blad met een mening voor een wereld in beweging
Sinterklaas: ‘Ik zou ook dakwerker kunnen zijn’ > 16
Regio Aalst - NR 21 - vrijdag 6 DECEMBER 2019
Bij overgrootmoeder in de klas
Jong en oud leren met en van elkaar in het woonzorgcentrum Sint-Franciscus in Vinkt. Het zesde leerjaar heeft er een vaste plek. Zo volgt Thibo vaak samen les met zijn 100-jarige overgrootmoeder Maria.
>7
Amper 1 op de 2 Vlaamse jobs is werkbaar De helft van de Vlamingen heeft een job zonder noemenswaardige problemen. De andere helft ervaart minstens één knelpunt in zijn werk. Dat is het slechtste resultaat van de werkbaarheidsmonitor in vele jaren. Bovenaan de lijst met knelpunten staat werkstress genoteerd. Dat probleem is aan een opmars bezig, vooral in sectoren met veel vrouwelijke werknemers. Het logische gevolg is dat vooral vrouwen lijden onder de achteruitgang van de kwaliteit van de jobs. Volhouden tot aan het pensioen wordt zo steeds moeilijker.
>3 NIEUWE REEKS: UIT ERVARING
In dit nummer: de vuilnisman tweewekelijkse uitgave
beweging.net
cm.be
> 10
HETacv.be - jaargang 75 - afgifte brussel x - p806000 - volgend nR 20.12.2019 - REGIO
BLZ. 13
2
VAN DE WEEK
Alles van waarde is weerloos
DE QUOTE
PETER WOUTERS, voorzitter beweging.net
H
et mooie gedicht van Lucebert uit 1974, ‘De zeer oude zingt’, spookt de laatste weken door mijn hoofd. Hij probeerde te omschrijven hoe gemakkelijk het mooie, het goede, het waardevolle stuk te maken is met snelle en ondoordachte ingrepen of bezuinigingen. Ik schreef al dikwijls over sociale media en hoe zachtmoedige mensen soms lijden onder de harde aanvallen die ze daar kunnen meemaken. Nu lijkt in het maatschappelijk debat de volgende ronde ingezet. De negatieve benadering van het middenveld is immers bewust georganiseerd en wordt jammer genoeg te gemakkelijk overgenomen. En dus worden we in de confrontatie gedwongen. We betreden de arena en worden uitgedaagd om ‘te tonen hoe sterk het middenveld is’. Dat is niet de aanpak die we nodig hebben. Wat we nodig hebben is meer inzicht. Het inzicht dat het maatschappelijk middenveld de samenleving mee vorm heeft gegeven en deel uitmaakt van de identiteit van ons land. Dat er expertise en dienstverlening is opgebouwd die je nooit aan die prijs als overheid (of als marktspeler) kan leveren. Dat het middenveld daarenboven voortdurend oplossingen aanreikt voor nieuwe problemen
en daardoor een kwaliteitslabel is van een samenleving. Inzicht in het feit dat ongelooflijk veel mensen een taak als bestuurder of vrijwilliger opnemen in het middenveld. Dat zij – ook in moeilijke momenten – vechten voor hun doelgroep of hun dienstverlening. Dankzij hen overleven en groeien organisaties. Dat die goesting en het feit dat je niet met dividenden werkt, het middenveld tot ideale partner maakt van het beleid.
Het middenveld heeft de samenleving mee vorm gegeven en is de ideale partner van het beleid De twijfels die sommigen daarover hebben, kunnen we alleen wegwerken door die politici veel en grondig in contact te brengen met het mooie werk dat er gebeurt. Zo zullen ze hun collega’s, die daar al lang van overtuigd zijn, beter begrijpen en steunen.
maken over hoe het komt dat Vlaanderen plots met verlies haar rekeningen zal afsluiten, dan met hoe zij dat verlies zal aanrekenen aan wat haar dierbaar zou moeten zijn? Daarin ligt het betere beleidswerk. Als de taxshift geen 800 miljoen euro minder inkomsten had opgeleverd, dan hoefde Vlaanderen niet te besparen. Als dit regeerakkoord had gezocht naar compenserende opcentiemen of een ferme reactie had gegeven aan de Zweedse federale regering, dan was de taxcut toch een echte taxshift geweest. Zo hadden de overheid, de markt en de georganiseerde burgers een vruchtbaar domein kunnen gebruiken om elkaar te ontmoeten en samen de vraagstukken van vandaag aan te pakken: het middenveld. Haar partner in de plaats van haar dwarsligger. Wat weerloos is, naar waarde schatten. En niet in de arena duwen.
Hoe fijn zou het zijn, als alle beleids– makers zich meer zorgen zouden
Net naar het ziekenhuis geweest voor medische beeldvorming. Eeuwig dankbaar voor onze hoogstaande en tegelijk toegankelijke gezondheidszorg. Ik heb ook elders gewoond, ik zal dit nooit for granted nemen. En ik zal ons systeem altijd verdedigen. (Amen) VRT-journaliste Nina Verhaeghe op twitter
HET CIJFER
71
Op 10 december is het 71 jaar geleden dat de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens werd ondertekend binnen de Verenigde Naties. Over heel de wereld zetten middenveldorganisaties zich sindsdien in om die rechten te blijven verdedigen. Op vijf plaatsen in België belichten sociale organisaties op 10 december het werk van het middenveld overal ter wereld.
>>> www.stopthekillings.be
M/V/X van de week
De kajotter In zijn column in De Standaard (27/11/2019) mijmert Wouter Deprez over zijn ouders als KAJ-leden en prijst hij de inzet en ambitie van kardinaal Cardijn en de kajotters.
Redactieadres: Visie, PB 20, 1031 Brussel - tel. 02 246 31 11 - e-mail: info@visieredactie.be • Lezersbrieven: lezers@visieredactie.be • Abonnementen: www.beweging.net/ abonnementvisie • Verantwoordelijke uitgever: Liesbeth De Winter (nationale pagina’s), artikels ‘regio’ vallen onder de resp. verantw. uitgevers • Redactie: Simon Bellens, Nils De Neubourg, Wim Troch, Marjan Cauwenberg, Tinne Van Woensel, Rooni Theeboom, David Vanbellinghen, Karen Zelderloo, Martine Creve, Dieter Herregodts, Stephanie Lemmens, Elien Steen, Anneleen Vermeire, Michiel Verplancke • Hoofdredactie: Amélie Janssens • Vormgeving: Gevaert Graphics • Druk: Coldset Printing Partners • Visie verschijnt tweewekelijks en is inbegrepen in het lidmaatschap van CM, ACV bouw - industrie & energie, ACV-CSC METEA, ACV-Transcom en ACV Voeding en Diensten •
actueel
3
Werkbaar werk nog nooit zo veraf
Groeiende werkstress treft vooral vrouwen Minder dan een op de twee Vlamingen heeft werkbaar werk. Nooit eerder was het resultaat van de werkbaarheidsmonitor zo verontrustend. Werkstress blijkt het grootste struikelblok. Vooral sectoren met veel vrouwelijke werknemers komen slecht uit de meting. ‘Gezond de pensioenleeftijd halen wordt steeds moeilijker.’ Teks t Nils De Neubourg FOTO Mia Uydens
O
ntstellende conclusie in de laatste werkbaarheidsmonitor: iets minder dan de helft, of 49,6 procent van de Vlamingen ervaart zijn job als werkbaar. Dat blijkt uit de driejaarlijkse studie waarin de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV) peilt naar de kwaliteit van onze jobs. Het is daarmee meteen het slechtste resultaat sinds de start van de metingen in 2004. Nochtans hadden de sociale partners 60 procent werkbare jobs vooropgesteld in 2020. Concreet peilt de werkbaarheidsmonitor naar vier belangrijke aspecten van het werkleven: werkstress, betrokkenheid en motivatie in het werk, balans werk-privé en leermogelijkheden. De verontrustende conclusie is dat we steeds minder goed scoren op drie van de vier elementen. Alleen de leermogelijkheden gaan er de voorbije vijftien jaar stelselmatig op vooruit. De andere aspecten, met stress op kop, kennen een flinke terugval. 37 procent van de Vlaamse werknemers zegt te lijden aan psychische vermoeidheid of stress door het werk. In 2013 was dat nog slechts 29 procent. Die toename is de opvallendste conclusie uit de werkbaarheidsstudie. Vooral onder vrouwen wordt werkstress een probleem. Zo rapporteert 40 procent van de vrouwen stress, bij mannen 32 procent. Dat vertaalt zich ook naar de algemene werkbaarheid. Slechts 47 procent van de vrouwen geeft aan een kwaliteitsvolle baan te hebben. Bij mannen ligt dat aandeel op 52 procent. Volgens Ann Vermorgen, nationaal secretaris bij ACV en lid van de SERV, is een oorzaak niet ver te zoeken. ‘De werkbaarheid wordt in de zorg- en welzijnssector en het onderwijs door de stress onderuit gehaald. Niet toevallig sectoren waar de meerderheid van de werknemers vrouw is.’ In vergelijking met 2013 zijn er in die sectoren ongeveer een tiende stressklachten bijgekomen. Volgens de SERV zijn een toename van werkdruk en emotionele last de twee voornaamste redenen daarvoor.
