ContACt lente 2024

Contact

Voorjaar 2024

Rituelen bij afscheid nemen

Op de fiets de wereld over Revalideren na een blaasverwijdering

Mantelzorg: Samen sterker

Voorjaar

4

8 24

Passende rituelen bij afscheid

Steun aan gedicht

Samen weer sterk in de wijk

Rust, veiligheid en hulp

Op de fiets de wereld over

Mantelzorg: Samen sterker

Afscheid

Column

Graag gedaan

Mantelzorg

Mijn Dag

Mijn verhaal

Kort Contact

Misschien bent u wel eens getuige geweest van een uitgeleide in een woonzorgcentrum van AxionContinu. Ik vind het indrukwekkend. Alle medewerkers die beschikbaar zijn, staan bij de uitgang naast elkaar. Samen met natuurlijk de naasten. Zo verlaat de overleden bewoner de laatste woonplek. Het is waardig en mooi.

Wij doen als AxionContinu ons best om de cliënten een mooie dag te bezorgen, binnen zijn of haar mogelijkheden. Dat doen wij samen met de naasten. Zo dragen we bij aan kwaliteit van leven. We weten allemaal dat met name bewoners in een woonzorgcentrum vaak nog maar een heel klein stukje leven te gaan hebben. Dat willen we zo comfortabel en prettig mogelijk laten verlopen. Daarbij vinden we het vaak lastig om te benoemen dat in het verpleeghuis de allerlaatste levensfase echt is aangebroken. We praten er liever niet over en leven bij de dag, maar het is er wel. Afscheid is onlosmakelijk verbonden met het leven.

In onze woonzorgcentra besteden we veel zorg aan het afscheid van een overleden bewoner. U leest in dit magazine hoe wij dat doen. Zo zijn in Mariënstein nu vernieuwde afscheidskamers waar naasten in alle rust afscheid kunnen nemen. Ook zijn er rituelen in onze locaties rondom overlijden. Alles natuurlijk in nauw overleg met de naasten.

Praten over de wensen rondom het einde is wenselijk om het afscheid goed te laten verlopen. Misschien zijn daar soms geen woorden voor nodig en is weten genoeg.

Martin den Hartog Raad van Bestuur mdenhartog@axioncontinu.nl

Mooi Samen

Mooi Samen. Dat is de titel van het prachtige wandkleed dat nu in woonzorgcentrum Voorveldse Hof is te bewonderen. De kleurrijke lapjes van wol en polyester zijn een sterk staaltje huisvlijt van bewoonsters. Onder begeleiding van vrijwilligster Frea van Wolfswinkel hebben ze er meer dan een jaar aan gewerkt. Hun namen staan op een mooi bordje naast het kleed, volledig verdiend!

Afscheid nemen van een dierbare doe je maar één keer. Het is dus belangrijk dat alles zorgvuldig is geregeld.

Woonzorglocatie Mariënstein heeft sinds enige tijd twee afscheidskamers in gebruik. De moeder van Gerda Verkerk was de eerste van wie op die plek afscheid werd genomen.

Drie betrokkenen blikken terug én praten over afscheidsrituelen bij AxionContinu.

Passende rituelen bij afscheid

Gerda laat het kruisje zien met de naam, geboorte- en sterfdatum van haar moeder. Het hangt sinds haar overlijden op een herdenkingsbord in de kapel van Mariënstein. Dat is één van de rituelen bij AxionContinu, het kruisje zal er een jaar blijven hangen. “Ze werd 92 jaar, een prachtige leeftijd,” zegt Gerda.

Gerda Verkerk:

“Ze werd 92 jaar, een prachtige leeftijd.”

De uitvaartplechtigheid vond ook plaats in de kapel. Samen met geestelijk verzorger Barbara Fortuin richtte Gerda die in naar de wensen van haar moeder. “Dat was heel fijn om te doen. Mijn moeder heeft altijd in het koor gezongen dat oefent in de kapel.”

Geen priester

Barbara stelde in overleg met Gerda de dienst samen. “Vroeger was iedereen hier katholiek en kwam er bij een afscheid een priester met de bijbehorende rites. Dat is veel persoonlijker geworden. Bij het afscheid van Gerda’s moeder hebben we gekeken welke rituelen het best bij haar zouden passen. Het werd een combinatie van kerkelijk en niet-kerkelijk, met een lezing uit de bijbel, maar ook een eigen keuze in de muziek. En ik gebruikte zeven kaarsen om stil te staan bij belangrijke momenten uit haar leven.”

Net op tijd gereed

Angelique en Karel van Dommelen van Uitvaartbegeleiding/verzorging IJsselstein en Leidsche Rijn waren kort daarvoor aangetrokken voor het verbete-

Afscheidskamer

ren van de zorg rondom een overlijden. Zij veranderden de ruimte die voorheen diende als mortuarium in twee afscheidskamers. Gerda: “Ze hebben alles op alles gezet om de kamers op tijd gereed te hebben en dat lukte gelukkig precies. Daar ben ik ze heel dankbaar voor.”

De afscheidskamers zijn niet alleen bedoeld voor bewoners van Mariënstein en Isselwaerde. Karel: “IJsselstein heeft nauwelijks mogelijkheden voor het opbaren van overledenen, naast Mariënstein is er alleen nog het kerkelijk centrum Kruispunt. Iedereen in IJsselstein mag de afscheidskamers gebruiken, wel of geen cliënt van AxionContinu en onafhankelijk van de gekozen uitvaartondernemer.”

Met zijn partner leidt Karel alles in goede banen. “De coördinatie was niet helemaal op orde voordat wij begonnen. Soms kwamen nabestaanden bijvoorbeeld met bloemen bij de receptie en was er niemand beschikbaar om even mee te lopen. Nu regelen en verzorgen Angelique en ik alles, inclusief het beheer van de afscheidskamers. We zijn 24 uur per dag bereikbaar, familiebezoek gaat op afspraak en dan ben ik er altijd bij.”

Moment van loslaten

Het afscheid van een overleden bewoner verloopt in alle locaties van AxionContinu in grote lijnen altijd hetzelfde, tenzij de nabestaanden andere wensen hebben. Barbara: “Voor de uitgeleide verzamelen medewerkers en familieleden zich in de ruimte bij uitgang of receptie rondom de kist met de overledene. Dan wordt er een gedicht voorgelezen, dat is een beladen, maar bijzonder moment, een moment van loslaten. Medewerkers voelen zich betrokken, relaties worden hechter in de laatste fase van iemands leven.”

Er is - wanneer familie dat wil - ook een kleine gedenktafel met een kaars, een condoleancekaart en

Karel van Dommelen:

“Iedereen in IJsselstein mag de afscheidskamers gebruiken.”

een condoleanceboekje met gedichten. Daarin kunnen medewerkers, vrijwilligers en bewoners ook hun medeleven in woorden delen. “Met mijn collega geestelijk verzorgers overleg ik over het vormgeven van een afscheid, zeker wanneer we iets op maat doen. We hebben goed zicht op wat er leeft bij bewoners en hun dierbaren, ze waarderen onze rituelen enorm.”

van Mariënstein.

Gerda Verkerk, Barbara Fortuin en Karel van Dommelen overleggen over een afscheid.

Zilvergrijze Tesla

Die waardering had Gerda ook toen er voor het afscheid van haar moeder een auto gekozen moest worden. “Ik vertelde Angelique dat mijn moeder absoluut geen zwarte auto wilde...”

Ze pauzeert even vanwege de opkomende emoties. Haar zoon overleed al op 23-jarige leeftijd, de begrafenisauto die bij het afscheid werd gebruikt was een Tesla. “Hij studeerde duurzaamheid, dus die elektrische Tesla was heel passend. Angelique wist een zilvergrijze te regelen, met lampjes achterin die wel een sterrenhemel leken. Het was alsof het zo moest zijn.”

