COLLECTIEF WONEN EEN ONTWERPEND ONDERZOEK MET FACULTEIT ARCHITECTUUR UHASSELT, STAD GENK, SENIORENRAAD GENK, STAD HASSELT, VORMINGPLUS, OCMW BEELD TOM SCHRIJVERS
COLLECTIEF WONEN IN LIMBURG
VERKENT GEMEENSCHAPPELIJKHEID IN BOUWEN EN WONEN IN GRADATIES EN VORMEN ACTUEEL: MAATSCHAPPELIJKE UITDAGINGEN (VB DUURZAAMHEID, ZORG): MACRO MICRO-NIVEAU DEMOCRATISERING: INCLUSIVITEIT WONEN VOOR VERSCHILLENDE GROEPEN IN SAMENLEVING ONTWERPEND ONDERZOEK “HOE SLUIT COLLECTIEF WONEN AAN BIJ HOE MENSEN VANDAAG AL RUIMTE DELEN EN HOE ZE RUIMTE ZOUDEN WILLEN DELEN IN DE TOEKOMST?” * MOTIEVEN, VRAGEN, BEZORGDHEDEN VLAMING /LIMBURGER *ONTWERPEN TOEKOMST MET STUDENTEN EN OUDEREN RESULTAAT: ONTWERPSTRATEGIEËN EN TYPOLOGIEËN COLLECTIEF WONEN BEELD JULIE REYNDERS
AANPAK
1. STUDIE 46 COLLECTIEVE WOONPROJECTEN IN VLAANDEREN 2. ONTWERPMATIG ONDERZOEK ONTWERPSTUDIO MET HASSELT: SINT-LAMBRECHTS-HERK. 3. LITERATUURSTUDIE 4. PARTICIPATIE-SESSIES GENK 15 SENIOREN 11 OKTOBER 2017. 8 NOVEMBER STADHUIS GENK: 20 MEDIOREN THOR CENTRAL 29 NOVEMBER 2017. RICHTLIJNEN TOEKOMSTIGE ONTWERPERS COLLECTIEF WOONPROJECT 5. UITKOMST: CENTRALE UITDAGINGEN COLLECTIEF WONEN: EIGENZINIGHEID, ZORGZAAMHEID, INCLUSIVITEIT, DIVERSITEIT, IDENTITEIT, DUURZAAMHEID 6. 20 FEBRUARI 2018 TENTOONSTELLING OUDE SCHOOLGEBOUW SINT-LAMBRECHTS-HERK + CODESIGN STUDENTENGROEPEN ZES THEMA’S MET DOCENT, MEDEWERKER STAD HASSELT, BUURTBEWONERS, INHOUDELIJK GEÏNTERESSEERDEN EN EXPERTEN 7. 17 APRIL GENK BEELD: TOM DEMESMAEKER
EIGENZINNIGHEID
“Mensen zijn individualistische kuddebeesten, we willen allemaal naar een plek waar veel mensen zijn om daar zo uniek mogelijk te zijn.” * Vlamingen, privacy en materiële voorwerpen. Staat collectief wonen daar haaks op? *In ontwerp? collectiviteit met eigenzinnig karakter. * Nodig? meer inzicht bestaande en nieuwe maatregelen die collectief wonen vereenvoudigen + inspirerende voorbeeldprojecten. *Hoe? ontwerpers samen met burgers experimenteren met vormen eigenzinnige collectiviteit in wonen. Beeld: Zitparking Rebecca Belliën Beeld 2: Barbapapahuis, Steven Frenks
ZORGZAAMHEID
“Collectief wonen is een belangrijke motor voor een zorgzame samenleving”. * Zorgzame samenleving zorgt voor elke bevolkingsgroep: jongeren, ouderen, alleenstaanden, gezinnen, gedetineerden, … fiets herstellen, oppassen kinderen, revalidatiehulp. * Alle bevolkingsgroepen kunnen steentje bijdragen: binnen (collectief ) woonproject meerdere vormen van zorg en ‘zorgen voor’ om zo levenskwaliteit en standaard medebewoners te verhogen. * Ontwerpers kunnen dit met burgers vormgeven door ‘toegankelijk maken’ collectief wonen + ‘zorg’ expliciet deel maken van collectief woonproject. beeld Dorien Korteba, La Dualité beeld Lien Reekmans, Collectieve omarming
ZORGZAAMHEID
Tom Schrijvers, rural allotment revisited Jord Lindelauf, Passerel
INCLUSIVITEIT
