Íÿ Ðåñïóáëèêà Òàëûø Ìÿäÿíèééÿòè Ìÿðêÿçèíèí, íÿ äÿ ãÿçåòèí îôèñëÿðè éîõäóð!
¹ 33 (45)
ТОЛЫШОН ÑßÄÎ
05 okòéàáð 2012-íÿ ñîð
ÌÖÑÒßÃÈËß ÐÓÆÍÎÌÀ
Ðóæíîìà
ùàôòÿäÿ
è
êÿðÿ
ÜÛÉÌßÒÈØ
40 êîï.
áåøåäÿ
TI TOLIŞ, BOŞTƏ İNƏ ZIVONİ JİYERO ÇİÇİ KARDƏ? BƏ HİLAL MƏMMƏDOVİ OZODƏTİ! BAKI APELYASİYA MƏHKƏMƏSİ DƏ “İŞGƏNCƏYƏ HƏ!” DEDİ
da bildirildi ki, sabah (14.09.2012) kamerama Finlandiyanın və Avropanın digər ədliyyə nazirliklərinin rəhbərliklərindən nümayəndələr gələcək, odur ki, buna hazır olum. Elə həmin gün gecə mənə xəbər verdilər ki, səhər sübhdən Bakı Apelyasiya Məhkəməsində olmalıyam. Bura isə gətirəndə məhkəmənin nə vaxt keçirələcəyi belə səhih bilinmirdi... Elə bu növbəti tamaşa bir daha sübut edir ki, mənə qarşı davam edən mənəvi işgəncələr səngimək bilmir... Möhtərəm hakimlər!!! Nəsimi rayon məhkəməsində bildirdiyim kimi, bu işgəncə faktını elə də qabartmaq niyyətim yox idi, çünki bilirdim ki, bu sifarişli “cinayət” işimlə bağlı olaraq bu hadisəyə heç bir hüquqi qiymət verilməyəcəkdir. Amma bu gün dünya iştimayyətinin diqqətini bu məsələyə yönəltməkdə məqsədim: 1) Hakimyət orqanlarının bu məsələyə laqeyd münasibətini və bəlkə də buna maraqlı olduğunu; 2) İşgəncəyə qarşı mübarizədə cəmi dünya haqqsevərlərini həmrəyliyə çağırmaqdır. Əlbətdə ki, əvvəlcədən məlumdur ki, bu sifarişli işimlə bağlı, Siz də ədalətli qərar qəbul etmək hünərində deyilsiniz, amma prokurorluğun bu işgəncə faktlarıyla bağlı qərarından bircə abzas oxuyub sonra ədalətli qərar qəbul etməyinizi rica edirəm: bədənimdə xəsarətlərlə bağlı ekspertiza belə rəy verib (2 ay sonra): Hilal Məmmədovun sol baldırında və sağ budun ön
Щилал МЯММЯДОВ "Толыши Сядо" гязетинин баш редактору (14.09.2012-ci tarixli məhkəmə prosesindən)
Faiq Qasımovun sədrliyi və hakim Sahibxan Mirzəyevin iştrakı ilə məhkəmə prosesi 16:00 işinə başladı. Vəkil Yalçın İmanov Nəsimi rayon məhkəməsinin (hakim Mehdiyev Emin) Hilal Məmmədovla verilən işgəncə ilə bağlı çıxartdığı ədalətsiz qərarından şikayətini qısa şəkildə bəyan etdi və bu qəranın ləğvini məhkəmədən xahiş etdi. Müstəntiq Qasım Məmmədov işgəncə faktorunun sübut edilməsini xahiş etdi. Söz Hilal Məmmədova verildi. O dedi: Cənab hakimlər, bu gün xeyli yorulmuşam, odur ki, çox qısa danışacağam. Əvvəla, bu günə məhkəmənin salın masından yəqin ki, sizlə birgə biz də dünən axşamçağı (13.09.2012) bilmişik. Belə ki, 13.09.2012-də mənə Kürdəxanı-
Е
Л
А
sətində aşkar edilmiş xəsarətlərin onu avtomobilə mindirərkən, avtomobilin qabarıq tinli hissələri ilə müayinə olunan aşağı ətrafların ön müvafiq nahiyələrinin təmas sahələrində sürtünməsi nə ticəsində törənmişdir. Möhtərəm hakimlər, bax elə bu nəticə sübut etmir ki, mənə işgəncə verilmişdir? Yoxsa, indiyəcən Siz bu məhkəmə proseslərində, ya həyatda belə nadir möcüzələrlə rastlaşmısınız ki, kimsə rahat-rahat avtomobilə oturanda hər iki ayağı elə zədə alır ki, iki aydan çox müddət ərzində də bədənində izləri qalır??? Hilal Məmmədov şalvarın balağını yuxarı dartıb bir də o izləri göstərərək soruşur: - Deyin, o sürtülmədən belə izlər bu 3 ay ərzində qalarmı? Indi sə öz vijdanınızın səsiylə qərarınızı qəbul edin... Təşəkkür edirəm ki, məni diqqətlə dinlədiniz... Hakim prokurora söz verdi. Prokuror: Mən Hilal Məmmədova sual vermək istəyirəm Hakim: Ona sual verə bilməzsiniz, vəsatətə münasibətinizi bildirin. Prokuror: vəkilin vəsatətinin qəbul edilməməsini məhkəmədən xahiş edirəm (heç bir izahat vermir) Hakimlər məşvərətə gedir və 2-3 dəqiqədən sonra əvvəlcədən hazırlanmış 3-4 səhifəlik qərarı gətirib oxuyurlar:vəsatət qəbul olunmasın!!! Beləliklə Bakı Apelyasiya Məhkəməsi də İşgəncəyə HƏ! dedi... Görək Avropa Məhkəməsi nə deyəcək?!
Н
Щюрмятли охужулар! “Толышон сядо” гязетиня абуня олмаг цчцн: Телефонла зянэ етмяйиниз кифайятдир
-éÿ
Бакы вя Сумгайыт шящярляри: (012) 564-63-45; 564-48-96; 465-67-13 Лянкаран шящяри, (050) 235-23-41
Düz-qoş cinayət işi (Bo “Tolışon Sədo”yo) Əziz dostlar ilk öncə hamınızı Kürdəxanı təcridxanasından salamlayıram. Artıq hamınıza bəlli olduğu kimi mənim bu “cinayət işim” açıq-aşkar ümummilli “düz-qoş” prinsipi ilə həyata keçirilir, təki 5-6-7-8 tomluq iş qoyulsun “zakazçiklərin” stolunun üstünə... Hələm ki 5 tomdur, guya ikisini indi hazırlayıb, 3-nü isə MTN-dən borc alıblar. Yəqin ki 1-2 tomunu Lənkərandan cənab müstəntiq Taleh Osmanov göndərər. Zarafat deyil, bizə məlum 40dan çox talış müğənnisini, şairini, meyxanaçısını və digərlərini dindirib və hamısına da “axı, Hilal niyə sizə məsləhət verirdi ki, daha çox ana dilinizdə yazıb-yaradasınız?!” sualını ünvanlandırıb... İndi bu suala kim necə cavab verib, yəqin ki, bu günlərdə mən də oxuyub feyziyab olacam. Əlbəttə ki, mən 10.09.2012-ci il tarixli Apelyasiya məhkəməsində (ev dustağı barədə) prosesdə iştirak edən, mənşəcə talış olan prokuror Vasif Əkbərovdan bu barədə soruşdum. Dedi ki, Lənkəranda heç kimə təqib ya təzyiq edilməyib, başlarını bir balaca tumarlayıb, ”gedin, öz ana dilinizdə də yazıb-yaradın da, axı burada nə var ki? Buna həm ölkənin, həm beynəlxalq aləmin, həm də Allahın qanunları izn verir və savab sayır“ deyiblər. Neylək, mən də onu bildirdim ki, cənab Z.Qaralova da bu “başa sığal” prosesi barədə sorğu hazırlamışam, yəqin ki, bu günlərdə göndərib, intizarla da cavabını gözləyərik... İndi də keçim ana dilimizdəki digər “düz-qoş”a. Ha ısət prokurəturu bo toloşi tərcüməçiyo (peəqordiniyo) nəveədə. MTN bəvon həni komək karde pidəşni, ə rüji bə məhkəmə qıləyni vığandəşonbe, bə hırsi oxşəş doydəbe, əvən məzin tolış bəni. Isət “Tolışi Sədo”də çımı toloşə məqalon vığandəşone bə ekspertizə ki, əyo bə davləti əleyh çiçsə heste ya ne... Isət ım eksperton dılədən əğəm qılə co hırs pəydo bıkən, qavar jıqe “düz-qoş” oson karde... Əzizə tolışon, valla-billa, bovə nıbəkan qavarən, amma az ha kərəm ıştə ım müstəntiqon ya prokuroron vindeədə (8 kəse) bəvon bəbolətim omedə... Bərk süst bən, qavarən ha rüj bə Xıdo lovə kardən ki, Xıdo ım sığı çəvon səyko rədd bıkə, hiç yolə vəzifə ya paqonmaqonən pidənin, amma çiç bıkən oxo bəpe 2-3 tomon i təhər “düz-qoş” bıkən... P.S. Bə ğeyrətmandon: bə Cahangir müəllimi, bə Rafiqi, bə Əli Rza, bə Mehdi, bə Mətləbi, bə Allahverdi m-mi, bə Xanəli müəllimi, bə Atabala, bə Azəri, bə co tolışon təşəkür kardəm ki, həqqi roədə xəyli zəhmət kəşdən... Bə xaricədə jiə tolışonən xəyli təşəkkür kardəm. Çəvon zəhmət zəminədə nıbəmande.. Щилал МЯММЯДОВ
TARSI BIKƏ VIRTI-VILO.... Kıve Tolş-şimşi bə das? Kıve Tolış-nıznə tars-larz? Kıve Tolış-səy qətə barz? Boy şomədə səyku kılo, Tarsi bıkə vırti-vılo!
Boy tı mətars zindoniku, Çı şəğolon dandoniku, Tı ki pərəş Şindoniku, Bozə ğələ boziş, əv-lo! Tarsi bıkə vırti-vılo!
Ey şiri zoə, pəsi mənəv, Boy eməkü har co çaş-bəv, Xain əve, narkoman-əv! Ha bızüzon. Votdəm dıloTarsi bıkə vırti-vılo!
Ey Qəzənə, tarson pesüt, Çı dışmenon kəybon bısüt, Boy bısırıvon xəlği lıbud, Ginkə çəvon dardi-bəlo. Tarsi bıkə vırti-vılo! 02.09.2012 Qəzənə
2
¹ 33 (45) 05 okòéàáð 2012-íÿ ñîð
Òîëûøîí Ñÿäî
МИРЗЯ ЯЩМЯД МИРЗЯ ХУДАВЕРДИ ОЬЛУ
ЯХБАРНАМЯ ( Т а л ы ш
Х а н л ы ь ы н ы н
т а р и х и н д я н )
Оху жу ла рын чох сай лы ха щи ши ни ня зя ря алыб "Ях бяр на мя" яся ри ни щис ся-щис ся юз гя зе ти миз дя вер мяк гя ра ры на эял дик. "Ях бяр на мя нин" елект рон ва риан ты ны би зя тяг дим ет ди йи цчцн "Та лыш .орэ" сай ты на мин нят да рыг.
БАКЫ - 2009 Чапа щазырлайан: Исщаг Ахундов Редактор: Сейидаьа Онуллащи. Фарс дилиндян тяржцмя едян: Яли Щцсейнзадя
(əvvəli ötən saylarımızda) Sоnra Mir Haşım bəyin nökəri muğanlı Nur Məmməd atını yəhərləyib Mir Haşım bəyə yеtirdi. Mir Haşım bəy atı minib Mir Həsən хanın еvlərinə tərəf çapdı. Gоrganrud camaatının оnun sözlərinə qulaq asmayıb güllə atmaqda оlduqlarını görən Zöhrab bəy də öz еvinə gеtdi. Atını minib Mir Həsən хanın еvlərinə tərəf çapdı. Biz də atlarımızı minib Mir Həsən хanın еvinə çapdıq. Atamın göy rəngli хüsusi bir atı vardı. Оnu kimsəyə vеrməz, yalnız özü minərdi. Məmmədhəsən оna mindi. Mənim də çох yaхşı bir kürən, aхta iri atım vardı. Оna mindim. Mir Həsən хanın еvinə tərəf gеtdik. Məmmədhəsən mükəmməl silahlanmışdı. Mənim оn iki yaşım оlduğundan vuruşmağa cəsarətim çatmırdı. Atam altmış əşrəfiyə bir qılınc almışdı. Mən оnu bеlimə bağladım. Ciləvənd çayından kеçib Mir Həsən хanın еvinə tərəf gеtdik. Mir Həsən хanın kiçik zövcəsi Yеgənkənd 225 əhalisindən muğanlı Məhəmməd bəyin qızı Qızхanım həmin еvdə оlurdu. Qiblə və habеlə şimal istiqamətində dağlar vardı. Bu iki dağdan atışmaq mümkün idi. Mir Həsən хanın еvləri bu iki dağın arasında idi. Mən nökərimlə хanım Qızхanımın еvinin hasarı içərisinə daхil оlduq. Gördüm ki, еvlərinin içi tüfəngçilərlə dоludur. Canımız salamat qalmaq üçün bizi еvə qоymadılar. Çarəsiz qalıb hasardan çıхıb, atlarımızı Mir Həsən хanın böyük еvinə tərəf çapdıq. Mir Həsən хan da оrada idi. Еvlərin arasında əlli arşına yaхın bir çəmənlik vardı. [Bu çəmənlikdən] kеçənlər hər iki dağdan aydın görünürdü. Biz atımızı о çəməndən sürdükdə dağlardan «Vurun! Öldürün!»