Lastig onderwerp

Het is fijn wanneer wensen vervuld kunnen worden. Maar daarvoor is het wel nodig te weten welke wensen iemand heeft en familieleden vinden het vaak lastig om het onderwerp met vader of moeder te bespreken. Karel: “Wij hebben daarom een uitvaartwensenboekje met suggesties die nabestaanden als leidraad kunnen gebruiken. We gaan dat boekje aanpassen zodat het ook bruikbaar is voor AxionContinu.”

Barbara zal niet uit eigen beweging bij een bewoner beginnen over wensen voor de uitvaart. “Maar als ik een vraag daarover krijg natuurlijk wel. Eén keer vroegen kinderen van een bewoonster mij het

onderwerp aan te kaarten. Hun moeder vond dat te pijnlijk en ze sprak slecht. Ik had het met haar over een Psalm en vroeg toen of ze die geschikt vond voor bij haar afscheid. Ze knikte en ik wist dat het goed was.” ●

Vlinders

Hospice IJsselstein maakt gebruik van vlinders als symbool rondom het afscheid. Op elke kamerdeur hangt een grote vlinder en bij een afscheid staan er twee vlinders met brandende theelichtjes op een gedenktafel. Buiten bij de ingang staat al jaren een kunstwerk met een vlinder. De uitgeleide eindigt ook buiten wanneer iemand van de familie wordt gevraagd een windlicht uit te blazen.

Barbara Fortuin: “Naasten waarderen onze rituelen.”

Studente Claudia Bron had zoveel steun aan het coronagedicht van AxionContinu dat zij en haar vriendinnen er een tattoo van hebben laten zetten. Zij vertelt erover in de documentaire ‘Sprekende stenen’ van Suzanne van Leendert.

Steun aan gedicht

De Utrechtse dichter Ingmar Heytze schreef aan het einde van de coronatijd het herinneringsgedicht ‘Hou vast’ voor AxionContinu. Het wordt geprojecteerd op de zijgevel van Domstate en is te zien als het donker is. Claudia zag het vanuit haar studentenkamer en het gaf haar en haar vriendinnen moed. Ze zouden elkaar vasthouden én alles komt weer goed. ●

Tot 1 juli is het verhaal van Claudia uit de documentaire te zien via deze QR-code.

Het gedicht is, als het donker is, nog steeds te lezen op de gevel van Domstate.

Verzorgenden in Transitie

Veranderen is niet altijd makkelijk, maar soms wel nodig. En dan is het fijn als je een steuntje in de rug krijgt, zoals via het programma Verzorgenden in Transitie (ViT).

Deelnemer Fatima Selek, verzorgende in de wijk, is blij met het resultaat.

Samen (weer) sterk in de wijk

Jarenlang hielp Fatima cliënten met het innemen van medicijnen en het aantrekken van steunkousen. Of ze ondersteunde iemand na een heupoperatie bij het lopen. Dat veranderde met de nieuwe koers van AxionContinu: ‘Zorgen voor’ werd ‘zorgen dat’. “Wat meer afstand nemen van de directe zorg en kijken eerst goed wat iemand zelf nog kan. Een begrijpelijke verandering, want daardoor kunnen mensen langer zelfstandig blijven wonen,” zegt Fatima. “Maar ook een lastige: de wil

was er wel in het team, maar de uitvoering ging minder makkelijk. Zo’n overgang is een heel proces, je moet veel vertrouwde dingen loslaten.”

Veel wisselingen

En het liep al niet helemaal op rolletjes in haar wijkteam Zuid, dat ongeveer 15 zorgcollega’s telt. Behalve de transitie had ook corona al onrust gegeven en gezorgd voor veel wisselingen in de bezetting. “Het gevoel één team te zijn was verdwenen. Onze leidinggevende vroeg wat we nodig hadden om dat gevoel weer terug te krijgen. Het programma Verzorgenden in Transitie kwam als geroepen.”

AxionContinu begon daar ruim een jaar geleden mee en alle wijkteams binnen de organisatie konden meedoen. “Onder begeleiding van een coach hebben we veel aan teambuilding gedaan met uitjes als bowlen en uit eten gaan, maar we kookten ook samen en deden spelletjes. Zo leerden we elkaar beter kennen en het bevorderde de samenwerking.”

Communicatiekloof

Er waren ook bijeenkomsten waarin de teamleden hun tanden zetten in lastige onderwerpen als

Fatima Selek bij een cliënt.

communicatie en feedback geven. “Er was een kloof ontstaan tussen medewerkers onderling én met de leidinggevenden waarover we moeilijk konden praten. De coaching heeft echt geholpen. Je leerde bijvoorbeeld hoe belangrijk het is op welke manier je iets zegt en dat het waardevol is om positief te zijn en je waardering voor iemand uit te spreken.”

Fatima kreeg er de energie van die ze hard kon gebruiken. “Corona heeft me alles bij elkaar een jaar thuis gehouden, dat gaf me het gevoel aan de zijlijn te staan. Mede dankzij hulp van een arbo-arts van Zorg van de Zaak en het ViT-programma ben ik verder gekomen, als mens én als collega.”

Eindpresentatie

Enige tijd geleden kwamen alle deelnemende wijkteams bij elkaar voor een eindpresentatie van de resultaten. “Er zijn op verschillende momenten tijdens het programma enquêtes gehouden en de uitslagen daarvan waren in grafieken weergegeven. Alle teams zijn gegroeid, de communicatie is echt verbeterd. Dat was ook nodig, het is goed geweest dat AxionContinu ons dit programma heeft aangeboden.”

En hoe is het nu in haar team? “Het werk blijft zwaar want we hebben weinig collega’s, maar samen zijn we sterk. We hebben nu ook een gezamenlijke appgroep, bijvoorbeeld om invalbeurten makkelijk te regelen. Ikzelf ben begonnen aan de opleiding Eerst Verantwoordelijke Verzorgende en twee collega’s doen andere opleidingen. Dat is belangrijk voor je ontplooiing en zo stimuleren we elkaar.” ●

Hetty Omvlee is verpleegkundige palliatieve zorg in hospice Demeter.

Hogesnelheidslijn

Sinds een paar weken weet ze dat ze nog maar heel kort te leven heeft. In het hospice hoopt ze met haar partner Ton even uit die voortrazende trein te stappen. Onderweg willen ze nog een paar mooie herinneringen maken.

Het lukt niet. Herma voelt hoe haar leven elke dag meer betekenis verliest. Ton ziet dat ook. Hij luistert naar haar euthanasiewens en ondanks de snelheid waarin alle veranderingen plaatsvinden, steunt hij haar in haar wens. Het hospiceteam heeft gesprekken met Herma. Het ondraaglijk lijden zonder perspectief is invoelbaar voor de arts. Na akkoord van de SCEN-arts zullen ze het euthanasietraject vervolgen. Plotseling verandert Herma’s situatie. Ze zakt weg en reageert niet meer. We denken dat ze snel gaat overlijden en vertellen Ton wat we zien: “De natuur heeft de regie overgenomen. Herma is al aan het sterven. Van euthanasie kan geen sprake meer zijn.” Paniek overrompelt Ton.

“Maar ze wil euthanasie! Juist omdat ze dít niet wil, zo hulpeloos wegkwijnen in bed!” Hij is verbijsterd. Er schiet hem een uitweg te binnen. “Ik kan toestemming geven! Ik ben gevolmachtigd.” De arts schudt zijn hoofd. “Dat kan niet, voor

euthanasie moet ze haar verzoek tot het laatste moment zelf uitspreken.” Ton weet het maar kan het nog niet accepteren. “Dus die euthanasie gaat niet door? Ze krijgt geen euthanasie?’ Zijn onmacht is voelbaar. ‘Maar hoelang gaat dit nog duren dan?!”

