Elsevier weekblad nr.10 2016

NUMMER 10 • 72STE JAARGANG • 12 MAART 2016 • € 5,95

WIE ZIJN DE COMMANDO’S DIE MILITAIRE WILLEMS-ORDE KRIJGEN?

RUZIE BIJ DE KIST 10 rechtszaken die u leren hoe u de erfenis beter kunt regelen

PLUS: TIPS OM MINDER EN ERFBELASTING TE BETAL

TRUMP

Derk Jan Eppink over het moddergooien bij de Republikeinen

DE NERDS SLAAN TOE

Digitale techniek verovert de auto

AP

16els010z001 1

08-03-16 17:23

4

ELSEVIER / INHOUD

12 MAART 2016 ELSEVIER

Omslagillustratie Zander Dekker, inzetjes Steve Marcus/Reuters, Dominic Fraser

Hugo Camps

36

In gesprek met zichzelf kijkt de interviewer terug op dertig jaar bij Elsevier. ‘Ik was doodongelukkig als ik een week niet in het blad stond.’

Nancy Reagan

46

De beschermengel van de Amerikaanse president Ronald Reagan is overleden.

‘Ik ben pas gaan leven toen Ronnie in mijn leven kwam.’

Omslagartikel Ruzie bij de kist

54

Niets zo ontwrichtend als een conflict over een erfenis. Hoe voorkomt u dat u zelf in zo’n scenario terechtkomt? Elsevier zoomt in op tien recente zaken, met aansluitend een reactie plus advies van een deskundige in successierecht. En tips om minder erfbelasting te betalen.

Weekblad Elsevier

74

Het tijdschrift dreigt zijn naam te moeten opgeven. Hoe kan dat? In negentien vragen van de Elzevier-dynastie in de Gouden Eeuw naar RELX nu.

De nerds slaan toe

16

De collectie op de autosalon in Genève oogt fraaier dan ooit, maar het echte nieuws zit onder het blik: massa’s digitale technologie.

16els010z004 4

Zorg als melkkoe

26

Steeds meer boeren vormen hun boerderij om tot zorgboerderij voor begeleid/beschermd wonen. Controle ontbreekt.

08-03-16 17:14

NUMMER 10

ELSEVIER 12 MAART 2016

6 8 10 12 16

NEDERLAND

20

BUITENLAND

40

ECONOMIE

50

20

26 32

Immigratie Angela Merkel in Turkse handen In Brussel Wat er gebeurde toen Koenders weg was Gerry van der List Komt de redder van de sociaal-democratie uit Rotterdam?

Hoek van Holland Ameland Remco Campert Dagelijksheden – Gelukkig Zorgboerderijen Zorg als melkkoe Commando Het Korps Commandotroepen krijgt de Willems-Orde

36

Interviewer Hugo Camps in gesprek met zichzelf

40

Pakistan Miljoenen Afghanen dreigen Pakistan te worden uitgezet In Madrid Triomftocht werd nationale afgang Arend Jan Boekestijn Draai Oekraïne de duimschroeven aan Israël Vakantie in een nederzetting Angola De eerste kaasfabriek In memoriam Nancy Reagan (1921-2016) Weekboek Witte Huis De slag om Florida

23 24

43 44 46 49

50 53 54 60

62

KENNIS

68

CULTUUR

74 16els010z005 5

Brieven Foto van de week Los Angeles: Sjarapova betrapt op doping De week Het nieuws samengevat; Letterlijk; Feiten; Stijger/Daler; Agenda Commentaren Keerpunt in EU; Angst voor gif; Te veel vrijheid; Terug bij af?

Verhaal van de week De nerds slaan toe op de autosalon in Genève

INTERVIEW

E-health Goudmijn: medische data In de cijfers Pak je kans, pak je uitkering Syp Wynia Hoeveel schaffen wij er eigenlijk?

Erfenissen Elsevier zoomt in op tien recente erfenisruzies Wat verder ter tafel komt Benedikt Franke

UW GELD

64 66

Belasting Bezwaar tegen de WOZ loont Netto Respijt voor gescheiden pa Lezers vragen Drie deskundigen geven antwoord M’n goeie geld Thijs Janssen Te koop Vrouwe Justitia

68 70

Bestuiven Wordt de bij blij van biologische landbouw?

