VoetVak+ editie 03/04, 2020

03/4 JUNI 2020

HET VAKBLAD VOOR DE ONDERNEMENDE VOETVERZORGER

Complementair Adviezen van de handtherapeut Juridisch: Wat te doen aan valse Google reviews?

AMBULANT WERKEN 11_Cover_01R.indd 1

27-05-20 10:40

Waar ren jij mee? Ga naar rentegenkanker.nl

20VOE003/4_Advertenties.indd 2

26-05-20 10:49

INHOUD VOETVAKPLUS

ACTUEEL 4

Vakblad voor de ondernemende voetverzorger Verschijnt 8 x per jaar, 18e jaargang,

Nieuws uit de branche

nummer 3/4, juni 2020 www.voetvak.nl

REPORTAGE 5

Redactie: Petra Teunissen, content manager, Jacha Rootlieb, content regisseur

Marieke Groeneveld

E-mail: redactie@voetvakplus.nl Tel.: 06-11663301

TOOLS 8

Medewerkers: Myrthe Boymans, Suus Coolen pho-

Ambulant werken

tography, dr. Bella van Dalen, orthopedisch chirurg, Mr. R. van Domselaar, Hetty Dijkstra, Mariska Ham, drs. N. Hendrix, AIOS Dermatologie Amsterdam

DERMATOLOGIE 11

UMC, drs. B. Telgenkamp, vaatchirurg Brighon & Sussex University Hospital, United Kingdom , Corné

Blauwe of zwarte tenen?

Ter Maten, Petra Teunissen, Lizet van Triet, Judith Verdouw , Hans de Vries, Ellen Wagenaar, Robert Wonink, MSU echografist voet en enkel.

PODOLOGIE 14

Advertenties: Babette van Beek,

Hallux limitus (en rigidus)

b.v.beek@bdu.nl, tel. 06-21 30 74 60 Abonnementen: service@bdu.nl, tel. 0342-494882

TROTS 18

Op werkdagen bereikbaar tussen

Jeannette van den Brink

08.00 uur en 16.30 uur Nederland: € 95,08 per jaar (incl. 6% btw, op basis van automatische incasso). België: € 101,98 per jaar (prijswijzigingen voorbehouden).

Opzeggen abonnement: Abonnementen kunnen ieder moment ingaan en worden na afloop van de opgegeven

20 ERGONOMIE

ERGONOMIE 20 Gezond ambulant werken

abonnementsperiode automatisch verlengd.

COMPLEMENTAIR 23

Opzegtermijn voor het opzeggen van uw abonnement voor onbepaalde tijd: twee maanden

Adviezen van de handtherapeut

voor de volgende abonnementsperiode.

VOET EN ENKEL 26 Verdikking op de wreef Management BDUvakmedia:

ONDERNEMEN 27

Peter Vorstenbosch (hoofd content)

Wachtwoorden Technische realisatie: Vellendrukkerij BDU, Barneveld

JURIDISCH 30

26 VOET EN ENKEL

39 CREATIEF

Valse Google recensies

MERK IN BEELD 32 De kracht van oregano

vakmedia

COLUMN 34 www.voetvak.nl

# 03/04/’20 VAKBLAD VOOR DE ONDERNEMENDE VOETVERZORGER

Avonturen van de pedicure

MASSAGE 35 Shiatsu online

VOETVERWENNERIJ 38

©2020 BDUvakmedia Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een

Adverteerders: Orthofex, Les Pieds, PraktiVak, RopaNail

Ambulant werken met aromatherapie

geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij

CREATIEF 39

elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Het reprorecht van de inhoud van deze uitgave is beschermd.

Voor alle kwesties inzake het kopiëren van teksten:

Het volgende nummer van VoetVak+ verschijnt rond 21 augustus.

Rozen

PRODUCTEN 42 Producten uit de branche

Stichting Reprorecht, Prof. E.M. Meijerslaan 3, Postbus 882, 1180 AW Amstelveen, tel. 020-3470310.

11_Inhoud_01R.indd 3

27-05-20 09:57

HET PEDICURECONGRES ‘VOETEN EN VATEN’ IS VERPLAATST NAAR ZATERDAG 14 NOVEMBER De rol van de pedicure bij vaatlijden is groot, zo hebben pedicures bij vaatziekten een belangrijke signalerende functie. Subtiele afwijkingen zoals een bleke

huid of licht cyanotische verkleuring, verminderde haargroei op de tenen of een droge en dunne huid kunnen wijzen op beginnende arteriële insufficiëntie en aanleiding zijn om gericht te vragen naar koude voeten, pijn bij het lopen of mogelijke symptomen van diabetes mellitus. Licht oedeem en uitgezette aderen aan de voeten zijn vaak de eerste tekenen van chronisch veneuze ziekte en bij herkenning daarvan is verergering nog eenvoudig te voorkomen. Daarom zullen ook de symptomen van vaatafwijkingen centraal staan. Zo wordt bij elk symptoom (cyanose, oedeem, necrose, ulcus, hyperpigmentatie, nagelafwijkingen etc.) opgesomd bij welke vaataandoeningen deze van toepassing kunnen zijn.

Het PedicureCongres zal op 14 november in het NBC Congrescentrum te Nieuwegein gehouden worden.

ProCERT heeft dit PedicureCongres geaccrediteerd met 6 punten (domein voetzorg). www.asws.nl/congressen

NIEUWE BOEKEN OVER SPECIALISTISCHE TECHNIEKEN Onlangs is de vijfdelige boekenserie ‘Focus op Specialistische Technieken’ verschenen. Medisch pedicure Toos Mennen en journalist Ellen van Kruining, leggen in ieder deel één specialistische techniek onder een theoretisch en praktisch vergrootglas.

Deze studieboeken, tevens naslagwerken, bieden uitgebreide informatie over het maken van ortheses, het plaatsen van nagelbeugels, het uitvoeren van nagelreparaties en het toepassen van drukverdelende technieken. Het vijfde boek geeft een inkijkje in de achterliggende anatomie, pathologie en biomechanica. De auteurs leggen stapsgewijs het praktische handelen uit, geïllustreerd met zelfgemaakt beeldmateriaal. De demonstraties zijn in de eigen praktijk opgenomen en worden op daadwerkelijke probleemvoeten uitgevoerd. Voor meer informatie: www.specialistische-technieken.nl

ZOMEREDITIE BEAUTY DAYS VERPLAATST NAAR 4, 5 EN 6 SEPTEMBER 2021 De zomereditie van Beauty Days die gepland stond op 29, 30 en 31 augustus 2020 in Evenementenhal Gorinchem wordt verplaatst naar 4, 5 en 6 september 2021. Reden voor de verplaatsing is het coronavirus.

Deze verplaatsing heeft geen invloed op de wintereditie van Beauty Days in januari. www.beauty-days.nl

4 | voetvak

22_Actueel_01L.indd 4

27-05-20 10:40

REPORTAGE Door: Petra Teunissen

Medisch pedicure Marieke Groeneveld-Rust uit Rijswijk mist soms de waardering voor ambulante pedicures en informatie over de uitdagingen van het ambulant werken, schreef ze aan VoetVak+. Haar opmerking inspireerde ons om een themanummer over ambulant werken te maken. Natuurlijk gingen we ook op bezoek bij deze trotse ambulante pedicure. Haar belangrijkste tip: vergeet je verlengsnoer niet!

Marieke Groeneveld: hartelijk én zakelijk Als kleindochter van een pedicure maakte Marieke Groeneveld (29) al vroeg kennis met het vak van pedicure: “Toen ik twaalf was, zei mijn oma tegen mij: “Zo, vanaf nu mag jij mijn voeten doen!” Zij had een praktijk aan huis en fietste ook van Delft naar Delfgauw om overal voeten te doen voor een knaak. Ik was altijd gefascineerd door haar spulletjes en klassieke roodleren stoel. Haar pedicuremotor uit de jaren vijftig doet het nog steeds. Omdat ik vanaf mijn geboorte met voetproblemen kamp, wist ik

al in groep 7 dat ik ooit die kant op zou gaan. Zo begon ik in 2007 met de gecombineerde opleiding schoonheidsverzorging-voetverzorging. In het leerjaar 2009-2010 kreeg ik de pedicurelessen en daarna ging ik gelijk door voor medisch pedicure. Ik was de enige onder de veertig in mijn klas, maar één van de weinigen die er echt voor ging. De theorie vond ik best lastig, al die Latijnse namen voor die botjes en aanhechtingen… Toch ben ik blij dat ik ze beheers, want dan spreek je ook de taal van artsen en

Medisch pedicure Marieke Groeneveld-Rust ambulant aan het werk.

voetvak | 5

11_Artikel_01L_2.indd 5

27-05-20 10:04

REPORTAGE

De instrumentenbakjes van Marieke vóór (links) en na de Coronacrisis.

podotherapeuten. Sinds oktober 2011 ben ik officieel medisch pedicure. Met schoonheidsverzorging doe ik niets meer, afgezien van harsen. Ik werk liever doelgericht aan het oplossen van voetproblemen.”

Combineren Marieke combineert haar ambulante werk in de regio Delft fifty-fifty met behandelingen in twee praktijkruimtes: “Elke oneven week ben ik op maandag aanwezig bij Tres Beauty Health en Wellness center in Delft. Daar ben ik ook elke even week op dinsdag. Vanaf januari 2019 werk ik elke week op vrijdag in Rijswijk Buiten, boven tandartspraktijk Tanden & Zo. Op donderdagochtend behandel ik vijf klanten in een verzorgingshuis en daarna ga ik weer op stap. Al tijdens mijn stage in een pedicurepraktijk in Delft in 2010 merkte ik hoe groot de vraag is naar ambulante pedicures. Het was toen een lange strenge winter met sneeuw en gladheid. Veel klanten zegden af en er vielen grote gaten in de agenda. Toen dacht ik al: ‘Ik ben fitter dan mijn klanten, dan moet ik naar hen toe.’ Nu er bijna dagelijks verzorgingshuizen worden gesloten en ouderen langer thuis moeten wonen, is de vraag alleen maar gegroeid. Vanaf het moment dat ik begon, heb ik nooit reclame hoeven maken. Ons vorige huis stond naast het verzorgingshuis in Delft. Ik heb me daar geïntroduceerd en de eerste klant was de voorzitter van de bewonerscommissie. Daarna liep mijn agenda vanzelf vol. Ik ben blij dat ik in één keer ben doorgegaan met de opleiding, zodat het diploma medisch pedicure voor mij zijn geld heeft opgebracht. Ik loop wel tegen misverstanden aan over medisch pedicures. Het woord suggereert meer dan we kunnen en mogen. ‘Kun je dan ook mijn nagel eraf halen?’, hoor ik wel eens. Aan de andere kant werd me gezegd: ‘Dat is wel een hoop geld voor zwartwerken!’ Dan moet je eerst uitleggen hoe het vergoedigensysteem werkt. En dat ik veel geld en energie steek in bijscholingen. Zo ga ik jaarlijks, in maart en september, naar de congressen van ASWS, voor informatie en inspiratie. Ik schrijf me altijd in voor twee congressen tegelijk, dan krijg je zo’n leuke Kika-beer. Mijn kinderen hebben al een hele collectie. Omdat ik veel alleen werk, vind ik het fijn op zulke congressen bij te praten met collega’s.

Met drie collega’s in Delft heb ik vaker contact. Zij heb-

ben me vervangen tijdens de verlofperiodes en ik verwijs af en toe klanten door.”

Plannen Als ambulant pedicure is tijdmanagement belangrijk. Marieke is een kei in efficiënt plannen: “De ochtendroutine in ons gezin is heel strak. Ik breng mijn twee kinderen naar school en opvang en sta om half tien bij mijn eerste klant. Omdat ik ben opgegroeid in Delft, ken ik ieder weggetje, waardoor ik snelle routes kan verzinnen.

De administratie doe ik tijdens de wekelijkse sportavond van mijn man. Op zondagavond maak ik de facturen voor de week erna, zodat ik ze kan meenemen naar de klanten. Gelukkig heb ik zelden afzeggers, de meeste klanten zijn heel attent. Alle klanten boek ik met een interval van zes weken en zoveel mogelijk op vaste dagen en tijden, zodat mijn werkschema efficiënt blijft. Bijna alle klanten zijn ouderen. Soms behandel ik een (echt)paar of drie buurvrouwen achter elkaar op hetzelfde adres. Om half twee is de laatste klant aan de beurt, zodat ik weer op tijd bij school sta. Als medisch pedicure heb ik contracten met twee podotherapiepraktijken in Delft, een in Rijswijk en een in Den Haag. In totaal heb ik zo’n 30 á 40 klanten via de podotherapie. Toen ik mijn reiskosten niet meer bij deze praktijken in rekening kon brengen, heb ik een nieuwsbrief verspreid onder de klanten. Zij konden kiezen: 3,50 euro extra voor de behandeling aan huis of naar een van de praktijklocaties komen. Veel mensen komen nu naar de praktijk, zodat ik weer ruimte had voor ambulante klanten. Die ruimte is inmiddels al op: ik neem nu geen ambulante klanten meer aan. Als een vaste klant ziek wordt, ga ik natuurlijk wel naar het revalidatiecentrum of andere zorginstelling.”

Wat is haalbaar?

Marieke zegt: “Op school leer je precies hoe je hygiënisch moet werken en ook in de vakbladen lees ik over hygiëne dit en hygiëne dat. Die eisen zijn bij cliënten thuis zeker niet altijd haalbaar. Zo’n advies om geen planten in de praktijk te hebben omdat zich daar stof op verzamelt!

Stel je voor dat ik mijn klanten zeg dat hun sanseveria de hygiëne bedreigt! Ik doe wat haalbaar en betaalbaar is.

Zo heb ik regels over huisdieren: honden en katten mo-

6 | voetvak

11_Artikel_01L_2.indd 6

27-05-20 10:04

gen aan de koffer snuffelen, maar mogen er beslist niet in komen. Ze zitten soms bij de baas op schoot. Mijn werkgebied is immers een stuk lager… Meestal vluchten ze trouwens voor het geluid van de motor. Per klant heb ik een set instrumenten en twee reserve sets. Thuis gaat alles in de ultrasoon en alcohol. Gebruikte frezen bewaar ik in de doosjes waarin je ze koopt, ook weer een set per klant.

Gebruikte scharen gaan in een etui en die hoes daarin was ik wekelijks. Hoewel sommige collega’s alle instrumenten klaarleggen op een dental towel, zoals in een praktijk, werk ik gewoon vanuit mijn koffer. Dat kost veel minder tijd en ik kan niets per ongeluk achterlaten bij de klant.

Mijn uitrusting is heel basic: een kleine koffer met mijn trouwe Hadewe motor en instrumenten. In de auto ligt standaard een tas met onderleggers, handschoenen en mijn waterfles. Ik neem nooit drankjes van klanten aan.

Niet alle kopjes zijn even schoon en het kost tijd. Om dezelfde reden ga ik nooit bij klanten thuis naar het toilet.

In een verzorgingshuis heb je een gastentoilet en ik weet op mijn route toiletten te vinden. De klanten hoeven niets klaar te leggen of te zetten. Alleen hun favoriete kleur nagellak, want dat heb ik niet. Ik neem ook een in hoogte verstelbare en kantelbare beensteun mee, die ik afstel op de hoogte van de stoel van de klant waar ik zelf op zit.

