Jaargang 110 | Nummer 12 | December 2018
ZuivelZicht
Kievit richt zich op gezondere verwenproducten
YIL I Chinees zuivelconcern stilt honger naar innovatie in Wageningen
E DA- CON G RES Brexit roept vragen op bij Europese zuivelsector
INHOUD
12
10
18 Visie 6
EDA-congres Zuivelindustrie vreest chaos door brexit
8
Genootschap De boterberg is een gouden berg geworden
Bedrijf 10 Kievit De onderneming FrieslandCampina Kievit richt zich op de innovatie van ingrediënten voor gezondere verwenproducten. Foto: Shutterstock
Innovaties voor gezondere én lekkere voeding centraal in koers Kievit
12 Yili Gerrit Smit helpt Chinees zuivelconcern aan Europese kennis en expertise
14 EKO Holland www.zuivelzicht.nl
16 Dairygold Groei melkaanvoer dwingt Ierse coöperatie tot nieuwe investeringen
18 Ehrmann Familiebedrijf kijkt verder dan alleen Duitse yoghurtmarkt
Markt 20 Onderzoek Basisscholen dik tevreden met schoolmelkprogramma
22 Boek Historie Friese zuivelfabrieken geboekstaafd
25 Marktcijfers De ontwikkelingen op de internationale zuivelmarkt
Biologische coöperatie ziet grote afzetmarkt in het verschiet
ZuivelZicht december 2018
3
C. van ‘t Riet Zuiveltechnologie b.v.
t. 0172- 57 1304 m. info@rietdairy.nl i. www.rietdairy.nl
N I U T J F? N E I DRI E O K BE IN
GA NAAR WWW.ZUIVELZICHT.NL VOOR ZUIVELNIEUWS UIT DE EERSTE HAND!
ZI JLI JN ZuivelZicht ZuivelZicht is een uitgave van BDUvakmedia ISSN 0165-8573 Postbus 67, 3770 AB Barneveld www.bdumedia.nl
vakmedia
Redactie ZuivelZicht Postbus 93044 2509 AA Den Haag T: 070 2191707 E: redactie.zuivelzicht@bdu.nl I: www.zuivelzicht.nl Hoofdredactie René van Buitenen E: r.v.buitenen@bdu.nl Centrale redactie Albert Schuurman (contentregisseur), Linda Hulsman, Job van der Mark; E: redactie.vakmedia@bdu.nl
Een groot compliment Het was de bedoeling dat het kabinet deze maand een kant-en-klaarplan gereed zou hebben om de uitstoot van broeikasgassen de komende jaren terug te dringen. Dat is niet gelukt. Er wordt nog gepraat aan de klimaattafels en de voorstellen moeten ook nog doorgerekend worden. Dan hebben we het nog niet over de daadwerkelijke financiering. De vertaling van alle bedachte reductiemaatregelen naar de dagelijkse praktijk is nog een heel ander verhaal. De praktijk is weerbarstig, leert het fosfaatdossier. De melkveehouderij heeft het eerste jaar van het wettelijk stelsel van fosfaatrechten bijna achter de rug. De omgang met de wet vergt nog gewenning. Begrijpelijk, want na drie
Medewerkers aan dit nummer Ria Besseling, Yves De Groote, Hermann-Josef Martin, Bert Westenbrink Advertenties Hielke van der Werf T: 020 5736056 E: h.v.d.werf@bdu.nl Abonnementen Abonnementsprijzen (12 nummers): € 120,75 (studenten € 68,25); buitenland: € 159,60. Proefabonnement (3 edities): € 11,15. Schriftelijke beëindiging (vóór 1 november) per einde kalenderjaar. Abonnementenadministratie Abonnementenadministratie BDUvakmedia Postbus 67 3770 AB Barneveld T: 0342 494882 E: abonnementen@bdu.nl Ontwerp: Giesbers Communicatie Groep, Velp Druk: Vellendrukkerij BDU, Barneveld
Nederland is in staat uitdagingen op gebied van milieu snel en effectief aan te pakken
jaren vrij melken moeten veehouders er weer op letten dat zij niet te veel liters melken. Want hoe meer melk, hoe meer fosfaat. Meer fosfaat op het bedrijf dan waarvoor rechten zijn, geldt als een economisch delict, met alle strafrechtelijke consequenties van dien. Het is dan ook niet voor niets dat de minister veehouders oproept alles in het werk te stellen om de fosfaatproductie in de pas te laten lopen met het aantal fosfaatrechten. Ongetwijfeld zullen er na de jaarwisseling veehouders blijken te zijn die verkeerd gokten en toch meer fosfaat produceerden dan waarvoor zij rechten hadden. Nieuwe ‘knelgevallen’ zullen zich aandienen. Dat zal weer tot een hoop gekrakeel leiden. Niet alleen onder veehouders – ook politici zullen zich roeren in de publieke opinie. Al dat rumoer doet afbreuk van de inspanningen die de sector vorig jaar leverde: een forse krimp van de veestapel om onder het nationale fosfaatplafond te komen. Die tour de force slaagde. In het buitenland zijn ze daar nog van onder indruk, bleek vorige maand op de Europese zuiveltop in Dublin. EU-landbouwcommissaris Phil Hogan stak daar zijn bewondering voor de prestatie van de Nederlandse zuivelsector niet onder stoelen of banken. Nederland heeft, vergeleken met enkele andere lidstaten, laten zien dat in staat is om het uitdagingen op gebied van milieu snel en effectief aan te pakken. Daar kunnen andere landen nog wat leren, aldus Hogan. Een groot compliment, maar ook een aansporing om nieuwe uitdagingen niet uit de weg te gaan. René van Buitenen Hoofdredacteur
ZuivelZicht december 2018
5
VISIE
EDA-congres in Dublin
Brexit: vooral vraagtekens bij Europese zuivelsector De brexit was een van de thema’s van het jaarcongres van de European Dairy Association vorige maand in Dublin. Veel verder dan de vrees dat de scheiding tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk op een chaos uitdraait, kwamen de sprekers niet. Tekst: René van Buitenen
De organisatoren van de jaarlijkse zuivelconferentie van de Europese koepelorganisatie EDA hadden het mooi gepland. Een symposium over de brexit in Ierland, het land waar de zuivelindustrie vermoedelijk het meest te duchten
krijgt van het aanstaande vertrek van het Verenigd Koninkrijk uit de EU. De EDA-conferentie in Dublin leek daarom bij uitstek het podium om uitgebreid van gedachten te wisselen over hoe het straks verder moet met de zuivelsector in de Europese Unie. Maar uitgerekend op de eerste congresdag stapte het ene na het andere lid van het Britse kabinet op vanwege de brexit. De sprekers konden hun presentaties weggooien. Zo stond Paul Vernon, topman van zuivelconcern Glanbia en voorzitter van de Britse brancheorganisatie Dairy UK, min of meer met de mond vol tanden toen hij het podium besteeg. “Het is allemaal zeer verwarrend. Wat moet ik
er over zeggen? Ik weet echt niet wat er op korte termijn gaat gebeuren, anders dan dat het een chaos wordt. En om er op de middellange termijn iets zinnigs over te kunnen zeggen is al helemaal onmogelijk. Daarvoor heb je eerst op korte termijn duidelijkheid nodig. Ik vermoed dat het nog zeker twee jaar duurt voordat er we enige duidelijkheid hebben.” De belangen van de Britse zuivel in de Europese Unie zijn groot. De Britten voeren bijvoorbeeld jaarlijks 1,3 miljoen ton boter uit, waarvan 1,2 miljoen ton in andere EU-lidstaten belandt. Om dergelijke handelsstromen na de brexit soepel doorgang te laten vinden, is een rustige overgangsperiode noodzakelijk, betoogde Vernon.
Thuismarkt
Voor het Deense concern Arla Foods is het Verenigd Koninkrijk een thuismarkt. (Foto: Arla Foods)
6
ZuivelZicht december 2018
Voor Arla Foods is het Verenigd Koninkrijk een van de thuismarkten. “We hebben er leden-melkveehouders, werknemers, klanten en consumenten”, aldus Kasper Thormond Nielsen, manager Public Affairs van Arla Foods. “We zijn er en we blijven er.” In het Verenigd Koninkrijk is Arla Foods de grootste zuivelonderneming. De coöperatie verwerkt er de melk van 2.500 veehouders en biedt er werk aan 120.000 mensen. Jaarlijks exporteert het Deense concern voor € 536 miljoen naar het Verenigd Koninkrijk. Arla Foods bereidt zich voor op het slechtst denkbare scenario per 29 maart volgend jaar als de Britten de EU definitief verlaten: een harde brexit, zonder fatsoenlijke overgangsregeling. “We kijken naar ons portfolio, onze exporten en onze importen. We onderzoeken hoe we die stromen straks in goede banen kunnen leiden.
