Robb maggazin beata bigda magdalena czajka madra uczciwosc

12

Beata Bigda

MAGDALENA CZAJKA - M¥DRA UCZCIWOŚÆ C

zasami powraca do mnie pytanie: dlaczego tak czêsto zdarza siê, ¿e osoby wybitne, przekazuj¹ce innym swoje pasje i niespotykane umiejêtności, dziel¹ce siê nie tylko wiedz¹, ale przede wszystkim kszta³tuj¹ce u podopiecznych umiejêtnośæ samodzielnej, twórczej pracy – odchodz¹ przedwcześnie? Tak wiele cennych wartości mog³yby jeszcze przekazaæ…

Prof. Magdalena Czajka podczas koncertu w Kościele Ewangelicko - Reformowanym w Warszawie, II Miêdzynarodowy Cykl Koncertów Organowych, 27 listopada 2011 fot. Tomasz Moñko

Przy instrumencie. Akademia Muzyczna im. F. Chopina, Warszawa, 2005 fot. archiwum prywatne

Magdalena Czajka – wroc³awianka, profesor warszawskiego Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina i Akademii Muzycznej im. Karola Lipiñskiego we Wroc³awiu, ceniona organistka i pedagog – by³a jedn¹ z tych niepowtarzalnych indywidualności. Mimo krótkiej ¿yciowej drogi, uda³o siê jej zgromadziæ liczne, z roku na rok powiêkszaj¹ce siê grono wiernych studentów, zarówno w kierowanej przez ni¹ w latach 2005–2012 Katedrze Organów i Klawesynu UMFC w Warszawie, jak i w klasie organów, któr¹ prowadzi³a w AM we Wroc³awiu (2006– 2008). By³a autorytetem w swoim środowisku zawodowym. Wielokrotnie uczestniczy³a w jury krajowych i zagranicznych konkursów organowych, zapraszano j¹ tak¿e do prowadzenia licznych kursów interpretacji w kraju i za granic¹. W latach 2010–2011 gościnnie pe³ni³a obowi¹zki profesora gry organowej na Uniwersytecie Johannesa Gutenberga w Moguncji (Mainz) w Niemczech.

I tu równie¿ prowadzone przez Magdalenê Czajkê zajêcia cieszy³y siê ogromnym powodzeniem wśród studentów, którzy przybywali do Mainz z zagranicy, równie¿ z Polski. Powa¿na choroba uniemo¿liwi³a Pani Profesor kontynuacjê pracy pedago-

gicznej w Niemczech na sta³ej posadzie.

Jednak¿e jako inicjatorka przedsiêwziêcia – sta³a siê w 2012 roku promotorem w procedurze przyznania profesorowi Guy Bovetowi tytu³u doktora honoris causa UMFC w Warszawie. W tym samym roku Śl¹skie Towarzystwo Muzyki Kościelnej przyzna³o jej godnośæ cz³onka honorowego, a w 2013 r.

– na kilka miesiêcy przed śmierci¹ – otrzyma³a z r¹k Prezydenta RP tytu³ profesora sztuki muzycznej.Sukcesy, które odnosi³a, wynika³y z wielokierunkowej, konsekwentnie realizowanej, wytê¿onej pracy, która wype³ni³a jej karierê artystyczn¹, znakomicie uzupe³niaj¹c wrodzone predyspozycje.

Dziêki wra¿liwości muzycznej i ogromnemu wyczuleniu na barwê dźwiêku, obdarzona s³uchem absolutnym artystka skupi³a swoje zainteresowania naukowe na dziedzinach zwi¹zanych z kszta³towaniem dźwiêku: re¿yserii muzycznej i grze organowej. Na Wydziale Re¿yserii Dźwiêku Akademii Muzycznej w Warszawie studiowa³a jednocześnie dwie specjalności: „Re¿yseriê dźwiêku w filmie” i „Fonografiê”, pod kierunkiem prof. Antoniego Karu¿asa. Cztery lata później zdecydowa³a siê podj¹æ naukê gry organowej na Wydziale Fortepianu, Klawesynu i Organów warszawskiej Alma Mater, w klasie prof. Andrzeja Chorosiñskiego. Obydwa kierunki studiów zosta³y uwieñczone dyplomami z wyró¿nieniem.

