Juist nr. 25

jan/feb 2016 – jaargang 4 – nummer 25 –

MEER WERELD, MEER WETEN

MEER WERELD, MEER WETEN

5,95

AP

AP

HOOGLERAAR WIL ROEBROEKS Over hoe technologie de archeologie vooruit helpt

SUPERAPPS Zo doen we onze boodschappen in de toekomst

LEVEN IN BEELD Sportambassadeur Roger Federer

COOLE WINTERVERBLIJVEN Futuristische chalets in de sneeuw

FOODTRENDS

2016

NIEUWE AUDI A4 Rijdende flexdesk

jan/feb 2016 – jaargang 4 – nummer 25

Zeg het met… sokken!

GO YOUR OWN WAY Talent kiest liever voor start-up dan voor een corporate carrière

25_COVER.indd Alle pagina's

MISS MOTLEY

Het bijzondere verhaal van een Amerikaanse advocaat die strijdt tegen onrecht in Afghanistan

18-12-2015 12:28

JUIST

INHOUD

1- 63 ‘De evolutie is niet gestopt. We veranderen door’

006 Van de redactie 007 Colofon, medewerkers, reacties

CHECK IN 008 Het seizoen Art Rotterdam

010 In de gaten houden...

Bloomon

011 Div./kort Wil Roebroeks is hoogleraar paleolithische archeologie in Leiden. Voor hem is tienduizend jaar slechts een zuchtje in de tijd. ‘Het wordt steeds duidelijker dat lange tijd heel veel mensachtigen naast elkaar leefden.’

14

Songkick/Donna Hay/Punkt.

012 Div./infographic

De internationale kunstmarkt

013 Div./lang Beelden van plastic slippers

014

Wereldtoppers

Liesbeth Wytzes in gesprek met hoogleraar archeologie Wil Roebroeks

LEEF 020 Binnenkijken in... Frankrijk De familie Suc in Parijs

024 Vrouw van de wereld Hoezo verval in Europa?

026 Multiculti met Vuijsje

Binnenkijken bij de familie Suc in onbetaalbaar Parijs

Een marxistische enclave in Spanje – maar hoelang nog?

Zestig vierkante meter voor 1.600 euro en daarmee zijn Benjamin en Anne Suc nog blij ook. Als straks kind nr. 2 wordt geboren, wijken ze gewoon uit naar de slaapbank.

Het Spaanse dorp Marinaleda kent geen economische crisis. Iedereen heeft werk, de huisvesting is bijna gratis. Maar de utopie heeft een schaduwzijde.

20

32

Robert Vuijsje over zijn twee werelden, de witte en de zwarte

028 Wereldburger Hans Baart, plantenteler in Tanzania

030 Uit het leven gegrepen Het nut van celspionage

032

Spaans benauwd

Marinaleda moest een utopie worden, maar de bewoners sputteren

WEET 040 De wereld van morgen Online-winkelen met superapps

045 Alledaagse wijsheid & Taalsignaal 046 Globaal gezien Dubieuze plichten in Nederland

050 Moderne tijden

Kimberley Motley strijdt ongesluierd tegen onrecht

052 Islam

Retailers ontdekken hoe ze met handige apps hun klanten aan zich kunnen binden. Of het nou in de fysieke winkel is of in de onlineomgeving. De consument profiteert.

De Amerikaanse advocaat Kimberley Motley (40) krijgt zonder hoofddoek het onmogelijke voor elkaar in Afghanistan. Interview met een bijzondere ex-beauty queen.

058

40

4

15emb025z004 4

De keuken van de toekomst

Super-apps wijzen straks de weg langs alle schappen

58

Afshin Ellian over hoe moslims worstelen met hun identiteit

‘112’ van Afghanistan

Gerlof Leistra sprak met Kimberley Motley, Amerikaans advocaat in Kabul

ELSEVIER

18-12-15 15:21

INHOUD

64 -114 VERDIEN 064 Bedrijf belicht Flow Traders

068 Eindelijk thuis Vrijstaand huis in Veldhoven

070 Wereldeconomie Op zoek naar de economische gevolgen van zuivere koffie

072 Profiel

De slimme jongens bij Flow Traders zijn niet roekeloos!

Lei Jun is de Steve Jobs van China (maar noem hem niet zo)

Flow Traders, het handelshuis in indextrackers, heeft een handelsvolume van meer dan 600 miljard euro. Koop en verkoop in fracties van seconden.