V I SI E
Industriële koeling Highcare Kaasrijping Cleanrooms Airconditioning Maatwerk
De Ierse minister van landbouw, Machiel Creed, riep de Ierse zuivelindustrie op tot nauwere samenwerking. (Foto: EDA)
Uiteraard bekijken we ook alternatieven.” Welke dat zijn liet Nielsen in het midden. Michael Creed, de Ierse minister van landbouw, hield zich op de vlakte over de brexit. Anders dan dat hij de hoop uitsprak dat de hechte relatie tussen Ierland en het Verenigd Koninkrijk hoe dan ook in stand blijft. “We staan voor een van de meest memorabele momenten in de geschiedenis van de Europese Unie.”
Consolidatie Dit moment zorgt er volgens Creed ook voor dat andere belangrijke uitdagingen waar de Ierse zuivelindustrie voor staat, dreigen onder te sneeuwen. Hij maakt zich bijvoorbeeld zorgen over het uitblijven van de consolidatie in de Ierse zuivelindustrie. De Ierse regering heeft in de aanloop naar afschaffing van de melkquotering in 2015 een groeiplan opgesteld voor de landbouw. Dat plan stelde de Ierse zuivelindustrie in staat de melkproductie tot 2025 met 50 procent op te voeren. Daarbij ging de overheid er wel van uit dat de zuivelindustrie de efficiëntie van de melkverwerking zou
verbeteren. Om dat te realiseren is volgens Creed een consolidatie van de nationale zuivelindustrie onvermijdelijk. Daar is tot op heden echter bar weinig van terechtgekomen, constateerde de bewindsman. Hoewel recentelijk de coöperaties Lakeland Dairies en LacPatrick fuseerden. Daardoor ontstaat een onderneming met een jaaromzet van € 1 miljard en een melkplas van 1,6 miljard kg, geleverd door 3.200 melkveebedrijven. ICOS, de Ierse koepelorganisatie van coöperatieve ondernemingen, heeft de afgelopen jaren keer op keer het belang benadrukt van samenwerkingsverbanden, fusies of overnames in de Ierse zuivelsector. “Het is in ons nationaal belang dat de Ierse zuivelindustrie de internationale concurrentiekracht verbetert. Daarvoor is consolidatie echt noodzakelijk”, meent Creed. Samenwerking stelt bovendien de kleinere zuivelondernemingen beter in staat om de klappen op te vangen van de aanhoudende prijsschommelingen in de internationale zuivelmarkt. Dat is op zichzelf al een behoorlijke uitdaging voor de zuivelsector, aldus Creed.
Voets & Donkers ontwikkelt met grote precisie luchtbehandelingssystemen die exact de juiste condities creëren voor kaasrijping.
www.voetsdonkers.nl
VISIE
Melkvet: vet interessant!
Zuivelindustrie zit op een gouden berg Het najaarscongres ‘Melkvet: vet interessant!’ van het Genootschap ter Bevordering van Melkkunde werd gesmaakt. Niet minder dan 112 belangstellenden, waaronder achttien nieuwe leden, waren in Steenwijk aanwezig. De nieuwste inzichten vanuit de markt, gezondheid, sensoriek en technologie kwamen aan bod. De prijs voor melkvet stijgt nu de vraag toeneemt. Tekst: Yves De Groote
De boterberg van weleer heeft plaatsgemaakt voor een gouden berg. “De boterprijs is vooral in Europa in 20172018 door het dak gegaan”, toont Frank Boerboom, technisch manager boter en melkpoeder bij FrieslandCampina, in een grafiek. De boterprijs schommelde door de marktschaarste dit jaar tussen € 5.000 en € 6.000 per ton, vijf keer meer dan in 2004 toen Europa op een boterberg zat van 380.000 ton. “De boterberg droeg ook bij aan het negatieve imago van boter bij de consument”, aldus Boerboom. Het kan verkeren. Het natuurlijke karakter en de (h)eerlijke smaak van boter spreken de consument aan. Boter heeft bovendien iets ambachtelijks.
Gezondheid Volgens de technisch manager kan niet voorbij worden gegaan aan het wetenschappelijk sterk onderbouwde positieve gezondheidsimago van boter. Mythes overheersten nog niet zo lang geleden de negatieve beeldvorming. De iconische cover van het Amerikaanse tijdschrift Time, editie juni 2014, betekende een ommezwaai en werd onder de aandacht gebracht: een boterkrul met als bijschrift ‘Eat Butter. Scientists labeled fat the enemy. Why they were wrong’. Dit werd op het congres nog eens bekrachtigd door de epidemioloog
8
ZuivelZicht december 2018
De textuur van boter kan tijdens de productie worden aangepast voor specifieke toepassingen. (Foto: NZO)
VISIE
Sabita Soedamah-Muthu van de Universiteit van Tilburg. Zij gaf een actueel overzicht van studies die de relatie tussen melk(vet) en diabetes, hart- en vaatziekten en sterfte hebben onderzocht. Diabetes is een van de meest voorkomende chronische ziekten in Nederland. Al ruim 1,2 miljoen Nederlanders hebben diabetes en elke week komen daar 1.200 bij. Negen op de tien mensen met diabetes hebben diabetes type 2. Het aantal harten vaatziektepatiënten bedraagt 1,4 miljoen. Dagelijks sterven 106 mensen aan een hart- of vaatziekte en worden zo’n 750 mensen in het ziekenhuis opgenomen vanwege een hart- of vaatziekte. “Meta-analyses (onderzoek waarbij de resultaten van eerder uitgevoerde onderzoeken samen worden genomen, red.) tonen aan dat er geen verband is tussen magere/halfvolle en volle melk en type 2 diabetes. De relatie tussen melkvet en hart- en vaatziekten vraagt nuancering.” Soedamah-Muthu vervolgt: “Er is geen relatie tussen melkinname en coronaire hartziekte, maar verhoogde verzadigd en transvet innames verhogen het risico op coronaire hartziekten.”
Stijgende markt Sinds juni 2014 steeg, volgens marktonderzoek van CLAL, de boterproductie in de 28 Europese lidstaten van 1.925 ton tot 2.175 ton. De groei is evenwel niet in alle landen dezelfde. Boerboom onderscheidt drie categorieën. De eerste zijn de landen waar boter de standaard is in de keuken, zoals in Duitsland en Frankrijk. “Duitse gezinnen gebruiken twee tot drie pakken boter per week.” Nederland en de Verenigde Staten zitten in de categorie, waar boter herontdekt wordt, steeds meer wordt margarine vervangen door boter. “Consumenten zien margarine niet langer als een gezond alternatief voor boter, maar als een kunstmatig product.” In de Verenigde Staten schakelde McDonald’s over naar boter. Boerboom brengt ook nog de verkoop van de margarinedivisie van Unilever onder de aandacht. Uit duurzaamheidsoogpunt staan palmolie en andere tropische vetten onder druk.
Boerboom pleit evenwel ook voor nog meer aandacht voor duurzaamheid binnen de zuivelsector in het algemeen.
Sensorische eigenschappen Els de Hoog, senior projectmanager flavour en textuur bij Nizo food research, vertelt dat de geur, het mondgevoel en het smeltgedrag melkvet uniek maken. De neus neemt de geuren waren, terwijl de tong de smaak vaststelt. “De consument waardeert melkvet door haar unieke aromaprofiel en unieke smeltprofiel in de mond.” Romigheid van zuivel is volgens De Hoog een complex gegeven, waardoor zuivelvet moeilijk is te vervangen. Melkvet plakt aan de tong door de zogenoemde mucuslaag op de tong. Een belangrijk verschil tussen volvette en magere zuivelproducten is dat de smaak van magere producten in eerste instantie intenser kan zijn, maar dat de intensiteit bij volle producten langer blijft hangen. Dit is volgens de projectleider van belang voor de totale perceptie van het zuivelproduct.
Botertechnologie Het recombinatieproces maakt het mogelijk om boter specifiek te ontwikkelen volgens de wensen van voedingsindustrie en consument, verduidelijkt Marleen Vanrusselt, R&D-directeur bij
De cover van het weekblad Time die de herwaardering van boter inleidde.
Het recombinatieproces maakt het mogelijk om boter specifiek te ontwikkelen volgens de wensen van voedingsindustrie en consument, aldus Marleen Vanrusselt.
