Karolien (55) wil weer onder de mensen komen WestVlaanderen Pilootproject voor mensen zonder wettig verblijf
Energie uit de index? 65 euro minder loon Uit ervaring: de abortuscentrummedewerker
Hoe kan een tijdsgeest ons zo verlammen?
¬ Foto Belga
In Amerika heersen andere wetmatigheden … die naar ons komen. Wat had u verwacht van de verkiezingen in de Verenigde Staten? Ik ben, moet ik toegeven, al even niet meer in staat de Amerikanen te begrijpen. Het land staat mijlenver af van de leefwereld die ik ken. Het recht van het volk om wapens te dragen mag niet worden beperkt, zegt hun grondwet. Een basisbescherming tegen ziekte is een gevecht van nu al minstens tien jaar
geworden. Abortus is voor de ene onmogelijk, voor de andere kan het tot 25 weken zwangerschap.
Al die verschillen kunnen mijn interesse nog opwekken. Om te begrijpen wat beleidsmakers aan principes vooropstellen, of om te kijken welke thema’s de bevolking beroeren. Meer zorgen maak ik mij over de extreme polarisering die heerst. De reportages die we te zien krijgen tonen keer op keer dat mensen door alles en iedereen in hun omgeving verplicht worden zich aan te sluiten bij een extreem standpunt. Geen nuance. Enkel juist of fout en alles of niets. Trump zei zonder omhaal dat als hij niet wint, de verkiezing gefraudeerd is. De kranten, de tv-zenders en de sociale media (X op kop) dikken met plezier alle uitspraken aan die
de polarisering versterken. En zo verlamt de tijdsgeest in Amerika elke oplossing die de echte uitdagingen nodig hebben. En begrijpt niemand meer wat hen bezielt. We zijn benieuwd wat Donald Trump zal doen en wat dat voor de wereld betekent.
Die wetmatigheden komen stap voor stap ook naar ons. Ook onze verkiezingen gaan meer en meer om de kopman, zelfs al kun je er niet voor stemmen. En de mensen wordt gevraagd te kiezen: ben je voor de rijken of voor de kleine man? Ben je tegen het klimaat of tegen de industrie? Ben je voor de stad of voor het platteland? Onze kranten doen graag mee, net als politici. Zoals we zien in de onderhandelingen voor een federale regering. Het lekken van (super-)nota’s leidt onvermijdelijk tot
polarisatie over de inhoud en dus het vastlopen van gesprekken. We konden het nog vorige week vaststellen. Dat kranten daarvan smullen begrijp ik heel goed. Dat partijen hieraan meewerken niet. Het ondergraaft hun eigen lot. Het verlamt hen, terwijl de polarisering weer een stapje gaat. Het verlamt ook ons, als toeschouwer in dit spektakel. Bestaan wij enkel als we mee polariseren? Ik geloof dat niet. Strijd dus mee, beste lezer, voor redelijkheid, degelijkheid en nuance. Daarmee komen we los van verlamming en dicht bij goed beleid.
Loon
Belastingsverlagingen van De Wever vergroten promotieval
Werken moet meer lonen, daarover zijn alle partijen aan de federale onderhandelingstafel het eens. Maar berekeningen van consultancybedrijf KPMG en Denktank Minerva tonen een weinig fraai beeld van de plannen van formateur Bart De Wever (N-VA). Vooral de hoogste lonen varen wel bij de geplande hervorming. Berekeningen van het ACV tonen bovendien dat de huidige promotieval nog versterkt wordt door de plannen in de supernota. Wie opslag krijgt zal daar amper iets van terugzien op de loonbrief. In sommige gevallen zorgt opslag zelfs voor een lager inkomen op het einde van de maand.
‘Met de nieuwe regels zou van een bruto-opslag van 100 euro in de meeste gevallen amper 11 tot 20 euro netto overblijven voor een alleenstaande met een brutoloon van minder dan 3.200 euro’, vertelt fiscaal expert Erik Van
Arbeidsmigratie
Peter Wouters, Voorzitter beweging.net
Laecke. ‘Een alleenstaande ouder met twee kinderen zou in de nieuwe situatie zelfs minder overhouden wanneer die opslag krijgt.’
‘Je kunt je niet alleen vragen stellen bij de doelmatigheid van die hervorming, maar ook bij het prijskaartje’, stelt nationaal secretaris van het ACV Koen Meesters. ‘De Wever werpt zich op als leider die de nodige besparingen kan doorvoeren, maar de beschreven verlaging van lasten in de personenbelasting en de hervorming van de jobbonus leiden tot een jaarlijkse meeruitgave van zes miljard euro tegen het einde van de legislatuur in 2029. Terwijl de baten vooral voor de hoogste lonen zijn. Als een nakende regering tot doel heeft om daarmee meer mensen aan het werk te krijgen, dan moet zij vooral inzetten op verhogen van de lagere en gemiddelde lonen.’
Steeds meer buitenlandse zorgwerkers gerekruteerd
Wereldwijd heerst een zoektocht naar zorgpersoneel, om daar waar te weinig zorgpersoneel is, zorgwerk uit te voeren. Zo werd de Indische verpleegkundige Mereena samen met tientallen anderen gerekruteerd om in Vlaanderen het tekort in de zorg op te vangen. Een taal-, integratie- en aanvullende zorgopleiding maakten dat ze vandaag aan de slag is in de ouderenzorg in Vlaanderen. Een Visie-reporter volgde haar een dag met de camera en zag hoe haar collega Vanessa en Hugo, een
94-jarige bewoner van het wzc, haar werk zeer waarderen. Maar Mereena mist haar familie en wil in de toekomst ook graag weer verpleegkundige taken opnemen. ‘Het toont aan hoe dringend er behoefte is aan doelgericht overleg tussen overheden, vakbonden en werkgevers op internationaal en nationaal niveau’, zegt Stefaan Peirsman van de diversiteitswerking binnen het ACV.
~ Bekijk de video op www.visie.net
Redactieadres Visie, PB 20, 1031 Brussel ¬ e-mail: info@visieredactie.be ¬ Lezersbrieven lezers@visieredactie.be ¬ Abonnementen www. visie.net/contact ¬ Verantwoordelijke uitgever Liesbeth De Winter ¬ Redactie Djorven Ariën, Simon Bellens, Nils De Neubourg, Dominic Zehnder, Lies Van der Auwera, Lieven Bax, Tinne Van Woensel, Rooni Theeboom, David Vanbellinghen, Sim Geerts, Sofie Buysse, Martine Creve ¬ Hoofdredactie An-Sofie Bessemans, Wim Troch ¬ Vormgeving Gevaert Graphics ¬ Druk Coldset Printing Partners ¬ Visie verschijnt maandelijks en is inbegrepen in het lidmaatschap van CM, ACV bouw - industrie & energie, ACV-CSC METEA, ACV-Transcom en ACV Voeding en Diensten ¬ De beschrijving van de CM-diensten en -voordelen in deze publicatie heeft enkel een informatieve waarde. Bij twijfel of betwisting gelden enkel de statuten van het ziekenfonds. Meer info: www.cm.be/statuten ¬
Met 90 zijn ze nu, de terug-naar-werkcoördinatoren van alle ziekenfondsen. Sinds 2022 moeten ze een groep van 500.000 langdurig zieken opnieuw naar de werkvloer begeleiden. De ambitie van aftredend minister van Volksg ezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) was om elk jaar 24.000 zieken weer op de werkvloer te helpen. CM bevroeg 5.100 langdurig zieken om te weten hoe zij het terug-naar-werktraject ervaren. De bevraagden kampten voornamelijk met psychische aandoeningen, zoals burn-outs, en problemen met het bewegingsstelsel en het bindweefsel, zoals rugklachten.
Een van hen is automecanicien Wesley Van Aerschot (35, foto). Hij kreeg vier jaar geleden aanhoudende pijn in duim en wijsvinger, die zich na verloop van tijd verspreidde naar andere gewrichten en ledematen. Drie jaar, een tiental doorverwijzingen en een berg pijnstillers later, werd reuma vastgesteld. Al die tijd bleef hij doorgaan door de liefde voor zijn werk, en omdat hij als garagist bij een kleine zelfstandige een groot plichtsbewustzijn
Herbeginnen na ziekte vraagt tijd, begrip, en de mogelijkheid tot deeltijds werken
Als het van Bart De Wever (N-VA) en Georges-Louis Bouchez (MR) afhangt, komen er meer sancties, verplichtingen en lagere uitkeringen in de jacht op langdurig zieken. Een nieuwe CM-studie toont echter aan dat heel wat werknemers in arbeidsongeschiktheid nog te ziek zijn om een terugkeer naar het werk te overwegen. Wanneer dat moment wel gekomen is, ligt de sleutel bij meer begrip en aanpassingen op de werkvloer.
¬ Tekst Djorven Ariën ¬ Foto Bart Dewaele
voelde. Maar begin dit jaar had Wesley ontstekingen in heel het lichaam en kon hij niet anders dan stoppen.
‘Maar dan komt de vraag: wat nu? Ik ben bij CM langsgeweest, waar ik met mijn terug-naar-werkcoördinator op het idee kwam om mij om te scholen tot leerkracht. Als ik op het werk stagiairs had, dan gaven jongeren mij altijd positieve feedback. Ik haalde er ook voldoening uit om ze iets bij te brengen over automechaniek.’
Wesley volgt nu een lerarenopleiding en kijkt enorm uit naar zijn stages. Alles ging – op Wesleys vraag – vrij snel. ‘Zowel mijn coördinator als arts hebben me nog aangemaand om het rustig aan te doen. Maar ik wilde geen tijd verliezen en snel weer iets om handen hebben. Heel de papiermolen kostte al veel tijd en moeite. Ik ben blij dat ik dat niet allemaal zelf moet doen.’
De weg wijzen
De terug-naar-werkcoördinatoren gaan aan het werk zodra iemand vier maanden
arbeidsongeschikt is. Achttien procent van de bevraagde mensen in arbeidsongeschiktheid wordt of werd begeleid door zo’n coördinator. De helft van hen startte het traject op eigen initiatief. Na zo’n traject voelde iets meer dan de helft zich geholpen. Ze kregen meer inzicht in wat ze ondanks hun ziekte nog kunnen betekenen op de arbeidsmarkt.
Respondenten voelen zich echt wel geholpen volgens Ingrid Fleurquin, directeur verplichte ziekteverzekering bij CM. ‘Dat is vooral omdat de coördinator kijkt naar wat iemand die arbeidsongeschikt is wel nog kan, terwijl mensen vaak gestigmatiseerd worden door van wat ze niet meer kunnen. Daarnaast is het voor de arbeidsongeschikten belangrijk dat ze een klankbord hebben: iemand die hen serieus neemt en wegen kan wijzen.’
De soms onterechte angst voor een terug-naar-werkcoördinator ebt bij een eerste contact snel weg. Jo Delabastita, terug-naar-werkcoördinator bij CM: ‘De meesten komen ongerust en angstig bij mij, omdat ze vrezen dat ik hen morgen
opnieuw aan het werk wil. Sommigen hebben er zelfs slapeloze nachten door. Als ik hen geruststel, reageren mensen opgelucht en verrast als ze de mogelijkheden horen.’
