Elsevier weekblad nr. 32 2015

NUMMER 32 • 71STE JAARGANG • 8 AUGUSTUS 2015 • € 5,95

ANNEMARIE JORRITSMA: ‘HÉT VOLK BESTAAT NIET’

Waarom u de bank nog steeds niet vertrouwt (NIET ALLEEN VANWEGE DE LAGE RENTE OP SPAARGELD)

POLITIE ONDER VUUR

15els032z001 1

Waarom trekt Groot-Brittannië?

AP

De feiten en cijfers over de ‘schietgrage’ agenten

CALAIS

04-08-15 17:33

2

ELSEVIER / INHOUD

8 AUGUSTUS 2015 ELSEVIER

Omslag Flos Vingerhoets inzet Lex van Lieshout /ANP XTRA

Geweigerd

40

In Indonesië waren Hollanders na de onafhankelijkheid niet gewenst, terug naar Nederland kon ook niet. Het verhaal van Thea, Helena en Betty.

Graffitischat

62

Vele duizenden uren kostte het schoonkrabben van de muren van Fort benoorden Spaarndam. Dat legde een schat aan afbeeldingen bloot.

Omslagartikel U vertrouwt de bank nog steeds niet

48

Banken moeten hun balansen versterken, maar nieuw kapitaal bij beleggers ophalen vinden ze te duur. Liever laten ze hun klanten meer rente betalen. Huizenbezitters en kleine ondernemers zijn daarvan de dupe. Plus: negen vragen over de denkwereld van bankiers.

Popster en publiek 68 Of en hoe artiesten zich tijdens concerten tot de zaal richten, verschilt nogal. Zeven types: van zwijger tot kletskous en alles daartussen.

Politie onder vuur

12

Incidenten als met de fatale nekklem in Den Haag geven een vertekend beeld van het lastige werk van de agent in de frontlinie.

15els032z002 2

Pro Patria stopt ermee

24

De groep die op 10 augustus 2014 in Den Haag tegen IS betoogde, noemde zich ‘voor het vaderland’. Daarna bleef het stil.

04-08-15 17:51

NUMMER 32

ELSEVIER 8 AUGUSTUS 2015

4 6 8 10 12

NEDERLAND

18

BUITENLAND

36 44

ECONOMIE

18

24 28

Voorzitter EU komt in 2016 naar u toe In Den Haag Soep met of zonder kip Gerry van der List De blinde progressieve verering van verzetsbewegingen Hoek van Holland Schitterende skyline hier In Nederland Metselen, dat konden de Duitsers goed Schilderswijk Pro Patria stopt ermee Nieuwe zeesluis Eén obstakel minder in het Noordzeekanaal

32

Carla Joosten in gesprek met Annemarie Jorritsma

36

Calais Het migrantenparadijs aan het eind van de tunnel In Parijs Een jaartje belastingvrij Estland Wie zwart is, moet terug Zuid-Afrika Eenzame strijder Arend Jan Boekestijn De geveinsde aanval op het kalifaat Voorpublicatie Geweigerd door Holland

21 22

38 39 40

44 47 48 54

56 58 60

KENNIS

62

CULTUUR

68 15els032z003 3

Brieven Foto van de week Opnieuw auto van burgemeester in vlammen op De week Het nieuws samengevat; Letterlijk; Feiten; Stijger/Daler; Agenda Commentaren Lakse Fransen; Dubbel slot; CBS-versluiering; Nare actieheld Verhaal van de week Politie onder vuur

62 64

INTERVIEW

Bier Gelukkig huwelijk tussen Heineken en FEMSA In de cijfers Hartje zomer, tijd om een winterjas te kopen Syp Wynia Willen wij de totale euro?

