Visie 2020 - nr. 18 - Nationaal by beweging.net

BLAD MET EEN MENING VOOR EEN WERELD IN BEWEGING

REGIO LAND VAN AALST - NR 18 - DONDERDAG 19 NOVEMBER 2020

LUCHTKWALITEIT IN ONS KOT

Nieuwe reeks:

Hoe meet en verbeter je de luchtkwaliteit in huis?

Made in Belgium

Verluchting cruciaal in strijd tegen coronapandemie

100 % Belgische mondmaskers

> 8-9

Lamia Deriouch heeft mucoviscidose en is risicopatiënt voor corona

‘Mensen kijken mij nu boos aan als ik hoest’ Het coronavirus slaat wild om zich heen. Wie al gezondheidsproblemen heeft, moet nu extra voorzichtig zijn. Lamia Deriouch (30) uit Borgerhout heeft mucoviscidose. Bewegen doet haar goed, maar door corona komt ze minder buiten. Haar ziekte doet haar vaak hevig hoesten. ‘Mensen kijken mij nu boos aan, omdat ze denken dat ik hen zal besmetten. Nochtans leef ik de voorzorgsmaatregelen dubbel na.’

Roeland Thevissen (47) kreeg een nieuw hart, Doreth Christiaens (66) heeft diabetes. Ook zij vertellen hoe zij de coronacrisis beleven.

Wijzigingen rond tijdelijke werkloosheid wegens corona > 4 TWEEWEKELIJKSE UITGAVE

BEWEGING.NET

Leven met hiv > 5 CM.BE

Pedagoog Pedro De Bruyckere over de aankomende pakjesperiode > 6

HETACV.BE - JAARGANG 76 - AFGIFTE BRUSSEL X - P806000 - VOLGEND NR 03.12.2020 - REGIO

BLZ. 13

VAN DE WEEK

WAT ZIJN HELDEN WAARD? DE QUOTE

LUC VAN GORP VOORZITTER CM

en eenmalige aanmoedi gingspremie van 985 euro bruto. Dat is wat het perso neel van de ziekenhuizen vorige week in het vooruitzicht ge steld werd voor het uitzonderlijke werk dat ze de voorbije maanden ge leverd hebben. De premie komt bo venop de honderden miljoenen die eerder toegezegd waren om onder meer extra mensen aan te werven, lo nen te verhogen en werkomstandig heden te verbeteren. Eerder was de personeelsleden een consumptie cheque toegezegd. Versta mij niet verkeerd, deze investe ringen in het zorgpersoneel zijn vol komen terecht, zeker als het om blij vende maatregelen gaat. Dat de werkomstandigheden in de zieken huizen te wensen overlieten, wisten we lang voor de coronapandemie toe sloeg. Ook toen liepen de verpleeg kundigen en zorgkundigen al op de toppen van hun tenen en was het in veel ziekenhuizen een uitdaging om voldoende en de juiste handen aan het bed te krijgen. Het valt te betreuren dat er een nooit geziene gezondheids crisis nodig was om het tij te keren. Maar er is nog iets dat knaagt. Want terwijl de personeelsleden in de zie kenhuizen eindelijk krijgen waar ze recht op hebben, zijn de personeels leden in woonzorgcentra en voorzie ningen voor mensen met een handi cap – voorlopig – veel kariger bedeeld. Het leidde tot een hartenkreet bij Roel Eerlingen, algemeen directeur van

een aantal Limburgse woonzorgcen tra. ‘Ik krijg dit niet meer uitgelegd’, stelde hij in een kranteninterview. Uiteraard gunt hij zijn collega’s in de ziekenhuizen bijkomende middelen, maar terecht kan hij niet begrijpen waarom zijn medewerkers met lege handen achterblijven. ‘Het werk in de woonzorgcentra loopt voor een groot stuk gelijk met het werk in de zieken huizen, mijn mensen hebben dezelfde diploma’s en doen hetzelfde werk’, reageert hij. De ongeveer 100 000 medewerkers in woonzorgcentra of voorzieningen voor mensen met een handicap staan vandaag onder even zware druk als hun collega’s in de ziekenhuizen. Maar omdat zij onder de verantwoor delijkheid van de Vlaamse overheid vallen, als gevolg van de zesde staats hervorming, krijgen zij niet dezelfde

voordelen. Links en rechts worden er wat intenties uitgesproken, maar tot grote initiatieven ten voordele van het Vlaamse zorgpersoneel heeft dat nog niet geleid. Je zal vandaag maar in een Vlaamse zorgvoorziening werken. En dat terwijl het al die geëngageerde medewerkers worst zal wezen van welke overheid ze afhankelijk zijn. Hun missie is zorg verlenen en con nectie maken met mensen in een kwetsbare situatie, of dat nu in een ziekenhuis, een woonzorgcentrum of een voorziening voor mensen met een handicap is. De rol die zij in onze sa menleving opnemen, is van onschat bare waarde. Niet voor niets worden zij in de oorlog tegen Covid-19 als hel den vereerd. Wordt het niet hoog tijd dat we ons afvragen wat die helden ons waard zijn in plaats van eerst te moeten kijken naar de structuren waarbinnen ze werken?

‘Terwijl de personeelsleden in de ziekenhuizen krijgen waar ze recht op hebben, zijn de personeelsleden in woonzorgcentra en voorzieningen voor mensen met een handicap - voorlopig - kariger bedeeld’ LUC VAN GORP

‘Als we niet te veel angst spuien, gaat deze generatie er een van probleemoplossers worden. Ik zie jonge gasten zich organiseren, middelen zoeken, interessante alternatieven bedenken.’ VUB-rector Caroline Pauwels in Het Laatste Nieuws

HET GETAL

10,9 graden Celsius: de nieuwe ‘normale’ tem peratuur in ons land. Dat jaargemiddelde is een beetje hoger dan wat het was (10,6 graden Celsius), door de opwarming van de aarde. Omdat het klimaat snel veran dert, worden de gemiddelde temperaturen overal ter wereld herberekend.

M/V/X VAN DE WEEK

Gloria Monserez De 19-jarige Ketnetwrapper deelde op In stagram een betraand zelfportret. Dat deed ze omdat de coronamaatregelen haar op dat moment te veel werden. Een belangrijk signaal, volgens experten. Want in hetzelf de bericht riep de wrapper jongeren op om problemen niet te verbergen en erover te praten.

Redactieadres: Visie, PB 20, 1031 Brussel - tel. 02 246 31 11 - e-mail: info@visieredactie.be • Lezersbrieven: lezers@visieredactie.be • Abonnementen: www.beweging.net/ abonnementvisie • Verantwoordelijke uitgever: Liesbeth De Winter (nationale pagina’s), artikels ‘regio’ vallen onder de resp. verantw. uitgevers • Redactie: Simon Bellens, Nils De Neubourg, Wim Troch, Marjan Cauwenberg, Tinne Van Woensel, Rooni Theeboom, David Vanbellinghen, Karen Zelderloo, Martine Creve, Dieter Herregodts, Stephanie Lemmens, Elien Steen, Anneleen Vermeire, Michiel Verplancke • Hoofdredactie: Amélie Janssens • Vormgeving: Gevaert Graphics • Druk: Coldset Printing Partners • Visie verschijnt tweewekelijks en is inbegrepen in het lidmaatschap van CM, ACV bouw - industrie & energie, ACV-CSC METEA, ACV-Transcom en ACV Voeding en Diensten •

ACTUEEL

Covid-19: een hart-, diabetes- en mucopatiënt vertellen

Hoe beleven risicopatiënten de coronacrisis? Het coronavirus bedreigt onze gezondheid. Wie al gezondheidsproblemen heeft, loopt meer risico. Roeland Thevissen is hartpatiënt, Doreth Christiaens heeft diabetes en Lamia Deriouch lijdt aan mucoviscidose. Hoe ervaren zij deze crisis en hoe proberen ze zich te beschermen?

TEKST STEPHANIE LOUWAGIE, BRAM DEHOUCK, MARTINE CREVE

ROELAND THEVISSEN (47)

DORETH CHRISTIAENS (66)

LAMIA DERIOUCH (30)

‘Ik vertrouw op mijn conditie’

‘Sinds maart kom ik nauwelijks buiten’

‘Mensen kijken soms heel kwaad naar mij’

Sinds 2014 klopt een nieuw hart in de borst van Roeland Thevissen uit Dilsen-Stokkem. ‘Sinds die harttransplantatie staat mijn weerstand op een laag pitje. Ik blijf het best ver uit de buurt van zieken en kan maar beter geen handdruk of kus geven als begroeting. Ook handen wassen en ontsmetten doe ik al zes jaar op automatische piloot.’ Veel is er eigenlijk niet veranderd in Roelands leven sinds de opmars van het coronavirus. ‘Opdat mijn lichaam mijn nieuw hart niet zou afstoten, hebben de dokters mijn immuunsysteem naar nul gebracht. Zelfs een onschuldige verkoudheid kan fataal voor me zijn. De leefomstandigheden tijdens de eerste zes maanden na mijn operatie zouden we nu quarantaine noemen. Ook toen mocht ik absoluut niet onder de mensen komen.’ ‘Uiteraard ben ik voorzichtig, maar het is niet zo dat corona me verlamt. In de periode voor mijn transplantatie is mijn hart acht keer gestopt met kloppen. Ik heb mijn leven te danken aan mijn ingebouwde defibrillator. Ik vertrouw op mijn lichaam en op mijn conditie, die ik met snelwandelen op peil houd.’ ‘Ik ben risicopatiënt, maar ook restauranthouder van beroep. De strengere coronamaatregelen zijn voor mij dus erg dubbel. Het is goed dat de regering de verdere verspreiding van het virus wil stoppen, maar aan de andere kant verlies ik er ook mijn broodwinning door. Restaurants hebben zoveel inspanningen geleverd. Gelukkig is er financiële steun en kan ik in alle veiligheid afhaalmaaltijden aanbieden.’