Het juiste moment
Van de respondenten die de resultaten van de begeleiding zagen, zegt 40 procent dat ze weer aan het werk zijn. ‘De grootste groep van langdurig zieken kampt met psychische problemen’, aldus Fleurquin. ‘Bij die groep zien we dat ze regelmatig meer tijd nodig hebben, ook omdat het werk vaak deels mee aan de bron ligt van de psychische problemen. Die groep moet ook de tijd krijgen om te herstellen, anders riskeer je een terugval.’
Maar werk kan ook helpen bij een herstel en net perspectief bieden aan mensen. Het juiste moment kiezen is niet makkelijk, maar in gesprek gaan daarover is een taak van de coördinator, stelt Jo Delabastita. ‘Het voornaamste is dat mensen wanneer ze er klaar voor zijn, de weg naar ons vinden. Die mensen zijn morgen niet aan het werk. Soms zijn er opleidingen of stages nodig. Vaak zijn mensen achteraf tevreden: werken biedt regelmaat, sociaal contact, eigenwaarde en een inkomen.’
Aandacht voor aangepast werk
Bijna de helft van de ondervraagden die opnieuw aan de slag gingen, deed dat bij dezelfde werkgever, in dezelfde functie. Slechts twaalf procent van hen ging bij een andere werkgever aan de slag. ‘Die trouw verwonderde ons’, stelt Fleurquin. ‘Vaak zijn de gezondheidsproblemen immers gelinkt aan de inhoud van het werk of aan de werkgever. Progressieve tewerkstelling waarbij je deeltijds terugkeert na ziekte is een succesformule die nog te weinig wordt toegepast. Al vergt dat ook inspanningen van de werkgever en collega’s. Als dat niet gebeurt, zien we nog te vaak dat mensen een te grote werkdruk ervaren of zich onder druk gezet voelen om snel weer voltijds aan de slag te gaan. We vragen dus om meer begrip van werkgevers, leidinggevenden en collega’s. Van het aantal langdurig zieken is trouwens al meer dan tien procent progressief aan het werk, dat wordt vaak vergeten.’
Vorige week donderdag kwamen 32.000 mensen uit de zorgsector in Brussel op straat. De zoveelste betoging. Een rimpeling in de actualiteit van de dag. Die werd gedomineerd door de remonte van een brulboei eersteklas aan de andere kant van de oceaan en de zoveelste majeure crisis in de federale regeringsonderhandelingen in eigen land. De inzet in de zorg is nochtans hoog. Het zorgpersoneel ligt in de lappenmand, terwijl de vergrijzing maakt dat er meer werk is dan we aankunnen.
¬ Luc Van Gorp, Voorzitter CM
Een
zorg van iedereen
De gezondheidszorg lijkt door politici te worden beperkt tot twee puur financiële centrale vragen: Hoeveel geld moet ernaartoe? – veel, en steeds meer, getuige de voorspelling van het Planbureau dat de gezondheidszorguitgaven elk jaar 3,2 procent zullen stijgen – en Hoe gaan we dat verdelen over iedereen die in de zorg werkt?, Volgens mij is er echter één fundamentele vraag die eerst moet worden beantwoord: Wat is gezondheid?. Gezondheid is niet louter zieken genezen, maar ook voorkomen dat mensen ziek worden. Daarom pleit ik al een tijdje voor een nieuwe visie op gezondheid, ook wanneer het over de verdeling van de centen gaat. Gezondheid draait in de eerste plaats om (levens-) kwaliteit, niet om kwantiteit.
Bij elke beslissing in de toewijzing van middelen moet dit het uitgangspunt zijn. Dat betekent dat de volgende regering kritisch moet zijn over bijvoorbeeld uitgaven aan innovaties in de farmasector, maar evenzeer over het gebruik van CT-scans of het hoge aantal oogonderzoeken bij cataract zonder dat de voordelen daarvan bewezen zijn. Wie echter gelooft dat we miljarden kunnen besparen zonder dat patiënten of zorgverleners
dit voelen, is eraan voor de moeite. We zullen verder moeten investeren. En we zullen verder moeten hervormen, want simpelweg meer van hetzelfde, is niet de oplossing.
Dit kan bijvoorbeeld door een radicale shift naar preventie. De gezondheidszorg is niet bestand tegen de groei van alle noden in de zorg, als we de oorzaken van gezondheidsproblemen niet aanpakken in alle beleidsdomeinen, ook op het vlak van armoedepreventie of wonen. De zorg om de zorg moet een zorg zijn van iedereen.
1.
TV-PROGRAMMA
Wat niemand ziet
Deze docureeks portretteert tien verschillende kinderen met een bijzonder verhaal. Kinderen van wie het leven bepaald wordt door iets waar ze zelf geen vat op hebben. Iets wat je aan de buitenkant niet meteen ziet, maar wat soms veel invloed op hen heeft.
BELASTINGEN
Vanaf 2025 geen verrassingen meer met bedrijfsvoorheffing bij invaliditeitsuitkeringen
~ Alle verhalen worden verteld door de ogen van de kinderen zelf.
Bekijk het programma op VRT MAX
2.
FILM
Milano
In een sociale woonwijk staat
Alain (Matteo Simoni) er alleen voor om zijn dove zoon Milano (Basil Wheatley) op te voeden. Terwijl Alain er alles aan doet om een beter leven te garanderen voor zijn elfjarige zoon, komt hun relatie onder druk wanneer Milano zijn biologische moeder wil ontmoeten.
Wil je kans maken op een van de tien duotickets voor Milano?
Beantwoord dan de vraag: In welke Belgische stad draaide Vandekerckhove haar bekroonde documentaire Rabot? Stuur ten laatste tegen 22 november het antwoord samen met je naam en adres naar lezers@visieredactie.be met als onderwerp wedstrijd of naar Visie, Postbus 20, 1031 Brussel.
Wie langer dan een jaar arbeidsongeschikt is, moet de totale bedrijfsvoorheffing bij de jaarlijkse belastingafrekening niet meer in een keer ophoesten. Vanaf 2025 zullen ziekenfondsen immers al bij de maandelijkse uitbetaling van de invaliditeitsuitkering de bedrijfsvoorheffing verrekenen. Door vanaf 1 januari maandelijks de 11,11 procent in te houden als een voorschot op de belastingen, worden onaangename verrassingen op een later moment vermeden. Al mag de inhouding de invaliditeitsuitkering niet verminderen tot een bedrag lager dan de minimale dagdrempel. Dat om te voorkomen dat mensen te weinig overhouden. Dat minimumbedrag is 66,97 euro voor iemand met een gezinslast, of 49,56 euro voor een persoon zonder gezinslast.
Senioren- en jongerentarief NMBS dreigt te verdwijnen
Het senioren- en jongerentarief zoals het nu bestaat wordt volgens plannen vervangen door een kortingstarief. Ouderen zullen in de toekomst wellicht met een korting van 40 procent een tweedeklasticket kunnen kopen. Hoewel het aantrekkelijk lijkt, zou het de prijs voor een enkeltje Antwerpen-Oostende wel drie keer duurder maken dan vandaag, waarschuwt seniorenvereniging OKRA. Plannen om een bijkomende kortingskaart in te voeren voor de daluren zou de tariefformules dan weer nodeloos complex maken. Het resultaat
volgens de organisatie: ouderen zullen zich vaker met de auto verplaatsen of zelfs de verplaatsing gewoon niet maken. Door enkele ouderenorganisaties werd een alternatief voorstel geformuleerd, gelijkend op de bestaande seniorenabonnementen van De Lijn en MIVB. Om die vraag kracht bij te zetten organiseert OKRA op woensdag 19 november om 11u30 in Oostende een pleinmanifestatie op het stationsplein.
‘Weet je, soms zou ik eens écht mijn mening willen zeggen. Maar dat ligt moeilijk, wegens mijn job en mijn achtergrond. Sinds ik nieuwsanker ben, is de impact van wat ik zeg veel groter geworden. En als allochtone vrouw krijg je drie keer zoveel haatreacties. Dat is aangetoond - ook politica’s krijgen daarmee af te rekenen.’
¬ FATMA TASPINAR
VRT-nieuwsanker Fatma Taspinar in Humo
700 miljoen aan ereloonsupplementen: transparantie ontbreekt
In 2023 betaalden Belgische patiënten bijna 700 miljoen euro aan ereloonsupplementen. Dat toont een nieuwe ziekenhuisbarometer. Op een totaal van 1,5 miljard euro aan zelf op te leggen bedragen zijn de ereloonsupplementen goed voor bijna de helft van alle extra kosten voor eigen rekening. Ondanks een tijdelijke maatregel die zorgverleners in 2022 afspraken om de supplementen te bevriezen, zien patiënten de
ziekenhuisrekeningen opnieuw oplopen. Bij ruim 93.000 opnames kregen patiënten een rekening van meer dan 3.000 euro, met daarbij ook het remgeld en andere supplementen. CM-voorzitter Luc Van Gorp hekelt de gebrekkige transparantie rond de supplementen en benadrukt dat er nog steeds geen duidelijkheid is over de exacte besteding ervan: ‘Waar gaat dat geld heen? Dat blijft onduidelijk.’
HET CIJFER
32.000
werknemers trokken vorige week door Brussel voor meer investeringen in de zorg en om het aanhoudende personeelstekort in de non-profit aan te klagen. ‘We stevenen op middellange termijn af op een zorgcrisis. De bevolking wordt ouder, waardoor de zorgnood stijgt, terwijl ook het personeel ouder wordt. 35 procent van de zorgmedewerkers is vandaag al ouder dan 50 jaar’, stelt Olivier Remy van ACV Puls. ‘Ook in de maatwerksector zijn betere lonen, een betere verhouding van de werk- en privébalans en een verlaging van de werkdruk zijn absoluut nodig’, klinkt dan weer bij Bart Vercauteren van ACVBIE.
~ Bekijk de video op www.visie.net
comfortabel op stap met een loophulp
Binnen blijven of uitstapjes missen omdat je minder goed ter been bent ... dat hoeft niet. Met een rollator geraak je verder dan je denkt. Naar de winkel, bij vrienden, naar het park ... er is vast een rollator die past bij jouw wensen.
Goed helpt je graag om de ideale rollator voor jou te vinden.
ontdek ons aanbod op
www.goed.be/loophulpen
dKom langs voor advies in een Goed thuiszorgwinkel in je buurt. www.goed.be/vestigingen of
Verpleegkundige Karolien spaart ‘vakantiegeld’ van haar invaliditeitsuitkering op voor een driewielfiets
Loonverlies van draaier Serge bleef beperkt dankzij tijdelijke werkloosheid
Serge (58) werkt als draaier bij metaalbedrijf Vanderscheuren in Diksmuide. Het bedrijf is een belangrijke toeleverancier voor onder andere Picanol en CNH. Door een sterke terugval van de vraag van de grootste klanten, kwam Vanderscheuren in moeilijk vaarwater terecht. ‘De enige financieel haalbare oplossing voor het bedrijf was de tijdelijke werkloosheid. Anders hadden we hier het licht kunnen uitdoen.’ ‘Doordat de meeste werknemers – niet alleen de arbeiders maar ook de bedienden – tijdelijk werkloos gemaakt konden worden, kreeg het bedrijf ademruimte om op zoek te gaan naar nieuwe klanten. Sommige collega’s waren gelukkig slechts enkele dagen tijdelijk werkloos, voor andere duurde het weken. In de zomer was het volledige bedrijf bovendien vijf weken dicht. Het loonverlies bleef voor de meeste collega’s binnen de perken. Het is belangrijk te weten dat dit dankzij de welvaartsenveloppe is. Er heerste vooral opluchting dat er geen banen verloren gingen. Intussen gaat het weer beter, het bedrijf heeft nieuwe klanten kunnen aantrekken en zo goed als alle afdelingen zijn weer aan de slag.’
