یش���تن بۆ فه‌لس���ه‌فه‌ ده‌زانم‌و هه‌ر‬ ‫لە‌ڕوانگه‌ی‌ ئه‌وانیش���ه‌وه‌ ده‌ڵێم لە‌جیاتی‌‬ ‫گیانمان سەرقاڵی فەلسەفەین"‪.‬‬

‫لە‌فه‌لسه‌فه‌‪ ،‬ده‌بێت لە‌تاكه‌كان بپرسین‪:‬‬ ‫به‌كارنه‌هێنانی‌ فه‌لسه‌فه‌ وه‌ك هونه‌رێك‬ ‫بۆ ژیان بۆ؟‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ده‌مه‌وێ���ت گفتوگۆك��� ‌ه‬ ‫دابه‌زێنینه‌ س���ه‌ر ئاستی‌ واقعی‌ هه‌رێمی‌‬ ‫كوردستان‪،‬فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ به‌خت���ه‌وه‌ری‌‪،‬‬ ‫بە‌چ میكانیزمێك ده‌توانرێ بهێنرێته‌ ناو‬ ‫كۆنتێكستی‌ كلتوری‌‌و سیاسی ئێمه‌وه‌؟‬ ‫ڕێباز ئه‌حمه‌د‪ :‬به‌پێی‌ مێژوی‌ فه‌لسه‌فه‌‪،‬‬ ‫دو جۆر به‌ركه‌وتنی‌ فه‌لسه‌فه‌ هه‌یه‌‪:‬‬ ‫یه‌كه‌میان‪ ،‬به‌ركه‌وتنی‌ ڕاس���ته‌قینه‌ی‌‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌یه‌‪ ،‬بریتی���ه‌ له‌به‌رهه‌مهێنانی‌‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ له‌سه‌ر ئاستی‌ تیۆری‌‌و كرده‌یی‬ ‫واته‌ هه‌م نوس���ینی‌ تێكس���ت هه‌م وه‌ك‬ ‫شێوه‌یه‌ك له‌ژیان ‪.‬‬ ‫ئه‌وه‌ی���ان شارس���تانیه‌تی‌ یۆنان���ی‌‬ ‫كردویه‌تی‌‪ ،‬وه‌ ش���انازی‌ ئه‌وه‌ی‌ پێبڕاوه‌‬ ‫ك���ه‌ یه‌كه‌م شارس���تانیه‌ته‌ ك���ه‌ تیایدا‬ ‫م���رۆڤ بە‌ڕاس���ته‌قینه‌ به‌ر فه‌لس���ه‌فه‌‬ ‫كه‌وت���وە‪ ،‬وه‌ بیركردنه‌وه‌ی‌ فه‌لس���ه‌فی‌‬ ‫داڕش���توە‪،‬وه‌ فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ به‌ره���ه‌م‬ ‫هێناوه‌‪ ،‬وه‌ ده‌یان فه‌یله‌سوف‌و چه‌ندان‬ ‫مه‌دره‌س���ه‌ی‌ فه‌لس���ه‌فی‌ به‌رهه‌مهێناوه‌‬ ‫كه‌ ئ���ه‌و شارس���تانیه‌ته‌ وای‌ لێهاتوە‪،‬‬ ‫ناتوانرێ���ت تێبپه‌ڕێنرێ���ت‪ ،‬به‌تایبه‌تی‌‬ ‫لە‌ڕوی‌ فكری‌‌و فه‌لس���ه‌فیه‌وه‌‪ ،‬هه‌روه‌ها‬ ‫زۆرترین كاریگه‌ری‌ له‌س���ه‌ر دوای‌ خۆی‌‬ ‫جێهێش���توە‪ ،‬كه‌ به‌داخه‌وه‌ ئێمه‌ لێره‌دا‬ ‫ئه‌و به‌ركه‌وتنه‌مان نیه‌‪،‬هه‌ر لە‌خۆرهه‌اڵتدا‬ ‫له‌وه‌یه‌ ئه‌م به‌ركه‌وتنه‌ نه‌توانین قس���ه‌ی‌‬ ‫له‌سه‌ر بكه‌ین‪.‬‬ ‫دوومیان‪ ،‬یاخ���ود دوەم به‌ركه‌وتنی‌‬‫فه‌لس���ه‌فه‌‪ ،‬ئه‌وه‌یه‌ ئه‌گه‌ر نه‌مانتوانیو‌ه‬ ‫ئێم���ه‌ خۆم���ان فه‌یله‌س���وف به‌ره���ه‌م‬ ‫بهێنین‪ ،‬نه‌شمانتوانیوه‌ میراتی‌ فه‌لسه‌فی‌‬ ‫وه‌رگێڕین���ه‌ س���ه‌ر زمانی‌ ك���وردی‌‪ .‬بۆ‬ ‫نمونه‌ ئ���ه‌وه‌ی‌ پێی‌ ده‌وترێ���ت جیهانی‌‬ ‫ئیسالمی‌ جا عه‌ره‌به‌كان‪‌،‬و یه‌هودیه‌كان‌و‬ ‫س���ریانیه‌كان كردویان���ه‌ به‌تایبه‌ت���ی‌‬ ‫لە‌س���ه‌رده‌می‌ خه‌الفه‌ت���ی‌ عه‌باس���یدا‪،‬‬ ‫توانیویان���ه‌ میراتی‌ فه‌لس���ه‌فه‌ی‌ یۆنانی‌‬ ‫وه‌ربگێڕنه‌ سه‌ر زمانی‌ خۆیان‪.‬‬ ‫ئه‌مه‌ دوەم به‌ركه‌وتنی‌ فه‌لس���ه‌فه‌یه‌‪،‬‬ ‫ئێم���ه‌ له‌م ڕوه‌ش���ه‌وه‌ زۆر كرچوكاڵین‪،‬‬ ‫بە‌ب���ه‌راورد ب���ه‌و میراته‌ی‌ فه‌لس���ه‌فه‌و‬ ‫ئه‌وه‌شی‌ ئێس���تا فه‌لس���ه‌فه‌ به‌رهه‌می‌‬ ‫ده‌هێنێت‪ ،‬ئێمه‌ نه‌مان توانیوه‌ دڵۆپێك‬ ‫ل���ه‌و ده‌ریای���ه‌ وه‌رگێڕینه‌ س���ه‌ر زمانی‌‬ ‫كوردی‌‪.‬‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬كه‌وات���ه‌ كه‌مته‌رخه‌م��� ‌ی‬ ‫وه‌رگێڕه‌كانم���ان بوە وای‌ ك���ردوە ئێمه‌‬ ‫نه‌توانی���ن به‌هره‌مه‌ن���د بی���ن لە‌میراتی‌‬ ‫فه‌لسه‌فه‌؟ وه‌ته‌نانه‌ت كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك بین‬ ‫له‌ده‌ره‌وه‌ی‌ دونیابینی‌ه‌ فه‌لسه‌فیه‌كان؟‬ ‫ڕێباز ئه‌حمه‌د‪ :‬من باوه‌ڕم وایه‌ میراتی‌‬ ‫فه‌لس���ه‌فی‌ به‌ش���ێكه‌ لە‌فه‌لس���ه‌فه‌‪،‬وه‌‬ ‫هاوڕانیم له‌گ���ه‌ڵ ئه‌و بۆچونه‌ی‌ كه‌ پێی‌‬ ‫وای���ه‌ ئێمه‌ ده‌توانین خۆمان فه‌لس���ه‌فه‌‬ ‫به‌ره���ه‌م بێنین‪،‬م���ن پێم وای���ه‌ میراتی‌‬ ‫فه‌لس���ه‌فه‌ لە‌بیركردنه‌وه‌ی‌ فه‌لس���ه‌فی‌‬ ‫جیانابێته‌وه‌‪.‬ئێم���ه‌ ئ���ه‌و میراته‌م���ان‬ ‫نه‌هێناوه‌و كاریش���مان له‌سه‌ر نه‌كردوە‪،‬‬ ‫كه‌واته‌ ئه‌شێ بڵێین بۆیه‌ لە‌بیركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫فه‌لسه‌فی دوورین‪.‬‬ ‫م���ن ناتوانم ئه‌و گاڵته‌ خۆش���ه‌ بكه‌م‬ ‫بڵێم ئێس���تا ده‌توانین وه‌ك یۆنانی‌ كۆن ‬ ‫فی‌له‌س���وف دروس���ت بكه‌ین‌و ڕێبازی‌‬ ‫فه‌لسه‌فی‌ سه‌ر ڕێ بخه‌ین‪.‬‬ ‫ناتوانم بیریش له‌وه‌ بكه‌مه‌وه‌ كه‌ی‌ ئه‌و‬ ‫ڕۆژه‌ دێت‪.‬‬ ‫به‌اڵم خ���ۆ ده‌كرێت به‌ش���ێكی‌ هه‌ره‌‬ ‫كه‌می‌ ئه‌و مات���ه‌ وزه‌یه‌یی بیركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫فه‌لس���ه‌فی‌ ك���ه‌ توانام���ان به‌س���ه‌ریدا‬ ‫ده‌شكێت‪ ،‬چاالكی‌ بكه‌ین بۆ باشتركردنی‌‬ ‫بڕێ���ك لە‌لە‌ژیانی‌ كرده‌یمان‪ ،‬هیچ نه‌بێت‬ ‫له‌سه‌ر ئاستی‌ تاكه‌ كه‌سی‌ یان بۆ قوتار‬ ‫بون لە‌هه‌ندێك لە‌وه‌همه‌كانمان‪.‬‬ ‫(س���پۆنڤیڵ) لە‌گفتوگۆیه‌كدا به‌ناوی‌‬ ‫(خۆشه‌ویستی‌‌و ته‌نیایی ) كه‌ خه‌ریكی‌‬ ‫وه‌رگێڕانیم‪ ،‬باس ل���ه‌وه‌ ده‌كات كه‌ بیر‬ ‫له‌ژیانمان بكه‌ین���ه‌وه‌و بیركردنه‌وه‌كانی‌‬ ‫خۆمان بژین ‪ .‬ئه‌و بە‌س���اده‌یی ئاماژه‌‬ ‫به‌وه‌ ده‌كات كه‌ ئه‌گه‌ر تۆ هزری‌ خۆت‬ ‫س���ه‌رقاڵكرد بە‌مانای‌ ژیان‌و بیرت له‌وه‌‬ ‫كرده‌وه‌ كه‌ به‌خته‌وه‌الی‌‌و خۆشه‌ویستی‌‌و‬ ‫دادپه‌روه‌ری‌ چ ده‌گه‌یه‌نن‪ ،‬ئه‌گه‌ر پرسیت‬ ‫ت���ۆ ئازادی���ت یان لە‌ژێ���ر جه‌بردایت؟‬ ‫ئایا خودا هه‌یه‌ ئێم���ه‌ دڵنیایین له‌وه‌ی‌‬ ‫ده‌یزانین؟‬ ‫ئه‌مه‌ تێگه‌یش���نی‌ ڕاس���ته‌ قینه‌یه‌ بۆ‬ ‫فه‌لسه‌فه‌و خودی‌ فه‌لسه‌فه‌ ئه‌مه‌یه‌‪ ،‬ئتر‬

