Jaargang 111 | Nummer 6 | Juni 2019
ZuivelZicht
De duurzaamste melkveebedrijven renderen het best
ARBEIDSM ARK T ZuivelNL helpt industrie in zoektocht naar personeel
V S VE R SUS C HI N A Handelsconict bezorgt Amerikaanse zuivel kopzorgen
INHOUD
6
13
18 Visie 6
Verduurzaming De meest duurzame bedrijven renderen het best. Zij hebben hun zaakjes op orde, constateert WUR
11
16 Vergeer Kaashandel zet flinke stap met nieuw distributiecentrum
18 DMK
Arbeid
Duits zuivelconcern plukt de eerste vruchten van nieuwe koers
ZuivelNL gaat bedrijven helpen bij hun zoektocht naar nieuw personeel
Markt 22 Handelsoorlog
Bedrijf Het bedrijf van melkveehouder Wim Habben Jansen behoort volgens criteria van de Wageningen Universiteit tot een van de duurzaamste melkveebedrijven. “Ik geef mijn koeien de ruimte om hun werk te doen.” Foto: Ronald van den Heerik
13 CSK Introductie nieuwe yoghurtcultures markeert groei CSK in witte zuivel
14 Bauer
Amerikaanse zuivelexporteurs vrezen gevolgen van handelsconflict met China
25 Marktcijfers De ontwikkelingen op de internationale zuivelmarkt in één oogopslag
Familieconcern op zoek naar margeverbetering
www.zuivelzicht.nl
ZuivelZicht juni 2019
3
De Nr.1 specialist in gereviseerde zuivelmachines Melk Yoghurt
AMAZING
COLOGNE, 05. – 09.10.2019
Meet old and new friends. Priceless networking since 1919.
Secure admission tickets at www.anuga.com/tickets
RS Vision Expo BV. Excl. Vertegenwoordiging van Koelnmesse in Nederland Panoven 13 3401 RA IJSSELSTEIN Tel. + 31 (0) 30 - 3036450 tickets@koelnmesse.nl
Boter Margarine Smeltkaas
Kaas 2.000 machines in voorraad Garantie bij levering Snelle levertijden Lage investering Complete projecten
+31(0)348-558080 info@lekkerkerker.nl
www.lekkerkerker.nl
ZuivelZicht
ZI JLI JN
ZuivelZicht is een uitgave van BDUvakmedia ISSN 0165-8573 Postbus 67, 3770 AB Barneveld www.bdumedia.nl
vakmedia
Schouder aan schouder
Uitgeefteam Corina Kuipers (uitgever), Ron van de Hoef (salesmanager), Peter Vorstenbosch (hoofd content) Redactie ZuivelZicht Postbus 93044 2509 AA Den Haag T: 070 2191707 E: redactie.zuivelzicht@bdu.nl I: zuivelzicht.nl Hoofdredactie René van Buitenen E: r.v.buitenen@bdu.nl
De belangenorganisaties in de melkveehouderij hebben de koppen bij elkaar gestoken: ze hebben samen een plan gemaakt om de uitstoot van stikstof te verminderen. Dat is nodig omdat er een wettelijke grens is aan de hoeveelheid stikstof die de Nederlandse veehouderij mag produceren. Die limiet dreigt te worden overschreden. Dat was begin dit jaar reden voor minister Schouten om de sector te vragen met maatregelen te komen.
Contentregie Albert Schuurman E: redactie.vakmedia@bdu.nl Medewerkers aan dit nummer
Die handschoen hebben LTO, de vakbond van melkveehouders NMV, jongerenorganisatie NAJK en het Netwerk Grondig opgepakt. Zij
Jeen Akkerman, Hermann-Josef Martin, Simone Uijttewaal, Bert Westenbrink Advertenties Hielke van der Werf T: 020 5736056, E: h.v.d.werf@bdu.nl Abonnementen Abonnementsprijzen (12 nummers): € 127,90 (studenten € 72,29); buitenland: € 169,04. Proefabonnement (3 edities): € 11,81. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonnementenservice. Zakelijke abonnementen worden niet tussentijds beëindigd. Abonnementenservice Abonnementenservice BDUvakmedia Postbus 67, 3770 AB Barneveld T: 0342 494882, E: abonnementen@bdu.nl Ontwerp: Giesbers Communicatie Groep, Duiven
Het is aan de melkveehouders om te laten zien dat een vrijwillige aanpak werkt
presenteerden onlangs samen een plan om de veehouders te stimuleren stikstof efficiënter te benutten. Daarbij worden ze gesteund door de diervoeren de zuivelindustrie. Melkveehouders uiten regelmatig kritiek op hun belangenbehartigers. Vooral sinds de rigoureuze ingreep van de minister om de fosfaatuitstoot te reduceren, twee jaar geleden. Dat verdeelde de sector. Nu staan de sectorpartijen schouder aan schouder met een vrijwillige aanpak om de stikstofuitstoot terug te dringen. Dat verdient lof. Het woord is nu de melkveehouders. Zij moeten aanhaken. Ze kunnen laten zien dat een vrijwillige aanpak werkt en dat van hogerhand opgelegde maatregelen niet nodig zijn. Des te pijnlijker is de nieuwe ingreep van de minister in de mestwetgeving. Bij de verkoop van fosfaatrechten wil de overheid niet 10 maar 20 procent van de rechten gaan inhouden. Daarnaast verdwijnen de al eerder afgeroomde rechten die in de fosfaatbank lagen te wachten op uitgifte, definitief van de markt. Het is een noodgreep van het ministerie dat destijds te veel fosfaatrechten uitgaf, waardoor Nederland alsnog door het fosfaatplafond kan schieten. De ingreep remt de bedrijfsontwikkeling van de melkveehouderij. Het maakt het voor jonge veehouders nog lastiger om een bedrijf over te nemen en het doet een extra beroep op de veerkracht van de sector.
Druk: Vellendrukkerij BDU, Barneveld
René van Buitenen Hoofdredacteur
ZuivelZicht juni 2019
5
V I SI E
Duurzame bedrijven houden het langer vol bij dalende melkprijs
Conclusie WUR: duurzame melkveehouderij rendeert De 25 procent duurzaamste melkveehouders in Nederland verdienen gemiddeld meer dan de rest. Die boodschap bracht Wageningen Economic Research onlangs naar buiten. Hoe zit dat? Tekst: Jeen Akkerman
People, planet, profit. Zo wordt duurzaamheid traditioneel vaak omschreven. Het bedenken van allerlei manieren om beter voor de planeet en voor de mensen te zorgen, is niet zo moeilijk. Om er
vervolgens een rendabel businessmodel van te maken, blijkt maar al te vaak een brug te ver. Voor veel ondernemers, ook in de melkveehouderij, is duurzaamheid een
beladen term. Allerlei ideeĂŤn worden geopperd en er komt steeds meer regelgeving op dit terrein. De veehouder moet maar zien hoe hij de daarmee vaak gepaard gaande hogere kosten op zijn bedrijf goedmaakt. Verduurzaming is daarmee in de ogen van veel ondernemers een dubbel begrip: mooi en noodzakelijk, maar kan het allemaal wel uit? In dat licht bezien is de conclusie van Wageningen Economic Research opmerkelijk. Deze afdeling van WUR verzamelt sinds jaar en dag gegevens van een representatieve steekproef uit de Nederlandse land- en tuinbouwbedrijven. De gegevens van gespecialiseerde melkveebedrijven in dit Bedrijveninformatienet zijn over de periode 2015-2017 nader onder de loep genomen.
Selectie
Foto: Ivo Hutten
6
ZuivelZicht juni 2019
De 25 procent melkveehouders met de meest duurzame werkwijze zijn vergeleken met de rest. Bij de selectie hanteerde WUR in dit onderzoek vier duurzaamheidsthema’s, namelijk: diergezondheid en -welzijn, klimaat & energie, milieu en biodiversiteit & weidegang. Bij diergezondheid en welzijn gaat het onder andere om celgetal en vervangingspercentage. Prestaties op het terrein van klimaat & energie betreffen het energiegebruik en de CO2-uitstoot per kg melk. Bij milieu zijn onder meer het stikstofoverschot per hectare, de fosfaatexcretie en de
V I SI E
ammoniakemissie van belang. Bij biodiversiteit & weidegang scoren melkveehouders op het aantal dagen weidegang en het aantal vormen van natuurbeheer. De vier criteria komen voor een groot deel overeen met die van de Duurzame Zuivelketen.