De ACV-afgevaardigden Marc Rombouts, Ludo Hendrickx en Claire Schepens maakten voor hun collega’s met de directie afspraken over het recht op deconnectie.
Werkbaarheid in de praktijk:
Deconnectie bij deSter in Hoogstraten ’s Avonds nog mailtjes beantwoorden of op zondagavond een dringende vraag krijgen tegen maandagochtend. Dat zorgt voor stress. Kan je daar misschien in je bedrijf afspraken over maken? De ACV-afgevaardigden deden dat bij deSter in Hoogstraten. ‘We hoorden over voorvallen waarbij werknemers buiten de werkuren dringende opdrachten kregen. Soms werd dat onze collega’s te veel. Zelfs tijdens vakanties staat in de automa-
‘Ruim één op de drie werknemers kampt met psychische vermoeidheidsproblemen. Dat toont weer aan dat jobkwaliteit veel hoger op de agenda hoort te staan’ Ann Vermogen Nationaal secretaris ACV
Langer werken ‘Werkbaar werk is niet alleen cruciaal voor ons welbevinden, maar ook om tot de pensioenleeftijd mee te kunnen draaien’, legt Vermorgen het belang van de werkbaarheidsmonitor uit. Dat de kwaliteit van de job invloed heeft op de duur van de loop-
tische out-of-office: ‘Ik ben er niet, maar voor dringende zaken kan je me contacteren.’ Maar wat is eigenlijk ‘dringend’?’ ‘Tijdens de cao-onderhandelingen in 2017 kwam het recht op deconnectie of onbereikbaarheid naar boven als vraag. Dat hebben we meegepakt in gesprekken. Het management zag ook het belang. Uitgeruste werknemers zijn namelijk productiever. De managers zelf waren het idee trou-
baan, blijkt ook uit de resultaten. Van de veertigplussers met een werkbare job ziet vier op de vijf het realistisch om de pensioenleeftijd te halen. Maar zodra er knelpunten als werkstress opduiken daalt dat aandeel pijlsnel. Zelfs bij één knelpunt zegt nog maar 55 procent dat te zien zitten. Vermorgen: ‘Politici en het bedrijfsleven willen dat mensen langer aan de slag blijven. Dan is het belangrijk dat we investeren in meer werkbaar werk. Dat is werk waarvan je niet overspannen of ziek wordt, dat boeiend en motiverend is, dat voldoende kansen biedt om bij te blijven en voldoende ruimte laat om werk en privéleven te combineren. Dat ruim één op drie werknemers kampt met psychische vermoeidheidsproblemen is een teken aan de wand. Deze cijfers tonen weer aan dat jobkwaliteit veel hoger op de agenda hoort te staan.’
wens ook genegen, zij hebben immers ook een privéleven.’ ‘In onze cao staat nu dat werknemers het recht hebben om onbereikbaar te zijn buiten werktijd. Die regeling hebben we gekoppeld aan de wachtdiensten. Deconnectie is belangrijk, maar het bedrijf moet ook blijven draaien. Zo is het duidelijk wie er wanneer opgebeld mag worden. Dat is om de beurt, en daar staat ook een vergoeding tegenover.’
Actieplan Om te werken aan de mogelijkheden om de pensioenleeftijd voor iedereen haalbaar te maken, sloten de sociale partners samen met de Vlaamse regering in 2018 het akkoord ‘Actieplan Werkbaar Werk’. Daarin staan maatregelen om de jobkwaliteit te verhogen. Een van die maatregelen zijn de werkbaarheidscheques. Met die cheques kunnen bedrijven uit de profitsector hun eigen jobs laten doorlichten door experten. Eventuele problemen komen zo aan het licht en voorstellen tot verbetering kunnen daarop volgen. Vermorgen: ‘We moeten met die kennis aan de slag om concrete jobs echt te verbeteren. Daarom vragen we ook om de regeling uit te breiden naar de non-profitsectoren. Het ACV wil nog verder gaan met een werkbaarheidsfonds. Zo’n fonds kan concrete ingrepen die de kwaliteit van jobs verbeteren mee financieren.’
4
ACTUEEL
Gezonder door het leven
Vrijwilligers hebben dokter minder nodig Vrijwilligers voelen zich niet alleen meer deel van de samenleving, ze voelen zich ook gezonder, moeten minder naar de dokter en kopen minder geneesmiddelen. Dat blijkt uit een onderzoek van CM, haar partnerorganisaties en de Université catholique de Louvain (UCL).
I
Kris Peeters (65)
‘Ik geef mezelf een 8 op 10 voor gezondheid’ ‘Mijn leven hangt samen met vrijwilligerswerk’, zegt Kris Peeters (65). ‘Jeugdwerking, een toneelvereniging, oudercomité, de zwemclub … Nu ben ik voorzitter van de Sint-Lambertusafdeling van Samana in Heverlee. Ik ga op huisbezoeken, vaak bij mensen die serieuze tegenslagen hebben gekend in hun leven. Ik babbel met hen, steun hen en krijg daar veel warmte voor terug. Dat is veel waard.’
Teks t Michiel Verplancke Foto Compagnie Gagarine
n België zetten meer dan een miljoen vrijwilligers zich in voor anderen. UCL, CM en haar partnerorganisaties (Samana, Okra, Kazou, Intersoc en de Franstalige tegenhangers) onderzochten of er een verband bestaat tussen vrijwilligerswerk en gezondheid. De onderzoekers verdeelden meer dan 7 000 Belgen in vier groepen: vrijwilligers bij partnerorganisaties van CM, vrijwilligers bij andere organisaties, mensen die deelnemen aan activiteiten van een club of organisatie (maar niet als vrijwilliger) en mensen die daar niet aan deelnemen.
‘Vrijwilligers kunnen steunen op een warm netwerk. Onder andere daarom voelen ze zich gezonder’ LUC VAN GORP, voorzitter cm
Meer zelfvertrouwen Zowat op alle psychosociale factoren gaven de vrijwilligers zichzelf een betere score dan de twee andere groepen. Ze hebben een hoger zelfvertrouwen, voelen zich beter geïntegreerd in de samenleving, vinden meer zin in het leven en voelen zich minder eenzaam. Bovendien voelen vrijwilligers zich gezonder dan wie niet deelneemt aan het gestructureerd sociaal leven.
‘Met vrijwilligerswerk bouw je een grote vriendenkring op. Je krijgt veel terug. Een van onze vrijwilligers, die ook vaak op huisbezoek ging, verloor onlangs haar man. Een zware klap voor haar. Maar de rollen draaiden om. De mensen bij wie zij op huisbezoek ging, kwamen nu naar haar, zodat ze zich niet eenzaam zou voelen.’ ‘Ik geef mezelf een 8 op 10 qua gezondheid. Ik heb wel prostaatkanker gehad, maar ben snel hersteld. Ik had ongelooflijk veel geluk. Andere mensen niet. Tijdens mijn vrijwilligerswerk ben ik veel sterke mensen tegengekomen. Die ondanks alles blijven lachen. Mocht ik morgen geen geluk meer hebben, dan wapent de gedachte aan hen mij.’
‘Vrijwilligerswerk breekt het isolement en smeedt banden tussen mensen’, zegt CM-voorzitter Luc Van Gorp. ‘Vrijwilligers voelen zich gewaardeerd. Ze kunnen steunen op een warm netwerk. Onder andere daarom voelen ze zich gezonder. Gezond zijn draait om veel meer dan niet-ziek zijn. Zingeving, sociaal leven en kwaliteit van leven hebben een belangrijke invloed op gezondheid.’
Minder geneesmiddelen Dat vrijwilligers zich gezonder voelen, valt ook op in objectieve graadmeters. De
mensen die in het vrijwilligersleven staan, gaan opvallend minder naar de dokter. Vrijwilligers hebben per jaar tien procent minder vaak contact met de huisdokter, dan wie niet in een club of organisatie zit. Vrijwilligers nemen ook minder geneesmiddelen. Dat onderscheid is vooral sterk bij geneesmiddelen die inwerken op het zenuwstelsel, zoals antidepressiva, anti-epileptica of pijnstillers. Mensen die vrijwilliger zijn bij een van de partnerorganisaties van CM, gebruiken twee keer minder van deze geneesmiddelen dan mensen
die buiten het gestructureerd sociaal leven staan. ‘Ook al kunnen we niet met zekerheid zeggen dat hier een relatie van oorzaak en gevolg is, toch blijkt er een duidelijk verband te zijn tussen gezondheid en vrijwilligerswerk’, zegt Luc Van Gorp. ‘We moeten vrijwilligerswerk aanmoedigen. Zo kunnen we de samenleving alleen maar rijker maken.’
