Juist 29

juni 2016 – jaargang 4 – nummer 29 –

5,95

MEER WERELD, MEER WETEN

MEER WERELD, MEER WETEN

Neuroloog

BERNARD UITDEHAAG bindt strijd aan met MS

REIZEN PLANNEN wordt feest dankzij slimme technologie

ABU DHABI

Magnifieke magneet in het Midden-Oosten

SEED VALLEY

Ho meesteejhe het hardlopaealt uit n (en blessu voorkom res t)

Hoogstaande innovatie in kop van Noord-Holland

VANDERLANDE Cool bedrijf in distributiemachines

juni 2016 – jaargang 4 – nummer 29

CABRIO’S

Wat onderscheidt de mooie van de lelijke?

MEDELLÍN

Wederopstanding van een narcostad

29_COVER.indd Alle pagina's

19-05-2016 20:42

JUIST

INHOUD Innovatieve tijdelijke huizenbouw van Finch Buildings

1- 63 ‘Neurologie raakt het dichtst aan wie en hoe je bent’

14

Neuroloog Bernard Uitdehaag wilde geen chirurg worden.

Hij vertelt Liesbeth Wytzes waarom. En hij is enthousiast over zijn nieuwste MSonderzoek: project Y.

13 20

32

26

006 Van de redactie 007 Colofon, medewerkers, reacties

CHECK IN 008 Het seizoen Panamakanaal

010 In de gaten houden...

Vivienne van Eijkelenborg

012 Div./infographic Groeilanden 2016

013 Div./kort Finch, Timelapp, Monocle

014 WERELDTOPPERS Liesbeth Wytzes in gesprek met Bernard Uitdehaag

LEEF 020 Binnenkijken in Turkije De familie Bogutekin

024 Vrouw van de wereld Een zekere leeftijd

026 Bijblijven met Vuijsje Festival VEED

028 Wereldburger Dorien Roling in Tokio

030 Uit het leven gegrepen

BINNENKIJKEN BIJ FAMILIE BOGUTEKIN IN KAYSERI

ROBERT VUIJSJE PROBEERT BIJ TE BLIJVEN: VEED

HARDLOPEN – EEN FEEST VOOR JE LIJF, EN SOMS NIET

De Bogutekins verhuisden van het platteland naar industriestad Kayseri. ‘Hier is een middelbare school en volop werk.’

‘Als zo veel kinderen het mooi vinden, kan het niet anders dan dat het kwaliteit bevat.’ Vader betreedt een nieuwe wereld.

Juist sprak met experts, die handige tips en adviezen geven waarvan zelfs ervaren lopers zullen opkijken.

50

Onkruid dat fraude heet

032 HARDLOPEN Hoe haal je het meeste uit hardlopen?

WEET 044 De wereld van morgen Gepersonaliseerde vakantie

049 Alledaagse wijsheid & Taalsignaal 050 Het gebouw Tandwielenfabriek Amsterdam

055 Moderne tijden Internetdemocratie

056 MEDELLÍN

De tandwielenfabriek Een loods met zaagtanddak en bakstenen gevel in hartje Amsterdam. Niet meer in gebruik, geen monumentale waarde: die kun je best slopen. Maar architect Ronald Janssen toverde de fabriek om tot loftachtig complex met twaalf appartementen: casco aangeboden en door kopers zelf af te bouwen.

4

16emb029z004 4

De Colombiaanse miljoenenstad Medellín heeft een nieuw paradepaardje: een gigantisch park van 75 kilometer

ELSEVIER

20-05-16 10:56

INHOUD

64 - 121

OUD-RUGBYER DOET NU IN WIJN: GÉRARD BERTRAND

VEREDELT, EN GIJ ZULT OOGSTEN

VERDIEN 064 Bedrijf belicht Vanderlande bagagebanden

068 Wereldeconomie

Rugbyer en antroposoof Gérard Bertrand trok de Languedocwijnen uit het verdomhoekje.

Niet zonder slag of stoot. ‘Ik ben weleens bedreigd, maar heb brede schouders.’

Triomf van de creatieve fragmentatie

070 Profiel Gérard Bertrand Landbouw als iets waar je vieze handen van krijgt en modder op je laarzen?

Nee hoor. Dit klassieke beeld doet geen recht aan de innovatieve kracht van Seed Valley.

70 78

104

074 Door vreemde ogen Hoe kijken expats aan tegen Nederlandse gebruiken?

076 De managementstijl van...

Mark Ruijgrok van Nespresso

078 SEED VALLEY Reportage over zaadtechnologie

BELEEF 084 Non-fictie Roelof Bouwman over religie

088 Leven in beeld Björn Kuipers

GEOCACHING: SCHATGRAVEN MET JE iPHONE Je kunt ze overal ter wereld tegenkomen. Wat ze precies doen, is voor niet-ingewijden een groot mysterie. Maar ze zoeken iets. Welkom in de wondere wereld van geocaching.

Abu Dhabi Abu Dhabi is de hoofdstad van de liberale islam. Het is een van de zeven Verenigde Arabische Emiraten. Hier vind je de maakbare samenleving in optima forma. Zelfs de vismarkt vlak bij de oude haven is ordelijk.

120

090 GEOCACHING Schatgraven met je iPhone

096 Wereldkeuken Mozzarella uit Twente

098 The Fast Lane Cabrioshow

102 Boeken Irene Start selecteert boeken op komst

104 ABU DHABI De maakbare samenleving in optima forma

90

CHECK OUT 114 Cultuuragenda Selectie uit wereldwijd aanbod

98 DE ENE CABRIOLET IS DE ANDERE NIET

116 Wijn

HIDDEN SECRET: YORK IN ENGELAND

Nicolaas Klei over de mâcon

118 Stijl Streepjes

120 Hidden secret Bij het prilste lentezonnetje zwaaien de eerste cabriorijders hun dak open. Flaneren, charmeren, uitdagen.

Net boven de Engelse regio Midlands ligt het vestingstadje York. Vol oeroude, goed geconserveerde gebouwen.

York

121 Reis om de wereld Inspirerende tips

ELSEVIER

16emb029z005 5

5

20-05-16 10:56

WERELDTOPPERS

TEKST: LIESBETH WYTZES FOTO’S: MARCO BAKKER

BERNARD UITDEHAAG

‘Neurologie raakt het dichtst aan wie je bent’ Hoogleraar neurologie Bernard Uitdehaag (57) houdt zich bezig met ziektes als multiple sclerose. Dit jaar begint hij met een uniek onderzoek naar alle MS-patiënten uit 1966. Waarom zie je aan de een niets, en zit de ander in een rolstoel?

