Íÿ Ðåñïóáëèêà Òàëûø Ìÿäÿíèééÿòè Ìÿðêÿçèíèí, íÿ äÿ ãÿçåòèí îôèñëÿðè éîõäóð!
¹ 50
ТОЛЫШОН ÑßÄÎ
17 ìàðò 2013-íÿ ñîð
ÌÖÑÒßÃÈËß ÐÓÆÍÎÌÀ
Ðóæíîìà
ïóë
áåÿäÿ
ÜÛÉÌßÒÈØ
40 êîï.
áåøåäÿ
Бя Щилал Мяммядови озодяти!!! НЯВУЗЯ ИДОН МУБАРЯК! Məmmədov Əlif - 80
ƏLİF ATA Ey günəş tək səxavətlə insanlara nur paylayan böyük insan, Nəsil-nəsil cavanların həyatına işıq yayan böyük insan, Ədaləti, sədaqəti, məhəbbəti meyar sayan böyük insan, Arzularin, istəklərin toxunmasın heç vaxt daşa, Əlif Ata, Əlif qəddin (I) əlif qalsın, əyilməsin, yüz il yaşa, Əlif Ata! Kim deyir ki, qocalığın hənasıdır ağartdığın qara saçlar, Müdrikliyin mahiyyəti, mənasıdır ağartdığın qara saçlar, Milyonlara həqiqətin aynasıdır ağartdığın qara saçlar , Arzularin, istəklərin toxunmasın heç vaxt daşa, Əlif Ata, Əlif qəddin (I) əlif qalsın, əyilməsin, yüz il yaşa, Əlif Ata!
Rəzaləti, alaq kimi qoparan qol-yaşadığın ömür yolu, Bir kişilik məktəbinə aparan yol-yaşadığın ömür yolu, Öyüncümüz, fəxrimizdir- yaşa, var ol-yaşadığın ömür yolu, Arzularin, istəklərin toxunmasın heç vaxt daşa, Əlif Ata, Əlif qəddin (I) əlif qalsın, əyilməsin, yüz il yaşa, Əlif Ata! Örnək olub bu gün bizə cəsarətin, dəyanətin, Əlif Ata, Sən müqəddəs atasısan Talış adlı bir millətin, Əlif Ata, Əzəmətli atasısan Hilal adlı həqiqətin, Əlif Ata, Arzularin, istəklərin toxunmasın heç vaxt daşa, Əlif Ata, Əlif qəddin (I) əlif qalsın, əyilməsin, yüz il yaşa, Əlif Ata! I Əlif - ərəb əlifbasının hərfidir
ƏLİ NASİR. Bakı-15.03.2013.
Əlif müəllim, mübarəkdir həştadın! Məmmədov Əlif Məmmədhəsən oğlu 1933-cü il martın 21-də Astara rayonunun Tanqərü kəndində anadan olub. 1950-ci ildə orta məktəbi bitirib və həmin ili Azərbaycan Pedaqoji İnstituna daxil olub. İnstitutu fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Stalin təqaüdçisi olub. Bir müddət Pensə kənd məktəbinin direktoru, Astara rayon təhsil şöbəsində inspektor işləyib. 1962-ci ildə EA-nın Riyaziyyat və Mexanika İnstitunun aspiranturasına daxil olub, 1966-cı ildə müdafiə edərək elmlər namizədi dərəcəsini almışdır. 1970-ci ildən Azərbaycan Pedaqoji Universitetinin dosenti, dekanı və 16 ildə kafedra müdiri vəzifəsində çalışmışdır. Hal-hazırda həmin Unversitetin və Müəllimlər İnstitunun professorudur. 250-dən çox eimi məqalələrin, o cümlədən 35 kitabın müəllifidir. 11 aspirantı onun rəhbərliyi altında müdafiə etmişdir. 45 ildən də çox müddətdə Bakı şəhəri müəllimlərinə və Ali Məktəb müəllimlərinə mühazirələr oxumuşdur. Ailəlidir. 7 övladı, 15 nəvəsi, 7 nəticəsi var.
RESPUBLİKA TALIŞ MƏDƏNİYYƏT MƏRKƏZİNİN TƏBRİKİ Sevimli bir gündür 21 mart 2013-cü il, bu gün tək Novruz bayramı ilə əlaqədar deyil, bu gün millətimizin AĞSAQQAL ALİMİNİN: - BÖYÜK İNSANIN, xalqımıza MÜBARİZ ÖVLADLAR bəxş etmiş ATANIN - Əlif dayinin 80 yaşı tamam olur! Əlif dayı, çox təəsüf ki, talenin acı hökmü ilə bu yubileyinizdə oğlunuz Hilal Sizin yaninizda ola bilmədi, ancaq Siz əmin ola bilərsiz ki, bu yubileyinizdə yüzlərlə, minlərlə TALIŞ OĞLU Sizin yanınızdadır, onlar da, Hilal kimi ola bilməsələr də, Sizə OĞULDURLAR, onların da Hilal kimi Sizin AĞSAQQAL məsləhətinizə ehtiyacları var! Əlif dayı, Əlif ATA, ad gününüz mübarək! Qoy Xıdo özü Sizə, Sizin simanızda isə xalqımıza, d-r Hilal Məmmədova və nahaqdan zindan həyatı yaşayan bütün insanlara yardımçı olsun! AMİN! Respublika Talış Mədəniyyət Mərkəzinin sədri: Rafiq Cəlilov
Saf əqidə, sağlam həyat, xoş məram, Aksioma tələb etmir isbatın... Duyğularım coşub-daşır bu axşam, Əlif müəllim, mübarəkdir həştadın! Çox sevindim bu xəbərə doğrusu, Ad günündə qeyd edəsən Novruzu, Hər kişiyə qismət deyil bu arzu , Əlif müəllim, mübarəkdir həştadın! Ömür yolu hünər dolu bir kitab, Bir sevincdən ötrü çəkdin min əzab, Öz sahəndə etdin böyük inqilab, Əlif müəllim, mübarəkdir həştadın! Bu zirvəyə çatmaq olmayıb asan, Həyat adlı imtahandan çıxmısan,
Nəvə-nəticəli müdrik babasan, Əlif müəllim, mübarəkdir həştadın! Verməsə də dövlət sənə heç bir ad, Hər bir şeydən şərəflidir təmiz ad, Sən Allahdan istəginən mükafat, Əlif müəllim, mübarəkdir həştadın! Təmiz vicdan var-dövlətə satılmaz Məddahlıqla mərdlik eyni tutulmaz, Halal çörək haram mala qatılmaz Əlif müəllim, mübarəkdir həştadın! Əyri yola olmayıbdır marağın, Yüksəklərdən gəlib hər an sorağın, Arzum budur daim yansın çırağın, Əlif müəllim, mübarəkdir həştadın!
Sən Hilaldan qalmaginən nigaran, Tarix yazdı səlnaməyə qəhrəman, Əyilməzdir! Sınmaz oğlun heç zaman, Əlif müəllim, mübarəkdir həştədın! Həştad şişi çəkib-düzək manqala, Qoşuluram mən də bu şən əhvala, Üzərliyi yandır, tulla tonqala, Əlif müəllim, mübarəkdir həştadın! Arzum budur gəlməyəsən gözə sən, Kötükcələr toylarında süzəsən,,, Tam irəli! Çatmalısan yüzə sən, Əlif müəllim, mübarəkdir həştadın! Şair Asif
НЯВУЗЯ ИДОН МУБАРЯК! Xosə Tolışon! De Həşi təqvimi bəçəmə məhol Nuə sor omedə. Nuə sori id – Nəvuzə id çəmə milləti ən ğədimə ide, ın id boəməro Zərdustəku, Avestaku ərmağane. Xosə Tolışon! Nəvuzə idon mubarək bıbu. Orzu kardedəm ki, bo omə Nəvuzə idiro ın milləti həmmə dardon, səron bə ivrə həll bıkəmon. Respublika Tolışi Mədəniyyət Mərkəzi sədr Rafiq Cəlilov
S
Ə
S
A
Ğ
I
Çəmə cıvonə bilə, şair Azər Tolışi yolə mo - Səkinə nənə bə Xıdo rəhmət şə. De mınosibəti həm bə Azər Tolışi, həmən bə Səkinə nənə nezə odəmon səsaği doydəmon. Xıdo rəhmət bıkə. Respublika Tolışi Mədəniyyət Mərkəz Tolışi Siprişon Şura “Azəri-Tolış” İctimai İbemon “Tolışon Sədo” qəzeti kollektiv
2
¹ 50 17 mart 2013-íÿ ñîð
Òîëûøîí Ñÿäî
SABİRİN SƏBRİ (Bəşəriyyətin dahi oğlu M.Ə. Sabirin 150 illik yubileyinə)
Щилал Мяммядов "Толыши Сядо" гязетинин баш редактору (əvvəli ötən sayımızda)
II. M.Ə. Sabirin zülmücəhalətə səbri Tərpənmə, amandır, bala qəflətdən ayılma! Açma gözünü, xabi-cəhalətdən ayılma! Laylay, bala, laylay! Yat, qal dala, laylay!
u yaxınlarda bir sıra KIV-də dərc edilən “Zülmə səbr?!” adlı yazımızda “... Allah səbr edənləri sevər” (3: Imran: 146); “... bizi HAQQa gedən yola yönəltdiyi halda, Allaha necə təvəkkül etməyə bilərik?! Bizə verdiyiniz əziyyətlərə səbr edərik...” (14: İbrahim:12); “Əgər Allah insanları zülmlərinə görə cəzalandırsaydı, yer üzündə bir canlı belə qalmazdı...” (16: Nahl: 61) və digər Quran ayələrinə istinad edərək bildirmişdik ki, “SƏBR-zülmi-cəhaləti yarmaqdan ötrü əhliiman sahibinin əlində qılınc və qalxandan ibarət ən güclü silahdır”. Məhz M.Ə. Sabirin iman nurundan qaynaqlanan səbri-həm də qəflət yuxusuna uymuş qafil və cahil insanların zülmü-cəhalətdən qurtulması naminə gərəkli olan silahı idi. Bəşər yarandığı gündən bu günəcən nəfsinə ən böyük zülmü edənlər məhz qafil insanlar olmuşdur. Cəmiyyətin sağlamtərəqqisinin, azad və xoşbəxt gələcəyinin qarşısını alan kötüklər də məhz qafillərdir. M.Ə.Sabir demişkən,
B
Qafil yaşamaqdansa gözəl kardır ölmək, Hərçənd ki, qəflətdə dəxi ardır ölmək; Zənciri cəhalətdə bu alçaq yaşayışdan, Cahil, sənə dar üzrə səzəvardır ölmək! (kar-iş; dar-yer; səzəvar-layiq)
Allah-təala “qafilin” kimliyini Qurani-
Kərimin bir ayəsində (7:ARAF:179) belə şərh edir: “And olsun ki, cin və insdən çoxunu cəhənnəm üçün yaradıb, çoxaltdıq! Ki onların qəlbləri var, (amma, həqiqəti) anlamazlar; gözləri var, (amma, gördüklərini) dəyərləndirməzlər; qulaqları var, (amma, eşitdiklərini) qavramazlar!... Onlar heyvan kimidirlər; bəlkə daha da azğın! Qafil olanlar da məhz onlardır!” Ta qədim zamanlardan bu günəcən, təqvali əhli-iman sahiblərinin qarşısında duran ən böyük maneə və çətinlik də məhz qafillərlə təmas və mübarizə olmuşdur. M.Ə. Sabirin qafillərə kinayə ilə ünvanladığı “səbr elə” tipli satirik şerləri onların cəhalət içərisində boğulan halına (zülmü cəhalətə!) neçə böyük ürək ağrısı ilə SƏBR(!) etdiyini ifadə edirdi: Etsə də aləm hamısı zəlzələ, Aləmi gər tutsa da yüz vəlvələ, Get yuxuya, durma, a qardaş hələ! Qovzama başın, cocuğum, səbr elə! Qonşuların cəhd eləsə sənətə, Yetsə də qeyriləri hürriyətə, Vermə qulaq söhbəti-milliyətə, Onlar əbəsdir ki, düşür möhnətə, Ey adı insan, özü kərtənkələ! Qovzama başın, cocuğum, səbr elə!
M.Ə. Sabirin –“Daş qəlbli insanları neylərdin, İlahi?!” adlı şerində ortaya qoyulan “suallar”, əslində çox-çox üləmaların “görən, cənabi Həqq nədən cin və inslərin çoxunu cəhənnəm üçün yaradıb çoxaltdı?!”, kimi hikmətlərini anlamaq naminə apardıqları saysız-hesabsız fikir və mülahizələrə bağlı idi: Məhz böyük üləmalar kimi, M.Ə. Sabir də Daş qəlbli insanları neylərdin, İlahi?! Bizdə bu soyuq qanları neylərdin İlahi?! Artdıqca həyasızlıq olur el mütəhəmmil, Hər zülmə dözən canları neylərdin, İlahi?! Hökm eyləyəcəkmiş bütün aləmdə cəhalət, Dildadeyi-insanları neylərdin, İlahi?!” (mütəhəmmil=dözümlü, səbirli; dildadeyiirfan=elm, mərifət aşiqləri)
kimi beytlərini aşağıdakı sətirləri ilə bitirməli olur: Sübhanəkə, sübhanəkə, sübhanəkə, ya Rəbb! Baxdıqca bu hikmətlərə heyran oluram, həp!...
