ZuivelZicht 10 2021

Jaargang 113 | Nummer 10 | Oktober 2021

ZuivelZicht

Waarom Veco Zuivel kiest voor Farmel en niet voor Farm Dairy 11_Cover_01L.indd 1

K LIM A AT SLIM Robert Baars zet vraagtekens bij gebruik CO2-indicator

A N A LY S E Kleinere zuivelaars houden marges met moeite op peil

11-10-21 08:50

Delvo®Phage test kit: kwantificering binnen een uur

Uw early warning system dat problemen met fagen voorkomt Wilt u de kwaliteit van uw kaas verbeteren? Maar ook de productie en winstgevendheid verhogen? Dat kan! De Delvo®Phage test kit is onze unieke, digitale oplossing voor detectie van fagen. Deze gebruiksvriendelijke qPCR-test zorgt voor een consistentere kaasproductie.

U verhoogt de productiecapaciteit en verbetert de kwaliteit. U beperkt het risico op afwaardering en verlies van product. Dus, test de test! info.food@dsm.com

21ZUI010_ADVERTENTIE.indd 2

11-10-21 09:24

INHOUD

11

26

16 Visie 6

Klimaatslimme zuivel Vraagtekens bij gebruik CO2-indicator

9

EDA Pleidooi voor maatwerk in EUvergroeningsprogramma

Bedrijf 10 Ornua Mede-eigenaar Alexander van Rouwendaal bij de fabriek van Veco Zuivel in Zeewolde, waarin Farmel een meerderheidsbelang van 60 procent wil nemen.

Foto: Frans Kanters

Stand van zaken bij Ierse exportorganisatie

12 Fonterra Nieuwe fase breekt aan voor Nieuw-Zeelandse wereldspeler

14 Klaver 4 Innovatiecentrum voor de melkveehouderij

www.zuivelzicht.nl

16 Hochland Familiebedrijf groeit gestaag door

18 Veco Zuivel Achtergronden bij deelname van Farmel

Markt 21 Biologisch Melk en yoghurt doen het goed in de supermarkt

22 Kwartaalupdate Rabobank ziet druk op de marges wereldwijd toenemen

25 Monitor Zuivel snelle groeier in categorie duurzaam voedsel

26 A-Insights Trendrapport analyseert financiële gegevens 250 zuivelbedrijven

29 Marktcijfers De internationale zuivelmarkt in één oogopslag

ZuivelZicht oktober 2021

11_Inhoud_01R.indd 3

3

11-10-21 08:52

MAAK DE SNIT MET URSCHEL

U.S.D.A., Dairy Division Accepted Solutions Vertrouw op Urschel, de wereldleider in voedselsnijtechnologie, om uitzonderlijke oplossingen voor het snijden van kaas te bieden. Als dynamisch wereldwijd bedrijf, opgericht in 1910, levert Urschel ongeëvenaarde snij-expertise.

Ontdek de kant-en-klare benadering van de nieuwe Affinity® Integra-D Dicer om meer capaciteit en de nieuwste technologie te leveren.

® Neem contact met ons op voor een gratis demonstratie met uw product.

URSCHEL B.V. | netherlands@urschel.com www.urschel.nl

Ontdek de CCX-D Shredder en MicroAdjustable® SH-14-serie shredders om aan uw verwerkingsdoelen te voldoen.

DE WERELDWIJD LEIDER

IN VOEDSELSNIJTECHNOLOGIE EUROPA | NOORD-AMERIKA | ZUID-AMERIKA | AZIË | AUSTRALIË | AFRIKA

1

Nr. best verkopende leverancier van industriële snijmachines ter wereld.

® Affinity, MicroAdjustable, Urschel, Urschel logo symbol, and The Global Leader in Food Cutting Technology are registered trademarks of Urschel Laboratories, Inc. U.S.A.

21ZUI010_ADVERTENTIE.indd 4

11-10-21 09:03

ZuivelZicht

ZI JLI JN

ZuivelZicht is een uitgave van BDUvakmedia ISSN 0165-8573 Postbus 67, 3770 AB Barneveld www.bdumedia.nl

vakmedia Redactie ZuivelZicht

Onrust

Postbus 93044 2509 AA Den Haag T: 070 2191707 E: redactie.zuivelzicht@bdu.nl I: zuivelzicht.nl Hoofdredactie René van Buitenen E: r.v.buitenen@bdu.nl Contentregie Albert Schuurman Medewerkers aan dit nummer Jeen Akkerman, Ria Besseling, Mathieu Geuskens, Sjoerd Hofstee, Hermann-Josef Martin, Bert Westenbrink Advertenties Hielke van der Werf T: 020 5736056, E: h.v.d.werf@bdu.nl Uitgeefteam BDUvakmedia

Dat boeren en tuinders soms afgeven op hun afnemer is van alle tijden. Vaak is de reden van het ongenoegen een aanhoudend lage prijs voor het geleverde product. Of, als het een coöperatie betreft, de plicht om extra kapitaal in te leggen in de gezamenlijke onderneming.

Die onvrede leidde in het verleden nogal eens tot het einde van de coöperatie.

Want wie de uitbetalingsprijs van de concurrentie niet kon bijbenen, zag boeren vertrekken, kreeg het financieel steeds zwaarder en werd vroeg of laat opgeslokt door een rijkere buurman.

De onrust die zich op dit moment bij ondernemingen openbaart is van een heel andere orde. Of ze nu melk, vlees, aardappelen, groenten, fruit of bloemen

Peter Vorstenbosch (uitgever vakmedia) Sonja Voois (adjunct-uitgever vakmedia) Martin ten Hoven (salescoördinator) Abonnementen Abonnementsprijzen (12 nummers): € 129,37 exclusief btw (studenten € 79,69 inclusief btw); België: € 144,49 exclusief btw, inclusief portokosten; buitenland: € 171,09 exclusief btw. Proefabonnement (3 edities): € 12,41 Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Zakelijke abonnementen worden niet tussentijds beëindigd.

Abonnementenservice

Tweedeling leidt tot impasse en is funest voor de daadkracht

leveren, primaire producenten staan vandaag de dag voor uitdagingen die de reikwijdte van hun eigen bedrijf ver overstijgen. De politiek en de maatschappij houden ze niet alleen medeverantwoordelijk voor het klimaatprobleem, de stikstofcrisis en de afnemende biodiversiteit in de wereld, er wordt ook nog eens een oplossing van ze verwacht.

En wel op korte termijn. Dan gaan bij menig boer de hakken in het zand.

Toch zijn er ook ondernemers zijn die de problemen onder ogen zien. Zij willen een bijdrage aan de oplossing leveren. In het besef dat hun kosten zullen stijgen, maar wetende dat de maatschappij dat van hen vraagt.

Dat verschil in houding verscheurt de boerenstand. Het leidt tot een tweedeling. Die verlamt de primaire belangenorganisaties en is inmiddels ook de bestuurskamers van de coöperaties binnengedrongen. Gecombineerd met incidentele tegenvallers in eigen huis kan dat tot een giftige cocktail leiden.

Zie de strubbelingen bij FrieslandCampina, waar twee bestuurders recent opstapten. Zie FloraHolland, waar de verhoudingen met kwekers en handelaren danig verstoord zijn omdat de coöperatieve bloemenveiling wil moderniseren. Andere voorbeelden zullen zich aandienen.

Abonnementenservice BDUvakmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld E: service@bdu.nl, T: 0342 494882 Op werkdagen bereikbaar tussen 9.00 uur en 16.00 uur.

Ontwerp: GiesbersRetail, Duiven Druk: Vellendrukkerij BDU, Werkendam

Het dwingt coöperatiebestuurders de juiste afwegingen te maken en te beslissen in het belang van de gezamenlijke onderneming. Tweedeling leidt tot impasse en is funest voor de daadkracht.

Want wat maatschappelijk gewenst is, vertaalt zich vroeg of laat in een marktvraag. Wie dan niet kan leveren, trekt aan het kortste eind.

René van Buitenen Hoofdredacteur

ZuivelZicht oktober 2021

11_Zijlijn_02R.indd 5

5

11-10-21 08:53

VISIE

‘CO₂/kg melk gaat over efficiëntie, niet over duurzaamheid’

Nieuwe lector zet vraagtekens bij gebruik CO2-indicator “Het gebruik van de parameter CO₂/kg melk is bruikbaar en zinvol om de efficiëntie van de productie in uit te drukken, maar niet als kenmerk voor duurzaamheid”, stelt Robert Baars, die onlangs als lector werd geïnaugureerd voor het lectoraat Climate Smart Dairy Value Chains op Hogeschool Van Hall Larenstein.

Tekst: Sjoerd Hofstee

Baars richt zich met de leerstoel Climate Smart Dairy Value Chains – vrij vertaald: ‘klimaatslimme zuivel in de keten’ – op toegepast onderzoek naar zuivelproductie waarbij de uitstoot van broeikasgassen zoveel mogelijk wordt gereduceerd. Dat is de internationale

context; in de Nederlandse context komt daar het stikstofverhaal nog bij.

“De discussie over hoe in te zetten op een wijze van zuivelproductie die minder milieubelastend is, verschilt sowieso wereldwijd sterk. Wij kijken in bijvoorbeeld Nederland direct naar de

hele keten. Alle schakels zijn hier ook relatief nauw met elkaar verbonden.

Maar in Afrika en Zuid-Amerika wordt de meeste melk direct geconsumeerd of lokaal verkocht. Daar is vaak alleen sprake van een informele keten, waarin kwaliteitscontrole nagenoeg afwezig is.”

De lector ‘klimaat slimme zuivel’ Robert Baars zet zijn visie uiteen tijdens zijn inauguratie.

(Foto: Van Hall Larenstein)

6

22_Artikel_19L.indd 6

ZuivelZicht oktober 2021

11-10-21 08:54

V I SI E

Baars stelt ook dat de koe nog net zo goed een koe is als pak ‘m beet 25 jaar geleden en de boer ook nog steeds een boer. Alleen heeft de wetenschap een andere bril opgezet. “Jarenlang richtte de sector zich op productieverhoging.

De wetenschap was daar met haar onderzoekagenda’s een aanjager van.

Inmiddels heeft dit voor de wetenschap niet meer de hoogste prioriteit. We kijken nu meer naar hoe productie mogelijk blijft op een wijze dat het milieu daar minder onder lijdt.

Daarvoor zijn meer instrumenten en handvatten nodig. Of we moeten nieuwe innovaties zien door te ontwikkelen om ze betaalbaar en daarmee haalbaar te maken voor de praktijk: de melkveehouders.”

Lector Robert Baars (links) en Jan van Iersel, voorzitter college van bestuur van Van Hall Larenstein.

Onlogische uitkomsten

een vlucht gekregen. “De onderzoekers van dit panel gaat het echter om het meten van CO2. Dat is niet een-op-een hetzelfde als de duurzaamheid van melkveehouderijsystemen goed tot uitdrukking brengen –hetgeen waar het ons wel om te doen moet zijn.”