Score “Op alle vier de thema’s hebben we de ongeveer 250 gespecialiseerde melkveebedrijven die in alle drie de jaren deelnamen aan ons informatienet ingedeeld. Vervolgens hebben we een gemiddelde score berekend, waarbij de vier thema’s even zwaar meewegen”, legt onderzoeker Joan Reijs van Wageningen Economic Research uit. Vervolgens is het kwart meest duurzame melkveebedrijven vergeleken met de overige 75 procent op bedrijfseconomische kengetallen.
zien bij onder andere de uitgaven voor voer en diergezondheid. De solvabiliteit is hoger en de langlopende schulden per kg melk lager. Dit zou kunnen betekenen dat deze groep grotendeels bestaat uit oudere veehouders die minder investeren. En misschien op termijn niet worden opgevolgd. Geconfronteerd met die vraag, zegt Joan Reijs: “Wij hebben niet die indruk. Uit onze studie blijkt dat de 25 procent duurzaamste bedrijven minstens even hoog scoren op moderniteit als de rest. Het gaat dan bijvoorbeeld om de boekwaarde van gebouwen, machines en installaties als percentage van de vervangingswaarde. Ook wat betreft leeftijd van de ondernemer en opvolgingssituatie zijn er geen noemenswaardige verschillen.”
Weidepremie
De meeste duurzame bedrijven passen meer beweiding toe en ontvangen De duurzaamste melkveehouders hebben daardoor gemiddeld meer weidepremie. Ook dit zou het verschil in financieel een iets kleinere veestapel, een groter resultaat kunnen verklaren. Volgens aandeel grasland en ze werken extensieReijs speelt dat een ondergeschikte rol. ver; de melkproductie per hectare ligt gemiddeld op 14.800 kg, terwijl dat bij de “In de periode 2015-2017 was die premie lager dan vandaag. En ook bij de 75 procent minder duurzame melkvee75 procent minder duurzame bedrijven houders 17.000 kg is. Wat ook opvalt, is dat de duurzaamste melkveehouders toch zijn er veel die de weidepremie ontvangen. Het verschil in melkprijs, waarin de een iets hogere melkproductie per koe premie is verwerkt, is gemiddeld 19 cent realiseren. per 100 kg. Dus de weidepremie verklaart slechts een klein deel van de Hoger inkomen inkomensvoorsprong die de duurzaamDe duurzaamste melkveehouders halen ste bedrijven hebben.” daarmee gemiddeld een veel hoger inkomen dan hun minder duurzame collega’s: € 32.400 tegen € 20.500 per ‘Beter in de vingers’ jaar, oftewel bijna 60 procent meer. Ze WUR trekt de voorlopige conclusie dat zijn iets minder efficiënt qua arbeid de duurzaamste melkveehouders hun (lager aantal kg melk per arbeidsuur), zaakjes goed op orde hebben. “Het ligt maar hebben een lagere kostprijs per kg voor de hand om te veronderstellen dat melk. Ook de zogenoemde kritieke melkprijs is lager (ruim 1,74 cent per kg). Dit betekent dat de 25 procent duurzaamste bedrijven het langer kunnen volhouden bij een dalende melkprijs.
Bedrijfsopzet
Lagere kosten De kosten per kg melk liggen op de duurzaamste bedrijven lager. Dit is te
melkveehouders in de duurzaamste groep het management op hun bedrijf beter in de vingers hebben”, staat letterlijk in de publicatie over het onderzoek (agrimatie.nl). De onderzoekers geven ook aan dat het van belang is welke duurzaamheidsindicatoren worden gehanteerd. Daarom lopen er inmiddels nadere studies, waarbij ook wordt gekeken naar de vraag welke duurzaamheidsmaatregelen alleen geld kosten en dus negatief kunnen uitpakken voor de resultaten. Daarbij blijft het van belang, zo benadrukt Reijs, dat de einduitkomst, in de vorm van het inkomen van de melkveehouder, altijd het resultaat is van de wisselwerking tussen specifieke factoren op het individuele bedrijf.
De duurzaamste melkveehouders hebben hun zaakjes goed op orde
‘Uitkomsten zijn geen nieuws’ Adviesbureau Boerenverstand herkent de uitkomsten van het onderzoek. ‘’Voor ons zijn de uitkomsten geen nieuws’’, zegt adviseur Jeroen van der Meer. Het adviesbureau werkt al ruim vijftien jaar aan duurzame landbouw. Duurzaam boeren is volgens Boerenverstand het beter benutten van eigen bedrijfsmiddelen. Dat betekent goed bodembeheer, optimaal ruwvoer winnen, beperkt krachtvoer aankopen en een melkproductie die past bij de intensiteit van het bedrijf. “Keer op keer blijkt dat op deze manier duurzaam boeren bijdraagt aan een beter inkomen voor de boer. Met name de KVEM-benutting per hectare is hierin een belangrijk kengetal’’, vertelt Van der Meer. In principe vertelt dit getal hoeveel melk er per hectare wordt geproduceerd uit eigen voer. Het grootste inkomensverschil wordt aan de kostenkant gemaakt. De boeren die deze aanpak kiezen, zijn vaak kritisch op de beloften van de agribusiness. ‘’Toeleverende partijen claimen dat de productie zal stijgen. Maar in veel gevallen weegt de meeropbrengst niet op tegen de meerkosten. Geen enkel toeleverend bedrijf kan geld verdienen aan een boer die veel melk maakt uit eigen ruwvoer. Hiermee wordt het verdienmodel van de boer vaak om zeep geholpen, namelijk het produceren van melk op basis van eigen middelen.’’
ZuivelZicht juni 2019
7
V I SI E
‘Ik geef mijn koeien de ruimte om hun werk te doen’ De bijna honderd koeien vallen in slagorde aan op het verse stuk gras dat melkveehouder Wim Habben Jansen hen voorschotelt. Lang gras met kruiden en vezels, je hoort de dieren fanatiek vreten. Een flink deel van het gewas eten ze niet op; dat verteert samen met de mest van de koeien tot organische stof in de grond. De boer, die vier tot vijf keer per dag de draad verplaatst om zijn koeien een nieuw stuk gras te geven, staat er glimlachend bij. “Er is zoveel meer mogelijk als je je dieren de ruimte geeft om hun werk te doen.” We zijn op het bedrijf van Wim Habben Jansen (57) aan de rand van het dorp Zwammerdam, tussen Bodegraven en Alphen aan den Rijn. Na het gesprek aan de keukentafel neemt Habben Jansen ons in zijn elektrokar mee het land in. Daar illustreert hij zijn bedrijfsaanpak, die vooral gericht is op de bodem en het leven daarin. Stripgrazing Het stripgrazing-systeem van weidegang, waarbij de koeien niet alleen steeds een nieuw stukje gras krijgen, maar ook uit het al begraasde land worden weggehouden, zorgt voor maximale verstoring gedurende korte tijd. “Daarna geven we de grond en de zode weer langere tijd rust. Dit werkt het beste voor de bodem en het gewas”, is Habben Jansens ervaring. Hij wijst op de vele mestflatten in het land, die vol zitten met kevers. Het zorgt voor de productie van voedingsstoffen en organische stof in de bodem, die hier bestaat uit een laagje klei op veen. De melkveehouder laat een ander perceel zien, waar hij ‘saladebuffet’ inzaaide: een mengsel van diverse grassen, veel klaver en andere soorten zoals smalle weegbree, cichorei en paardenbloem. Deels oppervlakkig wortelende planten, deels soorten met
8
ZuivelZicht juni 2019
een diepe penwortel, zoals de cichorei. “De opbrengst is vergelijkbaar met puur Engels raai, maar dit werkt zoveel beter voor mijn bodem.” Levensduur 7,5 jaar Habben Jansen kan gerust een duurzame melkveehouder worden genoemd. Aan de criteria van het WUR-onderzoek voldoet hij grotendeels. Zijn dieren zijn gezond en halen gemiddeld de leeftijd van 7,5 jaar bij afvoer. Hij verbruikt relatief weinig energie voor het transporteren van mest (‘Dat doen mijn koeien zelf’) en het voeren van de koeien op stal. In plaats van een gangbare voermengwagen, die veel diesel verbruikt, heeft Habben Jansen een elektrisch aangedreven kuilblokkenschuif. Zijn bedrijf is nog niet energieneutraal, het plan is om met een combinatie van een eigen windmolen en zonnepanelen niet alleen voldoende energie op te wekken, maar ook een constante aanvoer te realiseren. “Mijn melkrobots werken 24 uur per dag en de zon schijnt niet altijd. Hier in de polder waait het wel continu, vandaar mijn plan. Helaas is het nog even wachten op de vergunning voor de windmolen”, aldus de melkveehouder.