Lichaam & Geest Vaccin tegen baarmoederhalskanker werkt

72

74

DIGITALE WERELD Social media Betere tijdlijn Lichtbron Mooier licht Hebbeding Slimme speen De mens achter Regeltante.nl Tips

83

Elsevier Een fraaie titel met een bijzondere geschiedenis In première Selectie uit het cultuuraanbod Uit & Thuis Pluche. Politieke memoires van Femke Halsema Taal H.M. Spiritueel Dagboek van de mensheid Gastronomie Macadamianoten Hotspot Het Muzieklokaal – Utrecht Wijn Weergaloze chianti Marijke Hilhorst De heren van de thee

84 86

Leven & Dood Frits Postma (1935-2016) Bridge & Puzzels

78 80 81

5

NON SOLUS

Late AOW

D

e tv-serie over voormalig premier Ruud Lubbers (CDA) brengt het Akkoord van Wassenaar uit 1982 in herinnering. In dat akkoord spraken organisaties van werkgevers en werknemers loonmatiging af in ruil voor arbeidstijdverkorting.

Voor beide partijen was dat een goede deal. Want door de loonmatiging kon het bedrijfsleven beter met het buitenland concurreren. En door de arbeidstijdverkorting zouden werklozen aan een baan worden geholpen.

Negen mensen die vier uur per week korter werken, leveren immers een nieuwe baan van 36 uur op.

Inmiddels zijn we ruim drie decennia verder en weten we beter. De loonmatiging is in haar tegendeel gaan verkeren en tast de binnenlandse vraag aan. En korter werken is leuk, maar niet als je hoeveelheid werk eerder toedan afneemt en die extra baan van 36 uur een vacature blijft.

Het wordt nog gekker. Eerst word je verplicht een kortere werkweek (en minder salaris) te aanvaarden, en vervolgens word je verplicht aan het einde van je werkzame leven langer te werken. Verplicht door de verhoging van de AOW-leeftijd.

En dit alles onder het mom dat 65-plussers nog zo fit zijn.

Aan me hoela. Iemand die in de kracht van zijn leven is, heeft voor een werkgever meer profijt dan een (dure) 65-plusser, uitzonderingen daargelaten. De meerderheid van de 65-plussers wil trouwens helemaal niet langer doorwerken. Maar moet, vanwege die AOW. Zou het geen goed plan zijn als werkgevers en werknemers weer eens bijeenkomen in Wassenaar? Na 33 jaar is het tijd voor een modern en vooral slimmer akkoord.

Arendo Joustra, hoofdredacteur

08-03-16 17:14

VERHAAL VAN DE WEEK

12 MAART 2016 ELSEVIER

Dominic Fraser

16

De nerds slaan toe AUTO’S / Zelden stond op de autosalon van Genève een zo fraaie collectie modellen te pronken. Het echte nieuws zit onder het blik: een massa digitale technologie. Een jubeljaar voor de fabrikanten, maar ze maken zich ook zorgen.

Arthur van Leeuwen op de Salon International de l’Auto in Genève

16els010z016 16

08-03-16 16:54

17

ELSEVIER 12 MAART 2016

Gemma Rubio

Anthony Berbier

Zo gaat de nieuwe cross-over van Toyota eruitzien – nogal extreem

Seat presenteert de sobere Ateca

Een Maserati-SUV? Inderdaad, de Levante

Hitkandidaat: de Audi Q2

actievoerder het sjoemelschandaal op te rakelen, het Volkswagen-concern toonde enthousiast de opgefriste kleine Up! (nu ook met turbo). Maar hetzelfde huis baart de Bugatti Chiron, een monster met 1.500 pk aan boord dat 420 kilometer per uur haalt. Heel praktisch natuurlijk, en naar verluidt al verkrijgbaar vanaf 2,4 miljoen euro. Zo staat er de ene bizarre Koenigsegg na de andere peperdure Pagani. De gewone rijke mocht zich vergapen aan de ferme Aston Martin DB11 en gracieuze Ferrari GTC4Lusso.

