Juist nr. 32

oktober 2016 – jaargang 4 – nummer 32 –

5,95

MEER WERELD, MEER WETEN

AP

MEER WERELD, MEER WETEN

Hoogleraar

LUUK DE LIGT

over de nadagen van het Romeinse Rijk

ROBERT VUIJSJE

Ben ik opeens een soort Archie Bunker?

VIRTUAL REALITY

Zij maken het in

DUBLIN JONGE AMBITIEUZE NEDERLANDERS IN DÉ TECH-HOTSPOT

wordt snel werkelijkheid

oktober 2016 – jaargang 4 – nummer 32

Kleindochter

PRIYANKA is nieuwe Indira Gandhi

EXOSKELET Lopen ondanks dwarslaesie

100 JAAR GISPEN

32_COVER.indd Alle pagina's

KAMERPLnAstoNffigT Va naar hipnd) (want gezo

08-09-2016 11:37

JUIST

INHOUD Het innovatieve apparaat Sense helpt je om in slaap te vallen, je slaap te verbeteren en uitgerust wakker te worden

1- 67 ‘Altijd dat verlangen naar macht, rijkdom en aanzien’

16

Prof. dr. Luuk de Ligt kreeg de ERC Grant: 2,5 miljoen euro om onderzoek te doen naar het stedelijke systeem van het oude Rome. ‘De Romeinen wilden geen grote bureaucratie.’

15

44

32

008 Van de redactie 009 Colofon, medewerkers, reacties

CHECK IN 010 Het seizoen Art The Hague

012 In de gaten houden...

Nimbles

014 Div./infographic Dance

015 Div./kort Lifesum, Sense, Evergreen.

Living with Plants

016 WERELDTOPPERS Liesbeth Wytzes in gesprek met prof. dr. Luuk de Ligt, hoogleraar oude geschiedenis

LEEF 022 Binnenkijken in Alaska De familie Pillifant in Anchorage

025 Vrouw van de wereld Snakken naar zorgeloos eten

026 Bijblijven met Vuijsje ‘Verander ik in Archie Bunker?’

22

028 Wereldburger

BINNENKIJKEN BIJ FAMILIE PILLIFANT IN ALASKA

IN DUBLIN LUIDT HET ADAGIUM WORK HARD, PLAY HARD

DE VIRTUELE WERELD WORDT REALITEIT

Wat de Pillifants zo aan Alaska bevalt? ‘De rust en de natuur.

Als je daar niet van houdt, heb je in Alaska weinig te zoeken.’

Twintig jaar geleden was Dublin een arme stad, met toeristen als enige buitenlanders. Toen kwam Google. En alles veranderde.

De lang voorspelde doorbraak van virtual reality is een feit. ‘De mogelijkheden zijn net zo divers als indrukwekkend.’

54

Almere Oosterwold

Harriet Thijssen-Eysink Smeets in Parijs

030 Uit het leven gegrepen Jongeren die volwassen misdrijven plegen

032 Dublin Silicon Docks IT-giganten als Google en Facebook hebben zich in Ierland genesteld

WEET 044 De wereld van morgen Virtual reality is een feit

050 Profiel Priyanka Gandhi, vriendelijker dan haar grootmoeder

054 Het gebouw Almere Oosterwold

060 Exoskelet Almere komt met iets revolutionairs: ‘wilde’ stedenbouw. Wat gebeurt er als de overheid niet alleen de bouw van huizen, maar – binnen een aantal spelregels – ook de verkaveling van de wijk en de aanleg van wegen, sloten en lantaarnpalen aan de consument overlaat?

6

16emb032z006 6

Slalommen ondanks een complete dwarslaesie

066 Alledaagse wijsheid & Taalsignaal

ELSEVIER

08-09-16 07:48

INHOUD PRIYANKA GANDHI: DE VOLGENDE PREMIER VAN INDIA?

68- 121 068 Kamerplanten

WELKOM IN DE URBAN JUNGLE

68

Alles wat je moet weten over hip groen in je huis

VERDIEN

Nooit zou zij de politiek in gaan, zei ze. Nu is de kleindochter van Indira Gandhi campagneleider voor de deelstaatverkiezingen komend jaar in Uttar Pradesh.

076 Bedrijf belicht beslist.nl

080 Wereldeconomie Terwijl de kamerplant lange tijd een wat stoffig karakter had, is hij nu de musthave voor elk huis. De urban jungle is een van de grootste interieurtrends van dit jaar.