‘Ik heb een zeer hoge bloeddruk en ben ook diabetespatiënt’, vertelt Doreth Christiaens uit Roeselare. ‘Ik neem veel pillen en volg een strikt dieet. Om de drie maanden ga ik op controle bij de huisarts. Nochtans heb ik van mijn ziektes geen last. Sinds mijn pensioen was ik druk bezig met vrijwilligerswerk en de kleinkinderen.’

Al haar leven lang kampt Lamia Deriouch uit Borgerhout met mucoviscidose. Taaie slijmen tasten onder meer haar longen en luchtwegen aan waardoor ze moeilijk kan ademen. ‘Mijn longcapaciteit bedraagt maar 35 procent.’ Normaal gezien wordt Lamia om de twee maanden twee weken opgenomen in het ziekenhuis voor therapie. ‘Door de covid-maatregelen blijf ik nu maar een week in het ziekenhuis. De tweede week zet ik de therapie thuis verder. Dan moet ik mijn familie niet zo lang missen. De artsen en kinesisten blijven mij ook in coronatijden goed opvolgen. Ze doen veel inspanningen om het contact tussen patiënten te vermijden.’

Dat veranderde compleet toen de coronacrisis losbarstte. ‘Mijn huisarts waarschuwde me. Als ik ziek werd, raakte ik in de problemen. Sinds maart kom ik nauwelijks buiten, ook al loop ik thuis de muren op. Tijdens de eerste maanden was de supermarkt mijn enige wekelijkse uitstap. Ik nam ontsmettingsmiddel mee en droeg handschoenen en een mondmasker. Dat was toen nog niet verplicht.’ Niet iedereen had begrip voor Doreths voorzorgen. ‘Toen de maatregelen versoepelden, bleef ik mij nauwgezet beschermen. In winkels werd ik geregeld uitgelachen. Vrienden bij wie ik niet op bezoek ging omdat ik het niet veilig vond, verbraken het contact. Voor veel mensen was corona een ver-van-mijn-bedshow.’ Doreth stelde zich vragen bij de versoepelingen. ‘Voor alle leeftijden had de regering iets in petto, maar over risicopatiënten werd niet gesproken. Ik wilde ook graag op café of restaurant, maar kon dat wel? De huisarts raadde aan voorzichtig te blijven, maar niemand kon me echt zeggen wat risicopatiënten mochten doen. Dus bleef ik maar grotendeels in lockdown. Dat de crisis weer ging verergeren, kon je zo voorspellen. Voor mij is er weinig veranderd, behalve dat het virus dichterbij komt.’

Bewegen is belangrijk voor Lamia. ‘Maar door corona kom ik veel minder buiten. Omdat ik muco heb, moet ik vaak hevig hoesten. Dan kijken mensen soms heel kwaad naar mij of ze stappen snel weg. Ze denken nu onmiddellijk aan corona en vragen mij zelfs of ik het heb. Dan stel ik hen gerust.’ Lamia kan de reacties wel begrijpen. ‘Mensen weten niet wat er met mij scheelt. Maar als ze grof reageren, kan ik geen uitleg geven. Vroeger dachten de mensen dat ik een verstokte roker was toen ik begon te hoesten. Nu hebben ze schrik dat ik hen zal besmetten met corona.’ Lamia was al heel voorzichtig. ‘Als ik voor corona de tram nam, waste ik nadien altijd mijn handen. Nu doe ik dat dubbel. Als mucopatiënt droeg ik ook al een mondmaker.’ Artsen en kinesisten raadden haar dat al lang aan. ‘De tram neem ik nu amper en ik mijd drukke plaatsen. Ik ben wel bang, nu nog veel meer dan in de eerste golf. Ik ken mensen die gezondheidsproblemen hadden en door corona overleden zijn. Mijn gezondheid is ook zwak. Griep kan mij al ernstig ziek maken. Ik mag niet nonchalant zijn.’

ACTUEEL

Bijspringen in de zorg

‘Misschien inspireert dit mensen om een zorgopleiding te volgen’ De oproep van ziekenhuizen en woonzorgcentra aan vrijwilligers en tijdelijk werklozen om bij te springen in de coronapiek is niet in dovemansoren gevallen. ‘Terwijl jij rondgaat met de koffie, kan het zorgpersoneel zich op de hoofdtaken focussen.’ TEKST SIMON BELLENS FOTO WOUTER VAN VOOREN

oor het zorgpersoneel is 2020 een hels jaar. Sinds de eerste opflakkering van het Covid19-virus in Vlaanderen draait het overuren in hermetisch afgesloten beschermkledij. Tegen die hoge werkdruk en uit angst voor personeelsuitval door het coronavirus, lanceerden verschillende organisaties een oproep om tijdens de tweede golf bij te springen in de zorg. Vlaams minister van Werk Hilde Crevits wil mensen die door de nieuwe lockdown tijdelijk werkloos zijn, zoals uit de horeca of cultuursector, tijdelijk in de zorgsector tewerkstellen. ‘We merken dat die vraag aanslaat’, zegt Joke van Bommel van de VDAB, dat de tijdelijke tewerkstelling in de zorg voor werklozen coördineert. ‘We kijken gericht naar de hulp die woonzorgcentra of ziekenhuizen nodig hebben en waarvoor geen zorgkwalificaties nodig zijn. Tot nu toe hebben al meer dan 12 000 mensen zich kandidaat gesteld om de zorg te versterken.’ Martine Dumez* (59) verloor in het begin van het jaar haar baan als verkoopster in een damesboetiek. Toen ze op Facebook een bericht zag van het AZ Sint-Jan in Brugge, heeft ze hen meteen gebeld. Nu

Tom Carels (links) en Kenneth Tournoy (rechts) helpen allebei in een woonzorgcentrum. helpt ze aan het onthaal de mensen die op consultatie komen. ‘Eigenlijk had dat niet rechtstreeks te maken met de tweede golf’, bekent ze. ‘Op mijn leeftijd en in deze lockdownperiode is het niet gemakkelijk om nieuw werk te vinden. En als je een handje kan helpen, waarom niet? Nu zou je me inderdaad een crisishelper kunnen noemen, en ik merk dat we daarvoor geapprecieerd worden.’

Crisisvrijwilligers Nog meer organisaties, zoals Rode Kruis Vlaanderen, proberen crisisvrijwilligers in contact te brengen met de juiste zorginstellingen. Als apothekersassistent en vrijwilliger bij de lokale afdeling van het Rode Kruis zag Tom Carels (29) van dichtbij hoe de coronapandemie toesloeg. Door verhalen van kennissen in de zorg over de vele overuren en de uitval van collega’s, gaf hij zich bij het begin van de tweede golf op als crisisvrijwilliger. ‘Ik heb niet getwij-

feld’, zegt hij. ‘Ik me ingeschreven bij het eerste rusthuis dat om hulp vroeg. Op mijn vrije dagen loop ik mee met het zorgpersoneel. Ik probeer zo veel mogelijk over te nemen, zoals de bedden verversen terwijl zij de mensen wassen.’ Kenneth Tournoy (27) sprong tijdens de eerste golf al bij in een woonzorgcentrum. Toen Center Parks sloot, het vakantiepark waar hij floormanager is, ging hij aan de slag in de voorziening waar zijn moeder als verpleegster werkt. ‘Zodra ze hoorden dat we in de tweede golf opnieuw zouden sluiten, heeft het woonzorgcentrum me via Whatsapp een bericht gestuurd’, vertelt hij. ‘Na de eerste golf had ik gezegd dat ze op me konden rekenen als er opnieuw een moeilijk moment zou aanbreken. Nu begin ik opnieuw als vrijwilliger. Ik ben niet iemand om stil te zitten, en ze zijn heel tevreden dat je hen komt versterken, dus dat is een win-win.’

Lange termijn ‘Het zorgpersoneel heeft relatief weinig tijd per patiënt’, merkt Tom op. ‘De voorzorgsmaatregelen tegen het coronavirus maken het nog meer belastend.’ Dat beaamt Kenneth: ‘De personeelsdruk ligt nog steeds erg hoog. Als jij helpt om de maaltijden te bereiden of rondgaat met de koffie, kunnen zij zich op hun hoofdtaken focussen.’ ‘Als je vrije tijd hebt, of niet weet wat te doen, zou ik het absoluut aanraden’, besluit Tom. ‘Je doet er het zorgpersoneel een groot plezier mee.’ Bij de VDAB hopen ze dat de oproep ook effect heeft op lange termijn. ‘Over een paar maanden en jaren zullen de knelpunten in de zorg er nog steeds zijn’, zegt Joke Van Bommel. ‘Misschien inspireert dit mensen om een zorgopleiding te starten.’ *Martine Dumez is een fictieve naam

Opnieuw lockdown, opnieuw steunmaatregelen Net zoals bij de eerste lockdown in het voorjaar, gaan de maatregelen om de verspreiding van het coronavirus te stoppen, gepaard met steunmaatregelen om het economische weefsel te vrijwaren. Sinds het overleg tussen de federale regering en de deelstaatregeringen op 30 oktober besloot tot een verstrengde lockdown werken heel wat sectoren op een laag pitje of helemaal niet. Net zoals bij de eerste lockdown vanaf maart komen de regeringen getroffen bedrijven en burgers tegemoet met een pakket aan steunmaatregelen.