Ik probeer altijd lager te zitten dan de klant. Voor mijn lichaam is het ambulante werken met alle afwisseling heel goed, want ik heb iets afwijkende ruggenwervels. Vaak moet ik de kamer verbouwen voordat ik aan de slag kan, maar dat lukt prima in de tijd die zij nodig hebben om hun schoenen en sokken uit te doen. Nee, dat moeten ze vooral niet doen voordat ik kom. Het is niet fijn als

ze al een poosje op blote voeten rondlopen. Ik heb wel eens eerst de kattenkots moeten opruimen voordat ik aan de slag kon… Dan begin ik liever zo ‘schoon’ mogelijk. Er blijven altijd klanten die geen zorg accepteren en bij wie ik eerst de hele voet moet wassen voordat ik begin, maar dat heb je ook in een gewone praktijk.”

Neem een verlengsnoer mee Marieke vervolgt: “Die hygiëne-eisen houden naar mijn idee veel pedicures tegen om ambulant te gaan werken, want zij kunnen hun werk niet zo uitvoeren als ze geleerd hebben. Maar met gezond verstand en praktische oplossingen kom je een heel eind. Een groter verschil met het werk in een praktijk, vind ik de intimiteit. Je komt bij klanten in de privésituatie en ze vertellen je meer over hun persoonlijke leven. Je wordt ook duidelijker geconfronteerd met hun lichamelijke beperkingen. Omdat ik iedere zes weken kom, kan ik beter dan de kinderen zien of een klant geestelijk achteruitgaat. Het moeilijkste vond ik om een huisarts te bellen, met toestemming, over een klant die suïcidaal was. Dat zijn situaties waarop je niet wordt voorbereid op school. De opleiding krijg je sowieso niet in een praktijksituatie: het model gaat mee naar een volledig ingerichte praktijk. Als je dan ambulant gaat werken, moet je alles zelf ontdekken. De eerste fout die je als beginnend ambulant pedicure maakt, is je verlengsnoer vergeten. Dan sta je daar met je koffer vol goede bedoelingen en je motor op twee meter afstand van het stopcontact.”

De uitstraling van Marieke is hartelijk, maar zakelijk: “Ik ben heel duidelijk over mijn werk, mijn tarieven en de afspraken. Als een zestienjarige twee keer met mooi weer afbelt omdat ze liever op het strand ligt, neem ik afscheid, ook al heeft ze echte probleemvoeten. Ik heb fijne gesprekken met de klanten, maar we hebben een zakelijke relatie. Zo vragen klanten me wel eens een klusje te doen. Tenzij het iets kleins is, een raampje sluiten dat de hulp is vergeten, weiger ik dat. Daar heb ik geen tijd voor en je kunt ook per ongeluk iets kapotmaken. Maar sommige mensen voelen zich zo eenzaam. Een mevrouw vroeg me eens of ik iedere drie weken wilde komen, want ‘dan heb ik een beetje gezelschap’. Dat ben ik gaan doen, maar ik behandel haar dan ook echt. Eigenlijk betaalt ze voor mijn aandacht. Toen haar zoon klaagde dat ik wel heel vaak kwam, heb ik hem eerlijk gezegd dat hij niet vaak genoeg bij zijn moeder was.”

Nog steeds blij

In deze kleine koffer zit vrijwel alles wat Marieke nodig heeft voor een pedicurebehandeling aan huis.

Is Marieke nog steeds blij met de keuze die ze als twaalfjarige maakte om pedicure te worden? “Jazeker. Ik ben geen persoon om op kantoor te zitten. Ik hoor in de zorg, maar wel als zelfstandige. Deze baan biedt variatie en is heel goed te combineren met mijn jonge gezin. Op woensdagen werk ik niet. Naast de volle, drukke baan van mijn man is parttime werken voor mij genoeg. Als de kinderen ouder worden, ga ik misschien iets meer werken, maar niet veel meer. Ik werk om te leven, niet andersom.

En ik doe nog steeds de voeten van mijn oma. Iedere vier weken luister ik naar haar commentaar!”

voetvak | 7

11_Artikel_01L_2.indd 7

27-05-20 10:03

TOOLS Tekst: Hetty Dijkstra

In de rubriek Tools praat medisch pedicure en opleider Hetty Dijkstra je bij over de laatste ontwikkelingen in het vak.

De ambulante pedicure Mijn liefde voor het pedicurevak is 32 jaar geleden ontstaan toen ik nog als ziekenverzorger werkzaam was in een verzorgingshuis en ik met grote regelmaat de ambulante pedicure aan het werk zag. Vol belangstelling kon ik dan toekijken hoe zij de voeten van de ouderen verzorgde en hoe blij de patiënten waren als hun voeten weer netjes waren gedaan. Ik heb toen besloten om zelf de opleiding tot pedicure te gaan volgen.

Nadat ik mijn diploma had gehaald kreeg ik van het verzorgingstehuis het aanbod om als ambulante pedicure binnen het tehuis aan de slag te gaan. Op deze manier kon ik fijn iets extra bijverdienen. Mijn kinderen waren net geboren en als zelfstandig werkende pedicure kon ik mijn tijden zelf indelen. Ik hoefde geen ruimte te huren dus dat scheelde qua investering en ik kon ervaring opdoen en uitproberen of het pedicurevak uiteindelijk wel bij mij paste.

Al vrij snel kreeg ik zoveel pedicure-aanvragen dat ik mijn

baan als ziekenverzorger kon opzeggen om fulltime aan de slag te gaan als pedicure. Het mooie aan het ambulant werken vond ik de afwisseling, ik kwam telkens in een andere omgeving terecht. De cliënten voelden zich vaak iets meer op hun gemak omdat ze in hun eigen omgeving verbleven. Hier ontstonden de eerste mooie contacten.

Het hok van Hetty Na zeven jaar als ambulante pedicure te hebben gewerkt begon ik ook de nadelen hiervan in te zien. Ik was veel tijd kwijt aan het reizen naar de cliënt en ook lichamelijk begon het werk zijn tol te eisen. Veel tillen en werken in een werkomgeving met vaak slecht licht en zonder een fatsoenlijke werkstoel voor mij en mijn cliënten, gaven mij lichamelijke klachten. Het roer moest om en ik besloot mijn garage aan huis om te toveren tot een pedicure praktijk. Zo ontstond ‘het hok van Hetty’. Tweeëndertig jaar geleden werkten bijna alle pedicures ambulant en was ik echt een uitzondering met een praktijk aan huis.

Ik had die stap gezet en ik geloofde erin dat het werken vanuit mijn omgetoverde garage kon slagen. De cliënten komen voor de kwaliteit die je levert en niet omdat je ambulant werkt en dat is nog steeds zo.

Ik werk nu al meer dan 25 jaar niet meer ambulant en mijn praktijk die ik samen met twee collega’s run, groeit nog steeds.

Tarief ambulant werken

Het ‘hok van Hetty’ bij de start van de praktijk van Hetty Dijkstra.

Het valt mij op dat de huidige tarieven van de ambulante pedicure vaak niet in verhouding staan tot de uren die er worden gewerkt. Je bent meer tijd kwijt aan het reizen, het in- en uitpakken van je materialen, dan de tijd die je nodig hebt als je iemand in je praktijk behandelt. In de tijd die je nodig hebt om een cliënt ambulant te behandelen, behandel je in je vaste praktijk twee cliënten.

8 | voetvak

22_Artikel_03L.indd 8

27-05-20 10:01

Praktische, afsluitbare tray met instrumenten.

Tip tarief ambulant werken: • Je biedt een extra service aan door ambulant te werken, bereken dit dan ook door in je tarief.

• Als je een monteur laat komen om bijvoorbeeld je wasmachine te repareren, betaal je ook voorrijkosten, dus waarom de pedicure dan niet?

• Heb je een eigen praktijk en werk je daarbij ook nog ambulant, vraag je dan ook bij iedere cliënt af of deze echt voetverzorging aan huis nodig heeft. De meeste mensen

moeten ook de deur uit om naar de huisarts of specialist te gaan dus waarom dan ook niet naar jouw praktijk? Daarbij is het ook goed als ouderen ‘gedwongen’ worden om de deur uit te gaan, dan blijven ze onder de mensen en het bevordert hun zelfredzaamheid. In sommige gevallen is ambulant pedicure natuurlijk echt noodzakelijk en is het ook belangrijk dat deze service aangeboden wordt, maar dan wel tegen een goed tarief dat in verhouding staat met de service die je aanbiedt. >>

voetvak | 9

22_Artikel_03L.indd 9

27-05-20 10:01

TOOLS • Meer zekerheid (contract met zorginstelling).

• Je kunt kamer voor kamer werken of je kunt ervoor kiezen om een vaste behandelkamer te hebben.

Een nadeel kan wel zijn dat dat de zorginstelling jouw tarief wil bepalen.

Werkhouding ambulant werken De ambulante pedicure heeft te maken met veel lichamelijke inspanningen, bijvoorbeeld bij het verplaatsen van producten (tillen, dragen, duwen, trekken). Dan worden de spieren en gewrichten in rug, schouder en armen dusdanig gebruikt dat er fysieke overbelasting kan ontstaan.

Of er is juist sprake van een onderbelasting door te lang in een statische houding te werken of te zitten. Zowel de over-, als ook de onderbelasting kan leiden tot gezondheidsklachten. Twijfel je over je werkhouding, dan is het aan te raden een cursus te volgen voor ergonomisch werken.

Ambulant in uitzonderlijke gevallen Door mijn werk als oncologisch voetzorgverlener begeleid ik oncologische cliënten bij hun voetproblemen die ontstaat door de anti-kanker therapieën. Voor sommige van mijn oncologische cliënten maak ik soms nog wel een uitzondering als er een verzoek komt voor een laatste voetbehandeling als ze bedlegerig worden en de laatste levensfase is aangebroken. Dan ga ik naar het huis of daar waar de cliënt op dat moment verblijft voor een voetbehandeling. Deze behandeling bestaat dan voornamelijk uit een zachte en rustige voetmassage. Soms hebben we nog een goed gesprek en soms wordt er helemaal niet gesproken. Dit is een band die verder gaat dan alleen maar pedicure. Na de massage nemen wij afscheid van elkaar.

Dat is op dat moment heel verdrietig en het raakt mij dan ook echt. Maar aan de andere kant is het ook heel bijzonder om dit nog te mogen doen voor de cliënt.

Handige kar van Ikea voor ambulant werken in een verzorgingshuis.

In een verzorgingshuis Je kunt er uiteraard ook voor kiezen om ambulant in een verzorgingshuis te gaan werken.

Dat heeft zo zijn voordelen: • Weinig reistijd, je kunt meerdere cliënten achter elkaar doen.

• Mogelijkheid om materialen te stallen in het verzorgingstehuis waar je werkt waardoor je minder mee hoeft te nemen.

• Je kunt je eigen taboeret/werkstoel gebruiken in plaats van de stoel die bij de mensen thuis wordt aangeboden.

• Je kunt werken met een kar waarmee je je materialen kunt vervoeren, dit werkt vaak veel efficiënter en ergonomischer.

• In een verzorgingstehuis hebben de cliënten over het algemeen minder voetklachten omdat ze minder mobiel zijn.

Ambulante pedicure blijft belangrijk Het is belangrijk dat de service van de ambulante pedicure blijft voor bepaalde groepen cliënten die niet meer mobiel zijn en/of de deur uit kunnen. Ambulant pedicuren zorgt voor een behoorlijke lichamelijke belasting, zorg daarom voor een werkwijze die voor minder lichamelijke belasting zorgt. Een vaste praktijkruimte biedt meer werkcomfort voor zowel de pedicure als de cliënt. Alle materialen, instrumenten of middelen die je nodig hebt om zo optimaal mogelijk te werken liggen binnen handbereik. Als ambulante pedicure is dit meestal niet het geval je kunt namelijk niet alles meenemen. Ook moet ambulant pedicure meer gezien gaan worden als een extra service en niet als een gunst. Vraag daarom een tarief dat bij deze services past.

Voor meer informatie, onder andere over ergonomisch efficiënt en effectief werken als ambulante pedicure, www.dijkstra-pedicuretraining.nl.

10 | voetvak

22_Artikel_03L.indd 10

27-05-20 10:02

DERMATOLOGIE Door: drs. N. Hendrix, AIOS Dermatologie Amsterdam UMC en drs. B. Telgenkamp, vaatchirurg Brighon & Sussex University Hospital, United Kingdom. Fotografie: drs.

N. Hendrix, drs B. Telgenkamp, Wikimedia Commons.

Misschien heeft u ze in uw praktijk al eens gezien: blauw/paarsig of zelfs zwart verkleurde tenen aan één of beide voeten. Blauwe tenen kunnen een uiting zijn van veel verschillende problemen en de oorzaak achterhalen is zeker niet altijd even eenvoudig.

Blauwe of zwarte tenen?

Aan de hand van de casuïstiek van twee patiënten proberen we een duidelijker beeld te schetsen over een van de vele onderliggende diagnoses van het ‘blauwe tenen syndroom’, de zogeheten ‘trash foot’.

Casus 1 Een patiënt van 63 jaar oud werd via de huisarts naar de polikliniek dermatologie verwezen in verband met paarsige plekken en kleine korstjes aan de teentoppen van zijn linkervoet. Enkele weken daarvoor had hij plotselinge pijnlijke plekken op de tenen van zijn linkervoet ervaren zonder duidelijke reden. Hij is redelijk gezond, maar in het verleden heeft hij gerookt.

Bij lichamelijk onderzoek werden vlekkerige roodblauwe (livide) maculae (vlekken) gezien op de tenen en op meerdere teentoppen werden tot muntgrootte beginnende zweertjes (erosies en ulcera) en korstvorming (crustae) opgemerkt (zie foto 1 en 2). De pulsaties in de linker voet- en

enkelarterie waren goed voelbaar, maar het signaal met de doppler was afwijkend. De linker voorvoet voelde koeler aan ten opzichte van rechts.

Patiënt werd naar de vaatchirurg verwezen en bleek embolieën (bloedpropjes) vanuit de grote buikslagader naar het linkerbeen en de voet/tenen te schieten, passend bij een trash foot.

Casus 2 Een patiënt van 76 jaar werd op de spoedeisende hulp gezien vanwege multipele necrotische plekken op de tenen. Deze plekken begonnen twee weken geleden als blauw/paarsig plekken met korstjes op de tenen en waren in eerste instantie zeer pijnlijk.

Later verdween de pijn en ontwikkelden de plekken zich tot zwarte korsten (zie foto 3 en 4).

De patiënt was de laatste tijd sneller moe, maar voelde zich verder goed.

Hij rookt een pakje per dag. Hij was bekend met een hoge bloeddruk waarvoor hij bloeddrukverlagende

1 Verkleuring van de tenen van de linkervoet.

medicatie gebruikte. Verder gebruikte hij geen medicijnen.

Bij lichamelijk onderzoek werden beiderzijds necrotische korsten op de toppen van de teen gezien tot zelfs geheel necrotische tenen. Op de voorvoet werden netvormige, blauwpaarse verkleuringen gezien.

De patiënt had voelbare pulsaties, maar met een onregelmatige hartslag.

Bij verder onderzoek met een hartfilmpje (ECG) werd boezemfibrilleren (atriumfibrilleren) gediagnosticeerd.

Er werd geconcludeerd dat deze patiënt necrotische ischemie had als gevolg van embolieën (bloedpropjes) in de tenen. De embolieën waren gecreëerd door het boezemfibrilleren.

Hij werd behandeld met bloedverdunners en doorverwezen naar de cardioloog voor behandeling van het boezemfibrilleren.

‘Blauwe tenen syndroom’ De typische klinische presentatie van het ‘blauwe tenen syndroom’ is het plotseling blauwpaars worden van

2 Oppervlakkige ulcera en crustae en op de teentoppen.

voetvak | 11

33_Dermatologie_01L.indd 11

27-05-20 10:39

DERMATOLOGIE

3 Paarsblauwe verkleuringen van de voorvoet en zwarte tenen.

een of meer tenen of delen van de voet. De tenen en voet kunnen ook koud zijn en pijnlijk. De praktijk leert dat dit klinische beeld ook divers kan zijn van milde livide verkleuring tot pijnlijk gangreen (zwart, necrotisch).