Təbii ki, M.Ə.Sabirin “zülmə-səbri?!”
ilə “qəflətdə uyanların zülmə səbri” tamamən əks qütblərdən, - birincisi, - İlahi təklifdən, digəri isə İblisin hiyləgər siyasətindən qaynaqlanırdı. Şair “Harda müsəlman görürəm, qorxuram”, “Kim nə deyər bizdə olan qeyrətə?!, “Millət şərgisi”, “Bəlayi-fəqrə düşdün, razı ol, biçarə, səbr eylə”, “Millətinin halı pərişan da” və i.a. tipli şerlərində də millətinin cəhalət içərisində boğulan azğın halına- “Binəva Sabirlərin ancaq işi fəryad olur?! deyib, fəryad qopardırsa da, digər tərəfdən, bir sıra şerlərində və hekayələrində millətinin hər hansı formada tərəqqi və oyanışı naminə göstərdiyi səyə də yüksək qiyməti verməyi bacarırdı. Başqa sözlə desək, M.Ə. Sabir həm də optimist şair idi. Məsələn, 1908-ci ildə cənubi Azərbaycanda şahin istibdad (zülmkar) rejiminə qarşı üsyanda Səttarxan hərəkatından xeyli şövqlənərək, bu qəhrəmanlığı cəmi insaniyyətə və İslamə bir nümunəvi xidmət sayır. Daha da irəli getsək, M.Ə. Sabir İ. Nəsimi kimi iman-Hüseynin mücahid məktəbinin yetişdirməsi olub, cismən və ruhən “Hüseynə peyrəv” (Hüseyn ardıcılı) olmağı həm özünə, həm də cəmi azadlıq və haqqsevərlərə bir nümunə və fəxarət sayır: Sabir! Hüseynə peyrəv olmaq gərək və illa, Mən müslüməm deməklə, yetməz sübuta dəva, Bax, gör, nə şövqlə baş verdi əzizi-Zəhra, Olsa, nolur bu yolda həm iştiyaqi-milləti!... (iştiyaq-şövq., H.M.)
Beləliklə, M.Ə. Sabir bir tərəfdən zülmücəhalətə qarşı SƏBRlə mübarizə aparırsa da, digər tərəfdən millətini elm-mərifət sahibi olmağa, haqqını tanımağa və hətta lazım gələrsə, bu yolda İmam Hüseynin (r.a) mübarizə məktəbindən ibrət götürməyə çağırır... Məhz bu səbəblərdəndir ki, “şəhriyarihürriyət” aşiqi olan şairin mübarizə yolu qafil kötüklərlə dolu olmuşdur... Maraqlıdır ki, bu kötüklərin çoxu şairin doğulduğu, boya-başa çatdığı, ruhi və cismi ilə “gözəl dağlarının, gözəl çəmənlərinin, gözəl sularının...”(öz ifadəsidir, H.M.) vurğunu olduğu öz doğma yurdunda – Şamaxıda ortaya çıxmışdı... Bəlkə də bu, İlahi bir sirrə bağlıdır ki, hələm ta qədim zamanlardan, böyük (!) şəxsiyyətlərin əksəriyyəti doğulub boya-başa çatdıqları yurdunda (kəndində, rayonunda, ya ölkəsində) həmişə böyük təqib və təzyiqlərə məruz qaldıqlarından, elə öz
NƏVUZƏ İDON MUBARƏK! Xosə tolışon, azizə həmvətənon! Bəçəmə məhol Nəvuz omedə. Nəvuz çəmə xəlği ən ğədimə, ən azizə ide. Tolışon de həzo soron im idı de şoy-şotkomə, de novraği dəvonyəşone. Nəvuz orzuon bə vırə rosniyə, ruzibərəkətinə ide. Zımıstoni sardə rujon sə bedə, çı zımıstoni hardı-həş orəxedə. Molmələ yem kam bedə. Həmə kəs de həsrəti vaon ov be, çimənon bə dim beşe çaş kardedə. Odəmon bə Nəvuzi həvardəy beşero səməni noydən, kə-bə peparçınedən, so-bəcəği ovdonə kardedən. Bo hırdənon, bo yolon tojə olət dutedən. Bədbəkəson dust bedə, ğom-
ğəbilon bə iyəndı kə şedən, bə iyəndı çaşruşni doydən. Har kədə ruzi-bərəkətə xonçon dərostedən. Ğədimə devri Novşud çı yolon yodədə mandə... Novşud dastə bə Nəvuzi bə oxonnə kulçoşambə peğandə mahneon, mərasimə tamaşon qıləy aləm bin. Novcıvonon kup əhəyn, kupi mahneon əhandin. Əğılon səməni, Nəvuzi, Dodo, Kusə tarif kardə nəğmon əhandin. Kəbəkə, dibədi bə idəğardış əşin... Moğnə çakkone ıştən ləzzətıj heste. Hələ kulçoşambə ğonğə ğande, otəşi səpe ovaşteıştə dardı-bəlo Kulçoşambə otəşədə sute,
yaxın qohum-əqrəbaları və ya yurd əhli tərəfindən müvafiq mənəvi dəstəyə malik ola bilmədiklərindən, vətənini tərk etməyə məcbur olmuşlar... Bununla belə məskunlaşdıqları digər yurdlarda kifayət qədər dəstək və şöhrət qazansalar da, fəqət, yenə də bir gün vurğun olduqları ilkin ocaqlarına qayıtmalarını və son nəfəslərini orada yaşamağı arzulamışlar... Və təəssüf ki, o yurdun əhli də öz qəhrəmanının dəyərini yalnız onun ölümündən sonra dərk etməyə başlamışdır... Dahi M.Ə.Sabir də o acı həyatı yaşadı... Şairin “Meydana çıkıyor...” adlı hekayəsinin baş qəhrəmanı Mahmudun elə özünün olduğuna da şəkk yoxdur: “... zülmət içində nur şəbpərətəbani-bəşəriyyət (yarasa xislətli insanlar, H.M.) üçün ən biinsaf düşməndir. Mahmud da öylə oldu... öz əviddası, öz əqrəbası, öz ailəsi onun xəsmicani (canının düşməni., H.M.) oldular... O da öz ciyərparələrini bu uğurda, -elm, hürriyət, insaniyyət, mədəniyyət uğrunda fəda etdiİğtirab etdi... ...Mahmud zatən bəşəriyyətin ridai-din (din pərdəsi, H.M.) arxasında aciz, səfil, bi idrak məxluqları hiylə və riya ilə iğfal edən (azdıran, H.M.) abai-istibdadin (zülm atalarının., H.M.) təlin (lənət., H.M.) edərək çəkilmişdi. Əlbət “Zalimlərə bir gün dedirər qüdrəti-movla: Tallahi ləqəd asərəkəllahi əleyna” (yəni: bir gün Allah zalımlara öz gücünü göstərər., H.M.)
Burada zalim-heç də yalnız insanlara zülm edən o “rəhbərlər” yox, həm də öz nəfslərinə zülm edən cahil insanlardır. Yuxarıda qeyd etdiyimiz ayətə (Nahl:61) istinadən, əgər Allah saysız-hesabsız günahlarımıza və nəfslərimizə etdiyimiz zülmə SƏBR etməsəydi, yer üzündə bir canlı belə qalmazdı. Əslində bu ayə Allahın mübarək isimlərindən biri olan SABİRin tərifidir ki, təqvalı əhli-iman sahiblərinə də o addan bir pay verilmişdir. Bu mübarək payın mübarək sahibi olan M.Ə.Sabirdə Xudavəndialəmin bu mübarək isminə şükr edərək, bir gün onun qəhrinin zülmü-aləmi neçə bərbad edəcəyinə də əmindir: Bilməm nə zaman qəhrin edər aləmi bərbad?! SƏBR etdiyin avanlarına şükr Xudaya!
(avan-an) pok be mərasim... Nəvuzədə həmən de çəmə ğədimə Şəmsi (Həşi) təqvimi tojə sor omedə. 2013-minnə sori rahanə bə çəmə bum omə... Xosə tolışon! Şıməni de Nəvuzə idi, de tojə sori munasibəti təbrik kardedəmon, bəşmə şoy-şotkomə rujon, boli-puriyə rujon orzu kardedəmon. Bı tojə rujədə Çəmə xəlği həmə orzuon bə vırə bırəso! Çəmə dim ğəm nıkəşo! Iştə moə zıvoni, mədəniyyəti noğo doyro, ozavzınero qoni nıkəşəmon! Çəmə məholi səyku ğəm-ğəhər bə ğəhəti okıryo! Nəvuzə idon mubarək, xosə tolışon! Tolışon Siprişon Şura.
3 ÇI TOLIŞİ SYODİM Òîëûøîí Ñÿäî
Рафиг Жялилов желиловрафиг@маил.ру
Çı d-r Hilal Məmmədovi məhkəmə dəvom kardedə, çəmə dasto hiççi omedəni, əncəx əy zıne kardedəmon ki, 30-40 xonəxo qırdə bedəmon bə məhkəmə so, jurnaliston dəvət kardedəmon, ıştə etirozi nuşo doydəmon. Ve sağ bıbun çəmə ğıyətmandə cıvonon, ın koədə əməni cali oqatedənin. Əncəx tolışədə bənə elmani şərəfsizə odəmonən hestin, qılə-qılə bıbunən, hestin.... Çı elmani “qisos”... Məhkəmədə elman quliyev nomədə qıləy zotən ifodə doşe, ın elman çiç bıvoto çoke? Az çı Hilaliku qisos səydəm! Boçi, bala, Hilal bətı çiçiş kardəşe? Məvotbən ın tolışə milləti çənnə dardış heste, həmmə qıno Hilalikuye. Əmə kədə tolışi qəp jəydənimon - Hilal qımokoye. Əmə bəştə tolış vote, ıştə tolışəti nığo doy zınedənimon – Hilal qınokoye. Əməni bə zindonon pur kardedən – Hilal qınokoye. Az jıqo sərəsedəm ki, maştə ğərəyz tolışi tırkon, ləzgion, avaron bəşten bəvoten ki, “çəmə problemonən bə Hilali anqılin”, bəvədə bəpe bə d-r Hilal Məmmədovi “dessə umru oxo” bahandon. Əlğərəz, ın elman quliyev 2007-nə sorədə ıştən ıştənış dənoşe bə sələfu, mande bə USTOD Nəvuzəli məllimi dim, jıqo zınəşe bəy medal bədon ki, “tı yolə xəto və qəte”, əncəx bəyən 6 sor “dəkkuəşone”, şe. Turmədəən çand kərə bə prezidenti ovardemon kardəşe ki, “çımı qıno ni, bəmı çoknə votəşone, jəqoyən kardəme, deçımı dasti tolışi yolə alimi kıştone? Kıştone! Tolışon torsınine? Torsınine! Çəvon veyni ıştə tolışətikuş dast peqətşe? Peqətşe! Bəs bəmı sıxan doəşonbe ki, botıro fılon-fılonə koon bəkamon, çiç be? Mıni hiççi nıbu çığın vadən....” In dəmərəs bə sə dəşedəni ki, çı hukməti dust bedəni, çı hukməti marağ bedə, bə zəmonədə tı boəvonro qıləy “çəvədəbiş”, tıkuşon istifodə kardışone, şodoşone bə sələfu, (turmədəən çı elmani vırə sələfu tono bə, 6 sor hejo buəvıləş doəşe) ısət eberdəmədə tı bəçəvon yod
¹ 50 17 mart 2013-íÿ ñîð
dəşəş, ijənən tıku istifodə kardedən, (məsəmbe ki, “çəyku” i kərə istifodə kardedən, əncəx ıştı “material” ğoym beşə, tıku hələm ve istifodə bəkan, hələm çand tolışi kiyə deştı dasti obəkışten, Xıdo bəne) tı bə sə dəşedəniş ki, ıştı doə ın saxta ittihomon subut nıbun, İnşallah ni bəbenən, bətı ijənən 3 soriku dessə 7 sor doy bənen? Ay bədbəxt, məvotbən bo turmə sələfu pəvuşki qətə, çiçe? Əlğərəz, ın elman çı Hilaliku qisos səydə, (bı həxədə çı d-r Hilal Məmmədovi məhkəməku nıvıştə nomədə) 6 sor çimi bə nav məhkəmədə votəşe ki, “az hiç vaxt de Hilali vindemonım kardəm ni”, ısət votedə ki, “az, Əli Nasir, Ataxan Əbilov iyən Hilal 6 saat çayxanada nıştəmone, Hilal bəmı votşe ki, bəs az çı İroni işpilyonim” odəm pidəşe yo cındo bıbu, bıvoto “dıvyəvuji dessə tı 7 peşt, peş tınən 7 peşt cəhənnəmi otəşədə bısuto”, ijənən ıştəni oqətedəm. Davardom bə mətləb, ay fılonkəs, hiç 14 sori (qəp 2006nə soriku şedə) “stajinə” işpilyonən “şahidon” toniku bətı bəvote ki, az işpilyonim? Zə, dəmərəs, ıştən axmaxiş, jıqo zınedəş məhol həmmə axmaxe? Ne, tı axmax niş, tı lap çı tolışi dışmeniş, tı ın qəpi ğəsto votedəş, ğəsto votedəş ki, maştə bə Əli Nasiri, paşo bə Ataxani dimən mande bıznoş. Odəm çənnə naxələf bəbe ki, məhkəmədə bəvote ki, “Hilali işpilyonəti əv subut kardedə ki, əv har vırədə tolışi təbliğ kardedə”, hərom bıbu bətı ə tolışə şıt ki, tı dyə, hərom bıbu bətı çə tolışə merdi nun ki, tı çəy peşto oməş, hərom bıbu bətı ə tolışə nom ki, tı ə nomi dənoy bə sələfu. Əncəx bəştə dılvandiyən bıdə: ıştı nom, de syo hərfonən bıbu, şe bə tarix! Tarixədə çənnə səhl sumbat, kəçəl həmzə bə yod dəşu, tolışonən tıni çı yodo benibəkan, İnşallah! Iştı nomi hejo bəqəten, jıqo bəqəten ki, tı cəhənnəmi syo bınədəən bıbuş, BƏLARZEŞ!