veel weidevogels. Ook het ‘natuurland’ dat Habben Jansen pacht van ZuidHollands Landschap en Staatsbosbeheer kent een rijke flora; weidevogels zijn er niet omdat de percelen grenzen aan de N11 of een houtkade met buizerds en kraaien, die ervoor zorgen dat ook daar de weidevogels wegblijven. Kleine koeien Het bedrijf heeft 62 ha grond in gebruik. De huiskavel van 20 ha is volledig in gebruik voor beweiding, 12 ha gepacht ‘natuurland’ benut Habben Jansen voor het inscharen van jongvee en droge koeien en voor het winnen van kuilvoer. De ongeveer honderd melkkoeien zijn
Geen kunstmest meer Op milieugebied scoort Jansen vooral met een laag gebruik van externe hulpbronnen; dit seizoen stopte hij helemaal met kunstmest. Hij benut het gras van eigen land zo goed mogelijk. Minder tevreden is de melkveehouder over zijn krachtvoergebruik; dat ligt op ongeveer 2.000 kg per koe per jaar en kan en moet volgens hem verder omlaag. Wat betreft biodiversiteit en weidegang scoort hij hoog. Zijn koeien lopen ongeveer tweehonderd dagen per jaar buiten, waarvan 150 dagen dag en nacht. De biodiversiteit op zijn land is hoog: het grasland van de huiskavel telt veel plantensoorten en op twee veldkavels zijn er
Foto: Ronald van den Heerik
VISIE
‘Ik kan met de natuur mee boeren, in plaats van ertegen in’
kleiner dan gemiddeld. Na de nieuwbouw van het bedrijf begin jaren negentig in verband met de aanleg van de N11, merkte de veehouder al snel dat zijn Holstein-veestapel weliswaar een hoge productie leverde – destijds 8.500 kg per jaar – maar ook veel problemen opleverde. “De dieren waren na twee jaar opgebrand, we hadden veel problemen met kreupele koeien en melkziekte”, herinnert hij zich. Hij nam een rigoureus besluit: de complete veestapel werd vervangen door Fries Hollandse koeien. Die kruist hij in met Holstein en soms ook Jersey. Het is nu een allegaartje van niet al te grote dieren. “Ze zijn sterk en gezond, ik heb weinig problemen en lage kosten voor
de dierenarts”, vat de melkveehouder de verandering samen. Gemak en inkomen Het past in zijn filosofie, die hij kort omschrijft als: gemak en inkomen. “Ik wil dat het zonder problemen loopt. Daarom laat ik mijn dieren hun werk doen en investeer ik in een rijk bodemleven. Zo kan ik met de natuur mee boeren, in plaats van ertegen in. Ik haal natuurlijk geen topproducties, mijn koeien geven ongeveer 6.000 liter per jaar. De omzet in geld is dus lager, maar ik zorg voor nog lagere kosten.” Mooi verhaal, maar pakt het echt beter uit, ook in financiële zin? Habben Jansen
pakt het laatste rapport van zijn accountant erbij en we vergelijken de prestaties met die van de 25 procent duurzaamste bedrijven in de WUR-studie. Met € 612 per koe aan voerkosten komt Habben Jansen flink lager uit dan het gemiddelde van de duurzame melkveehouders. Ook de diergezondheidskosten liggen met € 82,80 per koe ruim onder het gemiddelde. “En door de hoge levensduur van onze veestapel, hebben we natuurlijk ook lagere opfokkosten dan gemiddeld”, voegt hij toe. Dat het bedrijf financieel de nodige weerstand heeft, blijkt ook uit de kritieke melkprijs: die ligt met € 30,14 per 100 kg iets lager dan het gemiddelde van € 30,27 voor de duurzame melkveehouders (en € 32,01 voor de overige bedrijven). Kalfjes bij de koe De cijfers laten het zien en Wim Habben Jansen gelooft in zijn aanpak. Die is volgens hem toekomstbestendig. “Onze jongste zoon heeft misschien ambitie om boer te worden. Als hij dat echt zou willen, dan kan dat op dit bedrijf. Tenminste, als hij net zo prettig gestoord is als zijn vader.” Een simpele maatregel om het rendement op te krikken zou zijn om de kalfjes op het bedrijf meteen bij de moederkoe weg te halen, de standaardaanpak in de Nederlandse melkveehouderij. Bij Habben Jansen lopen de kleintjes tussen de grote koeien in de wei en drinken ze bij hun moeder. “Het is ooit als een ongelukje ontstaan en ik vind het gewoon mooi. Je hebt er zo ook weinig werk mee. Maar ik raad het niemand aan hoor, het kost je ook een sloot melk.” Habben Jansen kijkt ons aan met pretoogjes. Hij geniet ervan om te vertellen dat hij experimenteren niet uit de weg gaat en voor een groot deel kan boeren op de manier die hij zelf verkiest. Dus is naast gemak en inkomen ook vrijheid een pijler van de filosofie? Hij knikt en kijkt weer naar zijn vretende koeien.
ZuivelZicht juni 2019
9
in control
MILIEU
Wij zijn Lievense. Een multidisciplinair advies- en ingenieursbureau op gebied van bouw, infra, water en milieu. Met onze transparante en doelgerichte werkwijze weet je precies waar je aan toe bent. Voor elk vraagstuk, klein of groot, hebben wij een oplossing die werkt. Met Lievense ben je in control! Wij leveren een breed scala milieudiensten aan de zuivel- en voedingsmiddelenindustrie en beschikken over alle vereiste certificaten.
Wat kunnen wij voor je betekenen? • afvalwatermeting, -bemonstering en -analyse • reductie afvalwaterdebiet, vuillast en productverlies • optimalisatie van productieprocessen • opstellen en revisie omgevingsvergunningen • onderhoud, controle en kalibratie meet- en bemonsteringsapparatuur • milieujuridische ondersteuning • locatieontwikkeling • bodemonderzoek en -sanering • asbestinventarisatie en -sanering
Ing. Grietje Zijlstra
Drs. ing. Paul Zandstra
Teamleider afvalwater
Afdelingshoofd milieuonderzoeken
gzijlstra@lievense.com
pzandstra@lievense.com
Locatie Leeuwarden Orionweg 28 | 8938 AH Leeuwarden | 088 - 91 020 00 | info@lievense.com
lievense.com
T I J S T? F E HE LKPR REIK E BE M DE ODEM B DE
GA NAAR WWW.ZUIVELZICHT.NL VOOR ZUIVELNIEUWS UIT DE EERSTE HAND!
V I SI E
ZuivelNL wil scholieren interesseren voor een baan in de zuivel
Bedrijven krijgen steun in zoektocht naar personeel ZuivelNL start een offensief om scholieren te interesseren voor een baan in de zuivelindustrie. De behoefte aan nieuwe werknemers groeit. Tekst: René van Buitenen
ZuivelNL, de ketenorganisatie van de zuivelsector, heeft de brochure ‘Zuivel Werkt voor jou!’ uitgebracht. Die is bedoeld voor mbo/vmbo/havo-scholieren, hun leraren en ouders. Zij krijgen met de brochure een beeld van de banen in de zuivelsector. Dat is noodzakelijk omdat de behoefte aan nieuwe jonge werknemers in de zuivelindustrie groeit.
neemt de komende jaren naar verwachting verder toe. Net als veel andere bedrijfstakken kent de zuivelindustrie relatief veel oudere werknemers. De arbeidsplaatsen die zij na hun pensionering achterlaten moeten de komende jaren worden gevuld. Er ontstaat behoefte aan productontwikkelaars, voedingsoperators, verpakkingsoperators, monteurs, teamleiders, laboranten en kwaliteitsmedewerkers. In de brochure worden deze functies uitgebreid beschreven aan de hand van de ervaringen van huidige jonge werknemers die in zuivelbedrijven werken. “De brochure is een hulpmiddel waarmee hr-functionarissen hun verhaal kunnen vertellen en kunnen uitleggen welke werkzaamheden er zijn; scholen kunnen hun leerlingen voorlichten”, aldus Van der Kallen.
mers. Iedereen vist in dezelfde vijver. We moeten zorgen dat we in beeld komen bij jongeren. Want als jongeren eenmaal stage lopen bij een zuivelbedrijf raken ze enthousiast en willen ze niet meer weg, is de ervaring.” Meer info via www.zuivelwerkt.nl.