>>> www.cm.be/vrijwilligers
Europese arbeidsautoriteit
ACVBIE test slagkracht sociale Interpol Europa beloofde een doeltreffende aanpak van oneerlijke concurrentie en sociale dumping. De Europese organisatie die dat moet waarmaken is nu ook echt gestart. Het ACV gaat met het probleemdossier rond Rive Gauche in Charleroi na of het agentschap in de praktijk het verschil kan maken. Midden oktober kende de Europese Arbeidsautoriteit (European Labour Authority, ELA) haar officiële start. Twee jaar na de aankondiging heeft de Europese Unie dan eindelijk haar eigen controle-
instelling tegen oneerlijke arbeidspraktijken, zoals sociale dumping. Of het agentschap ook de tanden heeft om echt te bijten, zal de toekomst moeten uitwijzen. ACV bouw - industrie & energie (ACVBIE) legt de ELA samen met Europese partners een eerste test voor. Voorlopig draait de ELA nog op halve kracht. Vanaf eind 2024 moet het agentschap volledig uitgebouwd zijn. ‘De ELA heeft heel veel bevoegdheden gekregen. Het is afwachten of het die ook kan en zal gebruiken’, zegt Tom Deleu. Als voormalig inter-
nationaal secretaris van ACVBIE was hij betrokken bij het indienen van verschillende klachten over sociale dumping bij de ELA. ‘Met de collega’s uit diverse landen hebben we enkele problematische en complexe dossiers opgesteld. Daarin tot een oplossing komen was tot nu onmogelijk.’ Voor België werd gekozen voor het dossier rond sociale dumping op de werf van Rive Gauche in Charleroi. Ondertussen is Deleu verkozen tot secretaris-generaal van de Europese Federatie van Bouwvakkers en Houtbewerkers. Vanuit die
functie zal hij nog nauwer toezien op een Europese aanpak. ‘De hoop is dat de ELA concrete veranderingen kan doorvoeren, zoals gezamenlijke controleacties. Dat lost niet alles op, maar het is wel een signaal dat oneerlijke concurrentie voortaan ook echt wordt aangepakt. Op korte termijn moet de ELA dan ook evolueren naar een echte sociale Interpol. En dat is nodig, want in sectoren als de bouw en transport blijft sociale dumping een immens probleem.’
ACTUEEL
5
Extralegale voordelen: verschillen en gevaren voor de toekomst
Mannen hebben drie keer vaker een bedrijfsauto dan vrouwen Extralegale voordelen lijken een aantrekkelijk deel van je loonpakket, maar er zitten verraderlijke addertjes onder het gras. Onderzoek van de overheidsdienst Sociale Zekerheid en de Rijksdienst voor de Sociale Zekerheid (RSZ) voor werknemers in de privésector leert dat vrouwen en arbeiders er veel minder recht op hebben. Bovendien ondergraven aandelenopties, salariswagens, gsm-abonnementen en andere voordelen de spaarpot voor de pensioenen, de gezondheidszorg en de werkloosheids- en ziekte-uitkeringen. TEKST WIM TROCH FOTO ID/BART DEWAELE
W
ie werkt, krijgt een loon. Dat is logisch, maar wie door de vacaturebijlage bij de krant bladert of op jobsites surft, merkt snel dat werkgevers de beste kandidaten ook proberen te verleiden door allerlei extralegale en andere voordelen. Maaltijdcheques, vergoedingen voor het woon-werkverkeer met de eigen wagen en ecocheques zijn de meest verspreide. Maar je hebt ook salariswagens, aandelenopties (‘warrants’) en collectieve bonusplannen, die vaak hogere voordelen opleveren. Zulke extralegale voordelen behoren tot het loonpakket, maar er worden vaak minder socialezekerheidsbijdragen op betaald dan op het klassieke brutoloon. Op sommige voordelen – zoals maaltijdcheques en aandelenopties – zelfs helemaal geen. Dat heeft belangrijke nadelen. De extralegale voordelen tellen niet mee voor de berekening van je pensioen, of je eventuele ziekte- of werkloosheidsuitkering, en vaak tellen ze niet mee voor de berekeningen van de eindejaarspremie of het vakantiegeld. Bovendien maken de extralegale voordelen het moeilijk om loonvoorwaarden te vergelijken. Ze vallen ook buiten de cao-onderhandelingen, wat willekeur in de hand werkt.
De ene werknemer is de andere niet Dat er grote verschillen zijn, blijkt ook uit het onderzoek van de FOD Sociale Zekerheid en de RSZ. Bijvoorbeeld tussen mannen en vrouwen. Voor acht van de elf verloningsvoordelen die onderzocht werden, blijkt dat ze veel minder aan vrouwelijke werknemers worden toegekend. De bedrijfswagen komt bij vrouwen bijna drie keer minder voor dan bij mannen, ook al werken ze in dezelfde sector, in een organisatie van dezelfde omvang, in dezelfde functie en hebben ze dezelfde leeftijd. Ook bij telefoonabonnementen op kosten van het werk zien we dat mannen veel vaker van dit voordeel kunnen genieten dan vrouwen. Ook de sector waarin je werkt is een sterk bepalende factor. In de informatie- en communicatiesector is een salariswagen bijvoorbeeld erg gebruikelijk (63 procent van de werknemers heeft er een), terwijl bij het personeel in de gezondheidszorg en maatschappelijke dienstverlening slechts 1,4 procent een bedrijfswagen heeft. Nog een verschil is er tussen arbeiders en bedienden. Het is vooral die laatste groep die aanspraak kan maken op de extralegale voordelen. Bij winstpremies, bedrijfswagens en aandelenopties zijn de verschillen het duidelijkst.
Ten slotte speelt ook de grootte van het bedrijf of de organisatie waar je werkt een rol. Voor fietsvergoedingen, woon-werkverplaatsingsvergoedingen met openbaar vervoer en ecocheques is er een recht evenredig verband tussen de grootte van het bedrijf en de mate waarin de voordelen worden toegekend. Voor de andere voordelen blijkt dat bedrijven met vijfhonderd tot duizend werknemers het soepelst zijn met de toekenning van extralegale voordelen.
Wie betaalt de rekening? ‘Het onderzoek bevestigt de trend die we op het terrein zien’, reageert Chris Serroyen van de ACV-studiedienst. ‘We wisten dat er een verschil tussen mannen en vrouwen speelde. Dat is nu geobjectiveerd. Wat daarnaast ook frappant is, is de explosie van aandelenopties. De studie leert dat werknemers van wie dat in hun loonpakket zit – vooral hogere bedienden en kaderleden – gemiddeld voor 13 276 euro aan aandelenopties hebben, zonder dat er sociale bijdragen op worden betaald. We zien dat vooral bedienden in sterke sectoren betaald worden met extralegale voordelen. In verhouding dragen arbeiders en werknemers in sectoren die het al moeilijk hebben meer bij tot de sociale zekerheid.’
moet wel de rekening van die minderinkomsten betalen. Tot eind 2020 past de overheid de tekorten bij, maar vanaf 2021 wordt die evenwichtsdotatie geschrapt. Schattingen voorspellen een tekort van 5,9 miljard euro tegen 2024 door de onderfinanciering van de sociale zekerheid.’ ‘Deze studie is voor ons een aanknopingspunt om een breder debat te voeren. En dan gaat het ook over het opbod aan alternatieve arbeidsstatuten en hun bijzondere gunstmaatregelen. Denk maar aan de topsporters, flexi-jobs of werknemers bij digitale platformen zoals de koeriers van Deliveroo en UberEats. We moeten de lekken dichten. Wil dat zeggen dat alle extralegale voordelen afgeschaft moeten worden? Neen, maar als de overheid vindt dat er goede redenen zijn om de loonvoordelen en arbeidsstatuten zonder de gewone bijdragen te behouden, moet ze zo eerlijk zijn om de rekening bij te passen. Op korte termijn moet een moratorium (een bevriezing, red.) worden ingevoerd voor nieuwe loonvoordelen en arbeidsstatuten zonder de normale bijdragen en belastingen, en moet er paal en perk gesteld worden aan de ontsporing van aandelenopties.’
‘In het verleden waren extralegale voordelen vaak een vorm van loonsverhoging. De laatste jaren zien we echter operaties om ook bestaande brutovoordelen, zoals eindejaarspremies, om te zetten in zogenaamde cafetariaplannen. Werknemers mogen – of moeten – uit een pakket aan voordelen enkele dingen kiezen, zoals uit het menu in een restaurant. Dat is niet vrijblijvend, want het zet de financiering van de sociale zekerheid en de collectieve diensten enorm onder druk. Maar iemand
De salariswagen blijft een belangrijk extralegaal voordeel. Bijna een kwart van de mannelijke werknemers in de privésector heeft er één.