V

eel mensen vinden het lastig om ouder te worden en verlangen – tevergeefs natuurlijk – terug naar hun jeugd. Zo niet neuroloog Bernard Uitdehaag. Die moet zelfs even rekenen als je naar zijn leeftijd vraagt. ‘Het is nu 2016...’ Korte stilte, even nadenken. ‘Dan ben ik dus 57.’

Leeftijd, verjaardagen – het interesseert hem niet zo veel. ‘Of ik nou 55 ben of 56 of 57, dat heeft geen waarde. Ik voel me op een bepaalde manier, en dat is het. Ik merk wel dat dingen veranderen bij het ouder worden, maar dat neem ik zoals het is.’

Uitdehaag is hoogleraar neurologie en directeur van het MS Centrum van het VUmc, het academische ziekenhuis van de Amsterdamse Vrije Universiteit. Als neuroloog heeft hij te maken met tientallen ziektes, waarvan MS, multiple sclerose, een van de bekendste is. Maar feitelijk gaat het om alle kwalen die zich in de hersenen of de rest van het zenuwstelsel afspelen. Ook ongelukken. ‘Zo veel mensen stappen ’s ochtends op de fiets. Maar wij zien degenen die eraf vallen. In mijn begintijd fietsten mensen op een racefiets zonder helm. Als je er dan voorovergebogen vanaf viel en je raakte een paaltje, zag dat er niet prettig uit.’

Voor een neuroloog is ervaring een enorm voordeel. Dat merkte hij laatst weer eens. Op de Eerste

14

16emb029z014 14

Hulp van het VUmc lag een man die op Schiphol een epileptische aanval had gekregen.

‘Althans, dat dachten ze op Schiphol. Ik had die dag dienst en liep samen met een neuroloog in opleiding in het ziekenhuis rond. Toen werden we gebeld: hij had weer een epileptische aanval. We zijn meteen naar hem toegegaan en ik zag het in één oogopslag: dit was geen epilepsie, maar een verstopt bloedvat achter in het hoofd, in de buurt van de hersenstam. We hebben toen snel gehandeld door extra scans te maken en ik heb gebeld met een radioloog.

‘Die kon dat stolsel met een katheter uit het bloedvat trekken. Die man, nog jong, is weer honderd procent geworden. Als we dat niet tijdig hadden herkend, had hij kunnen overlijden of was er sprake geweest van het locked-in-syndroom, waarbij je wel leeft, maar niets meer kunt. Op dat moment maak je het verschil tussen leven en dood. Die katheter kan ik niet zelf inbrengen, maar ik kon wel iemand waarschuwen die dat kan.’

Als beginnend neuroloog had Uitdehaag dit niet zo snel doorgehad, denkt hij. ‘Maar dit was heel iets anders dan de klassieke epileptische aanval.

Ik had het vaker gezien, ik herkende het. Ik kan teruggrijpen op al die soms gecompliceerde beelden die ik heb gezien.’

BERNARD UITDEHAAG 1958 Geboren in ’s-Hertogenbosch 1977 Studie geneeskunde 1994 Neuroloog VUmc 1998 Promotie op MSonderzoek 2009 Hoogleraar klinische neuroepidemiologie 2013 Hoogleraar neurologie en afdelingshoofd Neurologie 2011-2014 Voorzitter Nederlandse Vereniging voor Neurologie Uitdehaag was vanaf oprichting in 1998 betrokken bij MS Centrum Amsterdam aan VUmc. Getrouwd, drie kinderen

ELSEVIER

20-05-16 07:33

MS-professor Bernard Uitdehaag: ‘Ik vergeet nooit gezichten, maar ben heel slecht in namen. Ik onthoud het beeld’

ELSEVIER

16emb029z015 15

15

20-05-16 07:33

BINNENKIJKEN IN… TURKIJE

TEKST: LINDA OTTER IN KAYSERI BEELD: ELIF YAVUZ

LEEF

20

16emb029z020 20

ELSEVIER

20-05-16 07:34

Ferdi Bogutekin met zijn vrouw Sünbül en hun zonen Gazi en Kaan (liggend)

‘Alles kan hier, zolang niemand het maar ziet’ De in Nederland opgegroeide brandweerman Ferdi Bogutekin woont met zijn vrouw Sünbül Karakaya en twee zonen in de industriestad Kayseri. ‘We waren liever op het platteland gebleven, maar daar konden onze jongens niet aan de slag’

H

et is vrijdagavond. Ferdi Bogutekin (51) rookt een sigaret op het balkon. Zijn vrouw wil niet dat hij binnen rookt en dus staat hij vaak buiten, vertelt hij. In Kayseri vriest het soms wel 20 graden, dus dat kan behoorlijk koud zijn. Het maakt Bogutekin niet uit. Hij kijkt graag naar voorbijgangers, de luchten die steeds van kleur veranderen.

Bogutekin woont samen met zijn vrouw Sünbül Karakaya (44) en twee zonen in een buitenwijk van Kayseri. Ze huren voor 450 lira (150 euro) een appartement op de vierde verdieping van een robuuste torenflat aan de rand van de stad. ‘Het is een licht en zonnig huis, en we hebben een weids uitzicht over de omgeving,’ zegt Bogutekin. Bovendien is er meer dan genoeg ruimte voor ons allemaal.’ Van hun vier kinderen wonen alleen de 10-jarige Kaan en de 23-jarige Gazi nog thuis.

Toen ze vijf jaar geleden het rustige plattelandsdorp Kayapinar verruilden voor de grote industriestad Kayseri, hadden ze tijd nodig om te wennen. Kayseri staat bekend als een ‘Anatolische tijger’. Het is een van de snelst groeiende industriesteden van Turkije. Er worden meubelen, fastfood en jeansstoffen geproduceerd. ‘Ik was liever in ons dorp gebleven,’ zegt Karakaya, terwijl ze een dienblad met glazen melk op tafel zet. Daar heb ik familie

ELSEVIER

16emb029z021 21

21

20-05-16 07:34

TEKST: ROBERT VUIJSJE FOTO: ARJEN BORN

VUIJSJE PROBEERT BIJ TE BLIJVEN

‘Leuk hè, je bent zeker blij om hier te zijn?’

