Bijlage van Accenture Innovation Awards
Door een sterk vergrijzende samenleving dreigt Nederland af te stevenen op een onbetaalbaar zorgstelsel. Maar dankzij technologische ontwikkelingen gloort er hoop. e-Health, de gezonde belofte van kostenverlagende digitale zorg en welzijn, rukt onstuitbaar op in de medische sector.
Rabelink ziet veel voordelen. ‘Bij een ziekenhuisbezoek zijn metingen een momentopname. Bij online zelfzorg zijn de data completer en dus betrouwbaarder. Dit leidt tot minder complicaties, minder ziekenhuisbezoek en minder kosten. Bovendien werkt een digitale omgeving motiverend. Patiënten die vergeten hun pillen te slikken, krijgen online een duwtje in de rug.’
De opmars van e-Health Redactie: Elsevier Media Lab
Al jaren zijn er zorgen over de zorg. In 2014 bedroegen de zorgkosten in Nederland 92,7 miljard euro. Met 4,7 miljoen 65-plussers in 2040 – nu nog 2,7 miljoen – is duidelijk dat ons zorgsysteem op de schop moet. Kenners voorspellen dat innovatie, gericht op zelfmanagement en preventie, ertoe leidt dat de zorgkosten acceptabel blijven. ‘Er zijn al veel gadgets op dit gebied,’ zegt hoogleraar interne geneeskunde Ton Rabelink (55) van het Leids Universitair Medisch Centrum. ‘Zoals smartphones die je bloed testen, contactlenzen die je glucose meten, slimme pleisters die vitale functies monitoren. Maar ze zijn zinloos zolang ons zorgsysteem er niet op is ingericht.’ Het Leids Universitair Medisch Centrum stapte een half jaar geleden over op een digitaal zorgplan voor diabetes. ‘Voor deze groep patiënten zijn geregelde controles bij neuroloog, oogarts of diëtist noodzakelijk om complicaties te voorkomen. Dankzij e-health kan het anders. Nu geven patiënten hun thuisgemeten bloedglucosewaarden online door,’ aldus Rabelink. ‘Zijn waarden niet in orde, dan krijgen ze advies hoe ze hun glucose omlaag kunnen brengen. Bij grote afwijkingen moeten ze bellen en kunnen ze direct bij ons zorgteam terecht.’ 2
70% van alle zorgkosten wordt gemaakt door en voor chronisch zieken. In Nederland zijn dat 5,3 miljoen mensen. Dat aantal zal door de vergrijzing groter worden. Daarmee neemt de zorgvraag toe, maar ook de intensiteit en de duur van de zorg. Het zorginnovatieplatform voorziet een verontrustend scenario. Als ons zorgsysteem niet verandert, heeft 35% van de zorgbehoevenden in de toekomst – door arbeidstekorten – geen toegang tot de zorg.
