Melklab

Is kruidenrijke grasmelk echt beter en lekkerder? Project Melklab: tweejarig onderzoek naar kwaliteiten natuurinclusieve melk

Melk van koeien die voornamelijk gras en kruiden vreten is lekkerder en gezonder, zo wordt vaak gezegd. Maar is dat echt zo? Het project Melklab moet de komende twee jaar meer duidelijkheid geven.

Tekst: Jelle Feenstra

Melklab is een initiatief van Natuurlijk Melken 2050. Deze stichting is in 2017 opgericht door Noorderlandmelk en het Boerengilde. Noorderlandmelk is een onafhankelijke aanbieder van melk met ruim honderd melkveehouders in Noord-Nederland. Boerengilde is een samenwerking van twaalf melkveehouders die produceren met extra aandacht voor mens, dier en natuur. Zo is de melk in de Weide Weelde-zuivelpakken in de supermarkt afkomstig van Boerengildeen NoorderlandMelk-bedrijven. Het doel van stichting Natuurlijk Melken 2050 is om natuurinclusief melken economisch te versterken, uit te bouwen en te stimuleren. Een van de projecten die daar nu uitrolt is Melklab. In dit project wordt onderzocht of natuurinclusieve melk specifieke kwaliteiten heeft die interessant zijn voor marktpartijen. Twintig melkveebedrijven in Groningen, Friesland en de kop van Overijssel, die hun vee vaak naar buiten sturen in kruidenrijk gras, worden hiervoor op de voet gevolgd. De melk van deze bedrijven wordt de komende twee jaar nauwkeurig onderzocht op samenstelling, smaak en eigenschappen. Het doel is om te ontdekken of deze melk unieke waarden heeft. En wat deze waarden dan zijn. De initiatiefnemers hopen zo een betere onderbouwing te krijgen van de veronderstelling dat er een duidelijke relatie is tussen de bedrijfsvoering en de

Melklab onderzoekt of natuurinclusieve melk specifieke kwaliteiten heeft die interessant zijn voor marktpartijen.

samenstelling van de melk van natuurinclusieve bedrijven.

Commercieel kansen “Als we die veronderstelling met harde data kunnen onderbouwen, kan dit natuurinclusieve melkveehouderij stimuleren en marktpartijen aanzetten tot nieuwe verdienmodellen”, verduidelijkt zuivelondernemer Catharinus Wierda van streekkaas De Fryske. Hij is een van de initiatiefnemers van het project. Ook zuivelverwerker CZ Rouveen is betrokken bij het project. Wierda ziet ook commercieel kansen. “Als zachtere vetten en subtielere geurmoleculen in de melk leiden tot kaas met meer smaak kan ik daar als zuivelverwerker wat mee.” Zuivellaboratorium Qlip gaat de bemonstering doen. In februari, mei, augustus en november wordt per bedrijf de melk van natuurinclusieve bedrijven meermalen bemonsterd en tot in de kleinste details geanalyseerd op onder andere vetzuren, mineralen en sporenelementen. Datzelfde wordt gedaan met gangbare melk. Studenten van Aeres maken analyses van de vegetatiesamenstelling op de onderzochte melkveebedrijven. Naast deze onderzoeken worden er bij CZ Rouveen met regelmaat proefbatches kaas gemaakt. De speurtocht moet uiteindelijk een ‘melkkompas’ opleveren, zegt projectleider Marjan Nijenbanning uit Coevorden. Dat is een gereedschap waarin alle variabelen die de smaak en de kwaliteit van melk bepalen samenkomen. “Uiteindelijk willen we concrete handvatten ontwikkelen, waarmee op het primaire melkveebedrijf belangrijke managementfactoren te beïnvloeden zijn. Zeg maar een soort van kompas dat de melkveehouder richting geeft om met zijn koeien een specifieke melksoort te produceren”, vertelt Nijenbanning. “Dat biedt zuivelverwerkers nieuwe kansen om te werken aan innovatieve producten met een duidelijke link tussen natuur en gezonde en smaakrijke melk.”

Meer vitaminen Een verkennend onderzoek van student Annet Scheen van Hogeschool Van Hall Larenstein in 2017 gaf een aantal indicaties dat melk van koeien met kruidenrijk gras in het rantsoen leidt tot lekkerder en betere melk. Zij liet de melk van dertien melkveebedrijven in Noord-Nederland doorlichten. Om preciezer te zijn: ze zette de melk van Weide Weelde-melkveehouders tegenover die van reguliere Noorderland-melkveehouders. Daaruit kwamen aanwijzingen dat natuurinclusieve melk beschikt over een betere vetzuursamenstelling en meer mineralen en vitaminen. Uit smaaktesten kwam Weide Weeldemelk eveneens naar voren als de lekkerste. Ook kwam uit de smaaktesten een relatie naar voren met de gevoerde bijproducten. Zo produceren koeien die koolzaadstro bijgevoerd krijgen volgens de smaaktesten ‘muffere melk’ en maakten aardappelsnippers de melk ‘minder romig’. Op veel andere onderdelen werden geen verschillen gevonden. Alleen in de vetzuursamenstelling waren significante verschillen op te merken in het voordeel van veehouders die hun koeien vooral weidegras, eigen kuil en hooi voerden. Zij scoorden het gezondste profiel, met de minste verzadigde en juist de meeste onverzadigde vetzuren, alsook de gunstigste verhouding tussen de omega-vetzuren 3 en 6.

Invloed ras en lactatiestadium Melklab 2.0 gaat naast voornoemde eigenschappen ook kijken naar de invloed van ras, seizoen, weidegang en lactatiestadium op de melk onderzoeken. Ook wordt gekeken naar mogelijkheden om de relatie met diergezondheid in het project te trekken. In het project wordt € 300.000 geïnvesteerd. Financiers zijn de provincie Friesland, de Europese Unie via POP3-geld en het Mesdagfonds. De deelnemende partijen, waaronder naast genoemde partijen ook Living Lab Fryslân, leveren hun bijdrage vooral in manuren. Wierda benadrukt dat het de initiatiefnemers niet te doen is om gewone melk ‘zwart’ te maken. “Wij willen met onze melk graag laten zien waar wij voor staan en waarin wij ons onderscheiden.”

Industriële koeling Highcare Kaasrijping Cleanrooms Airconditioning Maatwerk

Voets & Donkers ontwikkelt met grote precisie luchtbehandelingssystemen die exact de juiste condities creëren voor kaasrijping.