Confronterend, dat was voor Robert Vuijsje het bezoek dat hij in het kielzog van zijn zoon (9) bracht aan een festival genaamd VEED. De eerste keer dat hij als ‘blije eikel een lachend bondgenootschap voelde met de andere bejaarde aanwezigen’

H

et gebeurde in de rij van een festival genaamd VEED. Met mijn zoon stond ik in deze rij, wachtend op artiesten die ik niet kende die iets zouden gaan doen waarvan ik niet wist wat het was. Boven de rij hing een bord waarop stond: Meet & Greet. Met niet meer dan deze informatie hadden zich honderden kinderen verzameld voor een deur in de Amsterdamse Westergasfabriek. Iedereen wilde zo veel mogelijk vooraan staan, er werd geduwd en getrokken. De deur bleef vooralsnog dicht.

Een man voor ons draaide zich om en probeerde zich door de rij heen naar achteren te dringen. Hij wilde zich bevrijden. Toen hij bijna bij mij en mijn zoon was aangekomen, bleef de man staan. Hij zag mij als een medeslachtoffer, te herkennen aan de leeftijd.

‘Leuk hè,’ zei hij. ‘Je bent zeker blij om hier te zijn?’

De deur bleef dicht. Een paar minuten later werd omgeroe-

26

16emb029z026 26

pen dat er niemand meer bij paste in de Meet & Greet.

Sonny (9) kijkt geen televisie.

Als hij kijkt, is het met een tablet in zijn hand. Na een paar minuten wint de tablet de wedstrijd om zijn aandacht en gaat hij naar boven, naar zijn kamer. Sonny heeft geen televisie meer nodig. Wij zitten zelden samen op de bank naar één scherm te kijken.

Ik gebruik de televisie om naar films te kijken, of voetbalwedstrijden. Talkshows en andere moderne programma’s worden door mensen van mijn leeftijd oppervlakkig gevonden. Alles moet tegenwoordig zo kort zijn en haastig, mensen mogen niet meer rustig uitpraten.

Naar mijn smaak gaan televisieprogramma’s te snel.

Mijn zoon vindt ze juist te langzaam. Hij kijkt liever op YouTube, daar kan hij zo door naar het volgende filmpje.

Of hij gaat met één druk op de knop een paar minuten vooruit als het filmpje niet snel genoeg is.

Toen ik een keer vroeg waarom

hij niet naar de televisie keek, zei Sonny: ‘Een tv-programma gaat steeds over hetzelfde. En je moet wachten tot het begint.

Ik houd niet van wachten.

YouTube gaat de hele tijd door.’ Ook zei hij: ‘Ik weet dat tv er eerder was.’ Hij bedoelde het als: yo, respect – dat hij heus wel wist hoe het zat met de historische ontwikkeling en dat er geen YouTube zou bestaan als er niet eerst televisie was geweest. Zoiets als: wij zouden nu niet allemaal met elkaar e-mailen als er niet vroeger, in een grijs verleden, zoiets had bestaan als een faxmachine.

Gierige Gasten

In de weken voor we naar VEED gingen, sprak Sonny over vrijwel niets anders.

Hij kon niet wachten om ze allemaal in het echt te zien.

Op zijn tablet bekeek hij de plaatjes van de beroemdheden die zouden komen. Ze heten Kelvin, Vera en Dylan. Rutger, Jiami en Mertabi. Diana, Job en Ties. Sommige beroemdheden

hadden meer dan alleen een voornaam: StukTV, Gierige Gasten en MeisjeDjamila.

Wanneer hij de namen langsging, zei hij bij iedereen: ‘Ken ik.’ Ik kende er letterlijk niet één. De enige die ik kende, heette Enzo Knol, maar die kwam niet. Enzo Knol had zijn eigen festival. Helemaal onder aan de lijst kwam Sonny voor het eerst een naam tegen die hij niet kende. De naam van iemand die geen YouTuber was, hij kwam slechts een optreden verzorgen. Sonny sprak de naam langzaam uit: ‘Frans Bauer? Weet jij wie dat is?’

Wat VEED voor mij zo vervreemdend maakte: steeds was er sprake van een tweetrapsraket. Het was niet één ding dat ik niet snapte of kende. Meestal waren het er twee of drie.

Op het podium werd een zangeres genaamd Teske toegejuicht. Ik kende Teske niet en ze zei in de microfoon over een liedje dat ik niet kende: ‘Ik weet dat jullie dit allemaal kunnen meezingen.’

We liepen even weg van het podium, maar Sonny rende snel terug en riep: ‘De Ponkers!’ De Ponkers demonstreerden talenten die ik niet herkende. Ze konden niet goed zingen of dansen. Wat de Ponkers deden: meeschreeuwen met liedjes van rapper Lil’ Kleine, waarvan ik het origineel al niet zo best vond klinken. Sonny en alle andere bezoekers kenden de versie die de Ponkers hadden gemaakt van het liedje van Lil’ Kleine.

Toen we weer door de zaal liepen, zagen wij een jongen die er in mijn ogen net zo uitzag als de andere jongens op het festival. Hij had dezelfde leeftijd, droeg dezelfde kleren en deed kennelijk thuis hetzelfde wat Sonny sinds kort ook

ELSEVIER

20-05-16 07:41

Robert Vuijsje: ‘De eerste keer dat ik een jongerencultuur niet begreep’

deed: filmpjes opnemen van zijn dagelijks leven. In mijn beleving waren de inwisselbare filmpjes van die jongens – of ze nu de artiestennaam Peter, Niek of Yous gebruikten – niet erg bijzonder. Ik zag geen humor, geen originaliteit en geen verhaal. Voor mij was het niet meer dan: een jongen die op de bank zit of over straat loopt, en vertelt wat hij aan het doen is. Maar als Peter, Niek of Yous zich op VEED vertoonde, kreeg hij honderden schreeuwende jongeren achter zich aan.

Voor mij was het de eerste keer. Een confronterend moment. Niet alleen kende ik de artiesten niet, ook waren ze te vinden op een medium dat ik niet goed begreep en deden ze iets waarvan ik niet zag wat er bijzonder aan was.

Van Justin Bieber of Ariana Grande ben ik geen liefhebber, maar ik kan begrijpen dat de jongeren het mooi vinden.

