KlusVisie 2-2021

Voor professionals in de klussen- en onderhoudsbranche

FESTOOL TSC 55 KEB:

anti-kickbacken op hoog niveau Keukenkasten mallen met Rien

Greenpaints wil de wereld schoner verven

Minispecial The Green Village: duurzaam verbouwen met huurders

Jaargang 23 | Nummer 2 | 2021 | www.klusvisie.nl 11_Cover_01R.indd 3

09-03-21 15:16

21KLU002_ADVERTENTIE.indd 2

10-03-21 14:32

INHOUD

22 Voor professionals in de klussenen onderhoudsbranche Nummer 2 | 2021 Zuiverheid is belangrijk ........................ 6 Rien Savelkouls flikt het weer: de mallenkoning uit Waspik introduceert een stel puike keukenkastmallen. Daarmee kun je de klus sneller en nauwkeurig klaren.

Kicken op de kickback.......................... 10

28

Festool zet met een invalzaag de venijnige terugslag op de agenda. KlusVisie stelde de ledematen ter beschikking en kwam ongeschonden uit de strijd.

Greenpaints straft vakmensen niet....... 16 Erik Waanders wil met Greenpaints de verfbranche duurzamer maken. “Samen met de grote verfindustrieën kunnen we het verschil maken.”

Special The Green Village: spectaculair testwerk in uitvoering .......................... 22 Waar gaan we naar toe in de verbouw?

The Green Village in Delft wijst mede de weg. Daar testen producenten en verbouwers in bewoonde huizen technieken die de energieconsumptie omlaag moeten brengen.

10 16

Special The Green Village: zo simpel kan een wtw zijn ......................................... 28

6

Gezien in The Green Village: een warmteterugwinning voor de douche die je installeert zonder hak- en breekwerk. Ook de prijs van de Sanura Flatmate geeft geen hoofdbrekens.

3 11_Inhoud_01R.indd 3

09-03-21 15:19

PRODUCTNIEUWS

Handig: verrijdbare vries-/koelbox met verwarmfunctie

Deze beglazingskit is overschilderbaar Beglazingskit die al voldoet aan nieuwe normering De BRL 2801, die wordt gehanteerd voor het KOMO certificaat van beglazingskitten, wordt per 3 juli van dit jaar herzien. Soudaseal Glass & Paint voldoet nu al aan de nieuwe normering.

Soudaseal Glass & Paint is een beglazingskit die geschikt is voor binnenen buitenkozijnen van hout, metaal of kunststof. Topafdichtingen tussen sponningen in deuren, ramen en kozijnen/ glaslat/beglazingsprofielen en ruiten maken is met deze beglazingskit eenvoudig.

Bovendien is deze beglazingskit speciaal ontwikkeld en ruimschoots getest op zijn overschilderbaarheid. De kit bevat geen isocyanaten, solventen, zuren of halogenen.

Meer informatie: www.soudal.com

Kan handig zijn tijdens een klus: een koelbox waarmee je koele of warme dranken en etenswaren voor langere tijd op de juiste temperatuur kan houden. Makita presenteert hiervoor de koelbox op accu DCW180Z. De inhoud van 20 liter biedt plek aan vier stuks 2 liter-flessen of twintig flesjes van een halve liter. En je kunt er dus je warme prakkie in meebrengen.

De temperatuur van de koelbox met verwarmfunctie is gemakkelijk in te stellen.

Hij heeft vijf vaste vries-/koelstanden: -18° C, -10° C, 0° C, 5° C en 10° C, en twee verwarmingsstanden: 55° C en 60° C. De warme maaltijden en dranken blijven dus goed op temperatuur, belooft Makita.

Daaraan draagt ook de 33 mm dikke isolatiewand goed bij. Het koelvermogen is 90 kW en het verwarmingsvermogen 42 kW. Handig is de aan de voorzijde van de box aanwezige flessenopener en de mogelijkheid om via de ingebouwde USB-aansluiting een smartphone of tablet op de te laden.

Hij weegt leeg en zonder accu’s 13 kg. Het gewicht met twee LXT 18 V-accu’s bedraagt 14,3 kg. De twee wielen en de opklapbare handgreep maken het verplaatsen een stuk gemakkelijker, zolang de ondergrond niet al te ruw is. Als alternatief is voor lastige situaties een draagband beschikbaar. De verrijdbare box meet uitwendig 623 x 341 x 371,5 mm. Thuis, in de garage/berging of in de werkplaats op bij de klant thuis, kan de vries-/ koelbox met verwarmingsfunctie worden aangesloten op 230 V-netstroom en werkt hij gewoon als (extra) koelkast/vriezer.

Meer informatie: www.makita.nl

Vochtbestendig plaatmateriaal De Smartply Max FR B van Medite Smartply biedt een verbeterde brandclassificatie overeenkomstig Euroklasse B. Het plaatmateriaal dat in Ierland wordt geproduceerd, bestaat uit houtsnippers die met een vlamvertragende oplossing zijn behandeld voordat ze worden geperst. Smartply Max FR B leent zich voor toepassingen waar sterkte, vochtbestendigheid en vlamvertraging van belang zijn.

Bij de productie van het plaatmateriaal wordt gebruikgemaakt van geavanceerde harstechnologie. Het resultaat is een hoogwaardige plaat zonder toegevoegde formaldehyde. Vakmensen dragen zo door het gebruik van Smartply Max FR B bij aan een veiliger en gezondere samenleving.

Het plaatmateriaal is bovendien geschikt voor de meest veeleisende constructieve toepassingen, maar ook voor algemeen vrijstaand gebruik waarbij extra brandveiligheid vereist is, bijvoorbeeld houtskeletbouw, meubels, veilige omheiningen, filmsets en podia.

Smartply Max FR B is gemaakt van duurzaam geproduceerd hout uit duurzaam beheerde Ierse bossen. “Als Medite Smartply willen we bijdragen aan een veiligere en brede inzet van houten gebouwen ”, aldus Chris King, managing director-commercial bij Medite Smartply. “De bouwsector werkt daarmee niet alleen duurzamer maar ook efficiënter en bouwt op die manier serieus aan de toekomst. Dat is voor ons ook één van de belangrijkste redenen geweest voor de ontwikkeling van Smartply Max FR B.” Meer informatie: www.mdfosb.com/nl

4 11_Product_03L.indd 4

09-03-21 11:08

PRODUCTNIEUWS

Mandje en rek voor aan de douchewand Op zoek naar een fraaie accessoire voor in de douche? Geesa biedt met de door iF Design bekroonde Frame-badkameraccessoirecollectie de ultieme badkamerinspiratie. In deze lijn zijn er nu twee opbergalternatieven beschikbaar. De nieuwe tweezijdige clip-on-mand voor aan de douchewand is handig, doordat deze om de glazen douchewand heen wordt geklemd.

Hierdoor ontstaat er zowel in de douche als buiten de douche opbergruimte. Het nieuwe Frame-ophangdoucherek is flexibel in gebruik en wordt aan de glazen douchewand opgehangen.

Slim oppervlakken herstellen Scheuren in beton, lekkende kunststof slangen, lekken in dakgoten, gespleten hout: dit soort beschadigde oppervlakken komen regelmatig voor tijdens bouwwerkzaamheden. Berner presenteert een productassortiment dat is afgestemd op dergelijke onverwachte problemen en biedt naar eigen zeggen de juiste oplossingen voor het repareren en vernieuwen van verschillende gangbare oppervlaktematerialen.

Beschadigde oppervlakken kunnen op meerdere manier ontstaan. Scheuren in betonvloeren en stenen muren bijvoorbeeld ontstaan vaak door verwering of het ‘werken’ van gebouwen. Met 2K Betonvuller van Berner kan de schade snel worden hersteld, is de belofte van dit bedrijf. Berner UNIseal spray is het ideale product om het lek in een metalen dakgoot te dichten en te voorkomen dat er vocht in het gebouw komt. Wanneer een slang, leiding of sifon lekt, is er snel een tijdelijke en professionele reparatie nodig.

Berner Multi-stretch tape dicht het lek, zelfs op een vochtige ondergrond, en is duurzaam en drukbestendig tot 8 bar. De Multi-stretch tape is zowel in zwart als transparant verkrijgbaar. Berner Hout Fillfix tot slot helpt om scheuren weg te werken en beschadigde houtranden te herstellen. Het gebruik is simpel: vul het beschadigde gebied met Hout Fillfix en laat het kort uitharden.

Meer informatie: shop.berner.eu/nl-nl/

De mand klemt zich, middels een sterke klem, om de glaswand heen, waardoor er zowel voor als achter de glaswand opbergruimte ontstaat. In het natte gedeelte van de douche zorgt dit accessoire voor opbergruimte van verzorgingsproducten. Door de stevige, egale bodem en hoge rand van de mand blijven de flacons stabiel staan. Aan de achterzijde van de douchewand biedt de mand een droge plek voor een handdoek, sieraden en telefoon. Het handige Frame-doucherek kan, met door siliconen beschermde chromen haken, flexibel aan de glazen douchewand worden opgehangen en heeft door de twee riante opbergmanden genoeg ruimte voor alle doucheproducten. De solide manden van hoogwaardig kunststof zijn 5 centimeter in hoogte te verstellen. Handig, zodat ook grotere flacons kunnen worden opgeborgen.

Meer informatie: www.geesa.com/nl-nl/

Eenvoudig een sterke en vlakke vloer gieten Waarom nog op je knieën een cementdekvloer smeren en afreien, terwijl je de vloer ook twee tot drie keer sneller kunt gieten en dobberen? Vervolgens kun je na vier tot zes uur al over de vloer lopen, na een tot twee dagen tegelen en na drie dagen de vloer al bekleden. Althans, deze beloften doet Remix Droge Mortel met zijn Sakrete Gietvloermortel Snel.

De productent noemt het product ideaal voor een (renovatie)klus met tijdsdruk én veel beter voor de knieën en de rug.

Sakrete Gietvloermortel Snel is een snel uithardende, gietvloermortel conform NEN-EN 13813 voor het maken van cementdekvloeren. Deze mortel is in laagdiktes van 3 tot 10 cm ook geschikt voor badkamers, zwaluwstaartplaatvloeren en vloerverwarming. Doordat de mortel mooi om de (ingefreesde) vloerverwarmingsleidingen vloeit, vindt een optimale warmte-overdracht plaats, aldus Remix Droge Mortel. Dit kan nog worden versterkt door slechts een dunne laag boven de leidingen aan te brengen. Een hoger rendement en een snellere respons is dan het resultaat. Het aanbrengen is eenvoudig: mengen, gieten en dobberen met een drijfrei of een vloertrekker. Voor grotere oppervlakken kan het nog makkelijker, want Gietvloermortel Snel is verpompbaar.

De gietvloermortel is ook geschikt voor zwevende vloeren op isolatieplaten, die voor geluidsreductie steeds vaker worden toegepast.

Meer informatie: www.sakrete.nl

5 11_Product_04R.indd 5

09-03-21 11:09

MONTAGE Jaap van Rijn

OP HOOG NIVEAU H

keukenkastjes inkrozen

Alweer acht jaar geleden schonk KlusVisie voor het laatst aandacht aan de houten freesmallen van timmerman Rien Savelkouls van Riens Freesmallen. In de tussentijd bedacht Rien nieuwe mallen waarmee vakmensen snel strak werk kunnen opleveren.

Zoals de keukenkastmallen. Laat je verrassen door de doeltreffende eenvoud van dit gereedschap.

et bescheiden onderkomen van destijds groeide uit tot een gezellig bedrijf, met twee hallen die vol staan met stationaire machines zoals grote cnc-freesmachines. En elke dag komt er wel een vraag binnen voor een nieuwe mal.

Naast series maakt het bedrijf ook unica’s, echte probleemoplossers die buiten de gangbare maten 76 mm en 89 mm vallen.

Denk aan deuren met afwijkende deurdiktes, bijvoorbeeld 54 mm dik. Groeit de vraag naar zo’n malletje, dan worden ze in serie geproduceerd. Rien heeft inmiddels voor het meeste hang- en sluitwerk een geschikte mal beschikbaar.

Zuiverheid is belangrijk Voor wie de mallen niet kent, een update. De populariteit van de houten freesmallen stoelt op twee principes: zeer nauwkeurig en scherp geprijsd. De vraag waarom te kiezen voor een kwetsbare houten mal is nog steeds actueel.

Dat mag Rien zelf vertellen. “De houtvezel verdraagt de ring goed. Door de jaren heen bleek dat de kopieerring het contour in de mal niet aantast, wat de levensduur van de mallen verlengt. Als je met de frees de mal raakt, tast dit de mal wel aan. Maar dit is eenvoudig te repareren, daarom werk ik graag met hout. Het beste materiaal voor houten mallen vind ik betonplex. Daar hebben vocht en droogte een verwaarloosbare invloed op.

Wat me ook opviel: vaak kun je niet goed zien wat je freest. Daar kun je onzeker van worden. Want je wilt een deur niet naar zijn grootje helpen. Dus bedacht ik mallen die qua prijs gunstig zijn, zicht op het werk bieden en eenvoudig zijn in het gebruik. De zuiverheid is belangrijk, je kunt er bijna mee afschrijven.

We produceren met onze cnc-machines mallen met een tolerantie die kleiner is dan 0,1 mm. De kwetsbaarheid van het hout valt reuze mee, zo is onze ervaring met klanten.

Ontstaat er een keer schade, dan kun je de mal doorgaans zelf repareren.”

Onbalans Voordat we met de keukenkastmallen aan de slag gaan, geeft Rien nog een paar tips. “Werk met goed gereedschap. Vaak veroorzaakt de freesbeitel schade, denk aan net even teveel hout weghalen. We hebben speciale beitels in het assortiment. De nieuwste is een dikke freesbeitel met twee glijringen, zodat de

6 33_Artikel_01L.indd 6

09-03-21 11:09

MONTAGE

Ideaal Voor keukenkasten zijn stelbare scharniertjes ideaal, helemaal met een softclose. Het voordeel van een freesmachine met een beitel is dat je in verschillende materialen een scherp en zuiver resultaat krijgt, ook op materialen met een harde toplaag zoals hpl. Daarnaast stel je een freesmachine nauwkeurig in op diepte en zal deze niet snel bot worden. En als je meer kastjes achter elkaar doet, hoef je niet steeds af te schrijven.

beitel in het niet in onbalans raakt. De beitel is geschikt voor het frezen van hele diepe sleuven voor bijvoorbeeld blinde scharnieren (komt aan bod in de volgende KlusVisie). De nieuwe keukenkastmal is gemaakt op verzoek van een vakman. Hij wilde snel en zuiver kunnen werken. De vakman past inmiddels het prototype in de praktijk toe en is tevreden over het resultaat. Dus houden we deze mal sinds kort op voorraad.”

Aan de slag We gaan met Rien en Aldwin Vos met de mal een scharnier inkrozen. De vakman wilde een mal voor het inkrozen van Blum-scharnieren. Nu deze voldoet, werd besloten om ook mallen voor beslag van Hettich en Grass te maken. Riens Freesmallen maakt deze mallen voor andere merken ook op maat.