Goed en vakkundig personeel In de uitgave maken jongeren kennis met de zuivelsector; de twintig grootste zuivelbedrijven van Nederland stellen zich voor. Ook wordt een beeld geschetst van het werk dat jongeren kunnen doen als zij in een zuivelfabriek aan de slag gaan. “We vinden het belangrijk duidelijk te maken dat de zuivelindustrie een gevarieerde, innovatieve en internationale sector is, die voortdurend behoefte heeft aan goed en vakkundig personeel”, zegt Lisette van der Kallen, die bij ZuivelNL verantwoordelijk is voor Arbeid en Communicatie. De vraag naar vakkundig personeel is nu al groot in de zuivelindustrie, maar
‘We moeten zorgen dat we in beeld komen bij jongeren’
Toolkit Het is niet het enige middel dat ZuivelNL inzet. Dit najaar komt een toolkit beschikbaar met praktische middelen waarmee zuivelbedrijven de arbeidsmarkt op kunnen om jongeren te interesseren voor een baan in de zuivelindustrie. Er komt onder meer materiaal beschikbaar dat bedrijven kunnen gebruiken bij presentaties op open dagen van scholen. Ook zijn er filmpjes in de maak waarmee jongeren via sociale media bekend worden gemaakt met de zuivelindustrie. “Bijvoorbeeld door een barista te laten vertellen over zijn passie, waarbij hij uitlegt dat de koffie niet zonder de melk kan.” Dergelijke initiatieven zijn volgens Van der Kallen noodzakelijk als zuivelbedrijven nieuwe jonge werknemers aan zich willen binden. “Er zijn meer bedrijfstakken die op zoek zijn naar jonge werkne-
De behoefte aan nieuwe werknemers in de zuivel groeit. (Foto: ZuivelNL)
ZuivelZicht juni 2019
11
B E D R I JF
CSK breidt portfolio uit met nieuwe yoghurtcultures CSK introduceerde onlangs een nieuwe range yoghurtcultures. Daarmee speelt de producent van bacteriële cultures voor zuivelproducten in op nieuwe voedingstrends. Tekst: René van Buitenen
CSK heeft zijn portfolio yoghurtcultures uitgebreid met een reeks nieuwe cultures. Die zijn speciaal ontwikkeld voor roer-, stand-, drink- en geconcentreerde yoghurts, zoals Griekse yoghurt en yoghurts met een hoog eiwitgehalte. Met deze nieuwe cultures is het mogelijk yoghurtsoorten te ontwikkelen met een kenmerkende smaak, meldt het bedrijf. “Het zijn cultures met karakter”, licht marketingmanager Christian Hemmer toe. Daar is volgens hem steeds meer behoefte aan. De markt wil yoghurt met een vollere smaak. De laatste jaren is er een beweging geweest naar vooral milde producten, waardoor yoghurt zijn karakteristieke smaak dreigde te verliezen. Het zuivelschap is sterk in beweging en er is ruimte voor meer uitgesproken producten. “Wij kunnen daarop inspelen omdat wij in de markt bekendstaan als een aanbieder van cultures waarmee je smaakvolle producten kunt maken. Onze cultures zijn aromatisch. In combinatie met bijvoorbeeld aardbeien geven ze de aardbeien smaak een ‘boost’ en wordt de aardbeiensmaak in de yoghurt versterkt, horen wij van onze klanten.”
Groei in witte zuivel De nieuwe range aan yoghurtcultures markeert de groei van CSK in de witte zuivel. Het bedrijf werd in 1905 door
een groep coöperatieve Friese kaasbedrijven opgericht als Coöperatieve Stremsel en Kleurselfabriek. De onderneming wordt daarom vooral geassocieerd met cultures voor kaas, maar zij produceert meer dan cultures, stremsels en coatings voor kaas alleen. CSK levert ook cultures voor kwark, yoghurt en andere zuivelproducten. Het Leeuwarder bedrijf opende twee jaar geleden een laboratorium en een proeffabriek op de campus in Wageningen en heeft sinds al enige tijd diverse buitenlandse vestigingen. Onder meer in Frankrijk, Polen en de Verenigde Staten is CSK vertegenwoordigd met verkoopkantoren. De ervaringen opgedaan in buitenlandse markten én de ingebruikname van het nieuwe R&Dcentrum, maakt dat de onderneming sneller kan inspelen op nieuwe trends. Hemmer: “We beschikken in Nederland over een erfgoed van mooie cultures. Dat gecombineerd met de nieuwe technologieën waarover we in onze nieuwe proeffabriek in Wageningen beschikken, stelt ons veel sneller in staat individuele stammen van micro-organismen te identificeren en daarmee te sturen op functionele eigenschappen die gewenst zijn in de gefermenteerde zuivelproducten. Zo kunnen we bij voorbeeld de textuur van yoghurt beïnvloeden. Dat is niet wezenlijk anders ten opzichte van het verleden. Ware het niet dat we dankzij de nieuwe methoden sneller kunnen inspelen op ontwikkelingen in de markt.”
‘Healthy’ snack CSK heeft zijn scope daarom verbreid, stelt Hemmer. “In het segment semiharde kazen zijn wij traditioneel een belangrijke speler. De laatste jaren hebben we hebben onze activiteiten in de witte zuivel sterk kunnen uitbreiden met cultures voor mozzarella, yoghurt
Christian Hemmer met productmanager Petra Moree: “Wij staan in de markt bekend als een aanbieder van cultures waarmee je smaakvolle producten kunt maken.”
en kwark. Daarbij profiteren we van de ervaringen die we opdoen in andere landen waar we actief zijn, zoals Polen, Rusland en Tsjechië waar hele andere gefermenteerde zuivelproducten worden gemaakt dan wij gewend zijn. De expertise die we daar opdoen, stelt ons in staat te innoveren.” “In de yoghurtmarkt gebeurt veel. Yoghurt is een ‘healthy’ snack. Yoghurt is de drager van een vele voedingstrends. Je associeert het met gezond, goed voor je darmen en gemak. Daarom past het in een gezonde levensstijl. Dat biedt ons als leverancier van karakteristieke yoghurtcultures volop kansen.”
ZuivelZicht juni 2019
13
B E D R I JF
Zuid-Duits familieconcern wil winstgevendheid verbeteren
Bauer slaat nieuwe wegen in Met kostenbesparingen en buitenlandse expansie probeert het Zuid-Duitse familieconcern Bauer de winstgevendheid op te vijzelen. Uit de laatste jaarcijfers (2017) blijkt dat de marges onder druk staan. Tekst: Hermann-Josef Martin
Ooit was Bauer een kleine kaasmakerij die vanuit het Beierse stadje Wasserburg am Inn winkels in de regio beleverde. Inmiddels is het in 1887 opgerichte familiebedrijf uitgegroeid tot een firma van behoorlijke omvang. De huidige Bauer Gruppe is vandaag de dag een internationaal opererend concern gespecialiseerd in zuivelproducten, delicatessen en handelsactiviteiten. De groep omvat niet alleen de holdingmaatschappij J. Bauer GmbH & Co, maar ook acht dochterondernemingen, waaronder drie zuivelbedrijven. Nog steeds is het een familiebedrijf. Sinds 2007 staan de twee broers Florian en Markus Bauer, achterkleinkinderen van de oorspronkelijke oprichter Franz Seraph Bauer, aan het roer. Zij vormen de vijfde generatie die het bedrijf leidt.
Verzadigde markt De Bauer Gruppe beschouwt zichzelf als een “groep in de voedingsindustrie en dus in één, althans in Duitsland, verzadigde markt”. Omzetgroei lijkt volgens het bedrijf slechts mogelijk door prijsverlagingen of andere “tegemoetkomingen” aan de retail. Margeverbeteringen liggen op die manier niet voor de hand, constateert de groepsleiding in haar jaarverslag. Er zijn volgens het bedrijf nog maar twee manieren om de inkomsten te verhogen: een consistent bewustzijn om kosten te besparen door bedrijfsprocessen voortdurend te verbeteren en uitbreiding van de activiteiten in het buiten-
14
ZuivelZicht juni 2019
Het familiebedrijf Bauer zet in op productontwikkeling, die moet vooral komen van de zuivelbedrijven die tot de groep behoren, zoals Immergut. (Foto’s: Bauer)
land, zodat de afhankelijkheid van de zeer competitieve Duitse markt vermindert.
