Beurs Magazine november 2012

nr 3. november 2012

“WE ZIJN AL DICHT BIJ EEN IMPLOSIE GEWEEST”

We zijn al dicht bij een implosie geweest (en het gevaar is nog altijd niet geweken).

Intussen proberen overheden krampachtig een terugkeer naar de ’old normal’ te bewerkstelligen.

Lees interview met Geert Noels.

Tuur Demeester verblijft momenteel in Buenos Aires, hoofdstad van een land in crisis.

Diepgaande interviews met uitgebreide antwoorden zijn zeldzaam in huidige medialandschap.

Daarom publiceert Bart de Schutter een interview met topinvesteerder en miljardair Frank Giustra.

De VS zijn bezig met een goednieuwsshow naar aanloop van de verkiezingen.

En die gaat als volgt: We drukken de prijs van goud en zilver, manipuleren cijfers over de economie, hebben het niet over werkelijk veelzeggende economische indicatoren en ondertussen zijn de grote jongens als gekken bezig om goud en zilver in te slaan, zowel de centrale banken als nu ook de slimste vermogensfondsen.

Analyse door Zilverpaul

De loskoppeling van Westers geld aan goud heeft geleid tot torenhoge schulden, ijdijende overheden, veel hogere prijzen en sterk gestegen ongelijkheid.

Als je voorbij het Centraal Bureau voor Statistiek in Buenos Aires wandelt, zie je overal op de stoep protestslogans staan, onder meer ’gedaan met de leugens”

Analyse door Tuur Demeester Ik verblijf momenteel in Buenos Aires, hoofdstad van een land in crisis. De overheid drukt er een variant van het socialisme door, waarbij men de bevolking zoet probeert te houden met opgeblonken verhalen over het ‘glorierijke verleden’en uiteraard ook met opgeblonken cijfers over de staat van de economie. Niemand die er een zier van gelooft, maar wat geeft dat, zo staat er tenminste iets in de kranten.

De batterij overheidsprogramma’ s die de laatste jaren gelanceerd werd, heeft de schulden de hoogte ingejaagd, en alles wordt met behulp van de geld-drukpers betaald. Hierdoor bedraagt de inflatie nu zo’ n 2,5% …per maand. Om iets te doen aan de kapitaalsvlucht, worden steeds meer beperkingen opgelegd aan de bevolking— zo zijn dollars immer moeilijker te vinden, en is goud ondertussen bijna niet meer te krijgen.

Bezitters van dollars en goud zijn dus flink in de minderheid. Betekent dat daarom dat deze mensen een fout hebben gemaakt?

Nee, wel integendeel: in het Argentiniëvan vandaag zijn zij koning. Het is de meerderheid van de bevolking, zij die hun oude gewoontes behielden, die in steeds nauwere schoentjes zitten. Kennissen van me huren en werken in Buenos Aires. Het contrast tussen henzelf en de lotgevallen van de eigenaars van hun huis zijn zo typerend voor wat er hier gebeurt, dat we het best een parabel kunnen noemen.

Het verhaal begint in de jaren 1990, met een Argentijnse economie die overeind krabbelt nadat de inflatie van het decennium ervoor alle schulden weggevaagd had. Een stel uit de middenklasse, we noemen hen Joaquin en Sofia, koopt zoals zovele anderen een huis. De economie draait goed en de huizenprijzen stijgen, dus ze stoppen hun spaargeld in de renovatie en uitbreiding van het gebouw.

Wanneer de bank- en overheidsschulden een paar jaar later opnieuw de pan uitswingen, besteden Joaquin en Sofia hier echter geen aandacht aan, tot in 2001 de overheid een banksluitingsdag afkondigt en de peso devalueert. En dan is het te laat: niemand heeft geld om te kopen, en de dollarwaarde van hun huis keldert op een paar maanden tijd met ruim 60%.

Het stel heeft gelukkig nog wat spaargeld over, en ze verhuizen halsoverkop naar Spanje. Daar bouwen ze een nieuw leven op, kopen er ook een klein appartementje, … om vervolgens tijdens de Spanjecrisis vanaf 2007 door elkaar te worden geschud.

Met een waardeloos appartement en een extreem krappe arbeidsmarkt wordt het daar steeds moeilijker om de eindjes aan elkaar te knopen voor Joaquin en Sofia, en ze maken in 2011 verhuisplannen om opnieuw naar Argentiniëte trekken… waar ondertussen weer een nieuwe economische tijdbom op springen staat.

Het verhaal van mijn kennissen, de huurders van het huis van Joaquin en Sofia, loopt een beetje anders. De crisis van 2001 heeft hen aan het denken gezet, en ze besluiten dat ze nooit in dezelfde situatie willen zitten als sommige van hun familieleden, die op het hoogtepunt van de crisis uit geldnood hun vastgoed voor een appel en een ei verkochten.

Ze lezen boek na boek, tot ze de oorzaken van de crisis denken te hebben geïdentificeerd. In 2005 besluiten ze dat het overheidsbeleid opnieuw niet houdbaar was, en ze verkopen ze hun huis om met de opbrengst goud te kopen.

Fast forward naar 2012: onder het economisch verlammende Kirchnerbewind is de waarde van het huis van Joaquin en Sofia met 50% gedaald, terwijl de koopkracht in dollars van mijn kennissen die erin wonen ondertussen verdrievoudigd is (goud steeg van $500 naar $1700).

Met de goudopbrengst van de verkoop van één huis in 2005 kunnen mijn kennissen dus vandaag veel méér huis kopen in Buenos Aires, misschien wel drie of vier huizen. En de crisis is nog niet op zijn hoogtepunt hier; de koopkracht van mijn kennissen zal nog verder oplopen voor ze besluiten om zelf opnieuw in de vastgoedmarkt te stappen.

De les van onze parabel is dat men zelfs in de economische rollercoaster van Argentinië niet tot armoede veroordeeld hoeft te zijn, wel integendeel.

En hoe grimmig de economie er momenteel ook lijkt, de Argentijnen zijn een veerkrachtig volk en ze leven in een prachtig land met toekomstperspectieven. Zo heeft Argentinië een groot aandeel van de meest vruchtbare akkers ter wereld (bovendien niet afhankelijk van irrigatie), alsook een bodem die bijzonder rijk is aan grondstoffen en edelmetalen. Eens het regime wisselt en de huidige publieke fase terug omslaat naar een private fase, wat het altijd doet, zullen mijn kennissen er met hun centen de economie weer op gang helpen te trekken.

En mogelijk ga ook ik dan investeren, daarom ben ik hier om mijn netwerk van professionele contacten verder uit te bouwen.

Je vraagt je misschien af wat deze vastgoedparabel nu voor de inwoner van België of Nederland betekent.

‘

Wel, volgens mij heel veel, want de economie gaat er momenteel precies dezelfde kant uit als die van Argentinië . De staatskassen van de lage landen zijn leeg, de banken zijn lemen reuzen die nog steeds op wankelen staan, en een steeds grotere hoeveelheid betalingsverplichtingen wordt betaald door het monetiseren van schuld (d.w.z. geld drukken) en het opschroeven van de belastingen.

Uit angst voor kapitaalcontroles kiezen bedrijven en beleggers eieren voor hun geld, en trekken ze weg uit de eurozone. Sinds augustus vorig jaar vluchtten er voor €220 miljoen aan deposito’s weg uit de eurozone.

Het voorbije jaar was de kapitaalvlucht vanuit de PIIGS-landen naar de noordelijke eurolanden en weg uit de eurozone nog veel groter: liefst €326 miljard. Dat is geen klein geld meer, maar een monumentale ontwikkeling die tot steeds meer kapitaalcontroles en geldontwaarding zal leiden.

Dus ja, een Europese remake van de Zuid-Amerikaanse pesocrisis is eerder waarschijnlijk. Ter illustratie daarvan heb ik hier even een grafiek bijgevoegd uit een paper van Guillermo Ortiz, die Mexicaans minister van Financië n was tijdens hun pesocrisis van 1994. Ortiz laat er zien hoe de schuldensituatie in Zuid-Europa in 2010 erg gelijkaardig was aan die van Zuid-Amerika einde jaren 1980.

Terug naar de vastgoedmarkt. Zoals mijn kennissen aan den lijve hebben ondervonden, staat of valt die met de beschikbaarheid van krediet en buitenlandse valuta. Eens die markten opdrogen, wordt de hele huizenmarkt de dieperik in gezogen.

