Markt

Korte ketens kunnen een gezonde marge opleveren Van melkstal naar tafel

Zuivel en kaas komen steeds vaker via een korte keten op tafel. Melkveehouders nemen deel aan een concept dat consumenten waarderen: via zo weinig mogelijk schakels in de keten een vers, kwalitatief en herkenbaar product van de boer uit de buurt. Enkele initiatieven belicht.

Tekst: Ria Besseling

BoerThijs De nieuwe winkel van BoerThijs in winkelcentrum Stadspoort in Ede is een automatiek gevuld met verse producten uit de regio. In de onbemande winkel in boerderijsfeer kan de klant op een touchscreen bestellen, pinnen en vervolgens een kluisje met het gewenste

Melkveehouder Roel van Dijk en collega Art Wolleswinkel leveren melk en kaas aan versautomatiek BoerThijs in Ede. (Foto: BoerThijs) product openen. Online bestellen via de website kan ook. Het assortiment bestaat uit zuivel, kaas, eieren, groenten, fruit en vlees. Melkveehouder Roel van Dijk van melk- en vleesboerderij Het Binnenveld in Rhenen is een van de zes veehouders die aan dit concept deelnemen. Hij levert volle melk, volle yoghurt, vanillevla, geitenkaas en enkele vleesproducten aan BoerThijs. ”Wij melken 75 koeien, maken al kaas en leveren nu ook verse zuivel aan de winkel. Het is nog in opstart met wekelijks 200 tot 220 liter, maar er zit potentie in.” Van Dijk heeft ervaring met werken in de korte keten. “Tien jaar geleden begonnen we met het verwerken van jaarlijks 150 vleeskoeien. Er zijn nu acht vleesverkooppunten waaronder onze eigen boerderijwinkel en we leveren aan winkels, horeca en zorginstellingen. Vijf, zes jaar geleden kwam hier kaasmaken bij. Op dit moment produceren we alles voor de korte keten. Je kunt dus zeggen dat we ervaring hebben. We hebben geleerd om ons verhaal onder de aandacht te brengen, ons open te stellen en een adviesrol voor de consument te vervullen.” Collega Art Wolleswinkel in Renswoude levert de melk aan Zuivelfabriek De Graafstroom waar de melk tot kaas voor BoerThijs wordt verwerkt. Op deze manier probeert de winkel de korte keten in stand te houden. De automatiek heeft kaas in diverse leeftijden voor de klant. De versautomatiek is een idee van Dirk Fuite en Wim Gerritsen van Fuite Veevoeders. “We zaten al langer te denken om op kleine schaal producten rechtstreeks van de boer te verkopen”, vertelt Fuite. “Bij een aantal boeren waar we voor ons werk komen was die gedachte er ook. Samen hebben we dit concept bedacht: de boerderijwinkel midden in het centrum van de stad. Je ziet vaak langs de weg automaten of huisjes waar producten worden verkocht. Wij hebben de verkoopautomaat naar de stad gehaald, op grotere schaal neergezet en meer verschillende producten uit de buurt erin gelegd. Wanneer we producten naast elkaar leggen kan dit elkaar in de verkoop versterken. ” Fuite en Gerritsen zijn verantwoordelijk voor het bijvullen van de kluisjes. De eerste ervaringen zijn positief. “De klanten zijn er goed over te spreken. We krijgen gelukkig vaak te horen dat de producten goed smaken, dat de prijs-kwaliteitverhouding goed is en dat het systeem gemakkelijk werkt. Qua omzet zijn we ook tevreden. De vanillevla is vanwege de lekkere smaak een echte hardloper. We hebben veel mensen die nu al regelmatig een deel van hun boodschappen bij ons doen. Vaste klanten dus.”

De Melkbrouwerij De Melkbrouwerij is een concept van Rick en Arjuna Huis in ’t Veld uit Lettele. Zij verwerken jaarlijks 50.000 liter melk van de 45 koeien op hun extensieve biologische melkveebedrijf tot dagverse zuivelproducten in flessen met eigen logo. Dat is een vijfde van de totale productie, die grotendeels naar coöperatie Eko Holland gaat. De melk die zij zelf verwerken gaat voor € 1,50 per liter melk en € 2 per liter yoghurt rechtstreeks naar de leden (consumenten) en naar supermarkten, winkels, koffiezaken en restaurants in naburig Deventer. De leden kunnen met hun abonnement zelf de producten ophalen op de boerderij. Rick en Arjuna willen in de toekomst afhaalpunten in Deventer opzetten. De ongeveer 50 cent marge per liter is volgens Rick Huis in ‘t Veld essentieel om te kunnen investeren in kleinschalige productie, natuur, landschap, bodem en dierenwelzijn. “Die marge is weliswaar kostendekkend, maar vooral qua arbeid niet helemaal efficiënt omdat we op een kleinschalige manier werken.” De korte keten van De Melkbrouwerij gaat breder dan zuivel. Beide ondernemers zetten zich in om kleinschalige agrarische bedrijven rondom Deventer te verbinden met gemeenschappen en met leden in de stad.