Fascynacja barw¹ i g³êboko skrywan¹ przez naturê istot¹ dźwiêków – poprzez przyswajanie wiedzy w wielu ró¿norodnych zakresach – zaowocowa³a umiejêtności¹ wnikliwego s³yszenia. W Autoreferacie, napisanym w maju 2011 r. – Magdalena Czajka podsumowa³a ten okres swojego ¿ycia jako czas, w którym nast¹pi³o znacz¹ce poszerzenie świata wewnêtrznej wyobraźni brzmieniowej: (…) Æwiczenie i zajêcia na dalekich od idea³u instrumentach, stanowi¹cych wyposa¿enie sal organowych, szybko uświadomi³y mi, ¿e pytanie o dynamikê i wolumen brzmienia jest w przypadku organów równie¿ pytaniem o barwê dźwiêku – inaczej: pytaniem o registracjê. Na organach bowiem dynamika nie jest jakości¹ samodzieln¹ – za ka¿dym razem musimy dokonaæ wyboru g³osu o odpowiednim wolumenie, a jedn¹ z cech charakteryzuj¹cych ten g³os bêdzie zawsze barwa dźwiêku (…)

Jako stypendystka rz¹du francuskiego i Rotary International – Magdalena Czajka ukoñczy³a w 1985 r. dwuletnie studia

w klasie mistrzowskiej prof. Daniela Rotha w Strasburgu, z przyznan¹ jednog³ośnie pierwsz¹ nagrod¹. Odegra³y one znacz¹c¹ rolê w dalszym rozwoju naukowym i artystycznym. To dziêki sugestiom mistrza Rotha – Magdalena Czajka przet³umaczy³a na jêzyk polski dwie fundamentalne pozycje autorstwa Nikolausa Harnoncourta, poświêcone miêdzy innymi problemom brzmienia i artykulacji: Muzyka mow¹ dźwiêków i Dialog muzyczny: rozwa¿ania o Monteverdim, Bachu i Mozarcie. Po powrocie z Francji – prowadzi³a lekcje gry organowej w Pañstwowej Szkole Muzycznej II stopnia im. Józefa Elsnera w Warszawie. Kilka lat później – po wygranym konkursie asystenckim – podjê³a równie¿ pracê na dzisiejszym Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina jako asystentka prof. Józefa Serafina. W tym samym okresie sta³a siê inicjatork¹ i organizatorem bezp³atnych kursów mistrzowskich, prowadzonych przez dziesiêæ lat w gościnnych murach PSM II st. przy ul. Miodowej w Warszawie przez Guy Boveta – szwajcarskiego kompozytora i organistê światowej klasy. Jako koncertuj¹ca organistka odnosi³a miêdzynarodowe sukcesy: zosta³a laureatk¹ III Szwajcarskiego Konkursu Organowego im.

J. S. Bacha oraz licznych, indywidualnych kursów mistrzowskich, których udzielali wybitni organiści o miêdzynarodowej renomie, m.in.: Guy Bovet, Christiane Jaccottet, Gustav Leonhardt, Michael Schneider, Zigismond Száthmary, Montserrat Torrent, Herbert Wulf. Nie dziwi wiêc, ¿e wystêpowa³a z recitalami organowymi w wiêkszości krajów Europy.

Profesor Magdalena Czajka przez ca³e ¿ycie zwi¹zana by³a z miastem i regionem swojego pochodzenia – Wroc³awiem i Dolnym Śl¹skiem. Tutaj odby³a sw¹ ogólnokszta³c¹c¹ i muzyczn¹ edukacjê: ukoñczy³a Pañstwowe Liceum Muzyczne (obecnie: Ogólnokszta³c¹c¹ Szko³ê Muzyczn¹ I i II stopnia im. Karola Szymanowskiego we Wroc³awiu) w kasie fortepianu mgr Ewy Piotrowskiej. W trakcie dojrza³ej ju¿, miêdzynarodowej kariery solistycznej, naukowej i pedagogicznej – stale powraca³a do Wroc³awia, anga¿uj¹c siê w dzia³alnośæ na rzecz kultury i sztuki regionu. Miêdzy innymi – jako Wiceprzewodnicz¹ca Rady Fundacji Opus Organi bra³a aktywny udzia³ w staraniach, zmierzaj¹cych ku odbudowie wielkich organów Michaela Englera we wroc³awskiej Bazylice p.w. św. El¿biety Wêgierskiej. Wielokrotnie koncertowa³a nie tylko we Wroc³awiu (m.in. w ewangelickim kościele Opatrzności Bo¿ej), ale tak¿e w dolnośl¹skich kościo³ach – gdzie do dziś zachowa³o siê wiele historycznych, wartościowych instrumentów – oczywiście po licznych, przed- i powojennych udoskonaleniach, remontach i przebudowach.

