KRONIEK DS. WIM SCHELTENS

THEMA: ‘WIE IS JEZUS VOOR ONS?’

Kroniek

1. Voor wat hoort wat, of: verwondering 2. Complot-denken en Godsgeloof 3. Geloven wat je wilt 4. Tweede Kamer en omroep in onrustig vaarwater 5. Theologie: een nepwetenschap? 6. Te Vrije Universiteit 7. Kerststemming

1. Voor wat hoort wat, of: verwondering In het Nederlands Dagblad van 29 oktober 2022 las ik een interview met Luit van der Tuuk. Hij is geïnteresseerd in de Vroege Middeleeuwen in Noordwest Europa. Daarover heeft hij een boek geschreven: ‘Heidense en bijgelovige rituelen uit de vroege middeleeuwen’. En dat geeft aanleiding tot een gesprek in de krant.

Ik laat de heer van der Tuuk eerst aan het woord. “De natuur was in de vroege middeleeuwen een bron van onzekerheid en gevaar. Religie was in wezen een ruilhandel, waarvoor de Romeinen al een formule hadden: ‘do ut des’, ‘ik geef opdat jij geeft’. Het kwam aan op de juiste manier van goden vereren en aan hen offeren. Zelfs het monotheïsme zat er al een beetje in, want in de vroegmiddeleeuwse gemeenschappen had men vaak een favoriete god: Donar of Wodan. Dat gebeurde dan wel collectief. Je kon niet als eenling een andere nemen. Ik las een keertje een relaas van een boer die de ‘waarom-vraag’ stelde aan een heidense god, Wodan of Donar. Het werd niet veel later opgetekend door een christelijke kloosterling. Die boer vroeg zich af: Ik heb toch alles goed gedaan, de juiste offers gebracht en nog kreeg ik een misoogst. Hoe kan dat nou? Die boer was zelfs kwaad op zijn god. Die had verzuimd te leveren.’” Tot zover de heer van der Tuuk.

Ruilhandel Mijn aandacht is getrokken door het idee van ruilhandel als grondbeginsel van religie: “do ut des” - ik geef opdat jij geeft. Is dat ook karakteristiek voor ons geloof? Is geloven ‘voor wat hoort wat’? Is dat het christelijk geloof dat we ons gebed doen om God te bewerken ons zijn liefde en genegenheid te geven. Wij offeren onze gebeden en ons geld, opdat God ons gezondheid, geluk en rijkdom geeft? Is dat ons geloof? Is het dan toch handel, handjeklap? Ik kan het me niet voorstellen.

Verwondering over een werkelijkheid Het geloof heeft te maken met een werkelijkheid. De mens ontdekt gaandeweg in het leven dat er meer is dan hij zelf kan overzien. Er wordt gesproken over een God van Israël, die de hele wereld geschapen heeft. Er wordt gesproken over een God die deze wereld liefheeft. Die wereld ontspoort veel te vaak. Daarom zendt God zijn zoon - uit liefde voor die wereld die soms zo struikelt. Daar gaat het geloof over. Over de verwondering dat God een wereld liefheeft, terwijl - en misschien juist omdat - die wereld soms te keer gaat op een manier die niet om aan te zien is. Dat de wereld verloren in schuld is en dat daarom juist vrede en heil gebracht wordt door Christus als goede herder en dat zo Gods belofte heerlijk wordt vervuld. Dat is geloof. Dat is verwondering over een God die zijn zoon niet als dictator laat werken maar als heilbrenger, zodat we krijgen wat we zelf niet op tafel kunnen leggen. Dat is niet voor wat hoort wat. Het is verwondering over een God, die ons beschermt en ons het leven mogelijk maakt. Waarom kunnen wij oogsten? Omdat de boer zo hard werkt? Ook. Maar vooral door de kiemkracht en de groeikracht. Dat geheim zit in de schepping. Als die krachten er niet zouden zijn, was al het werk zinloos. Waarom kunnen wij nadenken, waarom kunnen we handelen? Omdat we gaven hebben gekregen zoals verstand en gezondheid en levenslust en inzicht. Dat kun je ontwikkelen, omdat je het eerst hebt ontvangen. Dat besef zit in het christelijk geloof, dat je God dankbaar kunt zijn voor wat Hij allemaal al lang gegeven heeft: zon en water en zuurstof en allerlei levensvoorwaarden. Dat je beseft in verwondering, dat God jou dat allemaal gunt. Dat je eigenlijk in een opgemaakt bedje bent terecht gekomen. Dat is wel wat meer dan handjeklap.

