gereformeerd 72E JAARGANG • NUMMER 17 • 6 SEPTEMBER 2019
KERKBLAD @GerefKerkBlad
KERKELIJK LEVEN
2
Aan het begin van het werkseizoen zal er weer veel gebeden worden. In Den Haag organiseren kerken een ‘Kroonbede’ op de avond voor Prinsjesdag.
PERISCOOP
4
Voor een serie artikelen over het klimaat komt een boek met de titel ‘Groene theologie’ als geroepen. In deze editie van GKB het eerste deel.
WWW.GEREFORMEERDKERKBLAD.NL
OPEN VENSTERS
11 Invandehetzomer ligt een groot deel kerkelijk leven stil, maar evangelisatie staat niet stil. Toch organiseerde De Verre Naasten twee evenementen.
De stilte van God Na het vuur klonk het gefluister van een zachte bries. Toen Elia dat hoorde, sloeg hij zijn mantel voor zijn gezicht (1 Kon. 19:12,13).
DOOR DS DAVID DE JONG
Elia had vast graag gezien dat God wél in die windvlaag, wél in die aardbeving, wél in dat vuur was. Want de God van Elia was de God van het vuur. Laten we eerlijk zijn, ook als dat niet meteen onze God is, hopen we toch nog steeds dat God ingrijpt als er een golf van terreur over de wereld slaat. Hij hoeft die terroristen niet meteen
met vuur te verteren, maar Hij zou toch wel op een af andere manier een einde aan al dat geweld kunnen maken? Ook in ons persoonlijke leven hoeft Hij niet meteen grote wonderen te verrichten. Maar Hij kan toch wel iéts doen aan de zorgen die we hebben, de pijn die we lijden of de wanhoop die we voelen? “Na het vuur klonk het gefluister van een zachte bries”. Elia weet dat nu de HEER zelf voor de ingang van zijn grot staat en daarom slaat hij zijn mantel voor zijn gezicht vóór hij de stap naar buiten zet. Waarom je gezicht bedekken als God zo stil entree maakt? Toch kan Elia juist die stille God niet onder ogen komen. Voel je je pas echt klein? Je bent klein wanneer God zwijgt als jij je stem allang verheven had? Besef je
pas echt hoe groot God is wanneer Hij geduldig blijft als voor jou de maat allang vol is? God blijft God als Hij vraagt: “Elia, wat doe je hier?” En Elia blijft mens als hij vraagt: “God, waarom doet U niets?” Maar in de afstand is er toch nabijheid. Als je geen ruimte hebt om God te ontmoeten, dan moet je die ruimte scheppen. Maar stilte betekent niet automatisch dat God er is. Soms blijkt in oorverdovend natuurgeweld dat Hij er is en in oorverdovende stilte dat Hij er niet is. Maar de stilte die om Elia is, streelt hem. God troost je, als je vastgelopen bent in je vertrouwen op Hem: “Ik werk ook aan de komst van mijn koninkrijk als jij het gevoel hebt dat er niets gebeurt en er niets verandert”.
KERKELIJK LEVEN
Gebed voor het bestuur Aan het begin van het werkseizoen zal er weer veel gebeden worden. Kerken hebben een startzondag, verenigingen een openingsavond. Gereformeerde en andere christelijke scholen houden een openingsavond voor het cursusjaar. Veel aandacht gaat uit naar de bede in de Troonrede. In Den Haag organiseren kerken een ‘Kroonbede’ op de avond voor Prinsjesdag. Ook in andere plaatsen worden er wel zulke samenkomsten gehouden. DOOR DRS PIET HOUTMAN Over de bede in de Troonrede is de jaren door veel te doen geweest. Die is een keer helemaal geschrapt, en vervolgens weer ingevoerd, meer of minder duidelijk, indirect, weggemoffeld en weer wat explicieter gemaakt, al naar gelang de politieke kleur van het kabinet. Christenen leefden tussen zorg en hoop wat er nu weer van gebakken zou worden. Soortgelijk geharrewar doet zich voor rond het ambtsgebed bij de opening en sluiting van vergaderingen van gemeenteraden. In Tholen natuurlijk heel anders dan in Amsterdam. Talloze voorstellen en moties zijn ingediend en bediscussieerd, over de formulering – aan ‘in de naam van Jezus Christus’ kunnen joden aanstoot nemen – en uiteindelijk over afschaffing. Ten slotte wordt er hier en daar nog wel een gebed uitgesproken voor de opening en na de sluiting, waar aanwezigheid niet verplicht is. En in bedrijven? Daar komen christenen tegenwoordig vaak samen voor een ‘bedrijfsgebed’, om de relatie tussen christen-zijn en werk meer vorm te geven. Officieel bedrijfsbeleid is dat natuurlijk niet. Altijd door hebben veel christenen hebben gepleit voor de bede in de Troonrede en voor het ambtsgebed, vaak met de bewogen inzet die je in
2
tot een God-in-het-algemeen, die vanuit de hemel regeert? Samen met bijvoorbeeld joden en met moslims? Zullen we, tegenover de heersende ‘religiestress’, de handen ineen slaan met allen die in God geloven? En ongelovigen dan? Als de meerderheid bidden iets vindt van een privé-overtuiging, wat je helemaal zelf moet weten en maar achter de voordeur moet doen, is het dan ook niet meer dan logisch dat niet-gelovigen hun werk doen zonder Hem? Als christenen werk je tenslotte met ze samen en het werk gaat er evengoed wel om door. Of het nu in de politiek is of op een (niet-christelijke) school of in een bedrijf.
Zonder de politiek nodig hebt om iets te bereiken. Anderen namen een genuanceerder standpunt in. Als de kabinetsleden, parlementariërs en raadsleden in grote meerderheid niets met het christelijk geloof hebben, wordt het dan niet een schijnvertoning en kun je er dan niet beter van afzien?
Verwachten
Je zou bij al die discussies het zicht kunnen verliezen op waar het uiteindelijk om gaat. Bidden, echt bidden, doe je niet omdat je vindt dat Nederland een christelijk land is of zou moeten zijn. Niet omdat je de christelijke invloed op ons politieke en culturele klimaat, die er door de eeuwen heen geweest is, wilt benadrukken en wilt laten voortduren. Of omdat je de ‘naam van God’ ondanks alles belangrijk blijft vinden in het publieke leven. Bidden tot God doe je omdat je iets van Hem verwacht. Zoals – in dit verband – gezondheid en kracht voor je werk, wijsheid voor je werk, zegen op je werk. Mogen we het ook sterker zeggen? Kunnen we ook zeggen dat we dat van Hem nódig hebben? Dat we al die dingen niet kunnen verwachten als we Hem er niet om vragen? En als we dan bidden of God ons het nodige wil geven, richten we ons dan
Wacht even. Je bidt tot God. Wat verwacht je dan eigenlijk van Hem? Kracht, wijsheid, zegen, noemden we al op. En als je dat niet van Hem vraagt, kun je dat dan evengoed verwachten? Maakt dat uiteindelijk ook iets uit? Zonder gebed kan het met de economie ook wel goed gaan in Nederland. Zonder gebed kunnen wij mogelijk, in onze hoek van de wereld, nog lang een van de rijkste en vreedzaamste en meest vrije landen blijven. Zonder gebed kunnen scholen ook wel veel geslaagden afleveren en universiteiten hooggekwalificeerde wetenschappers. Maar de diepere vraag is: zou God zijn zegen wel willen geven? Wat zou Hij ervan vinden? Als je een van de welvarendste, meest bevoorrechte landen ter wereld bent, met een mild klimaat, rijk bewaterd en vruchtbaar, netjes georganiseerd, met een goede rechtspraak en een uitgekiend zorgsysteem, maar je dankt Hem er niet voor? Je doet alsof je Hem er niet bij nodig hebt? En als je Hem niet vraagt om wat je dagelijks weer nodig hebt – te beginnen met je dagelijks brood, en dan al die dingen die we verder opnoemden, voor je werkweek en je vergaderingen en jaarlijks in elk nieuw werkseizoen – hoe zal dat verder gaan, waar zal dat op uitlopen?