dımjonım doəm ni.... ....Məvotbən kon həkim kikusə 30 mənotış rışvə səşe, kon di bələdiyyə sədr kikusə 400-500 rışvə səşe, bəs de milyonon doə rışvon? Bəs de milyoni rışvə səkəson, yəne şıməni kenə bəqəten? Hiç vaxt əqətnin, çumçiko şımə sə pul rışvə ni, hiç bəşmə nomiyən “rışvəxor” vote bəbe? Şık bə Xıdo, bəki dyə kardedəş ya çəvon nom, ya familya de İmomon nomi eynin. Əli, Həsən, Hüseynən rışvə bəste? Əstənni, ğəssəm bıbu bə Ğıroni ki, əstənni. Isət zınəne az boçi dımjonım nıdome? Bə əzizə nomi soybiyən dımjon doy bəbe? Əbıni, Vallahi-Billahi əbıni.... ....Hejo bə fikim, bəs çəvon sə milyonon, rışvə nin, bəs çiçin? Isət merd pidəme ki, bəçımı ın parsi cəvob bıdə, məvotən ha “rışvəye”, votme xo, dyə mubarakə nomi nəvə odəmon rışvəxor be nibəznen! Ha, mətləbiku dyəro şem, bolion, qədə rışvə məstənən, bəqəten. Ayb ni,
Liki hala dionədə i kəs boştəro ıştə soyku bə kəno qıləy zərulə dutyədə şımə xəbə bedə, Liki quşi bınədə ənnə zori tımbətraxiku şımə xəbə bə ni? Bıvotom bəbem çı Liki bəqi dışmen. Boçi ıştə nomi yava bıkəm ki? Liki bəqi, əçəy muavinon bəmı “yolə hurmətşon” heste, hətto çımı həxədə “dosye” qırdə kay həxədə bə Liki “sərişpilyoni” sərəncomşonən doəşone. Kom bımədə ni, Xıdo bəvon ovand bıdə, lozim bıbu azən bəvon “ipucu” doy bənem: çı Odəm peyğəmbəriku dessə ımrujnə ruji Tolışi məholədə çənnə xətoə koon bən, həmmə az kardəme. Koom bəvədəye ki, Liki bəq ijənən çı hənəkiku sof beşe, xok eqınyi bə Canqəmyoni di bələdiyyə səpe, ısət bəpe ə kəxəliz cəvob bıdə ki, boçi sələfuə anbo çı tıbə toniku dute piyəşone. De bəboli botı bələdiyyə sədr, ısət çiç bəkaş? Bəvoteş ki, Liki bəq ıştən bəmı jıqo aspardəşbe? Ne, jəqo vote
bo 30 mənotiro bışuş 3-4 sor bənə elmani sələfu kənoədə bıhıtoş? Səyədə yolə rışvə bıstənən ki, çə rışvə kutədə yolə odəmon bındınon, tolışon votəynə: Hali sobnədə nıştə odəmi həşiku tarsış əbıni!
ciqə əqətniş, yəğın ıştınən koncosə syo koon bən ki, çəvon bə myon beşeku tarsedəş. Har çoknə bıbu, Liki bəq çı sələfuku rəxəy, tırkon votəy: Həmişə təmizlikdə, bəy!
Rışvə məstənən, bəqəten....
Liki qıləy ğədimə di hestışe: Canqəmyon! Bı diədə çəmə milləti ğıyətmandə zoə Popok çand kərə ərəbonış bovnyəşe, Xıdo bəne, sıxanım bımədə ni, Canqəmyonədə qıləy tıbə heste: VI əsriku mandə Cabiri tıbə. Isət boy Liki dəmərəsə “səbıznon” ın tıbə toniku “sələfu anbo” dute piyəşone, xəyli koən kardəşonbe, şık bə Xıdo, çəmə ğıyətmandə cıvonon bı ko ıştə etirozi nuşo doy zınəşone, qəzeton, interneti feysbuki səhfon bı koədə bəçəmə cıvonon dastəkən bin, aləm qını bə yəndı, Liki “bəq” rərə votşe ki, çı icra hakimiyyəti çı koku xəbəş ni. Isət az bıvotom ki, çoknə bedə,
Ə ruji televindemonədə çı hukməti odəmon sıxan kardedəbin, zə, odəmədə həyoən çokə çiye, bihəyo-bihəyo votedən ki, “əmə de rışvəxoron mubarizə bardedəmon”. Əqəm şımə rışvə səydənişonsə ənnə villon, ənnə bılındə kəon, ənnə boğon çıkono, de kon puli səne? Ənnə bo du vote pemujyən ki, ıştənən bəştə votə du bovə kardedən, kam mandəbe mıniyən çı royku bekən, piyəme bə rışvəxoron si coni dımjon bıdəm, ijənən ıştənım oqətme. Boçi dımjonım nıdoy? Bəvotem, bəvindeşon ki, rost kardəme
Liki Canqəmyon....
Ustodi təvəlludə ruj Maya manqi 10-də çəmə yolə USTOD, alim, çı “Tolışi Sədo” qəzeti sərredaktor, çandə soron bo Tolışi Mədəniyyət Mərkəzi yolyəti kardə Nəvuzəli Məmmədovi 71 sin təmom be. Iştə mənoyinə umri bəştə xəlği əta kardə ın yolə odəm, çəmə USTOD 2009-nə soriku çı tolışi ŞƏHİDƏ alime! Tolışi jıqo şəhidon veyin, əncəx ıştə umri bəştə milləti əta kardə dıkəs şəhidə alimiş bə: Zulfiqar Əhmədzadə iyən Nəvuzəli Məmmədov! Nəvuzəli Məmmədov 6 sore dyəmə ni (zəruri ğeyd: USTOD 2007-nə sorədə de saxta ittihomon bə zindon dənoə bə, bəy 10 sor ko doəşone, 2009-dəən zindonədə ŞƏHİD bə), 6 sore əmə yətimimon, duze, USTODİ
qətyədə bo tolışi bəji-bəji dəkandero kəşə planon sə nıqətşone, iqlə Nəvuzəlibe, ısət sa kəs Nəvuzəli məydonədəy. USTOD, rohət bıhıtən, şımə şə ro çı həxi robe, bə qornə çə ro vəşə ço hiçki okışte əzıni. USTOD, tolışə millət hiç vaxti ıştə ŞƏHİD bə ALİMİ çı yodo benibəka, Xıdo şımə vırə VƏYŞT bənıvışte, İnşallah! Qəzeti yubiley!?
Çəmə qəzeti 50-minə numrəye şımə dastədə. Məvotbən id bə idi oməy. Həm Nəvuzə ide, həm çı Hilal məllimi pə, çəmə milləti siprişə merd Əlif məllimi 80 sin təmom bedə, həmən çı qəzeti 50minə numrə yubileye. Qəzeti de kon zulmon vadoydəmon, iqlə Xıdo şoyde, rosti bıvotom ki, mənəvi dastəkmon veye, odəme votedə: şımə bo milləti yolə ko kardedəşon, qəzeti tikəyən reçin bıkən, tikəyən yol bıkən, əncəx ə odəmon ğərəyz qəpi hiç koməkəti kay zınedənin, təlyə dılvandi doydən, bımıyən “şık bə Xıdo” votedəmon. Əncəx kali koon hestin ki, əvoni nyo kay əbıni, əvoni nyo bıkam, maştə bəmı bəvoten ki, boçi vaxtədə nıvote. İ sore de Sverdlovski tolışə diaspora əloğə oqətedəm, i sore bəvon bə lovəm ki, hiççi nıbu manqədə 56 xonəxo odəmə 15-20 mənot bə qəzeti koməkəti bıkənən. Oxyədə qıləy cəvobım səy ki, çımı zikbəmulə çımı səyku beşe. Məvotbən Sverdlovskədə tolış ni! Ne, ımi az votedənim, ımi çı Sverdlovski diaspora yol votedə. Isət az mandəm qıləy parsi vədə ociz: Əqəm vəy tolış nıbusə, diasporada bə odəmon kon milləti numayindonin? Qavar əvon jıqo zınedən ki, əmə yo ənnə canqi de “maçə” bə sə vardedəmon? Bolion, bəştə tolış vote hostone, əncəx tolış be ve çətine, çoknə ki, Sverdlovski diasporədə xəyli tolış qırdə bən, əncəx çəvon dılədə tolış bəkəs ni. Vote bəneşon ki, hiç kəsi bə qəzeti ğarzış ni, az rozi, bəvədə boçi çəməku “hərəkət” bə çaşin? Boçi çəmə koədə mənəvi dastək doyro tolış bedən, əncəx ko bə qədə maddiati rəsyədə tolışətiku beşedən? Isət bıvotom ki, maştə bo Röyaro disk vadoydəm, bo sponsori nəvedəm, çəvon qəvi ov eşure-eşure bəndınen bə nubə ki, “az sponsorəti kardedəm, co kəs lozim ni”. Mılxəs, çəmə milləti ko mandə bə Xıdo, Xıdoyən hıtə milləti hiç vaxt nibəpyeşe. Əmənən ki, lap hanvə tolışimon....