2. Complot-denken en Godsgeloof Of ik ’s langs wilde komen. De middelste zoon was zo onder de indruk gekomen van wat het complot-denken allemaal op tafel legt, dat hij zijn geloof in God minder belangrijk is gaan vinden. De wereld is nog niet helemaal behekst en verduiveld, maar het zit er niet ver naast, zo laat hij me weten. Hij blijkt erg onder de indruk van de boze machten en krachten die het leven op aarde gaan verslinden. Ik zeg: ik mis in jouw redenering de rol van Jezus. En we zijn geroepen om te getuigen van Jezus en niet van de duivel. Geef je de duivel niet te veel macht in jouw ogen. Terwijl we mogen geloven, dat Jezus zegt: “Ik heb alle macht in hemel en op aarde.” Daar gaf hij me wel gelijk in, maar de tegenkrachten moeten we niet onderschatten. We zaten buiten en het werd steeds donkerder, totdat er een buitenlamp aan ging, die mij zowat verblindde. Hij stelde voor even achter de boerderij te kijken. Daar waren zijn vader en broer bezig met het gras te verzamelen. Ik zeg: met die droogte toch zoveel gras? Ja zegt de vader, ik heb wel bewaterd want anders zou het niks worden. Dat brengt me op je eigen rol: wie en wat geef je aandacht en hoe?

In het dagblad Trouw is in november 2022 een interessante discussie gevoerd over complottheorieën en geloof. Maar eerst dit: bij een complottheorie denk ik aan de bruine propaganda van Goebbels. De waarheid wordt leugen genoemd en de leugen wordt waarheid genoemd. Het geijkte middel om de leugen tot waarheid te verheffen is de complottheorie. Inspelend op de onvrede bij veel mensen worden duistere machten geconstrueerd die het land, het volk, ja heel de wereld bedreigen. Daarbij worden bestaande media verdacht gemaakt en als leugenpers bestempeld. De eigen propaganda wordt dan voorgesteld als eerlijke, objectieve voorlichting. Je ziet het bij Poetin in de oorlogspropaganda tegen Oekraïne. Gevallen van spiegelen noemde een krijgsmacht-deskundige dat. Omkeren noem ik het: je verwijt de ander iets, wat je zelf doet. Dat is de tactiek van Poetin al sinds februari 2022 en eigenlijk al vanaf de overname van De Krim in 2014

Wat is een complottheorie? Paul de Bont schrijft in Trouw van 1 november: een complottheorie is een onbewijsbaar geloof in een werkelijkheid die de mens en de wereld regeert. En dan vraagt hij zich af: is dat ook niet in de godsdienst het geval? Van Christus is bekend, dat Hij zegt: Mij is gegeven alle macht in hemel en op

Rembrandt - Kerst, geboorte van Jezus.