Veel SUV’s, veel pk’s dus. Maar het grootste nieuws blijft verstopt onder het blik: alle

technologie om auto’s zelfstandig de weg op te sturen, voor elektrische aandrijving dan wel om verbrandingsmotoren nog zuiniger te maken. Wat in dit gesloten universum van schijnwerpers en glimmende mobielen ook niet te zien was, maar wel te horen naast alle gejubel: bezorgde woorden over de naaste toekomst. Want de wereldmarkt toont zich van zijn grillige kant.

Audi AG

De Renault Scénic, lager en grote wielen

Bugatti Chiron, een monster met 1.500 pk aan boord dat 420 kilometer per uur haalt. Prijs: vanaf 2,4 miljoen euro

A

ls de rijke en gewone man één genoegen delen, dan is het dat zij de komende tijd lekker hoog zitten. Het barst van de nieuwe modellen op de jaarlijkse salon van Genève, het belangrijkste evenement voor de auto-industrie, en van klein tot groot is de SUV of cross-over favoriet. Hoge instap, overzicht, praktische opbergruimte – vandaar. Twee laatkomers tonen de uiteinden van het spectrum: een sobere Seat Ateca naast de chique Maserati Levante.

Tegelijk was de kloof tussen gewone man en rijkaard zelden groter. Al probeerde een

16els010z017 17

Tjokvol sensoren ‘Ik heb nog nooit zo veel aanspraak gehad op een beurs,’ zegt Erik Coelingh. Hij is senior technical leader bij Volvo in Göte-

08-03-16 16:54

26

NEDERLAND

12 MAART 2016 ELSEVIER

Zorg als melkkoe ZORGBOERDERIJEN / In tien jaar tijd groeide het aantal ‘zorgboeren’ van 200 naar 1.500. De meeste werken kleinschalig, maar Keroazie in Groningen is uitgegroeid tot een ‘zorgfabriek’. In de nacht van Oud op Nieuw staken twee patiënten in Kloosterburen een man dood.

Gerlof Leistra Foto’s Reyer Boxem

16els010z026 26

08-03-16 09:25

27

ELSEVIER 12 MAART 2016

V

oor een rijtje appartementen aan de Hoofdstraat in het Groninger dorp Kloosterburen liggen bloemen. De voordeur van een benedenwoning is dichtgetimmerd.

De zwarte rolgordijnen zijn naar beneden.

Achter deze deur is de 28-jarige Jesse van Wieren uit Leens in de nacht van Oud en Nieuw doodgestoken. Zijn lichaam werd vijf dagen later gevonden in de achtertuin. De 25-jarige bewoner Rhowan P. en zijn 27-jarige vriendin Desiree G. – patiënten van zorginstelling Keroazie in Pieterburen – hadden hem in paniek begraven. Ze zijn officieel verdachte van de steekpartij.

Die nacht had Jesse feest gevierd in café Willibrord, iets verderop aan de Hoofdstraat. Om 4.00 uur ging hij de vrieskou in, zonder jas. Hij zou slapen bij een vriend el-

ders in het dorp. Onderweg kwam hij langs het appartement van Rhowan. Hij kende hem noch Desiree. Aanleiding voor de steekpartij was een ruzie. Waar de ruzie om ging, wil advocaat Erik de Mare niet zeggen.

Twee maanden later heeft Kloosterburen nog altijd veel vragen over de dood van Jesse. Waarom plaatste Keroazie de aan drugs en alcohol verslaafde vechtersbaas Rhowan – voor wie dorpelingen bang waren als hij onder invloed was – hier in een huurwoning? Was het dodelijk geweld een incident of wonen er in Noord-Groningen meer ‘tijdbommen’ die onder de zorg van Keroazie vallen? Is er wel voldoende toezicht?