Karolien (55) raakte zwaargewond na een val en zat vier jaar lang in een rolstoel. Zij revalideert nog steeds volop van zenuwletsels in haar onderbenen en gescheurde spieren. Ze moet daardoor van een invaliditeitsuitkering leven. ‘Ik moest verschillende keren geopereerd worden. Het ziekenhuis was een tijd lang mijn tweede thuis. En dan moet je weten dat ik vroeger werkte ik als verpleegkundige op intensieve zorgen en dagelijks tientallen mensen ontmoette. Door mijn letsel zit ik nu vaak thuis opgesloten.’
‘Het is mijn doel om ooit weer te kunnen werken. Dankzij de uitgebreide revalidatietherapie merk ik veel vooruitgang, maar ik heb nog een lange weg af te leggen. De therapie is duur en neemt een grote hap uit mijn budget. Daarom ben ik blij dat de inhaalpremie bestaat (het vakantiegeld voor mensen met een invaliditeitsuitkering, red.), die kon worden ingevoerd dankzij de welvaartsenveloppe. Dat extraatje kan ik goed gebruiken. Ik spaar momenteel voor een driewielfiets. Door het ongeval durf ik niet meer op een reguliere fiets te rijden. Een driewieler zou mij een stuk van mijn mobiliteit teruggeven, waardoor ik makkelijker weer onder de mensen kan komen.’
Werkgeversorganisaties spelen op vertraging, miljard euro gaat niet naar de mensen’
Het belang van pensioenen en uitkeringen die de stijgende welvaart volgen mag niet onderschat worden voor wie er van moet leven. De sociale partners bereikten echter geen akkoord over de verdeling van de extra middelen voor pensioenen en uitkeringen. Daardoor krijgt de huidige regering in lopende zaken de hete aardappel toegeschoven. ‘De werkgeversorganisaties spelen op vertraging, waardoor wie er het meest baat bij heeft, in de kou blijft staan.’
¬ Tekst Dominic Zehnder
Twintig jaar geleden stapten tienduizenden betogers door de straten van Oostende om op te komen voor een betere sociale zekerheid. Een van hen was voormalig hoofd van de ACV-studiedienst Chris Serroyen. ‘Heel wat mensen moesten toen rondkomen met uitkeringen die ver onder de Europese armoedenormen lagen. Bovendien stegen de welvaart en lonen veel sneller dan onder andere de pensioenen, die slechts af en toe geïndexeerd werden.’
Onder de druk van de massabetogingen werd een jaar later het Generatiepact gesloten, met daarin onder andere de welvaartsenveloppe. Chris Serroyen was een van de onderhandelaars die jarenlang namens het ACV heeft toegezien op de verdeling ervan. ‘Vóór de enveloppe waren er slechts onregelmatige aanpassingen aan de welvaartsstijging. Wie bijvoorbeeld met pensioen ging, moest het stellen met eenzelfde bedrag tot aan zijn levenseinde, tenzij er een indexering kwam.’
Sociaal overleg
Het systeem van de welvaartsenveloppe bestaat erin dat de sociale partners – de werknemers- en werkgeversorganisaties – van de overheid tweejaarlijks een budget ter beschikking krijgen. Deze keer bedraagt dat een miljard euro. Dat geld mogen ze verdelen over de sociale uitkeringen zoals de pensioenen, ziekteen (tijdelijke) werkloosheiduitkeringen, om ze aan de welvaartsstijging aan te passen. ‘Wij hebben binnen dat overleg-
orgaan een akkoord bereikt om over de jaren heen de minimumuitkeringen die het verst onder de Europese armoedegrens liggen prioritair te behandelen. Je moet natuurlijk altijd keuzes maken, de budgetten zijn helaas maar wat ze zijn. Mirakels kun je er niet mee verrichten, maar we hebben steeds geprobeerd om in te zetten op waar de nood het hoogst was.’
Maar het overleg verliep de laatste jaren steeds moeilijker. Onder andere de strenger geworden loonnormwet maakt het de sociale partners haast onmogelijk om tot een akkoord te komen. Serroyen: ‘De werkgevers wilden de onderhandelingen rond de welvaartsenveloppe van in het begin aan andere zaken koppelen, waaronder de loononderhandelingen. Maar sinds de verstrenging van de loonnorm, die het onmogelijk maakt om ook nog maar enige marge te hebben, zitten de gesprekken muurvast, waardoor de regering steeds aan zet moet komen.’
Pasmunt
Dat is ook nu opnieuw het geval, vertelt huidig hoofd van de ACV-studiedienst Maarten Gerard. ‘Wij hebben met de
De invulling van de welvaartsenveloppe wordt gegijzeld door de onderhandelingen.
MAARTEN GERARD, ACVSTUDIEDIENST
andere vakbonden samen een advies overhandigd aan de regering over de verdeling van de enveloppe, aangezien de werkgevers zich niet aan de wettelijke deadline op 15 september wilden houden. Bovendien hebben ze meteen ook een andere berekeningswijze voor de welvaartvastheid op tafel gelegd, met de suggestie dat alvast in deze ronde niet het hele voorziene bedrag zou worden toegekend.’
Maar het uitblijven van een akkoord tussen de sociale partners is niet eens het grootste probleem waarmee de welvaartsenveloppe momenteel af te rekenen krijgt. Gerard: ‘De huidige budgetten lopen maar tot het einde van het jaar. Normaal gezien zou er in januari een nieuwe verhoging volgen, maar de kans daarop is uiterst klein, doordat de regering in lopende zaken zit en het er niet naar uitziet dat er snel een nieuwe regering komt.’
Gerard benadrukt dat de invulling van de welvaartsenveloppe op dit moment gegijzeld wordt door de onderhandelingen. ‘In de plannen die de N-VA op tafel heeft gelegd, wordt voorzien dat de welvaartsenveloppe alleen nog gebruikt zou worden voor het optrekken van de pensioenen en niet van alle andere uitkeringen die nog ver onder het bestaansminimum liggen. Sommige andere partijen zoals MR, die ook in de huidige regering zit, zien dat graag gebeuren. Dat kan voor ons niet door de beugel.’
Energie uit de index? Minstens 65 euro minder nettoloon per maand
Tijdens de energiecrisis speelde de indexering van het loon een cruciale rol in het beschermen van onze koopkracht. Maar hoe stevig is die bescherming nog als energieprijzen niet langer meetellen? Het is alleszins een piste die op tafel ligt bij de regeringsvorming. Een plan dat werknemers de voorbije jaren al duizenden euro’s had kunnen kosten.
¬ Tekst Nils De Neubourg
Geen gas of stookolie meer in de indexkorf. Dat was in de aanloop naar de federale verkiezingen een oproep van ondernemersvereniging UNIZO. Naar de vraag om lonen dus niet langer te laten afhangen van de verwarmingskosten van gezinnen had Bart De Wever (N-VA) tijdens zijn formateurschap wel oren. In een vroege versie van de ‘supernota’ dook immers een passage op die voorstelde om ‘het gewicht van de prijs van fossiele brandstoffen zoals gas te verminderen in de indexkorf’. Dat terwijl de energiecrisis ons midscheeps trof tussen 2021 en 2023. Heel wat Belgen verslikten zich in hun plots buitensporig hoge voorschotfacturen. De overheid haalde enkele crisismaatregelen uit de kast, zoals energiepremies. Werkenden konden daarnaast terugvallen op hun automatische loonindexeringen. Want dankzij de index vertaalden de hogere energieprijzen zich na enige tijd ook in hogere lonen om zo de energiefactuur gedeeltelijk het hoofd te bieden.
Netto 65 euro minder per maand
Al staat ons loon binnenkort misschien helemaal los van die energieprijzen, als het van De Wever en UNIZO afhangt. Maar het wippen van gas en elektriciteit uit de indexkorf komt wel met een enorme prijs voor wie werkt. Want wie bij de start van de energiecrisis een brutoloon van 2.000 euro verdiende, liep zonder gas en
elektriciteit in de index sinds 2021 in totaal al ruim 3.800 euro bruto mis.
Netto betekent dat voor een alleenstaande zonder kinderen maandelijks 65 euro minder. Voor wie meer verdient of vaker dan een keer per jaar zijn of haar loon geïndexeerd ziet, loopt het misgelopen bedrag verder op.
Binnenkort werkelijkheid?
De historische recordprijzen voor gas liggen ondertussen wel weer achter de rug, toch verwachten energie-experts dat een terugkeer naar de gasprijs van voor de energiecrisis zo goed als uitgesloten is. De vraag is of we toekomstige prijspieken nog zelf de baas gaan kunnen met ons loon,
mochten regeringsonderhandelaars beslissen gas- en elektriciteitsprijzen niet langer te laten meetellen voor loonindexeringen.
Het is maar een van de verschillende manieren waarop De Wever de index in de diverse versies van zijn ‘supernota’ in het vizier neemt. Zo geeft de laatste versie sociale partners twee jaar de tijd om met een hervorming van de indexering en de loonnormwet te komen. Daarvoor wordt dus ook naar vakbonden gekeken. ‘De index moet de gestegen levensduurte correct meten. Het is niet door te prutsen met de streepjes op de thermometer dat de temperatuur plots is veranderd’, laat ACV-voorzitter Ann Vermorgen optekenen.
Mijn baas mag mijn loon op eigen initiatief verlagen
Volkswagen wil het loon van hun personeel met tien procent verlagen door tegenvallende resultaten
Je baas kan nooit op eigen initiatief je loon verlagen. Daarvoor is altijd je persoonlijke toestemming vereist of een akkoord via het sociaal overleg in je bedrijf.
Autofabrikant Volkswagen onderhandelt momenteel voor een loonverlaging van zijn personeel in Duitsland. Door tegenvallende verkoopcijfers zit het automerk momenteel in slechte papieren. Daarom wil de directie tienduizend banen schrappen en onder andere het loon van de werknemers met tien procent verlagen. Maar kan een bedrijf dat zomaar? ‘Een werkgever kan nooit eenzijdig arbeidsvoorwaarden, waaronder het loon, zomaar veranderen’, legt expert arbeidsrecht Piet Van den Bergh uit. ‘Een loonsverlaging kan enkel wanneer jij als werknemer daar expliciet mee akkoord gaat of wanneer via sociaal overleg een akkoord is tussen werkgevers en
vakbonden waarin een loonsverlaging opgenomen is, in ruil voor extra garanties met het doel om zoveel mogelijk arbeidsplaatsen te behouden.’
In een interview met De Morgen uit 2022 merkte
Frank Hendrickx, directeur van het Instituut voor Arbeidsrecht (KU Leuven) bovendien op dat loonsverlagingen die buiten het sociaal overleg om plaatsvinden een juridisch zeer wankele basis hebben, wat ook diverse uitspraken van arbeidsrechtbanken in ons land bevestigen. Een toestemming moet in dergelijke gevallen uit vrije wil gegeven worden, maar wanneer je baas vraagt om akkoord te gaan met een loonsverlaging is die keuze
moeilijk vrij te noemen, beargumenteert Hendrickx. Als werknemer krijg je in dergelijke gevallen immers vaak de keuze tussen akkoord gaan of op zoek gaan naar een nieuwe baan.