“We denken in uren tot een paar dagen. Waarschijnlijk gaat het sneller dan het euthanasietraject”, antwoordt de arts. Dat dit een geruststelling is en Herma’s natuurlijk overlijden een veel zachter scenario kan zijn dan de euthanasie dringt nog niet tot Ton door.

Het is te veel, te snel. “Hoe moet ik dit verwerken? Een week geleden sprak ze opeens over euthanasie. Dat was moeilijk maar ik steunde haar. En nu moet ik wéér schakelen, is ze al ‘gewoon’ aan het sterven. Hoe doe ik dit? Hoe stop ik deze trein?”

Ik loop met Ton terug naar Herma. Hij buigt zich over haar heen en bestudeert haar gezicht. Absorbeert haar, ademloos. “Och meisje toch…” Langzaam ontspannen zijn schouders. De ontzetting glijdt van zijn gezicht en verandert in ontroering. “Ze ziet er zo rustig uit… geen angst meer…” Ik knik, opgelucht dat hij het ziet: haar rust. Dat hij het voelt: dat het heel goed is zo. De trein vertraagt en staat stil, vlak voor het eindpunt. Er is nog tijd.

Zij is een echt mensenmens, hij meer van de techniek. Zij is bij

AxionContinu vooral druk tijdens

kerkdiensten in Voorhoeve, hij

klust het liefst in ‘t Huis aan de Vecht. Maar Mia Tooten en Guido van der Vliet zitten op een lijn als het gaat om het nut van vrijwilligerswerk en de voldoening die dat oplevert.

Waardevolle contacten

Mevrouw Tooten is al ruim dertig jaar vrijwilliger bij AxionContinu. Ze begon als theedame in Voorhoeve en werd later eveneens manusje-van-alles in De Bijnkershoek. Daar woonde ze destijds met haar man om de hoek. Maar inmiddels is ze alleen nog actief in Voorhoeve. Lachend: “Tijdens de zaterdagse kerkdiensten voor bewoners zorg ik ervoor dat niemand wegloopt.” Dan, serieus. “Nee hoor, ik ben een soort gastvrouw en assisteer soms tijdens de dienst de dominee of pastor, want het zijn oecumenische bijeenkomsten. Ik help bijvoorbeeld tijdens de communie en aansluitend met het verzorgen van de koffie. Gezellig samen met bewoners.”

Overal te vinden

Guido is uit ander hout gesneden. Zo’n vier ochtenden per week kun je hem als ondersteuner van de technische dienst praktisch overal tegen het lijf lopen. Tijden het rollator- en rolstoelspreekuur bijvoorbeeld, wanneer hij kleine reparaties doet. Maar hij ontstopt net zo makkelijk gootstenen of spoelt een waterleidingen om legionella te voorkomen. Ook voor het ophangen van een schilderij voor een nieuwe bewoner draait hij zijn hand niet om.

“Het is voortdurend afwisselend en dat is fijn. Het gaat er hier minder zakelijk aan toe dan in het automatiseringswerk dat ik deed.”

Blijven leren

Beide vrijwilligers zijn niet meer de allerjongsten. Guido is vijftig, mevrouw Tooten loopt tegen de negentig.

Hij: “U ziet er nog heel jong uit.”

Zij: “Ja, maar ik gebruik allemaal smeerseltjes, hoor.”

Leren ze nog iets van hun vrijwilligerswerk?

Hij: “Absoluut. Ik kreeg een burn-out omdat ik steeds

Guido van Vliet en Mia Tooten in gesprek.

over mijn eigen grenzen heen ging en kon in ‘t Huis aan de Vecht terecht om weer werkfit te worden. Dat geeft ook gelegenheid om na te denken over hoe ik in elkaar zit. Ik merk bijvoorbeeld dat ik bewoners blij kan maken met wat ik doe. Ik had van tevoren niet gedacht dat ik dat zo belangrijk zo vinden.”

Openstaan

Zij: “Je moet voor iedereen openstaan en mensen nemen zoals ze zijn, zeker wanneer ze dementie hebben. Ik heb geleerd met ze mee te gaan en voel aan wanneer het handig is om iemands gedachten af te leiden. Als een bewoner verdrietig is, wijs ik naar buiten waar de zon schijnt en de bloemen groeien. Of ik geef een compliment over een mooie jurk, dan verdwijnen iemands nare gedachten bijna altijd.”

Mevrouw Tooten stapt nooit met tegenzin in de auto naar Voorhoeve. “Het is fijn om actief te zijn en iets te betekenen, als iemand tijdens een dienst opeens gaat meezingen, geeft dat voldoening. Het is er altijd leuk en ook als dat niet zo zou zijn, ging ik door. Bewoners rekenen op je! Geen zin? Ik beschouw het ook als een verantwoordelijkheid.”

Warm bad

Guido zal vermoedelijk niet lang meer technisch probleemoplosser zijn. Mede dankzij de opgedane inzichten tijdens zijn periode als vrijwilliger is een betaalde baan weer haalbaar. “Ik heb ontdekt hoe waardevol veelvuldig en direct contact voor mij is. ‘t Huis aan de Vecht heb ik steeds als een warm bad ervaren, iedereen heeft hier enorm meegeleefd.”

Mevrouw Tooten heeft nog een advies: “Blijf gewoon lekker bezig, positief en doe wat je voelt.”

Guido: “Dat was een poos lastig, maar het lukt steeds beter.” ●

Toos al 40 jaar vrijwilliger

Als 40 jaar werkt Toos Daalhuizen in De Bijnkershoek als vrijwilliger en natuurlijk is zij is het zonnetje gezet. Toos komt twee keer in de week naar het woonzorgcentrum. Om met bewoners te haken en om de gehaakte spulletjes die ze zelf heeft gemaakt te verkopen op de markt in De Bijnkershoek.

“Ik vind het vrijwilligerswerk zo leuk omdat ik graag met mensen omga. Steeds ontmoet je nieuwe mensen. Eerst kwam ik alleen om te haken, nu sta ik ook op de markt. Dat is nog gezelliger,” zegt Toos.

Vrijwilliger worden?

Vrijwilligers zijn van onschatbare waarde voor AxionContinu. Lijkt het u wat om vrijwilligerswerk te doen? Of kent u iemand die dat zou willen? Er zijn vele mogelijkheden.

Er is altijd een locatie bij u in de buurt waar u vrijwilliger kunt worden. Dat kan op tijdstippen die u uitkomen. Een vaste dag in de week, of eens per maand een middag. Of juist in het weekend of op een avond. Voor langere tijd of een kort periode. Het is allemaal mogelijk.

‘Een dagtaak die ik met liefde vervul’

Mantelzorgers staan het dichtst bij hun naaste en blijven betrokken bij hun leven.

In deze rubriek vertellen mantelzorgers hoe zij dat doen.

Bij Richard de Kroon staat de datum 28 februari 2023 voorgoed in zijn geheugen gegrift. Nog maar 59 was zijn vrouw Charmaine toen ze een hersenbloeding kreeg, die blijvende lichamelijke en geestelijke schade aanrichtte. Na een noodopvang in Bilthoven kon ze terecht bij De Ingelanden op de speciale afdeling voor mensen met niet-aangeboren hersenletsel (NAH).

Dagelijks bezoekt Richard zijn vrouw. “Tussen half 2 en half 5 ben ik hier. We drinken dan samen wat in het restaurant en als het lekker weer is, neem ik haar mee naar buiten. Of we doen een spelletje. Wat we doen hangt af van hoe het die dag gaat, de ene dag is beter dan de andere.” Charmaine kan door de hersenbloeding niet meer communiceren en ook een groot deel van haar andere mogelijkheden is uitgevallen. “Dat is het moeilijkste”, zegt Richard. “Ik ga af op haar gezichtsuitdrukking, soms gebaren. Als ze onrustig is, weet ik dat er iets aan de hand is, al valt het niet altijd mee om te achterhalen wat er precies mis is. Voordat dit gebeurde was ze een heel actieve vrouw, die alles regelde. Nu zit ze gevangen in haar eigen lijf, dat is zwaar voor haar.”

