VoetVak+ editie 6, 2019

06 OKTOBER 2019

HET VAKBLAD VOOR DE ONDERNEMENDE VOETVERZORGER

Column: De avonturen van de pedicure

VAKBEURS PEDICURE SPECIAL:

YOGA

INHOUD VOETVAKPLUS

ACTUEEL 4

Vakblad voor de ondernemende voetverzorger Verschijnt 8 x per jaar, 17e jaargang,

Nieuws uit de branche

nummer 6, oktober 2019 www.voetvakplus.nl

BEURS 6

Redactie: Petra Teunissen, content manager,

Vakbeurs Pedicure

Jacha Rootlieb, content regisseur E-mail: redactie@voetvakplus.nl Tel.: 06-11663301

REPORTAGE 8

Medewerkers: dr. Bella van Dalen, orthopedisch

Voetencentrum Noordwijk

chirurg, Suus Coolen photography, Erik Crins, Mr. R. van Domselaar, Ellen Hamers (AIOS dermatologie AMC), Debbie Tamerus, Corné Ter Maten,

DERMATOLOGIE 12

David Müskens (podotherapeut), Petra Teunissen, Lizet van Triet, Judith Verdouw, Sija Versluis, Hans

Neurofibromen

de Vries, Ellen Wagenaar, Robert Wonink, MSU echografist voet en enkel

VOET EN ENKEL 15

Advertenties: Frank van Gils (f.gils@bdu.nl) tel. 06-53888266

Pijn onder de voorvoet, deel II

Abonnementen: abonnementen@bdu.nl, tel. 0342-494882 Nederland: €85,50 per jaar (incl. 6% btw, op basis

PODOLOGIE 16

van automatische incasso). België: € 91,70 per jaar (prijswijzigingen voorbehouden).

Opzeggen abonnement: Abonnementen kunnen ieder moment ingaan en worden na afloop van de opgegeven

24 ACHTERGROND

abonnementsperiode automatisch verlengd.

Peesplaataandoeningen onder de voet

MEDISCH 20

Opzegtermijn voor het opzeggen van uw

Operatie van de hallux valgus

abonnement voor onbepaalde tijd: twee maanden voor de volgende abonnementsperiode.

ACHTERGROND 24 Yoga voor de voeten en onderbenen Uitgeefteam BDUvakmedia: Corina Kuipers (uitgever)

JURIDISCH 28

Ron van de Hoef (salesmanager)

De onbetrouwbare echtgenoot

Peter Vorstenbosch (hoofd content)

Technische realisatie: Vellendrukkerij BDU, Barneveld

33 COLUMN

39 DECORATIEF

MARKETING 30 Maak werk van je online recensies

vakmedia

COLUMN 33 www.voetvak.nl

# 06/’19 VAKBLAD VOOR DE ONDERNEMENDE VOETVERZORGER

De avonturen van de pedicure

VOETVERWENNERIJ 35 Yoga en aromatherapie

MASSAGE 36 ©2019 BDUvakmedia

Yoga Voetmassage

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij

Adverteerders: ASWS, BDUvakmedia, Busch & Co., Footcare Holland, Orthofex, Pediroda, Les Pieds, Praktivak, Stipezo, Wandelwol.

Trendy tribal toes

elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Het reprorecht van de inhoud van deze uitgave is beschermd.

Voor alle kwesties inzake het kopiëren van teksten: Stichting Reprorecht, Prof. E.M. Meijerslaan 3, Postbus 882, 1180 AW Amstelveen, tel. 020-3470310.

DECORATIEF 39

Het volgende nummer van VoetVak+ verschijnt rond 21 november.

PRODUCTNIEUWS 42 Noviteiten voor de voetverzorging

EEN THEMANUMMER OVER YOGA Ondernemende voetverzorgers, zoals de lezers van VoetVak+, kijken graag over de grenzen van hun vak. Van andere disciplines kun je veel leren om je klanten nog beter te helpen. De laatste jaren is yoga zeer populair geworden. Veel vrouwen (en ook mannen) beoefenen yoga in allerlei vormen om soepeler, krachtiger en rustiger te worden. Zo bestaat er ook speciale toega (toes + yoga = toega) oftewel teenyoga. Het is een combinatie van bewegingen en stretchoefeningen voor je voeten. Resultaat: betere mobiliteit én kracht in je tenen, voeten én enkels. Maar welke yogastijl je voorkeur ook heeft: je wordt er altijd beter van. Dat laten de deskundigen in dit themanummer zien en dat kun jij je klanten weer leren. Veel leesplezier!

Petra Teunissen, Hoofdredacteur VoetVak+

INGEZONDEN MEDEDELING:

WAAROM STAAT STIPEZO VOOR DE PEDICURE+ OP DE BARRICADE? Deze groep professionals zijn de eerste collega’s geweest die de zin van opscholing zagen en daar inhoud aan hebben gegeven door de certificaten Diabetische Voet en Reumatische Voet te behalen. Naast het diploma pedicure waren dat de enige ‘erkende’ mogelijkheden om zich te onderscheiden. Hierna hebben ze elke drie jaar opnieuw examen gedaan. Daarnaast hebben zij allemaal meerdere (niet officieel erkende) cursussen gedaan om zich verder te bekwamen. Zij hebben dus niet stil gezeten.

Met de komst van het diploma medisch pedicure stelde de brancheorganisatie hen voor de keus: degradatie tot basis pedicure of medisch pedicure worden.

Wij zijn van mening dat dit geen goed beleid is. Een brancheorganisatie die zegt voor alle leden te werken degradeert geen leden, maar komt voor hen op. Het zou normaal zijn om deze collega’s een status-aparte te geven in de vorm van een uitsterf-constructie.

Mede gezien de leeftijd van deze groep.

Deze collega’s werken tot volle tevredenheid al jaren binnen de diabetes voetzorg en worden ook door podotherapeuten gecontracteerd. Daarnaast is het uiterst merkwaardig dat deze collega’s wel goed genoeg zijn om de medisch pedicure in opleiding te begeleiden. Veel van hen zijn SBB goedgekeurd stagebedrijf!

Stipezo komt op voor alle collega’s die binnen de voetzorg werken. We hebben allemaal een taak om voetzorg landelijk aan te bieden en betaalbaar te houden. Dat lukt nog niet met alleen maar PaC-ers en mp-ers. We blijven ons inzetten voor behoud van de pedicure+ in de zorg! Zij verdienen dat en we hebben ze nodig!

Ria Snelting-van Densen, voorzitter Stipezo, www.stipezo.nl

RUBRIEK PRAKTIJK In deze en de komende edities van VoetVak+ ontbreekt helaas een bijdrage van collega Ursela Vogt door persoonlijke omstandigheden. We wensen haar en haar familie veel sterkte.

Redactie van VoetVak+

4 | voetvak

VAKBEURS PEDICURE De Vakbeurs Pedicure vindt dit jaar plaats op zaterdag 26 en zondag 27 oktober in Expo Houten. Je bezoekt er reeds bekende, maar ook nieuwe exposanten. Het is dè beurs voor de laatste nieuwtjes, must haves, presentaties en het ontmoeten van collega’s.

Ook dit keer is er een presentatieruimte waar diverse exposanten de bezoekers op de hoogte brengen

van de nieuwste ontwikkelingen. Er zullen presentaties zijn over onder andere marketing, de FungiCheck Dermatophyte testkit, basisprincipes van hygiëne & desinfectie, en de inzet van Dadi’Oil bij schimmelnagelbehandeling en schimmelinfecties.

Voor het eerst dit jaar wordt ook een presentatie verzorgd door VoetVak+. Niemand minder dan onze eigen marketingexpert Corné Ter Maten zal daarvoor op het podium verschijnen.

Een geoptimaliseerde website is misschien wel je állerbelangrijkste marketingtool. Toch hebben veel pedicures de grootste moeite met het bouwen en onderhouden van een effectieve bedrijfswebsite. Begrijpelijk – maar zonde! In deze lezing van vakblad VoetVak+ deelt pedicure-marketingexpert Corné Ter Maten hoe je ervoor zorgt dat je website er overtuigend uitziet en dat hij goed gevonden wordt in Google. Met thema’s als ‘Waar voldoet een goede website aan?’, ‘SEO misvattingen’ en ‘De drie beste zoekmachine optimalisatie trucs’ ga je gegarandeerd naar huis met een hoop nieuwe know-how. Ook leuk: na afloop van de lezing kun je je aanmelden voor de online VoetVak+ rubriek ‘Quick-Scan van je online-imago’, voor gratis marketingadvies op maat.

Je ziet Corné zaterdag en zondag van 10.45 tot 11.15 uur in de presentatieruimte. Na afloop van de presentatie tref je hem op de stand van VoetVak+ voor het beantwoorden van je vragen.

En eh, als je dan toch op de stand bent, neem dan gelijk een exemplaar van een van onze ander vaktitels zoals MassageMagazine, Esthé of ProfNail mee.

6 | voetvak

ProVoet geeft leden een korting van 2 euro op de entreeprijs van 12,50 euro voor de Vakbeurs Pedicure. Deze korting geldt alleen bij aankoop van een digitaal entreebewijs. Voor het complete programma van de Vakbeurs Pedicure kijk op www.asws.nl.

MASTERCLASS VOETEN EN REUMA Tegelijkertijd met de Vakbeurs Pedicure vindt ook de masterclass ‘Voeten en Reuma, een update’ plaats. Veel (medisch) pedicures en andere zorgverleners hebben steeds vaker te maken met mensen met een reumatische aandoening die pijnlijke voet-, teen- of nagelklachten veroorzaakt. Standsafwijkingen van de voorvoet en tenen komen het meeste voor, maar er zijn ook typische huidafwijkingen, waar de (medisch) pedicure kennis van moet hebben.

In de afgelopen jaren is er veel meer aandacht voor mensen met een reumatische aandoening en voetklachten.

Wetenschappers en specialisten hebben onderzoek gedaan naar de oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen voor voetproblemen van mensen met reuma.

Dit heeft geleid tot een volledig nieuwe versie van het boek ‘Voeten en Reuma’, dat op deze Vakbeurs Pedicure gepresenteerd gaat worden. De auteurs, Elleke Huijbrechts; in reuma gespecialiseerde podotherapeut en wetenschappelijk onderzoeker en Margreet van Putten; arts (n.p.)/onderzoeker verzorgen een drie uur durende Masterclass om je van alle nieuwe informatie te voorzien en over mogelijkheden voor behandeling te vertellen.

et w-m e u e i N rgrot e p u s l korre

Hybrid TWISTER EP 11 57 627 DE 10 2014 010 033

„Dubbel sterk“ Twee hoogwaardige grondstoffen, diamant en keramiek, verbinden zich tot een schuurkorrel van uitstekende kwaliteit: de hybride korrel.

De volgende onderdelen maken deel uit van deze Masterclass: • Reumatische aandoeningen: hoe herken je verschillende vormen van reuma?

• Reumatische voeten: waarom ontstaan standsafwijkingen, wat gebeurt er met de huid, wat is de beste behandeling die de (medisch) pedicure kan bieden?

• Welke testen kun je uitvoeren en wat betekenen bepaalde testuitslagen? Een voorstel wordt gedaan om een vast formulier in de praktijk te gebruiken.

Behandel eelt effectiever dan ooit tevoren; oppervlakken worden snel gladder.

Dit medische hulpmiddel kan zowel worden gebruikt voor de nattechniek als voor de droogtechniek.

Wij en onze gespecialiseerde dealers adviseren u graag.

Van specialisten voor specialisten.

Naast voetverzorging, speelt het schoenadvies een belangrijke rol, ook hieraan wordt aandacht besteed, net als aan casuïstiekbesprekingen van voeten die in de praktijk kunnen voorkomen.

De eerste Masterclass vindt plaats tijdens de Vakbeurs Pedicure, van 9.30 uur tot 12.30 uur (ook in Expo Houten). ProCERT heeft deze Masterclass geaccrediteerd met 3 punten (domein voetzorg), daarna zal deze Masterclass ook nog op vrijdag 17 januari gegeven worden in Drachten en op vrijdag 7 februari in Eindhoven.

Tickets zijn te boeken op www.asws.nl/congressen.

re is no substitut e fo r q u a lit y The rum Beauty Fo n e ch n ü M 19 26.– 27.10.20 hal C2 83 stand E81/E

Tel.: +49 (0) 2263 86 0 Fax: +49 (0) 2263 20741 mail@busch.eu www.busch.eu

Made in Germany since 1905

REPORTAGE Tekst: Petra Teunissen

‘Voor je voeten ga je naar het Voetencentrum!’ Dat is de slogan van Tineke Altena en Elise Eisenga. Zij beloven niets te veel: in hun Voetencentrum in Noordwijk komen veel voetdisciplines bij elkaar. VoetVak+ schoof aan tafel bij drie pedicures en een yogadocent om te horen hoe zij samenwerken.

Tien jaar Voetencentrum Noordwijk

Samen sterk in voetenwerk Twaalf jaar geleden stond Elise Eisenga, medisch pedicure en oncologisch voetzorgverlener, al eens in de vakbladen. Zij was namelijk een van deelnemers aan de pilot, die leidde tot de nieuwe opleiding tot medisch pedicure.

Ze was indertijd al heel ambitieus en zei: “Ooit wil ik een voetencentrum met medisch pedicures, een podotherapeut en stagiaires.” Eind 2008 realiseerde ze deze droom, samen met haar collega Tineke Altena, medisch pedicure en geriatrisch voetzorgverlener. Dit jaar vierden Elise en Tineke het tienjarige bestaan van hun Voetencentrum

Het jubileumcadeau voor alle klanten van het Voetencentrum Noordwijk.

Noordwijk. Zij zijn samen eigenaar van het pand, waarin ze met drie collega-pedicures samenwerken: Sandra de Ridder-Oudshoorn, schoonheidsspecialist, manicure en pedicure. Manuela van Noort, pedicure en Joan Zwanenburg, medisch pedicure. Ook wordt een ruimte verhuurd aan Johan den Dulk, (sport)podotherapeut, ortheses en taping. Stagiaire Eva ontwikkelt zich hopelijk ook tot een toekomstige collega.

Elise: “Vijftien jaar geleden deed ik examen en ik zocht een model. Ik belde Tineke, maar zij had ‘alleen maar klanten met goede voeten’. Ze nodigde me wel uit eens koffie te komen drinken.” Tineke is een jaar of tien ouder dan Elise en had een praktijk aan huis. Zij had ondervonden: “Pedicure is een eenzaam vak, het is fijn om contact te hebben met collega’s.” Elise huurde een zelfstandige werkruimte, maar had in de tandheelkunde succesvolle voorbeelden van ‘groepspraktijken’ van zzp’ers in dezelfde discipline gezien. Dat leek haar wel wat en ook Tineke was enthousiast.

Vijf behandelruimtes In het Voetencentrum zijn vijf behandelruimtes, allemaal precies even groot en allemaal met daglicht. Er is een gemeenschappelijke wachtkamer, een keuken met voorraadkasten en een werkruimte waarin de slijpmachine van de podotherapeut is geïnstalleerd. Op de bovenverdieping is een sfeervolle yogastudio, een gespreksruimte en een behandelruimte die in het verleden aan verschillende disciplines is verhuurd. Achter het pand zijn enkele parkeerplaatsen.

Kleurrijke variatie

Het huidige team van Het Voetencentrum: Tineke, Sandra, Johan, Joan, Elise en Manuela.

8 | voetvak

Hoewel het exterieur van het pand effen wit geverfd is en de gezamenlijke ruimtes neutraal ingericht zijn, is de inrichting van de vijf praktijkruimtes kleurrijk en gevarieerd. Op iedere deur hangt het naamplaatje van de huurder van de behandelkamer. Alle huurders zijn zzp’ers. Ze hebben hun eigen bedrijf en werken voor eigen risico en rekening. De praktijken hebben dus allemaal een eigen naam en uitstraling: van werkkleding tot visitekaartjes en

In salon S-O-Beautiful werkt schoonheidsspecialist Sandra de Ridder met Thalion voor de gezichtsbehandelingen en OPI voor de nagels.