aarde. In de Islam is sprake van een profeet die op een vliegend paard in één nacht van Mekka naar Jeruzalem kan reizen en dat dit paard de grond in Jeruzalem even aantikt. Vervolgens markeert de gouden Rotskoepel dat de hele stad tot derde heilige plaats van de moslims wordt gerekend. Religie berust op een onbewijsbaar geloof in een opperwezen dat ons heeft geschapen, onze omstandigheden kan beïnvloeden en ons zal beoordelen na onze dood. Is geloof in een complot min of meer niet even geloofwaardig als elk ander geloof? In Trouw van 4 november 2022 reageren Rik Peels en Kees van der Kooi. Zij wijzen allereerst op de definitie van de Bont. In die definitie van de complottheorie mist het geloof in een complot, in een geheime samenzwering van mensen die kwaad willen. Daar komt nog een verschil bij tussen complot-denken en Godsgeloof: Godsgeloof inspireert mensen tot goede dingen, zoals het bouwen van ziekenhuizen, het stichten van universiteiten, diaconale hulp aan armen mensen, liturgische muziek, het bouwen van kerken en kathedralen en het formuleren van mensenrechten. Dat er in het geloof ook ontsporingen zijn, zoals over de plaats van de vrouw, over slavernij en over relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht, is niet terug te voeren op een complot, maar op een misverstand tussen tijdgeest en normering.

Maar wat iemand als De Bont mist, is dat Godsgeloof, in tegenstelling tot complot-denken, een inspiratie geeft om je in te zetten voor een betere wereld. Zo zegt het christendom dat onze medemens naar Gods beeld (imago Dei) gemaakt is, dat we allemaal gebrekkig zijn en verlossing nodig hebben en dat de grootste invloed in deze wereld van God komt en daarmee goed is. De grondtoon is geloof, hoop en liefde, geen angst en haat. Godsdienstwetenschapper Maarten van Boekel reageert op 12 november 2022 in Trouw. Hij neemt het op voor Paul de Bont en noemt hem een bruggenbouwer. Want hij creëert ruimte in de gepolariseerde samenleving en begrip voor de complotdenker. Dat zou steun verdienen van wie in het leven de grondtoon herkent van ‘geloof, hoop en liefde’. Maar wie geloof in God op dezelfde lijn stelt als het complot doet geen recht aan geloof en aan complot. Dat is geen kale begripsuitleg, dat is recht doen aan eigenheid. Heeft angst voor wereldheerschappij van afbraakkrachten, zoals de complotten momenteel werken hetzelfde soortelijk gewicht als geloof, hoop en liefde, inspiratie en diaconaal dienstbetoon? Doe je complotdenkers recht door ze gelovigen te noemen? Doe je gelovigen recht door hen nalopers van complotten te noemen?

Ik ben onder de indruk van het feit dat in 2 Kronieken 5 massaal gezongen wordt “De HEER is goed, eeuwig duurt zijn trouw” en dat op het moment van dit zingen de heerlijkheid van God de hele tempel vult. Ik ben dankbaar te mogen weten, dat God uit liefde voor de wereld zijn Zoon gezonden heeft. Dat is geen complot. Dat is heil pur sang.

3. Geloven wat je wilt In het Nederlands Dagblad van 14 november 2022 schrijft prof. Bernard Reitsma over ‘Geloven wat je wil”. Hij schrijft: “Je mag in Europa geloven wat je wilt. Niemand kan je dwingen iets wel of niet te doen als het tegen je geloof ingaat. Maar de wil van God accepteren wij niet.’ Dat waren ongeveer de woorden van een medewerker van de Raad van Europa in Straatsburg.” Met een aantal christenen uit Europa en het Midden Oosten heeft hij onlangs een rondleiding door het gebouw van deze Raad gekregen. De Raad zet zich in voor vrijheid en inclusiviteit en heeft drie kernwaarden: de (bescherming van de) rechtsstaat, democratie en mensenrechten. Vrijheid van godsdienst is een universeel mensenrecht en niemand mag op grond van religieuze voorkeur worden uitgesloten. Maar dat de Raad de wil van God niet accepteert, in ieder geval in het publieke domein, lijkt hem daarmee op gespannen voet te staan. Hij schrijft verder: “Als we de sharia bekritiseren om extreme straffen, onderdrukking van vrouwen, afwijzing van de LHBTIQ+ praktijk of de doodstraf op het verlaten van de islam, dan zal Europa joden en christenen verwijten dat de bijbelse wetten niet veel anders zijn. Omgekeerd moeten we ook erkennen dat de sharia veel meer is dan enkele extreme regels. Het is een verzameling van allerlei geboden en verboden voor alle aspecten van het leven, van bidden tot tanden poetsen. Het staat voor de moslim ten diepste voor ‘de wil van God’.”