6 SEPTEMBER 2019
NOG EVEN DIT
Genade
Deze vragen roepen om Christus. Want er is op dit gebied al ontzettend veel misgegaan. Er is al een ten hemel schreiend tekort aan dankbaarheid en gebed. En dat gaat nog steeds door. Wil je graag gezondheid en kracht krijgen, en wijsheid en zegen, dan heb je niet genoeg aan een God die alles bestuurt. Dat geldt gelijkelijk voor christenen en niet-christenen. Dan heb je die God nodig die dat niet alleen kan, maar ook wil geven. Die dwars door alle zonde en alle loochening van Hem heen tóch het goede wil geven. Die genadig is. De Vader die het verschrikkelijke offer van zijn Zoon gewild heeft, en de Zoon die het eens en voorgoed heeft gebracht, ook voor de eenentwintigste eeuw. Deze gedachtegang is niet populair. Ook onder christenen niet. De vrees is dat we ongelovigen iets willen opdringen, dat we willen knabbelen aan de vrijheid van godsdienst – inclusief die om niet te geloven – die we als Nederlanders met elkaar zo’n groot goed vinden. Dat we de scheiding van kerk en staat niet respecteren en ergens nog sympathie hebben voor het monster van de theocratie. Maar dat is allemaal niet zo. Wíj willen bidden, omdat wíj geloven dat niet alleen gezin en kerk, maar ook school en bedrijf, en ja, ook de overheid op elk niveau en de politiek God nodig hebben. Laten we bidden voor de overheid. Of de enige God die genade kan geven, ook ongelovige politici tóch wijsheid wil geven en verantwoordelijkheidsbesef en bereidheid tot samenwerken. En als we bidden voor onze kinderen die aan een seculiere universiteit studeren, laten we dan ook bidden voor hun hoogleraren en het bestuur van die universiteit. En als we bidden om gezondheid en kracht, ook mentaal, voor ons dagelijks werk, bid dan ook voor ongelovige managers en voor de directie. Bidden om genade – want dan alleen kan het goed gaan. Dat is waar Paulus toe oproept: bidden voor alle mensen. Bid voor de voortgang van het beleid van Christus, het hoogste bestuur.
De vrouwen DOOR HEERCO WALINGA Zwijgend zien ze het gebeuren. En ze zijn – misschien sterker dan de mannen – mens genoeg om de sfeer te proeven, de krachten te voelen die in de gemeente een rol spelen. Zwijgend, want… ja, de zwijgteksten. En als die krachten weinig met geestelijk welzijn te maken hebben voelen de vrouwen dat heel goed aan, zien het gebeuren, en blijven stil in de gemeentevergaderingen, als ze tenminste de zwijgteksten serieus nemen. Houden ze zich strikt aan de tekst van Paulus en stellen ze alleen maar vragen: ‘Henk, hoe zit dat met die vernietigende opmerking van broeder A over de band? Heeft hij gelijk? Is het niet tot eer van God wat die jonge mensen doen? Ik weet ook wel dat het amateurs zijn, maar dat zijn wij toch allemaal als we een Psalm zingen? En de organist is toch ook een amateur?’ Wat gaat Henk dan zeggen? ‘Vrouw, bemoei je er niet mee,’ is not-done. Maar stiekem denk ik dat dat het enige antwoord is wat hem uit de nesten kan helpen. Want verdedigen kan hij broeder A niet. Dat was gewoon afbrekend. En wat te denken van dat jonge stel als er in de gemeentevergadering gesproken wordt over de fusie tussen GKv en NGK. Enkele oudere broeders hebben daar gesproken over de binding aan de belijdenis, over indepententisme, attestaties en over de bedding van de ware kerk. Thuisgekomen zegt Mary (28 jaar oud) tegen haar man Sven (27 jaar): ‘Sven, wat moet ik tegen onze vrienden uit de NGK zeggen? Zij weten niet wat inpedent… inpent… indepententisme is. En ik weet het ook niet. Weet jij het?’ En Sven krabt zich even op het hoofd en zegt: ‘Dat heeft, geloof ik, iets met de classis en de synode te maken. Maar helemaal zeker ben ik er niet van.’ Ik wil zeggen: dit soort voorbeelden – en zo zou ik er moeiteloos 50 andere kunnen bedenken – geven aan dat de zwijgsteksten gaan over profeteren en spreken in klanktaal en niet over de pastoraat, gemeentelijk leven, liturgie, gemeenschap der heiligen. ‘Als ze iets willen leren…’ schrijft Paulus, ‘moeten ze het thuis aan hun man vragen.’ Als ze wat willen leren! Lieve mensen, er zijn talloze vrouwen die helemaal niks hoeven te leren van hun man in kerkelijk of gemeentelijk opzicht. Er zijn er heel veel die hun man wat kunnen leren. Ik wil maar zeggen: als je de mitsen en maren en het ‘als’ van Paulus goed laat doordringen, dan is het zwijgen van vrouwen behoorlijk relatief. hwalinga@walinga.org
3
PERISCOOP
Klimaat – niet heersen ‘Groene theologie’: de titel wekt verwachtingen. Als het over het klimaat gaat, komt zo’n boek als geroepen. De auteur, Trees van Montfoort, ziet zonnepanelen op kerkdaken komen. Dat is goed, maar lang niet genoeg; theologie moet en kan dieper gaan. Dit boek bespreekt bijbelgedeelten en theologische motieven en stromingen, gaat dieper in op enkele minder bekende theologen en trekt kritische en positieve conclusies; het is, kortom, een inhoudrijk boek. Ook als de theologische positiekeus niet de onze is, helpt het ons verder in de gedachtevorming. DOOR DRS PIET HOUTMAN Christenen die Genesis 1 lezen, springen na de allereerste verzen al gauw over naar het slot, de schepping van de mens met zijn plaats bovenaan als heerser. In de Bijbel neemt de natuur een veel grotere plaats in. De mens is in het Oude Testament, zoals in Psalm 104, een onderdeel van de schepping, erin ingebed, zij het wel in een heel eigen positie. Dieren, bomen, rivieren prijzen God; bergen worden opgeroepen als getuigen. En in het
4
Nieuwe Testament is er veel aandacht voor de natuur, in de woorden van Jezus en in bijvoorbeeld Romeinen 8: de schepping zucht en is in barensnood.
Hier beneden
Mochten we denken dat de protestantse, of in ieder geval de gereformeerde theologische traditie sterk genoeg is om weerstand te bieden aan de versmalling, dan helpt dit
boek ons uit de droom. Het concentreert zich op de theologische ontwikkeling in Nederland. De theologie focust vaak eenzijdig op de relatie tussen God en mens. Dat is te zien in de piëtistische traditie. God verlost de mens – ik hoor: de ziel – uit de wereld. Dat werkt in bevindelijke kring nog steeds door. Ik denk hierbij aan de bekende protestantse theoloog Bram van de Beek met zijn ‘Hier beneden is het niet’. Bij Miskotte, een theoloog uit de sfeer van de dialectische theologie van Karl Barth, ligt de nadruk op het Woord, de profetie; dat gaat ten koste van het priesterlijke aspect. Het gaat om de geschiedenis, het lineaire proces, en niet om de natuur met haar kringloop van seizoenen. Die nadruk op de geschiedenis zit ook in de bevrijdingstheologie. En in de vrijzinnigheid wordt de mens medeschepper naast God.
Techniek
Met die eenzijdigheid is de theologie ingebed in de cultuur, in het westerse denken. De mens is zichzelf apart gaan zetten van de natuur, en er tegenover, erbóven, als een heerser. Ik wil ter aanvulling wijzen op gereformeerde denkers die daar al vroeg in de twintigste eeuw kritiek op hebben geleverd: Herman Dooyeweerd en zijn ‘calvinistische wijsbegeerte’ hebben
6 SEPTEMBER 2019
dat denkmodel aan de kaak gesteld als het ‘natuur-vrijheid-schema’. Van Montfoort bespreekt hoe de natuur – in de theologie ‘de schepping’ – als een gegeven wordt gezien, als een proces dat nu eenmaal z’n eigen gang gaat. De theologie zou dan gaan over de mens en wat hij moet doen; die zou hoofdzakelijk ethiek zijn. ‘Groene theologie’ moet volgens de auteur een bredere theologie zijn, die gaat over de hele schepping, ook over de plaats van God in de natuur. Vandaag wordt vaak gesproken van het ‘rentmeesterschap’ van de mens. Gereformeerden corrigeerden daarmee de gedachte van het ‘cultuurmandaat’ (K. Schilder). Van Montfoort waardeert wel de gedachte dat de mens verstandig beheer moet voeren en daar rekenschap van verschuldigd is. Maar ‘rentmeesterschap’ roept nog steeds een verticaal beeld op: God boven, de mens onder Hem en de natuur daar weer onder. Het hoort bij een ‘economisch-technologisch paradigma’ met ‘voortschrijdende techniek’.