50-minə numrə mubarək, “Tolışon Sədo”
4
¹ 50 17 mart 2013-íÿ ñîð
Òîëûøîí Ñÿäî
Milli Məclisdə, Milli Təhlükəsizlik Nazirliyində, Daxili İşlər Nazirliyində vəzifədə olan talışların hamısını İXXO-rı Hilal Məmmədovun əli ilə yerləşdirib? Hüquq müdafiəçisi, alim, “Tolışi Sədo” qəzetinin baş redaktoru Hilal Məmmədova qarşı irəli sürülən qondarma ittihamlarla bağlı 6 mart tarixli məhkəmə iclasında ifadə verən əsas və yeganə şahid Elman Quliyevin vəkillərin və d-r Hilal Məmmədovun suallarına cavabının stenoqramı. (Elman Quliyevin ifadə vermə prosesini Hial Məmmədov qeydə almışdır və biz də qəzet olaraq bu qeydləri ictimailəşdirməyi vacib hesab edirik) Qısa arayış: E.Quliyev 16 fevral 2007-ci ildə mərhum professor Novruzəli Məmmədovla birgə AR CM-nin 274-cü (dövlətə xəyanət) maddəsi ilə həbs edilmiş və 6 il azadlıqdan mərhum edilmişdir. Novruzəli Məmmədova qarşı olan bütün ittihamlar tək onun ifadəsinə əsaslanmışdır. O, məhkəmədə özünün 2000-ci ildən başlayaraq İran Xüsusi Xidmət Orqanları ilə (İXXO) əməkdaşlıq etdiyini etiraf etmişdir. Hərçənd ki, adlarını çəkdiyi adamların İXXO işçiləri olmasını və Azərbaycandakı fəaliyyətinin Azərbaycan dövlətçiliyinə qarşı olduğunun sübutlarını və mahiyyətini heç bu günün özündə də anlaqlı şəkildə izah edə bilmir. İstintaq Hilal Məmmədova qarşı irəli sürdüyü ittihamları də onun ifadələri üstündə qurmuşdur. ...Saat 11.00 da məhkəmə işinə başladı. O (E.Q.), zala daxil oldu və yalan danışmayacağı barədə şəhadət verdi, mənim əleyhimə ifadənin nəqlinə başladı.19 iyun 2013 və 25 iyun 2013-də müvafiq olaraq DİN və Respublika Prokurorluğuna mənə qarşı yazdığı ərizələrdə deyilənləri əsasən təkrar etdi… Mənim təklifimlə vəkillər (Yalçın İmanov, Cavad Cavadov və Xalid Bağırov) prosesdə sual-cavablarda iştirak etdilər, özüm də üzümdən maskanı çıxartdım. Çünki, təxminən 8 cildlik işin mənə demək olar ki, aid olmayan 3 cildini istisna etsək, 2 cildinin də əsasən məqalə və narkotikaya aid ekspert rəyləri olduğunu nəzərə alsaq, yerdə qalan əsas 3 cildin materiallarının hamısı E.Quliyevin barəmdəki fantaziyalarına, guya rəhmətlik Novruzəli Məmmədovdan və guya 2006 sentyabrda onunla bir çayxanadakı söhbətlərimdən qaynaqlanan təxəyyülə əsasən qurulmuşdur. Məhkəmə prosesində ilk sualları ona hakim Azər Orucov və dövlət ittihamçısı Tural Yusifov yönəltdilər. Bu suallara o rəsmən cavab verdi ki, 2000-ci ildən Novruzəli Məmmədovun yanında “Tolışi Sədo” qəzetinin məsul katibi işləmiş və bilavasitə onun təşəbbüsü ilə İrana gedib-gəlmiş və qəzet üçün oradan pul gətirmiş və bir hissəsini də özünə xərcləmişdir. O, “pul verilmir öpüşə, pul verilir işə” ifadəsini xüsusi vurğulayaraq, bildirdi ki, hər dəfə mənə İXXO pulu verəndə, onlarla öpüşəndə bu misalı deyərdilər... Hakim də bu sətirləri bir neçə dəfə təkrarladıb protokola saldırdı... Prokurorun: “Bəs, nə üçün sən 2007-də Hilal Məmmədova qarşı indi dediklərini demədin?” - sualına cavab verdi ki, “Mən bilirdim ki, bu sualı mənə verəcəklər, cavabını deyim: Mən 5 ildən artıq idi ki, türmədə çürüyürdüm heç nədən. Dəfələrlə əfv yazdım Prezidentə. Amma əfv olunmadım. Hilal Məmmədov kimi seperatçı isə bayırda rahat gəzirdi. Odur ki, qərara aldım ki, axı o niyə bayırdadır, mən isə içəridə olmalıyam. Axı Əlikramın ideoloqu da o olub. Əlikram heç kim olub. Talış Muxtar Vilayətinin başında da o durub, amma mən burada çürüyürəm. Odur ki, əvvəlcə DİN, sonra isə Prokurorluğa
onun barəsində yazdım”. Vəkil: Sənin Hilalla şəxsi qərəzliyin olubmu? Yaxud onun sənə qarşı bir düşmənçiliyi olubmu? E.Q: Yox, olmayıb. O, dövlətçiliyin əleyhinə idi. Vəkil: Məsələn, konkret, hansı bu cür əməllərini saya bilərsən? E.Q: O, talışlara ana dilində məktəb istəyirdi, talış mərkəzinə Bakıda və rayonlarda yerlər almaq istəyirdi, türklərin əleyhinə danışırdı, talışları MTN-ə, XİN-ə, Milli Məclisə və başqa yerlərdə İranın pulu ilə yerləşdirmək istəyirdi. Məqsədi də o idi ki, onların köməyi ilə sabah Talış vilayətini yaratsın. Vəkil: Onun türklərin əleyhinə harada danışdığı və yazdığı barədə fakt varmı? E.Q: Novruzəli Məmmədov bunları mənə deyirdi. Vəkil: Məsələn, konkret nə deyirdi? E.Q: Deyirdi ki, Hilal öz millətini çox sevir, onun uğrunda lap canını da verər, amma ekstremistdir, heç səbri yoxdur, məqsədə aramla çatmaq lazımdır, o isə tələsir. O, türkləri sevmir... Vəkil: Deməli, Novruzəli Məmmədov deyib, bəs, ekstremistliyi nədən ibarət idi? Ümumiyyətlə “ekstremist” nə deməkdir? E.Q: Yəni, məqamı gözləyən, dərhal öz gizli fikirlərini məqamında aşkar etmək, özündən çıxmaq... Vəkil: yaxşı, onun narkotika satmasını və qəbul etməsini hardan bilirsən? E.Q: Onu da mənə Novruzəli Məmmədov deyib. O deyirdi ki, Hilal narkotika gətirir İrandan və satır. Özü də narkotika istifadəçisidir... Vəkil: Bəs, bu 6 ildə bunu hakimiyyətdən niyə gizlətdin? E.Q: Bayaq cavab verdim də. Mən türmədə çürüyürdüm. 2 dəfə əfv üçün müraciət etdim, xeyri olmadı. Ona görə də Hilal Məmmədovdan qisas almaq istədim. Vəkil: Daha Hilal Məmmədovdan niyə? Əgər sənə əfvi hökumət verməyibsə, burada Hilalın nə günahı? E.Q: Necə yəni “nə günahı”? Bəs, biz onun ideyalarının qurbanı deyilik? Bu talış məsələsini o qaldırmış, Əlikramı da o meydana atmışdı! Amma rahat gəzir, mən isə türmədə çürüyürəm... Vəkil: Bayaqkı sualı təkrarlayıram. Əgər şəxsən səninlə bir qərəzliyi yox idisə və bayaq dediyin kimi, talışsevər olub, xalqının mədəni ya siyasi tərəqqisinə can atırdısa, bu ideyanın zərərli cəhəti nə idi ki, sən ondan qisas almaq istəyirdin? E.Q: Yenə də deyirəm, o bayırda, mən isə içəridə çürüyürdüm, odur ki, ondan intiqam almaq qərarına gəldim. Vəkil:Yaxşı, tutaq ki, səni əfv edəydilər, onda necə, yenə də onun əleyhinə yazardınmı? E.Q:Bilmirəm,”hə” ya “yox”unu bilmirəm. Bəlkədə daha yazmazdım. Vəkil:Sən, 2007-də məhkəmədə Hilal Məmmədovun şahidliyi zamanı bildirmisən ki, onunla heç vaxt görüşməmisən və həmişə ondan qaçmısan. Novruzəli müəllim də dey-
ib ki, “ay Hilal, bəxtin gətirib ki, sən onunla rastlaşmamısan, yoxsa, Allah bilir, yuxuva girməyən cəfəngiyyatları da uydurub deyəcəkdi...” Bəs bu deyilənlərə münasibətin? Həmin çıxışın məhkəmə stenoqramında və protokollarında da var. E.Q: Mən “qaçmışam” yox “yayınmışam” demişəm, çünki o ekstremist idi. Mənə evə də 2-3 dəfə zəng vurmuşdu ki, gəl görüşək, mən isə bəhanə gətirib, ondan uzaqlaşmışam... Vəkil: Niyə? E.Q:Axı dedim ki, o ekstremist idi, talış millətçisi idi, dövlətin əleyhinə idi, odur ki, onunla görüşmək istəmirdim. Heç telefonumu da haradan tapmışdı, bilmirəm... Vəkil: Yaxşı, bir halda ki, belədir, bəs niyə 2006-nın sentyabrda onunla görüşə razılaşdın? E.Q: Novruzəli mənə göstərişi verdi. Dedi, get, bax nə istəyir, nə deyir sənə. Mən də ona tabe idim. Vəkil: Bəs, özü onunla görüşə bilməzdi? Niyə səni göndərdi? E.Q:Dedi ki, bax fikri-zikri nədir, sonra mənə de. Vəkil: O çayxanadakı görüşdə səndən başqa kimlər var idi? E.Q: Əli Nasir və Ataxan Əbilov Vəkil: Hilal onların yanındamı sənə dedi ki, İXXO bizə pul və narkotika verəcək ki, biz də bununla talışları MTN-də, XİN-də, MMdə, DİN və başqa yerlərdə yerləşdirək? E.Q: Bəli, onların yanında dedi. Vəkil: Bəs, axı, onlar ümumiyyətlə belə bir görüşün olmadığını ifadə veriblər. E.Q: Verərlər də... daha məni müdafiə etməzlər ki... O Əli Nasir ki, var, ən böyük dövlətə xəyanətçi odur, onun hər şeiri türklərin əleyhinədir, lap burda o şeirləri deyə də bilərəm. Ataxan da elə. Onlar Hilalın dostları idi də. Vəkil:Bəs səninlə ilk dəfə görüşürsə, nədən belə açıq şəkildə İXXO ilə istədiyini və onlardan narkotika və pul aldığını rahatca etiraf edirdi? E.Q: Nə bilim, məni ələ almaq istəyirdi də. Mən isə ona dedim ki, baxarıq... Vəkil: Bəs, özün etiraf etmisən ki, sən 2000-ci ildən İXXO ilə birgə işləmisən, daha sənə yenidən niyə bu təklifi edirdi ki? E.Q: Nə bilim, yəqin, onlar orada ona tapşırıq vermişdilər, axı bir neçə ay əvvəl o, İranda sərgidə olmuşdu. Orada onlarla görüşüb və göstətiş alıb da. Vəkil: Haradan bilirsən ki, göstəriş alıb? E.Q:Özü etiraf etdi də, həmin çayxanada. (Bir Allah bilir ki, mən əsəblərimi necə çətinliklə cilovlaya bilirəm, amma, daha dözmədim.) Hilal Məmmədov: Ay ..., əvvəla bu 6 ildə mənim narkotika satışı ilə “məşğul olduğumu” niyə dövlətdən gizlətmisən? Niyə indi bu “cinayəti” açırsan, 6 ildi gizlətmisən. Demək, özün cinayətkarsan da! Ay ..., lap tutaq ki, məni verbovka ediblər 1992-dən, heç belə “profesional” da tanımadığı birinə çayxanada deyər ki, “mən İXXO ilə işləyirəm, onlar bizə pul və narkotika verəcəklər?!” Ay ..., mən bəyəm sənin kimi ruhi xəstə - dəliyəm ki, ağzıma gələni hər küçədən keçənlə danışım?! Ay ..., sən deyildin 2007-də Novruzəli müəllimin məhkəməsində deyən ki, mən onu heç tanımıram da... İndi nə oldu, məni tanıdın və cəmi bir dəfə bir çayxana söhbətində 2 nəfər digərinin yanında da bütün “sirrləri” açdım? Ay..., heç belə də “casus” olar? Yoxsa, sən dəlisən, elə bilirsən ki, hamısı sənin kimidir? O rəhmətliyi (Novruzəli müəllimi) də sənin kimi ... əliylə məhv
etmədilərmi? Haradan belə murdarlar çıxırsınız axı?! (Nəzarətçilər mənimlə onun arasına girdi. Mən qəfəsdə, o isə tribunanın arxasında idi, məni zorla sakitləşdirə bildilər). Hakim məhkəməni 15-00-a təxirə salmaq istədi. Dedi ki, H.M.-ə xəbərdarlıq edirəm, əgər, bir də belə emosiyaya qapılsa, danışmağı ona qadağan edirəm. Söyüş söyməsin. Saat təqribən 12:30 olardı. Vəkillər etiraz etdi. Bildirdilər ki, onların 15:00-da başqa prosesləri var. 13:00-da qurtarıb gələn həftəyə davam etdirə bilərlər. Hakim bir şərtlə razılaşdı ki, mən susmalı və danışmamalıyam. Amma yenə də dilləndim: Cənab hakim, mən onu söymədim, layiq adını dedim, bir də özü deyir ki, mən “ekstremistəm”. Bəs bu yaranmış alçaq mənzərədə - məqamda hansı normal adam özünü saxlaya bilər?! Siz deyin, ya o dövlət ittihamçısı desin, heç “casus” da tanımadığı, ilk dəfə görüşdüyü adama bu qədər etiraf edər?! Hakim: Mən Sizə söz vermirəm. H.M: Amma mənim haqqımı rahatca tapdalayırsınız. İxtiyarınız yoxdur! İndi tapşırıqla iş görəndə dustağın ağzını zorla bağlatmalısınız ki?! Odur ki, mən sualımı verməliyəm! Hakim: Yaxşı, de, amma uzun-uzadı və emosiya ilə yox. H.M: Yaxşı. Ay filankəs, mən sənə çayxanada dedim ki, bunu talışları vəzifəyə qoymaq üçün edirdim? E.Q: narkotika yadıma düşmür... Dəqiq yadımda deyil... Bunu mənə Novruzəli deyirdi. O deyirdi ki, Hilal narkotika satır və çəkir. H.M: Ay filankəs, bəs, rəhmətliyin heç olmazsa ruhundan xəcalət çəkmirsən? Bir tərəfdən deyirsən ki, o, Hilalı hər yerdə tərifləyir, ”mərd adam, talışsevər, patriot, xalqı üçün çalışan idi” etirafını edib, digər tərəfdən deyirsən ki, mənim narkotika aludəçisi olduğumu deyib, heç burda məntiq var? Utanmırsan? Hakim: Hilal Məmmədov, bəsdirin, mən Sizə daha söz vermirəm. Qoy vəkillərin danışsın. (Mən əsəblərimi zorla cilovlayaraq otururam..) Vəkil: Hilalın narkotika alveri ilə məşğul olması və guya İran XXO-na xidməti barədə ərizəni nə vaxt və hansı orqanlara yazmısınız. E.Q: Ayını bilmirəm, amma 19 və 25 iyun ya iyul idi. Vəkil: Qəzet oxuyursan? Hansı qəzetləri? E.Q:Ancaq rəsmi qəzetləri: Kaspi, Azərbaycan, İki Sahil... Vəkil: Bəs Hilalın həbsi barədə haradan eşitdiniz? E.Q: Radiodan Vəkil: Hansı kanaldan? Nə vaxt? E.Q:Yadımda deyil... Vəkil: 19-a qədər yanınıza hakimiyyət, hüquq-mühafizə orqanlarından kimsə gəlibmi? E.Q:Başa düşdüm, o ərizəni özüm yazmışam, mənə heç kim heç bir göstəriş verməyib. Və bir də təkrar edirəm ki, Hilal Məmmədovdan intiqam almaq üçün etmişəm. Axı, niyə mən türmədə çürüməliydim? Vəkil: Saxlanma şəraitiniz, sağlamlığınız necə idi? E.Q: Lap əla idi. (ardı səh.5-də)
Òîëûøîí Ñÿäî
ХЫДО КИТОБОН
¹ 50 17 mart 2013-íÿ ñîð
5
YUNİS PEYĞƏMBƏRİ KİTOB bəşəriyyəti. 1 Yunisi hele iyən çəy beitoətəti
Ирадя Мяликова ирадамаликова@маил.ру.
