Vergeet oude teeltadviezen, denk zelf goed na als u wortelen wilt blijven telen

VERGEET OUDE TEELTADVIEZEN, DENK ZELF GOED NA ALS U WORTELEN WILT BLIJVEN TELEN EEN RENDABELE TEELT IN DE TOEKOMST VRAAGT OM EEN ANDERE AANPAK. NIET BLIND VAREN OP GEWOONTES EN ALGEMENE ADVIEZEN, MAAR HET BODEMLEVEN EN DE NATUURLIJKE WEERBAARHEID VAN GEWASSEN STIMULEREN. DAT IS DE CONCLUSIE VAN DRIE TEELTDESKUNDIGEN. “TELERS MOETEN WEER LEREN TELEN.”

“De grootste uitdaging is naar mijn idee het veranderende klimaat.”

Sander Bernaerts

Peen is altijd een intensieve teelt geweest. Onder optimale omstandigheden kan een teler 150 kisten van een hectare halen. Maar een topopbrengst met een goede bewaarbaarheid is niet vanzelfsprekend. Die vraagt de nodige inspanningen voor bemesting, beheersing van ziekten en plagen, grondbewerking en - zeker in de laatste jaren - beregening.

Het gewas peen levert in potentie veel op, maar de kosten van de teelt zijn hoog. Bovendien: de markt is veeleisend en het gebruik van bepaalde middelen en meststoffen staat onder druk.

De vraag dringt zich op: wat is nodig om de teelt van wortelen rendabel te houden in de toekomst? Bejo legt deze voor aan drie deskundigen. In het dagelijks leven geven zij teeltadvies in de praktijk; elk vanuit hun eigen achtergrond. Sander Bernaerts is adviseur in de biologische groenteteelt en akkerbouw, Chris van Laarhoven is bodem- en bemestingsspecialist in de conventionele en biologische tuinbouw, Pius Floris is erkend specialist op het gebied van bodembiologie en daarnaast oprichter van het bedrijf Plant Health Cure, producent van bodemschimmels, -bacteriën en andere plantaardige producten die plantweerbaarheid verhogen. De drie specialisten vinden elkaar al in de constatering dat peen zich ontwikkelt

24

BEJO WORTELMAGAZINE

“De oude bemestingsleer mogen we wat mij betreft overboord gooien.”

Chris van Laarhoven

van een akkerbouwteelt naar een tuinbouwgewas. Een standaardaanpak voor zaaien, bemesten en oogsten volstaat niet meer, want de omstandig­heden in het veld veranderen.

Klimaatverandering

Wat is de belangrijkste oorzaak van die veranderingen? Sander Bernaerts: “De grootste uitdaging voor de peenteelt is naar mijn idee het veranderende klimaat. We hebben drie extreme droge voorjaren en zomers op rij gehad. Dit jaar hebben sommige telers meer dan 100 mm beregend rond het zaaien; alleen maar om knappe ruggen te maken en het gewas boven te krijgen! Je ziet ook dat langdurige droogte wordt afgewisseld met heftige neerslag, waardoor de grond dichtslaat. Als dat zo blijft, is dat echt hoogst zorgelijk!”

“Wat je als boer daartegenover kunt stellen is zorg voor de bodem.

Telers moeten alles doen om de achteruitgang van de bodem te stoppen.

Niet meer met 6-cilinder tractoren het land op als het ook kan met een 4-cilinder. Voldoende rustgewassen in het bouwplan en nadenken over de effecten van voorvruchten op de peen. Meer vaste mest gebruiken om organische stof op te bouwen. Kortom, alles moet kloppen. Zeker in een teelt als wortel.”

Bemesting

Belangrijk voor een rendabele teelt in de toekomst is volgens de drie experts: gewoontes durven loslaten. Ze zien bijvoorbeeld dat een royale stikstofbemesting contraproductief uitpakt.

Van Laarhoven: “Ik zeg al 15 jaar tegen telers dat ze te veel stikstof geven.

‘Voor de zekerheid, baat het niet dan schaadt het niet’, zeggen ze dan. Ik

zeg altijd: de enige zekerheid die je hebt is dat je te veel geeft. Telers zien graag een vol groen gewas. Dat ziet er ook mooi uit, maar blad kun je niet verkopen. Het trekt bovendien ongewenste insecten aan. Ik adviseer een minimale hoeveelheid in de startgift en vervolgens moet er in de loop van het seizoen net genoeg beschikbaar zijn om het loof groen te houden.

Want een beetje groei heb je nodig, Dat helpt bij de preventie van meeldauw en het loof moet sterk genoeg blijven voor het rooien.”