Dat is wat Spanje vandaag al meemaakt. En er zal een moment komen dat ook de staatsobligaties van de Lage Landen gedumpt zullen worden, wat het startschot is voor een crash van onze vastgoedmarkten, tot ze stabiliseren op een erg laag niveau.

Tijdens zo’n periode van ‘hyperstagflatie’ (stagnatie + hoge inflatie) zullen veel

‘

mensen hun werk verliezen. Die zullen dan, net zoals hun Argentijnse tegenhangers in 2001, hun vastgoed uit geldnood op het dieptepunt verkopen. Een klein groepje voorzienige beleggers, die dankzij hun eigen onderzoek de storm op tijd zagen aankomen en hun spaargeld veiligstelden buiten het banksysteem, zullen op dat moment de handen vrij hebben om op diezelfde bodem vastgoed te kopen. Zo is het altijd geweest, en zo zal het ook zijn in Europa.

Tuur Demeester @tuurdemeester www.macrotrends.be

’

Grafiek: de staatsschuld in de PIIGS-landen vertoont dezelfde evolutie als die van Zuid-Amerika net voor hun grootschalige peso-crisis waarbij de banken dicht gingen en hyperinflatie losbrak.

Geert Noels, hoofdeconoom en vennoot van vermogensbeheerder Econopolis, vindt dat we nauwelijks vooruitgang hebben geboekt in de zoektocht naar een oplossing voor de huidige schuldencrisis.

Overheden en centrale banken proberen krampachtig een terugkeer naar het ‘old normal’, de toestand zoals we die kenden voor 2008, te bewerkstelligen, maar die pogingen zijn tot mislukken gedoemd.

We moeten daarentegen streven naar een ‘new normal’, een economische omgeving die er anders zal uitzien dan in het verleden.

De overstap van oud naar nieuw zal ook voor de belegger gevolgen hebben.

Volgens Geert Noels is het al belangrijk als die belegger weet wat hij niet moet doen.

‘ Heeft Draghi de eurocrisis opgelost door onbeperkte obligatieaankopen in het vooruitzicht te stellen?

Geert Noels: “ Het antwoord op die vraag is duidelijk: nee, verre van zelfs. De vraag is hoe we ons een oplossing moeten voorstellen. Is dat een terugkeer naar de situatie zoals we die voor 2008 kenden? Die comeback is een hopeloze zaak, want ze is bij voorbaat gedoemd om te mislukken. Alles wat Mario Draghi en de Europese Centrale Bank tot dusver hebben gedaan, is de crisis verdoven. Hetzelfde geldt ook voor de andere centrale banken, die alleen maar proberen om de crisis een tijdje te onderdrukken. Het is echter onmogelijk om een zieke te genezen door het aanbrengen van een laagje cosmetica, onderliggend zal hij of zij even ziek blijven. Uiteindelijk moeten we ons de vraag stellen wat de onderliggende problemen zijn, waarna we al snel tot het besef zullen komen dat de eurocrisis niet kan worden opgelost zonder pijnlijke ingrepen. De rode draad door het verhaal is dat er eigenlijk twee strekkingen zijn.

Enerzijds heb je degene die streven naar een ‘back to normal’, waarbij we moeten denken aan het ‘old normal’ van voor 2008’.

Anderzijds heb je degene die streven naar een ‘new normal’. Bedrijven, landen, beleggers enzovoort moeten zich zo snel mogelijk aanpassen aan dat ‘new normal’, maar uiteindelijk doen ze dat niet.

’

De politiek van zowel de Verenigde Staten als die van Europa is gebaseerd op het ‘old normal’, men wil maar terug naar de situatie zoals die vroeger was zonder te beseffen dat het verleden definitief achter ons ligt.

Elke euro die wordt geïnvesteerd in een poging om te terug te keren naar het verleden is echter een verloren euro. De overheden en centrale banken zouden daarom hun beleid zo snel mogelijk moeten aanpassen aan de nieuwe situatie, die heel wat ingrijpende gevolgen met zich zal meebrengen.

We moeten evolueren naar een ander groeimodel, waarin met andere parameters zal moeten worden gewerkt. Dat betekent onder andere dat er meer in onderwijs zal moeten worden geïnvesteerd, in andere en nieuwe sectoren, enzovoort. We moeten zowel de economie als de staatsinstellingen herdenken en dat is natuurlijk geen makkelijke opgave. Het enige wat Draghi eigenlijk doet is de druk tijdelijk wegnemen van het systeem.

Hij is echter geen neutrale scheidsrechter, want hij probeert de situatie van voor 2008 doen herleven in plaats van de stap naar het nieuwe te helpen zetten. Hierbij moeten we natuurlijk altijd voor ogen houden dat de euro de munt van het ‘old normal’ is. Draghi probeert de euro te redden, maar vecht uiteindelijk tegen de bierkaai omdat hij nog steeds denkt in de geest van dat ‘old normal’.

Kan de Federal Reserve banen creëren door maandelijks voor $40 miljard hypotheekobligaties op te kopen?

Geert Noels: “ Ook op die vraag moet ik een negatief antwoord geven: nee dus. De Federal Reserve kan banen creë ren op Wall Street, maar niet in andere sectoren. Om gezonde banencreatie te krijgen, zouden de Verenigde Staten een gezondere economie moeten hebben, en die hebben ze nu eenmaal niet. Er is in de geschiedenis nog nooit een land geweest dat erin is geslaagd om banen te creë ren door het drukken van geld. Ben Bernanke en zijn Federal Reserve kunnen misschien de beurskoersen doen stijgen door hun politiek van geldcreatie, maar de welvaart stijgt niet noodzakelijk omdat de beurskoersen stijgen. Het is een fictie te geloven dat een land rijker kan worden door geld te drukken. Het tegendeel is waar: de mensen worden er niet rijker door, maar net armer. Ben Bernanke schijnt te geloven dat hij de Amerikanen iets wijs kan maken, maar dat zal hem niet blijven lukken. Je kent uiteraard het spreekwoord: je kan alle mensen even voor de gek houden, je kan sommige mensen altijd voor de gek houden maar je kan niet alle mensen altijd voor de gek blijven houden. Vroeg of laat zal Ben Bernanke ontmaskerd worden, en dan zal op een pijnlijke manier duidelijk worden dat zijn strategie niet heeft gewerkt. De werkloosheid in de Verenigde Staten is nog steeds hoog, maar ze zal niet afnemen omdat de Federal Reserve elke maand voor $40 miljard hypotheekobligaties opkoopt.”

‘

De centrale banken zijn vandaag almachtig. Zal dit ook in de toekomst het geval zijn?

Geert Noels: “ Laat me deze vraag op de volgende manier beantwoorden. De centrale banken vormen de centrale zekerheid van het systeem, ze moeten de veiligheid van ons financieel systeem garanderen. Om het in elektriciteitstermen te zeggen: momenteel zijn de centrale banken ook de energieleveranciers van het systeem. Het is echter een vergissing om te denken dat de centrale banken in de toekomst elektriciteit gaan blijven leveren. Ze moeten bijna elke dag in actie komen en het is geen signaal van een gezond systeem wanneer de centrale banken voortdurend tussenbeide moeten komen. Integendeel, dat er voortdurend beroep moet worden gedaan op de centrale banken wijst eerder in de richting van een kortsluiting van het systeem. Als we ons opnieuw in een gezond systeem bevinden, zal de rol van de centrale banken automatisch kleiner moeten worden.

De centrale banken zijn eigenlijk day traders geworden, iets wat moeilijk een gezonde situatie kan worden genoemd. De dominante rol van de centrale bankiers zal echter niet blijven duren, want ook zij zitten vastgeroest in het ‘old normal’en proberen voortdurend terug te keren naar een situatie die de facto niet meer bestaat. Een terugkeer naar de situatie zoals die voor 2008 was, is namelijk uitgesloten.”