Soberheid
Van Montfoort grenst zich wel af tegen de tendens om de natuur op een voetstuk te plaatsen en te vergoddelijken – niet alleen in natuurreligies zoals de verering van Baäl en Astarte, maar ook in onze tijd. Tegelijkertijd wijst ze ook secularisatie af: geen theologie, geen religie zonder God. Tussen pantheïsme (God en de werkelijkheid vallen samen) en heldere transcendentie (God ‘patriarchaal’ boven de wereld) komt Van Montfoort uit bij een soort panentheïsme: God is in de werkelijkheid aanwezig. Christus werd mens: het ‘Woord’ – maar liever: ‘de Wijsheid’, zoals ze als persoon in Spreuken en Job, in Jezus’ woorden en ook buiten de Bijbel voorkomt – werd vlees, en dat is volgens de schrijfster geen eenmalige, unieke gebeurtenis. De encycliek ‘Laudato Sí’ heeft juist in protestantse kring veel weerklank gevonden. Het pleidooi van paus Franciscus voor soberheid bevat een opvallende parallel met Calvijn. Het is die essentiële deugd, matigheid, ne-
derigheid, die in onze cultuur onder het stof is geraakt.
Armen
De schrijfster komt op voor de vrouwelijke beleving en voor het feministische perspectief in de theologie, tegenover de mannelijke wereld van vooruitgang en technologie. De vier theologen die ze diepgaander bespreekt zijn allen vrouw. Een van hen laat de beleving van arme vrouwen op zich inwerken in de slums van de Braziliaanse miljoenenstad Sao Paulo. De armen houden de wijken van de trotse rijken schoon; zelf dragen ze veel minder bij aan de milieuvervuiling, maar ze leven wel in een vervuilde omgeving. Het gebrek aan schoon water in hun eigen wijk treft vrouwen en kinderen het meest. Wat niet naar voren komt is de urgentie van het klimaatprobleem. Er gaat veel verkeerd, maar er is in het boek geen sprake van een crisis. Dat komt niet zozeer door een verschil in taxatie; het heeft eerder te maken met Van Montfoorts theologie. Schepping staat bij haar niet aan het begin, maar is een voortdurend proces waarin uit de chaos steeds de natuur, de wereld ontstaat. En verlossing komt ook niet aan het eind. Het is de lichtstraal die af en toe in dit zware bestaan, de zuchtende schepping, inbreekt, een onverwachte positieve ervaring waardoor je weer verder kunt. Hoop richt zich niet op een ideale toekomst, maar betekent openstaan voor zulke ervaringen.
Zonder onderscheid
Niet alleen het klimaatprobleem, ook de verlossing is in dit boek niet urgent. Dat hangt samen met de visie op de incarnatie, de vleeswording van de Zoon van God. Wijd verbreid in de theologie van onze tijd is een uitgedijde interpretatie daarvan. Alsof God in een brede en algemene zin in de wereld als geheel vleesgeworden aanwezig is. Alsof Hij voortdurend vlees wordt en is, daar waar de kerk iets voor de wereld betekent, of waar mensen van goede wil zijn en iets goeds doen. In het geval van dit boek: dat Hij overal in de natuur vlees wordt en is. Het is een soort ‘panenchristisme’: Christus is overal op de een of andere onduidelijke manier aanwezig. Een christelijke vorm van panentheïsme: God is overal zonder onderscheid in de wereld aanwezig, welgezind, als iets positiefs. Maar de Zoon is eens en voorgoed vlees geworden en ‘wij’, getuigen en apostelen, hebben zijn heerlijkheid gezien als de Gekruisigde en Opgestane. Sindsdien gaat het naar de volkomen doorbraak van zijn koninkrijk toe. Dat is nu urgent. Er is meer drama tussen God en wereld, en meer drama in de geschiedenis, dan dit boek waar wil hebben. Besproken boek: Trees van Montfoort, Groene theologie. Skandalon, Middelburg /Halewijn, Antwerpen, 2019. 319 pagina’s. € 27,50.
5
SCHRIFT WERK
Besmettingsgevaar …VERAFSCHUW ZELFS DE KLEREN DIE ZE MET HUN LICHAAM BEZOEDELD HEBBEN. JUDAS 23B Kleding speelt een belangrijke rol in het leven van mensen. Na de zondeval heeft God zelf de mensen kleding gegeven. Ze kregen dierenvellen aangereikt om hun schaamte te bedekken. Veel kleding is van wol of linnen gemaakt. Die kleding kon ook besmet raken met een ziekte als melaatsheid. Leviticus 13. Dat geldt blijkbaar ook voor mensen, die door de zonde besmet zijn. Zelfs hun kleding moet je verafschuwen. Welke gedachte zit daar nu achter? DOOR DS HENK JAN VISSER Het besmettingsgevaar van zonde in de gemeente is groot. Daarom moet je zondaren, die al aangetast zijn door de ziekte van de zonde, niet te dichtbij komen. Hou ze maar op een afstand, zoals een melaatse op afstand moest blijven uit angst voor de ziekte. Zeker moet je uit zijn op zijn/ haar redding, maar wees voorzichtig. Heb ontzag voor God en laat je niet in met de zonde.
Persoonlijke aanpak
In het korte briefje, dat Judas, de broer van Jakobus en dus de broer van Jezus, schrijft, roept hij de gelovigen op vast te houden aan het geloof, zoals dat overgeleverd is door de apostelen. Ze moeten mensen die een verkeerde leer brengen niet in hun midden tolereren en zij die erdoor in verwarring worden gebracht liefdevol op het rechte pad houden. Ontferm je over wie twijfelen en anderen moet je uit het vuur rukken als een stuk brandhout, dat al bijna door de vlammen wordt gegrepen. Je moet uit zijn op de redding van zondaren. Daarbij moet je kiezen voor een persoonlijke benadering. Sommigen moet je liefdevol terechtwijzen. Anderen hebben een stevige aanpak nodig, waarbij snel moet worden ingegrepen. Maar pas op. Het kwaad van de zonde kan je zomaar
6
besmetten. Juist als je bezig bent een ander terecht te wijzen, moet je zelf erop toezien dat je niet ten val komt. Daarom krijgen ze deze veiligheidsinstructie mee van Judas: “Verafschuw zelfs de kleren die ze met hun lichaam bezoedeld hebben.” Kleren die door die mensen gedragen werden, moest je verafschuwen. Andersom lezen we dat de doeken en werkkleren die Paulus had gedragen naar de zieken werden gebracht, zodat ze genazen en de boze geesten hen verlieten. Lees maar wat er staat in Handelingen 19:12. Denk ook aan de bloedvloeiende vrouw die alleen de mantel van Jezus van achteren aanraakt. Kleding kan dus blijkbaar besmet zijn door de zondige levensstijl die iemand ontwikkeld heeft, maar kan ook drager van het goede zijn. Wij hebben helemaal niet het idee, dat zoiets mogelijk is. Toch bijzonder hoe daar in de Bijbel op gewezen wordt. Judas waarschuwt ervoor om gepaste afstand te nemen zelfs van iemands kleding als hij zich heeft overgegeven aan zondige praktijken.
Gods liefde
Je moet voorzichtig zijn als er besmettingsgevaar dreigt. De beste remedie daartegen is jezelf bewaren in Gods liefde. Ook in de gemeente Sardes waren er enkele personen, die
hun kleding niet hadden bezoedeld. Ze krijgen smetteloos witte gewaden te dragen, gereinigd door het bloed van het Lam. Openbaring 3:4 Kleding wijst hier op het geheel van de mens. Zoals ook in Zacharia 3 over de hogepriester Jozua staat geschreven. Jozua was met vuile kleren voor de engel verschenen. Hij wordt een stuk brandhout dat uit het vuur ontrukt is genoemd. Maar de engel zegt dan: “Trek hem die vuile kleren uit!” En de engel voegt er aan toe: “Hierbij reinig ik je van alle schuld en kleed ik je in een feestelijk gewaad.” Zelfs als je anderen wilt helpen om te leven als leerling van Jezus, moet jezelf oppassen dat je niet met de zonde die je bestrijdt besmet raakt. Gepaste afstand is dan noodzaak. Niet te nauwe contacten aangaan. Zeker is persoonlijk contact met iemand die dwaalt nodig om zo iemand te redden. Persoonlijk contact wordt hier niet verboden, maar een te nauwe relatie brengt het gevaar van besmetting met zich mee. Daarom deze waarschuwing voor reddingswerkers op het kerkelijk erf: Maximale betrokkenheid met behoud van distantie. Je moet oppassen dat wanneer je hard werkt aan het redden van anderen, niet zelf door de besmettelijke ziekte van de zonde wordt overvallen.