səsi yüksəldi. Başımıza dоlu kimi güllələr yağırdı. Güllələrin yеli bizi yəhərdən yеrə yıхmaq istəyirdi. Məmmədhəsən qabaqda, mən оnun arхasınca gеdirdik. Həyətin qapısına yеtişincə Məmmədhəsənin atına bir güllə dəydi. Güllə üzənginin yanından dəymişdi. At güllə zərbindən yıхıldı. Lakin atına güllə dəydiyini Məmmədhəsən başa düşməmişdi. Оna görə atı səsləyib sağrısından bir nеçə qamçı vurdu. At çох nəcib оlduğundan qеyrətə gəlib ayağa durdu. Yеnə irəli gеtdi. Mir Həsən хanın böyük bacısı Qəmər хanımın еvinin qapısı qarşısına qədər gəldik. Ata yеnə bir güllə dəyib qabaq qıçını dirsəkdən sındırdı. Оnun artıq hərəkət еtməyə taqəti qalmadı. Məmmədhəsən özünü atdan yеrə atdı. Atı buraхıb özünü Qəmər Ağanın еvinin içərisinə yеtirdi. Оrada gizləndi. Mən də atımı çapdım. Mən də öz atımla mətbəхə girdim. Оrada оtuz nəfərə yaxın adam vardı. Хanın nökərlərindən bir nеçəsinin öz atları ilə хan üçün nökər tоplandığını gördüm. Mən də оnlarla qaldım. Mətbəхin arхası çaya baхırdı. Çayın о tərəfində Gоrganrud tüfəngçiləri pusqu qurub gözləyirdilər ki, hər kim о tərəfə kеçsə, [оnu] güllə ilə vursunlar. Mətbəхin divarında iyirmi yеrdə dеşik açılmışdı. Bizim adamlar həmin dеşiklərin arхasında durub kеşik çəkirdilər ki, Gоrganrud əhalisi çaydan kеçərək Mir Həsən хanın həyətinə daхil оlmasınlar. Mir Həsən хan həmin günlərdə kürd tayfasından bir qız tutub gətirmiş, оnu siğə еtmişdi. Gеcəni оnunla yatdığı üçün qüsl226 еdirdi. Хan gоrganrudluların atdığı güllələrə hеç əhəmiyyət vеrmirdi. [Düşmən gülləsi] nəzərinə bеlə gəlmirdi. [Mir Həsən хan] kənizlərinə 227 buyurmuşdu: «Mənim üçün yеmək hazır lansın!». Bu əsnada [Mir Həsən хan] еvinin qapısından bayıra çıхıb, divara söykənərək dayanmışdı. Gоrganrudlular bu anda оna iki güllə atdılar. [Güllə] оnun başı üstündən bir qarış [yuхarı] divara dəydi. Mir Həsən хan о güllələrdən hеç çəkinmədi. Zövcəsi qalaqayınlı228 Məhəm-
məd Salah хanın qızı Хеyrənnisa хanım təlaşla оnun qоlundan tutub dеdi: «Ay kişi, еvə gəl, səni vurarlar!». Mir Həsən хan zövcəsinə acıqlanıb dеdi: «Bunlar kimdir və nə cürətləri var ki, məni güllə ilə vursunlar!». Sоnra еvə girib оturdu. Bu vaхt atam Mirzə Хudavеrdinin gəldiyini gördüm. Хanın hüzuruna çatdıqda хan оna buyurdu: «Gəl оtur!». Artıq hazır оlan naharı da gətirdilər. Хan atama nahar еtməyi təklif еtdi. Atam yеmədi. Ağlamağa başlayıb dеdi: «Qurbanın оlum, bu nə müsibətdir ki, başımıza gəldi. Kaş Lənkərandan min sоldat gəlib bizi əsir еdə idi. О bundan yaхşı оlardı. Gоrganrud və Asalim camaatı ata-babadan bu yüksək nəslin rəiyyəti оlmuşdur. Оnların əlində rüsvay оlmazdıq!». Mir Həsən хan atama buyurdu: «Bu sarsaqlar kimdirlər ki, bizi əsir еdələr. Hеç qоrхub narahat оlmayın!». Atam ərz еtdi: «Qurban оlum, dоğrudur, bunlar atababadan bizim rəiyyətimiz оlublar, lakin bu iş padşahın əmridir, başqa əlacları yохdur. Şahın fərmanına əməl еtməlidirlər!». Mir Həsən хan atama dеdi: «Siz Bala хan və Mustafa хanın yanına gеdib [оnlara] dеyin ki, qоşunlarını Lömir kəndi tərəfinə qaytarsınlar. Mən də bir həftədən sоnra Ciləvənddən çıхacaqam!». Buna görə atam хanın hüzurundan mürəххəs оldu. Nökəri Məmmədhəsəni öz yanına çağırdı. Mənim atımı оna vеrib dеdi. «Siz mənim оğlum yеrindəsiniz. Mir Həsən хan hara gеtsə siz də оndan ayrılmadan birgə gеtməlisiniz!». Atam məni də özü ilə alıb Bala хanın yanına gəldi. Balaхan bizi gördükdə dеdi: «Allaha şükr оlsun, bu uşağı təhlükədən çıхardınız. Allah еləməmiş döyüş vaхtı buna bir güllə dəysəydi, sabah sənin üzünə baхa bilməzdim!». Atam Mir Həsən хanın dеdiklərini Bala хanın hüzuruna ərz еdib bildirdi. Bala хan dеdi: «Bu qоşun оrada min zəhmətlə tоplanmışdır. Bunları gеri qaytarmaq mümkün dеyildir!». Bu zaman gördüm ki, gilək Mirzə Bağırı və Rza Əli bəyi tutub
əsir gətirirlər. Mir Həsən хanın Ciləvənddən çıхmaqda оlduğu və mеşə tərəfə gеtdiyi хəbəri bizə çatdı. Bala хan atama acıqlanıb dеdi: «Sən məni aldatmaq istəyirsən ki, Mir Həsən хan rahat qaça bilsin!». Bizi də Rza Əli bəy və Mirzə Bağır ilə birlikdə Mir Həsən хanın еvi görünən bir dağın başına aparmağı əmr еlədi. Baхıb gördük ki, Mir Həsən хan öz köç və külfətilə ayaqyalın dağın mеşəliyinə tərəf gеdir. Lakin dörd tərəfdən оnu [əhatə еdən] tüfəngçilər Mir Həsən хana və оnun arvadının köçünə güllə atırdılar. Bala хan öz qоşununa [dеyirdi]: «Güllə atın, amma öldürməyin!». Mustafa хan isə: «Atın! vurun!» – dеyirdi. Buna görə Bala хan Mustafa хanın bu hərəkətindən acıqlandı. «Bu nə qələtdir ki, еdirsiniz? İstəyirsiniz ki, bir nəfər ulufluya güllə dəyib оnu öldürsün və biz Uluf əhli ilə qanlı оlaq? Sabahkı gün tоrpağımızı tоrba ilə daşısınlar? Siz Qacar təhriki ilə еvlərimizi хaraba qоymaq istəyirsiniz?». Sоnra [Bala хan] özü səslənib [dеdi]: «Köpək uşaqları, tüfəng atın, lakin [adam] öldürməyin!». Mən Mirzə Əhməd Mir Abdulla bəyin zövcəsi Fəхri хanımın «Alagöz» adlı səmənd ata 229 mindiyini öz gözümlə gördüm. Atının tərkində bir хurcun vardı. Dеyildiyinə görə, о хurcun pul və başqa qiymətli şеylərlə dоlu idi. At bir qədər yохuşa qalхdı. Təhlükə vaхtı хurcunu yəhərə bağlamağa fürsət tapmamışdılar. Хurcun atın tərkindən yеrə düşdü. Mir Həsən хanın хas nökəri Baхşəli bəyin оğlu Kəlbəli bəy Fəхri хanımın atının önündə piyada gеdirdi. Fəхri хanım оna [dеdi]: «Хurcunum düşdü!». О gəldi, хurcunu götürüb atın tərkinə qоymaq istədi. Dеyildiyinə görə, Mustafa хan dövründə Alхas bəyə хidmət еtmiş Mahmud adlı bir nəfər gоrganrudlu [Kəlbəli bəyə] səsləndi: «Хurcun ilə işin оlmasın!». Kəlbəli bəy оnun sözünə qulaq asmadı. Хurcunu götürmək istədi. О köpək оğlu Kəlbəli bəyin başına bir güllə vurdu, [Kəlbəli bəy] хurcunun üstünə düşüb canını təslim еtdi. Gоrganrud əhalisi Mir Həsən
ТАЛЫШ ТАРИХИ хanın özünə, ailəsinə və оna tabе оlanların ailələrinə о qədər zülm еtmişlər ki, оnun оnda birini bеlə yazmaq mümkün dеyildir. Mən bunları gözümlə görüb, qulağımla еşitmişəm. İstər Mir Həsən хan övladından və istərsə [də] Talışın qеyrətli [оğul]larından hər kəsin yоlu qеyrət bazarından düşərsə, bir gün оnun əlinə fürsət düşər, Gоrganrud və Asalim camaatının еtdiyi zülmün əvəzini çıхar. Qılınc çəkib оnların еtdiyi zülmün yüzdə birinin də оlsa intiqamını alar. Aydındır ki, qisas о dünyaya qalmaz. Mərhum və cənnətlik Mir Sultan Əhməd хan Bala хan tayfasından bir az intiqam aldısa [da], lakin [qisasın] çохu hələ də qalmışdır. Hər halda: Bu ayrılığın, ürək qanının şərhinin, Vaхtı dеyil, başqa bir vaхta saхla. Yalnız хanın əhvalatını söylə, Çünki bu sözün sоnu yохdur.230
Хülasə, о köpək оğlu Mahmud хurcunu götürüb apardı. Оnun çiynində bir hеybə də vardı. Оnu güllə ilə vurub hеybəni götürdülər. İçində bir batman düyü və ya yarım batman un оlan hеybə üçün yazığı həyatdan məhrum еtdilər. İzahlar: 225. Yеgəkənd. Hazırda Masallı rayоnunun bu adda bir kənd vardır. 226. Qüsl. Ərəbcə yuyunmaq, bədən üzvlərini təmiz yumaq mənasını vеrir. 227. Kəniz. 1. Qulluqçu qadın və ya qız. 2. Qul qadın və ya qız. Azərbaycanda buna qarabaş da dеyilir. 228. Qalaqayın. Hazırda Sabirabad rayоnunun kənddir.. 229. Səmənd. Açıq sarı rəngli ata dеyilir. 230. Birinci bеytin farsca mətni: Şərhе in hеcran о in хunе-cigər Ni zəman bə qоzar ta vəqti-digər
Cəlaləddin Ruminin «Məsnəvi»sindədir. İkinci bеytin əsli: Halе-хan bər qu təmam Zin kе payani nə darəd in kəlam. Еhtimal ki, bu bеytin birinci misrasını Mirzə Əhməd Cəlaləddin Rumiyə nəzirə оlaraq dеmişdir. (арды вар)
ÃÀÇÀÍ È×È
Òîëûøîí Ñÿäî
¹ 33 (45) 05 okòéàáð 2012-íÿ ñîð
ŞEYTAN BAZARLIĞI
Рафиг Жялилов желиловрафиг@маил.ру
Keçən həftə Sumqayıtda şəhər günü keçirilirdi, ei dili ilə desək şəhərin ad günü idi. Gözünə döndüyüm icra başçısı Eldar Əzizov Sumqayıtda çoxlu talışın yaşadığını nəzərə alıb, Lənkərandan “Hovon” (tərcümədə “Bacılar” mənasını verir, amma nədənsə onları “Nənələr” kimi tərcümə edirlər) ansamblını da gətirtmişdi. Bilmirəm Eldar Əzizovun Gülər Əhmədova ilə konflikti var, ya yox, ancaq bu “Hovon” ansamblı nədənsə “Qaynana” mahnısını oxudu.....