Rhowan woonde net twee maanden in het ‘oefenhuis’ aan de Hoofdstraat van Keroazie, dat daarvoor vermoedelijk tienduizenden euro’s per jaar aan zorgbudget

ontving. Hij stond onder toezicht van verslavingsreclassering. Voor die tijd verbleef hij illegaal bij Desiree. Die woonde onder begeleiding met elf anderen in een ‘tussenhuis’ in een voormalig bejaardencentrum in Eenrum. Beiden waren actief in het Groninger hardcore-gabbercircuit en gebruikten veel drank en drugs.

De politierechter in Assen die Rhowan in 2010 negen maanden cel waarvan zes voorwaardelijk gaf voor woninginbraak, vernieling, drugsbezit en diefstal, noemde hem ‘een straatrat, gevormd door het leven op straat’. De officier van justitie zei over zijn slechte jeugd: ‘Ongelooflijk wat deze jongeman al voor de kiezen heeft gehad.’

Eerder in 2015 zou hij bij een ruzie in het dorpshuis van Kruisweg – vlak bij Kloosterburen – hebben gedreigd met een mes. Het

Groeimarkt in krimpgebied. Op het Groninger platteland, zoals hier in Kloosterburen, groeit de weerstand tegen de uit de kluiten gewassen ‘zorgfabriek’ van stichting Keroazie. De voormalige geitenboerderij draait 2 miljoen euro omzet per jaar

16els010z027 27

08-03-16 09:26

36

INTERVIEW / HUGO CAMPS

12 MAART 2016 ELSEVIER

‘Geluk is verdriet dat even uitrust’ In gesprek met zichzelf kijkt interviewer Hugo Camps (72) terug op zijn dertig jaar bij Elsevier. Altijd op de vlucht voor nutteloosheid, vaak weemoedig, nooit zonder glimlach.

‘D

Hugo Camps Foto Guido Benschop

hebben gelaten, maar evengoed door hun economische heilsverwachting. Het vertroebelt de motieven van het vluchtgedrag. De echte verdrukten zijn te moe en te moedeloos om nog in gammele bootjes de zeeën te gaan bevaren. Te bang ook. Ik heb, in de jaren negentig, in Irak een Koerdisch kind dat op de vlucht was, mijn dure winterjack omgehangen. Ik schaam me nog steeds voor dat gratuite gebaar. Er waren nog driehonderd Koerdische kinderen op de vlucht en die kregen niets. We staan stijf van selectieve goedertierenheid die meer om onszelf dan om de have-nots draait.’

e ellende van oud worden is naast fysiek ongemak de weemoed die almaar toeneemt. Ik jank nu bij het minste, vooral bij kitsch. Een nationale hymne in een voetbalstadion, een ovatie in het theater, een nummer van Miles Davis…

‘Vreemd genoeg niet bij de stroom vluchtelingen die als havelozen door Calais en Zeebrugge dolen. Mijn hele leven heb ik mensen op de vlucht gezien in de illusie van een beter leven. Te beginnen met de Italiaanse gastarbeiders in de Limburgse mijater zal hij zeggen dat hij geen meninnen. Mijn Hongaarse vrienden aan de unigen meer in de aanbieding heeft. versiteit die hun land in 1956 waren ontHooguit nog een gevoel van verontvlucht voor de terreur van de Sovjet-Unie. rusting en compassie. Le grand cri is voor Vietnam en Chili.’ thuis, op een zandduin van Knokke. En dan Hugo Camps zegt zich te hebnog als hij het ‘kot’ alleen heeft, ben neergelegd bij de teloorgang zegt hij.