De zakelijke nerd Lei Jun (45) wil met de smartphones van Xiaomi de wereld laten zien waartoe China in staat is. ‘Ik wil niet meer op de tweede plaats komen.’

64

72

Liever werken voor onzekere start-up dan voor gevestigd grootbedrijf

Lei Jun, de Chinese tycoon die Steve Jobs in de schaduw wil stellen

075 Door vreemde ogen 076

Kinderen van deze tijd

Waarom talentvolle afgestudeerden werken bij een start-up prefereren

BELEEF 086 Leesvoer De Britten hebben een mooie traditie van premiersbiografieën

090 Leven in beeld Roger Federer

092 Klassiekers van nu Audi A4: soepel rijdende flexdesk

094 Literatuur Jessica Durlacher las het debuut van schrijfster Carson McCullers

Talentvolle beginners op de arbeidsmarkt laten steeds vaker de multinationals links liggen en kiezen voor een eigen onderneming of voor werken bij een start-up.

095 Startpagina

76

Irene Start selecteert boeken op komst

096 Wereldkeuken De foodtrends voor 2016

098

20

16

Winterpaleizen

Bijzondere resorts op grote – besneeuwde – hoogten

CHECK OUT 106 Cultuuragenda Selectie uit het wereldwijde kunstaanbod

108 Wijn

Leven in beeld: de perfecte sportman Roger Federer

Coole chalets: de wintersport van de toekomst

Nederland boft. In februari komt hij weer naar het ABN AMRO-tennistoernooi. Op zijn derde stond hij al op de tennisbaan.

Nu is hij de ideale sportambassadeur.

Geen miniatuurslaapkamers en opklaptafels meer, maar strakke en luxueuze verblijven op grote hoogte: van design-iglo’s tot ultrachique ski-lodges.

90

98

Nicolaas Klei over drinkbare wijn uit de laagste schappen

108 Stijl Zeg het met sokken

112 Hidden secret De Poolse havenstad Gdansk

113 Reis om de wereld Inspirerende tips

ELSEVIER

15emb025z005 5

5

18-12-15 15:21

WERELDTOPPERS

TEKST: LIESBETH WYTZES FOTO’S: OLIVIER MIDDENDORP

WIL ROEBROEKS

‘De evolutie is niet gestopt. We veranderen door’ Archeoloog Wil Roebroeks (60) laat zijn licht schijnen in het diepe duister van ons verleden. Voor hem is tienduizend jaar slechts een zuchtje in de tijd. ‘Het wordt steeds duidelijker dat er heel veel mensachtigen naast elkaar leefden’

I

n de kamer van Wil Roebroeks, in het nieuwe Van Steenisgebouw in Leiden, liggen allerlei schedels. Een gipsen Neanderthaler staart ons grimmig aan vanonder uitstekende wenkbrauwen. Er liggen bewerkte stenen, een lange speer. In de kasten dozen met gebeente, afgietsels van primitieve beeldjes, een kleine mollige Venus van Willendorf.

Roebroeks is archeoloog en dan vooral kenner van de vroege prehistorie, de duistere tijd waarin apen mensen werden. En dat is behoorlijk lang geleden.

‘Mijn vakgebied strekt zich uit vanaf de allervroegste stenen werktuigen, dus drie, vier miljoen jaar geleden, tot rond de tienduizend jaar geleden, als de landbouw begint.’ Daardoor kijkt Roebroeks heel anders naar de tijd. Hij zegt van iets dat het ‘heel recent’ is, en dat is dan een paar duizend of tienduizend jaar geleden.

Een eeuw is voor hem een seconde. ‘Wat wij doen, zit heel dicht tegen de biologie en de geologie aan.

We beschrijven langetermijnprocessen. Wanneer duiken voor het eerst mensen buiten Afrika op?

Waar gaan ze dan eerst naartoe? Stoten ze meteen door naar onze breedtegraden, of zitten ze eerst een tijd ergens anders? Twee miljoen jaar geleden verschijnen de eerste mensachtigen buiten Afrika, in deze gebieden duurt het nog een dikke miljoen

14

15emb025z014 14

jaar voor ze opduiken. Hier was het vaak heel koud.’ En het duurde nog even tot mensachtigen vuur konden maken.