50

Red de economie, maak kinderen!

082 Moderne tijden Parkeerstress verdwijnt

084 De managementstijl van Raymond Hüner (LinkedIn)

086 Voedselrevolutie

86

Denemarken eet alleen nog bio

BELEEF 094 Non-fictie Roelof Bouwman over de Verenigde Staten

098 Leven in beeld W.H. Gispen

100 Synesthesie

LEVEN IN BEELD: WILLEM HENDRIK GISPEN Dit jaar bestaat het merk Gispen honderd jaar, en dus wijdt het Rotterdamse Museum Boijmans Van Beuningen een tentoonstelling aan de meubelontwerper.

Van muziek genieten we dankzij ons gehoor. Maar wat als de ogen meeluisteren?

Voedselrevolutie

Op slimme wijze verandert Denemarken in een land waar alle voedsel biologisch is, sterker nog: biologisch is er nog lang niet biologisch genoeg. Marjan Tulp dook voor Juist in de Deense voedselrevolutie die is ingezet door de overheid.

108

104 Wereldkeuken Lute

106 Boeken Irene Start selecteert boeken op komst

108 Gazastrook Rob Duijs werkt als wederopbouwadviseur in ‘s werelds beruchtste oorlogsgebieden

98

CHECK OUT 114 Cultuuragenda Selectie uit wereldwijd aanbod

100 SCHILDEREN MET MUZIEK

116 Wijn

PUINRUIMEN IN DE GAZASTROOK

Nicolaas Klei over de grüner veltliner

118 Stijl Militaire look

Synesthesie betekent dat bij een zintuigelijke waarneming een ander zintuig meedoet. Letters en cijfers hebben eigen kleuren.

Als de stofwolken optrekken na een gewapend conflict en het puin moet worden geruimd, wordt Rob Duijs gebeld.

120 Hidden secret Napels

121 Reis om de wereld Inspirerende tips

ELSEVIER

16emb032z007 7

7

08-09-16 07:48

WERELDTOPPERS

TEKST: LIESBETH WYTZES FOTO’S: OLIVIER MIDDENDORP

PROF. DR. LUUK DE LIGT

‘Altijd dat verlangen naar macht, rijkdom en aanzien’ Voor zijn omvangrijke onderzoek naar het stedelijke systeem van het oude Rome kreeg hoogleraar Luuk de Ligt een prestigieuze beurs. Liesbeth Wytzes sprak met hem over de bloei en het einde van het Romeinse Rijk. ‘Het was herkenbaar én exotisch’

L

uuk de Ligt, hoogleraar oude geschiedenis aan de Universiteit Leiden, is gewend aan het geven van hoorcolleges. Als hij wordt onderbroken, gaat hij gewoon iets harder praten. Niet zo erg, want hij heeft genoeg te vertellen en zijn kennis van de antieke oudheid is enorm. Geen wonder dat hij in 2012 een ERC Grant kreeg: 2,5 miljoen euro om onderzoek te doen naar de economische banden tussen de tweeduizend steden die het Romeinse Rijk kende op zijn hoogtepunt. Zo’n beurs is felbegeerd, je dingt mee met aanvragers uit alle EU-landen en het betekent echt iets als je er één weet te krijgen.

De Ligt draagt een kaki broek en jasje in ongeveer dezelfde kleur. Hij maakt met zijn vingers in de lucht vaak het ‘tussen aanhalingstekens’-gebaar.

Zijn stopwoordjes zijn ‘ja’ en ‘zeker’.

In zijn Leidse werkkamer is het moeilijk te zien waar de stoelen staan: overal liggen stapels papieren en mappen. De Ligt weet precies wat wat is, zegt hij. Hij staat erom bekend dat hij geen powerpoint gebruikt bij zijn colleges: hij praat uit het hoofd.

Het Romeinse Rijk telde ooit 60 tot 65 miljoen inwoners en strekte zich uit van York in het noorden van Groot-Brittannië tot de Aswandam in het zuiden van Egypte en van Tanger in Marokko

16

16emb032z016 16

tot aan het zuiden van Georgië of Armenië. Als onderzoeksjaartal is 235 na Christus gekozen. ‘Dat was voor de grote crisis van de derde eeuw, toen barbaarse volkeren invallen deden bij de Rijn en de Donau en in het oosten, waar het Perzische Rijk steeds machtiger werd. Het jaar 235 is de vooravond van die crisis.’

