Bestuurlijke tradities onder druk? Een studie over de verhouding tussen middenveld en overheid in Vlaanderen
Filip DE RYNCK, Raf PAULY
@CSIFlanders / #CSIFlanders
www.middenveldinnovatie.be
Overzicht 1. Tradities onder druk? Naar een ‘vermarkt’ postcorporatisme? 2. Bevindingen uit de survey en focusgroepen a. Rollen van het middenveld b. Autonomie en Controle c. Vermarkting en Nieuw Publiek Management 3. Conclusie
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Tradities onder druk? Relatie middenveld - overheid in Vlaanderen is een “welfare partnership” met twee specifieke historische kenmerken ● Corporatisme: middenveldorganisaties zijn er niet enkel dienstverleners, maar hebben ook zeggenschap en inspraak over het beleid dat die dienstverlening vorm geeft. ● Verzuiling: verwevenheid tussen politiek en middenveld
➔ Salamon, L. M., & Toepler, S. (2015). Government–Nonprofit Cooperation: Anomaly or Necessity? VOLUNTAS: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 26(6), 2155–2177. ➔ van den Bulck, J. (1992). Pillars and politics: Neo‐corporatism and policy networks in Belgium. West European Politics, 15(2), 35–55.
@CSIFlanders / #CSIFlanderswww.middenveldinnovatie.be
Post-corporatisme? Stelling van Ingo Bode (obv onderzoek in Duitsland en Frankrijk): “sluipende vermarkting”: introductie van Nieuw Publiek Management contracten, prestatiegerichte controles, verhoogde competitie
➔ Bode, I. (2011). Creeping Marketization and Post-Corporatist Governance. The transformation of state-nonprofit relations in continental Europe. In S. D. Phillips & S. R. Smith (Eds.), Governance and regulation in the third sector: international perspectives (pp. 116–141). New York: Routledge.
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Post-corporatisme? Stelling van Ingo Bode (obv onderzoek in Duitsland en Frankrijk): “sluipende vermarkting”: introductie van Nieuw Publiek Management contracten, prestatiegerichte controles, verhoogde competitie Twee gevolgen ● Traditionele stabiele partnerschappen worden stilaan vervangen door verzakelijkte volatiele relaties ● Druk op de eigenheid van de nonprofit, m.n. hun “multifunctionele” aard (combineren van meerdere rollen) ➔ Bode, I. (2011). Creeping Marketization and Post-Corporatist Governance. The transformation of state-nonprofit relations in continental Europe. In S. D. Phillips & S. R. Smith (Eds.), Governance and regulation in the third sector: international perspectives (pp. 116–141). New York: Routledge.
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Survey & focusgroepen Ongewogen sample
Gewogen sample
+ Focusgroepen: Resultaten survey besproken met beleidsmakers Vlaamse overheid (kabinet & administratie)
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Rollen van het middenveld
Rollen van het middenveld Gemeenschapsvorming
mensen het gevoel geven dat ze ergens bij horen
Politieke rol
streven naar maatschappelijke verandering
Dienstverlening
dienst/product mbt maatschappelijke behoefte/nood
BeleidsbeĂŻnvloeding
invloed (trachten) uitoefenen op beleidsmakers
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Rollen van het middenveld Gemeenschapsvorming
mensen het gevoel geven dat ze ergens bij horen
Politieke rol
streven naar maatschappelijke verandering
Dienstverlening
dienst/product mbt maatschappelijke behoefte/nood
BeleidsbeĂŻnvloeding
invloed (trachten) uitoefenen op beleidsmakers
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Rollen van het middenveld
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Hoezo, “het” middenveld? Algemeen: Sterke gemeenschapsvormende en dienstverlenende rol Politieke rol vaak minder uitgesproken, maar niet onbelangrijk Belang sectoren/deelsectoren (domein, type, beleid, …) sectoren: welzijn, sociale economie, socio-cultureel deelsectoren (met nodige voorzichtigheid benaderen) - etnisch-culturele organisaties, jeugdwerk, nieuwe sociale bewegingen - algemene welzijnsinstelling versus jeugdhulp, gehandicaptenzorg - sociale versus beschutte werkplaatsen
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Autonomie & Controle
Beslissen over de organisatie
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Beslissen over de organisatie SOCIALE ECONOMIE
WELZIJN
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Beslissen over de organisatie SOCIO-CULTUREEL
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Controles door de overheid
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Overheid als partner
“Deze overheid is een partner waarmee uw organisatie inhoudelijk samenwerkt�
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Overheid als partner
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Controle & Autonomie Organisaties geven grote mate van autonomie aan (beslissingen) (Sociale wenselijkheid?) Overheid dicht bij organisaties? - Samen beslissingen over resultaten, doelstellingen - De overheid als partner die de sectoren intens opvolgt, veel interactie - Beeld van middenveld als uitvoerder van overheidsbeleid komt hier niet uit Maar wat zit er eventueel achter deze beelden?