Archeologie heeft iets romantisch. De negentiende-eeuwse ontdekkingsreizigers die in de oerwouden van Zuid-Amerika op overwoekerde steden stuitten. De Duitse archeoloog Heinrich Schliemann die bij toeval de resten van Troje vond, compleet met een schat aan gouden sieraden. Roebroeks houdt zich bezig met een periode waarin mensen, of mensachtigen, nog helemaal geen sieraden maakten. ‘Een hele andere wereld.’

Hoe zag die wereld eruit? ‘Dat is niet te beschrijven. Stel je vooral een heel lege wereld voor, met heel weinig mensen, die andere levens leidden dan wij gewend zijn, die in kleine groepjes rondtrekken. Beestjes die hun leefgebied uitbreiden en zich dan terugtrekken. Dat was sterk afhankelijk van het klimaat. Als het te koud werd, gingen ze naar warme gebieden.’

In het Pleistoceen – van 2,58 miljoen jaar geleden tot 11.700 jaar geleden, Roebroeks periode en de periode waarin de menselijke evolutie zich grotendeels afspeelde – varieerde het klimaat enorm.

Daardoor ontstonden veel nieuwe soorten. Ook de mens. ‘Om de vijftig- tot honderdduizend jaar had je een warme tijd zoals de huidige, maar die

TERUG NAAR DE STEENTIJD 1955 Geboren in Sint Geertruid (ZuidLimburg) 1979 Doctoraal sociale economie, Radboud Universiteit 1989 Promotie op onderzoek naar oude steentijd in Nederland 1996 Hoogleraar paleolithische archeologie in Leiden 2007 Spinozaprijs 2013 Akademiehoogleraar KNAW

ELSEVIER

18-12-15 15:16

Wil Roebroeks: ’We lijken qua DNA heel erg op chimpansees’

ELSEVIER

15emb025z015 15

15

18-12-15 15:16

BINNENKIJKEN IN… PARIJS

TEKST: EVELINE BIJLSMA IN PARIJS BEELD: STEVEN WASSENAAR

LEEF

20

15emb025z020 20

ELSEVIER

18-12-15 15:03

Het echtpaar Suc had geluk met dit kleine appartement, dat zijn houten vloeren charmant oogt. Ze betalen 1.600 euro per maand

‘Onze slaapkamer is voor de baby’ Het is woekeren met de ruimte, klooien met de kinderwagen en kromliggen voor de huur. Toch blijven jonge gezinnen in Parijs, net als Anne en Benjamin Suc

D

e lift in het appartementencomplex van Anne (35) en Benjamin (36) Suc is piepklein, maar het is al heel wat dat er eentje is. In hun vorige flat moesten ze hun boodschappen en zoontje Lisandro drie trappen op zeulen. ‘Maar met z’n vieren passen we er niet in.

Straks moet een van ons lopen,’ lacht de hoogzwangere Anne.

Het stel woont al ruim zes jaar in het negende arrondissement van Parijs, aan de rand van Montmartre. Ook na de gezinsuitbreiding willen ze niet verhuizen: de buurt ligt centraal en is gezellig.

Aan de hippe bierkelder en het schattige boetiekje met snuisterijen is te zien dat de wijk steeds meer bourgeois bohèmes trekt, ofwel bobo’s, jonge rijken met een alternatieve levensstijl. Tegelijkertijd blijft het een volkse wijk met een oude boekwinkel, een tandooripaleis en een snackbar met een automaat waar 24 uur per dag pizza’s uitkomen.

Anne en Benjamin deden het, en bijna al hun Parijse vrienden doen het ook: hun eerste kind krijgen in een krap tweekamerflatje. ‘Dat is logisch, want je begint net met werken. Je verdient nog niet genoeg geld om groter te gaan wonen en de huren zijn hier hoog,’ zegt Benjamin, terwijl hij met een schuin oog naar de tweejarige Lisandro kijkt. De peuter wilde wel zijn gekookte eitje eten, maar weigert nu zijn potage, gepureerde groentesoep.

Ook de Sucs hadden in hun vorige appartement, drie straten verderop, maar één slaapkamer. Die stonden ze af aan hun zoontje.

Benjamin: ‘We hebben een goede slaapbank gekocht, dus dat ging prima. Als de tweede er straks is, doen we het weer zo. Zij krijgt onze kamer, wij gaan in de salon op de bank. Zodra ze een beetje doorslaapt, leggen we haar bij Lisandro.’