‘

’

Kan de schuldencrisis zoals Europa die vandaag kent, overwaaien naar Japan en/of VS? Geert Noels: “ We moeten er geen doekjes om winden: de drie grote blokken – de Verenigde Staten, Japan en Europa verkeren in dezelfde situatie, alle drie kampen ze met een schuldencrisis van zelden geziene omvang. Japan is al eerder in de problemen gekomen, en het scenario dat we daar te zien kregen, zal voortdurend blijven terugkeren. De drie grote blokken worden dus alle drie met hetzelfde fenomeen geconfronteerd, waarbij Japan al sinds de jaren 80 de kans heeft gehad om met dit fenomeen kennis te maken. We worden geconfronteerd met een situatie waarbij te veel schulden samengaan met de vorming van zeepbellen. De reactie van de overheden op deze situatie is onbegrijpelijk, ze proberen alles te doen wat mogelijk is om maar terug te kunnen naar dat ‘old normal’ waar iedereen blijkbaar heimwee naar heeft.

Op een bepaald moment zullen ze echter beseffen dat een dergelijke terugkeer niet zal lukken. Op dat moment zullen de poppen aan het dansen gaan.

Hoe zouden de centrale banken een uitweg kunnen vinden?

Geert Noels: “ We zitten al behoorlijk in de problemen in Europa en in de Verenigde Staten lijkt het slechts een kwestie van tijd te worden alvorens de problemen daar in volle hevigheid gaan losbarsten.

Hoe de centrale banken het ook willen aanpakken, een makkelijke uitweg uit deze crisis is er niet. Het voorbeeld van Japan spreekt in dat verband boekdelen. Het land belandde in de jaren 80 in de problemen en heeft nog altijd zijn zaken niet terug op een rijtje kunnen krijgen. Het drukken van geld of een keynesiaanse aanpak – met andere woorden meer inmenging van de overheid – werkt in dit geval zeker niet, wat economen als Paul Krugman ook durven te beweren.

Het zijn deze mensen die zich maar niet kunnen losmaken van het ‘old normal’. Maar nogmaals: een snelle of makkelijke uitweg uit deze crisis is er niet, het vinden van een oplossing zal hoe dan ook een pijnlijk gebeuren zijn. Inderdaad, er is geen short cut mogelijk en met dat besef zullen we moeten leren leven.

Hebben we een ander systeem nodig?

Hoe moet dat eruit zien?

Geert Noels: “ In ieder geval is er een herbalancering mogelijk, we moeten terug naar een nieuw evenwicht. In dat nieuw evenwicht zal er vanzelfsprekend een belangrijke rol weggelegd zijn voor fiscale en budgettaire discipline. We mogen niet hervallen in de fouten die in het ‘old normal ‘ werden gemaakt door de schulden opnieuw op te stapelen. Maar ook andere aspecten zijn belangrijk in het ‘new normal’. Zo mag de economische groei niet langer afkomstig zijn van de centrale banken, we mogen niet langer meer op een kunstmatige manier groeien maar liever met trage stappen vooruitgaan.

De groei mag met andere woorden niet gedopeerd zijn, zoals we het in de afgelopen jaren hebben meegemaakt. Ik maak altijd de vergelijking met de Ronde van Frankrijk.

Vergelijken we de Ronde van 2002 met die van 2012, dan stellen we vast dat het ritme totaal verschilt. De reden voor dat verschil ligt voor de hand: de Ronde van Frankrijk versie 2002 was een dopingronde en dat zag een aandachtige toeschouwer duidelijk.

Tenslotte moeten we ook in de richting van een ander bancair systeem evolueren, een systeem waar de leverage niet zo nadrukkelijk aanwezig is en waar er geen plaats meer is voor schaduwbankieren. In het nieuw evenwicht moeten we de fouten die in het verleden werden gemaakt kost wat kost vermijden.

Kan dit systeem alsnog imploderen zoals we in 2008 bijna het geval was?

Geert Noels: “We zijn inderdaad al een aantal keren dichtbij een implosie geweest en dat gevaar is nog altijd niet geweken. Het systeem zou inderdaad nog kunnen imploderen, ik denk daarbij aan een nieuwe schok – vanwaar die ook mag komen – of aan een forse conjuncturele terugval. Het probleem is eigenlijk dat onze voorraad aan schokdempers is opgebruikt. We hebben al veel gekke dingen gedaan om het ergste te vermijden, maar uiteindelijk raakt onze voorraad aan munitie opgebruikt. De rente staat historisch laag en die verder verlagen is zo goed als mogelijk.

‘

Er is ook al volop liquiditeit in het systeem gepompt, meer van hetzelfde zal het verschil niet meer maken. Wanneer de band van een wielrenner is leeggelopen, kan hij nog een tijdje verder rijden op de velg. In het geval dat hij echter blijft rijden op die velg, zal die uiteindelijk breken. De risico’s zijn dus zeker nog niet verdwenen, het blijft een dubbeltje op zijn kant.

Hoe kan je vandaag als belegger nog rendementen nastreven? Zie jij ergens opportuniteiten?

Geert Noels: “In een omgeving zoals ik die hierboven heb geschetst, zijn er op het beleggingsvlak geen voor de hand liggende keuzes te maken. Ieder moet de situatie nu naar zijn of haar eigen wijsheid bekijken. Het is in ieder geval moeilijk om nog meerwaarde te realiseren, ook al vanwege het feit dat de rente laag staat. Daarnaast brengen de economische en financië le problemen mee dat de visibiliteit momenteel laag is. De situatie moet daarom telkens individueel worden bekeken, een soort universele beleggingsportefeuille (zoveel procent obligaties, zoveel procent aandelen enzovoort) bestaat er eigenlijk niet meer.

Wel raad ik aan de gebaande paden in de mate van het mogelijke te verlaten en om ver weg te blijven van de adviezen zoals die door de traditionele spelers in het financië le landschap worden gegeven.

Die adviezen zijn meestal goed voor die spelers zelf, maar daarom nog niet noodzakelijk goed voor de klanten.

Beleggers moeten zeker niet doen wat iedereen staat te roepen dat er moet gebeuren, zowat 80 tot 90% van de adviezen zijn afkomstig van die eerder genoemde spelers. Aangezien die niet vies zijn van enig eigenbelang is het aanbevolen om er enige afstand van te nemen. Wie doet wat goed is voor de financië le instelling uit het oude systeem, is volgens mij niet goed bezig.”

Welke valuta’s beschouw jij als een goed alternatief voor de euro?

Geert Noels: “Voor veel particuliere klanten is de euro de leefmunt, zodat ik adviseer om geen te zware risico’s te nemen wat munten betreft. Wat ik zeker niet zou doen, is overstappen van de euro naar de dollar. Om het bij een vergelijking te houden: van de euro naar de dollar gaan, komt neer op het verlaten van uw vrouw om met uw schoonmoeder te gaan samenwonen.

Gezien de problemen van de dollar grotendeels overeenstemmen met die van de euro, is een overstap geen logisch alternatief.

‘

Ik ben van mening dat we ons hier nog te veel richten op het euro-dollarverhaal. Op het vlak van valuta’s zou ik eerder de traditionele westerse snelwegen verlaten en kijken naar de groeimarkten en de kleinere landen. Onder andere sommige Aziatische en Latijns-Amerikaanse valuta’s bieden nog wel kansen. De Zwitserse frank zou ik echter vermijden. Algemeen kan worden gesteld dat het momenteel makkelijker is om te zeggen wat iemand niet moet doen dan wat hij of zij wel moet doen.

Hoe kijk jij aan tegen goud?

Geert Noels: “Ik heb in 2004, 2005, 2007 en 2008 al geadviseerd om goud te kopen.

Goud wordt altijd bekeken als een marginaal beleggingsadvies, maar we mogen daarbij toch niet over het hoofd zien dat het hier een actief of een beleggingsklasse met een indrukwekkende track record betreft. De track record van goud is zelfs de langste ter wereld, want hij dateert al van duizenden jaren voor Christus. Het voordeel van goud is dat het niet gemanipuleerd kan worden door de centrale banken zoals dat bij geld wel gebeurt, de hoeveelheid goud in omloop kan niet in é é n enkele nacht door de centrale banken verdubbeld worden. Het argument dat goud geen dividend oplevert, is afkomstig uit de banksector. Volgens mij mag goud een fundamenteel onderdeel van het vermogen uitmaken, en het percentage goud dat de meeste mensen in portefeuille aanhouden is naar mijn mening nog steeds te laag.

A dvertentie

Beleg g ers zoals W arrenBu ffet, CarlIcahn enCarlos Slim w erdens chatrijk door één w innende s trateg ie te volg en.

Het g eheim vandeze beu rs g u ru ' s ? Valu e inves ting !