‫ئی���راده‌ زانی���ن‌و ك���رداره‌‪ ،‬دۆخ���ی‌‬ ‫به‌رهه‌مهێنانی‌ ژیانه‌‪.‬‬ ‫ده‌رچونه‌ لە‌پاس���یڤبون ب���ه‌ره‌و بون‬ ‫بە‌(بكه‌ر)‪.‬‬ ‫چه‌مكێكی‌ت���ر كه‌ زۆر كاری‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫ده‌كرێت بە‌ئاڕاسته‌ (لۆك فێری) یه‌كه‌یدا‪،‬‬ ‫چه‌مك ی���ان به‌های‌ حۆشه‌ویس���تییه‌‪.‬‬ ‫هێنانی‌ ئه‌و چه‌مكه‌ بۆ ناو سیاس���ه‌ت‌و‬ ‫ئاكار‪ ،‬سیاس���ه‌تی‌ باش ئه‌و سیاسه‌ته‌یه‌‬ ‫كه‌ به‌غه‌م دروستكردنی‌ دونیایه‌كی‌ باشه‌‬ ‫بۆ ئێستاو بۆ نه‌وه‌كانی‌ داهاتوو‪ .‬لە‌ڕووی‌‬ ‫ئاكاریش���ه‌وه‌ فه‌زیڵ���ه‌ت ئه‌وه‌ی���ه‌ جگه‌‬ ‫لە‌خۆمان ئه‌وی دیكه‌مان خۆش بوێت‪.‬‬ ‫هه‌م���و ئه‌مان���ه‌ حاڵ���ی‌ گرنگ���ن بۆ‬ ‫كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئێمه‌‪.‬‬

‫سیسته‌م‬ ‫ده‌ستكردی‌ مرۆڤه‌و‬ ‫مرۆڤیش ده‌توانێت‬ ‫بیگۆڕێت‪ ،‬گه‌ر‬ ‫تاكه‌كان هیچ نین‌و‬ ‫ئه‌و‌هی‌ هه‌یه‌ ته‌نیا‬ ‫سیسته‌مه‌ كه‌وات ‌ه‬ ‫قسه‌كردن له‌سه‌ر‬ ‫گۆڕینی‌ سیسته‌م‬ ‫چیه‌‪ ،‬جگ ‌ه‬ ‫لە‌قس ‌هی‌ به‌تاڵ‌و‬ ‫نا لۆجیكی‌؟‬ ‫لێره‌دا فه‌لس���ه‌فه‌ ڕزگاری‌ ده‌بێت لە‌قه‌اڵ‬ ‫ش���وره‌داره‌ته‌ی‌ كه‌ ته‌نها پاسه‌وانه‌كان ‌ی‬ ‫په‌ی‌ بە‌ڕگاكانی‌ ده‌به‌ن ده‌هێنێته‌ ده‌ره‌وه‌‬ ‫بۆ ناو ده‌س���تی‌ هه‌ر مرۆڤێك كه‌ توانای‌‬ ‫ئه‌و چاالكیه‌ عه‌قڵیه‌یی هه‌بێت‪.‬‬ ‫ده‌مێنێت���ه‌وه‌ بڵێم‪ ،‬ئه‌گه‌ر كه‌س���ێك‬ ‫ش���اره‌زای‌ فه‌لس���ه‌فه‌ بێت لە‌یۆنانه‌و‌ه‬ ‫تا ئێس���تا‪ ،‬ئه‌زانێ چه‌ند فه‌یله‌س���وف‌و‬ ‫مه‌دره‌س���ه‌ی‌ فه‌لس���ه‌فی‌ هه‌ن‪ ،‬ملیۆن‬ ‫كتێبی‌ فه‌لس���ه‌فی‌ نوسراون‪ ،‬به‌اڵم ئێمه‌‬ ‫چه‌ندمان له‌وانه‌ وه‌رگێڕاوه‌ته‌ سه‌ر زمانی‌‬ ‫كوردی‌‪ ،‬وه‌ چه‌ندمان بە‌دڵسۆزی‌ هێناوه‌‬ ‫بۆ ئ���ه‌وه‌ی‌ كاری‌ له‌س���ه‌ر بكه‌ین‪ ،‬نه‌ك‬ ‫وه‌ك ئامڕازێك به‌كاری‌ بهێنین‪.‬‬

‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆ كاركردن له‌سه‌ر ئه‌م پرس ‌ه‬ ‫گرنگانه‌‪ ،‬به‌رپرس���یارێتی‌ لە‌ئه‌س���تۆی‌‬ ‫كێیه‌؟ ك���ێ ده‌بێت غه‌م���ی‌ گۆڕانكاری‌‬ ‫هه‌ڵبگرئ‌و كار ب���ۆ ڕۆنانی‌ ئه‌م بونیاده‌‬ ‫بكات لە‌ژیانی‌ تاكه‌ كه‌سی‌‌و گشتیدا؟‬ ‫ڕێباز ئه‌حمه‌د‪ :‬پرسیاری‌ چۆن بژین؟‬ ‫په‌یوه‌سته‌ بە‌هه‌ر یه‌كێكمانه‌وه‌‪ .‬من چۆن‬ ‫ده‌توانم ژیانێكی‌ باش بژیم؟ ده‌بێت خۆت‬ ‫بە‌دوای‌ وه‌اڵمه‌كه‌یدا بگه‌ڕێیت ڕوبه‌ڕوی‌‬ ‫ئه‌و له‌مپه‌ڕانه‌ بیته‌وه‌ كه‌ بۆ ئه‌و ئامانجه‌‬ ‫دێن���ه‌ ڕێگات‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ مه‌س���ئولیه‌تێكه‌‬ ‫لە‌ئه‌ستۆی‌ هه‌ر مرۆڤێكه‌‪.‬‬ ‫تاك چۆن ئه‌توانێ ئه‌م به‌رپرسیارێتیه‌‬ ‫بە‌جێبهێنێ كاتێك سیس���ته‌م ده‌س���ت ‌ی‬ ‫لە‌بین���ه‌ قاقایدایه‌؟ ئایا تاك له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‬ ‫سیس���ته‌م ده‌رفه‌تی‌ گێڕانه‌وه‌ی‌ شكۆی‌‬ ‫هه‌یه‌ بۆ خودی‌ خۆی‌؟‬ ‫زۆر له‌س���ه‌ر ئه‌مه‌ قسه‌ كراوه‌ له‌وه‌یه‌‬ ‫ئ���ه‌وه‌ی‌ ئیچمه‌ش بیڵێین ه���ه‌ر دوباره‌‬ ‫بێت‪.‬‬ ‫سیسته‌م ده‌ستكردی‌ مرۆڤه‌و مرۆڤیش‬ ‫ده‌توانێ���ت بیگۆڕێت‪ ،‬گه‌ر تاكه‌كان هیچ‬ ‫نی���ن‌و ئ���ه‌وه‌ی‌ هه‌یه‌ ته‌نیا سیس���ته‌مه‌‬ ‫كه‌وات���ه‌ قس���ه‌كردن له‌س���ه‌ر گۆڕینی‌‬ ‫سیسته‌م چیه‌‪ ،‬جگه‌ لە‌قسه‌ی‌ به‌تاڵ‌و نا‬ ‫لۆجیكی‌؟‬ ‫واز لە‌ژیانی‌ گش���تی‌ بێنه‌‪ ،‬تاكی‌ ئێمه‌‬ ‫چی‌ ك���ردوە ب���ۆ گۆڕین���ی‌ نه‌وعیه‌تی‌‬ ‫ژیانی‌ خۆی‌ بە‌پێی‌ ئ���ه‌و توانا ڕێژه‌یی‌و‬ ‫ده‌رفه‌تانه‌ی‌ له‌س���ه‌ر ئاستی‌ تاكه‌ كه‌س‬ ‫هه‌یه‌تی‌‌و له‌به‌ر ده‌ممیان‪.‬؟‬ ‫ڕۆبێرت میس���راهی‌ ده‌ڵێت ‪ " :‬مرۆڤ‬ ‫ئاره‌زووكردنێكه‌ لە‌ش���ادی‌‌و ئاسوده‌یی"‬ ‫به‌اڵم پێداگری‌ له‌س���ه‌ر ئه‌وه‌ ده‌كات كه‌‬ ‫ئ���ه‌و به‌خته‌وه‌ریه‌ به‌رهه‌م���ی‌ خۆكردی‌‬ ‫چه‌ن���د ڕوداوێكی‌ خۆش نیه‌ كه‌ لە‌ژیانی‌‬ ‫تاكه‌ كه‌س���دا ڕوو ده‌ده‌ن‪ ،‬به‌ڵكو بیری‌‬ ‫لێكراوه‌ت���ه‌وه‌و ئام���اده‌كاری‌ بۆ كراوه‌‪.‬‬ ‫ئه‌و ده‌ڵێ���ت‪ " :‬به‌خته‌وه‌ری‌ ش���ێوازوو‬ ‫ڕێگایه‌كی‌ نوێیه‌ بۆ بون كه‌ لە‌ئه‌نجامدانی‌‬ ‫گۆڕان���كاری‌ ڕیش���ه‌یی تێڕوانینمان بۆ‬ ‫جیه���ان‪ ،‬ده‌كه‌وێت���ه‌وه‌" ئایا ئێمه‌ ئه‌و‬ ‫گۆڕانه‌م���ان ك���ردوە؟ هه‌وڵمان���داوه‌‬ ‫بە‌جۆرێكی‌ ت���ر بۆ ش���ته‌كان بڕوانین؟‬ ‫كێشه‌یه‌كی‌ گه‌وره‌ی‌ مرۆڤی‌ ئێمه‌ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫بوێری‌ بۆ بیركردنه‌وه‌ نییه‌‪.‬‬