Anders Daarover heb ik aarzelingen. Bijbelse wetten zijn in die zin anders, omdat ze door de Verlichting heen gegaan zijn en vooral, omdat sinds Calvijn al wordt beleefd, dat strafwetten uit het Oude Testament niet voor het christelijk geloof doelmatig zijn. Bovendien is de sharia gericht op wetgeving, terwijl de Bijbel op geloof gericht is. “God wil het” kan onrechtmatig gebruikt worden of zelfs misbruikt. Daarom is vrijheid van godsdienst wat anders dan een directief met het label “God wil het”.

4. Tweede Kamer en omroep in onrustig vaarwater In de Tweede Kamer is het voornemen van een onderzoek naar het functioneren van de vroegere Kamervoorzitter Arib uit de hand gelopen. Mevrouw Arib was een gerespecteerde voorzitter in de plenaire vergaderingen van de Kamer. Onder leiding van Kees van der Staaij heeft de Kamer zich maar weer gedeisd opgesteld, nadat de griffier en de hele ambtelijke top van de Tweede Kamer zich een hoedje geschrokken waren en hun biezen hebben gepakt. Wat mij verbaast is dit: twee anonieme brieven zijn de aanleiding. Weet u wat een anonieme brief verdient? Om vluchtig gelezen te worden en via de organisatie te vragen of de schrijver zich bekend wil maken binnen 14 dagen, omdat die brief anders in de papierversnipperaar komt en geen aandacht meer krijgt. Maar het hele presidium en de landadvocaat hebben anders beslist. Waarom? Het is me een raadsel. En je ziet het voor je ogen gebeuren: allerlei betrokkenen raken beschadigd.

THEMA: ‘WIE IS JEZUS VOOR ONS?’

In de omroep is de gerespecteerde en bevlogen en bewogen presentator Matthijs van Nieuwkerk van de “Wereld draait doorrrrrrrr” in opspraak gekomen. Maar liefst zeventig mensen zijn gevraagd en hebben gerept over uitbarstingen van woede door Matthijs. Tja, daar zijn een eindredacteur en allerlei mensen in de leiding en vertrouwenspersonen. Hebben die geen rol gespeeld? Konden die niet worden geraadpleegd om bij te sturen? In de Volkskrant van 19 november 2022 komt een keur aan klachten ter sprake, veel breder dan alleen bij één man. Een opgeblazen-standjes-gedrag komt in beeld; daar zijn veel meer mensen bij betrokken. Toch heb ik herinnering aan ontroerende televisie van Matthijs – te veel om hem af te vallen. Maar ik leer er weer eens van, dat het beter is om hartelijk samen te werken en elkaar te stimuleren dan af te katten en elkaar te vernederen. De grondregel van de apostel Paulus is zo raar nog niet: “Handel niet uit geldingsdrang of eigenwaan, maar acht in alle nederigheid de ander belangrijker dan uzelf. Heb niet alleen uw eigen belangen voor ogen, maar ook die van de ander. Laat onder u de gezindheid heersen die Christus Jezus had.” (Filippenzen 2:3-5).