6
OPINIE FORUM
hannelore michel KAJ vzw
Veilige thuishaven voor ieder kind
I
n reclamefolders en tijdschriften zien we ze opnieuw opduiken. Foto’s van rijkelijk versierde feesttafels en pakjes onder de vrolijk verlichte kerstboom. En in een glansrol, de gelukkige gezinnen die genieten van eten en drinken en pakjes uitwisselen. De warmste periode van het jaar. Maar voor kinderen van gescheiden ouders is het vaak een stressvolle en eenzame periode. Een periode waarin ze soms gedwongen worden om te kiezen en moeten doen alsof ze een fijne tijd hebben. ‘Dat is toch tof, twee keer cadeautjes?’, krijgen ze vaak te horen. Niet, dus. Cadeautjes doen er niet toe. Zij verlangen naar liefde, oprechte interesse en een veilige thuishaven. Met de feestdagen, maar ook het hele jaar door. KAJ luisterde naar vijftig jongeren van gescheiden ouders. 35 van hen waren jonger dan twaalf bij de scheiding van hun ouders. De kans is klein dat die jongeren gehoord zijn over de verdeling van de kinderen. En het doet ons ook vermoeden dat veel verblijfsregelingen nooit werden aangepast of herzien. Vandaag bouwen die jongeren zelf aan hun leven. Ze studeren, ze zoeken een job, ontmoeten iemand. Maar ook in deze levensfase geven ze aan dat ze ‘altijd kind van een gescheiden gezin’ blijven. Ze vragen zich bijvoorbeeld af of hun ouders wel samen aanwezig zullen kunnen zijn op het verjaardagsfeestje van hun kinderen. Of ze hopen dat er geen ruzie uitbreekt op hun trouwdag. KAJ is niet tegen echtscheiding. Een kind moet kunnen opgroeien in een conflictvrije omgeving. Met beide ouders die hun verantwoordelijkheden opnemen en communiceren in functie van hun kinderen. Dat is voor ons een ideale situatie. En dus, lieve ouders, toekomstige ouders, plusouders, grootouders, politici, rechters en alle betrokkenen, laat ons samen zorgen voor een veilige thuishaven voor alle kinderen en jongeren. Laat ons hen op de eerste plaats zetten en waarderen. Laat ons ervoor zorgen dat ze zorgeloos jong kunnen zijn om op te kunnen groeien tot zorgzame volwassenen. Laat ons dus vooral naar hen luisteren.
De warmste weken LUC VAN GORP, voorzitter CM
Het leek wel of de Warmste Week dit jaar twee weken vroeger van start ging. Want geef toe, was het niet hartverwarmend om te zien hoe tal van organisaties de voorbije dagen hun werking in de kijker zetten? Met duizenden trokken vrijwilligers en medewerkers van al die verenigingen de straat op om te tonen wat ze in hun mars hebben. Alsof ze op de valreep wilden solliciteren als goed doel voor een van de vele acties die binnenkort gepland zijn voor de echte Warmste Week. Het zou misschien nog een originele en sympathieke actie zijn, ware het niet dat het bittere ernst is. Want door de besparingen die de Vlaamse regering hen oplegt, dreigen sommige organisaties zodanig in de problemen te komen, dat ze zullen moeten schrappen in hun werking. Of zelf op zoek zullen moeten gaan naar gulle giften.
‘Door te besparen bij organisaties die elke dag het beste van zichzelf geven, snijden beleidsmakers dubbel in hun vel’
Vrijwilligers voelen zich niet alleen gezonder, zij doen ook minder vaak een beroep op gezondheidszorg. Wie zich engageert in een vereniging gaat minder naar de dokter en gebruikt minder geneesmiddelen. Bovendien voelen vrijwilligers zich beter in hun vel en vinden ze meer zin in het leven. Investeren in vrijwilligers is met andere woorden investeren in gezondheid. En iedereen weet dat een gezonde samenleving veel meer zal opbrengen dan alle subsidies die nu bij het middenveld geschrapt worden. Door te besparen bij organisaties die elke dag het beste van zichzelf geven, snijden beleidsmakers dubbel in hun vel. Waardevolle initiatieven zullen verdwijnen, innovatieve projecten krijgen minder kans en medewerkers en vrijwilligers die verbinding in de praktijk brengen, moeten er mogelijk de brui aan geven. En daar komt nog bij dat minder ruimte voor sociaal engagement ook een negatieve impact heeft op onze gezondheid. Laat ons daarom vooral hopen dat het protest van de voorbije dagen iets uithaalt. Want wie het middenveld overslaat – zo weten we uit het voetbal – zal niet veel matchen winnen.
Het mag dan een handige manier zijn om snel een gat in de begroting te dichten, wie snoeit in het middenveld schiet in zijn eigen voet. Want niet alleen geven al die organisaties en verenigingen zuurstof aan onze samenleving, er is nog een ander aspect dat tot nog toe onderbelicht bleef. Vrijwilligerswerk heeft een positieve impact op onze gezondheid, zo blijkt uit een grootschalige studie van CM, haar bewegingen en de Université catholique de Louvain.
Vakantiegeld 2017 nog niet ontvangen?
Uitbetaling rustdagen bouw 2019
Getrouwheidspremie stoffering en houtbewerking
Heb je als arbeider of niet-zelfstandig kunstenaar je vakantiegeld 2017 (voor werkjaar 2016) nog niet ontvangen? De kans is groot dat je vakantiefonds geen correct rekeningnummer van je heeft. Geef je rekeningnummer nog voor 31 december 2019 door, dan kan het vakantiegeld nog uitbetaald worden.
Als bouwvakker heb je ten laatste vandaag, vrijdag 6 december, je aanvraagformulier voor de uitbetaling van de vakantiedagen ontvangen. De 12 vakantiedagen van 2019 worden vanaf deze week uitbetaald. Hoeveel je krijgt, hangt af van je uurloon in het laatste kwartaal van dit jaar. Als Constructiv je loon niet kent, vul dan nog een bijkomend formulier in. Die formulieren worden weliswaar pas vanaf volgende week verzonden. Ook als uitzendkracht of wanneer je slechts een deel van het jaar werkt heb je onder bepaalde voorwaarden recht op een (deel van) de premie.
Werknemers in PC 126 ‘Stoffering en Houtbewerking’ kunnen rond deze tijd weer hun getrouwheidspremie aanvragen. Vanaf woensdag 4 december worden de premiekaarten verdeeld.
Om te bekijken of je nog recht hebt op vakantiegeld en om, indien nodig, je rekeningnummer door te geven, ga je op www.rjv. fgov.be naar ‘Mijn vakantierekening’. Was je werkgever in 2016 aangesloten bij de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie, dan kan je daar alles terugvinden. Was hij bij een ander vakantiefonds aangesloten, dan kan je daar een invuldocument aanvragen.
Vul die in en geef ze af aan je syndicaal afgevaardigde, het plaatselijk ACV-dienstencentrum of het regionaal beroepsverbond van ACV bouw - industrie & energie. Samen met de getrouwheidspremie krijgen de gesyndiceerde arbeiders een syndicale premie.
ACTUEEL
7
Meester Guido: ‘Het contact tussen generaties is zo verrijkend.’ Caleb geeft vandaag een spreekbeurt. Geïnteresseerde bewoners komen luisteren.
Naar school in het woonzorgcentrum
‘De leerlingen pikken hier veel meer op’ Naar school gaan in een woonzorgcentrum. Voor de kinderen van het zesde leerjaar van de vrije basisschool in Vinkt is dat heel gewoon. De klas van meester Guido huist op de tweede verdieping van het woonzorgcentrum Sint-Franciscus. Kinderen en bewoners komen er elkaar voortdurend tegen. ‘Het contact tussen generaties is zo verrijkend.’
TEKST Martine Creve FOTO’s James Arthur
Z
es jaar geleden zijn we hier eerder toevallig terechtgekomen door verbouwingen in onze school hiernaast’, begint meester Guido Vermaerke. ‘We zaten toen in een bergruimte.’ De ergotherapeute van het woonzorgcentrum stelde hem voor om eens iets samen te doen. ‘Dat contact tussen de generaties was voor iedereen zo verrijkend’, vertelt Guido. ‘We zijn gebleven, maar we verhuisden wel naar een aangepast lokaal.’
Manoeuvreren met rolstoel ‘De bewoners van het woonzorgcentrum krijgen regelmatig de kans om een les te volgen. Vandaag geven leerlingen Caleb en Thibo samen met Marwa en Fatime een spreekbeurt’, legt meester Guido uit. ‘Geïnteresseerde bewoners zijn welkom.’ De kinderen gaan hen persoonlijk uitnodigen. Ze kennen de weg. Soms begrijpt een bewoner de kinderen niet onmiddellijk.
Dan herhalen de leerlingen rustig dat hij of zij mee mag gaan naar de klas. Handig manoeuvreren ze met de rolstoel door de gangen. Ze zijn het gewend om met ouderen om te gaan. ‘Elke dag gaan de leerlingen in de leefruimte goedemorgen zeggen. Voor ze ’s middags vertrekken, passeren ze eerst door de eetzaal om iedereen smakelijk eten te wensen en nog eens te zwaaien’, verklaart Guido.
100-jarige gast Tien gasten komen naar de voordrachten luisteren. Meester Guido groet ze hartelijk. Op de eerste rij zit de 100-jarige Maria. Zij wil de spreekbeurt van haar achterkleinzoon Thibo niet missen. Lea komt voor de eerste keer. Het koppel Gerard en Paula sluit vaker aan. Caleb steekt van wal. Hij vertelt honderduit over de axolotl, een Mexicaanse salamander. Het groepje van Thibo geeft uitleg over Bangladesh. ‘Na elke spreekbeurt volgt een test, die de kinderen samen met de ouderen invullen. Er is ook een evaluatie’, zegt meester Guido. Caleb krijgt van
Paula complimenten voor zijn mooie uitspraak. ‘Maar voor mij spreekt hij te snel’, lacht Maria. ‘Dat zal ik onthouden’, reageert Caleb.