Hij vervolgt dat het volgens hem niet klopt dat biologische of extensieve melkveehouders niet voor deelname aan programma’s als Planet Proof in aanmerking komen omdat ze op CO2-uitstoot slecht scoren. Terwijl intensievere melkveehouders wel goed uitkomen omdat een intensiever werkwijze het makkelijk maakt om op CO2 per kilo product gunstig te scoren.

“Als je de uitstoot per hectare zou uitdrukken krijg je een compleet andere uitkomst. Zo ongeveer het tegenovergesteld. Ik stel niet dat de parameter CO2/hectare leidend moet worden, maar alles wijst er op dat dat wel veel beter de duurzaamheid van een systeem uitdrukt. Of die parameter of een afgeleide daarvan passend is, is

Baars wil de zuivelsector niet verwijten ‘misbruik’ te maken van de parameter.

“Dat zou betekenen dat er opzet in het spel is en dat geloof ik niet.” De lector licht toe dat de parameter onder andere door het IPCC (Intergovernmental Panel of Climate Change) is ontwikkeld en door de FAO is gebruikt in diverse rapporten. Mede daardoor heeft het kengetal wereldwijd

‘Een verhoging van de productie heeft voor de wetenschap niet meer de hoogste prioriteit’

Lage CO2-uitstoot De nieuwbakken lector stelt daarbij nadrukkelijk het uitdrukken van CO2-belasting, en dan specifiek welke parameters daarvoor worden gebruikt, aan de kaak. ‘Ik ben veel internationaal actief en hoor en zie in andere landen dat de Nederlandse zuivelsector overal in de wereld goede sier maakt met de lage CO2-uitstoot per kilo product. En dat in de context van duurzaamheid. In Nederland zelf zien we dat bijvoorbeeld nog veel concreter in het programma On the way to Planet Proof. In dit programma, dat als duurzaamheidsprogramma wordt gepresenteerd, wordt CO2 per kilo melk ook meegewogen. Echter, dat is niet correct. Deze parameter zegt wel iets over efficiëntie en is daarom ook zeker zinvol. Maar nogmaals: niet als duurzaamheidsparameter. En zo wordt het nu wel gebruikt.’

onderdeel van de zoektocht en het onderzoek dat wij de komende jaren gaan uitvoeren.”

Discussie aangaan Baars vindt dat dit vraagstuk ook opgaat voor het uitdrukken van stikstofuitstoot.

“Waarom drukken we dat juist weer uit per hectare? Die vragen moeten we openlijk durven bediscussiëren en dan toewerken naar realistisch en praktische parameters.”

Hij stelt dat de discussie hieromtrent nationaal en internationaal nog amper speelt, maar dat dat wel nodig om tot ‘klimaatslimmere zuivelproductie’ te komen. “Dat pak ik zeker niet alleen op.

Hiervoor wil ik juist samenwerken met anderen en in gesprek gaan. De stichting SMK, die het keurmerk On the Way to Planet Proof behartigt, heeft mij reeds benaderd om in gesprek te gaan. Ook in Wageningen wordt op de universiteit al aan dit onderwerp gewerkt. Daarnaast hoop en verwacht ik op korte termijn in gesprek te gaan met zuivelbedrijven zoals FrieslandCampina om met hen van gedachten te wisselen over dit thema.

Een team van studenten is hoe dan ook reeds gestart om concrete voorbeelden uit te werken; voorbeelden die als bewijs kunnen dienen dat een ander gebruik van parameters nodig is om een duurzame melkveehouderij op correcte wijze tot uitdrukking te kunnen brengen.”

ZuivelZicht oktober 2021

22_Artikel_19L.indd 7

7

11-10-21 08:54

TOELEVERING / NEDERLAND

De Nr.1 specialist in gereviseerde zuivelmachines ‘SPECIALIST HOMOGENISATOREN EN HOGEDRUKPOMPEN’

Melk Yoghurt

MACHINEBOUW Bos MG-serie. Capaciteiten van 20 tot 44.000 liter per uur en druk tot 1400 bar.

Boter Margarine

SPAREPARTS Ruim assortiment aan onderdelen en cilinderblokken direct beschikbaar voor diverse merken en fabrikanten.

Smeltkaas Kaas

2.000 machines in voorraad

REVISIE Complete revisies om uw oude homogenisator of hogedrukpomp een tweede leven te geven.

Garantie bij levering Snelle levertijden

SERVICE Een gespecialiseerd service team voor onderhoud, training en ingebruikstelling van uw homogenisator of hogedrukpomp.

Lage investering Complete projecten

Vraag naar onze mogelijkheden. Ons team van professionals staat voor u klaar om de beste oplossing te bieden.

+31(0)348-558080 info@lekkerkerker.nl

BOS Homogenisers BV | Oscar Romerolaan 18, Hilversum Telefoon: +31 (0) 35 62 13 190 | www.boshomogenisers.com Email: sales@boshomogenisers.com

www.lekkerkerker.nl

Wanneer kennis en 120 1

27-09-21 13:01

kwaliteit telt

De beste plank voor kwaliteitskaas

engineered wood products

21ZUI010_ADVERTENTIE.indd 8

Meer informatie: www.vidarwood.nl of tel. 0031 (58) 251 87 57.

11-10-21 09:03

V I SI E

EDA-bijeenkomst in teken van duurzaam voedselsysteem

Pleidooi voor maatwerk in Farm2Fork De Europese zuivelorganisatie EDA stond deze maand stil bij Farm2Fork, het vergroeningsprogramma van de Europese Commissie. De doelen zijn te generiek, klonk het.

halveren, net als de inzet van antibiotica, en ook wil de commissie dat in 2030 een kwart van de landbouwproductie biologisch is.

De noodzaak van een duurzamere productie staat voor de Europese zuivelindustrie niet ter discussie. Wel werden tijdens de bijeenkomst van de EDA een aantal kanttekeningen geplaatst bij de ambities van de Europese Commissie.

Tekst: René van Buitenen

Te generiek ‘Duurzame voedselsystemen en de Europese zuivel’ luidde de titel van de jaarvergadering van EDA, de European Dairy Association. En dus ging het tijdens bijeenkomst van de Europese koepelorganisatie voor de zuivelindustrie op 1 oktober vooral over Farm2Fork.

Dat is het programma waarmee de Europese Commissie de voedselproductie in de Europese Unie wil verduurzamen.

Die verduurzaming is hard nodig volgens Lukáš Víšek, lid van het kabinet-Frans Timmermans, die als vicevoorzitter van de Europese Commissie belast is met de vergroening van de EU-economie. “We hebben in de Europese Unie de voedselzekerheid geregeld; we hebben de voedselveiligheid geregeld en nu moeten we nog de voedselduurzaamheid regelen”, aldus Víšek.

Doelen Daarvoor heeft de Europese Commissie een aantal doelen gesteld. Die moeten in 2030 gerealiseerd zijn. De commissie wil onder meer de uitstoot van broeikasgassen met 35 procent reduceren ten opzichte van 2015; het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de landbouw

Zo kreeg aanwezige vertegenwoordiger van Timmermans een aantal boodschappen mee van Hester Maij, corporate director Public & Regulatory Affairs van FrieslandCampina. Zij vindt de doelstellingen te generiek, terwijl juist maatwerk geboden is. Het stellen van algemene doelen leidt er volgens haar toe dat er perspectief ontbreekt voor de boeren die al stappen hebben gezet naar een duurzamere productie. “Creëer perspectief want er komt geen enkele innovatie tot stand zonder enig perspectief.”

De doelstelling om het biologisch areaal in de Europese Unie op te krikken naar 25 procent is in de ogen van de Maij niet realistisch, zeker niet op de Nederlandse markt waar biologische voedingsmiddelen een beperkt aandeel hebben.

Voedingswaarde Daarnaast is zij kritisch over de wijze waarop gekeken wordt naar de klimaatbelasting van voedingsmiddelen. Die is te eenzijdig gericht op de uitstoot van CO2. “Als zuivelindustrie willen we de uitstoot van CO2 van melk omlaag brengen, maar het is wel zo eerlijk om daarbij alle aspecten van voeding mee te nemen”, stelt Maij. “Je moet ook kijken naar de voedingswaarde. Een product

Hester Maij: “Zonder perspectief komt er geen enkele innovatie tot stand.” (Foto: EDA)

heeft misschien een hoge CO2voetafdruk, maar kan ook een hoge gezondheidsafdruk hebben. Dat moet je ook in ogenschouw nemen.” Maij vindt overigens dat de Europese Commissie ook oog moet hebben voor de omgeving bij het stellen van duurzaamheidsdoelen. “Er is een gelijk speelveld nodig. We maken niet alleen in de Europese Unie voedingsmiddelen. We hebben ook te maken met import en export. Als anderen niet meebewegen, wordt het niets.”

ZuivelZicht oktober 2021

11_Artikel_02R_0002.indd 9

9

11-10-21 08:54

Volgens Ornua is Kerrygold voor zo’n 10 procent van de Amerikaanse consumenten het favoriete botermerk. (Foto: Ornua)

Klinkende jaarcijfers geven Ornua’s naam extra betekenis De Ierse exportcoöperatie Ornua heeft coronajaar 2020 goed doorstaan.

Wat heet: de nettowinst steeg ten opzichte van 2019 met 70,7 procent naar bijna € 59 miljoen. Voor Ornua een nieuw record.

Tekst: Hermann-Josef Martin

Ornua’s bruto bedrijfsresultaat kwam in 2020 uit op € 83,1 miljoen. Het stelde het bedrijf in staat om een recordbedrag van € 68,7 miljoen aan de aangesloten Ierse zuivelcoöperaties uit te betalen. De melkproducenten zien dit terug in de vorm van maandelijkse premies en bonussen. Deze liggen dankzij het goede resultaat over 2020 54 procent boven het niveau van 2019.

De totale omzet steeg slechts licht, tot € 2.343 miljard. Dat bedrag ligt 0,9 procent hoger dan het jaar daarvoor. De in

10

22_Artikel_13L.indd 10

2017 uitgesproken ambitie om in 2021 een totale omzetwaarde van € 3 miljard te bereiken, lijkt daarmee niet binnen handbereik.

10 miljoen pakken per week Toch zal de raad van bestuur van de coöperatie niet ontevreden zijn. Ondanks alle problemen rond Covid-19 wisten de ruim 2.400 medewerkers de Ierse zuivel goed te verkopen. Volgens ceo John Jordan compenseerde de verkoop aan particuliere huishoudens de verliezen

aan de kant van restaurants, kantines en andere cateringfaciliteiten.