Innovaties Het bedrijf heeft dan ook een aantal maatregelen in gang gezet om de kosten te drukken en om in het buitenland prominenter aanwezig te zijn met nieuwe en duurzamere producten. In dat verband heeft de leiding een belangrijk rol toebedeeld aan de drie zuivelbedrijven die tot de Bauer Gruppe behoren: de gelijknamige Privatmolkerei Bauer, Elsdorfer Molkerei uit Nedersaksen en Immergut, dat over een productiebedrijf in Schlüchtern (Hessen) beschikt. Zij worden geacht sneller in te spelen op nieuwe trends in de voedingsmarkt en met innovaties te komen. Mede vanwege kostenbesparingen heeft Bauer onlangs alle kaasspecialiteiten onder het overkoepelende gelijknamige merk gebracht, volgens managing
partner Florian Bauer zal dit de afzet ten goede komen. Sinds het najaar van 2018 produceert de onderneming al haar kaasproducten onder het Bauer-merk uitsluitend nog van gmo-vrije melk. Dit zijn ongeveer zeventig verschillende producten. Die zijn naar schatting goed voor ongeveer 20 procent van de verkoop van dit bedrijfsonderdeel.
Joint venture Een andere stap betreft de samenwerking die dochtermaatschappij Bauer Frischdienst dit jaar is aangegaan met de Noord-Duitse kaasmakerij Ruwisch & Zuck. Zij hebben de joint venture Käsespezialisten Süd opgezet. Deze nieuwe onderneming gaat vanuit Wasserburg am Inn de markt voor grootverbruikers bedienen in Beieren en Oostenrijk. Käsespezialisten Süd belooft klanten uit de handel en de detailhandel, de horeca- en foodservicemarkt een breed
B E D R I JF
pakket aan kaasspecialiteiten, korte levertijden en aantrekkelijke promoties. Daarnaast krijgen supermarktketens het aanbod om hun personeel te laten bijscholen tot kaasexpert. Volgens Dirk Ruwisch, directeur van Ruwisch & Zuck, is een gedegen kennis van kaas namelijk een belangrijke voorwaarde voor een succesvolle kaasmarketing in de detailhandel, heeft zijn bedrijf ervaren in de Noord-Duitse markt.
Recordomzet Bauer publiceerde in februari van dit jaar zijn meest recente jaarrekening. Die betreft boekjaar 2017. Toen realiseerde het bedrijf een recordomzet van € 684 miljoen. Dit was 8,5 procent meer dan in 2016. De toename was vooral een gevolg van aanzienlijke prijsstijgingen. Opvallend was de omzetgroei die Bauer dan jaar in het buitenland noteerde. Die steeg met 13,9 procent tot € 128 miljoen. Dat is bijna een vijfde van de totale omzet. De belangrijkste producten die de Bauer-groep in het buitenland op de markt brengt zijn yoghurt, kwark, kaas en bepaalde delicatessenproducten. De belangrijkste exportlanden voor veel verse producten zoals yoghurt, kwark en desserts zijn België, Luxemburg, Groot-Brittannië en verschillende Oost-Europese landen. De afgelopen jaren exporteert Bauer ook meer
Alle kaasproducten onder het Bauermerk worden van gmo-vrije melk geproduceerd
Industriële koeling Highcare Kaasrijping Cleanrooms Airconditioning
richting Noord-Afrika en China. In die regio’s zet het familiebedrijf voornamelijk kaas, lang houdbare room en melkpoeder af. Op de Duitse markt (goed voor 81 procent van de concernomzet), werd € 555 miljoen omgezet, een toename van iets meer dan 7 procent. Het gaat vooral yoghurt, kwark, kaas, en zuiveldranken.
Maatwerk
Hoge melkprijs Ondanks de stijgende omzet bleef er in 2017 onder aan de streep minder over dan in het voorgaande boekjaar. Bauer boekte een geconsolideerde nettowinst van € 6 miljoen. Dat was ruim 50 procent minder dan in 2016. De winstdaling komt vooral door de gestegen melkprijzen die Bauer moest uitkeren aan de veehouders. In 2017 verwerkte de groep ongeveer 475 miljoen kg melk in haar drie zuivelbedrijven. Dit was vrijwel gelijk aan het jaar daarvoor. De gemiddelde melkprijs bedroeg in 2017 echter 35 cent per kg – 30 procent meer dan in 2016.
Voets & Donkers ontwikkelt met grote precisie luchtbehandelingssystemen die exact de juiste condities De aanvoer van melk bleef in 2017 stabiel bij Bauer, maar het concern werd wel geconfronteerd met hogere grondstofkosten.
creëren voor kaasrijping.
www.voetsdonkers.nl
B E D R I JF
De bouw van het nieuwe distributiecentrum van Vergeer Holland vordert gestaag.
Vergeer Holland zet flinke stap met groter distributiecentrum Vergeer Holland ziet de vraag naar verwerkte kaas de komende jaren stijgen. Met de uitbreiding van het distributiecentrum in Bodegraven kan de onderneming aan deze stijgende vraag blijven voldoen. Er komt meer plek om kaas te rijpen, te verwerken en op te slaan. Door alle kazen op één plek op te slaan, kan Vergeer Holland de klanten nog sneller bedienen, met minder transport. Het nieuwe pand wordt 25 meter hoog, met een vloeroppervlakte van 10.000 m2. In maart werd de eerste paal geslagen, het pand wordt naar verwachting in 2020 opgeleverd. Tekst: Simone Uijttewaal
16
ZuivelZicht juni 2019
Vergeer Holland is een familiebedrijf dat sinds 1934 kaas rijpt, versnijdt en verpakt. “Mijn opa is als pionier begonnen met het verpakken van kaas”, vertelt directeur Diederik Vergeer. “Vroeger werden vooral hele kazen geleverd, nu komt 80 procent van de kazen verpakt aan bij de consument.” Het bedrijf heeft 520 medewerkers en behoort tot de grootste kaasverwerkers van de wereld. De activiteiten zijn verdeeld over drie vestigingen. Het hoofdkantoor en een groot deel van de kaasopslag bevinden zich op de locatie
B E D R I JF
Reeuwijk. In Woerden wordt alle geraspte kaas verwerkt en in Bodegraven staat het huidige distributiecentrum. Bij dit distributiecentrum vindt de nieuwbouw plaats.
Duurzame uitbreiding “Hier in Reeuwijk hebben we vanaf de jaren vijftig de oppervlakte van het pand iedere tien jaar verdubbeld. Met de nieuwbouw in Bodegraven willen we in één keer een flinke stap zetten.” In het nieuwe pand is ruimte vrijgehouden om later nog in te richten. Er kunnen moderne productielijnen ingezet worden en er is ruimte voor een volledig geautomatiseerde kaasopslag, waarin heftrucks zelfstandig rondrijden om de kazen te draaien. “Hierdoor wordt het keren van kaas een volledig geautomatiseerd proces en hoeft de deur van de opslag niet meer open en dicht. Dit zorgt voor een constante temperatuur.”
Ooievaarsnest Als de familie Vergeer uitbreidt, doen ze dat het liefst goed. “Daarom gaan we met de bouw voor het Breeamcertificaat ‘outstanding’, het hoogst haalbare in de Breeam-certificering.” Vergeer Holland wordt hiermee het eerste kaasverwerkingsbedrijf in Nederland dat dit duurzaamheidskenmerk gaat behalen. Daarbij draait het niet alleen om duurzaam gebruik van grondstoffen, maar ook om het behoud van de natuur. Er komt een ooievaarsnest op het dak, bijenkasten en plekken voor vleermuizen om te schuilen. Daarnaast komen er zonnepanelen op het pand, en een groot regenwaterreservoir onder het pand. “Dat water gebruiken we voor de toiletten en de sprinklerinstallatie”, zegt Vergeer. “Wat ook enorm scheelt is dat we de hoogte in gaan met dit pand. Het distributiecentrum wordt 25 meter hoog, het dubbele van het oude pand. Zo nemen we minder ruimte in beslag, en kunnen we meer kaas opslaan.”
daling van het aantal werknemers, maar wel een verschil in niveau: “We zullen meer mensen nodig hebben op een hoger niveau, die de machines en robots kunnen bedienen, controleren en onderhouden.” Vergeer leidt zijn medewerkers op in een intern opleidingscentrum. Wanneer een inpakker aangeeft te willen leren, kan hij of zij opgeleid worden tot lijnoperator. Een lijnoperator kan vervolgens doorleren tot technisch medewerker. “Het is bij ons dan ook niet heel uitzonderlijk als we iemand veertig jaar in dienst hebben”, stelt Vergeer.
Ontwikkelingen op de kaasmarkt Hoewel de vraag in Azië groeit, is de afzet van Vergeer Holland nog altijd het grootst in Europa. De reden hiervoor is dat Europese landen vaker een kaastraditie hebben dan de landen daarbuiten. Daar komt bij dat mensen in Nederland én omliggende landen steeds internationaler gaan eten. Zo wordt kaas een breder onderdeel van ons dagelijkse voedingspatroon en wordt kaas bijvoorbeeld meer gebruikt om mee te koken. “Wij staan voor kaasconsumptie 24 uur per dag: van ontbijt tot diner en bij de borrel – overal past kaas bij”, aldus Vergeer.