Seçici kimdir? Bu Elşad Abdullayev dinc oturmur ki, oturmur. ABU-nun eks-rektoru YouTube-də bir “klip” yerləşdirib, həmən “klip”də Milli Məclisin üzvü, guya ki, Əvəz Zeynallının “şantaj” etdiyi, məhkəmədən “məni qoruyun” xahişini edən “qaynana” təxəllüslü (deyilənlərə görə Milli Məclisdə hamının təxəllüsü var, mən demirəm ha....) Gülər
Əhmədova Elşad Abdullayevlə “deputatxananın” bir kreslosunun bazarlığını edir. “Klip”ə diqqətlə baxanda görürsən ki, bu “qaynana” böyük söz sahibi imiş, hətta respublikanın tək “seçicisinin” qarşısındakı “seçki siyahısını” da dəyişdirmək iqtidarında imiş. Bunu anlamayan Elşad Abdullayev yarım milyonla “kreslo” almaq istəyib, yarım milyonu verib, sonra gedib başqa kanallar axtarmağa ki, birdən ucuz alınar. Ay-hay, sən yəni “qaynananı” tanımırsan? A kişi, “qaynana” öz ağzı ilə deyir ki, bu respublikada bütün “razborkaları” mən aparıram, mənim sözümün qabağına söz çıxardan oğul yoxdur, sən də başlamısan ki, ay nə bilim filankəs belə gəldi, bəhmənkəs belə getdi, yəni ki, “caymısan”! İndi mənə bir şey qaranlıqdır, bu boyda “qaynana” necə oldu ki, məhkəmədə məsum görkəm alıb, özünün Əvəz tərəfindən “qorunmasını” xahiş etdi? Vallah mənə elə gəlir ki, deputatxanaya seçim edərkən aktyorluq bacarığına da xüsusi qiymət verilir. Bəs necə, gərək aktyor olasan ki, 50 manat təqaüd alan anadangəlmə birinci qrup əlillərin, hansılarının ki, həmən pul kommunal ödənişlərinə ancaq çatır, ahnaləsini eşidə-eşidə “analoqu olmayan iqtisadi inkişafdan, əhalinin xoşbəxt yaşamından və gözəl rifahından” ağzı çulluçullu danışasan. Gərək aktyor olasan ki, bu boyda yeyintini, bu
boyda haqsızlığı görüb, haqqdan-ədalətdən danışasan. Nə isə, bunlar öz aktyorluqlarında olsunlar, mən sizə Elşaddan danışım, deyilənlərə görə Elşad Abdullayev “zor” oğlandır, hətta rektoru olduğu universitetdə ödənişi edə bilməyən “papalarının gül balaları” olan tələbələrə “güzəşt” də edirmiş, yəni ki, ödənişi özü edirmiş, hələm həmin tələbələrə “rance rover”ləri yolda qalmasın deyə benzin pulu da verirmiş, üstəlik hər gün də “papaya salam de” deməyi də unutmurmuş. Hətta deyirlər ki, o qədər yaxşı oğlan imiş ki, yuxuda bir neçə milyon manat görüb və ayılıb görüb ki, həmən pul seyfdədir, təmiz oğlanlara həmişə yetirən-yetirir! Amma sonrası bir az yaxşı olmayıb, kor şeytan onu yoldan çıxardıb, aparıb salıb “qaynananın” cənginə, “qaynana” da gözünə döndüyüm elə bil “novostroyka” satır, əvvəl, yəni fundament qoyulanda deyib 500, sonra görüb ki, “binanın” istifadəsinə, yəni ki, seçkiyə az qalıb, dirənib deyib: BİR! Vəssalam, burda nə var ki, bu boyda ajiotaj qopartmışıq? Vallah Əli Həsənov da, Siyavuş Novruzov da düz deyirlər, bu məsələdən siyasi şou düzəltmək lazım deyil, axı Elşad Abdullayev üçün bir milyon nəmənədir ki? Bir də yatar, yuxuda görər ki, bir neçə milyon avro var, ayılar və .... yenidən milyonçudur! İndi bir milyona görə aləmi bir-birinə qatmaq nəyə lazım? Bu yandan
da bir şans vermisən Əvəzə, Əvəz hakimə xitabən deyib: -Yoldaş hakim, gülürsüz, deyəsən video-rolikə baxmısız...
ƏVƏZin əvəzi? ƏVƏZ təzə tutulanda internetdə çox hay-küy saldım, hamını onun müdafiəsinə səslədim, gördüm ki, hayıma hay verən yoxdur qəzetimizdə “Selcanın məmləkəti” (ƏVƏZin tez-tez müraciət etdiyi mövzu idi) adlı yazı yazdım, sonra ƏVƏZin ANAsının məlum müsahibəsinə baxdım, (həmən müsahibənin linkini mənə Hilal müəllim göndərmişdi), “ANALARIN ANASI” adlı bir yazı yazdım, sonra vicdan sabirin ƏVƏZin üzünə durmaq istəyində olduğunu eşitdim, “Vicdandan vicdana” yazısını yazdım və beləcə daima öz baş redaktorumu müdafiə edən yazılar yazdım, sonra zamana fırlandı, o birisi baş redaktorumu da şərlədilər, indi analoqsuz respublikada yeganə şəxsəm ki, iki baş redaktorum həbsdədir, (dəli şeytan deyir bir ginnesin rekordlar kitabına müraciət elə) heç birinin mənim müdafiəmə ehtiyacı yoxdur, amma mən mənən özümdə bir borc bilirəm ki, onları, heç olmasa yazılarımla müdafiə edim, işimin müşkül olduğunu görən yaradan bu Elşad faktorunu atdı gündəmə ki, ƏVƏZin şərlənməsini bir daha hamı anlasın, İnşaalah Hilal müəllimin də belə bir günü
Aforizmon
Aytən Eyvazon Dınyodə iqlə sərostə xəzinə hestebu, əvən sofə dıle. Dünyada yeganə həqiqi xəzinə vardırsa, o da yaxşı ürəkdir. (K.G.Paustovski)
İ xonəxo hejo bə dast dənoy bəbe, kali odəmon kamişi vaxt bə dast dənoy bəbe, ısət boy həmə məxloği hejo bə dast dənoy əbıni... Bir adamı həmişə aldatmaq olar, bəzi adamları müəyyən vaxt aldatmaq olar, lakin bütün xalqı daim aldatmaq olmaz... (A.Linkoln)
Məddohəti, çı pardə jiyədə bo hukmdorəti karderoye... Yaltaqlıq tabe olmaq pərdəsi altında hökmranliq etmək üçün edilir... (N.Q.Çernışevski)
Ğəşənqə sıxanəkə hiç kəsiku bevəcə sıxan əməsni. Gözəl söz söyləyən, heç kimdən pis söz eşitməz (Firdovsi)
Dırozə umr hejoən fərə jimon bedəni. Uzun ömür heç də həmişə yaxşı həyat demək deyil. (D.Eliot)
Bə deəroə məsofon rəse ro, bəpe nezə məsofon dəvardi. Uzun məsafələrə çatmaq, yaxın məsafələri keçməklə mümkündür. (İmam Gazali)
Dardinə odəm bə duəvulpurbə kəy oxşedə. Əy damə karde; bə kə qləy pencə noy təsvirədəy. Dərdli insan içi tüstü dolu bir otaga bənzər. Onu dinləmək; o otağa bir pəncərə acmaq kimidir… (Mövlana) Xıdo iqlə dıli doydə, əçəy dılə tı pur kardedəj. Allah sadəcə qəlbi verər, içini sən doldurarsan.. (Şəms-i Təbrizi )
Bekoəti-çı əğılon xoşbəxtəti, çı pi-pışkon bədbəxtətiye. Bekarçılıq-uşaqların xoşbəxtliyi və qocaların bədbəxtliyidir... (Victor Hugo) Marde qonəsəfə ni, jimon karde qonəsəfəy. Ölmək dəhşət deyil, dəhşət yaşamaqdır. (A.Barbüs)
3
olacaq, əminəm ki, hər iki baş redaktorum tezliklə amanlıqda, öz ailələrinin yanlarında olacaqlar, çünki onları həbsxanada saxlamaq əslində bu iqtidara sərf eləməməlidir, onlar zindanda daha aktivdirlər, nəinki real həyatda, hərdən tarixə baxıram: Cənubi Afrika Respublikası Nelson Mandellanı həbsə saldı və o həbsxanadan NELSON MANDELLA kimi çıxdı, aparteidi (yaparteid kimi oxumayın ha...) devirdi, gəldi hakimiyyətə, İsrail fələstinlilərin gözünü qorxuzmaq üçün Yasir Ərafatı atdı zindana və o zindandan YASİR ƏRAFAT kimi çıxdı və Fələstin dövlətini qurdu! Onlarla belə misallar çəkmək olar, sözümün canı odur ki, nə qədər ki, Əvəz Zeynallı, Hilal Məmmədov, Nigar Yaqublu, Zaur Qurbanlı və onlarla digərləri zindanda ƏVƏZ ZEYNALLI, HİLAL MƏMMƏDOV, NİGAR YAQUBLU, ZAUR QURBANLIya çevrilməyiblər, onları dərhal buraxmaq lazımdır, 37-ci il deyil cənablar, ziyalıların cibinə narkotik atıb şərləməyin, etdiyiniz hər bir xəta yaddaşlarda həkk olunur, o dünyada sözsüz bunun bədəlini ödəyəcəksiz, amma atalarımız da “qisas qiyamətə qalmaz” deyiblər, etdiyiniz hər bir əməlin qarşılğı qabağınıza çıxacaq, necə ki, Gülər Əhmədovanın qabağına çıxdı... İ.S. Dəli şeytan deyir Gülər Əhmədovaya dəstək olmaq üçün keç YAP-a, ancaq yox e, pis dillər danışır ki, indi yapda o bir mandatın bazarlığı gedir, başları yaman qarışıqdır, mənim hayımda deyillər, şeytan bazar versin...
XANƏLİ TOLIŞ
HA XIDO Çanə veye çı diyənon sardon əməni, Co-co bəkan iyəndıku pardon əməni. Ərbob bəkan ın merısə dardon əməni? Bəştə həxi bərəsemom kəynə, ha Xıdo? Çəmə vədə deşmen hejo asbi tojnedə, Çəmə dutə hınə ğəlon rohət rıjnedə. Zıne-zıne otəşədə xəlqi voşnedə, Bəştə dasti noydə xunə xıynə, ha Xıdo. Çəşımon ku, quşımon kor, zıvonımon lol, Deşmen məlum, əncəx hələ oşko ni çəy dol, Tikə-parə bəmon əve dəşəmon bı hol. Puçə bedə çanə cıvon, moynə, ha Xıdo. Bəvon həxi çoko pidə jəqo dəroson, Ya bəməno, ya bəvono bəlo bıroson. Imruj bəmı qullə bığand, mıni bıtoson Bəmı “bıvə” votedəbe pəynə, ha Xıdo. Çı mələkon çəşon vi bən, quşon korebən, Iqtidorən, muxalifən iqlə porebən. Iştı səbrən çıl sor ne, ne, ço sa sore bən, Dabavarde çanə şənbə, əynə, ha Xıdo? Çı odəmon dimi- ostor zıne bedəni, Həmə aybi oşko bıkəy, aybi edə ni. Çı Xanəli şələ qone, kuli pedə ni, Mardəbu çəy dardi bıvot, daynə, ha Xıdo?!
Òîëûøîí Ñÿäî 4 Yaxøû ÿñÿð ñÿðùÿä òàíûìûð ¹ 33 (45) 05 okòéàáð 2012-íÿ ñîð
Talış.org saytının rəhbəri, hüquqşünas Ataxan Əbilov “günteleqraf” saytına müsahibə vermişdir, lakin həmən sayt müsahibəni əksər ixtisarlarla vermiş, Ataxan müəllimin bəzi fikirlərini müsahibədən çıxartmışdır. (bax: http://teleqraf.com/news.php?id=8279) Bütün bunları nəzərə alıb Ataxan müəllim ilə əlaqə saxlayıb, həmən müsahibənin yazılı variantını tam olaraq ondan götürdük. Günteleqraf saytının qonağı talış.org saytının rəhbəri Ataxan Əbilovdur:
Salam, öncə özünüz haqqında oxucularımıza geniş məlumat verin. Azərbaycanda harada doğulmusnuz, təh siliniz və Hollandiyaya sizi aparan yollardan danışın. Sizi və oxucularınızı salamlayıram. 1965-ci ildə Masallı rayonunda anadan olmuşam. 1991-ci ildə Bakı Dövlət Universitetini hüquq fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş və 1997-ci ilə qədər orda çalışmışam. BDU-da siyasi baxışlarıma görə kənarlaşdırılmışam. 19972007-ci illərdə qeyri-hökümət sektorunda fəaliyyət göstər mişəm. Azərbaycanda hüquqi dövlət, azad vətəndaş cəmiyyətinin formalaşması istiqamətində İnsan hüquqların müdafiəsi Mərkəzi, Sülh və demokratiya İnstitutu, Talış mədəniyyət Mərkəzi, Avropa insan hüquqları Məhkəməsinə müraciətetmə Mərkəzi, Beynəlxalq xüsusi hüquq Şirkəti, Avroasiya Fondu kimi təşkilatlarla əməkdaşlıq etmiş, müxtəlif funksiyalar daşımışam. Hüquq və beynəlxalq hüquq fakültələri üçün yazılmış bir dərsliyin, insan hüquqları və Azərbaycan - Avropa Şurası əlaqələrilə bağlı bir neçə kitab və monoqrafiyaların, xeyli miqdarda elmi və publisistik məqalələrin müəllifiyəm. 2007-ci ilin fevral ayında Talış mədəniyyət Mərkəzinin sədri, “Tolışi Sədo” qəzetinin baş redaktoru professor Novruzəli Məmmədov gözlənilmədən MTN tərəfindən həbs edildi. İşin istintaqını aparanlar professorun əleyhinə məndən hər vasitə ilə istədikləri ifadəni almaq qərarına gəlmişdilər. Bundan ötrü ardıcıl olaraq hədə, təziq və təqiblərlə üz-üzə qalmışdım. Vəziyyətdən
çıxış yolu olaraq Vətəni tərk etmək qərarına gəldim. Rusiyanın paytaxtı Mockva şəhərinə gələrək BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Baş Komissarlığına müraciət etdim. Bu qurumun dəstəyi ilə Nederland Krallığının hökü mətindən burada yaşamaq üçün dəvət aldım. Beləliklə 2009-cu ilin yanvarından bu dövlətdə yaşayıram. Hazırda Hollandiyanın hansı şəhərində yaşayırsınız və bu şəhər haqqında oxucularımıza bir balaca məlumat verin zəhmət olmasa. Yaşadığım Rotterdam şəhəri əhalisinə görə Nederlandın ikinci böyük şəhəridir. Burada Avropanın ən böyük limanı qərarlaşıb. Tarixi XIII əsrdən başlayan şəhər Maas və Reyn çaylarının deltasında yerləşir. Nederlandın digər şəhərlərindən fərqli olaraq Rotterdam özünün modern görünüşü ilə diqqəti cəlb edir. Şəhər 2-ci dünya müharibəsi zamanı strateji mövqeyinə görə bombardman edildiyindən yenidən bu dəfə modern stildə olmaqla tikilmişdir. Bu gün Hollandiya Azərbaycanda daha çox cinsi azlıqların ən azad diyarı kimi tanınır. Siz Hollandiyanı oxuculaımıza necə təqdim etmək istəyirsiniz? Əvvəla, gəlin dövlətin adını düz deyək. Bu ölkənin adı rəsmən Nederland Krallığıdır. Hollandiya isə onun yalnız bir hissəsinin tarixi adıdır. Krallıq 12 əyalətdən (provinsiya) ibarətdir. Tarixi Hollandiya torpaqları hazırda iki əyaləti: Şimali və Cənubi Hollandiya əyalətlərini əhatə edir. Digər 10 əyalətin öz adları var və onları Hollandiya adlandırmaq qəbuledilməzdir.
