Δ.Π.Θ.- ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
Μάθημα: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ-ΔΙΑΛΕΞΗ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΞΑΝΘΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ: ΤΟΝ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΜΠΑΚΑΒΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΑΘΗΝΑ ΜΠΕΝΑΚΙΔΟΥ ΕΛΕΝΗ επιβλέπων καθηγητής: Νικόλαος Μπάρκας
ιούλιος 2010
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
2
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.
Εισαγωγή
σελ. 7
2.
Παράμετροι σχεδιασμού σχολικών κτιρίων
σελ. 8
2.1 Ηλιασμός
σελ. 10
2.1.1 Κλίμα
σελ. 10
2.1.2 Ηλιακή τροχιά
σελ. 11
2.1.3 Φαινόμενη κίνηση του ήλιου
σελ. 12
2.1.4 Προσανατολισμός κτιρίου
σελ. 12
2.1.5 Θερμική άνεση
σελ. 14
2.1.6 Οπτική άνεση
σελ. 14
2.2 Σκιασμός
σελ. 17
2.3 Ηχοπροστασία
σελ. 21
2.3.1 Ήχος και θόρυβος
σελ. 21
2.3.2 Ακουστική άνεση
σελ. 23
2.4 Κανονισμός Ο.Σ.Κ
σελ. 24
2.4.1 Βασικές αρχές βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής
σελ. 24
2.4.2 Χωροθέτηση-προσανατολισμός
σελ. 26
2.4.3 Συνθήκες φωτισμού
σελ. 25
3.
Έρευνα
σελ. 29
3.1 Οι στόχοι της έρευνας
σελ. 31
3.2 Το δείγμα της έρευνας
σελ. 31
3.3 Η διαδικασία της έρευνας
σελ. 35
3.4 Τα δεδομένα της έρευνας
σελ. 35
3.5 Επεξεργασία δεδομένων
σελ. 60
3.5.1 Ηλιασμός-προσανατολισμός
σελ. 60
3.5.2 Ηχοπροστασια
σελ. 66
3.6 Ελλείψεις στον κανονισμό του Ο.Σ.Κ
σελ. 68
3.7 Τυπολογία διαρρύθμισης κατά Ο.Σ.Κ
σελ. 69
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
3
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
4.
Συμπεράσματα
σελ. 72
4.1 Φωτισμός- Προσανατολισμός
σελ. 72
4.2 Αρχιτεκτονικές προεξοχές
σελ. 73
4.3 Ηχοπροστασία
σελ. 73
4.4 Χρονολογία κατασκευής-Αναλογία διαφάνειας στην όψη
σελ. 74
4.5 Τύποι ανοιγμάτων
σελ. 74
4.6 Θέση στον αστικό ιστό
σελ. 75
4.7 Κοινωνικά χαρακτηριστικά
σελ. 75
4.8 Υλικά
σελ. 76
4.9 Κανονισμός Ο.Σ.Κ.
σελ. 77
5.
Επίλογος
σελ. 81
6.
Βιβλιογραφία
σελ. 85
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
4
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
5
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
6
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
7
Ο ηλιασμός αποτελεί την πιο σημαντική παράμετρο κατά τον σχεδιασμό ενός κτιρίου, προσφέροντας θερμική άνεση το χειμώνα αφού καθιστά το κτίριο φυσικό συλλέκτη θερμότητας. Αντίθετα το καλοκαίρι, προκειμένου να επιτευχθεί θερμική άνεση στο εσωτερικό ενός χώρου πρέπει να γίνεται έλεγχος της ηλιακής ακτινοβολίας με κατάλληλα ηλιοπροστατευτικά συστήματα ώστε να αποφευχθούν συνθήκες υπερθέρμανσης. Ταυτόχρονα ο ήλιος μέσω του σχεδιασμού μπορεί να προσφέρει οπτική άνεση σε ένα χώρο με την ελάχιστη απαιτούμενη ενέργεια. Επειδή λοιπόν το καλοκαίρι είναι αναγκαίος ο έλεγχος της ηλιακής ακτινοβολίας θα πρέπει στον σχεδιασμό των ηλιοπροστατευτικών συστημάτων να λαμβάνεται υπόψη εξίσου και η οπτική άνεση των χρηστών. Άλλη μια πολύ σημαντική παράμετρος κατά το σχεδιασμό ενός κτιρίου είναι ο θόρυβος του περιβάλλοντος, γιατί επηρεάζει αρνητικά τις ανάγκες του χρήστη. Γι’ αυτό πρέπει να λαμβάνονται εξ’ αρχής τα κατάλληλα ηχοπροστατευτικά μέτρα ανάλογα με την πηγή όχλησης. Η παρούσα έρευνα επιχειρεί να καταγράψει και να αναλύσει την κατάσταση των σχολικών κτιρίων, την ανάγκη αναβάθμισης ή εκσυγχρονισμού τους και παραθέτει τα προβλήματα τους που σχετίζονται με τον ηλιασμό, τον φυσικό φωτισμό και την ηχητική όχληση μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας. Επίσης, θέτει ερωτήματα που αφορούν το κατάλληλο προσανατολισμό, την υποβάθμιση του προβλήματος του σκιασμού έναντι του ηλιασμού, τον κατάλληλο σχεδιασμό των ηλιοπροστατευτικών συστημάτων καθώς επίσης και για την ύπαρξη ηχοπροστασίας στα σχολικά κτίρια. Κεντρικός στόχος της έρευνας είναι να αξιολογηθεί η καταλληλότητα των σχολικών κτιρίων ως προς τον ηλιασμό και την ηχοπροστασία. Τόπος της διεξαγωγής της έρευνας είναι η πόλη και η περιφέρεια της Ξάνθης όπου ορίστηκε ένα δείγμα 13 δημοτικών σχολείων τα οποία επιλέχθηκαν με κριτήρια τον προσανατολισμό, τις πηγές όχλησης, την αστική διασπορά, τα κοινωνικά-πληθυσμιακά χαρακτηριστικά και το έτος κατασκευής τους. Κατά τη διάρκεια της έρευνας πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις πεδίου στα σχολεία και τα αποτελέσματα καταγράφηκαν και αναλύθηκαν σε πίνακες και διαγράμματα. Το παρόν τεύχος περιλαμβάνει: - συνοπτική περιγραφή των θεωρητικών αρχών περί ηλιασμού, σκιασμού, ηχοπροστασίας, - τις σχετικές αναφορές στον κανονισμό του Ο.Σ.Κ., - την έρευνα πεδίου, με ανάλυση των δεδομένων σε διαγράμματα και πίνακες, - τα συμπεράσματα της έρευνας.
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
8
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
9
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
10
2.1 ΗΛΙΑΣΜΟΣ 2.1.1 ΤΟ ΚΛΙΜΑ Το κλίμα αποτελεί σημαντική παράμετρο του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, υπό την έννοια της εκμετάλλευσης των θετικών του στοιχείων και του περιορισμού των αρνητικών. Στοιχεία του κλίματος είναι: - Ο ήλιος, με παραμέτρους την ηλιακή τροχιά και την ηλιοφάνεια - Η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας - Οι άνεμοι, με παραμέτρους την διεύθυνση και την ένταση - Η υγρασία, με παραμέτρους την υγρασία του αέρα και το ύψος των βροχοπτώσεων Υπάρχουν πολλοί τρόποι κλιματικής κατάταξης. Για τον κτιριακό σχεδιασμό ο κατάλληλος τρόπος κατάταξης έχει ως βάση την ανθρώπινη θερμική άνεση. Οι τέσσερις (4) βασικοί τύποι κλίματος είναι: - Ψυχρό κλίμα (cool) - Μέτριο κλίμα (temperate) - Θερμό, ξηρό κλίμα (hot and arid) - Υγρό κλίμα (tropical) [Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο : σελ. 25,26] Η Ευρώπη εκτός από την Βόρεια Σκανδιναβία και την Ρωσία ανήκει στη ζώνη του μέτριου κλίματος. Στην Ελλάδα διακρίνουμε τρεις κλιματικές ζώνες (εικόνα 1): 1. με το ηπιότερο κλίμα (Ζώνη Α) 2. με το μέσο κλίμα (Ζώνη Β) 3. με το ψυχρό κλίμα (Ζώνη Γ) Το δείγμα της έρευνάς μας, δηλαδή η περιοχή της Ξάνθης, ανήκει στην Γ ζώνη.
Εικόνα 1. ΖΩΝΕΣ ΚΛΙΜΑΤΟΣ (Πηγή: Χ.Αθανασόπουλος,1997) ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
11
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
2.1.2 ΗΛΙΑΚΗ ΤΡΟΧΙΑ Η Γη κινείται μέσα στο σύμπαν και διαγράφει ελλειπτική τροχιά γύρω από τον ήλιο (η οποία διαρκεί 1 έτος) και περιστροφική γύρω από τον πολικό της άξονα (24 ώρες). Ο πολικός άξονας της Γης δεν είναι κάθετος στην ηλιακή τροχιά αλλά αποκλίνει 23.5ο , γεγονός το οποίο δημιουργεί τις εποχικές κλιματικές αλλαγές. Λόγω της κλίσης αυτής, όταν ο ήλιος πλησιάζει στο βόρειο ημισφαίριο οι ακτίνες προσπίπτουν κάθετα στην επιφάνια της Γης οπότε έχουμε καλοκαίρι, ενώ αντίστοιχα στο νότιο ημισφαίριο επικρατεί χειμώνας (εικόνα 2). [Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο : σελ.32 ] Κατά τη διάρκεια των Ισημεριών (21η Μαρτίου και 23η Σεπτεμβρίου) ο Βόρειος και ο Νότιος πόλος βρίσκονται σε ίση απόσταση από τον ήλιο , οι ηλιακές ακτίνες προσπίπτουν με την ίδια γωνία, οπότε η ημέρα έχει ίση διάρκεια με την νύχτα.
Εικόνα 2.ΦΑΙΝΟΜΕΝΗ ΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ-ΜΗΝΕΣ (Πηγή: Ελένη Χρονάκη,1985)
2.1.3 ΦΑΙΝΟΜΕΝΗ ΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥ ΗΛΙΟΥ Κατά το σχεδιασμό ενός κτιρίου και προκειμένου να μελετηθεί ο ηλιασμός του, ο μελετητής προβαίνει στην παραδοχή ότι η Γη παραμένει σταθερή σε σχέση με τη φαινόμενη κίνηση του ήλιου. Για να γίνει αντιληπτή αυτή η παραδοχή θεωρούμε πως το οικόπεδο είναι ένα σταθερό επίπεδο πάνω από το οποίο ο ήλιος διαγράφει ημικυκλική τροχιά.