Structuur

Over de vraag hoe hij het leven als mantelzorger ervaart, hoeft Richard niet lang na te denken. “Het is een fulltime dagtaak. Maar wel eentje die ik met liefde vervul. Charmaine staat voor mij op nummer 1, daar moet de rest voor wijken. Ik houd me aan een vast schema, dat werkt voor ons allebei het beste. Charmaine wordt onrustig van veranderingen en voor mij is het ook rustgevend om een vaste dagindeling te hebben. In de ochtend doe ik het huishouden, de administratie, de boodschappen enzovoorts. In de middag ben ik bij Charmaine, eten doe ik weer thuis. De avonden ben ik vaak ook nog bezig in huis. Ik probeer dan ook ruimte voor mijn sociale leven te houden. Een avond per week speel ik jeu de boules. Als ik wil gaan vissen, sta ik extra vroeg op. Zo probeer ik ook een beetje ruimte voor mezelf te creëren.”

Handje helpen

Doordat hij dagelijks in De Ingelanden is te vinden, kennen veel mensen Richard. En als hij ziet dat er iets moet gebeuren, helpt hij graag een handje mee.

“Er is bijna altijd wel wat te doen. Als er bijvoorbeeld een activiteit is georganiseerd, help ik met het ophalen van de mensen van hun kamer. Ik ga ook wel eens mee met een excursie. Ik ben een doener en ben begaan met mensen. Stel maar voor dat je zelf in deze situatie zit, dan hoop je toch ook dat er wat extra handen zijn om te helpen het leven leuker te maken?”

Vooruit kijken

Binnenkort kan Charmaine hoogstwaarschijnlijk verhuizen naar ’t Huis aan de Vecht, in Overvecht.

“Dat is niet alleen wat dichterbij huis, maar daar krijgt ze ook meer ruimte”, vertelt Richard. “Elke verandering brengt weliswaar een hoop onrust voor haar mee, maar ik denk dat het uiteindelijk toch fijner is, voor ons allebei. Ik ben een stukje ouder dan zij is en zo kan ik ook op de langere termijn gemakkelijk bij haar langs gaan. Als mantelzorger weet ik toch het beste wat haar wensen en mogelijkheden zijn en kan ik die onder de aandacht blijven brengen van de medewerkers. Zolang ik gezond ben, blijf ik dagelijks langskomen. Al is de communicatie moeilijk, ik geniet van haar glimlach en gezelschap.” ●

Mijn dag

Hoe verloopt een werkdag bij AxionContinu? ContACt vraagt het medewerkers van allerlei pluimage. Suzanne Lans is één van de vier specialisten ouderengeneeskunde bij AxionContinu die alleen voor thuiswonende cliënten werken. Samen proberen ze deze ouderen thuis zo goed mogelijk te ondersteunen.

De beste zorg thuis

8.30 uur

De werkdag begint met een overleg met collega’s Isette Westphal, Patricia Sol en Sanne Kouwenhoven. Suzanne is niet met de fiets naar het hoofdkantoor gekomen, maar met de auto. Vanmiddag staan er huisbezoeken in Lopik en omgeving op de agenda, vandaar. Het overleg gaat onder meer over de samenwerking met diverse thuiszorgorganisaties. “Overleg met partners is belangrijk voor de beste zorg. Ik heb ook vaak contact met huisartsen. En ik kan aankloppen bij collega’s van ons mobiel geriatrisch team, zoals een psycholoog en een casemanager dementie.”

10.30 uur

Telefonisch overleg, onder meer met een huisarts die de ouderenzorg in Utrecht coördineert voor huisartsen. “Ik ben binnen ons team het aanspreekpunt

voor de stad Utrecht, mijn collega Sanne voor de Lekstreek. Bijna al onze cliënten komen via de huisarts bij ons terecht. Als specialisten ouderengeneeskunde in de eerste lijn werken we er hard aan om onze bekendheid te vergroten.”

11.35 uur

Lunch in de auto, een eenvoudige salade. Suzanne lacht: “Meestal probeer ik op een locatie te lunchen, maar dat schiet er vandaag bij in.”

12.00 uur

Afspraak met een cliënt in Lopik die net heeft gehoord dat ze dementie heeft. “Haar dochter en echtgenoot zijn mantelzorgers en die zullen we komende tijd ondersteunen waar nodig.” Aansluitend een kort bezoek aan een mevrouw met

gevorderde dementie en rustig en afwerend gedrag. “De dochter slaapt hier regelmatig en de echtgenoot kreeg kortgeleden een tia. Hij zet zich enorm in voor zijn partner, zodat ze zo lang mogelijk thuis kan blijven wonen. Daar heb ik echt respect voor en ik probeer ze zo goed mogelijk te ondersteunen. Als het nodig is kunnen we ook thuiszorg inschakelen. Maar als het echt niet meer lukt, dan moet je toch aan opname gaan denken. Het gaat niet alleen om het welzijn van cliënten, maar ook om dat van de mantelzorgers.”

13.30 uur

Vanuit Lopik direct door voor een eerste huisbezoek aan een cliënt met de ziekte van Parkinson. “Een neuroloog heeft al een medische diagnose gesteld, maar uitleg gegeven over de medische kant, maar de familie heeft nog wel vragen. Ik heb het ook over wat dat betekent voor het dagelijks leven, wat de mogelijkheden in de thuissituatie en de vooruitzichten zijn. Zo’n eerste bezoek duurt minstens anderhalf uur, maar het alternatief is dat iemand een hele dag in het ziekenhuis moet doorbrengen. Wij kunnen bij iemand thuis een nauwkeurig beeld van de totale

situatie maken. De diagnostiek bij dementie is best ingewikkeld. Je kan niet zomaar zeggen dat iemand, die vijf keer hetzelfde vertelt, last heeft van dementie. Zorgvuldigheid is belangrijk.

Wie niet naar een verpleeghuis gaat, maar langer thuis blijft wonen, heeft recht op zo goed mogelijke specialistische zorg.”

15.45 uur

Onderweg naar huis, daar aantekeningen van de gevoerde gesprekken uitwerken. “Iedere cliënt heeft andere behoeften, je probeert steeds de oplossing te bedenken die het best past. Cliënten en mantelzorgers hebben vaak verschillende achtergronden, wensen en mogelijkheden, daar stem je de begeleiding op af.”

17.30 uur

Suzanne Lans:

“Het gaat niet alleen om het welzijn van de cliënten, maar ook om dat van de mantelzorgers.”

Einde werkdag. Suzanne kijkt voldaan terug. “Soms heb ik veel overlegdagen, ook omdat we onderdeel zijn van een het eerstelijns expertisecentrum ELEC. Daarin zitten collega’s als casemanagers, psychologen, wondverpleegkundigen, ergotherapeuten en palliatief medewerker. Samen willen we de beste zorg bieden aan kwetsbaren thuis en dat vraagt nu eenmaal om overleg en afstemming. Het is fijn om dat af te wisselen met de contacten met cliënten. Zij maken dat je weet waarom je het allemaal doet.” ●

Revalidatie na een blaasverwijdering

Na een ingrijpende blaasoperatie in het UMC, herstelde Leny Wolfs bij Domstate, één van de revalidatiecentra van AxionContinu.

“We bieden gespecialiseerde revalidatiezorg, ook bij oncologische aandoeningen, met aandacht voor lichamelijk en mentaal herstel”, vertelt Suzanne Alting –van Dijk, seniorverpleegkundige. Leny is blij dat ze hier terecht kon. “ Het heeft mij en mijn man veel rust gebracht.”