Ik ken het mechanisme, bij popmuziek is dat al vijftig jaar hetzelfde. Bij VEED was het de eerste keer dat ik niet naar een festival ging als bezoeker, maar als blije eikel die een lachend bondgenootschap voelde met de andere bejaarde aanwezigen. Ook was het de eerste keer dat ik een jongerencultuur niet begreep.

Het risico is natuurlijk dat je als ouder, net zoals bij de invoering van rock-’n-roll of hiphop, aan je kinderen gaat uitleggen dat ze er niets van begrijpen en dat wat zij mooi vinden in werkelijkheid niets voorstelt. Als zo veel kinderen het mooi vinden, kan het niet anders dan dat het kwaliteit bevat. Alleen is het pijnlijk om te beseffen dat ik zo oud ben geworden dat ik die kwaliteit niet meer kan herkennen. ←

@Vuijsje ELSEVIER

16emb029z027 27

27

20-05-16 07:41

TEKST: SANNE WOLTERS FOTO’S: BASTIAAN HEUS

32

16emb029z032 32

RUN!

ELSEVIER

20-05-16 11:09

Openlucht, vrije natuur: de wereld is mooi als je hardloopt

Hardlopen – zo blijft het een feest voor je lijf Hoogopgeleid, drukke baan? Dikke kans dat je hardloopt ter ontspanning. Maar hoe hoog opgeleid lopers ook zijn, velen hebben geen flauw benul van wat ze aan het doen zijn.

Gevolg is dat de gemiddelde hardloper zeer gevoelig is voor blessures. Sanne Wolters scheidt de fabels van de feiten

E

lke dag in een bedompt kantoor en geregeld in een zenuwslopend trage file in een middenklasser met airco? Dan schreeuwt het lichaam op een goed moment om één ding: beweging.

En terwijl je je vroeger dan bijna automatisch inschreef bij de sportschool, zijn er tegenwoordig steeds meer mensen die denken: als ik dan toch sport, dan liever ook in de buitenlucht. Nog bijna gratis ook: je koopt een paar goede schoenen en een simpele outfit, en je loopt zo vanuit je

16emb029z033 33

huis de natuur tegemoet.

In 2015 telde Nederland 2,4 miljoen hardlopers die minstens één keer per jaar hardlopen. Dit is een flinke stijging ten opzichte van een paar jaar geleden. Er wordt, na een eerste in de jaren tachtig en een tweede eind jaren negentig, van een derde loopgolf gesproken. De populariteit van hardlopen is onder meer te zien in de groeiende verkoop van renschoenen en andere benodigdheden. En in het stijgende aantal deelnemers aan wedstrijden.

Hardlopen is vooral populair onder

20-05-16 11:10

Boven: Op deze A-locatie hadden projectontwikkelaars met nieuwbouw goud geld kunnen verdienen Onder: De fabriek is met behoud van de unieke sfeer verbouwd tot twaalf woningen

16emb029z050 50

20-05-16 09:26

ARCHITECTUUR

TEKST: KIRSTEN HANNEMA FOTO’S: OLIVIER MIDDENDORP

NR: 4 Boven: De tandwielenfabriek in volle glorie in vervlogen tijden Onder: De lege fabriek voordat hij werd verbouwd tot woningencomplex

H ET GEB OUW

→ Gebouw:

Tandwielenfabriek, Amsterdam → Bouwjaar: 1931 → Renovatie: 2015 → Architect: Ronald Janssen → Opdrachtgever: Buro Amsterdam → Functie toen: Fabriek → Functie nu: Woningen

Een loods met een zaagtanddak en bakstenen gevel – daarvan zijn er zoveel in Nederland. Maar van afbreken wilden de buurtbewoners in hartje Amsterdam niets weten.

Architect Ronald Janssen wist de fabriek om te toveren tot een loftachtig complex met twaalf appartementen

D

e tandwielenfabriek ontdek je, zoals Hans en Grietje toevallig tegen het koekhuisje aanliepen. Het gebouw ligt verscholen in de Amsterdamse binnenstad, aan een autovrij straatje waar kinderen stoepkrijten, bewoners

hun geveltuintjes schoffelen, en ’s avonds op straat wordt geborreld. Dat dit nog bestaat, luidt steevast de reactie als mensen dit dorpse tafereel aantreffen. En dat is inderdaad bijzonder.

Op zichzelf was de tandwielenfabriek niets speciaals.

Een loods uit het begin van

ELSEVIER

16emb029z051 51

51

20-05-16 09:26

VERDIEN

CEO Gérard Bertrand Company Gérard Bertrand

TEKST: EVELINE BIJLSMA IN NARBONNE ILLUSTRATIE: KATHRYN RATHKE

Spirituele rugbyer tussen de wijnstokken Oud-rugbyer en overtuigd antroposoof Gérard Bertrand haalde de Languedoc-wijnen uit het verdomhoekje. Dat ging niet zonder slag of stoot. ‘Ik ben wel eens bedreigd, maar ik heb brede schouders’

‘Hij had net zo goed auto’s, vlees of cement kunnen verkopen’ Elke maand portretteert Juist een internationaal kopstuk

NR: 10 Alle afleveringen zijn te vinden op www.elsevierjuist.nl

70

16emb029z070 70

E

en goede kop, zongebruinde huid, golvende grijze haren. Zelfverzekerd kijkt Gérard Bertrand de lezer aan vanaf de kaft van zijn boek, zijn ogen net zo blauw gefotoshopt als het universum achter hem – een woord dat hij zelf overigens met een hoofdletter ‘U’ schrijft. De Franse titel Le vin à la belle étoile, uitgekomen in 2015, laat zich lastig vertalen. De Engelse versie heet Wine, Moon and Stars.

On-Franser kun je een oer-Frans product als wijn niet in de markt zetten. Maar Bertrand (51) deed het, en niet onverdienstelijk. Het familiebedrijf geeft geen omzetcijfers, maar de ondernemer bezit elf chateaus, 600 hectare wijngaarden en verkoopt zijn flessen wijn in meer dan honderd landen.

De Fransman installeerde zijn hoofdkwartier op kasteel L’Hospitalet, vlak bij zijn geboortestad Narbonne. Het domein ligt tegen een heuvel met fabelachtig uitzicht over de wijnstokken en de Middellandse Zee. Het thema van zijn pronkdomein werd het motto voor het hele bedrijf: sine vino vana hospitalitas: zonder wijn is gastvrijheid vergeefs. Jaarlijks organiseert hij er een vierdaags jazzfestival voor honderden vrienden en zakenrelaties.

