Velike žene svijeta - Marija Terezija ŽENA KOJA JE STVARALA ISTORIJU

ŽENA KOJA JE STVARALA ISTORIJU

Ostaće upamćena kao vladarka, koja je reformisala feudalnu Evropu. Uvela vojni rok, obavezno školovanje, ukinula feudalne odnose, stimulisala natalitet i razvoj medicine, oduzela crkvi pravo da sudi ženama...

Zakletva na vjernost Mariji Terezi

MT

Ako je istina da su ljudi veliki onoliko koliko ostave traga iza sebe, onda je Marija Tereza jedna od najvećih u novijoj istoriji. Prva žena vladarka u jednoj od najpoznatijih evropskih vladarskih porodica – Habsburgovaca. Jedna od najvećih vladarki svih vremena, koja je stvarala istoriju. Iako je od njene smrti prošlo dva i po vijeka, i dan danas osjećaju se posljedice njenih brojnih vojnih, privrednih, vjerskih reformi, te reformi na području školstva i zdravstva. Njenu skoro poluvjekovnu vladavinu Habsburškom monarhijom istorija naziva „Terezijansko doba“ ili „Terezijanizam“. Marija Tereza rođena je 1717. kao jedna od mnogobrojnih ćerki cara Karla VI. Na Habsburški prijesto sjela je 23 godine kasnije, nakon smrti oca, koji nije imao muškog potomka. Zanimljivo je da je i prije rođenja Marije Terezije, Karlo VI donio dekret „Pragmatičnu sankciju“ kojoj se omogućuje ženskim potomcima nasljeđivanje krune, što je na kraju 1740. godine i Mariju Terezu dovelo na prijesto. Lijepa djevojka s velikim plavim očima i svijetlom kosom i snažne građe, bila je dijete roditelja, koji nijesu bili u bliskom srodstvu, što je inače bio običaj u to vrijeme, tako da nije bolovala od nikakvih degenerativnih bolesti. Iako je, njen otac, slovio kao veliki vladar, na žalost, Marija Tereza je nakon njegove iznenadne smrti, našla u nezavidnoj poziciji. Osim što je postala prva žena vladar, naslijedila je monarhiju u nezavidnom stanju. Državna blagajna je bila prazna zbog ratova s Turskom i Poljskom, vojska je bila slaba. Deset godina kasnije nakon preuzimanja trona i sama je napisala: „Našla sam se sama, bez novca, bez kredibiliteta, bez vojske, bez iskustva i znanja, i na kraju bez savjetnika, jer su svi željeli prvo vidjeti kako će se stvari razvijati...“. Ipak, teška i nezavidna situacija nisu učinili da klone duhom. Naprotiv. Njenu vladavinu obilježile su brojne reforme, kojim je željela da unaprijeda tada zastarjelu Habsburšku monarhiju. Zbog stalnih ratova sa ostalim silama tog perioda, sprovela je sistamatsku militarizaciju u svojoj zemlji. Bila je prvi vladar u istoriji, koji je uveo obavezan vojni rok za sve muškarce između 16 i 60. godina. Nakon vojske, reformisala je i obrazovanje. Naime, u njeno doba crkva je jedino imala pravo da školuje djecu. Reforma crkve, posebno Isusovačkog reda kojima je oduzela pravo na školovanje djece. Uvela je obavezno obrazovanje za mušku djecu od šeste i 13. godine. Isusovcima je, takođe, ukinula pravo na cenzuru, te je na sebe preuzela parnice protiv vještica, što je dovelo do postepenog ukidanja mučenja i suđenja ženama. Uticala je i na veliki porast stanovništva u njenoj državi, tako što je otvarala i pomagala razvoj medicinskih ustanova i porodilišta. Privredne reforme, koje je uvela odnosile su se na reformiranje i ukidanje feudalnih odnosa. Takođe, je sprovodila i plansko naseljavanje gradova i naselja. Slavno vladarsko umijeće Marije Tereze zasnivalo se na jednoj od njenih najizraženijih osobina: uvijek se znala okružiti pravim savjetnicima i u pravom trenutku poslušati njihove savjete.

BRAK IZ LJUBAVI

Istorija bilježi da se Marija Tereza u 19. godini udaje za Franju Stjepana Lotarinškog. Iako se radilo o dogovorenom braku, što je uostalom i bila praksa u to vrijeme, Marija je bila istinski zaljubljena u svojeg supruga, što dokazuju ljubavna pisma koja mu je slala i prije nego što su sklopili brak. S potomstvom, međutim, nije imala sreće. Iako je rodila čak 16. djece, osmoro je umrlo zbog tada smrtonosne bolesti, velikih boginja. No, ni drugo osmoro djece nije imalo lak život, te su mnogi umrli relativno mladi. Većina iza sebe nije ostavila legitimne nasljednike. Najpoznatija je smrt njene ćerke, francuske kraljice Marije Antoanete, kojoj je odrubljena glava na giljotini, nakon Francuske revolucije. Marija Tereza svojoj djeci nije dozvolila brak iz ljubavi, već je sama, i uz pomoć savjetnika, pomno i strateški odabrala supružnike. Smrt svog supruga cara Franja Josifa, koji je umro 1767. godine tokom svadbenog slavlja njegovog drugog sina Leopolda, nikada nije preboljela. Ipak, bez obzira na sve, nastavila je vladati sve do smrti 1780. Jedna od najvećih vladarki svih vremena pokopana je u dvostrukom sarkofagu uz svojeg supruga, koji se nalazi u grobnici Habsburgovaca u Beču.