Plastic vermindering De consument is zich steeds bewuster van het afval dat verpakte voedingsmiddelen produceren. Vergeer is daarom bezig om het gewicht aan plastic per product te verminderen. Voor één verpakkingslijn van het Vergeer Holland merk is in 2017 al een gewichtsreductie van 46 procent verpakkingsmateriaal gerealiseerd. Door deze resultaten te delen met retailers verwacht Vergeer dat ook bij de private labels het verbruik van plastic zal verminderen. Vergeer ziet ook een rol voor de onderneming in het verminderen van voedselverspilling. Hij ziet de oplossing vooral in het aanbieden van verpakkingen met verschillende inhoud, zodat mensen minder weg hoeven te gooien.
Van inpakker tot lijnoperator Vergeer Holland investeert ook graag in een duurzame band met de medewerkers. De onderneming verwacht geen
Meer variatie De consument wil steeds meer weten over waar producten vandaan komen.
Diederik Vergeer: “Van ontbijt tot diner en bij de borrel – overal past kaas bij.”
Dat zien ze bij Vergeer ook in een steeds grotere variatie in Goudse kazen. Naast de traditionele driedeling in NH, F en HB, is er nu ook weidemelkkaas, Planet Proof-kaas en Goudse kaas met een BGA-aanduiding (Beschermde Geografische Aanduiding). De retailer wil zich hiermee onderscheiden. “Wij werken daar graag aan mee”, zegt Vergeer. Kaas wordt in steeds grotere hoeveelheden aangekocht, en er wordt vooral op de cijfers gelet. “Maar een kaas die op papier jong is, omdat deze elf weken heeft gerijpt, kan soms toch niet helemaal de juiste smaakbeleving hebben”, vertelt Vergeer. “Bijvoorbeeld omdat in de winter en de zomer de rijpingstijd toch iets verschil.” Om de kwaliteit te blijven garanderen, ook met alle innovaties die worden doorgevoerd, blijft er bij Vergeer een kaasmeester rondlopen. Op deze manier wordt de kwaliteit gegarandeerd, want ja, het traditionele aspect van de Goudse kaas blijft overheersen.
ZuivelZicht juni 2019
17
B E D R I JF
‘Een lange reis die we in hoog tempo moeten afleggen’
Zuivelgroep DMK plukt eerste vruchten van nieuwe koers “In slechts twee jaar tijd hebben we onze wijdvertakte, complexe onderneming compleet gereorganiseerd en gestabiliseerd.” Met deze woorden maakte DMK-topman Ingo Müller onlangs duidelijk dat het weer de goede kant op gaat met de grootste zuivelcoöperatie van Duitsland. Tekst: Hermann-Josef Martin
Dankzij de in de zomer van 2017 ingezette reorganisatie presenteert het Duitse concern DMK inmiddels stabiele kerncijfers. Volgens de voorlopige resultaten maakte DMK in 2018 een omzet van € 5,6 miljard: een fractie
lager dan de € 5,8 miljard uit het voorgaande boekjaar. De winst steeg van € 29,6 miljoen in 2017 naar € 30,6 miljoen. Gedetailleerdere informatie over de jaarrekening wordt binnenkort bekendgemaakt.
Beeld van de nieuwe babyvoedingsfabriek van DMK in Strückhausen. (Foto’s: DMK)
18
ZuivelZicht juni 2019
Aan de melkprijs over 2017 was al af te leiden dat het weer de goede kant op gaat met de onderneming. Toen betaalde DMK 36,29 cent per kg melk (inclusief toeslagen bij 4,0 procent vet en 3,4 procent eiwit). Daarmee pres-
B E D R I JF
teerde het coöperatieve concern voor het eerst sinds jaren weer boven het gemiddelde in Duitsland. Voor een groep melkveehouders kwam dat teken van herstel niettemin te laat. Uit onvrede over de melkprijs kondigden zij aan DMK te verlaten. Daardoor verwerkt DMK sinds begin 2018 op jaarbasis 400 miljoen kg melk minder dan in dan 8,1 miljard kg melk die in 2017 werd verwerkt.
Marge Dat volumeverlies gecombineerd met de strategie om meer waarde toe te voegen aan de melk, heeft ertoe geleid dat DMK de komende jaren de markt anders zal benaderen dan in het verleden. “De prioriteit moet voortaan uitgaan naar de marge in plaats van het volume”, stelt Ingo Müller, ceo van de DMK Group. “Dat is extreem ambitieus voor een onderneming met een omvang als de onze, maar de uitvoering van het plan ligt mooi op schema.”
Investeringen In de afgelopen twee boekjaren heeft DMK flink geïnvesteerd. Productiebedrijven werden vernieuwd en merkconcepten werden in lijn gebracht met de nieuwe koers. Zo is voor ongeveer € 145 miljoen de zuivelfabriek in Strückhausen verbouwd tot een van de modernste productiebedrijven voor babyvoeding in Duitsland. In de enkele maanden geleden geopende fabriek werken nu nog 170 mensen maar dat moeten er spoedig zo’n 230 zijn. Want in de loop van komend jaar zal de fabriek vol in bedrijf komen en op jaarbasis 40.000 ton gentechvrije melk verwerken voor de Duitse en internationale markt. Ter versterking van haar positie op de babyvoedingsmarkt nam DMK onlangs de merken en de distributie over van Alete en German Babyfood. “Alete is een sympathiek merk voor babyvoeding met een lange traditie in Duitsland”, aldus de toelichting van Stefan Eckert, operationeel directeur van de babyvoedingstak van DMK. “De consumenten hebben groot vertrouwen in het merk, voornamelijk wat het segment van traditionele bijvoeding voor baby’s
betreft, dat met aanhoudende groeicijfers dynamisch en populair blijft. Samen met Humana, ons merk voor babymelk, kunnen wij toekomstige ouders twee merken aanbieden met een leeftijdsspecifiek assortiment. Wij gaan op de markt voor babyvoeding in de komende jaren uit van een verdere winstgevende groei.”
Mozzarella Ook heeft DMK vorig jaar haar fabriek in Nordhackstedt verbouwd. Daar wordt sinds kort 35.000 ton mozzarella geproduceerd voor Arla Foods op basis van een langlopende overeenkomst die in december 2017 werd gesloten. Arla levert de benodigde melk aan Nordhackstedt. Door samen te werken reageerden DMK en Arla op de groeiende vraag naar mozzarella, die volgens hun prognose van 2017 tot 2022 alleen al in Europa met ongeveer 20 procent tot 720.000 ton zal toenemen. De samenwerking draagt bij aan een betere benutting van de kaasmakerij in Nordhackstedt en is volgens DMKtopman Müller een belangrijke stap om het concern toekomstbestendig te maken door middel van een efficiëntere productie. Om de kaasproductie te optimaliseren is DMK eind vorig jaar ook een samenwerking aangegaan met FrieslandCampina. Ook die deal gaat over de productie van mozzarella. FrieslandCampina levert de melk, de kennis en de recepten en neemt de verkoop van het eindproduct voor haar rekening. DMK zorgt voor de productiefaciliteiten en de expertise. Met het oog op de samenwerking is de fabriek Georgsmarienhütte gemoderniseerd en uitgebreid.
NIeuw magazijn DMK voltooide vorig jaar voor een bedrag van € 12 miljoen ook de bouw van een nieuw magazijn bij haar productiebedrijf in Erfurt. Het aantal palletplaatsen werd daar met 6.400 stuks uitgebreid tot ongeveer 22.000. Daardoor kan de fabriek niet alleen haar eigen producten herbergen, maar is er ook plaats voor producten uit andere DMK-bedrijven. Daarnaast is DMK vorig jaar volledig engineered wood products
www.vidarwood.com
B E D R I JF
eigenaar geworden van de Russische kaasfabriek RichArt, die gevestigd is in Voronezh, ongeveer 500 km ten zuidoosten van Moskou. De Duitsers namen in 2016 al een belang van 60 procent in dit bedrijf. Sinds 2017 heeft RichArt de afzet opgevoerd. Na een investering van € 2 miljoen door DMK is de productie met een kwart toegenomen tot 14.400 ton kaas per jaar. DMK desinvesteert ook. De boterfabriek in Bergen op het eiland Rügen werd, na aanhoudende verliezen, onlangs gesloten.
