Juist nr.27

april 2016 – jaargang 4 – nummer 27 –

MEER WERELD, MEER WETEN

MEER WERELD, MEER WETEN

5,95

AP

De bevlogenheid van oncologisch chirurg

EMIEL RUTGERS

TJITSKE REIDINGA Ster van actrice blijft maar stijgen

NAVIGATIE

Autorijden wordt een computerspel

FONQ

Dit warenhuis heeft wel toekomst (online)

JOHN ELKANN Onzichtbare baas van Fiat-imperium

CATAWIKI

geeft nieuwe dimensie aan veilingen

april 2016 – jaargang 4 – nummer 27

WELKOM IN LUANDA, ANGOLA Nergens is het leven zo duur BEAUTY,

BRAINS,

BOKSEN!

DE MOOISTE TREINREIZEN TER WERELD

VROUWEN WILLEN ZELFVERZEKERD EN WEERBAAR ZIJN

27_COVER.indd Alle pagina's

07-03-2016 10:35

JUIST

INHOUD Marcel Belt bedacht een productlijn van 100 procent natuurlijke schoonmaakmiddelen.

1- 75 ‘Als ik achttien zou zijn, deed ik dit weer.

Meteen.’

14

Volgens borstkankerexpert Emiel Rutgers is de overlevingskans bij borstkanker zeker toegenomen. Liesbeth Wytzes in gesprek met een bevlogen oncologisch chirurg.

13 42

32

50

006 Van de redactie 007 Colofon, medewerkers, reacties

CHECK IN 008 Het seizoen Holi-festival in India

010 In de gaten houden...

De mannen van Maggy

012 Div./infographic Windenergie

013 Div./kort Fotografie, schoonmaakmiddelen en personal coach

014 WERELDTOPPERS Liesbeth Wytzes in gesprek met Emiel Rutgers, oncologisch chirurg

LEEF 020 Binnenkijken in Marokko bij Moussa Yousfi in Kebdana

024 Vrouw van de wereld Digitaal kerkhof

026 Bijblijven met Vuijsje PartnerSpy

028 Wereldburger Chef-kok Stefan Zijta op Bali

WELKOM IN LUANDA, DUURSTE STAD TER WERELD

GRAN TURISMO, MAAR DAN LEVENSECHT

SPECTACULAIRE NIEUWBOUW MET OUDE MIDDELEN

Leven in Luanda is onbetaalbaar.

Juist ging op peperduur bezoek in de hoofdstad van Angola, waar een hamburger 25 dollar kost.

De nieuwste navigatieapparatuur verandert autorijden in een computerspel. Wat kunnen we verwachten in de toekomst?

Liander zat in zijn maag met een verzameling gebouwen in Duiven. En besloot ze samen te brengen, onder één dak

66

030 Uit het leven gegrepen Een fascinatie voor de bajes

032 LUANDA De duurste stad ter wereld

WEET 042 De wereld van morgen De toekomst van de navigatie

048 Alledaagse wijsheid & Taalsignaal 050 PAPOEA-NIEUW-GUINEA Hoe Nederlanders strijden voor behoud van de cultuur

Beauty, brains, boksen Je voelt je fitter, veiliger op straat, en je valt er ook nog eens van af. Steeds meer vrouwen vinden hun weg naar de boksschool. Servaas van der Laan begaf zich tussen de hoogopgeleide jongedames en hun bokszakken.

4

16emb027z004 4

058 Het gebouw Liander in Duiven

064 Moderne tijden De beste wijnapps

066 BOKSEN Vrouwen gaan massaal boksen

ELSEVIER

03-03-16 13:06

INHOUD STILLE KONING VAN HET FIAT-IMPERIUM: JOHN ELKANN

76 - 129 CATAWIKI: VEILING ZONDER GRENZEN

90

Anders dan zijn excentrieke familieleden ontwijkt John Elkann steevast de media. Zijn aandacht richt hij liever op het familiebedrijf Fiat, dat hij uit het slop haalde.

