Visie

from ZuivelZicht 2 2020

Analyse

‘Werkplezier met rendement’ Familie Simons heeft ook een zorgboerderij

Soms moet je creatief zijn om je bedrijf te ontwikkelen. In een fase waarin de toekomst nog niet duidelijk is, kan het toevoegen van een extra activiteit aantrekkelijk zijn. Zeker als dat relatief weinig investering vergt en past bij je werkritme en karakter. Dan kan het zomaar een vast onderdeel worden, dat ook je opvolger aanspreekt.

Tekst: Jeen Akkerman

“Je moet mensen wel de ruimte geven om langer over een taak te doen. Een kalf te drinken geven, dat kan misschien in vijf minuten. Maar je kunt er ook een uur over doen. Dat moet je geen probleem vinden”, aldus Coen Simons (56), melkveehouder en zorgboer in het Brabantse Vught. Samen met zijn vrouw Jolanda Simons-Schoenmakers (54) en hun zoon Rik (24) runnen ze het bedrijf dat ooit onderdeel was van de landerijen van klooster Sparrendaal.

In behandeling Vier dagen per week verblijven maximaal zes (ex-)verslaafden op het bedrijf. Ze zijn in behandeling om af te kicken of hebben die behandeling afgerond en proberen ‘clean’ te blijven. De cliënten verrichten lichte werkzaamheden, waarbij vooral structuur van belang is. Zoals de kalfjes verzorgen, hokjes schoonmaken, de kuilbult bloot maken of zaagsel in de ligboxen rijden. Op het erf staat een houten kantinegebouw, waar de (ex-)verslaafden koffiedrinken en lunchen. “Dat is hun

‘Wij moeten soms wat extra aandacht aan onze cliënten geven’

domein, wij hebben het onze”, legt boerin Jolanda uit. In de zestien jaar dat ze inmiddels de zorgtak op hun bedrijf hebben, is het nog niet voorgekomen dat iemand zich niet aan deze afspraken hield.

Stoppen of doorgaan Hoe het zo gekomen is? Coen duikt in de geschiedenis. Hij vertelt over een bijeenkomst zo’n zeventien jaar geleden. “Veel veehouders hier in de buurt twijfelden over de toekomst van hun bedrijf. Dat gold ook voor ons. Onze kinderen waren nog jong en wisten nog niet of ze bedrijfsopvolger wilden zijn”, schetst de veehouder de situatie. Op de bijeenkomst ‘Stoppen of doorgaan’ adviseerde een politicus om iets te doen, om het bedrijf toekomstperspectief te bieden. Voor de familie Simons was dat het zetje dat ze nodig hadden om een serieuze zorgtak toe te voegen aan hun bedrijf, dat wellicht te klein zou zijn voor een opvolger.

Knelgeval Voor een deel had dat te maken met de rigide regelgeving rondom de superheffing die in 1984 was ingevoerd. Simons was een zogenoemd knelgeval. Hij breidde zijn veestapel uit in een periode die niet meetelde voor de vaststelling van het melkquotum, zodat een deel van

Melkveehouders krijgen te maken met nieuwe beperkingen en nieuwe kansen. Hoe spelen ze hierop in? In deze serie komen ondernemers aan het woord die ieder op hun eigen manier de toekomst van hun bedrijf vormgeven.

zijn investeringen geen rendement opleverden. Uiteindelijk zou hij 24 jaar een juridisch gevecht leveren, zonder resultaat. Het heeft diepe wonden geslagen, vandaag nog voelbaar als het aan de keukentafel ter sprake komt. Toen recent iets dergelijks gebeurde rondom de fosfaatregels, besloot de familie Simons niet opnieuw een slopende strijd aan te gaan, maar zich te richten op werkplezier: met de koeien en met de (ex-)verslaafden.