‘Doodongevan idealisme en activisme. ‘Op‘Ik was hoofdredacteur in de winding is pathetisch voor een lukkig als ik tijd van de verzuiling. Verwacht oude man. Alleen in de sport sta werd dat de krant de christeneen week ik het mezelf nog toe. Als Aldemocraten pantserde tegen niet in Else- aanvallen van socialisten en liberto Contador het hele pak in de klim naar de Aubisque laat vier stond’ beralen. Geregeld moest ik naar knielen voor zijn oude benen. Of een etentje met de CVP-minisals ik zie hoe Giovanni van Bronckhorst ters in Brussel, waar dan het ware geloof zich achter een hoog opgeslagen kraag pro- werd voorgehouden. De redactie heeft de beert te verbergen voor de hoon van De navelstreng met vakbond en partij uiteindeKuip. Eigenlijk is het meer ontroering dan lijk kunnen doorknippen. Het is me tot in opwinding. Het epos van de eenling als ant- het privéleven aangerekend. Het aanbod woord op sterfelijkheid. om bij Elsevier in dienst te treden, was een ‘Het probleem van vluchtelingen en mi- bevrijding. gratiestromen is dat het lijden is verpoli‘Ik las het blad al toen ik nog studeerde. tiekt. Door de regimes die ze achter zich Het papier was prachtig glanzend – lezen als erotische ervaring. Ik was een neerlandofiel die de Nederlandse dagbladen en Hugo Camps (1943) schrijft sinds 1 maart 1986 tijdschriften als leidraad nam voor mijn voor Elsevier. Eerder was hij hoofdredacteur van journalistieke ontwikkeling. Elsevier durfde Het Belang van Limburg, en in de jaren zestig te ontroeren en dat beviel mij zeer. Ik schrok werkte hij als oorlogsverslaggever in onder meer wel van het broodje kaas en het glaasje karVietnam en het Midden-Oosten. nemelk dat als lunch werd gezien, ook nog

L

16els010z036 36

in een kantine. Ik had vijftien jaar lang warm geluncht, vaak met ministers en captains of industry. Met mijn vriend Karel Van Miert vooral, die Europees Commissaris was geworden.’

Karel is dood, Hugo Claus is dood, Jan Blokker is dood.

Halvelings verdrietig: ‘Zonder leermeesters red je het niet. Waarom zou alleen de jeugd een rolmodel nodig hebben? Volwassenen zijn er vaak meer aan toe. Mijn grootste geluk was de gave van bewondering. Tot in mijn ouwe dag ben ik mensen blijven adoreren. Niet alleen grootheden, hoor, ook een visser in het praatjeshuis van Vlissingen. Als je hem niet over het weer maar over zijn leven laat spreken, krijg je pakkende getuigenissen. Een verhalenbundel vol.

‘Ik denk niet dat ik veel columns van Jan Blokker heb gemist. Van Remco Campert ook niet. Zij hebben me geleerd wat plezier in het schrijven is. En plezier moet je onderhouden.

‘Ik was doodongelukkig als ik een week niet in Elsevier stond. De hel van de nutteloosheid achtervolgde me dan. Het kwam gedeeltelijk ook van mijn vader. Zijn dagelijkse statement was: “We zijn hier om te werken, leven is voor later.” Hij was een bange man met een groot minderwaardigheidscomplex. De journalistiek vond hij maar niks. Ook toen ik een zekere reputatie had in de media vond hij nog altijd dat ik beter bij “de staat” was gaan werken.’

Hij glimlacht als hij terugdenkt aan zijn eerste jaren bij Elsevier. ‘Ik verscheen met das en pochet ter redactie. In een jeansbroek had ik nog nooit gelopen. Die werd me aangepast door de vriendin van Karel Van Miert tijdens de Internationale in Rome.

Voor Karel was het ook de eerste.

‘Ik heb me altijd zeer aangesproken gevoeld door het gebaar van prins Claus toen hij voor een eminent gehoor zijn stropdas weggooide. Een heel chique daad van ver-

08-03-16 10:17

‘Alleen in de sport sta ik mezelf nog opwinding toe’

16els010z037 37

08-03-16 10:17

BUITENLAND

12 MAART 2016 ELSEVIER

Ronald Reagan Library

46

Alleen verder: Nancy met Barack Obama, 2009

Samen op campagne in Florida in 1976

Bettmann/Corbis/HH

Voor hun dertigjarige huwelijk in 1982 krijgen de Reagans een grasmaaier, op hun ranch in Californië

Beschermengel IN MEMORIAM / Als president Ronald Reagan haar zag, voelde het alsof hij uit de kou een warm vertrek binnenkwam.

