Zoeken naar draagvlak

24

Moreel beraad Zoeken naar draagvlak

Mevrouw X, een bewoonster met dementie, loopt de hele dag met spullen te sjouwen, ook uit kamers van andere bewoners op haar afdeling voor kleinschalig wonen. Pogingen om haar daarvan af te brengen, leiden vooral tot strijd. Inmiddels worden de kamers van de andere bewoners op slot gedaan als ze in de huiskamer zijn. Familieleden van de andere bewoners vinden nu dat hun vader of moeder te veel wordt beperkt in hun leefruimte. Sommigen dringen aan op een verhuizing van mevrouw X.

Het is dondermiddag 23 januari als twaalf medewerkers uit diverse geledingen en locaties van AxionContinu zich in Voorhoeve buigen over dilemma’s waarmee je in de ouderenzorg te maken kunt krijgen. Ze hebben allemaal de cursus gevolgd voor gespreksleider moreel beraad en oefenen vandaag met elkaar de praktijk. De kwesties die zij bespreken, spelen binnen de organisatie. Het gaat om situaties waarbij overtuigingen over wat goede zorg is, kunnen verschillen tussen het zorgteam en familieleden, zoals in het genoemde – bedachte – voorbeeld, zonder dat direct is te zeggen wiens standpunt of aanpak beter is. In dit soort kwesties valt voor alle opstellingen wel iets te zeggen, afhankelijk van welke overtuiging je zwaarder laat wegen of vanuit welk perspectief je ernaar kijkt.

Onderling gesprek

Een moreel beraad kan helpen om in zo’n situatie tot een weloverwogen besluit te komen. Het is een groepsgesprek onder leiding van een gespreksleider, waarbij iedereen een gelijkwaardige inbreng heeft. Het gaat er niet om wie gelijk heeft, het gaat om het onderlinge gesprek. Hoewel de intentie is om

tot een oplossing te komen of draagvlak te vinden voor een aanpak, is het zeker zo belangrijk dat het groepsgesprek bijdraagt tot meer begrip voor elkaars standpunten. De cursisten hebben geleerd dat een moreel beraad het vruchtbaarst is als het verloopt volgens een gestructureerde methode, waarbij iedereen de ruimte krijgt en waardeoordelen zo veel mogelijk achterwege blijven.

Vraag

Allereerst wordt bepaald wat in het voorliggende dilemma de morele vraag is. Waar zit het probleem nu precies in? Tijdens het oefenen blijkt dat nog niet zo eenvoudig. Bij het formuleren van de vraag kan echter wel veel al duidelijker worden. Om terug te komen op het voorbeeld: misschien is het helemaal niet aan de orde dat mevrouw X verhuist, omdat er geen andere plek is waar ze heen kan. De vraagstelling kan dan niet gaan over haar eventuele verhuizing, maar moet eerder luiden: bieden we de best mogelijke zorg door de kamers van de andere bewoners af te sluiten?

Meer begrip

Vervolgens worden alle alternatieve mogelijkheden doorgenomen om de verzameldrift van mevrouw X te beteugelen – ze bleken in deze casus allemaal al te zijn uitgeprobeerd, maar niets hielp. Dan is het tijd om alle argumenten voor en tegen het afsluiten van de kamers te verzamelen en af te wegen. Welke argumenten wegen het zwaarst en waarom? En hoe kunnen de negatieve gevolgen van het besluit dat uiteindelijk wordt genomen, worden beperkt en draaglijk gemaakt? Soms is het lastig om tot een eenduidige oplossing te komen. Maar ook en juist dan, kan een moreel beraad helpen om meer begrip voor de vele facetten en lagen te krijgen die zo’n dilemma kan hebben. Zo ontstaat meer begrip voor elkaars argumenten en afwegingen. Vaak biedt dat al openingen die er eerst niet leken te zijn. ●

Een moreel beraad is een gestructureerd groepsgesprek over waarden en normen aan de hand van een situatie in de praktijk waar je als groep (medewerkers onderling, of met cliënten en verwanten) niet goed uitkomt. Goede zorg heeft te maken met waarden en normen, ideaalbeelden, maar ook met regelgeving waaraan je je hebt te houden, zoals de Wet zorg en dwang. Hoe ga je daar mee om als de praktijk net iets weerbarstiger blijkt en overtuigingen uiteen gaan lopen?

Een moreel beraad duurt meestal tussen de 60 en 90 minuten en is geschikt voor groepen van 6 tot 12 personen. Een onafhankelijke en getrainde gespreksleider zorgt ervoor dat de uitwisseling van argumenten een opbouwend karakter heeft.

Wie een beraad overweegt, kan dat aanvragen via de Ethische commissie van AxionContinu: EthischeCommissie@axioncontinu.nl. Die neemt vervolgens contact op om een toelichting te vragen en na te gaan of een moreel beraad uitkomst kan bieden. Alles gebeurt onder strikte geheimhouding om geen personen te beschadigen. Wie dat prettiger vindt, kan ook advies vragen aan een van de opgeleide gespreksleiders: Anneke Demmendal, Barbara Fortuin, Wieneke van der Hoek, Anja Hoffman, Hilda Klomp, Marjon Kuiltjes, Joyce van Lieshout, Dré Peijmen, Maureen Pietersz, Natasja Selderbeek, Kersten Storch en Karin Verhoeven.