Toen werd keizer Alexander Severus door zijn eigen soldaten vermoord; het begin van de periode dat het rijk werd geleid door soldatenkeizers.

‘Het doel van mijn onderzoek is het reconstrueren van het stedelijk systeem van het totale Romeinse Rijk. Een heel ambitieus project, want er is heel veel onderzoek gedaan naar individuele steden.

Over Pompeii, Herculaneum en zeker Rome zijn kasten vol geschreven. Maar een totaalvisie op dat urbane systeem ontbreekt.’

De Ligt werkt met tien postdocs en aio’s aan het onderzoek, dat in 2018 klaar moet zijn en nu zowat op de helft is.

De steden waren in dat uitgestrekte rijk, met al die verschillende volkeren, van vitaal belang voor de organisatie. Wat is een stad?

‘Daar zijn drie definities voor. De eerste is juridisch: je kunt een plaats stadsrechten geven, maar dat zegt nog niets.’

Inderdaad: de kleinste stad van Nederland, Staver-

LUUK DE LIGT 1963 Geboren in Vlaardingen 1987 Geschiedenis 1988 Klassieke talen 1990 Cambridge Diploma in Historical Studies 1992 Universitair docent rechtsgeschiedenis Universiteit Utrecht 1993 Promotie aan Vrije Universiteit 2001 Universitair hoofddocent oude geschiedenis Universiteit Utrecht 2002 Hoogleraar oude geschiedenis Universiteit Leiden 2003-2009 VICI-project ‘Peasants, Citizens and Soldiers’ 2013 ERC Advanced Project ‘An Empire of 2.000 Cities’

ELSEVIER

08-09-16 11:02

Luuk de Ligt kreeg 2,5 miljoen euro om onderzoek te doen naar de economische banden tussen de tweeduizend steden van het Romeinse Rijk

ELSEVIER

16emb032z017 17

17

08-09-16 11:02

TEKST: ESTHER BAKKER IN DUBLIN FOTO’S: PEGGY ICKENROTH

SILICON DOCKS

In Dublin gebeurt het

Google

Honderden IT-bedrijven als Google, Facebook, Twitter, Airbnb, Dropbox en Microsoft hebben zich in Dublin genesteld. Ze trekken duizenden expats van over de hele wereld aan. Vooral Nederlanders zijn geliefd. Dublin veranderde in korte tijd in een internationale stad met creatieve start-ups, lattes to go, fietsen en huizenhoge huren

32

16emb032z032 32

ELSEVIER

08-09-16 10:58

In 2002 vestigde Google zijn Europese hoofdkantoor in Dublin

16emb032z033 33

08-09-16 10:58

TEKST: ARNOUD GROOT

DE WERELD VAN MORGEN

WEET DE VIRTUELE WERELD WORDT REALITEIT! De lang voorspelde doorbraak van virtual reality is een feit. Consumenten worden overspoeld door betaalbare VR-brillen en aantrekkelijke content. Ook professionals maken er steeds vaker gebruik van. ‘De mogelijkheden zijn net zo divers als indrukwekkend’

H

et populaire South by Southwest (SxSW) Interactive Festival in Texas voorspelt vaak haarfijn de digitale trends van het komende jaar. Dit jaar was virtual reality (VR) een van de meest gehoorde buzzwords.

Innovatieve bedrijfjes zijn al jaren bezig met de technologie die gebruikers in een digitale, maar vaak levensecht lijkende driedimensionale omgeving verplaatst.

Momenteel komen alle factoren bij elkaar die VR van een spannend experiment voor een select groepje nerds gaan transformeren in mainstream consumententechnologie.

De belangrijkste factor is dat een serie betaalbare VR-brillen, ofwel head-mounted displays, op de markt komt. Absolute voorloper bij de ontwikkeling van deze duikbrilachtige gadgets is Oculus Rift.

De ontstaansgeschiedenis van deze startup leest als een typisch Silicon Valley-

44

16emb032z044 44

sprookje. De Californische grondlegger, Palmer Luckey, begon op zijn zeventiende in de garage van zijn ouders een eerste VR-bril in elkaar te knutselen. Met aanstekelijk enthousiasme introduceerde hij zijn verzamelde knowhow op crowdfundplatform Kickstarter en haalde prompt omgerekend 2,1 miljoen euro op om een productieklaar prototype te maken.

