Bejo spreekbeurtmagazine

Bejo spreekbeurtmagazine Basisonderwijs groep 6-8

Inhoudsopgave Inhoudsopgave ���������������������������������������������������������������������������������� 2 Wie is Bejo en wat doen we? ������������������������������������������������������ 3 Geschiedenis Bejo ��������������������������������������������������������������������������� 5 Blijft er vraag naar goede groentezaden? ���������������������������� 7 Wie koopt er Bejo zaad? �������������������������������������������������������������� 8 Waar werkt Bejo? ���������������������������������������������������������������������������� 9 Onderzoek en veredeling bij Bejo �������������������������������������������� 10 Waarom veredelen we? ���������������������������������������������������������������� 11 Productie, bewerking en verkoop bij Bejo �������������������������� 12

Hoi! Geef jij binnenkort een spreekbeurt of maak je een wer kst uk over Bejo?

Speciaal voor jou hebben we dit spreekbeurtmagazine gemaakt , waarin je alles over ons te weten komt.

Succes!

Gezondheid �������������������������������������������������������������������������������������� 14 Concepten ������������������������������������������������������������������������������������������ 15 Recept voor de jonge thuiskok �������������������������������������������������� 16 Wat weet JIJ over groentezaden en veredeling? �������������� 17 Leuke toevoegingen voor je spreekbeurt ���������������������������� 19 Seed Valley ���������������������������������������������������������������������������������������� 20

2

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

?

Wist je dat…

DE MEESTE VITAMINES IN HET GROENE GEDEELTE

VAN DE PREI ZITTEN? DIT GROENE GEDEELTE KUN JE OOK ETEN. PREI KOMT MEESTAL UIT

maat.. to , ie az in sp s, je et bi , ol ko , en ui n, le W orte het begint bij een zaadje!

NEDERLAND EN KUN JE HET HELE JAAR DOOR KOPEN. PREI KUN JE ZOWEL RAUW ALS GEKOOKT ETEN.

Wie is Bejo en wat doen we?

Bejo is een internationaal groentezaadveredelingsbedrijf. Bejo

Verder richten we ons onder andere op de zaden

we bijvoorbeeld 90 wortelrassen. Ons assortiment

richt zich op onderzoek, veredeling, productie, bewerking en

van witlof, knolselderij, rode biet, spinazie,

van meer dan 1200 rassen verdeeld over zo’n 50

verkoop van groentezaad van hoge kwaliteit. We zijn een van de

prei, andijvie, sla en tropische gewassen zoals

gewassen is geschikt voor verschillende markten

grootste groentezaadproducenten van de wereld van koolgewassen

tomaat en peper. Bejo heeft ook een uitgebreid

en klimaten. Met verschillende markten bedoelen

(brassica’s), wortelen en uien.

assortiment biologische zaden. Wij leveren onze

we dat we rekening houden met de wensen van

zaden uitsluitend aan professionele groentetelers

verschillende mensen. De fabriek die groenten snijdt

(boeren).

verwerkt bij voorkeur grote dikke wortelen. Chef-koks

Grote keus groenterassen

3

van restaurants willen graag mooie dunne bospeen.

Uiteraard is het klimaat ook belangrijk om rekening

We bieden een grote keus aan groentegewassen.

mee te houden. Een wortel die in het tropisch warme

Binnen die gewassen hebben we ook weer een

Zuid-Amerika heel goed groeit, overleeft de koude

grote keus aan verschillende rassen. Zo hebben

winter in het landklimaat van Oost-Europa niet.

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

Bejo hoofdkantoor in Warmenhuizen, Nederland

UITGELICHT Zaadveredeling Veredelen betekent het ontwikkelen van nieuwe of verbeterde rassen. Dit doet een veredelaar door bestaande rassen met elkaar te kruisen waardoor er een nieuwe soort kan ontstaan. Door de beste unieke eigenschappen van twee rassen met elkaar te kruisen probeert de veredelaar twee eigenschappen in één nieuw ras samen te brengen. Dit is een proces dat jaren kan duren.

Een voorbeeld: bij uien is het belangrijk om een goede opbrengst te hebben, maar ook om de uien tegen ziektes te beschermen. Deze twee eigenschappen proberen we in een nieuw ras samen te brengen, zodat er een nieuw ras ontstaat dat een goede oogst geeft en niet bevattelijk is voor bepaalde ziektes.

Vernieuwend blijven

Het bedrijf

We vinden het belangrijk om steeds vernieuwend te blijven door

Bejo is een internationaal

nieuwe, betere rassen aan ons assortiment toe te voegen. We

familiebedrijf. Bejo hecht

spreken veel met onze klanten en houden in de gaten naar wat

veel waarde aan de natuur,

voor soort groenten er vraag is. Zo kunnen we rekening houden

de mens en de omgeving.

met de wensen van de klant en de consument. Op deze manier

Daarom proberen we met

bepalen we welke nieuwe groenterassen we willen ontwikkelen.

alles rekening te houden,

We willen natuurlijk wel dat onze klant blij is met een groenteras

zodat iedereen tevreden blijft.

van Bejo!

Bij Bejo stappen collega’s

Uien

makkelijk even bij elkaar binnen om iets te vragen.

Op het gebied van uien werkt Bejo samen met het bedrijf De Groot

Bejo in Argentinië

Bejo medewerkers helpen elkaar graag.

& Slot in Broek op Langedijk. Samen met Broer B.V. in Andijk en De Groot en Slot is Bejo bezig met de veredeling van nieuwe

Bejo groeit nog steeds. We breiden uit in personeel,

plantuienrassen die onder de merknaam ‘Quality Inside’ op de

assortiment en vestigingen over de hele wereld. Op

markt worden gebracht.

dit moment telt het bedrijf ruim 1500 medewerkers wereldwijd.