VERDIEN 076 Bedrijf belicht FonQ

080 Wereldeconomie Lage olieprijzen

082 Profiel John Elkann: de stille koning van het Fiat-imperium

086 Door vreemde ogen Catawiki behoort tot de snelst groeiende internetbedrijven. Wat begon als een site voor verzamelaars, is nu een geavanceerde onlineveiling.

82

De mooiste treinreizen

102

Hoe kijken expats aan tegen Nederlandse gebruiken?

088 Managementstijl van...

Caro van Eekelen (AccorHotels)

090 CATAWIKI Het verhaal achter een van de snelstgroeiende internetbedrijven

BELEEF 096 Non-fictie Roelof Bouwman over Jodenvervolging

100 Leven in beeld Tjitske Reidinga

102 MAGNIFIEKE TREINREIZEN

LEVEN IN BEELD: ACTRICE TJITSKE REIDINGA Tjitske Reidinga (44) is een van de grootste komische actrices van Nederland. Of ze ook goed kan zingen, kunnen haar fans straks checken in het theater

’s Werelds mooiste treinreizen in beeld Sinds de uitvinding van de trein, is aan het gebruik van dit vervoermiddel een gevoel van hoop en avontuur verbonden. De rijke diversiteit in treinreizen is de basis van het fotoboek The Journey. Juist maakte een selectie van de mooiste reizen.

128

110

108 Wereldkeuken Groenten volgens Jonathan Karpathios

110 The Fast Lane Ergonomie van auto’s

112 Boeken Irene Start selecteert boeken op komst

114 CHINEZEN ZIJN BENENMENSEN De Chinese kledingstijl

CHECK OUT

114

122 Cultuuragenda Selectie uit wereldwijd aanbod

CHINEZEN ZIJN BENENMENSEN

HIDDEN SECRET: CADAQUÉS

124 Wijn

Modeminnende Chinezen zoeken naar een eigen stijl. Die is jongensachtig, minimalistisch én hooggehakt, zo ontdekte Juist in Sjanghai.

Smalle, steile steegjes met aan beide zijden witte huisjes met felgekleurde luiken. Dat is het straatbeeld van de Spaanse stad Cadaqués. Juist ging op bezoek.

128 Hidden secret

Domaine du Cayron

126 Stijl De kleuren van 2016 Cadaqués

129 Reis om de wereld Inspirerende tips

ELSEVIER

16emb027z005 5

5

03-03-16 13:06

WERELDTOPPERS

TEKST: LIESBETH WYTZES FOTO’S: OLIVIER MIDDENDORP

EMIEL RUTGERS

‘Als ik achttien was, deed ik dit weer.

Meteen.’

Borstkanker komt zo vaak voor dat het bijna een gewone ziekte is geworden: zo’n 14.000 keer per jaar. Volgens borstkankerexpert Emiel Rutgers is de overlevingskans wel toegenomen. Liesbeth Wytzes in gesprek met een bevlogen oncologisch chirurg

E

miel Rutgers (60), kankerchirurg in het Antoni van Leeuwenhoekziekenhuis (AvL) in Amsterdam en gespecialiseerd in borstkanker, is zo’n dokter bij wie je denkt: de hemel en alle engelen mogen verhoeden dat ik ooit die ziekte krijg, maar als het dan toch gebeurt, dan wil ik naar hem. De witte doktersjas draagt hij met tegenzin, die is vooral handig omdat je spullen in de zakken kunt doen.

Hij houdt van gelijkwaardigheid tussen arts en patiënt en praat alsof hij ook nog wat kan leren van die patiënt – en niet alleen maar andersom.

Een collega die aanklopt omdat hij zich niet lekker voelt, voelt hij tijdens hun gesprek zo snel en moeiteloos de pols dat je je afvraagt of die collega dat wel heeft gemerkt.

Rutgers is hoofd van de afdeling Chirurgie en bijzonder hoogleraar heelkundige oncologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij was voorzitter van de Breast Cancer Group van de European Organization for Research and Treatment of Cancer, van de richtlijnwerkgroep Screening, diagnostiek en behandeling van het mammacarcinoom van het Nationaal Borstkanker Overleg Nederland, en van het Europese Borstkanker Congres in Berlijn. Hij zit in talloze adviescommissies en is fellow van de Royal College of Surgeons.