35 mm Welk merk scharnier je ook pakt, de potdiameter bedraagt 35 mm. Alleen de positie van boorpatronen verschillen per merk. Daarom is er voor ieder merk een andere mal. Het gat van 35 mm mag 3 tot 7 mm van de rand van het deurtje afzitten, de potafstand.

Je kunt de mal op elk deurtje klemmen.

Voordat je begint is het belangrijk dat je de mal afstelt op de lengte van deur. Dit doe je door de aanslaglip aan het onderste en bovenste plankje van de mal om te slaan .

Vervolgens plaats je de strip tegen de zijkant van de deur en schuif je de plankjes aan totdat de aanslaglipjes tegen de boven- en onderkant van de deur aanzitten.

Tijd om de sparing te frezen Je kunt werken met een plaatdikte van 15 mm tot 21 mm. Vervolgens boor je met de mal de schroefgaatjes voor . Het eindresultaat ziet er strak uit, de werktijd is opvallend kort .

Het scharnier past klemmend in de sparing .

Zichtbaar zijn de twee sparingen in het malletje. Hiermee is rekening gehouden dat je bij langere deuren iets meer afstand houdt vanaf de bovenkant van de deur. De tweede sparing geeft de mogelijkheid om een Quickgriptang te plaatsen zonder dat je tijdens het frezen met de machine tegen de tang botst.

Ruggengraat De ruggengraat van alle freesmallen: het aluminiumprofiel waarop je de mallen bevestigt en de ring-enbeitelcombinatie: ring 24 mm en beitel 18 mm. Het lipje aan de kop van de mal doet dienst als aanslag aan de bovenkant en onderkant van de deur . Uiteraard zijn de mallen ook geschikt voor kledingkasten.

Die zijn een stuk hoger, dus koppel je vier mallen op de aluminiumstrip. Je hoeft de maat één keer in te stellen en vervolgens de scharnieruitsparingen frezen.

7 33_Artikel_01L.indd 7

09-03-21 11:10

MONTAGE

Tegen de kast Vervolgens worden met de mal de gaatjes voor het montageplaatje exact op maat in de keukenkast geboord.

Daarvoor plaats je de strip van de mal tegen de buitenkant van de kast . Aldwin laat zien dat je met de mal 100 procent zeker zuiver zal boren, door het deurtje tegen de strip te zetten , . De hartlijntjes van het montageplaatje staan precies in het midden van de boorgaatjes . Zichtbaar zijn ook de aanslagboutjes van de mal (zie ook foto 4) die je uit kunt draaien tegen de onderkant van de bovenkant van het kastje. Zorg ervoor dat je beide boutjes evenveel uitdraait. Dit zorgt ervoor dat het kastdeurtje zowel onder en boven evenveel opdekt. De maximale maat bedraagt 21 mm. Draai je het aanslagboutje uit de mal, dan is de maximale maat 26 mm.

Blum levert verschillende type scharnieren die of een verticale, of een horizontale boring hebben. Daarom zitten er in de Blum mal extra gaten in het kastgedeelte, zodat je zowel de verticale als horizontale boring voor diverse montageplaten kunt benutten.

Riens Freesmallen levert mallen en kennis.

Heb je een vraag, bel of mail gerust. Meer informatie: Riens.nl

TIPS VAN RIEN “Alle bovenfrezen kennen een klein tikje onbalans. Maak de beitel los, draai deze een kwartslag in de opname en zet de beitel opnieuw vast. De onbalans van de as neutraliseert vervolgens de onbalans van de frees. Ik adviseer ook om tijdens het frezen de machine niet te draaien. Want de ring zit nooit 100 procent gecentreerd. Is de sleuf net te krap, draai dan de frees een kwartslag en vervolgens nog een rondje.”

8 33_Artikel_01L.indd 8

09-03-21 11:10

Alkmaar

Alphen a/d Rijn

Amersfoort

Amsterdam Oost

Amsterdam Nieuw-West

Amsterdam West

Amsterdam Zuid

Apeldoorn

Arnhem

Beverwijk

Breda

Den Bosch

Den Haag

Den Haag Ypenburg

Deventer

Doetinchem

Dordrecht

Drachten

Ede

Eindhoven

Emmen

Enschede

Gennep

Gorinchem

Groningen

Haarlem

Heemstede

Heerenveen

Hengelo

Hillegom

Hilversum

Heerlen

Met 70 vestigingen zijn we altijd dichtbij

Katwijk

Leeuwarden

Maarssen

Maastricht

Nieuwegein

Nijmegen

Rotterdam Noord

Rotterdam Oost

Sittard

Spijkenisse

Tiel

Waalwijk

Weert

Wormerveer

Onze nieuwste vestigingen

21KLU002_ADVERTENTIE.indd 9

Helmond

Tilburg

Zaandam

Uden

Zoetermeer

Uithoorn

Veendam

Harderwijk

Hoogeveen

Hoorn

Leiden

Lelystad

Naaldwijk

Naarden

Purmerend

Roosendaal

Rotterdam Zuid

Schagen

Venlo

Vlissingen

Zwolle

Goes

Groenlo opent april

Gouda opent juli

10-03-21 14:25

TEST Peter Helling & Jaap van Rijn

DE UITDAGING: een

partijtje geforceerd kickbacken Festool zet met de invalzaag TSC 55 KEB de venijnige terugslag op de agenda. KlusVisie stelde de ledematen ter beschikking en kwam ongeschonden uit de strijd.

estool zoekt al een tijdje het onderscheid in veiligheid. Wellicht geïnspireerd door de autoindustrie (of omgekeerd, wie weet). Die industrie vertroetelt de bestuurder met een stortvloed aan veiligheidssystemen. De dag komt dat je niets meer mag doen - stel je voor, zelf autorijden, veel te gevaarlijk. Gelukkig gaat dit niet op voor gereedschap. Maar een beetje toegevoegde veiligheid kan geen kwaad. Het is altijd fijn als je heel thuiskomt.

F

Groot gelijk Festool introduceerde eerder de SawStop op de mobiele zaagtafel TKS 80. Bij het vermoeden van vlees maakt een blokkeerblok in een milliseconde het draaien onmogelijk. Deze techniek demonstreert Festool met knakworstjes. Groot gelijk, maar toch. Zo’n worstje is niet the real thing.

Dus stellen wij het lijf ter beschikking aan de wetenschap. Gelukkig zijn we zelf de onderzoekers. We zoeken direct de kern van de TSC 55 KEB op: de anti-kickback. Die kickback is een soort van smerige sliding van achteren, op de benen ingezet. Je ziet ’m niet aankomen. Deze tackle kan je carrière breken. Gelukkig maken we zelden mee dat een invalzaag uit het zaagspoor breekt.

Wel dat de machine door overbelasting afschakelt. Dus zullen we de kickback door extreem gedrag moeten forceren. We mogen problemen verwachten als we de zaag al draaiend tegen de rand of midden in het werk zetten.

10 33_Artikel_01L_0002.indd 10

09-03-21 15:16

TEST

> Overbelastingbeveiliging biedt basisveiligheid en schakelt de zaagmachine uit bij overbelasting, bij normaal gebruik. > De kickbackstop biedt extra veiligheid en schakelt de machine uit bij onveilig gebruik.

Denk aan met een te laag toerental lukraak invallen of zagen in niet stabiel liggend plaatmateriaal. > Met een te laag toerental invallen is onveiliger dan met een hoog toerental. > Met een fijngetand zaagblad werken geeft minder kans op een kickback dan met een grofgetand zaagblad. > Met één hand zagen geeft meer kans op een kickback dan zagen met twee handen op de machine. > Met een geleiderail zagen is veiliger dan zonder.

Lomp Aan de slag. We knallen lomp de machine met draaiend zaagblad volle bak bovenop een deurplaat 4 cm aluplex okoumé met twee dampremmende aluminium-lagen . En pats, de zaag schakelt direct af. En nog een keer. En nog een keer. Acht korte zaagsporen verder weten we het al. Dit werkt perfect, de machine is goed te beheersen (kan ook mede aan de spierballen en het gewicht van het Opperhoofd Testen liggen).

Vervolgens wordt de draaiende machine botweg in de zijkant van de dikke plaat geduwd. De noodstop schakelt direct in, check het filmpje op KlusVisie-LinkedIn (doe dit nooit zelf!).

De techniek werkt uit de kunst. Vervolgens wijken we geforceerd met de machine van de zaaglijn af. Ook dan schakelt de kickback de machine uit, zo maken de lampjes duidelijk.

Waar we na deze linke testjes niet op kunnen wachten: de TS 75 en HK 85 met deze veiligheidstechniek. Want die powerzagen houd je niet in bedwang bij een kickback, dat moet bij de TSC 55 KEB nog wel lukken.

Doortrekkracht Kunnen zagen, dat is waar je een invalzaag voor aanschaft. We pakken er een wat oudere 230 V TS 55 bij en gaan vergelijken . De accuzaag beschikt over een dunner, hagelnieuw HW fijngetande zaagblad WD42 2,2 mm. Festool biedt ook een versie 1,8 mm. Eerst mag de accumachine het tegen zichzelf opnemen met twee accu’s. De machine vreet zich mede dankzij de 5200

11 33_Artikel_01L_0002.indd 11

09-03-21 15:17

TEST

toeren in vijf seconden door ander-halve meter aluplex. Met één accu haalt hij max 3800 toeren en klokt 10 seconden. En met twee accu’s is de KEB een oudere 230 volt TS 55 met een iets dikker, ouder zaagblad te snel af. De doortrekkracht is indrukwekkend, de motor draait opvallend rustig. En gezegd moet worden: dat zaagblad zaagt perfect.

Bij het afkorten van een deur is geen verschil merkbaar in doortrekpower tussen de kickbackzaag met twee accu’s en de TS 55.

KICKBACKSTOP VAN FESTOOL Festool geeft aan dat de Kickbackstop, een terugslagstop, een actieve technologie is.

Sensoren herkennen voortijdig de aankomende kickback. Een kickback kon je al eerder tegenkomen in combinatie met de geleiderail en de terugslagstop FS-RSP. Deze stop klemt de machine vast aan de geleiderail. Deze constructie verhindert te snel induiken in het materiaal, met een kans op een kickback.

Maar dit systeem herkent een kickback in wording niet actief, de Kickbackstop wel.

Aftastnok Regelmatig zetten vakmensen op de klus de invalzaag zonder rail op een balk of plaat. En dat is vooral de plek waar Festool deze machine voor heeft ontwikkeld. Flinke platen die verzaagd worden in de werkplaats liggen doorgaans vlak en stabiel, de kans op een kickback is klein. Maar hoe gaat dat buiten of in een woning: even snel iets zagen, een iets doorgebogen plaat zonder perfecte ondersteuning, niet vastgezet met klemmen. Het zal bij dit werk met de TSC 55 KEB nauwelijks misgaan. Want de aftastnok ‘voelt’ een verdieping, de anti-kickback slaat vervolgens aan.

Niet getest maar wel voorstelbaar: de zaag zetten in een wand waarvan je niet weet wat daar achter zit. Ook dan biedt de TSC 55 KEB de zekerheid dat de machine niet naar je toekomt als het blad ergens in vastslaat. Je

kunt je klussen voorstellen waarbij die tastmeting niet wenselijk is. Dat je moet zagen zonder geleiderail op een ongelijk werkstuk.

Je kunt dan de KickbackStop-functie uitzetten .

Conclusies Je krijgt met de Festool een beresterke 55 mm-accuzaag in handen zonder in de weg zittend snoer. Deze machine biedt alles wat je van een hedendaagse Festool-invalzaag mag verwachten qua instellingen . Denk ook aan onder meer Bluetooth die kan communiceren met een stofzuiger met Bluetooth-inschakelautomaat.

Door twee accu’s aan een zijde te positioneren, heeft de TSC 55 KEB niet dezelfde ideale balans als de snoerversie TS 55 die zo’n 800 gram minder weegt. Zit het gewicht bij een klus een beetje in de weg, weet dan dat de machine prima presteert op één accu. Maar de fenomenale krachten van deze 55 mm-zaag komen vooral bij een dubbele belading tot volle wasdom. De machine vraagt om een ruimer budget door de anti-kickbacktechnologie. Je kunt zelf bepalen of je gezondheid de meerprijs waard is. Denk dan vooral aan snel los uit de pols uitgevoerde zaagklussen, waarbij je dacht, hmmm, dat ging maar net goed. Ben je toe aan een nieuwe 55 mm-accuzaag, dan heb je in ieder geval wat te kiezen.

Technische specificaties Festool TSC 55 KEB Accuspanning

18/36 V

Onbelast toerental

2650 - 3800/5200

Diameter zaagblad

160 mm

Hoekbereik

1 - 47 °

Zaagdiepte

0 - 55 mm

Zaagdiepte bij 45°

43 mm

Aansluiting stofafzuiging

Ø 27/36 mm

Accucapaciteit

5,2 Ah

Gewicht

1 x 18 V: 4,6 kg 2 x 18 V: 5,3 kg

Adviesprijzen

TSC 55 KEB-Basic € 519 excl. btw (zonder accu’s, lader en geleiderail) TSC 55 KEBI-Plus/XL € 799 excl. btw (met 2 accu’s, 2 laders, zonder geleiderail) TSC 55 KEBI-Plus/XL-FS € 893 excl. btw (met 2 accu’s, 2 laders en geleiderail)

12 33_Artikel_01L_0002.indd 12

09-03-21 15:17

NIEUWS

37 jaar wachten op de zonneschoorsteen… …was het wachten waard. Bram Moers bedacht in 1983 de zonneschoorsteen die de thermische trek naar boven stimuleert.

Hij werkte toen bij de Twaalf Ambachten, de club die destijds het klussenbedrijf op de kaart zette.

Warme-voeten-campagne van start Wellicht dat je binnenkort vaker het verzoek krijgt om een tegelvloer te komen leggen. De reden: de club van tegelzetters Bovatin, 21 fabrikanten, handelshuizen en Rubi maken campagne voor vloertegelwerk.

is als het warme water van de warmtepomp komt. Het onderzoek wijst uit dat andere materialen dan natuursteen en tegels zorgen dat een deel van de warmte naar beneden weglekt.

Daaronder komt steeds vaker vloerverwarming te liggen. En tegels zijn de beste geleiders van die warmte, aldus de initiatiefnemers. Uit een door Schlüter Systems betaald onderzoek van de Universität Stuttgart en ITG Dresden blijkt dat dankzij de combinatie van keramiek en een klimaatregelend vloersysteem de klant op de verwarmingskosten kan besparen. Ook zal een kamer sneller opwarmen. Wat prettig

Toegepaste systemen Bij het onderzoek werd de noppenmat Schlüter-BekotecEN 23 F verwerkt in combinatie met een systeemverwarmingsbuis van Ø 14 mm.

Ook voldoet onder meer de Ardex/Gutjahrvloerverwarmingssystemen IndorTec THERM-E (elektrisch) en W (warmwater).

Wedi biedt XPS-bouwplaatsystemen, zoals Wedi PreLine.