Onze experts besteden veel aandacht aan onderzoek, zaadproductie, zaadbewerking, logistiek (bijvoorbeeld het regelen van het vervoer van de groentezaden) en verkoop. In al deze onderdelen van het bedrijf zorgen we dat we kwaliteit leveren. We willen het graag goed doen. Ons motto is dan ook That’s bejo quality – Dat is bejo kwaliteit. Daar zorgen we iedere dag voor, wereldwijd.

Bejo in Polen

Als een veredelaar een nieuw ras wil maken moet hij in ieder geval een tijdje vooruit denken. Afhankelijk van het soort groente duurt de ontwikkeling van een nieuw ras namelijk toch gauw tien tot vijftien jaar.

4

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

waaruit een (kool)plantje met twee lobblaadjes groeit. Het zaadje is afgebeeld als de letter b. Het beeldmerk bestaat al sinds 1978, toen de twee bedrijven gingen samenwerken.

In de jaren 80 en 90 heeft Bejo een enorme

Het is nog steeds een krachtig logo.

ontwikkeling doorgemaakt. Er zijn veel vestigingen in Europa bijgekomen. Vanaf het jaar 2000 werden nieuwe onderzoekstechnieken zoals

Geschiedenis Bejo

DNA-merkertechnologie populair, waarmee de

In 1899 begon Jacob Jong als kruidenier in de zaadhandel. In 1912 begon

Naam en logo

Cor Beemsterboer in de zaadhandel. In de jaren ’60 zijn zij samen gaan

De naam Bejo is ontstaan uit de eerste twee

werken op het gebied van nieuwe veredelingstechnieken (hybridisatie ) voor

letters van de achternamen van de oprichters:

groentezaden. De samenwerking verliep goed en daarom besloten zij in 1978

‘Be’ van Beemsterboer en ‘jo’ van Jong.

ontwikkeling van nieuwe groenterassen sneller kan plaatsvinden.

als één bedrijf verder te gaan in de veredeling, productie en verkoop van groentezaden. De nieuwe naam voor het bedrijf werd Bejo. In dat eerste jaar

Het zwarte gedeelte van het logo is het beeld van

was Bejo een klein bedrijf met wereldwijd rond de veertig medewerkers.

een zaadje. Daarbinnen zie je een groene kiem

UITGELICHT DNA-merkertechnologie Dit is een methode waarbij het DNA van een plant wordt bestudeerd in het laboratorium. Een stukje blad van de plant is al genoeg om binnen een paar dagen meer informatie over bijvoorbeeld virusresistentie (= ongevoelig voor een virus), kleur, bloeitijd en groeisnelheid te krijgen. Dit zijn eigenschappen die normaal gesproken pas duidelijk worden nadat veredelaars de planten vele maanden tot een paar jaar hebben geteeld en bestudeerd.

5

UITGELICHT Hybridisatie is een manier van veredelen die voor de beste resultaten zorgt. Hybride groentezaad komt voort uit een kruising van twee ouderplanten, een moeder en een vaderplant. Als je de moederplanten met de vaderplanten kruist krijg je allemaal dezelfde nakomelingen. Dat heet een F1 hybride (eerste kruising). Het voordeel van de F1 hybride is dat alle planten er allemaal hetzelfde uitzien. Deze planten zijn tegelijk klaar om te oogsten. De teler hoeft dus maar één keer met zijn machine het land op om te oogsten. Soms is het zo dat een hybride ras sneller groeit of meer oogst oplevert.

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

Geschiedenis koolveredeling

De handel van zaad was in het begin nog het werk

Al sinds de zeventiende eeuw (ruim 400 jaar

van marskramers (verkopers van kleine artikelen

geleden) speelt Nederland een belangrijke rol

die te voet het platteland rondtrokken om spullen

in de teelt (= het laten groeien van gewassen) en

te verkopen). Overgebleven zaad van de boeren

veredeling van koolgewassen. De ontwikkeling van

verkochten zij weer door.

teelt en veredeling in Nederland begon met kool.

Hoewel de uiterlijke vorm per koolgewas enorm kan

Rond 1800 begonnen de eerste handelaren ook

verschillen (rode kool, spruiten, bloemkool, broccoli

zelf zaad te produceren. Doordat het verkeer

en boerenkool) zijn ze allemaal onderdeel van de

beter georganiseerd werd (goede wegen,

verzamelnaam voor kool: ‘Brassica’.

treinverbindingen etc.) konden deze handelaren hun zaad over de hele wereld verkopen. Deze

De eerste koolgewassen, men denkt dat dit

handelaren probeerden ook de kwaliteit te

sluitkolen waren, kwamen waarschijnlijk al in ons

verbeteren en zo ontstond het veredelen van

land in de Romeinse tijd. Een sluitkool kan een

groenten.

rode of witte kool zijn, waarbij de blaadjes zo dicht

?

Wist je dat…

CHINESE KOOL NIET VOOR NIETS ZO HEET? CHINEZEN

ZIJN ER DOL OP. VOORAL ROND DE GROTE STEDEN VIND JE OP HET LAND EN IN TUINTJES VEEL KOOL.

6

op elkaar zitten dat er een ronde bol ontstaat.