Ze k openzw aar onderg ew aardeerde aandelen, w aarvande k oers totaalniet in verhou ding s taat tot de w erk elijk e w aarde.

Op die m anier k u nnenze tientallenofzelfs honderdenprocenteninw aarde s tijg en.

Grote winsten, kleine risico’s

Het k openvan onderg ew aardeerde aandelenheeft zo zijnvoordelen.

W ie aandelenk an k openvoor 60 eu ro, terw ijlde w erk elijk e w aarde eerder 10 0 eu ro bedraag t, realis eert 66% w ins t w anneer de k oers richting intrins iek e w aarde evolu eert.

SM A RT Capital g elooft inde s trateg ie vande g rote s u perbeleg g ers .

De res u ltatens prek envoor zich. L ezers die am per 2.0 0 0 inves teerdeninonze aank ooptips , realis eerdende afg elopen drie jaar eenw ins t van80 .764 eu ro!

L ezers vanSM A RT Capitalk rijg enelk e dins dag eenu itg ebreide analys e van onderg ew aarderde aandelen. Grote w ins ten, k leine ris ico’s :zo hebbenonze lezers het g raag .

L ezers vanBeu rs M ag azine k u nnenSM A RT Capitaltienw ek enproberen.

Overtu ig u zelf:lees SM A RT Capitaltien w ek enenk rijg onbeperk t toeg ang tot de aandelendie w ij k open.

10 proefnummers Start nu je proefperiode bij SM A RT Capital.

Inschrijven

Analyse door Zilverpaul Goud en zilver, de tegenhangers van ons huidige op schuld gebaseerde geldsysteem, hebben het de laatste weken weer moeilijker. Na een periode van stijging vanaf mei, toen het dieptepunt was bereikt, zijn de edelmetalen bezig met een opmars die nu weer lijkt te stokken.

Dit is geheel in lijn met de pogingen om een rooskleurig beeld te schetsen van de Amerikaanse economie, want zoals u weet, moet er binnenkort weer een president gekozen worden.

Zo wordt er aan de vooravond van de Amerikaanse verkiezingen alles aan gedaan om het beeld te creĂŤren van een economie die weer voorzichtig aantrekt. #1 Zo werd bekendgemaakt dat de Philadelphia Fed Manufacturing Index in oktober gestegen was van -1,7 naar 5,7. Een stand onder nul wijst op een economische krimp; een stand daarboven op groei. Wie echter naar de belangrijkste onderdelen kijkt, zoals het aantal nieuwe orders, ontdekt echter een veel negatiever beeld. #2 Verder is de september voorlopende index 0,6 % gestegen, maar tegelijkertijd werden de cijfers over augustus naar beneden bijgesteld naar een 0,4 % verlies. Dit achteraf neerwaarts bijstellen van cijfers over de economie is trouwens een standaardpraktijk geworden. De nieuwszenders rapporteren namelijk alleen over het actuele nieuws. #3 En wat dacht u van de cijfers met betrekking rond de werkloosheid: de werkloosheid in de VS daalde van 8,1 naar 7,8 procent! Tot je leest hoe de cijfers worden gefabriceerd! #4 En tot slot de kleinhandelsverkoopcijfers over september, die met 1,15 % waren gestegen.

Tot je de inflatie en het statistische gegoochel over seizoensinvloeden er uit haalt...

Dit zijn slechts vier voorbeelden die aantonen dat er alles aan wordt gedaan om een positiever beeld te schetsen van de werkelijkheid. Dit in het belang van Obama en de huidige voorzitter van de Fed, die graag in het zadel zou blijven zitten.

Gaat het dan zo slecht met de Amerikaanse economie? Als we naar de vorige week bekendgemaakte bedrijfscijfers kijken, wordt de richting wel duidelijk. Zowel IBM, Intel, AMD, McDonald's, Google als General Electric rapporteerde tegenvallende cijfers. Soms waren de verwachtingen ervoor al zodanig naar beneden bijgesteld, dat het uiteindelijke cijfer nog net binnen de verwachtingen lag.

Echt schrikbarend wordt het echter pas als we naar een grafiek van de omloopsnelheid van geld kijken:

De omloopsnelheid van geld is de snelheid waarmee geld wordt uitgegeven aan goederen of diensten. Het is een goede indicator voor de economische activiteit, beter zelfs dan de aandelenmarkt, consumentenprijzen en het bnp. In een gezonde economie wordt een verdiende dollar uitgegeven en wisselt vervolgens veelvuldig van eigenaar over een bepaalde periode.

Hoezo, voorzichtig aantrekkende economie? We staan nu al op een niveau vergelijkbaar met dat van de Grote Depressie!

22

En wat dacht u van de volgende gegevens?

Pimco

Pimco, de vermogensbeheerder die 1300 miljard dollar beheert, deed altijd vooral in staatsleningen. Onlangs heeft hij in naam van directeur Bill Gross aangegeven dat de staatsleningenmarkt op omvallen staat omdat de Amerikaanse overheid jaarlijks meer dan 1000 miljard dollar bijdrukt. Maar belangrijker; hij pleit voor het bezit van goud en reële activa als de beste manier om de komende monetaire winter te overleven… …

Ray Dailo

Ray Dalio, beheerder van het 120 miljard dollar hedgefund Bridgewater Associates is ook “bekeerd” en gaf in een interview aan dat mensen minimaal 10 % goud in hun portefeuilles zouden moeten hebben…

John Paulson

Miljardair en hedgefundmanager John Paulson maakte bekend 44 % van zijn fonds te hebben belegd in goud en goudmijnaandelen… en wat dacht u van de centrale banken, vooral die van China en Rusland, die ongeziene hoeveelheden goud aan het inslaan zijn, en de verkoop van de binnenlandse productie van goud en zilver aan het buitenland verbieden?

22

De VS zijn bezig met een goednieuwsshow naar aanloop van de verkiezingen. De goednieuwsshow gaat als volgt: We drukken de prijs van goud en zilver, manipuleren cijfers over de economie, hebben het niet over werkelijk veelzeggende economische indicatoren en ondertussen zijn de grote jongens als gekken bezig om goud en zilver in te slaan, zowel de centrale banken als nu ook de slimste vermogensfondsen.

We staan aan de vooravond van de Grootste Depressie, waarbij die uit de dertiger jaren van de vorige eeuw zal verbleken. Toentertijd was het namelijk vooral Amerika dat getroffen werd, en als gevolg daarvan kwam ook Europa onder druk te staan. Amerika had toen echter nog een redelijk gezonde economie, wat we vandaag niet kunnen zeggen omdat de meeste productie verhuisd is richting het Oosten.

Wanneer de westerse economie verder in elkaar zal zakken, gaan we in de richting van een situatie waarbij het vertrouwen in heersende systemen en overheden snel zullen verminderen.

Het einde van de wereld zal het niet zijn, maar wel het einde van de wereld van voorspoed waarin wij zijn opgegroeid. En zoals de Grote Depressie de voorbode bleek voor het uitbreken van WOII, is nu ook in veel werelddelen al het nodige tromgeroffel te horen. Het westerse blok mag dan langzamerhand zijn economische macht verliezen, militair is het vooralsnog superieur.

Als burger kunt u zich niet beschermen tegen al het kwaad, maar u kunt wel een flinke stap maken. Stap (voor een deel) uit het geldsysteem. Koop zilver of goud en bewaar het buiten het banksysteem. U volgt daarmee het spoor van de grote jongens, die beter dan wie dan ook weten hoe de vlag er bij hangt. Wanneer u wacht tot deze boodschap in de krant staat of op tv te horen is, zult u te laat zijn. Banken, overheden en nieuwsmedia hebben namelijk een ander belang dan u. Ze zijn vooral bezig zelf te overleven, wat uiteindelijk gedoemd is te mislukken omdat het heersende monetaire systeem is ontspoord. U heeft nu nog de mogelijkheid een keus te maken op dit gebied, dankzij diezelfde onderdrukkingstechnieken van de gevestigde machten.

