Faircoop

Tanja Van Poecke: “We willen voor alle landbouwers een faire prijs, een eerlijk inkomen. En voor de consument een eerlijk product van eigen bodem.”

Faircoop-bestuurslid Tanja Van Poecke: ‘Fairebel bewijst dat eerlijke prijs voor melk mogelijk is’

In vijf jaar tijd is de afzet van het zuivelmerk Fairebel op de Belgische zuivelmarkt verdubbeld. Dat levert de vijfhonderd melkveehouders een eerlijke prijs op volgens Tanja Van Poecke, bestuurslid van coöperatie Faircoop. “Fairebel wil de consument dichter bij de boer brengen en andersom.”

Tekst: Yves De Groote

“Het Belgische zuivelmerk Fairebel is verkrijgbaar bij op een na alle Belgische retailers. Dat bewijst dat een faire melkprijs van producent tot consument mogelijk is”, vindt Tanja Van Poecke, bestuurslid van de coöperatie Faircoop, en melkveehouder in Laarne, OostVlaanderen. “Mochten de zuivelbedrijven een eerlijke prijs betalen, dan zou Fairebel niet nodig zijn. Volgens Europese studies is dat 45 cent per liter.” De geschiedenis van Fairebel gaat twaalf jaar terug. Op 16 september 2009 sproeiden honderden melkveehouders op een akkerveld in Ciney, tussen Namen en Marche-en-Famenne, niet minder dan 3 miljoen liter melk uit protest tegen de lage melkprijzen. Een groep melkveehouders besloot dat er iets moest veranderen en richtte de coöperatie Faircoop op. Van Poecke, sinds 2019 bestuurslid, legt uit: “De coöperatie heeft in de eerste plaats als doel extra inkomsten voor de melkveehouders te genereren zodat ze hun kostprijs, inclusief een fatsoenlijk loon, betaald krijgen. Tegelijk willen we aantonen dat het mogelijk is om melk tegen een goede prijs te verkopen en zodoende de melkveehouders een eerlijke prijs te betalen. Veel mensen denken dat Fairebel veel duurder is, maar onze prijzen in de winkel liggen in dezelfde lijn als die van de andere A-merken.” De eerste producten, een liter halfvolle en volle UHT-melk, kosten € 1,11 en € 1,19. Fairebel breidde de jaren erna uit

met chocolademelk met Fairtrade-cacao, melkcupjes, boter, roomijs (in diverse smaken), zachte en abdijkaas, kaasblokjes (licht gekruid met selderijzout) en sinds kort ook roomkaas. De zuivelproducten zijn te koop bij alle grote en middelgrote retailers in België met uitzondering van Albert Heijn. Fairebel slaat aan bij de consument: in 2020 werd 13 miljoen liter melk verkocht, in 2015 was dit nog 7,5 miljoen liter.

Zuivelbedrijven

De productie van de zuivelproducten vindt plaats bij kleinere en middelgrote zuivelbedrijven in België en Luxemburg. Voor de productie van de eerste producten moest Faircoop over de grens gaan. “In 2009 stonden we nog voor gesloten deuren van de zuivelbedrijven in België”, vertelt Van Poecke. “Ze wilden geen risico’s nemen: gaat het nieuwe merk wel aanslaan op de markt; is de coöperatie wel solvabel? De Luxemburgse zuivelcoöperatie Luxlait gaf ons een kans.” Inmiddels werkt Fairebel ook samen met de Belgische zuivelbedrijven Olympia in Herfelingen voor de productie van boter. Voor de productie van de zachte kaas, abdijkaas, kaasblokjes en sinds kort roomkaas werkt Faircoop samen met de kaasmakerij Herve Société in Herve. De zachte kaas verpakt Herve Société zelf (zie kader). Het roomijs is afkomstig van Gilfi in Francorchamps.

Coöperanten

De coöperatie telt ongeveer vijfhonderd melkveehouders, waarvan zes in het oosten van België. Sinds 1 januari 2020 laat het zestal hun melk ophalen door Faircoop en verwerken bij Luxlait. De ontbrekende liters worden aangekocht op de zuivelmarkt tegen de huidige melkprijzen. De overige melkveehoudercoöperanten leveren hun melk gewoon aan hun zuivelbedrijf. Ieder lid van de coöperatie krijgt een extra vergoeding en zo wordt (een deel van) hun melkplas aan een faire prijs vergoed. “Het bedrag hangt af van het aantal aandelen en kan oplopen tot een dertiendemaandvergoeding”, legt Van Poecke uit. “In 2020 werd € 46,50 per aandeel uitgekeerd. Door de lage melkprijs en de goede omzet is deze bonus in 2020 uitzonderlijk hoog. Een coöperant kan maximaal vijfhonderd aandelen in eigendom hebben door telkens de bonus te laten omzetten in aandelen.” Hoeveel de bonus bedraagt, hangt volgens Van Poecke af van de melkprijs op de markt en de verkoop van Fairebel-producten. “Per verkochte liter melk gaat 10 cent in een reserve van de coöperatie. Die wordt op het eind van het jaar herverdeeld onder de coöperanten. De melkveehouders kunnen kiezen om de meerwaarde op hun melk uit te laten betalen of om te zetten in extra aandelen.” Om de bonus te kunnen krijgen moeten de veehouders zich ook inzetten voor de promotie van Fairebel. “Afhankelijk van het aantal aandelen dat een veehouder bezit moeten ze een tot maximaal vijf dagen per jaar de faire producten onder de aandacht brengen op beurzen of in supermarkten”, vertelt Van Poecke. “Fairebel wil de consument dichter bij de boer brengen en anders om. Het grootste voordeel is dat de boer in gesprek gaat met de consument. Een ander voordeel is dat klant de winkel aanspoort Fairebel een plaats te geven in de zuivelrekken.” Ook is het voor consumenten mogelijk om coöperant te worden. “Zij kunnen voor minimaal € 50 en maximaal voor € 500 aandelen kopen. De teller staat nu op ongeveer 1.500 consument-coöperanten. Jaarlijks krijgen deze sympathisanten een dividend van 6 procent in de vorm van aankoopbonnen toegestuurd”, weet Van Poecke. “Met Fairebel willen het grootste zuivelmerk worden en op die manier de maatschappij veranderen. We willen dat iedere consument en melkveehouder beseft dat het anders kan en dat de familiale landbouw nog toekomst kan hebben. Daarnaast willen we ook dat onze producten van eigen bodem blijven en zo een topkwaliteit behouden, maar dat de melkveehouder daar eerlijk voor beloond wordt. Zodat de komende generaties nog toekomst zien in landbouw.”

Herve Société

“Eigenlijk is alles per toeval begonnen”, zegt Jean-Marc Cabay, gedelegeerd bestuurder van de kaasmakerij Herve Société over de samenwerking met Fairebel. “Wij zijn elkaar tegengekomen op de landbouwbeurs van Battice en vervolgens is de coöperatieve Faircoop bij ons op bezoek gekomen. Stilaan rijpte het idee om een kaas te produceren. Wij hadden nog productiecapaciteit over en onze installaties zijn heel flexibel.” “Wij verwerken de melk tot zachte kaas van 200 gram of tot grote blokken van 15 kilo. Idpack in Andenne versnijdt die laatste tot kaasblokjes en verpakt die onder beschermende atmosfeer in een vlootje. Wij verpakken alleen de zachte kaas van 200 gram. De samenwerking is ideaal, omdat wij rechtstreeks contact houden met de veehouders, die opnieuw centraal staan in het productieproces.”

Advertentie