Bejo spreekbeurtmagazine Basisonderwijs groep 6-8
Inhoudsopgave Inhoudsopgave ���������������������������������������������������������������������������������� 2 Wie is Bejo en wat doen we? ������������������������������������������������������ 3 Geschiedenis Bejo ��������������������������������������������������������������������������� 5 Blijft er vraag naar goede groentezaden? ���������������������������� 7 Wie koopt er Bejo zaad? �������������������������������������������������������������� 8 Waar werkt Bejo? ���������������������������������������������������������������������������� 9 Onderzoek en veredeling bij Bejo �������������������������������������������� 10 Waarom veredelen we? ���������������������������������������������������������������� 11 Productie, bewerking en verkoop bij Bejo �������������������������� 12
Hoi! Geef jij binnenkort een spreekbeurt of maak je een wer kst uk over Bejo? Speciaal voor jou hebben we dit spreekbeurtmagazine gemaakt , waarin je alles over ons te weten komt. Succes!
Gezondheid �������������������������������������������������������������������������������������� 14 Concepten ������������������������������������������������������������������������������������������ 15 Recept voor de jonge thuiskok �������������������������������������������������� 16 Wat weet JIJ over groentezaden en veredeling? �������������� 17 Leuke toevoegingen voor je spreekbeurt ���������������������������� 19 Seed Valley ���������������������������������������������������������������������������������������� 20
2
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
?
Wist je dat…
DE MEESTE VITAMINES IN HET GROENE GEDEELTE
VAN DE PREI ZITTEN? DIT GROENE GEDEELTE KUN JE OOK ETEN. PREI KOMT MEESTAL UIT
maat.. to , ie az in sp s, je et bi , ol ko , en ui n, le W orte het begint bij een zaadje!
NEDERLAND EN KUN JE HET HELE JAAR DOOR KOPEN. PREI KUN JE ZOWEL RAUW ALS GEKOOKT ETEN.
Wie is Bejo en wat doen we? Bejo is een internationaal groentezaadveredelingsbedrijf. Bejo
Verder richten we ons onder andere op de zaden
we bijvoorbeeld 90 wortelrassen. Ons assortiment
richt zich op onderzoek, veredeling, productie, bewerking en
van witlof, knolselderij, rode biet, spinazie,
van meer dan 1200 rassen verdeeld over zo’n 50
verkoop van groentezaad van hoge kwaliteit. We zijn een van de
prei, andijvie, sla en tropische gewassen zoals
gewassen is geschikt voor verschillende markten
grootste groentezaadproducenten van de wereld van koolgewassen
tomaat en peper. Bejo heeft ook een uitgebreid
en klimaten. Met verschillende markten bedoelen
(brassica’s), wortelen en uien.
assortiment biologische zaden. Wij leveren onze
we dat we rekening houden met de wensen van
zaden uitsluitend aan professionele groentetelers
verschillende mensen. De fabriek die groenten snijdt
(boeren).
verwerkt bij voorkeur grote dikke wortelen. Chef-koks
Grote keus groenterassen
3
van restaurants willen graag mooie dunne bospeen. Uiteraard is het klimaat ook belangrijk om rekening
We bieden een grote keus aan groentegewassen.
mee te houden. Een wortel die in het tropisch warme
Binnen die gewassen hebben we ook weer een
Zuid-Amerika heel goed groeit, overleeft de koude
grote keus aan verschillende rassen. Zo hebben
winter in het landklimaat van Oost-Europa niet.
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
Bejo hoofdkantoor in Warmenhuizen, Nederland
UITGELICHT Zaadveredeling Veredelen betekent het ontwikkelen van nieuwe of verbeterde rassen. Dit doet een veredelaar door bestaande rassen met elkaar te kruisen waardoor er een nieuwe soort kan ontstaan. Door de beste unieke eigenschappen van twee rassen met elkaar te kruisen probeert de veredelaar twee eigenschappen in één nieuw ras samen te brengen. Dit is een proces dat jaren kan duren. Een voorbeeld: bij uien is het belangrijk om een goede opbrengst te hebben, maar ook om de uien tegen ziektes te beschermen. Deze twee eigenschappen proberen we in een nieuw ras samen te brengen, zodat er een nieuw ras ontstaat dat een goede oogst geeft en niet bevattelijk is voor bepaalde ziektes.
Vernieuwend blijven
Het bedrijf
We vinden het belangrijk om steeds vernieuwend te blijven door
Bejo is een internationaal
nieuwe, betere rassen aan ons assortiment toe te voegen. We
familiebedrijf. Bejo hecht
spreken veel met onze klanten en houden in de gaten naar wat
veel waarde aan de natuur,
voor soort groenten er vraag is. Zo kunnen we rekening houden
de mens en de omgeving.
met de wensen van de klant en de consument. Op deze manier
Daarom proberen we met
bepalen we welke nieuwe groenterassen we willen ontwikkelen.
alles rekening te houden,
We willen natuurlijk wel dat onze klant blij is met een groenteras
zodat iedereen tevreden blijft.
van Bejo! Bij Bejo stappen collega’s
Uien
makkelijk even bij elkaar binnen om iets te vragen.
Op het gebied van uien werkt Bejo samen met het bedrijf De Groot
Bejo in Argentinië
Bejo medewerkers helpen elkaar graag.