KİTOBİ MƏZMUN «Yunisi» kitob bəhs kardeydə bə Xıdo əmri tabe be nıpiyə Yunis peyğəmbəri sə omə ğəziyonku. Xıdo hamyəşbe bəy, bışu bə mohtəşəmə Aşşuri podşoəti poytaxtə şəhr Ninevə. Bə zəmonədə Aşşur qırd deşmenbe de İsraili. Əve Yunisi piyeydəşnıbe Xıdo sıxani bırosnı bə vəyo bıəkəson. Çumçıko əv əminbe bə Xıdo rəhmin be. Zıneydəbe ki, Xıdo ğır nibəkarde Ninevəvıjon, qirəm əvon tobə bıkon. İ-dıqlə hodisə be bəpeştə, mılxəs, məcburiyəti vədə mandə Yunisi itoət kardışe bə Xıdo. Yunis vey ğıyzin beydəbe, çəy peyğəmbərəti bə vırə nırəseədə, Xıdo isə doşe bəy pandənomə. Çı kitobo oşko çiyeydə ki, Xıdo piyeydəşe bıbaxşı iyən peroxnı əncəx İsraili xəlği ne, həmə
1 Rəbbi sıxan nozil be bə Amittayi zoə Yunisi: 2 «Bəşt, bışi bə Ninevə – bə yolə şəhr iyən car bıkəş bəçəy vəynə, çumçıko omə detobə Bəmı rəsə vəyo bıəkəson bevəci». 3 Əmma Yunis əşte ki, bıvitı Rəbbi huzuro bə Tarşiş. Əv dəro qıniye bə liman Yafo, pəydo kardışe əyo şə qıləy qəmi doşe çəy ropul, penışte bə qəmi ki, deəy bışu bə Tarşiş. 4 Əmma Rəbbi rost kardışe dıyo dimisə zumandə vavaz, bərkə kulok bino be dıyoədə, kam mande pıtıpoə bıbu qəmi. 5 Qəmivonon dəşin bə tars, har kəsi sədo kardışe ıştə xıdo iyən qəmi sıvık bıbu votəynə şodoşonе bə dıyo əyo bıə şəlon. Yunis isə eşəbe bə qəmi jinə hissə, olxartəbe, bərk şəbe bə han. 6 Qəmi rəis oməy çəy tono, votışe: «Tı çiçe hıtəş? Bəşt, sədo bıkə ıştə Xıdo. Ğavər ıştı xıdo bə yod dənə əməni iyən əmə məhv əbınimon». 7 Qəmivonon votışone bəyəndı: «Boən pışk şodəmon, bunəmon ın bəlo bə çiki qorənə bəçəmə sə oməy?» Şodoşone pışk, pışk eqıniye bə Yunisi. 8 Bəvədə
parsəyn Yunisiku: «Bıvot bəmə, bəçəmə sə omə ın bəlo bə çiki qorəye? Iştı sənət çiçe? Çıkonco omeydəş? Vətənı kovrəye? Kon
xəlğoş?» 9 Yunisi cəvob doşe: «Az İbranim. Tarseydəm dıyo iyən zəmini ofəyə kardə osmonon Xıdo Rəbbiku». 10 Əvon bərk tarsəyn iyən votışone: «Tı ımı boçi karde?» Çumçıko zıneydəbin Yunisi Rəbbiku diyəro beyro vite, ıştən nəql kardəşbe ım bəvon. 11 Dıyo şe-şe həniyən xuruş karde qorənə əvon parsəyn Yunisiku: «Çiç bıkəmon detı ki, dıyo aşiş bıbu çəmə navədə?» 12 Yunisi votışe bəvon: «Mıni peqətən şodən bə dıyo,
bəvədə dıyo aşiş bəbe şımə navədə, çumçıko zıneydəm, ın yolə kulok bino be bəçımı qorənə». 13 Əmma qəmivonon dılisıxto dəmandin bo çəp kəşe ki, qəmi ton bıstənı bə hışki, əmma nıznəşone. Bəçəy qorə ki, dıyo şe-şe bə cuş omeydəbe bəçəvon vəynə. 14 Bəvədə əvon fəryod karde-karde votışone bə Rəbbi: «Ya Rəbb, bə lovəmon Bətı, mahaşt ğır bıbəmon çı odəmi hıcubətədə. Nımandı çəmə səpe beqınoə xun! Çumçıko Tı, Ya Rəbb, kardə ıştə piyəy». 15 Əvon peqətışone şodoşone Yunisi bə dıyo, kulok hıte dıyoədə. 16 Bəvədə odəmon bərk tarsəyn Rəbbiku iyən ğırbon edaşte-edaşte əhd kardışone bə Rəbbi. 17 Rəbbi rosnişe qıləy yolə moy bo Yunisi ebarde iyən Yunis se ruj-se şəv mande moy ləvədə. 2 Yunisi tobə iyən xilos 1 Yunisi moy ləvəo dıvo kardışe bəştə Xıdo Rəbbi, votışe: 2 «Əzobi dılədə sədo kardıme Rəbb, Əy cəvob doşe bəmı. Fəryod kardıme çe mardon məholo, Tı məsəy çımı sədo. 3 Tı şodoy mını bə nığıli, bə
dıyo vənqo, Ovəyzon dəqətışone mı, Iştı həmə ləpon iyən dalğon Dəvardin çımı səpe. 4 Az votıme: «Tojniyə bim ıştı çəşon vəo», Əmma ijən bəvindem Iştı mığəddəsə məbədi. 5 Ovon dəqətışone mı tosə çımı nəfəsi bıriye, Nığıliyon səşone mı, Kəzon pepuşiyəyn bəçımı səy. 6 Eşim tosə bandon bıni, Əbədi vi be dınyo çımı dumo, Ha çımı Rəbbə Xıdo, əmma Tı bekarde çımı con nığılə coləo. 7 Qətıme dim bə Rəbbi, çımı con pesiyədə dılətonədə Çımı dıvo rəsəy Bətı, Bəştı mığəddəsə məbədi. 8 Bə puçə bıton səcdə kardəkəson İmtino bəkarden bəvon doə bıə lutfiku. 9 Əmma az de şukuri nəğmə, ğırbon bəvam Bətı Bə vırə bərosnem ıştə əhdi. Xilos Rəbbədəy!» 10 Rəbbi əmr kardışe bə moy iyən moy oqordınişe Yunis ıştə qəvo bə hışki. (Щестыше думоş)
Milli Məclisdə, Milli Təhlükəsizlik Nazirliyində, Daxili İşlər Nazirliyində vəzifədə olan talışların hamısını İXXO-rı Hilal Məmmədovun əli ilə yerləşdirib? (əvvəli səh. 4-də) Vəkil: Bəs niyə çürüyürdünüz? E.Q: Adam çürüyər də, oğlunu, arvadını, qohum-əqrabanı neçə ildir əməlli görməyəndə çürüyər də... Odur ki, mən Hilal Məmmədova da məsləhət bilirəm ki, özünü türmədə çürütməsin, boynuna alsın mənim kimi, bəlkə ona lap az srok verdilər, ya bəlkə lap buraxdılar da... Daha Novruzəli kimi tərs olub, beyninə qan sızmasın... Vəkil: Deyirsən ki, əgər Novruzəli boynuna alsaydı, beyninə qan sızmazdı? E.Q: Əlbəttə, ona da az srok verərdilər və bəlkə lap tez də çıxardı... Vəkil: İndi, fikirləşirsən ki, Hilalı da eyni faciə gözləyə bilər? E.Q: Hə, bilər, odur ki, İXXO-na casusluq etdiyini etiraf etsin, lap bəlkə, onu buraxdılar da... Mənim onunla heç bir düşmənçiliyim də yoxdur... Məndən nümunə götürsün. Mən yenə dözmürəm, talış dilində üzümü elman quliyevə tutaraq: “çaqqaldan çaqqal törənir”- dedim. Hakim: Hilal Məmmədov, Sizə yenə xəbərdarlıq edirəm, mübahisəni dayandırasınız... H.M: Cənab Hakim, mənim suallarımım sayı-hesabı yoxdur, vəkillərin də... Vəkil: Bəli, Biz doğrudan da gözləmirdik ki, əsas şahid bu prosesdə dinləniləcək. Odur ki, gələn prosesə saxlayırıq vəsatət və suallarımızı... E.Q: O, (Hilal) mənim məhkəməmdə bir dəfə şahid olub, mən niyə yenə gəlməliyəm? H.M.: Hakim, mənim 1-2 sualım var, sonra gələn dəfəyə saxlaya bilərəm. Elman
Quliyev deyir ki, mən “Talışskiy Vestnik” və “Talış” qəzetlərini İXXO-nın pulu ilə nəşr etmişəm. Sual: bu qəzetlər harda çıxırdı və təsisçiləri və redaktorları kimlər idi? E.Q: Leninqradda... H.M: O qəzetləri görmüsən? E.Q: Bəli, Novruzəli hamısını alırdı və mən də dəfələrlə görmüşəm və baxmışam. H.M: Yaxşı, əgər dəfələrlə baxmısansa, bir dəfə də o qəzetlərin son səhifəsinin altına baxmamısan ki, təsisçi və redaktorları kimdir və harada nəşr olunub? E.Q: Yox, baxmamışam... H.M: Yaxşı, bəs haradan bilirsən ki, o qəzetləri İXXO maliyələşdirirdi? E.Q: Novruzəli mənə demişdi, deyirdi ki, İXXO ayda 1000 dollar onlara pul verir. H.M: Bəs nə üçün öz məhkəməsində Novruzəli müəllim bu kimi fikirlərini sənin iyrənc təxəyyülün və böhtanın adlandırırdı? E.Q: Mənə demişdi, daha məhkəmədə bunu təsdiq edən deyildi ki. H.M: Yaxşı, bəs, mənim 1992-dən guya İXXO əməkdaşı Əli Əbdoli ilə verbovka olunmağımı haradan bilirsən? E.Q: Onu da Novruzəli deyib mənə. H.M: Bəs məhkəməsində niyə bunu təsdiq etmədi? E.Q: Dedim axı, orda deməzdi də, onu mənə təkbətək demişdi, ayrılıqda, dedi ki, heç kim bilməsin. H.M: Bəs sən niyə bu “sirri” açdın, nə məcbur etdi səni? E.Q: 100 dəfə təkrar etdim, yenə də deyirəm, mən səndən intiqam almaq istədim... Biz sənin ideyalarının qurbanıyıq. Novruzəli də.