Elise Eisenga toont de banner van het Voetencentrum, die wordt gebruikt bij presentaties.

een eigen website. Iedereen doet zelfstandig de (product) inkoop, maar soms combineren ze bestellingen uit efficiëntie- en kostenoverwegingen. Ook is er één pinautomaat: aan het eind van de week worden alle betalingen op de rekeningen van de ondernemers gestort. In principe bepalen alle pedicures zelf wanneer hij/zij werken en voor welk tarief. In de praktijk geldt hetzelfde tarief voor de basisbehandeling en voor de medisch pedicurebehandeling, om ‘shoppen’ te voorkomen. Manuela en Joan werken ook ambulant, voor een iets hoger tarief. Anderhalve dag in de week is er een pedicure van het Voetencentrum actief in een woonzorgcentrum in Noordwijk.

Het Voetencentrum heeft een heel brede patiëntenpopulatie, van kleine kinderen tot honderdjarigen. De gemiddelde leeftijd is relatief laag, tussen de veertig en zestig, al begint Noordwijk wel te vergrijzen. Op de centrale website kunnen potentiële klanten zien welke pedicures er in het Voetencentrum werken. Ze kunnen dan zelf een afspraak maken met de behandelaar van hun voorkeur.

Alle huurders beheren hun eigen agenda, maar er wordt regelmatig gekeken bij wie een klant het eerst een plekje kan krijgen. De meeste klanten zijn trouw aan de ‘eigen’ pedicure. Anderen maakt het niet uit of willen zo snel mogelijk geholpen worden bij wie het eerste tijd heeft.

In de vakantietijd springen de dames allemaal voor elkaar

in en toen Tineke er drie maanden uit was vanwege een operatie, vingen de collega’s haar klanten op. Vervanging op korte termijn bij ziekte lukt zelden, want de dames zijn allemaal ‘volgeboekt’ .

Podotherapeut Al snel hebben Elise en Tineke een podotherapeut gezocht, want die was er nog niet in Noordwijk. Johan den Dulk is nu zeven jaar actief in het centrum. Hij werkt, op twee locaties, nauw samen met andere disciplines in en rondom Noordwijk, zoals fysiotherapie, oefentherapie en osteopathie. Johan roemt de korte lijnen in het Voetencentrum.

Hij is blij met de snelle communicatie en vindt het prettig dat hij bij een onduidelijke situatie snel een van de pedicures om advies kan vragen en andersom. Omdat Johan geen diabeteszorg doet, hebben de medisch pedicures een contract met een andere podotherapeut voor deze zorg.

Er zijn geen vaste overlegmomenten tussen de collega’s, alleen een app-groep voor praktische informatie-uitwisseling. Wel hebben ze twee keer per jaar een teambuildingsuitje, bijvoorbeeld naar een escaperoom. Tineke: “We hebben ook wel groepstrainingen, onder andere over werkhouding. Dan zijn we met tien tot twaalf collega’s, inclusief enkele (oud-)stagiaires. Ook rijden we samen naar congressen of nascholingen. Enkele keren

voetvak | 9

REPORTAGE

Op iedere deur in het Voetencentrum hangt het naambordje van de betreffende praktijk.

Kenmerkend voor Saswitha Yoga is de manier waarop je de adem gebruikt als middel om in jezelf die verbinding te ervaren.

hebben we collega’s uit Noordwijk en omstreken uitgenodigd voor een inhoudelijk en gezellig programma. Dat was de moeite waard. We kregen veel enthousiaste reacties, maar als mensen een volgende keer op het laatste moment afhaken, dan verlies je je motivatie om het nog eens te organiseren.” Elise: “In de begintijd hebben we met z’n allen het Voetencentrum gepresenteerd in de regio. Voetenchecks op braderieën, Samenloop voor Hoop (een inzamelingsactie ten behoeve van KWF), informatieavonden voor huisartsen… Daar hebben we veel tijd en energie in gestoken, maar nu is het minder nodig en we hebben het allemaal erg druk.” Tineke wil nog wel eens een infoavond voor (huis)artsen organiseren: “Ze weten nog steeds niet wat wij allemaal kunnen, aangezien er veel nieuwe huisartsen zijn bijgekomen.” Yogadocent Esther vult aan: “Ik zou graag willen uitleggen wat yoga en ademhalingstrainingen kunnen doen bij een hoge bloeddruk of psychische klachten.”

‘Samen sterk in voetenwerk’ Sandra de Ridder vestigde haar schoonheids- en pedicuresalon S-O- Beautiful bijna tien jaar geleden in het Voetencentrum. Ze nam al haar klanten mee en kreeg nieuwe

Deze originele krans is uitgevoerd in de vijf huiskleuren van Het Voetencentrum.

klanten die bij collega’s komen voor hun voeten. Zij werkt een avond in de week en verder overdag. Sandra heeft nooit spijt gehad van haar stap: “De samenwerking hier is heel prettig. Het is fijn dat je iemand erbij kan halen voor een tweede mening. Grappig is dat een klant je advies vaak beter aanneemt als we het er met twee collega’s over eens zijn. Klanten kiezen juist voor een praktijk in het Voetencentrum omdat deze professionaliteit uitstraalt op meerdere gebieden. Wij zijn allemaal heel verschillend. Klanten kunnen kiezen, op basis van onze aanpak, expertise of persoonlijkheid.” Zo is Tineke gespecialiseerd in geriatrie, omdat ze veel oudere cliënten heeft, daar ze al 25 jaar pedicure is. Elise verdiepte zich in oncologie en voetreflexologie: “Heel interessant. Ik zie steeds meer cliënten die behandeld worden voor kanker en wilde er daarom meer over weten. Ook de voetreflex kan daar goed ingezet worden. Ik ben hiermee begonnen omdat ik ontspanning wilde bieden. Je gaat steeds meer voelen en herkennen. In de loop der tijd heb ik bijzondere dingen meegemaakt. Zo heb ik een klant met het chronisch vermoeidheidssyndroom, die verbaasd was hoeveel energie ze had na een behandeling. Nu komt ze een keer in de drie weken. Ook behandel ik iemand met een pijnlijke hallux rigidus, die na een voetreflexbehandeling vier weken lang pijnloos en weer beweeglijker is.”

Kweekvijver

Iedere praktijkruimte heeft een eigen accentkleur.

10 | voetvak

Het Voetencentrum is geliefd bij stagiaires van het MBO Rijnland en de opleiding van Pediroda. Jarenlang liepen er soms wel vier stagiaires per week mee, begeleid door Elise en Tineke. Na een korte pauze is nu alleen stagiair Eva aan het werk in het centrum. Op Sandra na, zijn alle pedicures in de groep oud-stagiairs, die de dames zelf hebben getraind c.q. opgeleid. Lesgeven past goed bij Elise en Tineke. Elises praktijk werd al eens uitgeroepen tot Leerbedrijf van het Jaar en zij heeft bij IMKO praktijklessen gegeven: “Op een gegeven moment stond ik voor de keuze: ga ik volledig voor het Voetencentrum of blijf ik mijn energie verdelen? In het Voetencentrum kan ik mijn kennis toch doorgeven aan onze stagiaires. Dat is weliswaar op een kleinere schaal, maar het mooie is dat ik de progressie van zo’n collega in spé op de voet kan volgen.” Tineke: “We zien al snel of iemand de potentie heeft om een goede pedicure te worden. En een goede ondernemer… We leren

Yoga in het Voetencentrum

De yogastudio Yoga by Esther boven het Voetencentrum.

de stagiaires ook dat je van dit vak moet kunnen leven.

Dus routine opbouwen en tempo maken. Als je een behandeling in een half uur kunt doen in plaats van een uur, kun je twee keer zoveel omzet draaien. Mijn advies aan stagiaires die medisch pedicure willen worden, is: ga na je basisopleiding eerst ‘freewheelen’. Ga aan de slag als basis pedicure om het vak in de vingers te krijgen. Tempo maken en heel veel voeten zien. Bouw je praktijk op. En volg daarna pas de opleiding tot medisch pedicure. Dan kom je ook veel gemakkelijker aan goede examenmodellen.”

Flexibel Wat maakt de samenwerking tussen Tineke en Elise en hun huurders zo succesvol? Tineke: “We zijn flexibel en zitten eigenlijk altijd op één lijn. We hebben wel eens verschil van inzicht uiteraard, maar komen er altijd uit.

Toen we begonnen, hebben we samen een ondernemersplan gemaakt, maar geen specifieke taakverdeling.”

Inmiddels zijn er wel wat taken verdeeld. Zo is Elise de BHV’er in het pand en regelt ze alles rondom de pinlijsten. Haar man is handig en doet veel klussen in het pand.

Tineke regelt het reilen en zeilen in het Voetencentrum en de echtgenoot van Tineke, ook zelfstandig ondernemer, doet de financiële administratie. Op vrijdagmiddag overleggen ze vaak samen. Tineke: “Soms komen collega’s kijken naar onze formule, maar ik kan eigenlijk geen ‘gouden tip’ geven anders dan ‘zoek iemand met wie je goed kunt opschieten’. De ervaring leert dat je niet alleen de klanten krijgt die bij je passen, maar ook huurders die bij je passen.”

Om het tienjarige bestaan te vieren, kregen alle klanten afgelopen najaar een leuke goodiebag met een originele schoenlepel. Ook was er een verloting: de tien winnaars kregen een sessie ‘tenen lezen’ in Sassenheim, in twee groepen van vijf. Dat was een groot succes, de reacties waren heel positief. “Nou moeten we zelf ook maar eens onze tenen laten lezen, als teamuitje,” bedenkt Tineke ter plekke. Zijn er nog toekomstplannen? Op korte termijn kunnen ze nog een ambulante pedicure gebruiken.

Verder wil Elise zich meer gaan richten op de voetreflex en minder uren in de praktijk gaan werken om zo meer tijd aan het ondernemen binnen het Voetencentrum te besteden. Voorlopig werkt ze heel gelukkig in het Voetencentrum waar ze ooit van droomde.

Op de begane grond draait alles om de voeten, de basis van ons lichaam. Op de bovenverdieping is er ruimte voor de balans tussen lichaam en geest. Daar is de sfeervolle yogastudio gevestigd van Esther Augustinus. Er is ruimte voor tien tot twaalf cursisten per les.

Esther is vier jaar geleden hier gestart met het opzetten van haar eigen yogastudio. Na een aantal jaren yogales te hebben gevolgd, wilde zij zich verder ontwikkelen in de mogelijkheden die yoga kan bieden en volgde zij de verdiepende docentenopleiding bij Saswitha Opleiding voor Yoga en Wijsbegeerte in Bilthoven. Saswitha Yoga is een vorm van hatha yoga die uitgaat van de eenheid van lichaam en bewustzijn waarbij de adem de verbinding vormt. Kenmerkend voor Saswitha Yoga is de manier waarop je de adem gebruikt als middel om in jezelf die verbinding te ervaren. Naast yoga- geeft Esther dan ook adem- en meditatielessen.

Esther was al langer zelfstandig ondernemer en haar ervaring sloot goed aan bij de collega-ondernemers in het Voetencentrum. Tineke is de enige pedicure die zelf de yogalessen volgt. Pedicureklanten krijgen soms het advies om yoga te proberen en andersom boeken yogacursisten graag een behandeling bij de pedicures. Op de mat worden de yogini’s immers voortdurend met hun blote voeten geconfronteerd...

Yoga-adviezen van Esther Esther: “De voeten staan letterlijk aan de basis van ons lichaam, maar hoe vaak zijn we ons daar nu echt bewust van? Het is de moeite waard om je voeten zo af en toe eens ‘op de voet te volgen’.

Staan ze recht als je staat, verdeel je het gewicht of sta je meer op de bal van je voet of op de hiel, hoe wikkel je de voet af terwijl je loopt? Door mijn jarenlange yogabeoefening ben ik me bewust geworden hoe belangrijk de stand van de voeten is voor de hele lichaamshouding. Naast een bezoek aan de pedicure is yoga een ‘must’ voor gezonde en flexibele voeten. Het zorgt voor een betere doorbloeding, maakt enkels en tenen soepeler en geeft kracht, die nodig is om steviger in het leven te staan. Aandacht voor de voeten helpt je ‘uit het hoofd’ te komen en terug in je lichaam.”

De aarde in beweging brengen: Sta recht vanuit de voeten naar de kruin, knieholtes ontspannen. Je kunt de oefening doen met de ogen geopend of, voor meer uitdaging, met de ogen gesloten. Verplaats nu het gewicht naar de linkervoet, ervaar met heel je aandacht de druk op de grond. Door het midden gaat je gewicht naar de rechtervoet.

Zo adem je kalm en wandel je op je plek, de aarde onder je voeten in beweging brengend. Vanuit een vertragende beweging kom je tot stilstand, je houding ontspannen opgericht. Je bent terug in het middelpunt van je lichaam, begin dan nu met het verplaatsen van je gewicht naar de voorvoeten, door het midden naar de hielen. Met je volledige aandacht volg je de beweging van de achter- naar de voorkant van de voetzool. De gehele voet blijft op de grond, ook de tenen! Je gaat ermee door zolang het goed voelt of tot je merkt dat je aandacht niet meer bij je beweging is. Voel na! Wat voel je nu in je voeten? Door na te voelen integreer je de ervaring van de oefening en voorkom je dat je meteen weer doorgaat in een andere activiteit.

Tenen spreiden: Til je tenen op, spreid ze zo wijd mogelijk en zet ze dan één voor één neer. Speel ermee: optillen, buigen en weer strekken. Deze oefening versterkt de spieren in de tenen, voeten, enkels en benen. Het leert je om beter te focussen, je gevoel uit te breiden en te versterken, het brengt je adem en gedachten tot rust. Voor een extra gevoel van bewegingsvrijheid doe je de oefeningen op blote voeten.

voetvak | 11

DERMATOLOGIE Door: Ellen Hamers, dermatoloog in opleiding Amsterdam UMC

Weleens gedacht ‘wat is dat nou weer voor huidkleurig zacht bultje op de voet?’

Misschien was dat wel een neurofibroom (zie figuur 1). Ze kunnen overal op de huid voorkomen en er zijn verschillende subtypen van. Vooral als ze op of onder de voet zitten kunnen ze zeer hinderlijk zijn in de schoen en hinderen met lopen.

Op de afdeling dermatologie zien wij deze aandoening geregeld in combinatie met de vraag hoe je het kunt behandelen.

Neurofibromen

1

Een neurofibroom is een goedaardig gezwel, bestaande uit zenuwweefsel (neuro) en bindweefsel (fibroma).

Het is een huidkleurige halfbolvormige laesie die bij aanraking zo week kan zijn dat men het gevoel krijgt dat op die plaats een hernia in de huid bestaat (knoopsgatfenomeen). Dit is een zeer suggestief kenmerk van een neurofibroom (zie figuur 2). Bij twijfel aan de diagnose of als het knoopsgatfenomeen afwezig is, kan eventueel histopathologisch onderzoek plaatsvinden. Hierbij wordt er een huidstukje van 3mm breedte afgenomen en circa 5mm diep, dat naar de patholoog wordt opgestuurd. De patholoog bekijkt dit stukje huid onder de microscoop en kan door middel van kleuringen en het type cellen de diagnose bevestigen of verwerpen.

Neurofibromen kunnen overal op het

12 | voetvak

2

lichaam ontstaan, van de hoofdhuid tot de voeten. Daarnaast zijn ze vaak verschillend van grootte. Dit varieert van enkele millimeters groot tot zelfs een paar centimeter.