Geld U vertrouwt de bank nog steeds niet – en met reden Wat verder ter tafel komt Joop Steenbergen

UW GELD Energie Profiteer van lagere prijzen voor gas en licht Netto Betaalbare boeken Lezers vragen Drie deskundigen geven antwoord M’n goeie geld Peter Hoppenbrouwers Te koop Twee huizen in één

Archeologie Gewelven vol graffiti benoorden Spaarndam In het lab Hoekse en Kabeljauwse twisten over plastic Lichaam & Geest Piepende en fluitende oren

DIGITALE WERELD

66

Streaming Slimme muziektips Veiligheid Hackers aan het stuur Hebbeding Handige 3D-scanner De mens achter PaperFlies Tips

68

79

Concerten De popster als causeur In première Selectie uit het cultuuraanbod Uit & Thuis Wond op de ziel Stijl De ruimtelijke versieringen van Claes Iversen Taal Ernums Spiritueel Mokum aan Zee Gastronomie Paarse mosterd Hotspot Joseph aan de poel – Aalsmeer Wijn Kanten waaier van smaken Marijke Hilhorst Altijd zussen, eeuwig zussen

80 82

Leven & Dood Just Fransen van de Putte (1943-2015) Bridge & Puzzels

72 74 76 77

3

NON SOLUS

AOW-gekte

V

roeger had je één zekerheid in het leven, en dat was dat je vanaf je 65ste jaar AOW kreeg. Dit staatspensioen is ooit ingevoerd om armoede onder bejaarden tegen te gaan. Een streven dat is gelukt.

Inmiddels ligt de AOW-leeftijd niet meer vast. Gedurende je leven schuift de leeftijd steeds wat op, aangezien een koppeling is gemaakt met ‘de toename van de levensduur’. Over enige tijd krijg je pas AOW als je 71,5 jaar bent.

Bovendien kan de overheid de AOW-leeftijd naar believen op elk moment verhogen. De zekerheid van weleer is tegenwoordig uiterst onzeker. Er zijn zelfs mensen die daar ziek van worden, stond laatst in Elsevier.

Dat lijkt wat overdreven, maar is wel begrijpelijk. Als je niet weet wanneer je AOW ingaat, is het lastig de laatste fase van je leven te plannen. Denk je net genoeg gespaard te hebben om iets eerder met pensioen te gaan, verlengt de overheid de AOW-leeftijd met een paar maanden.

Het argument voor de verhoging van de AOW-leeftijd is dat mensen ouder worden en dus langer kunnen doorwerken. Inderdaad treft deze maatregel – door de koppeling van de AOWleeftijd aan de pensioenleeftijd – vooral mensen die werken. Niet de mensen die toch al niet werken. Hun eventuele uitkering loopt gewoon wat langer door.

Een voordeel als die uitkering hoger is dan de AOW. In plaats van steeds maar weer de AOW-leeftijd te verhogen om geld te besparen, is het beter meer mensen te betrekken bij de financiering van de AOW. Met andere woorden, meer mensen moeten aan de slag, opdat meer mensen belasting gaan betalen. Wat ook helpt: een zuiniger overheid.

Arendo Joustra, hoofdredacteur

04-08-15 17:51

12

VERHAAL VAN DE WEEK

8 AUGUSTUS 2015 ELSEVIER

<Meerdere kruisende koppelingen>

POLITIE ONDER VUUR INCIDENTEN GEVEN EEN VERTEKEND BEELD VAN HET LASTIGE WERK VAN DE AGENT IN DE FRONTLINIE. WAT VOOR KORPS IS WENSELIJK: HARD OF ZACHT? Gerlof Leistra

15els032z012 12

04-08-15 15:00

13

Burgers denken dat agenten om niets hun pistool trekken en er meteen op los knallen. De meeste agenten schieten nooit

15els032z013 13

Lex van Lieshout /ANP XTRA

H

eeft de politie losse handjes gekregen en trekken agenten steeds vaker onnodig hun pistool? Door een serie incidenten zit de politie de laatste tijd in het beklaagdenbankje. Agenten zouden te veel geweld gebruiken. Dreigt de politie van ‘beste vriend’ favoriete vijand te worden?

Alle negatieve ‘politieberichten’ van de laatste tijd wekken de indruk dat er iets grondig mis is. Eind juni verstikte een agent op een zomerfestival in het Haagse Zuiderpark met een nekklem de Arubaan Mitch Henriquez.

Aanvankelijk suggereerden de agenten dat de arrestant onderweg naar het politiebureau onwel was geworden. Het leek een poging de eigen fouten te verdonkeremanen.

De gewelddadige dood van Henriquez was aanleiding voor dagenlange rellen in de Schilderswijk. Op sociale media ontstond een klopjacht op de vijf bij de ‘racistische moord’ betrokken agenten.