Corman. Dit proces start met het verhogen van vetgehalte in de room van 40 tot 70 procent met behulp van een eerste centrifuge. Dit wordt herhaald in een tweede centrifuge waardoor het vetgehalte verder stijgt tot 99,9 procent. Vervolgens wordt door middel van het Nizoboterproces boter geproduceerd waarbij al dan geen zout wordt toegevoegd. Belangrijk is fractioneringtechnologie voor het isoleren van uiteenlopende vetfracties uit botervet. Gewenste fracties kunnen ook worden toegevoegd in een receptuur. Zo kan de hardheid worden gestandaardiseerd of de textuur worden gewijzigd voor specifieke toepassingen, zoals koelkastsmeerbare boter of hardere en plastische boter voor croissants of bladerdeeg. De R&D-directeur noemt ook het – wettelijk toegestane – toevoegen van boterolie aan alle chocoladetypes. Boterolie vervult verschillende functies. Vanrusselt somt op: “Standaardisatie van de hardheid en het smeltgedrag van de chocolade; versterking van de melksmaak en het verminderen van het fat-bloom-effect, dankzij stearine in het melkvet. De fosfolipiden in melkvet kunnen sojalecithine (emulgator) vervangen.” De veelzijdigheid van het melkvet werd nog eens benadrukt.
ZuivelZicht december 2018
9
VISIE
‘Smaak en beleving zeer cultureel bepaald’
Innovaties voor gezond én lekker centraal in koers Kievit FrieslandCampina heeft een nieuwe strategie ontwikkeld. De zuivelonderneming wil de komende jaren meer gezonde en duurzame producten op de markt brengen. Dat vereist dat het concern slagvaardiger opereert en dichter op de markt zit. Hoe de koerswijziging uitpakt in de praktijk wordt zichtbaar bij het bedrijfsonderdeel FrieslandCampina Kievit. Tekst: René van Buitenen
Deze producent van ingrediënten voor instantkoffie, thee, bakkerijproducten en desserts voor de voedingsmiddelenindustrie richt zich op de markt voor ‘gezondere verwenproducten’. Waar gezond en lekker voorheen niet of slechts moeizaam samen leken te gaan in koffie, cakes, muffins en dergelijke, ontwikkelt deze markt zich nu met grote sprongen, legt Fanny Weinbreck uit. Zij is als development director verantwoordelijk voor de ontwikkeling van nieuwe producten bij FrieslandCampina Kievit. “Vanuit zowel de consumentenacceptatie als de innovatiekant zijn er veranderingen die leiden tot een groei van het segment. Het is echter zaak met klanten samen de grenzen hierin op te zoeken, gebruikmakend van een slimme innovatiestrategie.” Voor Kievit geldt dat de markt meer dan ooit leidend is. Wereldwijd hebben mensen momenten nodig waarin ze zich even goed voelen en opladen, zeker in de hectische tijd waarin we nu leven. Een goede smaak en een prettig momentje zijn belangrijke behoeftes. Tegelijkertijd willen mensen gezonder leven, met voeding en met de juiste – liefst gepersonaliseerde – voedingswaarden. Consumenten zijn niet bereid een compromis te sluiten: zowel de smaak als de gezondheidsaspecten moeten goed zijn. De ingrediënten van Kievit komen
10
ZuivelZicht december 2018
enerzijds volledig in dienst te staan van het eindproduct dat de klant wil. Het bedrijf zet zwaar in op innovatieve applicaties en doet eigen, uniek onderzoek naar consumententrends. “Smaak en beleving zijn zeer lokale aangelegenheden, vaak cultureel of persoonlijk bepaald. Het is van cruciaal belang deze smaakvoorkeuren te kennen en hier in te innoveren”, vertelt Weinbreck. “Tegelijkertijd blijven we inzetten op innovatie in ingrediënten en technologieën, waarmee we nieuwe functionaliteiten kunnen ontwikkelen voor de eindconsument of procesverbeteringen kunnen aanbrengen voor onze
klanten. Het betekent voor onze innovatie dat we naast ingrediënten- en technologische innovaties waar we traditioneel om bekendstaan, nu meer en intensiever innovaties op het niveau van de eindapplicaties naar voren gaan brengen.”
Beleving Bij de vaststelling van de strategie heeft Kievit een uitgebreide analyse gedaan naar de mogelijkheden om zich verder van de concurrentie te kunnen onderscheiden in de markt. Het bedrijf wil het verschil maken met kwaliteitsproducten die de consument de dagelijkse momen-
Geschiedenis Kievit Onder de merknaam Kievit levert FrieslandCampina ingrediënten voor de wereldwijde voedingsindustrie. Het zijn geëncapsuleerde vetpoeders die als creamer of foamer dranken romiger of luchtiger maken. Ook levert het bedrijf geëncapsuleerde ingrediënten aan de bakkerijsector en aan de dessertindustrie. De benodigde eiwitten worden geleverd door andere bedrijfsonderdelen van FrieslandCampina. De plantaardige vetten neemt Kievit af van diverse leveranciers. Het bedrijf beschikt over productielocaties in Nederland, Duitsland, Indonesië, de Filippijnen en China en exporteert naar ruim honderd landen. Er werken in totaal 775 mensen. Kievit heeft een historie die teruggaat naar 1894 toen Marinus Kievit in Numansdorp een boterfabriek oprichtte. Na de Tweede Wereldoorlog ging het bedrijf melkpoeder maken. In 1999 werd Kievit onderdeel van Friesland Coberco Dairy Foods, een van de rechtsvoorgangers van het huidige zuivelconcern.
V I SI E
Aziatische markt wil bijvoorbeeld producten met ingrediënten op basis van zuivel. In Europa daarentegen zien we een vegantrend ontstaan. Daar worden vaker plantaardige ingrediënten gevraagd.” Ook duurzaamheid is een belangrijk aspect bij de ontwikkelingen van nieuwe producten. Zo maakt Kievit uitsluitend gebruik van gecertificeerde palmolie.
’Het is van cruciaal belang smaakvoorkeuren te kennen en hierin te innoveren’
Fanny Weinbreck: “De smaak en beleving rondom eten en drinken is enorm belangrijk geworden.” (Foto: William Hoogteijling)
ten van klein geluk kunnen bezorgen, zoals een lekker schuimende cappuccino. Weinbreck: “De smaak en beleving rondom eten en drinken zijn enorm belangrijk geworden. Zowel de Westerse zakenmannen op Schiphol, als bijvoorbeeld mensen uit de groeiende middenklasse in Azië, willen een lekkere kop koffie kunnen drinken. En niet alleen moet de koffie lekker smaken, hij moet ook gepost kunnen worden op Instagram of andere sociale media. Wij willen onze klanten helpen om dat te bereiken, door ingrediënten te ontwikkelen die in het eindproduct lekker smaken, er mooi uitzien én wellicht zelfs op een andere wijze een zintuigelijke ervaring geven.”
De nieuwe producten die binnen Kievit worden ontwikkeld, moeten bijdragen aan gezondere en lekkere voedingsmiddelen voor de consument. Gezond en lekker zijn de sleutelbegrippen die Kievit hanteert bij de ontwikkeling van nieuwe producten. “Gezonder alleen is niet goed genoeg. Het moet lekker zijn, anders gaat niemand het kopen.” Binnen het domein ‘Gezonder’ richt de innovatie zich op de markt voor clean label-producten, alsmede op verantwoord geproduceerde voeding. Clean label-producten zijn aantoonbaar vrij van bepaalde ingrediënten of gezonder. Dat kan regionaal nogal verschillen, maakt Weinbreck duidelijk. “De
Om er ook voor te zorgen dat de consument over voedingsmiddelen kan beschikken die lekker worden gevonden, wil Kievit ingrediënten ontwikkelen die de ‘foaming’ bevorderen. Ook die behoefte verschilt nogal per regio. “Zo zijn in de Filipijnen de meningen over schuim op drank nog verdeeld waarbij de jongere millennialsgeneratie al wel een positieve perceptie heeft van drankjes als cappuccino en latte macchiato, maar de oudere generatie nog wat terughoudend is in de adoptie hiervan en er dus nog terrein te winnen valt. Dit in schril contrast met Europa waar de consumptie van koffie met een dikke schuimlaag al wel wijdverbreid is.” De functionaliteit van het ingrediënt is ook een belangrijk aspect voor te ontwikkelen nieuwe ingrediënten. Kievit werkt veel met klanten in het MiddenOosten. “Daar zijn de omstandigheden dusdanig dat er soms andere ingrediënten nodig zijn om ervoor te zorgen dat producten langer houdbaar zijn.” De strategie is erop gericht om binnen vijf jaar wereldwijd de belangrijkste aanbieder te zijn van ingrediënten voor instantmixen. “In sommige markten zijn we dat al, afhankelijk van het type ingrediënt. In voeding zijn we heel sterk op de Europese markt; bij dranken zijn we heel sterk in Europa en Azië. In de Aziatische voedingsmarkt gaan we de komende jaren onze mogelijkheden onderzoeken.”