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
12
Για να κατανοηθεί η επίδραση του ήλιου στο σχεδιασμό κτιρίων και συνόλων, πρέπει να είναι γνωστή η θέση του στον ουρανό και στον ορίζοντα αντιστοίχως. Η θέση προσδιορίζεται από την στερεά γωνία, η οποία αναλύεται σε δύο επίπεδες γωνίες: τη γωνία ύψους που ορίζεται από τη θέση του ήλιου στον ουρανό ως προς το οριζόντιο επίπεδο και τη γωνία του αζιμούθιου, η οποία ορίζεται από την ορθή προβολή της θέσης του ήλιου στο οριζόντιο επίπεδο σε σχέση με την πραγματική κατεύθυνση του νότου. Οι γωνίες του ήλιου, ύψος και αζιμούθιο, μπορούν να προσδιοριστούν αναλυτικά ή γραφικά. [Χρονάκη-Ανδρεάδη (2006) : σελ. 58,59] Εικόνα 3.ΑΖΙΜΟΥΘΙΟ ΚΑΙ ΗΛΙΑΚΟ ΥΨΟΣ Κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο ο ήλιος διαγράφει την μικρότερη τροχιά ανατέλοντας νοτιοανατολικά και δύοντας νοτιοδυτικά εμφανίζοντας το μικρότερο ύψος και αζιμούθιο. Αντιθέτως, κατά το θερινό ηλιοστάσιο ο ήλιος διαγράφει την μεγαλύτερη δυνατή τροχιά ανατέλοντας βορειοανατολικά και δύοντας βορειοδυτικά εμφανίζοντας το μεγαλύτερο ύψος και αζιμούθιο. Ο ήλιος ανατέλλει ακριβώς στη γεωγραφική ανατολή και δύει ακριβώς στη γεωγραφική δύση κατά τις Ισημερίες. Οι χώρες που βρίσκονται κοντά στον Ισημερινό (μικρότερο γεωγραφικό πλάτος) εμφανίζουν μεγάλα ηλιακά ύψη και αζιμούθια οπότε δέχονται ηλιακή ακτινοβολία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ετησίως. 2.1.4 ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΚΤΙΡΙΟΥ
Εικόνα 4. ΔΙΠΟΛΟ ΧΕΙΜΩΝΑΣ- ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ (Πηγή : Ε. Χρονάκη, 1985)
Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική υποδεικνύει την αξιοποίηση των ευνοϊκών στοιχείων του κλίματος ώστε να προσφέρει στους χρήστες ένα άνετο θερμικά εσώκλιμα με την ελάχιστη, δυνατή απαιτούμενη, συμπληρωματική ενέργεια. ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
13
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Ένα κτίριο θα πρέπει να λειτουργεί ως «φυσικός , ηλιακός συλλέκτης και αποθήκη θερμότητας» κατά τους χειμερινούς μήνες ενώ αντίθετα, ως «παγίδα φυσικού δροσισμού και αποθήκη ψύξης» κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. [ Χρονάκη (1985) : σελ. 20] Κατά τον σχεδιασμό ενός κτιρίου προς την κατεύθυνση αυτή συμβάλλουν: 1. Η χωροθέτηση. Ένα κτίριο για να εκμεταλλευτεί στο έπακρο την ηλιακή ακτινοβολία και να λειτουργεί ως ηλιακός συλλέκτης τοποθετείται, συνήθως, στην βόρεια πλευρά του οικοπέδου, αφήνοντας τον υπαίθριο χώρο του στο νότο. Ο σωστός σχεδιασμός των υπαίθριων αυτών χώρων βοηθάει , αφενός στην βιοκλιματική λειτουργία του κτιρίου και αφετέρου στην καθημερινότητα των χρηστών αφού είναι ζωτικής σημασίας γι’ αυτούς. Εξίσου σημαντική είναι η προστασία της βόρειας πλευράς του κτιρίου (μεσοτοιχίες, ανάγλυφο του εδάφους) ώστε να μειώνονται οι θερμικές απώλειες. [Χρονάκη(1985):σελ. 20] 2. Το σχήμα του. Το σχήμα του κτιρίου συναρτάται με τις ανάγκες του για θέρμανση και το γεωγραφικό πλάτος της περιοχής. Ένα κτίσμα επίμηκες, κατά τον άξονα ανατολής-δύσης, προσφέρει μεγαλύτερη επιφάνεια προς τον νότο, για τη συλλογή της ηλιακής ακτινοβολίας, το χειμώνα. 3. Ο προσανατολισμός. Το θέμα του προσανατολισμού είναι πολύπλοκο γιατί επηρεάζεται από παράγοντες όπως: η τοπογραφία της περιοχής, το περιβάλλον, οι απαιτήσεις ιδιωτικότητας, η αποφυγή θορύβων ,ο άνεμος και η ηλιακή ακτινοβολία. Για την Εύκρατη ζώνη ο καταλληλότερος προσανατολισμός είναι ο νότιος επειδή η προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία είναι τρεις φορές μεγαλύτερη σε σχέση με την ανατολή ή τη δύση κατά τους χειμερινούς μήνες. Το καλοκαίρι, είναι σχεδόν ίδια σε όλες τις πλευρές. 4. Τα ανοίγματα. Ο προσανατολισμός και το μέγεθος των ανοιγμάτων του κτιρίου αποτελούν κρίσιμο παράγοντα για τη λειτουργία του ως φυσικού, ηλιακού συλλέκτη. Το γυαλί είναι υλικό ελάχιστα θερμομονωτικό. Μια πρόσφατη άποψη θεωρεί ότι, μια γυάλινη επιφάνεια είναι ένας οικονομικός και αποδοτικός ηλιακός συλλέκτης, αρκεί να προσανατολίζεται στο νότο, με ανοχή +/- 30ο . Στις βορεινές πλευρές αντίθετα, πρέπει να γίνεται προσεκτική τοποθέτηση των ανοιγμάτων ώστε να περιορίζονται στο ελάχιστο οι θερμικές απώλειες. [Χρονάκη (1985) : σελ.21] 5. Η λειτουργική διάρθρωση των εσωτερικών χώρων. Ο τρόπος της διάρθρωσης των εσωτερικών χώρων ενός κτιρίου είναι σημαντικός γιατί εξαρτάται από τις λειτουργικές και τις βιοκλιματικές ανάγκες του. Ως γενική παραδοχή, ενδείκνυνται οι χώροι διημέρευσης στο νότο και οι βοηθητικοί στον βορρά. 6. Το χρώμα των εξωτερικών του επιφανειών. Το χρώμα των συμπαγών, δομικών στοιχείων, επηρεάζει την ποσότητα της θερμικής ενέργειας, που εισέρχεται στο κτίριο, καθώς τα σκούρα χρώματα απορροφούν περισσότερη ηλιακή θερμότητα απ’ ότι τα ανοιχτά χρώματα. Στην προσπάθεια να εφαρμοστούν οι προαναφερθείσες συνθήκες, ο μελετητής συναντά ιδιαίτερη δυσκολία στον εναρμονισμό των αντικρουόμενων κατευθύνσεων του διπόλου χειμώνας-καλοκαίρι. [Χρονάκη (1985) : σελ.22]
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
14
2.1.5 ΘΕΡΜΙΚΗ ΑΝΕΣΗ Η άνεση μπορεί να οριστεί και ως η αίσθηση της απόλυτης φυσικής και πνευματικής ευημερίας. Με βάση αυτό τον ορισμό μόνο σε ένα μικρό ποσοστό ελέγχεται από τον μελετητή. Τα βιολογικά, ψυχολογικά και φυσικά χαρακτηριστικά των ενοίκων παίζουν επίσης ρόλο. [Τσίγκας (1996) : σελ. 61] Κάθε σύγχρονο κτίριο πρέπει να παρέχει στους χρήστες του τις συνθήκες που περιγράφουμε ως θερμική άνεση, χρησιμοποιώντας γι’ αυτό το σκοπό περιορισμένη ενέργεια, από ανανεώσιμες (Πηγή : Ε.Τσίγκας, 2005) ή συμβατικές πηγές. Η αίσθηση άνεσης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ευκολία με την οποία το σώμα είναι ικανό να πετύχει μια ισορροπία μεταξύ της παραγωγής ενέργειας και του θερμικού κέρδους σε συνδυασμό με τις απώλειες θερμότητας, ώστε η εσωτερική θερμοκρασία του σώματος να διατηρείται γύρω στους 37ο C. [Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο : σελ. 37] Αυτό επιτυγχάνεται με θερμοκρασία περιβάλλοντος περίπου 19ο C, τιμή που ορίζεται ως η βέλτιστη θερμοκρασία με μια ανεκτή διακύμανση 17ο C – 23ο C.
2.1.6 ΟΠΤΙΚΗ ΑΝΕΣΗ Το φως της ημέρας συντίθεται από άμεσο και διάχυτο φως. Θεωρητικά, οι ακτίνες του άμεσου φωτός όταν φτάνουν στη Γη αποτελούν δέσμη παράλληλων ακτινών. Το διάχυτο φως προέρχεται από τον ουράνιο θόλο, όπου η ηλιακή ακτινοβολία ανακλάται σε αέρια ή / και σε σταγονίδια νερού που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα. Σε επίπεδο φωτισμού, ο ουρανός μπορεί να θεωρηθεί ως η συνάθροιση ενός άπειρου αριθμού φωτεινών σημειακών πηγών. [Τσίγκας : σελ. 110] Η χρήση φυσικού φωτισμού συμβάλλει στην εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας και στη μείωση των τεχνητών αναγκών ψύξης που προκαλεί ο τεχνητός φωτισμός. Αποτέλεσμα αυτής της πρόβλεψης είναι η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, καθώς επίσης και ένα πιο υγιεινό περιβάλλον διαβίωσης και εργασίας. [Τσίγκας (1996) : σελ. 117] Η οπτική άνεση σχετίζεται με τις μεταβαλλόμενες συνθήκες πρόσληψης των οπτικών ερεθισμάτων και όχι με σταθερές συνθήκες περιβάλλοντος. Μέχρι πρόσφατα, η ποσότητα φωτισμού ήταν η παράμετρος που κυρίως ενδιέφερε τον σχεδιασμό. Για τα περισσότερα άτομα «καλός φωτισμός» σημαίνει «πολύς φωτισμός». Όταν δεν βλέπουμε καλά ένα αντικείμενο, η αυθόρμητη αντίδραση είναι να ζητήσουμε περισσότερο φως. Συχνά όμως, η παροχή μεγαλύτερης ποσότητας φωτισμού δε βοηθά στη καλύτερη διάκριση ενός αντικειμένου, καθώς δεν ισχύει πάντοτε ότι «το περισσότερο είναι το καλύτερο». Η ποιότητα του φωτισμού είναι αυτή που κυρίως ικανοποιεί την οπτική αίσθηση, βοηθά στην εκτέλεση της εργασίας και καθορίζει το φωτισμένο περιβάλλον. [Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο : σελ. 191] ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
15
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Η ενδεδειγμένη στάθμη έντασης φωτισμού σε ένα χώρο εξαρτάται από τη λειτουργία του χώρου όπως επίσης και από το είδος της δραστηριότητας που πραγματοποιείται σε αυτόν (πίνακας 1). Σε κτίρια γραφείων, για παράδειγμα, σκοπός είναι να δημιουργείται η ελάχιστη απαιτούμενη στάθμη έντασης φωτισμού ομοιόμορφα σε όλη την επιφάνεια εργασίας. Κατανέμοντας τα ανοίγματα των παραθύρων κατά το δυνατό ομοιόμορφα σε όλο το χώρο, είναι δυνατό να εξασφαλισθεί αυτή η απαίτηση. Η διείσδυση και η κατανομή του φυσικού φωτισμού σε ένα χώρο εξαρτάται κυρίως από το μέγεθος και την τοποθέτηση των ανοιγμάτων, τον τύπο του υαλοστασίου που χρησιμοποιείται, τη διαμόρφωση του χώρου και τις ανακλάσεις που προκαλούνται στις εσωτερικές επιφάνειες. [Τσίγκας : σελ.115] Κατά τη χειμερινή περίοδο επιζητούμε αυξημένη ηλιακή ακτινοβολία ώστε να επιτευχθεί οπτική και θερμική άνεση μέσα σε ένα χώρο ενώ αντίθετα την καλοκαιρινή περίοδο επιζητούμε μειωμένη ηλιακή ακτινοβολία.