& Slot in Broek op Langedijk. Samen met Broer B.V. in Andijk en De Groot en Slot is Bejo bezig met de veredeling van nieuwe
Bejo groeit nog steeds. We breiden uit in personeel,
plantuienrassen die onder de merknaam ‘Quality Inside’ op de
assortiment en vestigingen over de hele wereld. Op
markt worden gebracht.
dit moment telt het bedrijf ruim 1500 medewerkers wereldwijd. Onze experts besteden veel aandacht aan onderzoek, zaadproductie, zaadbewerking, logistiek (bijvoorbeeld het regelen van het vervoer van de groentezaden) en verkoop. In al deze onderdelen van het bedrijf zorgen we dat we kwaliteit leveren. We willen het graag goed doen. Ons motto is dan ook That’s bejo quality – Dat is bejo kwaliteit. Daar zorgen we iedere dag voor, wereldwijd.
Bejo in Polen
Als een veredelaar een nieuw ras wil maken moet hij in ieder geval een tijdje vooruit denken. Afhankelijk van het soort groente duurt de ontwikkeling van een nieuw ras namelijk toch gauw tien tot vijftien jaar.
4
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
waaruit een (kool)plantje met twee lobblaadjes groeit. Het zaadje is afgebeeld als de letter b. Het beeldmerk bestaat al sinds 1978, toen de twee bedrijven gingen samenwerken. In de jaren 80 en 90 heeft Bejo een enorme
Het is nog steeds een krachtig logo.
ontwikkeling doorgemaakt. Er zijn veel vestigingen in Europa bijgekomen. Vanaf het jaar 2000 werden nieuwe onderzoekstechnieken zoals
Geschiedenis Bejo
DNA-merkertechnologie populair, waarmee de
In 1899 begon Jacob Jong als kruidenier in de zaadhandel. In 1912 begon
Naam en logo
Cor Beemsterboer in de zaadhandel. In de jaren ’60 zijn zij samen gaan
De naam Bejo is ontstaan uit de eerste twee
werken op het gebied van nieuwe veredelingstechnieken (hybridisatie ) voor
letters van de achternamen van de oprichters:
groentezaden. De samenwerking verliep goed en daarom besloten zij in 1978
‘Be’ van Beemsterboer en ‘jo’ van Jong.
ontwikkeling van nieuwe groenterassen sneller kan plaatsvinden.
als één bedrijf verder te gaan in de veredeling, productie en verkoop van groentezaden. De nieuwe naam voor het bedrijf werd Bejo. In dat eerste jaar
Het zwarte gedeelte van het logo is het beeld van
was Bejo een klein bedrijf met wereldwijd rond de veertig medewerkers.
een zaadje. Daarbinnen zie je een groene kiem
UITGELICHT DNA-merkertechnologie Dit is een methode waarbij het DNA van een plant wordt bestudeerd in het laboratorium. Een stukje blad van de plant is al genoeg om binnen een paar dagen meer informatie over bijvoorbeeld virusresistentie (= ongevoelig voor een virus), kleur, bloeitijd en groeisnelheid te krijgen. Dit zijn eigenschappen die normaal gesproken pas duidelijk worden nadat veredelaars de planten vele maanden tot een paar jaar hebben geteeld en bestudeerd.
5
UITGELICHT Hybridisatie is een manier van veredelen die voor de beste resultaten zorgt. Hybride groentezaad komt voort uit een kruising van twee ouderplanten, een moeder en een vaderplant. Als je de moederplanten met de vaderplanten kruist krijg je allemaal dezelfde nakomelingen. Dat heet een F1 hybride (eerste kruising). Het voordeel van de F1 hybride is dat alle planten er allemaal hetzelfde uitzien. Deze planten zijn tegelijk klaar om te oogsten. De teler hoeft dus maar één keer met zijn machine het land op om te oogsten. Soms is het zo dat een hybride ras sneller groeit of meer oogst oplevert.
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
Geschiedenis koolveredeling
De handel van zaad was in het begin nog het werk
Al sinds de zeventiende eeuw (ruim 400 jaar
van marskramers (verkopers van kleine artikelen
geleden) speelt Nederland een belangrijke rol
die te voet het platteland rondtrokken om spullen
in de teelt (= het laten groeien van gewassen) en
te verkopen). Overgebleven zaad van de boeren
veredeling van koolgewassen. De ontwikkeling van
verkochten zij weer door.
teelt en veredeling in Nederland begon met kool. Hoewel de uiterlijke vorm per koolgewas enorm kan
Rond 1800 begonnen de eerste handelaren ook
verschillen (rode kool, spruiten, bloemkool, broccoli
zelf zaad te produceren. Doordat het verkeer
en boerenkool) zijn ze allemaal onderdeel van de
beter georganiseerd werd (goede wegen,
verzamelnaam voor kool: ‘Brassica’.
treinverbindingen etc.) konden deze handelaren hun zaad over de hele wereld verkopen. Deze
De eerste koolgewassen, men denkt dat dit
handelaren probeerden ook de kwaliteit te
sluitkolen waren, kwamen waarschijnlijk al in ons
verbeteren en zo ontstond het veredelen van
land in de Romeinse tijd. Een sluitkool kan een
groenten.
rode of witte kool zijn, waarbij de blaadjes zo dicht
?
Wist je dat…
CHINESE KOOL NIET VOOR NIETS ZO HEET? CHINEZEN
ZIJN ER DOL OP. VOORAL ROND DE GROTE STEDEN VIND JE OP HET LAND EN IN TUINTJES VEEL KOOL.
6
op elkaar zitten dat er een ronde bol ontstaat.