Coronawerkloosheid Nadat de betere tijdelijke werkloosheidsuitkering vanwege overmacht door corona vanaf september werd beperkt tot de zwaarst getroffen sectoren, is die nu opnieuw algemeen van kracht. Nog minstens tot 31 maart 2021 bedraagt die uitkering 70 procent van het begrensde brutoloon in plaats van de gebruikelijke 65 procent, met daarboven een toeslag van 5,63 euro per dag. Wie tijdens de eerste lockdownperiode al een dossier tijdelijke werkloosheid bij het ACV heeft aangemaakt, moet dat niet opnieuw doen. Werknemers die dit jaar langer dan twee maanden (52 dagen) tijdelijk werkloos waren, krijgen een eenmalige eindejaarspre-

mie van de RVA. De premie bedraagt 150 euro bruto en wordt met elke dag tijdelijke werkloosheid boven de 67 dagen verhoogd met 10 euro. Deeltijdse werknemers hebben recht op de helft. De discussie loopt nog of de premie beperkt blijft tot werknemers die hun eindejaarspremie verminderd zagen door de tijdelijke werkloosheid.

Consumptiecheque voor zorgpersoneel Verschillende aflopende maatregelen — zoals de gelijkstelling van de dagen tijdelijke werkloosheid voor jaarlijkse vakantie, de bevriezing van de degressiviteit van werkloosheidsuitkeringen, of de bevriezing van de looptijd voor inschakelingsuitkeringen voor jongeren — worden

verlengd tot het einde van het jaar. Het federale zorgpersoneel (dus voorlopig nog niet de Vlaamse zorginstellingen als de woonzorgcentra) krijgt dan weer de beloofde consumptiecheque van 300 euro. Bovenop de eerdere toezeggingen voor 1,2 miljard euro voor de zorgsector, heeft de federale regering dit jaar 200 miljoen euro uitgetrokken om iedere voltijdse zorgmedewerker een aanmoedigingspremie van 985 euro bruto te geven. Deeltijdse werknemers krijgen een aangepast bedrag. Samen met de sociale partners werkt de regering aan structurele arbeids- en loonverbeteringen in de zorgsector.

ACTUEEL

Wereldaidsdag

‘2 pilletjes per dag volstaan om hiv volledig te onderdrukken’ Er leven naar schatting bijna 20 000 mensen met hiv in België. Gelukkig ontwikkelt zo’n hiv-infectie zich vandaag nauwelijks nog tot aids. Inge Mertens (50) leeft ondertussen al 27 jaar met hiv en wil wat rechtzetten: ‘Zolang ik mijn medicatie neem, kan ik het virus niet meer doorgeven.’ TEKST MICHIEL VERPLANCKE FOTO FRANK BAHNMÜLLER

k had een slecht voorgevoel toen ik bij de huisarts binnenstapte. Daarom had ik een vriendin gevraagd om mee te gaan. De diagnose viel. De test was positief. Ik was in shock. Ik kon het niet geloven, wilde het niet geloven. In die tijd werd er altijd nog een tweede test gedaan. Twee weken had ik nog hoop, maar ook de tweede test bevestigde het: ik had hiv.’

Zet ‘m op Als 22-jarige werd Inge halsoverkop verliefd. Maar de korte, intense relatie bleek niet te zijn waar ze van droomde. Na een aantal weken ontdekte ze dat haar partner ook andere meisjes zag. ‘Op tv was een tijdje later de Zet ’m opcampagne te zien, een grote actie om mensen aan te sporen een condoom te gebruiken’, vertelt Inge. Een hiv-infectie loop je namelijk ofwel op door in contact te komen met besmet bloed, ofwel – en vaker – door onbeschermde seks. ‘Dat zette mij aan het denken, omdat ons condoom een paar keer was gescheurd. Ik besloot mij te laten testen op hiv.’

Ondertussen is het vooruitzicht voor mensen met hiv veel beter. Terwijl Inge vroeger elke dag een tiental pillen moest nemen met de nodige bijwerkingen, zijn dat er nu nog maar twee. Daarmee kan ze het virus onderdrukken. Daarnaast gaat ze twee keer per jaar op consultatie bij haar hivarts. Enkel het risico op bepaalde ouderdomskwaaltjes zou kunnen stijgen, maar daar maakt ze zich nog geen zorgen over.

Twee pillen voor een lang leven

Niet meer overdraagbaar

De uitslag kwam hard aan bij Inge. Begin jaren 90 leidde een infectie met hiv vaker wel dan niet tot aids. Dat is het stadium waarin het afweersysteem van je lichaam zo toegetakeld is dat het zichzelf niet meer kan beschermen tegen virussen en bacteriën. En aids, dat was fataal. ‘De grond zakte weg onder mijn voeten’, herinnert Inge zich. ‘Ik was droevig en vooral kwaad op mezelf. Ook al trof mij niet veel schuld. Ik moest het dan nog zelf vertellen aan mijn ex-lief, die niet wist dat hij leefde met hiv en mij het virus had doorgegeven. Dat was een heel vervelend telefoontje. Zeker omdat hij het niet wilde geloven. Gelukkig bestaat er ondertussen een anonieme sms-dienst, waarmee je een ex-partner kunt waarschuwen dat ze een risicocontact hebben gehad.’

Ook seks zou geen probleem mogen zijn. Wie succesvol behandeld wordt, kan het virus niet meer overdragen. ‘Door de behandeling die ik volg, is de virale lading van hiv in mijn bloed niet meer meetbaar. Het is wetenschappelijk bewezen dat het virus dan ook niet meer overdraagbaar is’, weet Inge. Maar toch wil ze daar telkens open over communiceren. ‘Het is niet dat ik in de winkel iedereen aanklamp om te vertellen dat ik hiv heb, maar tussen pot en pint komt dat wel ter sprake. Als je nieuwe mensen leert kennen, spreek je over je bezigheden en interesses. Omdat ik vrijwilliger ben bij Sensoa, het expertisecentrum voor seksuele gezondheid, komt het gesprek snel op hiv. Dan hoef ik dat niet eerst nog te zeggen, mocht er ooit een relatie uitkomen.’ ‘Ik krijg bijna nooit negatieve reacties’, gaat Inge verder. ‘De meeste mensen verschieten wel even, maar stellen dan geïnteresseerd enkele vragen. Soms blijft het wel hangen bij bepaalde mensen, maar als we blijven babbelen, verander ik snel weer van Inge met hiv naar gewoon Inge.’

‘Ik moest zelf mijn ex-lief bellen om hem te vertellen dat hij mij hiv had doorgegeven’ INGE MERTENS

Inge Mertens: ‘Mijn omgeving raadde me eerst aan om stil te houden dat ik hiv had, maar dat werkte niet voor mij.

‘Dankzij een succesvolle behandeling kan ik het virus niet meer doorgeven’ INGE MERTENS

En bij zo’n gesprek horen ook enkele voordelen: ‘Uit hun reactie kun je snel opmaken hoe iemand is als persoon. Dat is wel interessant. Bovendien vertellen mensen vaak al sneller iets persoonlijks over zichzelf. Dat schept onmiddellijk een band.’

Pesterijen Niet iedereen reageert zo positief als bij Inge. Als vrijwilliger bij Sensoa komt ze vaak in contact met lotgenoten. ‘Soms krijg ik dan wel wat ergere dingen te horen. Mensen die zeggen dat ze het zelf gezocht hebben. Pesterijen, ontslagen, mensen die

geweigerd worden bij de tandarts … Als je pas je diagnose hebt gekregen en je hebt het er nog heel moeilijk mee, dan voelt dat als een totale afwijzing. Dat kan mentaal diepe wonden slaan.’ Wie gediscrimineerd wordt op basis van zijn of haar hiv-status, kan dat melden bij Sensoa Positief. Vaak is onwetendheid de oorzaak van zulke reacties. Daarom wil Inge met zoveel mogelijk mensen haar verhaal delen. ‘We moeten dat taboe zelf doorbreken. Mijn omgeving raadde me eerst aan om stil te houden dat ik hiv had, maar dat werkte niet voor mij. Ik moet daarover kunnen praten voor mijn eigen mentale welbevinden.’ Vier jaar geleden gaf Inge een 23-23 feestje. Ze leefde toen net even lang met hiv als zonder. ‘Ik mag dan hiv hebben, ik hou nog altijd van babbelen en dansen tot in de vroege uurtjes.’