Meer info: www.meerwaardevantegels.nl

De levensloopbestendige badkamer samengevat

37 jaar later wordt een fraai rijtje vooral houten sociale-woningbouw opgeleverd in Nijverdal, Overijssel, gebouwd door BouwNovum. Om de bewoners ook van bovenlicht te laten profiteren, zijn de huizen voorzien van de zonneschoorsteen. Velux leverde de lichtstraat, Duco de nachtventilatieluiken.

Met deze voorziening kunnen de bewoners het huis in de zomer koelen. Ook bijzonder: de huurhuizen zijn remontabel zodat een woning relatief snel aan de levensstijl van nieuwe huurders is aan te passen. Volgens de bouwer voldoen de woningen aan de BENG-eisen (de energieprestatie voor bijna energieneutrale gebouwen) en de Active House-richtlijnen.

de huurhuizen zijn remontabel zodat een woning is aan te passen aan nieuwe wensen

Wie wil weten hoe de levensloopbestendige badkamer eruitziet, vraagt de whitepaper van Viega en de Bouwhulpgroep aan. Na een stukje geschiedenis en info over instanties en keurmerken biedt de documentatie bruikbare info over de onderdelen van de levensloopbestendige badkamer. De whitepaper kun je onder de aandacht brengen van de klant en zelf lezen om ideeën op te doen.

Meer informatie: www.viega.nl/nl/producten/Thema/Visign/Whitepaper-delevensloopbestendige-badkamer.html

13 11_Nieuws_02R.indd 13

09-03-21 11:11

SCHILDEREN

‘IK BELOON LIEVER

goed gedrag’ “Je kunt lang over duurzaamheid praten. Maar ik ben van het niet lullen maar poetsen. Laat maar zien wat je met biobased producten waard bent.

Want alleen door er mee aan de slag te gaan, leer je wat een verf waard is”, aldus Erik Waanders van het Twentse Greenpaints, een onderneming die off- en online professionele verf en aanverwante artikelen verkoopt.

Jaap van Rijn

rik Waanders weet waarover hij praat.

Zijn vader is een hele goede schilder en weet veel van verf.

“Hij is ook een goede kleurmaker, ik heb veel van hem geleerd. Zijn vakmanschap zette mij op het verfspoor. Na de middelbare school ben ik chemische technologie aan de universiteit gaan studeren, zo’n dertig jaar geleden. Dat was geen succes, want te theoretisch. Ook had ik moeite met de mentaliteit. Er werd net zo makkelijk chroom-6 via de wastafel weggespoeld.

Daar kon ik slecht tegen. Ik stapte over op HBO Beschermingstechniek, een lekker praktische opleiding over coatings en de bescherming van materialen. Na de opleiding ben ik gaan werken bij onder meer twee grote schildersbedrijven en Wijzonol. Dat was nog voor de grote duurzaamheidsgolf die vanaf 2000 zichtbaar werd en de eisen van VOS 2010. Na nog wat banen besloot ik in 2012 om met Greenpaints aan de slag te gaan.”

E

Aardolie als grondstof voor watergedragen en oplosmiddelhoudende verf lijkt zijn langste tijd te hebben gehad. De verfindustrie ontwikkelt gelijkwaardige alternatieven en brengt deze aan de man als ‘biobased’ en ‘mineraal’. KlusVisie bezoekt naast producenten ook bedrijven die verven verkopen die minder of niet belastend zijn voor milieu, klimaat, klant en vakmensen.

Deze aflevering vertelt Erik Waanders van Greenpaints waarom biobased verf de toekomst heeft.

14 44_Artikel_01L.indd 14

09-03-21 11:12

Lichtgroen Zichtbaar is dat Greenpaints stappen maakt. Het bedrijf betrok vorig jaar een nieuw en groter pand waarmee Waanders en zijn mensen beter aan de vraag kunnen voldoen en hun persoonlijke ambities kunnen vervullen. Zelf kleuren mengen zit ook in het pakket .

“Ik wil met Greenpaints onze branche duurzamer maken. Daarom kies ik kies voor biobased verven en minerale verven die elkaar aanvullen. Ik bied inmiddels biobased verven van Copperant, de houtveredelingsproducten van Böhme (zie kader, -red.) en de Lacq-producten voor houtbescherming van het Nederlandse Vliegenthart. Dat bedrijf is goed bezig met eerlijke producten voor een nette prijs.

Zoals de Lacq Produra, een watergedragen oliebeits met een beetje acrylaat. Voor de binnen- en buitenmuren kies ik vaak voor de minerale verven van Keim. Keim is wat mij betreft de beste en strengst gecontroleerde muurverf ter wereld. Het beschikt over het keurmerk NaturePlus. Je moet wel even met Keim leren omgaan, het advies krijg je van ons. Keim biedt tevens een sterke pleister, de Turado. Dat is een vezelversterkte mortel die direct hecht op zowel organische verflagen zoals latex als steenachtige ondergronden.

Je hoeft niet voor te strijken. En het is ook nog eens goed schuurbaar, betaalbaar en inzetbaar binnen en buiten” “De grens voor opname in ons assortiment is minimaal 30 procent biobased. Met de meeste verven zitten we hoger. Waarom dan die grens? Wij zijn praktisch en daarom soms ‘lichtgroen’. Als vakmensen in plaats van plastic verf minerale verven of verven vanaf 30 procent biobased op

SISSENDE VERF Hoor je de watergedragen verf tijdens het rollen sissen? Dan zet je de verf te schraal op en kun je zichtbare aanzetten verwachten. Erik Waanders adviseert grote vlakken als die van binnendeuren op te zetten met een 15 cm microvezelroller. Zo kun je tempo maken en voorkom je sissen. Narollen met bijvoorbeeld een 10 cm microviltrolletje van Staalmeester van boven naar beneden.

Een deur is met deze verftechniek in 8 tot 10 minuten klaar. Als je een 2de laag op wilt zetten, dan kan dat na 1,5 tot 2 uur.

GEBRUIK BIOBASED GRONDSTOFFEN VOOR BOUWMATERIALEN ZAL TOENEMEN Biobased bouwmateriaal? Hout. En ook vlas. En eiwitten en suikers, daar worden polymeren van gemaakt die hun weg vinden naar onder meer verf. Ook mogelijk: bioharsen op basis van plantaardige oliën. Volgens SHR (Stichting Hout Research) zijn “Producten op basis van gewassen minder milieubelastend, hernieuwbaar en efficiënt in te zetten voor nieuwe toepassingen”.

SHR verwacht dan ook dat de inzet van biobased grondstoffen voor bouwmaterialen snel verder zal toenemen. “Ook in de kit-, lijm- en verfindustrie is biobased een trending topic dat de sector in staat stelt kwalitatief hoogwaardige producten te realiseren.”

Meer info: www.shr.nl Flora is een nieuwe ultramatte vernis van Copperant. Deze 30 procent biobased vernis kun je verwerken op onder meer houten en kurkvloeren, trappen en zelfs beton. De vernis is heel slijtvast en aanzetvrij. Ook geschikt voor het achterwandje bij het aanrecht. Flora is na 1 uur stofdroog en overschilderbaar

de muren aanbrengen, dan maak je al hele grote stappen. Want er gaat in Nederland op jaarbasis ongelofelijk veel muurverf doorheen.”

“Een ander voorbeeld van lichter groen is de pleister Bagar van Beissier. Daar kun je prachtig mee dunpleisteren. Het vulvermogen is heel hoog en je kunt Bagar ook sneller aanbrengen dan traditionele pleisters. Het is lichtgroen omdat de pleister naast minerale vulstoffen en cellulose ook een kleine hoeveelheid acrylaat bevat. Dat maakt de pleister lekker smeuïg en laat het goed door de spuitkop lopen.”

Linksom of rechtsom “Waarom een traditionele acrylaat- en alkydverf op hout en muren smeren als dat niet meer nodig is? Ja, dat zijn prima verven voor het onderhoud. Maar linksom of rechtsom, het moet anders, we gaan van de pure fossiele producten af. En het kan nu al. Een voorbeeld.

Trimetal is een heel mooi schildermerk met een overzichtelijke lijn producten. Echt topkwaliteit. Meer biobased producten zou zo’n mooie stap voorwaarts zijn. Want Copperant biedt inmiddels een vergelijkbare, overzichtelijke verflijn. Daarom noem ik

15 44_Artikel_01L.indd 15

09-03-21 11:12

SCHILDEREN

dit merk wel eens de Trimetal onder de biobased verven. Ze verwerken het biobased bindmiddel Decovery van DSM in de verf.”

volumes geproduceerd en druk je sneller de maatschappelijke veranderingen er doorheen.”

“Nee, het is niet zo dat de grote industrieën afwachten. Je kunt mij niet wijsmaken dat de laboratoria geen kandidaten hebben klaarstaan die de alkyd- en acrylaatverven gaan vervangen. Maar wellicht is daar op dit moment minder mee te verdienen dan met verf op fossiele basis. De chemie- en oliereuzen kunnen scherpe prijzen bieden voor hun bindmiddelen. Zo komt de prijs van biobased bindmiddelen onder druk te staan.

Biobased bindmiddelen zijn duurder en ook schaarser, dat kost je als producent marge.

Wat sommige grote producenten er niet van weerhoudt om toch stappen te maken. Wist je dat Sigma ook Decovery in de muurverf Air Pure Supermatt verwerkt? En ook de S2U Allure-glossverven zijn deels biobased.

Het valt me op dat ze dit aanvankelijk niet duidelijk onder de aandacht brachten. Nu gebeurt het gelukkig meer en meer. Ze weten dat zat vakmensen huiverig zijn. Die twijfelen of ze garantie kunnen geven op zaken als glansbehoud en de standtijd. Ze weten veelal ook niet dat de je de watergedragen Pura en de buitenlak Quattro, beide van Copperant, gewoon over de oude verfsystemen kunt opzetten zonder extra handelingen ten opzichte van normale verven. Dat geeft geen problemen.”

“Het merk Copperant is in deze markt een buitenbeentje. Dat bedrijf durft wel ‘biobased’ te communiceren. En geloof me, dan moet je vol aan de bak om vakmensen van de kwaliteit te overtuigen. Want kwaliteit bieden de verven. Copperant biedt met de muurverf Pura schrobvast klasse 1 en dekkingsklasse 2 en de Sigma Air Pure Supermatt schrobvast klasse 2. Dat is knap van zo’n kleine producent.”

“Kortom, de verfproducenten willen verder gaan, maar de vakmensen gaan nog onvoldoende mee. Ik juich elke ontwikkeling met biobased toe. Greenpaints zit in een kleine maar groeiende markt, een niche met topproducten. Samen met de grote verfindustrieën kunnen we het verschil maken. Dan worden er grotere

Veranderen “Wat de buitenverven betreft zitten we nog deels vast aan de hybride aanpak: deels biobased, deels fossiel.

Maar ook dat zal veranderen. Een groeiend aantal producenten maakt stappen met watergedragen lijnolieverf, zoals Rigo met de Toplin Aqua lijn, bestaande uit een grondverf, voorlak, zijdeglansaflak en hooggglansaflak.

De citrusolie-verdunningstechnologie is veelbelovend voor buitenlakken. Drost verwerkt deze al in hun verf. Copperant biedt de Quattro waar een olieverbinding in zit die niet vergeelt, dat is een pluspunt voor een alkydverf. De olie blijft na uitharding flexibeler en vangt beweging op.”

Kortingspolitiek Klussenbedrijven zullen doorgaans minder verf per jaar verwerken dan een schildersbedrijf. Wat heb je hen te bieden? Doorgaans betalen ze een hogere prijs.

“Waarom vakmensen die de moeite nemen om met biobased verf te gaan schilderen, straffen met een hogere prijs? Ik beloon liever goed gedrag. Dus krijgen trouwe klanten bij mij een nette schilderskorting. De meeste andere leveranciers bieden vooral de

NIET-FILMENDE BEITS VAN BÖHME Het Zwitserse Böhme biedt biobased houtveredelingsproducten, zoals de LignoStain op basis van een watergedragen olie , . Deze kwaliteit gaat ook naar de industrie. De beits bevat bijna 80 procent hernieuwbare, natuurlijke grondstoffen en bladdert en scheurt niet op hout. Deze beits is geschikt voor alle naaldhoutsoorten en ook om thermisch gemodificeerd hout zoals Stellac Wood en Thermowood te behandelen door het hoog indringende vermogen. Een liter kost minder dan veel conventionele beitsen. Erik Waanders: “Ik heb een proef lopen met slechts een enkele laag LignoStain aan de achterzijde en twee lagen aan de voorzijde. Die zit er na vijf jaar nog steeds perfect op.” De Böhme Boerenbeits Diepzwart is een beperkt flimvormende beits die in het hout trekt . Dat maakt de beits interessant voor het behandelen van onder meer naaldhout als douglas, vuren en grenen en geïmpregneerd hout. De Boerenbeits kost 89,95 euro voor een verpakking van 5 liter en professionele klanten krijgen korting.

16 44_Artikel_01L.indd 16

09-03-21 11:12

BOVEN DE KEUKENNORM Erik Waanders biedt producten van de Amerikaanse verfgigant Sherwin-Williams, een bedrijf dat ook niet-biobased verven produceert. Vanwaar deze stap?

“Het gaat om de watergedragen biobased spuitlakken van Sherwin-Williams. Bijvoorbeeld de nieuwe 1K en 2K Laqvin voor keukens en meubels. De verf laat zich ook goed verwerken met de roller. Eenmaal opgedroogd bieden deze lakken een hardheid die boven de huidige meubelnormen uitgaat. Met zo’n product kun je de meubelindustrie helpen te vergroenen. En daar is het mij om te doen, het terugdringen van oplosmiddelen en fossiele bestanddelen in de verven.”

“Ik zit ook in de biobased projectgroep van Sherwin-Williams om invloed uit te kunnen oefenen. Dankzij de lakken kan ik een breed assortiment biobased verven bieden en laten zien dat deze producten van topkwaliteit zijn.

Wij werken samen met The Spraypainters Academy en The Spray Hub om vakmensen te leren hoe zij kunnen werken met deze lakken en ander verspuitbare verven, zoals de Altra producten van Copperant. Altra is de watergedragen, biobased lijn spuitproducten van Copperant.”

Het hout van het gebouw op de foto is behandeld met Sherwin-Williams EM14010020B Laqvin Clear 20 Bio systeem in de kleur Natural op. Op de binnenconstructie zit de Sherwin-Williams EG2555-0010 Laqvin Top 10 Bio systeem in de kleur Natural.

bekende grote merken. Want je zou toch gek zijn als je de bonussen die je op een bepaald merk krijgt laat liggen? Het antwoord hierop: bij mij kopen vakmensen biobased verf voor de prijs van de fossiele verven van de grote jongens. Terwijl de grondstoffen van die verven goedkoper kunnen worden ingekocht.

We pakken dit op, we weten dat we ons de markt in moeten vechten. Ook geven we veel service en kennis en bieden dropshipment bij grotere hoeveelheden verf. Dan krijg je rechtstreeks van de producent de verf op de klus. Bestel je online een paar potten, op kleur gemaakt, dan heb je die volgende dag in huis.”