Nancy Reagan (1921-2016), een leven voor haar ‘Ronnie’.

Rik Kuethe

16els010z046 46

Polaris/HH

White House

Owen Franken/Corbis/HH

Nancy verrast Ronald op verjaardag, 1983

Ronald en Nancy eten samen van zogeheten ‘TV trays’ in het Witte Huis, juni 1981

N

ancy Reagan met haar lachende gezicht is niet meer. Zij overleed op zondag 6 maart 2016 in Bel Air, 94 jaar oud. ‘Ik ben pas gaan leven toen Ronnie in mijn leven kwam,’ placht zij te zeggen. Ronald Reagan was president van de Verenigde Staten van 1981 tot 1989.

Tweeënvijftig jaar van gedeelde liefde en gedeeld leed. Toen Reagan in 1994 de zonsondergang van zijn bestaan tegemoet ging, was hij steeds meer gaan steunen op Nancy. Zij moest hem als een blindengeleidehond loodsen door het alras dichter

08-03-16 12:58

47

ELSEVIER 12 MAART 2016

wordende woud van alzheimer.

Toen zij elkaar in Hollywood leerden kennen, hadden zij beiden een mislukt huwelijk en een matige filmcarrière achter de rug, maar hun rol op het wereldtoneel zouden ze voortreffelijk spelen.

Ondanks al zijn grappen was Reagan een lastig te doorgronden mens. Nancy beweerde dat zij daar het alleenrecht op bezat.

Zij die daar inbreuk op probeerden te maken, gaf ze kittig maar koel te verstaan dat dit niet de bedoeling was. Het personeel van het Witte Huis sidderde voor haar, maar ook

16els010z047 47

menig medewerker van haar man kreeg het met haar aan de stok. Zo moest stafchef Donald Regan door haar toedoen het veld ruimen. Nancy aarzelde ook niet, als zij gevaar voor haar Ronnie rook, zelf het heft in handen te nemen. Zo ried zij Ronnie aan om bij het Amerikaanse volk te biecht te gaan inzake de Iran-Contra-affaire.

Waar werd oprechter trouw dan tussen man en vrouw ter wereld ooit gevonden, zo dichtte Joost van den Vondel. De dichtregel was zeker ook van toepassing op het echtpaar Reagan.

E

ELSEVIER TER HERINNERING: RONALD REAGAN (1911-2004)

Alles over het leven van de filmacteur die een van de meest gewaardeerde presidenten van de Verenigde Staten werd, leest u in Ter Herinnering – Ronald Reagan. Deze rijk geïllustreerde uitgave telt 100 pagina’s en kost € 8,95. Bestel www.elsevier.nl of bel 0314-358350.

08-03-16 12:58

54

ECONOMIE

12 MAART 2016 ELSEVIER

Ruzie bij de kist ERFENISSEN / Niets is zo ontwrichtend als ruzie over een erfenis. De grote vraag is: hoe voorkomt u dat? Elsevier zoomt in op tien recente zaken, die in een filmscenario of roman niet zouden misstaan.

Plus: tips om minder erfbelasting te betalen.

W

Heidi Klijsen Illustraties Zander Dekker

at hebben een lege ijskast, een tandartsassistente, een horloge op een nachtkastje en een ‘onwettige’ dochter met elkaar gemeen? Ze waren alle vier inzet bij een juridische strijd om een erfenis. Het erfrecht staat bol van de opmerkelijke rechtszaken.

Gelukkig kunnen daaruit nuttige lessen worden getrokken. Bijvoorbeeld over hoe u heibel over uw eigen nalatenschap kunt voorkomen of ervoor kunt zorgen dat erfgenamen later niet financieel de dupe worden van een onbedoelde uitleg van uw laatste wil.

Opvallend veel uitspraken van rechters gaan over de vermeende wilsonbekwaamheid van de erflater. Was vader nog wel voldoende bij de pinken om zijn testament op te stellen of te veranderen? Of is hij vakkundig ingepakt door zijn tandartsassistente, zoals de erfgenamen in een van de honderden rechtszaken beweren?