6 SEPTEMBER 2019
DENKEN EN DOEN
Tijd: genadeloos?! Drie jaar geleden knipte ik een column uit het Nederlands Dagblad en hing die naast mijn spiegel. De vraag waar de column mee begon was ‘Is tijd je vriend of je vijand?’ Het antwoord leek mij duidelijk. Net zoals de auteur van de column zou ik de klok af en toe graag willen stilzetten en irriteert het me regelmatig dat de tijd om een boek te lezen of de natuur in te gaan zo beperkt is. De column eindigde met de uitspraak dat je tijd maar beter als een vriend kunt beschouwen. DOOR ANNE-MAAIKE PATHUIS
Het besef van tijd lijkt uniek voor de mens te zijn. Het is dan ook niet raar dat we in Prediker en Psalmen bespiegelingen over de tijd vinden. Neem bijvoorbeeld Psalm 90, die vaak op oudejaarsavond wordt gelezen. Maar ook aan het begin van een nieuw werk- en schooljaar is het goed om na te denken over hoe we met onze tijd willen omgaan. In Psalm 90 is de kortheid van het menselijk bestaan en het voortrazen van de tijd een belangrijk thema. Het gaat in de psalm over de God die al generaties lang een toevlucht is geweest voor de mensen, maar ook over de God die zo scherp ziet wat er goed èn wat er verkeerd gaat. Gods scherpe blik leidt tot oordeel, vandaar dat het in deze psalm ook over Gods woede gaat. Voor God zijn duizend jaar als de dag van gisteren, en zo snel lijkt het ook met onze korte levens vol met lijden gedaan te zijn. Heeft God, de God die van eeuwigheid is en die een eeuwigheid heeft, dan zo weinig genade met sterfelijke mensen? De tijd lijkt in ieder geval soms genadeloos. We kunnen de tijd niet terugdraaien, hoe graag we dat ook zouden willen. Hoe moeten we ons dan tot die tijd verhouden?
Gods tijd
In vers 12 klinkt een antwoord: ‘Leer ons zo onze dagen te tellen dat wijsheid ons hart vervult.’ Ik ben vaak be-
zig met het tellen van dagen: ‘nog zo veel dagen tot…’, of: ‘alweer zoveel dagen sinds…’. Het is een manier van tellen die me onrustig maakt, omdat het me herinnert aan het doorrazen van de tijd. In de psalm gaat het over een andere manier van je dagen tellen, één die tot gevolg heeft dat je wijs wordt. In een andere psalm lezen we dat wijsheid begint met ontzag voor de Heer (111:10). Dat is de bewondering voor Gods grote daden en voor zijn liefde, en het besef dat we in alles afhankelijk zijn van God. Want wij zijn maar mensen – een besef dat ook duidelijk klinkt in Psalm 90. Het ontbreekt ons aan de energie en kracht om onze dagen altijd goed te besteden. Het ontbreekt ons aan inzicht in wat goed is om te doen. Daarom vraagt de psalmdichter God om genade: ‘Ontferm u over uw dienaren’ en ‘laat ons uw genade zien’. God luistert naar de menselijke roep om genade, door in Jezus zelf mens te worden en naar de wereld te komen. Jezus gaf ons een ander perspectief op tijd. Aan het begin van zijn werk op aarde zei hij: ‘De tijd is aangebroken, het Koninkrijk van God is nabij’ (Marc. 1:15). Ook zei Jezus dat hij Gods Geest had ontvangen ‘om een genadejaar van de Heer uit te roepen’ (Luc. 4:19). De tijd is niet genadeloos, maar wordt met Gods ingrijpen een genadevolle tijd. Het wordt een tijd waarin Gods koninkrijk door kan breken. Met
Jezus’ komst naar de wereld breekt een tijd van genade aan.
Nieuw perspectief
‘Leer ons zo onze dagen tellen dat wijsheid ons hart vervult.’ God zelf moet de mensen leren om op de juiste manier met tijd om te gaan. Onze dagen zijn niet zomaar genadevolle tijd. Uit onszelf gaan we op een genadeloze manier om met de tijd. Daarmee doen we onszelf en anderen tekort. De psalmdichter bidt daarom om een heel nieuw perspectief. ‘Vervul ons in de morgen met uw liefde’ – het besef van Gods liefde voor ons en de mensen om ons heen zal ons tot genadiger mensen maken. ‘Laat ons van blijdschap juichen’ – de vreugde van God zal ons de kracht geven om onder alle omstandigheden het goede te doen. En dan die krachtige woorden: ‘Bevestig het werk van onze handen.’ God wil door wat wij doen zijn werk doen, zijn genade mag in ons leven zichtbaar worden. Hij zal ons werk vervolmaken. Misschien betekent zo je dagen te tellen dat wijsheid je hart vervult, ook wel dat niet meer elke dag telt – in elk geval niet op een stresserige manier. Het doet er toe hoe we met onze tijd omgaan, maar dat is niet omdat we bang zijn voor Gods woede. We mogen tijd inderdaad als een vriend beschouwen, omdat de tijd door Gods nabijheid in ons leven niet langer genadeloos is, maar genadevol.
7
KORTE BERICHTEN
Onderweg naar één kerk Ruim een halve eeuw geleden vond een verdrietige kerkscheuring plaats binnen de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKv). Die had tot gevolg dat sommige gemeenten buiten het verband van de kerken kwamen te staan. Zelf hadden ze het gevoel dat ze daar buiten waren gezet. We hadden het in die tijd over ‘binnenverbanders’ en ‘buitenverbanders’. Met die eersten bedoelden we hen die binnen de GKv waren gebleven, terwijl de anderen later de naam Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) hebben aangenomen. Aan Zeeland ging deze kerkstrijd overigens grotendeels voorbij, de dichtstbijzijnde NGK was (en is nog steeds) die van Rijsbergen. Dat het ons hier in Zeeland grotendeels voorbij is gegaan betekent niet
dat het ons niet aangaat. Al zal het ons misschien niet zo persoonlijk raken als hen die het van dichtbij hebben meegemaakt, toch raakt het ook ons. We belijden één heilige, algemene, christelijke kerk. In die belijdenis staat de eenheid van de kerk voorop. Het stemt tot vreugde en dankbaarheid dat kerken die destijds zo pijnlijk uiteen vielen onderweg zijn om één kerk te worden. Op 11 november 2017 was er in het kader van die eenwording een gezamenlijke synode, die eindigde met een kerkdienst waarin we avondmaal konden vieren. Om dezelfde reden als de scheuring ons in Zeeland voorbij is gegaan kan ook de eenwording van GKv en NGK voor ons op afstand blijven. Dat leek ons binnen de classis Zeeland geen goede zaak. Daarom hebben we de
regiegroep die het proces van eenwording begeleidt gevraagd om ons er iets over te komen vertellen. Op 18 september komen ds. Rob Vreugdenhil en Jan van der Stoep ons er in Goes meer over vertellen. Voor deze vergadering zijn alle kerken uit de classis uitgenodigd. Maar niet alleen zij zijn welkom, ook de kerkleden die meer willen weten over de eenwording van beide kerken willen we van harte welkom heten op deze vergadering. Bent u erbij? Wat: Avond met de regiegroep GKvNGK Wanneer: 18 september 2019; 19:30u Waar: Ontmoetingskerk, Goes Kornetstraat 4, 4462 MV Goes
Toerusting (beginnende) ambtsdragers Ten behoeve van training en opleiding van (beginnende) ambtsdragers voor de classes Rotterdam en Hoogvliet werd in het verleden een serie avonden georganiseerd, per seizoen. De bedoeling is dat zoveel mogelijk kerkenraadsleden zich opgeven voor deze ochtend. Het zijn feitelijk ochtenden om elkaar te bemoedigen en te stimuleren en om door te spreken over relevante onderwerpen. We selecteren 4 workshopthema’s en 1 hoofdonderwerp. De workshops worden 2x gegeven en duren ca. 1 uur per keer. de workshops worden gegeven door vrijwillige predikanten en of anderen vanuit de classes, het hoofdonderwerp
8
voor het plenaire gedeelte kan worden ingeleid door iemand van buiten de classis. Het hoofdthema is nog niet bekend, de 4 workshops hebben als thema: 1. Geestelijk leidinggeven, suggestie: tucht 2. Kerk zijn voor alle generaties 3. Pastorale gesprekken, hoe doe je dat? 4. Het diaconale hart van de gemeente We krijgen vanuit de feedback veel positieve geluiden en men ervaart het als stimulerend en versterkend en men vindt het over het algemeen fijn om eens met ambtsdragers van buiten de eigen gemeente
kennis te maken en ervaringen uit te wisselen. Dit jaar voor het eerst sluit ook de classis Dordt-Gorkum zich aan. We waren in 2018 met circa 50-60 personen, dat mag meer zijn. Dit vinden wij een mooie uitbreiding. Dordt-Gorkum heeft ook een DTA benoemd en zo kunnen we nu dus vanuit 3 classes de organisatie en invulling op ons nemen. De datum is D.V. 14 september. de locatie is GKV Capelle aan den IJssel en de inloop is vanaf 8.30. De bijeenkomst wordt afgesloten met een maaltijd en eindigt ca. 13.00 uur! Voor meer informatie kunt u terecht bij Wim van Steenis: wim.vansteenis@ icloud.com
NIEUWS UIT DE KERKEN
Generale Synode 2020 Volgend jaar vindt de Generale Synode van Goes plaats. In november van dit jaar zal de eerste zitting van de synode plaatsvinden in Goes; de andere vergaderingen zullen, evenals in 2017, in Mennorode in Elspeet gehouden worden. DOOR JAC DE GROOT MA In het jaar voorafgaand aan de GS moeten de verschillende Particuliere Synodes afgevaardigden kiezen om de kerken uit het land te vertegenwoordigen. Inmiddels zijn de namen van de afgevaardigden, zowel de primi als de secundi, bekend en met toestemming van het secretariaat van de GS worden deze hier gepubliceerd.