ELSEVIER

15emb025z021 21

21

18-12-15 15:03

32

15emb025z032 32

ELSEVIER

18-12-15 15:17

TEKST: HAGAR JOBSE IN MARINALEDA FOTO’S: RAFAEL TRAPIELLO

De schaduwzijde van de utopie In het Spaanse dorp Marinaleda bestaat geen economische crisis. Bijna iedereen heeft werk en alle inwoners verdienen hetzelfde. Maar voor jongeren in de bloei van hun leven zit carrière maken er niet in.

Banen voor hogeropgeleiden zijn er bijna niet en een licentie krijgen voor een bedrijf is onmogelijk

15emb025z033 33

18-12-15 15:17

TEKST: ARNOUD GROOT

DE WERELD VAN MORGEN

WEET

40

15emb025z040 40

ELSEVIER

18-12-15 15:08

MET SUPERAPP NAAR HET BESTE SCHAP Steeds meer retailers ontdekken hoe ze met handige apps hun klanten aan zich kunnen binden. Ze wijzen de weg naar en door de winkel, zoeken een vrije parkeerplaats, bieden productinformatie en geven op het juiste moment de juiste aanbieding door. Maar de nieuwe generatie super-apps kan nog veel meer

<Geen gegevens van koppeling>

Z

eker twee miljoen Nederlanders hebben Appie een plekje op hun smartphone gegeven.

De app van Albert Heijn is dan ook buitengewoon handig als je boodschappen gaat doen. Hij heeft bijvoorbeeld een heel slim boodschappenlijstje. Als je een recept hebt uitgezocht op de app of de website, kun je de benodigde ingrediënten er met een simpele druk op de knop aan toevoegen. En als je winkelt in je vertrouwde supermarkt, kun je de producten ook op volgorde zetten, zodat je nooit meer ergens voorbijloopt. Alle Bonusaanbiedingen worden voor het gemak opgesomd op de app. En als je niet weet waar het dichtstbijzijnde filiaal is, wijst Appie je feilloos de weg.

Apps zijn er om het leven van de gebruiker handiger, efficiënter en leuker te maken. En steeds meer retailers beseffen dat een eigen app ook een heel effectieve manier is om de loyaliteit van hun klanten te versterken, en ze nog meer te laten uitgeven. In de Nederlandse retail is Appie een buitengewoon succesvol voorbeeld. Maar

vergeleken met voorlopers als Amerika, China en het Verenigd Koninkrijk zijn de mogelijkheden van Appie nog bescheiden. Grote retailers als Walmart, Tesco, Walgreens en Alibaba investeren tientallen miljoenen in apps die de klant gedurende diens gehele customer journey met raad en daad ter zijde staan. In China ontstaan zo zelfs al de eerste extreem veelzijdige ‘super-apps’.

Het mes snijdt hierbij aan twee kanten.

Een goede retailapp maakt de winkelervaring aantrekkelijker en makkelijker, zodat klanten vaker de winkel bezoeken en daar meer uitgeven. Aan de andere kant verhoogt een populaire app ook de omzet via het mobiele kanaal. Zoals bekend kopen consumenten wereldwijd steeds meer online.

Tegelijk kopen ook steeds meer mensen via hun telefoon. In het eerste kwartaal van 2015 was ‘mobiel’ goed voor meer dan eenderde van alle wereldwijde ecommerce-aankopen. Telefoons hebben tablets in 2015 bovendien voor het eerst ingehaald op het gebeid van ecommerce,

← Als je winkelt, kun je producten op volgorde zetten, zodat je nergens meer voorbijloopt

ELSEVIER

15emb025z041 41

41

18-12-15 15:08

TEKST: GERLOF LEISTRA

ADVOCAAT IN AFGHANISTAN

‘Ik wil geld verdienen en de wereld verbeteren’

E

en granaat in haar kantoor in Kabul, een bloedige aanslag op het hotel waar ze net was ingecheckt, nota bene omdat ze dacht daar veilig te zijn, doodsbedreigingen, corrupte agenten en rechters, bureaucratie: niets weerhoudt de Amerikaanse Kimberley Motley ervan om als enige buitenlandse advocaat in Afghanistan haar werk te doen, ver weg van haar man en drie kinderen in Charlotte, North Carolina.

Ze is nuchter. ‘Natuurlijk zijn de omstandigheden zwaar, maar in de boksring moet je niet klagen als je klappen krijgt.

Angst zet ik om in woede.’