14

16emb027z014 14

Borstkanker komt zo vaak voor, zo’n 14.000 keer per jaar, dat het bijna een gewone ziekte is geworden. En het treft niet alleen vrouwen, zo’n tachtig mannen per jaar krijgen de diagnose ook.

Aan de muur van zijn werkkamer in het Antoni van Leeuwenhoek hangt een mooie, gruwelijke gravure van een opengesneden vrouwenborst.

De huid is vastgezet met grote pinnen, als een open tentzeil. De gravure dateert van de negentiende eeuw, toen de nieuwsgierigheid naar het raadselachtige lichaam groot was. Het model was overigens dood.

Peignoir

Toen Rutgers zijn loopbaan begon in het Antoni van Leeuwenhoek, in maart 1987, was het aantal borstkankerpatiënten beduidend lager: achtduizend per jaar. Toen was alles anders. ‘Dan verbleef zo’n mevrouw na de operatie twee, drie weken in het ziekenhuis. Ze ging in peignoir en met een tasje met de drain naar de dagbesteding. Nu is de gemiddelde opnameduur één, twee dagen, met minder bijwerkingen, zoals infecties, minder hospitalisatie, minder psychologische zorgen.

Het heeft tien, vijftien jaar geduurd voor iedereen snapte dat je de patiënt niet tekortdeed door haar eerder naar huis te laten gaan. Ik moest huisartsen

EMIEL RUTGERS 1955 Geboren in Roermond 1986 Promotie 1987 Chirurg AvL 1993 Voorzitter NKI-AvL Borstkankergroep 2003 Voorzitter Breast Cancer Group, European Organization for Research and Treatment of Cancer 2006 Hoofd afdeling Chirurgie AvL 2007 Bijzonder hoogleraar UvA Rutgers is o.a. lid van de American Society of Clinical Oncology en de Society of Surgical Oncology. Hij is getrouwd en heeft twee kinderen

ELSEVIER

03-03-16 13:09

Prof. dr. Emiel Rutgers: ‘Het vak lijkt in niets op hoe het was toen ik begon’

ELSEVIER

16emb027z015 15

15

03-03-16 13:09

TEKST EN FOTO’S: GERBERT VAN DER AA IN LUANDA

Welkom in de duurste stad ter wereld Leven in Luanda, de hoofdstad van het Afrikaanse Angola, is onbetaalbaar.

Expats verdienen er droomsalarissen, maar dat moet ook. ‘Sommige restaurants durven hier 25 dollar te vragen voor een hamburger’

‘I

k houd van Angola,’ zegt Mark Cooper (47). ‘Maar de prijzen vallen niet mee.’

Cooper, een ZuidAfrikaan die in de hoofdstad Luanda voor een verzekeringsmaatschappij werkt, zit op het terras van Club Naval. Aan de steiger dobberen luxe plezierjachten. In de verte, aan de overkant van de baai, staat een rijtje gloednieuwe torenflats.

Cooper vertelt over de hoge huren. ‘Het is hier betrekkelijk normaal om 10.000 dollar per maand voor woonruimte te betalen. En dan zijn er ook nog huisbazen die ondanks de crisis de prijzen verhogen. Hoe durven ze?’

32

16emb027z032 32

Samen met zijn vrouw Tracey woont Cooper nu ruim een jaar in Luanda. Behalve de huren zijn ook de kosten van andere zaken hoog, vertelt hij.

‘Laatst werd ik aangehouden door de politie. Bij de controle van mijn papieren vonden ze iets wat niet in orde was. De agent eiste dat ik een boete van 1.500 dollar zou betalen,’ vertelt Cooper, die net als bijna alle expats in Amerikaanse dollars rekent. ‘Gelukkig ben ik een goede onderhandelaar.

Na wat discussie ging de agent akkoord met 8 dollar.’