Van Bangladesh naar Jakarta Bangladesh doet Maria aan haar kleinzoon denken. Hij is getrouwd met een meisje uit Jakarta in Indonesië. ‘Haar familie is hier op bezoek geweest om te zien hoe wij hier leven’, vertelt ze. ‘Ginder leven de mensen veel meer buiten. Het pensioen wordt er niet betaald zoals hier. En de familie zorgt voor de oudere mensen.’ Er hangt een foto van haar kleinzoon op haar kast. ‘Kom maar eens kijken’, wenkt Maria. ‘Een mooi voorbeeld van hoe een gesprek op gang komt tussen jong en oud’, pikt Guido in. ‘Het draait allemaal rond communicatie. Naar elkaar luisteren, ervaringen uitwisselen en van elkaar leren, daar komt het op aan.’
Wisselwerking Niet alleen in het zesde leerjaar leren de kinderen de leefwereld van het woonzorgcentrum kennen. ‘Elke klas van de school komt in contact met de bewoners’, licht Guido toe. ‘De tweede kleuterklas komt hier maandelijks turnen, de kinderen van het derde leerjaar werken samen met de bewoners in de tuin. Samen zingen, lezen, kokerellen, knutselen, het gebeurt hier allemaal. Er is een wisselwerking. Door
een kleine aanpassing van de lessen kunnen ouderen participeren. Tegelijk worden activiteiten voor de bewoners herbekeken zodat de school kan meedoen.’ Meester Guido straalt: ‘De kinderen en bewoners zijn zelfs al een paar dagen samen op zeeklas geweest. Dat was de max.’
Kippenvel ‘De kinderen van het zesde leerjaar zijn soms wat uitgekeken op de school’, weet meester Guido. ‘In het woonzorgcentrum zitten ze in een andere leeromgeving waardoor ze bijvoorbeeld sociale vaardigheden kunnen oefenen. Ze leren omgaan met beperkingen. Ze komen in contact met bewoners, familieleden, personeel, artsen. De kinderen worden er ook met de dood geconfronteerd en willen daarover praten. Ik kan nu veel intenser met de kinderen bezig zijn. Op een jaar tijd gaan ze twee jaar vooruit.’ Guido merkt duidelijk dat de leerlingen veel meer oppikken en veel meer oog hebben voor alles wat er gebeurt. ‘Zo gingen de bewoners en de kinderen in de bar iets drinken na een gezamenlijke activiteit een tijdje geleden. Het rietje waarmee een bewoner dronk, ging te veel naar boven waardoor hij niets binnen kreeg. Een kind had dat gezien en hief spontaan het glas op. Dat is een kippenvelmoment.’
8
DOSSIER
Het Vlaamse medialandschap onder de loep
Politiek en media: wie controleert wie? Internationale reuzen dagen de Vlaamse media in sneltempo uit, de kersverse Vlaamse regering staat voor belangrijke keuzes en het Vlaamse medialandschap is sterk geconcentreerd. Wat is de staat van de Vlaamse media? TEKST Simon Bellens ILLUSTRATIE RUTGER VAN PARYS
T
erwijl Netflix de huiskamers inneemt, zet een nieuwe Vlaamse regering de lijnen uit voor het komende mediabeleid. Ze wil de digitalisering stimuleren, maar haalt ook de ‘kaasschaaf’ boven. Bovendien staan de onderhan delingen over een nieuwe beheersovereenkomst met de VRT voor de deur. Die moet, volgens het Vlaams regeerakkoord, ‘meer dan ooit focussen op het versterken van de Vlaamse identiteit’. Ondertussen klitten de commerciële mediahui zen samen. Telenet mocht in 2019 van de Belgi sche Mededingingsautoriteit De Vijver Media (VIER, VIJF ...) definitief overnemen en de fusie van Media laan (VTM, QMusic, JOE ...) met De Persgroep (Het Laatste Nieuws, De Morgen, Humo, Dag Allemaal, Story ...) resulteerde in het blitse DPG Media, dat verhuisde naar een heuse News City in Antwerpen. Zo zou 2019 wel eens een scharnierjaar voor de Vlaamse media kunnen blijken.
Het einde van de vierde macht? Op 19 november publiceerde de Vlaamse Regulator voor de Media (VRM) zijn jaarlijkse rapport over de
‘Clicks zijn een slechte motivatie voor journalistiek’ TOM COCHEZ, apache.be
mediaconcentratie in Vlaanderen, de mate waarin verschillende spelers de media in handen hebben. Naar jaarlijkse gewoonte stelt de VRM een verre gaande mediaconcentratie vast: slechts vijf grote mediagroepen bezitten 80 tot 100 procent van het Vlaamse medialandschap. In 2016 onderscheidde de VRM nog negen groepen. Naast de eerder genoemde VRT, DPG Media en Telenet/De Vijver Media zijn de hoofdspelers Mediahuis (De Standaard, Het Nieuws blad) en Roularta (Knack, De Tijd). Uitgevers als het vroegere De Persgroep begeven zich nu op het ge bied van radio en televisie, distributeurs zoals Tele net gaan zelf programma’s maken. ‘Ik denk dat de bodem nu wel is bereikt’, zegt Jonathan Hendrickx, doctoraatsstudent mediaconcentratie aan de VUB.
Verschraald aanbod
Momenteel onderzoekt Jonathan Hendrickx of de concentratie bij Mediahuis – de fusie tussen uitge vers Concentra en Corelio in 2013 – leidt tot inhou delijke verschraling. ‘We zien toch dat de inhoude lijke overeenkomsten tussen artikels aanzienlijk zijn toegenomen’, zegt hij. ‘Anderzijds hadden verschil lende kranten die fusies nodig om het hoofd boven water te houden. In De Standaard is daardoor meer ruimte gekomen om zich toe te leggen op onder zoeksjournalistiek.’ Daar hecht Tom Cochez weinig geloof aan. Hij on derzocht de Vlaamse mediaconcentratie als redac teur bij Apache.be, een onafhankelijke nieuwssite die inzet op onderzoek en daarmee een uitzondering is in de Vlaamse nieuwsmedia. ‘De journalistiek als métier en als vierde macht staat door de mediacon centratie onder druk’, zegt hij.
Mediaconcentratie zou het aanbod verschralen, de autonomie van journalisten bemoeilijken en min ‘Vroeger had je als journalist een bepaalde mate der diversiteit aan opinies teweegbrengen. Dat be van controle over je werk, je kon met de eindredac dreigt de rol van de journalistiek als controlerende tie discussiëren. Vandaag zie je bij vierde macht, die burgers moet infor DPG Media dat een centrale redactie meren over de bezigheden van de po content aanbrengt waar managers litiek. ‘Maar net over die inhoudelijke van de verschillende merken, zoals concentratie zegt de VRM niets’, aldus VTM of HLN.be, quotes uit selecteren Leen d’Haenens, professor mediabe en vervolgens zonder context of au leid aan de KU Leuven. ‘60 procent van teurschap op sociale media gooien. de 20- tot 45-jarigen bekijkt vier tot zes van de 20- tot Journalisten voelen zich contentlevenieuwsbronnen per dag en die zijn zeer 45-jarigen bekijkt ranciers. Kranten werken ook steeds bepalend voor opinievorming, maar vier tot zes nieuws- vaker in het Facebook-model, waarbij dat is alleen interessant als er ook vol bronnen per dag ze de data van lezers gebruiken om doende verschillende inhoud is.’
60 %
DOSSIER
9
VRT-actie op 5 december
‘Dit gaat banen en kwaliteit kosten’ De VRT zou tegen 2024 meer dan 44 miljoen euro moeten besparen. Op 5 december voerde de openbare omroep actie. De VRT kreeg een wel erg grote rol in het Vlaams regeerakkoord. Het huis van vertrouwen moet zich ‘meer dan ooit focussen op de Vlaamse identiteit’ en ondergaat een nieuwe besparingsronde. Die ‘generieke besparing’ van 2,4 miljoen euro per jaar komt bovenop de besparingen die de vorige regering al oplegde: een niet-indexering van de werkingsmiddelen en de pensioenkosten voor statutaire ambtenaren. Alles samen, maakte gedelegeerd bestuurder van de VRT Paul Lembrechts bekend, betekent dat een totale besparing van 44,6 miljoen euro tegen 2024. In vergelijking met 2007 moet de VRT het in 2020 met 31 procent minder publieke financiering doen. Bovendien mag de VRT volgens het regeerakkoord niet meer opbieden voor schermgezichten of sportwedstrijden, die nochtans een groot publiek aantrekken. Op de nieuwswebsite VRT NWS mag de openbare omroep dan weer geen longreads of langere artikels meer publiceren – oneerlijke concurrentie met de kranten, aldus de regering.