Sommige groenten die je tegenwoordig op je bord
Opvallend is dat de meeste kolen geteeld werden in
krijgt worden in verre landen in de wereld geteeld,
West-Friesland, namelijk in ‘De Streek’ tussen Hoorn en Enkhuizen en in ‘De Langedijk’.
maar de meeste groenten groeien hier gewoon op het land om ons heen. In de omgeving van
De grond is daar zeer geschikt om kolen
gemeente Schagen groeit nog steeds heel veel
te laten groeien. Dat is rondom gemeente
kool. Witte kool, rode kool, bloemkool, broccoli en
Schagen. De kolen die in deze gebieden in de
boerenkool. De grond in Harenkarspel is daar heel
middeleeuwen werden verbouwd werden op
geschikt voor.
de markt in Alkmaar verkocht en later, in de zeventiende eeuw, in Amsterdam.
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
Blijft er vraag naar goede groentezaden? Zaad is van levensbelang voor de mens. Zonder
tegelijk meer mensen op
zaad is er geen oogst, zonder oogst is er geen
de wereld komen. Het is
voedsel. Om ervoor te zorgen dat mensen over
belangrijk dat er zoveel
de hele wereld groenten kunnen eten is het dus
mogelijk groenten
belangrijk dat deze kleine groep bedrijven blijft
groeien die van goede
bestaan.
kwaliteit zijn.
?
Wist je dat…
groenterassen ontwikkelt die voor hun grond geschikt zijn, krijgen
DE BRASSICA
mensen in arme landen meer
OLERACEA, OFTEWEL
gezond voedsel tot hun
BOERENKOOL, AL ZO’N
4000 JAAR GELEDEN BEKEND WAS IN VAN DE OUDE EGYPTENAREN? NA 350
De komende jaren hebben we te maken met een
Vanwege al deze
aantal ontwikkelingen en uitdagingen:
ontwikkelingen blijft Bejo investeren in
XXde
wereldbevolking groeit (steeds meer mensen
hebben voedsel nodig)
VOOR CHRISTUS RAAKTE DE BOERENKOOL DANKZIJ WERELDREIZIGERS
vinden gezondheid steeds belangrijker
en eten daarom steeds meer groenten en fruit
Bejo vindt het belangrijk om praktische landbouwkennis, technologie
VERSPREID OVER DE REST VAN
en kwaliteitsgroentezaad
DE WERELD.
beschikbaar te maken voor
innovatie om te kunnen
kleine boeren. Daarom organiseert
voldoen aan deze groeiende
en ondersteunt Bejo diverse projecten
vraag naar kwaliteitszaad. Bejo XXmensen
beschikking.
KLEIN-AZIË EN AL OP HET MENU STOND
in Latijns-Amerika, Zuidoost-Azië en Afrika.
kijkt ook naar steeds gezondere, milieuvriendelijkere landbouwmethoden. We
Een aantal van deze activiteiten zijn:
leren veel van ons biologisch programma en passen XXmensen
vinden een schoon milieu steeds
XXBejo
ondersteunt kleine boeren in landen waar
teeltactiviteiten. Nieuwe inzichten delen we met onze
landbouw nog niet zo ver ontwikkeld is als in
meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen
klanten en partners. En van hen leren wij ook weer.
Nederland. Zo is er in Afrikaanse landen behoefte
gebruikt gaan worden
Bejo ondersteunt kleine boeren
aan advies over het telen van gewassen. In gebieden waar de boeren open staan voor advies,
Zorgen voor goed zaad kan meer doen voor de
laten we zien hoe zij hun landbouw kunnen
waardoor er minder ruimte is om groenten
ontwikkeling van een arm land dan miljoenen
verbeteren. Als het nodig is brengen we er kleine
te laten groeien. Dat is natuurlijk lastig als er
euro’s ontwikkelingshulp. Doordat Bejo
oogstmachines of andere apparatuur. Boeren die
XXer
7
biologische technieken toe in al onze overige
belangrijker, waardoor er minder chemische
is minder landbouwgrond beschikbaar,
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
Wie koopt er Bejo zaad? Professionele groetentelers die grote stukken landbouwgrond hebben, waarop zij groenten telen, kopen groentezaden van Bejo. De groenten zijn bedoeld om te verkopen aan bijvoorbeeld supermarkten en restaurants.
Groep afgestudeerde leerlingen samen met docenten en schooldirecteur op de school in Guatemala.
Mensen die voor zichzelf groente kweken, bijvoorbeeld in een volkstuin, kopen hun leren hoe zij het beste uit goede groentezaden kunnen halen hebben een beter inkomen. XXIn
Guatemala heeft Bejo een school die onderwijs
biedt aan kansarme kinderen van kleine boeren. Naast de normale schoolvakken, leren zij ook veel over landbouw. Deze kennis kunnen zij gebruiken
Te koop: 2500 tot 10Â miljoen zaadjes
groentezaden niet bij Bejo. In een verpakking zitten namelijk zo veel zaden. Daar heb je wel heel veel grond voor nodig. In de kleinste verpakking zitten 2500 zaadjes. In de grootste verpakking zitten wel 10 miljoen zaadjes. Kun je je voorstellen dat je 2500 tot miljoenen bloemkolen in je tuin hebt staan?
in hun familiebedrijf. De kinderen zijn tussen de 12 en 15 jaar en komen uit meer dan 40 verschillende plaatsen. We hopen dat zij enthousiast raken om later een goede groenteteler te worden. XXIn
Vietnam heeft Bejo een zaadproductie locatie,
dat werk biedt aan vele mensen in het gebied. De trainingen die er worden gehouden zorgen bovendien voor een betere kennis van goede landbouwtechnieken in de omgeving.