Afhankelijk hoe ernstig de afsluiting van de (kleine) slagaders (arterie) is, kan beperkt of uitgebreid weefselversterf (necrose) optreden.

(een bloedpropje, of ander materiaal zoals cholesterol, dat elders in het lichaam heeft losgelaten en in de kleinere slagadertjes als de tenen is vast komen te zitten). Daarnaast kunnen druk van buitenaf op de tenen, bloedvat spasmen (wintertenen) of een ontsteking van de vaatwand (vasculitis) ook blauwe tenen geven.

Meerder oorzaken mogelijk Verminderde doorbloeding De oorzaak is acuut verminderde of zelfs volledig afgesloten doorbloeding in de kleine slagadertjes (‘eindarteriële occlusie’). Het bloedvat kan worden afgesloten door een trombus (trombose) of een embolie

4 Close up van de voetzool en de tenen.

Het ‘blauwe tenen syndroom’ is een beschrijvende term waar meerdere onderliggende oorzaken aan ten grondslag kunnen liggen. Verder suggereert de naam dat dit ziektebeeld alleen aan de tenen zou voorkomen. Aan de handen en de vingers

is dit echter ook mogelijk, hoewel het hier minder vaak voorkomt. Het kan zowel aan één als beide ledematen voorkomen.

‘Trash foot’ Zoals eerder al genoemd is het ‘blauwe tenen syndroom’ vaak een uiting van een of zelfs een combinatie van onderliggende aandoeningen. In de bovengenoemde casus betreft het acute bloedpropjes (embolieën) in de tenen, de zogeheten ‘trash foot’.

De vorming en het wegschieten van deze embolieën is het gevolg van een onderliggende aandoening. Hoewel een trash foot niet heel frequent voorkomt, kan dit wel ernstige gevol-

5 4 Close up van (gedeeltelijk) zwarte tenen en ulcera.

12 | voetvak

33_Dermatologie_01L.indd 12

27-05-20 10:39

gen hebben en is het dus goed om er kennis van te hebben.

Aneurysma In de eerste casus is de onderliggende ziekte een verwijding (aneurysma) van de hoger gelegen buikslagader (aorta). In een aneurysma (zie foto 6) kunnen zich bloedstolsels en atheromateuze (verkalkte) plaques ophopen die vervolgens kunnen afbreken en naar de tenen kunnen schieten waar ze in de kleinste slagadertjes (arteriolen) vastlopen, hoewel dit zeldzaam is. De stolseltjes in de arteriolen van de tenen blokkeren de bloedtoevoer en daarmee de zuurstoftoevoer naar de tenen. Hierdoor sterft het weefsel, waaronder de huid, geheel of gedeeltelijk af. Bij minimale schade zoals in deze casus zie je meerdere oppervlakkige korstjes en een livide verkleuring van de aangedane huid.

Deze kunnen vaak weer goed herstellen, zonder blijvende schade. In eerste instantie dient voorkomen te worden dat er nieuwe stolsels gevormd worden om zo verdere schade te beperken, met behulp van bloedverdunners (anticoagulantia). Verder zal aanvullend onderzoek nodig zijn om de oorzaak te achterhalen.

De aangedane tenen in deze casus hebben geleid tot de diagnose van een aneurysma, waarvoor patiënt door de vaatchirurg is behandeld.

Necrose Bij de tweede casus zien we dat het weefselversterf (necrose) uitgebreider en verder gevorderd is. Er zijn zelfs gedeeltelijk necrotische tenen te zien die niet meer levensvatbaar zijn. Deze diepe necrose kan het lichaam vaak niet meer herstellen. In vergelijking met de eerste casus is hier dus een groter weefselgebied geblokkeerd door de stolsels.

Bij de diagnostiek middels een ECG werd een onregelmatige hartslag bemerkt wat veroorzaakt kan worden door boezemfibrilleren. Indien de boezems van het hart fibrilleren (onregelmatig samenknijpen), kunnen zich in het hart bloedstolsels vormen die vervolgens naar allerlei bloedvaten in het lichaam kunnen schieten.

In de beschreven casus zijn de stolsels naar beide voeten geschoten, maar

6 Aneurysma van de aorta.

deze hadden ook naar het brein kunnen schieten om vervolgens een beroerte (CVA/TIA) te veroorzaken. De behandeling van deze patiënt is voornamelijk gericht op het voorkomen van nieuwvorming van stolsels, door bloedverdunnende medicatie (anticoagulantia) te starten. Vervolgens is de patiënt naar de cardioloog verwezen om een behandeling in te zetten voor het boezemfibrilleren.

Weefselschade Soms is het nodig de necrotische tenen te amputeren, maar meestal is het lichaam goed in staat om veel weefselschade zelf te herstellen. Bij poliklinische bezoeken in het ziekenhuis wordt in de gaten gehouden hoeveel van het weefsel herstelt en welke delen geamputeerd dienen te worden.

Het is dus belangrijk dit tijdig te herkennen en de patiënt te adviseren naar de huisarts te gaan, die verder onderzoek kan inzetten of patiënt kan doorverwijzen.

Samenvattend Een ‘trash foot’ is een van de vele oorzaken van het ‘blauwe tenen syndroom’. Bij een trash foot is er tijdelijke of blijvende ischemie door bloedpropjes in de slagaders van de tenen of voorvoet, waardoor deze een blauwe, blauwpaarse of zelfs zwarte (necrotische) kleur krijgen en waarbij er korsten kunnen ontstaan.

Het tijdig herkennen en het doen van aanvullend onderzoek naar de onderliggende oorzaak zijn van belang voor een goede behandeling.

Referenties Ischemie Bij deze twee patiënten was er sprake van ischemie door bloedpropjes in de tenen. Door het herkennen van het ‘blauwe tenen syndroom’ en de vele oorzaken hiervan, is er bij deze patiënten verder onderzoek ingezet waardoor betere behandeling toegespitst op de patiënt mogelijk werd.

• Dr J. Toonstra en Dr. A. De Groot.

Nagelaandoeningen. Handboek voor pedicures, podotherapeuten en andere voetspecialisten. 2010.

• Cronenwett and Johnston.

Rutherford’s Vascular Surgery, 7th edition.

• Bologna. Dermatology. Third edition 2012.

voetvak | 13

33_Dermatologie_01L.indd 13

27-05-20 10:38

PODOLOGIE Door: Justin IJsebrands, podotherapeut en echografist

Herkennen en behandelen

Hallux limitus (en rigidus) Hallux limitus betekent letterlijk ‘beperkte grote teen’. Bij een hallux limitus is de dorsaalflexie mogelijkheid van het eerste grote teen gewricht (MTP-1) beperkt. In een gezonde situatie moet MTP-1 70 º dorsaalflexie bereiken. Afhankelijk van de ernst van de hallux limitus kunnen de klachten variëren van geen tot heftige pijn bij beweging. Hallux limitus is een degeneratief proces, wat betekent dat (zonder juiste behandeling) de kans op toename van problemen groot is. Een vroege diagnose kan zorgen voor een vroegtijdige behandeling en zo verergering voorkomen.

1. Hallux rigidus.

De ernst van een hallux limitus kan variëren van geringe beperking in MTP-1 zonder klachten, tot vrijwel geen bewegingsmogelijkheid en erg veel pijn tijdens lopen. Wanneer vrijwel geen beweging mogelijk is, wordt dit ook wel hallux rigidus genoemd. De termen hallux limitus en hallux rigidus worden vaak door elkaar gebruikt. Er bestaat een classificatie schaal om de ernst van de hallux limitus in vijf gradaties aan te duiden. Bij iedere gradatie hoort een mate van bewegingsmogelijkheid, klinische bevindingen en radiografische bevindingen. Vanaf gradatie 3 is beweging in MTP-1 vrijwel onmogelijk.

Ander looppatroon Hoewel bij gradatie 0 hallux limitus stijfheid en geringe bewegingsverlies voorkomt, is het goed mogelijk dat de patiënt dit niet eens merkt. Onbewust kan de patiënt een ander looppatroon aannemen, waardoor de rest van de voorvoet of de buitenzijde van de voet overbelast raakt. Hyperkeratose onder caput metatarsale 2-5 en de plantaire mediale zijde van het interphalangeale gewricht van de hallux, wijst vaak op een insufficiënte MTP-1. Bij gradatie 1 begint de patiënt af en toe milde pijn te ervaren bij het uiteinde van de mogelijke dorsaalflexie in MTP-1.

Ook is een osteofyt rand zichtbaar dorsaal van MTP-1.

Deze osteofyt rand kan meer ruimte in de schoen opnemen, waardoor de druk op het gewricht ook toeneemt. Door de langdurige druk kan de bult rood worden en gaan irriteren. Bij Gradatie 2 is de dorsaal-flexie mogelijkheid nog verder beperkt, is de pijn vaker aanwezig en treedt op voordat de maximale mogelijke dorsaalflexie en plantairflexie bereikt is. De osteofytranden zijn zichtbaar aan de dorsale, laterale en/of mediale zijde van MTP-1. Zoals eerder benoemd kenmerkt gradatie 3 en 4 zich door vrijwel geen mogelijke beweging. Naast de bewegingsbeperking ervaart de pa-

14 | voetvak

33_Podologie_01R_2.indd 14

27-05-20 10:38

tiënt pijn bij minimale bewegingsuitslagen en stijfheid in MTP-1.

Ontstaan van een hallux limitus Er zijn meerdere factoren bekend voor het ontwikkelen van een hallux limitus. De meest voorkomende oorzaak is een trauma. Een breuk, zandteen en turfteen zijn voorbeelden van trauma’s aan MTP-1. Ook herhaaldelijke kleine trauma’s, zoals het trappen tegen een bal, kunnen leiden tot het degeneratief proces dat leidt tot hallux limitus. Biomechanische afwijkingen, zoals een abnormaal omhoog staande 1e straal, spitsvoet, platvoet, en hallux valgus zijn risico’s op het ontwikkelen van een hallux limitus. Verkeerd schoeisel kan deze biomechanische afwijkingen verergeren. Dat betekent dat slecht schoeisel een mede-oorzaak is van een hallux limitus. Hallux limitus komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.

Behandelingen bij hallux limitus

2. Röntgenfoto van hallux rigidus.

In principe zijn alle gradaties van hallux limitus conservatief te behandelen. Alleen wanneer conservatieve behandelingen niet helpen, worden operatieve behandelingen overwogen. Hallux limitus en hallux rigidus hebben vrijwel dezelfde conservatieve behandelingen. De meeste pijn bij een hallux limitus/rigidus vindt plaats tijdens de afwikkeling van het looppatroon. De meeste conservatie-

3. Verdikt gewricht bij hallux rigidus.

voetvak | 15

33_Podologie_01R_2.indd 15

27-05-20 10:37

PODOLOGIE ve behandelingen zijn dan ook gericht op voorkomen van dorsaalflexie in MTP-1.

Conservatieve behandelingen Schoenadvies: Vermindering van dorsaalflexie in MTP-1 kan met sommige confectieschoenen bereikt worden. Adviseer daarom: • Een stevig contrefort ter ondersteuning van de achtervoet, bijvoorbeeld bij achtervoet valgus.

• De aanwezigheid van een cambreur ter voorkoming van doorzakken in het geleng.

• Juiste ligging van het balpunt voor een juiste afwikkeling. Een verkeerde ligging van de balpunt kan de belasting en dorsaalflexie tijdens afwikkeling verhogen.

• Hoge teensprong zodat (samen met de juiste ligging van de balpunt) de schoen van zichzelf afwikkelt.

• Therapiezolen gedragen in adequaat schoeisel kan al voldoende vermindering van klachten geven.

Zooltherapie: Op maat gemaakte therapiezolen kunnen biomechanische afwijkingen corrigeren en/of compenseren. Zolen bij hallux limitus kunnen voor de volgende doeleinden gebruikt worden: • Reversibele overpronatie in achter- en/of middelvoet tegengaan.

• Lateralisatie tegengaan.

• Irreversibele afwijkingen compenseren (bijvoorbeeld een abnormaal omhoog staande 1e straal).

• Afwikkelcompensatie.

• Drukvermindering van caput metatarsale 2-5 bij hyperkeratose.

Orthopedische Voorziening Aan Confectieschoeisel (OVAC) OVAC’s zijn aanpassingen die een orthopedisch schoentechnicus kan uitvoeren op confectieschoeisel. OVAC’s kunnen worden toegepast wanneer adequaat confectieschoeisel met therapiezolen de klachten van hallux limitus onvoldoende vermindert. Een afwikkelbalk zorgt voor afwikkeling zonder buiging van de schoen en dorsaalflexie van MTP-1. Bij het plaatsen van een afwikkelbalk wordt ook de hak mee verhoogd. Een nadeel van OVAC’s is dat de afwikkelbalk onder alle schoenen aangebracht zou moeten worden. Nog een nadeel is dat niet alle confectieschoenen aangepast kunnen worden. De orthopedisch schoentechnicus zal dus eerst beoordelen of een OVAC bij de huidige confectieschoenen wel mogelijk is.

(Semi) Orthopedisch maatschoeisel (OSB/OSA): Wanneer er onvoldoende ruimte in de confectieschoenen aanwezig is voor het plaatsen van voorzieningen of de voet(en) niet in gewone confectieschoenen passen en dus OVAC niet mogelijk is, is OSB een volgende oplossing.

Bij het aanmeten van OSB worden de lengte en breedte van de voeten gemeten, worden de voetbedden aangemeten en wordt een pakket met eisen opgesteld die in de schoenen verwerkt moeten worden. Wanneer de osteofyt-vorming dermate is dat zelfs OSB niet meer gedragen kan worden, zal de orthopedisch schoentechnicus OSA vervaardigen. Bij zowel OSB als OSA zal ter voorkoming van dorsaalflexie in MTP-1 een afwikkelvoorziening aangebracht worden. De orthopedisch schoentechnicus mag OSB en OSA alleen op voorschrift van de behandelend arts vervaardigen. Bij verzekeraars vallend onder VGZ

4 en 5. Afrolschoen.

16 | voetvak

33_Podologie_01R_2.indd 16

27-05-20 10:37

is de podotherapeut ook gemachtigd om orthopedisch schoeisel voor te schrijven.

voordeel van een cheilectomie is dat het gewricht beweeglijk blijft.

Operatieve behandelingen

Arthrodese

Wanneer conservatieve behandelingen niet of onvoldoende helpen, is de laatste oplossing een operatie. Bij hallux limitus gradatie 1, 2 en 3 kan een cheilectomie worden verricht. Bij hallux limitus gradatie 3 en 4 wordt een arthrodese verricht.

Een arthrodese betekent operatief vastzetten van een gewricht. Bij hallux limitus wordt dan MTP-1 vastgezet.

Arthrodese is de meest zekere manier om altijd pijnvrij te zijn. Het nadeel is dat het gewricht niet meer beweeglijk is. Wel wordt het gewricht dusdanig vastgezet, dat men wel weer kan lopen.

Cheilectomie Bij een cheilectomie wordt MTP-1 schoongemaakt. Dit is alleen mogelijk wanneer het gewricht niet te erg is aangetast. Bij een cheilectomie worden alle osteofyten verwijderd, met nadruk op de bovenkant en zijkanten. Het

De rol van de pedicure Als pedicure kunt u de hallux limitus in elke gradatie herkennen. Let als pedicure in de praktijk op het volgende: • Duidelijk meer callus onder caput metatarsale 2 t/m 5 t.o.v. caput metatarsale 1.

• Een patiënt die klaagt over pijn in het grote teen gewricht.