Rust, veiligheid en hulp

In 2023 werd bij Leny Wolfs een tumor in haar blaas ontdekt. “Ik liep al een tijdje met klachten bij de huisarts en ook bezoek aan de fysiotherapeut hielp niet echt. Bij een onderzoek in het ziekenhuis bleek dat mijn nieren niet goed werkten, nog maar voor 22%. Hiervoor kreeg ik twee speciale drains. Na een CT-scan bleek er een kwaadaardige tumor in mijn blaas te zitten. Dat was een grote schok.”

In het UMC kreeg Leny te horen dat de tumor zo groot was dat deze niet operabel was, en dat de tumor ook in de endeldarm zat.

De palliatieve behandeling die werd voorgesteld zou zich richten op het remmen van de ziekte en verminderen van de klachten. Ze begon met chemokuren. De artsen stelden uiteindelijk voor om blaas, endeldarm, eierstokken en baarmoeder te verwijderen en zo de tumor in zijn geheel weg te kunnen nemen. Dat gebeurde op 4 december vorig jaar.

Emotionele achtbaan

“Na de operatie bleek dat er geen tumorgroei in de endeldarm zat en dat de kwaadaardige cellen in de tumor waren verdwenen door de chemo”, vertelt

Leny. “In feit was ik weer ‘schoon’. Enerzijds een prachtig bericht, maar ook verwarrend. Ik had me er al min of meer op voorbereid dat ik binnen afzienbare tijd afscheid moest nemen van het leven. Ineens was de situatie weer heel anders.”

Voor de operatie had Leny al geïnformeerd over de mogelijkheden om na de operatie ergens te kunnen herstellen en aansterken. “Ik wilde na een heel jaar van zorg en stress niet gelijk weer naar huis, waar mijn man als mantelzorger moest aantreden. De achterliggende periode was voor ons beiden zwaar en ik had veel behoefte aan rust, structuur en deskundige hulp en ondersteuning. Die kon ik bij Domstate krijgen.”

Veilig gevoel en praktische hulp

Terugblikkend is ze erg tevreden over de keuze die ze gemaakt heeft. “Sommige mensen vroegen waarom ik niet gewoon naar huis ging. Maar ik voelde me onzeker en wist dat bij Domstate alle zorg en hulp, die ik eventueel nodig zou hebben, aanwezig was.

In de praktijk bleek hulp maar beperkt nodig. Zodra ik zaken als verzorgen van het urinestoma kon

Suzanne Altink - van Dijk neemt afscheid van een revalidant.

Leny Wolfs: “Ik wist dat bij Domstate alle zorg en hulp aanwezig was.”

oppakken, heb ik dat gedaan. Maar de wetenschap dat er hulp op de achtergrond aanwezig was, gaf een veilig gevoel.”

Een ander pluspunt was voor Leny de begeleiding. Enerzijds bij praktische zaken, zoals het opstaan, aankleden en lopen met behulp van de ergo- en fysiotherapeut. Maar ook de gesprekken met de maatschappelijk werker en psycholoog heeft ze als waardevol ervaren.

“Er gaat van alles door je hoofd, je blijft maar malen. Niet alleen bij mij, maar ook bij mijn man. Door met iemand te praten, spreek je die dingen uit, ook naar elkaar. Dat verheldert veel en helpt je om oplossingen te vinden en om dingen te accepteren. Je begrijpt elkaar beter en kunt plannen maken hoe er mee om te gaan.”

Vooruit durven kijken

Na een maand ging ze naar huis en sindsdien werkt Leny aan haar herstel. “Fysiek gaat het steeds een klein beetje beter, al duurt het me allemaal veel te

Bekijk ook het filmpje van de meneer Oostveen wiens blaas is verwijderd en een stoma heeft gekregen.

lang. Mentaal vind ik het ingewikkeld. Ik had al bijna afscheid genomen van het leven en nu heb ik er ineens tijd bij gekregen. Er zit ook een soort angst: Wat voel ik in mijn lijf? Komt het terug? Durf ik plannen te maken? Het onbezorgde ben ik kwijtgeraakt, terwijl ik tegelijk die extra tijd goed wil benutten. Het is een zoektocht. Ik wil weer vooruit durven kijken!” ●

Blaasverwijdering: een forse ingreep

Het verwijderen van een blaas bij blaaskanker komt vaker bij mannen voor dan bij vrouwen. Dat wordt ook wel een Brickeroperatie genoemd. “Het is een forse ingreep, met veel impact”, zegt Suzanne Alting – van Dijk, seniorverpleegkundige bij Domstate. “Fysiek, maar zeker ook mentaal hebben de diagnose en ingreep flinke gevolgen. Op Domstate begeleiden we mensen bij het omgaan met de

gevolgen van deze operatie.” Domstate biedt gespecialiseerde (geriatrische) revalidatiezorg voor hart-, long-, oncologische en orthopedische aandoeningen. Met het UMC Utrecht is een intensieve samenwerking aangegaan voor de revalidatie en begeleiding van mensen na een Bricker-operatie. Zodat mensen eerder het ziekenhuis kunnen verlaten en starten met revalidatie.

Een dikke map trekt ze uit de kast, vol met dicht beschreven vellen. Haar levensverhaal heeft ze zelf opgetekend, als uitvloeisel van een schrijfclubje met drie vriendinnen. “Voor de kinderen, maar ook voor mezelf”, zegt de 92-jarige Maria van den Broek. “Ik voel me niet oud, ik ga voor de 100.”

“Neem het maar zoals het komt”

Maria is een geboren Utrechtse, maar zonder duidelijk Utrechts accent. “Mijn ouders kwamen uit Noord-Brabant, bij ons thuis werd geen Utrechts gesproken.” Met 12 kinderen was het gezin druk en levendig. “Mijn moeder moest alles doen, ze zorgde voor ons, voor het huishouden. Ze kreeg 11 gulden steun en ging later er ook nog bij werken. Mijn vader deed helemaal niks. Dat was een eigenaardige, in zichzelf gekeerde man.”

Spelen in de binnenstad

Rijk hadden ze het niet, maar gezellig was het wel. Na de nodige huizen kwam het gezin terecht op de

Korte Minrebroederstraat, achter het stadhuis. “We speelden altijd op straat, er waren nauwelijks auto’s. Alleen de burgemeester kwam met de auto en bijna naast ons huis was de brandweerkazerne, die reden af en aan. De dokter kwam met een koetsje met paarden, dat was een belevenis.”

Aan het werk

Op 14-jarige leeftijd ging Maria van school en om haar moeder te helpen in de huishouding. “De nonnenschool waar ik op zat, was heel streng, ik was blij dat ik eraf mocht. Na een jaar moeder helpen werd ik hulp in de huishouding bij een familie in Tuindorp. Ze hadden een kind, maar dat zag

Maria (rechts met strik) op de schoolfoto met vijf van haar zussen.

ik nooit. De heer des huizes kon na verloop van tijd zijn handen niet thuis houden, dus ik was na 2,5 jaar weer weg.” Ze vond een nieuwe betrekking, in Bilthoven. En op zaterdag stond ze met haar moeder op de markt om zelfgemaakte poppenkleertjes en strikken te verkopen.

Verkering

Een van haar broers kreeg verkering met een meisje uit Ammerzoden. “Een leuk meisje, waar ik al snel bevriend mee raakte. We gingen samen naar de braderie en daar heb ik mijn man Martin ontmoet. Na een jaar verkering zijn we getrouwd, ik was toen 26. Hij was een Brabander en dat viel wel goed bij mijn ouders.”

Al na 11 maanden kwam het eerste kind ter wereld, zoon Martin, vernoemd naar zijn vader. Een tweede zoon, Peter en een dochter (Frieda) volgden. “We kochten ons eerste huis in Zuilen, dat toen nog een dorp was. Voor 7.000 gulden, geleend van mijn zus. Martin werkte in een winkel en later bij de Heineken Brouwerij. We hadden het goed.”