Wanneer je toch ziet dat je loon plots zonder akkoord verlaagd is, is het belangrijk dat je daar onmiddellijk melding van maakt, zegt Van den Bergh. ‘Wanneer je niet reageert en dat zo laat, dan gaat de wet ervan uit dat je stilzwijgend instemt met de verlaging. Reageer in dergelijke gevallen daarom altijd schriftelijk, zodat je ook bewijs in handen hebt dat je het gemeld hebt, en maak melding ervan bij de syndicaal afgevaardigde of rechtstreeks bij je vakbond.’
Ik heb via sms vernomen dat ik niet meer moet komen voor mijn flexi-job, kan dat zomaar?
Jammer genoeg wel. In het kader van een flexi-job moeten twee overeenkomsten gesloten worden: een raamovereenkomst en een flexi-jobovereenkomst. De raamovereenkomst onderteken je eenmalig vooraleer je bij een bepaald bedrijf een flexi-job start. De wet bepaalt dat in die raamovereenkomst ‘de wijze van verwittiging en de voorafgaande termijn’ moeten staan. In theorie zou in de raamovereenkomst kunnen staan dat de verwittiging minstens vijf dagen op voorhand middels een vriendelijk telefoontje moet gebeuren, maar de realiteit is anders. In alle raamovereenkomsten die wij konden inkijken, staat enkel dat de verwittiging ‘op voorhand’ moet gebeuren, op eender welke wijze. Een sms twee seconden voor het geplande begin van het werk, is dus naar Belgisch recht in orde. Het gebrek aan zekerheid voor de werknemer is een van de redenen waarom het ACV de flexi-jobs geen goede zaak vindt.
Een Europese richtlijn verplicht lidstaten om in doeltreffende preventie van misbruik met oproepcontracten te voorzien. Het ontbreken van een minimumtermijn in onze wet zou echter misbruik in de hand kunnen werken.
Als je een flexijob doet of wil doen, dan ben je maar beter goed op de hoogte. Het ACV is kritisch maar biedt ondersteuning en organiseert daarom gratis webinars op 24 (voor werknemers) en 25 (voor gepensioneerden en bijna gepensioneerden) november. Je kunt je inschrijven of de webinars later online bekijken via www.hetacv.be/flexijobs.
Piet Van den Bergh, Jurist bij het ACV
BART DEWAELE
‘Robuust bewijs kan een minister niet zomaar naast zich neerleggen’
JOZEF PACOLET is emeritus-professor en als econoom expert in sociaal beleid en sociale zekerheid.
TINE VAN REGENMORTEL is hoogleraar sociaal werk en algemeen directeur van het HIVA. Haar onderzoek focust onder andere op armoedebestrijding.
BIO
Regelmatig klagen onderzoekers aan universiteiten, denktanks of hogescholen over een gebrek aan beleid dat gebaseerd is op wetenschap. ‘Onze taak is om het bewijs zo overtuigend te maken dat politici het niet kúnnen negeren.’
¬ Tekst Simon Bellens ¬ Foto Sophie Nuytten
Of het nu gaat over een beperking van de werkloosheidsverzekering in de duur, armoedebestrijding, de aanpak van langdurig zieken, of over de klimaattransitie: politici leggen soms al te gemakkelijk wetenschappelijk onderzoek en advies naast zich neer als het niet in hun kraam past.
In die grillige politieke context doen Tine Van Regenmortel en Jozef Pacolet al decennia onderzoek. Aan het HIVA, het onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving, aan de KU Leuven, proberen ze met wetenschappelijk bewijs te wegen op politiek beleid. Dit jaar blaast het HIVA vijftig kaarsjes uit. In 1974 ontstond het op initiatief van de christelijke arbeidersbeweging als het Hoger Instituut voor de Arbeid, vandaag is het veeleer ‘het hoger instituut voor alles’, lacht Jozef Pacolet, want het onderzoek breidde zich uit van werk naar alle aspecten van de samenleving.
De econoom was erbij vanaf het prille begin. ‘In een context van hoge inflatie zocht de regering toen manieren om de stijgende levensduurte aan te pakken. Toen al was het de vraag of we onze automatische loonindexering moesten bewaren, daar hebben wij altijd voor gepleit. In die tijd was onder meer wijlen Jean-Luc Dehaene, toen nog kabinetsadviseur, zeer geïnteresseerd in ons werk.’
Klopt het dat ministers almaar vaker wetenschappelijke bevindingen
negeren als ze niet passen in hun ideologie?
VAN REGENMORTEL ¬ ‘Ik zie geen duidelijke evolutie, maar soms gebeurt het. Toen Liesbeth Homans (N-VA) Vlaams minister van Armoedebestrijding werd, zagen we de aandacht afnemen voor wetenschappelijk onderzoek naar armoede. Het staat vast dat kinderbijslag (het huidige groeipakket, red.) de kinderarmoede kan verminderen, en het is een politieke keuze om ze niet in te zetten als een hefboom voor armoedebestrijding, maar zeg dan niet dat je de kinderarmoede wil halveren. (Homans had in een berucht interview verklaard dat ze daarop afgerekend mocht worden, red.) Al is het niet alleen bij één politieke kleur dat onderzoek genegeerd wordt.’
PACOLET ¬ ‘Je moet aanvaarden dat je als onderzoeker soms aan het kortste eind trekt. Dat is zo, wij willen niet in de plaats van het beleid staan. Onderzoekers moeten schrijven wat ze menen te moeten schrijven, en politici moeten doen wat ze menen te moeten doen, leerde ik ooit van Wivina Demeester (voormalig CD&V-minister, red.).’
Van een beperking van de werkloosheidsverzekering in de duur weten we dat het nauwelijks mensen tot werken aanzet, maar toch herhalen rechtse politici dat riedeltje.
VAN REGENMORTEL ¬ ‘En al zeker niet de kwetsbaarsten. De impact van overheidsbeleid op kwetsbare groepen is een rode draad in ons onderzoek. Formateur Bart
De Wever (N-VA) wil de werkloosheidsverzekering stopzetten na twee jaar, maar wij zeggen al lang dat dit enkel meer armoede creëert.’
PACOLET ¬ ‘Je moet het systeem van de werkloosheidsverzekering net op een voldoende hoog niveau vrijwaren om armoede te vermijden en mensen in staat te stellen een duurzame baan te vinden. Er zijn altijd tegenstellingen tussen wat het beleid wil, en wat de wetenschap aandraagt. De sociale dimensie van beleid is nooit verworven. Je moet daarvoor blijven vechten.’
VAN REGENMORTEL ¬ ‘Soms is de wetenschappelijke evidentie zo overtuigend dat een minister het niet zomaar naast zich neer kan leggen. Dan heb je impact. We weten zwart op wit dat een groot aantal mensen sociale rechten niet opnemen. Dat kun je niet negeren. Maar meestal is onze impact minder direct, doordat je stem ingang vindt in het maatschappelijke debat. Als onderzoeker heb je veel geduld nodig.’
Als politici doof blijven voor robuust onderzoek lijkt mij dat ontzettend frustrerend.
VAN REGENMORTEL ¬ ‘Het ergste vind ik wanneer rapporten niet vrijgegeven mogen worden. Dat gebeurt gelukkig zeer uitzonderlijk. Maar voor mij zou dat niet mogen kunnen. Wij proberen er altijd alles aan te doen om informatie naar buiten te brengen.’
Parkipong
Viervoeter Gaston supportert naar wekelijkse gewoonte voor de parkipongers van tafeltennisclub REAL in Mechelen. Tafeltennis biedt mensen met parkinson niet alleen plezier, maar heeft ook een therapeutisch effect. Beweging en breintraining stimuleren de aanmaak van dopamine, wat cruciaal is voor parkinsonpatiënten. ‘Niet alle medicijnen zitten in een doosje’, zegt bezieler Wim De Brauwere.
Die filosofie zie je elke donderdag in de club – de eerste van zijn soort in ons land – die op een jaar tijd 32 leden samenbracht. ‘Het sociaal contact is minstens even belangrijk als de sport, want parkinson gaat nog vaak gepaard met schaamte en sociaal isolement. Wat velen gemeen hebben is dat ons evenwicht wordt aangetast. Maar als we tafeltennis spelen zie je soms verbluffende resultaten. Het lijkt de voortgang van onze ziekte af te remmen.’
Samen met drie andere leden van de club nam Wim deel aan het wereldkampioenschap parkipong in Metz. Winnen was geen prioriteit, maar wel aantonen dat er nog leven is na de diagnose.
Foto Bart Dewaele
‘Vergeet de mythe van het zestienjarige meisje’
Verscholen in een onooglijk gebouw naast een drukke baan geeft het abortuscentrum haar locatie niet snel prijs. Op de tweede verdieping stap je binnen in een andere wereld: rust, warmte, een sfeervolle inrichting. ‘Hier ben je veilig’, ademt deze plek.
¬ Tekst Lies Van der Auwera ¬ Illustratie Peter Goes
In de jaren 70 was er een golf in de wetgeving in de ons omringende landen: abortus was niet meer strafbaar. België volgde pas in 1990’, steekt Maya* van wal. Ze werkt als psychosociaal hulpverlener in een abortuscentrum. Vandaag, 35 jaar later, blijft abortus wel nog steeds een taboe, merkt ze. Recent flakkerde de discussie rond de toegestane periode weer op (tot twaalf weken zwangerschap mag je abortus laten uitvoeren in ons land, red.). Ook bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen was het voor veel kiezers een gevoelig thema.
Een op de vijf vrouwen in België ondergaat ooit een abortus, een verrassend hoog aantal. ‘Regelmatig gebeurt het dat ik mensen in de wachtzaal tref die ik ken’, vertelt Maya. ‘Dat is soms even schrikken. Maar alles blijft hier onder ons.’
Voelsprietenwerk
‘Aanvankelijk werkte ik op de materniteit. Daar zag ik al gauw hoe zwart een roze wolk soms kan zijn. Moeder worden is een rollercoaster. Een kind krijgen kan heel wat naar boven brengen.’
‘Ook hier in het abortuscentrum heb ik vaak mensen tegenover me met ‘rugzakjes’. Tijdens de gesprekken in aanloop naar een mogelijke behandeling, zie ik vaak enkel het topje van de ijsberg. Het gesprek aangaan is deel van de job. Mensen kunnen soms 180 graden draaien na zo’n gesprek. Wat wij hier doen, is voelsprietenwerk. We zien hier uitersten van paniek en rust.’
‘Vergeet alvast de mythe van zestienjarige meisjes als grootste groep die hier binnenkomt. We zien echt alle rangen, standen en leeftijden. Het gemiddelde profiel? 29 jaar, met vaste partner, met twee of drie kinderen. Een blik in onze wachtzaal vertelt meteen: een ongewenste zwangerschap kan echt iedereen overkomen.’
Onverwacht geboortekaartje
‘Of je nu voor behoud gaat of voor een behandeling: het ‘wat als’-scenario duikt regelmatig op. Zo is de uitgerekende datum een typisch moment waarop mensen weer even stilstaan bij hun besluit. Wat als ik anders had beslist?’
