Ons Begijnhof / 91
Wat schuilt er achter de namen van onze huizen?
Tekst: Marc
De heilige Norbertus, vinden we aan huisnummer 91. Waarvan, waarvoor, horen we die te kennen?
‘t Zal wel zijn!!! De Norbertijnen van Averbode met Zonneland, Zonnekind, Zonnestraal… Die van Tongerlo met hun kopie van het Laatste Avondmaal van Leonardo Da Vinci…? Maar wie was die Norbertus? We keren kleine 1000 jaar terug in de geschiedenis om hem te vinden. Hij werd geboren in het huidige Nederland, in Gennep, iets zuidelijker van Nijmegen. Zijn familie had zeer goede connecties, zowel met de familie van de Heilige Roomse Keizer, als met de koninklijke familie in Lotharingen. Maar… hij was een jongere zoon en roem, adel en familiedomeinen zouden niet zijn deel worden. In zulke gevallen werd gekeken naar een kerkelijke loopbaan. Stel U vooral niets voor betreffende de inzet van Norbertus. Welstellend, goed van voorkomen, gesteld op een plezant en weelderig leven, zo kennen we er nog. Pas op de laatste plaats kwamen zijn religieuze plichten al kanunnik in Xanten. Naar die Duitse stad, tussen Nijmegen en Dortmund, aan de Rijn, was hij immers gestuurd om zijn religieuze toekomst voor te bereiden. Maar feestjes bouwen en genieten, daar ging het om voor Norbertus. Hoe leuk kan het leven zijn voor een losbol. Hij was al wat ouder toen hij een merkwaardig voorval meemaakte. Op een terugrit te paard werd hij samen met zijn vrienden overvallen door een zwaar onweer. Donder en bliksem waren zijn deel en een bliksem sloeg vlak bij hem in. Het duurde even voor hij weer bij zijn positieven kwam, maar hij zag in dat zijn leven zo niet verder kon. De parallel met het verhaal van Saulus/Paulus is duidelijk. Norbertus komt tot inkeer en laat zich zo snel als mogelijk tot diaken en priester wijden.
6
Zijn bezittingen deelt hij uit. Na een tijdje als kloosterling geleefd te hebben, vertrok hij op tocht: prediken zou hij onderweg, overal. Een vredesapostel was hij. Zo kwam hij zelfs in Antwerpen voorbij. Hij was goed bevriend met de toenmalige paus, die hem de nodige vrijgeleides gaf voor zijn tochten en als beschermheer optrad. Maar Norbertus behoorde tot geen kloosterorde en werd daarom aangeklaagd. Hij trok zich terug in het dorpje Prémontré in Frankrijk. Een aantal gelovige mannen volgende hem en een nieuwe orde werd gesticht. Naar het plaatsje werden ze premonstratenzers genoemd. Twee belangrijke zaken zijn hier te melden: als orde sluiten zij zich niet uit de gemeenschap; zij treden buiten hun grenzen van de abdij. En, een beetje raar: zichtbaarheid is belangrijk, dus ze kleden zich in een wit habijt. Zo kennen we die paters nog altijd: in het wit en bedrijving buiten hun abdijen. Norbertus had talrijke aanvaringen met kloosterordes waar hij verbleef, maar in zijn nieuwe groep, vielen alle puzzelstukjes in mekaar. Religieuzen met een wereldse opdracht. Zelf bleef hij als boeteprediker overal rondgaan. Een bezoek in de buurt van Maagdenburg gaf een wending aan
zijn leven: hier werd hij aangesteld tot bisschop. Eerst wilden ze die landloper zelfs niet binnenlaten! Het was de tijd van pausen en tegenpausen (dat had nog niets te maken met de latere pauselijk tijd in Avignon) Onze Norbertus koos resoluut voor de oorspronkelijk gekozen paus Innocentius II. Tezelfdertijd ging hij in tegen de Roomse keizer, die een aantal kerkelijke benoemingen graag zelf wilde uitdelen. Norbertus wou kerk en staat toe al gescheiden houden. Met Pasen in 1134 werd hij ziek. Na een paar weken ziekbed overleed hij in Maagdenburg, waar hij ook begraven werd. In de 17e eeuw werd zijn stoffelijk overschot overgebracht naar Praag. Daar, in de abdij van Strahov, ligt hij nog steeds begraven. ‘Premonstratenzers’ (wat een woord…) werd bij ons vlot vervangen door Norbertijnen; dat praat wat gemakkelijker. Zijn belangrijkste naamfeest vieren we op 6 juni. Ook 7 mei en 11 juli komen wel eens voor. Als patroonheilige wordt hij vereerd in Praag, Bohemen en Tsjechië. Hij is tevens de stadsheilige van Antwerpen en Maagdenburg. Hij is de patroon van de vroedvrouwen en wordt aanroepen voor een veilige en voorspoedige bevalling. Hij wordt afgebeeld als abt of als bisschop, dikwijls met een afvallige (Tanchelm) aan zijn voeten, met een kelk of een monstrans. Er is een weinig vleiende weerspreuk over hem bekend. Hier opgegeven in de originele Franse versie: ‘Les bains que prend Saint-Norbert inondent la terre’. Voorwaar niet bijster positief bij felle regen met overstromingen tot gevolg.