Cooper wenkt de ober om nieuwe glazen bier te bestellen. Hij lacht. ‘Bier is een van de weinige consumptiear-

e nza is d ola De kwa ng A n a v nheid muntee

ELSEVIER

03-03-16 13:01

WAAR LEVEN HET KOSTBAARST IS (2015) 1 LUANDA 2 HONGKONG 3 ZÜRICH 4 SINGAPORE 5 GENÈVE

6 SJANGHAI 7 PEKING 8 SEOUL 9 BERN 10 NDJAMENA (TSJAAD)

HAPPY MEAL? 16 EURO! IN EURO’S

Luanda Londen Hongkong New York Moskou Sydney Vancouver

Kaartje film 11,00 21,00 11,00 13,50 6,20 13,90 8,90

Bron: Mercer

Benzine Hamburger(liter) maal 1,03 1,70 1,80 0,70 0,50 0,93 0,90

16,00 6,00 4,30 7,20 3,00 6,30 6,00

ELSEVIER

16emb027z033 33

Huur 6.200 4.400 6.000 4.900 4.000 2.450 1.700

33

03-03-16 13:01

TEKST: ARNOUD GROOT

DE WERELD VAN MORGEN

WEET

42

16emb027z042 42

ELSEVIER

03-03-16 12:56

GRAN TURISMO, MAAR DAN LEVENSECHT Bestaat er technologie waarmee je slaande ruzies met je partner kunt voorkomen? Jazeker, en zij heet navigatie. Dertig jaar geleden werd de kaartschuwe automobilist er voor het eerst mee verblijd. De nieuwste navigatieapparatuur verandert je auto in een computerspel

DaimlerAG-GlobalCommunicationsMercedes-BenzCars

H

et was in 1986 hét nieuwe statussymbool van de automobilist. Naar verluidt was Michael Jackson een van de eerste gebruikers. De Etak Navigator werkte met behulp van een digitaal kompas op de motorkap. Boven de wielen hingen sensoren die via magnetische strips op de wieldoppen bijhielden hoeveel meters er werden afgelegd op de virtuele plattegrond. De kaart die op het analoge schermpje moest worden getoond, zat niet standaard in het kastje.

Die moest worden ingeladen, met behulp van een aan de achterzijde ingebouwde magneetkop en bijgeleverde cassettebandjes. Bezoekers van grote steden als Los Angeles moesten dan ook over flink wat geduld beschikken: het kastje had drie cassettebandjes nodig om de gehele stad in zijn geheugen te griffen.

Gelukkig hebben we inmiddels het Global Positioning System (GPS). Dit netwerk van Amerikaanse satellieten werd net als veel andere belangrijke technologische innovaties ontwikkeld onder de vleugels van het Pentagon. Tweeëndertig satellieten cirkelen in zes verschillende banen rond de aarde op een hoogte van ruim 20.000 kilometer, waar ze radiogolven in

de richting van de aarde uitzenden. Met behulp van driehoeksmeting kan elke locatie op aarde zo altijd nauwkeurig worden berekend. Om te voorkomen dat het systeem wordt misbruikt om raketten op Amerikaanse doelen te mikken, bouwden de Amerikanen een doelbewuste afwijking van 100 meter in.

Nadat Amerika in 2000 had besloten om die afwijking te laten vallen (Rusland en China hadden toen inmiddels hun eigen GPS-systeem) kwam er een golf aan nieuwe consumentenkastjes los. Een van de voorlopers was Palmtop, de Nederlandse maker van PDA’s (Personal Digital Assistants, oftewel zakcomputers), die toen al waren voorzien van een routeplanner.

Door de toevoeging van realtime nauwkeurige plaatsbepaling, ontstond opeens een spannend nieuw product: de TomTom Navigator. Helaas kreeg het succes van het inmiddels ook tot TomTom omgedoopte bedrijf een behoorlijke knauw toen Nokia en Google smartphones van gratis navigatie-appjes gingen voorzien.

En dus moest TomTom op zoek naar andere verdienmodellen.