Het leven van de jonge Gérard speelde zich ook al af tussen de wijnstokken, maar draaide voornamelijk om rugby. Zijn moeder Geneviève en zijn vader Georges, wijnboer, namen hem ’s zondags

dikwijls mee naar een match. Op straat speelde hij tot in detail wedstrijden na met zijn vriendjes. In het zuidoosten van Frankrijk wordt alles wat met de ovale bal te maken heeft, beleefd als een religie.

Bertrand zelf noemt de sport ‘de uitdrukking van een culturele identiteit’ en ‘de plek waar je leert wat broederschap is’.

Vanaf zijn tiende moest Gérard meewerken in het bedrijf van zijn vader. Tegenwoordig meet de Fransman 2 meter, maar dan is hij nog net niet te lang om in een wijnvat te kruipen om de binnenkant schoon te maken. ’s Zomers staat hij met zijn zus Guylaine vanaf 5 uur ’s ochtends tussen de wijnstruiken, om 13 uur schuift hij aan bij zijn grootmoeder Paule voor de lunch. Zijn vader zal het hem nog vaak zeggen: ‘Je hebt geluk. Als jij straks vijftig bent, heb je al veertig jaar ervaring.’

Georges leert zijn zoon harde lessen. Als Gérard achttien jaar is, stuurt hij hem de provincie in om flessen blanquette de Limoux te verkopen, een witte, mousserende wijn. ‘Alsof ik ijs aan eskimo’s probeerde te slijten,’ schrijft Bertrand in zijn biografie.

Het duurt drie dagen voordat hij bij zijn eerste potentiële klant durft aan te bellen, maar uiteindelijk doet hij twintigduizend flessen van de hand.

Na de landbouwschool in Narbonne vertrekt de negentienjarige Gérard naar Toulouse voor een combinatie van bedrijfskunde en sport – hij is nog altijd fanatiek rugbyer. Het moment dat hij wijn-

ELSEVIER

20-05-16 07:43

gaard Villemajou bij Narbonne van zijn vader overneemt, komt veel sneller dan gedacht: als Gérard 22 is, komt zijn vader om bij een auto-ongeluk. In de acht daaropvolgende jaren verdeelt de jonge Fransman zijn aandacht tussen rugby en druiven.

In 1993 en 1994 is hij zelfs aanvoerder van het nationale team.

In 1995, het jaar waarin hij stopt als topsporter, heeft het bedrijf al flink naam gemaakt. Bertrand sluit een contract met supermarktketen Monoprix en krijgt bezoek van Henri Gault. Hij laat hem twaalf wijnen proeven, waarvan er elf in diens prestigieuze culinaire Gault & Millau-gids belanden. ‘Ik kreeg zowat een hartstilstand,’ beschrijft de ondernemer zijn reactie. ‘Ik, klein wijnboertje uit de Corbières, dat nog maar net was begonnen.’

Avant-gardist

Dat een ondernemende, innoverende en onconventionele zakenman vijanden maakt, leert Gérard op jonge leeftijd. Zijn vader Georges was vastbesloten om het imago van de wijnen uit het Massif des Corbières op te krikken. Zijn collega’s uit de regio maakten al eeuwen een ambitieloos slobberwijntje: de vignerons lieten hun druiven rijpen in ijzeren ketels en gooiden er dubieuze mengsels van Algerijnse of Italiaanse makelij bij. Georges kocht houten vaten in Bordeaux, waardoor de kwaliteit aanzienlijk verbeterde. Al rap vond hij een afzetmarkt bij restaurateurs uit de buurt en grote supermarkten.

Tot ongenoegen en jaloezie van zijn collega’s.

Gérard loopt in 1993 tegen eenzelfde probleem aan, als supermarktketen Carrefour hem vraagt wijnen uit de Languedoc te selecteren. Een positie waarin hij natuurlijk niet alleen maar vrienden maakt.

‘Ik ontving wat bedreigingen, maar ik heb brede schouders,’ tekent Bertrand laconiek op. Het afwijzen van collega’s ziet hij als noodzakelijk kwaad om de tweede distributeur ter wereld op de kwaliteiten van zijn wijnstreek te wijzen.

‘Gérard is een avant-gardist,’ zegt zijn vriend Jean Cormier (73). De twee leerden elkaar twintig jaar geleden kennen, de een sportjournalist, de ander in de hoogtijdagen van zijn rugbycarrière. Volgens hem zag zowel Georges als Gérard dat ze een schat in handen hadden, met hun wijngaarden in een zonnig gebied. ‘Veertig jaar geleden maakten ze in de Languedoc niet meer dan een tafelwijntje. Hij heeft ervoor gezorgd dat deze regio nu internationaal op de kaart staat, naast de bordeaux, de bourgogne en de côtes du rhône.’

‘Monsieur Bertrand had net zo goed auto’s, vlees of cement kunnen verkopen. Ook al loopt zijn bedrijf als een trein, het is niet de filosofie van de Franse wijn,’ zegt gastronomisch criticus Périco Légasse.

‘Hij maakt een wijntje van een paar euro voor de

ELSEVIER

16emb029z071 71

71

20-05-16 07:43

TEKST: SEBASTIEN VALKENBERG FOTO’S: RUBEN SCHIPPER

SEED VALLEY

Veredelt, en gij zult oogsten Landbouw als iets waarvan je vieze handen krijgt en modder op de laarzen? Dit klassieke beeld doet geen recht meer aan de sector. Welkom in Seed Valley, het centrum van de mondiale agrarische vernieuwingsdrift. Sebastien Valkenberg bezocht de kop van Noord-Holland

W

itte stofjas aan? Check!

Mondkapje op? Check!

Gehoorbescherming in? Check!

Wie de afdeling Research & Development (R&D) van Incotec betreedt, moet strenge regels in acht nemen.

Stickers op de deuren zeggen welke voorzorgsmaatregelen noodzakelijk zijn en wat er verboden is.

Een bezoek aan Incotec zet alle vooronderstellingen over landbouw op zijn kop.

Dat begint al met die naam.

Die doet vermoeden dat het een softwarebedrijf betreft of wellicht iets uit de assemblagesector. Maar in elk geval géén bedrijf dat zich richt op het verbeteren van groente- en landbouwzaden, zoals sla en maïs.