Veranderingen

Na een paar jaar fulltime moederen ging Maria werken in de schoenenwinkel van haar broer, op de Vleutenseweg. Een verhuizing naar de Utrechtse Rivierenwijk volgde en daar zag Maria een leeg winkelpand. “Ik heb mijn broer voorgesteld daar een filiaal te openen. Ik werd de bedrijfsleidster. Een

Huwelijksportret

drukke tijd, met het gezin en de winkel. Martin was een tijdje werkloos en was vaak thuis. Net als mijn vader deed hij niet veel, hij zat het liefst te lezen.” Het echtpaar groeide uit elkaar en er volgde een scheiding. Maria ontdekte dat ze gevoelens had voor een vrouw en kreeg daarmee een relatie. Martin bleek vrij snel na de scheiding dementie te hebben en verhuisde naar een verpleeghuis. De relatie met haar jongere vriendin hield geen stand en rond haar pensionering woonde Maria weer alleen. “Ik

ben heel actief geweest als vrijwilliger, bijvoorbeeld bij het COC. Ik ben allerlei cursussen gaan doen, waar bijvoorbeeld dat schrijfclubje uit is voortgekomen. Ook ben ik veel gaan reizen, onder andere naar Noorwegen. Ik ben er wel twintig keer geweest en ik heb ook de taal geleerd.”

’t Huis aan de Vecht

Tot aan haar verhuizing naar ’t Huis aan de Vecht 2,5 jaar geleden heeft ze altijd zelfstandig gewoond. “Tot het niet goed meer ging. Ik kreeg hartritmestoornissen en kon hier herstellen. Dat beviel goed en gelukkig kon ik hiernaartoe verhuizen. Dat bevalt me prima. Het is gezellig, het eten is goed, de mensen zijn aardig. Er wordt van alles georganiseerd, je hoeft hier echt niet alleen te zitten als je dat niet wilt.”

“Het is zoals het is”

Terugblikkend op haar leven is Maria van den Broek tevreden. “Er is veel gebeurd, maar ik heb me altijd kunnen voegen naar de omstandigheden. Ik ben, denk ik, vrij lenig van geest. Als het nodig is, pas ik mij aan. Natuurlijk is dat niet altijd gemakkelijk of

leuk, maar wat moet dat moet. Als je het samen niet meer ziet zitten, moet je een eind aan je huwelijk maken. Als je je werk verliest, ga je opzoek naar iets nieuws. Dat ik ook op vrouwen viel, daar kon je niks mee toen ik jong was. Nu is het allemaal anders, is het makkelijker. Maar ik ben niet zo dat ik denk dat ik iets gemist heb. Ik heb dat ook nog op latere leeftijd mogen ervaren, dat is ook prima.”

Plezier haalt ze uit de activiteiten die ze onderneemt en uit het contact met de kinderen en kleinkinderen, die regelmatig langs komen. Haar grootste verdriet is het verlies van zoon Peter die zelf een eind aan zijn leven maakte. “Hij zei als kind al dat hij niet heel oud wilde worden. Daar heeft hij zich aan gehouden. Eind 2019 vond hij het genoeg.

Voor mij een gemis, voor hem een opluchting, denk ik. Verdrietig, maar ook daar leer je mee leven.”

Lenig van geest, dat is ze nog steeds. Ook nu het lichaam niet meer helemaal mee wil werken. “Maar ik heb genoeg te doen hoor en nog allerlei plannen. Een tijd terug ben ik gevallen, daardoor ben ik me wel wat ouder gaan voelen. Maar ik ga gewoon door met de dingen die op mijn pad komen. Ik mik voorlopig op de 100!” ●

Samen met zoon Peter

Gezond en veilig bewegen

Op de fiets de wereld over

Met

een ‘Fietslabyrint’ kunnen cliënten van dagactiviteitencentrum De Gildenborgh fietsen en bewegen in een virtuele omgeving. Na een succesvolle introductie in Utrecht zet de Vriendenstichting zich nu in voor een fietslabyrint voor De Schutsehof in Lopik. Zo is bewegen leuk, gezond en veilig.

Een rondje door de binnenstad van Utrecht of een fietstocht door Parijs? Met het fietslabyrint kunnen de mensen die dagactiviteitencentra van AxionContinu bezoeken op een veilige manier fietsen in een omgeving die ze zelf kiezen. “Ik kan niet meer buiten fietsen”, vertelt Aziza Maarouf. “Als meisje fietste ik wel in Marokko en ook later in Nederland.” Ze bezoekt drie keer per week dagactiviteitencentrum De Gildenborgh in Utrecht. En vrijwel elke keer maakt ze wel een ‘tochtje’ op de trapfiets voor het beeldscherm.

Gezond bewegen

Het fietslabyrint is een waardevolle toevoeging aan het aanbod van de dagactiviteiten. “Ongeveer de helft van de bezoekers maakt er gebruik van, de een fanatieker dan de ander”, vertel Lene Kleuver, activiteitenbegeleider bij De Gildenborgh. “Het past in het streven om mensen actief te laten bewegen en ze vinden het ook nog eens heel leuk.”

Wie achter het scherm op de fietsstoel plaatsneemt kan kiezen voor een bestemming.

Al trappend schuift het straatbeeld mee, dus zo verken je de omgeving. Bij zijstraten of kruisingen kun je kiezen of je links- of rechts wilt afslaan. Nieuwsgierigheid naar ‘wat er om de bocht ligt’ maakt dat je als fietser blijft trappen. Voor mensen die niet meer zo mobiel zijn, is het natuurlijk extra leuk om nog eens een rondje door de eigen, vertrouwde omgeving te maken.

Parijs of Venetië?

Joop Berrens is vandaag op weg door Parijs. “Het is druk op de weg hoor”, zegt hij met een lachje. “Maar gelukkig rijd je nooit ergens tegenaan.” Vrijwel elke keer als hij op het dagactiviteitencentrum komt, zit hij wel een poosje op de fiets. “Ik ben al in Venetië, Jakarta en Parijs geweest, ik begin de weg een beetje te k ennen.”

Aziza vindt het leuk om door de natuur te fietsen, daarvan is ook een virtuele tocht beschikbaar. “Ik heb ze allemaal al meerdere keren gedaan, maar het blijft leuk. En het is een goede manier om soepel te blijven. Dat vind ik ook belangrijk!” ●

De Vriendenstichting van AxionContinu heeft geld ingezameld voor een Fietslabyrint voor de cliënten van dagactiviteitencentrum De Schutsehof in Lopik. De Vriendenstichting steunt ook andere activiteiten zoals Appeltaartconcerten, de Sunshine Soldiers en het Voetjes van de Vloer Festival. Voor alle cliënten van AxionContinu. Steunt u ook de Vriendenstichting? Kijk op www.axioncontinu.nl en zoek op Vriendenstichting.

Joop Berrens op weg door Parijs.

Kort Contact

Boekje: ‘Denk je dat de robot eenzaam is ’s nachts?’

"Ik denk niet dat een robot menselijk hoeft te zijn om mensachtig te kunnen voelen. Bij een gesprek over het weer heeft robot Robbie altijd meteen een reactie. Als gesprekken lastiger werden, moest cliënt Mia altijd even wachten. Misschien is dat wat Robbie menselijk maakt. Niet de antwoorden die hij geeft, maar de stilte voor die antwoorden.”

Dit is één van de teksten in het boekje ‘Denk je dat de robot eenzaam is ’s nachts?’. Het boekje is een bundel met korte verhalen over toekomstbeelden over sociale robots in de ouderenzorg. De verhalen zijn gemaakt door cliënten, zorgmedewerkers, robotonderzoekers en schrijvers. Ze verbeelden hoe robot en mens met elkaar contact kunnen hebben. Dit boekje komt voort uit het project Robotstories. Daarin werken de Hogeschool voor Kunsten Utrecht, Wintertuin, ArtEZ, de Vrije Universiteit Amsterdam en zorginstellingen, waaronder AxionContinu, samen.