Subtypen Er zijn verschillende subtypen neurofibromen: cutane, subcutane en plexiforme neurofibromen. De cutane neurofibromen komen het meeste voor en ontstaan meestal rond de pubertijd. Er kunnen daarna gedurende het hele leven nieuwe neurofibromen bij komen. Ze verdwijnen ook niet uit zichzelf. Er kunnen soms wel honderden voorkomen op het lichaam. Er zijn geen typische voorkeursplekken, ze kunnen overal ontstaan en dus ook op de voet. Met name als de neurofibromen onder de voet zitten kan dit zeer hinderlijk zijn

met lopen. Als de neurofibromen op de voet aanwezig zijn of tussen de tenen, kan dit zorgen voor wrijving of verdrukking in de schoen, wat naast wondjes ook pijn kan opleveren.

Daarnaast kunnen ze soms jeuken of prikken en kan het een cosmetische belasting zijn.

De subcutane neurofibromen zijn vaak groter en dikker en voelen vaak wat zachter aan. Ze zitten dieper in de huid, vandaar de naam ‘subcutaan’, dat onder de huid betekent.

Ze groeien vaak langs zenuwen en zijn hierdoor soms pijnlijk. Ze treden doorgaans op jong-volwassen leeftijd op. Ze komen iets minder vaak voor dan de cutane neurofibromen, maar kunnen wel hinderlijker zijn.

Plexiforme neurofibromen zijn vaak bij de geboorte al aanwezig, maar worden vaak pas later opgemerkt

door de groei en doordat de kleur donkerder kan worden door de tijd heen. Daarnaast kunnen er bultjes in ontstaan. Ook dit type neurofibroom groeit langs zenuwwortels, vaak van de grotere zenuwen. Er is een kans van 1 op 10 dat een plexiform neurofibroom kwaadaardig wordt. Vaak kun je dit herkennen door zeer snelle groei van de plek, anders aanvoelen van de plek, pijn of functieverlies van het betreffende lichaamsdeel.

Bij twijfel zal een persoon altijd laagdrempelig een arts moeten raadplegen. Plexiforme neurofibromen kunnen ook op de voet aanwezig zijn (zie figuur 3). Mocht u in uw praktijk een cliënt zien met een forse verkleuring op één deel van de voet, denk dan aan een plexiform neurofibroom.

Vaak is de huid op het verkleurde deel ook wat verdikt. Cliënten weten vaak zelf wel dat ze een plexiform neurofibroom hebben, maar u kunt meehelpen opletten of er veranderingen zijn in de plek. U kunt hierbij dus een belangrijke rol spelen.

Honderden?

Wat als er wel tiental of honderden neurofibromen op de huid bestaan en ook nog bruine vlekken? Dan heb je misschien wel te maken met neurofibromatose, een erfelijke aandoening met verschillende subtypen.

4

3

hersencellen. Hierdoor kunnen leer, psychische-, en gedragsstoornissen optreden. Vroeger werd deze aandoening de ziekte van ‘Von Recklinghausen’ genoemd, naar de Duitse arts Fiedrich Daniel von Recklinghausen die voor het eerst neurofibromen onderzocht. In Nederland bevindt zich een expertisecentrum voor deze aandoening in het Erasmus MC Rot-

5

terdam en het MUMC+ in Maastricht.

De diagnose wordt gesteld als er twee of meer van de volgende criteria aanwezig zijn: • Zes of meer café-au-lait vlekken (‘koffie met melk vlekken’, gezien de kleur van de vlekken).

• Twee of meer neurofibromen, of één plexiform neurofibroom (in één lichaamsdeel).

Eerst wat meer uitleg.

Neurofibromatose type 1 Neurofibromen komen solitair voor, maar ook vaak multipel, met name in het kader van neurofibromatose type 1 (NF1) (zie figuur 4). Dit is een genetische aandoening (erfelijke ziekte). Ongeveer 1 op de 3.000 mensen wordt hiermee geboren. Dit betekent dat er in Nederland ongeveer 4.000 tot 6.000 mensen met neurofibromatose type 1 zijn. Naast type 1 zijn er nog zes andere subtypes, echter die komen veel minder vaak voor en daar zullen we nu niet op ingaan.

Neurofibromatose type 1 wordt veroorzaakt door een mutatie in het NF1-gen dat codeert voor het eiwit neurofibromine.

Neurofibromine remt weer een ander eiwit (RAS), dat ongelimiteerde celgroei kan aanzetten. Het speelt ook een rol bij uitwisseling van signalen tussen

6

voetvak | 13

DERMATOLOGIE

7

• Sproeten in oksel of de lies (‘axillairy/inguinal freckling’).

• Een voor NF1 typische botafwijking, zoals een afwijking van de oogkas of een buiging in het onderbeen.

• Een tumor op de oogzenuw.

• Twee of meer Lisch noduli (pigmentophopingen in de iris van het oog).

• Een eerstegraads familielid met NF1.

Meestal ontwikkelen deze symptomen zich in de loop der tijd en worden ze als eerste opgemerkt in de kindertijd. Als men de diagnose neurofibromatose vermoedt, kan dit worden bevestigd door DNA- onderzoek. Hierbij wordt er bloed nagekeken en gezocht naar een verandering

8

De kenmerken van neurofibromatose type 1 Misschien heb je het al in de criteria gezien, maar naast neurofibromen kunnen er dus ook café au lait vlekken aanwezig zijn, of zogenaamde lisch noduli. Wat zijn dat precies?

Café au lait (oftewel in het Frans ‘koffie met melk’) vlekken ontstaan vaak al op jonge leeftijd, meestal voor de leeftijd van twee jaar. Vaak komen er later nog vlekken bij. Het zijn vaak scherp begrensde bruin gekleurde vlekken, net iets donkerder dan de rest van de huid. Ze zullen het hele leven aanwezig blijven en kleuren vaak iets donkerder in de zon.

Sproeten ontstaan normaal gesproken op plekken waar de zon komt. (mutatie) in het NF1 gen. Kinderen komen zo meestal als eerste via de huisarts of consultatiebureau-arts bij de dermatoloog of kinderarts terecht. Zij maken dan weer een verwijzing naar een klinisch geneticus ter bevestiging van de diagnose en het vaststellen van het subtype. Dit is van belang voor een eventuele kinderwens van patiënt zelf of voor de ouders belangrijk op welke symptomen ze moeten letten.

Neurofibromatose type 1 is een dominant overervende ziekte. Als een van de ouders dit heeft, is de kans 50% dat het kind het ook krijgt. Mensen worden vaak al op jonge leeftijd naar de klinisch geneticus verwezen en blijven dus daarna onder behandeling van een kinderarts, oogarts en soms dermatoloog.

14 | voetvak

Dit heeft te maken met de oppervlakkige pigmentverdeling in zo’n plek. Het is onschuldig, echter soms ervaren mensen dit als cosmetisch storend. (figuur 5) Sproeten ontstaan normaal gesproken op plekken waar de zon komt. In het geval van neurofibromatose type 1 ontstaan deze juist op plekken waar de zon niet komt: de oksels en liezen.

Dit wordt ‘axillairy freckling of inguinal freckling’ genoemd. De sproeten zijn onschuldig, maar wel een typisch kenmerk waarbij je aan neurofibromatose moet denken. (zie figuur 6) Naast de eerder genoemde neurofibromen kan je ook oogafwijkingen krijgen. Dit zijn de zogenaamde lisch noduli. Hiervoor moet een patiënt naar de oogarts verwezen worden die middels spleetlamp onderzoek

kijkt of er pigmentophopingen zijn in de iris van het oog. Soms kan je dit niet met het blote oog zien (zie figuur 7).

Cosmetische aspect en behandeling Mensen met neurofibromatose type 1 ervaren vaak veel zorgen over hun uiterlijk. Vaak op middelbare leeftijd zijn er door de jaren heen veel neurofibromen ontstaan. Dit kan ernstige cosmetische problemen opleveren, die door mensen soms moeilijk te accepteren zijn. Daarnaast kan er, zoals eerder genoemd, sprake zijn van jeuk, pijn of irritatie. Behandeling kan bestaan uit het wegsnijden van het neurofibroom, waarbij de plek weer gehecht wordt. Dit kan bij een huisarts, (plastisch) chirurg of dermatoloog. Tegenwoordig is er ook een behandeling middels CO2 lasertherapie mogelijk. Dit is een snijdende (ablatieve) laser, die het huidoppervlak ter plaatse heel gericht verwijdert. Ook dit gebeurt onder plaatselijke verdoving. Er blijft een wondje over, dat vanuit de bodem binnen circa 10 -14 dagen dicht groeit (zie figuur 8).

Hopelijk denkt u de volgende keer bij dat huidkleurige bultje op de voet, ‘Aha dus dát is een neurofibroom!’ en kunt u de cliënt mogelijk adviseren wat te doen.

Bronnen: • Dermatologie en venereologie in de eerste lijn • www.huidziekten.nl • Neurofibromatose Vereniging Nederland: www.neurofibromatose.nl

VOET EN ENKEL Door dr. Bella van Dalen, orthopedisch chirurg en Robert Wonink, MSU echografist voet en enkel, illustratie: Erik Crins, http://mediviz.nl/

Pijn onder de voorvoet

Deel II, andere oorzaken dan (verkeerde) drukverdeling De volgende klachten zijn kenmerkend voor pijn onder de voorvoet (meestal heeft uw patiënt niet alle klachten): • Scherpe, stekende of brandende pijn onder de kopjes van de middenvoetsbeentjes. De pijn kan onder de middelste kopjes zitten, maar ook juist onder het kopje achter de grote teen.

• Pijn die erger wordt door lopen en lang staan en verbetert door rust.

• Pijn die uitstraalt naar de tenen.

• Een doof gevoel of tinteling in de tenen.

• Het gevoel alsof de sok opgerold zit onder de voet.

• Klachten die verergeren bij lopen op blote voeten.

• Klachten die verergeren bij het lopen op nauwe schoenen of schoenen met hoge hak.

• Veel eelt onder de bal van de voet.

Een scheve grote teen (hallux valgus) Bij een hallux valgus staat het middenvoetsbeentje achter de grote teen scheef. Hierdoor helpt deze minder goed om het lichaamsgewicht te dragen. De andere middenvoetsbeentjes moeten harder werken en kunnen hierdoor overbelast raken. Soms ontstaat de pijn onder de voorvoet juist door een operatie aan een hallux

valgus. Dat kan wanneer het eerste middenvoetsbeentje op zo’n manier is rechtgezet dat het niet meer goed meedraagt.

teen grote teengewricht middenvoetsbeentje

Breuk of scheur Wanneer er te veel druk staat op de middenvoetsbeentjes, kan er een breuk in een of meerdere middenvoetsbeentjes ontstaan, of een scheur in de banden die de gewrichtjes in de voorvoet ondersteunen.

Vermoeidheidsbreuk of marsfractuur zijn piepkleine scheurtjes in het bot, die langzaamaan steeds groter worden. De scheurtjes ontstaan doordat het bot overbelast wordt, of doordat het bot niet sterk genoeg is voor de belasting.

van het lopen op en helpen om het gewicht eerlijk over de voorvoet te verdelen. Op deze manier beschermen deze kussentjes de botten en andere structuren in de voorvoet.

Ook onder de hiel van de voet zit zo’n vetkussen. Er zijn verschillende oorzaken waardoor het vetkussen onder de voet afneemt.

Mortons neuroom Een Mortons neuroom is een verdikte zenuw tussen de kopjes van de middenvoetsbeentjes, meestal tussen de middenvoetsbeentjes van de 3e teen en de 4e teen. Dit kan voorvoetpijn geven met doof gevoel of tintelingen naar de tenen.

Vetkussen onder de voet wordt dunner Onder de kopjes van de middenvoetsbeentjes zitten vetkussentjes. Deze vetkussentjes vangen de schokken

Hier zit de voorvoetsteun op de juiste plek. De steun zit vlak achter de kopjes van de middenvoetsbeentjes waardoor deze minder hoeven te dragen.

Hier zit de voorvoetsteun te ver naar achteren. Er komt nog steeds veel druk op de kopjes van de middenvoetsbeentjes.

Behandelingen voor pijn onder de voorvoet Zachte therapiezool Veel mensen met voorvoetpijn hebben al eens zooltjes of steunzolen geprobeerd. Helaas zijn er mensen die geen goede ervaring hebben met de zooltjes. Dit kan allerlei oorzaken hebben. Als de zooltjes in schoenen met hoge hakken gelegd worden, is het effect van het zooltje totaal weg. Het helpt ook niet wanneer de zool in een schoen gebruikt wordt die knelt om de voorvoet of tenen.

Therapiezool met voorvoetsteun Een voorvoetsteun is een verhoging in de therapiezool, net achter de kopjes van de middenvoetsbeentjes.

Door juist op die plek te ondersteunen, komt er minder gewicht op de kopjes. Als een therapiezool met voorvoetsteun niet helpt, komt dit vaak doordat de voorvoetsteun niet helemaal op de goede plaats onder de voet zit. De voorvoetsteun moet vlak achter de pijnlijke botjes zitten.

voetvak | 15

PODOLOGIE Door: David Müskens, podotherapeut en holistisch therapeut, www.turnpodotherapie.com / www.deherstelexpert.nl

Wat zijn de behandelingsmogelijkheden?

Peesplaataandoeningen onder de voet, een veelvoorkomende diagnose In zijn praktijk ziet David Müskens een scala aan klachten. Interessant hierbij is dat mensen, ondanks dat ze dezelfde klacht hebben, toch regelmatig met een verschillende therapie behandeld worden. De reden hiervan is dat niet iedereen met dezelfde klacht dezelfde route aflegt. De een begint bij de huisarts, de ander bij de podotherapeut en weer een ander bij de fysiotherapeut of orthopeed. In dit artikel worden de verschillende behandelingsmethodes van de podotherapeut beschreven wanneer er sprake is van een aangedane peesplaat onder de voet. Ook worden er mogelijkheden besproken wanneer er wordt doorverwezen naar andere therapeuten in het reguliere circuit.

Hielpijn is een veel voorkomende klacht. Bij volwassen heeft een op de tien mensen wel eens last van pijn onder de hiel. De incidentie en prevalentie van klachten zijn 7.9 mannen en 8.6 vrouwen per 1.000 patiënten. Boven de 45 jaar neemt deze toe. In de volksmond worden hielklach-

Medical taping op de voet.

16 | voetvak

ten vaak aangeduid als hielspoor, maar vaak blijkt het een andere diagnose te zijn. Soms is het moeilijk om deze verschillende klachten van elkaar te onderscheiden omdat ze zich op dezelfde plaats manifesteren en nagenoeg dezelfde symptomen hebben.

Rekoefeningen voor peesplaat, kuitspier, achillespees en hamstring.

Scherpe pijn Bij hielpijn wordt meestal een scherpe pijn omschreven.

Dit in combinatie met een branderig, zeurend of stijf gevoel aan de onderzijde van de voet. Ochtendstijfheid en stijfheid na rust zijn, net als de startpijn gedurende de eerste meters lopen, kenmerkend voor deze klacht. Wanneer deze kenmerken door de patiënt worden genoemd in de anamnese komen er bij de therapeut een top drie aan differentiaal diagnoses naar boven; fasciosis plantaris, fasciïtis plantaris of hielspoor. Bij fasciosis plantaris is er puur sprake van achteruitgang van de kwaliteit en de structuur van het peesblad waardoor deze kwetsbaarder wordt. Bij fasciïtis plantaris is er sprake van een ontsteking bij de insertie op de calcaneus. Hierbij zijn mogelijk de ontstekingsverschijnselen van roodheid, warmte en/of zwelling aanwezig. Dit als logisch gevolg op de beschadiging van de pees. Bij ‘hielspoor’ is er sprake van een calcificatie onder de calcaneus ter hoogte van de insertie van de fascia plantaris.