“Goede relaties tussen de bewoners is een belangrijke vereiste. Het kan een project maken of kraken.” ; “Gescheiden zijn van elkaar is minstens even belangrijk, het maakt samenkomen een mooier moment”. * Collectief wonen: bron voor contact en ontmoeting + plezier terugtrekken. * Samenleven moet je ontwerpen, met nauwe aandacht voor grens privé en publiek: samen met burgers reflecteren op hoe inclusief ruimte moet zijn voor anderen of exclusief voor sommigen; zowel op macro- als op microschaal meerdere en kleinschalige openbare plaatsen voor ontmoeting en het zich terugtrekken * Betekenisvolle inclusieve/exclusieve ruimtes worden in samenspraak met de inwoners ontworpen: samen experimenteren met flexibel ruimtegebruik, groepsgrootte, regels en rollen. Image: Chenée Andeweg, Binnenhof; Particollect, Jente Pauwels
INCLUSIVITEIT BEELD TIM DE MUNCK, PARKWONEN
DIVERSITEIT
* “Hoe diverser de groep, hoe beter. Door het verschil in kwaliteiten kan iedereen elkaar met iets helpen.” * Participanten vroegen aandacht te besteden aan grensgebied diversiteit en veilige bekendheid. * Diversiteit moet samengaan met bepaalde veiligheid, zeker voor kinderen en ouderen. Collectief woonproject creëert sneller veiligheidsgevoel, omdat men weet dat er altijd iemand in de buurt is en omdat manieren worden aangeboden die mensen aansporen om te ontmoeten. * Ontwerpers samen met burgers verhouding diversiteit en bekendheid met zorg vormgeven. Jef Wierinckx, woonconfrontatie ; Mahya Rohani, Rambla, Bo Westerlinck Urban Tissue
IDENTITEIT
“De identificatie met mijn leefomgeving is belangrijk voor hoe ik me voel. “ * Nieuwbouwprojecten , ook zorgsector vaak te weinig rekening eigenheid van individu en plek; strenge uniformiteit ; uniformiteit verbindt mensen niet in Vlaanderen, vervreemd * Ook: gebouwen langere levensduur dan mensen en essentiële dragers identiteit. * Collectieve woonprojecten potentieel verbindingen tussen verleden en toekomst, tussen levens die plaatsvonden hebben en levens die zullen plaatsvinden. * Ontwerpers en burgers samen bewust vormgeven aan twee soorten van identiteit: de identificatie van het individu en diens ‘thuis’ binnen grotere geheel en de identificatie van het project binnen historische en ruimtelijke context. Beeld: Tom Demesmaeker, Antichambre
IDENTITEIT
TOM LAMBRECHTS, DE COLLECTIEVE KOER
DUURZAAMHEID
“Duurzaamheid en groen zijn belangrijke aandachtspunten binnen collectieve woonprojecten�. Op drie manieren. 1. delen van groene ruimte. 2. specifieke vorm van collectief wonen, eco-housing, zoveel mogelijk ecologische, democratische, economische benadering collectief wonen 3. duurzame mobiliteit: verbinden collectieve woonprojecten met (nieuwe of aangepaste) fiets- en openbare vervoersnetwerken; auto- en fietsdelen. * Ontwerpers samen met burgers bewust vormgeven aan drie aspecten duurzaamheid, zowel in relatie tot project zelf (bv. een moestuin) als bredere omliggende ruimte (bv. project als knooppunt in fietsnetwerk) Beeld Julie Reynders connecting green houses
DUURZAAMHEID
BIRGIT VAN DEN BROEK, THE LANDMARK SELINA SCHEPERS, GREENHOUSE AT HOME
WAT NU?
* COLLECTIEF WONEN GEEF JE COLLECTIEF VORM, OEFEN JE COLLECTIEF, ZOWEL OP MICRO ALS MACRO SCHAAL, MET THEMA’S ALS LEIDRAAD * VERVOLGTRAJECT GENK, UHASSELT EN ARCHITECTUURWIJZER, MASTER SEMINARIE, STUDIO *RESULTAAT TENTOONSTELLING EN SCENARIO’S VOOR COLLECTIEF WONEN * volledige publicatie kan je op deze pagina downloaden: https://www.hasselt.be/nl/cohousing