DENK

Heeft u interesse in een boekje?

We verloten 5 exemplaren. Stuur een mail met naam en adres naar communicatie@axioncontinu.nl. Een digitaal exemplaar kun je ontvangen door een mail te sturen. ●

Wijkverpleging op de fiets

Ziet u in Leidsche Rijn of in de omgeving van Oog in Al deze AxionContinu-fietsen rijden? Dan zijn dat medewerkers van de wijkverpleging die onderweg zijn naar cliënten. AxionContinu had al enkele ‘gewone’ dienstfietsen, daar zijn nu vier nieuwe e-bikes bijgekomen. De elektrische fietsen zijn speciaal geschikt voor zorgmedewerkers in de wijk. Zo zit er een noodknop op. Ervaart een medewerker een dreigende situatie, dan gaat er met een druk op de kop een signaal naar een beveiligingsbedrijf dat als het nodig is de politie kan waarschuwen. AxionContinu stimuleert fietsen. Het is duurzaam én gezond. Met de e-bikes kunnen nu ook langere routes gemakkelijker op de fiets gedaan worden. ●

Meld u aan voor de nieuwsbrief

Wilt u op de hoogte blijven van het laatste nieuws van AxionContinu? En meer lezen over het wonen, revalideren of werken bij AxionContinu? Of lezen hoe het is om zorg aan huis te krijgen? Meld u dan aan voor de nieuwsbrief ContACt. Dat kan via onze website www.axioncontinu.nl. Zoek op ‘nieuwsbrief’. ●

Toekomstbeelden over sociale robots in de ouderenzorg

Rollators voor Oekraïners

Dagelijks komen nog veel gevluchte Oekraïners naar Nederland. Onder hen ook moeders met kinderen en kwetsbare ouderen. Ze zijn met weinig spullen hier gekomen. Sommige mensen kunnen niet of slecht lopen. Deze mensen zijn heel blij met rolstoelen en rollators. AxionContinu heeft 15 rollators en rolstoelen die over zijn, gedoneerd aan het aanmeldcentrum in Utrecht waar dagelijks 80 tot 110 gevluchte Oekraïners verblijven. Na enkele dagen worden zij naar een passende opvangplek gebracht. In het landelijk aankomstcentrum in Utrecht zitten dagelijks 80 tot 110 mensen. ●

Voetbalherinneringen in Voorhoeve

‘Bewoners van Voorhoeve haalden half maart voetbalherinneringen op. In het woonzorgcentrum konden zij kijken naar de film FCfUsie. Die gaat over de fusie 1970 van DOS, Elinkwijk en Velox tot FC Utrecht. Ook waren veel voorwerpen, foto’s en dergelijke uit die tijd te zien. Het is een initiatief van een groep mannen die de Utrechtse voetbalgeschiedenis levend wil houden. ●

Bootcamp van oud en jong

Bewoners van De Ingelanden en De Drie Ringen bootcampen tot half september op zaterdag met jonge(re) mensen uit de wijk of met hun (klein)kinderen. Voor de jongeren is het een serieuze training, de ouderen doen oefeningen op maat. Rollator of rolstoel?

Geen probleem. En aanmoedigen is ook meedoen. De Sociale Sportschool organiseert de bootcamp. Via dit platform komen trainers en zorgorganisaties met elkaar in contact. ●

Vriendenstichting AxionContinu zoekt bestuursleden

De Vriendenstichting AxionContinu zoekt nieuwe bestuursleden. Twee leden gaan binnenkort met pensioen. De stichting is op zoek naar een algemeen bestuurslid en een bestuurslid dat affiniteit heeft met financiën.

De Vriendenstichting steunt activiteiten voor bewoners. Dit zijn activiteiten die AxionContinu niet zelf kan bekostigen, zoals de Appeltaartconcerten en het Voetjes van de Vloer Festival. Met financiering van de Vriendenstichting is realisatie vaak wél mogelijk.

Belangstelling? Of kent u iemand die dit zou willen doen?

Mail naar bestuurslid Mark Marcelis, mmarcelis@axioncontinu.nl. Meer informatie over de Vriendenstichting staat op de website www.axioncontinu.nl, zoek op Vriendenstichting. ●

In gesprek met beroepskracht, cliëntenraad, mantelzorger & vrijwilliger

Mantelzorg Samen sterker

Meer samenwerken met mantelzorgers en vrijwilligers is belangrijk”. Joyce van Lieshout is er duidelijk over. “Door het groeiende aantal ouderen, de veranderende zorgvraag en de afnemende beschikbaarheid van zorgpersoneel ontstaat een zorgkloof. Wanneer familie en vrijwilligers zich welkom voelen en regelmatig kunnen helpen met activiteiten zorgt dit voor meer rust, aandacht en plezier bij hun naasten, onze bewoners.”

In de praktijk

Van ouderen wordt verwacht dat ze langer thuis blijven wonen. De zorgvraag van nieuwe bewoners in woonzorgcentra is groter dan voorheen. Welbevinden is een belangrijk onderdeel van goede zorg en mantelzorgers zijn daarbij een belangrijke schakel. In gesprek met Joyce van Lieshout, projectleider mantelzorgparticipatie divisie Verzorgd Wonen, Gea Visch-Smith, mantelzorger en vrijwilliger en Margreet van Alff-van Gorkum van de Centrale Cliëntenraad

Gea Visch-Smith herkent het beeld dat Joyce schetst. Ze werkt als vrijwilliger in De Gildenborgh waar ze helpt met het ontbijt en ziet zelf hoe druk de zorgmedewerkers zijn. “Die hebben helemaal geen tijd om allerlei extra klusjes, die het leven van ouderen leuker maken, te doen. Er zijn gewoon weinig mensen.” Haar vader woonde in De Gildenborgh en Gea kwam heel regelmatig op bezoek. “Voor een praatje met mijn vader natuurlijk, maar al snel zie je dat ze wel wat extra hulp kunnen gebruiken. Bijvoorbeeld bij het koffieschenken of gewoon om een even aandacht te geven aan een bewoner. In de vorm van een gesprekje of door te helpen bij het eten. Dat ging bij mij vanzelf.”

Joyce van Lieshout (rechts) en Gea Visch-Smith (midden) met bewoners.

Toen ze een mailtje kreeg met het bericht dat er vrijwilligers gezocht werden om te helpen bij het ontbijt, hoefde ze niet lang na te denken. “Mijn vader is inmiddels overleden, maar ik ben nog steeds in De Gildenborgh actief. Ik heb er lol in, vind het mooi om deze groep ouderen wat extra aandacht te geven. Het is zulk dankbaar werk en zo nodig.”

Wensen en verwachtingen

In de zorg, dus ook bij AxionContinu, is een andere manier van kijken en denken nodig, waarbij gelijkwaardige samenwerking met familie en vrijwilligers centraal staat. “Gea is een inspirerend voorbeeld”, zegt Joyce met een lach. “Voor haar was het logisch dat ze meehielp tijdens de bezoeken aan haar vader. Maar dit is nog niet voor iedereen vanzelfsprekend. Voor de komst van een nieuwe bewoner, heeft familie vaak een intensieve periode van mantelzorg thuis en een verhuizing achter de rug. Het is begrijpelijk dat ze dan even moeten bijkomen. Toch hopen we dat na een korte time-out samen met familie gekeken wordt waarbij ze kunnen helpen. Als ouder word je hulp op school en bij de sportclub van je kinderen gewaardeerd bij activiteiten. Dat is in de zorg niet anders. We horen dat familie en vrijwilligers vaak wel willen helpen, maar ook dat het onduidelijk is wat en wanneer. Eén van de suggesties is dat mantelzorgers en vrijwilligers zich kunnen inschrijven op een hulpvraag van de zorg. Bijvoorbeeld volgende week woensdag de maaltijd bereiden voor een groep bewoners, of samen buiten wandelen. Nu gebeurt dit ook al incidenteel via een Whatsapp-groep waaraan een aantal familieleden deelneemt. We gaan kijken of we dit professioneler kunnen opzetten.”