Πίνακας 1. ΣΤΑΘΜΕΣ ΦΩΤΙΣΜΟΥ (Πηγή : Χ.Αθανασόπουλος, 1997) ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
16
Μια έντονη φωτεινή ακτινοβολία προκαλεί θάμβωση του οπτικού πεδίου. Η θάμβωση μπορεί να περισπά ελαφρά ή να τυφλώνει οπτικά τους ενοίκους ενός χώρου, δημιουργώντας ένα δυσάρεστο αίσθημα δυσφορίας και κόπωσης. Η θάμβωση μπορεί να προκληθεί άμεσα ή έμμεσα από αντανάκλαση. Άμεση θάμβωση εμφανίζεται όταν μια φυσική ή τεχνητή ακτινοβολία φωτισμού με υψηλή λαμπρότητα εισέρχεται άμεσα στο πεδίο θέας ενός ατόμου (είτε άμεσα από τον ουρανό, είτε έμμεσα ύστερα από αντανάκλαση). Η έμμεση θάμβωση εμφανίζεται όταν η στάθμη λαμπρότητας των τοίχων είναι πολύ υψηλή. Θάμβωση από αντανάκλαση προκαλείται κατά την κατοπτρική αντανάκλαση των πηγών φωτισμού σε γυαλισμένες εσωτερικές επιφάνειες (εικόνα 4). [Τσίγκας : σελ. 127] Η θάμβωση μπορεί να περιοριστεί με τη σωστή διαστασιολόγηση των κουφωμάτων και την τοποθέτηση των πηγών φωτισμού σε σωστή θέση ενός χώρου ώστε να επιτευχθούν κατάλληλες στάθμες λαμπρότητας. [Τσίγκας (1996) : σελ. 117]
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
17
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
2.2 ΣΚΙΑΣΜΟΣ Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, η σωστή λειτουργία του κτιρίου ως φυσικού ηλιακού συλλέκτη, δύναται να εξασφαλίσει εξοικονόμηση ενέργειας, χωρίς υποχωρήσεις από τα όρια της θερμικής άνεσης. Ωστόσο κατά το καλοκαίρι οι κλιματικές συνθήκες αντιστρέφονται. Οι εξωτερικές θερμοκρασίες είναι υψηλές, το κτίριο απορροφά θερμότητα (ιδίως όταν είναι άμεσα εκτεθειμένο στην ηλιακή ακτινοβολία), με κίνδυνο να δημιουργηθούν συνθήκες υπερθέρμανσης που ξεπερνούν τα όρια της θερμικής άνεσης. [Χρονάκη (1985) : σελ.47] Όταν ο παθητικός σκιασμός ενός κτιρίου είναι ανεπαρκής τότε υποβοηθάται από μεθόδους ενεργητικού σκιασμού. Ορισμένες από αυτές τις μεθόδους είναι: Σταθερά ηλιοπροστατευτικά συστήματα - Οριζόντιες ή κατακόρυφες προεξοχές-μάσκα - Προσαρτημένα στέγαστρα - Πέργκολες - Σταθερές περσίδες Κινητά ηλιοπροστατευτικά συστήματα - Πέργκολες - Τέντες - Εξώφυλλα των εξωτερικών κουφωμάτων - Κινητές ρυθμιζόμενες περσίδες - Κουρτίνες και υφασμάτινα πανό Η κινητή ηλιοπροστασία παρουσιάζει πλεονεκτήματα έναντι των μόνιμων προστεγασμάτων, ιδιαίτερα των κατακόρυφων, λόγω της ευελιξίας της και της δυνατότητας ρύθμισής της ανάλογα με τις ανάγκες των ενοίκων. Γενικά θα πρέπει να αποφεύγεται η τοποθέτηση εσωτερικών ηλιοπροστατευτικών συστημάτων καθώς εγκλωβίζεται μεγαλύτερο ποσοστό θερμότητας έναντι των εξωτερικών.(εικόνα 5)
Εικόνα 6. ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΙΣΕΡΧΟΜΕΝΗΣ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ (Πηγή : Πανεπιστημιακές σημειώσεις, Ν.Μπάρκας)
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
18
Η επιλογή του ηλιοπροστατευτικού συστήματος εξαρτάται άμεσα από τη θέση και τη χρήση του κτιρίου, καθώς επίσης και τη λειτουργική του προσαρμοστικότητά. Για τις ελληνικές κλιματικές συνθήκες, η ηλιοπροστασία τον Ιούλιο και τον Αύγουστο αποτελεί κρίσιμο ζήτημα για την αποφυγή της υπερθέρμανσης, ενώ κατά τους χειμερινούς μήνες η ηλιακή ακτινοβολία είναι ευεργετική και αναγκαία. Ο προσανατολισμός μιας όψης επηρεάζει σε έντονο βαθμό την επιλογή του κατάλληλου ηλιοπροστατευτικού συστήματος. Στις ανατολικές και δυτικές όψεις, επειδή ο ήλιος βρίσκεται σε χαμηλή θέση, εισέρχεται σχεδόν κάθετα στο εσωτερικό ενός χώρου, οπότε προτιμώνται κατακόρυφες περσίδες ή μια κατάλληλη δενδροφύτευση. Στις νότιες όψεις ενδείκνυνται οριζόντια ηλιοπροστατευτικά συστήματα (περσίδες, τέντες) ή οριζόντιες προεξοχές. Το κρίσιμο μέγεθος είναι το πλάτος της προεξοχής, έτσι ώστε το καλοκαίρι να διασφαλίζεται ο αποτελεσματικός σκιασμός των ανοιγμάτων, ενώ παράλληλα τον χειμώνα η σκιά να μειώνεται στο ελάχιστο, αξιοποιώντας το ύψος του ήλιου, που μεταβάλλεται στη διάρκεια της ημέρας. Για τον σχεδιασμό και τον έλεγχο του ηλιασμού χρησιμοποιούμε τα δεδομένα της ηλιακής τροχιάς και ακολουθούμε τα εξής βήματα: 1. Με βάση το κέντρο της αίθουσας σε κάτοψη, τοποθετούμε την γωνία του αζιμουθίου, a για την δεδομένη χρονική στιγμή και διασφαλίζουμε την ανεμπόδιστη διείσδυση της ηλιακής ακτινοβολίας στο χώρο, μέσω των ανοιγμάτων. 2. Εφόσον εξασφαλίσουμε ότι η ηλιακή ακτινοβολία εισέρχεται μέσω των ανοιγμάτων τότε θέτουμε στην τομή το ηλιακό ύψος h σε σχέση με τον κέντρο της αίθουσας και διερευνούμε μία ικανοποιητική διάσταση του στεγάστρου, ώστε να παρεμποδίζει την άμεση διείσδυση της ηλιακής ακτινοβολίας στο χώρο. [Μπάρκας :σημειώσεις, διαφάνεια 11] Τα φυλλοβόλα δέντρα αφήνουν ανεμπόδιστο τον ηλιασμό του κτιρίου κατά την διάρκεια του χειμώνα ενώ σκιάζουν αποτελεσματικά με το φύλλωμά τους το κτίριο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
19
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Ηλιοπροστατευτικά συστήματα
ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΗΛΙΟΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΗΛΙΟΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΑ ΗΛΙΟΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
ΗΛΙΟΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ
(Πηγή : Ε.Χρονάκη, 1985)
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
20
Σκίαση από στοιχεία του περιβάλλοντος Γειτονικά κτίρια: σε ένα σύγχρονο αστικό περιβάλλον εξαιτίας της συσσωρευμένης κτιριακής μάζας και της στενότητας των δρόμων, παρατηρείται το φαινόμενο σκίασης των νέων κτιρίων από τα γειτονικά τους. [Χρονάκη (1985) : σελ. 51] Τοπογραφία του εδάφους: σε ορισμένες περιπτώσεις το ανάγλυφο του εδάφους (λόφοι, ανισοσταθμίες, διαμορφωμένα επίπεδα) παρεμποδίζει την είσοδο της ηλιακής ακτινοβολίας στα κτίρια. [Χρονάκη (1985) : σελ. 51] Βλάστηση: με την πρόβλεψη βλάστησης και ψηλών δέντρων σε κατάλληλες θέσεις στη περίμετρο του κτιρίου δημιουργείται ένα φυσικό φίλτρο που διακόπτει τον άμεσο ηλιασμό του κτιρίου. Ταυτόχρονα, λόγω της εκτεταμένης σκιάς μετριάζονται οι θερμοκρασίες κοντά στο έδαφος. [Χρονάκη (1985) : σελ. 51]
ΣΚΙΑΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ
ΣΚΙΑΣΗ ΑΠΟ ΓΕΙΤΟΝΙΚΟ ΚΤΙΡΙΟ
ΣΚΙΑΣΗ ΑΠΟ ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
21
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
2.3 ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 2.3.1 ΗΧΟΣ ΚΑΙ ΘΟΡΥΒΟΣ Ως ήχος ορίζεται κάθε μηχανική διαταραχή (ταλάντωση) που διαδίδεται μέσα σε ένα ελαστικό μέσο, με ορισμένη ταχύτητα και κατάλληλα χαρακτηριστικά ώστε να μπορεί να διεγείρει το αισθητήριο της ακοής και να προκαλέσει ακουστικό αίσθημα. [Μπάρκας : σελ.8] Η μελέτη των ακουστικών φαινομένων προϋποθέτει δυο βασικές απλοποιήσεις: - την ελαστικότητα των κυμάνσεων - το απειροστό μέγεθος τον ταλαντώσεων Οι ακουστικές κυμάνσεις και ταλαντώσεις έχουν περιοδικό χαρακτήρα, δηλαδή όλα τα βασικά μεγέθη τους (μετατόπιση, ταχύτητα, επιτάχυνση) επαναλαμβάνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα διάρκειας Τ, η λεγόμενη περίοδος του φαινομένου (ανά sec). Συχνότητα f ή v είναι ο αριθμός των κύκλων της περιόδου στη μονάδα του χρόνου (f=1/T) , σε Hertz, Ηz. Προς τιμήν του G. Bell, η λογαριθμική μονάδα μέτρησης των ηχητικών φαινομένων ονομάστηκε bell. Για λόγους κανονικοποίησης, κρίθηκε πρόσφορη η διατύπωση της μονάδας μέτρησης σε δέκατα του Bell, δηλαδή σε decibell, dB. [Μπάρκας : σελ.12] Τα βασικά δεδομένα του ήχου, που εξετάζει η ακουστική αρχιτεκτονική είναι τρία: ο δέκτης, η ηχητική πηγή και η πορεία του ήχου. Τα δύο τελευταία είναι σε κάθε περίπτωση μεταβλητά και ρυθμιζόμενα. Η ηχητική πηγή μπορεί να είναι διαφορετική, με ηχητική ένταση αυξομειούμενη ή ελεγχόμενη. Η πορεία του ήχου μπορεί να προκαθορίζεται από το σχεδιασμό και να μεταβάλλεται ή να προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες του χώρου. Το μόνο δεδομένο που παραμένει σταθερό, μιας και είναι αδύνατο από τη φύση του να μεταβληθεί, είναι ο δέκτης, δηλαδή ο άνθρωπος και η φυσιολογία της ακοής. [Τσινίκας : σελ.15] Ένα φυσιολογικό αυτί σε νεαρή ηλικία ακούει ήχους στο φάσμα συχνοτήτων απο 20 εως 20.000 Hz. Το ακουστικό φάσμα διαφέρει από άτομο σε άτομο και στενεύει με την πάροδο της ηλικίας. Επίσης διαφέρει μεταξύ ανδρών και γυναικών. Συχνότητες, πάνω από 10.000 Hz θεωρούνται αμελητέας σπουδαιότητας όσον αφορά την ευκρίνεια του ήχου και την απόλαυση της μουσικής. Το ηχητικό αίσθημα του ανθρώπου διεγείρεται μόνον όταν οι ηχητικές στάθμες κυμαίνονται μέσα σε φυσιολογικά, ανεκτά όρια . Ένας ήχος κάτω από 10dB δεν είναι αντιληπτός από τους ανθρώπους, ενώ εντάσεις άνω των 120 dB υπερβαίνουν «το κατώφλι του πόνου». για την ανθρώπινη φυσιολογία [Αθανασόπουλος : σελ. 145] Θεωρητικά, ο ήχος διαδίδεται ομοιόμορφα και ισότροπα γύρω από τη σημειακή πηγή του. Στην πραγματικότητα η ηχοδιάδοση της ανθρώπινης φωνής παρουσιάζει εκλεκτική και ανισότροπη κατανομή. Η πρόσπτωση του ήχου σε επίπεδες, λείες και μεγάλες επιφάνειες καθορίζεται από τους νόμους της γεωμετρικής οπτικής (ηχοανάκλαση), ενώ οι επιφάνειες μικρών διαστάσεων και οι ανώμαλες προεξοχές προκαλούν ηχοδιάχυση. [Μπάρκας : σελ. 35]
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
22
Ηχοδιάχυση ενός αντηχητικού πεδίου είναι ο βαθμός τυχαιότητας της κατανομής των διευθύνσεων ηχοδιάδοσης σε κάθε σημείο του αντηχητικού πεδίου. [Τσινίκας : σελ. 36] Σύμφωνα με τη θεωρία Sabine, ο υπολογισμός του χρόνου αντήχησης ενός χώρου σε συνθήκες ηχοδιάχυσης δίδεται από τον τύπο: Τ=0,163V/a
,
Όπου V ο όγκος και a ο μέσος συντελεστής ηχοαπορρόφησης των εσωτερικών επιφανειών του χώρου [Μπάρκας : σελ.39]
Εικόνα 7. ΗΧΟΔΙΑΧΥΣΗ
Θόρυβος είναι κάθε ακανόνιστος απεριοδικός σύνθετος ήχος του οποίου η στιγμιαία τιμή αυξομειώνεται, γενικώς, με τυχαίο τρόπο. Θόρυβος επίσης θεωρείται,κάθε δυσάρεστος ή ανεπιθύμητος απλός ή σύνθετος ήχος. [Αθανασόπουλος : σελ. 161] Η στάθμη θορύβου που προκαλείται από εξωτερικές αιτίες, αξιολογείται με βάση τα επίσημα ή διεθνώς αναγνωρισμένα κριτήρια θορύβου [ΚρΘ] ή [NC] (noise criteria). [ Αθανασόπουλος : σελ.143] Αντικειμενικός στόχος της ηχοπροστασίας, δηλαδή του θορυβικού ελέγχου, είναι η ρύθμιση της στάθμης θορύβου ενός χώρου σε τέτοιο επίπεδο, ώστε να εξασφαλίζεται μια αποδεκτή ακουστική άνεση και το απαραίτητο ακουστικό περιβάλλον για τη σωστή λειτουργία του εξεταζόμενου αυτού χώρου. Κάθε θόρυβος, όταν μεταδίδεται με τη βοήθεια του αέρα αποκαλείται αερόφερτος ήχος, ενώ όταν παράγεται από τη σύγκρουση δύο στερεών σωμάτων, ονομάζεται κτυπογενής ή κρούση. [Αθανασόπουλος : σελ. 139 ] ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
23
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
2.3.2 ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΑΝΕΣΗ Ο ακουστικός σχεδιασμός των κτιρίων βασίζεται στις ακόλουθες προυποθέσεις: 1. Χωροθέτηση, την επιλογή της θέσης του κτιρίου ως προς τις πηγές των θορύβων του περιβάλλοντος 2. Παθητική ηχοπροστασία με παρεμβολές υπαίθριων χώρων και φυτεύσεων 3. Διαρρύθμιση των εσωτερικών χώρων του κτιρίου 4. Ενίσχυση της ηχομονωτικής ικανότητας του κελύφους 5. Αυξημένη ηχομόνωση των χώρων ανάπαυσης και εργασίας [Knudsen : σελ.328 ] Σχολεία, εκκλησίες ,νοσοκομεία και κατοικίες θα πρέπει να βρίσκονται μακριά από πηγές θορύβου όπως: πολυσύχναστοι αυτοκινητόδρομοι , αεροδρόμια και σιδηροδρομικές γραμμές. Για την απομείωση των θορύβων του περιβάλλοντος είναι σκόπιμες οι παρεμβολές υπαίθριων ή ημιυπαίθριων χώρων καθώς επίσης και η εσωτερική οργάνωση και διάταξη των χώρων του κτιρίου. Κρίσιμο ζήτημα της ηχοπροστασίας είναι η σωστή επιλογή των κουφωμάτων και των οικοδομικών διατάξεων του κελύφους. Το πυκνό φύλλωμα των δέντρων και οι θαμνότοποι ενισχύουν μέχρι ένα σημείο την ηχοπροστασία του κτιρίου. Ωστόσο, οι παρεμβολές βοηθητικών χώρων (διάδρομοι, προθάλαμοι, μπάνια κλπ) στο μέτωπο των αναμενόμενων θορύβων του περιβάλλοντος, λειτουργούν ως ανακουφιστικοί χώροι ανάσχεσης (ηχοπαγίδες). Τέλος, ακόμη και η μορφολογία του εδάφους μπορεί να λειτουργήσει ως φυσικό εμπόδιο του θορύβου σε σχέση με το προστατευόμενο κτίριο.