Driedimensionale wereld

Twee jaar later ligt er een kunststof duikbril met de omvang van een baksteen.

Vanuit de onderkant lopen draden naar een zwart kastje en een infraroodsensor die de bewegingen van de gebruiker volgt.

Een beeldscherm heeft de plek van het glas ingenomen. Zet hem op, en je stapt een driedimensionale wereld binnen die alleen wordt begrensd door de fantasie van de content-makers.

Luckey zelf ziet in eerste instantie vooral mogelijkheden in de miljardenindustrie

ELSEVIER

08-09-16 11:36

Er komen betaalbare VRbrillen op de markt

ELSEVIER

16emb032z045 45

45

08-09-16 11:36

VERDIEN

Politicus Priyanka Gandhi

TEKST: WILMA VAN DER MATEN IN ISLAMABAD ILLUSTRATIE: KATHRYN RATHKE

De nieuwe Indira Gandhi Uiterlijk lijkt ze steeds meer op haar grootmoeder, de Iron Lady van India. Hun karakters verschillen.

‘Ik ben veel vriendelijker,’ zegt kleindochter Priyanka Gandhi (44). Grote kans dat deze rijzende ster bij de volgende verkiezingen tot premier van India wordt gekozen

‘Ik ben meer zoals mijn vader, Rajiv Gandhi’ Elke maand portretteert Juist een internationaal kopstuk

NR: 13 Alle afleveringen zijn te vinden op www.elsevierjuist.nl

50

16emb032z050 50

N

ooit zou zij de politiek in gaan, zei Priyanka Gandhi tijdens een zeldzaam interview dat journaliste en televisieanchor Barkha Dutt in 1999 met haar had. Zittend op het grasveld voor haar huis met haar armen om haar knieën geslagen, zette zij in bijna 20 minuten voor de camera uiteen waarom ze zich niet geschikt achtte. Te filosofisch van aard, erg op zichzelf en bovendien tegen politieke dynastieën. ‘Ik houd van lezen. Ik zorg voor mijn kinderen. We leiden een normaal bestaan.

Ik sta op in de ochtend, breng de kinderen naar school, bestudeer de boeddhistische leer, in de middag bakken we cupcakes en help ik de kinderen met hun huiswerk. Zo ziet mijn dag eruit. Lekker relaxed,’ klonk het overtuigend.

Nu is de kleindochter van Indira Gandhi (1917-1984) campagneleider voor de deelstaatverkiezingen komend jaar in Uttar Pradesh, een gebied zo groot als Brazilië. Een testcase voor de landelijke verkiezingen. Captain Amarinder Singh, die strijdt voor het premierschap in de noordwestelijke deelstaat Punjab, heeft haar als de rijzende ster van de Congrespartij voor zijn campagne uitgenodigd. Priyanka Gandhi is de poster girl van de partij. Met haar gaat hij zeker winnen. ‘Ze is een hit. De grootste stemmentrekker,’ klinkt het vol enthousiasme in de gelederen van de Congrespartij.

Intussen wordt in regeringsstad New Dehli al gefluisterd dat ze bij de landelijke verkiezingen over twee jaar het premierschap kan overnemen. Met

haar lange slanke postuur, kortgeknipte haren, klassieke sarees – de traditionele Indiase dracht die haar op het lijf geschreven is – en haar innemende lach heeft ze de uitstraling van een geboren leider. ‘Een natuurtalent,’ vindt Amarinder Singh.

Natuurlijk lag het voor de hand dat Priyanka met een overgrootvader als Jawaharlal Nehru, de grondlegger van de Nehru-Gandhi-dynastie en oprichter van de Congrespartij, de politiek in zou gaan. Ze groeide op in de ambtswoning van Nehru’s dochter, haar grootmoeder premier Indira Gandhi. ‘Het ging altijd over politiek als we ’s avonds verplicht met mijn oma aan de eettafel zaten. Ik wist niet beter dan dat we ons dienstbaar moesten maken aan de partij,’ weet Priyanka zich nog te herinneren. Wie zich niet aan die regels hield, kon het huis verlaten.