İdarəçilik formasına görə Nederland konstitusiyalı monarxiyadır. Dövlət başçısı funksiyası monarxa məxsusdur. Ölkə demokratik seckilər yolu ilə seçilən parlamentdə çoxluq təşkil edən siyasi partiya və ya partiyalar qrupu tərəfindən yaradılan hökümət tərəfindən idarə olunur. Krallığın ərazisi Azərbaycanla müqayisədə iki dəfə az, əhalisi isə iki dəfə çoxdur. Niderland azadlıqlar ölkəsidir. Cinsi azlıqlarla bağlı qeyd
etdiyiniz məsələ bu sistemdə yaniz bir elementdir və burada ümumiyyətlə nəzərə çarpacaq dərəcədə deyildir. Faktiki isə həmin problemlə Azərbaycanda qarşılaşma imkanı müəyyən səbəblərdən Nederlandla müqayisədə daha çoxdur. Hollandiya dövlətinin gəlir mənbəyi, yerüstü, yeraltı sərvətləri hardandır, nədən ibarətdir? Niderland Krallığı inkişaf etmiş iqtisadi sistemə malikdir. Tarixən bura kənd təsərrüfatı ölkəsidir. Bu növ məhsulların ixracına görə ölkə ABŞ-dan sonra dünyada ikinci yeri tutur. Kənd təsərrüfatı mexanikləş diril diyindən bu sektorda ölkə
ALLAHVERDİ BAYRAMİ ÇIL SORİ PEHAND Mı vote: osmon, tı vote: rismon. Mı vote: tovson, tı vote: zımson. Səmon dəpuşe de bəhsəbəhson, Sor kəynə dame, nızınəmone. Bə ico ome nızınəmone. Mı vote: həlol, tı vote: hərom, Mı vote: mərol, tı vote: borom! Mı vote: de rom, tı vote: də rom Band kom, ham kome, nızınəmone, Bə ico ome nızınəmone. Mı vote: Xıdo, tı vote: dodo. Mı vote: Mədo, tı vote: bədo. Hay curi ome çəmə hay, sədo: Kom ləs, kom ğoyme, nızınəmone, Bə ico ome nızınəmone.
əhalisinin cəmi dörd faizi çalışır. Ölkə iqtisadiyyatında maşınqayırma, elektronika, neft-kimya, gəmiqayırma, aviasiya sənayesi xüsusi çəkiyə malikdir. Dünya şöhrətli trans-milli korporasiyalar olan Philips və Shell buradan idarə olunur. Niderlandda qaz yataqları, kömür mədənləri istismar edilir, ölkənin kontinental şelfində neft yataqları kəşf edilmişdir. Dövlətdə inkişaf etmiş kommunikasiya sistemi qurulmuş, nəticədə şəhərlə kənd arasında olan fərqlər demək olar ki, təmamən aradan qalxmışdır. Hollandiyanın təhsil sistemi haqqında nə deyə bilərsiniz? Niderland Krallığında istehsal prosesinə qədər fərdlər üçün
üçpilləli təhsil sistemi mövcüddür: ibtidai, orta və ixtisas təhsili. Uşaqlar dörd yaşından məktəbə məcburən getməlidirlər. Onlar səkkiz il olmaqla 12 yaşlarına qədər ibtidai məktəbdə təhsil alırlar. İbtidai təhsil ölkə üzrə eyni gündə keçirilən test imtahanı ilə başa çatır. Həmin testin nəticəsindən asılı olaraq uşaqlar orta təhsil almaqdan ötrü üç qrupa bölünür: orta-peşə təhsili, orta-ali təhsil, universitetqabağı təhsil. Həmin qruplar üzrə müxtəlif təhsil alma müddətləri mövcüddür. Sonrakı illərdə əldə etdiyin nəticədən asılı olaraq qruplar üzrə yerdəyişmə imkanları da mövcüddür. Orta təhsilin yekunu olaraq aldığın diplom
XANƏLİ TOLIŞ Mı vote: əğıl, tı vote: nəğıl, Mı vote: ağıl, tı vote: çığıl. Nə az bim bılbıl, nə tı biş sə vıl, Ki bə ki dame, nızınəmone, Bə ico ome nızınəmone.
BIŞİ Məsedəniş xəlqi, əçəy siprişi, Bıpo iştə şəri rədkə, bız, bışi.
Mı vote: korpə, tı vote: xırpə. Mı vote: pəpə, tı vote: həpə. Mı dılə qıppə, tı qullə qəlpə; Ki sığ, ki bume, nızınəmone, Bə ico ome nızınəmone.
Hiçki məkə boy ıştəku norozi, Bə hiç kəsi nişo mədə vız, bışi.
Kədə çiçimon səhe, səhmone? Çı ko bino be, çəy və səymone! Pərt-pəleşk məbi, Xıdo rəhmone! Ğısmətmon ıme, nızınəmone, Bə ico ome nızınəmone.
Zu nıvışko yolə çiyon baxşeyo, Dusti tono peqət qıləy vez, bışi.
Əqər pidə ğorbin bıbi, xoş bıbi, Məvit, ıştən bə məxloği nez bışi.
Çı dınyoku i ruj bəşeş, Xanəli, Peşo ıştə bahaşt qıləy riz, bışi.
növbəti pillələrdə təhsilin davam etdirilməsi üçün əsasdır və bu zaman ali məktəblərdə yenidən qəbul imtahanların verilməsi nəzərdə tutulmayıb. Yeri gəlmişkən burada “məktəbli forması” deyilən bir anlayış yoxdur. Şakirdlər istədiyi geyimdən, o cümlədən hicabdan istifadə edə bilər. Ölkə boyu təhsil müəssələri bərabər maddi-texniki bazaya və kadr potensialına malikdir. Eyni zamanda xüsusi qeyd edilməlidir ki, ölkədə monarx ailəsinin üzvü ilə sadə vətəndaşın təhsil almaqla bağlı start imkanları eynidir. Bu ölkə zanbaqları və pendiri ilə tanınır. Bəs bizim tanımadığmız daha nələri var? Bu gün Krallıq özünün bir sıra göstəriciləri ilə fəxr edə bilər. Ölkə nadir nəqliyyat kommunikasiyasına malikdir. Burada bütün ölkə boyu demək olar ki, metro sistemi kimi işləyən dəmiryolu seti mövcüddür. Bu balaca ölkədə avtomobil yolların uzunluğu 110 min km-i aşır. Gəmiçilik üçün 5 min km-dən çox daxili su yolları mövcüddür. Bundan əlavə Nederland dünyada su ilə mübarizə və suda tikinti işlərin aparılmasına görə böyük təcrübəyə malikdir. Eyni zamanda dövlət muzeylər ölkəsi kimi tanınır. Ölkə boyu 800-dən artıq muzey fəaliyyət göstərir. Hollandiyada tələbələrə dövlət hansı imtiyazlar verir? Əvvəla, burada təhsil almaq üçün hər bir şərait mövcüddür. Qonşu ölkələrlə müqayisədə təhsil haqqı aşağı olduğundan son illər Nederland ali məktəbləri qonşuluqda yaşayanlar üçün də cəlbedici olmuşdur. Digər tərəfdən təhsillə bağlı dövlətin imkanı olmayan tələbələrə subsidiya sistemi mövcüddür. Tələbə təhsil haqqını gələcəkdə qaytarmaq şərtilə dövlət hesabına ödəyir. Tələbələrin ictimai nəqliyyatdan pulsuz istifadə etmək və s. bu kimi güzəştləri də mövcüddür. (ardı var)
A DÜNYA Dağlara çıxmağa heyim qalmayıb, Dərədə daha bir səyim qalmayıb. Yadımda təzə-tər deyim qalmayıb, Nəyinə gərəyəm indi , a dünya?! Ömrümdə çox işlər görmüşəm, gedib. Əkmişəm, biçmişəm, dərmişəm, gedib. Canımda nə vardı, vermişəm, gedib, Ağzı küt ərəyəm indi, a dünya. Hərdən rast gəlirəm saf, düz əllərə; Nədən möhtac olduq biz özəllərə? Yarımı demirəm, çox gözəllərə Boyat bir çörəyəm indi, a dünya. “Altmış beş”lərin birisi mənəm, “Atılıb- ölmüşün” dirisi mənəm. Baxma ki, azacıq irisi mənəm, Incimiş ürəyəm indi, a dünya. Kimsə şər atarsa saf-düzə qarşı, Kim ki tələ qursa yalqıza qarşı, Haqlını incidən haqsıza qarşı Odlu bir kürəyəm indi, a dünya!
Òîëûøîí Ñÿäî
ХЫДО КИТОБОН
ОФЯЙЕМОН Ирадя Мяликова ирадамаликова@маил.ру. (Сыфтяш навыня нумрonдя) 47 1Yusif dəşe fironi tono, votışe: «Çımı pıə iyən boon deştə pəsbızon, mol-mələ iyən bəştə məxsus bıə əmlok bə ivırə oməyn iyo, zəmin Qoşenədən esət». 2 Çəyo peqətışe ıştə boon arəo penc kəs, vardışe bə fironi huzur. 3 Fironi votışe bə Yusifi boon: «Çı koy soybişon?» Əvon votışone bə fironi: «Əmə, ıştı ğolamon, qələvonimon bənə bəştə pıə». 4 Imiyən votışone əvon bə fironi: «Bo mıvəğğəti jiyeyro oməmon bı zəmin, çumçıko bərkə vəşyəni hıkm kardeydə zəmin Kənanədə. Çovınqo nıbe bo çəmə qəlon.
Esə xahiş kardeydəmon ki, icozə bıdən bıjiyəmon zəmin Qoşenədə». 5 Fioni votışe bə Yusifi: «Iştı pıə deştı boon omə ıştı tono. 6 Misiri zəmin ıştı vədəy: səbəso bıkə ıştə pıə deştə boon bı zəmini ən çokə vıronədə. Bıdə səbəso bıbun zəmin Qoşenədə. Çəvonədə kom qılə sərıştəynesə, əy bınə sər nəzərətəvon bəçımı həyvonon». 7 Yusifi peqətışe ıştə pıə, vardışe bə fironi huzur. Yağubi doşe xəy-dıvo bə fironi. 8 Firon parsəy Yağubiku: «Çand sore həyot ıştı?» 9 Yağubi cəvob doşe bə fironi: «Ğurbətədə dəvonime ıştə umri sadı si sor, əmma kam iyən bevəc be çımı umr, nıbə ənə çımı pəon ğurbətədə bıə umri dırozi». 10 Çəyo doşe xəy-dıvo bə fironi, beşe çəy huzuro. 11 Yusifi səbəso kardışe zəmin Misirədə ıştə pıə deştə boon iyən de fironi əmri doşe bəvon mılk zəmini ən çokə zəminədə – zəmin Ramsesədəa. 12 Həmən, Yusifi təmin kardışe de nuni ıştə pıə, boon iyən ıştə pıə xıyzoni molik bıə əğılon aşmardi qorənə.
Vəşyəni zumand beydə 13 Vəşyəni ənə zumand be ki, şe-şe nun pəydo nıbe hiç qılə zəminədə. Vəşi incori ğandəşbe zəmin Misiri iyən zəmin Kənani əholi. 14 Yusifi qırdə kardışe ıştə həvatə taxıli əvəzi zəmin Misir iyən Kənanədə cəm kardışe bıə nığon, bardışe bə fironi səray. 15 Pul orəxeədə zəmin Misir iyən Kənanədə həmə Misirıjon oməyn Yusifi tono, votışone: «Nun bıdə bəmə. Bəpe bımardəmon ıştı vədə? Oxo sə bıə çəmə nığə». 16 Yusifi votışe: «Bıyən ıştə həyvonon. Bıdən ıştə həyvonon, qirəm orəxəbo şımə nığə, bədom həyvonon əvəzi bəşmə nun». 17 Əvon dəroməşone ıştə həyvonon bo Yusifi. Yusifiyən kardışe təmin de nuni çe aspon, pəs-bızon iyən mol-mələ qəlon, uloxon əvəzi. Həmonə sori oqətışe əvon de çəvon həyvonon əvəzi doə nuni. 18 Sor sə beədə, dıminə sori ijən oməyn çəy tono, votışone: «Çəmə əğəku bə niyoni ni ki, sə bıə çəmə nığə,
¹ 33 (45) 05 okòéàáð 2012-íÿ ñîð
çəmə əğəye çəmə həyvonə qəlonən. Hiçi nımandımone çəmə əğə huzurədə sıvoy çəmə coni iyən zəminon. 19 Boçi məhv bıbəmon deştə zəmini bə ico ıştı çəşi vədə? Bıhır əməni iyən çəmə zəminon, nuni əvəzi. Bıdə firon bıbu çəmənən, çəmə zəminonən soyb. Tum bıdə ki, bıdə məmardəmon, jiye bıznəmon, həmən bə səhra onıqardın çəmə zəminon». 20 Jıqonə, Yusifi hırişe bo fironi Misiri həmə zəminon. Həvatışone ıştə məzon həmə Misirıjon, çumçıko vəşyəni omeydəbe zu bəvon. Zəminon bin fironi. 21 Yusifi ğolam kardışe çı sə – bə sə Misiri həmə əholi. 22 Nıhırişe iqlə çe kahinon zəminon, çumçıko əvon təminot səydəbin fironiku, çameydəbin de fironi doə təminoti. Əve əvon nəhvatışone ıştə zəminon. 23 Yusifi votışe bə xəlği: «Imha hıriyəme bo fironi şımənən, şımə zəminonən. Biyən, ım şımə tum, bıkaştən zəmini. 24 Məhsuli qırdə kardeədə bıdən çəy pencədə iy bə fironi. Oko bıdən çəy çoy isə: bo tumi, bəhən həm şımə ıştən, həm şımə xıyzonon, həmən şımə fərzəndon». 25 Xəlği isə votışe: «Tı peroxniye çəmə con. Bıdə lutf pəydo bıkəmon ıştə əğə
Nəriman Ağazadə TOLIŞİ Jurnaliston İyəti uzve. Liki muxtəlf məktəbonədə tarıxiku dərs doəşe. Holiyədə Lik şəhəri 1 №-nə texnikiyə təmayulə liseyi muəllime.