5. Theologie: een nepwetenschap? In het Elseviers Weekblad van 21 november 2022 verwijst de historicus Roelof Bouwman de theologie als wetenschap naar de prullenmand. “Theologen hebben wetenschappelijk niets te bieden, maar konden wel altijd rekenen op de belangstelling van gelovigen. Nu de kerken in steeds hoger tempo leeglopen, is er voor theologie in Nederland geen bestaansgrond meer.” Dit artikel verschijnt net in de week, dat de minister van Onderwijs de levensbeschouwelijke universiteiten € 5 miljoen extra geeft. Bouwman haalt Karl Popper (19021994) aan: “Theologie is nepwetenschap, want niet falsifieerbaar.” Bij wetenschap, zo meende de Brits-Oostenrijkse filosoof, dient het te gaan om falsifieerbare hypothesen, om uitspraken die kunnen worden weerlegd. Een wetenschapper formuleert een verklaring voor een verschijnsel, doet onderzoek en gaat op zoek naar een andere verklaring zodra de feiten hem ongelijk geven. Kennis, aldus Popper, groeit door het systematisch opsporen en elimineren van fouten. Bouwman vindt, dat de theologie een studieobject heeft, waar je geen feitelijk onderzoek naar kunt doen. “Iedereen kan van alles beweren over God zonder dat zijn gelijk of ongelijk wetenschappelijk kan worden aangetoond. Logischerwijs is er in de theologie dan ook geen sprake van cumulatie van kennis.”

Studieobject(-en) Wat zou het studieobject van de theologie zijn? Bouwman antwoordt: God. Als je dat al zegt, dan moet dat minstens genuanceerd worden: God, zoals Hij Zich bekend gemaakt heeft in de Bijbel en God, hoe Hij ter sprake wordt gebracht. Steeds komt de Bijbel als bron en norm voor de theologie ter sprake. Zoals bij onderzoek naar de visserij de zee, de rivier en het meer onderzoeksobject zijn. Voor de akkerbouw komt het land steeds ter sprake. Zo is er in de theologie veel aandacht voor de Bijbel en de exegese, de uitleg. Exegese is ergens: begrijpend lezen. Wat hebben de eerste hoorders gehoord en wat horen wij er in onze levenssituatie erin. Wat heeft de schrijver bedoeld? Belangrijk daarbij is Bijbels Hebreeuws voor het lezen van de Hebreeuwse Bijbel en Koinè-Grieks voor het lezen in het Nieuwe Testament. De kennis van die talen is gegroeid: “cumulatie van kennis”. Maar object van de theologie is ook: geloof, geloofsaarzeling en geloofsbezieling. Wat doet geloof en wat niet, wat is het risico van goedgelovigheid; geloof als vertrouwen. Object van de theologie is ook: de preek, het huisbezoek, de catechese. Wat gebeurt er, wat komt ervan over. Hoe wordt het gewaardeerd? Daar zijn onderzoeksmethoden voor. Daarover is de laatste dertig jaar veel gepubliceerd. Daar zijn dissertaties over geschreven: “cumulatie van kennis”.

Ontwikkeling De dogmatische bezinning is onmisbaar om systematisch door te denken. Wie de geschiedenis van de dogmatiek bekijkt, ontdekt verschuivingen en ontwikkelingen. Luther raakt als kern de triomf van de genade en zijn theologie van het kruis is zo veelomvattend, dat je er een levenswerk aan hebt om het te doorgronden. Calvijn legt nadruk op de eer aan God en vraagt aandacht voor het werk van de Heilige Geest. In de RK-theologie is relatie tussen leer en leven sterk aanwezig. Dr. A. Kuyper heeft de maatschappelijke verantwoordelijkheid gevuld met Bijbelse begrippen, zoals rentmeesterschap en roeping. Eeuwen later, pas recent, komt de vrucht van de Geest als levenshouding sterk naar voren. De relatie van kerk en theologie met het Jodendom is ingrijpend veranderd. De kijk op relatievorming en de plaats van de vrouw is ook de laatste jaren sterk veranderd. Daarbij is herbronning van groot belang om in de ontwikkelingen de oorsprong en het vertrekpunt vanuit het Bijbels getuigenis onderweg niet te verliezen. Dat zijn allemaal ontwikkelingen dankzij vernieuwend inzicht, of te wel “cumulatie van kennis”.