Doorbreek taboe rond hiv Schaamte, taboe, stigma: mensen met hiv kunnen er over meepraten. Toon je solidair in de week van wereldaidsdag op 1 december door een rood lintje op te spelden, het internationale symbool voor solidariteit. Geen lintje bij de hand? Doe het digitaal. Hoe neem je deel? Heel simpel: open Instagram stories, breng jezelf goed in beeld tegen een donkere achtergrond, teken er een rood lintje bij en schrijf erbij: ‘1 december #WERELDAIDSDAG #HIV, Geef een gezicht aan solidariteit!’.

>>> www.allesoverseks.be

OPINIE FORUM

PEDRO DE BRUYCKERE PEDAGOOG EN ONDERZOEKER AAN DE ARTEVELDEHOGESCHOOL. HIJ PUBLICEERDE ‘MET DE KINDEREN ALLES GOED’, OVER OPGROEIEN IN TIJDEN VAN CRISIS.

Online is niet genoeg

k moet iets bekennen: al jaren verzamel ik grappige en ongewone kerstliedjes. Elk jaar maak ik een playlist, vroeger een cd’ tje, met deze aparte songs. Een van mijn favorieten doorheen de jaren is stokoud. All I Want for Christmas is my Two Front Teeth uit 1944, geschreven door Donald Yetter Gardner. Hij was een muziekleraar uit New York. Het liedje beschrijft hoe een kindje maar een ding wil voor kerst: juist, de twee tanden die het mist en waardoor het kindje de hele song door moeite heeft met uitspreken van de tekst en met fluiten. De feestdagen naderen en we kijken al online naar cadeautjes. We moeten wel online want op het moment dat ik dit schrijf zijn de eigenlijke winkels nog dicht en als ze al open zijn als u dit leest, zullen er nog genoeg mensen te veel schrik hebben om zich in de massa te begeven. Geen kerstmarkten, in het beste geval beperkte familiefeesten, een Sint die aankomt en enkel maar op televisie gevolgd kan worden. Er zijn geen stoute kinderen, en ze willen zeker cadeautjes. Maar stel dat ze konden kiezen tussen al het speelgoed waar ze van dromen of gewoon met familie en vrienden samen kunnen zijn met de feestdagen zonder schrik dat oma of opa ziek wordt? Of laat ze gewoon kiezen tussen het woord cadeau en het woord samen? Je zal zien hoe kinderen beginnen te lachen en hoe tieners misschien bijna beginnen te huilen. We hebben elkaar nodig, en zeker de oudsten moeten elkaar al te lang missen. En voor je begint over sociale media, games en andere vormen van communicatietechnologie, ook daar staat samen centraal. Ze communiceren er met elkaar, ze gamen er met en tegen elkaar. Ze leerden de voorbije lange maanden dat het vooral niet genoeg is. Ik hoor dat Chris Rea ondertussen weer zijn auto heeft gestart om naar huis te rijden voor kerst. Hij zingt dat hij blij zal zijn om eindelijk al die gezichten terug te zien. Wij ook, Chris, wij ook.

MINDERHEDENFORUM - OPEN BRIEF

KRACHTEN BUNDELEN VOOR INCLUSIEVE SAMENLEVING Minister Bart Somers kondigde begin deze week aan dat hij de subsidies voor en de samenwerking met het Minderhedenforum stopzet en voortaan in zee zou gaan met een pas opgerichte organisatie, Join.Vlaanderen als nieuw participatieorgaan. Verrassend en verontrustend. Verrassend omdat het dossier van de nieuwe organisatie toch belangrijke gaten vertoont. Verschillende partnerschappen blijken niet te bestaan en eerdere evaluaties doen vragen rijzen over de noodzakelijke expertise. Verontrustend want de keuze lijkt ook de jarenlange beleidservaring en het opgebouwde netwerk binnen het Minderhedenforum verloren te doen gaan. De minister motiveert zijn voorkeur door vooral te wijzen op ‘vernieuwing’ en ‘actie op het terrein’ en dat los van een etnischculturele invalshoek. Vernieuwing kan echter pas duurzaam zijn als ze ingebed wordt binnen een schokbestendig kader. In zee gaan met een organisatie die dat kader op dit moment onvoldoende kan bieden, legt een hypotheek op de dynamiek en de vele initiatieven die we vandaag al in het integratielandschap zien gebeuren. De minister legt ook sterk de nadruk op actie en creëert daarmee de indruk dat dit in tegenspraak zou zijn met belangenvertegenwoordiging en beleidsadvisering. In onze visie gaan beide juist samen. Alleen

zo komen ook de pijnpunten in de structuren in beeld. Het is vanuit de ervaring en werking op het terrein dat zichtbaar wordt waar de problemen liggen en wat de pijnpunten in het beleid zijn. Organisaties die voeling hebben met de realiteit moeten juist ruimte krijgen om een kritische stem te laten horen tegenover dat beleid. Een collectieve aanpak van de structurele problemen inzake ongelijkheid, racisme en discriminatie is zeker zo belangrijk als acties gericht op individuele integratie en emancipatie. Aangezien de bereidheid tot vernieuwing en de inzet op concrete acties ook deel uitmaken van de werking van het Minderhedenforum, is het vreemd hen op deze basis uit te sluiten. De beslissing toont echter ook een aantal diepere verschillen in visie op etnisch-culturele organisaties en de rol van het middenveld op zich. Zelforganisaties spelen een belangrijke rol in de integratie en participatie van mensen in de samenleving. Het klopt niet dat zij de integratie zouden tegenwerken. In tegendeel, waar mensen zich verenigen, staan ze ook sterker om te participeren aan de samenleving en aan het beleid. Dat neemt niet weg dat er naast zelforganisaties ook ruimte kan zijn voor andere organisaties of voor ondernemende burgers. Het een sluit het ander niet uit. Alle organisaties hebben hun plaats in het integratielandschap en verdienen ondersteuning door de overheid.

Middenveldorganisaties opereren niet in een vacuüm. Ze passen zich aan wanneer de regels of de criteria wijzigen. Ze nemen andere vormen aan, maar behouden wel een eigen identiteit. Die flexibiliteit en autonomie zijn eigen aan het middenveld. De minister lijkt geen weet te hebben van die flexibiliteit en traditie. Hij kiest voor een organisatie die enkel de beleidsuitvoering als bestaansreden opgeeft. Middenveldorganisaties zijn op hun sterkst en hebben de meeste impact als ze als partner worden benaderd. De keuze die nu gemaakt wordt, lijkt hen te verengen tot een leverancier. We zijn blij dat de minister ondertussen oor blijft hebben voor de kritiek en de suggesties die er vanuit het brede middenveld komen. Het siert hem dat hij vooralsnog wil zoeken naar een oplossing gericht op samenwerking. We vragen om nu vooral bruggen te bouwen tussen de actoren achter de twee organisaties, die het goed voorhebben met de integratie en participatie in Vlaanderen. Het is voor ons zonneklaar dat er een doorstart nodig is met het Minderhedenforum. Hun rol en expertise in het integratiebeleid is te omvangrijk om verloren te laten gaan.

Deze open brief wordt ondertekend door beweging.net, ACV, Christelijke Mutualiteit, Samana, OKRA, Femma, kwb, Internationaal Comité, WSM, Pasar, Welzijnszorg, Orbit vzw, Unie van Actieve Verenigingen.

VRIENDELIJK, NIET VRIJBLIJVEND Denken in termen van juist en fout brengt zelden oplossingen dichterbij. Al zeker niet in complexe kwesties. Zo zijn er vandaag veel: maatregelen over Covid-19, de begroting, een rechtvaardige fiscaliteit, onze economie in tijden van lockdownlight, het vluchtelingenbeleid … En zo ook het recente zoeken van minister Bart Somers naar een partner voor zijn beleidsambitie: een beter samen-leven in onze superdiverse maatschappij. Tot mijn verbazing kwam het tot een discussie over ‘het middenveld’. Blijkbaar is er een oud en een nieuw middenveld. Misschien kan ik even opfrissen waar dat middenveld vandaan komt? In ons land ontspoorde de positie van arbeiders, zieken, mensen met een handicap, ouderen … snel tijdens de opkomst van de industrialisatie (eind 19de eeuw). Mensen zochten elkaar in solidariteit op. Met persoonlijke bijdragen startten ze ziekenfondsen en werkloosheidsfondsen en vormden ze verenigingen om die te besturen en toekomstgericht te ontwikkelen.

Die aanpak had succes. Er zijn vele voorbeelden: ondersteuning van werklozen, voedselveilingen, leerlingenbegeleiding, thuiszorg, kinderopvang, sociale huisvesting, welzijnsdiensten, medische hulpmiddelen, loopbaanbegeleiding … Dat vrijwillig engagement in onze contreien vandaag betekenis heeft, is dankzij deze manier van werken en het partnerschap met de overheid. De evidentie om zich als vrijwilliger of middenveld te ‘bemoeien’ met de organisatie van het land is intussen zowel betwist als bejubeld door politieke partijen en door academici. Maar ook tegenstanders erkennen de kracht van het opgebouwde sociale model en haar spelers als een kernkwaliteit van ons Belgisch systeem. Het middenveld is door zijn bijdrage aan onze samenleving een kracht, naast de over-

heid en de economie. Dat onze minister niet gezien heeft dat het middenveld intussen ook het klimaat, de superdiversiteit, de internationale solidariteit … met steeds nieuwe geëngageerde vrijwilligers ter harte neemt, is wat me verbaast. Hij mist zo de kans om de instrumenten voor succes in het vizier te krijgen. Vandaar onze open brief (zie hierboven, red.). Die is vriendelijk, omdat wij geloven dat vele vormen van inzet deel zijn van de oplossing en omdat wij geloven dat zijn aanpak zal wijzigen. Maar vergis u niet, de brief is niet vrijblijvend. De minister van samen-leven moet net dat nastreven: het mogelijk maken dat we allen een deel worden van de oplossing.