Sommige groenten die je tegenwoordig op je bord

Opvallend is dat de meeste kolen geteeld werden in

krijgt worden in verre landen in de wereld geteeld,

West-Friesland, namelijk in ‘De Streek’ tussen Hoorn en Enkhuizen en in ‘De Langedijk’.

maar de meeste groenten groeien hier gewoon op het land om ons heen. In de omgeving van

De grond is daar zeer geschikt om kolen

gemeente Schagen groeit nog steeds heel veel

te laten groeien. Dat is rondom gemeente

kool. Witte kool, rode kool, bloemkool, broccoli en

Schagen. De kolen die in deze gebieden in de

boerenkool. De grond in Harenkarspel is daar heel

middeleeuwen werden verbouwd werden op

geschikt voor.

de markt in Alkmaar verkocht en later, in de zeventiende eeuw, in Amsterdam.

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

Blijft er vraag naar goede groentezaden?

Zaad is van levensbelang voor de mens. Zonder

tegelijk meer mensen op

zaad is er geen oogst, zonder oogst is er geen

de wereld komen. Het is

voedsel. Om ervoor te zorgen dat mensen over

belangrijk dat er zoveel

de hele wereld groenten kunnen eten is het dus

mogelijk groenten

belangrijk dat deze kleine groep bedrijven blijft

groeien die van goede

bestaan.

kwaliteit zijn.

?

Wist je dat…

groenterassen ontwikkelt die voor hun grond geschikt zijn, krijgen

DE BRASSICA

mensen in arme landen meer

OLERACEA, OFTEWEL

gezond voedsel tot hun

BOEREN­KOOL, AL ZO’N

4000 JAAR GELEDEN BEKEND WAS IN VAN DE OUDE EGYPTENAREN? NA 350

De komende jaren hebben we te maken met een

Vanwege al deze

aantal ontwikkelingen en uitdagingen:

ontwikkelingen blijft Bejo investeren in

XXde

wereldbevolking groeit (steeds meer mensen

hebben voedsel nodig)

VOOR CHRISTUS RAAKTE DE BOERENKOOL DANKZIJ WERELDREIZIGERS

vinden gezondheid steeds belangrijker

en eten daarom steeds meer groenten en fruit

Bejo vindt het belangrijk om praktische landbouwkennis, technologie

VERSPREID OVER DE REST VAN

en kwaliteitsgroente­zaad

DE WERELD.

beschikbaar te maken voor

innovatie om te kunnen

kleine boeren. Daarom organiseert

voldoen aan deze groeiende

en ondersteunt Bejo diverse projecten

vraag naar kwaliteitszaad. Bejo XXmensen

beschikking.

KLEIN-AZIË EN AL OP HET MENU STOND

in Latijns-Amerika, Zuidoost-Azië en Afrika.

kijkt ook naar steeds gezondere, milieuvriendelijkere landbouwmethoden. We

Een aantal van deze activiteiten zijn:

leren veel van ons biologisch programma en passen XXmensen

vinden een schoon milieu steeds

XXBejo

ondersteunt kleine boeren in landen waar

teeltactiviteiten. Nieuwe inzichten delen we met onze

landbouw nog niet zo ver ontwikkeld is als in

meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen

klanten en partners. En van hen leren wij ook weer.

Nederland. Zo is er in Afrikaanse landen behoefte

gebruikt gaan worden

Bejo ondersteunt kleine boeren

aan advies over het telen van gewassen. In gebieden waar de boeren open staan voor advies,

Zorgen voor goed zaad kan meer doen voor de

laten we zien hoe zij hun landbouw kunnen

waardoor er minder ruimte is om groenten

ontwikkeling van een arm land dan miljoenen

verbeteren. Als het nodig is brengen we er kleine

te laten groeien. Dat is natuurlijk lastig als er

euro’s ontwikkelingshulp. Doordat Bejo

oogstmachines of andere apparatuur. Boeren die

XXer

7

biologische technieken toe in al onze overige

belangrijker, waardoor er minder chemische

is minder landbouwgrond beschikbaar,

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

Wie koopt er Bejo zaad?

Professionele groetentelers die grote stukken landbouwgrond hebben, waarop zij groenten telen, kopen groentezaden van Bejo.

De groenten zijn bedoeld om te verkopen aan bijvoorbeeld supermarkten en restaurants.

Groep afgestudeerde leerlingen samen met docenten en schooldirecteur op de school in Guatemala.

Mensen die voor zichzelf groente kweken, bijvoorbeeld in een volkstuin, kopen hun leren hoe zij het beste uit goede groentezaden kunnen halen hebben een beter inkomen.

XXIn

Guatemala heeft Bejo een school die onderwijs

biedt aan kansarme kinderen van kleine boeren.

Naast de normale schoolvakken, leren zij ook veel over landbouw. Deze kennis kunnen zij gebruiken

Te koop: 2500 tot 10Â miljoen zaadjes

groentezaden niet bij Bejo. In een verpakking zitten namelijk zo veel zaden. Daar heb je wel heel veel grond voor nodig. In de kleinste verpakking zitten 2500 zaadjes. In de grootste verpakking zitten wel 10 miljoen zaadjes. Kun je je voorstellen dat je 2500 tot miljoenen bloemkolen in je tuin hebt staan?

in hun familiebedrijf. De kinderen zijn tussen de 12 en 15 jaar en komen uit meer dan 40 verschillende plaatsen. We hopen dat zij enthousiast raken om later een goede groenteteler te worden.

XXIn

Vietnam heeft Bejo een zaadproductie locatie,

dat werk biedt aan vele mensen in het gebied.

De trainingen die er worden gehouden zorgen bovendien voor een betere kennis van goede landbouwtechnieken in de omgeving.

8

Eet ik ook groenten die gegroeid zijn uit Bejo zaad?