8
Eet ik ook groenten die gegroeid zijn uit Bejo zaad? De kans is groot dat jij een Bejo groente op je bord hebt gehad. Zo is Bejo een van de belangrijkste leveranciers van wortelzaad. Ken je de snack worteltjes van de supermarkt? Die komen van Bejo. Ook de gesneden boerenkool die je in de supermarkt ziet komt uit een Bejo zaadje. De Coolwrap (platte witte kool) die nu in meerdere supermarkten verkrijgbaar is, is ook van Bejo afkomstig (zie Concepten, pagina 14)
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
Veredelingsstations
Productiegebieden
Verkoopactiviteiten
Verkoopkantoren
Waar werkt Bejo?
?
Wist je dat…
BEJO
Bejo produceert groentezaden over de hele wereld.
zaad wordt dus eerst per boot, vliegtuig en/ of vrachtwagen
Doordat we tientallen vestigingen en heel veel
naar Warmenhuizen gebracht en getest, behandeld, opnieuw
productievelden wereldwijd verspreid hebben, kunnen
getest en verwerkt tot het aan de kwaliteitsstandaard van
we de beste omstandigheden uitzoeken voor de groei
Bejo voldoet. Daarna wordt het zaad verpakt en/of opgeslagen
van onze groentezaden.
zodat het klaar is voor transport naar onze klanten over de
NAME TE MAKEN MET DE
gehele wereld.
WEERSOMSTANDIGHEDEN
GROENTERASSEN
HEEFT VOOR VERSCHILLENDE LANDEN? DIT HEEFT MET
WAARONDER HET GROENTERAS
In Warmenhuizen wordt het wereldwijd geproduceerde zaad gecontroleerd op kwaliteit. Daarna wordt het zaad geschoond,
In Warmenhuizen is ook het Research Centrum gevestigd. Hier
bewerkt, verpakt, opgeslagen en verder vervoerd. Al het
worden de nieuwste onderzoeksmethoden getest en toegepast.
9
VERSCHILLENDE
MOET KUNNEN GROEIEN.
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
Onderzoek en veredeling bij Bejo Steeds betere groenterassen
Vitamines, smaak en kleur
Bejo veredelaars en Bejo onderzoekers werken
Ook doen Bejo onderzoekers onderzoek naar
veel met elkaar samen. Dit is noodzakelijk voor
inhoudsstoffen, zoals vitamines, smaak en
de ontwikkeling van nieuwe groenterassen.
kleur. We doen bijvoorbeeld onderzoek naar het
De onderzoekers in het Research Centrum
gehalte aan vitamine C in koolgewassen. Deze
(Onderzoekscentrum) gebruiken innovatieve
onderzoeken doen we minimaal drie jaar achter
(vernieuwende) technologieën om onder
elkaar om zo duidelijke gegevens te hebben. In
andere rassen te ontwikkelen met een betere
ons wortelassortiment kijken we naar de meest
kiemkracht, verzaaibaarheid en bescherming tegen
smaakvolle wortelen. We doen
ziekteverwekkers . Via DNA- merkertechnologie
onderzoek samen met Wageningen
(zie uitleg op pagina 5) kunnen we al in een vroeg
?
stadium zien wat de eigenschappen van een
Wist je dat…
BOERENKOOL EEN GOEDE BRON VAN ONDER ANDERE
CALCIUM, VITAMINE B6 EN C IS? BOERENKOOL HEEFT BOVENDIEN EEN HOOG CAROTENOÏDENGEHALTE. DE CAROTENOÏDEN IN DE BOERENKOOL BIEDEN BESCHERMING TEGEN DE ONTWIKKELING VAN CATARACT (EEN VORM VAN STAAR).
10
ras zijn. Dit kan het veredelingsproces met jaren verkorten. Zo kunnen we nu al in het (kiem) plantje zien of bloemkool bijvoorbeeld de kleur paars heeft, terwijl we de
UR (Wageningen Universiteit & Onderzoekscentrum) op het gebied van smaak. Zij werken met een smaakpanel, dat getraind is op het proeven van de verschillende onderdelen van smaak, zoals bitter, zoet, zuur, etc.
bloemkool voorheen zeker één seizoen moesten laten groeien om te zien of het de gewenste kleur zou hebben. We kunnen daardoor sneller door met het veredelingsproces (dus verkorten).
UITGELICHT Kiemkracht Het aantal planten dat uit 100 zaden uitgroeit tot een heel klein plantje; het kiemplantje.
Verzaaibaarheid Of het zaad makkelijk gezaaid kan worden met de machines van de groenteteler.
Ziekteverwekkers
Bejo is cont inue bezig n nieuwe met het ont wikkelen va groenterassen!
Ziekten en plagen die zaden op het veld of tijdens het bewaren kunnen aantasten. Natuurlijk is dit niet goed voor de opbrengst en de kwaliteit van de groenten.
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
?
Wist je dat‌
BEJO ZAAD VOOR PAARSE, WITTE EN GELE WORTELEN OP DE
MARKT BRENGT? ER ZIJN OOK REGENBOOGWORTELEN, IN KLEUR VARIĂ‹REND VAN ZALMROZE TOT LICHTGEEL. RESTAURANTS VINDEN DAT VOORAL INTERESSANT.
Waarom veredelen we? Mensen met verschillende wensen
machine kan. Groenten moeten ook vers blijven, we
Gezonde groenten
Veredelen wordt gedaan om meerdere redenen.
houden niet van bruine randjes wanneer de groente
De veredelaar is ook op zoek naar gezonde kolen
Je wilt toch wel dat je eten lekker smaakt? Maar
gesneden en verpakt is. Een veredelaar moet dus
die weer en wind kunnen doorstaan. Kolen groeien
het moet er ook mooi uitzien, een gezonde kleur
bekijken waar de groente aan moet voldoen als het
namelijk in de buitenlucht op het land. Daar
hebben en de vorm is ook belangrijk. Niemand eet
nog naar een fabriek gaat voor verwerking.
zijn zij vatbaar voor ziektes in de grond en in de
graag vervormde groenten.
