ERGONOMIE

Tekst: Petra Teunissen

Als ambulant pedicure is het soms moeilijk om een goede werkhouding te vinden. Ergotherapeut Linda ten Katen van Health 2 Work geeft praktische tips om in iedere situatie prettig te werken als pedicure. Alles begint bij aandacht voor jezelf.

Gezond ambulant werken

Pak de regie!

Linda ten Katen is gespecialiseerd in ergotherapie in de zorg. Zij heeft onder meer ervaring in het adviseren van thuiszorgmedewerkers. Zij werken vaak in dezelfde situatie als ambulante pedicures. Ambulant pedicuren is prettig afwisselend werk met veel variatie in cliënten, behandelingen en werkomgevingen. Het voordeel is dat je voldoende herstelmomenten hebt tussen de zorgmomenten, waardoor je minder risico hebt op stress en klachten die ontstaan als je te lang in eenzelfde houding werkt. Er is ook een maar… Linda: “In beroepen zoals deze is de

Linda ten Katen: “Met slimme oplossingen kun je veel efficiënter én effectiever werken.”

omgeving niet aangepast aan je werk en daarom pas jij je aan. Veel zorgprofessionals denken: ‘Mevrouw zit net zo lekker in haar luie stoel, dan ga ik wel op mijn knieën voor haar zitten…’ Op zich is dit prachtig en puur. Je wilt voor iemand zorgen en dat is je dagelijkse drive. Daar krijg je energie van. Maar als je niet zélf zorgt dat je ergonomisch verstandig werkt, kan je klachten krijgen. Mijn belangrijkste tip is dan ook: neem zelf de regie voor je eigen lijf.”

Beetje ‘verbouwen’ mag De werkomgeving voor een ambulante pedicure is vaak klein: een woonkamer die volstaat met meubilair. Toch lukt het vaak wel om wat bewegingsruimte te maken door tafels en stoelen te verschuiven. Kondig dat neutraal aan, adviseert Linda: “Je zegt: ‘Ik ga even alles klaarzetten om goed te kunnen werken. Straks zet ik alles weer netjes terug.’ Breng dit niet zozeer als vraag, maar als een mededeling. Dan hoeft de cliënt alleen maar te knikken. Je mag wel checken of je mededeling in goede aarde valt, maar wees niet te voorzichtig in je rol als gast, want dan lopen ze makkelijker over je heen. Als een cliënt je werkwijze eenmaal kent, dan hoef je deze handeling daarna niet meer te bespreken. Betrek eventueel een aanwezige partner of kind in de werksituatie en vraag: ‘Hoe doen jullie dat als de thuiszorg komt?’ Het grootste verschil met werken in een pedicurepraktijk, is dat de cliënt niet in een op hoogte verstelbare pedicurestoel zit. Soms kun je wel een sta-op-stoel in een hogere stand zetten. Laat de cliënt dat indien mogelijk zelf doen.

Gezond werken betekent ook je gereedschap op de juiste manier vasthouden

Zoek in je omgeving materialen die je kunnen helpen om het been zo hoog mogelijk te krijgen. Maak gebruik van wat er staat, zoals een voetenbankje. Als iemand nog mobiel is, kan hij of zij zelf het been erop leggen. Voorkom dat jij een zwaar been gaat tillen, als dat niet nodig is. Investeer in een in hoogte verstelbaar en verrijdbaar werkkrukje voor jezelf. Mijn favoriet is een triangelkrukje dat je wel tot 38 cm omlaag kunt zetten, want je moet bij

Een Triangelkrukje dat zeer laag kan worden gezet.

na altijd zo laag mogelijk kunnen zitten. Kom je niet laag genoeg, dan is het voor je rug beter om op de grond te gaan zitten, dan om gebogen te werken, maar qua hygiene zou ik dat weer niet aanbevelen. Veel zorgmedewerkers zijn geneigd te hurken of knielen voor hun cliënt. Dat moet je niet te lang doen. Zit je langer dertig seconden op je knieën, dan moet je al een krukje zoeken, want de doorbloeding in de benen gaat direct achteruit. Dat is erg belastend voor knieën. In de thuiszorg zie ik veel meer knieklachten dan elders. Dat krijg je niet van één keer knielen, maar als je er een gewoonte van maakt, kun je problemen krijgen. Kies voor een krukje met zachte wieltjes, dan voorkom je mogelijke schade aan harde vloeren. Leg klanten uit dat je rekening houdt met hun spulletjes als je voor de eerste keer komt.”