Zilverpaul zilverpaul.nl Silverstocks.nl

22

Advertentie

ly n O s r e d a r T ls a n e ij “Part e d ig t s e v e g e d n a la s r e v � n e v ie r a t n u h t e m orde

De nr. 1 broker voor actieve beleggers

Artikel door Edin Mujagic Tussen 1650 en 1914 bedroeg de inflatie gemiddeld in bijna de hele wereld zo’n 0 procent. Berekend sinds 1914 bedraagt de inflatie gemiddeld in de wereld ongeveer 10 procent. Sinds 1914, begin van het einde van goudstandaard en begin van periode van fiat geld, maakte de wereld ook kennis met een tot dan toe nauwelijks bekend fenomeen, namelijk hyperinflatie.

Wij leven in unieke tijden. En daar bedoel ik níet de huidige crisis mee. Sinds ongeveer 1910 heeft de wereld voor het eerst in de historie te maken met aanhoudende inflatie.

Dat is voor het eerst in de bekende historie.

Vóór ongeveer 1910 wisselden jaren van prijsstijgingen en prijsdalingen elkaar met grote regelmaat af. Zelfs de omvang was ongeveer gelijk, met als gevolg dat een gulden uit het jaar 1500 evenveel kon kopen als een gulden drie of vier eeuwen later: het prijsniveau per saldo veranderde nauwelijks.

In mijn begin oktober uitgekomen boek ‘Geldmoord: hoe de centrale banken ons geld vernietigen’, gebruik ik gegevens voor verschillende landen om te laten zien dat de gulden wat dit betreft geen uitzondering is geweest. Natuurlijk, tijdens de Grote Depressie heerste er deflatie. In Nederland bijvoorbeeld daalden de prijzen tussen 1921 en 1936 elk jaar behalve in 1924 en 1928, soms zelfs met dubbele cijfers.

En toch: zelfs na die langdurige prijsdaling tussen de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, is het levensonderhoud in de verste verte nooit meer zo goedkoop geweest als vóór 1913.

Afgezien van de Grote Depressie, toen er deflatie was maar zoals opgemerkt niet zodanige deflatie dat de prijzen terugvielen naar het niveau van ca. 1910, zijn prijsdalingen sinds het begin van de 20ste eeuw een zo goed als onbekend fenomeen in het Westen. In Nederland bijvoorbeeld was er alleen in 1987 sprake van deflatie.

De prijzen daalden toen met een ‘enorme’ 0,5 procent. Duitsland kende na de Tweede Wereldoorlog alleen deflatie in 1986. De prijzen daalden met welgeteld 0,1 procent.

De Verenigde Staten hadden die eer twee keer. Sommigen denken waarschijnlijk nu aan Japan, het land dat haast synoniem is geworden met het woord deflatie door het beeld dat de prijzen er alleen dalen. De cijfers stellen dat beeld echter behoorlijk bij.

Volgens de inflatiecijfers van het Japanse bureau voor de statistiek waren er sinds 1995 11 jaren waarin de prijzen zijn gedaald. In geen enkel deflatiejaar sinds 1995 zijn de prijzen echter met meer dan 1,34 procent gezakt. Wie vindt, zoals zo velen, dat de officië le inflatiecijfers de werkelijke inflatie onderschatten, concludeert al snel dat Japan feitelijk geen

deflatie kent sinds 1995. De twintigste eeuw, eeuw van de centrale banken, mag met recht de dood van deflatie worden genoemd.

Prachtige zomerdag 1971

Dat we in een wereld leven waarin prijsstijgingen de norm zijn, is de helft van het ‘unieke’aan onze tijdperk. De andere helft heeft te maken met een zomerdag in 1971, meer specifiek 15 augustus van dat jaar.

Op die dag besloot de Amerikaanse President Richard Nixon de koppeling van de dollar aan goud te verbreken. Was het vóór die dag mogelijk voor Nederland of andere Westerse landen hun dollarreserves in te wisselen voor goud, vanaf 15 september kon dat ineens niet meer. Zo is niet alleen de directe koppeling tussen de dollar en het goud verbroken die dag, maar ook de indirecte koppeling van veel andere munten aan het edelmetaal. Sinds het besluit van Nixon betalen we op mondiaal niveau voor het eerst in de geschiedenis met geld waarvan de waarde alleen is gebaseerd omdat wij erop vertrouwen dat de bakker op de hoek, dat lieve meisje achter de kassa in de buurtsuper of de ober in het restaurant die stukken papier aanneemt in ruil voor een brood, boodschappen of een lekkere maaltijd.

Niet dat er eerder geen landen waren waar ze ook het geld loskoppelden van het anker, vaak goud of zilver. In het Romeinse rijk gingen de keizers op een gegeven moment minder zilver in de bijna pure zilvermunten doen. Na verloop van tijd was er nagenoeg gé é n zilver meer in de ‘zilvermunten’. Iets soortgelijks gebeurde er in China. Voor zover bekend waren de Chinezen de eersten die bankbiljetten gebruikten. Dat gebeurde tijdens de Sung-, Yuan- en Ming-dynastieë n, tussen het jaar 950 en 1450.

Na het jaar 960 zou volgens historische bronnen papiergeld gebruikelijk zijn geweest in China. Al snel kwamen de machthebbers echter in de verleiding om gewoon nieuw geld te drukken zonder enig onderpand om zo een nog rijker leven te kunnen leiden. In 1020 al was er veel te veel geld in omloop in het oude China. Enige tijd ging dat goed, mede dankzij wat hervormingen. Zo kwamen er in 1023 nieuwe bankbiljetten in omloop, die drie jaar geldig waren. Na die periode moesten ze worden omgewisseld voor de nieuwe serie, die echter wel 3 procent minder waard was. Dat zette geen zoden aan de dijk. Tegen 1160 was er al zo veel geld bijgedrukt dat het waardeloos werd. Een paar jaar later mondde dat uit in hyperinflatie. Hetzelfde gebeurde zo’n 300 jaar later, in 1448. De Chinese keizer raakte zo gedesillusioneerd over het geld, dat het land rond 1455, na 600 jaar ervaring, papiergeld afschafte.

De periode sinds 1971 is echter uniek omdat het voor het eerst is dat op mondiaal niveau geld zijn waarde ontleent aan vertrouwen van de gebruikers ervan. Er is sprake van het zogeheten fiat geld om mondiale schaal.

Ervaringen van enkele landen uit het verleden die hetzelfde kunstje hebben geprobeerd, geeft alleen maar aanleiding voor grote zorgen over het huidige stelsel.

Het is namelijk nooit goed afgelopen met geld dat losgeweekt werd van iets tastbaars.

Waar de loskoppeling van het Westerse geld aan goud toe geleid heeft, is níet zoals wordt beweerd enorm meer welvaart, maar onder meer torenhoge schulden, uitdijende overheden, veel hogere prijzen en sterk gestegen ongelijkheid.

Verkeerde diagnose

Zonder besef dat we te maken hebben met inderdaad unieke omstandigheden, is het een illusie dat de oplossingen voor de huidige crisis zoals voorgesteld door beleidsmakers en politici zoden aan de dijk zullen zetten. Het medicijn dat ze voorschrijven werkt in het beste geval niet of, in het ergste en meer waarschijnlijke geval, juist averechts. De reden is dat de diagnose verkeerd is zonder het genoemde besef. Dat besef is er nog niet bij veel mensen en zeker niet in kringen die de huidige crisis moeten oplossen. Want als dat wé l het geval was, zouden de beleidmakers en (Europese) leiders een heel ander middel toedienen dan nu het geval is. De tot nu toe geprobeerde oplossingen zijn geld drukken op ongekende schaal en de omvang van de overheid niet inkrimpen maar juist vergroten.

Dit laatste gat gepaard met de al (te) hoge schuldenberg verder verhogen.

Dat de diagnose nog steeds onveranderd is, getuigt de opstelling van de centrale banken in het Westen. In oktober dit jaar nog kondigde de Europese Centrale Bank (ECB) aan onbeperkt staatsobligaties te zullen opkopen, de Britse centrale bank broedt al op nieuwe maatregelen en de Fed belooft zelfs nu al de rente op het huidige, ultralage niveau te houden tot minstens 2015. Dat alle drie de centrale banken zorgen voor lage inflatie als enige of een van de twee doelstellingen hebben, deert niet.