‘De hardnekkige twijfelaars zie je hier soms ook. Mensen die de knoop niet willen of durven doorhakken. In dat
geval is mijn advies: geef jezelf een deadline. Want hoe langer je de beslissing voor je uit schuift, hoe zwaarder de behandeling zal zijn.’
‘Ik herinner me een vrouw die heel perfectionistisch was. Ze had een kinderwens maar was tijdens haar zwangerschap voortdurend misselijk. Die vrouw zag haar hele leven in duigen vallen, kon niets meer doen en had het daar ontzettend moeilijk mee. Na enkele gesprekken kwam naar boven dat haar vader recent was overleden en ze kampte met heel wat onverwerkt verdriet. Die vrouw bleef de beslissing maar uitstellen tot ik haar op een bepaald moment gezegd heb: ‘Dit was ons laatste gesprek. Nu ga ik ervan uit dat je voor behoud gaat.’ Nadien heb
ik haar niet meer gehoord. Tot we plots enkele maanden later een geboortekaartje kregen.’
Taalbarrière
‘Soms raak je heel moeilijk door iemands schild, bijvoorbeeld door een taalbarrière. Ik herinner me een vrouw uit een asielcentrum. Ze kwam niet opdagen op het uur van afspraak en we dachten dat ze niet meer zou komen. Tegen het einde van de dag dook ze toch op. Bleek dat deze vrouw uren onderweg was geweest met trein, bus en deels te voet. Haar verhaal was schrijnend: oorlogsvluchtelinge, zwanger na groepsverkrachting. Het is ontzettend moeilijk om tot zo iemand door te dringen, omdat de wonden te diep zijn. Tijdens de behandeling was ze heel afgevlakt en apathisch, alsof ze een masker droeg om haar pijn te verbergen.’
‘Koppels met een beperking, dat ligt ook altijd moeilijk. Ze wonen dan vaak begeleid zelfstandig en komen hier terecht op aandringen van hun omgeving. Je weet dan dat iedereen die bezorgdheid deelt. Ik stel dan praktische vragen zoals: Hoe ga je het financieel aanpakken? Hoe ga je iedere nacht opstaan?’
‘Als het gaat over abortus gaat het meestal over het emotionele. Toch moet ik zeggen dat abortus meestal geen drama is. Het is een van de veiligste medische behandelingen. Maar een makkelijke beslissing is het bijna nooit.’
Huilen
‘Nadien blijft de vrouw nog even in de rustruimte. De krampen zakken dan weg. Sommige vrouwen reageren heel opgelucht. Andere huilen en geven ruimte aan hun verdriet. Sommige vrouwen voelen zich ontzettend misselijk, andere voelen niets.’
‘In hoeverre hun omgeving op de hoogte is? Dat weten we niet. Maar helaas blijft het taboe vrij groot. Mijn eigen omgeving vindt het prima dat ik dit werk doe, maar aan mijn grootouders durfde ik het aanvankelijk niet te vertellen. Gelukkig reageerden ze toch vrij positief.’
*Maya is een schuilnaam
TIJDELIJKE WERKLOOSHEID
Controlekaart vanaf 2025 enkel nog digitaal
Vanaf 1 januari 2025 moet de controlekaart tijdelijke werkloosheid (eC3.2) verplicht elektronisch worden ingevuld. Om vanaf 1 januari 2025 iedereen nog de mogelijkheid te geven om zich aan te passen, wordt voorzien dat tot en met 30 juni 2025 zowel door de werkgever als door de werknemer een uitzondering kan worden gevraagd. Voor de sector van de beschutte werkplaatsen, de sociale werkplaatsen en de maatwerkbedrijven geldt de verplichting om de elektronische controlekaart te gebruiken niet. De huidige regeling met een mogelijkheid van keuze tussen een papieren of een elektronische controlekaart blijft daar van toepassing. Meer informatie vind je op de website van de RVA.
~ www.rva.be
JUBILEUM
100 jaar KAJ
In 2025 bestaat KAJ 100 jaar. Van 2 tot 4 mei 2025 is er een heus KAJ-festival met muziek, workshops en randanimatie voor alle leden, oud-kajotters en sympathisanten. Wil je zelf graag iets doen rond 100 jaar KAJ of heb je ideeën voor het festival, mail dan naar thibaut. tytgat@kaj.be en volg KAJ vzw op Facebook om op de hoogte te blijven.
Toekomstperspectief voor mensen zonder wettig verblijf
Afgelopen legislatuur hebben steden zoals Gent, Antwerpen, Brugge en Brussel, samen met middenveld- en overheidsorganisaties, pilootprojecten voor Opvang en Oriëntatie van mensen zonder wettig verblijf voorbereid en opgezet. In die projecten krijgen deze mensen opvang en worden ze intensief begeleid om een duurzaam en legaal toekomstperspectief te ontwikkelen. Dit perspectief kan liggen in hun land van herkomst, een derde land of in België. Het is daarbij erg belangrijk dat deze mensen opnieuw de regie over hun leven krijgen en dat ze, in een rustige en respectvolle omgeving, de tijd hebben om alle opties te onderzoeken. Daarbij worden ze ondersteund door juristen en maatschappelijk werkers.
¬ Tekst en foto Nele De Wachter
Pilootproject in Brugge
Het pilootproject in Brugge ging, na een voorbereidingstijd van ruim twee jaar, in januari 2024 van start. Onder stimulans van Orbit vzw Avansa regio Brugge werden verschillende middenveldorganisaties waaronder beweging.net rond de tafel gezet om een concrete werking op poten te zetten. Het Bisdom Brugge vond een locatie, stad Brugge investeerde mee in de noodzakelijke renovaties om het pand bewoonbaar te maken en OCMW Brugge stelde woonbegeleiders uit het LOI (Lokaal Opvanginitiatief) vrij om de dagdagelijkse begeleiding op te nemen.
Geen alternatief voor detentie, maar voor een uitzichtloos overleven
Hilde Geraerts (Orbit vzw): ‘De samenwerking tussen steden, overheidsinstanties en middenveld is cruciaal. De overheid heeft beslissingsmacht, de steden dragen de gevolgen van perspectiefloosheid en het middenveld heeft het vertrouwen van de mensen in kwestie. Dat vertrouwen is cruciaal. Mensen zonder wettig verblijf willen stappen zetten. Onwettig verblijf is geen keuze. Het is bij gebrek aan een duurzaam perspectief dat mensen in onwettig verblijf belan-
den. Als mensen het gevoel hebben dat ze alleen maar naar de uitgang geduwd worden, zonder dat het iemand interesseert wat hen daar te wachten staat, gaan hun hakken in het zand. Dat is heel menselijk. Als ze daarentegen voelen dat er echt naar hen geluisterd wordt en dat het perspectief waar samen naar gezocht wordt, duurzaam is, dan worden er stappen vooruit gezet. De Opvang en Oriëntatieprojecten zorgen ervoor dat mensen uit hun overlevingsstrategie kunnen stappen. Minder onwettig verblijf leidt tot minder overlevingsstrategieën. Dat zorgt voor meer menselijkheid, meer veiligheid en het is bovendien goedkoper én efficiënter, van een win-win gesproken!’
OPROEP AAN ENTHOUSIASTE BRUGGELINGEN
Het is voor de dames soms wat zoeken naar een goede dagbesteding. Werk of vrijwilligerswerk zijn uit den boze en aansluiting bij een vereniging is vanuit hun positie erg moeilijk. Daarom zoeken we in Brugge naar lokale vrijwilligers die graag ter plekke samen met de dames een activiteit op poten willen zetten. Wie zich aangesproken voelt, kan contact opnemen met Nele De Wachter. nele.dewachter@beweging.net
Dirk De fauw (burgemeester Brugge): ‘Als burgemeester kom ik op voor de rechten van iedereen die in onze stad leeft, ook mensen zonder wettig verblijf. Ook zij hebben sociale rechten. In dit project gaan we verder dan het aanbieden van bed-bad-brood. Er wordt, samen met hen, gezocht naar een menswaardige en zekere toekomst. Daar hebben álle Bruggelingen baat bij. De maatschappelijke kostprijs is veel groter bij een langdurig onwettig verblijf of detentie. Ik ben erg blij gastheer te mogen zijn voor een pilootproject en hoop dat de federale overheid deze projecten verder ondersteunt om mijn collega-burgemeesters ook over de streep te trekken.’
Op korte tijd al succes
Er werd bewust gekozen om de doelgroep af te lijnen tot volwassen vrouwen zonder kinderen. In dit pilootproject is er plaats voor maximaal acht vrouwen. Aanmeldingen komen vooral via de dienst dringende medische hulp aan illegalen van het OCMW Brugge en het eerste onthaal OCMW Brugge.
Faiza Karim Rajput (OCMW Brugge): ‘We wisten bij aanvang niet zeker of we de doelgroep die we voor ogen hadden zouden kunnen bereiken. Nog meer dan mannen leven vrouwen in onwettig verblijf onder de radar en zijn ze moeilijk te bereiken. Vaak verblijven ze bij iemand in huis en moeten ze, om in het project te stappen, een ‘gekende’ en ‘vertrouwde’ omgeving achter zich laten. Geen makkelijke stap voor mensen bij wie
< Het enthousiaste team van OCMW Brugge dat de dames in het O&O project begeleidt. Vlnr: (Diensthoofd) Lone De Blaes, Faiza Karim Rajput, Sylvia Cogghe.
vertrouwen in overheden zeer laag is, met angst voor detentie en dus bijgevolg ook voor ordediensten.’
‘Het is belangrijk dat onze medewerkers de vrouwen kunnen geruststellen en overtuigen van het belang van dit project voor hun toekomst. We proberen de vrouwen duidelijk te maken ze meer kunnen maken van hun leven dan een leven onder de radar en in constante angst.’
‘Tegen onze verwachtingen in kregen we vrij snel een aantal aanmeldingen. Ondertussen konden we al zeven mensen in een traject opnemen. We hebben in die paar maanden zelfs al één iemand een blijvend perspectief kunnen bieden. Bij een grondige screening van haar dossier door de jurist die met ons meewerkt, bleek dat de vrouw onterecht het statuut van persoon zonder wettig verblijf had gekregen. Ze leefde al ruim een jaar in de veronderstelling dat ze geen recht had op een verblijf in België. Het bleek om een administratieve fout te gaan die vrij gemakkelijk rechtgezet werd. Die dame kreeg een permanente verblijfsvergunning! Een succesverhaal waar we trots op zijn en dat niet alleen ons, maar ook doorverwijzers en kandidaten voor het project moed en hoop geeft.’
‘Het unieke aan ons project is dat de dames ook de tijd krijgen om tot rust te komen, dat de vaak zware rugzak die ze meedragen iets lichter gemaakt wordt en dat ze klaargestoomd worden om hun eigen leven weer in handen te nemen.’
Burgerpanel.
ELKE MAAND LATEN LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN OVER EEN NETELIGE KWESTIE
DE STELLING
‘Wonen is onbetaalbaar geworden’
Rekenen en vergelijken
Sowieso is een woning kopen of huren een grote hap uit je maandelijkse budget. Vooral voor mensen die het financieel moeilijk hebben of voor jongeren is dit niet altijd vanzelfsprekend. Wonen in mijn buurt valt al bij al wel mee in vergelijking met (andere centrumsteden in) Vlaanderen. Het grootste probleem van ‘betaalbaar wonen’ situeert zich volgens mij op de huurmarkt, bij de laagste inkomens. Maar door steden en gemeenten met elkaar te vergelijken, kun je heel wat uitsparen en financieel voordeel doen! Waar wonen vroeger vaak een sentimentele keuze was, is dit vandaag eerder een financiële overweging geworden.