Natuurlijke afweerstoffen

Voeding van het gewas is niet alleen belangrijk voor de groei en opbrengst, ook voor de weerbaarheid tegen ziekten en plagen. Ook daarin kun je als teler sturen. >>

BEJO WORTELMAGAZINE

25

Van Laarhoven: “Voor de bewaarkwaliteit is weerbaarheid van het gewas het belangrijkst.

De plant moet in staat zijn natuurlijke afweerstoffen te produceren tegen schimmels.

Daarvoor hebben ze kobalt en silicium nodig.

Calcium speelt een grote rol in de opname van deze sporenelementen. Dat klinkt simpel, maar dat is het niet. Want je hebt te maken met wisselwerkingen tussen nutriënten. De calciumopname wordt bijvoorbeeld geremd door een overmaat aan kali. Daarom adviseren we om nooit kali te geven met de startgift. Pas tussen het 4 en 6-bladig stadium heeft de plant kali nodig. En alleen als er een tekort is geef je een aanvulling met een chloorarme kalimeststof.” De in de akkerbouw veelgebruikte meststof Kali60 is volgens de experts funest in de wortelteelt, omdat het chloor het bodemleven schaadt.

Gezonde bodem

Pius Floris is van mening dat telers zoveel mest geven, omdat ze niet vertrouwen op de kwaliteit van de bodem. “Planten worden ziek van kunstmest. Ik vergelijk het met fastfood. Het lijkt wel lekker, maar als je alleen hamburgers eet, word je doodziek. Het is een hardnekkig misverstand dat nutriëntenopname te danken is aan beschikbaarheid. Dat is de chemische benadering. De werkelijkheid is dat planten voedingsstoffen opnemen door de wisselwerking tussen hun wortels en bodemschimmels, maar door het gebruik van kunstmest wordt dat vermogen hen voor een groot deel ontnomen.

Ook het gebruik van bestrijdingsmiddelen brengt schade toe. In de gangbare teelt worden schadelijke schimmels bestreden met fungiciden. Bestrijdingsmiddelen doen wat ze beloven: bestrijden. Daarmee dood je helaas ook veel goede schimmels. We moeten onder ogen zien: als bodemorganismen eenmaal op een perceel zijn verdwenen, komen ze niet vanzelf weer terug.” Simpelweg omdat die ruimte in de kortst mogelijke tijd door de overgebleven organismen wordt ingenomen. En dat zijn meestal niet de gunstige bodemorganismen!

“Wij pleiten ervoor de goede schimmels een steuntje in rug te geven. Biostimulanten zetten planten aan om zelf de oorzaak van ziekten en plagen te bestrijden. Daardoor verbeter je de bodemkwaliteit en de weerbaarheid van

26

BEJO WORTELMAGAZINE

het gewas.” Het bedrijf van Floris, Plant Health Cure, levert onder meer producten die de kolonisatie en groei van de wortelschimmels mycorrhiza ondersteunen.

Weerbaarheid

De drie praktijkexperts delen de volgende conclusie: een succesvolle teelt is afhankelijk van een gezonde boden en de weerbaarheid van gewassen.

Pius Floris: ”Veel telers zijn te afhankelijk geworden van middelen. Door het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen is de bodemkwaliteit bij veel telers hard teruggelopen. Repareren is een langjarig proces. Maar als je ermee aan de slag gaat, zie je na één jaar al verschil.”

Chris van Laarhoven: “De oude bemestingsleer mogen we wat mij betreft overboord gooien. Denken in biologie is al beter, maar eigenlijk moeten we naar systeemdenken; dat we in de bodem processen in gang zetten, zonder er van alles bij te hoeven gooien.”

Sander Bernaerts: “Algemene bemestingsadviezen zijn nog altijd waardevol, maar je moet als teler zelf ook nadenken. Wat heb je in jouw situatie nodig voor een weerbaar gewas? Wat zijn de gevolgen voor het bodemleven? Meten hoort daar ook bij. Ik verbaas me over telers die voor honderden euro’s per hectare uitgeven aan meststoffen zonder een bodemmonster te nemen.“ De discussies en gesprekken over teelt gaan vaak nog over strooien en spuiten, maar zeker met het veranderende klimaat wordt het belangrijker om het over de bodem en de teelt zelf te hebben. Thema’s als bodemvruchtbaarheid, grondbewerking en zaaitechniek zijn waar het werkelijk om gaat.

“Door het gebruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen is de bodemkwaliteit bij veel telers hard teruggelopen.”

Pius Floris