16els010z054 54

Ook verhalen over leeggeplukte rekeningen van dementerende ouderen doen steeds vaker de ronde. Dit soort problemen is vaak te voorkomen door bijtijds in te grijpen, en een notariële volmacht of een levenstestament op te stellen. Hierin wordt bepaald wie de financiële zaken mag bestieren als de erflater dat zelf niet meer kan.

Zo wordt voorkomen dat kwaadwillenden er met de centen vandoor gaan. Een levenstestament biedt ook de kans om medische en persoonlijke zaken vast te leggen.

Wie mag met de artsen overleggen? Wie zorgt er straks voor de poes?

Wilsonbekwaamheid is lang niet het enige twistpunt waarover erfgenamen overhoop kunnen liggen, zo blijkt uit recente, hiernavolgende rechterlijke uitspraken.

De namen zijn gefingeerd, de kwesties niet. Het deskundige commentaar is van prof.mr.dr. Bernard Schols, hoogleraar successierecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

08-03-16 11:27

55

ELSEVIER 12 MAART 2016

1 EEN LEGE IJSKAST Op hun moeders sterfdag regelen Paul en Eva, samen met hun partners, de uitvaart.

Tijdens het regelen krijgen ze trek, maar in het huis van moeder is niets eetbaars te vinden. Ze wonen te ver weg om thuis te eten, dus nemen ze met z’n vieren een eenvoudig hapje in een restaurant. De rekening van 119 euro betalen ze met moeders pinpas.

Enige tijd later aanvaarden ze moeders erfenis beneficiair, wat betekent dat ze deze alleen accepteren bij een positief saldo.

Slim, want de moeder blijkt meer schulden dan bezittingen te hebben. Een van de schulden is een vordering van hun overleden broer, van ruim 11.000 euro. Diens weduwe Marjolein wil die vordering op Paul en Eva verhalen, omdat zij in haar ogen de erfenis zonder voorbehoud (‘zuiver’) hebben aanvaard. Door op kosten van de overledene en dus ten laste van de erfenis uit eten te gaan, hebben zij zich als echte erfgenamen gedragen en zijn ze aansprakelijk voor moeders schulden. Het gerechtshof in Den Haag geeft Marjolein gelijk, maar de Hoge Raad maakt daar in 2015 korte metten mee.

De eenvoudige maaltijd valt, gezien de omstandigheden, gewoon onder de uitvaartkosten.

‘O

ok al loopt het hier op het nippertje goed af, de boodschap blijft om, met het oog op de eventuele aansprakelijkheid voor de schulden van de nalatenschap, zo snel mogelijk beneficiair te aanvaarden. Er wordt dan als het ware een hek gezet om het privévermogen. Het goede van deze uitspraak is het soepele juridische gemoed van de Hoge Raad. Dit heeft ongetwijfeld te maken met het standpunt dat de adviseur van ons hoogste rechtscollege, de advocaat-generaal, in deze kwestie innam. Hij is van mening dat het recht voor gewone mensen begrijpelijk moet blijven en niet moet leiden tot toepassingen die een absurde uitkomst tot gevolg hebben. Prachtig toch? Overigens is inmiddels wetgeving in de maak waardoor iemand niet meer zo snel aansprakelijk is voor de schulden van de nalatenschap. Tot die tijd is het devies: voorzichtig omspringen met de tijdbom die erfrecht heet.’ prof.mr.dr. Bernard Schols Is oud-notaris en tegenwoordig hoogleraar successierecht aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Hij studeerde notarieel recht en Nederlands recht in Nijmegen en belastingkunde in Tilburg. Schols is in 1963 geboren in Heerlen.

16els010z055 55

08-03-16 11:27

74

12 MAART 2016 ELSEVIER

CULTUUR De cover van deze week, met het logo dat sinds 2013 wordt gebruikt

Een fraaie titel met een bijzondere geschiedenis TIJDSCHRIFT / Het weekblad Elsevier dreigt zijn naam te moeten opgeven. Hoe kan de band met een rijk verleden zo bruut worden doorgesneden? In negentien vragen van de dynastie van de Elzeviers in de Gouden Eeuw naar RELX nu.