Πίνακας 2. ΣΤΑΘΜΕΣ ΗΧΗΤΙΚΗΣ ΑΝΕΣΗΣ (Πηγή : Χ.Αθανασόπουλος, 1997) ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
24
2.4 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ Ο.Σ.Κ. Ακολουθεί αυτούσιο απόσπασμα του κανονισμού 2.4.1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ Στην Ελλάδα υπάρχουν πάνω από 15.000 δημόσια σχολικά κτίρια. Αυτά στεγάζουν σχολεία όλων των βαθμίδων, με περισσότερους από 1.600.00 μαθητές σε όλη τη χώρα. [ΟΣΚ : σελ.23] Η ετήσια κατανάλωση ενέργειας στο σύνολο των σχολικών κτιρίων αντιστοιχεί σε 270.000 MWH. Αυτό το ποσό της καταναλισκόμενης ενέργειας δεν καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες των σχολείων. Σε πολλές περιπτώσεις, μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας, οι μαθητές κρυώνουν το χειμώνα και ζεσταίνονται από την άνοιξη ως το φθινόπωρο ενώ γενικά υφίστανται δυσμενείς συνθήκες φωτισμού όλες τις εποχές. [ΟΣΚ : σελ.23] Κλιματικές ζώνες της χώρας Η Ελλάδα παρουσιάζει ποικιλία κλίματος. Σύμφωνα με τον ισχύοντα Κανονισμό Θερμομόνωσης, χωρίζεται σε 3 κλιματικές ζώνες. Έχει επιλεγεί το κλίμα των Χανίων ως αντιπροσωπευτικό για την Α ζώνη, της Αθήνας για την Β ζώνη και της Θεσσαλονίκης για την Γ ζώνη. Σχολικά κτίρια που βρίσκονται στη ζώνη Α, η οποία χαρακτηρίζεται από ήπιο κλίμα, έχουν αυξημένες ανάγκες σε ψύξη και λιγότερες σε θέρμανση. Τα κτίρια της Β ζώνης έχουν ισομοιρασμένες ανάγκες σε θέρμανση και ψύξη. Τα κτίρια στη ζώνη Γ έχουν πολύ μικρές ανάγκες σε ψύξη και πολύ μεγάλες ανάγκες σε θέρμανση. [ΟΣΚ : σελ.23] Επεμβάσεις για θερμική και οπτική άνεση καθώς και εξοικονόμηση ενέργειας Ο Οδηγός του Ο.Σ.Κ. συστήνει τεχνικές λύσεις για τον σχεδιασμό σχολικών κτιρίων με την ελάχιστη δυνατή κατανάλωση ενέργειας, σε συνδυασμό με την αναβάθμιση των χώρων διδασκαλίας για την εξασφάλιση συνθηκών θερμικής και οπτικής άνεσης. [ΟΣΚ : σελ.23]
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
25
2.4.2 ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗ-ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ Η χωροθέτηση των κτιρίων και ο προσανατολισμός των αιθουσών πρέπει να είναι τέτοια ώστε: - Να εξασφαλίζει καλό φωτισμό κατά την διάρκεια του έτους. - Να υπάρχουν ηλιακά κέρδη από πρόσπτωση ηλιακών ακτινών μέσα στους χώρους κατά τη διάρκεια του χειμώνα. - Να εξασφαλίζει τη σκίαση κατά τους θερινούς μήνες Ο νότιος προσανατολισμός των αιθουσών είναι ο πιο κατάλληλος ώστε να υπάρχει ωφέλιμη εισερχόμενη ακτινοβολία το χειμώνα και επαρκής φυσικός φωτισμός όλο το χρόνο. Απαιτούνται όμως συστήματα εκτροπής του φυσικού φωτός προς την οροφή, ώστε να αποφεύγεται η θάμβωση στο οπτικό πεδίο των μαθητών καθώς και σκίαστρα για την πλήρη εκτροπή της ηλιακής ακτινοβολίας από την όψη του κτιρίου το καλοκαίρι. [ΟΣΚ : σελ.24] Ο βόρειος προσανατολισμός δεν παρουσιάζει προβλήματα θάμβωσης και δεν απαιτεί σκίαση το καλοκαίρι, έχει όμως μειωμένα θερμικά κέρδη και αυξημένες θερμικές απώλειες το χειμώνα .Γι’ αυτό το λόγο, μεγάλα βόρεια ανοίγματα ενδείκνυνται για τις πιο θερμές περιοχές όπως στην κλιματική ζώνη Α, που έχει λίγες απαιτήσεις σε θέρμανση. Το ίδιο μπορεί να ισχύει και για τις περιοχές της κλιματικής ζώνης Β εφόσον υπάρχει κατάλληλη θερμική προστασία των υαλοπινάκων (διπλά τζάμια). [ΟΣΚ : σελ.24] Ο ανατολικός και δυτικός προσανατολισμός πρέπει να αποφεύγεται. Σε διαφορετική περίπτωση επιβάλλονται κατακόρυφα σκίαστρα. [ΟΣΚ : σελ.24] Σε περίπτωση οικοπέδων μικρής έκτασης, οι αίθουσες συνιστάται να τοποθετούνται γύρω από ηλιακό αίθριο, το οποίο χρησιμεύει τόσο για τον ηλιασμό όσο και για τον φωτισμό των βορινών αιθουσών διδασκαλίας. Γύρω από το αίθριο τοποθετείται ανοιχτός διάδρομος για την κίνηση των μαθητών. [ΟΣΚ : σελ.24] 2.4.3 ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΦΩΤΙΣΜΟΥ Η οπτική άνεση χαρακτηρίζεται από τρία ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά, που αποτελούν βασικά κριτήρια ελέγχου του φωτισμού στις αίθουσες διδασκαλίας και στα εργαστήρια: - Από την ποσότητα του φωτισμού που φθάνει στο επίπεδο εργασίας, η οποία πρέπει να ισούται με 300-325 για τις τάξεις 540 για τα εργαστήρια και 300 για τη βιβλιοθήκη (σε μονάδες Lux) - Από την κατανομή του φωτισμού στο χώρο εργασίας που σημαίνει ομοιόμορφη κατανομή του φυσικού φωτός σε όλα τα θρανία - Από την αποφυγή της θάμβωσης που δημιουργείται συνήθως, είτε από την πρόσπτωση του ηλιακού φωτός στο επίπεδο εργασίας, είτε από την δημιουργία έντονων φωτοσκιάσεων στο χώρο (DF<3%)[ΟΣΚ : σελ.24]
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
26
Για να υπάρχει ομοιόμορφη κατανομή του φωτισμού μέσα στις αίθουσες συνιστάται να υπάρχουν αμφίπλευρα ανοίγματα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με παράθυρα μεγαλύτερα καθ’ ύψος αντί φεγγιτών προς την πλευρά του διαδρόμου. Για την αποφυγή της θάμβωσης προτείνονται εναλλακτικές λύσεις εκτροπής της άμεσης ηλιακής ακτινοβολίας με ανάκλαση στην οροφή, έτσι ώστε να επανέρχεται στο επίπεδο εργασίας υπό μορφή διάχυτου φωτός. [ΟΣΚ : σελ.25] Τέτοιες λύσεις μπορεί να είναι ανακλαστικά ράφια (υλικά με ανακλαστική την πάνω επιφάνεια), καθώς και με σταθερές περσίδες προσαρμοσμένες στις κάσες της εξωτερικής πλευράς των κουφωμάτων. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται μπορεί να είναι ξύλο με στιλπνή την πάνω επιφάνεια, μέταλλο με επένδυση φύλλο αλουμινίου στην επάνω πλευρά, καθώς και περσίδες σταθερές στην εξωτερική πλευρά του παραθύρου. Αυτά τα συστήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για σκιασμό σε περιπτώσεις αιθουσών με νότιο προσανατολισμό κατά τους θερινούς μήνες. Για τον ανατολικό και δυτικό προσανατολισμό συνιστώνται επιπρόσθετα σκίαστρα, τα οποία μπορεί να είναι κάθετα ή κεκλιμένα ως προς το επίπεδο της κάτοψης του ανοίγματος. Το μήκος της προεξοχής καθορίζεται από τη γωνία των 55ο για όλα τα γεωγραφικά πλάτη της χώρας. [ΟΣΚ : σελ.25] Ο βόρειος προσανατολισμός έχει ομοιόμορφο φωτισμό και δεν απαιτεί ράφια φωτισμού ούτε σκίαστρα. Στον ανατολικό και δυτικό προσανατολισμό πολύ αποτελεσματική είναι και η σκίαση με φυλλοβόλα δέντρα. Επίσης πολύ σημαντική είναι η βλάστηση για την δημιουργία ευνοϊκού μικροκλίματος γύρω από τα σχολικά κτίρια. Τα χρώματα των εσωτερικών επιφανειών των αιθουσών πρέπει να είναι ανοιχτόχρωμα, ώστε να μην δημιουργούνται σκιές στο χώρο και να εξασφαλίζεται η μεγαλύτερη δυνατή αντανάκλαση του φωτός. Οι επιφάνειες πρέπει να έχουν αδρή υφή με βαφή ματ για να αποφεύγεται η έντονη αντανάκλαση και η συνεπαγόμενη θάμβωση. [ΟΣΚ : σελ.25] Οι εντάσεις φωτισμού στους διαφόρους χώρους θα υπολογιστούν σύμφωνα με τον παρακάτω πίνακα: [ΟΣΚ : σελ. 18] Αίθουσα διδασκαλίας 300 Lux Γραφεία 300 Lux Εργαστήρια 300 ως 500Lux Σχεδιαστήρια 500 Lux Βιβλιοθήκη 500 Lux Αίθουσα θεάτρου ή Πολλαπλής Χρήσεως 300 Lux Διάδρομοι 150 Lux Χώροι υγιεινής 150 Lux Λεβητοστάσια – Αποθήκες 150 Lux Κυλικεία 300 Lux
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
27
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
28
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
29
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
30
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
31
3.1 ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η παρούσα έρευνα αφορά τη μελέτη των σχολικών κτιρίων στην πόλη και την περιφέρεια της Ξάνθης. Συγκεκριμένα διερευνά τα σχολεία του δείγματος ως προς τον ηλιασμό των αιθουσών διδασκαλίας και την ηχοπροστασία από τους θορύβους του περιβάλλοντος. Στόχος της έρευνας είναι η καταγραφή των ηλιοπροστατευτικών συστημάτων και η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους, σε συνδυασμό με τον εντοπισμμό των πηγών θορύβου στην περίμετρο των σχολικών κτιρίων και των τρόπων αντιμετώπισης τους(χωροθέτηση, ηχοπροστασία). Τέλος, παράλληλοι στόχοι είναι η διερεύνηση κριτηρίων σχεδιασμού όπως ο προσανατολισμός, οι πηγές όχλησης, η αστική διασπορά, τα κοινωνικά-πληθυσμιακά χαρακτηριστικά και το έτος κατασκευής των σχολικών κτιρίων αναφορικά με την επίδραση τους στην καταλληλότητα μιας σχολικής αίθουσας.
3.2 ΤΟ ΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Για τις ανάγκες τις έρευνας επιλέξαμε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα σχολείων που συνδυάζει τη μέγιστη ποικιλία και διασπορά, όσον αφορά τα κριτήρια της έρευνας. Αναλυτικά, η Ξάνθη έχει 17 σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (εκ των οποίων τα 2 είναι μειονοτικά) και 1 ιδιωτικό σχολείο (συνολικά 18 σχολεία), εκ των οποίων επιλέχθηκαν 13 σχολικά κτίρια. Ως προς τον προσανατολισμό επιλέξαμε κυρίως νότιες σχολικές αίθουσες αφού αυτές παρουσιάζουν περισσότερο ενδιαφέρον, αλλά και κάποιες ανατολικές για να εξετασθούν οι ιδιαιτερότητες της ηλιοπροστασίας. Το σύνολο των σχολείων κατηγοριοποιήθηκε σε τρεις χρονικές περιόδους με βάση το έτος κατασκευής τους, - - -
κτίρια πριν το 1950, κτίρια μεταξύ του 1950-1980 σύγχρονα κτίρια μετά το 1980
Όσον αφορά τη θέση τους στον αστικό ιστό, από τα 18 σχολεία της Ξάνθης, τα 14 βρίσκονται μέσα στην πόλη, 1 στην Καλλιθέα, 1 στην περιοχή της Εκτενεπόλ, 1 στον οικισμό της Χρύσας και το ιδιωτικό σχολείο που βρίσκεται έξω από τη Γενισσέα. Επιλέξαμε 7 σχολεία στις νέες συνοικίες της Ξάνθης, 2 στην Παλιά Πόλη της Ξάνθης και όλα τα περιφερειακά. Ο νομός της Ξάνθης διαθέτει πολυάριθμη μουσουλμανική μειονότητα. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε σημαντικό κριτήριο κατά την επιλογή του δείγματος (συμπεριλαμβάνονται τα δύο μειονοτικά σχολεία της πόλης). Επίσης επιλέχθηκαν σχολεία κοντά σε έντονες πηγές όχλησης όπως οδικές αρτηρίες, εκκλησίες και σχολικά συγκροτήματα αλλά και σχολικά κτίρια σε ήσυχο περιβάλλον. Τέλος, στο δείγμα συμπεριλήφθησαν σχολεία με ιδιαίτερες αρχιτεκτονικές μορφές (στέγαστρα, προεξοχές κ.α).