Rode Holsteins Het bedrijf telt nu negentig melkkoeien en zeventig stuks jongvee. In 2015 breidde Simons de bestaande ligboxen

stal uit om voldoende ruimte voor de veestapel te hebben. Het gaat om rode Holsteins, die ongeveer 9.700 kilogram melk per jaar geven, met 4,55 procent vet en 3,60 procent eiwit. In totaal is er ongeveer 60 hectare grond in gebruik, waarvan de helft eigendom. Sinds vorig seizoen is er naast gras en snijmais ook een stukje luzerne. “Na de droge zomer van 2018 hebben we hiervoor gekozen. Het is een gewas dat diep wortelt en goed is in te kuilen in combinatie met gras”, zegt Coen. Naast deze aanpassing is in de loop der

Ontwikkeling zorglandbouw in Nederland

Jaar 2007 2009 2011 2013 2018 Aantal bedrijven 756 870 1.050 1.100 1.250 Omzet (in mln. €) 45 63 80 95 250 Gem. omzet per bedrijf (€) 60.000 72.500 75.000 87.500 200.000

Bron: Kijk op multifunctionele landbouw, WUR jaren de bemesting flink teruggeschroefd. “Wij leerden op school nog dat je snijmais onbeperkt kon bemesten. Precisiebemesting is nu het devies, het kan met veel minder.” Maar de belangrijkste verandering was de intrede van de melkrobot in 2007. Niet alleen arbeidsbesparend, maar vooral sociaal een flinke verbetering, zo benadrukt Jolanda.

Positieve belangstelling De combinatie met de zorgtak verloopt vlekkeloos. De cliënten worden ‘s ochtends gebracht en ‘s avonds weer opgehaald door Novadic Kentron. In het begin was er wel enige scepsis bij Coen en Jolanda Simons en hun zoon Rik runnen een zorgboerderij/ melkveebedrijf in Vught. (Foto’s: Ivo Hutten)

Het bedrijf van de familie Simons telt negentig melkkoeien: rode Holsteins. collega-boeren. Ook kwamen er vragen van ouders van klasgenootjes van de kinderen die op de boerderij kwamen spelen. Maar al snel ontstond er positieve belangstelling van melkveehouders die overwogen zelf met een zorgtak te beginnen. “Ik heb het diverse collega’s aangeraden en sommigen zijn het ook daadwerkelijk gaan doen”, aldus Coen. In de opvang van (ex-)verslaafden is de afgelopen jaren ook iets veranderd. Er komen vaker mensen op de boerderij die niet alleen (ex-)verslaafd zijn, maar ook verward zijn of een andere psychische aandoening hebben. “Dat hoor je overal in de zorg. Wij moeten dan soms wat extra aandacht aan onze cliënten geven. Ik kan dat deels vanuit mijn achtergrond doen”, vertelt Jolanda. Ze werkte eerder als onder andere verpleegkundige.

Mooie combinatie De zorgtak is nog steeds een activiteit waar de familie Simons ook veel voldoening uit haalt. Maar is het ook in

Zorgboeren in Nederland

Zorglandbouw was in 2018 – na boerderijverkoop – de in omzet belangrijkste neventak in de Nederlandse agrarische sector. Die totale omzet verdubbelde tussen 2013 en 2018. In totaal bracht de zorg voor diverse doelgroepen zoals ouderen, dementerenden en (ex)verslaafden een bedrag van € 250 miljoen in het laatje bij de 1.250 zorgboeren die Nederland dat jaar telde. Het aantal cliënten wordt geschat op 25.000 per jaar. Van alle zorgboerderijen beschikten er 820 over een gecertificeerd kwaliteitssysteem van de Federatie Landbouw & Zorg. Er is al jaren sprake van een stijging van het aantal zorgboerderijen. Gemiddeld komen we ongeveer 45 per jaar bij (zie ook de grafiek). Deels zijn dat boeren die een zorgtak op hun bedrijf starten, deels ook zorgondernemers die een nieuwe zorgboerderij stichten.

economische zin belangrijk? Kan het bedrijf ook zonder deze tak voortbestaan? Coen vertelt dat er steeds rekening is gehouden met een lonende exploitatie zonder zorgtak, dus strikt genomen is het niet noodzakelijk. Het maakt wel de overdracht naar de volgende generatie waarschijnlijk financieel wat gemakkelijker. En de kans is groot dat ook Rik Simons de zorgtak voortzet, als hij het bedrijf – dat hij nu met zijn ouders in een vof voert – overneemt. Dat blijkt als we hem tijdens het voeren van de mooie rode Holsteins nog even aanschieten. “Het hangt er natuurlijk ook vanaf wat mijn partner ervan vindt, maar voor mij is het een logische en mooie combinatie.”