Het onmogelijke krijgt zij voor elkaar. Zo stond Motley een Afghaanse vrouw bij die op haar negentiende was verkracht door de 38-jarige man van haar nicht. Ze kreeg twee jaar voor overspel en in hoger beroep zelfs twaalf jaar, omdat ze weigerde met de man te trouwen. In de gevangenis beviel ze van een dochter.

Motley hoorde van de zaak en stapte

58

15emb025z058 58

KIMBERLEY MOTLEY 2003: Marquette Law School 2003: Openbaar aanklager in Wisconsin 2004: Miss Wisconsin 2008: Naar Afghanistan om Afghaanse advocaten op te leiden 2009: CEO Motley Consulting International 2014: TED Talk: How can we all find ways to be courageous?

2015: Documentaire Motley’s Law > Getrouwd, drie kinderen

naar het Hooggerechtshof. De straf werd verminderd tot drie jaar. Met een petitie deed Motley een beroep op toenmalig president Hamid Karzai en wist de vrouw op 13 december 2011 vrij te krijgen. Het was de eerste keer in de Afghaanse

rechtsgeschiedenis dat de president een straf voor een ‘moreel misdrijf’ introk en gratie verleende.

Uiteindelijk is de vrouw toch getrouwd met haar verkrachter. Een alleenstaande moeder heeft in Afghanistan geen leven.

Toch is het niet allemaal voor niets geweest: Motley krijgt sinds haar overwinning wekelijks telefoontjes van vrouwen in vergelijkbare situaties die haar hulp inroepen.

Kimberley Motley – ranke gestalte, lang zwart haar, expressief gezicht – bezocht Amsterdam eind vorig jaar omdat de Deense documentaire over haar, Motley’s Law, te zien was op het International Documentary Filmfestival Amsterdam (IDFA). De indringende reportage volgt Motley op de voet. Ze komt op voor de zesjarige Naghma die in een vluchtelingenkamp is uitgehuwelijkt aan een 21-jarige buurjongen omdat haar vader een schuld van 2.500 dollar aan diens vader niet kan voldoen. Het vonnis is voltrokken door een jirga, een vergade-

Made in Copenhagen - Helle Moos

De Amerikaanse advocaat Kimberley Motley (40) is de ‘112’ van Kabul. Zonder hoofddoek krijgt ze er het onmogelijke voor elkaar.

Ze spreekt op internationale conferenties en onlangs toonde documentairefestival IDFA een film over haar.

Juist sprak met een bijzondere vrouw

ELSEVIER

18-12-15 15:19

15emb025z059 59

18-12-15 15:19

VERDIEN

64

15emb025z064 64

ELSEVIER

ewout huibers

De benedenverdieping doet met lage plafonds, zwarte hoogglans en rode vloerdelen aan als een luxe club

Flow Traders is aangesloten op wereldwijd zoâ&#x20AC;&#x2122;n honderd beurzen en heeft meer dan duizend computers staan in lokale datacentra

18-12-15 15:05

TEKST: LIZANNE SCHIPPER

BEDRIJF BELICHT

‘Wij zijn de Lidl van de beurshandel’ Slimme wis- en natuurkundigen en econometristen kopen en verkopen in fracties van seconden indextrackers.

Flow Traders zet zo jaarlijks meer om dan de Nederlandse economie groot is. Maar ze worden liever geen flitshandelaren genoemd en steigeren als iemand suggereert dat hun business ‘roekeloos’ is FLOW TRADERS HANDELSHUIS IN INDEXTRACKERS (ETF’S)