ZuivelZicht december 2018
11
B E D R I JF
Chinees zuivelconcern op weg naar top 5 in de wereld
Yili stilt innovatiehonger in Wageningen Het Chinese zuivelconcern Yili is in eigen land een voorbeeldbedrijf en behoort inmiddels tot de tien grootste zuivelondernemingen in de wereld. In Wageningen staat het Europese onderzoekscentrum. Het moet invulling geven aan de innovatiedrang van de Chinese zuivelgigant. Tekst: Bert Westenbrink
Het Chinese zuivelconcern Yili stijgt gestaag in de mondiale ranking van zuivelconcerns. Het bedrijf groeit als kool en behoort inmiddels tot de tien
Gerrit Smit, directeur van het in Wageningen gevestigde innovatiecentrum van de Chinese producent Yili. “Toen ik begon, zei ik: ik kan jullie helpen zoeken en verbinden. En dat nemen ze heel serieus, vanaf dag één.”
12
ZuivelZicht december 2018
grootste zuivelproducenten in de wereld. En heeft de ambitie binnen enkele jaren in de top 5 te staan, zegt Gerrit Smit, managing director van het Yili Innovation
Center Europe. “Het is een autonome groei, zonder fusies en overnames. Het is eigenlijk fenomenaal. Dit jaar bedraagt de omzetgroei bijna 17 procent.”
B E D R I JF
Yili is een voorbeeldbedrijf in China, zegt Smit. Begonnen als ijsproducent in het binnenland van Mongolië, is het bedrijf nu de grootste zuivelproducent in Azië met een omzet van bijna € 10 miljard. De grote sprong voorwaarts maakte het bedrijf toen het hoofdsponsor werd van de Olympische Spelen in Beijing (2008). De link aan het grootste sportevenement ter wereld zette het relatief onbekende bedrijf op de kaart. Het was topman Pan Gang, net aangetreden als ceo, die inzette op het sponsorschap en doorzette, ook toen de board van het zuivelbedrijf er weinig geloof in had. Smit: “Hij heeft het lef gehad. En dat het lukte gaf een gigantische boost aan het bedrijf. Dat is het moment dat Yili groot werd.” Yili produceert consumptiemelk (UHT), yoghurt, ijs, melkpoeder en babyvoeding. Melk is de grootste businessunit, maar in de portfolio van de producent krijgt babyvoeding, een belangrijk groeiproduct op de Chinese markt, veel aandacht. De marktbewerking van het bedrijf is sterk. Het heeft 5 miljoen verkooppunten in China, waardoor nieuwe producten groots in de markt gezet kunnen worden. Als een product aanslaat, gaat het ook enorm hard. Smit: “In 2017 heeft Yili een Griekse yoghurt geïntroduceerd. In het eerste jaar realiseerde het product gelijk een omzet van € 1 miljard. Dit jaar gaat het naar € 1,4 miljard.”
Door en door Chinees Yili is een door en door Chinees bedrijf, zegt Smit, maar heeft het vizier op het buitenland. In Nieuw-Zeeland staat een productie-unit onder de vlag van dochteronderneming Oceania Dairy. In de Verenigde Staten produceert het bedrijf, in een joint venture met Dairy Farmers of America, in Kansas melkpoeder voor de Chinese markt. En in Nederland heeft het zuivelconcern een onderzoeks- en ontwikkelingscentrum. Dat centrum werd in 2014 al gevestigd op de campus van Wageningen Universiteit UR, maar werd in september na een upgrade pas officieel geopend in het nieuwe Plus Ultra-gebouw. De
Chinese top van het concern was aanwezig en onderstreepte daarmee het belang dat het bestuur van de onderneming hecht aan de Europese R&Dactiviteiten. In het Yili Innovation Center Europe heeft Gerrit Smit de leiding. Hij begon in 2016 aan de klus. Hij kwam over uit Finland, waar hij voor de Finse zuivelproducent Valio werkte. De samenwerking met de Chinezen is een nieuwe ervaring voor de managing director die een groot netwerk heeft in de wereld van zuivel en voeding. Een belangrijke taak in zijn rol als eindverantwoordelijke van het innovatiecentrum: Yili verbinden met kennis en expertise in Europa. “Toen ik begon, zei ik: ik kan jullie helpen zoeken en verbinden. En dat nemen ze heel serieus, vanaf dag één.” Die zoektocht naar mondiale verbinding is een verklaring voor het succes van het Chinese concern. Door ingehuurde westerse knowhow te koppelen aan de eigen kennis van de lokale markt weet het bedrijf producten te ontwikkelen die optimaal zijn afgestemd op de Aziatische markt én die voldoen aan wereldstandaarden. Op de door schandalen geplaagde Chinese markt ontwikkelt Yili zo een status die op z’n minst gelijk is aan die van de nog altijd populaire buitenlandse zuivelondernemingen. Zo stelt het Chinese bedrijf kwaliteitseisen aan melk en productie die niet minder zijn dan de standaarden die de Westerse zuivelconcerns hanteren, zegt Smit. “Ja, Yili doet zeker niet onder voor zuivelbedrijven in Nederland. Het controleert zelfs meer op melk dan hier in Nederland gebeurt.”
Voorbeeldbedrijf In China is Yili toonaangevend, aldus Smit. “In zo’n positie heb je relatief weinig partijen waarmee je kunt klankborden. Dan moet je naar het buitenland en kom je uit in Europa met zijn lange zuivelhistorie. Hier heb je de grote zuivelondernemingen, de instituten en universiteiten.” In het researchcentrum van Yili zijn geen labs of onderzoeksfaciliteiten te vinden. “Dat besteden we uit”, zegt
Uitbreiding en verdieping Yili heeft behoefte aan innovatieve producten en wil daarom uitbreiding en verdieping van onderzoek, vertelt managing director Gerrit Smit. Op de vraag welke innovaties er al uit het Wageningse researchcentrum zijn gekomen, zegt Smit: “Er zit een behoorlijk aantal in de pijplijn.” Smit noemt als voorbeeld babyvoeding, een belangrijk groeiproduct op de Chinese markt. Ook voor Yili. In Wageningen werkt het concern aan verbeteringen van zijn babyvoeding. Smit: “We doen heel veel onderzoek naar moedermelk in China. Yili heeft als enige bedrijf toegang tot data van Chinese moedermelk. Die data wordt ingebracht in onderzoek hier, zodat je het product beter kunt afstemmen op de Chinese markt.”
Smit. Op en rond de campus in Wageningen is genoeg capaciteit om onderzoeken te laten uitvoeren. En Smit heeft geen moeite om partners te vinden. Yili als poort naar de lucratieve maar moeilijke Chinese markt is een aantrekkelijke partij, blijkt uit de toelichting van Smit. “Yili heeft behoefte aan nieuwe innovaties, partijen hebben behoefte aan afzetkanalen – zo vind je elkaar. Het is ook interessant voor kleinere bedrijven die een nieuw ingrediënt of product hebben ontwikkeld en daarmee de Chinese markt op willen. Die bedrijven kunnen rekenen op een goede feedback van ons.” Zo werkt Yili in Wageningen aan een netwerk dat gebaseerd is op vertrouwen, vertelt Smit. Het bedrijf geeft eigen innovaties een wetenschappelijke grondslag en verdieping en zit vooraan als er vanuit Europa bedrijven zijn die met nieuwe ingrediënten de Chinese markt op willen. “De buitenlandse afzet in het land wordt alleen groter. De zuivelconsumptie kan in de komende tien jaar nog makkelijk verdubbelen; wat dat betreft is de sky the limit. En de Chinese melkproductie zal er niet in kunnen voorzien; melk produceren is er duur. Er is dus nog ruimte voor groei en dat is een zegen voor Europa en Nieuw-Zeeland. Daarom is het ook zo belangrijk om een goede relatie te hebben met China en is het voor ons makkelijk om relaties aan te gaan.”
ZuivelZicht december 2018
13
B E D R I JF
Voorzitter Rene Cruijsen: ‘Er ligt een gigantische afzetmarkt in het verschiet’
Coöperatie Eko Holland rekent op verdere groei melkplas Eko Holland maakt zich op voor verdere groei in biologische melk. Tijdens de ledenvergadering halverwege vorige maand besloot de coöperatie vol in te zetten op uitbreiding van het aantal leden. Tekst: Ria Besseling
Eko Holland heeft het vertrouwen uitgesproken in een verdere groei van de afzet van biologische melk in Nederland en voor export. De coöperatie, die nu 184 leden telt en 100 miljoen kg melk voor verwerking kan leveren, ziet in Nederland een gestage groei in het verschiet. “Jaarlijks 3 tot 4 procent afzet van biologische melk voor de vers-
Eko Holland werft nieuwe leden die biologische melk willen leveren.