Vorige maand speelden twee rechtszaken tegen agenten die in 2013 op burgers schoten. Een lid van een arrestatieeenheid kreeg voor poging tot doodslag twee jaar cel omdat hij in Kerkrade tegen de regels in had geschoten bij een aanhouding en ook nog eens de verkeerde had geraakt: een onschuldige medepassagier van de verdachte ramkraker.

Twee Rotterdamse agenten moesten zich verantwoorden voor het op de vlucht doodschieten van de 29-jarige Feyenoord-hooligan Mike Stok. De man verzette zich fel tegen zijn aanhouding. Het Openbaar Ministerie vroeg vrijspraak wegens noodweer.

En dan was er nog het filmpje op YouTube van een motoragent die zondag 12 juli in Almere een 13-jarige verdachte geboeid liet meerennen naar het bureau.

De relatief goede reputatie van de politie staat dus ter discussie. Twee jaar geleden had 67 procent van de Nederlanders nog vertrouwen in de politie, aldus het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dat percentage zou nu waarschijnlijk lager uitvallen.

Ten onrechte, zegt politie-expert Cyrille Fijnaut (68), auteur van een groot aantal vuistdikke boeken over de politie. ‘Puur kwantitatief gaat het om enkele gevallen, maar wel om gevallen van leven en dood.’

Jaarlijks vallen er gemiddeld drie doden door politiekogels. ‘Politiemensen zijn he-

04-08-15 15:00

48

ECONOMIE

8 AUGUSTUS 2015 ELSEVIER

U vertrouwt de bank nog steeds niet GELDÂ / Banken moeten hun balans versterken, maar weigeren nieuw kapitaal bij beleggers op te halen. Te duur, vinden ze. Liever zadelen ze hun klanten op met een hogere rente op leningen. Huizenbezitters en kleine ondernemers zijn daarvan de dupe.

Remko Nods illustraties Flos Vingerhoets

Z

even jaar na de val van de Amerikaanse zakenbank Lehman, en de daaropvolgende bankencrises in de Verenigde Staten en Europa, is onder Nederlanders het sentiment jegens bankiers nog altijd zeer negatief.

Bankiers konden overleven dankzij geld van belastingbetalers, en laten zichzelf alweer schaamteloos hoge bonussen uitkeren alsof er niets is gebeurd, zo meent de gemiddelde Nederlander.

Dit negatieve sentiment wordt gevoed door affaires over bankiers die de rentetarieven tussen banken onderling manipuleerden. En als leden van de commissie-De Wit, die tussen 2010 en 2012 de oorzaken van de bankencrisis onderzocht, concluderen dat er de laatste jaren eigenlijk niet zoveel is veranderd in de sector, dan weet de gemiddelde Nederlander genoeg. Die conclusie trok trouwens ook auteur Joris Luyendijk in

15els032z048 48

zijn bestseller Dit kan niet waar zijn over de Londense zakenbankiers.

Ook politici dragen bij, door geregeld te roepen dat de Nederlandse banken te groot zijn, te dominant, te riskant bezig zijn, te ingewikkelde producten verkopen, te hoge rentetarieven voor hypotheken hanteren, te weinig rente op spaarrekeningen geven, te veel aan hun eigen belang denken en te weinig aan dat van hun klanten en de Nederlandse economie.

Banken kunnen in de ogen van het publiek nog maar weinig goed doen. Het liefst zouden veel Nederlanders de drie grootste banken (ING, Rabobank en ABN AMRO) in vieren delen. Dat zou gezonde concurrentie bevorderen. Nieuwkomers op de bancaire markt zijn van harte welkom. Een uitnodiging die de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) in juli dit jaar letterlijk zo verwoordde in een persbericht. Of de koepel-

04-08-15 14:10

49

ELSEVIER 8 AUGUSTUS 2015

organisatie van de banken dit echt meent, zal nooit duidelijk worden. In het verleden trachtte de NVB buitenlandse concurrenten zo veel mogelijk te weren.

De klanten ontvangen nieuwe banken in elk geval met open armen. In 2012 verscheen Knab, de internetbank van Aegon, op de markt. Haar concept slaat aan. Knab snoept maandelijks duizend, veelal kleine, ondernemers af van het klantenbestand van de grote banken, die deze markt traditioneel domineren.