“Wij hebben inmiddels aardig wat klussenbedrijven als klant. Omdat ze minder vaak schilderen, hebben zij behoefte aan hufterproof producten. Die bied ik met

Copperant, Böhme en Lacq, dat zijn ook verven en beitsen met een goed verhaal voor de klant. Je hoeft er geen meesterschilder voor te zijn. Zo kun je met de muurverf Pura van Copperant een aanzetvrije klus opleveren.”

Het is inmiddels helder dat Erik Waanders een missie heeft: vakmensen overtuigen dat zijn biobased verven en beitsen dezelfde kwaliteit en prestaties bieden als verven van de bekende merken. Ook zijn vader is om: “Hij had eerder twijfels, maar werkt nu alleen nog maar met onze verven. Moet je die deurkozijnen zien, die heeft hij lekker dik in de biobased verf gezet. Ze zijn inmiddels helemaal uitgehard. Ziet er goed uit, toch?”

Waarvan akte!

Meer informatie: www.greenpaints.nl

17 44_Artikel_01L.indd 17

09-03-21 11:12

8,0 Joule

HR005GZ01 XGT 40 V Max

Krachtige SDS-MAX combihamer

€719,00

Tot 40 mm gaten in beton

Nieuw 1 accu (0.71 kg)

Zeer trillingsarm dankzij AVT

XGT 40 V Max

Nieuw

Nieuw

HS004GZ01*

LS002GZ01*

JR001GZ*

Sterk en snel

Nauwkeurig en stabiel

Krachtig en constant

€445,00

€679,00

€245,00

Model zonder accu’s en lader, prijs ex BTW

Voor iedereen die nóg meer kracht of mogelijkheden zoekt dan de LXT 18 V lijn kan bieden heeft Makita XGT ontwikkeld. Omdat je altijd het uiterste van je accumachine vraagt, en meer. Dus nog dikkere schroeven, snellere zaagsneden in harder hout, grotere of diepere gaten? XGT maakt het mogelijk. Elke maand introduceert Makita nieuwe XGT machines, waardoor er een volwassen platform naast het LXT platform komt te staan. Zodat jij kan kiezen.

Nieuw

*

Het nieuwe XGT 40 V Max platform van Makita is volop in ontwikkeling.

Marc van Bergen, M van Bergen Timmerbedrijf - Heerle

Meer kracht Meer mogelijk

makita.nl/xgt 21KLU002_ADVERTENTIE.indd 18

10-03-21 14:25

NIEUWS

Wet Kwaliteitsborging van het bouwen niet voor de kleine klussen?

Ook het klussenbedrijf zonder aannemerspapieren gaat voor de verbouwing een overeenkomst aan met de klant. Je neemt dus werk aan dat tastbaar is. Stoffelijk van aard, zo formuleert het Burgerlijk Wetboek zo’n klus. En dan maakt het niet uit of je het werk met de breekhamer, stalen binten of roller & kwast uitvoert. Het klussenbedrijf kent een aansprakelijkheid en moet dezelfde kwaliteit werk opleveren als de aannemer. En omgekeerd. Het is verstandig je goed voor te bereiden als je vergunningplichtige klussen in een grondgebonden woning van gevolgklasse (GK1) gaat aannemen, denk aan vrijstaande

woningen, rijtjeshuizen en twee-ondereen-kappers. Voor de vergunningsplichtige klussen die je aanpakt nog voordat de Wkb in werking treedt, geldt het overgangsrecht.

Samengevat: • Het Burgerlijk Wetboek geeft per 1 januari 2022 aangescherpte regels over de aansprakelijkheid die ook gelden voor verbouwingen, onderhoud en renovatie.

• De Wet Kwaliteitsborging van het bouwen gaat uiteindelijk gelden voor alle vergunningsplichtige werkzaamheden zoals verbouwingen, onderhoud en renovatie.

• De bedoeling: de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen zal tegelijk met de Omgevingswet in werking treden.

• Gemeenten willen uitstel inwerkingtreding Omgevingswet. De regelgeving is reeds aangenomen. Vermoed wordt dat de Tweede Kamer in zal stemmen met de inwerkingtreding en dat de Eerste Kamer niet gaat dwarsliggen.

• Wordt vervolgd.

Grijs, bruin of zwart?

Van bovenstaande alle drie. Zo valt te lezen in de NEN 1010:2020. Sterker nog: geen specifieke kleur-eis is meer vereist bij schakeldraad- en aders (zelf natrekken!).

Wel voor de aarde en de nul. En er is meer gewijzigd in de norm. De aardlekbeveiliging van 20A-contactdozen die ook de gewone man en vrouw mag gebruiken, is verhoogd naar 32A. En met het oog op de kwaliteitsborging in de nabije toekomst is de volgende wijziging belangrijk. Als de productnorm van de fabrikant vermeldt dat een verbinding die je onder meer in de muur of achter het plafond installeert, en dus niet eenvoudig bereikbaar is, volgt de NEN1010:2020 deze norm. Schakel je materiaal van verschillende producenten aan elkaar, dan moet je de garantie geven dat je een veilige verbinding maakt.

Geen specifieke kleur-eis is meer vereist bij schakeldraad

Foto: Michal Jarmoluk via Pixabay

Eerst zien, dan geloven. Wie vooral kleine, vergunningsvrije renovatieklussen uitvoert, zal niet snel een kwaliteitsborger op de stoep krijgen. Althans, dat is wat experts verwachten. Wie zekerheid wil over zijn of haar positie, doet er goed aan zich in de wet te verdiepen. Want gaat het mis, dan heb jij het gedaan, niet de expert met zijn of haar niet in steen gebeitelde verwachting.

De hybride-pomp heeft de nabije toekomst Neem je een leuke klus aan en heeft de klant vragen over duurzame verwarming?

Breng dan de mogelijkheid van een hybrideinstallatie onder de aandacht. Want uit een onderzoek van de Consumentenbond blijkt dat huiseigenaren met zo’n combi warmtepomp/hr-ketel honderden euro’s per jaar op de gasrekening kunnen besparen.

Milieu Centraal beschouwt de hybride-pomp als een zinvolle tussenstap voor mensen die huiverig zijn voor de warmtepomp want mede tegen de isolatie- en ventilatiekosten opzien.

De combi kan vooral interessant zijn voor woningen die nog niet op en top geïsoleerd zijn. Huiseigenaren zijn in de meerderheid niet op de hoogte van deze manier van verwarmen. De overheid helpt een handje.

Vanaf dit jaar krijgen huiseigenaren subsidie op de elektrische warmtepomp in combinatie met een enkele isolatiemaatregel.

19 11_Nieuws_02R_0002.indd 19

09-03-21 11:13

NIEUWS

COLUMN

Verreken de gestegen WOZ met de hypotheekrente Alle huiseigenaren ontvingen van de gemeenten info over hoeveel geld het huis waard is. Bij menigeen werd het wit om de neus. Misschien kan het bloed weer naar het hoofd stromen als blijkt dat de opgeschroefde WOZ-waarde ook een voordeeltje kan opleveren.

De verhouding gestegen woningwaarde/ gelijkblijvende hypotheeksom moet financieel lucht kunnen bieden. Want het risico van de geldverstrekker neemt af. Met andere woorden: meer belasting betalen leidt tot een lagere rente. Het wordt interessant als de besparing op het rentebedrag groter is dan de belastingverhoging.

Independer onderzocht deze materie en adviseert inmiddels om de zogenaamde risico-opslag met de hypotheekverstrekker te bespreken. Met een handige tool van deze dienstverlener bereken je snel de terugverdientijd van het oversluiten. Ook krijg je info over de eventuele daling van de maandlasten.

Meer informatie:www.independer.nl/ hypotheek/oversluiten-hypotheek

Gezocht op zeer korte termijn: 1461 energieadviseurs Wil je wat minder klussen omdat het lijf voelbaar slijt? Wellicht wacht je een gouden toekomst als energieadviseur. Maar dan echt.

Dat zit zo.

De bureaucratie laat regelmatig de tanden zien op onverwachte plekken. Neem het energielabel. Een huiseigenaar zet het huis te koop en meldt deze aan bij de makelaar en huizensites. “Oh ja”, hoor je de eigenaar al denken, “effe vergeten een energie-adviseur in te schakelen.” Want anders komt de woning niet op Funda. Appeltje-eitje.

Spoiler: waar vind je een beschikbare adviseur? Want er blijkt een schrikbarend tekort aan deze specialisten te zijn. Zo erg,

Het Ministerie belooft energieadviseurs online op te leiden

dat inmiddels mensen hun huis niet te koop aan kunnen bieden.

Slechts 139 energieadviseurs Volgens Vereniging Eigen Huis mogen 139 mensen zich energieadviseur noemen (stand bij het schrijven van dit bericht eind februari). Dat zijn zo’n slordige 1461 adviseurs te weinig. Nog een ‘verrassing’: de in rekening gebrachte kosten van het advies blijken meer dan 30 procent hoger uit te vallen dan verwacht.

Het ministerie onderneemt actie en belooft energieadviseurs online op te leiden.

De verplichting om in de verkoop- of verhuuradvertentie te vermelden dat het huis over een energielabel beschikt, komt tijdelijk te vervallen. Na verkoop moet wel een definitief energielabel beschikbaar zijn.

Kortom, duik - als het klussen je steeds zwaarder valt - in deze door de overheid georganiseerde mismatch tussen vraag & aanbod en word energie-adviseur. Goed voor de portemonnee, het milieu en je lijf.

IK DURF ME NIET TE KRABBEN k krijg weleens de vraag of een opdrachtgever jou tijdens je klus zomaar met het mobieltje mag filmen dan wel bekijken met de bewakingscamera. De wet is duidelijk. Als particulier mag je in je woning bewakingscamera’s ophangen om bijvoorbeeld eigendommen te bewaken.

Dit valt niet onder de wet Autoriteit Persoonsgegevens, de AVG.

I

Die wet zegt hier onder meer over: • De belangrijkste regel is dat uw camera alleen uw eigen bezittingen mag opnemen. U mag dus niet de eigendommen van anderen filmen, zoals het huis of de tuin van uw buren.

• De mensen die u filmt hebben privacyrechten. Dat betekent dat zij bijvoorbeeld het recht hebben om de beelden te bekijken die u van hen heeft gemaakt.

• U mag de beelden alleen delen als de gefilmde mensen daarvoor toestemming hebben gegeven.

Is er een strafbaar feit gepleegd? Dan mag iemand de beelden natuurlijk wel delen met de politie bij een aangifte.

Het gekke is dat als de opdrachtgever door het huis loopt en tijdens je werkzaamheden (mee)kijkt, dit niet vreemd voelt. Maar een camera waarvan je niet weet wie er achter zit, voelt anders. Je durft je gewoon niet eens meer te krabben.

Bespreek dit als je een offerte uitbrengt en neem dit mee na het aanvaarden van de klus.

Gerard Oltmans Voorzitter van de Branchevereniging voor Klussenbedrijven, VLOK

20 11_Column_Gerard_02L.indd 20

09-03-21 11:13

NIEUWS

Verwijs bij zonnepanelen naar de Centrale BTW Teruggave Vraagt de klant om informatie over de btw-teruggave van zonnepanelen? Dan kun je hem of haar verwijzen naar de Centrale BTW Teruggave. Deze site biedt een kennisbank over deze taaie materie en biedt ook nieuwtjes.

Nederland anno 2021: veel circulair praten, veel niet-circulair doen Regelmatig rijst het vermoeden dat het wel goed zit met die circulaire economie in Nederland. Wie heeft het er inmiddels niet over?

Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) schoffelt dat idee stevig onderuit.

Want in 2050 wordt de target ‘halvering grondstofgebruik’ niet gehaald als we ons gedrag niet aanpassen aan de doelstelling*.

Het voorgeschreven recept: afstappen van vrijwilligheid, dus zo veel mogelijk verplichten.

‘Drang en dwang’, in de woorden van het PBL. Want: milieuschade wordt nog steeds

onvoldoende in de prijzen meegenomen.

De huidige spelregels bevoordelen lineaire praktijken boven circulaire initiatieven.

Producten worden vaak te goedkoop aangeboden omdat onvoldoende rekening wordt gehouden met de kosten voor aantasting van natuur en milieu. Dat maakt het voor consumenten lastig een goede afweging te maken bij de aankoop van producten. * Deze constatering lees je in de Integrale Circulaire Economie Rapportage, www.pbl.nl/publicaties/integralecirculaire-economie-rapportage-2021

Taxatierapporten gaan meer maatwerk bieden Vanaf 1 juli gaan taxatierapporten meer maatwerk bieden, aldus het Nederlands Register Vastgoed Taxateurs (NRVT). Er is meer aandacht voor duurzaamheid en de bouwkundige staat van de woning.

Daarnaast legt de woningtaxateur met het rapport de onderbouwing van de waarde nog beter uit en gaat hij dieper in op erfpacht en de Vereniging van Eigenaren, zo geeft de organisatie aan. “De leesbaarheid van het model is sterk verbeterd. De teksten zijn in begrijpelijke taal geschreven, zodat het rapport voor alle consumenten leesbaar is. Zij krijgen een indicatie van de bijkomende kosten en risico’s op het gebied van verduurzaming, herstel van onderhoudsachterstand, eventuele funderingsproblematiek en overige

bouwkundige gebreken van de woning. Ook kunnen zij nagaan in hoeverre de woning voldoet aan de eisen die het klimaatakkoord voor de toekomst stelt. Daarbij geeft het rapport beter zicht in mogelijke financiële risico’s waardoor geldverstrekkers meer maatwerk kunnen leveren.”

Zo trok de Centrale BTW Teruggave op met Holland Solar om het grote verschil tussen btw-aftrek voor traditionele zonnepanelen op het dak en geïntegreerde zonnepanelen in het dak (in-dakzonnepanelen) boven tafel te krijgen. Dit is een heikel punt, want voor zonnepanelen in het dak mag de koper niet 100 procent van het btw-bedrag terugvragen over de aankoop. Omdat de overheid vindt dat deze een dakpanfunctie heeft, krijgt de bezitter slechts een derde van de btw.

In Frankrijk worden in-dakoplossingen financieel wel fiscaal gestimuleerd. Lang verhaal kort: het ministerie wil er niet aan.

Villa’s of luxe nieuwbouwprojecten De reactie van de Centrale BTW Teruggave: “Voor opdakpanelen geldt dat de btw-teruggave niet aantrekkelijk is wanneer de btw € 2500 of meer bedraagt. Voor in-dakpanelen ligt deze grens veel hoger, namelijk bij € 15.000 btw. Degenen die zo’n geïntegreerd dak laten leggen zijn meestal eigenaren van villa’s of ontwikkelaars van luxe nieuwbouwprojecten.

Dan gaat het gemakkelijk om hogere bedragen. Ondanks dat de btw-teruggave is beperkt tot een derde van de btw, zou er in totaal meer in aanmerking kunnen komen dan bij op-dakpanelen. Het komt er dus op neer dat het belastingvoordeel boven de € 2500 procentueel gezien aantrekkelijker is dan investeringen in reguliere panelen.”