14
ZuivelZicht december 2018
markt”, aldus voorzitter René Cruijsen. “Dan gaat het om halfvolle en volle melk, yoghurt en desserts; producten die als private label-biozuivel voor de retail zijn bestemd.” Eko Holland is met haar volume goed voor een substantieel aandeel in de levering van biologische melk. Nederland telde eind vorig jaar 435 biologische melkveehouders die met
elkaar 225 miljoen kg melk produceerden. De biologische melkplas in België bedroeg in 2017 zo’n 58 miljoen kg. De markt voor biologische producten steeg vorig jaar met 10 procent naar een omzet van procent naar € 1,4 miljard. Nu steeds meer consumenten kiezen voor biologisch gaat deze groei naar verwachting van Cruijsen nog wel even door.
B E D R I JF
In de markt voor verwerking van biologische melk krijgen kleinschalige verwerkers meer voet aan de grond, constateert Cruijsen. “Die afnemers zijn goed voor levering van 5 tot 10 miljoen kg melk per jaar. Daarnaast zien ook steeds meer grootschalige bedrijven kansen in de productie van biozuivel. Er ligt een gigantische afzetmarkt in het verschiet. Ook biokaas is een kansrijk segment. Met name in deze markt zit beweging met de introductie van meer varianten en specialiteiten. Biologische zuivel blijft voorlopig een categorie met goede onderscheidende producten met een prima prijs en marge.” Om een stevige positie in deze groeimarkt te behouden, hoeft het beleid van
‘Alle leden van Eko Holland zijn actief bezig met energieneutraal werken’ Eko Holland niet te worden aangepast. Nieuwe leden moeten passen in de aanpak en de juiste uitstraling hebben, meent Cruijssen. Dan doelt hij op het vernieuwde EKO-keurmerk dat inmiddels een jaar geldt. Melkveehouders die leveren aan Eko Holland tekenden vorig jaar een overeenkomst met strengere normen voor de productie van biologische zuivel. Een daarvan is dat de melkveehouders in 2022 volledig energieneutraal moeten werken.
Klaar voor de toekomst Hoe vordert dit proces na een jaar? Voorzitter Cruijsen: “Alle 184 leden zijn klaar voor de toekomst en zijn er actief mee bezig. Voor tien tot twintig melkveebedrijven zal het volledig energieneutraal werken nog wel een hobbel vormen. Wanneer deze ondernemers besluiten om vanwege bijvoorbeeld hun bedrijfsomvang of hun leeftijd niet te investeren in energieneutrale producten zoals de aanschaf van zonnepanelen, worden zij door collega’s gecompen-
seerd. Eko Holland kan als collectief op deze manier energieneutraal opereren.”
Meer stalruimte De meeste voortgang om te voldoen aan het nieuwe EKO-keurmerk zit naast Skal-certificering in stappen naar verder verduurzamen, energie en welzijn van de koe, stelt Cruijsen vast. ”Voor een stalinrichting met meer ruimte voor de koeien is investeren in ver- en nieuwbouw nodig. De trend om het kalf bij de koe te laten, is een lastige qua welzijn. Er zijn proeven bij melkveehouders geweest, maar het valt niet mee omdat dit stress en onrust in de stal veroorzaakt. We onderzoeken nu een stalinrichting met een tussenoplossing waarbij het kalf in het zicht van de moeder blijft.” Wat zijn de plannen met bioA2-melk van Organic Dairy A2? De onderneming heeft tien boeren nodig voor de start van de productie in het voorjaar van 2019. “We zijn samen met Henk Aa en Van Dorp, twee leden van Eko Holland, een melkstroom voor A2A2-melk aan het opzetten. We onderzoeken nu of dieren A2A2 zijn, oftewel de juiste genen hebben. Het is een melkstroom die ook in ons land kansen verdient. In Australië maakt deze melk al 8 procent van het aanbod uit. Met tien tot twaalf melkveehouders die per drie dagen 100.000 liter A2A2-melk kunnen leveren, is er voldoende volume om afnemers te bedienen. En met 10 eurocent per liter extra heeft de boer een aardig rendement.” Cruijsen zou voor de biologische melkveesector graag meer ondersteuning van de overheid zien, onder meer in de fosfaatwet. Eind november protesteerden biologische melkveehouders in Brussel tegen het Nederlandse fosfaatbeleid waarmee ook de biologische melkveehouderij heeft te maken. “De fosfaatwet is funest voor het mesttekort en vergroot de melkproductie per koe en dat zijn zaken die ingaan tegen de beginselen van de biologische melkveehouderij. Minister Schouten maakt echter vooralsnog geen uitzondering voor deze boeren. Een uitzonderingspositie zou namelijk tot gevolg hebben dat andere melkveebedrijven een grotere generieke korting krijgen. Daar is in de sector geen draagvlak voor.”
Van onze kaasplanken kun je eten )GEGTVKƂ EGGTF XQGFUGNXGKNKI
9Ď RTQFWEGTGP CN LCCT kaasplanken van formaat WKV JGV DGUVG 0QQTF 'WTQRGUG XWTGP
2TKOG 3WCNKV[ %JGGUG $QCTF 2CPGNU
LAMICO B.V. Papierbaan 16-22 9672 BH Winschoten Tel: +31 (0) 597 - 47 17 40 info@lamico.nl
www.lamico.nl
B E D R I JF
Aanhoudende groei melkproductie dwingt Dairygold tot nieuwe investeringen
Leden Ierse coöperatie willen 22 procent meer melk leveren Een van de Ierse zuivelondernemingen die de afgelopen jaren fors heeft uitgebreid, is de coöperatie Dairygold. In de aanloop naar afschaffing van de melkquota investeerde het in de regio Cork gevestigde bedrijf € 212 miljoen in uitbouw van de verwerkingscapaciteit. Vooral de productie van melkpoeder en kaas werden flink opgevoerd. Dat was noodzakelijk omdat de melkaanvoer sinds 2013 met 55 procent is gegroeid. Vorig jaar ontving Dairygold van haar 2.900 melkveehouders niet minder dan 1,3 miljard kg melk. Tekst: Hermann-Josef Martin
Voorlopig komt er nog geen einde aan de groei van de melkplas. Dairygold liet het Ierse adviesbureau Broadmore Research and Consulting onderzoek doen naar de groeiplannen van haar leden. Daaruit bleek dat ongeveer 60 procent van de veehouders tussen 2018 en 2025 van plan is om meer te melken. Ongeveer een derde van de boeren ziet geen mogelijkheden voor verdere groei; vaak bij gebrek aan grond of mankracht. Dairygold houdt er op basis van het onderzoek rekening mee dat haar leden in 2025 1,6 miljard kg
melk zullen leveren. Dat is een groei van 22 procent. De prognose is de basis voor een nieuw groeiplan dat het management momenteel uitwerkt.
Drooginstallaties Een van de meest in het oog springende investeringen van de afgelopen jaren bij Dairygold is de uitbreiding van de melkpoederfabriek in de zuidoostelijke plaats Mallow. Die begon in de herfst van 2014 en werd vorig jaar afgerond. De fabriek werd feestelijk geopend in aanwezigheid van een grote delegatie
Vaste melkprijzen Om haar leden enige mate van bescherming te bieden tegen de hevige prijsschommelingen op de zuivelmarkt stelt, Dairygold melkveehouders in de gelegenheid een vaste melkprijs af te spreken voor een deel van de melkleverantie. Vorig jaar konden de veehouders voor de periode van 1 maart 2017 tot 30 november 2019 tekenen voor een gegarandeerde melkprijs van 30,75 cent per 1 kg standaardmelk met 3,6 procent vet en 3,3 procent eiwit (inclusief btw en kwaliteitstoeslagen). Ze konden naar eigen inzicht 5 of 10 procent van het volume dat zij in 2016 leverden tegen dit bedrag afdekken. Begin dit jaar kondigde Dairygold een nieuwe vaste melkprijs aan, nu van 1 maart 2018 tot 30 november 2020. De garantieprijs ligt voor deze periode iets hoger: op 31,25 cent per liter standaardmelk met 3,6 procent vet en 3,3 procent eiwit. Ook in dit programma gaat het om een volume van 5 of 10 procent van de leverantie uit het voorafgaande boekjaar.