Zoals de mogelijkheid om het verkeer in goede banen te leiden. Het bestaande systeem om de steeds omvangrijker Ne-

← Concept van het dashboard van de toekomst van Mercedes

ELSEVIER

16emb027z043 43

43

03-03-16 12:56

TEKST: SERVAAS VAN DER LAAN FOTO’S: MICHEL MEES

IVANA PILIPOVIC (24), STUDENT PUBLIEK MANAGEMENT

‘I

k boks omdat ik op zoek was naar een intensieve sport. Ik voelde me snel fitter, kreeg een betere conditie en een gespierder lichaam.

Tijdens het stappen is het een grappig dingetje als ik zeg dat ik boks. Of ze doen alsof ze bang voor me zijn en lopen weg, of ze blijven staan en zeggen dat ik ze moet beschermen. Al ben ik nooit echt onzeker geweest, het boksen geeft wel een confidence boost.’

Je voelt je fitter, veiliger op straat en je valt er ook nog eens van af. Steeds meer vrouwen vinden hun weg naar de boksschool. Servaas van der Laan begaf zich tussen de hoogopgeleide jongedames en hun bokszakken

66

16emb027z066 66

ELSEVIER

02-03-16 16:17

ROMY VAN DER BIJL (20), WERKT IN HORECABEDRIJF VAN OUDERS

‘I

k boks omdat ik te veel rookte en wilde afvallen. Boksen is beter dan hardlopen, omdat het veel meer is dan rennen alleen. Ik ben in korte tijd 5 kilo afgevallen, voel me beter en fitter. Het is ook een prettig gevoel dat ik mijzelf kan verdedigen. Ik ben nooit echt bang geweest op straat, maar ik weet nu wel hoe ik een goeie hoek moet geven!’

16emb027z067 67

02-03-16 16:17

VERDIEN

CEO Fiat Groep John Elkann

TEKST: LINDA OTTER IN ROME ILLUSTRATIE: KATHRYN RATHKE

Stille koning van het Fiatimperium Anders dan zijn excentrieke familieleden – de Agnelli’s – ontwijkt John Elkann (op 1 april 40) steevast de media. Zijn aandacht richt hij liever op het familiebedrijf Fiat, dat hij uit het slop trok

Elkann kocht in 2015 The Economist

Elke maand portretteert Juist een internationaal kopstuk

NR: 08 Alle afleveringen zijn te vinden op www.elsevierjuist.nl

82

16emb027z082 82

H

et was zijn eigen besluit om deel te gaan uitmaken van de Fiat Groep.

De Agnelli-familie had hem de vrije keus gelaten, vertelde John Elkann eens op een middelbare school in de Noord-Italiaanse stad Sondrio. ‘Ik denk dat het veel interessanter is om met positieve dingen bezig te zijn en met passie je werk te doen, dan om altijd vakantie te vieren. Na een poos ga je je toch vervelen.’ Om die laatste opmerking moesten de scholieren hard lachen. Maar Elkann bedoelde het zeker niet als grapje.

Toen Fiat-tycoon Gianni Agnelli in 1997 in Turijn bekendmaakte dat zijn kleinzoon hem zou opvolgen, waren de reacties sceptisch. De Italianen zagen een lange, magere jongen van 21 jaar met een flinke bos krullen en een fijnbesnaard gezicht. Moest die slungel het noodlijdende bedrijf vooruithelpen? Hij was toch veel te jong om al toe te treden tot de raad van bestuur van Fiat? Maar volgens Agnelli was daar geen sprake van. John werkte hard, was serieus en had veel talent voor het bedrijfsleven. En jong?

‘Welnee, ik was in 1943 net zo oud als hij toen ik bij het bedrijf kwam werken.’

De oude Agnelli had een vooruitziende blik. Zijn kleinzoon is inmiddels een gerespecteerd zakenman die heeft laten zien dat hij niet bang is om risico’s te nemen. Met zijn gedurfde overname van het Amerikaanse autoconcern Chrysler in 2014 heeft hij immers niet alleen het kwakkelende Fiat,

maar ook Chrysler van de ondergang gered.