H.M: Bəs mən anadan olmamış, axı, o, talışın tədqiqiylə məşğul olub, onda ki, İran yox idi... E.Q: İran bizim düşməndir. Ermənilərlə qardaşdır. Novruzəli də İranın – düşmənin tərəfinə keçdi... Vəkil: İranın bizimlə düşmən olması sənin fikrindir, yoxsa sən bunu dövlətin adından deyirsən? E.Q: Hamısının fikridir... Vəkil: bəs, niyə onların pulunu alıb, şəxsi həyatına sərf edirdin? E.Q: Səhv edirdim, peşman olmuşam, odur ki, 6 il oturdum da... Vəkil: Sən 2007-də MTN-də istintaq zamanı təhlukəsizlik orqanları ilə 1973-cü illərdən başlayaraq əməkdaşlıq etdiyini, 1982-1984-ci illərdə isə Əfqanıstanda SSRİ səfirliyinin 2-ci katibi olduğunu bildirmisən. Bu doğrudurmu? E.Q: Təhlükəsizlik orqanları o demək deyil ki, mütləq KGB vya MTN olsun. Məsələn, müəssələrin, nazirliyin, yanğınsöndürənlərin və i.a. da təhlükəsizlik orqanları ola bilər. Əfqanıstanda da bir zabit kimi 2-ci katib seçilmişəm öz xahişim ilə... H.M: Mənim sualım var. Hakim: Yox, qoy, vəkillər danışsın,vaxt azdır... H.M: Mən bilavasitə bu sualla bağlı sual vermək istəyirəm. Daha doğrusu, vəkilin sualını tamamlamaqdan ötrü... Hakim: Buyur H.M: e.quliyev, mən nöqtə-vergülünə toxunmadan bir abzas oxuyuram, sən de, bu sənin ifadəndir ya yox? “...Mən 1973-cü ildən başlayaraq
Azərbaycan Döblət Təhlükəsizlik Komitəsi ilə əməkdaşlıq etmişəm, tələbələr haqqında konkret materialları sizlərə vermişəm. Əfqanıstanda xidmət edərkən isə Rusiya Təhlükəsizlik orqanı gəlib məni tapdı və mən onlara işləməyə başladım. Bu sahədə böyük təcrübəm var”...daha sonra: “mən gələcəkdə də Sizə işləməyə hazıram, mən indi də Sizinlə işləmək istəyirəm, indi də Sizinlə əməkdaşlıq etməyə hazıram. Məndən istifadə edin, nə istəyirsiniz düzün-qoşun. Məndən faydalanın, bəhərlənin”. Daha sonra: “Mən Sizdən xahiş edirəm, Novruzəli müəllimi də öz tərəfinizə çəkin, ondan istifadə edin, ondan faydalanmaq olar. Ancaq mənim daha böyük təcrübəm olduğu üçün daha çox məndən faydalana bilərsiniz” və i.a. tipli sözlər sənin dilindən deyilib, ya yox? E.Q: Yox,mən elə ifadə verməmişəm... H.M: Möhtərəm hakim, gələn məhkəmə prosesində mən onun MTN nazirinə imzaladığı digər ifadələrini və 505 saylı cinayət işinin, hansı cilddə və səhifəsində səsləndiyini bildirəcək və həmin materialların surətinin işimə əlavə edilməsi barədə vəsatəti Sizə təqdim edəcəyəm... Suallarım çoxdur. Vəkillərin də o cümlədən... Çünki bu “iş”imdə əsas şahid də e.quliyevdir və bu “cinayət işi” tamamən onun xəstə xülyaları üzərində qurulduğndan o hələm Bizə çox lazım olacaq... Hakim: məhkəmə propsesi 13 mart, 10-30 da davam etdiriləcək. Zəruri qeyd: elman quliyev 13 mart məhkəməsinə gəlmədiyi üçün məhkəmə təxirə salındı
6
¹ 50 17 mart 2013-íÿ ñîð
Òîëûøîí Ñÿäî
KULƏ ŞƏVON, NƏVÜZƏ İDON MUBARƏK!
Mehdi bəy Səfərov Azəri - Tolış İctimai İbemoni sədr Otəş! Otəş çiçe bo Tolışi? Boçi Tolış bə Otəşi ğəssəm hardə? Bəçəy qorış ki, otəş çı Tolışi
jiemoni simvole! Əqəm çı Tolışi kiə vəşdəbu, bəvədə əv heste, əv jidə, əv mardə ni! Çan həzo sore tolışon bə iyəndı mande-jiye əmin be qorış ha sori oxonə çoşanbə ruji bevaxti ıştə kan vədə haft kuə ço voşındən! Kon kəy vədə ço vəşdəbu, ım bə hamsiyə tolışon işarəye ki, ın xeyzon mardə ni, əv səloməte, əv jidə! Ha kəy vəşə ço otəşi səpe kəy xeyzon bə tolışi şin-şini: - “Kuli-kuli çoşanbə, dardı-dojım tınədə, sə dojım tınədə, dılə dojım tınədə, astə dojım tınədə…” nəğmə handehande, qıləbəqılə vaştedən ki, bə və omə sor xəşəcon beşon! Həzo soron jıqo jiəmon, həzo soron kionmon hejo vəşən, həzo soron Tolışi ço okışə ni… Həzo
soron jıqo baxtəvər jiən tolışon! Isə boy, həzo soron ın oxonnə soron çaşmon vinde-vinde ıştə vəşə otəşi bə deəvul doə pasnəsut peqordınero bə əlləyəke, ğəromotə Tolış! Həzo sori inə zıvonədə boştə xəşəconiəti xotı handə otəşə nəğmon yodo bekardə Tolış! Çiç be bətı,
SIPRİŞƏ MERD? Boçi IŞTI nəfəs bıredə, çımı ŞİNƏ XALQ, çımı jiemoni MƏNA, çımı DILƏDOJ, çımı MO, çımı PƏ, çımı SƏ NƏFƏS! ÇİÇE, qone BOTI, OQINƏŞ, BEHOL BƏŞ? ÇİÇE, fərzəndonı nunku beşən, çəy FİKİŞ KƏŞDƏ? FİK MƏKƏŞ, ÇƏMƏ SAN TOCİDOR! Conımon BƏŞTI ĞIBON, AY DILƏSUT, AY SOYƏ MERD, AY POKƏ PƏ! FIK MƏKƏ! BIBAXŞ, ƏMƏNİ - IŞTƏ BEMƏXƏ FƏRZƏNDON, DƏDƏ MƏZDƏ! Ve vaxt BƏŞTI NOMİ LOYİQ be zındənomon, DƏDƏ ATROPƏ! Çəmə OZODƏTİ ROƏDƏ IŞTI BIRİYƏ KƏŞON ƏMƏNİ BIBAXŞON, DƏDƏ
POPOK! ÇAŞƏ RUŞİN, TOLIŞ! KULƏ ŞƏV: KULİ-KULİ ÇOŞANBƏ ŞƏV OMƏ! TOJƏ RUJ, NƏVUZƏ İD OMƏ – IŞTI İD! ÇOON deəvul doə pasnəsut ne, QUR VƏŞƏ OTƏŞ BIBUN, DƏDƏ TOLIŞ! YALOVONIJ BILIND BIBU, DƏDƏ TOLIŞ! Bıdə IŞTI zoon, kinon bə hınə bon, tımb bıjənon, vaşte bıznon QUR VƏŞƏ ÇO BILINDƏ OTƏŞİ SƏPE, DƏDƏ TOLIŞ! Vaşte-vaşte dıli-sıxto bahandon: - “KULİ-KULİ ÇOŞANBƏ…” KULƏ ŞƏVI MUBARƏK, ÇIMI QƏP JƏ ZIVON, ÇIMI VİNDƏ ÇAŞ, ÇIMI SƏ NƏFƏS, ÇIMI CON…! NƏVUZƏ İDI MUBARƏK, ŞİNƏ MOM, ŞİNƏ PƏM - XOSƏ T O L I Ş I M !
Nəriman Tolışi təqdim kardedə: ALMANAX
Nurəddin ŞAYA (Rəhimov Nurəddin Xanoğlani zoə).
1970-minnə sori aprelə manqi 10-ədə Lik rəyoni Orand diyədə təvəlludıj sə. 1997-minnə sorədə LDU təbiyyət fakultəj, 2002-minnə sorədə həmunə ali məktəbi aspiranturaj oroxniyə. Dəvardə əsri 90-minnə sori sıfonku deştə tolışə, tırkə şeiron mətbuatədə bə əhandon didor beşedə. Holiyyətədə Lankon şəhər, 7 №-nə miyonnə məktəbi dərsə hissə mudire, həmən məktəbədə riyaziyyat fənni tədris kardedə. Azərboycon Ənıvışton İyəti uzve.
KILO Haki şedə sipiyə şəy, ha ki omdə kılo vıjdə. Kılo heste milləti nom, kılo heste sə dəvıjdə. Odəm vindəm sə tırnedə, lınqi zınəy doydə bə sə. Dınyo kanə şəy dırnedə, tojə kılo noydə bə sə! Hınə heste sıre-sıre iştə nomi bıqət bışi! Oqordın çəy sipiyə şəy, dınyo kılo peqət bışi!
BOY Əğıl bəzne mıni çənə, əcəl,hey? pot-pot bıbom, ivrədə əv cəme, boy! ıştən bə ğarz eqınim çı Xıdoku, ıştı ğarzım çı dınyoku səme, boy! İqlə bedə Nuh əyyamo dardi ro, kəfən dutdəj boştə, boli, dardiro. Dıqlə bıbu çı dınyoku barde ro, qıləy peqət, qıləy dəvard bomı, boy! Xıdo bomı i rujiyən baxşdəni, im dard tıni bo şəv karde haştəni. Dıno əğıl mardə şəvi çoştoni, boy çəy səpe astı ekə, bəme boy!
Novruz bayramı munasibəti ilə Rusiya Talış Diasporasının prezidenti İsmayıl Şabanovun TƏBRİKİ
Əziz həmvətənlər! Qədim tarixə malik olan Novruz bir sıra xalqların tarixində dərin izlər buraxmış və bu gün də millətlərin mədəni inkişafında çox böyük rola malikdir. Bu bayram həm də xalqlararası mədəni və mənəvi ənənələri birləşdirir. Novruz bayramı talış xalqının qədim mədəniyyətinin tərkib hissəsidir. Təbiətin canlanmasını, baharın və yeni ilin gəlişini
simvollaşdıran Novruz bayramı insanın daxili aləminə nufuz edir, onu mənəviəxlaqi kamilliyə çağırır. Xalqımızın ən qədim adət-ənənələri bizə bu bayram vasitəsi ilə çatmışdır. Buna görə Novruz hər birimiz üçün əziz bayramlar bayramıdır. Bu əziz gündə Sizin hər birinizə Novruz ənənələrinə sadiqliq, bizə əjdadlarımızdan qalan Novruz adətlərimizi qorumaq, onalara riayət etmək, onları gələcək nəsillərə ötürmək istiqamətində çalışmağı arzu edir, Allahdan yeni Novruzla hər birinizin səadətə çatmanızı və ürəyinizdə olan bütün xoş məramlı niyyət və məqsədlərinizin gerçəkləşməsini arzu edirəm. Sizin hamınızı işıqlı bahar bayramı – Novruz bayramı münasibəti ilə təbrik edirəm. Nəvuzə idon mubarak, omə soron ruşin bibu! Hörmətlə: İsmayıl Şabanov Rusiya Talış Diasporasının prezidenti
BENOMƏ ŞEİRON Ətaləti eqətə rujon sukutuku kor bə quşon; badəy səməye har şey! Iştə optimalə həlli pəydo karde zındəni bə çəmə umri eqınyə həşi! Beqaydə ğanunon dılədə dınyo ləxedə, bəyəndı jəydə ıştəni! Ha kəs okarde zındəni bəçəy sə pepuşyə rıştəni! Nıləxə çiç heste-ha kəs bəy imon vardə. Allahu-əkbər!, oşımi ruşnə eqınyə bə dınyo! *** Bə çəkut nıvıştəbəyon bə lınqon nıvıştə bedə!-de vıjori bəsə qındə neçi qəvo beşə porodoksi bolo! Bə həvuşi şikli ve dəmandə taksiyon mandə vırədə lənqər jə çaşi vindəyon; dınyo bedə vılo! Həyf çımı şikliku, rə qin be!
*** Çəmə zəmonədə Zəmon i ğurtım ov, umır be an bedə. Ehtimal nıbə məsəlon be variant bedə hejo! İştə dılo beşdə betono ovardə har çiy. Dəvardə-mizon-tozıxədə bə vıjə oməyon de vıjori qrafiki. Hamsiyə dave dılədə kuçon de məhəllə, məhəllon de şəhəri, şəhəron de dınyo bəsə qındə. Kavuyə vanq pepuşyedə bə siyo pəlu. Helo bıkə, siyo bə kavu dəmandə vırədə sipi rə çiyedə bə çaş! *** Ağlıj sədə bə rujədə merdon əzandi ım dınyo. Çəy şikil bə xərito kuçon şəhəro, livon doyku dəvardi! İsə şəhəron kuçono, don livono, lu bə bolojku duyəvuj, iyən randəmu dəvardə! Səykubəpo bə çəmə kuçə dəmandə ım dınyo!
AZ BI KOY MOT MANDƏM
Baladdin Veşo Rujon i ruji, dı qılə dızd ve nəvedə, bə çəvon dast hiççi omedəni. De roy şeədə vindən qıləy merd de neqon qit kardedə. Bə i yəndı votedən: çoknə bıkəmon, çı neqonədə qıləy bıdızdəmon? Im dızd bə dızdi votedə: -Tı beşi bə təpə sə, zikkə bıjən, ıştəni peqət ekku, ğıçırğu
bıkə: “az bı koy mot mandəm, az bı koy mot mandəm”. Qitəkə ıştı zikməvulə bəməse, bome ıştı paliyo, azən neqonədə qıləy obəkam hişiku, bəromem bəşem diəro bəbem çəvrəyku. Ha, dızdonədə qıləy rost bedə bə təpə sə, bino kardə ıştəni peqiye ekkue: “az bı koy mot mandəm, az bı koy mot mandəm”. Qitəkəy çımi sədo məsəy, qıyəvəno kardışe, vindışe ın Xıdo bəndə jəydə, kıştə ıştəni. Iştən bəştə votşe: bışum, binim çı odəmi dard çiçe, boçi ıştəni həlok kardə? Qitəkəy neqon oqətşe qivədə, dəro qıne zikkə bıjəni paliyo. Ə qılə dızd çı niyon bə
vırəyku beşe, qiləy neqoş qivo okardışe, bardışe. Qitəkə oməy beşe çı zikkə bıjəni palyo, parsəy: - Ha bıyəma, boçi jəydəş kıştəş ıştəni? Iştı dard çiçe? Bətı çı dard ariz bə oxo? Dızdi de iqlə neqo mandə hişıj bəy nuşon doy, votışe: - Az bı koy mot mandəm, oxo tı de iqlə neqo çoknəy qit kardedəş? Qitəkə oqarde, bəştə şum jə vırəyış diyə karde, vindışe həyğətən hişədə iqlə neqoye. Koj jıqo vinde, dimış qəte bə dızdi, votışe: - Bıyə, sıxani rosti, azən bı koy mot mandəm! 1991
Òîëûøîí Ñÿäî VƏLİŞAH-73 Vəlişah Əliyev Mirəli zoə moəo bıə 10 mart 1939-nə sorədə Lankoni rayoni Şağlase diədə. Sıftə handəşe Şağlase, peşo Sepadi myonə məktəbonədə, ali təhsil səşe Azərboycon Politexnik İnstitutədə Boku şəhrədə, çəyo Lankonədə muhəndis- texnoloq ko kardəşe. Dəvardə əsri 80-nə soronku jıqo mətbuatədə çap bıə çəy bə tırki-, bə tolışi nıvıştə şeeron. 90-nə soron sıftəku Lankonədə təsis kardəşe “Ruşnə” ədəbi məclis. Məxsusi xıdmət bıəşe çı Məclisi cıvonə şairon perosneədə.Vəlişah mamu əbədən bəmande çəmə yodədə bənəTolışə poeziya ofəyəmoni, bənə Tolışə şairon sipirişi. Xıdo bəy xəşəconi bıdo. 73 sinış bud bıbu!