16
ZuivelZicht december 2018
van het Ierse kabinet en de Europese landbouwcommissaris Phil Hogan. In Mallow installeerde Dairygold twee drooginstallaties. Die verwerken jaarlijks 1,15 miljard kg melk tot ingredienten voor internationale voedselproducenten. Een groot deel van de extra productie gaat naar de babyvoedingsfabriek van Danone in Macroom, elders in het zuiden van Ierland. Eerder stak Dairygold al € 33,5 miljoen in uitbreiding van de capaciteit van de fabriek in Mitcheltown waar de coöperatie cheddar, melk- en weipoeder verwerkt. Ook in de fabriek voor kaasspecialiteiten in Mogeely is de capaciteit de afgelopen jaren opgevoerd.
Winstsprong De groei heeft de onderneming geen windeieren gelegd. Het boekjaar 2017 werd afgesloten met een winstsprong van 270 procent tot € 21 miljoen. Terwijl Dairygold de melkprijs voor de veehouders vorig jaar met bijna 40 procent verhoogde tot 33,3 cent per liter. De omzet groeide in 2017 dankzij hogere verkoopprijzen en een groter volume naar met 27 procent naar € 965,5 miljoen. Daarmee bouwt Dairygold haar positie als tweede zuivelconcern van Ierland verder uit. Die positie staat overigens nu ter
B E D R I JF
De Ierse vicepremier An Tanaiste (links) en EU-landbouwcommissaris Phil Hogan krijgen tekst en uitleg van Dairygoldmedewerker Grace Hurley tijdens de opening van nieuwe fabriek van de zuivelonderneming in Mallow. (Foto: Dairygold)
discussie omdat de dit najaar ontstane combinatie Lakeland Dairy en LacPatrick op papier iets meer omzet. Driekwart van de concernomzet is afkomstig van de groep Dairygold Food Ingredients, die verantwoordelijk is voor de productie en marketing van zuivelproducten voor de consumentenmarkt. Deze divisie bestaat uit een binnenlandse en buitenlandse tak. Onder Dairy Food Ingredients Ireland vallen de zuivelfabrieken van het bedrijf. Die leveren een beperkt deel (14 procent) voor de Ierse markt. 60 procent van de producten gaat naar andere Europese landen. De resterende 26 procent van de productie zet het bedrijf af op de wereldmarkt. Het grootste deel van het exportvolume laat Dairygold via de Ierse exportcoöperatie Ornua op de markt brengen. Dairygold Food Ingredients Overseas omvat uitsluitend de b2b-activiteiten op de belangrijkste exportmarkten van Dairygold: het Verenigd Koninkrijk en
Duitsland. Op die markten realiseerde het bedrijf vorig jaar een omzetgroei van 25 procent. Het grootste deel van de omzet komt van de verkoop van kaas die vervolgens wordt bewerkt door de voedingsmiddelenindustrie. Ook de verkoop via het foodservicekanaal was vorig jaar goed voor groei van dit bedrijfsonderdeel.
Brexit Vanzelfsprekend is het Verenigd Koninkrijk de belangrijkste markt voor Dairygold. Alleen al voor de productie van alle cheddar die naar het Verenigd Koninkrijk gaat, gebruikt Dairygold zo’n 300 miljoen liter melk van haar leden. Dat is bijna een kwart van de totale melkverwerking. Omdat Ornua een groot deel van de verse room van Dairygold tot boter verwerkt in haar eigen Kerrygold-fabriek, is het daadwerkelijke aandeel van de melkplas dat voor het Verenigd Koninkrijk wordt verwerkt veel groter. Ornua wil de boterproductie
opvoeren en zal daardoor vermoedelijk nog meer grondstof van Dairygold afnemen. Dairygold beseft dat daarmee het kwetsbaarder wordt voor de gevolgen van de aanstaande brexit. Daarom heeft het bedrijf de afgelopen twee jaar geïnvesteerd in verbreding van zijn portfolio op de Britse markt. Een ander, kleiner, deel van Dairygold richt zich op benodigdheden voor melkveehouders. Dit onderdeel (Agri Business) profiteerde van de toegenomen activiteiten bij de leden-melkveehouders van Dairygold. Door de stijgende vraag van onder meer diervoeders boekte ook deze groep een hogere omzet (plus 4 procent). Om haar leden te faciliteren in de groei van hun bedrijven, wil Dairygold ook in deze tak investeren. De coöperatie zet de komende twee jaar € 11,5 miljoen opzij om de distributie van diervoeders en bedrijfsmaterialen voor melkveebedrijven te verbeteren.
ZuivelZicht december 2018
17
B E D R I JF
Familiebedrijf investeert in Amerikaanse continent
Ehrmann kijkt verder dan alleen Duitse yoghurtmarkt Een van de grootste Duitse producenten van yoghurt is de ďŹ rma Ehrmann. Het familiebedrijf is groot in de Duitse retailmarkt, maar tracht ook elders in de wereld zijn positie te verstevingen. Tekst: Hermann-Josef Martin
Ehrmann werd in 1920 opgericht als een particulier zuivelbedrijf en is naar eigen zeggen een van de grootste melkverwerkers van Duitsland. Het bedrijf van de familie Ehrmann heeft zijn hoofdkantoor al vanaf 1929 in het Beierse
Unterallgäu. Met ceo Christian Ehrmann staats sinds 2006 de derde generatie aan het roer. Het familiebedrijf is met zijn merk Almighurt momenteel de marktleider in de Duitse voedingsdetailhandel wat betreft het segment voor vruch-
Productie van yoghurt in de Russisiche fabriek van Ehrmann in Raos bij Moskou. (Foto: Ehrmann)
18
ZuivelZicht december 2018
tenyoghurt. Dat is volgens het bedrijf te danken aan de zorgvuldig gekoesterde waarden kwaliteit, natuurlijkheid en traditie. Sinds 2000 concentreert Ehrmann zich niet alleen op de Duitse markt maar ook
B E D R I JF
op dichtbevolkte niet-Europese groeimarkten in de Verenigde Staten, Rusland en Brazilië. Daarnaast exploiteert Ehrmann distributiebedrijven in zes Europese landen en in China, waar de groep voornamelijk geïmporteerde producten uit Duitsland verkoopt. Al met al zet het bedrijf producten af in meer dan vijftig landen. In het boekjaar 2017 was de totale Ehrmann-groep goed voor een omzet van € 750 miljoen, een groei van 6,5 procent. Bijna de helft van de omzet komt uit het buitenland, voor een belangrijk deel Europa. Niet voor niets claimt het bedrijf dat in een op de vier Europese supermarkten zijn producten op de schappen staan. Aan die hoge mate van distributie liggen volgens Erhmann enkele kenmerken ten grondslag die het bedrijf typeren. Zoals de langdurige contacten met de internationale retail; de ontwikkeling van hoogwaardige producten speciaal voor vaste klanten en de oprichting van verkooporganisaties in de belangrijkste Europese markten. Daarnaast zijn ook innovatieve marketingconcepten de sleutel tot succes, aldus het concern. Het bedrijf heeft een groeistrategie voor zowel de Duitse als de internationale markt. Die groei moet zowel autonoom als door middel van acquisities worden gerealiseerd. Om de interne groei te bevorderen, heeft Ehrmann volgens directielid Jürgen Taubert recent een groot bedrag geïnvesteerd in uitbreiding van de opslag- en productiecapaciteit in de
fabriek op de hoofdvestiging in Oberschönegg. Daar zijn ongeveer zestig nieuwe arbeidsplaatsen bijgekomen.
Rusland Een van de andere productiebedrijven exploiteert Ehrmann in Rusland, in de plaats Raos nabij Moskou. Daar verwerkte het concern vorig jaar 100 miljoen liter melk tot yoghurt en desserts. Dat was een groei van 40 procent ten opzichte van het voorgaande boekjaar. Ehrmann verkoopt ongeveer 70 procent van het volume dat in de Russische fabriek wordt gemaakt onder eigen merknaam op de lokale markt. 20 procent van het geproduceerde volume wordt afgenomen door andere voedingsmiddelenbedrijven, waaronder fastfoodketen McDonald’s en de Finse zuivelonderneming Valio, die een aantal producten van Ehrmann doorverkoopt op de Russische markt. Het resterende volume dat de fabriek in Raos produceert, vindt zijn weg naar de consument onder de huismerken van verschillende retailers. Ehrmann realiseerde in Rusland vorig jaar circa € 100 miljoen aan omzet.
Verenigde Staten Ook in de Verenigde Staten heeft Ehrmann productiebedrijven. Ehrmann Commonwealth Dairy is gevestigd in Brattleboro in de noordoostelijke staat Vermont. Eind 2016 kondigde het bedrijf aan de fabriek te willen uitbreiden voor een bedrag van ongeveer € 17 miljoen.