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
32
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
33
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΧΑΡΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΔΗΜΟΥ ΞΑΝΘΗΣ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
34
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
35
3.3 Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Μετά την επιλογή του δείγματος επισκεφτήκαμε τα επιμέρους δημοτικά σχολεία : 1ο,2ο,3ο,4 ο,7ο,8ο,9ο,11ο,12ο,17ο,1ο μειονοτικό,2ο μειονοτικό, ¨άξιων¨ ιδιωτικό, όπου συνεννοηθήκαμε με τους διευθυντές τους, ώστε να λάβουμε την άδεια για τη διεξαγωγή μετρήσεων. Πραγματοποιήσαμε μετρήσεις έντασης φυσικού φωτισμού στο εσωτερικό των αιθουσών, στις 2 πίσω γωνίες σε ενδείξεις Lux. Επίσης, πραγματοποιήσαμε μετρήσεις έντασης του θορύβου στον προαύλιο χώρο των σχολείων (κοντά στις αίθουσες διδασκαλίας) εν ώρα μαθήματος, σε ενδείξεις dB. Η πρώτη σειρά μετρήσεων πραγματοποιήθηκε στις 16 και η δεύτερη στις 18 Μαρτίου (εαρινή ισημερία) από τις 9.30π.μ έως τις 13.30π.μ. Φωτογραφίσαμε τις υπό διερεύνηση όψεις των σχολείων καθώς επίσης και συγκεκριμένες λεπτομέρειες στην περιοχή των υαλοστασίων προκειμένου να αποτυπώσουμε την είσοδο της ηλιακής ακτινοβολίας μέσα στην αίθουσα (πριν από τις μετρήσεις). Τέλος, συλλέξαμε πληροφορίες αναφορικά, για το έτος κατασκευής των σχολικών κτιρίων και για τα πιθανά προβλήματα λειτουργία τους. Επειδή στις 16 Μαρτίου έτυχε να υπάρχει περιοδική νέφωση, στα σχολεία : 2ο, 4ο και 12ο δημοτικό επαναλάβαμε τις μετρήσεις φωτισμού προκειμένου να έχουμε πιο ακριβή δεδομένα. Στα σχολεία με ανατολικό προσανατολισμό (επιπλέον) αποτυπώσαμε φωτογραφικά το φωτισμό των ανατολικών όψεων τις πολύ πρωινές ώρες ώστε να φανεί η επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας τις κρίσιμές ώρες(8.00-11π.μ.) να αποτυπωθεί Διευκρινίζουμε ότι δεν ήταν εφικτό να γίνουν ακουστικές μετρήσεις στο εσωτερικό των αιθουσών διδασκαλίας (λόγω των μαθημάτων) και δεν επαναλήφθηκε η διαδικασία μετρήσεων τον Μάιο.
3.4 ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Όλες οι μετρήσεις πεδίου καταγράφονται σε 13 καρτέλες, αντίστοιχες για τα 13 σχολεία του δείγματος, μαζί με τα απαραίτητα στοιχεία(φωτογραφίες, σκίτσα, πληροφορίες) για την καλύτερη παρουσίαση τους.
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
60
3.5 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 3.5.1 ΗΛΙΑΣΜΟΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ
Ανατολικός προσανατολισμος 30,8%
0
20
Νότιος προσανατολισμος 69,2%
40
60
80
100
120
Διάγραμμα 1.
Το δείγμα των 13 σχολικών κτιρίων αναλύθηκε με βάση τον προσανατολισμό των αιθουσών που εξετάσαμε. Σύμφωνα με τα δεδομένα της έρευνάς μας: - -
9 σχολεία (69,2%) έχουν νότιο προσανατολισμό τα υπόλοιπα 4 σχολεία (30,8%) είναι στραμμένα στην ανατολή
Όπως φαίνεται, η πλειονότητα των αιθουσών ακολουθεί τον ενδεδειγμένο νότιο προσανατολισμό. Για να κατανοήσουμε τον ανατολικό προσανατολισμό των υπόλοιπων σχολείων αναφέρουμε συμπληρωματικά ότι: - 3 σχολεία (75%, το 1ο , το 7ο και το 17ο) είναι στραμμένα ανατολικά χωρίς προφανή αιτία, μολονότι είχαν τη δυνατότητα νότιου προσανατολισμού. - 1 σχολείο (25%, το 3ο ) στρέφεται ανατολικά για να αποφύγει μία θορυβώδη οδό (28η Οκτωβρίου) στα δυτικά του οικοπέδου.
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
61
ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΕΞΟΧΕΣ
Διάγραμμα 2.
Στα σχολικά κτίρια με νότιο προσανατολισμό : - -
τα 3 από τα 9 σχολεία (33,3%) διαθέτουν κάποιας μορφής αρχιτεκτονική προεξοχή, τα υπόλοιπα 6 σχολεία (66,7%) δεν διαθέτουν αρχιτεκτονική προεξοχή
Σε 2 σχολεία που διαθέτουν προεξοχές (στο 12ο και στο ιδιωτικό) ο σκιασμός είναι επαρκής. Αντίθετα στο 2ο μειονοτικό, το μεγάλο στέγαστρο προκαλεί γενικευμένη συσκότιση, η οποία εντείνεται εξαιτίας των κοντινών δέντρων. Σε κτίρια με ανατολικό προσανατολισμό, παρατηρούμε ότι (μολονότι θα έπρεπε) δεν υπάρχουν συστήματα σκίασης στη όψη, με εξαίρεση το 7ο δημοτικό σχολείο, το οποίο διαθέτει μία μικρή αρχιτεκτονική προεξοχή, που δεν είναι αποτελεσματική (δεν είναι κατακόρυφη αλλά οριζόντια). Συμπληρωματικά αναφέρουμε ότι υπάρχουν περιπτώσεις όπου εντοπίσθηκαν μεταγενέστερες προσπάθειες σκίασης με συμπληρωματικές κατασκευές στέγασης ή με βλάστηση. Συγκεκριμένα στο 8ο δημοτικό σχολείο έχει τοποθετηθεί μεγάλο στέγαστρο στην νότια όψη του (που σκιάζει σε μεγάλο βαθμό μία αίθουσα), καθώς επίσης και ένα ψηλό δέντρο (που δημιουργεί προβλήματα φωτισμού σε δύο αίθουσες).Επίσης, στο 1ο δημοτικό σχολείο καταγράψαμε μία ψηλή δεντροστοιχία στην ανατολική όψη (η οποία σκιάζει αποτελεσματικά μόνο τις ισόγειες αίθουσες).
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
62
ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΔΙΑΦΑΝΩΝ- ΣΥΜΠΑΓΩΝ ΠΕΤΑΣΜΑΤΩΝ
ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΔΙΑΦΑΝΩΝ - ΣΥΜΠΑΓΩΝ ΠΕΤΑΣΜΑΤΩΝ ΣΤΙΣ ΟΨΕΙΣ 6
Πριν το 1950
5
Πριν το 1980
4
Σύχρονα
3 2 1 0
Αναλογία 1:2
Αναλογία 1:1
Αναλογία 2:1
Διάγραμμα 3.
Η αναλογία διαφανών-συμπαγών πετασμάτων στις όψεις επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τον ηλιασμό του κτιρίου. Στους νότιους προσανατολισμούς συστήνεται μία μεγαλύτερη αναλογία διαφανών πετασμάτων με στόχο τον χειμερινό ηλιασμό, σε συνδυασμό με αρχιτεκτονικές προεξοχές για θερμική άνεση το καλοκαίρι. Από το σύνολο του δείγματος: - - -
5 σχολεία (38,4%) εμφανίζουν αναλογία 1:1 ( 1 διαφανές + 1 συμπαγές ), 4 σχολεία (38,4%) αναλογία 1:2 ( 1 διαφανές + 2 συμπαγή), 3 σχολεία (23,2%) 2:1 ( 2 διαφανή + 1 συμπαγές).
Παρατηρούμε λοιπόν, μία έντονη συγκέντρωση που σχετίζεται με την χρονολογία κατασκευής των κτιρίων. Φαίνεται δηλαδή πως, με την πάροδο των χρόνων, μεταβάλλεται η αναλογία διαφανών-συμπαγών πετασμάτων στις όψεις των κτιρίων (αυξάνεται η διαφάνεια) σύμφωνα με την αρχιτεκτονική τάση της εποχής. Τη μόνη εξαίρεση αποτελεί το 1ο μειονοτικό σχολείο το οποίο, παρά την παλαιότητα της κατασκευής του, εμφανίζει μεγάλα ανοίγματα στη όψη(1:2) αφού η αρχική του χρήση ήταν κατοικία ενώ το 12ο σχολείο, (παρ’ ότι είναι σύγχρονο κτίριο) εμφανίζει στη νότια όψη αναλογία 1:2.
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
63
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΤΥΠΟΙ ΑΝΟΙΓΜΑΤΩΝ
ΤΥΠΟΣ ΑΝΟΙΓΜΑΤΩΝ
Μεμονωμένα ανοιγματα 38,5%
0
20
Ενιαία ανοίγματα 61,5%
40
60
80
100
120
Διάγραμμα 4.
Οι τύποι των ανοιγμάτων επηρεάζουν την κατανομή του φωτός στο εσωτερικό των αιθουσών. Διακρίνουμε δύο τύπους ανοιγμάτων: - -
μεμονωμένα ανοίγματα (εικόνα 8) ενιαία ανοίγματα (εικόνα 9)
Από το σύνολο του δείγματος : - 5 σχολεία (38,5%) διαθέτουν μεμονωμένα ανοίγματα στην όψη (στην πλειοψηφία τους είναι κτισμένα πριν το 1950), γεγονός που επαληθεύει το αρχιτεκτονικό στυλ της εποχής, - 8 σχολεία (61,5%) διαθέτουν ενιαία ανοίγματα αφού με την πάροδο του χρόνου και τον εκσυγχρονισμό των κτιρίων τα παράθυρα αποκτούν ενιαία μορφή και δημιουργούν μια διάφανη ενότητα στην όψη, η οποία εισάγει το φως ομοιόμορφα στις αίθουσες. Ο παραπάνω τύπος ανοιγμάτων δεν συνδυάζεται επιτυχώς με ηλιοπροστατευτικά συστήματα ώστε να επιτευχθούν ταυτόχρονα σωστές εντάσεις φωτισμού στο εσωτερικό των αιθουσών.
Εικόνα 8. ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΑ ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ
Εικόνα 9. ΕΝΙΑΙΑ ΑΝΟΙΓΜΑΤΑ
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
64
ΕΝΤΑΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΦΩΤΙΣΜΟΥ
ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΕΝΤΑΣΕΙΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΦΩΤΙΣΜΟΥ
Επαρκής 30,8% Αυξημένη 30,8%
<300 Lux 300-500 Lux >500 Lux
Χαμηλή 38,4% Διάγραμμα 5.
Διάγραμμα 6.
Προκειμένου να διαχωρίσουμε το δείγμα ως προς τις εντάσεις φωτισμού στο εσωτερικό των αιθουσών, προχωρήσαμε στην εξής κατηγοριοποίηση: χαμηλή ένταση φωτισμού <300 lux, επαρκής ένταση φωτισμού 300-500 lux και αυξημένη ένταση φωτισμού >500 lux. Από τα σχολεία του δείγματος : - - -
4 από τα 13 σχολεία (30,8%) παρουσιάζουν επαρκή ένταση φωτισμού, 4 σχολεία (30,8%) παρουσιάζουν αυξημένη ένταση φωτισμού, 5 σχολεία (38,4%)παρουσιάζουν χαμηλή ένταση φωτισμού.