W 2008 r. zdecydowa³a siê na sta³e zwi¹zaæ osobiste i zawodowe ¿ycie z Wroc³awiem.

Zamieszka³a w okolicach swojego rodzinnego miasta. We wrześniu 2013 r. Śl¹skie Towarzystwo Muzyki Kościelnej takimi s³owy

wspomina³o w klepsydrze postaæ swojej Honorowej Cz³onkini: By³aś nam Przewodnikiem, Mistrzem i Przyjació³k¹. Niech Pokój Bo¿y bêdzie z Tob¹. Niemal w rocznicê śmierci wybitnej organistki, w finale IX Miêdzynarodowego Festiwalu Organowego, w luterañskim kościele Opatrzności Bo¿ej we Wroc³awiu odby³ siê niezwyk³y koncert, zatytu³owany: „Magdalena Czajka in memoriam”. Na tutejszym instrumencie symfonicznym,

zbudowanym przez J. Steinmeyera w 1924 r. (z zachowanymi oryginalnymi g³osami i z traktur¹ elektromagnetyczn¹ dodan¹ podczas przebudowy w latach 1989–1991) zagra³ niegdysiejszy nauczyciel Magdaleny – mistrz sztuki organowej ze Strasburga – obecnie zaś organista tytularny w kościele św. Sulpicjusza w Pary¿u i światowy autorytet w zakresie kompozycji i wykonawstwa organowego – prof. Daniel Roth. Po refleksyjnym, pe³nym zadumy recitalu, podzieli³ siê z wroc³awsk¹ publiczności¹ wspomnieniami ze swych wieloletnich, przyjaznych kontaktów z Magdalen¹ Czajk¹, a kierownik artystyczny festiwalu, dr Dawid Ślusarczyk, zaprosi³ przyby³ych melomanów do zwiedzenia wystawy pami¹tek, zwi¹zanych z postaci¹ artystki.

13

Podczas uroczystości nadania tytu³u doktora honoris causa Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina profesorowi Guy Bovetowi.

Warszawa, 2012.

Tytu³ ten by³ wyrazem wdziêczności za bezinteresowny wk³ad wybitnego artysty w kszta³cenie polskiej m³odzie¿y muzycznej. fot. archiwum prywatne

Przyjêcie z r¹k Prezydenta RP tytu³u profesora sztuki muzycznej.

Warszawa, 2013 fot. archiwum prywatne

14

XVI Katedralne Koncerty Organowe.

Bia³ystok, 2011 fot. archiwum prywatne

Powrót ze spaceru z psami. Ksiê¿yce, 2011 fot. Tomasz Moñko

N

awet najbardziej szczegó³owy ¿yciorys nie jest w stanie ukazaæ w pe³ni, jakim cz³owiekiem by³a profesor Magdalena Czajka. Przekona³am siê o tym, rozmawiaj¹c z jej przyjació³mi, znajomymi, wspó³pracownikami, doktorantami i – na zakoñczenie – z mê¿em Pani Profesor, publicyst¹ i krytykiem muzycznym Ludwikiem Erhardtem.

Z tych kilku niezale¿nych relacji i wspomnieñ wy³ania siê spójny obraz osobowości artystki. Przede wszystkim by³a bezkompromisowa, jasno mówi³a, co myśli – szczerze wyg³aszaj¹c swoje zdanie. Ta szczególna cecha by³a z pewności¹ przyczyn¹ wielu trudności, jakie nierzadko pojawia³y siê w jej ¿yciu. Zawsze stara³a siê im dzielnie sprostaæ.