Gerry van der List

J

ournalisten betrachten niet altijd even grote zorgvuldigheid in hun berichtgeving. Dit valt des te meer op als je zelf onderwerp bent van het nieuws. Zo meldde De Telegraaf op 26 februari dit jaar dat het weekblad Elsevier ‘voor het grootste deel verkocht’ is. Wat dat grotendeels verkopen inhoudt, maakte deze cryptische formulering niet duidelijk. Erger is dat ze feitelijk niet klopt. Hoe zit het wel? De multinationale onderneming RELX wil het weekblad Elsevier van de hand doen. Begin dit jaar bleek een dolenthousiaste koper, New Skool Media, gevonden waarmee ‘een strategische samenwerking’ zou worden aangegaan. De bedoeling is dat RELX voorlopig een belang van eenderde behoudt.

Maar deze deal is nog niet rond. De ondernemingsraad van RELX en de redactie van Elsevier buigen zich nu over de plannen. Zo werkt dat. Als groot probleem wordt een harde eis van RELX ervaren: het bedrijf verlangt dat dit weekblad op termijn zijn naam opgeeft, omdat het de Nederlandse naam Elsevier exclusief wil reserveren voor

16els010z074 74

zijn internationaal opererende wetenschappelijke uitgeverij. En zo dreigt op nogal brute wijze de band met het verleden te worden doorgesneden. Een rijk verleden waarin het tijdschrift met de historische titel de financiële basis legde voor de wetenschappelijke activiteiten van de uitgeverij, zoals een blik op de geschiedenis in de vorm van negentien vragen leert.

1

Waar komt de naam Elsevier vandaan?

Van een katholieke boekbinderszoon uit Leuven, Lodewijk Elzevier (1547-1617). Van oorsprong luidde de naam van de familie Helsevire. Er is wel beweerd dat deze een afleiding vormt van het woord ‘hellevuur’. Na zijn bekering tot het protestantisme vond Elzevier het raadzaam te verhuizen naar de Noordelijke Nederlanden. Hij vestigde zich in Leiden, waar hij een boekhandel begon.

Vanuit het Rapenburg bouwde Elzevier een enorm netwerk op en breidde hij zijn werkzaamheden snel uit. Bij zijn dood bezat hij de grootste boekhandel annex drukkerij van Leiden. Zijn zoons, die door hem goed ge-

schoold waren in het boekenvak, hielden de familienaam hoog. De Elzeviers werden, met vestigingen in Leiden, Utrecht en Den Haag, de belangrijkste boekverkopers van Europa. Met zo’n 1.600 uitgaven in de Gouden Eeuw verwierven ze een enorme reputatie. Niemand minder dan de befaamde Italiaanse natuurkundige Galileo Galilei liet bij hen zijn invloedrijke Discorsi e dimostrazioni matematiche drukken.

2

Was het Elzevier of Elsevier?

3

Is er in Parijs een straat genoemd naar de familie?

4

En hoe zit het met het lettertype elzevier?

In de zeventiende eeuw was er nog geen gestandaardiseerde spelling. Beide varianten kom je tegen. In het Engels werd ‘Elzevir’ overigens een algemene aanduiding voor de boeken van de Nederlanders.

Dat klopt. In de wijk Le Marais is er de Rue Elzévir. Op nummer 8 is het Musée CognacqJay gevestigd.

08-03-16 17:28

75

ELSEVIER 12 MAART 2016

Elsevierbeeldmerk in de Library of Congress, Washington Rue Elzévir in de Parijse wijk Le Marais

Naamplaatje aan de Spuistraat 112 in Amsterdam

Elsevier’s Geïllustreerd Maandschrift verscheen tussen 1891 en eind 1940

Het financieel-economische EW ging in 1988 op in het nieuwe Elsevier Eerste nummer op magazineformaat, 23 oktober 1965

Eerste nummer van Elseviers Weekblad van 27 oktober 1945

16els010z075 75

Cover van 4 september 1976, over de affaire rond prins Bernhard

08-03-16 17:28