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
65
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
Είναι αξιοπρόσεχτο πως τα κτίρια με επαρκή ένταση φωτισμού εξασφαλίζουν ταυτόχρονα και ομοιόμορφη κατανομή του φωτός. Από αυτά τα 2 σχολεία (50%) διαθέτουν ανατολικό προσανατολισμό (έμμεσος φωτισμός τις περισσότερες ώρες της ημέρας). Αντίθετα η ανεπάρκεια της έντασης (χαμηλή ή αυξημένη) δεν εμφανίζει συγκεκριμένη κατανομή (ομοιόμορφη ή ανομοιόμορφη). Τα σχολεία με αυξημένη ένταση φωτισμού στις αίθουσες, στην πλειοψηφία τους δεν διαθέτουν αρχιτεκτονικές προεξοχές, ώστε να γίνεται έλεγχος της ηλιακής ακτινοβολίας. Επίσης, παρατηρούμε ότι τα σχολεία με χαμηλή ένταση φωτισμού παρουσιάζουν μικρή αναλογία διαφανών πετασμάτων στην όψη, η οποία περιορίζει την είσοδο της ηλιακής ακτινοβολίας. Όσον αφορά τις αίθουσες που παρουσιάζουν ανεπαρκή ένταση φωτισμού (χαμηλή ή αυξημένη) παρατηρούμε ότι: -
4 από τα 9 σχολεία (44,4%) εμφανίζουν ομοιόμορφη και χαμηλή ένταση φωτισμού,
-
1 σχολείο (11,1%)εμφανίζει ανομοιόμορφη και χαμηλή ένταση φωτισμού,
-
2 σχολεία ( 22,2%) εμφανίζουν ομοιόμορφη και υψηλή ένταση φωτισμού,
-
2 σχολεία (22,2%) εμφανίζουν ανομοιόμορφη και υψηλή ένταση φωτισμού.
Αναλυτικά, το 11ο δημοτικό σχολείο εμφανίζει υψηλή και ανομοιόμορφη κατανομή φωτισμού, εξαιτίας του νότιου προσανατολισμού και των έντονων αντανακλαστικών και ανοιχτόχρωμων επιφανειών της αίθουσας. Αντίθετα το 3ο δημοτικό σχολείο εμφανίζει χαμηλή και ανομοιόμορφη κατανομή φωτισμού, εξαιτίας του ανατολικού προσανατολισμού, σε συνδυασμό με το μεγάλο μέγεθος της αίθουσας.
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
66
3.5.2 ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΘΟΡΥΒΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
ΘΟΡΥΒΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Θορυβώδες π εριβάλλον 61,6%
0
20
Μη θορυβώδες π εριβαλλον 38,4%
40
60
80
100
120
Διάγραμμα 7.
Ορίζοντας ως θορυβώδες περιβάλλον τους δρόμους έντονης κυκλοφορίας οχημάτων και τη γειτνίαση με άλλες έντονες δραστηριότητες (εκκλησίες, νηπιαγωγεία κ. α) θεωρούμε ότι : - -
8 από τα 13 σχολεία (61,6%) βρίσκονται σε μη θορυβώδες περιβάλλον, 5 σχολεία (38,4%) εντάσσονται σε θορυβώδες περιβάλλον.
Συγκεκριμένα στη τελευταία κατηγορία ανήκουν το 2ο μειονοτικό (Λ. Στρατού), το 3ο (28ης Οκτωβρίου), το 4ο (Περικλέους), το 7ο (Β. Σοφίας- οδός Έβρου) και το 9ο (Πραξιτέλους, εκκλησία). Τα σχολεία που έχουν κατασκευαστεί πριν το 1980 είναι εγκλωβισμένα στον πυκνό αστικό ιστό, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν προβλήματα θορύβου. Αντίθετα, τα σύγχρονα σχολικά κτίρια που κτίζονται στην περιφέρεια δεν αντιμετωπίζουν συνήθως προβλήματα θορύβου. Οι ηχομετρήσεις του θορύβου περιβάλλοντος πραγματοποιήθηκαν στον προαύλιο χώρο των σχολείων. Διαπιστώνοντας ότι η ηχομονωτική ικανότητα των κουφωμάτων είναι σχετικά χαμηλή (κατ ‘ εκτίμηση 20-25 dB), ενώ η ηχομονωτική ικανότητα των τοιχωμάτων σχετικά επαρκής (περίπου 50-60 dB), θεωρούμε σκόπιμο να διερευνηθεί η επίδραση των θορύβων του περιβάλλοντος στο εσωτερικό των αιθουσών σε επόμενη έρευνα.
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
67
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΣΤΑΘΜΕΣ ΘΟΡΥΒΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Διάγραμμα 8.
Για το διαχωρισμό του δείγματος ως προς τις στάθμες θορύβου περιβάλλοντος, προχωρήσαμε στην εξής κατηγοριοποίηση: χαμηλή ένταση θορύβου βάθους <55 dB, ανεκτή ένταση θορύβου βάθους 55-65 dΒ και υψηλή ένταση θορύβου βάθους >65 dΒ. Σύμφωνα με τα δεδομένα του δείγματος: - -
9 σχολεία (69,3%) εμφανίζουν χαμηλή και ανεκτή ένταση θορύβου βάθους 3 σχολεία (23,0%) εμφανίζουν υψηλή ένταση θορύβου βάθους
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παραπάνω 3 σχολεία βρίσκονται σε θορυβώδεις περιοχές σε αντίθεση με το 3ο δημοτικό σχολείο, το οποίο παρ’ όλο που βρίσκεται επί της οδού 28η Οκτωβρίου, (λόγω χωροθέτησης), καταφέρνει να εξασφαλίζει χαμηλή ένταση θορύβου στις αίθουσες. Επίσης, 2 κτίρια (το 1ο και το 7ο ) αν και εμφανίζουν ανεκτές στάθμες θορύβου περιβάλλοντος στο προαύλιο, επειδή διαθέτουν υψηλή αναλογία διαφανών πετασμάτων στην όψη είναι αναμενόμενο να αντιμετωπίζουν υψηλές στάθμες θορύβου στο εσωτερικό της αίθουσας. Συνοψίζοντας, 5 σχολεία του δείγματος (38,4%) παρουσιάζουν πρόβλημα θορύβου στο εσωτερικό των αιθουσών διδασκαλίας. Τα 2 μειονοτικά σχολεία παρουσιάζουν επίσης προβλήματα θορύβου που οφείλονται κυρίως στη θέση τους στον αστικό ιστό η οποία καθορίζεται από πρόσθετα κοινωνικά χαρακτηριστικά (τη θέση των κτιρίων σε περιοχές έντονης οικιστικής / εμπορικής ανάπτυξης της μουσουλμανικής κοινότητας).
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
68
3.6 ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ ΣΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥ Ο.Σ.Κ Ο κανονισμός του Ο.Σ.Κ. παρουσιάζει κάποιες ελλείψεις οι οποίες θα συνέβαλλαν στον ολοκληρωμένο σχεδιασμό των σχολικών κτιρίων με παραμέτρους τον ηλιασμό και την ηχοπροστασία. Συγκεκριμένα, για τον προσανατολισμό, φυσικό φωτισμό, το σκιασμό ,την ηχοπροστασία και τα υλικά των εσωτερικών επενδύσεων του κελύφους των σχολικών κτιρίων θεωρούμε ότι θα έπρεπε να αναφέρονται στις οδηγίες του Ο.Σ.Κ. και επιπρόσθετα στοιχεία όπως : - Αναλογία συμπαγών-πλήρων στις όψεις ανάλογα με τον προσανατολισμό(ΒόρειοςΣυμπαγής μάζα, Νότιος-Διαφάνεια) - Όρια φυσικού φωτισμού. Επαναπροσδιορισμός των ορίων του φυσικού φωτισμού στις αίθουσες διδασκαλίας από 300-325 Lux σε 300-500 Lux - Τύποι ανοιγμάτων. Ενιαία ανοίγματα που εισάγουν ομοιόμορφα την ηλιακή ακτινοβολία στις αίθουσες - Εξωτερικές διατάξεις σκίασης. Προτιμώνται οι εξωτερικές διατάξεις σκίασης από τις εσωτερικές ώστε να αποτρέπεται ο συνεχής εγκλωβισμός ενός στρώματος αέρα που υπερθερμαίνεται και διαχέεται στο χώρο - Διαστασιολόγηση προεξοχών. Η διαστασιολόγηση των προεξοχών σε μία σχολική αίθουσα γίνεται με τη βοήθεια της φαινόμενης κίνησης του ήλιου και τις δυο παραμέτρους, αζιμούθιο και ηλιακό ύψος, που τον ορίζουν για κάποια κρίσιμα διαστήματα για τον μελετητή. Κάποιες πιθανά κρίσιμες ημερομηνίες είναι το μεσημέρι του θερινού ηλιοστασίου (22ης μέρας Ιουνίου), όταν ο ήλιος παρέχει την μέγιστη ακτινοβολία προς ένα κτίριο και είναι απαραίτητο να υπάρχει ικανή ηλιοπροστασία, καθώς επίσης και το μεσημέρι του χειμερινού ηλιοστασίου (22ης μέρας Δεκεμβρίου) όταν η μέση εξωτερική θερμοκρασία καθιστά απαραίτητο τον ηλιασμό ενός χώρου και όσο το δυνατόν μεγαλύτερα θερμικά κέρδη. Ακολουθώντας τα βήματα του κεφαλαίου διαστασιολογούμε με ακρίβεια την αρχιτεκτονική προεξοχή και ελέγχουμε τον ηλιασμό των αιθουσών χρησιμοποιώντας τα δεδομένα της ηλιακής τροχιάς. - Κριτήρια ηχοπροστασίας. Γενικά δεν αναφέρεται τίποτα για τα κριτήρια αξιολόγησης του θορύβου και τους τρόπους ηχοπροστασίας των σχολικών κτιρίων (κεφάλαιο 2.3.2 ). - Υλικά. Προτιμώνται μη αντανακλαστικές και αδρές επιφάνειες στο εσωτερικό των σχολικών αιθουσών που δεν προκαλούν θάμβωση αλλά αντιθέτως διαχέουν το φυσικό φως μέσα στις αίθουσες. - Χρώματα εξωτερικών επιφανειών. Αποφυγή σκούρων χρωμάτων διότι απορροφούν περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
69
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
3.7 ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΔΙΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ ΚΑΤΑ Ο.Σ.Κ.
Ο ΟΣΚ παραθέτει ορισμένους τύπους κατόψεων και όψεων για την κατασκευή σχολικών κτιρίων δίνοντας μορφολογικές προτάσεις, οι οποίες δεν προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα της εποχής. Από τα 13 σχολεία του δείγματος, προχωρώντας σε μία κατηγοριοποίηση(με παραδοχές) σύμφωνα με τους τύπους που προτείνει ο Ο.Σ.Κ. παρατηρούμε ότι : - - -
8 από τα 13 σχολεία (66,8%) ακολουθούν τη διάταξη τύπου Κάλβος, 2 σχολεία (16,6%) εντάσσονται στον τύπο Ορφέας, 2 σχολεία (16,6%) εντάσσονται στον τύπο Αλκυόνη.
Ο τύπος Κάλβος έχει επίμηκες σχήμα με διάδρομο που διατάσσει τις αίθουσες σε σειρά αφήνοντας τους βοηθητικούς χώρους στην άλλη πλευρά. Με παραδοχές γενίκευσης κατατάσσουμε τα περισσότερα σχολεία του δείγματος σε αυτόν τον τύπο γιατί οι αίθουσες τους αναπτύσσονται σε ένα συγκεκριμένο προσανατολισμό εν σειρά στην πλειοψηφία προς το νότο. Ο τύπος Ορφέας σχηματίζεται με βάση έναν αξονικό διάδρομο εκατέρωθεν του οποίου βρίσκονται οι αίθουσες διδασκαλίας εκμεταλλευόμενες δυο προσανατολισμούς (ανατολικόςδυτικός). Τέλος ο τύπος Αλκιόνη είναι σχήματος ‘’Γ’’ με αίθουσες διδασκαλίας προς όλους του προσανατολισμούς και τον κύριο όγκο των αιθουσών προς το εσωτερικό του σχήματος. Συγκεκριμένα το 11ο σχολείο έχει τις περισσότερες αίθουσες σε νότιο και δυτικό προσανατολισμό, ενώ το 12ο σχολείο προκειμένου να δημιουργήσει μια ενότητα με γειτονικό σχολείο έχει στραφεί σε βοριοανατολικό προσανατολισμό. Από την παραπάνω κατάταξη εξαιρείται το 1ο μειονοτικό σχολείο, αφού πρόκειται για κτίσμα κατοικίας με ιδιαίτερο τύπο κάτοψης (αίθουσες με διαφορετικό μέγεθος, σχήμα και ανοίγματα) Παρατηρούμε ότι η τυπολογία του Ο.Σ.Κ. αφορά μόνο τις μορφολογικές και τις λειτουργικές ανάγκες και είναι αδιάφορη για τον επιτυχή ηλιασμό των αιθουσών, αφού σε κανέναν τύπο κάτοψης δεν προτείνει ενδεδειγμένο προσανατολισμό αιθουσών και ηλιοπροστετευτικά συστήματα σύμφωνα με αυτόν. ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
70
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
71
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
72
Κατά τη διάρκεια της έρευνας μελετήσαμε 13 δημοτικά σχολεία της Ξάνθης, με στόχο την αξιολόγηση του φυσικού φωτισμού και της ηχοπροστασίας. Με την καταγραφή των επιμέρους μετρήσεων και την ανάλυση-ομαδοποίηση τους σε διαγράμματα, καταλήξαμε σε ορισμένα βασικά συμπεράσματα τα οποία θεωρούμε αντιπροσωπευτικά της κατάστασης που επικρατεί στις σχολικές αίθουσες των ελληνικών σχολικών κτιρίων. Ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα μορφολογικά και τυπολογικά κριτήρια που πρυτανεύουν στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό ενός σχολείου, παρατηρούμε την εμφάνιση ενός ευρύτατου φάσματος προβλημάτων αναφορικά με την οπτική και ακουστική άνεση. Αυτή η ανομοιογένεια των καταγραμμένων προβλημάτων αναδεικνύει την μεγάλη έλλειψη ελέγχων στο σύστημα παραγωγής σχολικών κτιρίων, καθώς επίσης και την απουσία μιας σαφούς και αποτελεσματικής τεχνικής νομοθεσίας για τα σχολικά κτίρια. Διερευνώντας το δείγμα διαπιστώνουμε ότι τα προβλήματα φωτισμού και ηχοπροστασίας επηρεάζονται καθοριστικά από πρόσθετα δεδομένα ανάλυσης όπως η χρονολογία κατασκευής, η αναλογία διαφανών-συμπαγών πετασμάτων στις όψεις, οι τύποι των ανοιγμάτων, η θέση στη πόλη και τα κοινωνικά χαρακτηριστικά. Τέλος, συγκρίνοντας δύο από τις σχολικές αίθουσες του δείγματος διαπιστώνουμε ότι τα υλικά κατασκευής επιδρούν στην ποιότητα του φυσικού φωτισμού.