Ornua exploiteert in totaal twaalf productielocaties en negen innovatiecentra wereldwijd. De groep verkoopt haar producten in 110 landen, verspreid over Europa, Amerika, Afrika, Azië en Oceanië. Meer dan twee derde van de totale omzet wordt gegenereerd binnen drie afzetmarkten: het Verenigd Koninkrijk (Groot-Brittannië en Noord-Ierland), Duitsland en de Verenigde Staten. Een groot deel van de

ZuivelZicht oktober 2021

11-10-21 08:55

B E D R I JF

Ierse zuivel komt in de schappen onder het premiummerk Kerrygold. De verkoop van dit van Ierse weidemelk vervaardigde assortiment steeg in 2020 met 13 procent. Om een indruk te krijgen: wereldwijd verkocht Ornua elke week gemiddeld 10 miljoen pakken boter en kaas onder het premiummerk.

Britse eilanden Als we inzoomen op de belangrijkste afzetmarkten voor Ornua, dan valt op dat in 2020 de omzet op de Britse eilanden flink steeg: +16,1 procent. De nettowinst van dochteronderneming Ornua Foods UK nam met bijna 27 procent toe tot ruim € 6 miljoen. De belangrijkste groeier was het cheddarmerk Pilgrims Choice. Hiervan werd 29 procent meer verkocht.

Hoewel de brexit voor hogere administratieve lasten en moeizame douaneprocedures zorgde, ziet het Ornuamanagement het Verenigd Koninkrijk nog steeds als een veelbelovende afzetmarkt, zo maakte topman Jordan duidelijk. Ornua Foods UK investeerde recent nog € 3,5 miljoen in de uitbreiding van een Engelse portionerings- en verpakkingsfabriek. Er kan nu onder meer 110.000 ton kaas per jaar worden verwerkt. De investering vloeit voort uit de fors gestegen kaasverkoop aan grote Britse voedselketens.

Naast Ornua Foods UK heeft het Ierse concern nog twee andere Britse dochterondernemingen. Een daarvan is Ornua Ingredients Europe dat in 2020 een miljoenencontract wist af te sluiten met Aymes International, gespecialiseerd in voedingssupplementen en ziekenhuisvoeding. In de centraal in Engeland gelegen fabriek in Leek (Staffordshire) is een nieuwe verpakkingslijn geïnstalleerd om kleine zakjes drankpoeder te produceren. Melkpoeder wordt er gemengd met ander voedsel in poedervorm, in verschillende smaakvarianten.

Duitsland Ornua Deutschland zette vorig jaar voor zo’n € 683 miljoen om. Dat was een record, € 33 miljoen hoger dan het resultaat over 2019. Teruglopende

verkoop aan hotels, restaurants en andere grote afnemers tijdens de lockdown werd meer dan goedgemaakt door de sterk gestegen verkoop aan supermarkten en andere winkels.

Volgens marktonderzoek uit 2020, gebaseerd op de effectiviteit van reclamecampagnes, is Ornua’s topmerk Kerrygold momenteel het meest populaire zuivelmerk van Duitsland.

Marktonderzoekers van GfK Simit stellen dat in ‘meer dan elke tweede koelkast in Duitsland een Kerrygoldproduct is te vinden’.

De Kerrygold-boter doet het al jaren goed in de Duitse supermarkten. Daar komen nu de kaasproducten van dezelfde lijn bij, gezien de verkoopstijging met 24 procent. Volgens Danica Siemer, ceo bij de Duitse dochteronderneming, zitten vooral de geraspte kazen en de in verschillende smaken verkrijgbare cheddar in de lift. Volgens Siemer transformeert Kerrygold steeds meer van een botermerk naar een aanzienlijk breder zuivelmerk.

Industriële koeling Highcare Kaasrijping Cleanrooms Airconditioning Maatwerk

Verenigde Staten In juni 2021 werd bekend dat de Verenigde Staten de importheffingen op EU-zuivel gaan opheffen. Ornua Ingredients North America hoopt en verwacht dat het daarmee de wind nog meer in de zeilen krijgt. Dat het de wind al mee heeft, blijkt uit Ornua’s aandeel van 90 procent binnen de totale Europese boterexport richting de Verenigde Staten. Ook hier is Kerrygold het ijzersterke boegbeeld. Zo’n 10 procent van de Amerikaanse consumenten beschouwt Kerrygold inmiddels als ‘favoriet botermerk’.

Voor het lopende boekjaar 2021 verwacht het management dat ook de industriële activiteiten zullen aantrekken. In de eerste helft van 2021 is voor minstens € 8,5 miljoen verbouwd aan de kaasmakerij in Hilbert (Wisconsin).

Deze investeringen moeten de verdere groei van de divisie ‘functionele kaasoplossingen’ faciliteren. Het gaat om een breed arsenaal van kaastoevoegingen aan vlees, diepvriesproducten, eiergerechten, soepen, sauzen, gebakken producten en pizza’s.

Voets & Donkers ontwikkelt met grote precisie luchtbehandelingssystemen die exact de juiste condities creëren voor kaasrijping.

www.voetsdonkers.nl

22_Artikel_13L.indd 11

11-10-21 08:55

B E D R I JF

Fonterra zal de komende jaren vermoedelijk minder melk ontvangen van haar veehouders.

(Foto’s: Fonterra)

Na strategische reset begint Fonterra aan nieuwe fase Fonterra heeft de drie jaar geleden ingezette bedrijfsherstructurering afgerond en richt zich nu op de volgende fase in zijn strategie: waardegroei. De Nieuw-Zeelandse melkverwerker ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet. “Simpel gezegd wil de wereld wat wij hebben: duurzaam geproduceerde, hoogwaardige, voedzame melk”, aldus topman Miles Hurrell.

Tekst: Bert Westenbrink

De zuivelonderneming, die werkt met een gebroken boekjaar die loopt van 1 juli tot en met 30 juni, presenteerde vorige maand haar jaarcijfers. De melkprijs kwam uit op NZ$ 7,54 per kgMS. De leden melkveehouders kregen daar bovenop 20 dollarcent winst per aandeel, wat de totale melkprijs voor het seizoen 2020/21 bracht op NZ$ 7,74 per kgMS. Dit lopende melkseizoen verwacht de coöperatie opnieuw een sterke melkprijs uit te betalen, bij de presentatie van de jaarcijfers werd de verwachte melkprijs voor 2021/22 van $7,25 tot $8,75 per kgMS bevestigd.

Daarnaast maakte de onderneming een

12

22_Artikel_19L_0004.indd 12

winstverwachting bekend van 25 tot 40 dollarcent per aandeel.

Hoge melkprijs De hoge melkprijzen zijn van invloed op de nettowinst van Fonterra. Die daalde in het boekjaar 2020/2021 met NZ$ 60 miljoen naar NZ$ 599 miljoen.

Ceo Hurrell: “Een hoge melkprijs is goed voor de boeren en goed voor de Nieuw-Zeelandse economie. Maar dit kan wel onze verkoopmarges en winst drukken.” De groeiende wereldwijde vraag naar zuivel in combinatie met een beperkt aanbod heeft geleid tot hoge prijzen voor onze melk, zei de Fonterra-

topman, die voorziet dat de geschetste marktomstandigheden nog een tijd zullen aanhouden.

De afgelopen drie jaar hebben in het teken gestaan van ‘de strategische reset’ die door Hurrell is ingezet na jaren van mondiale expansiedrift en zwaar verliesgevende resultaten in 2018 en 2019. Doel daarbij was om naast de focus op het vermarkten van de melk uit Nieuw-Zeeland, de balans te versterken door vermindering van de hoge schuldenlast. Dat gebeurde onder meer door het afstoten van verlieslatende activiteiten zoals de grote Chinese melkveebedrijven, die de Nieuw-

ZuivelZicht oktober 2021

11-10-21 08:56

B E D R I JF

Zeelandse zuivelonderneming exploiteerde, en de Nieuw-Zeelandse Tip Top Ice Cream Company.

Financiële discipline Ook in het afgelopen boekjaar lag de focus op ‘financiële discipline’ en met succes, stelt Hurrell: “De nettoschuld is met NZ$ 872 miljoen gedaald tot NZ$ 3,8 miljard, de kasstroom is opnieuw verbeterd en we zitten nu binnen onze langetermijndoelstelling voor de verhouding schuld/Ebitda.”

De zuivelonderneming richt zich nu op de volgende nieuwe fase in de strategie: meer waarde toevoegen aan de melk die in Nieuw-Zeeland wordt geproduceerd. Hurrell stelde daarbij dat de wereld de ‘duurzaam geproduceerde, hoogwaardige, voedzame melk’ van Fonterra graag wil hebben. “Dit komt wel op een moment dat de totale melkaanvoer in Nieuw-Zeeland waarschijnlijk zal dalen, in het beste geval zelfs gelijk zal blijven”, aldus de topman.

Australische en Chileense activiteiten in de etalage In lijn met de strategie om zich weer te concentreren op melk uit NieuwZeeland kijkt Fonterra kritisch naar haar activiteiten in het buitenland en de mogelijkheid om onderdelen af te stoten. Het kapitaal dat daarbij vrijkomt wil de onderneming teruggeven aan de aandeelhouders.

In dat kader onderzoekt de zuivelonderneming de eigendomsstructuur van de Australische tak, Fonterra Australië. Een optie is, zo zei Hurrell, om het bedrijf naar de beurs te brengen, waarbij het de bedoeling is dat Fonterra een aanzienlijk belang in de Australische melkverwerker behoudt.

Fonterra Australië exploiteert acht productievestigingen in de staten Victoria en Tasmanië en heeft ongeveer 1.600 mensen in dienst. De melkverwerker verwerkt de melk die ze ophaalt bij Australische boeren tot bekende zuivelmerken zoals Western Star-boter, Bega-kaas en Perfect Italiano-kazen. Het Australische onderdeel van Fonterra genereert jaarlijks NZ$ 74 miljoen aan winst voor rente en belasting.

Fonterra kijkt ook naar haar Chileense activiteiten, te weten zuivelproducent Soprole en diens dochteronderneming Prolesur. “Deze activiteiten vereisen geen uit Nieuw-Zeeland afkomstige melk of expertise, en binnen deze context starten we het proces om onze geïntegreerde investering in Chili af te stoten”, zei Hurrell. Soprole heeft zijn hoofdkantoor in de hoofdstad Santiago. Het bedrijf biedt een breed scala aan zuivelproducten, waaronder yoghurt, melk, desserts en boter. Prolesur richt zich op de inkoop van melk en de productie van producten in Zuid-Chili.

Nieuwe financiering Die druk op de melkaanvoer, een gevolg van klimaatverandering, strengere en kostenverhogende milieuregels, alternatieve vormen van grondgebruik en toenemende concurrentie van andere Nieuw-Zeelandse melkverwerkers, heeft ertoe geleid dat Fonterra afgelopen voorjaar aankondigde na te denken over

wijziging van de kapitaalstructuur. Dit met als doel om de financiële flexibiliteit van de leden-melkveehouders te vergroten en hun zeggenschap in de coöperatie te borgen. Na consultatie onder leden/ melkveehouders en advies van deskundigen ligt er nu een herzien voorstel, ‘Flexible Shareholding-structuur’, dat besproken wordt met de boeren.