‫ئاوێن���ه‌‪ :‬هۆكارێكی‌ نی���ه‌ كه‌ نایه‌وێت‬ ‫بیربكاته‌وه‌؟‬ ‫ڕێباز ئه‌حمه‌د‪ :‬ژیان���ی‌ ئێمه‌ زۆرترین‬ ‫دۆگمای‌ تێدایه‌‪ .‬هه‌میشه‌ وابوە كه‌ مرۆڤ‬ ‫له‌و دۆخه‌داو بە‌ده‌س���تگرتن بە‌ئیمانه‌وه‌‬ ‫جۆرێك لە‌ئارامی‌ ده‌س���تبكه‌وێت‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫ئارام���ی‌‌و به‌خته‌وه‌ریه‌ك���ی‌ س���اخته‌‪،‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬ب���ه‌م كرچوكاڵیه‌یی هێنراوه‌و پایه‌كان���ی‌ پته‌ونی���ن‪ ،‬چونك���ه‌ بە‌مانا‬ ‫ئه‌گ���ه‌ر هه‌موش���ی‌ بهێنین‪ ،‬پرس���یاری‌ (ڕۆبێ���رت میس���راهی)ه‌كه‌ی‌ ئه‌نجامی‌‬ ‫جه‌وهه‌ری‌ من ئه‌وه‌یه‌ ئه‌م فه‌لس���ه‌فه‌یه‌ بیركردنه‌وه‌ نیه‌ ‪ .‬هه‌ر كاتێك موقه‌د‪،‬ئه‌و‬ ‫چ���ۆن ده‌توانێ ڕۆڵی‌ هه‌بێ���ت لە‌ژیانی‌ به‌خته‌وه‌ری���ه‌ درز ده‌بات‌و ئ���ه‌و گۆمی‌‬ ‫ئارامیه‌ ساخته‌یه‌ ده‌شڵقێت‪.‬‬ ‫ئێمه‌دا؟‬ ‫ڕێباز ئه‌حمه‌د‪ :‬من بە‌پێی‌ گرنگی‌ ئه‌و‬ ‫ئاوێن���ه‌‪ :‬ئێمه‌ چۆن بە‌له‌ده‌س���تدانی‌‬ ‫فه‌لسه‌فه‌یی كاری‌ له‌سه‌ر ئه‌كه‌م وه‌اڵمت‬ ‫ده‌ده‌مه‌وه‌‪ .‬به‌ش���ێكی‌ ئه‌و فه‌لس���ه‌فه‌یه‌ ئارامی‌‌و چونه‌ س���ه‌ر هێڵی‌ بیركردنه‌وه‌‬ ‫فه‌لسه‌فه‌ی‌ ژیانه‌‪ ،‬بە‌دیاری‌ كراوی‌ ئاڕاسته‌ ده‌توانین بگه‌ین���ه‌ به‌خته‌وه‌ری‌؟ كه‌واته‌‬ ‫(سپۆنڤیڵ)یه‌كه‌ی‌ ڕه‌خنه‌گرتنێكی‌ تونده‌ لێره‌دا به‌خته‌وه‌ری‌ چیه‌؟‬ ‫ڕێب���از ئه‌حم���ه‌د‪ :‬مرۆڤ���ی‌ ئێم���ه‌‬ ‫لە‌(هی���وا)‪ .‬ژیانی‌ ئێم���ه‌ بە‌حوكمی‌ ئه‌و‬ ‫س���اخته‌یا‬ ‫دۆخه‌ سیاسیه‌یی هه‌مان بوە‪ ،‬دواتر ئه‌و لە‌به‌خته‌وه‌ریه‌ك���ی‌‬ ‫ئاینه‌ش كه‌ بااڵ ده‌سته‌و مردن تیایدا زۆر ئه‌ژی‌‪،‬به‌خته‌وه‌ری‌ س���اخته‌ ئه‌وه‌یه‌ كه‌‬ ‫چاالكه‌‪ ،‬هه‌میشه‌ ترس ڕۆحمانی‌ سمیوه‌‪ ،‬ت���ۆ تیایدا هه‌س���ت بە‌ئارام���ی ئه‌كه‌ی‌‬ ‫ئه‌مه‌ وای‌ كردوە ئێمه‌ كۆمه‌ڵگه‌یه‌كین پڕ به‌اڵم له‌س���ه‌ر ئه‌ساس���ی‌ خۆ دورگرتن‬ ‫لە‌هیوا‪ .‬ترس‌و هیوا هه‌میش���ه‌ یه‌كتری‌ لە‌بیركردنه‌وه‌‪ ،‬دواج���ار ئه‌و دۆخه‌ی‌ تۆ‬ ‫به‌رهه‌مده‌هێنن‪،‬سپێنۆزا ده‌ڵێت‪ " :‬هیچ تیای���ی ئه‌ژی‌ هیچ ئارگۆمێنتی‌ له‌س���ه‌ر‬ ‫هیوایه‌ك به‌بێ ترس‌و هیچ ترسێك به‌بێ نیه‌‪،‬واته‌ تۆ ناتوانی‌ لە‌ڕووی‌ مه‌عریفیه‌وه‌‬ ‫هیوا نیه‌" له‌م ژینگ���ه‌ی‌ (ترس‪-‬هیوا) به‌رگری‌ لێبكه‌یت‪.‬‬ ‫یه‌دا غه‌می‌ گه‌وره‌ی‌ ئێمه‌ بۆ مانه‌وه‌ بوە‪ .‬لە‌كاتێكدا به‌خت���ه‌وه‌ری‌‪ ،‬ئه‌وه‌ی‌ ئێمه‌‬ ‫ئه‌و فه‌لس���ه‌فه‌یه‌ پێمان ده‌ڵێت ده‌بێت باس���ی‌ لێوه‌ ده‌كه‌ین‪ ،‬دۆخێكه‌ تۆ تیایدا‬ ‫ئه‌و ته‌می‌ (ترس‪-‬هیوا)یه‌ بڕه‌وێنرێته‌وه‌‌و ئه‌ژی‌ به‌اڵم ئارگۆمێنتت هه‌یه‌ بۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫كه‌ تۆ چۆن گه‌یش���تویته‌ ئێره‌‪ ،‬واته‌ بۆ‬ ‫به‌ره‌و (ئیراده‌) بڕۆین‪.‬‬