Door plaatselijk verminderde doorbloeding geneest dit vaak langzaam. Podotherapeutische zolen zorgen voor de correctie van de voet waardoor de tractie op de weke delen vermindert. Met als gevolg een sneller herstel.

Medical taping Medical taping wordt vaak ingezet als neventherapie.

De elasticiteit van de tape ten opzichte van de elasticiteit van de huid zorgt ervoor dat er een liftend effect wordt uitgeoefend op de opperhuid. Hierdoor ontstaat een onmiddellijke drukvermindering waardoor de bloedcirculatie en de lymfeafvoer weer worden hersteld. De druk op de pijnreceptoren neemt af en de pijn vermindert direct.

Door gebruik te maken van verschillende tapetechnieken kunnen diverse effecten worden bereikt. Het meest belangrijke effect is het stimuleren van het zelfgenezend vermogen van het lichaam.

Strassburgh Sock Podotherapeutische zolen De hoofdreden voor het aanmeten van podotherapeutische zolen bij een aangedane peesplaat is de afwijkende voetstand. In de meerderheid van de gevallen is er sprake van hyperpronatie in het midtarsaal-gewricht tijdens het lopen waardoor er overmatige tractie ontstaat op de fascia plantaris. De valgusstand van het hielbeen veroorzaakt nog een extra valgisatie van de voeten. Bij het cavus voettype is er vaak sprake van een verkorte kuitspier of achillespees. Deze zorgt bij belasting voor overmatige tractie op de fascia plantaris. Bovenstaande voettypes hebben als gevolg dat er overmatige spanning op de peesplaat ontstaat waardoor microscheurtjes ontstaan in het peesblad.

De Strassburg Sock is een sok die over de hele kuit wordt getrokken tot net onder de knie. Bij de tenen zit een lang stuk klittenband. Deze klittenband wordt via een ring bij de knie aangetrokken zodat de voet in een dorsaalflexiestand kan worden gefixeerd. In deze houding wordt gedurende de nacht een lichte rek uitgeoefend op de peesplaat en de achillespees. Dit vermindert het verkorten van de pees gedurende de nacht wat een positief effect heeft op de mogelijk aanwezige ontsteking. Door minstens vier tot acht weken de Strassburg Sock elke nacht te dragen is de kans op genezing het grootst. Het nadeel van deze sok is dat deze vaak als oncomfortabel wordt ervaren gezien de stand van de voet tijdens het slapen.

voetvak | 17

PODOLOGIE Conservatieve behandeling Conservatieve behandeling kan bestaan uit: • Rust Zoals eerder beschreven ontstaan bij overmatige spanning op de peesplaat microscheurtjes in het peesblad. In rust kan het lijf dit weer repareren door de scheurtjes als het ware weer aan elkaar te lijmen. De peesplaat vormt zich dan weer in de oude kortere positie.

• Rekoefeningen Om het repeterende patroon van inscheuren en dan weer repareren te voorkomen is het van belang de spieren en pezen voldoende te rekken. Peesplaatklachten zijn namelijk vaak het gevolg van een verkorte kuitspier, achillespees of hamstring. Om de kenmerkende startpijn te voorkomen is het van belang de excentrische rekoefeningen meteen op het begin van de dag als ‘warming-up’ uit te voeren. Om het peesblad te rekken kan men met een handdoek om de voorvoet de voet langzaam in dorsaalflexie trekken. Door met de bal van de voet op een traptrede te gaan staan en de hak naar beneden te laten zakken rekt men de achillespees. Voor het rekken van de kuit of hamstring zie de foto’s met oefeningen.

• Koelen Ook koelen is weer een therapie die vaak wordt geadviseerd in combinatie met andere therapieën. Het koel houden van de ontsteking stimuleert de doorbloeding van het peesmateriaal. Vooral in het beginstadium is dit erg nuttig. Koelen kan men doen met behulp van een koelelement of ijs in een theedoek. Wel moet erop worden gelet dat de huid niet te lang aan het ijs of de bevroren materialen wordt blootgesteld. Een warm bad kan ook helpen om de voeten te ontspannen en zo de genezing te stimuleren. Ditzelfde geldt voor wisselbaden of massage van de voetzool.

• Schoenen Ook is het van belang een goede schoen te dragen. Naast een goede pasvorm is het belangrijk dat de schoen aan een aantal andere eisen voldoet. Indien er podotherapeutische inlegzolen zijn aangemeten is een uitneembaar voetbed van de huidige schoen raadzaam in verband met voldoende ruimte voor de voet. Een goede sluiting door middel van veters of klittenband zorgt voor een goede

Schoenadvies aan de patiënt.

18 | voetvak

Strassburg Sock, https://www.opchealth.com. au/strassburg-sock

stabiliteit. Ditzelfde effect heeft een stevige achterzijde van de schoen, het zogenaamde contrefort. Om de spanning op de pees en de daarbij horende spieren te verlichten wordt een hakverhoging van 1-2 cm aangeraden.

Eventuele demping verzacht het neerkomen van de hiel.

Daarnaast zijn enigszins afgeronde zolen ook beter voor de afwikkeling dan schoenen die een volkomen platte zool hebben. Flexibele slappe schoenen of slippers worden in dit geval afgeraden.

Wanneer alle bovenstaande therapieën nog onvoldoende effect bieden kan de patiënt worden doorverwezen voor onderstaande therapieën: • Locale injectie Cortison, een soort steroïde, kan worden ingespoten in de fascia plantaris om de pijn en de ontsteking te remmen.

Het aantal injecties moet wel worden beperkt omdat meerdere injecties kort achter elkaar de fascia plantaris kunnen beschadigen. Daarnaast is het gevaar, net zoals bij andere pijnstilling, dat men de voet meer gaat belasten aangezien de pijn wordt onderdrukt.

• Shockwave Shockwavebehandelingen werden oorspronkelijk ingezet bij het vergruizen van nierstenen. Naast deze inwendige toepassing wordt de techniek nu ook toegepast bij meer oppervlakkige aandoeningen van het bewegingsapparaat. Allereerst zal de daadwerkelijke verkalking op het hielbeen moeten worden vastgesteld door middel van echografie. Indien deze aanwezig is kan het shockwave apparaat hoogenergetische golven toedienen waardoor de zelfhelende werking van het lijf wordt gestimuleerd.

De verkalking wordt hiermee opgelost en de bloedvoorziening in het gebied verbetert. Door deze effecten verminderen de pijnklachten bij de cliënt. Het voordeel van deze behandeling is dat de doelgerichte actie van de impulsen op het aangedane weefsel een minimaal effect heeft op het aangrenzende gezonde weefsel. Het kan in korte tijd worden uitgevoerd en in de meeste gevallen kan het een operatie voorkomen. Na de behandeling kan in het desbetreffende gebied tijdelijk roodheid of kunnen

puntbloedinkjes ontstaan. Andere mogelijke bijwerkingen zijn tijdelijke zwelling of een doof of tintelend gevoel ter plaatse.

• EPTE EPTE staat voor Percutane Electrolyse Therapie. Bij hielklachten worden de lichaamseigen cellen inactief en fysiologische herstelprocessen komen stil te liggen. Percutane Electrolyse Therapie tracht dit proces om te keren door het lichaamseigen herstelvermogen direct op de pijnlocatie te herstellen. Bij EPTE wordt onder echogeleide een dunne naald ingebracht rechtstreeks in de pijnlocatie.

Daarna wordt de stroom er doorheen geleid. De hoeveelheid stroom en de intensiteit worden tijdens de behandeling constant aangepast voor het beste behandelresultaat. De patiënt kan live meekijken tijdens dit proces. Een EPTE behandeling wordt niet als pijnlijk ervaren. Hooguit lokaal een licht onaangenaam gevoel. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat in het weefsel zeer lokaal een verhoogde PH waarde ontstaat, bloedcirculatie verbetert en cellen worden aangezet tot de aanmaak van het groeihormoon.

factoren. Denk hierbij aan de soort belasting die de patient op het lijf uitoefent in het dagelijks leven. Of er een afwijkende voetstand aanwezig is of niet. Of er daadwerkelijk wel hielspoor aanwezig is. Om de juiste diagnose te kunnen stellen en tevens het herstelproces te versnellen wordt er vaak gekozen voor een combinatie van de verschillende therapieën.

Bronnen: 1 www.nhg.org 2 Verhaar, J.A.N. & A.J. van der (2005). Orthopedie.

Houten: Bohn Stafleu van Loghum 3 Nugteren, K. van & Winkel, D. (2009). Onderzoek en behandeling van de voet. Houten: Bohn Stafleu van Loghum

David Müskens is werkzaam als podotherapeut. Hij gespecialiseerd in het behandelen van (top)turners met zijn eigen ontwikkelde therapie in de turnschoen.

Daarnaast maakt hij de mind-connectie door mensen via hun onderbewustzijn op zowel mentaal, emotioneel als onbekend niveau te ’resetten’ zodat fysieke klachten worden opgelost.

Conclusie Er zijn dus vele therapieën mogelijk om de patiënt met peesplaat-problemen te laten herstellen. Welke therapie er wanneer wordt ingezet is afhankelijk van verschillende

(ADVERTENTIE)

BREEK LOS VAN DE VELE VERPLICHTINGEN

Hoera Wij bestaa

10

n

jaar!

GUN JEZELF DE RUIMTE EN WORD LID VAN STIPEZO

Stipezo Kruisstraat 58A 5341HE Oss E: info@stipezo.nl T: 06 - 360 50 504

Informatie: www.stipezo.nl/contact Aanmelden: www.stipezo.nl/aanmelden

BRANCHEORGANISATIE VOOR PROFESSIONALS IN VOETZORG

voetvak | 19

MEDISCH Tekst: Debbie Tamerus

Als pedicure zie ik veel voetklachten door een hallux valgus (scheefstaande grote teen). Al een aantal cliĂŤnten heb ik via de huisarts doorverwezen naar dr. F. (Frank) Faber, een bekende voet- en enkelchirurg die werkzaam is bij de Bergman Clinics in Rijswijk. Al jaren was het een wens van mij om eens een hallux valgus-operatie bij te wonen en zelf te zien wat er precies wordt gedaan. Ik schreef een mail aan Dr. Faber en afgelopen voorjaar is mijn wens in vervulling gegaan.

Operatie van de hallux valgus Een hallux valgus is geen botaangroei, wat nog wel eens gedacht wordt. Een hallux valgus betekent dat de grote teen (de hallux) niet meer rechtstaat (afbeelding 1), maar schuin naar buiten, in de richting van de tweede teen. Bij ernstige vormen staat de nagel van de grote teen naar binnen gedraaid.

Het is niet helemaal duidelijk wat de oorzaak is van een hallux valgus, al lijkt erfelijkheid een rol te spelen. Ook

lijkt er een verband te bestaan tussen het dragen van nauw schoeisel of hoge hakken en het ontstaan van een hallux valgus. Afhankelijk van de ernst van de scheefstand hebben mensen pijnklachten. Naarmate de teen schever staat, ervaren mensen meer pijn. Door de scheefstand ontstaat aan de binnenkant van de voet een bult, de zogenaamde bunion, die voor zeer veel pijnklachten kan zorgen. Ook kan als gevolg van de scheefstand de

Hallux valgus links.

RĂśntgenfoto na een scarf operatie.

20 | voetvak

voorvoet pijnlijker worden. De scheefstand kan ook andere voetklachten veroorzaken, zoals een ingroeiende teennagel.

Behandeling zonder operatie Dr. Faber geeft aan dat een steunzool de pijn kan verlichten en de voet ondersteunen. Als pedicures kunnen wij zelf niet veel doen aan een hallux valgus. Wel kunnen we iets doen aan de voetklachten die hierdoor veroorzaakt worden, zoals een ingroeiende nagel. Zelf geef ik ook wel eens het advies om langs de schoenmaker te gaan, zodat deze met een knobbeltang de schoen kan aanpassen op de plaats van de bunion.

Op verschillende internetfora heb ik aan collega’s en ervaringsdeskundigen gevraagd wie baat heeft gehad bij de bestaande hulpmiddelen of voetentrainingen. De hulpmiddelen komen uit dit kleine onderzoekje niet goed uit de bus. Over voetentraining las ik meerdere keren wel goede verhalen. Podotherapeuten en fysiotherapeuten willen zo’n training nog wel eens voorschrijven. Opvallend is dat de meeste ervaringsdeskundigen schrijven dat de scheefstand niet verdwijnt - hooguit iets vermindert maar dat de pijn wel een stuk minder wordt.

Een website die veel genoemd wordt, is www.voetentraining.nl. Over deze website hoor ik veel positieve ervaringen. De aanpak en oefeningen zijn gebaseerd op meer dan tachtig wetenschappelijke artikelen. Frank Faber

Akin-osteotomie (zie pagina 23)

nuanceert: “Met training zijn voetklachten weliswaar te verminderen, maar met training is de hallux valgus NIET meer recht te krijgen.” Hij vindt het trainingspakket (bestaande uit oefeningen die je uiteraard zelf moet doen) bovendien duur.

Behandeling door de Bergman Clinics Er zijn meerdere soorten behandelingen voor een hallux valgus: conservatieve therapie of een operatieve ingreep.

De conservatieve aanpak richt zich vaak op de schoen en niet op de voet. Zo kan een schoenaanpassing worden gedaan om ervoor te zorgen dat de voet wel in een schoen past. Daarnaast kan door middel van een steunzool en vilt of gel in de schoen ervoor worden gezorgd dat de druk vermindert en daarmee de pijn afneemt. Om ervoor te zorgen dat de voet in een ‘normale’ schoen past, is echter een operatieve ingreep nodig. De beslissing om over te gaan op een operatie is aan de cliënt en afhankelijk van hoeveel pijn de cliënt ervaart en de hinder bij de invulling van het dagelijks leven.

De operatie Bij de hallux valgus-operatie wordt het eerste middenvoetsbeentje dichter tegen het tweede middenvoetsbeentje geplaatst om vervolgens de pezen van de grote teen weer op de juiste plaats terug te brengen. Kort samengevat zal de orthopedisch chirurg eerst een snee maken aan de zijkant van de voet, over de bult, waarna de botten en pezen worden gecorrigeerd. Er bestaan verschillende manieren om de botten en pezen van de voet te corrigeren. Afhankelijk van de leeftijd, invulling van het dagelijks leven, maar vooral de ernst van de hallux valgus wordt bepaald welke operatietechniek wordt ingezet.

De chevron osteotomie

Röntgenfoto na een Akin osteotomie. (zie ook pagina’s 22 en 23).

De voetoperatietechniek chevron osteotomie wordt toegepast bij een milde hallux valgus. De orthopedisch chirurg maakt een snee aan de zijkant van de voet en verwijdert een stukje van de bult. Vervolgens wordt een chevronvormige (ruitvormige) zaagsnede gemaakt in het eerste middenvoetsbeentje en worden de botdelen aan elkaar bevestigd met een schroef die in het bot verzinkt.

voetvak | 21

MEDISCH

De platte revalidatieschoen.

De scarf osteotomie Bij een ernstigere vorm van een hallux valgus wordt de voetoperatietechniek scarf osteotomie toegepast. De orthopedisch chirurg maakt een lange snee aan de zijkant van de voet, over de bult. Er wordt een stukje van de bult weggehaald, zonder dat het gewricht beschadigt. Dan wordt een Z-vormige zaagsnede gemaakt in het eerste middenvoetsbeentje. De botdelen van het middenvoetsbeentje worden van elkaar geschoven tot ze in de goede stand staan en vastgezet met twee schroeven die in het bot verzinken.