Het binden van de leden en daarmee het veiligstellen van de melkaanvoer is essentieel voor de coöperatie, zeker nu de melk uit Nieuw-Zeeland weer centraal staat. Hurrell onderstreepte dat door bij de presentatie van de jaarcijfers te stellen dat van belang is dat Fonterra zijn schaalgrootte behoudt.

Innovatie

Ceo Miles Hurrell.

De topman zei dat zijn onderneming naast de focus op melk uit eigen land, ook de strategische doelstelling heeft om toonaangevend te zijn op het gebied van duurzaamheid en zuivelinnovatie en

wetenschap. Concreet betekent dat Fonterra ernaar streeft om in 2050 CO2-vrij te zijn. “In de komende tien jaar willen we ongeveer NZ$ 1 miljard investeren in het terugdringen van CO2-emissies en het verbeteren van de waterefficiëntie en -behandeling op onze productielocaties”, zegt Hurrell.

De zuivelonderneming maakt voorts aanzienlijk meer geld vrij voor Research & Development om met productinnovatie de waarde van de melk te vergroten.

Hurrell: “We streven ernaar onze huidige totale jaarlijkse R&D-investering met meer dan 50 procent te verhogen tot ongeveer NZ$ 160 miljoen per jaar in 2030.” Daarbij gaat er veel aandacht uit naar het Active Living-programma (sport en gezondheid). Ook heeft de onderneming de ambitie om te investeren in ‘voedingswetenschappelijke oplossingen’, een markt die wereldwijd en waarde vertegenwoordigt van NZ$ 500 miljard, aldus Fonterra.

ZuivelZicht oktober 2021

22_Artikel_19L_0004.indd 13

13

11-10-21 08:56

Het Melkvee Innovatie Centrum (MIC) Klaver 4 in Laren is een melkveebedrijf met 450 melkkoeien. Hier wordt onderzoek uitgevoerd met grote groepen koeien, maar ook met individuele dieren. (Foto: MIC)

Praktijkgericht onderzoek in Melkvee Innovatiecentrum Voer- en adviesorganisatie Gelre IJsselstreek (Gijs) heeft in het Gelderse Laren een Melkvee Innovatiecentrum (MIC) opgezet; bedoeld om melkveehouders van kennis en innovatieve producten te voorzien. Het centrum, Klaver 4, is een praktiserend melkveebedrijf met 450 melkkoeien. Productmanager Martijn Dooren en Erik Reefhuis, initiatiefnemer van het MIC en directeur van Gijs, beantwoorden enkele vragen.

Tekst: Ria Besseling

Waarom opende Gijs dit innovatiecentrum?

“De kennis en inzichten die MIC Klaver 4 Laren gaat ontwikkelen zullen we

14

22_Artikel_14L.indd 14

benutten om onze voeders te optimaliseren en adviezen te finetunen. Ook willen we innovatieve producten lanceren waarmee melkveehouders hun proble-

men kunnen aanpakken en hun resultaten kunnen verbeteren.

Bovendien is er aandacht voor producten die specifieke melkstromen onder-

ZuivelZicht oktober 2021

11-10-21 08:56

B E D R I JF

steunen of een positieve invloed hebben op de mineralenbalans.”

Waarin onderscheidt het MIC zich van andere onderzoekscentra?

“Het onderzoek zal vooral praktijkgericht zijn. In tegenstelling tot veel andere proefbedrijven in Nederland en Europa zal de kennis die we opdoen op het Melkvee Innovatiecentrum direct toepasbaar zijn. Geen fundamenteel onderzoek voor ons dus. De onderzoeksvragen komen rechtstreeks uit onze dagelijkse praktijk en melkveehouders moeten er morgen mee aan de slag kunnen.”

Welke innovaties zijn er in Laren te zien?

“MIC Klaver 4 heeft 4 hectare grond ter beschikking voor onderzoek naar grondbewerking en gewassenteelt. Bij de aanleg van de proefvelden is irrigatie aangebracht: ondergrondse slangen die water en meststoffen direct bij de wortels brengen. Op die manier kunnen Gijs-onderzoekers het effect van bemesten en bevochtigen, oftewel ‘fertigatie’, van grasland en mais onderzoeken. Deze gerichte toepassing van kunstmest, bodemverbeteraars en water is gunstig voor het bodemleven en de benutting van meststoffen, zoals stikstof en fosfaat. Op een ander deel van de grond worden sorghum en andere voedergewassen, zoals gersterwten en maisstokbonen, geteeld. Ook is er een maisveld met veertien demorassen.”

“Met dit praktische onderzoek kan Gijs, via een hogere efficiëntie, de kwaliteit en opbrengst van de gewassen verbeteren. Daarnaast streeft Gijs ernaar om de biodiversiteit op de proefvelden, maar

ook op de overige percelen, te stimuleren. Dit levert voordelen op voor zowel de melkveehouder als de omgeving.”

Hoe kan de melkveehouder met de nieuwe ontwikkelingen aan de slag? ”De nieuwe inzichten komen meteen ten goede aan onze melkveehouders. Niet alleen zullen onze adviseurs altijd op de hoogte zijn van de laatste kennis, ook kunnen we slimme combinaties maken van verschillende producten en deze objectief beoordelen en toepassen. We willen dat probleemoplossende voeders en producten ook echt werken in de praktijk.”

Welke ontwikkelingen staan er bij het MIC op stapel?

“Wij gaan niet alleen onderzoek doen met grote groepen koeien, maar ook met individuele dieren. Daarvoor zijn voor 45 melkkoeien voerbakken ingericht die via halssensoren de voeropname van elke koe apart kunnen meten. Per bak kunnen de onderzoekers een apart rantsoen of additief voeren. Moderne apparatuur registreert de individuele melkproductie en na elke melkbeurt worden de koeien gewogen. Voor elk onderzoek kan Gijs passende dieren selecteren, bijvoorbeeld hoogproductief, nieuwmelkt, vaars of droogstaand.”

“Om goed onderzoek te kunnen doen hebben we voldoende koeien nodig, vandaar dat Klaver 4 Laren heel geschikt is om praktijkonderzoek te doen. Het bedrijf heeft niet alleen een geschikte omvang maar ook moderne middelen en met behulp hiervan kunnen we gegevens van individuele dieren verzamelen en combineren.”

MIC Innovatiefonds Tijdens de open dagen in september is het MIC Innovatiefonds gelanceerd.

Melkveehouders konden voor dit innovatiefonds zelf ideeën aandragen en meebeslissen hoe het onderzoek eruit komt te zien. Het MIC Innovatiefonds zal grotendeels gefinancierd worden door giften. “We hebben inmiddels gezien dat er interessante ideeën zijn aangedragen en werken eraan dat hier een waardig onderzoek uit zal rollen.”

22_Artikel_14L.indd 15

Great things happen!

Gecertificeerd voedselveilig!

Wij produceren al 30 jaar kaasplanken van formaat uit het beste Noord Europese vuren.

Prime Quality Cheese Board Panels

LAMICO B.V. Papierbaan 16-22 9672 BH Winschoten Tel: +31 (0) 597 - 47 17 40 info@lamico.nl

www.lamico.nl

11-10-21 08:57

B E D R I JF

Productie van kaasplakken in de Hochland-fabriek in Heimenkirch, Beieren. (Foto: Hochland)

Hochland groeit door in eigen land én in Oost-Europa Het Duitse Hochland SE zette vorig jaar met een verkoopstijging van 4,3 procent een nieuw omzetrecord neer. Het familiebedrijf is niet alleen een grote speler in eigen land maar geldt als een van de toonaangevende kaasproducenten van Europa.

Tekst: Hermann-Josef Martin

Ondanks het moeilijke coronajaar wist het concern in 2020 een recordvolume aan kaas te verkopen. In totaal ging het om 394.321 ton, 16.000 ton meer dan in 2019. Het betekende dat de productie voor het achtste jaar op rij steeg. Door lagere gemiddelde verkoopprijzen steeg de omzetwaarde minder hard. De omzet groeide met 2,2 procent naar een totale waarde van ruim € 1,6 miljard. Hiermee is Hochland na DMK, de Theo Müller Groep en de Hochwald Groep de nummer vier van de Duitse zuivelbedrijven. Hochlands winst bedroeg vorig jaar € 77,6 miljoen, een daling van 4,9 procent ten opzichte van het jaar ervoor.

16

22_Artikel_19L_0003.indd 16

De Hochland Group, gevestigd in het Beierse Heimenkirch, heeft wereldwijd twintig fabrieken: vijftien in Europa, vier in de Verenigde Staten en een in Australië. Er werken ruim 5.500 mensen voor de groep, waarvan 2.100 in Duitsland. De verwachting is dat die aantallen de komende jaren gaan groeien.

Recordinvesteringen in aantocht De concerndirectie heeft laten weten circa € 140 miljoen te reserveren voor bouwprojecten en nieuwe zuivelinstallaties. Het genoemde bedrag betekent een recordinvestering in de geschiedenis van het bedrijf.

Hochland beschikt over een eigen vermogen van ongeveer € 664 miljoen.

Hoewel de winst in 2020 daalde en de coronacrisis de verkoop aan de foodservicesector negatief beïnvloede, kan de groep zich de geplande investeringen veroorloven. Het Hochlandmanagement zal ook met genoegen naar de verkoop richting detailhandel kijken: wat wegviel aan de kant van de foodservice, werd daar goedgemaakt met een omzetstijging van 12 procent. De hoogste groeicijfers werden behaald op de Duitse en de Russische markt. De merken Hochland, Grünländer, Patros en Gervais realiseerden een groei met

ZuivelZicht oktober 2021

11-10-21 08:57

B E D R I JF

dubbele cijfers in Duitsland. In Rusland leverde het merk Fetaxa soortgelijke topprestaties.

Duitse markt Hochland bereikt ongeveer 37 procent van de totale groepsomzet in eigen land.

In geld uitgedrukt ging het vorig jaar om ruim € 600 miljoen. Ten opzichte van 2019 is dat 5 procent groei. Het eigen Hochland-paraplumerk werd vorig jaar met zo’n 17 procent uitgebreid, met de in 2019 geïntroduceerde Hofkäse als een van de sterkste groeiers. Dat succes lijkt mede te danken aan een grootschalige reclamecampagne eind 2019, waarbij de nadruk lag op de termen ‘natuurlijk’ en ‘ggo-vrij’. De campagne zorgde volgens marktonderzoekers voor in totaal 870 miljoen consumentencontacten, vooral via tv en online. In het voorjaar van 2021 lanceerde het concern opnieuw een grote tv- en onlinemarketingcampagne om de Hofkäse-verkoop verder te stimuleren.