Kunst De invloed van geloof op grond van de Bijbelverhalen is aanleiding voor grote kunstschatten op het terrein van schilderkunst, muziek en literatuur. Rembrandt, Caravaggio en Rubens geven aan, hoe Bijbels-theologische kennis doorwerkt. Bach en Mozart zijn ondenkbaar zonder doorwrochte Bijbelstudie met behulp van theologische doordenking. In 1973 is een groot nieuw Liedboek voor de Kerken verschenen en 2013 nog weer een ander groot liedboek “Zingen en bidden in huis en kerk”. Dat de Bijbel in nieuwe vertalingen uitkomt, laat zien, dat het christendom niet zomaar wegvalt als structuren van het kerkzijn veranderen.

Christelijke feesten en familiegebeurtenissen De christelijke feesten Kerst, Pasen en Pinksteren voegen iets toe aan de ziel van een samenleving. Dat vrede, heil en vreugde, dankbaarheid, geloof, hoop en liefde beleefd worden is voor een samenleving van groot belang. Het valt op, dat in het christelijk geloof de positieve krachten zoals geestkracht en veerkracht de overhand krijgen. Dat is een opsteker bij moeilijke tegenvallers. Het leven kent moeilijkheden en ook dat is een object voor theologische bezinning. Dat geboorte, huwelijk en begrafenis familiegebeurtenissen zijn die met doop, zegening en een dankdienst voor het leven worden beleefd, vormt een uitdaging voor de theologie om dat eigentijds te doordenken en begeleiden. Dat heil sterker is dan onheil, Dat licht sterker is dan duisternis.

Rembrandt -- Kerstmis-aanbidding door de herders.

Dat zegen verder reikt dan vloek, dat kan alleen gezegd worden als er een goede doorwrochte doordenking achter zit. Daarvoor is de theologie van grote waarde. En wat dacht u van de filosofie? Hoe meetbaar is die?

6. Te Vrije Universiteit De Vrije Universiteit laat het votum vallen. De beginwoorden bij promoties, inaugurele redevoeringen diesvieringen komen per 1 januari 2023 te vervallen. Dan zullen de gewijde woorden niet meer klinken in aula: ‘Onze hulp is in de naam van de Heer, de Maker van hemel en aarde.’ En aan het eind klinken dan niet meer de woorden van lofverheffing: ‘Laat de Naam van de Heer geprezen worden, nu en in de eeuwigheid’ (Psalm 113:2). Prof. George Harinck wijst er in het Nederlands Dagblad van 3 december 2022 op, dat de stichter van de Vrije universiteit dr. Abraham Kuyper de belijdenis “Onze hulp is in de naam van de Heer” inclusief opvat, want vanaf het begin zijn ook Joden en moslims welkom op zijn universiteit. Eenduidigheid was hem een gruwel en pluriformiteit leek hem te passen bij de veelzijdige schepping. Harinck: “Er is ook aan de Vrije Universiteit geen besef meer van Kuypers markante standpunt dat het calvinisme bij uitstek de levensbeschouwelijke verschillen in onze samenleving honoreert, dat het de geestelijke vrijheid van ieder principieel verdedigt. In plaats daarvan dient de universiteit nu algemene braafheden als verwondering en waarden.” Ontwortelend Het secularisme werkt ontwortelend. Aansluiten bij een kerkelijke organisatie wordt schaarser. Het individualisme wint terrein, zodat individuele docenten bezwaar maken tegen een institutionele traditie. Omdat niet iedere docent God belijdt, moet het votum vallen. De woorden van dat votum staan in Psalm 124:8. In 2016 is de grondslag van de VU opnieuw geformuleerd: “De Stichting gaat uit van de Vereniging, die, voortbouwend op haar christelijke oorsprong, ten doel heeft om bij te dragen aan een betere wereld, een wereld waarin rechtvaardigheid, medemenselijkheid, en verantwoordelijkheid voor elkaar en voor de wereld centraal staan. De Stichting laat zich hierdoor inspireren bij de inrichting van haar onderwijs en onderzoek en bij het delen van kennis met en dienstbaar zijn aan de maatschappij. Zij onderkent en waardeert de rol die levensbeschouwing en zingeving hierbij spelen.” Per 1 januari 2023 worden de teksten voortaan: “Ik open deze openbare zitting met een verwijzing naar de van oorsprong christelijke traditie van de Vrije Universiteit Amsterdam, waarin wetenschapsbeoefening verbonden wordt met verwondering en levensbeschouwelijke waarden.” Bij de afsluiting wordt dan iets gezegd met daarin “onze missie om waardengedreven wetenschap te beoefenen met verantwoordelijkheid voor mens en planeet”. De taal van deze vernieuwing haalt het niet bij compactheid en kracht van de huidige teksten. Bovendien is het te vrijblijvend en wordt zo de Vrije Universiteit een te vrije universiteit. Men behoeve zich niet te schamen als men geloof en wetenschap elkaar niet in de staart laat bijten. Het geloof in God is de bottleneck. Het argument voor vernieuwing is: inclusiviteit. Wie de theologie van Kuyper een beetje kent, weet dat als er één is, die inclusief maakt, het de Here God wel is. Hij is de Maker van mensen en medemensen.