Co-housing als oplossing
Ik denk dat wonen betaalbaar is in Oostende, als je met twee bent en al een jaar of drie werkt voor je voor het eerst huurt. Dit was in mijn geval niet zo. Ik heb lang gestudeerd en eens klaar met studeren ben ik direct met mijn beste vriend gaan samenwonen, tegen een vriendenprijs. Nu zocht ik een appartement om te huren in Oostende en gemiddeld was dat 800 euro exclusief de maandelijkse kosten. Als je dit met twee doet, dan is dat zeker haalbaar. Alleen zag ik dat minder zitten. Ik heb niet lang rondgezocht, want dan vroeg een lieve vriendin me of ik bij haar wou komen wonen, co-housen dus. Dat klonk me als muziek in de oren! Zo kan ik betaalbaar wonen in een toffe buurt in Oostende aan de prijs voor één persoon. Het is heel gezellig en ik ben zeer dankbaar dat ik zulke goeie vrienden heb!
Contact.
West-Vlaanderen
CM in West-Vlaanderen
Contacteer ons via 050 44 05 00, westvlaanderen@cm.be of kijk op www.cm.be/kantoren voor de dienstverlening.
ACV in West-Vlaanderen
Contacteer ons via www.hetacv.be/stel-je-vraag of 051 23 58 00. Boek een afspraak via www.hetacv.be/afspraak.
MIEKE MERMANS IS DE NIEUWE ALGEMEEN DIRECTEUR VAN CAW DE KEMPEN
‘Er
is heel veel solidariteit in de Kempen’
Sinds juli is de Turnhoutse Mieke Mermans (47) de nieuwe algemeen directeur van CAW De Kempen. Mieke was jarenlang actief bij cultuurhuis de Warande, eerst als communicatieverantwoordelijke, later als waarnemend directeur. In maart 2023 werd ze directeur Wonen en Migratie bij CAW De Kempen en lanceerde ze Housing First in de regio.
¬ Tekst Bart Gaublomme ¬ Foto Bart Van der Moeren
Visie: Is het geen grote stap van de cultuur- naar de welzijnsector?
Mieke – ‘Ik heb altijd graag gewerkt in de cultuursector, maar was daar ook niet specifiek voor opgeleid. Ik studeerde Vergelijkende Cultuurwetenschappen. Mijn thesis had de inplanting van asielcentra in België als onderwerp. Dus betrokkenheid op maatschappelijke uitdagingen is er altijd al geweest.’
Visie: Welke klemtonen zal jij als nieuwbakken directeur leggen?
Mieke – ‘CAW heeft de voorbije jaren een heel sterke focus gehad op haar cliënten. We kunnen zonder te blozen zeggen dat CAW De Kempen een heel kwaliteitsvolle hulpverlening heeft. Maar die mag wat mij
betreft veel zichtbaarder worden. Er transparant over communiceren om ons nog meer als een betrouwbare partner te kunnen presenteren aan de regio, daar wil ik als directeur voor staan.’
‘Ik ben ondernemend en denk heel fel in oplossingen. Dat zal ook nodig zijn. We worden op verschillende vlakken geconfronteerd met schaarste: aan geld, aan woningen, aan personeel, enzovoort. Het is
Ik kom zelden op een overleg waar er geen deuren opengaan, zelfs voor onze meest kwetsbare doelgroepen.
dus heel belangrijk om creatief te kunnen denken. Niet enkel achteraf om een probleem op te lossen, maar ook vooraf om het probleem te kunnen voorkomen. Dat vraagt een systemische omslag, maar er zit ook veel meer maatschappelijke winst in.’
Visie: CAW zal dus veel meer preventief moeten werken?
Mieke – ‘Dat is zelfs een expliciete decretale opdracht. CAW’s moeten niet enkel problemen managen, maar ook werken aan structurele verandering. Zo is het op het vlak van wonen heel belangrijk om die shift te maken. Als we kijken naar Europa, zien we dat het aantal mensen dat verblijft in dak- of thuislozenopvang in België dubbel zo hoog is als in de rest van Europa. Uit de dak- en thuislozentelling van professor Hermans blijkt dat er in de Kempen 1.720 daklozen zijn, onder wie 563 kinderen. Wij investeren dus heel veel in opvang. Maar dat is geen duurzame woonoplossing.’
’CAW bekijkt dit dus ook preventief: hoe voorkom je dat iemand op straat belandt en opvang nodig heeft? Of hoe doorbreek je chronische dakloosheid? Housing First is dan een optie, waarbij we eerst zorgen dat iemand een dak boven het hoofd heeft. Daarna werken we aan andere problemen. Ook onze preventieve woonbegeleiding schiet in actie bij opgepikte signalen zoals betaalproblemen, overlast, ruzie met buren enzovoort. Zo voorkomen we dat de situatie escaleert en leidt tot uithuiszetting en dakloosheid. Dit traject levert knappe resultaten op. Alleen spijtig dat dit voorlopig enkel bestaat voor sociale huurders. Voor huurders op de privémarkt bestaat er geen meldpunt, terwijl het ook daar goed zou zijn als privéverhuurders op tijd kunnen signaleren als er wat suddert.’
Visie: Welke uitdagingen zie jij voor de Kempen?
Mieke - ‘Er is in de Kempen bij iedereen die met onze cliënten te maken heeft heel veel solidariteit. Dat is echt wel opvallend in de Kempen. Ik kom zelden op een overleg waar er geen deuren opengaan, zelfs voor onze meest kwetsbare doelgroepen. En
dan zit ik niet alleen rond de tafel met hulpverleners, maar even goed met partners die dagelijks overlast of kosten ondervinden.’
‘Onze medewerkers worden geconfronteerd met een groeiende complexiteit van problemen. We hebben teams die werken rond intrafamiliaal geweld, slachtofferhulp, persoonlijke problemen, verslaving, wonen en migratie. Er is ook een uitgebreide werking voor jongeren (het JAC) en we hebben collega’s in de gevangenissen van de Kempen. Doorheen heel het aanbod zien we meer en meer mensen die naast een psychisch probleem, ook een relationele uitdaging, een woonvraagstuk, een verslaving, enzovoort hebben. Dat is op een paar jaar tijd erg veranderd. Het is moeilijk om een vinger te leggen op de juiste oorzaak van die groeiende complexiteit, maar gelukkig hebben we in de regio een sterk netwerk met heel wat expertise.’
Samen in teksten duiken doet deugd
Kruist een chronische ziekte jouw pad en ben je op zoek naar herkenning, troost en verbinding? Dan is de Samanasamenleesgroep iets voor jou. In een kleine groep leest de leesbegeleider je teksten en gedichten voor. De verhalen openen deuren naar nieuwe inzichten, helpen ervaringen delen en bieden steun. Jo en Chris begeleiden de leesgroep in de bib van Merksem.
‘Het feit dat je elkaar kent en vlot bereikt, levert goede samenwerkingen op. Zo legden we voor Housing First de link naar VAPH via Ter Loke. Er is immers een grote groep daklozen met vermoeden van een beperking, maar zelden een diagnose. Dat is vaak de reden waarom die groep aansluiting gemist heeft bij de maatschappij of niet de juiste hulpverlening heeft kunnen bereiken. Bij de opstart van Housing First for Youth legden we dan weer de link met Bijzondere Jeugdzorg. In een hulpverleningstraject is het heel belangrijk om ook die expertise te kunnen inbrengen en daardoor is de samenwerking met partners als Cirkant of Ter Loke essentieel.’
Visie: Wat moet onze lezer nog weten over CAW De Kempen?
Mieke – ‘Dat onze medewerkers heel veel respect verdienen. Zij staan er, dikwijls in moeilijke omstandigheden, elke dag. Ook al krijgen onze hulpverleners niet altijd dankbaarheid terug, toch blijven ze kansen geven en mensen als mensen zien en niet louter als verslaafde of dakloze. Daar zit de grote sterkte van ons CAW.’
~ Meer info: www.caw.be
‘Of je deze leesgroep kan vergelijken met een klassieke boekenclub? Nee’, zegt Jo stellig. ‘In een boekenclub leest iedereen op voorhand hetzelfde boek zodat dat besproken kan worden. Maar dat vraagt van elke deelnemer best wel wat voorbereiding. Bij SamenLezen kan je spontaan reageren op de tekst die wij meebrengen en ter plaatse (voor)lezen of beluisteren. Welke verhalen? Dat is altijd een verrassing. We proberen telkens iets aan te bieden rond een bepaald thema, en de ene keer is het iets luchtigs, de andere keer meer diepzinnig.’
‘Zeker in het begin kan het een stap zijn om te reageren’, beseft Jo. ‘Daarom beginnen we elke sessie ook met de boodschap dat je hier jezelf mag zijn, dat we respectvol met elkaar omgaan en dat wat we hier zeggen onder ons blijft. Zo proberen we een veilige omgeving te creëren waar mensen zich durven te uiten. Maar niemand wordt verplicht om te antwoorden. Er is ook geen goed of fout. Het gaat om wat de tekst losmaakt in jou’, voegt Chris eraan toe. ‘Het is soms verrassend hoeveel herkenning, troost, andere perspectieven of wijsheid in verhalen te vinden is. Dat met anderen kunnen delen versterkt je als persoon.’
Niet alleen de deelnemers halen veel uit deze sessies, ook voor Jo en Chris is het een meer dan aangename hobby. Chris: ‘Toch was het ook voor mij een leerproces. Ik heb nu zelf meer toegang tot poëzie, ik ontdek ook kortverhalen, dat kende ik voordien niet. Ik las vooral romans.’ ‘Wat ik heel verrijkend vind,’ voegt Jo toe, ‘zijn de diverse achtergronden van de personen die aanwezig zijn. Het geeft voldoening dat ze met een blij gezicht buiten gaan. En dat ze telkens terugkomen.’
Nu jij!
De SamenLezen-groep is er voor iedereen. Er zijn groepen in Merksem, Deurne, Brasschaat, Kapellen en Herentals, telkens in samenwerking met de bibliotheek. Heb jij zin om eens langs te komen? Schrijf je in via aanbod@samana.be of bel 02 211 35 65. De groepen komen elke maand samen.
CONTACTEER JOUW REGIO
ACV provincie Antwerpen ¬ 02 244 30 00 ¬ CM provincie Antwerpen 03 221 93 39 ¬ beweging.net provincie Antwerpen ¬ 015 29 25 50
GIRAFF DUIKT OP IN BRUSSEL
Nadenken over sociale, speelse en groene wijk
Met grote ogen vol verwondering kijken de kinderen in de Anderlechtse wijk Kuregem hoe een levensgrote giraf de wijk binnenrolt en postvat voor de ingang van metrohalte Clemenceau. GIRAFF is een succesvol traject waarmee beweging.net letterlijk tot de verbeelding wil spreken. De afgelopen jaren werden in Vlaanderen verschillende wijken warm gemaakt om hun wijk aangenamer te maken. Voor het eerst is Brussel aan de beurt.