MTP1 artrodese De voetoperatietechniek MTP1 artrodese wordt toegepast bij een ernstigere vorm van hallux valgus en als het gewricht ook versleten is. MTPI is het gewricht tussen het eerste middenvoetsbeentje en het eerste kootje van de grote teen. Artrodese betekent het vastzetten van een gewricht. Bij een MTPI artrodese wordt het grote teengewricht vastgezet. De specialist maakt een korte snee aan de zijkant van de voet, over de bult. Aan beide zijden

Specialist in Hallux Valgus Dr. Frank Faber vestigde zich als algemeen orthopedisch chirurg in oktober 1995 in het Leyenburg Ziekenhuis. Sinds 2007 heeft hij zich volledig toegelegd op de behandeling van voet- en enkelafwijkingen. Hij is daarmee één van de weinige full time voet/enkel chirurgen in Nederland. Vóór zijn specialisatie heeft hij een Fellowship Reconstructive Foot and Ankle Surgery gedaan bij Dr. S.T. Hansen in het Harborview Medical Centre, Seattle, USA. In april 2003 promoveerde hij aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam op het proefschrift: “Hallux valgus and the first tarsometatarsal joint: clinical and biomechanical aspects”. Sinds juli 2017 werkt dokter Faber bij Bergman Clinics in Rijswijk.

22 | voetvak

van het gewricht worden de kraakbeenresten zorgvuldig weggehaald. Vervolgens worden de botstukken op elkaar gezet en vastgeschroefd met twee schroeven die in het bot verzinken of met een plaatje en schroeven. Het resultaat van de operatie is dat de grote teen van de voet vastzit. De teen staat iets omhoog, zodat de voet afgewikkeld kan worden tijdens het lopen.

TMT 1/TMTI artrodese Deze operatietechniek wordt gekozen wanneer de hallux valgus ontstaan is door een te bewegelijk gewricht in de middenvoet, of bij slijtage van dit gewricht. Ook wordt deze voetoperatietechniek soms gebruikt wanneer de patiënt al eerder aan een hallux valgus geopereerd is, maar de hallux valgus is teruggekomen. De operatie is ook onderdeel van een platvoetcorrectie. TMTI is het gewricht tussen de middenvoet en het eerste middenvoetsbeentje. Bij een TMTI artrodese wordt dit gewricht vastgezet. De orthopedisch chirurg maakt een lange snee aan de zijkant van de voet, over de bult tot aan de middenvoet. De kraakbeenresten aan beide zijden van het TMT1 Debbie Tamerus en Dr. Frank Faber.

gewricht worden zorgvuldig verwijderd. Vervolgens worden de botstukken op elkaar gezet en vastgezet met twee schroeven. In speciale gevallen is het nodig om samen met de schroeven een plaatje te gebruiken. Bij deze techniek blijft de grote teen beweeglijk, maar is de middenvoet iets stijver.

Akin osteotomie Soms wordt in combinatie met een scarf- of chevron osteotomie tevens een Akin osteotomie uitgevoerd. Hierbij wordt een driehoekig stukje bot verwijderd uit het eerste kootje van de grote teen. De grote teen kan hierdoor in een nog rechtere stand worden gebracht.

Revalidatie na de operatie De cliënt moet er rekening mee houden dat hij of zij na de voetoperatie een tijd rustig aan moet doen. Je kunt niet direct alles doen wat je daarvoor ook deed. Hoe het revalidatietraject precies verloopt, is mede afhankelijk van de operatietechniek die de orthopedisch chirurg heeft toegepast. Indien de orthopedisch chirurg een chevron- of scarf osteotomie heeft toegepast, zal de cliënt na de ingreep acht weken lang met een loophulpmiddel moeten lopen: een platte revalidatieschoen.

alles goed kunnen zien. Uiteraard moest ik wel goed uitkijken dat ik niets aanraakte, alles gebeurt immers steriel in de operatiekamer. Frank Faber gebruikte de scarf osteotomie operatietechniek. Tijdens de hele operatie legde Frank mij uit wat hij deed en waarom hij iets deed. Zo gaf hij aan dat een timmerman ook een Z-vormige zaagsnede maakt om twee delen goed aan elkaar te bevestigen.

Deze manier van communiceren heb ik als erg prettig ervaren. Ik kreeg het gevoel serieus te worden genomen als pedicure. Ik heb erg veel geleerd van deze ochtend.

Ik vond het zeer interessant om eens aanwezig te zijn bij een operatie aan de voet. We hebben veel over de binnenkant moeten leren, maar zelden krijg je de gelegenheid om de voet daadwerkelijk aan de binnenkant te observeren. Dankzij Frank Faber heb ik dit nu wel mogen ervaren en daar ben ik hem zeer dankbaar voor.

Door deze ervaring ben ik weer anders gaan kijken naar de voeten, met name naar de beweeglijkheid van de voet en enkel. Welke klachten kunnen ontstaan als de beweeglijkheid niet goed functioneert? Het is ook leuk dat ik nu veel meer over de hallux valgus kan vertellen. Regelmatig pak ik mijn anatomische model van de voet erbij om uit te leggen wat een hallux valgus inhoudt. Uiteraard moet ik in mijn enthousiasme wel mijn grenzen bewaken, ik ben immers een pedicure en geen arts.

Platte revalidatieschoen.

Door het dragen van deze platte revalidatieschoen wordt de voorvoet minimaal belast. Is de voet gecorrigeerd middels de MTPI - of TMTI artrodese operatie, dan krijgt de voet enkele uren na de operatie onderbeengips. Pas na twee weken ontvangt de cliënt een gipsschoen waarmee de voet mag worden belast.

Welke operatietechniek ook is toegepast, na de ingreep ontvangt men een injectie met een pijnstiller rondom de enkel. Het effect van dit zogenaamde enkel block is dat ongeveer 24 uur geen enkele pijn gevoeld zal worden. Ook zal de geopereerde voet worden gekoeld om de zwelling zoveel mogelijk tegen te gaan. Daarbij krijgt de cliënt een recept voor krachtige pijnstillers, waarvan de ervaring heeft uitgewezen dat de pijn na de operatie vaak erg meevalt.

De operatie Voorafgaande aan de operatie kreeg ik een protocol opgestuurd. In dit protocol stond precies waar ik mij als bezoeker van de operatiekamer aan moest houden. Aangekomen bij de Bergmankliniek in Rijswijk werd ik hartelijk ontvangen. Daarna werd ik opgehaald door de coördinator van de operatiekamer. In de kleedkamer kreeg ik de speciale kleding voor de operatiekamer aangereikt. Daarna stelde ik mij aan iedereen voor en vertelde ik waarom ik graag deze operatie wil bijwonen.

De patiënt is vooraf toestemming gevraagd voor mijn aanwezigheid. Zij heeft gekozen voor een algehele anesthesie, maar ze was nog wakker toen ik haar zag. Dat is mooi, want zo kon ik haar bedanken dat ik bij deze operatie aanwezig mag zijn. Ze vond het leuk dat ik als pedicure geïnteresseerd ben in deze operatie.

De operatie duurde niet veel langer dan een half uur en werd met uiterste precisie en geduld uitgevoerd. Ik heb

(ADVERTENTIE)

VAKBOEKEN EN DIGITALE EXAMENS Deze koopt u online bij Uitgeverij Les Pieds

WWW.LESPIEDS.COM

PedicureGezocht Vind uw eigen pedicure!

Registreer uw praktijk op onze landelijke website voor promotie van uw praktijk! www.pedicuregezocht.nl

voetvak | 23

ACHTERGROND Tekst: Petra Teunissen

Yogadocenten Léah Kline en Jeannette Tuerlings besteden veel aandacht aan ­oefeningen om de voeten soepel en sterk te houden. Zij delen graag hun inzichten en adviezen met voetverzorgers, elk vanuit hun eigen expertise. Namasté!

Yoga voor de voeten en onderbenen De juiste stand van de voeten is de basis van vrijwel alle yoga-houdingen oftewel asana’s. Als je recht en krachtig staat, kun je jezelf goed in balans houden. Door te focussen op je voeten verdiep je je yoga-practice, omdat je je op subtiele bewegingen en sensaties richt. De voeten spelen ook een belangrijke rol in het laten stromen van de energie.

Volgens de yoga-filosofie zitten de voeten vol acupressuurpunten, want de Yang meridianen op het lichaam stromen richting de voeten en de Yin meridianen stromen vanuit de voeten richting de romp en/of het hoofd. Ten slotte spelen de voeten een onmisbare rol in het ‘aarden’ oftewel ‘gronden’. Als je goed geaard staat, met beide (blote) voeten

1 Yoga trainers Léah Kline (links) en Jeannette Tuerlings (rechts) organiseren jaarlijks een ontspannende yoga retreat op een fraaie locatie in de Provence.

24 | voetvak

op de grond, kan je de energie van de aarde in je lichaam opnemen en kun je helemaal in het hier en nu zijn. De aarde biedt negatieve ionen (net zoals regen) waarmee je lichaam in balans kan komen. Kortom: niet alleen yogini’s, maar iedereen kan profiteren van de inzichten uit de yoga voor soepele, gezonde voeten.

Een danser en een financieel expert De Amerikaanse Léah Kline vond haar weg naar de yoga via het theater en de dans. Jarenlang danste ze professioneel, vaak op blote voeten. Zij beoefent yoga sinds 1995, kwam in 2000 naar Nederland en geeft les sinds 2003.

Als (jazz)zangeres heeft ze ook veel aandacht voor de ademhalingstechniek die zo belangrijk is bij yoga. Zij is beïnvloed door Bikram, Ashtanga en Iyengar yoga, maar vooral door Anusara. Deze yogastijl richt zich op de anatomische uitlijning (alignment) van het lichaam, waardoor je makkelijker en gestroomlijnder in de houdingen staat en meer connectie met je natuurlijke energie kunt ervaren. Als internationaal docent werkt zij onder meer bij de vooraanstaande Nieuwe Yoga School in Amsterdam en geeft ze les in Gentle Yoga, Yoga for Seniors, Restorative Yoga en Vinyasa en Anusara Yoga. Léah: “Als danser ben ik bekend met voetproblemen, onder andere sterke eeltvorming. Vroeger waren mijn laatste drie tenen naar binnen gekruld. Door kennis van spierverlenging kan ik nu breed en stevig staan op de bal van mijn voet. Ik kan mijn tenen spreiden in plaats van grijpen met mijn tenen.

Tijdens het zingen draag ik vaak hoge hakken en door yoga kan ik daarop nog steeds, zonder pijn, goed staan en bewegen.”

Jeannette Tuerlings beoefent al meer dan 17 jaar yoga.

In 2018 verruilde ze haar veeleisende baan als controller voor een nieuwe carrière als yogadocent: “Sinds 2015 verdiep ik mij in de Yin yoga en de meridianen. Voor mij is de Yin yoga zeer ondersteunend geweest in mijn herstelproces na een jaar intensieve behandelingen tegen borstkanker. Yin hielp mij om de verbinding van het lichaam met de geest terug te vinden. Bij Yin yoga ligt de focus op het soepel maken van je bindweefsel, de fascia, door lang in een statische houding te blijven. Daarnaast beoefen ik graag actievere vormen van yoga, zoals Asthanga

2

3

De toe stretch. Let op dat je de voeten recht houdt, op de rechterfoto is een voet naar buiten gezakt. en Vinyasa flow. Gezien mijn eigen positieve ervaringen met yoga tijdens de chemobehandelingen, ondersteun ik met Restorative yoga mensen die behandeld worden tegen kanker, herstellen van een blessure of operatie of last hebben van stress-gerelateerde klachten.”

Afrollen Léah: “Soepele yogavoeten krijg je om te beginnen met bewust lopen en goed afrollen. Probeer altijd je voeten goed af te rollen, ook als je trap op- en afloopt (foto 12).

Loop zoveel mogelijk op blote voeten om je bewust te zijn van het afrollen. Schoenen, en vooral sleehakken, maken het afrollen lastiger. Spreid je tenen bij het afrollen, want vanaf elke teen loopt een spier naar je knie. Voel de kracht en beweging van je voeten. Als oefening kun je een minuut lopen op de buitenrand van de voeten en de daarna op de binnenrand van je voeten. Dat versterkt de enkel. Het is belangrijk om ook dan de voeten recht onder je knieën te houden. Zo houd je je skelet op één lijn.” Op de foto’s zie je de juiste en foutieve houding. Jeannette adviseert een meditatieve wandeling op blote voeten door het gras om bewustwording te creëren en mindfulness te oefenen: “Bij iedere stap zeg je afwisselend ‘Hier’ en ‘Nu’. Adem bij iedere stap bewust in en uit.”

Stand en balans Léah: “Bij yoga maak je gebruik van drie bogen (arches) in je voeten. De boog van de kleine teen naar je buitenhiel.

De boog van je grote teen naar je binnenhiel. En de boog die over het midden van je voet loopt en die je ziet als je de kleine teen en de grote teen naar elkaar toe duwt.

Meestal staat er veel druk op de binnenkant van de voet, op de boog van de grote teen naar je hiel. Dan komt er niet genoeg gewicht op de zijkant van je voet. Zoek daarom altijd de vier punten op - in deze volgorde - als je je voet neerzet, bijvoorbeeld in de staande mountain pose (berghouding) om goed te gronden: de bal van de grote teen, de binnenhiel, de bal van de kleine teen en de buitenhiel. Focus vooral op het spreiden van de kleine teen, dat helpt om je kuit naar binnen te draaien. De twee botten in je onderbeen - scheenbeen en kuitbeen - moeten goed om elkaar kunnen draaien. Zo komt je enkelbot aan

Namasté: Het licht in mij groet het licht in jou.

Yoga voor pedicures Léah en Jeannnette hebben ook drie yoga-oefeningen bedacht voor pedicures die de hele dag zittend werken en wel wat ontspanning kunnen gebruiken. De handen, die de hele dag een frees of ander klein instrument vasthouden en daardoor verkrampen, zou je na iedere klant bewust even moeten stretchen. Bovendien lopen door de armen de hartmeridiaan (dunne darm) en longmeridiaan (dikke darm), zodat deze oefening je spijsvertering ondersteunt. Strek de linkerarm recht naar voren, draai je handpalm open naar boven en houd de schouder laag. Spreid de vingers. Duw met je andere hand je vingers naar beneden. Vergeet de duim niet (foto 4). Sluit je ogen en neem vijf diepe ademhalingen. Schud de arm los. Maak een vuist, duim aan de bovenkant. Pak de vuist met je andere hand. Kantel bij de pols en trek je vuist naar je toe terwijl je de pols strekt. Houd je schouder laag en je elleboog recht (foto 5). Herhaal de oefening met de andere arm. Op de site vind je een filmpje waarin Léah deze oefening voordoet.

Voor de schouders is deze oefening: zet je vingers achterop de schouderbladen. Je ellebogen komen omhoog en duwen tegen de bovenkant van je hoofd. ‘Knijp’ als het ware in je slapen met je schouders. Draai de armen daarna naar beneden en weer naar boven in een cirkel. Houd je buik strak en je stuitje naar beneden terwijl je deze oefening doet.

Na het werk is het fijn om even de locust pose te doen, de ‘sprinkhaan’, om je lage rug steun te geven. Zeker voor ambulante pedicures, die niet altijd de juiste werkhouding kunnen aannemen. Lig plat op je buik met je armen recht voor je. Adem in. Til je borst omhoog en til eerst je armen op en daarna ook je benen. Adem uit. Herhaal deze asana een paar keer. Deze oefening maakt je rugspieren sterker, waardoor je makkelijker rechtop kunt zitten in de praktijk. Het helpt ook bij pijn in je bovenrug als je de hele dag omlaag hebt gekeken naar de voeten van je klanten.