Nieuwe producten De groeistrategie van Ehrmann richt zich niet alleen op uitbouw van internationale bedrijven. Ook door voortdurend nieuwe producten op de markt te brengen, tracht het familiebedrijf zijn positie in de markt voor yoghurt en desserts te versterken. Zo introduceerde Ehrmann dit jaar een nieuwe dessertlijn op basis van roeryoghurt en een pudding met een hoog percentage eiwit en weinig vet in diverse varianten (onder meer met lactosevrij, glutenvrij en zonder toegevoegd suiker). De eiwitrijke kwarkyoghurt die vorig jaar onder de naam Qjo op de markt werd gebracht, is uiteindelijk mislukt. Na een aanvankelijk succesvolle introductie bleven de verkopen achter bij de verwachtingen. Afgelopen zomer werd het product uit de markt genomen.
De yoghurtfabriek wil uiterlijk volgend najaar de productiecapaciteit verdubbeld hebben. Het aantal werknemers zal daardoor met vijftig toenemen tot in totaal tweehonderd. Het bedrijf is onderdeel van de vennootschap Ehrmann American Dairies. Daar maakt ook een fabriek van Ehrmann in Arizona deel van uit.
Brazilië In januari van dit jaar maakte Ehrmann de oprichting van een joint venture in Brazilië bekend. Het Duitse zuivelbedrijf werkt er sindsdien samen met de Braziliaanse melkverwerker Trevo Lacteos, eveneens een familiebedrijf. Trevo Lacteos is opgericht in 2002 en inmiddels uitgegroeid tot een van de grootste zuivelbedrijven in de Braziliaanse staat Minas Gerais. De nieuwe partner van Ehrmann exploiteert daar een fabriek nabij de stad Belo Horizonte en heeft een sterke positie in de nationale markt voor yoghurt en zuiveldranken opgebouwd. De omzet van het bedrijf bedraagt ongeveer € 42 miljoen. Volgens Ehrmann is het Braziliaanse bedrijf zeer succesvol en brengt het innovatieve producten op een markt die met 200 miljoen inwoners perspectiefrijk is voor producenten van yoghurt en desserts. De Duitsers denken via de joint venture hun positie op het Amerikaanse continent aanzienlijk te kunnen versterken. Overigens is ook dit samenwerkingsverband bij het Amerikaanse Ehrmann-bedrijf gevoegd: Ehrmann American Dairies.
ZuivelZicht december 2018
19
MARK T
Onderzoek naar EU-Schoolmelkprogramma
Basisscholen positief over schoolmelk De Europese Unie heeft een programma om het drinken van melk op basisscholen te bevorderen. Ook in Nederland wordt daar veelvuldig gebruik van gemaakt. Tot tevredenheid van de scholen zelf, blijkt uit recent onderzoek. Tekst: Ria Besseling
Basisscholen zijn positief over het schoolmelkprogramma van de Europese Unie. Ze beoordelen het programma gemiddeld met een 7,2, blijkt uit een online-enquĂŞte die is uitgevoerd door Right Marktonderzoek. Het onderzoek is in opdracht van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland tijdens het schooljaar 2017-2018 uitgevoerd op 643 scholen. Dat jaar namen in totaal 1.440 scholen deel aan het schoolmelkprogramma. Scholen blijken om diverse redenen mee
te doen aan de EU-regeling. De belangrijkste reden voor deelname is dat de schoolleiding op die manier een goede zuivelinname wil stimuleren. Dat geldt voor bijna de helft (47 procent) van de scholen die de enquĂŞte invulden. Een vergelijkbaar percentage scholen doet mee omdat zij daarmee tegemoet wil komen aan de wens van ouders. Voor 41 procent van de scholen geldt dat het graag gezien wil worden als Gezonde School, een kwaliteitskeurmerk voor basisscholen die werken aan het
verbeteren van de gezondheid van hun leerlingen. Een andere belangrijke drijfveer voor scholen om deel te nemen is dat zij op die manier het drinken van ongezonde dranken wil ontmoedigen. Dat geldt voor 38 procent van de scholen. Uit de enquĂŞte blijkt ook dat het aantal kinderen dat deelneemt in groep 1 en 2 iets hoger ligt dan in de groepen 7 en 8. Meer dan de helft van de scholen (60 procent) doet al langer dan tien jaar mee aan het schoolmelkprogramma. Scholen zien het aantal leerlingen dat schoolmelk drinkt iets afnemen. Kinderen die niet meedoen met het programma blijken vaak zelf van huis wat mee te nemen: melk, yoghurtdrank, water of limonade.
Lesmaterialen De scholen zijn positief over de levering van de schoolmelk en over de ondersteuning bij de deelname. Ook de communicatie met de leverancier en de afhandeling van klachten stemmen tot tevredenheid. Ruim de helft van de scholen is bekend met het lesmateriaal van ZuivelNL, de ketenorganisatie van de zuivelsector (zie kader).
Assortiment
Naomi van As deelt schoolmelk uit ter gelegenheid van Wereldschoolmelkdag. (Foto: NZO)
20
ZuivelZicht december 2018
Een punt van aandacht voor een aantal scholen is het assortiment. Dat wordt door een deel van de scholen als beperkt ervaren. Zij willen graag uitbreiding van het assortiment met drinkyoghurt (37 procent) of chocolade-
MARK T
Harmonize your production process Innovative solutions and Products. Fully Integrated Industrial Process Automation utilizing: Meer dan de helft van de scholen (60 procent) doet al langer dan tien jaar mee aan het schoolmelkprogramma. (Foto: Getty Images)
melk (5 procent). Halfvolle melk is voor 35 procent van de scholen voldoende. Scholen kunnen zich jaarlijks aanmelden voor het schoolmelkprogramma. Met deze subsidie van de Europese Unie kunnen basis- en middelbare scholen melkproducten goedkoper aanbieden aan hun leerlingen. De EU wil met de regeling de consumptie van gezonde producten stimuleren bij kinderen. Ouders betalen dan minder voor een abonnement op schoolmelk. Dat is bij een kleine meerderheid (52 procent) van de scholen bekend. In schooljaar 2015-2016 wist dit nog 37 procent. Voor het lopende schooljaar 2018-2019 is
ongeveer € 2,4 miljoen beschikbaar voor de schoolmelkregeling. De subsidie bedraagt € 0,14 per 200 ml halfvolle gepasteuriseerde melk (inclusief lactosevrij) per kind per dag. De regeling schoolmelk bestaat al sinds 1977 en wordt uitgevoerd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. Naast de belangrijkste leverancier Campina zijn ook kleinere leveranciers betrokken en kunnen scholen ook hun schoolmelk zelf inkopen. Het ministerie van LNV geeft met de regeling invulling aan EU-regelingen voor melk, schoolfruit en groente.
Omvangrijk pakket lesmaterialen De zuivelsector heeft een omvangrijk educatieprogramma om kinderen te vertellen waar hun voedsel vandaan komt, gefinancierd en uitgevoerd door ZuivelNL en de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO). Eerder dit jaar is het programma aangevuld met een speciale kist met materialen die melkveehouders kunnen gebruiken als zij schoolklassen op hun bedrijf ontvangen. De leskist is ontwikkeld door de ketenorganisatie ZuivelNL. De zuivelsector vindt het belangrijk dat kinderen zelf kunnen zien, horen, voelen en beleven waar hun voedsel vandaan komt. Daarom organiseert ZuivelNL jaarlijks zo’n 1.500 excursies voor groep 5-6 en 7-8 naar melkveebedrijven. Ter voorbereiding op de excursies ontvangen de schoolklassen allerlei lesmaterialen. Die zijn te vinden op www.zuivelonline.nl. Daarnaast bestaat er de website iedereenfitopschool.nl, een platform gebaseerd op wat volgens kinderen en leerkrachten de ideale fitte school is, waar kinderen fit en blij zijn, en lekker in hun vel zitten. Dat is een initiatief van Campina, de NZO en Klasse TV. Zij willen ouders en scholen inspireren en stimuleren om scholen fitter te maken.
For more information ask for Guido Sival: Phone:
+31 88 77 65 400
E-mail:
info-nl@proleit.nl
Internet: www.proleit.nl
De zuivelfabriek Trynwâlden in Giekerk.