Grünländer wil het ‘grüner’ Een tweede belangrijk merk voor de Hochland Groep is Grünländer. De verkoop in Duitsland van de harde en halfharde Grünländer-kazen steeg in 2020 met circa 10 procent. Daarmee is het merk in dit segment achter marktleider Leerdammer de landelijke nummer twee qua marktaandeel. Hochland stimuleert de Grünländerverkoop door met nieuwe smaakvarianten te komen en – ook hier – fors te adverteren via tv, social media en de vakpers voor de foodsector. Net als bij de concurrentie klinkt in de campagnes steeds vaker het belang door van duurzaam produceren en verpakken. Denk aan termen als ‘100 procent klimaatneutraal’, ‘weidekoeien’ en ‘geoptimaliseerde verpakkingen’.

Vanaf september 2021 mogen de Grünländer-verpakkingen een nieuw, door een Duits milieu-instituut ontwikkeld recyclekeurmerk tonen. Het gaat specifiek om verpakkingen van polyolefinen, een groep kunststoffen met als hoofdingrediënt polypropyleen.

Run op witte kaas In Duitsland was de markt voor witte

kaas vorig jaar extreem dynamisch, zo niet turbulent. In dit segment bereikte het Hochland-merk Patros een opvallende omzetstijging van 18 procent.

Desondanks kostte het Patros moeite om marktleider te blijven: de concurrentie was enorm. Volgens marktanalisten is de run op witte kaas te verklaren door de pandemie. Consumenten gingen meer en meer kokkerellen, waarbij er veel belangstelling was voor de mediterrane keuken. En dus kwamen feta en andere witte kazen in beeld.

Hochland bracht als noviteit een Patros-geitenkaas op de markt en ook die witte kaas deed het meteen goed qua verkoopcijfers. Begin 2021 verschenen onder hetzelfde Patros-merk een nieuwe hapklare witte kaas en een schapenkaas met mediterrane kruiden in de winkels.

Stagnatie

dochteronderneming mede dankzij die aanpassingen een ‘zeer goed jaarresultaat’, ondanks de devaluatie (-24 procent) van de roebel ten opzichte van de euro.

Hochland Russia exploiteert drie productiefaciliteiten. Ze staan in Raos (bij Moskou), Prokhorovka en Belinsky.

Opgeteld werken er ruim 1.400 medewerkers. Het bedrijf is binnen verschillende segmenten van de Russische kaasmarkt de onbetwiste marktleider.

Ook in Polen en Roemenië staat de Hochland Groep sterk. Men beschikt er over eigen zuivelfabrieken en is ook hier binnen verschillende segmenten marktleider. In 2020 steeg de omzet in Polen met 7 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. In Roemenië bedroeg de omzetstijging 14 procent.

Advertentie

Terwijl Patros het dus zeer goed deed, stagneerde de verkoop van Hochlands belangrijkste roomkaasmerk Almette.

Dit staat haaks op de stijgende belangstelling voor roomkazen in Duitsland (markttrend 2020: +6 procent). Om het tij te keren, zet Hochland al maanden achtereen nieuwe Almette-varianten in de markt. Ook zijn de marketing- en reclame-inspanningen voor het merk aanzienlijk opgeschroefd.

Onder de merknaam Simply V produceert Hochland verschillende veganalternatieven voor kaas. Het bedrijf geeft aan dat de veganlijn een snelle verkoopontwikkeling doormaakt en qua groeicijfers veel kaasmerken overtreft.

Volgens gegevens van marktonderzoeksbureau Nielsen was Simply V in 2020 de onbetwiste marktleider voor plantaardige harde en halfharde kaasalternatievenindeDuitselevensmiddelendetailhandel.

Rusland, Polen en Roemenië Hochland heeft al jaren een sterke positie in het voormalige Oostblok. In 2020 rondde Hochland Russia twee grote bouw- en moderniseringsprojecten af, waardoor er meer en sneller kan worden geproduceerd. Volgens de concernleiding behaalde de Russische

ZuivelZicht oktober 2021

22_Artikel_19L_0003.indd 17

17

11-10-21 08:58

B E D R I JF

Verliefd, verloofd... en dan?

Hoe Veco Zuivel verdergaat met Farmel en niet met Farm Dairy Als iemand avances maakt op het moment dat je hebt besloten een partner te willen, is de kans groter dat het wat wordt. Maar als na de eerste verliefdheid de wereld drastisch verandert en de ouders van je aanstaande partner aanvullende voorwaarden stellen, kan dat de sfeer bederven. En als je dan besluit er vanaf te zien, is daar ineens die oude vriend die niets liever wil dan met je trouwen... Een reconstructie van de mislukte overname van Veco Zuivel door FarmDairy en het meerderheidsbelang dat Farmel wil nemen in Veco.

Tekst: Jeen Akkerman

Alexander van Rouwendaal: “Farmel en Veco zijn beide relatief kleine organisaties met directe zakelijke betrokkenheid van de eigenaren.” (Foto: Frans Kanters)

18

33_Artikel_03L.indd 18

ZuivelZicht oktober 2021

11-10-21 08:58

B E D R I JF

Al voor de coronacrisis ontstaat er contact. Directeur Arend Bouwer van FarmDairy benadert de familie Van Rouwendaal, eigenaren van Veco Zuivel.

Hij wil zijn productiecapaciteit vergroten en heeft zijn oog laten vallen op de moderne zuivelfabriek in Zeewolde. Hij stelt een samengaan van beide ondernemingen voor, waarbij de merkposities van Veco in stand blijven.

In goede aarde Zijn voorstel valt in goede aarde bij Veco-directeur Alexander van Rouwendaal. Die licht het besluit om te gaan praten met FarmDairy als volgt toe: “Wij zijn ongeveer twintig jaar als zelfstandige zuivelonderneming actief.

Dat gaat goed, maar we zien indringende vragen op ons afkomen.

Bijvoorbeeld de vraag naar steeds meer specifieke melkstromen zoals biologisch, maar ook weidemelk en onderscheidende concepten voor retail. En moeten we inspelen op de trend naar meer plantaardig en hoe dan? Dit soort vragen bracht ons tot de conclusie dat we dat als Veco Zuivel beter niet zelfstandig kunnen oppakken. Samen met mijn broer en medeaandeelhouder Jaco kwam ik tot de conclusie dat een partner welkom was. Ook als dat zou betekenen dat we Veco Zuivel zouden moeten verkopen.”

Covid-19 De pas opgestarte gesprekken met FarmDairy worden in het voorjaar van 2020 ruw verstoord door de uitbraak van de Covid-19-pandemie. Alles is ineens anders, niemand weet wat de effecten zullen zijn. De gesprekken worden stilgelegd, er is voldoende te regelen bij de eigen ondernemingen. Als in het najaar van 2020 de situatie weer enigszins normaliseert, komen de gesprekken weer op gang. Met succes,

Farm Dairy Farm Dairy is een producent van dagverse zuivel. In de fabriek in Lelystad verwerken de ongeveer 130 medewerkers van de onderneming zo’n 200.000 ton melk per jaar tot zuivelproducten: met name halfvolle en volle melk, yoghurts en vla. Deze producten zet Farm Dairy af als zogenoemde private label-producten naar de retail, foodservice en collega-consumptiemelkproducenten. De onderneming werd in 1998 opgericht door Gerrit de Bruijne, die eerder onder de naam Farm Frites een internationaal aardappelverwerkend bedrijf opbouwde. De in 2020 overleden ondernemer verkocht een deel van Farm Dairy in 2001 aan het huidige FrieslandCampina. Tot op de dag van vandaag is 49,9 procent van de aandelen in handen van de familie De Bruijne, 49,9 procent is van FrieslandCampina en 0,2 procent is eigendom van Jaap Meijers, eigenaar van Meijers Verzekeringen in Amstelveen.

Als grootaandeelhouder levert FrieslandCampina grotendeels de benodigde melk aan FarmDairy.

De onderneming richt zich onder andere op verduurzaming van de melkstromen (On the way to PlanetProof, weidemelk, biologisch, Beter Leven keurmerk en Beter voor Boer, Koe en Natuur) en van de verpakkingen. Zo levert het consumptiemelk in cans van biobased en kartonnen verpakkingen van CO2-neutrale materialen.

want op 23 juni van dit jaar brengen de partners een gezamenlijk persbericht uit: Farm Dairy gaat Veco Zuivel overnemen. Tenminste, als concurrentiewaakhond ACM het goed vindt. De ondernemingen vullen elkaar goed aan, zo lezen we.

“De samenwerking met Veco Zuivel stelt ons in staat om onze strategie aanzienlijk te versnellen. De doelstellingen die wij hadden voor de komende jaren bereiken we nu binnen een jaar.

Bovendien stelt dit ons in staat om onze bedrijfsvoering verder te verduurzamen en onze klanten nog beter te faciliteren.

Deze stap is daarom goed voor de medewerkers van Farm Dairy én die van Veco Zuivel. Een perfecte match”, aldus Bouwer in het persbericht.

Ingetrokken Het lijkt nog slechts een formaliteit – goedkeuring door ACM – en de overname is een feit. Als we Bouwer en Van Rouwendaal daarom eind juni benaderen voor een artikel in ZuivelZicht houden beiden echter de boot af. Dat is

‘Wij zijn ongeveer twintig jaar als zelfstandige zuivelonderneming actief. Dat gaat goed, maar we zien indringende vragen op ons afkomen’

wel erg voorzichtig... of speelt er inmiddels meer?

Het antwoord is ja. Want op 30 augustus maakt de ACM bekend dat de melding van een overname is ingetrokken. De overname gaat niet door. Bouwer laat nog wel weten dat er wat hem betreft nog geen sprake is van een mislukte overname. Er is eerder “op de pauzeknop gedrukt”. En op 6 september meldt hij: “Wij blijven geïnteresseerd in een overname,” De druiven zijn zuur, zoveel is duidelijk.

Van Rouwendaal heeft daar begrip voor.

“Ik heb veel respect voor hoe de onderhandelingen gevoerd zijn door FarmDairy en Arend Bouwer. Maar we zijn er uiteindelijk niet uitgekomen.”

Hoe dat komt? “De wereld is het afgelopen halfjaar flink veranderd.

Diverse grondstoffen, zoals kunststoffen en karton, zijn scherp in prijs gestegen.

Die ontwikkeling heeft flink wat onrust in de markt veroorzaakt. Het had ook effect op de business van Veco Zuivel.”

Extra zekerheden Volgens Van Rouwendaal heeft dit ertoe geleid dat FarmDairy extra zekerheden wilde bij de overname. “Daar konden we niet in meegaan”, stelt Van Rouwendaal.