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Vermarkting & Nieuw Publiek Management
Vermarkting & NPM Vermarkting • Aandeel marktinkomsten: belangrijke sectorale verschillen • Aandeel marktinkomsten neemt toe? • Overheidsinkomsten nemen af?
Nieuw Publiek Management • Belang van prestatiegerichte controles • Belang van projectfinanciering, contractuele financiering
Maar: - algemeen geen hoge mate van competitie - wat betekenen deze begrippen in de praktijk?
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Bron van inkomsten
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Bron van inkomsten Volwassen Jeugdwerk Ethnisch-cult Overheid
66.94%
54.39%
95.57%
Gemeenschap Markt
8.97% 24.09%
15.24% 30.38%
3.14% 1.29%
(organisaties) 32 / 139
31 / 191
7 / 14
Algemene Welzijnins Gehandicapt telling Jeugdhulp enzorg
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Overheid
88.62%
97.67%
87.26%
Gemeenschap
6.32%
0.51%
7.34%
Markt
5.07%
1.81%
5.40%
(organisaties)
10 / 31
26 / 118
46 / 288
Evolutie inkomsten (algemeen)
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Evolutie overheidsinkomsten
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Evolutie marktinkomsten
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Nieuw Publiek Management
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Nieuw Publiek Management
Stelling “In vergelijking met 10 jaar geleden kiezen overheden vandaag meer voor tijdelijke contractuele steun in plaats van voor structurele subsidies van uw basiswerking�"
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Nieuw Publiek Management meer tijdelijke contractuele steun in plaats van structurele subsidies?
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Nieuw Publiek Management
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Competitie
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Competitie
@CSIFlanders / #CSIFlanders
Competitie
COMPETITIE VOOR LEDEN/CLIËNTEN Algemene Welzijninstelling MVO 2.09 Door Vlaamse overheid gestimuleerd?
27.3%
Jeugdhulp 1.69 7.7%
Vereniging welzijn, Gehandicaptenzorg armoede, … 3.16 2.16
80.4%
Volwassenenwerk
Jeugdwerk
Etnisch-culturele organisaties
2.86
3.32 41.7%
3.57 57.1%
MVO Door Vlaamse overheid gestimuleerd?
25.7%
31.8%
COMPETITIE VOOR WERKINGSMIDDELEN Algemene Welzijninstelling MVO 2.45
Jeugdhulp 2.21
Volwassenenwerk
Jeugdwerk
2.86
3.32
MVO @CSIFlanders / #CSIFlanders
Vereniging welzijn, Gehandicaptenzorg armoede, … 2.70 2.42 Etnisch-culturele organisaties
3.57
2.16
Vermarkting en NPM Wat is de betekenis van “prestaties” en “maatschappelijke impact”? • We merken heel wat verschillende interpretaties en toepassingen • Kwaliteitsmeting versus prestaties? (welzijn, sociale economie) • Organisaties vragen zelf kwantitatieve ‘duidelijkheid’, internaliseren blijkbaar ‘prestatiegerichte’ beelden Welke ‘markt’ in welke sector? • Socio-culturele sector: ‘markt’ en ‘gemeenschap’ is een historisch kenmerk • Sociale economie: markt in functie van sociale missie Uiteraard heeft ook overheid een impact • Bv: gehandicaptenzorg: competitie voor cliënten • Bv: ethnisch – culturele organisaties op basis van aantal afdelingen @CSIFlanders / #CSIFlanders
Conclusie ter discussie “Het” middenveld onder druk door “de” overheid? besparingen, vermarkting, depolitisering • Verschuivende middelen, verschillende interpretaties • Het belang van sectoren én deelsectoren, elk met eigen wetgevend kader en tradities • Rol van politiek (kabinetten) en eigenstandige rol van administraties • Belangrijke conclusie: er is niet één dominante conclusie Wat met de rol van organisaties en sectoren zelf? • Zelfbeeld als “sociale ondernemers”, goede “managers” • Zelf vragen om kwantitatieve “duidelijkheid” • Autonome beweging naar depolitisering (zie andere resultaten)? @CSIFlanders / #CSIFlanders
Filip De Rynck
Raf Pauly raf.pauly@ugent.be Vakgroep Bestuurskunde en Publiek Management Universiteit Gent www.middenveldinnovatie.be www.ugent.be/eb/publiek-management/nl
@CSIFlanders / #CSIFlanderswww.middenveldinnovatie.be