Pierwsza doktorantka prof. Magdaleny Czajki, dr Ma³gorzata Trzaskalik-Wyrwa – tak wspomina jej postaæ: – By³a wymagaj¹ca wobec siebie i wobec swoich podopiecznych. Walczy³a z postawami, nie z osobami. Nie znosi³a protekcji, wzdraga³a siê przed wykorzystywaniem znajomości i wchodzeniem w zale¿ności. Nie³atwa to droga – mia³a wielu nie¿yczliwych. Konsekwencj¹ tych zasad postêpowania by³ jej stosunek do obowi¹zków pedagogicznych.

Stara³a siê kszta³towaæ osobowośæ m³odych ludzi ucz¹c samodzielności. Nie mia³a zwyczaju nic „za³atwiaæ” swoim studentom, za to wskazywa³a mo¿liwości, sposobem pracy stymuluj¹c twórcze przemyślenia i poszukiwania. To by³a m¹dra uczciwośæ – droga wiod¹ca ku wypracowanej niezale¿ności. Nie stara³a siê nikogo prowadziæ, raczej towarzyszy³a partnersko swoim podopiecznym. Czêsto poleca³a interesuj¹ce materia³y prasowe, pozycje ksi¹¿kowe – by umo¿liwiæ studentowi dokonanie świadomego wyboru naukowej ście¿ki. Jeśli uzna³a, ¿e temat jest wartościowy – s³u¿y³a pomoc¹, kontaktowa³a nas z odpowiednimi specjalistami, równie¿ w Europie.

Uświadamia³a te¿, jakie jêzyki obce nale¿y jeszcze opanowaæ, by bez ograniczeñ zdobywaæ informacje, niezbêdne do zg³êbienia tematu.Po mojej obronie utrzymywa³yśmy nadal ¿ywy kontakt. Dobrze siê rozumia³yśmy, ³¹czy³y nas pasje do muzyki i historii sztuki. Prywatny ksiêgozbiór Pani Profesor trafi³ – niejako „w spadku” – do mnie. Nie mia³am świadomości, jakie skarby kryje ta biblioteka! Zg³êbianie jej zawartości to pasjonuj¹ce doświadczenie. Na pami¹tkê niezwyk³ego daru sporz¹dzi³am piecz¹tkê „Ze zbiorów prof. Magdaleny Czajki” – i umieści³am w charakterze ex-librisu we wszystkich egzemplarzach przekazanego mi ksiêgozbioru.

Dr Tomasz G³uchowski zwróci³ uwagê na niespotykane metody nauczania i zdolnośæ integrowania grup studentów i doktorantów, jak¹ dysponowa³a Pani Profesor: – Magdalena Czajka przyci¹ga³a do siebie studentów. Mia³a mnóstwo doświadczeñ i kontaktów, pewnośæ siebie, ugruntowa-

n¹ laurami konkursowymi. Zapraszano j¹ do jurorowania, rozstrzygania problemów zwi¹zanych z budow¹ organów. Jako nauczyciel by³a oddana swoim studentom, chocia¿ równocześnie surowa. Potrafi³a wyrzuciæ z zajêæ studenta, który zjawi³ siê nieprzygotowany: „Niech pan idzie do domu – szkoda siê mêczyæ. Proszê przyjśæ przygotowanym”. Mimo, ¿e pierwsze wra¿enie wskazywa³o na ch³odn¹, ascetyczn¹, nosz¹c¹ siê w sportowym stylu postaæ – w rozmowie i bli¿szym kontakcie okazywa³a siê byæ osob¹ ciep³¹, przyjazn¹, z poczuciem humoru. Kiedy jako siedemnastolatek, uczeñ IV klasy średniej szko³y muzycznej, pomyśla³em o organach jako moim przysz³ym instrumencie – pojecha³em do kompozytora i organisty Mariana Sawy na konsultacje. W³aśnie on zaprowadzi³ mnie do prof. Czajki na przes³uchanie.

Spojrza³a na mnie, wys³ucha³a mojej gry i stwierdzi³a na wstêpie: „Rêce ma pan nieciekawe, ale nogi – ca³kiem w porz¹dku!”

Potem by³a d³uga przerwa – a¿ do czasu, gdy objê³a klasê organów we Wroc³awiu.