• Osteofyt zichtbaar en voelbaar rondom MTP-1, al dan niet met roodheid.

• Het eeltpatroon kan al in gradatie 0 zichtbaar zijn. Overweeg ook dan om de patiënt door te sturen naar de podotherapeut/podoloog.

6 en 7. Schoen voor (boven) en na aanpassing voor hallux rigidus.

voetvak | 17

33_Podologie_01R_2.indd 17

27-05-20 10:37

TROTS Interview: Jacha Rootlieb

Trots:

Jeannette van den Brink In de rubriek Trots vertellen voetverzorgers waar ze trots op zijn. Dat kan op hun praktijk zijn, het behalen van een opleiding, een bijzonder verhaal van een klant…

In deze aflevering van Trots spreken we met medisch pedicure Jeannette van den Brink.

Jeannette van den Brink is sinds 2005 gediplomeerd pedicure en sinds een jaar of drie ook medisch pedicure. In 2013 bracht zij een boek uit: ‘De mens achter de voeten’.

Jeannette had eerst een praktijk in een wellness center, maar sinds de start van haar eigen productlijn Pure Jo is ze verhuisd naar een pand op het industrieterrein van Kampen.

Een flinke stap, zo’n verhuizing, maar laten we bij het begin beginnen, wat was de aanleiding voor een eigen productlijn?

Jeannette legt uit: “Ik had altijd al het idee om iets te doen, van mezelf te hebben, iets waar ik achtersta. Op de opleiding hebben we met allerlei producten gewerkt, en ook in mijn eigen praktijk werkte ik met producten waar ik niet helemaal achter stond. De producten waren te vet, te chemisch, ik had het idee dat het anders kon, ik wilde het ook anders. Op vakantie in Turkije ben ik in de hammam gewassen met hammamzeep, daar werd ook mijn haar mee gewassen. Ik heb mij toen verdiept in die olijfzeep, ik was er erg enthousiast over, het idee dat je je - net als vroeger - kon wassen, scheren, je haren wassen, alles met hetzelfde stuk zeep. Die multifunctionaliteit en het duurzame aspect spraken me aan. Ik vind ook dat we daar naar terug moeten.”

Produceer je zelf je producten?

Jeannette: “Ik laat ze maken. De dode zeezout, amandelolie en witte klei zijn pure producten die ik uit Italië, Engeland en Spanje haal via tussenleveranciers in Nederland. Die olijfzeep dus uit Turkije, en crèmes weer via een andere leverancier. Dat is ook niet van de ene dag op de andere ontstaan. Ik heb een keer op een beurs gestaan

“Mijn oma Jo was heel creatief, echt een spiegel voor mij. Ik heb veel van haar geleerd.”

Jeannette bij de spiegel die van haar oma en opa is geweest. Deze hing in de gang van het huis waar Jeannette is geboren. Fotografie: Herbert Wiggerman.

tijdens een regiodag van ProVoet. Ik vond dat zelf toen niet zo professioneel overkomen, die producten op een laag tafeltje. Daar heb ik veel van geleerd, ook qua presentatie. Ik houd het graag simpel, maar wel met de juiste uitstraling. En of ik weer op een beurs zou staan? Ik weet het niet, misschien krijg ik het dan wel te druk, ik wil het graag zelf blijven doen. Ik heb al een heel netwerk opgebouwd via verschillende pedicuregroepen. Daar heb ik veel pedicures bereikt en proefjes opgestuurd. Ik blijf graag dichtbij de mensen, de persoonlijke aandacht vind ik belangrijk. Het is natuurlijk leuk om aan mijn productlijn te verdienen, maar ik hoef geen massaproductie. Ik houd graag het overzicht. En de naam van productlijn?

Mijn oma Jo was heel creatief, echt een spiegel voor mij.

Ik heb veel van haar geleerd. Ook het ondernemen. Verder was ze een echt natuurmens, ze ging ook heel gevoelsmatig met dingen om, nam ook niet alles klakkeloos aan. Dat heb ik wel van haar geleerd, ook om mijn eigen weg te gaan en dingen te doen die goed voelen. Dus ja, je zou wel kunnen zeggen dat ik mijn productlijn Pure Jo heb genoemd om mijn oma te eren.”

Misschien online?

Dat corona ook bij Jeannette voor een uitdaging heeft gezorgd, blijkt uit het volgende: “Door corona zijn een aantal bijeenkomsten bij mij op de

18 | voetvak

22_Artikel_02L_2.indd 18

27-05-20 10:36

zaak niet doorgegaan. Wel heb ik mijn verhaal al op papier, ik zou zo een online verkooptraining kunnen geven, daar is ook wel vraag naar. De keer dat er pedicures hier kwamen was leuk en leerzaam, er was een leuke interactie. Ik heb een duidelijke visie: natuurlijke producten zonder chemische toevoegingen. Ik neem aan dat mijn klanten daar achter staan, het moet wel bij ze passen. Ik informeer klanten op dit moment wel via nieuwsbrieven en geef ze nu ook tips over productverkoop. De producten die ik aan mijn eigen cliënten verkoop, breng ik thuis bij ze langs.”

Verhuizing Over de verhuizing naar dit pand meldt Jeannette: “De verhuizing was een half jaar geleden, best een stap. In het wellness center zat ik samen met mijn zus, zij is schoonheidsspecialist. Maar ik wilde graag een groothandel beginnen en dat kan in dit pand. Het is op mijn pad gekomen door mijn vader, en mijn zoon heeft ander deel van het pand in gebruik.

Er zijn ook zeker cliënten geweest die nu niet meer komen, dat is best naar, ik heb daar ook wel moeite mee.

Voor hen is de afstand te groot geworden. Ik zit nu op een industrieterrein, voor oudere mensen op de fiets is dat best een afstand. Soms jammer, ook dat cliënten een andere pedicure hebben gezocht en ik dat niet wist. Ik spreek dat ook wel uit. Aan de andere kant vind ik het ook wel leuk om weer nieuwe mensen te ontmoeten, nieuwe verhalen te horen van nieuwe cliënten.”

Toch nog even over corona Heeft de coronaperiode Jeannette nog nieuwe inzichten gebracht? “Ik ben van plan om toch op een of andere manier de zaak weer op te starten. Bij spoed mogen we op dit moment wel behandelen, daar heb ik ook een paar mensen voor gehad. Ik vraag me ook af wat ik nog beter kan doen qua hygiëne, ik zie allerlei dingen voor-

bij komen op dat vlak. Ik verwacht wel een plan vanuit ProVoet. Wat is wijsheid? Ieder heeft zijn eigen verhaal.

Uiteraard vraag ik mij ook af hoe ik dit ga doen met mijn cliënten, doen zij dan ook een mondkapje voor en handschoenen aan?”

De mens achter de voeten We zouden het bijna vergeten, maar in 2013 bracht Jeannette een boek uit met als titel ‘De mens achter de voeten’. Jeannette: “Het was een eenmalige druk van 250 exemplaren. Ik heb er leuke reacties op gehad, de meeste exemplaren heb ik verkocht aan mijn eigen cliënten en ook aan podotherapeuten. Wat ik erg leuk vond, is dat ik ben benaderd door iemand van de gipskamer. Ik ben zelf met klompvoeten geboren, hij heeft mij veel in het gips gezet en herkende mijn verhaal. Hij zou mijn boek in de wachtkamer neerleggen. Ik ben wel bezig geweest met het idee voor een tweede boek, daar heb ik ook wel interviews voor gedaan, over extremere voeten: heel groot, heel klein, of met zes tenen. Ik ben er dus wel aan begonnen, maar de productlijn kreeg meer aandacht. Wie weet, pak ik het boek ook wel weer op. Maar ik ben inmiddels 51 en de tijd gaat heel snel.”

Trots “Waar ik het meest trots op ben? Al met al op wat ik nu heb neergezet, met veel hulp van mensen die achter mij staan, zoals mijn vader, waar hij de energie vandaan haalt? En de energie van mijn oma, mijn gezin en mijn moeder, ik voel me erg gesteund. Ik ben er erg trots op dat ik het ondernemen in mij heb, ik zie overal mogelijkheden in. Ik realiseer me wel dat het belangrijk is om me te focussen en keuzes te maken, ik vind zo enorm veel dingen leuk!” www.purejo.nl www.pedicurejeannette.nl

Fotografie: Lourens Hooisma

voetvak | 19

22_Artikel_02L_2.indd 19

27-05-20 10:36

ERGONOMIE Tekst: Petra Teunissen

Als ambulant pedicure is het soms moeilijk om een goede werkhouding te vinden.

Ergotherapeut Linda ten Katen van Health 2 Work geeft praktische tips om in iedere situatie prettig te werken als pedicure. Alles begint bij aandacht voor jezelf.

Gezond ambulant werken

Pak de regie!

Linda ten Katen is gespecialiseerd in ergotherapie in de zorg. Zij heeft onder meer ervaring in het adviseren van thuiszorgmedewerkers. Zij werken vaak in dezelfde situatie als ambulante pedicures. Ambulant pedicuren is prettig afwisselend werk met veel variatie in cliënten, behandelingen en werkomgevingen. Het voordeel is dat je voldoende herstelmomenten hebt tussen de zorgmomenten, waardoor je minder risico hebt op stress en klachten die ontstaan als je te lang in eenzelfde houding werkt. Er is ook een maar… Linda: “In beroepen zoals deze is de

omgeving niet aangepast aan je werk en daarom pas jij je aan. Veel zorgprofessionals denken: ‘Mevrouw zit net zo lekker in haar luie stoel, dan ga ik wel op mijn knieën voor haar zitten…’ Op zich is dit prachtig en puur. Je wilt voor iemand zorgen en dat is je dagelijkse drive. Daar krijg je energie van. Maar als je niet zélf zorgt dat je ergonomisch verstandig werkt, kan je klachten krijgen. Mijn belangrijkste tip is dan ook: neem zelf de regie voor je eigen lijf.”

Beetje ‘verbouwen’ mag De werkomgeving voor een ambulante pedicure is vaak klein: een woonkamer die volstaat met meubilair. Toch lukt het vaak wel om wat bewegingsruimte te maken door tafels en stoelen te verschuiven. Kondig dat neutraal aan, adviseert Linda: “Je zegt: ‘Ik ga even alles klaarzetten om goed te kunnen werken. Straks zet ik alles weer netjes terug.’ Breng dit niet zozeer als vraag, maar als een mededeling. Dan hoeft de cliënt alleen maar te knikken.

Je mag wel checken of je mededeling in goede aarde valt, maar wees niet te voorzichtig in je rol als gast, want dan lopen ze makkelijker over je heen. Als een cliënt je werkwijze eenmaal kent, dan hoef je deze handeling daarna niet meer te bespreken. Betrek eventueel een aanwezige partner of kind in de werksituatie en vraag: ‘Hoe doen jullie dat als de thuiszorg komt?’

Het grootste verschil met werken in een pedicurepraktijk, is dat de cliënt niet in een op hoogte verstelbare pedicurestoel zit. Soms kun je wel een sta-op-stoel in een hogere stand zetten. Laat de cliënt dat indien mogelijk zelf doen.

Gezond werken betekent ook je gereedschap op de juiste manier vasthouden

Linda ten Katen: “Met slimme oplossingen kun je veel efficiënter én effectiever werken.”

Zoek in je omgeving materialen die je kunnen helpen om het been zo hoog mogelijk te krijgen. Maak gebruik van wat er staat, zoals een voetenbankje. Als iemand nog mobiel is, kan hij of zij zelf het been erop leggen. Voorkom dat jij een zwaar been gaat tillen, als dat niet nodig is.

Investeer in een in hoogte verstelbaar en verrijdbaar werkkrukje voor jezelf. Mijn favoriet is een triangelkrukje dat je wel tot 38 cm omlaag kunt zetten, want je moet bij-

20 | voetvak

11_Artikel_01L_3.indd 20

27-05-20 10:34

Een Triangelkrukje dat zeer laag kan worden gezet.

na altijd zo laag mogelijk kunnen zitten. Kom je niet laag genoeg, dan is het voor je rug beter om op de grond te gaan zitten, dan om gebogen te werken, maar qua hygiene zou ik dat weer niet aanbevelen. Veel zorgmedewerkers zijn geneigd te hurken of knielen voor hun cliënt. Dat moet je niet te lang doen. Zit je langer dertig seconden op je knieën, dan moet je al een krukje zoeken, want de doorbloeding in de benen gaat direct achteruit. Dat is erg belastend voor knieën. In de thuiszorg zie ik veel meer knieklachten dan elders. Dat krijg je niet van één keer knielen, maar als je er een gewoonte van maakt, kun je problemen krijgen. Kies voor een krukje met zachte wieltjes, dan voorkom je mogelijke schade aan harde vloeren.

Leg klanten uit dat je rekening houdt met hun spulletjes als je voor de eerste keer komt.”

Tophouding hoofd, schouders, armen Een gezonde, neutrale werkhouding bouw je op van groot naar klein, legt Linda uit: “Plaats je werkkrukje recht voor de voet waaraan je werkt. Je hoofd moet rechtop kunnen blijven en je armen recht en dicht bij je lichaam. De tophouding is: je elleboog in je zij, je handen recht naar voren en met de duimen omhoog. Dan vormen je armen en elleboog een rechte hoek van negentig graden. Je schouders zijn ontspannen en laag. Wat er vaak gebeurt, is dat iemand gaat ‘vleugelen’: om een hoekje werken. Het hoofd en de elleboog gaan naar voren en

de arm omhoog omdat je steeds verder om de voet heen buigt. Als je dat merkt, moet je je stoel verplaatsen of de cliënt laten verzitten. Zie je dat je arm omhooggaat, beweeg dan naar de arm toe. Dan kom je terug in je tophouding. Leg je werkmateriaal dicht bij je. Check hoe ver je moet ‘reiken’ naar je spullen, want te ver en te hoog reiken is niet goed. Ik zie ook veel uitdagingen in handen vingerkracht. Gezond werken betekent ook je gereedschap op de juiste manier vasthouden. Geen kracht zetten of knijpen, maar los vasthouden en eventueel een andere greep zoeken of je materiaal verdikken. Dan kun je meer ontspannen werken. Een vuistregel is: werk met een rechte, niet gebogen pols.

Werk je onder stress of zit je niet lekker, dan heb je de neiging om je schouders omhoog te trekken. Daardoor krijg je minder doorbloeding in armen en handen en je verzuurt. Dat voel je niet meteen, maar op de lange ter-

voetvak | 21

11_Artikel_01L_3.indd 21

27-05-20 10:35

ERGONOMIE mijn kun je hierdoor blessures zoals een tenniselleboog ontwikkelen. Het kan helpen af en toe tegen de rugleuning te rusten.”

Laat de cliënt meewerken Je bent met z’n tweeën aan het werk, vindt Linda ten Katen: “Cliënten zijn vaak heel passief en denken ‘Jij zorgt voor mij.’ Dat geldt zeker voor ouderen. Zij laten niet zien wat ze zelf nog allemaal kunnen. Vraag gerust: ‘Wilt u uw been op het krukje leggen? Wilt u zelf uw schoenen en sokken uitdoen? Zou u iets naar voren willen komen zitten zodat ik beter bij uw voet kan?’ Je hoeft niet te helpen met wat ze zelf kunnen. Wees duidelijk in wat je verwacht van je klanten, dan zijn ze meestal wel bereid om mee te werken. Bewaak ook je grenzen. Sommige clienten vragen of je iets voor ze wil pakken dat hoog ligt of om hulp bij toiletbezoek. Als je iets kunt tillen en het kost minder dan een minuut, kun je het doen. Maar op alle andere verzoeken kun je zeggen: ‘Sorry, dat lukt me nu niet. Ik wil wel een briefje voor de thuiszorg in de map leggen.’ Door een andere oplossing te suggereren ben je ook dienstbaar.