‫ئه‌و دۆخه‌ی‌ كه‌ تۆ تێیدا ئه‌ژی‌ دۆخێكه‌‬ ‫لە‌ڕێگ���ه‌ی‌ عه‌ق���ڵ‌و ئی���راده‌ی‌ خۆته‌و‌ه‬ ‫پێی‌ گه‌یش���توی‌‪ ،‬نه‌ك له‌وه‌ی‌ تۆ هه‌مو‬ ‫به‌رپرسیارێتیه‌كان لە‌خۆت دوربخه‌یته‌وه‌‌و‬ ‫پشتت بە‌كه‌سێك یان شتێك به‌ستوە تا‬ ‫بتگه‌یه‌نێته‌ به‌خته‌وه‌ری‌‪.‬‬ ‫ئاوێنه‌‪ :‬بۆچ���ی‌ ئام���اژه‌ت بە‌ئازادی‌‬ ‫نه‌كرد؟ له‌كاتێكدا هه‌م داینه‌مۆی‌ ئه‌و ‬ ‫ئاڕاسته‌ فه‌لسه‌فیه‌ی‌ ئاماژه‌ت بۆكرد كه‌‬ ‫پش���ت ئه‌س���توره‌ به‌تاك‪ ،‬ئازادیه‌‪ ،‬هه‌م‬ ‫هه‌ول بۆ گۆڕانكاری‌ ب���ه‌ره‌و جیهانێكی‌‬ ‫باشتر لە‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ ئێمه‌دا به‌ستراوه‌ته‌وه‌‬ ‫بە‌ئازادیه‌وه‌؟‬ ‫ڕێب���از ئه‌حمه‌د‪ :‬له‌وه‌یه‌ وه‌ك وش��� ‌ه‬ ‫باس���ی‌ ئازادیم نه‌كردبێت‪ ،‬به‌اڵم لە‌كۆی‌‬ ‫بابه‌ته‌كه‌یا‪ ،‬بابه‌ته‌كه‌ قسه‌كردنه‌ له‌سه‌ر‬ ‫ئازادی‌‪ ،‬ئ���ه‌وه‌ی‌ ئێمه‌ باس���ی‌ ده‌كه‌ین‬ ‫دواجار قسه‌كردنه‌ له‌س���ه‌ر ئازادی‌‪ ،‬من‬ ‫كاتێ���ك ئه‌ڵێم مرۆڤێك ئه‌ب���ێ ئیراده‌ی‌‬ ‫هه‌بێت‪ ،‬مرۆڤێك ئه‌بێ خۆی‌ بیربكاته‌وه‌‪،‬‬ ‫مرۆڤێك ئه‌بێ گومانبكات‪ ،‬واته‌ دواجار‬ ‫مرۆڤێكی‌ ئ���ازاده‌‪ ،‬وه‌ ئه‌مه‌ بە‌مرۆڤێكی‌‬ ‫ئازاد نه‌كردوە‪.‬‬ ‫ڕه‌نگه‌ ئه‌م پرسیاره‌ی‌ تۆ له‌وه‌وه‌ بێت‬ ‫چونكه‌ ئێمه‌ باسمان لە‌ئازادی‌ نه‌كردوە‬ ‫بە‌مانا سیاس���یه‌كه‌ی‌‪ ،‬ئازادی‌ سیاس���ی‌‬ ‫به‌شێكه‌ لە‌ئازادی‌‪.‬‬ ‫به‌اڵم من باس����م لە‌ئازادی‌ ئینس����ان‬ ‫ك����ردوە‪ ،‬ئه‌و ئازادیه‌یی كه‌ په‌یوه‌س����ته‌‬ ‫بە‌ئینس����ان خۆی����ه‌وه‌ نازان����م ن����اوی‌‬ ‫بنێم ئ����ازادی‌ ئه‌نتۆلۆژی‌‪ ،‬ب����ۆ ئه‌وه‌ی‌‬ ‫جیای����ی بكه‌ینه‌وه‌ لە‌ئازادی‌ سیاس����ی‌‌و‬ ‫كۆمه‌اڵیه‌تی‌‪.‬‬ ‫مرۆڤ ئه‌گه‌ر لە‌ئازادیه‌كی‌ وادا نه‌بێت‬ ‫مرۆڤ موماره‌سه‌ی‌ ئینسان بونی‌ خۆی‌‬ ‫پێناكرێت‪ .‬كاتێك مرۆڤ ئه‌م ئازادیه‌یی‬ ‫درك پێكرد‌و هه‌یبوو‪ ،‬ئازادیه‌كانی‌ دیكه‌‬ ‫ورده‌ ورده‌ به‌ده‌س����ت ئه‌هێن����ئ‪ ،‬به‌اڵم‬ ‫مرۆڤێك لە‌بیركردنه‌وه‌ بترسێ‪ ،‬لە‌پرسیار‬ ‫بترسئ‪ ،‬له‌وه‌ بترسێ ئه‌و بیروبۆچونانه‌ی‌‬ ‫پێی‌ وتراوه‌ هه‌ڵیانسه‌نگێنئ‪ ،‬كه‌واته‌ ئه‌و‬ ‫مرۆڤه‌ بۆخۆی‌ به‌ربه‌س����تێكی‌ گه‌وره‌یه‌‬ ‫له‌به‌ر ده‌م ئازادی بنه‌ڕه‌تی‌‌و وجودیانه‌ی‌‬ ‫خۆی‪ ،‬ك����ه‌ دواتر جۆره‌كان����ی‌ دیكه‌ی‌‬ ‫ژێرده‌س����ته‌یی كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و سیاس����ی‌‬ ‫لێئه‌كه‌وێته‌وه‌‪.‬‬ ‫وات����ه‌ ئ����ه‌و ئازادیانه‌ی‌ ت����ر كه‌ نین‬ ‫نه‌تیجه‌ی����ه‌‪ ،‬نه‌تیجه‌یه‌كه‌ لە‌ش����كاندنی‌‬ ‫ئازادی‌ له‌الی‌ خودی‌ ئینس����ان خۆیه‌وه‌‬ ‫هاتوە‪ ،‬كاتێ����ك ت����ۆ لە‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌‬ ‫كلتوریدا مرۆڤێكت هه‌یه‌ ته‌نها گوێڕایه‌ڵ‌و‬ ‫تابیع����ه‌‪ ،‬ئه‌و مرۆڤه‌ ئ����ازاد نیه‌‪ ،‬جا با‬ ‫لە‌ڕه‌وشێكی‌ سیاسی‌ ئازادیشدا بژیت‪.‬‬ ‫ئای����ا مرۆڤێك ئ����ازادی‌ بیركردنه‌وه‌ی‌‬ ‫خ����ۆی‌ له‌ده‌س����ت دابێ����ت ئه‌توان����ێ‬ ‫لە‌ئاس����ته‌كانی‌ دیكه‌دا ئازاد بێت‪ ،‬بۆیه‌‬ ‫من پێم وایه‌ باس����م لە‌ئازادی‌ ڕه‌یس����ی‌‬ ‫ك����ردوە‪ ،‬ئه‌مه‌ به‌ردی‌ بناغ����ه‌ی‌ ئازادیه‌‬ ‫سیاسی‌‌و كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانه‌‪.‬‬ ‫مرۆڤێ����ك نه‌توانێ باس ل����ه‌و ئازادیه‌‬ ‫بكات‌و بۆی‌ بڕوات‪ ،‬دڵنیابە‌ئازادیه‌كانی‌‬ ‫دیكه‌ی‌ بە‌ئاسانی‌ لێ زه‌وت ئه‌ركئ‌و لێی‌‬ ‫ئه‌سه‌ندرێ‪.‬‬ ‫ئاوێن����ه‌‪ :‬كۆتا پرس����یارم ئه‌كه‌م‪،‬زۆر‬ ‫جه‌خت����ت له‌س����ه‌ر بیركردن����ه‌وه‌‬ ‫كرد‪،‬من قس����ه‌یه‌كم زۆر لە‌ڕۆش����نبیران‬ ‫بیس����توە‪،‬ئه‌ویش ئه‌وی����ه‌‪ ،‬ئینس����ان‬ ‫هه‌ربیرنه‌كات����ه‌وه‌ باش����ه‌‪ ،‬كاتێ����ك‬ ‫بیركردنه‌وه‌ ته‌نها غه‌م����ی‌ بۆ هێناوین‪،‬‬ ‫ئه‌گ����ه‌ر بیركردن����ه‌وه‌ ته‌نه����ا غه‌ممان‬ ‫پێدابین‌و كۆمه‌كێك����ی‌ ئه‌وتۆمان نه‌كات‬ ‫لە‌گۆڕینی‌ ئ����ه‌م ترادس����یۆن‌و واقعه‌دا‪،‬‬ ‫بە‌كامه‌ ده‌ردی‌ ئێمه‌ ده‌خوات؟‬ ‫ڕێباز ئه‌حمه‌د‪ :‬الم سه‌یره‌ ڕۆشنبیر ئه‌و‬ ‫تێگه‌یشتنه‌ی‌ هه‌بێت‪ ،‬جگه‌ لە‌بیركردنه‌وه‌‬ ‫چ په‌ناگه‌یه‌كی‌ ترمان هه‌یه‌؟ چ ڕێگایه‌كی‌‬ ‫ترمان هه‌یه‌؟ بۆ هه‌ڵماڵینی‌ ڕاستی‌‪ ،‬بۆ‬ ‫به‌دیهێنانی‌ گۆڕانكاری‌‪ ،‬بۆ خودی‌ ژیان؟‬ ‫ئه‌وه‌ تێگه‌یش����تنێكی‌ ئه‌و په‌ڕی‌ هه‌ڵه‌یه‌‬ ‫بۆ بیركردنه‌وه‌‪ ،‬بیركردنه‌وه‌ ته‌نیا ئه‌وه‌‬ ‫نیه‌ هه‌ست بە‌شته‌كان بكه‌م‌و ئیتر غه‌م‬ ‫بخۆم‪،‬ئه‌و ده‌م����ه‌ بیركردنه‌وه‌ گرنگه‌ كه‌‬ ‫غه‌مێك هه‌یه‌‪ ،‬فه‌لس����ه‌فه‌ له‌وێوه‌ یه‌كه‌م‬ ‫هه‌ن����گاو ده‌نێت‪ ،‬درككردن بە‌ش����تێك‬ ‫بیركردنه‌وه‌ی����ه‌‪ ،‬ئه‌و كه‌س����ه‌ی‌ ده‌زانێت‬ ‫ده‌ردێ����ك هه‌یه‌ ‪ .‬به‌اڵم ك����ۆڵ ئه‌دات‌و‬ ‫ئه‌ڕوات����ه‌ دواوه‌‪ ،‬پاس����یڤه‌ ب����ه‌ركاره‌‪.‬‬ ‫ئ����ه‌و تێگه‌یش����تنه‌ وه‌ك به‌اڵیه‌و ده‌بێت‬ ‫ڕیش����ه‌كێش بكرێت‪،‬ئێم ‌ه پێویس����تمان‬ ‫بە‌خس����تنه‌گه‌ڕی‌ ئیراده‌یه‌ زیاتر لە‌هه‌مو‬ ‫شتێك‪.‬‬

‫تایبه‌ت‬

‫)‪ )596‬سێشه‌ممه‌ ‪2017/10/10‬‬

‫شینگێڕان لە‌شەقامەوە بۆ ناو مۆبایلەكان‬

‫‪19‬‬

‫چۆن لە‌قوڕپێوانی گشتی تێبگەین؟‬ ‫محەمەد نوری‬ ‫رەجا سەالمە‪ ،‬كە توێژەرێكی بواری شیكاری‬ ‫دەرونیی‌و فیك���رە لەبارەی دۆخی پرس���ە‌و‬ ‫ش���ینگێڕانەوە قس���ەیەكی گرنگ دەكات كە‬ ‫دەكرێت دەس���تپێكببێت بۆ ئەوەی لەمانای‬ ‫قوڕپێوان‌و شینگێڕانی گشتی بگەین‪ .‬سەالمە‬ ‫دەنوس���ێت‪ :‬لەم ج���ۆرە كەلتورانەی ئێمەدا‬ ‫شینگێڕەكان الیان وایە كەسی مردو تەماشایان‬ ‫دەكات‌و دەیانبینیت‪ ،‬ئەوان چەندە ش���ین بۆ‬ ‫مردوەك���ە گەرمتربكەن ئەوەندەش هەس���تی‬ ‫نزیكبونەوەی���ان لە‌مردوك���ە الزیاتردەبێ���ت‪.‬‬ ‫سەالمە دەیەوێت بڵێت‪ :‬شینگێڕانی كۆ جگە‬ ‫لە‌دەرخستنی خەمێك نمایشێكی گشتیشە بۆ‬ ‫نزیكبونەوە لە‌مردوەكە‪ ،‬هەروەهادروستكردنی‬ ‫خەیاڵێكیش���ە ك���ە رەنگ���ە مردوەك���ە ئەم‬ ‫شینە ببینێت وسوپاس���ی كەسەكان بكات‪.‬‬ ‫ش���ینگێڕانی گشتی لەم جۆرە كۆمەڵگایانەدا‬ ‫تەنه���ا ل���ەو خاڵ���ە دەردەچێت ك���ە گریان‬ ‫وئ���اخ هەڵكێش���ان بێ���ت بۆ لەدەس���تدانی‬ ‫كەس���ێك‪،‬لەو بازنەیەش ناخولێتەوە كە ژیان‬ ‫بە‌دوادێڕی مردن كۆتایی بە‌چیرۆكی ئازیزێك‬ ‫دەكات‪،‬بەڵكو شینگێڕان نمایشیكی گشتی خۆ‬ ‫دەرخستنیشە‪،‬خۆنیشاندانی دڵسوزی وگریانی‬ ‫هاوبەش���ە‪ .‬لە‌رێیی ئەم قوڕپێوانە گشتییەوە‬ ‫دڵس���وزییەك بۆ گوتاری كوردایەتی خۆمان‬ ‫دوپاتدەكەین���ەوە بەو مانای���ەی ئێمە وەك‬ ‫كورد رێز لە‌مردوەكان وكەس���ە مەزنەكانمان‬ ‫دەگری���ن‪ .‬لەپاڵ ئەم مانایەش نمایش���ێكی‬ ‫سیاس���یی دەكەین بۆ ئەوەی ماناو گەورەی‬ ‫بدەینەوە بە‌حزب وئینتیما ئایدلۆژییەكەمان‪.‬‬ ‫لەری���ی ش���ینەوە‪ ،‬حزبیبون���ی خۆم���ان‬ ‫دوپاتدەكەینەوە ولەرێی وێنە سیڵڤیییەكانیش‬ ‫كە لە‌مەراسیمی قوڕپیوانە گشتییەدا دەیگرین‬ ‫خۆمان وەك كارئاكتەرێكی دڵسۆزیی حزب‌و‬ ‫ئایدلوژییایەك دەردەخەین كە لە‌ماتەمیش���دا‬ ‫ئێمە بونم���ان هەیەهەرچۆن لە‌ئاهەنگەكانیش‬ ‫سەرچۆپیكێشی هەڵپەركییەكانین‪ .‬شینگێڕانی‬ ‫گشتی لەو سنورە دەرچوە كە تەنها وەفایەك‬ ‫ودڵس���وزییەكی تایبەت بێ���ت‪ ،‬بەڵكو بوەتە‬ ‫مۆدەیەك ونمایشێكی خۆدەرخستن‪ .‬گریانی‬ ‫تاكەكان تەنها لەو سنورەدا ناوەستیتەوە كە‬ ‫لەكاتی ناش���تندا دەریدەب���ڕن بەڵكو دەبێتە‬ ‫مادەیەكی باش���ی تۆڕە كۆمەاڵیەتیەكانیش‪،‬‬ ‫لەرێ���ی باڵوكردن���ەوەی وێن���ەی گری���ان‬ ‫وغەمباری‌و بەشداریكردن لەو مەراسیمانەدا‪،‬‬