Ondernemers zijn zeer tevreden over de nieuwkomer, en blij dat ze zich van het juk van de grootbank hebben kunnen bevrijden. ‘Van onze klanten is 90 procent tevreden tot zeer tevreden over onze dienstverlening,’ zegt pr-medewerker Jorn Kooij (28) van Knab. ‘Dat komt vooral door de hogere rente die we bieden, de kwaliteit en de bereikbaarheid van onze servicedesk.’

Klachten van kleine ondernemers over de grote banken zijn onder meer de afgenomen kwaliteit van de dienstverlening, de hoge rentetarieven op krediet, en weinig of geen rente op spaar- en betaalrekeningen.

‘Ze zien dat banken veel minder met hen sparren en meedenken wanneer het bedrijf nog klein is. Vroeger was het een bewuste strategie van de bank: investeren als het bedrijf nog moet groeien, en meeprofiteren als het volwassen is,’ zegt Hans Biesheuvel (50) van ondernemersplatform ONL. De grote banken hebben er geen personeel en geen tijd meer voor. ‘Banken kijken nu meer naar de korte termijn. De kosten qua tijd en begeleiding zijn voor een bank even groot bij een kleine als bij een grote lening. Ze maken daardoor meer winst op een grotere deal en laten de kleinere lopen.

Kleine ondernemers mogen zich melden bij het onlineloket en krijgen alleen een lening als ze in alle standaardhokjes passen,’ zegt Biesheuvel. ‘Zonde, want op de langere termijn is het ook voor de banken beter als zij bijdragen aan het stimuleren van het midden- en kleinbedrijf, en daarmee aan de economie als geheel.’

Ook tonen banken weinig compassie als er problemen ontstaan met een krediet. Volgens de grote banken zit 10 tot 20 procent van de ondernemers op de beruchte afdeling Bijzonder Beheer. Die ondernemers voelen zich daar vaak uitgebuit door hun bank, die direct een hoge renteopslag hanteert en op hun kosten dure consultants inhuurt om het in problemen verkerende be-

15els032z049 49

04-08-15 14:10

56

8 AUGUSTUS 2015 ELSEVIER

UW GELD

Profiteer van lagere prijzen voor energie ENERGIE / De tarieven voor gas en elektriciteit zijn opnieuw gedaald.

Wie overstapt of zijn contract verlengt kan honderden euro’s besparen.

Nic Vrieselaar

O

pnieuw zijn de prijzen voor gas en elektriciteit gedaald.

Nederlandse energiemaatschappijen maakten vorige maand hun tarieven bekend voor het komende halfjaar. Die zijn bij vrijwel alle leveranciers lager dan in januari, en fors lager dan vorig jaar.

Dat is opvallend, want de belastingen op stroom en gas stegen de laatste jaren juist hard, omdat de overheid poogt burgers zuiniger te laten omgaan met energie.

Daardoor bestaat inmiddels ruim de helft van de gasprijs uit energiebelastingen en btw. Van de prijs van elke kilowattuur (kWh) stroom die u verbruikt, gaat zelfs driekwart naar de fiscus.

Maar doordat de kale energieprijzen (de prijzen zonder belasting) harder daalden dan de belasting steeg, zijn 1 kWh elektriciteit en 1 kubieke meter gas onder de streep toch goedkoper geworden.

Voor elektriciteit komt dat

15els032z056 56

doordat landen als Duitsland groots inzetten op windenergie, waardoor er in Europa meer stroom wordt opgewekt dan nodig. Dat drukt de prijzen.

Bij bijvoorbeeld energiemaatschappij Eneco is 1 kWh elektriciteit deze zomer bijna 1 cent goedkoper dan vorige zomer en kost nu bij een modelcontract – een contract met variabele tarieven – 22,2 cent.

De prijs van 1 kuub aardgas daalde bij Eneco met 5 cent tot onder de 60 cent. Dat komt door een lagere vraag naar aardgas dankzij beter geïsoleerde huizen en een machtsstrijd op de oliemarkt. Die strijd halveerde de olieprijs, en nam de aardgasprijs in zijn kielzog mee.

Een gezin van vier personen in een vrijstaand huis, dat per jaar 4.580 kWh stroom en 2.220 kuub gas verbruikt, gaat er ruim 150 euro op vooruit. Maar dat voordeel krijgen alleen klanten met een energiecontract waarin de prijzen variabel zijn, en dus meebewegen met de markt.

voor gas en stroom soms flink.

Dan loont het om een nieuw contract af te sluiten bij uw huidige energiemaatschappij, of om over te stappen naar een andere.