‘

Neem de ECB. De geldontwaarding in de eurozone is sinds de herfst van 2009 enorm toegenomen. De inflatie klom van -0,6 procent naar 2,6 procent. Dit gebeurde terwijl de economie tegelijkertijd gekrompen is wat volgens de tegenwoordig gangbare economische opvattingen juist tot verdere prijsdalingen had moeten leiden. Als de inflatie in een krimpende economie zo gestegen is, dan houd ik mijn hart vast voor wat er zal gebeuren als de groei aantrekt, zoals bijna iedereen verwacht dat het zal gebeuren. Dan kunnen we al gerust 2 procentpunt of meer bij die inflatie optellen.

Hoewel de inflatie steeg in de eurozone, verruimde de ECB in die periode zijn monetair beleid, ondanks het feit dat de bank als taak heeft de inflatie onder maar dicht bij 2 procent te houden.

Catastrofaal

Zoals ik uitvoerig onderbouw in ‘Geldmoord’, is het alles behalve toeval dat de koopkracht van het geld hard is gaan dalen vanaf het moment dat de centrale banken het daglicht hebben gezien. De centrale banken zijn mijns inziens de hoofdschuldigen voor de catastrofale waardedaling van ons geld in de afgelopen eeuw.

‘Ons’slaat in dit geval op alle landen: er is geen land ter wereld waar de koopkracht van de nationale munt de afgelopen eeuw toegenomen is.

‘

Ook de vaak als ijzersterke geziene munten zoals de Duitse mark of de Zwitserse frank, zijn sinds de Tweede Wereldoorlog tientallen procenten in waarde gedaald.

Deze vaststelling pleit voor het stevig aanpakken van de centrale banken omdat zij de schuldigen zijn. Zij hebben immers de opdracht gekregen te waken over de waarde van ons geld. In elk normaal bedrijf zou een manager met zo een trackrecord met pek en veren verjaagd worden. De centrale bankiers daarentegen kregen jaarlijks allerlei hoge onderscheidingen voor hun prestaties en werden voor semi-goden gezien. Alan Greenspan is bijvoorbeeld geridderd in Groot-Brittannië wegens zijn grote verdiensten voor de economie. Dit terwijl onder hem de koopkracht van de dollar met tientallen procenten is gedaald wat terecht een zware beroving van de bevolking genoemd mag worden. In Europa is Jean-Claude Trichet, voormalig President van de Europese Centrale Bank, voor het koopkrachtverlies van de euro van ongeveer 25 procent is iets meer dan een decennium, beloond met benoeming tot Ridder Grootkruis in de Orde van Oranje-Nassau.

Het ministerie van Financië n stelde dat Trichet de onderscheiding had gekregen voor onder meer ‘zijn essentië le bijdrage aan de prijsstabiliteit in de eurozone’. Als het niet om te huilen was, was het lachwekkend geweest. Overigens werd Trichet voor zijn verdiensten ook geridderd en onderscheiden in onder meer Duitsland, Portugal en natuurlijk ‘zijn’Frankrijk.

’

‘Geldmoord’is zo bezien te lezen als een nooit gevoerde functioneringsgesprek met de centrale bankiers of een aanklacht tegen de centrale bank voor een denkbeeldige Internationale Hof, zo u wilt. Wat de centrale banken zeer zeker niet hebben verdiend is meer macht en invloed te krijgen. Dat is echter precies wat er gebeurt sinds het begin van de huidige crisis. Dat is nog een aanwijzing dat het besef wat er werkelijk aan de hand is, zeker niet wijdverbreid is. Dit garandeert ons dat de crisis waarin we zitten niet alleen nog heel lang zal duren, maar dat alles wat we tot nu toe meegemaakt hebben pas de beginfase is. De gevolgen van de crisis zullen echter veel meer dan alleen economisch zijn: die zullen ook (geo)politiek, sociaal en maatschappelijk zijn. Het goede nieuws is er echter ook: wanneer de crisis achter de rug is, en dat zal vroeg of laat gebeuren, zal er een nieuwe economische wereld ontstaan. De huidige crisis is een transitieperiode van de oude (economische) wereld, naar een nieuwe wereld. De oude wereld werd gekenmerkt door een nauwelijks te overschatten waardedaling van ons geld, de uit het lood geslagen overheidsfinancië n – de Verenigde Staten kenden voor 1971 nauwelijks begrotingstekorten, na de loskoppeling van de dollar aan het goud, ging het ineens heel snel met de tekorten – , toegenomen ongelijkheid en grotendeels ogenschijnlijke enorme stijging van welvaart. In de nieuwe wereld zal onder meer de economische groei aanzienlijk lager zijn. En dat is het goede nieuws.

De economische groei die we zullen krijgen, zal namelijk wel duurzame en echte groei zijn met ditto welvaartsstijging.

Voor beleggers betekent dit allemaal dat er heel wat voor te zeggen is het beleggingsdeel in aandelen, in de zin van blue chips of AEX fondsen, de verkleinen.

Een deel van het vermogen in contanten aanhouden is ook geen gek idee, maar niet te veel. Veel meer geld dan vroeger in tastbare zaken steken, lijkt echter het devies. Geld is, zoals elke student economie al heel vroeg leert, drie dingen: ruilmiddel, rekeneenheid en oppotmiddel. Dat laatste is echter alleen het geval als geld in te wisselen is tegen iets tastbaars en schaars is. Dat is sinds 1971 niet meer het geval, zodat we die laatste functie gerust uit de economieboekjes mogen schrappen (samen met veel andere dingen overigens). Geld is alles behalve schaars en met de dag minder schaars aan het worden. Een van de basiswetten van de economie vertelt ons dat zo een product alleen maar minder en minder waard kan worden en niet meer.

Vandaar dat er heel wat voor te zeggen is om met een veel groter deel van het vermogen in tastbare zaken te zitten. Goud is dan vaak het eerste waar men aan denkt, maar ook grond, grondstoffen, grondstoffengerelateerde aandelen of desnoods kunst en wijn, zijn van toepassing.

Alles, als het maar geen geld zelf is. Want een gok nemen dat ons fiat geld het eerste geld dat gebaseerd op vertrouwen zal zijn dat nĂ­et in waarde verder zakt, lijkt mij zeer, zeer onverantwoord. Geschiedenis noch basiswetten van de economie spreken daarvoor.

Dit artikel is geschreven op basis van het begin oktober gepubliceerd boek van Edin Mujagic, macro- en monetair econoom en publicist, getiteld ‘Geldmoord: hoe de centrale banken ons geld vernietigen’. Zie ook www.geldmoord.nl

Frank Giustra Bart De Schutter De hedendaags e m edia gevenons toegang tot talloze interview s . Financiële nieu w s zenders zoals CNB C voerenze aan de lopende band op. M aar diepgaande interview s m et u itvoerige antw oorden, zijnal heelw at zeldzam er.

Eind au gu s tu s had Tom m y Hu m phreys van Cam bridge Hou s e Internationalde hoogs t u itzonderlijk e gelegenheid om topinves teerder enm iljardair Frank G iu s tra 4 5 m inu tenlang te interview en. De antw oordenw arenerg interes s ant en diepgaand. Voldoende redenom zo goed als het volledige interview indit nu m m er van B eu rs M agazine s am ente vattenente analys eren.

Gepositioneerd voor inflatie

Dat ook de VS kampen met een begroting die uit de hand loopt en een schuldenberg die blijft toenemen, is geen geheim. Volgens Giustra zijn er in de VS ingrijpende maatregelen nodig om het tij te keren en de structurele problemen op te lossen.

Helaas is de politiek daartoe niet (meer) in staat. Een presidentskandidaat die de bevolking de waarheid vertelde en fundamentele veranderingen voorstelde, zou geen enkele kans maken om genomineerd, laat staan verkozen te worden.

Giustra besluit daaruit dat de overheid gewoon verder zal gaan op het pad van de minste weerstand dat ze al enkele jaren bewandelt, namelijk méér schulden uitgeven en de centrale bank méér geld laten drukken. Aangezien hij verwacht dat dit nog wel een hele tijd zal doorgaan, heeft Giustra zich gepositioneerd voor een hogere inflatie door zijn geld te stoppen in reële activa, zoals goud, vastgoed en kunst. Zaken dus die hun waarde en koopkracht behouden tegenover fiatgeld, dat het (fors) zal verliezen.

Euro zal niet overleven

Wat de euro betreft, is Giustra duidelijk: op termijn ziet hij deze munt niet overleven.

Geen enkele muntunie heeft in de geschiedenis trouwens standgehouden.