Datzelfde geldt voor Syngenta,

78

16emb029z078 78

en wat te denken van Ergon International? Samen met tientallen andere bedrijven behoren ze tot wat sinds een aantal jaar Seed Valley heet.

Een slim gekozen aanduiding, want natuurlijk denkt iedereen onmiddellijk aan Silicon Valley, thuisbasis van Amazon, Apple en Google. In de kop van Noord-Holland ligt net zo’n middelpunt, maar dan voor plantenveredeling en zaadtechnologie.

‘Deze locatie is historisch verklaarbaar,’ legt Bob Legro (60) uit. Hij leidt de afdeling R&D van Incotec, gevestigd in Enkhuizen, en wijst op de gunstige omstandigheden voor gewassen in West-Friesland. ‘Vroeger had je aan de ene kant de Zuiderzee en aan de andere kant de Noordzee.

Verder schijnt de zon hier veel en het regent relatief weinig.

Van oudsher herbergt de regio

een hoge concentratie aan bedrijven die zich bezighouden met de veredeling van zaden.’

Wie de regio binnenrijdt, is getuige van die historie. Er staan veel statige boerderijen met daarachter grote schuren.

Maar verder herinnert er nog maar weinig aan vroeger.

Landbouw als iets waarvan je vieze handen krijgt en modder op de laarzen? Dit klassieke beeld doet al lang geen recht meer aan de sector.

Tegenwoordig werken tuinders met plantenembryo’s die zijn geselecteerd na een strenge controle door een röntgenapparaat. Of in een laboratorium zijn getest.

Grote kiembakken met verschillende temperaturen demonstreren hoe geavanceerd het eraan toegaat bij Incotec. ‘De slazaden in deze proefopstelling zijn onbehandeld,’ zegt Legro tijdens een

ELSEVIER

20-05-16 07:48

SEED VALLEY

Syngenta is na Enza de grootste werkgever van Seed Valley

GOED VOOR 1 MILJARD EURO PER JAAR - Seed Valley bestaat uit tientallen bedrijven in NoordHolland. Samen goed voor zo’n 370 hectare aan grond.

- Genereert circa 1 miljard euro omzet (in 2014).

- Vijftig procent van de omzet komt uit EU-landen, 36 procent uit rest van de wereld en 14 procent uit Nederland.

- Biedt werkgelegenheid aan ruim 3.000 medewerkers in Nederland en zo’n 4.500 elders.

TOP-5 BEDRIJVEN NAAR AANTAL MEDEWERKERS IN SEED VALLEY 1.

2.

3.

4.

5.

Enza Zaden (650) Syngenta (600) Bejo (500) Incotec (248) Monsanto (150)

TOP-5 BEDRIJVEN NAAR OMZET IN NEDERLAND 1.

2.

3.

4.

5.

Monsanto (340 miljoen euro) Rijk Zwaan (340 miljoen euro) Syngenta (300 miljoen euro) Enza Zaden (239 miljoen euro) Bejo (230 miljoen euro)

ELSEVIER

16emb029z079 79

79

20-05-16 07:48

TEKST EN FOTO’S: CATHELIJN EN KEES PALING

GEOCACHING

SCHATGRAVEN MET JE iPHONE Een groepje mensen, turend op een schermpje, dwalend door het struikgewas?

Dikke kans dat ze een verborgen schat zoeken. Welkom in de wonderlijke wereld van geocaching. Cathelijn en Kees Paling dompelden zich onder in een kleine hype

J

e kunt ze overal tegenkomen, waar ook ter wereld. En ze komen alleen, met z’n tweeën of in groepjes. Wat ze precies doen, is voor nietingewijden een groot mysterie.

Maar ze zoeken iets, zoveel is duidelijk. Ze lopen heen en weer, turend op een gps of iPhone. Ze overleggen, druk gesticulerend, en ze zoeken op de onmogelijkste plekken: achter een struik, hoog in een boom, ergens onder water of boven op een steile muur. Ze bedienen zich van een onbekend jargon en spreken over ‘coördinaten’, ‘multi-caches’

90

16emb029z090 90

en ‘trackables’. Hun activiteiten hebben op het eerste gezicht iets verdachts en meer dan eens rukt de politie uit na een tip over snoeshanen die verdacht aan het rondneuzen zijn. Loos alarm, want wie met deze vreemde snuiters kennismaakt, weet dat ze – heel onschuldig – aan ‘geocaching’ doen.

Geocachers zijn moderne schatgravers die met hulp van gps op zoek gaan naar iets wat andere geocachers hebben verborgen. Het fenomeen bestaat sinds 2000 en inmiddels hebben zich wereldwijd circa 15 miljoen mensen bij

het netwerk aangesloten. Zij zijn op zoek naar ruim 2,8 miljoen schatten, waarvan zo’n 35.000 in Nederland.

Hoe gaat het in zijn werk?

Iedereen kan zich aanmelden op de website geocaching.nl, een e-mailadres is voldoende.

Na het doorlezen van de handleiding, zoek je op de onlinekaart van Nederland naar een cache die je wilt gaan zoeken.

Je voert de coördinaten van de cache in op je gps of in de app op je iPhone en je kunt op stap. Op de website staat bij elke cache een moeilijkheidsgraad aangegeven, zodat duidelijk is wat je ervoor

ELSEVIER

20-05-16 07:39

Chantal Schalkx (40) uit Odijk, managementassistent

‘IN EEN DRIJVENDE EEND’

Z

Vreemde snoeshaan in het struikgewas? Vast een geocacher

e doet sinds 2013 aan geocaching en kwam ermee in aanraking via een lokaal cursusboekje.

‘Het leuke van geocaching is dat je ervoor naar buiten moet en dat je de omgeving eens van een andere kant bekijkt.’ De kinderen Quinty (9) en Thijs (7) vinden een wandeling door het bos ook veel leuker als het tevens een speurtocht is naar één of meer caches.

‘Mijn partner vond het eerst niet zo geweldig, maar uiteindelijk was hij degene die de gps kocht en blijkt hij ook heel goed in het vinden van de caches.’

Chantal heeft inmiddels een kleine 700 caches gevonden. ‘Leuk zijn bijvoorbeeld caches hoog in een boom of in

een drijvende eend. Je hebt ook caches waarvoor je een bootje nodig hebt. En niet te vergeten de nachtcaches die je in het donker met een zaklantaarn moet zoeken, zodat je de reflecterende plaatjes langs het pad goed kunt zien.’