De kans is groot dat jij een Bejo groente op je bord hebt gehad. Zo is Bejo een van de belangrijkste leveranciers van wortelzaad. Ken je de snack worteltjes van de supermarkt?

Die komen van Bejo. Ook de gesneden boerenkool die je in de supermarkt ziet komt uit een Bejo zaadje. De Coolwrap (platte witte kool) die nu in meerdere supermarkten verkrijgbaar is, is ook van Bejo afkomstig (zie Concepten, pagina 14)

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

Veredelingsstations

Productiegebieden

Verkoopactiviteiten

Verkoopkantoren

Waar werkt Bejo?

?

Wist je dat…

BEJO

Bejo produceert groentezaden over de hele wereld.

zaad wordt dus eerst per boot, vliegtuig en/ of vrachtwagen

Doordat we tientallen vestigingen en heel veel

naar Warmenhuizen gebracht en getest, behandeld, opnieuw

productievelden wereldwijd verspreid hebben, kunnen

getest en verwerkt tot het aan de kwaliteitsstandaard van

we de beste omstandigheden uitzoeken voor de groei

Bejo voldoet. Daarna wordt het zaad verpakt en/of opgeslagen

van onze groentezaden.

zodat het klaar is voor transport naar onze klanten over de

NAME TE MAKEN MET DE

gehele wereld.

WEERSOMSTANDIGHEDEN

GROENTERASSEN

HEEFT VOOR VERSCHILLENDE LANDEN? DIT HEEFT MET

WAARONDER HET GROENTERAS

In Warmenhuizen wordt het wereldwijd geproduceerde zaad gecontroleerd op kwaliteit. Daarna wordt het zaad geschoond,

In Warmenhuizen is ook het Research Centrum gevestigd. Hier

bewerkt, verpakt, opgeslagen en verder vervoerd. Al het

worden de nieuwste onderzoeksmethoden getest en toegepast.

9

VERSCHILLENDE

MOET KUNNEN GROEIEN.

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

Onderzoek en veredeling bij Bejo Steeds betere groenterassen

Vitamines, smaak en kleur

Bejo veredelaars en Bejo onderzoekers werken

Ook doen Bejo onderzoekers onderzoek naar

veel met elkaar samen. Dit is noodzakelijk voor

inhoudsstoffen, zoals vitamines, smaak en

de ontwikkeling van nieuwe groenterassen.

kleur. We doen bijvoorbeeld onderzoek naar het

De onderzoekers in het Research Centrum

gehalte aan vitamine C in koolgewassen. Deze

(Onderzoekscentrum) gebruiken innovatieve

onderzoeken doen we minimaal drie jaar achter

(vernieuwende) technologieën om onder

elkaar om zo duidelijke gegevens te hebben. In

andere rassen te ontwikkelen met een betere

ons wortelassortiment kijken we naar de meest

kiemkracht, verzaaibaarheid en bescherming tegen

smaakvolle wortelen. We doen

ziekteverwekkers . Via DNA- merkertechnologie

onderzoek samen met Wageningen

(zie uitleg op pagina 5) kunnen we al in een vroeg

?

stadium zien wat de eigenschappen van een

Wist je dat…

BOERENKOOL EEN GOEDE BRON VAN ONDER ANDERE

CALCIUM, VITAMINE B6 EN C IS? BOERENKOOL HEEFT BOVENDIEN EEN HOOG CAROTENOÏDENGEHALTE. DE CAROTENOÏDEN IN DE BOERENKOOL BIEDEN BESCHERMING TEGEN DE ONTWIKKELING VAN CATARACT (EEN VORM VAN STAAR).

10

ras zijn. Dit kan het veredelingsproces met jaren verkorten. Zo kunnen we nu al in het (kiem) plantje zien of bloemkool bijvoorbeeld de kleur paars heeft, terwijl we de

UR (Wageningen Universiteit & Onderzoekscentrum) op het gebied van smaak. Zij werken met een smaakpanel, dat getraind is op het proeven van de verschillende onderdelen van smaak, zoals bitter, zoet, zuur, etc.

bloemkool voorheen zeker één seizoen moesten laten groeien om te zien of het de gewenste kleur zou hebben. We kunnen daardoor sneller door met het veredelingsproces (dus verkorten).

UITGELICHT Kiemkracht Het aantal planten dat uit 100 zaden uitgroeit tot een heel klein plantje; het kiemplantje.

Verzaaibaarheid Of het zaad makkelijk gezaaid kan worden met de machines van de groenteteler.

Ziekteverwekkers

Bejo is cont inue bezig n nieuwe met het ont wikkelen va groenterassen!

Ziekten en plagen die zaden op het veld of tijdens het bewaren kunnen aantasten. Natuurlijk is dit niet goed voor de opbrengst en de kwaliteit van de groenten.

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

?

Wist je dat‌

BEJO ZAAD VOOR PAARSE, WITTE EN GELE WORTELEN OP DE

MARKT BRENGT? ER ZIJN OOK REGENBOOGWORTELEN, IN KLEUR VARIĂ‹REND VAN ZALMROZE TOT LICHTGEEL. RESTAURANTS VINDEN DAT VOORAL INTERESSANT.

Waarom veredelen we?

Mensen met verschillende wensen

machine kan. Groenten moeten ook vers blijven, we

Gezonde groenten

Veredelen wordt gedaan om meerdere redenen.

houden niet van bruine randjes wanneer de groente

De veredelaar is ook op zoek naar gezonde kolen

Je wilt toch wel dat je eten lekker smaakt? Maar

gesneden en verpakt is. Een veredelaar moet dus

die weer en wind kunnen doorstaan. Kolen groeien

het moet er ook mooi uitzien, een gezonde kleur

bekijken waar de groente aan moet voldoen als het

namelijk in de buitenlucht op het land. Daar

hebben en de vorm is ook belangrijk. Niemand eet

nog naar een fabriek gaat voor verwerking.

zijn zij vatbaar voor ziektes in de grond en in de

graag vervormde groenten.