PETER WOUTERS, VOORZITTER BEWEGING.NET

ACTUEEL

Ongezonde lucht ook in huis schadelijk voor gezondheid

‘Binnen is de lucht vaak slechter dan buiten’ Dat luchtkwaliteit belangrijk is, beseffen steeds meer mensen. Dat de lucht ook binnen in huis een effect heeft op de gezondheid, is minder bekend. Vervuilende stoffen in huis beperken en voldoende ventileren en verluchten is dus de boodschap.

ren zelf een toestel kunnen installeren om de luchtkwaliteit te meten. De laatste twee jaar werden maar liefst drieduizend kits verdeeld. Rik Drabs is vrijwilliger van de Luchtpijp-actie. ‘Er is een toename in het bewustzijn over het belang van luchtkwaliteit’, vertelt hij. ‘Helaas is met de start van de coronacrisis de belangstelling wat verschoven, hoewel fijnstof en corona op een onverwachte manier met elkaar gekoppeld zijn. Zo is volgens onderzoek in Groot-Brittannië en in de VS de mate van blootstelling aan fijnstof gedurende een tijd voorafgaand aan een coronabesmetting, mede bepalend voor de overlevingskansen van besmette personen.’

TEKST WIM TROCH ILLUSTRATIE RUTGER VAN PARYS

n de wintermaanden zitten we sowieso vaker binnen. In deze coronatijden is dat nog meer het geval. Velen onder ons werken thuis, restaurant- of bioscoopbezoekjes zijn voorlopig niet mogelijk en ook de activiteiten van het sport- en verenigingsleven staan on hold. Meer dan ooit is dit dus het moment om even stil te staan bij de luchtkwaliteit in onze eigen woning. Want die kwaliteit heeft een grote impact op onze gezondheid.

Ook los van corona is luchtvervuiling een groot probleem. ‘Zo waren er in 2016 in Europa 400 000 voortijdige overlijdens door de te grote hoeveelheden fijnstof in de lucht. Voor België bedraagt dit cijfer achtduizend. Fijnstof dringt door tot in de longen, en de kleinste deeltjes dringen zelfs door tot in het bloed. Hart- en vaatziekten zijn een rechtstreeks gevolg, kanker een onrechtstreeks gevolg. Men is nu ook de koppeling van fijnstof met diabetes en andere ziekten aan het onderzoeken.’ Een recente studie toonde bovendien aan dat de cognitieve prestaties afnemen, naarmate de lucht in de kamer meer vervuild is.

‘De luchtkwaliteit in je huis wordt door verschillende zaken bepaald’, vertelt Sofie Vandenbroeck van het Agentschap Zorg en Gezondheid. Deze week loopt de campagne ‘Gezond Binnen, samen naar een gezonde thuis’ van het Vlaams Instituut Gezond Leven, het Agentschap Zorg en Gezondheid en de Vlaamse Logo’s (Lokaal Gezondheidsoverleg). Daarmee willen ze wijzen op het belang van luchtkwaliteit, en hoe iedereen in dat debat een steentje moet bijdragen. Verkeer en industrie zijn belangrijke, maar niet de enige factoren. Bovendien is niet alleen de buitenlucht van tel. ‘Gemiddeld brengen zo’n 85 procent van onze tijd binnen door. De lucht is daar vaker slechter dan buiten.’

Open haard Niet alle luchtvervuiling is toe te schrijven aan het verkeer of de industrie. Ook gewone huishoudens spelen een rol. ‘Slecht werkende of van de norm afwijkende houtkachels en open haarden leveren ook hun bijdrage’, zegt Rik Drabs. ‘Bij het aanmaken van een houtkachel of open haard moet je erop letten dat de verbranding bovenaan begint. Het kleine hout voor aanmaak moet dus bovenop liggen, en niet onderaan. Anders gaan de verbrandingsgassen in het begin doorheen de grotere stukken hout en verlaten ze de schouw als deels onverbrand. Dit maakt deze verbrandingsgassen niet alleen giftiger en gevaarlijker, maar er wordt ook meer fijnstof gegenereerd.’

Maatschappelijk kwetsbaar Het gebruik van verf- en poetsproducten, roken in huis, de was binnen te drogen hangen of koken zonder dampkap: het kan allemaal de lucht in huis ongezond maken. ‘Vervuilende stoffen en vocht kunnen zich opstapelen. Te veel vocht kan schimmels doen groeien. We zien dit bij mensen in maatschappelijke kwetsbare situaties, die vaak uit noodzaak wonen in kwalitatief ondermaatse woningen. Als bewoner hebben we zelf ook een grote invloed. Gewoon al door uit te ademen komt er vocht vrij. Overbezetting, met teveel in een woning wonen, zal dus zeker voor extra vocht zorgen’, aldus Vandenbroeck. ‘De omgeving waar je huis staat speelt mee. We isoleren onze huizen steeds beter, maar je volledig afsluiten van verkeer en uitstoot van fabrieken is bijna niet mogelijk.’ Opstapeling van vervuilende stoffen, vocht en schimmel kunnen gezondheidsklachten geven zoals luchtwegklachten, allergieën, irritatie van neus- en keelslijmvlies, vermoeidheid en hoofdpijn. Wie (verwarmings)toestellen heeft met een open vlam, moet extra alert zijn. ‘Het vrijkomen van CO kan leiden tot gezondheidseffecten zoals hoofdpijn, misselijkheid, braken, flauwvallen en zelfs tot de dood’, waarschuwt Vandenbroeck. Om dat laatste te vermijden, is het nodig om regelmatig je verwarmingstoestel te laten nakijken. Maar de belangrijkste les is wel om te ventileren (constante luchtdoorstroming in je huis, bijvoorbeeld door ventilatieroosters of

door de ramen op kiepstand te zetten) en te verluchten (af en toe het raam helemaal openzetten).

Meten is weten Luchtkwaliteit – binnen én buiten – is ook een thema dat beweging.net en CM na aan het hart ligt. Daarom lanceerden ze in 2018 de Luchtpijp-campagne waarbij particulie-

Een deel van het fijnstof zal misschien de schoorsteen niet verlaten, en in de woonkamer blijven hangen. Een goed functionerende houtkachel of open haard is dus – zeker in deze wintermaanden – geen overbodige luxe. Als de vlammen een oranje kleur hebben en zwarte rook geven, is er iets mis. Dat is een teken dat het hout niet droog genoeg is, of dat de luchttoevoer of -afvoer te wensen overlaat. Verluchten is dan – meer dan ooit – de boodschap.

>>> www.luchtinhuis.be www.luchtpijp.be www.gezondbinnenmilieu.be

Corona en de lucht Goede verluchting speelt ook een rol in de coronapandemie. De uitgeademde lucht van een besmet persoon kan het coronavirus verspreiden, zo blijkt uit de nieuwste onderzoeken. Het coronavirus verspreidt zich voornamelijk door besmette personen die hoesten of niezen. Daarom zijn de anderhalvemeter-regel en een mondmasker dragen als die afstandsregel naleven niet lukt essentieel. Ondertussen is bekend dat je toch besmet kunt worden wanneer je in een gesloten ruimte met meerdere personen samen bent, zelfs als iedereen een mondmasker draagt en de afstandsregel respecteert. Onderzoekers

hebben vastgesteld dat het SARS-CoV-2-virus (Covid-19) aanwezig is in de uitgeademde lucht van een besmet persoon. In die uitgeademde lucht zitten geen grote druppels, zoals we die verspreiden door te hoesten of niezen, maar wel minidruppeltjes of aerosolen. Die minidruppeltjes kunnen verder en hoger zweven omdat ze minder zwaar zijn. Als de ruimte dus niet goed verlucht is, of als er te veel mensen in de kamer zijn, kun je dus toch besmet geraken. Daarom is ventilatie en verluchting ook voor de coronapandemie belangrijk. >>> w w w.zorg-en-gezondheid.be/ventilatie-enverluchten-en-covid-19

MADE IN BELGIUM

FOTO JAMES ARTHUR

100 %

Belgische mondmaskers BDMO in Meulebeke, onderdeel van DUCAJU group Produceren kartonnen luxe-verpakkingen Eerste Belgische bedrijf dat productie deels omschakelt naar mondmaskers 30 000 mondmaskers per dag Chirurgische maskers en comfortmaskers 2 productielijnen Voor woonzorgcentra, kinesisten, verpleegkundigen, bedrijven waar afstand houden moeilijk is (zoals De Lijn), scholen … maar ook particulieren

‘Goed ondernemerschap en een snelle beslissing droegen bij tot de omschakeling. Het Chinese bedrijf dat voor ons de machines maakt voor de productie van dozen, ontwikkelde begin dit jaar ook productielijnen voor mondmaskers. We besloten snel hier ook op in te zetten en voerden twee machines in.’ GEERT CASSELMAN, CFO DUCAJU GROUP

‘Ongeveer zes productiemedewerkers maakten de overstap naar de mondmaskers. Alles was nieuw, we moesten veel bijleren over de nieuwe grondstoffen en de machines. En er zijn strenge kwaliteits normen aan verbonden. Maar iedereen is enorm gemotiveerd. We dragen bij aan iets belangrijks, we maken iets dat zoveel mensen echt nodig hebben. Daar deel van kunnen uitmaken, zorgt voor een ongeziene drive.’ KIMBERLY DEBOUVERE (FOTO DERDE VAN LINKS), PRODUCTIE EN LOGISTIEK MONDMASKERS

VRAAG EN ANTWOORD © BELGA

Voorbij het populisme: Amerika na Trump

‘Het enige wat nu kan overtuigen, is beter beleid’ Na de presidentsverkiezingen is de VS momenteel het toneel van een groot koningsdrama. Donald Trump probeert krampachtig de finale ontknoping nog even uit te stellen. Wij vroegen populismeexpert Cas Mudde aan de University of Georgia hoe hij zelf het schouwspel ervaart. En wat kunnen we eruit leren?