AVƏ Bənə sipiə xonçə çidəş, Çəmə bandon sədə, avə! Kavuon qətə qəv bə həvo, Bəvon şıği şodə, avə! Oxşedə bə panbə şələ, Çəğın bedə pəsəqələ! Mol lıştəsə ıştə balə, Bəzən jəqo bedə avə!
XANƏLİ TOLIŞ
Xanəli Tolış laylay Nejo millət, millət vote, Millət hıte, millət mote. Şəv-ruj hanı-hıtı vite, Dıl bə dode, dıl bə dode... Şinə zıvon, dıloj laylay, Con Xanəli Tolış laylay...
Çiçe avə, əvən ove, Bə zəmini həşi tove, Ros be həşiş edoy, əve, Çəyku ğısos sedə avə!
Çəmə məxloğ zəhmətkəşe, Tasbe zəmin, həşi beşe, Ak rukarde, ələtəşe, Boy əvoni edə, avə!
Osmonədə kali şəvon, Pulək-pulək bedən avon! Iştı tono bə astovon, Bənə zizə çidə avə!
Kəynə şedəş, pərisqilion, Ro kardedən bı məholon, Tı omedəş ə bəbolon Bəştə məhol şedə, avə!
Boğo toğə ejən kıve? Bə yəxə vıl pejən kıve? Diyə kardedəm qırdo ıştə, Botı kırdı bıjən kıve? ... Dardi bə sə dəşə nıbe, ıştı piyə co, vəşə nıbe. Şeydəş, mandəş çəş bə dumo, Məqər əzobkəşə nıbe? ... Eli dardi tınış kışdə, Bımand nıbe ıştı peştdə. Çı milləti dardi-səri Bə ğıyomət bıbə deştə. ... Anə tarsı-larzı barde, Dıli sədə bandoj karde. Bo milləti dardi zard bıə Rufı mande, conı marde... Şinə zıvon, dıloj laylay, Con Xanəli Tolış laylay... 05.10.2012
BIMOL IŞTƏ ÇƏŞİ ARSİ
Ha çımı zardə həşi, Edə reçinə çəşi. Bəvindeş çokə ruji, Tolışə əğıliş tı. Laylay, ha şinə balə, Çımı reçinə balə Yol bıbi qədə-qədə, Ko bıkə mıro kədə. Tolışe ıştı dədə, Tolışə əğıliş tı Bə dışmeni bıjən doğ, Məğand bə çoki ro sığ. Ha çımı astovəşığ,
Niyəm, niyəm, niyəm boy, Bo əğılon ruən boy. Mırdov pizə -leğine, Bandi aləf şığıne. Çəmə ala zandəqo Vey molisə zıgine. Niyəm, niyəm, niyəm boy, Bo əğılon ruən boy. Xeyzoni vey rukə sə, Sı bə nəvon bukə sə. Bənom az zardə ruəni Iştə çəvon kukəsə. Niyəm, niyəm, niyəm boy, Bə əğılon ruyən boy.
Co məşo məjən dəpo, Mənışt, bımand bə səpo. Bopoke ıştı bobo, Tolışə əğıliş tı. Laylay, ha şinə balə, Çımı reçinə balə
Bentunədə qemej heste, voş heste, Məqın, çımı dardonədə doj heste. Hələ çəmə hərəbaxtə ruj heste, Bımol ıştə çəşi arsi, pəvandim!
TOLIŞƏ LAYLAY
Hodi bıbu pebəşe, Ruyən bə dim bebəşe. Niyəm, niyəm rə boy tı Mehmon-mərə bə çəşe.
Tolışə əğıliş tı Laylay, ha şinə balə, Çımı reçinə balə
Heste nadə əməhonro xəyli ko, Co əbı ni bılbıl vıli payloko. Ve tarsedəm zımıstoni vayloko, Bımol ıştə çəşi arsi, pəvandim!
Sıxan bıkəş qəvi təmım şin bəbe, Sutə dıli arzu həmə çin bəbe. Çı Pərvizi dınyo həşi qin bəbe, Bımol ıştə çəşi arsi, pəvandim!
Niyəm boy!
Pərviz Həkimov Ostoro
BIHIT, HAY BƏŞTI ĞIBUN (Sabiranə)
Bıhıt, hay bəştı ğıbun, lol bıbi, qəp jəy nibəbe, Pəsədə paşmə bəbe, puste bəbe, səy nibəbe. Ha botım az bətıro elme çəmə dardi damun, Votedəş: “mıkkə məkə, ham çiçe, vay, vay, nibəbe!” Ha bahast lınqi jiyo ıştə yoli rəğ-rişi tı, Neçiko bəştı təki vəçəro dayday nibəbe! Dəşi bə yonqo bıhıt, əhli-demokrat bı məhol, Çımı jə layla təki hiç qılə laylay nibəbe Bıkəmon tırki sıxan, ım bə tojə mentalitet, Numımon roste bəbe, millətimon zay nibəbe Bıhıt, hay bəştı ğıbun, lol bıbi, qəp jəy nibəbe!
7
¹ 50 17 mart 2013-íÿ ñîð
Bəhmən Saleh -79
Ustod Bəhmən Saleh (Salayev Bəhmən Əsədulla zoə) moəo bıə martə manqi 20-ədə, 1934-nə sori Nəvuzə şəvədə Masalli rayoni Ruyəkəno (Amburon) diyədə. Pıəş Əsədulla 1941-də şə bə mıhoribə, əsir eqıniyə, 1949-də omə bə kə noxəşi holədə. Xeyzoni həmmə qonəti Bəhməni səpe bıə. Əve ibtidai, myonə təhsil səyədə bə di dəqıniyə: 21 sinədə oroxniyəşe Lankoni Sepadi myonə məktəb. Ali təhsil qiyabi səşe, hətto aspiranturədə handəşe, de elmi koon dastko bıə.( 1964-1974) 55 sor (1955-2009) pedaqoji fəoliyətdə bıə. Bənə mıəllimi nmunəviə şəxsiyət, bənə ictimai xadimi fəol-mıboriz, bənə tarıxəvon-alimi vey sərvoxt be. Iştə xəlqi sadiqə zoə be: vətənpiyəkəs, patriotbe. Tolışə xəlqi tarıxi, coğrafi, iqtisadi, huquqi həxədə nıvıştə bıə çəy ın kitobon bə nomin: “Burulğanlar içində”, “MBM”, B-2009; “Hurriyyət kəməri”, “MBM”, B-2010;”...Tarixin daş yaddaşı”,”Elm və təhsil”, B-2011)...Əməli saleh, nomojbıvot, momin bıə Bəhmən Salehi 75 nomədə elmi, pedaqoji, astronomik, publisistikə məqalə və kitobon hestışe.“Lampa”( 2007) kitobədə tolışə nəsri ən çokə nımunə bıə hikoyon, miniaturon qırdə bıən.
BƏ XANİ SƏLOM DOY (hekoyə)
Xıdo rəhmət bıkə Səyd Əzimi, “Xan iyən kaştevon” mənzumədə nıvıştəşe ki, Xan ruji bə ov şedəbən. Peqınedə sıbədəli bə deven tılə Kaştevoni. Xan hisob kardedə ki, bə nəhsə odəmi peqiniyə, ov beovand bəbe, doydə dımjon bəy: -Bənə xuqi bəy beşedəş kulədə, Ha sıpə zoə, rəd bıbi çımı vədə. Kaştevon ıştə ə rujnə ko-sənəti vadoydə, şoy-şoy karde-karde vitedə bə kə, bə jen-kinə, əğıl xeyzoni votedə: - Çımı mıştılığı bıdən, imruj çəmə ide, Xani damə kardışe mı. Çı yolə hərəbəxtim az! Ha yolə ustod, məqər bı zəmonədə icro sərdor, məhkəmə sədr, prokuror, polisi rəis ya co rəhbər bə fəhlə rast qıniyedə, bini damə kardedə əy? Rəyrə ıştə qıy qordonedə, bə şoferi jıqo əmr doydə: - Bekə mıni çı arəo. Yaxud fəhlə əvoni vindeədə, çəvon sıxani məseədə, bəştə fəxr kardedə? Qasbuən votedə: -Sıpə zoə, hardedə çımı ğəzənci, sıraf kardedə ıştə qıy. Rufı şo bıbu, ustod, ıştı nıvıştə əhvolot ayide bə vey navnə zəmonon. Ruson çəmə zəminon işğal kardə, bəyxanon çı nufuzi qıniyə vaxtonsən bə nav. Tınən çok zınedəbiş ki, çəmə məhol Tolışə xanon asp tojniyə vıronin. Bə vaxton Xani vindey, Xani səlom doy vey yolə şərəfbe. Ko eqıniye ya enıqıniye, şikatı be ya nıbe, məxsusi əşin bo Xani vindey. Bə Xani səlom doy məxsusə etiketon bıə rəsmiyətbe. Ki nail bəbi bın şərəfi, hurmətin əbi. Eltoybə yol, alicənob hisob əkəy əy: Bəs ın odəmi bə Xani səlom doəşe, kəlmə bıryəşe, hurmətinə odəme!... Ruji Abid (nom şərtiye) oməy ıştə piyəmerdə day paliyo, parsəşe çəyku: -Şinə day, piyedəme şon-şərəfin bıbum. Lankoni Xani tono bışum, səlom bıdəm bəy. Əmmo zındənim çəy təhri. İbadi (nom şərtiye) bə Abidi votışe: -Sıftə bışi bə Bobo Səməndi ğəbıston. Nez bışi bə ən yolə Nilə (azat) do, maçə bıkə, 2-3 qəm bə dum-dumo bışi, bımand bə nomoj. Nomojo bə ruku
şeədə rostə dasti bınə ıştə sinəsə, sə bıjən, bıvot: -Əğə, səlomməleyk, əğə, ğıbon bışum, ğəbul bıkə çımı səlomi. De ğaydə 3 kərə ehand ımi. Peşo de zonəfırsi bışi bə Nilə do nez bımand, çəy bınəon( yani Xani lınqon) dıvanqonə bıqət, maçə bıkə. Çəyo sənibəton zonəfırs karde-karde bə dumdumo bışi, şe-şe sə bıjən, ehand: -Əğə, səlomməleyk, əğə, ğıbon bışum, ğəbul bıkə çımı səlomi. Ta bə vaxti ki, zonoədə xun etıkəy, səği barde ıştı daston, zıvoni çığıl jəy... Diyəkə ha, yıqoy bə Xani səlom doə ğaydə. In ğaydə ki, mıkəmməl umute, çəyo bəşeş bə Lankoni şəhr, bə Ğələ sarayi və. Iştə mətləbi bəvoteş bə hovos bıkəşon. Hovoskon bərosnen tıni bəştı orzu. Tını dəbəvonien bə Xani boğ. Əyo Xani çəş bəkaş. Xan ki beşe bə boğ bo nəvey, fırsəti mədəyş çı dasto, umutə ğaydədə bıvitiş bəçəy və, səlom bıdəyş, hacət bıpiyş... Vəssəlom, bıpo, əməl bıkə. Abidi jəqoən kardışe. Çiy dənivarde ki, Abid co ğıyafədə vində be eli dılədə, cəmati arədə: Sədə Buxarə kolo, tanədə vəzninə çoxo, çoxo səpe ehaştə bıə nığə kışti, ğəmə-ğılınc, dimo riş-xət oqətə bıə, nınqonədə xoromə məşo aski-vaski doə holədə de şəsti poyedə, bə har rast oməkəsi votedə: -Az yolə odəmim, vey yolə odəm. De Xani səlomməlek kardəme... Abidi vindəkəson nıştəbun, əştin bəsə po, bə səponbu, dəkırin bə nav, səlom ədəyn, ehtirom nişo ədəyn bəy, bə nıznəkəson əvotin de fəxri: -Həlol bıbu, merd yolə odəme, de Xani səlomməleyk hestışe! Ustod, çəmə zəmonədə heste jıqo rəhbəron? Bışiy bə çəvon dimi-dido, səlomməleyk bıkəy, boy bə şon-şərəfin bıbiy? Əvom kiye? Iştı nıvıştə kaştevon, ya çımı zınə Abid? Əsıl rəhbər çoknə bənine? Bənə navkonə xan-bəqon, ya bənə esətnə zələmə məmuron? Əve ha, icro sərdori kəybəvon, bışi çəy tono, bini bə odəm hisob kardedə tıni? 20.08.2007
¹ 50 17 mart 2013-íÿ ñîð
Цфцг-С ММЖ (ВЮЕН 1800107871)
ZİYADİ TİFANQ ĞANDEY (novella) (Ziyad, Xıdo bətı rəhmət bıko!)