Groente bewaren

lucht. Planten die ziek worden geven vaak minder opbrengst of zorgen voor een slechte kwaliteit

Naast de eigenschappen die jij en ik belangrijk

Sommige producten zijn het hele jaar beschikbaar,

van het eindproduct en dat wil de teler natuurlijk

vinden zijn er ook bedrijven die iets specifieks

zoals witte kool, maar witte kool kan niet groeien

niet. Veredelaars zijn dan ook altijd op zoek naar

wensen van de groente. Neem bijvoorbeeld kool.

in de winter. Toch ligt het in de winter in de winkel,

gezonde kolen die niet ziek kunnen worden, dat

Nadat de kool geoogst is op het land, kunnen de

hoe kan dat? Witte kool wordt bewaard in heel grote

noemen we ook wel resistent.

kolen naar een fabriek gaan. Daar wordt de groente

koelcellen. Zodra de kool op is in de winkel kunnen

gewassen, gesneden en verpakt voordat het op weg

er nieuwe kolen uit de koelcel gehaald worden om

Iedere Bejo veredelaar is gespecialiseerd in een

kan naar de supermarkt.

het schap in de winkel weer aan te vullen, maar

bepaald gewas. Behalve koolveredelaars hebben we

een kool bewaren is soms lastig. De ene kool is

onder andere wortelveredelaars, uienveredelaars

hier beter geschikt voor dan de andere. Ook dat is

en veredelaars die zich bezig houden met paprika

In de fabriek wordt gewerkt met machines. Die

het werk van een veredelaar, die selecteert kolen

& peper.

zijn ingesteld op bepaalde maten. Een kool moet

die goed bewaard kunnen worden zonder dat ze

dus een bepaalde maat hebben zodat die door de

bederven.

Wensen vanuit de fabriek

11

W ie heeft er een idee?

Stel deze vraag aan de klas.

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

Productie, bewerking en verkoop bij Bejo Productie

laten we groeien totdat er bloemen aan komen. De

De grootste

Zodra groenterassen ontwikkeld zijn, bepaalt

grond die we gebruiken om zoveel mogelijk zaad

productievelden

de productieafdeling de beschikbaarheid van

te krijgen om deze te kunnen verkopen noemen we

bevinden zich in

het zaad en de kwaliteit van het Bejo zaad in de

productievelden.

Nederland, Frankrijk,

?

Wist je dat…

WIST JE DAT ER 250.000 UIENZAADJES

markt. Uiteraard hopen we altijd op de beste

Australië, Italië, de

OP EEN HECTARE GEZAAID

weersomstandigheden, zodat we zoveel mogelijk

Verenigde Staten en

WORDEN? (EEN HECTARE IS

zaad kunnen oogsten en uiteindelijk kunnen

Nieuw-Zeeland. De

EEN STUK GROND VAN

verkopen, maar we weten niet altijd wat de

planten, met daaraan

natuur voor ons in petto heeft. Zo kunnen hevige

bloemen met zaadjes,

regenbuien of overstromingen roet in het eten

worden geoogst en daarna

100 X 100 METER).

gooien, waardoor er minder zaad of misschien

gedroogd. Als de zaadjes droog

wel helemaal geen zaad geoogst kan worden.

zijn kunnen machines de zaadjes makkelijker eruit

Zaadproductie is dus een belangrijk onderdeel van

halen. Het zaad wordt daarna op de productielocatie

onze activiteiten.

voorgeschoond om de grove onzuiverheden te verwijderen. Je kunt dan denken aan steentjes en

12

Bejo zaad wordt wereldwijd geproduceerd.

takjes die tussen het zaad gekomen zijn. Daarna

Uitgestrekte velden waarin zaadjes zijn geplant

gaat het zaad per schip of vliegtuig en vervolgens

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

UITGELICHT het zaad een extra laagje geven dat bescherming biedt tegen schimmels en insecten. Dit laagje noemen we een coating.

Verkoop Bejo zaad wordt wereldwijd verkocht via distributeurs (tussenpersonen) en eigen vestigingen in het buitenland. Zo verkoopt Bejo

?

Frankrijk aan de groentetelers in Frankrijk en

Wist je dat…

EEN KILO TOMATEN­

ZAAD DUURDER IS DAN EEN KILO GOUD?

met vrachtwagens naar Bejo in Warmenhuizen.

verkoopt Bejo Italië aan de groentetelers in Italië.

Daar wordt het zaad verder schoongemaakt,

Op deze manier hebben Bejo vertegenwoordigers

bewerkt, verpakt en verder vervoerd.

Bewerking Bejo verwerkt ieder jaar 2500 ton zaden. Vanaf het moment dat het zaad in Warmenhuizen aankomt ondergaan de partijen zaad een lange weg van schoning en kwaliteitscontroles.

Afhankelijk van de wensen van de klant, worden zaden verder bewerkt. Zo kunnen we

13

direct contact met de klant en hebben we zelf de controle over alles.

Hoe ‘maakt’ Bejo zaadjes?

Wanneer je groenten lang genoeg laat groeien in de grond, ontstaan er bloemen aan de plant. Planten maken zaad in hun bloemen. Wanneer je dit zaad zaait, groeien er uit dit zaad weer nieuwe planten en dus nieuwe groenten. Zaden verschillen in uiterlijk van rond tot plat en ovaal, van klein tot groot.