PS West - PRIMI
PS West - SECUNDI
ds.
J.
Boersma
Almere
ds.
J.J.
Drijfhout
Hattem
ds.
M.O.
Brink ten
't Harde
ds.
J.
Janssen
Bunschoten-Spakenburg
ds.
A.
Koster
Gouda
ds.
A.A.
Kramer
Amersfoort
ds.
P.
Poortinga
Zeewolde
ds.
H.J.
Room
Soest
zr.
S.
Delden vanUbels
Ouderkerk ad Amstel
br.
H.
Berkum van
Amersfoort
br.
J.A.
Feenstra
Bodegraven
br.
I.G.
Mostert
Rijnsburg
br.
E.
Holwerda
Koog ad Zaan
br.
A.
Nicolai
Bunschoten-Spakenburg
br.
H.J.
Toebes
Harderwijk
br.
H.C.
Kammeraat
Reeuwijk
PS Zuid - PRIMI
PS Zuid - SECUNDI
ds.
H.S.
Hemmen van
Ede
ds.
J.
Holtland
Veenendaal
ds.
Z.
Hijum van
Zevenbergen
ds.
J.
Glas
Maastricht
ds.
D.W.L .
Krol
Terneuzen
ds.
J.F.
Harmanny
Hoek
ds.
R.J.
Vreugdenhil
Capelle ad IJssel
ds.
J.B.
Rijke de
Krimpen ad Ijssel
br.
H.H.
Bouma
s- Heer Arendskerke
br.
K.
Mollema
Ede
br.
A.T.
Kamsteeg
Dordrecht
br.
A.
Rots
Middelburg
br.
A.
Sonneveld
Brunssum
br.
J.
Harmsen
Nieuwerkerk ad IJssel
br.
J.
Winden van
Capelle ad Ijssel
br.
D.
Harten van
Best
PS Oost - PRIMI
PS Oost - SECUNDI
ds.
S.
Bruine de
Balkbrug
ds.
A.M.
Hullu de
Ommen
ds.
R.P.
Heij
Hardenberg
ds.
L.E.
Jong de
Hoogeveen
ds.
M.H.
Oosterhuis
Wezep
dr.
W.F.
Wisselink
Almelo
ds.
W.M.
Wijk van
Deventer
ds.
J.R.
Douma
Zwolle
br.
A.D.
Blijdorp
Kampen
br.
P.
Dorland
Deventer
br.
W.
Boerma
Windesheim
br.
J.W.
Houdt van
den Ham
br.
L.C.
Groen
Ruinen
br.
A.
Horzelenberg
Zwartsluis
br.
S.
Stelpstra
Brucht
br.
F.
Pansier
Zuidwolde
PS Noord - PRIMI
PS Noord - SECUNDI
ds.
G.
Bruinsma
Frieschepalen
ds.
W.L.
Graaff de
Groningen
ds.
S.
Jong de
Drachten
ds.
E.J.
Meijer
Groningen
ds.
L.E.
Leeftink
Assen
ds.
G.O.
Sander
Assen
ds.
H.H.
Meerveld
Harlingen
ds.
H.J.
Siegers
Sneek
br.
P.G.
Bakker
Boelenslaan
br.
J.
Bouwkamp
Haren
br.
A.
Berg van den
Westerbork
br.
A.
Helm van der
Schildwolde
br.
W.
Essen van
Buitenpost
br.
H.
Schipper
Enumatil
S.
WiersmaWieringa
H.
Wielen van der
Hoornsterzwaag
zr.
Groningen
br.
9
OPVOEDING
Opvoeden in vertrouwen “Om 12 uur vanavond ben je thuis! Afgesproken?” Streng klinkt de stem van vader. Je hoort het aan de kracht waarmee het uitgesproken wordt: Met deze regel valt met mij niet te sjoemelen. – Het zijn spannende momenten in een gezin, als de kinderen groter worden en steeds meer op eigen benen willen staan. Durf je ze vertrouwen te geven? Mogen ze hun eigen keuzes maken? Waar ben jij, als opvoeder bang voor? DOOR JETZE BAAS
Als je kind nog jong is, is het makkelijker om ze te leiden. Alhoewel, ze kunnen op jonge leeftijd al een sterke eigen wil hebben. Maar meestal lukt het om ze te overtuigen. En al lukt dat niet, dan kun je hen alsnog je wil opleggen: “En nu is het afgelopen, naar bed!” Vanaf de tienerleeftijd groeit je kind niet alleen lichamelijk uit. Ook geestelijk komen ze in een ontwikkelingsfase van hun brein, waarin ze op weg gaan naar zelfstandigheid. Ze ontwikkelen zich tot een ‘zelfje’. Dat gaat meestal niet langs de geleidelijke weg. Die weg heeft zijn ups en downs. Dan weer hangen ze tegen je aan, zoals ‘vroeger’, om het volgende moment je boos aan te kijken en een grote mond op te zetten. “Jullie zijn gewoon ouderwets. Bij jullie mag ook niks!” Die fase moeten jij en kinderen door om zelfstandig te worden.
Lastige fase
En dat is een lastige fase voor opvoeders. Hoeveel ruimte kan jij je kind geven? Dat is voor ieder kind weer anders. Het hangt o.a. van de leeftijd af. Maar ook hoe je kind is. In ieder geval is ouders af te raden om je kind vanaf een jaar of twaalf maar helemaal los te laten. Je doet
10
wel steeds meer een stapje terug, maar laat je kind nooit helemaal los. Je kind heeft je namelijk op de tienerleeftijd nog steeds hard nodig. Alleen vragen ze nu op een andere manier je aandacht. Je bent en blijft als ouder belangrijk als referentiekader. De manier waarop dat blijkt is vaak ogenschijnlijk negatief. Ze proberen er vooral achter te komen waarom je een bepaalde regel stelt. Ze noemen je daarom ‘stom’ en ‘ouderwets’, en ‘je snapt er helemaal niets van’. Bovendien: hun vrienden mogen wel zo laat thuiskomen als ze willen. Alleen van jullie mag dat weer niet. Dan flitst er natuurlijk van alles door je hoofd: Zijn we echt zo kinderachtig? Zijn we strenger voor onze kinderen dan andere ouders? Verliezen we daardoor het contact niet met ze? Ze testen je zo op echtheid. Wees ervan verzekerd dat veel ouders met dit soort vragen worstelen. Je bent echt niet de enige. Daarom is het goed regelmatig met ouders van leeftijdgenoten in gesprek te gaan over je vragen en je onzekerheden.