Meer informatie: www.btw-zonnepanelen.nl

Bewustwording Volgens de NRC+VT draagt het nieuwe rapport bij “aan de bewustwording van de consument met betrekking tot duurzaamheid. Tevens draagt het bij aan de bescherming van de consument die nu in een eerder stadium meer inzicht krijgt in mogelijke extra kosten aan de woning in geval van bijvoorbeeld achterstallig onderhoud en funderingsproblematiek, waarmee de kans op kostbare tegenvallers achteraf aanzienlijk wordt verkleind.”

21 11_Nieuws_02R_0003.indd 21

09-03-21 11:13

SPECIAL THE GREEN VILLAGE Jaap van Rijn

FIELDLAB THE GREEN VILLAGE: (ver)bouwen aan de nabije toekomst Het klimaatakkoord staat vol met krasse doelstellingen. Wat je daar ook van vindt: als de duimschroeven worden aangedraaid, ontstaan kansen voor bedrijven en onderzoekers. The Green Village biedt een regelluwe proeftuin met bewoonde en bewoonbare huizen op de TU Delft Campus.

Dit is een hele fijne plek voor mensen die liever de mouwen oprollen dan toekijken. KlusVisie presenteert een mini-special over dit inspirerende initiatief. Maak kennis met onder meer een supersnel te installeren douche-wtw, de spectaculair simpele Heatcycle-woningverwarming, stekkerbare zonnepanelen en een Natte Krat.

ealistische, werkende oplossingen zijn broodnodig om de bestaande bouw te verduurzamen en van het aardgas te halen. Bedrijven en onderzoekers kunnen in The Green Village energiebesparende, duurzame bouwmaterialen en installaties testen en demonstreren.

R

Droomhuis Om zo realistisch mogelijk te kunnen testen, is onder meer het DreamHûs bedacht, een rijtje exact nagebouwde jaren zeventig-woningen. Een woning heeft het energielabel F, de ander twee label B. De drie woningen zijn door huurders bewoond.

Bedrijven en onderzoekers spannen zich in om de woningen zo effectief en efficiënt mogelijk te verduurzamen. Werkende oplossingen van het DreamHûs worden eerst toegepast in de sociale huurwoningen van het sociale verhuurbedrijf WoonFriesland en vervolgens later in de rest van Nederland.

Van het gas en de biomassa af Er lopen op dit ogenblik zestig projecten op The Green Village, de diversiteit is groot. Wat wordt er allemaal nog meer getest naast de gepresenteerde projecten van deze

22 22_Artikel_02L.indd 22

09-03-21 11:14

SPECIAL THE GREEN VILLAGE

mini-special? Een interessant project belooft DeZONNET te worden. Dit is een zonnewarmtenet van Triple Solar dat bestaat uit PVT-panelen op het dak die elektriciteit en warmte opwekken en een warmte/ koudeopslag bieden. De uitdaging voor de initiatiefnemers: een warmtenet realiseren om grote wijken gasvrij te maken, zonder gebruik te maken van externe energiebronnen zoals biomassa. De wijk voorziet zichzelf dan van energie. Het bedrijf wil weten of dit zonnewarmtenet in de praktijk zo goed werkt als vooraf is bedacht. Het moet ook betaalbaar zijn voor de gemiddelde inwoner van Nederland. De bewoners van het DreamHûs kunnen ervaren of het systeem genoeg wooncomfort biedt. Bij deze test zijn onder meer TU Delft, Deltares, Greenvis, Stichting SpaarGas, Fortes Energy Systems, de WarmteTransitieMakers en Engie betrokken.

Warme leidingen Ook spectaculair is de techniek Phase Changing Materials (PCM).

Dit slaat warmte op in een vaste stof die qua structuur vergelijkbaar is met zout. PCM wordt vloeibaar bij een hogere temperatuur.

Deze faseovergang kost veel energie (warmte) en die gebruikt kan worden wanneer nodig.

Leidingen met een mantel van PCM kunnen het koude water dat er doorheen stroomt opwarmen.

Meer informatie: thegreenvillage.org

BEDREIGINGEN OMZETTEN IN KANSEN Experts verwachten dat we steeds vaker te maken krijgen met extreem weer. Voorproefjes van een turbulente toekomst mochten we de afgelopen jaren ervaren. Enorme hoeveelheden regen zullen steeds vaker langere periodes van droogte afwisselen, zo is de verwachting. Steden warmen op, het wooncomfort neemt af, wateroverlast dreigt. Op The Green Village zetten onderzoekers en overheden, bedreigingen om in kansen. Het HittePlein en de WaterStraat bieden een proeftuin voor experimenten, onderzoek en demonstratie. Ondernemers, onderzoekers en gebiedsbeheerders werken hier samen aan innovatieve producten om beter om te gaan met wateroverlast, langdurige droogte en hittestress. De WaterStraat en het HittePlein dragen bij aan een versnelde opschaling van innovatieve producten naar de praktijk.

23 22_Artikel_02L.indd 23

09-03-21 11:14

SPECIAL THE GREEN VILLAGE Jaap van Rijn

BETAALBARE VERDUURZAMING

in het DreamHûs Stel je voor: je hebt een droom en je hebt wat te vertellen over z’n 20.000 huizen.

Je besluit die droom in de huizen te realiseren. In 2018. En in 2019 zijn ze al klaar, drie droomhuizen die samen het DreamHûs vormen.

reamHûs, spreek uit dremhoes, is een initiatief van Sigrid Hoekstra, directeur-bestuurder van het sociaal verhuurbedrijf WoonFriesland. Ook deze corporatie staat voor een stevige opgave: 20.000 huizen verder verduurzamen.

De meeste zijn al opgewaardeerd tot energielabel B. De stap naar label A-plus vergt de meeste inspanning, zowel voor de huurders als voor WoonFriesland. Hoe krijg je de huurders mee, zo vroeg Sigrid zich al voor 2018 af. Zij is trots op hoe het verhuurbedrijf met haar huurders omgaat: sociaal en betrokken. Zij weet dat huurders vrezen dat de rekening van verduurzaming de huursom kan opdrijven. En wat voor ingewikkelde techniek komt hun woningen in? Dus moeten de huurders zich gezien en gehoord voelen.

Sociaal verhuurbedrijf WoonFriesland gaat voor betaalbare, gebruiksvriendelijke verduurzaming. Tijdens een bezoek aan Yes!Delft in 2018 kwam alles bij elkaar.

D

Sigrid Hoekstra: “Ik sprak daar met jonge ondernemers met inspirerende verhalen over hun innovaties. Na de gesprekken bezochten we The Green Village dat om de hoek ligt. Ik wist het toen zeker: hier moeten we het DreamHûs gaan realiseren waarin innovaties getest kunnen worden. We zijn de krachten gaan bundelen. Samen met Biense Dijkstra van Bouwgroep Dijkstra Draisma werden de verdere plannen ontwikkeld en kon de aannemer het rijtje van drie eengezinswoningen al in 2019 opleveren.”

“Een woning is niveau label F, denk aan enkel glas, niet-geïsoleerde houten vloeren en spouwen. Echt een huis zoals die in de jaren zeventig werd gebouwd. Vanwege de vele koudebruggen werden al na een paar weken de eerste vochtplekken zichtbaar. Het is een tochthol. De huidige huurder kan dan ook niet wachten tot we - stap voor stap - de woning verduurzamen. Omdat we voor ons bezit van 20.000 woningen al gemiddeld label B

24 22_Artikel_02L_0002.indd 24

09-03-21 11:15

SPECIAL THE GREEN VILLAGE

hebben, zijn de andere twee woningen op dat niveau gebouwd.”

“De grote verduurzamingsopgave zit in de bestaande bouw. Destijds dachten politici dat je met 30.000 euro per woning klaar bent.

Dat gaat je nooit lukken als huizen van het gas moeten. Dankzij het DreamHûs kunnen wij met partners allerlei technieken testen om te leren wat wél kan. Daar profiteren wij, de bewoners en uiteindelijk ook de maatschappij van. De huizen zijn bewust bewoond. Zo leren wij hoe bewoners de nieuwe technieken ervaren. Belangrijk is de gebruiksvriendelijkheid, zodat techniek geen drempel is voor bewoners. Wij leren ook hoe zij met de overlast vanwege de stevige ingrepen in de woning omgaan.”

“Wij kiezen bewust voor lerend wegwijs worden. Bij veel innovaties moet van alles eerst gecertificeerd zijn. En dan gaat het vaak genoeg toch mis. Wat is dan slimmer: kiezen

voor wat het echt goed doet bij de mensen thuis of doen wat je op basis van de theorie verwacht? Wij kiezen voor het eerste in het DreamHûs en gaan het gewoon doen. En we worden er echt wijzer van.”

“De bewoonster die inmiddels over een HeatCycle beschikt, is heel enthousiast.

Van de installatie merkte ze nagenoeg niets. Zij ervaart het systeem als zeer gebruiksvriendelijk en heeft nog geen uitval meegemaakt, ook niet tijdens de koude week in februari. Met DeWarmte, de producent van de HeatCycle is dan ook inmiddels een samenwerkingsovereenkomst getekend voor een proefproject van dertig bestaande woningen in Wolvega en Heerenveen. Zonder het DreamHûs zouden zij waarschijnlijk niet zo snel voet aan de grond krijgen. En voor ons is het een bewijs dat het concept van het DreamHûs werkt: samen met je huurders en de partners tot bruikbare oplossingen komen.”

DreamHûs is een experiment op The Green Village op TU Delft Campus. De initiatiefnemers zijn het sociaal verhuurbedrijf WoonFriesland, Bouwgroep Dijkstra Draisma, The Green Village en huurdersvereniging Bewonersraad Friesland.

DreamHûs is een rijtje exact nagebouwde jaren zeventig-woningen.

Een woning heeft het energielabel F, de andere twee label B. De drie woningen zijn door huurders bewoond en vormen een afspiegeling van de Nederlandse woningmarkt. Bedrijven en onderzoekers spannen zich in om, zo realistisch als mogelijk, de woningen effectief, betaalbaar, gebruikersvriendelijk en efficiënt te verduurzamen.

Werkende oplossingen van het DreamHûs kunnen worden toegepast in de sociale huurwoningen van WoonFriesland en elders.

Een van de bewoners krijgt de sleutel van Sigrid Hoekstra (in rood colbert): “De huizen zijn bewust bewoond. Zo leren wij hoe bewoners de nieuwe technieken ervaren.”

25 22_Artikel_02L_0002.indd 25

09-03-21 11:15

SPECIAL THE GREEN VILLAGE Jaap van Rijn

‘IN THEORIE KAN ALLES, maar hoe is de praktijk?’

Verduurzaming van de bouw, daar wil Bouwgroep Dijkstra Draisma zich voor inzetten. Daarom ondertekende het Friese bedrijf het manifest ‘Een eerlijker speelveld voor een duurzamer Nederland’. Met het DreamHûs rolt de Dokkumer bouwer de mouwen op.

et manifest is duidelijk: “De rekenmethodieken die worden gebruikt voor het berekenen van de milieubelasting van bouwmaterialen voldoen niet aan haar belangrijkste doel: het beperken van de CO2-emissie tijdens de productie van bouwmaterialen.” De ondertekenaars pleiten niet tegen de meer traditionele bouwmaterialen zoals onder meer beton.

Ze onderschrijven wel het principe: “Beton waar biomaterialen nog niet kunnen, biomaterialen waar het nu gewoon kan”.

In de dagelijkse praktijk lopen bouwers van goede wil tegen onder meer de traditionele rekenmethodieken aan. Folkert Linnemans, innovator bij Bouwgroep Dijkstra Draisma, ervaart dit ook. Hij begeleidt een pilot met isolatie in het DreamHûs.

H

Waar loop je tegenaan als je duurzaam wilt bouwen en verbouwen?

Folkert Linnemans: “De bouw bestaat uit een systeem van heel veel theorie. Met allerlei certificaten voor materialen zijn de verantwoordelijkheden in de bouw geregeld.

Je hebt gelijkwaardigheidscertificaten of andere methoden waarin wordt vastgesteld wat een bouwmateriaal als bijvoorbeeld isolatie doet. Daar beschikken veel milieuvriendelijke materialen nog niet over. Je komt daar achter door er mee aan de slag te gaan. Neem een pak gecertificeerde isolatie en je denkt dat je daarmee bijvoorbeeld het dak goed isoleert.

Wat best wel tegenvalt in een woning die we transformeren tot een gasloos huis. Die meten we helemaal door. We ontdekten

Foto: Imazzo

dat wat we tot nu toe als goed geïsoleerd beschouwden, in een gasloze woning in de categorie matig valt. Dat is een eyeopener.

We moeten dus nog wat extra slagen maken om die warmtepomp er in te krijgen om het huis mee te kunnen verwarmen. Toch komt zulke isolatie wel de bouwplaats op en biobased materialen die gelijkwaardig of beter zijn niet. Vanwege die certificaten. Wij onderzoeken met pilots waarom de theorie niet met onze praktijk overeenkomt. Daarom zijn we onder meer zelf gaan testen en meten in een nieuw gebouwde modelwoning met 92 procent circulaire gevels en in het project DreamHûs.

Je kunt als bouw veel geld uitgeven aan certificaten. Maar we weten in de bestaande bouw van negen van de tien panden niet precies wat er aan materiaal is verwerkt.

En wat de status ervan is. Vaak zijn er niet

eens tekeningen van een huis. Of je moet het geluk hebben dat de woning na 2000 gebouwd is. Dan is er nog wel ergens een map te vinden. We weten dus heel weinig van onze woningen.”

Jullie kiezen niet de makkelijkste weg.

“Wij hebben bij Dijkstra Draisma besloten te leren door vallen en weer opstaan. Het bedrijf heeft lisdoddevelden gekocht, dat zal een zelfstandig werkende vakman waarschijnlijk niet snel doen. Zo nemen wij het voortouw, waar de samenleving van kan profiteren. De stengels van lisdodde bevatten veel holle ruimten, dus die kunnen goed isoleren. Geen handelaar die het verkoopt, geen producent die daar garantie op geeft. Maar wij willen het materiaal toch als isolatie toepassen.

Dan moeten we zelf kunnen garanderen dat het goed zit met de schimmelresistentie, de

26 22_Artikel_02L_0003.indd 26

09-03-21 11:15

SPECIAL THE GREEN VILLAGE

brandwerendheid, dat het allerlei testen heeft doorlopen en vijftig jaar blijft zitten.

Wij hebben er met gemeenten, waterschappen en de provincie Friesland de schouders onder gezet. We vonden iemand die riet oogst en nu ook de lisdodde wil oogsten. Zijn mentaliteit is: ‘Ik heb dat nog nooit gedaan, maar het zal wel lukken.’ De plant zorgt ook voor minder veenbodemdaling. En omdat de bodem niet verder inzakt, voorkomen we verdere CO2-uitstoot. Veel planten en verschillende vogelsoorten zijn gediend bij de lisdodde als leefomgeving. Ook biedt de lisdodde ons een hernieuwbare grondstof.