Indira regeerde niet alleen als een Iron Lady over haar land, maar ook thuis. Indira kwam in 1984 om het leven. Priyanka zat op school toen een lijfwacht haar oma doodschoot.

Indira’s sterke persoonlijkheid maakte Priyanka ook onzeker. ‘Ik kon nooit of te nimmer aan haar tippen. Ik ben meer zoals mijn vader, Rajiv. Zachtaardig. Wij zijn vriendelijker, en dat past niet zo goed in de politiek.’ Ze trok zich terug, trouwde met haar vriend die ze sinds haar dertiende kende en samen kregen ze twee kinderen.

De politieke tegenzin en het eeuwige twijfelen heeft Priyanka van haar ouders. Na de dood van zijn moeder voelde Rajiv Gandhi (1944-1991) zich gedwongen Indira op te volgen. Van harte ging het

ELSEVIER

08-09-16 07:57

niet. Hij leidde als piloot voor Air India een normaal leven. Zijn vrije tijd bracht hij het liefst door in huiselijke kring. Maar hoe hard zijn Italiaanse vrouw Sonia ook smeekte en jammerde om uit de politiek weg te blijven, Rajiv voelde dat hij geen andere keus had. Zijn jongere broer Sanjay, de ‘kroonprins’, was in 1980 tijdens een stuntvliegshow om het leven gekomen. De Gandhi-dynastie moest worden voortgezet.

Diezelfde plicht ervoer Priyanka’s moeder toen de familie opnieuw door onheil werd getroffen. In 1991 blies een vrouwelijke terrorist van het Tamil Bevrijdingsfront zich op tijdens de verkiezingscampagne van Rajiv in Zuid-India. Zijn tragische dood leverde de Congrespartij een monsterzege op. Plotseling stond de onzekere en verlegen Sonia Gandhi als de leider van de regeringspartij in de schijnwerpers te knipperen met haar ogen. Ze besloot het premierschap aan een doorgewinterd politicus over te dragen tot haar zoon Rahul klaar zou zijn voor de ‘troonsopvolging’.

Ommekeer

Dochter Priyanka mag voor de camera beweren met haar gezin een relaxed leven te leiden, in de praktijk zal er niet zoveel van die cupcakes terecht zijn gekomen. Want deze ‘huisvrouw’ is al sinds de dood van haar vader de steun en toeverlaat van haar moeder. Achter de schermen is ze al jarenlang politiek actief. Priyanka schrijft alle toespraken voor Sonia. Ze zit bijna bij elk overleg. En toen de Congrespartij nog aan de macht was, adviseerde ze haar moeder zelfs bij het nemen van beslissingen op regeringsniveau.

Met haar broer Rahul (46), nu nog vicepresident van de partij, heeft Priyanka eveneens een sterke band. Ze is de drijvende kracht achter hem. Ze volgt hem op elke verkiezingscampagne. Het is niet de stuntelige Rahul, maar de spontane Priyanka die de meeste aandacht van publiek en media krijgt.

‘Priyanka lijkt sprekend op haar grootmoeder. Ze draagt net zo sierlijk als Indira haar sarees,’ is het commentaar van de gemiddelde Indiër. ‘Indira koesterde ooit de wens dat haar kleindochter de Gandhi-erfenis zou voortzetten en niet Rahul,’ beweert voormalig minister Makhan Lal Fotedar. Priyanka moet om deze uitlating lachen. ‘Mijn broer was mijn grootmoeders favoriet. Ze sprak altijd heel vertrouwelijk met hem. Zelfs nog op de ochtend voordat ze werd doodgeschoten.’

Ze steunt haar familie door dik en dun. Ze weigert haar broer af te vallen en cijfert zichzelf graag weg.

Maar blijkbaar is ze van gedachten veranderd.