TEKS T NILS DE NEUBOURG

Welk gevoel houdt u over aan de Amerikaanse verkiezingen? ‘Opluchting, over wat is voorkomen. Doordat Trump nu van de macht is, stopt de verbrokkeling van de democratie. Dat was voor mij dé inzet van deze verkiezingen.’ En die verbrokkeling stopt nu? Als Trump oproept om uitgebrachte met stemmen niet meer te tellen, is dat toch ook antidemocratisch? ‘Hij riep om de zogenaamde illegale stemmen niet meer te tellen. Natuurlijk is het een leugen dat die stemmen illegaal zijn. Maar wat hij zegt, is eigenlijk niet antidemocratisch. Integendeel, hij pretendeert dat hij de democratie beschermt. Alleen werkt het systeem volgens hem niet goed. Zo blijft hij eigenlijk democratisch in wat hij zegt, al zouden de gevolgen in de praktijk wel antidemocratisch kunnen zijn. Trump probeert de democratie vooral naar zijn hand te zetten.’ Kunnen we Trump een stereotype populist noemen? ‘Niet echt. Tot hij in 2016 officieel de Republikeinse presidentskandidaat werd, was hij het duidelijk niet: hij verkocht vooral zichzelf, niet het volk. Pas later nam hij een populistische lijn aan. Dat hoorde je duidelijk in de speech bij zijn aantreden. Hij zei: Omdat ik in het Witte Huis zit, zit het volk weer in het Witte Huis. Dat is puur populisme.’

‘Mensen steunen Trump om exact dezelfde redenen waarom in Vlaanderen in de jaren 90 Vlaams Blok plots doorbrak’ CAS MUDDE, POLITIEK WETENSCHAPPER

‘Dat geeft ook precies de flexibiliteit van populisme aan. Zelfs iemand als Trump, die ongekend rijk is, of pretendeert te zijn, uit New York City komt en tot de elite behoort, kan zich toch opwerpen als de stem van het volk.’ De verkiezingen leken eerder een populariteitstest voor Trump. ‘Een heel groot deel van de kiezers stemde inderdaad niet vóór de Democratische kandidaat Biden maar eerder tégen Trump. Zoals ook bij de Franse presidentsverkiezingen twee vijfde van Emmanuel Macrons kiezers vooral tegen Marine Le Pen stemde. Er is wel één groot verschil: Trump is niet alleen een uiterst rechtse politicus, hij is ook de leider van de Republikeinse Partij. De meeste stemmen voor Trump zijn eigenlijk gewoon stemmen voor de Republikeinen. Die kiezers zouden voor iedere kandidaat van die partij hebben gestemd. Daarom is Trump ook niet helemaal te vergelijken met Tom Van Grieken in Vlaanderen of Le Pen in Frankrijk. Zij zijn geen leider van een mainstream of aanvaarde partij.’ Beloftes nakomen lijkt ook niet van belang voor populisten als Trump. ‘Dat is maar gedeeltelijk waar, want ook andere politici leveren amper iets van wat ze beloven. Bovendien heeft Trump op dat vlak eigenlijk niet eens zo slecht gescoord: hij introduceerde een soort moslimban en hij verminderde de rol van de overheid. Daarnaast heeft hij andere dingen probéren te doen. Dat is minstens even belangrijk voor populisten. Trump heeft geprobeerd om een muur tussen de VS en Mexico te bouwen, hij heeft geprobeerd om migratie te stoppen, hij heeft geprobeerd mensen zonder papieren het land uit te schoppen. Dat werd allemaal tegengehouden door de rechtstaat en de ambtenaren. Maar dat is een ideale situatie voor hem, want nu kan hij zeggen dat hij heeft gevochten maar dat het alleen maar aantoont hoeveel macht de corrupte elite eigenlijk heeft.’

Als populist win je dus altijd? Ofwel bereik je wat je wil bereiken ofwel lukt het niet en kun je ‘de elite’ daarvan de schuld geven. ‘Als populist heb je altijd een elite nodig om je tegen af te zetten, maar dat is niet voldoende. Als je al ongeveer tien jaar aan de macht bent, zoals Orbán in Hongarije of Erdogan in Turkije en je pretendeert nog steeds dat je door de elite niets gedaan krijgt, dan gaan kiezers uiteindelijk ook denken dat je gewoon niet de juiste persoon bent.’ Trumpstemmers zijn best trots. Terwijl ze door Clinton beledigend deplorables of onfatsoenlijken genoemd werden, zijn ze dat als geuzenaam gaan dragen. Een gekke reactie, toch? ‘Dat gaat alleen maar op voor een kleine, harde kern. Want de meeste mensen die op Trump stemden, vinden dat wel beledigend. Die kleine groep die de naam wel gaat gebruiken, gaat de term herdefiniëren. Die praktijk kent een lange traditie bij uiterst rechts. De oude Karel Dillen (oprichter Vlaams Blok, red.) zei ook: als een racist iemand is die voor z’n eigen volk opkomt, ben ik graag een racist. Het gebruik van zulke termen versterkt dus alleen maar de polarisatie.’ Met Trump kwam ook de term alternative facts. Is een dialoog tussen rechts en links tegenwoordig nog wel mogelijk? ‘Het is nu niet de tijd voor dialoog. Links en rechts praten momenteel helemaal langs elkaar en zal de andere kant niet overtuigen van betere ideeën. De liberale democratie moet nu vooral aantonen dat het betere resultaten kan leveren, ook voor uiterst rechtse burgers. Het is een bekend voetballied van Feyenoord: Geen woorden, maar daden. Het enige wat nu kan overtuigen is beter beleid.’ Wat is dat beter beleid dan? ‘De laatste vijftig jaar zijn de Amerikaanse lonen van de lage en de middenklasse nauwelijks geste-

ZO ZIT DAT gen. Daarnaast is er een ongekende en nog steeds groeiende sociale en economische ongelijkheid. Al die zaken spelen in op het gevoel dat bepaalde groepen amper gehoord worden. Het beleid moet zich dus richten op de enorme groep die de laatste jaren maar een heel klein deel van de economische groei kreeg. Dat zou zowel linkse als rechtse kiezers kunnen overtuigen.’ ‘Anderzijds moeten we ook niet naïef zijn. Want een deel van het sentiment waarmee Trump heeft gewonnen, is raciaal. Dat heeft wortels die teruggaan tot het ontstaan van de VS. Maar zelfs dat kan minder belangrijk worden als iedereen vooruit zou gaan.’ Eigenlijk hoor ik u zeggen dat u begrijpt waarom mensen Trump stemmen? (fel) ‘Dat ga je me nooit horen zeggen. Ik begrijp rationeel hoe het komt: om exact dezelfde redenen waarom in Vlaanderen in de jaren 90 Vlaams Blok plots doorbrak. Ik begrijp die onzekerheden en neem ze ook serieus. Maar het is tegelijkertijd ook irrationeel. Want als je bezig bent met die sociale en economische situatie, had je als Amerikaan bijvoorbeeld op Democraat Bernie Sanders kunnen stemmen. Hij biedt een concreet antwoord op die onzekerheden. Sanders is dan voor veel Amerikanen misschien te radicaal, maar zijn ideeën niet. Florida stemde voor de rechtste Trump, maar het referendum dat samen met de verkiezingen werd gehouden voor een minimumloon van 15 dollar per uur haalde het ook.’ ‘Economische ongerustheid vertalen in xenofobie is al decennialang een populair recept: de zogenaamde oplossingen van uiterst rechts bestaan alleen maar uit het zoeken van zondebokken, zoals immigranten. Maar dat neemt de economische en culturele onzekerheid niet weg. Wat hebben leiders als Trump of Orbán écht gedaan om de positie van de armere klassen duurzaam te verbeteren? Niet veel.’ U hebt ook een podcast, Radikaal. Daarin blijkt dat radicale politieke ideeën niet alleen boven komen ten tijde van verkiezingen? ‘In de podcast combineer ik mijn drie interesses: de radicale kanten van de politiek, muziek en sport. Politiek wordt te vaak in enge zin gezien: verkiezingen, parlement en partijen. Maar politiek is veel breder. Het zit ook in de zogenaamde lage cultuur, zoals films of sport. Met de podcast wil ik ook laten zien dat bijvoorbeeld in voetbal heel veel politiek zit. Voetbal heeft effect op politiek, en omgekeerd.’