Groente bewaren
lucht. Planten die ziek worden geven vaak minder opbrengst of zorgen voor een slechte kwaliteit
Naast de eigenschappen die jij en ik belangrijk
Sommige producten zijn het hele jaar beschikbaar,
van het eindproduct en dat wil de teler natuurlijk
vinden zijn er ook bedrijven die iets specifieks
zoals witte kool, maar witte kool kan niet groeien
niet. Veredelaars zijn dan ook altijd op zoek naar
wensen van de groente. Neem bijvoorbeeld kool.
in de winter. Toch ligt het in de winter in de winkel,
gezonde kolen die niet ziek kunnen worden, dat
Nadat de kool geoogst is op het land, kunnen de
hoe kan dat? Witte kool wordt bewaard in heel grote
noemen we ook wel resistent.
kolen naar een fabriek gaan. Daar wordt de groente
koelcellen. Zodra de kool op is in de winkel kunnen
gewassen, gesneden en verpakt voordat het op weg
er nieuwe kolen uit de koelcel gehaald worden om
Iedere Bejo veredelaar is gespecialiseerd in een
kan naar de supermarkt.
het schap in de winkel weer aan te vullen, maar
bepaald gewas. Behalve koolveredelaars hebben we
een kool bewaren is soms lastig. De ene kool is
onder andere wortelveredelaars, uienveredelaars
hier beter geschikt voor dan de andere. Ook dat is
en veredelaars die zich bezig houden met paprika
In de fabriek wordt gewerkt met machines. Die
het werk van een veredelaar, die selecteert kolen
& peper.
zijn ingesteld op bepaalde maten. Een kool moet
die goed bewaard kunnen worden zonder dat ze
dus een bepaalde maat hebben zodat die door de
bederven.
Wensen vanuit de fabriek
11
W ie heeft er een idee? Stel deze vraag aan de klas.
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
Productie, bewerking en verkoop bij Bejo Productie
laten we groeien totdat er bloemen aan komen. De
De grootste
Zodra groenterassen ontwikkeld zijn, bepaalt
grond die we gebruiken om zoveel mogelijk zaad
productievelden
de productieafdeling de beschikbaarheid van
te krijgen om deze te kunnen verkopen noemen we
bevinden zich in
het zaad en de kwaliteit van het Bejo zaad in de
productievelden.
Nederland, Frankrijk,
?
Wist je dat…
WIST JE DAT ER 250.000 UIENZAADJES
markt. Uiteraard hopen we altijd op de beste
Australië, Italië, de
OP EEN HECTARE GEZAAID
weersomstandigheden, zodat we zoveel mogelijk
Verenigde Staten en
WORDEN? (EEN HECTARE IS
zaad kunnen oogsten en uiteindelijk kunnen
Nieuw-Zeeland. De
EEN STUK GROND VAN
verkopen, maar we weten niet altijd wat de
planten, met daaraan
natuur voor ons in petto heeft. Zo kunnen hevige
bloemen met zaadjes,
regenbuien of overstromingen roet in het eten
worden geoogst en daarna
100 X 100 METER).
gooien, waardoor er minder zaad of misschien
gedroogd. Als de zaadjes droog
wel helemaal geen zaad geoogst kan worden.
zijn kunnen machines de zaadjes makkelijker eruit
Zaadproductie is dus een belangrijk onderdeel van
halen. Het zaad wordt daarna op de productielocatie
onze activiteiten.
voorgeschoond om de grove onzuiverheden te verwijderen. Je kunt dan denken aan steentjes en
12
Bejo zaad wordt wereldwijd geproduceerd.
takjes die tussen het zaad gekomen zijn. Daarna
Uitgestrekte velden waarin zaadjes zijn geplant
gaat het zaad per schip of vliegtuig en vervolgens
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
UITGELICHT het zaad een extra laagje geven dat bescherming biedt tegen schimmels en insecten. Dit laagje noemen we een coating.
Verkoop Bejo zaad wordt wereldwijd verkocht via distributeurs (tussenpersonen) en eigen vestigingen in het buitenland. Zo verkoopt Bejo
?
Frankrijk aan de groentetelers in Frankrijk en
Wist je dat…
EEN KILO TOMATEN
ZAAD DUURDER IS DAN EEN KILO GOUD?
met vrachtwagens naar Bejo in Warmenhuizen.
verkoopt Bejo Italië aan de groentetelers in Italië.
Daar wordt het zaad verder schoongemaakt,
Op deze manier hebben Bejo vertegenwoordigers
bewerkt, verpakt en verder vervoerd.
Bewerking Bejo verwerkt ieder jaar 2500 ton zaden. Vanaf het moment dat het zaad in Warmenhuizen aankomt ondergaan de partijen zaad een lange weg van schoning en kwaliteitscontroles. Afhankelijk van de wensen van de klant, worden zaden verder bewerkt. Zo kunnen we
13
direct contact met de klant en hebben we zelf de controle over alles.