Stress heeft veel invloed op je houding. Niet iedereen is geschikt om cliënten aan huis te behandelen. Dat heeft deels te maken met de belastbaarheid. Iemand thuis behandelen zorgt voor meer intimiteit. Kun je ertegen als klanten hun persoonlijke verhalen tegen je spuien? Het kan als ballast voelen om deel uit te maken van het sociale leven van je klanten. Hoe goed kun jij dingen loslaten?

Vind jij het heel belangrijk om precies op tijd te komen

voor een afspraak of kun je er flexibel mee omgaan als je programma in de soep loopt door het verkeer? Dat is een verschil in beleving. Een praktische tip: als je dit veelzijdige werk doet, probeer dan je pauzes ook zo dynamisch mogelijk in te vullen. Moet je altijd je auto dichtbij parkeren of kun je de tijd nemen om een straatje om te wandelen? Kun je tussendoor rustmomenten inplannen? Dan vergroot je de variatie in bewegingen en houdingen.”

Film je houding Linda wordt vaak pas ingeschakeld als er klachten zijn ontstaan en doet dan werkplekonderzoek: “Ervaar je klachten, bedenk dan wat je op een dag doet en hoe je er de hele dag bijzit. Waar ga je de ‘fout’ in? Het kan heel goed helpen om iemand foto’s of video’s te laten maken terwijl je aan het werk bent. Neem een dag een stagiair of een collega mee. Dan zie je wat je allemaal aan het uitspoken bent en ontdek je vaak zelf al waar verbeterpunten liggen. Eventueel kan een ergotherapeut meekijken, die weten veel van handen en kunnen simpele tips geven voor het hanteren van instrumenten. Gezond werken gaat niet over perfectie, maar over logisch nadenken en je werk zo licht mogelijk maken. Af en toe belasten is geen probleem, maar statisch de hele dag verkeerd werken wel. Kortom: ambulant pedicuren kan soms zwaarder zijn dan in een praktijk, maar bied je wel veel meer variatie.”

Voor meer informatie: www.health2work.nl.

Zie ook VoetVak+ editie 4, 2019 voor een artikel over de pedicure als klankbord.

Linda ten Katen is ergotherapeut bij Health2Work, een organisatie die advies geeft over en zorgt voor een gezonde en efficiënte werkomgeving. Als je gezond werkt, heb je volop energie om in je werkomgeving optimaal te presteren.

Daardoor krijg je zin in de volgende werkdag. Health2Work helpt bij het krijgen van de juiste materialen en de juiste sfeer en zoekt naar oplossingen in elke werkomgeving en in elke levensfase. Linda is adviseur arbeid en gezondheid en heeft niet alleen affiniteit met ergonomie, maar ook met de zorg. Ze vindt dat de werkomgeving in de zorg een positieve impuls nodig heeft waardoor met minder mensen meer werk kan worden verricht. Daarnaast stelt Linda dat een goed advies begint bij de klant: “De klant kan heel goed vertellen wat er aan de hand is. Samen zoeken we dan naar de beste oplossing.”

22 | voetvak

11_Artikel_01L_3.indd 22

27-05-20 10:35

COMPLEMENTAIR Door: Petra Teunissen

Adviezen van de handtherapeut Als voetverzorger heb je misschien niet zo veel aandacht voor de handen.

Toch kunnen we veel leren van handtherapeut Eefje Veenker. Vooral voor het dagelijks werk in de praktijk, want Eefje heeft ook pedicures met hand- en polsklachten behandeld.

heel dankbaar werk. Handtherapie vind ik een vak apart.

Het vereist gespecialiseerde kennis en er zijn veel mogelijkheden om je verder te verdiepen in dit vak; dat vind ik een uitdaging. Een goede samenwerking tussen de verschillende disciplines, zoals huisarts, neuroloog, handchirurg en orthopeed, arbo-deskundige en handtherapeut, is heel belangrijk. Het geeft me een enorme voldoening om mensen die kampen met hand- en polsklachten verder te helpen.”

Wat doet een handtherapeut?

Net als podotherapeuten, zijn er gespecialiseerde handtherapeuten. Dit zijn zowel fysio- als ergotherapeuten die een specialisatie handtherapie hebben gevolgd.

Eefje Veenker is één van hen. Zij heeft haar eigen eerstelijnspraktijk EEF voor fysiotherapie / handtherapie in Middelburg. In 2010 was zij betrokken bij de oprichting van het Zeeuws Hand & Pols Centrum (ZHPC), een gespecialiseerd tweedelijns revalidatiecentrum voor de diagnostiek en behandeling van hand- en polsproblematiek. Eefje Veenker: “Handen zijn één van de belangrijkste onderdelen van het menselijk lichaam. Alle dagelijkse handelingen doe je met name met je handen. Letsels of pijn in de polsen of handen kunnen dan ook een flinke beperking in het dagelijks leven betekenen. Dat maakt handtherapie

Eefje: “Na een breuk, operatie of kneuzing stagneert normaal herstel van de hand vaak. Dan kan ik de patient ondersteunen met gerichte oefentherapie en adviezen om het natuurlijk herstel in de goede richting te laten bewegen. Of ik maak een brace of spalk op maat van verschillende materialen. Veel voorkomende klachten zijn een Mallet Finger (de pees van de vingerstrekker is afgescheurd waardoor je het vingertopje niet kunt strekken) en skiduim (een volledig of gedeeltelijk gescheurde gewrichtsband van de duim). We behandelen diverse aandoeningen zoals een luxatie van de vingers of andere trauma’s van de vinger, hand of pols. Daarnaast geven we behandelingen na diverse operatieve ingrepen zoals bij een ganglion (een uitstulping vanuit het gewricht), Dupuytren etc.”

voetvak | 23

22_Artikel_02L.indd 23

27-05-20 10:33

COMPLEMENTAIR

Carpaal tunnel syndroom Een aandoening die vrij veel voorkomt, ook bij voetverzorgers, is het carpaal tunnel syndroom. Eefje legt uit: “Bij een carpaal tunnel syndroom is een van de drie handzenuwen bekneld geraakt in de nauwe ‘tunnel’ waarin de buigpezen van de vingers en de duim samen met deze handzenuw zitten. Het gaat om de zenuw die loopt in het midden van de arm (nervus medianus) naar de hand ter hoogte van de pols. Deze carpale tunnel wordt gevormd door de handwortelbeentjes en een stevig peesblad tussen pink- en duimmuis aan het begin van de handpalm. De zenuw is de zachtste structuur in de tunnel en het meest gevoelig voor druk. Overigens kan dit beknellingsproces ook aan de voet voorkomen onder de naam ‘tarsaal tunnel syndroom’, in de volksmond een ‘joggersvoet’. Er zijn verschillende oorzaken voor de beknelling. In sommige polsstanden geef je de tunnel minder ruimte. Dan krijg je klachten na lang en intensief bewegen met de handen in een verkeerde stand. Hormoonschommelingen kunnen de hormoonhuishouding veranderen waardoor vocht in de tunnel voor meer beknelling kan zorgen, bijvoorbeeld tijdens de zwangerschap en in de overgang. Bij patiënten

met diabetes en reuma komt het syndroom vaker voor.

De klachten zijn tintelingen in de vingers, krachtverlies van de duimmuis en een doof gevoel aan de duimkant van de hand. Een neuroloog kan met een emg, een electro myogram, bepalen wat de geleidingssnelheid van de zenuw is. Soms is een operatie nodig, maar vaak kan er conservatief behandeld worden en dan kom ik in beeld.

Als handtherapeut kan ik de patiënt de juiste stand van de pols aanleren, zodat de tunnel weer ruimte heeft en de zenuw tot rust komt. ’s Nachts kan de patiënt een spalk op maat dragen om pijnklachten te verminderen. Overdag kunnen de vingers door normaal gebruik het vocht uit de pols weg ‘pompen’. In de nacht wordt er weinig bewogen in de hand en kan het vocht in de hand minder goed weg gepompt worden. Veel mensen slapen in een foetushouding (met de pols in gekromde stand) waardoor de tunnel kleiner is en de zenuw in beknelling komt.

Daardoor kunnen de pijnklachten ’s nachts verergeren. De nachtspalk zorgt ervoor dat de stand van de pols dusdanig is dat de tunnel de meeste ruimte heeft en de zenuw weer tot rust kan komen. Als de vingers of de hand dik zijn, kun je een lichte drukhandschoen dragen, overdag

24 | voetvak

22_Artikel_02L.indd 24

27-05-20 10:33

of ‘s nachts. Zenuwglijoefeningen helpen ook om verklevingen te voorkomen. Meestal is het voldoende als de patiënt zo’n twee keer bij mij langskomt voor het aanleren van de oefening. De patiënt oefent thuis verder, maar altijd binnen de pijngrens. Na zes weken proberen we het dragen van de spalk af te bouwen. Ook na een operatie of injecties met cortisonen helpt de handtherapeut om het herstel op gang te laten komen.

Trigger Finger Een verwante aandoening is de ‘Trigger Finger’, een ‘knakkende vinger’. Dan is niet de zenuw, maar de pees onder het basisgewricht van de vingers aangedaan. Ook dat is een tunnelprobleem. Over de buigpezen van de vingers lopen ‘bandjes’ om de pezen goed tegen de vinger aan te houden wanneer de vinger buigt. Door deze bandjes ontstaan tunnels waar de pees doorheen loopt wanneer de vinger gebogen en gestrekt wordt. Bij een triggerfinger loopt er een pees vast in de schede. Bij krachtig buigen kan de pees toch nog opeens, met een ‘knak’, een stuk doorspringen. Vandaar de naam triggerfinger of ‘springvinger’. De zwelling in de tunnel kan verschillende oorzaken hebben. Reumatoïde artritis, schildklierproblematiek, diabetes en hormoonveranderingen (zwangerschap, overgang of hormoontherapie) kunnen een rol spelen. Ook overbelasting door veelvuldig krachtig knijpen kan voor deze frictie en irritatie zorgen. In ernstige gevallen blijft de vinger gebogen staan. Ook bij een Triggerfinger zorgt handtherapie met ergonomische adviezen, spalktherapie en oefeningen voor verbetering. Indien dit niet voldoende werkt, kan een injectie met corticosteroïden door een arts voor herstel zorgen.”

Houd je pols recht!

Eefje heeft enkele pedicures onder behandeling die kampen met carpaal tunnel syndroom of een triggerfinger. Bij hen ligt de oorzaak vaak in het werk omdat ze (te) veel kracht zetten op hun instrumenten en veel knijpen in een

verkeerde stand van de pols. Haar advies is dan ook: “Zorg voor een goede werkhouding met een goede stand van je pols, vingers en duim. De pols moet recht blijven. Belast je vingers juist als een ronde boog, zodat de krachten beter verdeeld worden. Als je kracht moet zetten, draai dan de elleboog meer naar buiten zodat de pols recht blijft.

Een pincetgreep maak je idealiter met een mooi rondje met je wijsvinger en duim. Krijg je toch klachten, vraag dan advies aan een handtherapeut. Mogelijk kunnen we door gericht vragen te stellen en je te onderzoeken zien wat de oorzaak precies is en daar een behandelplan voor opstellen.

Heb je eenmaal een carpaal tunnel syndroom, dan kun je – met aanpassingen – meestal wel blijven werken als voetverzorger. Het is vaak nodig om eerst enige tijd rust te nemen en daarna, gedoseerd, weer op te bouwen. Het is belangrijk dat je je werkzaamheden zoveel mogelijk varieert. De uitdaging ligt in het doseren van je belasting en variëren van de soort belasting. Kun je een pauze nemen tussen twee klanten? Kun je de werkdag zo plannen dat je verschillende handelingen kunt afwisselen, zoals administratie en klanten helpen? Dat scheelt vaak veel. Met een spalk kun je wel blijven vijlen, mits je vanuit je schouder en elleboog werkt. Bij een Trigger Finger krijg je soms alleen een kokertje om de vinger, ook daar kun je mee werken. Als het spalkje lager zit, bij de pols, wordt het lastiger. Dan ga je je bewegingen elders compenseren en kun je mogelijk daar problemen krijgen.”

Bij blijvende klachten Wanneer is het tijd om naar een handtherapeut te gaan?

Eefje: “Eigenlijk altijd als je na een breuk of kneuzing klachten houdt en het herstelproces te langzaam gaat en bij elke pijnklacht aan hand en pols, kun je terecht bij de handtherapeut. Dat kan zonder verwijzing van je huisarts. Fysiotherapie is eerstelijns zorg en direct toegankelijk (DTF). Je bent natuurlijk ook welkom als je advies wilt over je werkhouding.”

Eefje Veenker Eefje Veenker is in 2003 afgestudeerd als fysiotherapeut aan de Hogeschool Brabant. Zij begon haar loopbaan in de revalidatiezorg als fysiotherapeut en kwam twaalf jaar geleden toevallig terecht in het ‘handenteam’. In 2010 startte ze met zes collega’s het Zeeuws Hand- en Polscentrum in Goes. Ze volgde de praktijkopleiding Handtherapie in het Erasmus MC en verdiepte zich verder in het specialisme handtherapie en ging daarnaast ook wetenschappelijk onderzoek doen naar een oefenprogramma voor de aandoening Quervain (peespathologie van de duimstrekkers). Inmiddels geeft ze sinds 2013 les op de Praktijk Opleiding Hand Therapie in het Erasmus MC in Rotterdam. Vanaf januari 2020 heeft zij in Middelburg in het multidisciplinaire Molenwaterpand een eigen praktijk voor handtherapie, praktijk EEF genoemd.

Voor meer informatie: www.praktijk-eef.nl

voetvak | 25

22_Artikel_02L.indd 25

27-05-20 10:33

VOET EN ENKEL Door dr. Bella van Dalen, orthopedisch chirurg en Robert Wonink, MSU echografist voet en enkel.

Verdikking op de wreef Een knobbel op de wreef, ook wel ‘tarsal boss’ genoemd, is een verdikking op de voetrug, midden op de voet.

Op de voetrug kunnen verschillende soorten knobbels ontstaan. De bult kan bestaan uit bot of kraakbeen, maar ook uit weke delen of vloeistof. Het verschil is niet altijd te voelen. Die verdikking doet vaak pijn in de schoen.

de voet (coalitio) of een aangeboren extra botje (accessoir botje). Soms geeft de vorm van de voet aanleiding tot het ontstaan van een verdikking, bijvoorbeeld bij een heel holle voet.

Als de bult de ene keer groter is dan de andere keer, betekent dit dat de bult ontstaat door vloeistof. De vloeistof kan komen uit het onderliggende gewricht, dan heet het een gewrichtscyste. De cyste laat het gewrichtskapsel opzwellen of weer slinken. Een cyste kan aanvoelen alsof het bot is, net zo hard. De bult wordt groter door irritatie, bijvoorbeeld door druk of wrijving van de schoen, of door beweging van het (beschadigde) gewricht onder de bult. Als de verdikking altijd even groot blijft, is het waarschijnlijk een botje of stukje kraakbeen dat uitsteekt.

Vaak is de oorzaak van de bult een stukje bot of kraakbeen dat uitsteekt. Dit kan komen door (beginnende) slijtage van een of meerdere gewrichtjes van de middenvoet. De knobbel kan ook ontstaan door beschadiging: er is een keer iets op de voet gevallen of er is iemand op gaan staan. In sommige gevallen ontstaat de verdikking na een operatie. In andere gevallen is de oorzaak van de bult al vanaf de geboorte aanwezig: er is bijvoorbeeld een vergroeiing in

De klachten Meestal is de pijnlijke verdikking op de voetrug de enige klacht die er is.