4

5 voetvak | 25

ACHTERGROND

6 Het vervlechten van de tenen in elkaar om de tenen soepel te maken.

7 Acupressuur op drukpunt kidney 1 (voor de niermeridiaan).

beide kanten goed in alignment. Dat voorkomt ook dat je knie ‘op slot’ gaat, want dat stuurt heel veel stress naar de lage rug. Veel mensen ‘hangen’ in hun knie en dat blokkeert de energiestroom. Door de bal van je voeten stevig in de grond te drukken span je de spieren van je binnendijbeen en hamstrings op natuurlijke wijze aan, waardoor je je hele benen activeert. Let op dat je niet gaat ‘grijpen’ met je tenen: als de tenen wit worden, zit je fout. Mijn motto is: Toes are for emergency purposes only. Als je in de mountain pose staat, sluit dan je ogen en voel bewust hoe je staat. Verplaats, met je ogen dicht, het gewicht op je voeten van links naar rechts en van voren naar achteren. Ervaar hoe de voetspieren in de verschillende posities je beenspieren aanspannen. Door hier bewust mee om te gaan, tijdens de yogapractice en in het dagelijks leven, kun je enkelproblemen oplossen. Voetproblemen hebben een domino-effect op het hele lichaam.”

Yoga-poses voor de tenen De toe stretch houdt de tenen soepel. Dat is belangrijk voor je balans, vooral voor ouderen bij wie de tenen

8 Bij hielspoor helpt het om stevig te knijpen op alle plekken in de hiel.

verstijven. Jeannette: “Kom op handen en knieën zitten, breng je gewicht in de ballen van de voeten en zorg dat iedere teen op de grond komt. Breng langzaam je billen naar je hielen (foto 2 en 3). Je kunt helemaal rechtop komen zitten, maar als de stretch te intensief is, kun je iets naar voren leunen en op de handen of onderarmen steunen. Probeer deze houding drie tot vijf minuten vol te houden. Adem diep naar de intense gevoel toe en probeer te relaxen. De toe stretch moet ik altijd een beetje ‘verkopen’ in mijn lessen Yin Yoga, maar als je het iedere dag doet, wordt het steeds makkelijker. Blijf vooral goed en diep ademhalen. Na de oefening ga je als ‘counter pose’ met je billen naar achteren liggen op je knieën met je wreven plat op de grond (in de child pose). Roffel eerst enkele keren met je voeten en onderbenen op de grond om de energie te laten stromen en ontspan daarna een minuut.

Een andere goede oefening is het spreiden van je tenen terwijl je ligt in de butterfly pose (vlinderhouding). Beweeg je tenen een voor een en probeer tussen iedere teen evenveel ruimte te creëren. Probeer of het lukt om je tenen in elkaar te verstrengelen: duw de grote teen van je linkervoet tussen je grote teen en tweede teen van je rechtervoet en vlecht je tenen zo verder in elkaar (zie foto 7). Dit strekt de teenspieren en zorgt voor meer ruimte tussen de tenen, waardoor ze zich breder kunnen spreiden. De houding is niet voor iedereen heel prettig, maar helpt goed bij ‘frozen toes’ en hielpijn. Wat wel altijd comfortabel is: werk je vingers tussen je tenen, duw ze zachtjes uit elkaar en duw je vingertoppen tegen de huid tussen je tenen. Blijf rustig in- en uitademen terwijl je deze bewegingen maakt en houd je buik strak.’

Lopen als een indiaan

9

10

Jeannette Tuerlings demonstreert een asana uit de Restorative Yoga: leg je billen zo dicht mogelijk tegen een muur en strek je benen rechtuit naar boven. Laat ze tegen de muur rusten. Stretch de voeten (onderkant van de voet plat naar de hemel).

26 | voetvak

Op de hiel komen veel energielijnen bij elkaar. Léah: “Mijn ervaring is dat pijn in de hiel (hielspoor) bijna altijd wordt veroorzaakt door een verkeerd looppatroon. Door je gewicht niet met je hele lijf te dragen, maar alle gewicht in de hiel te laten neerkomen bij de eerste voetval (‘stampen’). Als je hiel de grond raakt, zou de achterste

Léah Kline: ‘Toes are for emergency purposes only.’

11 Waaier je tenen ‘s morgens uit om energie voor de dag te ontvangen.

13

14

Alignment (uitlijning): zet de voeten zo neer dat de botten in het onderbeen recht boven elkaar staan.

Links (13) is fout, rechts (14) is goed.

12 Wikkel de voet goed af, ook als je traploopt.

voet toch nog af moeten rollen waardoor je je gewicht nog goed door je hele lijf verdeelt. Je kunt jezelf daarvan bewust maken door, als een spel, te ‘lopen als een indiaan’: lopen zonder geluid te maken. Als je hele lijf participeert heb je de goede houding. Het is niet de bedoeling om je gewicht alleen op de bal van je voet te laten komen.

Maar als je de neiging hebt om op je hielen te stampen, is het leuk om de tegenovergestelde beweging te proberen en de ‘bounce’ en lift in het bekken te voelen.”

Jeannette en Léah adviseren: “Bij hielspoor helpt het om stevig te knijpen op alle plekken in de hiel (foto 8). Daar zitten veel spieraanhechtingen en drukpunten. Een goede oefening is om te gaan liggen op je rug of te gaan zitten en van de bal van je voet een ‘vuist’ maken. Knijp de tenen samen en strek de buitenkant van de enkel (of draai de hele zijkant van de buitenkant van de voet weg van je). Spreid de tenen daarna weer en waaier de tenen helemaal open. Coördineer de beweging met je ademhaling. Herhaal de oefening in reverse. Waarschijnlijk doen je handen automatisch mee en dat is prima: gebald sluiten en dan wijd openen. Je kunt deze oefening ook op je buik doen. Trek dan je buik goed strak en duw je stuitje weg van je lage rug.”

Zelfzorg Is yoga altijd goed voor de voeten en onderbenen? Daar zijn Léah en Jeannette voorzichtig in. Léah: “Alleen als je een docent vindt die echt aandacht geeft aan de voeten

en ervaren is in het uitlijnen van het lichaam (alignment).

In de basic alignment cursus heb ik voldoende tijd om daar uitleg over te geven. In een gewone les is er niet altijd gelegenheid voor zulke verdieping. De cursisten willen bewegen, aan de slag op de mat. Zij hebben niet altijd geduld voor een lange uitleg. Maar: zodra je met je blote voeten op de mat staat, is het gemakkelijker om aandacht aan je voeten te geven.” De docenten vinden bewustwording van elk onderdeel van de voet en zelfzorg heel belangrijk. Jeannette: “Goede zorg voor je voeten betekent regelmatig masseren en het leren aanspannen en ontspannen van de voetspieren. Begin de dag met het openwaaieren van je tenen (foto 11). Dan kun je de energie voor de komende dag door je voeten naar binnen laten stromen. Duw met je duim op het drukpunt kidney 1 in het midden van de bal van je voet om de niermeridiaan te stimuleren (foto 7). Loop zoveel mogelijk op blote voeten, maar zorg dat je voeten niet te koud worden. In de winter kun je beter warme (teen)sokken om te voorkomen dat de kou van de vloer optrekt. Dat is beter voor je nierenergie.”

Léah: “Iedereen die een staand of zittend beroep heeft, raad ik aan iedere dag vijftien minuten de voeten omhoog te houden (zie foto 9 en 10). Ga zo dicht mogelijk met je billen tegen een muur aan liggen, strek je benen omhoog, spreid je armen zijwaarts en ontspan. Zo help je je voeten en benen te draineren en voorkom je spataderen. Als je niet veel tijd hebt, raad ik je drie oefeningen aan om elke dag te doen. Dat zijn deze viparita karani en verder de vipariti karni (liggende twist) en ‘de duif’: een heupopener. Dan profiteert je lichaam al van wat yoga je te bieden heeft.”

Voor meer informatie: Léah Kline, LeahKline.com/yoga4all en Jeannette Tuerlings, MillefioriYoga.nl. Voetmodel: Margot Derksen, www.lienenmien.com.

voetvak | 27

JURIDISCH

Mr. van Domselaar geeft raad:

De onbetrouwbare echtgenoot Evelien checkt elke zondag de gezamenlijke bankrekening van haar en haar echtgenoot Jos. Tot haar schrik is een substantieel bedrag van de rekening afgeschreven. De tegenrekening is een bankrekening van een autobedrijf. De schrik van Evelien slaat om in woede als zij erachter komt dat Jos, zonder haar toestemming, een overeenkomst is aangegaan met dit autobedrijf. Jos heeft op basis van ‘huurkoop’ een peperdure auto aangeschaft. Jos heeft hierbij een aanbetaling gedaan. Het restantbedrag wordt in termijnen afbetaald aan het autobedrijf.

Evelien is niet alleen woedend op Jos, maar maakt zich ook zorgen of zij überhaupt deze overeenkomst kunnen nakomen. Hun financiële situatie is niet al te rooskleurig.

Jos maakt zich minder zorgen en laat Evelien de door hem en het autobedrijf ondertekende overeenkomst zien.

Volgens Jos kan Evelien de overeenkomst niet vernietigen. Luid toeterend en met piepende banden scheurt Jos vervolgens weg in zijn nieuwe auto.

dermate belangrijk onderwerp betreffen waarover de andere echtgenoot ook zeggenschap behoort te hebben.

De overeenkomst die Jos heeft gesloten valt onder de reikwijdte van artikel 1:88 BW. Jos had dan ook toestemming aan Evelien moeten vragen voordat hij de overeenkomst met het autobedrijf aanging.

Juridisch Artikel 1:88 van het Burgerlijk Wetboek heeft het zogenaamde toestemmingsvereiste vastgelegd. Op basis van dit artikel dient de echtgenoot voor bepaalde rechtshandelingen de toestemming van de andere echtgenoot te hebben.

Dit geldt bijvoorbeeld voor de verkoop van de woning, huurkoop en bovenmatige giften. Dit artikel is in het leven geroepen om de echtgenoten tegenover elkaar en de kinderen te beschermen tegen het verrichten van rechtshandelingen die een groot financieel risico vormen of een

28 | voetvak

Mr. R. van Domselaar is advocaat bij Amice Advocaten B.V., www.amice-advocaten.nl.

Aangezien Jos artikel 1:88 BW heeft geschonden, kan Evelien de overeenkomst tussen Jos en het autobedrijf laten vernietigen. Dit kan zij doen door een brief te sturen naar het autobedrijf, waarin zij aangeeft dat zij niet heeft ingestemd met deze overeenkomst en daarom de overeenkomst vernietigt. Vernietiging van een rechtshandeling heeft terugwerkende kracht. Dit betekent dat partijen in de situatie moeten worden gebracht waarin zij zouden hebben verkeerd wanneer de rechtshandeling niet zou hebben plaatsgevonden.

Tip! Het geven van toestemming is vormvrij. Het is dan ook mogelijk om mondeling toestemming te geven. Met name wanneer u zelf een overeenkomst (met betrekking tot bijvoorbeeld huurkoop, bovenmatige giften, vervreemding en rechtshandelingen die zien op het beëindigen van het gebruik van de gezamenlijke woning, etc.) aangaat met een andere partij, kan het van belang zijn om een schriftelijke verklaring van de echtgenoot van deze contractspartij te ontvangen, zodat de overeenkomst niet in een later stadium door de echtgenoot vernietigd kan worden.

[ advertentie ]

w Bestel nu u arten op toegangska .nl www.asws ijgt u €2,-

Vakbeurs Pedicure

tlid dan kr

(Bent u ProVwoedigitale Ɵcket. Alleen u korƟng op edicure) Vakbeurs P

26 en 27 oktober Expo Houten

GraƟs Parkeren GraƟs koĸe en thee DĂƐƚĞƌĐůĂƐƐ Ɵ ũĚĞŶƐ ĚĞ sĂŬďĞƵƌƐ WĞĚŝĐ ƵƌĞ ǁǁǁ͘ĂƐǁƐ͘Ŷů

Meer informaƟe: www.asws.nl of bel 0172-575888 26 en 27 oktober Ϭϵ͘ϯϬ Ͳ ϭϮ͘ϯϬ ƵƵƌ Φ ϱϵ͘ϵϱ ĞdžĐůƵƐŝĞĨ dt

Voeten en Reuma, een update /Ŷ ĚĞ ĂĨŐĞůŽƉĞŶ ũĂƌĞŶ ŝƐ Ğƌ ǀĞĞů ŵĞĞƌ ĂĂŶĚĂĐŚƚ ŽŶƚǁŝŬŬĞůĚ ǀŽŽƌ ŵĞŶƐĞŶ ŵĞƚ ĞĞŶ ƌĞƵŵĂƟ ƐĐŚĞ ĂĂŶĚŽĞŶŝŶŐ ĞŶ ǀŽĞƚͲ ŬůĂĐŚƚĞŶ͘ tĞƚĞŶƐĐŚĂƉƉĞƌƐ ĞŶ ƐƉĞĐŝĂůŝƐƚĞŶ ŚĞďďĞŶ ŽŶĚĞƌnjŽĞŬ ŐĞĚĂĂŶ ŶĂĂƌ ĚĞ ŽŽƌnjĂŬĞŶ͕ ŐĞǀŽůŐĞŶ ĞŶ ŵŽŐĞůŝũŬĞ ŽƉůŽƐͲ ƐŝŶŐĞŶ ǀŽŽƌ ǀŽĞƚƉƌŽďůĞŵĞŶ ǀĂŶ ŵĞŶƐĞŶ ŵĞƚ ƌĞƵŵĂ͘ ŝƚ ŚĞĞŌ ŐĞůĞŝĚ ƚŽƚ ĞĞŶ ǀŽůůĞĚŝŐ ŶŝĞƵǁĞ ǀĞƌƐŝĞ ǀĂŶ ŚĞƚ ďŽĞŬ ͚sŽĞƚĞŶ ĞŶ ZĞƵŵĂ͕͛ ĚĂƚ ŽƉ ĚĞnjĞ sĂŬďĞƵƌƐ WĞĚŝĐƵƌĞ ŐĞƉƌĞͲ ƐĞŶƚĞĞƌĚ ŐĂĂƚ ǁŽƌĚĞŶ͘ Ğ ĂƵƚĞƵƌƐ͕ ůůĞŬĞ ,ƵŝũďƌĞĐŚƚƐ ;ŝŶ ƌĞƵŵĂ ŐĞƐƉĞĐŝĂůŝƐĞĞƌĚĞ ƉŽĚŽƚŚĞƌĂƉĞƵƚ ĞŶ ǁĞƚĞŶƐĐŚĂƉƉĞůŝũŬ ŽŶĚĞƌnjŽĞŬĞƌͿ ĞŶ DĂƌŐƌĞĞƚ ǀĂŶ WƵƩ ĞŶ ;ĂƌƚƐ;Ŷ͘Ɖͬ͘ŽŶĚĞƌnjŽĞŬĞƌͿ ŶĞŵĞŶ Ƶ ŐƌĂĂŐ ŵĞĞ ŝŶ ĞĞŶ ϯ ƵƵƌ ĚƵƌĞŶĚĞ DĂƐƚĞƌĐůĂƐƐ Žŵ Ƶ ĂůůĞ ŶŝĞƵǁĞ ŝŶĨŽƌŵĂƟ Ğ ĞŶ ŵŽŐĞůŝũŬŚĞĚĞŶ ǀŽŽƌ ďĞŚĂŶĚĞůŝŶŐ ƚĞ ǀĞƌƚĞůůĞŶ͘

Deelnemers aan de Masterclass hebben graƟs toegang tot de Vakbeurs Pedicure voetvak | 29

MARKETING Onlangs zijn we verhuisd naar een nieuw pand, dat we zelf in moesten richten.