ENERGIECONTRACT

Hoe kan ik van gasof elektriciteitsleverancier veranderen? Veel mensen sluiten een energiecontract af bij een leverancier en stellen zich weinig vragen bij de factuur. Nochtans loont het om de prijzen te vergelijken, en eventueel van gas- en/of elektriciteitsleverancier te veranderen. Dat is makkelijker dan het lijkt. De VREG (Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt) en Brugel voor Brussel hebben een eenvoudige test op hun website, waarbij je op basis van je eigen verbruik, woonplaats en gezinssituatie de meest voordelige formule

kunt zoeken. Elke maand wordt de test geactualiseerd. Je kunt ook zien of de stroom al dan niet groen is. Als je een contract aangaat met een nieuwe leverancier, brengt die je oude leverancier op de hoogte. Je energiecontract opzeggen hoeft dus niet. Hou wel rekening met een opzegtermijn van één maand. Er zijn leveranciers met een wachtlijst voor nieuwe klanten. Check dus steeds bij je nieuwe leveranciers vanaf wanneer die jou van gas en/ of elektriciteit kan voorzien.

Je netbeheerder zal contact opnemen om je meterstand op te nemen. Zo kan je oude leverancier een eindafrekening maken. Het best is om aan je nieuwe leverancier je gemiddelde verbruik door te geven. Op basis daarvan kan die de tussentijdse facturen opmaken, zodat je niet voor onaangename verrassingen komt te staan.

>>> vtest.vreg.be

brugel.brussels

LOOPBAANBEGELEIDING

Kan ik loopbaanbegeleiding volgen met loopbaancheques? Wie een job heeft, kan elke zes jaar zeven uur loopbaanbegeleiding volgen met loopbaancheques. Via loopbaancheques betaal je maar tien euro per uur loopbaanbegeleiding. Goed om te weten: ook wie tijdelijk economisch werkloos is, heeft recht op loopbaanbegeleiding via loopbaancheques, als je aan de voorwaarden voldoet. Om in aanmerking te komen voor loopbaancheques moet je op het ogenblik van je aanvraag aan deze vijf voorwaarden voldoen:

Je woont in Vlaanderen of Brussel. Je werkt momenteel voltijds of deeltijds als werknemer of zelfstandige. Je hebt minstens zeven jaar werkervaring in loondienst of als zelfstandige opgebouwd over je hele loopbaan. Je volgde de voorbije zes jaar nog geen loopbaanbegeleiding. Je bent bereid om in het Nederlands loopbaanbegeleiding te volgen bij een erkend loopbaancentrum.

Als ACV-lid betaal je nog minder voor je loopbaanbegeleiding: het ACV betaalt je 40 euro terug. Het ACV werkt bovendien nauw samen met enkele loopbaancentra: het Centrum voor Loopbaanontwikkeling van ACV Puls, Vokans en vzw Alternatief.

>>> www.vdab.be/ loopbaancheques www.vokans.be www.alternatiefvzw.be www.loopbaanontwikkeling.be

VAKANTIE

Ik ben tijdelijk werkloos tot het einde van het jaar maar heb nog vakantiedagen staan. Wat moet ik doen? Cas Mudde (53) • Doctoraat in de Politieke wetenschappen aan de Universiteit van Leiden • Specialiseerde zich in uiterst rechts, extremisme en populisme • Woont sinds 2012 in de VS en geeft les aan de University of Georgia • Schreef onder meer ‘Populisme’ (met Cristóbal Rovira Kaltwasser, 2018) en ‘The Far Right Today’ (2019)

Je bent verplicht die dagen op te nemen voor het einde van het jaar, ook als je werkloos bent tot 31 december. Door de coronacrisis zijn veel werknemers tijdelijk werkloos. Soms enkele dagen per maand, bijvoorbeeld door een verminderde productie. Soms de volledige periode tot eind december, bijvoorbeeld in de horeca of evenementensector.

Volgens de vakantiereglementering moeten werknemers hun wettelijke vakantiedagen opnemen binnen de twaalf maanden die volgen op het einde van het vakantiedienstjaar, dat is het jaar waarin je het recht op vakantiedagen opbouwt. De vakantiedagen die je in 2020 kunt opnemen, bouwde je op in 2019. De werknemer moet zijn of haar wettelijke vakantie dus opnemen tussen 1 januari en 31 december van 2020.

Jammer genoeg zul je voor die dagen verlof geen werkloosheidsuitkering ontvangen, omdat je reeds je vakantiegeld hebt gekregen voor die verlofdagen. Je kunt het best je overblijvende verlofdagen zo goed mogelijk spreiden vanaf nu tot het einde van het jaar. Zo vermijd je een sterk verminderde werkloosheidsuitkering voor de maand december.

TOT JE DIENST

HORECA

Eindejaarspremie Goed nieuws voor de werknemers in de horeca. Dankzij het werk van de vakbonden is de overheid bereid gevonden om de betaling van de eindejaarspremie ten laste te nemen. De periodes van tijdelijke werkloosheid zullen meetellen als gewerkte dagen. De premie zal dus niet verminderd worden door eventuele periodes van tijdelijke werkloosheid. Het Sociaal Fonds zal de eindejaarspremie zoals gewoonlijk uitbetalen in januari.

DEELNEMERS GEZOCHT

Onderzoek eindeloopbaan CM doet een onderzoek naar de noden en behoeften van werknemers aan het einde van hun loopbaan. Wat hebben ze nodig om te blijven werken? Ben je 55+ en ben je nog aan de slag of ben je arbeidsongeschikt omwille van een werkgerelateerde reden (minder dan 1 jaar) en wil je jouw ervaringen delen? Dan kun je deelnemen aan een individueel gesprek. Dit gesprek duurt ongeveer 1 uur en zal online (via videoconferentie) of telefonisch plaatsvinden tussen 2 december en 18 december op een moment dat jou past.

>>> Wil je graag deelnemen,

neem dan voor 23 november contact op met ann.morissens@cm.be.

RODE NEUZEN DAG

Bied op portret van BV Al lang op zoek naar een origineel portret van jouw favoriete BV? Op www.kopopveiling.be kun je een bod uitbrengen op het werk van een kunstenaar en meteen een goed doel steunen. De opbrengst gaat voor een groot deel naar Rode Neuzen Dag. Dit initiatief wil de weerbaarheid van jongeren versterken.

>>> www.kopopveiling.be

VACATURES ACV – NATIONAAL SECRETARIAAT ZOEKT Stafmedewerker online communicatie/ webredacteur 100 % - onbepaalde duur - Schaarbeek vacatures.hetacv.be

CM ZOEKT Payroll Officer 100 % - onbepaalde duur - Schaarbeek Field Agents (in kader van corona contact tracing) 80 of 100 % - bepaalde duur tot eind mei 2021 - West- en Oost-Vlaanderen en Antwerpen Field Agent Supervisor (in kader van corona) 80 of 100 % - bepaalde duur tot eind mei 2021 - provincie-overschrijdend 2 Maatschappelijk werkers 100 % - bepaalde duur (6 maanden) - HalleVilvoorde en Leuven Paramedicus 100 % - bepaalde duur (1 jaar) - VlaamsBrabant www.cmjobs.be

Gault&Millau-award

Zorgverblijf Ter Duinen bekroond voor dieetafdeling Al voor de tweede keer krijgt het CM-zorgverblijf Ter Duinen in Nieuwpoort een Gault&Millauaward voor grootkeuken. Dit jaar viel vooral de dieetafdeling in de prijzen. ‘Wie een dieet volgt, krijgt hier individuele begeleiding’, aldus hoofddiëtist Frank Dawyndt.

‘Mensen op een bepaalde leeftijd doen bijkomen, is moeilijker dan ze gewicht te laten verliezen’ FRANK DAWYNDT

en de diëtisten in overleg’, vertelt Frank Dawyndt. ‘Niet alleen de dieetmaaltijden maar ook de gewone maaltijden worden zeer gezond klaargemaakt.’ Zo wordt het evenwicht tussen rauwe en warme groenten goed bewaakt. Met sauzen zijn de koks zuinig. Bij elke maaltijd is er fruit en zijn er voldoende melkproducten. Een equipe van 6 koks, 4 diëtisten, 20 bedieners en 6 afwassers is in Ter Duinen met de voeding bezig. ‘Een goede samenwerking garandeert de kwaliteit’, onderstreept Frank.

TEKST MARTINE CREVE FOTO VIOLET CORBET T-BROCK

In het CM-zorgverblijf Ter Duinen komen mensen na ziekte of een ongeval herstellen. ‘Voeding is heel belangrijk voor hun herstel’, beklemtoont Frank Dawyndt. Ongeveer 25 procent van de gasten volgt een dieet. ‘Ook voor hen is er een ruime keuze op een apart buffet. Met onder meer een assortiment zoutarme kazen en aangepast beleg voor mensen met diabetes. Bij elke maaltijd is er bovendien een diëtist aanwezig. Daar kunnen mensen met al hun vragen en problemen over voeding terecht. De diëtist begeleidt hen persoonlijk’, legt de hoofddiëtist uit. Die aanpak leverde Ter Duinen dit jaar de Gault&Millau-award op in de categorie gezondheid en kwaliteit.