“Het kwam er op neer dat we te veel moesten herschrijven. We zagen aankomen dat we nog heel lang moesten onderhandelen en een aantal zaken was

ZuivelZicht oktober 2021

33_Artikel_03L.indd 19

19

11-10-21 08:58

B E D R I JF

voor ons als familie echt niet realistisch.

Mede op advies van onze externe deskundigen hebben we daarom gezegd: we stoppen.”

Gesprek Na de bekendmaking door de ACM dat de fusie was ingetrokken, komt het gesprek op gang tussen Veco Zuivel en Farmel uit Emmeloord. Op zich niet zo vreemd, aldus Jetze Kempenaar, ceo bij Farmel. De beide ondernemingen werken namelijk al vijftien jaar samen.

‘Voor ons is dit partnerschap een aantrekkelijke stap naar eigen productiecapaciteit. Zo kunnen we een deel van onze melk zelf verwerken’ Zo verzorgt Farmel een belangrijk deel van de melkaanvoer voor de fabriek in Zeewolde. Ook ontwikkelden beide ondernemingen samen met Jumbo en ngo’s een concept voor zuivel met Beter Leven Keurmerk 1 ster.

Maar Kempenaar komt daar in september niet over praten. Hij maakt zonder omwegen duidelijk dat als Veco Zuivel een partner zoekt, dat Farmel dan de ideale partij is. “Wij hebben in onze

Veco Zuivel Veco Zuivel is gespecialiseerd in biologische zuivel: melk, yoghurt, kwark en boter. De onderneming is gevestigd in Zeewolde, waar in 2009 een nieuwe fabriek werd gebouwd. Met tachtig medewerkers verwerkt Veco Zuivel daar jaarlijks 70 miljoen ton melk. Veco Zuivel zet zijn producten voornamelijk af via het binnenlandse retailnetwerk van biologische winkels en supermarkten. Naast de melk besteedt de onderneming ook aandacht aan duurzame verpakking; zo bestaat het Veco-melkpak uit karton en een laagje plastic dat is gemaakt op basis van suikerriet.

Veco Zuivel heeft zijn oorsprong in het melkveebedrijf van de familie Van Rouwendaal in Leusden nabij Amersfoort. Daar maakte vader Ruud van Rouwendaal in 1998 de stap naar biologische melkveehouderij en de verwerking tot biologische zuivel. Zijn zonen Alexander en Jaco namen het stokje van hem over en geven leiding aan het bedrijf in Zeewolde.

strategie al eerder opgenomen dat we eigen productiecapaciteit voor zuivel willen. Dat maakt onze positie als handelsonderneming in melk en zuivel zoals poeder, boter en kaas, flexibeler en sterker. Wij vinden dat dat ook in het voordeel werkt van onze melkveehouders, die we beschouwen als de basis van Farmel”, licht Kempenaar de toenadering tot Veco Zuivel toe.

Cultuur Farmel en Veco Zuivel hebben niet veel tijd nodig om het eens te worden. Want al op 28 september jongstleden komt er weer een persbericht, dit keer van

Farmel Farmel is van origine een handelsonderneming. Het bedrijf komt voort uit Steegro, dat in 1987 startte met de handel in melkquota. Initiatief- en naamgever is melkveehouder Henk van der Steege, die in 2012 de handelsactiviteiten overdroeg aan zijn compagnon Jan Henry van der Linde, die ook een groot akkerbouwbedrijf bestiert. Sindsdien is de focus van Farmel, dat is gevestigd in Emmeloord, verschoven van handel in rauwe melk en dienstverlening/fouragelevering aan veehouders naar handel in zowel melk als melkpoeders, boter, kaas en weiproducten. De onderneming heeft ongeveer tweehonderd melkveehouders als leveranciers en positioneert zich als flexibele partner voor zuivelondernemingen die hun melkaanvoer niet volledig baseren op ‘eigen’ leden/leveranciers. Afnemers zijn kleine en grote zuivelaars in diverse Europese landen; veelal gaat het om structurele relaties. Zo levert Farmel al langere tijd melk aan Ausnutria, dat inmiddels ook aandeelhouder is in Farmel. Dat geldt ook voor de Schep Groep van Johan Schep, die onder andere actief is in melkveehouderij, vastgoedbeheer en makelaardij.

Inmiddels is Farmel uitgegroeid tot een melk- en zuivelhandelaar met een jaarlijkse omzet van bijna een half miljard euro. Om de sterke groeiambities van de onderneming vorm te geven werd in 2020 Jetze Kempenaar als ceo aangetrokken.

20

33_Artikel_03L.indd 20

Farmel en Veco samen. Eerstgenoemde neemt een belang van 60 procent in Veco. “Door gebruik te maken van gezamenlijke kennis en expertise ligt er een stevig fundament om onder andere gesloten duurzame melkstromen te kunnen aanbieden”, aldus het bericht.

Ook het volgende staat in het persbericht: ”Beide bedrijven kenmerken zich door korte lijnen en een hands-onmentaliteit.” Waarschijnlijk verklaart dat de snelheid waarmee deze deal tot stand komt. “We kennen elkaar al heel lang en hebben natuurlijk wel eens eerder gesproken over uitbreiding van onze samenwerking”, licht Van Rouwendaal toe. “En ja, het helpt wel dat de cultuur van Farmel goed aansluit bij die van Veco. We zijn beiden relatief kleine organisaties met directe zakelijke betrokkenheid van de eigenaren.”

Kempenaar is blij met de deal. “Voor ons is dit een aantrekkelijke stap naar eigen productiecapaciteit. Zo kunnen we een deel van onze melk zelf verwerken. Voor het overgrote deel blijven we zaken doen met bestaande verwerkers.”

Het klinkt optimistisch en hoopvol. Hoe kijkt Bouwer van FarmDairy terug op de hele gang van zaken? Hij wil nog geen commentaar geven. Pas als de overname door Farmel definitief is, dus na goedkeuring van de ACM, wil hij er over praten. Misschien omdat hij weet dat de wedstrijd pas gespeeld is als het laatste fluitsignaal heeft geklonken...

ZuivelZicht oktober 2021

11-10-21 08:58

MARK T

Biologische melk en yoghurt doen het goed in de supermarkt Bionext publiceerde onlangs een rapport over de verkoop biologische producten. Witte zuivel blijkt het uitstekend te doen, volgens de brancheorganisatie van de biologische sector.

Om de vraag naar biologisch te stimuleren brengen Plus-supermarkten de dagverse melk en yoghurt van het huismerk sinds deze zomer standaard biologisch.

(Foto: Plus)

Tekst: Ria Besseling

Melk en yoghurt zijn de meeste verkochte biologische producten in de supermarkt, blijkt uit de IRIverkoopcijfers van Nederlandse supermarkten over 2020 (exclusief omzetontwikkeling bij discounters, zoals Aldi en Lidl). Biologische melk en karnemelk waren vorig jaar goed voor € 73,5 miljoen omzet, aan biologische yoghurt in diverse varianten ging er voor € 44,8 miljoen omzet langs de supermarktkassa.

“Hoe verser het product, hoe dichter het bij de boer en de natuur staat. De keuze om melk en yoghurt biologisch te kopen, lijkt dus makkelijker. Producten waarbij de meerwaarde van biologisch meer of beter voelbaar is”, aldus Michaël Wilde, directeur Bionext, brancheorganisatie van de biologische sector. “Om biologisch groter te laten worden, moet het voor andere producten ook vanzelfsprekender worden om ze biologisch te kopen. Om dat voor elkaar te krijgen, is er nog veel werk aan de winkel.”

Prijs en voordelen van biologisch Het afgelopen jaar steeg de omzet van biologische producten in de supermarkten bovengemiddeld (+12,9 procent), terwijl de totale supermarktomzet in food met 11,8 procent toenam. Gezien het kleine omzetaandeel dat biologische

producten vertegenwoordigen op de totale supermarktomzet, groeide het marktaandeel van biologisch maar nauwelijks: van 3,21 procent in 2019 naar 3,26 procent in 2020.

De belangrijkste drempel bij de aankoop van biologische producten blijft de prijs.

Recent onderzoek laat zien dat nog steeds 65 procent van de huishoudens vaker biologisch zou kopen als het goedkoper zou zijn. Dat komt door een andere barrière, namelijk dat de consument bereid is meer biologisch te kopen wanneer de voordelen van biologisch duidelijker zouden zijn.

Wanneer hij onvoldoende bekend is met de voordelen van een biologisch product, zal de bereidheid om de meerprijs te betalen laag zijn.

Biologische producten worden nog steeds voornamelijk via de supermarkten verkocht (73,8 procent) Maar het

aandeel neemt wel af, want het was in 2019 nog 78,7 procent. Consumenten kozen in 2020 veel vaker voor speciaalzaken.

Zuivel en kaas kenden in de biologische speciaalzaken vorig jaar 11,1 procent omzetgroei naar € 47 miljoen.

Met name de grotere biologische speciaalzaken zagen een forse omzetgroei in 2020, echter niet zo sterk als de omzetgroei in het supermarktkanaal (+8,7 procent).

Biologisch in Europa In 2019 werd in Europa de omzetgrens van € 45 miljard doorbroken. Binnen de Europese Unie werd € 41,1 miljard aan omzet in biologisch behaald. Duitsland heeft met € 10,9 miljard verreweg de grootste markt, gevolgd door Frankrijk en Italië. De Europese markt groeide vorig jaar met 8 procent.

ZuivelZicht oktober 2021

11_Artikel_02R_0003.indd 21

21

11-10-21 08:59

MARK T

De wereldwijde vraag naar zuivel heeft weinig last gehad van de coronacrisis, constateert de Rabobank. (Foto: Shutterstock)

Kwartaalanalyse Rabobank

Druk op marges neemt wereldwijd toe In grote delen van de wereld zijn de melkprijzen hoog, maar stijgen de kosten, schrijft de Rabobank in zijn derde kwartaalanalyse van de mondiale zuivelmarkt dit jaar. De bank voorziet dat de markt bestendig blijft met een stabiele melkprijs, maar de druk op de marges voor de melkveehouders wereldwijd neemt toe.

Tekst: Bert Westenbrink

22

33_Artikel_03L_0002.indd 22

ZuivelZicht oktober 2021

11-10-21 09:00

MARK T

De titel van de derde wereldwijde kwartaalanalyse van dit jaar is ‘The Delta Blues’, een verwijzing naar de deltavariant van het coronavirus, die met name in de opkomende markt Zuidoost-Azië nog altijd voor strenge beperkingen zorgt. De blues als gevolg van de deltavariant van het coronavirus valt overigens mee. De vraag naar zuivel heeft er op mondiaal niveau niet onder geleden, ziet de Rabobank. Hoewel er zich nog steeds regionale verstoringen zullen voordoen en de onzekerheid blijft bestaan, is de kans op grote mondiale verstoringen in de vraag beperkt.