Het DreamHûs biedt Dijkstra Draisma een mogelijkheid om nieuwe, veelbelovende biobased materialen kritisch te volgen.

Van de opgedane kennis kunnen ook klusbedrijven gaan profiteren. Bouwgroep Dijkstra Draisma bouwde niet alleen het DreamHûs, maar voert hier ook testen uit.

Folkert Linnemans test met isolatiespecialist Koston Noord en producent Termokomfort een nieuw type isolator die voor een verbeterde spouwisolatie moet zorgen.

Wat zijn de ervaringen met de korrels?

“De verwerking moet gaan lijken op de huidige manier van verwerken. De korrels zijn niet alleen geurloos, maar moeten ook een woningleven meegaan. De korrels moeten de isolatieniveaus van de vloer en de gevel van het DreamHûs flink verhogen.

Zodat ook deze jaren zeventig-woningen met een warmtepomp gasloos verwarmd kunnen worden, zonder dat aanvullende isolerende maatregelen nodig zijn. De isolatie is technisch goed. Maar deze haalt de norm nog net niet helemaal waarop we hadden gehoopt. We zitten wel heel dicht in de buurt.

Dus nog een paar extra ontwikkelslagen en we zijn er. Nu zoeken we uit wat de beste manier is hoe je de korrels verwerkt in de spouw. Vul je de spouw met de isolatie die we nu kennen, dan is de RC-waarde te laag om comfortabel naar een gasloze transitie van de woningen te gaan. Eigenlijk kun je dan als extra mogelijkheid niet meer dan een voorzetwand plaatsen. Wat een duurdere oplossing is.”

Linnemans vertelt dat Dijkstra Draisma drie man heeft lopen op kwaliteit, blower-doortesten en beelden met thermografische camera’s. Ze voeren ook luchtkwaliteitsmetingen uit. “Het project is

DIEPTEBOM TREFT STEEDS MEER DOELEN

gericht op de borging van de kwaliteit. Neem nogmaals isolatiemateriaal. Je moet dat verwerken zoals de verwerkingsvoorschriften voorschrijven. En dat moet je ook kunnen aantonen. Maar hoe toon je aan dat de beloofde RC-waarde echt wordt gehaald? Dat wordt een uitdaging.”

Wat zijn de consequenties voor klussenbedrijven?

“Ik verwacht dat het op termijn voor klussenbedrijven steeds complexer wordt om de meer grootschalige verbouwingen aan te kunnen pakken, gezien de diverse veranderingen in de wetgeving. Het zou jammer zijn als die renovaties alleen maar bij de aannemers gaan komen, omdat de garantie en de kwaliteitsborging vanaf 2021 roet in het eten gaan gooien.”

Het manifest Een eerlijker speelveld voor een duurzamer Nederland van bouwer en ontwikkelaar Vorm slaat in als een dieptebom.

De schokgolven die het manifest veroorzaakt, verplaatsen zich vanaf de publicatie eind 2020 langzaam maar zeker naar alle hoeken, gaten en kieren van de bouwwereld en ministeries. Lees het manifest en kijk naar de ellenlange lijst van bedrijven en organisaties, van groot tot klein, die het manifest inmiddels ondertekenden: Ballast Nedam, Rabobank, Heembouw, DynaPlus, Baril, Hercuton, Verweij Houttechniek, Faay en vele anderen.

Lees even mee: “Waar de schoen wringt is het feit dat CO2-opslag door gebruik van biomaterialen niet goed wordt meegewogen in de MKI/MPG-berekening. Want, zo wordt gesteld, CO2-opslag van hout heeft een tijdelijk karakter. Daarbij wordt over het hoofd gezien dat we de komende decennia forse CO2-reductie stappen moeten maken.” En: “Doordat biomaterialen CO2 opslaan, is er dubbele winst: CO2 wordt uit de lucht gehaald en voor langere tijd opgeslagen. Daarnaast is er geen sprake van uitstoot door de productie van een fossiel alternatief.” Ook: “Naast CO2-reductie heeft biobouw andere positieve effecten. Zo blijkt dat het aantal transportbewegingen minder is dan bij traditionele bouwmaterialen, wat gunstig is voor de stikstofemissie.”

Meer informatie: Vorm.nl/nieuws/manifest-een-eerlijk-speelveld-voor-een-duurzamer-nederland

Dat meen je niet. We hebben nu al een groot tekort aan vakmensen.

“Dat komt door die theoretische kant. We bedenken allemaal regeltjes en wetten waarvoor grotere aannemers vaak wel de mensen en middelen kunnen vrijmaken.

Maar die regels hebben ook effect op de klusenbedrijven. Terwijl als je in de praktijk staat, moet je de klus gewoon uitvoeren.

Aan de andere kant: we lopen er nu tegenaan dat we van veel woningen weinig weten, juist omdat er zoveel in is geklust. Ik ben er een voorstander van dat je bij de hypotheek een plan ontvangt over hoe je de woning toekomstbestendig maakt. Is er achterstallig onderhoud? Wat moet er in de komende jaren aan het huis gebeuren om aan de energietransitie te kunnen voldoen? Zijn alle tekeningen en documenten op orde, is er een materialenpaspoort aanwezig? Dat kun je meenemen in de hypotheek, dan heb je tenminste een basis. De informatie is ook belangrijk voor het klussenbedrijf om verder op te borduren. De nieuwe aanpassingen moeten dan wel weer worden vastgelegd.”

Meer informatie: www.bgdd.nl

27 22_Artikel_02L_0003.indd 27

09-03-21 11:15

SPECIAL THE GREEN VILLAGE Jaap van Rijn

‘De installatie kost 20 MINUTEN TIJD’ De bewoners van een DreamHûs bezitten inmiddels een interessante innovatie: de Sanura Flatmate. Dat is geen superdunne televisie die nauwelijks stroom vreet maar een douche-WTW: een warmteterugwinningsunit voor in de badkamer. Bedacht door Bart Bergmans en Tomas Schietecat. Bart vertelt hoe het zo ver is gekomen en met Tomas Schietecat gaan we een Flatmate installeren.

oe zijn jullie op het idee van Flatmate gekomen?

Bart Bergmans: “Ik kom uit de drinkwatersector en Tomas is een aan de TU Delft opgeleide productontwerper.

Ik maakte een uitstapje naar drinkwater achter de watermeter, om te kijken hoe het energieverbruik in de waterketen in elkaar zit. Ik ontdekte dat het meeste energieverbruik plaatsvindt achter de watermeter. Het oppompen, zuiveren en transporten van drinkwater kost dus minder energie dan het water in de woning warm maken. Ik ben me verder gaan verdiepen in de materie en ontdekte het principe van de douche-warmtewisselaars, de doucheWTW’s. Ik zag dat die allemaal ingebouwd moeten worden. Dat doe je doorgaans alleen als de badkamer wordt gerenoveerd, omdat je anders tegen hoge inbouwkosten aanloopt. Dat is een stevige drempel. Daarom ben ik met Tomas gaan nadenken hoe je verbouwwerkzaamheden kan voorkomen in een badkamer die niet gerenoveerd hoeft te worden. Uitgangspunt werd een laagdrempelige installatie van de WTW. En dat zonder hak- en breekwerk. Dan kunnen de kosten laag blijven en heeft de huiseigenaar deze techniek sneller terugverdiend.”

H

Waarom zijn jullie in The Green Village aan de slag gegaan?

“De DreamHûs-woningen zijn representatief voor de woningen van onze eerste klanten – de woningcorporaties. In het DreamHûs kunnen we continu de prestaties meten en de bewoners bevragen. We zijn dan ook heel blij dat we van deze proeftuin gebruik mogen maken. The Green Village is onderdeel van de TU Delft en heeft een dataplatform gekoppeld aan de woningen. Wij maken gebruik van de informatie, denk aan het rendement van de Flatmate, aan stromingssnelheden en temperaturen. We kunnen nu een betere

28 22_Artikel_02L_0004.indd 28

09-03-21 11:16

SPECIAL THE GREEN VILLAGE

inschatting maken hoe de Flatmate in het dagelijks gebruik presteert. We laten ook een meting uitvoeren door Kiwa conform de NEN-normen. Dan krijg je een theoretisch rendement en dat kunnen we vervolgens vergelijken met het praktijkrendement.

De inspanningen leiden tot een kwaliteitsverklaring van Kiwa.”

van een douchebeurt. Al met al verwachten we een mooie energiebesparing voor de bewoners. Ook is het belangrijk om niet alleen naar besparing te kijken, want de kosten wegen net zo zwaar. Omdat de Flatmate niet hoeft te worden ingebouwd, is het voor bestaande badkamers veruit de oplossing met de kortste terugverdientijd.”

Wat zijn jullie tot nu toe tegengekomen?

“Dat er natuurlijk wat warmteverlies optreedt.

Het is mijn inschatting dat dit minder is dan bij veel andere WTW’s. Die zitten vaak wat verderop in de installatie waardoor de tussenliggende materialen ook warmte opnemen, denk aan de douchevloer en tussenliggend leidingwerk. Bij de Flatmate is de afstand tot de warmtewisselaar korter.

Op basis van eigen metingen verwachten wij een rendement van circa 40 procent met de Kiwa-meting. De werkelijke energiebesparing ligt iets lager, onder andere vanwege het warmteverlies. Dat geldt overigens ook voor andere WTW’s, maar wordt lang niet altijd genoemd. Bovendien zijn meer factoren van invloed, zoals de tijd van het jaar en de lengte

Hoe zit het met de beschikbaarheid?

“De eerste tweehonderd Flatmates zijn verkocht en worden de komende tijd geïnstalleerd bij verschillende woningcorporaties. De tweede serie gaan we in de tweede helft van 2021 uitleveren, we nemen daarvoor al bestellingen aan.

Woningcorporaties zijn interessant want kritisch op kwaliteit en degelijkheid. De onderdelen laten we in Nederland en Duitsland produceren.

Er is veel wetgeving over het contact van drinkwater met materialen. Denk ook aan het voorkomen van legionella. De Sanura Flatmate voldoet aan alle eisen. Onder meer De Alliantie, Duwo en Woonstad Rotterdam zijn de eerste klanten. De focus ligt nu op de woningcorporaties. Maar het is de bedoeling dat we ook snel particulieren de WTW kunnen aanbieden. We zijn dan ook zeer geïnteresseerd in samenwerking met bedrijven en vakmensen die vaak badkamers realiseren.”

Wat zie je als het grote pluspunt van de Flatmate?

“Dat je voor de Flatmate niet hoeft te breken.

Het is een opbouwsysteem, geen inbouw.

De installatie kost twintig minuten tijd. Dat maakt de Sanura Flatmate geschikt voor die bestaande bouw waar de bewoners niet toe zijn aan een verbouwing van de badkamer maar ook in deze ruimte energie willen besparen. De Flatmate is tevens geschikt voor woningcorporaties die hun bestaande bouw gaan verduurzamen.”

Dat klinkt optimistisch, die twintig minuten.

Dus gaat Tomas Schietecat in een DreamHûs aan de slag en zullen wij de klus klokken.

Wat direct opvalt: het beperkt aantal onderdelen. De Flatmate bestaat uit twee koppelstukken voor de aansluiting op de douchekraan, een zwarte flexibele slang (wit is ook mogelijk) en een voetplateau

BESPARINGSBEREKENING SANURA FLATMATE Een gezin van vier personen verbruikt per dag 210 liter water voor een douchebeurt. Het verwarmen van dit water kost jaarlijks zo’n 8,7 GJ. Trek daar 40 procent vanaf en je komt op een besparing van 2,5 GJ uit. Deze besparing vertaalt naar het verwarmingstoestel: Kostenbesparing gasketel = 99 euro per jaar (230 kg CO2-reductie).

Kostenbesparing elektrische boiler = 212 euro per jaar (CO2-reductie afhankelijk van de energiebron). Ook maakt de Flatmate de plaatsing van een kleinere boiler of ketel mogelijk. De Flatmate draagt tevens bij de (her) bepaling van het energielabel.

De Flatmate biedt naast een besparing ook gebruiksgemak. De lichte bovenplaat is eenvoudig tilbaar.

Vervolgens kun je deze en de warmtewisselaar schoonmaken. Daarna kun je dankzij de flexibele slang de Flatmate verticaal tegen een wand zetten en vervolgens de onderkant en de douchevloer schoonmaken.

(Bron: Sanura)

29 22_Artikel_02L_0004.indd 29

09-03-21 11:16

SPECIAL THE GREEN VILLAGE

TWEE FLATMATES

douchewater naar de koperbuis . Dit water warmt het koude water op. Het afgekoelde douchewater stroomt naar de douchegoot of -put. Het opgewarmde water stroomt naar de douchekraan . Het kost minder energie om dit water verder op te warmen dan koud leidingwater (Zie Kader Besparingsberekening). Dankzij de warme Flatmate heeft de gebruiker nooit meer koude voeten. Het afschot is zorgvuldig gekozen, zodat de Flatmate in de meeste douches kan worden geplaatst zonder deze te stellen. Ook maakt het niet uit aan welke kant van de douche de douchegoot of het putje zit: de Flatmate past altijd.

En die 20 minuten? Makkie.

Sanura produceert twee versies: de basis Flatmate die 495 euro exclusief btw kost en verkrijgbaar is in wit en zwart. De Flatmate+ biedt een wat chiquere uitstraling met een antislip Flexiteek pvc-toplaag in houtmotieven of modern grijs. Deze verwisselt voor 652 euro exclusief btw van eigenaar. De afmeting van de Flatmate-voetplaat bedraagt 740 x 740 mm, de hoogte is maximaal 80 mm. De Flatmate staat op antislippootjes.

Sanura wil graag in contact komen met vakmensen, bel 030 - 227 1393 of mail info@sanura.nl. Meer informatie: www.sanura.nl

met de warmtewisselaar. Het systeem is gebouwd met slechts 20 onderdelen die individueel eenvoudig vervangbaar zijn. De keerklep wordt ook toegepast bij drinkwatertoepassingen. De zeer stabiele voetplaat is vervaardigd uit robuust, slipvast ABS. Eerst wordt de hoofdkraan gesloten.

Vervolgens ontkoppelt Tomas de douchekraan en draait met de sleutel de twee koppelstukken op de muurleidingen en . Vervolgens wordt de slang aan de koudwaterleiding van de kraan vastgemaakt.

Een plaatje haalt deze aansluiting uit het zicht . Daarna gaat de kraan op de koppelingen.

Die zijn zo ontworpen dat er zo min mogelijk wrijvingsverliezen ontstaan en de waterdruk op peil blijft.

