BIOLOGISCHE GROENTETEELT IN DENEMARKEN

DENEMARKEN HEEFT GROTE AMBITIES WAT BETREFT DE PRODUCTIE VAN BIOLOGISCHE VOEDING EN WAS HET EERSTE LAND TER WERELD DAT RICHTLIJNEN VOOR DE BIOLOGISCHE SECTOR OPSTELDE. LIS JESPERSEN, KEY ACCOUNTMANAGER SEEDCOM IN DENEMARKEN, SCHETST DE BIO-MARKT IN HAAR LAND.

In 1995 introduceerde de Deense overheid het eerste actieplan voor de biologische landbouw. We beschikten toen al geruime tijd over nationale normen, een biologisch keurmerk en officiële inspectierichtlijnen. We zijn bovendien het eerste land dat wil dat alle publieke keukens, bijvoorbeeld in ziekenhuizen en overheidsgebouwen, voor minimaal 60% biologische producten gebruiken. Alle keukens kunnen een keurmerk krijgen – 30%, 60% of 90% biologisch – afhankelijk van de hoeveelheid biologische producten die wordt gebruikt.

Mensen in Denemarken eten steeds meer biologische producten. Zo is de verkoop van biologische groenten en fruit bijna verdrievoudigd van 267 miljoen euro in 2015 tot 773 miljoen euro in 2020. De meest verkochte biologische levensmiddelen zijn zuivelproducten (melk, boter en yoghurt), wortelen, havermout, bananen, eieren, meel, pasta en appels. Meer dan 13% van de dagelijkse boodschappen van Denen bestaat uit biologische producten en hiermee hebben we het grootste biologische marktaandeel ter wereld.

Denemarken staat internationaal bekend om zijn hoogwaardige voedingsmiddelen en zeer strenge voedselveiligheidsnormen. Dat is ook de belangrijkste reden dat de export van Deense biologische voedingsmiddelen de afgelopen 5 jaar is verdubbeld. Onze grootste exportmarkten zijn Duitsland, Zweden en Frankrijk, maar we exporteren ook veel naar Azië, het Midden-Oosten en de Verenigde Staten.

Omdat we zoveel biologische voedingsmiddelen consumeren, importeren we ook producten. Denk aan fruit dat hier niet groeit, zoals bananen, sinaasappels en citroenen. De waarde van de geïmporteerde biologische producten is net iets hoger dan de waarde van de geëxporteerde producten.

Belangrijkste gewassen

In 2017 werd ongeveer 30% van alle groenten in Denemarken biologisch geteeld. De belangrijkste vollegrondsgroenten die worden verbouwd, zijn wortelen, uien, sla, kool, prei, bloemkool en broccoli. Daarnaast worden er veel aardappels geteeld. De opbrengst van biologische velden is, afhankelijk van het gewas, 60 tot 100% van de opbrengst van conventionele velden. Meer dan 50% van het wortelareaal bestaat uit biologische wortelen, terwijl biologische uien ongeveer 25% van het totale uien areaal beslaan.

Wisselteelt en robuuste rassen

In de groenteteelt in Denemarken mogen, net als in alle biologische landbouwactiviteiten, geen chemische gewasbeschermingsmiddelen of kunstmest worden gebruikt. De voedingsstoffen voor de gewassen worden geleverd door leguminosen en gerecyclede organische materialen zoals gewasresten en dierlijke mest. Om ziekten en onkruid in biologische velden te voorkomen, passen telers wisselteelt toe en planten ze robuuste en ziektebestendige rassen. Wisselteelt zorgt ervoor dat de grond vruchtbaar blijft en helpt de groei van onkruid en plagen te voorkomen. Moderne

technologieën zoals robots en drones met camera’s, helpen telers om onkruid te lokaliseren. Het onkruid wordt vervolgens verwijderd met mechanische schoffels of handmatig gewied met wiedbedden.

Biologische telers proberen een gezonde en vruchtbare bodem voor hun gewassen te creëren en tegelijkertijd het milieu, de biodiversiteit en natuurlijke grondstoffen te beschermen. Voordat bedrijven in Denemarken hun producten als biologische producten mogen verkopen, moeten ze eerst een tweejarige omschakelingsperiode doorlopen.

Twee segmenten

Supermarkten verwachten dat groenteproducenten continu een bepaald gewas kunnen leveren. Tot een aantal jaar geleden produceerden de meeste biologische telers in Denemarken echter verschillende gewassen voor lokale distributie. Maar de tijden zijn veranderd en er is nu sprake van parallelle ontwikkelingen in verschillende segmenten. Ter verduidelijking zal ik de twee belangrijkste segmenten beschrijven. Ten eerste zijn er de grotere, gespecialiseerde producenten die zich richten op de detailhandel, ofwel supermarkten. Deze bedrijven werken steeds meer samen om een continue levering en effectieve marketing te waarborgen. Dan zijn er nog de kleinere telers die veel verschillende – vaak seizoensgebonden en lokale – groenten produceren, inclusief de zogenaamde ‘buitenbeentjes’ die worden verkocht bij boerderijwinkels en kraampjes langs de weg of worden thuisbezorgd in groenteboxen. Deze telers verkopen hun producten vaak direct aan de consument.

De toekomst

Het is ontzettend belangrijk dat we meer aandacht besteden aan het klimaat en het milieu en dat we zuinig omgaan met onze beperkte grondstoffen. Met biologische producten zetten we een stap in de goede richting. Maar soms zijn lokaal geproduceerde nietbiologische producten duurzamer dan dezelfde producten die elders biologisch worden geteeld en geïmporteerd. Steeds meer telers in Denemarken doen echter hun best om een aantal van de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties na te leven. Voor de toekomst is duurzaamheid denk ik het allerbelangrijkste voor de Deense groenteproductie.

“Soms zijn lokaal geproduceerde nietbiologische producten duurzamer dan geïmporteerde biologische producten.”

Lis Jespersen