Europa is een monetaire unie, zonder fiscale en zonder politieke unie, en dat kan volgens Giustra nu eenmaal niet werken. Bovendien zijn er grote cultuur- en mentaliteitsverschillen binnen de unie, die eenvoudigweg niet duurzaam zijn samen te brengen. Een volledig of gedeeltelijk opbreken van de monetaire unie staat dus in de sterren geschreven.

Op korte termijn zal men er uiteraard alles aan doen om de boel koste wat het kost bij elkaar te houden. En net zoals in de VS zal de Europese Centrale Bank nog heel wat euro's bijdrukken.

Frank Giustra Wereldwijd probleem

Maar het probleem van begrotingstekorten en oplopende schulden is niet beperkt tot de eurozone en de VS. Ook het Verenigd Koninkrijk en Japan zijn in hetzelfde bedje ziek. Eigenlijk de hele westerse wereld dus.

Door de overvloedige geldcreatie, geld dat vervolgens wordt gebruikt om de staatsschuld op te kopen, zijn de rentevoeten overal extreem laag. Overheden kunnen dus vrolijk doorgaan met schulden op te stapelen, aangezien ze immers goedkoop zijn. De lage rente zet dus aan tot slecht gedrag.

Maar Giustra stelt zich de vraag wat er zou gebeuren als de rentevoeten op historisch normale niveaus stonden. Dat zou de rentelasten dermate hoog doen oplopen, dat landen als het VK en Japan meteen failliet waren.

De VS stevenen af op zo’n scenario. Giustra verwacht m.a.w. een Spaans of Italiaans scenario: de budgettaire situatie in de VS zal verder verslechteren, waardoor investeerders uiteindelijk een hogere vergoeding voor de stijgende risico’s zullen eisen. Dat kan enkel worden voorkomen als de centrale bank nog veel meer schulden opkoopt en dus geld drukt, zelfs tot op een niveau dat ze nog de enige koper zal zijn.

De VS zitten in een val waar ze niet uitgeraken.

Giustra erkent dat er ook heel wat aanhangers van de deflatietheorie zijn, omdat iedereen in cash vlucht en/of een nieuwe crisis mogelijk een economische depressie tot gevolg kan hebben. Maar wanneer hij het gedrag van de beleidsmakers bekijkt, ziet wat ze doen en dit koppelt aan historische precedenten, dan is het voor Giustra zo klaar als een klontje dat de huidige toestand zal worden verdergezet en zal uitmonden in hoge inflatie.

Woordenschat

Frank Giustra merkt op dat er een noemenswaardige trend aan de gang is, die de bevolking als het ware opvoedt en eventuele opstand of tegenspraak zachtjes en haast ongemerkt de kop indrukt.

Een woord zoals 'biljoen' werd pakweg tien jaar geleden enkel gebruikt in astronomie en in de kwantumfysica. Vandaag verhoogt de Amerikaanse staatsschuld jaarlijks met 1 biljoen dollar en hoewel het om een astronomisch bedrag gaat, ligt er blijkbaar niemand van wakker. Het is aanvaard.

Een ander, en misschien nog een beter voorbeeld, is 'quantitative easing' (kwantitatieve versoepeling). Het klinkt verzachtend, haast elegant en gesofistikeerd, terwijl het niets anders is dan het drukken van geld.

Frank Giustra Beleidsmakers zullen de ware benaming echter zelden gebruiken, maar wiegen de bevolking in slaap met mooie woorden, waardoor het fenomeen aanvaardbaar en normaal wordt.

Hoewel de geschiedenis bol staat van landen- en bankenfaillissementen, zijn die laatste nu plots 'too big to fail'. Dat laat hen eigenlijk toe om zich te misdragen. Wanneer hun toplui falen en het hele financiĂŤle systeem dreigen onderuit te halen, pleiten ze dat hun fouten het gevolg zijn van onkunde of onwetendheid. Het ergste wat hen dan staat te wachten, is ontslag.

Door die 'nieuwe' woordenschat wordt de bevolking gemasseerd om de huidige gang van zaken, die dus nog een gevolg zal krijgen, te aanvaarden.

Makkelijker geld te verdienen met inflatie dan met deflatie

Giustra maakt een interessante opmerking en legt uit waarom geld verdienen met inflatie makkelijker is dan met deflatie. We willen even opmerken dat in de VS de overheid, de centrale bank en de 'too-big-to-fail-banken' samen in het bad zitten. Dat maakt Giustra's inzichten wellicht beter begrijpbaar.

De grote banken zijn de eerste die toegang hebben tot geld, en ze kunnen het bovendien heel goedkoop lenen.

Met dat geld kan men reĂŤle activa kopen die in waarde toenemen, precies omdat geld zo goedkoop is en er inflatie ontstaat.

Slotsom is dat de bevolking wordt opgevoed om het spel te accepteren, overheden de weg van de minste weerstand bieden en het een heleboel vooraanstaande spelers tegelijkertijd rijk maakt.

Voldoende redenen voor Giustra om overtuigend in te zetten op hogere inflatie.

Mensen met spaarrekeningen en cash (fiat) geld zullen in dit proces volgens hem financieel "vernietigd" worden, terwijl diegene met de juiste, reĂŤle activa wellicht een pak rijker zullen worden.

Aandelen

Ook aandelen maken volgens Giustra deel uit van een inflatiebestendige portefeuille, aangezien hij er zelf in belegt. Naast investeringen in grondstoffenbedrijven (zie verder) gaat hij het niet te ver zoeken en beperkt hij zich tot grote, internationale en gediversifieerde bedrijven die een mooi dividend betalen.

Aandelen stijgen in een inflatoire omgeving immers ook, in tegenstelling tot cash, vastrentende producten en obligaties.

Frank Giustra Gelijkenissen in de geschiedenis

Gevraagd naar welke parallellen men nu kan trekken tussen de huidige gang van zaken en de geschiedenis, neemt Giustra in de eerste plaats Spanje in de zestiende eeuw als voorbeeld.

Dankzij hun veroveringstochten door Latijns-Amerika kon Spanje enorme hoeveelheden goud bemachtigen. Dat liet men rijkelijk rollen in het thuisland, waardoor een echte consumptiemaatschappij ontstond. Produceren deden de Spanjaarden echter veel minder. De gelijkenis met de VS valt natuurlijk op, maar dat is niet de enige.

De Spanjaarden dachten dat ze een oppermachtige en superieure maatschappij waren en trokken overtuigend ten oorlog.

Terwijl veel goud werd uitgegeven om te consumeren, moesten de dure oorlogen met steeds meer schulden worden gefinancierd.

Het resultaat was dat Spanje meermaals failliet ging, omdat de goudreserves waren uitgeput en de staatsschuld niet meer kon worden afgelost. Op die laatste fase stevenen de VS volgens Giustra zonder veel twijfel eveneens af. De tussentijdse 'oplossing' (lees: uitstel van executie) bestaat erin om de munt te verzwakken. De Romeinen, die trouwens een gelijklopende geschiedenis delen met de VS, deden het

destijds ook al door het goud- of zilvergehalte in hun munten almaar te verminderen. De moderne versie daarvan is kwantitatieve versoepeling.

De VS zullen zich niet gauw failliet laten verklaren en kunnen maar ĂŠĂŠn kant uit, en dat is om de geldpersen steeds harder te laten draaien en de schulden weg te inflateren.

De nieuwe dollar

Vroeger was de Amerikaanse dollar gekoppeld aan de goudprijs. Het opheffen van die koppeling zien velen als de oorzaak van de schuldexplosie en de uitzichtloze situatie waarin we vandaag zitten. Wat denkt Giustra over een nieuwe goudstandaard?

Het zou politici alvast beletten om ten oorlog te trekken, ze te financieren met schulden, elk jaar begrotingstekorten te boeken en die eveneens met schulden te financieren. De lol zou er als het ware een beetje af zijn, in dat keurslijf waar men moeilijk onderuit kan en dat discipline oplegt.

Volgens Giustra is er te weinig goud voor de enorme hoeveelheid fiatgeld en zou de koppeling dus enkel mogelijk zijn aan astronomisch hoge goudprijzen. Wat hij wel waarschijnlijk acht, is dat de dollar uiteindelijk noodgedwongen zal worden vervangen door een korf munten of een

Frank Giustra munt die op een korf grondstoffen is gebaseerd, w.o. eventueel goud, of een combinatie van beide.