Tophouding hoofd, schouders, armen Een gezonde, neutrale werkhouding bouw je op van groot naar klein, legt Linda uit: “Plaats je werkkrukje recht voor de voet waaraan je werkt. Je hoofd moet rechtop kunnen blijven en je armen recht en dicht bij je lichaam. De tophouding is: je elleboog in je zij, je handen recht naar voren en met de duimen omhoog. Dan vormen je armen en elleboog een rechte hoek van negentig graden. Je schouders zijn ontspannen en laag. Wat er vaak gebeurt, is dat iemand gaat ‘vleugelen’: om een hoekje werken. Het hoofd en de elleboog gaan naar voren en de arm omhoog omdat je steeds verder om de voet heen buigt. Als je dat merkt, moet je je stoel verplaatsen of de cliënt laten verzitten. Zie je dat je arm omhooggaat, beweeg dan naar de arm toe. Dan kom je terug in je tophouding. Leg je werkmateriaal dicht bij je. Check hoe ver je moet ‘reiken’ naar je spullen, want te ver en te hoog reiken is niet goed. Ik zie ook veel uitdagingen in handen vingerkracht. Gezond werken betekent ook je gereedschap op de juiste manier vasthouden. Geen kracht zetten of knijpen, maar los vasthouden en eventueel een andere greep zoeken of je materiaal verdikken. Dan kun je meer ontspannen werken. Een vuistregel is: werk met een rechte, niet gebogen pols. Werk je onder stress of zit je niet lekker, dan heb je de neiging om je schouders omhoog te trekken. Daardoor krijg je minder doorbloeding in armen en handen en je verzuurt. Dat voel je niet meteen, maar op de lange ter

mijn kun je hierdoor blessures zoals een tenniselleboog ontwikkelen. Het kan helpen af en toe tegen de rugleuning te rusten.”

Laat de cliënt meewerken Je bent met z’n tweeën aan het werk, vindt Linda ten Katen: “Cliënten zijn vaak heel passief en denken ‘Jij zorgt voor mij.’ Dat geldt zeker voor ouderen. Zij laten niet zien wat ze zelf nog allemaal kunnen. Vraag gerust: ‘Wilt u uw been op het krukje leggen? Wilt u zelf uw schoenen en sokken uitdoen? Zou u iets naar voren willen komen zitten zodat ik beter bij uw voet kan?’ Je hoeft niet te helpen met wat ze zelf kunnen. Wees duidelijk in wat je verwacht van je klanten, dan zijn ze meestal wel bereid om mee te werken. Bewaak ook je grenzen. Sommige clienten vragen of je iets voor ze wil pakken dat hoog ligt of om hulp bij toiletbezoek. Als je iets kunt tillen en het kost minder dan een minuut, kun je het doen. Maar op alle andere verzoeken kun je zeggen: ‘Sorry, dat lukt me nu niet. Ik wil wel een briefje voor de thuiszorg in de map leggen.’ Door een andere oplossing te suggereren ben je ook dienstbaar. Stress heeft veel invloed op je houding. Niet iedereen is geschikt om cliënten aan huis te behandelen. Dat heeft deels te maken met de belastbaarheid. Iemand thuis behandelen zorgt voor meer intimiteit. Kun je ertegen als klanten hun persoonlijke verhalen tegen je spuien? Het kan als ballast voelen om deel uit te maken van het sociale leven van je klanten. Hoe goed kun jij dingen loslaten? Vind jij het heel belangrijk om precies op tijd te komen voor een afspraak of kun je er flexibel mee omgaan als je programma in de soep loopt door het verkeer? Dat is een verschil in beleving. Een praktische tip: als je dit veelzijdige werk doet, probeer dan je pauzes ook zo dynamisch mogelijk in te vullen. Moet je altijd je auto dichtbij parkeren of kun je de tijd nemen om een straatje om te wandelen? Kun je tussendoor rustmomenten inplannen? Dan vergroot je de variatie in bewegingen en houdingen.”

Film je houding Linda wordt vaak pas ingeschakeld als er klachten zijn ontstaan en doet dan werkplekonderzoek: “Ervaar je klachten, bedenk dan wat je op een dag doet en hoe je er de hele dag bijzit. Waar ga je de ‘fout’ in? Het kan heel goed helpen om iemand foto’s of video’s te laten maken terwijl je aan het werk bent. Neem een dag een stagiair of een collega mee. Dan zie je wat je allemaal aan het uitspoken bent en ontdek je vaak zelf al waar verbeterpunten liggen. Eventueel kan een ergotherapeut meekijken, die weten veel van handen en kunnen simpele tips geven voor het hanteren van instrumenten. Gezond werken gaat niet over perfectie, maar over logisch nadenken en je werk zo licht mogelijk maken. Af en toe belasten is geen probleem, maar statisch de hele dag verkeerd werken wel. Kortom: ambulant pedicuren kan soms zwaarder zijn dan in een praktijk, maar bied je wel veel meer variatie.”

Voor meer informatie: www.health2work.nl. Zie ook VoetVak+ editie 4, 2019 voor een artikel over de pedicure als klankbord.

Linda ten Katen is ergotherapeut bij Health2Work, een organisatie die advies geeft over en zorgt voor een gezonde en efficiënte werk omgeving. Als je gezond werkt, heb je volop energie om in je wer komgeving optimaal te presteren. Daardoor krijg je zin in de volgen de werkdag. Health2Work helpt bij het krijgen van de juiste materialen en de juiste sfeer en zoekt naar op lossingen in elke werkomgeving en in elke levensfase. Linda is adviseur arbeid en gezondheid en heeft niet alleen affiniteit met ergonomie, maar ook met de zorg. Ze vindt dat de werkomgeving in de zorg een positieve impuls nodig heeft waar door met minder mensen meer werk kan worden verricht. Daar naast stelt Linda dat een goed advies begint bij de klant: “De klant kan heel goed vertellen wat er aan de hand is. Samen zoeken we dan naar de beste oplossing.”