Ondanks de leuke gehaktballetjes van de IKEA, zag ik het niet zitten om alle avonden op de meubelboulevard door te brengen. Neem jij het me kwalijk? Ik heb daarom zo’n beetje de hele inrichting online bij elkaar geshopt. Zo ook onze stoere bartafel van rozenhout, met vier bijpassende barkrukken. Klik - En het setje zat in mijn winkelmand. Nog geen minuut later was alles afgerekend en klaar voor verzending. Ideaal zeg!

Maak werk van je online recensies Pas toen mijn bestelling geplaatst was, zag ik onderaan de pagina een link naar KIYOH - een recensiesysteem voor webshops. Toen ik die link aanklikte was het direct ‘ohoh’ en had ik mijn bestelling liever niet geplaatst. Tsja, te laat…

De impact van recensies op cliënten In 2018 deed BrightLocal, een internationaal marketingbureau, onderzoek naar de impact van online recensies op de besluitvorming van consumenten. Het resultaat?

86% van de consumenten gaf aan regelmatig online recensies te lezen en 91% gaf aan online recensies net zoveel te vertrouwen als persoonlijke aanbevelingen. Met zulke cijfers is het niet moeilijk om te begrijpen waarom het ook voor jouw praktijk de moeite waard is om werk te maken van je online recensies.

maken, vertrouwen we vaak op de mensen om ons heen.

Dit fenomeen wordt ook wel ‘social proof’ genoemd.

Wanneer we twijfelen om ergens klant te worden, kunnen recensies ons daarom eenvoudig over de streep trekken.

2. Bron van waardevolle inzichten voor je bedrijf Recensies helpen je ontdekken wat je sterke punten zijn en waar je nog net iets meer aandacht aan zou moeten besteden. Of je recensies nou positief of negatief zijn, de inzichten die je uit recensies haalt, zijn vaak van onschatbare waarde voor je bedrijf.

3. Positieve recensies zijn goed voor je online vindbaarheid Recensies geven Google een beeld van de kwaliteit van je diensten. Ze geven Google een extra stukje context om te bepalen wie je bent, wat je doet en hoe goed je dat doet.

Het is begrijpelijk dat Google waarde hecht aan je recensies, omdat (toekomstige) cliënten dat ook doen.

Drie redenen om werk te maken van je recensies 1. Ze helpen je om nieuwe cliënten te overtuigen In situaties waarin we het lastig vinden om een keuze te

Redenen genoeg dus. Maar hoe kom je eigenlijk aan mooie, overtuigende recensies?

Zorg voor een geweldige ervaring De beste manier om te zorgen voor overtuigende recensies, is natuurlijk om te zorgen voor een geweldige ervaring en een fantastisch resultaat. Als je cliënten niet enthousiast zijn over hun ervaring, zullen ze ook geen enthousiaste recensies achterlaten. Dat is simpel zat. Dat gezegd hebbende, zijn er natuurlijk wel een aantal dingen die je kunt doen om het achterlaten van recensies te stimuleren.

Vraag bijvoorbeeld om recensies in je e-mailhandtekening en op je kassabon, plaats een kleine display op je balie waarmee je bezoekers vertelt dat ze online een recensie kunnen achterlaten, of leg op je balie wat flyers waarop cliënten om een recensie gevraagd wordt. Desnoods in ruil voor een leuke korting op hun volgende behandeling.

Een truc voor razend positieve recensies Mochten de tips die ik zojuist noemde niet genoeg zijn, dan heb ik nog een goede ‘truc’ voor je. Een truc die ge-

30 | voetvak

garandeerd leidt tot enthousiaste, razend positieve recensies. Eigenlijk is hij heel eenvoudig, maar ik zie hem bijna nooit toegepast worden: Vraag je cliënt om een recensie op het moment dat ze kenbaar maakt dat ze blij met je is. Wanneer een cliënt je bedankt voor een soepel verlopen behandeling, of aangeeft dat ze heel blij is met het resultaat dat jullie gehaald hebben, dan is dat natuurlijk een uitgelezen moment om die cliënt om een recensie te vragen. De kans is groot dat zo’n cliënt graag een recensie voor je schrijft, en als ze dat doet dan kun je er ook nog eens van uitgaan dat het een mooie, positieve recensie wordt. Zij blij, jij blij, iedereen blij.

Help je cliënt een beetje op weg Heeft iemand jou weleens gevraagd om een recensie te schrijven? Zo ja, dan weet je vast dat het soms best moeilijk kan zijn om een tekst te verzinnen. Om je cliënten een beetje op weg te helpen, is het daarom aan te raden om niet simpelweg te vragen: ‘Laat ons weten wat je vindt’ of

Een beoordeling tussen de 4.2 en 4.5 sterren, blijkt overtuigender dan een perfecte score van 5 sterren ‘Hoe heb je onze diensten ervaren?’ Wees liever iets specifieker en vraag bijvoorbeeld: ‘Wat is het grootste voordeel dat je ervaart van onze behandelingen en wat heeft dit je opgeleverd?’ Zo maak je het cliënten wat makkelijker. Een bijkomend voordeel is dat je op die manier de inhoud en de boodschap van je recensies ook nog eens redelijk kunt sturen.

Leuk om te horen dat je goed bezig bent Als je ergens een hoop tijd en energie in steekt, is het altijd leuk om te horen dat je goed bezig bent. Van een leuke recensie krijgen we spontaan een dopamineboost.

In de praktijk zal feedback echter niet altijd positief zijn.

En het wordt al snel een stuk minder leuk wanneer iemand een negatieve recensie achterlaat, online, waar iedereen het kan zien. Je bedrijf is toch je ‘kindje’ en het is moeilijk om een negatieve recensie niet persoonlijk op te vatten. Toch is een negatieve recensie op zijn tijd vaak onvermijdelijk en niks om je zorgen om te maken. Zolang het overgrote deel van je recensies maar positief is.

Hoe ga je om met negatieve recensies?

Of een recensie nou terecht is of niet, een recensie blijft altijd online staan. Daarom is het belangrijk dat je negatieve recensies niet negeert, maar er juist netjes op reageert. Altijd. Reageer niet direct en uit emotie, maar wacht ook zeker niet te lang met reageren. En besef je goed dat iedereen meeleest.

Enkele tips voor het reageren op negatieve recensies: 1. Zoek uit wat er aan de hand is Probeer altijd te begrijpen wat de klant zegt en ga na of dit inderdaad klopt.

2. Blijf rustig en schiet niet in de verdediging Soms zijn recensies niet eerlijk of zelfs onwaar, maar blijf altijd respectvol en kom met feiten.

3. Toon medeleven Soms is een simpele ‘sorry’ alles wat een klant nodig heeft.

Erken je de fout? Geef dan ook aan wat je gaat doen om herhaling te voorkomen.

4. Vertel jouw kant van het verhaal Elk verhaal heeft twee kanten en soms is het nodig om ook jouw kant van het verhaal te delen.

5. Maak er een privégesprek van Loopt een gesprek uit de hand, dan is het verstandig om er een privégesprek van te maken.

Negatieve recensies dragen bij aan geloofwaardigheid Elke negatieve recensie is een kans om te laten zien dat je problemen op een nette manier oplost en dat je oprecht geeft om je cliënten. Zo kan een negatieve recensie soms juist goed voor je uitpakken. Wist je trouwens dat een negatieve recensie hier en daar zelfs bijdraagt aan de geloofwaardigheid? Uit onderzoek is gebleken dat een gemiddelde beoordelingsscore tussen de 4.2 en 4.5 (uit 5) het meest overtuigend is. Overtuigender zelfs dan een perfect gemiddelde van 5 sterren.

Recensies worden steeds belangrijker Met zoveel praktijken in elk dorp en elke stad, is het voor de consument vaak lastig om er een uit te kiezen. Omdat niemand de tijd of het geduld heeft om alle praktijken persoonlijk te vergelijken, laten we ons graag leiden door de ervaring van anderen. Overtuigende recensies, het liefst in grote getale, worden daarom steeds belangrijker voor je praktijk. Gebruik die kennis in je voordeel en maak werk van je recensies!

Mocht je trouwens benieuwd zijn hoe het is afgelopen met onze bartafel? Die is helemaal in orde en netjes op tijd bezorgd. Gelukkig maar.

Corné Ter Maten is oprichter van Netbeauty. Dit bedrijf ondersteunt ondernemers in de beautybranche met marketingtrainingen, promotie-abonnementen en gespecialiseerde salonwebsites. www.netbeauty.nl

voetvak | 31

COLUMN Fotografie: Suus Coolen photography

Ambulant pedicure Judith Verdouw maakte zoveel bijzondere dingen mee tijdens haar ambulante werk in Rotterdam - een mooie stad met veel verschillende mensen die ieder hun eigen verhaal hebben - dat ze besloot erover te gaan schrijven. Collega’s, vrienden en klanten genieten nu van haar prachtige blog ‘De avonturen van de pedicure’. Speciaal voor VoetVak+ schreef Judith deze extra column.

It’s getting personal “Mama, ben je al op de helft?”, vraagt zoonlief als we buiten de hond uitlaten. “Wat bedoel je lieffie, op de helft van de wandeling?” Waarop hij lacht en zegt: “Nee mama, op de helft van je leven.” “Nou ik hoop het niet, want dat zou betekenen dat ik maar 76 word”, antwoord ik, terwijl ik een aai geef over zijn blonde koppie.

En terwijl ik dat antwoord geef schieten mijn gedachten meteen naar mijn laatste klant van gisteren, een mevrouw van 76 jaar. Ruim anderhalf jaar is ze mijn klant, ik kom bij haar aan huis. Een lieve vrouw, die kanker heeft overleefd. Toen ik haar leerde kennen had ze nog haar pruik op, maar ze was schoon en begonnen aan een nieuwe fase in haar leven. Samen met haar man genoot ze volop van het leven en van haar kinderen en kleinkinderen.

Een lief stel, levensgenieters. Ik was blij voor ze dat ze die moeilijke periode konden afsluiten en verder konden gaan met een nieuw hoofdstuk.

Bij haar volgende afspraak vraag ik hoe het met haar goed. “Niet goed”, antwoord ze. Ik kijk haar aan en ik zie dat het menens is, dit gaat niet over een griepje. “ik ben uitbehandeld”, zegt ze. Pats, boem, rauw op mijn dak. Ik ben verbaasd, perplex: “Hè?”, is het enige wat ik kan uitbrengen op dat moment. Ze vertelt dat de kanker terug is, en in een rap tempo is uitgezaaid. Ze wil geen chemo, de toegevoegde waarde daarvan is minimaal en ze wil niet haar laatste momenten doodziek op bed liggen. Het is een kwestie van maanden. Tranen schieten in mijn ogen als ze mij aankijkt terwijl ze haar verhaal vertelt.

Ik kan op dit soort momenten mijn emoties niet uitschakelen, ik sta daarvoor te dicht bij mijn klanten. Misschien wel iets te dicht? Dat weet ik niet, discussies zijn er genoeg over te vinden: Is het wel professioneel om je emoties te tonen bij een klant? Moeten we niet zakelijker zijn? Afstandelijker? Misschien... Maar voor mij werkt dat niet, en voor mijn klanten ook niet. Zij laten mij dichtbij komen, letterlijk en figuurlijk. Daardoor bouw je een vertrouwensband op, en dat is één van de mooiste kanten van dit vak. En daarnaast kom ik ook nog eens bij de mensen thuis, wat het nog persoonlijker maakt.

De uitdaging voor mij is om die emoties van me af te schudden. Aan het einde van de dag kom ik weer thuis bij mijn gezin en dan wil ik er voor ze zijn. Soms valt dat niet mee, sommige dingen laten mij niet snel los. Gelukkig heb ik een lieve man met brede schouders, die luistert en een glas wijn inschenkt voor me. Of mijn moeder, die zelf ook ambulant pedicure is, haar bel ik regelmatig op, zij begrijpt dit soort situaties als geen ander.

Ik maak de mooie momenten mee: zwangerschappen, bruiloften, nieuwe gezinsleden. Maar ook de zware momenten: ziektes, overlijden. De mooie momenten geven mij energie, laten mij lachen. De zware momenten laten mij stilstaan bij de mooie momenten. En ik vind het bijzonder dat mijn klanten dat willen delen met mij. Dan maar niet zakelijk ;-) Liefs, Judith www.deavonturenvandepedicure.nl

voetvak | 33

STAAT JOUW SALON AL OP BEAUTY GUIDE.NL? • MAXIMAAL VINDBAAR • GROOT BEREIK • GRATIS VOOR ABONNEES

PLAATS JE SALON NU OP WWW.BEAUTYGUIDE.NL

Voetverwennerij

Yoga en aromatherapie Doe jij wel eens aan yoga? Het kan echt een moment voor jezelf zijn, waarbij je bezig bent met je lichaam en je bewustzijn. Inspannen en ontspannen.

Het kan heerlijk zijn om tijdens een yogasessie een essentiële olie te verdampen in de ruimte waar je bent. In yogastudio’s wordt er steeds meer gebruik van gemaakt. Een toegevoegde waarde aan jouw me-time. En als je dan ook nog de kans hebt gemasseerd te worden, wat in veel yogastudio’s kan, is het helemaal een feestje!

Recepten Diffuser

Of:

Ontspanning: • 2 druppels ylang-ylang • 2 druppels bergamot • 2 druppels sandelhout

• 5 druppels citroen • 5 druppels lavandin • 2 druppels lemongrass

Hoe gebruik je de oliën?

• Vernevelen via een diffuser of spray.

• Verspreiden met een wapper, een doek waarop essentiële olie gedruppeld is en waarmee je in de ruimte zwaait.

• Sprayen op de yogamatjes waardoor je ze ook direct ontsmet.

• Via een massage met een huidolie waar essentiële olie aan is toegevoegd.

De meest geschikte essentiële oliën

Activering en verfrissing: • 5 druppels rozemarijn • 3 druppels citroenmirte • 2 druppels munt Reiniging: • 5 druppels citroen • 2 druppels salie • 2 druppels wierook • 2 druppels jeneverbes

Dezelfde recepten kun je gebruiken in een spray.

Meng hiervoor in een sprayflesje de essentiële olie door 10 ml alcohol 96%. Voor een wapper kan de helft op een doek gesprayd worden. Je kunt al wapperend door de ruimte lopen en dicht langs de mensen wapperen die in de ruimte zijn.

Voor de ontspanning: lavendel, sandelhout, ceder, roos, ylang-ylang, geranium, wierook, vetiver, patchouli, nardus, sinaasappel, bergamot.

Ontsmettende spray voor de yogamatjes

Voor verfrissing en activering: rozemarijn, munt, eucalyptus, citroenmirte.

• 95 ml alcohol 96% • 10 druppels tijm of teatree • 10 druppels wierook • 20 druppels citroenmirte

Voor het reinigen van de ruimte en je eigen energie: salie, jeneverbes, citroen, wierook.

Er wordt bij een groepsles meestal gekozen voor een algemene olie. Dat kan een enkelvoudige olie of een mix van een paar oliën zijn. Bij een privé yogales kun je kijken welke olie of mix op dat moment geschikt is. En doe je de yoga gewoon in je eigen ruimte, in je eigen tijd, dan kies je natuurlijk je de olie die je op dat moment het meeste aantrekt.

Ontspannende massageolie • 15 ml jojoba-olie • 3 druppels roos attar of • 3 druppels jasmijn attar of • 3 druppels lavendel

Voor meer informatie: Info.aromatherapie@gmail.com www.stichtingwellness.nl

Tekst en fotografie: Ellen Wagenaar

voetvak | 35

MASSAGE Door Lizet van Triet, fotografie: Isla Grossi

Yoga Massage geeft volgens trainer Sanne Theben Terville meer bewuste ontspanning en maakt bindweefsel, spieren en gewrichten losser. “Bovendien laat het de energie beter door het lichaam stromen door blokkades op te heffen. Het is een holistische behandeling die de positieve aspecten van massage, acupressuur, mindfulness en Yin Yoga combineert om het lichaam zo diepe rust en energie te brengen.” Een aanrader dus om dit in je praktijk aan te bieden.