Geschiedenis Friese zuivelfabrieken te boek gesteld
‘De fabriek was een sociaal referentiepunt’ De geschiedenis van de Friese zuivel is te boek gesteld. Onder de titel ‘Zuivelfabrieken in Friesland’ beschrijven drie auteurs de talrijke fabrieken die Friesland ooit rijk was; bedrijven die niet alleen een sociale functie vervulden. Tekst: Ida Hylkema
In Friesland zijn vanaf het laatste deel van de negentiende eeuw meer dan 160 zuivelfabrieken gebouwd. Sommige steden en grotere plaatsen hadden zelfs meer dan één melkfabriek. Ze worden
22
ZuivelZicht december 2018
allemaal beschreven in het lijvige boekwerk ‘Zuivelfabrieken in Friesland’, dat begin november werd gepresenteerd. Het waren particuliere ondernemers die
in de tweede helft van de negentiende eeuw als eerste boter- en kaasfabrieken oprichtten. De eerste zuivelfabriek van Nederland, ‘Freia’ in Veenwouden, werd in 1879 gebouwd door de jurist Bokma
MARK T
de Boer. In 1886 werd de eerste coöperatieve zuivelfabriek in Warga opgericht en daarna ging het snel. In veel steden en dorpen verschenen zuivelfabrieken waarvan de schoorsteenpijp samen met de kerk markante punten van het dorpsgezicht vormden. Net als de kerk werd de zuivelfabriek een sociaal referentiepunt, een plek die de mensen in en rondom het dorp verenigde in een maatschappelijke activiteit, namelijk het gezamenlijk maken van boter en kaas, schrijft historicus Marijn Molema in het boek. Zo snel de zuivelfabrieken in het begin van de vorige eeuw opkwamen, zo snel verdwenen ze na de Tweede Wereldoorlog ook weer. Door productieverhoging in de melkveehouderij was schaalvergroting van de zuivelindustrie noodzakelijk en vele fusies volgden. Het was een ingrijpend proces in een dorpsgemeenschap waarin ‘de fabriek’ altijd een belangrijke rol speelde. In 1955 waren er nog 95 fabrieken in bedrijf, twintig jaar later was dit aantal gedaald tot 31. Momenteel telt Friesland nog acht zuivelfabrieken.
Chaletstijl De zuivelfabrieken hadden niet alleen een sociale functie in een dorp, ook architectonisch vielen ze op. Veel fabrieken en de daarbij behorende directeurswoning werden gebouwd in
Omslag van het boek.
De basis van de uitgave is de collectie van Robert Visser een decoratieve chaletstijl. ‘Het is een stijl die in de laatste decennia van de negentiende eeuw en het begin van de twintigste eeuw is toegepast bij de bouw van villa’s en representatieve boerderijen. En dus ook bij zuivelfabrieken’, schrijft architectuurkenner Peter Karstkarel. Het grootste deel van het boek beslaat een beschrijving van de zuivelfabrieken, van oprichting tot – meestal – sluiting. Veel markante gebouwen zijn verdwenen, maar er zijn ook voormalige zuivelfabrieken die nu nieuwe functie hebben gekregen.
Imposante collectie De basis van de uitgave is de collectie van verzamelaar Robert Visser uit Leeuwarden. Als dertienjarig jongetje dwaalde hij samen met zijn broer nieuwsgierig door de leegstaande Frico-fabriek in zijn woonplaats en nam hij enkele vuilniszakken vol achtergebleven archiefmateriaal mee. Dit was het begin van een imposante collectie van duizenden voorwerpen, waaronder honderden foto’s, kaasmerken, brieven, briefhoofden en zuivelgerelateerde machines. Bij de presentatie van het boek op zaterdag 10 november in het Fries Landbouwmuseum in Leeuwarden droeg Visser zijn collectie symbolisch over aan directeur Henk Dijkstra van het museum. De echte collectie moest in vele ritten met zijn autobusje worden vervoerd. Het museum gaat de komende jaren samen met Visser de verzameling documenteren en digitaliseren. Zuivelfabrieken in Friesland, Peter Karstkarel, Marijn Molema en Robert Visser, Uitgeverij Noordboek, 312 bladzijden, € 39,90, ISBN 978 90 5615 4837. engineered wood products
www.vidarwood.com
De Nr.1 specialist in gereviseerde zuivelmachines Melk Yoghurt Boter Margarine Smeltkaas
Kaas 2.000 machines in voorraad Garantie bij levering Snelle levertijden Lage investering Complete projecten
+31(0)348-558080 info@lekkerkerker.nl
www.lekkerkerker.nl
Mahuna is specialist in het maken en verpakken van zuiveltoppings in topcups.
Wij maken granola, muesli en andere toppings.
Eigen recept is mogelijk. snel betrouwbaar
ontwerp door Studio Peper & Goud
flexibel
innovatieve recepten
bio & conventioneel
www.topcups.nl Mahuna b.v. Floridadreef 104 – 3565 AM UTRECHT – T. 030 248 4050
MARK TCIJFERS
PRODUCTIE Melkaanvoer mondiaal (jan’18 - sep’18; % t.o.v. ’17) EU-28
Verwerking EU (jan’18 - sep’18; % t.o.v. ’17)
+1,2%
waarvan: Duitsland Duitsland
+2,4%
Frankrijk Frankrijk
Boter
MMP
x 1.000 ton
x 1.000 ton
2.500
1.500
2.000
1.200
1.500
900
+0,8%
Nederland
-1,9%
+1,0%
Verenigde Staten
+1,1%
Nieuw-Zeeland
-2,4%
-4,6%
+1,2%
Argentinië
+6,0%
Australië
+0,3%
Wit-Rusland
+0,8%
Uruguay
600
+3,2% +5,0% +4,1%
500
+16,6% +12,7% -5,0% +14,3% -18,5%
300
+2,1%
+6,3% 0
+2,2%
1.000
30
60
90
120
150
x miljard kg
0
0
Overig IE
Overig PL DE
NL FR
PL DE
NL BE
IE FR
PRIJZEN Melkprijs (sep’18 t.o.v. aug’18, in %)
Marktprijs (nov’18 t.o.v. okt’18, in %)
LTO melkprijsvergelijking 45
Boter 82%
€/100 kg
7.000
40
+1,0%
35
3.000
5.000
2.500
4.000
25
3.000 sep-17
€/1.000 kg NL +4,3% WM +2,2%
2.000 NL -6,9% WM -0,1%
2.000 nov-16
sep-18
3.500
6.000
30 20 sep-16
Mager melkpoeder ADPI
€/1.000 kg
nov-17
1.500
nov-18
1.000 nov-16
nov-17
nov-18
EXPORT Boter en -olie (jan’18 - aug’18, % t.o.v. ’17) Wereldhandel
Mager melkpoeder (jan’18 - aug’18, % t.o.v. ’17)
Intrahandel EU
x 1.000 ton 500
750
400
Wereldhandel
x 1.000 ton +2,4%
750
500
600
600 +3,2%
450
450
200
300
300
-11,9% 100
-16,3%+62,6%
0
-1,7%
150
NZ
EU*
NL*
VS
300 -9,9%
150
EU
NL
200 100
+20,2%
-25,9%
0
0
x 1.000 ton +10,1%
400
+25,5%
+13,8% 300
Intrahandel EU
x 1.000 ton
0 EU*
NL*
VS
NZ
EU
NL
*Derde landen export
Bron: ZuivelNL
www.zuivelnl.org
ZuivelZicht december 2018
25
BELRUBRIEK KAASPROMOTIE
KAASBEWERKINGSMACHINES
INDUSTRIËLE AUTOMATISERING
IN- EN VERKOOP TANKS
LUCHTBEHANDELING
KWALITEITSCONTROLE RVS TANK- EN APPARATENBOUW
inlichtingen: tel: 020-5736056 • fax 020-6242519
Tetra Pak Processing Systems DĂŠ specialist in het leveren en onderhouden van productieoplossingen, componenten en turnkey oplossingen voor de volgende categorieĂŤn: Dairy, Cheese, Prepared Food, Beverage, Ice Cream en Cosmetics. www.tetrapak.com tpps.benelux@tetrapak.com +31 30 634 9999
+32 2 467 6848
Moving food forward. Together. Processing with Tetra Pak
kaasperssystemen weivatensysteem kaastransportsystemen spoeltunnels uitpakkers mouldhandling afblaassystemen merkenleggers
Joure - 0513 468 999 info@bosgraaf.net - www.bosgraaf.net
supporting healthy natural food
In2Food wenst u heerlijke feestdagen...
...en een schitterend 2019! Ook in het nieuwe jaar is In2Food u graag van dienst met een uitgebreid assortiment om van uw product iets speciaals te maken: •
zuivelingrediënten
•
kaascoating
•
reiniging en desinfectie (SynQ®)
•
(basis)chemie
•
serviceproducten
In2Food is onderdeel van
Kijk voor meer informatie over In2Food op www.in2food.nl