In elk zaadje zit een nieuw babyplantje.

De stevige buitenkant beschermt het zaadje tegen kou en water. Een zaadje wacht met ontkiemen tot het écht kan.

Het heeft genoeg warmte, lucht en water nodig. Het plantje kan dan goed uit het zaadje groeien. Eerst groeien er wortels de aarde in. Daardoor kan het zaadje zelf voedsel uit de grond halen. Daarna groeien de eerste blaadjes boven de grond uit. Uiteindelijk groeit een plantje uit tot een groente.

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

?

Wist je dat…

Gezondheid

BIETJES GOED ZIJN VOOR JE BOTTEN EN JE GEBIT?

BIETEN ZIJN NAMELIJK RIJK AAN CALCIUM EN VEZELS. DE VEZELS ZORGEN ERVOOR DAT JE GEMAKKELIJK NAAR

Bejo doet verschillende onderzoeken naar

zich kan aanpassen aan

de inhouds­­stoffen in haar groenterassen. We

veranderende omstandigheden.

vergelijken de inhoudsstoffen, zoals vitamines,

Voeding werkt als medicijn. Een

smaak en kleur in een gewas of een groep Bejo

gezonde en gevarieerde voeding met veel groente

verschillende voedingsstoffen, zoals vitamines

rassen. De beste rassen promoten we bij telers,

en fruit draagt bij aan je gezondheid. Groente

en mineralen. Ook zitten er in groenten andere

handelaren, verwerkingsbedrijven zoals Vezet of

levert niet alleen voedingsstoffen, maar vermindert

hoeveelheden voedingsstoffen dan in fruit.

supermarkten.

bovendien de kans op chronische ziektes zoals

Bejo vindt het ook belangrijk dat mensen bewust

hart- en vaatziekten, bepaalde vormen van kanker

Omdat groente en fruit verschillen in

en diabetes type 2.

voedingsstoffen adviseert het Voedingscentrum

zijn van gezonde voeding en dat het eten van groente en fruit hierbij erg belangrijk is.

Een goede gezondheid betekent dat het lichaam

14

HET TOILET KAN.

om dagelijks zowel 250 gram groenten als 2 stuks Als je te weinig groente eet kun je dat niet

fruit te eten. Belangrijk is om ook binnen groenten

compenseren door meer fruit te eten. Groenten en

en fruit te variëren, zo krijg je zo veel mogelijk

fruit kunnen elkaar niet vervangen. Ze bevatten

verschillende voedingsstoffen binnen.

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

Concepten Bejo heeft rassen ontwikkeld die smakelijk, knapperig en makkelijk te bereiden Graag denken we mee met de supermarkt en de consument over nieuwe groente ideeën (concepten). Hiermee laten we zien

zijn. Krunchelly is bleekselderij met een aantrekkelijke en frisse appelgroene kleur. Deze bleekselderij heeft geen ‘draden’ en daardoor heeft het een lekkere ‘bite’. Gezond en smakelijk voor elk moment van de dag!

dat Bejo een innovatief bedrijf is en hopen we bijvoorbeeld de teler en de supermarkt te inspireren, zodat er meer verschillende soorten groenten in het schap komen. Ook restaurants vinden het interessant om weer eens iets anders op het menu te zetten.

Snack wortel

Ook heeft Bejo wortelrassen die zeer geschikt zijn voor de verwerkende industrie. Uit deze grote dikke wortels kunnen makkelijk kleine

Zo hebben we de Krunchelly als tussendoor

worteltjes gesneden

snack en de Coolwrap waar je van de

worden om in kleine

koolbladeren makkelijk rolletjes kunt maken.

Voorbeelden van Bejo concepten zijn:

zakjes te verpakken. Deze

Een vierkant koolblad van een speciaal

worden verkocht als snack

geselecteerde platte witte kool met een milde

worteltjes.

smaak. Deze is te gebruiken als wrap, voor sushi of onderdeel van een gezonde sandwich. Maar ook als ingrediënt in een gezonde, smaakvolle salade. www.coolwrap.eu

Koolrabi sticks

Koolrabi is een koolachtige groente die vooral in Duitsland en Aziatische landen erg populair is. Het bevat veel vitamine C en heeft een hoog gehalte aan antioxidanten (een verzamelnaam voor stoffen zoals de vitamines E en C). Kohlrispy koolrabi sticks zijn heerlijk sappig en knapperig en hebben een lekkere zachte, zoete smaak.

15

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

Coolwrap met gerookte kip INGREDIËNTEN XXkoolblad XX100 XX1

Recept voor de jonge thuiskok

geblancheerd (vierkant, per blad 5 hapjes)

gram gerookte kipblokjes

lente-uitje fijn gesneden

XX40

gram appel in kleine blokjes gesneden

XX10

gram pijnboompitten

XX1

eetlepel mayonaise

XX1

eetlepel crème fraîche

XXpeper

en zout

BEREIDINGSWIJZE Snijd vierkante bladeren uit de koolbladeren. Je kunt deze kort blancheren. Een snelle manier om te blancheren: kook water in de waterkoker en giet dit in een pan. Daarna doe je de koolbladeren een paar minuten in het gekookte water. Voorzichtig! Vervolgens spoel je de bladeren af met koud water. Laat de bladeren uitlekken of droog ze. Meng

Help jij graag mee in de keuken thuis? Je

alle ingrediënten en verdeel dit over het koolblad. Rol deze strak op met plasticfolie en

kunt dit Coolwrap recept voor thuis maken

laat deze opstijven in de koelkast. Schuin snijden met een scherp mes en serveren maar!

of leuker… laten proeven in de klas.