De verdikking bevindt zich meestal op de wreef, in het verlengde van de grote teen of de teen ernaast. Er zijn vooral klachten wanneer de schoen tegen de bult aandrukt. Indien er slijtage is van het gewricht onder de verdikking kan de voet ook zonder schoen pijn doen. Soms bestaat er een uitstralende pijn, dit kan komen doordat de bult tegen een klein

zenuwtakje (de nervus peroneus profundus) kan drukken, of tegen de strekpees van de grote teen.

Behandelingen De niet operatieve behandeling is er vaak op gericht om de verdikking zoveel mogelijk te ontlasten door te zorgen dat de schoen niet op de bult drukt. Hierdoor neemt de pijn af.

• Schoenaanpassing met OVAC (adviseer een schoen die rolt, of laat de orthopedisch schoentechnicus een afwikkelrol maken).

• Vilttechniek, met een ‘O’-ring of een ‘U’-boog om de verdikking heen werken, vaak is 3 tot 5 mm dik vilt nodig.

• Vetertechniek: ‘om de bult heen veteren’, dus zo inrijgen dat de veters niet over de bult heen lopen.

• Therapiezolen, met als doel de straal waarin de bult zit omlaag te brengen. Daarmee knelt de verdikking aan de bovenkant minder aan de gewrichtsranden.

• Fysiotherapie, vaak helpt het om de voet te mobiliseren.

Als alle behandelingen zonder operatie niet genoeg helpen en de bult geeft veel klachten, kan het nodig zijn met een operatie de oorzaak van de verdikking weg te halen.

Een afwikkelbalk is rond aan de onderkant. Bij het lopen draait de voet soepel om het dikste punt zonder dat de gewrichten hoeven te buigen.

Verdikking van de wreef.

26 | voetvak

11_Voet en enkel_01R.indd 26

27-05-20 10:32

ONDERNEMEN Door: Corné Ter Maten

Wat begon met een e-mail van een Netbeauty klant die gehackt dacht te zijn, leidt tot de schokkende ontdekking dat de logins van duizenden beautybedrijven open en bloot op het internet staan. Wat vooral zorgwekkend is, is dat het niet alleen gaat om de logins van salons en praktijken, maar ook om privé-accounts en om de wachtwoorden van grote, bekende partijen, zoals brancheorganisaties en zelfs zorgverzekeraars.

Duizenden wachtwoorden beautybedrijven gehackt Hoe ernstig dit is en welke stappen je nu moet ondernemen, lees je in dit artikel. Hoe het allemaal heeft kunnen gebeuren? Even terug naar het begin…

‘Help mijn PC is gehackt!’

In september mailde een van onze klanten: ‘Help, mijn PC is gehackt!’, met de vraag of we direct het wachtwoord van haar mail en website konden wijzigen. Na doorvragen bleek dat onze klant een e-mail had gekregen waarin de ‘hacker’ aangaf haar wachtwoord bemachtigd te hebben. Na snel even Googlen, blijkt dit vaker te gebeuren.

Vaak gaat dat zo: Vanuit het niets ontvang je een e-mail van een onbekend persoon die zegt je gehackt te hebben.

Om dit dreigement kracht bij te zetten, wordt een van je wachtwoorden genoemd. Dit is een wachtwoord dat je daadwerkelijk gebruikt hebt. In hetzelfde bericht wordt vervolgens gedreigd met de verspreiding van gevoelige gegevens, tenzij er met Bitcoins een bedrag betaald wordt. Aan de reactie van onze klant te merken, is dit een aardig effectieve methode. Vooral omdat er een echt wachtwoord genoemd wordt. Hoe zit dit precies?

Database met logins Als jou dit overkomt, is je computer in werkelijkheid vaak helemaal (nog) niet gehackt. In plaats daarvan heb je ooit een account aangemaakt voor een website of app

voetvak | 27

22_Marketing_01L.indd 27

27-05-20 10:31

ONDERNEMEN waarvan de database met logins gehackt is. Deze gestolen logins worden vervolgens gebundeld en in de onderwereld doorverkocht. Soms komt hier zelfs helemaal geen hacken aan te pas, omdat de beheerder van een website simpelweg te lui is geweest om de database met logins überhaupt te beveiligen.

Op zich is dat al erg genoeg, maar het wordt erger…

Diensten die jij en ik dagelijks gebruiken Dat je wachtwoord achterhaald kan worden wanneer je jezelf registreert op een schimmige website, of wanneer je vergeet uit te loggen in een buitenlands internetcafé, dat weten we allemaal wel. Maar zolang je geen gekke dingen doet, hoef je je nergens zorgen om te maken.

Toch?

Fout. Met het voorval van onze klant nog vers in het geheugen, kwam ik onlangs een Facebookbericht van KRONCRV tegen over een website genaamd DEHASHED; een zoekmachine voor gestolen inloggegevens.

Uit dit bericht bleek dat ook de voorzichtige internetter reden heeft om zich zorgen te maken. De afgelopen jaren zijn namelijk zelfs de bekendste bedrijven gehackt.

Waaronder aanbieders van diensten die jij en ik dagelijks gebruiken.

“Je inloggegevens worden door hackers gejat van sites zoals LinkedIn, Adobe, Facebook, MyFitnessPal of verschillende fora.” - Pointer (KRO-NCRV) Op zoek naar een verklaring voor het voorval met onze klant, moest ik hier snel meer van weten. Dus nam ik de proef op de som. Voor zo’n drie euro maakte ik een account aan bij DEHASHED, om te zien hoe het met de uiterlijke verzorgingsbranche gesteld is. Het resultaat? Vrij schokkend, om heel eerlijk te zijn.

Wachtwoordmanagers bieden uitkomst. Een wachtwoordmanager is een soort digitale kluis, waarin je al je wachtwoorden en gebruikersnamen veilig kunt opslaan.

Criminelen kunnen een profiel samenstellen Bijna alle bekende beauty-partijen zijn gehackt Ingelogd op de zoekmachine zocht ik alle branchegerelateerde bedrijven en organisaties op die in me opkwamen.

Vooraf e-mailadressen of gebruikersnamen opzoeken was niet eens nodig. Zoeken kan onder andere op IP-adres, e-mailadres, gebruikersnaam, bedrijfsnaam, naam, telefoonnummer, kenteken en adres.

In een klein uurtje tijd, vond ik tientallen wachtwoorden van brancheverenigingen, vakbonden, opleiders, leveranciers, groothandels, webshops en zelfs van zorgverzekeraars! Dat is geen grap.

Specifieke namen zal ik niet noemen, maar het gemak waarmee ik login na login vond is schokkend te noemen.

De populairste wachtwoorden? Namen van kinderen, partners en zelfs de eigen naam. Al dan niet gevolgd door een jaartal of een datum.

Ook persoonlijke accounts gekraakt Bovengenoemde partijen zijn verantwoordelijk voor de veiligheid van de vele persoonsgegevens die ze verwerken. Dat maakt het des te erger. Maar privé kunnen we er ook iets van – bleek toen ik vervolgens de namen en e-mailadressen van privépersonen invoerde. Grote kans dat jouw gegevens er ook tussen staan. En dat is best wel iets om je zorgen om te maken.

Even voor de duidelijkheid: de wachtwoorden die ik vond zijn (meestal) niet van computers of e-mailadressen, maar van accounts die ergens aangemaakt zijn. Zeg een account voor een datingsite of een forum. Kwaadwillenden komen met zo’n wachtwoord ook meestal niet direct in je e-mail of computer, maar kunnen op basis van die ene login vaak een gedetailleerd profiel van je samenstellen.

Daar komt niet eens ingewikkeld hack-werk aan te pas.

Zo gaat een crimineel te werk (waar ‘hij’ staat, mag je natuurlijk ook ‘zij’ lezen): 1. Hij kiest een slachtoffer: een persoon of organisatie.

2. Hij zoekt op naam, bedrijfsnaam of e-mailadres en vindt een wachtwoord.

3. Hij zoekt vervolgens op dit wachtwoord om te zien of er meer accounts met hetzelfde wachtwoord zijn. Of hij gaat gewoon naar Google en typt iemands (bedrijfs) naam in. Zo vindt hij allerlei websites en profielen waar hij het zojuist gevonden wachtwoord kan proberen.

4. Gebruikt het slachtoffer overal hetzelfde wachtwoord?

Jackpot!

5. Werkt een wachtwoord toch niet in één keer, dan zoekt hij een lijn in de wachtwoorden van het slachtoffer.

Heeft hij maar één wachtwoord, dan probeert hij het met !, 123, of een jaartal erachter.

28 | voetvak

22_Marketing_01L.indd 28

27-05-20 10:31

6. Elke keer dat hij toegang krijgt tot een account, bemachtigt hij meer informatie. Denk aan gevoelige gegevens of logins van andere accounts met nóg meer informatie.

7. Dit herhaalt hij totdat hij voldoende gegevens heeft om zijn doel te bereiken.

Een kind kan de was doen. En er is nog meer mogelijk.

Wil je bijvoorbeeld meer accounts zien van een bepaalde locatie, zoals een huis of een bedrijf? Dan zoek je op het IP-adres. The sky is the limit.

Wat betekent dit?

Er zijn natuurlijk talloze manieren om hier misbruik van te maken. Stel je voor dat iemand je in naam van een energiemaatschappij opbelt, je daarbij aanspreekt met je achternaam en direct je huidige energietarief noemt.

Vervolgens krijg je een goedkoper contract voorgesteld waarvoor wel nog wat ‘extra informatie’ nodig is.

Zonder te weten dat je gesprekspartner al in vijf van je accounts heeft rondgeneusd, verstrek je hem zo de ontbrekende puzzelstukjes die hij nodig heeft om je bankrekening leeg te trekken.

Soms is zelfs die moeite niet eens nodig. Stel dat iemand de login van je privé e-mail bemachtigt. Dan is het einde zoek. Grote kans dat je per e-mail weleens een kopie van een paspoort of rijbewijs hebt verzonden. Of dat letterlijk elke keer dat je ergens op ‘Wachtwoord vergeten’ klikt, dit nieuwe wachtwoord op dat e-mailadres binnenkomt.

Zo kan iemand je complete identiteit overnemen. Volgens een rapport van Europol (2013), heeft maar liefst 8% van de internetgebruikers in de Europese Unie dan ook al te maken gehad met identiteitsfraude.

Voorkomen gaat niet Op dit punt zou je misschien het liefst je hele internetabonnement maar opzeggen. Daarin geef ik je geen ongelijk. Helemaal voorkomen dat je gegevens gehackt kunnen worden, gaat alleen niet meer. Al zou je al je profielen verwijderen en jezelf nergens meer registreren, dan nog kan dat hotel waar je vorig jaar geslapen hebt gehackt worden, waarbij ook de klantendatabase met jouw persoonsgegevens buitgemaakt wordt. Je kunt het risico wel kleiner maken, maar je blijft afhankelijk van de beveiliging van organisaties die jouw gegevens bewaren.

Bezoek je een website, dan vult de wachtwoordmanager automatisch je gebruikersnaam en wachtwoord in.

Zo hoef je geen enkel wachtwoord meer te onthouden – behalve die van je wachtwoordmanager natuurlijk.

Populaire wachtwoordmanagers zijn LastPass en 1Password.

Tweestapsverificatie Wil je nog een stap verder gaan, wat aan te raden is, dan kun je waar mogelijk tweestapsverificatie inschakelen.

Met tweestapsverificatie wordt er een toegangscode naar een vertrouwd apparaat gestuurd op het moment dat iemand vanaf een nieuw apparaat probeert in te loggen.

“Met tweestapsverificatie hebben hackers aan je gebruikersnaam en wachtwoord alleen niet meer genoeg om toegang tot je account of cloud te krijgen.” -

Veiliginternetten.nl Zo kunnen vreemden, zélfs als ze je gebruikersnaam en wachtwoord weten, nog steeds niet op je account(s) inloggen. Helaas is tweestapsverificatie op kleinere websites niet altijd beschikbaar. Maar bij alle grote partijen, zoals Facebook, Google, WhatsApp, Microsoft en Apple, wel. Ook op de websites die Netbeauty voor salons en praktijken bouwt kan tweestapsverificatie ingeschakeld worden.

Creëer bewustzijn De technologische ontwikkelingen zijn de laatste jaren zo snel gegaan, dat niet alleen jij en ik, maar zelfs grote bedrijven, organisaties en overheden ze maar lastig kunnen bijbenen. Om wildwesttaferelen te voorkomen, is het daarom belangrijk om hier bewustzijn voor te creëren.

Vraag je branchevereniging, zorgverzekeraar of leverancier eens hoe ze de veiligheid van jouw persoonsgegevens — en die van je klanten — precies waarborgen. Stuur dit artikel naar ze door. En kijk eens op dehashed.com of je eigen logins ertussen staan.

100% veilig wordt het nooit, maar we kunnen op zijn minst unieke, veilige wachtwoorden gebruiken. Eventueel in combinatie met een wachtwoordmanager en waar mogelijk tweestapsverificatie. Zo beperk je het risico tot een minimum.

Het risico tot een minimum beperken Hoewel helemaal voorkomen dus niet gaat, is het wel degelijk mogelijk om de risico’s van datalekken, hackers en misbruik tot een minimum te beperken. Zo is het in de eerste plaats ten zeerste aan te raden om voor elk profiel een ander wachtwoord te gebruiken. Wanneer iemand een van je logins bemachtigt, blijft de schade dan beperkt.

Gebruik een wachtwoordmanager Omdat we talloze accounts hebben, betekent dit wel dat je een hele hoop verschillende wachtwoorden moet gaan onthouden. Wachtwoordmanagers bieden uitkomst. Een wachtwoordmanager is een soort digitale kluis, waarin je al je wachtwoorden en gebruikersnamen veilig kunt opslaan.

Corné Ter Maten is oprichter van Netbeauty. Dit bedrijf ondersteunt ondernemers in de beautybranche met marketingtrainingen, promotie-abonnementen en gespecialiseerde salonwebsites. www.netbeauty.nl

voetvak | 29

JURIDISCH

Mr. van Domselaar geeft raad:

Valse Google-review laten verwijderen Samira is keer op keer enthousiast als een klant haar podologiepraktijk een positieve Google-review geeft. Ondanks de vele positieve reviews, verschijnen er ook veel negatieve reviews. Samira kent de daarbij gebruikte namen niet en vermoedt dat een concurrent achter deze negatieve reviews zit. Samira leeft al langer op gespannen voet met deze concurrent. Samira is bang dat potentiële klanten zullen afhaken wanneer zij de negatieve recensies lezen. Om deze reden besluit Samira zich te laten informeren over hoe zij juridische stappen kan ondernemen tegen deze valse review schrijver.

Ingelogde gebruikers van Google-diensten kunnen een recensie schrijven over bedrijven die een vermelding in Google Maps hebben. Als onderdeel van de recensie kunnen gebruikers bedrijven beoordelen aan de hand van een scoresysteem van één tot vijf sterren. De recensie wordt direct door Google op het internet geplaatst en is dan voor iedereen zichtbaar.

Verwijderingsverzoek aan Google Gezien de omvang en de aard van de valse reviews, verzoekt Samira Google om de recensies te verwijderen en inzicht te verschaffen ten aanzien van de persoon die onder diverse gebruiksnamen de valse reviews plaatst.

Google deelt aan Samira mee dat de op dat moment geplaatste recensies niet in strijd zijn met het beleid van Google of anderszins onrechtmatig zijn.

aangemaakt onder de betreffende gebruikersnamen, de IP-adressen van de computers waarmee de recensies zijn geschreven en alle overige informatie waarover Google beschikt en die tot het achterhalen van de identiteit van de gebruiker kunnen leiden, te verschaffen. Daarnaast vordert Samira om Google te veroordelen om binnen 48 uur na de uitspraak de betreffende recensies te verwijderen.