4.1 ΦΩΤΙΣΜΟΣ-ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ Σύμφωνα με τα δεδομένα του διαγράμματος 1, τα περισσότερα σχολεία είναι στραμμένα προς το νότο, δηλαδή δέχονται την ηλιακή ακτινοβολία τις περισσότερες ώρες της ημέρας, διαθέτοντας την κατάλληλη προϋπόθεση για σωστό φυσικό φωτισμό. Ωστόσο σε αρκετά σχολικά κτίρια εμφανίζονται προβλήματα έντασης και κατανομής του φωτισμού (σύμφωνα με μετρήσεις κατά την περίοδο της εαρινής ισημερίας) τα οποία πιθανόν να οφείλονται στην έλλειψη πρόσθετης προστασίας από την ηλιακή ακτινοβολία μέσω των στοιχείων του κελύφους.
ΦΥΣΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΣΕ ΝΟΤΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΕΝΕΣ ΑΙΘΟΥΣΕΣ
22%
78%
Διάγραμμα 9.
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
Επάρκεια φωτισμού (ένταση και κατανομή) Ανεπάρκεια φωτισμού (ένταση ή κατανομη)
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
73
Αναλυτικότερα, από τα 9 σχολεία του δείγματος με νότιο προσανατολισμό, τα 7 σχολεία (77,8%) παρουσιάζουν πρόβλημα στην ένταση ή / και στην κατανομή του φωτισμού (διάγραμμα 9). Συγκεκριμένα, διαπιστώνουμε ότι η ανεξέλεγκτη είσοδος της ηλιακής ακτινοβολίας στο εσωτερικό των αιθουσών οδηγεί σε αυξημένη ένταση φωτισμού. Αυτό θα μπορούσε να αποφευχθεί με την τοποθέτηση ηλιακών ραφιών που εξασφαλίζουν την ομαλή διάχυση του φωτός, και ταυτόχρονα με τη χρήση υλικών που δεν προκαλούν θάμβωση. Τέλος τα σχολεία με ανατολικό προσανατολισμό (επειδή στο μεγαλύτερο διάστημα της μέρας δέχονται έμμεσο φωτισμό) παρουσιάζουν, αντιφατικά με τα νότια σχολεία επαρκή ένταση φωτισμού. Παρ’ όλα αυτά τις πολύ πρωινές ώρες (8:00 - 10:00π.μ.) όταν η ηλιακή ακτινοβολία εισέρχεται σχετικά κάθετα από τα ανοίγματα, πιθανόν να εμφανίζονται αυξημένες εντάσεις φωτισμού.
4.2 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΕΞΟΧΕΣ Προκειμένου να επιτευχθούν οι κατάλληλες συνθήκες θερμικής άνεσης σε ένα κτίριο καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου πρέπει να λαμβάνονται τα κατάλληλα ηλιοπροστατευτικά μετρά σύμφωνα με τον προσανατολισμό. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα 2 η πλειοψηφία των σχολείων δεν διαθέτει ηλιοπροστατευτικά συστήματα. Συγκριμένα, ελάχιστα νότια προσανατολισμένα σχολεία διαθέτουν αποτελεσματικές αρχιτεκτονικές προεξοχές ενώ κανένα ανατολικό σχολείο δεν διαθέτει κατάλληλα σκίαστρα (κατακόρυφα). Θα έπρεπε λοιπόν, να σχεδιάζονται με ακρίβεια οι αρχιτεκτονικές προεξοχές στο νότιο προσανατολισμό (κεφ.2.2), ώστε να είναι αποτελεσματικές για την θερμική και οπτική άνεση. Αντίστοιχα, σε ανατολικούς προσανατολισμούς θα έπρεπε να τοποθετούνται κατακόρυφα συστήματα σκίασης.
4.3 ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Σύμφωνα με τις μετρήσεις του καταγράφονται στο διάγραμμα 8, διαπιστώνουμε ότι τα περισσότερα σχολεία δεν παρουσιάζουν προβλήματα από θορύβους του περιβάλλοντος, χάρη στην σωστή επιλογή της θέσης του οικοπέδου (αραιή δόμηση της περιοχής) και την κατάλληλη τοποθέτηση τους ως προς τις πηγές του θορύβου. Όλα τα σχολεία όπου εντοπίζονται προβλήματα θορύβου, βρίσκονται σε πυκνοδομημένο περιβάλλον και γειτνιάζουν με δρόμους έντονης κυκλοφορίας. Πρόκειται για κτίρια χτισμένα πριν το 1980 που εγκλωβίστηκαν σε πυκνό αστικό ιστό, χωρίς να διαθέτουν τα απαραίτητα ηχοπροστατευτικά μέτρα (ηχοπετάσματα, ηχοφράγματα, συστοιχίες δέντρων). Επειδή γενικά είναι δύσκολο να προβλεφτεί η πληθυσμιακή εξέλιξη μιας περιοχής και ταυτόχρονα οι αναμενόμενοι θόρυβοι του περιβάλλοντος, θα έπρεπε εκ των προτέρων η κατασκευή του κελύφους να είναι ηχομονωτικά επαρκής (ενισχυμένες τοιχοποιίες, ηχομονωτικά κουφώματα). Όπου τα προβλήματα είναι αρκετά έντονα και η ηχομονωτική ικανότητα του κελύφους δεν είναι επαρκής θα πρέπει να ληφθούν επιπλέον ηχοπροστατευτικά μέτρα.
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
74
4.4 ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ-ΑΝΑΛΟΓΙΑ ΔΙΑΦΑΝΩΝ/ΣΥΜΠΑΓΩΝ ΣΤΙΣ ΟΨΕΙΣ Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα 3 υπάρχει μια σημαντική συσχέτιση της χρονολόγησης των κατασκευών με την αναλογία διαφανών / συμπαγών πετασμάτων στις προσόψεις των κτιρίων. Γενικά οι αναλογίες των κουφωμάτων της όψης δεν επηρεάζουν σε πρώτο επίπεδο την ποιότητα του φυσικού φωτισμού μέσα στις αίθουσες. Ωστόσο αυτές οι αναλογίες σε συνδυασμό με άλλα κριτήρια όπως ο προσανατολισμός,το μέγεθος της αίθουσας και οι αρχιτεκτονικές προεξοχές προκαλούν σημαντικά προβλήματα. Συγκεκριμένα το 30,8% του δείγματος εμφανίζει αυξημένη ένταση φωτισμού (4 σχολεία του δείγματος). Οι μεγάλες αναλογίες διαφανών πετασμάτων στις όψεις αυτών των σχολείων δεν συνδυάζονται με κατάλληλα ηλιοπροστατευτικά συστήματα προκαλώντας προβλήματα οπτικής άνεσης. Επίσης, 5 κτίρια (38,4%) εμφανίζουν χαμηλή ένταση φωτισμού (στην πλειοψηφία τους κατασκευασμένα πριν το 1980) εξαιτίας των εμποδίων που εντοπίζονται στις προσόψεις (στέγαστρα , δέντρα και ακατάλληλος προσανατολισμός). Τέλος, 4 από τα 13 σχολεία του δείγματος (30.8%) παρουσιάζουν επαρκή ένταση φωτισμού και ομοιόμορφη κατανομή στις αίθουσες. Αξίζει να σημειωθεί ότι από αυτά : - 2 σχολεία έχουν κατασκευαστεί πριν το 1950 και διαθέτουν μικρή αναλογία διαφανών πετασμάτων στην όψη (1:2) - 2 σχολεία έχουν ανατολικό προσανατολισμό, δηλαδή εμφανίζουν σχετικά έμμεσο φωτισμό σε επαρκή στάθμη(ωστόσο είναι πιθανό κατά τις πρωινές ώρες, σε χαμηλή θέση του ήλιου, να εμφανίζουν υψηλές εντάσεις φωτισμού) Για την οπτική και θερμική άνεση των χρηστών ενός σχολικού κτιρίου, θα πρέπει το ποσοστό διαφανών πετασμάτων στην όψη να είναι ανάλογο του μεγέθους της αίθουσας και σε κάθε περίπτωση να συνδυάζεται με ηλιοπροστατευτικά συστήματα, τόσο για τον σκιασμό των αιθουσών όσο και για την ελεγχόμενη είσοδο του φυσικού φωτός. Διαπιστώσαμε ότι σύγχρονα σχολικά κτίρια στην πόλη της Ξάνθης ενώ πληρούν τις παραπάνω προϋποθέσεις, παρόλα αυτά εμφανίζουν προβλήματα θερμικής και οπτικής άνεσης λόγω της αναποτελεσματικότητας των συστημάτων ηλιοπροστασίας. Γι’ αυτό πρέπει να συστήματα αυτά να μελετώνται προσεκτικά ως προς όλες τις παραμέτρους που τα επηρεάζουν (αναλογία διαφανών-συμπαγών πετασμάτων, μέγεθος της αίθουσας, προσανατολισμός) και να σχεδιάζονται με ακρίβεια.
4.5 ΤΥΠΟΙ ΑΝΟΙΓΜΑΤΩΝ Σύμφωνα με το διάγραμμα 4 τα σχολεία με μεμονωμένα ανοίγματα στην όψη εμφανίζουν (στην πλειοψηφία τους) χαμηλή ένταση φωτισμού μέσα στις αίθουσες. Αντίθετα τα σχολεία με ενιαία ανοίγματα διαφανών πετασμάτων έχουν επαρκή ή αυξημένη ένταση φωτισμού. Συνοψίζοντας διαπιστώνουμε ότι τα ενιαία ανοίγματα, σε συνδυασμό με κατάλληλα ηλιοπροστατευτικά συστήματα πετυχαίνουν σωστές εντάσεις φωτισμού, αφού εξασφαλίζουν την ομοιόμορφη κατανομή του φωτός (χωρίς εμπόδια και σκιές από τα συμπαγή διαχωριστικά στοιχεία).
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
75
4.6 ΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΑΣΤΙΚΟ ΙΣΤΟ Τα σχολεία που βρίσκονται σε πυκνοδομημένο περιβάλλον στην προσπάθεια τους να εκμεταλλευτούν την χωροθέτηση τους, για να προστατευθούν από τους θορύβους του περιβάλλοντος, θέτουν σε δεύτερη μοίρα τον προσανατολισμό των χώρων διδασκαλίας, παράμετρο που κατά τη γνώμη μας θα έπρεπε να λαμβάνουν υπόψη ισοδύναμα. Το σχολικό κτίριο θα έπρεπε να επωφελείται από τον ευνοϊκότερο προσανατολισμό ενώ παράλληλα να προστατεύεται από τους θορύβους τους περιβάλλοντος με πρόσθετα μέτρα (ενισχυμένες τοιχοποιίες, ηχομονωτικά παράθυρα, ηχοπετάσματα). Τα περιφερειακά σχολεία παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευελιξία ως προς την χωροθέτηση τους και δεν απειλούνται άμεσα από έντονους θορύβους. Ωστόσο, εντοπίσαμε σχολεία τα οποία παρουσιάζουν προβλήματα φωτισμού προφανώς εξαιτίας του λανθασμένου προσανατολισμού (λόγω άγνοιας ή αμέλειας).