De klant kan bij De Streekboer online bestelde boerenzuivel en boerenkaas afhalen van bijvoorbeeld kaas- en zuivelmakerij Buurvrouw Durkje in Vegelinsoord (Foto: De Streekboer)

De Streekboer De Streekboer is een platform dat in totaal vijftig boeren in Friesland helpt met de verkoop van lokale producten waaronder zuivel aan de consument. Er doen tien zuivel- en kaasboeren mee. Consumenten kunnen via de site van De Streekboer wekelijks een bestelling plaatsen bij lokale boeren. Iedere donderdag worden alle bestellingen door de boeren verzameld en ingepakt per klant. Klanten kunnen deze dan afhalen op een van de afhaalpunten in Friesland en Groningen. Inmiddels maken ruim zevenhonderd huishoudens er gebruik van. “We hebben als Streekboer veel contact met andere initiatieven in de regio”, vertelt Janco Heida, samen met Sandra Ronde oprichter van De Streekboer. “Zo werken we samen met de winkel Jouw Dagelijkse Kost in Leeuwarden. Dit jaar is De Streekboer ook begonnen met een nieuwe coöperatie om samen bedrijven dagelijks te bevoorraden met Streekboerproducten. Hierbij zijn ook zes zelfzuivelaars. Zij werken nu samen met onder andere een hogeschool, een middelbare school en een ziekenhuis.” De Streekboer werkte tot voor kort samen met boeren in een straal van 40 kilometer rond een verzamelpunt. Nu zijn dat boeren in heel NoordNederland. De ondernemers, die variëren van kleine hobbyboeren tot grote boerenbedrijven, bieden gezamenlijk een compleet assortiment. De klant kan – naast groenten, fruit, vlees en droogwaren – online bestelde boerenzuivel en boerenkaas afhalen van bijvoorbeeld Kaasboerderij De Gelder, Buurvrouw Durkje, Westerleane, De Wylde Boerinne, Rispens Schapenkaas, De Molkerij, Geitenhouderij Ter Veen, Kleikracht, Doetie’s Geiten en Nesser schapenkaas. De resultaten van de samenwerking zijn gunstig, ziet Heida. Zuivel- en kaasboerderijen konden hun afzet via De Streekboer vergroten. “Kaasmakerij Buurvrouw Durkje in Vegelinsoord ging dankzij De Streekboer van zeven naar 23 melkkoeien en verwacht dat ze er bij veertig melkkoeien volledig met haar gezin van kan bestaan.”

ZuivelZicht februari 2020 Rick en Arjuna Huis in ’t Veld van De Melkbrouwerij verwerken van de 45 koeien op hun extensieve biologische melkveebedrijf jaarlijks 50.000 liter melk tot dagverse zuivelproducten in flessen met eigen logo. (Foto: De Melkbrouwerij)

”Zuivelboerderij Westerleane begon drie jaar geleden zeer succesvol. Het bedrijf hoopt dat het met zelfzuivelen ooit van hun tachtig melkkoeien naar minder koeien toe kan. Nu ze zo bewust met de consument samenwerken zijn ze ook bezig om hun bedrijf gezonder in te richten voor een gezonder product. Dat betekent dat ze bezig zijn hun bodem gezond te maken en kunstmest af te bouwen. Ze verdienen zelf meer aan dezelfde melk, vooral omdat ze zelf alle melk verwerken en voor die werkzaamheden worden betaald.”

Boerschappen Boerschappen bezorgt sinds kort landelijk. Deze bezorgservice van Stijn Markusse en Stephanie Vellekoop reed zes jaar geleden vanuit Breda met maaltijdenboxen met lokale versproducten naar ophaalpunten en naar klanten in Eindhoven, Breda, ‘s-Hertogenbosch en Tilburg. Om klanten in de Randstad te bedienen zoekt Boerschappen samenwerking met boeren rond de grote steden. Zij krijgen dan zuivel en kaas van een boer uit de buurt bezorgd. “Dit plan zal de komende jaren worden uitgerold, vertelt Markusse. “We bezorgen overigens niet met een logistieke partner, maar in eigen beheer door het opzetten van regionale hubs, zoals we nu ook in Brabant hebben.” De klant krijgt nu boxen met vers van rond honderd boeren uit met name Brabant thuis. Zuivelboerderijen De Leyedaeler, QarcZuivel, de Driehoek in Oosterhout, geitenboerderij Polle, de Stoerderij en