Geocaching is volgens Chantal bij uitstek een hobby die je met anderen kunt beoefenen.

‘Afgelopen zomer hebben we met vijf teams een dag op de Kagerplassen doorgebracht.

We hebben samen een boot gehuurd en zo’n 60 caches gevonden.’

In het buitenland kijken ze ook naar caches.

‘Maar bijzonder was toen we ontdekten dat er een cache lag bij kennissen van ons in de tuin. Nooit geweten dat zij ook aan geocaching deden!’

De caches bevinden zich soms op de onmogelijkste plekken

16emb029z091 91

20-05-16 07:39

BELEEF

TEKST: ARTHUR VAN LEEUWEN

THE FAST LANE

DE CAPRIOLEN VAN DE CABRIO Bij het prilste lentezonnetje zwaaien de eerste cabriorijders hun dak open. Koude kruin, slapend haar, tranen in de ogen of een verbrande kop – het maakt niet uit. Genieten gaat nu eenmaal van au.

Maar linksom of rechtsom: de cabrio zelf moet gewoon MOOI zijn

De Sunbeam Alpine speelde in 1955 naast Grace Kelly en Cary Grant de hoofdrol in de film To Catch a Thief van Afred Hitchcock

98

16emb029z098 98

ELSEVIER

20-05-16 07:45

n T-Cross Tsja...

e Volkswag

Breeze.

G

eparkeerd langs de afgrond van de corniche, een bergweg hoog boven Monaco en de azuurblauwe Middellandse Zee. Het weer zo zonnig dat een dun zomerjurkje zonder mouwen volstaat. Grace Kelly die haar blote armen met witte handschoentjes van plezier in de lucht steekt, en Cary Grant – de grootste filmheld van zijn tijd – die dicht naast haar mag zitten.

Houd dat beeld vast: twee wezens van bovenmenselijke schoonheid in een Sunbeam Alpine MK I uit 1953, een van de fraaiste open automobielen ooit geschapen. Zij toverden in 1955 de wereld voor, in de film To Catch a Thief, hoe de cabriolet en pure levensvreugde met elkaar zijn verbonden.

Voor eens en voor altijd, in optimale verwezenlijking.

Bij het eerste lentezonnetje, dit jaar extra zomers, voltrekt zich op de Nederlandse polderdijken, in de Amsterdamse P.C. Hooft, langs de Bloemendaalse sportvelden en de boulevard van Noordwijk een vertrouwd ritueel. Een parade van cabrio’s en convertibles trekt voorbij, met – vaak – een man met vrouw voorin. En als het een man dan wel vrouw alleen is, weten we meteen waarom: zo snel mogelijk een kandidaat voor de passagierszetel vinden. Flaneren, charmeren, uitdagen, daarvoor is zo’n cabriolet bedacht. Even voor de precisie: het Franse cabriolet verwijst naar een in beginsel open tweewielige koets, met opvouwbaar of afneembaar dak voor noodgevallen, het Amerikaanse convertible verwijst historisch naar vierwielige automobielen te ‘converteren’ van dicht naar open en vice versa. In de praktijk worden de benamingen door elkaar gebruikt, al wint in Nederland de afkorting ‘cabrio’ het ruimschoots.

Doppie

Waar doen die mensen het voor? Het ‘cabriogevoel’, zo simpel is het. Dat hebben wij ook vaak gepraktiseerd: in een klein doppie van Suzuki, de Cappuccino, in een rijtje Audi’s en BMW’s, met een krat bier achter in een Cadillac uit – herinneren wij ons vaag – de vroege sixties, in een Eend

Fiat 124 Sp ider is gebo uwd op bodem M azda MX5

met door hagel stukgeslagen linnen dak, een snorrende MG-B, een Mercedes CLK, noem maar op. En natuurlijk die klassieke variant van Porsche, de 911 Targa, waarbij de Boxster toch een wat gezapig damesautootje lijkt.

Het is altijd een verslavende sensatie: de wind door je haar, na enige tijd een tintelende en daarna slapende hoofdhuid – en nog vreemder: slapend haar – de geuren van bloemen, gras en bomen, tranen in de ogen en bij thuiskomst een verbrande kop. Regen? Maakt eigenlijk niet uit als je maar hard genoeg rijdt. Onze ervaring: zorg dat je boven de 70 km/uur blijft, dan zit je meestal wel goed. Achterbankpassagiers zoeken het zelf maar uit.

Een kennis viert met het cabriogevoel zelfs jaarlijks de wedergeboorte van zijn

ELSEVIER

16emb029z099 99

99

20-05-16 07:45

TEKST: ERIC VRIJSEN IN ABU DHABI

104

16emb029z104 104

ABU DHABI

ELSEVIER

20-05-16 09:38

Magnifieke magneet in het Midden-Oosten In Abu Dhabi, de hoofdstad van de liberale islam, vind je de maakbare samenleving in optima forma. Zelfs de vismarkt vlak bij de oude haven is ordelijk. Eric Vrijsen is zelden in een stad geweest waarover zo goed is nagedacht

De verbluffende skyline van Abu Dhabi

ELSEVIER

16emb029z105 105

105

20-05-16 09:38

CHECK OUT

TEKST: BAUKE SCHRAM

HIDDEN SECRET

STAD: VESTINGSTAD

INWONERS:

IN HET NOORDEN

205.000

VAN ENGELAND

DICHTSTBIJZIJNDE

GEMIDDELDE

VLIEGVELD:

TEMPERATUUR

LEEDS BRADFORD (30 KM)

JUNI: 18˚C

YORK H

et centrum van York, ooit een drukke handelsstad, staat vol met oeroude, goed geconserveerde gebouwen die nu als musea, winkels of woonhuizen fungeren. Vooral in de kleine, donkere straatjes in het middeleeuwse deel van de stad, de shambles, zitten veel boetiekjes en cafeetjes.

De binnenstad is alleen te bereiken via een van de vier poorten in de stadsmuur. Deze muur is, inclusief onderbrekingen, 3,4 kilometer lang en in zijn geheel te bewandelen.

De basis voor deze stadsmuur werd gelegd door de Romeinen, rond het jaar 70.