Tips voor afspraken
1. In de eerste plaats is een afspraak met je tiener pas een afspraak als je
na overleg tot een gezamenlijk standpunt komt. Als de ouder een regel eenzijdig oplegt is het geen afspraak maar een dictaat. 2. Maak je kind medeverantwoordelijk. Dat kan door bijvoorbeeld te zeggen: Wat denk jij? Daarna kun je er over onderhandelen en zo samen tot een echte afspraak komen. Blijf in gesprek met elkaar. 3. Geef je kind vertrouwen. Laat zien dat je daar in eerste instantie altijd vanuit gaat. Niet doen alsof, want daar prikken ze feilloos doorheen. 4. Spreek van tevoren af welke maatregel nodig is als de afspraak niet gehandhaafd wordt. 5. Als je kind de afspraak overtreedt, begin dan niet met oordelen. In de Bijbel lees ik nooit dat God begint met een oordeel. Hij stelt eerst vragen, terwijl Hij altijd zeker weet wat er gebeurd is. Denk aan de situatie bij Adam en Eva en zelfs bij Kaïn, die ondanks een waarschuwing, zijn broer doodde. Stel bijvoorbeeld de vraag: Hoe komt het dat je toch later thuiskwam dan we afgesproken hadden? Verantwoordelijkheid geven betekent: verantwoording afleggen. Wat doe je als je zelf een afspraak met je kind niet nagekomen bent? 6. Als je een regel stelt, vraag jezelf dan af: waarom wil ik dit eigenlijk? Hoe sterk is mijn argument? Is het alleen voor je eigen plezier? Of heeft het iets te maken met het welzijn van het kind, of de rust in huis? Is het echt een halszaak? 7. Mag een kind fouten maken? We leven in een wereld waarin we allemaal op zijn tijd falen. Toch neemt God geen afstand van ons. Er is altijd genade, die we als ouders net zo hard nodig hebben als kinderen. Door onze houding kunnen kinderen leren wat genade is.
Tenslotte
Geloofsopvoeding, het opvoeden als gelovige, gaat niet alleen door uit de Bijbel te lezen en te bidden met je kinderen. Het is een stukje praktijk. Kinderen leren van jou hoe je als gelovige leeft en door te ervaren hoe je bent als opvoeder.
6 SEPTEMBER 2019
OPEN VENSTERS
Zomer met de Verre Naasten In de zomer ligt een groot deel van het kerkelijk leven stil, maar evangelisatie staat niet stil. Juist evangelisatie- en zendingsorganisaties organiseren grotere of kleinere evenementen waar men bij kan aansluiten, zo ook De Verre Naasten. Afgelopen juni vonden in elk geval de twee onderstaande evenementen plaats: DOOR JAC DE GROOT MA (RED) Ondanks wat regenbuitjes in de vroege ochtend was de sportieve outdoor-uitdaging Missie V.O.N.K. vannacht opnieuw een succes. Afgelopen nacht (vrijdag 14 op zaterdag 15 juni) organiseerde mission-organisatie Verre Naasten deze uitdagende sponsor-nacht voor het vierde jaar op rij. Tijdens Missie V.O.N.K. slaan teams uit verschillende kerken een nachtje over en laten zich daarvoor sponsoren voor het goede doel. Samen zamelden de 14 deelnemende teams vannacht het prachtige bedrag van 32.597 euro in voor het werk van evangelisten wereldwijd! Met flink wat rook startten de 14 teamleiders gisteravond editie 2019 van Missie V.O.N.K. Centraal in deze editie stond één van de eerste evangelisten in de Bijbel: Paulus. In drie verschillende arena’s maakten de teams kennis met uitspraken van Paulus en stonden diverse uitdagende outdoor-opdrachten te wachten, zoals vlotbouwen, boogschieten en steppen. Ook raakten de teams uitgebreid in gesprek met de drie aanwezige Afrikaanse evangelisten uit Malawi, Kenia en Ghana. Zaterdagochtend om 8.00 uur werd Missie V.O.N.K. 2019 afgesloten. Team Heemse 1.0 wist de meeste punten te halen en werd aangewezen als winnaar. Daarna is de voorlopige opbrengst bekendgemaakt: 32.597 euro voor het werk van evangelisten wereldwijd.
Wereldwijd ondersteunt Verre Naasten, met en namens kerken in Nederland, mission-programma’s en -projecten van kerken en christelijke organisaties in zo’n 30 landen. Centraal staat daarbij de missie: geloof delen wereldwijd, in woorden en daden. Met het organiseren van Missie V.O.N.K. wil Verre Naasten geloof delen wereldwijd op een aansprekende manier onder de aandacht brengen van kerkleden. Tegelijk wil Verre Naasten met Missie V.O.N.K. extra inkomsten werven voor het werk van evangelisten wereldwijd.
een Licht is, zoals je dat in Handelingen 13:47 kunt lezen, wil Lume vrouwen helpen om op de plek waar ze al licht geven, hun geloof te delen. Lume biedt hiervoor een online community, concrete handvatten en praktische tools, zoals de Lightswitchavond en de Lightbox. De Lightbox is door zijn inhoud uniek in Nederland en geinspireerd op de succesvolle abonnementsboxen, zoals deze er zijn voor kleding, lifestyle en eten. Bovendien wordt met de aanschaf van de box direct een project van een Lume-vrouw in het buitenland gesteund. Op www. wijzijnlume.nl delen vrouwen van over de hele wereld hoe zij hun leven als christen vormgeven en het geloof met anderen proberen te delen. Gerjanne Zielman en Annette Volkerink, de initiatiefnemers van deze Lightswitch in Dalfsen, hebben gekozen voor de box ‘Move the light’. Een actieve avond waar je letterlijk en figuurlijk in beweging wordt gebracht: ga samen naar buiten, beweeg en warm je op bij het vuur. Met goede gesprekken over hoe jij jouw licht in beweging kunt brengen! Noot van de redactie: dit artikel is samengesteld uit een tweetal persberichten afkomstig van De Verre Naasten.
Wandelen in het Licht
Als je van een avond gezelligheid, natuur, geloof en diepgang houdt, krijg je tijdens een Lightswitchavond alle ingrediënten aangereikt. Dat heeft ook een groepje ‘zussen’ ervaren toen zij afgelopen dinsdagavond (11 juni) een eerste Lume-wandeling mocht beleven. “Wat was het gaaf om dit met elkaar als zussen mee te maken! Ontmoeten, stil zijn, gesprek, diepgang, vertrouwen, lol, buiten de comfortzone en met elkaar in gesprek tijdens een wandeling van ongeveer acht kilometer. Ondertussen genoten we van de mooie omgeving. Ja, het was een bijzondere avond!” laten deze dames uit de GKv’s en NGK Dalfsen weten. Verre Naasten heeft onlangs de nieuwe vrouwenbeweging Lume gelanceerd. Vanuit het principe dat ieder-
11
BOEKENRECENSIE
Drie kleine kinderboeken Kinderboeken komen weinig aan de orde in ons kerkblad, en dat terwijl veel van onze lezers wel (klein)kinderen hebben. Wat is er mooier om te geven aan een kind, dan een boek? Kinderen zijn over het algemeen blij met boeken, zeker met boeken waarin zij ook mogen kleuren en schrijven; ongeacht de situatie waarin het boek gegeven wordt. Drie kinderboeken die in de afgelopen maanden zijn uitgegeven bij Kokboekencentrum worden hier kort belicht. DOOR JAC DE GROOT MA
Mijn Bijbels ABC
Voor de allerkleinsten is het boek Mijn Bijbels ABC. Van Adam tot zegen verschenen. Geschreven en getekend door Coby Poelman-Duisterwinkel en Sanne Miltenburg gaat dit boekje van A-Z bekende personen en thema’s bij langs. Dit wordt gedaan met korte rijmpjes zoals: De A is van Adam, hij was de eerste man. God zag dat het goed was en Hij genoot er van. Voor elke letter van het alfabet is wel iets te zeggen, waarbij het bijbehorende Bijbelse geschiedenis centraal staat. Het boek is dun, groot en kleurrijk, waardoor het makkelijk vast te pakken en interessant is voor kinderen tot 2 jaar.