Energiebedrijven doen nieuwe klanten vaak gunstige aanbiedingen. Overstappen is eenvoudig: het invullen van een (online)formulier volstaat. Er komt geen monteur aan te pas.

Toch is bijna de helft van de Prijs energie zonder belasting Nederlanders volgens de AutoriBRON: PRICEWISE 0,45 euro teit Consument & Markt nog nooit geswitcht. Zonde, want de prijzen 0,40 tussen aanbieders verschillen tot Gas 0,35 wel 2 cent per kWh en ruim 3 cent per kubieke meter gas. Dat kan 0,30 een gezin van vier bijna 160 euro 0,25 2012 2013 2014 2015 per jaar schelen, boven op de 150 euro die wordt bespaard doordat 0,08 de energieprijzen sinds vorige zo0,07 mer zijn gedaald.

0,06 Op vergelijkingswebsites als Stroom gaslicht.com en pricewise.nl kunt 0,05 u eenvoudig een goedkope aan0,04 2012 2013 2014 2015 bieder vinden door er uw jaarlijkse verbruik in te vullen. Dat 1 jaar vast, vindt u op de energienota van uw gemiddelde prijs leveranciers ©ELSEVIER BRON: PRICEWISE huidige energiemaatschappij.

Wie een vast contract heeft, en dus de prijzen voor zeg, een jaar heeft vastgelegd, doet er goed aan te controleren wanneer zijn contract afloopt. Want na het aflopen van de prijsvaste periode loopt het contract gewoon door, maar stijgen de tarieven

Gas hard gedaald

Omlaag

03-08-15 12:45

57

ELSEVIER 8 AUGUSTUS 2015

NETTO

Betaalbare boeken STUDIE / Studenten besteden jaarlijks veel geld aan studieboeken. Met enkele slimmigheden kunnen zij veel besparen.

Sjoerd Stikvoort

Een gezin van vier personen kan er 150 euro op vooruitgaan

Bij het afsluiten van een nieuw contract is een meerjarig contract met vaste prijzen vrijwel nooit het voordeligst: voor de rust van constante prijzen betaalt u flink. Een jaarcontract, of een contract met variabele prijzen, is goedkoper.

Let bij het vergelijken van energiemaatschappijen ook goed op allerlei administratieve kosten, zoals een vergoeding voor het maandelijks toesturen van een factuur en zogeheten vaste leveringskosten (voorheen heette dat het vastrecht). Die verschillen per energieleverancier.

Zo rekent Nederlandse Energie Maatschappij bij een modelcontract 13,99 euro vastrecht per maand, terwijl concurrent E.ON daar 5,98 euro per maand voor rekent.

Per jaar kunnen de verschillen in dit soort kosten oplopen tot ruim 90 euro, waardoor ‘prijsvechters’ als Nederlandse Energie Maatschappij uiteindelijk duurder kunnen zijn dan een concurrerende maatschappij met een hoE gere kWh- en kuubprijs.

15els032z057 57

Moodboard/Corbis/HH

H

et nieuwe collegejaar komt eraan.

Voor veel studenten is het tijd om de benodigde studieboeken aan te schaffen. Een kostbare aangelegenheid: studenten geven gemiddeld 750 euro per jaar uit aan studieboeken, berekende budgetvoorlichter Nibud. Dat kan goedkoper.

Veel studenten kopen de boeken voor hun eerste studieblok in één keer bij één aanbieder. De prijs van een studieboek verschilt echter sterk per aanbieder. Het loont daarom om voor elk boek afzonderlijk websites af te struinen als Bol.com, Studystore en Amazon. Let op: bij Amazon is betalen met creditcard de enige optie, en het verzenden van boeken duurt langer dan bij andere aanbieders.

Tweedehandsboeken zijn vaak flink goedkoper. Bij de studie pychologie aan de Universiteit van Amsterdam is in het eerste studieblok de zevende editie van het boek Psychology verplicht. Op Bol.com kost het nieuw 130,30 euro, een tweedehands exemplaar, ook de zevende druk, wordt er eind juli aangeboden voor 60 euro.

Uitgevers van studieboeken hebben er

een handje van om elke twee jaar een nieuwe druk uit te brengen. Veel boeken hebben meer dan vijf edities, terwijl een nieuwe nauwelijks verschilt van de vorige.