Eet smakelijk!

16

Eet smakel ijk!

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

Wat weet JIJ over groentezaden en veredeling?

Jij weet nu al heel veel over groentezaad­ veredel ing en groenten, maar weten je klasgenoten dat ook? Stel ze een vraag en laat ze even nadenken voordat jij ze het goede ant woord geeft!

Tip: speel het spel ‘Raad het zaad’ met behulp van de drie af beeldingen.

(Zie pagina 17).

Hoe groeit kool?

Wat doet een veredelaar?

Wat is een ras?

Kool groeit

Een veredelaar maakt een nieuw ras. Dit doet

Een ras is een groep planten die erg op elkaar

onder bepaalde

hij door bestaande rassen te kruisen met elkaar

lijken. Ze zien er ieder jaar hetzelfde uit, hebben

omstandigheden het

waardoor er een nieuwe soort kan ontstaan.

dezelfde eigenschappen zoals kleur en smaak, en

best, maar hoe kan zo’n

Met kruisen voegt een veredelaar nieuwe

staan vastgelegd in een beschrijving. Een nieuw

klein zaadje zo’n groente

eigenschappen aan een plant toe zoals kleur of

Bejo ras krijgt ook een nieuwe naam. Zo hebben

worden dat we er van

geur. Uit die kruising komen zaadjes. Deze zaadjes

we een asperge met de naam Cumulus, een wortel

kunnen eten?

worden uitgezaaid op een proefveld, daar gaat de

met de naam Nerac en een preiras met de naam

veredelaar kijken of de planten beter zijn dan de

Jumper.

Een zaadje kiemt, dat

bestaande rassen. Als blijkt dat een plant beter is

betekent dat er een

kan de veredelaar besluiten deze als nieuw ras te

plantje uit het zaadje

introduceren. Dit is een proces dat jaren kan duren.

komt. Je kijkt eigenlijk

Een veredelaar moet dus heel veel geduld hebben.

naar het jasje van het zaadje. Als het zaadje er rijp voor is komt het plantje uit zijn jasje, net als een kuiken uit een ei. Het jasje

Bijvoorbeeld

breekt dus open en er komt een klein plantje uit

A moeder broccoli = lelijke kleur, veel opbrengst

die langzaamaan groter groeit door licht en water.

B vader broccoli = mooie kleur, weinig opbrengst

Uiteindelijk komen er blaadjes aan. Als het plantje

A x B nieuw ras = een broccoli met een mooie

sterk genoeg is kan je deze in de aarde zetten. En

kleur en veel opbrengst.

als je er goed voor zorgt wordt het uiteindelijk een grote kool.

Betrek je klasgenoten bij je spreekbeurt!

17

?

Wist je dat…

BEJO’S CUMULUS ASPERGE

5 KEER OP RIJ TOT ‘DÉ LEKKERSTE ASPERGE VAN BRABANT’ IS UITGEROEPEN?

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

Hoe groeien spruiten?

Hoe groeit koolrabi?

Hoe groeit boerenkool?

Spruitjes zijn eigenlijk kleine kolen. Het zijn

Wist je dat koolrabi de knolvormige, verdikte stengel

De boerenkoolplant bestaat uit een dikke stam met

alle­maal blaadjes dicht op elkaar. Ze groeien in de

is van een koolplant? Anders dan koolraap groeit

grote gekroesde bladeren. De bladeren worden

bladoksels van de grote bladeren van een spruitjes­

koolrabi boven de grond. Het is dus niet de wortel

geoogst en dat is wat we opeten. Boerenkool is het

plant. Wanneer de spruiten ongeveer 2 tot 3

die je eet. Wist je dat er een groene en een paarse

lekkerst als er wat vorst over de kool is geweest.

centi­­meter groot zijn en nog gesloten zijn kunnen ze

koolrabi bestaat? Koolrabi is zowel rauw als

Bejo veredelaars letten op de opbrengst, of ze goed

geplukt worden. Een spruit­plant wordt ongeveer 60

gekookt een heerlijke groente om te eten.

tegen de winter kunnen (winterhardheid), kleur,

tot 120 centimeter hoog. Tijdens de oogst worden

gezondheid op het veld en houdbaarheid van de

alle spruitjes van de plant geplukt.

boerenkool. Dit winterharde gewas wordt geoogst als de meeste andere groenten niet meer op het veld staan.

Raad welk zaadje van welke groente is

?

Wist je dat…

VOOR DE MOOIE KLEUR VAN

LIPPENSTIFT RODE KOOL WORDT GEBRUIKT? A �����������������������������������������������������������������������������������

B �����������������������������������������������������������������������������������

C ����������������������������������������������������������������������������������� Antwoord: A = Kool zaad, B = Uienzaad, C = Wortelzaad

18

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

Leuke toevoegingen voor je spreekbeurt Film Grenzeloos, het verhaal van Bejo Deze film duurt ± 9,5 minuut

Aflevering NPO ‘Het Klokhuis’ over wortelen Deze aflevering duurt ± 14,5 minuut

Afbeeldingen die gebruikt zijn in dit spreekbeurtmagazine zijn hier te downloaden.