De voorzieningenrechter oordeelde dat het aannemelijk is dat al deze negatieve recensies door een en dezelfde persoon zijn geplaatst en dat deze persoon een wrok koestert tegen Samira. Daarom is het aannemelijk dat deze persoon met de negatieve inhoud van de recensies geen werkelijke gebeurtenissen beschrijft, maar tot opzet heeft om schade toe te brengen aan de goede naam van Samira. Een dergelijke handelwijze is onrechtmatig tegenover Samira.

Kort geding bij de rechtbank Samira laat het niet erbij zitten en beVolgens de voorzieningenrechter sluit om Google in een kort geding te heeft Samira voorts een reëel belang Mr. R. van Domselaar is advocaat dagvaarden. In de kort geding- dagbij verkrijging van de gevorderde bij Amice Advocaten B.V., vaarding geeft Samira expliciet aan gegevens die ertoe strekken om de www.amice-advocaten.nl. om welke recensies en gebruikersnaauteur van de recensies te kunnen men het gaat en vordert om Google te veroordelen om de identificeren. Het is immers aannemelijk dat zij door de IP-adressen van de computers waarmee de accounts zijn recensies schade lijdt. Gelet op het aantal advertenties en

30 | voetvak

22_Juridisch_01L.indd 30

27-05-20 10:30

Volgens de voorzieningenrechter heeft Samira voorts een reĂŤel belang bij verkrijging van de gevorderde gegevens het tijdsbestek waarover zij zijn geplaatst, is het bovendien aannemelijk dat het hier om een hardnekkig volgehouden wraakactie gaat, zodat ook vrees voor herhaling bestaat. Verder is het aannemelijk dat geen minder ingrijpende mogelijkheid bestaat om de NAW-gegevens van de recensent te achterhalen.

Ten slotte dient het belang van Samira volgens de voorzieningenrechter te prevaleren boven het belang van Google om de opgevorderde gegevens niet openbaar te maken.

Zij moet immers in de gelegenheid worden gesteld op te treden tegen degene die de desbetreffende advertenties heeft geplaatst. Dit belang weegt in de concrete omstandigheden van het geval zwaarder dan het belang van de review schrijver bij anonimiteit en het belang van Google als internettussenpersoon om niet tegen haar wil de identiteit van een gebruiker van haar platform kenbaar te maken. Indien de auteur van de recensies door Samira (in rechte) wordt aangesproken, zal hij of zij in de gelegenheid zijn zich tegen de beschuldigingen te verdedigen.

De voorzieningenrechter wijst de vordering van Samira dan ook toe, zodat Google de recensies dient te verwijderen en de gegevens van de review schrijver dient te verstrekken aan Samira.

(ADVERTENTIE)

VAKBOEKEN EN DIGITALE EXAMENS Deze koopt u online bij Uitgeverij Les Pieds

WWW.LESPIEDS.COM Bovenstaande casus is gebaseerd op de uitspraak van de voorzieningenrechter van de rechtbank Amsterdam d.d.

11 november 2019 (zaaknummer C/13/672492 / KG ZA 19985 FB / JD).

Tip!

Onder meer uit bovengenoemde uitspraak blijkt dat een bedrijf dat hinder ondervindt van valse reviews, Google kan verzoeken om de review te laten verwijderen en informatie te geven over de Google-gebruiker die de valse recensies plaatst. De lat om een valse Google-review te laten verwijderen en de gegevens te bemachtigen, ligt vrij hoog. Om deze reden is het verstandig om een dergelijk verzoek aan Google zeer gedetailleerd te onderbouwen.

PedicureGezocht Vind uw eigen pedicure!

Registreer uw praktijk op onze landelijke website voor promotie van uw praktijk! www.pedicuregezocht.nl

voetvak | 31

22_Juridisch_01L.indd 31

27-05-20 10:30

MERK IN BEELD Door: Petra Teunissen

Oregano wordt ook wel omschreven als het meest krachtige en antiseptische kruid in de natuur. Kelly Helling, marketingmanager van RopaNail, vertelt hoe de essentiële olie uit oregano kan helpen bij schimmelnagels.

De kracht van

oregano

RopaNail is een merk van RopaCare BV, een onderdeel van Ropapharm. Deze internationaal leidende organisatie produceert al ruim 20 jaar diervoedingssupplementen en verzorgingsproducten op basis van essentiële oregano-olie. De wetenschappers van Ropapharm hebben ontdekt dat de krachtigste variant van oregano, de Origanum vulgare, grote hoeveelheden van de fenolen carvacrol en thymol bevat. Deze stoffen hebben bijzondere antibacteriële en schimmeldodende eigenschappen. Ze ondersteunen bijvoorbeeld een gezond maagdarmstelsel en helpen tegen schimmels en gisten als candida.

Carvacrol Kelly: “Deze speciale variant van oregano smaakt bitterder dan de zoete oregano die je in de keuken gebruikt en die bekend is uit de Italiaanse keuken. We hebben ‘onze’

variant doorgekweekt op eigen velden, tot een zeer krachtig plantje met een heel hoog percentage carvacrol (minimaal 65%) in de essentiële olie. Die olie gebruikten we in onze diervoeding. Op een dag had een collega een schimmelnagel en zij begon de olie op haar nagel te druppelen. Dat bleek prima te werken: de schimmel verdween langzaam! Samen met een lab zijn we gaan kijken welke ingrediënten we moesten toevoegen aan onze olie om een fijn product te maken dat verzorgend én antimicrobieel is. We hebben eerst intern uitvoerig getest en daarna heel veel flesjes gemaakt en gratis weggegeven op een pedicurebeurs in 2017. Veel pedicures rapporteerden positieve resultaten: de nagels zagen er veel beter uit. Inmiddels hebben we een klein productassortiment voor de nagels. Naast de olie, die je op de nagel moet druppelen, is er een praktische spray voor mensen die wat

Links: Kelly Helling, marketingmanager van RopaNail met oregano-boer Jan.

32 | voetvak

22_Artikel_01L.indd 32

27-05-20 10:29

De velden in Lelystad met speciaal voor RopaNail gekweekte Origanum vulgare.

minder soepel bewegen. Omdat schimmels zich ook in schoenen kunnen nestelen is er een handige schoenspray.

Oregano-olie is weliswaar geen ‘toverstokje’ dat alle duizenden verschillende soorten microben aanpakt, maar is een uitstekende allrounder. Zoals bij alle therapieën is het belangrijk dat je de olie trouw en consequent gebruikt.

synthetische (nagebootste) stoffen en veel natuurlijke stoffen worden beter opgenomen door je lichaam. Veel mensen weten dat bacteriën resistent kunnen worden voor synthetische stoffen (bijvoorbeeld antibiotica) en zijn blij met een natuurlijk alternatief als RopaNail in hun pedicurepraktijk.”

“Veel mensen durven niet over schimmelnagels te praten.

Ze schamen zich vaak voor hun ‘kalknagels’. Maar bij de pedicure komt dat gesprek wel op gang.”

Als je twee keer per dag olie op de nagel aanbrengt en iedere avond de schoenen sprayt is het resultaat optimaal.

Als de schimmel helemaal verdwenen is, kun je als ‘onderhoudsdosis’ de nagel twee keer in de week met de olie behandelen.”

Krachtig verhaal RopaNail wordt rechtstreeks aan consumenten verkocht, onder andere in de G&W gezondheidswinkels. Maar Kelly heeft ervaren dat pedicures veel beter zijn in het geven van advies: “Veel mensen durven niet over schimmelnagels te praten. Ze schamen zich vaak voor hun ‘kalknagels’. Maar bij de pedicure komt dat gesprek wel op gang.

We hebben dan ook een mooi verhaal te vertellen over de honderd procent natuurlijke ingrediënten van RopaNail. De kracht van natuurlijke stoffen is vaak sterker dan

Kelly vindt het leuk om persoonlijk kennis te maken met pedicures op de vakbeurzen van ASWS of op de Regiodagen van ProVoet: “Een aantal keer per jaar organiseert RopaCare kennismakingsdagen voor pedicures op het kantoor in Zaandam. Deze gezellige en leerzame dag beginnen wij met een interactieve presentatie, gevolgd door een rondleiding door ons bedrijf (een kijkje in onze keuken) en sluiten wij af met een lekkere lunch. Deze kennismaking is van 11.00-14.00 uur en is helemaal gratis.

Door de Corona-crisis kunnen we nu helaas niemand ontvangen, dus informeren we onze (aankomende) klanten graag via onze sociale media-kanalen en het blog op onze website.”

Voor meer informatie: www.ropanail.com of stuur een e-mail: info@ropanail.com.

voetvak | 33

22_Artikel_01L.indd 33

27-05-20 10:29

AVONTUREN VAN DE PEDI CURE Fotografie: Suus Coolen photography

Ambulant pedicure Judith Verdouw maakte zoveel bijzondere dingen mee tijdens haar ambulante werk in Rotterdam - een mooie stad met veel verschillende mensen die ieder hun eigen verhaal hebben - dat ze besloot erover te gaan schrijven.

Collega’s, vrienden en klanten genieten nu van haar prachtige blog ‘De avonturen van de pedicure’. Speciaal voor VoetVak+ schreef Judith deze extra column.

Make love not war Het is een doorsnee maandagmiddag in mei als ik aankom bij één van mijn oudste klanten: een lieve dame van 90 jaar, een klant van het eerste uur. Ik bel aan bij haar en zoals gewoonlijk duurt het even voordat ze open doet: “wie is daar?” vraagt ze vanachter de voordeur. “Judith, de pedicure”, antwoord ik haar. “Oh ja, dat is waar”, zegt ze terwijl ze het slot van de deur afhaalt. Ze doet de deur open en mijn oog valt op de bloemetjesjurk die ze aan heeft. “Wat ziet u er gezellig uit”, zeg ik tegen haar.

Waarop ze antwoordt: “nou zo voel ik me anders niet.”

Terwijl we haar woonkamer binnen lopen begint ze te vertellen waarom ze zo van slag is: “Vandaag ging het luchtalarm af he?”, zegt ze met tranen in haar ogen. Ik graaf even in mijn korte termijngeheugen, en ik herinner me inderdaad dat het testalarm is afgegaan, ik zat op dat moment in de auto en schrok er even van (elke keer weer trouwens...).

Ze gaat verder met vertellen: “Normaal ben ik dat wel gewend, maar ze gaven aan het einde van het testalarm niet het veilig-teken wat ze normaal wel doen, én het is ook nog eens mei.” Het kwartje viel niet helemaal meteen bij mij, en ik kijk haar vragend aan. Dan zie ik een traan over haar wangen biggelen als ze vertelt dat ze dacht dat de Duitsers weer binnen vielen. Ik hurk bij haar neer, en pak haar hand als ze verder vertelt: “Ik kan me het nog zo goed herinneren, het moment dat de Duitsers binnenvielen: het luchtalarm ging af en meteen kwamen de vliegtuigen over die begonnen met bombarderen. Die geluiden vergeet ik nooit meer. En mei is ook nog eens de maand dat Rotterdam werd gebombardeerd. Het werd me allemaal even te veel.”

Ik pak een glas water voor haar en pak haar hand. Mijn oudste klanten, die achter in de tachtig zijn, begin negentig, kunnen zich de oorlog nog zo goed herinneren.

De namen van hun kleinkinderen kunnen ze zich met pijn en moeite herinneren, maar de verwoesting van de stad staat in hun geheugen gegrift. Het heeft een flink litteken achtergelaten bij deze generatie Rotterdammers.

Deze mensen hebben zoveel meegemaakt, ze hebben gezien dat de stad de vernieling in werd geholpen, dat er huizen in brand stonden en dat hun dierbaren overleden.

Voor mijn generatie is het ondenkbaar dat dit ooit is gebeurd of ooit nog eens zal gebeuren, we wonen in zo’n veilig land. En soms lijkt het alsof het allemaal zo vanzelfsprekend is: dat we mogen geloven waar we in willen geloven, dat we veilig over straat kunnen lopen, dat we kunnen zijn wie we willen zijn, en dat we een mening mogen hebben en mogen uiten.

Als ik met de behandeling begin is ze al weer een beetje bijgekomen, en gaat het over de bekende koetjes en kalfjes. Wat voor een ons een dagelijks iets kan zijn, kan voor een ander iets heel indrukwekkends zijn. Voor ons is het ‘maar’ een luchtalarm, voor mevrouw is het een flashback naar het verleden. Ik laat haar na de behandeling achter met een lach, een fijn idee. En dat vind ik toch één van de mooie kanten van dit werk, dat je naast voetverzorging ook even een schouder kan zijn voor iemand.

Wees lief voor elkaar, ook al is de ander niet altijd even in zijn hum, je weet tenslotte nooit wat diegene meedraagt diep vanbinnen.

Liefs, Judith

34 | voetvak

11_Artikel_01L.indd 34

27-05-20 10:28

MASSAGE Door: Lizet van Triet

Een online behandeling kan een uitkomst zijn. Zelfs als je cliënt er in eerste instantie niet in gelooft. Dat ervoer Lizet van Triet aan den lijve. Zij ontving via de telefoon een Shiatsu behandeling. Daarbij vertelde therapeut Joy Farmer haar om haar voeten op een bepaalde manier onder handen te nemen. En Joy vertelde het haar zelfs als zij op een verkeerde plek druk gaf. Een Shiatsu behandeling kan op afstand goed gegeven én ervaren worden.

Shiatsu online Gronden, ontspannen en rustig ademen. Het komt allemaal aan bod tijdens de online Shiatsu behandeling die Joy haar cliënten geeft. Dit omdat zij op een holistische en energetische manier werkt. Joy: “Als ik me inleef in de te behandelen cliënt, voel ik bijvoorbeeld de spanning van hem of haar, net als de blokkades in de meridianen. Door de cliënt zelf bepaalde

1

punten te laten aanpakken, kan de energie weer gaan stromen en kunnen klachten helen.” Een verslag van een bijzondere aanpak.

Anamnese De cliënt op de foto belt Joy omdat zij zich onrustig voelt en veel pijn heeft aan haar linker onderbeen en -voet.

Zelf weet ze niet waar haar klachten

vandaan komen. Omdat Joy haar eerder van een andere klacht heeft afgeholpen, vraagt zij om een afspraak voor een Shiatsu behandeling. Als zij elkaar daarvoor via een veilige online verbinding zien, stelt Joy haar eerst de standaard algemene vragen. Zoals met welke klachten de cliënt nu specifiek komt, hoe lang die al bestaan, wat er zelf al aan gedaan is en of er een arts of ziekenhuisopname voor nodig was. Joy tunet dan als het ware in om de energie te voelen en om te ervaren waar pijn en spanning zich bevinden. Er komt tijdens het gesprek met deze cliënt naar boven dat de zoon tijdens het fietsen met zijn linker onderbeen en –voet door een ongeluk onder een vrachtwagen bekneld was geraakt. Hij lag nog in het ziekenhuis en zijn moeder was vreselijk bezorgd en angstig en wilde als het ware zijn klachten overnemen.

Joy: “Dat werd zij zich tijdens ons gesprek pas bewust. Maar haar onrust en pijn waren daarmee nog niet verdwenen.”

Gronden Joy vraagt haar cliënt om lekker en ontspannen te gaan zitten. Dan vraagt ze haar om beide handen op de buik te leggen en rustig te ademen. De therapeut ervaart dan of ze in haar lijf komt en rustiger wordt.