‫بەش���داربوان خۆیان وەك دڵسۆز دەناسێنن‬ ‫وبەش���انازییەوە باس لەو بەشداربونە دەكەن‬ ‫وبەدەسكەوت دەیفرۆشنەوە بە‌بەرامبەرەكان‪،‬‬ ‫رس���تەكانی(ئێمە لەوێ بوین‪،‬ش���انازییەكم‬ ‫تۆمارك���رد‪ ،‬س���ێڵڤییەك ب���ەر لەماڵئاوایی‪،‬‬ ‫لەس���ەر گڵكۆی مەزن)ئەو رستانەن كە تەنها‬ ‫نایەوێت خۆی بیزانێت بەڵكو نیش���انی هەمو‬ ‫كەسێكی دەداو وەك دەسكەوتێكی مەعنەویی‬ ‫خۆی ساتی شینگێڕانەكە تۆماردەكات‪.‬كەواتە‬ ‫فەیسبوك وسەرجەم تۆڕە كۆمەاڵیەتییەكان‬ ‫دەبن���ە زەمینی دەرخس���تی ئەم نمایش���ە‬ ‫گش���تییە‪ ،‬بەم���ەش ش���ینگێڕانمان تەنها‬ ‫لە‌خاڵكیدا كۆتایی پێناهێنین بەڵكو تۆماریش‬ ‫دەكرێت‌و باڵودەكرێتەوە‪.‬‬ ‫بەاڵم چی وادەكات ئێمە هەس���ت بە‌گەورەیی‬ ‫بكەین لەوەی بەشداری ش���ینگێڕانی گشتی‬ ‫بكەین؟چ���ی وادەكات ئ���ەم هەس���تەمان‬ ‫الدروس���تبێت كە بەش���داربونمان لەم جۆرە‬ ‫مەراس���یمە وەفایەكە وپێدانەوەی چاكەیە ؟‬ ‫بۆ حیزبەكانمان لەم سروتانە كەیفخۆشدەبن‬ ‫وهەس���ت بە‌مانەوەی خۆیان دەكەن ؟ هەمو‬ ‫ئەو پرسیارانەدەكرێت لەیەك پرسیاری چڕدا‬ ‫دایبنێن‪:‬گوت���اری كوردایەتی ك���ە حزبەكان‬ ‫خۆیان بە‌هەڵگ���ر وبەرگریكەری دەزانن چۆن‬ ‫پێناس���ەی شینگێڕانی گشتی دەكات ؟ چۆن‬ ‫تەوزیفی دەكات وبەكاریدەهێنێتەوە؟‬ ‫كوردانە شین بكەن‌و قوڕبپێون‬ ‫هیچ گوتارێكی سیاس���ی هێن���دەی گوتاری‬ ‫حزبە‌كوردییەكان‪.‬نایانەوێ���ت خەڵك بگرێنن‪.‬‬ ‫ئەم گوتارە كە خ���ۆی بە‌گوتاری كوردایەتی‬ ‫ناس���اندوە وحزبیش بە‌هەڵگری ئەم گوتارە‬ ‫خۆی نیش���ان دەدات‪ ،‬هەمیش���ە حەزدەكات‬ ‫خەڵك بگرێنێت هەمیشە وێڵە بەدوای ئەوەی‬ ‫فرمێس���ك بە‌چاوی هاواڵتییەكانەوە ببنێت‪.‬‬ ‫حزبەكانم���ان ئەوەندەی خەمی ئەوەیان ئێمە‬ ‫بگری���ن وبناڵێنی���ن وش���ینبگێڕین‪ ،‬ئەوەندە‬ ‫نایانەوێت پێبكەنین ودڵخۆش���بین‪ .‬تەنانەت‬ ‫لە‌بۆنە نەتەوەیی وئاساییەكانیش���دا هەمیشە‬ ‫وێنەی تراژیدیا وچیرۆكی غەماوی پڕ ژانمان‬ ‫بیردەخەنەوە(لەهەڵبژاردنەكان بە‌ش���ەهیدو‬ ‫ئەنفال وهەڵەبجە سواغی دروشمەكان دەدەن‪.‬‬ ‫)بەوات���ای ئ���ەم گوتارە دەیەوێت هەمیش���ە‬ ‫ئێمە ش���ین بكەی���ن وچەندە ش���ینگێڕێكی‬ ‫باش وپڕ فرمیس���كیش بین ئەوەندە دڵسۆز‌و‬ ‫بە‌وەفاین‪،‬چەندە قوڕزیات���ر بپێوین ئەوەندە‬ ‫خەمخۆر وئازارهەڵگرین‪.‬‬

‫ئەم گوت���اری كوردایەتییە دەس���تكردە كە‬ ‫حزبەكان بۆ مەبەستی خۆیان دروستیانكردوە‪،‬‬ ‫لە‌ئێس���تادا دەیانەوێ���ت رادەی دڵس���ۆزیی‬ ‫وخەمخۆریی كەس���ەكان لەوێدا هەڵسەنگێنن‬ ‫ك���ە لەش���ینگێڕانە گش���تییەكاندا ئامادەن‬ ‫وهەمیش���ەش چ���او بەفرمیس���كن‌و لەكوێدا‬ ‫ویس���تیان دەبێت بگرین وش���ینبگێڕن‪ .‬ئەم‬ ‫گوت���ارە چونك���ە خاڵییە لە‌هی���وا ونایەوێت‬ ‫ئایندە بونیادبنێت هەمیش���ە كار لە‌ورژاندنی‬ ‫راب���ردودەكات دەیەوێت خەڵكی���ش بۆ ئەو‬ ‫رابردوە بگرێنێت‪ .‬ش���ینگێڕانیش بەش���ێكە‬ ‫لە‌گەڕانەوەی رابردو وگێڕانەوەی گەورەییەكان‬ ‫وپاڵەوانەكان���ی ئ���ەو زەمەنەتێپەڕبوەی���ە‪.‬‬ ‫چونكە ش���ین بۆ كەس���ە لەدەس���تچوەكانە‬ ‫(مان���ای راب���ردو)‪ .‬ئەم حزبان���ە دەیانەوێت‬ ‫هەمیش���ە بگەڕێنەوە بۆ رابردو وبیر لە‌داهاتو‬ ‫نەكرێتەوە‪،‬ئەم هەس���تە رابردو پەرس���تییە‬ ‫وەك جەمالدین���ی ئەفغانی دەڵێت‪ :‬بۆئەوەی‬ ‫غافڵگیربی���ن لە‌ئێس���تاو ئاین���دە‪ ،‬چونك���ە‬ ‫بەرنامەمان پێ نییە بۆ ئایندە‪ .‬ئەفس���انەی‬ ‫پیرۆزكردنی راب���ردو لەپاڵ مەزنكردنی هەمو‬ ‫كەسایەتییەكانی رابردو بەشێكە لەو گوتارەی‬ ‫كە ناتوانێت بە‌شێوەیەكی دروست خوێندنەوە‬ ‫بۆ ئەو رابردوە بكات وهیچ پرۆژەیەكشی پێ‬ ‫نییە بۆ ئایندە‪.‬‬ ‫ش���ینگێڕان ب���ەر لەهەرش���تێك گریان���ە بۆ‬ ‫لە‌كیس���چویەك ك���ە لەراب���ردودا ئامادەیی‬ ‫هەبوە‪،‬ئەم گوتارەش دەیەوێت ئەو رستەیەش‬ ‫تۆخبكاتەوە كە ئەوكەس���انەی لەدەستدەچن‬ ‫ش���وینیان پڕناكرێتەوە‌و كەس ناتوانێت ببێ‬ ‫بەوان‪ .‬لەكاتێك���دا تاكە وانەی ژیان ئەوەیە‬ ‫جوڵەكان بەردەوام���ن وهەمو دۆخ وزەمانێك‬ ‫كەس���انێك هەڵدەكەون گرنگن وهەنگاونەرن‬ ‫بە‌دۆخ���ەكان‪ .‬حزب���ی ك���وردی لەرێی ئەم‬ ‫رس���تانەوە دەیەوێت مانای گەورەیی لەرێی‬ ‫كەس���ێكی م���ردوە بدات���ەوە بە‌خۆی‪،‬ی���ان‬ ‫سادەتربدوێت لەرێی ئەم مەراسیمە گەورانەی‬ ‫ش���ینگێڕانەوە حزبەكان كار بۆ توندكردنەوە‬ ‫پێگەی خۆی���ان دەكەن‌و لەرێش���ییەوە دڵی‬ ‫خۆیان خۆش دەكەن بەوەی ئێستاش خاوەن‬ ‫قورس���ایی جەماوەرین‪ .‬ش���ێنگێڕانی گەورە‬ ‫وگش���تی پرۆس���ەیەكە ل���ە‌كاری بەردەوامی‬ ‫گوتاری حزبەكان‪،‬حزبە‌كوردییەكان ئارەزوی‬ ‫ئەوەدەك���ەن لە‌س���اڵێكدا ‪٣٠٠‬رۆژ بمانگرێن‌و‬ ‫بۆنەی خەمن���اك وپڕ كارەس���اتمان هەبێت‬ ‫بۆ ئ���ەوەی جۆرێك لەمانای مانەوە بەخۆیان‬ ‫ب���دەن‪ .‬گریانی ب���ەردەوام‌و ش���ینی گەورە‬