Hoe ‘maakt’ Bejo zaadjes? Wanneer je groenten lang genoeg laat groeien in de grond, ontstaan er bloemen aan de plant. Planten maken zaad in hun bloemen. Wanneer je dit zaad zaait, groeien er uit dit zaad weer nieuwe planten en dus nieuwe groenten. Zaden verschillen in uiterlijk van rond tot plat en ovaal, van klein tot groot. In elk zaadje zit een nieuw babyplantje. De stevige buitenkant beschermt het zaadje tegen kou en water. Een zaadje wacht met ontkiemen tot het écht kan. Het heeft genoeg warmte, lucht en water nodig. Het plantje kan dan goed uit het zaadje groeien. Eerst groeien er wortels de aarde in. Daardoor kan het zaadje zelf voedsel uit de grond halen. Daarna groeien de eerste blaadjes boven de grond uit. Uiteindelijk groeit een plantje uit tot een groente.
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
?
Wist je dat…
Gezondheid
BIETJES GOED ZIJN VOOR JE BOTTEN EN JE GEBIT?
BIETEN ZIJN NAMELIJK RIJK AAN CALCIUM EN VEZELS. DE VEZELS ZORGEN ERVOOR DAT JE GEMAKKELIJK NAAR
Bejo doet verschillende onderzoeken naar
zich kan aanpassen aan
de inhoudsstoffen in haar groenterassen. We
veranderende omstandigheden.
vergelijken de inhoudsstoffen, zoals vitamines,
Voeding werkt als medicijn. Een
smaak en kleur in een gewas of een groep Bejo
gezonde en gevarieerde voeding met veel groente
verschillende voedingsstoffen, zoals vitamines
rassen. De beste rassen promoten we bij telers,
en fruit draagt bij aan je gezondheid. Groente
en mineralen. Ook zitten er in groenten andere
handelaren, verwerkingsbedrijven zoals Vezet of
levert niet alleen voedingsstoffen, maar vermindert
hoeveelheden voedingsstoffen dan in fruit.
supermarkten.
bovendien de kans op chronische ziektes zoals
Bejo vindt het ook belangrijk dat mensen bewust
hart- en vaatziekten, bepaalde vormen van kanker
Omdat groente en fruit verschillen in
en diabetes type 2.
voedingsstoffen adviseert het Voedingscentrum
zijn van gezonde voeding en dat het eten van groente en fruit hierbij erg belangrijk is. Een goede gezondheid betekent dat het lichaam
14
HET TOILET KAN.
om dagelijks zowel 250 gram groenten als 2 stuks Als je te weinig groente eet kun je dat niet
fruit te eten. Belangrijk is om ook binnen groenten
compenseren door meer fruit te eten. Groenten en
en fruit te variëren, zo krijg je zo veel mogelijk
fruit kunnen elkaar niet vervangen. Ze bevatten
verschillende voedingsstoffen binnen.
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
Concepten Bejo heeft rassen ontwikkeld die smakelijk, knapperig en makkelijk te bereiden Graag denken we mee met de supermarkt en de consument over nieuwe groente ideeën (concepten). Hiermee laten we zien
zijn. Krunchelly is bleekselderij met een aantrekkelijke en frisse appelgroene kleur. Deze bleekselderij heeft geen ‘draden’ en daardoor heeft het een lekkere ‘bite’. Gezond en smakelijk voor elk moment van de dag!
dat Bejo een innovatief bedrijf is en hopen we bijvoorbeeld de teler en de supermarkt te inspireren, zodat er meer verschillende soorten groenten in het schap komen. Ook restaurants vinden het interessant om weer eens iets anders op het menu te zetten.
Snack wortel
Ook heeft Bejo wortelrassen die zeer geschikt zijn voor de verwerkende industrie. Uit deze grote dikke wortels kunnen makkelijk kleine
Zo hebben we de Krunchelly als tussendoor
worteltjes gesneden
snack en de Coolwrap waar je van de
worden om in kleine
koolbladeren makkelijk rolletjes kunt maken. Voorbeelden van Bejo concepten zijn:
zakjes te verpakken. Deze
Een vierkant koolblad van een speciaal
worden verkocht als snack
geselecteerde platte witte kool met een milde
worteltjes.
smaak. Deze is te gebruiken als wrap, voor sushi of onderdeel van een gezonde sandwich. Maar ook als ingrediënt in een gezonde, smaakvolle salade. www.coolwrap.eu
Koolrabi sticks
Koolrabi is een koolachtige groente die vooral in Duitsland en Aziatische landen erg populair is. Het bevat veel vitamine C en heeft een hoog gehalte aan antioxidanten (een verzamelnaam voor stoffen zoals de vitamines E en C). Kohlrispy koolrabi sticks zijn heerlijk sappig en knapperig en hebben een lekkere zachte, zoete smaak.
15
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
Coolwrap met gerookte kip INGREDIËNTEN XXkoolblad XX100 XX1
Recept voor de jonge thuiskok
geblancheerd (vierkant, per blad 5 hapjes)
gram gerookte kipblokjes
lente-uitje fijn gesneden
XX40
gram appel in kleine blokjes gesneden
XX10
gram pijnboompitten
XX1
eetlepel mayonaise
XX1
eetlepel crème fraîche
XXpeper
en zout
BEREIDINGSWIJZE Snijd vierkante bladeren uit de koolbladeren. Je kunt deze kort blancheren. Een snelle manier om te blancheren: kook water in de waterkoker en giet dit in een pan. Daarna doe je de koolbladeren een paar minuten in het gekookte water. Voorzichtig! Vervolgens spoel je de bladeren af met koud water. Laat de bladeren uitlekken of droog ze. Meng
Help jij graag mee in de keuken thuis? Je
alle ingrediënten en verdeel dit over het koolblad. Rol deze strak op met plasticfolie en
kunt dit Coolwrap recept voor thuis maken
laat deze opstijven in de koelkast. Schuin snijden met een scherp mes en serveren maar!
of leuker… laten proeven in de klas.