Door versoepelingen van de coronabeperkingen in de loop van dit jaar verkochten restaurants en andere horecagelegenheden in Europa weer meer zuivel. “De omzet is nog niet vergelijkbaar met de periode vóór de coronapandemie (2019), maar het gat wordt wel kleiner”, stelt Marijn Dekkers, sectormanager melkveehouderij van de bank in de Kwartaalupdate Melkveehouderij Q3.

China In de tweede kwartaalanalyse, die de bank 9 juni publiceerde, werd al

De problemen met de beschikbaarheid van containers blijven de exporteurs hoofdbrekens bezorgen vastgesteld dat er wereldwijd tijdens de eerste periode van 2021 een sterke vraag naar zuivelproducten was. Vooral de vraag vanuit China was groter dan verwacht, schreef de bank toen. Nu voorziet ze dat de vraag uit het Aziatische land in de tweede helft van dit jaar afneemt.

De ontwikkeling in China is evident, alle ogen zijn voor het rest van het jaar op het land gericht als het gaat om de wereldwijde handel in de zuivel, aldus de analyse. De bank stelt vast dat de vorig jaar ingezette groei van de binnenlandse melkproductie (+7,6 procent) in het land dit jaar wordt voortgezet (+6,5 procent). “De recordhoge melkprijzen maken Chinese melkveebedrijven winstgevend, wat verdere groei en investeringen stimuleert.”

De sterke productiegroei zal in de tweede helft van dit jaar leiden tot een (jaar-op-jaar)daling van de Chinese

import met 18 procent. Die afnemende importbehoefte heeft gevolg voor de wereldwijde handel, vertraging van de mondiale vraag leidt tot voorraadvorming. De zuivelexport gaat dalen, voorziet de bank. “De mondiale markten kunnen het omzetverlies wellicht nog tot en met 2021 opvangen, maar in 2022 zal de druk voelbaar worden, in eerste instantie in Oceanië, maar uiteindelijk ook op de mondiale zuivelmarkten.”

Voerkosten en inflatie Een en ander kan effect hebben op wereldwijde prijzen voor basiszuivelproducten, aldus de bank. Toch spreekt de bank, evenals in de tweede kwartaalanalyse van dit jaar, nog over een stabiele zuivelmarkt, met in de meeste melkregio’s hoge melkprijzen. Voor melkveehouders geldt daarbij wel dat ze mede door hoge voerkosten te maken hebben met krappe marges. En de druk daarop

Beperkte impact Covid-19 op omzet zuivelconcerns In 2020 drukte de coronapandemie ook een stempel op de wereldwijde zuivelindustrie. De zuivelproducenten werden geconfronteerd met ‘grote uitdagingen’, zoals verstoringen van het afzetkanaal in de detailhandel en de foodservice, fluctuerende grondstofkosten, overheidsingrijpen, veranderend koopgedrag van de consument (e-commerce, meeneemmaaltijden en hamsteren) en een toegenomen wereldhandel, ondanks wijdverspreide logistieke uitdagingen.

Er waren minder fusies en overnames, schrijft de Rabobank als toelichting op Rabobank Dairy Top 20, het jaarlijkse overzicht van de twintig leiders in de mondiale zuivelindustrie op basis van de jaaromzet. De totale omzet van deze concerns daalde in het bijzondere coronajaar met slechts 0,1 procent, wat illustreert dat de zuivelindustrie de coronapandemie goed is doorgekomen.

De lijst van 2021 heeft met de Franse private zuivelonderneming Lactalis een nieuwe koploper met een omzet van $ 23 miljard. Het concern groeit gestaag, ook door overnames en fusies. Sinds 2010 zijn zestig bedrijven overgenomen of onder de Lactalis-vlag gekomen door een fusie. De laatste wapenfeiten betreffen de overname van een aantal kaasmerken van Kraft Heinz voor een bedrag van $ 3,2 miljard en de overname van Bel Leerdammer (drie fabrieken in Nederland en twee verkoopkantoren in Italië en Duitsland) van het Franse bedrijf Groupe Bel, een deal waarvoor de Europese Commissie eind augustus groen licht gaf.

Een nieuwe nummer één betekent dat de vertrouwde lijstaanvoerder Nestlé een plaats is gezakt. Dat is toe te schrijven aan de verkoop van een Amerikaanse tak gespecialiseerd in roomijs, waardoor de jaaromzet in zuivel ($ 20,8 miljard) afnam. Op de derde plaats staat zuivelcoöperatie Dairy Farmers of America (DFA), die in 2019 een flinke stap in de lijst maakte na de overname van Dean Foods. FrieslandCampina ($ 12,7 miljard) bleef op een zevende plaats staan in de Global Dairy Top 20, onder het Nieuw-Zeelandse Fonterra ($ 13,6 miljard) en net boven het Deens-Zweedse Arla Foods ($ 12,1 miljard).

ZuivelZicht oktober 2021

33_Artikel_03L_0002.indd 23

23

11-10-21 09:00

MARK T

Trends en duurzaamheid Met de blik op 2022 voorziet de bank dat de investeringsactiviteit van de zuivelconcerns ‘robuust’ zal blijven. Daarbij richten ze het vizier op alternatieve zuivel en trendgevoelige producten, zoals speciale kaas, innovatieve zuivelingrediënten, zuivelalternatieven variërend van planten en fermentatie tot voeding op basis van cellen, en lifestylevoeding. Daarnaast zijn overnames in aangrenzende sectoren, zoals logistiek en voorraadbeheer, waarschijnlijk.

Een andere trend die de bank aanhaalt: de aanhoudende wereldwijde bevolkingsgroei. Tot 2030 komen er 750 miljoen mensen bij, aldus cijfers van de Verenigde Naties. Deze toename biedt kansen om technologie, apparatuur, voeder-ingrediënten en genetica te leveren om verspilling te tegen te gaan en de melkopbrengst te verhogen; een opgave om de CO2-uitstoot door landbouwbedrijven te verminderen.

Die bijdrage aan de wereldwijde vermindering van de koolstofuitstoot is evident omdat klimaatbewuste consumenten – waarvan er steeds meer komen – zich daardoor aangesproken voelen met als resultaat dat levensmiddelenproducenten en foodservicebedrijven natuurlijke zuivel niet uit hun producten en menu’s schrappen. De grote zuivelconcerns uit de Global Dairy Top 20 luisteren naar de consumenten, stelt de bank, met doelstellingen voor duurzame producten en verminderen van de koolstofuitstoot.

neemt wereldwijd toe, voorziet de bank.

Een daling van de voerkosten liggen niet in het verschiet. Vooralsnog zijn de melkprijzen hoog genoeg om de kostenstijging te compenseren.

De vraag is of dat zo blijft. De bank wijst op stijgende logistieke en transportkosten in de keten, hoewel deze, aldus de analyse, nog geen impact hebben op de vraag en het aanbod van zuivel. De problemen met de beschikbaarheid van containers blijven de exporteurs wel hoofdbrekens bezorgen, schrijft de bank in ‘The Delta Blues’. Ook de inflatie is een factor waar zuivel- en voedingsmiddelenbedrijven mee te maken hebben.

Van energie tot verpakking en arbeid: de kosten stijgen. “Uiteindelijk, als deze prijzen hun weg vinden naar de consument, kan de vraag negatief worden beïnvloed.”

kwartaal worden in Nieuw-Zeeland en de Europese Unie geen plus meer verwacht, afgaande op de tabel met melkproductie in genoemde regio’s. De melkvolumes in Duitsland, Frankrijk en Nederland dalen dit jaar, in Ierland, Polen en het Verenigd Koninkrijk nemen ze toe.

Het prijsniveau van de basiszuivelproducten is tijdens de zomermaanden gezakt. De daling is marginaal en de prijzen van veel basisproducten liggen nog steeds op bovengemiddeld niveau.

Wat helpt is dat de verkoopcijfers in de retail langzaam weer op het peil komen van voor de pandemie. De bank verwacht tot het einde van dit jaar ‘stabiele tot licht stijgende prijzen’ voor de basiszuivelproducten.

Advertentie

Melkaanvoer De wereldwijde melkproductie zit al een langere aaneengesloten periode in de lift. In de belangrijke productieregio’s, de Verenigde Staten, NieuwZeeland en de Europese Unie, is ook in het derde kwartaal van dit jaar nog sprake van een (lichte) groei. Het groeitempo is tot nu toe duurzaam geweest zonder de markten al te zeer te belasten, schrijft de bank. In het vierde

24

33_Artikel_03L_0002.indd 24

ZuivelZicht oktober 2021

11-10-21 09:00

MARK T

Zuivel snelle groeier in categorie duurzaam voedsel Binnen de categorie ‘duurzaam voedsel’ lieten bijna alle productgroepen in 2020 een groei zien. Zuivel was met een toename van 11 procent een van de snelst groeiende productgroepen in het duurzame segment.

van producten die zijn voorzien van een duurzaamheidskeurmerk met onafhankelijke controle. Het gaat in de zuivel dan om keurmerken als Beter leven, On the way to PlanetProof, Biologisch, Fair Trade en UTZ Certified.

Tekst: René van Buitenen

Relativering De consument heeft vorig jaar beduidend meer geld besteed aan duurzaam geproduceerde voedingsmiddelen. In totaal werd er € 547 miljoen extra uitgegeven aan duurzaam voedsel.

Vooral zuivelproducten met een duurzaamheidslabel waren in trek, blijkt uit de Monitor Duurzaam Voedsel die Wageningen Economic Research heeft opgesteld in opdracht van het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV).

€ 1 miljard Zo’n 20 procent van de groei betrof zuivelproducten. Consumenten betaalden in 2020 in totaal iets meer dan € 1 miljard aan zuivelproducten met een keurmerk. Vooral in de supermarkten namen de onderzoekers van Wageningen University een forse stijging waar.

Daar werd aan de kassa’s voor € 903 miljoen aan zuivelproducten met een keurmerk afgerekend – € 217 miljoen meer dan in het voorgaande jaar, ofwel een stijging van 32 procent. Met name de afzet van yoghurt met een keurmerk groeide vorig jaar fors in de supermarkt.

Consumenten gaven er € 103 miljoen meer aan uit dan in 2019, een toename van 28 procent.

Ook via de speciaalzaken werd vorig jaar meer zuivel onder keurmerk verkocht dan in 2019. Dat was niet het geval in de foodservice vanwege corona.

Dat gold overigens voor alle productengroepen, constateerden de onderzoe-

kers. Hoewel de effecten van de pandemie bij alle productgroepen in het foodservicekanaal werden gevoeld, kreeg de omzet van duurzaam voedsel een extra klap. “De minder duurzame producten voor het bezorgen en afhalen (wat in 2020 wel mogelijk is geweest), zoals fastfood, zijn meer op peil gebleven.”

Het aandeel van duurzaam geproduceerde zuivelproducenten ten opzichte van de hele productgroep zuivel kwam vorig jaar uit op 17 procent. In 2019 hadden duurzaam geproduceerde zuivelproducten nog 15 procent van de totale markt voor zuivelproducten in Nederland.