Aflevering NPO ‘Het Klokhuis’ over asperges Deze aflevering duurt ± 14,5 minuut

19

Aflevering RTL 4 ‘Wist je dat?’ over asperges Deze aflevering duurt ± 6 minuten

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

MONDIAAL MIDDELPUNT VAN PLANTENVEREDELING EN ZAADTECHNOLOGIE

Seed Valley

Het noorden van Noord-Holland telt tientallen gespecialis eerde bedrijven die groenten- en bloementelers over de hele wereld voorzien van hoogwaard ige zaden, stekken en jonge planten. Ook toeleveranciers van de sector hebben zich hier ontwikkeld tot wereldspelers.

Tezamen vormen ze een succesvolle bedrijfstak met een high-tech karakter.

Dat maakt Seed Valley tot een uitdagend, internationa al werkterrein.

Met een sterk groeiende wereldbevolking is innovatie vooral gericht op hogere voedselproductie per hectare, met minder gebruik van water, kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen. De levering van kwaliteitszaad aan tuinders - waar ook ter wereld - is de belangrijkste factor voor meer en gezondere voeding.

Noord-Holland heeft een wereldreputatie in plantenveredeling en zaadtechnologie. De regio telt tientallen gespecialiseerde bedrijven

De naam Seed Valley is niet toevallig gekozen: hier wordt ‘groene software’ ontwikkeld, de genetische programmatuur die bepaalt hoe groente smaakt, welke kleur of grootte een bloem heeft en of een plant resistent is tegen ziektes.

Stichting Seed Valley is opgericht vanuit de visie dat het bedrijvencluster stevig veranker d wil blijven in Noord-Holland.

De stichting zet zich in voor het sectorimago, onderwijs & arbeidsmarktvraag, ruimte & bereikbaarheid en kennisdeling.

die groenten- en bloementelers over de hele wereld voorzien van hoogwaardig uitgangsmateriaal (zaden, stekken, bollen, jonge planten). Deze regio noemen we Seed Valley.

Er wordt innovatieve technologie ontwikkeld om partijen zaad op te waarderen in kiemkracht, verzaaibaarheid en bescherming tegen ziekteverwekkers (zie uitleg pagina10). Innovatieve en ingenieuze

KASGROENTEN

mechanisatie, afkomstig uit Seed Valley, wordt wereldwijd door zaadbedrijven gebruikt. Dit alles maakt Seed Valley tot het wereldwijde

VOLLEGRONDSGROENTEN

BLOEMEN

OMZET

middelpunt van de zaadindustrie en tot een uitdagend, internationaal

X

werkterrein. Bejo is een van de bedrijven die stichting Seed Valley

BLOEIENDE TUINPLANTEN

EXPORT NL: 14%

ondersteunt. Seed Valley doet haar best om mensen enthousiast te

EU: 50% REST VAN DE

maken voor de zaadsector.

2013 2014 2011 2012 2009 2010

INNOVATIE

Meer informatie vind je op

16%

www.jijgaatvoorzaad.nl en

Gemiddeld 16% van de omzet wordt geïnvesteerd in research & development, met uitschieters bij afzonderlijke bedrijven naar boven de 20%.

www.seedvalley.nl

Technologie, verpakt als een zaadje

1,84% INNOVATIE IN ZAAD IS DE SLEUTEL TOT DUURZAAMHEID EN VOEDSELZEKERHEID De werkgelegenheid neemt toe. Nederlandse vestigingen groeien in de periode 2009 - 2015 met gemiddeld 5% per jaar. De buitenlandse vestigingen groeien jaarlijks met gemiddeld bijna 9% meer medewerkers.

EU: 50% REST VAN DE WERELD: 36%

(2011: +10%) is sterker dan de binnenlandse groei (+3%).

HOOGGEKWALIFICEERD

WERKGELEGENHEID

NL: 14%

Export is de basis. De omzetgroei in het buitenland

Op de markt voor tuinbouwzaden is Holland een onverwoestbaar handelsmerk

20%

R&D Het totale Nederlandse bedrijfsleven besteedt 1,84% van het bbp aan R&D. Bron: TNO / HCSS rapport 'De staat van Nederland Innovatieland 2012'

WERELD: 36%

39%

NL REST VAN DE WERELD

39% van de medewerkers heeft een hbo- of universitair diploma.

INTERNATIONAAL GERICHT De Seed Valley bedrijven hebben in Noord-Holland een ruimtebeslag van ongeveer 370 hectare, verdeeld over 28 locaties.

40% KAS

40%

PROEFVELD

Veredelen doe je voor een wereldmarkt.

De bedrijven zijn met hun R&D en productie actief op 90 locaties in 45 landen in alle werelddelen en klimaatzones.

| www.seedvalley.nl | www.facebook.com/SeedValley Stationsplein 3 1601 EN Enkhuizen | +31 (0) 88 123 73 33 | info@seedvalley.nl

20

| twitter.com/mr_SeedValley

Voldoende en gezond voedsel voor eengroeiende wereldbevolking is hét vraagstuk voor plantenwetenschappers en zaadbedrijven

Bejo spreekbeurtmagazine 2016

Wil je nog meer informatie?

Kijk dan eens op: www.bejo.nl www.bejo.com www.werkenbijbejo.nl www.coolwrap.eu

©2016 Bejo spreekbeurtmagazine Alle foto’s en teksten in het Bejo spreekbeurtmagazine zijn eigendom van Bejo Zaden B.V. Deze mogen ALLEEN worden gebruikt voor persoonlijk, niet-commercieel gebruik tijdens spreekbeurten op de basisschool. Voor andere doeleinden geldt dat de foto’s en teksten NIET verveelvoudigd mogen worden, gekopieerd, gepubliceerd, opgeslagen, aangepast of gebruikt in welke vorm dan ook, online of offline, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Bejo Zaden. B.V.

21

Bejo spreekbeurtmagazine 2016