‫پڕكەیت لە‌وێنەی شینگێڕانی شەقام‪.‬‬

‫وتاری حزبی‬ ‫كوردی گوتارێكە بۆ‬ ‫شكۆكردنی رابردو‬ ‫كاردەكات‌و نایەوێت‬ ‫ئێستا ببینیت‬ ‫ئەفس���انەیەكە بۆ هێش���تنەوەی ئەوگوتارە‬ ‫كوردایەتییەی ك���ە دەیەوێت جوانی لەژیاندا‬ ‫نەبینێت بەڵك���و گەورەیی ومەزنی وپیرۆزیی‬ ‫بدات���ەوە بە‌مردوەكان‪.‬ئەم گوتارە لە‌ئاس���ت‬ ‫مرۆڤەكان���دا ناوەس���تێت بەڵك���و وێنەیەكی‬ ‫مەج���ازی ت���ەواو دروس���تدەكات وێنەیەك‬ ‫لیوانلێوە لە‌بەالغەتی شیعر‌و خاڵییە لە‌هەمو‬ ‫مانایەكی عەقڵی(ش���اخەكانیش لە‌پرسەدان‪،‬‬ ‫تەماش���اكەن ئاس���مان دەگری‪،‬زەوی���ی بێ‬ ‫تاقەتە‪،‬س���نەوبەر رەشپۆشە) ئەم رستانە تا‬ ‫ئەوێ ئاسایین كە ش���اعێرێك بینوسێت یان‬ ‫پەخش���انبێژێك دەریببڕێ���ت‪ ،‬ب���ەاڵم لەوێدا‬ ‫ئاس���ایی نابێت كە وەك بەش���ێك لە‌وتاری‬ ‫س���یایی دەرببڕێت‪،‬یان ببیتە دروشمی حزبی‬ ‫والفیتەی پێ رەش���بكرێتەوە‪ .‬ئەم رس���تانە‬ ‫كاتێك لە‌زاری سیاسییەك دێنە دەرەوە وەك‬ ‫وتراوێكی سیاسیی‌و فەرمی نیشان دەدرێت‪،‬‬ ‫هیچ مانایەك هەڵناگرێت جگە لە‌تێكەڵكردنی‬ ‫كاری سیاسیی بە‌كاری شاعیرانە‌و ئاوێتەكردنی‬ ‫وتاری سیاسیی فەرمییە بە‌رستەی شاعیری‬ ‫تازەپێگەیشتوەكان‪.‬‬ ‫كۆی ئ���ەم دێڕانە ئەوەمان نیش���ان دەدەن‬ ‫كە گوت���اری حزب���ی ك���وردی گوتارێكە بۆ‬ ‫ش���كۆكردنی راب���ردو كاردەكات ونایەوێ���ت‬ ‫ئێستا ببینیت‪ .‬هەمیشەش مەیلی گریاندنی‬ ‫هاونیش���تیمان مەیلێك���ە ك���ە تامەزرۆیەتی‬ ‫بەبەردوامی پێهەڵبسێت‪.‬‬ ‫شێنگێڕان لەشەقامەوە بۆ فەیسبوك‬ ‫شینگێڕانی گش���تی لەم فۆرمە كوردانەی كە‬ ‫هەیە زۆرجار دەبێتە رییایی كردنێك‌و خاڵی‬

‫دەبێتەوە لە‌خەسڵەتێكی خۆڕسك‌و سروشتی‪.‬‬ ‫بەشیكی زۆر لە‌شینگێڕان ئەوەندەی موشتاقی‬ ‫ئەوەن لە‌باش���ترین دۆخ���ی غەمباریدا وێنە‬ ‫تەماشایەك لە‌دورەوە‬ ‫بگرن ئەوەندە كۆی مەراس���یمەكەیان الگرنگ لەم دۆخ���ەدا مردن تەنها پرۆس���ەیەك نییە‬ ‫نییە‪ .‬شینگێڕان تەنها لە‌جوگرافیای شەقام‌و ك���ە كۆتای���ی بە‌جوڵ���ەی ژیانی كەس���ێك‬ ‫گۆڕستانەكاندا ناكرێت بەڵكو یەكسەر لەسەر هێنابێت‪،‬بەڵك���و مردن‌و بۆنەی ش���ینگێڕان‬ ‫ت���ۆڕە كۆمەاڵیەتییەكانی���ش مەراس���مێكی دەبێتە پرۆس���ەیەكیش ب���ۆ تۆخكردنەوەی‬ ‫دەس���تە جەمعی شینگێڕان دەكرێت‪ .‬لە‌پڕدا هەس���تی ئینتیمابون بۆ ئایدلۆژیا‌و حزبێكی‬ ‫ولەماوەی كاتژمێرێك تۆڕە كۆمەاڵیەتییەكان دیاریك���راو‪ .‬م���ردن بردن���ی یەك كەس���ە‬ ‫پڕدەب���ن لە‌وێن���ەی س���یڵفی مەراس���یمەكە ب���ەاڵم كۆكردنەوەی هەزارەها كەس���ە لەناو‬ ‫وڤیدیوی نیش���اندنی بێ تاق���ەت‌و غەمباری بۆنەیەكدا‪.‬تۆخكرن���ەوەی ئەو پەیوەس���تییە‬ ‫یەك تۆماردەكەن‪ .‬تەنات���ەت ئەم دۆخەكە تایبەت���ە كە بە‌دەزگایەك یان پرۆس���ەیەكی‬ ‫لە‌حاڵەت���ی دروس���ت دەردەچی���ت ودەبێتە حزبییەوە هەیەتی‪ .‬گوتاری سەرەكی حزبی‬ ‫دۆخێكی س���ەیر كە دەبێت بە‌كەرەستەكانی كوردی���ش گوتارێك���ە كار لە‌بەتەوتەمكردنی‬ ‫ش���یكاری دەرونی لێی بڕوانین (وێنەی چاوە هەم���و رابردوی���ەك دەكات بۆیە باش���ترین‬ ‫پڕفرمێسەكان‪،‬یان نیشاندان وێنەیەك لە‌كاتی كرداری���ش ك���ە راب���ردو م���ەزن وگەورەتر‬ ‫هاتن���ە دەرەوە لە‌مزگ���ەوت دوای خویندنی بهێڵێت���ەوە ئ���ەو پیرۆزكردن‌و س���واغدانەی‬ ‫فاتیحە‪ .‬یان باڵوكردن���ەوەی زیاد لەچەندان هەم���و هەنگاوێك���ە بە‌دەس���تەواژەی مردن‌و‬ ‫وێنەی كەس���ی لەمەراسیمی شینگێڕان بەاڵم یادكردنەوەی بەردەوامی ئەوانەی لە‌رابردودا‬ ‫هەر وێنەیەك لە‌گۆشەیەكەوە گیراون ودواجار جێمانهێشتون‪ .‬حزبی كوردیش بەم كردارەی‬ ‫وەك كۆس���تكەوتوەیەك نیش���اندەدرێت)‪ .‬دەیەوێت چەندە چاوەكان پڕبن لە‌فرمێس���ك‬ ‫ت���ۆرە كۆمەاڵیەتیی���ەكان بۆ ك���ورد زەمینی بۆ رابردو ئەوەندەش خاڵی دەبنەوە لە‌روانین‬ ‫گواس���تنەوەی شینگێڕانەكانیش���ە‪ .‬ئێ���دی ب���ۆ ئایندە‪ .‬چاوی پڕ فرمێس���ك ش���ین بۆ‬ ‫پێویس���ت ناكات بە‌خەڵك بڵێت منیش لەوێ رابردو دەكات‪ ،‬ناتوانێت ئاس���ۆكانی سبەیی‬ ‫بوم‪،‬بەڵك���و چەن���د وێنەی���ەك باڵوبكەرەوە ببینێت‪...‬‬ ‫ئامادەی���ی خۆت لە‌ش���ینگێڕاندا ئەرش���یف دو پەراوێزی پێویست‬ ‫دەكەیت‪ .‬هەندێك جاریش كەسەكان ئەوەندی ‪-١‬رەج���ا س���ەالمە خاوەن���ی كۆمەڵێ���ك‬ ‫خەم���ی ئەوەن وێنەبگرن‌و زوترین كات باڵوی لێكۆڵینەوەی تایبەتە لەس���ەر بواری جەندەر‬ ‫بكەن���ەوە ئەوەندە لە‌خەم���ی ئەوەدا نین بۆ ودرونناس���ی وكەلت���ور‪ ،‬كتێب���ی‪ :‬الم����وت‬ ‫كۆس���تەكە غەمباربن وشینەكە گەرمتربكەن‪ .‬وطقوس����ه من خالل صحيحي البخاري‌و‬ ‫چ���ۆن لەت���ۆڕە كۆمەاڵیەتییەكان���دا پەیامی مس���لم‪ ،‬كە لێكۆڵینەوەیەكی وردە لەس���ەر‬ ‫(لەس���ەیران بوم‪ ،‬یان گۆشتمان برژاند‪ ،‬یان ئامادەی���ی مردن لەناو س���روتە ئاینییەكان‌و‬ ‫یاپراخێ���ك پڕ لە‌دوگ) باڵودەكەیتەوە ئاواش شیكردنەوەی ش���ینگێڕان‌و مردنەلەرێیی ئەو‬ ‫باڵوكردنەوەی وێنەی ئامادەبونت لە‌شینگێڕانی تەفس���یرە دینیان���ەی كە بونەت���ە كەلتوری‬ ‫گش���تی پەیامێكە كە منی دڵسۆز وبەوەفای گش���تی بۆ مردن لە‌كۆمەڵگا ئیسالمییەكان‪.‬‬ ‫ئایدلۆژیاو حزبەكەم ئامادەم ش���ینی گەورە لە‌چاوپێكەوتنێك���دا دەڵێ���ت‪ :‬ش���ینگێڕان‬ ‫بكەم بەڵگەش ئەوە وێنەكانمە‪.‬‬ ‫لە‌كۆمەڵگای ئێمەدا لە‌شەخس���ییەوە بوەتە‬ ‫كەواتە ش���ینگێڕان‌و قورپێوانی گەورە تەنها نمایشێكی گشتیش‪.‬‬ ‫لە‌س���نور‌و مەودایەكدا ناكرێ���ت بەڵكو هەمو ‪ -٢‬ئەفغانی بەمش���ێوەیە دەنوسێت‪‎:‬عەرەب‬ ‫پرس���ەكە دەگوزرێتەوە بۆ ناو فەیس���بوك‪ .‬سەرسامە بە‌رابردوی خۆی‪ ،‬كەچی بەتەواوی‬ ‫شەقامی فەیسبوكیش دەبێتە شوێنێكی تر بۆ بێ ئاگایە لە‌ئێستا‌و داهاتوی خۆی‪ ،‬بێ ئاگایی‬ ‫شینگێڕانی گشتی‌و لەرێی وینە‌و ڤیدۆكانەوە لە‌داهات���و هۆكاری ئەو پەنابردنەیە بۆ رابردو‬ ‫ش���ینێكی ئەلكترۆن���ی بەه���ۆی هێلەكان���ی بە‌شێوەیەك كە هەمیش���ە رابردو بە‌گەورەتر‬ ‫ئەنتەرنێتەوە س���ازدەدرێت‪ .‬ئەم دیاردەش بزانێت لە‌ئێس���تا‪‌،‬و هیچ هەنگاوێكیش نەنێت‬ ‫بەشێكە لە‌تەواوكاری ئەو شینگێڕانە گشتییە بۆ ئایندە‪.‬‬ ‫كە بۆئەوەی وەك غەمبارێكی راستەقینە خۆت‬ ‫نیش���انبدەیت دەبێت ئەكاون���ت‌و پەیجەكەت ‪‎‬المرض بالغرب‪ .‬جورج طرابيشي‬