De gegevens zijn gebaseerd op de omzet

Duurzaam voedsel wordt in de Monitor Duurzaam Voedsel gedefinieerd als voedsel waarbij tijdens de productie en verwerking meer rekening is gehouden met milieu, dierenwelzijn en/of sociale aspecten dan wettelijk verplicht is. De onderzoekers merken daarbij op dat de rapportage niet volledig recht aan alle duurzame inspanningen van partijen in de voedselvoorzieningsketen die zich niet laten vertalen in een keurmerk en/ of buiten de gegeven set keurmerken vallen. “Duurzaam is een begrip dat met de nodige relativering gehanteerd moet worden. Het is feitelijk juister om te spreken van verondersteld duurzamer voedsel, om aan te geven dat het om initiatieven gaat die beogen productie duurzamer te maken.”

Ontwikkeling afzet duurzame zuivelproducten via het supermarktkanaal in miljoenen euro’s volgens de Monitor Duurzaam Voedsel.

ZuivelZicht oktober 2021

11_Artikel_02R.indd 25

25

11-10-21 09:00

MARK T

Nieuw trendrapport A-Insights

Kleinere zuivelspelers houden de marges met moeite op peil A-Insights gelooft dat het gebruik van data in toenemende mate van belang is om de juiste strategische beslissingen te kunnen nemen. Daarom heeft het de financiële gegevens van circa 250 Europese zuivelbedrijven geanalyseerd, en de belangrijkste ontwikkelingen binnen de sector in kaart gebracht in een trendrapport. In dit artikel volgen enkele van de interessante conclusies.

Tekst: Mathieu Geuskens

Bedrijven in de zuivelsector groeiden met gemiddeld 7,7 procent per jaar tussen 2016 en 2019, waarbij slechts een

deel van de groei werd gedreven door de hogere melkprijs. Vooral de groei van bedrijven met een focus op melkpoeder

en/of het foodservicesegment vallen op: deze bedrijven groeiden bijna twee keer zo snel als de rest van de sector. Omdat

De afgelopen jaren investeerden met name de grotere zuivelbedrijven in het Verenigd Koninkrijk en Nederland in automatisering. Waardoor de gemiddelde omzet per werknemer toenam.

26

22_Artikel_19L_0002.indd 26

ZuivelZicht oktober 2021

11-10-21 09:01

MARK T

Grafiek 1. Index omzet en gemiddelde melkprijs, 2016=100.

een relatief groot deel van de sector aanwezig is in het retailsegment, bleef de impact van de coronapandemie op de omzet in 2020 beperkt tot een gemiddelde daling van 3.9 procent.

blijven investeren. Over het algemeen wordt er meer geïnvesteerd dan dat er afgeschreven wordt, waardoor de activawaarde tussen 2016 en 2019 toeneemt. Nederlandse bedrijven zijn hier voorloper in, wat verklaart kan worden met het rondom coöperaties georganiseerde Nederlandse zuivellandschap: de coöperaties blijven investeren om de stijgende melkaanvoer van leden te verwerken, terwijl particuliere bedrijven zich door andere marktontwikkelingen laten leiden bij hun investeringsbeslissingen.

De toename van de vaste activa is in de meeste landen in lijn met de ontwikke-

ling van de omzet. Alleen Poolse bedrijven weten de kapitaalefficiëntie – de verhouding tussen omzet en activa – fors te verhogen. Tegelijkertijd neemt de gemiddelde omzet die per medewerker gegenereerd wordt toe, wat aangeeft dat er door investeringen in automatisering relatief minder personeel nodig is.

Dit is vooral zichtbaar bij bedrijven in het Verenigd Koninkrijk en Nederland.

Mathieu Geuskens is zuivelanalist bij A-Insights.

Het volledige (Engelstalige) trendrapport is via de QR-code gratis te downloaden.

Schaalvoordelen De marges staan onder druk binnen de zuivelsector: de gemiddelde Ebit-marge daalt van 3,3 procent in 2016 naar 2,4 procent in 2019. De druk op de marge komt voornamelijk voort uit hogere inkoopkosten die bedrijven niet volledig kunnen doorberekenen aan hun afnemers. Opvallend hierbij is dat grotere bedrijven minder druk ervaren, en gemiddeld genomen significant beter presteren dat kleinere concurrenten.

Dezelfde trend is zichtbaar in het coronajaar 2020, toen grotere bedrijven beter in staat bleken de omzet en marge op peil te houden: in 2020 realiseerden de zeer grote bedrijven (meer dan € 500 miljoen) een beperkte omzetgroei van 1,6 procent en gemiddelde Ebitmarge van 5,7 procent, tegenover een omzetdaling van 13,6 procent en een gemiddelde marge van 1,9 procent voor bedrijven met een omzet van minder dan € 100 miljoen. Dit is een duidelijke uiting van de consolidatietrend binnen de zuivelsector: grotere bedrijven profiteren van schaalvoordelen en zijn hierdoor in staat de grip op de waardeketen te verhogen, ten koste van kleinere spelers die moeite hebben om de marges op peil te houden.

Grafiek 2. Omzetontwikkeling en gemiddelde marge in 2016-2019 en 2020 naar bedrijfsgrootte.

Investeren Bedrijven in de Europese zuivelindustrie zijn met een gemiddelde solvabiliteit van 37,6 procent in 2019 financieel gezond en gebruiken deze buffers om te

Grafiek 3. Index materiële vaste activa en omzet 2019, 2016=100.

ZuivelZicht oktober 2021

22_Artikel_19L_0002.indd 27

27

11-10-21 09:01

Uw melk is meer waard!

C. van ‘t Riet staat voor: • • • •

Betrouwbaarheid en Kwaliteit Veilig en Lokaal produceren Advies en Ervaring Service

C. van ‘t Riet is een familiebedrijf dat gespecialiseerd is in de ontwikkeling en productie van zuivelverwerkingsmachines sinds 1888. Hierbij staat het gebruiksgemak, kwaliteit en de werking van de machine centraal.

C. van ‘t Riet Zuiveltechnologie B.V. Energieweg 20 2421 LM Nieuwkoop

t. e. w.

+31 172 571 304 info@rietdairy.nl www.rietdairy.nl

CENTRIFUGAAL, LOBBEN EN SCHROEFSPINDELPOMPEN

PACKO

Hygiënische pompen voor de zuivel

VERDER is fabrikant van PACKO pompen VERDER BV Tel.: +31 (0)50-549 59 00

VakbladVoedselind_adv_185x129mm.indd 2 21ZUI010_ADVERTENTIE.indd 28

sales@verder.nl

www.verder.nl

21-04-2021 13:19 11-10-21 09:04

MARK TCIJFERS

WZK h d/ DĞůŬĂĂŶǀŽĞƌ ŵŽŶĚŝĂĂů (jan’ 21 - jul ’21, % t.o.v. ’20) EU-27

ƵŝǀĞůƉƌŽĚƵĐƚŝĞ h (jan’ 21 - jul ’21, % t.o.v. ’20)

-0,1%

Duitsland ǁĂĂƌǀĂŶ͗ ƵŝƚƐůĂŶĚ

x 1.000 ton 7.500

-1,7%

&ƌĂŶŬƌŝũŬ Frankrijk

-1,3%

EĞĚĞƌůĂŶĚ Nederland

-1,9%

6.000

Verenigde Staten

+2,0%

+2,3%

Nieuw-Zeeland

+5,6%

Verenigd Koninkrijk

+0,7%

Argentinië

4.500

+4,0%

Australië

+0,1%

Wit-Rusland

+1,3%

Uruguay

3.000

+5,7% 0

-1,3%

1.500 20

40

60

-3,6%

80 100 x miljard kg

-10,7% 0

Totaalvolume in de periode januari-juli 2021: 183,0 miljard kg (+1,2%).

Kaas

Boter

NMMP

MMP

WZ/: E 'ĞŵŝĚĚĞůĚĞ h ŵĞůŬƉƌŝũƐ (aug ’21 t.o.v. jul ’21, in %)

EĞĚĞƌůĂŶĚƐĞ ŶŽƚĞƌŝŶŐĞŶ ;ƚŽƚ ĞŶ ŵĞƚ ǁĞĞŬ ϯϵ ϮϬϮϭͿ

euro per 100 kg 700

37 2019

2020

36

2021

euro per 100 MMP

600

Boter

+0,6% 500

35

400

34

300

33

200 100 jul-21

jan-21

jul-20

jan-20

jul-19

jan-19

jul-18

jan-18

jul-17

jan-17

dec

jul-16

jan

jan-16

32

yWKZd tĞƌĞůĚŚĂŶĚĞů (jan’ 21 - jun ‘21, % t.o.v. ’20)

EĞĚĞƌůĂŶĚƐĞ ĞdžƉŽƌƚ Melkequivalenten

Waarde

x 1.000 ton NMMP

5.000

7.500

+10%

6.000 MMP

2.140

+1%

Kaas

2.096

4.238

4.662 1.000

1.500 Boter en -olie

1.268

1.190

2.540

2.737

2.000

3.000

+3%

4.000 3.000

4.500

x miljoen euro

-7% 0

0 0

Bron: ZuivelNL

500

1.000

1.500

2.000 2.500 x 1.000 ton

jan-jun '20 jan-jun '21 EU

Derde landen

jan-jun '20 jan-jun '21 EU

Derde landen

www.zuivelnl.org

ZuivelZicht oktober 2021

11_Marktcijfers_02R_0002.indd 29

29

11-10-21 09:02

BELRUBRIEK KAASPROMOTIE

KAASBEWERKINGSMACHINES

INDUSTRIËLE AUTOMATISERING

Jouw partner in procesautomatisering Zorgt voor: hoogwaardige automatiseringsoplossingen op maat

veilig en verantwoord werken business continuÏteit en betere traceerbaarheid

Actemium adviseert, ontwerpt, bouwt en onderhoudt industriële processen. Door onze marktgerichte kennis en gedreven aanpak maken wij van veelomvattende projecten een groot succes.

Meer weten?

Neem contact op met Sebastian Taken: sebastian.taken@actemium.com - 31 (0)88 83 18 200

Kijk op actemium.nl

IN- EN VERKOOP TANKS

LUCHTBEHANDELING

KAASVERWERKINGSMACHINES RVS TANK- EN APPARATENBOUW

21ZUI010_ADVERTENTIE.indd 30

11-10-21 09:04

21ZUI010_ADVERTENTIE.indd 31

11-10-21 09:04

Tel 0522-463684

info@koster-nl.com

www.koster-nl.com

Gebruikte tanks en machines voor de zuivelindustrie

Ook nieuwe tanks uit voorraad leverbaar

www.koster-nl.com 21ZUI010_ADVERTENTIE.indd 32

11-10-21 09:04