De inmiddels 39-jarige Elkann is sinds 2010 president-commissaris van het autobedrijf Fiat Chrysler Automobiles. Hij is daarnaast de hoogste baas van Exor, de holding van de familie Agnelli, met een geschatte waarde van 11 miljard euro. Naast bijna 30 procent van de aandelen van Fiat Chrysler, bezitten de circa 150 leden van de Agnelli-familie grote belangen in de Italiaanse voetbalclub Juventus, in banken, media, toerisme, verzekeringen en onroerend goed.

De belangstelling van Elkann voor de media is opvallend. Afgelopen zomer werd hij mede-eigenaar van het Britse tijdschrift The Economist. En sinds twee jaar is hij lid van de raad van commissarissen van Rupert Murdochs multinationale onderneming News Corp. Zijn familie heeft al jaren grote belangen in het Italiaanse dagblad La Stampa.

Privéleven

De man die zo geïnteresseerd is in media en nieuws, blijft zelf liever buiten de schijnwerpers en schermt zijn privéleven af. Hij heeft daarmee weinig gemeen met andere leden van de excentrieke Agnelli-familie. Grootvader Gianni stond bekend als een hartstochtelijk levensgenieter, zijn voorliefde voor mooie actrices was geregeld voorpaginanieuws. Ook Johns broer Lapo, een stijlicoon die zijn eigen brillen ontwerpt, wandelt van het ene schandaal naar het andere. Zo werd Lapo eens, gekleed in opval-

ELSEVIER

03-03-16 12:57

lende dameskleding, in coma naar het ziekenhuis gebracht. Op een feestje bij de travestietenprostituee Patrizia had hij te veel cocaïne gesnoven.

John is anders. ‘Een aardige jongen, maar saai,’ vinden veel Italianen. Hij is al jaren gelukkig getrouwd met de Italiaanse gravin Lavinia Borromeo, met wie hij drie kinderen heeft. Naar zijn denkbeelden is het slechts gissen. Hij geeft zelden interviews en zoekt alleen de publiciteit als hij iets kwijt wil over de activiteiten van het familie-imperium.

Een van de uitzonderingen was een toespraak op de school in Sondrio, toen hij vertelde over zijn passie voor zijn werk. Achteraf gezien had hij ook toen beter zijn mond kunnen houden. Hij hield de studenten voor dat ze alleen iets konden bereiken door hard te werken. Hij zei: ‘Er is werk genoeg.

Veel Italiaanse jongeren zijn werkloos omdat ze hun kansen niet grijpen. Ze hebben geen ambitie en blijven lang bij hun ouders thuis wonen omdat ze geen zin hebben om hun nek uit te steken.’

Er volgde een lawine van kritiek. Op Facebook en Twitter werd hij door vakbonden en jongeren weggehoond als ‘papa boy’, ‘imbeciel’ en veel meer.

Hoe haalde Elkann, die zelf met een zilveren lepel in de mond was geboren, het in zijn hoofd om dergelijke dingen te zeggen? Hij had nooit ergens voor hoeven vechten, nietwaar? Elkann verdedigde zich later op de Agnelli-website. ‘Jongeren kunnen meer doen om aan het werk te komen. In Italië wordt vaak gezegd dat een opleiding er niet toe doet, maar dat doet het wel. Met een goede opleiding kom je nu eenmaal gemakkelijker aan een baan.’

Vaststaat dat Elkann beduidend meer kansen heeft gekregen dan anderen. Niet iedereen wordt immers in een paar jaar tijd directeur bij een bedrijf als Fiat. Toch kreeg ook hij zeker niet alles op een presenteerblaadje aangereikt.

Troonopvolger

Elkann is min of meer bij toeval in de voetsporen van zijn grootvader getreden. Edoardo Agnelli, de enige zoon van Gianni, was bestemd als troonopvolger. Maar Edoardo wilde niets van het bedrijf weten. Hij was depressief, bekeerde zich tot de islam en werd in Kenia betrapt met 300 gram heroïne. In 2000 pleegde hij op 46-jarige leeftijd zelfmoord door van een brug in Turijn te springen.

Gianni richtte zich op zijn neef Giovanni, de briljante zoon van zijn broer Umberto. Maar deze overleed in 1997 aan een zeldzame vorm van kanker.