Eet smakelijk!
16
Eet smakel ijk!
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
Wat weet JIJ over groentezaden en veredeling? Jij weet nu al heel veel over groentezaad veredel ing en groenten, maar weten je klasgenoten dat ook? Stel ze een vraag en laat ze even nadenken voordat jij ze het goede ant woord geeft! Tip: speel het spel ‘Raad het zaad’ met behulp van de drie af beeldingen. (Zie pagina 17).
Hoe groeit kool?
Wat doet een veredelaar?
Wat is een ras?
Kool groeit
Een veredelaar maakt een nieuw ras. Dit doet
Een ras is een groep planten die erg op elkaar
onder bepaalde
hij door bestaande rassen te kruisen met elkaar
lijken. Ze zien er ieder jaar hetzelfde uit, hebben
omstandigheden het
waardoor er een nieuwe soort kan ontstaan.
dezelfde eigenschappen zoals kleur en smaak, en
best, maar hoe kan zo’n
Met kruisen voegt een veredelaar nieuwe
staan vastgelegd in een beschrijving. Een nieuw
klein zaadje zo’n groente
eigenschappen aan een plant toe zoals kleur of
Bejo ras krijgt ook een nieuwe naam. Zo hebben
worden dat we er van
geur. Uit die kruising komen zaadjes. Deze zaadjes
we een asperge met de naam Cumulus, een wortel
kunnen eten?
worden uitgezaaid op een proefveld, daar gaat de
met de naam Nerac en een preiras met de naam
veredelaar kijken of de planten beter zijn dan de
Jumper.
Een zaadje kiemt, dat
bestaande rassen. Als blijkt dat een plant beter is
betekent dat er een
kan de veredelaar besluiten deze als nieuw ras te
plantje uit het zaadje
introduceren. Dit is een proces dat jaren kan duren.
komt. Je kijkt eigenlijk
Een veredelaar moet dus heel veel geduld hebben.
naar het jasje van het zaadje. Als het zaadje er rijp voor is komt het plantje uit zijn jasje, net als een kuiken uit een ei. Het jasje
Bijvoorbeeld
breekt dus open en er komt een klein plantje uit
A moeder broccoli = lelijke kleur, veel opbrengst
die langzaamaan groter groeit door licht en water.
B vader broccoli = mooie kleur, weinig opbrengst
Uiteindelijk komen er blaadjes aan. Als het plantje
A x B nieuw ras = een broccoli met een mooie
sterk genoeg is kan je deze in de aarde zetten. En
kleur en veel opbrengst.
als je er goed voor zorgt wordt het uiteindelijk een grote kool.
Betrek je klasgenoten bij je spreekbeurt! 17
?
Wist je dat…
BEJO’S CUMULUS ASPERGE
5 KEER OP RIJ TOT ‘DÉ LEKKERSTE ASPERGE VAN BRABANT’ IS UITGEROEPEN?
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
Hoe groeien spruiten?
Hoe groeit koolrabi?
Hoe groeit boerenkool?
Spruitjes zijn eigenlijk kleine kolen. Het zijn
Wist je dat koolrabi de knolvormige, verdikte stengel
De boerenkoolplant bestaat uit een dikke stam met
allemaal blaadjes dicht op elkaar. Ze groeien in de
is van een koolplant? Anders dan koolraap groeit
grote gekroesde bladeren. De bladeren worden
bladoksels van de grote bladeren van een spruitjes
koolrabi boven de grond. Het is dus niet de wortel
geoogst en dat is wat we opeten. Boerenkool is het
plant. Wanneer de spruiten ongeveer 2 tot 3
die je eet. Wist je dat er een groene en een paarse
lekkerst als er wat vorst over de kool is geweest.
centimeter groot zijn en nog gesloten zijn kunnen ze
koolrabi bestaat? Koolrabi is zowel rauw als
Bejo veredelaars letten op de opbrengst, of ze goed
geplukt worden. Een spruitplant wordt ongeveer 60
gekookt een heerlijke groente om te eten.
tegen de winter kunnen (winterhardheid), kleur,
tot 120 centimeter hoog. Tijdens de oogst worden
gezondheid op het veld en houdbaarheid van de
alle spruitjes van de plant geplukt.
boerenkool. Dit winterharde gewas wordt geoogst als de meeste andere groenten niet meer op het veld staan.
Raad welk zaadje van welke groente is
?
Wist je dat…
VOOR DE MOOIE KLEUR VAN
LIPPENSTIFT RODE KOOL WORDT GEBRUIKT? A �����������������������������������������������������������������������������������
B �����������������������������������������������������������������������������������
C ����������������������������������������������������������������������������������� Antwoord: A = Kool zaad, B = Uienzaad, C = Wortelzaad
18
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
Leuke toevoegingen voor je spreekbeurt Film Grenzeloos, het verhaal van Bejo Deze film duurt ± 9,5 minuut
Aflevering NPO ‘Het Klokhuis’ over wortelen Deze aflevering duurt ± 14,5 minuut
Afbeeldingen die gebruikt zijn in dit spreekbeurtmagazine zijn hier te downloaden.