De studentenstad York is rijk aan Romeinse ruïnes en bouwwerken, maar de middeleeuwse invloeden zijn het zichtbaarst. Zo torent in het midden van het centrum een gotische kathedraal boven alles uit. De grootste middeleeuwse kathedraal van Noord-Europa, de Minster, is beroemd om zijn gebrandschilderde ramen. De laatmiddeleeuwse stijl van het enorme bouwwerk vind je op veel plekken in York terug.

Hoewel de historische bezienswaardigheden de moeite waard zijn, ligt de kracht van York in het drukke stadswezen. De inwoners voldoen volledig aan het stereotype van de Engelsman: vriendelijk, beleefd, maar op zichzelf. Toch geniet de lokale bevolking net zo intens van het gemoede-

120

16emb029z120 120

SLAPEN

Net boven de Engelse regio Midlands – iets meer dan een uur met de trein vanaf Leeds Bradford Airport – ligt het vestigingstadje York.

De combinatie van Romeinse en middeleeuwse monumenten en de actieve binnenstad maakt het tot een prachtig decor voor een stedentrip.

Maar ook de winkelstraten en horecagelegenheden hebben de bezoekers veel te bieden

Naast hotels van de Hiltonen Marriott-keten zijn in York talloze onafhankelijke hotelletjes te vinden. Het adembenemende Grays Court Hotel in het landhuis dat ooit eigendom was van de koninklijke familie staat in het binnenstadje, dicht bij de kathedraal. Een goedkopere optie is The Grand Hotel, dat wel meer luxe biedt.

ETEN

Veel chique restaurants zijn er niet in York, maar voor een smakelijk diner is Ate O’Clock aan te raden.

Het restaurant biedt op elegante wijze een Britse en internationale keuken. The Blue Bicycle is wel deftig. De stijlvolle omgeving zorgt voor een intieme setting tijdens het eten.

De Minster, beroemd om zijn gebrandschilderde ramen

lijke stadje als de toeristen.

Zo worden de talloze markten op de middeleeuwse pleinen druk bezocht en herbergen de straten vele kleine kroegjes die op regenachtige dagen onderdak bieden en bij mooi weer de deur opengooien naar verscholen beer gardens. Restaurantjes als Ye Olde Tavern en The Rattle Owl – waar in de kelder zelfs Romeinse graven te bewonderen zijn – hebben

een historische uitstraling en serveren heerlijk Engels eten.

In de hele stad wordt volop geleefd en in de zomer worden de idyllische Museum Gardens overspoeld door studenten, locals en toeristen. De tuinen zijn omgeven door gehavende ruïnes, die sterk afsteken tegen het felle groen van het park. ←

@Bdschram1

DOEN

De York Brewery, gebouwd in de stadsmuur, is een feest voor bierliefhebbers. In de brouwerij is niet alleen een museum gevestigd, maar ook een winkel waar bier uit de brouwerij wordt verkocht en een bar, The Tap Room.

ELSEVIER

20-05-16 07:38

CHECK OUT

TEKST: JETTE VAN EXTER

REIS OM DE WERELD LATIJNS-AMERIKAANS IN ROTTERDAM Onlangs opende Supermercado zijn deuren in Rotterdam. Het restaurant wil de Latijns-Amerikaanse keuken op de kaart zetten en doet dit met heerlijke gerechten als ceviche, empanada’s, taco’s en Argentijnse steaks. Lekker, maar zeker ook leuk om naartoe te gaan: de inrichting is fris en industrieel, met veel kleur – zoals het een Latijns-Amerikaans restaurant betaamt.

Mocht je na het eten nog geen zin hebben om naar huis te gaan, ga dan een verdieping lager naar de bijbehorende club Avondwinkel. Hier kun je niet alleen genieten van lokale dj’s en artiesten, maar ook van goede cocktails.

Prijs eten: hoofdgerecht tussen ± 9 en 30 euro. www.supermercadorotterdam.nl

←

INNOVATIEF SLAPEN OP HET VLIEGVELD Lange vlucht met een overstap en veel wachttijd? Niks is dan lekkerder dan even de ogen sluiten, maar niet opgevouwen in zo’n oncomfortabele plastic vliegveldstoel. Een andere optie op veel grote vliegvelden zijn de hotels in de terminals, met kleine kamers die je voor een paar uur kunt huren. Vaak zijn ook die niet echt comfortabel en bovendien vaak een beetje muffig en vies. De bedenkers van Yotel besloten dat dit beter kon. Ze kwamen met kleine, slimme hotels die inmiddels in de terminals te vinden zijn van onder meer Schiphol, Londen Gatwick, Londen Heathrow en vanaf 1 juli ook Parijs Charles de Gaulle.

Zodra je Yotel ‘betreedt’, heb je het idee dat je in een soort ruimteschip bent beland.

Alles is fris en wit, en gaat grotendeels automatisch.

De kamers zijn praktisch ingericht met alles wat je nodig hebt. Niks is overbodig.

Het bed in het midden van de kamer dient overdag als bank.

Wil je gaan slapen, dan kun je deze met een afstandsbediening uitklappen. Met knopjes op de rand van het bed kun je van alles in de kamer aanpassen: de temperatuur, ventilatie of sfeer (en intensiteit) van de lampen. Het concept is ‘klein, maar fijn’: de cabine straalt luxe uit – met comfortabele dikke matrassen, zacht beddegoed, een stortdouche, föhn en flatscreen-tv.

De kamers zijn te huur per uur of gewoon voor de nacht.

Vanaf ongeveer 46 euro. www.yotel.com ←

Ga voor meer informatie naar www.elsevierjuist.nl

REIS IN STIJL De chique City Guides van Louis Vuitton zijn sinds kort ook digitaal beschikbaar. De 25 iconische, anti-toeristengidsen zijn in een prachtige app gegoten, met tal van leuke en originele tips om onder meer Tokio, Berlijn, Kaapstad, Londen, Los Angeles, Mexico-Stad, Moskou, Praag en Venetië te ontdekken. Net als de boeken bieden de digitale gidsen praktische info, mooie wandelroutes en leuke adressen voor cultuur, restaurants, bars en hotels. Van luxe vijfsterrenhotels tot hippe concepthotels.

Daarnaast deelt een interessante gastauteur in elke gids zijn of haar persoonlijke ervaringen en aanbevelingen voor de stad.

De app is gratis te downloaden, de gidsen zijn € 9,99 per stuk. Houd de app in de gaten, want eens in de zoveel tijd kun je een gids gratis downloaden ←

ELSEVIER

16emb029z121 121

121

20-05-16 07:45