‫ریکالم‬

‫ڕۆژنام����ە‌و س����ایتی ئاوێن����ە دەیانەوێ����ت وەک دو رووبەر بۆ ی����ان ناردنی کۆمەک����ی دارای����ی‪ ،‬بە‌ئیمەیل ی����ان تەلەفۆن‬ ‫گواستنەوەی وێنەی راستەقینەی کۆمەڵگای ئێمە‪ ،‬بەردەوام ئاگادارم����ان بکەنەوە‪ ،‬بۆئ����ەوەی ئاوێنە هەم����و ژمارەیەکی‬ ‫نوێ����ی خ����ۆی بە‌فۆرمات����ی ‪ PDF‬بگەیەنێتە دەس����تتان‌و‬ ‫بن‪.‬‬ ‫لە‌خزمەتگوزارییەکانی بێبەش نەبن‪.‬‬ ‫بەپێ����ی نوێترین راپرس����یی کە ئەمس����اڵ ‪ ،2016‬لەالیەن‬ ‫رێکخ����راوی ‪IMS‬ی دانیمارکیی����ەوە ئەنجام����دراوە‪ ،‬ئاوێنە ب����ۆ پەیوەندیک����ردن‪ ،‬یان وەاڵم����ی هەر پرس����یارێک‪ ،‬تکایە‬ ‫پڕخوێنەرتری����ن رۆژنام����ەی هەرێم����ی کوردس����تانە‪ .‬ه����ەر پەیوەندی بکەن بە‌بەرپرس����ی خزمەتگوزارییەکانی کەمپینی‬ ‫ئەمساڵیش بەپێی نوێترین توێژینەوەی رێکخراوی ‪ Stop‬بۆ "ئاوێنە رۆژنامەی منە"‪.‬‬ ‫دژە گەندەڵی����ی کە بەهاوکاری رێکخراوی ‪NED‬ی ئەمریکی کوردستان عەبدولکەریم‬ ‫ئەنجام����دراوە‪ ،‬رۆژنام����ەی ئاوێنە لە‌نێو ک����ۆی ‪ 22‬میدیای ئیمەیل‪endorseawene@gmail.com :‬‬ ‫بیس����تراو‌و بینراو‌و ئەلکترۆنیدا کە کاریان لەسەر روماڵکردن‌و تەلەفۆن‪00964 770 0600 659 :‬‬ ‫هەڵدانەوەی دۆس����ییەکانی گەندەڵیی کردوە‪ ،‬پلەی یەکەمی ناونیش����ان‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنە‪ ،‬تەالری زارا‪ ،‬نهۆمی سێهەم‪،‬‬ ‫ئاپارتمان����ی ژمارە ‪ ،32‬س����لێمانی‪ ،‬هەرێمی کوردس����تان ـ‬ ‫بەدەستهێنا‪.‬‬ ‫عێراق‪.‬‬ ‫سەرەڕای ئەوەی لەم قۆناغەدا وێنەی راستەقینەی کۆمەڵگای بۆ بەش����داریکردن لەکەمپینی "ئاوێن����ە رۆژنامەی منە"‪ ،‬یان‬ ‫ئێمە بریتییە لە‌بنبەس����تی سیاس����یی‌و داوەشانی سیستەمی پشتیوانیکردنی خۆبەخشانەی رۆژنامەی ئاوێنە‌و سایتەکەی‪،‬‬ ‫ئابووری دارایی کە بووەتە هۆکارێک بۆ مردنی یەک لە‌دوای تکایە لەڕێگای ئەم حیس����ابی بانکییان����ەوە هاوکارییەکانتان‬ ‫یەکی پ����رۆژە میدیاییە س����ەربەخۆکان‪ ،‬ئاوێن����ە وەکو تاکە بنێرن‪.‬‬ ‫هەفتەنامەیەکی سەربەخۆ‪ ،‬راس����تگۆیانە‌و بوێرانە بەردەوامە‬ ‫حسابی بانکی بۆ دەرەوەی هەرێمی کوردستان‬ ‫لە‌کاری پرۆفشنااڵنەی رۆژنامەگەریی خۆی‪.‬‬ ‫بۆئ����ەوەی کوردس����تان نەبێت بە‌گۆڕس����تانی رۆژنامەگەریی‬ ‫سەربەخۆ‌و بیر‌و دەنگی ئازاد‪ ،‬پێویستە ئاوێنە بەردەوامببێت‪.‬‬ ‫بۆئەوەی ئاوێنەش بەردەوامبێت‪ ،‬پێویس����تمان بە‌پشتیوانی‬ ‫خوێنەران‌و بەرپرس����یارێتی دڵس����ۆزانی میدیای سەربەخۆیە‬ ‫لە‌کوردستان‌و دەرەوەی واڵت‪.‬‬ ‫بۆ گەیشتن بەم ئامانجەش بەشدار بە‌لەکەمپینی‬ ‫"ئاوێنە رۆژنامەی منە“‪.‬‬ ‫بۆئەم مەبەس����تەش کۆمپانیای ئاوێنە ژمارەیەکی حیس����ابی‬ ‫بانکیی بۆ هاوڕێیانی خۆی لە‌دەرەوەی واڵت دروس����تکردوە‪.‬‬ ‫تکایە پ����اش بڕیاردانتان بۆ هەر بژاردەیەکی بەش����داریکردن‬

‫‪Vienna Knowlledge Net VKNN‬‬ ‫‪Erste oesterreichische Spar-Casse-Bank‬‬ ‫‪BLZ: 20111‬‬ ‫‪BIC: GIBAATWWXXX‬‬ ‫‪IBAN: AT74 2011 1310 0410 1654‬‬

‫حسابی بانکی بۆ ناوخۆی هەرێمی کوردستان‬ ‫‪Bank: Trade Bank of Irak / Sulaimaniah‬‬ ‫‪Branch‬‬ ‫‪Swift Code: TRIQIQBAXXX‬‬ ‫‪Account Name: Awene Company‬‬ ‫‪Account No.: 0004003247001‬‬