Aflevering NPO ‘Het Klokhuis’ over asperges Deze aflevering duurt ± 14,5 minuut
19
Aflevering RTL 4 ‘Wist je dat?’ over asperges Deze aflevering duurt ± 6 minuten
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
MONDIAAL MIDDELPUNT VAN PLANTENVEREDELING EN ZAADTECHNOLOGIE
Seed Valley
Het noorden van Noord-Holland telt tientallen gespecialis eerde bedrijven die groenten- en bloementelers over de hele wereld voorzien van hoogwaard ige zaden, stekken en jonge planten. Ook toeleveranciers van de sector hebben zich hier ontwikkeld tot wereldspelers. Tezamen vormen ze een succesvolle bedrijfstak met een high-tech karakter. Dat maakt Seed Valley tot een uitdagend, internationa al werkterrein.
Met een sterk groeiende wereldbevolking is innovatie vooral gericht op hogere voedselproductie per hectare, met minder gebruik van water, kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen. De levering van kwaliteitszaad aan tuinders - waar ook ter wereld - is de belangrijkste factor voor meer en gezondere voeding.
Noord-Holland heeft een wereldreputatie in plantenveredeling en zaadtechnologie. De regio telt tientallen gespecialiseerde bedrijven
De naam Seed Valley is niet toevallig gekozen: hier wordt ‘groene software’ ontwikkeld, de genetische programmatuur die bepaalt hoe groente smaakt, welke kleur of grootte een bloem heeft en of een plant resistent is tegen ziektes. Stichting Seed Valley is opgericht vanuit de visie dat het bedrijvencluster stevig veranker d wil blijven in Noord-Holland. De stichting zet zich in voor het sectorimago, onderwijs & arbeidsmarktvraag, ruimte & bereikbaarheid en kennisdeling.
die groenten- en bloementelers over de hele wereld voorzien van hoogwaardig uitgangsmateriaal (zaden, stekken, bollen, jonge planten). Deze regio noemen we Seed Valley. Er wordt innovatieve technologie ontwikkeld om partijen zaad op te waarderen in kiemkracht, verzaaibaarheid en bescherming tegen ziekteverwekkers (zie uitleg pagina10). Innovatieve en ingenieuze
KASGROENTEN
mechanisatie, afkomstig uit Seed Valley, wordt wereldwijd door zaadbedrijven gebruikt. Dit alles maakt Seed Valley tot het wereldwijde
VOLLEGRONDSGROENTEN
BLOEMEN
OMZET
middelpunt van de zaadindustrie en tot een uitdagend, internationaal
X
werkterrein. Bejo is een van de bedrijven die stichting Seed Valley
BLOEIENDE TUINPLANTEN
EXPORT NL: 14%
ondersteunt. Seed Valley doet haar best om mensen enthousiast te
EU: 50% REST VAN DE
maken voor de zaadsector.
2013 2014 2011 2012 2009 2010
INNOVATIE
Meer informatie vind je op
16%
www.jijgaatvoorzaad.nl en
Gemiddeld 16% van de omzet wordt geïnvesteerd in research & development, met uitschieters bij afzonderlijke bedrijven naar boven de 20%.
www.seedvalley.nl
Technologie, verpakt als een zaadje
1,84% INNOVATIE IN ZAAD IS DE SLEUTEL TOT DUURZAAMHEID EN VOEDSELZEKERHEID De werkgelegenheid neemt toe. Nederlandse vestigingen groeien in de periode 2009 - 2015 met gemiddeld 5% per jaar. De buitenlandse vestigingen groeien jaarlijks met gemiddeld bijna 9% meer medewerkers.
EU: 50% REST VAN DE WERELD: 36%
(2011: +10%) is sterker dan de binnenlandse groei (+3%).
HOOGGEKWALIFICEERD
WERKGELEGENHEID
NL: 14%
Export is de basis. De omzetgroei in het buitenland
Op de markt voor tuinbouwzaden is Holland een onverwoestbaar handelsmerk
20%
R&D Het totale Nederlandse bedrijfsleven besteedt 1,84% van het bbp aan R&D. Bron: TNO / HCSS rapport 'De staat van Nederland Innovatieland 2012'
WERELD: 36%
39%
NL REST VAN DE WERELD
39% van de medewerkers heeft een hbo- of universitair diploma.
INTERNATIONAAL GERICHT De Seed Valley bedrijven hebben in Noord-Holland een ruimtebeslag van ongeveer 370 hectare, verdeeld over 28 locaties.
40% KAS
40%
PROEFVELD
Veredelen doe je voor een wereldmarkt.
De bedrijven zijn met hun R&D en productie actief op 90 locaties in 45 landen in alle werelddelen en klimaatzones.
| www.seedvalley.nl | www.facebook.com/SeedValley Stationsplein 3 1601 EN Enkhuizen | +31 (0) 88 123 73 33 | info@seedvalley.nl
20
| twitter.com/mr_SeedValley
Voldoende en gezond voedsel voor eengroeiende wereldbevolking is hét vraagstuk voor plantenwetenschappers en zaadbedrijven
Bejo spreekbeurtmagazine 2016
Wil je nog meer informatie? Kijk dan eens op: www.bejo.nl www.bejo.com www.werkenbijbejo.nl www.coolwrap.eu
©2016 Bejo spreekbeurtmagazine Alle foto’s en teksten in het Bejo spreekbeurtmagazine zijn eigendom van Bejo Zaden B.V. Deze mogen ALLEEN worden gebruikt voor persoonlijk, niet-commercieel gebruik tijdens spreekbeurten op de basisschool. Voor andere doeleinden geldt dat de foto’s en teksten NIET verveelvoudigd mogen worden, gekopieerd, gepubliceerd, opgeslagen, aangepast of gebruikt in welke vorm dan ook, online of offline, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Bejo Zaden. B.V.
21
Bejo spreekbeurtmagazine 2016