Жамал Лялязоа Siyab çı Ziyadi befərosətə avlod beyku vey xəcolət əkəşi. Ziyadi dast nıştənıbe bə hiç çiy. Nominə nəsli beməxə zoə hejo səbəyjiəti vardəşe bəy. In fikron dılədə dəvoniyə Siyab i ruj vanqkardışe Ziyad ıştə tono, votışe: -Umur kırte, dınyo bebəfo. İmruj iyom, maşki Xıdo bəzne konco bəbem. Çanə fırsəte, boy tifanq ğandey umutım bətı, qərək bəbe. Siyabi vardışe ıştə dı luləynə tifanq, noşe mizi səpe: -Diyəkə, ivırə çı tifanqi poşnəy, tifanq ğandeədə dəhaştedəş bəştə
duşi. İvırə tifanqi luləy. Patroni bə tifanqi lulə çiyo dənoydəş. Im tifanqi çəxməxonin, im çəy nişonqo.De nişodoə anqıştə okırındəş, patron pistoni tıpnedə, zik qınieydə bə buruti, burut vəş qətedə, seçmə tojnedə bə lulə, lulə pu kardedə seçmə bə biton. Tifanq ğande çəm jıqoy: Purə tifanqi poşnə dəhaştəş çı duşi, çəp dast lulədə, rost dast çəxməxədə, de nışonqo bə muzon qətedəş qıləy çiy, məsələn, pərəndəy, çəxməxi okırınedəş, qululə ğandedəş, ovi jəydəş. Ziyad, bəsə dəşiş?-Ziyad ıştə səy oşandedə, yani “ha”. – Ha çımı balə, de tifanqi anə jivo jəyme, ıştı səymu hisob. Siyabi so-bə bənə vişə be. Hejo poli səpe, vindışe doy xıçə kuti siyokijə bə qorqore, dıroz kardışe tifanq çəy, okırnişe çəxməx, tifanq obe, siyokijə eqıniye bəyji. Ziyad rəyrə evoy bə so, vite-peqətışe siyokijə, obırişe çəy sə. Əlbəsaat oqarde Siyabisə, votışe: -Lələ, lələ, ə tifanqi bıdə bəmı,
bıdə azən sıftə bıkəm. Ziyadi səyşe tifanq ıştə pıəku, çəşənəvo kardışe bə doy xolon. Vindışe dastəy kuməyjə oməy nışte hamsiyə Dələ İbrahimi parçinisə. Ziyadi dıroz kardışe tifanq bəsə bımonsə. Siyabən nez oməy, ovaştemande Ziyadi peşto, bino kardışe ğılığ doy: -Ha jıqo, bə muzon bıqət, lulə tikəy rostkə, iqlə çəşi eqət, çəxməxi eqət, bığand! Part! Tifanqə sədo de Ziyadi iyən de Siyabi sədo icoli tıpəy, Ziyadi jəy zikkə: -Qıniye, qıniye! Siyabi jəy zikkə: -Vay dədə, mardim. Ziyadım bımardo! Ziyadi piyəşe bıvito-bışu kuməyjon səy obıriy. Bənə çəy peştono zikkəvulə tasbəy. Kə-bədə jen-kinon, çəy inə, hovon vitedəbin soy myonədə bə peşto oləxtə Siyabi səpe. Ziyadən oqarde bə dumo, dəpuriyəy bəsə lələsə: -Dodo, çiç bıə? Kinə, çiç bıə?
Азярбайжанда бир чох дилляря йазылы, шифащи бизнес, Нотариал тяржцмяляр вя мятнлярин йыьылмасы хидмятини тягдим едир. Биз Азярбайжан, Рус, Инэилис, Талыш, Фарс вя с. дилляря йазылы тяржцмяляр едирик. Ятрафлы мялумат алмаг вя йа хидмятляримиздян бящрялянмяк цчцн (012) 564-68-91 нюмрясиня зянэ едя вя йа жоммержиал_манаэер@уфуг.аз електрон цнванымыза йазараг ялагя сахлайа билярсиниз. Lələ, bətı çiç be? Siyabi de dıqlə dasti qətəşbe ıştə dim, bə vaş-vuşbe. Sıə xuni eqətəbe çəy çəş-dim, bukəş siyəbe. Ziyad nıştəbe bə zono ıştə pıə səyku, purbəmə bıəbe. Çandibəçəton Siyab
PİƏŞIXNƏZƏR OCAĞI
İldırım Şükürzadə, Lənkəran rayonunun Havzava kənd tam orta məktəbinin tarix müəllimi, AJB-nin üzvü Dünyada yüzə qədər din vardır. Bu dinlərdən biri də İslam dinidir. İslam VII əsrin əvvəllərində (610-cu ildə) Ərəbistan yarımadasında yaranmışdır. Təkallahlığı təbliğ edən İslam ayrı-ayrı tayfaların birləşməsinə və nəticədə 630-cu ildə Ərəb xilafətinin (dövlətinin) yaranmasına gətirib çıxarmışdır. Ərəblər tezliklə İslam bayrağı altında Òÿñèñ÷è : Ðàôèã Úÿëèëîâ Òåë.:+99470 909-85-90 Å-ìàèë: celilovrafiq@mail.ru Ãÿçåòèí åëåêòðîí âàðèàíòûíû
tàlèsh.îðý
ñàéòûíäà îõóéà áèëÿðñèíèç
digər ölkələrə yürüşlər etmişdirlər. Onların yürüşünə məruz qalan ölkələr arasında Azərbaycan da olmuşdur. Ərəblər Azərbaycanın cənubuna 639, şimal hissəsinə isə 644-cü ildə yürüş etmişlər. Məhz İslam yarandıqdan sonra ayrıayrı ölkələrdə, o cümlədən Azərbaycanda da ziyarətgahların sayı artmışdır. Ziyarətgahlar seyid, şeyx, mürşid, mömin, ruhani, alim və digər adlar ilə bağlıdır. Əhalinin inanc yeri olan ziyarətgahlar xalq arasında ocaq, pir, türbə, xanəgah və ya came kimi tanınır. Respublikamızda olan ziyarətgahlardan biri də Piəşıxnəzər ocağıdır. Piəşıxnəzər ocağı Lənkəran rayonunun ərazisində, Talış dağlarında, rayonun keçmiş yaşayış məntəqələrindən biri olmuş Piədinin ərazisində yerləşir. Hündürlükdə yerləşən və sıx meşəliklə əhatə olunan Piəşıxnəzər ocağı öz adını Şeyx Nəzərin adından götürmüşdür. Vaxtı ilə Nəzər adlı qoca bir şeyx bu ərazidə yaşamış və dini təbliğatla məşğul olmuşdur. Şeyx ərəbcə “yaşlı adam”, “təriqət başçısı”, “dərvişlərin başçısı, mürşidi” və
“qəbilə başçısı” mənalarını bildirir. Şeyx Nəzər böyük hörmət və nüfuz sahibi olduğu üçün yerli əhali onun ölümündən sonra həmin ərazini və qəbrini ziyarətgaha çevirərək Piəşıxnəzər adlandırmışlar. Talış dilində “piə”- qoca, pirani, “şıx” - şeyx deməkdir. Nəzər isə şəxs adıdır. Azərbaycan dilinə tərcümədə Piəşıxnəzər “Qoca Şeyx Nəzər” mənasını verir. Geniş ərazini əhatə edən ocaqda kitabə olmadığı üçün ziyarətgah haqqında daha dəqiq və geniş məlumat əldə etmək mümkün deyildir. Ocağın ərazisində, bütün Talış ərazisində olan ziyarətgahlar üçün xarakterik olan çoxlu sayda şümşad (talışca: şimşorə) ağacları və bir neçə qəbir vardır. Burada olan qəbirlərdən biri ocağın girəcəyində yerləşir. Başdaşı köhnəldiyindən üstündəki yazıları oxumaq mümkün deyildir. Deyilənlərə görə o, Şeyx Nəzərin oğlu Pirəlinin qəbridir. Piəşıxnəzərdə təmizlik və abadlıq işlərinə əvvəllər havzavalı Ağarza Rzayev (Şeyx Ağarza) baxmışdır. O, rəhmətə gedəndən sonra bu işi
Ðåäàêñèéàíûí öíâàíûíà ýþíäÿðèëÿí ÿëéàçìàëàð ìöÿëëèôëÿðÿ ãàéòàðûëìûð âÿ ìÿòíëÿðÿ ðÿé âåðèëìèð. Ôàêòëàðà ýþðÿ éàëíûç ìöÿëëèôëÿð ìÿñóëèééÿò äàøûéûðëàð. Ìöÿëëèôëÿðëÿ ðåäàêñèéàíûí ìþâýåéè óéüóí ýÿëìÿéÿ áèëÿð.
qonşu Girdəni kəndindən olan Əliyar Eyvaz oğlu Quliyev (anasının soyadını götürmüşdür, atasının soyadı Nəsirovdur. İ. Ş) yerinə yetirir. Qeyd etmək istəyirəm ki, Şeyx Nəzər Əliyar Eyvaz oğlunun ulu babası olmuşdur. Şeyx Nəzərin övladları sonralar Girdəni kəndinə köçmüşdür. Son zamanlar ziyarətgahda xeyirxah insanların vəsaiti hesabına Şeyx Nəzərin qəbri üstündə başdaşı qoyulmuş, namaz qılmaq, qurban kəsmək və digər dini ayinləri icra etmək üçün yerlər düzəldilmişdir. Kənddən uzaqda və meşədə yerləşməsinə baxmayaraq demək olar ki, ilin bütün fəsillərində buraya müxtəlif yerlərdən ziyarətə gələnlər olur. Xüsüsi ilə məhərrəmlik ayında burada ziyarətçilərin sayı daha çox olur. Hazırda Piədinin, o cümlədən, ocağın ərazisi Hirkan Milli Parkına daxildir. Piəşıxnəzər ocağına ən yaxın yaşayış məntəqəsi Havzava kəndi olduğu üçün insanlar bu ziyarətgahı daha çox Havzava kəndində yerləşən ziyarətgah kimi tanıyırlar. 08. 03. 2013
Ãÿçåò ßäëèééÿ Íàçèðëèéèíäÿ ãåéäÿ àëûíìûøäûð. Ãåéäèééàò íþìðÿñè:3462 Òèðàæ: 1000
Щесаб нюмрряси: АЗН цчцн: "Банк оф Баку" АСЖ Йасамал филиалы Жялилов Рафиг Шащрза оьлу щесаб нюмряси 3801000000159315 ВЮЕН 1700038881 код 506322 мцхбир щесаб 0137010007944 С.W.Ы.Ф.Т ЪББКАЗ22
oqarde bəştə zoə votışe: -Zə, sıpə zoə, mı bətı nıvote, tifanqi poşnə bəştə duşi dəhaştiş? 05.03.2013
Mirfəyaz Likməkani
Tıni boçi ənə pidəme oxo?! Betı dəvardə dəğə darde bomı, Ğərəz dardi tı çiçı varde bomı? Ə xosə rujonı sio karde bomı, Kəşemonım ğıboy, sitəme oxo. Tıni boçi ənə pidəme oxo?! Çaşım karde ziynə bomeyj, noməyj tı, Diynə bomeyj, rəynə bomeyj, noməyj tı, Sıxanı doy kəynə bomeyj-noməyj tı, Çaşonım ıştı roysəy, nəme oxo, Tıni boçi ənə pidəme oxo?! Tor eqındə ujən şəve, boy ay con, Coyli-coyli ğo kardəm, bəştı ğıbon, Tıkuye mıku bə har dardi damon, Jimon bomı betı betəme oxo. Tıni jıqo boçi pidəme oxo?! Bəmdəm, dılım bənə avə bedə təy, Əqər jıqo bışo ku bəbem bırəy. Qasbu qıno hejo MirfəyazədəyTıni boçi jıqo pidəme oxo?! Tıni boçi jıqo pidəme oxo?! 12.07.2012 УС Долларс: Ъалылов Рафиэ Сщащрза оэщлу АЖЖ Н 3811001000159315 ИНТЕРМЕДИАРЙ БАНК Стандард Жщартеред Банк, Неw Йорк ЖОРР. АЖЖ. 3582023389001 СWЫФТ: СЖБЛУС33 БЕНЕФЫЖЫАРЙ БАНК: "Банк оф Баку" ОЪС С.W.Ы.Ф.Т. ЪББКАЗ22 Баку, Азербаиъан