Haken en ogen

De Centrale Cliëntenraad (CCR) van AxionContinu staat positief tegenover de plannen en onderschrijft de noodzaak om mantelzorgers meer te betrekken bij de zorg voor de mensen die op de verschillende locaties wonen. “Maar ik zie ook wel wat obstakels,” zegt Margreet van Alff-van Gorkum van de CCR. “Doordat het beleid van de overheid erop is gericht dat mensen zo lang mogelijk thuis blijven, zijn de

“Je ziet dat ze wel wat extra hulp kunnen gebruiken.”

mensen die bij ons komen wonen steeds ouder en in slechtere gezondheid. Hun mantelzorgers zijn dan ook vaak ouder. De dochter van een bewoner van 95 is waarschijnlijk zelf ook al een jaar of 70. Heeft die nog energie en puf om bij te springen? Waarschijnlijk moet zo’n mantelzorger eerst een tijdje bijkomen, terwijl de periode dat de mensen bij ons wonen steeds korter wordt, omdat ze ouder of zieker zijn. Dat leidt tot een groter beroep op professionele zorg en dat kan of mag een mantelzorger niet leveren. En de kans dat mantelzorgers afhaken als hun naaste is overleden, is groot. Niet iedereen is zoals Gea. Kortom: we zijn positief over de plannen als het gaat om het vergroten van het welzijn van de bewoners. Maar het is niet dé oplossing bij een zwaardere zorgvraag.”

Structuur en plezier

Wat Joyce van Lieshout belangrijk vindt is dat er meer structuur komt om de samenwerking met mantelzorgers te verbeteren. “Ik zie dat sommige medewerkers het spannend of lastig vinden als meer familie en vrijwilligers komen helpen. Omdat er dan over hun schouder meegekeken wordt, of omdat ze zelf hulp mogen vragen. We willen de

Joyce van Lieshout:

“Andere manier van kijken en denken is nodig.”

Margreet Alff-van Gorkum:

“Mantelzorg is niet dé oplossing voor zwaardere zorg.”

komende periode ook hieraan meer aandacht schenken en medewerkers hiermee op weg helpen. Een aanspreekpunt en een goede ontvangst voor familie en vrijwilligers is belangrijk, vanuit gelijkwaardigheid en waardering. We hebben elkaar namelijk nodig om onze bewoners een fijne dag te bezorgen. Samen staan we sterk.”

Margreet van Alff-van Gorkum weet dat er veel werk te doen is, ook taken waar mantelzorgers niet zo snel aan denken. “Het is bijvoorbeeld altijd lastig om mensen voor de cliëntenraden van de verschillende locaties te vinden. Terwijl dat hartstikke belangrijk is. Belangenbehartiging is ook een vorm van mantelzorg.”

Voor Gea Visch-Smith staat het plezier in het werk voorop. “Iets doen voor ouderen is leuk en zinvol werk. Je merkt ook dat de ouderen direct reageren op wat je doet. Een momentje van aandacht, een

extra bakkie koffie en een kletspraatje, daar fleurt iemand van op. Je bent echt van betekenis voor die mensen. En daardoor hebben de zorgmedewerkers meer tijd voor de rest van hun werk. Ik ben geen mantelzorger meer, maar nu vrijwilliger. Ik denk dat er meer mensen zijn die best die ‘overstap’ kunnen en willen maken. Zeker als ze ervaren hoe nuttig en leuk het werk is.” ●

Anders leven en zorgen

“Het wordt vaker gezegd: de manier waarop we de zorg, zeker de langdurige zorg in Nederland organiseren, is op termijn onhoudbaar. Dat gaat niet alleen over kosten, maar ook over personeel en de manier waarop we de zorg hebben ingericht. (..) Steeds meer mensen maken aanspraak op professionele zorg en verwachten de hoogste kwaliteit. Dit is duur, vraagt veel personeel maar levert ook – en dat is wellicht nog belangrijker – lang niet altijd de beste zorg en ondersteuning op. (…) Er is een fundamentele omslag nodig in het denken over hoe we zorgen en hoe we de zorg

organiseren. Zonder verandering zal de kwaliteit van zorg snel afnemen en zullen de gezondheidsverschillen toenemen. In het adviesrapport kijkt de RVS naar het geheel van mensen die zorg leveren: niet alleen beroepskrachten, maar juist ook naasten en vrijwilligers. (…). We pleiten voor een fundamentele verschuiving van cliëntgerichte zorg naar netwerkgerichte zorg waarin een steunsysteem voor zorgrelaties centraal staat. Essentieel daarbij is dat naasten, vrijwilligers en beroepskrachten samen een team vormen om in een gelijkwaardige relatie de hulpvrager, en soms ook ande-

ren die zorg nodig hebben, te ondersteunen.”

Jet Bussemaker, voorzitter Raad voor Volksgezondheid & Samenleving in de inleiding van het advies Naar een gelijkwaardig samenspel tussen naasten, vrijwilligers en beroepskrachten.

Camera’s bij Appeltaartconcert

Een cameraman, geluidsman en regisseur zien we normaal gesproken niet bij de Appeltaartconcerten in de woonzorgcentra van AxionContinu. Zij waren bij het concert in maart in De Schutse in Lopik. De NPO maakte opnamen voor een special voor Podium Klassiek Extra, die op de website van de NPO is te zien. In een volle zaal luisterden bewoners en bezoekers van het dagactiviteitencentrum Schutsehof naar muziek van onder meer Dvorák, Piazolla en Gershwin. Natuurlijk was er na afloop appeltaart.

Wilt u de opnamen in De Schutse zien? Kijk op website van de NPO en zoek op Podium Klassiek Extra. Wanneer het onderwerp daar staat, is nog niet bekend.

Colofon

Contact is het magazine van AxionContinu.

Het magazine verschijnt twee keer per jaar in een oplage van 6.000 exemplaren. Contact wordt verspreid onder cliënten, medewerkers, vrijwilligers en relaties van AxionContinu.

Redactieadres

AxionContinu

Afdeling Communicatie

Beneluxlaan 922 3526 KJ Utrecht

(030) 282 22 00 communicatie@axioncontinu.nl

Redactie

Elske Hijlkema

Megan van Hilten

Berber Schrijver

Lisa Santen

Paul van Bodengraven

Willem de Bruijn

Eddy Steenvoorden

Fotografie

Willem Mes

Eddy Steenvoorden en anderen

Vormgeving

Segno | Willem de Bruijn

Druk

Drukkerij Hendrix

Voorjaar 2024

AxionContinu.

Optimisten in de zorg.

AxionContinu biedt wonen, zorg en revalidatie, thuis of in één van de vijftien locaties in Utrecht, IJsselstein en Lopik. Onze passie is het bieden van waardevolle zorg aan cliënten door te denken in mogelijkheden. In wat wél kan. Zo halen we het beste uit een situatie, zelfs wanneer die onomkeerbaar is.

www.axioncontinu.nl

Volg ons op Facebook, Instagram of LinkedIn

Contact is gedrukt op papier dat is gemaakt van FSC®-gecertificeerd en ander gecontroleerd materiaal.

Start met jouw BBL-opleiding in de zorg

Ontdek ons werk-leertraject!

Leg een goede basis voor jouw toekomst in de zorg met onze BBL-opleidingen, waarbij je werken en leren combineert. Of je nu wel of geen eerdere ervaring hebt in de zorg. Of een gediplomeerd helpende/verzorgende bent.

Maak een job alert aan! Dan krijg je passende vacatures in je mailbox.

Bij ons ben je aan het juiste adres! We verwelkomen iedereen met een hart voor de zorg. We bieden uitstekende kansen om een carrière in de ouderenzorg op te bouwen.