Mijn grote vriendenboek
Hoe digitaal onze samenleving ook is, voor basisschoolkinderen blijven vriendenboekjes een leuk object om
je vrienden aan te bieden. Al in groep 1 kom je er als ouder/kind mee in aanraking. Het door Tirza Beekhuis gemaakte Mijn grote vriendenboek is dan ook een leuk boek voor kinderen die net naar de basisschool gaan. Onze 3-jarige, die het boek als eerste zag riep direct enthousiast uit: Een olifant en een leeuw! Mijn boek! Hij wilde het boekje niet meer afgeven. Een betere recensie kan een boek zich niet wensen. Jongen of meisje, dieren doen het altijd goed bij kinderen. De meeste vriendenboekjes hebben op elke pagina dezelfde indeling. Dat is bij dit boekje anders. De vragen zijn meestal dezelfde, maar de volgorde van de vragen en de indeling van de pagina’s verschillen. Aspecten als naam, woonplaats, foto en hobbies/ eten komen allemaal terug, maar telkens op een andere plaats. Dit geeft
ook een afwisseling aan het boek, die ook handig uitkomt. Want, als op elke pagina foto’s op dezelfde plek geplakt worden, dan wordt de ene kant heel dik en de andere kant blijft dun, zodat het boek sneller kapot kan gaan; dat lijkt met dit idee te zijn opgelost.
Nu jij hier niet meer bent
Boeken zijn voor alle leeftijden, maar ook alle gelegenheden. Voor de oudere kinderen is onlangs Nu jij hier niet meer bent verschenen van de hand van Corine de Jong. Een boek voor kinderen, van 10-12 jaar om na het overlijden van een dierbare mee aan de slag te gaan. Stap voor stap wordt hierin beschreven wat er gebeurt vanaf het moment dat de vader of moeder met de boodschap komt dat opa, oma, of iemand anders is overleden. Het doel van het boek is om kinderen en ouders de mogelijkheid te geven een gesprek met elkaar aan te gaan over overlijden. De tekst en platen laten niets te wensen over: deze zijn duidelijk, maar ook heel herkenbaar. Het is niet het leukste boek om te geven, maar wel een boek waar een kind veel aan heeft; zeker in de hogere klassen van de basisschool komt het met enige regelmaat voor dat een kind te horen krijgt dat opa of oma gestorven is. Ongeacht de leeftijd waarop het gebeurt: totdat het een keer werkelijkheid wordt bij een mens, is dood een volstrekt abstract begrip, waar geen enkel kind een beeld bij heeft. Behalve informatief is het boek ook een herinneringsboek, waarin getekend en geschreven kan worden, foto’s kunt inplakken zodat het kind een tastbare herinnering heeft aan degene die is overleden. Naar aanleiding van: Coby Poelman-Duisterwinkel en Sanne Miltenburg Mijn Bijbels ABC Uitgeverij KokBoekencentrum, ISBN 9789026622809, € 12,99 Tirza Beekhuis Mijn grote vriendenboek, Uitgeverij KokBoekencentrum, ISBN 9789043531801, € 14,99 Corine de Jong Nu jij hier niet meer bent, Uitgeverij KokBoekencentrum, ISBN 9789043532082, € 7,50
12
6 SEPTEMBER 2019
VOOR U AAN HET WERK
Waar bleven de kerken van Amersfoort? De zogenaamde Grote Catechismus van Westminster opent met de vraag wat het voornaamste en hoogste doel van het leven van de mensen op aarde is. Het antwoord luidt: De verheerlijking van God en het zich in Hem ten volle en eeuwig verheugen. In feite is dit ook de opvatting van de gereformeerde kerken. Het echte geluk van de mens ligt in het eren en dienen van God. Het tegendeel het lasteren van God maakt de mens ongelukkig. De catechismus zegt (antwoord 100): Geen zonde is groter en wekt Gods toorn meer op dan het lasteren van zijn Naam. Om het Nederlandse volk te stimuleren de Naam te hoog te achten en ook de medeburgers respectvol te bejegenen, is al vanaf 1917 de Bond tegen het vloeken werkzaam. Voor dit werk vraagt de Bond steun van de kerken. Dat lukt niet altijd. DOOR MR EMO BOS In Amersfoort werden begin dit jaar vijftig kerkelijke gemeenten aangeschreven door de Bond met het verzoek om mee te werken aan de campagne Respect in de regio. De bedoeling ervan was om de maatschappij meer bewust te maken van het belang om meer respect te hebben voor elkaar. In de maanden maart/april van dit jaar zou deze campagne op verschillende manieren zichtbaar en hoorbaar worden in de burgerlijke gemeente. De Bond tegen vloeken zou abri-reclames verzorgen en aanwezig zijn op markten om deze boodschap te delen. Ook scholen, bedrijven en media zouden bij dit project worden betrokken. De achtergrond van de actie, namelijk het laten zien dat de naam van God en van Zijn zoon Jezus Christus te heilig is om te gebruiken als krachtterm, deelt de Bond met de kerken. De Bond wilde daarom samen met de
kerken christenen toerusten zodat ze weten wat het begrip vloeken inhoudt en hoe ze kunnen reageren op vloeken en schelden in hun omgeving. De kerken werd speciaal gevraagd om initiatieven, omdat ieder gemeentelid wel connecties, mogelijkheden en talenten heeft. Bovendien vroeg men om vrijwilligers om samen met mensen van de Bond op de markt te staan en gesprekken aan te gaan met marktbezoekers. De Bond bood de kerken verder aan belangstellenden te voorzien van flyers en folders. Ook kon men presentaties krijgen. Voor de predikanten waren er preekschetsen en aanvullende informatie zodat zij in de actieperiode in de zondagse dienst aandacht konden besteden aan thema’s rondom respectvol taalgebruik en de naam van God.
thousiast zouden reageren, zoals bijvoorbeeld in Tilburg. Maar van de vijftig aangeschreven Amersfoortse kerken reageerden slechts vier gemeenten, waarvan dan nog maar één positief (nl. een Gereformeerde Gemeente). Zesenveertig gemeenten namen niet eens de moeite te antwoorden op de brief en een naderhand gezonden mailtje. Hoe moeten we dit verklaren? Een van de redenen zou kunnen zijn dat we in de kerk misschien wel te veel bezig zijn met de kudde van 99 schapen, terwijl we ons druk moeten maken om de kudde van het éne schaap! We kunnen ons zo concentreren op de juiste leer (hoe belangrijk ook), de juiste Bijbelvertaling, de juiste liedkeus, de manier van zingen, de goed georganiseerde verenigingen, de kerkelijke structuren, en de geweldige kerkelijke gebouwen die we hebben, dat we de grote opdrachten van onze Heer en Heiland vergeten. Misschien speelt ook een streven naar een mooie carrière en welvaart een rol. Soms hoor je ook dat de kerkmensen defaitistisch zijn en niet meer geloven dat de boodschap van het evangelie in de stad nog gehoor vindt. Daarbij komt ook nog een gevoel van vrees en schaamte bij om openlijk op een markt of op andere wijze op te komen voor de roep van de Heer om Hem te eren en respect voor je naaste te tonen. Het beste is echter dat de Amersfoortse kerken zelf aangeven waarom zij niet aan een project in het kader van het opkomen voor de eer van Gods Naam (het doel van ons leven!) meedoen. Hopelijk zet dit artikeltje hen aan het denken.