De douchekraan staat nu ongeveer 3 cm verder van de muur. De Flatmate is alleen geschikt voor opbouwkranen omdat de omleider aan de kraan wordt vastgemaakt. De slang koppelt Tomas aan de Flatmate. Zichtbaar is de dubbelwandige koperbuis en de keerklep , . Via de bovenplaat stroomt het gebruikte warme

30 22_Artikel_02L_0004.indd 30

09-03-21 11:16

SPECIAL THE GREEN VILLAGE Jaap van Rijn

Klusser bedenkt een krat vol leven Het idee: een schuurtje maken voor de natuur, denk aan planten, vogels, bijen, vlinders, vogels en egels. Het werd de Natte Krat. De bedenker is Tijs van Ruth van WaterLeider, tevens eigenaar van klussenbedrijf 2RH. Atelier Groenblauw ontwierp de eerste krat voor het DreamHûs.

De initiatiefnemers gaan de impact meten op de biodiversiteit en de interactie met de omgeving. Rondom de Natte Krat wordt nog een klimaatadaptieve tuin aangelegd.

De Natte Krat vangt water op voor de beplanting. Een soort lont kan water van de bodem omhoog ‘trekken’, vergelijkbaar met de werking van een olielamp. De beplanting drinkt uit eigen voorraad zodat water geven niet meer nodig is. De krat is zo ontworpen dat fauna zich kan nestelen in de krat.

Meer informatie: www.waterleider.nl

PLUG & PLAY-PANELEN stekkeren Het Haagse bedrijf Supersola monitort haar plug & play-zonnepanelen bij één van de huizen van het DreamHûs-project. De panelen kunnen een aantrekkelijk want betaalbaar en presterend alternatief zijn voor gangbare installaties van zonnepanelen. Via de omvormer onder de panelen gaat de opgewekte energie direct het elektriciteitsnet op. Je kunt maximaal drie panelen op elkaar aansluiten en de stekker in een geaard stopcontact plaatsen. Supersola meet in het DreamHûs de pieken in verbruik en de opbrengst. Onder een paneel zitten met water gevulde ballasttanks, zodat het paneel stevig op het dak staat. Het bedrijf kan zo vaststellen hoeveel panelen op een gewoon stopcontact goed en verantwoord kunnen functioneren. Onderzocht wordt of consumenten ook vier panelen in plaats van drie zelf kunnen plaatsen, zonder aanpassingen te verrichten in de groepenkast. Meer informatie: www.supersola.com (panelen zijn inmiddels verkrijgbaar bij BCC)

31 11_Artikel_01L.indd 31

09-03-21 11:17

SPECIAL THE GREEN VILLAGE Jaap van Rijn

Het kan: STEK-VRIJ HEATCYCLEN Voor 40 procent van het gas af dankzij een apparaat in de kruipruimte, een warmtepomp en een boiler in de woning. Dit alles is STEK-vrij te installeren. En opvallend scherp geprijsd.

Bedacht door twee jonge gasten die met hun idee grote prijzen pakken. Met zulke initiatieven komt het vast wel goed met die energietransitie.

owel Auke de Vries als Sander Wapperom willen na hun studie Procesen Energietechniek aan de TU Delft ondernemen. Zij zien kansen met duurzame oplossingen in en om het huis. Beiden staan regelmatig onder de douche. En als zovelen zien zij warm water wegstromen naar het riool. Op meer plekken in huis gaat via de afvoer kostbare energie verloren. Auke en Sander kijken naar warmterugwinsystemen die de markt biedt en onderzoeken waar bewoners die willen verduurzamen behoefte aan hebben. Ook becijferen zij hoeveel warmte er precies verloren gaat. Een echt flinke besparing op het gasverbruik moet mogelijk zijn, denk aan zo’n 650 kuub.

Hun conclusie: mensen hebben interesse in een betaalbaar en simpel systeem dat thermische energie onttrekt aan al het afvoerwater en de energierekening vervolgens omlaag brengt.

De Vries en Wapperom richten DeWarmte op en gaan met de opgedane kennis voortvarend aan de slag. Ze komen uit op de HeatCycle.

Z

Auke de Vries (links) en Sander Wapperom zien kansen in een betaalbare en relatief eenvoudig te plaatsen installatie op basis van warmteterugwinning.

Met dit warmteterugwinconcept winnen ze onder meer de ASN Bank Wereldprijs.

VANAF EINDE 2021 ZIJN HEATCYCLES BESCHIKBAAR, VOORINTEKENEN IS MOGELIJK DeWarmte mikt op een levering van honderd HeatCycles aan particulieren in 2021 en het eerste kwartaal van 2022. Onder voorbehoud dat de pilots verlopen als verwacht wordt. Die serie levert DeWarmte met goede service en garantie. De tweede, grotere serie gaat het bedrijf in 2022 leveren, daar zijn de ervaringen met de eerste serie HeatCycles in meegenomen.

Auke de Vries vertelt waar ze nu staan.

“Onze ambitie is: de warmtetransitie versnellen en kunnen ondernemen. Als een woningeigenaar een offerte ontvangt van 10.000 tot 15.000 euro alleen voor het warmtesysteem, dus los van eventuele isolatie en ventilatie… Tja, dan snap ik dat velen de stap niet willen of kunnen opbrengen. Daarom zien wij kansen in een

betaalbare en relatief eenvoudig te plaatsen installatie op basis van warmteterugwinning.

De HeatCycle kunnen wij in elk huistype op een efficiënte en snelle wijze installeren. Wij vermoeien klanten niet met ingewikkelde offertes, lange wachttijden en verbouwingen.”

Welke vergelijkbare warmteterugwinsystemen voor woningen zijn in Nederland geïnstalleerd?

“Niet één. Wel een paar grootschalige afvoerwaterprojecten die warmte

32 22_Artikel_02L_0005.indd 32

09-03-21 11:17

SPECIAL THE GREEN VILLAGE

terugwinnen van meerdere woningen.

Dat kan efficiencywinstjes opleveren. Het nadeel is dat het water van de woning naar de installatie relatief lang onder de grond loopt, soms wel tientallen tot honderden meters. Zo verlies je veel warmte vanwege de lage bodemtemperatuur. Dus bedachten wij een oplossing in de woning zelf, dan kun je werken met een brontemperatuur van 27 0C. Uit berekeningen bleek dat je met dit afvoerwater kan voorzien in meer dan 40 procent van de totale warmtebehoefte. Wij zijn eerst thuis gaan experimenteren om te zien of wat we bedachten ook uitvoerbaar is. We kochten wat componenten en een warmtepomp. Ons principe bleek te werken.

Vanaf dat moment zijn we het serieuzer gaan aanpakken.”

Jullie werken met afvalwater. Dus voer je heel wat troep naar dat apparaat in de kruipruimte. Hoe voorkom je verstopping?

“Vanwege een patentaanvraag kan ik geen informatie hierover geven. Maar wees gerust: de troep leidt niet tot verstoppingen. Wij testen het systeem grondig in The Green Village. En het werkt naar behoren. Het zwarte water stroomt na afkoeling direct door naar het riool.”

ZO WERKT DE HEATCYCLE De HeatCycle bestaat uit drie hoofdcomponenten: het brondeel in de kruipruimte, de warmtepomp en de boiler. Je koppelt de HeatCycle in serie aan de ketel, zowel aan de tapwaterzijde als aan de verwarmingszijde.

De HeatCycle levert 100 procent van de warmte-tapvraag en een deel van de warmte dat nodig is voor ruimteverwarming. Het systeem koelt het afvoerwater van gemiddeld 27 0C terug naar 2 0C. Het water van 25 0C stroomt naar de warmtepomp die het opwarmt tot zo’n 60 0C. Het gaat dan om een goed geïsoleerd huis. Met de temperatuur kun je ook het huis verwarmen. De klant hoeft geen verlies aan wooncomfort te verwachten, hij of zij komt niet onder een koude douche te staan. De retour van het verwarmingswater uit de radiatoren bedraagt in deze situatie ongeveer 40 0C. Dat water brengt de HeatCycle weer op 60 0C. Met lage-temperatuurverwarming neemt de efficiency van het systeem toe vanwege een hogere COP. De COP bedraagt tussen de 4.0 en 4.5.

NZ Gaskeur Je kunt de HeatCycle installeren op de cv-ketel. Om de installatie zonder mengventiel toe te passen, moet de ketel over een NZ Gaskeur van Kiwa beschikken, naverwarming zonneboilers. Die zit op de meeste ketels die na 2000 zijn geproduceerd. De HeatCycle kan tevens in combinatie met zonnecollectoren/zonneboiler werken. Al een boiler in huis? Dan kun je de HeatCycle daar meestal op aansluiten. Is er een luchtwaterpomp aanwezig?

Deze kan ook in combinatie met de HeatCycle werken.

HeatCycle biedt het complete systeem aan voor een introductieprijs van 3500 euro (inclusief ISDE-subsidie, installatie en btw). DeWarmte werkt samen met Verkade klimaat, Kemeling Kunststoffen en gaat een groot project uitvoeren met WoonFriesland en Bouwgroep Dijkstra Draisma. Meer informatie: www.dewarmte.nl.

De warmtewisselaar van de HeatCycle komt in de kruipruimte. Welke eisen stellen jullie hieraan?

“Alleen als er voortdurend een laag water in de kruipruimte staat, is deze niet geschikt voor de huidige HeatCycle. Maar dat kan in de toekomst anders zijn. Qua ruimtebeslag hebben we een 50 cm hoge kruipruimte nodig. Bij een lage kruipruimte kan er uiteraard een kuil worden gegraven. Er zitten maar een paar 12 volt-elementen in dit deel van HeatCycle die goed zijn afgeschermd. Dus het deel is niet kwetsbaar voor een beetje vocht.”

Raken andere installateurs en vakmensen al geïnteresseerd?

“Dankzij publicaties, radio-aandacht en het winnen van de ASN Wereldprijs worden we steeds vaker benaderd. Dat is heel leuk. Het gaat dan vaak om kleinere bedrijven.”

“Die 30 kuub gas is ongeveer onze target voor twee personen. Daar zijn we best tevreden mee. Voor een gezin van vier personen willen een besparing halen van 650 kuub aardgas per jaar. Het is zo dat het systeem effectiever werkt als er meer aanvoer van afvalwater is.

Hoe meer verbruik, hoe meer de opbrengst.”

Een moeder en dochter besparen in hun Green Village-woning met de HeatCycle zo’n 30 kuub gas per maand. Gaat dat de goede kant op?

Hebben jullie contact gehad met grote en kleine installateurs?

“Zeker, zij waren eerst wel sceptisch maar dat is niet meer dan logisch.

Ze vermoedden dat het allemaal heel ingewikkeld zou worden. Wij leerden van hen wat de eisen van installatiebedrijven zijn. Het uitgangspunt werd duidelijk: de HeatCycle moest niet ingewikkeld worden.

Dus niet met koudemiddelen werken.

Ook omdat je dan een STEK-certificaat moet overleggen. Elke vakman moet de HeatCycle kunnen installeren. Dit is een bewuste keuze.”

Meer informatie: www.dewarmte.nl.

33 22_Artikel_02L_0005.indd 33

09-03-21 11:17

VLOK JOURNAAL

Tip van Wim klant levert zelf materialen Tijdens het opnemen van de werkzaamheden aan een badkamer geeft de klant zelf bepaalde materialen in te kopen. Helaas heeft hij de tegels en het sanitair nog niet uitgekozen. Je weet dus nog niets over kwaliteit, hoeveelheden en levertijden. Hoe verwerk je dat als opdrachtnemer in je offerte en tijdens de werkzaamheden?

Wanneer je niets doet, loop je als vakman grote risico’s. Bij een geschil zal de rechter als uitgangspunt nemen, dat jij als vakman de kwaliteit van spullen en de organisatie van het werk het best kan regelen, ofwel: ‘verwerken is accepteren’. Zo kun je als aannemer opdraaien voor de financiële gevolgen van gebreken aan de producten (herstellen werk of zelfs het opnieuw leveren en verwerken van materialen).

Als tip geef ik een aantal punten mee, die je kunt gebruiken in je offerte: • Behoudt het recht voor om door de klant aangeleverde materialen af te keuren vanwege slechte kwaliteit, maatafwijkingen, kleur, sterkte e.d.

• Controleer vooraf samen met de klant bij levering van de materialen de kwaliteit, hoeveelheid, afmetingen en afwijkingen.

Leg de bevindingen schriftelijk vast en laat deze door klant “voor gezien” tekenen.

• Leg in je offerte vast, dat je op de door klant geleverde materialen geen garantie geeft.

Vermeld daarbij dat (herstel)kosten die voortvloeien uit een gebrek in de materialen voor rekening van de klant zijn.

• Geef in je offerte aan, dat onvoldoende materialen of te late levering kan leiden tot stagnatie en latere oplevering van het werk en mogelijk tot meerwerk.

Kans Wijs de klant gerust op de risico’s die de klant zelf op zich neemt en geef aan dat je hem kan ontzorgen door de levering van materialen mee te nemen in de offerte!

VOORWAARDENOVERLEG GESTREMD! In de laatste KlusVisie van vorig jaar hebben we verteld dat de VLOK de algemene voorwaarden op het punt van de nakomingsgarantie wil aanpassen om ook de consument meer bewust met de nakomingsgarantie te laten omgaan. Deze aanpassing had al zijn beslag moeten hebben gekregen.

Maar er is stagnatie opgetreden. En voor de VLOK zoveel reden tot zorg, dat wij ons hebben gewend tot de rijksoverheid. Een schets van de gebeurtenissen afgelopen maand.

Tweezijdige algemene voorwaarden De algemene voorwaarden die de VLOK-leden tot hun beschikking hebben1 , zijn zogenoemde Tweezijdige Algemene Voorwaarden. Het unieke daarvan is, dat zij door de VLOK als branchevereniging van vakmensen zijn opgesteld én dat zij zijn goedgekeurd door de Consumentenbond en Vereniging Eigen Huis.2 Het proces van afstemmen van de algemene voorwaarden met de consumentenorganisaties is een procedure die loopt bij de Sociaal-

Economische Raad (het hoogste adviesorgaan van de regering op sociaal-economisch terrein).

Dat centrale voorwaardenoverleg is onderdeel van het door het ministerie van Economische Zaken gevoerde consumentenbeleid.

Voorwaarden voor aansluiting bij de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken is dat je als branche beschikt over Tweezijdige Algemene Voorwaarden en door het ministerie van Justitie wordt aangemerkt als representatieve organisatie. De VLOK is er trots op al sinds 1998 aan die voorwaarden te voldoen. Gedurende al die tijd wisten we samen met de consumentenorganisaties de algemene voorwaarden te verbeteren en actueel te houden.

34 22_Vlok_01L.indd 34

09-03-21 11:18

Lust en last voor de Consumentenbond Voor de Consumentenbond heeft het succes van de Tweezijdige Algemene Voorwaarden echter een keerzijde. Er zijn inmiddels meer dan 85 aangesloten organisaties aangesloten bij de Stichting Geschillencommissies Consumentenzaken. En sommige organisaties – zoals de VLOK – beschikken over meerdere sets algemene voorwaarden. De inzet die nodig is om het overleg over aanpassingen van al deze voorwaarden te realiseren (met name veel voer voor juristen) is bijzonder groot geworden. Daarbij moet je bedenken, dat de inzet van de Consumentenbond niet alleen gebeurt voor de eigen leden, maar voor alle consumenten. Daarom is het te billijken, dat de Consumentenbond in 2019 een appel heeft gedaan op het algemeen belang en de hulp van de overheid heeft ingeroepen. En – om aan te geven hoe hoog de nood is – het centrale overleg consumentenvoorwaarden opgeschort.