Maar we zijn vandaag nog een eind verwijderd van een grootschalige vertrouwensbreuk en verkooprijp goud.

Goud verkopen

Beleggen in grondstoffenbedrijven

Giustra is al geruime tijd een zogenaamde 'gold bug'; een aanhanger is van goud. Het is zijn grootste individuele positie in portefeuille. Maar of Giustra zijn goud ooit zou verkopen? "Absoluut", zo antwoordt hij op die vraag. Hij ziet goud immers als een actief zoals alle andere.

Er zal een tijd komen wanneer het is aangewezen om het weer te verkopen. Een koersdoel of een tijdstip heeft Giustra niet.

Het gedrag van de goudprijs zal voor hem bepalend zijn om op de verkoopknop te duwen.

Dat gedrag kan een parabolische prijsstijging zijn door een omvangrijk gebrek aan vertrouwen. Een crisis van de Amerikaanse dollar zou zo'n vertrouwensbreuk kunnen uitlokken. Daarop zal iedereen in goud vluchten, waarop Giustra nuchter en met een brede glimlach te kennen geeft dat hij dĂĄn zal verkopen. De opbrengst zal Giustra wellicht in andere reĂŤle activa herbeleggen, waarvan hij verwacht dat ze minder hard zullen zijn gestegen dan goud.

Naast goud is Giustra ook een belegger in aandelen, met name in die van grondstoffenbedrijven. Daarover wist hij eveneens enkele interessante zaken te delen.

Hij stelt om te beginnen vast dat de sfeer rond grondstoffenbedrijven voor hem historisch negatief is. Mensen linken irrationele en domme aandelenmarkten vaak met een top van de beurskoersen, maar uiteraard gebeurt er iets gelijkaardigs rond bodemniveaus. Bovendien is angst een veel sterkere emotie dan hebzucht, wat dus vaak tot irrationeel lage prijzen leidt.

Giustra bekijkt de zaken echter nuchter en weet dat ondergewaardeerde aandelen vroeg of laat weer zullen stijgen. Er staan immers enorme hoeveelheden cash langs de zijlijn. Die cash zal op een gegeven moment worden belegd. Je kan niet eindeloos in cash blijven zitten, zeker niet wanneer het duidelijk is dat overheden en centrale banken er alles aan doen om de waarde ervan te ondergraven.

Frank Giustra Giustra geeft vervolgens zijn criteria prijs die hij hanteert om in juniormijnen te beleggen, maar ze zijn o.i. net zo goed van toepassing op andere grondstoffenbedrijven: prima activa, uitstekend management en sterk ondergewaardeerd ("value").

Het belangrijkste criterium voor Giustra ─en omdat het hier juniors betreft is dit best te begrijpen ─is dat een bedrijf een storm moet kunnen doorstaan, hoe lang die ook mag duren. Hij bezit liever geen aandelen van bedrijven die herhaaldelijk een beroep moeten doen op hun aandeelhouders omdat ze zelf zonder geld zitten.

Vervolgens is het een kwestie van met het nodige geduld te blijven zitten. Het kan één, twee of meerdere jaren blijven kwakkelen, maar Giustra weet dat hij vroeg of laat rijkelijk beloond zal worden.

Hij geeft zelfs toe dat ook hij wel eens aandelen kocht waarvan hij dacht dat ze aan een geweldige prijs noteerden, maar een jaar later moet vaststellen dat ze toch nog 50% in koers zijn gedaald. Veel beleggers zullen dan in paniek afhaken, maar Giustra blijft geduldig zitten, of koopt zelfs nog bij, en weet dat de verliezen zullen omslaan in stevige winsten.

Naast grondstoffen ziet Giustra ook enorme opportuniteiten in landbouw en voeding.

Daar staan enkele structurele trends garant voor, met name de toenemende wereldbevolking en een beperkte hoeveelheid geschikte en beschikbare landbouwgrond.

Investeren in landbouwgrond is dan ook een logische keuze, al merkt Giustra terecht op dat de grond uiteraard ook goed moet worden beheerd. Vanzelf zal het geen gewassen voortbrengen. En met stijgende kosten zal men overigens gebruik moeten maken van vernieuwende technieken om de opbrengst te maximaliseren. Maar naast de mogelijkheid van een rendabele opbrengst, zal de grond zelf in een inflatoire omgeving in waarde toenemen.

Overigens hebben we nog steeds geen echt hoge inflatie gezien. Maar eens die de kop opsteekt, wil je in goud, landbouwgrond en zeldzame kunst zitten. Toch raadt hij mensen met een 'beperkt' vermogen, zowat 2 à 300.000 dollar, fysiek goud aan.

China

Ook voor Giustra is het duidelijk dat China momenteel een periode van vertragende groei kent. Logisch, aangezien het in belangrijke mate een exportland is en de voornaamste exportmarkten (de VS, Europa) minder importeren.

Frank Giustra Maar China heeft ruim voldoende financiĂŤle reserves om zijn binnenlandse markt aan te zwengelen. Voor Giustra zal de vraag naar grondstoffen dan ook hoog blijven en de prijzen zullen wellicht niet veel verder meer dalen. Hij verwacht, ook gesteund door een groeiende bevolking en monetaire inflatie, zelfs snel weer flink hogere prijzen.

Meer algemeen kan de risicoappetijt van beleggers ook een duw krijgen indien men er in Europa zou in slagen om een 'aanmodderoplossing' uit te werken. Een echte oplossing zal het niet zijn, maar voldoende om de financiĂŤle markten te overtuigen dat er geen depressie voor de deur staat. Opnieuw zal het hier de centrale bank zijn die via het drukken van geld de nodige steun aanreikt.

(Zelf)educatie

Giustra heeft geen universitair diploma en vindt zo'n diploma overigens geen maatstaf voor succes, buiten het feit dat het ongetwijfeld wel deuren kan openen. Hij is wel een gretige lezer. Vooral geschiedenisboeken, want daar staat volgens hem staat de toekomst zwart op wit in.

Wat bepaalt succes

Aangezien een universitair diploma geen enkele garantie biedt op een succesvolle loopbaan, vindt Giustra twee andere zaken veel belangrijker: focus en geloof in jezelf.

Wanneer je van jezelf gelooft dat je succesvol zal zijn, je alle negatieve elementen aan de kant schuift en je voor de volle 100% op dat doel focust, zal je dat volgens Giustra ook effectief bereiken.

Slotwoord

De boodschap van Frank Giustra is duidelijk: zorg dat je je vermogen beschermt tegen hoge inflatie. Bij SMART Capital zijn we ons daar ook al langer van bewust. De jongste maanden zijn het, mede dankzij de correctie van de beurskoersen, vooral aandelen uit de grondstoffen- en landbouwsector die onze aankooplijst sieren. En bij elke correctie raden we aan om posities in fysiek goud te versterken.

Bart De Schutter Hoofdredacteur SMART Capital

Advertentie

Wat hebben goud, zilver, olie en maïs gemeen? Al deze grondstoffen zijn explosief gestegen.

Nagenoeg alle grondstoffen hebben all-time highs laten zien de voorbije tien jaar.

Alleen zilver is één van de weinige te koop tegen de prijzen van 30 jaren geleden.

Tuur Demeester beschrijft in zijn rapport "4 potentiële Tenbaggers in de zilversector" vier bijzonder aantrekkelijke zilvermijnen. Mijnen die de komende jaren met 1.000% kunnen stijgen. Zelfs als de zilverprijs niets doet.

Start proefperiode

“Realistische visie op de economie en héééél verhelderend. Een van de weinige plaatsen waar er zonder rond de pot te draaien uitgelegd wordt hoe de banken en de overheden ons zuur verdiend spaargeld naar de kl.... aan het helpen zijn.”

“Boeiend. Vooral de achtergrondreportages zijn interessant met voldoende diepgang.

Ik steek er heel wat van op.”

“Een overwelmende en onthullende hoeveelheid informatie. En prachtig. En dit is nog maar het eerste nummer?”

“Knap samengesteld. Ik kijk uit naar een artikel over een toekomstig economisch systeem dat niet gebaseerd is op groei (groei is nl niet oneindig)” “Het magazine is vooral 'to the point'. Geen overbodige informatie, geen kletskoek. Leesbaar en informatief. Een verademing tegenover de rommel waarmee je tegenwoordig van alle kanten bestokt wordt.”