Focus Het Duitse concern is opgedeeld in zes divisies: Private label, Brand, Industry, Intenational, Baby en Ice Cream. De prestaties van de verschillende onderdelen overziend trekt Müller twee conclusies: de herstructurering is op diverse plekken succesvol afgerond; desondanks is er nog werk aan de winkel. “Het afgelopen jaar lag de focus bij de sterke businessunits Private Label en Brand vooral op meerwaarde en dat heeft zijn vruchten afgeworpen. Het segment Ice Cream bleef achter in 2017 maar ligt
‘We gaan meer emotie leggen in onze merken en afscheid nemen van onze nuchtere houding van het verleden’ inmiddels weer op koers.” Volgens DMK is de kans groot dat de ijsdivisie dit jaar weer zwarte cijfers zal schrijven. Müller: “Na drie jaar bouwen is begin van het jaar de nieuwe vestiging voor Babyvoeding in Strückhausen (Nedersaksen) van start gegaan en wordt het merk Alete overgenomen. Voor het eind van het jaar moeten alle opstartmaatregelen afgerond zijn. De industriële groep werd in 2018 geconfronteerd met grote uitdagingen vanwege de grillen van de markt voor wei en poeder. Bij Internationaal werd de focus sterker gericht op de belangrijkste regio’s en dat blijft ook in 2019 een belangrijke missie. Al deze noodzake-
Ingo Müller, ceo van DMK: “We moeten veel meer vanuit de klant blijven denken.”
20
ZuivelZicht juni 2019
lijke, ingrijpende veranderingen en investeringen die ons op de middellange en lange termijn verder brengen vergen een lange adem en die hebben we gelukkig omdat we zo groot zijn.” Bij de publicatie van de voorlopige resultaten over 2018 stond Müller vooral stil bij de strategie waarmee DMK de markt volgens hem tegemoet moet treden. “We moeten veel meer vanuit de klant blijven denken. Als je alleen producten aanbiedt, ben je inwisselbaar. De markt wordt nu eenmaal bepaald door de vraag en daarmee kunnen we ons onderscheiden van onze concurrenten. Bij de vraagkant vinden we de kansen om extra meerwaarde te creëren. Daarmee creëren we een duurzaam concurrentievoordeel ten opzichte van onze concurrenten die nog hoofdzakelijk in producten denken, zoals dat tot dusver gebruikelijk was in de zuivelbranche”, aldus Müller. “We gaan meer emotie leggen in onze merken en afscheid nemen van onze nuchtere houding van het verleden. Het wordt een lange reis die we in een hoog tempo moeten afleggen, maar: waar een wil is, is een weg.”
C. van ‘t Riet Zuiveltechnologie b.v.
t. 0172- 57 1304 m. info@rietdairy.nl i. www.rietdairy.nl
Voets Cheese Dippers
“Met zes verschillende smaken is er altijd een combinatie te maken met heerlijke kazen”
Voor samples en informatie neem contact met ons op via: info@voetsspecialiteiten.nl Voets Specialiteiten Heidebloemstraat 6 5482 ZA Schijndel T. 073 54 96 881
MARK T
Miljardenschade door conflict met China
Zuivelindustrie VS wil geen handelsoorlog, maar deals De handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China berokkent de Amerikaanse zuivelindustrie flinke schade die kan oplopen tot ruim $ 12 miljard in 2023. Naast directe schade, ondermijnt het conflict ook de exportpositie voor de langere termijn. De sector wil dan ook geen oorlog, ze wil handelsovereenkomsten. Tekst: Bert Westenbrink
De Amerikaanse zuiveluitvoer naar China, ooit een snelgroeiende markt, daalde in het eerste kwartaal van 2019 met meer dan 40 procent, volgens de Amerikaanse zuivelexportorganisatie USDEC. De daling is een gevolg van de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China. In de tarievenstrijd heeft China de import van veel Amerikaanse zuivelproducten duurder gemaakt. Voor melk, room, yoghurt, wei, boter en kaas is een tarief van 25 procent ingesteld. Voor lactose en babyvoeding uit de VS geldt een heffing van 10 procent. In Amerika spreken ze over vergeldingstarieven. De heffingen hebben zuivelproducenten in de VS tot dusverre $ 2 miljard gekost, stelde Beth Ford, de ceo van het Amerikaanse zuivelconcern Land O’Lakes Inc in mei in een vraaggesprek met persbureau Bloomberg. Volgens de ceo van het zuivelconcern uit Minnesota leidt de sector niet alleen directe schade, ook indirect merkt hij de effecten. Banken reageren door in hun zuivelportefeuilles minder risico’s te nemen, en ook is het voor de sector moeilijker geworden kredieten te krijgen, aldus Ford.
22
ZuivelZicht juni 2019
De exportorganisatie van de Amerikaanse zuivelsector USDEC doet er alles aan om de banden met de China goed te houden. In april organiseerde zij in Beijing een bijeenkomst voor de Chinese agrarische handelskamer CFNA. Daar sprak de Amerikaanse ambassadeur in China, Terry Branstad. (Foto: USDEC).
Volgens Andrei Mikhalevsky van California Dairies, de zuivelcoöperatie in Californië die jaarlijks 7,2 miljard kg melk verwerkt, heeft het handelsconflict niet alleen voor een forse daling gezorgd in de zuivelexport naar China, ook de in jaren opgebouwde relaties en activiteiten in het Aziatische land, ‘de op twee na grootste exportmarkt’, lijden eronder. Als het conflict aanhoudt en de vergeldingstarieven blijven bestaan, loopt de exportpositie van de Amerikaanse zuivelindustrie meer schade op. Onderzoeksbureau Informa Agribusiness Consulting berekende in
opdracht van zuivelexportorganisatie USDEC de kosten en kwam uit op een bedrag van $ 12,2 miljard in 2023. Om de getroffen boeren tegemoet te komen heeft Trump een ondersteuningsprogramma voor de landbouw in het leven geroepen, de Market Facilitation Program. Het betreft dit jaar een bedrag van $ 16 miljard aan steun, boven op de $ 12 miljard die vorig jaar werd uitgekeerd.
Kritiek De steun van Trump roept gemengde gevoelens op in de landbouw. Er is
MARK T
VS ook in de clinch met EU De Verenigde Staten liggen ook in de clinch met de Europese Unie. Aanleiding voor de handelsspanningen is een langlopende ruzie over staatssteun aan vliegtuigfabrikanten, respectievelijk Airbus (EU) en Boeing (VS). Verwijten gaan over en weer, rechtszaken lopen en in de afwikkeling van een WTO-uitspraak over een ongeoorloofde EU-subsidie aan Airbus lopen de spanningen op. Er wordt gedreigd met sancties, zoals importtarieven. In het spel van dreigen en provoceren worden lijsten publiek gemaakt met producten die mogelijk worden belast met extra heffingen. Op de VS-lijst met 317 Europese producten staan 44 zuivelproducten, zoals boter, yoghurt en kaas. Op de voorlopige EU-lijst staan elf Amerikaanse zuivelproducten die belast gaan worden. Het gaat dan om kaas en zuivelingrediënten zoals caseïne, weiproteïneconcentraat en melkeiwitten. In een analyse van de spanningen tussen beide grootmachten stelt de Rabobank dat de zuivelsector in de EU in een handelsoorlog meer te verliezen heeft dan de zuivelindustrie in de VS. Dit omdat de Amerikaanse import van zuivel uit de EU veel groter is dan omgekeerd. In cijfers: In 2018 importeerden de VS meer dan 230.000 ton aan zuivelproducten uit de EU. De Europese Unie voerde minder dan 23.000 ton Amerikaanse zuivelproducten in.
waardering voor de steun en er is ook kritiek. Bijvoorbeeld dat in de eerste ronde veel van het geld naar sojatelers ging. Melkveehouders kregen slechts $ 250 miljoen in de eerste ronde, stelde ceo Ford van Land O’Lakes. Maar dat is nog tot daaraan toe. Boeren willen helemaal geen vergoeding, zei ze. “Ze willen handel.” En die opmerking geeft de kritiek weer die verdergaat dan de debatten over de consequenties van de handelsoorlog met China: de handelspolitiek van de VS ontbeert de inzet om handelsakkoorden te sluiten. En die zijn nodig om de Amerikaanse zuivelexport een impuls te geven. De VS hebben in ruim tien jaar geen nieuwe handelsovereenkomst gesloten, zei topman Mikhalevsky van California Dairies eind april in het Amerikaanse parlement. De ceo sprak voor de Subcommissie veehouderij en buiten-
De steun van Trump roept gemengde gevoelens op in de landbouw
landse landbouw over de staat waarin de zuivelsector in de VS verkeert. Mikhalevsky legde de vinger op de zere plek: daar waar de concurrentie nieuwe handelsdeals sluit, zitten de VS op hun handen. “De EU heeft handelsovereenkomsten gesloten of is in onderhandeling met negen van de tien belangrijkste zuivelimporterende landen. De VS hebben er vier. Nieuw-Zeeland heeft handelsovereenkomsten met de meeste Aziatische landen waar de vraag in snel tempo toeneemt.”