Nəriman Fərmani zoə Ağazadə bə dınyo omə 1963-nə sori sentyabrə manqi 29-də Lik şəhəriyədə. Miyonə məktəbədə handeədə bino kardəşe şeer nıvışte. XX əsri 80-nə soronku dərc bedə çəy ədəbi-bədiiə, elmiə, publisistikə nıvıştəyon respublikə iyən xariciə mətbuə orqanonədə, almanaxonədə, interneti səyfonədə; handə bedə radionədə . De fərğonə diplomi oroxniyəşe 2001-nə sori çı Lankoni Devlətə Universiteti "tarix-ictimaiyyət" fakultə, 2005-nə sori həminə ali məktəbi “arxeoloqiya-etnoqrafiya" maqistratura. 1987-nə sori Likədə "Toponomik mərkəz" nomədə mərənqo bino kardəkəsonədə qıləyni bıə. 1992-93nə soronədə Liki rayonə qəzeti "ZİZƏ" tolışə səhifə redaktor bıə. 1990-nə soriku "Avesta" cəmiyyəti İH-i, AXBP (ATXB) binobeku MK, 1993-nə soriku İH, Respublika Tolış Mədəniyyət Mərənqo uzve. 1994-nə sori çap bıə “Tolışi dınyo” kitobədə çəy nıvıştəyon çap bən. Lankonədə bə fəaliyət dəşə "Ruşnə" ədəbiə məclisədə fəal şirkət kardəşe. 1984-nə soriku Likədə beşə "Bolluq uğrunda" (Lerik) rujnomədə texniki ko, peşo muxbir ko kardəşe. Azərboyconi
Tolışə məholi ibtidai məktəbonədə şeironıj tədris bedə. "Bı Tolışə bandonədə" (tolışə, tırkə şeiron, B-1999), "İnsan axtarıram" (tırkə şeiron, B-2007) nomədə 2 kitobıj çapədə beşə. Nəriman Əğəzodə xıyzonsoybe. Dı zoə( Babək, Məzdək), iqlə kinə (Mehrin) pəye.
Bilbil bıbu, vıl bıbu! Baləm rə-rə yol bıbu! Vılə baləm, ha lo-lo. İqlə baləm , ha lo-lo…
BƏVƏDƏ (təcnis) Zolım, məjən ha ruj bəmı yarə, boy, Çiçkəm mandə çaşım ıştı bəvədə. Hicronədəm, ya ne bıvot, ya rə boy. Vədə doə, boy bırosın bə vədə.
ALLAHVERDİ BAYRAMİ
HA LO-LO (İ poə) Bo balə lo-lo bəjem, Bı balə dil dəbəşem. Biləm, lo-lo, ha lo-lo Baləm, lo-lo, ha lo-lo. Balə, gofe rohate, Boy rə dəşi bo hite. Qədə baləm, ha lo-lo Vədə baləm, ha lo-lo. Lo-lo bəjem bıhıtoş, Hanı-hıtı bibu xoş. Çokə baləm, ha lo-lo Şəkə baləm , ha lo-lo. Bıhıt hanı şin bibu, Har oqını qin bibu Şinə baləm , ha lo-lo, Kinə baləm, ha lo-lo. Bəştı hani az ğıbon, Bə har sədo votdəm “con”. “Conə” baləm , ha lo-lo. Şonə baləm, ha lo-lo.
Zındəj ıştı nom çımı bı dılədəy. Novnedəm az, çımı dıli dılədəy. Rozi əbiy, ta kofirən dıl ədəy, Tı haştənij səy bınəm az bə vədə. Nərimanim, jıqo zındəm co nimon, Co-co nimcon, bə ivırə conimon. Qavər tojə məhrəm bəş de co nimon, Jəqoy əqəm bəmı bıvot bəvədə.
HINDILƏPEŞT, IM RUJ ÇIMI DIL PURE
5
çəşədə, əmə ğolam beydəmon bə fironi». 26 Yusifi noşe Misirədə qıləy zəmini ğanun, ğıvvədəy ın ğanun tosə ımrujnə ruji: məhsuli pencədə iy bə fironi doy barədə. Bə fironi doə nıbe əncəx çe kahinon zəminon. İsrail oxon sıxan 27 İsrail nəsıl jiyəy zəmin Qoşenədə, mılksoyb be əyo. Əvon bəhərin be-be heyve bin. 28 Yağub havdə sor jiyəy zəmin Misirədə. Əy umr kardışe sadı çılı haft sor. 29 İsrail vanq kardışe ıştə zoə Yusif, votışe bəy, çəy mardə ruj nez beədə: «Lutf bıkə ıştə dasti bınə çımı roni jiyədə, ğəssəm bəhə ki, xəymandəti iyən sədoğət nişo bədoş, çıç bəbe mıni dəməkand zəmin Misirədə, qirəm lutf pəydo kardəmebusə ıştı çəşədə, 30 əncəx deştə pəon bə ivırə hıteyro, bəbardeş mıni Misiro, dəbəkandeş çəvon məğbərədə». Yusifi votışe: «Bəkardem ıştı votəy ğəzinə». 31 Pıə votışe: «Ğəssəm bəhə bəmı». Əyən hardışe ğəssəm. İsraili səcdə kardışe yonqo sənqonədə, b yonqo sənqonədə bə Xıdo. (hestşe dümoş)
Siyo qemıj qındə, vılon bəmedən, Çaşi ast mandəni, dılon bəmedən. Səondə ağıl ni, kılon bəmedən, Hındıləpeşt, ım ruj çımı dıl pure. Bə ki bıvtom az ın dardi, ha boə?! Bəfomand ni, bı zəmondə ha boə. Odəm bəni hələ Odəmi zoə, Hındıləpeşt, ım ruj çımı dıl pure. Dardım veye, ziyod məkə tınən, boy, Dəqijyedəm hələ duston vəfo roy. Bə bə qıləy sə suki bo umri şoy, Hındıləpeşt, ım ruj çımı dıl pure. Ruj onıbe, ə astovon ki nioj kay, Ruşnə noməy, sıxani evinoj kay. Dardi ləşqər bənəy mijon binoj kay... Hındıləpeşt, ım ruj çımı dıl pure. Hay qəpədə qıləy sədo, qıləy vanq, Az votedəm, i bıbəmon, kardə canq. Ənəm votə, vallah, həni səm bə danq, Hındıləpeşt, ım ruj çımı dıl pure. Koməqım ni nə çəpi, nə rostiku, Çaş bıkənən mıni dusti ğəstiku. Dod kəşedəm çı neziku, dustiku, Hındıləpeşt, ım ruj çımı dıl pure. Səy ixtiyor mandə lınqi dastədə, Soron tasdən rujon, manqon dastədə. Mandəm dıli-ağli canqi dastədə, Hındıləpeşt, ım ruj çımı dıl pure.
(Bə Fəramərz Məsruri nəzirə.) İjən bə yod dəşin çı dınyo dojon, Nam-nami tar bedən çı umri mijon. Oxo çune pərəyn çı bəxti kijon? Hındıləpeşt, ım ruj çımı dıl pure. İ kəs ni ki, şin-şini bəy dıl okəm, Ha qəpədə zizə bıkəy, vıl okəm. Az dardi kəm, umır qardə qırdo kəm, Hındıləpeşt, ım ruj çımı dıl pure.
Tək ğələme həm dodo, həm lələmən, Quş doydəni bəçmı votəy ğələmən, Qon omedə bəçəy duşon şələmən. Hındıləpeşt, ım ruj çımı dıl pure. Isə həni, nə ordə, nə sustim az, Conım beşə, ıqlə astə-pustim az. Roy bə çaşim, Əzrayili dustim az, Hındıləpeşt, ım ruj çımı dıl pure.
6
¹ 33(45) 05 okòéàáð 2012-íÿ ñîð
Òîëûøîí Ñÿäî ERMƏNİLƏR BİZİ BAŞA DÜŞMƏSİNLƏR DEYƏ RABİTƏNİ TALIŞ DİLİNDƏ QURDUQ 1988-жи илдян вцсят алмыш халг щяракатынын фяал иштиракчысы олмуш Йенидянгурма наминя Лянкяран Халг Жябщясинин фяалиййяти щямишя мяним цчцн мараглы олуб. Беля ки, илк дяфя мящз Лянкяран Халг Жябщяси рясми дювлят диряйиндя Азярбайжанын цч рянэли байраьыны дальаландырыб, мящз илк дяфя Лянкяран щяракатчылары ССРИ-Иран сярщяддинин сярщяд диряклярини сюкмцшдцляр, илк дяфя ССРИ-дя мящз Лянкяранда халг щакимиййяти елан едилмишди... Бу илкляр чохдур вя бу илкляри мящз щямян дюврцн мящшур щяракатчылары: Яликрам Щцммятовла, Яли Насирля, Щцсейнгулу Мяммядовла, Ращим Нурийевля вя диэярляри иля мцсащибя формасында арашдырмаг гярарына эялдим, чцнкц бу Азярбайжанымызын шанлы тарихидир... Илк мцсащибимиз ЛХЖ-нин илк idaря щеййятинин цзвц Яликрам Щцммятовдур....