Pas daarna kwam John in beeld, het oudste kind van zijn dochter Margherita.

Voor de oude Gianni moet de serieuze, introverte John Elkann een godsgeschenk zijn geweest. De jongen stond met beide benen op de grond, ondanks de scheiding van zijn ouders en talloze

ELSEVIER

16emb027z083 83

83

03-03-16 12:57

TEKST: PETER VAN DER KLUGT

CATAWIKI

Veiling zonder grenzen Onlineveilinghuis Catawiki behoort tot de snelst groeiende internetbedrijven. De omzet stijgt met honderden procenten per jaar. Wat begon als een site voor verzamelaars, is nu een geavanceerde onlineveiling waar met de modernste digitale technologie elk bezoek optimaal wordt benut

I

n Spaces, een verzamelplaats van werk- en vergaderruimtes aan de Amsterdamse Vijzelstraat, pendelt René Schoenmakers (45) energiek heen en weer. Van de ene werkplek naar de andere meetingroom en weer terug. In de centrale hal neemt hij bij wijze van lunch een beker koffie en een rijk met van alles en nog wat aan gezonds belegde volkorenboterham mee.

Zeker, hij is ook een paar dagen per week in Assen in het hoofdkantoor van Catawiki. Maar nu, met die onstuimige groei, is Amsterdam meer de place to be.

Vandaag worden hier sollicitanten van over de hele wereld geïnterviewd en als

90

16emb027z090 90

het even kan, wil Schoenmakers daar zelf bij zijn – al kan dat lang niet in alle gevallen. Daarvoor groeit het aantal medewerkers te snel.

Lang waren ze met twee. Schoenmakers zelf en medeoprichter Marco Jansen. Toen het balletje ging rollen, werden het er twintig, toen tweehonderd en vorig jaar groeide het aantal werknemers bij een omzetgroei van 300 procent naar driehonderd. Dit jaar verwacht Schoenmakers moeiteloos door te groeien naar ten minste vijfhonderd mensen in dienst.

Nou ja, moeiteloos. Het is nog een hele kunst om kandidaten met de juiste kwalificaties te vinden. En dan gaat het allang

ELSEVIER

03-03-16 12:48

RenĂŠ Schoenmakers (links) en Marco Jansen (rechts), oprichters van Catawiki

ELSEVIER

16emb027z091 91

91

03-03-16 12:49

TEKST: JETTE VAN EXTER FOTO’S: THE JOURNEY/ GESTALTEN

SPECTACULAIRE SPOORZOEKERS Sinds de uitvinding van de trein staat het vervoermiddel voor hoop en avontuur. Het spoor hielp de wereld te verkleinen en legde een verbinding tussen de meest afgelegen gebieden. De rijke diversiteit van treinreizen is de basis van het fotoboek The Journey. Juist maakte een selectie

102

16emb027z102 102

ELSEVIER

03-03-16 12:51

CHUR

V

oor wie in korte tijd de schoonheid van de Alpen wil ervaren, is de Zwitserse Bernina Express een aanrader: de vier uur durende treinreis voert je langs glinsterende gletsjers, besneeuwde bergtoppen, palmbomen en espressobars – allemaal te zien door panoramaramen.

De Bernina Express, die dwars door het kanton Graubünden gaat, begint in het Rijndal in de oudste stad van Zwitserland, Chur. Daarna rijdt de trein via de Berninapas naar de Noord-Italiaanse plaats Tirano. Het is een reis over een afstand van 144 kilometer, waarbij de trein over 196 bruggen en viaducten, en door 55 tunnels rijdt.

In totaal klimt de Bernina Express via bochten en lussen tot 2.253 meter boven zeeniveau. Om die reden werd de spoorlijn – die aan het begin van de twintigste eeuw werd gebouwd – in 2008 benoemd tot UNESCO Werelderfgoed, wegens ‘uitstekend samenspel tussen techniek, architectuur en omgeving’.

RhB/Andre Badrutt - The Journey © Gestalten 2015 Gestalten 2015

TIRANO

BERNINA EXPRESS ZWITSERLAND

16emb027z103 103

03-03-16 12:51