S

joerd Rietberg (35) springt op van de vergadertafel, is in één stap bij de monitor op het naburige bureau. Eindeloze cijferreeksen schieten voorbij. ‘De euro-dollar gaat los!’ Aan de achterwand van het glazen kantoor hangt een televisiescherm waarop → In 2004 opgericht door Mario Draghi, voorzitter van de Europese Centrale beurshandelaren Roger Bank, geluidloos de troepen toespreekt. De maatHodenius en Jan van regelen die hij aankondigt om de economie een zet Kuijk te geven, vallen blijkbaar tegen. Normaliter zorgt → Beursnotering juli 2015 het opkopen van schulden voor een lagere euro→ Marktleider in Europa, koers; ditmaal stijgt de munt. En hard ook. ook actief in Amerika Geschreeuw klinkt op van de aangrenzende hanen Azië delsvloer, waar tientallen jongemannen zich ach→ 265 personeelsleden ter dubbele rijen aaneengesloten computerschermet 35 nationaliteiten: men scharen. Emotie? Co-CEO Dennis Dijkstra (44) handelaren, schiet in de lach. ‘Nee hoor, gewoon een analist riskmanagers en die een koersbeweging doorgeeft.’ Zelf kan hij het softwareontwikkelaars beter loslaten, zegt hij even later wanneer Rietberg → Kantoren in Amsterdam, het niet meer uithoudt en wegsnelt. ‘Sjoerd moet New York en Singapore, even bij de jongens kijken.’ plus een afdeling Op momenten als deze, waarop het aantal transsoftwareontwikkeling in acties op de internationale effectenbeurzen piekt, Roemenië heerst opperste concentratie op het kantoor van → 511 miljard euro Flow Traders. Hiervan moeten ze het hebben. Met handelsvolume (eerste razendsnelle, zelfgebouwde systemen en slimme negen maanden 2015) algoritmen koopt en verkoopt het handelshuis → 99 miljoen euro in fracties van seconden exchange traded funds nettowinst (idem) (ETF’s), ook wel indextrackers genoemd. Dat zijn mandjes effecten die de indices imiteren. Het prijs-

verschil – in kennerstermen: de spread tussen bied- en laatkoers – is voor Flow Traders. Die marge is minimaal, een paar cent, maar tikt aan door de duizelingwekkende volumes. ‘Wij zijn de Lidl van de beurshandel,’ zegt Rietberg. Om een idee te geven: in de eerste drie kwartalen van 2015 verhandelde Flow Traders voor 511 miljard euro aan ETF’s. Over het hele jaar zal het handelsvolume dat hier in een eenvoudig Amsterdams bedrijfsverzamelgebouw wordt verwerkt, met gemak het bruto nationaal product van Nederland passeren. Winst tot en met het derde kwartaal (de kosten voor de beursgang niet meegerekend): bijna 100 miljoen euro, bijna het drievoudige van vorig jaar.

Flow Traders is aangesloten op wereldwijd zo’n honderd beurzen, heeft meer dan duizend computers staan in lokale datacentra die handelen in meer dan vierduizend genoteerde ETF’s. De systemen speuren die beurzen af naar de scherpste koersen. Dezelfde ETF kan op de ene plek, op dat ene moment nét wat goedkoper zijn dan elders. Die minieme verschillen kun je te gelde maken. Arbitrage, heet dat. Vanuit het kantoor in Amsterdam wordt alles in de gaten gehouden. Eigenlijk kun je de mannen hier nauwelijks handelaren noemen, zegt Dijkstra. ‘Wij hebben geen mening, laten de computer het werk doen. De jongens hier moet je eigenlijk zien als luchtverkeersleiders. Zij beheren de infrastructuur.’ Als particuliere belegger kom je Flow Traders niet tegen. Het bedrijf doet louter

ELSEVIER

15emb025z065 65

65

18-12-15 15:05

TEKST: LIZANNE SCHIPPER FOTO’S: MICHEL MEES

START-UPS

ELINE VRIJLANDVAN BEEST

‘De meeste meisjes gingen het bedrijfsleven in’ Talentvolle beginners op de arbeidsmarkt laten steeds vaker multinationals links liggen en kiezen voor een eigen onderneming of een start-up. ‘Je ziet de vruchten van je werk, dat geeft bevrediging.’ Je moet er wel het type voor zijn

‘O

ndernemen is hip in mijn vriendenkring,’ merkt Jasper Mutsaerts (29), voormalig consultant bij McKinsey en sinds twee jaar multi-ondernemer. Wat na het uitbreken van de crisis begon als bittere noodzaak, wordt voor hoogopgeleide starters meer en meer een bewuste keuze: voor jezelf beginnen of bij een start-up aan de slag.

De multinationals met hun voorheen felbegeerde traineeships en vetbetaalde banen hebben – soms – het nakijken. ‘Academici gaan op zoek naar werk waarin ze zich kunnen ontplooien, en dat is in toenemende mate het geval buiten de corporates,’ zegt Lidewey van der Sluis (43), hoogleraar Strategisch Talent Management aan Nyenrode Business Universiteit. ‘Talent uit de vijver vissen wordt voor hen een lastig vraagstuk, zeker na de ontslagrondes die zij tijdens de crisis hebben doorgevoerd. Die zijn niet

76

15emb025z076 76

‘I

k ben dol op puzzelen, technische oplossingen vinden. Bij ongeveer elk vak van de studie industrieel ontwerpen aan de TU in Delft verzin je een product dat nog niet bestaat.