Kiedy zwróci³em siê do niej z zapytaniem, czy zgodzi³aby siê prowadziæ moje studia doktoranckie – przyjrza³a mi siê badawczo i oświadczy³a: „Dobrze panu z oczu patrzy – ja siê zgadzam. Niech pan próbuje – proszê siê samemu przygotowaæ i zdawaæ!”

Wed³ug mojej intencji – doktorat dotyczy³ muzyki niderlandzkiego organisty, kompozytora i pedagoga prze³omu renesansu i baroku – Jana Pieterszoona Sweelincka.

Zaczêliśmy pracê od… rozprawek, które Pani Profesor zadawa³a mi co dwa tygodnie, na tematy wydawa³oby siê oczywiste dla muzyka, np. „Co to jest harmonia” lub „Co to jest agogika”. Chcia³a w ten sposób poznaæ mój sposób formu³owania myśli.

Zachêci³a mnie do wyjazdu do Holandii: „Trzeba, by pozna³ pan ca³¹ bazê historyczn¹”. Pojecha³em do prof. Petera van Dijka.

Otworzy³ przede mn¹ swój dom – zajêcia odbywa³y siê przy ró¿nych historycznych instrumentach. Pisz¹c pracê doktorsk¹ bywa³em wielokrotnie w domu Pani Profesor w Ksiê¿ycach. Pamiêtam doskonale nasze ostatnie spotkanie przed obron¹. Usadzono mnie w fotelu – a Pani Magdalena i jej m¹¿, Ludwik Erhardt, usiedli naprzeciwko: „Teraz – proszê mówiæ – a my s³uchamy!”…

To by³o dla mnie naprawdê trudne, ale okaza³o siê nieocenionym doświadczeniem przed czekaj¹cym mnie egzaminem koñcowym.Kontakt Pani Profesor z nami mia³ charakter niemal rodzinny, choæ ze stosownym dystansem. Czêsto zwraca³a siê do mnie: „Tomku, niech pan s³ucha: ...” By³a wymagaj¹cym pedagogiem, pracowa³a deta-

licznie, rzetelnie – nuta po nucie. Zwraca³a szczególn¹ uwagê na uderzenie klawisza.

Powtarza³a, ¿e to istotne, jakim uderzeniem dźwiêk siê zaczyna, ale jeszcze wa¿niejsze – jak siê go zakoñczy! Nieprawid³owe zdjêcie palców z klawiszy mo¿e spowodowaæ urwanie frazy lub z³y akcent. Uczula³a nas na barwê dźwiêku. Pyta³a o skojarzenia z danym fragmentem utworu. Proponowa³a oryginalne æwiczenia: najpierw chodzenie z nutami po klasie, śpiewaj¹c dany g³os, a po chwili – próbê zagrania tego samego fragmentu na organach. Poleca³a te¿ graæ obiema rêkami na ró¿nych manua³ach, ale z wy³¹czonym jednym z nich. Po egzaminach – koncertach, które tradycyjnie mia³y charakter otwarty – sz³o siê ca³¹ klas¹ do kawiarni. Rozmawialiśmy z Pani¹ Magdalen¹ o swoim graniu, dyskutowaliśmy o wykonaniach w formie rozmowy towarzyskiej.

Pani Profesor utrzymywa³a tak¿e kontakty ze swoimi by³ymi uczniami, doktorantami.

Wszyscy twierdzili, ¿e te dwa lata studiów „pod skrzyd³ami” Magdaleny Czajki da³y im wiêcej, ni¿ wiele lat kszta³cenia gdzie indziej. Mo¿e dlatego, ¿e w trudnych momentach potrafi³a zmobilizowaæ „delikwenta”, by siê wewnêtrznie „spi¹³” i nie rezygnowa³.

Znamienne, ¿e sama – pomimo nieuleczalnej choroby – zebra³a siê w sobie i poprowadzi³a jeszcze kilku doktorantów.