‫خاوه‌نی ئیمتیاز‪ :‬کۆمپانیای ئاوێنه‌‬ ‫سه‌رنوسه‌ر‪ :‬سه‌ردار محه‌مه‌د‬

‫ئه‌م ‌ه پرسیار‌ه گرنگه‌كه‌یه‌‪:‬‬ ‫ك ‌ێ ده‌بێت ‌ه سكرتێر ‌ی داهاتو ‌ی یه‌كێتی‌؟‬ ‫رێبوار عەلی‬ ‫سه‌ره‌نجام ئه‌وه‌ی‌ یه‌كێتییه‌كان لێیده‌ترسان قه‌وما‪ :‬مام جه‌الل گه‌یشته‌‬ ‫خاڵی‌ كۆتایی‌ ژیانی‌‌و كۆچی‌ دوایی‌ كرد‪ .‬ئیتر دوای‌ ئه‌و هه‌مو فرمێسك‌و شین‌و‬ ‫شه‌پۆڕه‌ زیاد له‌هه‌ر شتێك ئه‌وه‌ی‌ به‌الی‌ هه‌مومانه‌وه‌ جێی‌ بایه‌خپێدانه‌‪ :‬كێ‌‬ ‫سكرتێریی‌ داهاتوی‌ یه‌كێتی‌ ده‌بێت؟‬ ‫له‌‪2012‬ه‌وه‌ كه‌ مام جه‌الل نه‌خۆش كه‌وت‌و له‌روی‌ سیاسییه‌وه‌ كۆتاییهات‪،‬‬ ‫زیاد له‌گروپ‌و كه‌سایه‌تییه‌كی‌ ناو یه‌كێتی‌ زۆرانبازی‌ ئه‌وه‌یان بوه‌ ببنه‌ خاوه‌ن‌و‬ ‫كه‌سی‌ یه‌كه‌می‌ ئه‌م حزبه‌‪ .‬هه‌رچه‌نده‌ "كۆسره‌ت ره‌سوڵ‌"‌و "به‌رهه‌م ساڵح"‬ ‫دو جێگری‌ سكرتێریی‌ گشتی‌ یه‌كێتی بون‪ ،‬به‌اڵم له‌ڕاستیدا له‌یه‌كالیكردنه‌وه‌ی‌‬ ‫بڕیاره‌ گرنگه‌كاندا هیچ كامیان هیچ كاتێك نه‌یه‌كه‌م‌و نه‌دووه‌م بون‪.‬‬ ‫تاڵه‌بانی‌ هه‌روه‌ك چۆن تا ژیا جێ‌ په‌نجه‌ی‌ به‌سه‌ر الپه‌ڕه‌كانی‌ مێژوه‌وه‌‬ ‫به‌جێهێشت‪ ،‬به‌مردنیشی‌ گۆڕانكارییه‌كی‌ گه‌وره‌ له‌گۆڕه‌پانی‌ سیاس ‌‬ ‫ی‬ ‫كوردستاندا به‌دیده‌هێنێت‪ 41 ،‬ساڵه‌ ئه‌و سكرتێری‌ یه‌كێتییه‌و له‌لوتكه‌ی‌‬ ‫هه‌ره‌می‌ ده‌سه‌اڵتدا وه‌ك پێشه‌وایه‌ وه‌ستاوه‌‪.‬‬ ‫ئێستا ئیتر دوای‌ مه‌رگی‌ ئه‌م سه‌ركرده‌ ناوداره‌‪ ،‬وه‌ختی‌ ئه‌وه‌یه‌ ملمالنێكانی‌‬ ‫ناو یه‌كێتی‌ یه‌كالیی‌ بنه‌وه‌‪ ،‬چونكه‌ یه‌كێتی‌ به‌بێ‌ سكرتێر كاری‌ له‌به‌ر‬ ‫ی دواییەی تاڵه‌بانیدا‬ ‫ناڕوا‌و به‌ڕێوه‌ ناچێت‪ .‬ئه‌وه‌ی‌ له‌م سه‌روه‌ختی‌ كۆچ ‌‬ ‫به‌دیده‌كرێت‪ ،‬ماڵی‌ تاڵه‌بانی‌ زیاد له‌هه‌ر كه‌س‌و گروپێكی‌ دیكه‌ پشتئه‌ستورن‬ ‫به‌و سه‌رمایه‌ ره‌مزییه‌ی‌ كه‌ به‌میرات له‌مام جه‌الله‌وه‌ بۆیان به‌جێماوه‌‪ .‬وا‬ ‫ده‌رده‌كه‌وێت كوڕه‌كان بێنه‌ پێشه‌وه‌و سه‌ركرده‌كانی‌ یه‌كێتیش كه‌ ده‌مێكه‬ ‫نیشانه‌كانی پیرییان تیا ده‌ركه‌وتوه بچنه‌ دواوه‌‪ ،‬چونكه‌ ئیتر نمایش كردنی‌‬ ‫هێزو ده‌سه‌اڵتیش دادیان نادات‪.‬‬ ‫ئه‌م دۆخه پڕ له‌زۆرانبازییه‌ی ئه‌مڕۆ كوردستانی پیاتێده‌پەڕێت به‌شێك ‌‬ ‫ی‬ ‫پەیوەندی بەوەوەیه كه كاراكتەره كاراو سەرەكیەكانی شانۆی سیاسەت‬ ‫تەمەنیان بەرەو سەر هەڵدەكشێ‌و رو لەئاوابونن‪ ،‬كێ جێگەیان دەگرێتەوه؟‬ ‫هەرچه‌نده زۆرانبازیی بۆ جێگرتنەوەیان زۆرانبازیەكی شاراوەیه‪ ،‬بەاڵم‬ ‫راكێش راكێش‌و ملمالنێی نێو حیزبه‌كان‌و نێوان حیزبه‌كانی كوردستانی‌ گه‌رمتر‬ ‫كردوه‪ .‬ئێستا كه‌ كوردستان له‌ساته‌وه‌ختێكی هه‌ستیاردا ده‌ژی‪ ،‬له‌كاتێكدا‬ ‫كه ئاگرو كێشه‌و قه‌یران چوارده‌وری داوه‪ ،‬ئه‌و كاراكتەره سیاسیانەی كه‬ ‫زیاتر لەچل ساڵه سیاسەتو مێژوی كورد دروستدەكەن‪ ،‬لەخاڵی كۆتایی‬ ‫ژیانیان نزیك دەبنەوەو سەروەختی دەركەوتنی نەوەیەكی نوێی دنیای‬ ‫سیاسەتی ئێمەیه‪ ،‬ماڵه‌ ده‌ستڕۆشتوو دەسەاڵتداره‌كانی‌ كوردستان چاویان‬ ‫لەسەر مانەوەو بەردەوامبونه لەسەر سەركردایەتی كردنی كورد‪ ،‬لەڕێگەی‬ ‫قایمكردنی جومگەكانی دەسەاڵتەوه لەپاش خۆیان لەدەستی كوڕو كەسه‬ ‫نزیكەكانیاندا‪.‬‬

‫‪Awene‬‬

‫کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه‌گه‌رمیانی‪ ،‬سەردەشت عوسمان‪ ،‬سۆرانی مامە حەمە‪ ،‬عەبدولستار تاهیرو ویدات حسێن؟‬

‫پەنجاهەمین ساڵەی گوللەبارانکردنی چێ‬ ‫ئەم هەفتەیە یادی‌ پەنجاهەمین‬ ‫ساڵی گوللەبارانکردنی‌ چێ‌‬ ‫گیڤارا بوو‪ .‬ئه‌و پیاوه‌ قژ بژ‌و‬ ‫ریش ئاڵۆزكاوه‌ی‌ هه‌موومان‬ ‫ده‌یناسین‪ :‬به‌جله‌ سه‌ربازییه‌‬ ‫زه‌یتونییه‌كانی‌ به‌رییه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌جگه‌ره‌ كوباییه‌كه‌ی سه‌ر‬ ‫لێوو نێوان په‌نجه‌كانیه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌روخساره‌ سه‌رسامه‌كه‌یه‌وه‌‪،‬‬ ‫به‌چاوه‌ گه‌ش‌و گه‌وره‌كانیه‌وه‌‬ ‫كه‌ به‌غه‌مبارییه‌وه‌ له‌م دونیایه‌‬ ‫ده‌ڕوانن‪ ،‬ئەو بووه‌ به‌گه‌وره‌ترین‬ ‫كه‌سایه‌تی‌ ئه‌فسانه‌یی‌‌و هه‌میشه‌‬ ‫زیندووی‌ ئه‌م جیهانه‌ی‌ ئێمه‌‬

‫گیڤارا له‌‪14‬ی‌ ئابی‌ ‪1928‬دا له‌ئه‌رژه‌نتین‬ ‫له‌دایك بوو‪ ،‬ئه‌و ژیانی‌ پڕاوپڕ بوو له‌ته‌لیسمی‌‬ ‫ئه‌فسوناوی‌‪ :‬منداڵێكی‌ زیره‌ك‌و السار‪،‬‬ ‫به‌جێهێشتنی‌ ماڵ‌ له‌پێناو ده‌ستگه‌یشتن‬ ‫به‌ئامانجێكی‌ بااڵدا‪ ،‬ده‌ستهه‌ڵگرتن له‌خوێندن‪،‬‬ ‫نه‌سازان له‌گه‌ڵ‌ سته‌مكاری‪ ،‬راستگۆو ئه‌مه‌كدار‬ ‫به‌رامبه‌ر به‌هیواو ئامانجه‌كانی‌‪ ،‬سه‌رسه‌خت‌و ئازا‪،‬‬ ‫سه‌ركه‌وتن‌و گه‌یشتنی‌ به‌بااڵترین پۆسته‌ حكومی‌‌و‬ ‫حیزبییه‌كان‌و سه‌ره‌نجامیش مه‌رگێكی‌ خه‌مناك‌و‬ ‫ته‌نها‌و پڕ له‌شانازی‌ له‌ ‪9‬ی‌ ئه‌كتۆبه‌ری‌ ‪1967‬دا‪،‬‬ ‫خه‌رمانه‌یه‌كی‌ پیرۆز‌و ئه‌فسانه‌ییان به‌ده‌وری‌ ئه‌م‬ ‫پزیشك‌و پارتیزان‌و سیاسه‌تمه‌داره‌دا كێشا‬

‫گرنگ ئه‌وه‌یه‌ له‌م ساته‌وه‌خته‌دا گۆڕانكاریی‌‌و دیاریكردنی‌ سكرتێری‌ نوێی‌‬ ‫یه‌كێتی‌ به‌بێ‌ گرفت‌و كێشه‌ تێپه‌ڕێت‪ ،‬چونكه‌ كوردستان له‌دۆخێكدایه‌ به‌رگه‌ ‌‬ ‫ی‬ ‫راچه‌نینی‌‌و كه‌رت بونێكی‌ دیكه‌ی‌ یه‌كێتی‌ ناگرێت‪.‬‬

‫ریکالم‬

‫ی دژ‬ ‫له‌دونیای‌ ئه‌مڕۆدا چێ‌ ره‌مزی‌ یاخیبوون‌و ره‌مز ‌‬ ‫به‌چه‌وسانه‌وه‌و دژ به‌ناعه‌داله‌تییه‌‪ ،‬ئه‌و به‌ر له‌مردنی‌‬ ‫وتی‌ «گرنگ نییه‌ كه‌ی‌‌و له‌كوێ‌ ده‌مرم‪ ،‬گرنگ ئه‌وه‌یه‌‬ ‫شۆڕشگێڕان‪ ،‬ئه‌م گۆی‌ زه‌وییه‌ ئه‌وه‌نده‌ پڕ كه‌ن له‌هه‌را‌و‬ ‫زه‌نا‪ ،‬كه‌ لێنه‌گه‌ڕێن جیهان به‌هه‌موو قورسایی‌ خۆیه‌وه‌ له‌سه‌ر‬ ‫جه‌سته‌ی‌ داماوو هه‌ژاره‌كان بخه‌وێت»‬

‫ریکالم‬