4.7 ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Στο δείγμα της έρευνας μας υπάρχουν 2 μειονοτικά σχολεία στα οποία εντοπίζονται έντονα λειτουργικά προβλήματα που σχετίζονται κυρίως με τον φωτισμό και το θόρυβο. Αναλυτικά, το 1ο μειονοτικό σχολείο βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και γειτνιάζει με εμπορικές χρήσεις (καταστήματα) που περιοδικά προκαλούν έντονο θόρυβο. Πρόκειται για ένα κτίριο οπού η αρχική του χρήση ήταν κατοικία και μετά από δωρεά λειτουργεί ως σχολείο. Λόγω της αρχικής του χρήσης το κτίριο δεν πληροί τις προϋποθέσεις ενός σχολικού κτιρίου καθώς έχει μεγάλη αναλογία ανοιγμάτων στην όψη, χωρίς ηλιοπροστατευτικά μέτρα, χαμηλή ποδιά παραθύρων και ανομοιομορφία στους τύπους των αιθουσών (τα αρχικά δωμάτια της κατοικίας). Το 2ο μειονοτικό βρίσκεται σε μία μουσουλμανική συνοικία, διπλά στη λεωφόρο Στρατού και αντιμετωπίζει έντονα προβλήματα θορύβου. Λόγω της θέσης του, αυτό το ισόγειο κτίριο (ανάμεσα σε ψηλές πολυκατοικίες, πίσω από πυκνά δέντρα) και εξαιτίας ενός μεγάλου στεγάστρου εμφανίζει έντονα προβλήματα έντασης και κατανομής του φυσικού φωτισμού. Συγκεκριμένα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, ακόμη και με έντονη ηλιοφάνεια, είναι απαραίτητη η χρήση τεχνητού φωτισμού. Στα δύο αυτά σχολεία τα προβλήματα αναφορικά με την οπτική και ακουστική άνεσης, πιθανόν να μην αντιμετωπίζονται άμεσα λόγω κοινωνικών συνθηκών. Η μετακίνηση ή η βελτίωση αυτών των σχολικών κτιρίων καθίσταται ένα σύνθετο κοινωνικά ζήτημα (σε σχέση με το θεσμικό πρόβλημα του φορέα που θα λάβει την πρωτοβουλία της κτιριακής αναβάθμισης τους).
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
76
4.8 ΥΛΙΚΑ Επιλέξαμε να συγκρίνουμε δύο σύγχρονα κτίρια, (3ου και 17ου δημοτικό σχολείο), με ανατολικό προσανατολισμό, αναφορικά με τα υλικά εσωτερικών επενδύσεων. Το 3ο δημοτικό παρουσιάζει χαμηλή ένταση φυσικού φωτισμού(200Lux) ενώ το 17ο επαρκή ένταση (470 Lux). Μολονότι και τα δύο σχολεία ακολουθούν ένα κοινό αρχιτεκτονικό σχεδιασμό (χωρίς ηλιοπροστατευτικά συστήματα, με ίδιες αναλογίες κουφωμάτων στις όψεις, με παρόμοιους τύπους ανοιγμάτων), η διαφορά της έντασης του φυσικού φωτισμού είναι αξιοσημείωτη και οφείλεται στα υλικά των εσωτερικών επενδύσεων στις αίθουσες. Συγκεκριμένα, στην αίθουσα του 17ου έχουν τοποθετηθεί ανοιχτόχρωμα, στιλπνά πλακάκια δαπέδου, φωτεινό χρώμα στους τοίχους και άσπρα λεία θρανία που αντανακλούν το φως, με αποτέλεσμα να αυξάνουν την ένταση του. Αντίθετα στην αίθουσα του 3ου έχει τοποθετηθεί στο δάπεδο σκουρόχρωμο μωσαϊκό, στους τοίχους ουδέτερο ανοιχτό χρώμα και πράσινα θρανία, τα οποία περιορίζουν την αντανάκλαση του φωτός. Με αφορμή αυτό το συγκριτικό παράδειγμα θα ισχυριζόμασταν ότι τα υλικά και οι χρωματισμοί των αιθουσών καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ένταση και την κατανομή του φωτός. Επομένως διαπιστώνουμε ότι, καλό θα ήταν να αποφεύγονται τα έντονα φωτεινά / γυαλιστερά χρώματα στους τοίχους καθώς επίσης και οι λείες και αντανακλαστικές επιφάνειες διότι αυξάνουν την ένταση του έμμεσου φυσικού φωτισμού.
ΕΙΚΟΝΑ 8.ΑΙΘΟΥΣΑ 17ου ΔΗΜΟΤΚΟΥ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
77
4.9 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ Ο.Σ.Κ. Σύμφωνα με τα παραπάνω, διαπιστώνουμε ότι η οπτική και ακουστική άνεση των αιθουσών διδασκαλίας επηρεάζεται από ένα εκτεταμένο φάσμα παραμέτρων αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Ο Κανονισμός Σχολικών Κτιρίων παρουσιάζει ελλείψεις, χρειάζεται εμπλουτισμό και θεσμικό έλεγχο της τήρησης των προδιαγραφών μελέτης. Τα δύο τελευταία χρόνια ο Ο.Σ.Κ. προσπαθεί να συστήσει ένα εγχειρίδιο βιοκλιματικού σχεδιασμού σχολείων, που τελικά θα πρέπει να επιβληθεί ως υποχρεωτικό πλαίσιο προδιαγραφών. Παράλληλα, ο Ο.Σ.Κ. προτείνει ορισμένους ενδεδειγμένους τύπους κατόψεων, χωρίς όμως να τους συσχετίζει με τον προσανατολισμό. Θα έπρεπε δηλαδή, οι τύποι αυτοί να προσαρμόζονται κάθε φορά στο σχήμα και στο περιβάλλον του εκάστοτε οικοπέδου σύμφωνα με την κρίση του μελετητή. Όσον αφορά τις όψεις, θα έπρεπε και σε αυτήν την περίπτωση να προτείνονται συγκεκριμένοι τύποι διαμόρφωσης, που είτε να εξασφαλίζουν το σκιασμό του κτιρίου, είτε να διευκολύνουν την ενσωμάτωση πρόσθετων συστημάτων ηλιοπροστασίας. Τέλος, ο Ο.Σ.Κ δεν θα έπρεπε να επιτρέπει τη λειτουργία σχολείων σε κτίρια που δεν είναι σχεδιασμένα για σχολική χρήση.
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
78
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
79
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
80
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
81
Μετά την διεξαγωγή της έρευνας, παρατηρούμε ότι οι αρχικές υποθέσεις και οι προβληματισμοί που θεωρήσαμε απαραίτητους για το σχεδιασμό των σχολικών κτιρίων, δεν λαμβάνονται υπόψη στο δείγμα της Ξάνθης. Συγκεκριμένα στα περισσότερα σχολικά κτίρια εντοπίσαμε έλλειψη ηλιοπροστατευτικών συστημάτων που δημιουργεί προβλήματα στην οπτική και θερμική άνεση των χρηστών καθώς επίσης και πλήρη απουσία ηχοπροστατευτικών μέτρων. Συνοψίζοντας: - 9 σχολεία από τα 13 (69,2%) παρουσιάζουν προβλήματα φωτισμού στις αίθουσες - 5 σχολεία από τα 13 (38,5%) παρουσιάζουν προβλήματα ηχοπροστασίας στις αίθουσες - 4 σχολεία από τα 13 (30,8%) εμφανίζουν συνδυασμένα προβλήματα φωτισμού και ηχοπροστασίας Αξίζει να αναφερθεί η διαχρονική κατάσταση των σχολικών κτιρίων ως προς τον ηλιασμό και τους θορύβους του περιβάλλοντος. Στα παλιά κτίρια δεν παρατηρούμε καμία προσπάθεια ηλιοπροστασίας η οποία πιθανόν να οφείλεται αφ’ ενός στο αρχιτεκτονικό στυλ της εποχής και αφ’ ετέρου στα κλιματολογικές συνθήκες της εποχής τους (μεγαλύτερες ανάγκες για ηλιασμό όλο το χρόνο). Αντίθετα στα νέα και στα σύγχρονα κτίρια, τις περισσότερες φορές, οι προσπάθειες ηλιοπροστασίας είναι ανεξάρτητες από τον προσανατολισμό, την χρησιμότητα και την αποτελεσματικότητα τους. Όσον αφορά τους θορύβους του περιβάλλοντος, τα περισσότερα παλιά και νέα κτίρια εγκλωβίστηκαν στον αστικό ιστό μετά την ανάπτυξή του και παρουσιάζουν προβλήματα ακουστικής άνεσης στο εσωτερικό των αιθουσών χωρίς να λαμβάνονται ηχοπροστατευτικά μέτρα. Αντίθετα, τα σύγχρονα σχολικά κτίρια επειδή χτίστηκαν μακριά από το κέντρο της πόλης, δεν εμφανίζουν προβλήματα ηχοπροστασίας. Αξιολογώντας τα κτίρια του δείγματος συνδυαστικά, ως προς τις παραμέτρους του ηλιασμού και της ηχοπροστασίας, διαπιστώσαμε ότι μόνο 2 από τα 13 σχολεία (15,4%) δεν παρουσιάζουν προβλήματα οπτικής και ακουστικής άνεσης στο εσωτερικό των αιθουσών. Επειδή το ποσοστό των σωστά σχεδιασμένων σχολικών κτιρίων είναι μικρό, μπορούμε να θεωρήσουμε το αποτέλεσμα τυχαίο, χωρίς να έχει προκύψει από μελέτη του σχεδιασμού. Στην σύγχρονη εποχή λόγω των κλιματικών αλλαγών οι ανάγκες για εξοικονόμηση ενέργειας καθιστούν απαραίτητη την εφαρμογή των αρχών της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής για το σχεδιασμό των σχολικών κτιρίων. Τα κατάλληλα ηλιοπροστατευτικά συστήματα στις όψεις των κτιρίων παρέχουν την απαραίτητη ηλιοπροστασία, αποτρέπουν την υπερθέρμανση στο εσωτερικό και συμβάλουν στον καλό φωτισμό της αίθουσας με την λιγότερη απαιτούμενη ενέργεια. Εξίσου σημαντική παράμετρος κατά το σχεδιασμό ενός σχολικού κτιρίου είναι ο θόρυβος του περιβάλλοντος και θα πρέπει να λαμβάνονται ηχοπροστατευτικά μέτρα ώστε να διασφαλίζεται η ακουστική άνεση στο εσωτερικό των αιθουσών διδασκαλίας. Θα πρέπει λοιπόν ο Ο.Σ.Κ. με τους κανονισμούς του να ικανοποιεί τις συνθήκες θερμική, οπτικής και ακουστικής άνεσης. Ταυτόχρονα η αυστηρή τήρηση αυτών των κανονισμών είναι απαραίτητη για τον σχεδιασμό βιοκλιματικών σχολικών κτιρίων.
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
82
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
83
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
84
ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΣΧΟΛΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ΜΕ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΥΣ:
ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΦΩΤΙΣΜΟ, ΤΟΝ ΠΑΘΗΤΙΚΟ ΣΚΙΑΣΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΧΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
85
- Αθανασόπουλος, Χ. (2005). Προστασία κτιρίων, θερμομόνωση, ηχομόνωσηηχοπροστασία. Αθήνα: Χρήστος Αθανασόπουλος, έκδοση γ - Ευθυμιάτος, Δ. (2007). Ακουστική και Κτιριακές εφαρμογές, Θεωρία και πράξη. Αθήνα: Παπασωτηρίου - Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο (2001). Βιοκλιματικός σχεδιασμός κτιρίων και περιβάλλοντος χώρου. Πάτρα: Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο - Ευθυμιόπουλος, Η. (2005). Κτίριο και περιβάλλον. Αθήνα: Παπασωτηρίου - Κοσμόπουλος, Π. (2004). Περιβαλλοντικός σχεδιασμός. Θεσσαλονίκη:University Studio Press - Μπάρκας ,Ν. (2005). Ειδικά κεφάλαια φυσικής, (Σημειώσεις από παραδόσεις του μαθήματος). Ξάνθη: Εταιρία αξιοποίησης και διαχείρισης περιουσίας Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης - Τσίγκας, Ε. (1996). Ενέργεια στην αρχιτεκτονική. Θεσαλονίκη: Μάλλιαρης Παιδεία - Τσίγκας, Ε. Ενεργειακός σχεδιασμός-Εισαγωγή για αρχιτέκτονες. Εκδόσεις: Μάλλιαρης Παιδεία - Τσινίκας, Ν. (2005). Ακουστικός σχεδιασμός χώρων. Θεσσαλονίκη: University Studio Press - Χρονάκη, Ε. (1985). Βιοκλιματική αρχιτεκτονκή, Παθητικά ηλιακά συστήματα, (Διδακτικό βοήθημα). Θεσσαλονίκη: University Studio Press - Χρονάκη-Ανδρεάδη, Ε. (2006). Βιοκλιματικός σχεδιασμός, Περιβάλλον και βιωσιμότητα. Θεσσαλονίκη: University Studio Press - Cavanaugh, W. & Wilkes, J. (1999). Architectural Acoustics Principles and Practice. Canada: John Wiley and Sons,Inc - Knudsen, H. (1950). Acoustical designing in Architecture. USA: John Wiley and Sons, Inc - O.Robinette, G. (1984). How to make cities liveable. USA: van Nostrand Reinhold Company Inc Από τον παγκόσμιο ιστό: -
http://www.osk.gr
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