Prof. Józef Serafin prócz szczególnej bezkompromisowości – przypomnia³ o niezwyk³ym przywi¹zaniu Magdaleny Czajki do prof. Daniela Rotha: – By³ dla niej wzorcem, pewne cechy przejê³a od niego jako pedagog. By³a nauczycielem o niewyczerpanych pok³adach cierpliwości. Z uporem d¹¿y³a do celu, nie zniechêca³a siê. Ceniona przez studentów, cieszy³a siê olbrzymim autorytetem. Kiedy by³a moj¹ asystentk¹ da³em jej sto procent samodzielności, bo stara³a siê pomagaæ wszystkim, którzy znajdowali siê w potrzebie. Jako koncertuj¹ca organistka by³a wymagaj¹ca – niekoniecznie przyjmowa³a propozycje, które jej nie odpowiada³y. Bardzo czêsto j¹ zaprasza³em – ale oczekiwanie na wyklarowany program koncertu trwa³o w jej przypadku bardzo d³ugo. Dba³a o to, by by³ wypolerowany, dobrany do danego instrumentu. Przygotowywa³a siê bardzo skwapliwie do ka¿dego recitalu. By³a tytanem pracy – æwiczy³a bardzo d³ugo i drobiazgowo, zw³aszcza palcowanie. Wyró¿nia³a j¹ świetna technika fortepianowa i organowa, nies³ychana starannośæ gry. Stosowa³a przy tym niestandardowe rozwi¹zania techniczne. Na organach (wy³¹cznie z traktur¹ mechaniczn¹) – barwa dźwiêku mo¿e siê ró¿niæ, w zale¿ności od jakości i charakteru uderzenia. Na ten aspekt gry – sposób wydobycia dźwiêku – Magdalena zwraca³a szczególn¹ uwagê. By odwo³aæ siê do wyobraźni brzmieniowej studentów, stworzy³a oryginalny termin: kontur brzmienia, na który sk³adaj¹ siê barwa i artykulacja. To „wy¿sza szko³a jazdy” w grze organowej. Wielka szkoda, ¿e powsta³o tak

niewiele nagrañ – mimo tak wielu recitali organowych prof. Magdaleny Czajki...

Byæ mo¿e ta nieprzeciêtna wra¿liwośæ na barwê dźwiêku wziê³a siê z wcześniejszych doświadczeñ – przecie¿ Magdalena by³a tak¿e wybitn¹ studentk¹ Wydzia³u Re¿yserii Dźwiêku – prof. Karu¿as bardzo j¹ ceni³. Mog³aby z powodzeniem spe³niaæ siê i w tym zawodzie. Bardzo kocha³a zwierzêta – w szczególności psy. W Ksiê¿ycach jej bordery mia³y raj. Przy tym by³a świetn¹ turystk¹, kondycjê mia³a fantastyczn¹. Kiedyś, podczas wspólnej wycieczki tatrzañskiej spóźni³em siê na umówione spotkanie na Hali G ¹ s i e n i c owe j . „Oczekuj¹c” na moje przybycie – Magdalena zd¹¿y³a b³yskawicznie zdobyæ Świnicê i wróciæ z powrotem do schroniska…

Serdeczny przyjaciel i wieloletni wspó³pracownik prof. Magdaleny Czajki – prof. Jaros³aw Malanowicz – wspomina, z jakim oddaniem poświêca³a czas swoim uczniom i studentom: – Magda by³a wspania³¹ nauczycielk¹. Obserwowa³em j¹ przez wiele lat podczas naszej pracy, zarówno w PSM II st. przy Miodowej, jak i na UMFC w Warszawie. Mia³a zasadê, której nie odstêpowa³a – w trakcie zajêæ by³a ca³kowicie skupiona na intensywnej pracy z uczniem lub studentem, nie podejmowa³a nawet pilnych telefonów.

Powa¿nie podchodzi³a do swoich obowi¹zków, realizuj¹c je z zapa³em i konsekwencj¹.

Cechowa³ j¹ przy tym upór w d¹¿eniu do zdrowych celów. Efekty tej pracy by³y znakomite. Kiedy objê³a klasê organów w AM we Wroc³awiu – mia³a czterech studentów.