¬ Tekst en foto Tijs De Geyndt
Kuregem is een plek waar veel grootstedelijke problemen samenkomen: spelende kinderen delen het grote plein met drugdealers en -gebruikers, heel wat ‘woningen’ zijn in slechte staat en worden onderverhuurd door huisjesmelkers, sluikstorten en zwerfvuil zijn dagelijkse kost. Een kwetsbare wijk met heel grote armoede, mensen die zich iedere dag afvragen hoe ze het einde van de maand moeten halen. ‘Het gevoel van onveilig-
heid is het grootste probleem, iedereen in deze wijk leeft in een constante staat van angst’, zegt een van de wijkbewoners en initiatiefnemers.
Toch zijn er tekenen van veerkracht. Mark D’Hondt, verantwoordelijke van het Lokaal Dienstencentrum Kosmos, doet zijn werk na al die jaren nog steeds met evenveel passie en overtuiging. Recent groepeerden zich ook een aantal buurtbewoners
die hopen een buurtcomité te vormen. Daarnaast worden in wisselende partnerschappen door o.m. Samana, CM en Cultureghem initiatieven genomen om de buurt een nieuwe dynamiek te geven.
Verbinden, verbinden en verbinden
Er zijn veel organisaties actief in de wijk, maar net als de bewoners kennen ook zij elkaar en elkaars initiatieven vaak onvoldoende. Met het GIRAFF-project wil beweging.net die mensen, organiaties en hun ideeën samenbrengen.
RAAK, Kosmos, buurthuis Alhambra en gedreven buurtbewoners en beweging. net willen al die krachten bundelen om Kuregem socialer, speelser en groener en gezonder maken.
Er kwamen soms grote dromen aan bod maar even vaak heel concrete voorstellen zoals een net om te zorgen dat de bal het speelpleintje niet uitvliegt.
Het regenweer op woensdag 9 oktober kon de nieuwsgierigheid niet bederven. Met pannenkoeken, koffie en thee werden voorbijgangers gewenkt om hun mening te geven over verschillende thema’s. Daar kwamen soms grote dromen uit, maar even vaak heel praktische, concrete voorstellen zoals een net om te zorgen dat de bal het speelpleintje niet uitvliegt. Buurtbewoners die elkaar nog nooit gezien hadden gingen in gesprek rond ideeën op het bord en voegden er samen nog enkele aan toe. Ook groepen kinderen in naschoolse opvang, georganiseerd door een vereniging in de buurt, deden hun zegje.
En nu?
Na een weekje zochten de protagonisten elkaar opnieuw op. In groepjes - met ook enkele nieuwe gezichten - worden ideeën opnieuw bekeken, op zoek naar handvaten voor volgende stappen. Die worden ook gevonden. Rond elk thema groeide enthousiasme over een aantal centrale noden, zoals georganiseerd sport en spel voor kinderen met kleine tornooien of sport- en dansinitiaties. Verschillende buurtbewoners vragen daarbij specifiek aandacht voor meisjes die er vandaag vaak niet aan te pas komen. Met een hele bundel aan ideeën kan de groep naar sportverenigingen en organisaties in de buurt trekken.
De sterkte van het GIRAFF-traject is dat het gaat om initiatieven van buurtbewoners, die mensen enthousiast maken, hen terug in hun krachten zet en het gevoel van machteloosheid wegnemen. Zo ontstaat een gevoel van verbondenheid en geborgenheid.
Het gedacht van
Burgerpanel.
ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN OVER EEN NETELIGE KWESTIE
DE STELLING
‘Er moet een limiet komen op de schermtijd voor kinderen’
Andrés (83)
Andrés Geerst woont in Kessel-Lo en is grootvader
Tuur (78)
Tuur Maris is kinesitherapeut op rust, vrijwilliger bij Gezonde Buurt en is trotse opa.
Rosie (12)
Rosie Platteau woont in Brussel.
Plicht om te waken over gezondheid
‘De studies zeggen het overduidelijk: het ongecontroleerde gebruik van de smartphone is schadelijk voor kinderen en tieners. Uren lang zitten zij elk apart op hun eilandje. Het menselijk samenzijn verschrompelt, de leefwereld vernauwt tot het schermpje waar ze gevangen zitten binnen de bubbels van de sociale media. Als waker over de lichamelijke en geestelijke gezondheid van haar burgers, heeft de overheid het recht en de plicht om hier in te grijpen met dezelfde logica waarmee zij het roken beperkt en het gebruik van drugs verbiedt.’
Begeleiding nodig
‘Technologie verrijkt onmiskenbaar ons leven. De voordelen moeten door iedereen benut worden om een digitale kloof tegen te gaan. Maar vooral kinderen moeten begeleid worden in het verantwoord gebruik, willen we hun mentale en fysieke gezondheid kunnen waarborgen. Deze taak rust op de schouders van de ouders, de overheid en de scholen. Beperk dus de schermtijd: geen telefoon op school (zeker niet tijdens de les), stimuleer sport en offline sociale interactie en breng vooral de nodige mediawijsheid bij.’
Snel verslaafd
‘Akkoord. Zeker bij jongeren want schermen zijn niet goed voor de hersenontwikkeling. Je kunt daar snel verslaafd aan raken. Dus dan gaan ze je sowieso dankbaar zijn voor die berperking, ook al vinden ze dat nu niet leuk.’
CM EN SAMANA
ONDERSTEUNEN
JONGE MANTELZORGERS MET NIEUWE
ESCAPEROOM
‘Je beseft pas na het spel dat je mantelzorger bent’
Wist je dat een op de vijf jongeren mantelzorger is?
Dat zijn meer dan 25.000 jongeren in Limburg tussen 11 en 25 jaar die zorg dragen voor een ander.
Nochtans blijven ze vaak onder de radar. ‘Jonge mantelzorgers vragen niet snel om hulp en zijn zich er niet altijd van bewust dat ze mantelzorger zijn. Om deze problematiek aan te kaarten, lanceerden we een escaperoom over het thema’, vertelt Benjamin Vandervoort, directeur Netwerk bij CM.
¬ Tekst Cathelijne Jennes ¬ Foto Hanne Op de Beeck
Mantelzorg, wat is het precies? Jonge mantelzorgers nemen dagelijks zorgen op voor een ouder, broer, oma of buurman met een chronische ziekte, een beperking, een psychische of verslavingsproblematiek. Dat kan fysieke zorg zijn, maar ook emotionele ondersteuning, medische taken, administratie, huishoudelijk werk, tolken ... Dat zorgt voor heel wat druk bij deze jongeren want ze moeten heel wat balletjes in de lucht houden.
Samenwerken met jonge mantelzorgers
‘Daar komt hun schoolwerk vaak onder te lijden. Of ze hebben geen tijd voor de nodige zelfzorg of om vriendschappen te onderhouden’, vertelt Benjamin van CM.
‘Het is belangrijk om hen uit de onzichtbaarheid te halen, want ze vinden hun rol vaak vanzelfsprekend. Hierdoor krijgen de jongeren niet de ondersteuning die ze nodig hebben. Om aandacht te vragen voor deze problematiek lanceerden we tijdens de Week van de Jonge Mantelzorger de nieuwe escaperoom Escapade.’
Spelers ondervinden in de escaperoom zelf hoe het is om in de rol en leefwereld van mantelzorger te kruipen. Daarvoor sloegen CM en Samana de handen in elkaar. Onder andere jonge mantelzorger Mauri (22) hielp om de escaperoom zo correct mogelijk op te bouwen. ‘Samen met enkele andere jonge mantelzorgers gaven we inhoudelijke input. Daarmee zijn Samana en CM aan de slag gegaan.’
‘We zijn enorm trots op de escaperoom. We herkenden meteen onze toevoegingen. Kleine taken zoals boodschappen doen en medicatie sorteren zaten in het spel. En dat met de juiste insteek: kijk, mantelzorgers doen ook dit. De gelijkenissen tussen spel en realiteit zijn treffend: als mantelzorger vragen we geen medelijden en zorgen we voor onze naaste met veel liefde. Tijdens het spel valt het niet op dat je mantelzorger bent, je beseft het pas erna’, verduidelijkt Mauri.
Ondersteuning voor lokale besturen
‘Het is interessant voor scholen, bedrijven, (jeugd-)verenigingen en lokale besturen om de escaperoom te spelen. Voor hen organiseren we een nabespreking om dieper in te zoomen op het thema en vooral te bekijken hoe ze zelf ermee aan de slag kunnen gaan. Samen maken we het verschil, zij kunnen een positieve impact hebben op jongeren’, deelt Evelyn Geerdens, educatief medewerker bij Samana.
‘Bij Samana krijgen we regelmatig de vraag van gemeenten en eerstelijnszones hoe ze (jonge) mantelzorgers kunnen ondersteunen. We proberen hen in de
< De escaperoom is een laagdrempelige manier om in te zetten op een mantelzorgvriendelijke samenleving.
eerste plaats te helpen met het meer zichtbaar maken van jonge mantelzorgers. Dit doen we onder andere door een scholentraject Samen naar een mantelzorgvriendelijke school, een zelftest rond jonge mantelzorger, een sensibiliseringsactie voor een event of aan de schoolpoort ... We delen kant-en-klare trajecten waarmee ze alleen of samen met ons aan de slag kunnen.’
Vergrijzing
‘We mogen de rol van deze jongeren niet onderschatten en tegelijkertijd mogen we best trots zijn dat ze zich inzetten voor een goede zorg’, besluit Benjamin. ‘De komende jaren is de vergrijzingsgolf extra groot in Limburg. Waardoor er nog meer jonge mantelzorgers zullen bijkomen.’
‘Daarom is het belangrijk om in te zetten op een mantelzorgvriendelijke samenleving. De escaperoom is een laagdrempelige maar concrete manier om er over te reflecteren en sensibiliseren.’
Meer info over escaperoom Escapade in Hasselt via www.escapadehasselt.be. Ga naar www.jongemantelzorgers.be voor meer info over jonge mantelzorg.
ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN
OVER EEN NETELIGE KWESTIE
¬ Tekst Bart Bynens Burgerpanel.
DE STELLING
Om het tekort in de zorg te verlichten, heeft iedereen recht op voldoende zorgverlof.
Livia (42) woont in Sint-Truiden en is office manager in de zorgsector.
Els (54) is zaakvoerster bij Tiri HR Consulting, rolstoelgebruiker en woont in HouthalenHelchteren.
Jessica (27) is een Bilzense met Italiaanse roots en werkt als administratief bediende.
‘De financiële impact is nog een grote drempel’
‘Een grote drempel voor zorgverlof is momenteel volgens mij de financiële impact die het heeft op een voltijds werkend gezin. Ik was drie jaar mantelzorger voor mijn jongste zoontje, maar heb toen geen officieel zorgverlof opgenomen. De uitkering was niet eens de helft van mijn gebruikelijk loon, onze vaste kosten liepen gewoon door en de uitgaven namen aanzienlijk toe doordat we meerdere keren per week richting ziekenhuis moesten trekken.’
‘Maatschappelijke
gedragenheid is belangrijk’
‘Voldoende zorgverlof biedt aanzienlijke voordelen, zowel voor werknemers als voor de zorgsector. Het geeft mantelzorgers de tijd om hun taken uit te voeren zonder hun eigen werk of welzijn te verwaarlozen. Het is vooral belangrijk dat er voldoende informatie is zodat werknemers bewust zijn van hun mogelijkheden om zorgverlof op te nemen.