Drie ministeries De VLOK is op 15 januari 2021 begonnen met een brandbrief aan de Staatssecretaris van Economische Zaken om

de impasse rond het centrale overleg rond de algemene voorwaarden op te lossen.

Ons argument: met de op de Tweezijdige Algemene Voorwaarden gebaseerde nakomingsgarantie hebben we een kwaliteitsaspect, dat uniek is in de wereld. Iets dat als rode draad door alle activiteiten van de VLOK en de VLOK-Akademie heen loopt. En nu kunnen we niet goed verder samenwerken aan kwaliteit.

Op 20 januari 2021 gevolgd door een brief aan de Minister van Rechtsbescherming, die verantwoordelijk is voor de Geschillencommissie als alternatief voor de reguliere rechtspraak. Ons argument: de huidige voorwaarden zijn niet meer tweezijdig, want de VLOK-leden hebben besloten een aanpassing te willen. Maar deze kunnen we niet doorvoeren zonder overeenstemming te bereiken met de Consumentenbond. Dus het werk van de Geschillencommissie dreigt te stagneren.

En tenslotte schreven we op 28 januari 2021 een brief aan de Minister van Binnenlandse Zaken, die verantwoordelijk is voor Bouwen en Wonen. Ons argument: wij zijn al een jaar bezig met de voorbereiding op de wet Kwaliteitsborging voor het bouwen (onder meer met VLOK-partner Minuba).

Maar nu kunnen we niet samen met de consumentenorganisaties toetsen of de bestaande algemene voorwaarden gewijzigd moeten worden.

Juist op het moment van schrijven van dit artikel (17 februari 2021) hebben wij van de Staatssecretaris van Economische Zaken en Kwaliteit bericht ontvangen. Wij zijn blij met deze reactie, die ademt dat er binnen enkele weken witte rook verschijnt. Benieuwd naar de inhoud van alle brieven, kijk dan op www.vlok.nl onder het bericht van 17 februari 2021.

VLOK bij PZO: hét Platform voor Zelfstandig Ondernemers Op 1 januari 2021 heeft de VLOK weer aansluiting gevonden bij PZO. Margreet Drijvers, directeur van PZO, is erg blij met de aansluiting van de VLOK. “De VLOK is een vooruitstrevende vereniging die de leden echt verder helpt. Zo hebben ze dit jaar met de VLOK-AOV een uiterst aantrekkelijke arbeidsongeschiktheidsvoorziening gerealiseerd, die bovendien toegankelijk is voor alle zelfstandige ondernemers. Naast een fijne samenwerking kijken we ernaar uit om de stem van nog meer ondernemers te kunnen vertegenwoordigen in politiek Den Haag”.

De VLOK heeft haar leden veel te bieden om hen te positioneren als Dé beste vakmensen met als rode draad de door de Consumentenbond en Vereniging Eigen Huis goedgekeurde algemene voorwaarden met de unieke nakomingsgarantie voor de woonconsument. “Wij bieden onze leden ondersteuning bij hun ondernemerschap.

Samen met PZO kunnen we hun ondernemerschap nog beter ondersteunen en de belangen van zelfstandige vakmensen ook in politiek Den Haag onder de aandacht brengen. Daar kijken we enorm naar uit”, aldus Dennis Kosten, directeur van VLOK. “Samen gaan we ons richten op de belangenbehartiging van alle zelfstandige vakmensen.”

Ook op het gebied van ledenvoordelen zullen de VLOK en PZO nauw samenwerken.

VLOK-leden die gebruik willen maken van lidmaatschapsvoordelen van PZO kunnen zich aanmelden via het VLOK-secretariaat.

1 Dat zijn op dit moment de VLOKUitvoeringsvoorwaarden 2016, de Algemene Voorwaarden van de VLOK Vakgroep Parket 2016 en de Algemene Voorwaarden van de VLOK Vakgroep Interieurbouw 2016. Het jaartal verwijst steeds naar het jaar waarin het laatst met de consumentenorganisaties aan de voorwaarden is gewerkt.

2 De drie sets algemene voorwaarden zijn in 2016 overigens ook als modelovereenkomst goedgekeurd door de Belastingdienst in het kader van de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA).

35 22_Vlok_01L.indd 35

09-03-21 11:18

RENOFLEX Rood snelle 1-uurs reparatie- en lamineerpasta

Sneller en strakker vlechten

Ontdek de SENCO Rebar Tying Tool

NI EU W

Bekijk het volledige assortiment op SENCO.eu

2021KlusVisie90x129.indd 2

MAKING HARD WORK EASIER

GRIFFIN 11/02/2021 10:42

Klusvisie_90x129mm.indd 1

De SOLID GEAR Griffin is een S3 veiligheidsschoen, perfect voor wie op zoek is naar een unieke combinatie van duurzaamheid, lichtgewicht en een nooit eerder gezien comfort. SG73001 | € 119,95 excl. BTW

21KLU002_ADVERTENTIE.indd 36

8-9-2020 14:23:22

www.solidgearfootwear.nl

10-03-21 14:25

PUZZEL De gegeven woorden zijn - in alle richtingen - in het diagram verborgen.

Sommige letters zijn meer dan een keer gebruikt. Plaats de resterende letters in het oplossingsbalkje voor de oplossing van deze puzzel.

AARDEN AARDLEKSCHAKELAAR AARDWARMTE AFKRABBEN BAKSTEEN BEGLAZING BETONMOLEN BITUMEN BOUWVAKKER BOUWVERGUNNING CEMENT COMPRESSOR DAKLIJST DRAGEND DRANGER DUURZAAM ELEKTRICIEN FRET FRIES GALERIJ GATENZAAG GEVEL GORDING GRENEN HANG- EN SLUITWERK IMPREGNEREN INBUSSLEUTEL KLAUWHAMER KRUIWAGEN LADDER LOOPLAMP MUURVERF ONTSTOPPEN PLAMUREN ROOKKANAAL SCHOORSTEEN SPANJOLET STEKKERDOOS STOFMASKER TAKELEN TERPENTINE U-BALK VERBOUWING VLEUGELMOER VOEGEN WARMTEPOMP ZAAGBLAD

Zo doet u mee!

Prijs

De oplossing van de KlusVisie-puzzel kunt u doorgeven via ons e-mailadres: klusvisiepuzzel @bdu.nl. Vergeet niet uw adresgegevens en telefoonnummer te vermelden.

De winnaar uit KlusVisie nr. 1-2021: DHR. A.C. PAALVAST UIT ALMELO De oplossing was: CONTACTBEROEPEN

De winnaar van de puzzel ontvangt de Bahco-doppenset S910, aangeboden door Probin. Deze complete 92-delige doppenset beschikt onder andere over 12 zeskantdoppen ¼”, 10 lange doppen ¼”, 13 zeskantdoppen ½”, verlengstukken, bits, bougiedop, ratels, cardanstukken ½” en ¼”, bithouders en ratels.

37 11_Puzzel_01R.indd 37

09-03-21 11:19

NIEUWS EN COLOFON

COLOFON

www.klusvisie.nl KlusVisie Een uitgave van:

Zelf bouwen: houten huis zonder warmtepomp

Uitgeefteam BDUvakmedia: Peter Vorstenbosch (manager vakmedia) Sonja Voois (operationeel coördinator) Martin ten Hoven (sales coördinator) Redactiecoördinator Jaap van Rijn Eindredactie Job van der Mark (contentregisseur) redactie.klusvisie@bdu.nl

Ben je toe aan een duurzaam zelfgebouwd huis? En beschik je over een kavel? Dan kun je die woning zelf bouwen, bij voorkeur met hout. Wat er zeker niet inkomt: de warmtepomp, als het aan Theo Schmidt en Atty van de Brake ligt.

Theo werkte in de installatietechniek en de bouw, Atty zette zijn concept op papier. Het resultaat: het boek Eenvoudig Duurzaam Bouwen. Met als ondertitel Bouw je energieneutrale droomhuis zonder warmtepomp. Wie de stappen van het boek volgt, bouwt volgens het Enadcobouwconcept: • Kies (bij voorkeur) voor houtskeletbouw • Isoleer maximaal • Leg het hele dak vol met zonnepanelen (wek je eigen energie op) • Verwarm elektrisch • Bouw dampopen en ventileer goed • Houd het simpel Dit bouwconcept biedt de garantie om met minimale installaties duurzaam, comfortabel en zeer energiezuinig te leven. Dus waar wacht je nog op, aldus de auteurs.

vakmedia

Dikke factuur voor kleine slotklus Klein leed werd dankzij Google groot nieuws: malafide slotenmakers die vette rekeningen voor doodsimpele slotklussen indienen. Denk aan het smeren van een slot voor 1000 euro, te betalen door een oude vrouw, zo meldt De Limburger.

Dit blijkt veel vaker voor te komen. Dus zwiepte het techbedrijf de advertenties van onbetrouwbare slotenmakers die met advertenties bovenaan stonden van de zoekmachine.

Meer informatie: www.boekengilde.nl

Ondertussen maakt de slotenmakersbranche zich zorgen om haar imago vanwege deze praktijken. Er bestaat wel een keurmerk, maar de Consumentenbond beveelt deze niet aan. Leden van het Nederlandse Sleutel- en Slotenspecialisten Gilde (NSSG) zijn wel inschakelwaardig, aldus de bond, net zoals klussenbedrijven die met de Consumentenbond afgestemde Algemene Voorwaarden en aansluiting bij De Geschillencommissie kunnen overleggen.

En uiteraard iedereen die via mond-totmondreclame wordt aanbevolen.

Administratie BDUvakmedia Postbus 67 3770 AB Barneveld Telefoon 0342 - 49 48 82 Op werkdagen bereikbaar tussen 08.00 uur en 16.30 uur E-mail service@bdu.nl Postbank 866912 ABN-AMRO 47.32.66.636 Abonnementen Jaarabonnement: € 60,61 excl. btw.

Jaarabonnement buitenland: € 70,69 excl. btw.

Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan, lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Zakelijke abonnementen worden niet tussentijds beëindigd.

Advertentieverkoop Hielke van der Werf Telefoon 06-31958305 E-mail: h.v.d.werf@bdu.nl Basisontwerp layout Wendy Rijke, Studio 3017, Poortugaal Vormgeving GiesbersRetail, Duiven Technische realisatie Vellendrukkerij BDU, Werkendam Auteursrechten voorbehouden © klusvisie Alle auteursrechten en databankrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze berusten bij KlusVisie c.q. de betreffende auteur.

Niets uit deze uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de uitgever worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, scan, fotokopie, elektronisch of op welke wijze dan ook.

KlusVisie wordt tevens elektronisch opgeslagen en geëxploiteerd. Alle auteurs van tekstbijdragen in de vorm van artikelen of ingezonden brieven en/of makers van beeldmateriaal worden geacht daarvan op de hoogte te zijn en daarmee in te stemmen e.e.a. overeenkomstig de publicatieen/ of inkoopvoorwaarden. Deze zijn bij de redactie ter inzage of op te vragen.

ISSN 1566-6131

38 11_Colofon_01L.indd 38

09-03-21 11:19

FOR MORE WD-40 SPECIALIST® KRUIPOLIE

MAAKT VASTZITTENDE EN VERROESTE ONDERDELEN SNEL LOS. Wat doet WD-40 Kruipolie: T­­āĴ ĮĊÐă Œ­ĮĴšðĴĴÐĊÌÐ ÅďķĴÐĊș ĉďÐīÐĊ ÐĊ ĮăďĴÐĊ ăďĮȘ T­­āĴ Œ­ĮĴæÐīďÐĮĴÐ ÅÐŒÐĮĴðæðĊæÐĊș ĮÆìīďÐŒÐĊ ÐĊ āī­ĊÐĊ ăďĮȘ ÐīÅÐĴÐīĴ ÅÐœÐæðĊæ Œ­Ċ Œ­ĮĴšðĴĴÐĊÌÐ ĮÆì­īĊðÐīÐĊș Ĵī­ĊĮĨďīĴÅ­ĊÌÐĊ ÐĊ ā­ĴīďăăÐĊȘ ­ĴÐī­åĮĴďĴÐĊÌ ÐĊ ÅÐĮÆìÐīĉĴ ĴÐæÐĊ ÆďīīďĮðÐȘ

ďȘ­Ș ŒÐīāīūæÅ­­ī Åū 21KLU002_ADVERTENTIE.indd 39

10-03-21 14:25

Liquid Rubber HBS-200 Universele, duurzame, water-, luchtafdichtende en beschermende coating. Makkelijk verwerkbaar en weer- en uv-bestendig. Geschikt voor het afdichten en beschermen van vele materialen zoals beton, metaal, steen, hout, bitumen, zink, pvc, EPDM etc. Tevens beschermt het tegen erosie en corrosie. Het maakt het de ideale afdichter en coating!

473.573.0765-67 Artikelnummer Inhoud Nu 473.573.0765 310 gram € 4,75 473.573.0766 1 liter € 18,50 473.573.0767

5 liter

€ 75,00

VANAF

4,75

12 meter slang

Max. 130 bar 7,5 l/min

Pistool Start-stopsysteem VAN

589,00

539,00

Hogedrukreiniger K 1050 TST Koudwater hogedrukreiniger met slangtrommel. Geleverd met pistool met snelkoppeling en vuilfrees met lans uit RVS met vlakstraalsproeier. Werkdruk 130 bar, waterhoeveelheid 7,5 liter p/m. Slanghaspel met 12 meter staalweefsel versterkte hogedrukslang.

855.554.0412

Bitset Deze 31-delige bitset is een uitgebreide reeks bits voor al het schroefwerk, in een praktische, scharnierende Makita accubox. Incl. Makita-adapter op vierkant, een zeskantbushuls en een universele Makita-bithouder.

428.122.1101 VAN 25,00

15,00

Accuboor BS 18 LT BL Q Borstelloze boorschroevendraaier met compacte constructie voor universele en veeleisende werkzaamheden. Voorzien van Metabo Quick-systeem voor snel werken en maximale efficiëntie bij boren en schroeven. Met Ultra-M-Technologie voor zeer hoog vermogen, optimaal energiegebruik en lange levensduur.

In MetaLoc koffer.

409.230.2140 VAN 185,00

155,00*

31-delig

* Excl. accu’s en lader

t.w.v.

€ 134,00

excl. BTW

Met praktische riemhaak

Alleen bij Probin, GRATIS accu bij aankoop van een 18V accu-machine (body of set) van Metabo. Vraag uw gratis accu aan via www.metabo-acties.nl/probin

Kijk op www.probin.com voor alle acties 21KLU002_ADVERTENTIE.indd 40

Geïntegreerd werklicht

Ruim 25.000 artikelen op voorraad

Gerenommeerde A-merken

Heel snel leveren 10-03-21 14:25