Yoga Voetmassage

Sanne Theben Terville startte ruim tien jaar geleden met het geven van yoga. Ze werd gegrepen door de combinatie van yoga, meditatie en massage en volgde onder meer de de opleiding Thai Yoga Massage in Lissabon. In haar instituut in Faro (Portugal) geeft ze onder andere Yoga Voetmassage. “Het is geweldig om de cliënt hiermee verlichting te geven. Niet alleen vermindert pijn, ook kun je hiermee gedachten op een positieve manier ‘manipuleren’. De ademhaling wordt rustiger, net als dat stress minder wordt.”

Intentie

1 Nuat Boran Nuat Boran oftewel de (Thaise) Yoga Massage komt oorspronkelijk uit India en vindt over de kleding heen plaats. Sanne geeft de behandeling op de grond op (zachte) yogamatten of speciale Thaise massagematten: “Zorg in ieder geval dat je cliënt lekker ligt. Bij sommige technieken kun je het lichaam van je cliënt door middel van handdoeken of kussens ondersteunen. De masseur gebruikt niet alleen de handen, maar ook de knieën, voeten, onderarmen en soms zelfs het volledige gewicht. “Zo kun je de kracht van je hele lichaam gebruiken en voorkom je klachten van je eigen gewrichten, vingers of duimen. Het is in eerste instantie een vrij intensieve vorm voor de behandelaar. Maar als je dit onder de knie hebt, kost het je geen energie.” Sanne vervolgt: “In de oosterse traditie begin je meestal – als je een Yoga Massage van het hele lichaam geeft – bij de voeten. Die krijgen door de dag heen veel te verduren. Door drukpunten en de meridianen pak je indirect al het hele lichaam aan: door de voetmassage, in combinatie met jouw aandacht, creëer je totale ontspanning. Ook kan pijn elders in het lichaam verlicht worden. Dit komt doordat op de voeten reflexpunten zitten die je stimuleert.”

36 | voetvak

Voordat Sanne de behandeling start, keert zij eerst ‘naar binnen’ (foto 1): “Het is belangrijk dat jij als behandelaar niet gestrest bent en dat je ademhaling laag, in je buik, plaatsvindt. Als dat niet zo is, neem ik daarvoor eerst de tijd. Een rustig ritme is belangrijk. Ik wil positief en met een goed gevoel de massage in kunnen gaan. Bovendien ben ik bezig met mijn intentie voor de ander: wat wil ik bereiken? Zo kan haar doel meer ontspanning zijn.”

Contact Sanne werkt intuïtief, vandaar dat een eerste contact voor haar van belang is om te voelen wat er nodig is (foto 2).

Dan pakt ze de voeten bij de hielen vast en strekt de benen iets terwijl zij die wijder opzij houdt en zo op de grond legt (foto 3): “Deze stretch creeert wat meer ruimte in de heupen.”

Palmen Vrij zacht ‘palmt’ Sanne beide voeten naar buiten toe (foto 4). Dat wil

2

3

4

5

6

7

8

9

10

zeggen dat ze die met de palmen van haar handen ‘opent’ door ze naar buiten te draaien. “Bij heupproblemen is dit een fijne beweging.

Bovendien creëer je verlichting in de onderrug. Blijf wel communiceren met je cliënt: let op of hij nog lekker ligt. Doe dat zowel mondeling als dat je de lichaamstaal in de gaten houdt. Grijp bij extra klachten in; corrigeer dan door bijvoorbeeld een kussentje onder de rug te leggen.”

Op foto 5 ‘palmt’ ze de voeten naar binnen.

Drukpunten Om de drukpunten op de bovenzijde en onderzijde van de voeten te stimuleren, vouwt Sanne de voeten van de cliënt over elkaar heen en duwt ze licht – met haar eigen handen op elkaar en met gestrekte armen – naar beneden (foto 6) . Eerst is daarbij de ene voet boven en vervolgens de andere.

Verwarmen Voordat ze met haar duimen de drukpunten op de voetzolen aanpakt (foto 8), verwarmt ze die met haar handen (foto 7): “Dat versterkt het effect.”

Cirkels Net als de twee grepen hiervoor, vindt het cirkelen afwisselend met een been plaats. Op foto 8 is Sanne gaan verzitten om zo meer ruimte te

voetvak | 37

MASSAGE

11 krijgen om het been te bewegen. Zij draait niet alleen met de enkels rond, deze beweging vindt eveneens in het heupgewricht plaats.

Flex “Op foto 9 zie je een mooie strekking aan de achterzijde van het been. Je beweegt de voeten afwisselend van je af en naar je toe. Komen ze naar je toe dan stretch je de voorzijde. Door op deze wijze tenen en enkels te bewegen, creëer je beweging in het been. In de oosterse filosofie zeggen ze dat je bepaalde organen daardoor beinvloedt. Dit doordat er meridianen in de tenen en door de benen lopen die gekoppeld zijn aan de organen. Het heeft ook een positief effect op de emotie van je cliënt.”

Kraken tenen Voordat Sanne de tenen gaat ‘kraken’, warmt ze de voet- en teenbotjes op door die tussen beide handen te nemen en te strijken (foto 10) en

38 | voetvak

12 cirkelbewegingen te maken met haar duimen. Op foto 11 ‘kraakt’ ze de derde teen: “Hierdoor ontstaat ruimte. Dit is heel fijn bij bijvoorbeeld nek- en hoofdpijn. Het deel van de tenen staat in verbinding met het hoofd en de nek. Vandaar ook dat je de massage langzaam en met aandacht uitvoert. Doe je het te snel, dan zou er zelfs hoofdpijn of duizeligheid kunnen ontstaan.”

Afsluiting Nadat Sanne de cliënt op haar buik heeft geïnstalleerd, geeft ze met haar palmen lichte druk naar beneden op de hele voetzool (foto 12).

Als de voetzool warmer is geworden, masseert zij die met haar duimen om de reflexpunten extra aan te zetten.

Tot slot laat ze nog een mooie greep zien met haar hele lichaam (foto 13): “Werk regelmatig met het eigen lichaam en zet daarbij je lichaamsgewicht in. Dit is voor je cliënt absoluut niet pijnlijk maar voelt juist heerlijk

Lezersactie

Over Sanne

Speciaal voor de abonnees van Voetvak+ biedt MOOD massage opleidingen een lezersactie aan: voor de cursus Yoga Massage I die start op 8 februari 2020 krijg je een korting van maar liefst 20%. Vermeld bij je aanmelding VoetVak+. Voor meer info: www.moodmassage.nl.

Sanne Theben Terville werkt en woont zowel in Portugal als in Nederland. Yoga, meditatie en massage zijn als een rode draad met haar leven verweven. Bij Mood massage opleidingen geeft zij de Yoga Massage trainingen.

Zij biedt er ook yoga en meditaties aan.

13

Links of rechts Sanne: “In de oosterse traditie leer je dat de linkerzijde van het lichaam staat voor de emotionele kant en de vrouwelijke energie.

Rechts staat voor de rationele kant en de mannelijke energie. Als je cliënt links klachten ervaart, kan dit komen door emotionele stress.

Bijvoorbeeld veroorzaakt door te veel negatieve emoties. Worden rechts meer problemen ervaren, dan kunnen die veroorzaakt worden door rationele stress als een te hoge werkdruk.”

ontspannend aan. Het is zelfs een mooi ritueel om op deze wijze – voet op voet – de energie te voeden en de massage van de voeten mee af te sluiten.”

DECORATIEF

Is het een ladder? Is het een slang?

Het is een tribal print! Met slechts drie kleuren maakt Sija Versluis een intrigerend design dat er veel moeilijker uitziet dan het is.

DECORATIEF

Een motief dat is opgebouwd uit eenvoudige zwarte lijnen wordt vaak een ‘tribal’ genoemd. Vooral in de tatoeage-wereld zijn ‘tribals’ hot. Het woord is afgeleid van ‘tribe’, dat ‘stam’ betekent. Bij veel stammen uit Afrika, Zuid-Azië of Polynesië is het aanbrengen van merktekens met verf, aarde of inkt een belangrijke traditie. Deze lichaamsversiering vertelde onder meer iets over de status en familie van de drager. De grafische tribal in deze Westerse print heeft echter als enige betekenis de tenen extra mooi te maken.

40 | voetvak

Stap voor stap Sija bereidt de nagel voor. Ze desinfecteert de nagelplaat met Nail Cleanser, verwijdert de cuticle (de huidresten op de nagelplaat) en freest de nagel dof met een Diamond Cuticle Bit. Ze verwijdert het stof uit de nagelriemen met een pusher en neemt de nagelplaat nogmaals af met Nail Cleanser. Vervolgens brengt ze een Gelpolish Bonder aan en laat die even drogen. De basislaag maakt zij met Building Gel Cover (1). Ze trekt de zijlijnen glad met een groene vrushpen (2). Ze laat deze basis een hal-

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

ve minuut uitharden in led en neemt de plaklaag af met Finishing Wipe (3). Dan volgt de eerste laag bleekpaarse Gelpolish nummer 307, Phale Taupe (4). De groene vrushpen gebruikt zij ook bij de zijwallen om de gelpolish strak te trekken, om lifting te voorkomen (5). Deze laag moet ook een halve minuut uitharden. De tweede laag gelpolish is dekkend (6). Een laag Soak Off Top Gel zorgt voor een hoogglanzende bescherming (7). Ze laat de top gel weer een halve minuut uitharden. De plaklaag blijft op de nagel. Dan trekt ze vier parallelle verticale lijnen met zwarte One Coat Color Gel (8). In het midden komen twee horizontale lijnen (9). Deze gel moet anderhalve minuut in led uitharden. Sija mengt op een paper palet een beetje Extreme White Gel met Gel Polish Phale Taupe. Daarmee zet ze dunne dwarsstreepjes op de zwarte lijnen De kleine tenen kun je afwisselend lakken met Phale Taupe Gel Polish (twee (10 en 11). Ook de witte gel laat ze lagen) en zwarte One Coat Color Gel (een laag). De tenen met Phale Taupe uitharden. Tot slot verwijdert ze de krijgen een smalle zwarte French Pedicure. Ik gebruik graag de Phale Taupe plaklaag van de kleurgels.

11

Tips van Sija

als achtergrondkleur. De neutrale tint Gel Polish is net niet wit en past daarom goed bij vrijwel iedere huidtint. Normaal gesproken moet je een donkere, en zeker een zwarte gel, extra lang laten uitharden. Omdat de One Coat Color Gel is voorzien van een speciale uv-initiator duurt het uitharden maar anderhalve minuut in led. Deze print heeft eigenlijk niet veel extra’s nodig.

Je kunt wat glitter aanbrengen op de ondergrond, om het design wat diepte te geven. Steentjes kun je beter achterwege laten, die leiden de aandacht maar af. Less is more, in dit geval.

Tekst: Petra Teunissen, ontwerp en uitvoering nail art: Sija Versluis, Magnetic Nail Academy Soesterberg, model: Petra, materialen en cursussen: Magnetic Nail Design, fotograďŹ e: www.getinthepicture.nl.

voetvak | 41

NIEUWE PEDICUREMOTOR

GOED ZICHT OP DE VOET Beter zicht op je werk? Niet altijd een loep mee als je ambulant werkt? Bio-Therapeutic introduceert de Bt-vision 2.0, een lichtgewicht en volledig verstelbare tool, ideaal voor het handsfree uitvoeren van je werk.

Met vijf lenzen (van 1x tot 3.5x) en een helder led-verlichtingssysteem biedt deze verstelbare headset een helderder en scherper zicht. De lichtgewicht headset maakt het mogelijk om op scherpe wijze de huid en nagels te zien. De Bt-vision 2.0 is hiermee uitermate geschikt voor het bepalen van de juiste behandeling en producten. Er wordt gebruikt gemaakt van de meest recente Silver Ion Technology die zowel antimicrobiële en antibacteriële voordelen biedt.

De bt-vision 2.0 is geregistreerd bij de FDA als medisch gecertificeerde lichtapparatuur.

Dermatuer Tech, www.bio-therapeutic.nl

ALTIJD DE JUISTE FREES De Top Grip frezen van Busch zijn speciaal ontwikkeld voor het behandelen van verdikte en vervomde nagels. Je freest ze veiliger aan zowel de boven-, voor- en zijkant. In aanvulling op de langere cilindervorm van de 840T is de smallere 841T ontwikkeld, waarmee op fijnere oppervlaktes gewerkt kan worden. De nieuwe 828T vorm is bijzonder geschikt voor uitgroei van de nagel naast de nagelplaat. Deze 828T wordt ingezet om deze uitgroei zorgvuldig te verminderen. De Hybrid Twisters van Busch zijn ideaal voor het verwijderen van eelt. Het materiaal van de frees is een combinatie van diamant en keramiek.

42 | voetvak

Praktivak presenteert een nieuwe pedicuremotor, de Sinus Aqua Touch met regelbare Led-verlichting. Het is een pedicuremotor met tal van nieuwe eigenschappen en voordelen, 100% made in Germany. Het apparaat beschikt over een groot Full Colour Touch Screen bedieningspaneel, Intramatic Electronische Spray dosering (volume & spray beide elektronisch instelbaar), memory posities instelbaar voor toerental en spray-instelling, service-indicatie/werkurenregistratie (service management), aan/uit schakelaar op het lichtgewicht (110 gram) koolborstelvrij handstuk, geluidsarm en trillingsvrij, freesadvies op de display, en een automatisch hygiëne systeem. Het is een krachtige pedicuremotor met een topvermogen van 50.000 TPM en een zeer hoge torque. De spraymotor is uitermate geschikt voor de professionele praktijk met zeer veel behandelingen per dag.

Praktivak, www.praktivak.nl

DRAAGBARE LEDLAMP Werk je ambulant of heb je maar zo af en toe een klant voor gellac? Dan heeft Nailbar goed nieuws voor je.

Gelish komt met de 18G Unplugged.

Draagbaar en met een batterij die lang meegaat. Het display geeft het batterij level aan, zodat je nooit voor verrassingen komt te staan. Ook bevat de nieuwe 18G een handige 60sec stand die ideaal is bij gebruik van de Gelish Polygel. De onderkant is magnetisch en dus eenvoudig te verwijderen, ideaal om in te zetten voor de voeten. www.nailbar.nl

RETRO KLEUREN Ondanks de fijnere grit, wordt hiermee - nat en droog - meer eelt verwijderd, terwijl het achterblijvende eelt zachter van oppervlak wordt.

De productrange bevat negentien verschillende Twisters in verschillende grits, zodat er altijd een passende Twister is voor het desbetreffende eelt. www.busch.eu

Producten en ontwerpen geïnspireerd door het verleden is de stijl die Mavala terug laat komen in haar nieuwe collectie nagellak: de Retro Colors. Puur, kleurrijk en elegant zijn deze tinten gemakkelijk te combineren met de herfst/winter kleding. In de collectie vind je intens wit, een diep bruin, oker beige, diep rood, ultra violet en tijdloos grijs.

Door de intense glans en lange houdbaarheid zijn de lakken ook geschikt voor de voeten, de lakken zijn namelijk ook zuurstof-en waterdoorlatend. Los verkrijgbaar of in een display van zes stuks per kleur. www.snelimport.nl

De sensatie van gladde en zijdezachte voeten.

NIEUW!

150 ml

VOET SCRUB combineert de verfrissende effecten van orchidee met de voedende kracht van jasmijn en maakt de huid zijdezacht. Verkrijgbaar in zowel 150 ml tube als in 500 ml salonverpakking. Volg ons op Facebook en Instagram voor meer nieuws!

Tel 020-6425070 • www.samenwerkendepedicures.nl • e-mail: info@samenwerkendepedicures.nl