7. Kerststemming In de media hoor je over kerstgevoel en kerststemming, kerstmuziek en kerstdiner. Ik heb het liever over kerstliederen. Onlangs vraagt er iemand: wat vind jij het mooiste kerstlied? Ik denk aan minstens drie kerstliederen die ik even mooi vind: “Stille nacht, heilige nacht”; “Komt, verwondert u hier mensen”; en “’t Is geboren het goddelijk kind, dat ons allen zo zeer bemint”. Kerst is voor mij niet zozeer een gevoel, maar meer een stemming van blijdschap en opgewektheid. Omdat we iets hebben dat naar het Kerstkind verwijst. En daarom ervaar ik kerstversiering en kerstmarkt en kerstbestand en kerstwijdingen en kerstnachtdienst allemaal positief.

In het lied “Stille nacht”, komt in het derde couplet die prachtige regel voor: “Stille nacht, heilige nacht, vreed’ en heil wordt gebracht, aan een wereld, verloren in schuld; Gods belofte wordt heerlijk vervuld.”

In het lied ‘Komt, verwondert u hier, mensen’ staat de verwondering zo mooi centraal. Die verwondering is er dan op gericht, dat je gaat zien, hoe dat God ons bemint. Want uit liefde voor de wereld heeft Hij zijn Zoon gegeven.

Die verwondering is zo belangrijk voor een levend geloof. Omdat het allemaal niet vanzelfsprekend is of gesneden koek. Maar dat je voelt, hoe bijzonder het is, dat je in geloof dingen mag aanvaarden zonder bij de neus genomen te worden. In het lied “Beveel gerust uw wegen” van Paul Gerhardt staat die prachtige regel: “‘t Is wijsheid wat Hij doet. Zo zal Hij alles maken, dat g’ u verwondren moet.” Zo denk ik aan een gemeentelid, die vol verwachting over wat komen zou, kon zeggen: ik laat me verrassen. In het nieuwe liedboek uit 2013 zijn er drie liederen, die ik erg mooi vind: Lied 500 “Uit uw verborgenheid” en Lied 496 “Een ster ging op uit Israël” en Lied 506 “Wij trekken in een lange stoet” (van Sela), waarvan we de melodie kennen van de uitvoeringen van Charles Dickens, A Christmas Carol, met de vrek Scrooge.

In het lied “’t Is geboren het goddelijk kind, dat ons allen zo zeer bemint” staat ook dat beminnen weer zo centraal. Ook, dat het Kind niet alleen menselijk is, maar ook een goddelijke komaf heeft. En als ik de melodieën hoor, begint de stemming er bij mij er te komen: gelukkig, het wordt weer Kerst.

ds. Wim Scheltens