In haar recente boek This Unquiet Land vraagt de journaliste Barkha Dutt, die haar in 1999 bij hoge uitzondering mocht interviewen, zich ook af waar

ELSEVIER

16emb032z051 51

51

08-09-16 07:57

Het plan groeide al snel van ĂŠĂŠn, naar vijf, naar negen huizen

16emb032z054 54

08-09-16 07:56

ARCHITECTUUR

H ET GEB OUW

De pioniers, met als tweede van links Frode Bolhuis

TEKST: KIRSTEN HANNEMA FOTO’S: OSSIP VAN DUIVENBODE EN TUAN TU

NR: 7 → Gebouw:

Almere Oosterwold → Bouwjaar:

2013-2016 → Architecten:

Het Farnsworth House van architect Ludwig Mies van der Rohe (Plano, Illinois, 1951) was de inspiratiebron

Bureau SLA (Peter van Assche) en ZakenMaker (Mathijs Cremers) → Stedenbouwkundig plan: MVRDV → Adres: Emile Durkheimweg, Almere → Info: maakoosterwold.nl

Almere komt met iets nieuws: wilde stedenbouw. In een gebied zo groot als Amstelveen worden verkaveling, wegen, sloten en huizenbouw overgelaten aan de bewoners. Volgens Kirsten Hannema zijn het allemaal rasechte pioniers in de nieuwe wijk Oosterwold

D

e leus waarmee de polderstad die in de jaren zeventig is ontwikkeld als ‘overloop’ voor Amsterdam en het Gooi nu nieuwe inwoners werft, luidt: Het kan in Almere. Als het op architectuur aankomt, is dat een waarheid als een koe.

Deze new town is een architectonisch experiment waarin de laatste ideeën over stedenbouw zijn ‘getest’, zoals verscheidene stadskernen, en gescheiden autowegen, fietspaden en busbanen.

De stad geldt als de bakermat van het Wilde Wonen, een concept dat is bedacht door architect Carel Weeber als beweging tegen de ‘staatsarchitectuur’ met haar identieke flats en rijtjeshuizen. Weeber

vond dat consumenten zelf moesten kunnen bepalen hoe zij willen wonen en pleitte daarom voor zelfbouw van vrijstaande huizen, waarvoor in Almere ruimte zat was. Van over de hele wereld reizen architectuurtoeristen naar wijken met namen als De Fantasie om huizen in de vorm van een bijenkorf of een spiegelpaleis te bekijken.

Maar nu komt Almere met iets revolutionairs: ‘wilde’ stedenbouw. Wat gebeurt er als de overheid niet alleen de bouw van huizen, maar – binnen een aantal spelregels – ook de verkaveling van de wijk en de aanleg van wegen, sloten en lantaarnpalen aan de consument overlaat? Dat is de vraag die de stad onderzoekt in de nieuwe wijk Oosterwold, een

ELSEVIER

16emb032z055 55

55

08-09-16 07:56

TEKST: SEBASTIEN VALKENBERG FOTO’S: FLIP FRANSSEN

EXOSKELET

SLALOMMEN ONDANKS EEN COMPLETE DWARSLAESIE De ‘topsector’ Life Sciences staat nog in de kinderschoenen, maar ontwikkelt zich razendsnel.

Aansprekende voorbeelden van innovatie zijn nanopillen, organs on chip en het ‘exoskelet’ dat verlamde mensen weer laat lopen.

‘Straks kan zo’n skelet onder de huid worden geïmplanteerd’

60

16emb032z060 60

ELSEVIER

08-09-16 10:43

‘O

Het exoskelet ‘maakt recht wat God krom heeft gemaakt’

ké, we proberen het nog één keer voor de lunch,’ zegt Claudia BoschCommijs (46). De concentratie is op haar gezicht te lezen.

Alles komt aan op de juiste volgorde van de stappen. Eerst drukt ze een knopje in op haar horloge, vervolgens zet ze haar linkerkruk naast zich neer, daarna de rechterkruk.

Eén… twee… drie… daar komt ze langzaam omhoog uit haar stoel.

Omslachtig? Tijdrovend?

Uitputtend? Allemaal waar.

Totdat je bedenkt dat een doodgewone handeling als opstaan voor Claudia tot voor kort überhaupt niet mogelijk was. Ze heeft een complete dwarslaesie. In het najaar van 2004 viel ze van haar paard en sindsdien zit ze in een rolstoel.

Maar toen gaf de Sint Maartenskliniek in Nijmegen haar eerder dit jaar de kans om te trainen met een ‘exoskelet’.

Dat is een kunstmatig skelet dat je aantrekt als een pak. Op de rug zit een uit de kluiten gewassen batterij, die de benodigde energie levert voor de motoren. De besturing verloopt via een horloge. Staan, zitten, lopen en traplopen – dat zijn de vier opties voor de patiënt.

Hoewel, patiënt? In de wandelgangen van de Sint Maartenskliniek wordt Claudia aangeduid als ‘piloot’. Dat komt doordat ze in training is.