adverteerders aan te trekken. Daarvoor heb je clicks nodig en dat is een slechte motivatie voor journalistiek. Eigenlijk zou je journalistiek nooit aan de vrije markt mogen overlaten.’ De nieuwe Vlaamse regering maakte in het licht van de mediaconcentratie opmerkelijke keuzes. Zo verplicht ze de VRT om mee te stappen in een Vlaams Netflix, een streamingdienst voor Vlaamse programma’s waarvan vooral DPG Media een groot voorstander is. ‘Het is alle hens aan dek om advertentie-inkomsten te genereren’, zegt Leen d’Haenens. ‘Nu vloeien die immers voor 85 procent naar Facebook, Google, Netflix … of binnenkort Disney+.’ Op Roularta na verenigden dit jaar alle grote mediaspelers zich in een Belgian Data Alliance, een samenwerking om gepersonaliseerde reclame aan te bieden. Gelijktijdig schafte de minister van media de MediaAcademie voor journalistieke opleidingen en het Vlaams Journalistiek Fonds (VJF) af. Dat laatste werd pas vorig jaar opgericht en verdeelde 500 000 euro onder elf innovatieve projecten, waaronder factcheckers tegen fake news en een productiehuis voor onderzoeksjournalistiek. Projecten dus die onafhankelijke journalistiek stimuleren en de mediaconcentratie uitdagen. ‘Onbegrijpelijk’, noemt Leen d’Haenens die beslissing. Maar het VJF was maar ‘een doekje voor het bloeden’, in de woorden van Jonathan Hendrickx. ‘Ik mis bij de Vlaamse regering het bewustzijn van het probleem van medi-
aconcentratie.’ Of de regering mediaconcentratie in de hand werkt, zoals Vlaams parlementslid Tine Van den Brande in de commissie Media zei, wil hij niet gezegd hebben, ‘maar ze doet zeker niets om het tegen te gaan.’
Voor wat hoort wat? Volgens de minister gaat het over de herschikking van een ‘versnipperd’ subsidieveld. Het is dus nog afwachten of er ook iets in de plaats komt. Voorlopig houdt Vlaanderen alleen nog het Fonds Pascal Decroos over om onafhankelijke journalistiek te ondersteunen, met een budget van jaarlijks zo’n 400 000 euro. Het valt op dat het Vlaams regeerakkoord veel vraagt van de VRT, weinig over heeft voor onafhankelijke initiatieven en de grote mediagroepen tegemoetkomt. Een beleid op maat van Christian Van Thillo, de grote man achter DPG Media, wordt wel gezegd. ‘Wij kunnen alleen maar vaststellen dat het regeerakkoord veel elementen bevat die al lang oude dromen van Van Thillo zijn’, zegt Tom Cochez. ‘Alles wat de VRT zou kunnen versterken, is tenietgedaan. Ik denk dat er in die wereld veel voor wat hoort wat is, maar het is onbewijsbaar of DPG Media daarvoor ook iets in ruil biedt.’
In 2020 loopt de huidige beheersovereenkomst tussen de Vlaamse overheid en de VRT af, die de publieke opdracht en financiering regelt. Vanaf volgend jaar beginnen dus de (wellicht pittige) onderhandelingen over een beheersovereenkomst voor de periode 2021-2025. Door de maatregelen van de regering voelt de VRT zich geviseerd en vreest ze ernstig aan kwaliteit te moeten inboeten. Op 5 december hield de openbare omroep daarom een optocht voor VRT-medewerkers van de VRT-toren naar het Martelaarsplein, waar Vlaams minister-president Jan Jambon zijn kabinet heeft. Ook de cultuur- en de welzijnssector, zelf zwaar getroffen door de Vlaamse ‘kaasschaaf’, sloten zich aan bij de actie.
‘Wij zijn bang dat we beperkt en gecontroleerd worden in onze berichtgeving’ carlos van hoeymissen, acv-vrijgestelde
‘Wij zijn bang dat we beperkt en gecontroleerd worden in onze berichtgeving’, vertelt Carlos Van Hoeymissen, ACVvrijgestelde bij VRT. ‘Ons nieuwsaanbod zal onvermijdelijk verschralen en wij zullen in geschreven tekst geen duiding meer kunnen geven. Daarnaast vrezen wij met de huidige cijfers voor 250 banen. Ook gedwongen ontslagen, want enkel niet-vervanging van verlaters en gepensioneerden zal niet voldoende zijn.’
10
uit ervaring
Voortaan laten we elke maand iemand aan het woord die vanuit zijn of haar werk naar de wereld kijkt. Deze keer is dat vuilnisophaler Kevin.
‘95 procent is beleefd, maar je hebt ook 5 procent die geen geduld heeft’ Kevin* (27) is vuilnisophaler bij een afvalintercommunale. Hij gaat nu een jaar mee op ronde als lader. Zijn beroep staat bij sommigen niet te hoog aangeschreven, maar dat deert hem niet. ‘Zonder ons zou het leven van de mensen minder aangenaam zijn. Als wij er niet zouden zijn, beeld je dan eens in hoe de straten eruit zouden zien.’ Teks t Wim Troch illus tratie Peter Goes
S
oms kijken mensen wel op ons neer. Omdat ze denken dat we het laagste van het laagste zijn. Dat we niets anders kunnen. Maar eigenlijk mogen de mensen blij zijn dat we er zijn. Als we er niet zouden zijn, waar zouden ze dan met hun afval naartoe moeten? De meeste mensen hebben wel respect voor ons, hoor. Sommige mensen zetten zelfs een flesje water voor ons klaar, toen het de voorbije zomer zo warm was. Eén iemand heeft eens een bak bier voor ons klaargezet.’ Kevin heeft geen vaste rondes, dus elke dag wordt het een verrassing waar hij zal rijden, en met wie. ‘Dat deert me niet. Zo leer je iedereen kennen. En de weg in de regio. In de wijken of de kleinere gemeentes is het rustiger om vuilnis op te halen. In de stad verliezen we soms veel tijd met het verkeer. Bij sommige rondes weten we dat we sowieso in de file zullen moeten staan aanschuiven. Maar ook afval ophalen in de smallere straten is niet altijd makkelijk.’
‘95 procent van de mensen gedraagt zich beleefd als we aan het werken zijn. Maar dan heb je natuurlijk de vijf procent die geen geduld heeft. Ze zouden je omver rijden om toch maar voorbij te kunnen.’ Tijdens de Week van de Afvalophaler, eind vorige maand, werd duidelijk dat heel wat vuilnisophalers al te maken kregen met agressie. Om het imago van vuilnisophaler een boost te geven, houdt ook de intercommunale waar Kevin voor werkt geregeld speciale campagnes. ‘Zelf ben ik – gelukkig – nog nooit fysiek aangevallen geweest. Onlangs konden mensen een sticker op hun vuilniszakken plakken, waar dan ‘Bedankt, vuilnisman’ op stond. De meesten doen dat niet, maar het is wel fijn als mensen dat doen. Sommigen hadden zelfs nog een extra bedanking of aanmoediging op die sticker geschreven. Dat doet extra deugd.’
Kattenbakkorrels
‘Onlangs konden mensen een sticker op hun vuilniszakken plakken, waar dan ‘Bedankt, vuilnisman’ op stond. De meesten doen dat niet, maar het is wel fijn als mensen dat doen’ KEVIN
‘Het minst leuke aan mijn werk? Als je thuiskomt van je werk en je vriendin zegt dat je stinkt’, lacht Kevin. ‘We kunnen ons wel omkleden en douchen op het werk, maar toch blijft de geur soms wat hangen. Nog negatief is dat mensen hun zakken soms te zwaar vullen. In principe mag een restafvalzak maar vijftien kilo wegen. Soms laden mensen die toch te zwaar. Meestal doen we daar niet moeilijk over en laden we die zakken toch in. Als we de zak toch laten staan en er een rode sticker op plakken, hebben
de meeste mensen daar wel begrip voor. Al zijn er sommigen die dan kwaad bellen naar ons bureau …’ ‘Soms doen we die heel zware zakken eens open in de laadbak. Dan zie je vaak dat die gevuld zijn met kattenbakkorrels. Zo woont op een van onze rondes een oud vrouwtje, die altijd enorm veel en zware restafvalzakken buitenzet. We vroegen ons af hoe dat kwam. Het bleek dat ze in haar kleine huisje wel meer dan tien katten had. Die zakken waren dus vooral gevuld met kattenbakkorrels.’ Sorteren is niet voor iedereen even makkelijk. ‘Ik denk dat tachtig procent van de mensen hun afval op een correcte manier buitenzet. Er is natuurlijk ook veel sluikstort. Dat wordt erger met de jaren. Volgens mij is dat omdat de mensen niet meer weten waar ze met hun dingen naartoe moeten. Zeker in de wijken waar de mensen minder mobiel zijn, ouderen of mensen zonder auto. Die kunnen niet zomaar naar het recyclagepark. Het is zeker niet altijd uit slechte wil.’ ‘Er was eens een vrouwtje dat belde naar ons kantoor. Ze had ons zien voorbijrijden, maar we hadden haar zak niet meegenomen. Ze vroeg waarom we haar vergeten waren. Wij reden dus terug naar die
11
zo zit dat vakantie overdragen
2019 is bijna voorbij, wat als ik nog vakantiedagen heb? In december komen veel mensen tot de vaststelling dat ze nog enkele vakantiedagen hebben. Moet je die allemaal nog opnemen of kan je ook dagen overdragen naar het volgende kalenderjaar? De wet is duidelijk: Elke werknemer moet zijn wettelijke vakantiedagen verplicht opnemen vóór 31 december van het vakantiejaar. Met andere woorden: de wettelijke vakantiedagen van 2019 moeten allemaal voor dame en zochten naar de zak die er moest staan. Wat bleek? Haar zak stond in de keuken. Ze dacht dat we bij iedereen aanbelden om de zak te vragen. Die mevrouw was wat verward.’