Ik had wel twintig bedrijven kunnen starten. Een probleem van mijn vader bracht mij op het idee voor NightBalance.

Als chiropractor behandelt hij veel patiënten met nek- en rugklachten doordat zij op hun buik slapen. Ik heb een apparaatje ontwikkeld dat zacht trilt als je op je rug gaat liggen zodat je vanzelf een andere houding aanneemt. Het bleek ook een goede aanpak tegen slaapapneu. We zijn hier nu met zijn twaalven en verkopen de sensor al in tien landen.

In het gebouw van incubator YES!Delft zitten 120 ondernemers, van wie drie vrouwen.

Ik heb hier wel vijftien studiegenoten om me heen, allemaal man. De meeste meisjes zijn het bedrijfsleven ingegaan.

Waarom vrouwen minder snel met een start-up beginnen? Als je onderneemt, moet je financiers meekrijgen die geloven dat jij jouw visie waarmaakt.

Uit studies blijkt dat vrouwen minder snel worden geloofd dan mannen. Bovendien zijn

zij minder goed in bluffen. Ik ook. Bij mijn eerste financieringsronde heb ik zes doelen afgesproken. Ik had daar anderhalf jaar voor uitgetrokken, maar was binnen zes maanden klaar. Te bescheiden dus. Volgens onderzoek gaan vrouwen pas een commitment aan als ze 97 procent zeker weten dat ze het kunnen. Voor mannen is dat 30 procent.

Zelf dacht ik eerst ook aan business consultancy. Het pad voorwaarts ligt klaar, je krijgt een auto en hebt je schaapjes op het droge. Maar ik had ook allerlei ideeën liggen. Een interview met surfkampioen Kelly Slater gaf de doorslag.

Hij zei dat hij zich vóór de wedstrijd verzoent met verlies. Dan kan hij daarna alles geven. Ik dacht: als ik nou een lening aanga en het anderhalf jaar geef, zou ik er dan vrede mee hebben als het niet lukt?

Ja, natuurlijk. Toen heb ik mijn hart gevolgd. De neiging van vrouwen om op safe te spelen, heeft overigens ook voordelen. Bij mijn tweede financieringsronde bleven de financiers aan boord en vonden zij die milestones niet meer zo nodig. Zij geloofden zo wel dat ik mijn doelen ging waarmaken.’

ELSEVIER

18-12-15 15:18

ELINE VRIJLANDVAN BEEST (30) Studie: BSc + MSc industrieel ontwerpen, Technische Universiteit Delft MBI, TiasNimbas Business School, Tilburg Sinds 2009: oprichter en CEO NightBalance, producent van sensor tegen slaapapneu

ELSEVIER

15emb025z077 77

77

18-12-15 15:18

XXX BELEEF

TEKST: TEKST: GERRY XXX VAN DER LIST FOTO: XXX

LEVEN IN BEELD ROGER FEDERER

1984: Supertalent

<Geen gegevens van koppeling>

90

15emb025z090 90

2004: Recordhouder

Op 2 februari 2004 bereikte Federer de eerste plaats van de ATP Ranking. Deze plek op de wereldranglijst behield hij 237 weken achter elkaar, een unicum. In totaal stond hij 302 weken op de hoogste plaats, vier maanden langer dan de vorige recordhouder, Pete Sampras. Bovendien bracht King Roger meer grandslamtitels op zijn naam dan wie dan ook: 17. Geen wonder dat zijn collega’s unaniem van oordeel zijn dat Federer de beste speler aller tijden genoemd moet worden.

Thomas Coex/AFP

Hij was er vroeg bij. Al op zijn derde stond de op 8 augustus 1981 in Bazel geboren Roger Federer op de tennisbaan. De zoon van een Zwitserse vader en Zuid-Afrikaanse moeder was gek op allerlei balspelen. Hij kon ook heel aardig voetballen. Zijn keus voor tennis bleek een gelukkige.

Zijn periode bij het Zwitserse Nationaal Tenniscentrum in de buurt van Lausanne viel hem zwaar. Het supertalent werd gepest omdat hij slecht Frans sprak en had veel last van heimwee. Maar de harde leerschool vormde de basis voor een grootse sportcarrière.