W krótkim czasie ta liczba wzros³a do czternastu osób! Zarówno we Wroc³awiu, jak i w Warszawie – Magdalena cieszy³a siê ogromnym autorytetem. Znajdowa³a siê zawsze na czele rankingu pedagogów, których zajêcia mia³y najwiêksze powodzenie wśród studentów. Czasem zdarza³o siê, ¿e niemal wszyscy chcieli studiowaæ grê organow¹ w³aśnie u niej… Pozostawi³a po sobie wielu wspania³ych absolwentów. Pamiêæ o niej jest bardzo ¿ywa.

Nic dziwnego – Magdalena poszerza³a m³odym ludziom horyzonty myślowe – jakby mimochodem. Na instrumentach o ograniczonych mo¿liwościach wyszukiwa³a metody, by osi¹gn¹æ jak najlepszy efekt. Dysponowa³a ogromn¹ wiedz¹, jednak nigdy nie stara³a siê ni¹ imponowaæ.

Wykorzystywa³a j¹, kiedy to okazywa³o siê potrzebne. Nie znosi³a szpanerstwa, popisywania siê czymkolwiek. Trudno by³o pro-

15

fot. Tomasz Moñko

Koncert w Kościele EwangelickoReformowanym w Warszawie, podczas II Miêdzynarodowego Cyklu Koncertów Organowych, 27 listopada 2011 roku fot. Tomasz Moñko

16

Z koz¹ Zoch¹. Ksiê¿yce, 2011 fot. archiwum prywatne

Z mê¿em, Ludwikiem Erhardtem, na pokazie sportowym psów w Opolu, 2012 fot. archiwum prywatne

wadziæ z ni¹ merytoryczne dysputy. Zbija³a p³ytk¹ wiedzê polemistów ¿elaznymi argumentami. Mia³a świetne pomys³y, które z powodzeniem realizowa³a. Z jej inicjatywy i dziêki swym miêdzynarodowym kontaktom – w latach 1986–1995, w PSM II st. im.

J. Elsnera w Warszawie organizowa³a coroczne, bezp³atne kursy mistrzowskie, prowadzone przez Guy Boveta. Zje¿d¿ali siê s³uchacze z ca³ej Europy. Podobne kursy skupiaj¹ przeciêtnie oko³o 10–12 uczestników. Tymczasem przez 10 lat – kursy na Miodowej cieszy³y siê rok w rok kilkudziesiêcioosobow¹ frekwencj¹! Podczas drugiej edycji kursu pad³ rekord: 140 s³uchaczy!

W późniejszym okresie Guy Boveta wspomaga³ wspó³prowadz¹cy – Herbert Wulf. W marcu 2010 roku mieliśmy w warszawskiej PSM II st. inauguracjê nowych organów. Guy Bovet przyby³ wówczas, by zagraæ na tym instrumencie. Rok później, wiedziony sentymentem, poprowadzi³ jeszcze jeden kurs interpretacji. Dziêki tej wieloletniej bezinteresownej aktywności – Guy Bovet wprowadzi³ polsk¹ szko³ê wykonawstwa organowego do krêgu kultury zachodniej. To niezwyk³e przedsiêwziêcie umo¿liwi³o realizacjê skomplikowanej procedury przyznania mu tytu³u doktora honoris causa UMFC w Warszawie. Magdalena, pe³ni¹c wówczas funkcjê kierownika Katedry Organów i Klawesynu – by³a spiritus movens tej inicjatywy. Równie¿ podczas jej kadencji – doktorat honoris causa UMFC w Warszawie otrzyma³ prof. Joachim Grubich. Warto podkreśliæ, ¿e s¹ to w historii warszawskiej uczelni jedyne doktoraty honorowe dla organistów.

Po odbyciu rozmów z kilkorgiem znajomych Pani Profesor – zosta³am zaproszona przez mê¿a Pani Magdaleny, red. Ludwika Erhardta – do po³o¿onej kilkadziesi¹t kilometrów od Wroc³awia miejscowości o oryginalnej nazwie Ksiê¿yce.

Zapyta³am, co zdecydowa³o o przeprowadzce z Warszawy do oddalonej od Wroc³awia niedu¿ej wsi, usytuowanej wśród rozleg³ych pól: – ¯ona od æwierci wieku mieszka³a w Warszawie, ale wci¹¿ têskni³a za Dolnym Śl¹skiem, tote¿

od dawna chcieliśmy wyszukaæ tu dla nas jak¹ś siedzibê. Wybór pad³ na Ksiê¿yce, bo to wieś spokojna, niezbyt odleg³a od Wroc³awia, z dobrym dojazdem do autostrady.