Glijden in de sneeuw Dat Kevin altijd buiten moet werken, deert hem niet. Integendeel, als je hem mag laten kiezen, werkt hij liever in de winter dan in de zomer. ‘In de winter is het veel kalmer. Dan zetten mensen minder afval buiten. In de zomer heb je meer tuinafval, en meer PMDflessen want er wordt meer gedronken. Maar ook het restafval is minder in de winter. Raar misschien, maar het is wel zo.’ ‘Ook tof was toen het sneeuwde. Dan konden we onze zakken naar de vrachtwagen glijden. Regenweer is dan weer minder leuk, zeker als je de ronde van papier en karton moet doen. Bij regen weegt een doos papier al gauw tien procent meer dan normaal. Als je dan een hele dag dozen moet heffen, voel je dat op het einde van de dag wel.’
‘Het minst leuke aan mijn werk? Als je thuiskomt van je werk en je vriendin zegt dat je stinkt’
31 december 2019 opgenomen worden. Dat geldt ook voor inhaalrustdagen. Heb je op je werk recht op arbeidsduurverminderingsdagen, dan moeten die ook voor het einde van het jaar op zijn. Is het onmogelijk om je dagen in te plannen, bijvoorbeeld door ziekte of arbeidsongeschiktheid, dan krijg je het resterende vakan-
tiegeld uitbetaald ten laatste op 31 december. Ook in dit geval kan je de dagen dus niet meer nemen het jaar nadien. Toch gebeurt het weleens dat werknemers enkele dagen kunnen overdragen. Dat is in principe in strijd met de wet. Werkgevers bepalen dan bijvoorbeeld dat die dagen gebruikt moeten worden voor eind februari of maand. De arbeidsinspectie tolereert dat.
automatisch betalen
Kan ik mijn zorgpremie via domiciliëring betalen aan CM-Zorgkas? Iedereen die in Vlaanderen woont, betaalt vanaf 26 jaar een zorgpremie voor de Vlaamse sociale bescherming. Je kunt dat voortaan doen via domiciliëring. De Vlaamse sociale bescherming ondersteunt mensen die veel zorg nodig hebben. Onder meer hulpbehoevende ouderen, mensen met een handicap en bewoners van een woonzorgcentrum of een psychiatrisch verzorgingstehuis kunnen in aanmerking komen voor een zorgbudget. CM-Zorgkas brengt de Vlaamse sociale bescherming in praktijk. Elke inwoner van Vlaanderen ouder dan 25 jaar die hier sociaal verzekerd
is, moet jaarlijks een zorgpremie betalen. In 2020 bedraagt die 53 euro. Voor mensen die op 1 januari van 2019 recht hadden op de verhoogde tegemoetkoming is dat 26 euro. Wie in Brussel woont, kan vrijwillig de premie betalen. Met je solidaire zorgpremie verbeter je de levenskwaliteit van meer dan 300 000 zorgbehoevende mensen in Vlaanderen. Heb je ooit zelf veel zorg nodig, dan kun je een zorgbudget krijgen. Durf je een betalingstermijn al eens uit het oog verliezen en wil je de zorgpremie volgend jaar liever automatisch betalen? Dat kan via domiciliëring. Via de CM-web-
site kun je vanaf eind december een domiciliëringsopdracht invullen. Doe dat vóór 1 februari. Ga op www.cm.be naar je persoonlijk dossier via Mijn CM en klik op Domiciliëring zorgpremie. Ben je nog niet geregistreerd op www.cm.be/mijn-cm? Het volstaat om je een keer aan te melden met je eID of via de app ‘itsme’ en je hebt toegang tot je persoonlijk online dossier. Naast domiciliëring kun je er onder meer terugbetalingen bekijken, een afspraak maken, documenten aanvragen en formulieren downloaden.
>>> www.cm.be/zorgpremie
KEVIN
‘Voorlopig heb ik nog geen last aan mijn rug. Mijn oudere collega’s hebben soms wel rugklachten of knieproblemen. Ik weet wel dat als je een doos moet oppakken, je door je knieën moet buigen met een rechte rug, maar dat lukt niet altijd.’ Kevin doet zijn werk graag. ‘Ik word betaald om te fitnessen’, lacht hij. ‘Ik doe tijdens mijn uren aan gewichtheffen, en op sommige dagen doen we tot 25 000 stappen. Sinds ik hier ben beginnen te werken, ben ik een pak kilo’s kwijt. Dus ja, ik zie mezelf dit werk nog wel een tijdje doen.’ ‘Ik heb geen gêne om te vertellen wat ik voor werk doe. Ik kan dat met fierheid vertellen, omdat ik weet dat zonder ons het leven van de mensen minder aangenaam zou zijn. Als wij er niet zouden zijn, beeld je dan eens in hoe de straten eruit zouden zien.’
* Kevin is een schuilnaam
snoep
Hoe lang kan ik chocolade bewaren? Heb je veel chocolade in huis nu de sint op pad is? Het is niet nodig om er elke dag van te eten. Want chocolade blijft lang goed. Pure (zwarte) chocolade blijft zeker een jaar goed. Hoe minder toevoegingen er in de chocolade zitten, hoe langer je die kunt bewaren. Witte chocolade gaat maar een half jaar mee. Dat geldt ook voor melkchocolade. Je bewaart chocolade het best bij een constante temperatuur die tussen 15 en 18 graden ligt. Leg
de chocolade op een droge, koele en donkere plaats. Stop de chocoladeventjesbij voorkeur in een blikken doos. De koelkast is niet ideaal. Als chocolade te koud wordt bewaard, dan gaat ze zweten. Een te warme bewaarplek doet de chocolade smelten, waardoor de cacaoboter en suikerkristallen naar de oppervlakte komen. In beide gevallen komt er een grijs-wit laagje op de chocolade. Maar dat wil niet zeggen dat de chocolade bedorven is. De smaak verandert
er niet door. Als je de chocolade smelt, dan verdwijnt het grijs-wit laagje vanzelf. Chocolade met een roomvulling bewaar je wel het best op een koele plek. Bij een te hoge temperatuur kunnen zich in de vulling schadelijke micro-organismen ontwikkelen. Chocolade met een roomvulling eet je beter op binnen de acht dagen nadat je ze kocht.
TOT JE DIENST
Dit jaar ligt de focus op beleving en nemen jongeren virtueel de plaats in van mensen met een beperking. Zo ondervinden ze hoe moeilijk het is om zich met een rolstoel te verplaatsen in een stad of om zich als slechtziende door een massa volk te murwen. Ze voelen aan den lijve hoe verward oma is als ze bezoek krijgt. Naast de app is er ook een Switch-box ter beschikking met materiaal om beperkingen te simuleren. Scholen, jeugdbewegingen en jongerengroepen kunnen hem reserveren. Als ze hun ervaringen, foto’s of filmpjes delen, maken ze kans op een prijs.
>>> www.johhtrofee.be
Vacatures
2
Geldt er een wachttijd? Als je aansluit, heb je inderdaad niet onmiddellijk recht op een tegemoetkoming. De wachttijd verschilt naargelang de zorg. Voor de vergoeding van remgeld, reisvaccins en voedingsen dieetadvies geldt een wachttijd van
€700 €600 €500 €400 €300 €200
€103
€413
€100 €0
€84
€500
€899
drie maanden. Voor oogzorg is dat zes maanden. Tandzorg, hoorapparaten en het bevallingsforfait betaalt het CMMediKo Plan vanaf twaalf maanden na aansluiting. Stap je van een gelijkaardige verzekering over naar het CM-MediKo Plan, dan vermindert de wachttijd met het aantal maanden dat je ononderbroken was aangesloten.
3
Kan ik aansluiten als ik een aandoening heb? Iedereen kan aansluiten bij het CMMediKo Plan. Er is geen leeftijdsgrens. Er gelden geen bijkomende voorwaarden voor een tegemoetkoming voor hulpbehoevende of zieke mensen. Alleen verschilt de aansluitingspremie naargelang de leeftijd. Jongeren betalen minder dan ouderen. Wie in 2021 na zijn zestigste aansluit, zal meer betalen dan een leeftijdsgenoot die dat deed voor de leeftijd van zestig jaar.
4
Is het CM-MediKo Plan te combineren met het CM-Hospitaalplan? Je kunt intekenen voor het CM-MediKo Plan en voor het CM-Hospitaalplan.