(əvvəli ötən sayımızda)
Əlikram bəy, sizin dediyinizdən belə görünür ki, Sovet ordusu “xoş gəlmisiz” deyib, hərbi hissələri qoyub, gediblər. Ancaq həmən dovrün şahidləri başqa şeylər deyirlər, hətta iddia edirlər ki, bəzi hərbi hissələri lap hücumla almışıq, bu barədə xahiş edirik bir az ətraflı danışaydız... Sualı oxuyub fikrə getdim. Haqlı sualdır. Bu gün də rəsmi, hökümət səviyyəsində aparılan təbliğata uyaraq, onu kor-koranə qəbul edib, heç bir faktı axtarıb təhlil etməyi belə yaxın buraxmayan Azərbaycan cəmiyyətinin böyük əksəriyyəti, özünü müxalifət-iqtidar nümayəndəsi sayan böyük vətənşüvənlər ordusu da belə düşünür, yeri gəldi-gəlmədi özünü çox bilmiş kimi göstərməyə cəhd edərək, bizləri haradasa Rusiyanın adamı kimi qələmə verməyə çalışır, mətbuatda da belə fikirləri yaymağa cəhd edirlər.... Uzun bir vaxtın keçməsinə baxmayaraq, yaddaşımda həkk olan bir çox hadisələri xatırladım. Hamı barışsa da, siyasətdən uzaq saxlanılan o dövürkü zabitlər heyyəti Sovet İmperiyasının dağılmasını anlaya bilmir və qəbul etmək istəmirdilər. İlk aylar, yaranan qarşıdurmalar, onların bizi qəbul etmək istəməmələri, yerli hakimiyyətdə təmsil olunanların bilavasitə təkidi ilə Sovet Ordusunun yüksək ranqlı zabitləri ilə görüşlərimizdə onların mövcud dövrdə statuslarının nə olduğunu anlatmağa çalışırdıq. Lakin vəziyyəti heç də hamı ya anlaya bilmir, ya da özlərinə yaxın belə buraxmaq istəmirdilər. İlk qarşıdurmalar bu səbəbdən yaranırdı, heç vəclə tələb və nəzarətimizi qəbul etmək istəmirdilər. Müxtəlif vaxtlarda qurduğumuz postlara partlayıcı maddələr atır, əsgər və zabitlərimizi girov götürür, analoji addımlar atmağa bizi də məcbur edirdilər.O vaxtlar Prişib adlanan qəsəbədə, Astarada yerləşən ümumqoşun alaylarının, Port-İliçdəki (indiki Liman şəhəri. red) artilleriya alayının zabit heyyəti bizə münasibətdə daha çox aqressivlik göstərirdilər. Girov götürdükləri əsgər və zabitlərimizə ağır işgəncələr verməklərinə baxmayaraq, biz onlara ədəbli münasibətlərimizlə təsir edir, hər vasitə ilə qanla müşahidə oluna biləcək inisidentlərdən yayınmağa cəhdlər edir və buna nail də ola bilirdik. Xidmətdən yayınmaq istəyən sıravi əsgərləri böyük hörmət və maddi yardım etməklə vətənlərinə yola salırdıq... Qızılağac hərbi aeroportunu gece götürdük. Əməliyatı planlı şəkildə qurmaqla, çox sonralar müstəqil Azərbaycanın
həbsxanasında şəhid olan, Qarabağ döyöşlərində əlil olmuş, rəhmətlik mayor Naib Əliyevin rəhbərlik etdiyi bölük uğurla həyata keçirdi. Rus ordusunun hava əlaqəsini də nəzarətə götürdüyümüzdən, orada olan vertalyotların akkumlyatorlarını götürməklə onların uça bilmə imkanlarını yoxa endirdik, dviziyanın komandanlığı tədricən də olsa, 1991in sonunda artıq bizimlə hesablaşmaq məcburiyyətində qaldı... Hazırda o dövrdə baş verən hadisələri, yaşadığımız silahlı qarşıdurmaları, gərginlikləri detalları ilə, qəhrəmanlıq nümunəsi olan igidlərimizin adları göstərilməklə qələmə almaq, danışmaq istəyənlər yəqin ki, olacaq, olmalıdır! Mənim üçün isə, bütün bunları yazmaq çox çətin və mümkünsüz görünür... Üzləşdiyimiz hücum və təzyiqlər təkcə Rus ordusu tərəfindən deyil, həm də o dövrlərdə ictimai-siyasi həyatda mühüm mövqe və güc sayılan AXC-nin Lənkəran şöbəsinin primitiv düşüncəyə malik vətənşüvənlərinin törətdiyi təxribat xarakterli hərəkətlərlə olurdu. Artıq Azərbaycan Ordusunun olacağının qəbul edildiyi bir dövrdə Rus zabitləri ilə müxtəlif formalarda çirkin əlaqəyə girib, onların qurduğu plana uyğun silah-sursatın Sütəmırdov rabitə və kəşfiyat batalyonundan oğurlanması, yüksək məbləğdə toplanmış xalq pulunu mənimsəməklə, kiçik qismini Prishib alayının komanda heyyətinə verib, tamamilə sıradan çıxmış hərbi texnikanı guya onlardan satın alıb, döyüş bölgəsinə göndərməsi, Naxçıvan MR gedib qayıdandan sonra oradan gətirdikləri silahlarla qərargahımıza silahlı hücum etmələri, Lənkəran sərhəd dəstəsinin vertalyot və zirehli texnika ilə üzərimizə basqını ərəfəsində, lənkəranlıların elliklə bizim m üdafiəmizə qalxdığı ərəfədə AXC rəhbər və fəallarının səsgücləndirici vasitəsi ilə xalqın bizə olan dəstəyini məhrum etmə cəhdləri və sairənin nəticəsi o oldu ki, 25 yanvar 1992ci il tarixində ilk ürək infarktı keçirəsi oldum.... Əlikram bəy, hamıya məlumdur ki, Lənkəran batalyonu Qarabağ döyüşlərində igidliklər göstərib, hətta Qarabağın Həcəri – Səbirə Mahmudova öz ya zılarında, xatirələrində Lənkəran batalyonunun igidlikləri barədə bir sıra məlumatlar da verib, Lənkəran batalyonunun döyüş yolu barədə Oxucularımıza ətraflı məlumat verə bilərsizmi? Ətraflı məlumatı söz verə bilmərəm, onda bu çox uzun bir dastan olar, inanıram ki, bunu ətraflı qələmə almağı bacaran dö yüşçülərimiz vaxt gələcək sənədlərə
istinadən həmin döyüş yolunu xalqa çatdıra bilən yazılı əsəri təqdim edəcəklər. İndiki hakimiyyətin təqibləri ilə üzləşməkdən ehtiyat edənlərin, vaxt gələcək bu işi görməyin vacibliyini hər nədən ustun tutacaqlarına inanıram. Hələ 1993cü ildə, mənim AR Müdafiə Nazirliyindən istefamdan sonra yanıma bir qrup gənc əsgər gəlmişdi və Briqadanın yaranışı və döyüş yolu barədə tarixi-xronoloji əsər yazdıqlarını bildirdilər və bir çox materialları da məndən götürdülər.... 1992-ci ilin mayına qədər 20 saylı Lənkəran özünümüdafiə batalyonu, may ayında artıq rəsmi olaraq 820 saylı alaya çevrilmişdi, həmin ilin sentyabrında Briqada oldu.... Qarabağ müharibəsində iştirakımız isə, hesab etmək olar ki, 1989-cu ilin 2-ci yarısından, Xocavənd rayonunun Muğanlı kəndinin Lənkəran rayonunun 83-cü kəndi elan ediləndən sonra, mütamadi olaraq kənd-müdafiə postlarında həmin kəndin fəalları ilə birlikdə qurulmuş postsəngərlərdə düşmənlə üz-bə-üz durub atışmalarımızla başlanmışdı. Həmin səngər-postlarda gecəgündüz növbə çəkən igidlərimizin böyük əksəriyyəti, AR-nın ilk hərbi hissələrindən biri olan batalyonumuzun ilk könüllü əsgərləri oldular.... Yuxarıda qeyd etmişdim, rəsmi döyüş hissəsi kimi, 1992-nin yanvarın 22-də Müdafiə Nazirliyinin əmri ilə Şuşanın müdafiəsinə ilk bölüyümüzü (rotanı) yola saldıq. Daimi olaraq, gündəlik oradan məlumat alırdıq, vəziyyət heç də yaxşı deyildi, bölüyün rəhbərliyi orada anarxik bir vəziyyətin olmasını, yad münasibətin təzahürləri ilə üzləşdikləri barədə bizə məlumat verir və müdafiə mövqelərində intizamsızlığın, özbaşınalığın, vahid komandanlığın olmamasından şikayətlənirdilər... Hələ Şuşaya çatmamış, Qubadlıda könüllü olaraq Qarabağa döyüşməyə getmək üçün bölüyə qoşulan bir neçə AXC-nin Lənkəran şöbəsinin üzvlərinin onlara verilmiş tabel silahlarını da götürərək qaçması (fərarilik etmələri) da şəxsi heyyətdə ciddi narahatçılıq yaratmışdı. Hansısa səbəbdən, bölüyün komandirindən təkidlə tələb edilirdi ki, bölük Şuşanı təcili tərk etsin. Mənə xəstəxanada, qərargah rəisi, rəhmətlik Şəmsəddin Teymurov, həyacanlanmayım deyə, çox ehtiyatla bu məlumatları verir, hər vəchlə oradakı vəziyyətdən çıxış yolunu özü tapmağa çalışırdı.... Həmin ərəfədə Lənkərana Müdafiə Nazirliyindən həmyerlimiz olan, çox sonralar Azərbaycan Ordusunun genralı və briqada komandiri olacaq, Gədəbəydə avtoqəzada həlak olan, polkovnik rütbəli, təəssüflər olsun adını unutduğum nümayəndə ezam olundu. Onunla evdə (o dövr həkimlər mənə hərəkət etməyi qadağan etdiyindən)
söhbətdən anladım ki, yaranış dövrünü yaşayan Müdafiə Nazirliyi hər tərəfli ağır vəziyyətlə üz-üzədir, döyüş sursatına, texnikaya böyük ehtiyac var və bizim kömək etməyimizə böyük ehtiyacları var. Hələ təhvil almamağımıza baxmayaraq, Lənkəranın Qrumba kəndində yerləşən hərbi sursat anbarlarından ehtiyacın çox olduğu sursatın Qarabağa daşınmasına qərar verdik və bir neçə dəmir yol eşalonu yükləyərək yola saldıq. Həmin ərəfədə sursat anbarlarının yandırılmasına cəhd edildi, amma vaxtında xəbər tutub söndürməklə, böyük bir dağıntı törədə biləcək partlayışa imkan vermədik.... Şuşada olan bölük, oradakı sahibsizlik, dağınıqlıq, intisamsızlıq və Qarabağdan cıxıb getmələri barədə gündəlik təhqiramiz formada edilən çağırışlara, tələblərə rəğmən geri qayıtmaq məcburiyyətində qaldığını görərək, Müdafiə Nazirliyi ilə əlaqə yaradandan sonra, həmən bölük geri çağırıldı... və əsas diqqəti daxili intizamı gücləndirməklə, yeni daxil olan canlı qüvvənin hazırlıq təlimlərinə yönəltdik. Səhv etmirəmsə, mart ayında, nazir T. Əliyevin yeni əmri oldu və əsasən könüllülərdən və hazırlıqlı döyöşçülərdən ibarət bölüyü Ağdama yola saldıq, bölüyə dağılmaqda olan Üçtəpə hərbi hissəsinin mühafizəsi həvalə edildi. Mühafizə isə... ağır da olsa, silah, hərbi avadanlıq, sursat və texnika alverçiləri kimi varlanmaq hərisi olan yerli işbazlardan olmalı idi və hər gün postlarımızda duran əsgərlərə silahlı basqılar müşahidə olunduğundan, mütamadi olaraq yaranmış vəziyyətdən nazirliyə məlumatlar verirdik. Bütün bunları yaşayan əsgər və zabit heyyətində çox ciddi inamsızlıq, ruh düşgünlüyü yarandığından, bölüyün bilavasitə döyüş mövqelərinə göndərilməsini dəfələlərlə rica etmək məcburiyyətində qaldıq.... May ayında artıq Xocavənd rayonunun Kurapatkin kəndində yerləşməklə, 3 istiqamətdə müdafiə mövqelərində yerləşdik. Bütün deyilənləri bilavasitə görmək, hiss etmək üçün bölüyə bilavasitə özüm rəhbərlik etmək qərarına gəldim. Ən qəribəsi o oldu ki, yola düşmək ərəfəsində AXC-nin Lən kəran şöbəsinin İdarə Heyyətində olan keçmiş silahdaşlarımızdan bir neçəsi yanıma gələrək təkidlə mənim döyüş mövqelərinə getməməyimi xahiş edir, hansısa sui-qəsdin olacağına işarə vururdular. Bəlkə də haqlı idilər, çünki mənə qarşı olan 3 suiqəsddən 2-si bilavasitə Qarabağda, döyüş meydanlarında olacaqdı.. Kurapatkində özümüzlə gə tirdiyimiz çadırları qurub, yerləşdik, vəziyyəti öyrənməyə, rabitəni qurmağa başladıq, rabitə dalğaları demək olar ki, Rus ordusundan qalma olduğundan, erməni tərəfinin danışdıqlarımızı anlamasınlar deyə, tamami ilə Talış dilində qurduq. Yerli
qüvvələri öyrənməyə başladıq və Martuni rayon mərkəzini hücum edərək götürmək barədə hazırlıq işlərinə başladıq. Məlum oldu ki, Muğanlı kəndinin sakinlərindən formalaşan, bir-birinə az qala düşmən olan, kağız üzərində 2 batalyon var, Əmralılarda Ağcabədililərdən və kəndin sakinlərindən toplanmış, kağız üzərindəki siyahıya görə 300 nəfərlik və bizimlə qonşuluqda, toy çadırında yığılmış Beyləqan batalyonu kimi tanıpnan, dağınıq, intizama yatmayan, leksikonları küçə söyüşləri ilə zəngin bir yığın silahlı adamın olduğunu müşahidə etdik. Ümumilikdə 125 döyüşçüsü olan bizim bölüyün yarısı qədər faktiki sadaladığım hərbi dəstələrdə döyüşçünün olmaması bizə aydın olanda təəccübləndik və təəssüflə Azərbaycanın nə qədər ağır vəziyyətdə oluğunu əyaniliklə yəqin etdik. Bu qüvvələrlə yanaşı döyüşmək bizim üçün böyük bir intihar olardı. 15 mayda, rabitəmiz məlumat verdi ki, Bakıda hansısa formada hakimiyyət dəyişikliyi olub, Lənkəranda İcra hakimiyyətinin binasına silahla hücum olub və başçı dəyişdirilib. Hamımız hiddətlə düşündük ki, “Vətən, Qarabağ” hayqıran insanlar, bu ağır dərdimizdən ancaq vasitə kimi, öz şəxsi ambisiya və məqsədləri naminə isifadə edir, gənclərimizin qeyrət nümunəsi olan vətəndaşlarımızın taleyi ilə manevrlər edirlər. Dərin düşüncələr içərisində olanları özümüz üçün rəhmətlik Fəxrəddin Həbibovla müzakirə etdiyimiz vaxt, Beyləqan batalyonunun kəşfiyat tağımının komandiri, Allah onu rəhmət etsin, yaşlı döyüşçü bizə yaxınlaşaraq bildirdi ki, postlarda qalmaq çətin deyil, amma siz bu qüvvələrlə heç bir əməliyyat keçirmək imkanında deyilsiniz, demək olar ki, heç o qüvvə də yoxdur. Bakı ilə əlaqə qura bilmədik, orada aləm dəymişdi bir-birinə... Lənkərana qayıtdıq, Beyləqanda ciddi narahatçılıq var idi ki, biz Bakəya gedə bilər, siyasi prossslərə təsir edə bilərik və s. Yüksək intizam nümunəsi göstərməklə geri qayıtdıq, hamıya bir daha sübut etdik ki, biz vətən naminə döyüşmək qərarındayıq, heç bir hakimiyyət dəyişikliyinə cəlb olunmaq fikrimiz yoxdur, amma bu formada da prosseslərin davam etməsi anormallıq olduğunu İsa Qəmbərlə telefon danışığımda ona bildirməyi özümə borc bildim.... Mayın sonu iyunun əvvəllərində Fizulidə artıq 1 batolyonumuzla döyüşlərdə, ümumazərbaycan miqyasında formalaşdırılan briqadanın tərkibində iştirak etdik və xeyli şəhidlər verdik. Həmin döyüşdə hərbi təlim görmüş hissə olaraq, nəyə qadir ola biləcəyimizi hamı bildi və bunu qiymətləndirmək zorunda qaldı.... (арды эялян сайымызда)
Òîëûøîí Ñÿäî üəyyən ritmik səda (əsasən dəf) altında iki və ya daha artıq şair, müğənni və ya qafiyə tutma istedadına malik olan şəxslər arasında bu və ya digər şərtlərlə (ədəbi tələblərlə) deyişmələr hələm ta qədim zamanlardan şərqdə, əsasən də İranda xeyli populyar olmuşdur. İstər zərdüşlük zamanı MAQlar, istərsə də sonrakı İslam dininin hakim olduğu dövrlərdə sufilər (əsasən də onların tərkibindən çıxan dərvişlər) həmin ritmik sədalar altında rübai, qəzəl və i.a. şeir deyişmələri formasında Yaradanı vəsf etmişlər. Sonralar dərin dini-fəlsəfi mənaya malik olan bu deyişmə janrı xalqın bu və digər problemlərinin, dərd –sərlərinin ifa formasına çevrildiyindən, hakim qüvvələr tərəfindən qadağaya məruz qaldı. Xalqın azad fikirli şair, mügənni, filosof, ədib və digər müxalifləri tərəfindən “mey-xana” (şərəb içilən yer) adlanan xəlvəti güşələrdə yığışaraq bu janrı yaşatmalı olmuşlar. Əslində, uzun müddət ərzində dərvişlər və bu və ya digər sufi təriqətləri də xəlvəti məclislərdə yığışaraq öz dini ayinlərini bu formada həyata keçirmişlər. Yəni, “mey-xana” heç də hərfi mənanı (mey içilən yer) vermirdi. Hərçənd ki, bu halda istisna deyildir... Bu gün də İranda bu janr - “mey-xana” müəyyən dini qadağalara baxmayaraq, öz qədim fəlsəfi dəyərlərini itirməmişdir, məsələn, youtube saytında kifayət qədər bu kimi kollektiv deyişmə səhnəsinə rast gəlmək olar. Əsasən XIX əsrin sonlarından başlayaraq, qədim Bakı kəndlərinin bəlkə də hamısında bu janr artıq toy-şadlıq məclislərində açıq şəkildə ifa olunmağa başlandı. Ümumiyyətlə isə, Quba və Şirvan regionu bu janra xeyli meyilli idi. XX əsrin əvvəllərində rəhmətlik şairimiz Əliağa Vahid (Masazırlı) meyxana janrına yeni rəng və yeni nəfəs verdi... Tam qətiyyətlə
M
demək olar ki, o, bu yeni janrın banisidir. Dahi Fizulidən sonra şərqin bəlkə də ən böyük qəzəlxanı hesab edilə bilən Əliağa Vahid öz azadfikirli mövqeyi ilə də həm o keçmiş, həm də ki, müasir ədib və şairlərdən fərqlənmirdi. Onun şərab meyilli kimi tanınması dövrünün iztirablarından xilası üçün bir nicat yolu olub, bəlkəm də zahiri görüntü xarakterli bir səhnə idi. Əks təqdirdə o da 1937-38ci repressiya illərinin, ya da sonraki dövrün qurbanı gedə bilərdi.
