REPORTAGE VOLLEGROND ▶▶▶
Groenteveredelaar Bejo doet het met eigen bijen Met zo’n 1.000 bijenvolken is Bejo in Warmenhuizen behalve veredelaar van groentezaden ook een van de grootste imkerijen in Nederland. De insecten zijn er voor de bestuiving, en draaien mee in onderzoek voor de instandhouding en vermeerdering van bijenvolken en de aanpak van varroamijt. Dan blijkt dat bijen en planten veel gemeen hebben. DOOR JOOST STALLEN
B
ram Vroegop is allergisch voor bijensteken. Dat is niet ideaal met 15 bijenvolken thuis, en als je met bijen ook je brood verdient. Want Vroegop is een van de vier fulltime imkers bij zaadbedrijf Bejo in Warmenhuizen (N.-H.). En ja, hij wordt weleens gestoken; dat is niet fijn, en bezorgt zijn huisarts soms fronsende wenkbrauwen, maar dat weegt ruimschoots op tegen het werkplezier, al zo’n 12 jaar lang. Vroegop vertelt het met een brede glimlach. Zijn collega Wilhelm de Geus zit naast hem,
Zelf beheren
werkt 16 jaar met de bijen van Bejo en is allergieloos. “Muggen zijn gevaarlijker”, weet hij zeker. Hij werkte al bij Bejo, toen in een gesprek ‘aan de wasbak’ de vacature voorbijkwam voor een bijenimker. “Ik werd die imker.” Vroegop en De Geus vertellen graag over hun werk, want behalve veelzijdig, is het ook belangrijk. Met name omdat voor Bejo belangrijke gewassen als brassica’s, ui, peen, prei en asperges niet zonder bestuivers kunnen: niet bestuiven is einde gewas, en dus ook einde veredeling (vruchtgewassen worden handmatig bestoven, slagewassen zijn zelfbestuivers).
Bejo – met vestigingen in 30 landen – is behalve in Nederland ook actief met bijen in Frankrijk, Australië, Nieuw-Zeeland en de VS. Het bedrijf draait hier mee in selectieprogramma’s voor betere en gezondere bijen voor de bestuiving. De hoofdvestiging voor het bijenonderzoek is in Frankrijk. De eigen imkerij in Australië dient om de beschikbaarheid van bijen veilig te stellen. Die kan nijpend zijn vanwege de grote vraag naar bijen onder invloed van goede prijzen voor Manuka-honing (Tea Tree).
FOTO: JOOST STALLEN
Internationaal
Imkers Bram Vroegop (l.) en Wilhelm de Geus en nog twee collega’s hebben de zorg voor circa 1.000 bijenvolken. Voor en achter hen staan ‘zo’n 100 kasten.
Bejo heeft in Nederland zo’n 1.000 volken te verzorgen en aan het werk, en wereldwijd een veelvoud van dat aantal (zie kader Internationaal). Een krachtig volk bestaat uit 40.000 tot 50.000 werkbijen, een koningin, en 400 tot 500 darren. Darren zijn de luie mannetjes, uitsluitend voor de bevruchting van de koningin. De vliegbijen doen het bestuivingswerk voor de zaadproductie en voor het maken van kruisingen tussen ouderlijnen voor de veredeling. Bejo is behoorlijk uniek met de houderij van eigen bijenvolken. Sectorgenoten zetten ook bestuivingsbijen in, veelal afkomstig van gespecialiseerde toeleveranciers. Een argument voor Bejo om zelf bijen te houden, is vanwege de schaalgrootte van het bedrijf. Internationaal zijn er tienduizenden volken nodig: zelf beheren is dan het veiligst, en maakt het mogelijk onderzoek te doen en expertise op te bouwen op het vlak van vermeerdering en verbetering van ziekteresistentie. Vroegop en De Geus komen er later op terug. Duizend volken, dat is een aantal waar de gemiddelde hobbyimker mijlenver vanaf staat: met 15 tot 20 kasten ben je dan al ‘groot’. Maar dat grote aantal bij Bejo is wel degelijk nodig. De kruisingen worden gemaakt in geïsoleerde celletjes van 90 tot 500 m2. In een kleinere cel volstaat vaak een volk, in een grotere cel zijn soms 5 tot 6 volken nodig. De totale oppervlakte van al die compartimenten is zo’n 35 hectare, weet Vroegop. Bovendien is het type gewas van invloed: “Kool heeft een groot aanbod stuifmeel en nectar. Dan kun je met minder bijen toe dan bijvoorbeeld voor uien.” Honing winnen is er niet bij. “Geen druppel. Honing laten we in de kast zitten.” De hoeveelheden stuifmeel en nectar die de bijen naar
▶ GROENTEN & FRUIT | 10 november 2017
35