Begin oktober doet ze mee aan de eerste Cybathlon in de Zwitserse stad Zürich. Teams uit verscheidene landen, elk met een eigen exoskelet, gaan de strijd met elkaar aan. Wie weet het uitgestippelde traject het snelste af te leggen en haalt de meeste punten? Dat wordt slalommen voor de piloten, trapje op, trapje af – en dus

Boven: Staan, zitten, lopen, traplopen: dat zijn de opties Midden: Op de rug een forse batterij Onder: Besturing gaat via een horloge

ook gaan zitten in die akelig diepe stoel waar het zo lastig weer uitkomen is.

‘Wie kan recht maken wat God krom heeft gemaakt?’ vroeg de Gentse filosoof Johan Braeckman zich af in een recent verschenen hoorcollege over bio-ethiek. De vraag is een verwijzing naar het bijbelboek

Prediker en de stilzwijgende aanname is natuurlijk dat niemand daartoe in staat is.

Tot nu dan. Erin berusten als de natuur het laat afweten?

Niet meer, want met dank aan de techniek zijn we in staat om defecten te repareren.

Natuurlijk maken we al duizenden jaren gebruik van

SuitX

ELSEVIER

16emb032z061 61

61

08-09-16 10:43

TEKST: JETTE VAN EXTER FOTO’S: EVERGREEN/GESTALTEN

GROEN GOED

Welkom in de urban jungle

Met planten brengen stedelingen de natuur een beetje terug in hun dagelijkse omgeving

68

16emb032z068 68

Siren Lavandal, Evergreen, Gestalten 2016

Planten zijn terug. Meer dan ooit zie je groen in alle vormen en maten in het interieur. En niet voor niets: planten maken je ruimte niet alleen sfeervoller, maar ook gezonder! Alles wat je moet weten over groen in huis

ELSEVIER

08-09-16 11:03

De kamerplant is niet langer stoffig

Siren Lavandal, Evergreen, Gestalten 2016

D

e urban jungle is een van de grootste interieurtrends van dit jaar. Terwijl de kamerplant lange tijd een wat stoffig karakter had, is het nu de musthave voor elk huis. Planten zijn hot. Winkels, zit- en eetkamers, restaurants, ze staan allemaal vol planten. Met die planten brengen stedelingen de natuur een beetje terug in hun dagelijkse omgeving. Ze zorgen voor leven in je interieur, geven kleur aan de kamer, zijn warm en fris tegelijk, en vullen de kamer zonder de ruimtelijkheid geweld aan te doen. Sterker: je kunt door de goede plant op de juiste plek te zetten, de ruimte zelfs groter laten lijken.

Kies bijvoorbeeld voor een hoge plant om de hoogte van je plafond te accentueren.

Naast de positieve effecten op je interieur, hebben planten ook positieve effecten op je gezondheid. Een van de belangrijkste is de functie van planten als natuurlijke luchtreiniger.

Uit een onderzoek van NASA blijkt dat zowel bladeren als wortels van planten kunnen worden gebruikt bij het verwijderen van giftige dampen binnen goed afgesloten gebou-

wen. Ook kunnen ze lage niveaus van chemische stoffen zoals koolmonoxide, verwijderen (zie ‘5 x planten die de lucht reinigen’ op pagina 96). Ook zorgen planten voor meer zuurstof in de ruimte, waardoor je makkelijker ademt (zie ‘De magische 3’ op pagina 101).

Planten dragen niet alleen bij aan je lichamelijke gezondheid, maar ook aan je psychische. Zo blijkt uit onderzoek dat groen in huis kan zorgen voor een lagere bloeddruk en een hoger concentratielevel. Een studie van University of Exeter toont dat werknemers 15 procent productiever zijn als er planten zijn op de werkvloer.

Ten slotte kunnen planten het niveau van angst, vermoeidheid en stress verlagen. Om dit te bereiken moet je één grote plant – dat wil zeggen: een plant die in een pot staat met een diameter van ten minste 20 centimeter – per 40 vierkante meter plaatsen

Go green

Genoeg redenen dus om je huis op te leuken met wat groen.

Maar waar begin je?

Juist selecteerde de leukste, gezondste, makkelijkste en handigste planten en gadgets.

ELSEVIER

16emb032z069 69

69

08-09-16 11:03