Əlbəttə ki, onlar da həmin xəstə təxəyyüllü kütlələrin “ulduzlarina” çevrilmələrindən xeyli fərəhlənərək, göylərdə uçurdular, halbuki biz onlara görə də xeyli narahat idik... Belə bir epizodu xatırlamaq yerinə düşür: NTV çəkiliş qrupunun rəhbərliyi ilə telefon danışıqlarında qərara almışdıq ki, Əliağa Vahidin evindən, ailəsindən, məzar və büstünün də yanından müəyyən kadrlar çəkilsin. Həmin 8 dəqiqəlik reportajdakı “Bizim Cəbiş Müəllim” filmindən götü-
MEYXANA VƏ KÜTLƏ (şərqin böyük qəzəlxanı Əliağa Vahidin əziz xatirəsinə) Allaha dua edirik ki, bu Azadlıq və Haqqsevər fədainin günahlarını əhf edib, ruhunu şad etsin! Amin! Əliağa Vahidin vəfatından sonra meyxana janrı rəsmən qadağaya məruz qalmasa da qeyri-rəsmi olaraq ifasına izn verilmirdi. Bununla belə Bakı kəndlərində qapalı toy-şənlik məclislərini meyxanasız təsəvvür etmək olmazdı. Bizim “Tolışi Sədo” ( “Talışın Səsi” ) niki ilə youtube saytında yerləşdirdiyimiz “Tı kto takoy, davay, do svidaniya” video-roliki Rusiyada BUM yaratdıqdan sonra, dünyada meyxana janrına maraq oyansa da, əfsuslar və min əfsuslar olsun ki, yalnız başlıqdan (meyxananın qafiyyəsi nəzərdə tutulur. red.) başqa insanları meyxana ilə bağlı digər cəhədlər elə də maraq landırmadı... Əslində bu ifadə əvvələr də tez-tez işlənmiş və qafiyə formasında da deyilmişdi. Etiraf edirik ki, bizim bu video-roliki yaymaqda məqsədimiz heç də sırf meyxana janrını tanıtdırmaq yox, həm də xəstə təxəyyülə soykəndiyini tədqiq etmək idi. Bu eksperentimizin elə
Talış Ağsaqqallar Şurasının BƏYANATI
Talış Ağsaqqallar Şurası Müsavat Partiyasının məclis üzvü, Müsavatın gənclər təşkilatının sədr müavini Nigar Yaqublunun və NİDA gənclər təşkilatının üzvü Zaur Qurbanlının həbsini pisləyərək bildirir ki, Azərbaycan iqtidarı özünə sərf etməyən siyasi fəalları müxtəlif bəhanələlərlə həbs etməklə özünün siyasi dözümsüzlüyünü nümayiş
öz başımıza da böyük bəla açacağını bu BUMdan sonra dərk etsək də, artıq gec idi: 3 ağır cəfəng ittiham ilə şərlənərək həbsxanaya atılmağımız – elə müəyyən qüvvələrin də həmin kütlə psixoloqiyasından uzağa gedə bilmədiyini göstərir... Bununla belə,17.06.2012 tarixdə NTV telekanalı tərəfindən efirə gedən 8 dəqiqəlik verilişdə 1-2 dəqiqəlik də olsa həm Əliağa Vahidin, həm də meyxana janrının əsas məqsədini – AZAD FİKİRİ milyonlarla insanlara çat-
etdirir. Talış Ağsaqqallar Şurası Nigar Yaqublunun, Zaur Qurbanlının və digər siyasi və vicdan məhbuslarının dərhal azad edilməsini tələb etməklə, Azərbaycan iqtidarından bu cür siyasi sifarişli həbsləri dayandırmağı tələb edir. Talış Ağsaqqallar Şurasının sədri: Əlimərdan Şükürzadə 30 sentyabr 2012-ci il
dıra bildik. Doğrusu, 100% əmin idik ki, bu “azad fikrimiz” bizə xeyli baha başa gələcəkdir... 21.06.2012-də. bu verilişdən 4 gün sonra bizi zorla maşınlarına mindirib Baş Narkotika İdarəsinə aparanda, yol boyu da elə bu kimi “səhvlərimizi” bizə anlatmaq idi... Sonralar müstəntiqim də bu “səhvlərimizi” xeyli xırdaladı: demə, hələ özbaşınalıq edib o NTV çəkiliş qrupunu Azərbaycana gətirməyimiz azmış kimi, özümüzü lap “lotu” müxalifətçi kimi aparmağımız da yuxarıların qəzəbinə səbəb olubmuş... Güman ki, onlar bizim İntiqam və Ehtiram Rüstəmovlarla (qafiyənin müəllifləri) arasında olan telefon söhbətlərimizi də dinləyiblərmiş... O söhbətlərdəki bəzi səhvlərimizi də bizə xatırlatdılar. Bu da ondan ibarət idi ki, biz onlara məlum BUMdan sonra, müsahibələrində maksimum neytral mövqe tutmağı, siyasətə qətiyyən uymamağı, “biz siyasətçi deyilik, həm hakimiyyətin, həm də müxalifətin şair oğluyuq” kimi sözlərlə canını qurtarmağı, Əliağa Vahid kimi azad fikirli və mərd olmağı tövsiyə etmişdik...
7
¹ 33 (45) 05 okòéàáð 2012-íÿ ñîð
rülmüş meyxana səhnəsini də rejissora təqdim etmiş və əsl meyxanənin bu ritmdə oxunduğunu onlara bildirmişdik. Yəni Bakiya gəlməmişdən qabaq bəzi səhnələrin ssenarisini hazırlamışdıq. Rəhmətlik Əliağa Vahidin oğlunun evinə getməyi isə İntiqamgil məsləhət bilmədi. Çox güman ki, onlar da “kimlərləsə” məsləhətləşmələr aparmışdılar. Demə Əliağa Vahidin qoca oğlu hədsiz xəstə və yarıtmaz ev şəraitində yaşayırmış, atasının evindən isə əsər-əlamət qalmamış... Yeri gəlmişkən, məni maşında təhqir edən o gənclər Ə.Vahidin ünvanına da ən nalayiq söyüş və təhqirləri belə yağdırmaqdan belə çəkinmirdilər... Onlara – qəbrin çatlasın ey Vahid, gör sənin ruhundan da necə qorxurlar? deyəndə, əvəzində güclü bir yumruğu da başımızdan almışdıq... Onların – “Hilal, bəlkəm Ə. Vahid də talış olub?” kinayəli sualına “O, bütün millətin, o cümlədən talışın da fədakar qəzəlxan oğludur” cavabıma isə lap gülüşdülər... Bu günlərdə zindanda olarkən eşitdik ki, Rüstəmov qardaşları nəinki tanınmış Rusiya
və MDB nümayəndələri, həm də ölkə rəhbərliyi tərəfindən təntənəli şəkildə qəbul olunublar. Və təbii ki, o qardaşların adımızı xatırlatmasına heç cürət belə tapmayacaqları da aşkar idi, axın yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, onlar da dövrünün və zamanının kütlə qəhrəmanları idilər, daha doğrusu eksperimentimizin acı nəticəsi idilər... Neynək, bu da bu gün çiyinlərimizə düşən növbəti dünyəvi sınaq yükləridir... Allah ozü bu yükün ağırlığından bizi hifz etsin... Allaha min şükür ki, O bizi kütlənin bu şan-şöhrət hücumlarından qorudu... Əlbəttə ki, yuxarıda adı qeyd edilən meyxanadakı söz və fikirlərin nə ədəbi, nə əxlaqi normalara uyğun gəlmədiyini bildirən tənqidçilər də haqlıdırlar: axı heç Ə.Vahidin də ruhu bu boş və mənasız sözlərdən şad olmaz... Əslində isə bu gün istər rus, istərsə də digər xalq kütlələrinə xoş gələn cəmi bircə cümlədir: “Tı kto takoy, davay dosvidaniya!”, onları heç Ə.Vahid maraqlandırmır, heç meyxana da... İnsanlar bir-birinə nifrətin, barışmazlığın, lağa qoymağın yeni modelini tapdılar: Tı kto takoy, davay dosvidaniya! Bəzən çox fikirləşirəm: axı niyə o məlum video-rolikin ilkin adını (talışi i bakinçı-meyxana na russkom) dəyişdik? Axı niyə? BU kəşf-eksperiment bizə lazım idi ki?! İndi oturmuşduq evimizdə, müəllimliyimizi edib, tələbə və şagirdlərə riyaziyyat öyrədirdik, daha “narkobaron”, “casus” kimi uydurma ittihamlarla zindana atılmazdıq... Amma yenə də ümüdlərimizi itirməmişik, axı insanlar tamam kütləyə çevrilməyiblər, içəri lərində AZAD FİKİRLİ VAHİD sevərlər hələm ki, var, demək yaxın bir gündə nəinki bizim, o kütlənin də xilasına ümidlər itə bilməz... Yaşasın kütləyə uymayan cəmi Vahidpərəstlər!!! Hilal Məmmədov (Kürdəxanı təcridxanası)
QINOKOR METRßY Şəş-haft sor bənav distoni cəmat ovarde bə hukuməti ki, zəminon sənibəton baxş bıənin, çumçıko ədolət çəş kardə bıəni, ədovət qətəbıə de əhali. Bəli, di zəminon sənibəton baxş bin.Bə kali odəmon xoş nıvoən, həqiqətən, zəminon dıminə baxş sərostbe. Cəmat Bələdiyə Qafariku rozi mande. Əmmo...sıftənə zəminəbaxşədə boştə sərfə zəminğətmbıkə kali odəmon lınq dahaşteşone, de peşonə baxşi hiççurə rozi nıbin. Çəvonədə qıləyni Məlo Əhmədbe.( Çəşədə qusurış hestbe, bəy arədə Kuə Əhmədən əvotin) İsror kardışe ki, çəy zəmini bəpe əv ıştən bıpamuey.
Bo Əhmədi cobıə zəmin de veykəson həmsərhədbe. Bəle, Əhmədi qıləy çuy qətışe bə dast, quya dı metrə ğədəri lineykəy, bino kardışe zəmin pamuey. Pamue-pamue şe bə nav, ovaşte bə co nəfəron zəmin. Mıxləs, Əhmədi boştə zəmin co kardışe. Sıftə hiçkəs damə nıbe, peşo ikərədə 4-5 nəfər çəy hamsiyə zəminsoybon hucum kardışone bə benəvo: - Məlo Əhməd, çəmə zəminon boçi pamuedəş? - Çiç? Şımə zəminon? Ivırə çı Ğızlıvo zəminone. - Ne, Məlo, tı bə xəyli zəmini 20 metrəvo dəşəş. Məlo ıştə sə pedoşe, edəsəy
Camal Lələzoə bəştə noə pusnəon, vindışe ki, ovaştə çı Ğızlıvo sərhədikuən bə ton: -Votedəm oxo,Ğəzlıvo əğılon de dasti mıni boçi vanq kardedən? Uzrış piəy çı cıvononku: -Bıbaxşən mıni, qıno bəmıku ni, çımı metrədəy. Ha fırsieədə dı metrə- dı metrə bə nav şedə. Azən ki, çok vindənim. Nohəx bəmı Kuə Əhməd votedənin ki?