Ondervoeding Meer mensen volgen een dieet. Frank Dawyndt heeft ook het soort diëten zien veranderen gedurende zijn loopbaan van 28 jaar in Ter Duinen. ‘Vroeger waren de diëten voornamelijk zout-, suiker- en vetarm. Nu kampen meer mensen met allergieën en is er veel meer vraag naar glutenvrije en lactosevrije voeding.’ Ook naar ondervoeding gaat in Ter Duinen heel veel aandacht. ‘De verpleegkundigen screenen de gasten

Hotelgevoel Ook wie een dieet volgt, heeft in Ter Duinen een ruime keuze. daarop bij aankomst’, verklaart Frank Dawyndt. ‘Wie positief scoort, komt snel in contact met een diëtist. Daardoor kunnen we heel snel reageren. De voeding bijsturen, gaat stapje per stapje. Mensen op een bepaalde leeftijd doen bijkomen, is veel moeilijker dan ze gewicht te laten verliezen. Gasten die hier fel verzwakt toekwamen weer aangesterkt naar huis zien vertrekken, dat geeft ontzettend veel voldoening.’

Zuinig met saus In Ter Duinen bereiden de koks alle maaltijden zelf, de dieetmaaltijden incluis, met producten van lokale leveranciers. ‘Het menu bepalen de chef-kok

Dat de gasten hun maaltijden geserveerd krijgen in een mooi restaurant, is een extra troef. Zien eten, doet ook eten. Met vier personen zitten ze samen aan een tafel. Mensen die alleen zijn, kunnen zo contact leggen. ‘Door corona moeten we daar nu tijdelijk van afwijken en de mensen verder uit elkaar zetten’, zucht Frank Dawyndt. ‘Ook gasten die hier anders op vakantie komen, kunnen we nu niet ontvangen.’ Normaal gezien worden alle maaltijden in buffetvorm aangeboden. Maar het middagmaal wordt nu aan tafel bediend. Ter Duinen geeft de gasten een hotelgevoel. ‘Ze kunnen tussen bepaalde uren kiezen wanneer ze komen eten’, vult Dawyndt nog aan. ‘Niet alleen aan de voeding zelf maar ook aan de omkadering besteden we veel aandacht. Dat speelde zeker mee bij de toekenning van de Gault&Millau-award.’

Ontdek de zomervakanties voor volwassenen van Intersoc Kan je niet wachten om in de lente- en zomermaanden van 2021 onze landsgrenzen weer over te steken? Check dan zeker het zomeraanbod van Intersoc via de website of vraag een gratis brochure aan. De zomerboekingen starten online op maandag 30 november vanaf 8u30. Boek je liever telefonisch? Dan helpen we jou graag verder vanaf 8u30 op vrijdag 4 december. Wat mag je allemaal verwachten in het zomeraanbod? Reizen voor volwassenen naar Intersoc-hotels in Oostenrijk en Zwitserland waar je kan genieten van heerlijke wandelingen en excursies. In onze Zwitserse bestemmingen Flims, Leysin, St. Moritz en Zinal organiseren we nog steeds Charmevakanties. In Bad Hofgastein in Oostenrijk kan je twee nieuwe vakantieformules ontdekken: Discover en Dynamic. Er staan ook weer verschillende groepsreizen naar Italië, Ierland, Spanje, Roemenië en andere Europese bestemmingen op het programma.

Boeken of een brochure aanvragen kan via 070 233 119 of www.intersoc.be

16 UITLAATKLEP Het leven is vaak rennen, springen, vliegen, duiken, vallen, opstaan en weer doorgaan. Net daarom staat Visie graag even stil en stellen we een Bekende of Boeiende Vlaming tien vragen om tot rust te komen.

Deze week componist en dirigent Dirk Brossé (60)

Dirk, 1

Waarvoor is er te weinig aandacht in de samenleving?

‘Wereldwijd zie ik te weinig solidariteit met zwakkeren. Maar in het algemeen is er ook te weinig aandacht voor kunst en cultuur. Mensen kunnen niet goed inschatten hoeveel moeite het kost om muziek of een toneelstuk te maken. Misschien geldt dat wel voor alle beroepen: we zien een eindproduct, maar staan niet stil bij de processen daarachter.’

Welke mooie waarden dank je aan je ouders?

‘Dan denk ik vooral aan ondernemerschap en nederigheid. Als je zelf niets in handen neemt, gebeurt er ook niets. Daarnaast is het als artiest gemakkelijk om naast je schoenen te gaan lopen. Je moet je wel bewust zijn van wat je kan en je mag fier zijn op wat je hebt gemaakt, maar als het applaus is uitgedoofd, ben je een gewone sterveling.’

Wat zou je graag beter kunnen?

Wat zou je uitvinden om van de wereld een betere plek te maken?

‘Ik hoop dat er snel een vaccin tegen Covid-19 komt. Ik zou ook een systeem willen waarin iedereen toegang heeft tot drinkbaar water. Nu zijn er miljoenen mensen voor wie dat er onvoldoende is, maar als we olie van het ene naar het andere continent kunnen transporteren, moet dat met water ook lukken.’

Waar op de wereld zou jij je nog thuis kunnen voelen?

‘Vancouver in Canada vind ik een zeer open stad. Ook letterlijk is er veel ruimte, de mensen leven er niet als ratten op elkaar. Binnen het uur ben je bij de oceaan en landinwaarts heb je bergen. ‘s Morgens kun je gaan wandelen in de sneeuw en ‘s middags kun je op het strand liggen. Die openheid zet zich om in een openheid van geest.’

Wat zou iedereen op school moeten leren?

‘Ik oefen mezelf dagelijks in relativeren en ik zou graag meer afstand kunnen nemen van negatieve energie. Ik ben verslaafd aan het nieuws, ik wil zien wat er in de wereld gebeurt, maar we leven in een wereld waarin de media zelden iets positiefs tonen. De coronapandemie maakt dat nog erger en die negativiteit straalt af op de samenleving. Mij laat dat niet onberoerd, ik ben een heel emotioneel mens. Sociaal onrecht is ook een voedingsbodem voor mijn werk.’

‘Verdraagzaamheid en burgerzin in de breedste zin van het woord. Dat zou los moeten staan van politiek of godsdienst, het gaat om fundamentele elementen die je nodig hebt om samenleven mogelijk te maken. In dat opzicht moet er ook meer aandacht zijn voor muzische opvoeding. Shinichi Suzuki, een Japanse vioolleraar, zegt dat geen kind dat een muziekinstrument heeft leren spelen, ooit naar een geweer zou grijpen.’

Waaraan besteed je te veel of net te weinig tijd?

‘Te weinig tijd besteed ik aan mijn partner Claire en aan mezelf. Dankzij Covid-19 heb ik nu voor het eerst in jaren weer tijd voor zelfreflectie. Ik ben eraan verslaafd om van het ene naar het andere orkest te gaan en van het ene naar het andere continent te vliegen. Als je in die hectiek geen tijd maakt voor reflectie, verlies je jezelf. Te veel tijd besteed ik aan sociale media, ook weer een bron van veel negativiteit. Voorlopig heb ik dat onder controle, maar het is verleidelijk om erin te blijven rondneuzen.’

Welke film, serie of boek heeft laatst indruk op je gemaakt?

‘De Netflix-serie Unorthodox (over een jonge Joodse vrouw die haar ultra-orthodoxe gemeenschap ontvlucht, red.) vond ik heel aangrijpend. Op één avond heb ik die uitgekeken en ze heeft me nog dagen achtervolgd. Hoe moeilijk het is om uit die orthodoxe wereld te stappen en de prijs die je daarvoor betaalt … De hoofdpersoon wil naar het conservatorium en op haar toelatingsproef zingt ze een Hebreeuws lied, toen ben ik emotioneel door het lint gegaan. Mensen met verborgen talenten passen niet altijd in het stramien van een academische opleiding, maar het is belangrijk om naar die verborgen talenten te zoeken.’

Stel dat je eens zou kunnen afspreken met een bekend persoon, met wie zou je dan een terrasje willen doen?

‘Dan zou ik de Indiase mensenrechtenadvocaat en politicus Mahatma Ghandi kiezen. Be the change you wish to see in the world, is een quote van hem waarbij ik me zeer betrokken voel. Ik zou hem vooral willen vragen wat hem ertoe dreef om zich te verzetten tegen zijn burgerlijke milieu. Hij kwam uit een gegoed gezin en had gemakkelijk een succesvolle carrière als advocaat kunnen uitbouwen.’

Welke beroep zou je uitoefenen, als je niet kon doen wat je nu doet?

‘Ik heb geleerd dat ik zelf vaak diplomatisch naar oplossingen zoek. Als directeur van een internationaal orkest komen er allerlei conflicten tot bij jou. Iemand met te veel parfum op, of iemand die te veel met zijn stoel schuift ... de waanzinnigste dingen. Een dirigent moet ook altijd een interpretatie van een werk overbrengen aan een diverse groep vol andere ideeën. Dus ik zou wel diplomaat willen zijn en achter de schermen aan verzoening werken. Rubens en Van Eyck waren ook kunstenaars-diplomaten die achter de schermen internationale conflicten bemiddelden.’

TEKS T SIMON BELLENS FOTO WOUTER MAECKELBERGHE