DIGITALE PLEISTERS Met de introductie vorig jaar van HealthSuite Digital Platform zet ook Philips sterk in op e-health. Het systeem zorgt ervoor dat naast patiënten de betrokken artsen, verpleegkundigen en thuiszorgmedewerkers altijd inzage hebben in de medische gegevens. Doordat er allerlei apps en wearables aan te hangen zijn, vormt HealthSuite een goede basis voor digitale zorg. Het Radboud Universitair Medisch Centrum in Nijmegen is het eerste ziekenhuis dat het platform integreert in de organisatie. COPD-patiënten worden via digitale pleisters 24 uur per dag thuis gemonitord. Jeroen Tas (56), CEO healthcare, informatics, solutions en services van Philips: ‘We rollen de digitale zorg verder uit naar diabetes-, nier- en hartpatiënten. In HealthSuite overziet het zorgteam in een soort cockpit alle patiëntgegevens. Bij afwijkingen krijgt het team een alert en wordt de behandeling bijgesteld.’ Zijn geloof in e-health is groot. ‘Eerder onderzoek naar thuismetingen bij hartpatiënten wees uit dat de zorgkosten met 25 procent omlaag kunnen. Het aantal ziekenhuisopnames daalde, omdat infarcten door continue registratie beter te voorspellen zijn dan aan de hand van driemaandelijkse controles bij de cardioloog.’ Een ander, niet onbelangrijk aspect van digitalisering: internationale samenwerking tussen ziekenhuizen wordt makkelijker wordt. Tas: ‘Een arts in de rimboe kan realtime assistentie vragen bij een operatie.’ ZORGREVOLUTIE Volgens Katinka de Korte (45), managing director health en public services van Accenture, staan we aan het begin van een digitale zorgrevolutie. ‘We bankieren online, boeken onze vakantie via internet. Het managen van onze gezondheid en welzijn is de volgende stap. Dat betekent allereerst dat een patiënt zelf informatie over zijn of haar gezondheid genereert en deelt. Maar het betekent ook transparantie van het aanbod, de kwaliteit en de zorgkosten.’ Collega Raymond Pijpers (45), managing director communication, media & technology, onderschrijft dat. ‘Er zijn veel apps voor een gezonde leefstijl die waardevolle data voor de zorg opleveren. Gadgets die je stappen tellen, het aantal genuttigde calorieën, je nachtrust. Een trend die in het verleng-
Innovaties als Google glass zullen de zorg naar een hoger peil tillen Kansrijke thema’s
de ligt van zelf de regie hebben over je gezondheid.’ Dankzij technologie zijn ziektes beter te voorkomen. Mochten mensen toch kwalen krijgen, dan faciliteren e-health-toepassingen dat ze zo lang mogelijk zelfredzaam blijven. Pijpers: ‘Er zijn alarmeringslijnen voor ouderen, mogelijkheden voor zelfmonitoring en zelfdiagnose. Voor ALS-patiënten is het straks mogelijk om met hersencommando’s elektrische apparatuur aan te sturen.’ De Korte vult aan: ‘De toegang tot kwalitatief hoogstaande zorg zal door technologie voor iedereen verbeteren. Innovatie brengt de wereld van de zorg naar de patiënt in plaats van de patiënt naar de wereld van de zorg.’ Er zijn nog wel uitdagingen. ‘Artsen en verpleegkundigen vrezen misschien voor hun baan,’ zegt De Korte. ‘Bovendien is het zorgsysteem nog zo ingericht dat ziekenhuizen per medische handeling worden betaald. Financieel bekeken hebben ze meer baat bij volle wachtkamers dan bij digitale zorg.’
Innovatie gaat over de grenzen van industrieën heen. Nieuwe technologie, nieuwe businessmodellen en nieuwe samenwerkingen leiden tot versnelling en vooruitgang. En maken dat de wereld anders werkt en leeft. In aanloop naar de uitreiking van de Accenture Innovation Awards 2015 op 30 oktober verschijnt in Elsevier een serie artikelen over tien industrie-overstijgende innovatiethema’s die grote maatschappelijke vraagstukken adresseren. En die, gedreven door digitale ontwikkelingen en een gezamenlijke aanpak, Nederland kansen bieden voor groei en meer welvaart.
PREVENTIE Hoogleraar Rabelink betreurt het dat de politiek geen prioriteit geeft aan preventie. ‘Al het geld gaat nu naar de curatieve zorg. Een gebrek aan langetermijnvisie.’ Philips’ CEO healthcare Tas ziet wel verschuivingen. ‘Verzekeraars zijn ermee bezig, in de zorg ontmoet ik genoeg visionaire denkers. Ook internationaal is e-health een hot issue. Nederland kan hierin het voortouw nemen. Als klein land is ons zorgsysteem overzichtelijk. Alle belangrijke spelers passen aan één tafel. Het gaat nog niet erg snel, maar het is dan ook een conservatieve sector. Er zijn ten slotte levens mee gemoeid.’ 3