BEVALLING
€800
€250
€88
VACCIN
1
Is het CM-MediKo Plan een tandverzekering? Het CM-MediKo Plan is veel ruimer. Tandzorg is maar één onderdeel. Dat omvat de tegemoetkoming van orthodontie voor kinderen en volwassenen tot 500 euro per behandelingsplan. Je krijgt tot 500 euro per jaar terugbetaald voor parodontologie. Voor tandprothesen en tandimplantaten geldt een vergoeding tot 500 euro per jaar. Daarnaast betaalt het CM-MediKo Plan 75 procent van het remgeld terug voor prestaties door artsen, specialisten, tandartsen, kinesisten, logopedisten, verpleegkundigen en andere zorgverleners tot 1 500 euro euro per jaar (met een franchise van 30 euro per verzekerde per jaar). Ook voor hoorapparaten, brillen en lenzen zijn vergoedingen voorzien. De kosten voor voedings- en dieetadvies en voor bepaalde reisvaccinaties kun je eveneens indienen. En bij een bevalling geeft het CM-MediKo Plan recht op een forfait van 250 euro.
€900
VOEDINGSADVIES
Jongeren door een Virtual Reality app doen ervaren wat het is om een beperking te hebben. Dat is de insteek van de nieuwe JOHH Trofee Switch van Samana. JOHH staat voor Jonge Helpende Handen. Met dit initiatief maakt Samana jongeren al langer warm om mee te zorgen voor hulpbehoevende mensen.
Teks t Martine Creve
€1000
PARODONTOLOGIE
Beperking voelen
GEMIDDELDE TERUGBETALING PER DOSSIER in 2018
HOORAPPARAAT
Virtual Realit y
Een hospitalisatieverzekering betaalt de kosten van een ziekenhuisopname grotendeels terug. Maar medische zorg zonder een opname kan ook duur uitvallen. Voor die kosten kun je je eveneens verzekeren met het CM-MediKo Plan. Vijf veel gestelde vragen.
ORTHODONTIE
Wil je weten hoeveel de eindejaarspremie in jouw sector bedraagt en wanneer hij wordt uitbetaald? Op de ACV-website eindejaarspremie.hetacv.be vind je alle informatie per beroepssector. Vind je toch niet meteen wat je zoekt, neem contact op met een ACV-adviseur in het dienstencentrum op via het ACV-contactcenter.
Vijf vragen over het CM-MediKo Plan
OOGZORG
Alles over je eindejaarspremie
Verzekering voor zorg buiten het ziekenhuis
TANDPROTHESE
website
REMGELD
12
€37
€21
Maar een prestatie wordt maar door één verzekering vergoed. Moet je bijvoorbeeld twee weken na je ontslag uit het ziekenhuis op controle bij de specialist, dan betaalt het CM-Hospitaalplan het remgeld. Nazorg tot drie maanden na een hospitalisatie is een waarborg van die verzekering. Het remgeld van consultaties die later volgen, vergoedt het CM-MediKo Plan. Kies je voor de beide verzekeringen, dan krijg je jaarlijks 5 procent korting op de premie voor het CM-Hospitaalplan.
5
Hoe krijg ik terugbetaling van het CM-MediKo Plan? Voor de terugbetaling van het remgeld voor prestaties van zorgverleners volstaat het doktersbriefje. Op basis daarvan betaalt het CM-MediKo Plan het remgeld vier keer per jaar automatisch terug. Voor de andere tegemoetkoming en zijn soms extra documenten nodig. Het geld wordt gestort zodra de bewijsstukken verwerkt zijn.
>>> www.cm.be/verzekeringen
ACV zoekt Tweetalige secretaris (-esse) 100 % - onbepaalde duur - Schaarbeek
Het wondermooie Malta
vacatures.hetacv.be
Een zonnig klimaat, een heerlijke mediterrane keuken, steile kliffen, historische dorpjes en een heldere azuurblauwe zee. Dit alles kan je vinden op de Maltese eilanden. In de middeleeuwse hoofdstad Valletta wandel je van de ene trekpleister naar de andere door de charmante straatjes. Je verblijft in een schitterend viersterrenhotel.
ACV-Openbare Diensten zoekt Vakbondsverantwoordelijke financiën 100 % - onbepaalde duur – Brussel www.acv-openbarediensten.be
CM zoekt Juridisch dossierbeheerder Stafmedewerker (kwaliteit & datamining) Financieel analist verzekeringen Recruitment specialist Adviseur organisatieontwikkeling 100 % - onbepaalde duur - Schaarbeek
Adviserend arts 100 % - onbepaalde duur - meerdere regio’s www.cmjobs.be
Reis mee van 13 tot 20 april 2020 voor 1 245 euro. Je betaalt 145 euro extra voor een single kamer.
Boek snel via 070 233 119 of www.intersoc.be
Infomoment voor nieuwe vrijwilligers
Op dinsdag 10-12-2019 van 19u tot 21u organiseert Intersoc een infomoment voor nieuwe vrijwilligers in De Lindepoort, Begijnenstraat 18 in Mechelen. Zin om komende winter of zomer de handen uit de mouwen te steken als hotel- of animatiemedewerker in een van onze hotels in Europa? Dan is dit het ideale moment om meer te weten te komen over gratis vrijwilligerswerk bij Intersoc. Opgelet: inschrijven is verplicht! Meer info via www.intersocwerkvakanties.be/infomomenten of 02 246 47 34.
16 UITLAATKLEP Het leven is vaak rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan. Net daarom staat Visie graag even stil en stellen we een Bekende of Boeiende Vlaming tien vragen om tot rust te komen.
Deze week de Sint
tekst amélie janssens foto VRT
Sinterklaas, 1
Waarvoor is er te weinig aandacht in de samenleving?
‘Er worden vaak mooie initiatieven genomen zoals de aanleg van speelpleintjes en speelstraten, maar het blijft te weinig. Kinderen hebben nood aan plekken waar ze veilig én avontuurlijk samen buiten kunnen spelen, waar ze kampen kunnen bouwen, in een beekje dabben, in bomen klimmen en verstoppertje spelen.’
2
Welke mooie waarden dank je aan je ouders?
‘Mijn lieve ouders hebben mij twee belangrijke dingen bijgebracht. De eerste is de liefde voor een mooi verhaal. Ja, er werd veel verteld bij het haardvuur. Het waren eenvoudige, ongeletterde mensen, maar ze hebben mij langs die omweg de liefde voor het boek bijgebracht. Haast even belangrijk is de liefde voor de albondigas, dat zijn traditionele Spaanse gehaktballen. O, wat zou ik graag nog één keertje die gehaktballen proeven, zoals mijn mama die maakte! En daarbij dan de patatas bravas die mijn papa als geen ander wist te bakken!’
3
Wat zou je graag beter kunnen?
‘Snoepgooien. Ik ben daar niet goed in. Gelukkig is Zwarte Piet een topper in die discipline. Ik sta telkens weer versteld van de trefzekerheid waarmee hij koekjes naar de andere kant van de kamer gooit.’
4
Waaraan besteed je te veel of net te weinig tijd?
‘Ik zou graag meer tijd kunnen besteden aan kinderen die het om welke reden dan ook een beetje moeilijk hebben. Maar mijn tijd is helaas beperkt. Dat klinkt misschien raar uit de mond van iemand die negen eeuwen oud is, maar het is wel zo.’
5
Welk boek heb je het laatst gelezen en heeft indruk op je gemaakt? ‘Ik heb met veel plezier De Pausen van John Norwich gelezen. Elke paus wordt daarin besproken, en omdat ik de helft van die kerels
persoonlijk heb gekend, kwamen er heel wat oude herinneringen boven. Soms, dat ik moet ik toegeven, ook minder aangename herinneringen, want er zaten toch een paar deugnieten tussen.’
6
Wat zou je uitvinden om van de wereld een betere plek te maken?
‘Sinds ik in de zeventiende eeuw Real Madrid heb opgericht, ben ik erg begaan met het voetbal. Als het binnen mijn mogelijkheden lag, zou ik graag iets uitvinden dat de VAR, de videoscheidsrechter, zou kunnen veranderen. Want het systeem is nog ver van perfect.’
7
Waar op de wereld zou jij je nog thuis kunnen voelen?
‘Ik voel mij thuis op elke plek waar er behoorlijke daken zijn.’
8
Wat zou iedereen op school moeten leren?
‘Schrijven! En daarmee bedoel ik niet enkel het ouderwetse schoonschrift, maar het eenvoudig en doeltreffend formuleren van gedachten of waarnemingen. In de brieven van de kinderen merk ik vaak dat veel kleintjes daar een grote aanleg voor hebben, maar dat talent moet wel in goede banen worden geleid.’
9
Stel dat je eens zou kunnen afspreken met een bekend persoon, met wie zou je dan een terrasje willen doen en waarom?
‘Ik betreur het dat ik nooit de kans heb gehad om de gebroeders Grimm eens op het matje te roepen. Ik zou hen zeker aan de oren hebben getrokken. Heel wat van die sprookjes zijn naar mijn oordeel een beetje akelig. En spannend is prima, maar akelig? Nee!’
10
Welk beroep zou je uitoefenen, als je niet kon doen wat je nu doet?
‘Daar hoef ik niet lang over na te denken: ik zou dakwerker worden. Het lijkt mij heerlijk om je hele loopbaan op de daken door te brengen, en het is ook een zinvol beroep. De dakwerker houdt de mensen droog, veilig en warm. Als je zoals ik wel eens over de daken loopt, dan kan je alleen maar bewondering en dankbaarheid opbrengen voor die mensen.’