Marianne Bevis

Nederland boft. In februari is de grootste tennisser ooit te zien tijdens het ABN AMRO World Tennis Tournament in Rotterdam.

Maar eerst moet Roger Federer (34) op de Australian Open (18-31 januari) laten zien of hij nog net zo goed in vorm is als vorig jaar

2003: Wimbledon

Op 23 juni 2003 won Federer Wimbledon door in de finale de Australiër Mark Philippoussis in drie sets te verslaan. Op het gras van Londen is de snelle Zwitser op zijn best. In totaal triomfeerde hij er zeven keer. Klassiek werden de finales met zijn grote tegenstrever in het vorige decennium, Rafael Nadal. Federer trok in 2006 en 2007 aan het langste eind, de Spaanse gravelspecialist in 2008.

ELSEVIER

18-12-15 15:14

XXX

TEKST: XXX FOTO: XXX

Marianne Bevis

Een van de saaiste sportboeken ooit is de biografie van Federer. De Britse tennisjournalist Chris Bowers memoreert in zijn boek nog wel dat de kleine Roger erg driftig kon zijn als hij verloor, maar al snel ontpopte de sportheld zich als de perfecte gentleman. Beschaafd, beleefd, ingetogen: de ideale ambassadeur van het tennis en van zijn land. Anders dan bij zijn vroegere idool Boris Becker doen bij hem geen smeuïge verhalen de ronde over in een bezemkast verwekte buitenechtelijke kinderen. Op 11 april 2009 huwde hij zijn tennissende landgenote Miroslava Vavrinec. Samen kregen ze twee tweelingen.

Koen Suyk/ANP

2009: Brave familieman

2012: Rogermania in Rotterdam

AFP

Directeur van het ABN AMRO World Tennis Tournament in Rotterdam Richard Krajicek mag tevreden zijn. Hij is er opnieuw in geslaagd Roger Federer te strikken. De kasmagneet verschijnt in februari 2016 voor de negende maal in Ahoy. Twee keer, in 2005 en 2012, won hij. Het Nederlandse publiek keek verrukt toe. Er leek een siddering door het sportpaleis te gaan toen Federer met zijn Wilson-rackets de baan betrad. De media spraken over ‘Rogermania’. Dit enorme aanzien vormt ook de frustratie van Novak Djokovic. De onbetwistbare nummer 1 van de wereld heeft er inmiddels een gewoonte van gemaakt om Federer te verslaan, maar de succesvolle Serviër weet dat het publiek altijd op de hand is van de godgelijke tenniskunstenaar uit Zwitserland.

Federer sloot vorig jaar af met een derde plek op de wereldranglijst, wat uitzonderlijk hoog is voor een tennisser van zijn leeftijd. Maar op de belangrijke momenten, zoals in de finale van Wimbledon en de US Open, moest hij het afleggen tegen die irritante Novak Djokovic. Zijn laatste aansprekende overwinning dateert van november 2014. Toen bezorgde hij samen met Stan Wawrinka zijn land de eerste zege in de Davis Cup. Nadat hij de Zwitsers in het enkelspel tegen de Fransman Richard Gasquet op een beslissende voorsprong had gezet, stortte Federer ter aarde en barstte in snikken uit.

YOAN VALAT/EPA

Toussaint Kluiters/ANP

2014: Huilen om de Davis Cup

ELSEVIER

15emb025z091 91

91

18-12-15 15:14

TEKST: JETTE VAN EXTER

FUTURISTISCHE CHALETS

Whitepod Resort

98

15emb025z098 98

ELSEVIER

18-12-15 15:20

Geen miniatuurslaapkamers, opklaptafels en stapelbedden, maar strakke, ruimtelijke en luxueuze verblijven. Door deze futuristische chalets wil je zeker op wintersport. Van slimme design-igloâ&#x20AC;&#x2122;s tot chique ski-lodges

15emb025z099 99

18-12-15 15:20

MEER WERELD, MEER WETEN

ER IS ZO VEEL TE ONTDEKKEN

JUIST BIEDT EEN VERRASSENDE KIJK OP DE WERELD. JUIST NEEMT JE MEE, DENKT INTERNATIONAAL EN OPENT JE BLIK

3X JUIST VOOR

€10

PROBEER JUIST NU OF GEEF JUIST CADEAU!

GA NAAR WWW.ELSEVIERJUIST.NL/JUISTNU 25_eigenwerf.indd 120

09-12-2015 14:20