Vraag bij de docent na of een wat oudere druk ook mag. Vaak is dat geen probleem.

Oudere edities zijn nieuw, maar zeker tweedehands, stukken goedkoper.

Veel onderwijsinstellingen hebben eigen databanVraag bij de ken en bibliotheken die artikelen en studieboeken docent na of (gratis) uitlenen. Huren kan een oudere ook. Dit is echter niet altijd druk ook mag goedkoper. Het huren van de zesde editie van Psychology is via verhuursite studieboekendelen. nl duurder dan het kopen van een tweedehandsexemplaar bij Bol.com: 52 euro tegen 13 euro bij Bol.com (inclusief verzendkosten van 1,99).

Studieverenigingen verkopen boeken vaak met 5 tot 10 procent korting. Ook op sociale media zijn ze te koop. Vrijwel elke studie heeft een Facebookgroep, waar ouderejaars hun ‘oude’ boeken verkopen. Wie een vak heeft gehaald, kan vervolgens de boeken zelf verkopen.

E

Vooral hbo’ers verkopen

Aanbieders van gebruikte studieboeken via Booknext Overig 1% HBO 55%

©ELSEVIER

WO 22%

MBO 22%

BRON: BOOKNEXT

03-08-15 12:45

68

8 AUGUSTUS 2015 ELSEVIER

Sander Koning/ANP

Abir Sutan/EPA/ANP

CULTUUR

Chagrijnige Bob Dylan doet geen moeite te communiceren met het publiek

Trijntje Oosterhuis houdt van een feestje: ‘Allemaal de handjes in de lucht!’

De popster als causeur CONCERTEN / De manier waarop artiesten zich tussen de liedjes door tot het publiek richten, verschilt nogal. Zeven types: van zwijgers tot vertellers.

Gerry van der List

‘H

ello Amsterdam!’, riep Pharrell Willliams een paar keer enthousiast. De Amerikaanse zanger had er bij de laatste editie van Pinkpop duidelijk zin in. Hij leek geen acht te slaan op het gemor van het publiek in Landgraaf dat toch echt een flink eind verwijderd ligt van de hoofdstad. Het is een vaak gemaakte vergissing van buitenlandse popsterren die bij een optreden in Nederland vanzelf denken dat ze in Amsterdam staan.

Het is maar goed dat Ahoy Rotterdam zelden meer het decor vormt

15els032z068 68

voor concerten, want de bezoekers daar werden door de artiest van de avond ook geregeld voor Amsterdammers aangezien.

De uitglijder van Williams vestigt de aandacht op een onderbelicht en onderschat element van het geven van concerten: de teksten tussen de liedjes. De fans in de zaal stellen het op prijs als ze worden toegesproken, maar zeker niet iedere artiest etaleert de ambitie en het vermogen om dit verlangen van het publiek te bevredigen en iets boeiends te zeggen.

Wat betreft de popster als causeur vallen diverse types te onderscheiden. Wij presenteren er, als

een voorzichtige aanzet tot nader onderzoek, zeven.

De zwijger Het eerste type laat zich makkelijk omschrijven: hij houdt gewoon zijn mond. Bob Dylan is een berucht voorbeeld. De Amerikaanse troubadour doet geen enkele moeite met het publiek te communiceren. Hij komt op, knauwt zich met zijn kraaienstem door zijn liedjes heen en vertrekt weer. Wat fans elke keer weer beweegt om een fors bedrag voor een kaartje neer te tellen, is onduidelijk. Het zal wel iets met nostalgie van doen hebben. Net zoals bij de

even zwijgzame als legendarische generatiegenoot van Dylan, de immer norse Van Morrison.

Het ontbreken van babbels kan behalve uit chagrijn ook voortvloeien uit de zeer strakke regie van een showconcert. Zo is Madonna dermate druk bezig met over het podium rennen, zweepjes hanteren, aan kruizen hangen en wat al niet meer, dat zij nauwelijks meer adem heeft om zich tot het publiek te richten.