Je zou verwachten dat de kerken en-
13
UIT DE CLASSES
Classis Zeeland 12 juni 2019
Namens de roepende kerk opent br. J.P. Loof uit Terneuzen de vergadering op christelijke wijze. Na constituering van de vergadering, de vaststelling van de agenda en de notulen geven de kerken uit de voormalige classis Middelburg informatie over het leven in hun gemeenten en over samenwerking met andere kerken. Hierbij komt o.a. het volgende naar voren. De kerk van Bergen op Zoom is teleurgesteld dat ds. L. van der Veen heeft bedankt voor het beroep dat op hem was uitgebracht. Verder wordt gemeld dat een Hemelvaartsweekend is georganiseerd voor de gemeente om zo de onderlinge band te verstevigen. Daarvoor was veel belangstelling. Er is een ambtsdragersverkiezing geweest en alle vacatures konden vervuld worden. Daarbij is een zuster als diaken bevestigd. In Brouwershaven zijn er ook benoemingen geweest voor ouderlingen en diakenen, echter alle benoemden hebben ontheffing gevraagd. Daarnaast vertrekt ds. Schaaij, zodat er nu maar een kleine kerkenraad meer is. Er is een oriëntatiecommissie gevormd die de kansen en mogelijkheden gaat onderzoeken over hoe nu verder te gaan. De kerk van Goes meldt met vreugde dat er met Pasen 12 jongeren belijdenis hebben gedaan. Verder is men bezig met het naderende afscheid van ds. Trimp en is het beroepingswerk gestart. Gehoopt wordt dat begin volgend jaar een beroep kan worden uitgebracht. Er zijn twee zusters bevestigd als diaken, maar er is nog één vacature voor ouderling. Het is moeilijk om die in te vullen. In Middelburg wordt inmiddels gewerkt volgens een nieuwe structuur. Dit is nog wel even wennen. Er zijn twee vacatures voor ouderling ingevuld, echter er is nog één vacature. Ook in Middelburg hebben verschillende jongelui belijdenis van hun geloof afgelegd.
14
Uit Vlissingen wordt gemeld dat er helaas veel overlijdens zijn in de gemeente. Dit is met name voor de predikant zwaar. Inmiddels zijn er drie zusters bevestigd als diaken. Er zijn nu in totaal drie ouderlingen en zes diakenen. Bekeken wordt hoe het werk verdeeld kan worden. In Vrouwenpolder zijn twee ouderlingen en twee diakenen benoemd, echter één ouderling en één diaken hebben hun ambt niet aanvaard. Verder is men bezig met het vertrek van ds. Schaaij en beraadt de kerkenraad zich over de vraag hoe nu verder te gaan. De classis wijst vertegenwoordigers aan die de afscheidsdiensten van ds. Schaaij en ds. Trimp zullen bezoeken. Enkele brieven worden voor kennisgeving aangenomen of zullen beantwoord worden. De Regiegroep GKV-NGK zal een presentatie geven in de kerk van Goes op D.V. woensdag, 18 september 2019. Daarvoor zullen de kerkenraden en kerkleden van de classiskerken uitgenodigd worden. Aan de verschillende deputaatschappen zal gevraagd worden een jaarlijkse rapportage te maken, die rapportages kunnen dan in de aprilvergadering van de classis besproken worden. Na verschillende (her)benoemingen
worden de vertrekkende predikanten Schaaij en Trimp toegesproken door de preses. De preses stelt dat zij in hun lange tijd van dienst de kerken hebben zien veranderen. Hij wenst hen Gods onmisbare zegen toe op hun verdere levensweg en zegt ervan overtuigd te zijn dat God Zijn werk zal voortzetten. Ds. Trimp zegt dankbaar te zijn dat inmiddels de classis Zeeland is gevormd, dit vindt hij een goede ontwikkeling. Hij dankt de classiskerken voor de goede tijd die hij hier heeft gehad en wenst de classis de leiding van de Heilige Geest toe. Ds. Schaaij vindt het moeilijk afscheid te nemen. Hij heeft genoten van de natuur en de mensen in Zeeland. Hij dankt God omdat hij in moeilijke tijden het geloof heeft behouden. Ook hij vindt de vorming van de classis Zeeland een goede zaak. Hij dankt de kerken voor de prettige samenwerking en de hartelijke ontvangst bij de kerkvisitaties. De volgende vergadering van de classis zal gehouden worden op D.V. woensdag 9 oktober 2019 om 19.30 uur in de kerk van Terneuzen. De kerk van Vlissingen is dan de roepende kerk. Na dankgebed wordt de vergadering gesloten.
6 SEPTEMBER 2019
COLOFON
Zonder commentaar The Four Horsemen De vier gesprekspartners in dit boek worden wel betiteld als ‘de vier musketiers van het nieuwe atheïsme’. Kort op elkaar scoorden ze een religie-kritische bestseller: evolutiebioloog Richard Dawkins met ‘The God Delusion’ (2006), filosoof Daniel Dennett met ‘Breaking the Spell’ (2006), neurowetenschapper Sam Harris met ‘The End of Faith’ (2004) en essayist/journalist Christopher Hitchens met ‘God is Not Great’ (2007). Over één ding zijn alle vier de atheïsten het eens: gelovigen zijn niet geïnteresseerd in ‘de waarheid’. Omdat ze niet kunnen bewijzen dat God bestaat, zeggen ze domweg dat ze hun geloofswaarheden niet hóeven te bewijzen. Deze gevoeligheid voor ‘nonsens’ is niet alleen slecht voor henzelf (Dennett: “Besef je dat je je hele leven hebt verspild?”), maar ook voor de wereld, want vasthouden aan onzin moet wel gepaard gaan met onderdrukking van godlasteraars, heiligschenners en ketters. Het ergste is eigenlijk dat de vier atheïsten zo slecht geïnformeerd zijn. Want dat er ook nu nog orthodoxe gelovigen bestaan die pakweg de evolutietheorie afwijzen, omdat die in strijd is met een heilig boek, is geen reden om alle gelovigen te betichten van gebrek aan respect voor de resultaten van de wetenschap. Filosofisch gezien gaan de vier atheïsten uit van een opmerkelijk beperkte definitie van waarheid. In één opzicht hebben Dawkins, Hitchens, Dennett en Harris wél een punt. Er is niets mis met een discussie over waarheid en geloof. Misschien ergert u zich wild aan de kwetsende beweringen in dit boek. Maar kunt u ook zeggen welke bewering niet deugt en waarom niet? Dat is toch best een aardige filosofische opgave en niet één om bij voorbaat uit de weg te gaan. Leonie Breebaart, Trouw, 7 augustus 2019 Zonder Commentaar is een rubriek waarin redacteuren doorgeven uit allerlei bladen hoe men schrijft over christenen, geloof, bijbel, kerk enz. De redactie hoeft het helemaal niet eens te zijn met wat hierin wordt weergegeven, maar wil de lezer iets aanreiken van hoe men denkt.
REDACTIE-SECRETARIAAT Aanleveradres voor classisverslagen en persberichten: Jac. de Groot, Ballade 12, 8265 SB Kampen gereformeerd.kerkblad@gmail.com De redactie behoudt zich het recht voor verslagen en berichten in te korten EINDREDACTIE Ds Henk Jan Visser (eindredacteur) Jac de Groot MA REDACTIE mr E. Bos e.bos01@hetnet.nl J.A. de Groot MA groot.jac.de@gmail.com ds R.P. Heij rheij@hetnet.nl drs P. Houtman piet.houtman@hotmail.com ds H.J. Visser henkjanvisser8@gmail.com H. Walinga hwalinga@walinga.org (vacature) REDACTIONEEL MEDEWERKER A.M. Pathuis anne-maaike@live.nl BLADMANAGEMENT BDUvakmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld Telefoon: 0342 49 48 46 Fax: 0342 49 29 99 Aanleveradres voor kerkdiensten: Kerkdiensten.gkb@bdu.nl Telefoon: 0342 494882
UITGEVER, ABONNEMENTEN EN BEZORGING BDUvakmedia, afd. abonnementen Postbus 67, 3770 AB Barneveld Tel. 0342 494884 – fax 0342 494299 abonneeservice@bdu.nl OPGAVE ADVERTENTIES Roel Abraham Tel. 06 54274244 r.abraham@bdu.nl PRIJS JAARABONNEMENT - binnenland - studenten - buitenland - proefabonnement (10 nrs)
€ 64,93 € 35,43 € 103,54 € 14,35
OPZEGTERMIJN 2 kalendermaanden voor de nieuwe betalingsperiode Voor mensen met een leeshandicap zijn de artikelen uit dit blad verkrijgbaar op CD. Informatie: CBB tel. 0341 565499, e-mail info@cbb.nl www.gereformeerdkerkblad.nl
15