Op foto 1 zie je dat de vrouw haar rechterhand op de buik houdt en de linker naar haar hartstreek gebracht heeft. Joy: “Dat zorgt ervoor dat ze nog rustiger wordt en het helpt bovendien om meer te gronden. Om met haar aandacht uit het hoofd te gaan.”

voetvak | 35

33_Massage_01L.indd 35

27-05-20 10:27

MASSAGE

2

3

4.1

6

7

8

De miltmeridiaan Omdat iedere cliënt een andere aanpak nodig heeft, die per keer ook nog eens kan verschillen, onderzoekt Joy wat de vrouw op dit moment het meest nodig heeft. Joy vraagt haar de voet op een stoel of krukje te zetten om zo ontspannen met haar rechterduim het Milt 9 punt te kunnen behandelen: “Schuif daarvoor met je duim tot de onderrand van de knie, leg de middel- en wijsvinger er dwars onder en als het punt waar je dan op drukt gevoelig is, zit je goed.” Met haar duim geeft de cliënt daar lichte druk (foto 2) totdat de pijn afneemt.

“De blokkades in de meridiaan kunnen zich zo opheffen.” Nog een mooi weetje: de milt staat onder andere voor ‘goed voor jezelf zorgen’. Onder Milt 9 legt de cliënt vervolgens drie

vingers en komt daar in een soort kuiltje terecht, het Milt 8 punt (foto 3). “Dit punt helpt de opgebouwde energie te harmoniseren.” En om daarnaast onder meer beter te gronden vraagt Joy haar cliënt daar milde druk te geven.

3-Yin punt Een heel belangrijk punt dat de client op advies van Joy vervolgens aanpakt, is het acupunctuurpunt Milt 6. Joy: “In de Shiatsu heet dat het 3-yin punt (foto 4.1). Dit omdat daar de lever-, nier- en miltmeridiaan elkaar kruisen. Die meridianen vertegenwoordigen de emoties woede, angst en bezorgdheid die nu door de behandeling beter kunnen doorstromen. Dat de blokkades opgeheven worden zorgt er bij haar onder ande-

re voor dat zij meer energie ervaart waardoor zij nog beter kan aarden en beter kan voelen wat zij nodig heeft.” Joy vervolgt: “Daarnaast kalmeert de aanpak hier de geest. En het versterkt de energie van de miltmeridaan.” Zij instrueert de cliënt om drie vingers boven de binnen enkel te leggen om zo dit punt te vinden (zie foto 4.2). “Let op: bij onder meer een zwangerschap moet behandeling van dit punt vermeden worden.”

Ki Om de energie nog verder te reguleren, vraagt Joy haar cliënt lichte druk op het Nier 5 punt te geven (foto 5).

Joy: “Bij deze cliënt is de basisenergie – waar de niermeridiaan onder andere voor staat – uit balans. En ze voelt zich door het fietsongeluk van haar

36 | voetvak

33_Massage_01L.indd 36

27-05-20 10:27

ridiaanstrekkingen die daar vaker dan hier worden beoefend. Deze vrouw kan haar tenen ook niet makkelijk bewegen.” Vandaar dat Joy haar vraagt om zowel Lever 2 als Milt 3 gelijktijdig aan te pakken (zie foto 7). “Dit om de geblokkeerde en ingehouden energie los te maken. Dat werkt ook heel goed voor het harmoniseren van de Ki.” Op foto 8 zie je dat de cliënt zowel Milt 3 als Lever 3 aanpakt. “Dat maakt haar kalmer en rustiger en daardoor voelt zij zich minder machteloos.”

4.2

5

9

10

zoon vaak bezorgd, angstig, machteloos en moe. Dat weerspiegelt zich in de deze meridiaan. Door dit punt aan te pakken kan haar ki-stroom reguleren. (Japanners spreken van Ki en Chinezen over Chi, waarbij beide de levensenergie bedoelen; red.)

Dat heeft zelfs invloed op het hele lichaam. Vandaar dat ik dit punt vaak aanpak – of in dit geval laat behandelen door de cliënt.” Om de energie van de milt op te bouwen vraagt Joy haar cliënt het Milt 3 punt aan te pakken (foto 6).

Geblokkeerde tenen Het valt Joy op dat de tenen van deze cliënt vast zitten: “In Aziatische landen lopen mensen veel vaker op blote voeten en bewegen hun tenen veel meer, ook door de yoga en me-

Minder angst De ene duim blijft op het Lever 3 punt.

Joy vraagt haar de andere duim te verplaatsen naar Maag 41 (zie foto 9). “Schuif daarvoor de rechterduim naar omhoog, naar het kuiltje in het midden van de enkel. Het maakt haar vastzittende energie in de enkel vrij wat effect heeft op de pijn in haar been en dat vermindert bij haar ook de angst.”

Ter afsluiting verzoekt Joy haar cliënt weer te gronden, dit keer door haar handen op haar bovenbenen leggen (foto 10). Bovendien vraagt zij of er verschil ervaren wordt tussen het begin en het eind van de behandeling.

De cliënt geeft aan dat zij zich rustiger, krachtiger, sterker en meer ontspannen voelt. En door het gronden is zij weer volledig aanwezig en in het nu.

Joy Farmer sloot ruim tien jaar geleden de 4-jarige HBO opleiding tot Iokai-Shiatsu therapeut af. Naast een druk lopende praktijk behandelde zij van het begin af aan mensen met Shiatsu ‘op afstand’. Dit meer spiritueel werken wordt door haar clienten zeer gewaardeerd: “Ik krijg veel positieve reacties. Mensen zijn heel verrast over de heel bijzondere en positieve ervaring.” Shiatsu versterkt het zelfgenezend vermogen, het ontspant en het verbetert het immuunsysteem.

Joy beklemtoont wel dat het op deze manier op afstand werken veel oefening en training vergt. Speciaal voor de abonnees van VoetVak+ biedt zij een training met 15 % korting aan. Voor meer info: iokai@shiatsu-joyfarmer.com en www.shiatsu-joyfarmer.com.

voetvak | 37

33_Massage_01L.indd 37

27-05-20 10:27

Voetverwennerij

Ambulant werken met aromatherapie Je kunt je voorstellen dat het belangrijk is dat de ruimte waar je ambulant werkt schone lucht heeft. Je kunt een ruimte heel goed zuiveren met essentiële oliën. Dit doe je door de olie te verdampen.

Je kunt de olie vernevelen in een diffuser. Dan reinig je gedurende langere tijd en ook op een groter oppervlak de lucht. Als je geen diffuser hebt of weinig tijd, dan is het handig een airspray te gebruiken waarin je essentiële oliën verwerkt.

Wetenschappelijk onderzoek heeft bewezen dat verdamping van essentiële oliën in een ruimte wel 40 tot 80% bacteriën kan doden.

Dit zou met name in ziekenhuizen of verpleeghuizen een enorme aanvulling zijn op de zorg.

Zowel voor de zorgvrager als voor de zorgverlener. Het geeft daarnaast ook nog een fijne werksfeer.

De essentiële oliën die heel geschikt zijn om te verdampen zijn onder andere: citroen, limoen, bergamot, sinaasappel, geranium, den, spar, teatree, lemongras, litsea, salie, pepermunt en kruizemunt.

Als je een diffuser gebruikt, dan druppel je per keer vijf druppels essentiële olie in het water van de diffuser. Je kunt ook 1 ml. van een airspray, bijvoorbeeld van een van de recepten hiernaast, in het water van de diffuser doen.

Recepten Recepten airsprays: • 45 ml. alcohol 96% • 3 ml. citroen • 1 ml. lemongrass • 1 ml. zilverspar

• 45 ml. alcohol 96% • 3 ml. citroen • 1 ml. geranium • 1 ml. kruizemunt

• 45 ml. alcohol 96% • 3 ml. den • 1 ml. lemongrass • 1 ml. limoen

• 45 ml. alcohol 96% • 3 ml. sinaasappel • 1 ml. bergamot • 1 ml. pepermunt

• 45 ml. alcohol 96% • 3 ml. citroen • 1 ml. lemongrass • 1 ml. teatree

• 45 ml. alcohol 96% • 3 ml. citroenmirte • 1 ml. teatree • 1 ml. den

• 45 ml. alcohol 96% • 3 ml. litsea • 1 ml. citroen • 1 ml. den

• 45 ml. alcohol 96% • 4 ml. sinaasappel • 1 ml. citroen • 1 ml. salie

Door Ellen Wagenaar

38 | voetvak

11_Voetverwennerij_01L.indd 38

27-05-20 10:26

CREATIEF Soms gaat het leven niet over rozen‌ Dan zoek je naar een printje waar je een beetje van opvrolijkt. Voor iedereen die persoonlijk of zakelijk getroffen werd door de Corona-crisis ontwierp Mariska Ham een creatieve rozenprint die je in allerlei varianten kunt maken. Je hebt er niet veel materiaal voor nodig: ideaal voor ambulant werkende collega’s.

Ik geef je een

voetvak | 39

33_Creatief_01R.indd 39

27-05-20 10:25

CREATIEF

Ontwerp, uitvoering en cursussen: Mariska Ham, Studio My Dream, model: Petra, materialen: Magnetic Nail Design, tekst en coördinatie: Petra Teunissen, fotografie: www.getinthepicture.nl

1. Desinfecteer de nagelplaat en verwijder de huidresten met een Diamond Cuticle Bit. Breng Bonder aan en laat dit hechtingsproduct aan de lucht drogen. Breng Base & Top Gel aan. Laat deze basis 30 seconden uitharden in led.

2. Breng de eerste laag Gelpolish

1

2

3

4

5

6

3. Trek de Gelpolish strak bij de zijwallen en nagelriemen met het penseel Yessica’s Choice. Laat de Gelpolish 30 seconden uitharden in led.

Breng de tweede laag Gelpolish aan.

Laat deze laag ook weer 30 seconden uitharden in led. Laat de plaklaag zitten.

4. Werk de basis af met Extreme Matt Top Gel. Laat de gel anderhalve minuut uitharden in led. Deze top gel laat geen plaklaag achter.

5. Neem Master Paint White op met Katheryna´s Choice Brush. Teken hiermee ‘komma’s’ in een cirkel aan een kant van de vrije rand.

aan, nummer 103350, Petya Red.

40 | voetvak

33_Creatief_01R.indd 40

27-05-20 10:25

6. Om de roos uit te breiden, schilde je overlappende komma’s. In het midden zijn de blaadjes dikker. Aan de buitenranden zijn de blaadjes dunner, daar gebruik je meer de punt van je penseel en geef je minder druk.

7. Vul zo de rand van de nagel met roosjes. Het grootste deel van de nagel blijft effen rood.

8. Op de kleine tenen schilder je halve roosjes.

9. Werk de nagel af met een laag Base & Top Gel. Als je deze gel anderhalve minuut laat uitharden in led krijg je een mooie glans. Verwijder de plaklaag met Finishing Wipe of met Prep & Wipe.

10. Vijl de vrije rand na zodat de Top Gel niet over de nagelrand heen komt.

7

8

9

10

Tips van Mariska

• Heb je geen Master Paint in huis? Met Extreme White Gel of Liner Gel White kun je de roosjes ook tekenen. Dan moet je de gel natuurlijk wel laten uitharden, minstens drie minuten. De Extreme White Gel laat geen plaklaag achter.

• Het is belangrijk dat je een nail art penseel met korte haren gebruikt. Ik kies voor de Katheryna´s Choice Brush omdat dit penseel heel korte, synthetische haren heeft en nog minder haren bevat dan het klassieke ‘vrush’ penseel. Zo kun je nog preciezer werken.

• Als je voor de basis de nieuwste modekleuren gebruikt, kun je deze print ieder jaar opnieuw aanbieden aan je klanten.

• Voor een oer-Hollandse print breng je crème-witte Gelpolish aan op de nagels en teken je de roosjes met felblauwe Master Paint.

Instant Delfts Blauw effect!

• Je print krijgt nog meer diepte als je een heel klein beetje glitter in de roosjes aanbrengt.

• Heeft je klant wat meer te besteden, dan kun je de open ruimte versieren met een (bloemvormig) steentje, vastgezet met een beetje Gem Stone Gel. • Het maken van deze roosjes kun je goed oefenen op papier. Vooral de speciale ‘handlettering’ stiften lenen zich daar uitstekend voor.

Krijg je de smaak te pakken, dan kun je van alles gaan versieren met zo’n subtiel roosje.

voetvak | 41

33_Creatief_01R.indd 41

27-05-20 10:24

NIET TE VEEL Heb jij regelmatig klanten voor gellak maar ook weer niet zo heel veel? Dan is dit misschien wel wat voor in jouw praktijk: onder het motto ‘Enjoy the little things’ lanceert Abstract Professional Products de Brush N’ Color Tiny. Het nieuwe, kleinere flesje van 7,5 ml bevat dezelfde grote voordelen als de verpakking van 15 ml. De gellak met een crèmige textuur, sterke pigmentatie en sublieme viscositeit garandeert keer op keer een vlekkeloze applicatie. www.abstractshop.be

NIET LANGER KNIPPEN

GEEN KOUDE VOETEN MEER Alpaca-sokken zijn gemaakt van alpaca- en schapenwol. Hierdoor zijn ze zacht en comfortabel.

De wol absorbeert vocht, houdt de voeten droog, reguleert de temperatuur én voorkomt een nare voetgeur. Wol is van nature schimmelwerend en antibacterieel. Daarnaast past de wol zich aan de vorm van de voet aan. De elastische alpaca-wol voorkomt knellen van de boord. De sokken zijn ideaal voor dagelijks gebruik in alle jaargetijden.

Ze zijn zelfs te gebruiken als (dunne) wandelsok.

Alpaca-wol is warmer dan schapenwol en kriebelt niet. www.wool4feet.nl

VOOR ZEER DROGE HUID

Als andere frezen hun limiet hebben bereikt, kun je de diamant frezen van Busch inzetten.Vooral bij extreem lange, verdikte (schimmel)nagels die niet langer geknipt kunnen worden. Hierbij kun je de diamant frezen inzetten waarmee je met een eenvoudige beweging de nagel door kunt slijpen met een stuk minder stof in je praktijk. De diamant frezen zijn beschikbaar in twee diameters: 5 en 7 mm met een dikte van 0.6 mm.

Foot Care Foam van ProNails is speciaal ontwikkeld om zeer droge en gekloofde huid te herstellen en te beschermen. Het effectieve complex van urea, glycerine, avocado-olie en allantoïne vermindert kloven op een natuurlijke manier.

Het dringt diep in de huid door en verzacht de huid terwijl het celvernieuwing stimuleert. Het geurloze schuim smelt weg in de huid en laat geen vettig residu na. www.pronails.nl

www.busch.eu.

42 | voetvak

11_Product_01L.indd 42

27-05-20 10:24

20VOE003/4_Advertenties.indd 43

26-05-20 10:50

Sinus Aqua 50.000TPM - Podo Meubel Orion nu: € 2.095,€ 495,-

Primus Touch 50.000 TPM € 1.995,-

Omnicut Eeltfrees v.a. € 395,-

Octopus Spray 40.000 TPM € 1.395,-

VOORJAARS ACTIES 2020

Footlogix Pediceuticals voorjaars korting

v.a. € 185,-

Voet Wol vanaf € 2,45

Loeplamp Star-LED € 285,-

Volenta Podo € 1.375,-

NIEUW bij PRAKTIVAK

Ambulant

Medisch

Boren & Frezen

Podo Units

BEHANDEL STOELEN ELITE TWIST 5 motoren € 1.895,-

VENTURA 3 motoren € 1.275,-

INKOPEN met KORTING

ELITE SIGMA 3 motoren € 1.695,-

Mesjes per 100 voorjaars korting

Alcohol 5 liter voorjaars korting

Nitrile Handschoenen voorjaars korting

PRAKTIVAK BV - Parallelweg 7D - 5349 AD Oss telefoon: 0412-405402 - email: info@praktivak.nl - info: www.praktivak.nl

20VOE003/4_Advertenties.indd 44

26-05-20 10:50