De gladjanus Over veel adem bleek Tony Bennett vorige maand bij het North Sea Jazz Festival ook niet te be-

03-08-15 13:04

69

Paul Bergen/ANP

Donald Weber/HH

ELSEVIER 8 AUGUSTUS 2015

Kletsen gaat de bejaarde crooner Tony Bennett nu beter af dan zingen

Natalie Maines van de Dixie Chicks viel de Amerikaanse president aan

schikken. Toch had de 88-jarige crooner tijd genoeg voor een babbeltje, omdat de diva met wie hij het podium deelde, Lady Gaga, steeds in de coulissen verdween om van outfit te wisselen. Bennett deed dat routineus. Hij stak de loftrompet over het festival in Rotterdam, vertelde anekdotes en schetste de achtergrond van een liedje. Dit kletsen ging hem eigenlijk beter af dan het zingen.

De aanpak van Bennett is die van de echte entertainer. Vriendelijk, wellevend, onderhoudend, een beetje glad. Typisch Amerikaans, zouden sommigen zeggen.

Essentieel onderdeel is het informeren naar het welzijn van het publiek: ‘Are you doing all right?’

het wel gebeurt, gaat het soms flink mis.

Zo kreeg Natalie Maines, de zangeres van de Dixie Chicks, veel kritiek toen zij in 2003 tijdens een optreden in Londen bekende zich ervoor te schamen dat de Amerikaanse president net als zij uit Texas kwam. De muziek van het vrouwelijke countrytrio werd in eigen land zelfs een tijdje geboycot. Ook de tirade in 2013 in San Francisco van Michelle Shocked tegen homo’s leidde tot verontwaardiging, maar dan aan de andere kant van het politieke spectrum. Verleidelijk is het om zulke geëngageerde artiesten een advies voor te houden dat de titel vormt van een documentaire over de Dixie Chicks: Shut Up and Sing.

De feestneus Aan het eind van het album Live Rhymin’ van Paul Simon is te horen hoe een toeschouwer ‘Say a few words!’ roept. ‘Een paar woorden zeggen?’ vraagt de artiest verbaasd, om laconiek te vervolgen

15els032z069 69

met: ‘Nou, laten we hopen dat we allemaal in leven blijven.’

De wat introverte, timide Simon is nooit een gangmaker geweest. Anders dan een jonge collega als Justin Bieber die zijn fans graag aanspoort: ‘Let’s make some noise!’ Nederlandse sterren houden eveneens van een feestje.

Zeker de vrolijke Brabander Guus Meeuwis laat graag merken luid meezingen op prijs te stellen.

Trijntje Oosterhuis is ook gek op publiek medeleven: ‘Allemaal de handjes in de lucht!’

De activist Betrokkenheid bij de publieke zaak kan doorgaans als een deugd worden beschouwd, maar in het geval van popartiesten wil ze nog weleens gepaard gaan met onnozelheid. Sinds de – tot verheugenis strekkende – verdwijning in het niets van een zingende hippie als Joan Baez, wordt het podium echter vrij zelden meer misbruikt voor politieke propaganda. Als

De kletskous De spotlights van de grote pophallen staan tegenwoordig vaak gericht op artiesten die al lang de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. Bij het voor de zo-

veelste maal beklauteren van het podium lijken zij vooral gedreven door financiële motieven. Voor de nostalgie is het aardig dat de Eagles weer samen over de wereld trekken en het is wonderbaarlijk dat ze na decennia intensief gebruik van drugs en alcohol nog zo zuiver kunnen zingen, maar veel te vertellen hebben ze niet meer.

Bij Stevie Nicks is het anders.

Zoals in mei nog in het Ziggo Dome te horen viel, zit de inmiddels 67-jarige blonde rockgodin van Fleetwood Mac allesbehalve om een praatje verlegen. Met enigszins trillende stem introduceert ze haar songs uitgebreid.

Soms lijkt het verdacht veel op geleuter, dat vooral inspireert tot het opzoeken van de wc.

De ergste vorm van verbale diarree is te signaleren bij de – schaarse – concerten van Barbra Streisand. De befaamde zangeres weet van geen ophouden als ze aan een monoloog begint. Heel handig is dan ook de mogelijk-

03-08-15 13:04

Hebt u de nieuwe app van Elsevier al gedownload?

Nu ook verkrijgbaar op Android

Download de nieuwe app!

Lees Elsevier waar en wanneer u maar wilt!

Alle artikelen uit het weekblad zijn nu ook te lezen op onze vernieuwde app via uw tablet of smartphone. De app is gratis te downloaden in de app-stores.

Download nu de app!

Kijk op www.elsevier.nl/app voor meer informatie.