den Eelder behoren tot de leverende boeren aan Boerschappen. Boerschappen besteedt 70 procent van de omzet aan producten. Markusse: “We bieden dus veel waarde voor ons geld. Bovendien zijn we heel streng op gebruik van onnodige ingrediënten zoals suiker, maar ook op rode enummers. We zijn dus heel clean.” “Het resultaat voor de boer is een heel stabiele onderstroom van afzet, omdat we vaak een jaarplanning maken, vertelt de ondernemer. “De boer in een korte keten krijgt een betere kostendekkende prijs voor de producten. Hoe groot die meerafzet is voor zuivel- en kaasboerderijen kan ik niet zeggen, maar wij nemen voor zo’n € 200.000 per jaar zuivel af. Dit groeit enorm.” De dienst levert nu aan ongeveer 2.500 klanten. Dat zijn niet alleen consumenten, maar ook horeca-, foodservicebedrijven en tankstations. In de eigen winkel Faim in Breda wordt eveneens vers van de boer verkocht. Boerschappen wil de komende jaren enorm opschalen. “Wat we in Brabant doen gaan we vermenigvuldigen: dus lokale boeren, lokale klanten.”

Crisp: app-only Crisp onderscheidt zich als korteketenconcept voor betere versproducten. Het assortiment bestaat uit producten van ruim 360 boeren, kwekers en makers.

App-onlysuper Crisp bezorgt beter vers. ’s Avonds voor 22.00 uur via de app besteld is de volgende dag geleverd in een tijdvak van één uur. (Foto: Crisp) “Waar mogelijk werken we direct samen met de producent, teler, veehouder en makers”, vertelt Michiel Roodenburg, een van de oprichters. “In sommige gevallen is het noodzakelijk om samen te werken met een tussenschakel. Niet alle kaasmakers bijvoorbeeld zijn zelf in staat direct en gepositioneerd aan ons aan te leveren. Hiervoor werken we samen met een partner die speciaal voor ons de kazen op een gewenst gewicht afsnijdt.” Voor zuivel werkt de app-onlyverssuper samen met Weerribben, Pur Natur, den Eelder en Windmolenkaas – een van de achttien Nederlandse kaasmakers die samen een selectie van negentig kazen aanbieden. De app is volgens Roodenburg een mooi podium om producten, de toepassing ervan en de maker uit te lichten en zo de smaakbeleving te laden. ”Mooie producten die goed te herleiden zijn naar de maker en zijn verhaal slaan aan. Een product met een verhaal leidt tot vaste zuivel en kaasbestellers; storytelling is het onderscheid van de toekomst. De toevoeging van den Eelder heeft in korte tijd een grote schare fans opgebouwd die de producten veelvuldig blijven kopen. Boerderijzuivel past goed bij Crisp, de onderscheidende smaak, de transparante herkomst en de natuurlijke samenstelling maken het compleet voor de klant.” “Bij onze boerenkazen zie je dat de bovenkant van onze verkopen wordt gevuld door een aantal kazen van verschillende makers die dicht bij elkaar liggen qua omzet. De klant waardeert hierin het kaaswinkel gevoel dat we proberen te geven. We benadrukken dit door onze kazen ook vers gesneden met de hand in kaaspapier uit te leveren.” De hogere marge in deze korte keten is kostendekkend en voldoende voor investeren. “De combinatie van een relatief hoge marge op vers voedsel, direct van de bron inkopen, een effectieve zelfgebouwde supplychain en een relatief hoog aankoopbedrag zorgen voor een gezonde marge”, aldus de ondernemer. Crisp streeft naar verdere groei met zijn aanbod in beter vers. Daarvoor haalde het bedrijf vorig jaar juni € 5 miljoen aan groeikapitaal op bij QarcZuivel is een van de leverende boeren aan Boerschappen. “Het resultaat voor de boer is een hele stabiele onderstroom van afzet.” (Foto: Boerschappen)

Nederlandse investeerders. Bij de start in november 2018 haalde de retailer bij dezelfde partijen ook € 3 miljoen binnen. De verssuper stelt zich ten doel om met een groter wordend assortiment de vindbaarheid van producten te vergroten. “Daarnaast willen we veel doen op het gebied van relevantie; wat kun je kopen, waarom zou je dit moeten kopen en wat kun je ermee doen? Hier willen we ook de makers meer bij betrekken.” De landelijke levering vindt plaats vanuit een centraal distributiecentrum in Amsterdam. Het brengen van kwaliteitsvers in een geselecteerd aanbod maakt kiezen voor kwaliteit voor de klant gemakkelijk, ondersteund met zes dagen per week de volgende dag bezorgen. Klanten bestellen via de app een compleet pakket dagelijkse versproducten. Het zijn kopers van 25 tot 55 jaar met een sterke vertegenwoordiging van drukke gezinnen uit de Randstad. Zij bestellen een of twee keer per week hun boodschappen bij Crisp: veel zuivel, groenten en fruit, vis, vlees, brood, houdbaar en dranken. Een gemiddelde bestelling bevat 35 producten, het overgrote aandeel bestaat uit herhaalaankopen en prijzen zijn in lijn met de grote supermarkten.