Daarnaast is ook een maatschappelijke gedragenheid belangrijk. Als het zorgverlof gezien wordt als iets uitzonderlijks, kan het leiden tot een gebrek aan begrip bij werkgevers en collega’s. Zo word je ontmoedigd om zorgverlof op te nemen.’
‘Verhoog het aantal dagen zorgverlof per jaar’
‘Er zou meer zorgverlof mogen zijn dan momenteel voorzien is. Je hebt nu recht op vijf dagen per jaar, maar soms is dat te weinig. Als je meer zou mogen opnemen, moet je je geen zorgen maken over hoeveel tijd je mag steken in het zorgen voor iemand.
Daarnaast merk ik ook dat de maatschappelijke gedragenheid om zorgverlof te nemen best groot is en de drempel ernaar niet te hoog. Zowel bij collega’s als werkgever kan er op steun gerekend worden wanneer een vraag wordt ingediend. Als iedereen ermee akkoord gaat, dan kan het toch verhoogd worden?’
Jonge mantelzorger Mauri (22) hielp om de escaperoom zo correct mogelijk op te bouwen.
AMAL VZW HELPT GENTSE ORGANISATIES DUIDELIJK COMMUNICEREN
Heldere brieven, minder stress
Begrijp je dit: het moment waarop een vrouw zich bevrijdt of wordt bevrijd van het product der conceptie? Nee, toch? Noem het gewoon ‘bevalling’, dat is meteen duidelijker. Het is een bijna lachwekkend voorbeeld van moeilijke taal in brieven en formulieren. Ongeveer de helft van de volwassenen in Vlaanderen heeft soms moeite om deze documenten te begrijpen. En dat moet beter, pleit Amal vzw.
¬ Tekst: Elien Steen ¬ Foto Frank Bahnmuller
Amal vzw, het Agentschap voor Integratie en Inburgering in Gent, ziet dagelijks hoe mensen brieven met belangrijke informatie over financiële zaken of rechten niet begrijpen. ‘Sommige brieven komen dreigend over. Lezers vragen zich af: moet ik betalen? Krijg ik geld? Ze weten niet wat ze moeten doen. En dat is jammer, want kleine vergissingen kunnen grote gevolgen hebben’, zegt medewerker Goedele Bergen.
Over het belang van heldere communicatie bestaat geen twijfel. ‘Een duidelijke brief zorgt voor minder stress bij de lezer. Als je een brief beter begrijpt, heb
je ook meer vertrouwen in de afzender en de inhoud van de brief’, weet Goedele.
Tips voor duidelijkere brieven
Amal biedt een schrijftraject op maat aan voor Gentse organisaties. Tijdens dit traject krijgen deelnemers een vorming over helder schrijven, herwerken ze in kleine groepen documenten en leggen ze die voor aan ervaringsdeskundigen, zoals anderstaligen die Nederlands leren.
In een proefproject kregen organisaties zoals CM, IVAGO, Car Impuls en maatwerkbedrijf Ateljee een intensieve
schrijfbegeleiding. De belangrijkste tips? Schrijf vanuit je lezer: wat wil of moet die weten? Gebruik korte, actieve zinnen, kies makkelijke woorden, schrijf concreet en schrap overbodige woorden.
Testen bij doelpubliek
CM doet al langer inspanningen om de communicatie met haar leden te verbeteren. De samenwerking met Amal gaf extra verdieping. Bram Dehouck, redacteur bij CM, vertelt: ‘Dankzij de opleiding van Amal hebben we extra oog voor lezers die moeite hebben met Nederlands. Het is ook waardevol om een brief eens te testen bij het doelpubliek. Is de uitleg duidelijk? Weet je na het lezen van de brief wat je moet doen of wat er zal gebeuren? Uit die feedback halen we altijd verbeterpunten.’
De brief over de verhoogde tegemoetkoming was een van de complexere waar CM aan werkte. ‘De brief onderging een metamorfose: een logische structuur, het belangrijkste nieuws bovenaan, tussen-
< Anderstaligen die Nederlands geleerd hebben, bekijken brieven van organisaties en geven aan waar er struikelblokken zijn.
Burgerpanel.
ELKE MAAND LATEN DRIE LEZERS HUN LICHT SCHIJNEN OVER EEN NETELIGE KWESTIE
DE STELLING
Iedereen heeft baat bij thuiswerk.
titels, een duidelijke uitleg zonder vakjargon en bovenal: wat verwachten we dat de lezer doet? Dat zeggen we duidelijk’, vertelt Bram.
Testen bij anderstaligen
De originele en herwerkte brieven werden voorgelegd aan anderstaligen die Nederlands leren, zowel beginners als gevorderden. Woorden zoals ‘consulent’, ‘gezondheidszorgen’, ‘gezinssituatie’ bleken moeilijk, net als de uitdrukkingen ‘rekening houden met’ en ‘een beroep doen op’. Lamis, die vorig jaar vanuit Syrië naar Gent verhuisde, vertelt: ‘De originele brief was te moeilijk voor mij. In de nieuwe brief begrijp ik dankzij een voorbeeld wat de verhoogde tegemoetkoming betekent en wat ik moet doen: CM contacteren.’
Leesgroepen als sleutel tot succes
CM gaat verder dan het traject met Amal. Bram legt uit: ‘Onze netwerkcoördinatoren hebben veel contacten met organisaties die werken rond integratie en kansarmoede. Dankzij hen kunnen we brieven voorleggen aan leesgroepen in steden als Gent, Antwerpen en Roeselare. Met die feedback komen we tot de beste versie. Het is voor elke organisatie de moeite waard om brieven grondig te herwerken want het zorgt voor minder misverstanden en een vlottere werking’, besluit Bram.
TEGEN HELDERE COMMUNICATIE
Moet jij een brief soms ook twee keer lezen? In de campagne Heldere Brieven vraagt Amal aandacht voor meer heldere communicatie. Teken de online petitie op www.amal.gent/petitie.
Tina (39)
Tina Burm is zelfstandig bedrijfsrevisor met een passie voor ballet.
Sofie Bauwens is mama van drie, gepassioneerd door muziek.
Evenwicht is cruciaal
Het vinden van een evenwicht tussen thuis- en op kantoor werken, is cruciaal om van beide de voordelen te hebben. Thuiswerk biedt medewerkers de mogelijkheid om flexibel om te gaan met hun werktijd waardoor ze ook privéaangelegenheden gemakkelijker ingepast krijgen. Vanuit mijn ervaring weet ik dat thuiswerken mijn productiviteit verhoogt. Zolang ik voldoende afwissel tussen een dag thuis werken en een dag op kantoor, is er evenwicht. Indien dat er niet is, kan het een negatieve impact hebben op zowel de medewerkers als bedrijven (sociale isolatie, weinig voeling met algemeen gebeuren op kantoor, …).
Ongestoord werken
Als leerkracht heb ik ook mijn portie thuiswerk: elke week zonder ik me een paar uur af om mijn verbeterwerk in orde te brengen. Het zou niet evident zijn om dit allemaal op school te doen aangezien er niet altijd voldoende ruimte is om je af te zonderen. Ik ben dus wel een voorstander van thuiswerk. Het is fijn om je collega’s regelmatig te zien en samen te werken, maar het kan ook goed zijn om je eens ongestoord een paar uur te verdiepen in je werk.
Vrijheid niet meer missen
Ook als lector muziek werk ik regelmatig thuis. Sommige vergaderingen kunnen gerust online. Ik zou de vrijheid van thuiswerk niet meer kunnen missen. Ik vind het zalig om tussen het werk door al wat kookpotten op te zetten of als pauze naar de winkel te gaan. Vroeger moest dat ingepland worden op vrije momenten. Het risico is echter dat ik steeds meer wil. Ik raak soms al gefrustreerd over de reistijd als ik voor een uurtje naar de campus moet. Mijn werk zit nu ook veel meer verweven in mijn gezinstijd: e-mails komen toe op mijn gsm en de pc staat “open” terwijl ik aan het koken ben, … Ik stel vast dat ik mezelf meer druk opleg.
ZEG JA
Zangeres en auteur
Hannelore Bedert
gevat in 5 woorden
Zorgeloos
‘Ik was de jongste van drie, altijd bezig met zingen, muziek en tekenen. Als ik daar nu op terugkijk, zie ik een heel vrolijke en vooral zorgeloze jeugd. Als kind heb ik amper verlies gekend. Ook op muzikaal vlak was mijn kindertijd zorgeloos, zonder druk. In het kinderkoor kon ik voor de eerste keer proeven van een podium, samenzang en de kracht van een stem. Daar kon ik nog volop genieten op het podium.’
Braaf
‘Als West-Vlaams dorpsmeisje koos ik voor een kleinkunstopleiding in de stad. Dat deed mijn omgeving fronsen. In mijn hoofd was die stap wel al lang gezet. Met een stevige portie overmoed trok ik als tiener naar Studio Herman Teirlinck. Op die opleiding kijk ik terug met gemengde gevoelens. Je wordt daar gekraakt en soms weer opgebouwd. Mijn stijl vonden de meeste docenten te braaf. Moest ik mezelf dan forceren in een stijl die ik niet voel, vroeg ik me af? Ik heb echt een klik moeten maken om dicht bij mezelf te kunnen blijven.’
Podiumroep
‘Het duet met Bart Peeters voor 18.000 toeschouwers (op Nekkanacht in 2008, red.) bracht alles in een stroomversnelling. Na afloop vroeg hij of ik gehoord had hoe wild dat publiek werd. Toch vraag ik mij af of ik mezelf niet vaak heb overtuigd van mijn ‘podiumpassie’. De stress die ik voelde, was echt niet gezond. Stiekem wilde ik gewoon backing vocals zingen. Na vijftien jaar op een podium leek het alsof ik geen stap meer terug kon zetten. Tot mijn man Stijn abrupt uit ons leven verdween en ik daarmee ook van het podium. De podiumroep? Die kwam voorlopig niet terug. Liever kruip ik voortaan in mijn pen.’
Automatische piloot
‘Het overlijden van mijn man Stijn (in 2019, red.) tekent uiteraard een enorme breuk in mijn leven. We wisten dat hij een hartafwijking had en dat werd nauw opgevolgd. Toch kwam zijn dood heel onverwacht. Tijd om te rouwen was er niet. Mijn kinderen waren medisch ook belast, dus ik liep van het ziekenhuis naar huis en weer terug, op automatische piloot. Drie jaar later heb ik mijn klop gekregen. Alle administratieve dingen waren rond, mijn kinderen deden het goed op school. En ineens was er ruimte voor mijn eigen verdriet.’
‘De afgelopen jaren stonden ook in het teken van rechten van jonge weduwen. Want naast het verdriet kom je ook terecht in kafkaiaanse toestanden. Voortdurend aan een klantendienst iets uitleggen wat voor jezelf als onvoorstelbaar rauw aanvoelt, is heel pijnlijk. Je valt terug op een overgangsuitkering voor jonge weduwen (onder 47 jaar, red.) van maximaal twee jaar. Dat is veel te kort, ervaarde ik zelf. Samen met anderen hebben we hard gestreden voor een langere periode, met succes. Vier jaar is het nu, nog steeds te kort. Toch doet het me deugd als mensen mij een bedankmailtje sturen.’