Zwi¹zanie siê z wroc³awsk¹ Akademi¹ Muzyczn¹ i perspektywa zatrudnienia siê tam na sta³e przyśpieszy³y decyzjê .Latem 2008 roku przenieśliśmy siê na Dolny Śl¹sk. Kilka tygodni później okaza³o siê, ¿e w³adze wroc³awskiej Akademii nie chc¹ kontynuowaæ wspó³pracy z prof. Czajk¹ – z przyczyn do dziś niewyjaśnionych. Powiedzieliśmy sobie: „D³u¿ej klasztora niźli przeora”, a w dodatku Ksiê¿yce mia³y tyle uroku, ¿e postanowiliśmy tu zostaæ. Tu by³o du¿o miejsca. ¯ona za m³odu chcia³a zostaæ weterynarzem. By³aby z pewności¹ świetnym weterynarzem, bo rozumia³a zwierzêta, a one j¹ rozumia³y, by³a dla nich autorytetem. W Ksiê¿ycach mieliśmy psy, koty, kozy, w ogrodzie zaprzyjaźnione je¿e. I tysi¹ce cudownych dzikich gêsi przelatuj¹cych nad g³ow¹.

Dla nas, mieszczuchów, ¿ycie w Ksiê¿ycach by³o fascynuj¹c¹ przygod¹. Zw³aszcza gdy zaczê³y zakwitaæ pierwsze, posadzone przez nas kwiaty, gdy stare drzewa owocowe, mocno przyciête, odwdziêczy³y siê piêknymi jab³kami i renklodami. To wszystko by³a Magda. Pani Profesor wspina³a siê na drzewo z pi³¹ lub sekatorem w garści i bezlitośnie wycina³a wszystkie tzw. wilki, suche ga³¹zki, wszystko, co zbyteczne, a ja mog³em tylko staæ pod drzewem i w razie potrzeby ³apaæ spadaj¹cy sekator albo Pani¹ Profesor. W wielu sprawach domowych by³em jej asystentem. Niektóre oddawa³em walkowerem, np. wszystko, co wi¹za³o siê z elektryczności¹ – w koñcu mia³a przecie¿ za sob¹ studia re¿yserii dźwiêku, prawda?

Odda³em jej te¿ kierownicê samochodu. By³a bardzo dobrym kierowc¹, mia³a szybk¹ orientacjê, świetnie wyczuwa³a sytuacjê i intencje innych kierowców. W czasie naszych podró¿y, nieraz dalekich, samochód prowadzi³a Magda. Owocowa³o jej doświadczenie nabyte w latach dziewiêædziesi¹tych, kiedy swoj¹ star¹ Fiest¹ przemierza³a Europê wzd³u¿ i wszerz z koncertami, zbieraj¹c pieni¹dze na swe pierwsze w³asne mieszkanie. W wielu takich sytuacjach by³a bardziej ch³opakiem ni¿ dziewczyn¹.

Ale nigdy nie by³o miêdzy nami sporów. Byæ mo¿e, wynika³o to z ró¿nicy wieku. By³a ponad 22 lata m³odsza ode mnie.

Ja przy niej tak¿e by³em du¿o m³odszy.

W naszym domu by³o du¿o śmiechu, ¿artów, cyrku. Powaga pojawia³a siê tylko przy pracy. Du¿o siê od niej nauczy³em. Stara³em siê rewan¿owaæ sprawami jêzykowymi, bo moim ¿ywio³em by³ jednak zawsze jêzyk. Niektóre jej cechy wrodzone, by³y nie do naśladowania. W Ksiê¿ycach ujawni³a siê na przyk³ad jej ³atwośæ nawi¹zywania przyjaznych kontaktów z ludźmi – w mieście mniej widoczna. Jak¿e j¹ tu wszyscy polubili! Prosili mnie potem, ¿eby tu z nimi zosta³a. Pos³ucha³em, bo i co mia³em zrobiæ? Oboje byliśmy tu³aczami na tej ziemi.

Teraz jej kwiaty przynosz¹.

17