Цфцг-С ММЖ (ВЮЕН 1800107871)
¹ 33 (45) 05 okòéàáð 2012-íÿ ñîð
Buntmanı gözləyirik
ADİ İB-in sədri, Hüquq müdafiəçisi, Elnur Məlikov Azərbaycan hakimiy yətinin xarici ölkələrdə öz imicinin yüksəldilməsi üçün böyük səxavətlə resursların istifadəsinə, xaricdə yaşyan azərbaycan diaspor nümayəndələrinin və diplomatların səfərbər edilməsinə tez-tez rast gəlirik. Xarici ölkələrdə hakimiyyətin parklar tikdirməsi, muzeylər təmir etməsi əməlləri, cəmiyyətdə birmənalı qarşılanmır, bu addımları sərt tənqid edənlər də var. Azərbaycanda sadə vətəndaşların hüquqlarının dövlət məmurları tərəfindən pozulması, hüquq müdafiəçilərinin, jurnalistlərin, ictimai fəalların təqiblərə, həbslərə məruz qalması, dünya ictimaiyyətinin nəzərində yaşadığımız Respublika haqqında müsbət imic formalaşmasına mane olduğuna əminəm. Bundan başqa daha iki məsələ Azərbaycanın yüksək imici üçün ciddi maneədir ki, bunlardan biri məmur təbə qəsində korrupsiyanın və Ölkədə işsizliyin mövcud olmasıdır. İşsizlik səbəbindən 3 milyon əmək qabiliyyətli azərbaycanlı Rusiyaya köçüb, orda işləyir, qazandıqları pulun bir hissəsini burda yaşayan ailə üzvlərinə göndərir və beləliklə hər gün Rusiyadakı azərbaycanlılar orta hesabla 3 milyon dollar vəsaiti ailələri üçün bura göndərir. Prezident İlham Əliyevin Rusiyanın KİV-nə o cümlədən yüz milyonlarla auditoriyası olan "Эхо Москвы" radiostansiyasına müsahibə verdiyi barədə məlumatımız var. Ancaq ötən ildən "Эхо Москвы" radiostansiyasının baş redaktor müavini Sergey Buntmanın Azərbaycana gəlişinin Azər baycan XİN tərəfindən qadağan olunması Òÿñèñ÷è : Ðàôèã Úÿëèëîâ Òåë.:+99470 909-85-90 Å-ìàèë: celilovrafiq@mail.ru Ãÿçåòèí åëåêòðîí âàðèàíòûíû
tàlèsh.îðý
ñàéòûíäà îõóéà áèëÿðñèíèç
barədə qərarı da var. 18.11.2011 tarixində Avropa Dəyərlərinə İnteqrasiya İctimai Birliyinin sədri və hüquq müdafiəçisi kimi Xarici İşlər Nazirliyi Mətbuat Xidmətinin rəhbəri E.Abdullayevə elektron formada müraciət etdiyim sorğudakı iki sualdan biri məhz Sergey Buntmanın Azərbaycana səfərinin qadağan olunması ilə bağlı idi. 21.12.2011 tarixində elektron poçtla XİN-dən aldığım cavab məktubunda isə yazılır : ““Exo Moskvi” radiosunun jurnalisti Sergey Buntman Azərbaycan Respublikasının işğal altında olan ərazilərinə səfər etdiyi və qondarma “Dağlıq Qarabağ respublikasının müstəqilliyinin 20 illiyi” ilə bağlı məqalə yazdığı üçün Azərbaycan Respublikasına səfər etməsi arzu olunmur. Buntmanın məqaləsi ilə aşağıdakı linkdə tanış ola bilərsiniz: http://echo.msk.ru/blog/eb untman/808669-echo/ XİN-dən aldığım cavab məktubunda qeyd olnan linkə baxdıqda Sergey Buntmanın yardıcılığına və ya onun Qarabağda hazırladığı müsahibəyə aid heç bir əlaqə tapa bilmədiyim üçün XİN-nin mətbuat xidmətinin rəhbəri Elman Abdullayevlə telefonla əlaqə saxladım və bir-iki dəqiqəlik təmasdan sonra anladım ki, diplomat nəinki radioda çalışan Buntmanları ayırd edə bilib, hətta deyəsən nəyin baş verdiyindən də tam xəbərdar deyil. Ədalət naminə onu deyim ki, Sergey Buntmanla bağlı XİN-nin qərarı Elman Abdul layev xidmət rəhbəri təyin olunana qədər verilib. Oxucular üçün kiçik bir arayış olaraq deyə bilərəm ki, ötən ilin may ayında "Эхо Москвы" radio stansiyasının baş redaktoru Aleksey Venediktovun qərarı ilə Sergey Buntman jurnalist fəaliyyətini yerinə yetirmək üçün son 20 ildə ilk dəfə olaraq Dağlıq Qarabağa ezam olunub və orada tanınmamış Dağlıq Qarabağ respublikasının prezidenti Baako Saakyandan mü sahibə alıb. 2011-ci ilin mayın 22-də "Эхо Москвы" radiosunda Saakyanın müsahibəsi efirə verilir (müsahibəni bu linkdə dinləmək olar:
http://echo.msk.ru/sounds /777384.html və sonra da Azərbaycanın XİN Buntmanla bağlı qərarı məlum olur. Yəqin heç kim üçün sirr deyil ki, Azər baycanın XİN-nin məlumatı, qərarı, Somalidə və Təbrizdə insanlığı xilas edən, hərbi hissələrdə isə əsgərlərlə rəqs edən hər hansı bir deputatın mövqeyi yox, dövlətin mövqeyidir. Radiostansiyanın baş redaktoru Aleksey Venediktov 23.05.2011 tarixində, “Разворот” verlişində Sergey Buntmanın Azərbaycana gəlişinin qadağan olunmsı ilə bağlı çıxış edib və qalmaqala kifayət qədər təfsilatlı, aydın və konkret şərh verib (verilişi bu linkdən dinləmək olar: http://www.echo.msk.ru/so unds/777669.html). XİN-in məlum qərarından bir ildən çox vaxt keçib, bu müddət ərzində cəmiy yətimizdə bu hadisə ilə bağlı heç bir reaksiyaya rast gəlmədim. Bu müddət ərzində, Bakının gecə klub larında yarıçılpaq bədənini nümayiş etdirərək insanları əyləndirən müğənnilərin yol polisi ilə mübahisəsi və ya doğulan övladının atasının kimliyinin gizlədilməsi rezonans yaratdı, hətta Pusyy Riot belə müzakirə mövzsu oldu, ancaq Sergey Buntmanın Azərbaycana gəlişinə qoyulan qadağa ictimai müzakirəyə çevrilmədi. Yəqin bunun br neçə səbəbi ola bilər, cəmiyyətin məlumatsızlığı və hakimiyyətin bu hadisənin ictimailəşdirilməsinin qarşısını alması. Buntman Xankəndinə (Stepanakertə), yəni Azərbaycana ərazisinə gedib, özü ilə ora nə salah aparıb, nə də maliyyə yardımı, səfərinin məqsədi jurnlist kimi peşə fəaliyyətini yerinə yetimək olub. Sergey Buntman baş redaktor Aleksey Venediktov tərəfindən aldığı professional tapşırığa əsasən Ermənistan və Stepa nakertdən sonra Bakıya gəlməli idi, ancaq Azərbaycan dövlətinin qərarı buna imkan vermədi və hələ də vermir. Buntman Bakıya gələrək vəziyyətlə yerində tanış olacaq, bir milyona yaxın qaçqınların problemlərilə bağlı reportajlar və ya müsahibələr hazırlayacaqdı.
Ðåäàêñèéàíûí öíâàíûíà ýþíäÿðèëÿí ÿëéàçìàëàð ìöÿëëèôëÿðÿ ãàéòàðûëìûð âÿ ìÿòíëÿðÿ ðÿé âåðèëìèð. Ôàêòëàðà ýþðÿ éàëíûç ìöÿëëèôëÿð ìÿñóëèééÿò äàøûéûðëàð. Ìöÿëëèôëÿðëÿ ðåäàêñèéàíûí ìþâýåéè óéüóí ýÿëìÿéÿ áèëÿð.
XİN-in absurd qadağası təkcə Buntmanın peşə tapşırığını yerinə yetirməyə mane olmadı, həm də "Эхо Москвы" radio stan siyasının milyonlara dinləyicisinin informasiya əldə etmək hüququnu, milyona yaxın azərbaycanlı qaçqınların məruz qaldıqları müharibə barədə söz və fikir ifadə etmək şansının qarşısını aldı. Müşahidələrimdən gəldiyim qənaətə görə bur da Azərbaycan hakimiyyəti riyakarlığa da yol vermiş olur. Hakimiyyətdə təmsil olunan şəxslərin əksəriyyəti, daima vətəndaş cəmiyyəti institutlarının nümayəndələrini tənqid edib deyir ki, xarici jurnalistlər və beynəlxalq təşkilatlarla görüşlərdə, ictimai fəallarımz Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində bir milyona qədər azərbaycanlının məruz qaldıqları məhrumiyyətlərdən söz açmır. İndi isə "Эхо Москвы" radiostansiyası kimi çox mötəbər bir media qrumunun baş redaktor müavini Bakıya gəlib və burdan da qaçın şəhərciyinə yola düşəcəkdi ki, XİN-nin məlum absurd qadağası buna mane oldu. Baş verənlərə qarşı cəmiyyətimizdəki laqeyidliyi gördükdə şəxsən mənim vicdanım susmur, üsyan qaldırır, qaçqınların və digər vətəndaşların fikirlərini Buntmanın mikrafonuna bildirmək hüququnun pozulduğuna vicdanım dözə bilmir. Bütün bunlarla yanaşı məncə biz Buntmanı Bakıda və qaçqınların məskunlaşdığı regionlarda hələ də gözləyirik, Ermənistanda və Stepanakertdə olan insanlar verilən şansdan istifadə edib "Эхо Москвы" radiostansiyasında öz sözlərini səsləndiriblər, azərbaycanlı qaçqınlar isə hələ bu şanslarından yararlana bilməyibər. Hesab edirəm ki, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev səlahiy yətlərindən istifadə edərək XİN-nin Sergey Buntmanla bağlı məlum absurd qərarının ləğv olunması üçün tədbir görməlidir. Bunula bağlı bir hüquq müdafiəçisi, ictimai fəal və vətəndaş kimi yaxın günlərdə mətbuat konfransı keçirdib, bəyanat qəbul edəcəyəm.
Ãÿçåò ßäëèééÿ Íàçèðëèéèíäÿ ãåéäÿ àëûíìûøäûð. Ãåéäèééàò íþìðÿñè:3462 Òèðàæ: 1000
Азярбайжанда бир чох дилляря йазылы, шифащи бизнес, Нотариал тяржцмяляр вя мятнлярин йыьылмасы хидмятини тягдим едир. Биз Азярбайжан, Рус, Инэилис, Талыш, Фарс вя с. дилляря йазылы тяржцмяляр едирик. Ятрафлы мялумат алмаг вя йа хидмятляримиздян бящрялянмяк цчцн (012) 564-68-91 нюмрясиня зянэ едя вя йа жоммержиал_манаэер@уфуг.аз електрон цнванымыза йазараг ялагя сахлайа билярсиниз. SƏBİRƏ XURŞUDOVA
İNƏ ƏĞIL Dast məjənən rık bəkarde, Dılə xıvət, fik bəkarde. Bəbəme, zik-vuk bəkarde, Pəynə əğıl, zinə əğıl, Nozədoştə inə əğıl. Iştəku vey rə peşedə, Bə çan qılə silf dəşedə. Dimışən hejo vəşedə. Bənə reçə kinəy əğıl, Nozədoştə inə əğıl. Bohoə maşinədə qardə, Dast cifədə, hozı hardə. Zındəniyon çiçon kardə? Səyku bə po hınəy əğıl, Nozədoştə inə əğıl. Osmonədə, həvoədəy əv, Çimi-çəyo qəvədəy əv. Koncoş pidə, nəvedə əv. Şəv bə miyon qine əğıl. Nozədoştə inə əğıl. Həmron çı ru be ov bardə. Hejo bə kə dave vardə. Nə pemandə, nəən mardə, Təylə şəre, rınəy əğıl, Nozədoştə inə əğıl. Ğalğənebən, alafebən, Çan curə xun cələvebən. Cır ne, kasb ne, cırovebən! Bo tum-nəsli pinəy əğıl, Nozədoştə inə əğıl.
Щесаб нюмрряси: АЗН цчцн: "Банк оф Баку" АСЖ Йасамал филиалы Жялилов Рафиг Шащрза оьлу щесаб нюмряси 3801000000159315 ВЮЕН 1700038881 код 506322 мцхбир щесаб 0137010007944 С.W.Ы.Ф.Т ЪББКАЗ22
Jıqo perəsə ın yəvon, Bevəc eqınyə bə qəvon. Bo həməyo telə zıvon, Boştə pı-moə şine əğıl, Nozədoştə inə əğıl. 02.09. 2012
УС Долларс: Ъалылов Рафиэ Сщащрза оэщлу АЖЖ Н 3811001000159315 ИНТЕРМЕДИАРЙ БАНК Стандард Жщартеред Банк, Неw Йорк ЖОРР. АЖЖ. 3582023389001 СWЫФТ: СЖБЛУС33 БЕНЕФЫЖЫАРЙ БАНК: "Банк оф Баку" ОЪС С.W.Ы.Ф.Т. ЪББКАЗ22 Баку, Азербаиъан