Van onze kaasplanken kun je eten )GEGTVKƂ EGGTF XQGFUGNXGKNKI
9Ď RTQFWEGTGP CN LCCT kaasplanken van formaat WKV JGV DGUVG 0QQTF 'WTQRGUG XWTGP
Verzwakt De zuiveltopman noemde de recent gesloten handelsovereenkomst tussen de EU en Japan, die tussen de EU en Vietnam en de vrijhandelsovereenkomst tussen Nieuw-Zeeland en China. Ook haalde Mikhalevsky het Trans-Pacific Partnership (TPP) aan waaruit de VS zich terugtrokken – een van de eerste besluiten van president Trump na zijn aantreden. De handelsovereenkomst die door de overgebleven elf deelnemende landen rondom de Stille Oceaan wordt voortgezet, heeft de concurrentiepositie van de VS in een sleutelregio beïnvloed, zei de zuiveltopman. En hij bedoelde: verzwakt.
2TKOG 3WCNKV[ %JGGUG $QCTF 2CPGNU
LAMICO B.V. Papierbaan 16-22 9672 BH Winschoten Tel: +31 (0) 597 - 47 17 40 info@lamico.nl
www.lamico.nl
T I D R E T ACH L E B A L E S E P O R EU HT NEDERLANDSE KAAS V I N D J E ÉC
EUROPA MAAKT KAAS ÉCHT UIT NEDERLAND EENVOUDIG HERKENBAAR! Niet alle ‘Nederlandse’ kaas, zoals Goudse of Edammer, komt daadwerkelijk uit Nederland. Toch herken je de Nederlandse kaas gemaakt volgens traditioneel Nederlands recept, van Nederlandse melk en gerijpt in Nederland heel eenvoudig. Aan de lekkere smaak én aan het Europese BGA-label. Vind jouw kaas écht uit Nederland bij de kaasspecialist of in de supermarkt.
ND-KAAS.NL
MEER WETEN? WWW.GOUDAHOLLA
CAMPAGNE GEFINANCIERD MET STEUN VAN DE EUROPESE UNIE
DE SAMENSTELLER VAN DEZE PROMOTIECAMPAGNE IS ALS ENIGE VERANTWOORDELIJK VOOR DE INHOUD ERVAN. DE EUROPESE COMMISSIE EN HET UITVOEREND AGENTSCHAP VOOR CONSUMENTEN, GEZONDHEID, LANDBOUW EN VOEDING (CHAFEA) AANVAARDEN GEEN AANSPRAKELIJKHEID VOOR HET GEBRUIK DAT KAN WORDEN GEMAAKT VAN DE INFORMATIE DIE HET CAMPAGNEMATERIAAL BEVAT.
MARK TCIJFERS PRODUCTIE Melkaanvoer mondiaal (jan’19 - mrt’19; % t.o.v. ’18) EU-28
Verwerking EU (jan’19 - mrt’19; % t.o.v. ’18)
+0,2%
waarvan: Duitsland Duitsland
-0,1%
Frankrijk Frankrijk
Boter
MMP
x 1.000 ton
x 1.000 ton
750
500
600
400
-2,1%
Nederland
-3,2%
-3,3%
+2,7%
Verenigde Staten
+0,1%
Nieuw-Zeeland
450
300 -3,9%
+0,4%
Argentinië
300
-8,3%
Australië
-11,1%
Wit-Rusland
-1,6% +4,1% -6,1%
0 10
-2,2% -11,3% +15,6% +8,7%
100 +3,1%
-8,7% 0
+14,5%
150
+0,3%
Uruguay
-14,7% 200
20
30
40
0
Overig PL
50
x miljard kg
NL FR
Overig NL PL
IE DE
IE BE DE
PRIJZEN Marktprijs (mei’19 t.o.v. apr’19, in %)
Gemiddelde melkprijs (apr’19 t.o.v. mrt’19, in %)
Boter 82%
LTO melkprijsvergelijking 40
€/100 kg
7.000 5 jaarsgemiddelde '13-'17 2018 2019
38 36
Mager melkpoeder ADPI
€/1.000
3.500
NL -0,7% WM +5,2%
6.000 5.000
2.500
4.000
2.000
32
3.000
1.500
-0,9% jan
2.000 mei-17
dec
mei-18
NL +4,7% WM +1,5%
3.000
34 30
€/1.000
1.000 mei-17
mei-19
mei-18
mei-19
EXPORT Boter en -olie (jan’19 – feb’19, % t.o.v. ’18) Wereldhandel
Mager melkpoeder (jan’19 – feb’19, % t.o.v. ’18)
Intrahandel EU
x 1.000 ton 125
250
Wereldhandel
Intrahandel EU
x 1.000 ton
x 1.000 ton
250
200
x 1.000 ton
+46,1% 100
200
75
150
50
200
+10,5%
150
25
+12,1%
50
50 0
0 NZ
EU*
NL*
VS
EU
NL
80 40
+64,6%
-36,9% +15,6% 0
+32,5%
120 -9,8% +11,6%
100
100 -21,1%
160
+31,1%
+46,5%
0 EU*
NL*
VS
NZ
EU
NL
*Derde landen export
Bron: ZuivelNL
www.zuivelnl.org
ZuivelZicht juni 2019
25
BELRUBRIEK
BELRUBRIEK
KAASPROMOTIE
KAASBEWERKINGSMACHINES
INDUSTRIËLE AUTOMATISERING
Veilige totaaloplossingen voor procesautomatisering
U wilt: een betrouwbaar productieproces hoogwaardige automatiseringsoplossingen op maat een flexibele partner die uw business én relevante wet- en regelgeving kent Actemium biedt oplossingen en diensten voor de hele life cycle van uw industriële proces. Van advisering en engineering tot realisatie, inbedrijfstelling en onderhoud. Wilt u meer weten? Neem dan contact op met Sebastian Taken: sebastian.taken@actemium.com +31 (0) 88 83 18 200
www.actemium.nl
IN- EN VERKOOP TANKS
LUCHTBEHANDELING
KWALITEITSCONTROLE RVS TANK- EN APPARATENBOUW
inlichtingen: tel: 020-5736056 • fax 020-6242519
BELRUBRIEK
BELRUBRIEK
KAASPROMOTIE
KAASBEWERKINGSMACHINES
INDUSTRIËLE AUTOMATISERING
Veilige totaaloplossingen voor procesautomatisering
U wilt: een betrouwbaar productieproces hoogwaardige automatiseringsoplossingen op maat een flexibele partner die uw business én relevante wet- en regelgeving kent Actemium biedt oplossingen en diensten voor de hele life cycle van uw industriële proces. Van advisering en engineering tot realisatie, inbedrijfstelling en onderhoud. Wilt u meer weten? Neem dan contact op met Sebastian Taken: sebastian.taken@actemium.com +31 (0) 88 83 18 200
Tetra Pak Processing Systems www.actemium.nl Dé specialist in het leveren en onderhouden van productieoplossingen, en turnkey oplossingen componenten IN- EN VERKOOP TANKS voor de volgende categorieën: Dairy, Cheese, Prepared Food, Beverage, Ice Cream en Cosmetics.
kaasproductielijnenpekelsystemen
www.tetrapak.com tpps.benelux@tetrapak.com
T: +31 515 576523 klokslag@gea.com
+31 30 634 9999
+32 2 467 6848
Moving food forward. Together. Processing with Tetra Pak
LUCHTBEHANDELING
KWALITEITSCONTROLE RVS TANK- EN APPARATENBOUW
kaasperssystemen weivatensysteem kaastransportsystemen spoeltunnels uitpakkers mouldhandling afblaassystemen merkenleggers
Joure - 0513 468 999 info@bosgraaf.net - www.bosgraaf.net
inlichtingen: tel: 020-5736056 • fax 020-6242519
SCOOR NU MET DE NIEUWE YOGHURT CULTURES VAN CSK. Welke marktdifferentiatie u ook zoekt in het yoghurtsegment, met onze hernieuwde portfolio yoghurtcultures is iedere gewenste textuur en smaak: raak. Van milde tot volle aroma’s, van traditionele yoghurtproducten tot speciďŹ eke trends en niches, CSK heeft de cultures die aan de basis staan van succes. Ontdek samen met CSK de mogelijkheden voor uw yoghurtinnovaties. www.cskfood.com